AFRIGA 121 Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 121 ANO XXII Febreiro - Marzo 2016

AFRIGA P

A GUÍA COMERCIAL MÁI S COMPLETA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

VARIEDADES DO CIAM E O SERIDA LABOREO TOLERANCIA Á SECA E AO FRÍO

FERTILIZACIÓN APLICACIÓN DE HERBICIDAS CASO FRANCÉS

FRANCISCO SINEIRO ANALIZA O CONTRATO HOMOLOGADO DO LEITE

AMPLA REPRESENTACIÓN ESPAÑOLA NO EUROPEAN OPEN HOLSTEIN SHOW

TRIUNFO DE ENCANTO SID 362 NO CONCURSO DA RAZA FRISONA DA TROFA

ESPM9204057955 BIG POINT x SNOWMAN x SHOTTLE

BB K

DELUXE

p a c a s eí

+2.202 kg Leite +68 kg Proteína +2,40 Tipo 126 Lonxevidade

Anderstrup Big Point DELUXE ET

Fontao - Esperante - 27210 LUGO - Tfno.: 982 284 391 - Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com

SUMARIO

AFRIGA

CONVOCATORIAS IX Xornada Técnica de Produción de Leite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Xornada sobre o Futuro do Sector Lácteo en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 XIV Concurso da Raza Holstein Frisia da Trofa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 XV European Open Holstein Show . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 I Escola de Xuíces da Raza Frisona de Leicar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 I Encontro Técnico-Cientíﬁco de Nutrición de Bovinos de Trás-os-Montes e Alto Douro . . . 18 II Encontro da Mocidade Gandeira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Xornada de Valorización de Residuos Agrarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 XXX Concurso Morfolóxico de Gando Vacún de Raza Frisona de Menorca . . . . . . . . . . . . . . . 22 Poxas de Castro, Chantada e Boimorto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

EXPLOTACIÓN Mincio Holstein (Verona, Italia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

ECONOMÍA Reprodución do contrato de subministración de leite cru de vaca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 O novo contrato homologado do leite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

PRODUCIÓN Produción de leite eﬁciente, saudable e sustentable co medio ambiente (a pegada de carbono) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

SANIDADE A receita electrónica veterinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Cambios físicos e metabólicos na vaca leiteira durante o período de transición . . . . . . . . . . 56 Que porcentaxe das vacas leiteiras en granxas de España sofre cetose?. . . . . . . . . . . . . . . . . 63

NUTRICIÓN Novos desafíos na nutrición de ruminantes: lograr unhas perdas mínimas de nitróxeno . . . 70

ACTUALIZACIÓN! Probade o simulador de custos de produción para granxas! (Desenvolvido por ConsuVet)

É o novo servizo gratuíto da app Revista Afriga! Para móbiles e tablets Dispoñible en

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA Facendo silos de herba de calidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Consellos sobre o cultivo e o manexo das combinacións cereal-leguminosa para o seu aproveitamento como forraxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO O laboreo do millo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Táboas de variedades do CIAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 O sector da produción de sementes de millo en Francia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Tolerancia ao frío e á seca no millo que se sementa cedo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 Seguimento do uso de fertilizante de liberación controlada como alternativa de fertilización nitroxenada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 A importancia da fertilización racional nos cultivos forraxeiros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Guía de aplicación de herbicidas no cultivo de millo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Mestura en campo de produtos ﬁtosanitarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Táboas de variedades do Serida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

AGRICULTURA Efecto do momento de corte sobre o rendemento e valor nutricional de dúas variedades de xirasol cultivadas para ensilar a ﬁnais do verán en Galicia . . . . . . . 184

Outras vantaxes da app!

s Acceso directo a noticias do sector (sen conexión a Internet!) s Acceso directo á revista (co último número visible tamén sen conexión a Internet!) s Acceso directo aos vídeos de Afriga.tv

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRETARIA, Joseﬁna Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla. Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. Membro de DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez. DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez. DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez. COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín. REDACCIÓN, Begoña Gómez Rielo. CORRECCIÓN LINGÜÍSTICA, Alexandra Cabaleiro Carro. FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido. Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es. Web: www.ager.com.es Tiraxe: 16.500 exemplares

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados. ISSN: 2444-149X ISBN: 978-84-608-6868-2

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

PUBLIRREPORTAXE

! S A D I D N E V S A N I U Q Á M S A ¡NUEV NEW HOLLAND FR DOS PICADORAS Santiago Serveto (izq.) y el maquinista, con las dos picadoras FR9060 que ya tienen en casa

EN HUESCA Y LEÓN

La picadora FR600 0 ven vendida en León estuvo exppues uesta t en ta la a últ última ima ed edici ición ó dee laa fer ón e ia d Val de Vaa enc encia ia dee Don Dooonn Juuan D

SA ANTTIAGO SERVETO PERNA A

MARIO MARCOS CUETO

PROPIETARIO DE UNA GRANJA DE VACUNO DE LECHE Y DE LA EMPRESA DE SERVICIOS AGRÍCOLAS SERAGROMAQ Tamarite de Litera (Huesca)

SERVICIOS AGRÍCOLAS Y GANADEROS MARIO Fresno de la Vega (León)

“HEMOS COMPRADO MAYOR POTENCIA PARA TENER MÁS RENDIMIENTO PORQUE LO QUE LA GENTE QUIERE ES UN SERVICIO BUENO Y, SOBRE TODO, RAPIDEZ” ¿Por qué te has decantado por esta máquina? Porque ya tenemos otras dos picadoras FR un poco más pequeñas y han funcionado perfectamente. Por otra parte, porque para las averías habituales tenemos buen servicio de New Holland en la zona y, si es un problema técnico más complejo, tenemos la conﬁanza en Durán. La compra de la FR700 se efectuó en la pasada FIMA y todavía no te la han entregado pero, ¿qué esperas de ella? Como mínimo, que me funcione como las que tengo. Hemos comprado mayor potencia para tener más rendimiento porque lo que la gente quiere es un servicio bueno y, sobre todo, rapidez. ¿Qué uso le vas a dar? En otoño picará maíz, pastonee y girasol y, en primavera, raigrás, cebada, trigo y alfalfa.

AFRIGA ANO XXI - Nº 118

¿Inﬂuyó en tu compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el distribuidor oﬁcial de las picadoras de forraje New Holland en España? Sí, porque todo el mundo dice que tiene muy buen servicio y mucho recambio. ¿Has quedado satisfecho con el trato recibido? Sí, creo que hemos hecho una buena negociación. ¿Ya conocías la empresa o es la primera vez que confías en ella? Les habíamos comprado recambios, pero nunca maquinaria nueva. ¿A qué picadora releva la FR700? ¿Por qué la cambiaste? A una FR9060 del año 2009 que lleva 6.000 horas de motor y que no ha dado problemas. Lo que ocurre es que nosotros necesitamos trabajar con máquinas nuevas, que rindan al máximo.

“HABÍA OÍDO HABLAR MUY BIEN DE LA EMPRESA Y YA HABÍA TRATADO CON ELLOS, AUNQUE NUNCA HABÍAMOS CERRADO UNA OPERACIÓN” ¿Por qué te has decantado por esta máquina? La he comprado por el servicio que ofrece Durán. Nunca he trabajado con picadoras New Holland y no sé cómo funcionan. Cierto es que me he informado sobre la máquina antes de comprarla, pero muchas veces de lo que se dice a lo que es... ¿La has probado ya? La tengo en casa desde mediados de febrero, pero todavía no he tenido la ocasión. ¿Qué esperas de ella? Que no se estropee y que el picado sea de calidad.

¿Sustituye a otra picadora? Sí, y no a una sino a dos. La razón del cambio es que necesitábamos más potencia. Las que teníamos eran viejas pero iban bien. ¿Qué uso le vas a dar? Forrajes (veza, raigrás, centeno y trigo) y también maíz. ¿Ya habías trabajado con ellos anteriormente? Es la primera vez, pero había oído hablar muy bien de la empresa y ya había tratado con ellos, aunque nunca habíamos cerrado una operación. Nunca escuché un comentario negativo de Durán y eso tiene mucho que ver.

PUBLIRREPORTAXE

La máquina está equipada con un sistema de esparcimiento por cañón que permite fertilizar las ﬁncas desde fuera

CUBA PICHON ENTREGADA EN A CORUÑA José María José M López, junto a la cuba Pichon TCI 24500 Tridem

JOSÉ JO SÉ MAR ARÍA ÍA LÓP ÓPEZ EZ DÍA ÍAZZ GANADERO Y PROPIETARIO DE SERVICIOS AGRÍCOLAS LÓPEZ FREIRE Teixeiro (A Coruña)

“LA HEMOS PROBADO,, Y EN CONDICIONES MUY ADVERSAS,, YA QUE EL TERRENO ESTABA MUY MOJADO, EN CAMBIO, LA MÁQUINA SE DEFENDIÓ MUY BIEN GRACIAS A LA SUSPENSIÓN ACTIVA” ¿Por qué te has decantado por esta máquina? ¿Qué la diferencia de otras de la competencia? En primer lugar, por el servicio que da Durán y también porque la máquina cumple con creces todos los requisitos que le pedimos. La velocidad de carga del purín es independiente de la densidad y es muy rápida, ya que carga 24.500 litros en 3 minutos. El tren de rodaje tiene suspensión activa autoniveladora, lo que le da mucha estabilidad. Además, es la cuba más equipada del mercado. Otro aspecto que destacaría es el sistema de esparcimiento por cañón bomba que permite fertilizar las ﬁncas desde fuera, hasta un máximo de 50 metros. ¿Cuánto tiempo hace que la tienes? Desde ﬁnales de febrero. ¿Qué esperas de ella? Mucha duración y muy pocos problemas. Es una máquina muy bien acabada.

Si ya la has probado, ¿cómo fue la experiencia? Sí, la hemos probado, y en condiciones muy adversas, ya que el terreno estaba muy mojado, en cambio, la máquina se defendió muy bien gracias a la suspensión activa. ¿Esta cuba sustituye a otra o se suma a las que ya tienen? Sustituye a otra que tenía tres años, pero tenía menos equipamiento y era menos profesional. ¿Inﬂuyó en tu compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el importador en exclusiva de Pichon para España? Sí, desde luego. Además, en estos momentos de diﬁcultad que estamos atravesando, Durán siempre se presta a ayudar. ¿Ya conocías la empresa o es la primera vez que confías en ella? La conozco desde hace mucho tiempo. ¿Qué otros aperos has comprado recientemente en Durán? Una picadora de forraje New Holland FR9060, un remolque-picador Pöttinger 6610 Combiline, un rastrillo y un arado, también de Pöttinger.

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

AFRIGA ANO XXI - Nº 118

Búscanos en

CONVOCATORIAS

IX XORNADA TÉCNICA DE PRODUCIÓN DE LEITE. LUGO Vista do auditorio durante a intervención de Fernando Fariñas

TRATÁRONSE O CRUZAMENTO INDUSTRIAL, O PERIPARTO DAS VACAS, O DIAGNÓSTICO DA PREÑEZ E A FALTA DE TERRAS Diversos especialistas compartiron cos gandeiros os seus coñecementos nestas catro áreas co obxectivo de axudarlles a mellorar o rendemento das explotacións leiteiras. A Facultade de Veterinaria de Lugo acolleu o 4 de marzo a novena edición da Xornada Técnica de Produción de Leite organizada por Africor Lugo e a revista Afriga, co patrocinio de AgroBank e Elanco e coa colaboración de Xenética Fontao, a Xunta de Galicia, Dismagán, IDEXX e a Deputación Provincial de Lugo. O encontro foi inaugurado por Ángeles Vázquez, conselleira do Medio Rural; Álvaro Santos, deputado provincial; Laura Lema, responsable de Negocios e Sector Primario da delegación territorial de CaixaBank en Galicia, e José Carlos Vega e Juan Novo, presidentes de Africor Lugo e Afriga, respectivamente.

O CRUZAMENTO INDUSTRIAL Na primeira conferencia do día quixo abordarse o cruzamento industrial de gando frisón con razas de aptitude cárnica, unha práctica cada vez máis habitual nas ganderías que debe facerse ben para que a venda dos xatos supoña un valor engadido. María Traba, veterinaria de Acruga, resaltou a dificultade de parto, a duración da xestación e a fertilidade coma os tres parámetros fundamentais a ter en conta e ofreceu as conclusións dun estudo específico feito con datos do control leiteiro da provincia de Lugo de 2010 a 2014 que sitúan a raza Rubia Galega coma a máis equilibrada para os devanditos cruzamentos, posto que os seus touros son os máis fértiles e ten unha facilidade de parto elevada (do 86,51 %).

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XXII - Nº 121

CONVOCATORIAS

FARIÑAS: “OS PROBLEMAS DO DÍA A DÍA NO POSPARTO TEÑEN QUE VER TOTALMENTE CO SISTEMA INMUNOLÓXICO”

De esquerda a dereita, Juan Novo, Ángeles Vázquez, José Carlos Vega, Álvaro Santos e Laura Lema

A NOVA PROBA DE XESTACIÓN EN LEITE Seguidamente interveu o tamén veterinario Christoph Egli, director de marketing de IDEXX, para presentar un novo test co que se pode diagnosticar a preñez das vacas a partir dunha mostra de leite, un servizo que vén de implantar o Ligal e cuxa finalidade é a mellora da eficiencia reprodutiva. Serve para detectar as glicoproteínas asociadas á xestación que se producen a nivel placentario e que aumentan ata o momento do parto e pode facerse aos 28 días postinseminación. Destacou entre as súas vantaxes que é fácil de utilizar, dá bos resultados e comporta beneficios económicos, por exemplo, ao reducir o número de días de vacas baleiras porque as descobre con anterioridade.

A INMUNOLOXÍA NO PERIPARTO O público asistente puido escoitar ademais a Fernando Fariñas, codirector do ImmuneStem de Málaga, quen explicou nun par de charlas, dun xeito ameno e ilustrativo, a inmunoloxía no periparto da vaca. Comezou por describir o sistema inmune do animal e o tipo de respostas deste contra as infeccións para enfatizar que cando unha vaca está xestante, no denominado periparto (os 90 días deste período crítico), parte dese sistema está bloqueado e a fai máis vulnerable, o que sumado ao estrés fisiolóxico, a unha mala alimentación cun balance enerxético negativo e á inmunodepresión na glándula mamaria vai xerar unha baixada de defensas que pode desencadear un aumento de mamites, metrites e retención de placenta no posparto. Nas súas palabras, “os problemas do día a día no posparto teñen que ver totalmente co sistema inmunolóxico” e “o futuro está no uso de fármacos inmunomoduladores para equilibrar todo este proceso”. A súa segunda intervención afondou precisamente na inmunomodulación na mamite como medio de previr as complicacións infecciosas secundarias relacionadas coa inmunodepresión.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XXII - Nº 121

CONVOCATORIAS

María Traba

Christoph Egli

De esquerda a dereita, Ramón Saavedra, Antonio Crespo, Quico Ónega, Xoán Ramón Alvite e César Resch

A MESA REDONDA O xornalista Xoán Ramón Alvite moderou pola tarde un debate sobre a dispoñibilidade de terras para usos agrarios en Galicia no que participaron Ramón Saavedra (Colexio de Enxeñeiros Agrónomos de Galicia), Antonio Crespo (Axencia Galega de Desenvolvemento Rural), Quico Ónega (Laboratorio do Territorio da USC) e César Resch (Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo), que achegaron distintos puntos de vista. Saavedra fixo fincapé na necesidade de respectar a ordenación para que sexan compatibles a produción forestal e a agrogandeira, de canalizar as denuncias de forma anónima e mesmo de “forzar a mobilidade” de terras. Crespo defendeu que se deron unha serie de pasos, coma o Banco de Terras, a Lei de montes ou a Lei de mellora da estrutura agraria de Galicia, pero recoñeceu que esta lexislación “ten pouco reflexo”, polo que remarcou que “hai que achegarlle á xente o que está feito”para que se aproveiten mellor estes instrumentos. Por outra banda, afirmou que sería interesante cuantificar que necesidade hai de terras, en alusión a parcelas que levan anos metidas no Banco e que non foron solicitadas para uso agrario, cuestionando o interese real nelas.

DEBATEUSE SOBRE A LEXISLACIÓN EXISTENTE E A SÚA APLICACIÓN, A DOTACIÓN DO BANCO DE TERRAS E O PAPEL DA ADMINISTRACIÓN Ónega interactuou cos gandeiros para poñer de manifesto que falar de terras é diferente para cada explotación e animounos a reivindicar a falta delas nas súas protestas porque “é algo no que ten competencias a Administración, máis que para marcar un prezo mellor”. Cre que as leis en vigor son suficientes pero hai que aplicalas e dotar de recursos humanos e económicos as ferramentas coas que xa se conta, e valorou a terra como “unha das poucas cousas que nos permitiría diferenciarnos no mercado internacional”. Para Resch o problema é maior e conxuntural e a solución está na creación de sistemas resistentes ante contextos de incerteza, isto é, na posta en marcha dunha “estratexia de sector” como a que puido observar na súa estadía en Irlanda, coa que en épocas de bonanza non gañan moito pero en épocas de crise aguantan; neste sentido, bota de menos a definición dun modelo produtivo a longo prazo, un plan de futuro “que ten que establecer a Administración”.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XXII - Nº 121

ENCAMADORAS SUSPENDIDAS DE 1M3 A 2.2M3

KE ALAS QUIC P R O ID U RA DISTRIB PONTEVED Y A Ñ U R O PARA C ESTO PRESUPU PÍDANOS

OPCIONAL TRIPUNTAL DE CARGA

BATIDOR DE PURÍN. ESPE ESPECIAL ESPEC CIAL PARA POZOS DE ARENA

EXTENDEDORES DE SILO DE Ø 70, 90 Y 110

FABRICAMOS EN 6, 7 Y 8.5 METROS

ASTILLADORAS VERTICALES Y HORIZONTALES DE 8,10,12,15, 20 Y 25 TN. EXTENDEDOR DE SILO

GRADILLA NIVELADORA PARA A CAMAS CAMAS DE ARENA. DE 4 A 7 DISCOS DE TRABAJO DEPENDIENDO DEL FORMATO DE LOS CUBÍCULOS

REMOVEDOR REMOVEDO O OR AVÍCOLA A COLA AVÍ O PARA PA ARA TRACTOR TRAC CTOR (NOV (NOVEDAD) EDAD))

W W W. C O R B A R S L L . C O M

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

CHISEL REFORZADO EN DIFERENTES ANCHOS ANC AN CHOS CON CON O SIN RODILLO

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

CONVOCATORIAS

XORNADA SOBRE O FUTURO DO SECTOR LÁCTEO EN GALICIA. LUGO

O LEITE EN GALICIA, E AGORA QUE? Ese era o título que se podía ler no cartel co que o Instituto Universitario de Estudos e Desenvolvemento de Galicia (Idega) anunciou a Xornada que organizou sobre o futuro do sector lácteo en Galicia o pasado 26 de febreiro en horario de mañá no salón de actos da Escola Politécnica Superior de Lugo. O encontro contou coa participación de varios profesionais do sector, como o investigador do Ingacal César Resch, o primeiro dos relatores en intervir coa charla titulada “Posta en contexto da situación actual do sector lácteo. Perspectiva”. Resch distribuíu o seu relatorio en dúas partes: na primeira falou sobre a súa experiencia como estudante en Irlanda hai 25 anos e a súa volta a ese país como investigador durante varios meses no Centro de Investigación Moorepark; na segunda incidiu nos aspectos que, segundo o seu criterio, se poderían mellorar dende o punto de vista produtivo nas explotacións de leite de Galicia. A continuación foi a quenda de Sergio Martínez, responsable de I+D+i de Innolact, empresa que amosou como exemplo dunha peme innovadora, nacida en 2006 como resultado do proxecto de investigación da Aula de Produtos Lácteos da USC e cuxa principal marca comercializadora é Quescrem, dedicada á venda de diversas variedades de queixo de untar. Martínez fixo fincapé na diferenciación do seu modelo empresarial respecto do resto pola súa base tecnolóxica e por estar conformada por persoas provenientes do campo da investigación. Tras a pausa do café, os directores xerais de Feiraco e de Central Lechera Asturiana, José Luis Antuña e Francisco Sanmartín, ofreceron a súa visión dende a experiencia que dá o labor en dúas grandes cooperativas. Antuña realizou un “debuxo” da situación do sector a través de datos numéricos, entre os que subliñou a mingua no número de explotacións leiteiras, non só en Galicia senón no resto de Europa, dato que contrasta co aumento da produción do leite. Pola súa banda, o director de Central Lechera Asturiana fixo un percorrido pola historia da súa cooperativa e desagregou polo miúdo a constitución do seu

O agravamento da crise do sector leiteiro nestes últimos anos e a maneira en que se debe afrontar o problema de cara ao futuro inmediato e a longo prazo foi un dos puntos de debate no que coincidiron os catro participantes en cadansúa intervención.

C. Resch nun momento da súa intervención ante numerosos asistentes

grupo empresarial: explotacións gandeiras participantes, número de socios etc. Sanmartín destacou como obxectivo principal da súa organización “a dignificación da profesión do gandeiro”. A rolda de participacións rematou coa mesa redonda na que César Resch, José Luis Antuña e Francisco Sanmartín contestaron ás dúbidas e ás opinións do público asistente.

ICIA

GAL A R A P S E AL OMERCI

A SE BUSC

Sersia España Maragatos, 75 - 49600 BENAVENTE

+34 980 63 04 97 sersia@sersia.net

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Distribuído en Galicia por: Ctra. de Santiago, Km. 5 27210 Lugo Telf: 982 221 966 Fax: 982 242 921 E-mail: correo@millarestorron.com www.millarestorron.com Maquinaria Agrícola O Rubio 15847 Vilamaior, Santa Comba (A Coruña) Telf: 981 894 929 orubiomaquinaria@hotmail.com

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Autom谩ticas Estabulaci贸ns Libres distribuci贸n material gandeiro

Palas FBS patentadas. Con sistema de pregamento no movemento inverso, para non danar as vacas no patio

Limpeza para parrillas

Fotos: Prinzing Maschinenbau

Gomas e Camas para Vacas

Limpezas Autom谩ticas

Tubular Bovino

Dispo Ăą LIMPE emos de ZAS US ADA ConsĂş ltenos S .

DISTRIBUĂ?DO PARA ESPAĂ&#x2018;A POR http://www.dismagan.es

s ,IMPEZAS AUTOMĂ&#x2030;TICAS DE CABLE s ! AUTĂ?NTICA LIMPEZA ALEMĂ&#x2030; s .ON MERQUE IMITACIĂ&#x2DC;NS

Descarga sobre canle con DISPOSITIVO AUTOMĂ&#x2030;TICO DE apertura de tapa

Motor EW4, o Ă&#x17E;NICO QUE NON DĂ&#x2030; AVARĂ&#x201C;AS NO mercado

!RROBADEIRA 0+3& CON EMPUXADOR PARA SALA DE MUXIDO

PolĂgono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) .OVO TELĂ?FONO 4/.) s 3ERVIZO 4Ă?CNICO E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es

distribuciĂłn material gandeiro

Distribuidor en Asturias: !LMACENES ,ADISLAO 3 , 0OLĂ&#x201C;GONO %L :ARRĂ&#x201C;N 3 . ,A %SPINA 3ALAS !STURIAS 4FNOS

ise o CONVOCATORIAS de programas gen cos

Foto: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

Servicios Invivo e Invitro

XIV CONCURSO DA RAZA HOLSTEIN FRISIA DA TROFA. PORTUGAL

aboratorios móviles

ENCANTO SID 362 PROCLAMOUSE VACA GRAN CAMPIONA O municipio da Trofa celebrou do 4 ao 6 de marzo un novo Concurso da Raza Holstein Frisia, que xuntou na competición arredor dunha ducia de explotacións de Maia, Ponte de Lima, Marco de Canaveses, Celorico de Basto, Póvoa de Varzim, Vila do Conde e Amarante. O xuíz, Giuseppe Beltramino, decantouse na final pola femia presentada pola gandería Encanto Natural gañadora do campionato de intermedias e posuidora do mellor ubre. A calidade de óso, a maior elasticidade, a maneira de camiñar e o ubre, máis ancho e cunha inserción máis suave e forte na parte anterior, foron criterios determinantes para o seu triunfo.

aran as de gestación Trans erencia embrionaria

Teixeira Atwood 8468, xovenca campiona

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

www.embriomarket.com daniel@embriovet.es AFRIGA ANO XXII - Nº 121 aviersabin@embriovet.es

CONVOCATORIAS Creación de proyectos 15 ganaderos: Te asesoramos y ges onamos nanciación

Comercio de embriones en todo el mundo

Cachán Jordan Marquesa

Pereira Meridian Dinora, xata campiona e xovenca gran campiona

Pereira Goldwyn Gipsy, vaca adulta campiona

Especialistas en seguros agrarios

Todas las razas: leche y carne

QR Cancun Eiken, vaca nova campiona

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

www.embriomarket.com administracion@embriomarket.com AFRIGA ANO XXII - Nº 119

CONVOCATORIAS

XV EUROPEAN OPEN HOLSTEIN SHOW. VERONA (ITALIA)

AMPLA REPRESENTACIÓN ESPAÑOLA NO DAIRY SHOW 2016

Á esquerda, La Portea Windbrook Holly ET, xovenca gran campiona

O 5 de febreiro desenvolveuse en Verona unha nova edición do Dairy Show, en cuxo programa se incluíu o European Open Holstein Show, no que participou unha vintena de ganderías de Andalucía, Asturias, Cantabria, Cataluña, Galicia e Navarra. Á dereita, Hopeful Hvezda Bruhlhof, mención de honor no campionato de vacas adultas

Este ano destacaron as posicións de La Portea Windbrook Holly ET, a xovenca gran campiona, copropiedade de Flora Holstein e Alberto Medina con Portea Soc. Agr. (Italia); Hopeful Hvezda Bruhlhof (Ponderosa Holstein), que quedou primeira na sección de vacas de 5 anos e recibiu a mención de honor no campionato de vacas adultas; e Flora Atwood Mahela (Casa Flora), primeira na categoría de vacas de 3 anos sénior. Xulgou o estadounidense Pat Conroy. MANEXADORES No palmarés da décima convocatoria do Junior Show que tamén se celebrou no recinto veronés figuran a coruñesa Cristina Carro, gañadora do campionato júnior de manexadores, e o asturiano Plácido Mayo, como mellor manexador sénior. A súa actuación na pista foi valorada por Attilio Tocchi. Plácido Mayo, mellor manexador sénior

Cristina Carro, mellor manexadora júnior

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

Foto: Holstein Spain

Flora Atwood Mahela, primeira na sección de vacas de 3 anos sénior

Foto: Holstein Spain

CONVOCATORIAS

Llinde Rosal Fever, segunda na sección de vacas de 2 anos sénior

Campgran Rosanna Atwood, segunda na sección de xovencas de 22 a 26 meses

La Portea Windbrook Honey ET, segunda na sección de xovencas de 9 a 12 meses

Flora McCutchen Mahebra, segunda na sección de xatas de 6 a 9 meses

DE PARTE DE HOLSTEIN SPAIN,

¡GRACIAS A TODOS POR VUESTRO APOYO!

6,*(63529 (63$f$ ,7$/,$ 32'2/2*26 Recorte de Pezuñas Preventivo - Curativo

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

CONVOCATORIAS

I ESCOLA DE XUÍCES DA RAZA FRISONA. RATES (PÓVOA DE VARZIM) Foto: Alberto Medina

OS ALUMNOS EXERCERON COMO XUÍCES EN DIVERSAS GRANXAS Os días 16, 17 e 18 de febreiro levouse a cabo a I Escola de Xuíces da Raza Frisona, en Rates (Póvoa de Varzim), convocada pola Asociación de Produtores de Leite e Carne (Leicar), en colaboración coa Asociación Portuguesa da Raza Frisona (APCRF). Nesta primeira edición foi Jaume Serrabasa Vila (1974, Vic-Barcelona) o encargado de preparar os 62 alumnos participantes, procedentes de Portugal continental, Os Azores, Galicia e Asturias, que tiveron a oportunidade de valorar eles mesmos as vacas de diferentes explotacións gandeiras colaboradoras.

Na mañá do primeiro día os estudantes xulgaron oito seccións nas granxas Senras Dairy (Ribeirão, Vila Nova de Famalicão) e Sociedade Agrícola Balazeiro do Sobrado (Rio Mau, Vila do Conde) e pola tarde as prácticas realizáronas nas explotacións agropecuarias Fernando Martins e Avelino dos Santos Pinto, ambas situadas en Moreira (Maia). O segundo día desprazáronse ata Poiares (Ponte de Lima) para xulgar tres seccións na explotación Encanto Natural Agro-Pecuária, outras tres na Sociedade Agro-Pecuária Vilas Boas & Pereira e unha na granxa Leonel Fernando Batista Barbosa. As tres últimas seccións foron avaliadas na Escola Profesional de Agricultura de Ponte de Lima. Os futuros xuíces despedíronse cunha cea de clausura na propia asociación.

I ENCONTRO TÉCNICO-CIENTÍFICO DE NUTRICIÓN DE BOVINOS DE TRÁS-OS-MONTES E ALTO DOURO. VILA REAL

A PRIMEIRA EDICIÓN LEVOUSE A CABO CON GRANDE ÉXITO DE PARTICIPACIÓN A Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro foi o escenario deste evento, que nace coa pretensión de converterse non só nun foro de información cientíﬁca senón tamén cultural. Os días 12 e 13 de febreiro desenvolveuse o I Encontro Técnico-Científico de Nutrición de Bovinos organizado pola Asociación de Estudantes de Medicina Veterinaria da Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro de Portugal (AEMV-UTAD). Durante as dúas xornadas preto de 250 estudantes e profesionais do gando bovino de leite e de carne reuníronse no Edificio de Ciencias Agrarias desta Universidade con dous obxectivos: crear un novo espazo de opinión e presenciar

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

as conferencias dos especialistas participantes, nas que se abordaron diversos temas vinculados á área de nutrición animal, tales como alimentación, manexo ou custos da produción láctea. A última das actividades do programa foi unha mesa redonda na que se debateu sobre se “Será posible continuar reducindo os custos da produción de leite?”. O Encontro finalizou coa sesión de clausura e desvelando o nome da persoa vencedora do concurso de carteis deseñados para esta edición.

EUDON Royal Eudon Ballata VG86

GO-FARM ROYAL EUDON ET TV TL - IT019990815781 MILLION X SHOTTLE X O-MAN

TTras las l nuevas pruebas b dde di diciembre i b y con más á dde 600 hij hijas, EEudon d consolida lid sus ffantásticos tá ti datos y se conﬁrma como Nº1 indiscutible por Tipo con +3,34 y es superior a + 3 en Ubre y Patas. Sus hijas son vacas potentes, profundas, con grupas anchas e impresionantes ubres, preparadas para durar más tiempo en el rebaño. Eudon también es positivo para todos los rasgos de Salud, Fertilidad y Fácil Parto.

Royal Eudon Vendemmia VG86

Zani Eudon Marsha VG86

GoFarm Eudon Rachel VG86

P.NNo. eEl uBraól ps ao l 6i s1 9C /7L6o0n 9d 1r e6 s~2 D9 iAe g- o2S8a2n3t2o sL A6 6S 4R8O3Z3A 3S 7(2M~a dI vr iadn) T-o T. r r a9d1o 663570 3849 47 85 6~5 s~e m A l be enrzt oo oL a@msaes m6 8e0n z1 1o5o .0e1s9

w . sseemmeennzzoooo@. iste m e n z o o . e s www.semenzoow . i tw ~

CONVOCATORIAS

II ENCONTRO DA MOCIDADE GANDEIRA. SILLEDA Inauguración

Charla de Daniel Martínez Bello

O CXG REÚNE UN ANO MÁIS O FUTURO DO SECTOR O Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia (CXG) xuntou arredor dun cento de rapaces e rapazas na segunda edición do Encontro da Mocidade Gandeira, que ten como principais obxectivos a formación e o intercambio de experiencias dos máis novos. A cita desenvolveuse o sábado 30 de xaneiro dende as 9:30 da mañá no hotel restaurante Via Argentum de Silleda (Pontevedra) e o encargado de inaugurala foi Manuel Cuíña, alcalde deste concello. A rolda de intervencións

comezou coa conferencia de Daniel Martínez Bello, quen falou sobre “Xenómica práctica. Xustificación económica”. A el seguírono Yolanda Trillo, que explicou as claves do “Benestar entre animais, ambiente e persoas”, e Juan Cainzos, que se centrou no “Manexo dos datos do Control Leiteiro”. O último relatorio correu a cargo de Santiago García Souto e titulábase “Programa informático: xestión de granxa de leite”. A xornada foi clausurada por Rocío Manteiga e por Águeda Capón, presidenta e vicepresidenta do CXG respectivamente. Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

XORNADA DE VALORIZACIÓN DE RESIDUOS AGRARIOS. ABEGONDO (A CORUÑA)

COMO DIMENSIONAR AS FOSAS DE XURRO E XESTIONAR OS EFLUENTES E AS AUGAS PLUVIAIS A Asociación Galega de Cooperativas Agroalimentarias (Agaca) organizou o 1 de febreiro unha xornada no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) para tratar a valorización de residuos agrarios, na que Juan Castro Insua falou de estratexias de dimensionamento das fosas para optimizar o valor fertilizante do xurro e aforrar custos e explicou como xestionar e separar os efluentes dos silos e as augas pluviais, o que logo comprobaron os asisten-

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

tes nunha visita de campo. Esta acción formativa enmarcouse no Programa Icoopera, cuxas claves foron dadas por Ruth Rodríguez Ferreiros, técnica de Agaca. Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

NUESTRA PRIORIDAD: LA SALUD Y LONGEVIDAD DE SUS ANIMALES

Distribuidas por: Ganaderia Sinesio de Curtis (A Coruña)

Ganadería Novo de Cospeito (Lugo)

Distribuidas por:

Avda. Terra Cha, 11 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) e-mail: info@dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com

Telf.: 982 310 026 659 445 627 660 417 676 Fax: 982 310 295

SAT Couto da Granda de Castro de Rei (Lugo)

Avda. Terra Cha, 11 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) e-mail: info@dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com

Telf.: 982 310 026 659 445 627 660 417 676 Fax: 982 310 295

CONVOCATORIAS

XXX CONCURSO MORFOLĂ&#x201C;XICO DE GANDO BOVINO FRISĂ&#x201C;N DE MENORCA. ALAIOR Vaca gran campiona

Ă&#x2030; a terceira vez que Jara se proclama vaca gran campiona do concurso de Menorca. Esta frisona, propiedade da ganderĂa Algendar dâ&#x20AC;&#x2122;en Gomila, tamĂŠn subiu ao mĂĄis alto do podio no campionato nacional de primavera 2015 e mais no de Campos (Mallorca) nos anos 2013 e 2014.

Xata campiona (esq.) e subcampiona

ALGENDAR GOLDWYN JARA XA NON SABE O QUE Ă&#x2030; PERDER EN MENORCA A localidade menorquina de Alaior acolleu o 19 de marzo unha nova ediciĂłn do certame morfolĂłxico de gando vacĂşn leiteiro organizado pola AsociaciĂłn Frisona Balear. O encontro tivo lugar, como vĂŠn sendo habitual, no marco da Fira del Camp. Participaron 164 animais chegados de 37 explotaciĂłns de Menorca. O encargado do seu xulgamento foi o asturiano Javier Freije Freije, xuĂz nacional de Conafe. O palmarĂŠs estivo encabezado por Algendar Goldwyn Jara, unha femia de 7 anos propiedade da ganderĂa Algendar dâ&#x20AC;&#x2122;en Gomila (MahĂłn), que repite por terceira vez consecutiva como vaca gran campiona da illa. A outra frisona que subiu ao mĂĄis alto do podio na sĂşa categorĂa foi Alcai Outbond Ruleta, da ganderĂa Alcaidus dâ&#x20AC;&#x2122;en Fabregas (Alaior), que se proclamou xovenca gran campiona. O galardĂłn de xata campiona foi para Binimasso Explode Dukesa, da ganderĂa Binimasso de Ferreries, mentres que o tĂtulo de mellor criador recaeu tamĂŠn en Algendar dâ&#x20AC;&#x2122;en Gomila. Mellor rabaĂąo

Xovenca gran campiona

PAC Horizonte 2020 Descubra todas as sĂşas vantaxes En AgroBank poĂąemos ĂĄ sĂşa disposiciĂłn os nosos especialistas para axudarlle na domiciliaciĂłn e xestiĂłn da PAC. Ademais sĂł por domiciliala anticiparĂŠmoslle as axudas cando o precise e vai levar1 un prĂĄctico termo.

