AFRIGA 112 Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 112

AFRIGA

ANO XX Agosto - Setembro 2014

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES AVALIACIÓN DAS VARIEDADES DE GRAMÍNEAS E LEGUMINOSAS EFECTO DA UTILIZACIÓN DE LEGUMINOSAS PRATENSES CONSUMIDAS EN FRESCO OU ENSILADAS SOBRE A PRODUCIÓN E CALIDADE DO LEITE DE VACÚN PRODUCIÓN, CONTIDO EN PRINCIPIOS NUTRITIVOS E COMPOSICIÓN EN ÁCIDOS GRAXOS DO CULTIVO DE LOLIUM MULTIFLORUM SÓ OU ASOCIADO A TRIFOLIUM

NOVAS EDICIÓNS DO MÁSTER EN PRODUCIÓN DE LEITE E DO MÁSTER TERRA DA USC

CONSIDERACIÓNS SOBRE O ENSILADO DO MILLO E DO XIRASOL

afriga112_Portada_galego.indd 1

GANDERÍA SINESIO: LIMPEZA E ORDE SOBRESAÍNTES

LEONEL A INVESTIGACIÓN FERNANDO BATISTA SOBRE GAÑA A O CONCURSO FERTILIZACIÓN DE AGROLEITE DAS TERRAS AGRARIAS NOS 125 ANOS DO CIAM 19/08/2014 11:28

pub_fontao_thos.indd 2

19/08/2014 18:18

sumario

AFRIGA P

CONVOCATORIAS XI Concurso Holstein Frisia de Agroleite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VI Curso-Escola de Novos Gandeiros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Festa Holstein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XVII Poxa de Gando Selecto da Moexmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12 14 15 16

FORMACIÓN

AaFprimeira R Itelevisión G A on-line .TV

especializada na produción de leite

Máster en Produción de Leite da USC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Máster Terra da USC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Curso de verán da USC sobre innovación tecnolóxica no ámbito agrogandeiro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

EXPLOTACIÓN Gandería Sinesio SC (Curtis, A Coruña) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

PRODUCIÓN Unha visión actual dos sistemas de muxido robotizado . . . . . . . . . . . . . . . 32

PODOLOXÍA Análise da podoloxía con datos estatísticos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

NUTRICIÓN A produción de biomasa de algas autóctonas para a alimentación de vacún . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

ENSILADO

Entra en www.revistaafriga.com/tv e accede a todos os contidos:

Produtividade e valor nutricional do xirasol cultivado para forraxe (II) . . . . . . 68 Variación da produción e valor nutritivo do millo forraxeiro coa madurez: avaliación de criterios obxectivos para estimar o momento óptimo de colleita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Reportaxes de explotacións

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

Eventos internacionais

Avaliación das variedades de gramíneas e leguminosas . . . . . . . . . . . . . . . 87 Efecto da utilización de leguminosas pratenses consumidas en fresco ou ensiladas sobre a produción e calidade do leite de vacún . . . . . . . . . . . . . 100 Produción, contido en principios nutritivos e composición en ácidos graxos do cultivo de Lolium Multiflorum só ou asociado a Trifolium . . . . . . . . . . 114

Poxas

Reportaxes didácticas Xornadas técnicas Concursos morfolóxicos

Síguenos en:

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla. Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. DIRECTOR, Manuel Darriba. DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez. DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez. DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez. COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín. REDACCIÓN, Begoña Gómez Rielo. CORRECCIÓN LINGÜÍSTICA, Alexandra Cabaleiro Carro. FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido. Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es. Web: www.ager.com.es Tiraxe: 14.000 exemplares

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

afriga112_Sumario_galego.indd 3

19/08/2014 11:29

La l a n o i s e f o r p gama a t e l p m mĂĄs co Forraje

laboreo y siembra

rotoempacadoras y encintadoras

picadoras de forraje

carros mezcladores

BĂşscanos en

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

pub_duran_gama_A4_afriga109.indd 4

19/08/2014 19:40

publirreportaXe

S A G E R T N E S NUEVOARAS DE FORRAJE NEW HOLLAND FR PICAD

MANUEL MARTÍNEZ SALAS

COPROPIETARIO DE LA EMPRESA MANUEL & ANDRÉS MARTÍNEZ Quintana de Rueda (Valdepolo, León)

“HEMOS TENIDO OTRA PICADORA DE OTRA MARCA Y ESTA NOS GUSTA MÁS, ADEMÁS DEL SERVICIO QUE NOS DA DURÁN” ¿Por qué os decidisteis por esta máquina? Tuvimos una New Holland usada y nos fue muy bien, ya que se nos marchó siendo vieja. Entonces decidimos comprar esta nueva, que esperemos que vaya mejor. Hemos tenido otra picadora de otra marca y esta nos gusta más, además del servicio que nos da Durán.

¿Qué esperáis de la picadora? Lógicamente, un buen rendimiento, ya que es una máquina bastante grande y, tal y como funcionaba la otra, esta tiene que ir mucho mejor. ¿Qué uso le vais a dar? De momento, sólo para maíz. ¿Influyó en vuestra compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el distribuidor oficial de las picadoras New Holland en España? La verdad es que estamos muy contentos con esta empresa porque pedimos las piezas de recambio para la otra máquina y al día siguiente lo teníamos todo aquí. ¿Conocíais la empresa anteriormente a esta compra? Sí, la conocíamos por el recambio de la picadora. Manuel Martínez Salas (a la izquierda) y su hijo con la picadora FR600

Durán Maquinaria Agrícola es el distribuidor exclusivo de las picadoras de forraje New Holland en España AFRIGA ANO XX - Nº 109

publirreportaxe_Duran_galego.indd 5

20/08/2014 10:32

publirreportaXe

Alberto Zurdo adquirió el modelo FR500

ALBERTO ZURDO

COPROPIETARIO DE SERVICIOS AGRÍCOLAS ZURDO Magazos (Nava de Arévalo, Ávila)

“UNO DE LOS MOTIVOS DE LA COMPRA ES QUIEN LA VENDE, PERO LA MÁQUINA EN SÍ TIENE UNAS NOVEDADES QUE OTRAS NO TIENEN” ¿Por qué os decidisteis por esta máquina? Pues porque fui a Lugo para ver el corte; si no voy a Lugo, nunca hubiese pensado en comprar la New Holland. Me gustó cómo tenía el concesionario y los repuestos y también las máquinas que vendía por allí. Uno de los motivos de la compra es quien la vende, pero la máquina en sí tiene unas novedades que otras máquinas no tienen. Por ejemplo, el acondicionador de grano; otras máquinas tienen que sacarlo manualmente y aquí se coloca y se pone solo.

¿Qué esperáis de la picadora? Espero no tener averías o las menos posibles, pagarla bien sin tener ningún problema y en un futuro, si va bien, comprar alguna más. ¿Qué uso le vais a dar? Con ella vamos a picar centeno, maíz y cebada. ¿Influyó en vuestra compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el distribuidor oficial de las picadoras New Holland en España? Por supuesto que fue uno de los puntos decisivos a la hora de comprar esta máquina, así como sus condiciones. Por aquí los talleres no son iguales y lo que vi cuando fui a Lugo me gustó mucho. ¿Conocíais la empresa anteriormente a esta compra? La conocía pero no había negociado con ellos; la conocía de la feria de muestras porque como lleva Kemper también y Pöttinger y nosotros siempre estamos trabajando con estas máquinas –ya llevamos muchos años–, pues le habíamos preguntado precios y, aunque nunca habíamos llegado a ningún acuerdo, habíamos estado hablando.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

publirreportaxe_Duran_galego.indd 6

20/08/2014 10:33

publirreportaXe

JOSÉ LUÍS CAMIÑAS VÁZQUEZ

PRESIDENTE DE O RODO, SOCIEDADE COOPERATIVA GALEGA Rodeiro (Pontevedra)

“EL SERVICIO POSVENTA QUE TIENEN NOS ANIMÓ MUCHO A HACER ESTA COMPRA” ¿Por qué os decantasteis por esta máquina? Nos decantamos, sobre todo, por el servicio posventa que da Durán. Además, ese modelo en concreto es una máquina que deja de estar en el mercado y tenía un precio un poco más económico. ¿Qué esperáis de la picadora? Buena rentabilidad, rendimiento económico en cuanto a consumo y mantenimiento y rendimiento del picado, es decir, que tenga un buen picado y que avance. ¿La vais a usar sólo para maíz o también para hierba? En principio, solo para maíz, pero con la opción de picar hierba también si es necesario, ya que solo se trata de cambiar el peine. Pero, si conseguimos evitar utilizarla para la hierba, lo evitaremos, ya que se multiplican el mantenimiento y las averías.

¿Influyó en vuestra compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el distribuidor oficial de las picadoras New Holland en España? Sí, porque conocíamos a Durán de antes y sabemos que cuando hay una rotura, allí hay de todo; no hay que esperar por las piezas. El servicio posventa, así como Tecnor Lalín, nos animó mucho a hacer esta compra. ¿Qué otras máquinas habéis comprado en Durán Maquinaria Agrícola? En la cooperativa hemos comprado 5 picadores Europrofi y Torro de Pöttinger.

José Luís Camiñas Vázquez (izqda.) posa con un socio de la junta rectora de O Rodo delante de la picadora FR9050

N-640, km 87,5 - La Campiña 27192 Lugo - España Tel. +34 982 227 165 - Fax +34 982 303 101 info@duranmaquinaria.com

Búscanos en

Máquina vendida en colaboración con Tecnor Lalín

www.duranmaquinaria.com

AFRIGA ANO XX - Nº 109

publirreportaxe_Duran_galego.indd 7

20/08/2014 12:19

publirreportaxe

AGROPEC ACOllERÁ o XXXV CONCURSO NACIONAL DA RAZA FRISONA EN SETEMBRO Xixón celebrará este outono unha nova convocatoria de Agropec, a Feira Monográfica do Campo e das Industrias Agrícolas, Gandeiras, Forestais e Pesqueiras. O evento, organizado pola Cámara Oficial de Comercio, Industria e Navegación da capital, incluirá no seu programa talleres, xornadas técnicas, exhibición de animais e, por suposto, o Concurso Nacional da Raza Frisona.

35.ª edición do Concurso Nacional de Conafe reunirá as mellores vacas frisonas de ganderías de todo o país no recinto feiral Luis Adaro os días 27 e 28 de setembro. O encargado de valorar os animais será o xuíz internacional Jaume Serrabassa. O certame comezará o sábado 27 a partir das dez da mañá coa participación das xatas e xovencas. Pola tarde terá lugar a décimo cuarta edición da competición nacional de mozos manexadores. O domingo 28 pola mañá continuarase co xulgamento das seccións de vacas en lactación e, unha vez finalizado o concurso, procederase á entrega de premios ás mellores vacas da avaliación xenética de xuño de 2014. No campionato nacional da raza que tivo lugar neste mesmo recinto o ano pasado déronse cita 117 animais, procedentes das comunidades autónomas de Asturias, Cantabria, Castela-A Mancha, Cataluña, Galicia e Navarra. As moitas veces laureada Pacho Goldwyn Telva (Diplomada Badiola, Asturias) proclamouse vaca gran campiona, título que xa obtivera na edición de 2011, e Manolero Braxton Tefne (Manolero, Asturias), que concursaba por primeira vez, gañou o campionato de xovencas. Deste evento encárganse a Confederación de Asociacións de Frisona Española (Conafe) e a Asociación Frisona de Asturias (Ascolaf), co patrocinio da Consellería de Agrogandería e Recursos Autóctonos do Principado de Asturias, o Concello de Xixón, o Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente, a Cámara de Comercio de Xixón, Caja Rural de Asturias e Central Lechera Asturiana.

Proyecto1:Maquetación 1 15/07/14 13:07 Página 1

poxa SPANISH MASTERS SALE 2014 O 27 de setembro, ás 19.00 horas, a empresa Eurogenes/Diamond Genetics levará a cabo a poxa Spanish Masters Sale 2014 no ring principal do recinto feiral Luis Adaro. O público terá a posibilidade de poxar por Internet a través de www.livedairyauction.com. A empresa orga-

nizadora conta cunha páxina web propia, www.spanishmasterssale.com, na que se irán publicando todas as noticias e o catálogo dos animais que se porán á venda. Con todo este soporte, na pasada edición da Spanish Masters Sale vendéronse reses a diversos países europeos, como Inglaterra, Suíza ou Holanda.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

publi_conafe_galego.indd 8

21/08/2014 11:24

MF 6600 ES EL MOMENTO T R A C T O R I M P O R T · B i r l o q u e , 8 6 · A C o r u ñ a · Te l . 9 8 1 1 7 7 7 1 4 · F a x 9 8 1 1 7 7 7 0 6

RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS A CORUÑA M.A.LISTE VILLAVERDE, S.L. Oroso Tel. 981681652 MUIÑO SUMINISTROS, S.L. San Sadurniño Tel. 981404515 AGRÍCOLA CARBALLEIRA, S.L. Pontedeume Tel. 981431899 TALL. CASTELLANA, S.C. Aranga Tel. 981789511 DESIDERIO FACAL Carballo Tel. 981703288

LUGO AGROFORESTAL SAN ISIDRO, S.L. Lugo TEL. 982207334 TALL. FDO. RIVAS, S.L. Cospeito Tel. 982520105 AGRÍCOLA CADI, S.L. Sarria TEL. 982531187 JULIO ALVITE GARCÍA Pastoriza TEL. 982349341

MASIDE MAQUINARIA, S.L. Baralla TEL. 982363339 CIAL. LEMOS EIRE, S.L. Chantada Tel. 982440274 TALL. LOUREIRO Ribadeo Tel. 982128473 OURENSE DESAGRI, S.L. Quintela de Canedo Tel. 988211274 AGRÍCOLA SUÁREZ Xinzo de Limia Tel. 988461127

PONTEVEDRA AGRÍCOLA MORAÑESA Moraña Tel. 986553611 MAXIDEZA, S.L. Lalin Tel. 986781468

ASTURIAS JOSÉ MANUEL UZ ALBA Tineo Tel. 985837060

es una marca mundial de AGCO.

pub_massey_galego.indd 9

18/08/2014 22:14

Gomas e camas para vacas Limpezas automáticas Estabulacións libres distribución material gandeiro

meLLores ganderías elixen os nosos produtos CASA ROMÁN SC DE CÓRNEAS CASTROVERDE (lUGO)

Gomas e Camas para Vacas

pub_dismagan_galego.indd 10

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

15/08/2014 21:00

3 LIMPEZAS AUTOMÁTICAS DE CABLE, CUBÍCULOS, CORNADIZAS, BARREIRAS, BEBEDEIROS E BOXES PARA XATOS INSTALADOS EN CASA ROMÁN SC DE CÓRNEAS (CASTROVERDE, LUGO) PARA 200 VACAS

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfonos: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

pub_dismagan_galego.indd 11

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, s/n. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tlf.: 985 837 385 - 629 566 500

15/08/2014 21:00

convocatorias

XI CONCURSO HOLSTEIN FRISIA. PÓVOA DE VARZIM (PORTUGAL), 19 E 20 DE XULLO

LEONEL FERNANDO BATISTA BARBOSA RECOLLE O TÍTULO DE VACA GRAN CAMPIONA

Foto de familia coa vaca gran campiona

O mellor gando frisón da Rexión Norte de Portugal deuse cita no undécimo Concurso Holstein Frisia, celebrado no marco de Agroleite 2014. Pola pista desfilaron máis de 100 animais de alta calidade xenética procedentes de 15 ganderías, que foron xulgados polo italiano Massimo Capra. A Asociación de Produtores de Leite e Carne (Leicar) organizou unha nova edición deste certame morfolóxico, que se desenvolveu os días 19 e 20 de xullo no mercado de gando e parque de poxas de San Pedro de Rates, en Póvoa de Varzim.

Vaca intermedia campiona, propiedade de Vilas Boas e Pereira

Xovenca gran campiona, propiedade de Encanto Natural

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_convocatorias_Agroleite.indd 12

15/08/2014 20:51

convocatorias

CATEGORÍA XATAS DE 6 A 9 MESES XATAS DE 10 A 12 MESES E XATA CAMPIONA XATAS DE 13 A 15 MESES XOVENCAS DE 16 A 18 MESES XOVENCAS DE 19 A 22 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA DE XOVENCAS XOVENCAS DE 23 A 27 MESES VACAS ATA 30 MESES VACAS DE 30 A 36 MESES, VACA NOVA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS DE 3 ANOS VACAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACAS DE 5 ANOS VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS E VACA ADULTA CAMPIONA MELLOR EXPLOTACIÓN EN CONCURSO

PALMARÉS GAÑADORA PT717565121 PT917445651 PT416900422 PT816900302 PT416284992 PT716284769 PT916372637 PT115732795 PT315682167 PT015635605 PT814056858 PT013919677

O sábado 19 as xatas e xovencas competiron polo título de xovenca gran campiona, o cal recaeu en PT416284992, unha filla de Pine-Tree Sid-ET procedente da gandería Encanto Natural (Ponte de Lima). Esta frisona competiu na sección de 19 a 22 meses e tamén foi nomeada xovenca campiona. Por outra parte, a femia PT917445651, presentada por Leonel Fernando Batista Barbosa e que saíu á pista na sección de xatas de 10 a 12 meses, foi proclamada xata campiona.

PAI Cascina Giobbi Zelgadis Crackholm Fever Regancrest S Braxton-ET R-E-W Seaver-ET

GANDERÍA Encanto Natural Leonel Fernando Batista Barbosa Vilas Boas e Pereira Leonel Fernando Batista Barbosa

Pine-Tree Sid-ET

Encanto Natural

Gillette Windbrook Braedale Goldwyn R-E-W Seaver-ET Brigeen Geneva-ET Picston Shottle ET Palmcrest Blitz Blade-ET Southland Ruben Vilas Boas e Pereira

Leonel Fernando Batista Barbosa Vilas Boas e Pereira Leonel Fernando Batista Barbosa Encanto Natural Vilas Boas e Pereira Avelino dos Santos Pinto Encanto Natural

Ao día seguinte, o xuíz oficial de Anafi Massimo Capra outorgoulle o título de vaca gran campiona a PT115732795, unha frisona propiedade de Leonel Fernando Batista Barbosa que anteriormente fora elixida vaca nova campiona. O resto dos premios destacados recaeron na gandería Vilas Boas e Pereira (Ponte de Lima), que se fixo cos de vaca intermedia campiona e mellor explotación do concurso, e na gandería Encanto Natural, propietaria da vaca adulta campiona.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_convocatorias_Agroleite.indd 13

15/08/2014 20:52

convocatorias

VI CURSO-ESCOLA DE NOVOS GANDEIROS. ORDES (A CORUÑA), 28 DE XULLO-1 DE AGOSTO

UN ANO MÁIS O CURSO PREPARA AS NOVAS XERACIÓNS DE MANEXADORES O 1 de agosto tivo lugar o acto de clausura da sexta edición do Curso-Escola de Novos Gandeiros, que se desenvolveu dende o 28 de xullo no recinto feiral do Mesón do Vento (Ordes, A Coruña) e no cal participaron 13 rapaces, que se iniciaban ou buscaban perfeccionar as súas técnicas como preparadores ou manexadores de gando. O evento estivo organizado polo Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia e na súa posta en marcha colaboraron a Deputación da Coruña, a Federación Frisona Galega (Fefriga), o Concello de Ordes e a Gandería As Travesas. O curso deu remate ás 11:30 h da mañá, momento no que comezaron os Concursos de Preparación e Pelado, nos que se xulgaban os stands, o pelado e mais a presentación de animais na pista. Para pechar a semana dedicada ao gando frisón, Fefriga organizou a Festa Holstein, na que se entregaron as placas de recoñecemento ás mellores explotacións de 2013. A franxa de idade dos participantes abrangueu dende os 5 aos 30 anos

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

Cobertizos En Ben Alonso realizamos todo tipo de construcciones agrícolas para la explotación, como naves, cobertizos, galpones, hangares o almacenes en los que guardar los animales, la comida, los aperos, la maquinaria… Como profesionales del sector que sabemos lo que nuestros clientes necesitan, hacemos este tipo de construcciones con materiales de primera calidad, resistentes y de fácil limpieza y conservación. AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_convocatoria_fefriga.indd AFRIGA112_publirreportaxe_benalonso_02.indd 14 14-15

19/08/2014 12:11

convocatorias

FESTA HOLSTEIN. ORDES (A CORUÑA), 1 DE AGOSTO

INSIGNIA DE OURO DE FEFRIGA PARA A SAT HERBÓN NÚÑEZ DE BARALLA

Herbón Díaz (no centro) recollendo o premio

O día 1 de agosto tivo lugar no recinto feiral do Mesón do Vento (Ordes, A Coruña) o acto de entrega da Insignia de Ouro Fefriga’14, que a Xunta Directiva da Federación acordou concederlle este ano ao gandeiro lucense Manuel Herbón Díaz, da SAT Herbón Núñez de Baralla. Este premio recoñece o traballo de Manuel e da súa muller á fronte da explotación e, en especial, entrégaselles por seren os criadores e propietarios de Garcia Constelation Roca 3514 MB-85 4* M.O., a primeira vaca de España que, ao longo da súa vida produtiva (10 lactacións), foi capaz de superar os 200.000 kg de leite. O acto de entrega do galardón tivo lugar no marco da Festa Holstein, organizada por Fefriga como colofón ás diversas actividades que se levaron a cabo durante a semana do 28 de xullo ao 1 de agosto vinculadas ao ámbito do gando frisón.

Ben Alonso

Talleres Metálicos Ctra. Outeiro de Rei a Castro de Ribeiras de Lea, km 2 27150 Outeiro de Rei (Lugo)

Tfno.: 982 393 280 www.benalonso.es benalonsosl@gmail.com

Naves en ganaderías

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_convocatoria_fefriga.indd 15

19/08/2014 18/08/2014 12:11 22:20

convocatorias

XVII POXA DE GANDO SELECTO DA MOEXMU. MUIMENTA, 19 DE XULLO

Foto: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

O VOLUME DE NEGOCIO FOI DE 51.900 EUROS

Vila Shottle Xena

O recinto feiral Manuel Vila López de Muimenta (Cospeito) acolleu o día 19 de xullo a segunda poxa de gando frisón do ano, na que se presentaron 29 animais, dos cales se adxudicaron 27, a un prezo medio de 1.965 euros. O volume total de negocio foi de 51.900 euros, con prezos que oscilaron entre os 1.500 e os 2.600 euros. A res que acadou o prezo máis alto, 2.600 euros, foi a primeiriza levada pola gandería Vila (Nadela), unha filla de Shottle con nai Xacobeo MB-85, parida o 12 de xuño, Vila Shottle Xena, cun ICO de 2.618 que a sitúa no 10 % das mellores vacas de España por este índice xenético. Desta explotación tamén era o único touro que se vendeu, un fillo de Baxter de 9 meses de idade, procedente da vaca Bos Best Littel, con nove xeracións de vacas MB ou EX, polo que pagaron 800 euros. En canto ás xovencas, o prezo máis alto foi para a filla de Magrebi, Vega Magrebi Chita, presentada pola gandería Vega (Ansemar, Castro de Rei), preñada de novembro e cunha nai Duplex MB-86. A poxa, que contou cunha concorrida presenza de público e compradores, estivo organizada pola Asociación de Empresarios de Muimenta e Africor Lugo, co patrocinio da Deputación Provincial de Lugo e o Concello de Cospeito, e coa colaboración da Consellería do Medio Rural e do Mar e de Xenética Fontao, que cedeu un lote de seis doses de touros probados por cada un dos animais adquiridos.

AgroCaixa Medrar, sempre co mellor apoio Ofrecemos unha completa gama de produtos e servizos financeiros creados especificamente para dar resposta ás necesidades do sector agropecuario e pesqueiro. Solucións que, xunto á nosa rede de oficinas, nos permiten facilitarlle o servizo que a súa explotación ou o seu negocio merecen.

AgroCaixa

NRI: 450-2012/9681

www.laCaixa.es/agroCaixa

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_convocatoria_muimenta.indd 16

18/08/2014 22:29

www.rmhmixer.com

MARCA LÍDER EN EL MUNDO CON REPRESENTACIÓN EN MÁS DE 40 PAÍSES

Nº 1 en fabricación de sistemas de alimentación TMR. • 1956 fabrican la primera máquina arrastrada • 1981 fabrican la primera máquina autopropulsada del mundo Modelos en autopropulsados adaptados a cada necesidad. Nº 1 en Tecnología Basada en la Experiencia.

• VS 11 •M IXELFARM 13 Y 15 M3 •V S 18,20 Y 22 M3 •V SL 14, 16 Y 18 M3 •M IXELLIUM 14,16 Y 18 M3 •P LATINUM 15,17 Y 19 M3 •M IXELLENT 22, 24, 26 Y 30 M3 •M EGAMIX 18 Y 20 M3 (NUEVO)

DISPONEMOS DE CARROS USADOS TOTALMENTE REVISADOS Y CON GARANTÍA IMPORTADOR

pub_ICOS.indd 17

Chantada - Lugo. Tlfs. 982 44.14.51/ 678.465.922, www.icos.es, e-mail: lito@icos.es

15/08/2014 21:05

publirreportaXe

DOS TORRES, FIEL Á SÚA CITA ANUAL COA RAZA FRISONA

O municipio cordobés de Dos Torres, pertencente a Valle de los Pedroches, acollerá en outubro a sétima edición da Feira de Gando Frisón Usías Holsteins.

Feira de Gando Frisón é todo un evento en Dos Torres. Está organizada pola Asociación Cultural Afrido e a Asociación Frisona Andaluza, coa colaboración do concello anfitrión. A convocatoria de 2014 vaise celebrar no recinto feiral desta localidade os días 17 e 18 de outubro. O seu punto forte é o Concurso Morfolóxico Usías Holsteins, que reúne os mellores exemplares dos criadores da zona. Na pasada edición, Cruce Goldwyn Bekia, da gandería El Cruce, de Añora, foi proclamada vaca gran campiona. O título de xovenca gran campiona recaeu en López Lunar Xacobeo Bibiana, unha xata de 9 meses pertencente á gandería López Lunar, de Dos Torres. No certame, xulgado polo italiano Marco Ladina, participaron un total de 65 animais procedentes de 18 explotacións do sur.

UNHA COMPLETA PROGRAMACIÓN O programa desta Feira non se cingue ao concurso de xatas, xovencas e vacas, senón que inclúe numerosas actividades complementarias dirixidas a todos os públicos, como presentacións de proxectos dinamizadores do sector agrogandeiro, charlas técnicas e mesas redondas sobre a produción de leite, visitas didácticas e obradoiros para escolares, xogos, concursos de manexo, muxido e condución de tractores etc. Todo un abano de opcións para formar e entreter os numerosos visitantes que se esperan recibir.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_publirreportaxe_dosTorres_galego.indd 18

18/08/2014 22:30

batidor DE purín. especial para pozos de arena

batidor CENTRÍFUGO FABRICAMOS EN 6, 7 Y 8.5 METROS

batidor DE purín PARA PUNTA DE PALA O TELESCÓPICA

NOVEDAD, MÁS RÁPIDO Y FÁCIL. ENCAMADORA ARRASTRADA CON CENTRAL HIDRÁULICA

Capacidad de 3 a 5 m3. Manejable por tractores pequeños

Fabricamos en 1m3, 1.7m3 y 2.2 m3

Astilladoras verticales y horizontales de 8,10,12,15, 20 y 25 tn.

encamadora de ARENA, PAJA, CASCARILLA, serrín, ETC.

w w w. c o r b a r s l l . c o m

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

pub_corbar_02.indd 19

GRADilla niveladora PARA CAMAS DE ARENA. De 4 a 7 discos de trabajo dependiendo del formato de los cubículos

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

15/08/2014 21:06

formación

MÁSTER EN PRODUCIÓN DE LEITE. USC, SETEMBRO 2014-XULLO 2015

O MÁSTER EN PRODUCIÓN DE LEITE CHEGA Á SÚA TERCEIRA EDICIÓN A proposta deste máster propio da Universidade de Santiago (USC) nace da necesidade de formar profesionais do sector agrogandeiro co obxectivo de conseguir que as explotacións leiteiras acaden a máxima eficiencia produtiva como única forma de obter unha rendibilidade económica. O máster cumpre o seu terceiro ano de existencia e vai camiño de consolidarse tras o éxito logrado nas dúas edicións anteriores. Nel participa o Grupo de Investigación 716-PROePLA, Proxectos e Planificación do Departamento de Enxeñería Agroforestal da USC. O curso será impartido nas instalacións do Laboratorio Galego de Análise do Leite (Ligal), situado en Mabegondo (A Coruña). O prazo de preinscrición ten como data límite o 7 de setembro e a matrícula poderase facer entre o 8 e o 12 dese mesmo mes. A duración será anual, coincidindo co curso académico, de setembro de 2014 a xullo de 2015. O número máximo de prazas é de 15 alumnos, que optarán a 50 créditos, repartidos entre as 250 horas lectivas en traballos fin de máster e nas

Clausura da edición de 2013

prácticas realizadas en empresas, grazas a un convenio previo coa USC, aínda que existe a posibilidade de validalas para aqueles alumnos que estean a desenvolver a súa actividade profesional en empresas do sector. As entidades participantes neste proxecto son Xestión Agrogandeira e Natureza SL (XAN), Dekalb, Casa Grande de Xanceda, Os Irmandiños S. Coop. G., o Instituto Gandeiro da Calidade Alimentaria (Ingacal) e Núter. Ademais, o máster conta coa colaboración de Leyma Central Lechera S.A., Seragro S. Coop. Galega, o Ligal e mais a Cooperativa Agraria Provincial de A Coruña SCG. Máis información en www.masterenproduciondeleite.es

MÁSTER TERRA. USC, SETEMBRO 2014-XULLO 2015

MÁSTER TERRA, UNHA FORMACIÓN DE MÁXIMA ACTUALIDADE A Universidade de Santiago de Compostela convocou a edición 2014-2015 do Máster Oficial en Xestión Sustentable da Terra e do Territorio. O 26 de agosto abriuse o segundo prazo para inscribirse. Esta opción formativa segue a suscitar un grande interese entre os estudantes pola súa adaptación ás necesidades reais e urxentes de deseñar novos modelos de xestión dos usos do solo adecuados ás características de cada espazo. Trátase dunha esixencia de optimización proveniente de sectores coma o agrogandeiro e acrecentada polo enfoque da nova PAC, pola ameaza dos incendios forestais e polos conflitos urbanísticos. O Máster Terra impartirase de setembro de 2014 a xullo de 2015 na Escola Politécnica Superior e no Instituto de Biodiversidade Agraria e Desenvolvemento Rural, ambos os dous centros do Campus de Lugo. Non obstante, como novidade, poderá cursarse tamén na modalidade

Alumnos da convocatoria de 2013

telepresencial, a través de videoconferencias, dende calquera parte do mundo. As persoas que fagan este máster acadarán o título con 60 créditos, terán opción a un contrato de investigación de 6 meses e acceso ao doutoramento específico (DoctoraTe) e poderán colaborar con institucións de distintos países, facer prácticas no exterior durante o período lectivo, formarse nas últimas tecnoloxías da información xeoespacial ou ver publicados os seus traballos de fin de máster. Máis información en masterterra.usc.es

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_formacion_masterra_producion_leite.indd 20

18/08/2014 22:31

formación

CURSO DE VERÁN DA USC. A PASTORIZA (lugo), 14-19 DE XULLO

A USC ORGANIZOU UN CURSO SOBRE INNOVACIÓN TECNOLÓXICA NO ÁMBITO AGROGANDEIRO Tratáronse os sistemas de guiado de máquinas vía satélite, a xestión informatizada de parques de maquinaria e as técnicas innovadoras no muxido e na colleita mecanizada de forraxes, entre outros temas. A Universidade de Santiago de Compostela (USC) organizou por primeira vez un curso sobre novas tecnoloxías no ámbito do sector agrario. As xornadas, nas que se puido matricular ata un máximo de 50 alumnos, desenvolvéronse entre os días 14 e 19 de xullo na Casa da Cultura da Pastoriza, un dos municipios lucenses con maior cabana gandeira de Galicia. Baixo o título “Innovación tecnolóxica nas explotacións gandeiras”, a súa inauguración oficial estivo a cargo do vicerreitor de Coordinación do Campus de Lugo e director deste curso, Javier Bueno, e o seu secretario, Marcos Vázquez, da Asociación Galega de Amigos da Maquinaria Agrícola Clásica, acompañados pola tenente de alcalde da Pastoriza, Elva Carrera, e polo concelleiro Eloi Villada.

O curso, co que o alumnado optou a un recoñecemento de 2 créditos ECTS, ten como dobre obxectivo o de axudar a mudar a imaxe do sector, contribuíndo a difundir as innovacións tecnolóxicas máis recentes, así como o de animar as novas xeracións a que consideren o traballo dunha explotación agrícola coma unha opción atractiva que demanda profesionais especializados en novas tecnoloxías. Igualmente, preténdese achegar a necesidade de formación superior en Enxeñería Agronómica para poder aconsellar as explotacións agrarias na incorporación das innovacións tecnolóxicas. Esta primeira edición estivo cofinanciada polo Concello da Pastoriza e polas empresas John Deere Ibérica S.A. e Durán Maquinaria Agrícola S.L.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_Formacion_usc_curso de veran.indd 21

19/08/2014 19:48

publirreportaxe

ÉXITO DEL PROGRAMA DE ACOPLAMIENTOS DE SERSIA EN LA COOP. VEGA ESLA DE LEÓN El programa de acoplamientos SELECTIS es un sistema creado en Francia por una cooperativa para favorecer a sus socios ganaderos y que en España fue aprovechado, entre otros, por la Cooperativa Vega Esla.

ERSIA ESPAÑA inicia su actividad en España en 1995, con el objetivo de comercializar la genética francesa, tanto las dosis seminales como el saber hacer técnico del desarrollo de la genética. Desde el inicio SERSIA ESPAÑA ha buscado acuerdos de colaboración técnicocomerciales con grupos organizados como cooperativas, centros de inseminación, grupos de veterinarios y otras formas sociales, para llevar la mejora a los ganaderos. La Cooperativa Vega Esla fue una de las primeras en aprovechar la oportunidad de acceder a este desarrollo genético y en el año 2000 S.E. y Vega Esla firman un acuerdo técnico-comercial para la puesta en marcha del programa de desarrollo genético en sus ganaderías. Los compromisos por parte de SERSIA son de proveer las dosis seminales y hacer el desarrollo técnico mediante el análisis genético de las explotaciones para descubrir los puntos fuertes y

GRANJA FERNÁNDEZ & FERNÁNDEZ Balduino Fernández

los puntos débiles de los rebaños, mediante un balance genético, y hacer un acoplamiento correctivo de los animales mediante el SELECTIS. Este programa les da mucho peso a los caracteres de salud de las vacas, con lo que consiguen rebaños más resistentes y más fértiles, los problemas de consanguinidad y de mastitis clínica se reducen y la longevidad aumenta. En su conjunto, estos parámetros aportan rentabilidad a las explotaciones y resuelven los problemas de los ganaderos. Actualmente, 14 años después de la puesta en marcha del programa, las ganaderías que lo han aplicado con cierto rigor tienen unas producciones muy altas y en la evaluación genética de junio se constata que la aplicación sistemática y regular del programa SELECTIS con la genética de SERSIA han llevado a las ganaderías de la Cooperativa Vega Esla a los primeros puestos, por índices genéticos, de España.

“Yo entiendo que todo el mundo puede tener buen semen, pero el fundamento de este programa es la forma de utilizarlo, ya que para los acoplamientos se tienen en cuenta muchos parámetros del control lechero y de la calificación de los animales, de forma que te tratan de corregir los defectos que tienes en tu explotación más tus objetivos”. 84 vacas en ordeño ICO: 2.305 42 litros vaca/día 13.400 litros vaca/año (a 305 días) 3,7 % de grasa y 3,2 % de proteína 250.000 células 2 ordeños/día 2,9 partos de media Primera inseminación a los 15 meses y primera inseminación posparto a los 50 días Semen 100 % francés (del catálogo de Sersia) La totalidad de las vacas son nacidas en la explotación

Vega Esla es la mayor cooperativa lechera del sur de León. Nació en 1986 y extiende su actividad a la Vega del Esla, Tierras de Benavente y Tierra de Campos

afriga112_publi_sersia.indd 22

19/08/2014 10:02

publirreportaxe

De izquierda a derecha, el veterinario Javier Miguélez; los ganaderos Balduino Fernández, Noelia Herrero y Teodoro Cadenas; y el director de Sersia España, Elías Burdiel

GANADERÍA EL EGIDO Teodoro Cadenas Fernández (presidente de la Cooperativa Vega Esla) “Al principio teníamos nuestras dudas porque no conocíamos el sistema, pero ahora estoy convencido de que es la mejor herramienta que nos han vendido hasta la fecha. La ventaja principal, gracias al acuerdo que Vega Esla tiene con Sersia, es que a cada vaca la inseminamos con el toro que le corresponde al tener unos precios asequibles del semen. Con este sistema no se busca una vaca, se busca un rebaño”. 83 vacas en ordeño ICO: 2.344 40,3 litros vaca/día 12.980 litros vaca/año (a 305 días) 3,7 % de grasa y 3,45% de proteína 250.000 células 2 ordeños/día 2,9 partos de media Primera inseminación a los 16 meses y primera inseminación posparto a los 90 días 42 % de tasa de no retorno en 1.ª inseminación posparto Semen 100 % francés (del catálogo de Sersia) La totalidad de las vacas son nacidas en la explotación

GANADERÍA HERRERO MÉNDEZ, SOC. COOP. Noelia Herrero Carnicero “Estamos trabajando en unos resultados funcionales para conseguir vacas con mucha longevidad, un menor número de células, una mayor fertilidad, menos mamitis clínicas y mejores valores de proteína, leche y grasa. Nosotros utilizamos sólo 3 ó 4 toros por año y hemos conseguido una consanguinidad de un 3,26, estando la media nacional en un 5,5. Con el programa Selectis no buscamos más número de animales para producir más sino que los animales que tenemos sean más productivos”. 150 vacas en ordeño ICO: 2.247 40,6 litros vaca/día 12.328 litros vaca/año (a 305 días) 3,98 % de grasa y 3,38 % de proteína 227.000 células 2 ordeños/día 2,8 partos de media Primera inseminación a los 15 meses y primera inseminación posparto a los 80 días En los últimos 13 años no bajaron de 36 litros de media Consanguinidad por debajo de la media (solo utilizan 3 toros) Semen 100 % francés (del catálogo de Sersia) La totalidad de las vacas son nacidas en la explotación

La opinión del técnico: Javier Miguélez, veterinario de Serclivet “El sistema permite detectar los puntos fuertes y débiles de la explotación y elegir aquellos animales que nos corrijan esos problemas de forma objetiva, a través de índices y de marcadores. Con el programa Selectis se hace un acoplamiento anual vaca a vaca que optimiza el progreso genético y homogeneiza el rebaño, consiguiendo que funcione como una vaca. Por otra parte, está la alta fiabilidad de los índices, ya que siempre utilizamos toros probados. Utilizamos el menor número de toros posible, lo cual es muy importante porque ayuda a gestionar el stock de semen y a hacer la compra y de este modo el comprador y el vendedor pueden acceder a negociar precios más competitivos”.

SERSIA ESPAÑA Maragatos, 75 49600 Benavente Tlf. 980 630 497 sersia@sersia.net

Publirreportaxe audiovisual en www.afriga.tv

afriga112_publi_sersia.indd 23

21/08/2014 18:05

explotación

GANDERÍA SINESIO SC (CURTIS, A CORUÑA) Na imaxe, Francisco e Mar coas súas fillas, Daniela e Juliana, e os pais de Francisco, Maruja e Sinesio

LIMPEZA E ORDE sOBRESAÍNTES O primeiro que chama a atención ao entrar nesta explotación coruñesa é a extremada limpeza e o coidadoso manexo do gando e da alimentación. Esta meticulosidade tradúcese nunha produción media que superou os 11.000 kg/vaca o ano pasado.

A posta en marcha dunhas novas instalacións en 2010 marcou un antes e un despois nesta gandería de Teixeiro, no concello de Curtis, xa que lles permitiu aos seus propietarios, o matrimonio Francisco Sinesio Díaz Fandiño e Mar Seijas González, ampliar significativamente o número de reses e optimizar o seu manexo. Para Francisco, a explotación actual é o cume da transformación da modesta granxa familiar, á que sempre estivo ligado, pola que sempre apostou e á fronte da cal se puxo despois da xubilación dos seus pais. A día de hoxe, o rabaño está integrado por 100 animais, dos que a metade son vacas en muxidura e para cuxo vo-

lume de produción dispoñen de 530.000 kg de cota, mais outros 150.000 en réxime de alugamento. A media de 2013 foi de 11.337 kg/vaca; na actualidade, esta media é de 40 litros/día, cun 3,7 % de graxa, un 3,2 % de proteína e un RCS inferior a 100.000. Francisco é un firme defensor do manexo como base da rendibilidade económica da explotación; de feito, asegura pasar case todo o seu tempo nela, independentemente de que sexa fin de semana ou calquera outro día especial, sabedor de que os animais precisan os mesmos coidados os 365 días do ano. Mar axúdao a tempo parcial, xa que tamén traballa nunha xestoría.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_explotacion_galego_02.indd 24

15/08/2014 21:07

explotación

Fosa do xurro tapada

Vista exterior da explotación

INSTALACIÓNS Os animais, excepto os acabados de nacer –que permanecen no exterior en boxes individuais–, alóxanse nunha única nave de 1.600 m2. No seu interior tamén están a sala de muxido, dúas parideiras, unha zona de enfermería e mais un almacén anexo onde gardan palla, serraduras, penso e maquinaria.

O establo está construído con base nunha estrutura de formigón, teito de uralita e peches laterais que combinan bloque e malla cortaventos. Co bloque protexen o gando das choivas invernais e coa malla optimizan a ventilación. A fosa do xurro tamén está cuberta con uralita e divídese en tres partes: dúas para os excrementos e outra para as augas de limpeza. A súa capacidade total é de 1.000 m3.

