Afriga108 en galego

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 108

AFRIGA

ANO XIX Dec. 2013 – Xan. 2014

P

R

O

D

U

C

I

Ó

N

D

E

L

E

I

T

E

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN O EMPREGO DE TOUROS XENÓMICOS FIABILIDADE DOS REXISTROS: A SÚA IMPORTANCIA NAS AVALIACIÓNS XENÉTICAS RESINCRONIZACIÓN DE VACAS BALEIRAS COMO INTERPRETAR E MANEXAR A METRITE CAMPAÑA DE SEME 2014

A PRODUCIÓN DE LEITE E A POLÍTICA AGRARIA COMÚN

VISITA Á GANDERÍA CORDOBESA EL CRUCE

Portada_galego.indd 4

ÉXITO GALEGO NO CONCURSO INTERNACIONAL DE MANEXADORES DE CREMONA

A INVESTIGACIÓN SOBRE A FERTILIZACIÓN DAS TERRAS AGRARIAS NOS 125 ANOS DO CIAM 19/12/2013 19:11

z

16

CONCURSOS

pub_fontao_xenomicos.indd 2

Xenética fontao

DECEMBRO 2013

19/12/2013 20:34

Xenética fontao

DECEMBRO 2013

CONCURSOS

ENÓMICOS

Nº

pub_fontao_xenomicos.indd 3

17

2

20/12/2013 15:30

o d a s l u p o r p o t u nº 1 en Carro a AGM: la marca es carros vertical s a j n para gra

N-640, km 87,5 - La Campiña 27192 Lugo - España Tel. +34 982 227 165 - Fax +34 982 303 101 info@duranmaquinaria.com

pub_duran_December2013.indd 4

Búscanos en

o d a s l u p o r p o t u a Carro Velocidad máxima: 40 km/h s a m u c a par

Te esperamos en Fima del 11 al 15 de febrero Visita nuestro stand en el pabellón 6

www.duranmaquinaria.com

19/12/2013 00:23

sumario

5

AFRIGA P

R

O

D

U

C

I

Ó

N

D

E

L

E

I

T

E

CALENDARIO ANUAL DA RAZA FRISONA . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 TOUROS SELECCIONADOS PARA A CAMPAÑA DE SEME 2014 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

CONVOCATORIAS Poxa Outeiro Holstein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Poxa de Castro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Xornada técnica e poxa de Mazaricos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Feira Internacional de Cremona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12 12 14 16

Durán Maquinaria Agrícola ha donado más de 15.000 litros de leche a Cáritas

PANORAMA INTERNACIONAL Gandería Sabbiona (Brembio, Italia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

EXPLOTACIÓN El Cruce (Añora, Córdoba) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN O emprego de touros xenómicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Fiabilidade dos rexistros: a súa importancia nas avaliacións xenéticas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Resincronización de vacas baleiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Como manexar e interpretar a metrite . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36 40 44 55

SANIDADE Probióticos, produción e saúde animal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

PRODUCIÓN A produción de leite e a política agraria común . . . . . . . . . . . 70

AGRICULTURA Breve resumo dos traballos de investigación sobre a fertilización das terras agrarias nos 125 anos de historia do CIAM . . . . . . 82

Antonio Durán (derecha) junto a Ginés Plaza, director de Cáritas Diocesana Lugo

La empresa de importación y distribución de maquinaria agrícola Durán Maquinaria Agrícola colabora con Cáritas Diocesana de Lugo desde el año 2011 a través de la donación a la entidad de 500 litros de leche al mes, que son repartidos en cuatro parroquias de la ciudad: San Antonio, La Milagrosa, San Francisco Javier y Sagrado Corazón. La cuantía total supera ya los 15.000 litros.

Dicha entrega se hace a través del proyecto Empresas con Corazón de Cáritas Diocesana de Lugo, que busca la colaboración de empresas y autónomos con el fin de ayudar a las personas que más lo necesitan, implicando a los distintos agentes económicos en el desarrollo del bienestar social, prestando apoyo a los servicios que Cáritas tiene en funcionamiento.

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva.

SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo.

VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla.

Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa.

DIRECTOR, Manuel Darriba.

DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez.

DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez.

DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez.

COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín.

REDACCIÓN, Begoña Gómez Rielo.

FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido.

Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366.

Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es.

Web: www.ager.com.es Tiraxe: 12.500 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

Sumario_galego.indd 5

20/12/2013 15:32

Gomas e Camas para Vacas

B E

Limpezas Automáticas Estabulacións Libres distribución material gandeiro

BOX INDIVIDUAL EASY CLEAN

TODO O QUE O GANDEIRO NECESITA Fácil limpeza Solo libre e sen obstáculos Piso de goma, antideslizante e elevable Fíxase en posición vertical grazas a unha variña de bloqueo Modulable e fácil de montar

pub_dismagan_galego.indd 6

PRIMEIRO DISTRIBUIDOR JOURDAIN ORIXINAL EN ESPAÑA

TODO O QUE O BECERRO NECESITA 2 prazas de cornadiza na fronte 2 porta-cubos pregables de 285 mm de diámetro Soporte para balde de mamar estándar Paredes laterais lisas e fáciles de lavar Piso con parrilla de goma antideslizante

19/12/2013 12:46

BOXES EXTERIORES

- Fáciles de transportar e limpar - Gran número de accesorios - Grande apertura - Novidade: Comedeiro interior para herba

Limpezas automáticas de cable

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANLES

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

MÁis DE 50.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN EUROPA Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfonos: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www. dismagan.es

distribución material gandeiro

pub_dismagan_galego.indd 7

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tlf.: 985 837 385 - 629 566 500

18/12/2013 23:17

Calendario de

actividades gandeiras Xaneiro L M

6 7 13 14 20 21 27 28

M 1 8 15 22 29

Fe b r e i r o X 2 9 16 23 30

V 3 10 17 24 31

S 4 11 18 25

D 5 12 19 26

Marzo S 1 8 15 22 29

D 2 9 16 23 30

Maio X 1 8 15 22 29

V 2 9 16 23 30

S 3 10 17 24 31

D 4 11 18 25

M 1 8 15 22 29

M 2 9 16 23 30

X 3 10 17 24

V 4 11 18 25

S 5 12 19 26

D 6 13 20 27

L M M X V S

2 3 4 5 6 7 9 10 11 12 13 14 16 17 18 19 20 21

D 1 8 15 22

Agosto M 2 9 16 23 30

X 3 10 17 24 31

V 4 11 18 25

S 5 12 19 26

D 6 13 20 27

Setembro M 2 9 16 23 30

L

7 14 21 28

M 3 10 17 24

L M M X

4 5 6 7 11 12 13 14 18 19 20 21 25 26 27 28

V 1 8 15 22 29

S 2 9 16 23 30

D 3 10 17 24 31

Outubro X 4 11 18 25

V 5 12 19 26

S 6 13 20 27

D 7 14 21 28

L M

6 7 13 14 20 21 27 28

L M M X V

3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21 24 25 26 27 28

S 1 8 15 22 29

D 2 9 16 23 30

L 1 8 15 22 29

N ov e m b r o

M 1 8 15 22 29

X 2 9 16 23 30

V 3 10 17 24 31

S 4 11 18 25

D 5 12 19 26

V 5 12 19 26

S 6 13 20 27

D 7 14 21 28

Decembro M 2 9 16 23 30

M 3 10 17 24 31

X 4 11 18 25

Poxa Concurso Feira Internacional Xornada

23 24 25 26 27 28 29 30

Xullo

L 1 8 15 22 29

D 2 9 16 23

Xuño

L M M

5 6 7 12 13 14 19 20 21 26 27 28

M 1 8 15 22 29

S 1 8 15 22 29

Abril

L M M X V

3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21 24 25 26 27 28 31

L

7 14 21 28

L M M X V

3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21 24 25 26 27 28

2014

[en febreiro]: Poxa de Castro de Ribeiras de Lea à 8 Fima Agrícola (Zaragoza) à 11-15 Xornadas de produción de leite de Africor Lugo-Afriga à 27 [en marzo]: Poxa de Chantada à 8 GandAgro à 13-15 [en abril]: Concurso da Moexmu (Muimenta) à 5 Poxa da Moexmu (Muimenta) à 6 Concurso de Pozoblanco (Córdoba) à 26 [en xuño]: Feiradeza (Lalín) à 7-8 Semana Verde (Silleda) à 12-13 [en agosto]: Concurso Rexional de Cantabria à 31 [en setembro]: Space de Rennes (Francia) à 16-19 Concurso Nacional (Xixón) à 27-28 World Dairy Expo (Madison, USA) à 30 [en outubro]: World Dairy Expo (Madison, USA) à 1-4 Sommet de L´Élevage (Clermont-Ferrand, Francia) à 1-3 Concurso Usías Holsteins à 18 Feira Internacional de Cremona (Italia) à 23-26 [en novembro]: The Royal Agricultural Winter Fair (Toronto, Canadá) à 7-16 Poxa de Castro de Ribeiras de Lea à 8 Poxa de Outeiro Holstein à 22

VI XORNADAS TÉCNICAS DE PRODUCIÓN DE LEITE Africor Lugo - Afriga • 27 de febreiro • Facultade de Veterinaria de Lugo

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

calendario2014_galego.indd 8

19/12/2013 12:50

MF 7600 ES EL MOMENTO RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS A CORUÑA M.A.LISTE VILLAVERDE, S.L. Oroso Tel. 981681652 MUIÑO SUMINISTROS, S.L. San Sadurniño Tel. 981404515 AGRÍCOLA CARBALLEIRA, S.L. Pontedeume Tel. 981431899 TALL. CASTELLANA, S.C. Aranga Tel. 981789511 DESIDERIO FACAL Carballo Tel. 981703288

LUGO AGROFORESTAL SAN ISIDRO, S.L. Lugo TEL. 982207334 TALL. FDO. RIVAS, S.L. Cospeito Tel. 982520105 AGRÍCOLA CADI, S.L. Sarria TEL. 982531187 JULIO ALVITE GARCÍA Pastoriza TEL. 982349341

www.masseyferguson.com/7600 MASIDE MAQUINARIA, S.L. Baralla TEL. 982363339 CIAL. LEMOS EIRE, S.L. Chantada Tel. 982440274 TALL. LOUREIRO Ribadeo Tel. 982128473 OURENSE DESAGRI, S.L. Quintela de Canedo Tel. 988211274 AGRÍCOLA SUÁREZ Xinzo de Limia Tel. 988461127

PONTEVEDRA TALLERES PIÑEIRO Sisán-Ribadumia Tel. 986718067 MAXIDEZA, S.L. Lalin Tel. 986781468 ASTURIAS JOSÉ MANUEL UZ ALBA Tineo Tel. 985837060 AGRÍCOLA COSTA VERDE Gijón Tel. 985167934

es una marca mundial de AGCO.

pub_massey.indd 9

18/12/2013 23:19

TOUROS SELECCIONADOS PARA A CAMPAÑA DE SEME DE GALICIA 2014 TOURO

FIP

LEITE

% GR

GR

% PT

PT

FIT

IPP

ICU

ICAP

IXT

RCS

LONX.

ICO

SCHILLVIEW OMAN GERARD

96

1.954

-0,21

47

0,04

67

94

0,21

2,24

1,34

2,01

95

113

3.852

ZANI BOLTON MASCALESE

88

1.551

-0,04

52

0,02

51

92

1,10

2,47

2,00

2,84

113

107

3.565

BOS SEIJO BOLTON TORREL

93

1.796

-0,18

45

-0,13

43

93

2,49

1,85

1,46

2,44

107

111

3.548

BROEKS ELBURN

86

1.473

-0,13

39

0,11

58

86

1,63

0,82

1,07

1,64

100

116

3.426

LARCREST CANCUN

82

1.308

0,07

54

0,05

47

84

0,76

2,51

1,12

1,99

105

113

3.396

CO-OP SHOTTLE LAZARITH*

92

1.825

-0,32

31

-0,17

40

91

1,66

1,27

0,72

1,77

116

115

3.359

BERTAIOLA MINCIO

88

911

0,09

42

0,00

29

93

1,66

3,89

0,42

2,98

98

115

3.322

BOS BAIXO AIRRAID XUDAN

91

1.411

-0,10

40

-0,04

41

90

1,16

2,00

1,89

2,15

95

104

3.166

CHARLESDALE SUPERSTITION*

97

1.090

-0,41

-2

0,02

37

96

0,23

2,60

0,59

1,23

114

124

3.154

ALTOMIÑO TOYSTORY COLINS

90

1.422

-0,30

20

-0,07

38

84

1,20

1,34

0,66

1,52

98

104

2.944

MARIO XACOBEO

99

1.041

-0,22

15

-0,04

29

99

1,82

2,18

0,54

2,48

92

110

2.924

MANTOÑO DUNO

95

1.975

-0,45

22

-0,28

32

94

0,50

0,62

0,20

0,98

90

116

2.845

SAN CRISTOBAL LASSON

94

1.690

-0,20

39

-0,18

34

94

0,44

0,90

1,48

2,12

91

103

2.766

RIDGEFIELD DELETE

96

683

-0,17

8

-0,18

4

95

1,85

3,16

1,19

2,97

108

123

2.736

BOS SHOTTLE BETANZOS

95

826

-0,11

19

-0,14

12

94

0,23

3,37

1,54

2,77

117

115

2.734

Nota: PROBAS CONAFE NOVEMBRO 2013 + INTERBULL DECEMBRO 2013 *seme sexado

TOUROS CON PROBA XENÓMICA (base novembro 2013 CONAFE) TOURO

FIP

LEITE

% GR

GR

% PT

PT

FIT

IPP

ICU

ICAP

IXT

RCS

LONX.

GICO

HEIDENSKIPSTER SALNES

70

1.794

-0,10

54

0,00

57

70

1,52

1,40

0,40

1,61

115

115

3.701

VENDAIRY STOP

70

1.718

-0,12

49

-0,10

44

70

1,37

2,31

1,78

2,42

114

123

3.668

CASA LOLA SNOWMAN BARMAN

70

1.514

0,14

69

0,06

55

70

1,30

1,87

1,16

2,15

107

112

3.624

TEXEL BEAUTY CAPRICHO

70

1.655

-0,12

47

-0,03

49

70

1,03

2,12

1,20

2,21

114

119

3.588

VVH SNOWMAN ARMONICO

70

1.367

0,03

52

0,07

51

70

1,30

2,27

1,05

2,29

110

113

3.519

ZANDENBURG XIL

70

1.112

-0,09

31

-0,10

25

70

1,55

3,12

0,50

2,73

113

122

3.265

ÍNDICE

PROBA NO PAÍS CON MAIOR NÚMERO DE FILLAS TOURO

FIP

LEITE

% GR

GR

% PT

PT

FIT

IPP

ICU

ICAP/FORT

IXT

RCS

LONX.

FP

LARCREST CANCUN

95

1.517

0,02

62

0,02

51

91

1,15

2,23

1,71

2,74

2,87

3,50

10,1 2.138 TPI

BROEKS ELBURN

90

1.943

-0,35

42

0,03

69

78

119

111

119

121

103

117

90

SCHILLVIEW OMAN GERARD

99

1.534

-0,05

42

0,05

61

98

1,58

2,59

2,47

2,42

3,15

1,10

5,4 2.064 TPI

CO-OP SHOTTLE LAZARITH*

99

2.053

-0,13

39

-0,07

43

97

0,39

0,61

0,20

1,20

2,73

2,10

6,9 1.824 TPI

ZANI BOLTON MASCALESE

94

1.840

-0,01

68

0,01

63

90

2,89

2,74

2,39

2,91

107

103

99 2.669 PFT

BERTAIOLA MINCIO

94

939

0,15

52

-0,01

32

91

3,32

4,18

0,77

3,04

99

111

93 2.273 PFT

CHARLESDALE SUPERSTITION*

99

1.484

-0,17

5

-0,01

43

99

1,07

1,95

1,10

2,01

2,65

7,40

7,5 2.133 TPI

142 RZG

Nota: As probas de touros en distintos países non son comparables entre si *seme sexado

fip fit FP Gico

fiabilidade para a proba de produción fiabilidade para a proba de tipo facilidade de parto índice xenómico

touros_seme_2013.indd 10

gr gr% ICAP ICO

valor xenético para quilogramos de graxa valor xenético para porcentaxe de graxa índice de capacidade índice xenético global

ICU IXT IPP leite

índice combinado de ubre índice xeral de tipo índice de patas e pés valor xenético para leite

lonx. pt pt% RCS

valor xenético para lonxevidade valor xenético para quilogramos de proteína valor xenético para porcentaxe de proteína valor xenético para reconto celular

23/12/2013 11:27

MELLORES TOUROS PARA CADA CARÁCTER DA CAMPAÑA DE GALICIA 2014 TOURO DUNO GERARD LAZARITH* TORREL LASSON MASCALESE ELBURN COLINS XUDAN

LEITE 1.975 1.954 1.825 1.796 1.690 1.551 1.473 1.422 1.411

TOURO TORREL DELETE XACOBEO MINCIO LAZARITH* ELBURN COLINS XUDAN MASCALESE

IPP 2,49 1,85 1,82 1,66 1,66 1,63 1,20 1,16 1,10

*Seme sexado

Distribuidas por:

touros_seme_2013.indd 11

TOURO CANCUN MASCALESE GERARD TORREL MINCIO XUDAN LASSON ELBURN LAZARITH* TOURO MASCALESE XUDAN BETANZOS LASSON TORREL GERARD DELETE CANCUN ELBURN

ICAP 2,00 1,89 1,54 1,48 1,46 1,34 1,19 1,12 1,07

GR 54 52 47 45 42 40 39 39 31

TOURO GERARD ELBURN MASCALESE CANCUN TORREL XUDAN LAZARITH* COLINS SUPER* TOURO BETANZOS LAZARITH* SUPER* MASCALESE DELETE TORREL CANCUN ELBURN

RCS 117 116 114 113 108 107 105 100

PT 67 58 51 47 43 41 40 38 37 TOURO SUPER* DELETE ELBURN DUNO BETANZOS LAZARITH* MINCIO CANCUN GERARD

TOURO MINCIO DELETE MASCALESE BETANZOS XACOBEO TORREL XUDAN LASSON GERARD LONX. 124 123 116 116 115 115 115 113 113

IXT 2,98 2,97 2,84 2,77 2,48 2,44 2,15 2,12 2,01 TOURO XUDAN DUNO SUPER* TORREL LASSON MINCIO MASCALESE XACOBEO DELETE ELBURN GERARD CANCUN LAZARITH* BETANZOS COLINS

Avda. Terra Cha, 11 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) e-mail: info@dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com

TOURO MINCIO BETANZOS DELETE SUPER* CANCUN MASCALESE GERARD XACOBEO XUDAN

ICU 3,89 3,37 3,16 2,60 2,51 2,47 2,24 2,18 2,00

FAMILIA AIRRAID x CHAMPION BLITZ x JOLT BOLIVER x OMAN BOLTON x ALLEN BOLTON x CHAMPION BOLTON x IRON BOLTON x OMAN BW MARSHALL x RUDOLPH GOLDWYN x DURHAM MrBURNS x OMAN OMAN x BwMARSHAL PLANET x SHOTTLE SHOTTLE x BwMARSHALL SHOTTLE x MORTY TOYSTORY x TITANIC

Telf.: 982 310 026 659 445 627 660 417 676 Fax: 982 310 295

23/12/2013 11:27

12

CONVOCATORIAS

POXA DE GANDO FRISÓN. CASTRO DE RIBEIRAS DE LEA, 9 DE NOVEMBRO Teixeiro Delete Soda

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

A poxa congregou moito público da provincia de Lugo

O PREZO MEDIO POR FRISONA ASCENDEU A 2.369 EUROS Na última poxa do ano organizada por Africor Lugo vendéronse os trece animais presentados e obtivéronse cotizacións máis altas ca as de xuño.

O mercado gandeiro de Castro de Ribeiras de Lea (Castro de Rei) foi escenario o sábado 9 de novembro dunha nova poxa que se resolveu coa adxudicación de todas as reses postas á venda, tanto primeirizas coma xovencas próximas ao parto, a compradores chegados de distintos puntos da provincia de Lugo.

O prezo medio alcanzou os 2.369 euros, isto é, uns 450 euros máis por res que na poxa celebrada no mes de xuño.

A frisona mellor cotizada foi Teixeiro Delete Soda, pola que pagaron 2.900 euros. Trátase dunha filla de Delete procedente da granxa pastoricense SAT Teixeiro e parida o 30 de xuño; a súa nai, Cid, está cualificada como BB-82 e rexistrou máis de 54.000 quilos de leite producidos en só catro lactacións.

POXA DE OUTEIRO HOLSTEIN. CHANTADA, 23 DE NOVEMBRO

A TERCEIRA POXA DE OUTEIRO HOLSTEIN ALCANZOU UN VOLUME DE NEGOCIO DE 21.850 EUROS

A poxa xuntou compradores de Lugo, A Coruña e Pontevedra

A vaca máis valorada foi Outeiro Berryhill Kalina, pola que se pagaron 3.200 euros. Os nove animais que se presentaron cotizáronse a un prezo medio de 2.428 euros.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_poxas_castro_outeiro.indd 12

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

As instalacións de Outeiro Holstein, en Asma (Chantada), acolleron o sábado 23 de novembro unha poxa de vacas e xovencas da propia granxa organizada coa colaboración de Africor Lugo. Os animais procedían de familias como a Beth Aerostar, a Kenia Juror ou a Storm Mandi.

As sete vacas e as dúas xovencas próximas ao parto que se puxeron á venda alcanzaron un prezo medio de 2.428 euros; as vacas tiveron unha cotización lixeiramente superior, cunha media de 2.521 euros.

Outeiro Berryhill Kalina foi o animal máis valorado e por ela pagáronse 3.200 euros. Esta vaca primeiriza, cualificada BB-83 e parida o 30 de setembro, conta cun ICO de máis de 2.500 puntos. A súa nai é unha Goldwyn BB-

Outeiro Berryhill Kalina

84 e a súa avoa, Juror BB-87 con seis estrelas, procede da familia Mansion Valley Cora.

Esta é a terceira poxa que organiza esta gandería chantadina; a previsión é realizar unha cuarta a finais de 2014.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

23/12/2013 11:34

Bos Seijo TORREL ET

pub_fontao_torrel.indd 13

20/12/2013 19:07

14

convocatorias

V XORNADA TÉCNICA DO SECTOR LÁCTEO. MAZARICOS, 30 DE NOVEMBRO

A MESA REDONDA ABORDOU A ESTABILIZACIÓN DO PREZO DO LEITE A quinta edición da Xornada Técnica do Sector Lácteo reuniu uns douscentos asistentes no salón de actos do centro sociocultural de Mazaricos (A Coruña). O tema protagonista da mesa de debate foi como mellorar os termos da venda do leite.

A sesión deu comezo cunha charla informativa dos servizos que lles ofrece aos gandeiros o Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal), a cargo da directora desta entidade, María Luisa Barreal, e da veterinaria Belén Pombo. A continuación interveu a directora xeral de Produción Agropecuaria da Xunta de Galicia, Patricia Ulloa, quen desagregou os tipos de axudas da Política Agraria Común (PAC). Ulloa lanzou a mensaxe de que “España non vai perder coa nova PAC” e afirmou que “o resumo das axudas conxuntas dos dous piares é que perdemos o 3% das axudas”.

Pola súa parte, o enxeñeiro agrónomo Rafael García Gabeiras realizou unha análise da influencia do mercado de materias primas no sector, para o que se detivo especialmente nos factores que lle afectan ao prezo e nos retos de futuro para os produtores.

O punto forte da xornada foi a mesa redonda, moderada polo xerente de Africor Coruña, José Moreira, e na que

Integrantes da mesa redonda

participaron o presidente da Inlac e director de Feiraco, José Luis Antuña; o presidente de Seragro, Rogelio Grille; o técnico da Cooperativa Agraria Provincial e propietario de Piensos Alborés, Jesús Otero Antelo, e o coordinador da Asociación de Empresas Lácteas de Galicia, Pedro Ramos.

Neste foro formuláronse ideas que xiraron en torno á comercialización do leite, tales como se estamos preparados en España, co que se fabrica, para unha tendencia crecente do consumo de leite; como solucionar o problema de dispoñibilidade de terras para producir máis barato; que a venda do produto a un prezo conveniente é o punto débil do sector produtor; que é necesaria a creación dunha grande organización de produtores en Galicia para negociar mellor coa industria; por que a industria transformadora non é capaz de comprar o leite directamente no campo, ou se os contratos lácteos son só un protocolo imposto ou unha ferramenta para desenvolver mellor.

O evento foi clausurado pola conselleira do Medio Rural e do Mar, Rosa Quintana, e polo alcalde de Mazaricos, José Manuel Santos.

VII POXA DE XOVENCAS. MAZARICOS, 1 DE DECEMBRO RESULTADOS DA VII POXA DE XOVENCAS DE RAZA FRISONA PREZO FINAL (€) MAIKA 571 LAUTHORITY VILAFERREIROS S.C. MARÍA GODÓN LENS 2.500 OCHUCO,S.C. MILANA SID O CHUCO, S.C. GANDERÍA LADO VÁZQUEZ S.C. 2.250 SAAMIL MEGASTAR MEGAN SAAMIL S.C. SANTA CRISTINA S.C. 2.150 BLANCO GABOR 462 BLANCO DE LAGO S.C. TORRES SAT 2.550 6610 FARRAPA TOYSTORY SAT A FARRAPA JULIO A. RGUEZ. MOUZO 2.500 DUPA JORDAN RAISA AMBICION M.C. DUBRA LAMAS Y OTRO S.C. JULIO A. RGUEZ. MOUZO 2.600 BASCUAS LUCUS MARELA JUAN BLANCO FRAGA Mª DOLORES GARCÍA QUINTELA 2.300 6127 BEADE ROMUALDO BEADE S.C. MARÍA ARIAS RIAL 2.200 XOANA 565 GERARD VILAFERREIROS S.C. JOSÉ LUIS CAO LISTE 2.750 OCHUCO, S.C. TRUCA O CHUCO, S.C. TORRES SAT 2.500 WINDBROOK XUANEIRO DORADA CID SAT XUANEIRO JOSÉ LUIS CAO LISTE 2.550 SAN-RIAN TESS AFTERSHOCK SAN-RIAN S.C.G. CANEDA Y FERNÁNDEZ S.C. 3.450 ARO 172 XACOBEO 236 COOPERATIVA DE ARO Mª DOLORES GARCÍA QUINTELA 2.500 VILMA 2659 WILDMAN ASOC. ESPERANTE CAAMAÑO JORGE MÍGUEZ PRADO 2.550 XUANEIRO LUBINA PREMIUM SAT XUANEIRO SANTA CRISTINA S.C. 2.350 BARREDA 248 ALEXANDER BARREDA S.C. TORRES SAT 2.550 VIEITES POTRA BOLTON RAMÓN BODELO PICHEL PASTORA S.C. 2.250 6590 FARRAPA SHOTTLE SAT A FARRAPA TORRES SAT 2.750 SAN-RIAN TAMIRA SAN RIAN S.C.G. UGASMA S.C.G. 3.150 LAUTHORITY ET VIEITES EULALIA JORDAN RAMÓN BODELO PICHEL SANTA CRISTINA S.C. 2.550 BARREDA 243 GABOR BARREDA S.C. TORRES SAT 2.400 ARO 136 BOLIVIA 230 COOPERATIVA DE ARO ANA MARÍA GÓMEZ LÓPEZ 2.300 SAAMIL TIMBER RAYA SAAMIL S.C. JOSÉ RAMÓN MELLA PETEIRO 2.750 LAMAS Y OTRO DUPA XACOBEO RITA ALASCA M.C. DUBRAS.C. JORGE MÍGUEZ PRADO 3.650 JANA 5249 DAMION ASOC. ESPERANTE CAAMAÑO Mª DOLORES GARCÍA CARNOTA 2.700 NUVEIRA ROCA DANCER JOSÉ MANUEL LADO PÉREZ MANUEL ARIAS INFESTA 2.650 SAN-RIAN PICA JERRICK SAN RIAN S.C.G. JOSÉ MANUEL URES AMIGO 2.500 XOLLOS MILA MILLION ET SAT. XOIOS GANADERÍA CASÁS S.C. 2.750 PREZO MEDIO: 2.595 € XOVENCA

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_convocatorias_mazaricos_02.indd 14

VENDEDOR

COMPRADOR

PLENO DE VENDAS NA POXA MAZARICÁ A poxa de xovencas frisonas que organizaron conxuntamente Africor Coruña e o Concello de Mazaricos o pasado 1 de decembro xuntou na súa sétima edición 28 animais que desfilaron antes os compradores no polideportivo municipal da Picota e que se venderon na súa totalidade.