AgroBank 1. 2TQOQEKĂ?P XÂ˝NKFC FQ CQ QW CVC GUIQVCT GZKUVGPEKCU WPKFCFGU 5Ă? UG GPVTGICTÂ˝ WP VGTOQ FG EQT C\WN QW CECDCFQ GP CEGKTQ CNGCVQTKQ RQT ENKGPVG 2CTC QU GHGEVQU ÇĽUECKU GUVC RTQOQEKĂ?P VGP C consideraciĂłn de remuneraciĂłn en especie e estĂĄ suxeita a ingreso a conta. Oferta para domiciliaciĂłns de expedientes da PAC cun importe estimado superior a 500 â&#x201A;Ź. NRI: 1386-2016/09681 www.CaixaBank.es/agrobank

AFRIGA ANO XXII - NÂş 121

/QPQDQZ s 7PKFCF FG QTFGÍQ TQDQVK\CFC )'# (CTO 6GEJPQNQIKGU ¡Nuestra fórmula funciona! 'N PWGXQ EQPEGRVQ FG QTFGÍQ TQDQVK\CFQ FG WPC UQNC ECDKPC KPEQTRQTC NQU O½U CXCP\CFQU UKUVGOCU FG QTFGÍQ CWVQO½VKEQ KFGCN RCTC GZRNQVCEKQPGU 'N ÖPKEQ UKUVGOC TQDQVK\CFQ EQP UGNNCFQ CWVQO½VKEQ GP NC RG\QPGTC GEA Farm Technologies Ibérica S.L. Avda. Sant Julià 147, 08403 Granollers, España Telefono: +34 938 617 120, e-mail: agricola@gea com www.gea.com

engineering for a better world

GEA Farm Technologies

CONVOCATORIAS

POXA DE CASTRO DE RIBEIRAS DE LEA

POXA DE CHANTADA Foto: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

Foto: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

Cachán Jordan Marquesa

Josmar Epic Pastora 4860

A VACA MELLOR PAGADA O VOLUME DE NEGOCIO ALCANZOU OS 2.000 EUROS FOI DE 26.400 EUROS O día 13 de febreiro o mercado gandeiro de Castro de Ribeiras de Lea (Castro de Rei) foi o escenario da primeira poxa organizada por Africor Lugo no que vai de ano. O prezo medio da venda foi de 1.780 € e lográronse adxudicar 16 dos 17 animais ofertados. De todos eles, o prezo máis alto foi para Cachán Jordan Marquesa, vaca presentada pola gandería chantadina Cachán, unha primeiriza parida de decembro, filla de Jordan, con nai MB-85, pola que se pagaron 2.000 €. A novidade da edición foi a poxa de dous machos de 14 meses, procedentes da Granxa Gayoso Castro, propiedade da Deputación Provincial de Lugo. O primeiro vendeuse por 900 €, un fillo de Dom, con nai Goldwyn BB-83. O segundo foi o fillo de Roumare con nai Castelverde Rudolph Pen, MB-85, que acadou un prezo case de récord, 1.850 €.

O mercado gandeiro de Chantada acolleu o pasado 12 de marzo a poxa de gando frisón organizada polo Concello chantadino e pola Cooperativa ICOS, coa colaboración de Africor Lugo. O volume de negocio acadou os 26.400 € con 13 animais adquiridos dos 15 presentados e un prezo medio de 2.031 €. O exemplar máis valorado foi Josmar Epic Pastora 4860, unha filla de Epic, con nai Xacobeo, parida en xaneiro, pola que se pagaron 2.650 €. Os compradores recibiron tres doses de cada un dos actuais touros de Xenética Fontao núm. 1 en España: Delano, mellor touro probado, e Quixote, mellor touro con proba xenómica.

POXA DE BOIMORTO

SETE XOVENCAS FRISONAS ADXUDICADAS Foto: Africor Coruña

O Concello de Boimorto e Africor Coruña levaron a cabo o 20 de marzo a terceira edición da Poxa de Xovencas da Raza Frisona. Presentáronse sete animais, dos cales se venderon os sete. O prezo medio acadado foi de 1.993 € e o máis elevado da xornada pagouse por Ferreiro Torrel 6873, adquirida por 2.200 €. O volume de negocio situouse en 13.950 €. Ao remate sorteouse unha xata entre o público e os compradores. Ferreiro Torrel 6873 vendida por 2.200 €

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

COMA SEMPRE, OS PRIMEIROS DENDE 1975 "/8 "/8%3 $% 8!4/3 &!"2)#!$/3 %. OFERTA %,%,-%'! 0!2! /&2%#%2 -%,,/2 %30%#)! , #!, #!,)$!$% % -%,,/2 02%:/ s 0,Â34 s 0,Â34)#/ "2!.#/ 0!2! 2%8%)4!2 ! #!,/2 s #522!, '!,6!.):!$/ %. 15%.4% s #522! s 02%'! s 02%'!",% 0!2! &!#),)4!2 ! %.42!$! $/ 8!4/ % ! ,)-0%:! s #!0!# s #!0!#)$!$% 0!2! 5. /5 $/53 8!4/3 s !-/2% s !-/2%!",% 0!2! !&/22!2 %30!:/ % 42!.30/24% s 02%:/ s 02%:/3 $% &Â"2)#!

TANQUES DE FRĂ?O Baixo consumo e alto rendemento Calidade e limpeza co mĂnimo consumo

Salas de ordeĂąo ColchĂłns Elmega: confort, duraciĂłn, suavidade e impermeabilidade

Coas nosas novas camas para area gaste sĂł a area imprescindible

Consulte prezos sen compromiso CamiĂąo vello de Mourelle, s/n â&#x20AC;&#x201C; 15840 Santa Comba (A CoruĂąa) â&#x20AC;&#x201C; ESPAĂ&#x2018;A 7HOI Âą Â&#x2021; )D[ H PDLO HOPHJD#HOPHJD FRP Â&#x2021; ZHE ZZZ HOPHJD FRP

ROBOTIZACIÓN LELY PARA INCREMENTAR A RENDIBILIDADE. GANDERÍA SOLA. VEGADEO (ASTURIAS) A rendibilidade do muxido Lely fronte ao muxido tradicional en sala medida na Gandería Sola é de 200 € máis por vaca e ano. Esta é a conclusión do estudo realizado por Ángel Miranda González (técnico de Os Irmandiños SCG) que nos mostrou na xornada de portas abertas Lely desenvolvida no mes de febreiro nesta granxa. GANDERÍA SOLA Gandería Sola está situada en Guiar (Vegadeo, Asturias), na fronteira con Galicia. O gandeiro Javier Marcos dirixe esta explotación desde o ano 2001. A partir desta data construíuse unha primeira nave con 104 cubículos na que viven actualmente as vacas adultas e onde hai uns meses se instalaron 2 robots de muxido Lely Astronaut A4. No ano 2005 externalízase a alimentación e en 2009 pásase ao Sistema de Mestura Húmida de Os Irmandiños. En 2010 amplíase a estabulación cun novo patio para as xovencas e en 2011 instálase un primeiro robot Lely Astronaut A4 nesta nave. En 2012, Javier decide externalizar a recría no Rancho Las Nieves. Na actualidade ten 126 xovencas alí. 2015 foi o momento de automatizar o muxido do resto da granxa, para o que se instalaron 2 robots de muxido Lely Astronaut A4.

ESTUDO DO CAMBIO SALA DE MUXIDO - ROBOT LELY

A inxestión de materia seca (IMS) non é complicada de medir para esta explotación, xa que é proporcionada por Os Irmandiños diariamente. A mestura ten un 50 % de materia seca. As vacas producen máis e a inxestión tamén aumenta: - IMS antes dos robots: 24,7 kg - IMS despois dos robots: 26,0 kg - Incremento da inxestión: 1,2 kg (5 %) Con estes datos de partida, Ángel Miranda calcula o Índice de Conversión (IC), que se reﬁre aos litros producidos por unha vaca por cada kg de MS que inxire: - IC antes dos robots: 1,41 l/kg - IC despois dos robots: 1,56 l/kg - Incremento IC: 0,15 l/kg (10 %) O seguinte paso é calcular o impacto económico do cambio. Para iso, Miranda ﬁxa un prezo do leite de 0,34 €/l (media Asturias) e un custo de MS de 0,266 €/kg MS (Os Irmandiños). - Antes dos robots: 18,80 €/100 l - Despois dos robots: 17,04 €/100 l - Diferenza de custo (aforro): 1,76 €/100 l (2,94 pts./l)

Este aforro tradúcese en 200 €/vaca e ano. No patio de vacas adultas, cun total de 105 animais, signiﬁca 21.000 € de aforro pola eﬁciencia do muxido robotizado Lely. Miranda termina o seu estudo demostrando o impacto económico que ten mellorar o Índice de Conversión. O incremento dunha centésima supón 13 € por vaca e ano. Queremos rematar este artigo dándolle as grazas a Ángel Miranda González por permitirnos mostrar os datos do seu estudo.

Javier puido observar mellor que ninguén e durante varios anos o sistema robotizado Lely no patio das xovencas e comparalo co muxido tradicional no patio das vacas adultas. Para poder cuantiﬁcar a diferenza de rendibilidade entre o sistema tradicional e o robotizado Lely, a Ángel Miranda –director da Área de Alimentación de Os Irmandiños SCG e asesor desta granxa– ocorréuselle medir a alimentación, a produción e os custos de produción antes do cambio e semanas despois deste. Os datos resumidos deste estudo son os seguintes: - Media de produción antes dos robots: 32,3 l - Media de produción despois dos robots: 40,5 l - Incremento de produción: 5,6 (16 %) Evolución do grupo de adultas ao meter o 2.º e o 3.º robot

1,60 42,0 40,0 38,0 36,0 34,0 32,0 30,0 28,0 26,0 24,0 22,0 20,0

1,56

40,5

1,50 32,3 1,41 24,7

26,0

1,40

1,30 Litros

+16 %

Inxestión MS

+5 %

IC (l/kg MSI)

+10 %

Antes Despois

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certiﬁcados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

innovators in agriculture

EXPLOTACIÓN

ALLEVAMENTO MINCIO HOLSTEIN. VERONA (VÉNETO-ITALIA)

A HISTORIA DE ÉXITO DUNHA FAMILIA DA REXIÓN DO VÉNETO

Paolo Stanghellini e os seus catro ﬁllos

No mes de febreiro, un equipo da revista Afriga viaxou ata a provincia italiana de Verona para coñecer a gandería Mincio Holstein, moi destacada no sector polo excelente nivel xenético dos seus animais. Dela procede o touro Mincio Holstein Ludico, situado nos primeros postos dos rankings de sementais italianos. Mincio Holstein atópase na localidade italiana de Valeggio sul Mincio, da que toma o seu nome. Os seus propietarios son Paolo Stanghellini, a súa esposa Donatella e os catro fillos do matrimonio: Mirko, Nicola, Davide e Ilenia. O punto de partida da traxectoria desta familia gandeira atópase nun pequeno establo que Paolo xestionaba en parcería co dono das terras. A explotación actual, pertencente unicamente aos Stanghellini, iniciou a súa actividade en 1995 con 12 xovencas. Desde ese momento, o progreso foi imparable ata converterse nunha das granxas de vacún leiteiro máis recoñecidas a nivel xenético en toda Italia. O aumento do número de cabezas foi paralelo ao da calidade dos exemplares.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

A día de hoxe, o rabaño ascende a 190 animais dos que 90 son vacas en lactación que son muxidas nunha sala de espiña de peixe de 16 puntos. A media da última campaña a 305 días foi de 11.600 kg, cun 4 % de graxa e un 3,4 % de proteína. O traballo repártese entre toda a familia e non teñen ningún empregado. A explotación pertence a unha pequena cooperativa da zona que lles recolle o leite aos seus 28 socios –que suman preto de 900 toneladas ao día– e o coloca no mercado. O seu destino é unha industria queixeira da denominación de orixe Grana Padano e outra que elabora queixo de pasta branda (tipo Stracchino); no verán, en cambio, entréganllo a Granarolo, o maior grupo lácteo do país.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

EXPLOTACIÓN

A ración das vacas de produción cústalles 5,5 €/día

Cubículos de esterco semihúmido

ALIMENTACIÓN E SUPERFICIE A ración das vacas de produción componse case exclusivamente de forraxes ensiladas: 25 kg de silo de millo, 10 kg de silo de trigo, 5 kg de silo de herba, 0,5 kg de palla e 10 kg de concentrado (millo, fariña de soia, soia tostada e suplementos minerais). O seu custo é de 5,5 euros por animal e día. Comenta Paolo que a transformación do leite en queixo non lles supón unha alimentación especial; no entanto, si precisa que antes a industria lles poñía restricións a algúns produtos, como a cantidade de colza contida na ración. Dispoñen de 8 hectáreas de superficie agrícola en propiedade e doutras 13 en alugueiro destinadas á produción intensiva de forraxes. Nunha parte cultivan trigo e millo e na outra, millo e sorgo.

INSTALACIÓNS E MAQUINARIA As instalacións abarcan uns 4.000 metros cadrados. Contan con dúas naves para o gando, unha para as vacas de leite e outra para as secas e a recría. As primeiras, que se agrupan nun único lote, dormen en cubículos de esterco semihúmido, ao igual que as secas e unha parte da recría. Os animais máis novos permanecen en cama quente de palla. En canto á xestión do xurro, nesta explotación separan a parte sólida –que reciclan como material de encamado– da líquida, a cal é depositada nunha fosa de grandes dimensións. A maquinaria da que dispoñen é a que utilizan para as tarefas diarias do establo. En liñas xerais inclúe unha pa telescópica, un carro mesturador autopropulsado de 16 metros cúbicos, un tractor de 125 CV e unha cisterna para o xurro. Doutra banda, a maior parte dos labores agrícolas –preparación das terras, recolección e ensilados– contrátanlla a unha empresa externa.

EASY-COVERING

· AHORRO DE HASTA UN 90% EN CIMENTACIÓN

Naves Ganaderas, Almacenes y Cobertizos · MENOR ESTRÉS TÉRMICO Puerto de Vega (Asturias)

O Pino (A Coruña)

Nave para novillas

Ampliación de establo

Gran aislamiento y luminosidad · Ventilaciones Automáticas · Mejores Condiciones internas

Tel. (+34) 985 303 752 – www.easy-covering.com P. de Somonte, c/Mª Glez. La Pondala nº 41, C.P. 33393 Gijón Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

EXPLOTACIÓN

A recría máis nova dorme en cama quente de palla

A granxa destaca polo excelente nivel xenético do rabaño, con 1.000 puntos GPFT

Almacenamento do esterco procedente da separación sólido-líquido dos residuos xerados polos animais

O touro Ludico, nacido en Mincio Holstein, é un dos máis utilizados actualmente na granxa

Compresor para a separación da parte sólida do esterco Almacén no que gardan a maquinaria

REPRODUCIÓN E XENÉTICA No ámbito reprodutivo, a media de días entre o parto e a concepción é de 150, utilizan unha media de 2,5 doses de seme por preñez e a taxa de reposición é do 25 %. Consomen xenética italiana nun 80 % das inseminacións, decantándose por touros equilibrados entre produción, morfoloxía, sistema mamario e lonxevidade. “Elixo touros que me gustan e que sinto que encaixan no meu establo, deixándolle á alimentación a tarefa de mellorar a calidade”, afirma Paolo, aínda que tamén aclara que nunca os selecciona “extremadamente negativos en graxa nin en proteína”. Se de rankings falamos, esta gandería é a número 2 de Italia por reconto de células somáticas. O GPFT (índice de selección xenético italiano equivalente ao ICO español) é de +1.000. Da familia de vacas máis destacada da explotación naceu Mincio Holstein Laudan Ludico, fillo dunha Iron EX90 e neto dunha Skywalker, tamén EX90. Unha familia materna moi produtiva e con bos niveis de proteína que, acoplada con Laudan, deu lugar a un touro cun forte carácter leiteiro e alta lonxevidade, situado nos primeiros postos dos rankings de touros italianos.

PREZO DO LEITE O prezo base que lles pagan polo litro de leite na actualidade oscila entre 0,345 e 0,350 euros máis/menos calidades (graxa, proteína, RCS e bacterioloxía). Antes, a duración dos contratos oscilaba entre seis meses e un ano, pero agora, coa crise que atravesa o sector e coa volatilidade dos prezos, a duración é moi breve e asínanse cada dous ou tres meses e, incluso, mes a mes. Paolo asegura que o que máis valoran economicamente as industrias é o reconto de células somáticas: “Para recontos inferiores a 150.000 existe unha gratificación importante; entre 150.000 e 250.000, a prima é máis pequena; de 250.000 a 300.000 non hai premio nin penalización e, por enriba de 300.000, págase unha sanción. Ademais, se as células soben de 400.000, tamén desaparece a gratificación por proteína”. En canto ás porcentaxes específicas de graxa e proteína, as primas adáptanse ás dispostas nunha escala rexional. Ante a pregunta de como ve a explotación no futuro, Paolo móstrase optimista e fai referencia aos seus fillos pequenos, xa integrados no negocio familiar. Explica que emprenderon investimentos recentemente –por exemplo, unha parte da nave de produción foi construída hai dous anos– co propósito de estar preparados para o porvir, e conclúe rotundo: “Temos a esperanza de que o mercado nos dará a razón”.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Dispoñen de grandes ventiladores para reducir o estrés por calor

VMS™ Spectra edición limitada El único robot de ordeño que puntúa diariamente la condición corporal de la vaca

Con la puntuación precisa y diaria de la condición corporal puedes planificar la alimentación para asegurar la adecuada reserva de grasa en el ciclo de lactación de la vaca. Esto promueve la producción de leche, la eficiencia reproductiva y la longevidad de la vaca y está disponible de serie en el VMS Spectra. Para saber más sobre la edición limitada del VMS Spectra contacta con tu distribuidor local o mira nuestra página web www.delaval.es . DeLaval VMS™ – mucho más que un robot de ordeño. Disponible solamente en 2016.

www.delaval.es

VMS+

ECONOMÍA

CONTRATO DE SUBMINISTRACIÓN DE LEITE CRU DE VACA

BOLETÍN OFICIAL DEL ESTADO Núm. 25

Viernes 29 de enero de 2016

Sec. III. Pág. 7909

ANEXO Contrato de suministro de leche cruda de vaca Ámbito de aplicación: ganaderos CON código REGA En ...................., a .......... de ..................... de 20....... INTERVIENEN De una parte, don .................................., con NIF ............................, actuando en nombre propio / en representación de ..............................., con NIF ........................, y con domicilio / domicilio social en ..................................., CP ............, calle .............., n.º ........, designando como domicilio a efectos de este contrato en ...................................., en su condición de receptor de leche. Dirección de correo electrónico ....................... Teléfono de contacto ........................ Y de otra parte, don .................................................., con NIF ................................, actuando en nombre propio / en representación .....de ........................, con NIF ..................., y con domicilio / domicilio social en ..................................., CP ........., calle .............., n.º....., en su condición de suministrador de leche. Código REGA ................................ Dirección de correo electrónico .................... Teléfono de contacto ................... Ambas partes designan como domicilio de entrega y recogida de la leche en ............... .................., CP ........., calle ............, n.º..... Interviniendo las dos partes en la representación indicada, se reconocen mutuamente la capacidad legal necesaria para formalizar este documento, y

Reprodución do contrato-tipo homologado para a subministración de leite cru de vaca aplicable a gandeiros con código REGA, que rexerá durante un ano.

EXPONEN I. Que .......................................................... (en adelante el suministrador) se dedica a / tiene como objeto social la producción de leche cruda de vaca y realiza dicha actividad de conformidad con la normativa vigente. II. Que .......................................................... (en adelante el receptor) cumple con la normativa vigente para el ejercicio de su actividad. III. Ambas partes tienen interés en suscribir el presente CONTRATO DE SUMINISTRO DE LECHE CRUDA DE VACA aplicable a ganaderos CON código REGA, adoptando el modelo de Contrato-Tipo Homologado vigente a la fecha de suscripción del presente contrato, todo ello conforme a las siguientes CLÁUSULAS Objeto, volumen, calendario y modalidad de recogida.

1.1 El productor se compromete a entregar al receptor y este a adquirir, la cantidad de litros de leche cruda de vaca con la composición comercializable según la legislación vigente y, en su caso, con las especificaciones técnicas recogidas en el Anexo I, por el volumen, con la tolerancia y de acuerdo al calendario de entregas que figura en dicho Anexo I. 1.2 La cantidad contratada será entregada por el suministrador y recogida por el receptor en origen destino (cumpliméntese necesariamente con un SÍ o un NO en ambas casillas, según proceda una u otra), en el domicilio de entrega y recogida consignado en el encabezamiento, con un plazo de.... días como máximo desde su ordeño, salvo circunstancias de fuerza mayor especificadas en este contrato.

BOLETÍN OFICIAL DEL ESTADO Viernes 29 de enero de 2016

Segunda.

BOLETÍN OFICIAL DEL ESTADO Sec. III. Pág. 7910

Precio y condiciones de pago del suministro.

Son causas de finalización del presente contrato las siguientes:

Calidad y trazabilidad.

Sexta. Condiciones de modificación del contrato. 6.1 Las condiciones establecidas inicialmente en el contrato podrán ser excepcionalmente modificadas mediante adendas firmadas por ambas partes, y siempre antes de la finalización del contrato que se modifica. No tendrán validez las modificaciones que tengan como objetivo cambiar las condiciones iniciales del contrato relativas a la leche que ya haya sido entregada, ni se podrán modificar las fechas de entrada en vigor y/o finalización del contrato. 6.2 No obstante lo dispuesto en el apartado anterior, tampoco podrá modificarse, mediante adendas, el precio pactado, ni el tipo de precio (fijo, variable, mixto). 6.3 En el caso de que antes de la finalización de la vigencia del contrato se haya agotado la cantidad de leche correspondiente al volumen pactado, una vez aplicada la tolerancia establecida podrá modificarse, una única vez y previo acuerdo entre las partes, el volumen mediante adenda, manteniendo invariables el resto de elementos del contrato, en una proporción que suponga como máximo una modificación del 25 por ciento del volumen inicialmente acordado.

Duración y prórroga.

4.1 Conforme a la normativa vigente, los contratos en los que participe como suministrador un productor tendrán una duración mínima de un año. No obstante, el productor podrá rechazar esa duración mínima en supuestos debidamente justificados y notificados por el productor a la autoridad competente de la comunidad autónoma donde radique su explotación a la mayor brevedad posible. 4.2 El presente contrato tiene una duración de ............... meses a partir de su entrada en vigor, fijada en la fecha ............................. 4.3 El presente contrato podrá (cumpliméntese necesariamente con un SÍ o un NO en ambas casillas, según proceda una cosa u otra, pues las opciones son excluyentes): a)

Séptima.

Renovarse automáticamente.

Finalizar automáticamente.

El contrato finalizará de manera automática a la finalización del plazo pactado.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Fuerza mayor.

Las partes deberán cumplir con sus obligaciones de suministro y adquisición especificadas en las cláusulas anteriores, salvo los casos de fuerza mayor demostrada entre los que se incluyen los derivados de huelgas, siniestros sanitarios o de otra índole, situaciones catastróficas o adversidades climáticas o cualquier otro tipo de circunstancia sobrevenida y ajena a la voluntad de las partes; circunstancias que deberán comunicarse tan pronto como sea posible, aplicándose las siguientes consecuencias (cumpliméntese necesariamente con un SÍ o un NO en todas las casillas, según proceda una u otra, pues las opciones son excluyentes):

cve: BOE-A-2016-865 Verificable en http://www.boe.es

El contrato se prorrogará de manera automática por periodos iguales a los inicialmente pactados, a no ser que cualquiera de las partes notifique expresamente a la otra su voluntad de no renovarlo al menos tres meses antes de la fecha de finalización del contrato o de cualesquiera de sus prórrogas. La denuncia de la prórroga deberá notificarse a la comisión de seguimiento de INLAC referida en la cláusula octava a los efectos de tener por finalizado el contrato.

Sec. III. Pág. 7911

a) La llegada de la fecha de vencimiento del mismo con arreglo a lo pactado en la cláusula 4.3. b) El mutuo acuerdo de las partes, haciéndolo constar por escrito. c) La muerte, cese de actividad o incapacidad de cualquiera de las partes. d) El incumplimiento grave, que otorgará a la parte perjudicada el derecho a exigir la resolución del contrato y el resarcimiento de los daños y perjuicios causados. Sin perjuicio de los casos que establece la ley, se considera incumplimiento grave el impago del producto, el incumplimiento reiterado de los plazos de entrega o recepción, el incumplimiento reiterado de los parámetros de calidad de la leche, el incumplimiento reiterado en las especificaciones técnicas pactadas, en su caso, y el incumplimiento reiterado en los volúmenes pactados. Se entenderá como incumplimiento reiterado el que se produzca al menos tres veces, consecutivas o no, en el plazo de vigencia del contrato o de cualesquiera de sus prórrogas, y que haya sido convenientemente comunicado a la parte incumplidora.

3.1 La leche deberá cumplir la normativa en vigor referida a las condiciones higiénicas y sanitarias de la misma. Deberá asimismo cumplirse la normativa de control que deben tener los operadores del sector lácteo. 3.2 El receptor rechazará la leche que incumpla los requisitos contemplados en la normativa y que impidan su comercialización, así como la que incumpla las especificaciones técnicas pactadas, en su caso, sin que el suministrador tenga derecho a indemnización alguna. 3.3 La determinación de calidad se hará mediante toma de muestras de acuerdo con la normativa existente para ello. 3.4 A efectos de la cuantificación de las primas y penalizaciones, la calidad de la leche suministrada será la resultante de los análisis realizados por el Laboratorio Interprofesional ............................, al cual ambas partes acuerdan someterse. Para la comprobación de las especificaciones técnicas adicionales, en su caso, el receptor utilizará los sistemas de autocontrol validados oficialmente y en caso de discrepancia, las partes acuerdan someterse a los análisis realizados por el Laboratorio Acreditado ............................... 3.5 El suministrador declara que su explotación tiene calificación sanitaria de .........., y se obliga a comunicar de forma inmediata, cuando le sea comunicado por la autoridad competente, al receptor cualquier modificación en la calificación sanitaria que pueda afectar a la seguridad alimentaria de acuerdo a la normativa vigente. Cuarta.

Viernes 29 de enero de 2016

Quinta. Finalización del contrato.

2.1 El precio total a aplicar en el presente contrato será el resultado de sumar o restar al precio libremente pactado en el Anexo II, el importe de los conceptos variables, primas y penalizaciones que se acuerdan entre las partes y se definen en el Anexo III de este contrato. 2.2 Al precio a abonar por el receptor se le aplicará el IVA, o cualquier otro impuesto o tributo que lo pudiera sustituir, al tipo que resulte aplicable de conformidad con la legislación vigente en cada momento. 2.3 El pago de la facturación mensual se hará efectivo mediante ............................... y, conforme a la normativa vigente, antes de los 30 días del mes vencido. Tercera.

Núm. 25

a) Las consecuencias de un caso de fuerza mayor no serán consideradas como incumplimiento de contrato, a los efectos de dar lugar a una indemnización. b) Los casos de fuerza mayor no serán motivo de resolución de contrato, salvo que haya tenido como consecuencia el cese de la actividad de alguna de las partes contratantes, o que se haga por mutuo acuerdo. c) En caso de que se den las causas de fuerza mayor descritas se suspenderá la vigencia de las cláusulas que componen el presente contrato hasta que se restituyan las normales condiciones de funcionamiento, constatándose por ambas partes que las mencionadas causas han cesado.

Ƒ Ƒ

cve: BOE-A-2016-865 Verificable en http://www.boe.es

Núm. 25

cve: BOE-A-2016-865 Verificable en http://www.boe.es

Primera.

ECONOMÍA

BOLETÍN OFICIAL DEL ESTADO Núm. 25

Viernes 29 de enero de 2016

Octava.

Sec. III. Pág. 7912

Comisión de seguimiento de INLAC.

El control, seguimiento y vigilancia del cumplimiento del presente contrato, a los efectos de los derechos y obligaciones de naturaleza privada, se realizará por la comisión de seguimiento correspondiente, constituida en el seno de la Interprofesional Láctea (INLAC) de forma paritaria conforme a lo establecido en la legislación vigente. Dicha comisión podrá delegar en una entidad privada, independiente y de acreditada solvencia, la custodia de documentos y datos confidenciales. Novena.

Conciliación INLAC y resolución de conflictos.

9.1 En caso de existir diferencias en la interpretación o ejecución del presente contrato, las partes someterán la controversia al procedimiento de conciliación y vista previa ofrecido por INLAC. Las solicitudes de inicio del procedimiento deberán presentarse dentro de los tres meses siguientes a la fecha en que se produjo el supuesto incumplimiento. El órgano ante el que se presentarán las solicitudes será INLAC o la entidad independiente que esta designe. El procedimiento de conciliación y vista previa puede consultarse en la página web de INLAC (www.inlac.es). 9.2 En caso de que se mantengan las diferencias, las partes acuerdan (cumpliméntese necesariamente con un SÍ o un NO en ambas casillas, según proceda una cosa u otra, pues las opciones son excluyentes):

Ƒ Ƒ

a) Someter la controversia a los tribunales ordinarios. b) Someter la controversia a arbitraje de derecho administrado por la Corte Española de Arbitraje, de acuerdo con su reglamento y estatuto, a la que se encomienda la administración del arbitraje y el nombramiento de un único árbitro. En caso de sometimiento a arbitraje, la controversia se resolverá definitivamente en un único procedimiento. Décima.

Tratamiento y custodia de información.

Ambas partes se obligan a tratar el contenido y condiciones de este contrato con estricto sometimiento a la normativa de defensa de la competencia y demás disposiciones legislativas que pudieran ser de aplicación, al manejo y custodia de las informaciones y datos que se contienen en el mismo. Undécima.

BOLETÍN OFICIAL DEL ESTADO Núm. 25

Posibilidad de compensación.

En el momento en que finalice el contrato, las partes estarán legitimadas para compensar los saldos pendientes entre ellas, siempre que sean líquidos, exigibles y estén pacíficamente reconocidos por las partes. En el caso de que existieran saldos derivados de préstamos o créditos, deberá estar estipulado en dichos préstamos o créditos la posibilidad de compensación. De conformidad con cuanto antecede y para que conste a los fines precedentes, se firman tres ejemplares (o, en su caso, cuatro) a un solo efecto en el lugar y fecha expresados en el encabezamiento, remitiendo el receptor cada una de las copias a sus respectivos destinatarios. El suministrador

Fdo.:

Copias:

1. Suministrador. 2. Receptor. 3. INLAC (el receptor enviará a INLAC en el plazo de 15 días tras la firma del contrato, copia escaneada de un ejemplar del presente contrato a la dirección de correo electrónico inlac@tragsa.es).

Sec. III. Pág. 7913

ANEXO I Composición, especificaciones técnicas, calendario de entregas y tolerancia

cve: BOE-A-2016-865 Verificable en http://www.boe.es

El receptor

Viernes 29 de enero de 2016

I.1 La composición y, en su caso, las especificaciones técnicas de la leche tipo objeto de este contrato, para la cual se establece el precio pactado, son ...................................... I.2 El volumen total de litros de leche para la totalidad del período del contrato es de ..................................... I.3 La tolerancia aplicable para la totalidad del periodo del contrato es de .................. La tolerancia que se establezca no podrá superar o ser inferior en un +10 % al volumen total de litros de leche contratado. I.4 El volumen y tolerancia especificados (cumpliméntese necesariamente con un SÍ o un NO en ambas casillas, según proceda una u otra, pues las opciones son excluyentes):

Ƒ Ƒ

a) Se aplicará a un único periodo del contrato. b) Se acuerda establecer el siguiente número de subperíodos, libremente pactado entre las partes, con el siguiente volumen y tolerancia concretos para cada período: (Cumpliméntese necesariamente con un SÍ o un NO en todas las casillas, según proceda, consignándose solo los datos de los periodos pactados por las partes.)

Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ

Subperíodo 1 (de ......... a ........): Subperíodo 2 (de ......... a ........): Subperíodo 3 (de ......... a ........): Subperíodo 4 (de ......... a ........): Subperíodo 5 (de ......... a ........): Subperíodo 6 (de ......... a ........): Subperíodo 7 (de ......... a ........): Subperíodo 8 (de ......... a ........): Subperíodo 9 (de ......... a ........): Subperíodo 10 (de ......... a ........): Subperíodo 11 (de ......... a ........): Subperíodo 12 (de ......... a ........):

Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. % Cantidad ............. %

tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia ............. tolerancia .............

cve: BOE-A-2016-865 Verificable en http://www.boe.es

La suma de los volúmenes y las tolerancias de cada subperíodo deben ser coherentes con el volumen y la tolerancia totales del contrato. En caso de discrepancia, prevalecerá el volumen total de leche para la totalidad del período del contrato (I.2), así como la tolerancia aplicable para la totalidad del periodo del contrato (I.3).

