AFRIGA 117 Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 117

AFRIGA

ANO XXI Xuño-Xullo 2015

D O S S I E R :

SÁNCHEZ 635, GRAN CAMPIONA DA ILLA TERCEIRA

afriga117_Portada_galego.indd 2

C A L I D A D E

GOLDWYN TANIA REPITE TRIUNFO NO CONCURSO MICAELENSE

D O

L E I T E

VITORIA DE MANTEIGA XACOBEO CLEMENTINA EN FEIRADEZA

30/06/2015 09:57

pub_fontao_delano.indd 2

26/06/2015 16:17

sumario

AFRIGA

XENÉTICA Resultados das probas de Conafe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

CONVOCATORIAS Poxa Outeiro Holstein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Charla formativa de Africor Lugo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Concurso Rexional de Raza Frisona de Asturias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Concurso de Raza Frisona Feiradeza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Concurso Rexional da Raza Frisia do Alto Miño . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Concurso Terceirense da Raza Holstein Frisia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Estadía profesional de estudantes de EFA Fonteboa en Bourgogne . . .

10 10 11 12 16 18 20 24

NOVIDADES! Descarga a nosa app no móbil e na tablet AFRIGA

EXPLOTACIÓN SAT Arenas (Camargo, Cantabria) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Dispoñible en

Descargar último número Descargando...

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE Avaliación de máquinas de muxido en termos de “ordeñabilidade” . . Certificación de produto de leite cru Ribeiras do Miño . . . . . . . . . . . . . Apoio á calidade do leite na illa de San Miguel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Preparación para o muxido e o sobremuxido inicial . . . . . . . . . . . . . . . .

Noticias

36 52 56 66

Vídeos Números anteriores

MANEXO

A revista Afriga dispoñible sen acceso a Internet!

Ter ou non vacas con cornos? Consideracións sobre o benestar animal . . 72

SANIDADE Son os traumatismos no sistema locomotor unha causa emerxente de desvelle nas explotacións intensivas de gando vacún de aptitude láctea? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

ECONOMÍA O seguro de explotación de gando vacún para reprodutores e recría . . . . 92

50%

Que ten?

• Acceso directo a noticias do sector (sen conexión a Internet!) • Acceso directo á revista (co último número visible tamén sen conexión a Internet!) • Acceso directo aos vídeos de Afriga.tv

A REVISTA AFRIGA SEMPRE Á MAN!

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla. Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. Membro de DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez. DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez. DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez. COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín. REDACCIÓN, Begoña Gómez Rielo. CORRECCIÓN LINGÜÍSTICA, Alexandra Cabaleiro Carro. FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido. Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es. Web: www.ager.com.es Tiraxe: 15.000 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados. ISSN: 2444-149X

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

ISBN: 978-84-606-9154-9

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

afriga117_Sumario_galego.indd 3

24/06/2015 22:37

publirreportaxe

ga e r t n N e O C a v E e J u n E FORRA

D RA O D PICA QUE INTEGRADO REMOL JAVIER BARAHONA “BARANDA”

Representantes de Ensilados Ayllón y Durán Maquinaria Agrícola posan delante de la New Holland FR700 KXON EXILIS

ENSILADOS AYLLÓN Ayllón (Segovia)

“ESTE REMOLQUE LLEVA MUCHA MÁS TECNOLOGÍA QUE LOS OTROS QUE TENEMOS EN LAS OTRAS PICADORAS” ¿Por qué os habéis decantado por esta máquina? Porque no hay otra mejor. ¿Habéis trabajado antes con este tipo de picadoras o esta va a ser la primera vez? En la empresa ya tenemos otras dos picadoras más con remolque integrado; esta es la tercera. ¿Qué esperáis de ella? Rendimiento, que nos dure muchos años, que no se averíe nunca y que gaste muy poco gasoil.

Principales características del remolque integrado KXON EXILIS: • Se puede montar en toda la gama FR de New Holland • Capacidad de la tolva: 29 m3 • Sistema de tracción a las cuatro ruedas. La tracción es hidrostática e independiente a la de la picadora New Holland de mando con todas las funciones del KXON EXILIS • Consola • Descarga por doble hilera de cadenas con doble velocidad • Componente reforzados • Depósito de combustible de 1.500 l • Portón de apertura telescópico

¿Y con respecto a una picadora estándar? Con respecto a una picadora sin remolque integrado no lo sabemos porque nosotros nunca hemos probado esas máquinas. ¿Qué uso le vais a dar? La vamos a usar con todo tipo de forrajes: maíz, hierba, veza, alfalfa… ¿Influyó en vuestra compra que Durán sea el distribuidor oficial de las picadoras New Holland en España? Sí, porque este remolque lleva mucha más tecnología que los otros que tenemos en las otras picadoras. Además, el servicio de recambios que tienen en Durán es muy rápido, y eso, para estas máquinas de campaña, es fundamental. ¿Ya conocíais la empresa anteriormente? Sí, ya éramos clientes.

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

AFRIGA ANO XIX - Nº 106

AFRIGA117_publirreportaxe_Duran.indd 4

25/06/2015 18:56

N O H C I P os para la ganadería

Equip

Batidores trituradores de purín De 5 a 10,5 m

Cargadoras articuladas De 26 a 60 CV

Esparcidores de estiércol Gama de 8 a 24 m3

Cubas de purín TCI Gama de 2.600 a 30.000 litros

Búscanos en

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

afriga117_pub_duran_picon_A4.indd 5

25/06/2015 18:56

xenética

PROBAS DE CONAFE XUÑO 2015

50 MELLORES TOUROS PROBADOS ESPAÑOIS POR ICO Orde 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

NOME APINA DELANO BOS SEIJO BOLTON TORREL ET THOS PLANET LION BROEKS ELSAR BAIXO SHOTTLE GERARDO NODI TURIN ET KAIGEN GENETICAL DISCOVERY GP MINNESOTA ET PRIESTLAND DAZZLE ET EX-BALMORAL BEHOBIA ET GENER GLEN PICACHU ET WILLSBRO ECLIPSE ET BEHI-ALDE PLACTON NODI XACOBEO XUBILEO ERNIO MURANDA SILEX ET ETXALDE BIARRIZ BOS GERARD JAY BOS BAIXO AIRRAID XUDAN ET GENER MP BOLET GP SEELER ET ETXALDE PORTU BOS PLANET PLANETE ET ALH SANDY LIBANO ET TY BOS MAN O MAN MAORI ET ALH REGAN MIZUNO ET ANDERSTRUP RALMA COCKER BROEKS NIATY TEXEL BEAUTY CHOREN BOS PLANET LITO ET BOS JELDER HORACIO ET TEXEL BEAUTY COSPEITO VENDAIRY WONDER CYL GENETICAL LEO BLANCO VILACOBO DKR HARLEY BOS SHOTTLE AMBAR ET BAIXO XACOBEO XILO ET XACINTO BAXTER ACACIA CORGO ET RIDGEFIELD DELETE ET PEREJIL KLASSIC BOTIN ET SAN-RIAN JABULANI BRONCO ET VENTURO XACOBEO DIXIE BOS SHOTTLE BETANZOS ET PEREJIL KLASSIC VOLVO ET MISS LOTTERY ET TY POL PANORAMIX BOS PRONTO PROTUS ET BOS GOLDWYN GOSPELL ET MORNING LEGION ET EX-BALMORAL BIKILA ET

Código I.A. 111880 111690 111842 111909 111928 111922 411066 111912 2110430 A11642 A11687 1HO0950 A11719 111858 A11555 A11658 111929 111757 A11674 111918 A11692 111800 A11570 111915 A11703 2110434 111935 111926 111903 111792 111947 2110411 411061 111862 111911 111711 111895 411100 111693 A11518 111900 111830 111626 A11517 A11646 A11738 111806 111579 A11713 A11634

Valoración xenética PRODUCIÓN Valoración xenética TIPO Ano Kg % Kg % Kg Fiab. Fiab. IPP ICU IXT nac. Leite Graxa Graxa Prot. Prot. Prod. Tipo 2010 778 0,08 36 0,12 37 97 1,40 1,22 1,08 98 2007 1.386 -0,15 34 -0,11 32 97 2,24 1,03 1,70 98 2009 776 0,45 74 0,11 36 96 0,97 0,84 0,75 97 2010 769 -0,15 12 0,01 26 89 0,46 2,23 1,40 92 2010 843 0,05 36 0,05 32 87 0,28 1,47 1,13 90 2010 484 -0,10 7 0,08 23 87 0,38 1,26 1,20 90 2006 500 0,22 40 0,09 25 89 1,10 2,29 1,96 90 2010 448 0,23 39 0,22 36 91 0,27 0,51 0,02 94 2009 954 -0,12 22 -0,09 21 93 0,62 1,49 1,49 93 2008 1.076 0,07 46 0,04 39 97 0,40 1,30 0,76 97 2009 548 0,08 28 0,24 42 90 0,92 1,17 0,65 92 2010 880 -0,16 15 -0,01 27 82 -0,43 1,33 0,56 82 2010 1.034 -0,03 34 -0,08 24 96 1,20 1,69 1,04 95 2009 1.249 -0,14 30 -0,13 26 96 0,80 0,67 0,62 97 2006 765 0,12 40 0,08 33 97 0,18 0,36 0,05 97 2008 919 0,09 42 0,05 35 97 0,96 1,13 1,67 97 2010 369 0,12 25 0,10 22 83 0,16 1,55 1,94 86 2008 1.138 -0,07 34 -0,02 34 97 0,40 1,15 1,23 98 92 -0,03 0,74 0,82 93 2009 1.160 0,11 53 0,02 39 2010 -305 0,24 11 0,17 6 84 0,51 2,40 1,26 89 2009 556 0,17 37 -0,03 15 96 0,86 1,53 1,23 96 2009 1.099 -0,10 29 0,03 38 97 -0,06 0,40 0,22 97 2006 961 -0,28 5 -0,04 26 97 0,69 0,45 0,11 97 2010 668 0,12 36 0,13 35 83 -0,10 0,73 0,52 86 2009 877 -0,29 1 -0,04 24 93 0,82 1,24 1,06 93 2010 757 -0,14 13 -0,11 13 96 1,13 0,92 1,44 96 2011 1.134 -0,06 34 -0,07 29 83 -0,37 0,45 0,19 89 2010 743 -0,30 -4 -0,09 14 80 -0,54 1,27 0,42 88 2010 702 0,08 33 0,03 25 93 -0,25 0,81 0,58 95 2009 1.066 -0,26 11 0,05 39 96 0,52 0,31 0,44 97 2010 324 0,07 19 0,01 11 87 -0,58 1,71 0,88 89 2009 51 0,22 23 0,12 13 99 1,35 1,44 1,66 99 2005 2 0,20 19 0,06 6 94 0,27 2,22 1,37 94 2010 729 -0,04 22 -0,06 17 93 0,03 0,96 0,38 95 2010 665 0,01 25 -0,03 18 87 0,49 1,40 0,70 90 2008 364 0,43 56 0,05 16 98 0,58 1,11 0,91 98 2010 222 0,05 13 0,06 13 93 1,53 1,73 1,83 95 2009 957 -0,28 5 -0,07 23 81 -0,03 0,71 1,00 81 99 0,27 2,62 2,48 99 2007 565 -0,10 10 -0,17 1 2005 621 0,12 34 -0,05 15 99 1,35 1,45 0,95 99 2010 675 0,07 31 0,06 28 90 0,96 0,85 1,20 92 2009 729 0,12 39 0,13 37 97 0,93 1,34 1,19 97 2006 466 -0,07 10 -0,13 2 99 -0,21 2,27 1,89 99 2005 850 0,01 32 0,03 30 99 1,02 0,01 -0,56 99 2007 1.318 -0,44 0 -0,18 22 96 0,60 0,93 1,15 96 2010 544 -0,12 7 0,03 20 90 0,85 0,76 0,21 82 2009 689 -0,08 17 -0,01 21 95 1,44 0,41 0,91 96 2006 1.039 -0,07 30 -0,02 31 99 -0,51 1,14 1,71 99 2010 373 0,30 43 0,09 21 93 1,60 0,41 0,67 90 2008 1.233 0,19 65 0,04 44 96 -1,50 -0,22 -0,03 97

Código I.A.: código de inseminación artificial Ano nac.: ano de nacemento do touro IPP: índice de patas e pés Fiab. Prod: fiabilidade para a proba de produción

ICU: índice combinado de ubres IXT: índice xeral de tipo Fiab. Tipo: fiabilidade para a proba de tipo RCS: valor xenético para reconto celular

RCS Fiab. RCS RCS 112 96 106 96 118 94 102 86 111 85 113 84 111 88 103 88 107 90 100 96 93 87 103 81 100 94 102 95 115 96 116 96 111 81 97 96 100 90 126 82 106 94 104 95 112 96 108 81 103 91 106 95 111 80 113 78 110 91 102 95 114 85 114 98 117 92 119 91 103 85 124 96 102 90 114 80 109 99 106 98 96 88 87 95 118 98 100 99 102 95 110 87 94 93 109 98 105 90 98 95

Lonxevidade Fiab. Lonx. Lonx. 124 50 108 76 120 56 125 48 116 54 127 51 111 60 122 48 122 57 111 69 114 53 117 47 120 55 111 60 116 76 103 74 122 48 98 74 103 58 134 51 122 59 115 60 112 75 112 41 115 57 114 57 112 36 124 33 117 54 104 66 129 51 123 69 124 64 118 58 119 51 114 76 121 57 119 49 115 86 113 80 109 48 108 63 118 81 106 83 105 67 117 51 116 55 99 81 112 48 107 65

ICO ICO PERC 3.635 3.436 3.412 3.327 3.289 3.283 3.218 3.209 3.184 3.181 3.175 3.155 3.148 3.131 3.120 3.118 3.094 3.088 3.046 3.042 3.040 3.034 3.011 3.007 3.005 2.996 2.986 2.983 2.975 2.971 2.957 2.953 2.949 2.945 2.940 2.929 2.923 2.912 2.911 2.906 2.899 2.895 2.888 2.885 2.877 2.868 2.866 2.862 2.849 2.841

99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97 96 96 96

Lonx.: valor xenético para lonxevidade ICO: índice xenético global PERC: percentil

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

afriga117_xenetica_galego_02.indd 6

30/06/2015 10:13

MF 6600 ES EL MOMENTO T R A C T O R I M P O R T · B i r l o q u e , 8 6 · A C o r u ñ a · Te l . 9 8 1 1 7 7 7 1 4 · F a x 9 8 1 1 7 7 7 0 6

RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS A CORUÑA M.A.LISTE VILLAVERDE, S.L. Oroso Tel. 981681652 MUIÑO SUMINISTROS, S.L. San Sadurniño Tel. 981404515 AGRÍCOLA CARBALLEIRA, S.L. Pontedeume Tel. 981431899 TALL. CASTELLANA, S.C. Aranga Tel. 981789511 DESIDERIO FACAL Carballo Tel. 981703288

LUGO AGROFORESTAL SAN ISIDRO, S.L. Lugo TEL. 982207334 TALL. FDO. RIVAS, S.L. Cospeito Tel. 982520105 AGRÍCOLA CADI, S.L. Sarria TEL. 982531187 JULIO ALVITE GARCÍA Pastoriza TEL. 982349341

MASIDE MAQUINARIA, S.L. Baralla TEL. 982363339 CIAL. LEMOS EIRE, S.L. Chantada Tel. 982440274 TALL. LOUREIRO Ribadeo Tel. 982128473 OURENSE DESAGRI, S.L. Quintela de Canedo Tel. 988211274 AGRÍCOLA SUÁREZ Xinzo de Limia Tel. 988461127

PONTEVEDRA AGRÍCOLA MORAÑESA Moraña Tel. 986553611 MAXIDEZA, S.L. Lalin Tel. 986781468

ASTURIAS JOSÉ MANUEL UZ ALBA Tineo Tel. 985837060

es una marca mundial de AGCO.

pub_massey_galego.indd 7

20/06/2015 10:17

xenética

PROBAS DE CONAFE XUÑO 2015

50 MELLORES XENÓMICOS ESPAÑOIS POR ICO Orde 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

NOME ANDERSTRUP BALISTO QUIXOTE ET SUPREM ET PETO A.S. MELVIN ET DG DOBERMAN JULIUS ET WILLSBRO KL ECLAIR ET BIKOKA ET ANDERSTRUP BIG POINT DELUXE ET GENER OAXACA ET RODASINDE XF DOORMAN DERBI ET SAN-RIAN MELENDI DOORMAN ET OCKEMA CASCOIN KONING DG JAMIE PERKINS ET EMBRUXO ET DG TIMBER ASTRAKAN ET INVICTUS ET WETHERTON BRENDAN DG LUBBERT BROEKS ALS DUC ALH CARMEN MIXER VEKIS POEME SABINE CARNAVAL ET SNOWBIZ DG CAPRI RIETHIL RAIN PARKER SUMMUM XERCASPORTA EPIC LAXAS ET SNOMIS SNOWSEN ET TOPMAX ET CRYSTALCLEAR ASCEND EIRAS XF SUPERSIRE CASAL ET VENDAIRY SPA XERCAS SIRIO DOORMAN ET PERFEKT PICARO GALACTICO ET EXTASIS ET BROEKS GENETICAL ALSEM TY PRODIXIO ET BARBIE MOTOR DESTINY MENORCA KOEPON SAKUM CITIZEN ET GO-FARM HOK ET SELECTO GENER SUPERBIDS ET HEIDENSKIPSTER SALNES ANDERSTRUP MASVEN GENER JAPON ET FLORA DOORMAN LARRY ET E.S. HOLLISTER JOSMAR NEXTOR ET

Código I.A. 1HO1257 1HO1227 2110513 2110527 1HO1267 2110537 1HO1258 1HO1239 A110869 1HO1253 1HO1217 1HO1240 A110873 1HO1265 A110874 1HO1191 2110519 2110515 A110883 A110825 2110528 A110878 2110525 A110851 1HO1262 1HO1249 1HO1156 1HO1225 2110524 1HO1212 A110849 1HO1233 1HO1182 1HO1218 1HO1230 4110111 1HO1226 A110843 A110845 A110811 1HO1220 1HO1143 1HO1199 A110856 1HO1085 A110844 A110876 1HO1238 2110533 2110509

Código I.A.: código de inseminación artificial Ano nac.: ano de nacemento do touro IPP: índice de patas e pés Fiab. Prod: fiabilidade para a proba de produción

Valoración xenética PRODUCIÓN Valoración xenética TIPO Ano Kg % Kg % Kg Fiab. Fiab. IPP ICU IXT nac. Leite Graxa Graxa Prot. Prot. Prod. Tipo 2014 1.433 0,15 68 0,12 59 62 1,41 1,27 1,56 69 2013 1.219 -0,02 42 -0,05 33 62 1,52 1,88 1,55 69 2013 1.814 -0,22 40 -0,06 51 63 1,00 2,07 1,80 69 2014 738 -0,14 12 0,08 32 62 1,22 4,11 2,98 69 2014 986 0,34 71 0,20 52 62 1,66 1,84 1,66 69 2014 934 0,21 56 0,08 38 63 1,55 2,58 1,80 69 2014 1.465 0,15 69 0,05 52 63 0,93 1,45 1,47 69 2014 1.729 -0,15 45 -0,02 53 62 1,31 1,49 1,77 69 2014 1.440 -0,11 40 -0,05 41 63 -0,28 2,11 1,32 69 2014 1.165 0,19 62 0,02 39 62 1,18 1,95 2,08 69 2013 669 0,20 44 0,12 34 63 0,52 3,33 2,48 69 2014 626 0,32 55 0,20 40 63 0,52 2,56 1,91 70 2014 967 0,03 38 0,10 41 63 0,90 1,49 1,06 69 2014 1.523 -0,12 42 0,04 53 63 0,78 1,32 2,01 69 2014 1.208 0,03 47 0,00 39 63 0,86 1,70 0,94 69 2013 1.511 -0,21 31 -0,18 28 58 1,03 1,99 2,19 66 2013 1.164 0,08 50 -0,02 35 66 1,61 2,15 2,06 72 2013 1.664 -0,05 54 -0,07 45 62 0,31 2,10 1,81 69 63 0,51 1,92 1,33 70 2014 1.198 0,07 51 0,04 43 2012 1.013 -0,12 24 0,00 32 64 1,39 1,45 1,05 72 2014 931 0,21 55 0,20 51 62 0,49 1,73 1,59 69 2014 792 0,05 34 0,00 25 63 0,99 2,45 2,10 70 2014 1.549 0,10 67 0,04 54 65 0,44 0,96 1,47 71 2013 1.710 -0,08 52 0,02 57 58 0,47 0,88 1,34 65 2014 1.299 0,14 62 0,09 51 62 0,68 2,05 1,48 69 2014 1.169 0,05 47 0,04 42 65 0,97 1,63 1,45 71 2013 1.704 0,00 61 -0,01 53 58 0,94 0,66 1,30 65 2013 1.179 0,11 54 0,01 39 63 0,31 2,63 1,61 70 2014 1.666 -0,11 48 -0,02 51 63 0,14 0,87 1,19 69 2013 1.389 0,18 70 -0,02 42 65 0,48 1,16 0,90 71 2013 1.091 -0,05 34 0,05 40 63 0,81 1,31 0,88 69 2014 599 0,04 26 0,17 36 63 0,62 2,21 1,96 69 2013 914 0,07 40 0,08 37 63 0,47 1,02 0,58 69 2013 993 -0,14 21 -0,02 30 63 0,22 2,40 1,38 70 2014 1.316 0,07 55 0,05 47 62 0,60 0,92 0,95 69 2012 806 0,21 51 0,11 37 65 0,94 1,98 1,43 71 2013 743 0,30 58 0,10 34 62 0,16 2,54 1,51 69 2013 1.830 -0,32 29 -0,12 45 63 0,36 1,80 1,17 69 63 1,58 1,82 1,50 69 2013 1.344 -0,21 26 -0,06 36 2012 1.144 -0,01 40 -0,05 31 65 0,98 1,80 2,12 71 2013 1.121 0,24 66 -0,01 35 62 0,75 2,46 2,12 69 2012 1.094 -0,18 20 -0,06 28 64 1,55 1,65 1,36 72 2013 1.453 -0,10 41 0,03 50 56 0,94 1,07 0,94 64 2013 1.679 0,03 64 -0,03 50 66 0,54 0,00 0,59 71 2012 1.557 -0,09 46 -0,02 47 65 1,55 0,90 1,15 71 2013 823 0,14 44 0,17 44 66 0,80 1,66 1,34 72 2014 652 -0,09 14 0,05 26 63 0,63 1,36 1,17 70 2014 241 0,19 27 0,22 29 63 1,03 3,42 2,70 69 2014 667 0,17 41 0,06 27 63 1,27 2,82 2,73 69 2013 632 0,07 30 0,03 23 66 1,05 2,16 1,26 72

ICU: índice combinado de ubres IXT: índice xeral de tipo Fiab. Tipo: fiabilidade para a proba de tipo RCS: valor xenético para reconto celular

RCS Fiab. RCS RCS 127 66 129 66 117 67 127 66 118 66 111 67 117 67 116 66 125 67 132 66 126 67 121 67 125 67 111 67 118 67 124 63 114 69 113 66 119 67 122 67 116 66 117 67 109 69 118 63 116 66 111 69 112 63 114 67 111 67 124 69 115 67 123 67 125 67 120 67 113 66 115 68 117 66 109 67 113 67 119 68 113 66 115 67 109 61 116 69 114 68 124 70 128 67 120 67 121 67 113 70

Lonxevidade Fiab. Lonx. Lonx. 134 38 144 37 127 39 140 39 134 37 139 36 129 39 126 39 133 39 127 39 141 39 138 39 131 38 127 39 133 39 130 34 129 37 130 39 129 39 135 38 134 37 143 39 122 37 124 36 123 37 128 42 118 36 124 39 123 39 125 37 129 39 131 39 133 39 139 39 124 39 132 44 134 38 117 39 118 39 130 45 122 39 132 38 122 33 124 36 113 46 126 45 140 38 132 37 132 38 140 37

ICO ICO PERC 4.519 4.447 4.390 4.359 4.310 4.303 4.281 4.252 4.204 4.192 4.188 4.180 4.158 4.154 4.110 4.109 4.085 4.073 4.041 4.036 4.022 4.013 4.004 4.004 4.000 3.983 3.969 3.967 3.953 3.947 3.939 3.925 3.921 3.921 3.897 3.896 3.888 3.886 3.878 3.878 3.868 3.866 3.861 3.848 3.843 3.833 3.824 3.818 3.817 3.787

99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99

Lonx.: valor xenético para lonxevidade ICO: índice xenético global PERC: percentil

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

afriga117_xenetica_galego_02.indd 8

30/06/2015 10:14

batidor DE purín. especial para pozos de arena

Quicke r palas o id u ib r edra Dist y Pontev a ñ u r o C para esto presupu PÍdanos

batidor CENTRÍFUGO

FABRICAMOS EN 6, 7 Y 8.5 METROS

Capacidad de 3 a 5 m3. Manejable por tractores pequeños

Venta de extendedores de silo usados en alquiler durante campaña de forraje

ARRIMADOR-BARREDOR PARA TELESCÓPICAS

¡GRAN OPORTUNIDAD! DESCUENTOS INTERESANTES

EXTENDEDOR DE SILO

GRADilla niveladora PARA CAMAS DE ARENA. De 4 a 7 discos de trabajo dependiendo del formato de los cubículos

Astilladoras verticales y horizontales de 8,10,12,15, 20 y 25 tn.

DISPONEMOS DE ENCAMADORAS ARRASTRADAS Y SUSPENDIDAS DE 1 M3, 1.7 M3 Y 2.2 M3

w w w. c o r b a r s l l . c o m

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

pub_corbar.indd 9

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

20/06/2015 11:01

convocatorias

CHARLA FORMATIVA DE AFRICOR LUGO

V POXA DE OUTEIRO HOLSTEIN (CHANTADA)

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

A IMPORTANCIA DO AS FILLAS DE OUTEIRO CONCEPTO DA GANDERÍA BOLTON BETY LOGRAN OS COMO EMPRESA PREZOS MÁIS ELEVADOS

Outeiro Shottle Beta

O pasado 26 de xuño Africor Lugo celebrou a súa asemblea xeral no restaurante lucense La Palloza, tras a cal tivo lugar a charla titulada “Eficiencia produtiva en tempos de crise: canto leite debe producir unha gandería para ser rendible”, a cargo do veterinario Manuel Ángel Fernández Sánchez. Ante o numeroso público asistente, o relator transmitiu a necesidade de tratar as ganderías como empresas e, polo tanto, de tomar as decisións en función de criterios económicos como única vía para poder permanecer no mercado.

La Temperatura aumenta…

El estrés por calor afecta negativamente a los resultados zootécnicos de las vacas ¿Sabía que el estrés por calor puede costarle más de 400 €/vaca/año?1 Las consecuencias del estrés por calor comportan importantes pérdidas de producción de leche (que pueden alcanzar hasta el 35%) como también problemas relacionados con desequilibrios en el rumen y en la reproducción. El impacto del estrés por calor en las vacas lecheras viene determinado por la combinación de temperatura y humedad. Nuevas investigaciones han demostrado que por encima de 20ºC y 50% de humedad relativa disminuye la confortabilidad de las vacas y la producción de leche.2

Numerosos compradores procedentes da Coruña, Lugo e Pontevedra non quixeron perder a oportunidade de adquirir os animais que se poxaron na gandería Outeiro Holstein de Chantada por quinto ano consecutivo. Nesta poxa do 20 de xuño, na que se venderon as 11 reses presentadas, os prezos oscilaron entre os 2.100 e os 4.100 euros, cantidade esta última que se pagou tanto por Outeiro Shottle Beta coma por Outeiro Snowman Beth ET, ambas fillas de Outeiro Bolton Bety.

…LEVUCELL® SC maximiza la producción de leche incluso en el periodo de estrés por calor.

Incluso en condiciones de estrés por calor, LEVUCELL® SC maximiza el potencial de su ración y los Ingresos sobre los Costes de Alimentación (IOFC) • Rendimiento lechero: +1,2 a 2,5 litros/vaca/día • Aumenta la Eficacia Alimentaria: más de 7%*, 120 g de leche/kg MS ingerida • Optimiza el pH del rumen (menos acidosis). LEVUCELL® SC levadura viva específica para rumiantes, Saccharomyces cerevisiae I-1077, seleccionada en el INRA (Francia). *Marsola et al, ADSA 2010.

1 Saint Pierre et al., 2003 - 2 Burgos & Collier, 2011.

www.lallemandanimalnutrition.com

LALLEMAND ANIMAL NUTRITION Tel: +34 93 241 33 80 Email: animal-iberia@lallemand.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

afriga117_convocatorias_outeiro_africor.indd 10

26/06/2015 14:34

convocatorias

XXXVII CONCURSO REXIONAL DE RAZA FRISONA. XIXÓN (ASTURIAS)

VITORIA DE FLORA ATWOOD MAHELA NO PRINCIPADO

A morfoloxía desta vaca presentada pola gandería Flora SC (Valdés) convenceu plenamente ao xuíz italiano Attilio Tocchi na gran final do Rexional de Asturias, polo que coroou un palmarés no que figuran Casa Venturo (Salas) e Manolero (Tineo) como gañadoras dos campionatos de xatas e xovencas, respectivamente.

O certame, organizado pola Asociación Frisona de Asturias (Ascolaf ), celebrouse durante a mañá do sábado 13 de xuño no recinto feiral Luis Adaro da capital xixonesa con 131 animais na pista, levados por un total de 43 ganderías. Flora Atwood Mahela foi favorita dende a súa participación coas vacas novas de 31 a 35 meses, momento no que Tocchi xa a valorou como unha “facilísima” primeira de sección, moi equilibrada, harmónica e angulosa e con bos ubres e boas patas. Tamén destacou na recollida de premios Badiola Holstein, cos títulos de vaca intermedia campiona, vaca adulta campiona, gran campiona reserva, mellor criador e mellor rabaño.