O volume de negocio ascendeu a 72.650 €, cunha cotización media de 2.595. O exemplar polo que máis se pagou foi Dupa Xacobeo Rita Alasca, adquirida por 3.650 €.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

23/12/2013 10:36

AS no t

icias

C

ÚLTIM

PAÑA M A

S

GA

14

O TORIONADO CC E L E 0 LICIA 2

TRAS LAS ÚLTIMAS PRUEBAS DE DICIEMBRE, MASCALESE SE CONFIRMA UNA VEZ MÁS COMO EL TORO MÁS SÓLIDO DEL PANORAMA INTERNACIONAL Y EL MEJOR HIJO DE BOLTON PROBADO LIBRE DE BRACHYSPINA.

DESDE SU DEBUT EN 2012 SUS HIJAS COTIZAN AL ALZA EN LAS SUBASTAS Y RANKINGS INTERNACIONALES COMO SUCEDE TAMBIÉN EN ESPAÑA DONDE VARIAS HIJAS DE MASCALESE, NACIDAS ADEMÁS EN GALICIA, DOMINAN DESDE HACE MESES LA CLASIFICACIÓN DE LAS MEJORES TERNERAS GENÓMICAS CON DATOS REALMENTE EXCEPCIONALES COMO LO DEMUESTRA LA FANTÁSTICA Nº1, COCHERO MASCALESE CARLOTA, UNA HIJA DE MASCALESE x XACOBEO QUE SE HA CONVERTIDO EN LA PRIMERA TERNERA QUE HA SUPERADO LOS 4.000 PUNTOS DE GICO DIRECTO!!

re 2013 - DATOS CONAFE Mejores Terneras Genómicas noviemb GICAP GIPP GICU GIGT kg. Leche GICO Nombre Nº 1,99 1,68 2,95 3,07 1.504 3.812 1 COCHERO MASCALESE CARLOTA ET 2,08 0,86 2,45 2,41 1.736 3.689 2 CANEDA YONA MASCALESE 1,96 1,53 3,23 3,54 1.172 3.575 3 PONDEROSA LET IT SNOW ANGI ET 2,10 1,76 1,73 2,07 1.548 3.558 4 XERCAS CAV ELVIRITA EPIC ET 1,41 1,67 2,70 2,53 1.433 3.539 5 COCHERO MASCALESE BELINDA ET

RCS

LONG.

111

127

112

108

102

112

111

123

107

122

Distribuido en Galicia por:

semenzoo@semenzoo.es

~

www. semenzoo.it

España

Manuel Reija 610 526 785 - Ángel López 677 229 407- Noel Balsa 619 760 916 - Alberto Lamas 680 115 019 - Emilio Rodriguez 682 683 233 - José Pérez 616 490 134 - José Baña 636 515 536

pub_semenzoo_mascalese.indd 15

20/12/2013 20:08

16

Convocatorias

LXVIII FIERA INTERNAZIONALE DEL BOVINO DA LATTE. CREMONA, 24-27 DE OUTUBRO

CREMONA DESPRENDE VITALIDADE NA SÚA CITA ANUAL

Decenas de miles de profesionais da industria gandeira de todo o mundo reuníronse un ano máis na cidade lombarda para coñecer os avances en equipamentos e tecnoloxías e desenvolver novos contactos comerciais. A Mostra Nacional da Raza Frisona volveu emocionar a un público entregado e o galego Avelino Souto gañou o concurso internacional de manexadores na súa sección.

A 68.ª Feira Internacional do Bovino de Leite volveu pór de manifesto que é a demostración máis efectiva para a gandería e a agricultura en Italia, así como un dos eventos máis importantes do sector a nivel internacional.

Non en van, decenas de miles de profesionais reúnense cada ano nesta cidade do norte de Italia, conscientes de que aquí atoparán os mellores equipamentos e tecnoloxías, con ofertas de todo o mundo entre as que poder comparar.

Cómpre destacar este ano o aumento dun 7,5% da superficie de exposición, o novo récord de operadores estranxeiros e a forte presenza de novas xeracións de empresarios que aseguran a continuidade do sector.

Se de cifras falamos, nesta edición rexistráronse 81.720 visitantes –3.000 máis que en 2012– e presentáronse 856 marcas internacionais. Celebráronse 79 encontros técnicos e científicos, nos que interviron 194 relatores e aos que asistiron miles de profesionais, e expuxéronse máis de 400 cabezas de gando de alto nivel.

Segundo declarou o presidente da feira, Antonio Piva, “nos pavillóns respirábase un ambiente de gran vitalidade, en total contraste co clima xeral de incerteza. Estranxeiros de todo o mundo confirman o noso liderado internacional e demostran que Cremona é un dos mercados mundiais líderes para equipos e tecnoloxías gandeiras e agrícolas, así como un lugar onde se fala con claridade e de xeito competente dos principais temas técnicos e políticos do sector”.

Precisamente, este é o principal obxectivo da feira: reunir os expositores coas persoas adecuadas para desenvolver novos contactos comerciais a nivel nacional e internacional.

En definitiva, fomentar o intercambio, dar a coñecer os avances tecnolóxicos e propiciar o debate sobre os temas que máis aflixen o sector. “Nun escenario complicado e difícil como o que estamos atravesando –concluía Piva no comunicado de prensa emitido pola feira–, chegar a establecer novos récords de asistencia na área de exposición e vendas confirma a validez deste evento”.

O concurso da raza frisona volveu emocionar o público

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_cremona.indd 16

20/12/2013 18:59

Convocatorias

17

A 68.ª edición da feira celebrouse en conxunción coa terceira de ExpoCasearia, un salón dedicado á transformación do leite, que responde ás necesidades dos gandeiros de coñecer os equipos necesarios para entrar nunha industria que está medrando moi rápido e que representa unha nova oportunidade de negocio grazas á pequena e á mediana empresa.

CONCURSO O sábado 26 foi o día dedicado ao certame da raza frisona, onde un ano máis se deron cita uns participantes apaixonados e un público entregado, que se emocionou con cada unha das decisións do xuíz, o italiano Attilio Tocchi, para quen era o seu primeiro xulgamento nacional.

Pola mañá tivo lugar o concurso de xatas e xovencas, no que se proclamou gran campiona a Magnolia Quadro Terry, que competía na sección de 9 a 12 meses. Pola tarde xulgáronse as distintas seccións de vacas, caracterizadas polo elevado número de animais e pola súa calidade morfolóxica.

Tocchi elixiu a Caserini F Stormatic Oriana vaca gran campiona do certame e a Fantasy Dado Vela, campiona reserva. Antes foran nomeadas campiona e subcampiona de vacas adultas, despois de gañar nas súas respectivas seccións: Oriana na de vacas de 6 anos ou máis e Vela, na de 4 anos. A campiona de vacas novas foi Bel Goldwyn Dory ET, que competía na sección de vacas de 3 anos júnior.

Celebráronse máis de 79 encontros técnicos, aos que asistiron miles de profesionais

O palmarés mostrou importantes resultados de cara á xenética nacional, cada vez máis coñecida tanto dentro coma fóra de Italia. Das primeiras clasificadas en varias categorías, moitas son fillas de touros italianos.

RAZA JERSEY E POXA O venres celebrouse, por terceiro ano consecutivo, o concurso da raza Jersey, no que participaron 36 exemplares.

Despois de ver a súa actuación na pista, Tocchi nomeou a Alce J.Blackstone Bridget gran campiona do certame. Ese mesmo día tivo lugar unha poxa de 14 femias da raza frisona, polas que se pagaron, de media, 7.900 euros, aínda que 5 delas quedaron desertas.

Distribuidores exclusivos de PONDEROSA HOLSTEINS para España y Portugal

WAGYU, la carne por excelencia.

BROWN SUISSE, FLECKVIEH, ANGUS, PUSTERTALER SPRINZEN… ¿cuál está buscando? Pídanos información. ¿PREÑAR VACAS DIFÍCILES? Solución: TRANSFERENCIA EMBRIONARIA TERAPÉUTICA. Embriones disponibles.

RAZA HOLSTEIN: LOS MEJORES PEDIGRÍS EN NUESTRO CATÁLOGO. Opción de embriones disponibilidad inmediata y animales para contratar.

Consulte condiciones.

VENTA DE ANIMALES HOLSTEIN. Posibilidad de financiación.

daniel@embriovet.es administracion@embriovet.es móvil 649 809 064

¿AÚN NO TIENE SEGURO EN SU EXPLOTACIÓN? Pídanos PRESUPUESTO SIN COMPROMISO. Financiación total sin coste adicional.

javier@embriomarket.com administracion@embriomarket.com móvil 636 977 610

TODA LA INFORMACIÓN QUE NECESITAS EN:

www.embriomarket.com

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_cremona.indd 17

20/12/2013 18:59

18

Convocatorias

ÉXITO GALEGO NO CONCURSO INTERNACIONAL DE MANEXADORES Avelino Souto, á dereita, converteuse no gañador do concurso internacional de manexadores na sección júnior

Avelino Souto, da gandería Midón de Lalín, foi proclamado campión na categoría de ata 18 anos do 2.º Open Junior Show de Cremona, que se celebrou dentro da 62.ª Mostra Nacional da Raza Frisona. Á súa proeza súmase a terceira posición acadada por Cristina Carro, da SAT Casa Nova de Mesía, no concurso de xulgamento.

Avelino Souto, Cristina Carro, José Manuel “Josito” Sánchez e Ismael García foron os representantes españois do 2.º Open Show de Cremona. Os catro son galegos, o que pon de manifesto a excelente canteira de manexadores coa que contamos en Galicia.

A revista Afriga púxose en contacto con Avelino e Cristina para que compartisen con nós a súa experiencia, xa que para ambos era a súa primeira vez en Cremona. “Pasámolo moi ben, xenial. Había unha rapaza italiana da organización que falaba español e sempre estaba moi atenta ao que necesitabamos, levábanos ás ceas, ao hotel…”, explica Avelino. Algo parecido opina Cristina, que tamén aclara que “co idioma non houbo problema e alí tiñamos algúns coñecidos”, polo que asegura que volvería “sen dubidalo”.

Preguntámoslle a Avelino que lle comentara o xuíz Lars Bo cando o proclamou campión: “Dixo que sempre levara a cabeza da xata no seu lugar, que cando lle cambiara as patas sempre o fixera coa cabezada, como se debe facer, que estiven moi sereno e elegante e que sempre atendín ás súas indicacións”. Sen dúbida, conseguir este premio é algo que o enche de emoción porque competía con outros 44 rapaces procedentes de 10 países. Non obstante, a traxectoria deste lalinense está chea de éxitos e este 2013 foi un dos mellores anos para el, xa que a este título europeo se suman os primeiros postos no nacional de Xixón, no de Muimenta e no de Feiradeza, así como a segunda posición no da Estrada.

Tanto Avelino como Cristina participaron na sección de manexadores de ata 18 anos; noutra sección competían os que superaban esa idade. Esta división en só dúas categorías é unha das diferenzas do concurso con respecto aos que se celebran aquí. Avelino tamén nos contou que o

desenvolvemento na pista é un pouco distinto, xa que “en España o xuíz xa coloca o primeiro clasificado de primeiro ou de segundo na pista case desde o comezo e alí non, os catro mellores deixounos para o final, nas últimas posicións –comenta–. Logo explicounos que o facía para ver se algún se poñía nervioso e non era merecedor desa posición”. Engade Cristina que nesta ocasión os participantes tiveron que someterse a un exame teórico cuxa temática estaba relacionada co día a día nunha granxa. Outra das diferenzas é que o manexador non ten que coidar do animal co que participa; de feito, “só tivemos contacto con el para lavalo e para o concurso de pelado”, aclara Avelino.

En canto ao nivel dos rivais, Cristina responde prudentemente que “había de todo”, aínda que logo aclara que “en xeral eran todos bastante bos”.

A formación de Avelino e Cristina nesta materia é similar. Ambos acoden ás escolas de preparadores que Conafe celebra anualmente no IES Luces de Colunga (Asturias), así como aos cursos que organiza o Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia en distintas ganderías galegas.

O xuíz Lars Bo outorgoulle a Cristina Carro a terceira posición do concurso de avaliación por tipo

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_cremona.indd 18

20/12/2013 18:59

www.rmhmixer.com

MARCA LÍDER EN EL MUNDO CON REPRESENTACIÓN EN MÁS DE 40 PAÍSES

Nº 1 en fabricación de sistemas de alimentación TMR. • 1956 fabrican la primera máquina arrastrada • 1981 fabrican la primera máquina autopropulsada del mundo Modelos en autopropulsados adaptados a cada necesidad.

Nº 1 en Tecnología Basada en la Experiencia.

• VS 11 •M IXELFARM 13 Y 15 M3 •V S 18,20 Y 22 M3 •V SL 14, 16 Y 18 M3 •M IXELLIUM 14,16 Y 18 M3 •P LATINUM 15,17 Y 19 M3 •M IXELLENT 22, 24, 26 Y 30 M3 •M EGAMIX 18 Y 20 M3 (NUEVO)

DISPONEMOS DE CARROS USADOS TOTALMENTE REVISADOS Y CON GARANTÍA IMPORTADOR

pub_ICOS.indd 19

Chantada - Lugo.

Tlfs. 982 44.14.51/ 678.465.922, www.icos.es, e-mail: lito@icos.es

19/12/2013 21:41

20

panorama internacional

AZIENDA AGRICOLA SABBIONA. BREMBIO (ITALIA) Emprego de rulos para os peches laterais das naves, unha medida ocasional

UNHA EXPLOTACIÓN FAMILIAR MOI RENDIBLE Unha das cousas que máis chama a atención da gandería Sabbiona é a excelente reutilización das instalacións antigas para o aloxamento da recría. Por outra banda, aos ingresos pola venda de leite súmanse os procedentes do engorde de xatos nacidos na explotación.

A explotación da familia Ciserani atópase na localidade lombarda de Brembio (provincia de Lodi), a uns 50 quilómetros de Milán e de Cremona.

A súa historia comeza en 1973 coa compra da finca Sabbiona por parte de Ireneo Ciserani para iniciar un negocio de produción láctea. Hoxe en día, a granxa é propiedade de Ireneo e do seu fillo Francesco. Nela tamén traballan de forma habitual catro empregados e outros tres en campaña.

O rabaño consta de 1.200 cabezas, das que 460 son vacas en muxidura –a previsión é chegar ás 500 a curto prazo–. Para esta cantidade dispoñen de 5.300.000 kg de cota.

A media de produción do ano 2012 foi de 11.700 kg/ vaca, cun 3,9% de graxa, un 3,4% de proteína e un reconto de células somáticas de 200.000. Máis recentemente, en novembro, a media situouse en 36 kg vaca/día.

O leite véndenllo a unha queixería da denominación Grana Padano e no mes de novembro estábano cobrando a 43,5 céntimos o kg.

INSTALACIÓNS As instalacións desta explotación italiana aproxímanse aos 30.000 m2 construídos. En 2010 levantaron dous novos establos para vacas de produción con estrutura de ferro e sala de muxidura central.

Nun dos establos dispoñen de 280 cubículos de caucho cheos de area e cubertos con palla picada que renovan unha vez á semana. No outro teñen 140 cubículos de características similares aos anteriores e catro compartimentos individuais con cama quente de palla para a separación de determinados animais, como por exemplo os que levan aos concursos; aquí tamén se aloxan os grupos de preparto e posparto en cama quente.

No antigo celeiro dispoñen de cubículos para as vacas secas e as xovencas, e de cama de palla para as xovencas novas e mais as xatas.

De cara ao futuro, na súa mente está a construción dunha planta de biogás, aínda que, segundo comentaban o día da visita, todo dependerá dos custos e ingresos e da evolución das leis relacionadas con este tema.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_explot_italiana_Sabbiona.indd 20

20/12/2013 19:10

panorama internacional

21

Interior dunha das naves de produción

Ireneo Ciserani e Pia Zamboni, traballadora da Asociación Nacional de Frisona Italiana (Anafi), quen nos acompañou o día da visita

MANEXO E ALIMENTACIÓN As vacas en lactación divídense en tres grupos de 140 cabezas cada un: dous de vacas primeirizas e un de baixa produción. A estes súmaselles un grupo de posparto e dous de secas.

A ración das vacas novas está composta por 23 quilos de silo de millo, 7 de silo de herba, 3 de forraxe seca, 5,7 de núcleo concentrado co 33% de proteína e outros 5,7 de fariña de millo. Actualmente, o seu prezo é de 6,80 € vaca/día. En canto á ración das vacas de baixa produción, con respecto á anterior habería que engadir un quilo máis de forraxe seca e de fariña de millo e eliminar un de núcleo concentrado.

O muxido fano nunha sala de 40 puntos dúas veces ao día.

Decantáronse pola espiña de peixe porque, na súa opinión, a visión dos animais e a seguridade do ubre son mellores.

■ CARRO MEZCLADORES FARESIN 1050 TMR, FARESIN 850 TMR, STORTI SETTER 130, STORTI LABRADOR 10.

Doutra banda, a recría divídese en grupos en función da idade. Os xatos inxiren leite da explotación pasteurizada a 66 °C. Á parte do calostro, consomen leite con alto contido celular, entre 500 e 600 kg diarios, que liberan por esta vía para evitar a sobreprodución e adecuarse á cota da que dispoñen.

Ademais das camas de palla para determinados grupos de animais, entre os elementos de benestar atopamos cepillos rotativos para rascarse, piso raiado para evitar esvaramentos, chan de goma na sala de espera e chanzos de só 10 cm.

CEBADEIRO DE XATOS Os machos que nacen na explotación son cebados para a súa posterior venda en Turquía entre os 16 e os 17 meses e cuns 550 kg de peso vivo. A súa cotización está arredor dos 3 €/kg. O proceso de engorde fano con silo e fariña de millo, palla e o sobrante da mestura unifeed das vacas de baixa produción; en total, 20 kg de inxestión diaria.

Maquinaria usada En stock

■ DISTRIBuIDORES RECK pARA GALICIA

■ TRACTORES JOhN DEERE 7710 Y 6620 ECT ECT DistribuiDores para españa

Encamadora suspendida Para arena, serrín, cascarilla, carbonato, paja picada, etc

iMPortador dE rEck Para EsPaÑa

Visítenos en

Venta y reparación de maquinaria agrícola

B.J.O. ROJO, S.L.

AGRICOLA LOUSADA

Barrio da Cruz, 8 - Sta. Leocadia - Castro de Rei (Lugo) (Concesionario tractores VALTRA y arados LOTARIO) Teléfono 982 314 037 • Fax 982 314 904 Lousada - Guntín (Lugo) Móviles Benedicto 670 535 100 - José 678 432 835 Telf.: 982.20.83.50 – 636.81.8300 www.bjorojo.com Comercial 678 432 834 • E-mail landmaschinenrojo@yahoo.es

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_explot_italiana_Sabbiona.indd 21

20/12/2013 19:10

22

panorama internacional

Reutilización das instalacións antigas para o aloxamento da recría

Boxes metálicos individuais para a recría máis nova

Separación sólido-líquido do xurro

REPRODUCIÓN E XENÉTICA A media de inseminacións por preñez do conxunto é de 1,9 (2,5 en vacas e 1,2 en xovencas). Realizan preto de 15 flushings e implantan 120 embrións ao ano, dos cales uns 20 son comprados. Tamén eles venden entre 20 e 30 cada ano.

En canto á xenética, decántanse polos mellores touros do panorama internacional. Este ano, Mascalese e Golden Dreams foron os sementais italianos dos que máis doses usaron, mentres que dentro dos estranxeiros destacaron o americano Atwood e os xenómicos Attila, Eudon, Doorman e McCutchen.

Por outra parte, contan con varias familias de vacas destacadas desenvoltas na explotación, como a Gavina e a Cruda, das que saíron varios sementais probados como Goldfarm, Sleep e Spalletti. Os touros Bookie e Skywalker tamén naceron aquí. Ademais, teñen varias descendentes de familias norteamericanas, como a Glenridge Citation Roxi (Vaca do Século 1999), a Luke Tripoli (Artes) ou a Gipsy Grand (Goldwyn).

PARTICIPACIÓN EN CONCURSOS MORFOLÓXICOS É habitual ver a familia Ciserani participando en concursos morfolóxicos e conseguindo excelentes resultados, non só en certames provinciais e rexionais, senón tamén nos europeos.

A gandería Sabbiona foi dúas veces campiona absoluta na feira de Cremona. A primeira foi en 1987 con Livraga Gavina e a segunda, en 1998, con Sabbiona Annaba.

Outros exemplares que conseguiron distincións en concursos son: • Pascià (90 puntos e pertencente á familia Gavina): foi campiona na súa sección e mais na categoría de vacas novas no concurso de Bruxelas de 2004.

• Fucina (90 puntos): proclamouse campiona de vacas adultas e campiona reserva en Bruxelas en 2004; ese mesmo ano foi campiona absoluta no concurso de Verona.

• Annaba (97 puntos): ademais de gañar en Cremona en 1998, foi nomeada campiona de vacas adultas na confrontación europea de Bruxelas dese ano e campiona tamén en diversas exposicións rexionais.

O muxido fano nesta sala de 40 puntos

Lote de xatos para a ceba, que teñen en varios currais sobre parrilla

SUPERFICIE AGRÍCOLA E MAQUINARIA Dispoñen de 240 hectáreas de superficie agrícola –120 arredor da explotación e o resto nun raio de 4 km–. Nunha metade cultivan millo para ensilar e, na outra, pradería permanente que, ou ben ensilan, ou ben segan para forraxe seca. Para estas campañas contratan maquinaria e persoal externo.

FUTURO DO SECTOR LÁCTEO A opinión de Ireneo Ciserani é que, inda que o prezo do leite non compensa suficientemente os investimentos e os sacrificios que fan os gandeiros, “o futuro debe afrontarse con confianza”. Partindo das premisas de que producir leite non é fácil, de que o consumo mundial deberá aumentar e de que non todos os países poden improvisar produtores facilmente, para el a incógnita a curto prazo está representada polo futuro das cotas.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_explot_italiana_Sabbiona.indd 22

20/12/2013 19:10

pub_delagro.indd 23

23/12/2013 12:58

RENOVAR PARA MELLORAR. SAT EL CAMPÓN David e José, con máis de dez anos de experiencia en muxido robotizado, téñeno claro: “Nós só confiamos en Lely”. A produtividade e a fiabilidade son os principais argumentos esgrimidos.

Hoxe teñen no tanque 3.850 litros e en 2014 muxirán máis de 150.000 litros extra grazas ao cambio de máquina.

SAT EL CAMPÓN

Esta sociedade está composta por tres dos irmáns Roiz Suárez e na granxa traballan David e José.

A granxa está situada en San Vicente de la Barquera (Cantabria) e dispón dunha superficie de 35 hectáreas, das cales 10 están dedicadas ao ciclo raigrás-millo, 3 ao pasto de xovencas e o resto á produción de silo de herba. O leite entrégano a Central Lechera Asturiana.

No ano 2003 instalaron un robot de muxido, un dos primeiros do norte de España, e en 2010 decidiron ampliar este sistema de muxido, para o que confiaron en Lely. Deste xeito, na granxa conviviron dous sistemas de muxido diferentes ata este 2013.

RENOVAR

Que vos moveu a ampliar o negocio?

José: As boas perspectivas do prezo do leite para 2014. A idea é muxir máis e aproveitar este ciclo.

En que consiste esta ampliación?

David: Eu diría que é unha renovación máis que unha ampliación, xa que simplemente cambiamos unha máquina por outra: paramos o robot DeLaval e introducimos outro Lely, debido á maior produtividade deste último.

Ata onde credes que podedes ampliar o muxido coa nova configuración?

José: Na actualidade estamos muxindo unhas 110 vacas, 60 delas no Lely. Os nosos plans son muxir, nun par de meses máis, 120 e, cando consigamos ter máis cubículos, poñernos en 130 vacas en muxidura cos dous robots Lely. Agora é a granxa a que se nos queda pequena.

David: Eu confórmome con poder esquecerme do que é o “muxido incompleto” e da tarefa de “poñer tetoeiras en manual”. Con isto a miña felicidade está garantida.

David: Aproveitando a obra civil para instalar o novo robot, melloraremos o paso desde o presebe ampliando este espazo e reducindo o chanzo para facilitar o tráfico libre das vacas. Tamén na zona da máquina a desinstalar construiremos seis cubículos novos.

José: O máis importante é que hai máis leite no tanque, estamos en 35 litros de media. A adaptación foi perfecta. A verdade é que o coñecer as vacas e o robot, aínda que sexa doutro fabricante, notouse.

O tema da produtividade parece que está claro.

O voso traballo respecto ao muxido vai cambiar?

José: En ambos os robots se instalaron portas de contención que permiten arrimar comodamente as vacas en atraso e isto é unha grande axuda.

AFRIGA104_publirreportaxe_lely_galego.indd 24

Hai unha semana que se puxo en marcha o novo robot. Que cambios observastes?

David: Eu hoxe teño ocupada a miña cabeza coa alimentación das vacas, os partos... As máquinas non están na miña cabeza por primeira vez en dez anos.

Ese é o maior dos cambios.

18/12/2013 23:21

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

AFRIGA104_publirreportaxe_lely_galego.indd 25

innovators in agriculture 18/12/2013 23:21

26

explotaciÓN

EL CRUCE SCP (AÑORA, CÓRDOBA) De esquerda a dereita, José Juan, José Félix, Manolo e Miguel

UNHA PRODUCIÓN LÁCTEA POR RIBA DOS 12.900 KG

En outubro visitamos esta gandería cordobesa que, con 210 vacas en muxidura e en cuxa alimentación non figura o silo, leva seis anos consecutivos superando os 12.900 quilos de produción. Ademais, a súa boa selección xenética permítelles gañar moitos concursos morfolóxicos, entre eles a última edición do de Dos Torres (Córdoba).

El Cruce é unha granxa familiar pertencente aos irmáns Rodríguez Fernández: José Juan (49 anos), Miguel (44) e Antonio (30). Existe un cuarto irmán, Manolo, que traballa na rama sanitaria pero que tamén colabora na explotación sempre que pode.

A historia recente desta gandería parte de José Félix Rodríguez Barrio, pai dos actuais propietarios e que dedicou a súa vida enteira á produción de leite, unha forma de vida e sustento que xa iniciara a súa nai. Os seus fillos incorporáronse a finais dos noventa e a substitución xeracional chegou no ano 2001; contaban daquela con 360.000 kg de cota. Ao pouco tempo mercaron tres explotacións da zona e, a partir de aí, o crecemento foi rápido. Desde 2003 o incremento de produtoras sostívose unicamente coa recría propia, aínda que de cando en vez adquiren algunha fóra con vistas aos concursos.

O rabaño actual de El Cruce ascende a 430 animais, dos que 210 son vacas de produción, e a súa cota é de 2.240.000 kg.

Nos últimos seis anos a media de produción sempre estivo por riba dos 12.900 kg (12.949 kg vaca/ano en 2012; 13.371 kg vaca/ano en 2011). A media actual (outubro 2013) é de 37,5 kg vaca/día cun 3,8% de graxa, un 3,2% de proteína e un reconto de células somáticas de 150.000.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_explot_ElCruce_02.indd 26

19/12/2013 12:51

EXPLOTACIÓN

27

Dispoñen de 7.200 m2 de instalacións e contan con 24 ventiladores eléctricos para manter o confort dos animais nos días máis calorosos

INSTALACIÓNS As vacas están divididas en dúas naves. Nunha están as primeirizas e as de alta produción e na outra están as de baixa produción, as xovencas para inseminar, as secas e as xatas de 3 a 6 meses.

Trátase de establos totalmente abertos, con estrutura de ferro e teito de uralita. Na zona onde se aloxan as xatas

O RABAÑO ACTUAL ASCENDE A 430 ANIMAIS, DOS QUE 210 SON VACAS DE PRODUCIÓN, E A SÚA COTA É DE 2.240.000 KG máis novas o teito ten poliuretano inxectado para mellorar o illamento térmico.

 

   







 

    

          Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_explot_ElCruce_02.indd 27

19/12/2013 13:49

28

explotaciÓN

As xatas pequenas dormen en cama de palla

Ración seca das vacas de produción

MANEXO E ALIMENTACIÓN As vacas de produción divídense en 3 lotes, o de primeirizas, o de alta produción e o de baixa produción, aínda que a ración é a mesma para todas. Cada vaca inxire diariamente 25 kg dunha mestura unifeed composta por fariña de millo, cebada, soia, semente de algodón, polpa de remolacha, alfalfa, forraxe seca de avea e os correspondentes correctores.

