• ESPECIAIS: XENÉTICA E REPRODUCIÓN | ABONADO DE PRADEIRAS
• DEBULLAMOS OS PORMENORES DAS XXI XORNADAS TÉCNICAS DE SERAGRO
• A PÉ DE PISTA: CONCURSO DE SAN MIGUEL (AZORES)
• ENTREVISTAS: FRANCISCO PEÑAGARICANO E ÁLEX BACH
• NA GRANXA: GANADERÍA RODASINDE (LUGO)
DIRECTOR EXECUTIVO
José Manuel Gegúndez
DESEÑO E MAQUETACIÓN
DIRECTOR EXECUTIVO
DIRECTOR EXECUTIVO
Nerea Castiñeira, Silvia Gayoso
José Manuel Gegúndez
José Manuel Gegúndez
EDICIÓN E REDACCIÓN
DIRECTOR DE ARTE
DIRECTOR DE ARTE
Marcos Sánchez
Marcos Sánchez
Alexandra Cabaleiro, Iván Calaza, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
DESEÑO E MAQUETACIÓN
DESEÑO E MAQUETACIÓN
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
Raquel Anido, Eva Sarmiento
Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez
Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Marcos Sánchez, Martín Sánchez
COLABORAN NESTE NÚMERO
EDICIÓN E REDACCIÓN
EDICIÓN E REDACCIÓN
DIRECTOR EXECUTIVO
José Manuel Gegúndez
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
DIRECTOR DE ARTE
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
Marcos Sánchez
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios E REALIZACIÓN EN VACA Raquel Anido, Eva Sarmiento
Raquel Anido, Eva Sarmiento
DESEÑO E MAQUETACIÓN
COLABORAN NESTE NÚMERO
COLABORAN NESTE NÚMERO
Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez
EDICIÓN E REDACCIÓN
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Miguel Vicente, Ricardo Pais, Antón Camarero, Roberto Barilli, Juan Cainzos, Manuel Fernández, Antonio Jiménez, Víctor Sáinz de la Maza-Escolà, Ana García-Galán Pérez, Juan Vicente González Martín, Ramiro Fouz, Mónica García Mon, Alexandre Paz, Javier Bueno Lema, Blanca Méndez López, Sergio López Botana, Laura Vázquez Loureda, Alexandre Udina Bonet, Israel Flamenbaum
ENDEREZO
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido, Eva Sarmiento
COLABORAN NESTE NÚMERO
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as
entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
ENDEREZO
ENDEREZO
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
EN VACA TV
EN VACA TV
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893
e-mail: transmedia@ctransmedia.com
Depósito Legal: LU 28-2018
ISSN: 2603-8080
Web: www.transmedia.es
ENDEREZO
Ronda Fontiñas, 272, A. 27002 LUGO +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com www.transmedia.es
Depósito Legal: LU 28-2018
ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-68187-7
Depósito Legal: LU 28-2018
ISSN: 2603-8080
ISSN: 2603-8080
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISBN: 978-84-09-57553-4
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com
Web: www.transmedia.es
Tiraxe do número actual:15.600 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares
ISBN: 978-84-09-57553-4 do número actual: 16.300 exemplares
Depósito Legal: LU 28-2018
ISSN: 2603-8080
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISBN: 978-84-09-57553-4
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Transmedia pertence a:
Transmedia pertence a:
Transmedia pertence a:
Segue aumentando a tensión no mercado ..................................................... 8 Poxa de Mazaricos ...........................................
O papel da saúde podal e exame androlóxico na preparación de touros para a tempada de cría ....................................
OPINIÓN
OPINIÓN
Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista, xunto a Ibai Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana
O LEITE
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 11 Concurso de San Miguel (Azores) ....................
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
Secuelas da enfermidade hemorráxica dous casos ............................ 90
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
Silencio… estase a pensar!
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
O LEITE
O LEITE
SAÚDE PODAL
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Probas Conafe decembro 2024 ........................... 14 Touros Campaña de Seme Galicia 2025 ............ 16
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
O LEITE
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
Xenómica e índices .........................................
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
Viaxe ao interior vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
ENTREVISTA
ENTREVISTA
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
A FEN e a InLac xeron público en Galicia o Libro blanco de los lácteos ................. 18
ENTREVISTA
ENTREVISTA
papel utilizado nesta foi elaborado de maneira sostible:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
Auditada por:
Auditada por:
Auditada por:
Auditada por:
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
Distribución media durante o ano 2023: 15.920 exemplares
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
www.vacapinta.com
www.vacapinta.com
www.vacapinta.com
Lactacións prolongadas: pros, contras ou ningún dos dous ........................................ 104
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
O concepto de “ciclo da alta fertilidade” en vacas de leite ............................................. 114
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil a dos índices reprodutivos, produtivos económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
SAÚDE ANIMAL
SAÚDE ANIMAL
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
Metabolismo e nutrición en vacas en transición: o impacto de nutrientes esenciais en saúde e produtividade .................
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40 Mónica Martínez, economista e asesora scal en Asesores y Abogados ............... 44
SAÚDE ANIMAL
Enfoque no rabaño da EHE: do banal grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
CALIDADE DO LEITE
CALIDADE DO LEITE
SAÚDE ANIMAL
Francisco Peñagaricano, Universidade de Wisconsin-Madison (Estados Unidos) .................. 30
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Álex Bach, Universidade de Lleida .................... 36
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
Infección por Mycoplasma bovis en rabaños bovinos españois e avaliación de novas estratexias de control ........................................ 124
Cada un recolle o que sementa: saúde ubre do ao posparto ...................... 134
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
Pneumonías en vacas adultas: cales son as principais causas? ........................................ 134
ACTUALIDADE
ACTUALIDADE
ACTUALIDADE
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
CALIDADE DO LEITE
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
ACTUALIDADE
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50
MUXIDO
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
Gandeiros portugueses visitaron Galicia para coñecer as vantaxes do muxido robotizado ...... 24
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación fertilización con xurros ........ 140
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
O CPSU celebrou a súa IX Conferencia Anual en Barcelos ....................................................... 42
Robots de muxido: in uencia na saúde e no benestar da vaca ......................................... 140
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
A PÉ DE PISTA
Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Os III Encontros Ibéricos de Calidade do Leite trataron o secado selectivo ....................... 46
A PÉ DE PISTA
MANEXO
MANEXO
Estratexias de fertilización de distintos tipos de pradeiras ...........................................
148
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Seminario de Anembe sobre calidade de leite en robots de muxido en xaneiro ....................... 48
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
A PÉ DE PISTA
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
MANEXO
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Crónica das XXI Xornadas Técnicas de Seragro ....................................................... 52
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
NA GRANXA
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Éxito de asistencia na xornada da Agacal sobre e ciencia e sostibilidade en vacún leiteiro .................................................... 66
NA GRANXA La Peruyeira. 76
NA GRANXA
NA GRANXA
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
Ganadería Rodasinde. O Saviñao (Lugo) ........... 74
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Aplicación de xurro con precisión ....................... 156
A pradeira coma eixe de sostibilidade das ganderías ................................................. 164
A Federación Internacional para o (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do a mitigar o estrés por calor 160
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
ALIMENTACIÓN
Consideracións prácticas para o silo de millo coa problemática desta campaña ........... 170
ESTRÉS POR CALOR
Refrixeración de vacas en condicións climáticas temperadas en Europa ................... 174
transmedia@ctransmedia.com
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @transmedia.vacatv
+34 675 974 194
Revista Vaca Pinta
@revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Pinta
Roberto Fernández Martín
“Tenemos varios equipos de Durán Maquinaria, porque nos da mucha confianza su servicio 24 horas los 365 días del año. Valoramos mucho poder llamarlos un domingo, que te cojan el teléfono y tener la pieza rápidamente aquí sea el día que sea”
“Contábamos con un carro AGM desde hacía unos ocho años y, tras una buena experiencia, no dudamos en repetir. Durán Maquinaria nos facilitó la colocación del toldo en la parte de arriba en las dos ocasiones y este nuevo modelo, además, incorpora algunas mejoras para ahorro de combustible”
Botamos a vista atrás e alegrámonos de comprobar a cantidade de proxectos que puidemos levar a bo porto en 2024 baixo o paraugas desta cabeceira. Sen dúbida, temos moito que celebrar.
Este ano, a empresa editora de Vaca Pinta, Transmedia Comunicación, cumpriu o seu vixésimo aniversario e, aínda que a nosa esencia segue sendo a mesma, a medida que fomos crecendo, tamén o xeron o noso equipo, as nosas capacidades e a nosa carteira de servizos. Por suposto, os contidos ofrecidos nesta revista non podían quedar á marxe de todo isto.
Tanto na nosa web e nas redes sociais, como a través desta revista, nos últimos meses contámosvos todas as novidades relevantes para o sector e seguimos traballando para poñer en valor o consumo de lácteos. Todo isto, sustentado polo noso apartado técnico, avalado por profesionais do máximo nivel, cos que abordamos aspectos como a xenética, a reprodución, a alimentación, a saúde animal, as tarefas agrícolas, o estrés por calor e a xestión do gando.
Un ano máis, foi un pracer conversar con ducias de expertos en distintos ámbitos do vacún leiteiro, así como ser acollidos en ganderías exemplares en canto á capacidade de crecemento, proxección de futuro, modernización, sostibilidade, automatización de procesos e benestar animal. Percorremos as principais feiras e concursos de España e Portugal, fomos recibidos en centros pioneiros en canto ao traballo con lácteos e, coma sempre, foi un honor que chamasen á nosa porta para que prestásemos os nosos servizos en moitas das citas imprescindibles para o sector.
Xa sabedes que, polo menos no que ao ámbito laboral se re re, non temos unha maneira mellor de celebrar a n de ano que entregándovos un novo número de Vaca Pinta. Nesta cuadraxésimo novena edición, cuxos especiais se centran na fertilización de pradeiras e na xenética e a reprodución, levámosvos a coñecer Ganadería Rodasinde, repasamos as últimas poxas e falamos de como se desenvolveu o
Concurso de Azores de Outono. Incluímos, ademais, unha crónica pormenorizada sobre as XXI Xornadas Técnicas de Seragro e relatamos os principais puntos abordados nos III Encontros Ibéricos de Calidade do Leite, no Congreso Portugués de Saúde do Ubre e na reunión da Agacal sobre E ciencia e Sostibilidade no Sector Lácteo. Presentamos un número moi completo para pechar un ano canto menos contundente.
Rematamos esta páxina contándovos que un último motivo de celebración para nós veu da man dun nomeamento. Unha das reportaxes deste ano, centrada nas mulleres traballadoras do sector produtor, resultou nalista nos Premios CLABE de Xornalismo e Comunicación. Non puidemos traernos o recoñecemento á casa, pero a satisfacción de facernos un oco nuns galardóns a nivel nacional, xunto ás felicitacións de moitos amigos e amigas por este logro, foi unha razón máis que su ciente para sentírmonos orgullosos polo traballo feito.
Di o título deste editorial que temos moito que celebrar, e é certo, pero tamén temos moito que agradecer. Que poidamos dar por pechado o ano cun balance tan positivo só é posible debido ao voso apoio. Por iso, non hai nada que desexemos máis para este 2025 que seguirvos tendo ao outro lado. A cambio, prometemos seguir mellorando, sumando e defendendo este sector ao que tanto lle debemos.
Que o ano que comeza vos traia saúde e boas novas.
Grazas por estar!
ben, ata agora, esta doenza tiña en España unha distribución xeográca moi limitada ao suroeste español. Non obstante, é evidente que nos atopamos ante unha nova fase da enfermidade, cunha ampla expansión do serotipo 3 en Europa, unha distribución complexa en Francia e a restrición de sete zonas diferentes en España pola circulación de catro serotipos distintos.
SEXAMOS CONSCIENTES DE QUE NOS ENFRONTAMOS A UNHA ETAPA DE ELEVADA TENSIÓN NO MERCADO COMO CONSECUENCIA DESTA BAIXADA DE EFECTIVOS, AS ENFERMIDADES EMERXENTES OU O ACORDO MERCOSUR
Osector de vacún de carne atravesa unha situación nunca vista. Tras dous anos bastante nefastos como consecuencia dun episodio de seca sen precedentes e a expansión da febre hemorráxica epizoótica (EHE), o 2024 parecía comezar con bo pé. Con todo, diferentes circunstancias están a provocar unha tensión no mercado que empeza a ser moi preocupante.
En primeiro lugar, debemos sinalar que, como era de agardar, a enfermidade epizoótica tivo un impacto ao que xa podemos poñerlle cifras. Segundo fontes do ministerio, contariamos este ano cuns 190.000 xatos nacionais menos para engorde. Este volume supón aproximadamente un 8 % do volume de animais que sacrica España cada ano.
En paralelo, a situación da enfermidade da lingua azul tamén está a provocar unha confusión importante no mercado nacional e europeo, se
A complexa situación da enfermidade da lingua azul e os esixentes requisitos que esixe España para a entrada de animais no noso territorio está ampli cando a tensión no mercado. É por iso polo que desde Asoprovac lle solicitamos ao ministerio un cambio na estratexia de loita contra a enfermidade, sendo España o único país europeo que conta cun programa de erradicación aprobado de toda a UE.
Actualmente, o sector de engorde está a atravesar graves problemas de abastecemento, tanto por parte do mercado nacional como do europeo, e el re exo diso é a situación da lonxa na que vemos cómo España está a alcanzar récords históricos, moi por eriba da media comunitaria (grá co 1).
Aínda que esperamos ser capaces entre todos de re exionar sobre como facer fronte a esta nova etapa da enfermidade sen provocar estas tensións no mercado, non por iso debemos
deixar de analizar os efectos do mercado europeo a medio-longo prazo. Como diciamos, o que realmente nos preocupa é a situación de censos bovinos e é que Europa perdeu un 5 % das súas vacas nos últimos tres anos. Estamos nunha fase de descapitalización acelerada moi preocupante. A propia DG Agri recoñece esta baixada de censos nos seus informes e, o que é peor, augura novas baixadas como consecuencia da escasa rendibilidade e as políticas climáticas.
Por se esta tensión non fose suciente, atopámonos esta semana co anuncio da rma dun acordo entre a UE e Mercosur, na que, unha vez máis, o vacún é moeda de cambio fronte a outros sectores. As voces de alarma non se xeron esperar ante os efectos que este continxente pode ter para o sector europeo, pois a diferenza de estándares xera que esta carne entre procedente deste bloque cun custo entre un 18-32 % inferior ao europeo. Por tanto, é importante que sexamos conscientes de que nos enfrontamos a unha etapa de elevada tensión no mercado como consecuencia desta baixada de efectivos, as enfermidades emerxentes ou o acordo Mercosur. Agora o desafío é tratar de ver de que maneira o sector é quen de garantir xatos su cientes para abastecer a demanda interna de produción e industria e facelo dun xeito competitivo.
Gráfico 1. Prezos correspondentes á semana N.º 48/2024 Machos Cat. A, U+R+O-Países da UE
COMPACTADOR DE SILO
PALAS AGRÍCOLAS O TELESCÓPICAS
AVÍCOLA APTA PARA CASCARILLA, VIRUTA, CUALQUIER TIPO DE ANCLAJE A 3º PUNTO
BATIDOR DE PURÍN ESPECIAL PARAPOZOS DE ARENA
EXTENDEDOR DE SILO TAMBOR Ø 80 Y 100. SIEMPRE GALVANIZADOS.
RODILLO MODELO RTA DE 3 CUERPOS Desde 12.500 €
Tubo de 711mmx14mm en 7m e 8m y peso 5500kg
Tubo de 820mmx18mm en 8m y peso 6500kg
Vendido a: PABLO ONEGA CASTRO (Pastoriza) I SERV. AGRICOLAS RENDA (Cospeito) I SAT A REVOLTA (Villalba) I O CHUCO S.C. (A baña) I GANADERÍA LA LLERA S.C. (Salas)
Vendido a: FINCA BERMUI S.C. (Mesia) I AGROBARREAL (Sarria) I SERVIAGRO MERCURIN (Ordes)
PRECIOS ESPECIALES PARA PROFESIONALES
RODILLO MODELO DAKOTA DE 2 CUERPOS Desde 10.000 €
Tubo 660mmx12mm en 5 m y peso 2850 kg
Vendido a: MIGUEL HUERTA RODIL (Castroverde) I GANADERIA LAS LLAMAS (Tineo)
RODILLO LINEAL Desde 2.800 €
Tubo de 711mm x14mm en 3.5m y 4.5 m y peso 2200kg
Altísima fiabilidad y máxima adaptación al terreno
Vendido a: OSCAR FRANCO FERNANDEZ (Salas) I CASA JULIAN DE CABARCOS (Barreiros)
RODILLO MECANICO CON RUEDAS ANCHO DE LABOR 2,70 m
Tubo de 813mm x18mm en 2.7m y peso 1500kg
Desde
Vendido a: GANADERIA VENTURA (Coaña) I GANADERIA SAN MARTIN DE COUCIEIRO S.L. (Val do Dubra)
RODILLO MODELO XTRA-LONG DE 3 CUERPOS Desde 17.500 €
Tubo de 820mmx18 mm en 9 m y peso 7500 kg
Vendido a: SAT AS PANDAS (Villalba) I XAN NOVO VILELA (Outeiro de rei) I BLANCO SANFOGA S.L. (Mazaricos) I GRANXAMOR INTEGRACION S.C.G. (Trazo) I ALBERTO GONZÁLEZ CHENTO(Bama-Touro)
Tubo de 820mmx18mm en 10 m y peso 8200kg
Vendido a: SAT BUSTO CORZON (Mazaricos)
MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.
E-mail: corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 www.corbarsll.com
Oexemplar Marina Master Bambi ET acadou o prezo máis alto na cuarta edición da poxa organizada o sábado 26 de outubro pola gandería cántabra La Marina de Retortillo (El Tejo, Valdáliga). Esta produtora foi
comprada por José Ángel Suárez Medina, da gandería Ferreru (Asturias), por 4.850 euros.
Nesta nova edición reuniuse un gran número de compradores e visitantes nas instalacións da granxa, e destacou un ano
máis a calidade dos 36 animais ofertados (entre xatas, xovencas e vacas de primeiro parto, todas llas
das mellores produtoras desta gandería), dos cales se adxudicaron 30 reses.
AXVI Poxa de Xovencas de Raza Frisona Memorial José Moreira, celebrada o domingo 1 de decembro no recinto feiral da Picota, volveu ser un dos grandes atractivos da Semana Gandeira de Mazaricos. A cita estivo organizada por Gandeiros de Mazaricos, Africor Coruña e o Concello da localidade. Nesta edición, logrouse dar saída ás 18 xovencas
sacadas a poxa. O animal máis cotizado foi Pistulario Hxl Pemana 4346, da gandería Pistulario (Santa Comba, A Coruña), que alcanzou un prezo de 4.600 euros e foi adquirido por SAT Busto Corzón (Mazaricos, A Coruña). En total, o volume de vendas ascendeu a 52.300 euros, cun prezo medio de 3.076 euros por animal. As xovencas poxadas, seleccionadas entre as
mellores ganderías da provincia da Coruña, distinguíronse pola súa alta calidade, froito dunha rigorosa preparación que inclúe probas sanitarias e criterios de cuali cación
Manto Maquinaria SLU
morfolóxica, proceso que garante que as reses dispoñan das mellores condicións de lonxevidade, fertilidade e capacidade produtiva.
Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com
GOMAS PARA PASILLOS Y CAMAS
Limpiezas automáticas Gomas y camas para vacas Estabulaciones libres
Más de 15.000 cubículos de plástico instalados en España
CUBÍCULOS FLEXIBLES
1 ADAWAY RIO 2183 ET ESPM9204862008 20182296-0,2158-0,1359880,531,221,1810513052108861088610689313127399
2 K&L OH ROSSI GUAY ESPM9204695956 20188020,48780,1946990,942,101,8911312561108941139411378291127199
3 PALMER ET ESPM9204741024 20181172-0,07340,1150981,382,292,05113128571159410894114106287126699
5
4 SALUD ET ESPM9204691049 201712940,1664-0,0339962,431,391,691221225798821138212389278126599
5 NEMO G SANTI ET ESPM9204523525 201714580,21760,1058961,670,851,421251145995731177311199291126399
6 SALVUS ET ESPM9204634816 20171613-0,2431-0,0843980,901,791,3313012659110881088811777264126299
7 CASTROMIL ET ESPM9204896316 201915010,07620,0048841,051,691,66112124551057511475111114296125999
8 HUNTER K&L SV ADRIAN SALVATIER ESPM9204595970 201711570,09510,1250960,971,300,9412412157107831178311890280125399
9 GRILO SANRECAM LUCKY ET ESPM2704487908 201715030,16720,0958890,741,341,2010611261103671106711897281124799
10 VEKIS RISK ESPM9204631171 201711040,06460,0541910,591,090,9611913461114651146511183269124799
11 CLEVELAND SALARIO ET ESPM9204631169 201712350,09540,0849991,181,441,41121118571108812088104100274124699
12 LIEU THOMAIN BALTAZAR ET ESPM9204501760 201710450,29680,1449861,321,141,1011711657106551095510992270124299
13 GYMNAST GENIAL ET ESPM9204595969 201717180,06690,0561990,591,801,511201047293941149410464259124099
14 K&L POPPE GOAL ESPM9204631170 201710170,14510,0639991,301,991,7811612055104939593117114252123799
15 ACAJOU GH KENDO ET ESPM9204493449 201712480,19650,1557930,462,011,6210511259102599759113108269123699
16 MANDY KODAK ET ESPM9204628506 201717010,13760,0156940,250,941,151131135799559955105111268123599
17 SOLER ET ESPM9204739616 20181158-0,02390,1250950,432,081,66117117551137212272107108260123499
18 TIRSVAD HOTSPOT HONDO ET ESPM9204828913 20195970,04250,1333941,591,611,63121129551239011990110105242123399
19 SEMPRE ET ESPM9204695983 20185030,38560,2946981,631,611,91116118571069011190109107244123199
20 GINGER ET ESPM9204630025 20171233-0,04400,0040981,032,081,8812211553106881018811595232123199
21 ISOLDE GIGANTE ET ESPM9204629185 20172002-0,2345-0,1152950,331,061,101191185796631046311477241122999
22 GALILEO DA ET ESPM9204712993 20179520,11460,1041920,071,460,9811412457118581035811295246122798
23 KIRON ET ESPM9204261800 201511640,0345-0,0334980,341,310,9112811878114791107911673225122798
24 MEADOWHOLSTEINS K&L RM FLORIN ESPM9204631172 20171546-0,2033-0,0742870,171,661,2912412257106551095510889237122598
25 WILDER MOCCA ET ESPM9204342146 201511440,00410,0846961,490,500,88108117651187511175127101246122598
1
3
1 GLAX DELTA ET ESPM9205325774 202116430,371000,1873741,281,391,0412213548101581104711388413135299
2 STARMAX ET ESPM9205284496 20212062-0,15570,0775762,351,391,5412113550114601215010889388134899
3 PH CAMPEON ET ESPM9205355940 202216190,12720,0760781,481,151,2113313853123631145210583369134799
6
4 VISSTEIN 3STAR GAVINO RED ESPM9205262502 202113200,32820,1559760,981,921,1712313948121581154810887385134699
5 FOTON EV ESPM9205523053 202215760,31910,0354761,202,141,5413013547110581064810391378134599
6 SHA SUNDOWNER ET ESPM9205463829 202219150,451200,1377760,561,261,1511812048105581144810899399134299
7 RICO RIPLEY ESPM9205463830 20229530,631000,3265761,372,161,9312612550113601085010897370134299
8 WEH CAMBRE ET ESPM9205463828 202221160,09860,0675781,121,611,39115132531046311052109119410134199
9 CMP GABRIELLE DE CHANEL ET ESPM1505288905 202215130,31890,0655762,072,132,1312813250996011750111107375133899
10 LSCG TANXU P FIV RED ET ESPM1505183984 202112580,03480,0344742,742,271,84130141481265811848106108365133899
11 RODEO GH YOYO ET ESPM9205433402 202214070,451000,1663740,481,791,39120136481085811048107108393133699
12 DIEKERS 3STAR OH FLADDERAK ESPM9205288762 202216260,381010,1569762,281,952,3012012550926011050104101370133499
13 SOLUTION P GH PUR ET ESPM9205524118 202311460,41850,2059741,301,511,5112613748112581224811397368133499
14 ROMAN ET ESPM9205463833 202214310,36910,0248781,691,811,69117143521106110752107123385133499
15 ROMMEL ET ESPM9205463832 202216080,521160,0355780,881,411,15107139521106111952105126411133399
16 GENER GOL P ET ESPM1705501078 202315980,28890,0759782,761,471,71114136501006013350107103391132999
17 RELAX GH JEZEBEL ET ESPM9205433400 202220220,351130,1684780,091,591,3910712353936310853113119406132899
18 SHA RUKURU ESPM9205463831 202210760,40810,2056782,412,272,17100135521196111152115110374132899
19 3STAR OH MAGNOMAN ESPM9205355938 20229340,43790,2456781,011,841,4311514453123631125310399374132899
20 GLYCINE ESPM9205288760 202113250,15640,1660741,881,281,1212513747119571014710990356132799
21 AIRAS ET ESPM9205179560 20202380-0,0678-0,0669740,631,481,1911612646108571056111487361132499
22 CICERON ALH MADISON ET ESPM9205524119 202213380,28780,2570800,891,451,27121131551116510453114100363132499
23 SCHUIT 3STAR MARCEL P RED ESPM9205355939 202117840,0570-0,0354742,371,141,2712613547110571274710780361132499
24 SECTOR ALH ARWEN ET ESPM9205524116 202316380,14740,0053741,542,251,8712713348100581154711293357132399
25 GORDON GH EILEEN ET ESPM9205153898 202115080,06610,0858741,601,621,6713113648108589847112107342132399
Ano nac.: ano de nacemento do touro
Fiab. prod.: fiabilidade para a proba de produción
IPP: índice de patas e pés
ICU: índice combinado de ubres
IXT: índice xeral de tipo
RCS: valor xenético para reconto celular
Lonx.: valor xenético para lonxevidade
Fiab. lonx.: fiabilidade para a proba de lonxevidade
DA: días abertos
Fiab. DA: fiabilidade para a proba de días abertos
FPD: facilidade de parto directa
Fiab. FPD: fiabilidade para a proba de facilidade de parto directa
ISP: índice de saúde podal
Fiab. ISP: fiabilidade para a proba de índice de saúde podal
IM€T leite: índice de mérito económico para leite
ICO: índice xenético global
Perc: percentil
VMUX: velocidade de muxido
GICO: índice xenético
KC: kappa-caseína
BC: beta-caseína
kl: valor para leite
% Gr: valor para porcentaxe de graxa
kg Gr: valor para kilogramos de graxa
% Pt: valor para porcentaxe de proteína
kg Pt: valor para kilogramos de proteína
IGT: índice xeral de tipo
ICAP: índice de capacidade
IPP: índice combinado de patas e pés
ICU: índice combinado de ubre
RCS: valor para reconto celular
LONG: valor para lonxevidade
DA: días abertos
VOR: velocidade de muxido
BCS: condición corporal
DCE: facilidade de parto
ISP: índice de saúde podal
IM€T: índice de mérito económico ([L] leite; [Q] queixo; [P] pasto; [E] ecolóxico)
Lo hace la leche. También tu negocio.
Tu esfuerzo se merece contar con la ayuda de nuestros especialistas, que te ofrecerán los productos que necesitas en tu negocio del sector lácteo
Digitalización | Soluciones | Especialistas
Es el momento
Esta publicación constitúe un fito significativo no ámbito da nutrición e divulgación científica. Conta coa colaboración de máis de cincuenta investigadores de recoñecido prestixio no mundo académico e científico, de diversas procedencias e especialidades, que abordan o coñecemento existente sobre os lácteos en España.
Apresidenta da Fundación Española da Nutrición (FEN), Rosaura Leis, e o ata entón presidente da Organización Interprofesional Láctea (InLac), Daniel Ferreiro, xeron público en Santiago de Compostela o Libro blanco de los lácteos, que ofrece un compendio exhaustivo e actualizado sobre os lácteos e o seu papel fundamental na alimentación e na saúde.
A obra, coordinada por Rosaura Leis, consta de sete módulos e trinta e cinco capítulos nos que se incide no importante papel dos lácteos nos tres piares esenciais da alimentación: saúde, pracer e hábitos alimentarios.
“Con amos en que este libro se converta nun referente na materia e sirva como ferramenta útil e valiosa para profesionais da saúde, responsables políticos, consumidores e todos os operadores interesados en promover unha alimentación saudable e sostible”, declarou Rosaura Leis durante o encontro.
“As principais causas de enfermidade e de morte no mundo están relacionadas con estilos de vida non saudables, o que inclúe unha mala alimentación, a falta de actividade física e o aumento da inactividade, principalmente ligado ao lecer pasivo e ao mal uso e abuso das pantallas. En relación coa alimentación, estamos asistindo á perda de adherencia da poboación, especialmente de nenos e adolescentes, ás nosas dietas tradicionais, que demostraron ser saudables e sostibles, o que pon en risco a saúde nutricional e metabólica”, advertiu.
Neste contexto, subliñou que os lácteos son “alimentos básicos nas nosas dietas”, polo que “é necesaria a promoción do seu consumo ao comunicarlle á poboación os seus benecios”, máis aínda cando “a evidencia cientí ca dispoñible indica que teñen un efecto moi positivo sobre a saúde e a prevención de enfermidades crónicas non transmisibles”.
Pola súa parte, Daniel Ferreiro destacou a transcendencia desta publicación ao sinalar que “será un referente esencial en España para poñer en valor toda a importancia socioeconómica e ambiental do sector lácteo e mesmo para a nutrición e a prevención de certas enfermidades”.
De feito, os datos re icten que España é un país de lácteos. Este sector, incluíndo a produción, transformación e comercialización, factura arredor de 12.700 millóns de euros ao ano e xera máis de 70.000 empregos directos.
O acto, celebrado na Facultade de Medicina e Odontoloxía da Universidade de Santiago de Compostela, contou coa presenza de diferentes autoridades da Administración que acompañaron a Leis e a Ferreiro, como o director xeral de Gandería, Agricultura e Industrias Agroalimentarias da Xunta de Galicia, José Balseiros.
Gráficos y análisis sencillos
Diseñada por VETERINARIOS expertos Accesible, práctica y fácil de usar
www.gando.es gando@gando.es
STOCK
P PEERRMMAANNEENNTTE E
A Finca Mouriscade (Lalín, Pontevedra) foi o lugar escollido para a celebración, o 24 de outubro, da xornada técnica “Divence, unha nova forma de traballar”, organizada por Hipra. O evento reuniu profesionais do sector gandeiro interesados nas últimas novidades para a mellora da eficiencia nas explotacións bovinas.
Tras un xantar de benvida, Héctor Martínez, xefe da Sección de Explotación Gandeira da Deputación
de Pontevedra, abriu o programa coa charla “Liñas de colaboración na eficiencia das explotacións bovinas”, na que destacou a importancia da innovación e a cooperación no sector.
A continuación, Margarita Barreto e Iván Mato, dos Servizos Técnicos de Ruminantes de Hipra, presentaron “Divence, unha nova forma de traballar”, un relatorio que abordou novas estratexias para mellorar a xestión sanitaria no gando bovino. Así mesmo, afondaron nesta nova gama de vacinas que permite optimizar os programas vacinais fronte ás principais patoloxías virais en vacún, como a IBR e a BVD.
O xoves 7 de novembro o auditorio municipal de Lalín foi o escenario dos XIX Encontros Gandeiros organizados pola ADSG Xundeva. A xornada comezou coa apertura a cargo de Arsenio Presas e Daniel Vázquez, presidente e tesoureiro de Xundeva, respectivamente.
O primeiro relator en intervir foi Antonio Jiménez (Ceva Salud Animal), que analizou o impacto e control da
febre Q no gando vacún, seguido de Isabel Blanco (Universidade de Lleida), que abordou as boas prácticas en benestar animal. A continuación, Enrique Ruiz (Laboratorios Zotal) tratou o control de vectores da lingua azul e, para finalizar, Mikel Imaz (Virbac) falou sobre o impacto económico dos ectoparásitos.
O evento concluíu coa clausura oficial, a cargo de Luis López, presi-
A XI Xornada Provincial Afrile tivo lugar no Hotel Valjunco de Valencia de Don Juan (León) o venres 29 de novembro. Organizada pola Asociación da Raza Frisona de León (Afrile) e a Federación Frisona de Castela e León (Fefricale), a xornada combinou análise técnica, sostibilidade e un recoñecemento á excelencia gandeira da provincia.
O evento foi inaugurado por Froilán García, presidente de Afrile,
quen lles deu paso aos relatores do día. José Antonio Montero, de Conafe, presentou “O Novo Sinbad”, unha ferramenta deseñada para mellorar a xestión técnico-económica das explotacións. Pola súa banda, Matilde Moro, de Asoprovac, ofreceu a charla “Máis alá da produción: recoñecendo o valor da sostibilidade na cadea láctea”, na que destacou a importancia de prácticas responsables en toda a cadea de valor.
dente da Deputación de Pontevedra; Marcos Mariño, concelleiro de Medio Rural de Lalín; e Arsenio Presas.
A xornada incluíu unha mesa de debate moderada por Gregorio Alcántara, director xerente de Fefricale, onde se abordaron os principais retos e oportunidades do sector. O encontro rematou coa tradicional entrega de diplomas ás mellores vacas e ganderías da provincia.
Ponemos fin a 2024 con 37 vacas EX y 65 MB, 88,67 puntos de media morfológica y una media de producción vitalicia de 62.150 litros
¡Es la vaca roja de más calificación en España!
¡Completa 20 generaciones MB o EX ininterrumpidas en su línea materna desde hace más de 50 años!
Máis de cincuenta socios da Aprolep participaron no Top Milk Tour, unha experiencia que os levou a percorrer durante tres días nove ganderías galegas para coñecer as principais características dos sistemas de muxido robotizado.
Entre o 27 e o 29 de novembro, 55 socios da Asociación de Produtores de Leite de Portugal (Aprolep) participaron no Top Milk Tour, unha experiencia deseñada para coñecer de preto as vantaxes do muxido robotizado. Este evento, organizado pola Aprolep en colaboración con tres das principais casas de muxido do país, incluíu visitas a nove granxas galegas que utilizan robots de DeLaval, Gea e Lely. Durante tres días, os gandeiros portugueses exploraron como a robotización non só aumenta a produtividade e o benestar animal, senón que tamén mellora a calidade de vida dos gandeiros, redundando nunha redución do traballo físico e nun maior tempo para prestar atención a tarefas de xestión.
EXPERIENCIAS CON TRES CASAS DE MUXIDO
O percorrido comezou en tres ganderías con robots DeLaval: Varela Labrada (Castro de Rei, Lugo), Granxa Grixeira (Cospeito, Lugo) e
Nelan (Castro de Rei, Lugo). Nestes encontros, os participantes observaron como os robots automatizan o muxido mentres recompilan datos clave sobre produción, saúde e comportamento das vacas, facilitando unha xestión máis eficiente.
Os responsables das granxas destacaron como a incorporación desta tecnoloxía optimizou os procesos e, ao mesmo tempo, experimentaron unha mellora na súa calidade de vida, ao dispoñer de maior flexibilidade horaria e de máis tempo libre.
O segundo día centrouse en negocios que traballan con Gea e o sistema batch milking. Casa Eiras (O Pino, A Coruña) e Batalla (Lousame, A Coruña) empregan robots de Gea, mentres que Tubío Busto (Lousame, A Coruña) utiliza o muxido en quendas, unha solución eficiente para determinados tipos de ganderías.
O batch milking espertou grande interese entre os asistentes. Este método, menos coñecido, permite muxir lotes de vacas en horarios programados, adaptándose mellor
a granxas onde o muxido continuo non é viable.
O terceiro día estivo dedicado ás ganderías con robots de Lely: Lodos y Pérez (A Pastoriza, Lugo), As Pandas (Vilalba, Lugo) e Granxa Pazos (Mazaricos, A Coruña). Nestas visitas destacouse non só a eficiencia dos robots de muxido, senón tamén o impacto de tecnoloxías complementarias, coma o robot de alimentación Lely Vector, que mestura e distribúe racións de forma automática.
Granxa Pazos chamou a atención dos visitantes pola súa integración de sistemas, xa que puideron ver unha demostración de como a automatización da alimentación contribúe a manter unha produción estable e a mellorar o benestar das vacas.
Carlos Neves, secretario xeral da Aprolep, destacou a importancia de iniciativas como esta: “Este tour permítenos aprender de experiencias reais e ver como estas tecnoloxías poden transformar as nosas granxas. En Portugal, a robotización é cada vez máis común, especialmente no norte, onde predominan as explotacións familiares. Non obstante, aínda hai rexións onde este cambio é un desafío”.
Neves tamén subliñou a importancia da formación continua e do intercambio de experiencias: “A tecnoloxía axúdanos, pero o coñecemento compartido é o que realmente impulsa o sector”.
Os participantes regresaron a Portugal cunha perspectiva renovada sobre o muxido robotizado e como implementalo nos seus negocios. Para moitos, estas visitas marcaron unha evolución na forma de entender a xestión gandeira. Ademais, a viaxe permitiu establecer novas conexións con produtores galegos e fortalecer a relación entre ambos países neste ámbito.
Acreación de Agrobotica remóntase a 1994, ano no que 12 socios, que xa se dedicaban profesionalmente ao sector gandeiro, buscaban ofrecerlle mellores condicións ao mercado en Galicia.
O rápido crecemento da empresa evidenciouse coa inauguración, ese mesmo ano, da primeira tenda en Lalín e, sucesivamente, de varias tendas nas provincias da Coruña, Lugo e Pontevedra.
Na actualidade, Agrobotica suma un total de 18 delegacións situadas estratexicamente por todo o territorio galego e unha eficiente central de compras no Polígono Industrial de Lalín, onde dispoñen dun amplo almacén de mercadorías e
dun sistema de repartición eficiente para poder chegar e darlles servizo a todos os seus clientes.
Dende os seus inicios, o obxectivo principal foi ofrecerlles aos seus clientes un amplo abano de produtos da máis alta calidade, sempre acompañado dun servizo directo e personalizado que resolvese de maneira inmediata as súas necesidades.
Ao longo de todos estes anos, Agrobotica converteuse nun referente en Galicia grazas a un importante esforzo en recursos técnicos e humanos e á solidez do seu equipo de traballo, que pon o seu máximo empeño na mellora e na modernización do sector agroveterinario galego.
“Creo que o que máis nos diferencia é o trato personalizado, a proximidade e o servizo rápido que ofrecemos”
Como naceu o proxecto de Agrobotica?
Éramos un grupo de amigos que traballábamos no sector e un día reunímonos porque detectabamos necesidades no mercado que non estaban sendo cubertas. Decidimos montar este proxecto porque as tendas existentes non chegaban a onde debían e ese foi o motivo principal.
Cantas tendas tiñan ao inicio?
Comezamos con 12 tendas, distribuídas por varios puntos de Galicia, nas provincias de Pontevedra, A Coruña e Lugo.
Que diferenzas notan agora respecto daqueles primeiros tempos?
Os maiores cambios foron a nivel burocrático: receitas, libros de explotación, distintos carnés para a aplicación de produtos... A maior revolución foi no ámbito administrativo.
No aspecto comercial, agora hai máis empresas, pero menos gandeiros, aínda que os que hai son máis grandes. Ademais, o noso público ampliouse moito cara aos animais de compañía e ás persoas afeccionadas ao campo.
Que diría que os diferencia no mercado?
Ofrecemos todo tipo de produtos e complementos para gandeiros, agricultores e veterinarios. Creo que o que máis nos diferencia é o trato personalizado, a proximidade e a rapidez do servizo.
A nosa central permítenos ter un servizo moi áxil, cunha gran cantidade de mercadoría almacenada. Isto dános acceso a bos prezos e permítenos cubrir rapidamente as necesidades dos nosos clientes.
Que supón para un dos fundadores cumprir 30 anos?
É un orgullo. Hai poucas empresas que chegan aos 30 anos. Ademais, é difícil que un grupo tan diverso coma o noso siga levándose ben despois de tanto tempo.
Cales son as súas perspectivas de futuro?
A competencia, sendo boa, sempre está presente. Creo que moitas persoas seguen preferindo comprar vendo o produto directamente.
O que considero máis problemático é a remuda xeracional. Por iso, o futuro é incerto. De todos nós, probablemente só dous ou tres teñamos sucesores.
Cal é a filosofía de traballo de Agrobotica?
O noso principal obxectivo é ofrecerlle un servizo integral ao gandeiro a través dunha central de compras e diferentes sucursais distribuídas por toda Galicia. Nos inicios comezamos con 12 sucursais e actualmente contamos cun total de 18.
Dende a central xestionamos as compras cos nosos principais provedores, empresas e laboratorios, e dende aquí distribuímos, co noso propio camión, dúas veces por semana a todas as nosas tendas.
Con que liñas de produtos contan?
Somos distribuidores de produtos zoosanitarios, con marcas como MSD, Zoetis, Virbac, Ceva, Bayer, Elanco, Syva ou Fatro; tamén de fitosanitarios, con Bayer; produtos químicos, cun distribuidor histórico como Proquimia e Proquideza; sementes de millo, como Bayer-Monsanto e Caussade; sementes de herba, como Fertiprado, e todo tipo de complementos necesarios para os gandeiros e agricultores.
Ademais, contamos cunha liña de leites maternizados e cunha propia de pensos para animais de compañía, CaninDog e CaninGat.
Mantéñense sempre á vangarda e en constante formación?
Si. A través das empresas coas que traballamos logramos estar ao día das últimas novidades. A realidade é que todas estas marcas apostan pola investigación e a innovación, e sempre que lanzan un novo produto ao mercado presentan as súas características nas nosas tendas. Isto permítenos ofrecerlles todas estas novidades aos nosos clientes coa máxima celeridade.
Cantas persoas forman parte hoxe en día do proxecto de Agrobotica?
Na central traballamos un total de oito persoas, e detrás de cada delegación xeralmente hai dúas ou tres. Se facemos cálculos, somos arredor de sesenta profesionais en total.
Como diría que evolucionou o sector nestes 30 anos?
Cambiaron moitas cousas, sobre todo en termos de control. Antes podíanse comprar todo tipo de medicamentos e fitosanitarios sen grandes requisitos, pero agora esíxenche moitos máis. Estou convencido de que o control é o camiño, pero non debería supoñer tantas trabas como ocorre actualmente. Tanto os veterinarios como os gandeiros perden moito tempo na xestión dos papeis. O control debería ser moito máis dinámico.
Do mesmo xeito, o noso público tamén se ampliou. Seguimos dirixíndonos ao sector gandeiro e agrícola, pero tamén sumamos moitos clientes con pequenos animais. As nosas tendas están en localidades con bastante poboación e atendemos moitas persoas con pequenas hortas ou animais por afección.
Que valoración fai destes 30 anos e como ve o futuro?
Despois de 30 anos no mercado, seguir sendo un referente en Galicia é todo un orgullo, e agardamos poder continuar moitos anos máis. Creo que o futuro pasa por seguir potenciando ese trato próximo. Mentres as persoas sigan confiando no equipo de Agrobotica, aí estará o noso futuro.
• Satisfacer as necesidades do sector gandeiro e agrícola.
• Ofrecer a máis ampla gama de produtos.
• Confiar nas mellores marcas do mercado.
• Brindarlles a mellor atención e trato directo aos nosos clientes.
Agrobotica SL
Pol. Ind. Lalín 2000 Parcela A-9 36500 Lalín (Pontevedra)
986 78 76 01 alberto@agrobotica.com
Botica do Xallas SL
Avenida de Brasil, 65 15840 Santa Comba (A Coruña)
981 89 69 22 barbeira@agrobotica.
Agrobotica Arzúa SL
Rúa Lugo, 110 15810 Arzúa (A Coruña)
981 50 80 61 arzua@agrobotica.com
Agrobotica Friol SL
Rúa Rosalía de Castro, 9 27220 Friol (Lugo)
982 37 53 27 friol@agrobotica.com
Agrobotica Sarria SLU
Rúa da LIberdade, 35 27600 Sarria (Lugo)
982 53 31 22 sarria@agrobotica.com
Agrobotica Ordes SL
Parque Municipal, 34 15680, Ordes, Coruña
981 68 06 08 ordenes@agrobotica.com
Jaime González Yáñez
Ctra. de Santiago, 155 27004 Lugo
982 22 01 55 lugo@agrobotica.com
Agrobotica Lalín SL
Rúa Arenal, 63 36500 Lalín (Pontevedra)
986 78 45 51 lalin@agrobotica.com
Agrobotica Carballo SL
Rúa Villa de Negreira, 18 15100 Carballo (A Coruña)
981 75 49 98 carballo@agrobotica.com
Agrobotica Urdilde
A Rúa, s/n 15281 Urdilde (A Coruña)
981 80 52 54 urdilde@agrobotica.com
Agropecuaria Betanzos SLL
Rúa Profesor José A. Míguez, 2 15300 Betanzos (A Coruña)
981 77 50 96 betanzos@agrobotica.com
Vetersil SL
Rúa Progreso, 68 36540 Silleda (Pontevedra)
986 58 06 23 silleda@agrobotica.com
Agrodubra
Rúa San Lorenzo, 28 15873 Val Do Dubra (A Coruña)
981 89 25 62 bembibre@agrobotica.com
Agrobotica Santiago SL
Cruceiro da Coruña, 22 15705 Santiago Compostela
981 57 63 19 santiago@agrobotica.com
Agrobotica A Estrada SL
Rúa Justo Martínez, 7 36680 A Estrada (Pontevedra)
986 57 30 04 aestrada@agrobotica.com
Agrocastro SL
Plaza García Abad, 2 27260 Castro Ribeiras de Lea (Castro de Rei, Lugo)
982 31 02 13 castro@agrobotica.com
Botica do Campo SL
Avenida Castelao, 18 15822 Touro (A Coruña)
981 51 73 48 touro@agrobotica.com
Manuel Cotelo SL
Rúa Buenos Aires, 5 15145 Laracha (A Coruña)
981 60 58 15 laracha@agrobotica.com
Agrobotica Gondomar
Rúa das Ánimas, 3 36350, Gondomar, Pontevedra
986 38 41 10 agrobotica.gondomar@agrobotica.com
“Grazas á xenómica, poderemos responder ás preocupacións da sociedade actual”
Un dos relatores das XXI Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro foi o profesor asociado no Departamento de Ciencias Animais e Lácteas da Universidade de Wisconsin-Madison (Estados Unidos), Francisco Peñagaricano. O seu traballo enfócase na xenética e na xenómica das vacas de leite, temáticas que tamén centraron as súas dúas charlas. Na primeira repasou os avances, os desafíos e as perspectivas das probas xenómicas en vacún leiteiro, mentres que a segunda a dedicou a amosar datos reais de granxas tras a implantación do xenotipado.
Que importancia ten a selección xenómica nas ganderías a día de hoxe?
A selección xenómica é a nosa última gran revolución. Transformou a mellora xenética e a industria leiteira, e xerou un cambio tan tremendo que hai que retroceder ao momento
Cal é a mellor ferramenta de selección xenética?
A mellor ferramenta de selección xenética é usar un índice de selección. Non hai outra alternativa. En España tedes moitas opcións, coma o ICO, catro IM€T, é dicir, hai unha gran variedade de índices de selección.
É a mellor técnica porque a selección xenética non se fai como un hobby, senón por profit, como din os americanos; polos cartos. O índi-
no que comezamos a utilizar a inseminación artificial para observar o mesmo tipo de transición. Isto débese a que a selección xenómica nos permite avanzar de maneira máis rápida respecto ao que faciamos antes, e avanzar máis rápido significa máis progreso e máis cartos. Por outra parte, podemos seleccionar para características que son sumamente relevantes pero moi difíciles de medir, e moitas delas están relacionadas coa sostibilidade da produción, un tema moi notable hoxe en día, ao igual que a eficiencia de alimentación, as emisións de metano e a resiliencia.
ce de selección pondera todas as características ao mesmo tempo pola súa valía económica; isto é clave, xa que, á hora de seleccionar, non todas son igual de relevantes: algunhas son máis transcendentes e outras menos. O índice combina todas esas características de maneira obxectiva e analízaas pola súa importancia económica, de aí que sexa o mellor recurso que posuímos para a selección xenética.
Sobre que características do animal é fundamental prestar máis atención á hora de buscar unha mellora xenética? Depende moito de cada caso ou gandería en concreto? Depende de cada granxa e de cada sistema de produción, e diso trata o índice de selección. Non é o mesmo un sistema en confinamento que un pastoril; tampouco é o mesmo venderlle leite a unha industria que paga por volume que a unha que non; a unha que ignora a proteína, ou a unha á que si lle importa, e moito. Tampouco é o mesmo se un vende leite nun contexto onde a eficiencia e as emisións de metano son moi significativas porque posúe beneficios extra. Entón, un debe atopar o índice que mellor se adapta ao seu sistema de produción, os ingresos, como paga a industria e cales son os custos e, con ese índice, identificar os mellores exemplares.
Como foi evolucionando co tempo o foco da selección xenética? O foco da selección cambiou moito entre os últimos corenta e sesenta anos. Hai sesenta anos seleccionabamos só por produción e aparencia, por tipo, mentres que hoxe en día o facemos pola calidade do produto, polos compoñentes, pola aptitude física (que ten relación coa fertilidade, coa saúde e coa lonxevidade), pola eficiencia de alimentación e por características sostibles. Isto foi posible porque se foron medindo novas características e a xenómica permite seleccionar por novas característi-
“DISPOÑEMOS DUNHA FERRAMENTA QUE PERMITE PREDICIR O DESEMPEÑO FUTURO DOS ANIMAIS”
cas, que son as que están entrando no índice agora.
É recente a aplicación da selección xenómica nas granxas?
A selección xenómica nos Estados Unidos implementouse no 2009, é dicir, que estamos a falar dun sistema que se puxo en marcha hai quince anos. Hoxe en día, na base americana, en holstein, hai máis de sete millóns de xenotipos, 7,5 millóns para ser exactos.
Estímase nos Estados Unidos que arredor do 30 ou 35 % das xovencas que nacen cada ano son xenotipadas, isto é, trátase dunha ferramenta que xa é empregada polos gandeiros de forma rutineira.
Que beneficios podemos obter coas probas xenómicas?
Poderíase xenotipar ao nacer, pero xeralmente o que se fai é esperar á desteta, por temas relacionados co descarte de exemplares que enferman, que se venderán e non se xe-
notiparán. Deste xeito, as probas xenómicas permiten coñecer o mérito xenético do animal a unha idade moi temperá, na desteta, medido en función do índice que conveña.
Un ordena esas xovencas de acordo co índice e usa distintas estratexias nos extremos: seme sexado, pode utilizar doantes…, e nas peores, pódense descartar rapidamente, porque, para que investir cartos na recría dun animal que se ve que será pouco produtivo, ou con baixa fertilidade, ou susceptible a enfermidades? Outra opción para esas cabezas peores desde o punto de vista xenético, que ultimamente se está aplicando bastante, é quedar con elas igual, pero usando seme de carne. Entón, permanecen na explotación producindo, pero córtase a transmisión do xenoma á nova xeración. Así, non son nais de novas xatas na próxima xeración.
“O FOCO DA SELECCIÓN XENÉTICA CAMBIOU MOITO ENTRE OS ÚLTIMOS CORENTA E SESENTA ANOS”
Como evolucionan os datos técnicos unha vez instaurado o xenotipado nas ganderías? Percíbense grandes melloras?
O que amosei na miña conferencia con cifras de granxas americanas e españolas é que as predicións que se poden lograr a unha idade temperá están moi ben relacionadas coa produción real deses exemplares. É bo fixarse nos datos e ver o que nos transmiten, porque dispoñemos dunha ferramenta que permite predicir o desempeño futuro dos animais. Faino dunha maneira bastante fiable, mellor que outras e, como agora temos esa ferramenta, podemos aproveitar a información que nos proporciona para seleccionar e para xestionar de distinta maneira, por exemplo, comezar a utilizar máis carne. Nos últimos tres anos, nos Estados Unidos aumentou, por un lado, o uso de seme sexado e, polo outro, o uso de seme de razas de carne como angus. Deste xeito, estamos vendo que cada vez se recorre menos ao seme convencional. Gústame pensar que a última gran revelación da industria leiteira é a xenómica, para atopar os mellores e peores exemplares e, a partir diso, empregar o seme sexado para replicar os mellores e o de carne para evitar que os peores pasen á nova xeración.