GEA Farm Technologies ¿Quiere trabajar con nosotros? Gracias a la creciente demanda de los sistemas de ordeño robotizado MIone en Galicia, GEA Farm Technologies Ibérica S.L. abre el proceso de selección de distribuidor y servicio técnico para la zona centro y norte de la provincia de A Coruña. Intreresados pueden contactar en la siguiente direccion: Avda Sant Julià 147, 08403 Granollers, España Teléfono: +34 93 861 71 20 e-mail: agricola@gea.com

engineering for a better world

GEA Farm Technologies

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_asturias_02.indd 11

19/06/2015 19:27

convocatorias

XXI CONCURSO DE RAZA FRISONA FEIRADEZA. LALÍN (PONTEVEDRA) Manteiga Xacobeo Clementina, vaca gran campiona

PLENO PARA A GANDERÍA MANTEIGA Un total de 88 animais de 16 explotacións das comarcas do Deza e Tabeirós-Terra de Montes competiron os pasados 27 e 28 de xuño no concurso de frisón Feiradeza 2015, no que a gandería Manteiga, de Vila de Cruces, conseguiu os premios de vaca gran campiona, xovenca gran campiona e mellor criador. Xovenca gran campiona

Lote da gandería Manteiga, elixida mellor criador

O certame, que este ano celebrou a súa vixésimo primeira edición, deu comezo o sábado pola tarde coas seccións de xatas de xovencas, que foron examinadas na pista polo xuíz cántabro Roberto Saiz Río. De entre estes animais saíu a gran campiona, unha filla de Airlift, de nome Claudia e propiedade da gandería Manteiga. Uns minutos antes, esta femia fora proclamada xata campiona. O palmarés da primeira xornada completouse co título de xovenca campiona, que recaeu en Midón Chavela Fever, da gandería Midón de Lalín. O domingo foi a quenda das vacas de leite. De novo, o premio principal foi para a gandería Manteiga, cuxo exemplar Manteiga Xacobeo Clementina se converteu na vaca gran campiona Feiradeza 2015 despois de ser nomeada vaca intermedia campiona. Esta gandería tamén recolleu a distinción de mellor criador. MANEXADORES E POXA O sábado, a continuación do certame de xatas e xovencas, tivo lugar o concurso de novos manexadores, no que participaron 16 rapaces divididos en catro seccións, cuxos primeiros clasificados competiron polo título de mellor manexador nunha final na que o xuíz lle deu a vitoria a Miguel Rial Mato. O segundo clasificado foi Avelino Souto Rozados. Na sétima poxa de gando frisón, na que se ofertaron 5 femias nadas e criadas en explotacións de Pontevedra, acadouse un volume de negocio de 8.500 euros. O animal polo que máis se pagou, 2.500 euros, foi Mouriscade Lauthority Encarna, nacida en xaneiro de 2013 na finca de Mouriscade, propiedade de Deputación de Pontevedra. Encarna foi cuberta con Stantons High Octane ET o pasado 19 de maio.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_feiradeza.indd 12

29/06/2015 17:56

convocatorias

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA Blanco Picolina G.Pereira Barman Nucha Manteiga Airlift Claudia Blanco Galletera Bimba G.Pereira McCutchen Yeni ET Midón Chavela Fever Blanco Megamery Blanco Sandy Boudois Balada Gold SS Blanco Manteiga Xacobeo Clementina Manteiga Shottle Luna Manteiga Xacobeo Mandarina Blanco Holstein Anita Ana ET Manteiga

XATAS ATA 8 MESES XATAS DE 8 A 10 MESES XATAS DE 11 A 13 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA DE XOVENCAS XATAS DE 14 A 16 MESES XOVENCAS DE 17 A 19 MESES XOVENCAS DE 20 A 22 MESES E XOVENCA CAMPIONA XOVENCAS DE 23 A 28 MESES VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 31 A 36 MESES VACAS DE 3 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA DE VACAS VACAS DE 4 ANOS VACAS DE 5 ANOS VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS E VACA ADULTA CAMPIONA MELLOR CRIADOR

GANDERÍA Blanco Pereira Manteiga Blanco Pereira Midón Blanco Blanco Blanco Manteiga Manteiga Manteiga Blanco

Miguel Rial, mellor manexador

Xovenca campiona

EXCELENCIA N E W

H O L L A N D

BTS

UNA MARCA

lubricantes

PARA TODAS LAS NECESIDADES

Cuando el tiempo y la cosecha son dinero, no puede conformarse con ser el segundo. Confíe en el líder, elija New Holland. Tractores con varios premios, reconocidas cosechadoras, empacadoras gigantes líderes mundiales: con la más amplia y avanzada gama de equipos de cultivo del sector, New Holland siempre le proporciona alta eficiencia y una solución productiva para cualquier operación en todos los campos. NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111 ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador.

www.newholland.es

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_feiradeza.indd 13

29/06/2015 18:01

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Autom谩ticas Estabulaci贸ns Libres distribuci贸n material gandeiro

COMEDEiROS TOLVAS PARA PENSO

PARA COLGAR SOBRE BARREiRAS

TOLVA

SELECTIVA PARA PENSO

CURRAIS E MANGAS SELECTORAS afriga 117_publicidade_dismagan.indd 14

20/06/2015 11:03

BOX INDIVIDUAL EASY CLEAN

BOXES EXTERIORES

- Fáciles de transportar e limpar - Gran número de accesorios - Grande apertura - Novidade: Comedeiro interior para herba

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Tfno.: 671 485 702 (Toni) toni@dismagan.es - www. dismagan.es distribución material gandeiro

afriga 117_publicidade_dismagan.indd 15

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500 info@grupoladislao.com - www.grupoladislao.com

20/06/2015 11:04

convocatorias

VII CONCURSO REXIONAL DA RAZA FRISIA DO ALTO MIÑO. PONTE DE LIMA (PORTUGAL)

Fotos: Associação para o Apoio á Bovinicultura Leiteira do Norte (ABLN)

Vaca gran campiona

ENCANTO NATURAL E VILAS BOAS & PEREIRA CENTRARON O PALMARÉS DE PONTE DE LIMA A gandería Encanto Natural recolleu os títulos principais no apartado de xatas e xovencas, entre eles os de gran campiona nova e mellor criador. Por outra banda, Vilas Boas & Pereira triunfou nas seccións de vacas leiteiras ao conseguir os galardóns de gran campiona de vacas, mellor ubre e mellor rabaño. A sétima edición do concurso frisón do Alto Miño celebrouse no recinto Expolima os días 13 e 14 de xuño, no marco da Festa do Viño Verde e dos Produtos Rexionais. O certame, organizado pola Cooperativa Agrícola dos Agricultores do Val do Lima (Coopalima), reuniu un total de 67 animais procedentes de 9 ganderías da zona. O encargado de valorar os exemplares na pista foi o xuíz nacional de Conafe Bonet Cid.

Gran campiona de xatas e xovencas

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_pontedelima.indd 16

19/06/2015 20:00

convocatorias

PALMARÉS CATEGORÍAS

GAÑADORA GANDERÍA LB Sid 215 Leonel Fernando Batista Barbosa (Ponte de Lima) Encanto Sid 427 Encanto Natural (Ponte de Lima) Encanto Atwood 420 Encanto Natural (Ponte de Lima) Encanto Zelgadis 408 Encanto Natural (Ponte de Lima) Pereira Braxton Lara Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima) QR Cancún Espina Encanto Natural (Ponte de Lima) Encanto Natural (Ponte de Lima) Encanto Zelgadis 380 Encanto Natural (Ponte de Lima) Encanto Sid 362 Encanto Natural (Ponte de Lima) LB Messi 138 Leonel Fernando Batista Barbosa (Ponte de Lima) Pereira Goldwyn Rita Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima) Pereira Shottle Danya Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima) Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XATAS DE 6 A 9 MESES XATAS DE 10 A 12 MESES XATAS DE 13 A 15 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA XOVENCAS DE 16 A 18 MESES XOVENCAS DE 21 A 22 MESES XOVENCAS DE 23 A 27 MESES E XOVENCA CAMPIONA MELLOR CRIADOR VACAS DE 24 A 30 MESES VACAS DE 30 A 36 MESES VACAS DE 3-4 ANOS VACAS DE 4-5 ANOS VACAS DE MÁIS DE 5 ANOS, GRAN CAMPIONA E MELLOR UBRE MELLOR RABAÑO

Xovenca campiona

Mellor rabaño

Distribuidores exclusivos de PONDEROSA HOLSTEINS para España e Portugal

ANGUS, a raza chamada a liderar o mercado de carne de calidade

• ESPECIALISTAS EN TRANSFERENCIA EMBRIONARIA IN VIVO E IN VITRO • Laboratorio móbil autorizado para exportación • Servizo en toda España e Portugal (leite e carne) • Preñar vacas difíciles? Transferencia embrionaria terapéutica • Embrións dispoñibles con sistema de xestación femia garantida

• RAZA HOLSTEIN: OS MELLORES PEDIGREES NO NOSO CATÁLOGO. • WAGYU, BROWN SUISSE, FLECKVIEH, ANGUS, PUSTERTALER SPRINZEN… • AÍNDA NON TEN SEGURO NA SÚA EXPLOTACIÓN? Pídanos presuposto sen compromiso. Financiamento total sen custo adicional. • RAZA BLONDA: a eficiencia cárnica por excelencia. Embrións e animais vivos dispoñibles

Toda a información que necesitas:

www.embriomarket.com Tel. 981 791 843 • 649 239 488 636 977 610

daniel@embriovet.es administracion@embriovet.es móbil 649 809 064

administracion@embriomarket.com

javiersabin@embriovet.es móbil 616 138 613

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_pontedelima.indd 17

23/06/2015 13:37

convocatorias

XVII CONCURSO TERCEIRENSE DA RAZA HOLSTEIN FRISIA. OS AZORES (PORTUGAL)

SÁNCHEZ 635 SUBIU AO PODIO DA ILLA TERCEIRA

Vaca gran campiona

A frisona da imaxe, propiedade de Francisco Hildeberto Toledo Ávila, converteuse o pasado 14 de xuño na vaca gran campiona do 17.º Concurso Terceirense da Raza Holstein Frisia. O outro título máis esperado, o de gran campiona de xatas e xovencas, foi para ORP Fever Genial, de Roberto Manuel Cordeiro Ponte.

O municipio azoriano de Praia de Vitória acolleu unha nova edición do Concurso Terceirense da Raza Holstein Frisia, celebrado no marco da Feira Agrícola Azores 2015. O certame, organizado pola Asociación Agrícola da Illa Terceira, reuniu 47 ganderías e arredor de 200 animais de alta calidade xenética, que foron avaliados na pista polo xuíz canadense Bloyce Thompson. O evento tamén incluíu un concurso de novos manexadores coas xatas presentadas por rapaces e rapazas de ata 14 anos.

Mellor rabaño

Xata campiona

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_terceira_02.indd 18

19/06/2015 19:30

convocatorias

CATEGORÍA

XATAS DE 3 A 6 MESES XATAS DE 6 A 8 MESES XATAS DE 8 A 10 MESES E XATA CAMPIONA XATAS DE 10 A 12 MESES XATAS DE 12 A 14 MESES XOVENCAS DE 14 A 17 MESES XOVENCAS DE 17 A 20 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA XOVENCAS DE 20 A 23 MESES XOVENCAS DE 23 A 27 MESES MELLOR CRIADOR VACAS EN LACTACIÓN DE 2 A 3 ANOS VACAS EN LACTACIÓN DE 3 A 4 ANOS VACAS EN LACTACIÓN DE 4 A 5 ANOS VACAS EN LACTACIÓN DE MÁIS DE 5 ANOS E VACA GRAN CAMPIONA MELLOR UBRE MELLOR RABAÑO

PALMARÉS GAÑADORA Pepsi Mimosa 677 903 0340 Vitória ORP Fever Genial 8624 5277 790 577 Corajosa 635 635

PAI GANDERÍA Atwood Nelson Marco Barcelos Planet António José Borges Toste Atwood Jorge Henrique Toledo Ávila Aftershock Francisco Hildeberto Toledo Ávila Classic NL (avó) Humberto Orlando Costa Freitas Frisado José Manuel Moniz Oliveira Fever Roberto Manuel Cordeiro Ponte Fever José Luis Tavares Amorim Tee-off Manuel António Rego Rocha Jorge Henrique Toledo Ávila Dempsey Francisco Hildeberto Toledo Ávila Sánchez Jorge Henrique Toledo Ávila Alta Wildman Francisco Helvídio Da Rocha Barcelos Sánchez Francisco Hildeberto Toledo Ávila Sánchez Francisco Hildeberto Toledo Ávila Francisco Hildeberto Toledo Ávila

Gran campiona de xatas e xovencas

DISTRIBUIDOR OFICIAL

Máquinas de ensilar nuevas y de ocasión Molinos para pastone Romill Bolsas para ensilar Budissa Recambios Asistencia técnica

Aprovéchese de las excelentes condiciones de financiación en todas nuestras máquinas. Posibilidad de pago de las bolsas a final de año.

Entrega de premios aos novos manexadores

* Financiación condicionada a la aceptación del banco

www.agbag.es

www.ensiladosramasa.com Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_terceira_galego_02.indd 19

21/06/2015 15:15

convocatorias

XIV CONCURSO MICAELENSE DA RAZA HOLSTEIN FRISIA. OS AZORES (PORTUGAL)

TÂNIA REPITE COMO VACA GRAN CAMPIONA

Vaca gran campiona

A filla de Goldwyn coa que os Irmãos Rita gañaron o campionato de vacas frisonas da illa de San Miguel no verán de 2014 volveu recoller o trofeo máis esperado na convocatoria deste ano. Xunto a ela no pico do podio situouse Princesa Altaextreme, a xovenca gran campiona propiedade de José Alexandre Braga Pereira. CATEGORÍA XATAS DE 6 A 8 MESES XATAS DE 8 A 10 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA DE XOVENCAS XATAS DE 10 A 12 MESES XATAS DE 12 A 14 MESES XOVENCAS DE 14 A 17 MESES XOVENCAS DE 17 A 20 MESES XOVENCAS DE 20 A 23 MESES E XOVENCA CAMPIONA XOVENCAS DE 23 A 27 MESES MELLOR CRIADOR VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR ATA 32 MESES VACA DE 2 ANOS SÉNIOR DE 32 A 36 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 3 ANOS JÚNIOR DE 36 A 42 MESES VACAS DE 3 ANOS SÉNIOR DE 42 A 48 MESES VACAS DE 4 ANOS DE 48 A 60 MESES E VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACAS DE 5 ANOS DE 60 A 72 MESES VACAS A PARTIR DE 6 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA MELLOR UBRE MELLOR CONXUNTO MELLOR MANEXADOR NOVO MELLOR MANEXADOR ADULTO

A Asociación Agrícola de San Miguel e a Cooperativa Unión Agrícola CRL levaron a cabo do 26 ao 28 de xuño unha nova edición do Concurso Micaelense, ao que se apuntaron preto de 90 ganderías con 221 reses, examinadas na pista do recinto feiral de Santana por David Boyd (Irlanda). O xuíz repartiu os premios máis destacados dos campionatos entre moitas ganderías da illa polo que, ademais dos Irmãos Rita e de José Alexandre Braga Pereira, entraron no palmarés António Manuel C. Estrela Rêgo, Herdeiros de Manuel Elias de Melo Moniz, Óscar Manuel Cordeiro Ponte, Silvestre Oliveira e Sociedade Melosfarm.

PALMARÉS GAÑADORA 3095 Princesa Brillion 4809 4865 Orp Fever Genial Orp Atwood Gruta 1140

PAI GANDERÍA Maria Angelina Costa Sousa Viveiros Altaextreme José Alexandre Braga Pereira Brillion Manuel Antonio Rego Rocha Mascalese Pedro António Sousa Botelho Windbrook Jorge Alberto Serpa Costa Rita Fever Roberto Manuel Cordeiro Ponte Atwood Óscar Manuel Cordeiro Ponte Sánchez Paulo Henrique Serpa Costa Rita Herdeiros de Manuel Elias de Melo Moniz Anabela Sid Jorge Alberto Serpa Costa Rita 2882 Fever Silvestre Oliveira 73 Trumpet José Francisco Câmara Arruda Orp Mr Samuelo Eden Samuelo Roberto Manuel Cordeiro Ponte 1791 Aftershock António Manuel C. Estrela Rêgo 1325 Shottle Massinhas Tânia Goldwyn Jorge Alberto Serpa Costa Rita Suprema Mailing Sociedade Melosfarm Sociedade Melosfarm Rui Filipe Botelho Resendes André Ponte Almeida

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_sanmiguel.indd 20

29/06/2015 18:54

convocatorias

Xovenca gran campiona

Mellor conxunto

Mellor ubre

1695 Massinhas Salgueiro Sánchez ET, gañadora do Concurso Xuvenil Micaelense

BVL MAXIUM*

Carro mezclador autopropulsado

• Motor Cummis de 4 cilindros y 160 cv. • Modelos con un sinfín, y capacidad de 11 y 13 m3. • Sistema patentado de descarga exacta (EDS). • Sinfín mezclador de alta resistencia al desgaste. • Sistema de gestión DairyFeeder (opcional).

Importador exclusivo para España y Portugal

979 728 450 - www.deltacinco.es Consulte nuestra red de distribuidores

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_sanmiguel.indd 21

29/06/2015 18:55

TUBIO ROMERO S.A.CHRISTENSEN & CO www.sac.dk

SAC, REFERENTE MUNDIAL DE LA TECNOLOGÍA DE ORDEÑO

Aplicación SAC para las Google Glass Premio a la Innovac ión Tecnoló gica Figan 2 015

Google Glass es una tecnología portátil con una óptica de realidad virtual, que muestran la información más relevante en un formato inteligente de manos libres. SAC ha desarrollado una nueva aplicación para las gafas inteligentes de Google con el objetivo de tener los datos relevantes de la vaca en el ojo durante el ordeño. Cuando se fijan en una vaca, se obtienen datos de esa vaca y no de las demás.

La aplicación SAC de las Google Glass supone un paso evolutivo en la gestión de la granja. SAC puede mostrar los datos individuales y colectivos del rebaño en muchos soportes: PC, smartphone, pantalla táctil y ahora también gafas de realidad virtual.

Datos relevantes que el ordeñador ve en las Google Glass

Otro punto a destacar de estas gafas es que dan información manos libres, de forma que el ordeñador puede tomar las decisiones correctas en el momento oportuno porque tiene toda la información en tiempo real y en un solo golpe de vista.

Vídeo explicativo: https://vimeo.com/122961867

TUBIO ROMERO

pub_importlait.indd 22

Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – A Coruña - Telf.: 981 805 112 importlait@importlait.com - www.importlait.com Delegación en Ordes: Rúa da Feira, 14 baixo 15690 Ordes (A Coruña) Telf.: 981 682 419

SAYCA Automatización C/Domingo Fontán nº. 4 Madrid, 28028 Tel: 034 645 81 11 82

20/06/2015 11:16

• Con más de 40 años de experiencia en el sector, somos una de las principales referencias en la fabricación y suministro de equipamiento ganadero. •C ontamos con una amplia gama de productos para el completo equipamiento de las granjas, combinando los productos de fabricación propia con la distribución de marcas de referencia mundial. •A sesoramiento técnico y diseño de instalaciones de todo tipo (vacuno de leche, vacuno de carne, etc). •S ervicio Técnico 24 horas para toda España.

PRODUCTOS ETXE HOLZ ⇒ Sistemas de limpieza para pasillos y canales • Arrobadera de cable • Arrobadera de cuerda • Arrobadera hidráulicas • Limpieza hidráulico de paletas ⇒ Colchón continuo para cubículos ⇒ Bebederos de gran capacidad de acero inox. ⇒ Amarres fijos para vacas atadas

NUESTRAS MARCAS

Líder mundial en material tubular Cornadizas, cubículos, barreras, etc

Fabricante líder de suelos de goma Planchas para pasillos, salas de espera

El especialista en bebederos Bebederos para establo y campo para todo tipo de ganado

Climatización de calidad alemana Sistemas cortavientos y ventiladores de gran caudal

PIDE PRESUPUESTO SIN COMPROMISO. ESTAREMOS ENCANTADOS DE ESTUDIAR TU PROYECTO C O N TA C T O : 6 5 9 5 9 4 7 4 2 | 9 4 8 9 8 3 3 9 0

pub_importlait.indd 23

24/06/2015 22:41

convocatorias

Os alumnos participaron nos traballos das granxas coas familias de acollida

ESTUDANTES DE PRODUCIÓN AGROPECUARIA DE EFA FONTEBOA COÑECEN BOURGOGNE Unha vintena de alumnos do Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa gozaron dunha estadía profesional na rexión francesa de Bourgogne, onde permaneceron en explotacións con distintos sistemas de produción. Luis García Fernández Director do Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa (Coristanco, A Coruña)

A mobilidade dos estudantes é un dos sinais de identidade do Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa. Os alumnos de formación profesional efectúan frecuentes períodos de preparación en granxas, industrias alimentarias ou empresas de servizos do rural, no que se denomina formación en alternancia. Estas estadías profesionais normalmente lévanse a cabo no ámbito galego e, ocasionalmente, fóra de España; por exemplo, no curso 2014-15 os destinos foron Francia e Irlanda.

Algunhas destas actividades organízanse contando co financiamento dalgún programa europeo. Neste curso que remata, a convocatoria Erasmus + permitiu que 20 rapaces do ciclo formativo de grao medio de Produción Agropecuaria estivesen tres semanas en Bourgogne, rexión reputada polos viños pero na que hai outras realidades agropecuarias que a fan moi interesante pola complementariedade e as sinerxías que se derivan na economía rural. Por outra banda, en correspondencia ás saídas dos alumnos ao exterior, en setembro e outubro recibíronse en Fonteboa dous grupos de estudantes de La Vendée, que participaron nos programas de visitas e encontros para coñecer as potencialidades e realidades das comarcas do noroeste da provincia da Coruña. Tamén visitaron o centro de Coristanco estudantes de bacharelato profesional agrario dos departamentos de Maine et Loire (Pays de la Loire) e de Yonne (Bourgogne); estes dous grupos estiveron acollidos en familias con actividade agraria. Esta circunstancia ofrécelles aos responsables de Fonteboa a posibilidade de establecer convenios de colaboración con outros centros e de dispoñer dunha ampla rede de contactos para presentar outros programas de clara incidencia na formación.

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_efa_borgonha_galicia_02.indd 24

23/06/2015 13:44

phideel.fr

15 18 de Sept. I RENNES - FRANCIA I PLANETA GANADERÍA SPACE: el Salón con una oferta completa en todos los sectores:

bovino (leche-carne), porcino, avícola, ovino y cunícola. Más de 1.400 expositores repartidos en 11 pabellones, y al aire libre.

Se presentan más de 700 animales.

Se esperan más de 114.000 visitantes profesionales, entre ellos,

a 116.000 m2.

más de 13.000 internacionales.

Una superficie neta de exposición superior Más de 300 periodistas, entre ellos, 70 internacionales.

EL SALÓN INTERNACIONAL DE LAS PRODUCCIONES ANIMALES Tel. +33 223 48 28 80 I international@space.fr

pub_space.indd 25

20/06/2015 10:19

convocatorias

A dispoñibilidade de palla facilita o uso de cama quente

Un dos obxectivos desta actividade é coñecer a estrutura e o funcionamento das explotacións francesas para comparalas coas de Galicia

Na produción de vacún de leite e carne o sistema é de pastoreo

TRES SEMANAS EN BOURGOGNE Dende o 26 de abril ata o 16 de maio deste ano, 20 alumnos do ciclo formativo de grao medio de Produción Agropecuaria do centro realizaron unha estancia profesional, baixo o paraugas do Programa de Mobilidade Europeo Erasmus + e seguindo o guión do proxecto denominado “PEACE-Practicando En Agricultura Con Europa”, na rexión francesa de Bourgogne, 150 quilómetros ao sudeste de París. Na organización do devandito proxecto contouse coa colaboración da Maison Familiale Rurale de Villevallier. Os responsables deste centro e os de Fonteboa traballaron en conxunto para elaborar un proxecto pedagóxico orientado a acadar uns obxectivos profesionais, culturais e lingüísticos dos alumnos participantes. Os estudantes desprazados a esta rexión distribuíronse en 17 explotacións, das cales dez eran ganderías de vacún de leite e cultivos, dúas de produción de cultivos, unha de cabalos para actividades deportivas, unha de polos broiler, unha de cabras con elaboración de queixo, unha de vacas de carne Charolaise e Limousin e unha de caracois, isto é, unha ampla representación das posibilidades que ofrece o rural. Cada alumno estivo na produción elixida en función das súas preferencias e expectativas profesionais.

UNHA REXIÓN CON NOTABLES DIFERENZAS RESPECTO A GALICIA Bourgogne, ao igual que Galicia, ten catro provincias (departamentos en Francia) e unha superficie similar (31.500 km2 Bourgogne e 29.575 km2 Galicia), inda que o clima é diferente: aquí, oceánico e en Bourgogne, continental, con veráns máis calorosos e invernos máis fríos. Non obstante, estas condicións non impiden que haxa unha agricultura diversificada e innovadora. Desde o punto de vista agrario chama especialmente a atención a magnitude dos campos: extensos campos de cereais e de colza nos que se perde a vista. Na primavera o contraste entre o verde dos cereais (trigo e cebada) e o amarelo da colza florecente dálle unha especial vistosidade á paisaxe agraria. Trátase dunha agricultura dinámica e moi especializada: cereais, oleaxinosas, gando vacún de leite e carne e viticultura. É un territorio moi ordenado no que souberon conservar as masas forestais autóctonas e manter un equilibrio entre os diferentes usos do solo; a superficie agraria ocupa o 60 % do territorio, unha porcentaxe tres veces superior á de Galicia. A superficie media por parcela é de 10 hectáreas. Na produción de vacún de leite e carne, o sistema é de pastoreo. Hai producións intensivas de aves (polos, pavos, patos, pintadas etc.) e porcino, principalmente. Tamén contan con granxas de caracois, non en van é un dos pratos típicos de Bourgogne.

Profesión, cultura e lingua Os obxectivos desta actividade de mobilidade dos estudantes son tres: coñecer a estrutura e o funcionamento das explotacións francesas para que poidan comparalas coas súas en Galicia; estudar a forma de afrontar a PAC no país galo e de superar o factor determinante do pago verde na elección dos cultivos e, por último, descubrir unha nova lingua e cultura afondando no coñecemento do idioma. O programa organizouse en función deses obxectivos, polo que durante a semana cada participante estivo na súa respectiva granxa e durante a fin de semana houbo actividades de grupo: visitas de tipo cultural a París, Auxerre etc. Á volta do período de formación, os alumnos realizaron unha xornada de presentación das explotacións ante os pais e as nais e ante outros alumnos do centro, unha maneira de poñer en orde todos os coñecementos e a vivencia asimilados durante esas intensas semanas de inmersión profesional, lingüística e cultural.

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_convocatorias_efa_borgonha_galicia_02.indd 26

23/06/2015 23:05

Forraxes con con nome nome propio propio

VEA STRIGOSA VEA Pratex R1 STRIGOSA Pratex R1

MESTURAS FORRAXEIRAS MESTURAS Amplo catálogo de fórmulasFORRAXEIRAS adaptadas a distintos usos e de terreos Amplo catálogo fórmulas adaptadas a distintos usos e terreos

www.rocalba.com www.rocalba.com pub_rocalba_galego.indd 27

Expresión vegetal Expresión vegetal 20/06/2015 10:21

explotación

SAT ARENAS. CAMARGO (CANTABRIA)

UNHA PRODUCIÓN SUPERIOR A 40 LITROS CUN custo DE ALIMENTACIÓN MODERADO Alfonso (esquerda) e Eduardo, da gandería Arenas

Os propietarios desta explotación cántabra conseguiron reducir o custo de alimentación a menos da metade do que ingresan pola venda de leite cunha extensión agrícola axustada ao seu rabaño e cultivando as súas propias forraxes. Alfonso de la Fuente Calva, Eduardo Entrecanales Fernández e a nai deste último, Beatriz Fernández Valdés, son os socios da SAT Arenas. Esta gandería, creada en 2005, é o resultado da unión da granxa de Eduardo e do seu pai, Faustino Entrecanales (falecido o ano pasado), e a de Alfonso. A explotación está situada na antiga localización da granxa da familia de Eduardo –no barrio de Arenas, pertencente á localidade de Escobedo–. No entanto, ao longo destes anos investiron en novas instalacións para chegar aos 230 animais que teñen na actualidade, dos que 118 son vacas en muxidura, 18 estaban secas o día da nosa visita e o resto son xatas e xovencas, que crían no Rancho Las Nieves. A nave do gando e os edificios anexos, os patios e a finca de descanso ocupan aproximadamente unha hectárea e media de superficie.