Todas as materias primas son mercadas na Cooperativa Ganadera del Valle de los Pedroches (Covap), agás a forraxe seca de avea, que producen na explotación. O carro fano na explotación e distribúeno dúas veces ao día.

A recría organízase en función da idade. Mentres son pequenas, as xatas agrúpanse en lotes nos que non se superan os 20 días entre a máis grande e a máis pequena. A partir dos 3 meses distribúense en grupos máis amplos, con diferenzas entre elas de ata 90 días.

Aos 6 meses son trasladadas ao campo e non volven á granxa ata os 14, cando se lles practica a primeira inseminación. Unha vez diagnosticadas, regresan ao pasto, onde permanecen ata dúas semanas antes do parto. Esta última quincena alóxanse co lote de secas as xovencas que están para inseminar.

En canto á nutrición, ata os 6 meses as xatas aliméntanse con penso e logo coa mestura que inxiren as secas.

Estas últimas tamén teñen á súa disposición forraxe seca ad líbitum.

Os animais, excepto as xatas ata os 3 meses, dormen en cama quente de esterco en po que removen diariamente pola mañá e pola noite cun cultivador.

Os bebedoiros son de aceiro inoxidable e dispoñen de 20 cm para cada vaca

Do mesmo xeito que a maioría dos gandeiros de Valle de los Pedroches, en El Cruce son socios da Covap, á que no mes de novembro estaban a venderlle o leite a 0,39 €/l, mÁis calidades e IVE Para a limpeza dos patios utilizan un tractor cun recolledor acoplado á pa. Nas fosas teñen separados os xurros procedentes dos patios e os restos dos corredores de alimentación.

REPRODUCIÓN E XENÉTICA A recría fana integramente na explotación e, aínda que a maioría das femias queda na granxa, cada ano venden preto de 20 xovencas paridas.

Comenta Miguel Rodríguez que na primeira inseminación contan co 90% de fertilidade. A media de inseminacións por preñez do conxunto do rabaño é de 2,3 doses e o intervalo medio entre partos sitúase en 397 días.

As xatas son trasladadas a boxes individuais nada máis nacer e aliméntanse con leite natural pasteurizado despois da inxestión do calostro da propia nai. A desteta fana ao redor dos dous meses en función do desenvolvemento de cada animal. Teñen 10 boxes e un sempre o teñen libre e desinfectado para recibir o seguinte acabado de nacer. Fóra desta rutina, o obxectivo é que as xatas pasen o maior tempo posible na caseta individual.

En primeiro termo, a fosa; ao fondo, esterco seco preparado para estender nas camas

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_explot_ElCruce_02.indd 28

19/12/2013 13:50

ASTILLADORA HIDRÁULICA HORIZONTAL CON MOTOR DE GASOLINA O GASÓLEO

ASTILLADORA HIDRÁULICA VERTICAL u HORIZONTAL DE 8 T, 10 T, 12 T, 15 T, 20 T y 25 T

Cortador de bolas transversal. desensiladora de bolaS CON OPCIONAL: DESCARGA IZQ.Y DCHA. OPCIONAL: RETENEDOR BRAZO CARGADOR HIDRÁULICO DE MALLA CORTASILOS CON TRES CILINDROS. DISTINTOS ANCHOS: 1,60 M, 1,90 M Y 2,30 M. OPCIONAL: POTRO ELEVACIÓN

encamadora de ARENA, PAJA, CASCARILLA, serrín, ETC.

PINCHO DESENSILADOR DE BOLAS DOS MODELOS 1 M3 PARA COLOCAR EN PUNTA PALA Y DE 1,7 M3

LA MEJOR SOLUCIÓN PARA EVITAR PROBLEMAS DE MAMITIS EN EL GANADO EXTENDEDOR DE SILO CILÍNDRICO

¡NO PIERDAS MÁS DINERO! batidor DE purín. especial para pozos de arena

DOS MODELOS 70 Y 90, ANCHOS 225 Ó 240

w w w. c o r b a r s l l . c o m

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

pub_corbar.indd 29

GRADilla niveladora PARA CAMAS DE ARENA. De 4 a 7 discos de trabajo dependiendo del formato de los cubículos

FABRICAMOS EN 6,7 Y 8,5 METROS

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

20/12/2013 15:38

30

explotaciÓN

O TIPO É O INDICADOR QUE MÁIS VALORAN NA ELECCIÓN DOS TOUROS E POÑEN ESPECIAL ATENCIÓN A PATAS E UBRES. O 80% DOS SEMENTAIS É CANADENSE E NON ADOITAN UTILIZAR MÁIS DE 5 AO ANO

O chan de pedra evita esvaróns na sala de muxido, na que pasaron dunha marca a outra conservando elementos da primeira

Boxes individuais para as crías

Busto de “La Josefa”

En El Cruce fan uns 40 implantes de embrións ao ano procedentes tanto de animais da propia explotación –que recollen a partir dos 12 meses no caso das xovencas– coma de femias canadenses. Á xenética outórganlle a máxima importancia porque, en palabras de Miguel, “se non hai xenética, non hai produción”. O tipo é o indicador que máis valoran na elección dos touros e poñen especial atención a patas e ubres. O 80% dos sementais é canadense e non adoitan utilizar máis de 5 ao ano.

Dentro do rabaño contan con varias femias pertencentes a familias destacadas. Unha delas é Cruce Goldwyn Bekia, que foi a gran campiona de vacas na última edición do concurso de Dos Torres.

Actualmente, na granxa teñen ao redor de 40 femias cualificadas MB e 3 EX. A media de ICO é de 1.616 puntos e a cualificación morfolóxica actual, de 81,37.

MAQUINARIA E SUPERFICIE AGRÍCOLA Nesta gandería contan con 150 hectáreas de superficie agrícola nas que cultivan avea para forraxe seca, excepto en 7 nas que sementan raigrás, que destinan á alimentación das xovencas.

Por outra banda, teñen en propiedade toda a maquinaria que necesitan, tanto para as tarefas diarias na granxa coma para os labores de sementeira e recollida da forraxe. Entre ela atópanse tres tractores de 150, 100 e 80 cv, unha pa telescópica, dúas cubas de xurro, unha bañeira para o esterco, segadora, restrelos, empacadora etc.

CONCURSOS MORFOLÓXICOS El Cruce é unha das ganderías asiduas dos concursos da zona e é habitual atopala entre os primeiros postos dos palmareses de Dos Torres e Pozoblanco (Córdoba).

A oficina da explotación está presidida polo busto disecado de “La Josefa”, que foi campiona cinco veces consecutivas no concurso de Pozoblanco e unha no de Jerez de la Frontera (Cádiz). Josefa, que morreu hai tres anos, fixo unha produción vitalicia de 122.000 litros.

Declara Miguel que outra vaca á que lle teñen unha especial predilección é Bekia. “Témoslle incluso máis cariño porque [agora] as rivais son máis fortes”, asegura. Á parte de facerse co podio en Dos Torres, o ano pasado Bekia tamén foi proclamada gran campiona en Pozoblanco e fíxose co título de subcampiona de vacas intermedias no concurso nacional de Xixón.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_explot_ElCruce_02.indd 30

19/12/2013 13:55

MIone Unidad de ordeño automatizada GEA Farm Technologies La unidad de ordeño robotizada multicabina MIone, es un nuevo concepto global de manejo automatizado de la explotación que sí logra unos ahorros reales en mano de obra gracias a su excelente tecnologia y diseño. La unidad MIone permite crecmientos futuros sin grandes aumentos de costes. Un mismo brazo posicionador logra manejar hasta 5 cabinas.

El concepto modular integrado en el centro de ordeño presenta una forma diferente y rentable de organizar el trabajo en la explotación.

Dedica tu tiempo a lo que realmente importa con MIone GEA Farm Technologies Ibérica S.L. Avda. Sant Julià 147, 08403 Granollers, España Phone: +34 938 617 120, Fax: +34 938 494 988 E-Mail: agricola@geagroup.com www.gea.com / www.gea-farmtechnologies.com

engineering for a better world

pub_gea.indd 31

¡¡Segunda unidad MIone multicabina!!

SAT do Ferreiro, Castro de Rei, Lugo.

GEA Farm Technologies

18/12/2013 23:25

32

explotaciÓN

Planta de alimentación para ruminantes

Fábrica de leite

A COVAP, UN SÍMBOLO DE VALLE DE LOS PEDROCHES

A Cooperativa Ganadera del Valle de los Pedroches (Covap) aglutina unha potente industria láctea, cárnica e de alimentación animal que pon en valor as producións dos seus asociados mediante a transformación e a comercialización dos seus produtos. O volume de negocio dos case 400 socios de vacún de leite supón arredor do 70% dos ingresos totais.

A actividade gandeira de Valle de los Pedroches non se entendería actualmente sen o proxecto revolucionario que supuxo a creación da Covap a mediados dos anos 50, cando un grupo de gandeiros se reuniu co fin de comprar conxuntamente cereais para a alimentación do gando, por unha banda, e para comercializar en común os cordeiros e o leite dos que tiñan vacas, por outra.

Hoxe en día, esta cooperativa integra unha potente industria láctea, cárnica e de alimentación animal. A súa sede está en Pozoblanco (Córdoba), pero as explotacións que a forman distribúense polo Valle de los Pedroches e o Valle del Guadiato, en Córdoba; La Serena e La Siberia, en Badaxoz; Valle de Alcudia, en Cidade Real, e a Cooperativa Ovipor, en Huelva.

Aproximadamente 4.500 socios operan ao ano coa entidade, dos que arredor de 350 son de vacún de leite e cuxo volume de negocio supón preto do 70% do total da cooperativa, xa que, á parte de estar asociados á fábrica de leite, o habitual é que o estean tamén á fábrica de pensos, á planta de alimentación e ao matadoiro.

PREZO DO LEITE E COMERCIALIZACIÓN Na actualidade, a Covap compra uns 250 millóns de quilos de leite aos seus socios, ademais do que adquire no exterior e cuxos beneficios se reparten entre os asociados.

O prezo do leite móvese cada dous meses. A comunicación do importe para o próximo período faina o correspondente representante de zona para vacún de leite, posto que os gandeiros non asinan ningún contrato de compravenda.

Ademais, o prezo é orientativo, xa que sempre pode estar algo por riba do previsto en función dos beneficios. Para os meses de novembro e decembro, o valor mínimo foi de 39 céntimos máis/menos calidades e IVE. No entanto, o ano pasado, cando a cotización do leite estaba tan baixa, a Covap pagóullelo aos seus socios a 34-36 céntimos.

Cisterna recollendo o leite dun asociado

Arredor da metade do leite e derivados lácteos comercialízase baixo a marca Covap, que se distribúe en Andalucía e, en menor medida, en Estremadura, Madrid e a Comunidade Valenciana. A outra metade véndese baixo a marca Hacendado (Mercadona), cuxa distribución se estende dende Madrid cara ao sur.

PLANTA DE ALIMENTACIÓN A alimentación animal é outro dos alicerces da Covap, xa que dispón dunha fábrica de pensos e de dúas plantas de mesturas para ruminantes. Actualmente, un 60% dos socios compra diariamente a mestura feita na planta, mentres que o 40% restante opta pola adquisición de pensos e subprodutos para a posterior elaboración da mestura na granxa.

CONTROL DE CALIDADE Outro aspecto a resaltar é a aposta pola calidade e a seguridade dos produtos. No caso do leite, os controis son extremadamente esixentes, xa que cada mostra que se saca do tanque de refrixeración pasa por tres analíticas distintas antes de entrar na fábrica.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_explot_ElCruce_02.indd 32

18/12/2013 23:23

Coma sempre, os primeiros dende 1975 • Arrefriadores de placas • Reguladores de frecuencia

Optimice o consumo enerxético e faga máis rentable a súa explotación

TANQUES DE FRÍO

Baixo consumo e alto rendemento Calidade e limpeza co mínimo consumo

Salas de ordeño Colchóns Elmega: confort, duración, suavidade e impermeabilidade

Coas nosas novas camas para area gaste só a area imprescindible

Consulte prezos sen compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

pub_elmega_galego.indd 33

18/12/2013 23:27

TUBIO ROMERO S.A.CHRISTENSEN & CO www.sac.dk

Colaborando con la formación del sector

Desde IMPORTLAIT queremos agradecer el interés y la atención prestada desde el “Centro de Promoción Rural - EFA Fonteboa” durante la conferencia y posterior visita a la explotación ganadera “Ganadería Cornaces, S.C.” situada en el municipio de Carballo.

Feliz Navidad y próspero Año Nuevo Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – A Coruña Telf.: 981 805 112 – importlait@importlait.com – www.importlait.com

TUBIO ROMERO pub_importlait.indd 34

Delegación en Ordes: Rúa da Feira, 14 baixo 15690 Ordes (A Coruña) Telf.: 981 682 419

18/12/2013 23:28

2

o

Gracias a los 40 años de experiencia que cada una de las compañías atesora en el diseño, fabricación y montaje de material ganadero, nos ponemos a su disposición para asesorar y suministrar las mejores soluciones a los profesionales del vacuno de leche de alta producción.

www.etxeholz.net Teléfono 948 983 390

Porque las vacas prefieren pisar blando

suelos de goma COLCHÓN CONTINUO Y GOMAS PARA ARROBADERA

• Antideslizantes • Resistencia garantizada • Fácil colocación en puzzle • En pasillos, salas de espera y ordeño • Adaptables con arrobadera

Made in Canada

20 1 4 a tod o s nuestr os clientes www.animat.ca

pub_importlait.indd 35

Para más información llámenos a Interlock España y le pondremos en contacto con nuestro distribuidor más próximo 948 98 33 90

18/12/2013 23:28

36

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

O EMPREGO DE TOUROS XENÓMICOS

Á vista da publicación por parte da Confederación Nacional de Asociacións de Frisona Española (Conafe) dos resultados das terceiras probas xenómicas da raza, correspondentes a novembro de 2013, recompilamos unha serie de aspectos que lles poden ser de utilidade aos gandeiros cando escollen os touros para os acoplamentos.

Fernando Rego López1 e José Luis Méijome Blanco2 1 Técnico de acoplamentos de Africor Lugo 2 Técnico de acoplamentos de Africor Pontevedra

A información xenómica está cada vez máis presente a pé de campo, dende que Conafe realizou as primeiras avaliacións xenómicas en novembro de 2012. Dende aquela foise introducindo pouco a pouco o emprego de touros xenómicos nas granxas nas que antes só se usaban os sementais probados para facer os acoplamentos. Non obstante, aínda existen dúbidas sobre cales escoller ou que parámetros son prioritarios, polo que expoñemos algunhas recomendacións.

Un touro probado ofrece unha garantía maior que o xenómico pola descendencia

ATENCIÓN Á FIABILIDADE Todos os touros xenómicos rexistran unha fiabilidade do 70% nas probas. Fronte á fiabilidade dun probado, que pode chegar a un 99%, como é o caso de Xacobeo, a diferenza non é só a aparente do 29%, senón un pouco maior, tendo en conta que o touro probado ten fillas, proba de leite e de morfoloxía , o cal nos dá un pouco máis de garantía, xa que estamos a ver a descendencia. Por iso hai que outorgarlle importancia a este parámetro que indica que, malia que os xenómicos se perfilan como o futuro, non hai que esquecer a garantía dos probados.

Por exemplo, ante os dous sementais situados como números un nas listas de mellores touros probados e xenómicos de España, con destacadas producións, bos ubres e excelentes calidades, por cal decantarse? Neste caso debería prevalecer o touro con proba de descendencia, inda que o xenómico posúa un GICO máis alto, ou sexa, entre Torrel, con 3.548 puntos de ICO, e Salnés, con 3.701 puntos de GICO, é mellor opción o primeiro. Esa diferenza duns 200 puntos non significa que Salnés sexa mellor ca Torrel, senón que pode ser precisamente atribuíble á menor fiabilidade.

Tamén cómpre apuntar neste apartado que un touro xenómico con fillas ou fillos vía macho ou femia con probas xenómicas altas ofrece unha fiabilidade maior.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

afriga 108_xenomicos.indd 36

20/12/2013 15:39

pub_fontao_delete.indd 37

19/12/2013 22:03

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

38

Vekis Xacobeo Phantastic, de xovenca

MÁIS TOUROS E DIFERENTES Como a fiabilidade dos touros xenómicos é menor ca a dos touros con proba, se se opta unicamente polos primeiros é preferible coller máis cantidade e non apostar só por un ou dous.

Cando imos facer os apareamentos con touros probados, comprobamos as liñas xenéticas e as probas dos touros e seleccionamos dous ou tres sementais como moito. En cambio, cos xenómicos non debemos limitarnos a tan pouca cantidade; recomendamos realizar unha selección máis ampla e diversificada. Podemos usar un touro probado un ano e reutilizalo despois; non obstante, se optamos polos xenómicos, é mellor empregalos dunha maneira menos intensa ca un touro cunha proba con alta fiabilidade.

Se cadra apostamos polos cinco mellores touros xenómicos e, unha vez que os proban, resulta que non son os mellor situados na nova clasificación.

A GARANTÍA DOS MELLORES Sen dúbida, co uso dos mellores touros hai máis probabilidades de éxito nos acoplamentos. Unha boa opción para o gandeiro vai ser sempre coller grupos de tres ou catro touros con características mellorantes, ben os primeiros xenómicos por GICO, que é un criterio preferente, ben outros touros que destaquen por un trazo determinado: produción, calidades, morfoloxía etc. A este respecto, pode haber un touro interesante que non estea situado nos dez primeiros postos do ranking oficial pero que sobresaia por un carácter, como ubres, o cal o converte nun candidato idóneo.

Serven de mostra os casos de Salnés, o semental número un entre os xenómicos por GICO, destacado en produción e calidades e cunha proba aceptable de tipo, e Xil, o número un para tipo e ubres e sobresaliente en patas, colocado entre os 50 mellores touros. Ambas as dúas son boas eleccións.

LIÑAS XENÉTICAS En canto ás liñas xenéticas, mellor que sexan diferentes.

Non só se hai que fixar na xenética do pai senón tamén no cruzamento. Este ano, por exemplo, Snowman non foi empregado en Galicia masivamente, polo que pode dar xogo aínda que elixamos dous fillos dese touro, sen esquecernos

Vekis Xacobeo Phantastic MB-87, vaca

da segunda xeración. No caso de Snowman, é un fillo de Oman, e por esta vía pode dar problemas con outros fillos de Oman usados en Galicia, como son Gerard, End-Story, AltaIota, Ordes ou Once.

A IMPORTANCIA DAS FAMILIAS Cómpre darlles prioridade ás familias destacadas das que descendan outros touros que, con outra vía, obtiveron bos resultados. Son representativos deste aspecto Stop e os seus dous irmáns completos, macho e femia, posto que posúen probas xenómicas destacadas en España, ou Barman, cun irmán completo nos Estados Unidos tamén cunha boa proba.

FACILIDADE DE PARTO Os xenómicos en xeral non teñen datos reais de facilidade de parto. Pódese intuír polo pedigree; emporiso, hai que usalos con coidado.

EVITAR OS DEFECTOS Cando os sementais presentan defectos moi marcados nalgún parámetro concreto da proba hai que evitalos, xa que se trata de caracteres con malos resultados que non nos van beneficiar e que mesmo poderían empeorar ao aumentar a fiabilidade. Referímonos a caracteres morfolóxicos coma o ángulo da grupa, a vista lateral... pero tamén de produción ou funcionais. Aínda que é certo que non é habitual que os touros con este tipo de defectos acusados estean nos primeiros postos da clasificación, non hai que esquecer este apuntamento.

PROPORCIÓN DE USO Por todo o exposto, nestas terceiras probas xenómicas, a proporción de uso que aconsellamos é do 50% de touros probados e o 50% de xenómicos.

PREZOS Como último comentario incluímos unha referencia xeral ao prezo, no sentido de que un xenómico con probas similares ás dun touro probado con fillas debería ser máis económico que un probado, de acordo co baremo da fiabilidade.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

afriga 108_xenomicos.indd 38

23/12/2013 10:33

BERTAIOLA M I N C I O E T T Y - I T 0 2 0 9 9 0 2 6 2 5 1 4 - a A a 2 4 3 1 6 5

C

AM

PAÑA

O TORION ADO CC E L E S GA

14

Mincio Bolton x Iron x Mtoto

0 LICIA 2

Valle Mincio 83 VG87

El Nº1 a Tipo y Ubre de la Campaña

ESPAÑA: CANADÁ: LPI 2853 Leche +1187 Confor. 15 Ubre 17 Patas 10

USA: GTPI 2062 Leche +952 Tipo +2.97 Ubre +3.47 Patas +2.37

ICO 3322 Leche +911 Tipo +2.98 Ubre +3.89 Long. 115

ITALIA: PFT 2273 Hijas 150 Leche +939 Tipo +3.04 Ubre +4.18 Patas +3.32

Distribuido en Galicia por:

semenzoo@semenzoo.es ~ www. semenzoo.it Manuel Reija 610 526 785 Ángel López 677 229 407

pub_semenzoo_mincio.indd 39

Noel Balsa 619 760 916 Alberto Lamas 680 115 019

Emilio Rodriguez 682 683 233 José Pérez 616 490 134

José Baña 636 515 536

20/12/2013 19:34

40

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Hai que identificar a cría inmediatamente despois do seu nacemento, preferiblemente co CIB, ou, pola contra, cunha identificación provisional, como o número de establo, cintas atadas ao pescozo, sprays de cor etc.

FIABILIDADE DOS REXISTROS: A SÚA IMPORTANCIA NAS AVALIACIÓNS XENÉTICAS A fiabilidade das probas xenéticas e xenómicas dos touros comercializados baséanse nun axioma básico: a xenealoxía das fillas destes touros ten que ser correcta. Para que isto sexa así, os animais deben estar perfectamente identificados na gandería.

Son moitos os estudos que indican que os erros no pedigree asignado a cada animal inflúen na diminución do progreso xenético e na fiabilidade na estimación do valor xenético, tanto de touros coma de vacas, con estimacións ao redor dun 9% de variación, dependendo das porcentaxes de erros de filiación na poboación onde se proben os touros. Tamén se ven afectadas as correlacións xenéticas entre países, o que lles afecta ás probas convertidas de touros sen fillas en España.

Segundo Conafe, no ano 2011, empregando probas de paternidade aleatorias, en Galicia atopouse un 4,3% de erros de filiación (porcentaxe de animais con proba de paternidade negativa), subindo esta porcentaxe ao 5,13% a nivel nacional. A negatividade real espérase que sexa maior, dado que as probas aleatorias só consideran compatibilidade co pai e non coa nai. A asignación incorrecta de nai é un dos problemas que se atopan con

Ignacio Gómez Veterinario de Africor Lugo

frecuencia cando se analizan as causas de negatividade nas probas de ADN. Todo o avance que supoñen as probas xenómicas na mellora xenética pode verse malogrado por unha incorrecta filiación (erro na asignación de pais e nais), polo que é fundamental poñer empeño na identificación correcta dos animais, anotando de forma precisa as inseminacións, os touros empregados etc.

No gráfico 1 represéntanse os motivos da negatividade nas probas de paternidade detectada nas ganderías en Control Leiteiro da provincia de Lugo no período 20062012. Así, a identificación do touro empregado e a confusión de xatas (identificación incorrecta da nai ao crotalizar a xata) supoñen un 37,4% dos erros detectados.

INVITACIÓN para GandAgro 2014

13-15 Marzo

Presenta esta invitación e poderás acceder de forma gratuíta á 3ª edición da feira GandAgro * Válida para unha persoa un só día HORARIO: de 10 h. a 19 h. (xoves e venres) e de 10 h. a 18 h (sábado)

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_valoracions_xeneticas_fiabilidade.indd 40

19/12/2013 21:57

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Gráfico 1. Motivos de filiación incorrecta(%) (%) Motivos de filiación incorrecta

3,7

Recollida de datos Identificación da palleta Confusión de xatas Touros de monta natural Outros motivos Non coñecidos

23,6

50,2

41

TOURO COOKIECUTTER HEFTY BRANDT-VIEW HEFTY

NOME CURTO HEFTY HEFTY

COMERCIALIZA REXISTRO 840M3000540497 SEMEX USAM0138550394 CRI

GENER GOLIAN DE-SU OMAN GOLI

GOLI GOLI

ESPM1703505542 USAM0061681229

ABEREKIN CRV

JENNITON BOLTON ROSS BOS BW MARSHALL ROSS BOSSIDE ALTAROSS

ROSS ROSS ALTAROSS

USAM0138425951 ESPM1502261882 USAM0062085114

WWS FONTAO ALTA

COCHERO MAN O MAN JERICO GENER MP JERICO

JERICO JERICO

ESPM2703680871 ESPM1703303407

FONTAO ABEREKIN

RIDGE-STAR JAMMER NOBOLD WINDJAMMER GILLETTE WINDHAMMER HENKESEEN HAMMER

JAMMER JAMMER WIND-HAMMER HAMMER

USAM0130247861 ESPM9203627769 CANM0008932157 USAM0060270088

ABS FONTAO WWS SEMEX

13,8

6,1

2,7

Cando procedemos a inseminar un animal, cómpre anotar o touro empregado de forma clara e comprensible.

Aconséllase gardar a palleta para poder verificar o touro con seguridade. Os que teñen nome parecido son un dos grandes problemas á hora de asignarlle correctamente o pai a unha xata e prodúcense erros de forma sistemática no rexistro de animais no Libro Xenealóxico. A colaboración do gandeiro co controlador á hora de recoller os datos permite reducir estes erros.

Na táboa preséntase un exemplo de touros de nome parecido ou idéntico que se están a usar actualmente e que poderían producir erros de identificación.

III Monográfico da Gandería e a Agricultura www.gandagro.com facebook.com/gandagro

ADS AVICULTURA

Feira Internacional de Galicia 13 - 15 de marzo de 2014 ASOPORCEL

FEIRA INTERNACIONAL DE GALICIA • E-36540 SILLEDA • Pontevedra • Tlfn. 986 577000 • Fax 986 580865 • gandagro@feiragalicia.com

AFRIGA ANO XIX- Nº 108

AFRIGA108_valoracions_xeneticas_fiabilidade.indd 41

19/12/2013 21:57

42

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

A concienciación do gandeiro deste problema é fundamental, tanto no rexistro dos datos (identificación do touro correcto da inseminación á vaca correcta) coma na identificación de animais na granxa, polo que é a base para acadar unhas valoracións xenéticas fiables tanto de touros coma de vacas.

Gráfico 2

Aconséllase gardar a palleta coa que inseminamos para poder verificar o touro con seguridade

Outro punto crítico sitúase no momento de crotalizar as xatas co CIB na orella xa que, tendo varios partos en pouco tempo, poderiamos asignarlle incorrectamente a cría á nai que lle corresponde. O obxectivo é a identificación inmediata tras o seu nacemento, preferiblemente co CIB, ou, pola contra, cunha identificación provisional, como o número de establo, cintas atadas ao pescozo, sprays de cor etc. para identificar correctamente a cría ata ser crotalizada. Outra opción é identificar os caixóns onde se sitúan as crías co número da nai. De calquera xeito, o ideal é a identificación da cría, xa que as xatas se poden cambiar de caixón e producir un erro de asignación á nai correcta.

Nas ganderías en Control Leiteiro da provincia de Lugo no ano 2013, en animais con proba de paternidade incompatible, no 13,8% dos casos o problema debíase a que a nai non era a correcta e, polo tanto, tamén cambiaba o touro da inseminación fecundante.

No gráfico 2 obsérvase como as ganderías que identifican a xata inmediatamente ao nacer teñen unha menor porcentaxe de negatividade nas probas de paternidade. Tan só un 14,2% das ganderías da provincia de Lugo segue esta práctica.

Cando se traballa con touros de monta natural, débese ser igualmente rigoroso á hora de anotar as cubricións. O acceso do touro a unha vaca ou lote de vacas, nas que hai femias en celo, pode dar lugar a erros de asignación dos pais das futuras xatas. No gráfico 3 vemos como o uso de touros de monta natural incrementa o risco de filiacións incorrectas. O 18,4% das ganderías de Lugo emprega habitualmente touros de monta natural.

Entre outros motivos coñecidos, atópanse as dobres inseminacións con touros distintos, erros de identificación do pai por touros de nome parecido e inseminacións do mesmo día anotadas a vacas cambiadas entre si.