Distribuidores exclusivos de PONDEROSA HOLSTEINS para España e Portugal

• ESPECIALISTAS EN TRANSFERENCIA EMBRIONARIA IN VIVO E IN VITRO • Laboratorio móbil autorizado para exportación • Servizo en toda España e Portugal (leite e carne) • Preñar vacas difíciles? Transferencia embrionaria terapéutica • Embrións dispoñibles con sistema de xestación femia garantida

• RAZA HOLSTEIN: OS MELLORES PEDIGREES NO NOSO CATÁLOGO. • WAGYU, BROWN SUISSE, FLECKVIEH, ANGUS, PUSTERTALER SPRINZEN… • AÍNDA NON TEN SEGURO NA SÚA EXPLOTACIÓN? Pídanos presuposto sen compromiso. Financiamento total sen custo adicional. • RAZA BLONDA: a eficiencia cárnica por excelencia. Embrións e animais vivos dispoñibles

E N N D a A c X io D a n E ta a A o s is N u , . I F va xo Im MA in c v p a a e o IS n s n r H c p c ta O ia a a m ri s do LS e da pr s. T n E to s. eñ IN a . . d a s

ANGUS, a raza chamada a liderar o mercado de carne de calidade

Toda a información que necesitas:

www.embriomarket.com Tel. 981 791 843 • 649 239 488

daniel@embriovet.es administracion@embriovet.es móbil 649 809 064

javiersabin@embriovet.es móbil 616 138 613 administracion@embriomarket.com

Distribuidores oficiais para España: Blond d’Aquitania

javier@embriomarket.com administracion@embriomarket.com móbil 636 977 610

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_explotacion_galego_02.indd 25

18/08/2014 22:37

explotación

ALIMENTACIÓN E MANEXO As vacas de produción son as únicas que inxiren ración unifeed, composta por 26 kg de silo de millo, 20 de silo de herba e 11,5 de concentrado. O servizo de carro mesturador préstallelo a cooperativa Cusoviame unha vez ao día. No interior da nave hai 60 cubículos para as vacas de produción e as secas

Á esquerda, vacas de produción e secas; á dereita, lotes de recría

Sala de espera e sala de muxido de 8 puntos

En cambio, a alimentación das secas e da recría é manual. As primeiras inxiren palla picada a vontade, 5 kg de silo de millo e 3 de concentrado de vacas secas. Ás xatas a partir dos 3 meses tamén lles subministran palla picada a libre disposición, ademais de 2 kg de alfalfa e 3 de concentrado diarios. Ata ese momento permanecen en boxes individuais, aos que son trasladadas nada máis nacer e onde se alimentan a base de leite en po, despois de inxerir os calostros da propia nai os primeiros 5 días de vida. A continuación pasan por 3 lotes de idade. No primeiro están ata os 8 meses; no seguinte, ata a primeira inseminación e, no último, permanecen ata os 7 meses de xestación. Na recta final xúntanse coas secas para que se vaian habituando aos cubículos, xa que a recría dorme sobre colchón continuo de goma recuberto cunha fina capa de serraduras. Non obstante, nos cubículos teñen camas de serraduras, que Francisco limpa en profundidade dúas veces ao día, buscando posibles restos de leite que poidan supoñer un foco de mamite; ademais, tamén lles bota carbonato cálcico tres veces á semana para previr infeccións. O muxido fano nunha sala de espiña de peixe de 8 puntos con medidores electrónicos e retiradores automáticos. A estrita limpeza tamén se manifesta nesta zona, xa que non só lavan puntualmente a sala de muxido á mañá e á noite, senón tamén a de espera. Os comedeiros están recubertos cunha resina que facilita a súa hixiene e axuda a garantir a calidade da alimentación. Tamén chama a atención o excelente acceso dos animais á auga, cun número de bebedoiros incluso superior ao necesario. Para a limpeza dos patios utilizan unha arrobadeira arrastrada, que teñen programada para que pase cada hora. REPRODUCIÓN E XENÉTICA Comezaron a utilizar o implante de embrións e a fecundación in vitro hai un ano e medio, case á vez que entraron a formar parte do Programa de Mellora Xenética de Galicia 2011-2014, froito do convenio de colaboración entre a Consellería do Medio Rural e do Mar e Xenética Fontao. A maior parte dos embrións recoléctanos de femias da explotación e o resto mércano noutras ganderías galegas. Polo de agora, a fecundación in vitro só a fixeron coa vaca Bos Jelder Ravena ET, pola que Xenética Fontao se interesou debido aos altos índices de produción da súa proba xenómica. Un dos embrións resultantes, fecundado con Delete, aínda está en depósito á espera de ser implantado nunha xovenca da explotación. Os touros que usan son de campaña. Este ano, por exemplo, mercaron doses de Torrel, Xudán, Barman, Capricho, Mascalese e Gerard. A estes súmanse algúns máis xenómicos, coma Alta5G ou McCutchen, que lles pareceron interesantes para os flushings. A primeira inseminación fana entre os 14 e os 15 meses, debido a que teñen que compaxinar un lote de embrións cun lote de xovencas preparadas para a súa recepción. Para as que non conseguen sacar adiante o embrión implantado utilizan a inseminación tradicional, ao igual que para as vacas adultas.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_explotacion_galego_02.indd 26

15/08/2014 21:07

italian style GOLDEN DREAMS ET TL TV TY presenta

Sueña...

italian style

HEAVENLY UK182661300246 - aAa 234165 GOLDWYN x DURHAM x STORM

DREAM ON

Desde su debut en abril de 2012, Mascalese se ha utilizado también sobre las vacas más valiosas de la raza. Incluso antes de nacer, sus hijas se han vendido a los mejores precios en las subastas de todo el mundo y hoy los fantásticos resultados de sus pruebas genómicas y sus éxitos en los concursos son la merecida recompensa para todos los criadores que han confiado en Mascalese.

emenzoo Italy

un toro de S

CANADÁ ARALVICO DREAMS MINA VG86

Conform. + 18 Ubre + 18 Patas + 13

ITALIA

Nº 1 TIPO y UBRE + 3,77 TERNERA Tipo CAMPEONA Ubre + 4,53 Y GRAN CAMPEONA OPEN TALAVERA Patas + 2014 4,19

Iessi Mascalese Lezna Nuevo propietario: Cudaña Holstein (Cantabria) Foto: Mauricio de los Santos

CORVINI MORENA VG88 - 2ND LACTATION

MATILDA GENZIANA VG89 - 2ND LACTATION

CERES DREAMS ROMINA VG88 - 2ND LACTATION

FIRST SENIOR 2YR OLD CREMONA NATIONAL SHOW 2013

Vacas de ensueño en tu ganadería! Las hijas de Golden Dreams están haciendo honor al sugerente nombre de su padre. Golden Dreams se encuentra en el top por tipo en la mayoría de las listas internacionales. Sus hijas dominaron numerosas clases de terneras y novillas en 2012, confirmaron sus éxitos en las clases en Amighetti Mascalese Ariel lactación en 2013 y continúan mejorando donde sus hijas de segunda lactación están registrando Bel Mas c aen l e s e U2014, ga Ruegruet Mascalese Pandra GTPI 2246 - GPFT 2728 GTPI 214 5 - G P F T 2 6 4 2 RZG 135 muyShottle buenos datos de producción, convirtiéndose en unas campeonas también en la sala de Amighetti Ave VG89 family Toc-Far m A l l e n A m y l y E X 9 6 f a m i l y Windy Knoll View Outside Pledge EX95 ordeño! 1ª de Sección 9-12 meses Verona Dairy Show 2014

2ª de Sección Lausanne Swissexpo 2014

CAMPEONA RESERVA TERNERAS VERONA DAIRY SHOW 2014

Nuevos P r o p i e t a r i o s : S i g e s p r ov Podólog o s y C a n t i n a H o l s t e i n ( A s t u r i a s )

family

P.N. Európolis LAS ROZAS (Madrid) - T. 91 637 34 78Lamas ~ F. 91680 637115 42 53 ~ semenzoo@semenzoo.es ManuelC/Londres Reija 61029A 526- 28232 785 - Noel Balsa 619 760 916 - Alberto 019 - José Baña 636 515 536

semenzoo@semenzoo.es w w w . s e m e n z~owo w . iw t .semenzoo.it

pub_semenzoo.indd 27

España 20/08/2014 09:42

explotación

Lotes de recría

Almacén independente no que gardan maquinaria e no que aloxan machos para vender

FRANCISCO É UN COMPRADOR ASIDUO DAS POXAS DE GANDO DA CORUÑA E DE LUGO, XA QUE ENTENDE QUE ESTES ANIMAIS CONTAN COAS MÁXIMAS GARANTÍAS SANITARIAS E APOSTA POLOS CRIADORES E POLO TRABALLO FEITO AQUÍ

A media de inseminacións por preñez é de 1,4, no caso das xovencas, e de 2,6, no das vacas adultas, mentres que o intervalo medio entre partos do conxunto do rabaño se sitúa nos 416 días. Por outra banda, cómpre destacar que Francisco é un comprador asiduo das poxas de gando da Coruña e de Lugo, xa que entende que estes animais contan coas máximas garantías sanitarias e aposta polos criadores e polo traballo feito aquí. A media ICO da explotación é de 2.063 e a última cualificación morfolóxica foi de 82. Actualmente, no conxunto do rabaño contan con 8 femias cualificadas MB. SUPERFICIE AGRÍCOLA E CULTIVOS Na Gandería Sinesio dispoñen de 36 hectáreas distribuídas nun raio de 2 km. En 22 sementan raigrás e en 14, millo, cultivo para o que empregan ciclos moi curtos debido á climatoloxía fría e húmida da zona. As campañas de recolección das forraxes contrátanas cunha empresa especializada, mentres que as tarefas de preparación das terras e de sementeira préstallelas Cusoviame, a cooperativa á que pertencen.

Parideiras e enfermería

A media ICO do conxunto do rabaño é de 2.063 puntos

PREZO DO LEITE O leite recóllellelo Pascual, industria coa que firman contratos cuadrimestrais. Actualmente, a empresa burgalesa estállelo pagando a 349 €/tonelada máis/menos calidades, certificación e IVE. Pascual paga polas calidades da seguinte maneira: • Graxa: –– Por riba de 3,70 % à +1,8 €/1.000 litros por cada décima –– Por baixo de 3,70 % à -1,8 €/1.000 litros por cada décima • Proteína: –– Por riba de 3,20 % à +3 €/1.000 litros por cada décima –– Entre 3,10 e 3,20 % à 0 –– Por baixo de 3,10 % à -3 €/1.000 litros por cada décima • Calidade extra: –– RCS < 250.000 à +6 €/1.000 litros –– Bacterioloxía < 20.000 à +2 €/1.000 litros

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_explotacion_galego_02.indd 28

15/08/2014 21:08

Distribuidores para España y Portugal

UNIDADES ENTREGADAS ESTE AÑO MINICARGADORAS, CARGADORAS ARTICULADAS Y TELESCÓPICAS. DESDE 21 CV A 210 CV LA MAYOR GAMA DE CARGADORAS ARTICULADAS DEL MERCADO. ALTURA ELEVACIÓN DE HASTA 6,90 METROS

VARIEDAD ACCESORIOS MÁS DE 50 AÑOS SIENDO EL PRIMERO DE LA CLASE

1. 3ª unidad entregada en planta de compostaje. Cárcar - Navarra 2. Entregada en A Sela da Loura - Asturias 3. Entregada en Abres - Asturias 4. 2ª unidad entregada en ganadería. Artime - Asturias 5. Entregada en Cabrafigal - Asturias 6. Entregada en Saldaña - Palencia

ARRIMADOR DE COMIDA CON CEPILLO Y PLACA LATERAL O ESPIRAL PARA VOLTEO DE MEZCLA*

Lavadora de parrillas

* S .A.T COUTO DA GRANDA de Castro de Rei (Lugo)

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com Recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com pub_fodrigo.indd 29

15/08/2014 21:08

,un nuevo concepto en el ordeño robotizado GEA Farm Technologies, empresa con una gran y sólida experiencia en el ordeño, ha concentrado todo su conocimiento en su nuevo sistema de ordeño robotizado multiboxes MIone. Este nuevo concepto presenta unas particularidades especiales que intentaremos desglosar en este artículo: 1- El cEntro dE ordEño A diferencia con los sistemas descentralizados, con sus boxes individuales que no hacen otra cosa que ordeñar vacas «normalizadas», GEA Farm Technologies propone el «centro de ordeño», que permite trabajar eficientemente con todo el rebaño lechero. El sistema multibox MIone es ideal para esta forma de trabajo integral, es decir, que el centro de ordeño no solo es un lugar donde ordeñar vacas, es un lugar de trabajo ideado para el ordeño automático que centraliza todas las funciones y todos los dispositivos necesarios. El centro de ordeño abarca: q El núcleo del sistema: el robot de ordeño, el tanque y sistema de enfriamiento q La zona de espera, la zona de separación y tratamientos q La zona de partos q El escritorio para la gestión del rebaño q La sala de máquinas Planificando adecuadamente, este principio de trabajo con centro de ordeño puede integrarse en la mayoría de los edificios ya existentes. 2- El núclEo dEl sistEma, los multiboxEs dEl robot dE ordEño mionE Los sistemas comunes con boxes individuales tienen una desventaja decisiva: no fueron concebidos considerando el crecimiento; por eso, son una mala opción para explotaciones medianas y grandes que necesitan crecer para mantenerse competitivas con el fin de que la evolución de su rebaño se vea afectada por limitaciones técnicas, opte por un sistema que le permita ir adaptándose a la situación, y que vaya creciendo junto a su rebaño. Las ventajas del «centro de ordeño con sistema multibox» son evidentes y pueden destacarse de la manera siguiente: q Capacidad ampliable q Integración sencilla a establos existentes q Menores costes comparado con varios boxes individuales q Mayor flexibilidad para organizar las tareas q Menos trabajo por su diagramación óptima 2.1 CapaCidad ampliable El robot de ordeño MIone puede adquirirse como box individual y luego se puede ir ampliando hasta llegar a un sistema multibox de hasta 5 boxes de ordeño. Ya en la etapa de planificación se va previendo la evolución a largo plazo de su explotación. De manera que usted podrá agrandar la instalación cuando lo considere necesario, simplemente agregando un box de ordeño más. El centro de ordeño con sistema multibox tiene ventajas decisivas con respecto a los sistemas convencionales de boxes individuales: q El diseño con centro de ordeño permite prever suficiente espacio para ir ampliando la instalación q Los boxes de ampliación simplemente se van anexando a los existentes q Los nuevos boxes de ordeño se ubican y conectan a continuación de los boxes MIone existentes

pub_gea.indd 30

3- sElEcción automática dE los animalEs Un principio de trabajo con el centro de ordeño es la selección automática de los animales, integrada consecuentemente al sistema general. Esto permite simplificar, no solo la gestión del rebaño sino también las tareas diarias con los animales. 3.1 preseleCCión Para aprovechar al máximo la capacidad del robot de ordeño, GEA Farm Technologies trabaja con un sistema selectivo para conducir a las vacas según se trate de vacas a ordeñar o no: las vacas que desean ingresar al MIone, y que son identificadas por el sistema como vacas a ordeñar, son conducidas hacia la zona de espera del robot. Todas las demás vacas son rechazadas y deberán volver a la zona de alimentación. Esto garantiza que solamente ingresen al robot las vacas que realmente serán ordeñadas, lo que aumenta el rendimiento de la instalación. Las vacas que necesiten atención especial podrán ser conducidas en todo momento al ordeño - en grupo o individualmente - de una manera muy sencilla y eficiente. En la zona de espera puede GEA Farm Technologies aconseja una salida guiada para un mejor manejo, aunque puede instalarse un sistema de salida libre en explotaciones con problemas de espacio. 3.2 salida GUiada El sistema de salida guiada, que denominamos «Guided Exit», delante de la entrada a los boxes de ordeño se encuentra un pasillo. Las puertas de este pasillo están conectadas en paralelo con las puertas de los boxes de ordeño. Cuando las vacas salen del box de ordeño, pueden o bien acceder directamente a la zona de alimentación, o bien pasar por la selección, que las enviará a diferentes zonas del establo. Esto ofrece las ventajas siguientes: q Los animales recién ordeñados no pueden regresar al box de ordeño, bloqueándolo para los animales que están esperando a ser ordeñados q Los animales recién ordeñados no se cruzan en la zona de espera con los animales a ordeñar q El espacio de espera no es invadido por vacas ordeñadas, sino que queda a disposición de las vacas a ordeñar q Permite seleccionar animales inmediatamente después de haber sido ordeñados MIone es la solución que asegura un excelente ordeño, una excelente calidad de leche y unos ahorros reales en mano de obra.

21/08/2014 12:07

descubra el mejor robot de ordeño multicabina del mercado mione. el diseño que maneja tu rebaño

El sistema de establo inteligente MIone integra de manera suave la tecnología en el proceso de ordeño para conseguir la máxima productividad. MIone asegura un tráfico regular y fluido con un óptimo desarrollo del centro de ordeño automático. Nuestro sistema de granja inteligente puede ser

Nuestro sistema de granja inteligente puede ser adaptado a las necesidades específicas de su granja para manejar el rebaño de manera efectiva. adaptado a las necesidades específicas de su MIone significa mucho más que ordeño automático. granja para manejar el rebaño de manera efectiva. Es unasignifica soluciónmucho integral de que manejo de rebaño junto MIone más ordeño automático. con un sistema de ordeño automático extremadamente Es una solución integral de manejo de rebaño junto eficiente. con un sistema de ordeño automático extremadamente eficiente.

MIone Multibox System

Gea Farm Technologies ibérica s.l. Avda Sant Julià 147 -08403 Granollers, Barcelona Tel: +34 938 617 120, Fax: +34 938 494 988, E-mail: agricola@gea.com www.gea.com | www.gea-farmtechnologies.es

engineering for a better world

pub_gea.indd 31

más de 23 especialistas MIone certificados en España.

GEA Farm Technologies

21/08/2014 12:07

PRODUCIÓN

UNHA VISIÓN ACTUAL DOS SISTEMAS DE MUXIDO ROBOTIZADO (I) Holanda é o país onde se instalou por primeira vez un robot de muxido. Dende aquela, o sistema vai en aumento, con moitas máis vantaxes que inconvenientes. A través deste artigo coñecemos a súa historia, fundamentos comúns, fabricantes, características e a súa incidencia na saúde dos animais e na calidade do leite.

José Manuel Pereira González e Ángel Castro Ramos Departamento de Enxeñería, Escola Politécnica Superior de Lugo (USC)

Xa pasaron algo máis de vinte anos dende que se realizou a instalación do primeiro robot de muxido nunha granxa holandesa e, dende entón, o número de robots de muxido instalados no mundo non parou de crecer. Ao longo dos anos noventa do pasado século o incremento de unidades foi a un ritmo relativamente lento, pero a partir do ano 2000 vénse observando un forte incremento de instalacións. Algunhas fontes sinalaron que o número de robots no ano 2000 estaba preto das 1.000 unidades e na actualidade parece que xa se poderían superar as 25.000 que traballan en explotacións leiteiras de todo o mundo.

En Galicia o sistema chegou un pouco tarde con respecto a outros países de Europa; o primeiro robot de muxido comezou a andar en xaneiro de 2005, pero hoxe en día xa están a traballar máis de sesenta unidades e a tendencia apunta a que o mercado de robots de muxido seguirá a medrar nos vindeiros anos tanto en Galicia coma no resto do mundo. A maior flexibilidade da xornada laboral, a redución do traballo e os incrementos de produción por vaca, sobre todo como resultado do incremento da frecuencia de muxido con respecto dos 2 muxidos/día que tradicionalmente se veñen facendo no muxido convencional, son os principais motivos polos que o sistema resulta atractivo para os gandeiros. Algunhas investigacións sinalan incrementos de produción que poden chegar a superar o 10 % e reducións do traballo de ata o 20 % con respecto do muxido convencional.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 32

21/08/2014 14:32

PRODUCIÓN

Sen dúbida, os sistemas de muxido robotizado cambian moitos aspectos de manexo e de organización do traballo nas explotacións leiteiras. A presenza obrigada e regular na muxidura deixa de ser necesaria e moitas das tarefas que antes se realizaban nas salas de muxido relativas ao control visual e sanitario dos animais pasan a ser controladas por sensores que envían os datos a un software informático que controla o sistema, de xeito que o traballo manual deberá ser substituído en parte por un traballo de xestión e control. O principal inconveniente dos sistemas de muxido robotizados (SMR) é que requiren dun investimento inicial elevado que se aproxima aos 120.000 euros, aínda que esta cantidade pode variar en función do modelo e das diferentes opcións de instalación (tipo de estrutura, posibilidade de incorporar desinfección por vapor, sistemas que permiten estimar e/ou realizar recontos de células somáticas, portas selectoras, báscula etc.). Ademais, o muxido robotizado obriga a un crecemento das explotacións de tipo modular condicionado pola capacidade dos sistemas. O número máximo de vacas que é capaz de muxir un robot, aínda que con lixeiras variacións entre modelos, está entre as 60 e as 70 –pode que nalgún caso concreto algunha máis–, sempre que os fluxos de leite sexan rápidos e se eliminasen animais que poidan resultar problemáticos na colocación.

EN GALICIA, O PRIMEIRO ROBOT DE MUXIDO COMEZOU A ANDAR EN XANEIRO DE 2005, PERO HOXE EN DÍA XA ESTÁN A TRABALLAR MÁIS DE SESENTA UNIDADES E A TENDENCIA APUNTA A QUE O MERCADO DE ROBOTS DE MUXIDO SEGUIRÁ A MEDRAR NOS VINDEIROS ANOS

Se temos unha explotación con 80 vacas en muxido, por exemplo, un robot non ten capacidade suficiente e dous robots dificilmente son amortizables con ese número de animais. Algúns fabricantes tentan paliar o problema ofrecendo a posibilidade de compartir algúns elementos do sistema entre varios boxes ou robots de muxido, coma o brazo robotizado, o sistema de detección, a produción e o control de baleiro ou o equipo e software informático.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 33

19/08/2014 12:09

PRODUCIÓN

OS FABRICANTES Na actualidade son seis fabricantes os que comercializan robots de muxido e os distribúen por diferentes rexións do mundo (Boumatic, DeLaval, Fullwood-Packo, GEA Farm Technologies, Lely e SAC-Insentec), aínda que unicamente catro son os que teñen unidades traballando en Galicia: Lely distribúe na actualidade o modelo Astronaut A4 e ten unha cota aproximada de mercado en Galicia do 78 %; DeLaval, o modelo VMS cun 18 %; SAC, o modelo Galaxy ou RDS Futurline, cun 5 %, e GEA, o Mione, tamén cun 5 % de cota de mercado. FUNDAMENTOS COMÚNS A TODOS OS SISTEMAS Aínda que cada modelo de robot ten as súas peculiaridades técnicas, as bases que fan que o sistema traballe son comúns a todos eles. No paso ou fluxo dos animais polo robot de muxido podemos identificar oito fases diferentes, aínda que algunhas poden ser subdivididas, ordenadas e analizadas de xeito diferenciado en función dos distintos sistemas: • Reclamo/alimentación (entrada) • Identificación • Pretratamento (limpeza e estimulación) • Colocación de tetoeiras • Muxido • Retirada • Postratamento (selado) • Saída

Todos os sistemas de muxido robotizado se basean en que as vacas acudan voluntariamente a ser muxidas. Para conseguilo, un sistema de distribución automática de concentrado subministra unha certa cantidade de concentrado durante o muxido e esta dose actúa como reclamo para atraer o animal ao box (caixón) de muxidura. Unha vez que o animal entra no box, un sistema electrónico, mediante podómetro ou ben transponder, leva a cabo a identificación. En función do tempo transcorrido dende o último muxido realizado con éxito e a produción esperada –parámetros que poden ser axustados polo gandeiro–, o sistema procede a iniciar o muxido e a subministrar unha certa cantidade de concentrado ou a rexeitar o animal, que é expulsado do box de muxido. Se o tempo transcorrido dende o último muxido e a produción esperada supera os valores mínimos fixados no sistema informático, péchanse as portas de entrada e saída, a vaca é retida no interior do box de muxido e o sistema inicia a fase de preparación para o muxido, tamén denominado pretratamento. Durante este, ao tempo que se realiza a limpeza dos tetos, prodúcese a estimulación. O animal recibe estímulos de tipo acústico (sons procedentes da máquina), organolépticos (sabor e cheiro do concentrado) e táctiles (iteración do sistema de limpeza cos tetos do animal). Estes estímulos desencadean a síntese de oxitocina e, como consecuencia, o reflexo de baixada do leite. Unha vez feita a estimulación, xunto coa limpeza e o despuntamento segundo o caso, procédese a iniciar o muxido; para iso ten que realizarse previamente a colocación de tetoeiras. No pretratamento e na colocación destas é onde nos atopamos coas principais diferenzas entre os diferentes sistemas, tal e como veremos máis adiante.

O NÚMERO MÁXIMO DE VACAS QUE É CAPAZ DE MUXIR UN ROBOT ESTÁ ENTRE AS 60 E AS 70, SEMPRE QUE OS FLUXOS DE LEITE SEXAN RÁPIDOS E SE ELIMINASEN animais QUE POIDAN RESULTAR PROBLEMÁTICoS NA COLOCACIÓN

Todos os sistemas dispoñen dun brazo robotizado sobre o que vai montado un sistema de detección dos tetos, o cal os localiza identificando a súa posición, dimensións e orientación, que permite guiar o brazo para realizar a colocación de xeito correcto. A medida que cada unha das tetoeiras é colocada, iníciase a fase de muxido individual por cuartos, de xeito que os sistemas poden tratar de forma diferente cada cuarto en función do seu fluxo. Esta é unha vantaxe interesante do muxido robotizado fronte ao convencional, posto que, ao tratarse dun muxido individual e separado por cuartos, por unha banda evítase a posibilidade de contaxios entre cuarteiróns con presenza de mamite e, pola outra, tamén se evita o sobremuxido, grazas a que todos os sistemas incorporan sensores de fluxo de leite, normalmente integrados en dispositivos máis complexos que, ademais do fluxo, permiten controlar produción, duración do muxido, condutividade ou coloracións anómalas do leite producido. Deste xeito, os sistemas permiten facer un seguimento cuarteirón a cuarteirón e realizar a retirada individual de cada unha das tetoeiras a medida que cada un dos cuartos vai rematando o muxido. Unha vez finalizado, cando as catro tetoeiras son retiradas, realízase o postratamento, tamén coñecido como selado, que consiste na aplicación dun desinfectante por medio da actuación dun pulverizador; simultaneamente, o sistema realiza un lavado das copas de muxido entre vaca e vaca. De forma inmediata, o sistema abre a porta de saída do box, momento no que un dispositivo de expulsión pode ser activado e envía a vaca ao exterior do box de muxido. Dependendo do deseño da explotación, a vaca sairá cara ao corredor de alimentación (axeitado para evitar que os animais se deiten xusto despois do muxido), cara a unha zona de separación, se é que se dispón dunha porta de selección (permite apartar animais en celo ou para realizar tratamentos), ou cara a calquera outra zona da explotación.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 34

19/08/2014 12:09

Contador de células en robot VMS SUPRA VMS SUPRA

2.500 VMS kg de l e “Gana che a l dería Rego” día 2.º añ (Lu oc 61 vac on robot VM go) as, en S tráfico 40 kg li media /día, 2 bre ,9 ord eños

Próximos robotsVMS VMSpara parainstalar instalaren enGalicia: Galicia: Próximos robots Manuel Pérez Grandas Grandasen enPortomarin Portomarín(Lugo) (Lugo) Manuel Pérez Ganadería Lorenzoen enLalín Lalín(Pontevedra) (Pontevedra) Ganadería Lorenzo

¿Sabías que las mayores explotaciones del mundo tienen robot VMS DeLaval?

Maxon Dixon Farm en USA es la mayor del mundo con 20 VMS. Radibor en Alemania es la mayor de Europa con 17 robots VMS. Teixeira en Portugal será éste 2014 la mayor del sur de Europa:10 VMS ¿Sabías que el brazo del VMS se diseñó pensando en ti y en todas las vacas?  Hidráulico: + preciso y económico  Sencillo: te permite acceder a la ubre  Ágil: VMS ordeña al 100% de las ubres  Alinea la posición de pezoneras

www.delaval.es

afriga112_pub_DeLaval.indd 35

18/08/2014 22:51

PRODUCIÓN

Figura 1. No Astronaut de Lely uns cepillos rotativos realizan a estimulación e a limpeza

AS DIFERENZAS ENTRE SISTEMAS As principais diferenzas entre os modelos de robots dispoñibles no mercado veñen determinadas polo tipo de concepción modular, pola forma en que realizan o pretratamento e polo sistema de colocación de tetoeiras. Non obstante, tamén se poden atopar algunhas diferenzas en canto a sistemas adicionais que permiten controlar as células somáticas, a ruminación ou outros trastornos metabólicos. Os dispositivos encargados de realizar a preparación ou pretratamento cos que contan os diferentes sistemas podémolos xuntar en tres grupos: 1) Cepillos rotativos (son montados por Lely e Fullwood): dous cepillos xirando en sentido contrario limpan cada teto. A duración e mais a intensidade da limpeza poden ser axustadas para cada animal de xeito individual. O sistema lava os cepillos entre muxidos (figura 1). 2) Copa especial de lavado (montadas por DeLaval, SAC-Insentec e Boumatic): trátase dunha copa que teto a teto introduce auga morna, a cal de xeito tanxencial arrastra a sucidade, ao tempo realiza o despuntamento (eliminación dos primeiros chorros de leite) e, finalmente, leva a cabo o secado do teto con aire (figura 2). Figura 2. No VMS DeLaval unha copa de lavado realiza a estimulación, a limpeza e o despuntamento

Figura 3. No Mione de GEA cada unha das copas de muxido realiza previamente a estimulación, a limpeza e o despuntamento

O sistema encargado de colocar as tetoeiras está formado por un brazo robotizado e o sistema de detección que vai montado sobre este. Na maioría dos sistemas (todos excepto Lely e Fullwood) o sistema de detección xa é utilizado para realizar a colocación das copas de lavado (DeLaval, SAC, Boumatic) e/ou muxido (GEA). A forma en que os fabricantes conseguiron detectar a posición dos tetos resolveuse de xeito diferente, en ocasións forzados por limitacións impostas por algunhas patentes. Uns utilizan unicamente sistemas láser (Lely, Fullwood), outros láser e imaxe (DeLaval, SAC, Boumatic), outros utilizan cámaras 3D (GEA) e, aínda que a forma en que o fan é diferente, todos os sistemas son capaces de identificar a posición dos tetos de forma axeitada. Atendendo á capacidade ou posibilidade do brazo para colocar a unidade de muxido a un só box, a dous boxes ou ata un máximo de cinco, podemos establecer unha clasificación entre sistemas monopraza (Lely, DeLaval, Fullwood), bipraza (SAC, Boumatic) ou multipraza (GEA). Outros aspectos diferenciadores son a forma de colocación, o posicionamento do brazo durante o muxido ou a posibilidade de colocación manual. O acceso do brazo para realizar a colocación ten lugar dende unha posición lateral ao animal, excepto nos sistemas MR-S1 (monopraza) e MR-D1 (bipraza) distribuídos pola compañía holandesa Boumatic, nos que a colocación se fai dende a parte traseira entre as patas do animal (figura 4). Figura 4. Os modelos MR-S1 e MR-D1 de Boumatic realizan a colocación dende a parte traseira entre as patas da vaca

3) Unidade de muxido (GEA-Westfalia): cada unha das catro tetoeiras da unidade de muxido realizan a limpeza, a estimulación e o despuntamento (figura 3). A estimulación faise aplicando os tetos da vaca, unha relación de pulsación na cal predomina a fase de masaxe. Unha vez rematado o pretratamento, estas mesmas tetoeiras pasan a realizar o muxido. AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 36

19/08/2014 12:09

Coma sempre, os primeiros dende 1975

BOXES DE XATOS FABRICADOS EN ELMEGA PARA OFRECER MELLOR CALIDADE E MELLOR PREZO!

• PLÁSTICO BRANCO PARA REXEITAR A CALOR • CURRAL GALVANIZADO EN QUENTE • PREGABLE PARA FACILITAR A ENTRADA DO XATO E A LIMPEZA • CAPACIDADE PARA UN OU DOUS XATOS • Amoroable PARA AFORRAR ESPAZO E TRANSPORTE • PREZOS DE FÁBRICA

Consulte prezos sen compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

pub_elmega.indd 37

20/08/2014 21:05

PRODUCIÓN

Figura 5. Os brazos de Lely e GEA manteñen agrupadas as catro copas durante o muxido

Figura 6. Os brazos dos robots de DeLaval e SAC collen e colocan unha a unha as copas de muxido

En canto á colocación e á posición do brazo durante o muxido, podemos establecer dous grupos de sistemas con certas particularidades (figura 5): 1) Os que sustentan a unidade de muxido coas catro tetoeiras, mantendo recollidas na propia estrutura do brazo as conducións de leite e baleiro (Lely, GEA, Fullwood). 2) Os que moven o brazo para coller e colocar unha por unha as tetoeiras retirando o brazo unha vez que son colocadas (DeLaval, SAC, Boumatic), o que fai que as conducións de leite e baleiro queden soltas baixo a vaca. Cada un destes dous grupos ten as súas vantaxes, pero tamén os seus inconvenientes. Os brazos que moven conxuntamente as catro tetoeiras teñen a vantaxe de que requiren menos movementos do brazo para realizar a colocación. Isto permite realizar a conexión lixeiramente máis rápido e con menor gasto enerxético; ademais, no caso de que se solte a tetoeira, normalmente por patadas, é recollida pola estrutura do brazo sen que chegue a caer ao solo. Pola contra, a estrutura soporte é bastante voluminosa, permanece baixo a vaca durante o muxido e, no caso dos robots Astronaut de Lely e o Merlin de Fullwood, non permiten realizar a colocación manual das tetoeiras. Con respecto á posibilidade ou non de colocación manual existen dous puntos de vista. Os que consideran que no muxido robotizado non é necesaria a colocación manual defenden que é mellor eliminar as vacas que non se adaptan ao sistema por problemas de tipo físico, por cuestións de comportamento ou por unha mala morfoloxía do ubre. Neste sentido algunhas investigacións indican que en torno a un 10 % dos animais non adoita ser axeitado para muxido robotizado. Non obstante, os datos dunha enquisa que fixemos en 2010 en 38 explotacións con sistemas de muxido robotizado en Galicia mostraron que unicamente o 31,6 % das explotacións tivo que eliminar algunha vaca por problemas asociados á instalación do robot.

A pesar de ser certo que algunhas vacas son verdadeiramente problemáticas e consomen máis tempo de traballo da máquina para conseguir a conexión dos tetos, só algunhas características morfolóxicas do ubre poden chegar a ser limitantes, aínda que con lixeiras diferenzas entre modelos de robot: • Ángulos do eixe do teto con respecto á vertical de máis de 40-45° • Lonxitude dos tetos inferiores a 3 cm • Tetos posteriores cruzados ou pegados • Diámetro dos tetos inferior a 1,5 cm ou superior aos 3 cm • Distancia da punta dos tetos ao chan, inferior a 35 cm • Ubres excesivamente desequilibrados, sobre todo cando os posteriores están máis altos ca os anteriores (máis de 3 cm) ou á inversa, cando a colocación é dende a parte traseira (Boumatic). Os tetos poden quedar escondidos detrás, o que dificulta a colocación. Algunhas investigacións indican que entre un 3 e un 10 % dos muxidos pode resultar errado, unha porcentaxe que se asocia a problemas de morfoloxía do ubre, de comportamento ou físicos; isto ocasiona perdas de tempo de traballo da máquina, que oscilan entre os 25 e os 100 minutos cada día. Cando se quere aproveitar preto do máximo a capacidade de muxido da máquina, débese tender a seleccionar animais que non presenten dificultades na colocación e que se sintan cómodos co sistema. Isto permite un ritmo máis natural do paso dos animais polo robot evitando situacións de estrés e deixando que a inxestión de concentrado durante o muxido sexa suficiente, o que favorece a liberación de oxitocina e, polo tanto, un muxido máis rápido e suave. Ter a posibilidade de realizar a colocación manual permite facer unha selección do gando máis gradual e mesmo resolver situacións con problemas na colocación acoutadas temporalmente debidos aos cambios na morfoloxía do ubre durante a lactación ou derivados de inflamacións.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 38

19/08/2014 12:09

PRODUCIÓN

AO TRATARSE DUN MUXIDO INDIVIDUAL E SEPARADO POR CUARTOS, EVÍTASE A POSIBILIDADE DE CONTAXIOS ENTRE CUARTEIRÓNS, ASÍ COMO O SOBREMUXIDO

Figura 7. O sistema de detección do Mione GEA vai montado nun brazo móbil que pode ser compartido por ata cinco boxes de muxido

Brazo soporte tetoeiras

Comezo A vaca entra no box Sistema detecta presenza Pecha portas Identificación

Brazo Brazo móbil móbil compartido compartido para para colocación colocación

O brazo do robot de muxido Mione de GEA ten a peculiaridade de que o sistema de detección vai montado nun brazo adicional que se despraza por unha corredía e que se ensambla co brazo soporte das tetoeiras para a colocación. Unha vez que estas son colocadas, o brazo soporte permanece baixo a vaca durante o muxido e o brazo móbil que leva o sistema de detección desprázase a outro box para proceder a outra colocación (figura 7). Compartir o sistema de detección ten a vantaxe de que abarata os custos de montar unha unidade adicional de muxido (máximo 5 unidades por brazo de colocación); pola contra, necesita dunha zona de espera fronte á máquina e dunha porta de selección adicional. Xa comentamos con anterioridade que en todos os sistemas se realiza un muxido individual por cuartos durante o cal unha serie de sensores permite controlar fluxo, produción, duración do muxido, condutividade, temperatura ou coloracións anómalas do leite producido. Se as características do leite non son as desexadas, pode ser apartado a uns recipientes ou eliminado polo desaugadoiro. Na figura 8 representamos un diagrama de fluxo que resume os principais aspectos de funcionamento dos sistemas de muxido robotizado que a día de hoxe están a traballar por toda Galicia.

Non

¿Toca muxido? Si Subministra concentrado

O brazo colle copa de lavado

O brazo móvese posicionando os cepillos

Escáner/cámara identifican posición teto a teto

Cepillado e estimulación

Colocación teto a teto Limpeza, estimulación, despunte teto a teto Retirada teto a teto DE TE DD TD

O brazo cunha cámara 3D desprázase á praza Ensambla coa ud. muxido Análise de imaxe identifica posición teto a teto

Retira cepillos O brazo móvese con todas as copas de muxidura Escáner identifica posición teto a teto

TE TD DE DD Colocación teto a teto O brazo coa cámara móvese a outro box

Colocación teto a teto O brazo colle copas de muxido unha a unha

Despunte

Limpeza, estimulación e despunte coa propia unidade de muxido

Muxido por cuartos Retirada individual por cuarto TE TD DE DD Aplica desinfectante Abre porta de saída Abre porta de entrada Non ¿Sae a vaca? Espera Si Pecha porta de saída Fin

Figura 8. Diagrama de fluxo dos sistemas de muxido robotizado con presenza en Galicia. En gris ( ) represéntase a parte do diagrama que é común a todos os sistemas; en vermello ( ), a parte específica para o robot de Lely; en azul ( ), a específica para o de DeLaval e SAC, e en verde ( ), a específica para o robot de GEA

Antón Camarero Suanzes Veterinario de Vacún, Nutrición e Reprodución antoncamarero@gmail.com Telf.: 646 302 622

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 39

19/08/2014 12:09

XORNADA DE PORTAS ABERTAS EN CASA FLORA Lely Center Los Corrales de Buelna organizou unha xornada de portas abertas na gandería Casa Flora de Otur (Asturias), á que asistiu un gran número de gandeiros da cornixa cantábrica co obxectivo de coñecer o funcionamento dos dous robots de muxido Lely Astronaut A4 que teñen instalados. No evento tamén colaboraron Durán Maquinaria Agrícola, Semeato, Manitou e Xenética Fontao.

De esquerda a dereita, Tino, Marta e Julián, coa súa filla en brazos

A gandería Casa Flora está dirixida polo matrimonio Tino Rodríguez e Marta Pérez, ademais de polo seu fillo Julián. Actualmente, contan con 126 vacas en muxidura divididas en dous lotes, vacas de primeiro e de segundo parto, por unha banda, e vacas adultas, pola outra. Aos animais de produción súmanse a recría (109) e as secas (11).

Gráfica do incremento da produción

Desde o pasado 7 de marzo, o muxido fano con dous robots Lely Astronaut A4 e, desde entón, a media de extraccións diarias xa ascendeu a 2,8. Este incremento está estimulado, en boa medida, polo tráfico libre de animais, que permite que as vacas se acheguen ao robot cando o desexen. A media de produción actual é de 38 kg/vaca/día, o que supón unha entrega total de 4.850 litros diarios. O balance destes primeiros meses co sistema robotizado é moi positivo, xa que o consumo de concentrado aumentou ao redor de 1,5 kg e a produción fíxoo entre 5 e 6 litros de media. Colar de identificación de ruminación e cepillo Lely Luna

Cada robot fai 194 muxidos ao día

APLICACIÓN LELY T4C INHERD

Arrimador de comida Lely Juno

MELLORA DA CALIDADE DE VIDA A mellora da calidade de vida foi unha das razóns polas que os propietarios desta explotación se decidiron a comprar os robots, xa que, á parte de eliminar o gran número de horas que pasaban na sala de muxido, este sistema proporciónalles liberdade horaria e máis tempo para realizar outras tarefas. En relación con isto, Julián afirma que, desde a posta en marcha dos robots, unha única persoa pode quedar toda a fin de semana á fronte dos máis de 200 animais que integran o rabaño.

Durante o evento fíxose unha demostración práctica do funcionamento da aplicación Lely T4C InHerd, unha ferramenta deseñada para smartphones e tabletas que permite ter controlada a granxa sen estar nela. Dito doutro xeito, esta aplicación outórgalles flexibilidade aos gandeiros porque poden comprobar o rendemento do robot desde calquera lugar, dar ordes desde o dispositivo e mellorar os resultados da explotación. En Casa Flora tamén contan co arrimador de comida Lely Juno, os cepillos de cow comfort Lely Luna e os colares de identificación de ruminación, de vital importancia para o seguimento dos tratamentos aplicados en vacas enfermas.

Por outra parte, Marta comenta que a adaptación das vacas foi perfecta e que non tiveron que descartar ningún animal por motivos de inadaptación ao novo sistema. A porcentaxe de rexeitamentos é de 1,3.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

AFRIGA112_publirreportaxe_lely_galego.indd 40

15/08/2014 21:10

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

AFRIGA112_publirreportaxe_lely_galego.indd 41

innovators in agriculture

15/08/2014 21:10

PRODUCIÓN

Pórticos móbiles

Figura 9. Os pórticos móbiles permiten establecer unha zona de espera na entrada ao robot diminuíndo o tempo empregado na procura de vacas con atraso no muxido

UNHA VISIÓN ACTUAL DOS SISTEMAS DE MUXIDO ROBOTIZADO (II) O MOVEMENTO DO GANDO NA EXPLOTACIÓN. TRÁFICO Cando un gandeiro inviste nun SMR, unha das primeiras decisións que debe tomar é como integrar o sistema na súa explotación para facilitar o acceso das vacas ao robot e como se vai realizar ese acceso, o coñecido como “tráfico do gando”. En SMR falamos principalmente de tres formas de acceso ou tipos de tráfico de vacas: tráfico forzado, tráfico guiado e tráfico libre: • No tráfico forzado unha ou varias portas unidireccionais permiten o paso dende a zona de alimentación (cornadiza) cara á zona de descanso, pero non se permite o paso en dirección contraria, de xeito que as vacas están obrigadas a pasar polo robot para poder acceder á cornadiza para alimentarse. Este sistema axiliza a aprendizaxe das vacas reducindo o traballo na fase de implantación dun SMR, pero, a medida que os animais se van acostumando, poden chegar a producirse colas de vacas fronte ao robot á espera de ser muxidas ou para pasar á zona de alimentación. Debido ao comportamento gregario dos animais, é frecuente que vacas dominantes despracen a outras que están á espera, o que aumenta o tempo que permanecen de pé e diminúe o de descanso ou mesmo o de alimentación; ademais, unha parte do tempo dispoñible pérdese, debido ao tránsito continuo de animais que pasan a través do robot e que non teñen que ser muxidos, o que limita a capacidade do robot.

•

No tráfico guiado unha porta de selección guía/aparta as vacas a unha zona de espera fronte á entrada do robot, no caso de ter permiso para ser muxidas, ou envíaas de novo cara ás zonas de alimentación ou descanso, no caso de que non proceda o muxido. Na concepción modular do sistema empregado polo robot Mione (GEA) é o modelo preconizado cando se instala máis dun módulo de muxido, xa que ao ser unha colocación tipo tándem garante un movemento máis fluído do gando a través do sistema. DeLaval patentou unha variante deste sistema que se coñece co nome de tráfico inverso. O tráfico guiado vén a resolver os inconvenientes do tráfico forzado; pola contra, non é facilmente adaptable a todos os deseños de explotacións e require dunha zona de espera e unha ou varias portas de selección que supoñen un custo adicional. • No tráfico libre as vacas teñen libre acceso de xeito permanente ás zonas de descanso, alimentación e muxido. Trátase do sistema máis simple e máis estendido a nivel mundial, e permite unha fácil adaptación a practicamente calquera deseño de explotación. Con este método a vaca é a que decide libremente o momento no cal vai ser muxida, cando alimentarse ou descansar. O principal inconveniente deste modelo é que non todas as vacas acoden a ser muxidas con regularidade, polo que se xera unha listaxe de alarmas de animais que, con certa periodicidade, deben ser arrimados ao robot para ser muxidos.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 42

19/08/2014 12:09

PRODUCIÓN

A realidade ten posto de manifesto que un número entre un 10 e un 25 % das vacas non acode con regularidade ao robot. As causas polas que non van voluntariamente para ser muxidas poden ser variadas: coxeiras, feridas, mastite, mala mobilidade ou vacas preguizosas sen causa aparente. Neste sentido hai que ter en conta que a alimentación ten un papel importante no correcto funcionamento do rabaño. Calquera desaxuste lle pode afectar á frecuencia de muxidos e, como consecuencia, incrementar o traballo necesario para conducir vacas con atraso. Racións unifeed con moito concentrado baixas en fibra están asociadas a elevadas incidencias de vacas preguizosas e a unha maior susceptibilidade de coxeiras. Por outra banda, ao funcionar a alimentación coma un reclamo, un exceso de concentrado pode inducir as vacas a visitar o sistema con menor frecuencia da desexada. Estes atrasos son un dos principais problemas nas explotacións con sistemas de muxido robotizado, posto que arrimar vacas atrasadas consome a maior parte do tempo que o gandeiro lle dedica ao sistema. Nun estudo que realizamos no ano 2010 en seis explotacións con muxido robotizado de Galicia, algo máis do 60 % do tempo que o gandeiro lle prestaba atención ao sistema foi empregado nesta tarefa e os datos dunha enquisa realizada en 34 explotacións indicaron que o tempo empregado en arrimar vacas era de 51 ± 33 minutos/día por cada robot de muxido. Coa intención de diminuír o tempo necesario para conducir as vacas con atraso, nos últimos anos estanse a instalar uns pórticos móbiles que permiten establecer unha zona de espera diante do robot. Estes pórticos poden

Se non se quere correr o risco de perder o control do rabaño, deberáselles poñer especial atención aos datos que os sensores mostran e aos sinais de alarma do sistema accionarse cun mando a distancia, de xeito que podemos conducir as vacas atrasadas pechándoas na zona de espera. Unha vez que son muxidas, os pórticos elévanse e o acceso queda libre para todo o rabaño (figura 9). DISPOSITIVOS E SENSORES QUE MELLORAN O CONTROL E O MANEXO Coa implantación dos sistemas de muxido robotizado e como consecuencia da substitución de parte do traballo dedicado ao muxido por un traballo de control e xestión, o gandeiro perde a referencia do contacto directo co ubre das vacas e a inspección visual é substituída por datos ofrecidos por diferentes sensores. A condutividade eléctrica vénse utilizando dende hai anos para detectar os casos de mamite. No entanto, púxose de manifesto a presenza dun número elevado de falsos positivos que non se traducen en casos reais de mamite, e tamén casos reais de mamite que non son detectados analizando unicamente a condutividade (falsos negativos). Os sistemas robotizados conseguen mellorar a fiabilidade dos sinais de alarma tendo en conta a información procedente doutros sensores, como poden ser a produción, a cor ou a temperatura. Se non se quere correr o risco de perder o control do rabaño, deberáselles poñer especial atención aos datos que os sensores mostran e aos sinais de alarma do sistema.