Na granxa traballan unicamente Eduardo e Alfonso. Cada un libra medio día á semana e, cando hai un festivo, tamén se alternan para coller a tarde libre. Ademais, dispoñen dun domingo completo ao mes e de 10 días de vacacións ao ano. Neste caso, collen outra persoa para que o traballo non se vexa afectado. A explotación conta con 45 hectáreas de extensión agrícola. En 27-30, depende do ano, cultivan millo; posteriormente, nese mesmo terreo sementan raigrás ou ben unha mestura de raigrás con trevo, e unha parte déixana a barbeito. O tamaño medio das parcelas, nas que xuntaron fincas propias e en arrendamento, é dunha hectárea. A superficie restante é pradería natural ou sementada. Comenta Eduardo que aínda non teñen moi claro como lles vai afectar a rotación de cultivos da nova PAC, pero si cren que dispoñen do terreo suficiente para o número de cabezas que teñen que alimentar.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_explot_SAT_Arenas_galego_02.indd 28

23/06/2015 13:46

explotación

CON 118 VACAS EN MUXIDURA, A MEDIA DE PRODUCIÓN DE 2014 FOI DE 40,5 LITROS VACA/DÍA, CUN 3,40 % DE GRAXA, UN 3,10 % DE PROTEÍNA E UN RCS INFERIOR A 200.000

DIStRIbuIDORES pARA ESpAñA y pORtugAL

“Estamos seguros que estas cargadoras Schäffer contribuirán a aumentar el rendimiento de sus explotaciones ganaderas”

a M á q u in n e a c a dest RO NDAg A g g CIMA 2015

O custo de alimentación ascende a 5,8 € vaca/día

A maquinaria redúcese practicamente a un tractor con pa, a outro que teñen enganchado ao carro mesturador e a unha segadora. Os traballos do campo subcontrátanllelos a empresas especializadas, de forma que eles só segan unha parte das forraxes e, no momento do ensilado, pisan os silos. DATOS DE PRODUCIÓN E SISTEMA DE MUXIDO En 2010, antes de instalar os dous robots de muxido, tiñan unha produción de 1.200.000 litros con 105 vacas en lactación; o ano pasado, con 120 vacas, chegaron a 1.745.000 litros. A media de 2014 foi de 40,5 litros vaca/ día, cun 3,40 % de graxa, un 3,10 % de proteína e un RCS inferior a 200.000. Así mesmo, afirman que a media dos últimos meses (decembro-abril) ascende a 42,5 litros e que cada ano, grazas ás melloras continuas en xenética, alimentación e confort, a produción por vaca e día increméntase lixeiramente. Porén, subliñan que non sería posible conseguir bos resultados sen a axuda de técnicos, veterinarios e nutrólogos. Na actualidade, a media de extraccións cos robots é de 3,1 por vaca e día. Alfonso e Eduardo móstranse satisfeitos con este sistema xa que, despois de cinco anos, a produción incrementouse en máis de cinco litros por vaca e día, e a súa previsión é que aumente máis. “Aínda temos un pouco de marxe en todo, no confort, nos software do robot, que se van actualizando, e tamén mellorou a velocidade do brazo, e iso notouse en que aumentou o número de muxidos. Calculamos que con cada robot, desde hai dous anos para aquí, pódense producir 25.000 litros máis ao ano”, explica Eduardo.

ARRIMADOR DE COMIDA CON CEPILLO Y PLACA LATERAL O ESPIRAL PARA VOLTEO DE MEZCLA* Castro de Rei (Lugo)

Lavadora de parrillas

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com Recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_explot_SAT_Arenas_galego_02.indd 29

24/06/2015 22:41

explotación

O confort dos animais é prioritario para os propietarios desta granxa

A MEDIA DE EXTRACCIÓNS COS ROBOTS É DE 3,1 POR VACA E DÍA. ALFONSO E EDUARDO MÓSTRANSE SATISFEITOS CON ESTE SISTEMA XA QUE, DESPOIS DE CINCO ANOS, A PRODUCIÓN INCREMENTOUSE EN MÁIS DE 5 LITROS VACA/DÍA As vacas pódense muxir en calquera dos dous robots

LOTES E ALIMENTACIÓN Cando instalaron os robots consideráronse dúas opcións respecto ao deseño do establo. A primeira consistía en meter todas as vacas nun único lote, tal como están agora, de maneira que cada unha puidese entrar ao robot que quixese. A outra opción, que rexeitaron, era dividir a nave e facer dous lotes, un de xovencas de primeiro parto e outro de femias de segunda lactación ou máis. A día de hoxe, os propietarios desta granxa están convencidos de ter tomado a mellor decisión porque así, aseguran, “aprovéitanse mellor os dous robots”. As vacas en muxidura inxiren no presebre unha ración formada por 23 kg de silo de millo, 15 kg de silo de herba, 6,1 kg de penso, 1,5 kg de penso líquido, 1 kg de palla e os minerais correspondentes. Por outra banda, no robot comen entre 7 e 7,5 kg de penso, en función da produción de cada unha e do momento da lactación. O custo de alimentación ascende a 5,8 € vaca/día. “Buscamos unha alimentación relativamente barata que conseguimos cultivando as nosas propias forraxes”, sostén Eduardo. Co nivel de produción actual (42 l vaca/día), o custo por litro de leite é de 13,8 céntimos, menos da metade do que lles pagan polo litro de leite. A ración das secas e das xovencas próximas ao parto inclúe 6,3 kg de palla picada de trigo e cebada, 1,8 kg de herba seca, 5 kg de silo de millo, 3,5 kg de concentrado e medio quilo de penso líquido. Este grupo pode saír ao exterior cando quere, de maneira que cada animal pode elixir o mellor sitio para descansar, ou ben fóra na finca ou ben nos cubículos de colchón do interior.

IMPORTANCIA DO CONFORT Unha das máximas desta gandería é que o número de animais non supere nunca o de cubículos. As camas das produtoras son de area. Neste sentido, Eduardo refírese a estudos que aseguran que as vacas permanecen máis tempo deitadas neste tipo de cama, o que supón un sensible aumento da produción e, ademais, ao ser un material inerte, enténdese que vai haber menos casos de mastite. Aínda que xa dispoñían de ventiladores, o ano pasado abriron a parede do establo que dá ao noroeste para diminuír a temperatura do interior e mellorar a ventilación, e ese verán xa notaron que a produción se mantivo un pouco mellor, cando outras veces a baixada era máis acusada. Agora teñen previsto incorporar un ventilador de hélices que mellore aínda máis a circulación do aire. A podoloxía é outro dos factores de benestar ao que lle dan unha especial importancia. Cada seis meses, un servizo especializado recórtalles os pezuños aos animais para reducir o número de coxeiras. Tamén contan cun arrimador de comida que lles axuda a que a inxestión non se resinta, xa que non posúen cornadizas para todos os animais –só teñen 75–. De feito, desde a instalación do robot, as vacas aumentaron a inxestión en 1,3 kg de materia seca. Así mesmo, notaron a presenza do arrimador na cantidade de tempo que aforran nesta faena, unha semana de traballo ao ano, segundo os seus cálculos.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_explot_SAT_Arenas_galego_02.indd 30

23/06/2015 13:50

PORTU

PLANET x OMAN x FREELANCE x OUTSIDE

LAS NIEVES PORTU SELMA (BB-83) David Saiz Díaz - Servillas - Cantabria

• Vacas productoras y de muy buena conformación. • De excelentes ubres y con buenas patas. • Mucha longevidad y bajo recuento celular. • De muy fácil parto, para utilizar en novillas.

ESCOLMO, S.L. (BB-83) PORTU 5827 a BEHI-ALDE aiona – Arab am Ar e ld Coop. Behi-A

pub_escolmo.indd 31

Distribuidor para Galicia y Asturias C/ Magnolia, 80 bajo 27003 - Lugo Tfno.: 982 217 633 Fax: 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

24/06/2015 22:42

explotación

As secas e as xovencas en fase final de xestación saen a este patio exterior

Os traballos agrícolas subcontrátanos con empresas especializadas

O CRITERIO QUE UTILIZAN PARA A SELECCIÓN XENÉTICA É O DE TOUROS CON BOS DATOS DE PRODUCIÓN, E, DENTRO DESTES, DECÁNTANSE POLOS QUE TAMÉN TEÑEN BOS ÍNDICES EN TIPO O ano pasado abriron a parede do establo para diminuír a temperatura do interior e mellorar a ventilación

XENÉTICA E REPRODUCIÓN Comenta Eduardo que o seu pai sempre utilizou moito touro canadense pero que agora eles se foron abrindo a outras opcións porque “o tema da xenética xa está máis globalizado, non é que en cada país haxa uns touros específicos para unha cousa”. O criterio que utilizan para a selección xenética é o de touros con bos datos de produción e, dentro destes, decántanse polos que tamén teñen bos índices en tipo, de maneira que na granxa hai touros americanos, canadenses, españois e italianos. A media ICO da explotación é de 2.060 puntos e a de cualificación, de 82,5. Do total do rabaño, 46 vacas teñen cualificación MB e 2 EX. O índice xenético de tipo é de 1,46, o de ubre é de 1,27 e o de patas, de 0,84. Desde 2013 estanlles facendo probas xenómicas ás xatas para saber cales van ser as mellores reprodutoras e extraerlles embrións ás máis destacadas. Ata o momento, os embrións implántanos unicamente noutras vacas da granxa, aínda que algunha vez intercambiaron algún con outros gandeiros amigos e, de cara ao futuro, están a considerar a posibilidade de comercializar con eles.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_explot_SAT_Arenas_galego_02.indd 32

23/06/2015 13:50

explotación

Ás xatas fanlles a proba xenómica

DESDE HAI UN PAR DE ANOS ACADARON O TOPE DE ANIMAIS COS QUE QUEREN TRABALLAR E O SEU OBXECTIVO AGORA É TRATAR DE OPTIMIZAR O RENDEMENTO DOS QUE TEÑEN

A maquinaria redúcese a un tractor con pa, a outro enganchado ao carro mesturador e a unha segadora

A media de inseminacións por preñez do conxunto do rabaño é de 2,8; a inseminación a tempo fixo fáiselles a todas as vacas que non foron inseminadas a partir dos 60 días en lactación. O intervalo medio entre partos é de 424 días. Como adiantabamos antes, a recría téñena no Rancho Las Nieves, en Zaragoza, e as xovencas volven á gandería na última fase de xestación; a media de idade ao primeiro parto é de 23,6 meses. Grazas ás melloras aplicadas nos diferentes ámbitos, entre eles no robot de muxido, Eduardo e Alfonso notaron un incremento non só da produción senón tamén da media de partos, que actualmente está en catro ou máis. “Temos unha reposición de menos do 22 %, que incluso forzamos para obrigar a meter 30 xovencas ao ano para non avellentar demasiado o rabaño”, afirma Eduardo. Ao ter un índice de reposición tan baixo, o excedente de xovencas véndeno, así como algunha xata. Desde hai un par de anos acadaron o tope de animais cos que queren traballar e o seu obxectivo agora é tratar de optimizar o rendemento dos que teñen. Neste sentido, compénsalles utilizar touros de carne coas femias xeneticamente peores, posto que no mercado a rendibilidade dos xatos cruzados é superior á dos frisóns.

Co arrimador de comida melloraron a inxestión dos animais

PREZO DO LEITE E FUTURO DO SECTOR Na gandería Arenas véndenlle o leite a Nestlé, industria que actualmente lles está pagando o quilo a 0,33 € máis/ menos calidades (graxa e proteína) e IVE. Asinaron un contrato anual que se pode revisar a partir de xullo segundo os datos da Inlac. O futuro do sector veno “complicado” debido á incerteza do que pasará agora que o mercado de cotas quedou no pasado. De momento, estes gandeiros xa sufriron unha baixada de 6 céntimos por litro de leite con respecto á media de 2014. Gran parte desa incerteza, explican, débese ás condicións do terreo da cornixa cantábrica, que fan máis difícil aumentar o número de animais, que é o que buscan as empresas lácteas para recoller máis cantidade de leite percorrendo menos quilómetros. Os altos custos de alimentación, conclúen, poden xogar en desvantaxe para as explotacións españolas en comparación coas doutros países, como Alemaña ou Francia, con granxas máis extensivas.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_explot_SAT_Arenas_galego_02.indd 34

24/06/2015 22:47

publirreportaxe

Balsa de 1.700 m3, instalada na gandería Coto de Goi. O Picato - Guntín (Lugo)

•B ALSAS PARA ALMACENAMENTO DE PURÍN • BALSAS DE POLIETILENO PARA ALMACENAMENTO DE PURÍN, LAGOS ORNAMENTAIS, ENCOROS, ESTANQUES E IMPERMEABILIZACIÓNS

Posibilidade de recubrilas con estrutura metálica e lona

• • • •

DESDE UNHA PESETA POR LITRO UBVENCIONADAS POLA XUNTA DE GALICIA S RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS) AMORTIZABLE ATA EN 3,5 ANOS

bap s.c. BAP SC é unha empresa galega situada na zona centro da provincia de Lugo e dedicada á fabricación e montaxe de balsas para almacenamento de auga, puríns e todo tipo de residuos, lagos e encoros artificiais e todo tipo de impermeabilizacións, como cubertas, canles de rego etc. Para iso contamos cunha ampla gama de materiais en pvc e polietileno.

ebido á nosa situación e ao coñecemento da actividade gandeira e, sobre todo, aos cambios nas políticas medioambientais que se van levar a cabo, especializámonos na construción de balsas de polietileno para o almacenamento de purín, tanto na construción de balsas novas coma na impermeabilización de zanxas que están sendo utilizadas e que vai ser obrigatorio impermeabilizar. As vantaxes deste tipo de balsas con respecto ás fosas tradicionais son innumerables: • RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS). • REDUCIÓN DE ATA A TERCEIRA PARTE CON RESPECTO AO CUSTO DUNHA FOSA TRADICIONAL. O QUE QUERE DICIR QUE O MESMO INVESTIMENTO PERMITE CUBICAR O TRIPLE DE CAPACIDADE, PERMITINDO, POLO TANTO, ALMACENAR ABONO ORGÁNICO

DE FÓRA DA EXPLOTACIÓN E TAMÉN PURÍN PARA AS ÉPOCAS DE ABONADO, CO CORRESPONDENTE AFORRO EN ABONADO E MELLORA DA ESTRUTURA DO SOLO. • PERMITE UN CRECEMENTO DA EXPLOTACIÓN MÁIS FLEXIBLE, XA QUE EN 1-2 DÍAS PÓDESE FACER UNHA AMPLIACIÓN DA BALSA A UN CUSTO REDUCIDO. • CONSECUENTE CO IMPACTO AMBIENTAL, XA QUE PODE SER DESMONTADA CON FACILIDADE, O QUE PERMITIRÍA UN CAMBIO DE LOCALIZACIÓN CUN CUSTO MÍNIMO. Dispoñemos tamén dun enxeñeiro técnico agrícola dedicado ao deseño e a situación das balsas e tamén á tramitación de subvencións se fose necesario.

PLAN DE ABONADO ELIXIDO PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO NECESIDADES CULTIVO PARA 600 quilos de Triple 15 40.000 litros de purín vaca 40.000 litros de purín vaca 15 Tms DE MS/ha 200 quilos de Urea 46% 600 quilos de Triple 15 600 quilos de 20/12/8 DE PRODUCIÓN 300 quilos de Cloruro potásico 100 quilos de Urea 46% (especial millo) NITRÓXENO 195 UF de N 195 195 195 FÓSFORO 90 UF de P2O5 90 126 108 POTASIO 225 UF de K20 225 260 225 Custo abonado por ha (sen labores)   377,00 €/ha 258,00 € /ha 205,00 €/ha Aforro en euros por ha con utlización de purín con respecto a abono típico (600 quilos de Triple 15 e 100 quilos de urea) AFORRO PARA SUPOSTO 10 ha Anos para amortizar balsa purín de 800 m3

80.000 litros de purín vaca 300 quilos de 20/12/8 (especial millo) 195 102 360 84,00 €/ha 175 €/ha 1750 € 3,5 anos

•O cálculo da amortización estimado para unha balsa de 800 m3 faise con prezos de mercado de abonados nos que non se ten en conta unha posible suba dada polo incremento de prezo do petróleo. • Deste xeito, unha suba no prezo do petróleo trae consigo que o período de amortización se reducirá considerablemete ata 2,5 ou 3 anos.

DISTRIBUIDORES DE DEPÓSITOS DE ALMACENAMENTO DE AUGA DE ATA 500 m3 RAMIL - TABOADA - LUGO - Telf: 609 379 636

publi_bap_galego.indd 35

AFRIGA ANO XIV - Nº 74

20/06/2015 10:22

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

AVALIACIÓN DE MÁQUINAS DE MUXIDO EN TERMOS DE “ORDEÑABILIDADE”

Neste artigo abórdase a correcta avaliación do equipo de muxido co obxectivo de asegurar unha muxidura eficiente, que asegure o reflexo de baixada do leite dunha maneira óptima e sen causar patoloxías nos tetos da vaca. José Luís Míguez Vázquez Servizo de Calidade do Leite de Seragro, S. Coop. Galega

A avaliación da máquina de muxido constitúe unha parte fundamental dun programa de calidade de leite, dada a súa relación coa condición de tetos e coa taxa de novas infeccións intramamarias. Esta avaliación debe asegurar o desenvolvemento dunha muxidura eficiente, en condicións de “ordeñabilidade”, o cal significa colocar a unidade de muxido de maneira oportuna en tetos limpos, secos e ben estimulados para extraerlles o leite dispoñible no ubre no menor tempo posible, conseguindo altos fluxos de maneira continua e ininterrompida desde o inicio da munguidura. Isto lógrase co afianzamento no tempo dunha rutina de muxido eficaz e consistente, que asegure o reflexo de baixada do leite, e cun funcionamento óptimo do equipo de muxido.

Tradicionalmente, nos establos leiteiros vénse realizando polo menos unha inspección técnica anual acorde aos estándares de normas ISO sobre deseño e funcionamento con caudais de aire previstos. Esta testaxe é necesaria e útil, sempre e cando se corrixan as deficiencias atopadas, pero resulta, ás claras, insuficiente, xa que estas probas “en seco” non aseguran unha muxidura eficiente. A carga de traballo que pode ter o sistema de pulsación en moitas explotacións e a súa relación directa coa condición de tetos requiren dun control máis exhaustivo, xa que as normas ISO son pouco específicas e “de mínimos” no conxunto tetoeira-teto-pulsación, e inexistentes para os medidores de fluxo asociados aos retiradores automáticos, elementos accesorios pero xa comúns nas unidades de muxido, con grande implicación no desenvolvemento dunha muxidura eficiente. Calquera elemento accesorio colocado na unidade de muxido entre o colector e a condución de leite, e distinto dun tubo longo de leite aliñado e de diámetro interno suficiente, é susceptible de provocar unha caída de baleiro entre a condución de leite e o colector en condicións de uso durante o muxido. Esta caída de baleiro será máis acusada canto máis alta sexa a media de produción do establo.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 36

23/06/2015 23:07

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Figura A. Percorrido do leite ao longo dunha unidade de muxido

ELECCIÓN DO BALEIRO DE TRABALLO Un valor de baleiro medio en colector de entre 39 e 42 quilopascais (kps) durante o período de máximo fluxo de leite no muxido (pico fluxo) pode considerarse óptimo para munguir vacas en condicións de “ordeñabilidade”, é dicir, de maneira rápida, continua e completa. Un nivel insuficiente de baleiro en colector pode dar lugar a un incremento de esvaróns de tetoeira sobre o teto, caídas de tetoeiras, flutuacións de baleiro e aumento do tempo total de muxidura.

O baleiro de muxido axustarémolo regulando o baleiro de traballo no regulador a fin de obter un baleiro suficiente en colector e punta de teto. E máis que axustalo para cada sistema de muxido (liña alta, media ou baixa), débese facer para cada explotación leiteira en particular. Para iso, o técnico debe realizar continuas visitas ao muxido, instaurar unha rutina efectiva, comprobar a súa execución, o seu desenvolvemento, os tempos de muxidura e a condición de tetos. As medicións dinámicas son o procedemento adecuado para avaliar a xeración e a regulación de baleiro de calquera máquina de muxido baixo as súas condicións de uso. Estas probas consisten no rexistro dos niveis de baleiro e as súas flutuacións en diferentes unidades durante a munguidura. A testaxe dinámica convértese así na ferramenta imprescindible para determinar a eficiencia dunha máquina de muxido e o desenvolvemento dunha muxidura eficiente. A avaliación dos rexistros dinámicos require práctica e experiencia, o coñecemento da física dos sistemas de muxido e “ser observador”, é dicir, ver e escoitar o que ocorre no muxido para correlacionar e diferenciar entre o achacable a vacas particulares, a erros da rutina e aos verdadeiros fallos dun sistema de muxido.

NO ESPERES A VER LOS SÍNTOMAS. Consigue unas ubres sanas y mantén la mamitis bajo control.

KenopuPLETrOeDE ™

TR ATAMIENTO COM ORDEÑO PEZONES ANTES DEL

• LIM PIA LA PIE L • ACON DI CI ONA DE USO D • VE RSAT ILI DA

® K e n o s t a r t EL SE

LL ADOR YODADO CONDICI

ANTE PREMIUM • BA SADO EN UN CO MPLE JO DE YO DO AC TIVO • REGIS TR AD O CO MO ME DIC AM EN TO VE TE RINAR IO PR EV EN TIVO DE MA ST ITIS EN 13 PAÍSE S DE LA UE • ECON ÓM ICO • DISPO NIB LE EN INM ER SIÓ N O EN SPRA Y

www.gaherproga.com

www.cidlines.com

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 37

23/06/2015 23:07

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Figura 5. Rexistro dinámico de 2 vacas. A igual baleiro de traballo en regulador, a gráfica inferior corresponde á vaca con maior velocidade de muxido, onde o colector recibe maior cantidade de leite.

Figura 1. Testaxe dinámica Figura 6. Rexistro dinámico correspondente a un muxido con pulsación simultánea, onde se moxen os catro tetos á vez. As caídas de baleiro corresponden a que o colector recibe o dobre de leite que nos muxidos con pulsación alternada.

Figura B. Se o valor dinámico medio diminuíu, permanecendo constante a media de produción do establo, e mellorou a condición de tetos, é sinal de que os fluxos de leite aumentaron. Podemos concluír que se realiza unha rutina de muxido eficaz e consistente.

Figura 2. Rexistro dinámico que reflicte un nivel suficiente e estable de baleiro en colector para asegurar un muxido rápido, continuo e ininterrompido.

Figura 3. Rexistro dinámico que reflicte un nivel insuficiente de baleiro en colector. A flutuación de baleiro entre os valores máximo e mínimo non debe superar os 7 kps nos sistemas de muxido en liña baixa e os 10 kps para os sistemas de muxido de liña alta.

Figura 4. Rexistro dinámico con grandes flutuacións de baleiro e réxime turbulento correspondente a unha vaca con altísima velocidade de muxido. Nestes casos pódese considerar un rexistro “normal” para este tipo de vacas, onde as oscilacións se normalizan cara ao final do muxido, cando os fluxos diminúen.

EFICIENCIA DA UNIDADE DE MUXIDO Unha máquina de muxido é máis eficiente canto máis pequena é a diferenza entre o nivel de baleiro de traballo marcado polo regulador e o baleiro de muxido en punta de teto en pico fluxo de leite. Desta forma, as máquinas con condución de leite a receptor pechada en anel e sistema de muxido en liña baixa serían as candidatas a máis eficiencia. Na maioría das instalacións, as diferenzas de baleiro entre regulador e receptor non adoitan ser tan manifestas como si o son as existentes entre a liña de leite e o colector. Así, poida que sexa máis interesante falar dos elementos que interveñen na eficiencia dunha unidade de muxido. Para iso haberá que ter en conta factores como: • Sistema de muxido en liña alta, media ou baixa, é dicir, o nivel ao que está a condución de leite en relación ao ubre, ou entre este e a boquilla de entrada de leite dos depósitos medidores para os sistemas de muxido con depósito medidor. • A media dos caudais máximos de leite. • Restricións ao paso de aire e de leite cara á condución principal de leite debidas a accesorios situados no tubo longo de leite, como son a existencia de medidores de fluxo. • Boquillas de entrada á condución principal de leite de diámetro insuficiente. As flutuacións de baleiro acíclicas, sen un patrón definido, pódense evidenciar na testaxe dinámica das unidades de muxido. Estas, ademais de por esvaróns de tetoeiras, poden deberse a fugas nos colectores, nos tapóns de peche dos colectores, a anormalidades no orificio de toma de aire do colector, a fugas nos medidores de fluxo, a admisións de aire na condución principal de leite e a fallos no sistema de produción e regulación de baleiro.

Figura 7. Rexistro dinámico no que o patrón inicial reflicte a inundación completa por leite do colector, por obstrución do orificio de toma de aire do colector.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_02.indd 38

20/06/2015 11:28

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Figura C. Un nivel de baleiro insuficiente dá lugar a un incremento dos esvaróns e caídas de tetoeiras, flutuacións de baleiro en colector e aumento do tempo de muxido.

Figura 8. Rexistro dinámico dunha flutuación de baleiro acíclica, por esvarón de tetoeira sobre o teto e perda de baleiro no colector. Este rexistro é común en caso de colocar a tetoeira sobre cuarteiróns anulados ou con moi baixa produción. Estamos provocando unha ralentización do muxido dos demais cuarteiróns. En instalacións con reserva de baleiro insuficiente, estas caídas de baleiro pódense transmitir ás unidades de muxido contiguas.

Figura 9. Rexistro dinámico de flutuacións de baleiro acíclicas en colector. Corresponde a un circuíto de muxido con reserva insuficiente de baleiro. As caídas de baleiro corresponden á admisión de aire na condución principal de leite desde as unidades contiguas no momento da posta de tetoeiras. As admisións de aire afectan ao tempo de muxido das vacas.

As flutuacións de baleiro cíclicas seguen un patrón repetitivo e obedecen a causas diversas. As máis comúns parten da existencia de medidores de fluxo que verten á condución principal de leite a través de boquillas de entrada de leite de diámetro insuficiente.

Figura 10. Rexistro dinámico reflexo da inundación do tubo longo de leite nun muxido con pulsación simultánea e sistema de muxido en liña alta, onde hai un colapso por esmagamento da luz interior do tubo longo de leite. Afecta á unidade de muxido que se mide, e a consecuencia directa é un aumento do tempo de muxidura.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 39

25/06/2015 14:10

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Figura 11. Rexistro dinámico correspondente a un muxido con pulsación simultánea. O patrón ondulante correspóndese cunha tensión insuficiente da polea da bomba de baleiro. Esta deficiencia na xeración de baleiro provoca caídas de baleiro en punta de teto e no sistema de pulsación.

UNHA MÁQUINA DE MUXIDO É MÁIS EFICIENTE CANTO MÁIS PEQUENA É A DIFERENZA ENTRE O NIVEL De baleiro DE TRABALLO MARCADO POLO REGULADOR E O BALEIRO DE MUXIDO EN PUNTA DE TETO EN PICO FLUXO DE LEITE

Figuras 19 e 20

As figuras 12, 13 e 14 corresponden a rexistros dinámicos onde se observa unha caída de baleiro cíclica coincidente no tempo coa descarga de leite desde o medidor de fluxo cara á condución principal de leite e/ou o paso do leite a través de boquillas de entrada de diámetro insuficiente. A consecuencia é o aumento no tempo de muxido.

As medidas a tomar para mellorar o muxido e a capacidade de evacuación de leite son: • Diminuír, na medida do posible, a altura dos medidores volumétricos, no caso de que existan. Se coexisten cunha retirada manual da unidade de muxido, esta medida axudará a diminuír o efecto prexudicial da exposición do teto a baleiro, en caso de sobremuxido final. • Usar tubos longos de leite máis curtos e/ou de maior diámetro, e diminuír a caída de baleiro e turbulencias na medida do posible evitando rizos. Se o tubo longo de leite e o de pulsación viaxan xuntos, estes deberían aliñarse correctamente (figuras 21 e 22). O diámetro interno do tubo longo de leite non debería ser inferior a 16 mm desde o colector á liña de condución de leite.

Figura 21

As figuras 15, 16, 17 e 18 corresponden a rexistros dinámicos en colector que reflicten oscilacións de baleiro por fallos no sistema de produción e regulación de baleiro (figuras 19 e 20). Obtéñense rexistros similares en instalacións onde hai un funcionamento deficiente dos variadores de baleiro. Provocan oscilacións de baleiro en punta de teto e no sistema de pulsación.

Figura 22

• As boquillas de entrada do leite na condución de forma oblicua e tanxencial favorecen que o aire e o leite entren na condución na dirección na que circula o caudal cara ao receptor. Con todo, as flutuacións de baleiro en colector no período de máximo fluxo de leite non deberían superar os 7 kps nos sistemas de muxido en liña baixa, nin os 10 kps para os sistemas de muxido en liña alta, para unha mostra representativa de vacas de alta produción.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 40

23/06/2015 23:08

El mejor robot de ordeño multicabina del mercado Descubra el mejor robot de ordeño multicabina del MIone. Calidad de ordeño para una buena calidad de vida mercado El Sistema inteligente MIone integra de manera suave la tecnología en el proceso de ordeño, para un ordeño de altas prestaciones. Su sistema One step coloca, estimula, limpia, seca, despunta y ordeña con una única colocación. Sistema limpio y rápido para la máxima calidad de leche. MIone mantiene los elevados niveles de calidad en el ordeño exigidos por GEA Farm Technologies en sus más de 80 años de historia. Sistema One Step

GEA Farm Technologies Ibérica S.L.

Sistema Milk Rack EL MEJOR ROBOT DE ORDEÑO SEGÚN ESTUDIO INDEPENDIENTE Farm Test 2012 Danish Research Bureau

Avda Sant Julià 147 -08403 Granollers, Barcelona Tel: +34 938 617 120 email: agricola@gea.com www.gea.com | www.gea-farmtechnologies.es

engineering for a better world

pub_gea.indd 41

GEA Farm Technologies

24/06/2015 22:49

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

PROBA DE RESERVA Á parte de comprobar a estabilidade de baleiro en cada unidade de muxido mediante a testaxe dinámica, é moi útil realizar a proba de reserva de baleiro en condicións de munguidura normal, onde hai posta e retirada de tetoeiras, posible esvarón de unidades e cos caudais de leite e aire presentes na explotación. A caída de baleiro na condución de leite non debe superar os 2 kps, polo menos durante o 95 % do período normal de muxido, e a caída de unidades debería ser un suceso pouco frecuente. Para realizar a proba de reserva procedemos do seguinte modo: coa proba dinámica rexistramos o nivel de baleiro medio no tubo longo de leite á saída do colector dunha unidade de muxido colgada boca abaixo en posición de muxido e con tapóns. Mentres, provocamos a entrada de aire por unha unidade colgada boca abaixo en posición de muxido e sen tapóns na liña de leite oposta ou contraria. Para instalacións con menos de 32 unidades, o baleiro non debería caer máis de 2 kps cunha unidade aberta, é dicir, a bomba de baleiro debería dar suficiente caudal de reserva de fluxo de aire para facer fronte á caída dunha unidade de muxido. Para instalacións con máis de 32 unidades, a reserva de fluxo de aire debería compensar a caída de 2 unidades sen que o baleiro caia máis de 2 kps.

Figura 23. Proba de reserva con resultado correcto para un sistema de muxido en liña baixa e baleiro de traballo de 42 kps, no cal aos 10 segundos de medición se deixa entrar aire por unha unidade, sen apenas variación. Aos 23 segundos déixase entrar aire por unha segunda unidade aberta, rexistrándose unha caída dun quilopascal.