Como axuda a incorporación e o uso de sensores e sistemas de monitorización na selección xenética?
Nós estamos en etapa de investigación, facendo uso, por exemplo, de sensores de ruminación e de actividade para medir a expresión de estro, duración e intensidade, e iso podería ser unha nova característica de fertilidade para establecer no contexto da xenómica no futuro. Todo o que sexa o fenotipado a través de sensores ou cámaras, o que nos permite é medir novos aspectos que no contexto da xenómica é posible implementalos nunha avaliación nacional.
Cal dirías que é o futuro da selección xenómica?
Eu creo que, grazas á xenómica, seremos capaces de responder ás preocupacións da sociedade actual sobre o benestar animal, o uso de intervencións farmacolóxicas, como a utilización de antibióticos e hormonas reprodutivas, e o impacto negativo que pode ter o sector leiteiro en canto á contaminación das augas, os solos e o aire. Nisto a xenómica está chamada a xogar un papel preponderante porque nos permitirá seleccionar
características que teñen un impacto tremendo, como é a eficiencia de alimentación; esta idea de seguir producindo a mesma cantidade de leite, pero utilizando menos alimento, cun efecto positivo na rendibilidade da gandería. A xenómica tamén é útil para diminuír o impacto negativo sobre o ambiente e as emisións de metanos directos, para a resiliencia ou consistencia, que ten moito que ver co benestar animal, e para minimizar o uso de antibióticos. Creo que veremos o desenvolvemento de características que traten de responder ás preocupacións da sociedade actual sobre a leitería.
Cres que o futuro das granxas de vacún de leite pasará necesariamente pola implementación do xenotipado?
Nos Estados Unidos, a implementación do xenotipado xa é unha realidade crecente, e esta tendencia seguirá estendéndose a nivel global, facendo do xenotipado un compoñente esencial para o sector de vacún de leite moderno.
A compañía holandesa Lely organizou unhas xornadas na cidade de Lugo centradas no Dairy XL e na xestión de grandes rabaños, á que acudiron expertos e gandeiros do sector do vacún leiteiro de toda a península e do estranxeiro. Ademais das conferencias, realizouse unha visita a Explotaciones Ferreiro (Baleira, Lugo), onde moxen 252 animais con seis Lely Astronaut A5. Durante o encontro, conversamos con algúns relatores e asistentes sobre o concepto de granxas L e XL e outros asuntos relacionados.
GUMERSINDO DE LA RIERA
Veterinario
“A produtividade e a saúde das vacas dependen totalmente do benestar animal”
ÁNGEL ÁVILA
Veterinario
“Nos vindeiros dez anos, máis do 50 % das granxas van estar robotizadas”
ALBERT BADÍA
Socio de Selergan
“Os gandeiros temos unha misión moi importante ao alimentar a poboación nun mundo onde cada vez somos máis”
STEVEN LORENT
Responsable de vendas no clúster Francia-Iberia de Lely
“En Lely adaptámonos aos obxectivos do gandeiro e temos en conta o benestar animal e o rendemento”
BRUNO LÓPEZ
Responsable técnico de Lely en Galicia
“A fiabilidade que teñen os produtos de Lely é fundamental tanto para os gandeiros como para os técnicos”
CAMILO GUTIÉRREZ
Delegado de vendas de Lely en Cataluña
“Os gandeiros elixen Lely porque é o robot con maior capacidade do mercado, o que máis vacas acepta sen renunciar ás tres muxiduras”
EXPLOTACIONES FERREIRO, O EXEMPLO PERFECTO DE GANDERÍA ROBOTIZADA
A poucos minutos da capital da provincia de Lugo, en Baleira, sitúase Explotaciones Ferreiro, unha granxa de gran tamaño xestionada por Carlos Pardo. Posúe seis Lely Astronaut A5 –os dous últimos vén de adquirilos–, tres Lely Collector C1 e un C2 para a limpeza dos chans, un arrimador de comida Lely Juno e cinco cepillos Lely Luna. Os asistentes ás xornadas coñeceron de primeira man este negocio e puideron falar co gandeiro.
Pardo fíxose coa explotación no 2021, con 130 cabezas. Durante o primeiro ano e medio muxía os seus animais nunha sala rotativa de 24 puntos que xa había na nave. En agosto de 2023 parouse a sala e comezou a automatización da empresa.
A día de hoxe moxe 252 vacas nos seus robots, cunha media de muxiduras de 2,8. Produce 43 kg/vaca/día, pero agarda continuar aumentando esa cifra nos vindeiros meses, unha vez implementadas as novas unidades do A5. Antes de iniciarse o proceso de robotización, as cifras de produción roldaban os 38 kg/vaca/día.
“Con este sistema, as vacas chegan máis lonxe”, declarou Carlos Pardo.
“Decidimos robotizar por comodidade e porque me gustaba o sistema, aín-
da que non tiña moi claro cando era o momento ideal, ata que chegaron unhas subvencións aprobadas e puidemos dar o paso”, narrou o gandeiro.
Pardo admitiu que lle gustaba moito tanto o feito de que as vacas se puidesen muxir máis veces como o tráfico libre: “Pódense facer quendas e non ter que traballar nun día sinalado. Isto con ningún outro sistema sería posible. No mes de agosto, unha soa persoa puido xestionar todo ela soa”, expuxo sobre a súa experiencia.
En Explotaciones Ferreiro hai tres persoas que se encargan de todo o traballo, que pasa por meter algúns atrasos, darlles o leite aos xatos, arranxar o que sexa necesario, limpar etc. En canto aos labores de agricultura, hai outras dúas persoas que realizan esas tarefas.
Con respecto á ración dos animais, actualmente comen medio kg de palla, de cereais; 12 kg de silo de herba, 22 de silo de millo e 12 no carro de concentrado, ademais do punteo do robot, que vai en función da produción.
O gandeiro tamén dispón de áreas de separación, un aspecto que ve moi interesante e fundamental, á vez que útil: “É algo bo cando tes que facer algún tratamento e tamén para outras circunstancias, como, por exemplo, o posparto”, especificou.
A cantidade de datos que obteñen en Explotaciones Ferreiro dos robots grazas ao programa Lely Horizon tamén lles resulta moi práctica: “Por exemplo, eu vou a Holanda nunha viaxe e desde alí podo consultar a información dos meus animais e xestionala. Iso cunha sala non o podo facer, e paréceme moi cómodo”.
“Recomendaríalles a outros gandeiros que se animen a dar o paso, tanto pola tranquilidade do día a día coma polos resultados que se obteñen. Eu non volvería atrás”, concluíu Carlos Pardo.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
Lely Center Los Corrales +34 606 022 405
Lely Center Outeiro +34 671 646 745
Lely Center Aizoain +34 676 182 349
Lely Center Trazo +34 685 117 350
Lely Center Ávila +34 665 772 747
Lely Center Vila Nova +351 227 538 339
“Debemos atopar indicadores que nos sinalen o que temos que facer hoxe para estar mellor mañá”
A tecnoloxía e a robotización ocuparon un dos focos de debate nas XXI Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro. O veterinario Álex Bach inaugurou este bloque temático cun relatorio sobre o uso de ferramentas para a toma de decisións nas explotacións. Formouse na profesión na Universidade Autónoma de Barcelona, doutorouse na Universidade de Minessota (Estados Unidos) e, tras máis de vinte anos de experiencia, incorporouse á Universidade de Lleida como investigador no Departamento de Ciencia Animal.
O interese polos datos vai ligado a súa traxectoria como veterinario?
Pódese dicir que si, xa que despois de realizar o doutoramento na Universidade de Minnesota, comecei a traballar na empresa privada durante un período de tres anos. Logo
constituín un departamento no Instituto de Investigación e Tecnoloxías Agroalimentarias (IRTA), o cal dirixín durante 17 anos. A continuación, fundei unha start-up chamada algoMilk, que emprega a intelixencia artificial no gando vacún de leite
para mellorar a produtividade e a eficiencia. Recentemente, incorporeime novamente á Universidade de Lleida como investigador.
Como se tratan os datos que proporciona unha granxa?
Na actualidade, contamos con multitude de datos; tantos, que ás veces nunca se converten en información e custa atopar unha árbore concreta no medio do bosque. Vimos dunha longa traxectoria na que se recollen moitas referencias e sempre se miran polo retrovisor. O costume é preguntarse que fixemos o ano pasado, sen ter en conta que no vacún de leite todo cambia. Os técnicos debemos realizar unha tarefa de limpeza, deixar de abarrotar con tantos datos e fixarnos nos máis relevantes. Debemos atopar indicadores que sexan vivos e de moi curto prazo, que nos sinalen o que temos que facer hoxe para estar mellor mañá.
Que datos pasados non son tan importantes?
O intervalo de partos, é dicir, o tempo transcorrido entre un parto e o seguinte, é un exemplo perfecto. Intenta darnos unha noción sobre o estado reprodutivo do rabaño, pero é total-
“PARA
MIN, O INDICADOR MÁIS IMPORTANTE DUNHA GANDERÍA É O ISCA, O INGRESO SOBRE OS CUSTOS DE ALIMENTACIÓN”
mente errónea porque ocorreu hai un ano. Se o comprobo hoxe, vexo o resultado reprodutivo do ano pasado, cando xa non podo nin mellorar nin facer nada ao respecto. Ademais, se o animal non pare, ten un problema reprodutivo, que non me sae reflectido na métrica porque nunca pariu. O resultado deste indicador sempre é máis bonito que na realidade.
Cal é un indicador de relevancia?
Para min, o máis útil é o ISCA, o ingreso sobre os custos de alimentación. É a marxe bruta dunha gandería, unha vez que pagou polo seu maior investimento, a alimentación. É complexo de computar porque precisas saber a produción de leite e o que che pagan diariamente por el, ademais de coñecer exactamente o que comen as vacas e o que che custa preparar esa ración. Temos negocios que non miran o ISCA e nun día poden perder 2.000 €.
Como se calcula exactamente o ISCA?
O cálculo debe realizarse diariamente. Precísase descifrar canto custa a materia seca que se lles ofrece ás vacas, sendo conscientes de que a ración varía todos os días, xa que, aínda que sexa a mesma, pode mesturarse con descoidos. Por exemplo, nunha gandería empregan 500 kg de silo habitualmente para elaborar o ali-
mento, pero, á hora da carga, un erro coa pa provoca que se usen 550 kg. Entón, o custo de hoxe non é o mesmo que o de onte. O prezo diario da materia seca réstollelo aos ingresos que obtivo polo leite vendido. Esta retribución tamén varía diariamente porque, a maiores da cantidade, entran en xogo variables como a graxa ou a proteína.
Existen outros indicadores, nos que non se pon o foco, que sexan importantes?
A eficiencia no uso da proteína. Vai moi ligada aos beneficios económicos da explotación e tamén ao impacto ambiental. Para calculalo temos que valorar con certeza o que comen as vacas, saber cantos gramos de proteína existen na ración real, cantos litros de leite producen os animais e a porcentaxe de proteína que contén ese leite.
Por que é importante diferenciar entre a cantidade de alimento que o gandeiro lles ofrece ás vacas e o que realmente comen os animais?
A nós, os técnicos, gústanos moito comprobar o que inxire a vaca descontando os rexeitamentos, tarefa que é adecuado verificar desde o punto de vista biolóxico e técnico. Non obstante, desde a perspectiva económica, o investimento pertence á comida ofrecida. Dá igual se despois a vaca decide comer un quilo menos; ela produciu 40 litros porque se lle brindaba esa porción de alimento. Se se lle facilita un quilo menos, seguramente non vai reportar os 40 litros.
“A ALIMENTACIÓN
PRECISIÓN É CASE UN PRESENTE EN EUROPA”
Por que non sempre se cumpre a máxima de que, a máis leite, máis beneficios?
Basicamente porque alimentamos vacas en grupos. Se teño unha gandería cun grupo de 100 vacas e aposto por mellorar a ración deses animais, haberá algúns que me van responder e dar máis leite. Mentres tanto, ocorrerá que unha morea de vacas que, en función do seu estado de lactación, a súa xenética ou o seu estado fisiolóxico, non van producir exponencialmente. Resulta que a inversión que fixen non se traduciu en máis leite en todas as vacas, só nunhas poucas. Non é habitual, pero si ocorre cando se eleva o prezo do millo e da soia, e baixa o do leite.
Como se debería proceder para lograr unha boa integración de datos?
O gandeiro pretende maximizar a eficiencia da súa granxa e todos os datos son importantes. Os propietarios acostuman ter varios softwares, para o reprodutivo, a alimentación, o leite, etc. A través da intelixencia artificial ou os API, pequenos programas que permiten que os distintos softwares se conecten entre si, é bastante máis fácil integrar todos os datos e nunha soa pantalla ver a granxa con toda a información económica, a produción de leite, a reprodución, a inxestión, etc.
Entón, este tipo de ferramentas estenderanse?
Dende o meu punto de vista é o ideal, pero canto se vai estender non o sei. Ás veces o sector vai por modas e os gandeiros, ás veces, toman decisións peculiares. A min sempre me sorprende o que custa que un gandeiro decida investir nunha vitamina; en cambio, non se complican para tomar a decisión de renovar a sala de muxido, cando a diferenza de custo é evidente. Non sei exactamente cara a onde irá o futuro.
En referencia ás innovacións, en que punto está a alimentación de precisión ou individualizada?
En Europa é un futuro xa moi palpable, ou case un presente, grazas a tecnoloxías como o robot de muxido ou o batch milking, nos que as vacas comen unha parte da súa ración. Alí podes comprobar de maneira pormenorizada se a vaca responde en produción a máis comida. Non obstante, a tecnoloxía está dispoñible, pero aínda non se usa con toda a súa capacidade. O software que proporciona soporte a estes sistemas de alimentación é bastante rudimentario. Baséase preferentemente en días en leite e en produción de leite; non obstante, non ten en conta variables como o peso do animal, o seu número de lactación, o seu estado produtivo ou a súa resposta ao penso. Por exemplo, non se cotexa se certa cantidade de alimento produce os litros esperados; só con corrixir este factor xa permitiría progresar economicamente.
A utilización de datos é igual de importante nunha granxa grande que nunha pequena?
Penso que na pequena é case máis importante, xa que cometer nela un erro –por exemplo, inseminar unha vaca que non tocaba–, ten repercusións máis transcendentais que nunha gandería con 1.000 animais. É moi valioso aproveitar os datos nas de menor tamaño porque incidirán directamente nos beneficios. Evidentemente tamén teñen a súa relevan-
cia nunha grande, pero alí os números son avasaladores, existe unha significativa economía de escala.
Como está o sector en España en canto ao manexo de datos?
Xeneralizar sempre é difícil. Creo que hai camiño por percorrer, pero o sector español, dentro do marco europeo, é innovador. Eu pásoo moi ben cando visito granxas españolas e tamén italianas; están á par.
O maior coñecemento dos datos dunha gandería vai provocar novos parámetros que se lles esixirán aos produtores de leite?
Neste aspecto penso que temos que empezar a madurar e ser nós mesmos os que esiximos; somos os coñecedores do noso sector e do noso sistema de produción. Deberiamos ser responsables e optar por producir leite cun método e baseándonos nunhas características definidas, como ter coidado co medio ambiente ou empregar a proteína cun obxectivo concreto, non esperar a que alguén de fóra, sen coñecemento propio, nos marque como debemos actuar na nosa profesión. Temos que ser moi proactivos explicando ao consumidor o que e por que traballamos dunha determinada maneira e confiar en que iso sexa aceptado pola sociedade, non esperar a que sexa ao revés.
El periodo de transición alrededor del parto es crucial. La producción comienza aquí!
El preparto, parto y el inicio de la lactación están ligados. Optimizar esa transición significa cubrir las necesidades de elementos traza y vitaminas, asegurar una buena cobertura de aminoácidos digestibles y facilitar dietas de transición.
Adisseo ofrece un programa con 3 puntos clave para mejorar la producción.
disseo es líder mundial en la producción de aminoácidos protegidos para rumiantes y lleva más de treinta años investigando en esta línea para mejorar la rentabilidad de las explotaciones.
En la actualidad, cuenta con dos productos de metionina protegida en el mercado, MetaSmart™ y Smartamine® M. La principal diferencia entre ambos es la protección. Smartamine® M, su producto estrella, asegura una protección física y por esta razón no se puede utilizar en piensos granulados, pues se rompería la protección. MetaSmart™ se podría utilizar en todas las situaciones, tanto gránulo como harina, porque es una protección química. Incluso sería posible utilizarlo en líquido, consiguiendo una mayor homogeneidad en la mezcla.
Los beneficios de la utilización de Smartamine® M son muchos. A corto plazo, se obtiene una acción directa sobre la producción y las calidades de la leche, y, a medio plazo, un efecto sobre la salud y la reproducción.
De todo ello y de su propia experiencia, hablamos con Enrique Fraile, Felipe Fernández y Omar Martínez.
Enrique Fraile
Veterinario y responsable técnico de Rumiantes en Adisseo para España y Portugal
“Es el producto con mayor biodisponibilidad del mercado, ligeramente superior al 80 %”
¿Qué diferencia a Smartamine® M en el mercado? La principal diferencia de Smartamine® M sobre el resto de los productos de metioninas protegidas con protección física es la cubierta, muy resistente al pH ruminal y sensible al pH ácido, lo que permite atravesar el rumen sin degradarse. El producto llega al abomaso, se rompe y tiene una gran biodisponibilidad. Los estudios demuestran que es el producto con mayor biodisponibilidad del mercado, ligeramente superior al 80 %.
¿Podría utilizarse en cualquier tipo de granja?
Sí, por supuesto. Tanto MetaSmart™ como Smartamine® M son dos productos indicados para cualquier granja. No debemos olvidar que la metionina es un nutriente esencial, no es un activo. Por tanto, podemos utilizar cada producto en función de los objetivos buscados, adaptándonos a las demandas de cada momento en la granja.
Lo que deberíamos hacer es estudiar las condiciones del establo, valorar las necesidades que se tienen de metionina y, según los datos, aportar MetaSmart™ o Smartamine® M para cubrir el déficit existente.
¿Qué beneficios aporta en las granjas lecheras?
A corto plazo, podríamos hablar de una mejora en producción y en calidades, tanto en proteína como en grasa; de hecho, las últimas investigaciones demuestran que la metionina tiene un efecto directo sobre la regulación de la producción de grasa a nivel de la glándula mamaria. Eso sí, tan importantes como este efecto a corto plazo son los beneficios a medio y largo plazo, pues Smartamine® M tiene un efecto muy positivo sobre la salud del animal, la reproducción y el metabolismo hepático.
Al final, si conseguimos perfeccionar todos estos procesos, lograremos un aumento de la producción lechera y, además, una mejora en la salud, una reducción de la tasa de eliminación y un incremento en la longevidad de nuestros animales. Por tanto, Smartamine® M y MetaSmart™ ayudan a alcanzar mejores rentabilidades.
Felipe Fernández
Capataz de La Peruyeira
“Los resultados fueron muy positivos, sobre todo en lo que respecta al aumento de la producción de proteína”
Localización: Castropol (Asturias)
Número total de animales: 403
Vacas en producción: 220
Media de producción total: 31 litros/vaca/día en primavera y 27 litros/vaca/día en verano
Porcentaje de grasa: 4,11 %
Porcentaje de proteína: 3,39 %
RCS: 160.000 cél./ml
Hectáreas: 132 ha con rotación de pasto para los animales
Venta de la leche: Central Lechera Asturiana
¿Por qué decidieron comenzar a utilizar Smartamine® M?
Empezamos a utilizarlo porque queríamos incrementar un poco la producción y las calidades, pues no lográbamos llegar a los mínimos de proteína y nos descontaban. Los resultados fueron muy positivos, sobre todo en el aumento de la producción de proteína.
¿Desde cuándo lo están usando?
En 2020 o 2021 cambiamos la ración y fue en aquel momento cuando valoramos incorporar este producto.
¿Es complicado incorporarlo a la alimentación de los animales?
No. Introducen un porcentaje en cada kilo de mezcla que nos traen y ya nos viene listo.
¿Qué beneficios han notado?
En cuanto a la proteína, antes estábamos en una media de 3,15 % y pasamos a la actual de 3,39 %. Otro beneficio que notamos fue que las vacas recién paridas, que en aquel momento nos estaban arrancando bastante mal, empezaron a mejorar.
Por último, creo que el coste que supone lo paga el beneficio que nos aporta. A nosotros nos funcionó muy bien. Es un producto muy interesante.
Omar Martínez
Veterinario nutricionista en Asturiana de Servicios Agropecuarios (ASA)
“Además del incremento inmediato de las calidades de la leche, se notan mejoras a largo plazo en los índices reproductivos y en los índices de salud de los animales”
Como nutrólogo, ¿por qué está recomendando la utilización de Smartamine® M?
En ASA buscamos siempre mejorar la rentabilidad y la eficiencia de las granjas y, para ello, solemos utilizar una serie de aditivos tecnológicos, como es Smartamine® M, una metionina protegida, que aporta un aminoácido esencial normalmente deficitario en las raciones.
¿En qué tipo de granjas lo ve necesario?
A mí me gusta recomendarlo prácticamente en todas las granjas, porque la metionina está implicada en muchas funciones inmunológicas del animal, funciones hepáticas y funciones reproductivas. Con su aplicación, conseguimos mantener un nivel adecuado de este aminoácido y cubrimos esas funciones que ayudan a mejorar el bienestar y la salud de los animales. Además, la metionina sobrante de la ración es la que utiliza la vaca para producir más proteína en la leche.
¿Cómo lo introduce en las raciones de los animales?
En cada granja analizamos los niveles de producción, sus forrajes y, en función de los resultados analíticos, componemos una mezcla personalizada en la que añadimos la cantidad justa de Smartamine® M según las necesidades de cada caso.
¿Qué beneficios nota en las granjas?
El beneficio más inmediato es una mejora en las calidades de la leche, en la proteína y también, en muchas ocasiones, en la grasa. Además, a largo plazo, se notan mejoras en los índices reproductivos y en los índices de salud, con menos retenciones de placenta y menos pérdidas embrionarias, pues ayuda también a reforzar un poco el sistema inmunitario de los animales. Así, conseguimos que las vacas logren un mayor número de partos y más longevidad en la granja.
Expertos internacionais, veterinarios e representantes do sector lácteo reuníronse para abordar os retos e avances relativos á saúde do vacún leiteiro. Desde innovacións en diagnóstico e manexo ata estratexias para a formación de equipos e a implementación de novas tecnoloxías, o evento salientou coma un punto de encontro clave para compartir coñecemento e promover a sustentabilidade no sector.
O9 de novembro, a cidade portuguesa de Barcelos foi sede da IX Conferencia Anual do Consello Portugués de Saúde do Ubre (CPSU). Este evento reuniu expertos, veterinarios e representantes do sector leiteiro, tanto de Portugal coma de España, nunha xornada centrada nos avances tecnolóxicos, o diagnóstico e o manexo das explotacións gandeiras.
Cun variado programa de relatorios e coa participación de destacados especialistas internacionais, o encontro reafirmou a importancia da colaboración interdisciplinaria e transnacional para afrontar os desafíos que afectan á saúde do ubre e, en consecuencia, á produtividade e sustentabilidade do sector.
MÉTODOS DE DIAGNÓSTICO, PATÓXENOS POUCO FRECUENTES E XESTIÓN DO PERSOAL
Carla Silva Gomes, do laboratorio Exopol, abriu a xornada cunha pre-
sentación que destacou os métodos de diagnóstico para identificar axentes de mastite. Gomes subliñou a relevancia de diferenciar entre infeccións ambientais e infecciosas e de avaliar a súa gravidade para garantir un tratamento adecuado. Neste contexto, presentou solucións analíticas avanzadas desenvolvidas por Exopol que permiten un diagnóstico máis preciso e rápido, o que redunda nunha mellora na toma de decisións clínicas nas ganderías.
Pola súa banda, David Reyero , de Vetoquinol, introduciu o funcionamento dun dispositivo automatizado para o diagnóstico bacteriolóxico en granxas leiteiras que proporciona resultados individualizados en menos de 24 horas. Este avance, segundo explicou, non só optimiza o tratamento de mastites subclínicas, senón que tamén contribúe a reducir o uso de antibióticos ao identificar casos nos que non son necesarios.
Michael Farre, investigador no ámbito do diagnóstico veterinario, ofreceu unha perspectiva internacional con dous relatorios. O primeiro deles centrouse en patóxenos raros nas ganderías danesas. No segundo, explorou estratexias para formar e motivar o persoal de muxido mediante a implementación de protocolos estandarizados (SOP), follas de ruta e métodos de formación como o TWI (Training Within Industry), que promoven a eficiencia e a excelencia operativa nas granxas.
O factor humano tamén foi o eixe central da intervención de Oriol Franquesa, de Q-llet, quen abordou o desafío de adestrar equipos multiculturais nas salas de muxido. Franquesa enfatizou que “non traballamos con vacas, traballamos con persoas” e destacou como a xestión eficaz do persoal, desde a súa contratación ata a súa formación e motivación continua, é básica para a produtividade e o éxito económico das
ganderías. Nun sector cada vez máis competitivo, asegurou, é crucial reter talento e promover o orgullo polo traballo ben feito.
Alejandro López, de Alpavet, puxo o foco na importancia da análise e o manexo do material nas camas das vacas leiteiras. Explicou como medir a temperatura, composición e condicións das camas para previr infeccións. Ademais, deu a coñecer o proxecto Lacto Keeper, unha iniciativa que combina intelixencia artificial e tecnoloxías avanzadas para monitorizar tanques de leite, garantindo a calidade e a seguridade do produto.
O benestar animal foi outro tema destacado da reunión. Luís Pinho, investigador e experto en métricas de benestar, analizou o impacto dos sistemas de muxido convencionais e robóticos na saúde das vacas. Segundo Pinho, indicadores directos e indirectos permiten avaliar o confort dos animais durante o muxido, un aspecto esencial para a implementación de programas efectivos de benestar animal.
O período seco foi o tema central da intervención de Marcello Guadagnini, de Axiota Animal Health. Guadagnini presentou un estudo sobre o impacto dos oligoelementos minerais inxectables na inmunidade da glándula mamaria. Concretamente, recalcou o seu papel na prevención de infeccións e na mellora da saúde xeral das vacas durante esta etapa. Segundo sinalou, estas inxeccións estratéxicas representan unha ferramenta prometedora para garantir o benestar animal e a sustentabilidade das explotacións.
O evento concluíu coa presentación de Rui Martins, investigador principal do proxecto Pocket Vet. Este innovador “minilaboratorio” portátil ofrece solucións para o diagnóstico e a monitorización da saúde do ubre, o que lles permite os gandeiros acceder a datos precisos en tempo real. Segundo Martins, esta ferramenta dixital ten o potencial de revolucionar a xestión sanitaria nas granxas, facéndoas máis eficientes e resilientes.
COMPROMISO COA FORMACIÓN
CONTINUA
A IX Conferencia Anual do CPSU non só reuniu profesionais deste campo
para compartir coñecemento, senón que tamén serviu como plataforma para poñer en valor as sinerxías entre investigación, tecnoloxía e manexo. En palabras dos organizadores, o evento reafirmou o seu compromiso coa formación continua e a difusión de prácticas avanzadas que contri-
búan ao desenvolvemento do sector leiteiro na península ibérica, e subliñou a importancia de integrar enfoques innovadores no manexo diario das ganderías de vacún de leite, na medida en que garanten ao mesmo tempo a saúde dos animais e a sustentabilidade do sector.
“A
prácticaentusiasma a todos os alumnos, pero non poden prescindir dunha base teórica sólida para avanzar ”
No IES Torres Villarroel de Salamanca non só ofrecen coñecementos teóricos e prácticos para preparar os estudantes como técnicos superiores en gandería ou asistentes veterinarios, senón que tamén inspiran os mozos a enfrontarse con paixón e compromiso ao desafío de manter vivo o sector primario no país, motivos máis que suficientes para converter os docentes e estudantes deste centro nos protagonistas deste #YoSoyCampo.
Marta Diego Cruz, enxeñeira agrónoma e profesora do ciclo, explica que esta formación de dous anos atrae estudantes de perfís moi diversos: “Veñen rapaces de bacharelato que queren unha formación previa antes de ir á universidade, outros de ciclos medios que buscan complementar os seus estudos e moitos que teñen explotacións familiares e desexan profesionalizarse”. Segundo Marta, o valor do ciclo radica en combinar a teoría con actividades prácticas, como visitas a granxas, investigacións en colaboración con universidades e charlas de profesionais. “A práctica entusiasma a todos os alumnos, pero non poden prescindir dunha base teórica sólida para avanzar”, subliña.
O impacto desta formación reflíctese nos propios alumnos. Toño (Pozuelo de Zarzón, Estremadura) provén dunha gandería familiar de vacún e ovino de carne. Para el, este curso representa unha oportunidade de aprender novas técnicas e corrixir erros tradicionais: “Aquí decátaste de que o que faciamos na casa podería facerse mellor. Ademais, as novas tecnoloxías axudan moito á xestión, desde o control dos nacementos ata as vacinacións”. Con todo, tamén advirte das dificultades do sector e fai un chamamento á sociedade: “Traballamos moito, botamos moitas horas e os custos están polas nubes. A xente debe entender que comen grazas a nós”.
Para Julia (Alacante), apaixonada polas especies de gran tamaño, o ciclo é unha porta de entrada ao mundo gandeiro sen o compromiso inicial dunha carreira universitaria. “Encántame o contacto directo cos animais. Non se pode comparar con velo nunha pantalla. Cando volvo á casa, non paro de contar as últimas experiencias e leccións”, comenta con entusiasmo. Tamén destaca o papel fundamental dos docentes neste proceso: “Marta consegue que as clases sexan moi interesantes. Transmítenos as súas experiencias e a súa paixón, o que fai que aprendamos dun xeito ameno e efectivo”.
Logo de rematar o ciclo, Elena (Gallegos de Solmirón, Salamanca) quere estudar Veterinaria e, despois, conti-
nuar coa gandería familiar. “Desde pequena estiven entre vacas e quero quedar co negocio do meu pai. Este curso ensínanos sobre aspectos como as instalacións, a mellora xenética e as condicións do gando”, asegura. Con todo, tamén lamenta as dificultades administrativas que afrontan as pequenas ganderías, algo que teme que poida levar ao peche de moitas delas.
Alejandro (Sancti-Spíritus, Salamanca) ten un obxectivo similar: continuar o legado familiar na súa granxa de vacún da raza charolesa. Aprecia especialmente a aprendizaxe sobre novas tecnoloxías aplicadas á gandería, como os colares de xeolocalización, e reflexiona sobre como mudaron as condicións no campo nas últimas décadas: “Antes, con dúas vacas abondaba, pero hoxe tes que ir a máis porque o sector tende cara ás grandes explotacións. É un reto”, reflexiona.
Manuel (Alba de Tormes, Salamanca) destaca como o ciclo lle permitiu descubrir aspectos de manexo que descoñecía. “Agora entendo moito mellor procesos como os hormonais e como afectan ao gando”, comenta. Aínda que é consciente das dificultades do sector e do desinterese de moitos mozos, cre que formacións como as deste centro son esenciais para cambiar a percepción do traballo no campo. “A xente debería vivilo polo menos un día para entender o que realmente implica. Hai cousas boas e malas, pero é un sector que necesita recoñecemento e apoio”.
Toño, Julia, Elena, Alejandro e Manuel son exemplos desa remuda xeracional tan necesaria para darlle continuidade ao sector produtor no noso país, unha continuidade que garanta a promoción dun medio rural tecnificado e á vangarda. En palabras da súa profesora: “Que estean connosco, formándose, xa é un paso importante. Implica que abren a mente e que están dispostos a mellorar. Iso é o que necesitamos para o futuro do campo”. ¿ TE UNES?
Úsalo las veces que necesites durante los 10 días siguientes a su apertura
CONSULTA AQUÍ LAS CARACTERÍSTICAS Y COMPARATIVA DEL MONTANIDE FRENTE A OTROS ADYUVANTES
VISITA AQUÍ EL VIDEO SOBRE EL MODO DE ACCIÓN DE MONTANIDE
BOVISAN® DIAR - Emulsión para inyección. Composición: Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml. Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes). Indicaciones de uso: inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino. La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas: Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera: Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP. Titular: FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda). Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario. En caso de duda consulte con su veterinario.
A xornada, que ofreceu un formato participativo e destacou polo intercambio de coñecementos e experiencias entre profesionais, puxo de manifesto como estas prácticas poden reducir de xeito significativo o uso de antibióticos, mellorar a saúde animal e reforzar a sustentabilidade do sector lácteo.
Acidade de Barcelos (Portugal) acolleu o 8 de novembro os III Encontros Ibéricos de Calidade do Leite, un evento que reuniu expertos do sector vacún de leite de España e Portugal. Celebrados no marco da IX Conferencia Anual do Consello Portugués de Saúde do Ubre (CPSU), estas charlas centráronse nas terapias selectivas de secado como ferramenta para reducir o consumo de antibióticos, mellorar a saúde das vacas e optimizar a imaxe do sector. O evento contou coa participación de relatores como Alejandro López, de Alpavet; Oriol Franquesa, de Q-Llet; Carlos Noya, de Seragro; Jorge Eseverri, de Albaikide; João Sousa e Adelaide Pereira, de Segalab; Nuno Tavares, de MPLVET; Vanessa Fagundes, de Drava, e Luís Pinho, de SVA.
TAN POUCO COMO SEXA POSIBLE, TANTO COMO SEXA NECESARIO
A terapia selectiva de secado, tema central desta edición, destacou polo seu potencial para reducir o consumo de antibióticos nun 11 %, mantendo a eficacia na prevención de infeccións intramamarias durante o período seco das vacas. Os expertos enfatizaron que esta práctica non só contribúe a unha gandería máis sostible, senón que tamén mellora a percepción pública do sector.
O obxectivo principal da reunión foi desmitificar as dificultades asociadas á implementación destas terapias. Segundo os relatores, moitas explotacións xa contan coas condicións necesarias para adoptar este sistema sen comprometer a saúde dos seus animais.
Como fío condutor da xornada, analizouse unha enquisa previa realizada a veterinarios especializados en calidade do leite de España e Portugal, na que participaron 64 profesionais. Entre as preguntas máis destacadas, os resultados reflectiron as seguintes conclusións:
• O 98 % dos enquisados considerou necesario o período seco para as vacas.
• O 70 % sinalou que a duración ideal deste período sitúase entre os 45 e os 60 días.
• Os principais riscos de infección durante este tempo identificáronse ao inicio (61 %) e ao final (32 %) do período seco.
O OBXECTIVO PRINCIPAL DA REUNIÓN FOI DESMITIFICAR AS DIFICULTADES ASOCIADAS Á IMPLEMENTACIÓN DESTAS TERAPIAS
• As boas prácticas máis relevantes para reducir riscos incluíron condicións óptimas de aloxamento (32 %), uso de seladores internos (28 %) e control da inxestión para limitar a produción (13,5 %).
Estes datos guiaron as presentacións e mesas redondas, o que lles permitiu aos asistentes afondar nas mellores estratexias e protocolos para implementar terapias selectivas.
VALORACIÓN POSITIVA DESDE ANEMBE
Jorge Eseverri, vogal de Calidade do Leite da Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe), subliñou a relevancia desta terceira edición dos Encontros Ibéricos de Calidade do Leite, especialmente despois de cinco anos de parón debido á pandemia da COVID-19. “Esta xornada foi un punto de reencontro e continuidade na colaboración entre Anembe e o CPSU, que comezou en 2018 durante o Congreso de Anembe en Vigo e consolidouse en Braga ao ano seguinte. Agora miramos cara ao futuro, co compromiso de organizar a cuarta edición en España o próximo ano”, afirmou.
Eseverri destacou a dinámica participativa do formato, que incluíu a discusión das respostas da enquisa e un intercambio fluído de opinións entre os asistentes e os relatores. “O obxectivo é que cada participante poida levar desta reunión algo práctico para aplicar no seu día a día. Creo que este enfoque é clave para que estes eventos resulten útiles e enriquecedores”, engadiu.
A PRÓXIMA REUNIÓN, EN ESPAÑA
A xornada deixou claro que a terapia selectiva de secado non só é viable, senón tamén unha ferramenta esencial para avanzar cara a unha gandería máis responsable e eficiente. Os participantes saíron cunha vi-
sión clara dos pasos necesarios para aplicala e co compromiso de seguir traballando en prácticas sostibles que beneficien tanto as vacas coma o sector no seu conxunto.
Con mirada xa posta no 2025, os IV Encontros Ibéricos de Calidade do Leite prometen ser unha nova oportunidade para fortalecer os lazos entre o sector vacún leiteiro de España e Portugal, así como para compartir coñecementos e seguir mellorando a saúde do ubre, un tema crucial para a calidade e sustentabilidade deste sector.
Corvera, Asturias 23 y 24 de enero
URH ZEN BALAGARES
SEMINARIO
TÉCNICAS
NOVEDOSAS EN CIRUGÍA BOVINA
Coordinador: Joaquín Ranz Vallejo
Fecha: 23 y 24 de enero de 2025
Horario: 16:00 a 20:00 y de 8:30 a 13:00
Plazas: 15 por orden de inscripción
Ponentes: JESÚS IZQUIERDO Y CARLOS FRANCO (FRANCO VETERINARIOS) Y JOAQUÍN RANZ (VET RUMEN S.L.)
La inscripción incluye: Una noche de alojamiento, desayuno, café del jueves tarde, cena del jueves, comida del viernes y material necesario.
SEMINARIO
SALUD DE UBRE Y NUTRICIÓN : RETOS Y OPORTUNIDADES DEL ORDEÑO ROBÓTIZADO
Coordinadores: Jorge Eseverri y Ángel Ávila
Fecha: 23 y 24 de enero de 2025
Horario: 9:30 a 20:00 y de 10:00 a 13:00
Plazas: por orden de inscripción
La inscripción incluye: Una noche de alojamiento, desayuno, cafés, comida del jueves y viernes, cena del jueves.
PRECIO: 275 € IVA incl. PROGRAMA JUEVES 23
9:30 ACREDITACIONES
VIERNES 24
10:00 – 11:15 GUIOMAR AGUILAR Y TELMO ENTRECANALES (LELY)
11:15 - 11:45 Impacto de las instalaciones en la salud de la ubre.
ALBERTO JURADO (COVAP)
11:45-12:15 CAFÉ
Presentación do programa, por Jorge Eseverri En Vaca.tv
Anembe ofrecerá a finais de xaneiro un seminario sobre calidade do leite en robots de muxido
Preferencia para socios de ANEMBE
La fecha límite de inscripción para el socio es el 10 de enero. A partir de esa fecha se abre la matricula a los no socios.
PRECIO: 450 € IVA incl.
PROGRAMA:
JUEVES 23
16:00 a 20:00
- In ltración del nervio ciático
- Manipulación quirúrgica de ovarios
- Abordaje por el anco izquierdo:
9:45 ACTO INAUGURAL
10:00 - 11:15 (DELAVAL)
11:15 – 11:45 Puntos clave a tener en cuenta para mejorar en e ciencia y salud de ubre en el ordeño robotizado
I. GEMA MOYANO (COVAP)
11:45 – 12:15 CAFÉ
12:15-12:45 Alteración de la ingesta de materia seca debido a las instalaciones en granjas robotizadas. ALBERTO JURADO (COVAP)
12:45 – 13:45 MESA REDONDA 13:45 -14:00 CLAUSURA 14:00 COMIDA
Fieis ao seu compromiso con abordar os desafíos actuais do sector gandeiro, a Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe) organiza periodicamente xornadas formativas para os buiatras do país. Entre as súas próximas iniciativas está o seminario “Saúde do ubre e nutrición: retos e oportunidades do muxido robotizado”, que se celebrará os días 23 e 24 de xaneiro de 2025 en Avilés (Asturias).
12:15 – 13:00 Digestibilidad de la bra y almidón : su impacto en la e ciencia productiva. ÁNGEL ÁVILA (Asesor independiente)
O1. Anestesia, esterilización y preparación del campo,
2. Ruminotomía auxiliar
3. Reticulitis y abcesos reticulares
4. Acceso a cardias y ori cio retículoabomasal
- Mesa redonda interactiva
21:30: Cena en Común con los asistentes a todos los seminarios
VIERNES 24
8:30 a 13:00 Puesta en práctica de todas las técnicas expuestas en la tarde del jueves en granja
www.anembe.com
13:00 – 13:30 Mamitis ambientales, camas en el robot. JUAN ECHEVERRÍA (Clínico independiente)
13:30 -16:00 COMIDA
16:00 - 17:15 HÉCTOR SALAS (GEA)
crecente interese polos sistemas de muxido robotizado puxo de manifesto a necesidade dunha formación especí ca. Segundo Jorge Eseverri, responsable da vogalía de Calidade do Leite de Anembe, esta tecnoloxía xera “moitas preguntas e inquedanzas” para técnicos e veterinarios. “Descoñecemos moito sobre este formato, e creo que era primordial abordalo desde a vogalía”, a rma.
17:15 – 18:00 Manejo de la Nutrición en ordeño robotizado. ÁNGEL ÁVILA (Asesor independiente)
18:00 – 18:30 Puntos clave a tener en cuenta para mejorar en e ciencia y salud de ubre en el ordeño robotizado II. GEMA MOYANO (COVAP)
18:30 – 19:00 CAFÉ
ubre e a alimentación. Este enfoque práctico busca non só resolver dúbidas técnicas, senón tamén “xerar un ambiente de discusión e intercambio de experiencias”, destaca Eseverri.
19:00 – 20:00 MESA REDONDA 21:30 CENA
UNHA
INSCRIPCIONES Enviar un correo a anembe@anembe.com
Concretamente, o seminario que ofrecerán a nais de xaneiro en Avilés sobre calidade do leite en sistemas de muxido robotizado terá un enfoque dobre: a saúde do ubre e a nutrición, dous aspectos fundamentais que afectan directamente no rendemento das ganderías. Os asistentes poderán participar en presentacións sobre ambas materias, que se desenvolverán nunha única sala. Ao remate de cada xornada, haberá dúas mesas redondas paralelas para afondar en cada temática. Ademais, as tres principais casas de robots en España terán a oportunidade de presentar as características dos seus softwares, centrados en aspectos especí cos relacionados coa saúde do
A xornada contará con relatores nacionais, algo que Anembe considera clave para poñer en valor o nivel dos profesionais españois. “O potencial que teñen os veterinarios de saúde do ubre e nutrición no noso país é innovador e debemos darlles protagonismo”, asegura o portavoz da asociación.
Cómpre destacar que o evento non está limitado aos asociados de Anembe. Veterinarios non membros e outros profesionais do sector están convidados a asistir. “Anembe ten as portas abertas para todos os que queiran acudir”, recalca Eseverri, quen subliña a importancia de compartir coñecementos sobre un tema tan actual como o comportamento das vacas en sistemas robotizados. Este enfoque formativo re icte o compromiso de Anembe por cubrir
A CIRURXÍA, TAMÉN NO FOCO
Nas mesmas datas celebrarase outro seminario organizado pola vogalía de Cirurxía de Anembe. Estará impartido por Franco Veterinarios, coñecido polas súas técnicas innovadoras, e cuxo equipo xa participou de forma destacada no Congreso Mundial de Buiatría de Madrid e no último Congreso Anembe. “Sobre este grupo recibimos feedback moi positivo respecto das súas presentacións previas, e merecen a oportunidade de amosar a súa experiencia en cirurxía bovina”, apunta Eseverri.
as necesidades dos profesionais do sector gandeiro. “O meu obxectivo á fronte da vogalía sempre foi escoitar as inquedanzas do sector en todos os aspectos relacionados coa calidade do leite, a saúde do ubre e os sistemas de muxido”, indica Eseverri. Neste sentido, as xornadas de Avilés serán unha nova oportunidade para que os veterinarios adquiran coñecementos prácticos e aplicables no seu día a día, ao tempo que reforzan o papel de Anembe como referente na profesionalización do sector.
La compañía centró sus encuentros, que celebró en dos días consecutivos en Lugo y en León, en la conservación de ensilados, la gestión de la alimentación y el manejo de la recría durante la lactancia y el destete.
La empresa de nutrición animal
ADM mostró su implicación con el sector productor promoviendo unas jornadas técnicas sobre vacuno de leche, que tuvieron lugar los días 6 y 7 de noviembre en Lugo y en León, para profundizar en las herramientas que ofrecen con el objetivo de mejorar la eficiencia de las ganaderías.
“Queremos estar cerca de los negocios y de los problemas que puedan surgirles”, comenzó explicando Joan Grau, responsable de Rumiantes de ADM España. Posteriormente, el encuentro se dividió en dos partes: futuro de las granjas, a través de las terneras de recría, y la alimentación, centrándose en la calidad de los forrajes.
En el primer bloque participó Santiago Tarazona, responsable técnico de Rumiantes de Leche en ADM, que relató la propuesta nutricional de la compañía en lactancia y destete. “Es importante que el ganadero, en la medida que pueda, sea capaz
de tomar algún dato de referencia”, puntualizó.
Tarazona aseguró que los resultados “siempre van a depender de la granja y del manejo”. Con base en estas premisas, aportó un dato revelador: “A través de nuestros programas nutricionales, conseguimos ganancias de peso cercanas a los 800 gramos diarios en los dos primeros meses de vida, una cifra que se incrementa ligeramente en los negocios que disponen de amamantadora”.
La experiencia a pie de granja corrió a cargo de Federico Prieto, veterinario de la SAT Rote (Zamora), cuyo promedio de producción de leche se sitúa en los 46 litros por vaca/día. “Aspiramos a la excelencia en todos los números”, afirmó.
Prieto tiene una máxima: “Para lograr resultados extraordinarios hay que hacer lo ordinario, pero realizarlo siempre”. Considera que el manejo de la ternera en los primeros días de vida, “va a impactar, no solamente en su crecimiento previo al destete, sino en todo su rendimiento posterior y su permanencia en el rebaño”.
DE FORRAJES Y GESTIÓN DE LA ALIMENTACIÓN
Tras un descanso, Álex Udina abrió la sección de forrajes. El director técnico de Adial explicó la influencia de la conservación de los ensilados en la salud y la producción. “Habitualmente, un silo de buena calidad nutricional es también un silo de buena calidad sanitaria”, destacó.
No obstante, en su charla se adentró en los problemas que pueden acarrear silos con malas fermentaciones o inestabilidades aeróbicas. “Existe la posibilidad de que provoquen mamitis, cetosis, laminitis o acidosis, entre otras enfermedades”, alertó.
A continuación, fue el turno de Antonio Pereiras, veterinario del departamento técnico de ADM en Galicia, que valoró la aportación nutricional de los forrajes y presentó el servicio analítico de digestibilidad de estos. “Caminamos hacia una nutrición de precisión; cuanto más conozcamos cómo hemos llevado a cabo el cultivo y la conservación, más exacto será el racionamiento para el ganado”, remarcó. Pereiras puso en valor “el funcionamiento de un laboratorio propio, muy bien dotado tecnológicamente y conectado con todos sus clientes”.
Por último, Pablo Arias, también del departamento técnico de la zona Centro, Asturias y Cantabria de la compañía, describió la gestión de la alimentación de ADM en granja por medio de Sincro. “Es un acrónimo que significa Servicio Integral para la Nutrición y la Calidad para un Rendimiento Óptimo. Nos ayuda a cumplir el propósito que tenemos con los clientes, que a través de nuestros servicios puedan mejorar sus beneficios, siendo más rentables y minimizando los costes”, aclaró.
ADM ANIMAL NUTRITION SPAIN, S.A.
C/Clavo, nº1 · Pol. Ind. Santa Ana · 28522 Rivas Vaciamadrid (Madrid) t (34) 91 666 85 00
A multinacional holandesa experimentou un crecemento moi importante nos últimos anos e incrementa a súa cota de mercado con 440 Lely Astronauts muxindo na comunidade galega.
40 robots de muxido Lely Astronaut, esa é a cifra coa que Lely pecha un gran 2024 no que respecta ás vendas e instalacións. O crecemento nestes últimos meses da firma holandesa foi sobresaínte, acadando máis de oitenta instalacións de robots este ano. Nun mercado en alza, onde cada vez máis ganderías optan por robotizar o muxido nas súas granxas, a multinacional Lely leva a palma. Os máis de 400 Lely Astronaut da comunidade galega así o demostran. Por cada dez robots de muxido que se instalan en Galicia, máis de seis son de Lely, o que sitúa esta marca cunha cota de mercado próxima ao 70 %.
Para acadar este importante fito hai que destacar moitos factores. O primeiro, e sen dúbida o máis relevante e demostrado, é que os Lely Astronaut son a mellor e máis fiable máquina do mercado. Isto, unido ao gran servizo técnico, con case 50 persoas no equipo, conforma un binomio difícil de superar para o resto das marcas.
En canto ao volume de litros de leite muxido, os robots de muxido Lely Astronaut son os que máis destacan, xa que a media dos 440 robots Lely se sitúa por enriba dos 37 litros, unha cifra que foi mellorando nos últimos anos grazas ao bo facer dos gandeiros e á fiabilidade dos Astronauts.
O volume de negocio destes robots Lely no mercado galego é moi destacable, acadando máis de 355 millóns de litros muxidos ao ano, o que supón unha facturación de máis de 160 millóns de euros para os produtores con robots da marca holandesa.
Lely, ou o que é o mesmo, Agrotec Entreacanales, empresa que xestiona esta franquía en terras galegas, ten como obxectivo a curto prazo chegar aos 500 robots nos próximos meses e seguir sumando fitos xunto aos seus mellores aliados, os gandeiros, que apostan por unha filosofía clara como é o tráfico libre, que está a dar grandes resultados.
“En pouco máis de dous meses mudounos moito a vida. Agora é todo máis flexible”
A explotación leiteira que sumou o robot 400 en Galicia para Lely foi Ganadería Hedra, no concello lugués de Outeiro de Rei. Esta granxa, xestionada por Felipe Veiga e seu pai, José, instalou dous Lely Astronauts A5 e un arrimador de comida Lely Juno Flex. O seu primeiro robot foi o que conseguiu sumar ese fito para Lely, e Felipe cóntanos a súa experiencia desde a instalación da súa primeira máquina no mes de setembro.
Como está a ser a experiencia desde que comezaron cos robots?
O que máis me chamou a atención foi o incremento de produción, subimos máis de sete litros por vaca e por día. Outro punto importante para nós é a flexibilidade que che dá o robot. Antes tiñamos que estar moita máis xente traballando e agora unha persoa soa pode atender puntualmente a granxa.
Cal foi o incremento de leite nestes meses?
Máis de sete litros é o que subimos. Partiamos de 35 litros de media por vaca e por día e agora mesmo estamos pasando dos 42. Este robot, o número 400, está nos 46 litros de leite por vaca e día, e o outro está sobre os 40 litros. Se conseguimos manter estas medias estables sería o ideal, pero creo que aínda poderiamos ir a máis, porque levamos pouco tempo e o incremento foi moi grande.
Tiñan ganas de robotizar o muxido? Robotizar para min era completamente necesario. Meu pai ten 70 anos e
para poder quedar aquí, coa granxa, necesitaba robotizar. Isto permíteme traballar dun xeito máis cómodo, flexibilizar horarios e ser moito máis eficaz para rendibilizar o investimento.
Están contentos?
Estamos moi contentos cos robots, e creo que temos aínda moita marxe de mellora, porque só levamos dous meses e medio muxindo con estas máquinas. A nosa idea é que a explotación se poida situar nos 45 litros de media por vaca e día. En pouco máis de dous meses mudounos moito a vida. Agora é todo máis flexible. Antes chegabamos ás cinco da mañá para muxir nunha sala tándem de 5x2. Agora podemos ter máis vida e máis tempo libre.
Que impresión ten dos datos que lles ofrecen os colares?
Os colares son vitais para nós. Melloramos moito coas inseminacións, detéctanse antes e practicamente non hai que facer ningunha indución ao celo, é todo moito máis natural. A ruminación tamén é básica para detectar enfermidades. A verdade é que non entendo o robot sen estes colares. A información é esencial para mellorar.