EASY-COVERING Naves Ganaderas, Almacenes y Cobertizos

AHORRO DE HASTA UN 90% EN CIMENTACIÓN RESPECTO A LAS NAVES TRADICIONALES

Laracha (A Coruña) Nave para 260 vacas en ordeño

Toledo Nave para destete de terneros

Gran aislamiento · Ventilaciones Automáticas · Mejores Condiciones interiores

Tel. (+34) 985 303 752 – www.easy-covering.com P. de Somonte, c/Mª Glez. La Pondala nº 41, C.P. 33393 Gijón AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 43

19/08/2014 12:10

PRODUCIÓN

Figura 10. DeLaval incorpora o sistema OCC Supra que permite contar as células somáticas

Outros dispositivos, como o control de peso mediante a instalación dunha báscula ou o control de actividade para alertar dos celos, xa se veñen utilizando no muxido convencional e pódense instalar de xeito opcional facilitando o manexo e o control do rabaño. SAÚDE, RECONTO DE CÉLULAS SOMÁTICAS E CALIDADE DO LEITE Dende os inicios da implantación dos sistemas de muxido robotizados, os temas relacionados coa saúde do ubre e a calidade do leite foron sempre moi controvertidos. Neste sentido, o reconto de células somáticas utilízase como un indicador asociado á saúde do ubre (mastite) e á calidade do leite. O reconto bacteriolóxico é tamén un dato asociado á calidade do leite, que está relacionado coa hixiene do rabaño e das instalacións e co mantemento do frío do leite. As primeiras investigacións apuntaban a un lixeiro empeoramento de ambos os parámetros aínda que, dependendo das fontes, con datos dispares no relativo ao reconto de células

ALGÚNS SISTEMAS TEÑEN INCORPORADOS SENSORES ADICIONAIS QUE PERMITEN LEVAR UN MELLOR E MÁIS FIABLE CONTROL DO RECONTO DE CÉLULAS SOMÁTICAS, O CAL PERMITE UNHA RÁPIDA DETECCIÓN DE MASTITES, ASÍ COMO ATALLAR OS PROBLEMAS QUE SE DERIVAN DESTA

somáticas. Na actualidade a experiencia adquirida tanto polos fabricantes dos sistemas coma polos gandeiros permitiu melloras nos parámetros de calidade do leite. As investigacións máis recentes puxeron de manifesto que non se producen diferenzas significativas no reconto de células somáticas co cambio de muxido convencional a muxido robotizado e incluso pode chegar a producirse unha lixeira melloría. Con respecto á bacterioloxía, é frecuente que os primeiros meses se vexa incrementada despois da instalación dun robot, ás veces de xeito importante, pero, pouco a pouco, adoita mellorar ata acadar valores similares, aínda que lixeiramente máis elevados, aos que se tiñan previos á instalación. Nun estudo que realizamos sobre 18 robots de muxido en Galicia, comparando datos dende dous anos antes da instalación dos sistemas ata catro anos despois, atopamos que o valor medio de bacterioloxía pasou de 29.480 a 39.370 ufc/ml e o reconto de células somáticas, de 263.420 a 259.250 cel/ml. Cómpre salientar que nos referimos a datos medios das 18 explotacións; se analizásemos cada explotación de xeito individual, veriamos que hai algunhas que melloran os seus parámetros e, pola contra, outras empeoran; isto pon de manifesto a importancia de extremar as medidas de control prestándolles moita atención aos sinais e ás alarmas que nos mostran os sistemas. Algúns sistemas teñen incorporados sensores adicionais que posibilitan levar un mellor e máis fiable control do reconto de células somáticas, o cal permite unha rápida detección de mastites, así como atallar os problemas que se derivan desta, como as perdas de produción, diminución da calidade do leite, tratamentos, persoal ou custos de reposición. O contador de células somáticas OCC (Online Cell Counter) de DeLaval é coma un pequeno laboratorio (figura 10): o sistema extrae unha mostra de leite dende a unidade final, un pistón extrae unha pequena cantidade de reactivo que é mesturado coa mostra do leite, o núcleo das células é tinxido e un sensor óptico pode calcular o reconto de células somáticas cun nivel de precisión equivalente ao dun laboratorio. O robot Astronaut A4 de Lely ten a posibilidade de incorporarlle o MQC-C (Milk Quality Somatic Cell Count): o sistema mestura un reactivo cunha mostra de leite, a reacción produce unha variación da viscosidade que será máis elevada canto maior sexa o número de células somáticas e, medindo o grao de viscosidade, establece unha clasificación que permite realizar unha estimación do número de células somáticas (táboa 1).

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 44

19/08/2014 12:10

PRODUCIÓN

AS PRINCIPAIS DIFERENZAS ENTRE OS MODELOS DE ROBOTS DISPOÑIBLES NO MERCADO VEÑEN DETERMINADAS POLO TIPO DE CONCEPCIÓN MODULAR, POLA FORMA EN QUE REALIZAN O PRETRATAMENTO E POLO SISTEMA DE COLOCACIÓN DE TETOEIRAS Táboa 1. Estimación do reconto de células somáticas en función dos resultados do MQC-C (Lely) Clases I

Reconto de células somáticas 0 - 200.000

II III IV V

200.001 - 400.000 400.001 - 800.000 800.001 - 2.000.000 Máis de 2.000.000

Outro dos aspectos fundamentais no manexo dos SMR é a prevención dos desaxustes metabólicos e a súa relación co mantemento dunha alimentación equilibrada. Nos primeiros dous meses posteriores ao parto, os requirimentos enerxéticos son moi elevados e o máis frecuente é que o animal mobilice parte das súas reservas coa conseguinte perda de peso (balance enerxético negativo). Nesta fase é onde se produce a maioría dos problemas metabólicos, os animais consomen unha gran cantidade de concentrado cunha proporción elevada de elementos finos na ración que non necesitan ser tan mastigados. A mastigación estimula a produción de saliva, rica en bicarbonato, que neutraliza a acidez resultante dos ácidos graxos producidos de xeito continuo no rume. Cando se produce un desequilibrio na ración inxerida, son

frecuentes os problemas de acidose e a diminución da motilidade, posta de manifesto coa diminución da ruminación e coa aparición de trastornos de tipo metabólico. Co sistema Qwes-HR de Lely pódese medir o nivel de actividade da vaca e do rume. A medida do tempo que a vaca dedica á ruminación realízase a través dun micrófono emisor/receptor que é capaz de determinar cando unha vaca está rumiando. A ruminación debería estar entre 400 e 600 minutos/día. Se excede dos 600 minutos, indica a presenza de demasiada fibra na ración; se está por baixo de 400, pode indicar que non hai suficiente fibra no alimento e, ademais, dá como resultado un maior número de vacas preguizosas que non acoden ao robot e incrementan o traballo de arrimado para ser muxidas. No caso do robot VMS de DeLaval, tamén é posible predicir a aparición de trastornos de tipo metabólico, aínda que o sistema non foi implantado de momento en ningunha explotación en España. Denominado comercialmente Herd Navigator, este sistema analiza catro parámetros (lactato deshidroxenasa, proxesterona, β-hidroxibutirato e urea) dunha mostra de leite que obtén dende a unidade final, a partir dos cales é capaz de controlar mastite, reprodución, cetose e balance de proteína na alimentación.

Táboa 2. Cadro resumo coas principais características dos sistemas de muxido robotizado Fabricante

Boumatic

DeLaval

Fullwood

GEA-Westfalia

Insentec/SAC

Lely

MR-S1/MR-D1

VMS

Merlin

MI one

Galaxy/RDS

Astronaut A4

Cota de mercado en Galicia (% aprox.)

---

Boxes de muxido por brazo

1-2

1-5

1-2

Acceso ao robot (tráfico recomendado)

Libre

Guiado/libre

Libre

Guiado

Libre

Denominación do modelo

Acceso do brazo aos tetos

Traseiro

Lateral

Láser+cámara 3D

Láser+cámara

Láser

Cámara 3D

Láser+cámara

Láser

Sistema de limpeza e estimulación

Copa

Cepillos

Ud. muxido

Copa

Cepillos

Despuntamento

Copa

Ud. muxido

Copa

Ud. muxido

Traseira

Lateral baixo a vaca

Baixo a vaca

No lateral

Baixo a vaca

Non

Apoio posterior

Libre/cámara 3D

Auga morna

Vapor/opcional

Auga morna

Vapor/opcional

----

Si/opcional

Non

Sistema de localización de tetos

Situación do brazo durante o muxido Posibilidade de colocación manual Situación da vaca no box Lavado das copas Medición de condutividade Control de cor/presenza de sangue Control de temperatura Células somáticas Situación pulverizador dipping Control de trastornos metabólicos Detección de celos Separación de leite Báscula

Non

Contador/opcional

Non

Estimación/ opcional

No brazo

Reixa inferior

Lanza inferior

No brazo

Non

Si/opcional

Non

Si/opcional

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_robot_muxido_hoxe_03.indd 46

19/08/2014 12:10

pub_delagro_hixiene.indd 47

15/08/2014 21:13

TUBIO ROMERO S.A.CHRISTENSEN & CO www.sac.dk

SAC, referente mundial de la tecnología de ordeño, presenta: “La sala de ordeño en paralelo SAC Speedflow permite al ganadero concentrarse en realizar y mejorar la rutina de ordeño. Facilita la circulación de las vacas gracias a su sistema de entrada y salida con frente rotativo”

Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – A Coruña Telf.: 981 805 112 – importlait@importlait.com – www.importlait.com

TUBIO ROMERO pub_importlait.indd 48

Delegación en Ordes: Rúa da Feira, 14 baixo 15690 Ordes (A Coruña) Telf.: 981 682 419

19/08/2014 20:06

Gracias a los 40 años de experiencia que cada una de las compañías atesora en el diseño, fabricación y montaje de material ganadero, nos ponemos a su disposición para asesorar y suministrar las mejores soluciones a los profesionales del vacuno de leche de alta producción.

www.etxeholz.net Teléfono 948 983 390

Porque las vacas prefieren pisar blando

suelos de goma COLCHÓN CONTINUO Y GOMAS PARA ARROBADERA

• Antideslizantes • Resistencia garantizada • Fácil colocación en puzzle • En pasillos, salas de espera y ordeño • Adaptables con arrobadera

www.animat.ca

pub_importlait.indd 49

Made in Canada

Para más información llámenos a Interlock España y le pondremos en contacto con nuestro distribuidor más próximo 948 98 33 90

19/08/2014 20:07

podoloxía

ANÁLISE DA PODOLOXÍA CON DATOS ESTATÍSTICOS

O manexo, as instalacións e o recorte funcional foron os tres factores observados ao longo dun ano en cincuenta establos na procura de mellorar a saúde podal nas explotacións. Neste artigo preséntanse os datos extraídos e as conclusións desa investigación.

Co obxectivo de marcar un pouco o camiño que se ha de seguir para lograr unha boa saúde podal, recollemos datos nun período dun ano (14/08/2012 - 14/08/2013) en 50 ganderías, que contan co programa de recorte funcional de pezuños do Servizo de Podoloxía de Seragro e onde foron revisadas un total de 8.708 vacas. Os tres factores nos que centramos o estudo son o manexo, as instalacións e o recorte funcional, que no seu conxunto van determinar unha boa ou unha mala saúde podal das nosas vacas: Manexo: centrámonos na rutina de baños, na hixiene e na distribución do tempo de descanso das vacas. Instalacións: temos en conta os corredores, a ventilación, os cubículos e a funcionalidade das instalacións, é dicir, se en verdade estas últimas están feitas para que as vacas teñan unha vida relativamente cómoda dentro delas, non se deben atopar con demasiados obstáculos que as poidan prexudicar na súa rutina diaria. Recorte funcional: cómpre salientar que a todas as vacas adultas das 50 ganderías se lles realizou un recorte de pezuños no período de tempo do estudo, no que se atenderon tamén todas as vacas coxas que saíron no mesmo período. Pero, que sería o ideal? O ideal sería adecuar o intervalo de revisións ás necesidades de cada gandería, xa que non todas precisan dunha revisión semestral: a algunhas

Pablo Salgado Negreira Técnico do Servizo de Podoloxía de Seragro S. Coop. G.

explotacións chegaríalles cunha revisión anual e a outras deberíaselles facer un recorte cada catro ou cinco meses. O seguinte paso foi dividir os 50 establos en dous grupos: -grupo A (25 establos / 3.831 vacas) -grupo B (25 establos / 4.877 vacas) Grupo A Neste grupo podemos falar de que existe unha boa rutina de baños, pois teñen un día fixado para a colocación da bañeira, nun lugar de paso obrigatorio para todos os animais, cun produto e unha concentración adecuados. Tamén contan cunha boa hixiene, pois os corredores límpanse as veces que son precisas segundo as necesidades de cada establo. A repartición do tempo de descanso das vacas neste grupo é a axeitada. En canto aos tempos de amarre ou non existen ou son mínimos; polo tanto, as vacas pasan a gran maioría do tempo tombadas.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

afriga112_podoloxia.indd 50

18/08/2014 22:55

podoloxía

O IDEAL SERÍA ADECUAR O INTERVALO DE REVISIÓNS ÁS NECESIDADES DE CADA GANDERÍA, XA QUE NON TODAS PRECISAN DUNHA REVISIÓN SEMESTRAL

Nas instalacións observamos corredores amplos, que garanten a tracción suficiente ás vacas e que non son demasiado abrasivos para os pezuños. Ademais, son funcionais, con salas de espera coa mínima ou ningunha pendente, zonas de paso cunha mínima altura, bos accesos a bebedoiros, accesos e saídas da sala de muxido sen chanzos etc. Os cubículos están ben dimensionados, sempre cheos de material, limpos e secos, traballados a diario e encamados segundo a súa necesidade. Por último, os establos teñen unha moi boa ventilación. Grupo B O manexo non é o máis conveniente. Detectamos que a rutina de baños é mala ou inexistente. Non existe un día fixado para a colocación da bañeira, as vacas non pasan obrigatoriamente por ela, emprégase un produto inadecuado e as concentracións do produto non son as apropiadas.

En canto á hixiene, atopamos os corredores e as zonas de paso sempre cunha gran concentración de xurro; non se limpan as veces que son precisas. Tamén observamos que existe unha repartición do tempo de descanso das vacas pouco axeitada, pois os animais pasan demasiado tempo amarrados e, polo tanto, non están todo o tempo que necesitan tombados. En canto ás instalacións, teñen corredores estreitos, que non lles garanten a tracción suficiente ás vacas, e tamén algúns son demasiado abrasivos para os pezuños. Neste grupo as instalacións non son funcionais (demasiados obstáculos), as salas de espera teñen demasiada pendente, as zonas de paso teñen demasiada altura, hai chanzos na entrada ou saída da sala de muxido, así como na zona da cornadiza etc. En canto aos cubículos, cremos que están mal dimensionados, cun nivel de recheo insuficiente, duros, sucios e mollados. Finalmente, a ventilación nos establos non é a adecuada. Unha vez descritos todos os puntos, comezamos a falar de datos. Vemos no grupo A como ningún dos 25 establos supera o 21 % de vacas coxas e, dentro deses 25, 7 nin sequera chegan a ter un 10 % de vacas coxas. Soamente o establo núm. 5 supera as 50 vacas coxas no período de tempo do estudo.

Gandería Casa Gallardo de Guntín (Lugo)

Distribuidas por:

Avda. Terra Cha, 11 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) e-mail: info@dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com

Telf.: 982 310 026 659 445 627 660 417 676 Fax: 982 310 295

AFRIGA ANO XX - Nº 112

afriga112_podoloxia.indd 51

18/08/2014 22:55

podoloxía

TODAS AS VACAS COXAS QUE APARECEN NESTES 50 ESTABLOS SON ATENDIDAS POLO SERVIZO DE PODOLOXÍA NUN PERÍODO DE TEMPO CURTO. COMO RESULTADO DISTO AS LESIÓNS NON TENDEN A CRONIFICARSE

Vacas coxas/grupo A 450 400 350 300

Xa que logo, o número de lesións do grupo A tamén é bastante inferior ao do grupo B xa que se produciron ata un 42,02 % menos de lesións.

250 200 150

N° de lesións por grupo

100 50 0

1200 1

3 4

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

N° de vacas

N° de vacas coxas

1000

% de vacas coxas

800

Analizamos agora o grupo B e comprobamos como ningún dos 25 establos é capaz de baixar do 35 % de vacas coxas e 11 deses establos supera o 50 % de vacas coxas.

600 400

Vacas coxas/grupo B

200 700

0 600

D. Interdixital

% COXAS 47.51 51.57 53.28 66.96 67.61 42.65 37.04 35.33 37.58 50.57 41.94 60.67 41.79 42.07 37.76 46.15 53.17 46.06 51.16 57.03 41.11 93.22 39.9 52.55 39.97

D. Dixital

COXAS 172 82 73 75 48 119 70 53 59 44 13 108 112 69 37 24 67 76 88 73 111 110 241 72 265

Formigo

TOTAL VACAS 362 159 137 112 71 279 189 150 157 87 31 178 268 164 98 52 126 165 172 128 270 118 604 137 663

Deformación

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

N° de lesións por grupo

Laminite

% COXAS 10.55 6 11.61 6.76 14.58 15.87 18.97 16.46 9.8 18.35 18.03 19.84 20.65 20.9 18.18 20.37 11.73 7.69 5.78 14.1 20.91 14.65 8.28 9.21 15

Desgaste

COXAS 25 3 39 10 56 20 22 40 5 29 44 25 19 14 8 11 21 3 10 33 46 23 13 7 18

Absceso

TOTAL VACAS 237 50 336 148 384 126 116 243 51 158 244 126 92 67 44 54 179 39 173 234 220 157 157 76 120

Separación

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Úlcera

265 991

195 692

9 38

16 27

37 244

5 63

18 106

94 548

18 146

500

400

Grupo A Grupo B

300

200

% de lesións

100

59,12% 60

0 1

3 4

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

N° de vacas

N° de vacas coxas

% de vacas coxas

No mesmo período de tempo, o grupo B tivo un 32,17 % máis de vacas coxas que o grupo A. % Vacas coxas

% Vacas coxas

40 30 20

46,36%

17,1%

10 0

40 35

Grupo A

Grupo B

30 25 20 15

14,19%

10 5 0 Grupo A

Grupo B

En canto ao prognóstico das lesións, vemos como os resultados dos dous grupos son moi similares. Isto é debido a que, como xa dixen ao comezo, os 50 establos do estudo están nun programa de recorte funcional e tamén é debido a que todas as vacas coxas que aparecen nestes 50 establos son atendidas polo servizo de podoloxía nun período de tempo curto. Como resultado disto as lesións non tenden a cronificarse.

NUEVA GAMA Intra Hoof-fit: Spray y gel para curar y proteger la piel de los animales • Muy efectivo en pezuñas, ubres, ombligos, cuernos y cicatrices • Libre de antibióticos • Fácil de usar • Con Aloe Vera y minerales quelatados

- Distribuidor Galicia: ZOONORT www.zoonort.com - Distribuidor otras comunidades: ANKA www.anka.com - Importador España: SOKEPA www.sokepa.com

C/Bernat Etxepare 4, Bajo • 20280 Hondarribia (Guipuzkoa) • Tel. (+34) 619 244 837

AFRIGA ANO XX - Nº 112

afriga112_podoloxia.indd 52

18/08/2014 22:55

podoloxía

Prognóstico das lesións/grupo A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

TOTAL VACAS 237 50 336 148 384 126 116 243 51 158 244 126 92 67 44 54 179 39 173 234 220 157 157 76 120

COXAS 25 3 39 10 56 20 22 40 5 29 44 25 19 14 8 11 21 3 10 33 46 23 13 7 18

% COXAS 9 1 7 2 9 6 5 13 2 4 12 5 5 5 2 5 5 0 1 6 10 5 0 2 4

ESTAR NUN PROGRAMA DE RECORTE FUNCIONAL É UNHA BOA FERRAMENTA PERO, SE NON VAI ACOMPAÑADO POR UN BO MANEXO E POR UNHAS INSTALACIÓNS EFICIENTES, NON IMOS OBTER UNHA BOA SAÚDE PODAL NOS RABAÑOS DAS NOSAS GANDERÍAS

450 400

7% 22.9 visita iten rep

350 300 250 200 150 100 50 0

3 4

N° de vacas

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 N° de vacas coxas

% de vacas repetidoras

20.000 €

TOTAL VACAS 362 159 137 112 71 279 189 150 157 87 31 178 268 164 98 52 126 165 172 128 270 118 604 137 663

COXAS 172 82 73 75 48 119 70 53 59 44 13 108 112 69 37 24 67 76 88 73 111 110 241 72 265

% COXAS 45 13 21 15 16 33 17 14 10 11 2 19 19 16 11 5 12 18 17 19 24 19 102 18 68

16.000 €

700

14.000 € 12.000 €

600

4% 24.9 visita iten rep

500

400

10.000 € 8.000 €

TOTAL VACAS 237 50 336 148 384 126 116 243 51 158 244 126 92 67 44 54 179 39 173 234 220 157 157 76 120

6.440

6.000 € 4.000 €

300

2.000 € 0€

200

Grupo A

100

Grupo B

0 1

3 4

N° de vacas

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 N° de vacas coxas

% de vacas repetidoras

Nos custos por tratamentos o grupo B tamén sae prexudicado fronte ao grupo A, pois gastou ata 12.404 € máis ao longo do estudo. Custo dos tratamentos (€) ESTABLOS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

18.844

18.000 €

Prognóstico das lesións/grupo B 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Custo total de tratamentos Custo total de tratamentos

GRUPO A 280, 04 46.95 450.07 84.32 577.2 237.81 266.39 431.03 37.32 364 549.01 280.26 196.93 299.52 104.71 317.51 283.84 11.75 174.42 377.1 381.27 273.91 151.76 101.8 161.08

TOTAL VACAS 362 159 137 112 71 279 189 150 157 87 31 178 268 164 98 52 126 165 172 128 270 118 604 137 663

GRUPO B 2,111.96 709.3 795.53 739.32 510.08 1,438.69 744.98 595.31 523.6 517.91 72.57 929.56 900.06 693.57 554.11 266.43 802.93 650.46 795.52 669.97 1,151.68 960.05 1,257.42 709.56 1,643.62

CONCLUSIÓNS Tras a análise destes datos, podemos sacar algunhas conclusións: • Non se observa unha gran diferenza no prognóstico das lesións entre os dous grupos. • Estar nun programa de recorte funcional é unha boa ferramenta para ter unha boa saúde podal pero, se non vai acompañado por un bo manexo e por unhas instalacións eficientes, non imos obter uns resultados desexables, é dicir, unha boa saúde podal nos rabaños das nosas ganderías. • Ter unha mala saúde podal implica perder diñeiro: -perda de produción -perda de condición corporal -dor -infertilidade -sacrificio prematuro

ios

pat OS de e D t A zan esli m d RAYALDO i t 2c an FIDtamientoestrechodede4 cm Tra

do ncho llas aya i • R yado a e parr a • R yado d a •R

alea es V go l l a arb a - Lu 488 d el C 1 anu - Traba 630 28 M n e a Ju betot 1 158 r Vila 659 12 : l e T .

AFRIGA ANO XX - Nº 112

afriga112_podoloxia.indd 54

18/08/2014 22:55

Foro BVD Señales de alarma que podrían indicar una infección por BVD en el rebaño “La mayoría de los rebaños sufren un ratio de abortos de entre el 1 y el 2 %”. “Algunos rebaños, desafortunadamente, pueden sufrir un brote de abortos debido a la BVD, lo que no es común, pero donde las pérdidas pueden aumentar hasta el 10 %”.

Según un estudio que se realizó en Europa entre veterinarios y ganaderos, muchos veterinarios asocian la infección por BVD con problemas y pérdidas reproductivas en los rebaños, mientras que los ganaderos lo asocian más a problemas de tipo respiratorio. ¿Esto se debe a que las pérdidas reproductivas son difíciles de cuantificar o están subestimadas? “La mayoría de los rebaños sufren un ratio de abortos de entre el 1 y el 2 %”, comenta Josep Soler, veterinario de Irod Servet SLP. “Pero los rebaños diagnosticados de BVD pueden llegar a alcanzar ratios de abortos del 5 %, sin incluir los abortos tempranos, en los primeros tres meses de gestación, que pasan totalmente desapercibidos”. “Algunos rebaños, desafortunadamente, pueden sufrir un brote de abortos debido a la BVD, lo que no es común, pero donde las pérdidas pueden aumentar hasta el 10 %”. La infección por BVD puede afectar al rebaño en su rendimiento reproductivo de formas muy diferentes: - Abortos - Muerte embrionaria temprana - Fallo en la fertilidad - Anoestros asociados a una función ovárica insuficiente - Vacas con un nivel alto de inmunodepresión, lo que significa que están más enfermas de lo habitual y les cuesta parir un ternero. - Terneros débiles y enfermizos a los que les cuesta tirar adelante y que, a menudo, mueren. “Veterinarios y ganaderos han entendido que la infección por BVD causa daño en el embrión, provocando muerte embrionaria temprana y vuelta al celo”, comenta Josep Soler.

Josep Soler IROD SERVET SLP

afriga112_pub_boeringher.indd 55

“En un estado gestacional más avanzado, puede causar momificación fetal y abortos. Aunque hay publicaciones que han mostrado que se produce inflama-

ción uterina y disfunción ovárica que podrían contribuir a que la vaca tardara más tiempo en concebir y tuviera más fallos reproductivos”. “Hay también evidencias de que la infección aguda por BVD influye en la producción de progesterona durante el ciclo estral en la vaca”. “Los niveles de progesterona son importantes para garantizar la supervivencia y el crecimiento del embrión; bajos niveles se han asociado a menores tasas de supervivencia fetal”.

Exposición al virus El modo en que la vaca se ve afectada por la infección de la BVD viene determinado por el momento en el que se vio expuesta al virus, en relación a cuando comenzó su gestación: - Si se infectó en el momento en el que se cubrió o inseminó, lo que se observan son bajas tasas de fertilidad y muerte embrionaria temprana. - Si la infección se produce entre los días 30 y 110 de gestación, normalmente se observa muerte fetal pero, si el feto sobrevive, este se convierte en un ternero persistentemente infectado o PI, que será una fuente de infección para el resto del rebaño desde su nacimiento y durante toda su vida. - Si la infección se produce entre los días 100 y 150 de gestación, lo que se observan son malformaciones congénitas y abortos. Estos animales son los que se reconocen más fácilmente como fuente de infección para el resto del rebaño, y son capaces de difundir el virus al resto de vacas del rebaño, también a las que estén preñadas y a sus crías. Además, a menudo se asume que algunos animales PI pueden ser aparentemente sanos y ser capaces de crecer. Estos terneros van a estar siempre infectados y, si son capaces de quedar preñados, van a producir siempre otros terneros PI.

Señales de la enfermedad “Mucha gente cree que la infección por BVD es difícil de detectar, pero la BVD está asociada a muchas pequeñas señales, especialmente del sistema reproductivo”, comenta Josep Soler. Estos son los indicadores clave relacionados con la infección por BVD: - Abortos y nacimientos prematuros - Mortinatos - Terneros nacidos débiles, especialmente con hipoplasia de cerebelo y microftalmia - Nacimiento de terneros con poco peso y malas tasas de crecimiento - Altos niveles de diarrea y neumonía en terneros, asociadas a la inmunodepresión y a infecciones secundarias “Un diagnóstico preciso de gestación y reconfirmación posterior de preñez puede determinar el nivel de reabsorciones y muerte embrionaria temprana”, comenta. “En el caso de los abortos tardíos, donde el feto es evidente, puede ser útil observar posibles deformidades que puedan sugerir una infección por el virus de la BVD”. Los más frecuentes, si la infección por el virus de la BVD es la causa, pueden ser: deformidades óseas en las caderas, en el cuello y en la cabeza; lesiones en la piel y tamaño más pequeño de lo habitual. “En los toros jóvenes también se subestima el riesgo de transmisión de BVD. Aunque un toro PI puede ocasionar el mismo problema que una novilla PI, los toros con infecciones agudas, y a veces transitorias, pueden albergar el virus en el semen después de varios meses después de la infección”, comenta Soler. “Lo mejor, en temas relacionados con la salud de su rebaño, es trabajar junto con su veterinario para conocer el estatus de su rebaño y desarrollar una pauta de control y manejo acorde con su explotación”.

18/08/2014 22:54

publirreportaxe

GRANJA HUERTA EL CORONEL TAMBIÉN UTILIZA ENERMILK EN CUALQUIER ÉPOCA DEL AÑO

En la granja también disponen de buenas sombras y agua fresca abundante para luchar contra el calor

La Granja Huerta El Coronel, situada en Dos Torres (Valle de los Pedroches, Córdoba), fue fundada en el año 1972 por Paco y María Loreto. Sus hijos Francisco y Jose Luis Ruiz García son los que continúan con la explotación, que en la actualidad cuenta con 155 animales, de los cuales 75 son vacas en ordeño.

os hermanos Ruiz siempre se han criado en el mundo del vacuno de leche y de ahí les viene ese entusiasmo por hacer evolucionar tanto su granja como el sector de producción láctea en su comarca. Respecto a la granja, se reparten el trabajo para que pueda ser más eficaz y funcional: Francisco se ocupa del ordeño y de la administración, mientras Jose Luis se encarga de la reproducción y de la alimentación. En la actualidad disponen de 40 hectáreas arrendadas, que utilizan para sembrar cereal y que posteriormente ensilan. “Además, en el unifeed utilizamos una mezcla que traemos de la Cooperativa San Isidro. Hacemos dos ordeños y le entregamos la leche a Covap”, nos comenta Francisco. Disponen de buenas sombras y ventilación forzada para reducir el estrés por calor, que en esta zona es importante. En estos momentos están construyendo una nueva nave para terneras y novillas. Por otra parte, se plantean el aumento de producción para el año 2015, debido a la eliminación de las cuotas. “La primera inseminación a las novillas la hacemos a los 14-15 meses con un alto porcentaje de éxito”, apunta Jose Luis. El intervalo entre partos es de 407 días y ahora están con 145 días en leche. “Empezamos a utilizar Enermilk en el mes de marzo”, comentan los hermanos Ruiz, “y lo primero que notamos fueron las heces más consistentes, una reducción de los problemas de patas y una mejora importante en la condición corporal, teniendo en cuenta la buena producción que tienen nuestros animales. Para hacernos una idea, en abril ya estábamos en 39,5 litros; en mayo, en 41, y lo mejor es que, a pesar de la llegada del calor, nos hemos mantenido muy bien con 40 litros en junio y 40,42 litros en julio”.

Jose Luis (izquierda) y Francisco en su granja de Dos Torres. Al fondo, algunos de los ventiladores de la explotación para ayudar a combatir el estrés por calor

La reproducción desde que han comenzado a utilizar Enermilk también ha mejorado considerablemente. Sobre este aspecto, Francisco y Jose Luis destacan: “En abril empezamos a subir el porcentaje de éxito en las inseminaciones y ya en junio de este año ha sido espectacular. Hemos tenido un éxito de un 40 % frente al 22 % que tuvimos el año pasado. En julio, aunque aún no tenemos cerrados todos los datos exactos, también va a ser superior respecto al verano pasado”.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_publirreportaxe_Granja_el_coronel_galego.indd 56

18/08/2014 22:56

pub_innofarm.indd 57

18/08/2014 23:00

nutrición

A PRODUCIÓN DE BIOMASA DE ALGAS AUTÓCTONAS PARA A ALIMENTACIÓN DE VACÚN Na busca de fontes locais de proteína co fin de reducir a importación da soia, o cultivo

de algas convértese nunha alternativa a ter en conta, polo seu alto contido de proteína bruta e como medida para frear o cambio climático. Jorge Miñón Enxeñeiro agrónomo (Universidade de Valladolid)

INTRODUCIÓN Estase a falar moito da procura de fontes locais de proteína que substitúan total ou parcialmente a dependencia da cabana europea á soia importada. Neste sentido, as algas son unha posible solución, debido ao alto contido de proteína bruta que teñen e á versatilidade na súa produción, en sinerxía continua coa xestión de efluentes residuais gandeiros e como medida de loita contra o cambio climático. A continuación, realízase unha análise desta tecnoloxía de cultivo, así como da súa integración na alimentación de gando vacún e do seu contexto na Política Agraria Común (PAC). XESTIÓN DE EFLUENTES RESIDUAIS Como calquera outra especie vexetal, as algas demandan no seu crecemento nutrientes como o nitróxeno e o fósforo, os cales se atopan nos residuos gandeiros. As algas consomen da fase líquida dos residuos estes nutrientes no seu crecemento e permiten así depurar o efluente. No seu crecemento tamén realizan a fotosíntese e con iso fixan carbono, contribuíndo a secuestrar dióxido de carbono, gas causante do efecto invernadoiro. Na xestión de efluentes existen dous tipos de fotobiorreactores ou sistemas de cultivo de algas: fotobiorreactores de medio líquido (FBML) e fotobiorreactores de soporte sólido (FBSS).

Os fotobiorreactores de medio líquido (FBML) caracterízanse porque as algas están suspendidas nun medio líquido, como son a auga e mais os nutrientes. Neste sistema as algas van medrando e aumentando a concentración no medio de cultivo, ata que é tal a súa concentración que impide a entrada de luz no medio, momento no cal se alcanzou a máxima concentración e procédese a recoller. Para a súa recolección son varias as tecnoloxías, pero a máis común é o emprego de decantadores centrífugos (figura 1), por onde pasa o medio de cultivo do que se obteñen dúas fases, unha líquida e outra sólida ou torta de biomasa de algas (figura 2), que presenta unha humidade entre o 70-90 %, segundo a tecnoloxía empregada. Os fotobiorreactores de soporte sólido (FBSS) caracterízanse porque as algas medran adheridas sobre unha superficie sólida mergullada total ou parcialmente nunha corrente de auga con nutrientes. A recolección destas algas prodúcese cada dúas ou tres semanas, segundo condicións ambientais (figura 3). Esta recolección conséguese a través dun raspado, cepillado da superficie de cultivo ou pola recirculación de auga nun réxime maior ca o de crecemento, que provoca que as algas se desprendan. Unha vez recollido o soporte sólido, este non ten que volver a ser inoculado para que se produza outro novo ciclo, pois quedan algas suficientes adheridas no soporte sólido para desencadear un novo ciclo. Se comparamos ambos os sistemas de cultivo, o FBML precisa de instalacións complementarias, tales como o decantador centrífugo, que supón un investimento de mínima duns 30.000 €; en cambio, no FBSS a recolección non precisa deste investimento.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_nutricion_algas_galego_02.indd 58

15/08/2014 20:53

nutrición

Figura 1. Recolectado da biomasa de algas obtido por medio dun decantador centrífugo Fonte: www.kelstein.nl

Figura 2. Torta húmida de biomasa de algas Fonte: www.kelstein.nl

DESENVOLVEMENTOS REAIS DE INTEGRACIÓN DE CULTIVO DE ALGAS EN EXPLOTACIÓNS AGROGANDEIRAS Nos Países Baixos existe unha granxa que é a primeira con pegada de carbono negativa (figuras 4 e 5), é dicir, fixa máis carbono do que emite. Esta explotación, cunhas 220 vacas leiteiras, dispón dun sistema de dixestión anaerobia, onde xestiona os seus residuos. Coa enerxía que obtén, cultiva microalgas de forma intensiva, biomasa que logo lles dá para comer ás súas vacas, entre outras saídas (figura 6). Tamén nos EE. UU. o profesor Walter H. Adey na década dos noventa levou a cabo unha serie de investigacións e desenvolvementos que o levaron a executar un proxecto

Figura 3. Recolección de algas nun deseño de fotobiorreactor de soporte sólido (FBSS) Fonte: www.agrae.es

en Okeechobee (Florida), para reducir os elevados niveis de fósforo e nitróxeno provocados pola sobrefertilización dos campos de cultivo da contorna. O proxecto consistiu en realizar un by-pass do lago Okeechobee (figura 7) para canalizar parte da auga sobre un sistema tipo de FBSS que desenvolveu este profesor e denomínase Algal Turf Scrubber (ATS). A extensión do proxecto é de 2,6 hectáreas e ten automatizada a recolección da biomasa de algas, para posteriormente revalorizar esta como complemento na alimentación de gando vacún (figuras 7, 8, 9, 10, 11). Ademais, na Universidade de Maryland, o profesor Adey aplicou o mesmo sistema de cultivo, pero esta vez co obxectivo de depurar un efluente de granxa por medio de algas cultivadas en ATS.

BATIDOR CENTRÍFUGO • Cañón hidráulico dirigible • Combinación del agitador de hélice con la

bomba centrífuga • Especial para mover la arena sedimentada en

el fondo del pozo • 5 metros de largo + 2 cabezales (opcional) • 100 CV de potencia absorbida, según densidad del purín • 540 revoluciones

TÉCNIC AMEN TESTAD TE O

sed La soL ime uci nta ón da par en e a L L po a ar zo d ena e pu rín

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_nutricion_algas_galego_02.indd 59

15/08/2014 20:53

nutrición

Figura 4. Logo da granxa Kelstein, nos Países Baixos, unha granxa de vacún con balance de carbono negativo Fonte: www.kelstein.nl

Figura 6. Consumo de bloque húmido de algas na granxa Kelstein Fonte: www.kelstein.nl

Figura 7. Vista aérea de Algal Turf Scrubber no lago Okeechobee (Florida, EE. UU.) Fonte: www.hydromentia.com

Figura 5. Vista da granxa Kelstein Fonte: www.kelstein.nl

AS ALGAS PRODUCIDAS NA PROVINCIA DE BURGOS POLO SISTEMA FBSS DERON UN CONTIDO EN PROTEÍNA BRUTA (PB) DO 47 %, O QUE PERMITE QUE, A PARTIR DO RESIDUO LÍQUIDO DUNHA VACA, SE OBTEÑAN UNS 471 KG DE PB ANUAIS USO COMO MATERIA NOS PENSOS O uso de calquera materia prima nun penso animal debe estar suxeito ao cumprimento da Directiva 1999/29/CE e á súa transposición ao ámbito español no Real decreto 465/2003, o cal prohíbe a mestura de materias primas, co fin de que se cumpra co límite de substancias non desexables que recolle a devandita orde. No caso das algas que foron producidas a partir de residuos de orixe gandeira, convén ter a precaución de ver se se cumpre con estes límites. Os lisieres ou xurros de granxas de producións intensivas caracterízanse por ter presenza de metais pesados, tales como cadmio (Cd), cobre (Cu) ou cinc (Zn). Estes metais están presentes nos residuos gandeiros, principalmente porque son incorporados en forma de complementos para previr ou curar determinadas enfermidades ou patoloxías nos animais. O grupo do profesor Walter H. Adey en EE. UU. desenvolveu a unha escala de planta piloto a produción de algas e posterior aproveitamento gandeiro, onde se estableceron os niveis de metais pesados da biomasa de algas. Na táboa 1 móstrase a relación de metais pesados con base nestas experiencias, co seu límite correspondente de acordo co RD 465/2003. Todos os niveis de metais pesados están moi por debaixo do legal establecido; de feito, recuperar estes elementos por medio das algas para posteriormente utilizalos como materia na formulación dos pensos supón pechar o ciclo. EXEMPLO PRÁCTICO. DESEÑO DUNHA EXPLOTACIÓN DE 100 VACAS Segundo os datos ofrecidos polos desenvolvementos de Wilkie e Mulbry (2002) e de Kebede-Westhead et al., (2003), exponse o seguinte exemplo de integración de pro-

Figura 8. Vista de canles do sistema Algal Turf Scrubber Fonte: www.hydromentia.com

dución de algas para xestionar os residuos gandeiros e obter biomasa coa que alimentar o gando. Supoñamos que temos unha explotación de vacún. Cada vaca produce diariamente 301 g de nitróxeno total (NT). Por medio dunha balsa de decantación ou dun separador, parafuso sen fin, decantador etc., sepárase a fase líquida deste esterco, que ten ao redor de 200 g/NT. Esta fase líquida introducímola no Algal Turf Scrubber, que é capaz de producir diariamente 22 g de materia (10 % humidade) ao día, que supón o consumo de 2,5 g/NT/día, é dicir, se queremos xestionar os 200 g/NT/día dunha vaca necesitamos 80 m2 de cultivo de algas por vaca. A biomasa obtida da xestión íntegra do residuo dunha vaca será de 1,76 kg/ vaca (biomasa ao 10 % humidade). Estes datos son os que recollen Wilkie e Mulbry (2002) e Kebede-Westhead et al., (2003), pero experiencias realizadas con similar tecnoloxía de cultivo (FBSS) na provincia de Burgos demostraron unha produtividade media anual de 5 g/MS/día, unha vez establecidas as poboacións de algas no soporte sólido (a partir do segundo ano), e un cociente medio de consumo de nitróxeno de 0,375 g/m2/ día, o que suporía ampliar a superficie de cultivo necesaria por vaca a 533 m2 no canto de 80 m2. Isto quere dicir que, se xestionamos integramente o nitróxeno que achega unha vaca ao longo dun ano para producir algas, estamos a obter 960 kg de MS. As algas producidas na provincia de Burgos polo sistema FBSS deron un contido en proteína bruta (PB) do 47 %, o que permite que, a partir do residuo líquido dunha vaca, se obteñan uns 471 kg de PB anuais. Cómpre indicar que a tecnoloxía de cultivo de algas, ben sexa nos sistemas FBML ou FBSS, permite que a superficie de cultivo sexa superior á superficie ocupada de chan e téndese a desenvolver estes sistemas na dimensión vertical, como se mostra na figura 13.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_nutricion_algas_galego_02.indd 60

18/08/2014 23:04

pub_nanta.indd 61

19/08/2014 09:58

nutrición Táboa 1 Figura 9. Vista de mecanismo de recolección de biomasa de algas en Algal Turf Scrubber Fonte: www.hydromentia.com

Figura 10. Descarga do mecanismo de recolección coa biomasa de algas recolectadas Fonte: www.hydromentia.com

Figura 11. Vista de vacas comendo unha ración con algas Fonte: www.hydromentia.com

Residuos gandeiros * N (ppm) P (ppm) K (ppm) Ca (ppm) Mg (ppm) B (ppm) Cu (ppm) Fe (ppm) Mn (ppm) Mo (ppm) Si (ppm) Zn (ppm) Al (ppm) Ba (ppm) Cd (ppm) Ni (ppm) Pb (ppm)

499.000 20.600 16.300 10.900 5.340 20,3 84,1 1.790 310 2,74 158 396 802 29,8 0,41 3,8 5,9

Dixestato de residuos gandeiros * 70.900 14.700 17200 18.400 4.170 26 106 754 304 1,38 1.640 419 2.170 11,1 0,18 2,2 4,5

Real decreto 465/2003 1 10

Nivel máximo tolerable na dieta ** 80 1.000 1.000 10 500 1.000 0,5 50 30

* Datos tomados da investigación de Wilkie e Mulbry (2002) ** Miller (1979) e NRC (1989)

EXPERIENCIAS DE CONSUMO DE ALGAS EN GANDO VACÚN O aparello dixestivo dos ruminantes fainos especialmente indicados para a dixestión das algas. Non obstante, esta afirmación depende de dous factores que definen o tipo de incorporación á formulación: a mestura na ración e o tipo de secado. A fracción de carbohidratos é a que máis problema presenta debido á parede celular. Recoméndase incorporar as algas frescas no penso de forma homoxénea ou secalas de forma que non se desnaturalicen as paredes das células; neste sentido é o secado natural o que mellor funciona e o risco de podremia é un factor a ter en conta. Existe tecnoloxía de secado que permite manter a calidade da biomasa. Hai especies de algas que presentan unha mellor degradabilidade de carbohidratos. No caso de Spirulina, incorporar máis dun 20 % na ración permite unha dixestión eficiente dos carbohidratos, ao contrario doutras algas como Chrolella ou Scenedesmus obliquus (Gouveia et al., 2008). Doutra banda, o consumo de Spirulina demostrou incrementar a proteína microbiana e reducir así o tempo de retención no rume (Quigley e Poppi, 2009). Polo xeral, os ensaios con Spirulina en vacún tiveron bos resultados e esta achega traduciuse na formulación nun incremento do 21 % na cantidade de leite producido (Kulpys et al., 2009), así como nun incremento na súa calidade: respecto das vacas que non foron alimentadas con algas conseguiuse entre un 17-25 % máis de graxa, un 9,7 % máis de proteína e un 11 % máis de lactosa segundo apuntan Simkus et al. (2007, 2008). Igualmente, os ácidos graxos saturados diminuíron aumentando os ácidos graxos monoinsaturados (Christaki et al., 2012). O consumo de Spirulina tamén está asociado ao descenso de células somáticas do leite (Simkus et al., 2007). En resumo, a incorporación desta alga contribúe a mellorar a calidade do leite e o seu valor nutritivo.