Na investigación de motivos de incompatibilidade ás veces non se chega a unha conclusión; así, no 50% dos casos non é posible atopar o pai ou a nai correctos ou o motivo da incompatibilidade, debido á imposibilidade de xenotipar as nais dos animais con resultado negativo, que axudarían a esclarecer cal pode ser o pai correcto (por estaren as nais de baixa), ou por falta de documentación, por non gardar os calendarios de reprodución de anos anteriores, entre outros.

Gráfico 3

Cada vez que se obtén unha análise incompatible (proba negativa), o Departamento de Probas de ADN de Africor Lugo realiza unha análise das posibles causas, co fin de proporcionarlle ao gandeiro unha guía de actuación para previr erros no futuro, focalizando en cal é o motivo concreto que dá lugar a eses erros na súa gandería. Este departamento presta un servizo que vai máis alá da toma de mostras na gandería, xa sexan de pelo ou de sangue do animal, e o seu posterior envío ao Laboratorio de Xenética Molecular de Xenética Fontao, xa que se fai un seguimento de cada caso, asesorando ao gandeiro sobre como levar un rexistro fiable dos animais na súa gandería. Entre outras actuacións trabállase no xenotipado de touros (obrigatorio para o rexistro de machos), en solucionar dúbidas de identificación animal (partos de varias vacas na mesma parideira, dobres inseminacións etc.), no xenotipado de animais ET, no xenotipado de animais para poxas... sempre coa intención de facilitarlle e achegarlle esta ferramenta ao gandeiro.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_valoracions_xeneticas_fiabilidade.indd 42

20/12/2013 15:50

a erc jas c i n Co 00 h 1 de

Nº1

ICO

Behobia

Libre de Brachyspina

e Libre d a in p s Brachy

+1667 kg de Leche +55 kg de Proteína +1,86 en Ubres +1,27 en Patas +108 en Longevidad

OS LOUREIROS BELLA 463 BEHOBIA (BB-83) Gandeiria Os Loureiros, S.C. - Vimianzo - A Coruña

CONAFE NOVIEMBRE 2013 BIARRIZ, el semental más completo BUFAL0, PICK-UP y ONTARIO, especialistas en fácil parto y funcionalidad ESCOLMO, S.L.

377 I BEHOBIA Navarra MENDITXUR i - Irañeta ur tx di en M S.A.T.

pub_escolmo.indd 43

Distribuidor para Galicia y Asturias C/ Magnolia, 80 bajo 27003 - Lugo Tfno.: 982 217 633 Fax: 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

www.aberekin.com 19/12/2013 21:59

44

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

RESINCRONIZACIÓN DE VACAS BALEIRAS

Nas explotacións de vacas de leite actuais, a eficiencia reprodutiva é unha das claves para a rendibilidade económica. Neste artigo revisamos algunhas das opcións para lograr este obxectivo. O traballo conxunto do gandeiro co veterinario, dunha forma programada, continuada e adaptada a cada situación é o camiño para lograr índices reprodutivos óptimos.

Antonio Jiménez Ceva, Salud Animal

PRIMEIRA INSEMINACIÓN E REINSEMINACIÓNS SUCESIVAS. EFICIENCIA E PRECISIÓN DA DETECCIÓN DE CELO Durante as últimas décadas, a eficiencia da detección do celo en vacún leiteiro diminuíu notablemente debido a diversos factores, entre os que se atopan a alta porcentaxe de vacas que presentan ovulacións silentes (animais que ovulan sen presentaren síntomas de celo) e a diminución da duración dos síntomas de celo, relacionada co nivel de produción. Ademais, en ocasións non somos quen de detectar as vacas que están en celo debido a unha menor intensidade na manifestación dos signos polo confinamento dos

animais nos sistemas intensivos ou, sinxelamente, debido a unha falta no nivel de observación necesario.

Tamén pode haber problemas de precisión ou fiabilidade da detección de celo (a porcentaxe de vacas que, detectándose en celo, teñen realmente un celo fisiolóxico). Nestas situacións de baixa precisión, as taxas de concepción son baixas debido a que hai vacas inseminadas que non estaban realmente en celo.

Nos últimos anos de investigación sobre protocolos de sincronización de celo houbo moitos avances no manexo da primeira inseminación en vacas de leite. Desenvolvéronse protocolos de sincronización para inseminación a tempo fixo (IATF) con altas taxas de concepción para a primeira inseminación artificial (IA): proxesterona intravaxinal, Presynch-Ovsynch, G-6-G, PG-3-G e Dobre Ovsynch.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

afriga 108_resincronizacion.indd 44

19/12/2013 21:31

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

DURANTE AS ÚLTIMAS DÉCADAS, A EFICIENCIA DA DETECCIÓN DO CELO EN VACÚN LEITEIRO DIMINUÍU NOTABLEMENTE DEBIDO A DIVERSOS FACTORES, ENTRE OS QUE SE ATOPAN A ALTA PORCENTAXE DE VACAS QUE PRESENTAN OVULACIÓNS SILENTES E A DIMINUCIÓN DA DURACIÓN DOS SÍNTOMAS DE CELO, RELACIONADA CO NIVEL DE PRODUCIÓN Aínda con boas taxas de concepción na primeira inseminación, máis da metade das vacas quedan abertas (baleiras) e deberán ser reinseminadas canto antes. A maneira máis eficiente de reinseminar unha vaca non preñada é detectar o retorno a celo e inseminala. Inseminar vacas vistas en celo aforra gasto en hormonas e, se se fai dunha maneira correcta, pode producir boa fertilidade.

Non obstante, como vimos, as vacas que non quedan preñadas poden non mostrar celo, ou poida que este non sexa detectado, co que se presentarán a diagnóstico de xestación por parte do veterinario da explotación. Para conseguir boas taxas de preñez é importante manter unha boa taxa de inseminación con intervalos medios entre inseminacións o máis curtos posible. Para conseguilo, ademais de mellorar a detección de celo, as vacas baleiras deben ser diagnosticadas pronto e resincronizadas cun protocolo eficiente e de pouca duración.

45

OPCIÓNS BÁSICAS PARA RESINCRONIZAR UNHA VACA BALEIRA a) Indución a celo con prostaglandina (PG) O sistema é simple, barato e rápido en explotacións con boa detección de celos, pero non é así en numerosas explotacións con problemas nesta detección, polo que está a ser substituído por sistemas de IATF. O sistema precisa dun correcto diagnóstico da presenza de corpo lúteo (CL), xa que en caso contrario a vaca non responderá á prostaglandina no momento do diagnóstico de non-xestación, ben por ser unha vaca anovulatoria ou acíclica ou ben porque, aínda que sexa cíclica, nese momento non se atopa na fase do ciclo estral na que o corpo lúteo é sensible á PG. En ocasións, a inxección dunha única dose de PG non é suficiente para provocar a luteólise. Así, tendo en conta que en moitos estudos se reporta preto dun 80% de éxito na lise do corpo lúteo, ao redor dunha de cada cinco vacas pode non ter luteólise ou tela de maneira incompleta e, ademais, esta vólvese máis difícil en vacas “maduras” ou con máis dun parto.

Dependendo da fase de desenvolvemento folicular na que se atope a vaca, as que teñan celo terano dunha forma indeterminada entre 2-5 días despois da inxección de prostaglandina, o cal fai imposible a inseminación a tempo fixo, polo que hai que traballar a celo visto. Ao decidir traballar deste xeito, debemos ter en conta non só a eficiencia de detección de celos senón tamén a precisión da devandita detección, é dicir, a porcentaxe de vacas que, detectándose en celo, ten realmente un celo fisiolóxico.

Gestión de seguros - AGROSEGUROS

AGRUPACIÓN AGROGANADERA www.agroaga.com Asegura tu ganado con profesionales Aprovecha las subvenciones del Estado y las Autonomías destinadas a los seguros agrarios Asesoramiento adecuado y gestión de póliza con facilidades de pago Seguro de explotación de ganado vacuno: Accidentes Complicaciones del parto Mamitis Enfermedades Saneamiento ganadero (extra) Fiebre aftosa Vacas locas (EEB)

Contacta con nosotros en los teléfonos: 902 207 600 620 832 201 Mail: agroaga@agroaga.com

AFRIGA ANO XIX- Nº 108

afriga 108_resincronizacion.indd 45

19/12/2013 21:31

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

46

Nunha situación (bastante habitual) de falta de eficiencia de detección de celos, aínda que as taxas de concepción das vacas que se inseminan poden ser boas, a porcentaxe de animais preñados respecto dos tratados pode non ser tan alta. En situacións de falta de precisión ou fiabilidade, as taxas de concepción das vacas que inseminemos poden ser baixas.

Por estes motivos, moitos veterinarios non usan unha inxección simple de PG como método de resincronización, mesmo en vacas con CL. b) Ovsynch simple O Ovsynch é un método valioso para resincronizar vacas porque permite aumentar a taxa de servizo. Con todo, debe usarse en vacas que están ciclando, xa que se se usa nas que están en anestro, dependendo do tipo de anestro, pode producir resultados moi baixos ou nulos de taxas de concepción ou maiores perdas de xestación. Ademais, en vacas cíclicas, a menos que se comece ao redor do día 6 do ciclo (destro temperán) non proporciona as mellores taxas de concepción posibles debido a unhas limitacións concretas.

O principal problema de Ovsynch é que, ao inicialo en días aleatorios do ciclo estral, pode ocorrer que non haxa ovulación coa primeira GnRH ou tamén que, se se inicia nas fases finais do devandito ciclo, se produza luteólise espontánea con aparición dun celo prematuro antes da inseminación programada. Debido a estes motivos, a súa capacidade de sincronización é moi limitada e as taxas de concepción das inseminacións con resincronización con Ovsynch sinxelo en xeral non son moi elevadas. Por iso, para mellorar os resultados dun Ovsynch en resincronización (e tamén en primeira IA), é necesario mellorar a sincronización e aumentar os niveis de proxesterona durante o protocolo de IA, ben con presincronización ou ben con suplementación con proxesterona exóxena; este último método é moito máis rápido.

OPCIÓNS PARA AUMENTAR A TAXA DE CONCEPCIÓN DE OVSYNCH As vacas sincronizadas cun Ovsynch teñen mellores resultados se este se presincroniza para que o inicio do devandito protocolo se produza ao redor do día 6, ou se este se suplementa con proxesterona. En ambos os casos mellórase a sincronización por evitar as ovulacións temperás e auméntanse os niveis de proxesterona durante o protocolo. O aumento de taxa de concepción por seguir unha das dúas pautas está ao redor dun 8% e viuse nalgúns estudos en vacas cíclicas que, seguindo unha das dúas estratexias, en xeral xa non cómpre facer uso da outra (Colazo et al., 2013, e Chebel et al., 2013). O que fai interesante o uso de proxesterona é que pode permitir aumentar a taxa de concepción sen necesidade de presincronización, nun intervalo máis curto de tempo e mesmo en vacas acíclicas ou sen CL ao comezo do tratamento.

AS VACAS SINCRONIZADAS CUN OVSYNCH TEÑEN MELLORES RESULTADOS SE ESTE SE PRESINCRONIZA PARA QUE O INICIO DO DEVANDITO PROTOCOLO SE PRODUZA AO REDOR DO DÍA 6, OU SE ESTE SE SUPLEMENTA CON PROXESTERONA. EN AMBOS OS CASOS MELLÓRASE A SINCRONIZACIÓN POR EVITAR AS OVULACIÓNS TEMPERÁS E AUMÉNTANSE OS NIVEIS DE PROXESTERONA DURANTE O PROTOCOLO a) Ovsynch con presincronización Como as vacas que inician o Ovsynch ao redor do día 6 do ciclo xeralmente mostran mellores resultados, fixéronse intentos para situar as vacas ao redor dese día, presincronizándoas con PGF2a, GnRH, PGF2a +GnRH (G6G e Dobre Ovsynch) ou hCG en programas para resincronización. Á hora de considerar os tratamentos de presincronización hai que ter en conta que os que levan o uso de prostaglandinas tenderán á manifestación de celos durante o protocolo, mentres que os que usan hormonas que provocan ovulación (HCG ou GnRH) van diminuír a posibilidade de que observemos celos durante o tratamento, aínda que teñen a vantaxe de que poden ser iniciados antes do diagnóstico de xestación. Neste caso é moi importante valorar que se require administrar unha ou dúas hormonas máis a todas as vacas inseminadas, mesmo antes do primeiro retorno a celo esperado, co manexo e gasto que isto implica.

Ao considerar a duración nun protocolo de resincronización, é importante ter en conta o tempo total do tratamento, mesmo no caso de que se inicie antes do diagnóstico de xestación con hormonas como hCG ou GnRH; o uso destas hormonas, ao interferir coa manifestación de posibles celos antes do DG, fai que se perdan oportunidades de inseminar as vacas durante o tempo que dura o protocolo e esta consideración é especialmente importante en explotacións con boa detección de celos.

Unha opción utilizada por algúns veterinarios en explotacións con boa detección de celos é comezar a sincronización de vacas cunha PG, usando o posible celo inducido para inseminar a vaca ou, no caso de non se manifestar celo, continuar coma se fose un Ovsynch presincronizado (iniciando o Ovsynch ao redor dos 11-12 días).

Ao comparalo coa presincronización con GnRH, non se viron diferenzas nas taxas de concepción, pero reduciuse o tempo ata a concepción, porque algunhas vacas quedan preñadas coa inseminación do celo provocado pola PG (Chebel et al., 2013). É unha opción válida só para vacas con CL ao diagnóstico e en explotacións con moi boa detección de celos e bos rexistros. Se a eficiencia de detección de celos non é boa, a maioría dos animais inseminarase tras un protocolo de moi longa duración (18-22 días), o cal pode dar lugar a intervalos demasiado longos entre inseminacións (50-54 días) en moitas ocasións.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

afriga 108_resincronizacion.indd 46

20/12/2013 15:17

pub_ascol.indd 47

19/12/2013 22:04

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

48

b) Ovsynch suplementado con proxesterona A proxesterona é unha hormona esteroidea esencial no funcionamento do ciclo reprodutivo da femia, xa que a fertilidade vai depender moito dela. Así, os niveis de proxesterona deben ser altos durante os días anteriores á inseminación, baixos durante o celo e novamente altos durante os días despois da inseminación.

Nos sistemas actuais de produción leiteira, a intensificación leva un elevado metabolismo dos animais e, á súa vez, prodúcese un maior metabolismo das hormonas esteroideas na zona hepática. Debido a isto, as vacas de leite de alta produción teñen concentracións plasmáticas de proxesterona reducidas durante o desenvolvemento folicular, o cal pode incrementar os pulsos de LH e reducir a calidade do ovocito e do embrión.

De igual modo, a obtención de concentracións maiores de proxesterona durante o desenvolvemento do folículo ovulatorio asociouse con mellora na fertilidade nas vacas de leite.

Durante os protocolos de IA, podemos conseguir un aumento nos niveis de proxesterona coa creación de CL accesorios a través de presincronización ou coa suplementación con proxesterona exóxena.

Varios estudos demostraron a mellora debida á suplementación con proxesterona nos resultados da IATF en resincronización: - Walsh et al. (2007) estudaron o efecto de engadir un dispositivo de proxesterona ao protocolo de resincronización con Ovsynch iniciado no momento do diagnóstico “baleira” entre 30 e 60 días post-IA. Resultado: a taxa de concepción foi 8,9 puntos porcentuais máis alta no grupo con proxesterona que no grupo placebo (43,8% vs. 34,9%) [figura 1].

50,0%

43,8%

40,0%

34,9%

30,0% 20,0% 10,0% 0,0%

Ovsynch simple

Ovsynch + Proxesterona

Figura 1. Taxas de concepción de Ovsynch vs. Ovsynch + proxesterona, en resincronización iniciada a 30-60 días post-IA. Walsh et al. (2007)

- Dewey et al. (2010) compararon un Cosynch simple cun Cosynch suplementado con proxesterona exóxena en resincronización iniciada a día 39 post-IA. Resultado: as vacas suplementadas con proxesterona tiveron unha taxa de concepción de 7,4 puntos porcentuais máis ca as non suplementadas: (29,5% vs. 22,1%) [figura 2].

29,5%

30,0%

29,5% 22,1% 20,0%

22,1%

10,0%

0,0%

GPG simple

GPG + Proxesterona

Figura 2. Taxas de concepción de GPG vs. GPG + proxesterona, en resincronización iniciada a 39 días post-IA. Dewey et al. (2010)

- Bisinotto et al. (2010) estudaron o efecto dun protocolo Ovsynch de 5 días suplementando ou non con proxesterona, en resincronización iniciada a día 34 post-IA. Resultado: a taxa de concepción a 60 días foi 7,7 puntos porcentuais maior no grupo de proxesterona que no grupo control (45,5% vs. 37,85%) [figura 3].

50,0% 40,0%

45,5% 37,8%

30,0% 20,0% 10,0% 0,0%

Ovsynch 56 de 5d

Ovsynch 56 de 5d + Proxesterona

Figura 3. Taxas de concepción de Ovsynch de 5d vs. Ovsynch de 5d + proxesterona, en resincronización iniciada a 34 días post-IA. Bisinotto et al. (2010)

Ademais, noutro experimento do mesmo estudo, os resultados de 1.ª IATF indican que a administración da última GnRH simultaneamente coa IA non diminúe a fertilidade de vacas sometidas a un protocolo de IATF de 5 días (Ovsynch 56 ou Cosynch 72). Isto pode abrir a porta a usar Cosynch 72 conxuntamente coa aplicación durante 5 días dun dispositivo de proxesterona en resincronización, o cal se coñece como protocolo Cosynch de 5d + proxesterona.

- Bilby et al. (2013) avaliaron o efecto da suplementación cun dispositivo de proxesterona en diferentes momentos, 32 e 39 días post-IA. Resultado: nas vacas cuxo tratamento se iniciou sistematicamente a día 32 post-IA, debido a que son un grupo de vacas dalgunha forma presincronizadas e próximas aos días 5-9 do ciclo, o uso dun dispositivo de proxesterona non aumentou a taxa de concepción dunha forma global (aínda que si nas vacas sen CL ao inicio), mentres que no grupo de vacas resincronizadas a día 39, ao ser un grupo de vacas con máis posibilidades de non atoparse nos momentos idóneos de empezar un Ovsynch, a proxesterona permitiu aumentar a taxa de concepción dunha forma xeral (28% vs. 23,7%).

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

afriga 108_resincronizacion.indd 48

19/12/2013 21:31

*Lazarith Nº 5 del ICO Altísimas Producciones

*Super 11796 hijas en USA +7.4 Vida Productiva +2.9 Fertilidad Excelente Tipo y Ubres

Eurodistribución Ganadera, SL - CRI España Eurodistribucion@eurodistribucion.com +34 987 213 172 +34 676 46 77 46

pub_cri.indd 49

www.criespana.com

20/12/2013 19:33

pub_progenex.indd 50

22/12/2013 19:40

pub_progenex.indd 51

22/12/2013 19:40

DOSSIER: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

52

A diferenza máis notoria observouse ao avaliar separadamente os resultados nas vacas sen CL ou con niveis de P4 <1 ng/ml ao comezo do tratamento. Nas vacas sen corpo lúteo ao comezo do tratamento a taxa de concepción foi sempre maior no grupo de vacas tratadas con proxesterona (26,5 % vs. 19,2%), tanto nas vacas resincronizadas a 32 como a 39 días [figura 4].

30,0%

26,5% 19,2%

20,0%

10,0%

0,0%

Ovsynch 56

Ovsynch 56 + Proxesterona

Figura 4. Taxas de concepción de Ovsynch vs. Ovsynch + proxesterona, en resincronización de vacas sen CL ao comezo do tratamento, en resincronización a 32 e 39 días. Bilby et al. (2013)

A diferenza doutro estudo anterior (Bisinotto et al., 2011) no que se usaron dous dispositivos de proxesterona para conseguir que vacas sen CL lograsen os niveis de fertilidade correspondentes a vacas con CL ao comezo do tratamento, neste estudo lográronse restaurar niveis normais de fertilidade en vacas sen CL ao comezo do tratamento cun só dispositivo.

CONCLUSIÓNS Presincronizar unha vaca para comezar un programa de resincronización ten un sentido fisiolóxico e demostrou incrementos de taxa de concepción de ao redor de 8 puntos.

Con todo, pode non proporcionar o retorno económico máis alto debido ao longo intervalo de tempo entre inseminacións que leva ou ao tempo que dura o tratamento en si, durante o cal se poden perder ocasións para inseminar as vacas en celo natural. Hai que ter en conta que os distintos protocolos de resincronización con presincronización levan unha perda de 7 a 19 días abertos. Se se realiza unha resincronización e todos os outros aspectos son iguais, o programa co intervalo máis curto entre inseminacións é sempre o máis económico (Cabrera et al., 2011).

A suplementación con proxesterona exóxena nos tratamentos Ovsynch de IATF permite o dobre obxectivo de alcanzar as mellores taxas de concepción co mínimo tempo de tratamento e a duración do tratamento total é de 8-10 días.

En resumo, as vantaxes da inclusión de proxesterona nos protocolos de inseminación a tempo fixo para resincronización son: • Ao redor de 8 puntos máis de taxa de concepción. A suplementación con proxesterona nun tratamento de IATF produce xeralmente ao redor duns 8 puntos de taxa de concepción en comparación co Ovsynch simple.

Baseándonos en cálculos publicados do DCRC (Dairy Cattle Reproduction Council), podemos valorar aproximadamente este incremento nuns 32 € de ganancia bruta por tratamento.

HAI QUE TER EN CONTA QUE OS DISTINTOS PROTOCOLOS DE RESINCRONIZACIÓN CON PRESINCRONIZACIÓN LEVAN UNHA PERDA DE 7 A 19 DÍAS ABERTOS. SE SE REALIZA UNHA RESINCRONIZACIÓN E TODOS OS OUTROS ASPECTOS SON IGUAIS, O PROGRAMA CO INTERVALO MÁIS CURTO ENTRE INSEMINACIÓNS É SEMPRE O MÁIS ECONÓMICO (CABRERA ET AL., 2011) • Resincronización en pouco tempo: 8-10 días. Coa inclusión de proxesterona nun tratamento de IATF pódese ter a vaca inseminada de novo en pouco tempo e con bos resultados de fertilidade. Pódense gañar de 7 a 19 días abertos en comparación con outros métodos (8-10 en comparación con G-6-G), coa vantaxe económica que isto supón.

• Eficacia en todo tipo de situacións. O tratamento con proxesterona demostrou ser eficaz en vacas en diferentes situacións de anestro ou cando se inicia o tratamento en vacas sen CL e pode comezarse en calquera momento do ciclo.

BIBLIOGRAFÍA J. Richard Pursley & Joao Paulo N. Martins. Control farmacológico de la función del folículo y del cuerpo lúteo para mejorar la fertilidad en las vacas lecheras en lactación. XVI Congreso internacional ANEMBE de medicina bovina. Avila, 2011 Walsh RB, Leblanc SJ, Duffield TF, Kelton DF, Walton JS, Leslie KE. The effect of a progesterone releasing intravaginal device (PRID) on pregnancy risk to fixed-time insemination following diagnosis of non-pregnancy in dairy cows. Theriogenology. 2007 Mar 15;67(5):948-56 Dewey ST, Mendonça LG, Lopes G Jr, Rivera FA, Guagnini F, Chebel RC, Bilby TR. Resynchronization strategies to improve fertility in lactating dairy cows utilizing a presynchronization injection of GnRH or supplemental progesterone: I. Pregnancy rates and ovarian responses. J. Dairy Sci. 2010 Sep;93(9):408695. doi: 10.3168/jds.2010-3233 Bisinotto RS, Ribeiro ES, Martins LT, Marsola RS, Greco LF, Favoreto MG, Risco CA, Thatcher WW, Santos JE. Effect of interval between induction of ovulation and artificial insemination (AI) and supplemental progesterone for resynchronization on fertility of dairy cows subjected to a 5-d timed AI program. J Dairy Sci. 2010 Dec;93(12):5798-808 Chebel RC, Scanavez AA, Silva PR, Moraes JG, Mendonça LG, Lopes G Jr., Evaluation of presynchronized resynchronization protocols for lactating dairy cows. J Dairy Sci. 2013 Feb; 96(2):1009-20 Colazo MG, Dourey A, Rajamahendran R, Ambrose DJ. Progesterone supplementation before timed AI increased ovulation synchrony and pregnancy per AI, and supplementation after timed AI reduced pregnancy losses in lactating dairy cows.

Theriogenology. 2013 Mar 15; 79(5): 833-41 Bilby TR, Bruno RG, Lager KJ, Chebel RC, Moraes JG, Fricke PM, Lopes G Jr, Giordano JO, Santos JE, Lima FS, Stevenson JS, Pulley SL. Supplemental progesterone and timing of resynchronization on pregnancy outcomes in lactating dairy cows. J Dairy Sci. 2013 Nov; 96(11):7032-42

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

afriga 108_resincronizacion.indd 52

19/12/2013 21:32

PREFABRICADOS Y HIERROS

• Montaje de naves ganaderas en general

TOURÓN CUBÍCULOS

DE HORMIGÓN PREFABRICADOS

• Estructuras • Cerchas y pórticos • Cubiertas de naves en uralita y panel sándwich • Taller de ferralla

■■Para

cama de arena, paja, serrín, cascarilla de arroz, carbonato, biomasa, etc.

■■También para camas de goma ■■Diseño ergonómico para mayor cow-comfort del animal ■■Ahorro de arena y otros materiales ■■Drenajes para eliminar humedades y reducir las mamitis ■■Ahorro de tiempo de colocación: 50 cubículos/día aproximadamente ■■Cubículos dobles e individuales ■■Con la supervisión y testaje de:

Vilar de Sarria, 34 - 27614 Sarria (Lugo) Tfno: 982 530 469 - Fax: 982 535 501 Mób: 629 802 700 - 629 817 933 E-mail: hierrostouron@gmail.com E-mail: hierrostouron@gmail.com Mób: 629 802 700 - 629 817 933 Tfno: 982 530 469 - Fax: 982 535 501 Vilar de Sarria, 34 - 27614 Sarria (Lugo) pub_touron.indd 53

19/12/2013 22:06

C

M

Y

CM

MY

CY

MY

K

pub_agroseguro.indd 54

19/12/2013 22:07

DOSSIER: REPRODUCIÓN E XENÉTICA

55

COMO INTERPRETAR E MANEXAR A METRITE

A infección de útero é unha das enfermidades que máis pode afectar ao rendemento reprodutivo dunha explotación de vacún leiteiro. A prevalencia desta doenza pode nalgúns casos chegar ao 40% dos animais; por iso, detectar a metrite a tempo, clasificala correctamente, elixir o tratamento máis adecuado e, sobre todo, poder chegar a saber a causa da enfermidade é de suma importancia.

Estímase que o custo dunha metrite posparto tipo 2 ascende a preto de 350 euros, tendo en conta a diminución de produción láctea, os medicamentos utilizados, a caída do rendemento reprodutivo e o incremento da taxa de refugallo.

Os principais factores de risco son a retención de placenta, os partos distócicos e o número de parto (a metrite é máis común en xovencas primeirizas porque precisamente a probabilidade de que ocorra un parto distócico é maior).

Algunhas condicións metabólicas, tales como a hipocalcemia, a cetose e o desprazamento de calleira, tamén foron asociadas con estes problemas (Sheldon e Dobson, 2004).

En xeral, e quizais o máis importante, é que calquera condición que altere as defensas no posparto se converte nun factor que predispón á metrite.

Benigno Álvarez Fernández Covadonga Servicios Veterinarios

En practicamente todas as vacas paridas haberá bacterias no útero durante as primeiras 3-4 semanas posparto, xa que o colo permanece aberto despois do parto e favorece que as bacterias o contaminen. As defensas da vaca (principalmente unhas células denominadas neutrófilos) son as responsables de acceder ao útero e axudar o animal a acabar con estas bacterias antes de que se produza unha metrite. Unha infección prodúcese ben cando a carga bacteriana é sumamente elevada e imposibilita o proceso de limpeza por parte dos neutrófilos ou ben cando os neutrófilos non acoden ao útero en número necesario e/ou non realizan correctamente o seu traballo.

AFRIGA ANO XIX- Nº 108

AFRIGA108_metrite_04.indd 55

20/12/2013 18:38

DOSSIER: REPRODUCIÓN E XENÉTICA

EN PRACTICAMENTE TODAS AS VACAS PARIDAS HABERÁ BACTERIAS NO ÚTERO DURANTE AS PRIMEIRAS 3-4 SEMANAS POSPARTO, XA QUE O COLO DO ÚTERO PERMANECE ABERTO DESPOIS DO PARTO E FAVORECE QUE AS BACTERIAS O CONTAMINEN O estado inmunitario da vaca no posparto adquire cada vez máis importancia para a metrite e para outras patoloxías como mamite, retención de placenta, infeccións respiratorias etc.