Cantos animais están muxindo?
Hoxe estamos muxindo 118 animais, 60 nun parque e 58 noutro. Pola pouca experiencia que temos aínda, o robot funciona mellor con 60 que con 65 vacas, pero é certo que sacan moitos litros de leite diarios. Temos unhas máquinas moi fiables e só podemos dicir cousas boas delas e da marca.
Os asentos do auditorio da Facultade de Veterinaria de Lugo volvéronse ocupar ao completo na 21.ª edición do evento, no que quince relatores analizaron en profundidade os temas de actualidade do vacún leiteiro.
Oxoves 14 e o venres 15 de novembro celebráronse as XXI Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro na Facultade de Veterinaria de Lugo. A cita serviu un ano máis como punto de encontro para gandeiros, veterinarios, técnicos e demais profesionais do sector.
A epixenética e a xenómica inauguraron os bloques temáticos, nos que tamén se afondou en aspectos sobre instalacións de muxido en grandes granxas, diferentes ferramentas para analizar os datos das ganderías, a planificación das forra-
xes e a xestión do persoal. Non faltaron dous momentos tradicionais desta actividade, o encontro gandeiro e o brinde do leite.
EPIXENÉTICA E XENÓMICA
Tras o acto de apertura comandado por Víctor Manrique, presidente de Seragro, e Luis Quintela, profesor e vicedecano da facultade, o veterinario e cofundador de Samavet, Juan Francisco Sánchez Madueño, levou a cabo a primeira exposición. Co título “Aplicacións prácticas dos coñecementos da epixenética en granxas
de vacún leiteiro”, iniciou o seu relatorio coa definición desta ciencia, “que nos axuda a entender as razóns polas que certos animais, que herdan determinada xenética, non desenvolven todo o seu potencial”.
Madueño proseguiu a súa disertación con varios exemplos reais para unha maior comprensión desta materia e enumerou as diferentes fases biolóxicas nas que se desencadean os efectos epixenéticos, como son o período conceptual, a xestión tardía e o período posnatal.
Para rematar, manifestou que, grazas ás melloras en reprodución e seme sexado, estamos máis cerca de elixir as nais das futuras xatas con base nos criterios de selección xenética, así como na selección e factores epixenéticos, tales como o número de partos, o atraso no intervalo parto-fecundación das nais, o control do estrés por calor e a mellora da xestión na administración do encalostrado, o leite de transición e a velocidade de crecemento.
Sobre os avances, desafíos e perspectivas das probas xenómicas no vacún leiteiro disertou o segundo
PEÑAGARICANO: “A SELECCIÓN
XENÉTICA É UNHA FERRAMENTA MOI PODEROSA PARA LOGRAR
GANANCIAS DURADEIRAS NA PRODUCIÓN DE LEITE”
conferenciante, Francisco Peñagaricano (Universidade de WisconsinMadison), na súa primeira intervención. Peñagaricano puxo o foco na importancia dos programas de selección de gando leiteiro para mellorar a rendibilidade e a sustentabilidade do sector. Apuntou que “a selección xenética é unha ferramenta moi poderosa para lograr ganancias duradeiras na produción de leite”. En concreto, fixo fincapé na relevancia do índice de selección económica, detívose na selección xenómica como “a última revolución para mellorar a xenética dos animais” e cuestionou se a xenómica pode predicir a produción futura.
Entre as súas consideracións finais, este investigador subliñou que as novas tecnoloxías xenómicas, como a secuenciación do xenoma completo e a edición xenómica, proporcionarán novas ferramentas para a mellora xenética e recalcou que os trazos de saúde e fertilidade, así como os de sostibilidade ambiental, deberán terse moito en conta, “dadas as crecentes preocupacións da sociedade sobre o benestar das vacas leiteiras e os impactos ambientais da produción de leite”.
A súa segunda charla centrouse na evolución dos datos técnicos tras a implantación do xenotipado, con base en datos reais de experiencias en diferentes granxas. Nos seus estudos emprega predicións con xatas de sesenta días de idade e despois correlaciónaas co desempeño desas vacas dous anos despois. Ademais, tamén mide o intervalo entre partos con respecto da primeira inseminación. Segundo as súas valoracións, os animais que con sesenta días de vida foron denominados como máis fértiles responderon segundo o esperado.
Veterinario e cofundador de Samavet
Que te levou na túa carreira a interesarte pola epixenética?
Non me dedico profesionalmente a ela, pero a bioloxía molecular sempre me gustou e consideraba que lles podía dar resposta a moitas das incógnitas que xorden nas granxas. O que fixen foi estudar moito, ler artigos de todas as fases da influencia epixenética e aplicala desde o punto de vista práctico para que ao gandeiro lle queden claros os conceptos.
Que é exactamente a epixenética e como pode axudar no campo da produción animal?
A epixenética é unha ciencia moi nova, ten uns vinte anos, podemos describila como esa ciencia que estuda os procesos químicos que se producen por riba do ADN. A modo de interruptores, eses procesos químicos van bloquear ou activar determinados xenes para que se expresen ou non sen modificar a información xenética de base, o xene. Polo tanto, ábrense un par de escenarios. Pódese dar a situación de que temos boa xenética, pero que eses xenes estean bloqueados, porque desde o punto de vista epixenético non fixemos ben as cousas e houbo marcas xenéticas que nos bloquean esa boa xenética. Pola contra, pode darse a disposición na que, tendo mala xenética, podemos potenciar ou activar esa epixenética de determinados xenes e sacarlles moito máis partido.
En que fases biolóxicas se poden desencadear os efectos epixenéticos?
Pódense resumir en tres fases principais. No período periconceptual, que son 60 días antes do día da
“SOSPEITABA QUE A EPIXENÉTICA PODERÍA DARLLES RESPOSTA A MOITAS INCÓGNITAS DAS GRANXAS”
fecundación; 60 días despois, que é a fase xestacional tardía, principalmente dos 60 días ata o día do parto; e a fase predesteta, a primeira fase posnacemento, que adoita ser as dez semanas onde se van desenvolver as células do ubre. Isto é a fase ao redor da nosa xata, pero cada vez máis estudos nos están falando de herdanza epixenética; isto significa que o que fai a xeración anterior tamén vai influír na nai ata unha segunda xeración.
En cal das fases se producen os maiores efectos e por que?
Todo inflúe, pero o tramo periconceptual é un período moi sensible, aínda sen que ese embrión precise gran capacidade de requirimento nutricional, contacta moi directamente co líquido folicular no ovocito ou co líquido que nutre ao embrión. Logo, a última fase de secas e a de preparto, que precisamente en moitas granxas non se lles dá moita importancia, é superrelevante porque o feto vai demandar moitos nutrientes e, se non somos capaces de satisfacelos, estámolos programando metabolicamente.
Que factores epixenéticos son importantes para que os gandeiros os inclúan nos seus criterios de selección?
Temos catro factores clave para a selección epixenética. Primeiro, o envellecemento maternal: a máis partos, maior impacto negativo no rendemento das becerras. Segundo, o estrés metabólico, que controlamos ampliando o intervalo parto-fecundación ata polo menos 150 días, evitando prexudicar o período periconceptual e a produción excesiva de leite ao final da xestación. Terceiro, previmos o estrés por calor con ventiladores e aspersores en preparto e vacas secas e, incluso evitamos inseminar se as condicións non son óptimas. Finalmente, aproveitamos o período posnatal para unha programación metabólica positiva, enfocándonos no encalostrado, o leite de transición e as boas ganancias ata a desteta.
O segundo bloque temático versou sobre instalacións de muxido en grandes granxas, e foi o veterinario Javier Liste o encargado de inauguralo coa seguinte pregunta: “¿Con que sistema muxo as miñas vacas?”. Con esta cuestión, Liste enumerou as principais variables que debe ter en conta o gandeiro para elixir o seu novo sistema de muxido, así como as vantaxes e “desvantaxes” de cada un deles, que se deben coñecer á hora de tomar decisións, porque, segundo este veterinario, “cada granxa é un mundo e as prioridades de cada gandeiro son diferentes, así que non hai un sistema de muxido universalmente válido para todas e, posiblemente, non haxa un sistema de muxido sen un ‘pero’ para unha mesma granxa”. A continuación, describiu polo miúdo as cuestións principais que se deben considerar á hora de decidirse por un tipo de sistema de muxido: man de obra, expectativas de crecemento, remuda xeracional ou financiamento, entre outras.
Despois desta primeira parte, centrouse no lado máis práctico, no que explicou pormenorizadamente cada un dos sistemas de muxido existentes na actualidade —sala de muxido paralela, rotativa, robots de muxido e batch milking robotizado— e enunciou as principais vantaxes e desvantaxes de cada un deles.
O bloque completouse coa experiencia de tres ganderías galegas con distintos sistemas de muxido.
O primeiro en presentar a súa granxa foi Manuel Sandá, responsable da Gandería Sar SL (Touro, A Coruña), que apostou polo muxido traseiro, nun negocio que dispón de máis de 1.200 animais. Sandá expuxo as razóns que os levaron a elixir este tipo de sistema, e, despois, centrouse en dar a coñecer a situación da explotación na actualidade, a súa evolución e instalacións, así como os
datos técnicos, reprodutivos e de alimentación e as vantaxes e custos asociados ao seu tipo de muxido.
Despediu a súa charla cunha mirada posta no futuro, que pasa por muxir máis vacas “mantendo a estabilidade da man de obra actual, incrementar a produción vaca-día, aumentando ao mesmo tempo os sólidos, e tomar decisións sobre que sistema de muxido queren no futuro, pois a sala actual non é eterna”.
Granxa A Esperanza (San Sadurniño, A Coruña) foi o segundo exemplo de negocio, neste caso representada polo gandeiro Rubén Gómez, que opta pola sala rotativa como sistema de muxido. Esta granxa forma parte, xunto coa Granxa O Cancelo (Miño, A Coruña), da Cooperativa
Agraria Provincial da Coruña (CAP A Coruña).
Segundo apuntou, A Esperanza é un dos seus últimos proxectos, iniciado no ano 2016, tras a compra dunha explotación comunitaria, coñecida co mesmo nome que a actual, e sobre ela centrou a súa charla. Enumerou algúns aspectos diferenciadores desta explotación, como a introdución da raza jersey ou que todo o persoal ten en común “que son traballadores, non propietarios, cun alto grao de involucración”.
Detívose na análise dos datos técnicos, dos que destacou o incremento en número de animais desde o ano de inicio (hoxe contan con máis de 400 vacas), datos reprodutivos, man de obra e, finalmente,
A MAIOR MONITORIZACIÓN DE PARÁMETROS COMO A SAÚDE DA RECRÍA OU A ALIMENTACIÓN, TAREFAS PARA O CURTO-MEDIO PRAZO
despediuse anunciando algúns dos seus retos futuros, entre os que citou a ampliación de naves, con vistas a mellorar o benestar animal, e seguir coa mesma ilusión na busca dos “mellores resultados tanto produtivos como humanos”.
O terceiro exemplo de sistema de muxido amosouno Cristóbal Touriñán, de Gandería Pastora SC (Muxía, A Coruña), na cal se decidiu en xuño deste ano levar a cabo a súa quinta ampliación desde que iniciaron a súa actividade a finais dos 90 e a súa primeira nave en 2005, coa instalación do sistema robotizado batch milking con oito robots.
Hoxe contan con 800 cabezas, e ao explicar os motivos que os levaron a elixir este sistema de muxido, especificou, entre outros, a dificultade de atopar man de obra. Aseverou que a súa elección lles está a achegar moitos beneficios, non só en canto aos rendementos senón tamén con respecto á tranquilidade dos animais. Cristóbal concluíu que parte dos obxectivos perseguidos se están logrando, “sobre todo no relativo ao persoal”.
DIFUSIÓN DA PROFESIÓN
A presentación de “Gandeir@ por un día”, o proxecto escolar de Gandería O Palomar (Láncara, Lugo), inaugurou a xornada do venres. Esta iniciativa, creada por Quiara Pardiñas e Odón Castro, foi moi ben acollida tanto polos adultos como polos máis pequenos. Consiste en organizar visitas escolares á explotación, unha proposta que nace, segundo Quiara, para romper a fenda existente entre os mundos rural e urbano, así como da necesidade de acabar cos falsos mitos sobre o sector e “coa diferenza entre a realidade e a idealización implantada socialmente sobre a orixe dos lácteos e o manexo dos animais”. Pardiñas contoulle ao público como é unha visita á granxa: o primeiro que fan é a recepción na entrada do grupo escolar, onde poñen en situación aos visitantes cun breve resumo dos datos (animais en muxi-
CAROLINA TEJERO
Asesora en recría e técnica veterinaria de MSD
Que desafíos enfronta actualmente a modernización da saúde das xatas?
Unha das grandes limitacións é identificar que animais necesitan atención e, sobre todo, cales a precisan de maneira temperá. Os ruminantes son animais que habitualmente non amosan ben a enfermidade e existe un alto índice de subclínicos. Ademais, xeralmente, hai moita variabilidade entre as persoas que realizan a observación visual, hai que ser moi constante e fixarse ben en todos os comportamentos para diagnosticar da maneira máis precoz.
Cales foron os avances tecnolóxicos máis transcendentais?
O máis importante foi a incorporación dos TAC de monitorización do comportamento das xatas para identificar que animais necesitan atención. Supuxo un antes e un despois na organización do traballo, á hora de entender cal é a dinámica máis real da enfermidade nas diferentes etapas das xatas, permitiu investigar sobre a ruminación, que antes descoñeciamos o seu comportamento no período predesteta e posdesteta, e controlar o que sucede nos patios despois da desteta ata a inseminación e ata que paren.
Existen unhas condicións mínimas necesarias para implementar un sistema automatizado de monitorización nunha granxa?
Son bastante sinxelos, simplemente hai que dispoñer de electricidade e Internet. Ademais, son moi robustos, dependendo do tamaño de explotación, necesitarás, polo alcance, unha ou dúas antenas. Os programas cada vez son máis intuitivos, o que facilita o seu manexo por parte de calquera persoa que traballe na recría.
A monitorización automatizada pode complementar ou mellorar o control de enfermidades nas xatas que son aloxadas en grupos durante esa fase lactante?
Achéganos moita máis información obxectiva, tanto do individuo como do grupo. A través do procesamento e da análise dos datos coñecemos en cada momento o que sucede a nivel sanitario
O RELATORIO, POLO MIÚDO
“A INCORPORACIÓN DOS TAC
NAS XATAS SUPUXO UN ANTES E UN DESPOIS”
do, cultivos, produción, superficie...) e seguen coa visita ás vacas en lactación, parideiras e naves de recría.
e, no futuro, a nivel nutricional nas diferentes etapas da recría, non só a lactante. Tamén traballamos en moitas granxas incorporando e combinando os datos que nos dá a nodriza para, no período de máximo risco das xatas, detectar o antes posible e que cheguen todas sas á posdesteta.
Que beneficios reportan os usuarios sobre estes sistemas automatizados?
A maioría dos usuarios veno como unha ferramenta de traballo. O feedback máis positivo é que parece que teñen moito maior control das persoas que se encargan da recría, xera un protocolo, é máis sinxelo ensinarlles, permítelles realizar outras tarefas e, ao mesmo tempo, están alerta do que pasa. Se o usas eficientemente e tes esa necesidade na granxa, a tecnoloxía proporciona facilidades para desempeñar o noso labor.
En que inflúe a colocación dos crotais?
É unha das partes máis importantes, porque a xata ten unha orella moi pequena e xa leva os seus crotais de identificación, polo que hai moi pouco espazo. Somos conscientes de que é un punto crítico, traballámolo e continuamos facendo a formación adecuada para que os responsables o coloquen no lugar preciso. O sensor mide os comportamentos en tres eixes; se se coloca mal, pode adxudicar algúns comportamentos erroneamente. E logo tamén non poden desgarrar as orellas ou ter algún tipo de infección. Entón, si que é un dos puntos nos que traballamos moito. É unha limitación física dos animais, non podemos cambialos.
En que medida a integración de sistemas de monitorización pode mellorar o rendemento das xatas de recría e optimizar o traballo do persoal da granxa?
Os gandeiros xa dispoñen de moitos informes para cada un dos outros puntos importantes do negocio, como alimentación, nutrición, mamites… Na recría aínda non dispoñemos desa información sintetizada de maneira que a poidamos observar o día que imos a unha visita. A integración nun programa do peso, a saúde, os celos… permitiranos coñecer a información do que sucede nun animal e mellorar na toma de decisións, é dicir, integración de datos para ter máis e mellores resultados.
Tras este percorrido, realizan unha parada para almorzar e diríxense a coñecer a sala de muxido. O periplo
complétase cun obradoiro de queixo tradicional, impartido pola avoa Carmen, e, ao final, os alumnos e alumnas reciben un diploma e un caderno de actividades para valorar os coñecementos adquiridos.
Coa epígrafe “Tecnoloxía e robotización” comezou a terceira parte das xornadas, que arrancou o investigador Álex Bach (Universidade de Lleida) coa conferencia titulada “Novas ferramentas para a toma de decisións nas explotacións de leite”. Bach propuxo que os presentes pensaran a raíz da súa explicación, sen a obriga de sacar opinións pechadas. Suscitou debate o valor predominante escollido para coñecer a realidade dunha explotación, o ISCA, o ingreso sobre os custos de alimentación.
O investigador insistiu na necesidade de tasar este indicador diariamente, tendo en conta a materia seca que se lles ofrece ás vacas, “sendo conscientes de que a ración varía todos os días”. Este custo “réstollelo aos ingresos que obtiven polo leite vendido”. Segundo apuntou, esta retribución tamén varía diariamente porque, a maiores da cantidade, entran en xogo variables como a graxa ou a proteína.
Seguiuno a asesora en recría e técnica veterinaria de MSD Carolina Tejero, que disertou sobre a monitorización da saúde da recría. Tejero incidiu na relevancia de prestarlle atención á detección precoz das enfermidades das xatas, circunstancia na que non sempre se puxera o foco. Destacou os TAC de monitorización da saúde da recría como o factor diferencial para coñecer a fondo as fases de crecemento dos animais ata que chegan á súa etapa de produción. Durante a súa exposición estivo acompañada polos veterinarios Laura Plà (Granja Pemar) e Luis García (Tauste Ganadera), que relataron a súa experiencia aplicando as novas tecnoloxías na recría.
David García Torres, asesor de explotacións gandeiras, ofreceu a charla titulada “De gandeiro a experto en datos: maximizando o potencial dos robots na xestión da granxa”. García reflexionou sobre a importancia de aproveitar ben a información que o robot nos proporciona para optimizar os seus resultados á hora de
“GANDEIR@ POR UN DÍA” TRATA DE ACHEGARLLES A PROFESIÓN GANDEIRA AOS MÁIS NOVOS
coordinar o manexo axeitado na granxa. Na introdución a este tema apuntou que, “a pesar de que o software do robot é o maior provedor de datos, non é o único”, polo que considera necesaria a análise conxunta de todas as cifras xeradas por diferentes tecnoloxías para “evitar ter sistemas inconexos á hora de tomar decisións”.
Este asesor avaliou os principais indicadores de eficiencia e manexo para obter maiores índices económicos, entre os que enumerou a nutrición, a saúde, a ruminación, a velocidade de muxido e o número de vacas con robot.
Para concluír, David recomendou ter en conta que hai que levar a cabo sempre dous tipos de revisións de datos: a diaria, con base na saúde, na desviación da produción de leite, no comportamento do robot e na distinción entre animais intervidos ou observados, e a periódica, na que se deben ter en conta os datos relacionados co funcionamento do robot, coa produción e a saúde.
O último relatorio encadrado neste bloque correu a cargo de Noelia Mourazos García (Servizo de Calidade de Leite Seragro SCG), quen puxo o foco no control da saúde do ubre analizando dous tipos
de abordaxe para a súa detección: “O reconto de células somáticas e a análise da condutividade do leite”.
Mourazos desenvolveu o seu relato comezando polo tratamento clásico, isto é, mamite e células somáticas, e debullou o seu fundamento e interpretación para o correcto coidado das mamites, destacando o Test de California como unha “ferramenta estimativa”, da cal deu conta das súas vantaxes e os seus inconvenientes.
Seguiu coa análise do tratamento moderno, que fai referencia á condutividade eléctrica. Entre outras consideracións, resaltou o enorme valor para o técnico de calidade do leite de que todos os robots de muxido almacenen datos consultivos de historial do animal, que se remonta a lactacións completas ou máis con rexistros diarios.
Noelia Mourazos finalizou a súa exposición concluíndo que a monitorización da condutividade, axudada doutros sistemas de saúde xeral (ruminación, actividade…), “permite establecer liñas de normalidade e detectar rapidamente desviacións na saúde do ubre dos animais de maneira eficaz” e lembrou que a supervisión de informes debe ser diaria, o que esixe ao gandeiro e ao técnico “formación no software e cambiar tempo investido no traballo de calidade do leite”.
PLANIFICACIÓN E ALTERNATIVAS FORRAXEIRAS
O penúltimo bloque, dedicado á planificación e alternativas das forraxes, estivo a cargo de Lluís Xanxo-Doria (asesor agronómico-nutricional) co seu relatorio titulado “Mellorando a calidade do ensilado para conseguir alta eficiencia na produción láctea. Importancia da planificación e xestión agronómica”. O obxectivo principal da investigación, que promoveu xunto a Carlos Cantero-Martínez (Universidade de Lleida), foi “analizar as posibilidades e a proposta técnica para a mellora da calidade do ensilado e a eficiencia produtiva das explotacións leiteiras, tendo en conta a planificación agronómica integral”.
“A ROBOTIZACIÓN DA NUTRICIÓN ESTÁ AO CAER”
A que datos, dos que proporciona o robot, debemos prestarlles máis atención para conseguir a maior eficiencia na nosa granxa?
No robot ningún dato, por si só, ten significado. O importante é comprender os KPI (indicadores clave de rendemento) e saber como se calculan, que vacas interveñen nel, por que é así como se comporta o rabaño respecto dese KPI para alcanzar os teus obxectivos. Pode haber unha granxa que funcione mellor a 2,6 muxidos, que outra a 3. Ao final, o crucial é a economía e a nutrición é a base; aí o robot axúdanos en varios factores: o número de vacas muxidas, a produción, o consumo de penso no robot... O seguinte paso é coñecer o consumo de materia seca total.
Canto tempo falta para dar ese paso?
En todas as granxas o máis importante é a nutrición, é onde está o peso económico grande da gandería. A robotización da nutrición está á volta da esquina. Os robots de alimentación xa están a chegar e representan o seguinte avance tecnolóxico no noso sector.
Como se pode monitorizar a nutrición de xeito fiable, aínda sen eses robots de alimentación tan avanzados?
En canto á comida que se inxire dende o robot non hai problema porque nos proporciona datos relevantes. A dificultade radica á hora de calcular ben a materia seca dos ensilados, xa que, se non sabes o consumo real de alimento dos animais, descoñeces a túa eficiencia alimentaria. Sen monitorización, o único que podemos facer é valorar moi a miúdo os
ensilados e, a partir de aí, calcular e intentar mellorar o Inco Mover Fit Coast, o beneficio da alimentación.
Existe un número de vacas por robot ideal ou dependerá dos factores que rodean a cada gandería en concreto?
O número ideal de vacas nun robot son 530 [risas], ou sexa, cantas máis, mellor. Depende de varios elementos, principalmente das instalacións. Nun muxido robotizado o importante é o movemento, a circulación das vacas na granxa, que acudan ao robot.
Como deben ser esas instalacións?
Temos os proxectos que nos envían as marcas. Cando se compran robots, o meu consello é que se deixen supervisar por un veterinario xa experimentado. Estou a atopar casos de aproveitar naves antigas e aí si que vexo un problema, porque moitas veces estamos facendo chapuzas. Logo a granxa non funciona e non é culpa nin do penso, nin do nutricionista, nin do veterinario; é culpa de que esa instalación non está preparada para un muxido robotizado.
Que importancia ten analizar todos os datos que obtemos na nosa granxa?
Eu non vou dicir a frecuencia coa que hai que analizalos, pero monitorizalos si que hai que facelo diariamente e levar rexistros, se non semanais, si mensuais. A análise debe ser da man dun asesor externo, pero a monitorización de datos, que xa fai o robot, debe ser diaria, e nas granxas que non son robotizadas tamén hai que telo. Levamos moitos anos xerando datos incluso a bolígrafo. Eu non entendo agora tomar unha decisión se non é baseada en cifras.
O futuro das ganderías pasará necesariamente pola automatización?
Todos os procesos que se poidan automatizar, non só na gandería, vanse automatizar en todos os sectores. Non é o que eu crea, é o que está acontecendo. Automatizouse todo o que se pode automatizar e vai seguir facéndose.
Para iso, o autor propuxo un control dinámico, que se inicia no estudo da xestión territorial da explotación e que combina as consideracións da súa produtividade potencial por parcela, a análise dos condicionantes bioambientais (clima e solo), as características do sistema de produción vexetal e o control continuado da calidade do produto (forraxes e ensilado), así como os resultados produtivos de cantidade e calidade do leite producido, todo iso baseado en datos reais e actuais da explotación e o seu sistema produtivo.
Xanxo achegou os primeiros resultados da campaña 2024, centrados en mellorar a forraxe ensilada, especificamente na produción de ensilado de millo. Concluíu que, mediante un bo control das capacidades do terreo, unha xestión eficiente dos cultivos e un enfoque na calidade do ensilado, é posible acadar unha produción láctea altamente eficiente.
O cultivo da alfalfa ocupou o tempo das dúas charlas seguintes, enmarcadas no bloque dedicado a forraxes, a partir das experiencias de dúas ganderías, Agrociocende SC e Ugasma SL, ambas situadas no municipio coruñés de Boimorto.
José Manuel Sánchez, de Agrociocende SC, compartiu a súa experiencia coa instalación dunha sala de muxido traseira 2x12 informatizada en 2023 e destacou a evolución da súa granxa desde 1989. Na súa intervención, detallou aspectos de alimentación, produción e robotización, e centrouse na súa aposta pola alfalfa como alimento para o seu gando. Aínda que as choivas constantes do
EFICIENTE DOS CULTIVOS E UN ENFOQUE NA CALIDADE DO ENSILADO PERMITEN LOGRAR UNHA PRODUCIÓN LEITEIRA
ALTAMENTE EFICIENTE
“A APLICACIÓN PRÁCTICA DA CONDUTIVIDADE AÍNDA ESTÁ EVOLUCIONANDO”
En que punto está o uso da condutividade nos sistemas de muxido automatizados e como impacta na saúde do ubre?
Nas ganderías con robots, a condutividade é un termo co que están familiarizados, pero a súa aplicación práctica aínda está evolucionando. Moitos gandeiros reciben alertas de saúde do ubre con distintos niveis de prioridade e non sempre saben cal atender primeiro. Co tempo, agárdase que esta información se procese de maneira máis racional para facilitar a súa xestión diaria. O que nos interesa é que os gandeiros entendan rapidamente que datos están vendo e como deben actuar.
Que limitacións ten a análise de células somáticas fronte á condutividade como indicador de saúde do ubre?
O principal problema é o desfase temporal. As células somáticas adoitan medirse nos controis leiteiros mensuais, o que implica un período de tempo no que poden ocorrer moitas cousas. Polo contrario, a condutividade, ao ser un parámetro diario rexistrado polo robot, permite un seguimento constante. Podemos saber o que pasa exactamente nese mes e cando debemos ter coidado cun animal ao que lle pode estar a pasar algo. Creo que ese é o maior avance que reporta contar cun sistema que está continuamente rexistrando muxido tras muxido esa información.
Que outros factores afectan aos niveis de células somáticas en ausencia de infeccións intramamarias?
A mamite, que significa inflamación da mama, non sempre está ligada a infeccións. Pode ser unha resposta a un muxido traumático ou a un clima de estrés, como unha alta densidade de animais. Estas situacións activan mecanismos inflamatorios que elevan as células somáticas sen a presenza de
patóxenos. Isto explica por que, nalgunhas ganderías, se observa un aumento basal de células somáticas no tanque sen sinais claros de mamite clínica.
Que tan fiable é o Test de California en comparación coa medición de células somáticas?
Aínda que sexa unha ferramenta da mamite clásica ou do enfoque de saúde do ubre moi antigo, segue sendo útil en certos casos. O Test de California permite identificar de forma rápida que cuarteirón está afectado, especialmente cando se detecta unha vaca cun alto reconto de células somáticas no control leiteiro. Aínda que non ofreza a precisión da análise por citometría de fluxo do Ligal, é práctico en situacións onde non se dispón de tecnoloxía máis avanzada. Se o robot proporciona información de condutividade, o Test de California pode ser menos necesario, pero segue sendo relevante en moitas ganderías.
Como varía a condutividade ao longo da lactación e que factores deben considerarse ao interpretala?
A condutividade cambia segundo as etapas da lactación. No calostro, por exemplo, adoita ser diferente debido á súa composición única. En fases avanzadas de lactación, tende a ser máis alta, especialmente en vacas de maior idade ou con máis días en leite. Ademais, unha caída brusca na produción, causada por problemas como acidose ou fígado graxo, pode elevar a condutividade. Mesmo dentro do muxido hai variacións: ao inicio, a condutividade é lixeiramente maior debido ás diferenzas entre leite cisternal e glandular.
Como deberían os gandeiros usar os datos de condutividade xunto con outros indicadores de saúde do ubre?
A condutividade permite detectar problemas en fases moi iniciais, sempre que a vaca previamente estivese en bo estado. É fundamental que os gandeiros lles presten atención aos animais que aparecen como casos novos nos informes do sistema, xa que estas vacas son clave para unha intervención temperá. Ademais, combinar os datos de condutividade con indicadores de actividade e ruminación mellora a precisión do diagnóstico. Consultar esta información diariamente é crucial para aproveitar ao máximo as ferramentas dispoñibles.
inverno afectaron ao cultivo, Sánchez afirmou que “resistiu” e que os rendementos do primeiro ano foron aceptables, agardando mellores resultados no futuro.
Pola súa banda, Laura Seoane, de Ugasma SL, relatou a traxectoria da súa granxa familiar, fundada en 1969, e explicou a súa experiencia coas 27 hectáreas de alfafa que cultivan desde hai case 15 anos. Seoane destacou que obteñen cinco cortes anuais, conservados en tres formatos: bolos, silo trincheira e salchicha. Elixiron este cultivo buscando unha “alternativa proteica que se producise na explotación”. Os resultados leváronos a pensar en ampliar as sementeiras, co obxectivo de alimentar as xatas unicamente con alfafa. Ademais, sinalou beneficios adicionais como a mellora do terreo para futuros cultivos e o seu impacto positivo na biodiversidade.
XESTIÓN DE PERSONAL
Sebastián Martín, veterinario asesor e consultor de BOVIverso, foi o último conferenciante desta edición, ademais de ser o encargado de dirixir o tradicional brinde do leite de Seragro.
Coa súa presentación, titulada “O éxito do Gandeiro con G de Gefe”, achegou o seu gran de area para “axudar a explorar e extraer o seu potencial, fomentando o seu desenvolvemento profesional e, polo tanto, o seu rendemento”.
Na súa intervención, Martín analizou o papel do xefe e a situación actual no sector, avaliou a relación entre traballadores e a figura do líder en xeral, para centrarse despois no sector bovino, no que cre que a “xestión do capital humano é aínda máis importante”, para o que realizou un xogo de grafías entre a ‘G’ de gandeiro e de gefe. Segundo a súa opinión, no liderado e xestión por parte do xefe, o importante non é o resultado, senón o obxectivo final: “Conseguir que cada membro do equipo queira facer o que ten que facer incrementando o seu compromiso e, con iso, o seu alto rendemento e rendibilidade”
SEBASTIÁN MARTÍN
Asesor e consultor de BOVIverso
Que factores son clave para mellorar a rendibilidade e a eficiencia na gandería?
A xestión da man de obra ten un papel crucial nesta mellora. As vacas móxense e comen grazas ás persoas, ademais dos outros traballos da granxa realizados tamén por humanos. Por iso, estou convencido de que mellorar a xestión do persoal é esencial para acadar unha maior rendibilidade e eficiencia.
Cal é a diferenza entre “aceptación” e “resignación” no sector gandeiro?
Moitas veces neste sector respírase desacougo, desánimo e desmotivación. Fronte a cuestións que non podemos cambiar de forma individual, o importante é aceptar onde estamos. Se queremos seguir na gandería, debemos facelo con paixón e concentrarnos no que podemos cambiar para mellorar. Esa é a clave para que o sector progrese sen gastar enerxía no que non merece a pena.
Que diferenzas se observan na xestión do capital humano na gandería fronte a outros sectores? Todas as persoas teñen as mesmas necesidades de desenvolvemento e crecemento, tanto persoal coma profesional. Non importa se estás manexando gando ou xestionando unha multinacional, todos buscamos avanzar e sentirnos realizados.
“MELLORAR A XESTIÓN DO PERSOAL É ESENCIAL PARA ALCANZAR UNHA MAIOR RENDIBILIDADE E EFICIENCIA”
Por que o liderado facilitador é raro neste sector?
O liderado é, na miña opinión, o motor que lles permite ás persoas acadar o seu máximo potencial, e isto inclúe ao grupo no seu conxunto. Un liderado facilitador implica axudar aos demais e crear un ambiente onde todos poidan medrar. Se é pouco frecuente, creo que é polo noso propio ego. Se somos capaces de deixalo a un lado e pensar en como facilitar as cousas aos demais, o impacto será enorme.
En que consiste o concepto do Gefe (xestor de felicidade)?
O Gefe con G, que en español soa igual que jefe con J, simboliza unha actitude diferente cara ao liderado. A diferenza principal radica en poñer as persoas no centro, non os resultados nin o ego persoal. Un Gefe céntrase en fomentar boas relacións humanas, tanto no ámbito laboral como no persoal, para que as persoas poidan desenvolverse plenamente. Non precisamos ter persoas a cargo para ser Gefes. Todos temos un certo liderado, xa sexa no traballo ou na familia, e ese liderado lateral pode marcar unha gran diferenza. Que impacto ten o liderado enfocado na felicidade e no desenvolvemento do equipo no rendemento da gandería?
Tiven a sorte de recibir liderado facilitador de xefes que me axudaron a crecer e a desenvolver o meu potencial. Inspiráronme a aprender como aplicar este tipo de liderado cos equipos que xestionei ao longo da miña vida profesional. Cando logras transmitir ese enfoque, os equipos non só renden mellor, senón que tamén se senten máis comprometidos e motivados. Aqueles líderes que adoptan este enfoque verán unha diferenza significativa no rendemento dos seus equipos e na eficiencia das súas explotacións.
¿Te imaginas que fuera realidad la reducción del uso de antibióticos para el control de Mycoplasma bovis?
Presentamos PROTIVITY® liofilizado y disolvente para suspensión inyectable para bovino: la primera vacuna viva modificada frente a Mycoplasma bovis.
Es hora de cambiar las reglas del juego en tu granja con PROTIVITY®. Más información en protivity.com Escanee el QR
Granja Circular, modelo desarrollado por Nanta junto al CSIC y auditado por AENOR, tiene como objetivo proporcionar herramientas y procedimientos prácticos para medir, analizar y optimizar la sostenibilidad en términos ambientales, económicos y sociales, además de garantizar el bienestar animal.
En las últimas décadas, las ganaderías de vacuno lechero han enfrentado una serie de desafíos que han obligado al sector a transformarse profundamente. Desde la falta de rentabilidad provocada por el aumento de los costes de producción y los bajos precios de la leche, hasta problemas estructurales como la escasez de mano de obra cualificada y la ausencia de relevo generacional, el panorama ha sido complicado. Estos factores han llevado a una reestructuración del sector y a un nivel de profesionalización sin precedentes entre los productores.
A estos retos se suman nuevas exigencias relacionadas con el bienestar animal y la sostenibilidad, alineadas con los Objetivos de Desarrollo Sostenible (ODS) de la Agenda 2030. En este contexto, conceptos como sostenibilidad, bienestar animal y cambio climático han ganado protagonismo, impulsados por una creciente demanda de los consumidores por productos de origen animal obtenidos bajo prácticas responsables. Para responder a estas expectativas, la industria láctea ha comenzado a explorar modelos innovadores, como Granja Circular, una propuesta desarrollada por Nanta en colaboración con el Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC) y auditado por AENOR.
HACIA LA SOSTENIBILIDAD
El bienestar animal ya es una prioridad en muchas granjas lecheras, gracias a la implementación de estándares como los del certificado AENOR de Bienestar Animal basado en los protocolos Welfare Quality® Pero, además, la sostenibilidad ambiental se ha convertido en el nuevo eje de transformación del
sector lácteo. La industria no solo busca reducir su impacto ambiental, sino también contrarrestar las críticas que señalan a las vacas como principales responsables del cambio climático.
Los datos recientes contrastan con algunos de los informes iniciales que atribuyeron a la ganadería un impacto desproporcionado en las emisiones de gases de efecto invernadero (GEI). Según el inventario de GEI de Estados Unidos de 2020, la producción de vacuno lechero representa apenas el 1,37 % de las emisiones totales, muy lejos del 18 % señalado en informes anteriores. Además, investigaciones como las de Mottet et al. (2017) revelan que el 86 % del alimento consumido por los rumiantes no es apto para las personas, lo que pone en valor el papel de las vacas como transformadoras de recursos que no son adecuados para consumo humano en alimentos de alta calidad.
La clave para mitigar las emisiones del sector radica en la eficiencia. Una vaca de alta producción genera menos metano por litro de leche que una vaca de baja producción. Esto significa que la mejora en la productividad no solo favorece la rentabilidad del ganadero, sino que también contribuye a la sostenibilidad ambiental. Así, el sector lácteo tiene la oportunidad de abordar las preocupaciones de los consumidores y, al mismo tiempo, mejorar su competitividad.
UN MODELO MULTIDISCIPLINAR PARA EL CAMBIO
En este escenario, surge el modelo de Granja Circular, diseñado para ayudar a las ganaderías a mejorar su sostenibilidad de manera integral. Incluye
indicadores medibles y objetivos que permiten evaluar su huella ambiental, económica y social. Entre las métricas clave se encuentra el cálculo de las emisiones de carbono, metano, nitrógeno y fósforo por tipo de animal (terneras, novillas, vacas secas y en lactación) y por granja. Este análisis detallado permite identificar áreas de mejora específicas e implementar soluciones concretas para reducir el impacto ambiental de cada negocio.
La certificación otorgada por AENOR bajo este modelo clasifica a las granjas en tres categorías (A, B y C), siendo la categoría A la más exigente. Solo aquellas que demuestran un compromiso superior con la sostenibilidad y corrigen posibles deficiencias logran obtener esta certificación. Además, Granja Circular no solo evalúa, sino que ofrece un plan de acción personalizado con soluciones a corto y largo plazo.
SOSTENIBILIDAD COMO SINÓNIMO DE RENTABILIDAD
Uno de los aspectos más destacados de Granja Circular es su capacidad para demostrar que la sostenibilidad no es un coste, sino una inversión que puede mejorar la rentabilidad del negocio. Las ganaderías con mayores emisiones suelen ser menos productivas y eficientes en el uso de recursos alimentarios, lo que se traduce en menores márgenes de beneficio. Por el contrario, una gestión sostenible, basada en la mejora continua, permite a los ganaderos reducir sus costes operativos y aumentar su competitividad.
Al optimizar procesos y adoptar prácticas innovadoras, las granjas disminuyen su huella ambiental al tiempo que refuerzan su posición en el mercado, respondiendo a las exigencias de los consumidores por productos más responsables. Esto cobra especial relevancia en un momento en el que la percepción del público puede influir significativamente en el valor de la leche y de otros productos lácteos.
Granja Circular demuestra que la sostenibilidad no es un coste, sino una inversión que puede mejorar la rentabilidad del negocio
Además de sus beneficios ambientales y económicos, el modelo de Granja Circular tiene un impacto social importante, ya que promueve la conservación del medio rural y fomenta la fijación de población en estas áreas. Al mejorar la rentabilidad y la sostenibilidad de las granjas, se crea un entorno favorable para que las nuevas generaciones de ganaderos encuentren en este sector un futuro viable y atractivo.
Asimismo, iniciativas como esta contribuyen a revalorizar la leche como un alimento insustituible desde el punto de vista nutricional y a posicionar a estas granjas como agentes clave en la preservación del paisaje y la biodiversidad.
Granja Circular responde a las demandas del mercado y de la sociedad y posiciona a los ganaderos como parte de la solución frente al cambio climático y los desafíos del sector.
Gracias a la colaboración entre entidades como Nanta, el CSIC y AENOR, Granja Circular representa una apuesta sólida por un futuro más sostenible para el vacuno lechero. Muestra cómo la innovación y el compromiso pueden transformar los retos en oportunidades y ofrece a los ganaderos herramientas prácticas para adaptarse a un mundo en constante cambio.
Más información en www.nanta.es/es-es/granja-circular/
O salón de actos do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), en Abegondo (A Coruña), foi o escenario escollido pola Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal) para reunir expertos de renome internacional especializados no sector lácteo.
Asesión foi inaugurada pola conselleira do Medio Rural da Xunta de Galicia, María José Gómez, quen destacou a importancia do vacún de leite como motor económico e social en Galicia. No acto de apertura estivo acompañada polo alcalde de Abegondo, José Antonio Santiso, e por Martín Alemparte, director da Agacal.
O encontro comezou coa intervención de Juan José Cerviño, director xeral da PAC e do Control da Cadea Alimentaria, que ofreceu unha análise exhaustiva sobre a evolución e a situación actual do sector lácteo galego, subliñando o seu papel clave na produción nacional. “É complicado saber como pode evolucionar o sector nos próximos anos, pero o panorama preséntase bastante ben. Estamos a un nivel de produción moi amplo, cunha reestruturación das granxas importante e cunha adap-
tación do sector interesante para axustarse ao mercado mundial e á exportación”, resaltou.
Posteriormente, John Allen, director de AB Dairy Global, presentou un relatorio centrado en como transformar as ameazas do sector en oportunidades, poñendo en valor a sostibilidade como ferramenta estratéxica. Durante a súa exposición destacou “o valor dos produtos lácteos, tanto desde o punto de vista nutricional como ambiental. Por cada quilogramo de carbono xerado, os lácteos achegan máis nutrientes que calquera outro produto agrícola. É unha das fontes de nutrientes máis accesibles e beneficiosas para o medio ambiente, así que, en realidade, producir lácteos é algo moi positivo”. Allen tamén alertou os asistentes dalgunhas ameazas para o sector,
como que “a pesar das bondades dos lácteos desde o punto de vista nutricional, son moitos os requisitos ambientais que se esixen, coa chamada ‘licenza para producir’, e continuarán esixíndose. Debemos implementar novas estratexias nos nosos procesos para continuar producindo, porque a demanda seguirá aumentando”.
Precisamente, Andrea Lendewig, directora de investigación e desenvolvemento de IFCN, ampliou esta mesma idea de Allen coa súa charla sobre tendencias mundiais e o mercado lácteo español: “O crecemento da produción de leite diminuíu, sobre todo nas zonas que son principalmente exportadoras de leite, mentres que a demanda, o consumo per cápita, está aumentando nas
zonas deficitarias, é dicir, principalmente nos países importadores de leite”.
Segundo Lendewig, as proxeccións do mercado, sen ter en conta ningún cambio que se poida producir, indican que non haberá suficiente leite para satisfacer a demanda crecente. “Os principais produtores, como Europa, están sufrindo moitas limitacións –subliñou–, sobre todo coa parte das regulacións ambientais e os altos custos de produción”.
SOSTIBLES ECONOMICAMENTE
Tras unha pausa para o café, a investigadora de European Dairy Farmers (EDF), Steffi Wille-Sonk, pechou o programa matinal cun relatorio sobre a eficiencia técnica e económica das explotacións lácteas españolas e europeas, compartindo datos comparativos e exemplos de éxito entre os gandeiros membros da asociación EDF.
“As ganderías galegas que participan no noso club logran moi bos resultados, pero, para o futuro, debemos enfocarnos nos resultados económicos. Se non somos rendibles, será difícil sobrevivir”, confirmou Wille-Sonk. Tamén falou da ‘licenza para producir’ e aconsellou que “as ganderías deben ser sostibles desde a perspectiva ambiental, tendo en conta o benestar animal e o benestar das persoas traballadoras e propietarias”.
O PODER DA XENÓMICA
Na primeira intervención da tarde, foi a quenda para Tom Davis, nutricionista principal e cofundador de Kite Consulting. “Creo que a xenómica vai traer grandes cambios porque é unha ferramenta moi poderosa. O 50 % da produción de leite dunha vaca está determinado pola xenética. A dieta é un factor, a xestión é outro, pero, se confías nunha boa xenética, o traballo será moito máis sinxelo”, recoñeceu.
FERRAMENTAS PARA A EFICIENCIA
Ben Helm, director comercial global de AB Dairy, tomou a palabra para presentar formas innovadoras de mellorar a eficiencia e o rendemento en vacas e xovencas.
Resaltou que un dos maiores desafíos aos que se enfrontan as granxas despois da desteta é que o rendemento e a taxa de crecemento dos xatos diminúen. Por tanto, o investimento realizado antes da desteta pode perderse e a idade ao primeiro parto pode prolongarse. “O que podemos facer cos pellets de lactosa –dixo– é eliminar o estrés asociado á desteta, de maneira que os xatos non vexan afectado o seu rendemento. Deste xeito, aceleramos o seu rendemento, non só antes da desteta, senón tamén despois”.
Así mesmo, confirmou que “as encimas axudan as vacas a ser máis eficientes, a producir máis leite, sen que o gandeiro teña que cambiar a ración. É unha solución moi sinxela de usar”.
Antes de finalizar, Jon Bakker, consultor internacional de nutrición de Duynie (Cooperativa Royal Cosum), expuxo o relatorio titulado “Opcións dispoñibles para mellorar a eficiencia e a sostibilidade na granxa”. En
relación á empresa holandesa Friesland Campina, detallou como exemplo que “os gandeiros contan cun par de puntos que poden alcanzar en relación coa sostibilidade, a biodiversidade e o benestar animal. Entre outras cousas, esta industria ofrece un bono de ata 1,5 euros por cada 100 quilos de leite se se logran uns requisitos determinados en canto á pegada de carbono”.
Amosouse convencido de que o sector gandeiro está disposto a ir máis aló dos seus propios límites e que esta é unha “calidade importante para ser un emprendedor preparado para o futuro e para adaptarse ás demandas que está a impoñer a sociedade”.
A xornada concluíu cunha mesa redonda, na que todos os relatores resumiron os principais puntos tratados e ideas prácticas para aplicar nas explotacións.
O animal, propiedade de António José Ferreira Pacheco, convenceu o xuíz canadense Ian Crosbie para ser seleccionado como mellor do campionato entre as 60 vacas participantes, e, así, revalidar o seu título na décima edición do Concurso da Raza Holstein Frisia de Outono.
Do 30 de novembro ao 2 de decembro, a illa de San Miguel acolleu unha nova edición do seu certame de outono. Case 150 animais pasearon pola pista do recinto feiral de Santana, cuxas bancadas viviron un grande ambiente ao longo da fin de semana.
A diferenza de edicións anteriores, os manexadores e manexadoras foron os encargados de inaugurar o concurso. Mariana Simões Melo (Sociedade Melosfarm) converteuse na mellor manexadora nova; mentres que Ema Couto Ponte (Óscar Manuel Cordeiro Ponte) foi nomeada a
mellor na categoría adulta por terceiro ano consecutivo, despois de lograr o primeiro premio como manexadora nova en edicións anteriores.
A continuación, foi a quenda das xatas, entre as que se erixiu como campiona Bullseye 7978 da gandería Ferreira & Miranda (Ponta Delgada). Posteriormente, Melos Crushabull Andorinha, da Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada), coroouse xata gran campiona, despois de ser condecorada minutos antes como mellor xata.
A granxa Ferreira & Miranda (Ponta Delgada) tamén triunfou ao ser pre-
miada como a propietaria do mellor conxunto novo. Ao día seguinte, as vacas foron as protagonistas. Antes de que Maravilha volvese a realizar o seu paseo estelar pola pista, Melos Alleyoop Zara, da Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada), foi designada como a vaca campiona nova. A súa compañeira de granxa, Melos Crushabull Teresa, alzouse co título de vaca campiona intermedia. Con estes preludios, o xuíz Ian Crosbie non dubidou en acreditar a gandería Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada) co galardón de mellor conxunto de vacas.
Para finalizar, a éxtase chegou coa denominación da vaca gran campiona. Algo máis de vinte segundos de intriga ofreceu Crosbie dende que deixou o micrófono ata que nomeou a Haroldo Maravilha gran triunfadora da noite. O exemplar, propiedade de António José Ferreira Pacheco (Povoação), revalidaba así o seu título. Na pasada edición logrouno sendo a vaca intermedia campiona; nesta ocasión, alzouse con el tras ser a vaca adulta campiona.
XATAS DE 6 A 8 MESES
Hanans 2714
XATAS DE 9 A 11 MESES 2700
XATAS DE 12 A 14 MESES E XATA CAMPIONA
XOVENCAS DE 15 A 18 MESES
XOVENCAS DE 19 A 22 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA
XOVENCAS DE 23 A 27 MESES
VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR E VACA NOVA CAMPIONA
VACAS DE 2 ANOS SÉNIOR
VACAS DE 3 ANOS
VACAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA
VACAS DE 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA
VACAS DE 6 ANOS
VACA MAIOR PRODUCIÓN
MELLOR CONXUNTO NOVO
MELLOR CONXUNTO DE VACAS
MELLOR MANEXADOR NOVO
MELLOR MANEXADOR ADULTO
Bullseye 7978
Ferreira & Miranda (Ponta Delgada)
Ferreira & Miranda (Ponta Delgada)
Ferreira & Miranda (Ponta Delgada)
ORP Hanans Slb 38 Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)
Melos
Crushabull Andorinha Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)
Turbojet 2862
Mário Fernando da Câmara Serpa (Ribeira Grande)
Melos Alleyoop Zara Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)
Shimmer 3403
António Manuel Cogumbreiro Estrela Rego (Lagoa)
ORP Promenade Tvi Roberto Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)
Melos Crushabull Teresa Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)
Haroldo Maravilha António José Ferreira Pacheco (Povoação)
G W Atwood Shakira José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande)
Doc 2859
António Manuel Cogumbreiro Estrela Rego (Lagoa)
Ferreira & Miranda (Ponta Delgada)
Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)
Mariana Simões Melo (Sociedade Melosfarm, Ponta Delgada)
Ema Couto Ponte (Óscar Manuel Cordeiro Ponte, Ribeira Grande)
en VÍdeo
Tan só catro meses leva Roberto Fernández Martín muxindo as súas 400 vacas de produción en 12 robots R9500 co sistema de Batch Milking de GEA e xa todo vai sobre rodas.
Xunto cos seus irmáns, rexenta unha gandería de máis de 1.000 animais na aldea palentina de Dehesa de Romanos e a procura de man de obra era cada vez máis complicada. Cunha sala de 24 puntos, que comezaba a quedar obsoleta, buscaban cambiar de sala, pero o equipo técnico de GEA presentoulles a alternativa do muxido robotizado por lotes.
Reduciron o persoal necesario para o muxido, xa que unha soa persoa pode xestionar todo este proceso; mantiveron as cifras de produción e melloraron o control dos seus animais cos datos de ruminación e celos que lles achegan os colares de monitorización Cow Scout.
Nas seguintes páxinas, Roberto detállanos como deseñaron o proxecto para a súa gandería e como está a ser a experiencia con este novo sistema de muxido.
Para máis información: GEA.com/es
Localización: Dehesa de Romanos (Palencia)
Número total de animais: Máis de 1.000
Vacas en muxido: 400
Número de muxidos: 3
Media de produción: 41 l/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,89 %
Porcentaxe de proteína: 3,40 %
RCS: 200.000 céls./ml
Cando comezaron a muxir cos 12 robots de muxido GEA e que sistema de muxidura tiñan antes? Antes muxiamos cunha sala de 24 puntos e, á hora do muxido, eran necesarias catro persoas. O cambio ao Batch Milking cos 12 robots fixémolo hai catro meses e, aínda que o inicio foi duro, agora todo vai sobre rodas.