Figura 26. Fluxo laminar correcto na entrada de leite a receptor nunha instalación con sistema de muxido en liña baixa, condución de leite a receptor pechada en anel e con diámetro e pendente adecuados.

Figura D. Para instalacións con menos de 32 unidades, o baleiro non debería caer máis de 2 kps cunha unidade aberta, é dicir, a bomba debería ter suficiente reserva de fluxo de aire para facer fronte á caída dunha unidade de muxido.

Figura 24. Proba de reserva con resultado correcto para un sistema de muxido en liña alta (circuíto de muxido) con 4 unidades, con baleiro de traballo de 50 kps. Aos 11 segundos de medición, rexístrase unha caída de baleiro que non supera os 2 kps ao momento de abrir unha unidade de muxido. A segunda caída de baleiro corresponde á apertura dunha segunda unidade. Figura E

Figura 25. Proba de reserva con resultado incorrecto para un sistema de muxido en liña baixa e baleiro de traballo de 45 kps, no cal non hai caudal de reserva para facer fronte á entrada de aire por unha unidade de muxido.

Á parte dunha inapropiada localización do regulador, unha inadecuada produción e/ou regulación do baleiro, os factores que inflúen na capacidade de evacuación de leite dunha condución son: • O diámetro interno da condución • O grao de pendente descendente cara ao receptor • As entradas de aire no seu percorrido • Se está ou non pechada en anel • A súa lonxitude

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 42

23/06/2015 23:09

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

TETOEIRA E SISTEMA DE PULSACIÓN Un muxido eficiente non depende soamente do sistema xerador e regulador de baleiro, senón tamén do sistema de pulsación. É necesario controlar e interpretar regularmente os parámetros de pulsación, e máis dependendo da frecuencia de muxidura ou cando existe unha ampla relación vacas/pulsador, caso de instalacións pouco dimensionadas ou cando un pulsador alimenta dúas ou máis unidades de muxido. A integridade anatómica e funcional do esfínter do teto é a principal defensa da vaca contra novas infeccións intramamarias. A máquina de muxido inflúe directamente no nivel de exposición a patóxenos causantes de mastite polo seu efecto sobre a saúde e a integridade do conduto e a pel do teto. Isto non debe deixar lugar a dúbidas, xa que a tetoeira é a única parte da instalación de muxido que contacta coa vaca e en cuxo interior se produce a munguidura. Con todo, as normas ISO non establecen especificacións para o calibre, a tensión de montaxe e a lonxitude dos manguitos das tetoeiras, nin para o peso da unidade, características que determina o fabricante. Cabe lembrar que un teto perfectamente estimulado e preparado para a muxidura é a parte protagonista para que todo este conxunto funcione como unha correcta engrenaxe. Para iso é necesaria unha rutina de muxido continuamente eficaz. Imos expor a continuación como se desenvolve a munguidura no interior da tetoeira. En cada ciclo de pulsación distínguense unha fase de muxido A+B, onde ‘A’ é o tempo de apertura da tetoeira e ‘B’ é o tempo que permanece totalmente aberta, e unha fase de masaxe C+D, onde ‘C’ representa o peche da tetoeira e ‘D’, o tempo que permanece totalmente pechada. Á vez, durante estes tempos están a producirse cambios cíclicos de presión na cámara de pulsación. Ao conectar o pulsador á cámara de pulsación da tetoeira e incrementarse o nivel de baleiro producirase a apertura do manguito na fase ‘A’ do ciclo de pulsación. Na fase de muxidura A+B do ciclo de pulsación, o orificio da canle do teto abrirase paulatinamente e, de igual forma, incrementarase o fluxo de leite cara ao exterior do teto pola diferenza de presión entre o seu exterior e o interior. O orificio do teto continúase abrindo se o nivel de baleiro se incrementa, ata o límite de elasticidade da pel. Unha medida importante é o nivel de baleiro en punta de teto durante a fase ‘B’ de pulsación (baleiro de muxido). Este baleiro é o que provoca a extracción de leite (muxidura), pero tamén provocará a retención de líquidos circulantes polos tecidos da parede do teto (sangue e linfa), desenvolvendo fenómenos de conxestión e de edema que poden diminuír o diámetro efectivo da canle do teto e, por tanto, reducir o fluxo de leite. Un incremento do 5 % no grosor da parede do teto despois do muxido debe ser interpretado como unha resposta dos tecidos do teto á acción da máquina de muxido. O ciclo de pulsación complétase coa fase de masaxe C+D, que exerce unha compresión lineal sobre o extremo do teto para diminuír os efectos prexudiciais derivados da exposición ao baleiro (conxestión e edema) e que permite unha nutrición e oxixenación do teto.

AS TETOEIRAS DÉBENSE SUBSTITUÍR SEGUNDO AS RECOMENDACIÓNS DO FABRICANTE, CADA 2.500 MUXIDOS AS DE CAUCHO E CADA 5.000 MUXIDOS AS DE SILICONA

Figura F

Unha pulsación efectiva alcánzase cando a combinación de accións do pulsador e a tetoeira proporcionan un adecuado tempo de muxido ao teto, óptimos fluxos de leite e ausencia de fenómenos de conxestión e de edema ao final da muxidura.

Figura G

A norma ISO para pulsación establece: • Unha variación máxima de 3 ciclos por minuto na frecuencia de pulsación dos valores dados polo instalador. • Unha variación < 5 % na relación de muxido-masaxe entre as dúas canles de pulsación para sistemas con pulsación alternada (coxeo). • Unha fase B de polo menos o 30 % do ciclo de pulsación (300 milisegundos). • Unha fase D de polo menos o 15 % do ciclo de pulsación (150 milisegundos). Unha pulsación máis “axustada” tería unha relación muxido/masaxe do 60 ao 65 %, igual para cuarteiróns dianteiros e traseiros, unha fase D de masaxe de polo menos o 20 % do ciclo de pulsación (200 milisegundos) e un rango de 55 a 60 pulsacións por minuto.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 43

23/06/2015 23:09

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Figuras 27 e 28. Gráfica de pulsación alternada cunha relación de pulsación do 65 % e relación muxido-masaxe de 65/35.

Figura H

A necesidade de incrementar a velocidade de muxido en vacas de alta produción para asegurar a utilización do pico de oxitocina leva consigo unha maior tensión do teto e unha menor eficacia dos mecanismos de defensa. Cal é o fluxo máximo posible do leite “aspirado” cara á luz da tetoeira aberta? Se se prolonga a duración da fase B e se mide o fluxo de leite a través da canle do teto, este diminúe polo incremento de grosor das paredes da canle do teto por mor da conxestión e do edema derivados da exposición ao baleiro. Veuse establecendo que por riba de 42 kps en punta de teto non se obtería unha maior velocidade de muxido nin un beneficio apreciable en maior medida. Cando o incremento no grosor da parede do teto tras a muxidura é superior ao 5 % hai unha maior taxa de infección de cuarteiróns. O Club Internacional del Pezón define que a primeira correlación coa hiperqueratose (graos 3 e 4 da puntuación ou condición de tetos) é a duración do período de baixo fluxo de leite (fluxo de leite en muxido menor a 1 litro/ minuto) xunto a un relativo nivel alto de baleiro, ao mesmo tempo. Puntuación de tetos en graos 3 e 4 non deberían aparecer en máis do 20 % dos tetos dun rabaño, como límite crítico. Existe unha relación directa entre hiperqueratose e desconforto de muxidura pola duración do muxido, por baixos fluxos de retirada (sobremuxido final) e pola duración deste período de baixo fluxo. Hai unha relación directa entre os fenómenos de conxestión e edema cunha “ampla” duración da fase B, cunha fase D “insuficiente”, con maior tempo de muxidura e coa exposición a maior baleiro de muxido “relativo” en ausencia de fluxo de leite ao final do muxido. A testaxe estática de unidades mide as diferenzas cíclicas de presión no espazo formado pola cámara de pulsación, os tubos curtos de pulsación, a chave de baleiro e os tubos longos de pulsación. Por tanto, non soamente se teñen en conta a regulación, a interpretación e a correlación dos parámetros de pulsación coa puntuación de tetos e os tempos de muxido, senón tamén a existencia de fugas de baleiro que nos fagan perigar a eficiencia da muxidura.

Figuras 29 e 30. Gráfica de pulsación alternada cunha relación de pulsación do 60 % e relación muxido-masaxe do 60/40. Obsérvase unha duración excesiva da fase D e un peche violento da tetoeira (C) que poden exacerbar a hiperqueratose do teto.

Figuras 31 e 32. Gráfica de pulsación alternada con relación de pulsación do 60 %, onde unha das canles de pulsación da unidade de muxido permanece co baleiro máximo durante todo o ciclo de pulsación, é dicir, a tetoeira permanece sempre aberta en posición de muxido. Provócase conxestión e edema dos dous tetos afectados.

Figuras 33 e 34. Gráfica de pulsación simultánea, con relación de pulsación do 60 %. Prodúcese o muxido simultáneo dos catro tetos.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 44

23/06/2015 23:11

Perfecta higiene de la ubre con la familia BlueMAX

Ingredientes de limpieza y desinfección de Alta Calidad. Excelentes propiedades cosméticas. Sumamente hidratantes.

rem t X

Barrier

• • •

Baño de pezones BlueMAX.

D Co n t ro

Mantener la piel de los pezones suave y saludable, comienza por aplicar un baño a los pezones antes y después del ordeño con la calidad BlueMAX para ayudar a prevenir la sequedad, el agrietamiento y daños de la piel del pezón. Cada baño de pezones de la familia BlueMAX contiene emolientes – que son los ingredientes especiales que condicionan la piel del pezón para mantenerla suave y blanda reponiendo los aceites naturales que se pierden durante la desinfección y el ordeño.

BC l

n ea

Los Emolientes marcan la Diferencia.

Pr e

ium m

BlueMAX Premium

BlueMAX Xtrem

Es el primer y único producto de higiene de la ubre en la industria lechera basado en dióxido de cloro listo para usar en pre y post ordeño!

Sellador acondicionador de la piel de los pezones con dióxido de cloro listo para usar.

BouMatic.com

pub_boumatic.indd 45

20/06/2015 10:23

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Figuras 35 e 36. Gráfica de pulsación simultánea con relación de pulsación do 60 %, onde o nivel de baleiro máximo é menor nunha das canles. Deben investigarse posibles fugas no casquillo (figuras 37 e 38), nos tubos de pulsación (figura 39), na chave de baleiro (figura 40), no propio manguito da tetoeira (figura 41) e na montaxe do manguito da tetoeira sobre o casquillo (figura 42). Se a fuga é grande, o muxido será deficiente por apertura incorrecta da tetoeira.

Figura 37

Figura 39

Figura 41

As tetoeiras débense substituír segundo as recomendacións do fabricante, cada 2.500 muxidos as de caucho e cada 5.000 muxidos as de silicona. Coa carga de traballo, o colapso no mesmo plano dá lugar a unha rugosidade interior formada por microporos que permiten a colonización por bacterias, ofrecen dificultade para lograr un saneamento correcto nos ciclos de lavado e acelera os fenómenos de rotura lonxitudinal. O uso continuado por enriba da súa vida útil conduce ao aplanamento lateral e, consecuentemente, a un maior grao de compresión lineal sobre o teto que acelera a hiperqueratose. É importante tamén vixiar frecuentemente o aliñado do manguito da tetoeira sobre o casquillo e a correcta tensión de montaxe. É recomendable usar os manguitos orixinais recomendados polo fabricante. Unha coñecida regra dita que “se o muxido mellorou despois dun cambio de tetoeiras, entón deberíanse cambiar antes”.

Figura 38

Figura 40

Figura 42

Figura 43. Gráfica de pulsación alternada onde non se rexistra fase D nun dos canais. Prodúcese conxestión e edema nos tetos muxidos por esa canle da unidade de muxido.

Figuras 44 e 45. Lecturas de gráficas de pulsación con diferente grao de coxeo, é dicir, o grao de diferenza involuntaria expresado en porcentaxe entre as dúas canles dun pulsador.

Figuras 46 e 47. Aliñados correcto e incorrecto, respectivamente, de dúas tetoeiras. De pouco ou nada serve avaliar equipos de muxido cando a única parte da máquina que contacta coa vaca non está nas condicións adecuadas de utilización. Salvo condicións de laxitude, na montaxe sobre o casquillo ou caídas da unidade de muxido, o achado frecuente nunha explotación é anormal e pode denotar unha muxidura violenta.

RETIRADORES AUTOMÁTICOS Os medidores de fluxo asociados aos retiradores automáticos de tetoeiras son un compoñente accesorio da unidade de muxido de uso común nas instalacións modernas. A súa instalación “de fábrica” asegura, na maioría dos casos, o sobremuxido de tetos por baixos fluxos de retirada. Por iso, a programación eficaz dos retiradores automáticos débese facer co compromiso dunha rutina de muxidura eficaz, que renda altos fluxos de leite ao comezo do muxido, asegure o uso do pico de oxitocina e evite sobremuxidos iniciais. Ao situarse no percorrido do tubo longo de leite, entre o colector e a condución principal de leite ou entre o colector e a boquilla de entrada dos medidores volumétricos para os sistemas de muxido con depósito medidor, estes elementos supoñen unha restrición ao paso de aire e de leite que incrementa a diferenza de baleiro existente entre o colector e a liña de condución ou ben entre este e os medidores volumétricos nas máquinas con depósito medidor. Faise imprescindible utilizar a testaxe dinámica para rexistrar os niveis de baleiro en tempo de muxido e axustar así un baleiro de traballo en regulador que garanta un nivel suficiente de baleiro de muxido en colector en condicións de pico-fluxo de leite.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 46

23/06/2015 14:02

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

A continuación, exponse a evolución no tempo dos recontos celulares en tanque e individuais de dúas granxas. En ambas as dúas procédese a un control mensual do muxido, onde se realiza a testaxe estática das unidades e a testaxe dinámica para avaliar os niveis de baleiro e a súa correlación coa rutina de muxidura e a condición de tetos. Granxa 1. Móxense ao redor de 340 vacas nunha sala rotativa de 32 unidades con sistema de muxido en liña media. A produción media é de 35 litros/día, a dous muxidos diarios. O baleiro de traballo é de 48 kps e o baleiro medio dinámico é de 41-43 kps. A relación de pulsación é do 65 %, con fase B do 50 % e fase D de 24 % do ciclo de pulsación. Utilízanse tetoeiras de caucho, cun período de cambio dilatado, ao redor dos 5.000 muxidos. Obsérvase un 9,37 % de tetos con grao 3-4 de hiperqueratose. Utilízase cama de area nos cubículos. A rutina de muxidura consiste no predip con espuma iodada, despuntado de tetos e un novo predip. Tras o tempo de apoio, un segundo muxidor realiza a limpeza de tetos con papel individual de bovina desbotable e a colocación de unidades de muxido. O apoio do leite é correcto, e unha ampla maioría das vacas verte leite ao colocar a unidade de muxido.

Granxa 2. Móxense ao redor de 120 vacas nunha sala de muxido de 8x2 unidades con sistema de muxido en liña baixa. A media de produción é de 32 litros/día, a dous muxidos diarios. O baleiro de traballo é de 48 kps e o baleiro medio dinámico é de 41-43 kps. A relación de pulsación é do 65 %, con fase B do 50 % e fase D do 25 % do ciclo de pulsación. Utilízanse tetoeiras de caucho, cun período de cambio ao redor dos 3.500 muxidos. Obsérvase un 6,15 % de tetos con grao 3-4 de hiperqueratose. Utilízase cama de area nos cubículos. A rutina de muxidura consiste no predip con espuma de xabón, limpeza de tetos con papel individual de bovina desbotable e, a continuación, despuntado de tetos. Logo iníciase a colocación de unidades. O apoio do leite é correcto, e unha ampla maioría de vacas verte leite ao colocar a unidade de muxido.

EASY-COVERING

· AHORRO DE HASTA UN 90% EN CIMENTACIÓN

Naves Ganaderas, Almacenes y Cobertizos · MENOR ESTRÉS TÉRMICO Morejo (Cantabria) Nave para 120 vacas en ordeño

Friol (Lugo)

Nave para 200 vacas en ordeño

Gran aislamiento y luminosidad · Ventilaciones Automáticas · Mejores Condiciones internas

Tel. (+34) 985 303 752 – www.easy-covering.com P. de Somonte, c/Mª Glez. La Pondala nº 41, C.P. 33393 Gijón (Asturias) AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 47

23/06/2015 23:11

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

vacas totais 307 330 335 353 351 350 344 334 332 330 330 345 341 337 348 350 5.417 339

data feb-2012 mar-2012 abr-2012 mai-2012 xuñ-2012 xul-2012 set-2012 out-2012 nov-2012 dec-2012 xan-2013 feb-2013 mar-2013 abr-2013 mai-2013 xuñ-2013 Totais Medias data feb-2012 mar-2012 abr-2012 mai-2012 xuñ-2012 xul-2012 set-2012 out-2012 nov-2012 dec-2012 xan-2013 feb-2013 mar-2013 abr-2013 mai-2013 xuñ-2013 Totais Medias

vacas totais 102 109 116 112 116 119 117 121 118 125 124 122 129 130 127 134 1.921 120

352,92 258,35 221,15 241,65 249,92 258,63 320,30 228.35 320,00 239,52 223,41 181,90 191,48 259,93 196,57 237,87

media RCS LIGAL 257,00 257,00 237,00 209,00 208,00 210,00 226,00 232,00 219,00 198,00 178,00 169,00 166,00 169,00 175,00 182,00

248,87

205,75

media RCS

164,51 219,89 156,22 135,79 331,72 273,94 188,91 147,67 159,00 173,19 123,67 210,58 115,64 80,02 89,90 79,46

media RCS LIGAL 133,00 155,00 174,00 162,00 179,00 172,00 149,00 133,00 125,00 124,00 120,00 110,00 99,00 85,00 73,00 76,00

165,66

129,31

media RCS

vacas < 200 RCS 195 221 240 261 254 259 240 246 245 246 256 271 278 263 271 279 4.025 252

vacas < 200 RCS 87 87 97 101 106 100 105 108 108 113 113 105 117 120 117 123 1.707 107

% s/total 63,52 66,97 71,64 73,94 72,36 71,00 69,77 73,65 73,80 74,55 77,58 78,55 81,52 78,04 77,87 79,71 74,30

% s/total 85,29 79,82 83,62 90,18 91,38 84,03 89,74 89,26 91,53 90,40 91,13 86,07 90,70 92,31 92,13 91,79 88,86

A CAÍDA De baleiro NA CONDUCIÓN DE LEITE NON DEBE SUPERAR OS 2 KPS, POLO MENOS DURANTE O 95 % DO PERÍODO NORMAL DE MUXIDO, E A CAÍDA DE UNIDADES DEBERÍA SER UN SUCESO POUCO FRECUENTE

O presente artigo recolle a experiencia práctica do autor. Por tanto, pode expresar opinións ou ideas non compartidas por outros autores, que poden ser fonte de debate. En calquera caso, calquera corrección ou crítica será ben recibida (joseluis.miguez@gmail.com). As medicións expostas no presente artigo realizáronse cun pulsógrafo PT-V Exendis.

vacas > 201 < 400 45 51 45 49 53 48 52 47 44 40 46 37 32 36 41 35 701 44 vacas > 201 < 400 7 11 6 3 2 6 4 5 2 4 7 9 7 7 5 5 90 6

% s/total 14,66 15,45 13,43 13,88 15,10 13,71 15,12 14,07 13,25 12,12 13,94 10,72 9,38 10,68 11,78 10,00 12,94

% s/total 6,86 10,09 5,17 2,68 1,72 5,04 3,42 4,13 1,69 3,20 5,65 7,38 5,43 5,38 3,94 3,73 4,69

vacas > 401 < 1.000 46 42 31 28 26 22 30 28 56 33 19 27 17 22 24 19 440 28

% vacas % s/total s/total > 1.001 14,98 21 6,84 12,73 16 4,85 9,25 19 5,67 7,93 15 4,25 7,41 18 5,13 6,29 21 6,00 8,72 22 6,40 8,38 13 3,89 7,83 17 5,12 10,00 1 3,33 5,76 9 2,73 7,93 10 2,90 4,99 14 4,11 6,53 16 4,75 6,90 12 3,45 5,46 17 4,86 8,12 251 4,63 16

vacas % s/total > 401 < 1.000 5 4,90 4 3,67 10 8,62 5 4,46 3 2,59 5 4,20 4 3,42 3 2,48 3 2,54 5 4,00 3 2,42 4 3,28 4 3,10 3 2,31 3 2,36 6 4,48 70 3,64 4

vacas > 1.001 3 7 3 3 5 8 4 5 5 3 1 4 1 0 2 0 54 3

% s/total 2,94 6,42 2,59 2,68 4,31 6,72 3,42 4,13 4,24 2,40 0,81 3,28 0,78 0,00 1,57 0,00 2,81

BIBLIOGRafía

Norma Española. UNE 68048. Instalaciones de ordeño. Construcción y funcionamiento. National Mastitis Council. Procedimientos para la evaluación de niveles de vacío y flujo de aire en sistemas de ordeño. Julio 2001. Understanding the Influence of Machine Milking on Teat Defense Mechanisms. D.J. Reinemann, R. Bade, M. Zucali, C. Spanu and P.L.Ruegg Milking Machine Tuning to Improve Udder Health and to Reduce Teat end Hyperkeratosis in Dairy Cows. R. Ortega, M.A. Pérez, R. Muñiz and R. Fernández. A Portable Measurement System for Dynamic Evaluation of Milking Systems. E.J.O Callaghan. A Study of Factors Affecting the Efficiency of Milking Operations. E.J.O Callaghan, P.M.Murphy and D.E.Gleeson. Effect of Machine Milking on Bovine Teat Sinus Injury and Teat Canal Keratin. D.E. Gleeson, D. Kilroy, E. O Callaghan, E. Fitzpatrick and M. Rath. Effects of Milkline Vacuum, Pulsator Airline Vacuum, and Cluster Weight on Milk Yield, Teat Condition and Udder Health. M.D. Rasmussen and N.P. Madsent. Effect of Liner Age on Milking Characteristics. M.A. Davis, D.J. Reinemann and G.A. Mein. Effects of Milking Vacuum of Milking Performance and Teat Condition. D.J. Reinemann, M.A. Davis, D. Costa and A. C. Rodriguez. Equipment Specifications and Methods for Dynamic Testing. D. J. Reinemann and G.A. Mein Evaluating Milking Machine Performance. D. J. Reinemann, G. A. Mein and P. L. Ruegg. Milk Harvesting Systems for High-Producing Cows. G. Mein. Milking Machines and Mastitis Risk: A Storm in a Teatcup. G. Mein, D. Reinemann, N. Schuring and I. Ohnstad. Milking Parlor Management. Making the Right Choice. M. J. Vanbaale.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_testaxe_galego_03.indd 48

23/06/2015 23:14

pub_charriau.indd 49

21/06/2015 15:06

pub_progenex.indd 50

20/06/2015 10:24

pub_progenex.indd 51

20/06/2015 10:24

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

CERTIFICACIÓN DE PRODUTO DE LEITE CRU RIBEIRAS DO MIÑO

Unha explotación gandeira cualifícase como apta ou non apta dependendo dos resultados das auditorías

Dende o ano 2010 o sistema de certificación da asociación gandeira Ribeiras do Miño regulamenta o funcionamento de máis de trinta explotacións gandeiras na provincia de Lugo co obxectivo de acadar a mellor organización no proceso produtivo que incremente a competitividade empresarial. Mónica García Mon Centro Veterinario Meira

No ano 2001 constitúese en Meira a Asociación de Gandeiros de Vacún Ribeiras do Miño coa finalidade de xestionar en conxunto diferentes servizos veterinarios para a mellora das súas explotacións. O ámbito territorial desta agrupación abrangue os concellos de Castro de Rei, A Pastoriza, Meira, Pol, O Corgo, Castroverde, Ribeira de Piquín, A Pontenova, Vilalba e Xermade. Unha das actividades na que máis se traballou foi a calidade do leite, xa que é o elo máis importante entre a produción na granxa e o consumidor. Esta tarefa atinxe moitas áreas pero fundamentalmente a saúde do ubre. O obxectivo é conseguir que ao consumidor lle chegue un produto de alta calidade, para o que é necesario que as nosas granxas

lle subministren á industria un leite cunhas características hixiénico-sanitarias excelentes, o que se ten que conseguir respectando o medio ambiente e o benestar animal. Ao tempo, isto repercute sobre o gandeiro, pois mellora a súa rendibilidade económica. No referente á seguridade alimentaria, un grupo de gandeiros desta asociación sentiu a necesidade de ir un paso por diante do que esixe a lexislación vixente (Regulamento n.º 853/2004 do Parlamento Europeo e do Consello) e decidiu crear unha normativa interna que regulamente a produción de leite nas súas granxas. O obxectivo desta norma é garantir a trazabilidade de todo o proceso da produción, controlando dende o estado sanitario dos animais incorporados ás súas explotacións, pasando pola alimentación, as patoloxías, o benestar e o muxido, ata o almacenamento do leite mentres non é recollido pola empresa transformadora.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_certificacion_galego_01.indd 52

19/06/2015 20:04

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

A mamite é unha das patoloxías máis custosas da explotación debido á perda de produción, á maior cantidade de leite descartado e aos gastos en tratamentos e servizos veterinarios, en reposición de animais e en traballo extra para o gandeiro. Por todo isto, a produción de leite de calidade debe estar suxeita a unhas esixencias superiores ás establecidas pola lexislación vixente. No ano 2010 vinte explotacións da agrupación entran no sistema de certificación Ribeiras do Miño (certificación de produto n.º CP/LVC/003/2010 recoñecido pola Administración o 12 de setembro de 2012) co fin de formar un grupo de explotacións que no seu traballo diario lle dea resposta á necesidade social dunha produción de leite máis acorde coas esixencias e coas necesidades do noso tempo e dun futuro inmediato. O obxectivo primordial é o desenvolvemento e a implantación de coñecementos e de condicións de produción que nos permitan formar ganderías profesionais cunha mellor organización e xestión do proceso produtivo que incremente a competitividade empresarial. Posteriormente entraron outras once explotacións máis e no ano 2014 a asociación produciu unha cantidade superior a 30 millóns de kg de leite. O sistema de xestión de calidade baseado na Norma UNE 9001/2000 dispón dun manual de calidade que des-

UNHA DAS ACTIVIDADES NA QUE MÁIS SE TRABALLOU FOI a CALIDADE DO LEITE, XA QUE É O ELO MÁIS IMPORTANTE ENTRE A PRODUCIÓN NA GRANXA E O CONSUMIDOR

cribe as disposicións aplicables tomadas por Ribeiras do Miño para realizar o proceso de xestión da información procedente das explotacións gandeiras, asegurar a súa eficacia e asegurar ademais a calidade dos produtos. O sistema xira en torno a tres eixes: • O gandeiro, responsable dos autocontrois, dos rexistros e da corrección das incidencias existentes. • A entidade responsable das auditorías internas, a cal establece as accións correctivas con base nas non conformidades xurdidas e leva a cabo o traballo interno de xestión do sistema de calidade. • A certificadora externa, empresa independente acreditada por ENAC, responsable de realizar as auditorías externas pertinentes e de emitir o certificado acreditativo no caso de resultado positivo.

LA EFICACIA DE LO NATURAL

Phytodip NUEVO PRODUCTO DE HIGIENE DE PEZONES CON PRINCIPIOS ACTIVOS NATURALES Eficacia del ácido láctico potenciado con una mezcla estudiada de extractos naturales de plantas con propiedades antibacterianas y fungicidas (cumple la norma en 1656). Altísima calidad cosmética por sus principios activos que respetan el manto ácido de la piel y por la alta concentración de dermoprotectores. Acción potenciadora de las defensas naturales de la piel. No gotea y posee una alta persistencia entre ordeños. Acción ahuyentadora de insectos por sus extractos naturales.

Diseño, desarrollo y fabricación de productos para higiene ganadera. Fabricado y distribuido por: PROQUIDEZA S.L. B-36.354.694 Telf. (+34) 986 787 537 Fax (+34) 986 787 603 Pol. Industrial Lalín 2000 Parcela C42/43 - 36500 Lalín (Pontevedra) España • info@proquideza.es

www.proquideza.com

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_certificacion_galego_01.indd 53

21/06/2015 15:17

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Gráfica que resume o procedemento dunha certificación Acredita en base a ISO 45.0011

Entidade nacional acreditadora

Certifica en base a unha NORMA RECOÑECIDA

Certificadora acreditada

Empresa produtora Organización

Produto

Empresa compradora

Sistema de xestión de calidade baseado na Norma UNE 9001/2000 1

Gandeiro

• Facer as cousas segundo o MC • Rexistralo segundo o MC

Auditoría interna

• Comprobar que o gandeiro fai as cousas e as rexistra segundo o MC • Verificación do sistema

Auditoría externa

• Comprobar ao gandeiro e á auditoría interna • CERTIFICA GANDERÍAS E SISTEMA segundo o MC

Q Os gandeiros que voluntariamente adoptaron este sistema de xestión de calidade seguiron un proceso, que se compón de tres pasos: 1. Realización de cursos de formación nos que se explica a metodoloxía de traballo. 2. Posta en funcionamento na granxa, que consiste nunha visita na que se realizan as seguintes tarefas: apertura dunha serie de rexistros que o gandeiro deberá manter actualizados, inspección da rutina de muxido e dos protocolos de tratamento de lactación e secado, e revisión da eficacia de lavado da máquina de muxido e do tanque refrixerante. Tamén se analiza e clasifica a documentación necesaria para o sistema. O labor remata coa asignación dunha puntuación conforme aos resultados obtidos. 3. Realización de auditorías. Unha vez superadas as fases anteriores, a explotación xa está dentro do sistema e comeza o ciclo de auditorías (unha cada tres meses a cada unha das explotacións). Nas auditorías na granxa avalíanse: • O axeitado arquivo da documentación da explotación necesaria para o sistema. • A correcta actualización e o arquivo dos rexistros para garantir a trazabilidade en todo momento. • A instauración, o mantemento e o seguimento das boas prácticas medioambientais e SOP. • A comprobación de que as instalacións e o sistema produtivo se adapten aos criterios definidos polo sistema. • A verificación de que os resultados das análises das mostras se atopan dentro dos criterios definidos en canto ao punto crioscópico, aos residuos de antisépticos e de antibióticos, aos xermes, aos recontos celulares e á cantidade de graxa e proteína. Durante a auditoría en granxa, o técnico responsable debe realizar unha valoración da adaptación do sistema de produción da explotación ás esixencias definidas polo grupo, mediante a emisión dun informe de cualificación. Deste proceso realizado trimestralmente xorden dous tipos de informes: a auditoría excluínte e a auditoría non excluínte. Unha explotación gandeira cualifícase como apta ou non apta dependendo dos resultados das auditorías, de maneira que unha auditoría excluínte é apta se cumpre todos os requisitos e non apta se incumpre algún. Unha auditoría non excluínte é apta ou non apta en virtude dunha puntuación de corte definida polo equipo de calidade.