Huzzey et al. (2004) demostraron, controlando exhaustivamente 100 vacas desde dúas semanas antes do parto ata tres semanas despois de producirse, que os animais que desenvolvían metrite despois do parto eran os que menos inxestión de materia seca tiñan antes deste. Kimura et al.

(2002) viron que os neutrófilos de vacas con retención de placenta chegaban en menor número ao útero e ademais eran menos eficaces, e o máis destacable é que estas deficiencias nos neutrófilos xa aparecían 1-2 semanas antes do parto, xusto cando diminuía a inxestión de materia seca destes animais. Isto demostra que a diminución de inxestión de materia seca antes do parto produce unha depresión do sistema inmune, o que favorece a retención de placenta e as enfermidades uterinas. Por todo iso, cando a porcentaxe de vacas con retención de placenta ou metrite é elevada, probablemente a causa será unha baixa inxestión de materia seca antes do parto, polo que haberá que revisar aspectos da vaca seca como formulación da ración, estado dos ingredientes, confort, vacas excesivamente gordas etc.

Outro factor que inmunodeprime a vaca despois do parto é a tensión por calor. Dubois (1980) viu como a porcentaxe, tanto de retención de placenta como de metrite, se situaba nun 24% no verán, mentres que o resto do ano era dun 12%. Como consecuencia, as vacas que pasaran por este problema no verán tardaban 31 días máis en quedar preñadas ca as que padecían retención ou metrite noutra época do ano. clasificación e tratamento Metrite posparto tipo 1 ou clínica. Caracterízase porque a vaca non ten signos de enfermidade sistémica, pero ten un útero anormalmente agrandado e descarga uterina purulenta dentro dos primeiros 21 días posparto (Sheldon et al., 2006). Non existe febre, o contido purulento é esbrancuxado e non é cheirento. Este tipo de metrite non debe ser tratado, xa que a vaca “está a combatela por nós” e, polo tanto, a aplicación de antibióticos e/ou prostaglandinas será un gasto inútil. É común atoparse con este tipo de metrite en practicamente todas as vacas que van parindo cando temos un problema de alimentación durante o período de secado ou preparto.

Gráfica 1. Nesta gráfica obsérvase como as vacas que sofren metrite ven diminuída a súa inxestión de materia seca desde antes do parto Inxestión de materia seca (kg/d)

56

20

16 12 8 Sas

4

Metrite moderada Metrite severa

0 -13 -11

-9

-7

-5

-3

-1

1

3

5

Días relativos ao parto

7

9

11

13

15

17

17

21

Adaptado de Huzzey et al.

Metrite posparto tipo 2 ou puerperal. Sucede nos primeiros 21 días e diferénciase da 1 en que as descargas uterinas son acuosas, de cheiro fétido e de cor marrón-avermellada, e asóciase con signos de enfermidade sistémica, tales como diminución da produción de leite e febre. Debemos considerar febre durante o posparto á elevación da temperatura rectal por riba dos 39,5 °C. En días calorosos esta referencia será superior.

Aquí si é necesaria a aplicación de antibióticos inxectables; inda que a penicilina foi o antibiótico de elección durante moitos anos, hoxe en día a cefalosporina é o máis aconsellable por varios motivos: o período de retirada en leite é de 0 días, a súa eficacia é igual ou mellor ca a da penicilina e non xera tantas resistencias. Cómpre subliñar que un estudo recente sinalou unha resistencia á penicilina do 86% das cepas illadas en úteros de vacas posparto (Gilbert, Bicalho et al., 2010). Paralelamente, recoméndase a aplicación dun antiinflamatorio non esteroideo para combater a toxemia e diminuír a febre.

A aplicación de lavados uterinos con antibióticos non é moi efectiva polo gran volume do útero nestes animais e polo risco de producir feridas se se aplican cun catéter ríxido. A aplicación de tetraciclina diluída nun litro de soro fisiolóxico e administrada cunha sonda flexible e un embude obtén mellores resultados. O uso de prostaglandinas no posparto temperán non é eficaz ao non existir corpo lúteo nestes animais.

Este tipo de metrite pode desencadear en cetose e/ou desprazamento de calleira, polo que debemos aplicar propilenglicol a razón de 300-500 cc cada 24 horas durante 5-7 días. Unha vaca con metrite ten o dobre de posibilidades de sufrir un desprazamento de calleira que outra que non a sufra (Kelton et al., 1998).

Metrite posparto tipo 3 ou sobreaguda. É a máis grave de todas e de moi mal prognóstico. O animal non adoita ter febre, existe taquicardia severa, as orellas e demais partes distais están frías, anorexia total, non rumia e está deshidratado e intoxicado. O tratamento require de antibióticos, antiinflamatorios e fluidoterapia intravenosa agresiva con soros hipertónicos ou fisiolóxicos. A devandita terapia pode ir acompañada de rehidratación oral con 25-35 litros de auga tépeda administrados con axuda dunha bomba.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_metrite_04.indd 56

20/12/2013 18:38

pub_nual.indd 57

20/12/2013 19:14

DOSSIER: REPRODUCIÓN E XENÉTICA

58

Metrite posparto tipo 2 (5 DEL)

A NIVEL DE CAMPO, A ECOGRAFÍA É A MELLOR FERRAMENTA PARA O DIAGNÓSTICO DA ENDOMETRITE SUBCLÍNICA

Endometrite. Prodúcese a partir dos 21 días posparto, afecta soamente á capa máis interna do útero, polo que non produce febre, e pode ser clínica ou subclínica en función de que exista descarga vaxinal purulenta ou non. A endometrite subclínica, ao ter unha descarga vaxinal totalmente limpa, é difícil de diagnosticar a non ser mediante ecografía ou citobrush, proba que consiste en recoller cun catéter unha mostra da parte máis interna do útero (endometrio) para a súa posterior análise e ver a proporción de neutrófilos, pero é dificilmente realizable no campo. Por esta razón, a ecografía é case a única forma que temos para diagnosticar esta patoloxía.

O tratamento tanto da endometrite clínica como da subclínica é o mesmo. Recoméndase a aplicación de lavados uterinos con antibióticos e, sobre todo, o tratamento con prostaglandinas, a condición de que exista corpo lúteo no ovario, para provocar celos que reforcen tanto a acción inmunitaria (durante o celo as defensas do animal funcionan máis e mellor) coma a acción mecánica de expulsión. Os flushings terapéuticos con soro salino (con ou sen antibiótico) demostraron ser eficaces.

Lavado intrauterino en xovenca con metrite posparto tipo 2

Piómetra. Caracterízase pola acumulación de pus dentro do útero en presenza dun corpo lúteo nun dos ovarios, o colo do útero está pechado e os devanditos animais están en anestro (non teñen celos). Adoita detectarse nas visitas reprodutivas e, en caso de realizarse mediante palpación rectal en granxas co touro mesturado coas vacas, pode confundirse facilmente cunha preñez. Do mesmo xeito que a endometrite, ocorre a partir dos 21 días posparto.

Por este e outros moitos motivos, é fundamental explorar todos os animais paridos a partir dos 40-50 días e, se é con ecógrafo, mellor. O tratamento de elección é a aplicación de prostaglandinas.

PREVENCIÓN Por unha banda, baséase en mellorar o estado inmunitario dos animais no posparto mediante o manexo e a alimentación antes do parto e, por outra, en diminuír a carga de bacterias presentes no útero cun correcto manexo do parto.

Manexo e alimentación antes do parto Debemos considerar o período de secado coma o comezo da seguinte lactación; por iso, as decisións de manexo e alimentación neste período deben ser as máis adecuadas para evitar todo un arsenal de enfermidades (retención de placenta, metrite, hipocalcemia, endometrite, cetose, desprazamento de calleira, acidose ruminal, coxeiras, infertilidade…), que se nos pode vir encima e que ten a súa orixe, na maior parte das ocasións, nese período anterior ao parto.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_metrite_04.indd 58

20/12/2013 18:38

pub_cgi.indd 59

19/12/2013 22:42

DOSSIER: REPRODUCIÓN E XENÉTICA

60

Imaxes ecográficas de endometrite (cortesía de Giovanni Gnemmi)

Contido purulento de metrite posparto tipo 1

Para conseguir isto debemos lograr un estado inmunitario óptimo baseado en maximizar a inxestión de materia seca durante o preparto, para o que hai que ter en conta unha serie de factores: • Condición corporal ou nivel de engraxamento: para medir o grao de engraxamento puntúanse os animais nunha escala do 1 ao 5, na que o 1 corresponde ao animal máis delgado e o 5 ao máis obeso. Actualmente recoméndase que as vacas cheguen ao parto cunha condición corporal entre 2,75-3 e non perder despois do parto máis de 0,5 puntos (Overton e Waldron, 2004).

Así mesmo, a condición corporal no momento do secado debería ser a mesma que ao parto. Cada punto equivale a 56 kg de peso vivo. Animais obesos ao parto inxerirán menos materia seca e mobilizarán demasiadas graxas orixinando un balance enerxético negativo longo e profundo, o cal porá ao animal nun estado de déficit inmunitario de elevado risco.

U n estudo recente realizado por Soto-Vigueras et al. da Universidade de Lleida mostra que a perda de máis dun punto de condición corporal entre sete días antes do parto e a primeira semana despois deste aumenta a incidencia de cetose subclínica e esta, á súa vez, aumenta a probabilidade de padecer endometrite subclínica 2,8 veces máis ca o resto das vacas.

O ideal sería que a condición corporal fose recollida polo gandeiro ao secar o animal, no momento do parto e ao ser inseminado por primeira vez; desta forma teriamos unha información moi valiosa sobre como está a funcionar a explotación.

• Confort: debémoslle proporcionar á vaca seca suficientes cornadizas, arrimado frecuente da comida, espazo suficiente, acceso libre a auga limpa e fresca, número de camas suficiente, adecuada ventilación etc. En canto ás camas, deben estar correctamente dimensionadas,

Endometrite clínica (60 DEL)

brandas e secas para conseguir un repouso de 11-12 horas ao día. Todo iso aumentará a inxestión de materia seca e como consecuencia mellorará o estado inmunitario dos nosos animais.

• Ración de secado: segundo a opinión de nutrólogos de recoñecido prestixio, as racións que mellor funcionan neste período son as denominadas racións altas en palla e baixas en enerxía, propostas por Drackley en 2001.

Entre as vantaxes deste tipo de racións destacan: √√ Damos exactamente a mesma ración desde que secamos a vaca ata que pare e desta forma evitamos movela 21 días antes do parto ao lote de preparto ou ao lote de lactación, no caso de explotacións máis pequenas. √√ A lenta dixestión da palla trae como consecuencia un rume cheo e grande, de enorme importancia para previr o desprazamento de calleira e favorecer a adaptación do rume á ración de lactación posterior. √√ Ao ser unha dieta baixa en enerxía, a diminución da inxestión de materia seca nas semanas anteriores ao parto non se resente tanto coma outros tipos de racións máis enerxéticas. Isto deriva nunha mobilización de graxas menor e unha mellor saúde do fígado. Desta forma diminuiremos o risco de cetose.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_metrite_04.indd 60

20/12/2013 18:39

ICO

3719

iJas con H o c i r 2 Po 3719 el toP sPaÑa con e 2151 en con + e H c e l 4 Por Y de el toP +2.45 n o c ndo UBre 0 Por ros del MU 1 º n l e .72 to on +2 s los c o l d a o n t ePcio Ía eXc g +1.41 o l o s con a n MorF e U 9 MUY B ad 10 Patas geVid n o l de Índice 104 e rcs d e c i Índ

AIRWAY madre de DJIBY, 2º parto

DJIBY

AIRWAY madre de DJIBY, 3er parto

AIRWAY madre de DJIBY, 1er parto

DJIBY

TL TV

Bolton

shottle AIRWAY

moRtY utopIe

nº nat: 6114465928 nº ie: 75985 / nacido el 07/06/2008 gaec des grilles

Maragatos, 75 pub_sersia.indd 61

49600 BenaVente

tfno. 980630497

correo: sersia@sersia.net 20/12/2013 19:01

DOSSIER: REPRODUCIÓN E XENÉTICA

62

Parideira ideal

CANDO A PORCENTAXE DE VACAS CON RETENCIÓN DE PLACENTA OU METRITE É ELEVADA, A CAUSA PROBABLEMENTE SERÁ UNHA BAIXA INXESTIÓN DE MATERIA SECA ANTES DO PARTO, POLO QUE HABERÁ QUE REVISAR ASPECTOS COMO FORMULACIÓN DA RACIÓN, ESTADO DOS INGREDIENTES, CONFORT, VACAS EXCESIVAMENTE GORDAS ETC.

√√ Aínda que os seus ingredientes principais son a palla e o concentrado, estas racións funcionan ben acompañándoas de ensilado de millo. Ambas as forraxes son pobres en potasio, compleméntanse ben e aumentan a palatabilidade da ración. A herba verde ou ensilados de raigrás húmidos son forraxes ricas en potasio que predispoñen á hipocalcemia, polo que non están recomendadas en vacas secas. √√ A palla é unha forraxe segura desde o punto de vista sanitario, non contén micotoxinas, butírico, clostridiums nin outras substancias tóxicas que moi a miúdo aparecen en ensilados de raigrás da zona noroeste de España. √√ Cabe destacar que para que estas racións funcionen, a palla debe ir moi picada (menos de 5 cm) para evitar que as vacas escollan e o concentrado debe ser formulado en función dos requirimentos da vaca seca. Por exemplo, as necesidades de vitamina E e selenio dunha vaca seca son superiores ás dunha vaca en lactación, e ingredientes imprescindibles en racións de lactación como o bicarbonato sódico ou o sal están totalmente contraindicados en vacas secas.

Manexo do parto Despois da retención de placenta, os partos distócicos son o principal factor de risco para a metrite. Por iso debemos ter claros unha serie de conceptos: • Para minimizar a tensión durante o parto é aconsellable illar o animal no momento de comezo deste, cando asomen as patas, e non debe permanecer na parideira máis de 48 horas. As dimensións recomendadas deste habitáculo son de 12 m2 de palla sobre area (1 kg de palla por cada 100 kg de peso vivo do animal). A parideira debe estar dotada de auga e comida suficiente, así como dunha ventilación adecuada. É un espazo estraño para a vaca que lle vai levar tempo coñecer, polo que hai que minimizar a tensión producida por este cambio; se pasamos os animais demasiado antes ou os temos máis de dous días na parideira, a tensión aumentará.

• Os partos son especialmente traumáticos para as xovencas, polo que debemos ser especialmente coidadosos e pacientes para non producir roturas vaxinais que aumentan a dor e predispoñen á metrite. En partos distócicos estaría recomendada a administración de antiinflamatorios.

• No caso de non dispor dunha parideira adecuada é preferible deixar que o parto suceda no lote de preparto.

Esta práctica é frecuente noutras zonas do noso país onde predomina a cama quente con excelentes resultados, xa que deste xeito aforraremos a tensión producida polo cambio de lote.

• A parideira debe estar dotada de bebedoiros adecuados e un chan brando. É común atoparse con granxas onde a parideira ten un chan esvaradío e duro, que xera en moitos casos lesións musculoesqueléticas na vaca durante o transcurso do parto.

• Hai que vixiar e atender de forma correcta os partos, e para iso é conveniente que a parideira se sitúe nun lugar facilmente visible para o gandeiro. Debemos ser prudentes, coidadosos e actuar cunha hixiene extrema.

As cordas deben estar limpas, desinfectadas e renovarse a miúdo.

• Unha vez transcorrido o parto e en caso de retención de placenta, a extracción manual forzada desta está desaconsellada polo elevado risco de lesión que podemos causar no útero. Unha vez retida a placenta (transcorridas 24 horas desde o parto), é mellor pensar que o dano xa está feito; o que deberiamos facer entón é tratar de forma adecuada eses animais, para que a retención non termine en metrite, cetose ou desprazamento de calleira. No caso de que máis do 15% dos animais non sexa capaz de expulsar a placenta, deberemos buscar a causa e tomar medidas preventivas.

CONCLUSIÓNS • A chave para vencer a metrite e a maioría das enfermidades que ocorren no posparto depende de que sexamos capaces de conseguir unha alimentación e un confort óptimos desde o secado ao posparto para que as defensas e o metabolismo xeral sexan os adecuados. É un erro recorrer soamente a medicamentos “máxicos” para tratar de conseguir este fin.

• A detección precoz de animais enfermos é fundamental: unha metrite diagnosticada a tempo pode que nos evite un desprazamento de calleira, unha cetose ou unha endometrite. É recomendable establecer controis periódicos de temperatura rectal, aspecto das descargas uterinas e corpos cetónicos durante os primeiros 21 días posparto.

• Se os mecanismos de prevención da metrite fallan, a vaca enferma debe tratarse correctamente. As cefalosporinas son o antibiótico inxectable de elección para a metrite posparto tipo 2 pola súa eficacia, comodidade e período de supresión 0 en leite.

• Os datos de condición corporal achegan unha información moi valiosa do funcionamento dunha explotación leiteira e deben ser recollidos sempre pola mesma persoa.

• A parideira debe cumprir unha serie de requisitos; en caso contrario, é mellor que o parto suceda nos cubículos de preparto ou mesmo no campo.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_metrite_04.indd 62

23/12/2013 10:40

bashful

Si la perfección existe, BASHFUL está cerca!!

LECHE, PORCENTAJES, TIPO, FUNCIONALES. ¡¡LO TIENE TODO!!

• LONGEVIDAD • FERTILIDAD • FACILIDAD DE PARTO

PRODUCCIÓN

-2

0

+2

TIPO Tipo Compuesto ubre Compuesto patas Compuesto cuerpo Compuesto lechero

+3.28 +2.54 +1.56 +2.35 +2.57

Estatura Fortaleza Profundidad corp.

Carácter lechero Ángulo de grupa Ancho de grupa Patas vista lateral Patas vista posterior Ángulo podal Patas y pezuñas Inserción anterior Altura ubre post.

Ligamento suspen.

Profundidad ubre Coloc. pezones ant.

Coloc. pezones pos.

Longitud pezones

+2.74 +1.71 +1.89 +2.70 +0.19 +2.67 +1.46 +1.73 +1.40 +2.03 +3.04 +3.82 +3.85 +2.09 +2.59 +2.33 -1.22

gTPI 2341

Leche (lbs) Proteína (lbs) Grasa (lbs) Proteína (%) Grasa (%) NM$

+1468 +53 +71 +0.03 +0.07 +692

USA DIC. 2013

RASGOS FUNCIONALES Longevidad +4.4 Velocidad ordeño* Células somáticas +2.75 Temperamento* Facilidad de parto 7.4 Fertilidad hijas

+0.5 +0.8 +0.9

* Francia NOV. 2013

BASHFUL TRANSMITE DE ESTA MANERA GRACIAS A SU PROFUNDO PEDIGREE SHAMROCK x Playball MNOM Bounty-ET - VG86 2 años Ralma MAC Beauty-ET - VG87-VG MS 2 años DOM Ralma SHOTTLE Butterfly-ET - VG88-VG -MS Ralma FINLEY Firefly-ET - EX91- EX-MS GMD Ralma DURHAM Fireball-ET - EX92 GMD DOM Ralma JUROR Faith - EX91 GMD DOM 2.02 365d 17.935kg 4.3% 770 3.2% 901 4.02 365d 21.709kg 4.5% 982 3.1% 679 Ralma LEADMAN Fashion - VG89 VG-MS

DE LA FAMILIA DE LAS RALMAS, SU 6ª MADRE RALMA JUROR FAITH ESTÁ CONSIDERADA COMO UNA DE LAS MEJORES VACAS DE LA RAZA

Madre: MNOM BOUNTY

Ralma DURHAM FIREBALL

Ralma JUROR FAITH

DISTRIGEN distrigensl@gmail.com 689 233 030 www.genesdiffusion.com

pub_genes_difusion.indd 63

BUSCAMOS DISTRIBUIDORES 20/12/2013 13:04

64

sanidade

PROBIÓTICOS, PRODUCIÓN E SAÚDE ANIMAL

Os ruminantes dependen da simbiose que se establece entre o animal e a súa microbiota gastrointestinal

Os sistemas de produción animal caracterízanse por unha elevada intensidade produtiva, que, a miúdo, desafía os mecanismos vitais do organismo, como o seu sistema inmunitario e a súa capacidade metabólica. O benestar animal e a loita contra as enfermidades metabólicas e infecciosas son o punto de mira do produtor e do consumidor final, cada vez máis preocupado pola garantía no sistema de produción e do produto final.

Anna Arís e Àlex Bach Departamento de Produción de Ruminantes, Instituto de Investigación e Tecnoloxía Agroalimentarias (IRTA) Torre Marimon, 08140 Caldes de Montbui (España)

OS PROBIÓTICOS COMO SUBSTITUTOS DE ANTIBIÓTICOS As enfermidades respiratorias, diarreas e infeccións gastrointestinais, metrites ou mamites son algunhas das patoloxías infecciosas con maior incidencia no bovino e que requiren a administración de antibióticos para eliminar os patóxenos bacterianos asociados. En décadas pasadas os antibióticos tamén foron empregados como aditivo alimentario para promover o crecemento; non obstante,

tras comprobarse que este uso tiña influencia negativa na homeostase do sistema gastrointestinal e que ía asociado ao risco de xeración de resistencias microbianas e de presenza de residuos de antibióticos nos produtos alimentarios de orixe animal, a Unión Europea prohibiu o seu uso no ano 2006.

Na actualidade, o uso de antibióticos para combater infeccións segue a estar no punto de mira da Unión Europea, principalmente naqueles casos nos que se utiliza de forma preventiva, como no período de secado da vaca de leite.

Buscar, pois, alternativas aos antibióticos como promotores de crecemento e tratamento ou prevención de infeccións é un dos principais obxectivos da investigación actual neste ámbito da produción animal.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

Afriga 108_probioticos_gal.indd 64

20/12/2013 19:15

sanidade

65

O USO DE ANTIBIÓTICOS PARA COMBATER INFECCIÓNS SEGUE A ESTAR NO PUNTO DE MIRA DA UNIÓN EUROPEA. BUSCAR ALTERNATIVAS COMO PROMOTORES DE CRECEMENTO E TRATAMENTO OU PREVENCIÓN DE INFECCIÓNS É UN DOS PRINCIPAIS OBXECTIVOS DA INVESTIGACIÓN ACTUAL NESTE ÁMBITO DA PRODUCIÓN ANIMAL Unha das maneiras de administrar o probiótico é vía oral, no penso ou no leite

Os avances no estudo da relación estreita que teñen os animais cos microorganismos que habitan no tracto gastrointestinal deron orixe ao recoñecemento das propiedades beneficiosas destes microorganismos que conforman a microbiota gastrointestinal e que axudan á protección contra enfermidades, modulando o sistema inmunitario das mucosas, inhibindo a unión de patóxenos ao epitelio e evitando infeccións ou ben competindo directamente cos microorganismos patóxenos por nutrientes ou puntos de unión. A partir deste coñecemento nace o concepto ‘probiótico’, que se entende como un microorganismo vivo que exerce un efecto beneficioso para o hospedador (a vaca), mantendo e reforzando os mecanismos de defensa naturais ante patóxenos, sen perturbar as funcións fisiolóxicas e bioquímicas normais.

Seguros agrarios

Protexa a súa explotación agraria En ”la Caixa” ofrecémoslle unha extensa gama de seguros especificamente pensada para cubrir os riscos que poidan xurdir no día a día da súa explotación agraria.

Así, poderá asegurar os ingresos da súa colleita e do seu gando, cubrirá os riscos do seu negocio e garantirá a súa protección, a da súa familia e mais a dos seus traballadores.

AgroCaixa

[Ti [ es a Estrela Información suxeita ás condicións xerais, particulares e especiais de cada póliza, así como ás condicións de subscrición.

SegurCaixa Adeslas, S.A. de Seguros e Reaseguros. VidaCaixa, S.A. de Seguros e Reaseguros. Caixabank, S.A., operador de banca-seguros exclusivo de VidaCaixa, S.A., con CIF A-58333261, e autorizado de SegurCaixa Adeslas, S.A., con CIF A-28011864, inscrito no rexistro administrativo de mediadores da DXSFP co código C0611A08663619, e autorizado para a distribución de seguros CASER, en virtude do convenio de distribución entre VidaCaixa e CASER.

www.laCaixa.es/agrocaixa

Prensa 174X124 SegAgrarios gal.indd 1

10/05/12 09:25

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

Afriga 108_probioticos_gal.indd 65

20/12/2013 19:15

66

sanidade

VARIOS ESTUDOS DEMOSTRARON QUE A ADMINISTRACIÓN DE DIFERENTES CEPAS DE S. CEREVISAE DÁ COMO RESULTADO INCREMENTOS DA INXESTIÓN, CRECEMENTO E PRODUCIÓN DE LEITE NO ANIMAL REGULANDO A DIMINUCIÓN DO PH RUMINAL E RISCO DE PADECER ACIDOSE RUMINAL Ademais, especificamente os ruminantes dependen da simbiose que se establece entre o animal e a súa microbiota gastrointestinal. A celulosa é o principal polisacárido dos vexetais e dos mamíferos, así como doutros grupos de animais, os cales non son capaces de degradar a celulosa xa que non sintetizan celulasas (os enzimas capaces de dixerir este composto), polo que deben establecer relacións simbióticas con microorganismos para permitir a súa asimilación. Froito desta simbiose, os microorganismos proporciónanlle ao animal proteínas, aminoácidos e vitaminas, e o animal achega acubillo e nutrientes para soster o crecemento dos microorganismos. Tamén as fermentacións microbianas xeran ácidos graxos volátiles (AGV), que se converten nunha fonte de enerxía para o animal. Así pois, dada a grande importancia da poboación microbiana na conversión do alimento dos ruminantes, moitos estudos investigaron a posibilidade de manipular os procesos metabólicos microbianos para estimular a produtividade do animal mediante a adición de probióticos.

PROBIÓTICOS NO LABORATORIO A microbiota está composta por miles de especies diferentes, cada unha delas con funcións distintas e, polo tanto, os beneficios que lle ofrecen ao animal son tamén distintos. Un número reducido das especies que conforman a microbiota foi illado no laboratorio, e algunhas das súas funcións beneficiosas foron identificadas. Hoxe é posible cultivar estes microorganismos para producir os chamados probióticos, os cales ofrecen un gran potencial en produción animal. A selección dun probiótico implica comprobar que modula beneficiosamente as defensas ou rutas metabólicas do animal, que é capaz de cultivarse in vitro (no laboratorio) e despois administrarllo ao animal por vía oral, no penso ou no leite, infundido na glándula mamaria ou mesmo no tracto respiratorio. Unha vez no organismo, debe posuír a capacidade de colonizar o órgano de interese e resistir ás condicións que haxa, como poden ser acidez, movementos peristálticos, subprodutos de fermentacións doutros microorganismos, anaerobiose ou limitación de nutrientes debido á competencia por estes entre os distintos membros da microbiota.

Teoricamente, a utilización de probióticos no bovino podería mellorar o crecemento do animal, a eficiencia de conversión alimenticia, a absorción de nutrientes no intestino, a adaptación a alimento sólido acelerando o desenvolvemento e a implantación da microbiota intestinal, a proliferación epitelial estimulando a diferenciación temperá do rume, acidose, metabolismo dos carbohidratos

A suplementación con BAL no leite que toman os xatos demostrou reducir a incidencia de diarreas

e sínteses de vitaminas, produción de enzimas microbianos beneficiosos, control ou eliminación de microorganismos patóxenos e estimulación da inmunidade innata ou adquirida na mucosa intestinal.

Hai unha gran cantidade de estudos in vitro con diferentes microorganismos derivados de microbiota bovina ou doutras orixes que demostran a existencia dunha grande infinidade de especies con potencial probiótico. A pesar de que os estudos in vivo probando efectos positivos destas especies no bovino son máis limitados, xa hai algunhas evidencias que demostran que a teoría se pode levar á práctica.

PROBIÓTICOS BENEFICIOSOS NO BOVINO A maioría de estudos realizados in vivo ata o momento realizouse con bacterias do ácido láctico e fermentos, aínda que tamén cultivos dos xéneros Bacillus e Enterococcus se asociaron a unha mellor produción de leite e á mellora das defensas do sistema inmunitario (Qiao et al., 2010; Nocek and Kautz, 2006; Ripamonti et al., 2009).