Por que decidiron instalar un Batch Milking?
Podo dicir que era unha persoa antirrobots. Nunca pensei que acabaría montando robots na miña granxa, porque a miña idea era instalar unha rotativa, pero os técnicos de GEA faláronnos desta alternativa. Fun persoalmente vela a Barcelona e quedei namorado.
Quedei namorado do sistema, de como entraban as vacas e da pouca man de obra que alí había. Comezamos a darlle voltas e, aos dous meses, xa o tiñamos comprado.
Como lembra o proceso de cambio?
A instalación dos robots levouse a cabo ao lado dos animais e as vacas comportáronse moi ben.
Cando tiñamos todo a punto, pasamos tan só unha semana co período de adaptación. Ás vacas máis adultas, acostumadas ao outro sistema de muxido, custoulles un pouco máis, pero as máis novas sorprendéronme cunha adaptación moi boa.
A primeira semana foi máis dura, custounos un pouco máis, pero logo xa foi todo ben.
Pasado este tempo, que media de produción están logrando?
As vacas están agora mesmo muxindo os mesmos litros ca antes do cambio, uns 41 litros por vaca e día. Estamos realizando uns 100-106 muxidos por hora, o que supón chegar aos 1.400 ou 1.600 litros por hora.
Cales son as principais vantaxes que observa respecto á muxidura en sala convencional?
En primeiro lugar, os robots permítennos separar o leite de certos cuarteiróns que non é apto para o consumo humano.
En segundo lugar, co Batch Milking incorporamos os colares Cow Scout e melloramos moito a detección de celos e o control da saúde dos animais, grazas aos datos de ruminación e celos.
Por último, reducimos catro persoas do noso equipo e, hoxe en día, iso é importante, porque a busca de man de obra non é nada sinxela.
Quen interveu no deseño e implementación do Batch Milking?
Traballamos man a man cos técnicos de GEA. Eles presentáronnos os planos e, entre todos, fomos cambiando e retocando algunhas cousas sobre a marcha.
José Luis Sánchez
Delegado comercial de GEA en Castela e León
“Nesta gandería poden mesturar
lotes de animais no muxido, xa que as portas de postselección encárganse de recolocalos automaticamente”
Que características definen este caso en concreto?
En cada gandería faise un deseño personalizado e, na granxa Hermanos Fernández Martín, o que fixemos foi colocar un corredor para a entrada dos animais na sala e outro para a saída, con tres portas de postselección encargadas de dirixir a cada animal ao seu lote correspondente.
Así poden mesturar lotes de animais no muxido, xa que as portas de postselección encárganse de recolocalos automaticamente.
Que vantaxes lle achega o Batch Milking ao gandeiro?
Conseguimos realizar un muxido totalmente protocolizado que pode xestionar unha única persoa. O robot encárgase de todo: fai o predipping, saca os primeiros chorros, analiza o leite, moxe e sela cada teto, todo na mesma tetoeira. Ademais, pode desviar o leite dun teto ao desaugadoiro ou separalo para dárllelo aos xatos.
O operario non ten que preocuparse por nada, só ten que achegar as vacas, revisar que non haxa ningunha anomalía durante o muxido e, en canto entren todas as vacas, traer o seguinte lote.
“Quedei namorado do sistema, de como entraban as vacas e da pouca man de obra que alí había”
Cantos lotes de muxido teñen e como se xestionan?
Temos catro grupos de muxidura e ímolos guiando á sala de espera por un corredor de enchido. Desde a sala de espera, as vacas van entrando nos robots voluntariamente e, ao saír dos robots, son dirixidas por outro corredor no que instalamos tres portas postselectoras. A primeira delas, con tres vías, dirixe cada animal ao seu sitio. Á dereita, ao primeiro lote; de fronte, aos outros lotes e, á esquerda, a unha zona de separación para vacas con necesidades especiais. As outras dúas portas encárganse unicamente de envialas aos seus lotes correspondentes. Con este sistema, avanzamos moito traballo e podemos xuntar lotes no muxido, xa que elas mesmas se encargan de reorganizalos automaticamente.
Unha única persoa pode manexar e muxir a totalidade das vacas cos 12 robots de muxidura?
Si. De feito, o muxido da mañá realízao unha única persoa.
En base á súa experiencia e á demanda do mercado, en que tipo de ganderías considera que encaixa este sistema de muxido por lotes?
É unha boa solución para ganderías de máis de 200 vacas en muxidura. Facemos o muxido e, cando rematamos, non sabemos nada máis ata o seguinte.
Ademais, para o tema da man de obra, é unha grande alternativa.
Como valora o servizo e o asesoramento de GEA?
Levamos máis de vinte anos con GEA e co seu distribuidor na nosa zona, Comercial Lobo. A anterior sala fómola modernizando sempre que nolo recomendaron e, agora, co Batch Milking, sempre que solicitamos algo fóronnolo xestionando.
Poño un exemplo: os semáforos que temos en cada robot. Durante o muxido, queriamos coñecer de primeira man se todo fluía ben nos robots. Comentámosllo ao equipo de GEA e propuxéronnos este sistema. Desde lonxe podemos saber se o muxido vai correctamente, cando a luz está verde; se o robot está esperando a que entre unha vaca, cando a luz está ámbar, e, se hai algún problema, no momento en que se pon vermella.
En conclusión, está contento coa decisión tomada? Levamos tan só catro meses traballando con este sistema e todo vai moi ben. Á pregunta de se estou contento ou non, podo contestar dicindo que eu volvería montalos.
“Dende a sala de espera as vacas van entrando nos robots voluntariamente”
“Os robots permítennos separar o leite de certos cuarteiróns que non é apto para o consumo humano”
“Estamos conseguindo uns 100-106 muxidos á hora cunha media de 41 litros por vaca e día”
“Grazas ás portas de postselección, podemos mesturar lotes de animais no muxido e avanzamos moito traballo”
Yolanda Torrents e José Manuel Taboada, da Ganadería Rodasinde, poden ser recoñecidos no sector por acadar as maiores cifras de produción durante os últimos anos, pero, cando un os coñece de cerca, destacan máis, aínda se cabe, polo coidado meticuloso que manteñen no seu establo e polo amor polas vacas, pola gandería e polo medio rural. Nesta reportaxe, desveláronnos todas as peculiaridades do seu día a día.
Localización: O Saviñao (Lugo)
Propietarios: Yolanda Torrents e José Manuel Taboada
N.º total de animais: 219
Vacas en muxidura: 100
Media de produción: 48,2 kg/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,29 %
Porcentaxe de proteína: 3,50 %
RCS: 193.000 cél./ml
Venda do leite: Reny Picot
Prezo do leite: 43 cts./l + 2,5 cts./l por benestar ± primas por calidades
As cifras de produción da Ganadería Rodasinde falan por si soas, e é que as súas frisonas acadaron no ano 2023 unha media de 16.286 kg por lactación normalizada a 305 días e de 25.484 quilos de leite por lactación real, uns números rexistrados pola Asociación para o Control Leiteiro (Africor Lugo) que converten esta gandería lucense na máis produtora da provincia de Lugo e tamén da comunidade autónoma de Galicia.
Os seus propietarios, Yolanda Torrents e José Manuel Taboada, non é a primeira vez que son recoñeci-
dos por este logro, senón que Africor Lugo e tamén a Federación de Frisona Galega (Fefriga) entregáronlles os seus recoñecementos honoríficos como explotación con máis produción nos últimos cinco anos consecutivos.
“A verdade é que as nosas vacas producen moitísimo leite e iso que agora mesmo temos un hándicap importante, porque o 49,4 % das nosas frisonas son vacas de primeiro parto, que sempre producen un pouco menos. Igualmente son fantásticas e estamos moi orgullosos”, matiza Torrents.
“NAMOREIME
José Manuel e Yolanda posan cos dous últimos recoñecementos honoríficos de Fefriga como gandería máis produtora de Galicia
NAMORADA DAS VACAS E DO MUNDO RURAL
Ao igual que a gran maioría das granxas de vacún leiteiro do noso país, as orixes da Ganadería Rodasinde débense á tradición gandeira familiar. Os pais de José Manuel foron os responsables de apostar por este negocio e, a finais dos noventa, chegou a remuda xeracional con dous mozos de apenas vinte anos.
Yolanda, nacida en Barcelona e de nai galega, coñecía perfectamente a aldea de Segán porque viña coa súa familia habitualmente pasar os veráns e ela e José Manuel cruzaron os seus camiños desde os 14 anos. “A partir de aí sempre estivemos xuntos”, afirma a gandeira. “Namoreime do meu marido, casamos en 1997 e vin probar se me gustaba isto. Naquel momento, acordamos que probaría seis meses e que, se non me adaptaba, buscariamos outra cousa xuntos”, resume emocionada.
A proba foi todo un éxito e a principal causa de que a Ganadería Rodasinde sexa o que é hoxe en día. “Namoreime das vacas, do traballo e do rural”, confesa Yolanda.
Lembra así aqueles anos: “As mulleres rurais galegas eran superpoderosas para min. Encantábame o tipo de familia que había aquí. Cando naceron as nosas fillas, puiden estar sempre con elas e conciliar o meu tempo. Creo que tiveron unha infancia magnífica”.
“O rural é a miña vida, é moi especial, pois ofrece valores que agora se están perdendo”, remata.
“A
Como alcanzar estes datos? A esta pregunta Yolanda contesta moi convencida: “Dedicándolles moitísimo tempo e centrándonos na prevención de enfermidades”. Están moi pendentes de cada un dos seus animais de maneira individual, poñen o foco en que as vacas cheguen ao parto do mellor xeito posible e coidan moito o seu posparto.
Ademais, manteñen as camas en moi boas condicións para garantir un gran benestar animal e están moi atentos á dispoñibilidade de auga limpa e de comida fresca, para que non lles falte de nada no que respecta á súa alimentación.
“O 80 % deste éxito é responsabilidade dun gran manexo, de ser perseverantes e de dedicarlles tempo aos pequenos detalles”, considera Yolanda, “porque podes ter unha frisona boísima xeneticamente, pero, se a deixas coxear, por exemplo, esa produción caerá en picado”.
LACTACIÓNS PROLONGADAS
Outro punto que pode influír á hora de acadar semellantes producións é
a súa maneira de xestionar as lactacións das súas vacas. “Somos un pouco peculiares, porque estamos inseminando algunhas das nosas produtoras con máis de 300 días en leite e o intervalo entre partos é duns 565 días de media”, indica.
No 2012 comezaron a estudar as producións das súas frisonas para tomar decisións sobre o día no que poder inseminar a cada unha delas. Moitos técnicos veterinarios recomendábanlles inseminar aos 60 días posparto e empezaron a detectar que, cando alongaban as lactacións, preñaban moitísimo mellor. “Cada vaca é distinta e produce de
maneira diferente, pero, se a inseminas no pico de produción, a vaca non pode dedicarse a producir leite e a quedar preñada”, razoa.
A partir do 2018, ano no que os seus sogros se xubilaron e adquiriron a súa participación na sociedade, comezaron a facer algúns cambios tanto na reprodución como na alimentación do seu rabaño.
Un deles foi que pasaron a inseminar as frisonas con máis de 80 días en leite e, dende ese momento ata agora, foron alongando o período cada vez máis. “A día de hoxe –confirma Yolanda– case a metade das vacas suman máis de 365 días en lactación”. Deste xeito, en Rodasinde a media de número de partos é baixa, 1,9, porque as vacas non paren cada ano, senón cada dous.
Por último, outro aspecto que diferencia a xestión desta granxa é que a partir do cuarto parto deixan de inseminar as vacas, manténdoas ata que producen máis de 30 litros e, dende que baixan desta cifra de produción, véndenas. “Absorbemos todas as xovencas para a granxa e as vacas que vendemos, como están gordas e ben repostas, valen moito diñeiro. Así, estas vacas repórtannos o que nos custa recriar unha xovenca e aínda nos queda algo de beneficio”, detalla a gandeira.
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío www.sancristobalsl.net
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
Nuestrasotrasmarcas:
As vacas acabadas de parir só se moxen dúas veces ao día
“BUSCAMOS
QUE
REPOÑAN
Dous momentos críticos para Yolanda son o secado e o posparto das súas vacas. Outro motivo máis para defender o seu sistema de lactacións prolongadas, porque “ao parir cada dous anos, alongas máis a chegada destes momentos”.
Realizan un secado de 70 días, que cualifica como “bastante doado”, xa que, ao alongar as producións, conseguen secar as vacas con menos leite. “Revisamos o reconto de células somáticas e, se sae alto, analizamos o leite por se é necesario un secado con antibiótico. Se non, aquí secamos absolutamente todo con tapóns de secado –di–, xa non utilizamos antibióticos para secar as vacas”.
Tras o parto, fan moito fincapé na prevención de enfermidades para evitar problemas como a cetose e o desprazamento de callar. Axudan as súas vacas proporcionándolles bolos de calcio e coidan dunha maneira moi especial o inicio da produción de leite.
Por unha banda, as vacas de primeiro parto, desde que paren, son muxidas só pola mañá e pola noite, e non pasan aos tres muxidos como o resto, durante a primeira semana. “Buscamos que se repoñan do parto pouco a pouco, que empecen a comer a ración de produción e que arrinquen a produción de maneira progresiva. Se as muxísemos tres veces ao día a fondo, consumirían toda a graxa que teñen no corpo e
entrarían máis facilmente en cetose. Así, evitamos moito mellor esta patoloxía”, explica Yolanda.
Pola outra, as vacas adultas, a partir do segundo parto, tamén as moxen durante os primeiros dez días dende que paren só pola mañá e pola noite, pero, ademais, controlan moito o muxido: “Só lles retiramos catro litros en cada muxido, cando unha vaca destas características xa che podería dar 25 ou 30 litros. Nós freámolas, porque non ten sentido que lles esteamos a achegar calcio por un lado e por outro lles retiremos todo o leite”. Deixan que se recuperen nestes primeiros 10 días e logo pasan os seguintes 15 aumentando a retirada de leite de dous litros en dous litros e xa a tres
muxidos. Cando pasan uns 25 días desde o parto, revísaselles a cetose no leite e, se todo está ben, comezan o muxido totalmente normal.
Con esta forma de traballar, Yolanda Torrents asegura que as súas vacas “duran máis e teñen moitísimos menos problemas, porque non están forzadas e dan o que poden. Ao final, practicamente non temos que tratar nada e reducimos moito o uso de medicamentos e de antibióticos”.
Ademais, lograron mellorar de maneira importante os índices de preñez das súas vacas. Para a detección dos celos, sincronízanas todas e ás xatas, que están inseminando sobre os 14 meses e medio, aplícanlles prostaglandina e colócanlles un parche. “Cando ese parche cambia de cor, sabemos que podemos inseminalas”, apunta.
Cubre deficiencias vitamínicominerales
Suplemento energético
Ayuda a mejorar el bienestar animal
Repelente de insectos: Reduce estrés
Controla la proliferación de parásitos internos
*Enfermedad Hemorrágica Epizoótica
Reducción del stress oxidativo: vitamina E y selenio orgánico Reduce el riesgo de Miasis, Lengua azul y *E.H.E
Na selección xenética do seu rabaño, Yolanda recoñece que hai anos daban moito valor ao tipo dos animais. Na actualidade, están poñendo máis o foco nos parámetros de saúde. “Sempre nos gustou mellorar a xenética, pero é certo que estamos máis centrados nos trazos de saúde, o mérito neto e as calidades, sen deixar de lado o tipo, os ubres ou as patas”, destaca.
Un episodio na historia de Rodasinde que quizais marcou este cambio ocorreu no 2005, cando a aparición de nove casos positivos a tuberculose os obrigou a facer un baleirado sanitario.
O investimento en xenética nese momento fora moi grande, pero tiveron que tomar unha decisión. Optaron por sacrificar todos os animais, 126 en total, e comezaron de novo con vacas compradas en Francia, Bélxica e Holanda. “Foi unha época dura, pero creo que foi o acertado, porque máis tarde apa-
receron unha avoa e unha neta que non deran positivo e tería sido un goteo continuo”, conta.
MAICA EXPÓSITO
Asesora en Rodasinde para a xestión da recría e o programa sanitario
En que consiste o seu asesoramento en Ganadería Rodasinde?
Aínda que me dedico fundamentalmente á recría, o meu traballo nesta gandería tamén se centra no desenvolvemento do programa sanitario, que elaboro conxuntamente coa gandeira segundo a situación particular da granxa en cada unha das súas etapas.
Apostan nun 95 % pola raza holstein e, entre touros xenómicos e probados, ultimamente utilizan máis dos primeiros. Con todo, “cando os probados nos dan xovencas que nos gustan, volvemos confiar e só utilizamos carne en vacas puntuais que non preñan ben ou das que non queremos recriar”, describe Yolan-
da. Considera interesante o xenotipado do rabaño, pero agora mesmo non lle sacarían un uso correcto e eficiente ao estar absorbendo toda a recría.
Para os temas de reprodución contan co asesoramento do veterinario Carlos Suárez; para a alimentación dos animais, co nutrólogo José Luis Vidal, e para a xestión da recría e as dúbidas clínicas, con Maica Expósito.
“UN MANEXO IMPECABLE, UNIDO A UNHA PREVENCIÓN BEN ESTIPULADA, FAI QUE TEÑAMOS MENOS PROBLEMÁTICAS E QUE NOS MANTEÑAMOS MÁIS SANEADOS”
Están centrados nalgún aspecto concreto?
A nosa base fundamental é a prevención. Levamos moitísimos anos traballando xuntas, coñecemos a problemática da granxa e, con base nos datos dos últimos anos, estipulamos un programa sanitario de prevención desde o inicio. A prevención comeza xa na vaca xestante, antes do parto, para ter xovencas sas e evitar problemas nos primeiros días de vida.
Ademais, temos estipulada unha serie de vacinacións nos diferentes lotes da granxa, tanto para vacas adultas como para xovencas. Así, evitamos tratar animais enfermos e reducimos moito o uso de antibióticos.
Que destacaría desta granxa?
Esta granxa está moi ben manexada. Están pendentes dos animais todos os días e coidan todos os detalles desde primeira hora da mañá.
A amamantadora está perfecta. As xovencas descansan nunha cama sempre mulida e seca. Nos primeiros días de vida fan moitísimo fincapé en que os xatos tomen un costro correcto. Se non tes un bo manexo, as cousas nunca flúen.
Este manexo impecable, unido a unha prevención ben estipulada, fai que teñamos menos problemáticas e que, sanitariamente, nos manteñamos máis saneados.
Evitamos enfermidades respiratorias nos xatos, diarreas nos primeiros días de vida e, se o coidado e a alimentación das secas é perfecto, as vacas estarán moito máis preparadas inmunitariamente para o posparto.
INATEGA
-Acceso a los datos de su granja en cualquier momento y lugar
-Soporte de productos por parte de expertos
-Información e integraciones líderes del sector
Ctra. Valdefresno, 2. 24228
Corbillos de la Sobarriba. León.
Teléfono: 987 213 172
www.inatega.com
Inatega se asocia con Dairycomp para ofrecer la mejor herramienta de gestión de granjas.
“PARA O BENESTAR DAS VACAS, É ESENCIAL NON TER MASIFICADO O ESTABLO; POR ISO, SEMPRE TEMOS MÁIS CUBÍCULOS QUE ANIMAIS”
TODO UN MODELO DE CONFORT ANIMAL
Yolanda Torrents admite que o bo manexo das súas vacas é clave para alcanzar estas enormes producións e que o mantemento e o coidado das instalacións son fundamentais.
Na nave principal manteñen as vacas en produción, as secas e as xovencas de máis de 15 meses, xa preñadas. “Hai seis meses cambiamos os cubículos, que eran de ferro, por estes flexibles de goma e están infinitamente mellor”, subliña.
As camas das produtoras son de area e as das secas e xovencas, de palla. “Antes preparabámolas todas con palla, pero o reconto celular coa area cambia moito, para ben”, sinala. A única parte negativa que valoran da area é que desgasta as arrobadeiras e que sedimenta no tanque do xurro, pero non lles supón grandes prexuízos porque “baleiramos o tanque cada tres anos, estendémola nas fincas e sen maior problema”.
Nesta instalación tamén viven os acabados de nacer durante os primeiros cinco días, que permanecen na parideira, e os machos que ceban para logo enviar ao matadoiro.
Nunha segunda localización atópase o almacén de materias primas e maquinaria e o espazo da amamantadora con dous lotes para xovencas entre 5 e 70 días de vida. Por último, no terceiro establo, que consta dunha liña de cornadizas e un teito, viven as xovencas desde que se
destetan ata que son inseminadas e cumpren os 15 meses. Nestes dous espazos, conservan a cama quente de palla e as últimas teñen un espazo libre para descansar ou correr.
Os comedeiros están cubertos de resina para a conservación das racións e os bebedoiros, de volteo, límpanos pola mañá e pola tarde.
A limpeza da nave realízase con arrobadeiras de cable que empuxan todo o xurro a unha fosa aberta dividida en dúas partes cunha capacidade total de 1.600.000 litros.
Para o benestar das vacas, cren esencial “non ter masificado o establo. De feito, sempre temos máis cubículos que vacas”. Ademais, colocaron unha liña de ventiladores ao longo do establo e un sistema especial instalado en cada cabeceira que proxecta aire húmido ao seu interior. “Con estes coolings logramos refrixerar moito os nosos animais no verán”, engade a gandeira.
En canto ao aforro enerxético, instalaron en 2019 unha serie de placas fotovoltaicas con 15 quilovatios de capacidade grazas ás cales cobren o gasto do muxido do medio-
día. Tamén contan cun recuperador de calor para que o leite chegue xa máis frío ao tanque e este consuma menos electricidade, así como cun variador que adapta as revolucións da bomba de baleiro para que só funcione á demanda que a sala realmente necesita.
Na sala de muxido, de 16 puntos, moxen tres veces ao día: ás sete da mañá, ás tres da tarde e ás dez da noite. “Decidimos pasar aos tres muxidos hai catro anos porque as producións eran moi altas e as vacas sufrían moito as dúas horas antes de muxir”, aclara.
O aumento de produción que conseguirían permitiríalles contratar unha persoa máis e, ao manter o ubre baleiro sempre, achegaríanlles máis benestar aos seus animais.
Na sala de espera, as vacas atopan un ventilador grande con auga pulverizada que as refrixera mentres fan cola para ser muxidas e, no verán, Yolanda e José Manuel permítenlles acceso continuo a esta zona para que poidan achegarse e refrixerarse en calquera momento.
“ESTAMOS
As condicións da terra e o clima que caracterizan a localidade onde se atopa a Ganadería Rodasinde non permiten un bo cultivo de millo. “É imposible obter bos resultados, estamos nunha zona moi seca na que o millo non rende nin dá quilos”, comenta Yolanda.
Por se fose pouco, nesta área, o xabaril causa grandes estragos, polo que as contas non cadraban. Hai 12 anos decidiron abandonar o cultivo de millo e, no seu lugar, centrarse no cultivo de herba e na compra de todos os demais ingredientes necesarios para as racións dos seus animais. Segundo a gandeira, “a estratexia que seguimos para abaratar custos é intentar comprar cando os prezos están ben. Ás veces compramos ao día e outras facémolo a futuro”.
Adquiren soia, colza, alfalfa e outros ingredientes, incluíndo o millo en gran, que moen na propia gandería para elaborar a fariña de millo utilizada nas racións.
Para preparar o silo de herba, cultivan unhas 70 hectáreas, entre propias e alugadas, cunha mestura de raigrás inglés e italiano. Realizan un corte para ensilado e outro para herba seca. Algúns anos, incluso, lograron un segundo ensilado en novembro. Para as tarefas do campo, recorren ao parque de maquinaria da cooperativa Aira, da cal son socios.
As vacas en produción comen uns 25,92 kg de materia seca nunha ración con 21 kg de silo de herba, 12,9 kg de fariña de millo, 4,5 kg de colza, 2,9 kg de soia, 1,3 kg de palla, 0,8 kg de alfalfa, 0,3 kg de aceite de soia, 0,3 kg de carbonato de calcio e 0,3 kg de correctores. Calculan que o custo desta ración é de 7,62 euros por vaca ao día.
A ración de secas e xovencas componse de 7,5 kg de silo de herba, 6 kg de herba seca, 3,4 kg de fariña de millo, 2,2 kg de colza e 0,15 kg de correctores.
Por último, preparan eles mesmos unha terceira ración para o grupo de xatas desde a desteta aos 10 meses e para os machos cebados que leva, en kg/Tn, 680 kg de fariña de
millo, 120 kg de colza, 100 kg de palla moída, 50 kg de fariña de soia, 25 kg de aceite de soia e 13 kg de correctores.
Elaboran a ración das vacas todos os días e a das secas, un día si e un día non. A mestura das xatas e dos machos fana cada 4.000 kg e, cando se acaba, volven preparala.
Aos acabados de nacer déixanos cinco días na parideira, para darlles costro pola mañá e pola noite. “Ao cuarto día aplicámoslles o descornado porque cremos que sofren menos e pómoslles todas as vacinas necesarias”, puntualiza Yolanda. A partir do quinto día pasan xa á amamantadora ata os 70 que se destetan.
EQUIPAMIENTO GANADERO: sistemas de ventilación, cubículos y comederos flexibles, arrobaderas, sistemas cortavientos...
ASESORAMIENTO MEDIOAMBIENTAL Y GESTIÓN DE RESIDUOS: separadores, bombas, agitadores, plantas de biogás.....
¡NO DUDES EN PONERTE EN CONTACTO!
Levan 37 anos vendéndolle toda a súa produción a Reny Picot. “Nunca cambiamos de empresa, porque creo que todas son máis ou menos iguais. O prezo do leite é algo que, desafortunadamente, non poñemos nós”, lamenta a gandeira.
Agora mesmo están a cobrar unha base de 43 céntimos por litro máis 2,5 céntimos por litro pola certificación de benestar, máis/menos as primas por calidades. O que esta industria non paga é a graxa, e por este motivo non fan esforzos na alimentación para incrementala, mantendo o nivel máis baixo, nun 3,29 %.
Nunha das crises dos prezos do leite, no ano 2013, xurdiu a idea de diversificar o negocio, e José Manuel e Yolanda pensaron en recuperar unha granxa de porcos que os pais del tiveran e que pecharan por problemas de tamaño e rendibilidade.
“Reformámola e dedicámola a cebadoiro. Vimos que funcionaba, que era rendible –comenta José Manuel–, e construímos unha nave nova en 2020 para 1.200 prazas máis”.
Están a cebar uns 5.000 porcos ao ano. Entran con 15 ou 20 quilos e marchan aos tres meses con 120. Deste xeito, e tendo en conta o tempo dos baleiros sanitarios que se esixen, logran tres cebas ao ano.
Para xestionar o xurro que esta outra granxa xera, contan con outras 120 hectáreas adicionais.
Precisamente, José Manuel coméntanos que se lles presentou unha posible alternativa cunha empresa de capital americano que pretende encargarse da xestión dos xurros. “Explicáronnos que o recollerían na explotación pagando unha pequena cantidade por el, aproveitarían o líquido para a xeración de enerxía e devolveríannos o sólido, que é a verdadeira materia orgánica. Creo que este tipo de empresas serían moi importantes: unha, pola escaseza de base territorial e, outra, polo tema medioambiental”, conclúe o gandeiro.
RETOS DA GANDERÍA
Yolanda e José Manuel non pensan en medrar, senón en manter o seu negocio e optimizar, máis aínda, a súa estratexia na procura da máxima eficiencia. “Temos que intentar ras-
Quedan cos machos para engorde
“ESTE É UN SECTOR QUE MOVE MOITO DIÑEIRO E LLE DÁ DE COMER A MOITA XENTE. NON SE DECATARÁN ATA QUE DESAPAREZAMOS, POR DESGRAZA”
car cada céntimo para facer o noso proxecto máis rendible”, admiten. Ven no custo dos inputs, no prezo do leite e na falta de man de obra os principais retos a superar e, como sector, alertan de que as administracións deberían facer un esforzo maior por cambiar a mentalidade da xente.
Advirten que o despoboamento é un problema grave e que se debe ver este traballo como unha saída
positiva. “Antes, o que quedaba na casa era o pobriño e o que estudaba era o listo, e non é así para nada –opinan–. A gandería é unha forma de vida, es o teu propio xefe e é fantástico vivir aquí. A calidade de vida non ten prezo”.
Finalmente, engaden: “Este é un sector que move moito diñeiro e lle dá de comer a moita xente. Non se decatarán ata que desaparezamos, por desgraza”.
PRODUCIÓN
Animais en total: 219
Vacas en muxidura: 100
Kg/vaca/día: 48,2
Graxa: 3,29 %
Proteína: 3,50 %
Media de produción normalizada a 305 días (2023): 16.286 kg/vaca
Media de produción por lactación real (2023): 25.484 kg/vaca
INSTALACIÓNS
Muxido: sala 2x8
Número de muxidos: 3
Camas de produtoras: area
Camas de secas, xovencas e recría: palla
Fosas: unha aberta, dividida en dúas partes
Capacidade: 1.600.000 litros
Placas solares: 15 quilovatios de capacidade
70 ha
Raigrás inglés e italiano
Tres racións:
- Vacas de produción: 21 kg de silo de herba, 12,9 kg de fariña de millo, 4,5 kg de colza, 2,9 kg de soia, 1,3 kg de palla, 0,8 kg de alfalfa, 0,3 kg de aceite de soia, 0,3 kg de carbonato de calcio e 0,3 kg de correctores
- Vacas secas e xovencas: 7,5 kg de silo de herba, 6 kg de herba seca, 3,4 kg de fariña de millo, 2,2 kg de colza e 0,15 kg de correctores
- Xovencas ata 10 meses e machos (kg/Tn): 680 kg de fariña de millo, 120 kg de colza, 100 kg de palla moída, 50 kg de fariña de soia, 25 kg de aceite de soia e 13 kg de correctores
REPRODUCIÓN E XENÉTICA
Media de idade na 1ª inseminación: 14,5 meses
Media de número de partos: 1,9
Intervalo entre partos: 565 días
Parámetros con prioridade: trazos de saúde
Reny Picot
Prezo do leite: 43 cts./l + 2,5 cts./l por benestar primas por calidades
Cebadeiro de porcos: 5.000 porcos ao ano en tres remesas
Sexcel® Macho
de
La genética sexada masculina Sexcel® Macho de nuestros sementales de carne NuEra, ofrece una solución revolucionaria para los ganaderos de leche que buscan mejorar la rentabilidad de sus terneros de cruce.
Sexcel® Macho de
nuestros sementales de carne NuEra, ofrece una solución revolucionaria para los ganaderos de leche que buscan
Todo hace prever que la diferencia entre el valor del ternero macho y el de las hembras aumentará con el tiempo.
Todo hace prever que la diferencia entre el valor del ternero macho y el de las hembras aumentará con el tiempo “
Sexcel para la
El uso de Sexcel® Macho de carne supondrá para nuestros clientes la obtención de ingresos adicionales por la venta de los terneros machos producidos.
Sexcel nuestros
Todo hace prever que la diferencia entre el valor del ternero macho y el de las hembras aumentará con el tiempo
hembras aumentará con
de
El uso de Sexcel® Macho de carne supondrá para nuestros clientes la obtención de ingresos adicionales por la venta de los terneros machos producidos.
carne supondrá para nuestros clientes la obtención de ingresos adicionales por la venta de los terneros machos producidos.
Incorporación de Sexcel Macho a nuestra estrategia reproductiva
Sexcel® Macho encaja a la perfección en una estrategia reproductiva de sexado y carne, permitiendo a los rebaños aumentar el progreso genético e incrementar los ingresos por la producción de los terneros de cruce. Para ello se debe:
Sexcel® Macho encaja a la perfección en una estrategia reproductiva de sexado y carne, permitiendo a los rebaños aumentar el progreso genético e incrementar los ingresos por la producción de los terneros de cruce.
Sexcel® Macho encaja a la perfección en una estrategia reproductiva de sexado y carne, permitiendo a los rebaños aumentar el progreso genético e incrementar los ingresos por la producción de los terneros de cruce. Para ello se debe:
Para ello se debe:
1. 2. 3.
Utilizar los mejores animales del rebaño para la producción de terneras de alto valor genético utilizando genética Sexcel® hembra.
Utilizar los mejores animales del rebaño para la producción de terneras de alto valor genético utilizando genética Sexcel
Utilizar los mejores animales del rebaño para la producción de terneras de alto valor genético utilizando genética Sexcel hembra.
Utilizar las vacas de 1ª y 2ª lactación para producir un ternero de carne macho de alto valor, utilizando la genética Sexcel® macho.
Utilizar las vacas de 1ª y 2ª lactación para producir un ternero de carne macho de alto valor, utilizando la genética Sexcel macho.
Utilizar las vacas de 1ª y 2ª lactación para producir un ternero de carne macho de alto valor, utilizando la genética Sexcel
El resto de animales irán destinados a la producción de terneros de cruce utilizando la genética de carne convencional. 1. 2. 3.
El resto de animales irán destinados a la producción de terneros de cruce utilizando la genética de carne convencional. 1. 2. 3.
El resto de animales irán destinados a la producción de terneros de cruce utilizando la genética de carne convencional.
Sexcel® Macho proporciona genética de machos sexados diseñada para aumentar la rentabilidad del rebaño. Este producto garantiza una alta fertilidad, facilidad de parto y una descendencia masculina de calidad excepcional. Perfectamente integrado en planes genéticos personalizados,
Sexcel® Macho proporciona genética de machos sexados diseñada para aumentar la rentabilidad del rebaño. Este producto garantiza una alta fertilidad, facilidad de parto y una descendencia masculina de calidad excepcional. Perfectamente integrado en planes genéticos personalizados,
Sexcel® Macho maximiza el valor de su producción de terneros de carne.
Sexcel® Macho maximiza el valor de su producción de terneros de carne.
Nas seguintes páxinas avaliamos o rendemento reprodutivo e a saúde podal como dous dos criterios fundamentais para a preparación do touro nas explotacións cárnicas para a tempada de recría.
Miguel Vicente1, Ricardo Pais2
1Médico veterinario, Pedicor ²Médico Veterinario, SVCR
Oacto de preparar un touro para a tempada de cría asóciase xeralmente á nutrición e a unha ganancia de condición corporal adecuada, o que a miúdo se esaxera, dando lugar a animais demasiado pesados e pouco áxiles para desempeñar as súas funcións. Non obstante, a preparación deste animal, que nas explotacións cárnicas é en gran parte responsable do seu éxito económico, é un proceso que dura varios meses
e debe cumprir os seguintes criterios, que non varían co número de tempadas de cría ao ano:
- Alimentación axeitada
- Descanso activo
- Boa hixiene no lugar de descanso
- Revisión sanitaria xeral realizada
- Avaliación do rendemento reprodutivo
- Avaliación da saúde podal
Utilizamos o termo ‘avaliación’ á mantenta porque este proceso concírnelle ao podólogo, o acto de observar a locomoción e os pezuños dun animal e logo o enfoque correctivo se cómpre. É aconsellable realizala unha vez ao ano e pode asociarse á avaliación do rendemento reprodutivo, pero a súa frecuencia debe adaptarse á realidade de cada explotación.
Cada animal ten necesidades individuais de corrección podal. O espectro de necesidades de corrección é amplo e non existe unha receita que se adapte a todos os individuos avaliados, pero o resultado final debe ser o mesmo, un recorte que cumpra as seguintes características:
- Distribución do peso entre os dous pezuños de cada extremidade
- Repartición do peso entre as catro extremidades
- Restauración do equilibrio e comodidade ao camiñar
- Eliminación da presión nas zonas críticas propensas a sufrir lesións por sobrecarga, coma a zona do casco ventral á terceira falanxe.
A promoción dunha avaliación rutineira dos pés é crucial para a prevención dos principais trastornos
MANTER A SAÚDE DO CASCO É UN ESFORZO CONXUNTO ENTRE O PRODUTOR, O VETERINARIO E O PODÓLOGO, XA QUE SÓ UN ENFOQUE HOLÍSTICO GARANTE O ÉXITO
podais, que son as úlceras de sola, a enfermidade da liña branca e a dermatite dixital. A aparición destas enfermidades pode dar lugar a unha lesión crónica que, aínda que os seus síntomas e molestias poden aliviarse temporalmente mediante o recorte e o tratamento, non pode eliminarse por completo. Isto débese a que o organismo do animal tenta resolver a lesión mediante mecanismos de inflamación, cicatrización e compensación de carga, que dan lugar a cambios irreversibles na estrutura anatómica do pezuño e os seus tecidos internos (incluído o óso da terceira falanxe). Cando o corion –o tecido produtor de pezuño–, resulta danado, as súas células son substituídas por tecido fibroso e perde a capacidade de producir estrato córneo no lugar do dano. Se a agresión continúa e a infección avanza cara ao interior do pezuño, a terceira falanxe responde mediante un mecanismo denominado exostose, que consiste en proxeccións erráticas de óso novo, o que ofenderá aínda máis o propio corion, dando lugar a un círculo vicioso de agresión.
Estes animais, denominados crónicos, vense limitados no seu manexo, xa que hai que adaptar o espazo ás súas novas necesidades para evitar episodios recorrentes de lesións, que poden supor un trastorno para o funcionamento normal da explotación.
Manter a saúde do casco, pola contra, é un esforzo conxunto entre o produtor, o veterinario e o podólogo, xa que só un enfoque holístico garante o éxito. Isto débese a que o
pezuño é unha estrutura dinámica e a súa integridade depende da saúde xeral do individuo. Por esta razón, debe garantirse unha nutrición adecuada, non só para manter unha condición corporal boa e constante ao longo do ano senón tamén para respectar a dixestión e o metabolismo normais e, máis concretamente, para proporcionar unha achega mineral adecuada.
Existen varios factores de risco para a saúde podal na gandería extensiva, que difiren pouco dos do gando leiteiro:
A xestión
As tempadas de cubrición moi longas sen intervalos de descanso poden provocar un desgaste excesivo e/ou lesións graves. Estes intervalos de descanso poden permitir unha avaliación da saúde podal dos animais durante a tempada.
Condución dos animais
Os animais que son conducidos de forma brusca e violenta sen darlles a oportunidade de analizar o terreo e buscar a ruta máis cómoda poden desenvolver lesións como a enfermidade da liña branca.
Espazo e chan
Os chans areentos, arxilosos ou pedregosos, accidentados, inclinados ou chairos inflúen no crecemento dos cascos de diferentes maneiras e a súa natureza debe terse en conta á hora de desenvolver unha rutina de avaliación dos cascos. O casco é unha estrutura higroscópica, o que significa que a súa consistencia (porcentaxe de auga) varía en función da humidade do chan.
Por este motivo, o casco é máis brando en presenza de humidade e se deshidrata cando o chan está seco. As flutuacións de humidade provocan a contracción e expansión do tecido córneo e, en consecuencia, a aparición de fendas (de area) que poden expoñer o interior do casco aos residuos que se acumulan ou á infección por axentes oportunistas.
Hixiene
Os comedeiros e bebedoiros adoitan ser zonas onde se congregan os animais e, por esta razón, tamén son zonas onde se concentran as feces e os ouriños. Estes residuos son un excelente caldo de cultivo para axentes infecciosos que desgastan lentamente a epiderme das extremidades dos animais e, en consecuencia, provocan enfermidades como a dermatite interdixital e a erosión dos talóns.
Dito isto, convén instalar varios puntos de alimentación e de auga nos parques para reducir a concentración de animais e, se é posible, cambialos con frecuencia para reducir a presión microbiana sobre o chan. Os pediluvios tamén poden ser unha excelente ferramenta para reducir os problemas podais derivados dunha hixiene deficiente.
Tratamento incorrecto, tardío ou insuficiente das enfermidades podais.
Prevención e ausencia de enfermidades sistémicas, como a emerxente enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE), que pode afectar aos oito pezuños e ter un impacto devastador na mobilidade e na esperanza de vida do gando.
AVALIACIÓN REPRODUTIVA
Os gandeiros son cada vez máis conscientes da necesidade de avaliar a capacidade reprodutiva dos machos. Poucos touros se mercan sen unha avaliación previa do seu rendemento reprodutivo, que é unha garantía tanto para o comprador coma para o vendedor. Tamén se sabe que unha tempada de partos ben definida está fortemente asociada a unha boa xestión económica e eficiente da explotación, o que require vacas e touros altamente fértiles. Por tanto, é esencial reavaliar os touros antes de cada tempada de cría.
Ao redor do 25 % dos animais avaliados no exame androlóxico clasifícanse coma non aptos, xa sexa debido a unha calidade insuficiente do seme ou á presenza de patoloxías físicas que interfiren tanto na calidade do seme coma na capacidade de equitación, o que, en consecuencia, lles afecta aos resultados da estación reprodutiva. A idade, a condición corporal, a nutrición, a circunferencia escrotal e as anomalías físicas identifícanse como factores que afectan os resultados do exame androlóxico.
Os estudos demostraron que só o 23 % dos touros con coxeira teñen unha calidade de seme satisfactoria, porque o estrés ocasionado pola dor provoca unha serie de cambios hormonais que interfiren na produción normal de seme. Por conseguinte, é esencial unha avaliación coidadosa por parte dun veterinario para
PARA O
DUN
COMO
diagnosticar a presenza de posibles patoloxías e, no seu caso, establecer unha terapia adecuada para evitar a progresión dos trastornos, algúns dos cales poderían provocar a incapacidade/infertilidade permanente do animal.
O exame androlóxico é, por tanto, un método de cribado útil e de baixo custo que reduce o uso de touros con baixa fertilidade.
CONCLUSIÓN
A fertilidade sen mobilidade é un tesouro en balde. A mobilidade sen fertilidade é un esforzo baldío. Dito isto, decatámonos de que a saúde podal e a fertilidade son dous factores determinantes para o éxito dun touro como reprodutor e que poden englobarse nunha soa visita do podólogo e do veterinario. Unha soa visita para realizar un exame reprodutivo seguido dun recorte correctivo permite reducir o estrés dos animais durante o período de descanso e tomar decisións zootécnicas a tempo en función dos resultados de cada intervención.
Disponemos
Distribuidoras para camas avícolas modelo FS200
Distribuidoras manuales de camas
Ademais dos síntomas externos, o fonendoscopio é un instrumento moi útil, pois, grazas a el, podemos detectar os sons que nos alertan de que se produciu un desprazamento do callar tras o parto e poder intervir e curar a nosa vaca. Vémolo nas seguintes liñas.
Tin, tin… escoitamos co fonendoscopio tras golpear cos dedos a parte media das últimas costelas da vaca (xusto diante do illar esquerdo). Soa como cando se golpea un cano cun obxecto metálico. Nunha vaca sa este son sería mate, algo parecido a un toc, toc. Este son lévanos a con rmar unha enfermidade moi típica que se produce tras o parto nas vacas leiteiras: o desprazamento de callar. Acordádesvos? O callar é o verdadeiro estómago dos ruminantes cunha función similar ao noso. O seu nome débese a que, antigamente, da maceración do estómago dos xatos lactantes se obtiña un líquido capaz de callar o leite para a fabricación de queixos (aínda que hoxe en día o callo é sintético).
Tras o parto, ao nacer a cría e expulsar líquidos e membranas que a acompañan, queda un espazo baleiro no interior. As vísceras, callar incluído, recolócanse para ocupar este espazo baleiro. Isto, unido a outras circunstancias (como a falta de calcio no sangue), failles perder o ton muscular. O callar queda entón á deriva e desprázase do seu sitio, énchese de aire e queda, dalgunha maneira, aprisionado entre as costelas e o rume. Establécese así unha cámara de aire que é a responsable dese son metálico tan típico.
Os veterinarios facemos unha asociación de ideas: a unha vaca recentemente parida (o ubre ten certo tamaño e está delgado) sumámoslle uns ollos afundidos e faranos sospeitar
POSICIÓN NORMAL
POSICIÓN DESPRAZADA
VETERINARIOS FACEMOS UNHA ASOCIACIÓN DE IDEAS: A UNHA VACA RECENTEMENTE PARIDA (O UBRE TEN CERTO TAMAÑO E ESTÁ
SUMÁMOSLLE UNS OLLOS AFUNDIDOS E FARANOS SOSPEITAR INMEDIATAMENTE DO DESPRAZAMENTO DE CALLAR (QUE CONFIRMAREMOS CO FONENDO)
inmediatamente do desprazamento de callar (que con rmaremos co fonendo). Ademais de desprazarse, tamén se dilata e, ás veces, sofre unha torsión. A consecuencia é un colapso ou parada dixestiva no que nin se absorben nutrientes nin auga.
Aos poucos días de parir, a vaca apenas come e ten os ollos afundidos, o que nos indica deshidratación. Sabemos cal é o motivo disto? O animal non é quen de absorber a auga que necesita por un fallo dixestivo e para que órganos vitais como o cerebro ou o corazón sigan funcionando, o organismo ponse en “modo aforro”. Ocorre tamén que os órganos menos clave lle ceden auga ao sistema circulatorio (isto sucede co humor acuoso do globo ocular: ao perder líquido fan que o ollo se afunda na súa cavidade).
saúde e a produción de leite case non se verá minguada. Practícanse unha serie de incisións no illar esquerdo, que é o triángulo que hai detrás das costelas, diante da cadeira e debaixo da columna vertebral. Así, chégase ao espazo abdominal onde se localiza o callar, que se baleira de gas e se xa na súa posición orixinal cunha sutura.
está parada e nin soa nin empuxa o fonendo.
Para acabar, contareivos un segredo: o fonendo tamén nos é moi útil aos veterinarios para gañar tempo mentres re exionamos en silencio que raios terá o animal, mesmo podemos exercer certa autoridade reclamando silencio… É un momento de gran solemnidade!
Exemplar cos ollos afundidos
A cirurxía é a solución e hoxe os veterinarios que fan clínica de vacún teñen moita pericia en operalas coa vaca de pé. Collida a tempo, hai unha recuperación moi rápida da
O fonendoscopio resulta útil para escoitar sons respiratorios e dixestivos que axudan ao diagnóstico de enfermidades como a que vos acabo de contar. De paso, ademais do callar, podemos auscultar o rume apoiando o fonendo un pouco máis atrás no propio illar. Cando o animal está san, soa coma se alguén estivese estrullando papeis coa man. Ademais, se apertamos o fonendo contra o abdome, a musculatura do rume levántanolo empuxándoo cara a fóra. Se o callar está desprazado, a ruminación
En noviembre se cumplió un año de la adquisición de Cereales Rego por parte de Naturleite y de su presentación como NaturRego. La compañía, ubicada en la localidad lucense de Meira, ha centrado sus esfuerzos en satisfacer las demandas de sus clientes, adaptándose a sus nuevas necesidades, y pone ya el foco en 2025 con nuevos objetivos. Conversamos sobre todo ello con José María Díaz, su director técnico.
¿Qué balance haría de estos doce primeros meses?
En líneas generales, podemos hablar de un balance positivo. Durante estos primeros doce meses, hemos logrado integrar satisfactoriamente las operaciones de Cereales Rego bajo el paraguas de Naturleite, consolidando la nueva marca NaturRego como sinónimo de confianza y calidad en el sector.
Uno de los mayores éxitos ha sido transmitir a nuestros clientes y colaboradores la imagen de seriedad, compromiso y buen hacer que ya caracterizaba a Naturleite, sin perder el enfoque cercano y personalizado que siempre distinguió a Cereales Rego.
Además, hemos trabajado intensamente para mantener y ampliar la línea de trabajo existente con los clientes, adaptándonos a sus necesi-
dades cambiantes en un mercado en constante evolución.
La industria láctea Naturleite fue la responsable de adquirir Cereales Rego y convertirla en NaturRego. ¿Cuáles eran sus principales intenciones con esta incorporación?
La proximidad y la filosofía de trabajo compartida entre Cereales Rego y Naturleite posibilitó que en 2023 esta adquiriera el 100 % de la sociedad, con la intención de reforzar los servicios que ofrece a las ganaderías de Galicia y así consolidarse como un actor preferente en el sector primario gallego. Cereales Rego era una empresa familiar con más de cincuenta años de historia en la comarca de Meira. Desde sus orígenes, esta empresa experimentó un crecimiento exponencial, apoyada en dos pilares: la excelente
“LA INTENCIÓN DE NATURLEITE CON LA ADQUISICIÓN DE LA FÁBRICA SE CENTRÓ EN REFORZAR LOS SERVICIOS QUE OFRECE A LAS GANADERÍAS PARA CONSOLIDARSE COMO UN ACTOR PREFERENTE EN EL SECTOR”
“ELABORAMOS
labor de sus propietarios y el gran potencial productivo y lechero de la zona.
En 1997 la fábrica se trasladó a la ubicación actual en el polígono industrial de Meira y este cambio supuso un punto de inflexión para la automatización de su proceso industrial, siempre conservando su objetivo de ayudar al ganadero.
Si hablamos de cifras, ¿con qué capacidad de almacenaje cuentan y cuántos empleos genera su actividad?
Con una treintena de empleos, entre directos e indirectos, y una capacidad de almacenamiento de 853 toneladas de materias primas y 146 toneladas de mezclas a granel, en NaturRego elaboramos fórmulas de piensos personalizadas para cada uno de nuestros clientes, ajustándonos de esta manera a las necesidades individuales de cada negocio.
¿Cuántos productos elaboran? ¿Qué importancia dan a la personalización de sus servicios?
Nos adaptamos completamente a las circunstancias de cada uno de nuestros clientes, ajustándonos a las necesidades específicas que nos plantean para la alimentación de sus animales. Por eso, el número de referencias que elaboramos no es fijo, sino que varía constantemente en función de estas demandas. Esta flexibilidad nos permite mantenernos alineados con sus realidades y exigencias particulares.
Nuestra filosofía de trabajo se centra en diferenciarnos en el mercado precisamente a través de esta personalización total de los servicios. Queremos ser reconocidos no solo como proveedores, sino como socios estratégicos, entregando piensos “a
la carta” que respondan a las necesidades productivas de cada ganadería, independientemente de su tamaño o especialización.
Un aspecto que consideramos clave en este enfoque es la estrecha colaboración que desarrollamos con los nutrólogos de las ganaderías. Este trabajo conjunto no solo garantiza que las fórmulas de los piensos estén perfectamente adaptadas a las características específicas de los animales, sino que también fomenta una relación de confianza y comunicación abierta entre ambas partes. Creemos firmemente que esta alianza estratégica entre nuestro equipo y los nutrólogos es fundamental para ofrecer un servicio de calidad superior y lograr los mejores resultados tanto en términos de rendimiento como de bienestar animal.
En este primer año de trabajo, ¿cuáles han sido sus principales inversiones y en qué sentido les han ayudado a crecer?
Las inversiones a lo largo de este primer año se han centrado en el sistema de calentamiento de melaza, en la línea de fabricación de pienso multipartícula y en el aumento de la capacidad de fabricación de piensos granulados, con el objetivo de satisfacer las demandas de los clientes y aquellas nuevas necesidades con las que se encuentran los ganaderos y ganaderas, como, por ejemplo, la automatización que suponen los robots de ordeño.
Todas las mejoras que hemos implementado en este primer año han permitido optimizar nuestra producción, incrementar nuestro catálogo de productos y perfeccionar el servicio personalizado al que tanto valor damos.
¿Qué objetivos se marcan de cara a 2025?
De cara a 2025, nuestros esfuerzos estarán orientados a seguir trabajando en beneficio de los ganaderos y ganaderas, con dos grandes objetivos que marcarán nuestra hoja de ruta.
El primero será aumentar la capacidad productiva de nuestra fábrica, un paso esencial para satisfacer la creciente demanda de nuestros servicios y productos. Este crecimiento no solo nos permitirá atender a un mayor número de clientes, sino también mejorar nuestra eficiencia operativa, optimizando los recursos disponibles y reduciendo los tiempos de producción.
El segundo gran objetivo se centrará en expandir nuestra oferta de servicios para los clientes, lo que incluye diversificar las soluciones que brindamos y adaptarnos aún más a sus necesidades. Pensando en esto, estamos valorando mejorar el sistema de atención al público en la venta directa, que actualmente se realiza desde la planta. Por ello, estamos planteando pasar esta actividad a otra localización próxima.