“O sistema PDI (INRA) permite un equilibrio entre proteína e enerxía para facer as racións máis saudables e económicas”

Antón Camarero Suanzes Alimentación e Reprodución Telf. 646 302 622 antoncamarero@gmail.com

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

ECONOMĂ?A

BOLETĂ?N OFICIAL DEL ESTADO NĂşm. 25

Viernes 29 de enero de 2016

Sec. III. PĂĄg. 7914

ANEXO II Precio II.1

Se entiende por:

a) Precio Fijo: aquel que no varĂa ni depende de ningĂşn Ăndice, independientemente de que puedan ser distintos precios en funciĂłn del volumen. b) Precio Variable: aquel que varĂa dependiendo de la variaciĂłn de uno o mĂĄs Ăndices o parĂĄmetros. c) Precio Mixto: aquel que se compone de una parte fija y una parte variable. II.2 En caso de que se utilicen Ăndices de referenciaciĂłn o parĂĄmetros especĂficos, estos deben incluirse de manera clara. En todos los casos, estos indicadores de referencia deben ser objetivos, verificables, no manipulables y procederĂĄn de fuentes pĂşblicas y accesibles por las partes; (por ejemplo, los Ăndices de ReferenciaciĂłn LĂĄctea elaborados y puestos a disposiciĂłn del sector por INLAC). II.3 Las partes acuerdan que el precio de la leche objeto del presente contrato serĂĄ (CumplimĂŠntese necesariamente con un SĂ? o un NO en todas las casillas, segĂşn proceda una u otra, pues las opciones son excluyentes):

Ć&#x2018; Ć&#x2018; Ć&#x2018;

Modalidad A: Precio fijo ................................ (AĂąadir unidades: â&#x201A;Ź/1000 l, â&#x201A;Ź/l ........) Modalidad B: Precio variable: Modalidad C: Precio mixto:

BOLETĂ?N OFICIAL DEL ESTADO NĂşm. 25

Viernes 29 de enero de 2016

Sec. III. PĂĄg. 7915

ANEXO III

ParĂĄmetros de composiciĂłn y de calidad de la leche: Primas y penalizaciones asociadas ,,, /D FRPSRVLFLyQ GH OD OHFKH REMHWR GH HVWH FRQWUDWR SDUD FXDO VH HVWDEOHFH HO SUHFLR VHUi OD VLJXLHQWH FXPSOLPHQWDU REOLJDWRULDPHQWH FRQVLJQiQGRVH VROR ORV GDWRV GH ORV FRQFHSWRV SDFWDGRV SRU ODV SDUWHV CONCEPTOS VARIABLES. PRIMAS Y PENALIZACIONES CONCEPTOS

ComposiciĂłn FISICOQUĂ?MICA â&#x20AC;&#x201C;Grasa y ProteĂna- (miles/ml) (1) Presencia de GĂ&#x2030;RMENES (miles/ml) (2)

Presencia de CĂ&#x2030;LULAS SOMĂ TICAS (miles/ml) (3)

CALIDAD EXTRA (4)

DestrucciĂłn de la leche por presencia de inhibidores (5)

Punto crioscĂłpico (6)

Prima cantidad / cuota (7)

LITROS

9ROXPHQ HQWUHJDGR

OTROS CONCEPTOS (8)

Euros / 1000 litros

cantidades fijas

/DV HVSHFLILFDFLRQHV TXH VH FRQVLJQHQ QR GHEHUiQ VHU FRQWUDGLFWRULDV FRQ HO UHVWR GHO FRQWUDWR ,QGLFDU ORV WUDPRV SRU ORV TXH VH SULPD R SHQDOL]D VL SURFHGH ,QGLFDU ORV WUDPRV SRU ORV TXH VH SULPD R SHQDOL]D VL SURFHGH ,QGLFDU ORV WUDPRV SRU ORV TXH VH SULPD R SHQDOL]D VL SURFHGH ,QGLFDU WRGRV ORV WUDPRV SRU ORV TXH VH SDJD OD SULPD /DV SDUWHV GHWHUPLQDUiQ HO VLVWHPD GH SHQDOL]DFLyQ 'HWHFFLyQ HQ ODERUDWRULR LQWHUSURIHVLRQDO DQiOLVLV HQ PXHOOH SRU PXHVWUD GHWHFWDGD R SRU OLWURV GHVWUXLGRV HWF (VSHFLILFDU VLVWHPD GH SHQDOL]DFLyQ (VSHFLILFDU VLVWHPD GH ERQLILFDFLyQ VL SURFHGH %RQLILFDFLRQHV HQ IXQFLyQ GH OD VHJXULGDG DOLPHQWDULD &%3*V REMHWLYRV GH FDOLGDG FRPSRVLFLyQ HWF

http://www.boe.es

AFRIGA ANO XXII - NÂş 121

BOLETĂ?N OFICIAL DEL ESTADO

D. L.: M-1/1958 - ISSN: 0212-033X

cve: BOE-A-2016-865 Verificable en http://www.boe.es

HIMALAYA NIAGRA x SHOTTLE x MORTY

GRAN NOVEDAD

'%.%2 ()-!,!9! :%.)34! -" # " -AS 'ENER n 2IUDELLOTS DE LA 3ELVA n 'IRONA

A L C A N Z A N D O

L A S

C I M A S

M Ă S

A L T A S

s .IAGRA DE LA FAMILIA $URHAM $AISY %8 s . s 0RODUCCIONES MUY ALTAS CON BUENA CONFORMACIÂ&#x2DC;N s 0 s 6ACAS LONGEVAS Y FUNCIONALES DE FĂ&#x2013;CIL ORDEÂŽO s 6 Y RESISTENTES A LAS MAMITIS Y ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias C/ Magnolia, 80 bajo 27003 - Lugo Tfno.: 982 217 633 Fax: 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

!,!9! 2(!,! ()-

ECONOMÍA

O NOVO CONTRATO HOMOLOGADO DO LEITE Valoración das debilidades e das fortalezas do contrato para a venda de leite de vaca que entrou en vigor o 1 de febreiro de 2016. Francisco Sineiro Escola Politécnica Superior de Lugo (Universidade de Santiago de Compostela)

O novo contrato para a compra de leite polas industrias foi desenvolvido no seo da Interprofesional Láctea (INLAC) por parte de representantes das industrias e produtores. Constitúe un paso adiante no proceso de establecer unhas relacións máis transparentes no sector lácteo. Supón un avance sobre a situación anterior, pero para coñecer o seu verdadeiro alcance haberá que agardar pola súa aplicación nos novos contratos a asinar nos próximos meses. Primeiro, porque a súa utilización vai ser voluntaria; segundo, porque para darlle unha maior estabilidade ao sector tamén habería que establecer uns contratos similares nas vendas posteriores das empresas intermediarias que lles recollen leite aos gandeiros coas industrias e das industrias coa distribución; e, terceiro, porque o contrato debería ser o resultado dunha negociación e non dunha imposición pola industria, que é a parte con maior poder de negociación. O contrato contén todos os elementos ou cláusulas que deben ser incluídos nun contrato deste tipo: obxecto, volume, calendario e modalidade de recollida, prezos e condicións de pago, calidade, duración e prórroga, así como o establecemento dunha comisión de seguimento e o procedemento para a conciliación e resolución de conflitos.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Establece a cantidade de leite contratado, que non poderá ser superior ou inferior ao 10 % do volume en litros indicado; no caso de superarse ese límite superior do 10 % antes de finalizar o contrato só se podería ampliar se estivesen de acordo as dúas partes. O prezo pode ser fixo ou variable e debe quedar fixado neste caso o índice ao que irán referidas as variacións no prezo. Terá unha duración mínima dun ano, debendo indicar se acaba ao final dese período ou ben queda renovado por outro similar; neste caso habería que comunicar unha posible renuncia á prórroga con polo menos tres meses de antelación. No caso de non cumprirse o contrato a parte prexudicada terá dereito a esixir a súa resolución e a compensación polo prexuízo causado. Neste caso considérase incumprimento grave a falta de pagamento do leite, dos prazos de entrega, da calidade ou do volume, cando suceden máis de tres veces. O control, o seguimento e a vixilancia do cumprimento do contrato realizarase pola comisión de seguimento correspondente, constituída no seo da INLAC con representación das partes de industrias e produtores. Cando existan diferenzas na interpretación ou execución do contrato, as partes someterán a controversia ao procedemento de conciliación e vista previa ofrecido pola INLAC dentro dos tres meses seguintes á data en que se produciu o suposto incumprimento. No caso de que se manteñan as diferenzas, as partes poden someter a controversia aos tribunais ordinarios ou á arbitraxe.

ECONOMÍA

ASPECTOS CLAVE No contido do contrato hai catro asuntos clave con respecto á experiencia recente. O primeiro é a fixación da produción de leite, que debería referirse polo menos á cantidade recollida na última campaña con cotas; con respecto a este punto están a presentarse dous problemas con algunhas industrias: por estar a fixarse unhas producións inferiores ás do último ano, e pagando as cantidades que as superen a un prezo referido ao do leite en po, ou por distribuír a cantidade anual en doce partes mensuais iguais sen ter en conta as variacións estacionais existentes na produción. O segundo asunto refírese á duración do contrato, pois no último ano foi de 4,2 meses para os contratos entre produtores individuais e industrias, que está moi por debaixo do período mínimo dun ano fixado con carácter xeral, que na maior parte dos casos é promovido pola industria, que forza ao gandeiro para presentar esta solicitude ante a Consellería. O terceiro é a fixación do prezo e as primas, con aumentos en varias industrias nos valores mínimos de graxa, proteína ou bacterioloxía para o cobro das primas, que na práctica equivale a un descenso no prezo final. Por último, deberíase establecer unha fianza ou a existencia dunhas instalacións industriais mínimas para darlles autorización como recolledores de leite aos compradores que non son industriais para evitar así posibles problemas de impagos, tal como ocorreu nalgúns casos nos últimos meses. E o máis importante, vai seguir quedando fóra un asunto central, que é a negociación entre as dúas partes do prezo, o volume de produción e o importe das primas. Deste xeito os contratos realizaranse con base neste modelo pero o seu contido vai seguir sendo fixado pola industria e acep-

Fg ha]j\Y fa mfY _glY

tado polos gandeiros ao non quedarlles outra opción. Así continuarán sen levar á práctica o conxunto de medidas aprobadas no ano 2008 na Política Agraria Común para a adaptación ao novo escenario sen cotas. Con este fin establecéronse os contratos e as Organizacións de Produtores (OP) como un medio de equilibrar o poder de negociación entre os produtores e compradores de leite. Esta situación contrasta coa experiencia dos contratos negociados en Francia por parte das OP e as industrias. No último informe do Ministerio de Agricultura de Francia sinálase que un 85 % da produción está amparada por contratos negociados e a negociada por medio de Organizacións de Produtores supera o 60 %. A negociación dos contratos e o bo funcionamento das Organizacións de Produtores deberían ser un asunto central na nova situación sen cotas para mellorar a debida transparencia no mercado e para unha repartición máis equilibrada do valor producido co leite. As elevadas diferenzas de prezos existentes nos últimos meses que van desde os 31-33 céntimos ata os 19-25 noutro extremo son debidas fundamentalmente á empresa que recolle o leite. E estas diferenzas cáusanlles prexuízos graves aos gandeiros, que están a percibir os prezos máis baixos, por afectar á súa supervivencia, pero tamén á competencia entre as industrias, porque parte do leite recollido a baixo prezo que supostamente vai ser destinado a leite en po pode acabar en leite envasado. E, ademais, porque a carencia de Organizacións de Produtores activas pode limitar a aplicación efectiva da medida aprobada o 14 de marzo no Consello de Ministros de Agricultura da Unión Europea sobre a regulación da produción de leite en período de crise.

D]nm[]dd K; nYdgjarY km jY[a f D]nm[]dd K;$ KY[[`Yjgeq[]k []j]nakaY] ;F;E A%)(// 2

- RCS Lallemand 405 720 194 - 032009.

E]bgjY dY \a_]klaZada\Y\ \] dYk ÕZjYk$ =klaemdY dY Y[lana\Y\ \]d jme]f q ]klYZadarY dY ÖgjY jmeafYd$ 9k]_mjY dY jY[a f daealY ]d ja]k_g \] Y[a\gkak!&

Ò 9hjgZY[a f h]jeYf]fl] = )/))',Z)/))! hYjY nY[Yk \] d][`]$ Zgnafgk \] ]f_gj\]$ gn]bYk$ [YZjYk \] d][`] q [gj\]jgk&

LALLEMAND BIO, SL Telf : +34 93 241 33 80 - Email : animal-Iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

¿QUÉ ES LA INMUNODEPRESIÓN PERIPARTO? Casi todas las vacas experimentan una depresión de su sistema inmunitario en el periparto 1. Neutróﬁlos = células de la primera línea de defensa

DESÁNIMO TRATAMIENTO

TRABAJO FRACASO INTERRUPCIÓN RUTINAS REDUCCIÓN BIENESTAR ANIMAL

USO ANTIBIÓTICOS

ESTRÉS FRUSTRACIÓN

PÉRDIDA DE TIEMPO

CONSECUENCIAS PARA EL GANADERO

CONSECUENCIAS

PARA LA VACA PÉRDIDAS DE LECHE

SACRIFICIO PREMATURO EXP

LOT ACIÓ

N DE EJE MPL O

INMCOSTE UNO DE DEP LA SUP RES UES TO IÓ

DISMINUCIÓN DE LA FERTILIDAD

Explo t metr ación con itis d el 15 100 vaca %yd s e ret en lactac En es enció i ta gr n de ón y una S: a con l place in a inm nja ejem COST nta d cidencia plo, e unod E e de S l8% l epre , prec mastitis sión coste tot ECO t Ma io de es de d al qu e con NÓM la lec el 10 %, : stitis: d I lleva he: 0 C 4 O . n ,33 € e 180 € t Me S las e /l. nferm *: tritis: edad 4.575 es as t Ret ociad € enció as n

17 ho ras

9.307 €

l enta día. Dura O AD )= nte 5 I días CION (mas titis) ALES , 3 dí as (m : de tra etrit bajo is)

plac

LECHE DESECHADA

REGISTRAR LAS ENFERMEDADES POSPARTO

de pl acent a: 55 H 2€ O 1 vac a enf RAS y1d erma D E ía (re = tenc 10 min TRA ión d utos BAJ e a

MUERTE DE LA VACA

ACTÚA EN TU EXPLOTACIÓN

Utiliza una herramienta sencilla, como un registro para las vacas en transición donde anotar los casos de mastitis, metritis y retenciones de placenta. Keto-Track App es la herramienta digital de monitorización de las enfermedades

PASO 1

extra

*El c la he oste med Overt rramientaio de esta Nota on -Worl de evalu s patolo : este d Bua ación gias s rendim c tr e iento álculo no ic Congreeconómic ha calcu la repro c s a ducti ontempla s 2014, C (Risk As do a part vo. el im airns sessm ir de d pacto (A e a globa ustralia), nt Tool) d tos de gra es N l que n tiene ational M arollada yjas reales n esta astiti d p s enfe s Coun resentad e Europa media rmed cil 20 a por el 1 ades n en la 4, Gante (BDr. Mich te a fertil idad élgica). el y el

Referencias: 1. Goff JP (1997) Physiological changes at parturition and their relationship to metabolic disorders, Journal of Dairy Science; 80:1260-1268. 2. Sordillo LM (2005), Factors affecting mammary gland immunity and mastitis susceptibility. Livestock Production Science; 98: 89–99. 3. Hammon DS et al (2006) Neutrophil function and energy status in Holstein cows with uterine health disorders. Veterinary Immunology and Immunopathology; 113: 21–29. 4. Kimura K, Goff JP, Kehrli ME (2002) Decreased neutrophil function as a cause of retained placenta in dairy cattle. Journal of Dairy Science; 85: 544–550. 5. Kehrli ME, Kimura KK,

25 AL 40%

LA INMUNODEPRESIÓN

IMPLICA UN DESCENSO DEL

El cortisol, la denominada ‘hormona del estrés’, está elevado en el parto. Esto tiene un efecto negativo sobre la actividad de los neutróﬁlos, el principal tipo de leucocitos implicado en la lucha contra los agentes invasores.5

Estrés/ Cortisol

DE LA FUNCIÓN INMUNITARIA

Los niveles elevados de cuerpos cetónicos tienen un efecto negativo sobre la actividad y la migración de los leucocitos.5

ón

ira

de neutróﬁlos y linfocitos, células que desempeñan un papel primordial en la defensa frente a las infecciones. Esta situación aumenta el riesgo de las vacas a sufrir enfermedades en el posparto como la MASTITIS2, la METRITIS3 y la RETENCIÓN DE PLACENTA4.

( BH B

C u er p o

Balance energético negativo ic o s

y b e t ah idr ox

ib u

Niveles de minerales/ calcio

El calcio es de vital importancia para la activación de las células inmunitarias frente a una infección. El calcio interviene en laa fagocitosis y el estallido oxidativo.6 Las vacas con hipocalcemia (bajos niveles de calcio en sangre) presentan un riesgo mayor de sufrir metritis puerperal (tóxica).7

ENFERMEDADES ASOCIADAS RETENCIÓN METRITIS MASTITIS DE PLACENTA

IDENTIFICAR LOS FACTORES DE RIESGO

HACERLE FRENTE

La Healthy Start Check List es una herramienta de evaluación de riesgos fácil de usar en la explotación.

Herramientas como estas permiten identiﬁcar los factores de riesgo y señalar la necesidad de intervenir.

CONSULTA A TU VETERINARIO

Tu veterinario puede realizar un análisis en granja usando la herramienta digital Rick Assessment Tool (RAT), una aplicación para iPad dedicada al periodo The Vital™ 90 Days.

PASO 2

PASO 3

Visita espaciothevital90days.com para más información acerca de la inmunodepresión Goff JP, Stabel JR, Nonnecke BJ (1999) Immunological dysfunction in periparturient cows. What role does it play in postpartum infectious diseases? In: AABP conference proceedings. American Association of Bovine Practitioners 1-10. 6. Martinez N, Sinedino LD, Bisinotto RS, Ribeiro ES, Gomes GC, Lima FS, Greco LF, Risco CA, Galvão KN, Taylor-Rodriguez D, Driver JP, Thatcher WW, Santos JE (2014) Effect of induced subclinical hypocalcemia on physiological responses and neutrophil function in dairy cows. Journal of Dairy Science; 97: 874-87. 7. Martinez N., Risco CA, Lima FS, Bisinotto RS, Greco LF, Ribeiro ES, Maunsell F, Galvão K, Santos JE (2012) Evaluation of peripartal calcium status, energetic proﬁle, and neutrophil function in dairy cows at low or high risk of developing uterine disease. Journal of Dairy Science; 95:7158-72.

PRODUCIÓN

Canto máis produtiva é a vaca, menor é a cantidade de emisións

PRODUCIÓN DE LEITE EFICIENTE, SAUDABLE E SUSTENTABLE CO MEDIO AMBIENTE (A PEGADA DE CARBONO) Analizo as principais causas das emisións dos gases prexudiciais para o medio ambiente no vacún de leite e ofrezo algunhas estratexias nutricionais co ﬁn de reducilas ao tempo que logramos un maior rendemento na produción leiteira. INTRODUCIÓN O crecemento da poboación desencadeará nos vindeiros anos unha maior demanda de produtos gandeiros e unha maior competencia polas materias primas.

Ángel Ávila Coya Veterinario asesor de vacún de leite

Soia CBOT dispoñible 630 580 530 480 430 380 330 280 230 180 Xan-06 Xan-07 Xan-08 Xan-09 Xan-10 Xan-11 Xan-12 Xan-13 Xan-14 Xan-15

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Ao escenario de incremento de prezos de materias primas debémoslle engadir os efectos do cambio climático nas colleitas, co cal deberemos alimentar máis eficientemente os nosos animais, así como producir alimentos máis sustentables e saudables. A clase media será máis alta (máis urbana), o que significa que haberá menos poboación dedicada a producir alimentos, así como un maior crecemento da poboación da terceira idade. Tamén se prevé que tres mil millóns de persoas sairán da pobreza para entrar na clase media.

PRODUCIÓN

O futuro

Producir máis con menos 95

Produción total de leite, 10 kg

Número de habitantes clase media (m) 2020

2030

Norteamérica

338

333

322

Europa

664

703

680

Asia e Pacíﬁco

525

1.740

3.228

Mundo

1.845

3.249

4.884

80 65 50

Produción de leite nos EE. UU. Produción por vaca Número de vacas

10.000

Segundo a Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura (FAO), prevese un incremento das necesidades de alimentos dun 60 % de orixe animal como carne, leite e ovos. A produción dos devanditos alimentos debe ser sustentable co medio ambiente, é dicir, segundo os modelos científicos estímase que estamos a usar 1,6 terras por ano. A Terra ten 1,6 anos para rexenerar os recursos que consumimos anualmente. Os gandeiros non poden satisfacer a demanda de alimentos como se fixo ata a data, é dicir, co incremento de animais, máis vacas, máis porcas, máis polos etc. que requiren máis terras, máis auga, máis alimentos e máis enerxía. É insustentable seguir a sumar animais para alimentar a poboación, por iso debemos producir “máis con menos”, isto é, mellorar a nosa eficiencia. Nos Estados Unidos incrementouse a produción de leite dende 1944 ata 2007 nun 30 % con 15 millóns de vacas menos, pasouse de 5.000 litros/vaca/ano a 9.000 litros.

Número de vacas, 10 cabezas

30 25

8.000

6.000 15

4.000 10

2.000

Produción de leite anual, kg/vaca

2009

4 94

50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 00 07 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 20 20

As emisións máis coñecidas son as do metano (CH4), que proceden dos procesos de dixestión –fermentación entérica–, sobre todo dos ruminantes e do xerado na manipulación dos estercos, que representan do 50 % ao 60 % do total da cadea.

*/<0(7 =1

*/<0(7 =1 MINERAL ORGÁNICO ALTAMENTE BIODISPONIBLE

PORQUE EL TAMAÑO IMPORTA

www.norel.net info@norel.net

T. +34 91 501 40 41

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

PRODUCIÓN

EN ESPAÑA EN MAIO DE 2014 ENTROU EN VIGOR O REAL DECRETO POLO QUE SE CREA O REXISTRO NACIONAL VOLUNTARIO DE PEGADA DE CARBONO

Exemplo de empresas lácteas que teñen como obxectivo reducir a súa pegada de carbono

Emisións globais da cadea de subministración de leite dun ruminante, por categoría de emisións

A partir de 2013 todas as empresas que cotizan en bolsa de Londres deben incluír na súa memoria de sustentabilidade o cálculo da pegada de carbono.

Fonte: "Hacer frente al cambio climático a través de la ganadería", FAO

Tamén é destacable o papel doutro gas de efecto invernadoiro, o óxido nitroso (NO2), que procede da aplicación, do depósito e da manipulación de estercos, e constitúe o 29 % das emisións totais da cadea. O óxido nitroso fórmase nos procesos microbianos de nitrificación: oxidación de N-amoniacal (NH4+) a nitratos (NO3) e de desnitrificación: redución de NO3 e NO2 ata N molecular (N2). Ao efecto contaminante do NO2 como gas de efecto invernadoiro debe engadirse, ademais, o feito de que participa na destrución da capa de ozono. O metano e o óxido nitroso elimínanse en cantidades pequenas, pero supoñen un perigo como gases de efecto invernadoiro, xa que 1 kg de CH4 equivale a 21 kg de CO2 e 1 kg de NO2 equivale a 310 kg de CO2. Comparativa entre as equivalencias dos principais gases de efecto invernadoiro Gas invernadoiro

Equivalentes CO2

1 kg CO2

1 kg CH4

1 kg N2O

310

O cálculo das emisións de gases de efecto invernadoiro (GEI) é utilizado como unha ferramenta en materia de sustentabilidade polas diversas organizacións.

Dairyco (Reino Unido) s 415 granxas s 1.309 g CO2 /litro de leite (832-2.808) ampla mellora s 40 % fermentación animal s 6 % esterco s 10 % óxido nitroso s 26 % alimentos para animais s 3 % combustible s 3 % electricidade Estudo das emisións de CO2 por parte de Dairyco de Gran Bretaña, no cal participan 415 explotacións leiteiras, onde se observa que o 40 % do CO2 provén da fermentación ruminal

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Exemplo de etiquetado de produtos lácteos no Reino Unido

En España en maio de 2014 entrou en vigor o real decreto polo que se crea o rexistro nacional voluntario de pegada de carbono. COMO REDUCIR AS EMISIÓNS DE METANO, NO2 E NH3 PARA UNHA PRODUCIÓN DE LEITE SUSTENTABLE E SAUDABLE As grandes áreas de impacto son: R5 Fermentación ruminal R5 Composición e uso da ración R5 Esterco e fertilizantes Os puntos clave para reducir as devanditas emisións son: R5 Alta produción de leite por vaca R5 Bo índice de conversión R5 Menos fertilizantes artificiais R5 Menos nitróxeno no esterco O índice de conversión en vacún de leite óptimo debe ser superior a 1,5 kg de leite por cada quilogramo de materia seca inxerida. Este obxectivo aínda está moi lonxe, posto que o índice de Europa é actualmente de 1,16 kg leite/kg MS, é dicir, aínda debemos mellorar aproximadamente un 25 %. Aproveitamento dos alimentos Índices de conversión medios (IC) Rabaños UE 1,16 kg/MS 23,2 litros Rabaños EE. UU. 1,25 kg/MS 25 litros As vacas actuais teñen a capacidade xenética para producir 1,5 kg de leite por 1 kg de MS de alimentos inxerida

A enerxía dos alimentos convertidos en máis litros de leite reduce as emisións de metano por unidade de leite. Cada 0,1 décimas de mellora no IC supón unha redución do 5 % en metano, o que significa que ao pasar de 1,16 a 1,5 reduciremos as emisións de metano en aproximadamente un 17 %.

PRODUCIÓN

ESTRATEXIAS NUTRICIONAIS PARA REDUCIR AS EMISIÓNS DE N O exceso de nitróxeno é un problema, xa que entre o 40 % e o 80 % do nitróxeno que inxiren os animais termina formando parte das dexeccións. A máis leite, máis excedentes Nitróxeno eliminado (kg/ha)

600

CADA 0,1 DÉCIMAS DE MELLORA NO ÍNDICE DE CONVERSIÓN EN VACÚN DE LEITE SUPÓN UNHA REDUCIÓN DO 5 % EN METANO, O QUE SIGNIFICA QUE AO PASAR DE 1,16 A 1,5 REDUCIREMOS AS EMISIÓNS DE METANO APROXIMADAMENTE NUN 17 %

500 Portugal Galicia

400 300 200

Sur de Inglaterra Irlanda Aquitania Escocia

100 Bretaña Loira occidental 0 0 10.000

NL País Vasco

20.000

30.000

40.000

Leite (kg/ha)

Fonte: Project Green Dairy, Interreg. Atlantique, André Pflimlin et al., 2007

O 70 % de nitróxeno pérdese, unha parte importante en forma de nitróxeno urinario. Para mellorar a eficiencia do uso do nitróxeno e, por tanto, reducir as súas emisións no vacún leiteiro debemos perseguir os seguintes obxectivos: A. Optimizar a porcentaxe de proteína bruta da ración: R5 alto custo de materias primas proteicas R5 redución da concentración da PB das racións (0,5 a 1,5 unidades) e da urea en leite B. Potenciar a produción de proteína microbiana C. Racionar con aminoácidos limitantes equilibrando lisina/metionina A. Optimizar a porcentaxe de proteína bruta da ración Segundo o doutor Hristov da Universidade de Pensilvania, ao pasar dunha dieta de 16,5 % de PB a 15,6 % reducimos a emisión de amoníaco nun 23 %. En opinión de Jack Corless, a redución de MUN/nitróxeno ureico en leite de 18 mg/dl a 14 mg/dl significa unha redución na excreción de N de 77,5 gr de vaca e día. Isto equivale a 1 kg de soia x 500 vacas x 365 días excreta 14 TM de nitróxeno. A eficiencia do uso de nitróxeno calcúlase da seguinte maneira: Entrada de nitróxeno = kg proteína bruta/día/6,25 Saída de nitróxeno = kg leite vaca día x % proteína en leite/6,38 % eficiencia de nitróxeno = saída de nitróxeno/entrada de nitróxeno x 100 Exemplo 1: granxa 32 kg leite/vaca día ao 3 % de proteína, con 22 kg de MS e 18,5 % PB, eficiencia de nitróxeno = 23 % Exemplo 2: granxa 33 kg leite/vaca día con 3,15 de % proteína, 22 kg de MS e 17,5 % de PB, eficiencia de nitróxeno = 26,5 % Exemplo 3: granxa 33 kg leite/vaca día con 3,3 % de proteína, 22 kg de MS e 16,5 % de PB, eficiencia de nitróxeno = 29,6 Un bo obxectivo para alcanzar nas explotacións leiteiras é conseguir unha eficiencia próxima ao 30 %.

A concentración de urea en leite pode servir de ferramenta de monitoreo para avaliar o estado nutricional e proteico. Podemos estimar a concentración de urea en sangue medindo a urea en leite. Todos os factores que inflúen na urea en sangue farano na concentración de urea en leite. Isto inclúe a inxestión de proteína non degradable e degradable, a inxestión de enerxía, a inxestión de auga e as funcións hepática e urinaria. Ano Mes

2012 11.630 Total 13,5 %

10,7 %

13,6 %

15,5 %

3,68 %

3,48 %

3,60 %

3,58 %

3,20 % 99 165 36,2

3,19 % 88 153 35,6

3,22 % 85 200 35,3

3,17 % 83 278 33,5

Secas % CSS Urea Lactante

Litros/día

Presente

2011 11.600

2010 11.105

2009 10.313

31,9

31,8

30,4

28,3

Consumo estimado

23,59

23,39

23,3

22,7

kg MG/kg de leite kg proteína kg graxa

1,61 1.161 1.333

1,64 1.136 1.240

1,6 1.138 1.270

1,4 1.060 1.197

Ano 2009 2010 2011 2012

Eﬁciencia nitróxeno 27,6 % 29,7 % 29,7 % 30,1 %

Urea 278 200 153 165

A síntese de urea e a súa excreción supoñen un gasto enerxético para o organismo. A urea sintetízase a partir de 2 moléculas de amonio + CO2 e necesita para iso 4 ATP. Ao pasar unha ración do 17 % de PB ao 16 % diminuímos o gasto en urea en 0,32 Mcal. O custo de urea de 0,32 Mcal/día é igual a 0,42 litros de leite de perda. ENI Mcal/kg leite = 0,360 + (0,0969 x % GB)

O custo de urea de 0,80 Mcal/día é igual a unha perda de produción de 1,07 litros de leite, co cal podemos dicir que a síntese e a eliminación de urea levan non só a un gasto enerxético por parte do organismo senón tamén a un mal uso da proteína da dieta e, por tanto, a un custo económico.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

PRODUCIÓN

AS EMISIÓNS MÁIS COÑECIDAS SON AS DO METANO (CH4), QUE PROCEDEN DOS PROCESOS DE DIXESTIÓN, SOBRE TODO DOS RUMINANTES E DO XERADO NA MANIPULACIÓN DOS ESTERCOS Táboa 1. Exemplo de explotación con 320 vacas lactantes: redución do nitróxeno Vaca estándar Urea en leite Produción de leite (kg) % proteína en leite Excreción proteína de leite (kg/ano) Consumo MS (kg/día) % proteína bruta de ración Consumo PB (kg)/lactación 305 d. Custo kg proteína = 0,9 euros/kg Eﬁciencia utilización PB (%) Excreción N (kg/vaca/lactación) Diferenza % mellora Euros/granxa Diferenza

Normal 295 10.400 3,21 334 22,61 17 1.172 1.055 28,5 134

Optimización 243 11.000 3,34 367 23,45 15,8 1.130 1.017 32,5 122 12,13 9,04

337.630,608 12.174,624

325.456

B. Potenciar a produción de proteína microbiana A proteína microbiana é a mellor achega de Aa para o ruminante e a que mellor se asemella á da leite e a carne. Cómpre fornecer a través das dietas cantidades suficientes de proteína degradable en rume e carbohidratos de forma equilibrada e simultánea. Debemos achegar suficiente proteína degradable (62/66 %) e soluble (32/38 %) da proteína total. As bacterias celulolíticas utilizan como única fonte de N amoníaco e as bacterias aminolíticas medran máis rapidamente utilizando un 60 % de aminoácidos e péptidos e un 34 % de amoníaco como fonte de nitróxeno. Os microorganismos ruminais usan CHO como a principal fonte de enerxía, con todo a proteína tamén pode ser usada con este fin. A subministración de fontes adecuadas de enerxía garante a conversión de N amoniacal en proteína microbiana, pero se a taxa de degradación proteica excede a taxa de fermentación dos CHO, aumenta a produción de NH3 e a urea en leite, e, da mesma maneira, cando a taxa de fermentación de CHO excede a degradación proteica, pode afectarse negativamente a eficiencia na síntese de proteína microbial (Bach et al., 2005). AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Unha das formas de medir se o proceso de sincronismo ruminal é o correcto é avaliando o esterco cun dixestor de feces separándose en tres tamaños de partícula con tres barutos de diferente diámetro de poro e obterase unha mostra final unha vez extraída a humidade (81 % MS) para a súa posterior análise química. O dixestor de feces posúe tres mallas, das cales na superior debe haber un peso inferior ao 20 %, na do medio un menor dun 20 % e na inferior un peso maior a 50 %. Cando o peso da malla superior excede o 20 % indícanos que as forraxes da dieta son de mala calidade, falta de NNP, exceso de AGI, mal picado da forraxe, estrés calórico, silo de millo maior de 40 % MS, mal procesado do gran, acidose ruminal e silo de millo aberto con menos de 90 días de ensilado. Avaliación de feces: permítenos observar se o proceso de alimentación é o correcto

15 %

80 %

Boa dixestión

Outra das maneiras de poder monitorizar a eficiencia de dixestibilidade do amidón na vaca leiteira é a avaliación de amidón en feces. A Universidade de Pensilvania publicou unha fórmula de predición da dixestibilidade do amidón da dieta analizando o amidón fecal e a lignina fecal xunto co amidón e a lignina da ración. A lignina utilizouse como marcador para estimar a utilización do amidón nas granxas. A ecuación que utiliza a Universidade de Pensilvania para estimar a dixestibilidade do amidón é a seguinte: dixestibilidade do amidón = 1 - (% lignina ración x % amidón feces / % lignina feces x amidón ración).

6RPRV GLVWULEXLGRUHV GH

$75$3$'25(6 %$55(5$6 &8%Ì&8/26 72/9$6

&20('(526 %2;(6 7(51(526 0$1*$6 '( 0$1(-2 &217(1&,Ð1

$75$3$'25(6 6$)(7< ,9

6,67(0$6 '( /,03,(=$ 3$5$ 3$6,//26 < &$1$/(6 (7;( +2/=

&8%Ì&8/26

&$6(7$6 < 3$548(6 3$5$ 7(51(526 /$ %89(77(

18(675$6 275$6 0$5&$6

(O HVSHFLDOLVWD HQ EHEHGHURV %HEHGHURV SDUD HVWDEOR \ FDPSR SDUD WRGR WLSR GH JDQDGR

)DEULFDQWH OtGHU GH VXHORV GH JRPD 3ODQFKDV SDUD SDVLOORV VDODV GH HVSHUD

&OLPDWL]DFLyQ GH FDOLGDG DOHPDQD 6LVWHPDV FRUWDYLHQWRV 9HQWLODGRUHV GH JUDQ FDXGDO

3ROtJRQR &RPDUFD ,, &DOOH $ %DUEDWiLQ 1DYDUUD 7IQR _ 0yYLO ZZZ HW[HKRO] QHW _ HW[HKRO]#HW[HKRO] QHW

PRODUCIÓN

Táboa 2. Resumo dos datos recollidos en cada granxa Granxa

Datos fecais NDF Lignina

Amidón 1 2* 3 4 5 ** 6 ** 7 8 ** 9 10 11 12* ** 13 14 15 16

3,89 4,19 4,29 4,40 4,97 5,16 5,16 5,38 5,66 5,82 5,90 6,08 7,02 7,04 7,08 7,34

77,9 50,2 53,5 53,6 54,3 55,5 57,1 57,9 59,9 56,5 56,9 58,7 52,1 53,7 54,75 50,8

7,85 4,85 3,67 15,8 5,66 4,47 19,2 4,89 4,66 5,50 4,82 4,76 6,26 4,87 4,62 4,86

DM % Base do DM 26,0 15,8 15,6 17,0 14,5 16,3 30,3 14,0 17,8 14,8 17,6 ? 17,6 16,4 14,8 17,0

Amidón

Datos de forraxe NDF Lignina

21,8 25,4 21,5 20,4 23,8 20,8 21,6 21,8 26,4 20,1 23,9 25,7 21,8 23,1 21,6 19,9

32,8 31,5 34,4 34,3 34,6 32,5 32,7 31,9 33,7 32,9 34,8 32,3 34,4 32,3 30,1 31,5

C. Racionar con aminoácidos limitantes equilibrando lisina/metionina Para mellorar a eficiencia da nutrición proteica os ruminantes necesitan unha achega suficiente de aminoácidos esenciais para a síntese de proteína do leite. Formular racións equilibradas en AA lisina e metionina permítenos aumentar a produción e, sobre todo, a eficiencia de utilización do nitróxeno. Achegas de LisinaDi e MetioninaDi dos principais alimentos en racións de vacas leiteiras

3,49 3,14 3,19 3,47 2,85 2,89 3,54 3,35 2,52 3,40 3,00 3,66 3,08 3,12 3,73 3,68

DMI 51,5 52,6 47,0 50,4 52,2 52,8 44,3 50,6 52,6 52,4 51,6 49,5 51,8 51,8 51,8 52,1

Produción CS Leite Libras 16,9 65 10,2 65 22,7 60 10,8 60 19,4 80 19,4 72 12,9 50 12,9 70 13,3 64 12,9 75 17,1 68 16,5 60 12,2 70 18,6 65 11,9 84 8,3 60

Graxa % 3,8 3,5 3,9 3,7 3,8 3,7 4,0 3,8 3,9 3,5 3,7 3,6 3,8 3,8 3,5 3,6

Dig. amidón (% total) 92 89 83 95 89 84 96 83 88 82 85 82 84 80 74 73

Os ruminantes emiten menos metano canto maior é o contido de graxa na dieta e aumenta a dixestibilidade da ración. Existen dúas vías de fermentación do rume: a vía celulolítica, que chega á síntese de graxa tras a fabricación de C2 e C4 (acético e butírico), e a vía amilolítica, que chega á produción de enerxía tras a síntese de C3 (propiónico) para producir leite e proteína. O metano prodúcese no rume a partir de ácidos graxos volátiles. Producir acetato (C2) e butirato (C4) no rume resulta en sintetizar metano (CH4). CARBOHIDRATOS

3 RACIÓN EQUILIBRADA

2,5 %

MetDi (% PDIE)

2,2 %

Bolo de xirasol

LysDi: > 6,8 % MetDi: > 2,2 %

Obxectivo

Ración de glute

Cebada Farelo Bolo de algodón

AMIDÓN H2

Ensilado herba Polpa de remolacha Colza Ensilado de millo

Gran de millo

CELULOSA Acetato (C2) Butirato (C4)

Chícharo

Propionato (C3) H2

Alfalfa Soia 44

Metano (CH4) LysDi: > (% PDIE)

6,8 % 3

7,3 % 7

Rango óptimo de metionina na ración: 2,2 -2,5 g/100 g TAA Rango óptimo de lisina na ración: 6,8 -7,3 g/100 g TAA TAA: total de aminoácidos

ESTRATEXIAS NUTRICIONAIS PARA REDUCIR AS EMISIÓNS DE METANO (CH4) E PRODUCIR LEITE MÁIS SAUDABLE

As emisións de metano proceden fundamentalmente da fermentación entérica dos ruminantes e da dixestión do esterco. As principais formas de reducir o metano entérico son: R5 Modificación da fermentación ruminal: utilización de amidóns, taninos, aceite de soia, aceite de colza ou semente de liño que reducen as emisións de metano. R5 Selección xenética R5 Aumento da produción por vaca

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

O metano prodúcese no rume a partir de ácidos graxos volátiles. Producir Acetato (C2) e Butirato (C4) no rume resulta en producir metano.

Balance da fermentación de azucres no rume segundo o tipo de AGV producido Fermentación acética

C6H12O6

2 acético + 2 CO2+8 H

Fermentación butírica

C6H12O6

butírico + 2 CO2+4 H

Fermentación propiónica

C6H12O6 + 4 H

2 propiónico

Bacterias metanoxénicas

CO2 + 4H2

2 H2O

Van Soest, 1994

Hai unha relación moi estreita entre os ácidos graxos do leite e as emisións de metano polo rume. Os C2 e C4 pasan polo sangue e son levados ao ubre para sintetizar ácidos graxos (de C4:0 a C16:0). Chamámoslles ácidos graxos de novo, co cal deberemos reducir a produción de ácidos graxos saturados como o C16:0 (ácido palmítico).