Figura 12. Esquema de xestión integrada de residuos para a obtención de biomasa de algas

Usando pequenas cantidades de algas nas formulacións dos pensos, tamén se pode mellorar a resposta inmune, aumentando a taxa de crecemento, a resistencia a enfermidades e a estimulación prebiótica, así como a mellora da conversión dos pensos e da reprodución (Harel e Clayton, 2004). A aparencia externa dos animais vese mellorada, mostrando un brillo na capa de pelo (Certik e Shimizu, 1999). Tamén hai autores que apuntan que a calidade do esperma dos touros aumenta. Polo xeral, cando os ruminantes consomen algas aumenta neles o consumo de auga e a excreción de ouriños (Marin et al., 2009), provocado pola achega de sales minerais. CONTEXTO NA POLÍTICA AGRARIA COMÚN Aínda que a actividade gandeira se desenvolva de forma local, hai que ver o contexto mundial no que se enmarca. Este contexto está definido pola Organización Mundial do Comercio (OCM), á cal pertence a UE, que obriga os gobernos a eliminar medidas de proteccionismo na agricultura: eliminar subvencións á produción, aranceis etc. Pero dentro destas axudas, que se catalogan de forma cromática, as axudas da caixa verde están ben vistas pola comunidade internacional, isto é, a OCM. Por tanto, se queremos manter unha agricultura con axudas, estas deberanse derivar a

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_nutricion_algas_galego_02.indd 62

19/08/2014 17:24

pub_ascol.indd 63

19/08/2014 17:05

nutrición

Figura 13. Vista de fotobiorreactores de medio de cultivo en “V” Fonte: www.novagreen-microalgae.de

beranse derivar a fins sustentables co medio ambiente, é dicir, “verdificar as axudas e subvencións”, xa que son as únicas que, baixo a escusa de protexer ao medio ambiente, están ben vistas pola comunidade internacional. Pero esta “verdificación” non ten por que supor un lastre no día a día das explotacións e nos petos dos gandeiros. Como se mostrou, o emprego de sistemas de produción de algas integrados nas explotacións gandeiras supón dende o punto de vista medioambiental xestionar os residuos gandeiros e fixar carbono, mitigando así gases de efecto invernadoiro. Tamén en canto á rendibilidade da explotación supón obter unha biomasa de algas adecuada para o autoconsumo desta, BIBLIOGRAFÍA Certik, M., and Shimizu, S. (1999). Biosíntesis and regulation of microbial polyunsaturated fatty acid production. Journal of Biosciences and Bioengineering, 87, 1-14. Christaki, E.; Karatzia, M.; Bonos, E.; Florou-Paneri, P.; Karatzias, C., (2012): Effect of dietary Spirulina platensis on milk fatty acid profile of dairy cows. Asian Journal of Animal and Veterinary Advances 7, 597–604. Gouveia, L.; Batista, A. P.; Sousa, I.; Raymundo, A.; Bandarra, N. M., (2008). Microalgae in novel food products, In: K. N. Papadopoulos (ed.), Food Chemistry Research Developments. Nova Science Publishers, New York, pp. 1–37. Harel, M., Clayton, D. (2004). Feed formulation for terrestrial and aquatic animals. US Patent 20070082008 (WO/2004/080196). Kebede-Westhead, E. Pizarro, C. Mulbry W.W. (2003). Production and nutrient removal by periphyton grown under different loading rates of anaerobically digested flushed dairy manure. Journal of Phycology, 39; 1275–1282 Kulpys, J.; Paulauskas, E.; Pilipavicius, V.; Stankevicius, R., (2009): Influence of cyanobacteria Arthrospira (Spirulina) platensis biomass additive towards the body condition of lactation cows and biochemical milk indexes. Agronomy Research 7, 823–835. Miller, W.J., 1979. Dairy Cattle Feeding and Nutrition. Academic Press, New York, 411p. NRC, 1989. Nutrient Requirements of Dairy Cattle, sixth revised ed. update. National Research Council, National Academy Press, Washington, DC, 158p.

mellorando a súa rendibilidade, ademais de ter a posibilidade de xerar e verificar dereitos de emisións de carbono que poder venderlles ás industrias emisoras de gases de efecto invernadoiro, tal e como promoven os proxectos Clima do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente. Na nova Política Agraria Común 2014-2020 (PAC) asentouse o anterior en cinco alicerces: sustentabilidade, crecemento verde, biodiversidade e protección do medio ambiente, agricultura en toda Europa e, por último, seguridade alimentaria e comercio xusto. Sobre estes cimentos desenvólvense as novas políticas de desenvolvemento rural, co obxectivo de aumentar a competitividade dos gandeiros e agricultores por medio de axudas/subvencións aos investimentos, pero neste novo período estes, ademais do compoñente produtivo, terán que ter outro ambiental. Neste sentido, dende o 2012 Australia é pioneira en transformar as subvencións á agricultura e gandería en pagamentos directos en concepto de canto carbono fixaron ou evitaron emitir, recoñecendo o papel dos agricultores e gandeiros como os que máis contribúen a mellorar o medio ambiente. Na Unión Europea, o programa de proxectos LIFE+ promove a demostración de novas tecnoloxías que contribúan a mellorar o espazo natural. O proxecto LIFE+Integral Carbon (LIFE 13ENV/ES/001251) ten como obxectivo reducir a emisión de gases de efecto invernadoiro no sector agrogandeiro e aumentar a súa competitividade co desenvolvemento e a posta en funcionamento integrada de fotobiorreactores de captura de gases de efecto invernadoiro en agroindustria. Quigley, S. P.; Poppi, D. P., (2009): Strategies to Increase Growth of Weaned Bali Calves. Australian Centre for International Agricultural Research, Canberra, pp. 1–90. Simkus, A.; Oberauskas, V.; Laugalis, J.; Zelvyte, R.; Monkeviciene, I.; Sedervicius, A.; Simkiene, A.; Pauliukas, K., (2007): The effect of weed Spirulina Platensis on the milk production in cows. Veterinarija ir Zootechnika 38, 60. Simkus, A.; Oberauskas, V.; Zelvyte, R.; Monkeviciene, I.; Laugalis, J.; Sederevicius, A.; Simkiene, A.; Juozaitiene, V.; Juozaitis, A.; Bartkeviciute, Z., (2008): The effect of the microalga Spirulina platensis on milk production and some microbiological and biochemical parameters in dairy cows. Zhivotnov’dni Nauki 45, 42–49. Wilkie, A.C. Mulbry W.W. (2002). Recovery of dairy manure nutrients by benthic freshwater algae. Bioresource Technology, 84; 81–91 WEBS DE CONSULTA - http://www.agrae.es - http://www.algaeindustrymagazine.com - http://www.algalturfscrubber.com - h ttp://ec.europa.eu/environment/life/index.htm?utm_ source=mandiner&utm_medium=link&utm_ campaign=mandiner_201309 - http://www.hydromentia.com - http://www.kelstein.nl - http://www.magrama.gob.es/es/cambio-climatico/temas/ fondo-carbono/Proyectos_Clima.aspx - http://www.novagreen-microalgae.de - http://www.walteradey.com

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_nutricion_algas_galego_02.indd 64

18/08/2014 23:07

pub_nual.indd 65

18/08/2014 23:08

pub_progenex.indd 66

20/08/2014 13:27

pub_progenex.indd 67

20/08/2014 13:28

ensilado

PRODUTIVIDADE E VALOR NUTRICIONAL DO XIRASOL CULTIVADO PARA FORRAXE (II)

Colleitadora picadora autopropulsada para ensaios de millo e xirasol no CIAM

Este artigo é a continuación do traballo publicado no número 109 da revista Afriga e nel recóllense novos aspectos vinculados ao ensilado do xirasol en comparación co do millo forraxeiro. G. Flores-Calvete , B. Fernández-Lorenzo, S. Pereira-Crespo, A. Aguión-Sandá, J. Valladares Alonso, T. Dagnac, C. Resch Zafra, A. González-Arráez e N. Díaz-Díaz Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) 1 gonzalo.flores.calvete@xunta.es 1

CALIDADE FERMENTATIVA DA ENSILAXE DE XIRASOL O baixo contido de materia seca é considerado unha das desvantaxes do cultivo de xirasol posto que, como vimos anteriormente, a planta acumula moita humidade no talo e no receptáculo floral, aínda en estadios avanzados de desenvolvemento. Con frecuencia atopamos na bibliografía resultados que amosan unha calidade de conservación razoablemente boa, seguindo os clásicos criterios de pH e contido en N-amoniacal e ácidos de fermentación, cando se ensila o xirasol cun alto contido en humidade. Como se expuxo na táboa 2, resultado do traballo de Demarquilly e Andrieu (1972) [Afriga 109, p. 80], o contido en MS das ensilaxes procedentes de plantas de xirasol recollidas entre os 80 e os 137 días tras a sementeira situábase no rango entre 10,4 % e 23,6 %. A pesar da alta humidade do cultivo, o pH final acadado oscilou entre 3,8 a 4,0, o contido en N-NH3 entre 5,5 e 7,5 % MS e a concentración de ácido láctico entre 7,1 a 8,8 % MS, o que denota unha boa calidade de conservación da forraxe ensilada. Estudando o efecto da data de colleita do cultivo de xirasol sobre a calidade da ensilaxe, Edwards et al. (1978) indicaban que aínda en estados precoces, con baixo contido de MS, as ensilaxes obtidas presentaban unha fermentación

láctica, cunha conservación satisfactoria do valor nutricional da forraxe orixinal. Donaldson et al. (1980) indican que para unha ensilaxe de xirasol cortado en estado de floración que presentaba un contido en MS de só 14,3 % se obtivo un valor de pH de 4,0 e denotou unha boa calidade de conservación. De forma similar, Zea e Díaz (1990), para ensilaxes de xirasol realizadas entre os estados de botón floral e 100 % de floración, sinalan valores tamén moi baixos de MS (15,3 % e 17,2 %), a pesar do cal o pH das ensilaxes oscilou entre 4,2 e 3,9, respectivamente. A planta de xirasol ten un contido en azucres moderado e unha alta capacidade tampón, similar á da alfalfa, e o valor da relación azucres/capacidade tampón é aproximadamente igual a 1,5 no momento de ensilar (Weissbach, 2007). Por esta razón, aínda que a ensilaxe de xirasol poida presentar altas proporcións de ácido láctico, é relativamente frecuente que presenten valores de pH superiores aos habituais nas ensilaxes de millo e de sorgo. Utilizando a ecuación MSmin (%)= 45 – 8(S/BC), que relaciona o ratio entre a concentración de azucres (S) e a capacidade tampón (BC) que presenta unha forraxe co valor mínimo de MS necesario para obter unha fermentación libre de butírico (Weissbach et al., 1974), sería necesario que a planta de xirasol no momento de ensilar (S/BC=1,5) tivese unha MS do 33 %. Este valor é claramente superior aos valores habituais para este cultivo, polo que, en opinión dos anteriores autores, sería necesario utilizar un aditivo no ensilado do xirasol, recollido con valores de MS baixos, para garantir unha correcta fermentación. Á hora de ensilar a planta de xirasol con altos valores de humidade, deben considerarse determinados efectos nega-

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_ensilado_millo.indd 68

19/08/2014 13:14

ensilado

tivos derivados desta práctica. Ademais do efecto negativo na calidade de conservación, unida á redución adicional do consumo voluntario causada pola alta humidade da ensilaxe (Balch e Campling, 1961; Van Soest, 1994), é de especial preocupación a elevada produción de efluente que se produce no silo coas conseguintes perdas de MS e o seu posible efecto ambiental. O volume de efluente producido nun silo depende, sobre todo, do nivel de materia seca da forraxe ensilada. Unha das ecuacións máis simples que relacionan os anteditos valores é V= 669,4 - 2,24 x D (Sutter, 1957), onde V= litros de efluente / tonelada de forraxe e D= contido en MS da forraxe en gramos/kg. Así, para un xirasol ensilado antes da floración co 10 % MS produciríanse 445 litros/tonelada, mentres que cando se ensila en estado de grao pastoso co 25 % MS se producirán 109 litros/tonelada e practicamente non se produciría efluente cando se acada o 29 % MS nas proximidades da madurez fisiolóxica da planta. Este efluente ten unha concentración de entre 4 e 100 g de MS altamente dixestible por litro (Offer et al., 1992), polo que as perdas de nutrientes poden ser moi elevadas. Por outra parte, o efluente procedente da ensilaxe é un poderoso contaminante da auga (Woolford, 1984; McDonald et al., 1991); por iso, dentro das boas prácticas agronómicas encamiñadas a evitar a contaminación das augas por escorredura e por infiltración no solo ou arrastre cara ás augas superficiais, débese incluír a redución ou eliminación dos efluentes en orixe, polo que se debe evitar ensilar forraxe de alta humidade.

Por tanto, en paralelo á produtividade da colleita e ao seu valor nutricional, na elección da data de corte debe considerarse o contido en MS da forraxe. Aproveitamentos precoces, ao redor da floración, producen ensilaxes moi húmidas, con MS<20 % e gran produción de efluente, aínda que de valor nutricional medioalto. Aproveitamentos máis tardíos, nos estados R7R8, permitirán maximizar a produción de MS e ENL por ha, situándose no rango de MS 25-28 %, co que a produción de efluente será moito máis baixa ou incluso nula. En contrapartida, a dixestibilidade da fibra será menor pero o valor enerxético unitario da planta pode quedar compensado polo incremento na concentración de aceite. Non parece haber vantaxes na realización de aproveitamentos máis tardíos na proximidade da maduración fisiolóxica das sementes, posto que a planta neste estado tan avanzado presenta unha inferior calidade nutricional e o material senescente do talo, de parte das follas e do capítulo pode presentar unha elevada contaminación fúnxica que comprometa a estabilidade aeróbica do ensilado (Woolford et al., 1984). Por iso, coa perspectiva de minimizar as perdas de efluentes e obter unha forraxe de mellor calidade e máis estable unha vez aberto o silo, un momento adecuado para ensilar sería cando a planta alcanzase o 25 % MS, ao redor da semana 5.ª tras o inicio de floración do cultivo.

ENSILADO DE MAÍZ Y GIRASOL EN MICROSILOS

TRATADO CON INOCULANTES

NO ES HIERBA, ES MAÍZ

PRECIOS ESPECIALES COMPRANDO DURANTE CAMPAÑA (AGOSTO Y SEPTIEMBRE)

SILO DE GIRASOL: aproximadamente, 14 % de proteína y 11 % de grasa SILO DE MAÍZ: aproximadamente, 31-35 % de materia seca y 30-34 % de almidón MEZCLAS HÚMEDAS A LA CARTA • Girasol-Maíz • Avena • Raigrás • Centeno

VENTAJAS DEL MICROSILO

• Disponibilidad del producto en las cantidades deseadas • Fácil y cómodo de transportar • Puede utilizarse directamente como comedero ad libitum • Puede estar al aire libre • Larga conservación: hasta 24 meses

Disponemos de maquinaria para preparar pastone y grano húmedo con nuestros maizes o con los suyos

Tels: 629 558 710 - 618 742 195 alfonsolasope@gmail.com

AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA112_ensilado_millo.indd 69

18/08/2014 23:14

ensilado

COMPARACIÓN COA ENSILAXE DE MILLO Co ánimo de ofrecer unha perspectiva de comparación da produtividade e valor nutricional do cultivo de xirasol coa do millo en condicións edafoclimáticas semellantes, faremos unha referencia aos valores medios rexistrados durante 12 anos no cultivo de millo forraxeiro en gran parcela (media de 25 ha/ano) na finca experimental do CIAM, en condicións de non irrigación, utilizando un total de 20 híbridos comerciais de ciclo medio e medio-curto, dependendo dos anos. As datas medias de sementeira e de colleita sitúanse entre o 16 de maio e o 30 de setembro, respectivamente, cun período de crecemento medio do cultivo de 137 días. Como pode observarse na táboa 7, a produción media neta anual (medida por pesada dos remolques en báscula ponte antes de descargar nos silos trincheira) foi de 12,6 t MS/ha, cunha forte oscilación entre 9,9 e 16,9 t MS/ha, na que o valor mínimo representou o 58 % do máximo, valores ambos rexistrados nos anos 2011 (valor mínimo da serie) e 2009 (valor máximo da serie), respectivamente. O rendemento de millo forraxeiro para ensilar no ano 2011 ofrecido por Sousa e Miranda (2012) para a Mariña lucense, como media de 180 ha, foi de 11,2 t MS/ ha. De entre os parámetros expostos na táboa 7, a maior variabilidade correspondeu precisamente ao rendemento de MS/ha, seguido do contido de amidón e de PB, mentres que os menos variables foron, por esta orde, MO, dixestibilidade e UFL/kg MS. Os resultados obtidos mostran que, en relación ao rendemento de MS por hectárea, a produtividade do xirasol medida en gran parcela no CIAM (7,4 t MS/ha no ano 2013) supón un 58,7 % da observada, de media, para o millo forraxeiro. Esta diferenza, se a comparamos coa produción de millo rexistrada o mesmo ano 2013 (9,98 t MS/ ha), redúcese ao 74,1 % da produción de millo. O contido en MS e MO da planta de millo no momento de colleita foi superior ao do xirasol (MS: 36,7 vs. 24,2 %, MO: 96,7 vs. 90,1 % MS, respectivamente). Os contidos de PB e FND foron semellantes para ambos os cultivos e o contido en FAD claramente superior para o xirasol (34,3 % MS) comparado co millo (22,3 % MS). En canto á dixestibilidade in vitro da materia orgánica, foi claramente superior para a planta de millo comparada coa de xirasol (medida esta sobre mostra desprovista de graxa) con valores de DMOIV de 70,7 vs. 50,8 %, respectivamente. Non obstante, cando se ten en conta a enerxía do aceite da planta de xirasol, o valor de UFL/kg MS é incluso lixeiramente superior ao do millo, con valores de 0,94 vs. 0,99 UFL/kg MS, respectivamente.

Ensilando en bolsa o xirasol do CIAM

Táboa 7. Valores medios de rendemento e valor nutricional obtidos no cultivo de millo forraxeiro para ensilar na finca do CIAM no período 2002-2013 Produción (t MS/ha)

FND

FAD

DMOIV

UFL

Media

12,6

36,7

96,7

6,9

42,1

22,3

33,3

70,7

0,94

Mínimo

9,9

33,6

96,2

6,1

38,7

25,8

67,6

0,91

Máximo 16,9

42,5

97,3

7,6

46,2

24,2

39,1

72,7

0,98

CV (%) 18,1

8,6

0,4

10,3

5,6

6,4

13,4

1,5

2,7

CV: coeficiente de variación; MS: materia seca (%); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); AM: amidón (% MS); EE: extracto etéreo (% MS); DMOIV: dixestibilidade da materia seca in vitro (%); UFL: unidades forraxeiras leite/kg MS

É de interese sinalar que, para o cultivo do millo e nas condicións de medio citadas, o rendemento está claramente condicionado polas precipitacións rexistradas no verán. Existe unha alta correlación entre o rendemento medio anual e as precipitacións rexistradas entre finais de primavera e meses de verán ata a floración do cultivo (data media 31 de xullo), de forma que a precipitación acumulada durante os meses de xuño a agosto explica un 81 % da variabilidade do rendemento medio anual do millo forraxeiro. Os resultados da análise de regresión indican que, a partir dunha precipitación acumulada mínima de 66 mm entre os meses de xuño e agosto, por cada 10 mm de choiva por riba desta cifra o rendemento do cultivo aumenta en 436 kg MS/ha. A correspondencia entre os valores de produción de materia seca e precipitación no período citado pódese observar no gráfico adxunto. Figura 1. Valores medios de precipitación acumulada anualmente durante o período xuño-agosto e o rendemento do millo forraxeiro na finca do CIAM durante o período 2002-2013 18.000 17.000 16.000

230 kg MS/ha mm xuño-agosto

210 190

15.000

170

14.000

150

13.000

130

12.000

110

11.000

10.000

9.000

Precipitación (mm)

Xirasol picado, listo para ser ensilado

Produción (kg MS/ha)

50 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_ensilado_millo.indd 70

19/08/2014 13:14

ensilado

DENTRO DAS BOAS PRÁCTICAS AGRONÓMICAS ENCAMIÑADAS A EVITAR A CONTAMINACIÓN DAS AUGAS POR ESCORREDURA E POR INFILTRACIÓN NO SOLO OU ARRASTRE CARA ÁS AUGAS SUPERFICIAIS, DÉBESE INCLUÍR A REDUCIÓN OU ELIMINACIÓN DOS EFLUENTES EN ORIXE, POLO QUE SE DEBE EVITAR ENSILAR FORRAXE DE ALTA HUMIDADE

USO DA ENSILAXE DE XIRASOL NO GANDO DE LEITE Comparado co millo forraxeiro, polo xeral a ensilaxe de xirasol presenta unha menor inxestión voluntaria nas vacas de leite (McGuffey e Shingoethe, 1980). Cando o aproveitamento da planta de xirasol se fixo no estado de floración e, por tanto, o contido en extracto etéreo non limita a súa achega na dieta, considérase que o factor que condiciona a menor inxestión destes ensilados é o seu baixo contido en materia seca. Non obstante, na bibliografía atópanse con certa frecuencia resultados de experimentos onde se dá conta dun bo comportamento das ensilaxes de xirasol para a produción de leite, aínda que na maior parte dos casos se refiren a vacas de potencial produtivo moderado ou en fases tardías da lactación. Por exemplo, Thomas et al. (1982) observan un nivel de inxestión da ensilaxe de xirasol mesmo superior ao de millo e unha maior produción de leite con vacas en metade e final de lactación e conclúen que a ensilaxe de xirasol é unha forraxe adecuada nesta fase. Outro tanto acontece co ensaio de Hubbel et al. (1985), no que para vacas Jersey en lactación observaron unha superior inxestión de materia seca e produción de leite (+2,2 kg/día) nas vacas alimentadas con ensilaxe de xirasol comparada coa de millo. Comparando o valor nutricional e a dixestibilidade in vivo de ensilaxes de millo e de xirasol (ambos os dous recollidos no estado do grao pastoso-duro) con vacas Holstein secas, Valdez et al. (1988a) observaron que a ensilaxe de millo tiña unha dixestibilidade da MS superior á do xirasol (DMO de 69,6 e 57,4 %, respectivamente) e atribuíron parcialmente esta diferenza ao elevado contido en EE do xirasol (11,3 % MS) comparado co do millo (4,0 % MS). Non obstante, a superior enerxía bruta da MS do xirasol motivou que a inxestión de enerxía dixestible fose semellante para ambas as forraxes a pesar das diferenzas en dixestibilidade, o que pode explicar parcialmente as respostas produtivas observadas en ensaios onde se utilizan ensilaxes de xirasol recollidos en estados relativamente avanzados de madurez. Os resultados son variables en función da proporción de xirasol na dieta de voluminosos. Leite (2002) observa que a substitución total da ensilaxe de millo pola de xirasol na dieta de vacas en lactación promoveu unha redución significativa do 17 % na inxestión de materia seca, mentres que unha substitución parcial (34 % e 66 %) non lle afectou ao consumo. Silva et al. (2004) nun ensaio con vacas de media produción concluíron que a inclusión parcial da ensilaxe de

xirasol non lles afectou significativamente ás producións de leite, de proteína ou de graxa, pero cando a substitución foi completa afectoulles de xeito negativo ás producións de leite, de proteína e de extracto seco total de leite. Noutros estudos observáronse modificacións na composición do leite das vacas alimentadas con ensilaxe de xirasol, comparadas con ensilados de millo. Cando o xirasol foi recollido nun estado posterior á floración, cun contido en aceite elevado, adóitanse observar reducións na porcentaxe de graxa e na de ácidos graxos (AG) saturados, acompañado dun aumento de AG insaturados. Utilizando unha ensilaxe de xirasol co 10,7 % de aceite, McGuffey e Shingoethe (1980) observaron menor inxestión de MS e menor produción de leite en comparación cunha ensilaxe de millo, pero, cando se expresaba a produción corrixida en graxa, non había diferenzas, por mor dun maior contido graxo do leite das vacas que consumiron xirasol. A graxa do leite foi marcadamente diferente entre os tratamentos de millo e xirasol, en consonancia co superior consumo de aceite insaturado na dieta con ensilaxe de xirasol, que multiplicou por tres ao da dieta con ensilaxe de millo. A proporción de AG saturados (C14:0+C16:0+C18:0) reduciuse dende o 71, 3 % ao 50, 3 %, mentres que a de C18:1 aumentou de 23,7 % a 41,0 % e a de C18:3 pasou de 0,9 % ao 2,6 % dos AG totais cando se substituíu a ensilaxe de millo pola de xirasol. Noutro ensaio onde se compararon racións completas cun 30 % na MS total de ensilaxe de xirasol (EE 12,1 % MS), de ensilaxe de millo (EE 2,9 % MS) ou unha mestura de ambos, Valdez et al. (1988b) atopan menores rendementos na produción de leite corrixida por materia graxa para as vacas que recibiron ensilaxe de xirasol comparado co millo (-1,0 kg/vaca e día), pero este tratamento non se diferenciou da mestura de ensilaxes de millo+xirasol. A inclusión da ensilaxe de xirasol mellorou o perfil graxo do leite en comparación coa ensilaxe de millo. O contido en AG saturados (C14:0+C16:0+C18:0) descendeu de 63,0 a 61,2 e 55,2 % AG totais, o de C18:1 aumentou de 30,0 a 32,0 e 37,4 % AG totais e o de C18:2 total aumentou de 3,5 a 3,9 e 4,4 % AG totais para as racións compostas por ensilaxe de millo, de millo+xirasol e de xirasol, respectivamente. Os resultados expostos están en liña cos derivados da meta-análise realizada por Glasser et al. (2008) sobre 145 experimentos reportados pola bibliografía acerca do efecto da adición de aceites vexetais á dieta de vacas leiteiras sobre a composición en AG do leite. Os autores indican que a inclusión de sementes ou aceites de xirasol (excluídas as variedades “alto oleico”) en cantidades equivalentes á achega na dieta de entre 480 e 860 g de aceite reduce a concentración de AG saturados e aumenta a de AG monoinsaturados (C18:1 cis e trans) e de AG poliinsaturados C18:2 ácido linoleico e ácido linoleico conxugado (CLA) total, cun efecto non significativo sobre a concentración dos AG C18:3. Estes resultados indican a posibilidade de que a ensilaxe de xirasol teña un lugar na dieta de vacas leiteiras reemprazando parcialmente á ensilaxe de millo a fin de achegar aceite para mellorar o perfil graxo do leite, sen redución apreciable do rendemento das vacas. AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA112_ensilado_millo.indd 71

19/08/2014 13:15

ensilado

A PRODUTIVIDADE DO XIRASOL MEDIDA EN GRAN PARCELA NO CIAM (7,4 T MS/ HA NO ANO 2013) SUPÓN UN 58,7 % DA OBSERVADA, DE MEDIA, PARA O MILLO FORRAXEIRO

De acordo cos resultados do citado traballo, a substitución de 4 kg de materia seca de ensilaxe de millo por xirasol recollido nun estado aproximado R7, co 15-16 % de EE, realizaríalle unha achega extra á ración de aproximadamente 500 g de aceite, descontada a parte de EE da ensilaxe de millo substituída. Nestas condicións, aplicando as ecuacións reflectidas na táboa 8, observaríase unha mellora na composición do perfil de AG do leite comparado coa dieta base sen xirasol que podemos cuantificar da seguinte forma (medido en unidades porcentuais sobre AG totais): redución de 10,1 ud na porcentaxe de AG saturados (C6:0 a C18:0), aumento de 4,9 ud do AG monoinsaturado C18:1 e aumento de 0,4 ud na porcentaxe do poliinsaturado C18:2 CLA total, acompañado dunha lixeira redución (0,2 ud) da porcentaxe de graxa total. Táboa 8. Variación das porcentaxes de ácidos graxos do leite (VAG en g/100 g AG totais) e de materia graxa (VMG, en g/100 g de leite) en función da cantidade de aceite suplementado (X, en kg/vaca e día) con sementes de xirasol non oleicas, calculada a partir do estudo de Glasser et al. (2008) Ácido graxo

Ecuación

Achega de ensilaxe de xirasol en substitución de ensilaxe de millo 3 kg MS 4 kg MS (X=0,37 kg) (X=0,50 kg) -0,3 -0,5

C6:0 a C8:0

VAG= -0,93 X

C10:0 a C14:0

VAG= -10,0 X

-3,8

-5

C16:0

VAG= -22,3 X + 12,9 X2

-6,5

-7,9

C18:0

VAG= 6,40 X

2,4

3,2

C18:1 (total)

VAG= 9,8 X

3,7

4,9

CLA (total)

VAG= 0,8 X

0,3

0,4

Materia graxa

VMG= -0,4 X

-0,15

-0,2

O tipo de aceite da variedade de xirasol modifica o efecto que a súa inxestión causa na composición do leite. Middaugh et al. (1988) substituíron o 9 % da MS correspondente á fracción de torta de soia e fariña de millo dun concentrado para vacas de leite con sementes de xirasol de tipo alto oleico (>79 % de ácido oleico) e de tipo estándar (>67 % de ácido linoleico). A inclusión das sementes de xirasol estándar reduciu significativamente a porcentaxe de graxa do leite e aumentou a de proteína, en comparación cos outros dous tratamentos (táboa 9) que non se diferenciaron estatisticamente entre si. Por outra banda, a composición da graxa do leite foi menos saturada (e máis insaturada) cando se introduciron as sementes de xirasol na dieta, cun efecto significativamente máis marcado para o xirasol estándar comparado co alto oleico. Os resultados suxiren que, desde o punto de vista da mellora do perfil graxo do leite en relación á saúde humana, o uso de variedades de xirasol tradicionais na alimentación das vacas de leite tería vantaxes sobre as variedades “alto oleico”.

Táboa 9. Efecto da inclusión de sementes de xirasol “alto oleico” e de xirasol “estándar” na ración de vacas en lactación comparado cunha dieta control a base de torta de soia e millo na composición e perfil de ácidos graxos do leite (Middaugh et al.) Tipo de dieta Composición do leite

Control

9 % sementes “alto oleico” (>79 % oleico)

9 % sementes “estándar” (>67 % linoleico)

Materia graxa (%)

3,01

2,75

2,38

Materia proteica (%)

3,26

3,28

3,49

Sólidos totais (%)

11,94

11,56

11,36

Composición da graxa do leite AG saturados (C4:0 a C18:0)

67,8

58,1

51,3

AG insaturados (C14:1 a C18:2)

28,9

38,8

45,6

CONCLUSIÓNS • O cultivo de xirasol produce entre o 50 e o 72 % da materia seca por hectárea comparado co millo forraxeiro en terreos onde normalmente se cultiva este. Pode ser unha alternativa para obter forraxe de verán en terreos máis secos onde o crecemento de millo forraxeiro se vería afectado. • Existe un forte efecto do momento de colleita sobre o contido en materia seca e a composición química do xirasol. O seu valor nutricional caracterízase, comparativamente co millo, por un menor contido en materia seca e un maior contido en cinzas e lignocelulosa. Non obstante, o valor enerxético da planta de xirasol é comparable, ou incluso superior, á do millo, dependendo do momento de colleita, debido ao alto contido en aceite. • Recoméndase recoller o xirasol ao redor da 4.ª-5.ª semana tras o inicio da floración, cando a base dos capítulos é de cor amarela e o froito, totalmente formado, está en estado pastoso, momento no que o rendemento por hectárea se ve maximizado. Neste estado, o contido en MS estará próximo ao 25 % e a materia seca terá unha concentración en aceite superior ao 10-12 %, cun valor enerxético igual ou superior a 0,95 UFL/kg MS. • A utilización da ensilaxe de xirasol como forraxe principal na ración está limitada polo alto contido en graxa libre, que non debe superar o 5-6 % da MS na ración de vacas de leite. • O seu uso como complemento da ensilaxe de millo forraxeiro estaría relacionado coa mellora do perfil nutricional da graxa do leite, rebaixando a porcentaxe de ácidos graxos saturados e aumentando a de insaturados, de particular interese no caso do ácido linoleico conxugado (CLA). Neste sentido, as variedades estándar, ricas en ácido linoleico, parecen máis acaídas ca as novas variedades alto oleico. NOTAS a) A bibliografía citada neste traballo está a disposición dos lectores mediante contacto co primeiro autor. b) Este artigo é a parte II doutro traballo publicado no número 109 da revista Afriga.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_ensilado_millo.indd 72

19/08/2014 17:51

Solamente con alimentos de alta calidad se obtienen altas producciones en las vacas lecheras. El buen ensilado de maíz es básico para la producción

www.schaumann.info

Consiga máxima rentabilidad con los productos de ensilado de BONSILAGE MAÍZ : : 4

un 5 % más de alimento digestible un 5 % menos de pérdidas del ensilado en el frente un 10 % más de energía con BONSILAGE MAÍZ

Más energía y más leche por hectárea gracias a la estabilidad de su ensilado de maíz Con las mismas Has. más alimento y de más calidad para sus animales En momentos en los que el precio de las materias primas aumenta sobremanera, la energía adicional que aporta BONSILAGE MAÍZ es más valiosa que nunca (de 100 a 170 €/ha. de incremento de beneficios) MARAGATOS, 75 49600 BENAVENTE mga@mgasl.es 980 63 04 97

pub_sersia.indd 73

19/08/2014 19:34

ensilado

VARIACIÓN DA PRODUCIÓN E VALOR NUTRITIVO DO MILLO FORRAXEIRO COA MADUREZ: AVALIACIÓN DE CRITERIOS OBXECTIVOS PARA ESTIMAR O MOMENTO ÓPTIMO DE COLLEITA

Presentamos unha síntese da investigación realizada polo CIAM sobre a evolución da produción e da calidade do millo forraxeiro coa madurez, co fin de definir a data óptima da súa colleita e avaliar os criterios do momento máis adecuado para a súa recolección en Galicia. S. Pereira-Crespo1, G. Flores-Calvete, A. González-Arráez, B. Fernández-Lorenzo, A. Aguión, J. Valladares e C. Resch Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) 1 soniapereira@ciam.es

INTRODUCIÓN O estado de madurez ten importantes efectos en moitas características do millo cultivado para ensilar. O rendemento total da colleita, o contido en materia seca, a porcentaxe de gran, a dixestibilidade da cana (Daynard e Hunter, 1975), as perdas no ensilado (Giardini et al., 1976) e a inxestión de materia seca de ensilado (Malterre, 1976) son factores que poden ser influenciados polo estado de madurez da planta. O momento adecuado da colleita da planta de millo debe asegurar a existencia dun compromiso entre o rendemento de materia seca, suficiente concentración de azucres solubles para a fermentación no silo e máximo valor nutricional para o gando. Desde o punto de vista práctico, é de grande interese para o manexo do cultivo dispoñer dun método obxectivo e fiable de determinación do momento óptimo de colleita. Diversos autores (Havilah et al., 1995; Wiersma et al., 1993, e Hunter et al., 1991) indicaron que a posición da liña de leite (ML) no gran é unha guía fiable do estado de madurez da planta, que pode ser usada como criterio de manexo para indicar a proximidade do momento óptimo de colleita en condicións normais de cultivo.

Esta liña é a interfase entre as porcións de endospermo leitoso e sólido do gran, que sinala a zona de deposición de amidón no proceso de enchido do gran. Cando a planta madura, a devandita liña avanza dende o extremo distal do gran cara ao punto de inserción deste no carozo, lugar a través do cal se produce a transferencia de nutrientes da planta ao gran. O estado de madurez fisiolóxica da planta vén indicado pola aparición dunha capa de células mortas na base do gran (estado de “liña negra” ou BL), sinalando que o transporte de nutrientes ao gran chegou á súa fin. Para Bal et al. (1997) o estado óptimo de colleita do millo ensilado destinado á alimentación de vacas de leite sitúase entre os estados de 1/4 ML e 2/3 ML, intervalo no cal, segundo os devanditos autores, o ensilado de millo proporciona maior inxestión de materia seca dixestible e maior produción de leite que calquera outro estado de madurez. Co fin de contrastar a utilidade dos métodos de campo para estimar o momento óptimo de colleita do millo forraxeiro, realizouse un traballo de investigación de dous anos de duración no cal se estudaron nove híbridos comerciais cultivados en dúas localidades (zona costeira atlántica e zona interior de Galicia), que foron recollidos en cinco momentos de madurez diferentes, nos que se mediron distintos criterios obxectivos de determinación da madurez. Para explicar mellor a evolución da composición química, da dixestibilidade e do rendemento por hectárea da planta enteira, mediuse por separado o comportamento das fraccións parte verde e espiga.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_ensilado_sonia_galego.indd 74

15/08/2014 20:56

ensilado

No presente traballo exponse un resumo dos resultados deste estudo, cuxo obxectivo é contribuír a incrementar o coñecemento acerca da evolución da calidade da planta de millo forraxeiro coa madurez, definir a data óptima de colleita e avaliar os criterios obxectivos de estimación do momento máis adecuado para a recolección en condicións de cultivo en Galicia.

La solución más fresca para su ensilado

CARACTERÍSTICAS DO ENSAIO

O ensaio levouse a cabo nas fincas experimentais do CIAM, sito en Mabegondo, concello de Abegondo (provincia da Coruña), e no concello da Pobra do Brollón (provincia de Lugo). A primeira está situada na zona costeira atlántica de Galicia, a 100 m de altitude, con solos de textura franco-limosa e clima tempero-húmido, de invernos suaves e chuviosos, e veráns suaves e relativamente secos. A segunda localidade sitúase na zona interior galega, con solos de textura franco-arxilosa e clima continental, de invernos fríos e chuviosos, e veráns calorosos e moi secos. O cultivo do millo na finca de Mabegondo realizouse en secano e na finca da Pobra do Brollón en regadío. Nesta localidade comezouse a regar o cultivo a comezos de xullo, por aspersión, ata mediados de setembro, segundo as necesidades do cultivo. As variedades estudadas foron catro híbridos comerciais do ciclo FAO 200, tres do ciclo FAO 300 e dous do ciclo FAO 400, sementados arredor da segunda semana de maio a unha densidade inicial de 120 mil plantas/ha. A fertilización achegada e os coidados culturais foron os habituais para este cultivo. Dentro de cada localidade e ano, o deseño elixido foi o de parcelas subdivididas, onde a parcela principal foi a data de colleita e a subparcela a variedade, con dúas repeticións. Os momentos de colleita para cada variedade foron cinco, a intervalos semanais, comezando a partir da sexta semana tras a floración feminina ata a décima semana (momentos de corte S6 a S10, respectivamente). Considerouse o momento da floración feminina cando eran visibles os estigmas (sedas) do 50 % de plantas de cada unha das variedades.

TOMA DE MOSTRAS E DATOS DE CAMPO NAS DIFERENTES DATAS DE COLLEITA

No momento de corte correspondente a cada variedade recolléronse ao azar 30 plantas das oito liñas centrais da parcela elemental, cortándoas de modo manual a unha altura de aproximadamente 12-15 cm. Cada planta separouse nas fraccións espiga (ESP: gran+carozo) e parte verde (PV: penacho+follas+talo+espatas) e rexistrouse o peso total da planta e o das dúas fraccións. Estas foron picadas por separado nunha trituradora de forraxes e tomouse unha mostra representativa de aproximadamente 500 g de cada fracción para determinar o seu contido en materia seca e a súa composición química no laboratorio.

- RCS Lallemand 405 720 194 - 042009.

LOCALIZACIÓN E DISPOSICIÓN DO ENSAIO

LALSIL® Fresh, Lactobacillus buchneri NCIMB 40788 : • Limita las pérdidas por mohos y hongos, • Conserva su ensilado fresco y apetente hasta el comedero, • Optimiza el valor nutricional de su ensilado.

A cada ensilado su solución Lalsil

LALLEMAND BIO, SL Télf : (+34) 93 241 33 80 Email : animal-Iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA112_ensilado_sonia_galego.indd 75

15/08/2014 20:56

ensilado

CONSIDEROUSE O MOMENTO DA FLORACIÓN FEMININA CANDO ERAN VISIBLES OS ESTIGMAS (SEDAS) DO 50 % DE PLANTAS DE CADA UNHA DAS VARIEDADES En cada data de corte foi rexistrado o número de follas secas da planta dende a base do talo e, a partir dos datos termométricos rexistrados nas estacións meteorolóxicas das fincas de Mabegondo e da Pobra do Brollón, realizouse o cálculo da acumulación de Unidades Térmicas de Crecemento (UTC) diarias ao longo do período de ensaio, tomando unha temperatura base de 6 °C e un límite superior de 30 °C (Derieux, 1988). Así mesmo, en cada data determinouse a posición da liña de leite do gran na parte media da espiga principal de cada planta. Para iso foi empregado o criterio de Hunter et al. (1991), asignando a cada espiga un valor entre 1 e 5 segundo os seguintes estadios de desenvolvemento do gran: 1. Endospermo totalmente líquido: non é visible a liña de leite. 2. O 25 % do gran está cheo de endospermo solidificado: a liña de leite atópase no cuarto superior da lonxitude do gran. 3. O 50 % do endospermo é sólido: a liña de leite atópase no punto medio do gran. 4. O 75 % do gran contén endospermo sólido: a liña de leite atópase arredor dos ¾ de percorrido. 5. O endospermo está completamente sólido: non se pode apreciar a liña de leite e na base do gran aparece unha capa de abscisión de cor marrón ou negra que indica a madurez fisiolóxica da planta.