Ata o momento son varios os traballos que demostran a capacidade dos fermentos como Saccharom yces cerevisae de regular o risco de acidose ruminal na vaca de leite (Bach et al., 2007; Desnoyers et al., 2009; Pinloche et al., 2013; Thrune et al., 2009; Williams et al., 1991). A acidose ruminal é un proceso derivado da acumulación excesiva de AGV no rume.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

Afriga 108_probioticos_gal.indd 66

23/12/2013 10:41

Floxavex Inyectable ENROFLOXACINO 10%

S E J E D ¡NO E T E U Q !

O Ñ A D N A G HA Evita las lesiones necróticas y fibrosas a nivel de matadero

Mejora el bienestar animal

Composición Enrofloxacino ................................................................100 mg.

Excipiente c.s.p ................................................................1 ml Especies de destino Bovino y Porcino Posología y vía de administración Bovino: 2,5 mg/kg p.v. / día o 2,5 ml de FLOXAVEX 100 mg/ml solución inyectable por 100 kg p.v. al día, durante 5 días consecutivos. Administrar por vía subcutánea evitando aplicar más de 5 ml en el mismo punto de inyección.

Porcino: 2,5 mg/kg p.v./día o 2,5 ml de FLOXAVEX 100 mg/ml solución inyectable por 100 kg p.v. al día, durante 3 días consecutivos. El tratamiento del síndrome MMA de las cerdas se realizará durante 1 ó 2 días consecutivos. Administrar por vía intramuscular en la musculatura del cuello. No aplicar más de 2,5 ml en el mismo punto de inyección.

TIEMPO DE ESPERA Bovino: Carne 7 días, Leche 96 horas Porcino: Carne 9 días Presentaciones Envases de 100 y 250 ml.

Número de Autorización de comercialización: 2.277 ESP

Ctra. Reus-Vinyols Km. 4.1• 43330 RIUDOMS (Tarragona) • Tel. +34 977 850 170* • Fax +34 977 850 405 • Ap. Correos, 60 www.spveterinaria.com

pub_sp_veterinaria.indd 67 an_floxavex.indd 1

19/12/2013 22:43 20/03/13 10:34

68

sanidade

Esta acumulación pode ser debida a: 1) unha produción excesiva de AGV (froito dunha fermentación vigorosa normalmente asociada a altas achegas de carbohidratos) 2) unha absorción insuficiente dos AGV a través da parede ruminal 3) unha achega (vía saliva ou vía inxestión) insuficiente de substancias tampóns ao rume 4) un ritmo de paso ruminal excesivamente lento A alimentación con dietas altas en concentrado aumenta a produción de AGV e iso acentúa a acidez ruminal (diminúe o pH). Varios estudos demostraron que a administración de diferentes cepas de S. cerevisae dá como resultado incrementos da inxestión, crecemento e produción de leite no animal regulando a diminución do pH ruminal e risco de padecer acidose ruminal (Bach et al., 2007; Pinloche et al., 2013; Thrune et al., 2009; Williams et al., 1991). Investigacións recentes demostran que esta capacidade recae na capacidade do fermento de regular as poboacións microbianas do rume; por unha banda, favorece a microbiota fibrolítica e, pola outra, as bacterias consumidoras de ácido láctico, o que ten como resultado unha diminución do risco de acidose ruminal (Pinloche et al., 2013).

O uso de bacterias do ácido láctico (BAL) identificouse como unha ferramenta para manter o balance intestinal e previr o establecemento de poboacións bacterianas oportunistas patóxenas. A suplementación con BAL no leite que toman os xatos demostrou reducir a incidencia de diarreas e o efecto é moito máis significativo cando comparamos animais alimentados con leite de tanque ou con lactorreemprazantes (Signorini et al., 2012). Ademais, algunha destas bacterias do ácido láctico, como o Lactococcuslactis, probouse nunha situación totalmente diferente infundíndoa na glándula mamaria para tratar mamites grazas á estimulación da inmunidade innata e, en definitiva, das propias defensas do animal (Beecher et al., 2009). Os efectos deste tratamento chegan a ser equiparables aos que se consegue co tratamento convencional con antibióticos.

En conclusión, estes estudos indican que esta liña de investigación é prometedora e frutífera, pero aínda que algúns probióticos xa son comercializados de forma masiva, principalmente en lactorreemprazantes, é evidente a falta de numerosos traballos que unifiquen resultados, situacións experimentais, doses e posibles efectos negativos asociados. Pero, sen ningunha dúbida, a traxectoria parece adecuada para estarmos preparados na dura tarefa de substituír, como mínimo nalgúns puntos clave da produción

animal, o uso de antibióticos, evitando os seus efectos negativos, cada vez máis controlados pola mirada atenta da Administración, do produtor e do consumidor final.

BIBLIOGRAFÍA Bach, A., C. Iglesias, and M. Devant. 2007. Daily rumen pH pattern of loose-housed dairy cattle as affected by feeding pattern and live yeast supplementation. Anim. Feed Sci. Technol. 136:146– 153.

Beecher C, Daly M, Berry DP, Klostermann K, Flynn J, Meaney W, Hill C, McCarthy TV, Ross RP, Giblin L. 2009. Administration of a live culture of Lactococcuslactis DPC 3147 into the bovine mammary gland stimulates the local host immune response, particularly IL-1beta and IL-8 gene expression.J Dairy Res. 2009 Aug;76(3):340-8.

Desnoyers M, Giger-Reverdin S, Bertin G, Duvaux-Ponter C, Sauvant D. 2009. Meta-analysis of the influence of Saccharomyces cerevisiae supplementation on ruminal parameters and milk production of ruminants.J Dairy Sci. Apr; 92(4):1620-32.

Nocek, J.E., and W.P. Kautz. 2006. Direct-fed microbial supplementation on ruminal digestion, health, and performance of pre- and postpartum dairy cattle. J. Dairy Sci. 89:260–266.

Pinloche E, McEwan N, Marden JP, Bayourthe C, Auclair E, Newbold CJ. 2013. The effects of a probiotic yeast on the bacterial diversity and population structure in the rumen of cattle.PLoS One. Jul 2;8(7).

Qiao GH, Shan AS, Ma N, Ma QQ, Sun ZW. 2009. Effect of supplemental Bacillus cultures on rumen fermentation and milk yield in Chinese Holstein cows.J AnimPhysiolAnimNutr (Berl).

Aug 1;94(4):429-36.

Ripamonti B, Agazzi A, Baldi A, Balzaretti C, Bersani C, Pirani S, Rebucci R, Savoini G, Stella S, Stenico A, Domeneghini C. 2009. Administration of Bacillus coagulans in calves: recovery from faecal samples and evaluation of functional aspects of spores.

Vet Res Commun. Dec;33(8):991-1001.

Signorini ML, Soto LP, Zbrun MV, Sequeira GJ, Rosmini MR, Frizzo LS. 2012. Impact of probiotic administration on the health and fecal microbiota of young calves: a meta-analysis of randomized controlled trials of lactic acid bacteria.Res Vet Sci. Aug;93(1):250-8.

Thrune, M., A. Bach, M. Ruiz Moreno, M.D. Stern, and J.G. Linn. 2009. Effects of Saccharomyces cerevisiae on ruminal pH and microbial fermentation in dairy cowsYeast supplementation on rumen fermentation. Livestock Science. 124:261–265.

IMPORTADORES DE GANADO VACUNO SELECTO Puede adquirir nuestro ganado mediante leasing.

Suministramos animales de alta genética y con todas las garantías sanitarias. www.cipsapecuaria.es cipsa@cipsapecuaria.es

Tel. 977 44 59 59 Mób. 617 44 59 59

Mób. 607 69 25 25 Mób. 607 69 25 24

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

Afriga 108_probioticos_gal.indd 68

20/12/2013 19:16

¿Últimamente está teniendo muchos casos de mamitis que le quitan el sueño y ya no sabe a quién preguntar para solucionarlo? ¿Sabe cuál es el mejor programa de secado para su explotación? ¿Ha tenido problemas con la máquina de ordeño y se ha disparado el RCS? ¿Quiere saber si un alto RCS se debe a un desequilibrio en la ración?

¡sabemos lo que le PreocuPa!

Sección de información técnica ofrecida por

Siempre a mano

DICCIONARIO DE ORDEÑO PrediPPing Baño que se da con una solución desinfectante antes del ordeño.

PostdiPPing Baño que se da con una solución desinfectante después del ordeño.

pone a su disposición un

servicio telefónico gratuito de segunda opinión en calidad de leche.

Mejore la rentabilidad de su explotación con

Ordeño manual de 3 ó 4 chorros de leche antes del ordeño para visualizar alteraciones de la leche y provocar la bajada de la leche.

oxitocina

los consejos de

Hormona liberada en la hipófisis que provoca la contracción de músculos mamarios y exprime los alvéolos llenos de leche de la ubre.

ía Juan Echeverr MASTITIS LÍNEA DIRECTA

900 125 171 HORARIO ABIERTO de Lunes a Viernes

abcd pub_boheringer.indd 69

eliminación de primeros chorros (streePing)

aPurado Extracción de la leche residual que queda en la ubre de forma manual (por ordeño a mano) o bien con la máquina, por ejercer presión sobre el colector hacia abajo.

Para más información visita www.solomamitis.com

18/12/2013 23:30

70

Produción

A PRODUCIÓN DE LEITE E A POLÍTICA AGRARIA COMÚN

Os cambios que tiveron lugar tras a reforma da política agraria común (PAC) de 2003, así como os aprobados nos últimos meses de 2013 para os anos 2014-2020, están a ter importantes repercusións tanto no desenvolvemento da produción de leite coma no novo mercado do sector lácteo sen cotas.

Antes da reforma da PAC de 2003 o mercado dos produtos lácteos na Unión Europea contaba cunhas medidas de regulación que permitían manter uns prezos máis elevados e estables ca os do mercado internacional. Por unha banda, estaban as medidas de apoio aos prezos mediante a compra e as axudas á almacenaxe e á exportación de determinados produtos lácteos (sobre todo da manteiga e do leite desnatado en po) para darlles saída aos excedentes sobre o consumo interno; pola outra, estaban as cotas que tamén axudaban a regular o mercado mediante o establecemento dunhas cantidades máximas de produción. A partir dese ano as medidas de apoio aos prezos quedaron moi debilitadas ao reducirse de modo progresivo o prezo de intervención, que de xeito indirecto actuaba coma un prezo mínimo para o leite, de 0,27 euros por litro a 0,21 euros a partir de 2007.

Francisco Sineiro García Escola Politécnica Superior (Lugo)

Este novo prezo está moi por debaixo do custo medio de produción e xa non actúa como un soporte do prezo europeo, que queda así afectado directamente pola situación do mercado internacional. No ano 2008 aprobouse un calendario para a desaparición gradual das cotas mediante o aumento dun 1% anual ata quedar eliminadas a partir de abril do ano 2015, co obxecto de establecer un período de adaptación gradual á nova situación, que algúns países están aproveitando con plans especiais para os produtores e para as industrias, mentres que nin no conxunto de España nin en Galicia se estableceu ningunha medida ao respecto.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_pac_sineiro.indd 70

20/12/2013 15:30

Produción

AS MEDIDAS DE APOIO AOS PREZOS QUEDARON MOI DEBILITADAS AO REDUCIRSE DE MODO PROGRESIVO O PREZO DE INTERVENCIÓN, QUE DE XEITO INDIRECTO ACTUABA COMA UN PREZO MÍNIMO PARA O LEITE, DE 0,27 EUROS POR LITRO A 0,21 EUROS A PARTIR DE 2007

Tamén cambiou a situación do mercado, que desde o ano 2007 é máis dependente das circunstancias existentes na escala internacional, con tres feitos que cabe destacar: en primeiro lugar, un aumento no prezo internacional dos produtos lácteos empuxados polo incremento do gasto en alimentación nos países en desenvolvemento; en segundo lugar, o notable incremento nos prezos dos alimentos do gando, debido á mellora no consumo alimentario e, ademais, debido ao uso dos cereais e a soia para a produción de biocombustibles grazas á suba no prezo da enerxía, e, en terceiro lugar, un aumento da variabilidade ou volatilidade nos prezos dos produtos agrarios ocasionada non só pola súa elevada sensibilidade aos desaxustes entre produción e consumo, senón tamén polo efecto especulativo provocado pola entrada de fondos de investimento nos mercados das materias primas agrarias.

O efecto conxunto destes cambios no mercado e na política agraria sobre o prezo do leite poden observarse no gráfico 1.

71

Visítenos en

Pabellón 5, Stand 26-28

Distribuidores para España y Portugal:

MINICARGADORAS, CARGADORAS ARTICULADAS Y TELESCÓPICAS. DESDE 21 CV A 210 CV

LA MAYOR GAMA DE CARGADORAS ARTICULADAS DEL MERCADO. ALTURA ELEVACIÓN DE HASTA 6,90 METROS

VARIEDAD ACCESORIOS MÁS DE 50 AÑOS SIENDO EL PRIMERO DE LA CLASE

Gráfico 1. Prezo do leite na Unión Europea e prezos equivalentes na intervención e no mercado internacional (euros por mil litros) nos anos 2000 a 2013 500

ARRIMADOR DE COMIDA CON CEPILLO Y PLACA LATERAL O ESPIRAL PARA VOLTEO DE MEZCLA

450 400 350 300 250

EMPUJADOR PARA LIMPIEZA DE REJILLAS O PATIOS, CEPILLO PARA LIMPIEZA DE CAMAS

200 150

pr leite UE

pr intervención

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

100

pr internacional

Ata o ano 2003 o prezo do leite na Unión Europea era máis elevado ca o do mercado internacional e tiña, ademais, unha menor variabilidade ao estar sustentado, entre outras medidas, nuns prezos de intervención equivalentes aos referidos 0,27 euros por litro. A partir de 2007 o novo prezo de intervención de 0,21 euros por litro xa carece do seu anterior papel de soporte e a variación no prezo vai ser máis dependente da situación no mercado internacional, como se puxo de manifesto tanto na subida do prezo de mediados de 2007 ao de 2008 coma na posterior baixada en 2009 e na súa evolución nos seguintes anos.

CM2 MULTIFUNCIÓN, BARREDORA, ARRIMADORA DE COMIDA, ENCAMADORA, LIMPIADORA DE REJILLAS, CEPILLOS BARREDORES ELÉCTRICOS O GASOLINA

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com Recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com

AFRIGA ANO XIX- Nº 108

AFRIGA108_pac_sineiro.indd 71

23/12/2013 10:46

Produción

72

Gráfico 2. Evolución dos prezos do leite e dos custos e renda por litro en explotacións de leite en Galicia en valores relativos (ano 2000=100)* 180 160

Ano 2000 =100

140 120

CO obxecto DE PROMOVER O TRASPASO XERACIONAL, OS AGRICULTORES CON MENOS DE CORENTA ANOS PODERÁN TER UNHA AXUDA ADICIONAL DUN 25% DURANTE OS CINCO PRIMEIROS ANOS DE INSTALACIÓN, PERO OS FONDOS DESTINADOS A ESTE FIN NON PODERÁN SUPERAR O 2% DO TOTAL

100 80 60 40 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Leite

Custos

Renda

* Primeiro semestre para o ano 2013

Nesta nova situación as explotacións de leite están suxeitas a unha maior variabilidade nos prezos do leite e a unha forte subida nos prezos dos alimentos do gando, da enerxía e dos fertilizantes, que no seu conxunto teñen aumentado algo máis do 50% con respecto ao ano 2000 por tan só un 8% no leite (gráfico 2). O resultado é unha elevada variabilidade e unha deterioración da renda obtida por litro, con algúns anos favorables como o 2007 polos maiores prezos do leite, pero con acusados descensos nos últimos anos ocasionados pola forte subida nos custos. A situación foi especialmente adversa no ano 2009, por uns baixos prezos do leite, e en 2012 e no primeiro semestre deste ano, pola forte subida nos prezos dos alimentos do gando, e a renda por litro quedou un 40% por debaixo da obtida no ano 2000. Esta tendencia está cambiando neste segundo semestre de 2013 cunha subida no prezo do leite e un lixeiro descenso no dos pensos.

Tendo en conta a situación descrita imos expoñer os cambios aprobados nos últimos meses para a política agraria dos anos 2014 a 2020, tanto no que respecta ás axudas directas coma á regulación do mercado neste novo período sen cotas.

OS CAMBIOS NA POLÍTICA AGRARIA COMÚN PARA OS ANOS 2014 A 2020 Os cambios na PAC para os anos 2014 a 2020 están baseados no acordo acadado para o conxunto da Unión Europea a finais do mes de xuño. Precisamente, o atraso en chegar a este acordo e a falta de tempo para poñelo en marcha vai levar a atrasar a súa aplicación ata o ano 2015, polo que o ano 2014 se manterá cunhas directrices similares ás actuais para os pagos directos.

O acordo contén tres apartados: os pagos directos, as medidas da organización común do mercado e mais o programa de desenvolvemento rural. Para non facer un texto demasiado longo imos centrarnos nos dous primeiros apartados, deixando así á marxe o programa de desenvolvemento rural que financia, entre outros asuntos de interese para as explotacións de leite, os plans de mellora, as axudas ás zonas desfavorecidas e outras como as que sustentan o programa de explotacións sostibles.

Os pagos directos A proposta inicial pretendía obter unha mellor redistribución e orientación dos pagos directos, tendo en conta o seu papel no apoio á renda, pero tamén os seus efectos sobre o medio ambiente, como un modo para lexitimar e xustificar estes pagos ante o resto da sociedade.

O obxectivo de acadar unha mellor redistribución destas axudas, que nos últimos anos están integradas na súa maior parte no pago único, está sustentado nas elevadas diferenzas existentes entre as distintas producións e os beneficiarios destes pagos. Por exemplo, no caso dos cereais o seu importe compensaba totalmente a redución que se fixera no ano 1992 no seu prezo de intervención, mentres que a prima láctea equivalía só á metade do descenso establecido no ano 2003 nos prezos de intervención do leite en po e da manteiga. Pola súa banda, as elevadas diferenzas entre os beneficiarios resultan nunha alta concentración destas axudas, no 20% deles que cobran o 80% do total.

O acordo final establece un pago base, que vai estar referido á superficie, e outro complementario denominado “verde”*, suxeito ao cumprimento de determinados compromisos ambientais.

Estes dous pagos son independentes do tipo de produción, aínda que se poderán manter axudas asociadas a algunhas producións pola súa situación especial desde o punto de vista económico, social ou ambiental. No pago base ten que haber unha redución progresiva ao longo dos anos das diferenzas existentes por hectárea, de modo que ao final do período ningún produtor reciba menos do 60% da media, que será compensada cunha redución aos que estean por riba dela, aínda que este recorte non poderá ser superior ao 30%. A distribución destes pagos pode facerse para o conxunto do país ou por zonas ou rexións seleccionadas en función de criterios agronómicos ou administrativos. Co fin de evitar unha posible especulación, a “superficie elixible” que serve de base para as axudas non poderá superar nun 45% á declarada no pago único do ano 2009. *Pago verde: as medidas concretas para ter dereito ao “pago verde” son o mantemento da superficie de pastos permanentes, ter polo menos dous cultivos cando a superficie de cultivo supere as 10 hectáreas e máis de tres cando sexa superior ás 30 hectáreas; ademais, manter un 5% da superficie cultivable nunha “zona de interese ecolóxico” (como arboredo ou sebes) no caso de ter máis de 15 hectáreas de cultivo.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_pac_sineiro.indd 72

19/12/2013 14:03

Produción

ALGUNHAS PRODUCIÓNS AGRÍCOLAS, E EN ESPECIAL OS CEREAIS, VAN TER UN GRAN NIVEL DE APOIO AO ESTAREN FAVORECIDAS POR UNS IMPORTES MÁIS ELEVADOS CANDO SE ESTABLECERON AS SÚAS AXUDAS E POLA SITUACIÓN DE PREZOS ALTOS EXISTENTE NOS ÚLTIMOS ANOS, UNHA TENDENCIA QUE PROBABLEMENTE SE MANTERÁ NO FUTURO

73

BATIDOR CENTRÍFUGO • Cañón hidráulico dirigible • Combinación del agitador de hélice con la

bomba centrífuga • Especial para mover la arena sedimentada en

el fondo del pozo • 5 metros de largo + 2 cabezales (opcional) • 100 CV de potencia absorbida,

según densidad del purín • 540 revoluciones

Está fixado un límite máximo dos pagos directos para o conxunto da Unión Europea e á súa vez para cada estado, que está en proporción aos recibidos anteriormente. Para España van ser 4.893 millóns de euros, un 10% menos dos 5.449 millóns recibidos en 2013. Este importe máximo pode ser reducido para facer fronte ás medidas especiais que se establezan no caso dunha crise grave nun mercado ou se se prevé que os gastos agrarios poden superar o presuposto do seguinte ano, tal como vai ocorrer neste ano, pois os pagos directos poden ser recortados nun 2%.

Co obxectivo de promover o traspaso xeracional, os agricultores con menos de corenta anos poderán ter unha axuda adicional dun 25% durante os cinco primeiros anos de instalación, pero os fondos destinados a este fin non poderán superar o 2% do total.

Os estados teñen unha marxe de manobra relativamente ampla, pois poden aplicar ou non as seguintes medidas: dedicar ata un máximo do 5% das axudas ás explotacións situadas en áreas menos favorecidas ou establecer que os pagos poidan estar asociados a algunhas producións que están nunha situación especial, cun límite que en España pode chegar ao 15% do total. Coa finalidade de reducir as diferenzas existentes entre os beneficiarios tamén poden aplicar un pago adicional de ata un 30% polas primeiras trinta hectáreas; ademais, poden establecer un sistema simplificado de pagos para os pequenos agricultores.

As axudas só poderán ser percibidas polos agricultores activos para evitar que empresas ou persoas non dedicadas á agricultura reciban pagos directos polas súas terras, tal como ten ocorrido no pasado nalgúns casos. Por iso cada estado debe determinar as condicións mínimas que deben cumprir os beneficiarios dos pagos directos para ser considerados como agricultores activos e manter unha actividade agraria.

Os pagos directos superiores aos 150.000 euros, despois de ser deducido o importe dos salarios, poderán ser reducidos polo menos nun 5%, pero este desconto non terá que ser aplicado polos estados que fagan o pago adicional das primeiras trinta hectáreas.

NOVED AD mUNDIA l

para n ó i c n u La soL imentada e a sed n e r a purín e La d o eL poz

AFRIGA ANO XIX- Nº 108

AFRIGA108_pac_sineiro.indd 73

19/12/2013 14:03

74

Produción

A partir de 2007 a variación no prezo vai ser máis dependente da situación no mercado internacional

En España o Ministerio e as comunidades autónomas teñen establecido un acordo para a aplicación dos pagos directos, que está pendente de ser concretado nos próximos meses. As bases teóricas dese acordo son tres: destinar os pagos directos ás explotacións verdadeiramente activas; garantir as mesmas regras de aplicación para todas as explotacións con independencia da súa localización e limitar os traspases de axudas entre os beneficiarios, sectores e territorios para garantir a estabilidade e viabilidade das explotacións. Son principios teóricos que na práctica van ser imposibles de cumprir ao mesmo tempo.

Os pagos directos actuais están baseados nuns dereitos históricos que se foron creando con distintos criterios levando a grandes diferenzas en función das producións, os territorios e mais o tamaño da explotación, de modo que é imposible garantir unhas mesmas regras de aplicación se non se aceptan uns transvasamentos das axudas para reducir estas diferenzas. O nivel de apoio ás rendas é moi diferente segundo os territorios e a produción. En Galicia e outras comunidades do norte de España os pagos directos equivalen a un 11% do valor xerado pola agricultura, que é a metade da media do Estado e a terceira parte do nivel acadado no centro e sur de España (cadro 1). Ademais, é difícil que boa parte dos titulares actuais cumpra con ser explotacións activas, pois, segundo os datos do Fondo Español de Garantía Agraria (FEGA), un 40% deles no conxunto de España, que se reduce ata o 25% en Galicia, teñen máis de 65 anos, polo que son uns casos nos que habería que diferenciar se existen ou non outros membros que exercen a actividade agraria. En resumo, con este acordo que pretende reducir os transvasamentos nos pagos directos non se van acurtar estas diferenzas e, ademais, corre o perigo de que boa parte deles vaia a destinatarios que non son agricultores activos.

Cadro 1. Distribución dos pagos directos e o nivel de apoio á agricultura medido pola relación entre os pagos directos e o valor engadido agrario % pagos Galicia Resto norte Centro Sur Levante Resto Total

3,0 5,7 37,7 38,2 5,2 13,2 100,0

% pagos / valor xerado agricultura 10,9 11,6 28,8 31,4 8,7 18,8 23,2

Os principais puntos deste acordo son os seguintes: realizar unha aplicación rexionalizada por comarcas agrarias, tomando en conta os importes actuais percibidos nestas e considerando catro tipos de aproveitamentos, que nas explotacións de leite están nos pastos, mentres que o millo figura nas terras de cultivo. A superficie elixible para os pagos directos vai estar limitada, non se permiten novas ampliacións e pode quedar nuns 22 millóns de hectáreas para o conxunto de España, que é unha cantidade moi próxima á declarada no ano 2011. Nese ano a superficie declarada en Galicia ascendeu a 526.000 hectáreas, das que 449.000 eran de pastos e 55.000 de millo. Esta superficie é un terzo inferior á que figura nas estatísticas como dedicada a cultivos e pastos en Galicia e equivale a un 17% da superficie total. O baixo volume de terras dispoñible das explotacións de leite en Galicia cunhas 250.000 hectáreas non só limita a súa capacidade produtiva de forraxes, senón que tamén pode afectar aos pagos directos da PAC que no futuro van estar referidos á superficie.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_pac_sineiro.indd 74

19/12/2013 14:03

pub_nutcat.indd 75

20/12/2013 15:30

76

Produción

Algunhas producións agrícolas, e en especial os cereais, van ter un nivel de apoio elevado ao estaren favorecidas por uns importes máis elevados cando se estableceron as súas axudas e pola situación de prezos altos existente nos últimos anos, unha tendencia que probablemente se manterá no futuro, aínda que suxeita a certas variacións entre anos, xusto a situación contraria da gandería, que está afectada pola suba nos prezos dos alimentos do gando e que no caso do leite ten unhas axudas cun importe relativamente máis baixo, que, como se indicou, poden quedar afectadas ao ligalas á superficie.

No acordo tamén se renuncia á posibilidade de establecer un pago adicional para as primeiras trinta hectáreas, que cobrarían todas as explotacións e que permitiría favorecer a gran maioría das explotacións de leite. Precisamente Francia anunciou que establecerá este pago adicional para as primeiras cincuenta hectáreas, por ser ese o tamaño medio das súas explotacións, e tamén está aberta á posibilidade de traspasar parte dos pagos recibidos polos cultivos ás explotacións gandeiras como un modo de reducir a reorientación aos cultivos por parte destas, tendo en conta a situación existente nos prezos dos cereais e dos alimentos do gando. Queda pendente do traballo dunha comisión a delimitación das características do “agricultor activo” para que teña dereito aos pagos e tamén o control sobre a actividade agraria a desenvolver sobre as superficies con dereito a axudas.

Non obstante, do acordo xa se deduce que vai existir un nivel de control moi diferente para poder cobrar as axudas entre os titulares de terras de pastos, que terán que ter a explotación gandeira de alta no Rexistro Xeral de Explotacións Agrarias (REGA), e os doutras terras, nas que pode chegar con mantelas en situación axeitada para o cultivo, requisito que pode ser cumprido con facilidade aínda que non se lle estea sacando ningunha colleita.

O acordo establece a reserva dun 15% do total dos pagos directos para as axudas asociadas ou vinculadas a unha produción. Quedan tamén pendentes de determinar as producións que se han de incluír nestas axudas, que poden ser en forma dun pago suplementario por superficie ou por cabezas de gando. As explotacións de leite deberan ter a máxima prioridade para seren incluídas nestas axudas tendo en conta o novo escenario sen cotas e os problemas económicos soportados pola forte elevación dos prezos dos alimentos do gando.

A distribución dos pagos directos acordada en España está indicada no cadro 2. Do total de 4.893 millóns será destinado un 15% para os pagos asociados e outro 2% para os agricultores novos, mais non se inclúen axudas para as zonas desfavorecidas, que se pagarán con fondos do programa de desenvolvemento rural. Deste modo queda o restante 83% cuns 4.000 millóns de euros para o pago base e o “pago verde”. A previsión é establecer conxuntamente ambos os pagos calculados ao nivel das comarcas agrarias e despois controlar o cumprimento das condicións esixidas para o “pago verde”.