Soluciones modernas para profesionales de la crรญa de terneros

Ganar tiempo y flexibilidad

Mรกs prestaciรณn

www.holm-laue.com

Terneros sanos

Trabajo mรกs ligero

Reducciรณn de gastos

para s a r o d nova Ideas in sus terneros usted y

!!"& '

#$ ""* ' ( ! !

' Correo electrรณnico: info@holm-laue.de

PRODUCIÓN

C2-C4

Acetato - Butirato

Propionato

C2+C2+…+C2 = C16:0

Alongamento

Ácidos graxos (nome de carbono inferior ou igual a 16:C16:0)

Glicosa

O PROXECTO ECO-METHANE É un proxecto europeo para medir e reducir as emisións de metano modificando a dieta das vacas con distintos ácidos graxos. Para iso realizáronse distintas medicións en diversos países europeos, incluído Israel. Neste proxecto colaboran 10 ganderías de Galicia.

Tómanse medidas de metano (medición por láser en ollares) a 20 vacas por granxa cada mes, días-leite 30-150 días, produción, graxa, proteína, urea en leite e perfil de ácidos graxos. As dietas controladas das granxas son 3 con aceite de palma, 3 con aceite de soia e 4 con semente de liño. Os resultados obtidos reflicten que, a medida que o C16:0 diminúe, se incrementa a produción e se reduce a produción de metano.

A redución de ácidos graxos saturados en leite non só implica unha menor produción de metano a nivel entérico senón que conseguimos leite máis saudable. A suplementación con AGI inhibe a fermentación ruminal da fibra, reducindo a produción de hidróxeno e metano e modifica o perfil de AGV, incrementándose a proporción de ácido propiónico e unha redución nas de acético, butírico e na relación acético-propiónico ( Jenkins, 1993). A suplementación con AGI reduce as bacterias metanoxénicas que se atopan en simbioses cos protozoos. Prodúcese, pois, unha diminución da produción de metano que supón un aforro de enerxía e, por tanto, unha maior eficacia do rume e tamén melloras ambientais. O Regulamento (UE) n.º 1169/2011 do Parlamento Relación entre metano e C16:0 europeo e do Consello do 25 de outubro de 2011 sobre 18 información alimentaria facilitada ao consumidor de apli- 16 cación a partir do 13 de decembro de 2014 indícanos que a 14 ch4=f(c16:0) información nutritiva obrigatoria incluirá o seguinte: 12 10 R5 valor enerxético 0 5 10 15 20 25 30 35 40 R5 graxa, ácidos graxos saturados, hidratos de carbono, azucres, proteínas e sal Cando se produce metano no rume, tamén se producen ácidos graxos satuModiﬁcación do perﬁl de ácidos graxos a través da alimentación: 20 ganderías AC. LÁURICO C12:0 AC. MIRÍSTICO C14:0 AC. PENTADECANOICO C15:0 AC. PALMÍTICO C16:0 saturados AC. MARGÁRICO C17:0 AC. MARGAROLEICO C17:1 AC. ESTEÁRICO C18:0 AC. OLEICO C18:1 AC. LINOLEICO C 18:2 AC. RUMÉNICO CLA 9c 11 tra AC. LINOLEICO C18:3 AC. ARAQUÍDICO C20:0 AC. ARAQUIDÓNICO C20:4 AC. EPA C20:5 insaturados AC. DHA C22:6 SATURADOS MONOINSATURADOS POLINSATURADOS OMEGA 6/3

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

ANTES DESPOIS 1,84 2,04 11 % 9,54 9,09 -5 % 0,84 0,79 -6 % 36,5 28 -23 % 0,65 0,61 -6 % -21 % 0,28 0,22 14,06 14,39 2% 26,7 31,5 18 % 2,65 3,25 23 % 0,52 1,23 137 % 0,42 1,14 171 % 0,21 0 -100 % 0,21 0,09 -57 % 0,09 0,09 0% 0,09 0,09 0% 65,05 56,44 -13 % 26,98 31,72 18 % 3,46 4,66 35 % 6,31 2,85 -55 %

rados no leite

CONCLUSIÓNS Canto máis produtiva é a vaca, menor é a cantidade de emisións. Por tanto, debemos aumentar o rendemento do leite, alimentar o animal con ingredientes con menos contido de carbono, manexar a proteína na dieta e mellorar a eficiencia global do alimento. A pegada de carbono non é unha imposición senón unha fantástica oportunidade para que sexamos máis eficientes e aumentemos os nosos beneficios económicos.

S.A.Y.C.A. â&#x20AC;&#x201C; AutomatizaciĂłn Importador Parque Inbisa AlcalĂĄ I Calle Rumania 5, Nave D â&#x20AC;&#x201C; 15, 28802 AlcalĂĄ de Henares Tel: 91 882 94 79 â&#x20AC;&#x201C; 645 811 182 Email: info@sayca.net

S.A.CHRISTENSEN A CHRISTENSEN & CO www.sac.dk Robot de OrdeĂąo Futureline MAX El Sistema de Robot de OrdeĂąo (RDS) MAX es la nueva y soďŹ sticada generaciĂłn de robots de ordeĂąo. Robusto y eďŹ ciente, garantiza un proceso Ăłptimo de producciĂłn de leche de calidad y de gestiĂłn informĂĄtica en la granja. El Sistema de Robot de OrdeĂąo ofrece mĂĄxima libertad, tanto para el ritmo de vida natural de la vaca como las necesidades diarias de los ganaderos de controlar, gestionar y documentar su producciĂłn. En febrero de 2011 SAC introdujo el nuevo concepto de Robot en el mercado europeo, pensando en un sistema ďŹ&#x201A;exible para trabajar con un coste operativo mĂnimo. AdemĂĄs, el Futureline MAX tiene un sistema de gestiĂłn totalmente integrado (llamado TIM). Esto le brinda una oportunidad ideal para controlar y gestionar el rebaĂąo, estableciendo la posibilidad de comparaciĂłn y anĂĄlisis con medias de otras granjas. Aproveche la oportunidad y solicite informaciĂłn de esta tecnologĂa revolucionaria.

" ,

" -

- $ * ) ) # " +

MDS Unitrack â&#x20AC;&#x201C; DetecciĂłn de celos, de salud y localizaciĂłn del Animal Collar MDS Unitrack â&#x20AC;&#x201C; Salud: es un nuevo transponder que, ademĂĄs de la detecciĂłn de celo, detecta variaciones de conducta de la alimentaciĂłn para revelar posibles problemas de salud. PodĂłmetro MDS Unitrack Salud: es un nuevo producto que, ademĂĄs de la detecciĂłn de celo, detecta la conducta en posiciĂłn levantada y de descanso que monitoriza y detecta posibles problemas de salud. MDS Unitrack RebaĂąo: este es un transponder que ademĂĄs de los componentes de salud basados en la conducta del animal, permite posicionarlo para encontrar vacas con atenciĂłn de forma rĂĄpida y fĂĄcil. Programa de Usuario: El sistema viene con una aplicaciĂłn que permite con una tablet o un telĂŠfono inteligente localizar los posibles animales con atenciĂłn y posicionar exactamente en quĂŠ lugar del establo se encuentra el animal.

Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde â&#x20AC;&#x201C; A CoruĂąa - Telf.: 981 805 112 importlait@importlait.com - www.importlait.com

TUBIO ROMERO

DelegaciĂłn en Ordes: RĂşa da Feira, 14 baixo 15690 Ordes (A CoruĂąa) Telf.: 981 682 419

San CristĂłbal Monterroso, S.L. Avda. Pontevedra, nÂş 59 - Monterroso 27.560 - Lugo Telf.: 982 377 103

EL SECADO DONDE TODO

COMIENZA

Problemática actual del secado de la vaca

Hasta la fecha, el secado ha supuesto un problema tanto para el ganadero como para la vaca. Los métodos actuales, abrupto y gradual, tienen una serie de inconvenientes desde tres puntos de vista: manejo, salud de la ubre y bienestar de la vaca.

MANEJO

SALUD DE LA UBRE

BIENESTAR

- Con un secado abrupto, las vacas se ordeñan y se alimentan de forma habitual, hasta el último día. El problema es que, al dejar de ordeñar la vaca, la ubre se llena de leche, aumenta el riesgo de nuevos casos de mamitis y la vaca siente dolor e incomodidad (pasan menos tiempo tumbadas y algunas expresan su malestar con mugidos). Por lo tanto, el secado abrupto supone una ventaja por tener un manejo sencillo, pero tiene inconvenientes para la salud de la ubre y el bienestar de la vaca. - Por el contrario, con un secado gradual buscamos reducir la producción de leche de forma progresiva, ordeñando con menos frecuencia o dando menos comida a las vacas. Este tipo de manejo es más laborioso y además conlleva una pérdida de producción. La ventaja del método gradual es que la vaca llega al secado con menos litros, pero tiene varios inconvenientes: un manejo más difícil, afecta al bienestar de la vaca y, en el caso de ordeñar con menos frecuencia, es un problema para la salud de la ubre. Por todo ello, ninguno de los métodos actuales cubre todas las necesidades de la vaca y el ganadero. Es necesaria una nueva forma de realizar el secado, que facilite el manejo, cuide la salud de la ubre y tenga en cuenta el bienestar de la vaca.

Antonio Jiménez Ceva, salud animal antonio.jimenez@ceva.com

EL SECADO, DONDE TODO COMIENZA

www.ceva.es

PRÓXIMAMENTE

PRIMAVERA 2016

SANIDADE

A RECEITA ELECTRÓNICA VETERINARIA O Consello Xeral de Colexios Veterinarios de España puxo en marcha a plataforma on-line PrescriVet para a xestión da receita electrónica veterinaria por parte de todos os axentes activos que poden beneficiarse dela: veterinarios, gandeiros, dispensadores etc. Ana López Pombo Colexio Oﬁcial de Veterinarios de Lugo

INTRODUCIÓN Co lanzamento desta ferramenta ponse a disposición da organización colexial veterinaria de toda España unha solución tecnolóxica máis eficiente que os sistemas actuais para unha xestión de receitas de forma máis segura e eficaz e que permitirá en todo momento manter a trazabilidade do medicamento. É unha boa ocasión para achegar a era dixital á xestión do traballo do veterinario e das explotacións. Trátase dun proxecto impulsado coa colaboración do Magrama e da Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios que está operativo desde o pasado mes de xaneiro deste ano.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

A Plataforma de Prescrición Veterinaria PrescriVet baséase na xeración de receitas en formato electrónico, ben a través do sitio web www.prescrivet.net en modo on-line, ben mediante unha aplicación para dispositivos móbiles (Android e IOS), coma teléfonos ou tabletas, especialmente deseñada para o veterinario, que permitirá a xeración de e-receitas sen necesidade de manter unha conexión on-line co sistema. Cada prescritor, así como os dispensadores que se adhiran ao sistema, precisará un certificado electrónico de firma dixital que acredite a identidade do mesmo e a validez e a legalidade da receita. Este certificado electrónico estará vinculado á filiación do facultativo prescritor e a un número de rexistro de ámbito nacional, garantindo as medidas de seguridade e trazabilidade.

SANIDADE

PRESCRIVET BASÉASE NA XERACIÓN DE RECEITAS EN FORMATO ELECTRÓNICO, BEN A TRAVÉS DA WEB WWW.PRESCRIVET.NET EN MODO ON-LINE, BEN MEDIANTE UNHA APLICACIÓN PARA DISPOSITIVOS MÓBILES

VANTAXES Para veterinarios A través de PrescriVet, os colexios provinciais de veterinarios obterán unha serie de vantaxes sobre a metodoloxía actual, entre as que destacan: R5 Habilitar usuarios e acreditar as súas relacións cos prescritores veterinarios. R5 Identificar o botiquín do veterinario e/ou o do equipo de veterinarios. R5 Inhabilitar temporalmente un veterinario.

Para dispensadores Así mesmo, a plataforma está deseñada para prestarlles unha serie de servizos a outros actores do sistema, como son os dispensadores: comerciais veterinarias, farmacias, cooperativas etc.: R5 Os colexios serán os que habiliten os usuarios e acreditarán as súas relacións coas dispensadoras comerciais e farmacéuticas. R5 O acceso ás receitas emitidas polos colexiados.

Para os gandeiros A través de PrescriVet, os titulares das explotacións, os gandeiros ou os propietarios dos animais obterán as seguintes vantaxes sobre o sistema actual: R5 Acceder ao histórico de receitas emitidas polos seus veterinarios, sen necesidade de almacenalas en papel. R5 Recoller medicamentos da súa dispensadora comercial mediante o uso da súa Tarxeta PrescriVet. R5 Xestionar o seu Libro de Tratamentos en formato electrónico, introducindo as datas e os animais aos cales se lles aplican os tratamentos derivados das receitas emitidas. R5 Poder imprimir un documento resumo de todos os tratamentos contidos no Libro de Tratamentos dixital que se lles foron aplicando a un animal ou a un lote de animais. R5 Consultar tratamentos e supresións. R5 Modificar datos persoais e de contacto, cambiar o contrasinal… R5 Volcado informativo de animais tratados no documento de información da cadea alimentaria e no certificado oficial de movemento (documento de traslado).

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

SANIDADE

O PROXECTO COMEZA COMO FASE PILOTO EN SEIS COLEXIOS PROVINCIAIS DE ESPAÑA, ENTRE ELES O COLEXIO OFICIAL DE VETERINARIOS DE LUGO

EN VÍDEO

http://bit.ly/1SPOHrM

O Colexio Oﬁcial de Veterinarios de Lugo presentou publicamente a Plataforma de Prescrición Veterinaria PrescriVet o 5 de febreiro. Ana López Pombo comentou en que consiste e como adscribirse, José Luis Abuelo explicou como funciona a Plataforma e ambos os dous aclararon posteriormente as dúbidas do público.

A TARXETA DE USUARIO ‘TITULAR DE EXPLOTACIÓN PRESCRIVET’ FACILITARÁ A RECOLLIDA DE MEDICAMENTOS DA DISPENSADORA COMERCIAL, SIMPLEMENTE MOSTRANDO A IMAXE QR QUE A IDENTIFICARÁ COMO ‘EXPLOTACIÓN PRESCRIVET’

COMO DARSE DE ALTA Calquera titular de explotación que solicite ser inscrito dentro do Plan Premium para acceder ás distintas funcionalidades de PrescriVet poderá descargar o seu formulario de inscrición, que terá que imprimir, asinar e mandar de forma física, xunto coa fotocopia do documento de Explotación Rexistrada e a fotocopia do DNI, ao Colexio Provincial de Veterinarios. Se estes non son enviados e recibidos no prazo de 10 días, o Colexio Provincial poderá “inactivar” temporalmente o usuario. Para axilizar o proceso de inscrición, o Colexio Provincial poderá inscribir ao usuario e deixar un prazo de 10 días naturais para que a documentación física correctamente asinada chegue ás súas oficinas. Unha vez recibida a documentación, o Colexio Provincial solicitará a impresión e o envío da tarxeta de usuario Titular de Explotación PrescriVet. Esta tarxeta facilitará a recollida de medicamentos da dispensadora comercial, simplemente mostrando a imaxe QR que a identificará como Explotación PrescriVet. O Colexio Provincial contactará co solicitante e verificará por teléfono a súa intención e os seus datos. Tamén almacenará de forma física esta documentación ante posibles usos ou reclamacións. O proxecto comeza como fase piloto en seis colexios provinciais de España, entre eles o Colexio Oficial de Veterinarios de Lugo. A primeira das accións para pór en marcha o proxecto consistiu nunha campaña de difusión e comunicación a todos os actores implicados, polo que os usuarios interesados xa poden darse de alta no sistema PrescriVet a través da web www.prescrivet.net. Neste mesmo sitio web habilitouse unha área de manuais e indicacións que lles explicará aos interesados os seguintes pasos a seguir, que tamén poden consultarse directamente ao Colexio Provincial de Veterinarios de Lugo. A maiores, o Consello Xeral de Colexios Veterinarios de España encargarase de proporcionar material formativo e un teléfono de axuda, dispoñible igualmente en www.prescrivet.net. O CUSTO A fase piloto durará ata finais de maio e, mentres, o custo será gratuíto o primeiro ano para todos aqueles titulares de explotacións e aquelas dispensadoras que se inscriban no proxecto. Para os veterinarios o custo da receita electrónica é gratuíto, e aqueles que se inscriban durante a fase piloto tampouco terán que abonar o certificado electrónico de firma dixital.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

ESPECIALISTAS EN NOVILLAS

UNA APLICACIÓN TEMPRANA + UNA PROTECCIÓN PRECOZ VACUNACIÓN INTRANASAL FRENTE A LA ERB A PARTIR DE LOS 9 DÍAS DE VIDA RISPOVAL™ IntraNasal. Composición: Por dosis de 2 ml. Principio activo: Virus de la parainfluenza bovina 3 (PI3), microorganismos vivos modificados, cepa termosensible RLB103, entre 105,0 y 108,6 DICT50. Virus respiratorio sincitial bovino (VRSB), microorganismos vivos modificados, cepa 375 entre 105,0 y 107.2 DICT50. Indicaciones de uso: Para la inmunización activa de terneros de 3 semanas de edad con o sin anticuerpos maternos contra los virus RSB y PI3. El inicio de la inmunidad se produce en los 10 días siguientes a la vacunación. La duración de la inmunidad es de al menos 12 semanas tras la administración de la dosis única. Contraindicaciones: Ninguna. Precauciones: Ninguna. Reacciones adversas (frecuencia y gravedad): La exposición repetida al virus RS puede ocasionar reacciones de hipersensibilidad. Uso durante la gestación, la lactancia o la incubación. No vacunar a animales gestantes ni en lactación. Interacciones con otros medicamentos y otras formas de interacción: No se dispone de información acerca del uso simultáneo de esta vacuna con cualquier otro producto. Posología y forma de administración: Reconstituir la vacuna mediante la adición, en condiciones asépticas, de todo el líquido al vial que contiene los componentes liofilizados. Agítese bien. Programa de vacunación: administrar, al ganado vacuno a partir de las 3 semanas de edad, una única dosis de 2 ml de la vacuna reconstituida, por vía intranasal, utilizando los aplicadores intranasales facilitados. Sobredosificación: Una sobredosis 10 veces mayor de lo normal del producto no tuvo como resultado reacción adversa. Tiempo de espera: Cero días. Código vet ATC QI02AD07. Incompatibilidades: No mezclar con ninguna otra vacuna o producto inmunológico. Periodo de validez: Periodo de validez para el vial liofilizado sin abrir (15- 23 ml): 24 meses. Una vez abierto, usar en 2 horas. Dispensación: con receta veterinaria. Pfizer, S.A. Avda. de Europa 20 B, 28108 Alcobendas (Madrid). Nº de Registro: 1710 Esp.

SANIDADE

CAMBIOS FÍSICOS E METABÓLICOS NA VACA LEITEIRA DURANTE O PERÍODO DE TRANSICIÓN Neste artigo abórdanse os cambios metabólicos, físicos e do sistema inmunolóxico aos que se enfronta a vaca no período de transición, así como a importancia da condición corporal ao parto e as estratexias para previr o balance enerxético negativo. INTRODUCIÓN A necesidade dunha transición exitosa entre as tres semanas previas e as tres semanas posteriores ao parto cobrou relevancia no campo científico durante a última década, na medida en que investigadores e especialistas continúan recoñecendo a importancia deste período para asegurar o correcto desenvolvemento da unidade feto-placenta no último terzo de xestación, manter unha apropiada condición corporal, preparar a glándula mamaria para a inminente lactación e optimizar a produción de leite (PL). Con todo, durante este período ocorren moitas adaptacións metabólicas que, de ser ignoradas, determinarán un impacto económico negativo nas unidades de produción leiteiras ao incrementar a incidencia de patoloxías durante o posparto. En xeral, estas adaptacións son un reflexo dos cambios hormonais que ocorren para facilitar o proceso do parto e a preparación da glándula mamaria para a síntese de calostro e posteriormente do leite.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

José A. Fernández; José L. Benedito; Joaquín Hernández; Ángel Abuelo e Cristina Castillo Departamento de Patoloxía Animal. Facultade de Veterinaria Universidade de Santiago de Compostela

CAMBIOS METABÓLICOS Durante a fase de transición, os animais realizan axustes metabólicos e unha adaptación do seu sistema dixestivo, con cambios cuantitativa e cualitativamente importantes. Ao igual que o concepto de fase de transición se foi perfilando nos últimos anos, o coñecido como período de secado non cambiou desde a Segunda Guerra Mundial, comprendendo entre 52 e 60 días antes do parto. A necesidade fisiolóxica de que as vacas presenten un período seco baséase en que a ausencia deste ocasiona perdas de ata un 22 % no rendemento da lactación sucesiva.

SANIDADE

CONSEGUIR UNHA ALTA INXESTIÓN DE MATERIA SECA NO PRINCIPIO DA LACTACIÓN CONSTITÚE O PRINCIPAL DETERMINANTE PARA O MANEXO EXITOSO DA FASE DE TRANSICIÓN Para facilitar o estudo do período seco, este dividiuse en dúas etapas, de acordo cos fenómenos fisiolóxicos e metabólicos que predominan en cada unha delas. A primeira corresponde ao período seco fresco, que abarca as primeiras catro semanas desde o momento en que a vaca é secada; durante este tempo, e coa finalidade de reducir a PL, déixase de achegar cereais á ración, co que o perfil e a cantidade de nutrientes absorbidos polo animal cambia drasticamente, implicando reaxustes no metabolismo dos animais e na súa microflora ruminal, que pasa de ser Gram(+) amilolítica a Gram(-) celulolítica. Como consecuencia dos cambios na fermentación ruminal retárdanse o desenvolvemento e o crecemento das papilas ruminais. A segunda fase é o período seco preparto, a etapa do período seco máis crítica, que comprende as catro semanas previas ao parto. Se durante a devandita etapa se incorporan á dieta cantidades importantes de cereais de forma repentina desencadéase un incremento ruminal na flora bacteriana amilolítica como Streptococcus bovis e Lactobacillus spp., xerando gran cantidade de ácido láctico.

Durante o posparto temperán, o feito de pasar dun estado de preñez sen producir leite a estar baleira e iniciar a lactación esixe do animal unha elevada capacidade de adaptación ás súas novas condicións metabólicas e fisiolóxicas. A capacidade de adaptación por si soa non basta, polo que son necesarias prácticas de manexo adecuadas; de non ser así, a combinación da produción masiva de ácido láctico, a adaptación lenta das poboacións microbianas que utilizan o devandito ácido e a reducida capacidade de absorción da parede ruminal ao comezo da lactación afectaranlle á vaca coa aparición de patoloxías metabólicas. CAMBIOS ENDOCRINOS Cambios no metabolismo enerxético O período de transición caracterízase por unha diminución forte nas concentracións de glicosa e, por tanto, a estimulación das células beta do páncreas para liberar insulina diminúe. Aínda que esta hormona non afecta directamente á síntese de leite, sábese que os seus baixos niveis en sangue fan que os músculos e a graxa consuman menos glicosa. Isto facilita que a glándula mamaria poida captar ata o 79 % da enerxía administrada coa ración. Por tanto, é de esperar que as vacas de maior produción dispoñan de menos enerxía (glicosa) para outras funcións vitais que non sexan a produción de leite, desencadeando un balance enerxético negativo (BEN).

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

SANIDADE

OS CAMBIOS HORMONAIS QUE OCORREN DURANTE O PARTO PROVOCAN A DIMINUCIÓN NA HABILIDADE DOS LEUCOCITOS DE COMBATER INFECCIÓNS, E POR ESTA RAZÓN AUMENTA A SUSCEPTIBILIDADE Á MASTITE E Á METRITE Ademais, as baixas concentracións de insulina frean a formación de proteínas, de maneira que os músculos recorrerán ás súas propias reservas (proteólise), liberando aminoácidos que irán ao fígado para formar glicosa que, en vez de satisfacer as necesidades vitais, irá destinada á formación de máis leite mantendo este círculo vicioso. A enerxía que necesita o animal vai proceder da mobilización das reservas lipídicas. Hai unha hormona liberada polo tecido adiposo, a adiponectina, que favorece a oxidación dos ácidos graxos e a formación de máis glicosa. Doutra banda, o tecido adiposo tamén segrega outra hormona, a leptina, que aumenta o gasto enerxético e que, do mesmo xeito que a adiponectina, favorece a oxidación dos ácidos graxos. Todas estas adaptacións endocrinas teñen como finalidade darlle prioridade á PL sobre outras funcións, como a reprodución. Desde o punto de vista biolóxico é natural que ao principio da lactación a fisioloxía da vaca priorice a lactación sobre a fecundidade; no entanto, se se incrementa a intensidade da produción ou mesmo a duración da lactación, todas as adaptacións anteriormente mencionadas poden desembocar en trastornos reprodutivos. A intensificación do sistema produtivo leiteiro, en busca dunha cada vez maior produción, conduciu á selección xenética das femias favorecendo incluso a consanguinidade, o que afectou ao eixe hipotálamo-hipófise-ovario, e esta é a causa da cada vez maior incidencia de quistes foliculares, intervalos máis longos para a primeira ovulación, fases lúteas anormais e unha maior perda embrionaria en femias leiteiras sometidas a réxime intensivo. Cambios no metabolismo proteico As necesidades de proteína para a xestación son relativamente pouco importantes ata os dous últimos meses, cando os requirimentos se incrementan de forma exponencial. Este aumento ten a súa orixe no crecemento do feto e na síntese de calostro e posteriormente de leite. Estas necesidades proteicas pódense agravar se no preparto o animal ten restrinxido o alimento, facéndose visibles os efectos no posparto. Cando as reservas proteicas se esgotaron vaise limitar a produción de leite, así como a síntese de inmunoglobulinas, polo que a defensa inmunolóxica se verá comprometida. O resultado diso é unha maior predisposición á aparición de infeccións posparto. O organismo, en resposta á redución da inxestión e ante a escaseza de proteína, mobiliza aminoácidos desde os tecidos para ser sintetizados no fígado. Iso conduce a un aumento do tamaño deste órgano durante o inicio da lactación.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

O BALANCE ENERXÉTICO NEGATIVO (BEN) O balance enerxético defínese como a diferenza entre o consumo de enerxía por parte do animal e a enerxía requirida para o mantemento e a preñez (na vaca xestante), e o mantemento e a lactación (na vaca lactante). Se o gasto de enerxía é maior que o consumo, o balance enerxético é negativo e as vacas ven minguada a súa condición corporal. O balance enerxético negativo é ocasionado por unha inadecuada biosíntese hepática de glicosa. Nestas condicións, os mecanismos de regulación danlle prioridade á produción leiteira sobre as outras funcións do organismo e mobilizan as súas reservas corporais co fin de salvagardar a formación de leite e asegurar a nutrición da cría. A selección xenética que veu realizando o home a través do tempo para aumentar a produción nas vacas de réxime intensivo incrementou as diferenzas entre o gasto enerxético e a dispoñibilidade de enerxía, facendo que o animal responda ás deficiencias de enerxía mediante o catabolismo e a utilización das súas reservas corporais.

Estratexias para diminuír o risco de BEN A suplementación da dieta con graxa non logrou diminuír o risco de que a vaca, tras o parto, entre nun estado de BEN, tal e como mostraron os resultados obtidos por diversos estudos sobre vacas frisonas ás que se lles incrementou a achega de graxa na dieta posparto. Curiosamente, rexistráronse incrementos na produción leiteira e nos valores de ácidos graxos libres en sangue, e unha diminución no contido graxo do leite, o que suxire que a enerxía extra achegada pola suplementación foi dirixida para incrementar a formación de leite, en lugar de reducir o BEN. A suplementación de precursores glucoxénicos demostrou mellores resultados ao diminuír o déficit enerxético, incrementando as concentracións de glicosa e diminuíndo a esteatose hepática e a concentración de lípidos en sangue. Así mesmo, constatouse unha mellora na aparición da primeira ovulación, na taxa de concepción á primeira inseminación e na lonxitude da primeira fase lútea. Estes resultados poñen de manifesto que o balance enerxético negativo é, en esencia, un desequilibrio de glicosa. O manexo nutricional durante o período de transición ten implicacións directas sobre o BEN, obtendo unha mellor resposta á insulina e, polo tanto, baixas taxas de trastornos metabólicos. Conseguir unha alta inxestión de materia seca no principio da lactación constitúe o principal determinante para o manexo exitoso da fase de transición, favorecendo a saúde do animal. Dada a complexidade do metabolismo, outra área de oportunidade que resulta interesante e case indispensable para un mellor manexo do período de transición é a utilización de medios para monitorizar o status nutricional do rabaño. De acordo con isto, a avaliación dos niveis sanguíneos de NEFA e ß-hidroxibutirato (BHBA), así como os de albumina e urea, son parámetros imprescindibles para a monitorización do estado enerxético e proteico do animal, alertándonos da existencia ou non de disturbios metabólicos.

Que é SmartDairy...

SmartDairy™ p XQKD SODWDIRUPD PRGXODU TXH FRQHFWD HQ UHGH HTXLSRV H GDWRV GD V~D H[SORWDFLyQ OHLWHLUD 7RGD D LQIRUPDFLyQ GD V~D JUDQ[D QR VHX smartphone E\ Distribuidores en Galicia Provincia de A Coruña

FRIOR, S.L. , ²Ì b×ÅÎÂ @ Ì,kbÂ@@ÂÎ b@_Ì@ÂXk @Ì¥É_Ì¥zÐ¥ÊÌ Â ÅÌWÌ1 x^Ì p¥²ÉÉ²}z²ææÌÌ Rúa da Feira 13, ¥zÊpæÌ$ÂbkÅÌv 1 x^Ì p¥²Êp²Õ¥² zÌ @ ^ÌxÂ ÂLxÂ Â²X

Agrícola Olveira

$ Ýk Â@ÌÅË _Ì¥z¥z¥Ì × NÂ @ÌWÌ1 x^ÌÊp ²zÐ²Ð}²æÕ Provincia de Lugo

Serviagrícola, S.L. .Ø@Ìb ÅÌ ×@Âb @ÅÌzÕ_ÌÕÉææ}Ì × ÌWÌ1 x^Ì pÕ²Õ¥²ÕÊ²¥}ÌWÌ @ ^ÌÅkÂÝ @ Â X @L × b Â²X

Agrícola de Meira

Ýb@²Ìb Ì:k kÂ@ Å Ì }_ÌÕÉÕ}æÌ!k Â@ÌWÌ1 x^ÌÊÕÊ²Ê ²zæ²ÊzÌWÌ @ ^ÌN@Âß@² k Â@LÎk kx X@² kÎ Provincia de Pontevedra

FRIORDEZA @Ý bÌ Î@ Ì/ Ý@ .Ø@Ì!@Â× @Ì ×Î lÂÂkäÌ¥ÊÌN@ ß _ÌÐÊzææÌ @ ÌWÌ1 x^ÌÊæÐ²ÉÕ²¥æ²ÊÊÌWÌ @ ^Ìb@Ý bx Î@ L @ ²X

SANIDADE

CAMBIOS NO SISTEMA INMUNE Os cambios hormonais que ocorren durante o parto provocan a diminución na habilidade dos leucocitos de combater infeccións, e é por esta razón que aumenta a susceptibilidade á mastite e á metrite. A proxesterona, hormona predominante durante a xestación, está implicada na inmunosupresión que existe durante a mesma, xa que inhibe moitas funcións leucocitarias. Isto relaciónase coa necesidade de evitar o rexeitamento do feto por parte do organismo materno. A medida que se achega o momento do parto, son os estróxenos e o cortisol os responsables da supresión do sistema inmune. IMPORTANCIA DA CONDICIÓN CORPORAL (CC) AO PARTO A inxestión reducida de enerxía (e non de proteína) tras do parto é a que afecta sensiblemente á produción de leite. A medición da condición corporal é unha ferramenta sinxela que nos pode alertar do risco de patoloxías metabólicas asociadas á fase de transición, xa que constitúe un indicador preciso das reservas de enerxía dispoñible polo animal para enfrontar calquera proceso produtivo; ademais, é unha mostra do plano nutricional ao que está exposto nun período de tempo dado. As femias coa CC adecuada no momento do parto producirán maior cantidade de leite. Os rangos de CC ideais para cada estadio fisiolóxico quedan reflectidos na seguinte táboa: Estado de lactación Fase de secado Parto (multíparas) Parto (primíparas) 1 mes posparto Metade de lactación Cola de lactación Fonte: Kellogg (2013)

Rango 3,5-4,0 3,5-4,0 3,5 2,5-3,0 3,0 3,2-3,7

A CC é basicamente unha medida para estimar a cantidade de tecido graxo subcutáneo en certos puntos anatómicos ou o grao de perda de masa muscular no caso de vacas fracas con moi pouca graxa. Outros autores definen a condición corporal como un método subxectivo para avaliar as reservas enerxéticas en vacas leiteiras e consideran os cambios como unha evidencia clínica da mobilización da graxa do animal para compensar un estado de BEN. Así, a perda da CC nos primeiros días de lactación é un signo temperán de cetose. Tendo en conta esta información, podemos formularnos varios escenarios: Unha CC adecuada (próxima a 3,5 puntos) e cunha boa ración e alimentación. Neste caso, os desequilibrios propios de cada estado poden ser controlados polo animal, sen que perigue a súa saúde. Unha CC menor da desexada (<3 puntos). Neste caso as vacas non son capaces de recorrer ás súas propias reservas e obter a enerxía necesaria, favorecendo a aparición dun BEN e, por tanto, dun estado cetósico.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Unha CC superior á desexada (>4 puntos). Igualmente, son animais con problemas reprodutivos e atraso na súa preñez, polo que están demasiado tempo en cola de lactación, dando pouco leite e inxerindo máis do que realmente necesitan. Estariamos ante animais que terían unha elevada mobilización de lípidos e esteatose hepática, predispoñéndoos a padecer a síndrome da vaca gorda. En definitiva, o estado de saúde e a produtividade do gando leiteiro dependen dun delicado equilibrio entre o metabolismo, a produción, os tratamentos e os factores ambientais. O coñecemento dos cambios metabólicos que teñen lugar ao redor do momento do parto axuda á formulación de estratexias nutricionais adecuadas que manteñan tanto a produción coma o estado de saúde do animal.

BIBLIOGRAFÍA Bachman, K.C.; Schairer, M.L. (2003). Invited review: bovine studies on optimal lengths of dry periods. Journal Dairy Science 86(10): 3027-3037. Bell, A.W. (1995). Regulation of organic nutrient metabolism during transition from late pregnancy to early lactation. Journal of Animal Science 73: 2804-2819 Duffield, T.F.; Lissemore, K.D.; McBride, B.W.; Leslie, K.E. (2009). Impact of hyperketonemia in early lactation dairy cows on health and production. Journal Dairy Science 92(2): 571-580. Goff, J.P. (2006). Major advances in our understanding of nutritional influences on bovine health. Journal Dairy Science 89(4): 1292-1301. Herdt, H. (2000). Ruminant adaptation to negative energy balance. Influences on the etiology of ketosis and fatty liver. Veterinary Clinics North America, Food Animal Practice 16(2): 215-230 Holtenius, K.; Agenäs, S.; Delavaud, C.; Chilliard, Y. (2003). Effects of feeding intensity during the dry period. 2. Metabolic and hormonal responses. Journal Dairy Science 86(3): 883-891. Jorritsma, R.; Wensing, T.; Kruip, T.A.M.; Vos P.; Noordhuizen, J. (2003). Metabolic changes in early lactation and impaired reproductive performance in dairy cows. Veterinary Research 34(1): 11-26. Kellogg, W. (2013). Body Condition Scoring With Dairy Cattle. Disponible en: https://www.uaex.edu/publications/ PDF/FSA-4008.pdf Rotger, A.; Ferret, A.; Calsamiglia, S.; Manteca, X. (2005). Changes in ruminal fermentation and protein degradation in growing Holstein heifers from 80 to 250 kg fed high-concentrate diets with different forage-to-concentrate ratios. Journal Animal Science 83(7): 1616-1624. Smith, P.B. (2010). Medicina interna de grandes animales. Ed. Elsevier, Barcelona, España. Vernon, G. (2005). Lipid metabolism during lactation: a review of adipose tissue-liver interactions and the development of fatty liver. Journal Dairy Research 72(4): 460-469.

Perfecta higiene de la ubre con la familia BlueMAX

Ingredientes de limpieza y desinfección de Alta Calidad. Excelentes propiedades cosméticas. Sumamente hidratantes.

rem t X

Barrier

& & &

Baño de pezones BlueMAX.

D Co n t ro

Mantener la piel de los pezones suave y saludable, comienza por aplicar un baño a los pezones antes y después del ordeño con la calidad BlueMAX para ayudar a prevenir la sequedad, el agrietamiento y daños de la piel del pezón. Cada baño de pezones de la familia BlueMAX contiene emolientes – que son los ingredientes especiales que condicionan la piel del pezón para mantenerla suave y blanda reponiendo los aceites naturales que se pierden durante la desinfección y el ordeño.