Ambos objetivos están enmarcados en nuestra visión a largo plazo, que es construir relaciones sólidas y de confianza con nuestros clientes, asegurando que NaturRego siga siendo sinónimo de compromiso con el sector ganadero.
Polígono Industrial de Meira, 21 27240 Meira (Lugo) 982 33 00 33
Partindo da premisa de que estamos xa na era “posxenómica” e tendo en conta que o proceso de selección de vacún leiteiro debe ser guiado a través de índices de selección da industria, neste artigo tratamos de esclarecer como se determinan os obxectivos de selección ideais e como se constrúen os índices antes de implementalos na granxa para obter os resultados esperados.
Roberto Barilli1, Juan Cainzos2 1Genetic Service Specialist.
Dende a súa introdución no mercado, alá polos anos 2009-2010, as ferramentas de selección xenómica demostraron ser moi exitosas para a mellora a longo prazo e a súa rápida adopción nalgúns mercados do mundo durante a última década duplicou a taxa de progreso xenético nalgunhas poboacións (Cole, 2021).
A pesar de parecer un tema innovador –e o é–, debemos lembrar as palabras do Dr. Peñagaricano no XXVI Congreso Internacional Anembe (Córdoba, 2024), no que lle lembraba á audiencia que “estamos na era posxenómica”, posto que esta se
induciu xa hai 15 anos e, desde entón, xa demostrou moitos dos bene cios que se lle atribuían:
• A súa aplicación á selección de vacún leiteiro permitiu unha mellora signi cativa na predición biolóxica de diferentes trazos xenotípicos (Gutiérrez-Reinoso et al., 2021).
• Isto levou a un progreso signicativo para os trazos moderadamente herdables (produción), para os cales se reportou ata un aumento de progreso de entre un 50 e un 100 %.
• Levou a un incremento de progreso aínda maior para os trazos de
baixa herdabilidade (coma a fertilidade das llas, reconto de células somáticas, lonxevidade...), con valores de ata un 300-400 % de incremento.
• Para trazos como a fertilidade, a saúde ou a lonxevidade, a xenómica conseguiu inverter as tendencias xenéticas de cero a valores favorables (Beavers e Van Doormaal, 2017).
• Todo isto levou a un aceleramento do progreso xenético en xeral. Así, segundo datos do CDCB, o progreso medio en valores de NM$ pasou de 23 puntos por ano entre 1990 e 2009 a valores
TRABALLOS RECENTES LÉMBRANNOS QUE A XENÓMICA É SÓ UNHA FERRAMENTA MÁIS E QUE O PROCESO DE SELECCIÓN DEBE SER GUIADO A TRAVÉS DE ÍNDICES DE SELECCIÓN
Gráfica 1. Relación entre a produción de leite e a taxa de preñez das fillas en vacas holstein dos EE. UU.
de 49 puntos por ano no período posxenómico comprendido entre 2010 e 2017 (https://queries.uscdcb.com/eval/summary/ trend.cfm).
• Gran parte desta mellora débese ao feito de que permite, xunto coa aparición da tecnoloxía de sexado, mellorar a precisión de selección vía nai.
• Tamén permite un mellor control de haplotipos e caracteres negativos, e a selección por caracteres especí cos, como A2A2, BB ou acornes.
Fonte: https://uscdcb.com/impact/
• Solucionar problemas de identicación.
• E, sobre todo, simpli car o traballo e medir de maneira obxectiva
Isto xerou diferenzas considerables na ratio de progreso xenético nas ganderías en función de como de rápido adoptan as tecnoloxías
CARROS MEZCLADORES (1-3 sinfínes)
Autopropulsados
Máxima tecnología y rendimiento único para un servicio integral
faresin.com
Preparación automatizada de la mezcla
Homogeneidad perfecta
Bajo consumo
A DIFERENZA ENTRE O INCREMENTO MEDIO DAS GRANXAS QUE MÁIS PROGRESABAN FRONTE ÁS
QUE MENOS PASOU DE 184 A 360 PUNTOS DE TPI
reprodutivas e incrementou moito a diferenza entre as “mellores” e as “peores”. Nun traballo publicado en 2019 na revista revista The Hosltein Association USA (The Pulse, 2019) constatan como as diferenzas en termos de mérito xenético medio das granxas dun rabaño se dobrara nos oito anos anteriores. Usando o TPI como índice, no período prexenómico 2002-2010 o valor medio dunha vaca rexistrada incrementouse de media en 300 puntos de TPI. Desde a introdución da xenómica, durante o período 2010-2018, a media de crecemento de TPI foi de 478 puntos. Pero, como diciamos anteriormente, a diferenza entre o incremento medio das granxas que máis progresaban fronte ás que menos pasou de 184 a 360 puntos de TPI. A separación entre as granxas aumentara (gráfica 2).
Así, os principais países produtores de leite, como Os Estados Unidos, O Canadá, Gran Bretaña, Irlanda, Nova Zelandia, Australia, Francia, Os Países Baixos, Alemaña e os países escandinavos, implementaron avaliacións xenómicas nos seus programas de melloramento, o que provocou cambios significativos na industria leiteira mundial (Weller et al., 2017).
ÍNDICES DE SELECCIÓN
Malia os beneficios demostrados, traballos recentes lémbrannos que a xenómica é só unha ferramenta máis e que o proceso de selección debe ser guiado a través de índices de selección. Así, segundo Cole et al., 2021
Gráfica 2. Evolución do TPI medio entre as granxas de rápido progreso xenético e as de baixa velocidade de progreso xenético
Fonte: https://www.holsteinusa.com/pdf/pulse/oo0idhvPulseFull487uvcfhv/pulse_2019_spring_full.pdf
(director de I+D, CDCB, USA), os “índices de selección son ferramentas esenciais na cría moderna de gando leiteiro porque permiten combinar información sobre moitos trazos nun único valor para clasificar os animais e tomar decisións de selección”. Pero algo máis complexo que subxace detrás desta estratexia é como se determinan os obxectivos de selección ideais, como se constrúe ese índice. Segue a ser unha resposta complexa e discútese con frecuencia na literatura científica e popular (p. ex., Hazel et al., 1994; Philipsson et al., 1994; VanRaden, 2004; Miglior et al., 2005; Shook, 2006; Miglior et al., 2017; Cole e VanRaden, 2018; Binversie, 2019; Dechow, 2020; Schmidt, 2020). Nese mesmo artigo Cole et al. (2021) afirman que non existe un único obxectivo de selección que sexa ideal para todas as poboacións ou todos os rabaños dentro dunha poboación, pero que hai un conxunto xeral de principios que se deberían seguir ao desenvolver un índice (p. ex., Cameron, 1997).
Grazas á colaboración entre entidades públicas, asociacións de gando leiteiro de pura raza, produtores e entidades privadas, hoxe dispoñemos de numerosos índices de selección na industria como a Net Merit (NM$, CDCB), Total Performance Index (TPI, Holstein Assoc. USA), Cheese Merit (CM$, CDCB), Dairy Wellness Profit Index (DWP$, Zoetis), Lifetime Performance Index (LPI) ou IMET leite (Conafe).
Dado que foron desenvolvidos por investigadores e son cientificamente
sólidos, os gandeiros poden confiar en índices da industria que os poden axudar coa súa selección xenética. No entanto, débese ter en conta que o seu uso mellorará os trazos importantes para o rabaño nacional medio, pero posiblemente non tan rápido nos trazos que o son para cada rabaño en particular. Os índices de selección nacional baséanse necesariamente no caso de que os ingresos e os gastos son similares para todos os agricultores. Isto pode ser certo cando as granxas eran similares entre si en termos de tamaño e xestión, pero agora hai interaccións considerables entre o tamaño do rabaño e a xestión do rabaño. Simplemente como exemplo da dispersión, o 55,3 % dos rabaños pequenos dos EE. UU. (de 30 a 99 vacas) son rabaños con sistemas de confinamento convencionais e o 5,1 % son granxas en pastoreo. Non obstante, no segmento de rabaños grandes (de 500 vacas ou máis), o 93,8 % son explotacións convencionais e as 0,7 % explotacións de pastoreo (USDA, 2014). Ademais destas diferenzas na alimentación e o manexo, algunhas explotacións tamén teñen fontes de ingresos relacionadas coa venda de xenética de elite (como embrións ou xatos) ou a produción de produtos orgánicos certificados. Dada esta diversidade, é comprensible que algúns agricultores prefiran un índice adaptado á súa situación individual. Os primeiros índices personalizados na granxa foron deseñados por McGilliard e Clay (1983), os cales
UNHA EXPLOTACIÓN PODE OBTER UN ÍNDICE DE SELECCIÓN PERSONALIZADO QUE SATISFAGA MELLOR AS SÚAS NECESIDADES QUE OS ÍNDICES DE SELECCIÓN ESTÁNDAR, PERO, ANTES DE IMPLEMENTALO, DÉBENSE DETERMINAR CON CLARIDADE OS RESULTADOS ESPERADOS
desenvolveron unha ferramenta de software para seleccionar grupos de touros para cumprir cos obxectivos individuais. Bowman et al. (1996) desenvolveron índices personalizados para os produtores leiteiros australianos, pero non foron amplamente adoptados. Ademais do crecemento na cantidade de índices discutidos anteriormente, existe un crecente interese nos índices personalizados na granxa (Dickrell, 2017). Hoxe en día, moitas explotacións teñen acceso a computadoras potentes e Internet de banda ancha ou celular, o que lles brinda a capacidade de transferir datos e realizar cálculos na granxa, malia que o acceso a banda ancha aínda está atrasado en moitas áreas rurais (Federal Communications Commission, 2018). Segundo reportan Cole et al. (2021), algunhas leiterías estiveron aproveitando o acceso a estas ferramentas para desenvolver os seus propios obxectivos de selección. Os devanditos autores describen exemplos de ganderías grandes de USA (>10.000 vacas) que utilizan o seu propio índice personalizado para clasificar os touros para a cría. O seu índice pon máis énfase na fertilidade, a vida produtiva, os ubres e a mobilidade que NM$, dado que consideran que os seus efectos na rendibilidade do seu rabaño son mellores.
Daquela, un índice personalizado ofrécelle ao gandeiro a posibilidade de poder personalizar a selección de trazos en función do seu mercado leiteiro, a saúde do seu rabaño, as instalacións e o estilo comercial.
Así, esta ferramenta actúa como un “GPS” para o progreso xenético do seu rabaño porque proporciona as direccións para alcanzar o seu potencial xenético. O máis valioso que lle brinda un índice personalizado é o control sobre a elección dos trazos nos que desexa centrarse e a súa ponderación de importancia no seu sistema.
Aínda así, hai certos desafíos á hora de seleccionar un índice personalizado. Nunha entrevista con Paul VanRaden publicada na edición de agosto de 2018 do Council on Dairy Cattle Breeding Connection, afirma: “Os produtores poden crer que o progreso xenético debería ser máis rápido se a selección se centra nun ou uns poucos trazos. Non obstante, debido a que moitos trazos lle afectan á rendibilidade, a ganancia total xeralmente aumenta cando se inclúen máis trazos no índice de selección se as avaliacións son precisas e se utilizan valores económicos correctos”.
Así, observouse noutras publicacións que os índices personalizados poden dar como resultado unha sobreestimación ou subestimación do valor dun trazo específico e ignorar o impacto que teñen as correlacións de trazos no progreso xenético. En definitiva, os índices personalizados deben abordarse con cautela. É posible que unha explotación obteña un índice de selección personalizado que satisfaga mellor as súas necesidades que os índices de selección estándar. Daquela, antes de implementalo, débense determinar con claridade os resultados esperados.
BIBLIOGRAFÍA
Gutiérrez-Reinoso et al.,2021. Genomic Analysis, Progress and Future Perspectives in Dairy Cattle Selection: A Review. Animals 2021, 11, 599. https://doi. org/10.3390/ani11030599
Weller et al., 2017. Invited review: A perspective on the future of genomic selection in dairy cattle. J. Dairy Sci. 2017, 100, 8633–8644.
The Pulse, 2019. Holstein Associatino USA. Visitado el 3/12/2024. https://www. holsteinusa.com/pdf/pulse/oo0idhvPulseFull487uvcfhv/pulse_2019_spring_full. pdf.
Cole et al.,2021. Invited review: The future of selection decisions and breeding programs: What are we breeding for, and who decides? J. Dairy Sci. 104:5111–5124. https://doi.org/10.3168/ jds.2020-19777
Federal Communications Commission. 2018. 2018 Broadband Deployment Report. Federal Communications Commission
Dickrell, J. 2017. Build Your Own Sire Index. Visitado el 3/12/2024. http:// www.dairyherd.com/magazine/buildyour-own-sire-index
Bowman et al., 1996. Customized selection indices for dairy bulls in Australia. Anim. Sci. 62:393–403. https:// doi.org/10.1017/S1357729800014946
McGilliard, M. L., and J. S. Clay. 1983. Selecting groups of sires by computer to maximize herd breeding goals. J. Dairy Sci. 66:647–653. https://doi. org/10.3168/jds.S00220302(83)81839-6 Hazel et al., 1994. The selection index–then, now, and for the future. J. Dairy Sci. 77:3236–3251.
Philipsson et al., 1994. Present and future uses of selection index methodology in dairy cattle. J. Dairy Sci.77:3252–3261.
VanRaden, 2004. Invited review: Selection on net merit to improve lifetime profit. J. Dairy Sci. 87:3125–3131.
Miglior et al., 2005. Selection indices in Holstein cattle of various countries. J. Dairy Sci. 88:1255–1263.
Shook, 2006. Major advances in determining appropriate selection goals. J. Dairy Sci. 89:1349–1361.
Miglior et al., 2017. Selection indices in Holstein cattle of various countries. J. Dairy Sci. 88:1255–1263
Cole y VanRaden, 2018. Symposium review: Possibilities in an age of genomics: The future of selection indices. J. Dairy Sci. 101:3686–3701
Binversie, 2019. Choosing the Index That Meets Your Dairy’s Needs. A Visitado el 3/12/2024. https://www.progressivedairy.com/topics/a-i-breeding/ choosing-the-index-that-meets-yourdairy-s-needs
Dechow, 2020. Do Indexes Actually Predict Profitability? Visitado el 3/12/2024. https://hoards.com/article28360-do-indexes-actually-predictprofitability.html . Schmidt, 2020. Breeding for the PostCOVID-19 Cow. Visitado el 3/12/2024do. https://www.progressivedairy.com/ topics/a-i-breeding/breeding-for-thepost-covid-19-cow . Cameron, 1997. Selection Indices and Prediction of Genetic Merit in Animal Breeding. CAB International.
As lactacións prolongadas son unha regra que vale para unhas vacas si, pero para outras non, e non é bo ás veces facer regra fixa das excepcións. Neste artigo analizo algunhas das principais consideracións que se deben ter en conta á hora de aplicar esta norma nas granxas.
Manuel Fernández www.cowsulting.com (La Vega Innova, Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación)
Dende cowsulting.com levamos moito tempo achegando ferramentas para a valoración dun tema que a maioría das veces se fai ao “ollo por cento”.
Os argumentos son claros: as vacas dan moito leite no meu robot de muxido e teño que secalas con moito leite, o cal me produce problemas. Por esa razón, o veterinario de reprodución (ou eu mesmo) aconséllame que o período de espera voluntario se estenda e se escoitan diferentes estratexias (días ao pico multiplicado por un factor= días á primeira inseminación).
Na miña experiencia –xa longa, dito sexa de paso, tanto para ben coma para mal–, cando convidas o gandeiro a que che ensine cales son as vacas que non consegue secar, non aparecen tantas, aínda que si hai un grupo delas. Quizais, a excepción non debería facer a regra. De feito, na folla de traballo de reprodución de cowsulting.com aparecen as vacas que están secas nese momento (táboa 1).
Moitas veces aparecen vacas con lactacións moi prolongadas que proxectan demasiados días en período seco (neste exemplo, 120).
Se as vacas tivesen lactacións con persistencias tan boas como o gandeiro pensa, non aparecerían en case todos os controis de reprodución este tipo de vacas.
En fin, parece que non estou a favor das lactacións prolongadas e, como puxen no título (entendédeo, son aragonés, pero levo 22 anos en Galicia…), opino que é unha regra que vale para unhas vacas si, pero para outras non, e non é bo ás veces facer regra fixa das excepcións. En calquera caso, cowsulting.com pon a disposición do usuario ferramentas suficientes para facer estas valoracións.
Táboa 1. Listaxe de vacas secas
Dito isto, e tentando ser produtivo, xen o que agora farían os nososllos: preguntarlle ao ChatGpt e isto é o que me di respecto diso das vantaxes e inconvenientes que ten usar lactacións prolongadas (cadro azul na parte inferior).
Poño en vermello as consideracións que non valoro como seguras de todo e que hai que pensar; en azul, as que se poderían matizar e,
A lactación prolongada en vacas leiteiras implica estender o período de lactación máis aló do estándar da granxa, xeralmente co obxectivo de reducir o número de partos e maximizar a produción láctea por ciclo. Esta práctica ten vantaxes e desvantaxes, que deben considerarse coidadosamente segundo os obxectivos da explotación.
PROLONGADAS
1. Mellor saúde da vaca:
• Menor estrés reprodutivo debido a unha menor frecuencia de partos.
• Diminución de problemas asociados ao parto, como metrite, retención de placenta e cetose.
- Matiz: baséase en que hai menos partos, non en que os partos sexan máis seguros.
• Maior lonxevidade das vacas no rabaño, ao reducirse os riscos relacionados coa reprodución.
- Matiz: sería bo que houbese máis estudos neste sentido.
2. Produción máis estable:
• Produción de leite máis sostido ao longo do tempo, cunha curva de lactación máis plana.
- Matiz: quererá dicir que as entregas de leite da granxa son máis estables no tempo ao ser as curvas máis planas e depender menos de que
en verde, as aseveracións que considero máis correctas, é dicir, engado os meus matices. Espero que a vós vos xere os vosos.
As lactacións prolongadas poden ser bene ciosas en sistemas ben manexados, especialmente para vacas de alta produción e en explotacións que buscan reducir custos reprodutivos. Non obstante, requiren un manexo
haxa vacas en principio de lactación ou en cola, pero iso tamén implica unha menor produción e e ciencia ao traballar con máis días en leite.
• Maior e ciencia en vacas de alta produción, que poden manter niveis aceptables de produción durante máis tempo.
- Matiz: a e ciencia alimenticia é moito menor cando os días en leite son altos que cando son curtos (un penso dá 3 litros a principio de lactación e 1 aonal desta e é o mesmo penso).
3. Redución de custos reprodutivos:
• Menores gastos en inseminación arti cial e tratamentos reprodutivos.
• Diminución da necesidade de substitucións frecuentes, o que reduce os custos de crianza de xovencas.
- Matiz: parte da base de que as vacas duran máis tempo e sería bo que houbese máis estudos respecto diso.
4. Menor incidencia de enfermidades:
• Menos partos signi ca menos incidencia de enfermidades posparto, como mastites e desprazamento de callar.
- Matiz: eu diría menor incidencia potencial, xa que, se os manexos son correctos e se fai nutrición de precisión, as vacas paridas non teñen por que ter enfermidades posparto.
coidadoso e adaptado ás características do rabaño para evitar impactos negativos na produción, a saúde e a xenética do rabaño.
Perfecto. Acabamos con ChatGpt, así que nese sentido espero tervos posto na cabeza unha serie de cuestións e iso sempre é positivo.
A miña opinión é que aumentar o período de espera voluntario é a solución fácil, a que a todos se nos ocorrería se só miramos os puntos en contra. Fixarvos que fácil é non sufrir porque as vacas saian en celo a tempo… Xa sairán cando a súa sioloxía llo permita. Así fago menos tratamentos hormonais e chamo menos veces ao veterinario. Gustaríame pór no foco algunhas ferramentas que tedes dispoñibles en cowsulting.com e cowculations.com
1. Redución da eficiencia reprodutiva:
• Menor taxa de reemprazo natural, o que pode afectar a longo prazo a mellora xenética do rabaño.
• Risco de fertilidade comprometida se non se manexa adecuadamente.
2. Produción láctea variable:
• Algunhas vacas poden experimentar unha caída na produción ao estenderse a lactación, o que reduce a e ciencia económica.
• Dependencia de vacas con alta persistencia de lactación para que a estratexia sexa viable.
3. Desafíos na xestión do secado:
• Prolongar a lactación pode interferir co período seco, crucial para a rexeneración do tecido mamario e a preparación para a seguinte lactación.
4. Require manexo especializado:
• Necesidade de axustar a nutrición e o manexo individualizado para manter a produción e saúde en niveis óptimos.
• Pode requirir monitoreo máis intensivo da produción e a saúde reprodutiva.
AS LACTACIÓNS PROLONGADAS PODEN SER BENEFICIOSAS EN SISTEMAS BEN MANEXADOS, ESPECIALMENTE PARA VACAS DE ALTA PRODUCIÓN E EN EXPLOTACIÓNS QUE BUSCAN REDUCIR CUSTOS REPRODUTIVOS
Gráfica 1. Lactacións diarias
ES041110021101
para que vos axuden nesa toma de decisións.
Coa aparición de robots de muxidura (aínda que xa estaba dispoñible nas salas informatizadas), sabemos a produción diaria de cada vaca e iso permítenos tomar decisións sobre vacas concretas no canto de decisións xerais.
Seguimos tomando decisións sobre cada vaca ao “ollo por cento” cando temos datos suficientes para saber a súa vida completa:
Podemos saber:
• Cuns parámetros previos:
- Custo ao nacemento: 200 €
- Prezo da vaca no matadoiro:
700 €
- Prezo de venda do xato nado: 90 €
- Prezo do litro do leite: 0,45 €
- Custo variable por litro de leite: 0,29 €
- Custos fixos por vaca e día: 3 €
- Custo diario recría: 2,75 €
- Custo alimentación vaca seca/día: 2,2 €
• Que aplicamos aos datos da vaca:
- Idade ao primeiro parto: 26,5 meses
- Custo reposición: 2.384 euros
- Produción vitalicia: 82.858 litros
- Lonxevidade: 8,3 anos
- 4 lactacións (media: 473 d): 804,326,375,388 d
- Días abertos (media: 241 d): 583,91,139,152 d
- 4 secados (media: 53 d): 64,50,49,49 d
- Produción por día de vida: 27,5 (obx.>16)
- Produción por día de lactación: 41 l/v/d
- Días improdutivos: 33 %
- Beneficio por día de vida: 1,45
- Custo reposición /Tn leite: 29
Cowcultations.com - Ciclo productivo
9218327436545654763872982091110021093118412751366145715481702172918201911205120922183
https://cowsulting.com/gan/robot/simulacurvarobot.php?cib=ES041110021101&id=596
Marxe/día
ES041110021101 LACTACIONES (diario)
Margen/día Litros/día
Litros/día
9218327436545654763872982091110021093118412751366145715481702172918201911205120922183
Gráfica 2. Temperatura diaria
Marxe/día
ES041110021101 LACTACIONES (diario) Margen/día Litros/día
Litros/día
ES041110021101
Margen/día Litros/día
Temperatura
- Beneficio (acumulado por vaca): 4.379
- Beneficio + xatos + valor matadoiro = 5.439
- Custo reposición /Tn leite: 29
- Beneficio (acumulado por vaca): 4.379
- Beneficio + xatos + valor matadoiro = 5.439
E digo eu… que máis necesitamos saber desa vaca se nos contou toda a súa vida? Pois podemos usar gráficos para visualizalo
• Podemos saber os litros que deu cada día da súa vida. Aquí vemos unha lactación realmente prolongada na primeira lactación, concretamente de 804 días como vemos arriba, seguida dunhas moi boas lactacións posteriores (con picos que superan os 60 litros, gráfica 1).
Litros/día
Pero podemos cruzar a súa produción coa marxe e ver en que momentos se muxiu baixo perdas (por exemplo, no final da primeira lactación). Mesmo podemos saber a evolución da temperatura corporal cada día da súa vida cruzándoo coa produción (gráfica 2).
Tamén podemos observar como evolucionou o seu peso vivo respecto da súa produción (gráfica 3, páx. seg.).
Como vedes, obsérvase como si foi subindo de peso durante a primeira lactación.
O seu consumo de penso en robot respecto da produción, para ver se respondía ben ao consumo, podedes aprecialo na gráfica 4 (páx. seg.).
Non me estraña que responda con tantos litros, xa que consegue consumos moi altos despois do parto.
ES041110021101
Gráfica 3. Peso diario
• Custos fixos vaca/día: 3 €
• Custos variables/litro: 2,9 €
• Prezo litro leite: 0,45 €
• Duración do secado: 60 días
• Lactación: 410 días
- Días ao pico: 56
- Litros ao pico: 60 litros
- Días ao día: 280
- Litros ao día 280: 27
O resultado atopámolo na gráfica 5, onde chegamos a conclusión de que:
• Daría 14.875 neses 410 días.
Gráfica 4. Penso diario
ES041110021101
Pienso (diario)
Gráfica 5. Curva de lactación de multíparas (ingresos-gastos)
Litros/día
Ingresos v/día
Gastos v/día
Ingresos-gastos v/día
14.875 L, secar a 372 días con 18,72L, custo período seco: 296 € - Non IA desde 150 días
Secar
Gráfica 6. Curva de lactación de multíparas (ingresos-gastos)
Litros/día
Ingresos v/día
Gastos v/día
Ingresos-gastos v/día
Secar
16.619 L, secar a 372 días con 18,72 L, custo período seco: 1.222 € - Non IA desde 150 días
Se podemos sacar tantos datos de cada vaca, por que non podemos tomar unha decisión personalizada de se é interesante manterlles lactacións
prolongadas ou, dito doutro xeito, empezar a tentar preñala antes ou despois? Coñecendo uns datos previos poderemos simulalo en www.cowculations.com.
• Sería conveniente secala aos 372 días cando deses 18,7 litros (proxeción da curva):
- Isto quere dicir que non habería que inseminala desde os 150 días en leite, xa que estariamos muxíndoa en perdas.
- Os 150 días explícanse sumando 372 días en leite+60 secado = 432-282 días de xestación.
• Perderiamos 296 € por muxila mentres tiña que estar xa seca (muxímola perdendo diñeiro).
Vexamos o mesmo suposto, pero asumindo unha lactación máis prolongada, por exemplo, de 550 días (gráfica 6).
Neste suposto estariamos a perder diñeiro máis tempo e perderiamos 1.222 € por muxila en perdas durante máis tempo (deberiámola deixar de inseminar aos 150 días como xa sabemos).
Pero se a persistencia da vaca fose moito mellor e deses, por exemplo, 35 litros aos 28 días (no canto de 27 que lle marcamos), o escenario sería diferente (gráfica 7; páx. seg.).
Deberiámola secar aos 519 días, o que equivale a deixar de inseminala aos 297 días, xa que despois a muxiriamos en perdas. Evidentemente, se a preñásemos antes dos 297 días, secariámola e poderiamos seguir gañando diñeiro.
Por tanto, eu creo que directamente podemos decidir sobre cada vaca se é interesante manterlle unha lactación prolongada ou non, e deixarnos de inseminar moi tarde a todas só porque algunhas delas teñen moi altas producións con moi altas persistencias
Non quero acabar o artigo sen facervos notar outras dúas repercusións reais de facer lactacións prolongadas:
• Traballar con días en leite altos ten un custo.
• Alimentar con días en leite altos ten un custo.
LIDERANDO UNA
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.
Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.
KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.
De novo, volvo usar os nosos simuladores de cowsulting.com (con datos reais da granxa) e cowculations.com (con datos xenéricos) → Traballar con días en leite altos ten un custo
Esa vaca cunha curva de lactación baseada nos primeiros datos sería a que vedes pintada na gráfica 8.
O custo dos días en leite sempre se ten que calcular entre dous tramos de días; por exemplo, aquí comparamos a produción a 175 días en leite coa produción a 210.
- A 175 días en leite daría 32,4 litros.
- A 210 días en leite daría 30,49 litros.
- De xeito que a diferenza son 1,9 litros/vaca/día que sufrimos por ter a mesma vaca co mesmo potencial, pero manténdoa a 210 días.
Se esa vaca fose a vaca media dun rabaño de 100 vacas e cobrásemos o leite a 0,45 €, a conta é que perderiamos 85,5 € /rabaño/día, así que en 365 días perderiamos 31.208 €/ rabaño/ano (non está mal).
Pero hai outro dato máis que todos sabedes: alimentar unha vaca con máis días en leite é máis caro que alimentar a mesma vaca con menos días en leite. Cantos litros de leite dá un penso de punteo de robot a principio de lactación e cantos dá ese mesmo penso a 280 días en leite, cando o penso é o mesmo?
Védelo neste simulador de cowsulting. Fixemos uns poucos supostos:
Supoñamos unha vaca cunha lactación de 12.000 litros en 400 días (ou sexa, 30 l/día de media) e un custo de alimentación vaca/día de 9 € para 23 kg de materia seca, é dicir, 0,39 € por kg de materia seca.
Gráfica 7. Curva de lactación de multíparas (ingresos-gastos)
Litros/día
Cowcultations.com - Ciclo productivo https://www.consuvet.com/cowsulting/simula/simulacostedel.php 1 de 1
Utilizando as fórmulas de NRC, proxectamos a lactación e a curva de inxestión de materia seca diaria para esa vaca (gráfica 9). Os datos que teremos para esa vaca segundo o simulador son:
• Multíparas: 11.996 litros lactación en 399 días (30,07 l/v/día) | 9.782 litros 305 días (32.07 lt/v/día)
• Pico de lactación: 39 litros aos 56 días
• Persistencia curva: 99,25 %, baixada desde o pico: 0,75 %
• Pico de materia seca: 25,26 kg/MS aos 98 días
• Días entre pico leite-inxestión: 42
• Persistencia inxestión materia seca: 99,27 %; baixada desde o pico: 0,73 %.
Se lle aplicamos o custo por kg de materia seca de 0,39 que fixamos e o
Ingresos v/día Gastos v/día
Ingresos-gastos v/día Secar
Curva de lactación: 0.86€/vaca/día
19.960 L, secar a 519 días con 18,7 L, custo período seco: 240 € - Non IA desde 297 días
Gráfica 8. Curva de lactación: 0,86 €/vaca/día
Todas
Selección
32,43 tn (175 días) - 30,49 t (210 días) =1,9 t/v/d - 85,5 €/rabaño/día > 31.208 €/rabaño/ano
Curva de lactación Multíparas COSTE REBAÑO: 7876 €/rebaño/año
Gráfica 9. Curva de lactación das multíparas
Litros
kg materia seca
Custo do rabaño: 7.876 €/rabaño/ano
Eficiencias Curva Multíparas (lt/kgMs:1.33)
Gráfica 10. Curvas de eficiencia nas multíparas (l/kg/MS: 1,33)
Litros/kg MS
Custo alim. por 10 litros
€/t leite (175 días)-274 €/T leite (210 días) = 9 €/T leite... 108 €/v/lactación > 6.916 €/rabaño/ano
relacionamos coa produción, poderemos graficardous datos moi importantes:
• O custo por tonelada de materia seca cada día da curva
CREO QUE PODEMOS DECIDIR SOBRE CADA VACA SE É INTERESANTE MANTERLLE UNHA LACTACIÓN PROLONGADA OU NON, E DEIXARNOS DE INSEMINAR MOI TARDE A TODAS SÓ PORQUE ALGUNHAS DELAS
TEÑEN MOI ALTAS PRODUCIÓNS CON MOI ALTAS PERSISTENCIAS
• A e ciencia en termos DEL/kg materia seca cada día da curva
Tédelo na grá ca 10 (páx. ant.).
Vedes claramente que a e ciencia (litros/kg MS) é moi alta ao principio da lactación, pero vaise perdendo a medida que esta progresa no tempo e, en sentido contrario, o custo de alimentación por tonelada de leite producido vai aumentando.
A conclusión xa a sabiamos: alimentar vacas con días en leite elevados é máis caro (ás veces moito máis caro) que alimentar vacas con menos días en leite. Neste exemplo podémolo cuanti car:
• A eficiencia media en toda a lactación é de 1,33 l/kg MS sendo a mellor e ciencia de 1,82 l/kg MS e o menor custo en alimentación: 192 €/ Tn leite aos 22 días.
Ademais, igual que xemos cos días en leite, podemos cuanti car o custo de traballar con 175 días en leite no canto de 210 e o resultado daríanos 9 €/Tn de leite producido, ou, o que é o mesmo, 108 € por vaca e lactación, equivalente a 6.916 € por rabaño e ano nunha granxa de 100 vacas que deberemos sumar aos 31.208 que deixabamos de ingresar por ter os días en leite en 210.
Xa vos destes conta de que hai un truco en todo o que vos contei. En realidade, non perdemos 38.118 € en total, digamos que é o diñeiro que deixades de gañar por traballar con máis días en leite (falta restar os custos do leite que deixamos de producir), pero pre ro manter o exemplo así para chamar a vosa atención sobre os nichos de mellora ou custos de oportunidade que expoñen as lactacións prolongadas (para ben ou para mal).
Así que me reitero no título do artigo “Pros, contras ou ningún dos dous”. A idea era facervos pensar sobre o tema e espero telo conseguido.
Sen máis, un saúdo desde o meu recuncho de www.cowsulting.com, onde sigo traballando, agora baixo o amparo do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA) e a súa aceleradora La Vega Innova [https://lavegainnova.é/], que con aron en min como empresa á que apoiar.es
www.cowsulting.com pon a disposición do usuario ferramentas su cientes para facer estas valoracións.
5’8’’ 5’8’’
Un paquete completo de servicios que incluye plan de control de calidad, servicio de análisis, soporte técnico y herramienta de monitorización, combinado con un producto técnico y de alta calidad. T5X es mucho más que un secuestrante de micotoxinas, es el resultado de 20 años de investigación en nuestros 11 centros de I+D distribuidos por todo el mundo. T5X contribuye a la producción de enzimas de detoxificación y estimula las defensas naturales del animal.
ADM ANIMAL NUTRITION SPAIN, S.A. c Clavo, nº1 · Pol. Ind. Santa Ana · 28522 Rivas Vaciamadrid (Madrid) t (34) 91 666 85 00 e setnanutricion@adm.com · w setna.com
Este programa permite a los técnicos supervisar las ganaderías en tiempo real, anticipándose a problemas potenciales y ofreciendo soluciones concretas para maximizar la rentabilidad del ganadero.
De Heus Nutrición Animal lanza Dairy Compass, una solución tecnológica avanzada que analiza y monitoriza, en tiempo real, los datos clave de las ganaderías de vacuno de leche, con el objetivo de potenciar su eficiencia y garantizar una mayor productividad y rentabilidad para los ganaderos. Es una herramienta única, que surge como respuesta a la necesidad de tomar decisiones en un mundo cada vez más dominado por el análisis de datos, especialmente debido a la profesionalización del vacuno lechero. Dairy Compass es capaz de pormenorizar muchos parámetros diferentes con el fin de optimizar la toma de decisiones con base en la calidad de los forrajes, la eficiencia de la alimentación, el rendimiento de sus equipos, el desempeño reproductivo, la producción diaria y los controles lecheros.
Este programa se puede implementar tanto en granjas robotizadas como en granjas con salas de ordeño; solamente se necesita que los sistemas estén conectados a un programa informático. Esto permite a los especialistas técnicos de De Heus ofrecer un mejor asesoramiento al ganadero ya que, en el caso de las granjas robotizadas, Dairy Compass muestra las tendencias más destacadas que se observan a través de los datos recogidos por el robot de leche en el último mes: número de ordeños, velocidad de ordeño, rechazos, días en leche, etc.
La recopilación de estos datos diarios facilita desarrollar un estudio personalizado de cada vaca a nivel individual o de grupo, prestando atención a determinados periodos y rendimientos entre sí.
Además de la propia visita a la explotación en la que se comprueban diferentes parámetros, se elabora un informe general de la granja, el cual proporciona diversos gráficos a tiempo real basados en los datos de los dos últimos años.
Esto posibilita un seguimiento preciso del rendimiento y de las decisiones que se tomaron con anterioridad. Además, los gráficos que surgen a partir de estos datos ayudan a detectar problemas e identificar sus causas. Es por ello que, con esta herramienta, los técnicos de De Heus ofrecen un asesoramiento completo, ya que combinan sus propias observaciones con el análisis que realiza Dairy Compass, obteniendo datos precisos sobre eficiencia alimentaria y margen de beneficios. EN VÍDEO
“Dairy Compass tiene un enfoque integral basado en tres pilares: la monitorización de rendimientos diaria, la evaluación temporal y los análisis individuales de cada vaca”
¿Qué papel juega el ganadero en el uso de Dairy Compass?
En este caso, el ganadero no necesita hacer ningún trabajo a mayores, ya que toda la información que él introduce de manera rutinaria en el programa informático con el que trabaja será la que Dairy Compass extraiga con su consentimiento previo.
¿Cómo es la rutina de trabajo con el programa?
Dairy Compass tiene un enfoque integral basado en tres pilares: la monito-
GANADERÍA GÓMEZ
rización de rendimientos diaria, tanto productivos, técnicos como económicos; la evaluación temporal, pues realiza curvas que permiten la evaluación entre grupos y rendimientos a lo largo del tiempo para identificar el resultado de las tomas de decisiones pasadas, y los análisis individuales de cada vaca, relacionándolos entre sí en busca de tendencias o márgenes de mejora.
“Nos permite hacer un seguimiento de todos los datos que nos llegan a diario, que son muchos, y poder gestionarlos mucho más rápido”
¿Para qué tipo de granjas está pensado Dairy Compass?
Está pensado para todas aquellas granjas que tengan a sus vacas monitorizadas en cualquier sistema informático, con robot de ordeño o en salas.
¿Qué beneficios obtiene el cliente?
El beneficio principal es que los técnicos podamos tener con el ganadero
Animales en total: 116
Vacas en ordeño: 58
Ordeño en sala o robot: robot
Media de producción: 38,5 l/vaca/día
Grasa: 3,89 %
Proteína: 3,39 %
RCS: 214.000 céls./ml
“Ahora confío en la toma de decisiones sobre datos mejor gestionados”
un trato mucho más cercano y personalizado, tanto en el tiempo como en el espacio. Nos permite hacer un seguimiento de todos los datos que nos llegan a diario, que son muchos, y poder gestionarlos mucho más rápido. Para el ganadero, creo que es una tranquilidad que su técnico tenga los datos actualizados a diario.
GANADERÍA PÉREZ
Animales en total: 251
Vacas en ordeño: 129
Ordeño en sala o robot: sala
Media de producción: 39,4 l/vaca/día
Grasa: 4,50 %
Proteína: 3,60 %
RCS: 180.000 céls./ml
“El
nutrólogo y yo podremos apoyarnos en el Dairy Compass para ir mejorando los datos técnicos de la granja”
É ben coñecida a situación de “círculo vicioso” das vacas que tardan en quedar xestantes, paren con demasiada condición corporal e volven ser vacas problemáticas na seguinte lactación. Resúmense aquí algunhas ideas e datos xerados recentemente, os cales indican que, mellorando a reprodución, se pode lograr que as vacas non pairan con demasiada condición corporal, o que optimizará a súa saúde e a reprodución da seguinte lactación.
Antonio Jiménez
Ceva Salud Animal antonio.jimenez@ceva.com
Un feito interesante que se atopou é que conseguir a xestación antes de 130 días en leite predispón a unha boa fertilidade na seguinte lactación. Podemos chamar a este fenómeno “o ciclo da alta fertilidade” (Middleton, 2019).
O período de transición, definido como o período desde tres semanas antes do parto ata tres semanas despois, representa un reto, ao ser unha etapa na que se van incrementar a produción de leite e a inxestión de materia seca.
En moitas vacas existe unha falta de sincronización entre estes dous procesos que pode resultar nun balance enerxético negativo. Por iso, o máis frecuente en vacas de leite é que perdan condición corporal tras o parto como reflexo dese balance enerxético negativo. Unha maior perda de condición corporal produce xeralmente menor ciclicidade, menor taxa de concepción a primeira inseminación e máis problemas de saúde. A hipótese de Britt (Britt, 1992) [1] consiste na idea de que as
vacas que teñen perda de condición corporal na lactación temperá teñen menos concentración de proxesterona en sangue e peor fertilidade que as vacas que manteñen ou gañan condición corporal.
Un estudo moi salientable publicado en 2014 reportou que na subpoboación de vacas que conseguen manter ou gañar condición corporal durante as tres primeiras semanas posparto houbo un aumento moi significativo da taxa de concepción co protocolo dobre Ovsynch:
A PORCENTAXE DE VACAS QUE PERDERON CONDICIÓN
CORPORAL (80 %) FOI MAIOR QUE A PORCENTAXE DAS QUE A MANTIVERON OU GAÑARON DURANTE OS PRIMEIROS 30 DÍAS DO ESTUDO (20 %)
as fertilidades avaliadas a 40 d dos grupos de vacas que perderon, mantiveron ou gañaron condición corporal foron 25,1 %, 38,2 % e 83,5 % [2]. Coñecendo esta posibilidade e para comprender mellor a asociación entre o intervalo entre partos previo, a condición corporal ao parto e a súa variación despois do parto coa saúde e a fertilidade, realizouse outro estudo moi interesante publicado en 2019, que se resume a continuación [3].
ESTUDO SOBRE O EFECTO DA FERTILIDADE NOS RESULTADOS NA SEGUINTE LACTACIÓN
Este estudo realizouse nunha granxa de 1.000 vacas con 3 muxidos ao día cunha media de 42 kg/vaca muxida/día. As vacas en lactación tiñan 3 racións: a de lactación temperá, primeiro parto e multíparas, e as vacas secas tiñan dúas racións: dieta de secas e preparto.
As vacas eran avaliadas en canto a condición corporal coa escala de 1 a 5. Todas as vacas se sincronizaban con G6G para inseminarse dunha maneira sistemática a 75-81 días en leite e as vacas diagnosticadas baleiras a 35 días posinseminación enrolábanse de novo nun G6G. Rexistrábase o intervalo entre partos previo, a duración da xestación, os eventos ao redor do parto (parto simple ou dobre, sexo, enfermidades) e os datos de produción.
Creáronse dous grupos de vacas: o grupo das que perdían condición corporal e o das vacas que mantiñan ou mesmo a gañaban nos 30 días tras o parto.
• As vacas multíparas con intervalos entre partos máis longos gañan máis condición corporal ao final da lactación e, por
tanto, xeralmente teñen unha maior condición corporal ao momento do parto. Berry et al. (2006) demostraron que os perfís de condición corporal son imaxes especulares das curvas de lactación, onde as vacas comezan a gañar condición corporal máis tarde na lactación, cando a súa produción de leite estabilízase ou diminúe. No estudo observouse que a maior condición corporal ao parto resultou nunha maior perda de condición corporal durante os primeiros 30 días en leite e que o intervalo entre partos previo se correlaciona positivamente coa condición corporal ao parto e co grao de perda de condición corporal ( gura 1, páx. seg.).
• A porcentaxe de vacas que perderon condición corporal (80 %) foi maior que a porcentaxe de vacas que a mantiveron ou gañaron durante os primeiros 30 días do estudo (20 %). Esta proporción pode ser moi representativa de moitas granxas actualmente; con todo, é moi diferente do 58 % de vacas que mantiveron ou gañaron condición corporal nas primeiras 3 semanas observado no estudo de Carvalho de 2014. Neste estudo relacionábase esta situación co efecto da dieta única en todo o período seco, rica en bra e de enerxía controlada, aplicada nas granxas do estudo, asociada con menor perda de condición corporal e maior fertilidade (Cardoso et al., 2013). É posible tamén que en ambos os estudos houbese diferenzas entre o tempo no que se estiveron aplicando anteriormente medidas reprodutivas para reducir o intervalo entre partos.
AS VACAS MULTÍPARAS CON INTERVALOS ENTRE PARTOS MÁIS LONGOS GAÑAN MÁIS
CONDICIÓN CORPORAL
AO FINAL DA LACTACIÓN
E, DAQUELA, XERALMENTE
TEÑEN UNHA MAIOR
CONDICIÓN CORPORAL AO
MOMENTO DO PARTO
En primíparas houbo unha diferenza numérica, pero non significativa, na taxa de concepción no grupo que gañou ou mantivo condición corporal en comparación co que perdeu condición corporal no primeiro mes, pero nas multíparas houbo significativamente maior taxa de concepción no grupo das vacas que mantiveron ou gañaron condición corporal que no das que perderon. No estudo de Carvalho et al. (2014) a diferenza entre os animais que gañaron ou mantiveron condición corporal nas primeiras tres semanas e as que perderon produciuse tanto en multíparas como en primíparas (figura 2).
• Houbo unha relación lineal entre a perda de condición corporal e a taxa de concepción na segunda e terceira inseminación no grupo das vacas que perderon condición corporal. As vacas que perderon máis condición corporal durante os 30 primeiros días tiveron menor taxa de concepción. A análise de supervivencia indica que as vacas que mantiveron ou gañaron condición corporal quedaron preñadas antes que as que perderon condición corporal. No estudo de Carvalho tamén se realizou unha análise de supervivencia e reportáronse medias de días a concepción especialmente baixas: 128 para as vacas
Figura 1. Relación entre o cambio de condición corporal avaliado entre unha semana antes do parto e 27-33 días posparto e a media de intervalo entre partos previo (en días) en vacas multíparas [3]
Figura 2. Taxas de concepción ao primeiro diagnóstico a 35-40 días de vacas que perderon, mantiveron ou gañaron condición corporal (nas primeiras 3-4 semanas posparto) en dous estudos [2], [3]
que perderon condición corporal, 113 para as que mantiveron e 84 para as que gañaron condición corporal.
• As vacas cun intervalo entre o parto e a preñez menor a 130 días tiñan un 75 % máis de probabilidade de manter ou gañar
Lucart Professional presenta la nueva bobina de papel tisú ECO B 2.1300 ideal para la limpieza de las ubres tras el ordeño del animal, garantizando un excelente rendimiento en términos de resistencia y absorbencia, incluso cuando la celulosa está mojada. Ambos atributos se combinan con la suavidad de la celulosa, permitiendo una limpieza minuciosa y asegurando el bienestar del animal.
NESTA EXPLOTACIÓN QUEDOU
CLARO QUE O MOMENTO DA PREÑEZ NUNHA LACTACIÓN
PODE DESEMPEÑAR UN PAPEL
DECISIVO NO QUE SUCEDE COA
CONDICIÓN CORPORAL NO
PARTO E OS CAMBIOS DURANTE A LACTACIÓN TEMPERÁ
SEGUINTE
condición corporal durante a seguinte lactación en comparación coas vacas cuxos intervalos entre o parto e a preñez eran maiores a 130 días (28 % vs. 16 %; p = 0.001; n = 475) (figura 3). Nesta explotación quedou claro que o momento da preñez nunha lactación pode desempeñar un papel decisivo no que sucede coa condición corporal no parto e os cambios durante a lactación temperá seguinte. O uso de 130 días en leite (DIM) como referencia alíñase con Meadows (2005), no que se determinou que para que as vacas individuais manteñan un intervalo entre partos de 13 meses, non poden estar abertas máis de 115 días en leite. Parece lóxico utilizar programas de fertilidade na primeira inseminación artificial para controlar os días a primeira inseminación, á vez que se garante unha alta taxa de concepción (Bello et al., 2006; Souza et al., 2008) e un programa de resincronización agresivaa (Fricke, 2002; Giordano et al., 2013) para maximizar as posibilidades de concepción antes dos 130 DIM. Unha baixa fertilidade na primeira e segunda inseminación artificial claramente prolonga os intervalos entre partos máis aló dos 130 DIM e reduce a ganancia económica nas explotacións leiteiras (Dijkhuizen et al., 1984; Britt, 1985).
Figura 3. Porcentaxe de vacas que mantiveron ou gañaron condición corporal na seguinte lactación nos grupos que quedaron xestantes despois ou antes de 130 d posparto [3]
p= 0,001
28 %
16 %
Vacas que quedaron xestantes despois de 130 días posparto
Vacas que quedaron xestantes antes de 130 días posparto
Aumentar as posibilidades de xestación na primeira e segunda inseminación artificial incrementa a probabilidade de que as vacas pairan cunha condición corporal que reduce as posibilidades de perda de condición corporal ao comezo da lactación. Este é o primeiro paso no proceso de manter un ciclo de alta fertilidade nas vacas.
• As vacas que perderon condición corporal durante os primeiros 30 días en leite tiveron maiores perdas de xestación entre 35 e 60 días comparadas coas que gañaron ou mantiveron condición corporal neste período.
• Houbo unha relación significativa entre o grupo das vacas que mantiveron ou gañaron condición corporal e o das que perderon, en canto á porcentaxe de vacas que tiveron polo menos un problema de saúde periparto nos primeiros 30 días en leite (retención de placenta, cetose, desprazamento do callar, piómetra, metrite…) (6 % vs. 13 %; p = 0,02).
• As vacas que perderon condición corporal tiveron maior produción de leite a 30 días e a 60 días comparado coas vacas que mantiveron ou gañaron condición corporal. Este resultado é diferente do observado no estudo de Carvalho, onde non houbo diferenzas entre a produción de leite entre os grupos que perderon,
mantiveron ou gañaron condición corporal. Este aspecto ten importantes implicacións económicas: as vacas que manteñen ou gañan condición corporal poden ter mellor saúde, mellor fertilidade e menos días en cola de lactación, estando no “ciclo da alta fertilidade”; non obstante, neste último estudo observouse que é máis probable que teñan menos pico de produción preto dos 60 días en leite.
• A hipótese de Trivers e Willard (1973) postula que a proporción de sexo ao nacemento está influenciada pola condición da nai en especies onde o éxito reprodutivo varía entre sexos. Esta hipótese xa fora aplicada á especie bovina anteriormente (Roche et al., 2006), ), na cal se observou que, aínda que a condición corporal á concepción non influíu na proporción de sexos, as vacas que tiveron menor perda ou gañaron condición corporal tiveron máis machos. Os datos deste último estudo reafirman a hipótese de Trivers-Willard e os resultados de Roche: no grupo das vacas que perderon peso observouse unha relación entre o sexo da cría dunha forma estatisticamente significativa: a medida que as vacas perdían menos condición corporal a probabilidade de concibir un macho aumentou (p = 0,04) (figura 4).
Aínda que a gran maioría das vacas teñen un balance enerxético negativo cunha importante perda de condición corporal, é posible minimizar esta perda e mesmo ter unha subpoboación de vacas que manteñen ou gañan condición corporal nas primeiras 3-4 semanas despois do parto. Esta posible minimización da perda, mantemento ou ganancia de condición corporal inflúe moi positivamente na saúde, na fertilidade e no mantemento da xestación, influíndo nos días a concepción desas vacas. Tamén o uso de protocolos de fertilidade na primeira inseminación e un programa intensivo de resincronización de todas as vacas da explotación melloran as probabilidades de que as vacas queden xestantes antes de 130 días cunha distribución de días a concepción concentrada.
É IMPORTANTE IDENTIFICAR E MELLORAR OS FACTORES QUE EXISTEN EN CADA EXPLOTACIÓN QUE PODEN INFLUÍR NO BALANCE ENERXÉTICO E OPTIMIZAR A TRANSICIÓN
Figura 4. Probabilidade de ter un xato macho segundo o grao de perda de condición corporal [3]
Probabilidade de ter un macho
Hai que destacar que estes datos corresponden a explotacións non estacionais e que poden ser moi diferentes en explotacións cunha estacionalidade marcada, por exemplo, por estrés por calor. Á súa vez, viuse que as vacas que quedan xestantes antes de 130 días terán de novo unha maior probabilidade de manter ou gañar condición corporal durante os primeiros 30 días da seguinte lactación, levando novamente a unha mellora nos parámetros de saúde e eficiencia reprodutiva e en resumo a unha maior probabilidade de estar xestantes de novo antes de 130 días posparto. É importante identificar e mellorar os factores que existen en cada explotación que poden influír
Perda de condición corporal
no balance enerxético e optimizar a transición, así como aumentar a eficiencia reprodutiva para lograr esta secuencia de acontecementos beneficiosos.