RESULTADOS Os días transcorridos entre a sementeira e a primeira data de colleita (semana 6 tras a floración feminina) foron 115±5,3 e 125±5,9 para os anos 2001 e 2002, como media das dúas localidades e o conxunto das variedades (táboa 1). As datas medias de floración do conxunto de variedades e o intervalo entre datas correspondentes á variedade máis precoz e a máis tardía foron, en 2001, o 21 de xullo (intervalo do 12 ao 31 de xullo) e o 3 de agosto (intervalo do 20 de xullo ao 8 de agosto), para as localidades da Pobra do Brollón e Mabegondo, respectivamente. En 2002, as citadas datas para ambas as localidades foron, respectivamente, o 30 de xullo (intervalo do 20 de xullo ao 6 de agosto) e o 15 de agosto (intervalo do 4 ao 26 de agosto) e resultou para o conxunto de variedades nas dúas localidades unha data media de floración 10 días máis tardía en 2002 respecto a 2001 e, para o conxunto de variedades nos dous anos, 14 días máis cedo na localidade da Pobra do Brollón respecto á de Mabegondo. A maior precocidade na floración o segundo ano de estudo explícase polas menores temperaturas entre maio e agosto comparadas co primeiro ano (-1,2 °C en Mabegondo e -2,4 °C na Pobra do Brollón, respectivamente). Táboa 1. Valores medios de Unidades Térmicas de Crecemento e días de cultivo nos dous anos de ensaio Semana tras floración 6 7 8 9 10

Ano 2001 Días transcorridos sementeiraUTC1 colleita 1.478±129 115±5,3 1.558±139 122±5,4 1.638±142 129±5,6 1.714±139 136±5,9 1.784±139 143±5,6

Ano 2002 Días transcorriUTC1 dos sementeiracolleita 1.456±68 125±5,9 1.535±67 132±5,9 1.609±60 139±5,9 1.682±59 146±5,9 1.750±58 153±5,9

Data media de sementeira: 15 de maio (2001); 14 de maio (2002) Días transcorridos entre sementeira e floración: 74±5,3 (2001); 85±5,9 (2001) 1 Unidades Térmicas de Crecemento, temperatura base 6 ºC

ANÁLISE DE MOSTRAS

Determinouse o contido en materia seca (MS) das mostras de espiga e parte vexetativa mediante secado en estufa de aire forzado a 80 °C durante 24 e 16 h, respectivamente, e foron moídas posteriormente a 1 mm. O contido en materia orgánica (MO) determinouse nun analizador termogravimétrico e os contidos en proteína bruta (PB), fibra ácido deterxente (FAD), dixestibilidade in vitro da materia orgánica (IVDMO), carbohidratos solubles en auga (CSA) e carbohidratos non estruturais totais (CNET) estimáronse mediante espectrofotometría NIRS, utilizando as calibracións desenvolvidas no CIAM por diferentes autores. A concentración de amidón na materia seca da espiga tomouse como a diferenza entre os contidos en CNET e CSA da devandita fracción. Os valores correspondentes á planta enteira (PE) obtivéronse combinando os resultados analíticos obtidos para as fraccións ESP e PV coas súas respectivas proporcións, en peso, na materia seca total da planta enteira.

VALORES MEDIOS DO CONXUNTO DE MOSTRAS

Os valores medios e os rangos de variación da composición química, dixestibilidade e rendemento da planta enteira de millo e as fraccións espiga e parte verde para o conxunto das mostras amósanse na táboa 2. Para a planta enteira, o contido medio de materia seca (MS, %) foi de 33,3 %, mentres que a composición química media (% MS) foi a seguinte: materia orgánica (MO), 96,6; proteína bruta (PB), 6,0; fibra ácido deterxente (FAD), 22,9; carbohidratos non estruturais (CNET), 45,8; carbohidratos solubles (CSA), 11,7, e amidón (AMID), 34,1. A dixestibilidade media da materia orgánica (IVDMO) foi do 74,0 % e o rendemento unitario hectárea foi de 18,4 t MS ha-1 e 13,2 t de materia orgánica dixestible (MOD) ha-1. Aproximadamente 1 kg de MOD equivale a 1,35 Unidades Forraxeiras Leite (UFL) ou 2,3 Mcal de Enerxía Neta Leite (ENL) [Andrieu et al., 1998]. Para as fraccións parte verde (PV) e espiga (ESP), o valor medio de MS (%) foi de 23,0 e de 52,4, respectivamente. A composición química media das devanditas fraccións foi, respectivamente (en % MS), MO 94,0 e 98,2 %; PB

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_ensilado_sonia_galego.indd 76

19/08/2014 16:14

ensilado

O MOMENTO ADECUADO DA COLLEITA DA PLANTA DE MILLO DEBE ASEGURAR A EXISTENCIA DUN COMPROMISO ENTRE O RENDEMENTO DE MATERIA SECA, SUFICIENTE CONCENTRACIÓN DE AZUCRES SOLUBLES PARA A FERMENTACIÓN NO SILO E MÁXIMO VALOR NUTRICIONAL PARA O GANDO

5,0 e 7,0 %; FAD 40,5 e 9,0 %, e CSA 14,5 e 9,4 %. O valor medio do contido en CNET (% MS) da espiga foi de 70,6 e o de amidón foi do 61,2. O rendemento total por hectárea das fraccións PV e ESP foi de 8,3 e 10,2 t MS ha-1, e de 4,7 e 8,4 t MOD ha-1, respectivamente. Por tanto, a participación da espiga no rendemento total da planta superou á da parte verde, como media, no intervalo de datas de corte estudadas, e foi do 55,4 % para o rendemento total de MS e do 63,9 % para o rendemento total de MOD por hectárea, respectivamente. Destácase a elevada variabilidade do contido en amidón da planta enteira, que mostrou un coeficiente de variación do 31,4 %, respectivamente, atribuíble non só aos distintos ambientes e xenotipos, senón ao efecto do proceso de

• Amplia gama de motores MAn desde 480 hasta 1000 CV. • Transmisión a las cuatro ruedas completamente hidrostática. • Amplia gama de cabezales disponibles. - easy Collect: cabezales para maiz de 4.5, 6, 7.5, 9 y 10.5 m. - easy Flow: pick-up para hierba de 3 m. de anchura. * - X-Disc: cabezal de corte directo de 6,2 m. de anchura. • Seis rodil os alimentadores y tambor picador de 20, 28 ó 40 cuchil as (especial para biogas). • Amplia gama de motores MAn desde 480 hasta 1000 CV. • Transmisión a las cuatro ruedas completamente hidrostática. • Amplia gama de cabezales disponibles. - easy Collect: cabezales para maiz de 4.5, 6, 7.5, 9 y 10.5 m. - easy Flow: pick-up para hierba de 3 m. de anchura. - X-Disc: cabezal de corte directo de 6,2 m. de anchura. • Seis rodillos alimentadores y tambor picador de 20, 28 ó 40 cuchillas (especial para biogas).

translocación de azucres da parte verde á espiga co avance cara á madurez da planta. En consecuencia, é de salientar tamén a alta variabilidade do contido en azucres (CSA), tanto na planta enteira (cv 21,0 %) coma nas fraccións PV (28,2 %) e ESP (cv 16,4 %). O valor medio de dixestibilidade da espiga foi elevado (IVDMO 84,1 %) e claramente superior ao da parte verde da planta (IVDMO 60,6 %). Por outra banda, foi observada unha baixa variabilidade no valor de dixestibilidade da espiga (cv 2,5 %), que se ve notablemente incrementado na fracción parte verde da planta (cv 6,5 %). Nunha revisión sobre as fontes de variación do valor nutritivo da planta de millo, Demarquilly (1994) indica que, en condicions de cultivo normais, a materia seca aumenta de forma consistente entre os estados de floración ao estado vítreo. Ao mesmo tempo, os contidos en cinzas, nitróxeno e fibra diminúen lixeiramente, mentres que o contido en glícidos solubles diminúe con rapidez en beneficio do contido en amidón. A relativa constancia da dixestibilidade da espiga, entre híbridos recollidos no mesmo estado de madurez e entre diferentes estados de madurez para o mesmo híbrido, foi sinalada por diversos autores. Entre eles, Deinum et al. (1984) e Demarquilly (1994) indican un valor medio entre 84-85 %, o que coincide cos resultados obtidos neste estudo (valor medio 84,1), aínda que foi observado un rango de variación relativamente importante, entre 76,4 e 88,8 % para o conxunto das mostras.

krone big X*

Picadora de forraje

krone big X*

Picadora de forraje

Importador exclusivo para España

979 728 450 - www.deltacinco.es Importador exclusivo para España

Consulte nuestra red de distribuidores

979 728 450 - www.deltacinco.es Consulte nuestra red de distribuidores

AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA112_ensilado_sonia_galego.indd 77

15/08/2014 20:56

ensilado

Táboa 2. Valores medios de composición química, dixestibilidade e rendemento da planta enteira de millo e as fraccións parte verde e espiga MS %

Composición química (% MS) FAD CSA

CNET

AMID

Dixestibilidade IVDMO %

Produción (t/ha) t MS/ha t MOD/ha

Planta enteira Media 33,3 96,6 6,1 22,9 11,7 45,8 34,1 74,0 18,4 13,2 CV 15,3 0,5 11,8 9,6 21,0 10,8 18,3 3,1 21,3 20,6 Máximo 48,6 98,4 7,7 29,1 20,8 59,2 49,7 79,4 30,9 20,8 Mínimo 22,3 94,4 4,0 18,0 6,6 32,1 16,8 67,7 9,5 7,0 Parte verde (planta enteira sen espiga) Media 23,0 94,0 5,0 40,5 14,5 60,6 8,3 4,7 CV 14,8 0,8 20,7 7,2 28,2 6,5 27,0 27,3 Máximo 35,5 97,3 8,0 49,9 27,3 70,4 16,1 8,4 Mínimo 16,0 91,9 2,5 31,0 5,2 46,9 3,5 2,1 Espiga Media 52,4 98,2 7,0 9,0 9,4 70,6 61,2 84,1 10,2 8,4 CV 11,7 0,6 11,3 14,3 16,4 7,8 30,1 2,5 22,4 22,8 Máximo 68,0 99,9 9,2 12,9 13,4 86,7 73,4 88,8 16,6 13,5 Mínimo 37,0 97,0 5,1 6,3 5,7 51,0 45,3 76,4 5,4 4,4 CV: coeficiente de variación % MS: materia seca, MO: materia orgánica, PB: proteína bruta, FAD: fibra ácido deterxente, CSA: carbohidratos solubles en auga, CNET: carbohidratos non estruturais totais, AMID: amidón, IVDMO: dixestibilidade da MO in vitro, MOD: materia orgánica dixestible

Efecto da madurez sobre a evolución da dixestibilidade in vitro da materia orgánica (IVDMO) e o rendemento en materia orgánica dixestible (MOD) da planta enteira de millo 2002

Magebondo

A Pobra do Brollón

15 t MOD/ha

IVDMO (%)

2001

74 73

14 13

11 6

Semana

Figura 1A

Figura 1B

EFECTO DA DATA DE CORTE SOBRE A CALIDADE E O RENDEMENTO DA PLANTA ENTEIRA DE MILLO E AS FRACCIÓNS PARTE VERDE E ESPIGA

A acumulación de carbohidratos non estruturais na planta enteira e a súa distribución nas diferentes fraccións desta é función da actividade fotosintética da planta e depende do seu estado de madurez. Como era de esperar, a evolución do contido en CNET tivo lugar de maneira inversa á observada para a fibra e detectouse un incremento significativo na fracción espiga e na planta enteira co avance da madurez. Evidénciase a transformación dos azucres da planta en amidón cando a planta madura polo descenso na concentración de carbohidratos solubles (CSA) e o incremento en amidón na planta enteira (valores de 13,7 a 10,4 % MS para o contido en CSA e de 25,9 a 40,1 % MS para o de amidón, cortes S6 a S10, respectivamente).

Contido en materia seca e composición química Conforme a planta madura, aumenta claramente o contido en materia seca da planta enteira, da parte verde e da espiga, que aumentou de forma practicamente linear no noso ensaio entre as semanas 6 e 10 tras a floración feminina. O aumento medio por semana de MS observado foi de 2,6, 1,2 e 3,6 unidades (% MS) para PE, PV e ESP, respectivamente (táboa 3). O avance cara á madurez no período citado reduciu de xeito significativo o contido en fibra ácido deterxente da planta enteira e da espiga e incrementou o da parte verde. AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_ensilado_sonia_galego.indd 78

19/08/2014 16:24

CONSIGA MÁS ENERGÍA Y MEJORES CALIDADES EN EL ENSILADO DE MAÍZ Efecto de Optisil® Feed-Stabil en la estabilidad aeróbica según tiempo fermentación

OS PARA ESTABILIDAD AERÓBICA EN SILOS DE MAÍZ Y ÚMEDO, PASTONE, BAGAZO, SUBPRODUCTOS, etc.

L BIL

OPTISIL FEED – STABIL

n: lts

Presentación sacos 25 kgs

Sobres 100 grs

sódico Sorbato

Sorbato potásico (E202), Propionato cálcico (E282),Formiato cálcico (E238), Benzoato sódico (E211)

Lactobacillus buchneri (DSM 13573) Contenido total de bacterias: min. 1x1011 cfu/g

/ TM 2 l/t 5 l/m² /m³

Optisil BIOLAC-1

Silo de maíz

Estabilidad aeróbica (dias)

OPTISIL BIOLAC-3

8 Control

1 a 3 kgs/TM Últimas capas 3 Kg/t Por m²: 0,50 kg/m² Por m³: 1 kg/m³

OPTISIL® Feed-Stabil (2 l/t)

Sobres 100 grs 7

100 grs/100 TM de forraje

Lactobacillus plantarum (DSM 3676, DSM 3677) Lactobacillus buchneri (DSM 13573) Contenido Total Bacteriológico: min. 2x1011 ufc/g

100 grs/100 forraje

5 4 3

1 0 7

56 Tiempo de fermentación (dias)

(Referencia: Chamber of Agriculture Lower-Saxony, Germany, 2007)

e maíz (Estabilidad aeróbica): eed-Stabil en última capa a 2 l/t

Efecto de Optisil Feed-Stabil en estabilidad aeróbica de silos de maíz y pastone (Referencias: LWK Niedersachsen, 2006-20090; Humboldt Universität Berlin, 2010; SLU Uppsala, 2010; SLU Skara, 2010)

Estabilidad aeróbica (dias) 18 16

Tratamiento en superfície (la última capa)

OPTISIL FEED-STABIL GRANULADO OPTISIL FEED-STABIL LIQUIDO Aplicar sobre el último tercio del silo (30%) Dosis Feed-Stabil (líquido o granulado): 1-2 l/t o 2-3 kg/t

Optisil Feed-Stabil es un conservante químico en presentación líquida o granulado NO CORROSIVO a base maíz (Estabilidad aeróbica): Uso depotásico que controla el de benzoato sódico y sorbato cillus Buchneri (todo el silo) crecimiento de hongos y levaduras en el ensilado de maíz y Tratamiento nos permite conseguir una mayortotal estabilidad aeróbica. (en todo el silo) • Optisil Feed-Stabil Líquido: 1 a 2 lts/TM forraje Para producir acético en todo el (últimas capas 2 lt/TM) silo y dar • Optisil Feed-Stabilcompleta, Granulado: 2-3 kgs/TM forraje hay que tratar todo el2:silo! 0,50 kgs/m2, m3: 1 kg/m (últimas capas 3 kg/TM) por m (Son necesarias 8

Efecto medio: + 6.7 dias

Control Optisil Feed-Stabil

14 12 10 8 6 4 2 0 MS (%) 35

Tipo de silo

OPTISIL BIOLAC-1:

pastone

maíz

Lactobacillus Buchneri.Dosis: 1 g/t (1 sobre 100g/100t)

Pruebas de eficacia del OPTISIL® BIOLAC-1

Estabilidad aeróbica (dias)

estabilidad aeróbica

semanas para que L.Buchneri produzca todo el acético Alto riesgo contaminación OPTISIL BIOLAC-1 hongos-levaduras:

daciones según la MS: eed-Stabil (químico) : BIOLAC-1 (biológico)

C ontrol

OPTISIL Biolac-1

funciona en cualquier tipo de silo y de materia seca

Optisil Feed-Stabil (químico)

• Lactobacillus Buchneri 1x1011 cfu/g • Dosis: 100 grs/100 TM forraje

Bacterias heterofermentativas que mejoran la estabilidad aeróbica el ensilado de maíz. El Lactobacillus Buchneri produce ácido láctico y ácido acético que nos ayuda a proteger todo el valor nutritivo del silo de maíz y prevenir el deterioro aeróbico causado por hongos y levaduras.

pub_xesga_silo.indd 79

Optisil® Biolac-1

(Referencias: Spiekers, 2001; Hertwig, 0 2001; Pflaum, 2003; Chamber of Agriculture MS (%) Lower-Saxony, 2007; Tipo de ensilado Humboldt University, 2008)

39 maíz

pastone

hierba

Distribuido por: Xenética e Servicios Gandeiros S.A. Polig.Ind.Milladoiro Rúa Castiñeiras nave 112 A2 15.895 Ames A Coruña 981 941794 609 218992

09/08/2014 17:55

ensilado

Táboa 3. Efecto da data de colleita (semanas tras a floración feminina) sobre a composición química, dixestibilidade in vitro e produción da planta enteira e as súas fraccións parte verde e espiga Semana tras floración

MS %

Composición química (% MS) FAD CSA

CNET

AMID

Dixestibilidade IVDMO %

Produción (t/ha) t MS/ha t MOD/ha

Planta enteira S6 28,0 96,3 6,0 24,8 13,7 39,6 25,9 73,4 16,8 11,8 S7 30,7 96,5 6,2 23,3 12,4 43,7 31,4 74,0 17,9 12,7 S8 33,3 96,6 6,2 22,7 11,3 46,7 35,4 74,3 18,7 13,4 S9 36,0 96,7 6,0 22,2 11,0 48,7 37,7 74,2 19,4 14,0 S10 38,6 96,9 6,1 21,6 10,4 50,5 40,1 74,0 19,5 14,0 p <0,0001 0,014 n.s. 0,001 0,025 <0,0001 0,001 n.s. n.s. 0,037 Parte verde (planta enteira sen espiga) S6 20,9 94,2 5,2 38,4 16,5 63,3 8,7 5,2 S7 21,5 94,0 5,4 39,5 15,0 61,9 8,4 4,9 S8 22,7 93,9 5,3 40,8 13,6 60,4 8,3 4,7 S9 24,2 93,8 4,8 41,4 13,6 59,3 8,2 4,5 S10 25,6 94,0 4,4 42,1 13,8 58,3 7,8 4,3 p 0,004 n.s. 0,036 0,024 n.s. 0,012 n.s. n.s. Espiga S6 44,5 98,2 7,0 10,3 10,4 63,8 53,4 83,6 8,0 6,6 S7 49,1 98,2 6,9 9,3 9,9 68,4 58,6 84,1 9,5 7,8 S8 52,8 98,3 6,9 8,6 9,3 72,4 63,1 84,7 10,4 8,7 S9 56,4 98,3 6,9 8,4 8,9 73,7 64,8 84,4 11,2 9,3 S10 59,3 98,2 7,1 8,3 8,2 74,5 66,3 83,9 11,7 9,7 p <0,0001 n.s. n.s. 0,011 n.s. 0,000 0,000 n.s. 0,001 0,001 p: significación do test F no ANOVA; n.s.: non significativo (p>0,05) MS: materia seca, MO: materia orgánica, PB: proteína bruta, FAD: fibra ácido deterxente, CSA: carbohidratos solubles en auga, CNET: carbohidratos non estruturais totais, AMID: amidón, IVDMO: dixestibilidade da MO in vitro, MOD: materia orgánica dixestible

REALIZOUSE UN ESTUDO DE DOUS ANOS DE DURACIÓN NO CAL SE OBSERVARON NOVE HÍBRIDOS COMERCIAIS CULTIVADOS EN DÚAS LOCALIDADES GALEGAS (ZONA COSTEIRA ATLÁNTICA E ZONA INTERIOR), QUE FORON RECOLLIDOS EN CINCO MOMENTOS DE MADUREZ DIFERENTES Dixestibilidade in vitro da materia orgánica Para o conxunto de ambientes e variedades, a dixestibilidade da planta enteira e da espiga non se viu afectada de forma significativa pola madurez da planta no período considerado, aínda que se observou unha tendencia a aumentar lixeiramente o antedito valor ata a S8 para descender despois. A dixestibilidade da parte verde reduciuse significativamente ao longo dos diferentes cortes entre a semana sexta e décima, con valores de 63,3 e 58,3 % entre ambos os aproveitamentos. Malia este descenso, a relativa constancia da dixestibilidade da planta enteira explícase polo referido incremento da contribución da fracción espiga ao peso total da planta, tal e como se comentou con anterioridade. Como pode observarse na figura 1A (na páxina anterior), para a planta enteira houbo unha tendencia, máis ou menos marcada dependendo das localidades e dos anos, a presentar os valores máis elevados de dixestibilidade arredor da S8 e S9. Rendemento en materia seca e materia orgánica dixestible da planta enteira O rendemento en materia seca da planta enteira incrementouse coa madurez e observáronse valores medios de

produción para as semanas sexta e décima de 16,8 e 19,5 t MS ha-1 respectivamente. A tendencia observada para o rendemento en materia orgánica dixestible (MOD), que se mostra na figura 1B (na páxina anterior), foi semellante á descrita para o rendemento en materia seca. A contribución da fracción espiga á produción total de materia orgánica dixestible por ha incrementouse de xeito significativo coa madurez no período considerado, desde 56,1 (S6) a 69,4 % (S10). Os rendementos medios na localidade da Pobra do Brollón foron superiores aos de Mabegondo en +3 t MS e +2 t MOD ha-1 con base nas mellores condicións de cultivo na primeira finca, debido á maior temperatura durante o período de crecemento e á dispoñibilidade de regadío. Na Pobra do Brollón a produción de MS e MOD incrementouse significativamente ata a S9, mentres que na de Mabegondo o rendemento obtido na S8 non se diferenciou de modo significativo do das dúas seguintes datas de colleita. Da mesma maneira, mentres que no ano 2001 a partir da S8 non se incrementou significativamente a produción, como media das dúas localidades, en 2002 o devandito incremento continuou ata a semana novena.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_ensilado_sonia_galego.indd 80

15/08/2014 20:56

ANUNCIO PROTECTOR FORRAJE1.pdf

27/07/12

22:49

CMY

pub_delagro_millo.indd 81

10/08/2014 11:49

ensilado

MOMENTO ÓPTIMO DE CORTE

Os resultados obtidos neste estudo mostraron que o rendemento se incrementaba ata a semana 8 ou 9, dependendo do ano e da localidade, e non variou de modo significativo nos aproveitamentos posteriores. A data que optimiza a produción de materia seca e materia orgánica dixestible por hectárea do cultivo está suxeita a variación entre anos e localidades e sitúase entre a semana oitava e novena tras a floración feminina. O comportamento homoxéneo das variedades estudadas respecto da produción alcanzada en cada data de corte é posta de manifesto pola ausencia da interacción significativa para o efecto corte x variedade. Cando consideramos o conxunto de variedades ensaiadas, neste estudo o rendemento da planta enteira, tanto en termos de MS coma de MOD producida por ha, non se incrementou significativamente a partir do momento no que o contido en MS da planta enteira estaba entre o 33 e 36 % e o valor da liña de leite do gran situábase entre 3,1 e 3,8, dependendo das localidades e dos anos.

LIMITACIÓNS DO USO DO CRITERIO DA LIÑA DE LEITE (ML) COMO INDICADOR DO MOMENTO ÓPTIMO DE COLLEITA O estado de madurez ten importantes efectos no millo cultivado para ensilar

RELACIÓN ENTRE O RENDEMENTO EN MATERIA ORGÁNICA DIXESTIBLE POR HA, POSICIÓN DA LIÑA DE LEITE DO GRAN E CONTIDO EN MATERIA SECA PARA OS DIFERENTES HÍBRIDOS NOS DOUS ANOS DE ENSAIO

O contido en humidade da planta enteira está inversamente relacionado co estado de madurez (Wiersma et al., 1993), é un bo indicador do estado de madurez do millo (e, polo tanto, do momento máis adecuado para recoller), como o demostra a elevada asociación observada entre este parámetro e os caracteres relacionados co desenvolvemento da espiga, con valores do coeficiente de correlación que oscilaron, para o conxunto das mostras, entre 0,70 para a porcentaxe de espiga e 0,78 para o contido en CNET. A práctica da determinación do contido en MS da planta require dispoñer de instalacións para o secado da forraxe e a mostraxe require tempo, polo que esta medida é difícil de realizar. De entre os criterios obxectivos de madurez considerados no estudo (número de follas secas da parte inferior da planta, unidades térmicas de crecemento e posición da liña de leite na espiga) foi este último o que mostrou unha maior correlación co contido en materia seca da planta enteira (r2=0,73), contido de amidón (r2=0,80) e porcentaxe de espiga (r2=0,70), mentres que a acumulación de temperaturas (valor UTC) no período floración-colleita mostrou unha asociación lixeiramente inferior cos anteditos caracteres. O número de follas secas da parte inferior do talo foi o único criterio que mostrou una correlación significativa coa dixestibilidade in vitro da planta enteira para o conxunto das mostras, aínda que a magnitude da citada asociación foi baixa (r2=0,31). Os resultados poñen de manifesto a utilidade do criterio ML como indicador do estado de madurez da planta, asociado ao grao de desenvolvemento da espiga.

Comparando o estado da liña de leite en cada tratamento no momento en que a produción de MOD por hectárea era máxima, puido comprobarse a consistencia do criterio da liña de leite como indicador do momento óptimo de colleita. Considerando o conxunto dos dous anos de ensaio e para as diferentes variedades, a posición da liña de leite no momento de corte a partir do cal non se rexistraron incrementos significativos do rendemento en MOD oscilou entre valores extremos de 2,1 e 4,1 (aproximadamente de ½ a ¾ ML) cun contido en MS da planta enteira situado entre 30 e 37, que corresponden a aproveitamentos realizados ao redor das semanas 8 e 9 tras a floración feminina. Os valores medios do contido en materia seca resultante de agrupar as variedades estudadas no presente traballo para os seus respectivos ciclos FAO 200, 300 e 400 resultaron ser de 34,5 %, 33,3 % e 30,7 % na semana 8; de 37,6 %, 35,8 % e 32,6 % na semana 9, e de 40,5 %, 38,4 % e 34,8 % na semana 10, respectivamente, o cal parece suxerir que para as variedades máis tardías a colleita podería atrasarse unha semana máis, incrementando o contido en MS e amidón, sen afectar de forma significativa ao rendemento en MS nin á dixestibilidade. Con todo, debe terse en conta que, mentres que na localidade da Pobra do Brollón, con maior integral térmica comparada con Mabegondo, os aproveitamentos que optimizaron a produción de MOD por ha dos híbridos do ciclo 400 tiveron lugar ao longo das dúas primeiras semanas de outubro, en Mabegondo isto tivo lugar na última metade deste mes, en condicións climatolóxicas adversas debido ás precipitacións rexistradas durante os ensaios, en particular no ano 2002. Isto suxire que, en determinados anos, o uso de híbridos de ciclo superior a 300 pode resultar problemático nas condicións da Galicia atlántica norte ao alcanzarse o momento óptimo de colleita nun período con risco de altas precipitacións, que poden dificultar ou impedir o tránsito de maquinaria nas parcelas durante as operacións de ensilado.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_ensilado_sonia_galego.indd 82

15/08/2014 20:56

pub_pioneer.indd 83

10/08/2014 11:49

1- Fermentación rápida.

1- Mayor consumo de materia seca: más leche por vaca procedente de la fibra (demostrado en ensayos).

Oficina Central: Avda. Reino Unido, 7. Edificio Adytec, 2ª plta. 41012 Sevilla- Tlf: 954 298 300 www.pioneer.com - piospa@pioneer.com

Pioneer Hi-Bred Spain, S.L. DuPont Agriculture & Nutrition

2- Larga duración.

Doble función:

Doble efecto:

2- Menos calor y mayor estabilidad, gracias a una síntesis controlada del ácido acético.

11C33 inhibe el desarrollo de microorganismos, mejora la estabilidad del silo y evita el calentamiento del forraje en el comedero.

Idóneo para silos que se deterioran una vez abiertos.

Destaca por:

Pioneer 11A44 es el inoculante idóneo para estabilizar la calidad del forraje, evitando el calentamiento y la degradación del frente del silo, debido a su exposición al aire.

El estabilizador.

11A44

® El óvalo de DuPont es marca registrada de DuPont. Pioneer y el símbolo del trapecio, son marcas registradas de Pioneer Hi-Bred International Inc. Des Moines, Iowa, USA.

Más energía y estabilidad en el silo de maíz.

11C33

Pioneer 11CFT es el primer inoculante que permite disgregar la estructura de la pared celular, dejando la celulosa y la hemicelulosa más disponibles a las bacterias del rumen, y por lo tanto, aumentando la digestibilidad y la energía a disposición del animal.

Desbloquea nutrientes. Libera energía.

n La revoluciódo en el ensila

más calidad y estabilidad para su ensilado

Inoculantes Pioneer:

ensilado

Momento da floración feminina do millo

OS RESULTADOS OBTIDOS NESTE ESTUDO MOSTRARON QUE O RENDEMENTO SE INCREMENTABA ATA A SEMANA 8 OU 9, DEPENDENDO DO ANO E DA LOCALIDADE, E NON VARIOU DE MODO SIGNIFICATIVO NOS APROVEITAMENTOS POSTERIORES

Os híbridos máis precoces teñen a vantaxe de alcanzar o momento óptimo de colleita antes que os máis tardíos, o cal é unha vantaxe ante condicións climatolóxicas desfavorables, e tamén a de alcanzar maior contido en materia seca comparados con aqueles, se as condicións son favorables. Como contrapartida ao maior contido en materia seca e amidón dos híbridos precoces, debe considerarse o maior rendemento dos híbridos tardíos. En calquera caso, debe terse en conta a existencia de diferenzas da calidade e do rendemento entre xenotipos á hora da elección dun híbrido para ensilar. Mentres que os resultados obtidos se axustan ao intervalo descrito pola maior parte dos autores revisados, debe terse en conta a existencia dunha ampla variabilidade entre híbridos e anos para un mesmo valor de ML, polo que se suxire utilizar este criterio como un simple indicador da proximidade do momento óptimo de colleita.

CONCLUSIÓNS • O aproveitamento da planta enteira de millo realizado entre a oitava e novena semana tras a floración feminina parece ser o momento máis adecuado para realizar a colleita, xa que a partir dese momento non son de esperar incrementos significativos de produción nin da concentración de amidón e a dixestibilidade da planta mantense nun nivel próximo ao máximo. • A colleita de híbridos de ciclo 400 no momento óptimo de madurez, nas condicións da Galicia atlántica norte, en determinados anos pode demorarse excesivamente ata finais de outubro, o que pode dificultar ou impedir a mecanización dos traballos de ensilado debido ao alto risco de precipitacións intensas na antedita época. • O criterio do estado de desenvolvemento do gran a través da evolución da liña de leite é un indicador útil do estado de madurez da planta. Para o conxunto de variedades ensaiadas, o rendemento en materia orgánica dixestible non se incrementou significativamente a partir do momento no que o contido en MS da planta enteira estaba entre o 33 e 36 % e o valor da liña de leite do gran situábase entre ½ e ¾ do seu percorrido. • Con todo, o contido en MS de híbridos co mesmo estado de desenvolvemento do gran pode variar de forma importante entre híbridos, localidades e anos, o que limita a utilidade do criterio da liña de leite para estimar o contido en materia seca do cultivo nun momento da colleita.

Vendo máquina seminueva para preparar pastone y grano húmedo en chorizos de 5 pies Características: • Doble equipo de Crop Cracker: uno para maíz y otro para cereales de invierno (trigo, cebada, avena, etc.) • Con inyector de bacterias inoculantes

Tels: 629558710 - 618742195

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_ensilado_sonia_galego.indd 84

19/08/2014 16:25

Advance

Inoculantes para ensilaje Hay más energía en su ensilado de la que usted piensa

y además, controla

las MICOTOXINAS* inoculantes específicos para: • Maíz • Hierba • Leguminosas • Cereal

In n ova cion e s g a n ad e ras

www.grupoinnofarm.com * En programa combinado con ULTRASORB AFRIGA112_pub_innofarm_02.indd 85

09/08/2014 17:24

AGROAMB

GRUPO

O Grupo AGROAMB está formado por un conxunto de empresas cuxa actividade completa o ciclo da xestión de residuos, contando para iso cun equipo multidisciplinar de profesionais con ampla experiencia na Xestión Medioambiental e Agronómica. É unha compañía orientada a dar solucións de valorización e xestión integral dos residuos, empregando sempre as mellores técnicas dispoñibles e optimizando a loxística de transporte. O Grupo AGROAMB posúe autorización para a xestión de: alorización e xestión de residuos sólidos urbanos V (SC-U-NP-XV-00040 y SC-U-NP-XV-00036 ) alorización e xestión de residuos industriais non perigosos (SC-IV NP-XV-00064 y RIV-24/01) Rexeneración ambiental Transporte de residuos perigosos (T/001/01) Transporte de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XRT- 00072) ransporte de residuos industriais non perigosos (SC-I-NPT XRT-00083, SC-I-NP-XRT-00056 e SC-I-NP-XRT-00122) Conforman o Grupo AGROAMB as seguintes empresas:

AGROAMB

VALORIZACIÓN E TRATAMENTO DE RESIDUOS BIODEGRADABLES

Titular da primeira planta cunha capacidade próxima a 300.000 tms/ano para a valorización e tratamento de residuos agrarios segundo o disposto no RD 824/2005 sobre fertilizantes, o RD 1310/1990 sobre a aplicación agrícola de lodos e o Regulamento CEE 1774/2002 sobre subprodutos animais. Agroamb aposta fortemente por I+D+i coa súa presenza en numerosos proxectos de investigación.

TRESAMB

LOXÍSTICA ESPECÍFICA EN CONTEDORES

Dispón de vehículos específicos en diferentes configuracións, adaptándose a cada necesidade medioambiental do cliente. Innovación e eficacia no transporte. Servizos de conselleiro de seguridade e operador de transportes.

AGROAMB-TRESIMA UTE

XESTIÓN E PRESTACIÓN DE SERVIZOS MEDIOAMBIENTAIS

Comercializa e coordina a prestación de servizos para a xestión ambiental integral dos distintos residuos (incluídos residuos perigosos). Desde a súa recente creación, xestiona máis de 50.000 tms/ano de residuos biodegradables.

ONEGA ARES, S.L.U.

SERVIZOS AVANZADOS DE TECNOLOXÍA AGRARIA

Empresa de servizos agrarios que conta cos últimos equipos en mecanización para a sementeira, cultivo e posterior recolección das diferentes producións agrarias.

TROBO AGRÍCOLA, S.C.G. PRODUCIÓN INTEGRADA DA TERRA

Sociedade para a explotación en común da terra, orientada á produción integrada de forraxes e cultivos enerxéticos. Dispón dun banco de terras que supera as 3.000 hectáreas.

Agroamb R/ Calzada das Gándaras, 11. Local baixo dta. 27003 Lugo Teléfono (+34) 982 231 365

pub_agroamb_galego.indd 86

Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com Web www.agroamb.com

100% GALEGO – GLOBALIZACIÓN – ENERXÍAS RENOVABLES –

R E C I C L A X E (30 POSTOS DIRECTOS, MÁIS DE 150 INDIRECTOS) – CAPITAL

AGROAMB está autorizada pola Administración española como PLANTA TÉCNICA para a elaboración de FERTILIZANTES orgánicos a partir de residuos e subprodutos biodegradables

D A

I+D+I – DESENVOLVEMENTO LOCAL – CREACIÓN DE EMPREGO

S E N T I D O

10/08/2014 20:12

DOSSIER: cultivos pratenses

agricultura

Ensaios en pequena parcela no CIAM

VALOR AGRONÓMICO DAS VARIEDADES COMERCIAIS DE GRAMÍNEAS E LEGUMINOSAS PRATENSES. AVALIACIÓN de 2012 Neste número reprodúcense os resultados das avaliacións de variedades pratenses correspondentes a 2012, polo que quedan pendentes provisionalmente os resultados do segundo ano destas sementeiras. As restricións orzamentarias para estes estudos levados a cabo no CIAM motivaron a reestruturación dos ensaios. N. Díaz Díaz, Mª D. Díaz Díaz, S. Crecente Campo, G. Flores Calvete Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) Apdo. 10, 15080 A Coruña

Dende 1978 ata 2012 avaliáronse en Galicia 231 variedades de raigrás italiano, 212 de raigrás inglés, 40 de raigrás híbrido, 92 de dactilo, 60 de festuca alta, 62 de trevo violeta, 49 de trevo branco e 60 de alfalfa, co obxectivo de coñecer o seu valor agronómico para a sementeira de pradeiras. Neste traballo preséntase unha síntese dos datos de todas as variedades avaliadas que están nas Listas Españolas de Variedades Comerciais ou no Catálogo Común de Especies Agrícolas da Unión Europea. A síntese obtívose por aplicación do método de mínimos cadrados á información dispoñible dende 1978 ata 2011, de maneira que cada variedade se pode comparar con todas e cada unha das restantes, dentro de cada especie, independentemente do ano en que se sementaran. OBXECTIVO Sintetizar a información obtida dende 1978 ata 2012 no programa de estudo do valor agronómico das variedades de raigrás italiano, raigrás inglés, raigrás híbrido, dactilo, festuca alta, trevo violeta, trevo branco e alfalfa en Galicia. AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 87

19/08/2014 16:49

agricultura

DOSSIER: cultivos pratenses

METODOLOXÍA Toda variedade nova seméntase nas fincas experimentais do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) en Mabegondo (A Coruña), a 100 m de altitude; A Pobra do Brollón (Lugo), a 400 m; e Marco da Curra (A Coruña), a 650. Todas as especies se sementaron en todas as localidades, agás a alfalfa, que só se sementou na Pobra do Brollón e, algúns anos, en Mabegondo. Para cada especie hai un experimento independente con parcelas elementais de 6,5 m2, dispostas en bloques ao azar con catro repeticións, que inclúe as variedades novas xunto con variedades coñecidas, da orde de 4 por experimento, e que serven de referencia. Os experimentos fertilízanse anualmente con 160-240 kg/ ha de N, 120 de P2O5 e 200 de K2O, e córtanse unhas 4-7 veces ao ano, durante dous anos en raigrás italiano e trevo violeta, e tres nas especies restantes. Determínase a produción en verde e contido en materia seca por parcela co obxecto de poder calcular a produción de cada corte e a anual, expresada en materia seca. As leguminosas non reciben nitróxeno. Á súa vez, na localidade de Mabegondo seméntanse en liñas para determinar a precocidade do espigado en gramíneas ou de floración en leguminosas. Os experimentos de raigrás inglés, dactilo e festuca alta mantéñense alén dos catro ou cinco anos, sen control da produción, para coñecer a súa persistencia, a cal se determina por observación visual en escala de 1 (desaparecida) a 9 (céspede denso). RESULTADOS Por aplicación do método de mínimos cadrados, sintetizouse a información obtida sobre todas as variedades ensaiadas dende 1978 ata 2012, expoñéndose nas táboas 1 a 9 os resultados das que están na Lista Española de Variedades Comerciais (LEVC), actualizada en febreiro do 2013, ou no Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea (CCUE), actualizado en febreiro do 2013. Na táboa 10 indícanse as datas aproximadas de principio do espigado para cada grupo de precocidade e especie. CÓDIGOS DAS CASAS COMERCIAIS 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Advanta Ibérica, S.A. Agrusa Semillas Asturverde Clemson Seed S.L. Semillas Batlle, S.A. Calfensa Proyectos, S.L. Semillas Clemente, S.A. Semillas Dalmau Semillas Fito, S.A.

10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

Hortícola Alavesa, S.L. Semillas Marisa S.A. Comercial Morera, S.L. Semillas Pioneer, S.A. Rocalba, S.A. Senasa (Nickerson Sur, S.A.) Semillas Sevil, S.A. Semillas El Solc Semillas Verón, S.A. Zulueta

Táboa 1 Variedades de raigrás italiano alternativo inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012) Variedades

Ploidía3

Produción 1º ano4

Nº de ensaios 3

Casas comerciais

Adige

106

Agraco 812

100

Andy

Aramo

103

Attila

104

Avance

Barcimatra

Barcomet

Barinella

105

Baritmo

4, 7

Barspectra

Barspirit

4, 7

Bartempo

4, 7

Bartigra

108

Barturbo

Braulio

Campivert

101

5, 10

Canigo

105

Caramba

Claro

Daxus

115

Druva

Ducado

Elunaria

Energa

Gipsyl

Grazer

Hellen

Jivet

101

Jumper

107

Labelle

Lemnos

104

Libonus

104

Lifloria

Limella

101

Litop

16,17

3 4,7

16, 17

12, 19

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 88

19/08/2014 16:49

agricultura

DOSSIER: cultivos pratenses

Variedades de raigrás italiano alternativo (cont.) Litoro

Lolan

101

Maddalena

Major

Melworld

114

Missyl

102

Mowester

Nerissa

Starter

105

Surrey Nova

4, 7

Torero

Trinova

Vallivert

103

Vespolini

102

Vivaro

109

103

Weldra

Nival

101

Wesley

101

Padano

110

Peleton

102

Pollanum

Ploidía

Casas comerciais

Pomba

107

Angus 1

Bill

Brixia

Condado

Liquattro

Promenade

100

5, 10

Variedades non avaliadas Variedades

6 14, 18

Prompt

103

Puigmal

105

Sabroso

101

Salam

111

Samurai

Shoot

100

Sicoris

101

Speedyl

104

14, 18

Sprint

17 17

pradeiras anuais e perennes Galega de sementes

Variedades

A mellor selección de variedades, gramíneas e leguminosas

Adaptadas ao clima e solos das zonas húmidas da Península Ibérica

ALFALFAS INOCULADAS: Victoria, Plato, Verko WESTERWOLD: Striker (t), Tamtbo (t), Lemnos (t) RAY GRASS ITALIANO: Teanna (t), Tetraflorum (t), Turtetra (t) RAY GRASS INGLÉS: Maja (t), Tove (t), Eminent (t) RAY GRASS INGLÉS: Nui (d), Temprano (d) RAY GRASS HÍBRIDO: Nadzieja, Boxer (t) TREVOS ANUAIS: ENCARNADO. Contea. PERSA. Lighting, Laser. MICHELIANO. Paradana TREVOS PERENNES: LADINO. Huia, California, Regal, Seminole. VIOLETA. GLOBAL (D), TEMPUS (T), Viola VEZA SATIVA: Nikian, José. AVEA NEGRA. Pratex. TRITICALE, GUISANTES. Ervika, Luna • Mesturas de pradeiras dispoñibles en envases de 10 e 25 kg • Aproveitamento intensivo durante todo o seu ciclo vexetativo, sega en verde, pastoreo e ensilado MESTURAS ANUAIS, O MELLOR CULTIVO COMO ALTERNANCIA AO DO MILLO WAM 1 mesturas de gramíneas e leguminosas anuais WAM PLUS MAGNUM mestura de gramínea + leguminosas anuais WAM 2 mesturas de cereais e leguminosas

Alimentación gandeira completa, equilibrada, rica en enerxía, proteína e alta dixestibilidade. Produtos pecuarios (leite e carne) de calidade suprema. Redución de custos en fertilización N.