BC l

n ea

Los Emolientes marcan la Diferencia.

Pr e

ium m

BlueMAX Premium

BlueMAX Xtrem

Es el primer y único producto de higiene de la ubre en la industria lechera basado en n dióxido de cloro listo para usar en pre y post st ordeño!

Sellador acondicionador de la piel de los pezones con dióxido de cloro listo para usar.

BouMatic.com

LUIS MELO Sociedade Melosfarm LDA (San Miguel, Las Azores)

Vacas en ordeño: 220 Animales en total: 440 “DESDE QUE HAGO LA PREVENCIÓN EL PICO DE LACTACIÓN ES MÁS ESTABLE, ASÍ QUE YA NO GASTO MÁS EN FARMACIA”

¿Cómo hacen en su granja el manejo del ganado desde el secado hasta el siguiente pico de lactación? Mantengo mis vacas a base de unifeed y pasto, el 70-80 % están a pasto y unifeed. En el periodo seco el pasto sólo es para las vacas secas. Normalmente, las vacas están más o menos 60 días secas. Cuando faltan sobre 30-35 días, conforme se están recuperando, vuelven para el parto y el sistema de unifeed y pasto; comienzan a tomar concentrado, pero poco, y después este va aumentando. Cuando llegan a los 10 -15 días de lactación ya están prácticamente a base de concentrado, y en el pico de lactación. ¿Cuáles son los principales retos sanitarios a los que se enfrentan en lo referente a la producción de leche? Normalmente hago controles regulares sobre las mastitis, prevenciones de IBR, BVD, para la brucelosis y la tuberculosis, control sobre la calidad de leche... Hago recogidas regulares de muestras de leche para tratar con el antibiótico adecuado para tener mejor calidad de leche a través de mi cooperativa, que lo gestiona. A partir de ahí,

afortunadamente, he conseguido producir leche de gran calidad y gran cantidad, que es el objetivo de cualquier explotación. ¿Considera la cetosis como un problema de fondo de todos los demás? Antes tenía muchos casos de cetosis. Ahora no. Con la prevención y los bolos de monensina realmente reduje la cetosis. Teníamos ese problema en mi explotación pero desde que hago prevención mis vacas están más estables, en un pico de lactación más estable. ¿Ha desarrollado algún programa de monitorización para evaluar el porcentaje de vacas afectadas por cetosis en el posparto? Desde que hago la prevención con los bolos de monensina el pico de lactación no tiene tantas curvas, es más estable, así que ya no gasto más en farmacia. Con la cetosis tenía muchos casos de desplazamiento de abomaso, muchos casos de farmacia… Pero desde que uso los bolos mejoré mucho, son rentables para la explotación, ahorré dinero…

ESPACIO CETOSIS. TODO LO QUE HAY QUE SABER

THE

espaciocetosis.com

JOÃO VIDAL Veterinario de la Cooperativa Unión Agrícola de San Miguel (Las Azores)

“UTILIZAMOS DÍA A DÍA TIRAS PARA LA DETECCIÓN DE CETOSIS A TRAVÉS DE LA LECHE Y EL PORCENTAJE DE VACAS CON CETOSIS ES MUY ELEVADO. LA PREVENCIÓN HA SIDO MUY POSITIVA” ¿Cómo son las granjas en las que trabaja y qué tipo de recomendaciones de manejo del ganado hace desde que está seco hasta el siguiente pico de lactación? En las explotaciones que están bajo mi responsabilidad, la mayor preocupación es que las vacas tengan un periodo seco más o menos comprendido entre los 40 y los 60 días de acuerdo con la condición corporal de la vaca. En una vaca con una condición corporal exagerada intento reducirlo a un periodo de 45 días.

diario a los agricultores que va desde el control alimentario hasta la prevención y el tratamiento de enfermedades. Entre estas, las más frecuentes se dan en el posparto y están relacionadas con las hipocalcemias, como la cetosis o la acidosis... Respecto de otras enfermedades, sobre todo las que se consideran más importantes en las vacas, que son las mastitis, por fortuna aquí nuestra organización presta un servicio de apoyo a la calidad de leche, con laboratorio propio, en el que hay recogida frecuente de muestras para análisis de laboratorio. Al incluir un servicio de control lechero en esa área, que hace recuentos de células somáticas mensuales, estamos prestando un buen servicio, aunque los casos surgen día a día y tienen que ser resueltos. ¿Considera la cetosis como un problema de fondo de todos los demás? Sí. La cetosis es una enfermedad que, cuando aparece, lo hace en un momento crítico en la vida del animal, en un periodo en el que nosotros pretendemos sacarle el máximo rendimiento, así que es un poco condicionadora de todo el trayecto productivo de la vaca en aquella lactación, o sea, durante aquel año, porque una situación de cetosis necesariamente lleva a un pico de lactación mucho más bajo y la curva de lactación va a ser mucho más baja.

Aquí, y en todas Las Azores, en el período seco, lo que sucede en la mayoría de las explotaciones, en más del 95 %, es que las vacas son separadas y llevadas para comer única y exclusivamente pasto. Eso es un problema añadido porque en el periodo seco los animales se quedan con una alimentación a base de proteína y con muy pocos carbohidratos, y a veces se da la circunstancia de que las vacas pierden algo de condición corporal y muchas veces el propio sistema inmunitario queda un poco debilitado.

Además de eso, la cetosis va a llevar a que las vacas, por norma, desarrollen muchas más patologías ováricas, principalmente quistes foliculares, quistes ováricos... Va a provocar que las vacas tengan muchos más días abiertos, menor número de partos y días de vida útil, van a gastar mucho más dinero los productores porque, además de dar menos leche, van a tener que tratar las patologías...

¿Cuáles son los principales retos sanitarios de sus explotaciones en cuanto a la producción de leche? El principal objetivo de cualquier explotación láctea es producir leche con calidad. Cuando nuestras explotaciones no son controladas desde el punto de vista sanitario no conseguimos buenos resultados. Por suerte, trabajo en una organización de productores, en un equipo compuesto por veterinarios, y nuestra misión es prestar un servicio

¿Han implantado algún programa de monitorización para evaluar las vacas afectadas por cetosis en el posparto? ¿Qué resultados han obtenido? Sí. El producto fue lanzado en Las Azores porque tenemos unas características “formidables” para el desarrollo de la cetosis, casi únicas, y los resultados que obtuvimos son muy satisfactorios. Ya hice algunos trabajos para algunos laboratorios con el ﬁn de evaluar las tasas de incidencias de cetosis en

“The Vital 90™ Days” es el periodo crítico que abarca desde dos meses antes hasta un mes después del parto. Del éxito de la transición durante “The Vital 90™ Days” dependerá la capacidad de la vaca para afrontar las demás fases de la lactación.

“CUANDO NUESTRAS EXPLOTACIONES NO SON CONTROLADAS DESDE EL PUNTO DE VISTA SANITARIO NO CONSEGUIMOS BUENOS RESULTADOS”

el posparto y por desgracia tengo que decir que la tasa que alcanzamos de cetosis clínicas y subclínicas andan muy próximas al 70 %, porque no son solo cetosis clínicas sino subclínicas. Conseguimos tratar las clínicas pero las subclínicas también llevan a que las vacas produzcan menos, tengan más problemas de fertilidad... Afortunadamente, desde que aparecieron en el mercado productos que nos permiten controlar la cetosis somos unos grandes “acreedores”. Utilizamos día a día tiras para la detección de cetosis a través de la leche y el porcentaje de vacas con cetosis es muy elevado. La prevención ha sido muy positiva. ¿Cómo valora las consecuencias de la cetosis entre los ganaderos? Además de esos problemas a los que me he referido, que son la reducción signiﬁcativa en la producción de leche, que ya en sí misma trae encarecimientos añadidos, hay una cierta patología asociada a la cetosis que es el desplazamiento de abomaso. Nosotros teníamos porcentajes altísimos de incidencias de desplazamiento de abomaso en nuestras explotaciones, por lo que teníamos gastos de cirugía, en fármacos que hay que gastar en las cirugías, en medicamentos que se gastan para combatir la cetosis antes de la cirugía... Todo esto lleva a un encarecimiento de los costes en términos de control de cetosis cuando ya está instalada, de manera que la prevención sale mucho más lucrativa.

Elanco, Keto-test, The Vital 90 y la barra diagonal son marcas registradas propiedad de Eli Lilly and Company, sus ﬁliales o aﬁliados, o bien autorizadas por ellos. © 2015 Elanco Animal Health. ESDRYKTO00042.

SANIDADE

QUE PORCENTAXE DAS VACAS LEITEIRAS EN GRANXAS DE ESPAÑA SOFRE CETOSE?

Neste artigo expóñense os resultados dun estudo levado a cabo por Elanco e o Instituto de Investigación e Tecnoloxía Agroalimentaria (IRTA) para coñecer a incidencia da cetose nas explotacións leiteiras de España e determinar os factores de risco que favorecen que unha vaca desenvolva esta enfermidade. Cristina Andreu DVM, PhD. Técnico de Ruminantes. Elanco Animal Health, España andreu_cristina@elanco.com

QUE É A CETOSE? A cetose é un trastorno metabólico que pode afectar as vacas leiteiras nas primeiras semanas de lactación e que ten un grande impacto no resto da mesma. A percepción da cetose é moitas veces errónea porque consideramos soamente os casos de cetose clínica, é dicir, vacas con síntomas (falta de apetito, vacas caídas e apáticas, signos nerviosos, feces secas e escasas) e que representan “a punta do iceberg”. Moitas das vacas con cetose non manifestan síntomas ou ben estes pasan desapercibidos, polo que a porcentaxe de vacas enfermas é considerablemente maior do que podemos intuír.

CAL É A SÚA ORIXE? Aínda que a cetose se manifesta e se diagnostica no posparto, a orixe do problema é anterior. No preparto, o consumo de alimento diminúe e, con iso, a cantidade de enerxía que a vaca inxire. Doutra banda, a enerxía que a vaca necesita aumenta de forma drástica polo rápido crecemento do feto e, tras o parto, polo inicio da lactación. Créase entón unha situación á que chamamos balance enerxético negativo (falta de enerxía)1. A vaca mobiliza as súas reservas enerxéticas (graxa corporal) para obter enerxía, pero a capacidade do fígado para queimar esa graxa en enerxía é limitada e, en ocasións, o resultado é a aparición de corpos cetónicos –acetona, acetoacetato e beta-hidroxibutirato (BHBA)– no sangue, no leite e nos ouriños da vaca (figura 1). A presenza de BHBA por enriba de determinadas cantidades2-6 é a proba de que a vaca sofre cetose, presente ou non algún outro síntoma.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

SANIDADE

Figura 1. Orixe do balance enerxético negativo e da cetose (hipercetonemia) Demanda enerxética (produción de leite)

Gap enerxético

Enerxía inxerida -3

10 semanas posparto

Balance enerxético negativo

Condición ﬁsiolóxica Vaca sa Tecido adiposo

NEFAS

No fígado

Glicosa

Vaca con cetose

ĹĹ NEFAS Corpos cetónicos Sangue (=hipercetonemia) Leite Ouriños

QUE CONSECUENCIAS TEN? Os efectos negativos da cetose fanse notar a tres niveis, todos eles piares fundamentais na rendibilidade dunha explotación leiteira: a produción, a eficiencia reprodutiva e a taxa de eliminación (figura 2). Figura 2. Consecuencias da cetose O risco de... Desprazamento de abomaso12 Retención de placenta13 Metrite12 Quistes ováricos14 Eliminación (antes do día 60)16 Eliminación (na lactación)16 - Produce aprox. 300 kg menos de leite7 - A probabilidade de xestación á 1.ª IA cae: s 20 % en vacas con cetose a 1.ª ou 2.ª semana posparto s 50 % en vacas con cetose a 1.ª e 2.ª semana posparto

... aumenta x 3-8 x2 x3 x6 x2 50 %

Estímase que unha vaca multípara con cetose (subclínica) produce unha media de 358 kg menos de leite por lactación que unha vaca sa7. A situación de balance enerxético negativo afecta ademais a función do sistema inmunitario8-11, polo que a saúde das vacas se ve comprometida. Vacas con cetose subclínica teñen tres veces máis posibilidades de desenvolver unha metrite12, o dobre de posibilidades de ter retención de placenta13 e ata seis veces máis de presentar quistes ováricos que unha vaca sen cetose14.

PARA A ELABORACIÓN DO ESTUDO TOMÁRONSE MOSTRAS DE 3.095 VACAS HOLSTEIN-FRIESIAN DE 19 EXPLOTACIÓNS SITUADAS EN DIFERENTES ÁREAS XEOGRÁFICAS DO NOSO PAÍS

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

A INCIDENCIA DE CETOSE NAS EXPLOTACIÓNS ESTUDADAS FOI DO 28,3 %, É DICIR, UN TOTAL DE 876 DAS 3.095 VACAS INCLUÍDAS NO ESTUDO PRESENTARON UNHA CONCENTRACIÓN DE BHBA EN SANGUE IGUAL OU SUPERIOR A 1,2 MMOL/L En consecuencia, os días abertos increméntanse: as vacas con cetose tardan, de media, 22 días máis en retornar á ciclicidade15 e a probabilidade de que a vaca quede preñada á primeira inseminación cae entre un 20 e un 50 %15. O impacto e o custo desta enfermidade son aínda máis evidentes se sabemos que a cetose subclínica duplica a probabilidade de que unha vaca se elimine da explotación nos 60 primeiros días da lactación16 (un drama a nivel económico) e de que a taxa de eliminación ao longo da lactación (con frecuencia motivada por un mal rendemento reprodutivo) se incremente nun 50 % para as vacas que tiveron cetose no posparto16. QUE PORCENTAXE DE VACAS SOFRE CETOSE? Nos últimos anos son moitos os autores que publicaron prevalencias de cetoses subclínicas –diagnosticadas medindo a concentración de corpos cetónicos no sangue ou no leite– en vacas de posparto nas explotacións leiteiras de Norteamérica17, 18 e en varios países europeos19, 20. Pero, cal é a incidencia de cetose nas granxas leiteiras de España? ESTUDO ELANCO-IRTA SOBRE A INCIDENCIA DE CETOSE NAS EXPLOTACIÓNS LEITEIRAS DE ESPAÑA Recentemente publicáronse os resultados dun estudo desenvolvido por Elanco e o Instituto de Investigación e Tecnoloxía Agroalimentaria (IRTA) en granxas de toda España durante máis de dous anos. Os obxectivos do estudo eran coñecer a incidencia da cetose nas explotacións leiteiras de España e determinar os factores de risco que favorecen que unha vaca desenvolva esta enfermidade.

Explotacións, animais e avaliación O estudo realizouse en 19 explotacións situadas en diferentes áreas xeográficas do noso país, nas que se tomaron mostras e se recolleron datos dun total de 3.095 vacas Holstein-Friesian (1.005 primíparas e 2.090 multíparas) paridas entre os meses de febreiro de 2013 e marzo de 2014, coa colaboración de varios veterinarios. Tomáronse mostras de sangue de cada animal en tres ocasións (dúas semanas antes da data prevista de parto e na primeira e na terceira semanas posparto) para determinar a concentración de BHBA en sangue utilizando medidores PrecisionXtra21. Considerouse que unha vaca padecía un proceso de cetose cando a concentración de BHBA en sangue era igual ou superior a 1,2 mmol/l en polo menos unha das tres determinacións que se realizaron21, 22. Ademais da concentración de BHBA en sangue, avaliouse nos tres momentos a condición corporal de cada vaca e recolléronse datos de cada vaca incluída no estudo e outros relacionados coa explotación (figura 3).

SANIDADE

Figura 3. Datos recollidos para cada vaca e cada explotación incluída no estudo

-1

-7

BCS preparto

Ración de secas

28,8%

Identificación da vaca Data de parto Número de lactación Tipo de parto: Distocia? Xemelgos?

Data secado Prod. lact. previa Prod. ao secado

Secado

Figura 4. Incidencia de cetose por zonas xeográﬁcas

Parto

BCS ao parto

Ración de preparto Un único lote (secas) ou dous lotes (secas e preparto)?

27,4% EL

BCS posparto

36,9%

Ración de produción

Concentración de BHBA en sangue Cetose clínica: BHBA ≥ 3 mmol/l Cetose subclínica: BHBA ≥ 1,2 e < 3 mmol/l Cetose total: BHBA ≥ 1,2 mmol/l

Resultados A incidencia de cetose nas explotacións estudadas foi do 28,3 %, é dicir, un total de 876 das 3.095 vacas incluídas no estudo presentaron unha concentración de BHBA en sangue igual ou superior a 1,2 mmol/l, polo menos nunha das tres ocasións de mostraxe. É ostensible a gran diferenza entre esta incidencia real e a percibida polos gandeiros ou os veterinarios que participaron no estudo, xa que só un 9,2 % das vacas das que se tomaron mostras presentaron algún dos síntomas clínicos clásicos de cetose. Por zonas xeográficas, a área en cuxas granxas se rexistrou unha maior porcentaxe de vacas con cetose foi o nordeste (Cataluña e a Comunidade Valenciana), cun 36,9 % de incidencia media (figura 4). Nesta zona atopábanse as explotacións do estudo con maior nivel de produción leiteira por animal.

18,4%

A zona xeográﬁca coa maior incidencia de cetose foi o nordeste. Nesa zona encontrábanse as granxas do estudo con maior produción leiteira por animal

Factores de risco para desenvolver cetose A análise estatística dos datos rexistrados permitiu coñecer algún dos factores de risco (do propio animal e da explotación) asociados á cetose.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

SANIDADE

Así, a probabilidade de que unha vaca sufra cetose é: Impacto 41 % superior Máis do dobre Máis do dobre O dobre Case o dobre

Maior

Factor de risco

A incidencia de cetose en… Primavera: 28 % … se a vaca pariu nos meses de Verán: 33 % verán que se pare nos meses de Outono: 21 % inverno Inverno: 28 % … se a vaca é multípara que se é Primíparas: 18 % primípara Multíparas: 38 % … se a vaca pare xemelgos que se Partos dun xato: 29 % ten un único xato Parto de xemelgos: 51 % por cada 0,25 puntos de condición corporal de máis que teña a vaca no preparto por cada 0,25 puntos de condición corporal que perda a vaca entre o preparto e o posparto Por nivel de produción na … con cada litro adicional que a lactación anterior: vaca produciu na lactación anterior > 14.000 kg: 39,7 % (as vacas con maior capacidade 14.000 - 12.700 kg: 34,2 % leiteira teñen maior risco de ter 12.700 - 10.800 kg: 31,1 % cetose na seguinte lactación) < 10.800 kg: 30,9 %

Algúns destes factores de risco, como son o número de partos, o tipo de parto ou as vacas gordas, son amplamente coñecidos, pero outros descríbense por primeira vez neste traballo, coma a época do ano (o incremento da cetose no verán pode ser un reflexo do impacto do estrés térmico sobre a inxestión de materia seca e, en consecuencia, sobre o metabolismo e o balance enerxético23) e a capacidade de produción leiteira (que demostra un maior risco de cetose en vacas multíparas con maior produción leiteira na lactación anterior que nas súas compañeiras menos produtivas). Sorprendentemente, a concentración enerxética da ración administrada ás vacas nas últimas semanas antes de parir non afectou o risco de desenvolver cetose, como tampouco foi distinto o risco de sufrir cetose nos animais de granxas que usaron unha ración única ou racións diferentes para vacas secas e para vacas de preparto. Con todo, outros factores relacionados coas instalacións (como a densidade nos patios de vacas secas e de preparto ou a separación de xovencas e vacas adultas antes do parto) ou co manexo (política de eliminación e secado dos animais), os cales poden afectar a inxestión de materia seca e, en consecuencia, o balance enerxético e o risco de cetose, poderían explicar parte da variabilidade na incidencia de cetose entre as diferentes granxas incluídas no estudo (rango: 2,6 % - 59,4 %). CONCLUSIÓNS A cetose está amplamente distribuída nas explotacións leiteiras españolas. As vacas máis vellas, con partos de xemelgos, gordas ao secado ou que perden peso antes de parir son as que teñen un maior risco de sufrir a enfermidade. Ademais, as vacas paridas nos meses de verán e as vacas máis produtoras teñen unha maior probabilidade de desenvolver cetose. A monitorización de todas as vacas nas semanas seguintes ao parto e a identificación dos factores de risco (individuais e de explotación) poden resultar útiles á hora de definir as medidas de prevención oportunas para cada granxa. AGRADECEMENTOS Desexamos mostrarlles un sincero recoñecemento aos veterinarios e gandeiros das explotacións que participaron neste estudo, financiado por Elanco Animal Health (DIAES130001).

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

REFERENCIAS 1. Radostits. Herd Health: Food Animal Production Medicine, Table 6.5. 2. Macrae AI y col. Use of metabolic profiles for the assessment of dietary adequacy in UK dairy herds.Vet Rec 2006; 159:655-666. 3. Ospina PA y col. Evaluation of nonesterified fatty acids and ȕ-hydroxybutyrate in transition dairy cattle in the northeastern United States: Critical thresholds for prediction of clinical diseases. J Dairy Sci 2010; 93:546-554. 4. Geishauser T y col. Evaluation of five cowside tests for use with milk to detect subclinical ketosis in dairy cows. J Dairy Sci 1998; 81:438-443. 5. Leslie K y col. The influence of negative energy balance on udder health. National Mastitis Council, Regional Meeting Proceedings2000; 25-33 6. Carrier J y col. Evaluation and Use of Three Cowside Tests for Detection of Subclinical Ketosis in Early Postpartum Cows. J Dairy Sci 2004; 87:3725-3735. 7. Ospina PA. Association between the proportion of sampled transition cows with increased non esterified fatty acids and ßhydroxybutyrate and disease incidence, pregnancy rate and milk production at the herd level. J Dairy Sci 2010; 93: 3595-3601. 8. Sartorelli y col. Non-specific Immunity and Ketone Bodies. I: In vitro studies on chemotaxis and phagocytosis in ovine neutrophils. J Vet Med 1999; 46: 613-619. 9. Sartorelli y col. Non-specific Immunity and Ketone Bodies. II: In Vitro Studies on Adherence and Superoxide Anion Production in Ovine Neutrophils. J Vet Med 2000; 47:1-8. 10. Hoeben y col. Elevated levels of IS-hydroxybutyric acid in periparturient cows and in vitro effect on respiratory burst activity of bovine neutrophils. Vet Imm Imm 1997; 58:165-170. 11. Hoeben y col. Chemiluminescence of bovine polymorphonuclear leucocytes during the periparturient period and relation with metabolic markers and bovine pregnancy associated glycoprotein. J Dairy Res 2000; 67: 249-259. 12. Duffield TF. Impact of hyperketonemia in early lactation dairy cows on health and production. J Dairy Sci 2009;92: 571–580. 13. Leblanc S. Peripartum serum vitamin E, retinol, and beta-carotene in dairy cattle and their associations with disease. J Dairy Sci 2004; 87: 609–619. 14. Dohoo. Subclinical ketosis prevalence and associations with production and disease. Can J Comp Med 1984; 48: 1-5. 15. Walsh RB y col. The effect of subclinical ketosis in early lactation on reproductive performance of postpartum dairy cows. J Dairy Sci 2007; 90:2788-2796. 16. Leblanc S. Monitoring metabolic health of dairy cattle in the transition period. J Repro Dev2010;56:S29-S35. 17. McArt JA y col. Epidemiology of subclinical ketosis in early lactation dairy cattle. J Dairy Sci 2012; 95:5056-5066. 18. Duffield TF. Subclinical ketosis in lactating dairy cattle. Vet Clin North Am Food Anim Pract 2000; 16:231–253. 19. Macrae y col. Prevalence of clinical and subclinical ke tosis in UK dairy herds 2006-2011. Congreso Mundial de Buiatría 2012, Lisboa, Portugal. 20. Vertenten G y Berge AC Prevalence of Ketosis in Periparturient Dairy Cows in EU Dairy Herds in 2011-2012, 15th International Conference on Production Diseases in Farm Animals 2013, Uppsala, Sweden, 24-28 June 201. 21. Iwersen M, Falkenberg U, Voigtsberger R, Forderung D, Heuwieser W. 2009. Evaluation of an electronic cowside test to detect subclinical ketosis in dairy cows. J Dairy Sci; 92: 2618–2624. 22. Duffield TF, Lissemore KD, McBride BW, Leslie KE. 2009. Impact of hyperketonemia in early lactation dairy cows on health and production. J Dairy Sci; 92:571–580 23. Baumgard LH, Rhoads RP. 2007. The effects of heat stress on production and its nutritional implications. Penn State Dairy Cattle Nutrition Workshop 2007; Nov 13-14: 29-38

2,;6 -0? OD DOWHUQDWLYD QDWXUDO D OD PRQHQVLQD

FRQWUROD OD FHWRVLV VLQ DQWLELyWLFRV .(72 ),; D EDVH GH QXHVWUR DFHLWH IXQFLRQDO (VVHQWLDO HVWi LGHDGR SDUD DXPHQWDU OD GLVSRQLELOLGDG GH HQHUJtD SDUD OD YDFD \ RSWLPL]DU OD FDSDFLGDG GH LQJHVWD GHO DQLPDO

.(72 ),; DFW~D D GRV QLYHOHV $XPHQWD OD SURSRUFLyQ GH iFLGR SURSLyQLFR HO SUHFXUVRU GH OD JOXFRVD OR FXDO VH WUDGXFH HQ PD\RU DSRUWH GH HQHUJtD SDUD OD YDFD

0HMRUD HO DUUDQTXH GH OD ODFWDFLyQ

$XPHQWD OD YHORFLGDG GH GHJUDGDFLyQ GH OD ILEUD \ HQ FRQVHFXHQFLD PHMRUD OD GLJHVWLELOLGDG GHO DOLPHQWR H LQFUHPHQWD OD FDSDFLGDG GH LQJHVWD GHO DQLPDO

ร &,'2 3523,ร 1,&2

Sin residuos, amigable con el medio ambiente

*/8&26$

Inocuo y de fรกcil administraciรณn

(1(5*ร $

Sin perรญodo de supresiรณn

&RPSURPHWLGRV FRQ HO ELHQHVWDU DQLPDO 0D\RU LQJHVWD

,QFUHPHQWR GH OD HQHUJtD GLVSRQLEOH

9DFDV OHFKHUDV \ QRYLOODV HQ SHUtRGR VHFR

3URGXFWR H[FOXVLYR GH

0HQRU ULHVJR GH &(726,6

$GPLQLVWUDU MXQWR FRQ HO DOLPHQWR GXUDQWH HO SHUtRGR GH ULHVJR GH FHWRVLV

,PSRUWDFLyQ H[SRUWDFLyQ \ YHQWD GH DGLWLYRV \ SURGXFWRV HVSHFLDOHV SDUD OD DOLPHQWDFLyQ DQLPDO (VWXGLRV SDUD HO GHVDUUROOR GH ODV DSOLFDFLRQHV GH ORV SURGXFWRV

QXWFDW#QXWFDW HV ร 7HO

0D\RU UHQWDELOLGDG GH OD H[SORWDFLyQ 3HUtRGR GH ODFWDFLyQ J NJ PDWHULD VHFD LQJHULGD 3HUtRGR VHFR J NJ PDWHULD VHFD LQJHULGD

ZZZ QXWFDW HV

PUBLIRREPORTAXE

Progenex, distribuidor de ABS en España, lanza al mercado un soﬁsticado sistema de detección de celos y alertas de salud y bienestar que funciona a través de podómetros que recogen información en tiempo real, sin necesidad de que los animales pasen por la sala de ordeño. La transmisión de datos es inalámbrica y no existe límite de distancia, por lo que se adapta a todo tipo de explotaciones.

SISTEMA DE PODÓMETROS ABS BREEDER TAG PARA LA DETECCIÓN DE CELOS

El sistema se compone por una antena de recogida de datos procedentes de los podómetros y que envía a un receptor. Este receptor transporta la señal de radio a una unidad que la transforma en una información que pueda ser interpretada por el software de un PC.

Ejemplo de informe generado por el sistema

ANTECEDENTES DEL SISTEMA

P UB L I R R EPO R TA J E A UDI OV I S UA L

AFRIGA ANO XXI - Nº 118

La detección de celos en entornos ganaderos intensivos es un reto que requiere sistemas inteligentes que provean esa información. La detección de celos tiene un impacto directo en la reproducción y, por tanto, en la mejora genética de la explotación. Hace 4 años, Genus-ABS comenzó el desarrollo de este sistema de podómetros sobre tecnología israelita ya implantada. Una vez avalado y testado el producto por el departamento técnico de ABS especializado en reproducción, el sistema se abre a su distribución a través de las subsidiarias y distribuidores de ABS. Progenex llevó a cabo las primeras pruebas en agosto de 2015 con la intención de acumular experiencia propia, adaptando el sistema a las necesidades españolas.

POR QUÉ UTILIZAR ABS BREEDER TAG Hoy en día, los bajos índices de detección de celos hacen que la Tasa de Preñez se resienta de forma signiﬁcativa. Ante los bajos rendimientos de los sistemas de detección de la actividad existentes en el mercado, la respuesta actual a este problema está siendo la sincronización intensiva de los celos. Esta técnica, si bien es necesaria, no debe ser la única opción porque presenta algunos limitantes, tales como los altos costes (de 24 a 30 €/intervención), menor fertilidad, mano de obra en la gestión de protocolos de sincronización, incremento de partos gemelares, etc. Existe la necesidad de utilizar ayudas que cambien esta realidad, es el momento de ABS Breeder Tag.

PUBLIRREPORTAXE

AGRÍCOLA GANADERA DIALDA, EN LA QUE YA UTILIZAN EL SISTEMA ABS BREEDER TAG AdXVaôVX^ c/ 8^bVcZh YZ aV KZ\V AZ c Egde^ZiVg^dh/ ' [Vbâ^Vh ZbeVgZciVYVh C#° igVWV_VYdgZh/ * GVX^ c kVXVh egdYjXX^ c/ &- `\ YZ hâd bV o! +!* `\ Va[Va[V! * `\ ejaeV YZ gZbdaVX]V! ) `\ eVhidcZ! ( `\ XdcXZcigVYd YZ hd_V! (!' `\ c XaZd n ) `\ bZoXaV YZ XdaoV n XZWVYV C#° idiVa Vc^bVaZh/ (*% C#° kVXVh Zc aVXiVX^ c/ &, EgdYjXX^ c bZY^V V (%* Y Vh Xdc ' dgYZ dh Xdcigda aZX]Zgd dÒX^Va / &'#&+- `\# (!)' \gVhV n (!&- egdiZ cV Genética: mayormente toros genómicos seleccionados en base a producción. Utilizan el programa de acoplamientos de ABS GZXd\^YV YZ aV aZX]Z/ AVXi^WZg

Miguel y Javier Propietarios de Agrícola Ganadera Dialda

“CON ESTE SISTEMA TE DESPREOCUPAS DE MIRARLES LOS CELOS A LAS VACAS” ¿Qué consecuencias os traía la detección de ĐĞůŽƐ ĚĞĮĐŝĞŶƚĞ͍ El mayor problema era el retraso a la hora de quedar preñada la vaca. Donde menos veíamos los celos era en las vacas que estaban inseminadas porque las que no lo estaban las pinchábamos, pero las que estaban inseminadas no sabíamos si estaban preñadas o vacías hasta Ğů ĚŝĂŐŶſƐƟĐŽ͘ z ĐƵĂŶĚŽ ǀĞŶşĂ Ğů ǀĞƚĞƌŝŶĂƌŝŽ Ă mirarlas muchas estaban vacías porque no les ŚĂďşĂŵŽƐ ǀŝƐƚŽ ƌĞƉĞƟƌ Ğů ĐĞůŽ͘ ͎YƵĠ ƐŽůƵĐŝſŶ ƉŽŶşĂŝƐ ĂŶƚĞƐ Ă ĞƐƚĞ ƉƌŽďůĞŵĂ͍ Pinchar a todas las vacas, sincronizarles los celos. ͎YƵĠ ĐŽƐƚĞ ƐƵƉŽŶşĂ ĞƐĞ ƐŝƐƚĞŵĂ͍ zŽ ĐĂůĐƵůŽ ƋƵĞ ĞŶƚƌĞ Ϯϱ Ǉ ϯϬ ĞƵƌŽƐ ƉŽƌ ǀĂĐĂ͘ ͎z Ă ŶŝǀĞů ĚĞ ŵĂŶĞũŽ͍ Suponía mucho más trabajo que ahora. Después de ordeñar, venga a sacar listados y a pinchar vacas. ¿Cómo conocisteis el sistema de podómetros ĚĞ ^͍ Nos lo ofreció un vendedor de semen de ABS. Lo estuvimos estudiando y fue el que más nos gustó de todos los que había en el mercado. ͎ ſŵŽ ĨƵĞ Ğů ƉĞƌŝŽĚŽ ĚĞ ƉƵĞƐƚĂ ĞŶ ŵĂƌĐŚĂ͍ La puesta en marcha fue sencilla y rápida. La instalación del equipo se hizo en un día, lo que ŵĄƐ ƟĞŵƉŽ ůůĞǀĂ ĞƐ ƉŽŶĞƌůĞƐ ůŽƐ ƉŽĚſŵĞƚƌŽƐ Ă las vacas, pero en un día se hace todo.

CARACTERÍSTICAS DEL SISTEMA IgVchb^h^ c ^cVa{bWg^XV YZ YVidh h^c a bîZ YZ Y^hiVcX^V YZ ') `b n Zc i^Zbed gZVa XVYV ' b^c# # Cd Zh cZXZhVg^d Za eVhd YZa Vc^bVa edg jc aZXidg d edg aV hVaV YZ dgYZ d# Adh hZchdgZh YZ bdk^b^Zcid hZ YZhe^ZgiVc XVYV - bâ^hZ\jcYdh Z ^YZci^ÒXVc VjbZcidh YZ VXi^k^YVY YZ aV kVXV! i^Zbed YZ eZgbVcZcX^V Zc e^Z! i^Zbed YZ gZedhd n XVbW^dh YZ edh^X^ c b^ZcigVh Zhi{ VXdhiVYV# 6a\dgîbd bViZb{i^Xd VkVcoVYd XVeVo YZ ZaVWdgVg eVigdcZh YZ XdbedgiVb^Zcid ^cY^k^YjVa n YZ \gjed fjZ egdYjXZc VaZgiVh iZbegVcVh YZ XZad n YZ hVajY n W^ZcZhiVg# Adh hZchdgZh YZiZXiVc Za Xdb^Zcod"e^Xd"ÒcVa YZa XZad! VXdiVcYd Za bZ_dg bdbZcid eVgV ^chZb^cVg! edh^WaZh kVXVh fj hi^XVh! edh^WaZh VWdgidh! kVXVh XV YVh! Xd_ZgVh! eVgidh###

AVh VaZgiVh hdc Vjidb{i^XVbZciZ Zck^VYVh V aV ^begZhdgV YZa E8! edg e-mail d bZY^VciZ pop-up Va b kâ# Cd Zm^hiZ cZXZh^YVY YZ ^ciZgegZiVX^ c edg eVgiZ YZa jhjVg^d# 8dcZm^ c V adh egd\gVbVh YZ gZegdYjXX^ c b{h Xdb cbZciZ jiâôVYdh Zc :heV V/ >hVaVXi! GZegd<IK! ZiX# ;jcX^dcV Zc XjVafj^Zg iêd YZ ZmeadiVX^ c! ^ciZch^kV d YZ eVhidgZd! Xdc XjW Xjadh d aîZgV eZgbVcZciZ! Zc ZmeadiVX^dcZh Xdc gdWdi! ZiX# EdY bZigdh bjn a^\Zgdh#

SISTEMA ESCALABLE :a h^hiZbV YZ edY bZigdh hZ ejZYZ XdbeaZbZciVg Xdc hZchdgZh eVgV a cZVh YZ XdbZYZgd n WZWZYZgdh n Xdc aVXi bZigdh Zc aV hVaV YZ dgYZ d fjZ b^YZc aV XdcYjXi^k^YVY! aV egdYjXX^ c n aV iZbeZgVijgV YZ aV aZX]Z# :hidh YVidh hZ kVc ^cXdgedgVcYd Va Va\dg^ibd bViZb{i^Xd eVgV dWiZcZg gZhjaiVYdh b{h XdbeaZidh#

͎YƵĠ ǀĂůŽƌĂĐŝſŶ ŚĂĐĞ ŚĂƐƚĂ ĂŚŽƌĂ͍ Este sistema ha sido un cambio muy grande y una preocupación menos que tenemos en la granja, ya que te despreocupas de mirarles los celos a las vacas. Antes veías una vaca que levantaba la cabeza y tenías que ir a mirar a ver qué número tenía; ahora ves que levanta la cabeza y piensas: ͞zĂ ŵĞ ǀĞŶĚƌĄ Ğů ĂǀŝƐŽ Ăů ŵſǀŝů͘͟ ¿Cómo es la integración del sistema con el ƉƌŽŐƌĂŵĂ ĚĞ ƌĞƉƌŽĚƵĐĐŝſŶ͍ Están vinculados, es decir, al programa de detección de celos no tenemos que meterle ŶŝŶŐƷŶ ĚĂƚŽ ƉŽƌƋƵĞ ĂƵƚŽŵĄƟĐĂŵĞŶƚĞ ůŽƐ ŝŵƉŽƌƚĂ ĚĞů ƉƌŽŐƌĂŵĂ ĚĞ ŐĞƐƟſŶ ĚĞ ůĂ ĞǆƉůŽƚĂĐŝſŶ ĞŶ Ğů que metemos todos los datos de alimentación, sanidad y reproducción. ¿Cómo es la recepción de la información por ƉĂƌƚĞ ĚĞů ŐĂŶĂĚĞƌŽ͍ dƷ ƉƵĞĚĞƐ ĐŽŶĮŐƵƌĂƌ Ğů ƉƌŽŐƌĂŵĂ ƉĂƌĂ ƋƵĞ ƚĞ envíe información al móvil a la hora que quieras. Te puede enviar un informe, un listado con las vacas que hay para inseminar o te puede enviar alertas de vacas caídas, vacas enfermas o vacas que han salido al toro.