1. Britt J. Impacts of early postpartum metabolism on folicular development and fertility. Proceedings of New Concepts in the Interactions of Nutrition and Reproduction. N.º 24. 1992
2. Carvalho P. D., Souza A. H., Amundson M. C., Hackbart K. S., Fuenzalida M. J., Herlihy M. M., Ayres H., Dresch A. R., Vieira L. M., Guenther J. N., Grummer R. R., Fricke P. M., Shaver R. D., Wiltbank M. C. Relationships between fertility and postpartum changes in body condition and body weight in lactating dairy cows. J Dairy Sci,
97 (6), 3666-83 2014. DOI: 10.3168/ jds.2013-7809
3. Middleton E.L., Minela T., Pursley J.R. The high-fertility cycle: how timely pregnancies in one lactation may lead to less body condition loss, fewer health issues, greater fertility, and reduced early pregnancy losses in the next lactation. J Dairy Sci. 2019 Jun; 102(6): 5577-5587. doi: 10.3168/ jds.2018-15828
Neste artigo abordamos a importancia dos nutrientes esenciais na fase de transición, tales como a metionina, a colina, a betaína e as vitaminas do grupo B, como unha estratexia innovadora que apoia tanto a saúde coma o rendemento das vacas.
Víctor Sáinz de la Maza-Escolà (DVM, PhD)
Especialista
en Produtos Ruminantes Vetagro
Afase de transición, que abarca as últimas semanas de xestación e as primeiras semanas de lactación, é un dos períodos máis críticos na vida dunha vaca leiteira. Durante este tempo, as vacas experimentan cambios metabólicos importantes para adaptarse á produción de leite, enfrontando desafíos como a caída do consumo de materia seca e o inicio da lactación. Este escenario xera un balance enerxético negativo, o que leva á mobilización de re-
servas corporais, especialmente do tecido adiposo, en forma de ácidos graxos non esterificados (AGNE). Cando o fígado oxida estes AGNE para xerar enerxía, pode verse sobrecargado, producindo corpos cetónicos ou reesterificando os AGNE en triglicéridos. A miúdo, este proceso leva ou está asociado a un risco elevado de padecer desordes metabólicas como fígado graxo, cetose, hipocalcemia ou desprazamento de callar (Drackley, 1999).
Neste contexto, certos nutrientes poden desempeñar un papel crucial en mitigar estes problemas e apoiar o rendemento das vacas nesta fase tan crítica.
NUTRIENTES ESENCIAIS PARA O METABOLISMO DA VACA EN TRANSICIÓN
Entre os nutrientes esenciais, a metionina, a colina, a betaína e as vitaminas do grupo B son compoñentes clave no metabolismo enerxético e proteico dos ruminantes.
ENTRE OS NUTRIENTES ESENCIAIS, A METIONINA, A COLINA, A BETAÍNA E AS VITAMINAS DO GRUPO B SON COMPOÑENTES CLAVE NO METABOLISMO ENERXÉTICO E PROTEICO DOS RUMINANTES
Figura 1. Interacción entre o ciclo dos folatos, o ciclo da metionina e a síntese de fosfatidilcolinas e de antioxidantes no metabolismo dun carbono
A metionina, ademais de ser un aminoácido esencial para a síntese de proteína en leite, tamén actúa como doante de grupo metilo, do mesmo xeito que a colina e a betaína. Os doadores de grupo metilo son fundamentais para a formación de fosfatidilcolinas, un compoñente clave no transporte de lípidos no fígado. Isto axuda a evitar a acumulación de graxa hepática (esteatose) e mellora o transporte de lípidos cara á glándula mamaria para a produción de graxa en leite. Ademais, os grupos metilo contribúen á síntese de antioxidantes, necesarios para combater o estrés oxidativo do periparto ( gura 1; McFadden et al., 2020).
As vitaminas B2 e B12 actúan como catalizadores no ciclo dos folatos e na remetilación de metionina a partir de betaína. A vitamina B12 é esencial para a conversión do propionato (producido no rume) en succinil-CoA, un paso clave para que entre ao ciclo de Krebs, onde se xera a maior parte da enerxía celular. Doutra banda, a vitamina B2 facilita a oxidación de graxas e a produción de ATP, a principal fonte de enerxía do organismo.
Os doadores de grupos metilo e as vitaminas B aseguran que o metabolismo enerxético funcione de maneira e ciente, axudando as vacas a enfrontar o estrés metabólico da transición e manter a súa saúde e o seu rendemento. Dada a alta produción de compostos metilados (por exemplo, fosfatidilcolina e colina) no leite cunha extensa degradación microbiana dos doantes metílicos dietéticos no rume
(Pinotti et al., 2002), as vacas leiteiras, sobre todo en período fresco, poden experimentar un equilibrio negativo de grupos metilo. É pouco probable que a de ciencia total de grupos metilo sexa especí ca dun único doante, xa que o metabolismo destes está interrelacionado e permite a transferencia de grupos metilo entre os varios doantes ( gura 1).
COSUPLEMENTACIÓN DE GRUPOS METILO
A síntese de fosfatidilcolina, clave para mellorar a saúde hepática, é promovida polas vías CDP-colina (citidinadifosfocolina) e PEMT (fosfatidiletanolamina N-metiltransferasa), utilizando colina e metionina en cada unha respectivamente. En vacas en transición, varios estudos mostraron resultados en canto a melloras na produción de leite e e ciencia co balance aminoacídico (principalmente metionina). Nun estudo realizado por Zang et al., (2019), no que se cosuplementou metionina, colina, betaína, vitamina B2 e B12 durante o período de transición, observouse unha redución no contido lipídico no fígado durante o posparto ( gura 2).
A cosuplementación de doadores metílicos na dieta é unha estratexia efectiva para maximizar a exportación de lípidos hepáticos e a produción de leite no gando leiteiro.
DESAFÍO RUMINAL DA NUTRICIÓN DE PRECISIÓN
Para lograr unha nutrición de precisión en animais ruminantes, hai que ter en consideración o impacto que ten a fermentación ruminal en cada un dos ingredientes da dieta.
Os nutrientes como a metionina e a colina son altamente degradables no rume se se administran na súa forma libre (Sharma e Erdman, 1998). Para evitar esta degradación e asegurar a súa dispoñibilidade no intestino, hai que recorrer á protección destes usando tecnoloxías que permitan bypasar o rume e liberalos a nivel intestinal para a súa absorción.
BENEFICIOS DA COSUPLEMENTACIÓN DE GRUPOS METILO EN VACAS EN TRANSICIÓN
1. Redución de enfermidades metabólicas
Os nutrientes que evitan a acumulación de graxa no fígado poden reducir signi cativamente o risco de fígado graxo, unha condición común en vacas de alta produción durante o posparto (Zang et al., 2019).
Figura 2. Porcentaxe de cambio en contido de lípidos hepáticos entre o día 5 e día 14 posparto durante a suplementación de grupos metilo
Cambio no contido de lípidos no fígado
Fonte: Zang et al., 2019
CO APOIO DE PROFESIONAIS VETERINARIOS E NUTRICIONISTAS, ESTA ESTRATEXIA PODE MARCAR UNHA DIFERENZA SIGNIFICATIVA NA PRODUTIVIDADE DO RABAÑO, ASEGURANDO UN FUTURO MÁIS RENDIBLE E SAUDABLE PARA A PRODUCIÓN DE LEITE
2. Mellora na produción de leite e os seus compoñentes Ademais de previr enfermidades, estes nutrientes tamén teñen un impacto directo na cantidade e calidade do leite producido. As vacas que reciben estes nutrientes na transición producen máis leite, con maiores concentracións de graxa e proteína. En estudos, a suplementación desde -20 días preparto ata 20 días posparto mostrou incrementos de +2,35 kg/d de leite corrixido por graxa (FCM polas súas siglas en inglés) durante toda a lactación (figura 3), xerando un retorno económico significativo para a explotación (Shepelev et al., 2021).
3. Mellora do desempeño reprodutivo Estes nutrientes tamén teñen un impacto positivo na fertilidade. Ao reducir o estrés metabólico, as vacas melloran a súa ciclicidade reprodutiva máis rapidamente, o que aumenta as taxas de concepción e reduce os intervalos entre partos. Isto non só beneficia á saúde animal, senón que tamén contribúe á rendibilidade ao reducir os días abertos.
IMPLEMENTACIÓN PRÁCTICA NA EXPLOTACIÓN GANDEIRA
Para obter os máximos beneficios destes nutrientes, recoméndase incorporalos na dieta das vacas antes do parto e durante as primeiras semanas de lactación. Na práctica, isto significa empezar a ofrecelos ao redor de tres semanas antes do parto e continuar polo menos ata as tres semanas posteriores a este. Este período coincide co tempo en que as vacas experimentan o maior estrés metabólico e requiren un apoio adicional.
O uso de nutrientes esenciais na fase de transición é unha estratexia innovadora que apoia tanto a saúde como o rendemento das vacas. Ao reducir o risco de enfermidades metabólicas, aumentar a produción de leite e mellorar a fertilidade, estes nutrientes contribúen á rendibilidade e sostibilidade das explotacións leiteiras. Co apoio de profesionais veterinarios e nutricionistas, esta estratexia pode marcar unha diferenza significativa na produtividade do rabaño, asegurando un futuro máis rendible e saudable para a produción de leite.
Figura 3. Produción total de leite corrixido por graxa (FCM) ao longo da lactación en vacas suplementadas con grupos metilo desde -20 días preparto ata 20 días posparto
Produción de 3,5 % FCM durante a lactación
Zang et al., 2019
Drackley, J. K. 1999. Biology of dairy cows during the transition period: The final frontier? J. Dairy Sci. 82:2259–2273.
McFadden, J. W., C. L. Girard, S. Tao, Z. Zhou, J. K. Bernard, M. Duplessis, and H. M. White. 2020. Symposium review: Onecarbon metabolism and methyl donor nutrition in the dairy cow. J. Dairy Sci. 103:5668–5683.
Pinotti, L., A. Baldi, and V. Dell’Orto. 2002. Comparative mammalian choline metabolism with emphasis on the high-yielding dairy cow. Nutr. Res. Rev. 15:315–332.
Sharma, B. K. and R. A. Erdman. 1988. Effects of high amounts of dietary choline supplementation on duodenal choline flow and production responses of dairy cows. J. Dairy Sci. 71:2670-2676.
Shepelev, S. I., E. E. Adelgeim, and A. S. Shevtsova. 2021. The influence of the MecoVit® feed additive on reproduction and lactation performance of cows. Int. Res. J. DOI:10.23670/IRJ.2021.105.3.020
Zang, Y., S. Saed Samii, W. A. Myers, H. R. Bailey, A. N. Davis, E. Grilli, and J. W. McFadden. 2019. Methyl donor supplementation suppresses the progression of liver lipid accumulation while modifying the plasma triacylglycerol lipidome in periparturient Holstein dairy cows. J. Dairy Sci. 102:1224–1236.
Presentamos os resultados do traballo de investigación1 sobre este patóxeno a través de cinco estudos realizados cos seguintes obxectivos: analizar a presenza e circulación de M. bovis en rabaño bovino; estudar a circulación dos diferentes subtipos; examinar o seu papel en casos de enfermidade respiratoria en xatos de ceba que non responden o tratamento antibiótico convencional e observar a súa viabilidade en diferentes fluídos tras tratamentos levados a cabo no laboratorio.
Ana García-Galán Pérez
Universidade de Murcia
1Este artigo reproduce a tese doutoral de Ana García-Galán, galardoada co primeiro premio na 27.ª edición do Premio Syva (2024) A tese defendida por esta autora estivo dirixida por Christian de la Fe Rodríguez, Ángel Gómez Martín e Laurent Xavier Nouvel, Universidade de Murcia, 2022
Mycoplasma bovis é un patóxeno importante do gando bovino que pode producir mamite, pneumonía, artrite, otite media, queratoconxuntivite e trastornos reprodutivos (figura 1, páx. seg.). Este microorganismo forma parte do complexo respiratorio bovino, que é particularmente importante en xatos aloxados en cebadeiros. Dada a ausencia de vacinas eficaces na maioría de países, a
prevención da infección depende de prácticas de manexo adecuadas e do uso de tratamentos antibióticos. No entanto, en moitos lugares observouse unha redución da susceptibilidade antibiótica dos illamentos actuais, ademais de identificarse cepas de campo con mutacións asociadas con resistencia.
Estudos previos demostraron que M. bovis está presente en España, onde foi detectado de forma ocasional
en hisopos nasais e tecido pulmonar de animais novos con síntomas de enfermidade respiratoria. Con todo, estes estudos non brindan información detallada sobre os antecedentes epidemiolóxicos ou as características xenéticas dos illamentos. Comprender a distribución e as características moleculares dos illamentos en circulación é clave para establecer medidas efectivas de prevención e control da infección.
Ademais, os devanditos estudos non exploran o papel especí co destes illamentos no complexo respiratorio bovino.
A industria de carne bovina en España importa unha gran cantidade de animais de Francia, onde actualmente se reportan dous subtipos (STs) predominantes de M. bovis (ST2 e ST3) baseados na secuenciación dunha rexión do seu xene polC. Estes subtipos diren na súa capacidade para desenvolver resistencia ás uoroquinolonas en condicións de laboratorio.
Mentres que o ST3 adquire facilmente mutacións nas rexións determinantes de resistencia a quinolonas, facéndose resistente, o ST2 mostra menor tendencia xenética a desenvolver esta resistencia. Ademais, observouse que ambos os subtipos presentan resistencia a antibióticos como os macrólidos (tilosina e tilmicosina) e as tetraciclinas (oxitetraciclina). O primeiro illamento multirresistente do ST3 rexistrado en Francia foi obtido dun xato nado en España e cria-
do no sueste de Francia. Con todo, descoñécese se estes ou outros subtipos están presentes en España, ou se o seu per l de resistencia antimicrobiana coincide coa súa tipi cación baseada no xene polC
A transferencia cromosómica en micoplasmas é un mecanismo de transferencia xenética horizontal que se documentou recentemente en condicións de laboratorio en M. agalactiae, un patóxeno de pequenos ruminantes loxeneticamente próximo a M. bovis
Este proceso consiste na transmisión de fragmentos de ADN de diverso tamaño desde calquera parte do xenoma doante, que se incorporan no cromosoma da célula receptora mediante recombinación homóloga, o que pode crear unha variedade infinita de xenomas en mosaico. Para que este mecanismo se produza, polo menos unha das células debe portar no seu cromosoma un elemento integrativo conxugativo (ICE) funcional. Os ICE dos micoplasmas son grandes fragmentos cromosómicos (20-30 kb) que autorregulan a súa escisión, circularización, formación do poro conxugativo e transferencia a través deste desde unha célula doante (con ICE) a outra receptora (sen ICE), onde se integra en calquera parte do cromosoma e se replica xunto a el. O mecanismo de transferencia cromosómica horizontal prodúcese en sentido contrario, desde células sen ICE ata células con ICE, e os ICE son necesarios, xa que a transferencia dos fragmentos cromosómicos se produce a través do poro conxugativo que codifican os ICE. Estudos previos identificaron unha ampla distribución de ICE en illamentos de campo de M. bovis, mais aínda non se sabe se este mecanismo se produce en condicións de campo.
A principal vía de entrada de M. bovis nunha granxa ou rexión é a introdución de animais portadores
asintomáticos. Unha vez dentro, os animais infectados poden eliminar o axente no costro, o leite e en secrecións nasais, conxuntivais ou xenitais, sendo as vías respiratorias e a glándula mamaria os principais reservorios de infección dentro do rabaño. En instalacións onde non se adoitan comprar animais externos, o uso de seme diluído para inseminación artificial podería ter un rol máis importante na transmisión. Isto podería ser o caso recente en Finlandia, onde se relacionou o seme utilizado en inseminación artificial con brotes de mamite por M. bovis en dúas granxas leiteiras. Outro caso destacable ocorreu en Nova Zelandia, onde en 2017 se detectou por primeira vez a presenza de M. bovis een rabaños leiteiros, a pesar de que o país non importara animais vivos no dez anos anteriores. O seme importado foi sinalado coma unha das posibles vías de entrada no país. Así, sería importante reavaliar os antibióticos engadidos nos diluíntes de seme, ou ben explorar métodos alternativos de control. Entre estes métodos, podería ser de interese o emprego de bacterias ácido-lácticas coma os lactobacilos. As bacterias do xénero Lactobacillus forman parte da flora vaxinal e do tracto gastrointestinal e urinario de humanos e animais. En medicina humana, empregáronse probióticos a base
de Lactobacillus spp. para tratar a vaxinose bacteriana pola súa capacidade de competir polos recursos coas bacterias patoxénicas, estimular a resposta inmune do hospedador e producir ácidos orgánicos que reducen o pH. Nesta liña, o uso de bacterias do xénero Lactobacillus coma axentes competidores e acidificantes do pH podería ser útil para controlar a transmisión de M. bovis durante a inseminación artificial mediante dous enfoques: (i) o tratamento directo das doses de seme e (ii) a aplicación de probióticos a base dee Lactobacillus spp. no tracto reprodutivo das vacas.
Por todo iso, os obxectivos desta tese doutoral foron (1) Analizar a presenza e circulación de M. bovis een rabaños bovinos de carne e de leite en España, utilizando unha ampla variedade de mostras de distintas fontes; (2) Estudar a circulación de diferentes subtipos mediante secuenciación dunha rexión específica do xene polC, avaliando variacións na susceptibilidade antibiótica entre subtipos e a presenza de mutacións asociadas a resistencia; (3) Examinar o papel de M. bovis en casos de enfermidade respiratoria en xatos de ceba en España que non responden o tratamento antibiótico, mediante análise bacteriolóxica, histopatolóxica e inmunohistoquímica, e determinar os valores de concentración
Tras la aparición de los primeros brotes en 2004, la amenaza del virus de la lengua azul es constante tanto en España, como en varios países de Europa.
Tras la aparición de los primeros brotes en 2004, la amenaza del virus de la lengua azul es constante tanto en España, como en varios países de Europa.
Desde hace más de 20 años, trabajamos codo con codo con veterinarios y ganaderos, protegiendo a millones de vacas y ovejas frente al virus BTV.
Desde hace más de 20 años, trabajamos codo con codo con veterinarios y ganaderos, protegiendo a millones de vacas y ovejas frente al virus BTV.
Nuestra experiencia en la investigación y desarrollo de vacunas nos permite ofrecer una vacunación con sentido.
Nuestra experiencia en la investigación y desarrollo de vacunas nos permite ofrecer una vacunación con sentido.
Sede Central: Parque Tecnológico de León
Sede Central: Parque Tecnológico de León
Calle Nicostrato Vela M 20 • 24009 León - España Tel.: 987 800 800 • e-mail: mail@syva.es • www.syva.es
Calle Nicostrato Vela M 20 • 24009 León - España Tel.: 987 800 800 • e-mail: mail@syva.es • www.syva.es
www.facebook.com/syvacontigo
www.facebook.com/syvacontigo
@syvacontigo
linkedin.com/company/laboratorios-syva
linkedin.com/company/laboratorios-syva @syvacontigo
O AXENTE FOI DETECTADO PRINCIPALMENTE EN XATOS ALOXADOS EN CEBADEIROS E, EN MENOR MEDIDA, EN ANIMAIS CRIADOS EN PASTOREO PROCEDENTES DE 26 EXPLOTACIÓNS DE CINCO REXIÓNS DE ESPAÑA (a) (b)
Figura 2. Información epidemiolóxica dos 95 illamentos de M. bovis caracterizados
mínima inhibitoria dos illamentos aos antibióticos utilizados para a terapia en campo; (4) Investigar se a transferencia cromosómica dos micoplasmas pode ocorrer no campo, analizando a presenza de xenomas en mosaico en illamentos de M. bovis mediante secuenciación do xenoma completo; (5) Analizar a viabilidade de M. bovis en seme diluído tras a adición dun antibiótico (enro oxacino ou doxiciclina), ou un probiótico a base de Lactobacillus spp. en distintas concentracións, baixo condicións de laboratorio; (6) Analizar a viabilidade de M. bovis en moco cervical tras a adición dun probiótico a base de Lactobacillus spp. en distintas concentracións, baixo condicións de laboratorio. Estes obxectivos desenvolvéronse a través de cinco estudos. O primeiro traballo revelou a ampla distribución de M. bovis nos rabaños bovinos españois tras a análise de 436 mostras procedentes de 260 animais (2016-2019). O axente foi detectado principalmente en xatos aloxados en cebadeiros e, en menor medida, en animais criados en pastoreo procedentes de 26 explotacións de cinco rexións de España. M. bovis non só se detectou en animais con enfermidade respiratoria e/ou artrite, senón tamén en portadores asintomáticos. Estes resultados consolidan estudos previos que reportaron o illamento de M. bovis en gando novo con enfermidade respiratoria en España entre os anos 2010-2012 e 2015-2016. En conxunto, estes datos suxiren que, polo menos entre o
(a) Número de mostras de cada subtipo en función do tipo de rabaño, status sanitario e tipo de mostra (b) Orixe xeográfica de cada illamento. Cada círculo representa unha granxa, excepto en Cataluña, onde un laboratorio de análise leiteira proporcionou as mostras; o radio de cada círculo é proporcional ao número de illamentos recollidos da granxa; os illamentos obtidos de mostras de mamite indícanse cunha estrela negra; os illamentos unidos cunha liña gris obtivéronse do mesmo animal; os illamentos seleccionados para secuenciación do xenoma completo indícanse cun asterisco branco; Enr = enrofloxacino; Marb = marbofloxacino; Dan = danofloxacino. CMI (do inglés MIC)= concentración mínima inhibitoria
Fonte: Imaxe modificada de García-Galán et al., 2020, Pathogens, 2020, 9, 545
gando de carne, a infección podería volverse endémica, como se observou noutros países europeos. Neste sentido, a presenza de portadores asintomáticos e o movemento de gando entre explotacións de carne, que a miúdo implica a mestura de animais de diferentes orixes, poderían explicar a situación actual en España. Doutra banda, o illamento de M. bovis en casos clínicos de mamite foi inusual, dada a baixa prevalencia desta infección noutros países europeos. Por iso, requírense estudos adicionais para con rmar se esta situación particular re icte un rumbo no procedemento de mostraxe ou indica un aumento signi cativo nos casos de mamite asociados con M. bovis en España.
A tipaxe de 95 illamentos representativos identi cou dous subtipos, ST2 e ST3 ( gura 2). Case dous terzos dos illamentos foron do ST3, o que contrasta coa situación en Francia, onde o ST2 representa o 80 % dos illamentos e o ST3 menos do 20 %. Ambos os subtipos se detectaron en rabaños de carne e de leite, tanto en
animais asintomáticos, como con sintomatoloxía respiratoria, artrite ou mamite, e en diferentes localizacións anatómicas. Os dous subtipos atopáronse distribuídos amplamente en diferentes granxas e rexións, e, ademais, detectáronse conxuntamente dentro de una mesma granxa ou mesmo en distintas mostras do mesmo animal. Estes achados suxiren, por unha banda, a capacidade de diseminación polo organismo de ambos os subtipos, así como unha e ciente circulación e transmisión destes entre animais e granxas. A avaliación da concentración mínima inhibitoria dos illamentos ST2 e ST3 mostrou unha diferenza signicativa en canto á resposta ás uoroquinolonas: o ST2 presenta maior susceptibilidade que o ST3. A análise xenómica detectou mutacións nas rexións determinantes de resistencia a quinolonas dos xenes gyrA e parC, exclusivamente nos illamentos ST3. Isto suxire que o ST3 ten unha notable capacidade para acumular mutacións nas devanditas rexións, o que podería ser un re exo da presión
Figura 3. Lesións histopatolóxicas avanzadas no pulmón dun xato con infección por M. bovis: (a) hiperplasia de tecido linfoide asociado ao bronquio (asteriscos) e bronquite (cabezas de frecha) (hematoxilina-eosina, H-E); (b) abundante exudado mucopurulento no lumen dun bronquíolo (estrela), fibrose (asterisco) da parede xunto con infiltrado inflamatorio mononuclear (cabeza de frecha) e necrose da superficie epitelial (frechas) (H-E); (c) foco caseonecrótico estendido (asterisco) con centro eosinofílico delimitado por células inflamatorias, restos de epitelio bronquiolar necrótico e fibrose (H-E); (d) detalle do foco caseonecrótico (asterisco) con antíxeno granular de M. bovis predominantemente na periferia (inmunohistoquímica)
de García-Galán et al.,Animals, 202, 11, 1470
selectiva imposta polo uso excesivo destes antibióticos no campo. Así mesmo, os valores de concentración mínima inhibitoria e a identificación de mutacións mediante a análise da secuencia xenética revelaron que a maioría dos illamentos españois son resistentes a macrólidos, lincosamidas e tetraciclinas. A valnemulina foi o único antibiótico que demostrou eficacia in vitro fronte a ambos os subtipos.
O segundo traballo examinou 23 xatos de ceba criados no sueste de España que presentaban signos clínicos de enfermidade respiratoria e non respondían o tratamento antibiótico (2016-2019). Investigouse a presenza de M. bovis mediante bacterioloxía (cultivo e subsecuente PCR), histopatoloxía e inmunohistoquímica. Detectouse o patóxeno en 86,9 % dos xatos, principalmente nos pulmóns, o que apoia a hipótese de que a infección podería ser endémica nos cebadeiros españois.
A inmunohistoquímica mostrou antíxenos de M. bovis en 73,9 % dos animais, principalmente adheridos ás células epiteliais das luces dos bronquios e bronquíolos e na periferia dos focos caseonecróticos. Nestes animais, a lesión máis común foi a broncopneumonía caseonecrótica, seguida de bronquiolite e hiperplasia de tecido linfoide asociado ao bronquio (figura 3). Tamén se observaron patróns pulmonares asociados a outros virus e bacterias, unha variedade esperada dado o carácter multifactorial do complexo respiratorio bovino, no que participan diversos axentes, e cada un dos cales pode dar lugar a lesións histopatolóxicas diversas.
Os ensaios de concentración mínima inhibitoria confirmaron a resistencia da maioría dos illamentos a case todos os antibióticos utilizados para o tratamento dos animais no campo. Isto podería ser o resultado de resistencia adquirida tras o tratamento, ou a que os illamentos xa
fosen resistentes antes deste, como se observou en xatos de ceba en Francia.
O terceiro traballo combinou o estudo de árbores filoxenéticas e detalladas análises xenómicas comparativas de 36 illamentos de M. bovis obtidos en España (2016-2018). Iso permitiu confirmar a natureza en mosaico de 16 illamentos de campo e proporcionou evidencias de que a transferencia cromosómica pode ocorrer no campo, probablemente durante coinfeccións con múltiples cepas. Aínda que descoñecemos con que frecuencia se produce, este fenómeno contribúe á ampla diversidade e reorganización xenómica de M. bovis e podería ter un tremendo impacto no diagnóstico e control da enfermidade. Por exemplo, podería reducir o valor epidemiolóxico dos sistemas de tipaxe molecular, xa que a variedade de subtipos descritos nun país, rexión ou granxa, poderían non ser só o resultado da introdución de novas cepas desde o exterior senón resultado da recombinación entre cepas autóctonas. Doutra banda, a transferencia cromosómica tamén podería afectar o diagnóstico específico de especie, xa que moitas outras especies de micoplasmas comparten o mesmo nicho ecolóxico con M. bovis no gando. De feito, varios estudos suxiren que diferentes especies poden participar na transferencia cromosómica. Este fenómeno foi documentado en condicións de laboratorio entre M. bovis e M. agalactiae, e estudos por computador demostraron que M. agalactiae intercambiou unha gran parte do seu xenoma con especies de micoplasmas de ruminantes filoxeneticamente distantes. Así, ao modificar os límites entre especies e cepas, a transferencia cromosómica pode afectar tanto os estudos diagnósticos como os epidemiolóxicos, o cal podería comprometer a implementación de estratexias de control efectivas. Ademais, entre os fragmentos transferidos atopáronse proteínas e lipoproteínas de membrana. Dado que os micoplasmas carecen de parede celular, a súa membrana está en contacto directo co hóspede, polo que a modificación, ganancia ou perda deste tipo de xenes pode afectar drasticamente a interacción patóxeno-hóspede. De igual forma, o tratamento con antibióticos podería verse afectado se se transfiren
BAIXO AS CONDICIÓNS AVALIADAS, A ADICIÓN DE LACTOBACILLUS SPP. DIMINÚE A VIABILIDADE DE M. BOVIS NO MOCO CERVICAL, O QUE SUXIRE QUE PODERÍA SER ÚTIL PARA CONTROLAR A PROLIFERACIÓN DO PATÓXENO O TRACTO CÉRVICO-VAXINAL DAS VACAS
xenes codificantes de dianas de antibiótico con mutacións de resistencia desde cepas resistentes a cepas susceptibles. Faucher e colaboradores mostraron que a transferencia cromosómica permitía que cepas de micoplasmas susceptibles adquirisen rapidamente, de poboacións xa resistentes, múltiples fragmentos cromosómicos con mutacións de resistencia a fluoroquinolonas. Previamente, observamos que en España todos os illamentos do ST2 son susceptibles a fluoroquinolonas, mentres que a maioría dos illamentos do ST3 adquiriron mutacións de resistencia a estes antibióticos. Un só evento de transferencia cromosómica de illamentos resistentes cara a illamentos susceptibles, seguido pola expansión e transmisión do xenoma mosaico resistente a outros animais, granxas ou rexións, podería comprometer definitivamente o tratamento de infeccións por M. bovis con fluoroquinolonas. Indirectamente, o movemento de animais entre granxas, unha práctica común na industria de gando de carne en España, probablemente contribuiría a esta situación ao facilitar a mestura de illamentos con diferentes susceptibilidades aos antibióticos. No cuarto e quinto estudos avaliáronse diferentes estratexias baixo condicións de laboratorio para reducir o risco de transmisión de M. bovis a través de tecnoloxías de inseminación artificial. Por unha banda, probouse a viabilidade de
M. bovis en seme de touro diluído nunha solución de Tris-citrato-frutosa, tras a adición de enrofloxacina, doxiciclina ou un probiótico a base de Lactobacillus spp. Os datos mostraron a susceptibilidade do patóxeno á adición de 0,125 μg/mL de enrofloxacina ou 0,0625 μg/mL de doxiciclina e á adición do probiótico a unha concentración de 3,24 × 106 unidades formadoras de colonias (UFC)/mL ou 3,24 × 108 UFC/mL no seme diluído. O medio Tris-citratofrutosa afectou negativamente a viabilidade de M. bovis, aínda que este efecto foi menor en comparación co observado tras a adición do probiótico e os antimicrobianos (p < 0.05).
Pola outra, estudouse a viabilidade de M. bovis en moco cervical tras a adición de Lactobacillusspp. A adición do probiótico a unha concentración de 3,24 × 108 UFC/mL mostrou un efecto prexudicial (p < 0.05) sobre a viabilidade do micoplasma no moco cervical. Isto coincidiu cun crecemento significativo de bacterias ácido-lácticas e unha redución importante do pH de 8.4 a 5.6 (p < 0.05).
Con todo, con concentracións menores de probiótico, a supervivencia de M. bovis nnon se viu afectada. Aínda que o efecto observado parece estar relacionado coa diminución do pH tras a proliferación de bacterias ácido-lácticas no moco cervical, son necesarios máis estudos para esclarecer se existen outros factores involucrados. Globalmente, os resultados obtidos en ambos os traballos pode-
rían apoiar o uso de novas estratexias para reducir o risco de transmisión de M. bovis a través da inseminación artificial.
Froito de todos os traballos que conformaron o traballo de tese doutoral, obtivéronse seis conclusións principais, que se enumeran a continuación:
1. M. bovis atópase amplamente distribuído nos rabaños españois de bovino de carne e está implicado en casos de mamite nos rabaños de leite.
2. Os illamentos españois de M. bovis agrúpanse en dous subtipos, ST2 e ST3, ambos resistentes aos macrólidos, lincosamidas e tetraciclinas. A maioría dos illamentos do ST3 son resistentes ás fluoroquinolonas, o que indica a notable capacidade do ST3 de acumular mutacións nas rexións determinantes de resistencia a quinolonas e reflicte a presión selectiva imposta polo uso destes antibióticos no campo. A valnemulina mostrou ser eficaz fronte a ambos os subtipos in vitro.
3. M. bovis desempeña un rol importante nos casos de enfermidade respiratoria en xatos de ceba en España. A broncopneumonía caseonecrótica é o patrón morfolóxico máis común nos animais infectados e a miúdo coexisten patróns asociados a outras bacterias e virus. Os illamentos de M. bovis recuperados destes casos clínicos mostran resistencia in vitro á maioría dos antibióticos empregados para o tratamento en campo.
4. A coexistencia de diferentes liñaxes de M. bovis en canto a rabaño, e mesmo en canto ao animal, facilita eventos de transferencia xenética horizontal, como a transferencia cromosómica dos micoplasmas. Estes eventos contribúen a diversidade do xenoma e poderían dificultar o diagnóstico e control da enfermidade.
5. Nas condicións avaliadas, a adición de Lactobacillus spp., enrofloxacino ou doxiciclina afecta negativamente á viabilidade de M. bovis en seme diluído, o que podería ser útil para tratar as doses seminais e diminuír o risco de transmisión de M. bovis durante a inseminación artificial. Tamén se observou que o diluínte seminal Tris-citratofrutosa lle afecta negativamente á viabilidade do axente, aínda que en menor medida que o probiótico e antibióticos.
6. Baixo as condicións avaliadas, a adición de Lactobacillus spp diminúe a viabilidade de M. bovis en moco cervical, o que suxire que podería ser útil para controlar a proliferación do patóxeno o tracto cérvicovaxinal das vacas.
Analysis of risk pathways for the introduction of Mycoplasma bovis into New Zealand (N.o 2017/1). (2017). Ministry for Primary Industries. New Zealand Government.
Becker, C. A. M., Ambroset, C., Huleux, A., Vialatte, A., Colin, A., Tricot, A., Arcangioli, M.-A., & Tardy, F. (2020). Monitoring Mycoplasma bovis diversity and antimicrobial susceptibility in calf feedlots undergoing a respiratory disease outbreak. Pathogens, 9(7), 593. https://doi.org/10.3390/pathogens9070593
Becker, C. A. M., Thibault, F. M., Arcangioli, M.-A., & Tardy, F. (2015). Loss of diversity within Mycoplasma bovis isolates collected in France from bovines with respiratory diseases over the last 35 years. Infection, Genetics and Evolution, 33, 118-126. https://doi. org/10.1016/j.meegid.2015.04.019
Caswell, J. L., Bateman, K. G., Cai, H. Y., & Castillo-Alcala, F. (2010). Mycoplasma bovis in respiratory disease of feedlot cattle. The Veterinary Clinics of North America. Food Animal Practice, 26(2), 365-379. https://doi.org/10.1016/j. cvfa.2010.03.003
Citti, C., Dordet-Frisoni, E., Nouvel, L. X., Kuo, C. H., & Baranowski, E. (2018). Horizontal gene transfers in mycoplasmas (Mollicutes). Current Issues in
Molecular Biology, 29, 3-22. https://doi. org/10.21775/cimb.029.003
Deng, Q., Odhiambo, J. F., Farooq, U., Lam, T., Dunn, S. M., & Ametaj, B. N. (2014). Intravaginal lactic acid bacteria modulated local and systemic immune responses and lowered the incidence of uterine infections in periparturient dairy cows. PloS One, 10(4), e0124167. https://doi.org/10.1371/journal. pone.0124167
Deng, Q., Odhiambo, J. F., Farooq, U., Lam, T., Dunn, S. M., Gänzle, M. G., & Ametaj, B. N. (2015). Intravaginally administered lactic acid bacteria expedited uterine involution and modulated hormonal profiles of transition dairy cows. Journal of Dairy Science, 98(9), 6018-6028. https://doi.org/10.3168/ jds.2014-8559
Dordet-Frisoni, E., Faucher, M., Sagné, E., Baranowski, E., Tardy, F., Nouvel, L. X., & Citti, C. (2019). Mycoplasma chromosomal transfer: A distributive, conjugative process creating an infinite variety of mosaic genomes. Frontiers in Microbiology, 10. https://doi. org/10.3389/fmicb.2019.02441
Dudek, K., Nicholas, R. A. J., Szacawa, E., & Bednarek, D. (2020). Mycoplasma bovis infections—Occurrence, diagnosis and control. Pathogens, 9(8), 640. https://doi.org/10.3390/pathogens9080640
Faucher, M. (2018). Le transfert horizontal de gènes chez les mycoplasmes: De l’acquisition de l’antibiorésistance à la dynamique des génomes. [Phd]. https://oatao.univ-toulouse.fr/24001/
Faucher, M., Nouvel, L.-X., DordetFrisoni, E., Sagné, E., Baranowski, E., Hygonenq, M.-C., Marenda, M.-S., Tardy, F., & Citti, C. (2019). Mycoplasmas under experimental antimicrobial selection: The unpredicted contribution of horizontal chromosomal transfer. PLOS Genetics, 15(1), e1007910. https://doi. org/10.1371/journal.pgen.1007910
García-Galán, A. (2022). Mycoplasma bovis infection in Spanish cattle herds and evaluation of new control strategies. [Tesis]. https://digitum.um.es/digitum/ handle/10201/126003
García-Galán, A., Baranowski, E., Hygonenq, M.-C., Walch, M., Croville, G., Citti, C., De la Fe, C., & Nouvel, L.-X. (2022). Genome mosaicism in field strains of Mycoplasma bovis as footprints of in-host horizontal chromosomal transfer. Applied and Environmental Microbiology, 88(1), e0166121. https:// doi.org/10.1128/AEM.01661-21
García-Galán, A., Seva, J., GómezMartín, Á., Ortega, J., Rodríguez, F., García-Muñoz, Á., & e la Fe, C. (2021). Importance and antimicrobial resistance of Mycoplasma bovis in clinical respiratory disease in feedlot calves. Animals, 11(5), 1470. https://doi.org/10.3390/ ani11051470
García-Galán, A., Nouvel, L.-X., Baranowski, E., Gómez-Martín, Á., Sánchez, A., Citti, C., & de la Fe, C. (2020). Mycoplasma bovis in Spanish cattle herds: Two groups of multiresistant isolates predominate, with one remaining susceptible to fluoroquinolones. Pathogens, 9(7), 545. https://doi.org/10.3390/ pathogens9070545
García-Galán, A., De la Fe, C., Gomis, J., Bataller, E., Sánchez, A., Quereda, J. J., García-Roselló, E., & Gómez-Martín, A. (2020). The addition of Lactobacillus spp. negatively affects Mycoplasma bovis viability in bovine cervical mucus. BMC Veterinary Research, 16(1), 251. https://doi.org/10.1186/s12917-02002454-9
García-Galán, A., Gómez-Martín, Á., Bataller, E., Gomis, J., Sánchez, A., Gadea, J., Vieira, L. A., García-Roselló, E., & De la Fe, C. (2020). The addition of Lactobacillus spp., enrofloxacin or doxycycline negatively affects the viability of Mycoplasma bovis in diluted bovine semen. Animals, 10(5), 837. https://doi. org/10.3390/ani10050837
Gautier-Bouchardon, A. V. (2018). Antimicrobial resistance in Mycoplasma spp Microbiology Spectrum, 6(4). https://doi.org/10.1128/microbiolspec. ARBA-0030- 2018
Haapala, V., Pohjanvirta, T., Vähänikkilä, N., Halkilahti, J., Simonen, H., Pelkonen, S., Soveri, T., Simojoki, H., & Autio, T. (2018). Semen as a source of Mycoplasma bovis mastitis in dairy herds. Veterinary Microbiology, 216, 60-66. https://doi.org/10.1016/j.vetmic.2018.02.005
Khalil, D., Becker, C. A. M., & Tardy, F. (2016). Alterations in the quinolone resistance determining regions and fluoroquinolone resistance in clinical isolates and laboratory-derived mutants of Mycoplasma bovis: Not all genotypes may be equal. Applied and Environmental Microbiology, 82(4), 1060-1068. https://doi.org/10.1128/AEM.03280-15
Nicholas, R. A. J., & Ayling, R. D. (2003). Mycoplasma bovis: Disease, diagnosis, and control. Research in Veterinary Science, 74(2), 105-112. https:// doi.org/10.1016/s0034-5288(02)00155-8
Maunsell, F. P., Woolums, A. R., Francoz, D., Rosenbusch, R. F., Step, D. L., Wilson, D. J., & Janzen, E. D. (2011). Mycoplasma bovis infections in cattle. Journal of Veterinary Internal Medicine, 25(4), 772-783. https://doi. org/10.1111/j.1939- 1676.2011.0750.x
Desde que no ano 2011 Lely sacou ao mercado o Lely Vector, foi mellorando o desenvolvemento da máquina para que a súa rendibilidade fose cada vez maior. Hoxe en día, o Vector é o sistema de alimentación máis rendible para a súa explotación leiteira.
En números anteriores falamos da importancia do sistema de alimentación
Lely Vector e das súas características principais, entre as que se inclúe un alto rendemento na alimentación e no apartado económico.
A continuación, realizaremos unha comparativa entre o carro unifeed e o Lely Vector para ver a eficiencia económica do Vector nun caso real. Tomaremos como exemplo un modelo de explotación leiteira de 120 vacas en muxido, coas súas vacas secas (12) e a súa recría (68). En base a este modelo de granxa, compararemos o custo que supón para un gandeiro o carro autopropulsado fronte ao Lely Vector, tendo
en conta varios factores: os consumos enerxéticos, a man de obra, o aumento de produción e o desperdicio de comida.
Calcularemos este apartado de forma mensual para simplificar as contas. Poñeremos como exemplo o consumo dun carro unifeed que gasta uns 16 litros cada hora de funcionamento.
45 horas 16 litros/hora1,10 €/litro 792 €
Agora enfrontaremos os datos co Lely Vector, considerando que a cociña se carga unhas tres veces por semana e que cada carga leva de media 1 hora e 30 minutos. O consumo, ao ser cargado con telescópica ou tractor con pa, diminúe fronte ao consumo do carro mesturador.
18 horas12 litros/hora1,10 €
Neste apartado tamén se terá en conta o gasto eléctrico da máquina.
Con esta comparativa é facilmente apreciable o aforro económico que achega o Lely Vector ao gandeiro, sendo unha cifra positiva de 464,4 € ao mes de diferenza co mesmo número de animais.
Algo que case nunca se ten en conta á hora de cambiar o sistema de alimentación é o custo da man de obra, xa que, en moitas ocasións, é o propio gandeiro quen fai a mestura co carro unifeed. Para calcular este custo, utilizaremos o baremo de 12 €/hora de gasto.
No caso do Lely Vector, á parte do tempo de carga da cociña descrito no apartado anterior, contaremos tamén o tempo que empregará o gandeiro en limpar a cociña e revisala diariamente, sumando algo máis de 22 minutos ao día, 6 horas ao mes.
Vemos que existe unha diferenza notable no emprego da man de obra cun sistema ou outro, arroxando un resultado positivo do Lely Vector cunha diferenza de 252 € mensuais.
AUMENTO DE PRODUCIÓN
Lely realizou numerosos estudos sobre o Lely Vector, as súas prestacións, consumos… e tamén sobre o incremento de leite nas ganderías que instalaron este sistema automático de alimentación.
Estes estudos, realizados en ganderías de todo o mundo desde o ano 2013, sinalan que se obtén un aumento de produción o primeiro ano de 1,42 litros máis de leite por vaca e por día tras a instalación do Vector, pasando a 1,65 litros máis dous anos despois da posta en marcha da alimentación intelixente. Aquí os cálculos son sinxelos: obtendo unha media entre o primeiro e o segundo ano, obtemos un incremento de 1,53 litros por vaca e por día. Volvendo ao exemplo inicial dunha granxa con 120 vacas en lactación, o incremento de produción traducido a euros sería de 2.478 € ao mes, contando con que o prezo final que perciba o gandeiro sexa de 45 céntimos por litro de leite.
Ao final do día, en calquera gandería é imposible medir a cantidade de comida que poden inxerir as vacas durante 24 horas, posto que sempre adoitan quedar restos
que os animais non comen. Estes desperdicios tamén son facilmente cuantificables.
Nos estudos que Lely realizou sobre o antes e despois do Lely Vector nunha explotación leiteira, reflíctese un aforro substancial en comida diaria, xa que os restos que quedan na cornadiza cun sistema de carro autopropulsado de media se cifran en 180 kg de comida ao día, fronte aos tan só 10 kg que hai de desperdicio co Vector.
Aquí, novamente, o cálculo é moi sinxelo. De media, desperdícianse 170 kg nunha granxa con carro mesturador, o que supón algo máis de 5 toneladas ao mes ou, o que é o mesmo, 62 toneladas brutas de comida ao ano. Tendo en conta que cada tonelada ten un prezo de 253 €, esta comparativa ofrécenos un resultado de aforro de 1.290 € ao mes en comida co Lely Vector que non hai que desbotar.
Para resumir os cálculos dispostos nos apartados anteriores e mostrando unha táboa con todos os valores obtidos, pódese ver perfectamente que o Lely Vector é un sistema moi rendible para unha explotación leiteira, do cal se pode obter un gran rendemento fronte a calquera sistema de alimentación autopropulsado.
Está claro que os máis de 53.000 € positivos que achegan as contas poden destinarse en gran medida a amortizar a máquina, dos que se poderían deducir 30.000 € para amortización e 3.000 € para o seu mantemento anual, polo que o beneficio neto se situaría en pouco máis de 20.000 € anuais.
Se quere máis información sobre o Lely Vector, non dubide en contactar co seu Lely Center máis próximo. Os profesionais de Lely realizaranlle un estudo sen compromiso e contaranlle os beneficios que esta máquina pode achegar á súa explotación.
Malia que esta enfermidade é menos frecuente en adultos que en xatos, pode chegar a ser un problema grave na granxa. Nese traballo descríbense os diferentes tipos de pneumonías existentes, as súas posibles causas, os seus diagnósticos diferenciais e, finalmente, detállase o mellor plan de vacinación tanto para vacas adultas coma para a recría.
Juan Vicente González Martín PhD, ECBHM, profesor na Facultade de Veterinaria da Universidade Complutense de Madrid
Con frecuencia atendo consultas de gandeiros preocupados por casos repetidos de pneumonía nas súas vacas. Evidentemente, non se trata dunha soa vaca, ninguén se preocuparía por iso! Son granxas nas que tratan moitas, ben de maneira continua, ben en brotes. Nesas granxas o gasto realizado en antibióticos, antiin-
flamatorios e vacinas é considerable, ao que habería que sumar o leite refugado por residuos medicamentosos. As pneumonías nos animais maiores dun ano, incluídas as vacas adultas, son moito menos frecuentes que nos xatos. Con todo, nalgunhas granxas a pneumonía pode chegar a supor un grave problema.
Á hora de abordar o diagnóstico e establecer as medidas de control, atopámonos cunha primeira dificultade: a pneumonía en vaca adulta ten moitas máis posibles etioloxías que nas xatas, polo que para o seu estudo e diagnóstico é conveniente clasificalas. Unha estratexia que pode axudarnos á hora de realizar o diagnóstico diferencial é clasificalas en función do modo de aparición, desde un punto de vista epidemiolóxico. Teremos así tres tipos de presentacións: 1) esporádicas, cando ocorren ocasionalmente afectando a un só animal; 2) epidémicas, cando aparecen en brotes repentinos que afectan a toda ou a unha gran parte dos animais dunha explotación, e 3) endémicas, cando temos na granxa un problema que afecta por goteo de maneira continuada no tempo, con maior ou menor frecuencia segundo períodos.
1. Pneumonías esporádicas (casos puntuais nun só animal)
As pneumonías esporádicas son máis comúns nas vacas adultas que na recría. Entre as posibles causas temos a pneumonía por aspiración, a pneumonía embólica ou as pneumonías intersticiais, entre outras. Tanto a pneumonía por aspiración como a embólica aparecen sempre como casos illados e pódense dar a calquera idade, aínda que veñen máis a miúdo en animais adultos.
• A pneumonía por aspiración, tamén chamada gangrenosa, orixínase cando algún líquido estraño, como medicamentos ou o propio bolo ruminal, entra nos pulmóns. Os pulmóns non teñen mecanismos de defensa fronte a esas substancias e prodúcese unha infección
Gráfica 1. Clasificación en base ao tipo de cadro epidemiolóxico da pneumonía
por unha gran variedade de bacterias que, literalmente, podrecen o pulmón e terminan causando a morte. Case todos os casos están producidos por unha administración incorrecta de medicamentos por vía oral, como as usadas para o tratamento da cetose, a hipocalcemia, o timpanismo ou a atonía ruminal. A característica diagnóstica máis significativa é que o aire expirado ten un cheiro fétido.
• A pneumonía embólica ou metastásica é a que se orixina por unha embolia dun foco de pus, un absceso, que normalmente se atopa no fígado.
A maioría están causadas por erros de alimentación que producen acidose ruminal. Esta pneumonía remata matando a vaca
por unha hemorraxia pulmonar masiva, polo que frecuentemente esta aparece morta sangrando por ambos os ollares.
• As pneumonías intersticiais, causadas por alerxia ou por hipersensibilidade, como o pulmón do granxeiro ou a alerxia ao leite, son tamén esporádicas. Tamén son deste tipo as pneumonías tóxicas coma o edema e enfisema pulmonar agudo bovino por 3-metil indol. Con todo, neste caso as pneumonías adoitan aparecer en forma de brotes.
Sexa como for, todas as pneumonías anteriores, por seren raras e afectaren case sempre a un só animal, non adoitan ser causa de preocupación, aínda que moitas delas sexan mortais.
2. Pneumonías epidémicas (brote que afecta numerosos animais)
As pneumonías epidémicas, ao afectar a moitos animais propagándose moi rápido, si adoitan ser motivo de alarma. Aparecen tipicamente na recría, normalmente ao redor da desteta, aínda que, máis raramente, tamén se poden ver nas vacas adultas. Son máis propias do outono e o inverno, e adoitan denominarse ‘síndrome respiratoria bovina’ (SRB), no caso dos xatos de ceba ou pneumonía enzoótica dos xatos, no caso das xatas de recría.
A enfermidade é, tecnicamente falando, unha broncopneumonía. Pode estar causada por virus e bacterias, que, en moitos casos, actúan de forma conxunta. Os virus implicados con máis frecuencia son o coronavirus bovino (BCoV), o virus da
parainfluenza 3 (PI3), o virus respiratorio sincitial bovino (BRSV) e o herpesvirus bovino 1, que produce a IBR, e as bacterias principais son Mannheimia haemolytica,Pasteurella multocida, Histophilus somni, Mycoplasma bovis e Trueperella pyogenes. Esa mesma broncopneumonía, aínda que é típico que afecte a xatos de ata seis meses de idade, ás veces pódese ver en brotes de pneumonía en vacas adultas cando se introducen animais novos do exterior. Eses brotes acostuman estar causados polos virus anteriormente citados, cando algún dos animais, recentemente acabado de introducir, portaba algunha cepa fronte á cal as vacas do establo non posuían inmunidade, xa sexa por ausencia de contacto previo ou por non estar vacinadas. A gravidade do cadro clínico provocado por eses brotes dependerá das condicións da granxa e do status inmunolóxico das vacas. A maior parte dos virus respiratorios adoitan dar lugar a cadros leves, dunha a dúas semanas de duración, que se curan por si mesmos, como sucede cos nosos arrefriados e as gripes, pero, se a granxa ten mala ventilación, mala alimentación ou os animais están estresados, despois da infección viral aparecerán complicacións polas bacterias antes citadas dando lugar a mortalidade e animais crónicos que teremos que enviar ao matadoiro.