O leite dunha explotación gandeira non apta nunha auditoría excluínte é produto non conforme (en caso contrario é produto conforme). O responsable das auditorías comunícalle ao gandeiro esta circunstancia para que tome as medidas necesarias e resolva a desconformidade co obxectivo de obter a cualificación de apto e poder así comercializar o leite baixo a normativa de Ribeiras do Miño. Ademais dos controis analíticos mencionados, tamén se levan a cabo outras tarefas: • Seguimento e prevención da mamite da explotación, identificando o axente causal e instaurando o tratamento axeitado de ser o caso. • Control da limpeza das superficies en contacto co leite. • Vixilancia da calidade microbiolóxica e nutritiva dos ensilados. • Inspección das características de salubridade da auga. • Control da temperatura de refrixeración do tanque. • Testaxe da máquina de muxido e do tanque de refrixeración. • Inspección do muxido. Obsérvanse detalladamente todas as tarefas que se levan a cabo, como limpeza dos animais, manexo, limpeza e desinfección dos tetos, colocación das tetoeiras, retirada, fluxos, tempos de muxido, aplicación axeitada do baño de tetos, testaxes dinámicas, valoración de esfínteres... Unha vez ao mes faise unha revisión de todos os datos do sistema e, se é necesario, ábrese unha non conformidade que se tratará de solucionar no menor tempo posible. Cada ano establécense uns novos obxectivos cada vez máis esixentes nos que se traballará ao longo do ano. A consecución destas metas fará que as explotacións vaian crecendo de forma sostible e fagan rendibles ao máximo os seus recursos. Finalmente, unha vez ao ano as explotacións son auditadas por unha empresa externa, acreditada por ENAC, que dá o seu visto e prace emitindo un informe positivo acompañado dun diploma acreditativo a cada granxa certificada. Este sistema foi recoñecido pola Xunta de Galicia no ano 2012 como un dos esquemas de leite certificado de Galicia, pero aínda falta que todas as industrias incentiven economicamente o gandeiro pola venda dun produto diferenciado, garante da seguridade alimentaria, valorando así o seu esforzo por acadar estes obxectivos. O pagamento diferencial é o primeiro paso para producir un leite de calidade e distinguir así os produtores.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_certificacion_galego_01.indd 54

19/06/2015 20:04

Especialistas en el cuidado y la higiene

de Tu Ganado

Cuhigen - Grupo Inatega - Tl. 987 213 172 - www.inatega.com pub_cri.indd 55

20/06/2015 10:25

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

APOIO Á CALIDADE DO LEITE NA ILLA DE SAN MIGUEL Entre os servizos de apoio existentes en San Miguel para garantir a calidade de leite destaca a creación en 2013 do Laboratorio de Microbioloxía do Leite, que dende entón contribúe ao coñecemento da condición das explotacións no relativo aos axentes causantes de mastite. Pedro Reis Médico veterinario

INTRODUCIÓN A produción agrícola é o sector máis importante da economía azoriana, do cal o 70 % o ocupa a produción de leite, un feito que lle dá a esta última un peso económico e social moi salientable. Ao longo dos anos a produción leiteira está a aumentar substancialmente non só en termos globais senón

tamén no que se refire á media de produción por animal, pois estase facendo unha grande aposta polo melloramento xenético na rexión. En 2014 foron producidos nos Azores 579,1 millóns de litros de leite, cifra que corresponde a un terzo da produción nacional. Destes, a illa de San Miguel foi responsable da produción de preto de 377,2 millóns, é dicir, o 65 % da produción nos Azores. Tendo en conta a relevancia que a produción leiteira ocupa na economía da illa de San Miguel e todo o investimento feito ao longo dos anos, é imperativo crear servizos de apoio ás explotacións que permitan maximizar a calidade do seu produto. Neste sentido, a Asociación Agrícola de San Miguel (AASM) está a desenvolver equipos de apoio e consello ao produtor e conta xa cun vasto equipo de veterinarios que participan no asesoramento diario directo ás explotacións. A AASM facilita tamén o servizo de control leiteiro, que acolle o 25 % das vacas en toda a illa. Ademais deste, a asociación ofrece un servizo de reconto de células somáticas que lle permite a calquera asociado avaliar o RCS dos seus animais, ben traendo mostras individuais ou ben solicitando visitas de campo para recollidas in situ.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_sanmiguel.indd 56

20/06/2015 11:33

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

A estes servizos sumouse o Laboratorio de Microbioloxía do Leite, creado en 2013 para cubrir o baleiro existente no que respecta ao diagnóstico fidedigno dos axentes responsables das mastites. En dous anos de actividade, este laboratorio xa analizou un total de 1.736 mostras de leite e realizou 952 probas de sensibilidade a antibióticos (TSA). O laboratorio permite unha asistencia aínda máis pormenorizada á explotación, na cal se axuda tanto o produtor na detección de problemas de manexo coma os veterinarios asistentes na escolla da mellor acción terapéutica para cada animal. METODOLOXÍA DE ASISTENCIA ÁS EXPLOTACIÓNS A asistencia ás explotacións faise mediante a solicitude do asociado, coa frecuencia que este queira. Este asesoramento aséntase na identificación das vacas con problemas, na mostraxe para microbioloxía e no consello sobre as accións que se deben tomar, ben individualmente ou ben de xeito colectivo. A primeira visita é normalmente feita polo equipo de control leiteiro. Este servizo recolle mostras de todas as vacas en muxido, identificando o seu RCS, o que permite revelar as vacas problemáticas, ao mesmo tempo que se lle confire ao produtor unha visión global do estado do seu rabaño. Cando o asociado pertence ao control leiteiro, a determinación de RCS é feita mensualmente por rutina.

A ASOCIACIÓN AGRÍCOLA DE SAN MIGUEL ESTÁ A DESENVOLVER EQUIPOS DE APOIO E CONSELLO AO PRODUTOR E CONTA XA CUN VASTO EQUIPO DE VETERINARIOS QUE PARTICIPAN NO ASESORAMENTO DIARIO DIRECTO ÁS EXPLOTACIÓNS Tras a identificación das vacas con problemas, faise unha nova visita ao muxido, con vistas a coller mostras para análise microbiolóxica co fin de identificar o axente causante das mastites. Nesta visita, normalmente efectuada polo médico veterinario asistente, realízase tamén unha avaliación máis detallada da rutina de muxido, revelando os puntos que poden ser mellorados. Para iso, o veterinario observa a rutina do muxidor e procura sinais de comportamento alterado das vacas (couces, defecación frecuente, axitación...) ou dun muxido incorrecto, que sexa demasiado agresivo para o teto (hiperqueratose, cianose...). A selección das vacas para mostraxe microbiolóxica faise con base na fase de ciclo produtivo no que se encontra, no seu historial de RCS e nas análises microbiolóxicas que teñan feito no pasado. Se hai unha selección máis coidada, permite reducir o número de análises efectuadas, o que diminúe o gasto para o produtor sen detrimento do servizo prestado.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_sanmiguel.indd 57

23/06/2015 14:04

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

EN DOUS ANOS DE ACTIVIDADE, O LABORATORIO XA ANALIZOU UN TOTAL DE 1.736 MOSTRAS DE LEITE E REALIZOU 952 PROBAS DE SENSIBILIDADE A ANTIBIÓTICOS

As mostras para análise microbiolóxica proveñen tanto de mastites subclínicas como clínicas

Tras a emisión do resultado da microbioloxía, 48 horas despois da súa entrada no laboratorio, faise unha reunión co produtor na que se busca, por un lado, corrixir erros verificados durante as dúas primeiras visitas e, polo outro, establecer unha acción para cada animal, xa sexa tratamento, secado ou descarte. Outra forma de apoio que se lle presta ao produtor é a toma de decisións fronte a mastites clínicas. Neste caso, é recomendada a mostraxe das vacas no momento de establecer o tratamento con antibioterapia no sentido de entender cal é o axente causante da mastite, co fin de corrixir o tratamento prescrito no caso de que sexa necesario. A maioría dos produtores posúe un modo de actuación fronte a mastites clínicas establecido na explotación: chamar o médico veterinario asistente cando a mastite ten características que saen dos parámetros aos que está habituado ou, na maioría dos casos, cando a mastite é resistente ao tratamento aplicado. Ao realizar a mostraxe cando se fixo o primeiro tratamento, o médico veterinario asistente obtén unha ferramenta moi importante que axuda na escolla dun tratamento alternativo e con iso consegue un menor número de tratamentos por caso de mastite. Con esta acción lógrase, por un lado, a redución da utilización de antibióticos e, por outro, unha diminución dos custos para o produtor. O Laboratorio de Microbioloxía contribúe, en suma, ao coñecemento da condición da explotación no relativo aos axentes causantes de mastite e permite, co paso do tempo, crear un histórico da explotación, axudando na detección de problemas de manexo e muxido. Ao crear un rexistro dos axentes existentes e da súa sensibilidade aos antibióticos dispoñibles, permite tamén perfeccionar as intervencións iniciais, co obxectivo de conseguir unha maior eficacia no primeiro tratamento de mastites clínicas.

DATOS DO LABORATORIO Como explicamos anteriormente, as mostras para análise microbiolóxica proveñen tanto de mastites subclínicas coma clínicas. Así, clasificáronse as mostras recibidas en mastite clínica (MC) ou mastite subclínica de acordo co score de TCM: +, ++, +++. Para ofrecer unha idea da variación do tipo de mostras, o gráfico 1 mostra a súa evolución ao longo do ano. Consegue verse, polo gráfico ilustrado, que a variación do tipo de mostras ao longo do ano é acentuada; no entanto, pódese concluír que as mastites subclínicas son predominantes e, dentro destas, as mastites cun TCM de score +++, o que revela a importancia da asistencia ás explotacións. Por outro lado, con este tipo de análise de datos, é posible detectar alteracións no padrón de casos de mastites tanto no ámbito global (na illa) como individual (da explotación). Ese é o exemplo do mes de decembro de 2014, que revela un aumento substancial da proporción de mastites clínicas fronte ás mastites subclínicas. Posteriormente pódese investigar cales son os axentes máis detectados por cada tipo de mastite e tentar percibir cal é a diferenza que ocorreu naquel mes procurando saber que factores influenciaron esta alteración. Esta metodoloxía posibilita a detección de casos puntuais que alteran o perfil de mastites esperado ou a introdución de alteracións e así pódese avaliar o seu resultado. Gráfico 1. Distribución das mostras de microbioloxía ao longo do último ano consonte o tipo de mastite (clínica/ subclínica) e o score do TCM 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% mai.14

xuñ.14

xull.14 ago.14

set.14 +

out.14 nov.14 dec.14 ++

+++

xan.15 feb.15 mar.15 abr.15

Dun modo xeral, as mastites subclínicas diagnosticadas son na súa maioría causadas por Staphylococcus aureus, Streptococcus uberis e Streptococcus agalactiae, por esta orde. Xa no caso das mastites clínicas, estas son causadas principalmente por Streptococcus uberis, Escherichia coli, fermentos e outros axentes menos comúns. O gráfico 2 mostra a proporción de cada axente detectado en todo o período de funcionamento do laboratorio e mostra tamén cal é a porcentaxe de mostras contaminadas e cultivos negativos.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_sanmiguel.indd 58

20/06/2015 11:33

GALICAL CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

NOVA E AD MESTUR N E SERRÍ TO NA CARBO PARA CO CÁLCI S DE CAMA ! VACÚN

Un dos obxectivos pr imordiais das explotacións de vacún é manter unha hixiene axeitada que evite infeccións indesexables no gando. Estas infeccións poden ocasionar perdas na produción láctea e o incremento dos gastos.

Nº1 EN CAMAS DE VACÚN O CARBONATO CÁLCICO DE GALICAL PARA CAMAS DE VACÚN proporciónalles aos animais hixiene e descanso e reduce as posibles infeccións de mamites causadas por bacterias de tipo ambiental (E. coli, estreptococos, enterobacterias etc.). Tamén reduce os problemas de dermatite interdixital e dixital, úlceras e colledizos nos pezuños, evitando coxeiras e perdas de produción. Por outra banda, manter o gando libre de sucidade facilita o manexo durante o muxido.

pub_galical_galego.indd 59

O carbonato cálcico pode subministrarse en: Bolsa grande de 1.100 quilogramos A granel en camión basculante, con servizo a calquera punto de Galicia

GALICAL, S.L.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono: 982 221 484 Fax: 982 221 408 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

20/06/2015 10:26

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

A detección de axentes comensais é normalmente indicación para repetir a mostra co fin de confirmar a causa da mastite

Gráfico 2. Proporción global dos resultados obtidos, incluíndo os axentes diagnosticados e a proporción de mostras contaminadas e cultivos negativos Axentes detectados Ac nomyces spp.

Mostra contaminada Bacillus spp. Clostridium spp. Corynebacterium spp.

Streptococcus uberis

Streptococcus spp. Streptococcus agalac ae Staphylococcus coagulase

Cul vo nega vo

Staphylococcus aureus

E. coli Enterobacteriaceae Enterococcus faecalis Pasteurella spp. Prototheca spp.

Klebsiella spp. Fermentos

A grande incidencia de S. aureus débese precisamente ao elevado número de mastites subclínicas analizadas no ámbito da asistencia ás explotacións e é o principal axente contaxioso detectado ata agora. En relación aos resultados de cultivo negativo, estes son salientables en ata o 30 % dos casos (a incidencia neste laboratorio é do 17 %), debido ás limitacións da propia técnica de mostraxe e de inoculación. Esta é unha técnica estudada para conseguir un bo ratio de detección/fiabilidade, xa que, ao tentar reducir o número de cultivos negativos, pode en consecuencia aumentarse o número de mostras contaminadas ou o crecemento de bacterias comensais da pel dos tetos, o que invariablemente non contribúe para o correcto diagnóstico da mastite en análise. O limiar de detección da técnica utilizada é de 100 UFC (unidades formadoras de colonia) por ml. Isto significa que calquera feito que cause unha redución da concentración de bacterias na mostra de leite é susceptible de resultar en cultivo negativo. As principais causas relaciónanse maioritariamente coa bioloxía dos microorganismos. Por exemplo, o Mycoplasma spp. non pode ser detectado pola técnica utilizada e necesita de equipamento e condicións máis específicas. No caso de S. aureus, S. uberis e E. coli

pode haber unha excreción do axente dunha forma irregular ou, no caso específico da E. coli, os síntomas poden ser causados por endotoxinas resultantes da morte bacteriana e non polas bacterias en si. Agora a detección de Corynebacterium spp. e de Staphylococcus coagulase negativo (SCN), bacterias comensais da microflora da pel dos tetos, pode non significar que estes son os axentes causados pola mastite analizada. Nestes casos é importante manter un seguimento do animal e, en caso necesario, repetir a mostra antes de efectuar un tratamento, para indagar con exactitude cal é o axente que está a provocar a mastite. Por outro lado, está descrito que o 70 % das mastites por SCN teñen unha cura espontánea sen necesidade de ningunha antibioterapia. Por este motivo, a detección de axentes comensais é normalmente indicación para repetir a mostra co fin de confirmar a causa da mastite. Co obxectivo de mellorar o asesoramento na toma de decisión fronte a cada caso de mastite en particular e ao problema da explotación en xeral, efectúase, sempre que sexa posible (consonte o número de colonias e a pureza aparente da mostra), unha proba de sensibilidade aos antibióticos (TSA). Esta proba permite saber da existencia de resistencias in vitro aos antibióticos dispoñibles e confírelle ao veterinario asistente unha boa ferramenta para escoller un protocolo terapéutico, a pesar das súas limitacións. O certo é que é importante non confundir sensibilidade/resistencia na proba co comportamento do antibiótico fronte ao caso de mastite específico. Un exemplo é o do S. aureus, cuxa bioloxía promove unha resistencia moi acentuada a calquera protocolo establecido, aínda que teña unha alta taxa de sensibilidade a todos os antibióticos a gran maioría das veces. A pesar diso, o feito de detectarse unha resistencia no TSA debe ser considerado como un factor que predispón a unha baixa eficacia de determinado antibiótico relativo a aquel axente. Como forma indicativa, a táboa 1 mostra o grao de sensibilidade de cada axente estudado fronte a cada antibiótico facilitado, indicando tamén o número total de TSA efectuados como forma de ilustrar o grao de fiabilidade referente a cada bacteria. A táboa 2 mostra a lista dos antibióticos utilizados e as respectivas siglas.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_sanmiguel.indd 60

20/06/2015 11:33

pub_syva.indd 61

20/06/2015 10:28

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Táboa 1. Sensibilidade de cada axente aos antibióticos presentados e número total de TSA efectuados para cada microorganismo detectado Axente Actinomyces spp. Corynebacterium spp. E. coli Enterobacteriaceae Enterococcus faecalis Klebsiella spp. Pasteurella spp. Staphylococcus aureus

CEQ

PFD

CFX

CNM

MAR

AMC

L+N

CLX

CFP

KZL

KAN

PEN

SXT

Total TSA

77 % 100 % 97 % 100 % 92 % 100 % 100 % 99 %

100 % 100 % 63 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 %

100 % 100 % 57 % 71 % 67 % 100 % 100 % 97 %

100 % 100 % 69 % 90 % 85 % 71 % 100 % 98 %

92 % 100 % 100 % 90 % 52 % 100 % 100 % 94 %

100 % 100 % 82 % 86 % 96 % 67 % 100 % 98 %

100 % 100 % 36 % 67 % 65 % 25 % 100 % 98 %

77 % 100 % 0% 0% 44 % 14 % 67 % 92 %

85 % 100 % 94 % 100 % 92 % 100 % 100 % 98 %

100 % 100 % 63 % 67 % 89 % 33 % 100 % 96 %

100 % 100 % 30 % 67 % 40 % 33 % 100 % 85 %

67 % 95 % 0% 0% 40 % 33 % 100 % 24 %

80 % 94 % 82 % 100 % 24 % 100 % 100 % 92 %

13 55 67 10 28 7 3 457

Staphylococcus coagulase

100 %

97 %

100 %

97 %

100 %

97 %

100 %

95 %

90 %

40 %

92 %

Streptococcus agalactiae

100 %

87 %

81 %

100 %

83 %

97 %

92 %

100 %

92 %

56 %

Streptococcus spp.

100 %

56 %

100 %

88 %

71 %

100 %

55 %

57 %

Streptococcus uberis

100 %

98 %

100 %

38 %

98 %

87 %

78 %

100 %

98 %

36 %

43 %

21 %

225

Táboa 2. Lista de antibióticos utilizados Sigla

Antibiótico

CEQ

Cefquinoma

PFD

Penetamato + framicetina + dihidroestreptomicina

CFX

Kanamicina + cefalexina

CNM

Cefalonio

MAR

Marbofloxacina

AMC

Amoxicilina + clavulanato

L+N

Lincomicina + neomicina

CLX

Cloxacilina

CFP

Cefoperazona

KZL

Cefazolina

KAN

Kanamicina

PEN

Penicilina G

SXT

Sulfametoxazole + trimetropim

Esta táboa permite axudar na escolla da primeira opción terapéutica, só con base na sospeita da etioloxía da mastite que se está a analizar, no caso das mastites clínicas. Xa no caso das mastites subclínicas, o principal valor desta intervención reside na avaliación da eficacia dos antimicrobianos de secado, xa que é no período seco no que se concentran os esforzos de cura de axentes como o S. aureus. CONCLUSIÓNS O apoio ás explotacións agropecuarias no ámbito da calidade do leite asume cada vez máis importancia, tendo en conta as especificidades do mercado e a crecente necesidade dunha calidade incuestionable do produto final. Neste sentido, a AASM veuse abastecendo de ferramentas capaces de permitir un aconsellamento o máis fidedigno posible. A capacidade de resposta do equipo responsable da calidade do leite é cada vez maior e o obxectivo principal é o de crear protocolos de control regular cos produtores interesados, no sentido de cubrir as necesidades de monitorización máis axustada que no momento se fan sentir.

A GRANDE INCIDENCIA DE S. AUREUS DÉBESE PRECISAMENTE AO ELEVADO NÚMERO DE MASTITES SUBCLÍNICAS ANALIZADAS NO ÁMBITO DA ASISTENCIA ÁS EXPLOTACIÓNS E É O PRINCIPAL AXENTE CONTAXIOSO DETECTADO ATA AGORA

Desa forma sería posible promover un estudo da evolución das mastites na illa e mellorar as opcións de manexo co obxectivo de reducir os casos de mastite clínica e a incidencia de mastites subclínicas e crónicas, así como aumentar a rendibilidade das explotacións. Estas medidas que se han de poñer en funcionamento teñen que ser ben analizadas, pois a transposición de rutinas utilizadas noutras rexións pode que non se aplique cando se trata dun modelo de produción tan específico coma o dos Azores. Principalmente, respecto do muxido, o feito de existir un número significativo de explotacións con máquina de muxido móbil no lugar de sala de muxido fai que a adaptación das rutinas de muxido e de manexo sexa imperativa, polo que se necesita dun estudo aplicado ás súas especificidades. Por conseguinte, é intención da AASM participar nese estudo xunto cos produtores, axudando na súa evolución de forma simultánea e promovendo o crecemento sustentable daquela que é a actividade central da economía azoriana.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_calidade_sanmiguel.indd 62

23/06/2015 23:15

Empecemos por el principio... Las algas forman parte de los primeros signos de vida de la tierra y son extremadamente ricas en minerales y microelementos. Cuando mueren, su esqueleto muy poroso (similar al de un coral blanquecino), rico en calcio, magnesio y oligoelementos, posee un gran poder de absorción. Una vez molido es usado en Agricultura, Ganadería, Industria, Cosmética, Alimentación, etc.

Tratamiento para CAMA DE ANIMALES

dolofos

SECA

•

HIGIENIZA

•

N O D E CA N TA

•

ECOLÓG

ICO

F E R T I L I za

Es el tratamiento ideal para cama de animales (VACUNO, EQUINO, PORCINO, AVES, etc.) procedente exclusivamente de algas calcáreas, tipo Lithothamnium Calcareum, que le confieren una gran porosidad. Gracias a ello, posee un gran poder de absorción y secado. Así como un insecticida natural.

Ganaderia LA MESQUERIA

GRANULOMETRÍA

PRINCIPALES VENTAJAS • Elimina la humedad de las camas, reduciendo enfermedades del ganado (mamitis, mastitis, etc.). • Higieniza y desinfecta, evitando infecciones en pezuñas y ubres. • No decanta ni endurece en el fondo del estercolero. • Fertiliza el estiércol, aportando calcio, magnesio y microelementos. • Neutraliza el olor a amoniaco y otros malos olores. • Insecticida, fungicida y acaricida “ecológico”. • Opcionalmente puede llevar aromas (lavanda, limón, etc.). • No contiene ácidos, arenas, sodio, serrín, etc.

P resentación

Cubeta 5 lts.

Somos la primera y única empresa especializada en absorbentes y secantes procedentes de algas calcáreas, destinados también a uso industrial “SECAN-VITE” y agrícola “LITHOALGAS”. C/ Alfonso Álvarez de Miranda, 28 39408 LOS CORRALES DE BUELNA (Cantabria) Tel. 942 832 462 - 629 519 793 secan@secanvite.com www.secanvite.com AFRIGA ANO XXI - Nº 117

BUSCAMOS DISTRIBUIDORES publi_secan_galego.indd 63

27/06/2015 06:56

O ARRIMADOR DE PRESEBE LELY JUNO. O EMPREGADO SILENCIOSO Conta Javier a satisfacción que lle provoca chegar todas as mañás ás 7:00 h á súa explotación e ver todas as súas vacas comendo na presebeira. O seu empregado máis fiel, Lely Juno, estivo traballando cada 3 horas arrimando a comida. As vacas comen máis e, por suposto, a produción aumenta. En granxas con pouca cornadiza é unha máquina tan necesaria como imprescindible.

LELY JUNO É ben sabido que a dispoñibilidade constante de forraxe fresca repercute nun aumento do consumo de alimento seco e un incremento da produción láctea. Ademais, a alimentación frecuente ten unha influencia positiva sobre a saúde xeral do animal. Con moita frecuencia a man de obra é un factor limitador da dispoñibilidade de forraxe fresca para as vacas. Grazas a Lely Juno este problema xa pertence ao pasado. Lely Juno móvese automaticamente polo corredor de alimentación seguindo a cornadiza. Cando está en marcha a máquina empuxa a ración cara á cornadiza sen molestar as vacas. Como Lely Juno é unha máquina autónoma, apenas se necesita modificar o establo e pode utilizarse en case calquera tipo de nave. VANTAXES E RENDIBILIDADE Funcionamento 24 horas diarias e aumento do consumo de alimento

A dispoñibilidade constante de alimento estimula o tráfico de vacas e aumenta o consumo de alimento seco (+3,5 %), especialmente de noite. Ademais, redúcese a formación de residuos de alimentos. Mellora do benestar do animal

Empuxar a ración durante todo o día mellora o tráfico das vacas e permite dispor de forraxe en todo momento. Forraxe de calidade uniforme dispoñible día e noite

Lely Juno empuxa alimento constantemente cara ao valo de alimentación. As vacas non poden ser selectivas porque sempre dispoñen da mesma cantidade de forraxe no valo, día e noite. Uso máis frecuente do robot de muxido

Ao ser utilizado xunto ao robot de muxido, Lely Juno demostrou aumentar a frecuencia das visitas ao robot (+10,9 %) día e noite. O aumento das visitas resulta nunha maior produción de leite, especialmente nas vacas de rango baixo. Ademais, o robot de muxido utilízase de forma máis eficiente e aparecen menos vacas na lista de atención.

AFRIGA117_publi_lely_galego.indd 64

Un rabaño máis tranquilo

Debido ao modelo regular do Lely Juno, as vacas de rango baixo poden tamén acceder á forraxe fresca, unha vez que as vacas de rango alto (dominantes) tomaron a súa ración. Aforro de custos

A mellora do consumo de alimento supón unha redución do desperdicio. Lely Juno aforra tamén traballo, carburante e pezas de recambios. Lely Juno está equipado cun motor eléctrico con baixo consumo enerxético. Mínimo uso de enerxía

Lely Juno mantén un consumo extremadamente eficiente da enerxía e ten un efecto positivo sobre as emisións de CO2. Anualmente, un tractor ou unha máquina arrimando a comida utilizan dez veces máis enerxía e emiten aproximadamente catro veces máis de CO2. Aforro de man de obra e máis flexibilidade

Se tomamos como referencia tres roldas diarias de alimentación de 10 minutos cada unha, con Lely Juno aforrará polo menos 183 horas, isto é, 22 días laborables de 8 horas ao ano. Ademais, Lely Juno garante unha flexibilidade insuperable: pode deixar que o Juno empuxe a ración cando vostede queira, 24 horas ao día, todos os días do ano. CARACTERÍSTICAS Lely Juno é un empuxador de ración alimentado por batería, equipado cun motor de baixo consumo. A superficie xiratoria na parte inferior de Lely Juno empuxa a forraxe cara ao valo de alimentación a medida que a máquina se move en liña recta. O “corpo” do empuxador de ración está formado por un pesado bloque de formigón que garante que a máquina teña suficiente masa para empuxar a forraxe. Lely Juno é ideal para todos os corredores. Pode seguir varios tipos de valos de alimentación e empuxar alimento ata unha altura de 65 cm.

Empuxada dinámica

A optimización do programa Lely Juno permítelle facer unha empuxada dinámica (ver imaxe). Isto significa que Juno decide por si mesmo a distancia ata o valo de alimentación, dependendo da cantidade de alimento no corredor de alimentación. O programa intelixente tamén aforra traballo. Independentemente do sistema de alimentación que elixa, o empuxador de ración Lely Juno empuxa o alimento correctamente en calquera situación. OFERTA JUNO 2015 Compre e probe un Juno na súa explotación e se nunha semana non hai un incremento da produción de leite de polo menos 1 litro/vaca e día, retirarémosllo sen custo ningún.