Cadro 2. Distribución dos pagos por tipos de axudas e importe total en España Distribución dos pagos Pago zonas desfavorecidas Pagos asociados Agricultores novos Pago "verde" Pago base Total Total España (en millóns de euros)

% s. total pagos 0 15 máximo 2 30 53 100 4.893

As medidas de organización do mercado As medidas para a organización do mercado e a existencia duns instrumentos de regulación son uns asuntos importantes para o sector lácteo nun novo escenario sen cotas e coa experiencia duns últimos anos de dificultades por unha relación de prezos desfavorable entre o leite e os alimentos do gando e a enerxía que reduciron a renda obtida do leite.

Estas medidas están incluídas nunha única organización común de mercados para todos os sectores produtivos, pero que contén tamén algunhas de carácter específico para o sector lácteo. Nas medidas de organización do mercado aparecen algunhas xa establecidas nos últimos anos para o sector lácteo que agora poden ser aplicadas tamén noutras producións, como son os contratos por escrito e as organizacións de produtores para a negociación dos prezos, así como as organizacións interprofesionais. Aínda que estas medidas xa foron reguladas en España e os contratos do leite por escrito son obrigatorios desde hai un ano, na práctica hai na maior parte dos casos unha continuación da situación anterior coa fixación de prezos polas industrias sen haber unha negociación de prezos coas organizacións de produtores.

As medidas de regulación co fin de estabilizar e equilibrar o mercado de produtos quedaron moi debilitadas coa reforma da PAC do ano 2003 cunha forte redución nos prezos de intervención para o leite desnatado en po e a manteiga, que veñen a equivaler a un prezo do leite de 0,21 euros por litro, un nivel que é moi inferior aos seus custos de produción. As compras de intervención quedan agora con ese prezo de referencia para unhas cantidades moi limitadas (50.000 toneladas de manteiga e 109 de leite desnatado en po), que pasan a ser realizadas nun proceso de poxa ao superar esas cantidades. Ademais, a Comisión Europea pode establecer axudas á almacenaxe privada para retirar do mercado eses produtos e está facultada para establecer outras adicionais, como as axudas á exportación, no caso de crises graves no mercado, pero teñen resultados insuficientes na crise do ano 2009, cando xa se activaron estas medidas cun aumento das compras de intervención, da almacenaxe privada e o establecemento das axudas á exportación, que foron incapaces de evitar unha forte baixada no prezo do leite.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_pac_sineiro.indd 76

19/12/2013 14:04

www.indusagri.es indusagri@indusagri.es

pub_iundusagri.indd 77

19/12/2013 00:11

78

Produción

Co fin de evitar unha posible especulación, a “superficie elixible” que serve de base para as axudas non poderá superar nun 45% á declarada no pago único do ano 2009

Por iso tamén se consideran insuficientes para a xestión do mercado no novo escenario sen cotas, o que deu lugar á celebración dunha conferencia sobre o sector lácteo no mes de setembro, na que o comisario europeo de Agricultura e Desenvolvemento Rural se comprometeu a presentar un informe xunto a unhas posibles medidas complementarias a comezos do ano que vén. Os principais problemas detectados son a necesidade de ter un seguimento axeitado da situación do mercado e as medidas a establecer para a xestión das crises. Respecto do primeiro asunto, hai que evitar a perda de información actualizada sobre a produción do leite que antes achegaban os primeiros compradores ao ser eliminadas as cotas, polo que xa se estableceu a obriga de ofrecer unha información equivalente por parte das industrias. Ademais, cómpre facer tamén un seguimento no ámbito europeo dos prezos percibidos polos produtores e dos custos dos alimentos do gando, pois os períodos de crise poden ser motivados por baixos prezos do leite ou por custos elevados. De aí que incluso se comece a discutir sobre a necesidade de utilizar a marxe resultante do prezo do leite menos a do prezo dos alimentos do gando como indicativo da situación dos produtores de leite, tal como xa vai incorporar a reforma da política agraria en Estados Unidos para os próximos anos.

CONSIDERACIÓNS FINAIS Existen unhas previsións positivas sobre a evolución do mercado dos produtos lácteos a medio prazo, cuns prezos algo máis elevados que son impulsados polo crecemento do consumo dos países en desenvolvemento. Estas perspectivas están promovendo novos investimentos industriais para aumentar a capacidade de produción en varios países europeos aproveitando o novo escenario sen cotas, cuns produtos lácteos que van ir dirixidos ao mercado internacional en competencia cos outros grandes países exportadores, como son Nova Zelandia, Australia, Estados Unidos, Arxentina e outros da área sudamericana.

A reflexión equivalente que sería razoable establecer desde Galicia é por que nós non nos deberiamos enfrontar ao novo escenario sen cotas co reto de promover un aumento razoable da nosa produción de leite e da nosa capacidade industrial. O obxectivo é aparentemente máis doado, pois iría dirixido a cubrir unha parte do consumo de produtos lácteos en España, que nunha terceira parte depende das importacións procedentes doutros países e que provoca un déficit no comercio exterior duns 800 millóns de euros. Os efectos dese aumento na produción de leite non quedarían só en incrementos nas rendas dos produtores e de valor e emprego nas industrias lácteas, senón que se transmitirían a outras actividades da economía galega, das que boa parte delas está radicada nas comarcas rurais. Ademais, tería un efecto especialmente perseguido nestes tempos de crise de cambio no modelo económico e de aumento das exportacións ou, de modo equivalente, de redución da dependencia externa. Non é un obxectivo doado, pero é necesario; dependerá do pulo e da confianza no seu futuro dos produtores de leite e das industrias e tamén dunhas políticas agrarias axeitadas, ás que en parte nos temos referido ao tratar neste artigo os cambios que trae a PAC para os próximos anos e que en boa medida dependen das que se adopten na súa aplicación en España.

Os pagos directos deberan ir destinados aos agricultores realmente activos na situación actual, evitando que unha parte deles acabe nas mans dos que son só propietarios dunhas terras que non utilizan directamente ou daqueles titulares ou empresas nas que a actividade agraria non represente unha parte significativa da súa renda, tal como sinala a reforma aprobada na Unión Europea. Existe o perigo de que non sexa así, pois o acordo de base acadado entre o Ministerio e as comunidades autónomas parece máis dirixido a manter a distribución dos pagos directos do pasado, que é moi desigual entre producións, territorios e agricultores.

O leite ten que ser incluído como unha produción prioritaria para percibir as axudas asociadas e dese modo poder mellorar a contribución dos pagos directos nas contas das explotacións durante os próximos anos de adaptación ao novo escenario sen cotas. Nos últimos anos estes pagos directos achegaron un 10% de ingresos, sendo aínda máis importante a súa contribución á renda da explotación, que chegou a equivaler a case a metade dela nos anos con baixos prezos do leite ou elevados nos alimentos do gando.

Nas medidas incluídas na organización dos mercados interesa referirnos sobre todo a dúas delas; a primeira, debería promover unha maior estabilidade e confianza aos produtores, co cumprimento real dos contratos anuais de leite negociados e por escrito, que inclúan o prezo e os indicadores para axustar a súa evolución ao mercado, o volume e a intermediación en caso de conflito. A segunda sobre a prevención e xestión das posibles crises de mercado ocasionadas pola elevada variabilidade dos prezos, que precisan de instrumentos adicionais aos aprobados nesta reforma da PAC, sobre todo no que respecta ao seguimento do mercado e dos indicadores para o establecemento das medidas de crise, provocadas por uns baixos prezos do leite ou das marxes sobre os alimentos do gando, que contribúan a reducir os seus efectos cunhas intervencións tomadas máis a tempo.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_pac_sineiro.indd 78

19/12/2013 00:09

AGROAMB

GRUPO

O Grupo AGROAMB está formado por un conxunto de empresas cuxa actividade completa o ciclo da xestión de residuos, contando para iso cun equipo multidisciplinar de profesionais con ampla experiencia na Xestión Medioambiental e Agronómica. É unha compañía orientada a dar solucións de valorización e xestión integral dos residuos, empregando sempre as mellores técnicas dispoñibles e optimizando a loxística de transporte.

O Grupo AGROAMB posúe autorización para a xestión de: alorización e xestión de residuos sólidos urbanos V (SC-U-NP-XV-00040 y SC-U-NP-XV-00036 ) alorización e xestión de residuos industriais non perigosos (SC-IV NP-XV-00064 y RIV-24/01) Rexeneración ambiental Transporte de residuos perigosos (T/001/01) Transporte de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XRT- 00072) ransporte de residuos industriais non perigosos (SC-I-NPT XRT-00083, SC-I-NP-XRT-00056 e SC-I-NP-XRT-00122) Conforman o Grupo AGROAMB as seguintes empresas:

AGROAMB

VALORIZACIÓN E TRATAMENTO DE RESIDUOS BIODEGRADABLES

Titular da primeira planta cunha capacidade próxima a 300.000 tms/ano para a valorización e tratamento de residuos agrarios segundo o disposto no RD 824/2005 sobre fertilizantes, o RD 1310/1990 sobre a aplicación agrícola de lodos e o Regulamento CEE 1774/2002 sobre subprodutos animais.

Agroamb aposta fortemente por I+D+i coa súa presenza en numerosos proxectos de investigación.

TRESAMB

LOXÍSTICA ESPECÍFICA EN CONTEDORES

Dispón de vehículos específicos en diferentes configuracións, adaptándose a cada necesidade medioambiental do cliente. Innovación e eficacia no transporte. Servizos de conselleiro de seguridade e operador de transportes.

AGROAMB-TRESIMA UTE

XESTIÓN E PRESTACIÓN DE SERVIZOS MEDIOAMBIENTAIS

Comercializa e coordina a prestación de servizos para a xestión ambiental integral dos distintos residuos (incluídos residuos perigosos). Desde a súa recente creación, xestiona máis de 50.000 tms/ano de residuos biodegradables.

ONEGA ARES, S.L.U.

SERVIZOS AVANZADOS DE TECNOLOXÍA AGRARIA

Empresa de servizos agrarios que conta cos últimos equipos en mecanización para a sementeira, cultivo e posterior recolección das diferentes producións agrarias.

TROBO AGRÍCOLA, S.C.G. PRODUCIÓN INTEGRADA DA TERRA

Sociedade para a explotación en común da terra, orientada á produción integrada de forraxes e cultivos enerxéticos. Dispón dun banco de terras que supera as 3.000 hectáreas.

Agroamb C/ Calzada das Gándaras, 11.

Local baixo dta. 27003 Lugo Teléfono (+34) 982 231 365

pub_agroamb_galego.indd 79

Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com Web www.agroamb.com

100% GALEGO – GLOBALIZACIÓN – ENERXÍAS RENOVABLES –

R E C I C L A X E (30 POSTOS DIRECTOS, MÁIS DE 150 INDIRECTOS) – CAPITAL

AGROAMB está autorizada pola Administración española como PLANTA TÉCNICA para a elaboración de FERTILIZANTES orgánicos a partir de residuos e subprodutos biodegradables

D A

I+D+I – DESENVOLVEMENTO LOCAL – CREACIÓN DE EMPREGO

S E N T I D O

19/12/2013 00:12

80

publirreportaxe

Entrevista con Mario Paris, de la Ganadería Conexo SC

As Maroñas-Mazaricos (A Coruña)

¿Cuánto tiempo hace que utiliza los fertilizantes específicos de Intergal?

Tres años. ¿Cuánta superficie dedica a pradera y con qué la abona?

Siembro 45 hectáreas y abono con Fertijet Z. Este año, debido a las malas condiciones climáticas, la cosecha estaba algo pasada pero aun así conseguí calidades de un 13% de proteína con más de un 40% de materia seca. ¿Y a maíz?

Este año sembré 50 hectáreas y la producción ha sido buena. Para silo se destinaron 32 ha y conseguí unas calidades de un 34% de almidón y un 33% de materia seca; en las restantes 18 se recogió grano húmedo con una media superior a las 11 tm/ha. ¿Con qué productos ha abonado en este caso?

Para el abonado de fondo utilicé Amicote CV 53, que es rico en fósforo, potasio y calcio, y en algunas fincas con pH más bajo encalé con Corbigran.

Como cobertera apliqué dos productos, por un lado Nergetic 37 y, por otro, un fertilizante nitrogenado con mayor graduación de nitrógeno, ambos a 200 kg/ha. Pero me gustó más el Nergetic porque la planta aguantó más tiempo verde, una cuestión a tener en cuenta debido al verano tan seco que tuvimos. ¿Recomendaría los fertilizantes Amicote y Nergetic a otros ganaderos?

Por supuesto, se los recomendaría a todo el mundo porque en mi zona los maíces abonados con estos productos para nada se quedan atrás con respecto a los abonados con otras marcas, todo lo contrario, incluso destacan.

Mario Paris, a la derecha, en sus silos de grano húmedo

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_publirreportaxe_intergal.indd 80

19/12/2013 14:07

publirreportaxe

81

NUESTROS FERTILIZANTES ESPECÍFICOS

FERTIJET Z

NERGETIC

• Es un abono nitrogenado de cobertera con nitrógeno amoniacal y nítrico.

• No está hecho en base a urea y, por tanto, es un nitrógeno rápido de unos 30-60 días (diferencia con respecto a otros nitrogenados de la competencia).

• Tiene calcio que no acidifica el suelo y azufre que ayuda a asimilar el nitrógeno, pero no tanto como para acidificar el suelo; contiene boro y magnesio que ayudan a evitar el estrés de la planta y mejorar su calidad.

• Es una línea de abonos complejos específicos (NPK) y nitrogenados (N) para su aplicación en fondo y cobertera o para una sola aplicación.

• Contienen la tecnología C-PRO, que es: 1. Una macromolécula que recubre los granos de abono y los protege de las pérdidas por lixiviación de los nutrientes que contiene, ya que los libera progresivamente a lo largo del tiempo, reduciendo así también la volatilización del nitrógeno.

2. Un potenciador nutricional que aumenta la eficiencia de los nutrientes que contiene.

AMICOTE • Es una línea de abonos complejos específicos (NPK) para su aplicación en fondo y/o cobertera.

• Son abonos ricos en calcio con una tecnología exclusiva de Intergal, C-VIDA. • C-VIDA es una tecnología que aúna en el grano de abono enzimas, actividad fitohormonal y metabolitos de microorganismos beneficiosos (bioestimulantes), lo que mejora la fertilidad del suelo y beneficia el crecimiento vegetal, las producciones y el rendimiento.

CORBIGRAN • Es una enmienda caliza granulada.

• Tiene un elevado poder neutralizante y contiene magnesio. Así, además de corregir la acidez del suelo, corrige la deficiencia que pueda existir de este elemento.

• Además, Corbigran contiene CBI, un complejo bio-innovador que contiene sustancias húmicas y fúlvicas que contribuyen a la reposición de los niveles orgánicos del suelo. También bloquea los nutrientes en exceso en suelos ácidos como el hierro, manganeso y aluminio.

Marca de identidad

Códigos de color

Fotos de maíz en la zona de Mazaricos tomadas a finales de septiembre; obsérvese Pantone el grado de madurez y el verdor de la planta en la foto de la izquierda Cuatricromía

Pantone 349 C 100% cyan 0% magenta 85% amarillo 55% negro

Intergal Española, S.A. Torre Espacio. Paseo de la Castellana, 259-D-Pl. 47 - 28046 Madrid, España Tel.: +34 91 571 88 35 Fax: +34 91 571 82 96 Tel. delegación en Galicia: 647 355 675 Pantone 1655 C http://www.intergal.es - info@intergal.es 0% cyan 65% magenta 100% amarillo 0% negro

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_publirreportaxe_intergal.indd 81

19/12/2013 00:14

82

agricultura

125 ANIVERSARIO DO CIAM

Fotos: Arquivo fotográfico histórico do CIAM

Aproveitamento dos lixiviados do esterco

BREVE RESUMO DOS TRABALLOS DE INVESTIGACIÓN SOBRE A FERTILIZACIÓN DAS TERRAS AGRARIAS NOS 125 ANOS DE HISTORIA DO CIAM

Nestes 125 anos, as distintas promocións de investigadores do CIAM esforzáronse por aconsellar unhas boas prácticas de fertilización mineral e orgánica para coidar este ben escaso que é o solo agrícola galego, formado ao longo de centos de anos por moitas xeracións de agricultores.

Juan Piñeiro Andión, Dolores Báez Bernal e Juan Castro Insua Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)

INTRODUCIÓN Desde o comenzo da súa actividade, no ano 1888, na Granxa Agrícola de Monelos experimentáronse melloras na fertilización dos cultivos. Os técnicos da Granxa sinalaban que, en lugar de cambiar os métodos de fertilización,

era prioritario “ensinar o labrador a perfeccionar as prácticas que exerce desde tempo inmemorial, mellorando o almacenamento do esterco para evitar perdas de substancias fertilizantes” (F. Prieto, 1992).

As explotacións de vacún de leite e carne galegas actuais aínda herdan do sistema agrícola tradicional a interdependencia entre agricultura e gandería, o que explica que en Galicia se cultive o 84% e o 80% da superficie de pradeiras e de millo forraxeiro de todo o Estado [Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente, 2012].

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 82

23/12/2013 12:22

125 ANIVERSARIO DO CIAM

agricultura

83

Fotos da Granxa Agrícola Experimental de Galicia (A Coruña)

Sementadora-abonadora

Ensaios de fertilización mineral

CheckIT, tu app de Yara que diagnostica las deficiencias nutricionales en cultivos Esterqueira cuberta

Estercado

info.iberian@yara.com // www.yara.es

AFRIGA ANO XIX- Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 83

23/12/2013 12:22

84

agricultura

125 ANIVERSARIO DO CIAM

O CIAM INICIOU DE 1973 A 1975 UNHA AMPLA SERIE DE 21 EXPERIENCIAS EN VARIAS ZONAS DE GALICIA PARA ESTABLECER UNHA PRADEIRA, COMPOSTA POR GRAMÍNEAS E LEGUMINOSAS PRATENSES, EN TERRAS CUBERTAS POR TOXO E BREIXO, CASE IMPRODUTIVAS DESDE O PUNTO DE VISTA AGRÍCOLA A POSTA EN CULTIVO DE TERRAS A MATO O CIAM iniciou desde o outono de 1973 ao de 1975 unha ampla serie de 21 experiencias en varias zonas de Galicia, climática e edafoloxicamente diferentes, co obxectivo de adquirir un coñecemento básico sobre as necesidades en elementos fertilizantes, para establecer así de maneira satisfactoria unha pradeira, composta por gramíneas e leguminosas pratenses, en terras cubertas fundamentalmente por toxo e breixo, case improdutivas desde o punto de vista agrícola. Con esta serie de ensaios completábase outra serie, tamén iniciada na década dos 70, sobre “Técnicas de transformación do monte en pastos”, na que se abordou o estudo de distintos xeitos de transformación destas terras incultas mediante laboreo completo, laboreo mínimo e non laboreo. O obxectivo principal era dispoñer de información suficiente para promover a posta en cultivo de terras non utilizadas, para atender a demanda crecente de forraxes que se viña producindo desde a década dos 60, como consecuencia da evolución da produción de leite de vacún, e coa que lle prestar atención á demanda tamén á alza da sociedade española.

Estes primeiros traballos centráronse no estudo das necesidades dos solos a mato en fósforo, potasio, encalantes e, en menor medida, nitróxeno.

Antecedentes sobre a fertilidade dos solos de Galicia A deficiencia en fósforo foi unha característica común nos solos de cultivo galegos ata os anos 60, como amosan os datos publicados nos Mapas Agronómicos de Lugo (1961) e Pontevedra (1964), do Ministerio de Agricultura, nos que se conclúe que a riqueza en fósforo non alcanzaba o nivel mínimo requirido para un cultivo intensivo en ningún caso das 124 series de solos estudadas. Practicamente chégase á mesma conclusión no Estudio agrobiológico de la provincia de La Coruña (1967), do Consello Superior de Investigacións Científicas, no que se indica que só un escaso 3% dos solos de cultivo reunía condicións para o desenvolvemento óptimo dos cultivos e que máis do 80% dos solos era deficiente en fósforo soluble. Neste estudo sinálase tamén que nos solos forestais e nos de breixeira as deficiencias eran aínda maiores.

A situación do nivel do potasio nos solos de cultivo era mellor ca a do fósforo. Así, aínda que os mapas agronómicos de Lugo e Pontevedra indican que raramente se alcanzaban niveis de suficiencia para a produción de cultivos intensivos, no Estudio agrobiológico de la provincia de La Coruña sinálase que o 50% dos solos de cultivo estaba ben provisto de potasio soluble.

Confíe nun servizo de recría profesional e próximo que permite reducir custos na explotación • Dirección técnica a cargo do veterinario de recoñecido prestixio internacional Juan Vicente González Martín

• Crianza das xovencas en boas condicións bioclimáticas e de manexo, superando os estándares de benestar animal

• Unha finca de 200 hectáreas e instalacións con capacidade para 1.000 animais

• Realización das probas precisas para garantir a reincorporación dos animais ás explotacións nunhas condicións sanitarias e produtivas óptimas

• Permanencia de xovencas desde os 21 días ata os 22 meses • Distribución do gando en lotes segundo a idade, a condición corporal e o estado fisiolóxico, para unha maior atención da súa saúde, alimentación e hixiene

Frontón SAT

Frontón, Pantón 27437 Lugo (Galicia) (+34) 673 828 844 www.frontonsat.com info@frontonsat.com

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 84

20/12/2013 18:48

125 ANIVERSARIO DO CIAM

agricultura

85

A INVESTIGACIÓN SOBRE AS NECESIDADES DE FÓSFORO, POTASIO E ENCALADO DOS ANOS 70 SERVIU PARA FACER AS PRIMEIRAS RECOMENDACIÓNS DE FERTILIZACIÓN E ENCALADO DE TERRAS A MATO PARA A SÚA CONVERSIÓN EN PASTOS

O outro aspecto importante da fertilidade dos solos galegos é a acidez, que se chegou a sinalar coma unha enfermidade do solo polo Mapa Agronómico de Pontevedra, idea que se recollía tamén nalgúns tratados de fertilización.

O carácter ácido dos solos galegos é sobradamente coñecido. Destaca, entre outros, un traballo de Muñoz Taboadela e Guitián Ojea (1962), do Instituto de Investigacións Agrobiolóxicas de Galicia, no que indican que máis dun 60% dos solos de cultivo necesitaba máis de 6,6 t/ha de CaO (case 15 t/ha de calcarias moídas do 45% de CaO), e que parte deles chegaba a superar unha necesidade de 10 t/ ha de CaO (máis de 22 t/ha de calcarias moídas).

O carácter ácido aparece tamén nos mapas agronómicos de Pontevedra e Lugo, nos que se comenta que a maior parte dos solos tiña un pH en auga entre 5 e 6 e que algúns, sobre todo os naturais (non cultivados), descendían de 5.

Como conclusións destes antecedentes podemos indicar que os solos de Galicia son: 1) Ácidos ou moi ácidos na súa maioría, sobre todo nos solos de bosque e de mato.

2) Deficientes ou moi deficientes en fósforo, sobre todo nas terras forestais.

3) De riqueza variable en potasio, sen chegaren, en xeral, ás pronunciadas deficiencias en fósforo.

En todo caso, a maior parte destas conclusións están baseadas case exclusivamente en análises de laboratorio, sen base experimental de campo, e sorprenden, sobre todo, os niveis tan altos sinalados en necesidades de cal para corrixir a súa acidez. Esta é a razón de que o Centro de Investigación e Desenvolvemento Agrario de Galicia (CRIDA 01, hoxe Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo) iniciase unha serie abundante de experiencias de campo en distintas zonas de Galicia nos anos 70 e 80, co obxectivo de dispoñer dunha información con base experimental de campo suficiente para establecer as recomendacións de fertilización e encalado.

sociedad agrícola galega sl

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com

AFRIGA ANO XIX- Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 85

20/12/2013 18:48

86

agricultura

125 ANIVERSARIO DO CIAM

Campo de ensaio da fertilización e o encalado do trigo

Táboa 1. Resposta ao fósforo: produción media do ano 1974 das mesturas F-1, F-2 e F-4, sementadas no outono de 1973 en Mabegondo Fósforo aplicado (kg/ha P2O5) 0 60

Produción (t/ha MS) 0,6 4,6

120

7,4

180 240

8,6 10,3

Táboa 2. Resposta ao potasio: produción media do ano 1974 das mesturas F-1, F-2 e F-4, sementadas no outono de 1973 en Mabegondo

Os estudos sobre as necesidades de fósforo, potasio e encalado nos anos 70 Con base nesta información previa, o CRIDA comezou a investigación experimental de campo no que hoxe é a finca da sede central do CIAM, onde se estudou a resposta a 5 niveis de fósforo, 5 niveis de potasio e 5 de cal no establecemento de outono en pradeiras de gramíneas e leguminosas de corta (mestura F-1), media (mestura F-2) e longa duración (mestura F-4), en ensaios estatísticos con cinco repeticións, nos que se aplicaron os tratamentos seguintes (Piñeiro et al., 1977): • Fósforo: aplicáronse 0, 60, 120, 180 e 240 kg/ha de P2O5, sobre un fertilizado basal a todos os niveis de 60 kg/ha de N, 120 kg/ha de K2O e 5 t/ha de calcarias moídas, co 45% de CaO. • Potasio: aplicáronse 0, 60, 120, 180 e 240 kg/ha de K2O, sobre un fertilizado basal a todos os niveis de 60 kg/ha de N, 180 kg/ha de P2O5 e 5 t/ha de calcarias moídas, co 45% de CaO. • Encalado: aplicáronse 0, 2,5, 5, 10 e 15 t/ha de calcarias moídas, cunha riqueza do 45% de CaO, sobre un fertilizado basal a todos os niveis de 60 kg/ha de N, 180 kg/ ha de P2O5 e 120 k/ha de K2O. A resposta aos distintos niveis de fósforo, potasio e calcarias pode verse nas táboas 1, 2 e 3, respectivamente.

Estado inicial da finca experimental do Marco da Curra (Monfero)

Potasio aplicado (kg/ha K2O) 0 60 120 180 240

Produción (t/ha MS) 6,1 6,9 7,4 7,4 7,1

Táboa 3. Resposta á aplicación de calcarias moídas (45% CaO): produción media do ano 1974 das mesturas F-1, F-2 e F-4, sementadas no outono de 1973 en Mabegondo Calcarias moídas (t/ha) 0,0 2,5 5,0 10,0 15,0

Produción (t/ha MS) 5,0 7,3 8,3 8,6 10,0

Labores para a transformación de mato en pasto no Marco da Curra (1980)

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 86

20/12/2013 18:49

GALICAL CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

Un dos obxectivos pr imordiais das explotacións de vacún é manter unha hixiene axeitada que evite infeccións indesexables no gando. Estas infeccións poden ocasionar perdas na produción láctea e o incremento dos gastos.

Nº1 EN CAMAS DE VACÚN O CARBONATO CÁLCICO DE GALICAL PARA CAMAS DE VACÚN proporciónalles aos animais hixiene e descanso e reduce as posibles infeccións de mamites causadas por bacterias de tipo ambiental (E. coli, estreptococos, enterobacterias etc.).

Tamén reduce os problemas de dermatite interdixital e dixital, úlceras e colledizos nos pezuños, evitando coxeiras e perdas de produción.

Por outra banda, manter o gando libre de sucidade facilita o manexo durante o muxido.

pub_galical_galical_galego.indd 87

O carbonato cálcico pode subministrarse en: Bolsa grande de 1.100 quilogramos A granel en camión basculante, con servizo a calquera punto de Galicia

GALICAL, S.L.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono: 982 221 484 Fax: 982 221 408 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

19/12/2013 22:15

agricultura

88

125 ANIVERSARIO DO CIAM

Gráficas de resposta ao encalado de terreos a monte (Mombiela, 1983)

10

8

pH

t/ha MS

10

6,5

8

produción

% AI

t/ha MS

80

produción 60

6 pH

6

6 40

5,5

4

4

5

2

0

4,5 1,5

3

6

0

12

1,5

3

6

Figura 1. Variación da produción e do pH en función da cantidade de calcarias aplicadas

0

Figura 2. Variación da produción e da porcentaxe de aluminio no complexo de cambio en función da cantidade de calcarias aplicadas

A mellora dos estudos sobre as necesidades de fósforo, potasio e encalado nos anos 80

O ESTUDO DOS CICLOS DE NUTRIENTES SERVE PARA CONTABILIZAR TODOS OS NUTRIENTES QUE ENTRAN NA EXPLOTACIÓN (NOS PENSOS, FUNDAMENTALMENTE) E OS QUE SAEN (SOBRE TODO NO LEITE)

Esta investigación serviu para facer as primeiras recomendacións de fertilización e encalado de terras a mato para a súa conversión en pastos (kg/ha): 40-50 N, 100-150 P2O5, 100 K2O, 1.100 CaO.