3. Pneumonía enzoótica nas vacas adultas Por fortuna, na maioría das granxas non se introducen animais procedentes doutras granxas, polo que non é habitual que haxa brotes epidémicos. Aínda así, nas granxas que incorporan animais procedentes doutras
granxas, feiras ou centros de recría podemos atoparnos problemas de pneumonía pola entrada de distintos axentes, como o BRSV ou o IBR. Pero, en moitas granxas, temos broncopneumonías en vacas adultas, ben esporádicas, ben enzoóticas. Esas pneumonías teñen, tipicamente, catro etioloxías principais: reactivación do IBR, reactivación de casos crónicos, brotes de BRSV e casos provocados por Mannheimia haemolytica 3.1. Reactivación de casos crónicos. Este tipo de pneumonía pódese ver en xatas tanto ao longo de toda a recría como despois do parto. A orixe está nunha ou varias pneumonías que ocorreron durante a lactación ou a desteta, que non se curaron ben e/ou que deixaron os pulmóns moi afectados, cunha diminución da súa capacidade pulmonar e en ocasións mesmo abscesos. Máis tarde, cando esas xovencas estean sometidas a situacións estresantes como altas temperaturas, po, exercicio intenso, outras infeccións virais, o parto ou a alta produción láctea, os pulmóns desenvolverán unha pneumonía intersticial aguda con edema de pulmón, e romperán, producíndose enfisema pulmonar. Os animais aparecen repentinamente bafexando coa boca aberta e a lingua fose e morren moi rápido. Estes casos moi frecuentemente diagnostícanse como pneumonía por virus sincitial polo feito de que os pulmóns, na necropsia, aparecen distendidos e enfisematosos, pero o virus non ten nada que ver co proceso. Non existe tratamento para este problema, agás evitar que as xatas enfermen de novas e, se a pesar de
todo o fan, diagnosticalas e tratalas con rapidez con fármacos adecuados para que non queden lesións nos pulmóns.
3.2. Reactivación do IBR en animais con infección latente. Ante distintas causas de estrés coma a introdución de animais, reformas, enfermidade ou posparto; vemos casos de rabaños que deixaron de vacinar fronte á IBR, pero que aínda contan con algúns animais adultos seropositivos sen eliminar, nos que a infección latente se reactiva desencadeando un novo brote clínico da enfermidade.
3.3. Pneumonías por virus respiratorio sincitial. O BRSV está presente na maioría das granxas e circula entre as vacas e xovencas de recría durante todo o ano. Na maioría dos casos non produce síntomas, salvo a primeira vez que infecta a xata. Os casos de enfermidade en gando adulto relaciónanse con contaxios en animais non expostos previamente e cursan con brotes. A orixe deses brotes, en ocasións, non se chega a dilucidar e a gravidade relaciónase con cepas concretas. O diagnóstico deste virus faise por medio do estudo histolóxico e inmunohistoquímico dos pulmóns dos animais mortos. Tamén comprobando a seroconversión dos animais vivos. Para iso, hai que tomar dúas veces soro duns cuantos animais afectados, con dous ou tres semanas de diferenza, e comprobar como aumentaron os títulos de anticorpos fronte ao virus. Un punto importante a considerar é que nos brotes seroconverten tanto os animais enfermos como moitos sans.
3.4. Pneumonías por Mannheimia haemolytica. De todas as bacterias causantes do SRB só esta pode matar de forma aguda desde un xato lactante a unha vaca adulta. Nos xatos, a infección por M. haemolytica sucede ao redor dunha semana despois da infección por algún dos virus anteriormente citados. Con todo, nos animais adultos, mesmo a partir do seis meses de idade, a bacteria pode producir a pneumonía por si soa de forma primaria. Este patrón de infección por M. haemolytica, sen necesidade de infección vírica
marzo | march 25 28
Zaragoza (SPAIN)
17th International Animal Production Show gan.es
17ª Feria internacional para la Producción Animal
SE QUEREMOS PROTEXER AS NOSAS VACAS ADULTAS, NON SE PODE DESCOIDAR A VACINACIÓN FRONTE A MANNHEIMIA HAEMOLYTICA, XA QUE É O PRINCIPAL CAUSANTE DE PNEUMONÍA AGUDA NAS VACAS
previa, obsérvase cada vez con máis frecuencia nas vacas adultas das nosas granxas. A bacteria vive silente, como patobionte, na nasofarinxe de animais sans e cando a vaca sofre inmunodepresión vai producir unha pneumonía. Isto ocorre de forma habitual despois do parto ou entre dous ou tres meses despois no pico de produción láctea, cando as vacas alóxanse cunha mala calidade do aire, normalmente provocada por falta de ventilación. A falta de ventilación, ademais de facilitar o contaxio das pneumonías é, á súa vez, inmunosupresora, ao afectar á inmunidade natural do sistema mucociliar, primeira barreira fronte ás infeccións respiratorias. Os animais con infección por Mannheimia haemolytica presentan claros signos de toxemia. Primeiro teñen depresión, polo que apenas se moven e non comen, e despois tómbanse para, finalmente, morrer. Nos vasos sanguíneos da esclerótica ocular aprécianse ben as alteracións da toxemia, ven ingurxitados e con aparencia difuminada. Na pneumonía intersticial e nas producidas por virus non se ve esa depresión nin as alteracións da esclerótica. Doutra banda, na necropsia aprécianse as lesións características da pleuroneumonía
fibrinosa: gran cantidade de fibrina amarelada sobre a pleura, principalmente na parte cranial e media dos pulmóns, e estes están moi indurados.
Se cortamos os pulmóns, veremos un aspecto marmóreo e mesturado con zonas vermelloescuras alternándose con outras máis claras e tamén o característico engrosamento dos tabiques interlobulillares por fibrina esbrancuxado-amarelada. Contrariamente ao que moita xente cre, unha vaca leiteira adulta pode morrer en tan só tres días por esta enfermidade e salvo que a tratemos de forma rápida e adecuada o primeiro día de afectación, a vaca non sobrevivirá. Tratar de modo adecuado significa pór o antibiótico correcto en dose correcta e durante o tempo necesario. Debido ao gran peso das vacas adultas, un erro frecuentísimo é pór doses insuficientes.
Como podemos previr a aparición das pneumonías enzoóticas das vacas adultas?
Na actualidade, existen boas vacinas fronte ao SRB. Sen dúbida, a oferta de vacinas fronte aos virus respiratorios é maior que fronte ás bacterias.
Se queremos protexer as nosas vacas adultas, non se pode descoidar a vacinación fronte a Mannheimia haemolytica,
xa que é o principal causante de pneumonía aguda nas vacas. Vacinando no período seco, non só protexemos as nosas vacas, senón que tamén lles transmitiremos inmunidade aos xatos por medio do costro. Pero hai que ter en conta que as vacinas de tipo bacterina, que son as vacinas máis simples, consistentes no cultivo e inactivación das bacterias, son moi pouco eficaces (as autovacinas son dese tipo e, ademais, obviamente, non teñen a eficacia probada que si teñen as vacinas comercializadas). Por iso, as vacinas fronte a Mannheimia haemolytica deben estar deseñadas para xerar anticorpos fronte ás súas toxinas ou aos factores de crecemento, como as proteínas IRP, da bacteria.
Outro punto importante que hai que revisar é o plan vacinal da recría. A vacinación temperá das xatas con vacinas intranasais e parenterais, ademais de protexer as xatas fronte ao SRB na primeira fase da súa vida, axudaranos tamén a previr a aparición máis tardía da pneumonía intersticial, ao longo da recría ou tras o parto, nos animais que quedaron afectados por lesións crónicas cando eran aínda xatas.
SenseHub® Dairy Youngstock,
tu gran aliado en la recría.
Sensehub® Dairy es la solución que puede monitorizar los animales desde que nacen hasta el final del ciclo productivo, ofreciendo información fiable 24/7 para contribuir en la toma de decisiones.
Este producto no está diseñado para diagnosticar, tratar, curar o prevenir ninguna enfermedad en los animales. Para diagnosticar, tratar, curar o prevenir enfermedades animales, consulte con su veterinario. La precisión de los datos recogidos y presentados en este producto no tienen como intención compararse con los de dispositivos médicos o cualquier otro dispositivo de medida científico.
Nas seguintes páxinas imos tratar a influencia dos robots de muxido en algo tan sensible como son as mamites, na medida en que afecta á calidade do leite producido e, o que é máis importante, á saúde e ao benestar da vaca.
Ramiro A. Fouz1, Monica García Mon2
1Facultade de Veterinaria de Lugo (Universidade de Santiago de Compostela)
2Centro Veterinario Meira
Actualmente, en Galicia un 20 % das vacas móxese cun robot de muxido, aínda que o número de ganderías con robot é inferior a esta porcentaxe. Vendo a dinámica do sector, en menos de dez anos esta cifra achegarase ao 50 %, debido á limitación da man de obra, que fai que moitas ganderías opten por este sistema de muxido. Este é o principal motivo á hora de decantarse por el, mentres que os outros puntos fortes do robot, coma a dispoñibilidade de datos ou permitir un rendemento de muxido constante ou o muxido individualizado por teto, pasan a segundo plano.
O robot de muxido non substitúe a man de obra, xa que require unha atención en tempo que pode chegar a ser superior ao empregado nun muxido convencional, pero permite flexibilizar os horarios de traballo e facer máis atractivo o traballo para o persoal contratado ou o da propia granxa. O muxido con sistemas automatizados, o que coñecemos como robot de muxido, onde a vaca acode “voluntariamente” a muxirse, modifica substancialmente o manexo da granxa, afectando a forma de alimentar as vacas, ao seu descanso, á produción de leite e ao xeito na que se atenden, entre outras cousas.
Unha das premisas do robot é a posibilidade de incrementar o número de muxidos por vaca, cun efecto tanto positivo coma negativo sobre a posibilidade de contraer unha infección. Unha maior frecuencia de muxidos aumenta as posibilidades de eliminar as bacterias que se localizan na canle do teto, dándolle menos tempo a introducirse na glándula e producir unha infección, de modo que este efecto de “arrastre” se asocia cunha menor probabilidade de infeccións intramamarias.
A maior frecuencia de muxidos tamén fai que o esfínter do teto estea aberto durante máis tempo.
CONTRATADO OU O DA PROPIA GRANXA
Durante o proceso de muxido, a vaca abre o esfínter do teto para permitir a saída do leite, permanecendo aberto tras finalizar o muxido por un tempo, de sesenta a noventa minutos, que pode ampliarse a 4 ou 5 horas nunha vaca con edema. Así, tras o muxido dáse un período de risco de contraer infeccións intramamarias, ao estar aberta a porta de entrada de microorganismos patóxenos, principalmente ambientais.
Canto máis tempo estea aberto o esfínter, maior probabilidade existe
de contraer unha infección. Para contrarrestar este risco, aplícase un desinfectante coñecido como “baño de tetos ou selador”, que trata de crear unha película desinfectante ao redor do esfínter, mentres este non se pecha de forma natural. É aquí onde o robot induce un maior risco de infección, na medida en que a aplicación do selador se realiza cun spray e non mergullando o teto, como se adoita facer no muxido en sala.
Son moitos os estudos onde se evidencia un maior risco de mamite
TEN COA PRESENZA DE INFECCIÓNS INTRAMAMARIAS, CO CONSEGUINTE INCREMENTO DO RECONTO DE CÉLULAS SOMÁTICAS
Cómpre extremar a limpeza e desinfección das camas ou cubículos cando se aumenta o número de muxidos, xa que, ao deitarse a vaca co esfínter aínda aberto, incrementa a probabilidade de infección
nos seladores aplicados con spray fronte ao mergullado do teto nun vaso con solución desinfectante, xa que non cobre a totalidade deste.
Así mesmo, adoita realizarse un maior gasto do produto e limita a utilización de determinados produtos con alta viscosidade por ter unha aplicación limitada cando se aplica en spray. É frecuente que a casa comercial que se encarga do mantemento do equipo lle faga recomendacións ao gandeiro para que empregue un produto determinado que se adapte ás condicións de uso no robot.
A maiores do selador, debemos extremar a limpeza e desinfección das camas ou cubículos cando se incrementa o número de muxidos, xa que, ao deitarse a vaca co esfínter aínda aberto, aumenta a probabilidade de infección. Debemos ter en conta que os robots non diferencian un ubre sucio dun moi sucio, aplicando o mesmo procedemento de limpeza deste para todas as vacas, con independencia do seu grao de sucidade, polo que a limpeza que realiza o robot dos ubres que chegan moi sucios pode ser deficiente, como quizais sexa o caso das que se deitan fóra dos cubículos. A falta de limpeza do ubre é un dos factores de risco que maior correlación ten coa presenza de infeccións intramamarias, co conseguinte incremento do reconto de células somáticas. A limpeza previa que fai o robot antes da posta de tetoeiras pódese realizar con cepillos ou cunha copa de lavado e existen diferenzas entre ambos os sistemas, sobre todo canto máis sucio estea o ubre.
Unha recomendación para minimizar o risco que supón un esfínter aberto tras o muxido é facer que a vaca se desprace ata a liña de comedeiro, impedíndolle que o faga cara á zona de cubículos, tratando de que que a vaca se manteña de pé o tempo necesario tras o muxido, ata que remata o peche do esfínter.
O robot de muxido é moi esixente no que se refire á súa situación dentro da nave e non adoita dar problemas cando se instala nunha nave de nova construción, onde a súa localización está optimizada e se pode ter en consideración este factor de manexo. Cando se instala o robot en naves xa feitas, deseñadas normalmente para sala de muxido, poden aparecer problemas cando as vacas son obrigadas a saír do robot cara á zona de cubículos.
Así mesmo, a maior número de muxidos, o teto ten menos tempo para recuperarse entre muxido e muxido, sobre todo se existe sobremuxido, polo que se debe extremar o mantemento do robot para evitar excesos de baleiro ou unha incorrecta distribución das fases de pulsación.
Outro elemento que pode condicionar o incremento de infeccións intramamarias é a falta de supervisión por parte do gandeiro durante o muxido. Para iso, o robot dispón de tecnoloxía que trata de suplir en certa medida a observación do ubre e do leite que se moxe, tal como se posibilita nos sistemas convencionais. Ao tempo que tamén realizan un control da condutividade, a cal mide o paso dunha corrente eléctrica a través dun fluído, neste caso o leite. Cando a vaca ten unha mamite, altérase
a condutividade, xa que a alteración na permeabilidade do epitelio glandular inducido pola infección fai que se altere o equilibrio entre os solutos presentes no leite, incrementando o cloro e o sodio, e diminuíndo o potasio. Esta técnica non ten a mesma sensibilidade e especificidade que o reconto de células somáticas para determinar se unha vaca ten mamite, pero poden dar unha orientación sobre o que está a suceder.
Hai que ter en conta que a maioría dos sensores que se empregan actualmente nas granxas, xa sexan detectores de celo, de temperatura, de parto etc. ou os implementados no robot, encargados de informar ao gandeiro sobre algún evento, funcionan como unha proba de diagnóstico, cunha sensibilidade e especificidade determinadas.
A sensibilidade dunha proba fai referencia á súa capacidade para diagnosticar correctamente as vacas enfermas, mentres que a especificidade se refire á capacidade de detectar as vacas sas. Na maioría dos casos, os que desenvolven estas tecnoloxías buscan unha alta sensibilidade, xa que o aspecto comercial condiciona a investigación e o desenvolvemento do produto, de forma que buscan convencer o cliente de que o seu dispositivo detecta o 99 % das vacas enfermas, pero, se a especificidade é baixa, pode facer que os sensores xeren falsas alarmas.
De forma xenérica, os estándares internacionais orientan a que a detección automática de mamite debe ter unha sensibilidade de, polo menos, do 70 % e unha especificidade do 99 % (1 % de falsos positivos).
Automatice el manejo de su ganado gracias a la unión de los sensores Active Tag y las puertas separadorasde Tru- Test.
Puertas separadoras Tru-Test: eficaces y silenciosas para ahorrar tiempo en la selección de animales con los que necesite trabajar.
Sistemas eficientes: controle a sus animales 24/7 y reduzca la carga de trabajo.
Gestión de datos: acceda a todos sus datos a través del software Datamars Livestock o con el sistema de gestión de su explotación.
Monitorización con Active Tag: conozca cómo se comportan sus animales (rumia, alimentación, actividad y descanso) para recibir alertas de celo y salud. De forma individualizada y en grupo.
Tome las mejores decisiones para usted y sus animales basadas en datos para poder obtener la mayor rentabilidad de su negocio. puertas separadoras de los en grupo.
O ROBOT DISPÓN DE TECNOLOXÍA QUE TRATA DE SUPLIR EN CERTA MEDIDA A OBSERVACIÓN DO UBRE E DO LEITE QUE SE MOXE, TAL COMO SE POSIBILITA NOS SISTEMAS CONVENCIONAIS
periodicamente, para que a información que proporciona sexa útil, incluíndo o sistema de pesada do leite (medición do leite producido) que fai o robot.
Os robots de muxido teñen un deseño de procesos que trata de imitar a un muxido convencional, seguindo o que se coñece como unha rutina de muxido. Esta rutina de muxido, con independencia do sistema empregado, convencional ou con robot, debería ser a seguinte e nesta orde:
auga despois de cada vaca e nalgúns casos con desinfectante, reducindo a cantidade de leite residual que puidese quedar da vaca anterior.
Outro elemento relacionado coa desinfección é que nalgúns casos non se realiza o terceiro paso da rutina de muxido, como é a desinfección de tetos ou predipping.
No que se refire á forma de muxir, o robot presenta dous puntos fortes fronte ao muxido convencional, como son a individualización do muxido por teto (moxe teto por teto) e a eliminación do sobremuxido, sendo este un dos principais factores de risco de contraer infeccións intramamarias. Neste senso, os robots axustan o proceso de muxido ás necesidades de cada vaca.
O robot pódese programar para que emita alarmas que lle cheguen ao gandeiro no caso de presentar desviacións importantes ou mesmo desbotar o leite para que non vaia ao tanque, pero non é frecuente activalas, debido precisamente a que se dan falsos positivos; por iso, na maioría dos casos é o gandeiro quen debe consultar os reportes do robot para detectar posibles vacas infectadas. E aquí é onde radica o problema, dado que moitas veces as tarefas non rutineiras (preparación das terras, ensilado etc.) ou burocráticas, cada vez en maior medida limitan o tempo dispoñible do gandeiro para unha consulta frecuente da información que proporciona o robot, co fin de poder actuar rapidamente ante o inicio dunha infección.
Nalgunhas marcas tamén se dispón dun contador de células somáticas, se ben non traballan en continuo e deben ser conectados cando o gandeiro considera que debe facer un control. Tanto este dispositivo coma a maioría dos que traballan de forma ininterrumpida no robot, como os que citamos anteriormente, é preciso testalos e calibralos periodicamente, para que proporcionen unha información fiable. Estas operacións non sempre están incluídas nos contratos convencionais de mantemento do robot, polo que son prácticas que poden quedar nun segundo plano de prioridades. Débese ter en conta que todo elemento que fai unha determinación ten que revisarse
O robot de muxido cumpre a maioría destas especificacións, aínda que ten como punto feble o selado de tetos, como xa comentamos anteriormente. Están deseñados para seguir protocolos de limpeza estritos, desinfectando os tetos antes e despois de cada muxido, se así se configura; este proceso automatizado reduce a aparición de mamite por malas rutinas de muxido. Así mesmo, redúcese o contacto manual no proceso de muxido, o que diminúe a probabilidade de introducir patóxenos externos.
A propagación de infeccións a través do sistema de muxido, principalmente das tetoeiras, que son o elemento que entra en contacto co animal, incrementa o seu risco no caso do robot, xa que utiliza un mesmo xogo de tetoeiras para todas as vacas que se moxen nel. Para evitar o contaxio a través do equipo de muxido, xa sexa a través destas ou do sistema de limpeza, os robots adoitan realizar unha limpeza e, nalgúns casos, desinfección, despois de cada muxido, tratando de minimizar o contaxio de patóxenos, enxaugando as tetoeiras con
É importante que o robot realice correctamente o secado das tetoeiras despois de lavar o teto, xa que un teto mollado facilita o esvaramento de tetoeiras. Este problema pode darse tamén nun muxido convencional onde falle a rutina de muxido, coa posibilidade de corrección (recolocación de tetoeiras), dada a presenza do gandeiro durante o proceso de muxido, mentres que no robot debe programarse esta funcionalidade.
A colocación de tetoeiras no robot de muxido depende moito da morfoloxía mamaria, onde ubres moi profundos ou con mala colocación de tetos respecto do cuarteirón ou cun ligamento traseiro pouco marcado (este ligamento facilita a aliñación dos tetos cando o ubre está cheo)
O ROBOT ELIMINA O SOBREMUXIDO, SEMPRE QUE TEÑA UN CORRECTO MANTEMENTO (NIVEIS DE BALEIRO, FASES DE PULSACIÓN ETC.), DADO QUE AO FINAL NON É MÁIS QUE UN SISTEMA DE MUXIDO QUE TRABALLA COS MESMOS PARÁMETROS QUE UN MUXIDO CONVENCIONAL (PULSACIÓN, BALEIRO ETC.)
ou cun ubre desequilibrado (sen un piso de ubre plano), dificultan a posta de tetoeiras, incrementando o número de muxidos fallidos ou unha deficiente colocación das tetoeiras non acopladas correctamente (onde a tetoeira debería chega ao piso do ubre), o que favorece as flutuacións de baleiro. Estas prodúcense por entradas súbitas de aire atmosférico nas tetoeiras durante o muxido, coa posibilidade de arrastrar microorganismos adheridos á pel do ubre, ao non darse un axuste axeitado da tetoeira ao teto.
As flutuacións de baleiro adóitanse producir por esvaramentos das tetoeira durante o muxido, por un nivel de baleiro de muxido demasiado baixo, por un déficit de reserva de baleiro (inestabilidade de baleiro durante o muxido), pola falta dunha correcta alineación e aplomo da unidade de muxido, por un desgaste das tetoeiras ou por un mal secado do ubre durante a fase de preparación deste. Danse principalmente ao inicio do muxido, por falta dunha estimulación adecuada, ou ao final do muxido, con baixo fluxo ou sobremuxido. Cando non hai fluxo de leite dabondo, o teto estírase e perde contacto coas paredes da tetoeira, favorecendo os esvaramentos.
Nun muxido convencional, as flutuacións de baleiro teñen un maior risco de infección, xa que poden arrastrar tamén pingas de leite dun cuarteirón e inxectalas en cuarteiróns colaterais, co conseguinte risco de transmisión de infeccións dentro da propia vaca. Isto non se dá nos robots ao non existir un colector compartido por varios tetos.
Exemplo de datos de muxido
A cantidade de leite producida por cada teto é diferente: os cuarteiróns dianteiros producen un 40-45 % da produción total respecto dos traseiros, e a diferenza é maior cantos máis partos teña a vaca. A consecuencia é que os tetos dianteiros acostuman ser os primeiros en rematar de muxirse. Nun muxido convencional, a retirada de tetoeiras faise do conxunto dos catro tetos, polo que, se aínda existe fluxo de leite dabondo nos tetos traseiros, non se produce a retirada das tetoeiras, mantendo a pulsación sobre os tetos dianteiros en baleiro, o que predispón a danar o epitelio da punta do teto, producindo queratose e alterando a integridade do esfínter. Este fenómeno é o que se coñece como ‘sobremuxido’, no que as tetoeiras seguen actuando cando xa non están extraendo leite.
O robot de muxido, ao individualizar o muxido por teto, evita este problema, cortando o baleiro e retirando aquelas tetoeiras onde se rexistra un fluxo de leite mínimo. O robot elimina o sobremuxido, sempre que teña un correcto mantemento (niveis de baleiro, fases de pulsación etc.), dado que ao final non é máis que un sistema de muxido que traballa cos mesmos parámetros que un muxido convencional (pulsación, baleiro etc.). Unha das operacións de mantemento que cómpre priorizar no robot é o cambio de tetoeiras, xa que realizan un maior número de muxidos por día que nun muxido convencional.
Os robots, ao igual que determinadas salas informatizadas, permiten rexistrar datos precisos sobre a produción e a saúde de cada vaca. Esta información axuda o gandeiro a levar un seguimento detallado e a identificar patróns de risco, o cal permite implementar estratexias preventivas de maneira proactiva.
Todos os sistemas de muxido teñen as súas peculiaridades. Os robots supoñen unha oportunidade tecnolóxica altamente eficaz, pero require un cambio na forma de traballar e de manexar o gando, de xeito que o éxito dun robot está na adaptación do gandeiro a esta nova forma de traballar.
Diego e Ángel Luis Centeno son os propietarios da gandería Centeno, situada en San Agustín del Pozo (Zamora). Coa recente robotización do seu negocio lograron unha maior liberdade tanto para eles como para os seus animais, ademais dun importante incremento na súa produción diaria.
Esta granxa zamorana dispón de 155 cabezas en total, das cales moxen 130 cunha media de produción de 41 kg/vaca/día. Tamén contan con 90 xatas nun centro de recría en Valencia. Actualmente, o seu número de muxiduras diarias é de 2,9 por animal.
O pai de Diego e Ángel Luis, Leandro, foi quen comezou con este proxecto; dezasete anos máis tarde, os seus fillos tomaron a remuda da empresa. A día de hoxe xestionan eles dous sós o negocio.
As principais razóns que os levaron a instalar robots de muxido na súa gandería eran mellorar a súa calidade de vida e suplir a falta de empregados á que se estaban enfrontando, ademais da busca dun maior volume de datos do seu rabaño. Tras a súa boa experiencia, opinan que este sistema se vai converter no futuro das granxas leiteiras.
SINÓNIMO DE LIBERDADE
Hai xa máis dun ano que os Centeno decidiron implementar na súa explotación, ademais da sala de muxido convencional da que xa dispoñían, dous robots
Lely Astronaut A5, cos que diminuíron a
súa carga de traballo de forma considerable. “Antes, cun empregado, librabamos unha fin de semana cada un, pero agora, grazas aos robots, podemos permitirnos descansar unha tarde cada un, alternándonos”, explica Ángel.
Ambos consideran que a actividade diaria da granxa cos robots é moito máis lixeira. Ángel recalca que “temos que estar presentes, pero é un traballo máis livián”.
A pesar de que aínda combinan a sala cos dous robots, Diego confesa que no futuro teñen pensado quedar unicamente cos A5.
PORMENORIZADO DO GANDO Cos Astronaut tamén levan a cabo unha supervisión máis exhaustiva dos exemplares, xa que lles permiten obter diferentes datos e, con estes, adiantarse a calquera tipo de complicación e utilizalos ao seu favor.
Grazas ao programa de xestión Lely Horizon poden consultar aquela información que consideren relevante en todo momento, como a produción diaria, datos de ruminación, de inxestión, calidade do leite, número de células somáticas e un longo etcétera. Os irmáns afirman
que todos os días, unha vez que chegan á gandería, xa acceden á aplicación.
Tamara Castro, FMS en Lely Center Ávila, aclara que “se trata dun programa moi intuitivo que co tempo os gandeiros manexan ben”. Lely Horizon ten dúas versións: unha para ordenador e outra para móbil. A primeira consta de informes máis detallados e a segunda “está deseñada para un traballo diario, polo que poden ver se hai atrasos, se hai algún tratamento pendente etc.”.
ACHEGA SEGURIDADE
A confianza dos socios de Centeno en Lely estivo clara case desde un primeiro momento: “Cando decidimos instalar os robots, valoramos diferentes opcións, pero Lely gustounos moitísimo”, relata Ángel. O servizo técnico é un dos aspectos que máis tiveron en conta á hora de tomar a decisión: “Hai moito persoal de apoio e témolos practicamente ao lado da casa”, polo que no caso de contar con algunha complicación saben que van ter unha asistencia rápida asegurada.
Para eles os Astronaut son, do mesmo xeito, completamente fiables, xa que durante o tempo que levan implementados no seu negocio non percibiron ningún tipo de problema. Ángel Centeno conta que “os robots non teñen apenas avarías e, se xorde algo, en moitas ocasións soluciónase rapidamente por teléfono”.
Despois do período de adaptación correspondente, os animais comezaron a desenvolver a súa rutina diaria co tráfico libre que defenden en Lely. Desde aquel momento os irmáns Centeno sosteñen que case non teñen atrasos e que ven uns bos resultados.
Ángel declara que os exemplares están moito máis cómodos e que conseguiron unha media de produción de 41 kg por vaca e día −con picos de 44−, cando antes se situaban en 36.
Ademais, co tráfico libre lograron que as vacas sexan moito máis independentes: “Elas diríxense soas ao robot, non se lles molesta en absoluto e poden realizar todas as súas actividades cando queren”.
Á parte dos Lely Astronaut A5, Diego e Ángel adquiriron outras ferramentas da firma holandesa que lles facilitan o traballo na explotación.
Posúen un Lely Collector, que “molesta moito menos as vacas que unha arrobadeira convencional”, comenta Ángel. Ademais, utilizan o arrimador de comida Lely Juno, co que conseguiron que as visitas nocturnas ao robot se incrementasen.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
Center Outeiro +34 671 646 745 Lely Center Aizoain +34 676 182 349
Lely Center Trazo +34 685 117 350
Lely Center Ávila +34 665 772 747
Lely Center Vila Nova +351 227 538 339
Nos primeiros meses do ano empezamos a pensar na fertilización das nosas pradeiras. Antes de decidirnos por unha ou outra opción debemos ter en conta varios condicionantes, que analizamos nas seguintes páxinas.
Alexandre Paz
Delegado técnico comercial Fertiberia TECH
CONSIDERACIÓNS PREVIAS
1. Elementos nutricionais. Que funcións ten cada un?
De modo xeral, podemos falar das seguintes funcións de cada elemento (principais entre outras moitas):
• Nitróxeno: crecemento do cultivo, formación de proteínas
• Fósforo: crecemento radicular
• Potasio: formación de froitos e proteínas
• Xofre: absorción de nitróxeno, formación de proteínas (aminoácidos cistina e metionina)
• Calcio: importante en pH solos, estabilidade de membranas
• Magnesio: formación de clorofila, fotosíntese
• Boro: transporte de azucres e metabolismo proteico
2. Analítica de terra
Para empezar a programar as nosas fertilizacións de pradeiras, o ideal é partir dunha análise de terra.
Desta maneira, sabemos o noso punto de orixe para orientarnos cara a unha opción de fertilizado ou outra.
Como se mostra na imaxe dunha análise de terra típica de Galicia, podemos ver nos puntos onde debemos traballar de cara á fertilización de pradeiras (táboa 1).
En canto ao nitróxeno, os solos adoitan ter alto este elemento, aínda que, xeralmente, é un nitróxeno de tipo orgánico que non estará dispoñible inmediatamente para a pradeira. Pola súa banda, o potasio dos chans
Táboa 2
destas rexións adoita ter os niveis altos, principalmente por achegas de xurro, o que fai que para cultivos pratenses poidamos reducir ou mesmo obviar o fertilizante potásico (táboa 2).
Táboa 1
PARÁMETRORESULTADOACCIÓN
pHÁcidoSubir
Materia orgánica AltaMineralizar
FósforoAltoDesbloquear
CalcioBaixoSubir
MagnesioBaixoSubir
• Extraccións aproximadas de elementos para gramíneas forraxeiras en kg/10 Tm produción de materia seca.
• As cantidades dos elementos nutricionais que se han de aplicar
Active NS es un producto natural en polvo con gran capacidad de intercambio iónico.
El uso de Active NS en el purín es una buena alternativa a los altos costes de los fertilizantes químicos.
Con Active NS obtendrá 1 kg más de Nitrógeno por tonelada de purín produciendo unos cultivos más vigorosos y más sanos.
45%
Reduce hasta un el olor y las emisiones de amoníaco.
1,2 kg
Además, fija más de de N por tonelada de purín.
Distribuido por: www.deplan.es
AGRONOMICAMENTE, O ENCALADO RECOMÉNDASE
REALIZALO ANTES DA IMPLANTACIÓN DO CULTIVO
dependen esencialmente das extraccións esperadas para cada tipo de pradería (p. ex., especies e dominancia de gramíneas ou leguminosas, pastoreo ou sega…) e da fertilidade do chan. Preséntanse as extraccións aproximadas dos nutrientes principais para gramíneas forraxeiras.
3. Encalado
Os chans da cornixa cantábrica son xeralmente chans acedos (pH <7) de forma natural. Estes veñen dados por:
- Rocas de formación de chans son ácidas
- Exceso de choivas, que aumentan o lavado de bases (fundamentalmente, calcio e magnesio)
- Descomposición de materia orgánica
- Choivas ácidas
- Actividade agrícola: uso de certos fertilizantes, aplicación de fitosanitarios, aplicación de xurros…
Os problemas que ocasionan estes pH son os seguintes:
- Deficiencias en calcio e magnesio (por conseguinte, forraxes deficitarias nestes elementos)
- Baixa mineralización da materia orgánica
- Bloqueos de fósforo
- Excesos de aluminio, ferro e manganeso
- Outros (difícil implantación de
leguminosas, forraxes de baixa calidade…)
Para corrixir o pH en solos ácidos debemos encalar.
Agronomicamente, o encalado recoméndase realizalo antes da implantación do cultivo. Non sempre é fácil poder levar a cabo esta acción cando sementamos a pradeira no outono; ademais, en certos tipos de produción pode ser máis interesante realizalo máis adiante (cando vaiamos sementar millo nesas mesmas parcelas, por exemplo).
En caso de non ter realizado o encalado, debemos pensar en realizalo na primavera.
En pradeiras que vaiamos sementar millo posteriormente, é moi importante realizar o encalado na primavera, de tal forma que aproveite a aplicación a pradeira e teñamos o pH máis adecuado para a sementeira de millo.
No mercado atoparémonos varios tipos de emendas calcarias. Debemos partir sempre da máxima de que “calquera cal é boa e calquera momento é bo”, xa que as necesidades de cal adoitan ser elevadas. Como tipos de cal podémonos atopar cales apagados, cales vivos, cales en po, cales en grava miúda, emendas calcarias granuladas… As doses de cada unha delas dependerán da súa concentración (valor neutralizante) e do seu aproveitamento.
Se tomamos a decisión de encalar na primavera, seguramente a mellor opción sexa a aplicación de calcarias granuladas, pola súa fácil distribución con fertilizadora e polas súas poucas perdas por vento ou choiva ao ter un formato sen po. Ademais, ao aplicalas, nós mesmos temos menos problemas para entrar nas parcelas nesta época do ano comparativamente con algún tipo de camión.
É moi importante que teñamos en conta que a emenda pola que nos decidamos non sexa simplemente un cal, xa que estamos á saída do inverno ou inicio da primavera. Sería moi interesante que a emenda teña magnesio, sempre nunha relación Ca/Mg= 5-6; é a relación ideal na que debemos atopalo no chan, para que non haxa deficiencias.
O mercado ofrécenos, ademais, certas emendas máis desenvolvidas e innovadoras, coa incorporación de nitróxeno, fundamental na saída do inverno para axudar o afillado da pradeira e para saír da parada invernal. Existen tamén emendas calcarias complementadas con extractos orgánicos, con adición de microorganismos e mesmo con bacterias solubilizadoras de fósforo, importantes en solos ácidos con elevados bloqueos de fósforo. Estas emendas ofrécennos un plus para o encalado de primavera.
El maíz y las praderas precisan de pH próximo a la neutralidad. Tanto la Caliza Agrícola como la Magnesiana que ofrece Calfensa ayudan a corregir la acidez de nuestros suelos, evitando la toxicidad del aluminio y favoreciendo la asimilación del fósforo. Así mismo, mejoran su estructura, aumentando la aireación y el drenaje.
La caliza de Calfensa proviene de calcita que, una vez molida, es de efecto más rápido que la proveniente de dolomita.
Gracias a la nura de la molienda con la que trabaja Calfensa, sus productos son altamente solubles. Rápida acción difícilmente superable por otras calizas menos molidas o granuladas.
A diferencia de la cal viva, la caliza de Calfensa no es agresiva, no produce quemaduras, lo que facilita su manipulación, siendo, del mismo modo, respetuosa con los microorganismos bene ciosos del suelo.
Dado que se trata de un producto extraído directamente de la tierra, no produce efectos negativos para el medio, siendo reconocido por el Consejo Regulador de la Agricultura Ecológica.
AENOR certi ca los sistemas de Gestión de Calidad, Medio Ambiente y Seguridad y Salud en el Trabajo de Calfensa.
APLICADO SOBRE EL TERRENOA GRANEL
4. Aplicacións de xurro
O aumento da carga gandeira por hectárea (sobre todo nas explotacións intensivo) fai que xeralmente apliquemos altas doses de xurro.
De forma xeral e en cifras redondas, o xurro de vacún ten ao redor de 3 kg de nitróxeno por metro cúbico, 1,5 kg de fósforo por metro cúbico e 3,5 kg por cada metro cúbico de xurro. Estas concentracións poden variar en función de tipo de produción etc.
Sabendo que gran parte do nitróxeno do xurro se oxida durante a aplicación e o fósforo se bloquea por ser aplicado no medio ácido, o que máis nos vai achegar o xurro de vacún é potasio. En función do volume de xurro que apliquemos, necesitaremos aplicar máis ou menos fertilizante químico.
5. Tipos de pradeiras
Dentro da infinidade de combinacións que nos podemos atopar en canto a praderías, podemos facer unha sinxela clasificación do tipo de pradeiras:
- Simples: só raigrás
- Mesturas: con algún tipo leguminosas (veza, trevo…)
- Permanentes, de longa duración, plurianuais
- Dun só corte
- De corte e pastoreo
En función do tipo de pradeira que teñamos, debemos orientar o noso tipo de fertilizado.
6. Tipos de fertilizantes
Dentro da ampla oferta de fertilizantes que atopamos no mercado, podemos facer unha segmentación simple, dividíndoos en:
Complexos: os fertilizantes complexos son aqueles que garanten que dentro de cada esfera de fertilizado conteñen o NPK que indica a ficha técnica, son fabricados xuntando as materias primas nun reactor, facendo que reaccionen entre si e garantindo a súa composición.
De mestura: os fertilizantes de mestura, ou blending, son aqueles que se fabrican simplemente cunha mestura de materias primas, o que lles provoca diferentes desvantaxes:
- Estratificación dos gránulos (no transporte)
- Distribución heteroxénea no chan (na distribución)
- Os compostos químicos poden reaccionar e transformarse,
Fuente: AIMCRA
mentres que cun complexo son estables en tempo
- Nutrición desequilibrada e heteroxénea
- Menor rendemento e peor calidade dos cultivos
Convencionais ou tradicionais: son os fertilizantes clásicos que a maioría das empresas poden comercializar. As súas diferenzas baséanse na solubilidade dos seus nutrientes, así como na diversa composición que poidan ter.
Específicos: son os produtos de última xeración. Á parte do NPK que achega un fertilizante tradicional, proporciona certo micro/macroelementos necesarios en función do tipo de chan ou cultivo. Deben engadir tamén algún tipo de tecnoloxía (potenciadores nutricionais, bioestimulantes, recubrimentos…). En definitiva,
son produtos que fan unha nutrición máis equilibrada e eficiente.
Opcións de fertilización de primavera: a) Fertilizantes NPK tipo 2-1-1/ 3-1-1: este tipo de fertilizantes complexos son moi usados polos gandeiros para praderías dun ou dous cortes, son fertilizantes altos en nitróxeno que tamén achegan fósforo e potasio. É recomendable que estes fertilizantes sexan co nitróxeno en forma nítricaamoniacal; non é recomendable que sexan formulados en base ureica, pois nestas latitudes son imprescindibles nitróxenos de acción máis rápida. Pensemos que a aplicación destes produtos adoita facerse ao redor de 60 días antes do corte ou aproveitamento.
b) No mercado podemos atoparnos diferentes tipos destes NPK
EXISTEN POLÍMEROS REGULADORES MÁIS DESENVOLVIDOS NO MERCADO QUE, ADEMAIS DE OFRECERLLES TODA A PROTECCIÓN AOS NUTRIENTES, TEÑEN UN EFECTO BIOESTIMULANTE PARA A PLANTA
Á hora de realizar a nosa elección, debemos valorar a forma en que vén en nitróxeno (sempre recomendable con parte nítrica), solubilidade do fósforo e tecnoloxías que achegue o fertilizante. Dentro de tecnoloxías que nos podemos atopar, son frecuentes fertilizantes con moléculas inhibidoras de nitrificación. Estes produtos de sínteses funcionan retardando o paso de nitróxeno amoniacal a nítrico, que se realiza de forma natural nos solos por parte de bacterias nitrosomonas. O inconveniente destes produtos é que non protexen do lavado os nutrientes (tan importante en zonas como a cornixa cantábrica polas súas elevadas choivas, con medias de 1.200 mm e zonas que algún ano chegan a 2.000 mm) e son pouco respectuosos co medio ambiente.
Existen hoxe en día fertilizantes con tecnoloxías con base nos polímeros reguladores, que garanten a dispoñibilidade dos nutrientes durante máis tempo, que evitan o lavado non só de nitróxeno senón tamén do resto dos nutrientes (xofre, tan importante na asimilación do nitróxeno e a formación de proteínas) e, no caso de fósforo e potasio, evitan bloqueo no chan. Son fertilizantes considerados de residuo cero e máis respectuosos co medio ambiente. Así mesmo, existen polímeros reguladores máis desenvolvidos no mercado que, ademais de ofrecer toda a protección
aos nutrientes, teñen un efecto bioestimulante para a planta.
c) Fertilización só con nitróxeno Cada vez está máis estendido o uso de fertilizantes en base soamente a nitróxeno, aplicados 30 ou 40 días antes da previsión de corte. Ante a elección deste tipo de fertilizantes, é importante ter en conta que a planta necesita máis nutrientes que unicamente nitróxeno; sería importante que estivesen complementados con xofre. Como aludimos anteriormente, o xofre é imprescindible para a formación de certos aminoácidos esenciais e, por tanto, proteínas, ademais de ser necesario na absorción do nitróxeno (a adición de xofre aumenta o rendemento do fertilizante nitroxenado, axuda ao seu aproveitamento por parte da planta). É fundamental que estes produtos non teñan un “exceso” de xofre, de tal forma que quede xofre residual que provoque unha acidificación do chan. Debemos ter en conta que o ideal é que sexa un xofre “neutro”. Igualmente, debemos saber o relevante que é que os fertilizantes nitroxenados veñan tamén complementados con outros macroelementos tan necesarios como o calcio, o magnesio (sobre todo se non se fixo un encalado que leve magnesio) e boro, elemento tan fundamental para todo tipo de cultivos (moi asociado á actividade metabólica da planta,
traslocación de azucres, sínteses de hormonas…) e animais (influencia directa no metabolismo do calcio, fósforo e magnesio).
Do mesmo xeito que os NKP altos en nitróxeno, todos os fertilizantes nitroxenados deberían ir protexidos do lavado con algún tipo de tecnoloxía e, por suposto, ser con nitróxeno nítrico amoniacal para obter a velocidade de resposta que queremos en pouco máis dun mes.
Cabe saber que este tipo de nitroxenados protexidos poden ser utilizados en praderías de mesturas con leguminosas para que non sexan danadas.
c) Fertilizantes NPK 1-2-1 ou 1-2-0 En pradeiras permanentes, sexan só para corte ou corte + pastoreo, é importante ter unha boa fertilización en base a fósforo. En caso de non aplicar un fertilizante fosfatado en sementeira, é fundamental aplicalo na primavera. Neste tipo de praderías buscamos un rebrote rápido para sacar máis dun corte para silo ou para herba seca; no caso de praderías con pastoreo, procuramos unha duración do pasto que nola achegará o fósforo.
Debemos ter en conta que neste tipo de fertilizantes é bo que leven unhas porcentaxes elevadas en calcio e, sempre que sexa posible, complementalos con certas tecnoloxías, como poden ser extractos orgánicos para potenciar e desbloquear nutrientes do chan.
7. O fósforo: o gran olvidado?
Como vimos ao comezo deste artigo, a importancia do fósforo radica, entre outras moitas funcións, en axudar ao desenvolvemento radicular. En Galicia e a cornixa cantábrica a evolución cultural ha ir evolucionando de usar en pradeiras fertilizantes altos en fósforo a altos en nitróxeno ou mesmo nitróxeno só. Unha vez máis, é de grande interese lembrar a importancia dunha analítica de terra e complementar a fertilización de fósforo cando cumpra. En zonas onde saibamos que pode afectar o vento, en parcelas onde o seu histórico dos últimos anos é que os ataques de vermes son importantes, onde saibamos que imos realizar unha sementeira de millo temperá e son chans fríos…, debemos pensar en preparar unha fertilización complementaria cun produto alto en fósforo, que nos axudará ao enraizamento profundo do millo e paliará en certa medida todos os problemas anteriormente mencionados.
8. Cales son as últimas novidades que propón a industria de fertilizantes?
Sen dúbida, o máis novo que nos imos a atopar a día de hoxe no mundo da nutrición vexetal é a introdución da biotecnoloxía, procesos baseados en fermentacións dirixidas, que van protexer á planta e á microbiota do chan.
Produtos biotecnolóxicos, como son os fixadores de nitróxeno, vannos axudar a mellorar as nosas producións, que achegarán ao cultivo un tipo de nitróxeno digamos “diferente,” que nos vai a axudar sobre todo nos últimos estadios do cultivo, cando por un ou outro motivo non alcance en nitróxeno químico achegado.
Á hora de elixir entre un ou outro debemos fixarnos en varios parámetros como, por exemplo, cantos microorganismos ten e a súa concentración, é ideal que teñan varios tipos de microrganismos e coa maior concentración posible, e que estes traballen tanto en chan como en folla.
É relevante tamén o formato en que veña o produto, líquido, por exemplo, sempre será de máis fácil manexo. Debemos fixarnos tamén en que conteña PGPR (proteínas promotoras do crecemento vexetal) e lipoquito-oligosacáridos (alimento para as bacterias).
TODOS OS FERTILIZANTES NITROXENADOS DEBERÍAN IR PROTEXIDOS DO LAVADO CON ALGÚN TIPO DE TECNOLOXÍA E, POR SUPOSTO, SER CON NITRÓXENO NÍTRICO AMONIACAL PARA OBTER A VELOCIDADE DE RESPOSTA QUE QUEREMOS EN POUCO MÁIS DUN MES
Outro tipo de produtos biotecnolóxicos son os solubilizadores de fósforo, algo, como antes falamos, tan importante e tan pouco dispoñible nos nosos chans. Estes produtos baseados en Pseudomona putida van a solubilizar fósforo e a polo dispoñible para a planta.
Outra novidade a nivel mundial son os bioinhibidores da nitrificación, microorganismos que realizan funcións únicas. Trátase dun novo desenvolvemento microbiolóxico que actúa como un inhibidor da nitrificación, retendo o nitróxeno na terra e evitando que se perda no chan (lixiviación) ou o aire (volatilización). Esta tecnoloxía permite que os fertilizantes enriquezan o chan grazas á súa natureza microbiana, ofrecendo así unha alternativa máis eficiente e respectuosa co medio ambiente en comparación cos inhibidores de síntese química tradicionais.
Como última novidade imos destacar os fertilizantes fabricados con amoníaco verde, os cales nos van a axudar a reducir a pegada de carbono nas nosas explotacións e poder así cumprir con toda a lexislación europea que se aveciña en canto á descarbonización da agroindustria.
A modo de resumo, podemos recomendar que a fertilización de praderías na primavera iníciese por un encalado; no caso de non realizalo con anterioridade, sempre é mellor facelo con emendas granuladas e complementadas con magnesio e nitróxeno. En canto á fertilización, o ideal é usar fertilizantes con nitróxeno nítrico-amoniacal, tratando sempre de que vaian completos con xofre, calcio, magnesio, boro etc. e, se é posible, sempre con algunha tecnoloxía que protexa do lavado a todos estes nutrientes.
BIBLIOGRAFÍA
Tratado de fertilización, Alonso Domínguez Vivancos
Los microelementos en agricultura, Andre Loué
Fertilizantes y fertilización, Arnold Finck Nutrición de cultivos, Gabriel Alcántar
González
Tratado de fitotecnia general, P. Urbano Terrón
En un contexto de incertidumbre económica, en el que los costes de los piensos compuestos están en constante ascenso debido a la volatilidad de las materias primas, los ganaderos se enfrentan al desafío de mantener la rentabilidad de sus explotaciones. Ante esta realidad, surge una solución innovadora: NERGETIC COMPLETE NSAFE®, el fertilizante de última generación desarrollado por Fertiberia TECH que incorpora una tecnología pionera en el mundo y promete transformar las praderas en verdaderos motores de productividad y sostenibilidad.
NERGETIC COMPLETE NSAFE® integra dos tecnologías pioneras enfocadas en la protección de los nutrientes y en la mejora de la eficiencia de los nutrientes, que han sido fruto de más de seis años de investigación y ofrecen un enfoque revolucionario para la fertilización:
• C-PRO, una protección innovadora Esta tecnología, basada en un polímero biodegradable, crea una barrera física que regula la liberación de nutrientes. Este sistema permite que las plantas absorban el nitrógeno, el fósforo y el potasio de manera gradual y eficiente, y evita pérdidas por lixiviación incluso bajo condiciones climáticas adversas como lluvias intensas. Además, ha sido reconocido a nivel europeo como un bioestimulante capaz de optimizar la absorción de nutrientes en suelos de cualquier pH, lo que mejora la adaptación de las praderas a situaciones extremas.
• NSAFE®, el primer bioinhibidor de la nitrificación del mercado
Se trata de un microorganismo que da un gran salto hacia la sostenibilidad. Con su acción bioinhibidora, NSAFE® revoluciona la forma en que se retiene y aprovecha el nitrógeno en el suelo. A diferencia de los inhibidores químicos tradicionales, esta tecnología microbiológica protege la biodiversidad del suelo y reduce significativamente las pérdidas de nutrientes, al tiempo que incrementa los rendimientos de las praderas.
UN CAMBIO TANGIBLE PARA LOS GANADEROS
Las cifras no dejan lugar a dudas: los ensayos realizados en praderas muestran que el uso de NERGETIC COMPLETE NSAFE® puede duplicar la producción de proteína por hectárea. Este logro no solo significa una mejora en la calidad del forraje, sino también una herramienta para que los ganaderos reduzcan su dependencia de los piensos y aumenten la rentabilidad de sus explotaciones.
NERGETIC COMPLETE NSAFE® representa un avance en el rendimiento agrícola y una clara una apuesta por la sostenibilidad. Su enfoque innovador combina el cuidado del medio ambiente con la necesidad de optimizar los recursos, lo que lo convierte en un aliado clave para los ganaderos que buscan adaptarse a los retos del presente sin comprometer el futuro.
Conoce las soluciones de última generación de Fertiberia TECH
NSAFE® sobre un grano de abono a vista de microscopio electrónico (US-CITIUS)
En un mundo donde la volatilidad de los mercados es la norma, herramientas como estas ofrecen a los productores la posibilidad de transformar desafíos en oportunidades. NERGETIC COMPLETE NSAFE® es mucho más que un fertilizante: es una inversión en productividad, sostenibilidad y, sobre todo, en el éxito del sector ganadero.
No presente artigo achegamos información co obxectivo de demostrar que apostar pola precisión na aplicación de xurro é apostar polo futuro dunha gandería máis rendible economicamente e máis respectuosa co medio ambiente.
Javier Bueno Lema, Blanca Méndez López, Sergio López Botana
Departamento de Enxeñería Agroforestal, Escola Politécnica Superior de Enxeñería, Universidade de Santiago de Compostela Campus Terra, Lugo | javier.bueno@usc.es
1. INTRODUCIÓN
Os tanques distribuidores de xurro, coñecidos popularmente como cisternas de xurro, convertéronse nun dos temas de debate nas zonas gandeiras como consecuencia das normativas aprobadas na Unión Europea para a redución de emisións de amoníaco. A evolución lexislativa desde a firma do Protocolo de Gotemburgo no ano 1999 e as súas consecuencias sobre os sistemas de distribución dos tanques distribuidores de xurro xa foron explicadas no número 9 de Vaca Pinta publicado no ano 2019. Nos cinco anos transcorridos, a principal novidade foi a publicación do Real Decreto 1051/2022, do 27
de decembro, polo que se establecen normas para a nutrición sostible nos solos agrarios. Este RD foi modificado en 2024 polo RD 840/2024, pero no que afecta os tanques de xurro non houbo ningún cambio e, tal e como se vaticinaba en 2019, ponse fin a que as comunidades autónomas poidan establecer excepcións e prohíbese, salvo nos casos indicados a continuación, a utilización do prato de choque, entre outras medidas. En concreto, o apartado 1 do artigo 10 do RD 1051/2022 di que se prohibe a aplicación de xurros mediante sistemas de prato, abanico e por canón, salvo nos seguintes casos: a) Nos recintos con pendientes medias superiores ao 10 %.
b) Na explotación enteira cando os recintos con pendentes medias superiores ao 10 % supoñan máis da metade da superficie total da explotación ou cando a superficie dos recintos con pendentes medias iguais ou inferiores ao 10 % non supere as dúas hectáreas.