Sede central: c/ Rafael Bergamín, 16A Local 4 28043 Madrid Teléfono: 91 510 25 00 - Fax: 91 510 09 89 progenex@progenex.es www.progenex.es AFRIGA ANO XXI - Nº 118

NUTRICIÓN

NOVOS DESAFÍOS NA NUTRICIÓN DE RUMINANTES: LOGRAR UNHAS PERDAS MÍNIMAS DE NITRÓXENO A eﬁciencia de nitróxeno en leite é a cantidade de nitróxeno alimenticio consumido pola vaca que é incluído no leite. Neste artigo abórdase a optimización do nitróxeno en leite a partir de variacións na subministración de N da dieta, as cales tamén reducirán a excreción de nitróxeno en feces e ouriños. J. Dijkstra1, C. K. Reynolds 2, E. Kebreab 3, A. Bannink4, J. L. Ellis1, J. France5 e A.M. van Vuuren4 1 Grupo de Nutrición Animal da Universidade de Wageningen, Países Baixos 2 Grupo de Investigación Animal da Universidade de Reading, Reino Unido 3 Departamento de Ciencia Animal da Universidade de California, EE.UU. 4 Wageningen UR Livestock Research, Lelystad, Países Baixos Adaptación e tradución: Javier Mateos Aguado Kemin Animal Nutrition and Health. EMENA

INTRODUCIÓN O consumo mundial de produtos lácteos e de carne de vacún prevese que aumente en máis dun 50 % en 2050 (FAO, 2011). Os ruminantes teñen un papel clave na produción de alimentos para humanos mediante a conversión dos recursos vexetais que os humanos non poden (ou non queren) consumir en alimentos de alta calidade que se

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

poden comer. No gando leiteiro, o rendemento das proteínas comestibles en humanos (calculado como a produción de proteínas comestibles para a alimentación humana nos produtos producidos polas vacas en comparación coa achega de proteína comestible para humanos no alimento) é maior que 1 (rango: 1,4 a infinito; infinito se a dieta non contén proteínas comestibles para a alimentación humana) [Dijkstra et al., 2013], o que indica que o gando leiteiro se suma á oferta actual da alimentación para os humanos. No gando vacún de carne, as eficiencias de proteína sobre unha base humana dixestible tamén son a miúdo maiores que 1, pero son máis variables (rango: 0,33 a infinito) que no gando leiteiro. A capacidade dos ruminantes para converter os recursos de alimentos fibrosos en alimentos de orixe ani-

NUTRICIÓN

ABREVIATURAS AA: aminoácidos; FPCM: graxa e proteína corrixida en leite; EM: enerxía metabolizable; EMN: eficiencia do nitróxeno en leite; PM: proteína microbiana (proteínas de bacterias, protozoos e fungos no rume); NPN: nitróxeno non proteico; OM: materia orgánica; RDN: nitróxeno degradable ruminal; RDP: proteína degradable ruminal; ROLMC: materia orgánica fermentable ruminal

mal comestibles con alto valor biolóxico é moi importante para a produción mundial de alimentos para os humanos. A pesar da contribución positiva dos ruminantes na seguridade alimentaria, existe unha percepción xeneralizada de que a produción de leite ou de carne é unha forma ineficiente de usar os recursos naturais. A dependencia xeral que os ruminantes teñen das forraxes e dos subprodutos fibrosos como alimentos, así coma o papel que a fermentación ten na dixestión, dá como resultado unha menor eficiencia alimenticia que noutros sistemas produtivos como porcos ou aves (Reynolds et al., 2011). A baixa eficiencia xeral de utilización do penso en ruminantes tamén lle afecta ao medio ambiente, e a mellora desta eficiencia na produción de leite ou de carne, para minimizar o impacto ambiental, é claramente importante. Entre as principais preocupacións ambientais, a que máis importancia ten é a emisión de nitróxeno (N) no medio ambiente. Esta emisión inclúe a lixiviación de nitrato (NO3), a volatilización de amoníaco (NH3) e as emisións de óxido nitroso (N2O). O condutor principal das perdas

A VARIACIÓN NA SUBMINISTRACIÓN DE N DA DIETA AFÉCTALLE Á PRODUCIÓN DE N URINARIO, SENDO ESTE MÁIS SUSCEPTIBLE Á LIXIVIACIÓN E ÁS PERDAS MEDIANTE TRANSFORMACIÓN EN SUBSTANCIAS VOLÁTILES NITROXENADAS QUE O N FECAL de N de gando é a inxestión de N. A variación na subministración de N da dieta aféctalle á produción de N urinario, sendo este N urinario máis susceptible á lixiviación e ás perdas mediante transformación en substancias volátiles nitroxenadas que o N fecal. Por tanto, a redución da excreción urinaria de N reducirá significativamente o impacto ambiental. Existe unha ampla variación na eficiencia de conversión de N alimenticio no leite ou na carne no gando, o que suxire que son posibles grandes melloras na redución da devandita excreción de N en feces e ouriños. MÁXIMO TEÓRICO NA EFICIENCIA DO NITRÓXENO A produción de leite e de carne ten como consecuencia algunhas perdas ineludibles e inevitables de N, tanto en feces como en ouriños. A eficiencia de uso de N dunha vaca leiteira é a cantidade de N alimenticio consumido que é incluído no leite, tamén chamada eficiencia de N en leite (EMN). Na táboa 1 preséntase un cálculo das inevitables perdas de N asociadas coa produción de proteínas do leite no gando leiteiro.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

NUTRICIÓN

AS MÍNIMAS PERDAS DE N ESTIMADAS EN FECES E OURIÑOS SON DE 89 E 174 G/DÍA, RESPECTIVAMENTE, E O LÍMITE SUPERIOR TEÓRICO DA EFICIENCIA DE N EN LEITE (EMN) É DE 0,43. POLO XERAL, A EMN ESTÁ MOI POR DEBAIXO DESTE VALOR ALCANZABLE MÁXIMO

Estas inevitables perdas calcúlanse para unha vaca de referencia de 650 kg de peso vivo, cunha produción de leite de 40 kg/día corrixida en graxa e proteína (FPCM) e un contido de proteína verdadeira de 31,5 g/kg. O consumo de materia seca (CMS) é de 24,1 kg/día e o contido de enerxía neta da dieta é de 6,9 MX/kg de MS. A dixestibilidade total da dieta é de 0,80 e o contido na dieta de materia orgánica fermentable ruminalmente (ROLMC) é de 0,55 kg/kg de MS. As mínimas perdas de N estimadas en feces e ouriños son de 89 e 174 g/día, respectivamente, e o límite superior teórico da eficiencia de N en leite é de 0,43. Polo xeral, a eficiencia de N en leite está moi por debaixo deste valor alcanzable máximo. Calsamiglia et al. (2010) informou de que a EMN no cuartil máis baixo e no máis alto é de 0,22 e 0,33 nun conxunto de datos dos Estados Unidos (n=167) e de 0,21 e 0,32 nun conxunto de datos en Europa (n=287). O reto é, polo tanto, mellorar a eficiencia de N en leite co obxectivo de estar o máis próximo posible a esta eficiencia máxima teórica de 0,43. De cando en cando reportáronse valores superiores a 0,43 de EMN. Estas altas eficiencias tenden a estar asociadas coa mobilización de proteínas corporais. Un saldo negativo de N pódese producir durante varios días ou semanas, en situacións moi particulares durante o inicio da lactación, pero debe ser reposto máis tarde, durante o resto de lactación. PERDAS DE NITRÓXENO RELACIONADAS COA SÍNTESE DE PROTEÍNA MICROBIANA NO RUME

FONTES DE N PARA A SÍNTESE DE PROTEÍNA MICROBIANA O amoníaco é a fonte máis importante de N para a síntese de proteína microbiana (MP) no rume. Debido a que o amoníaco se elimina por lavado do rume coa fase fluída e se absorbe a través da parede do mesmo, os niveis de N amoniacal para lograr a síntese óptima MP sempre resultarán nalgunhas perdas de N. Supoñendo que nunha vaca leiteira de referencia, cun volume ruminal de 80 l, unha taxa de paso da fracción líquida de 0,15/h e unha velocidade de absorción da fracción amoníaco de 0,50/h, unha concentración de amoníaco mínima de 6 mm dá lugar a unha perda de 105 g/día de N amoniacal do rume. Se 75 g de N ureico/día se reciclan ao rume (ver máis adiante), a perda neta de N inevitable é de, polo menos, 30 g N/día, que é excretado como N ureico nos ouriños. AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Aínda que o N amoniacal pode ser a única fonte de N para a síntese de MP, os beneficios da subministración de AA e péptidos sobre a síntese da devandita MP e a eficiencia da síntese de MP están ben establecidos. A eficiencia da síntese de MP con AA e péptidos, en comparación con amoníaco, é ~ 20 % máis alto por unidade de materia orgánica (OM) utilizada e ~ 75 % máis alto por unidade de hidrato de carbono utilizada. A subministración de AA ou péptidos aos microorganismos do rume, ademais de amoníaco, aumenta inicialmente a eficiencia microbiana, pero despois de alcanzar un nivel óptimo de eficiencia, máis péptidos e AA adicionais diminuirán esa eficiencia. Os AA e péptidos son fermentados a amoníaco, aumentando as concentracións de amoníaco no fluído ruminal e, por tanto, aumentando as inevitables perdas netas de N desde o rume duns 30 g N/día, calculado anteriormente. A reciclaxe de urea ao rume contribúe á subministración de RDN. Ata o 75 % do N ureico reciclado no tracto gastrointestinal entra no abdome. Para a vaca de referencia, a menor perda de N calculada foi de 35 g/día cunha eficiencia de 25,2 g de N microbiano/kg ROLMC e unha eficiencia aparente calculada de transformación do N da dieta a N microbiano de 0,90. Esta perda de N concorda coa inevitable perda neta de N do rume (>30 g/día), calculada anteriormente. Na vaca de referencia, para evitar tales perdas, o contido RDN da dieta non debería ser maior de 15 g/kg MS ou 94 g de proteína degradable no rume/kg MS. Este nivel de RDN ou RDP na ración é inferior aos niveis recomendados nos diferentes sistemas de avaliación como, por exemplo, NRC (2001). Táboa 1. Perdas inevitables de N (g N/día), saída de N no leite (g N/día) e a teórica eficiencia máxima de utilización de N no leite nunha vaca leiteira cunha produción diaria de leite corrixida en graxa e proteína de 40 kg e un contido de proteína verdadeira de 31,5 g/kg Principais fontes de perda de N N nas feces N nos ouriños N no leite Ineficiente síntese de proteína microbiana no rume 35 Rume ácidos nucleicos microbianos 13 71 Proteína microbiana non dixerida 37 Secrecións endóxenas 39 19 Mantemento 13 Leite 36 198 Total 89 174 198 A máxima eficiencia do leite N (EMN) 0,43

SMARTAMINE ® M MetaSMART® LysiGEM CholiPEARL TOXFIN MUCHAS COSAS ESTÁN CAMBIANDO EN LA PRODUCCIÓN DE LECHE, NO SOLO ESTO... TM

La nutrición lechera está evolucionando rápidamente. La producción, ya no es el único objetivo, otros objetivos como la salud y la fertilidad de los animales, o el medio ambiente se vuelven igual de importantes. Las palabras claves en la actualidad son: -

Optimización

Eﬁciencia

Ahorro de costes

Rendimiento

Calidad

Fertilidad

Salud

Medioambiente

Estas palabras deben formar parte de nuestro idioma y ser nuestra meta. Kemin pretende proporcionar una nueva visión de la nutrición, y para ello tenemos como principal objetivo ser sus colaboradores. Buscamos una producción sostenible a la vez que competitiva, que tenga como resultado una alimentación más eﬁciente y rentable.

Revise sus dietas, Kemin puede ayudarle. Kemin Ibérica Tel 977 25 41 88

NUTRICIÓN

OS NOVOS SISTEMAS DE ALIMENTACIÓN DEBEN BASEARSE EN MECANISMOS QUE AVALÍEN A RESPOSTA DOS ANIMAIS AOS NUTRIENTES, DESCRIBINDO CUANTITATIVAMENTE A SUBMINISTRACIÓN DE CADA METABOLITO A UN NIVEL MÁIS DETALLADO QUE OS COMPOÑENTES AGREGADOS ACTUAIS

O excedente de N do RDP é excretado como N ureico nos ouriños, achegando desde un 50 % ata máis dun 90 % do total de N nos mesmos. Sistemas de avaliación actuais da proteína teñen un valor que se limita exclusivamente a proporcionar unha orientación sobre como reducir estas perdas. Estes valores son valores de proteína individuais en condicións estáticas, mentres que a subministración de proteínas depende dun alto número de factores interrelacionados entre si, que van desde o lugar da dixestión ata o nivel de substratos de enerxía dispoñibles. Os sistemas de enerxía e de proteína desenvolvéronse de forma independente, a pesar das demostradas evidencias da existencia das interaccións entre enerxía e nutrientes proteicos sobre o rendemento. Os sistemas de avaliación de proteína non predín como os cambios na produción e a excreción responden aos cambios en estratexias de alimentación. Os novos sistemas de alimentación deben basearse en mecanismos que avalíen a resposta dos animais aos nutrientes, describindo cuantitativamente a subministración de cada metabolito a un nivel máis detallado que os compoñentes agregados actuais.

RECICLAXE DE NITRÓXENO AO RUME O uso de fontes de N non proteico (NPN) para a síntese de MP no rume, incluíndo o amoníaco procedente da urea reciclada, permítelles aos ruminantes sobrevivir e producir leite e carne con dietas que se basean unicamente en fontes de NPN. A síntese de proteína a partir de urea reciclada no rume podería, en teoría, compensar algo a perda potencial de N que se produce a través da degradación da proteína no rume e o metabolismo de AA absorbidos no intestino. Co fin de aproveitar este potencial, fontes de N endóxenas son transferidas ao abdome, sintetizando PM que será dixerida e absorbida. A reciclaxe de N ao rume e a súa posterior incorporación á PM tamén pode ser fundamental para o éxito das dietas de baixo contido de N na produción leiteira (Calsamiglia et al., 2010). Os ruminantes teñen unha especial habilidade para inxerir a maior cantidade de N que lles sexa posible. Dependendo da concentración de N na dieta, entre o 30 e case o 100 % de toda a urea que entra no sangue devólvese ao intestino. A excreción urinaria de N persiste incluso cando o 100 % da urea se devolve ao intestino. En tal caso, o N é entón excretado principalmente en distintas formas de urea, incluíndo derivados de purina (que poden actuar como un marcador de síntese de PM), ácido hipúrico, creatina e creatinina. A transferencia de N ureico do sangue a través de intestino lévase a cabo vía saliva e ao longo do epitelio intestinal. En xeral, esta transferencia relaciónase positivamente coa concentración de urea no sangue e a subministración de enerxía fermentable ruminal, e negativamente coa concentración de amoníaco no rume. Existe AFRIGA ANO XXII - Nº 121

unha adaptación da extracción de N ureico epitelial coa diminución da oferta de N que compensa a diminución da concentración arterial de N ureico, resultando un transporte máis constante de urea. As vacas son en gran medida incapaces de regular o transporte de N ureico o suficiente como para compensar totalmente a cantidade de N da dieta e, por tanto, incrementar sensiblemente a eficiencia de nitróxeno en leite.

ÁCIDOS NUCLEICOS MICROBIANOS O N microbiano está composto principalmente de AA-N e ácido nucleico-N. A síntese dos ácidos nucleicos microbianos representa unha perda irreversible de N excretado, en gran medida, nos ouriños. As pirimidinas de orixe microbiana ou endóxena son catabolizadas a ß-aminoácidos, amoníaco e CO2. Varios metabolitos de purina están presentes nos ouriños, tales como alantoína, ácido úrico, xantina e hipoxantina. Algunha fracción do N ruminal microbiano, 20-25 %, está presente en forma de ácido nucleico-N. Non hai practicamente ningunha posibilidade de reducir as perdas de N relacionadas coa síntese de ácido nucleico no rume. Xeralmente requírense altas taxas de crecemento microbiano para reducir o custo de mantemento dos microorganismos como parte do gasto total de enerxía e, por tanto, para maximizar a eficiencia da síntese de PM. A verdadeira dixestibilidade ideal de ácidos nucleicos é de 0,81 a 0,87. Polo tanto, a síntese microbiana do rume dos ácidos nucleicos conduce a perdas considerables de N, en particular nos ouriños. Para a vaca de referencia, asumindo unha alta eficiencia de síntese de PM e, polo tanto, un alto contido de ácido nucleico N (25 % do N microbiano total), estas perdas inevitables de N serían de 71 e 13 g N/día nos ouriños e nas feces respectivamente (táboa 1).

NUTRICIÓN

UN IMPORTANTE DESAFÍO PARA A EFICAZ CONVERSIÓN REALIZADA POLOS RUMINANTES DE RECURSOS ALIMENTICIOS NON DIXESTIBLES PARA HUMANOS EN LEITE OU CARNE, Á VEZ QUE MELLORAMOS A EFICIENCIA DE NITRÓXENO EN LEITE, É O USO DE DIETAS RICAS EN ALIMENTOS FIBROSOS Á VEZ QUE ALTAMENTE DIXESTIBLES

DIXESTIÓN DE PROTEÍNA MICROBIANA VERDADEIRA E PROTEÍNAS QUE ESCAPAN Á DEVANDITA DIXESTIÓN Os compostos que conteñen N e que entran no intestino delgado compóñense principalmente de proteína microbiana e de ácidos nucleicos producidos no rume, así como unha fracción de proteína alimentaria que escapou á degradación no rume. A dixestibilidade destas fraccións no intestino delgado determina a cantidade de N absorbido, así como a que é excretada nas feces. Hai poucas posibilidades de mellorar a dixestibilidade intestinal microbiana na maioría das fontes de RDP. No gando leiteiro, a dixestibilidade intestinal de AA-N microbiana é do 75-77 % (Larsen et al., 2001). A verdadeira dixestibilidade da proteína non degradada é variable, pero pode ser de case o 100 %. Para a vaca de referencia, asumindo a dixestión completa da proteína do alimento non degradada no rume RDP e o 85 % da proteína microbiana, as perdas de N fecais son de 37 g/día (táboa 1). PERDAS DE N RELACIONADAS COAS SECRECIÓNS ENDÓXENAS A síntese de proteínas endóxenas é necesaria para a substitución de células epiteliais descamadas e para a liberación das enzimas dixestivas. A síntese de proteína para substituír as perdas endóxenas asóciase con perdas significativas de enerxía e AA. A perda de proteínas endóxenas, incluíndo PM sintetizadas a partir de urea transferida desde o intestino groso, pode variar entre 60 e 90 g/kg de MS fecal excretada. No presente enfoque, a eficiencia de utilización de AA absorbidos para a produción de proteína endóxena é de 0,67 e a síntese bruta suponse que é de 12 g de N endóxeno/kg de MS fecal excretada. Para a vaca de referencia, as inevitables perdas de N nas feces e os ouriños ascenden a 39 e 19 g/día, respectivamente (táboa 1). En xeral, as dietas ricas en fibra dan lugar a perdas endóxenas máis altas que as dietas con altos niveis de carbohidratos non estruturais. Un importante desafío para a eficaz conversión realizada polos ruminantes de recursos alimenticios non dixestibles para humanos en leite ou carne, á vez que melloramos a EMN, é o uso de dietas ricas en alimentos fibrosos á vez que altamente dixestibles. Por exemplo, un cambio da dixestibilidade da MS total de 0,80 ata 0,90 aumenta o máximo da eficiencia de nitróxeno en leite dun 0,43 a un 0,46.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

PERDAS DE N RELACIONADAS CO MANTEMENTO E A SÍNTESE DE PROTEÍNAS EN LEITE As perdas de N a partir das necesidades de mantemento son en gran medida inevitables. En varios sistemas de avaliación de proteínas, as perdas endóxenas poden ou non ser parte das necesidades de mantemento. A excepción das perdas endóxenas de N, as perdas de N debidas a mantemento son relativamente pequenas. Para a vaca de referencia, esta perda de N é de 13 g/día e excrétase principalmente nos ouriños, cunha perda menor a través do pelo, da pel e das secrecións endóxenas (táboa 1). Non pode lograrse, polo tanto, unha mellora substancial na EMN tratando de reducir as necesidades de mantemento. A eficiencia de utilización dos AA absorbidos para a síntese das proteínas do leite asúmese en diversos sistemas de avaliación que vai do 0,64 ao 0,68, a pesar de que isto está moi por baixo da eficiencia máxima teórica do 0,85. Eficiencias moito máis baixas obsérvanse xeralmente en experimentos realizados. Isto débese a dous factores que inflúen na devandita eficiencia. O primeiro é a eficiencia coa que se utiliza un perfil “ideal” de AA, que se supón que é unha característica dos animais e se fixou en 0,85. O segundo é o valor biolóxico ou o grao con que o perfil de AA absorbidos difire do ideal, que é unha característica determinada principalmente pola composición da dieta. O valor biolóxico por defecto é de 0,80 para lactación. A multiplicación de ambos os factores resulta nun factor de eficiencia de conversión de 0,68. Para a vaca de referencia, un mínimo de perdas de N na conversión de AA absorbidos para produción de proteína do leite prodúcese cando se asume un perfil ideal de AA, e é de 36 g/día (táboa 1). Polo xeral, outros factores, á parte da cantidade de AA subministrados que son absorbidos, limitan a cantidade de proteína producida no leite e a eficiencia de utilización dos AA absorbidos é menor que o máximo teórico. A relación entre a subministración de AA absorbidos no intestino delgado e a produción de proteína en leite a través dunha serie de experimentos foi de 0,64. Nunha metaanálise, a eficacia de transferencia da caseína posruminal ou infusións con AA con perfil de caseína no rendemento de proteína do leite mostrou unha eficacia marxinal máxima de tan só o 0,38 (Lapierre et al., 2010). Estas estimacións da eficiencia de utilización de AA teñen un impacto importante, en xeral, sobre a eficiencia de nitróxeno en leite. Unha eficiencia da utilización de AA absorbida pola proteína do leite de 0,85 (vaca referencia), 0,64 (sistemas de avaliación de proteínas) e 0,38 (máximo nos experimentos) tradúcese nunha máxima MNE de 0,43, 0,37 e 0,26 respectivamente.

BAJADA DE DEFENSAS EN EL PERIPARTO:

LOS RIESGOS SON REALES

Durante el periparto casi todas las vacas experimentan una disminución profunda de su sistema natural de defensa frente a las infecciones1. Los niveles y función de los neutrófilos, células inmunitarias que destruyen los patógenos, caen por debajo de la normalidad y esto hace que las vacas sean más vulnerables a la mastitis2, la metritis3 y la retención de la placenta4. Este hecho es un problema no solo por la caída de la producción de leche asociada a las enfermedades, sino porque también puede suponer una pérdida de tiempo y perjudicar la gestión diaria del trabajo en la explotación. Consulta a tu veterinario las medidas que puedes aplicar para controlar las enfermedades e identificar los factores de riesgo que conducen a la inmunodepresión. En Elanco tenemos el compromiso de ayudar a los veterinarios y ganaderos a hacer frente a los retos y oportunidades que surgen durante The Vital 90TM Days. 1. Hoeben D. et al, 2000, Journ. Dairy Res. 67 (2) 249-259 - 2. Sordillo L.M., 2005, Livestock Prod. Sci., 98 89–99 3. Hammon D.S. et al, 2006, Vet. Immunology 113 21–29 - 4. Kimura K. et al, 2002, Journ. Dairy. Sci., 85 (3) 544–550 Elanco, The Vital 90TM Days y la barra diagonal son marcas registradas propiedad de o autorizadas por Eli Lilly and Company y sus filiales. © 2015 Elanco Animal Health. ESDRYIRS00052

NUTRICIÓN

O metabolismo intermedio de AA entre o duodeno e a glándula mamaria explica a diminución da eficiencia na transferencia de AA desde a súa absorción ata a súa conversión en proteína do leite cando nos achegamos á produción máxima. De media, un 0,65 dos AA dixestibles estimados son recuperados na vea porta cunha perda de 0,35, debida ás secrecións endóxenas e á oxidación de AA a través da parede intestinal. A magnitude desta perda non é uniforme entre os diferentes AA e varía entre algo menos dun 0,05 para a histidina a máis dun 0,90 por algúns AA non esenciais. O fígado elimina, por tanto, unha media de 0,45 dos AA absorbidos na vea porta, de novo, cunha variación considerable entre os diferentes AA. Por último, a utilización posthepática pola glándula mamaria de AA dispoñibles é relativamente alta pero variable, o que implica que temos marxe de mellora. Unha parte importante de variación no uso dos AA polos tecidos viscerais e a glándula mamaria tamén está relacionada coa subministración de enerxía (Lapierre et al., 2010). Polo tanto, o uso de constantes (desde 0,64 ata 0,68) para a utilización dos AA absorbidos para a síntese de proteína do leite na maioría dos sistemas de avaliación de proteínas actuais parece inadecuado en vista de que a eficacia diminúe co aumento da subministración de AA absorbidos. Os modelos mecanicistas a nivel de órganos que integran o metabolismo da enerxía cos AA individuais axudarían a reducir, aínda máis, as perdas de N despois da absorción. En última instancia, a eficiencia de utilización de AA absorbidos determínase en función das necesidades da glándula mamaria, que está condicionada pola fase de lactación, a xenética e a achega de enerxía. INTEGRACIÓN DE PERDAS DE NITRÓXENO, ACHEGAS DE ENERXÍA E PRODUCIÓN DE METANO Parece que hai pouca ou ningunha marxe de mellora da eficiencia de nitróxeno en leite e, polo tanto, de reducir as perdas de N relacionadas cos ácidos nucleicos microbianos, coa reciclaxe de N, coa dixestión intestinal de PM ou coas necesidades de mantemento dos animais. Como consecuencia, as estratexias para reducir as perdas de N deberían centrarse nunha subministración óptima de RDN e na óptima eficiencia de utilización dos AA absorbidos para a síntese de proteínas do leite. Un reto importante é lograr tales reducións empregando recursos alimenticios non utilizados directamente para consumo humano. En teoría, se a vaca leiteira de referencia está alimentada cunha dieta sen ROLMC (materias primas de dixestión só intestinal), mentres se mantén a dixestibilidade total por defecto de 0,80, o máximo de MNE increméntase de 0,43 a 0,65. Por tanto, a utilización dos recursos fibrosos, non comestibles polos humanos, como fonte de alimentación dos microorganismos do abdome prodúcese a un custo no que é inevitable a perda de N asociado ao metabolismo microbiano e a unha eficiencia de nitróxeno en leite reducida. No esforzo para unha subministración óptima de RDN e a eficiencia óptima de utilización de AA absorbidos, a subministración adecuada de nutrientes produ-

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

tores de enerxía é esencial. Se a subministración de enerxía para os microorganismos do rume aumenta, mentres que a oferta de RDN se mantén, menos N amoniacal se forma e, polo tanto, menos se perde en forma de N ureico nos ouriños. Do mesmo xeito, o aumento da subministración de enerxía metabolizable pode reducir as perdas de N nos tecidos postabsorción. Por exemplo, a eficiencia de nitróxeno en leite cun baixo consumo de enerxía nunha dieta alta en proteínas mellora ao pasar de 0,20 a 0,24 cando a subministración de proteína se reduce ou se aumenta a subministración de enerxía respectivamente, e chégase a unha mellora cun valor de 0,28 coa suma de ambos (Rius et al., 2010). Hai, por tanto, unha redución da saída de N urinario cando se aumenta a concentración de EM. Así, nun intento de mellorar a eficiencia de nitróxeno en leite, deberían considerarse as variacións na subministración de enerxía. Para ter un enfoque integrado a fin de reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro procedentes de explotacións leiteiras á atmosfera, débese ter en conta que as opcións de mitigación para reducir a excreción urinaria de N poden dar lugar á emisión elevada de metano (CH4), dependendo, en gran medida, do tipo de hidratos de carbono consumidos coa forraxe. Así, teremos un descenso da produción de metano en caso de substituír proteína da dieta por amidón ou nutrientes dixestibles non degradables ruminalmente fronte a un aumento en caso de incrementar os niveis de fibra da ración. Dijkstra et al. (2011) estimaron un incremento medio de 0,30 g de excreción de N urinario por g de CH4 diminuído con diferentes estratexias nutricionais baseadas en dietas con silo de herba e encamiñadas a mellorar a eficiencia de nitróxeno en leite. O uso de factores de emisión estándar para as emisións directas e indirectas de N2O, a redución de emisións estimada (en equivalentes de CO2) como resultado da diminución da produción de N en esterco, foi máis que compensado por un aumento na produción de CH4 entérico. Un reto importante na redución das perdas de N de gando leiteiro é atopar un equilibrio nutricional óptimo sen aumentar a produción de CH4 entérico. As melloras en nutrición, xenética e tecnoloxía melloraron sensiblemente a eficiencia da produción de leite nas últimas décadas, sobre todo nos países máis desenvolvidos. Tales melloras débense principalmente ao aumento do rendemento por animal, o que dilúe os custos nutricionais de mantemento. Aínda que a eficiencia do alimento mellorará significativamente co aumento do nivel de produción, a eficiencia de nitróxeno en leite máxima alcanzable non pode mellorar en igual medida. Por exemplo, un aumento na produción FPCM de 6.000 a 10.000 kg/ano mellora a eficiencia da alimentación nun 16 % e a produción de CH4 entérico por kg de FPCM reduciríase tamén. Con todo, a máxima eficiencia de nitróxeno en leite mellora só nun 5 % (de 0,40 a 0,42). Polo tanto, para reducir a cantidade de recursos alimenticios utilizados por unidade de leite producida, os aumentos de produción poden ser eficaces, pero as opcións de mellorar a composición da dieta, en lugar de buscar exclusivamente ganancias adicionais de produción, deben ser preferidas co fin de mellorar a EMN.

NUTRICIÓN

CONCLUSIÓNS A redución da produción de N nos ouriños do gando é fundamental para reducir a lixiviación de NO3, a volatilización de NH3 e a emisión de N2O e o logro dunha produción ambientalmente sustentable. A gran variación na eficiencia do N presenta unha oportunidade de modificar as dietas co fin de mellorar a eficiencia do N. Dado o papel do gando leiteiro na conversión dos recursos humanos non comestibles en alimentos humanos de alta calidade, é probable que cheguemos a lograr valores maiores que os do 0,43 de eficiencia de nitróxeno en leite. Temos poucas oportunidades para reducir as perdas de N relacionadas cunha dixestión incompleta de proteína microbiana, coa síntese dos ácidos nucleicos microbianos e coas necesidades de mantemento dos animais. As estratexias de formulación co fin de reducir as perdas de N deberíanse centrar nunha subministración óptima de RDN e na eficiencia de utilización óptima de AA absorbidos para a síntese de proteínas do leite. A integración entre proteínas e o metabolismo da enerxía é esencial. A enerxía e a proteína débense considerar, á hora de formular, en conxunto, en vez de como dúas entidades de formulación diferenciadas. Os sistemas de avaliación actuais predín as necesidades de N proteico da dieta, pero non predín as respostas na eficiencia de N aos distintos cambios na dieta. Un reto importante nas estratexias para optimizar as dietas de alto contido de fibra para alta EMN debe ser evitar os aumentos na produción de CH4 entérico asociado con estas estratexias dietéticas. A subministración de proteínas depende dun número de factores interrelacionados, incluíndo o lugar da súa dixestión e o nivel de substratos de enerxía dispoñibles. Os sistemas de avaliación da proteína non predín como o rendemento, en termos de produción e excreción, vai cambiar a resposta obtida debida a variacións na estratexia de alimentación. Para mellorar os esquemas de predición actuais, os novos sistemas de alimentación deben estar baseados en mecanismos que regulen a resposta dos animais aos nutrientes, ao describir cuantitativamente a oferta de cada metabolito a un nivel máis detallado que os compoñentes agregados actuais.

REFERENCIAS Calsamiglia, S., A. Ferret, C. K. Reynolds, N. B. Kristensen and A. M. van Vuuren, (2010). Strategies for optimizing nitrogen use by ruminants. Animal, 4: 1184-1196. Dijkstra, J., J. France, J. L. Ellis, A. B. Strathe, E. Kebreab and A. Bannink, (2013). Production efficiency of ruminants: feed, nitrogen and methane. in: Kebreab, E. (editor), Sustainable animal agriculture. CAB International, Wallingford, UK,( in press.) Dijkstra, J., O. Oenema and A. Bannink, (2011). Dietary strategies to reducing N excretion from cattle; implications for methane emmisons. Current Opinion in Environmental Sustainability, 3: 414-422. FAO (2011). World Livestock 2011–Livestock in Food Security. FAO, Rome, Italy. Lapierre, H., C. E. Galindo, S. Lemosquet, I. OrtiguesMarty, L. Doepel and D. R. Ouellet, (2010). Protein supply, glucose kinetics and milk yield in dairy cows. in: Crovetto, G .M. (editor), 3rd EAAP international symposium on energy and protein metabolism and nutrition. Wageningen Academic Publishers, Netherlands: pp. 275-285. Larsen, M., T. G. Madsen, M. R. Weisbjerg, T. Hvelplund and J. Madsen (2001). Small intestinal digestibility of microbial and endogenous amino acids in dairy cows. Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition, 85: 9-21. NRC (2001). Nutrient requirements of dairy cattle. National Research Council, 7th revised ed. National Academy Press, Washington DC, USA Reynolds, C. K. and N. B. Kristensen, (2008). Nitrogen recycling through the gut and the nitrogen economy of ruminants: An asynchronous symbiosis. Journal of Animal Science, 86: E293-E305. Rius, A. G., M. L. McGilliard, C. A. Umberger and M. D. Hanigan, (2010). Interactions of energy and predicted metabolizable protein in determining nitrogen efficiency in the lactating dairy cow. Journal of Dairy Science, 93: 2034-2043.

TECNOVIT RUMIANTES Servicio integral en nutrición animal

www.tecnovit.net Pol. Ind. Les Sorts, Parc. 10 · ALFORJA (ESPAÑA)

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

FACENDO SILOS DE HERBA DE CALIDADE

Presentamos as claves para conseguir forraxes coa máxima calidade co ﬁn de reducir os custos de produción e garantir a seguridade alimentaria. Antón Camarero Suanzes1 e Mario García2 1 Veterinario de Nutrición e Reprodución de Vacún 2 Director técnico de 3F Feed & Food

INTRODUCIÓN Hai anos os técnicos estabamos obsesionados máis coa calidade nutritiva dos ensilados que pola súa conservación, primaba a porcentaxe de materia seca, máximo de proteína e mínimo de fibra. A experiencia e as novas investigacións sobre o crecemento de bacterias e, sobre todo, de fungos produtores de micotoxinas fíxonos cambiar o criterio e hoxe en día a seguridade alimentaria prima sobre todo o demais e é condición imprescindible, xunto coa nutritiva, para poder afirmar que un silo ten calidade.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Ante a difícil situación económica que atravesa o sector leiteiro e o futuro incerto é moi difícil saber a estratexia que debemos seguir, pero está moi claro que facer as forraxes coa máxima calidade posible reducirá máis os custos de produción. Aínda que o silo de millo cobrou moito máis protagonismo nas nosas racións e cada vez se fai con mellores rendementos e maior calidade, non pasa o mesmo co de herba e podemos dubidar se é ou non rendible cando se sementa como un cultivo alternativo co millo e temos a opción de non facelo e deixar as terras a barbeito, pero nos tempos que corren o que non podemos admitir é facelo mal, pois é un gasto importante sen retorno ou mesmo se pode converter nun problema. Como ten ocorrido ás veces, o mellor que se pode facer con ese silo é usalo como esterco.