20/06/2015 11:36

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

O muxido é eficiente se se coloca a unidade de muxido sobre tetos limpos, secos, túrxidos e cargados de leite

PREPARACIÓN PARA O MUXIDO E O SOBREMUXIDO INICIAL Ofrecemos algunhas recomendacións para mellorar na rutina de preparación e muxido das nosas vacas, unha acción fundamental para manter o seu confort e lograr así óptimos resultados na calidade do leite. e continua. Non cabe esperar nada positivo dunha vaca coa unidade de muxido colocada e sen fluxo de leite. Centrándonos no tempo de preparación, segundo as esixencias de cada situación pódense adoptar rutinas de A actual tendencia nas explotacións de leite é a de preparación secuencial e territorial. Na territorial, cada muxir máis vacas, con altas producións por vaca e en salas muxidor ten asignado un certo número de unidades de de muxido cada vez máis grandes. Por iso segue a estar muxido ou vacas e realiza tanto a preparación coma a code actualidade o control da rutina de muxido. A rutina locación da unidade de muxido. Na secuencial, dous ou de muxido é un conxunto de accións que se realizan de máis muxidores realizan as tarefas, de modo que un primaneira secuencial sobre cada lote de vacas que chegan á meiro realiza unha tarefa, seguido por outro que a certa sala de muxido e que repetimos durante o muxido de todo distancia realiza unha segunda. Sexa dun modo ou outro, o rabaño. Divídese en tempo de preparación e tempo de pola parte que lle toca á vaca ten lugar un “contacto” físico muxido. Este último iníciase coa colocación da unidade de entre as mans do muxidor e os tetos, que se limpan, desmuxido sobre os tetos e termina coa retirada da unidade. puntan, masaxean... E este contacto é “efectivo” se logra O tempo de muxido será o máis curto posible de acordo co desencadear o reflexo de baixada do leite mediado pola volume de leite do animal, é dicir, debemos conseguir altos oxitocina. Deste xeito, nos instantes seguintes o leite enfluxos de leite por minuto. O tempo de muxido é única e camíñase dende o tecido mamario cara á cisterna do teto, exclusivamente de extracción de leite, de maneira “visible” dando lugar ao chamado “apoio”. José Luis Míguez Vázquez Servizo de Calidade de Leite Seragro, Sociedade Cooperativa Galega

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_mamite_sobremuxido.indd 66

20/06/2015 11:37

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Un aspecto moitas veces debatido na posta en marcha das rutinas de preparación para o muxido é o emprego dos produtos de hixiene, limpeza e desinfección de tetos. Na nosa experiencia consideramos que o uso destes produtos, independentemente da súa natureza química, é, sen dúbida, vantaxoso respecto da limpeza ou preparación en seco. Con independencia de que o réxime de explotación sexa intensivo ou pastoreo, e do manexo de patios, zonas de descanso e cubículos, as vacas acoden ao muxido con máis ou menos sucidade adherida á superficie dos tetos. Trátase de mesturas de material de cama e esterco cunha nada desprezable carga microbiolóxica nas proximidades e no orificio do teto. Ademais, o estado inicial da pel do teto ha de afrontar un novo e importante desafío como é a fricción e tensión lineal coa tetoeira. A clave está en que co emprego do predip un teto húmido ha de ser obrigatoriamente secado e manipulado, o cal reforza o desencadeamento do reflexo de baixada do leite. O despunte dos primeiros chorros de leite tras deixar a pel do teto suavizado e terso será mellor tolerado pola vaca que se é realizado coa pel seca e áspera. Falamos dun muxido eficiente “se se moxen” e isto quere dicir “se se coloca a unidade de muxido” sobre tetos visiblemente limpos, secos, túrxidos e cargados de leite. Un muxidor plenamente cualificado deberá ser capaz de conseguir e avaliar este aspecto. O obxectivo final é estandarizar o manexo do muxido vaca a vaca, protexer o teto da exposi-

O contacto é efectivo se logra desencadear o reflexo de baixada do leite mediado pola oxitocina

ción innecesaria ao baleiro e protexer a glándula mamaria dun desafío microbiolóxico e dunha nova infección intramamaria. O deseño dunha rutina de muxido terá éxito e mellorará a eficiencia do muxido única e exclusivamente a base de educar e mellorar a eficiencia do muxidor. Nas vacas, o desencadeamento do reflexo de baixada do leite é de natureza neuroendocrina, non pode admitir variacións dunha actividade humana caprichosa e indesexable. Na optimización da máquina de muxido e dos retiradores automáticos, debemos educar o muxidor no uso da máquina, pois unha vez pescudado e regulado o baleiro de traballo mediante testaxes dinámicas e programado o fluxo de retirada da unidade de muxido, lixeiras variacións na rutina de preparación poden dar lugar a un resultado inconsistente, no cal a vaca non confía.

GREEN SERENITY ELIMINA LA SENSACIÓN DE CALOR

MÁS PLACER AL COMER

MOLÉCULA ANTI-ESTRÉS

MEJORA LA CALIDAD Y CANTIDAD DE PRODUCCIÓN LECHERA

AUMENTA EL APETITO EN VACUNO, PORCINO, EQUINO, AVÍCOLA, CAPRINO... GREEN SERENITY

GREEN chemical

984 032 018

628 117 577

info@greenchemical.es AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_mamite_sobremuxido.indd 67

23/06/2015 23:16

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Moi poucos muxidores chegan a entender o significado de manter unha constancia, pero a gran maioría admite facer sempre o mesmo. As variacións na rutina de preparación teñen lugar porque no día a día, semana a semana, mes a mes, a tarefa nunha sala de muxido é fixa, diaria e recorrente; é o lugar de encontro, de traballo e de faladoiro. Limpamos, hixienizamos e despuntamos os tetos coa mesma consistencia e dedicándolle o tempo necesario, vaca a vaca, durante todos os muxidos? Avaliamos a baixada do leite e a turxidez dos tetos no momento de colocar a unidade de muxido, vaca a vaca, durante todos os muxidos? Retiramos a unidade de muxido co mesmo fluxo, vaca a vaca, durante todos os muxidos? Preguntámoslles ás nosas vacas se moxen da mesma forma e teñen as mesmas sensacións muxido tras muxido? A resposta é non. A avaliación e o seguimento da rutina de muxido son os alicerces fundamentais dun programa de calidade de leite. Medición dinámica dun sobremuxido inicial

Fonte: Gesgando-Seragro

A gráfica superior corresponde a unha medición dinámica, na cal se rexistran variacións sen carga en punta de teto. Neste caso colocouse a unidade de muxido antes da baixada ou apoio do leite. Trátase do chamado sobremuxido ao comezo do muxido. A tempo cero, cando se coloca a unidade, hai un baleiro medio de 42 quilopascais en punta de teto. O fluxo inicial de leite diminúe progresivamente segundo transcorre o tempo e, aos 40 segundos de colocar a unidade, o baleiro rexistrado en

A avaliación e o seguimento da rutina de muxido son fundamentais nun programa de calidade de leite

A CONDICIÓN DOS TETOS É UN DATO BÁSICO QUE REFLICTE A CALIDADE DA PREPARACIÓN, O EMPREGO DE PRODUTOS DE HIXIENE, LIMPEZA E DESINFECCIÓN, E O MUXIDO RECIBIDO POLAS VACAS punta de teto é de 50 quilopascais. Chegado este momento, comeza de novo o fluxo de leite e alcánzase un pico-fluxo aos 60 segundos de colocada a unidade. Realmente o muxido comezou un minuto despois de colocar a unidade de muxido! O sobremuxido inicial ten lugar nunha rutina de muxido mal deseñada, na cal non se estimulan adecuadamente as vacas para desencadear o reflexo de baixada do leite, pero tamén se observa en muxidos ben deseñados, cando o muxidor non é consciente de avaliar o grao de turxidez ou enchido do teto no momento de colocar a unidade. Isto sucede comunmente en vacas de baixa produción se a preparación se desenvolve demasiado rápido. Algo similar ocorre en vacas de alta produción cando chegan ao muxido cos tetos cheos e derramando leite. A estas vacas adóitaselles colocar a unidade de muxido coa certeza de que están estimuladas e o que se moxe é leite non glandular que está a ocupar as cisternas do ubre. O sobremuxido inicial provoca na vaca dor, disconfort e falta de confianza no muxido. O teto está sometido a un baleiro innecesario en ausencia de fluxo de leite. Prodúcese un trepado da tetoeira sobre o teto, conxestión, edema e aplanamento lateral do teto por aumento das forzas compresivas da tetoeira sobre o teto na fase de masaxe. En casos graves obsérvanse patadas á unidade e retirada desta cando os retiradores automáticos rexistran a falta de fluxo de leite. Solucionalo mediante o emprego da máquina en modo manual e/ou o uso de oxitocina é un erro común que non fai máis que agravar o problema. É un erro tratar de gañar tempo nunha sala de muxido restándolle importancia á rutina de preparación e en non poucas ocasións elimínanse ou cuestiónanse os procedementos de predip e despunte. A falta de preparación e o sobremuxido inicial dan lugar a un aumento do tempo total de muxido, a un muxido “lento”, a un aumento do período de baixo fluxo de leite ao final do muxido e, finalmente, a un empeoramento da condición de tetos e aumento de novas infeccións intramamarias. Para avaliar e interpretar a condición dos tetos, por unha banda debemos coñecer as condicións de muxido ofrecidas pola máquina, como son o rango e a relación de pulsación, pero especialmente o baleiro de traballo e particularmente o nivel sen carga medio dinámico medido no colector; pola outra, debemos observar e valorar a rutina de preparación das vacas para o muxido e prestarlle especial atención á existencia de sobremuxido tanto ao final coma ao principio do muxido. Deste xeito, a condición dos tetos é un dato básico que reflicte a calidade da preparación, o emprego de produtos de hixiene, limpeza e desinfección, e o muxido recibido polas vacas. Pode ser un valor flutuante en curtos períodos de tempo se a rutina de muxido é ineficaz e inconsistente. Como límite crítico, non debería haber nun rabaño máis dun 20 % de tetos lesionados.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_mamite_sobremuxido.indd 68

20/06/2015 11:38

Coma sempre, os primeiros dende 1975 BOXES DE XATOS FABRICADOS EN OFERTA ELMEGA PARA OFRECER MELLOR ESPECIAL ATA O 30 DE CALIDADE E MELLOR PREZO! AGOSTO

• PLÁSTICO BRANCO PARA REXEITAR A CALOR • CURRAL GALVANIZADO EN QUENTE • PREGABLE PARA FACILITAR A ENTRADA DO XATO E A LIMPEZA • CAPACIDADE PARA UN OU DOUS XATOS • AMOREABLE PARA AFORRAR ESPAZO E TRANSPORTE • PREZOS DE FÁBRICA

TANQUES DE FRÍO

Baixo consumo e alto rendemento Calidade e limpeza co mínimo consumo

Salas de ordeño Colchóns Elmega: confort, duración, suavidade e impermeabilidade

Coas nosas novas camas para area gaste só a area imprescindible

Consulte prezos sen compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

pub_elmega_galego.indd 69

23/06/2015 23:17

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE

Tras acabar o muxido e retirada a unidade, só cabe realizar o selado de tetos

Imaxe microscópica dun teto san, grao 1. Fonte: Francesca Neijenhuis, Teat Condition in Dairy Cows (Utrecht, 2004)

Imaxe microscópica dun teto lesionado, grao 4. Fonte: Francesca Neijenhuis, Teat Condition in Dairy Cows (Utrecht, 2004) Variacións nos baleiros medios dinámicos Fonte: Gesgando-Seragro

Para unha mesma explotación, con igual nivel de produción e para un nivel sen carga de traballo constante en regulador, variacións no nivel sen carga medio dinámico medido á saída dos colectores obedecen a cambios na velocidade de muxido e fluxos de leite. Estes cambios son consecuencia e reflexo da eficiencia na rutina de preparación levada a cabo polos muxidores. A medición periódica mediante testaxe dinámica dos niveis sen carga en colector, xunto coa avaliación da condición de tetos, dános unha boa información sobre o desenvolvemento das rutinas de muxido. A informática aplicada ás máquinas de muxido permítenos coñecer en tempo real os parámetros de muxido, é dicir, niveis de fluxo de leite e tempos de muxido que nos indican se este é rápido, continuo e ininterrompido e se estas condicións estamos a mantelas muxido tras muxido.

Cada vaca aparece representada polo seu número de establo, de modo que se pode visualizar a rapidez de entrada de cada fila á sala de muxido, o tempo que transcorre entre esta entrada e o inicio do muxido (Mux) –tempo dedicado á preparación e ao apoio–, a produción de cada vaca e o seu tempo e a súa velocidade de muxido. O paralelismo nos trazos permítenos estudar se existe unha constancia na preparación das vacas, se se respecta o tempo de baixada do leite e cantos muxidores están a realizar a posta de tetoeiras. Tras acabar o muxido e retirada a unidade, só cabe realizar o selado de tetos. Optar pola revisión de cuarteiróns, o despunte de tetos e a recolocación de unidades de muxido é unha práctica nefasta que ten lugar en moitas ganderías. En definitiva, trátase da falta total de confianza no muxido por parte dunha persoa que realizou unha preparación precaria de tetos.

A aplicación dun produto comercial de selado de tetos posmuxido ten por misión lavar os restos de leite que quedan adheridos á pel do teto e que son un excelente medio de cultivo para os microorganismos, ademais de hidratar e suavizar a pel do teto. Estes produtos experimentaron un gran desenvolvemento tecnolóxico e de innovación e atópanse no mercado produtos que mesmo son aptos para o emprego premuxido e posmuxido. O emprego destes produtos de consistencia máis líquida permite inundar por capilaridade o interior da canle do teto e a limpeza dos tetos máis lesionados con hiperqueratose.

No seguinte gráfico, o computador recolle todo o que ocorre no transcurso do muxido nunha sala en espiña de peixe con 7x2 puntos de muxido, onde 2 muxidores traballan nunha rutina secuencial de preparación para o muxido. Na parte inferior o reloxo mostra unha escala de 5 minutos.

CONCLUSIÓNS O obxectivo dun muxido eficiente é estandarizar o muxido vaca a vaca mediante a optimización de rutinas que eviten a exposición innecesaria do teto ao baleiro e os sobremuxidos. O emprego de produtos de limpeza, hixiene e desinfección de tetos para o muxido axuda a desencadear o reflexo de baixada do leite, a reducir os tempos de muxido e a diminuír a porcentaxe de novas infeccións intramamarias.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_dossier_mamite_sobremuxido.indd 70

20/06/2015 11:38

RAÚL RODRÍGUEZ SAT Proída (Marco de Álvare, A Pastoriza)

Vacas en ordeño: 90 Animales en total: 160

“CONTROLAR LA CETOSIS SUPONDRÍA MÁS TRANQUILIDAD, MENOS PÉRDIDAS Y, SOBRE TODO, MÁS TIEMPO”

¿Cómo hacen el manejo desde el secado hasta el siguiente pico de lactación? Aquí las vacas se secan con una media de 66 días antes del parto. A continuación las pasamos a unas instalaciones antiguas que, la verdad, es una área de mejora pendiente. Tenemos un lote de posparto en el cual les controlamos la temperatura, la cetona y las producciones durante unos 20 días. Después, cuidarlas lo mejor posible para conseguir el pico de lactación más alto que se pueda. ¿Cuáles son los principales retos sanitarios a los que se enfrentan en lo referente a la producción de leche? Los retos sanitarios podemos decir que son todos, desde controlar enfermedades relacionadas con ADS, con saneamiento… hasta las diferentes patologías, como mamitis, cetosis y todo lo relacionado con eso. ¿Considera la cetosis un problema de fondo de todos los demás? Aquí lo que más nos preocupa son otras patologías que puedan ser causantes de la cetosis, aunque se

cuenta con ella en vacas gordas y, sobre todo, en vacas con intervalos entre partos altos. ¿Han desarrollado algún programa de monitorización para evaluar el porcentaje de vacas afectadas por cetosis en el posparto? Las controlamos con sangre y también con tiras de orina en el lote de posparto todos los días durante, por lo menos, un mes. ¿Cómo valoraría las consecuencias de la cetosis en su explotación desde el punto de vista económico? Las consecuencias son negativas. Hay que tener en cuenta que es una enfermedad y, por lo tanto, genera pérdidas económicas, de tiempo y demás. ¿Qué supondría para su ganadería tener controlada la cetosis? Habría mucha más tranquilidad, menos pérdidas y, sobre todo, más tiempo. Las pérdidas económicas no las tenemos evaluadas exactamente, pero sí son considerables si hay algún caso.

ESPACIO CETOSIS. TODO LO QUE HAY QUE SABER

THE

espaciocetosis.com

MANUEL LIZ LÓPEZ

Servicios Veterinarios da Pontenova SLP (Servepo SLP)

“CONSIDERO LA CETOSIS COMO UN PROBLEMA QUE, SI NO DETECTAS LOS OTROS ANTES, LO VAS A VER AL FINAL” ¿Cuáles son las recomendaciones de manejo en el período desde el secado al siguiente pico de lactación? Las granjas son todas distintas. Si hablamos concretamente de esta explotación [SAT Proída], lo que recomendamos en el secado es que tengan mucho espacio y muy poco estrés, que puedan ser vigiladas constantemente. Respecto del estrés, aquí es muy frecuente sacar las vacas fuera, por lo que hay que tener en cuenta el estrés ocasionado por moscas o parásitos, que a veces se olvida. ¿Cuáles son los principales retos sanitarios a los que se enfrentan sus explotaciones en lo referente a la producción de leche? Cada explotación es distinta, pero los retos sanitarios son siempre los mismos. Habría que bajar el número de enfermedades y también monitorizar esas enfermedades porque a cero nunca las podemos reducir, pero habría que detectarlas rápidamente para actuar rápidamente y establecer también áreas de mejora en función de los valores que obtengamos en esa monitorización. ¿Considera la cetosis un problema de fondo con respecto a las demás enfermedades? Considero la cetosis como un problema que, si no detectas los otros antes, lo vas a ver al final. La

cetosis también puede ser primaria, eso ya es más frecuente en graves errores de alimentación, en vacas que engordan mucho, problemas de engrasamiento del hígado…, pero la cetosis siempre aparece al final. Considero que es un síntoma que está presente en prácticamente el 100 % de las otras enfermedades: vacas cojas, mamitis, metritis, estómagos... A veces es causa pero casi siempre está al final de cualquiera de todas estas enfermedades. ¿Ha desarrollado algún programa de monitorización para evaluar el porcentaje de vacas afectadas por cetosis en el posparto en las ganaderías en las que trabaja? Sí, tenemos implantados programas de monitorización en varias. En esta concretamente [SAT Proída] lo llevamos haciendo 4 años. El primer año y medio lo hicimos en sangre, midiendo betahidroxibutirato; luego, durante 15 meses, lo hicimos en leche y siempre, diariamente, lo hacemos en tiras de orina, que quizás no tienen la sensibilidad más adecuada pero dan muy buena información cogiéndole el tranquillo y haciéndolo todos los días, y es muy barato. ¿De qué porcentaje de vacas estamos hablando? En el año 2014, en esta explotación el porcentaje de cetosis fue muy bajo. Cuando miramos en leche, en 15 meses, sobre el 10 %, que es bastante bajo. Pero, luego, cuando miramos las fichas individuales de cada animal, realmente descubrimos que vacas con sólo acetona teníamos en total 6 casos, un 5 % aproximadamente. ¿Y en las otras granjas? Es superior, bastante superior. La diferencia es que aquí hay un control en el posparto muy bueno y durante muchos días de las patologías, así que, cuando encuentras la patología a tiempo, posiblemente la cetonemia declarada no aparezca, por eso no te das cuenta ni de que la hay, incluso mirando la subclínica. En este establo se miran las

“The Vital 90™ Days” es el periodo crítico que abarca desde dos meses antes hasta un mes después del parto. Del éxito de la transición durante “The Vital 90™ Days” dependerá la capacidad de la vaca para afrontar las demás fases de la lactación.

AFRIGA117_publirreportaxe_elanco_galego.indd 71

producciones diariamente, entonces salta la alarma en la producción y, al saltar la alarma, inmediatamente se detecta en el animal la metritis, la mamitis, el estómago desplazado… Intentamos tener controlada la enfermedad que va a provocar la cetonemia para poder tratarla a tiempo. De todas formas, si hay muchos casos estamos ante un problema y ahí es donde hay que buscar en las vacas secas y corregir algún problema que seguramente está habiendo. Concretamente, esta es una área de mejora que tenemos que establecer; lo sabemos y estamos peleando con ello. ¿Utiliza algún tratamiento específico para controlar la cetosis? Sí, para controlar la cetosis hacemos tratamientos diana, si se puede decir así, en el sentido de que, cuando miramos el listado de las vacas que van a parir, fijamos un corte de 450 días, por ejemplo, y con las vacas que vayan a hacer un intervalo entre partos superior a eso o que se sequen con una condición corporal superior a 3,75 hacemos un tratamiento con bolos de monensina en este caso y, en cualquier caso, sabemos que estamos ante una vaca problemática. Podemos usar otro tipo de sustancias, coleréticos, colagogos… que nos pueden ayudar a aliviar un poco esa situación, que ya sabemos que tiene más posibilidades de traer patologías. Desde el punto de vista profesional, ¿cómo le afectaría que el problema de la cetosis estuviera controlado? Es un tema controvertido. Entiendo que me afectaría muy positivamente porque cada céntimo que gane más el ganadero yo creo que es un céntimo que puede dar a ganar en parte al veterinario. Tenemos muchas otras áreas de trabajo que afrontar y no las estamos afrontando porque las patologías que aparecen no nos lo permiten, de momento. Pero siempre es positivo, todo lo que sea para mejorar el ganadero va a mejorar nuestro sector en general.

Elanco, Keto-test, The Vital 90 y la barra diagonal son marcas registradas propiedad de Eli Lilly and Company, sus filiales o afiliados, o bien autorizadas por ellos. © 2015 Elanco Animal Health. ESDRYKTO00037.

20/06/2015 11:39

manexo

TER OU NON VACAS CON CORNOS? CONSIDERACIÓNS SOBRE O BENESTAR ANIMAL

Neste artigo pretendemos orientar sobre cales serían as boas prácticas centradas en benestar animal se se decide manter o gando con cornos ou cando se opta por facer o desmouchado ou o descornado. Costa, B. G.1; Pedernera. C.2, Iglesias, C. 3, Blanco-Penedo, I.2 1 Facultade de Medicina Veterinaria e Zootecnia - Universidade de São Paulo 2 Subprograma de Benestar Animal. Institut de Recerca i Tecnologia Agroalimentàries (IRTA) 3 Granxa EVAM. Institut de Recerca i Tecnologia Agroalimentàries (IRTA)

En Europa o 81,5 % do vacún de leite non ten cornos (ALCASDE, 2009). Comunmente moitos gandeiros mencionan que o gando sen cornos se manexa con máis facilidade e se evitan accidentes por feridas entre os animais ou mesmo entre o persoal que manexa e moxe o gando, pero, doutra banda, eliminar unha característica natural dos animais pode ser cuestionable dende o punto de vista ético. Ademais, se o descornado ou desmouchado se realiza de forma incorrecta xérase dor no animal, o que lle afecta ao seu benestar, e non se consegue evitar o crecemento dos cornos. COMO DECIDIR MANTER OU NON OS ANIMAIS CON CORNOS? Hai gandeiros que manteñen os cornos no gando vacún de leite porque na súa opinión, aínda que as lesións causadas polos cornos son un punto de preocupación, tamén é un alivio non ter que facer o desmouchado. Segundo as súas experiencias, relatan que o desmouchado é un mo-

mento desagradable, xa que, ao colocar o ferro quente para queimarlles os cornos, os animais o pasan mal: saltan, cabecean e póñense moi nerviosos. Esta é unha cuestión importante que retrata como os gandeiros consideran que é un procedemento doloroso para os xatos, pero a dor pode ser facilmente eliminada co uso de anestesia e analxesia en conxunto, veremos máis adiante. Para decidir ter ou non animais con cornos nunha granxa é necesario avaliar as vantaxes e desvantaxes de cada opción: os custos directos e indirectos, a dor ou o estrés que sofren os animais ao realizar o desmouchado ou o descornado cirúrxico, os tratamentos veterinarios por lesións causadas por cornos, riscos de manexo para o persoal e posibles danos das instalacións, ademais de avaliar se as instalacións e condicións de transporte son adecuadas ou non para animais con cornos. Por unha banda, conservar os cornos nos animais, que son unha característica natural, permite a expresión completa do seu comportamento de defensa e ataque e evita o sufrimento do desmouchado ou descornado, pero, pola outra, deixalos con cornos no rabaño pode significar un aumento de lesións superficiais ou profundas, do nivel de estrés ao manexalos e do risco de sufrir accidentes para o gandeiro ou para calquera persoa que necesite manexar o

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_manexo_cornos_galego_02.indd 72

23/06/2015 23:29

manexo

gando. Tamén se debe considerar a posible necesidade de suxeitar animais máis temperamentais ao realizar o descornado, que é unha intervención invasiva e cruenta. Por exemplo, é importante considerar que o comportamento dos animais nos patios está influenciado pola xerarquía. Individuos de baixa xerarquía adoitan tratar de evitar os animais dominantes. Estes últimos poden virarse e atacar os animais subordinados e como o animal derrotado escapa pode atropelar o persoal que manexa os animais (Stafford, 2005). CAL É A FUNCIÓN DOS CORNOS NO GANDO? Comprender a función dos cornos e como os bovinos actúan socialmente é moi importante para o deseño das instalacións e o establecemento dun manexo racional de acordo coas características do rabaño e da granxa. Algunhas das funcións dos cornos en condicións naturais son a defensa contra depredadores, competición por recursos, protección materna a xatos, autoaseo e trazo sexual nos machos (Estes, 1991; Taschke, 1995). OS CORNOS NO GANDO POTENCIAN A AGRESIVIDADE OU DOMINANCIA NO RABAÑO? Os bovinos son animais sociais que viven naturalmente en grupos. A presenza de cornos pode afectar cualitativamente e cuantitativamente ás interaccións e relacións sociais (Irrgang, 2012). Por exemplo, a presenza de cornos fai posible que durante unha pelexa os animais permanezan dalgunha maneira enganchados, o que permite que se exerza unha forza impulso, mentres que as vacas sen cornos teñen que exercer unha forza proveniente da musculatura do pescozo e ombreiros, sufrindo impactos directos por interaccións cabeza-cabeza (Sambraus, 1978). O comportamento social do vacún está influenciado por varios factores xenericamente agrupados en dous grandes grupos: os xenéticos (raza do individuo) e os ambientais (manexo e as instalacións) [Knut e Færevik, 2003]. O manexo e as instalacións teñen un efecto importante no comportamento, sobre todo no ámbito da competencia por: - número de prazas para deitarse - número de prazas no comedeiro - número e tamaño dos bebedoiros - dispoñibilidade de espazo Tamén hai que considerar a composición do grupo e o tamaño deste, así como a experiencia social previa dos animais, tanto a temperá, é dicir, de xatos, como as posibles reagrupacións cando xa son animais adultos. Por exemplo, a dispoñibilidade de espazo está influenciada polo espazo ou pola distancia individual, que é aquela que o animal establece como segura entre el mesmo e o resto dos animais (Wilson, 1975). Esta distancia, que se coñece como distancia de fuga, depende dos lazos sociais e das relacións de dominancia entre eles. Os animais con cornos teñen un espazo individual ou distancia de fuga maior que os animais sen cornos (Irrgang, 2012). Por tanto, os animais sen cornos poden ser máis adecuados que os animais con cornos se se pretende reducir o estrés social. A raza tamén parece ter un efecto importante na definición deste espazo individual (Stricklin, 1983).

DEMOSTROUSE QUE A UTILIZACIÓN DE SEDACIÓN, ANESTESIA LOCAL E ANALXESIA EN CONXUNTO SON FUNDAMENTAIS PARA O BENESTAR DOS XATOS DESPOIS DO DESMOUCHADO

Mentres a agresividade vén definida polo temperamento de cada individuo, a dominancia en grupos de animais sociais pode basearse nas asimetrías que son importantes para as interaccións agonistas entre os animais (como a masa corporal) ou noutros sinais “convencionais” (como a idade). Por exemplo, as vacas maiores, mesmo con poucas habilidades de loita, son respectadas (Sárová et al., 2013). As relacións de dominancia establécense mediante interaccións agresivas que poden consistir en pelexas propiamente ditas ou en comportamentos moito máis sutís, tales como o desprazamento dun animal por outro sen contacto físico. No pasteiro estas interaccións sutís poden ser máis frecuentes en vacas con cornos, mentres que as interaccións agresivas poden ocorrer máis en vacas sen cornos (Graf, 1974). Isto pode explicarse a través de experiencias negativas previas con outras vacas que teñen cornos, por exemplo, algunha pelexa que fai que as vacas con cornos sexan máis respectadas no rabaño. A presenza de cornos en vacún non parece ter un efecto determinante sobre a xerarquía dos animais porque aparentemente a combinación co tamaño corporal é máis importante (Bouissou, 1972) e a idade é un dos factores determinantes do rango xerárquico. Unha vez establecidas, as relacións xerárquicas son bastante constantes (Graf, 1974). COMO A DOMINANCIA E A XERARQUÍA PODEN AFECTARLLE AO MEU RABAÑO? Cando as dominancias no rabaño están moi marcadas, existe estrés social no rabaño e modificacións no daily budget dos animais. O daily budget de 24 horas representa a resposta neta dun animal ao seu espazo, é dicir, o tempo dedicado a cada actividade diaria: a vaca dedica 3-5 horas para comer; está deitada 12-14 h; 2-3 horas emprégaas para interaccións sociais; ruminación 7-10 h, bebe 30 minutos e está fóra do establo (muxidos, traslados...) aproximadamente 2,5-3,5 h. As desviacións das rutinas de comportamento animal, vacas que esperan a que as dominantes coman ou a que exista algunha praza libre para deitarse, representan desviacións do seu comportamento natural. Hoxe en día, estas desviacións son a base para estimar o rendemento e a perda económica cando sucede que as estratexias de manexo son deficientes (Grant, 2003). Cando nun rabaño os animais máis dominantes son tamén os máis produtores, isto estanos indicando un problema de competencia entre eles. Será necesario revisar se a infraestrutura do establo é apropiada e se hai suficiente auga, alimento e zona de descanso para todos. AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_manexo_cornos_02.indd 73

19/06/2015 19:11

manexo

O rango social pódelle afectar indirectamente á produción ao incrementar a incidencia dalgunhas enfermidades que diminúen o rendemento técnico. Galindo e Broom (2000) estudaron a relación entre o comportamento social de vacas leiteiras e a ocorrencia de laminite en tres rabaños, e descubriron que as vacas de baixo rango social, calculado de acordo ao índice de desprazamento, permaneceron menos tempo deitadas e máis tempo de pé nos corredores e que, ao incrementarse o tempo total que permanecían paradas, se incrementou tamén o número de casos de laminites. COMO MANEXAR ANIMAIS CON CORNOS? Un bo manexo é a peza fundamental para que o número de lesións sexa menor. Para manter animais con cornos na granxa hai que considerar as necesidades físicas dos animais ao deseñar as instalacións (táboa 1). Durante as avaliacións de comportamentos sociais e lesións en 35 rabaños de gando criados en estabulación libre (Menke et al., 1999), non atoparon un alto número de feridas nos animais, polo que concluíron que un bo manexo é importante para a redución de lesións. Algunhas instalacións non deseñadas para vacas con cornos esíxenlles unha adaptación a espazos menores, o cal lles pode causar danos e tensións. Os animais con cornos necesitan espazos maiores no comedeiro ou bebedoiro que os animais sen cornos (Fernández Rodríguez et al., 2013). Para o gando en sistemas máis intensivos a presenza de cornos fai máis necesario contar co número suficiente de prazas, que permitan unha boa mobilidade tanto para deitarse como para levantarse, e cunha densidade animal que lles permita camiñar libremente, sen o risco de lesionar a outros animais, tanto en estabulacións libres coma nos corredores ou na sala de muxido. Se as instalacións non están ben deseñadas, existe o risco de dano e un consecuente aumento nos custos de mantemento. Pero, por riba de todo, o máis importante é avaliar os indicadores baseados nos animais. Aínda que as dimensións das instalacións sexan correctas, pode ser que os animais non poidan camiñar libremente ou que presenten moitas lesións (adoitan ser lineais ou en forma de punta, superficiais ou profundas nos lados do animal, no ubre ou no cuarto traseiro) causadas por cornos e, por tanto, é necesario reavaliar os espazos da granxa. A reagrupación de animais debe ocorrer só cando realmente é necesaria porque a introdución de novos animais ao grupo con frecuencia xera un período de restablecemento de xerarquías e, por tanto, un aumento de comportamentos agonísticos, que poden resultar na ocorrencia de graves lesións cando hai vacas con cornos no rabaño. Tamén é moi importante ter en conta a seguridade dos traballadores. Algúns animais non agresivos poden causar lesións por accidente sen ter intención de facelo. Durante os procedementos rutineiros de manexo, vacinación ou tratamentos veterinarios os traballadores deben facer un manexo suave, sen berros ou violencia para que os animais non se poñan nerviosos. Tamén deben estar protexidos por barreiras que sexan resistentes.