PRADEIRAS PERENNES WAM 3 sega intensiva e ensilado (3 anos) WAM 4 sega, pastoreo e ensilado (4 anos) WAM 5 pastoreo e henificado

WAMESTRADA S. L. L. Zona industrial de Toedo, 36680 A Estrada, Pontevedra, España Telf. e Fax (0034) 986 572 445 info@semillaswam.com www.semillaswam.com

AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 89

19/08/2014 16:49

agricultura

DOSSIER: cultivos pratenses

Vista dos ensaios de avaliación de raigrases para ensilar

Multisolc Ax9 Parfait Podium Ralino Roberta Salome Serenade Sikem Solita Sultan Tauro Taurus Teanna Tetila Tonic Tur Turgo Urbana Vertibelo Vicugna Zorro

Táboa 2 Variedades de raigrás italiano non alternativo inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012) Variedades Abys Agraco 811 Alamo Alouette Ansyl Antonia Barelli Barextra Bargrosso Barmega Bartrento Barultima Bofur Bolero Caballo EF-486 Dasas Energyl Fabio Fox Inducer Jeanne Liberta Ligrande Lipurus Livictory Minaret Modesto Mondora Montblanc Multimo

Ploidía3 D T D T T T D T T D T T T T D D T D T T D T T T D T T T

Produción 1º ano4 98 103 98 94 96 99 103 99 105 106 92 104 94 100 103 91 102 100 106 104 102 90 95 105 94 92 96 100 99 100

Nº de ensaios 3 7 3 3 21 3 2 4 3 1 1 1 12 4 15 3 3 4 3 2 6 7 2 3 3 15 8 2 20 17

Casas comerciais 17

14 4, 7 4, 7

3 15

D T D T T T T D T T T T T T T D T T D T T

99 99 95 92 98 103 93 92 100 101 94 103 92 94 94 89 94 103 97 97 99

7 3 7 11 41 3 13 12 4 3 3 18 7 10 7 6 19 6 11 3 3

14, 18 6 17 3 15 15 16

5, 10

Variedades non avaliadas Variedades Adrina Bardelta Gaza Star

15 19 6 11

6 1

Ploidía T D T D

Casas comerciais 16 4, 7 14, 18 5, 10

LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea 3 D = Diploide, T = Tetraploide 4 100 =12,54 t/ha de materia seca (media de Tewera e Vitesse) Todas as variedades espigan nun breve intervalo de tempo, cara a principios de maio en Mabegondo. Por iso non se fixeron grupos de precocidade 1 2

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 90

20/08/2014 10:43

Forraxes con con nome nome propio propio

VEA STRIGOSA VEA Pratex R1 STRIGOSA Pratex R1

MESTURAS FORRAXEIRAS MESTURAS Amplo catálogo de fórmulasFORRAXEIRAS adaptadas a distintos usos e de terreos Amplo catálogo fórmulas adaptadas a distintos usos e terreos

www.rocalba.com www.rocalba.com pub_rocalba_galego.indd 91

Expresión vegetal Expresión vegetal 10/08/2014 11:44

agricultura

DOSSIER: cultivos pratenses

Barmilka Barpasto Barpastra Barplus Belfort Bovian Burton Calibra Ciami Clanrye Delphin Elgon Fanal Fetione Herbie Herbus Kentaur Kerdion Modane Orleans Pastour Perceval Pomposo Prana Sirocco Tivoli York Moi serodias Akurat Alcander Barflip Barforma Barmoric Barnauta Barsintra Colorado Condesa Dombo Drumbo Dunluce Foresto Forza Gazon Herbal Loporello Mezo Montagne Penduick Pradal Sydney Turandot Twystar Verano

Táboa 3 Variedades de raigrás inglés inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012) Variedades

Ploidía3

Produción4 2º ano 1º ano

Persistencia5

Nº ensaios 1º/2º ano

6,0 4,5

Moi precoces Anaconda Belida Bronsyn Charlene Heraut Jaran Liprinta Moy Naki

T D D T D T D D D

102 96 108 104 92 108 99 99 85

97 109 100 98 82

5,5 5,8 3,2

16/19 25/25 3/3 1 3/3 3/3 5/5 5/5 3/3

Nui

107

110

6,3

3/3

Pimpernel Pionero Roper Telstar Precoces Baremon Belramo Gallico Lacerta

D T D D

97 82 100 99

103

5,3

102 94

5,4

6/2 1 8/8 5/5

T D D T

81 97 91 116

Mathilde

Neptun Prestige Rosalin Intermedias Aubisque Bargala Baristra Barmaxima Barmedia Chicago Citadel Clermont Courliss Falstaff Fennema Foxtrot Gandalf Indiana Clermont Courliss Falstaff Fennema Foxtrot Gandalf Indiana Kimber Lilora Marino Missouri Napoleon Option Premium Probat Rosetta Stefani Tetramax Tonga Tove Victorian Serodias Aberavon Abercraigs Animo Argona Arvicola Barata Barelan Barlet

T T T

110 103 96

102 98 96

T T T T T D T T D D D D D D T D D D D D D D D T T T D D D

101 98 98 95 103 98 92 104 98 99 100 90 96 86 104 98 99 100 90 96 86 99 92

103 101 100

Casas comerciais

D T T T D

103 95 103 104 86 101 96 97 99 98 90

D T D D T D T D

85 111 82 87 93 95 98 94

107 93 96

101 92 104

5,8 5,7

2 8/10 7/9 3/3 2

104

102 95 96 103 86 95 99 100 89 102 103 86 95 99 100 89 102 94 94 100 96 95 97 88 103 97 97 91 105 101 85 88 92 94

5,8 6,0 5,0 5,7 4,6 5,7

5,7

5,5 102 5,4 6,2

5,4 4,8 4,6 3,8

5,8 4,7

4,9

3/3 5/5 9/9 17/17 3/3 5/5 1 3/3 3/3 14/13 11/11 3/3 2/2 3/3 2/2 3/3 2/2 11/11 3/3 2/2 3/3 2/2 3/3 2/2 3/3 6/6 5,7 2/2 2/2 3/3 3/3 2 1 3/3 8/8 14/13 14/13 3/3 2/2 2/2 3/3 6/6 2 1 3/3 8/8

3, 6, 8, 19 4, 7

3, 4, 5, 6, 7, 10, 14, 16, 17, 18

17 5, 10

4, 7

3, 5, 6, 9, 10, 14, 18, 19

14, 18 4, 7 4, 7

D T T D T T D T D D T T T T D T T D T D D D T T T T D

94 87 91 99 100 104 97 97 115 109 104 102 90 101 98 97 108 86 100 95 96 94 101 92 102 94 94

T T D D D T T T T D D T D T D T T

93 106 94 94 96 91 109 98 95 101 103 98 102 100 84 101 99 95 99 97 90 95 106 98 100

T D D D T D T

91 89 98 93 94 94 98 108 99 104 91 101 92 95 104 82 92 90 100 88 102 103 89 94

4,7 5,5 5,8 4,9 5,5 6,0 4,5 6,2 5,7 5,7 5,4 5,7

5,0

88 97 98 98 102

99 88 98 94 98 102 87 93 88 86 90

5,3 5,9 5,4

3,6

5,9 5,7

3/3 1 7/7 3/3 2/2 3/3 3/3 2/2 12/10 1 3/3 17/16 7/7 9/9 15/16 9/8 3/3 7/7 3/3 3/3 2/2 3/3 3/3 2 2/2 2/2 9/9 2 2 1 1 3/3 1 3/3 15/10 49/51 70/72 1 1 2 3/3 3/3 3/3 3/3 2 11/13 3/3 3/3 3/3 3/3 3/3 3/3

4, 7 4, 7

3, 17, 19 11 1 14, 18

5, 6, 10 5, 10

15 4, 7 4, 7 4, 7 15 4, 7

Variedades non avaliadas Variedades 7/10

5, 10 18 15

Ploidía

Casas comerciais

Barnhem

4, 7

Garibaldi

5, 10, 15

Gossip

Jumbo

Malone

4, 7

Meradonna Portique

T T

5, 10 1

LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea

1 2

D = Diploide, T = Tetraploide 100 =10,89 e 9,14 t/ha materia seca (media de Frances, Reveille, Brigantia, Condesa e Dombo), no 1º e 2º ano, respectivamente 5 Anotacións tras o 3º ano.. Escala 1-9, con valores máis altos para variedades máis persistentes. A escala centrouse facendo que a nota media de todas as variedades avaliadas fose 5 6 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na táboa 10 3 4

4, 7

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 92

19/08/2014 16:50

pub_batlle.indd 93

10/08/2014 11:45

agricultura

DOSSIER: cultivos pratenses

Táboa 4 Variedades de raigrás híbrido inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012) Variedades Moi precoces7 Bastille Sabella Precoces Alliance Banquet II Belleek Blason Citeliac Keurdor Lemur Polly Rusa Sirene Tirna Intermedias Aberexcel Aligote Amalgam Augusta Barladin Barsilo Fortimo Gladiator Gosia Ibex Manawa8 Molisto Neola Rubrido Solid Store Texy Serodias Hybrix Moi serodias Molisto

Produción comparada con: Raigrás inglés5 Raigrás italiano6 1º ano 2º ano 1º ano 2º ano

Ploidía3

Tipo4

T D

Ita Ing

147 120

Ita Ing Int Int Ing Int Ita Ing Ita Ita Int

150 136 126 117 127 117 126 108 134 128 112

T T D T T t T D T T T T T T

Ing Int Int Ita Int Ita Ing Int Ing Int Ita Ing Ing Ita Ing Ing Ita

118 115 123 114 110 119 114 103 136 129 112 105 112 123 106 106 114

Ita

Ing

T T T D D T T T T T T

Variedades

99 104 111 103 99 105

Casas comerciais

115 94

1 1

117 106 98 91 99 92 99 85 105 100 88

1 2 1 5/5 2 1 3/3 14/10

86 92 2 98 91

104 100 96 108 107 95 98 106

92 89 85 96 95 84 87 94

2/2 8/8 1 27/16 6/6 6/6 5/5 3/3 2 4/3 25/13 8/7 3/3 7/5 3/3 5/5 30/24

123

5/5

105

8/8

101 102 101 101 100

88 93 89 90 89 89 89

6, 14, 15

3/3 15/10

92 90 97 89 86 93 89 80 106 101 87 82 87 97 83 83 89

4, 7 4, 7 3

3, 6 5, 9, 10, 14, 16, 18, 19 17 5, 10

CUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da C Unión Europea 3 D = Diploide, T = Tetraploide 4 Tipo: Ita = Italiano, Int = Intermedio, Ing= Inglés 5 100 =10,88 e 9,21 t/ha materia seca (media de Frances, Reveille, Brigantia, Condesa e Dombo), no 1º e 2º ano, respectivamente 6 100 =13,91 e 10,40 t/ha materia seca (media de Exalta, Finul e Lifapo) no 1º e 2º ano, respectivamente 7 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na táboa 10 8 Manawa figura na lista como Grasslands Manawa 2

Variedades non avaliadas Gala Nadziega Pletor Saikava

109

Nº ensaios

Ploidía T T T

LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais

Casas comerciais 17 19 9 19

zález Ángel Gil Gonrial Lalín 2000

de sementes A IC R É IB T G cción de RA etc. A mellor sele , veza, colza le a ic it tr l, a cere de pradeira,

st Polígono Indu A-3 ansporte, nave Ciudad del Tr 0 50 36 edra Lalín - Pontev 535 636 0 67 : no fo Telé s el@hotmail.e ng e-mail: gila

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 94

19/08/2014 16:50

DOSSIER: cultivos pratenses

Táboa 5 Variedades de dactilo inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012) Variedades Ultraprecoces Daga Moi precoces Accord Ambassador Currie Ereva Justus Micol Terrano Precoces

Produción3 1º ano 2º ano

Nº ensaios 1º/2º ano

Casas comerciais

104

6/6

116 100 97 115 98 85 92

107 105 94 104 102 97 99

6/8 6/8 2/2 3/3 6/8 3/3 3/3

Amba

5/8

3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19

Artabro Bardumas Cristobal Fala Howlong Lidacta Lude Lyra Niva Oberweihst Prairial Tarraco

111 108 112 86 110 99 102 87 97 92 98 107

104 100 103 98 99 97 102

36/37 3/6 3/6 2/2 7/7 3/3 4/7 3 3/6 5/5 27/30 6/8

99 97 98 101

Intermedias Athos Baraula Athos Baraula Bariton Barlemas Beluga Cambria Fleurance Lumont Sparta Serodias Donata Lidaglo Ludac Moi serodias Barmoral Foly

agricultura

110 94 110 94 111 110 107 104 95 109 100

104 94 104 94 103 99 102 101 100 101 87

6/6 6/9 6/6 6/9 3/6 6/5 3/6 36/36 6/6 3/3 3/3

4, 7 4, 7 4, 7 4, 7

91 93 111

90 95 106

5/5 6/6 5/5

11, 14, 18

102 106

101 101

3/3 3/3

4, 7

Variedades de dactilo non avaliadas Variedades Loke Ludovic Luflor 5, 10, 11 18

Casas comerciais 6 1 15

LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea 3 100 =9,42 e 9,69 t/ha materia seca (media de Cambria, Luna Roskilde e Prairial) no 1º e 2º ano, respectivamente 4 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na táboa 10 1 2

AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 95

19/08/2014 16:50

agricultura

DOSSIER: cultivos pratenses

Raigrás italiano bianual ao comezo de espigado a mediados de maio de 2013

Táboa 6

Táboa 7

Variedades de festuca alta inscritas na LEVC ou no CCUE Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012) 1

Variedades Moi precoces Bartucca Wrangler Precoces Alix Baradiso Bariane Belfine Eldorado

Produción3 1º ano 2º ano

Nº ensaios 1º/2º ano

Variedades de trevo violeta inscritas na LEVC ou no CCUE2 Síntese dos datos de Asturias e Galicia (período 1978-2012)

Casas comerciais

Variedades

96 74

101 77

8/8 3/2

111 104 93 96 66

103 95 97 94 81

6/8 2/2 2/5 2/5 3/3

Fawn

36/44

Florine Prosper Segria Seine Intermedias Barolex Dauphine Demeter Emeraude Serodias Barcel Elfina Feline Fuego Hycor Kora Rebel Tima Moi serodias Azteca Miro Safari

108 101 103 102

102 98 99 105

2/2 2/2 8/8 8/10

96 95 101 92

94 93 101 99

2/2 3/3 7/7 2/2

99 98 101 96 111 95 77 104

95 95 98 100 106 104 86 103

8/8 6/6 4/4 6/6 4/4 4/4 4/4 44/49

74 66 68

82 73 70

6/6 8/8 4/4

Altaswede Astur Barfiola Britta Condado Corvus Diper Discovery Divin Heges4 Karim Lemmon Lucrum Maragato Nemaro Niké Perseo Pica Pirat Quinequelli Rajah Salino

17 4, 7 11 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 14, 16, 17, 18, 19 11 11, 12, 16, 17 1, 15 4, 7 11 9

14 6 5, 10, 14, 16, 18

Variedade

Nº ensaios 1º/2º ano 8/4 1/1 9/9 4/5 2/2 3/3 3/3 3/3 3/3 6/6 4/4 4/4 5/5 11/9 3/3 3/3 4/4 1/1 3/3 5/5 4/4 4/4

Start

104

3/3

Tedi Verdi Viola Violetta

100 89 96 97

114 103 100 101

1/1 3/3 3/3 14/11

Casas comerciais

11 15 11 4, 7, 14, 18 4, 7 6 12, 16 4, 5, 6, 7, 9, 10, 19 11 9 6 3, 5, 10, 12, 14, 16, 17, 19 14, 18, 19

Variedades non avaliadas Chlumechy Larus Merviot Suez

Variedades de festuca alta non avaliadas Bonsai Finelawn

Produción3 1º ano 2º ano 83 83 98 120 95 104 87 90 89 101 100 109 97 107 99 104 95 105 101 102 106 106 91 112 90 99 103 99 83 97 90 96 90 99 92 112 98 107 92 100 80 89 88 87

Casas comerciais 8 3

Casas comerciais 5, 10 3 1 4, 7

LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea 3 100 =12,59 e 11,34 t/ha MS (media de Maragato e Violetta) no 1º e 2º ano, respectivamente 4 Heges figura na lista como Heges Hohenheimer

LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea 3 100 =9,65 e 10,10 t/ha materia seca (media de Fawn e Tima) no 1º e 2º ano, respectivamente 4 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na táboa 10

Variedade

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 96

19/08/2014 16:50

DOSSIER: cultivos pratenses

Lustar Milkanova Olwen Pitau7 Retor Will Winter white Grande Aran Avalon California8 Ladino Regal Wawerley

Táboa 8 Variedades de trevo branco inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012) Variedades3

Produción4 1º ano 2º ano

Moi pequena Kent5 84 S 1846 87 Pequena Abercrest 91 Aberherald 88 Barvian 83 Nanouk 76 Rivendel 92 Pequena/Intermedia Abervantaje 102 Alberta 112 Crusader 101 Huia7 98 Lirepa 98 Menna 106 Milton 99 Tasman 104 Intermedia/Grande Aberdai 106 Alice 117 Apis 94 Barblanca 97 Haifa 106 Lune de Mai 101

Nº ensaios 1º/2º ano

83 92

2/2 5/6

93 94 87 70 90

1/1 1/1 5/6 1/1 8/8

101 97 103 99 99 98 104 105

1/1

110 111 104 103 95 100

Casas comerciais

Variedade Bombus Companion Merwi Regalgraze Ronny

1, 3, 4, 5, 7, 9, 10, 14, 15, 16, 17, 18, 19

107 94 106 104 88 110 106

1/1 5/6 6/6 5/6 2/2 1/1 3/3

117 108 102 94 104 94

122 104 101 88 107 100

1/1 3/3 10/10 1/1 8/8 1/1

4, 7, 14

5, 10

1, 3, 4, 7, 9, 12, 15 4, 5, 7, 10, 17

Casas comerciais 5, 10 5, 10 6 14, 18 3, 6, 7, 19

LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea. 3 Clasificadas polo tamaño de folla 4 100 =9,59 e 8,17 t/ha materia seca (media de Huia e California) no 1º e 2º ano, respectivamente 5 Kent figura na lista como Kent Wild White 6 S 184 figura na lista como Aberystwyth S 184 7 Huia e Pitau figuran na lista como Grasslands Huia e Grasslands Pitau 8 California figura na lista como California Ladino 1 2

1/1 1/1 11 1/1 2/3 6/7

101 98 105 99 94 104 98

Variedades non avaliadas 1/1

1/1 15/15 6/6 1/1 1/1 3/3

agricultura

5, 6, 8, 9, 10, 16

AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 97

19/08/2014 16:50

agricultura

DOSSIER: cultivos pratenses

Variedades de alfalfa non avaliadas

Sega de ensaios de fertilización nitroxenada con mesturas de gramíneas e leguminosas anuais

Variedade Ampurdan Belfeuil Comete Creno Emiliana Marina PR 56 S 82 PR 59N 49 PR 59N 59 Siriver Tierra de Campos Venus

Casas comerciais 12 14 11 3, 6 1, 15 1, 15 13 13 13 5, 10 5, 10, 14 16

LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea 3 100 =15,58, 14,87 e 13,97 t/ha materia seca (media de Europe e San Isidro) no 1º, 2º e 3º ano, respectivamente 1 2

Táboa 10 Datas aproximadas de principio de espigado en cada grupo de precocidade en Mabegondo (Abegondo, A Coruña) a 100 m de altitude Variedades

Raigrás inglés e híbrido

Ultraprecoces

Táboa 9

Variedades

Produción3 2º ano 3º ano 98 100 95 98 98

Nº ensaios

Alcor Altiva Aragón Asmara

1º ano 96 107 92 103

Aurora

2/2/2

Capitana Derby Europe Gea Gilboa Giulia Hunter River Medina Nogara PK-57Q53 Planet Salsa San Isidro Sequel Sutter Tango Verdor Victoria

93 101 102 100 87 104 95 89 97 103 91 104 98 93 93 107 99 96

77 88 99 99 83 100 91 78 91 87 93 94 101 72 95 105 98 101

87 87 100

2/2/2 5/5/4 18/18/17 1/1 7/7/7 1/1 1/1 2/2/2 2/2/2 1/1 1/1 1/1 13/13/13 2/2/2 2/2/2 1/1 1/1 6/6/6

93 104

100 80 101

103

1º/2º/3ºano 1/1 1/1 15/15/15 1/1

Festuca alta

Moi precoces

f. abril

Precoces

p. maio

p. abril

Intermedias

p.-m. maio

m. abril

Serodias

m.-f. maio

f. abril

f. maio

p. maio

Moi serodias

Variedades de alfalfa inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012)

Dactilo m.-f. abril

f. marzo

f. = finais; m.= mediados; p. = principios Casas comerciais

17 9 2, 5, 10, 14, 17, 18, 19

Bromo Catártico (*) Variedade

Casas comerciais

Baladin

5, 10

Luprime

4, 7

Sanson

5, 10 3, 4, 7, 11 4, 7, 16

16 14 13 6 11 14, 18

11 4, 7 5, 10, 14, 17, 18

festuca de prados (*) Variedade Darimo Lipanther Preval Senu

Casas comerciais 15 6 11 3

fleo (*) Variedade Alma Climax Comer Phlewiola

Casas comerciais 5, 10 3, 5, 10, 12, 14, 18 6 5, 10

(*) Non hai Lista de Variedades Comerciais en España para estas especies. Por iso non están avaliadas

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA106_dossier_variedades_galego.indd 98

19/08/2014 16:50

pub_delagroPradera.indd 99

15/08/2014 21:37

100

agricultura

dossier: cultivos pratenses

EFECTO DA UTILIZACIÓN DE LEGUMINOSAS PRATENSES CONSUMIDAS EN FRESCO OU ENSILADAS SOBRE A PRODUCIÓN E CALIDADE DO LEITE DE VACÚN

Animais descansando nun dos ensaios de pastoreo

Este artigo presenta un resumo de tres anos de ensaios de alimentación con vacas de leite, que foron desenvolvidos no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM). G. Flores1, C. Resch, T. Dagnac, B. Fernández-Lorenzo, S. Pereira-Crespo, J. Valladares, M.J. Agruña, L. Rodríguez, A. Aguión, M. Veiga e X. Rodríguez-Diz Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) 1 gonzalo.flores.calvete@xunta.es

INTRODUCIÓN Nun artigo anterior publicado por este grupo de investigación nesta revista (Afriga 88, setembro-outubro 2010) revisábanse as vantaxes e os inconvenientes das leguminosas forraxeiras para a produción de leite de calidade diferenciada e discutíase acerca da súa utilización nas explotacións galegas. Nas conclusións indicábase que, debido á variabilidade imposta por factores xenéticos, de medio e de manexo, era necesario obter información local aplicable ás explotacións galegas, avaliando a resposta animal en ensaios específicos con gando vacún de leite. No presente artigo móstrase un resumo dos principais resultados dun total de cinco ensaios de alimentación con vacas de leite (tres en pastoreo e dous con ensilados) realizados durante tres anos no CIAM. O obxectivo foi avaliar o efecto da utilización de leguminosas pratenses frescas e ensiladas sobre a produción, a composición e o perfil de ácidos graxos do leite de vacún, comparadas co raigrás inglés. Estes ensaios abordáronse no decurso do proxecto PGIDT – 09MRU012E, financiado pola Xunta de Galicia e liderado pola empresa Leyma Central Lechera S.A.

LOCALIZACIÓN DOS ENSAIOS Os ensaios realizáronse entre os anos 2010 e 2012 na finca do CIAM (A Coruña, 43° 15´ N, 8° 18´ W), situada na zona costeira de Galicia a 100 m de altitude, en parcelas con solos franco-limosos de profundidade media, moderadamente ácidos e de riqueza media en fósforo e potasio. As especies forraxeiras utilizadas foron tres leguminosas pratenses: alfalfa (Medicago sativa L.), trevo branco (Trifolium repens L.) e trevo violeta (T. pratense L.), comparadas coa especie gramínea raigrás inglés (Lolium perenne L.) que se utilizou como referencia. As dúas últimas especies (trevo violeta e raigrás inglés) estiveron presentes en todos os ensaios realizados. ENSAIOS EN PASTOREO: DESCRICIÓN E RESULTADOS Foron realizados tres experimentos en pastoreo os anos 2010, 2011 e 2012, cos tratamentos que se expoñen na táboa 1.

Deseño estatístico: cadrado latino completo, cun número de tratamentos (tipos de pasto) igual ao de períodos de ensaio e seis repeticións (vacas) por tratamento. Todos os animais pasaron por todas as dietas no decurso de cada experimento.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 100

15/08/2014 21:33

dossier: cultivos pratenses

Táboa 1. Experimentos en pastoreo realizados durante os tres anos do proxecto Ano

Raigrás inglés (cv. Heraut)

2010

2011 2012

x x

Tratamentos Trevo Trevo violeta branco (cv. (cv. Haifa) Lemmon)

Alfalfa (cv. Europe)

x x x

x x

Período de ensaio xullosetembro maio-xullo abril-xuño

Pastos: por cada tratamento utilizouse unha superficie de aproximadamente 2 ha, que foi aproveitada en pastoreo rotacional durante os períodos de ensaio sinalados no cadro anterior. As parcelas de alfalfa e trevo violeta foran sementadas na primavera do ano 2010, mentres que as de raigrás e trevo branco o foran no outono do ano anterior. A fertilización de fondo realizouse segundo as recomendacións de Piñeiro et al., (2009) para cultivos forraxeiros en solos de moderada acidez e contido medio en fósforo e potasa. As leguminosas non recibiron nitróxeno (N), mentres que o raigrás inglés recibiu un total de 100 kg de N/ha e ano, do que a metade foi aplicada cara á saída do inverno e o resto, tras o primeiro pastoreo. Animais, manexo e dieta: en cada experimento utilizáronse entre 18 e 24 vacas leiteiras de raza Holstein do rabaño experimental do CIAM en diferentes estados de lactación (7.º-8.º mes en 2010, 4.º-5.º mes en 2011 e 2.º-4.º mes en

agricultura

101

O CONTIDO PROTEICO DAS LEGUMINOSAS APROXIMADAMENTE DUPLICOU AO DO RAIGRÁS INGLÉS TANTO NOS ENSAIOS DE PASTOREO COMA NOS DE ENSILADOS 2012), das que un 40 % de media eran vacas primíparas. Os animais foron seleccionados dun total de entre 30 e 40 vacas en lactación, buscando a necesaria homoxeneidade entre os grupos dos distintos tratamentos en canto a produción de leite, días en leite, número de parto e peso vivo. O experimento foi precedido por unha etapa de adaptación das vacas ao sistema de alimentación do ensaio, de tres semanas de duración, tras o cal seguiron os correspondentes períodos experimentais, de tres semanas cada un. As vacas foron muxidas dúas veces ao día, ás 8:00 h e ás 20:00 h. O período de pastoreo tiña lugar polo día, entre as dúas muxiduras de mañá e de tarde, mentres que as vacas permanecían estabuladas pola noite. A dieta consistía no consumo de pasto a vontade durante o día e unha mestura unifeed no establo, a base de 5 kg de materia seca (MS) de ensilado de millo (35-40 % MS) e 2 kg (2010 e 2011) ou 2,5 kg (2012) de concentrado a base de fariña de cereal e torta de soia, do 21,5 % de proteína bruta, por vaca e día. O manexo do pastoreo das vacas realizouse coa axuda de dous fíos móbiles electrificados, que se cambiaban cada dous ou tres días. O deseño das subparcelas foi realizado de modo que as vacas dos diferentes tratamentos tivesen sempre acceso a unha zona arborada onde os animais podían descansar á sombra e dispuñan de auga fresca.

AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 101

19/08/2014 16:47

102

agricultura

dossier: cultivos pratenses

As leguminosas pratenses son moi ben consumidas polo gando

Toma de mostras e pesada das vacas: a produción de leite de cada vaca foi rexistrada diariamente ao longo de todos os ensaios. Na última semana de cada período (semana de control) tomáronse mostras individuais de leite durante tres días en seis muxiduras consecutivas de mañá e tarde. As mostras de cada vaca foron analizadas para composición fisicoquímica no Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal) e o perfil de ácidos graxos (AG) foi determinado por cromatografía de gases (CG) no laboratorio de control de calidade da empresa Leyma. Na semana de control tamén se tomaron mostras de pasto e de ración unifeed ofrecida no establo para seren analizadas. As vacas pesáronse dous días consecutivos, a primeira hora da mañá antes de saír ao pasto, ao comezo e ao final de cada período. Resultados: as parcelas de leguminosa presentaron, polo xeral, unha alta presenza de especies adventicias, nas que predominaban especies de Plantago, Rumex e gramíneas. Na táboa 2 pódese observar o contido en materia seca e a composición botánica (fraccións “gramíneas”, “leguminosas” e “outras especies” expresadas en porcentaxe sobre materia seca) que, como media do período de pastoreo, presentaron os distintos tratamentos nos tres anos de ensaio. A elevada presenza de especies non sementadas nos pastos de leguminosas poñen de manifesto as dificultades de implantación e a menor agresividade destas especies, comparadas co raigrás inglés. En canto á composición química e ao valor nutricional do pasto, na táboa 3 pódense observar os valores medios dos diferentes tratamentos ao longo dos tres anos de ensaios. Saliéntase o mellor valor nutricional das especies leguminosas, con valores de proteína bruta máis altos e valores de concentración da parede celular máis baixos comparados coa gramínea, que presentou un contido proteico particularmente baixo, con frecuencia por debaixo da metade do das leguminosas. Por outra banda, a dixestibilidade da materia orgánica foi claramente máis baixa para

o raigrás no primeiro ano de ensaio, en que se realizou un pastoreo nos meses centrais do verán. Na táboa 4 indícase a composición media dos principais ácidos graxos (AG) dos pastos dos diferentes tratamentos para os tres anos de ensaios. Saliéntase o carácter insaturado da graxa, como era de esperar, predominando o ácido alfa-linolénico (C18:3n3) precursor da serie omega-3, cuxa concentración, expresada en porcentaxe sobre o total de ácidos graxos (AGT) determinados por cromatografía de gases, supera o 50 % do total en todas as especies e pode chegar a máis do 60 % para o raigrás inglés. O resumo dos resultados de produción e composición do leite dos diferentes tratamentos móstranse, para os diversos anos, nas táboas 5, 6 e 7. En primeiro lugar, saliéntase a alta produtividade alcanzada polas vacas, das que un 40 % era de primeiro parto, cun consumo moi reducido de concentrado en todos os tratamentos (entre 70 e 80 g/ kg de leite) e producións de leite (corrixido ao 3,5 % de materia graxa) entre 24 e 34 kg/día, dependendo do estado de lactación dos animais e da época de pastoreo. En xeral, o pastoreo das parcelas de trevo violeta e trevo branco, e de alfalfa en menor medida, produciu significativamente máis leite ca o pastoreo de raigrás. Esta mesma resposta entre tratamentos atopouse para a produción diaria de materia graxa, proteína e extracto seco magro do leite. A concentración de urea en leite foi significativamente máis baixa para o pasto de raigrás, consecuencia do baixo contido en proteína no pasto da gramínea. En canto ao perfil graxo do leite, pódese observar que, en xeral, a alimentación en pastoreo permitiu producir leite que conforma os estándares requiridos pola empresa en canto ao contido en AG omega-3 total para os gandeiros que lle subministran á liña Leyma Natura (0,9 % AGT), agás para o pastoreo de raigrás en estación avanzada durante o verán (0,74 % AGT). Dos resultados obtidos compróbase a superior resposta do pastoreo de leguminosas, comparado co de raigrás inglés, en canto á presenza na graxa do leite de AG poliinsaturados e AG da serie omega-3. Táboa 2. Valores medios de materia seca e composición botánica do pasto en cada experimento Materia seca % Composición botánica Especie LeguGramíneas Outras sementada minosas 2010 Pastoreo de verán: xullo-setembro Rg. inglés 22,2 24,4 71,3 4,1 11,4 T. branco 20,1 20,9 38,0 62,0 2011 Pastoreo de primavera: maio-xullo Rg. inglés 27,8 29,9 84,5 4,1 11,4 T. branco 15,7 16,2 7,2 51,6 41,2 T. violeta 18,2 21,9 0,8 30,4 68,8 Alfalfa 20,7 27,2 1,3 51,3 47,4 2012 Pastoreo de primavera: abril-xuño Rg. inglés 18,5 17,0 78,6 2,2 19,2 T. branco 15,4 14,3 17,8 52,2 30,0 T. violeta 15,3 14,6 2,2 58,9 38,9 Total

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 102

19/08/2014 16:47

pub_fertiprado.indd 103

21/08/2014 18:00

104

agricultura

dossier: cultivos pratenses

Táboa 3. Composición química e valor nutricional medio do pasto en oferta en cada experimento (especies sementadas) MS 2010 Pastoreo de verán: xullo-setembro Rg. inglés 32,4 T. violeta 19,1 2011 Pastoreo de primavera: maio-xullo Rg. inglés 29,9 T. branco 16,2 T. violeta 21,9 Alfalfa 27,2 2012 Pastoreo de primavera: abril-xuño Rg. inglés 17,0 T. branco 14,3 T. violeta 14,6

FAD

FND

CSA

CNET

DMO

92,3 91,8

9,9 17,2

34,0 32,0

63,1 42,8

12,7 7,1

12,9 12,5

58,5 65,2

92,7 88,2 92,2 92,7

9,0 18,9 17,7 16,8

33,2 27,2 30,5 31,9

59,0 33,1 41,2 45,7

17,8 10,5 9,4 7,6

20,8 14,6 15,3 11,7

69,0 72,5 67,0 63,2

91,0 88,7 88,7

11,6 19,7 22,3

29,4 26,9 25,9

53,3 38,8 36,4

19,1 10,2 8,8

20,6 11,7 11,2

69,9 72,9 73,8

MS: materia seca (%); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); CHS: carbohidratos solubles en auga (% MS); CNET: carbohidratos non estruturais totais (% MS); DMO: dixestibilidade da materia orgánica in vitro (%)

Táboa 4. Valores medios da composición dos principais ácidos graxos das especies pratenses para os tres anos de ensaios (expresados como concentración na materia seca e como porcentaxe respecto do total de ácidos graxos) Raigrás inglés Trevo branco Concentración (g/kg MS) C12:0 0,15 0,22 C16:0 1,42 2,23 C18:0 0,11 0,35 C18:0 0,11 0,35 C18:1n9c 0,28 0,34 C18:2n6c 1,34 2,87 C18:3n3c 6,32 7,94 AGT 10,23 15,03 Porcentaxe (% AGT) C12:0 1,48 1,42 C16:0 13,95 15,17 C18:0 1,08 2,34 C18:1n9c 2,73 2,32 C18:2n6c 13,21 19,67 C18:3n3c 61,04 51,66

Trevo violeta

Alfalfa

0,25 2,18 0,39 0,39 0,21 2,73 9,82 17,76

0,14 1,94 0,34 0,34 0,15 1,63 5,86 10,83

1,38 12,89 2,34 1,35 16,27 55,3

1,34 17,54 3,08 1,33 14,53 53

C12:0 láurico; C16:0 palmítico; C18:0 esteárico; C18:1n9c oleico; C18:2n6c linoleico; C18:3n3c alfa-linolénico; AGT ácidos graxos totais

O contido total en AG saturados vese reducido cando o pasto se consome a comezos da estación de pastoreo, con independencia do tipo de pasto, con valores medios do 69 % AGT e 72 % AGT para o pastoreo de abrilxuño e o de xullo-setembro, respectivamente. Así mesmo, o pastoreo de pastos máis novos dende o punto de vista fisiolóxico permite aumentar o contido en ácido linoleico conxugado (CLA), en especial no caso do trevo branco (0,86 e 1,06 % AGT para os pastoreos de maio-xullo e de abril-xuño, respectivamente). Ao longo dos ensaios, as vacas mantiveron ou gañaron peso vivo e observouse que o aproveitamento do pasto en estados menos avanzados exerceu un efecto positivo sobre a recuperación de peso dos animais. Así, no pastoreo de verán do ano 2010 o peso vivo das vacas no inicio e no final do ensaio foi de 596 e 600 kg, respectivamente (+4

Pasto de raigrás inglés a comezos de maio

kg/vaca), mentres que para os dous restantes ensaios de pastoreo os pesos medios respectivos do inicio e final do experimento foron de 590 e 599 kg no ano 2011 (+9 kg/ vaca) e de 558 e 588 kg no ano 2012 (+30 kg/vaca). Na táboa 8 resúmense os efectos atopados nos ensaios de pastoreo de leguminosas, comparados cos de raigrás inglés, na produción e na calidade do leite de vacún. Para o conxunto dos tres ensaios de pastoreo, os tratamentos con leguminosas aumentaron de media un 7 % a produción de leite (estandarizado ao 3,5 % de graxa) e a de materia graxa, proteína e extracto seco magro por vaca e día, comparados co pastoreo de raigrás inglés. Advírtese que o baixo contido proteico da gramínea puido ser unha das causas dos menores resultados produtivos observados con esta especie. En xeral, tendo en conta que no primeiro ano o ensaio se realizou en pleno verán con vacas na fase final da lactación, os resultados acadados mostran a alta produtividade das vacas alimentadas en pastoreo, suplementadas con cantidades moderadas de ensilado de millo e achegas mínimas de concentrado por debaixo de 100 g por vaca e día. Esta alta produtividade maniféstase en particular cando o pastoreo se inicia a comezos da primavera con vacas na primeira metade da lactación.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 104

15/08/2014 21:33

GALICAL CALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS

NOVA E AD MESTUR N E SERRÍ TO NA CARBO PARA CO CÁLCI S DE CAMA ! VACÚN

APLICACIÓN DO PRODUTO SOBRE O TERREO SISTEMAS DE PESAXE PARA UNHA APLICACIÓN MÁIS PRECISA

Redución da acidez dos solos Aumento da produtividade das colleitas

Presentadas en:

EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: > 90 %

• Sacos de 35 quilos • Big bag de 1.100 quilos • Camión cisterna ou camión volquete

EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 100 %

Estendidas na propia finca

EMENDA DE CAL VIVO (90 % CaO) Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: > 90 %

Transportadas en camións a calquera punto de España e Portugal

EMENDA DE CAL APAGADO (75 % CaO) Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: > 75 % EMENDA DE CAL APAGADO + DOLOMITA (50 % CaO / 23 % MgO) Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: > 80 % EMENDA DE CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO) Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 %

GALICAL, S.L.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

EMENDA DE CALIZA DOLOMÍTICA-GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: > 58 %

pub_galical.indd 1

15/08/2014 21:39

106

agricultura

dossier: cultivos pratenses

Pastoreo de alfalfa a comezos de xuño

En canto á composición da graxa do leite, o consumo de leguminosas permitiu aumentar un 5 % a proporción de CLA no total de AG do leite, un 25 % a de AG omega-3 total, un 15 % a de AG poliinsaturados e rebaixar un 10 % a relación omega-6/omega-3. Non obstante, a concentración de AG saturados non se viu alterada polo tipo de pasto. Os ensaios realizados a comezos de primavera mostraron valores medios máis reducidos de AG saturados, comparados cos realizados coa estación máis avanzada, e reflectiron menor concentración de AG insaturados observada na materia seca do pasto máis maduro. Entre as leguminosas, o trevo violeta mostrouse superior á media destas especies tanto en termos do seu efecto sobre a produción de leite e compoñentes do leite coma de mellora da calidade do seu perfil graxo, aumentando a participación dos AG poliinsaturados coa excepción do CLA.

ENSAIOS con dietas a base de ensilados: DESCRICIÓN E RESULTADOS Realizáronse dous ensaios con ensilados de leguminosas pratenses nos anos 2010 e 2011 ao final de cada ano, entre os meses de outubro e decembro, cos tratamentos que se indican na táboa 9. Deseño estatístico do ensaio: cadrado latino completo (4 x 4), con catro tratamentos, catro períodos e seis repeticións (vacas) por tratamento, no que todos os animais pasaron por todas as dietas ao longo de cada experimento. No ano 2010 os dous tratamentos dispoñibles (ensilado de raigrás inglés e ensilado de trevo violeta) cruzáronse con dous tipos de concentrado en cuxa composición figuraba un 5 % de aceite vexetal de distinta fonte (aceite de liño ou aceite de soia), achegando uns 250 g de aceite por vaca e día. No ano 2010 utilizouse un concentrado de composición estándar, sen adición de aceite vexetal.

Táboa 5. Produción, calidade fisicoquímica e perfil graxo do leite producido nos ensaios de pastoreo: ano 2010 (pastoreo de verán: xullo-setembro)

Táboa 6. Produción, calidade fisicoquímica e perfil graxo do leite producido nos ensaios de pastoreo: ano 2011 (pastoreo de primavera: maio-xullo)

Tipo de pasto Vacas en 7.º e 8.º mes lactación 40 % primíparas

Raigrás inglés

Trevo violeta

24,3

27,1

Produción de leite (PL, kg/día) PL corrixida ao 3,5 % de graxa

Tipo de pasto Raigrás inglés

Trevo branco

Trevo violeta

Alfalfa

26,7

28,6

29,5

27,9

Produción de leite (PL, kg/día) PL corrixida ao 3,5 % de graxa Consumo de concentrado

Consumo de concentrado g penso/kg leite

Vacas en 4.º-5.º mes lactación 40 % primíparas

Produción de graxa, proteína e sólidos (kg/día)

g penso/kg leite Produción de graxa e proteína (kg/día)

Materia graxa

0,88

1,00

Materia graxa

0,96

1,02

1,08

1,02

Materia proteica

0,70

0,78

Materia proteica

0,78

0,85

0,80

Extracto seco magro

1,94

2,14

Extracto seco magro

2,18

2,37

2,38

2,24

Composición fisicoquímica do leite

Materia graxa (%)

3,82

3,95

Materia graxa (%)

3,74

3,65

3,87

3,86

Materia proteica (%)

3,05

3,12

Materia proteica (%)

3,03

3,05

3,06

3,01

Lactosa (%)

4,56

4,58

Lactosa (%)

4,69

4,71

4,72

Extracto seco magro (%)

8,42

8,50

Extracto seco magro (%)

8,47

8,54

8,46

Urea (mg/L)

127

223

Urea (mg/L)

120

193

183

154

CLA total (C18:2 9c11t e outros isómeros), % AGT

0,78

0,86

0,66

0,62

AG omega-3 total (% AGT)

1,35

1,20

1,47

1,32

AG omega-6 total (% AGT)

2,78

2,52

2,92

2,66

Relación omega-6/omega-3

2,09

2,15

2,02

2,14

AG saturados (% AGT)

69,7

70,8

70,2

70,3

AG poliinsaturados (% AGT)

4,91

4,58

5,06

4,61

Perfil graxo do leite

CLA total (C18:2 9c11t e outros isómeros), % AGT

0,69

0,76

AG omega-3 total (% AGT)

0,74

1,14

AG omega-6 total (% AGT)

1,82

2,31

Relación omega-6/omega-3

2,52

2,08

AG saturados (% AGT)

71,8

71,9

AG poliinsaturados (% AGT)

3,32

4,29

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 106

15/08/2014 21:33

Intereco, entidade certificadora que engloba os distintos Consellos Reguladores de Agricultura Ecolóxica de España certifica as Calizas de Calfensa.

INSUMO INSUMO CERTIFICADO CERTIFICADO

Nº de certificado

CFN -01

CFN -02

O millo e as praderías precisan de pH próximos á neutralidade. Tanto a caliza agrícola como a magnesiana que ofrece Calfensa, axudan a corrixir a acidez dos nosos solos, evitando a toxicidade do aluminio e favorecendo a asimilación do fósforo. Así mesmo, melloran a súa estrutura, aumentando a aireación e a drenaxe. A caliza de Calfensa provén de calcita que, unha vez moída, é de efecto máis rápido que a provinte de dolomita. Grazas á finura de moenda coa que traballa Calfensa, os seus produtos son altamente solubles. Rápida acción dificilmente superable por outras calizas menos moídas ou granuladas. A diferenza do cal vivo, a caliza de Calfensa non é agresiva, non produce queimaduras, o que facilita a súa manipulación, sendo, do mesmo xeito, respectuosa cos microorganismos beneficiosos do solo. Dado que se trata dun produto extraído directamente da terra, non produce efectos negativos para o medio, sendo recoñecido polo Consello Regulador de Agricultura Ecolóxica. AENOR certifica os sistemas de Xestión de Calidade, Medio Ambiente e Seguridade e Saúde no Traballo de Calfensa.