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

EN AUSENCIA DE OSĂ?XENO, AS BACTERIAS LĂ CTICAS FERMENTAN OS AZUCRES E O AMIDĂ&#x201C;N DA FORRAXE E TRANSFĂ&#x201C;RMANO EN Ă CIDO LĂ CTICO, Ă CIDO ACĂ&#x2030;TICO, ETANOL E DIĂ&#x201C;XIDO DE CARBONO, ACIDIFICANDO O ENSILADO, O QUE EVITA A SĂ&#x161;A PODREMIA

Soluciones especĂďŹ cas para una conservaciĂłn mĂĄs duradera de su ensilado

Productos cientĂďŹ camente diseĂąados para su ensilado de primavera: 0 Ă&#x201C;ptima conservaciĂłn de sus nutrientes 0 , # . " valor alimentario del forraje 0 * $( " % ()4 fresco y conserva la palatabilidad durante mĂĄs tiempo (L. buchneri NCIMB 40788* patentada), cent

Fase de apertura: a masa forraxeira exponse novamente ao osĂxeno e a proliferaciĂłn de fermentos e fungos son o maior risco pois producen quecementos da forraxe. A proliferaciĂłn fĂşnxica vai acompaĂąada da consecuente perda de enerxĂa, proteĂna e materia seca global do ensilado, asĂ como da apariciĂłn de micotoxinas con efecto directo na apariciĂłn de mamite, elevaciĂłn do nĂşmero de cĂŠlulas somĂĄticas e deterioraciĂłn dos parĂĄmetros reprodutivos do rabaĂąo.

rac iĂł

li c

Fase de estabilizaciĂłn: se todo transcorre adecuadamente, a forraxe atĂłpase a pH de conservaciĂłn. RecomĂŠndase que esta fase non dure menos de 14 dĂas e, por tanto, que o silo non se abra antes do dĂa 28 despois de ser pechado.

con

lta

ore

0 &) %( & ' (* *) " . 6$ $ "%( &" %' ( !% volumen gracias a la tecnologĂa HC, alta concentraciĂłn.*

Fase anaerobia: desde que se consegue a anaerobiose ata que se estabiliza o silo, aproximadamente 14 dĂas despois de pechalo, se todo transcorre adecuadamente. Nesta fase son claves as primeiras horas; de feito para minimizar as perdas de materia seca ĂŠ fundamental conseguir que o pH da masa forraxeira baixe ata o pH de conservaciĂłn (4 ou menos) nas primeiras 48 horas despois de pechar o silo.

Fase aerobia: desde a colleita ata que se consegue a anaerobiose. Esta fase debe ser o mĂĄis curta posible (mĂĄximo 24 h). Canto mĂĄis tempo estea a forraxe sen conseguir a anaerobiose, mĂĄis tempo estĂĄ a respirar e, por tanto, maiores serĂĄn as perdas de materia seca e enerxĂa.

- RCS Lallemand 405 720 194 - LALSIL hierba_SP_0214

ConvĂŠn lembrar que a produciĂłn de ensilado consiste en conservar forraxes hĂşmidas e, por tanto, para poder alcanzar o mĂĄximo da sĂşa calidade nutricional e sanitaria, asĂ como para reducir ao mĂnimo as perdas de materia seca introducida, ĂŠ preciso conseguir a ausencia de osĂxeno (anaerobiose) durante o mĂĄximo tempo e a maior cantidade de masa forraxeira posible. En ausencia de osĂxeno, as bacterias lĂĄcticas fermentan os azucres e o amidĂłn da forraxe e transfĂłrmano en ĂĄcido lĂĄctico, ĂĄcido acĂŠtico, etanol e diĂłxido de carbono, acidificando o ensilado, o que evita a sĂşa podremia. FASES DO ENSILADO O ensilado divĂdese en catro importantes fases:

s d e b aj o

A cada ensilado su soluciĂłn

* LALSILÂŽ %$) $ * $ '

& ) $) LALSILÂŽ DRY, LALSILÂŽ PS y LALSILÂŽ CL estĂĄn (&%$ " ( %$ " ) $%"% 5 % )% %( "%( &'% * )%( ()4$ (&%$ " ( $ )% %( "%( # ' %( $ )% ( " ( alegaciones en todas las regiones.

LALLEMAND ANIMAL NUTRITION Tel: +34 932 413 380 - Email: animal-iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

AFRIGA ANO XXII - NÂş 121

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

CONSERVACIÓN En liñas xerais hai dous tipos de mala conservación: un ocasionado polo exceso de humidade, agravada pola pouca baixada do pH, ausencia de acidez, no que podemos atopar un exceso de bacterias do xénero Clostridium. Neste caso non hai produción de calor e o crecemento orixínase en ausencia de aire. O outro está ocasionado pola entrada do aire no silo por compactación insuficiente, onde os protagonistas son os fungos; isto sucede con moita produción de calor.

Presenza de Clostridium Para impedir o crecemento bacteriano e poder así conservar os alimentos húmidos en bo estado debemos controlar a acidez. Esta vén dada polo valor do pH, canto máis húmido é o alimento máis debemos baixalo. Un exemplo son os escabechados nos que engadimos vinagre (ácido acético) a alimentos de alta humidade que doutra forma se estragarían; outro exemplo máis próximo aos silos, pois tamén é por efecto dunha fermentación, son os iogures, alimento no que a lactosa pasa a outro ácido, o láctico, por acción dunhas bacterias beneficiosas (Lactobacillus spp.) que fan baixar o pH, impedindo que medren bacterias indesexables a pesar da alta humidade do iogur (86 %). Os Clostridium son bacterias dos chamados telúricos, que quere dicir que abundan na terra. Son moi resistentes e medran en ausencia de aire obrigatoriamente. Se abundan moito no alimento é porque este ten as condicións óptimas para a súa multiplicación, que son, como explicamos, a alta humidade, a presenza de terra, o alto pH ou a ausencia de acidez e ausencia de aire. Poden provocar unha simple diarrea, unha paralización de estómago ou unha intoxicación mortal segundo a especie e a cantidade destes xermes. AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Presenza de fungos Os fungos, ao contrario dos anteriores, necesitan aire para medraren. Nos casos máis leves, o mesmo que se crecesen fermentos, van provocar un quecemento do silo; isto é froito do consumo dos nutrientes do silo, polo que van provocar como mínimo unha desvalorización do valor nutritivo, xa que a calor se produce a conta da enerxía do propio alimento segundo o primeiro principio da termodinámica, pois “a enerxía nin se crea nin se destrúe”, ademais dun rexeitamento do alimento por parte do gando e unha diarrea leve, se é que se poden considerar as diarreas que afectan o rabaño desta forma, coa baixada de produción que implican. No peor dos casos, se se tratase de especies de fungos produtores de micotoxinas que, se se dan as condicións propicias, superasen os niveis de seguridade, estas poden provocar diarreas severas, abortos, pneumonías, baixada das defensas e mesmo a morte, dependendo do tipo de toxinas que se produzan, xa que existen varios centos de micotoxinas, o que complica moito o seu diagnóstico. Nunha analítica normal, que custa uns 60 €, detéctanse os 5 ou 6 tipos máis frecuentes pero nunca estaremos seguros de que sexan outras menos típicas. Ademais, este tipo de toxinas actúa dunha forma insidiosa, como dicimos en clínica, que significa que actúa pouco a pouco sen aparentar perigo e mesmo cando aparecen os problemas; neste caso o silo xa está consumido. O problema aínda se agravaría máis se se tratase de micotoxinas con implicacións sanitarias para as persoas, como as aflatoxinas B, que transformadas no fígado na forma M son eliminadas no leite e son canceríxenas para os consumidores. Isto último está a alarmar a opinión pública, por iso a gran distribución está a proporlles ás centrais leiteiras que tomen medidas preventivas, como son o uso de conservantes nos silos e materias primas para os pensos e o uso de secuestrantes de micotoxinas nestes últimos. Sen dúbida, neste punto é mellor a prevención que o mellor secuestrante.

Tfno: 980 63 04 97 / Fax: 980 63 40 88 / Mail: mga@mgasl.es

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

UN CHAN DE CEMENTO PERMITIRANOS CERTA HIXIENE E MINIMIZAR A PRESENZA DE TERRA NO SILO, QUE, ADEMAIS DE PROVOCAR O REXEITAMENTO DAS VACAS, AUMENTA O RISCO DA PRESENZA DE CLOSTRIDIUM

CONSELLOS PARA UN BO ENSILADO Que podemos facer para evitar estes problemas? A resposta está en controlar o proceso, o mesmo que fai un viticultor ante a fermentación do viño, que non deixa o proceso de fabricación ao azar e tenta controlar todas as variables da elaboración con ferramentas físicas e químicas coas que se poñen os medios para evitar que os microorganismos que vimos se fagan os donos da situación: o tipo de herba e o seu procesado; a obra do silo, que é o recipiente onde se vai realizar esa fermentación; como enchelo; como pechalo e como mantelo durante o seu consumo.

Estruturas de almacenaxe Un chan de cemento permitiranos certa hixiene e minimizar a presenza de terra no silo, que, ademais de provocar o rexeitamento das vacas, xa vimos como aumenta o risco da presenza de Clostridium. Darlle certa pendente ao solo facilitará a drenaxe e ensilar entre paredes de formigón permitiranos prensar moito mellor a herba e traballaremos con máis seguridade. En principio é recomendable elixir a liña leste-oeste con apertura a nacente para orientar o silo na procura de aproveitar sombras para diminuír as horas de insolación, sobre todo nas horas centrais do día. A orientación de apertura debe evitar o norte pois os ventos deste sector son fortes e secos e forzan a penetración de aire no silo. Os rulos encintados son un envase óptimo para ensilar, pois prénsase moi ben, queda perfectamente selado e dános autonomía para traballar pois pódeo facer un home só e consómese rapidamente sen estragarse entre tanto. AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Tipo de herba, altura do corte, contido de azucres, picado e presecado A proporción de folla e cana, ademais de influír no valor nutritivo –canta máis folla menos fibra e máis enerxía e proteína–, tamén vai afectar á compactación, todo isto ademais da madurez está afectado pola variedade; os raigrases ingleses teñen máis folla que talo e son máis tardíos, polo que manteñen esta boa proporción durante máis tempo, dándonos máis marxe para manobrar. En circunstancias de tempo chuvioso manteñen bastante calidade despois de pasar algunha semana do período óptimo de sega; no outro extremo, os westerwold son precoces e enseguida encanan, polo que son máis complicados de compactar, o que facilita a circulación do aire; en circunstancias intermedias, están as variedades italianas e as híbridas. A altura de corte por riba dos 7 cm axudaranos a que non entre moita terra no silo, desta maneira eliminamos unha parte pouco dixestible e de difícil compactación, ademais de fortalecer o seguinte rebrote, pois deixamos reservas nutritivas. Canto máis picado, máis se pode compactar; facer presecado ou non dependerá da intensidade do picado. A riqueza de azucres da planta ten que ver moito coas horas de sol que interviñeron na crianza da herba. Tras cortar a herba, se a apertamos coa man e esta se impregna coma cando tocamos o mel significa que é rica en azucres, os cales nos serven de substrato para que certas bacterias beneficiosas as convertan en ácidos (acético e propiónico), que nos baixan o pH e, polo tanto, dificultan a multiplicación de fungos e Clostridium. As emendas calcarias son imprescindibles nas nosas terras ácidas, nas cales, para compensar o poder secuestrante do aluminio e para que unha dose suficiente de fertilizante NPK químico e dos xurros producidos poida traballar, tendo en conta os prezos que teñen os fertilizantes, creo que é moi interesante facer un plan de análise de terras e realizar todos os anos dúas ou tres en cada parcela para que nun ciclo de cinco ou seis anos repasemos toda a propiedade.

XENETICA E SERVICIOS GANDEIROS S.L.U.

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

É MOI INTERESANTE FACER UN PLAN DE ANÁLISE DE TERRAS E REALIZAR TODOS OS ANOS DOUS OU TRES EN CADA PARCELA PARA QUE NUN CICLO DE CINCO OU SEIS ANOS REPASEMOS TODA A PROPIEDADE

Proceso de ensilado, compactación e uso de aditivos Compactaremos co maior peso posible de tractor o tempo suficiente, con capas o bastante finas, e engadiremos aditivos para dirixir a fermentación cara a onde queremos. Para iso utilizaremos ou ben inoculantes ou ben conservantes, dos que en numerosas ocasións se fala deles de forma indistinta e sen facer diferenciación ningunha. Inoculantes Os inoculantes son produtos baseados en combinacións de diferentes bacterias ácido lácticas que se engaden á forraxe para asegurar e controlar a fermentación do ensilado, xa que doutro xeito depéndese da flora que pode levar a forraxe e que nunca é suficiente para conseguir controlar a fermentación adecuadamente en todas as súas fases. Como seres vivos anaerobios que son, para poder traballar requiren un substrato suficiente e adecuado (amidón e azucres) e ausencia total de osíxeno. Por iso a aplicación de inoculantes non exime de realizar as prácticas adecuadas no ensilado. Se o produtor realizou adecuadamente o proceso do ensilado, a aplicación de inoculante controla a fermentación e mellora a calidade hixiénico-sanitaria e nutricional do ensilado e minimiza a perda de materia seca por procesos daniños como a respiración, a podremia ou o quecemento producidos por fungos e fermentos. O produtor que inviste diñeiro en sementes, fertilizado, recolección, transporte, compactación, plásticos etc. só pode garantir a adecuada fermentación en todas as fases do ensilado se aplica correctamente un inoculante adecuado. Os aspectos clave dun inoculante son os seguintes: 1. Alta concentración de bacterias lácticas por quilogramo de ensilado. 2. Conseguir unha rápida fermentación no inicio da fase anaerobia. Para iso é importante que o inoculante teña unha alta concentración de bacterias lácticas homofermentativas, con gran produción de ácido láctico e con pH óptimos de traballo secuenciais, para que o pH durante as primeiras horas baixe rapidamente e conduza a masa forraxeira á présa cara ao pH de conservación, reducindo drasticamente as perdas globais de materia seca (ata un 10 %). 3. A fermentación homofermentativa debe consumir rapidamente o osíxeno. A nova cepa de Chr. Hansen, Lactococus lactis O224, permite eliminar o osíxeno do silo en poucas horas, axudando a conseguir unha fase anaerobia rapidamente. 4. Conseguir que durante a fase de estabilización a propia masa forraxeira produza conservantes químicos, coma AFRIGA ANO XXII - Nº 121

o ácido acético e o ácido propiónico, que controlen o crecemento de fungos e fermentos dende o interior. Para iso o inoculante debe incluír na súa composición bacterias lácticas heterofermentativas (Lactobacillus buchneri), que, ademais de producir ácido láctico, producen os devanditos conservantes químicos. 5. Ademais, o sistema de dosificación dos inoculantes debe ser adecuado para conseguir unha homoxeneidade razoable, polo que se recomenda que a dose mínima da solución acuosa que contén o inoculante non sexa inferior a 0,5 litros por tonelada de forraxe. Conservantes Os conservantes son aditivos compostos por diferentes moléculas químicas, cuxa utilización no ensilado se fai precisa cando algúns factores non son os adecuados e impiden que os inoculantes poidan traballar correctamente: 1. Pouco substrato na forraxe: se o ensilado se produce cun exceso de humidade (<28 %), cunha forraxe nun estado de maduración escaso ou con poucos azucres (p. exemplo ray-grass, trevo ou alfalfa), as bacterias lácticas teñen pouco substrato no que traballar e, por tanto, tardarán moito tempo en alcanzar o pH de conservación, o que redundará en perdas globais de materia seca, enerxía, proteína e alto risco de podremia. Baixo tales circunstancias recoméndase engadir conservantes químicos baseados fundamentalmente en ácido fórmico para chegar directamente ao pH de conservación. Hoxe en día existen formulacións comerciais de baixo perigo e volatilidade, que lle permiten engadir á forraxe de forma manexable produtos de alta concentración de ingrediente activo. 2. Anaerobiose non conseguida totalmente: cando a forraxe non está compactada correctamente (silos montón de pequeno tamaño, enchidos do silo excesivamente rápidos, tractor compactador de pouco peso, forraxe demasiado seca, parte superior e laterais dos silos) ou a fronte do ensilado se consome lentamente. Nestes casos existe osíxeno na masa forraxeira e, por tanto, risco de proliferación fúnxica e aparición de zonas de quecemento e produción de micotoxinas. Baixo tales circunstancias convén tratar con conservantes químicos baseados fundamentalmente en ácido propiónico, que controlen directamente o crecemento de fermentos e fungos. Así pois, en silos montón de pequeno tamaño ou cando se recolleu unha forraxe con exceso de materia seca, convén aplicar o conservante químico en toda a masa forraxeira en lugar de aplicar inoculante. En todos os silos, antes de pechalos, convén aplicar un conservante químico nas últimas tres capas, xa que é unha zona de risco aeróbico por falta de compactación. Ademais, se se observan quecementos na fronte cando se está consumindo o ensilado, convén pulverizar cos devanditos conservantes na fronte correspondente á porción consumida de cada día. Existen formulacións comerciais de baixo perigo e volatilidade que permiten engadir á forraxe de forma manexable produtos de alta concentración de ingrediente activo. Tanto para ácido fórmico como para ácido propiónico, a igualdade de dose e ingrediente activo sempre son máis eficaces as formulacións líquidas que as sólidas.

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

Para finalizar, podemos sacar as conclusións seguintes: 1. Un correcto ensilado da forraxe require un adecuado substrato e ausencia total de osíxeno e para conseguilo hai que traballar o mellor posible en todas as fases de produción (desde a sementeira ata a súa utilización na ración diaria). 2. Os inoculantes e os conservantes son unha ferramenta fundamental para conseguir unha boa calidade nutricional e sanitaria da forraxe, así como para reducir as perdas globais de materia seca, que poden chegar a ser moi cuantiosas. 3. Os inoculantes garanten a fermentación cando as condicións de traballo son adecuadas, minimizando as perdas de materia seca e mellorando a calidade nutricional e sanitaria da forraxe. 4. Os conservantes químicos son imprescindibles cando as condicións non son adecuadas, axudando a conseguir o pH de conservación cando o substrato é escaso, reducindo ao mínimo o risco de podremia. Así mesmo evitan a deterioración fúnxica da forraxe cando a anaerobiose non é completa. 5. A correcta aplicación de inoculantes e conservantes permite reducir o custo da alimentación ao mellorar a calidade nutricional da forraxe. Tapado Unha vez cheo procederemos o antes posible ao seu tapado. Os plásticos non son todos iguais, os reciclados son moito máis baratos pero poden deixar poros por onde circula o aire. Isto pódese observar se nos cubrimos con el e o vemos ao transluz. Ademais, o grosor, que se mide en galgas [a cuarta parte dunha micra (unha micra é a milésima parte dun milímetro: 25 micras = 100 galgas = 0,025 mm)], ten importancia pois dálle resistencia. Manexo da fronte Hoxe en día é moito máis frecuente o uso de fresa para consumir o silo, que vai limpando a fronte sen facer as fisuras como as antigas desensiladoras por corte, que eran unha vía de entrada de aire ás partes máis profundas do silo. O óptimo serían avances de 20 cm por día que, xunto ao consumo diario, nos pode servir para calcular a anchura que debe ter a fronte á hora de construír un novo silo. Debemos retirar do silo as partes quentes ou que vemos mofentas ou formando conglomerados. Un puñado de silo san débese esmiuzar só despois de retiralo. Se continúa apachocado

significa que están a medrar fungos que fan unha armazón que lle dá esa consistencia ao silo. Malia que se mellorou moito na forma de desensilar co sistema das CUMA con carros equipados con boas fresas, o feito de que traballe xente allea á explotación sometida a rendemento por tempo fai máis difícil que se paren nestes detalles. É importante tamén que estas partes retiradas se afasten do silo e non poñelas a barlovento dos ventos predominantes, pois coa súa axuda fariamos unha resementeira de esporas na fronte que agravaría aínda máis o problema. OBXECTIVOS Debemos marcarnos uns obxectivos para lograr estes silos de calidade. Tras a analítica temos que conseguir algúns mínimos: R5 A materia seca (MS) debería estar entre un 30 % e un 35 %. Menos disto dificultará a conservación e engadirémoslle demasiada humidade á ración; ademais, resultará complicado compactar. R5 O pH non debería subir de 4,2. R5 A proteína bruta (PB) debe estar, como mínimo, nun 15 %. R5 A fibra ácido deterxente (FAD), próxima a un 30 % ou menos. Ás veces nas analíticas atopámonos con silos baixos en PB e con FAD inferior ou igual a 30 %. A herba foi collida ao seu tempo, ten calidade e é moi dixestible pero, por algunha razón, a choiva arrastrou o fertilizado e a planta non absorbeu o nitróxeno para sintetizar a proteína. R5 As cinzas ou minerais non deberían ser maiores do 10 %. Cifras maiores significan que metemos moita terra ou que picamos nunha bolsa de terra, polo que debemos repetir a analítica neste último caso, pois distorsiónanos os parámetros restantes da análise. Por último, cómpre dicir que, malia a gran dependencia que ten o ensilado das condicións meteorolóxicas, hai gandeiros que sempre conseguen facer un produto de calidade que cumpre cos obxectivos anteriores, están atentos ás previsións meteorolóxicas e aproveitan para facer un corte ao comezo da primavera cando hai un prognóstico de tres ou catro días de bo tempo. Pola contra, os que non o aproveitan ás veces teñen que esperar máis dun mes para recoller unha herba encanada que fai un silo de moi mala calidade, mentres que os que fixeron o primeiro corte xa comezan a cultivar o segundo.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

CONSELLOS SOBRE O CULTIVO E O MANEXO DAS COMBINACIÓNS CEREAL-LEGUMINOSA PARA O SEU APROVEITAMENTO COMO FORRAXE Dende a Cooperativa Os Irmandiños amosamos unha serie de factores que consideramos importantes á hora de manexar estes cultivos para obter unha boa forraxe.

Ángel Enterrios Quintana Técnico da Área de Cultivos e Mecanización Os Irmandiños S. Coop. G. (Ribadeo)

INTRODUCIÓN O aumento do número de animais das nosas explotacións, como é lóxico, fai que a necesidade de forraxe aumente de forma similar. En épocas como a que vivimos, nas que as marxes de beneficios son moi axustadas, cada vez é máis importante producir a máxima cantidade de forraxe propia e de calidade. Buscando estas melloras de calidade vimos evolucionar as nosas praderías nos últimos anos en canto á súa composición. Cando o máis habitual hai anos era

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

atoparnos con praderías a base dun só raigrás, italiano ou western, hoxe en día temos á nosa disposición no mercado multitude de mesturas ou combinacións: mesturas de raigrases, raigrás con trevos ou outras leguminosas etc. Como alternativa a estas mesturas, cada vez é máis habitual ver como os gandeiros empregan unha combinación de cerealleguminosa dentro da rotación con millo. Estas combinacións presentan unha serie de vantaxes: R5 Non precisan corte de limpeza. R5 Son cultivos de aproveitamento a un só corte. R5 Producen bos rendementos de forraxe por hectárea. R5 Producen ensilados de boa calidade. R5 Contribúen a manter os niveis de fertilidade do solo pola capacidade de fixar nitróxeno das leguminosas.

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

DENTRO DAS LEGUMINOSAS DE INVERNO CON BOA APTITUDE FORRAXEIRA PARA AS NOSAS CONDICIÓNS, PODEMOS FALAR DA VEZA, DO CHÍCHARO FORRAXEIRO E DOS HABINES OU HABONCILLOS

SOLO Nin os cereais nin as leguminosas presentan grandes limitacións en canto ás condicións de solo. Desenvólvense ben en solos francos e franco-areentos e, na medida do posible, deberíanse evitar solos tipo arxilosos, dado que sobre todo as leguminosas non toleran as condicións de encharcamento. En canto a pH son cultivos que se desenvolven ben nos rangos de acidez media dos solos da cornixa cantábrica.

Efectos de encharcamento

Se facemos uso da hemeroteca, podemos atopar distintos artigos e publicacións nos que se reflicten datos técnicos (rendementos, calidades...) de moitas das combinacións cereal-leguminosa que podemos elixir para sementar nas nosas fincas. Desde a Cooperativa Os Irmandiños levamos anos traballando con este tipo de cultivos e, máis que analizar datos técnicos, queremos comentar unha serie de factores que nos parecen importantes á hora de manexar estes cultivos para obter unha boa forraxe. Debemos ter moi presente cales son as nosas condicións particulares para elixir a mestura que mellor se adapte a elas. Para iso imos presentar os factores que debemos ter en conta á hora de elixir sementar algunha destas mesturas.

KRONE ACTIVE MOW Segadora suspendida

. Anchuras de trabajo desde 2,00 hasta 3,60 m. . Nueva barra de corte con sistema de seguridad para los discos SAFECUT integrado. . Transporte seguro en carretera gracias a su sistema de plegado compacto de hasta 100º. . Cabezal de enganche reforzado. . Nuevo sistema de ajuste de la suspensión para un seguimiento óptimo del terreno.

Importador exclusivo para España y Portugal

979 728 450 - www.deltacinco.es Consulte nuestra red de distribuidores

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

LEGUMINOSAS Dentro das leguminosas de inverno con boa aptitude forraxeira para as nosas condicións, podemos falar da veza, do chícharo forraxeiro e dos habines ou haboncillos. Destes tres cultivos quizais a veza sexa a que máis amplitude de catálogo teña dentro das comercializadoras de sementes. Ademais, é un cultivo que ten unha gran capacidade de implantación e presenta pouca resistencia ao encamado (require un bo titor) e un bo equilibrio entre proteína e dixestibilidade.

A FUNCIÓN DO CEREAL, ADEMAIS DA PRODUCIÓN DE FORRAXE, É A DE EXERCER DE TITOR DA LEGUMINOSA PARA MITIGAR O ENCAMADO DESTA

CEREAIS A función do cereal, ademais da produción de forraxe, é a de exercer de titor da leguminosa para mitigar o encamado desta. Temos varios cereais de inverno válidos para estas combinacións, como son o trigo, a cebada, a avea, o centeo ou o triticale.

Veza-trigo en pleno desenvolvemento vexetativo

Efectos do encamado

Os chícharos son capaces de desenvolver unha gran masa forraxeira. Tamén requiren dun cultivo titor. É un cultivo que adoita requirir de máis tempo de desenvolvemento que a veza; de cando en cando alcanza o seu máximo potencial antes da primeira quincena de maio.

Chícharo en fase de inicio de ﬂoración

Os haboncillos non necesitan de titor porque, dado o seu porte erecto, non presentan problemas de encamado. Tamén producen bos rendementos pero con alto contido en fibras.

Mestura de haboncillosavea antes da colleita

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

A nivel nutricional poucas diferenzas se aprecian entre eles. Adoitan ser cultivos altos en fibras e cun contido baixo en proteína, polo que debemos observar outros aspectos á hora de decantarnos por un deles. En primeiro lugar, debemos ter presente que nos interesan variedades de espigado tardío porque o noso aproveitamento será forraxeiro, polo cal nos convén ensilalos na fase de desenvolvemento vexetativo, por unha banda buscando que os niveis de fibras sexan o máis baixos posible e, pola outra, porque as espigas adoitan ser rexeitadas polos animais na unifeed. En segundo lugar debemos valorar a resistencia a enfermidades tipo ferruxe e fungos, xa que, ademais de minguar a produción, son unha fonte de contaminación para os nosos silos. MESTURA OU PROPORCIÓN Para obter un bo rendemento forraxeiro debemos irnos a doses altas por hectárea de sementes, entre 120-150 kg/ha. O máis habitual é realizar unha mestura de 2/3 de cereal, é dicir, 80-100 kg de cereal por ha con 1/3 de leguminosa entre 40-50 kg por ha. Estas proporcións podemos varialas buscando algún obxectivo concreto. Se non buscamos grandes producións e buscamos que os niveis de proteína sexan os máis altos posible, podemos reducir a cantidade de cereal ata unha proporción de metade de cereal-metade de leguminosa, pero en contrapartida deberiamos segar máis cedo antes de que a veza alcance o seu máximo porte dado que nesta proporción existe maior risco de encamado.

Altre S.L. C/ Tarbes nยบ10 entreplanta 22005 HUESCA tlf: 974 231 664 fax 974 231 581 e-mail: ventas@altre.es REPRESENTANTE EN ESPAร A

N ยบ 1

E N

M A L L A S

D E

E M PA C A R

Todo l o n e ce s ari o para e l e mp a c a d o y ensila je (Cu erd a , m a lla y estira b le)

Nuestras mallas soportan todo w w w. a l t r e . e s

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

Sementadora pneumática

DEBEREMOS DARLLE PRIORIDADE A ENSILAR ANTES DE QUE O CEREAL ESPIGUE, XA QUE COMPROBAMOS QUE NON EXISTEN GRANDES DIFERENZAS NO CONTIDO DE PROTEÍNA NAS SÚAS FASES ANTERIORES POR PARTE DAS LEGUMINOSAS

SEMENTEIRA Á hora de realizar a sementeira debemos ter presentes dous factores. En primeiro lugar, a profundidade de sementeira. Podemos considerar que a profundidade óptima é entre 1 e 3 cm, dado que, se enterramos moito máis a semente, corremos o risco de que, se chove, esta podreza antes de emerxer. Tampouco son recomendables as sementeiras ao chou, dado que estes cultivos presentan mala xerminación se quedan na superficie e, ademais, podemos perder gran número de sementes polo efecto das aves. Outro factor ao que lle debemos prestar atención á hora de buscar unha boa distribución da leguminosa nas nosas parcelas é o mesturado das sementes. Son sementes de distinto tamaño e peso, polo que debemos realizar un bo mesturado á hora da carga da nosa sementadora e non está de máis outro mesturado cando levamos consumida a metade da moega. Este factor debemos telo moi en conta nas sementadoras que funcionan por gravidade, xa que as sementes de leguminosas son de maior peso e de forma esférica, o cal fai que coas vibracións producidas durante o traballo se vaian separando das de cereal e se vaian depositando cara ao fondo da moega. Se conseguimos unha boa distribución da leguminosa, o risco de que se produza encamado será menor.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Mestura homoxénea na moega da sementadora

Mestura homoxénea de semente en campo

En canto á data de sementeira, o noso obxectivo deberá ser conseguir que o cultivo estea implantado para cando chegue o período de choivas e baixas temperaturas. Podemos sementar durante todo o mes de outubro, mesmo a primeira quincena de novembro naquelas zonas ou parcelas onde as condicións meteorolóxicas sexan suaves.

DOSSIER: ENSILADO DE HERBA

PARA OBTER UN BO RENDEMENTO FORRAXEIRO DEBEMOS IRNOS A DOSES ALTAS POR HECTÁREA DE SEMENTES, ENTRE 120-150 KG/HA

FERTILIZADO Estes cultivos non son demasiado esixentes en canto á fertilización se refire e se temos en conta que se adoitan sementar en fincas que previamente tiveron millo, é dicir, que teñen un nivel de fertilidade medio, e que na maioría dos casos se adoita facer unha achega xenerosa de xurro previa á implantación do cultivo, as necesidades de fósforo e potasio practicamente quedarían cubertas. Si é recomendable unha achega nitroxenada previa ao ensilado uns 35-40 días antes da data de ensilado. Se achegamos entre 30-50 kg de nitróxeno (150-200 kg/ha de NAC ou 100-120 kg de urea) conseguiremos que o cereal desenvolva máis folla, espigue máis tarde, conseguindo así que as fibras se manteñan en niveis aceptables, mentres que a leguminosa tamén aproveitará o devandito nitróxeno para desenvolver máis volume de forraxe.

Táboa 2. Valores das analíticas obtidas das forraxes referenciadas na táboa 1 2013 2014 2015

Máx. % MS 39,80 % 31,50 % 38,90 %

Min. % MS 26,20 % 20,10 % 21,20 %

Media % MS 33,90 % 24,20 % 28,30 %

Máx. % PROT. 14,70 % 18,60 % 19,80 %

Min. % PROT. 10,00 % 11,80 % 11,20 %

Media % PROT. 11,70 % 13,80 % 14,40 %

Segadoras con agrupadores

Forraxe ﬁleirada polas segadoras con agrupador

Colleitadora de forraxe Efecto despois de 15 días do fertilizado nitroxenado nunha mestura trigo-veza

ENSILADO Para determinar o punto óptimo de colleita destas mesturas debemos observar dous aspectos: por unha banda que a leguminosa estea na fase de floración avanzada e no comezo de creación de vaíña (fase na que se alcanzan os niveis máximos de proteína) e, pola outra, que o cereal se aproxime á fase de comezo de espigado (fase a partir da cal os niveis de lignina serán máis altos). A experiencia dinos que será moi difícil que ambas as fases coincidan, polo que deberemos darlle prioridade a ensilar antes de que o cereal espigue, xa que comprobamos que non existen grandes diferenzas no contido de proteína nas súas fases anteriores por parte das leguminosas. Táboa 1. Datos dos rendementos obtidos nos últimos tres anos na Cooperativa Os Irmandiños, de combinacións cereal-leguminosa (principalmente trigo+veza) 2013 2014 2015

ha 91 106 110

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

kg forraxe 1.209.117 1.218.640 1.556.060

kg MS 403.022 292.483 437.764

kg/ha 13.287 11.497 14.146

kg MS/ha 4.429 2.759 3.980

En canto á preparación para o ensilado realizaremos dous pequenos apuntamentos. Para a sega e o fileirado son moi recomendables as segadoras-acondicionadoras con agrupadores, xa que estes cultivos non son tan tupidos coma unha pradería e en cada pase que lle deamos de restrelo faremos subir a porcentaxe de cinzas no silo. Debemos ter presente que estas mesturas requiren un período de presecado menor ca un raigrás, xa que son cultivos que non reteñen moita humidade e, ao seren tan voluminosos, permiten a circulación de aire mesmo unha vez fileirado.

MESTURAS FORRAXEIRAS

SPEEDYLMIX, pradeiras anuais de sega ou pastoreo PLURIMIX, pradeiras perennes para secanos frescos REGMIX, pradeiras perennes de regadío SECMIX, pradeiras perennes para secanos

Expresión vexetal

O noso catálogo en www.rocalba.com

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Sementeira posterior a un laboreo tradicional

O LABOREO DO MILLO Neste artigo abórdanse as diferentes técnicas de cultivo do millo, repasando a forma tradicional de preparación das terras con labores de aradura, así como a técnica de sementeira directa.

IMPORTANCIA DO CULTIVO A forraxe de millo é un alimento excelente para os ruminantes debido ao elevado contido de enerxía que achega o gran a través do amidón. A ensilaxe do millo úsase como fonte de enerxía e o seu baixo contido proteico pode ser corrixido combinándoo con outros cultivos coma o algodón, a soia, o xirasol ou, en parte, co agregado de urea. A escasa superficie de terreo coa que contan as explotacións gandeiras da zona húmida de España fai case imprescindible un aproveitamento intensivo da terra, buscando o máximo rendemento posible do cultivo, por tanto, é importante obter dúas colleitas anuais. Das alternativas forraxeiras intensivas, o millo é a principal colleita de verán, seguida doutros cultivos coma o raigrás italiano, o centeo, a avea etc.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Isabel Franco García e Juan José Gallego González Enxeñería Isagal SCG (Castroverde)

TÉCNICAS DE CULTIVO Existen principalmente dúas técnicas de cultivo do millo. A primeira e máis utilizada é a técnica tradicional de laboreo e preparación do terreo para a posterior sementeira do cultivo. Doutra banda está a técnica de mínimo laboreo ou sementeira directa, na cal, mediante maquinaria especialmente deseñada para esta técnica, se reduce considerablemente a cantidade de labores a realizar no terreo.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

SE SE DESEXA MANEXAR UN CULTIVO EFICIENTEMENTE, ACORDE COAS SĂ&#x161;AS ESIXENCIAS, A FINALIDADE DA PREPARACIĂ&#x201C;N DA TERRA, ADEMAIS DE ACONDICIONAR UN LEITO PARA A SEMENTEIRA, DEBERĂ CONTRIBUĂ?R A REALIZAR UN CONTROL INICIAL DE MALEZAS, PRAGAS E ENFERMIDADES ELECCIĂ&#x201C;N E PREPARACIĂ&#x201C;N DO TERREO Ă&#x2030; importante realizar un plan de rotaciĂłn de cultivos previo ĂĄ sementeira. Non ĂŠ conveniente manter unha parcela cun cultivo continuado de millo durante mĂĄis de catro anos. Ao cabo deles debe dedicarse a outros cultivos durante outros tres ou catro anos. Con isto consĂŠguese evitar pragas, enfermidades e malas herbas. A xerminaciĂłn, a nacenza e os perĂodos iniciais son delicados. O criterio xeneralizado ĂŠ que o momento Ăłptimo de sementeira ĂŠ cando a temperatura media do chan, a 10 cm de profundidade, alcanza os 8-10 Â°C. AĂnda que depende do tipo de chan, esta temperatura equivalerĂa a 1012 Â°C de temperatura ambiente, por iso se establece que o momento Ăłptimo de sementeira serĂĄ cando a temperatura media mensual supere os 11 Â°C. SemĂŠntase a unha profundidade de 5 cm e esta pĂłdese realizar a golpes, en chairo, ou a sucos. A separaciĂłn das liĂąas vai de 0,8 a 1 m e a separaciĂłn entre os golpes, de 20 a 25 cm.