Máis adiante, nos anos 80 (Mombiela, 1983 e 1986), afondouse nos estudos sobre os requirimentos en fósforo, potasio e cal nos distintos solos a mato de Galicia, para a súa transformación en pradeiras. O máis sobresaínte foi confirmar os resultados acadados na década dos 60 e, sobre todo, establecer que a porcentaxe de aluminio no complexo de cambio está mellor relacionada ca o pH coa produción na zona de resposta á aplicación de calcarias moídas, como se ve ao comparar as figuras 1 e 2.

A partir destes estudos, a recomendación de encalado baséase na porcentaxe de aluminio no complexo de cambio do solo e non no pH. Despois da marcha de Francisco Mombiela e de Francisco Sineiro do CIAM no ano 1987, as investigacións continuaron cos traballos de Antonio González Rodríguez, que estableceu as bases para a fertilización nitroxenada das pradeiras para silo e pastoreo, e de Carlos Gómez Ibarlucea, que o fixo para o establecemento e o mantemento de pradeiras e mais para a fertilización de millo con xurros.

MESTURAS

Subministración de mestura para camas

12

t/ha calcarias moídas

t/ha calcarias moídas

pida ión c rma info o seu n idor ribu dist Áis m o xim pró

20

% AI

2

• 70% CARBONATO- 30% SERRÍN • 50% CARBONATO- 50% SERRÍN • 80% SERRÍN- 20% CARBONATO • CARBONATO • SERRÍN

Servizo de recheo de cubículos, a granel e en big bag

Contactos: infocalgasa@yahoo.es Tel.: 608 533 740

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 88

23/12/2013 12:22

KAM

Ciclo 500 O ciclo medio que rende

O millo con NOME PROPIO

PICO Ciclo 450

Ciclo medio de longas produccións

ISIA

Ciclo 400 A solución eficaz

SUMBRA

Ciclo 400 Feito para hacer gañar

SUPERBIA

Ciclo 400

Soberbio en gran

SUMBERTO

Ciclo 350 Moito rendimento, pouca humidade

SUFAVOR

Ciclo 350 Híbrido dentado de alto nivel

ARVEDO Ciclo 350

Un peso pesado do rendimento

POMPEO

Ciclo 300 Un gran forraxeiro

SURREAL Ciclo 300

A referencia en produción

PERSEO Ciclo 300 Calidade e cantidade

SUNMARK Ciclo 280

DELEGACIÓN GALICIA: Parque Empresarial, Area 33 Bloque 2 - Parcela 9 36540 SILLEDA (Pontevedra) Tel 986 573 453 Fax 986 573 593 galicia@rocalba.es

Estabilidade en cualquera condición

SUSANN Ciclo 280 Un novo concepto

SAARI Ciclo 260

Rendimento poderoso

SUZY Ciclo 240

Un valor seguro e nutritivo

CYPANGO Ciclo 200 Ciclo curto, gran potencial

OSIR Ciclo 200

Precocidade e rusticidade

www.rocalba.com pub_rocalba.indd 89

Expresión vegetal 19/12/2013 22:16

90

agricultura

125 ANIVERSARIO DO CIAM

Mapa de fósforo no solo (Magrama, 2009)

O ESTUDO DOS CICLOS DE NUTRIENTES A principios dos anos 90 do pasado século comézase a utilizar a metodoloxía dos ciclos de nutrientes no País Vasco (Sinclair et al., 1991). O CIAM, en colaboración co Servizo de Investigación e Mellora Agraria do País Vasco (SIMA), realizou un proxecto coordinado, financiado polo Instituto Nacional de Investigación e Tecnoloxía Agraria e Alimentaria (INIA), para o desenvolvemento da metodoloxía dos ciclos de nutrientes, co obxectivo de establecer as recomendacións de fertilización. O estudo dos ciclos de nutrientes demostraron ser unha ferramenta moi útil para establecer as recomendacións de fertilización nas explotacións agrogandeiras, xa que serven para contabilizar todos os nutrientes que entran na explotación (nos pensos, fundamentalmente) e os que saen (sobre todo no leite).

Os datos obtidos nas explotacións galegas mostraron que de todo o fósforo que inxerían as vacas vía penso ou forraxes, só saía un 25% aproximadamente, mentres que o 75% quedaba na explotación, na fosa de xurro ou nas parcelas de pastoreo. Calculouse en 86 kg de P2O5 a cantidade que quedaba dispoñible na fosa por hectárea, suficiente para fertilizar as terras. A achega de fertilizante mineral fosfórico era innecesaria ou excesiva, o que indicaría que se acumularía no solo.

Para comprobar estas hipóteses de amoreamento de fósforo intensificáronse as analíticas de solos en aproximadamente 2.700 parcelas. Os resultados de laboratorio demostraron que os niveis eran altos ou moi altos, polo menos no 50% das parcelas.

Posteriormente, no ano 2003, iniciouse o proxecto Green Dairy, que permitiu ampliar o estudo dos ciclos de nutrientes ás explotacións de vacún de leite de nove rexións europeas do Arco Atlántico: norte de Portugal, Galicia, País Vasco, País do Loira, Aquitania, Bretaña, Irlanda, Gales e Escocia. As 18 explotacións galegas tiveron, no seu conxunto, os balances máis desequilibrados en fósforo, con 163 kg de P2O5/ha aplicados en exceso, e os segundos máis desequilibrados en nitróxeno, cun exceso de 349 kg de N/ha e ano. Para o caso galego, as conclusións deste proxecto salientaron que era necesario mellorar a confianza dos agricultores e técnicos no valor fertilizante nitroxenado e fosfórico do xurro, sobre todo neste último nutriente.

Os balances de nutrientes que publica o Ministerio anualmente confirman que en Galicia se fertiliza en exceso nas terras de cultivo dedicadas a forraxe, nunha cantidade aproximada de 18.000 kg ao ano, que equivalen a aproximadamente a 60 kg de P2O5 por ha (Magrama, 2010).

Este dato vese corroborado no estudo feito polo Magrama sobre a fertilidade dos solos agrícolas en España, onde Galicia é a comunidade autónoma cos niveis máis altos nas terras de cultivo; a provincia de Ourense, con 67 ppm de valor medio (Método Olsen), é a que alcanza maiores niveis do Estado. O exceso de fósforo no solo é especialmente alto na comarca ourensá da Limia, onde é habitual atopar niveis de fósforo superiores a 200 ppm nas terras dedicadas ao cultivo da pataca.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 90

20/12/2013 18:49

Herbicida de postemerxencia

¡

Axeitado para o Rumex:

!

• Carbea, Carbés, Cardencha, Aceda, Vinagreira, Acedeira, Labaza.

• Acedera, Romaza, Paniega y Lengua de vaca (E).

Contra todo tipo de malas herbas de folla ancha nas pradeiras e céspedes de gramíneas xa establecidos pub_syngenta_galego.indd 91

19/12/2013 22:17

92

agricultura

125 ANIVERSARIO DO CIAM

Dimensionamento das fosas de xurro en función da pluviometría

CARACTERIZACIÓN DO XURRO: ANÁLISE E CÁLCULO DO VALOR FERTILIZANTE En 1983, Leirós e outros investigadores, entre eles Carlos Gómez Ibarlucea do CIAM, publicaron un estudo sobre a composición de purín de 42 explotacións leiteiras galegas, no que se destacaba a “escasa riqueza en fósforo dos puríns galegos en comparación cos doutros países” e se aconsellaba engadirlle un fertilizante fosfatado ao xurro para conseguir unha fertilización equilibrada. Tarsy Carballas et al. (1990) dan unha relación entre os principais nutrientes de 4:1:5 (N:P2O5:K2O). Carlos Gómez fixo uns ensaios de fertilización con diferentes doses de xurro para pradeiras e millo, que foron publicadas no devandito estudo.

Quince anos máis tarde, o CIAM volveu analizar os xurros e os resultados medios indican unha mellora na composición, especialmente en fósforo e en nitróxeno, e unha menor dilución (maior porcentaxe de materia seca); a relación de nutrientes obtida, de 2,3:1:2,9 (N:P2O5:K2O), foi moito máis adecuada para a fertilización dos cultivos forraxeiros. Esta mellora na riqueza de nutrientes podería explicarse pola mellor alimentación do gando e polo maior uso de pensos, máis ricos en fósforo que as forraxes. Este incremento da calidade do xurro como fertilizante experiméntase sobre todo nas explotacións máis intensivas en canto a produción de leite e consumo de pensos.

Unha gran desvantaxe que ten o xurro fronte ao fertilizante químico é a dificultade de dosificación exacta polo gandeiro, xa que a composición pode variar moito, o que se pode evitar en gran parte cubrindo as fosas.

A IMPORTANCIA DO DIMENSIONAMENTO DAS FOSAS DE XURRO Para poder levar a práctica a reciclaxe de nutrientes, o factor indispensable para facer un bo uso do xurro como fertilizante é o dimensionamento das fosas. A finais dos anos 90 traballouse no estudo do dimensionamento das fosas de xurro nas condicións galegas. Puxéronse contadores de auga para medir o uso de augas de limpeza e tamén se instalaron pluviómetros e sensores de altura nas fosas de xurro.

Apreciouse que o factor de maior variabilidade, á parte da pluviometría nas fosas abertas, estaba no uso de augas de limpeza, variando aproximadamente entre 10 e 60 l/ vaca en lactación e día.

Descontando a auga de limpeza e de choiva, estimouse unha produción media de xurro (feces e ouriños) de entre 50 e 55 litros por UGM e día (para unha produción anual de leite de entre 8.000 e 9.000 litros/vaca/ano).

Grazas a estes traballos puideron establecerse unhas dimensións para as fosas de xurro óptimas para cada explotación, dependendo do tempo (meses) de almacenamento e da pluviometría da zona se as fosas están descubertas.

Como proposta fundamental de mellora da xestión do abonado nas condicións das explotacións galegas, cómpre insistir na necesidade de cubrir as fosas e dimensionalas convenientemente para permitir almacenar o xurro ata a primavera.

RECOMENDACIÓNS DE FERTILIZACIÓN CON XURRO Na actualidade disponse dun programa on-line gratuíto na páxina web do CIAM (www.ciam.es), chamado RAX (Recomendacións de Abonado con Xurro), que permite establecer recomendacións de fertilización para pradeiras e millo forraxeiro; mesmo hai unha aplicación específica para o encalado e outra para o establecemento de pradeiras.

A información necesaria para introducir no programa é a seguinte: fertilidade do solo (análises de terra) e estimación da produción de materia seca do cultivo. O seguinte paso é estimar a dose de xurro necesaria.

Nos últimos anos incorporáronse ao CIAM as doutoras Dolores Báez Bernal e María Isabel García Pomar, o que permitiu potenciar a liña de investigación.

Dolores Báez, axudada polo doutor Ricardo Blázquez, do Laboratorio Agrario e Fitopatolóxico de Galicia (Lafiga), puxo a punto a metodoloxía de análises de xurros no laboratorio do CIAM, entre outros métodos. Empezaron a abordarse investigacións sobre lixiviación de nitróxeno en parcelas fertilizadas con fertilizante orgánico (xurro de vacún de leite e de porcino), así como con fertilizante mineral, e tamén sobre as emisións de óxido nitroso, en parcelas fertilizadas con nitróxeno orgánico e mineral.

Por outra banda, grazas aos campos de ensaio financiados polo Servizo de Transferencia Tecnolóxica da Consellería do Medio Rural e do Mar, dende o ano 2003 están a investigarse os efectos que ten a longo prazo a aplicación en pradeiras de fertilizante orgánico (xurro de vacún de leite, xurro de porcino e nitrato amónico). Os resultados obtidos ata agora demostran que non hai diferenza significativa na produción de herba nos diferentes tratamentos, pero si diferenzas no solo, resultando unha maior acumulación de materia orgánica, unha menor acidez e unha maior actividade biolóxica nas parcelas fertilizadas con purín respecto das fertilizadas con nitrato amónico. Nas parcelas tratadas con xurro de porcino obsérvase un aumento significativo de metais pesados, que poderían dar lugar á contaminación das terras se se aplicaran doses excesivas e repetidamente.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 92

23/12/2013 11:40

sociedad agrĂ­cola galega sl

Unha familia ao completo

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com pub_nitramon_fertimon.indd 93

19/12/2013 22:19

94

agricultura

125 ANIVERSARIO DO CIAM

DIRECTIVA NITRATOS EU-27 Zonas vulnerables Zonas vulnerables 2009 Ano da publicación oficial Zona designada antes de 2000 Zona designada antes de 2000 - 2003 Zona designada antes de 2004 - 2007 Zona nova designada (dende 2008) Zonas vulnerables non designadas 2009 Ano da publicación oficial Zonas non designadas antes de 2000 Zonas non designadas antes de 2000 - 2003 Zonas non designadas antes de 2004 - 2007 Novas zonas non designadas (dende 2008)

Zonas vulnerables segundo a Directiva de nitratos

FERTILIZACIÓN E MEDIO AMBIENTE: CALIDADE DAS AUGAS No ano 1991 publicouse a Directiva 91/676/CEE relativa á protección das augas contra a contaminación producida por nitratos de orixe agraria. A Resolución do 12 de abril de 2000 da Consellería de Medio Ambiente, publicada obrigatoriamente para cumplir con esta directiva, declarou a non existencia de zonas vulnerables en Galicia, que se converteu nunha das poucas rexións europeas, con especialización na produción de leite de vacún, que non tiña problemas de contaminación difusa por nitratos.

No ano 2003, no proxecto europeo Green Dairy, os datos de calidade de augas, procedentes da acabada de crear Augas de Galicia, foron os mellores das oito rexións europeas do Arco Atlántico que participaban no proxecto. A hipótese defendida desde anos atrás no CIAM foi que a Directiva de nitratos estaba pensada para un contexto de produción de leite europeo, onde a superficie cultivada é máis do dobre que a galega e a porcentaxe de superficie forestal é normalmente inferior ao 15%, fronte ao preto do 70% de Galicia.

No ano 2005, para corroborar esta hipótese, a Xunta de Galicia (Consellería de Innovación) aprobou un proxecto presentado polos investigadores do CIAM Juan Castro, Rosa Novoa e Dolores Báez, aos que posteriormente se incorporarían María Isabel García Pomar e Julio López, que incluía un traballo exhaustivo de análise de auga en dúas das comarcas máis importantes da produción de leite en Galicia: a Terra Chá, na provincia de Lugo, e a comarca do Xallas, na da Coruña. Confirmábase que non existían problemas de contaminación por nitratos nos 14 afluentes do Xallas e nos 8 afluentes do Miño, nas mostras tomadas mensualmente durante dous anos.

EMISIÓNS DE GASES DE EFECTO INVERNADOIRO (N2O, CH4 E CO2) EN CULTIVOS FORRAXEIROS Esta liña de investigación trata de cuantificar e coñecer a dinámica das emisións tanto nas pradeiras como no millo forraxeiro.

Os factores de emisión obtidos nas nosas condicións edafoclimáticas revelan que o maior risco de emisión acontece durante o período húmido de outubro a febreiro, momento no que se obteñen factores de emisión globais (para dous anos de estudo) similares entre fertilizante mineral (NAC) e xurro de vacún aplicado en bandas. Respecto ao tipo de aplicación, a técnica de inxección pode incrementar a emisión de N2O, especialmente cando se aplica xurro de porcino.

Tamén se realizaron estudos en sistemas baseados en pastoreo de pradeiras con leguminosas, en comparación con outros cultivos máis intensivos (Báez et al., 2008), onde se evidenciou que un sistema de vacún de leite baseado en pastoreo pode manter boas producións e á vez bos estándares ambientais de lixiviación de nitrato e emisións de diferentes gases: NH3, N2O, NO, N2.

Cuantificáronse as emisións de N2O producidas en pastoreo rotacional (Báez et al., 2009) e hoxe en día estase traballando en aspectos chave, como a influencia que pode ter o tipo de fertilización (orgánica/mineral) na produción de N2O (Louro et al., 2012). Así mesmo, están a levarse a cabo medicións doutros gases de efecto invernadoiro como o CH4 e o CO2 durante o pastoreo e tras a fertilización orgánica dos cultivos.

Outros traballos en curso están relacionados co uso de inhibidores da nitrificación como o dimetilpirazolfosfato (DMPP), aplicado conxuntamente con xurros e fertilizantes minerais, que permitirá, mediante diferentes plans de fertilización, obter estratexias adecuadas de mitigación en materia de emisións de gases de efecto invernadoiro.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 94

23/12/2013 11:26

El abonado rentable y eficaz de cultivos forrajeros.

ENTEC® Cultivos forrajeros

ENTEC®, la mayor innovación en el abonado de los cultivos forrajeros en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno de ENTEC® se encuentra estabilizado por el inhibidor de la nitrificación DMPP, desarrollado por BASF y comercializado por EuroChem Agro.

Ahora en EuroChem Agro hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneficiarse de sus excelentes resultados en cultivos forrajeros.

®Marca registrada de EuroChem Agro EuroChem Agro Iberia, S.L. Joan d’Àustria 39-47 08005 Barcelona Tel. 93 224 72 22 Fax. 93 225 92 91 www.eurochemagro.com

pub_eurochem.indd 95

19/12/2013 22:21

96

agricultura

125 ANIVERSARIO DO CIAM

BIBLIOGRAFÍA

Cabalos na finca experimental do Marco da Curra

RETOS E OPORTUNIDADES PARA O FUTURO: XESTIÓN E RECICLAXE DE FERTILIZANTES ORGÁNICOS EN TERRAS ABANDONADAS Actualmente prodúcense en Galicia ao redor de 99.000 toneladas de lodos de depuradora ao ano, dos que preto de 85.000 se botan aos terreos agrícolas (o 85% do total).

Estes residuos son moi ricos en nutrientes, cun valor fertilizante total equivalente a 4.236.100 kg de N e 2.541.660 kg de fósforo (P2O5) ao ano, así que dificilmente terán cabida na maioría das parcelas de cultivo galegas, xa saturadas de fósforo, aínda que se eliminaran incluso as achegas de fertilizante mineral (Magrama, 2010). Sería unha irresponsabilidade, desde o punto medioambiental e da seguridade alimentaria, non facer un control agronómico e sanitario rigoroso da aplicación de lodos ás terras de cultivo.

Por outra banda, existe unha boa oportunidade para a reciclaxe como fertilizante destes residuos, correctamente tratados, que permitirían poñer en produción, de forma económica, entre 35.000 e 45.000 ha de terras agrícolas abandonadas ou infrautilizadas (máis do 10% de incremento das terras de cultivo actuais); ademais, evitaríanse a eutrofización dos ríos e encoros e unha parte dos incendios. A racionalidade agronómica é a mellor ferramenta para evitar ou paliar estes graves problemas ambientais.

BÁEZ, D.; LOURO, A; . ROCA, A.I. CASTRO, J.; GARCÍA M.I., 2009. Emisiones de óxido nitroso en pastoreo rotacional.

En: La multifuncionalidad de los pastos: producción ganadera sostenible y gestión de los ecosistemas, R. REINÉ et al. (Eds.).

Gráficas Alós. Huesca (España), 163-170.

BÁEZ M.D.; CASTRO, J.; LÓPEZ J.E., GONZÁLEZ A., GARCÍA M. I., 2008. Cuantificación de pérdidas y transformaciones de nitrógeno asociadas al vacuno de leche en pastoreo. Pastos, XXXVIII (1), 21-41.

CARBALLAS, T, F. GIL, C. GOMEZ 1983. Primeras conclusiones sobre la caracterización del purín de vacuno. Su evolución e influencia sobre la fertilidad de los suelos gallegos. Edicios do Castro. 1 Xornadas Sobor Dos Recursos Básicos da Agricultura Galega.

CASTRO, J.; MATEO, E.; BLÁZQUEZ, R., 1998. Composición del purín de vacuno de 10 explotaciones lecheras gallegas y estudio de su valor fertilizante para praderas. En: XXXVIII Reunión Científica de la S.E.E.P , 315-319.

CASTRO INSUA, J.; MATEO CANALEJO, E. 1998a.

Desarrollo de un Sistema de Recomendación de Fertilización de Praderas Basado en los Ciclos de Nutrientes para la Cornisa Cantábrica. Memoria CIAM, 1994-1996.47-61.

FERNANDEZ PRIETO, L.; Labregos con ciencia, 1992.

GÓMEZ IBARLUCEA, C. Y MATEO, E. 1986. Fertilización de praderas con purín de vacuno. Aplicación a final de invierno para un corte de silo. En: XXVI Reunión Científica de La Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

GÓMEZ IBARLUCEA, C., PINILLA, C. 1988. Fertilización de maíz forrajero con purín de vacuno. En: XXVIII Reunión Científica de La Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

MEMORIAS CIAM: 1975, 2005.

MOMBIELA MURUZÁBAL F. (1983) El estudio de la fertilidad del suelo en Galicia. Apuntes históricos y problemática general de la investigación sobre la acidez y la falta de fósforo. Cuadernos da Área de Ciencias Agrarias, 4, 75-118. I Xornadas de estudo sobor dos recursos básicos da agricultura galega. O Castro, Sada, A Coruña: Publicacións do Seminario de Estudios Galegos.

MOMBIELA F. (1986) Importancia del abonado en la producción de los pastos de la zona húmeda española. Pastos, XVI, 1-2, 27-55.

PIÑEIRO ANDIÓN J., GONZÁLEZ ARRÁEZ E. E PÉREZ FERNÁNDEZ M. (1977) Acción del fósforo, potasio y cal en el establecimiento de praderas en terrenos procedentes de monte. En: Comunicaciones presentadas al III Seminario INIA/SEA sobre Pastos, Forrajes y Producción Animal, 5382. Abegondo, A Coruña: Centro Regional de Investigación y Desarrollo Agrario de Galicia. Novembro 1977.

SINCLAIR, A.G.; RODRIGUEZ, M.; OYANARTE, M., 1991. Fertilización de mantenimiento en base al ciclo de nutrientes para las praderas permanentes. Informe Técnico Nº 41. Publicaciones del Departamento de Agricultura. Gobierno Vasco.

AFRIGA ANO XIX - Nº 108

AFRIGA108_fertilizacion_ciam.indd 96

20/12/2013 18:49

NUEVA TECNOLOGÍA PARA UNA AGRICULTURA EXIGENTE

ABONO NITROGENADO RÁPIDO Y COMPLETO

AMICOTE y FERTIJET

aportan tecnologias exclusivas y nutrientes que permiten mejorar el rendimiento de los pastos a través del aumento de la producción y la calidad.

Torre Espacio, Paseo de la Castellana, 259 - D 28046 Madrid • Teléfono: 91 571 88 35 - Fax: 91 571 82 96 • e-mail:info@intergal.es • www.intergal.es Delegado para Galicia: 647 355 675

anuncio amicote-fertijet pub_intergal.indd 97 ZN.indd 1

11/11/13 00:14 17:18 19/12/2013

98

publirreportaxe

Balsa de 1.700 m3, instalada na gandería Coto de Goi. O Picato - Guntín (Lugo)

•B ALSAS PARA ALMACENAMENTO DE PURÍN • BALSAS DE POLIETILENO PARA ALMACENAMENTO DE PURÍN, LAGOS ORNAMENTAIS, ENCOROS, ESTANQUES E IMPERMEABILIZACIÓNS

Posibilidade de recubrilas con estrutura metálica e lona

• • • •

DESDE UNHA PESETA POR LITRO UBVENCIONADAS POLA XUNTA DE GALICIA S RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS) AMORTIZABLE ATA EN 3,5 ANOS

bap s.c.

BAP SC é unha empresa galega situada na zona centro da provincia de Lugo e dedicada á fabricación e montaxe de balsas para almacenamento de auga, puríns e todo tipo de residuos, lagos e encoros artificiais e todo tipo de impermeabilizacións, como cubertas, canles de rego etc. Para iso contamos cunha ampla gama de materiais en pvc e polietileno.

D

ebido á nosa situación e ao coñecemento da actividade gandeira e, sobre todo, aos cambios nas políticas medioambientais que se van levar a cabo, especializámonos na construción de balsas de polietileno para o almacenamento de purín, tanto na construción de balsas novas coma na impermeabilización de zanxas que están sendo utilizadas e que vai ser obrigatorio impermeabilizar.

As vantaxes deste tipo de balsas con respecto ás fosas tradicionais son innumerables: • RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS).

• REDUCIÓN DE ATA A TERCEIRA PARTE CON RESPECTO AO CUSTO DUNHA FOSA TRADICIONAL. O QUE QUERE DICIR QUE O MESMO INVESTIMENTO PERMITE CUBICAR O TRIPLE DE CAPACIDADE, PERMITINDO, POLO TANTO, ALMACENAR ABONO ORGÁNICO

DE FÓRA DA EXPLOTACIÓN E TAMÉN PURÍN PARA AS ÉPOCAS DE ABONADO, CO CORRESPONDENTE AFORRO EN ABONADO E MELLORA DA ESTRUTURA DO SOLO. • PERMITE UN CRECEMENTO DA EXPLOTACIÓN MÁIS FLEXIBLE, XA QUE EN 1-2 DÍAS PÓDESE FACER UNHA AMPLIACIÓN DA BALSA A UN CUSTO REDUCIDO. • CONSECUENTE CO IMPACTO AMBIENTAL, XA QUE PODE SER DESMONTADA CON FACILIDADE, O QUE PERMITIRÍA UN CAMBIO DE LOCALIZACIÓN CUN CUSTO MÍNIMO. Dispoñemos tamén dun enxeñeiro técnico agrícola dedicado ao deseño e a situación das balsas e tamén á tramitación de subvencións se fose necesario.

PLAN DE ABONADO ELIXIDO PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO NECESIDADES CULTIVO PARA 600 quilos de Triple 15 40.000 litros de purín vaca 40.000 litros de purín vaca 15 Tms DE MS/ha 200 quilos de Urea 46% 600 quilos de Triple 15 600 quilos de 20/12/8 DE PRODUCIÓN 300 quilos de Cloruro potásico 100 quilos de Urea 46% (especial millo) NITRÓXENO 195 UF de N 195 195 195 FÓSFORO 90 UF de P2O5 90 126 108 POTASIO 225 UF de K20 225 260 225 Custo abonado por ha (sen labores)

377,00 €/ha 258,00 € /ha 205,00 €/ha Aforro en euros por ha con utlización de purín con respecto a abono típico (600 quilos de Triple 15 e 100 quilos de urea) AFORRO PARA SUPOSTO 10 ha Anos para amortizar balsa purín de 800 m3

80.000 litros de purín vaca 300 quilos de 20/12/8 (especial millo) 195 102 360 84,00 €/ha 175 €/ha 1750 € 3,5 anos

•O cálculo da amortización estimado para unha balsa de 800 m3 faise con prezos de mercado de abonados nos que non se ten en conta unha posible suba dada polo incremento de prezo do petróleo.

• Deste xeito, unha suba no prezo do petróleo trae consigo que o período de amortización se reducirá considerablemete ata 2,5 ou 3 anos.

DISTRIBUIDORES DE DEPÓSITOS DE ALMACENAMENTO DE AUGA DE ATA 500 m3 AFRIGA ANO XIV - Nº 74

publi_bap_galego.indd 98

RAMIL - TABOADA - LUGO - Telf: 609 379 636

19/12/2013 14:07

Nueva pezonera DeLaval Clover ™ Ordeño rápido y completo con trato delicado del pezón

La sección en forma de trébol con lados cóncavos, esquinas redondeadas y paredes de espesor variable, aseguran un contacto completo con el pezón y eliminan canales de aire y alto vacío en la cabeza de la pezonera.

Ventajas • • •

Mejor salud de la ubre: menos mamitis e hiperqueratosis Ordeño más rápido y completo.

Menos deslizamientos.

La pezonera DeLaval Clover™ con sus lados cóncavos asegura un cierre perfecto.

DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7 - 28108 Alcobendas-Madrid Tel: 91 490 44 73 / 91 490 44 63 www.delaval.es is a registered trademark of Tetra Laval Holdings & Finance S.A. and “DeLaval” is a registered trade/servicemark of DeLaval Holding AB

pub_deLaval.indd 99

19/12/2013 00:17

XUDAN Bos Baixo Airraid XUDAN ET

Teixeiro XUDAN Quinta MB-85

pub_fontao.indd 100

19/12/2013 20:36