OS ANIMAIS SEN CORNOS PODEN SER MÁIS ADECUADOS QUE OS ANIMAIS CON CORNOS SE SE PRETENDE REDUCIR O ESTRÉS SOCIAL

Táboa 1. Instalacións. Medidas recomendadas (adaptado de Irrgang, 2012) Espazo de comedeiro

Ancho do corredor detrás do comedeiro

Animal/comedeiro

75-100 cm

3,5-5 m

1-1,2

Animal/bebedeiro

Ancho de corredores

Lonxitude da praza

10-20

3,5-4 m

3,0 m

Para o movemento dos animais débese considerar a distancia de fuga de cada animal (figura 1) e lembrar que nos animais con cornos, esta é maior. De maneira tranquila e acougada o persoal debe aproximarse aos animais por unha banda ou de fronte, pero nunca por detrás porque o animal non o pode ver, como se ilustra na figura 1. Achegándose pola fronte do punto de equilibrio, o animal cambiará o sentido de movemento e irá cara a atrás. Por iso é importante manterse na posición correcta (rexión B da figura 1) para que o gando camiñe cara a adiante. Figura 1. Posicións consideradas polo persoal para o movemento de animais de maneira calma, segura e eficaz (adaptado de Grandin, 2010 en Pañuela et al., 2011)

O persoal debe actuar de maneira firme establecendo dende o principio quen é o líder pero sen a necesidade de agresións. Agredir os animais é un factor que xera moito estrés, medo e, por tanto, movementos moi rápidos e inesperados no vacún. Estas son as situacións onde se aumenta a incidencia de accidentes e lesións noutros animais ou no persoal e que pode ser agravada pola presenza de cornos. Goldblum et al. (1997) atoparon lesións oculares en gandeiros causadas por cornos de vacas leiteiras. A maioría das lesións supuñan unha discapacidade severa e permanente. A PRESENZA DE CORNOS NOUTRAS PRÁCTICAS DE MANEXO Ademais do deseño das instalacións e do manexo, o gandeiro deberá garantir o benestar dos animais dende a granxa ata o matadoiro. É importante considerar o transporte deste tipo de animais. A carga-descarga e a forma de agrupar os animais dentro do vehículo poden representar unha ameaza para a integridade do gando, xa que en razas con cornos longos se atoparon hemorraxias musculares internas (Minka e Ayo, 2007). Os medios de transporte deben dispor de bo espazo e a condución do camión debe ser realizada por persoal adestrado para transportar animais buscando sempre autoestradas en bo estado de conservación.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_manexo_cornos_02.indd 74

19/06/2015 19:11

spain_rumi.indd 75

20/06/2015 10:29

manexo

Durante o reagrupamento de animais en matadoiros a presenza dos cornos tamén pode ser un factor que cause lesións nos animais xerando dor, estrés e diminucións na calidade de carne pola presenza de hemorraxias internas. En matadoiros onde o box de atordamento é precario, o disparo no lugar correcto pode ser difícil pola presenza dos cornos, o que afecta ao éxito do atordamento e, por tanto, ao benestar animal e á seguridade do traballador. DESMOUCHADO E DESCORNADO: QUE TRATAMENTOS EXISTEN E QUE PROBLEMAS DEBEMOS EVITAR? Como alternativa a manter vacas con cornos, moitos gandeiros optan por quitar os cornos por medio do desmouchado ou do descornado. Algunhas granxas con gando con cornos optan por quitar só as puntas dos cornos para evitar problemas de danos a outros animais ou ás instalacións. O desmouchado é unha práctica relativamente frecuente en explotacións de vacún de leite e ten o obxectivo de evitar o crecemento dos cornos en xatos de ata 2 meses de idade. O descornado é unha cirurxía no gando novo ou adulto con cornos desenvolvidos realizada por motivos estéticos, trauma nos cornos ou pola ocorrencia previa de problemas de agresividade ou destrución das instalacións, sendo un procedemento estresante para o gando. De acordo coas conclusións do proxecto ALCASDE (2009), que avaliou as prácticas e alternativas ao desmouchado en Europa, os gandeiros prefiren o desmouchado ao descornado, porque o primeiro se trata dun método máis rápido que se realiza en xatos e o segundo consiste nunha cirurxía destinada a animais maiores con cornos desenvolvidos e é realizada por un veterinario. Os dous procedementos, desmouchado e descornado, son moi dolorosos e lle afectan ao benestar dos animais se non se realizan correctamente. A táboa 2 (na páxina seguinte) indica algunhas características de cada procedemento. COMO FACER UN BO DESMOUCHADO E DESCORNADO? O desmouchado pode facerse mediante cauterización ou mediante a aplicación dunha substancia cáustica e debe realizarse durante os primeiros dous meses de vida dos xatos (Vickers et al., 2005) cando os botóns dos cornos teñen

entre 5 e 10 mm de lonxitude (Mainau et al., 2012) e os xatos aínda están en establos individuais. A idade de dúas a catro semanas de vida é unha idade óptima para o desmouchado sempre e cando o botón do corno se aprecie ben. O gandeiro é a persoa que comunmente o fai (ALCASDE, 2009) e a utilización de pasta cáustica é o método máis utilizado no sur e leste europeo (ALCASDE, 2009). O desmouchado é un dos primeiros procedementos altamente dolorosos que sofre o xato. Estudos comproban que os xatos teñen capacidade cognitiva, quedan tristes e apáticos despois de procedementos dolorosos e tamén poden asociar lugares e persoas a situacións estresantes (Passilé et al., 1996; Naeve et al., 2014) prexudicando unha boa relación humano-animal a curto e longo prazo. Por tanto, durante a cauterización ou a aplicación de pasta cáustica é esencial un bo control da dor coa utilización de anestesia local e analxesia. En estudos onde se determinaron os niveis de cortisol (indicador de estrés) demostrouse que a utilización de sedación, anestesia local e analxesia en conxunto son fundamentais para o benestar dos xatos despois do desmouchado (Stafford e Mellor, 2005). Con todo, só un 20 % destes reciben algunha medicación durante o desmouchado en Europa (ALCASDE, 2009). Utilizar só anestesia local durante o desmouchado non é efectivo para o control de dor. Unha adecuada contención química con xilacina é necesaria para que durante o procedemento tanto o xato coma o persoal non sufran danos adicionais noutras partes do corpo, como queimaduras na pel, nos ollos ou nas orellas (figura 2). Lidocaína ou bupivacaína como anestesia local e ketoprofeno como analxésico son altamente efectivos cando son utilizados en conxunto (Falkner e Weary, 2000). Hai que considerar a posibilidade de prolongar o tratamento analxésico con ketoprofeno porque dentro das primeiras 48 horas a dor pode estar presente (Mainau et al., 2012). Un control adecuado da dor garante o benestar animal durante e despois do desmouchado. Figura 2. Desmouchado en xatos contidos quimicamente por xilacina. A imaxe da dereita ilustra un xato desmouchado con pasta cáustica e a imaxe de abaixo ilustra un xato desmouchado por cauterización

Fotos: UBC - Animal Welfare Program

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_manexo_cornos_02.indd 76

19/06/2015 19:11

MANCHEGO HLM EPIC MANCHEGO TV TL TY EPIC X MAN-OMAN X GOLDWYN

NIETO DE LA CAMPEONA DEL ROYAL Y MADISON, EASTSIDE LEWISDALE GOLD MISSY EX 95 . CAPA CASEINA BB. TRANSMITE TIPO Y LECHE CON EXCELENTES DATOS SECUNDARIOS. FACIL PARTO.

Abuela: EASTSIDE LEWISDALE GOLD MISSY EX95

SNEAKER AL. CE MERIDIAN SNEAKER ET MERIDIAN X ATWOOD X MAC

Nﾂｺ 1 DEL RANKING POR TIPO Y UBRE HIJO DE AL. CE ATWOOD SAMUELA VG89 (3 Aﾃ前S).

Madre: AL.CE ATWOOD SAMUELA VG89

TIMOTHY FANTASY TIMOTHY TV TL TY EUDON X GOLDEN DREAMS X TOYSTORY EL PACK COMPLETO CON PEDIGREE DIFERENTE. TIPO + UBRE + PATAS + CALIDADES DE LECHE + RASGOS DE SALUD = RENTABILIDAD FACIL PARTO. Madre: FANTASY RENATA

SEMENZOO NEXT GENERATION P. N . E u r ﾃｳ p o l i s C / L o n d r e s 2 9 A - 2 8 2 3 2 L A S R O Z A S ( M a d r i d ) - T. 9 1 6 3 7 3 4 7 8 ~ s e m e n z o o @ s e m e n z o o . e s

www.semenzoo.it

pub_semenzoo.indd 77

20/06/2015 11:40

manexo

Foto: Bianca Costa

Cando se utiliza a pasta cáustica é importante non poñer demasiado produto e que o xato non estea en contacto directo con outros xatos. Para evitar un grande estrés en caso de xatos criados en grupo aconséllase manter o contacto visual con outros xatos, pero non o contacto físico. O manexador debe observar constantemente o animal, porque os comportamentos típicos de dor posdesmouchado como rascar a cabeza poden esparexer a pasta por outras áreas coma os ollos ou as orellas, o que dá lugar a graves queimaduras (figura 3).

Figura 3. A frecha indica unha queimadura por pasta cáustica despois do desmouchado

O descornado é unha técnica realizada en animais que xa teñen cornos aparentes: comunmente é realizada por estética ou en animais adultos que presentan algunha característica máis agresiva, ou por causaren danos nas instalacións ou por lesionaren outros animais. É sempre preferible facer desmouchado en xatos que un descornado en adultos. O descornado xera un grande estrés no vacún, ten altos riscos de complicacións poscirúrxicas, como mala cicatrización, hemorraxia ou infeccións graves, como, por exemplo, a sinusite podescornado, que pode ser fatal e esixe un longo tratamento con antibióticos, limpeza e vendaxes. Por tanto, o descornado debe ser evitado sempre que sexa posible. Cando este sexa necesario, sempre debe ser realizado por un veterinario. Para facilitar a execución e para o control de dor é necesaria a contención química, a anestesia local e analxesia. A electroinmobilización non é recomendable

(Carter, 1983). É moi importante considerar un protocolo analxésico de longa duración para que o animal non sinta dor nos días seguintes ao descornado. A cirurxía debe ser realizada nun local limpo, tranquilo, nunha superficie confortable e suave porque, aínda que a contención con xilacina lle permite ao animal estar de pé, sempre hai risco de que caia e quede deitado en superficies duras, o que lle ocasionaría danos nos nervios das patas. É importante considerar que os bovinos teñen mellor sentido do olfacto que as persoas. Identificouse que algúns tipos de sangue e fariña de óso causan comportamentos irritables no vacún. É por iso que o sangue no chan despois de descornado ou a castración pode provocar que o animal se resista a entrar na manga de manexo e á súa posterior inmobilización (Stafford, 2005), por tanto, é moi importante limpar o local despois da cirurxía. COMO SABEMOS QUE O TRATAMENTO ELIXIDO PARA O DESMOUCHADO E DESCORNADO FOI BEN APLICADO? Un adecuado desmouchado ou descornado significa ausencia de dor, unha boa cicatrización e frear o crecemento dos cornos. Para avaliar se o tratamento elixido é o adecuado podemos utilizar indicadores comportamentais baseados no animal como vocalizacións, rascar a cabeza, movementos continuos de orellas e cabeza e inquietude. No entanto, se o persoal non recibiu formación para avaliación de comportamento de xatos, moitas veces non é posible percibir claramente respostas comportamentais á dor nalgúns animais. O uso de antiinflamatorios non esteroidais está recomendado para prolongar a analxesia e para reducir a dor inflamatoria; con todo, os protocolos de analxesia varían moito nos diferentes países de Europa. O descornado no gando asociouse con respostas comportamentais, neuroendocrinas e fisiolóxicas que son indicadores de dor. Se non se xustifica esta práctica, a dor asociada cun procedemento rutineiro podería contribuír a unha percepción pública negativa das prácticas de produción gandeira.

Táboa 2. Comparación entre desmouchado e descornado Desmouchado Indicacións Evitar o crecemento de cornos Idade Ata 2 meses Quen o pode facer? Gandeiro con orientación previa dun veterinario Manexo da dor Contención química + anestesia local + analxesia Tempo 5-15 minutos Facilidade de execución Fácil Vantaxes Facilidade de execución, menor risco de complicacións

Desvantaxes

-Dor prolongada, estrés -Risco de infeccións e lesións -Queimaduras no persoal

Descornado Retirada de cornos deformes ou lesionados, animais agresivos, dano a instalacións, estética >2 meses (cornos en desenvolvemento ou desenvolvidos) Veterinario Contención química + anestesia local + analxesia 30-60 minutos Laboriosa Técnica que permite quitar cornos desenvolvidos - Dor prolongada - Contención prolongada - Estrés - Cirurxía cruenta - Alto risco de complicacións poscirúrxicas - Coidados intensivos despois da cirurxía

Se o manexo da dor non é adecuado pode prexudicar a futura interacción humano-animal

Complicacións

- Cornos mal formados - Mala cicatrización - Lesión nos tecidos circundantes - Risco de infeccións

- Mala cicatrización - Hemorraxias - Infeccións locais - Sinusites - Septicemia - Dor crónica

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_manexo_cornos_galego_02.indd 78

23/06/2015 23:30

Feroes - PlantaMix m e z c l a s p a r a a l i m e nta c i ó n an i ma l PRODUCTOS: ¿QUE HACEMOS? Seleccionamos todos los productos por su calidad, con los que elaboramos las mejores mezclas para cada tipo de ganado.

- Alfalfa - Avena - Festuca

- Raygras - Triticale - Veza

Somo especialistas en ELABORAR MEZCLAS a su medida de TODO TIPO de FORRAJES

Alfalfa

¡NUEVO! Primer productor de PAJA ENRIQUECIDA con MELAZA y PAJA PICADA de PROTEÍNA. la mejor calidad: -

Paja Paja Paja Paja

F0 (< 2 cm) F1 (2 - 4 cm) FC (4 - 8 cm) para camas

EXENTA

Ventajas

DE POLVO Y PIEDRAS

•M ejora las fermentaciones ruminales •M ejora la digestibilidad de la fibra •M ejora la calidad de la leche

Silo

Mexcla Mix

Disponemos de servicio de transporte. Ventas por cargas completas con la posibilidad de combinar productos.

FEROES PLANTAMIX N-122 Km 407. Torrecilla de la Abadesa, Valladolid Telf.:+34 669 933 068 / +34 639 389 735 feroes@feroes.net • plantamix@feroes.net • www.feroes.net

pub_feroes.indd 79

20/06/2015 10:30

manexo

Outra posible alternativa ao descornado inclúe a selección de gando sen cornos dentro dos rabaños e así se evitan a dor e a perda de produción (Spurlock et al., 2013). En conclusión, a decisión de ter vacún con cornos é unha alternativa persoal de cada gandeiro pero, sexa cal sexa a opción elixida, debe facerse pensando, sobre todo, no benestar animal e na seguridade das persoas que traballan na explotación. BIBLIOGRAFÍA ALCASDE (2009). Appendix 26 Final recommendations to DG-SANCO regarding alternatives to dehorning. Study on the improved methods for animal-friendly production, in particular on alternatives to the castration of pigs and on alternatives to the dehorning of cattle. Europe Union.Pg D233-5 ? D233-6. Dispoñible en http://ec.europa.eu/food/animal/welfare/farm/docs/ calves_alcasde_d-2-3-3.pdf. Acceso en 15 abril. 2015. Bøe, K.E., Færevik, G. (2003). Grouping and social preferences in calves, heifers and cows. Applied Animal Behaviour Science 80(3), 175-190. Bouissou. M.F. (1972). Influence of body weight and presence of horns on social rank in domestic cattle. Animal Behaviour 20 (3), 474?477. Carter, P.D., Johnston, N.E., Corner, L.A., Jarrett, R.G. (1983). Observations on the effect of electroimmobilisation on the dehorning of cattle. Australian Veterinary Journal 60, 17-19. Lestes, R.D. (1991). The significance of horns and other male secondary sexual characters in female bovids. Applied Animal Behaviour Science 29, 403-451. Faulkner, P.M., Weary, D.M. (2000) Reducing pain after dehorning in dairy calves. Journal of Dairy Science 83(9), 2037-41. Fernández Rodríguez ME, Cantalapiedra Álvarez, J.J., Branco Penedo, I., Carreira Pérez, X.C., Mariño Allegue, R.A., Méndez Lodos, M., Pereira González, J.M., Pérez Cancio, X., Torres Lavandeira M.L. (2013). Benestar animal e instalacións. Gando Vacún leiteiro. Ed. Xunta de Galicia. Santiago de Compostela. ISBN: 978 84 453 50799. Galindo, F., D. M. Broom. (2000). The relationships between social behaviour of dairy cows and the ocurrence of lameness in three herds. Research in Veterinary Science 69, 75-79. Goldblum, D., Frueh, B., Koerner, F. (1999). Eye inxuries caused by horn cows. Retina 19(4):314-7. Graf, B. (1974). Aktivitäten von enthornten und nicht enthornten Milchkühen auf der Weide. Diploma Thesis, ETH Zúric, Switzerland. Grandin, T. (2010). Auditing animal welfare at slaughter plants. Meat Science 86:56-65. Grant, R.J. (2003) Taking advantage of dairy cow behaviour: cost of ignoring estafe budgets, Cornell Nutr. Conf. Feed Manufac., University Syracuse, NY. Irrgang, N. (2012). Horns in cattle-implications of keeping horned cattle or not. Dissertation zur Erlangung deas akademischen Grades eines Doktors der Agrarwissenschaften 28/09/2012. Universität Kassel. Witzenhausen. Dispoñible en https://kobra.bibliothek.uni-kassel.de/bitstream/urn:nbn:de:he bis:34-2013032142658/3/DissertationNoraIrrgang.pdf. Mainau, E., Amorne, D., Manteiga, X. (2012). Efecto do des-

O DESCORNADO XERA UN GRANDE ESTRÉS NO VACÚN E TEN ALTOS RISCOS DE COMPLICACIÓNS POSCIRÚRXICAS, COMO MALA CICATRIZACIÓN, HEMORRAXIA OU INFECCIÓNS GRAVES

cornado e do desmochado no benestar do gando vacún. Fichas Técnica sobre Benestar de Animais de Granxa. Farm Animal Welfare Education Centre Nº2/ agosto 2012. Dispoñible en http://www.fawec.org/download/fact_sheet_n2_es_descornado_vacuno.pdf. Menke, C., Waiblinger, S., Fölsch, D. W., Wiepkema, P.R. (1999). Social Behaviour and Inxuries of Horned Cows in Loose Housing Systems. Animal Welfare 8 (3), 243-258. Minka, N.S., Ayo, J.Ou. (2007). Effects of loading behaviour and road transport stress on traumatic inxuries in cattle transported by road during the hot-dry season. Livestock Science. Acceso online 4 de abril de 2015. Naeve, H. W., Darvos, R.R., Costa, J. H. C., von Keyserlingk, M. A.G., Weary, D.M. (2014). Pain and Pessimism: Dairy Calves Exhibit Negative Judgement Bias following Hot-Iron Disbudding. PLoS ONE 9(4): e96135. doi: 10.1371/journal. pon.0096135. Passillé, A. M.; Rushen, J., Ladewig, J., Petherick, C. (1996). Dairy calves’ discrimination of people based on previous handling. Journal of Animal Science 74, 969-974. Sambraus, H.H. (1978). Rind. Sozialverhalten. (Cattle. Social Behaviour) en Nutztierethologie. Verlag Paul Parey, Berlin, Germany. pp. 49-72. Sárová, R.; Spinka, M., Stehulová, I., Ceacero, F., Simecková, M., Kotrba, R. (2013). Pay respect to the elders: age, more than body mass, determines dominance in female beef cattle. Animal Behaviour 86, 1315-1323. Spurlock, D.M., Stock, M.L., Coetzee. J.F. (2014). The impact of 3 strategies for incorporating polled genetics into a dairy cattle breeding program on the overall herd genetic merit. Journal of Dairy Science 97, 5265-5274. Stafford, K.J. (2005). Cattle Handling Skills. ThinkSafe. Dispoñible en http://www.acc.co.nz/prd_ext_csmp/groups/external_ip/documents/publications_promotion/wim2_065192.pdf. Acceso 16 de maio 2015. Stafford, K.J., Mellor, D.J. (2005) Dehorning and disbudding distress and its alleviation in calves.Review. The Veterinary Journal 169, 337?349. Stricklin, W.R. (1983). Matrilinear social dominance and spatial relationship among Angus and Hereford. Journal of Dairy Science 57, 1397-1405. Taschke, A.C. (1995). Ethologische, physiologische und histologische Untersuchungen zur Schmerzbelastung der Rinder bei der Enthornung (behavioural, physiological and histological investigations of pain in cattle during dehorning). PhD Dissertation University of Zúric, Switzerland. Wilson, E.Ou. (1975). Sociobiology: The new synthesis, Belknap, Cambridge MA. pp, 698.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_manexo_cornos_02.indd 80

19/06/2015 19:11

pub_agita.indd 81

21/06/2015 15:05

sanidade

SON OS TRAUMATISMOS NO SISTEMA LOCOMOTOR UNHA CAUSA EMERXENTE DE DESVELLE NAS EXPLOTACIÓNS INTENSIVAS DE GANDO VACÚN DE APTITUDE LÁCTEA? Dado o aumento na sinistralidade dos traumatismos do sistema locomotor observado nos animais destas granxas, este traballo pretende chamar a atención dos profesionais do sector cara a estas patoloxías, cada vez máis presentes nos nosos rabaños leiteiros. Rodríguez Lago, J.M.1 e Sierra Toral, Ana2 1 Veterinario perito taxador colaborador con Agroseguro, S.A. e profesor asociado da Facultade de Veterinaria de León (Universidade de León) 2 Doutora en Veterinaria, técnica veterinaria na Sección de Sanidade e Produción Animal de Palencia (Xunta de Castela e León)

que tentar diminuír as perdas nun rabaño leiteiro e, deste modo, contribuír a mellorar os resultados económicos destas granxas.

INTRODUCIÓN E OBXECTIVOS A idea xeral que se desprende dos traballos que estudan este tema é que as principais causas de desvelle nas explotacións intensivas de gando vacún de aptitude láctea son baixa fertilidade, baixa produción, mamite, problemas do sistema locomotor, desprazamento de abomaso, pneumonías etc. Por tanto, este traballo, a través da casuística dos animais sinistrados, pretende focalizar a atención cara aos motivos principais de desvelle observados neste tipo de explotacións, coa esperanza de dispoñer de máis ferramentas coas AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_sanidade_traumatismos.indd 82

20/06/2015 10:37

sanidade

ESTE ESTUDO REALIZOUSE A PARTIR DE 3.307 PERITAXES DE FEMIAS DE RAZA FRISONA DE PRODUCIÓN LÁCTEA MEDIA-ALTA, SINISTRADAS DURANTE OS ANOS 2011, 2012, 2013 E 2014

MATERIAL E MÉTODOS O estudo levouse a cabo en 119 explotacións intensivas de gando vacún de aptitude láctea da provincia de León, na zona noroeste de España. Todas as granxas están con pólizas do Seguro Agrario Combinado na modalidade da liña denominada Seguro de Explotación de Gando Vacún Reprodutor e Recría (liña 102) xestionada pola Agrupación Española de Entidades Aseguradoras dos Seguros Agrarios Combinados, S.A. (Agroseguro). Este estudo realizouse a partir de 3.307 peritaxes de femias de raza frisona de produción láctea media-alta, sinistradas durante os anos 2011, 2012, 2013 e 2014. O número total de animais destas explotacións é de 20.246, cun tamaño medio de 170 animais totais/explotación, oscilando entre 42 e 982 animais coa seguinte proporción do tamaño de rabaños: de 1 a 50 animais, o 11,19 %; de 50 a 100, o 21,64 %; de 100 a 200, o 36,56 %; de 200 a 300 animais, o 20,89 %, e de máis de 300 animais, o 9,70 %.

TRABALLO deriva de • Liña 102 – EXPLOTACIÓN DE GANDO VACÚN REPRODUTOR E RECRÍA • PERITAXES DE ANIMAIS SINISTRADOS CUBERTOS POLA PÓLIZA DO SEGURO PECUARIO

Nas explotacións a cantidade media de leite por vaca e ano é de 9.912,5 kg, cifra que oscila entre 9.150 kg e 10.675 kg en lactacións normalizadas a 305 días (datos obtidos a partir daquelas granxas incluídas no programa de control oficial leiteiro. As restantes son manexadas con medios de produción, alimentación e obxectivos similares).

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_sanidade_traumatismos.indd 83

23/06/2015 14:05

sanidade

ESTE TRABALLO PRETENDE FOCALIZAR A ATENCIÓN CARA AOS MOTIVOS PRINCIPAIS DE DESVELLE OBSERVADOS NAS EXPLOTACIÓNS LÁCTEAS, COA ESPERANZA DE PODER CONTRIBUÍR A MELLORAR OS SEUS RESULTADOS ECONÓMICOS

64,71 %

Patios de cama quente Os rabaños son de réxime intensivo con sistema de estabulación permanente e deles o 64,71 % ten patio de cama quente, mentres que un 35,29 % do total de explotacións ten cubículos. No momento da peritaxe recóllese toda a información da explotación á que pertence o animal, así como os datos da res sinistrada (raza, idade, identificación etc.). Realízanse a exploración (no caso de tratarse de animais vivos) e a necropsia (no caso de animais mortos) e rexístranse entón todos os datos tomados, o que nos vai permitir identificar o tipo de sinistro e a súa cualificación.

35,29 %

Cubículos RESULTADOS E DISCUSIÓN Os resultados obtidos no noso estudo poñen de manifesto que a principal causa de sinistros nestes rabaños se debeu a traumatismos no sistema locomotor: ano 2011 (19,69 %), ano 2012 (23,58 %), ano 2013 (21,64 %) e ano 2014 (22,20 %). As 3.298 causas de sinistro cualificadas, peritadas e rexistradas proporcionáronnos datos para coñecer cantos casos de cada tipo nos atopamos durante os anos nos que se levou a cabo o presente estudo (2011, 2012, 2013 e 2014) e observouse que a primeira causa de sinistralidade susceptible de indemnización nos animais peritados foron “os traumatismos do sistema locomotor”, cun total de 718 femias bovinas refugadas nos catro últimos anos (media interanual do 21,77 %).

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_sanidade_traumatismos.indd 84

20/06/2015 10:37

pub_agroseguro.indd 85

20/06/2015 10:41

sanidade

OS RABAÑOS SON DE RÉXIME INTENSIVO CON SISTEMA DE ESTABULACIÓN PERMANENTE: EN PATIOS CON CAMA DE PALLA UN 64,71 %, OU EN CUBÍCULOS O 35,29 % DO TOTAL DE EXPLOTACIÓNS Se abordamos a discusión destes resultados, o primeiro que debemos ter en conta, tal como vimos sinalando, é que este traballo deriva das peritaxes realizadas nos animais sinistrados de granxas que teñen contratada a póliza do seguro pecuario de explotación de gando de vacún de leite e, por tanto, os casos están limitados polas garantías recollidas no contrato de devandito seguro. Lesión na articulación coxofemoral dereita

Lesión na articulación femorotibiorrotuliana esquerda e dereita respectivamente

Neste sentido, a maioría dos autores consultados, Bascom & Young (1998), Gröhn et al. (1998), Whiaker et al. (2000), Vitela et al. (2004) e Pinedo et al. (2010), presentan os problemas de fertilidade e da baixa produción como dúas das causas principais de desvelle nos rabaños leiteiros, por diante de pneumonías, mamites, problemas dixestivos, partos e complicacións, desprazamentos de abomaso, traumatismos do sistema locomotor etc. Aínda así, non se recollen esas dúas causas de refugallo (problemas de fertilidade e baixa produción) no presente estudo, ao non seren tidas en conta nas garantías cubertas pola póliza do seguro. Con todo, os resultados mostran os traumatismos do sistema locomotor como causa principal de desvelle involuntario nos rabaños do noso estudo e parécennos suficientemente salientables como para presentalos e tentar estudar que tipos de lesións no sistema locomotor destes animais son as máis habituais e cales poderían ser as causas dos feitos observados. Así, debemos sinalar que os problemas da exploración que vimos observando máis frecuentemente son as parálises traumáticas do terzo posterior a consecuencia de: 1. Lesións nas articulacións: principalmente na coxofemoral e a femorotibiorrotuliana, que adoitan cursar como subluxacións (con inflamación local, dor, incapacidade motora e/ou claudicación). En menor medida, obsérvanse tamén lesións articulares de tarso, luxación sacroilíaca etc.