CALFENSA, A CALIZA DA TÚA TERRA CALIZA AGRICOLA - CALIZA MAGNESIANA

MODALIDADES DE SERVIZO: • APLICADO SOBRE O TERREO • ENVASADO. Saco de 25 Kg.- Big Bag de 1.000 Kg. • A GRANEL

Novos granulados de Calfensa Nota: os certificados de Intereco non son aplicables aos produtos granulados

OFICINAS:

27161 SANTA COMBA-LUGO Teléfono: 982 30 59 02

pub_calfensa.indd 107

FÁBRICA:

OURAL-LUGO Teléfono: 982 54 66 23

10/08/2014 11:43

108

agricultura

dossier: cultivos pratenses

Táboa 7. Produción, calidade fisicoquímica e perfil graxo do leite producido nos ensaios de pastoreo: ano 2012 (pastoreo de primavera: abril-xuño) Vacas en 2.º a 4.º mes lactación, 40 % primíparas Produción de leite (PL, kg/día) PL corrixida ao 3,5 % de graxa Consumo de concentrado g penso/kg leite Produción de graxa e proteína (kg/día) Materia graxa Materia proteica Extracto seco magro Composición fisicoquímica do leite Materia graxa (%) Materia proteica (%) Lactosa (%) Extracto seco magro (%) Urea (mg/L) Perfil graxo do leite CLA total (C18:2 9c11t e outros isómeros), % AGT AG omega-3 total (% AGT) AG omega-6 total (% AGT) Relación omega-6/omega-3 AG saturados (% AGT) AG poliinsaturados (% AGT)

Raigrás inglés

Tipo de pasto Trevo branco

Trevo violeta

33,3

34,4

1,19 0,97 2,78

1,19 1,05 2,98

1,20 1,04 2,96

3,67 3,00 4,82 8,59 133

3,38 3,00 4,80 8,53 201

3,45 3,01 4,79 8,56 227

0,84

1,06

0,85

0,98 2,57 2,65 68,9 4,38

1,27 3,03 2,41 69,0 5,36

1,47 3,33 2,30 68,5 5,64

Pastoreo rotacional de trevo branco

Ensilados: utilizáronse ensilados recollidos en primeiro corte a finais de abril para as especies trevo violeta, trevo branco e raigrás inglés ou en primeiro e segundo corte a finais de abril e mediados de xuño, respectivamente, para a alfalfa. A parcela de trevo violeta foi sementada no outono de 2009 e as parcelas dos outros tres tratamentos na primavera de 2010, nunha superficie aproximada de 3,5 ha por cada especie pratense. A fertilización de fondo realizouse segundo as recomendacións de Piñeiro et al. (2009) para cultivos forraxeiros en solos de moderada acidez e contido medio en fósforo e potasa. A achega de fertilizante nitroxenado para o raigrás foi de 100 kg de N/ha e ano, da que a metade foi aplicada a comezos de marzo. As parcelas de leguminosas non recibiron fertilizante nitroxenado. Tras a sega, a herba foi presecada durante 48 h (ensilados de primeiro corte) ou 24 h (segundo corte de alfalfa) e, posteriormente, foi recollida con rotoempacadorapicadora de cámara variable, sen utilización de aditivos. As rotopacas foron encintadas con 5 capas de filme estirable e almacenadas ata a realización do ensaio de alimentación. Animais: en cada ensaio foron utilizadas 24 vacas leiteiras de raza Holstein do rabaño experimental do CIAM, nun estado de lactación avanzada en 2010 (7.º ao 9.º mes), lactación media en 2011 (3.º ao 5.º mes) e lactación temperá en 2012 (2.º ao 4.º mes), das que aproximadamente un 40 % eran primíparas. Os animais foron seleccionados dun total de entre 35 e 40 vacas en lactación, buscando a necesaria homoxeneidade entre os grupos dos distintos tratamentos en canto a produción de leite, días en leite, número de parto e peso vivo. Cada período tivo unha duración de tres semanas e o ensaio estendeuse dende a primeira semana de outubro á terceira semana de decembro de cada ano. Foi precedido por un período preexperimental de tres semanas para adaptar os animais ás dietas do ensaio e á apertura das portas Calan Broadbent, de medida de

Táboa 8. Comparación de resultados de produción e perfil graxo do leite entre o pastoreo de raigrás e de leguminosas pratenses (anos 2010, 2011 e 2012) Pastoreo de raigrás inglés

Pastoreo de leguminosas

Comparación efecto leguminosa sobre raigrás

28,08

30,07

+7,1 %

7,0 %

Materia graxa

1,01

1,08

+6,8 %

Materia proteica

0,82

0,89

+8,5 %

Extracto seco magro

2,30

2,48

+7,8 %

Materia graxa (%)

3,74

3,72

-0,6 %

Materia proteica (%)

3,03

3,05

+1,0 %

Lactosa (%)

4,69

4,70

+0,2 %

Extracto seco magro (%)

8,49

8,51

+0,2 %

CLA total (C18:2 9c11t e outros isómeros), % AGT

0,77

0,81

+5,1%

AG omega-3 total (% AGT)

1,02

1,28

+25,0 %

AG omega-6 total (% AGT)

2,39

2,73

+14,2 %

Relación omega-6/omega-3

2,42

2,18

-10,0 %

AG saturados (% AGT)

70,1

70,4

+0,3 %

AG poliinsaturados (% AGT)

4,20

4,85

+15,3 %

Valores medios dos tres anos

Produción de leite (PL, kg/día) PL corrixida ao 3,5 % de graxa Consumo de concentrado g penso/kg leite Produción de graxa e proteína (kg/día)

Composición fisicoquímica do leite

Perfil graxo do leite

alimentación individual. As vacas foron muxidas dúas veces ao día, ás 8:00 h e ás 20:00 h. A dieta consistiu nunha ración unifeed ofrecida ad líbitum, da que o 50 % da materia seca eran os ensilados de pradeira respectivos, o 25 % ensilado de millo (33-37 % MS) e o 25 % restante un concentrado do 25 % de proteína bruta (PB). No experimento do ano 2011 este concentrado foi parcialmente substituído por soia-44 no tratamento de ensilado de raigrás inglés, tratando de compensar o menor contido en PB da gramínea comparado co das leguminosas co fin de que a ración unifeed fose aproximadamente do 16 % PB en todos os tratamentos.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 108

15/08/2014 21:34

www.indusagri.es indusagri@indusagri.es

pub_indusagri.indd 109

15/08/2014 21:42

110

agricultura

dossier: cultivos pratenses

Táboa 9. Experimentos con ensilados realizados en 2010 e 2011 Ano 2010 2011

Raigrás inglés (cv. Heraut) x x

Tratamentos de ensilado Trevo branco Trevo violeta (cv. Haifa) (cv. Lemmon) x x x

Período preexperimental nos ensaios de pastoreo a comezos da primavera

Toma de mostras e pesada das vacas: a produción de leite de cada vaca foi rexistrada diariamente ao longo da duración dos ensaios. Na última semana de cada período (semana de control) tomáronse mostras individuais de leite durante tres días en seis muxiduras consecutivas de mañá e tarde. As mostras de cada vaca foron analizadas para composición fisicoquímica no Ligal e as mostras para determinación da composición en AG por cromatografía de gases foron procesadas no laboratorio de control de calidade da empresa Leyma. As vacas pesáronse tras da muxidura da mañá en dous días consecutivos, ao comezo e ao final de cada período. Resultados: os contidos de materia seca dos ensilados foron bastante variables entre tratamentos como consecuencia das condicións de secado no campo, con valores medios de 51,0 % para a alfalfa, 42,7 % para o trevo branco, 40,0 % e 29,3 % para o trevo violeta e 50,8 % e 27,1 % para o raigrás inglés. En todo caso, como se indica na táboa 10, a calidade de conservación estimada polo pH de estabilidade (pHe) foi boa en todos os casos, xa que o pH medido (pH) foi sempre inferior ao valor de pHe, que se considera o límite para unha boa calidade de conservación (Braithwaite, 1987). En canto ao valor nutricional, os ensilados de raigrás mostraron valores de proteína bruta máis baixos dos agardados (8,0 % MS en 2010 e 9,9 % MS en 2011). Estes valores foron sensiblemente inferiores aos das leguminosas, que case duplicaron a concentración proteica da gramínea. Da mesma forma que nas mostras de pasto fresco, os ensilados de raigrás mostraron unha concentración máis elevada de parede celular (fibra neutro deterxente) na materia seca, que superaron entre 8 e 13 unidades (% MS) aos ensilados de leguminosas. A dixestibilidade do trevo violeta foi superior á de raigrás inglés o primeiro ano de ensaio (DMO 70,5 e 67,5, respectivamente). No segundo ano a DMO do ensilado de raigrás (67,2 %) foi inferior á do trevo branco (70,5 %) e ambas claramente superiores aos correspondentes valores para os ensilados de trevo violeta (62,9 %) e alfalfa (63,7 %). Na táboa 11 indícase a composición dos ácidos graxos dos ensilados de raigrás inglés e de leguminosas pratenses utili-

Alfalfa (cv. Europe) x

Período de ensaio outubro-decembro

O DESEÑO DAS PARCELAS DE PASTOREO FOI REALIZADO DE FORMA QUE AS VACAS DOS DIFERENTES TRATAMENTOS TIVESEN SEMPRE ACCESO A UNHA ZONA ARBORADA ONDE OS ANIMAIS PODÍAN DESCANSAR Á SOMBRA E DISPUÑAN DE AUGA FRESCA zados nos ensaios de alimentación dos dous primeiros anos e compáranse cos correspondentes valores medios das forraxes frescas no momento da sega. Tamén se inclúe no cadro o perfil medio de AG dos ensilados de millo utilizados nos ensaios de alimentación. Pódese comprobar o contraste entre o ensilado de millo, onde predominan de xeito maioritario os AG linoleico (C18:2n6c) e oleico (C18:1n9c), que representan preto do 45 e 30 % do total de AG respectivamente, e os ensilados de especies pratenses, nos que o AG maioritario é o alfa-linolénico (C18:3n3), con valores entre o 53 e 63 % do total de AG, tanto nas forraxes frescas coma nos ensilados. Por outra banda, pódese apreciar o descenso na concentración de AGT entre a sega da forraxe e o ensilado resultante, tanto para o raigrás inglés coma para as leguminosas, con baixadas aproximadas do 40 e 30 %, respectivamente. Esta importante redución afecta, sobre todo, ao AG alfa-linolénico, maioritario nas forraxeiras pratenses, tamén de forma máis marcada para o caso do raigrás inglés. Os resultados de inxestión voluntaria da ración unifeed, produción e composición do leite móstranse nas táboas 12 e 13. A inxestión media de materia seca da ración completa foi de 17,0 e de 21,6 kg MS/vaca e día nos experimentos de 2010 e 2011, respectivamente, e foi significativamente superior para as dietas de ensilados de leguminosas comparados coas de ensilados de raigrás inglés. En 2010, con vacas no último terzo da lactación, os valores medios de consumo voluntario por tratamento (en kg MS/vaca e día) foron de 16,8 e 17,3 kg para os ensilados de raigrás inglés e trevo violeta. No experimento do ano seguinte, realizado con vacas entre o 3.º e o 5.º mes de lactación, a inxestión foi de 20,0; 22,3; 21,8 e 22,3 kg MS/vaca e día para os tratamentos de ensilados de raigrás inglés, trevo branco, trevo violeta e alfalfa, respectivamente. Os consumos de concentrado por kg de leite foron moi moderados, de 210 g/kg como media en 2010, e de 160 g/kg en 2011. As producións medias de leite (corrixido ao 3,5 % de materia graxa) foron, en 2010, de 19,7 e 21,2 kg/vaca e día para os tratamentos con ensilados de raigrás inglés e trevo violeta, respectivamente, e en 2011 de 33,0; 35,9; 34,0 e 33,8 kg/vaca e día para os tratamentos de ensilados de raigrás inglés, trevo branco, trevo violeta e alfalfa, respectivamente. Os resultados mostran, por unha banda, a posibilidade de producir leite con consumos reducidos de concentrado cando se utilizan ensilados de boa calidade e, pola outra, indican claramente a superioridade nutricional dos ensila-

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 110

19/08/2014 16:56

dossier: cultivos pratenses

agricultura

111

A menor resposta cuantitativa ao uso de ensilados respecto do pasto fresco no que a composición do perfil de AG do leite se refire, relaciónase coa importante baixada da concentración de AG na materia seca da herba segada durante o secado no campo.

Parcela de trevo violeta a finais de xullo, no momento adecuado para a sega

dos de leguminosas comparados cos de raigrás. A resposta, en termos de produción de compoñentes maioritarios do leite (graxa, proteína e extracto seco magro), seguiu, en liñas xerais, o modelo descrito para a produción de leite. Nos dous experimentos realizados as vacas mostraron unha variación de peso vivo positiva. En 2010 os pesos vivos medios das vacas no inicio e final do ensaio foron de 538 e 571 kg, respectivamente (+33 kg/vaca), mentres que en 2011 os pesos medios respectivos foron de 627 e 642 kg (+15 kg/vaca). Da mesma forma que aconteceu nos ensaios de pastoreo, o consumo de leguminosas ensiladas permitiu producir leite cun perfil de AG máis saudable, comparado co raigrás inglés. Cando se suplementou o concentrado con aceites vexetais ao 5 % (inxestión de 250 g de aceite/vaca e día), o leite das vacas que consumiron ensilados de trevo violeta tiña unha concentración de AG omega-3 total do 1,5 % AGT, aproximadamente un 80 % superior á do leite dos ensilados de raigrás inglés, e a porcentaxe de AG saturados respecto do total reducíase desde o 69 % AGT no tratamento de raigrás ao 65 % AGT para o trevo violeta. No segundo ano de ensaios, cando as dietas non estaban suplementadas cunha fonte adicional de AG poliinsaturados procedente de sementes de oleaxinosas, unicamente cando se utilizan ensilados de trevo violeta o leite acada teores de AG omega-3 total próximos ao 0,9 % AGT. Non obstante, aínda se observa un efecto positivo do consumo de ensilados de leguminosas no incremento da concentración de AG poliinsaturados e na redución da relación omega-6/omega-3 do leite, pero non na redución do contido en AG saturados, que se mantén por riba do 70 % en todos os tratamentos. Isto indicaría a necesidade de realizar unha suplementación con graxas vexetais ao concentrado cando se consuman ensilados distintos do trevo violeta, en todo caso en menor proporción cando se trata de leguminosas pratenses comparado cos ensilados de raigrás inglés. Táboa 10. Composición química e valor nutricional medio dos ensilados utilizados nos ensaios de produción de leite os anos 2010 e 2011 Ano de ensaio e tratamentos

Rg. inglés T. violeta

50,8 40,0

92,2 87,1

Rg. inglés T. branco T. violeta Alfalfa

27,2 42,8 29,4 51,0

91,4 88,1 87,8 89,9

FAD

2010 ** 8,1 33,2 19,9 33,0 2011*** 9,9 37,9 16,4 34,9 16,9 39,0 15,9 37,7

FND

DMO

pHe*

53,0 41,7

67,5 70,5

5,1 4,4

5,3 4,9

60,2 47,6 47,8 52,2

67,2 70,5 62,9 63,7

4,5 4,9 4,4 5,1

4,4 5,0 4,5 5,3

* pHe= 0,0359 x MS + 3,44. ** Primeiro corte a finais de abril *** Primeiro corte a finais de abril e un segundo corte para alfalfa a mediados de xuño

Táboa 11. Valores medios da composición dos ácidos graxos dos ensilados de raigrás e de leguminosas pratenses utilizados no ensaio de alimentación dos anos 2010 e 2011 (expresados como concentración na materia seca e como porcentaxe respecto do total de ácidos graxos) Forraxe acabada de segar Rg. inglés Leguminosas Concentración (g/kg MS) C12:0 0,03 0,10 C16:0 1,75 1,97 C18:0 0,09 0,38 C18:1n9c 0,15 0,73 C18:2n6c 1,46 2,44 C18:3n3c 6,66 7,18 AGT 10,51 13,56 Porcentaxe (% AGT) C12:0 0,32 0,75 C16:0 16,66 14,56 C18:0 0,88 2,81 C18:1n9c 1,42 5,35 C18:2n6c 13,85 17,96 C18:3n3c 63,36 52,96

Ensilado

Ensilado de millo

Rg. inglés

Leguminosas

0,07 1,11 0,13 0,18 0,88 3,68 6,36

0,14 1,59 0,17 0,16 1,05 6,13 9,78

0,04 1,25 0,22 2,39 3,57 0,27 8,02

1,16 17,48 2,06 2,76 13,78 57,94

1,47 16,21 1,70 1,64 10,72 62,66

0,50 15,59 2,76 29,82 44,59 3,35

Táboa 12. Produción, calidade fisicoquímica e perfil graxo do leite producido nos ensaios con ensilados: ano 2010, ensilados de pradeira x suplemento a concentrado (5 % aceite) Vacas en 7.º- 9.º mes lactación 40 % primíparas

Tipo de ensilado Raigrás inglés T. violeta

Produción de leite (PL, kg/día) PL corrixida ao 3,5 % de graxa Inxestión de MS e consumo de concentrado Inxestión (kg MS/vaca e día) g penso/kg leite Produción de graxa e proteína (kg/día) Materia graxa Materia proteica Extracto seco magro Composición fisicoquímica do leite Materia graxa (%) Materia proteica (%) Lactosa (%) Extracto seco magro (%) Urea (mg/L) Perfil graxo do leite CLA total (C18:2 9c11t e outros isómeros), % AGT AG omega-3 total (% AGT) AG omega-6 total (% AGT) Relación omega-6/omega-3 AG saturados (% AGT) AG poliinsaturados (% AGT)

19,7

21,2

16,8 213

17,3 204

0,78 0,63 1,72

0,79 0,66 1,83

3,90 3,20 4,70 8,70 90

3,70 3,10 4,80 8,60 219

0,48

0,81

0,85 2,38 2,94 69,0 3,78

1,54 3,05 2,04 65,3 5,47

AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 111

19/08/2014 17:42

112

agricultura

dossier: cultivos pratenses

Tomando mostra dunha rotopaca de trevo violeta antes de envolver con plástico

Rotoempacado de trevo violeta presecado

Na táboa 14 resúmense os efectos observados na produción e na calidade do leite de vacún nos dous ensaios onde se compararon ensilados de leguminosas cos ensilados de raigrás inglés. En canto á produción de leite (estandarizada ao 3,5 % de graxa) foi case un 6 % superior para os ensilados de leguminosas, cun 7 % máis de consumo voluntario de materia seca da ración e unha lixeira redución do consumo de concentrado por kg de leite (-6 %). A porcentaxe de materia graxa do leite de vacas que consumiron ensilados de leguminosas foi un 4 % inferior á correspondente ao ensilado de raigrás. En consecuencia, o incremento do output diario de graxa nas dietas con ensilados de leguminosas foi unicamente dun 2,7 %, en comparación co incremento do 6,5 % para o extracto seco magro. En canto ao perfil graxo do leite, o consumo de leguminosas promoveu unha clara mellora media da súa calidade, aumentando un 37 % a proporción de CLA no total de ácidos graxos, un 65 % a de AG omega-3 total, un 33 % a de AG poliinsaturados e diminuíndo un 23 % a relación omega-6/omega-3. Non obstante, o efecto medio do consumo de leguminosas sobre a concentración de AG saturados foi moito menos patente e observouse unha mínima redución do 2 % respecto dos tratamentos con ensilados de raigrás inglés. Estes resultados poderían reflectir unha baixa inxestión de AG poliinsaturados procedente da ración e concretamente dos ensilados de herba de pradeira, como consecuencia da mencionada redución na concentración de AG, en particular de poliinsaturados, causada pola oxidación dos anteditos compostos durante o secado da forraxe no campo, o que explicaría a menor concentración destas moléculas na graxa do leite en comparación co consumo de pastos frescos. Por outra parte, é probable que a concentración de AG insaturados de cadea longa presente na glándula mamaria da vaca nestas condicións sexa demasiado baixa como para afectar á síntese ex novo de AG saturados de cadea curta e media. En todo caso, de entre as leguminosas, o trevo violeta mostrouse superior á media en termos de mellora do perfil graxo do leite, feito que foi consistente os dous anos de ensaio e confirma a utilidade desta especie forraxeira, a este respecto, cando se consome como ensilado. CONCLUSIÓNS • Existe unha resposta positiva en produción de leite, derivada do uso de leguminosas na ración nas condicións de ensaio descritas, que oscilou entre 6-8 % de media,

•

• •

•

que é maior en situación de pastoreo, sobre todo en estación avanzada. Demóstrase que, utilizando forraxes frescas e ensiladas de boa calidade, é posible reducir de maneira considerable o consumo de concentrado nas explotacións leiteiras e mellorar a súa sustentabilidade económica e ambiental, en particular cando se integran leguminosas nos sistemas de cultivo. Existe, así mesmo, unha mellora da calidade do perfil graxo do leite producido con racións que integran leguminosas, e é máis clara a resposta nos ensaios con ensilados. Destácase o incremento na concentración de AG poliinsaturados totais e de AG omega-3 total en situación de alimentación con ensilados, en particular cando se usa o trevo violeta. En situación de pastoreo, non é preciso utilizar concentrados enriquecidos con aceites vexetais para acadar unha concentración de AG omega-3 total próximo ao 1 % do total de AG do leite.

Táboa 13. Produción, calidade fisicoquímica e perfil graxo do leite producido nos ensaios con ensilados: ano 2011, ensilados de pradeira con concentrado estándar Vacas en 3.º - 5.º mes lactación 40 % primíparas

Tipo de ensilado Raigrás inglés

Trevo branco

Trevo violeta

Alfalfa

33,0

35,9

34,1

33,8

Inxestión (kg/vaca e día)

20,0

22,3

21,8

22,3

g penso/kg leite

151

155

160

165

Materia graxa

1,23

1,33

1,26

1,2

Materia proteica

0,96

1,06

0,97

1,0

Extracto seco magro

2,57

2,84

2,66

2,7

Materia graxa (%)

4,10

4,05

4,00

3,9

Materia proteica (%)

3,19

3,22

3,08

3,2

Lactosa (%)

4,58

4,65

4,60

4,6

Extracto seco magro (%)

8,52

8,62

8,43

8,5

Urea (mg/L)

327

246

301

255

CLA total (C18:2 9c11t e outros isómeros), % AGT

0,49

0,54

0,51

0,5

AG omega-3 total (% AGT)

0,54

0,65

0,91

0,7

AG omega-6 total (% AGT)

1,91

2,17

2,22

2,3

Relación omega-6/omega-3

3,63

3,37

2,46

3,1

AG saturados (% AGT)

72,1

73,3

72,6

72,9

AG poliinsaturados (% AGT)

2,94

3,37

3,65

3,5

Produción de leite (PL, kg/día) PL corrixida ao 3,5 % de graxa Inxestión de MS e consumo de concentrado

Produción de compoñentes do leite (kg/día)

Composición fisicoquímica do leite

Perfil graxo do leite

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 112

20/08/2014 10:51

dossier: cultivos pratenses

Medida do consumo individual das vacas utilizando as portas electrónicas CalanBroadbent

• Nas épocas de alimentación invernal, a utilización de ensilados de leguminosas pratenses permiten conseguir o devandito estándar sen necesidade de utilizar concentrados enriquecidos, no caso do trevo violeta, ou cantidades moi moderadas de aceites vexetais, no caso das outras leguminosas pratenses. • A redución da concentración de AG saturados por debaixo do 70 % só se produce en pastoreo de primavera con pastos en estado vexetativo ou con dietas de ensilados aos que se suplementou con 250 g de aceites vexetais. • As vantaxes mostradas polas leguminosas deben ser comparadas contra as dificultades de establecemento na pradeira, o escaso número de materias activas de herbicidas autorizados e as dificultades para ensilar destas especies. • Cómpre refinar a tecnoloxía de ensilado das leguminosas pratenses, en particular evitando presecados ex-

agricultura

113

Táboa 14. Comparación de resultados de produción e perfil graxo do leite obtidos nos tratamentos con ensilado de raigrás inglés e con ensilado de leguminosas pratenses (anos 2010 e 2011)

Produción de leite (PL, kg/día) PL corrixida ao 3,5 % de graxa Inxestión de MS e consumo de concentrado Inxestión (kg MS/vaca e día) g penso/kg leite Produción de graxa, proteína e sólidos (kg/día) Materia graxa Materia proteica Extracto seco magro Composición fisicoquímica do leite Materia graxa (%) Materia proteica (%) Lactosa (%) Extracto seco magro (%) Perfil graxo do leite CLA total (C18:2 9c11t e outros isómeros), % AGT AG omega-3 total (% AGT) AG omega-6 total (% AGT) Relación omega-6/omega-3 AG saturados (% AGT) AG poliinsaturados (% AGT)

Valores medios dos Comparadous anos ción efecto Ensilado Ensilado leguminosa de raigrás de legumisobre inglés nosas raigrás 26,4

27,9

+5,8 %

18,4 182

19,7 171

+7,1 % -6,0 %

1,01 0,80 2,15

1,03 0,84 2,29

+2,7 % +5,5 % +6,5 %

4,00 3,20 4,64 8,61

3,84 3,13 4,71 8,57

-4,0 % -1,9 % +1,5 % -0,5 %

0,49 0,70 2,15 3,29 70,6 3,36

0,67 1,15 2,64 2,51 69,1 4,50

+37,5 % +65,9 % +22,8 % -23,5 % -2,0 % +33,8 %

cesivamente longos que reducen o contido da forraxe en AG poliinsaturados, en concreto de alfa-linolénico, polo que debe ser considerada a conveniencia da utilización de aditivos para tal efecto.

BALSAS DE GEOMEMBRANA (para purín o agua) • Posibilidad de techarlas con distintos materiales y estructuras • Cisternas flexibles

Contacto: Avda. José Antonio, 35. Sarria (Lugo) Tefl.: 685 840 310 sarriacanal@yahoo.es AFRIGA ANO XX- Nº 112

AFRIGA112_pratenses_leite_galego_02.indd 113

15/08/2014 21:37

114

agricultura

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

PRODUCIÓN, CONTIDO EN PRINCIPIOS NUTRITIVOS E COMPOSICIÓN EN ÁCIDOS GRAXOS DO CULTIVO DE LOLIUM MULTIFLORUM SÓ OU ASOCIADO A TRIFOLIUM Este artigo é o froito do labor de investigación desenvolvido na finca de prácticas de La Granja, cuxa análise se centrou na produción, principios nutritivos e composición en ácidos graxos de dous cultivares de raigrás italiano anual, un en sementeira pura e outro asociado a distintas especies de trevos anuais, ao longo do primeiro ciclo de crecemento durante o inverno 2010-2011. G. Salcedo Díaz Dpto. de Calidade e Innovación, Centro Integrado de Formación Profesional La Granja E-39792 Heras, Cantabria (España) gregoriosalce@ono.com

SÍNTESE O obxectivo deste experimento foi estudar a variación da produción e do contido en principios nutritivos e ácidos graxos ao longo do primeiro crecemento ininterrompido dende a sementeira do outono á primavera do Lolium multiflorum alternativo (cv. Agraco-812 e cv. Salam) como cultivo monofito (L), así como da mestura de Lolium multiflorum alternativo (cv. Asterix) con distintas especies de Trifolium (T. incarnatum cv. Trincat e Licherry, T. resupinatum cv. Laser e T. michelianum cv. Balansa), medidos en seis datas de corte (DC) diferentes. A DC e a interacción DC * Tipo de Forraxe influíron significativamente sobre a maioría dos parámetros consi-

derados neste traballo. O efecto do Tipo de Forraxe resultou relevante para a dixestibilidade in vivo da materia orgánica estimada (DMOestndc) (P≤0,001), a proteína bruta (PB) (P≤0,05) e a graxa bruta (GB) (P≤0,01). Para DC = 190 días tras a sementeira, nos monocultivos de Lolium houbo maiores concentracións de ácidos graxos totais (AGs) (P≤0,01), α-linolénico (P≤0,001) e poliinsaturados (P≤0,00) que nas mesturas con trevo, mentres que a produción media dos monocultivos foi un 8,2 % menor que a media das mesturas. Para o conxunto de forraxes e DC, os ácidos maioritarios foron o α-linolénico e o palmítico, con contidos medios de 17,7 e 3,7 g kg-1 MS, respectivamente. As variables máis correlacionadas cos AGs foron a FADSINCEN (r=-0,39; P≤0,01), a DMOestndc (r=-0,29; P≤0,01), o contido en N (r=0,49; P≤0,01), a DC (r=-0,37; P≤0,01) e a radiación fotosinteticamente activa (RFA) (R=0,51; P≤0,01). A nivel individual, o ácido α-linolénico relacionouse positivamente coa concentración de N (r=0,42; P≤0,01) e negativamente (r=-0,27; P≤0,01) coa RFA.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 114

19/08/2014 16:08

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

A ROTACIÓN MÁIS UTILIZADA NAS EXPLOTACIÓNS LEITEIRAS DO NORTE DE ESPAÑA É A FORMADA POLO MILLO (ZEA MAYS L.) COMO O CULTIVO DE VERÁN principal e, no inverno, O RAIGRÁS ITALIANO (LOLIUM MULTIFLORUM L.) ALTERNATIVO OU NON ALTERNATIVO EN MONOCULTIVO

INTRODUCIÓN A rotación máis utilizada nas explotacións leiteiras do norte de España é a formada polo millo (Zea mays L.), como o cultivo de verán principal e, no inverno, o raigrás italiano (Lolium multiflorum L.) alternativo ou non alternativo en monocultivo. O alternativo ou Westerwold recibe un corte no inverno e un ou dous na primavera; o non alternativo, asociado ou non a leguminosas, recibe dous cortes na primavera para ensilado (Fernández-Lorenzo et al., 2007). As forraxes verdes representan unha fonte rica e natural de ácido palmítico (C16:0), oleico (C18:1) e ácidos graxos poliinsaturados, en particular linoleico (C18:2) e α-linolénico (C18:3) (Hawke, 1973; Harfoot, 1981; Bauchart et al., 1984; McDonald et al., 1988; Walker et al., 2004). Respecto do material orixinal, nas forraxes conservadas, as cantidades de C18:1 e C18:2 aumentan, mentres que a de C18:3 descende (Morand-Fehr e Tran, 2001). Nas materias primas non forraxeiras, o extracto etéreo está composto maioritariamente por triglicéridos (Bondi, 1989), mentres que o das forraxes o integran principalmente glicolípidos e fosfolípidos, ricos en ácidos graxos poliinsaturados. Entre outros, o contido en ácidos graxos das forraxes poden variar coa especie, a variedade, a técnica de conservación (Lough e Anderson, 1973; Mayland et al., 1976; Yan e Fujita, 1997; Dewhurst et al., 2003; Boufaïed et al., 2003; Cabiddu et al., 2009), o estado de madureza (Hawke, 1973; Barta, 1975; Boufaïed et al., 2003; Cabiddu et al., 2009), diferenzas entre follas e talos ( Jarrige et al., 1995; Boufaïed et al., 2003), a temperatura ambiente (Kuiper, 1970; Hawke, 1973), a fertilización nitroxenada (Boufaïed et al., 2003; Elgersma et al., 2005, e Salcedo, 2011) e a súa concentración de N (Mayland et al., 1976). O obxectivo deste estudo foi comparar a produción, os principios nutritivos e a composición en ácidos graxos de dous cultivares de raigrás italiano anual en sementeira pura e doutro cultivar desta gramínea asociada con distintas especies de trevos anuais ao longo do primeiro ciclo de crecemento durante o inverno.

Departamento comercial para Portugal, País Vasco, Navarra, Castilla y León y Asturias

agricultura

José Antonio Rojo García 27250 Castro de Rei - Lugo joserojo@reckiberica.es www. reckiberica.es Tel. (+34) 982 314 428 Móvil (+34) 678 432 835 Alemania (+49) 160 59 21 435

115

Mikel Irazu 27250 Castro de Rei - Lugo mikelirazu@reckiberica.es www. reckiberica.es Tel. (+34) 982 314 143 Móvil (+34) 674 031 030 Portugal (+55) 191 35 85 580

Ibérica

Agratechnik Landsmachinen Ibérica S.L.

IMPORTADOR PARA ESPAÑA Y PORTUGAL DE LAS MARCAS

TOMIX LEHNER *Para Cantabria y Guipúzcoa

• Importación de maquinaria seminueva agrícola/forestal desde los mejores proveedores de Europa y Estados Unidos • Servicio técnico y asesoría para su inversión más rentable • Más de 35 años de experiencia • Con red de distribución en toda España: Agrocantabria C/ Carretera Comarcal, s/n 39793 Villaverde de Portones (Cantabria) Tel.: 942 508 076 elias@agrocantabria.com Talleres Altemir Febas S.A. Avda. Monzón, 27 22422 Fonz (Huesca) Tel.: 974 412008 - 636 209 639 info@altemirfebas.com El Pandito C/ Alameda, 1 41650 El Saucejo (Sevilla) Tel.: 955 958 070 - 666 014 826 elpandi2000@yahoo.es

Talleres Barrio Gómez S.A. (Promodis) Ctra. San Ildefonso a Peñafiel, 1 40350 Escalona del Prado (Segovia) Tel.: 921 570510 - 653 930 002 ibarrio@talleresbarrio.com Inmopen Ctra. Villarubia km 2 13200 Manzanares (Ciudad Real) Tel.: 948 983 390 - 649 028 528 inmopen@inmopen.com Sermasur Ctra. El Viso s/n 14480 Alcaracejos (Córdoba) Tel.: 957 156 034 - 607 873 818 sermasur@hotmail.es Agrícola Garvín Carretera Cervera, km 1,3 45600 Talavera de la Reina (Toledo) Tel.: 925 801 321

¡No dude en consultarnos! www.reckiberica.es José: 678 432 835

Mikel: 674 031 030

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 115

20/08/2014 09:45

116

agricultura

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

OS CULTIVOS FORON SEMENTADOS O 21 DE SETEMBRO DE 2009 E O 6 DE OUTUBRO DE 2010 Á DOSE DE 40 KG de SEMENTE POR HECTÁREA SOBRE UN SOLO DE TEXTURA FRANCOARXILOLIMOSA

Figura 1. Climograma durante o experimento 300

16 14

250

12 200

150

ºC

Deseño experimental O experimento foi desenvolvido na finca de prácticas do centro integrado de formación profesional La Granja, de Heras, en Cantabria (43º 24’N; 3º 45’W e 5 m sobre o nivel do mar), durante os anos 2010 e 2011. Os tratamentos para avaliar foron cinco cultivos forraxeiros de inverno cultivados en seis momentos durante o seu ciclo de crecemento invernal, dispostos nun deseño experimental de bloques ao azar, con tres repeticións por tratamento. Como indica a táboa 1, utilizáronse dous raigrases italianos tipo westerwoldicum en cultivo puro (cv. Agraco-812 e cv. Salam) e outro raigrás do mesmo tipo (cv. Asterix) asociado a trevos anuais en tres mesturas comerciais con diferente composición, que incorporaban trevo encarnado (Trifolium incarnatum cv. trincat) e trevo persa (T. resupinatum cv. laser) en dúas delas, mentres a terceira mestura

mATERIAL E MÉTODOS

engadía ás leguminosas anteriores outra variedade de T. incarnatum (cv. Licherry) e un trevo migueliano (T. michelianum cv. Balansa). As fórmulas de sementeira das tres mesturas diferían, ademais, na relación gramínea:leguminosa con porcentaxes de semente de leguminosas do 20 %, 30 % e 35 %. Os cultivos foron sementados o 21 de setembro de 2009 e o 6 de outubro de 2010 á dose de 40 kg de semente por hectárea sobre un solo de textura francoarxilolimosa. Os seus resultados de análise foron pH, 6,24; materia orgánica oxidable, 2,09 %; N, 0,14 %; C/N, 14,9; P (Olsen), 12,5 ppm; Ca, 866 ppm; Mg, 92 ppm; K, 96 ppm; capacidade de intercambio catiónico, 18,6 mq/100 g solo. A temperatura media e a pluviometría durante os dous anos de estudo (figura 1) foron proporcionadas pola Axencia Estatal de Meteoroloxía de Cantabria.

100

4 50

0 Out 09

Nov

Dec

Xan 10

Feb

Mar

Abr

Out 10

Nov

Dec

Xan 11

Feb

Mar

Abr

T.ª media, °C

Precipitacións, mm día

Táboa 1. Composición das sementeiras puras, asociacións e estados de madurez Asociación Raigrás italiano (R1) Raigrás italiano (R2)

Gramínea % L. multiflorum cv. Agraco-812, 100 % L. multiflorum cv. Salam, 100 %

Mestura Ouro Verde (M1)

L. multiflorum cv. Asterix, 80 %

Mestura Ouro Verde + (M2)

L. multiflorum cv. Asterix, 70 %

Mestura D1 (M3)

L. multiflorum cv. Asterix, 65 %

Leguminosa % T. incarnatum cv. Trincat, 10 % T. resopinatum cv. Laser, 10 % T. incarnatum cv. Trincat, 20 % T. resopinatum cv. Laser, 10 % T. incarnatum cv. Licherry, 20 % T. resopinatum cv. Laser, 5 % T. incarnatum cv. Trincat, 5 % T. michelianum cv. Balansa, 5 %

Datas de mostraxe e estados de madurez Data 09-12-2009 25-01-2010 17-02-20101 10-03-2010 25-03-2010 13-04-2010

2009-2010 Estado madurez1 VI V2 IES1 IES2 IE 20 % H

Unidades calor 926 1.177 1.267 1.423 1.554 1.652

Data 12-12-2010 12-01-2011 02-02-2011 23-02-2011 11-03-2011 04-04-2011

2010-2011 Estado madurez VI V2 ES1 ES2 IE 10 % H

Unidades calor 580 747 832 970 1.067 1.283

V: con moitas follas; IES: inicio encanado; IE: inicio espigado; H: espigado 1: referido á gramínea

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 116

19/08/2014 16:09

Lithothamne 400 granulado

ÚNICA ENMIENDA DE ORIGEN MARINO E U Q Z A C I F E S Á M S 4 VECE A R E T N A C E D O T A N EL CARBO Aumento más rápido y duradero del pH. 90% de solubilidad carbónica frente al 40 % del carbonato de cantera. Mayor superficie de contacto. Mayor disponibilidad de nutrientes. EVOLUCIÓN DEL pH DEL SUELO Lithothamne 400 granulado

pH 6,5

Fuente: M. COPPENETI.N.R.A Quimpe

Cales 6,0

5,5

Carbonatos

5,0

5 6 Mes

10 11 12

NO ACEPTE IMITACIONES BARATAS Admitido en Agricultura Ecológica Equipo Técnico comercial de Galicia: Ventura Blanco (Director Regional) Rodrigo Ardura (Coruña) Carlos Salgado (Coruña) Mario Cuba (Coruña) José Manuel Blanco (Lugo) Sandra González (Lugo) José Ignacio Delgado (Pontevedra) José Manuel Gómez (Ourense)

pub_timac_agro.indd 117 Anuncio Afriga2_julio2014-galicia.indd 1

Tel.: 646.23.85.62 · e-mail: vblanco@timacagro.es Tel.: 650.68.18.74 · e-mail: rardura@nexo.timacagro.es Tel.: 650.68.17.19 · e-mail: csalgado@nexo.timacagro.es Tel.: 646.06.49.67 · e-mail: mcuba@nexo.timacagro.es Tel.: 609.62.77.05 · e-mail: jmblanco@nexo.timacagro.es Tel.: 618.45.54.18 · e-mail: sgonzalez@nexo.timacagro.es Tel.: 609.66.75.91 · e-mail: jdelgado@nexo.timacagro.es Tel.: 620.97.24.82 · e-mail: jmgomez@nexo.timacagro.es

www.timacagro.es

19/08/2014 17:58 02/07/14 13:40

118

agricultura

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

O cultivo precedente foi millo para ensilado. A fertilización do primeiro ano consistiu na aplicación de 45 unidades de N, P2O5 e K2O ha-1 e 18 de N, 60 de P2O5 e 36 de K2O no segundo. A diferenza de fosfórico entre anos débese ás extraccións da forraxe procedentes do ano anterior (5.464 kg MS ha-1 1.º ano x 0,59 % de P2O5 = 32,2 kg de P2O5), dunha parte, e, doutra, a elevar a concentración do solo a niveis de 16 ppm de P recomendados por Oyanarte e Rodríguez (1993) en solos do norte da península. A superficie da parcela experimental foi de 10 m x 10 m e a útil (zona de mostraxe), de 6 m x 6 m coa asignación dun m2 para cada unha das seis datas de corte estudadas (táboa 1). A citada superficie foi segada cunha barra gadañadora (BCS, tipo BF80/175) de 1 m de corte e, posteriormente, anotouse o peso da forraxe. Dentro de cada mostraxe tomáronse alícuotas de aproximadamente 2.000 g de cada forraxe, dos cales 1.700 g foron secados en estufa a 60 °C durante 48 horas para determinar a materia seca, produción por hectárea desta, contido en principios nutritivos e perfil lipídico. Despois, as forraxes foron moídas cun muíño Retsch a 1 mm e conservados en colectores de plástico herméticos de 250 ml. Os 300 g restantes utilizáronse para determinar a composición botánica da mestura, separando manualmente as fraccións de gramíneas, leguminosas e outras, expresándoas en porcentaxe sobre material fresco. As unidades de calor acumuladas (UCA) de cada control dentro de cada cultivo foron estimadas a partir do día da sementeira utilizando a ecuación de McMaster e Wilhelm (1997) como: UCA = [(T.ª máx. + T.ª mín.) / 2] – T.ª base, sendo T.ª base = 4 °C. A radiación fotosinteticamente activa (RFA) de setembro a abril foi calculada a partir da radiación solar global (RSG, MJ m-2 día-1) do período 1998 a 2003, proporcionada pola Axencia Estatal de Meteoroloxía de Cantabria e considerando a RFA como o 50 % da RGS (González, 1993), da cal se obtivo a ecuación RFA = 6,03 – 0,068x + 0,0004x2, r2 = 0,91, onde x = son días a contar dende a data de sementeira. Análise química A análise dos principios nutritivos consistiu na determinación da materia seca final a 103 °C e cinzas a 550 °C; a proteína bruta (PB) como N-Kjeldahl x 6,25 co KjeltecTM 2300 de Tecator; a fibra ácido deterxente sen cinzas (FADSINCEN) segundo Goering e Van Soest (1970) utilizando extractor Dosifiber de Selecta; a dixestibilidade neutro deterxente-celulasa da materia orgánica (DenzMOndc) segundo Riveros e Argamentería (1987), estimándose a dixestibilidade in vivo da materia orgánica (DMOestndc). Os principios nutritivos foron analizados no Laboratorio de Nutrición Animal do IES La Granja. A graxa bruta (GB) extraeuse con éter de petróleo 40-60 °C cun SoxhlecTM de Tecator no Laboratorio Agroalimentario de Santander do Ministerio de Medio Ambiente, Medio Rural e Mariño. As siglas utilizadas para os principios nutritivos corresponden á proposta de normalización do Servizo de Información sobre Alimentos da Universidade de Córdoba (Maroto et al., 2008).

Análise de ácidos graxos Para a preparación dos ésteres metílicos dos ácidos graxos da materia graxa das forraxes seguiuse a Norma ISO 15884/FIL 182:2002. A separación e cuantificación dos ésteres metílicos dos ácidos graxos efectuouse cun cromatógrafo de gases Autosystem XL de Perkin Elmer, equipado cunha columna capilar de silica fundida (Chrompack CP-SIL 88, de 50 m, 0,25 mm de diámetro interno e 0,20 μm de espesor da fase estacionaria). O volume de inxección foi de 1 μL e o gas portador helio, a un fluxo de 1,15 mL/ minuto. O modo de inxección foi Split a unha relación 1:42,5 e a temperatura do inxector, 275 °C. A do forno programouse de 50 °C a 190 °C. Tivo lugar no Laboratorio Agroalimentario de Santander do Ministerio de Medio Ambiente, Medio Rural e Mariño. Análise estatística Os resultados obtidos sometéronse a análises de varianza. Os factores de efectos fixos incluídos no modelo foron a forraxe e a data de corte e o ano como efecto aleatorio co Modelo Lineal Mixto (SPSS 15.0). Os efectos lineal e cuadrático dos compoñentes botánicos da forraxe, produción, principios nutritivos e perfil dos ácidos graxos establecéronse mediante contrastes ortogonais co paquete estatístico (SPSS 15.0). Realizouse unha análise de correlación entre os contidos de AGs totais, linoleico e α-linolénico na materia seca con parámetros dos principios nutritivos, data de corte, produción de materia seca, unidades de calor acumuladas, radiación fotosinteticamente activa (RFA) no conxunto de forraxes e incluíuse a porcentaxe de leguminosas nas mesturas. RESULTADOS E DISCUSIÓN Produción, composición botánica e contido en principios nutritivos A produción de materia seca e as porcentaxes de gramíneas, leguminosas e o grupo doutras figuran na táboa 2. A biomasa incrementou linealmente entre datas de corte (P≤0,001), sen influencias significativas do efecto Forraxe nin da interacción Data de corte * Forraxe (táboa 2). O rendemento final de materia seca ao 8 de abril (190 días de crecemento, táboa 5) foi maior (P≤0,001) nas mesturas (L+T) que nos monocultivos (L); nestes últimos observáronse producións similares ás de 4.906 kg ha-1 (Fernández-Lorenzo et al., 2007) e 5.500 kg ha-1 (López et al., 2006), en Galicia. A porcentaxe de gramíneas foi loxicamente maior nos monocultivos (P≤0,001) que nas mesturas (táboa 2). O grupo doutras resultou superior nas mesturas (P≤0,001), atribuído á menor dose de semente de raigrás por unidade de superficie e ao maior tempo de establecemento da leguminosa, dando lugar a espazos abertos que favorecen a xerminación doutras sementes do chan. Así, as porcentaxes medias de gramíneas e doutras nos monocultivos durante o primeiro ciclo de crecemento foron de 96,8±1,28 % e 2,23±1,81 %, respectivamente. Mentres, nas mesturas, a porcentaxe de gramíneas foi inferior (86,5±5,5 %) e o doutras, superior (4,12±3,8 %).