O apartado 4 do citado artigo 10 indica que, cando se apliquen estercos sólidos ou xurros ou produtos ou materiais orgánicos ou órganominerais, incluídos os residuos, será obrigatorio empregar polo menos unha das medidas de mitigación de emisións incluídas no anexo V ou calquera outra avalada tecnicamente e recoñecida polas comunidades autónomas para a que se
Figura 1. Inscricións anuais de tanques distribuidores de xurro novos no ROMA
CON ESTE ESCENARIO NORMATIVO, SINDICATOS AGRARIOS E ASOCIACIÓNS DE GANDEIROS PROTESTARON DEBIDO AO CUSTO ECONÓMICO QUE LLES SUPÓN ADAPTAR O PARQUE EXISTENTE DE TANQUES DISTRIBUIDORES DE XURRO Á LEGALIDADE VIXENTE
demostrou unha e ciencia similar á hora de reducir emisións de amoníaco. No anexo V aparecen as barras con tubos colgantes ou patíns e os sistemas de enterrado con discos e reixas, pero non o prato de choque en calquera das súas posicións (normal ou invertida). Aínda que hai anuncios de que algunha comunidade autónoma poida avalar a utilización do prato de choque invertido, vai ser difícil que poida demostrar tecnicamente que consegue unha e ciencia similar ás barras no que respecta á redución de emisións de amoníaco.
Con este escenario normativo, sindicatos agrarios e asociacións de gandeiros protestaron debido ao custo económico que lles supón adaptar o parque existente de tanques distribuidores de xurro á legalidade vixente.
O MERCADO DOS TANQUES DISTRIBUIDORES DE XURRO
En España, a media de unidades novas inscritas no Rexistro O cial de Maquinaria Agrícola (ROMA) nos últimos cinco anos (2019-2023) foi de 771 máquinas anuais. Como vemos na evolución das inscricións da gura 1, o número de unidades novas inscritas no ROMA cada ano estivo entre as 472 e as 1.026 unidades.
O MERCADO DESTE TIPO DE MAQUINARIA BASÉASE DE XEITO MAIORITARIO EN UNIDADES FABRICADAS NO NOSO PAÍS. PRACTICAMENTE, NOVE DE CADA DEZ TANQUES NOVOS VENDIDOS EN 2023 FORON DE FABRICACIÓN NACIONAL
Figura 2. Inscricións de tanques distribuidores de xurro no ROMA por comunidade autónoma no ano 2023
Figura 3. Tanques distribuidores de xurro inscritos no ROMA en 2023 polas 11 marcas comerciais con maior número de unidades
Na figura 2 podemos observar a distribución das 472 unidades novas de tanques distribuidores de xurro inscritos no ROMA no ano 2023 nas seis comunidades autónomas que rexistraron o maior número de inscricións. Entre as seis suman o 82 % do total de tanques novos vendidos en España en 2023.
Se analizamos o tipo de tanque distribuidor de xurro que se vende en España, vemos na figura 3 que das 11 marcas con maior número de unidades novas inscritas en 2023, só dúas non son españolas (Joskin, Bélxica; Herculano, Portugal). As unidades novas vendidas por estas 11 marcas (388) supuxeron o 82 % de todas as inscritas en 2023. Analizando o total das unidades novas vendidas en 2023 (472), só 52 non foron fabricadas en España, o que representa un 11 % de cota de mercado. Isto lévanos a concluír que o mercado deste tipo de maquinaria se basea de xeito maioritario en unidades fabricadas no noso país. Practicamente, nove de cada dez tanques novos vendidos en 2023 foron de fabricación nacional, tal e como observamos na figura 4 Esta cuestión é importante á hora de valorar economicamente o investimento necesario nun tanque distribuidor de xurro para adaptalo ás novas normas. Un terzo das unidades inscritas en 2023 (160) foron fabricadas por empresas galegas (Romay, Moga e Carruxo). Se comparamos o valor de adquisición destes tanques cos fabricados en países do centro de Europa, o investimento redúcese á metade ou mesmo case a un terzo no caso da marca máis cara. É por iso polo que cando se len cifras de investimento elevadas para adaptar os tanques á nova normativa, adóitanse tomar como referencia estas
Figura 4. Orixe da fabricación dos tanques distribuidores de xurro inscritos no ROMA no ano 2023
marcas que non fabrican en España e que, como vemos, supoñen un maior investimento. Hoxe en día unha barra de tubos colgantes ou de patíns de fabricación internacional é posible adquirila a partir de anchuras de traballo de 6 ou 7,5 m cun investimento ao redor dos 18.000-20.000 euros. En fabricación nacional o prezo adóitase reducir nun 30-40 %. Cando unha empresa de servizos, unha CUMA ou unha SAT, adquire un tanque distribuidor fabricado no estranxeiro, non parece moi convincente que se argumenten razóns
económicas para non equipalo con sistemas de distribución localizada no canto do prato de choque. O custo destes tanques supera os 100.000 euros nas capacidades máis vendidas actualmente, polo que as barras de distribución máis económicas poden supoñer un 20 % ou menos do custo total do equipo. Hai que ter en conta que a anchura de traballo dun prato de choque convencional anda ao redor dos 8-10 m, polo que traballar coas barras non ten por que reducir o ancho de traballo durante a aplicación.
Estimula la nitrificación
Reduce los malos olores
Reduce los gases de efecto invernadero
Descargue aquí la presentación completa del producto con todas sus características GRUPO
Os sistemas de distribución alternativos ao prato de choque que utilizan barras ou inxectores reducen os cheiros e as emisións de amoníaco, o que aumenta a dispoñibilidade do nitróxeno que contén o xurro por parte das plantas. Ao achegar máis nitróxeno coa fertilización orgánica, redúcense as necesidades de fertilización nitroxenada en base a fertilizantes minerais, reducindo os custos de produción e aumentando o beneficio económico. Con estes sistemas, o xurro pódese aplicar sobre cultivos xa emerxidos reducindo a súa contaminación e as queimaduras nas plantas. A distribución transversal é máis uniforme e a aplicación é posible en días con vento, xa que reducen os riscos de deriva cara a parcelas ou edificacións lindeiras.
Na década dos anos noventa do século pasado, os traballos de Lorenz e Steffens (1997) xa demostraron que se podían conseguir reducións de ata o 90 % das emisións de amoníaco en comparación co prato de choque coa utilización de sistemas de inxección ou enterrado. Os sistemas con barra de tubos colgantes e con barra de patíns conseguían reducións do 30 e do 70 % respectivamente (figura 5).
Os efectos beneficiosos sobre o pastoreo pódense observar na figura 6, donde se mostran os resultados dun experimento realizado en Irlanda (Forrestal e Burchill, 2019).
Sobre unha pradería cunha produción de 1.100 kg de materia seca por hectárea aplicouse xurro utilizando tres sistemas diferentes de distribución. O pastoreo tivo lugar tres semanas despois da aplicación e comprobouse que as vacas prefiren pastar nas parcelas onde se utilizaron barras de tubos colgantes ou patíns, debido á menor contaminación da herba. A maior cantidade de herba sen comer nas parcelas onde se aplicou o xurro con prato de choque supón máis perdas de forraxe e menos produción de leite.
4. PURINPRECISO
Ademais de utilizar un sistema de distribución que reduza as emisións de amoníaco, na actualidade tamén cómpre coñecer o contido en nutrientes do xurro para poder dosificar con precisión a cantidade a achegar ás parcelas.
5. Perdas de amoníaco despois da aplicación de xurro en pradeiras
Sistemade distribución Perda relativa de amoníaco
Prato de choque Tubos colgantes Patíns Inxector de discos
Plato de choqueTubos colgantesPatinesInyector de discos Pérdida relativa de amoníaco
Sistema de distribución
Fonte: Lorenz e Steffens, 1997
Figura 6. Cuberta vexetal tras o pastoreo segundo o sistema de distribución empregado
Cuberta vexetal tras o pastoreo (kg MS/ha)
Sen xurro
Fonte: Forrestal e Burchill, 2019
Maior contaminación da herba con xurro
Barra de patíns Barra de tubos Prato de choque
Con esta finalidade púxose en marcha en 2023 o Grupo Operativo PurinPreciso, que ten como obxectivo principal deseñar e probar un equipo para análise, control e documentación dixital en tempo real da aplicación de xurros con tanques distribuidores para o seu uso como fertilizantes.
O proxecto está formado por un equipo multidisciplinar composto por Talleres Carruxo SL, os grupos de I+D+i BioModem, Visión Artificial e Arquitectura de Computadores da USC, SAT As Pandas e Fundación Empresa Universidade Galega (FEUGA). Tamén forma parte do Grupo Operativo, en
calidade de membro cooperante, o Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) pertencente á Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal).
O xurro é un produto heteroxéneo cuxa composición varía en función de variables como as características dos animais da explotación, a alimentación, o tipo de cama, o sistema de limpeza etc. Coa entrada en vigor do Real Decreto 1051/2022, de 27 de decembro, polo que se establecen normas para a nutrición sostible nos solos agrarios, establécese a obriga de rexistrar as
MAYOR EFICIENCIA EN EL USO DEL NITRÓGENO
AHORRO OPERACIONAL Y APLICACIONES FLEXIBLES
COMPATIBLE CON LA PROTECCIÓN DEL CLIMA Y DEL MEDIO AMBIENTE
EXCELENTE ALMACENAMIENTO Y APLICACIÓN PRECISA
Fertilizantes estabilizados que reducen la nitrificación y aseguran el suministro de N
Menor número de aplicaciones y menor dependencia del clima
Reducción de las pérdidas de nitratos por lavado y de las emisiones de gases de efecto invernadero
Granulometría homogénea y con ausencia de polvo para garantizar una distribución uniforme de los nutrientes
CO PROXECTO PURINPRECISO TRATARASE DE MELLORAR A PRECISIÓN DOS CONDUTÍMETROS COMERCIAIS, COMBINANDO A SÚA MEDIDA CON OUTROS SENSORES E PROBANDO DISTINTAS LOCALIZACIÓNS DO TANQUE
operacións de achega de nutrientes e materia orgánica ao chan agrario e de auga de rega no caderno dixital de explotación (CUE). Para coñecer a composición analítica do xurro é necesario realizar medidas que poden ser manuais previas á distribución ou electrónicas por medio de sensores durante a distribución.
As vantaxes de dispor de sensores nos tanques distribuidores de xurro que realicen a medida da composición analítica son a comodidade de realización e o proporcionar unha medida continua e en tempo real. Hai que ter en conta que a composición do xurro tamén varía dentro da fosa, xa que, mesmo realizando unha axitación mecánica previa á carga, en función da profundidade irá variando o contido en nutrientes.
Isto implica que a composición analítica do primeiro tanque que se saca da fosa é diferente do último que carga o produto que está no fondo. Cos sensores montados no tanque, analízase o xurro mentres se está aplicando no campo e, con iso, pódese axustar o volume de aplicación en función do nutriente que se determine para achegar en todo momento o que necesita o chan e o cultivo.
No mercado utilízanse actualmente dous tipos de sensores para medir a composición analítica do xurro nos tanques distribuidores: os condutímetros e os sensores NIRS (espectroscopia de reflectancia do infravermello próximo). Os condutímetros son moito máis económicos que o NIR, polo que son os máis utilizados na práctica
en España. Co proxecto PurinPreciso tratarase de mellorar a precisión dos condutímetros comerciais combinando a súa medida con outros sensores e probando distintas localizacións no tanque. O sistema intelixente que se está desenvolvendo permitirá, ademais de determinar a composición analítica, controlar a aplicación en tempo real, rexistrar os datos desta e exportalos ao CUE.
Utilizar sistemas de distribución que reducen as emisións de amoníaco, como as barras con tubos colgantes ou con patíns, melloran a sostibilidade ambiental das explotacións gandeiras e proporciónanlles un beneficio económico ao incorporar máis nitróxeno ao solo e ás plantas. Isto aumenta o rendemento dos cultivos e reduce os custos de produción ao necesitar comprar menos fertilizante mineral. Para cumprir coa normativa vixente tamén cómpre determinar e rexistrar a composición analítica do xurro. Coa utilización de sensores nos tanques distribuidores que realizan a medida en tempo real, podemos axustar a dose de nutrientes que aplicamos con maior precisión. Isto tamén contribúe a distribuír mellor o xurro e reducir o seu impacto ambiental.
6. AGRADECEMENTOS
O proxecto “GO PurinPreciso-Sistema intelixente de control e documentación dixital de equipos de aplicación de xurros para a optimización do seu uso como fertilizantes” está financiado
polas axudas para a execución de proxectos innovadores dos grupos operativos da Asociación Europea da Innovación (AEI), cofinanciadas nun 80 % co Fondo Europeo Agrícola de Desenvolvemento Rural (Feader) no marco do Plan Estratéxico da Política Agraria Común (PEPAC) 2023-2027, con fondos propios da Xunta de Galicia nun 14 % e con fondos do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA) nun 6 %. A Consellería do Medio Rural é o órgano da Administración galega á que lle corresponde propoñer e executar as directrices xerais no ámbito rural, e engloba as competencias en materia de agricultura, gandería, desenvolvemento rural e ordenación comarcal, estruturas rurais, industrias agroalimentarias e forestais, montes, prevención e defensa dos incendios forestais.
REFERENCIAS
Lorenz F; Steffens G (1997). Effect of application techniques on ammonia losses and herbage yield following slurry application to grassland. En: Nitrogen Emissions from Grasslands (Jarvis S C; Pain B F, eds), pp 287-292. CAB International, UK. Forrestal P; Burchill W (2019). Improving farm efficiency using low ammoniaN emission technologies. En: Irish Dairying. Growing Sustainably (Teagasc eds), pp 118-119.
30AÑOS
TECHNOLOGÍA DE ZAPATA DE ARRASTRE A
TECHNOLOGÍA DE ZAPATA DE ARRASTRE A PARTIR DE 5 HASTA 30 METROS
PARTIR DE 5 HASTA 30 METROS
PARTIR DE 5 HASTA 30 METROS
Tel. +31 (0) 546 782 485
Tel. +31 (0) 546 782 485
Tel. +31 (0) 546 782 485
Tel. +31 (0) 546 782 485
s.bos@bomech.nl www.bomech.es
Tel. +31 (0) 546 782 485
s.bos@bomech.nl www.bomech.es
s.bos@bomech.nl www.bomech.es
Tel. www.bomech.es
s.bos@bomech.nl www.bomech.es
s.bos@bomech.nl www.bomech.es
Zandhuisweg 36 7665SH Albergen Países Bajos
Zandhuisweg 36 7665SH Albergen Países Bajos
Zandhuisweg 36
Zandhuisweg 36
Zandhuisweg 36 7665SH Albergen Países Bajos
7665SH Albergen Países Bajos
7665SH Albergen Países Bajos
Nestas páxinas abordamos a importancia de xestionar de forma adecuada as prácticas de encalado e fertilización, en especial nos territorios de Galicia e a cornixa cantábrica, onde as condicións climáticas e do solo son determinantes, e os gandeiros deben adaptar as súas estratexias na procura dunha produción eficiente, sostible e adaptada aos retos do futuro.
Laura Vázquez Loureda Delagro INTRODUCIÓN
As pradeiras son un recurso fundamental para as ganderías do noroeste peninsular, xa que proporcionan forraxe de calidade, indispensable para unha alimentación eficiente do gando e mellorar economicamente os resultados da explotación. Ademais, contribúen significativamente á redución do impacto ambiental, desempeñando funcións esenciais como a retención de carbono, o soporte á biodiversidade e a preservación da fertilidade e estrutura do chan.
No entanto, xestionar as pradeiras de maneira eficaz presenta desafíos importantes, especialmente nun contexto onde a sostibilidade é prioritaria e as normativas vólvense máis estritas. Regulacións como o Real Decreto de Nutrición Sostible en chans agrarios e as directrices da Política Agraria Común (PAC) impoñen limitacións ao uso de fertilizantes, con especial atención en zonas vulnerables.
Neste panorama, resulta imprescindible atopar un equilibrio entre a produtividade das pradeiras e o
cumprimento das normativas ambientais, garantindo a súa capacidade para manter sistemas agrícolas rendibles.
MANEXO INTEGRAL DAS PRADEIRAS
As pradeiras de Galicia e a cornixa cantábrica representan un alicerce estratéxico para a gandería, pero o seu manexo está condicionado por particularidades edáficas e climáticas. Chans ácidos, abundantes precipitacións e rico contido de materia orgánica son factores que, aínda que ofrecen vantaxes, tamén presentan limitacións se non se xestionan de maneira adecuada. Estas condicións poden restrinxir o crecemento óptimo das especies forraxeiras, o que afecta tanto a cantidade coma a calidade do alimento dispoñible para o gando.
Para coñecer de onde partimos, é esencial realizar unha análise do solo que avalíe o seu estado químico. Isto implica tomar mostras de cada parcela, envialas a laboratorios especializados e analizar detalladamente os resultados. Unha análise de calidade debe incluír datos clave como son o pH, a cantidade de materia orgánica e a porcentaxe de saturación de aluminio. Ademais, é fundamental considerar a riqueza de macronutrientes (N, P, K, Ca, Mg e S) e micronutrientes (Fe, Cu, Zn, Mn, Mo e B) presentes no chan, así como a relación de catións e a clase textural.
O encalado é unha práctica complementaria indispensable debido á elevada acidez que caracteriza a estes solos. Un pH baixo dificulta a dispoñibilidade de nutrientes esenciais para a planta, como podemos observar na táboa 1. Así mesmo, reduce a actividade de microorganismos beneficiosos do solo, afectando
directamente á saúde e produtividade das pradeiras. A corrección desta acidez mediante a aplicación de cal non só mellora a dispoñibilidade de nutrientes, senón que tamén optimiza as condicións para o desenvolvemento das plantas e a actividade microbiana, creando un sistema máis equilibrado. Á hora de elixir un calcaria debemos ter en conta o contido de CaO, MgO (en caso de ser necesario), valor neutralizante (VN) e o valor neutralizante efectivo (VNE). Este último dato ten en conta o grao de moenda, que afecta directamente á velocidade de reacción e e cacia (canto máis na sexa unha calcaria, máis rápido actuará no chan).
A fertilización é unha práctica fundamental para repor os nutrientes que as pradeiras perden ao longo do seu ciclo de cultivo. Elementos clave como o nitróxeno, o fósforo e o potasio son esenciais para o desenvolvemento de gramíneas e leguminosas, que constitúen a base da forraxe. Unha nutrición e ciente permítelles ás pradeiras manter a súa capacida-
Táboa 1. Dispoñibilidade de nutrientes en función do pH
de produtiva a longo prazo, proporcionando recursos su cientes para as necesidades do gando e reducindo a dependencia de alimentos externos.
Ademais, as pradeiras destas zonas teñen o potencial de bene ciarse de chans supresivos, que grazas a unha microbiota activa e equilibrada, poden
limitar de xeito natural o desenvolvemento de pragas e enfermidades.
Por outra banda, o manexo adecuado do xurro é crucial para optimizar a produtividade. En rexións como Galicia e a cornixa cantábrica, o xurro é un recurso moi valioso debido ao seu alto contido de nutrientes como
nitróxeno, fósforo e potasio, elementos secundarios como calcio, magnesio e xofre, ademais de microelementos e materia orgánica.
Na táboa 2 móstranse as unidades fertilizantes achegadas coa aplicación de 10 m3 de cada tipo de xurro, cuns valores medios de densidade. Non obstante, a súa eficacia depende de varios factores.
O momento óptimo de aplicación é cando temos unha humidade relativa moderada (ao redor do 50-70 %), unha temperatura inferior a 20 ºC e sen previsións de choiva inmediata (polo menos 24-48 horas) para evitar perdas por lixiviación ou volatilización. Técnicas como a inxección directa ou o uso de dispositivos de bandas permiten aplicar o xurro de maneira precisa e eficiente, reducindo as perdas de nitróxeno. Un correcto manexo pode reducir a dependencia de fertilizantes químicos, diminuíndo custos e mellorando a produtividade.
FERTILIZACIÓN EN FUNCIÓN DO TIPO DE PRADEIRA
O manexo, tanto do encalado coma da fertilización, deben axustarse ao tipo de pradeira e o seu uso específico. En zonas como Galicia e a cornixa cantábrica, onde as condicións climáticas e do chan son determinantes, os gandeiros deben adaptar as súas estratexias segundo as necesidades de cada pradeira:
• Establecemento de novas pradeiras: a creación de pradeiras implica un manexo inicial coidadoso, cunha corrección do pH e nutrición equilibrado, para garantir un bo enraizamento e produtividade inicial. As necesidades nutricionais do cultivo, tendo en conta valores óptimos de fertilidade no chan, sen achega de xurro e produción estimada de 10 Tn/ha, serían as que aparecen na táboa 3:
3
• Pradeiras de pastoreo: estas pradeiras proporcionan forraxe fresca e continua ao gando, o que require unha fertilización para repoñer nutrientes e manter un crecemento equilibrado. Ademais, un manexo adecuado do pH favorece o desenvolvemento de gramíneas e leguminosas resistentes.
Táboa 2. Unidades fertilizantes do xurro cunha densidade media
Os momentos óptimos para a fertilización son un mes antes do inicio do pastoreo e, logo, cada dous pastoreos. As necesidades nutricionais para este tipo de pradeira, tendo en conta valores óptimos de fertilidade no chan, unha produción para o primeiro pastoreo de 1,8 tn/ha e para os seguintes de 1,3 tn/ha, son as que se recollen na táboa 4:
4
• Pradeiras para a sega: destinadas a producir herba seca ou ensilado, estas pradeiras poden manexarse de forma intensiva con varios cortes anuais. Tendo en conta uns valores óptimos de fertilidade do chan, unha produción para o primeiro corte de 5 Tn/ha e para o segundo corte de 4 Tn/ha, as necesidades nutricionais do cultivo serían as que se aprecian na táboa 5:
5
• Pradeiras temporais: utilizadas como cultivo de inverno en rotacións con cultivos como o millo forraxeiro, estas pradeiras requiren unha estratexia de nutrición
intensiva e manexo do chan entre ciclos para evitar falta de nutrientes e a perda da estrutura do chan. As necesidades nutricionais do cultivo cunha produción media de 5 Tn/ha e valores óptimos de fertilidade do chan, son as recompiladas na táboa 6:
As leguminosas xogan un papel clave no manexo das pradeiras, tanto polos seus beneficios agronómicos coma pola súa contribución ao cumprimento das normativas, como as dos ecorréximes da Política Agraria Común (PAC). Estas normativas promoven prácticas sostibles que inclúen a incorporación de leguminosas nas mesturas de pradeiras, o que non só mellora a fertilidade do chan, senón que tamén fomenta a biodiversidade.
As leguminosas, coma o trevo branco, alfalfa ou veza, fixan nitróxeno no chan, o que diminúe a necesidade de os nitroxenados. Ao combinarse con gramíneas, tamén melloran a calidade nutricional da forraxe, e achegan proteínas valiosas para a alimentación do gando.
O manexo sostible das pradeiras vai máis aló dunha correcta nutrición vexetal ou unha elección óptima no momento de aplicación. Algunhas das prácticas para abordar os novos desafíos ambientais son a agricultura de precisión e a agricultura rexenerativa.
AS LEGUMINOSAS XOGAN UN PAPEL CLAVE NO MANEXO DAS PRADEIRAS, TANTO POLOS SEUS BENEFICIOS AGRONÓMICOS COMA POLA SÚA CONTRIBUCIÓN AO CUMPRIMENTO DAS NORMATIVAS, COMA AS DOS ECORRÉXIMES DA POLÍTICA AGRARIA COMÚN (PAC)
• A agricultura de precisión, mediante o uso de tecnoloxías avanzadas como sensores de chan e sistemas de monitoreo, permite aplicar os fertilizantes de maneira máis precisa, axustando a cantidade exacta de nutrientes que as pradeiras necesitan en tempo real e reducindo as perdas.
• A agricultura rexenerativa promove prácticas que non só buscan manter, senón mellorar a saúde do chan a longo prazo. Isto inclúe a rotación de cultivos, o uso de cultivos de cobertura e a integración de leguminosas, fortalecendo os sistemas agrícolas. Ambas as estratexias, combinadas cunha planificación eficiente da fertilización, non só abordan as preocupacións ambientais como a contaminación das augas e a erosión do chan senón que incrementan a capacidade das pradeiras para adaptarse a condicións climáticas cambiantes, creando sistemas agrogandeiros máis sostibles e produtivos.
A optimización da fertilización nas pradeiras é clave para mellorar a produtividade e cumprir coas normativas que afectan o sector da agricultura. Mediante técnicas de aplicación precisa, uso optimizado do xurro, incorporación de leguminosas e o uso adecuado de fertilizantes minerais, maximízanse os beneficios para o chan e as plantas, o que reduce o impacto ambiental. Integrar prácticas como a agricultura rexenerativa e axustar a fertilización ás necesidades específicas de cada tipo de pradeira fortalece a resiliencia de ganderías autosuficientes. Deste xeito, garántese unha produción eficiente, sostible e adaptada aos retos do futuro.
- Real Decreto 1051/2022, de 27 de diciembre, por el que se regula la nutrición sostenible de los suelos agrarios.
- Jurado, E., & Rodríguez, C. (2017). “La gestión del suelo en sistemas agroganaderos intensivos”.
- García, J., & Sánchez, F. (2018). “Manejo y fertilización de praderas en el norte de España”.
- FAO. (2018). “El uso de fertilizantes en sistemas agrícolas sostenibles.”
- Rees, R., & McCormack, P. (2019). “Sustainable Fertilization Practices for Grassland Management.” Agricultural Systems, 174, 1047-1055.
- Pérez, R., & Martínez, M. (2020). “Impacto de la Agricultura Regenerativa en la Sostenibilidad de los Sistemas Agroganaderos”.
- Comisión Europea. (2020). “La Política Agrícola Común (PAC) 2021-2027”.
- Domínguez, J., & Soto, M. (2020). Manejo eficiente del purín en la ganadería: desafíos y oportunidades. Agroambiente.
- Teixeira, R. F., et al. (2021). The role of pastures in sustainable farming systems: Nutrient cycling and environmental benefits. Journal of Agricultural Science.
Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas.
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO)
Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO
(35 % MgO / 60 % CaO)
Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)
Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)
Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación.
Valor neutralizante: 65 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO)
Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta.
Valor neutralizante: 83 %
• EMENDA CALCARIA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)
Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO)
Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO)
Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO) Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 %
Estendido regulado por GPS Transporte a calquera punto de España e Portugal
Neste artigo avalío os danos causados ao millo na campaña deste ano debido a diferentes factores meteorolóxicos e, en base a estes problemas, propoño algunhas consideracións prácticas que debemos ter en conta á hora de ensilar e ofrezo algunhas indicacións preventivas para a próxima colleita deste cultivo.
Alexandre Udina Bonet Director técnico de Adial | alexudina@adial.es
Na campaña de millo para ensilado deste 2024 en Galicia sobreviñeron tres grandes problemas que acabaron afectando as producións e calidades deste. Primeiro, houbo problemas durante a sementeira de xuño, con pouca calor e moita choiva, que provocou arrastres e afectou as sementes, co que se tivo que resementar nalgunhas zonas. Logo, as condicións de alta humidade favoreceron larvas de insectos que danan o gran e provocan a aparición de fungos do tipo Fusarium spp. que producen micotoxinas de campo que
aparecen logo no ensilado, con reconto altos de tricotecenos (como a vomitoxina) ou de zearalenona. A consecuencia de todo isto é que o millo ía atrasado e en outubro aínda había a maior parte de hectáreas por cultivar. O remate nal foi a borrasca Kirk, con ventos de ata 110 km/h, que tombou gran parte do millo sen cultivar o día 10 de outubro; ademais, os seguintes días foron con choivas, de modo que en moitos campos non se podía acceder e estivo o millo tombado varias semanas, é dicir, menos cantidade e menos calidade no en-
silado de millo deste ano! (táboa 1, páx. seg.).
En analíticas en verde deste millo tombado observouse que ía moi húmido, con pouco amidón e, en consecuencia, con niveis altos de FAD e FND, e con malas dixestibilidades da bra e as cinzas tamén máis altas que as medias habituais. Nos obxectivos para o ensilado de millo é importante conseguir un perl fermentativo do tipo láctico (con máis do 60 % de láctico sobre o total de ácidos carboxílicos da fermentación), pero, coa planta caída, os cabezais das recolledoras no canto de
EN ANALÍTICAS EN VERDE DESTE MILLO TOMBADO OBSERVOUSE QUE ÍA MOI HÚMIDO, CON POUCO AMIDÓN E, EN CONSECUENCIA, CON NIVEIS ALTOS DE FAD E FND, E CON MALAS DIXESTIBILIDADES DA FIBRA E AS CINZAS TAMÉN MÁIS ALTAS QUE AS MEDIAS HABITUAIS
Táboa 1. Denominacións segundo a forza e velocidade do vento
cortar acaban arrincando a planta con raíces, dando estes niveis máis altos de cinzas polo aumento de terra. Así e todo, non houbo en xeral problemas coa fermentación láctica, xa que había suficientes azucres fermentables, aínda que hai que valorar os niveis de acético e alcois como o etanol ou o propanol; para niveis superiores ao 2 % de etanol indícannos unha intensa fermentación alcohólica por fermentos.
3 Frouxo (brisa débil)
4 Bonancible (brisa moderada)
Cristas de aparencia vítrea, sen romper
Pequenas ondas, cristas rompentes. Borreguillos dispersos
Borreguillos numerosos, ondas cada vez máis longas 5 Fresquiño (brisa fresca)
6 Fresco (brisa forte)
7 Frescachón (vento forte)
Temporal (vento duro)
Temporal duro (temporal)
Temporal moi duro (borrasca, tempestade)
39 a 49
50 a 61
22 a 27
Ondas medianas e alargadas, borreguillos moi abundantes
Comezan a formarse ondas grandes, cristas rompentes, espuma. Aumentan os resíos
Media onda, con espuma arrastrada en dirección do vento formando nubeciñas
Grandes ondas rompentes, franxas de espuma arrastrada en nubes brancas
Ondas moi grandes, rompentes. Visibilidade reducida. Os resíos dificultan a visibilidade
Ondas moi grosas con cristas empenachadas. Superficie do mar branco. A visibilidade redúcese
Ondas excepcionalmente grandes, mar completamente branco, visibilidade moi reducida (as embarcacións de mediana tonelaxe poden perderse de vista) 12 Temporal tempestuoso (furacán)
O aire está cheo de espuma e resíos. Enorme ondada. O mar está completamente branco debido aos bancos de espuma. Visibilidade case nula
RECOMENDACIÓN É EVITAR CHEGAR A OUTUBRO CO MILLO NO CAMPO, REALIZANDO CICLOS MÁIS
CORTOS OU MELLORANDO AS DATAS DE SEMENTEIRA, XA QUE O RISCO DE TEMPORAIS
AUMENTA A PARTIR DESE MES
O problema principal é que non se chegou aos niveis de amidón (superar o 36 % cun cociente superior a 1 respecto da MS) nin á dixestibilidade da FND 30 h de máis do 55 %. A falta de amidón (nalgunha analítica recente hai niveis de, por exemplo, só o 24 % de amidón en campos afectados polo temporal) e a mala dixestibilidade da fibra polo tempo que estivo tombada a planta no campo obrígannos a manexar un silo de millo de menor calidade nutricional na ración e, daquela, deberase compensar con máis concentrado nesta ou a usar máis cantidades doutras forraxes ensiladas. Para evitar os problemas de estabilidade aerobia, é importante que haxa un bo proceso de ensilado, cunha lonxitude de picado curta, capas de baixo grosor e un bo procesado do gran [o nivel de procesado do gran (CSPS) debe ser superior ao 70 %], xa que, neste caso, houbo un período do tipo “acondicionado”, coa planta tombada no campo por días, que é unha fase aerobia onde poden aumentar os recontos de bacterias aerófilas, mofos e fermentos. Este aumento da actividade de fermentos pode aumentar os niveis de alcois (etanol) no silo, de modo
que son ensilados máis sensibles a ter problemas de formación de ésteres (etilos), que é a reacción entre un alcol e un ácido carboxílico, e que fai a forraxe menos apetecible e penaliza a calidade e dixestibilidade deste.
A actividade de fungos no campo, primeiro na planta e logo co millo tombado, ou xa unha vez ensilado se a estabilidade aerobia non é correcta, fixo que as analíticas de micotoxinas estean a dar valores máis altos do habitual de ppb sobre MS, polo que se deberá valorar o uso de produtos antimicotoxinas na mestura unifeed, ou, se aparecen problemas de quecemento no silo de millo e logo tamén na mestura, é recomendable incorporar algún tipo de hixienizante con efectos antifúnxicos –sobre todo con benzoico ou sórbico na súa composición para o control de fermentos.
En resumo e entrando nas consideracións prácticas para o silo de millo desta campaña, o máis importante será elaborar tres tipos de analíticas. Hai que levar a cabo unha analítica nutricional do ensilaxe, así como unha do fermentativo para revisar se houbo unha fermentación láctica e cun bo pH de conservación (obxectivo segundo MS de pH entre 3,8 e 4).
Tamén se debería realizar unha analítica de micotoxinas e, en función destes resultados analíticos, decidir o uso de un adsorbente de micotoxinas, dun hixienizante na mestura ou de ambos.
Nas consideracións nutricionais, os valores de amidón serán moito máis baixos, polo que é importante o peche do silo durante tres ou catro meses para maximizar a dixestibilidade deste amidón, compensando con máis concentrado (penso, fariña de millo etc.) esta falta de enerxía. Así mesmo, as malas dixestibilidades de fibra deberanse compensar con outras forraxes ensiladas, aproveitando cortes iniciais de herba de alta calidade ou incorporar forraxes como a alfalfa.
Como última indicación pensando na vindeira campaña, a recomendación é evitar chegar a outubro co millo no campo, realizando ciclos máis curtos ou mellorando as datas de sementeira, xa que o risco de temporais aumenta a partir dese mes e con só ventos de 70 km/h xa se pode tombar á planta de millo.
Se non se atrasase tanto a colleita deste ano, non teriamos agora que racionar con ensilados de tan mala calidade nutricional e sanitaria.
NUEVO CATÁLOGO
6 fórmulas anuales, adaptadas para cada tipo de aprovechamiento
9 fórmulas plurianuales, para cada condición, ambiente, terreno y aprovechamiento
ELIRIX: Rápido en establecimiento y rebrote tras corte. Muy productivo y apetente al ganado.
ADOR: Rústico y vigoroso. Seguridad de producción en todas condiciones.
Incluyen especies mejorantes
Adaptadas para dar cumplimiento a los requisitos PAC 2025
Fijan nitrógeno en el suelo que será aprovechado por el cultivo siguiente en la rotación
Nesta nova entrega dedicada ao estrés por calor, poñemos o foco na análise do impacto que ten nas vacas o estrés por calor nas diferentes rexións do continente europeo en comparación con outras partes do mundo e analizamos os distintos medios de mitigación de calor aplicables neste territorio co fin de optimizar o rendemento dos nosos animais¹.
Israel Flamenbaum
Ph.D. Cow Cooling Solutions Ltd, Israel
1Conferencia impartida no marco do bpt-Kongress 2024, Exposición Euro Tier, Hannover, Alemaña
Os principais factores que afectan os sectores leiteiros mundiais no verán son o cambio climático (quecemento global) e o aumento da produtividade das vacas. A vaca de alto rendemento xera máis de 2.000 W de calor (como 25 persoas), o que supera con fartura a súa capacidade de disipación nun día típico de verán. A vaca en Alemaña comezará a sufrir estrés por calor (HS) ao estar por encima do índice de temperatura e humidade (THI) de 65 (antes que as vacas en climas cálidos, debido a que están menos adaptadas á calor). Isto ocorrerá a 23 °C cando a humidade relativa (HR) sexa do 20 %, a 20 °C cando a
HR sexa do 50 %, e a 18 °C cando a HR sexa do 80 %.
O impacto negativo do verán no rendemento das vacas adoita estar relacionado co número de horas ao día e ao ano nas que están sometidas a condicións de sobre o limiar THI (como se dixo, THI 65 en Alemaña). As vacas sometidas a estrés por calor permanecen de pé e amontoadas durante máis tempo, e buscan zonas húmidas e sombreadas. As estresadas por calor reducen o consumo de comida e aumentan o consumo de auga, á vez que diminúen o tempo de rumia e de descanso. Nestas condicións, a frecuencia respiratoria (bafexo) aumenta por riba de 60 res-
piracións por minuto, mentres que a temperatura corporal da vaca supera os 39,0 °C.
En condicións de estrés térmico prolongado, o pico de lactación e a produción anual de leite, así como o contido de graxa e proteína da leche baixan, mentres que o reconto de células somáticas (RCS) aumenta. Nestas condicións, hai unha caída na taxa de concepción e detección de celo. A eficiencia alimentaria (conversión do alimento en leite) redúcese, xa que as vacas necesitan investir parte da enerxía consumida para a activación dos mecanismos corporais de disipación de calor. O seu sistema inmunolóxico debilítase en situación
SEGUNDO ESTUDOS REALIZADOS POR INVESTIGADORES ALEMÁNS, ESPÉRASE QUE A FINS DE SÉCULO O NÚMERO DE EVENTOS DE ESTRÉS CALÓRICO EN ALEMAÑA E PAÍSES EN EUROPA OCCIDENTAL PRÓXIMOS AO ATLÁNTICO, AUMENTE ATA EN 2.000 HORAS
Anticípase que ata unha décima parte de todas as horas do ano e un terzo de todos os días do ano clasificaranse en Alemaña como condicións críticas de estrés térmico. Debido ao estrés térmico, a produción de leite diminuirá nun 3,5 % aproximadamente en relación coa produción de leite europeo actual e os gandeiros poden esperar perdas financeiras na tempada de verán de aproximadamente o 6,6 % dos seus ingresos mensuais.
A razón diso é o feito de que estas vacas están menos adaptadas e son xeneticamente inferiores no que se refire á resistencia á calor, en comparación ás vacas criadas en climas cálidos. As vacas en rexións temperadas non poden recuperarse dos efectos negativos do HS tan rapidamente como as vacas criadas en climas tropicais ou subtropicais.
de estrés térmico, o que provoca o aumento de problemas de saúde, especialmente doenzas do ubre e do sistema reprodutivo.
Ata agora hai pouca información sobre as perdas de rendemento causadas polo estrés térmico do verán en Europa occidental e países próximos ao Atlántico en xeral, e en Alemaña en particular. Datos recentes de diferentes partes deste país (medias mensuais de produción de leite por vaca no período 2017-2023) mostran unha clara caída de aproximadamente 2 kg/d na produción de leite no verán e outono, en comparación co inverno. Non se informou de diferenzas entre estacións nos días media en leite (DIM), o que indica que a caída observada na produción está relacionada principalmente co efecto directo da carga de calor do verán nas vacas.
Algúns outros estudos reflicten unha caída significativa na taxa de concepción das vacas inseminadas antes, durante e despois das vagas de calor que ocorren no verán, en comparación coas obtidas no inverno. A variabilidade no impacto negativo na produción de leite e a fertilidade débese á gran variación entre anos (número e duración das vagas de calor por ano). Segundo estudos realizados por investigadores alemáns, espérase que a fins de século o número de eventos de estrés calórico en Alemaña e países en Europa occidental próximos ao Atlántico, aumente ata en 2.000 horas, e a duración destes eventos aumente ata en 22 horas, en comparación coa situación a principios do século actual.
Investigadores estadounidenses estudaron o rendemento e as perdas económicas causadas ás granxas leiteiras en diferentes partes do país. Os seus achados revelan que as vacas no estado máis frío sofren estrés térmico durante o 6 % das horas do ano, perden 270 kg de produción de leite e 80 dólares estadounidenses de ingresos anuais, mentres que as vacas no estado máis cálido sofren estrés térmico durante case o 50 % das horas do ano, perden 1.800 kg de leite e 680 dólares estadounidenses ao ano.
Ao referirnos a Europa, temos que ter en conta as diferenzas entre as distintas rexións (clima continental en Europa central e oriental, marítimo nas costas do Atlántico e o mar do Norte, e Mediterráneo, no sur de Europa). Como se pode esperar, o impacto negativo do verán nas vacas será diferente en cada unha destas rexións. O limiar de THI para as vacas en Europa occidental é de 65, o que significa tres unidades de THI por baixo do que se caracteriza polas vacas en climas cálidos, incluída a costa mediterránea europea.
A mitigación da calor é necesaria para axudar as vacas a superar ao estrés térmico. Antes de falar sobre a activación dos medios de mitigación da calor, cómpre previr a carga de calor externa proporcionándolles ás vacas suficiente sombra e expóndoas, na medida do posible, aos ventos naturais.
MEDIOS PARA MITIGAR A CALOR
Os medios de mitigación da calor pódense clasificar en dous modos principais. O primeiro é o arrefriamento directo (arrefriar o animal), que inclúe humectación, ventilación forzada e, na maioría dos casos, a combinación de humectación e ventilación forzada. O segundo é o arrefriamento indirecto (arrefriar o ambiente), que inclúe nebulización de alta presión e paneis evaporativos, que se utilizan principalmente en climas secos. Nalgúns casos extremos, utilízase a combinación de sistemas de arrefriamento directo e indirecto. O arrefriamento mediante unha combinación de humectación e ventilación forzada é o sistema máis común en uso hoxe en día. Supoñemos que máis do 80 % das granxas leiteiras do mundo que arrefrían as súas vacas están a utilizar este método. O citado sistema de arrefriamento pode proporcionarse nos patios de espera da granxa (antes e entre as sesións de muxido) e na
A COMBINACIÓN DE HUMECTACIÓN CON VENTILACIÓN FORZADA É MOI RECOMENDABLE PARA ARREFRIAR AS VACAS, XA QUE É RELATIVAMENTE BARATA E FÁCIL DE USAR
ou 2 meses ao ano e, en moitos casos, nin sequera necesariamente, durante todo este período de tempo e só durante as vagas de calor (Europa occidental, O Canadá, norte dos EE. UU. e norte da China).
Ao tratar de arrefriar as vacas en climas tépedos como é Alemaña, debemos ter en conta as vantaxes e desvantaxes, en comparación coas rexións de clima cálido. As vantaxes son que hai menos días estresantes ao ano, menos horas estresantes e noites relativamente frescas no verán. As desvantaxes son que as vacas están menos adaptadas á carga de calor, os cortellos son menos adecuados para as condicións cálidas e a falta de coñecementos e experiencia dos granxeiros sobre como instalar e operar correctamente os medios de mitigación da calor.
refrixeramos as vacas durante seis horas acumuladas por día e poida que sexa demasiado en Alemaña.
• Comparar os resultados obtidos cando se refrixera as vacas de forma continua durante todo o período de verán (de 30 a 60 días ao ano), como se fai durante un período máis longo en climas cálidos cos obtidos cando se refrixera as vacas antes e durante as vagas de calor (facendo uso de prognósticos provenientes de estacións meteorolóxicas rexionais).
Espérase que a información obtida nestes estudos teña un impacto importante na optimización do uso de medios de mitigación da calor e a prevención da caída do rendemento das vacas no verán nas partes tépedas e relativamente frías do mundo, entre elas, Alemaña.
liña de alimentación (despois e entre as sesións de muxido). Na zona de descanso só se utilizan ventiladores para evitar que se humedeza a superficie da zona de descanso.
É importante saber que a ventilación forzada pode disipar a calor metabólica xerada por unha vaca seca ou de baixa produción (< 15 kg/d), pero non é capaz de disipar a calor metabólica xerada por vacas de produción media e alta (> 20 kg/d). A combinación de humectación con ventilación forzada é moi recomendable para arrefriar ás vacas, xa que é relativamente barata e fácil de usar, e, sobre todo, ten o potencial de disipar cinco veces máis calor da vaca que a ventilación forzada ou a humectación soas.
Existe unha diferenza nas necesidades de arrefriamento das vacas situadas en diferentes rexións do mundo. Nas rexións tropicais, as vacas necesitan refrixeración durante todo o ano (sueste de Asia, illas do Caribe e América central). Nas rexións subtropicais, a necesidade de refrixeración é durante parte do ano, que varía entre 3 e 8 meses (Israel, sur dos EE. UU. e costas mediterráneas de Europa). Nas rexións temperadas, como son os países de Europa occidental próximos á Atlántico e mar do Norte, a necesidade de refrixeración é só durante 1
Nos últimos anos comezouse a acumular máis coñecemento sobre os efectos negativos da tensión térmica no rendemento das vacas en Alemaña e os produtores leiteiros enfróntanse a descensos no rendemento das vacas no verán. No que respecta á mitigación da calor, a maior parte do coñecemento que existe hoxe en día sobre o funcionamento dos medios de mitigación da calor provén de rexións cálidas como Israel e o sur dos Estados Unidos, e existe moi pouco coñecemento (se é que existe algún) sobre o arrefriamento das vacas en climas temperados. É importante ter este coñecemento específico, xa que as características dos veráns en rexións tépedas frías (períodos curtos de ondas de calor e períodos fríos entre elas) son diferentes ás dos veráns en climas cálidos (períodos cálidos continuos, que duran de 3 a 12 meses ao ano).
Á luz disto, na miña opinión, é necesario realizar estudos de campo nos próximos anos en países de clima temperado, entre eles o norte de España e en Alemaña en particular, onde se estudarán o seguintes temas:
• A efectividade dos equipos de ventilación forzada actuais, instalados nas áreas de descanso e alimentación.
• A implementación do sistema de arrefriamento convencional, en uso hoxe en día (combinando humectación e ventilación forzada), que se operará a diferentes intensidades (horas acumuladas de arrefriamento por día). En Israel,
Utilizando unha folla de cálculo especial de Excel, que desenvolvín hai case vinte anos, calculei a rendibilidade teórica da implementación de medios de refrixeración en Alemaña, supoñendo que o sistema funcionará de forma continua durante un período de 60 días de verán. Supuxemos un investimento por vaca en equipo de refrixeración de 150 € e un custo de operación de 15 € anuais. A execución do programa cunha mellora esperada na produción anual de leite por vaca de entre o 2 e a 5 % mostra un aumento esperado nos ingresos por vaca, que oscila entre 25 e 95 € anuais. Vale a pena sinalar que, no caso de que a investigación indique que se obterá a mesma mellora ao utilizar o sistema de refrixeración de forma menos intensiva e gastar menos auga, o beneficio económico será aínda maior.
Debido aos cambios climáticos e ao aumento da produción de leite por vaca, os gandeiros alemáns e de países con clima tépedo en xeral, mesmo a parte norte de España, comezan a enfrontarse a caídas no rendemento das vacas e perdas económicas no verán. Espérase que a situación se agrave a partir de agora. Por iso, es agora o momento de empezar a pasar á acción aproveitando os coñecementos e experiencias adquiridos xa en climas cálidos, adaptándoos ás súas condicións de tipo de verán e sistema de manexo das granxas, o que conducirá á súa optimización.
Charent Ganadera se suma al grupo de granjas
La ganadería que dirige Jesús Villar Valín en Guntín (Lugo) ha dado en los últimos meses un importante paso adelante en lo que se refiere al bienestar animal y la calidad de vida de los trabajadores con la incorporación de dos unidades del robot de ordeño DeLaval VMS™ V300.
En el municipio lucense de Guntín, Charent Ganadera se presenta como un modelo a seguir en cuanto a la adaptación del sector lácteo a las exigencias del siglo XXI. Jesús Villar Valín, al frente de esta granja desde que sus padres se jubilaron, relata la historia de una ganadería que comenzó hace más de setenta años con vacas rubias y que evolucionó hacia una explotación de frisonas que, con el paso del tiempo, ha ido ampliando y modernizando sus instalaciones. Hoy, esa evolución culmina con la incorporación de dos robots de ordeño DeLaval VMS™ V300, un cambio que refuerza el compromiso de este negocio con la innovación, el bienestar animal y la mejora de las condiciones laborales.
“La robotización era necesaria por las dificultades para encontrar mano de obra”, apunta Villar, quien explica que realizó varias visitas a ganaderías que ya trabajaban con el ordeño robotizado para observar el manejo de estos equipos antes de tomar la decisión.
¡En vídeo!
Localización: Coto de Goi (Guntín, Lugo)
Encargado: Jesús Villar Valín
Empleados: 2
Vacas en ordeño: 82
Media de producción: 37 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 3,65 %
Porcentaje de proteína: 3,30 %
Recuento celular: 160.000 cél./ml
Desde el 4 de septiembre, las vacas de Charent Ganadera son ordeñadas por los DeLaval VMS™ V300. Antes de este cambio, la ganadería contaba con una sala, también de DeLaval, de 16 puntos, considerada puntera en su momento, pero la creciente dificultad para encontrar personal especializado para las tareas de ordeño los llevó a dar el salto a la robotización de esta tarea.
“La transición fue progresiva”, explica este ganadero. “Durante un mes, las vacas entraron al robot solo para el pienso y, una vez que todo estuvo preparado,
cuando vimos que estaban acostumbradas, apagamos la sala y comenzamos a ordeñarlas directamente en los robots”. Aunque la producción inicial bajó ligeramente, la curva fue al alza hasta alcanzar una media actual de 37 litros por vaca y día. Pero, más allá de los números, Villar destaca el impacto positivo en el bienestar de los animales: “Al no tener que aguantar ubres llenas, las vacas están mucho más relajadas. Esto se traduce en un establo más tranquilo”. Los beneficios también se extienden al equipo humano: “Para nosotros, la ca-
lidad de vida ha mejorado un montón. Ahora podemos gestionar la jornada de forma más flexible, dedicar tiempo a otros trabajos y tener una mayor libertad en los horarios”, comenta, satisfecho con el cambio.
La integración tecnológica que acompaña a los robots supone un aprendizaje para cualquier ganadero. En el caso de Charent Ganadera, la informatización fue uno de los mayores retos. “Al principio, fue nuestra hija quien manejó el sistema, ya que tiene más soltura con la tecnología”, reconoce Villar. Sin embargo, poco a poco todos han ido adaptándose.
La aplicación móvil DelPro™ Companion, que gestiona el sistema, es una herramienta indispensable para cualquier ganadería que trabaje con robots de ordeño. “A diario dedicamos entre 15 y 20 minutos a revisar y actualizar los datos. Somos conscientes de que esto es clave para que todo funcione a la perfección”, explica el gerente de Charent.
El sistema les ofrece datos detallados sobre producción, reproducción y rendimiento individual de las vacas, además de alertar sobre cualquier incidencia, lo que minimiza los riesgos y optimiza el manejo. “Los datos más útiles son los de producción y reproducción, así como los retrasos en el ordeño. Nos ayudan a llevar todo al día”, señala.
La relación de Charent Ganadera con DeLaval no se limita a las unidades de ordeño robotizado. La explotación cuenta también con otros productos de la marca, como un tanque de leche, cepillos para las vacas y el robot de alimentación DeLaval OptiDuo™.
Los cepillos, instalados hace dos décadas, “siguen funcionando perfectamente”, destaca Villar, y favorecen la higiene y el bienestar del rebaño.
En cuanto al robot de alimentación, lo describe como “un trabajador incansable”. Este equipo no solo arrima el alimento, sino que también lo remueve
cada dos horas, de manera que se aseguran de que las vacas tengan acceso constante a comida fresca y bien distribuida. “Es una herramienta que garantiza que los animales coman más y mejor”, apunta.
COMPROMISO CON EL FUTURO DEL SECTOR LÁCTEO
Charent Ganadera es un modelo de resiliencia y adaptación en un sector en constante cambio. Gracias a la incorporación de tecnologías como el DeLaval VMS™ V300, el DelPro™ Companion y el DeLaval OptiDuo™, avanzan hacia un futuro más sostenible y eficiente, asegurando su viabilidad para las próximas generaciones. “Con la robotización en áreas como el ordeño hemos ganado en tranquilidad, tanto nosotros como las vacas. Hemos adaptado la granja al futuro sin renunciar a la forma de trabajo que nos ha traído hasta aquí”, concluye Villar.
• Profundo pedigree
• Leite con sólidos
Nº 2 NVI HOLANDA
• Nº 2 dos touros probados españois
• Tipo xeral con ubres e patas excelentes
• Trazos de saúde extraordinarios
• Ideal para muxido en robot