2. Lesións músculo-tendinosas: neste caso atopámonos con frecuencia lesións nos músculos adutores con hiperabdución non fisiolóxica (o que coloquialmente se denomina “vaca aberta”), lesións do músculo peroneo (con hiperextensión do tarso) e a rotura do tendón de Aquiles e/ou os músculos gastrocnemios.

Lesión de músculos adutores con hiperabdución (“vaca aberta”)

Lesión de músculos gastrocnemios

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_sanidade_traumatismos.indd 86

20/06/2015 10:38

pub_impex_europa.indd 87

20/06/2015 10:42

sanidade

NO MOMENTO DA PERITAXE RECÓLLESE TODA A INFORMACIÓN DA EXPLOTACIÓN Á QUE PERTENCE O ANIMAL, ASÍ COMO OS DATOS DA RES SINISTRADA (RAZA, IDADE, IDENTIFICACIÓN ETC.)

3. Lesións nerviosas con parálise: afectan aos nervios obturador, isquiático, tibial, peroneo e aos nervios que percorren a raque, principalmente na zona torácica e lumbar.

Resulta curioso que, ao longo dos anos nos que se levou a cabo este estudo, á vez que vimos comprobando este aumento de traumatismos no sistema locomotor nos animais destas granxas, vimos como en moitas delas se abordaron reformas nas súas instalacións ou nos seus sistemas de manexo para responder: 1. Á estreita marxe de beneficios que existiu nestes últimos anos (cunhas materias primas moi caras e un prezo do kg de leite moi baixo). 2. A un intento de adaptación ao novo horizonte dun mercado de leite sen cotas lácteas, o que facía necesarias máis vacas na explotación para aumentar o volume de produción.

Por outra banda, debemos sinalar que a casuística de traumatismos no terzo anterior observada no noso estudo é moi inferior, aínda que se diagnosticaron parálises por lesión do nervio supraescapular e do nervio radial ou traumatismos por subluxación-luxación escápulo-umeral etc.

Reformas nas explotacións intensivas de gando vacún de aptitude láctea

Traumatismos no terzo anterior: subluxación-luxación escápulo-umeral

Para os autores deste estudo esta estratexia puido traer como consecuencia a seguinte reflexión: limítase e redúcese o espazo dispoñible por animal.

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_sanidade_traumatismos.indd 88

23/06/2015 23:31

HAZ HISTORIA DE LA BVD UNA SOLUCIÓN ÉPICA

Con Bovela®, finalmente la amenaza de la BVD ha encontrado su rival. Gracias a su innovadora tecnología L2D (vacuna viva con doble deleción), Bovela® asegura la completa protección del ganado contra los genotipos 1 y 2 del virus de la BVD. Con una única dosis, aplicada a cualquier animal mayor de 3 meses de edad y sin tener en cuenta su status reproductivo, protege frente a la BVD durante todo un año, lo que implica que previene el nacimiento de animales PI por infección transplacentaria. Así con Bovela® puedes ayudar a tus clientes a poner fin a la historia de la BVD.

AHORA EN TUS MANOS

Protección épica, de forma sencilla

Bovela® liofilizado y disolvente para suspensión inyectable para bovino. Composición: Cada dosis (2 ml) contiene: BVDV tipo 1 vivo modificado, cepa no citopática KE-9: 104,0 – 106,0 DICC50. BVDV tipo 2 vivo modificado, cepa no citopática NY-93: 104,0 – 106,0 DICC50. Indicaciones: Inmunización activa de bovino - a partir de los 3 meses de edad - a fin de reducir la hipertermia y minimizar la reducción del recuento de leucocitos provocada por el BVDV-1 y BVDV-2 y para reducir la excreción vírica y la viremia causada por el BVDV-2. Inmunización activa de bovino frente a BVDV-1 y BVDV-2, a fin de prevenir el nacimiento de terneros persistentemente infectados causado por la infección transplacentaria. Inicio de la inmunidad: 3 semanas después de la inmunización. Duración de la inmunidad: 1 año. Posología: Primovacunación: Administrar una dosis (2 ml) por vía intramuscular. Se recomienda vacunar a los bovinos al menos 3 semanas antes de la inseminación / cubrición para suministrar protección fetal desde el primer día de la concepción. Revacunación: Se recomienda la revacunación al cabo de 1 año. Reacciones adversas: Leves hinchazones o nódulos en el punto de inyección. Aumento de la temperatura corporal, dentro de los límites fisiológicos. Tiempo de espera: Cero días. Conservación: Conservar y transportar refrigerado. No congelar. Presentación: 5 o 25 dosis, con 10 o 50 ml de disolvente. Reg. núm: EU/2/14/176/001 (5 dosis) -009 (25 dosis). Titular: Boehringer Ingelheim Vetmedica GmbH.

pub_boehringer.indd 89

20/06/2015 10:45

sanidade

OS RESULTADOS MOSTRAN OS TRAUMATISMOS DO SISTEMA LOCOMOTOR COMO CAUSA PRINCIPAL DE DESVELLE INVOLUNTARIO NOS RABAÑOS DO NOSO ESTUDO CONCLUSIÓNS Un cambio no sistema de parques de cama quente a cubículos, sen área de esparexemento, con solos de cemento polos que desprazarse (duros e pouco seguros) e onde os animais teñen moi limitado o espazo e os movementos, lévaos a realizar menor exercicio, o que provoca un posible déficit na súa condición músculo-esquelética e a súa flexibilidade. Os animais fanse aínda máis vulnerables nestas condicións en momentos de maior actividade física (como son os días de proestro e estro) ou en situacións de amontoamento, o que aumenta a porcentaxe de relacións de dominancia. Na nosa opinión estas circunstancias poden levar a unha maior incidencia de traumatismos do sistema locomotor na explotación. Ante estas observacións preguntámonos se poden estes supostos ser a causa de que os animais sexan máis proclives, máis sensibles, a sufrir lesións no seu aparello locomotor.

É por iso que este traballo pretende chamar a atención dos profesionais do sector cara á casuística de traumatismos do sistema locomotor en rabaños leiteiros de produción media-alta, tentando ampliar o estudo sobre o tema e, de confirmarse a súa importancia, facernos conscientes da súa dimensión, co fin, unha vez máis, de optimizar os resultados económicos das granxas que atendemos.

BIBLIOGRAFÍA -Bascom, S.S. & Young, A.J. (1998) A Summary of the Reasons Why Farmers Cull Cows Journal of Dairy Science , Vol 81, Pages 2299-2305 -Gröhn, Y.T. Eicker, S.W. Ducrocq, V. Hertl, J.A. (1998) Effect of Diseases on the Culling of Holstein Dairy Cows in New York State Journal of Dairy Science Vol. 81, Issue 4, Pages 966-978 - Pinedo, P.J. De Vries, A. Webb, D.W. (2010) Dynamics of culling risk with disposal codes reported by Dairy Herd Improvement dairy herds. Journal of Dairy Science Vol. 93, Issue 5, Pages 2250-2261 -Smith, J.W., Ely, L.O., Chapa, A.M. (2000) Effect of Region, Herd Size, and Milk Production on Reasons Cows Leave the Herd Journal of Dairy Science Vol. 83, Issue 12, Pages 2980-2987. -Vitela, I, Cruz-Vazquez, C, Ramos, M. (2004). Identificación de las causas de desecho en cinco establos en cinco establos lecheros de Aguascalientes, México. (2004). Téc. Pecu Méx 42(3):437-444. - Whiaker, DA, Kelly, J.M., Smith, S. (2000) Disposal and disease rates in 340 British dairy herds. Vet. Rec 2000: 146, pag. 363-367.

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA117_sanidade_traumatismos.indd 90

20/06/2015 10:38

entidad estatal de seguros agrarios (enesa)

ENTIDAD ESTATAL DE SEGUROS AGRARIOS (ENESA) INFORMA:

SEGURO DE EXPLOTACIÓN DE GANDO REPRODUTOR E DE RECRÍA Dende o 15 de xaneiro e durante este ano atópase aberto o período de contratación do seguro de explotación de gando vacún reprodutor e de recría do plan 2015, tanto para explotacións de gando de aptitude cárnica como de aptitude láctea, produción de bois e centros de recría de xovencas. Son asegurables todas as explotacións que teñan asignado un código de explotación REGA, que identifiquen individualmente as súas reses e que figuren no Libro de rexistro adecuadamente.

importante lembrar que existen tres opcións de cobertura: “A”, para todos os animais e sistemas de manexo; “B”, para todos, excepto para bois e recría de xovencas; e “C”, unicamente para animais de aptitude láctea. Independentemente da opción elixida, que inclúe os riscos asegurables da garantía básica (accidentes, ataques de animais, morte masiva por un mesmo evento e a perda de produción consecuente de calquera evento cuberto pola declaración de seguro, sinistros propios da produción leiteira, problemas derivados do parto e enfermidades coma a febre aftosa e a EEB), o gandeiro pode contratar ademais unha serie de garantías adicionais en función do sistema de manexo e do tipo de animais que posúa na súa explotación, como son síndrome respiratoria bovina, meteorismo agudo, carbunco sintomático e bacteridiano, varias enfermidades, saneamento gandeiro, saneamento extra, pastos estivais e invernais e brote de mamite clínica. Diferéncianse dous tipos de animais: os reprodutores, que inclúen os sementais e sementais con carta, as femias repro-

dutoras, bois maiores e xovencas de centros de recría, e os animais de recría, que inclúen os animais de ambos os sexos que non son reprodutores e os bois menores e as xatas de centros de recría. Como novidade do plan 2015 destacan a revisión á alza dos valores unitarios de todos os animais, así como que os valores unitarios nos centros de recría de xovencas se igualan aos valores das explotacións de aptitude láctea ou cárnica segundo a aptitude dos animais que estean situados neles. Tamén son salientables a posibilidade renovar a garantía de brote de mamite sen requisitos previos e o adianto en 15 días do inicio da cobertura de pastos estivais e invernais. Para facilitar a contratación deste seguro, o Ministerio, a través de Enesa, concédelles aos asegurados subvencións de ata o 50 % do custo da póliza. Esta subvención obtense mediante a suma das distintas porcentaxes que dependen, entre outros aspectos, das características do asegurado. Son as seguintes:

Base

Contratación colectiva

Características do asegurado

Renovación de contrato

ADSG

Produción ecolóxica

% de subvención máxima

Aptitude carne

Outros sistemas de manexo

% subvención do seguro para vacún reprodutor e recría

As comunidades autónomas tamén poden subvencionar este seguro, acumulándose á subvención que achega o Ministerio. O gandeiro interesado neste seguro pode solicitar máis información na ENTIDADE ESTATAL DE SEGUROS AGRARIOS,

C/ Gran Vía de San Francisco 4-6, 2.ª planta, 28005 MADRID, con teléfono 913 475 001, fax 913 475 769 e correo electrónico seguro.agrario@magrama.es, e a través da páxina web www. enesa.es.

AFRIGA ANO XXI - Nº 117

AFRIGA110_publirreportaxe_enesa_galego.indd 91

20/06/2015 11:42

ECONOMÍA

O SEGURO DE EXPLOTACIÓN DE GANDO VACÚN PARA REPRODUTORES E RECRÍA É o mellor instrumento de xestión do risco para garantir as perdas da explotación mediante as múltiples posibilidades de elección de garantías que ofrece. As perdas por accidentes están cubertas dende a opción máis básica e o seguro cobre, ademais, os sinistros masivos por calquera causa e a perda de produción.

Os seguros de gando vacún para vida en Galicia rexistraron durante o exercicio 2014 uns datos de aseguramento nunca alcanzados. Subscribíronse 4.497 pólizas e 305.393 animais coa seguinte distribución entre liñas: Liña de seguro L-102. De reprodutores e recrías L-136. De alta valoración xenética L-185. De aptitude cárnica L-130. De cebo

Pólizas 4.091 344 52 10

Animais 291.317 6.008 3.767 4.301

Comparativamente co exercicio 2013, o incremento en pólizas foi do 4,07 % e en animais do 11,37 %. Os sinistros comunicados ascenderon a 21.559 e as indemnizacións aboadas, a 8,63 millóns de €. QUE GARANTE O SEGURO? Os danos que sufran os animais reprodutores e de recría, mesmo a perda de produción, cando sexan consecuencia dos riscos incluídos nalgunha das garantías contratadas. QUE GARANTÍAS PODEN CONTRATARSE? A modo de resumo para vacún de leite, o asegurado ten que elixir entre unha das tres opcións básicas (A-B-C). Unha vez elixida a opción, voluntariamente pode complementar o seu seguro con calquera das garantías adicionais que sexan do seu interese e da súa preferencia.

Ramón Martín Blanco e Noelia Aparicio Miguélez Dirección Territorial Noroeste de Agroseguro

QUE EXPLOTACIÓNS E TIPO DE ANIMAIS PODEN ASEGURARSE E A QUE VALOR? Son asegurables as explotacións que teñan asignado un código REGA (Real Decreto 479/2004) e identifiquen e rexistren individualmente os animais (Real Decreto 1980/1998). O seguro considera os seguintes tipos de animais, clases de gando e valores de aseguramento: Tipo de animal

Reprodutores e xovencas

Animais de recría e xatas

Clase de gando Láctea pura en COL Láctea pura Láctea non pura Láctea pura ecolóxica en COL/IXP Láctea pura ecolóxica en IXP Láctea non pura ecolóxica en IXP Láctea pura en COL Láctea pura Láctea non pura Láctea pura ecolóxica en COL/IXP Láctea pura ecolóxica en IXP Láctea non pura ecolóxica en IXP

Mínimo 680,00 544,00 462,40 748,00 598,40 508,80 340,00 272,00 231,20 374,00 299,20 255,60

Máximo 1.700,00 1.360,00 1.156,00 1.870,00 1.496,00 1.272,00 850,00 680,00 578,00 935,00 748,00 639,00

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_economia_ seguro_explotacion_galego_02.indd 92

20/06/2015 11:44

ECONOMÍA

OPCIÓN A OPCIÓN B • Accidentes • Opción A + partos • Febre aftosa + EEB • Perda de produción por masivo SEGURO PARA • Sinistro masivo OPCIÓN C • Opción B + mamite

GANDO VACÚN (L-102)

GARANTÍAS ADICIONAIS • Enfermidades (consultar) • Síndrome respiratoria bovina • Saneamento gandeiro: normal e extra • Outras

Cadro de garantías que ofrece o seguro

A OPCIÓN A: OS ACCIDENTES E OUTROS EVENTOS O seguro garante a indemnización pola morte ou polo sacrificio do animal cando se produza calquera dos eventos que se garanten para esta opción. Esta garantía regúlase de acordo aos seguintes criterios: • Accidentes. Entenderase por accidente calquera suceso de orixe externa e de natureza traumática, excepto mamite traumática en gando de leite, que sexa imprevisible, fortuíto, repentino e independente da vontade humana. Ademais dos traumatismos, garántense os seguintes sucesos: • Incendio • Afogamento por inmersión • Obstrución esofáxica por inxestión de alimentos ou doutros obxectos voluminosos, con resultado de morte

O VALOR ASEGURADO ELÍXEO O GANDEIRO ENTRE UN MÍNIMO E UN MÁXIMO ESTABLECIDO POLO MAGRAMA (ENESA) EN FUNCIÓN DA CLASE DE GANDO E DO TIPO DE ANIMAL • Ataque de animais salvaxes ou cans asilvestrados • Hipotermia do animal a consecuencia directa de inundación • Traumatismos no sistema mamario que provoquen hemorraxia aguda mortal • Perforación do tubo dixestivo por inxestión accidental dun corpo estraño • Intoxicación alimentaria aguda Debe considerarse que a opción A cobre, tamén, outros eventos que poden causar perdas económicas moi importantes nas explotacións como consecuencia de: • Sinistro masivo: morte ou estado agónico de máis de 3 reprodutores maiores de 6 meses (para a primeira centena) polo mesmo sinistro; superado este mínimo, os animais menores de 6 meses de idade sinistrados no evento tamén son indemnizados. • Período de recuperación da produción consecutivo ao sinistro masivo: indemnización do 45 % sobre o valor unitario para cada reprodutora • Febre aftosa (FA) e EEB: morte ou sacrificio obrigatorio e compensación por inmobilización ata un máximo de 17 semanas por FA

Ingresos agrarios O comezo dunha gran colleita En ”la Caixa” queremos impulsar a súa actividade profesional poñéndolle á súa disposición a liña de produtos e servizos máis completa e innovadora e, asemade, tamén as case 400 oficinas especializadas AgroBank. Ademais, agora, vai levar1 unha práctica friameira polo feito de nos traer os seus ingresos agrarios.

AgroBank

1. Promoción válida desde o 17-10-2014 ata o 31-3-2015 ou ata se esgotaren as existencias (35.000 unidades) por un ingreso mínimo de 2000 €. Para os efectos fiscais, esta promoción considérase unha remuneración en especie e está suxeita a retención a conta segundo a normativa fiscal vixente. NRI: 1069-2014/09681

www.laCaixa.es/agrobank

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_economia_ seguro_explotacion_galego_02.indd 93

20/06/2015 11:44

ECONOMÍA

A OPCIÓN B: OPCIÓN A + OS PROBLEMAS NO PARTO • Os incluídos na opción A antes referida • Morte ou sacrificio necesario nos sete días seguintes ao parto por parto distócico asistido por un veterinario, hemorraxia posparto e hipocalcemia aguda posparto • Morte ou sacrificio necesario nos dez días seguintes ao parto por cesárea, prolapso de matriz e prolapso de vaxina consecutivo ao prolapso de matriz ata os vinte días • Morte da cría no parto ou nas 24 horas seguintes ao parto ou como consecuencia dun parto distócico atendido por veterinario A OPCIÓN C: OPCIÓN B + A MAMITE • Os incluídos na opción B, antes descrita • Sacrificio económico por incontinencia da secreción láctea nun cuarteirón ocasionada por un accidente traumático sobre o ubre • Sacrificio económico por mamite séptica irreversible en polo menos un cuarteirón • Morte por mamite hiperaguda AS GARANTÍAS ADICIONAIS DESTACABLES • Úlceras de calleiro e de duodeno, torsión ou invaxinación intestinal, fracaso da intervención cirúrxica de corrección de torsión/desprazamento de calleiro dentro dos 10 días seguintes á intervención (reembolso de honorarios), cegueiras, hemoglobinuria puerperal, tetania dos pastos, actinimicose e actinobacilose • Síndrome respiratoria bovina (SRB): pneumonías das recrías • Saneamento gandeiro normal • Saneamento gandeiro extra: con maior indemnización e compensación (2,65 %/valor unitario e semana) polo período no que non pode facerse a reposición das reprodutoras ata un máximo de 17 semanas • Garantías para asegurados que renoven o seguro con status de neutros, bonus e bonus plus con determinado nivel de garantías contratadas: consultar as condicións especiais do seguro (morte súbita, morte da nai por calquera causa tras o parto e non limitación de crías) • Outras: pastos invernais e estivais, carbunchos, meteorismo agudo (salvo en pastos de carácter extensivo) ou brote de mamite clínica

Para maior información convén consultar as condicións especiais do seguro. A INDEMNIZACIÓN: COMO E CANTO ABOA O SEGURO A indemnización depende, principalmente, do valor asegurado e da idade do animal, tanto para as reprodutoras coma para as recrías. O valor asegurado elíxeo o gandeiro entre un mínimo e un máximo establecido polo Magrama (Enesa) en función da clase de gando e do tipo de animal, segundo se especifica no cadro seguinte: Suposto de indemnización para un accidente coas seguintes características Explotación de aptitude láctea en Control Oficial Leiteiro Animal

Femia

Semental

Recría

Idade

% Valor unitario

Valor unitario

Indemnización

≥ 17 meses a 1o Parto

110

1.700

1.683

≤ 39 meses

125

1.700

1.913

≤ 49 meses

110

1.700

1.683

≤ 59 meses

1.700

1.454

≤ 71 meses

1.700

1.148

≤ 83 meses

1.700

918

≥ 83 meses

1.700

612

≥ 24 meses e ≤ 59 meses

120

1.700

1.836

≤ 59 meses

1.700

918

≤ 3 meses

850

459 765

≤ 6 meses

100

850

≤ 10 meses

130

850

995

≤ 14 meses

160

850

1.224

≥ 14 meses

200

850

1.530

Explotación de láctea pura en Control Oficial Leiteiro (COL), asegurada a 1.700 € cada reprodutora e a 850 € cada recría. Aplícaselle o 10 % de franquía á indemnización.

COMO SE COMUNICA UN SINISTRO DE GANDO? • Por teléfono. Chamando calquera día do ano e en calquera horario a calquera destes números: Seguros de vida: 91 02 20 200 / 692 669 300 Seguros de retirada: 91 02 20 220 / 692 669 444 • A través de Internet. Soamente para sinistros de retirada de animais mortos, a través da páxina web www.agroseguro.es.

AFRIGA ANO XXI- Nº 117

AFRIGA117_economia_ seguro_explotacion_galego_02.indd 94

23/06/2015 23:35

O GRUPO AGROAMB está formado por un conxunto de empresas cuxa actividade completa o ciclo da xestión de residuos. Para iso conta cun equipo multidisciplinar de profesionais con ampla experiencia na Xestión Medioambiental e Agronómica. É unha compañía orientada a dar solucións de valorización e xestión integral de residuos, empregando sempre as mellores técnicas dispoñibles e optimizando a loxística de transporte.

AGROAMB VALORIZACIÓN E TRATAMENTO DE RESIDUOS BIODEGRADABLES

TRESAMB LOXÍSTICA ESPECÍFICA EN CONTEDORES

AGROAMB UTE XESTIÓN E PRESTACIÓN DE SERVIZOS MEDIOAMBIENTAIS

ONEGA ARES, S.L.U. SERVIZOS AVANZADOS DE TECNOLOXÍA AGRARIA

TROBO AGRÍCOLA, S.C.G. PRODUCIÓN INTEGRADA DA TERRA

AgroAmb Ponte de outeiro, 10 | 27256 Castro de rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

pub_agroamb_galego.indd 95

20/06/2015 10:51

publirreportaxe

XENÉTICA FONTAO REVALIDA O SEU LIDERADO NACIONAL NAS PROBAS DE CONAFE Delano, touro probado n.º 1 por GICO

As probas de xuño traen importantes novidades, como son o cambio de base xenética e da fórmula do ICO. Con todo, son claras e contundentes e mostran, unha vez máis, a grande hexemonía da xenética producida en Galicia dentro do contexto nacional, mellorando mesmo o que parecía imposible: as probas de novembro de 2014. Xenética Fontao sitúa os seus touros nos postos máis altos dos rankings daqueles caracteres que teñen máis importancia na produción de leite: morfolóxicos, produtivos e de saúde.

probado nas pasadas avaliacións de novembro de 2014, onde ocupou o posto número 3, é o actual líder da clasificación dos mellores touros probados españois.

A presenza dos sementais deste centro na listaxe dos mellores touros probados (con fillas) de España impresiona. Xenética Fontao ten practicamente o 60 % dos mellores por GICO, tanto no TOP 50 coma no TOP 25 e no TOP 10: • 7 touros no TOP 10 GICO • 15 touros no TOP 25 GICO • 29 touros no TOP 50 GICO

Presenta unha proba moi balanceada con excelentes trazos de saúde, moi bo tipo e destacadas producións de leite, con porcentaxes positivas de graxa e proteína. Por se isto fose pouco, o seu pedigree, libre de sangue Goldwyn, convértese nun reclamo máis para o seu uso, polo seu fácil apareamento na nosa poboación de vacas.

DELANO, O NOVO NÚMERO UN Delano (MOM x Shottle, da familia “Elsa”), que xa foi un touro xenómico destacado no seu día e que debutou como touro

Os resultados de Delano non foron os únicos bos obtidos polos sementais de Xenética Fontao, pois xusto tras el atópanse Torrel (2.º posto), Thos (3.º), Elsar (4.º), Gerardo (5.º) e Turín (6.º).

AFRIGA XXINº- Nº AFRIGA ANO ANO XXI117117

AFRIGA117_publi_fontao.indd 96

29/06/2015 15:51

publirreportaxe

Torrel, n.º 1 en kg de leite e en patas

Delete, n.º 1 en tipo e en ubre

Xubileo, n.º 3 en kg de leite

PRODUCIÓN Para quilos de leite, este centro sitúa 6 touros no TOP 10, onde Torrel é o número 1 e Xubileo e Xudán acadan boas posicións, a terceira e a sexta, respectivamente. Para quilos de graxa imponse Thos, á cabeza dos dez primeiros touros. Neste ranking tamén entran Ámbar (n.º 3) e Dixie (n.º 10). No TOP 10 por quilos de proteína hai 5 sementais de Xenética Fontao: Horacio, Planete, Dixie, Thos e Minnesota. TIPO Cómpre salientar novamente nas probas de tipo e ubre a supremacía de Delete, o mellor touro da historia da raza frisoa española para estes trazos. A piques de cumprir oito anos, e con miles de fillas en España (e tamén en Canadá, Francia, Alemaña e Austria), aparece coma imbatible unha vez máis, despois de sete probas consecutivas. Toda unha fazaña a deste touro que resulta ser o mellor dos seus irmáns completos, todos auténticos exemplares que melloran o tipo da raza, inda que Delete mostra a proba máis obxectiva, equilibrada e completa. Ademais de confirmar as súas excelentes probas de tipo touros como Torrel, Gospell ou Betanzos, merece mención especial a irrupción con forza neste campo dalgún touro de primeira proba, como Jay (Gerard x Goldwyn), procedente dunha recoñecida familia americana sobresaliente en tipo (“Chief Tara”); dalgún fillo do mítico Xacobeo, como Xilo (Xacobeo x Duplex, da familia “Precious”), e dun membro da familia de Snowman, como Elsar (Super x BW Marshall), que xa foi no seu día un touro moi destacado para ubres na primeira proba xenómica española oficial.

Thos, n.º 1 en kg de graxa

Venturo Xacobeo Dixie

SAÚDE Os cinco primeiros touros do TOP 10 nacional por reconto de células somáticas son de Xenética Fontao, destacando Seeler como número 1, semental que tamén lidera o ranking en lonxevidade, onde figuran outros 6 touros máis do centro entre os dez primeiros. No caso do ranking por días abertos, a primeira posición é para Minnesota.

AFRIGA ANOANO XXIXXI- NºNº117 AFRIGA 117

AFRIGA117_publi_fontao.indd 97

29/06/2015 15:51

publirreportaxe

Quixote, touro xenómico n.º 1 por GICO e por proteína

Suprem, touro n.º 2 por GICO e en RCS e n.º 1 en lonxevidade

DOMINANCIA DOS TOUROS DE XENÉTICA FONTAO NO ÚLTIMO TOP 50 XENÓMICO Se a hexemonía de Xenética Fontao na listaxe dos touros probados é clara, no ranking dos touros xenómicos non o é menos. Os máis coñecidos seguen destacando nas súas probas, pero, ademais, un novo elenco de animais do centro irrompe con forza no TOP 50 xenómico publicado en xuño por Conafe. Na clasificación dos 50 mellores touros xenómicos, 25 touros son de Xenética Fontao, dos cales cabe pór de relevo os dous que están no máis alto do podio: Quixote (Balisto x Snowman x Shottle x Boliver, da familia “Heidi”) e Suprem (Shotglass x Altagreatest, da familia “Barbie”). Quixote é un representante da familia “Heidi”, a máis buscada actualmente en Europa. A súa nai, Anderstrup Snow Heaven, ten cinco fillos no TOP 10 xenómico alemán, ademais do n.º 1 xenómico danés, e todos son irmáns maternos del! Ten o que un touro n.º 1 debe ter, é dicir… todo! Unha tremenda proba para produción, con moitos quilos de leite e porcentaxes positivas de graxa e proteína (é o touro xenómico n.º 1 en kg de proteína e n.º 4 en kg de graxa), unha proba moi equilibrada e sen debilidades en tipo xeral, ubres e patas e destacados trazos de saúde. Ademais, conta cun reclamo máis no seu peculiar pedigree pois, como no caso de Delano, está libre de sangue Goldwyn. Suprem procede dunha das mellores familias de vacas a nivel internacional (“Barbie”), pero posúe un pedigree diferente e peculiar (Shotglass x Altagreatest) que combina o mellor da súa liña materna (tipo excepcional) e da súa liña paterna (altas producións de leite). Así mesmo, é un touro para facer

vacas de futuro polos seus excelentes trazos de saúde (n.º 1 dos touros xenómicos españois para lonxevidade, n.º 2 para RCS e entre os mellores para fertilidade de fillas). NOVIDADES Outros touros destacados acabados de chegar ao TOP 50 xenómico son Julius (Balisto x Epic), con fortes calidades de leite e número 1 en patas que se sitúa no quinto posto do ranking; Bikoka (Balisto x Shottle), na sétima posición, con tremendas producións de leite e altísimas calidades; Deluxe, no posto número 8, un irmán materno de Quixote, neste caso fillo de Big Point e, por tanto, outro membro máis da familia de vacas “Heidi”, unha das máis apreciadas hoxe día en Europa e que tan altas xenómicas está a transmitir; e, por último, pechando o TOP 10, Derbi (Doorman x Snowman), un touro moi interesante procedente do programa embrionario de Xenética Fontao, con irmáns completos moi destacados en xenómica noutros países e que non presenta unha soa debilidade na súa proba, ao ofrecer altas producións e excelente tipo con moi bos trazos de de saúde; Derbi é o touro número 1 por RCS. Xunto a eles, en postos destacados do TOP 50, continúan outros xenómicos deste centro coma Melendi, Invictus, Snowsen, Topmax ou Salnés.

AFRIGA XXINº- Nº AFRIGA ANO ANO XXI117117

AFRIGA117_publi_fontao.indd 98

29/06/2015 15:51

afriga117 pub_torrel.indd 99

26/06/2015 11:46

SUPREM pub_fontao_xenomicos.indd 100

26/06/2015 16:19