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 118

19/08/2014 16:09

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

agricultura

119

As porcentaxes de gramíneas e doutras nos monocultivos do corte final (8 de abril) figuran na táboa 5. Na mesma data e nas mesturas a contribución do Trifolium á produción final foi do 14,0±4,8 %, e observouse unha correlación positiva (r=0,74; P≤0,01) entre a porcentaxe de Trifolium incluída na sementeira respecto á recollida a diferentes datas de corte. Os valores medios deste nas mesturas M1, M2 e M3 foron de 4,4±2,6; 8,8±2,7 e 13,2±3,9, respectivamente. Táboa 2. Produción e composición botánica das forraxes nas diferentes datas de corte Data de corte Forraxes

11 dec

18 xan

9 feb 8 mar

Efecto 18 mar

Media 8 abr por forraxe

Produción MS, kg ha-1 R1 Agraco 823 1.177 1.476 2.522 3.704 5.165 2.478 *** ** *** n.s. R2 Salam 852 1.252 1.850 2.775 3.817 5.248 2.632 1.028 1.351 1.860 2.843 3.825 5.755 2.777 *** ** M1 OV *** ** M2 OV+ 1.048 1.033 1.733 2.973 3.326 5.717 2.638 719 1.083 1.765 2.606 3.650 5.436 2.543 *** ** M3 D1 Media por 894 1.179 1.737 2.744 3.664 5.464 2.614 corte d.m.s.: data de corte, 143 Gramíneas % 96,5 n.s. n.s. R1 Agraco 96,7 96,1 96,7 97,7 96,6 95,4 97,1 ** ** R2 Salam 97,8 97,0 97,2 98,1 97,1 95,4 96,8 88,5 89,3 91,5 90,6 89,4 91,0 n.s. n.s. M1 OV 86,8 *** n.s. M2 OV+ 93,9 89,7 85,8 88,3 81,9 81,1 87,9 88,0 84,7 85,0 81,4 75,0 83,7 *** ** M3 D1 Media por 94,6 91,9 90,7 92,1 89,5 87,3 91,0 corte d.m.s.: forraxe, 1,6; data de corte, 1,7; forraxe x data de corte, 2,6 Leguminosas % 1,9 1,3 3,0 4,0 6,1 8,6 4,2 *** *** M1 OV 6,3 6,3 6,8 8,3 10,3 13,5 8,6 *** *** M2 OV+ 8,9 9,4 10,5 13,1 15,2 19,8 12,8 *** *** M3 D1 Media por 5,7 5,7 6,8 8,5 10,6 14,0 8,6 corte d.m.s.: forraxe, 0,3; data de corte, 0,4; forraxe x data de corte, 0,6 Outras % 1,5 1,3 2,2 3,9 4,5 2,5 *** n.s. R1 Agraco 1,3 1,2 1,1 1,8 2,8 4,5 2,0 *** ** R2 Salam 0,8 0,4 10 7,6 4,3 3,1 1,9 4,6 n.s. *** M1 OV 0,2 3,9 7,3 3,2 7,6 5,3 4,6 *** n.s. M2 OV+ 1,2 2,5 4,6 1,8 3,4 5,1 3,1 n.s. n.s. M3 D1 Media por 0,8 3,8 4,4 2,7 4,2 4,3 3,4 corte d.m.s.: forraxe, 1,1; data de corte, 1,2; forraxe x data de corte, 2,5 Forraxe x Nivel de significación Forraxe Data de corte data de corte Gramíneas % *** *** *** Leguminosas % *** *** *** Outras % *** *** *** n.s. *** n.s. MS, kg ha-1

CheckIT, tu app de Yara que diagnostica las deficiencias nutricionales en cultivos

info.iberian@yara.com info.iberian@yara.com // // www.yara.es www.yara.es

d.m.s.: diferenza mínima significativa entre dúas medias da mesma columna (media por forraxe) ou fila (media por corte) para cada un dos efectos principais ou da súa interacción (forraxe x data de corte) ao nivel P<0,05; L: efecto lineal, C: efecto cuadrático; *** p ≤ 0,001, ** p ≤ 0,01, * p ≤ 0,05, n.s.: non significativo p > 0,05 AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 119

19/08/2014 16:09

120

agricultura

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

Táboa 3. Composición química das forraxes nas diferentes datas de corte 11 dec

18 xan

R1 Agraco R2 Salam M1 OV M2 OV+ M3 D1 Media por corte

111 106 99 114 116 109

104 110 104 105 110 106

R1 Agraco R2 Salam M1 OV M2 OV+ M3 D1 Media por corte

296 345 328 282 312 109

278 271 287 291 307 106

R1 Agraco R2 Salam M1 OV M2 OV+ M3 D1 Media por corte

211 206 198 185 192 198

239 232 247 233 221 234

g kg-1 R1 Agraco R2 Salam M1 OV M2 OV+ M3 D1 Media por corte

600 571 586 592 594 589

613 606 621 621 615 615

R1 Agraco R2 Salam M1 OV M2 OV+ M3 D1 Media por corte

25,4 25,4 25,0 27,9 27,4 26,2

28,4 28,7 28,9 27,5 25,1 27,7

Nivel de significación MS, g kg-1 PB, g kg-1 FADSINCEN, g kg-1 DMOestndc, g kg-1 GB, g kg-1

9 feb

Data de corte 8 mar

Efecto

18 mar 8 abr MS, g kg-1 110 107 124 114 120 121 129 116 119 115 130 119 124 118 120 121 115 108 129 108 117 114 126 115 d.m.s.: data de corte, 4,2 PB, g kg-1 252 210 201 162 242 200 208 169 246 229 191 173 234 226 183 185 257 234 205 178 117 114 126 115 d.m.s.: forraxe, 5,8; data de corte, 6,3; forraxe x data de corte, 13,3 FADSINCEN, g kg-1 245 251 267 328 225 238 267 315 249 222 256 328 243 247 261 296 232 236 267 301 239 239 264 314 d.m.s.: data de corte, 6,2 DMOestndc, g kg-1

Media por forraxe

112 117 114 117 114 115

n.s. n.s. *** n.s. n.s.

n.s. n.s. n.s. n.s. n.s.

111 117 114 117 114 111

*** *** *** *** ***

n.s. *** n.s. n.s. n.s.

257 247 250 244 242 248

*** *** *** *** ***

* ** ** n.s. n.s.

628 637 576 620 656 624 577 618 654 602 543 617 643 635 589 627 659 654 616 641 648 630 580 625 d.m.s.: forraxe, 6,6; data de corte, 7,3 GB, kg-1 32,7 27,9 25,7 24,9 27,5 31,2 28,9 26,6 24,6 27,6 32.0 26,8 23,7 21,1 26,3 31,4 26,8 25,2 22,9 27,0 29,9 27,9 24,6 24,2 26,5 31,4 27,7 25,2 23,5 27,0 d.m.s.: forraxe, 0,6; data de corte, 0,6; forraxe x data de corte, 1,3 Forraxe Data de corte n.s. *** * *** n.s. *** *** *** ** ***

n.s. n.s. *** n.s. **

*** *** *** *** ***

n.s. n.s. *** *** ***

*** *** *** *** ***

665 674 697 681 708 685

Forraxe x data de corte n.s. *** n.s. n.s. ***

MS = materia seca; PB = proteína bruta; FADSINCEN = fibra ácido deterxente sen cinzas; DMOestndc = dixestibilidade in vivo da materia orgánica; GB = graxa bruta; d.m.s.: diferenza mínima significativa entre dúas medias da mesma columna (media por forraxe) ou fila (media por corte) para cada un dos efectos principais ou da súa interacción (forraxe x data de corte) ao nivel P<0,05; L: efecto lineal, C: efecto cuadrático; *** p ≤ 0,001, ** p ≤ 0,01, * p ≤ 0,05, n.s.: non significativo p > 0,05

O contido en principios nutritivos das forraxes recollidas a diferente data vén sinalado na táboa 3. Hai diferenzas significativas entre forraxes para PB, DMOestndc e GB. Os efectos lineais ou cuadráticos segundo a data de corte influíron de xeito significativo en todos os parámetros analíticos, pero de xeito desigual entre forraxes (interaccións significativas Data de corte * Forraxe, táboa 3). A PB e a FADSINCEN incrementaron linealmente en todas as forraxes e a DMOestndc fíxoo de forma cuadrática, excepto en “M1” e “M3”, en que foi lineal. A GB incrementou linealmente en L+T ata o 9 de febreiro e despois diminuíu ata o 8 de abril. Pola contra, nos monocultivos, GB tivo un comportamento cuadrático e rexistráronse as máximas concentra-

cións o 9 de febreiro. Particularizando a data de corte o 8 de abril (táboa 5), os contidos de MS, FADSINCEN e DMOestndc non difiren entre monocultivos e mesturas, pero a PB resultou ser estatisticamente superior nestas últimas, imputable á contribución do 14,0±4,8 % de Trifolium. Os contidos medios de PB nos monocultivos de gramíneas para R1 e R2 ao 8 de abril foron de 162±9,4 e 169±15,2 g kg-1 MS, lixeiramente inferiores aos 175 g sinalados por Martínez et al. (2008) na variedade Agraco-812 recollida para ensilado a mediados de abril, cun corte previo no inverno, e superiores aos 101 g na variedade Promenade aproveitada para ensilado a mediados de abril ao comezo do espigado (FernándezLorenzo et al., 2007).

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 120

19/08/2014 16:10

MEZCLAS FORRAJERAS PRODUCCIÓN *** KG VERDE/M2

KG/HA MS

PRECOMIX

8.97 (MS 20.83)

18.684

TRITIMIX

9.35 (MS 20.42)

19.092

RUSTI*HERB

6.30 (MS 28.16)

17.740

RAPID*HERB

7.20 (MS 17.39)

12.520

TESTIGO 1

5.89 (MS 20.91)

12.315

TESTIGO 2

7.25 (MS 21.72)

15.747

Rapid*herb - S.A.T Olas, Olas, Mesía - A Coruña. 53% Ray-Grass Italiano diploide + 35% Trébol Encarnado + 12% Trébol Persa

*** Media Produccíon Ensayos Galicia y Cornisa Cantábrica Caussade Semillas; Testigo 1-Fertifeno (Fertiprado); Testigo 2-Avex (Fertiprado)

CALIDAD ENSILADO *** PB

FAD

FND

VRF PDIE PDIN

UFL ENL

NDT IMS

DMS DMO

PRECOMIX

16.25 32.15

53 112.08

7.77 10.75

0.89 1.37 405.14

TRITIMIX

16.96 29.50 53.65 114.30

7.84 10.51

0.92 1.45 325.58 120 75.69 88.21

92 76.24 88.69

RUSTI*HERB 17.77 28.10 52.10 119.64

8.13 11.28 0.95 1.49 318.95 114 75.06 88.71

RAPID*HERB 18.79 24.75 47.70 135.77

8.46 11.96 1.00 1.59 289.79 120 74.26 87.86

TESTIGO 1

16.61 30.15 54.15 112.37

7.80 10.49

0.91 1.43 355.54 109 75.96 88.27

TESTIGO 2

17.80 29.30 55.25 111.25

7.81 10.36

0.92 1.46 359.64 109 76.09 87.98

*** Ensilado aproximadamente con un 30% MS trás pre-secado;Testigo 1-Fertifeno(Fertiprado);Testigo 2-Avex(Fertiprado) PB-Proteina Bruta;FAD-Fibra ácido detergente;FND-Fibra neutro detergente;VRF:Valor relativo forraje;PDIE-Proteina digestible intestinal origén energía;PDIN-Proteina digestible intestinal origén nitrogeno;UFL-Unidades forrajeras leche;ENL-Energía neta leche;NDT-Nutrientes digestivos totales;IMS-Potencial Ingestión MS;DMS y DMO-Digestibilidad Materia seca y orgánica. Análisis realizado por el laboratorio ASISAGRO (ZAS-A CORUÑA)

Rusti*herb - Gandeiría Silva, Lugo. 14% Centeno + 24% Avena Ruda + 20% Ray-Grass Italiano + 14% Trébol Encarnado + 12% Trébol Alejandria + 16% Veza Común

CÓMPRAME CAUSSADE

TE RECOMPENSARÉ Trifo*herb S.A.T Regueiro Branco, Barbeiros - A Coruña. 30% Trébol Encarnado + 32% Trébol Alejandria + 12% Trébol Persa + 26% Veza Común

Precomix - S.A.T Pumariño, Abellá, Frades - A Coruña. 26% Triticale + 20% Avena + 20% Trigo + 22% Guisante Forrajero + 12% Veza Común

Tritimix - Gandeiría Os Loureiros, SC - Vimianzo - A Coruña. 50% Triticale +12% Avena +10% Centeno + 20% Guisante Forrajero + 8% Veza Común

semillas Polígono Industrial Onzonilla C/ Valle del Silencio • Parcela 27• 24009 León Tel. 987 24 76 08 • (Óscar Martínez) 671 013 625 • (Óscar Ruiz) 639 832 547 www.caussade-semences.com • info@caussadesemillas.com pub_caussade.indd 121

NO OLVIDE NUESTROS RAY GRASSES (Italiano, Westerwold, Inglés e Híbrido)

CONSÚLTENOS 18/08/2014 23:01

122

agricultura

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

Concentración de ácidos graxos O contido total de ácidos graxos (AGs) foi desigual respecto da data de corte (P≤0,001), sen diferenzas entre forraxes (táboa 4). A concentración media foi de 26,5±3,2 g kg-1 MS, dentro dos rangos obtidos para o Lolium perenne por Elgersma et al., (2003) (22-29) e por Dewhurst et al. (2001) (2135) e lonxe da media de 38 para 12 cultivares desta mesma especie (Palladino et al., 2009). Independentemente da forraxe, o maior contido de AGs rexistrouse o 11 de decembro (P≤0,001), a partir do cal descendeu linealmente nas mestu-

ras (L+T) e de forma cuadrática nos monocultivos (táboa 4). A maior porcentaxe de leguminosas na mestura “M3” (táboa 2) non reflectiu superior contido de AGs (táboa 4). A proporción de AGs o 8 de abril foi maior nos monocultivos que nas mesturas (táboa 5), contrario aos resultados de Wyss et al. (2006), os cales sinalan incrementos do 3,3 % nas mesturas formadas por raigrás, fleo, festuca e trevo vermello respecto das mesturas de gramíneas soas. Outros autores (Boufaïed, 2003) indican maior concentración nas leguminosas respecto das gramíneas (21,7 vs. 20,1 g kg-1 MS).

Táboa 4. Concentración de ácidos graxos nas diferentes datas de corte Data de corte 9 feb 8 mar 18 mar Láurico, g kg-1 0,17 0,60 0,44 0,31 0,27 0,22 0,30 0,60 0,26 0,25 0,12 0,40 0,83 0,32 0,25 0,37 0,36 0,42 0,67 0,37 0,31 0,31 0,71 0,51 0,27 0,24 0,39 0,60 0,41 0,28 d.m.s.: data de corte, 0,074; forraxe x data de corte, 0,156 Mirístico, g kg-1 0,14 0,14 0,18 0,30 0,20 0,21 0,15 0,29 0,20 0,21 0,16 0,16 0,25 0,19 0,19 0,18 0,19 0,18 0,18 0,16 0,18 0,18 0,25 0,18 0,13 0,17 0,16 0,23 0,21 0,18 d.m.s.: data de corte, 0,027; forraxe x data de corte, 0,053 Palmítico, g kg-1 3,5 4,1 3,1 4,2 3,8 3,9 3,7 3,9 3,6 3,8 3,4 3,8 3,6 3,7 3,5 4,0 3,4 3,4 3,5 3,1 3,7 3,2 3,8 3,5 2,8 3,7 3,6 3,5 3,7 3,4 Palmitoleico, g kg-1 0,33 0,19 0,18 0,20 0,21 0,34 0,18 0,15 0,28 0,26 0,30 0,21 0,15 0,28 0,17 0,31 0,17 0,16 0,23 0,10 0,35 0,18 0,18 0,20 0,11 0,33 0,19 0,16 0,24 0,17 d.m.s.: data de corte, 0,027 Esteárico, g kg-1 0,45 0,55 0,59 0,58 0,63 0,52 0,56 0,82 0,58 0,62 0,55 0,6 0,78 0,58 0,57 0,64 0,62 0,56 0,57 0,55 0,51 0,59 0,60 0,52 0,46 0,53 0,58 0,67 0,57 0,57 d.m.s.: data de corte, 0,068 Oleico, g kg-1 0,65 0,66 0,41 1,19 0,65 0,60 0,69 0,40 0,94 0,61 0,73 0,75 0,44 0,77 0,60 0,67 0,55 0,65 0,63 0,41 0,57 0,43 1,18 0,66 0,50 0,64 0,62 0,62 0,84 0,55 d.m.s.: data de corte, 0,1; forraxe x data de corte, 0,21 Linoleico, g kg-1 3,2 3,0 2,8 3,1 3,0 3,0 3,1 2,7 2,9 2,9 3,1 3,2 2,9 3,0 2,8 3,7 2,7 3,0 3,1 2,8 3,3 2,8 3,0 3,2 3,0 3,3 3,0 2,9 3,1 2,9 d.m.s.: data de corte, 0,11; forraxe x data de corte, 0,23 11 dec

R1 Agraco R2 Salam M1 OV M2 OV+ M3 D1 Media por corte

R1 Agraco R2 Salam M1 OV M2 OV+ M3 D1 Media por corte R1 Agraco R2 Salam M1 OV M2 OV+ M3 D1 Media por corte

R1 Agraco R2 Salam M1 OV M2 OV+ M3 D1 Media por corte

18 xan

Efecto 8 abr

Media por forraxe

0,20 0,15 0,11 0,14 0,23 0,17

0,33 0,30 0,34 0,39 0,39 0,35

n.s. n.s. n.s. n.s. n.s.

*** *** *** * ***

0,16 0,18 0,19 0,18 0,19 0,18

0,19 0,21 0,19 0,18 0,19 0,19

n.s. n.s. n.s. n.s. n.s.

*** n.s. * n.s. n.s.

3,4 3,7 3,6 3,7 3,7 3,6

3,6 3,7 3,6 3,5 3,4 3,6

n.s. n.s. n.s. n.s. n.s.

0,22 0,25 0,17 0,20 0,28 0,22

0,22 0,24 0,21 0,20 0,22 0,22

n.s. n.s. n.s. * n.s.

* n.s. n.s. * n.s.

0,32 0,46 0,49 0,53 0,49 0,46

0,52 0,59 0,60 0,58 0,53 0,56

n.s. n.s. n.s. n.s. n.s.

*** *** n.s. n.s. n.s.

0,69 0,82 0,99 0,84 0,86 0,84

0,71 0,68 0,71 0,63 0,70 0,68

n.s. n.s. n.s. n.s. n.s.

3,6 3,4 3,6 3,0 3,6 3,4

3,1 3,0 3,1 3,0 3,2 3,1

n.s. n.s. n.s. *** n.s.

*** ** *** *** **

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 122

19/08/2014 16:10

PREFABRICADOS Y HIERROS

TOURÓN

• Montaje de naves ganaderas en general •E structuras •C erchas y pórticos •C ubiertas de naves en uralita y panel sándwich • Taller de ferralla

■■Para

CUBÍCULOS

DE HORMIGÓN PREFABRICADOS

cama de arena, paja, serrín, cascarilla de arroz, carbonato, biomasa, etc. ■■También para camas de goma ■■Diseño ergonómico para mayor cow-comfort del animal ■■Ahorro de arena y otros materiales ■■Drenajes para eliminar humedades y reducir las mamitis ■■Ahorro de tiempo de colocación: 50 cubículos/día aproximadamente ■■Cubículos dobles e individuales ■■Con la supervisión y testaje de:

Vilar de Sarria, 34 - 27614 Sarria (Lugo) Tfno: 982 530 469 - Fax: 982 535 501 Mób: 629 802 700 - 629 817 933 E-mail: hierrostouron@gmail.com E-mail: hierrostouron@gmail.com Mób: 629 802 700 - 629 817 933 Tfno: 982 530 469 - Fax: 982 535 501 Vilar de Sarria, 34 - 27614 Sarria (Lugo) pub_touron.indd 123

10/08/2014 11:42

124

agricultura

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

Táboa 4. Concentración de ácidos graxos nas diferentes datas de corte (continuación) Linolénico, g kg-1 R1 Agraco 22,2 16,3 19,2 14,6 18,3 R2 Salam 20,2 15,7 17,2 15,0 18,3 M1 OV 21,1 16,8 17,6 18,4 16,7 M2 OV+ 22,4 17,9 16,8 19,2 15,2 M3 D1 21,2 19,8 14,9 16,9 16,5 Media por corte 21,4 17,3 17,1 16,8 17,0 d.m.s.: data de corte, 0,88; forraxe x data de corte, 1,86 AGs totais, g kg-1 R1 Agraco 30,7 25,6 27,1 24,6 27,1 R2 Salam 29,2 24,5 26,1 23,9 27,1 M1 OV 29,7 26,1 26,6 27,3 24,9 M2 OV+ 32,4 26,3 25,4 28,3 22,8 M3 D1 30,3 27,6 24,7 25,9 23,9 Media por corte 30,4 26,0 25,9 26,0 25,1 d.m.s.: data de corte, 0,88; forraxe x data de corte, 1,8 Insaturados/Saturados R1 Agraco 6,1 3,9 5,2 3,9 4,6 R2 Salam 4,9 4,3 3,8 4,1 4,6 M1 OV 5,8 4,4 3,9 4,7 4,4 M2 OV+ 5,3 4,7 4,6 4,7 4,4 M3 D1 5,3 5,4 3,8 4,6 5,4 Media por corte 5,4 4,5 4,2 4,4 4,6 d.m.s.: data de corte, 0,027; forraxe x data de corte, 0,05 AGPI, g kg-1 R1 Agraco 25,4 19,3 22,1 17,8 21,3 R2 Salam 23,3 18,9 20,0 18,0 21,3 M1 OV 24,3 20,1 20,5 21,4 19,6 M2 OV+ 26,2 20,8 19,9 22,4 18,1 M3 D1 24,6 22,7 17,9 20,2 19,6 Media por corte 24,8 20,4 20,1 20,0 20,0 d.m.s.: data de corte, 0,91; forraxe x data de corte, 1,95 Nivel de significación Forraxe Data de corte Láurico, g kg-1 n.s. *** Mirístico, g kg-1 n.s. *** Palmítico, g kg-1 n.s. n.s. Palmitoleico, g kg-1 n.s. *** Esteárico, g kg-1 n.s. *** Oleico, g kg-1 n.s. *** Linoleico, g kg-1 n.s. *** Linolénico, g kg-1 n.s. *** AGs, g kg-1 n.s. *** Relación AGI/AGS n.s. *** AGPI, g kg-1 n.s. ***

18,4 17,7 15,1 16,1 14,9 16,4

18,1 17,3 17,6 17,9 17,3 17,6

n.s. n.s. *** *** ***

* * n.s. n.s. ***

27,1 26,8 24,4 24,8 24,3 25,4

27,0 26,2 26,5 26,6 26,1 26,5

n.s. n.s. * *** ***

** *** n.s. n.s. n.s.

5,3 4,9 4,7 4,5 4,2 4,7

4,8 4,4 4,6 4,7 4,7 4,6

n.s. n.s. * n.s. n.s.

n.s. * *** n.s. n.s.

22,1 21,1 18,8 19,1 18,5 19,9

21,3 20,4 20,8 21,1 20,6 20,8

n.s. n.s. *** *** ***

n.s. *** n.s. n.s. n.s.

Forraxe * data de corte * *** n.s. n.s. n.s. *** ** ** * n.s. *

AGs = ácidos graxos totais; AGPI = ácidos graxos poliinsaturados; AGI = ácidos graxos insaturados; AGS = ácidos graxos saturados; d.m.s.: diferenza mínima significativa entre dúas medias da mesma columna (media por forraxe) ou fila (media por corte) para cada un dos efectos principais ou da súa interacción (forraxe x data de corte) ao nivel P<0,05; L: efecto lineal, C: efecto cuadrático; *** p ≤ 0,001, ** p ≤ 0,01, * p ≤ 0,05, n.s.: non significativo p > 0,05

Os contidos medios ± erro estándar en g kg-1 MS dos diferentes AGS ordenados de maior a menor foron 17,6±3,3 para o α-linolénico; 3,6±0,6 para o palmítico; 3,1±0,3 para o linoleico; 0,68±0,3 para o oleico; 0,56±0,15 para o esteárico; 0,35±0,26 para o láurico; 0,22±0,10 para o palmitoleico e 0,19±0,06 para o mirístico, coincidente con Boufaïed et al. (2003), Elgersma et al. (2003), Walker et al. (2004) e Palladino et al. (2009) en raigrás inglés e Cabiddu et al. (2009), en leguminosas. O perfil de ácidos graxos non diferiu significativamente entre forraxes e si o fixo (P≤0,001) a data de corte, excepto no caso do palmítico (táboa 4).

Para a maioría dos ácidos graxos (láurico, mirístico, palmítico, palmitoleico, esteárico, oleico e linoleico) non se observaron efectos lineais da data de corte e si cuadráticos nalgún deles (táboa 4). Pola contra, o α-linolénico descendeu linealmente nas mesturas (P≤0,001) respecto da data de corte. As súas concentracións medias ± erro estándar durante o primeiro ciclo de crecemento foron 18,1±3,6; 17,3±3,6; 17,6±3,0, 17,9±3,6 e 17,3±2,9 g kg-1 MS para R1, R2, M1, M2 e M3 respectivamente, inferiores ao valor de 20,6 g kg-1 MS obtido por Boufaïed et al. (2003) para o raigrás italiano.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 124

19/08/2014 16:10

Herbicida de postemerxencia

Axeitado para o Rumex:

• Carbea, Carbés, Cardencha, Aceda, Vinagreira, Acedeira, Labaza. • Acedera, Romaza, Paniega y Lengua de vaca (E).

Contra todo tipo de malas herbas de folla ancha nas pradeiras e céspedes de gramíneas xa establecidos pub_syngenta_galego.indd 125

10/08/2014 11:42

agricultura

126

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

Táboa 5. Produción, composición química e perfil de ácidos graxos dos monocultivos de raigrás italiano ou asociado con trevos anuais a 190 días (8 abril) Lolium (L)

Lolium + Trifolium (L+T)

Sig

Produción, kg MS ha-1

5.206

5.636

***

Gramíneas, %

95,4

81,8

1,77

***

14,0

1,25

4,5

4,11

0,67

n.s.

Leguminosas, % Outras, %

REALIZOUSE UNHA ANÁLISE DE CORRELACIÓN ENTRE OS CONTIDOS DE AGs TOTAIS, LINOLEICO E α-LINOLÉNICO NA MATERIA SECA CON PARÁMETROS DOS PRINCIPIOS NUTRITIVOS, DATA DE CORTE, PRODUCIÓN DE MATERIA SECA, UNIDADES DE CALOR ACUMULADAS E RADIACIÓN FOTOSINTETICAMENTE ACTIVA NO CONXUNTO DE FORRAXES, E INCLUÍUSE A PORCENTAXE DE LEGUMINOSAS NAS MESTURAS

Composición química e dixestibilidade MS, g kg-1

115

116

3,8

n.s.

-1

PB, g kg

166

179

3,05

FADSINCEN, g kg-1

321

308

3,7

n.s.

DMOestndc, g kg-1

577

583

5,08

n.s.

GB, g kg

24,7

22,7

0,36

***

0,17

0,16

0,013

n.s.

0,17

0,18

0,006

n.s.

3,6

3,72

0,09

n.s.

Palmitoleico, g kg

0,24

0,22

0,01

n.s.

Esteárico, g kg-1

0,39

0,50

0,02

n.s.

Oleico, g kg-1

-1

Perfil de ácidos graxos Láurico, g kg-1 Mirístico, g kg-1 Palmítico, g kg

-1 -1

0,75

0,90

0,05

n.s.

-1

3,35

3,43

0,05

n.s.

Linolénico, g kg

18,1

15,4

0,44

***

AGs, g kg-1

26,9

24,5

0,52

Relación AGI/AGS

5,12

4,47

0,16

AGPI, g kg

21,6

18,8

0,46

***

Linoleico, g kg

-1

MS = materia seca; PB = proteína bruta; FADSINCEN = fibra ácido deterxente sen cinzas; DMOestndc = dixestibilidade in vivo da materia orgánica; GB = graxa bruta; AG = ácidos graxos; relación AGI/AGS = ácidos graxos insaturados/ácidos graxos saturados; AGPI = ácidos graxos poliinsaturados; et: erro típico da diferenza de medias; *** p ≤ 0,001, ** p ≤ 0,01, * p ≤ 0,05, n.s.: non significativo p > 0,05

A relación ácidos graxos insaturados:saturados tivo unha media xeral ± erro estándar de 4,6±1,3, sen diferenzas significativas entre forraxes e si (P≤0,001) entre datas de corte. Resulta inferior ao de 4,07±1,3, obtido por Kalac e Samková (2010) para unha ampla variedade de forraxes. Variables nutricionais e de campo relacionadas co perfil de ácidos graxos As variables mellor relacionadas cos ácidos graxos totais (AGs), linoleico e α-linolénico foron agrupadas en dúas categorías: “nutricionais” e “de campo” (táboa 6). Dentro das nutricionais, FADSINCEN e DMOestnd correlacionáronse de xeito negativo cos AGs nas mesturas (r=-0,53 e -0,24; P≤0,01, respectivamente). Nos monocultivos, só o fixo a DMOestnd (r=-0,40). O N correlacionouse positivamente (táboa 6 e figura 2), tanto nos monocultivos (r=0,38; P<0,01) coma nas mesturas (r=0,56; P≤0,01), coincidente no que incumbe a estas últimas con Walker et al. (2004). En canto ás variables de campo, a data de corte e a radiación fotosinteticamente activa (RFA) correlacionáronse negativamente cos AGs para todo o conxunto de forraxes (táboa 6), coincidindo con Witkowska et al. (2008). O coeficiente de determinación obtido entre os AGs e a RFA foi baixo (r2=0,26; figura 3), inferior ao de 0,39 obtido por Witkowska et al. (2008) en raigrás inglés fertilizado con nitróxeno de primavera a outono. A concentración de linoleico só se correlacionou (negativamente) coa DMOestndc, tanto en monocultivos coma en mesturas. Tamén coa RFA en caso de monocultivos (r=0,34 P≤0,01). O α-linolénico correlacionouse positivamente co contido de N, de forma máis acusada en mesturas que en monocultivos (r=0,49; P≤0,01 versus r=0,31; P≤0,05, respectivamente) nos monocultivos (táboa 6). Tamén o fixo negativamente coa DMOestndc tanto en monocultivos como en mesturas e coa FADSINCEN só en mesturas.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 126

19/08/2014 16:10

El abonado rentable y eficaz de cultivos forrajeros.

ENTEC® Cultivos forrajeros

ENTEC®, la mayor innovación en el abonado de los cultivos forrajeros en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno de ENTEC® se encuentra estabilizado por el inhibidor de la nitrificación DMPP, desarrollado por BASF y comercializado por EuroChem Agro. Ahora en EuroChem Agro hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneficiarse de sus excelentes resultados en cultivos forrajeros.

®Marca registrada de EuroChem Agro EuroChem Agro Iberia, S.L. Joan d’Àustria 39-47 08005 Barcelona Tel. 93 224 72 22 Fax. 93 225 92 91 www.eurochemagro.com

pub_eurochem.indd 127

10/08/2014 11:41

agricultura

128

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

Agraco

OV+ Salam

AGs, g kg MS

OV+ Salam

R2 = 0,26

A 1903 DÍAS DE CULTIVO, A6 ASOCIACIÓN RAIGRÁS ITALIANO + TRIFOLIUM PRESENTOU 4 5 7 8 3 4 5 6 7 8 MAIOR PRODUCIÓN,MJPERO OSdíaMONOCULTIVOS m2 día MENOR CONTIDO DE α-LINOLÉNICO CA MJ m2 DE RAIGRÁS ITALIANO 30 35

Agraco D1

AGs, g kg MS Linolénico, g kg MS

OV+ Salam

20 25 15 20

R2 = 0,26

Linolénico, g kg MS

25 30

R2 = 0,17

Sq r lineal = 0,176

10 15

Sq r lineal = 0,176 10

20 3

30 4

40 50 5N, g kg MS6 MJ m2 día

60 7

70 8

35 30

40 50 N, g kg MS

30 CONCLUSIÓNS Os ácidos graxos máis abundantes nas forraxes analizadas foron o α-linolénico, o palmítico e o linoleico. 25 A concentración de ácidos graxos totais, linoleico e α-linolénico correlacionouse positivamente co contido de N 20 e, negativamente, coa dixestibilidade da materia orgánica e a fibra ácido deterxente. R2 = 0,24 A radiación fotosinteticamente activa e a data de corte 15 relacionáronse negativamente cos ácidos graxos.

AGS g kg MS

AGS g kg MS Linolénico, g kg MS

30 25

25 20

20 15 RR2 2==0,17 0,24

Sq r lineal = 0,176 15 10 20 20

30 30

40 50 40 50 N, g kg MS N, g kg MS

60 60

70 70

40 50 N, g kg MS

AFRIGA ANO XX - Nº 112

kg MS

30 AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 128

19/08/2014 16:10

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

agricultura

129

Táboa 6. Relacións entre variables nutricionais (N, FADSINCEN e DMOestndc) e de campo (data de corte, climáticas, produtivas e porcentaxe de leguminosas) respecto do perfil de ácidos graxos da forraxe Nutricionais N, g kg-1 DM

FAD, g kg-1 DM

Campo DMO, g kg-1 DM

Data corte

UCA

RFA Mj m2 día

Produción, kg DM ha-1

Leg.%

-0,37**

-0,22**

-0,51**

-0,26**

n.s. -0,29** MESTURAS -0,24** -0,46** -0.21* n.s. -0,29** -0,39** MONOCULTIVOS -0,40** n.s. -0,30* n.s. -0,38** n.s.

-0,19* n.s.

0,21** -0,27**

n.s. -0,17*

-0,28** -0,24* n.s.

-0,59** n.s. -0,45**

-0,35** n.s. -0,28**

n.s. n.s. n.s.

-0,39** 0,34** n.s.

n.s. n.s. n.s.

CONXUNTO AGs totais

0,49**

-0,39**

-0,29**

Linoleico Linolénico

n.s. 0,42**

n.s. -0,35**

-0,24** -0,33**

AGs totais Linoleico Linolénico

0,56** n.s. 0,49**

-0,53** n.s. -0,53**

AGs totais Linoleico Linolénico

0,38** n.s. 0,31*

n.s. n.s. n.s.

-0,22* 0,23* n.s.

UCA = unidades de calor acumuladas; RFA = radiación fotosinteticamente activa; Leg. = leguminosas; ** p ≤ 0,01, * p ≤ 0,05, n.s.: non significativo p > 0,05

O PERFIL DE ÁCIDOS GRAXOS NON DIFERIU SIGNIFICATIVAMENTE ENTRE FORRAXES E SI O FIXO (P<0,001) A DATA DE CORTE, EXCEPTO NO CASO DO PALMÍTICO A maior concentración de ácidos graxos totais e α-linolénico rexistrouse a mediados de decembro, coincidindo coas fases de moitas follas. A 190 días de cultivo, a asociación raigrás italiano + Trifolium presentou maior produción, pero menor contido de α-linolénico ca os monocultivos de raigrás italiano.

AGRADECEMENTOS O meu agradecemento a Carmela de Andrés e a Marceliano Sarmiento, do Laboratorio Agroalimentario de Santander, pola análise de ácidos graxos; a Elías Celis, da Cooperativa AgroCantabria, e a Rafael Peláez, de Delagro, por proporcionar as sementes.

NEW HOLLAND ESPECIALISTAS EN GANADERÍA

ELEGIDOS POR LOS QUE SABEN BTS

Motores eficientes, con pala frontal completamente integrada controlada por joystick, techo solar panorámico y una maniobrabilidad excepcional. Los tractores New Holland TD5, T5 y T6, ideales para explotaciones agrícolas mixtas y ganaderas, son la opción más acertada para los clientes que buscan gran potencia, versatilidad y alta productividad en el campo. Indicados para la manipulación de materiales, para trabajar en el interior de las naves y para cualquier labor ganadera. T6 4 y 6 cilindros en los modelos de 120 a 175 CV. Máxima eficiencia y versatilidad. T5 4 cilindros en los modelos de 95 a 115 CV. La excelencia hecha tractor. TD5 3 y 4 cilindros en los modelos de 65 a 115 CV. Extraordinario confort y productividad.

lubricantes

TD5

COBERTURA DE DOS AÑOS DE GARANTÍA PARA TODA LA GAMA DE TRACTORES. NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111 ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador.

www.newholland.es

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 129

19/08/2014 19:53

130

agricultura

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS BARTA A. (1975). Higher fatty acid content of perennial grasses as affected by species and by nitrogen and potassium fertilization. Crop Science Society of America, 15, 169-171. BAUCHART D. VÉRITÉ R. Y REMÓN B. (1984). Longchain fatty acids digestion in lactating cows fed fresh grass form spring to autumn. Canadian Journal of Animal Science, 64 (Suppl.) 330-331. BONDI A. A. (1989). Nutrición animal. Editorial Acribia. Zaragoza. BOUFAÏED H. CHOUINARD P.Y. TREMBLAY G.F. PETIT H.V. MICHAUD R. Y BÉLANGER G. (2003). Fatty acids in forages. I. Factors affecting concentrations. Canadian Journal of Animal Science, 83, 501-511. CABIDDU A. DECANDIA M. SALIS L. SCANU G. FIORI M. ADDIS M. SITZIA M. Y MOLLE G. (2009). Effect of species, cultivar and phenological stage of different forage legumes on herbage fatty acid composition. Ital. J. Anim. Sci. Vol. 8 (Suppl. 2), 277-279. DEWHURST R.J. SCOLLAN N.D. YOUELL S.J. TWEED J.K.S. Y HUMPHREYS M.O. (2001). Influence of species, cutting date and cutting interval on the fatty acid composition of grasses. Grass and Forage Science, 56, 68-74. DEWHURST R. SCOLLAN N. LEE M. OUGHAM H. Y HUMPHREYS M. (2003). Forage breeding and management to increase the beneficial fatty acid content of ruminant products. Proc. Nutr. Soc., 62, 329-331. ELGERSMA A. ELLEN G. VAN DER HORST H. MUUSE B.G. Y BOER H. (2003). Influence of cultivar and cutting date on the fatty acid composition of perennial ryegrass. Grass Forage Science, 58, 323- 331. ELGERSMA A. MAUDET P. WITKOWSKA I.M. WEVER A. (2005). Effects of nitrogen fertilization and regrowth period on fatty acids concentrations in perennial ryegrass (Lolium perenne L.). Annals of Applied Biology, Vol. 147 Issue 2, 145-152. GOERING H. Y VAN SOEST P. (1970). Forage fiber analisis. Ag. Handbok Nº. 379. Washington DC ARS USDA. GONZÁLEZ G. (1993). El enfoque energético en las producción de hiera. Pastos XXII (1): 3-44. FERNÁNDEZ-LORENZO B. FLORES G. GONZÁLEZ-ARRÁEZ A. VALLADARES J. Y CASTRO P. (2007). Comparación de las rotaciones forrajeras guisante-triticale/maíz y raigrás italiano/maíz. Los sistemas forrajeros: entre la producción y el paisaje, pp 223-229. Vitoria-Gasteiz (Alava), España. Sociedad Española para el Estudio de los Pastos. HARFOOT C. (1981). Lipid metabolism in the rumen. Pages 21–55 in W. W. Christie, ed. Lipid metabolism in ruminant animals. Pergamon Press. Oxford, (UK). HAWKE J. (1973). Lipids. En: BUTLER G.W., BAILEY R.W. (eds) Chemistry and Biochemistry of Herbage, 213-263. Academic Press. London. (UK). JARRIGE R. GRENET E. DEMARQUILLY C. Y BESLE J. M. (1995). Les constituants de l appareil végétatif des plantes fourragères. En: R. JARRIGE, Y. RUCKEBUSCH, C. DEMARQUILLY, M. H. FARCEN, AND M. JOURNET, (eds). Nutrition des ruminants domestiques. Ingestion et digestion, 21-81. INRA edition. Paris (Francia). KALAC P. Y SAMKOVÁ E. (2010). The effects of feeding various forages on fatty acid composition of bovine milk fat: A review. Czech. J. Anim. Sci., 55, (12), 521–537.

KUIPER P. (1970). Lipids in alfalfa leaves in relation to cold hardiness. Plant physiology, 45, 684-686. LÓPEZ F. RUÍZ-NOGUERA B. CONFALONE A. PIÑEIRO J. Y SAU, F. (2006). Productividad de la rotación anual raigrás-maíz en Galicia: evaluación durante cinco años en regadío y secano y bajo dos sistemas de siembra. Pastos, 36 (2), 193-216. LOUGH A. Y ANDERSON L. (1973). Effect of ensilage on the lipids of pasture grasses. Proc. Nutr. Soc., 32, 61A. MAROTO MOLINA F. GÓMEZ CABRERA A. GUERRERO GINEL J.E. GARRIDO VARO A. (2008). Propuesta para la homogenización de la información sobre alimentos: aplicación a la base de datos pastos españoles (SEEP). Pastos, 38 (2) 141-144. MARTÍNEZ A. DE LA ROZA B. MODROÑO S. Y ARGAMENTERÍA A. (2008). Producción y contenido en principios nutritivos de prados, praderas y de la rotación raigrás italiano-maíz en la rasa marítima centro-oriental de Asturias. Pastos, 38 (2), 187-224. MAYLAND H. MOLLOY L. Y COLLIE, T. (1976). Higher Fatty Acid Composition of Immature Forages as Affected by N Fertilization. Agron. J., 68, 979-982. McDONALD P. EDWARDS R. Y GREENHALGH, J. (1988). Lipids. En: Animal nutrition, 26-41. 4th ed. Longman Scientific and Technical. New York (EEUU). McMASTER G. Y WILHELM W. (1997). Growing degreedays: one equation, two interpretations. Agricultural and Forest Meteorology, 87, 291-300. MORAND-FEHR, P. Y TRAN, G. (2001). La fraction lipidique des aliments et les corps gras utilisés en alimentation animale. INRA Prod. Anim.,14, 285-302. OYANARTE M. Y RODRÍGUEZ M. (1992). Programa integral de recomendación de abonado en praderas. Actas de la XXXIII Reunión Científica de la S.E.E.P., Ciudad Real. 653-661. PALLADINO R. O’DONOVAN M. KENNEDY E. MURPHY J. BOLAND T. Y KENNY D. (2009). Fatty acid composition and nutritive value of twelve cultivars of perennial ryegrass. Grass and Forage Science, 64, 219-226. RIVEROS E. Y ARGAMENTERIA A. (1987). Métodos enzimáticos de la predicción de la digestibilidad in vivo de la materia orgánica de forrajes. 1. Forrajes verdes. 2. Ensilados y pajas. Avances en Producción Animal, 12-49. SALCEDO G. (2011). Effects of the application of nitrogen on the fatty acid profile in coastal zone meadows in Cantabria (Spain) used for pasture. Grassland Science in Europe, 16, 88-90. SPSS (2006). SPSS for Windows, version 15.0 Ed. SPSS Inc., Chicago (USA). WALKER G. DOYLE P. HJEARD J. Y FRANCIS S. (2004). Fatty acid composition of pastures. Animal Production in Australia, 25, 192-195. WITKOWSKA I. WEVER C. GORT G. Y ELGERSMA A. (2008). Effects of nitrogen rate and regrowth interval on perennial ryegrass fatty acid content during the growing season. Agronomy Journal, 100, 1371-1379. WYSS U. MOREL I. COLLOMB M. (2006). Fatty acid content of three grass/clover mixtures. Grassland Science in Europe, Vol. 11, 348-350. YANG U. Y FUJITA H. (1997). Changes in grass lipid fractions and fatty acid composition attributed to hay making. Grassl. Sci., 42, 289-293.

AFRIGA ANO XX - Nº 112

AFRIGA112_pratenses_salcedo_04.indd 130

19/08/2014 19:23

Las mejores vacas son casi invisibles Elija MTN – Mérito Total Nórdico – para maxima producción y el mínimo de problemas. Entonces el beneficio viene naturalmente!

Salud y reproducción superiores

Líder mundial en producción

MTN Conformación fuerte y funcional

www.vikinggenetics.com

En la mejora genética se puede lograr también lo imposible. Nuestro Programa de Selección se basa en los registros oficiales únicos donde se recogen los rendimientos de las vacas y sus tratamientos clínicos, lo que nos ha permitido desarrollar desde hace 35 años una estricta y coherente selección para los parámetros de salud y fertilidad. Esto permite a Viking Genetics ser el líder en proporcionar vacas económicamente rentables. Junto con una fuerte mejora para la producción, nuestros toros pub_vikingGlobalGenetics.indd 131

proporcionan una tendencia genética positiva para la fertilidad de sus hijas y resistencia a las mastitis. Es el auténtico Bull Power!

Para más información y pedidos, Distribuidor para España: contacta con tu distribuidor en Galicia: Global Genetics

SERGEGA (Manuel Reija) global@globalgenetics.es 610 52 Tel. 91 637 Tel.: 34 78 Fax:679185637 42 53 21/08/2014 12:23

132 afriga112_pub_fontao.indd 132

21/08/2014 19:43