Mapa da ĂŠpoca de sementeira recomendada Mes de sementeira: Febreiro Marzo Abril Maio XuĂąo

Mapa de Ăndices de madurez Ciclo FAO Ciclos <300 Ciclos 300-400 Ciclos 500-600 Ciclos 700-800

Para determinar a variedade de millo a sementar deberemos ter en conta o Ăndice de madurez, que se obtĂŠn sumando as temperaturas medias diarias entre 6 Â°C e 30 Â°C desde a sementeira ata a madurez fisiolĂłxica. AsĂ, para zonas de baixa temperatura deberemos utilizar variedades de ciclo curto e, en zonas con temperaturas medias e altas, variedades de ciclo longo.

FertirrigaciĂłn

Agralia y Aresa se unen para ofrecer al agricultor gallego una gama completa de fertilizantes lĂquidos a medida, que se ajustan a las necesidades concretas de cada suelo y cultivo.

Creciendo juntos. Carretera San SebastiĂĄn - Tarragona N 240, km 118,3. 22540 AltorricĂłn (Huesca) 7HOI Ĺ&#x; IHUWLOL]DQWHV#DJUDOLD HV

www.agralia.es

Avda. Madrid nÂş187. 27002 Lugo 7HOI Ĺ&#x; LQIR#DUHVD DJULFROD FRP

www.aresa-agricola.com

AFRIGA ANO XXII - NÂş 121

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Existen diversas formas de preparar o terreno: Laboreo tradicional A preparación da terra é unha das prácticas agronómicas máis importantes, xa que incide sobre o comportamento e o rendemento do cultivo implantado. Polo xeral, a preparación do terreo realízase case no momento da sementeira, de forma inadecuada, xa que non cumpre as esixencias do cultivo. Esta actuación precipitada pode levar a: R5 Desuniformidade na profundidade de sementeira R5 Xerminación da semente e emerxencia das plantas de forma non uniforme R5 Control deficiente de malezas R5 Incidencia temperá de pragas e enfermidades Todo isto trae como consecuencia: R5 Unha alta porcentaxe de plantas débiles e con baixa capacidade produtiva R5 Unha alta proliferación de malezas na etapa inicial do cultivo (etapa crítica na cal compiten por espazo, auga, luz e nutrientes) R5 Incidencia temperá de pragas e enfermidades, o cal leva a un maior número de aplicacións de produtos químicos R5 A alta poboación de malezas existentes incrementa a porcentaxe de impurezas na colleita final Se o único propósito de preparar a terra é o de acondicionar un leito ou unha cama para plantar a semente, pódese realizar como se fai tradicionalmente, nun tempo de tres días a unha semana previos á sementeira, pero tendo en conta as consecuencias adversas que isto carreará sobre o comportamento do cultivo sementado e o posterior rendemento. Agora, se se desexa manexar un cultivo eficientemente, acorde coas súas esixencias, a finalidade da preparación da terra, ademais de acondicionar un leito para a sementeira, deberá contribuír a realizar un control inicial de malezas, pragas e enfermidades, de maneira que estas aparezan de forma tardía, o cal diminuirá o efecto sobre o rendemento. Tendo en conta todo isto, a preparación da terra débese iniciar despois da colleita de inverno, aproximadamente nos meses de setembro ou de outubro, mediante labores de aradura. Así, eliminamos os restos de pragas e enfermidades, ao mesmo tempo que se elevan á superficie do chan larvas e crisálides de insectos, que serán eliminados polos paxaros e pola exposición directa ao sol. Repetiremos o mesmo proceso a finais de febreiro. A mediados de maio culmínase a preparación das terras con dúas ou tres pasadas de grade segundo sexa necesario. Realizando este laboreo previo garantimos a redución ao mínimo das malezas, pragas e crisálides de insectos do chan; ademais, a profundidade de sementeira e a emerxencia de plantas será máis uniforme. Desta maneira lógrase unha densidade poboacional adecuada e uniforme, e un cultivo pouco afectado na súa etapa crítica. Como consecuencia, con esta preparación do terreo teremos un rendemento satisfactorio e moi superior aos que se obteñen tradicionalmente.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Sementadora de sementeira directa

O PRINCIPAL OBXECTIVO DA SEMENTEIRA DIRECTA É EVITAR O LABOREO OU O VOLTEO DO TERREO, PROVOCANDO QUE O CHAN QUEDE CUBERTO DUNHA CAPA VEXETAL QUE EVITE A EROSIÓN E AUMENTE A CANTIDADE DE MATERIA ORGÁNICA PRESENTE A LONGO PRAZO, AUMENTANDO A SÚA PRODUTIVIDADE

Fertilizado Para conseguir rendementos óptimos de millo é necesario que o chan conteña certos niveis mínimos: de 18 a 25 partes por millón (p.p.m.) de fósforo (P) e de 120 a 125 p.p.m. de potasio (K). Os niveis de nitróxeno (N) necesarios estarán determinados polo rendemento do cultivo. As carencias na planta maniféstanse cando algún nutriente mineral está en defecto ou en exceso. As recomendacións de fertilización deberán estar baseadas nos contidos destes elementos no chan e o rendemento esperado do cultivo, que se poden coñecer mediante análises de mostras de terras realizadas por un laboratorio. De forma xeral, recoméndase un fertilizado do chan rico en fósforo e potasio. En cantidades de 0,3 kg de P en 100 kg de fertilizante. Tamén unha achega de N en maior cantidade, sobre todo en época de crecemento vexetativo. A fertilización realizarase en función do tipo de chan que nos atopemos. Así, para un chan pobre realizaremos fertilizados de corrección para incrementar os niveis de nutrientes ata os dun chan medio; en chans medios realizarase unha fertilización de mantemento para acurtar os nutrientes que extrae o cultivo; en chans ricos, o alto nivel de nutrientes permitiranos reducir o uso de fertilizantes, diminuíndo así o custo de laboreo. Por tanto, non se trata de seguir un rigoroso plan de fertilizado, senón que este variará segundo as necesidades do tipo de chan. No entanto, débese aplicar un fertilizado moi frouxo na primeira época de desenvolvemento da planta, ata que teña un número de follas de 6 a 8; a partir deste momento recoméndase un fertilizado de: N: 82 % (fertilizado nitroxenado) P2O5: 70 % (fertilizado fosforado) K2O: 92 % (fertilizado en potasa)

www.indusagri.es indusagri@ indusagri.es

100

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A aradura das terras é unha técnica moi empregada no laboreo tradicional

Encalado O millo produce rendementos máximos cando o pH do chan está comprendido entre 5 e 8. A calcaria é o mineral máis económico usado para elevar o pH do chan. En chans cun pH inferior a 5, a adición de calcaria produce efectos moi rápidos debido a unha mellor mineralización da materia orgánica e a unha liberalización temporal de nutrientes. Elevar o pH do chan ata 5,6 debe ser un obxectivo prioritario. Non obstante, en chans naturalmente ácidos non debe superarse un pH de 6. A cantidade de calcarias a achegar ao chan depende do nivel de pH ao que se pretenda elevar, xa que a cantidade a achegar medra exponencialmente. Estas doses deberán repartirse en varios anos e sen exceder a dose de 3 t/ha/ano. Outro dos beneficios do encalado é a redución dos niveis de aluminio no chan, o cal, en altas cantidades, produce toxicidade nos cultivos. Sementeira directa No mundo cultívanse máis de 107 millóns de hectáreas con esta técnica e en España estímase que se superan as 600.000. Esta técnica introduciuse no noso país na década dos 90, na procura de fórmulas que evitasen a desertización dos secaños, moi castigados por anos de intensos laboreos que erosionaron e deterioraron o terreo, reducindo a súa produtividade.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

DÉBESE APLICAR UN FERTILIZADO MOI FROUXO NA PRIMEIRA ÉPOCA DE DESENVOLVEMENTO DA PLANTA, ATA QUE TEÑA UN NÚMERO DE FOLLAS DE 6 A 8

O principal obxectivo desta técnica é evitar o laboreo ou o volteo do terreo, provocando que o chan quede cuberto dunha capa vexetal que evite a erosión e aumente a cantidade de materia orgánica presente a longo prazo, aumentando a súa produtividade. Así, os labores a realizar con esta técnica consistirían nun primeiro control de malas herbas mediante a aplicación dun herbicida total (glifosato) 15 días antes da sementeira e a posterior bota do cultivo con máquina de sementeira directa. Para a fertilización do cultivo recoméndase a utilización dun fertilizante nitroxenado que se pode incorporar no momento da sementeira xunto coa semente –para unha maior eficiencia– ou posteriormente. Outra das razóns do incremento da utilización desta técnica é a redución dos custos de man de obra, de combustibles, de fertilizantes e de mantemento de maquinaria, que se estiman entre 18 e 72 € por hectárea, en función do sistema de laboreo ao que substitúan.

,QWHUHFR HQWLGDGH FHUWL¿FDGRUD TXH HQJORED RV GLVWLQWRV &RQVHOORV 5HJXODGRUHV GH Agricultura Ecolóxica GH (VSDxD FHUWL¿FD DV &DOL]DV GH &DOIHQVD

&)1

. / 6! - 15). ! % 3 4 %. $ %$/ 2!

s 0REMIO INNOVACIØN TECNOLØXICA &)-! s -AIOR PRECISIØN E HOMOXENEIDADE NO ESTENDIDO s -ÓNIMAS PERDAS POR VENTO

CALFENSA,Ê Ê < Ê Ê/2 Ê/ ,,

< Ê , " Ê Ê < Ê / MILLO E AS PRADERÓAS PRECISAN DE P( PRØXIMOS É NEUTRALIDADE 4ANTO A CALIZA AGRÓCOLA COMA A MAGNESIANA QUE OFRECE #ALFENSA AXUDAN A CORRIXIR A ACIDEZ DOS NOSOS SOLOS EVITANDO A TOXICIDADE DO ALUMINIO E FAVORECENDO A ASIMILACIØN DO FØSFORO !SÓ MESMO MELLORAN A SÞA ESTRUTURA AUMENTANDO A AIREACIØN E A DRENAXE

! CALIZA DE #ALFENSA PROVÏN DE CALCITA QUE UNHA VEZ MOÓDA Ï DE EFECTO MÉIS RÉPIDO QUE A PROVENIENTE DE DOLOMITA

! DIFERENZA DO CAL VIVO A CALIZA DE #ALFENSA NON Ï AGRESIVA NON PRODUCE QUEIMADURAS O QUE FACILITA A SÞA MANIPULACIØN SENDO DO MESMO XEITO RESPECTUOSA COS MICROORGANISMOS BENElCIOSOS DO SOLO

'RAZAS É lNURA DE MOENDA COA QUE TRABALLA #ALFENSA OS SEUS PRODUTOS SON ALTAMENTE SOLUBLES 2ÉPIDA ACCIØN DIlCILMENTE $ADO QUE SE TRATA DUN PRODUTO EXTRAÓDO DIRECTAMENTE DA TERRA SUPERABLE POR OUTRAS CALIZAS NON PRODUCE EFECTOS NEGATIVOS MENOS MOÓDAS OU GRANULADAS

PARA O MEDIO SENDO RECO×ECIDO POLO #ONSELLO 2EGULADOR DE !GRICULTURA %COLØXICA !%./2 CERTIlCA OS SISTEMAS DE 8ESTIØN DE #ALIDADE -EDIO !MBIENTE E 3EGURIDADE E 3AÞDE NO 4RABALLO DE #ALFENSA

MODALIDADES DE SERVIZO: M UÊÊ * "Ê-" , Ê"Ê/ ,, " UÊÊ 6 - "°Ê->V Ê`iÊ ÓxÊ }Ê Ê }Ê >}Ê`iÊ£°äääÊ } UÊ Ê ,

Novos granulados l d de d Calfensa C lf 1RWD RV FHUWL¿FDGRV GH ,QWHUHFR QRQ VRQ DSOLFDEOHV DRV SURGXWRV JUDQXODGRV

OFICINAS:

FÁBRICA:

27161 SANTA COMBA-LUGO Teléfono: 982 30 59 02

OURAL-LUGO Teléfono: 982 54 66 23

104

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A AVALIACIÓN DE VARIEDADES DE MILLO FORRAXEIRO EN GALICIA Presentamos a actualización de 2016 das características produtivas e nutricionais das variedades comerciais de millo forraxeiro avaliadas polo Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo. María José Bande Castro Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM). Xunta de Galicia

INTRODUCIÓN O cultivo de millo forraxeiro para ensilar é na actualidade unha opción produtiva de grande importancia nas explotacións gandeiras modernas, sobre todo nas destinadas á produción de vacún de leite. A súa alta produtividade, asociada ao seu alto valor enerxético e á súa fácil ensilabilidade, levou a un incremento de superficies destinadas á produción de millo nestas explotacións. No ano 2014, segundo a última actualización dos datos oficiais do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (Magrama), a superficie dedicada ao cultivo de millo forraxeiro en Galicia foi de case 70.000 ha, o que supón o 73 % da superficie sementada a nivel estatal (Magrama, 2014) e a converte de maneira destacada na primeira comunidade autónoma tanto por superficie coma por produción. Isto é un indicador da transcendencia que ten este cultivo nas explotacións gandeiras galegas. Esta tendencia creou a necesidade de establecer unha rede de avaliación de variedades de millo forraxeiro a finais dos noventa (1999) co obxectivo de dispor de información

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

sobre o rendemento e sobre a calidade de variedades comerciais de millo forraxeiro en Galicia. A Consellería do Medio Rural dispón dunha rede de ensaios en campos experimentais sementados en catro localidades situadas nas comarcas rurais de maior produción de millo forraxeiro e abranguendo tamén zonas xeográficas distintas: 1. A Mariña Oriental (nordeste de Lugo), 2. Sarria (centro-sur de Lugo), 3. Deza (nordeste de Pontevedra) e 4. Ordes (centro da Coruña). Estes ensaios repítense cada ano con inclusión de variedades novas, que substitúen aquelas que foron avaliadas polo menos durante dous anos. Todos os datos dispoñibles desde 1999 realízanse cada ano polo método estatístico de mínimos cadrados, incorporando os novos, de modo que cada variedade avaliada se pode comparar con todas e cada unha das restantes. Para aumentar a rendibilidade do cultivo de millo é moi importante elixir ben a variedade a sementar, tendo en conta que o 70 % dos custos de produción do cultivo do millo para ensilar é fixo, é dicir, que a preparación do terreo e os tratamentos fitosanitarios previos non dependen da produción esperada nin do valor nutritivo da forraxe obtida. Por iso a medida que aumentamos a produción por hectárea diminúe o custo total por quilogramo de materia seca.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Coma cada ano dende 1999, o CIAM realizou ensaios nas catro localidades galegas mencionadas anteriormente para a avaliación de variedades comerciais de millo forraxeiro. O obxectivo destes ensaios é ofrecer os resultados das características produtivas e nutricionais das diferentes variedades comerciais a gandeiros, cooperativas, centros de compras etc. para apoiar tecnicamente a decisión da variedade que se vai empregar en cada situación concreta, pois a mellor variedade en sentido absoluto non existe. Débese sementar unha variedade que posúa as características máis axeitadas e que sexa capaz de dar a máxima produción en MOD e calidade nas condicións de cada explotación. Os resultados obtidos publícanse coma cada ano nun díptico informativo, que se distribúe entre cooperativas agrarias e agricultores individuais a través das oficinas agrarias comarcais, e tamén está dispoñible na páxina web http://www.ciam.es. A información necesaria para unha boa escolla da variedade que se ha de usar, en función das condicións de cada gandeiro para cada sementeira, exponse nas táboas que veñen a continuación e pode darse o caso de que un mesmo gandeiro pode elixir distintas variedades para diferentes parcelas. As consultas sobre a escolla de variedades a sementar persegue unha maior profesionalización das explotacións, unido a ensilar mellor, é dicir, que a colleita teña lugar no momento óptimo de maduración (gran pastoso-vítreo).

105

O MÁIS IMPORTANTE PARA A CORRECTA ELECCIÓN DA VARIEDADE É AXUSTAR O CICLO DO MILLO Á ZONA E AO MOMENTO DA SEMENTEIRA, É DICIR, DEFINIR OS DÍAS TRANSCORRIDOS ENTRE A SEMENTEIRA E A COLLEITA

UNA OBRA MAESTRA A TU ALCANCE

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

106

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación VARIEDADE LG 32.76 EUROSTAR MAS 18.C MAS 24.A AMADEO BELUGI CASCADINIO DKC 3390 ES ALBATROS MALTON PHARAON BARSA CRAZI CHATILLON ES BOMBASTIC LG 32.64 ES SIGMA ISORA JULIETT LUCAM MAS 23.B MAS 35.K SUNMARK AMANATIDIS BACKARI DYNAMITE ES METHOD FERNANDEZ FORTIM FORVIA SUFAVOR SURREAL SUSANN SY KAIRO DKC 4117 DUERO NK FAMOUS CODIGREEN PESANDOR BC 244 BENICIA DEL RÍO DK 315 DKC 4114 MAS 27L AGROSTAR ES FLATO MARCELLO SUBITO GINKO MAS 33.A ZAMORA ANJOU 387 CASTELLI CLARICA JENNIFER OBIXX PHILEAXX ANJOU 456 BC 292 PANDA ELZEA ES BOOMER

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

DÍAS S-C (días) 116 119 121 121 122 122 122 122 122 122 122 123 123 123 123 123 124 124 124 124 124 124 124 125 125 125 125 125 125 125 125 125 125 125 126 126 126 127 127 128 128 128 128 128 128 129 129 129 129 130 130 130 131 131 131 131 131 131 132 132 132 132

ALTURA (cm) 279 277 262 272 258 279 270 276 279 256 248 279 288 278 273 278 285 262 280 255 273 273 247 284 281 278 296 307 277 273 273 275 275 282 267 252 266 268 274 266 283 267 280 269 282 285 271 273 277 291 285 258 272 276 266 280 293 269 295 267 283 303

ESPIGA (% MS) 50,1 50,3 52,3 51,6 52,8 52,7 50,4 52,2 53,8 54,6 51,4 52,9 51,5 50,3 52,3 51,9 50,4 51,2 50,9 53,6 51,9 50,2 49,1 50,4 50,7 52,1 48,7 53,2 50,1 50,8 48,3 51,8 49,0 54,6 51,1 48,9 52,6 51,3 51,9 50,8 51,5 51,5 50,2 53,0 54,4 48,9 49,7 52,1 49,7 51,1 50,7 52,4 52,2 52,0 53,5 51,0 50,7 52,8 50,6 51,6 52,7 47,9

RMS (t/ha) 22,9 21,2 20,6 21,1 20,6 21,2 21,3 20,9 22,6 18,3 19,4 20,9 23,0 21,7 22,2 22,0 23,0 20,8 21,8 20,6 20,6 22,8 21,6 22,1 21,7 20,9 23,0 24,3 21,2 21,7 21,8 22,8 21,5 22,1 22,1 18,8 20,9 21,2 23,0 18,9 22,0 21,3 21,6 21,9 22,3 22,5 21,8 21,5 23,0 23,2 23,2 21,0 24,1 22,2 20,4 22,3 22,9 22,7 25,2 20,5 20,1 25,1

RMOD (t/ha) 16,2 14,4 14,0 14,4 14,4 14,8 15,0 14,7 15,6 12,7 13,3 14,1 15,3 15,3 15,2 15,7 15,7 14,5 15,6 14,5 14,1 15,9 15,2 15,5 15,1 14,0 15,9 16,8 14,6 14,9 15,1 15,7 14,9 15,4 15,6 13,0 14,8 14,9 15,8 13,0 14,7 15,0 15,0 15,2 15,4 15,0 15,2 14,8 15,7 16,0 16,1 14,4 16,4 15,6 13,9 15,1 15,7 15,8 16,8 14,1 13,7 17,3

IP 115 103 100 103 103 105 107 105 112 91 95 100 109 109 108 112 112 104 111 103 101 113 108 110 108 100 113 120 104 106 108 112 107 110 111 93 106 106 113 93 105 107 107 108 110 107 108 106 112 114 115 103 117 111 99 108 112 113 120 101 98 124

DMO (%) 73,8 70,9 70,7 71,2 72,8 72,4 72,8 73,1 71,9 72,2 71,3 70,3 69,6 73,5 71,3 74,6 71,2 72,9 74,4 73,0 71,2 72,6 72,8 72,4 72,0 69,6 71,6 72,1 71,9 71,3 72,2 71,3 72,1 72,6 73,6 71,8 73,9 72,8 71,0 72,0 69,8 73,1 72,6 72,1 71,6 69,3 72,2 71,6 71,1 71,7 72,2 71,6 71,0 73,0 71,3 70,6 71,6 72,4 69,4 72,1 70,6 71,5

PB (% MS) 7,2 7,1 7,0 7,0 7,1 7,0 6,5 7,2 6,7 7,3 6,8 6,9 6,7 6,6 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 6,8 7,0 7,1 6,8 6,7 6,8 7,1 6,4 6,6 6,8 6,8 6,9 6,7 7,1 6,7 6,6 6,7 6,8 6,8 6,3 7,1 6,2 6,8 6,8 6,5 6,6 6,8 6,5 6,8 6,6 6,4 6,4 6,6 6,3 6,7 6,7 6,6 6,6 6,3 6,1 6,7 6,5 6,2

ANOS

COMERCIAL

2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 6 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 5 2 3 2 2 4 2 2 2 2 2 2 2 2 5 2 2 3 2 2 2 2

LG EURALIS SEMILLAS MAISADOUR SEMENCES MAISADOUR SEMENCES KWS CAUSSADE KWS MONSANTO AGV BATLLE ADVANTA BLUE SEMENCES CAUSSADE ADVANTA EURALIS SEMILLAS LG EURALIS SEMILLAS PANAM LG EUROARESPA SL MAISADOUR SEMENCES MAISADOUR SEMENCES ROCALBA KWS NUTERFEED MAISADOUR SEMENCES AGV KWS EUROARESPA SL BLUE SEMENCES ROCALBA ROCALBA ROCALBA SYNGENTA MONSANTO FITÓ SYNGENTA CODISEM KWS BC PIONEER PROCASE MONSANTO MONSANTO MAISADOUR SEMENCES EURALIS SEMILLAS EURALIS SEMILLAS KWS FITÓ FITÓ MAISADOUR SEMENCES FITÓ SENASA CAUSSADE PIONEER BC RAGT RAGT SENASA BC PANAM AGV

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

107

Tรกboa 1. Resultados das variedades con dous ou mรกis anos de avaliaciรณn (cont.) VARIEDADE

Dร AS S-C

ALTURA

ESPIGA

RMS

RMOD

DMO

(dรญas)

(cm)

(% MS)

(t/ha)

(%)

(% MS)

ES FORTRESS LG 33.85 MANACOR MARTELLI RULEXX WAMGAL ACARRO DKC 4608 LOUBAZI ES SENSOR ZP 305 DA SCIPIO DEVOLVI JUMBO 48 LEMORO MAMILLA DKC 4845 LG 30.369 SENKO NKCISCO NKTHERMO COURTNEY SY SAVIO ELDORA

132 132 132 133 133 133 134 134 134 135 135 136 136 136 136 136 137 137 138 140 140 144 145 146

296 278 281 273 278 300 314 277 297 289 283 277 283 247 266 286 283 259 289 280 284 282 294 294

52,2 50,4 50,4 48,6 51,8 49,7 49,6 52,6 50,5 51,7 48,9 51,2 48,9 50,4 52,1 50,0 52,0 51,5 47,6 50,0 51,5 47,9 45,9 47,1

21,3 24,0 22,4 22,7 24,2 24,2 22,9 22,7 24,0 23,8 23,0 22,3 23,7 19,9 22,4 24,5 23,5 21,9 23,8 23,4 23,3 23,5 24,4 23,5

15,1 16,6 15,4 15,8 16,8 16,2 15,6 15,9 16,7 16,7 15,5 15,6 16,7 13,5 15,4 16,9 16,6 15,6 16,7 15,5 15,5 16,1 17,3 15,8

108 118 110 113 120 116 112 113 119 119 111 111 119 96 110 120 119 112 120 111 111 115 123 113

73,5 71,6 71,5 72,5 72,4 69,6 70,9 72,9 72,3 72,7 70,3 72,8 73,5 70,4 71,4 71,5 73,3 74,3 73,0 69,0 69,5 71,4 73,6 70,2

6,5 6,5 6,4 6,0 6,5 5,9 6,2 6,1 6,7 6,2 6,6 6,5 6,5 6,7 6,2 6,6 6,6 6,4 5,8 6,2 7,3 6,1 6,4 6,6

CV (%) DMS (5 %)

2,7 7

4,1 13

6,2 3,6

8,2 2,1

8,8 1,6

11,1

2,0 1,7

5,6 0,4

FENELON CERA ZP305 DALMAC ERRIKO

SEMPRE CAL

PRADERร AS ANUAIS E PERENNES

IDA

COMERCIAL

2 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

AGROMERA LG FITร CAUSSADE RAGT WAM ADVANTA MONSANTO CAUSSADE EURALIS SEMILLAS WAM PROCASE NUTERFEED BC KOIPESOL CAUSSADE MONSANTO LG KOIPESOL SYNGENTA SYNGENTA ADVANTA SYNGENTA PANAM

DISP AUT Oร EM Vร TR ร CTO OS D E EO, N ALA AS NO VARIED RAN N H A XAD ร BRI DES O E DAS BRA , NCO

MILLOS Hร BRIDOS PARA SILO E GRAN VARIEDADES:

ANOS

SMEREDEVO ( W666) ZP 427 ZP 560 CODIMAX CODIREAL

SEME E D A G E L A G

A MELLOR SELECCIร N DE VARIEDADES, GRAMร NEAS E LEGUMINOSAS PARA SEGA, PASTO, ENSILADO E HENIFICADO ADAPTADAS AO CLIMA E SOLOS DAS ZONAS Hร MIDAS DA PENร NSULA IBร RICA

NTE

SOBRE DEMANDA, PODEMOS CONFECCIONAR AS MESTURAS QUE NOS SOLICITEN

7!-%342!$! 3 , , s :ONA INDUSTRIAL DE 4OEDO ! %STRADA 0ONTEVEDRA %SPAร A %SPAร A 4ELF Y &AX s INFO SEMILLASWAM COM s WWW SEMILLASWAM COM M

AFRIGA ANO XXII - Nยบ 121

108

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

RESULTADOS Os resultados aparecen divididos en dúas táboas, a táboa 1, na que se atopan as variedades que polo menos foron avaliadas durante dous anos e, polo tanto, con datos de maior fiabilidade, e a táboa 2, na que se atopan aquelas variedades cun só ano de experimentación na rede, considerándose os resultados provisionais, dado que un só ano non é suficientemente significativo para facer unha avaliación acertada. Débese resaltar que os datos de rendemento serven para comparar unhas variedades con outras, pero non son aplicables para estimar a produción real. Os resultados presentados obtivéronse en condicións óptimas de coidados de cultivo, en pequenas parcelas experimentais, polo que os rendementos obtidos son moi superiores aos que se poden obter nunha parcela real de cultivo dunha explotación. A presentación dos resultados inclúe a seguinte información: Días S-C. Este valor é un índice do ciclo ou precocidade de maduración, é dicir, os días que transcorren entre a sementeira e a colleita para ensilar na zona máis fría das estudadas, que é a comarca de Ordes, é dicir, con menor integral térmica. Nas zonas con maior integral térmica (temperaturas máis altas no verán) débense restar uns 15 días á cifra da táboa. Altura. Altura total da planta. Unha variedade de elevada altura pode ter maior probabilidade de encamado, sobre todo nunha zona de fortes ventos.

Espiga. Porcentaxe que representa a mazaroca (carozo e gran) sobre o rendemento en materia seca, compoñente moi relacionado coa calidade nutricional da forraxe. RMS. Expresa rendemento total da planta enteira en toneladas de materia seca por hectárea. RMOD. Rendemento da planta enteira en toneladas de materia orgánica dixestible por hectárea. Considérase o dato máis importante para avaliar o rendemento dunha variedade xa que recolle a produción de alimento aproveitable polo animal, é dicir, a parte da materia seca que o animal dixire efectivamente.

Táboa 2. Resultados das variedades con 1 ano de avaliación DÍAS S-C

ALTURA

ESPIGA

RMS

RMOD

AJAXX BARCELOS ES METRONOM KATARI KOMPETENS FENELON IZABAL ARECIBO LBS 2796 CITIXXO ROBERI SNH 4424

(días) 120 120 120 120 120 124 124 127 127 138 138 141

(cm) 253 271 283 273 262 288 289 270 277 271 254 292

(% MS) 52,2 52,0 53,3 51,8 53,7 51,3 50,2 51,1 51,1 51,1 48,6 48,3

(t/ha) 18,9 19,2 22,4 20,5 19,9 23,2 22,5 21,1 23,3 22,6 24,4 21,9

CV (%) DMS (5 %)

2,7 7

4,1 13

6,2 3,6

8,2 2,1

VARIEDADE

DMO

(t/ha) 13,3 13,4 15,4 14,1 14,0 16,5 15,4 14,8 16,4 15,6 17,2 15,1

95 96 110 101 100 118 110 106 117 111 123 108

(%) 73,2 72,9 71,0 72,0 73,0 74,0 70,9 73,1 73,5 71,5 72,8 71,8

(% MS) 6,8 7,1 6,8 7,1 6,5 6,7 6,8 7,0 6,5 6,2 5,6 6,4

8,8 1,6

11,1

2,0 1,7

5,6 0,4

COMERCIAL RAGT PROCASE EURALIS Semillas NUTERFEED SAU KWS WAM ESTRADA S.L.L. PANAM PROCASE-DFV LBS SEEDS RAGT CAUSSADE PROCASE

zález Ángel Gil Gonrial Lalín 2000

cción de La mejor sele

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

A RAGT IBÉRIC de maíz de semillas

st Polígono Indu A-3 ansporte, nave Tr l de d da iu C 0 50 edra 36 Lalín - Pontev 535 636 0 67 : no Teléfo s el@hotmail.e e-mail: gilang

La empresa líder en maíz precoz silo en Galicia, renueva su marca a nivel internacional MAÍZ SILO

fue rtes Raí ces más

- Cam pos

rtes más fue

Es Bombastic Es Metronom Es Sigma Es Sensor Es Method Es Boomer

Fao 260 Fao 260

Fao 280

s fue rtes Raí ces má

- Cam pos

rtes más fue

Fao 300

) (MABEGONDO Nº1 GALICIA

Fao 350

La nueva tecnología de Euralis que le permitirá obtener el mayor rendimiento lechero www.eurVa^h"hZb^aaVh#Xdb .%' ).+ %+%

110

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

IP. Índice produtivo. É a porcentaxe que representa o rendemento de cada variedade en materia orgánica dixestible sobre a media do rendemento das testemuñas Agrostar, Clarica e Pharaon (14,3 t/ha MOD), ao que se lle outorga o valor 100 para cada campaña. Este permite de xeito rápido ver aquelas variedades que superan a media das testemuñas, facilitando a selección das variedades máis produtivas. DMO. Dixestibilidade in vitro da materia orgánica. Ademais da produción de materia orgánica dixestible por hectárea, é importante a dixestibilidade da ración, dado que inflúe noutros parámetros da alimentación, pois dúas variedades poden ter un similar RMOD, ben debido a unha alta produción de materia seca por hectárea cunha baixa dixestibilidade, ben debido a unha menor produción de materia seca cunha dixestibilidade maior, e non son equivalentes ambas as dúas producións. PB. Proteína bruta, en porcentaxe sobre o rendemento en materia seca, determinada polo NIRS. Aínda que o millo non achega todo o contido proteico necesario para unha ración, hai diferenzas significativas entre as variedades estudadas. Anos. Número de anos nos que a variedade foi ensaiada. Comercial. Entidade comercializadora da variedade. CV (%). Coeficiente de variación. É un índice da calidade estatística dos experimentos; canto máis baixo, mellor. DMS (5 %). Diferenza mínima significativa. É a menor diferenza que debe haber entre dúas variedades para que poidan considerarse diferentes cunha probabilidade do 95 %.

Unha vez coñecido o intervalo de precocidade (días S-C) que se pode utilizar na explotación, e dado que o obxectivo será obter o maior rendemento de alimento aproveitable por unidade de superficie, escolleremos aquela variedade con maior IP. No caso de IP moi semellantes deberemos atender a outros parámetros, como poden ser a porcentaxe de mazaroca, a dixestibilidade da materia orgánica ou a proteína bruta. Ademais, para obter unha boa rendibilidade do cultivo de millo forraxeiro debemos ter en conta outros factores, coma a calidade da semente, as prácticas de cultivo empregadas, o momento óptimo de colleita e a técnica de ensilado.

ELECCIÓN DA VARIEDADE O máis importante para a correcta elección da variedade é axustar o ciclo do millo á zona e ao momento da sementeira, é dicir, definir os días transcorridos entre a sementeira e a colleita (días S-C). Isto virá dado pola data na que queiramos sementar, polas condicións climáticas da zona xeográfica onde se desenvolva o cultivo, pola alternativa forraxeira e polas condicións da explotación e a data prevista de colleita.

REFERENCIA Magrama (15 de xuño de 2015), Encuesta sobre Superficies y Rendimientos de Cultivos. Resultados 2014. Recuperado de: http://www.magrama.gob.es/es/estadistica/temas/estadisticas-agrarias/boletin2014_tcm7-384110.pdf [consulta: venres, 19 de xuño de 2015]

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

REDE DE ENSAIOS EN COLABORACIÓN R5 Servizo de Transferencia Tecnolóxica, Estatística e Publicacións R5 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) R5 Servizo de Sanidade e Produción Vexetal AGRADECEMENTOS Agradecémoslles aos técnicos a súa axuda e contribución no desenvolvemento deste traballo (persoal do Centro de Formación e Experimentación Agroforestal Pedro Murias de Ribadeo, do Servizo de Explotacións Agrarias de Lugo, do Servizo de Sanidade e Produción Vexetal de Santiago e do Servizo de Transferencia Tecnolóxica, Estatística e Publicacións de Santiago), así como aos propietarios das parcelas nas que se levan a cabo os ensaios a súa dedicación e o seu apoio.

Isia Superbia Sum 305 Sumbra Sumberto Sufavor Pompeo Surreal Sunmark Susann Cypango Suzy

400 400 400

MILLOENSILAJE 2016 para GALICIA

400 350 350 300 300 280 280 260 240

Expresi贸n vexetal

O Noso cat谩logo en www.rocalba.com

114

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

O SECTOR DA PRODUCIÓN DE SEMENTES DE MILLO EN FRANCIA Coñecemos polo miúdo como Francia conseguiu ter un papel preponderante na produción e comercialización da semente de millo en Europa. Juan Valladares Alonso Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo-Instituto Galego de Calidade Alimentaria (CIAM-Ingacal)

INTRODUCIÓN A alimentación mundial humana e animal, e actualmente tamén a produción enerxética, baséase nos cereais, sendo o millo un dos cultivos máis importantes e o primeiro cereal en canto á produción por diante do trigo. Segundo a FAO, na campaña 2014/15 representou o 39 % da produción mundial de cereais (trigo 28 % e arroz 19 %). En trinta anos a produción mundial de millo duplicouse e na campaña 2014/15 alcanzáronse os 1.021 millóns de toneladas. Só unha ducia de países proporcionan case a totalidade da produción mundial, dos cales EE. UU. e China son os máis importantes, co 35 % e 21 % da produción mundial respectivamente; Francia representa o 1,5 % e España, o 0,5 %. O rendemento actual do millo gran nos EE. UU. e en Francia oscila entre os 8.000 e 9.000 quilos por hectárea,

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

contra unha media mundial de 4.000 kg/ha. O potencial xenético único do millo segue a abrir novas perspectivas, polo que é unha planta cuxo desenvolvemento futuro se espera que continúe e mesmo se acelere. A maioría dos países europeos obtiveron un aumento sólido e constante no rendemento do millo cultivado tanto para gran coma para forraxe. Se ben o manexo do cultivo e as rotacións no seu caso contribuíron ao aumento continuado do rendemento, é o fluxo constante de novas variedades comerciais xunto cos avances na xenética das plantas os que proporcionaron e proporcionan o mellor impulso para aumentar o devandito rendemento, representando máis do 85 % desa mellora. Dos 27 millóns de hectáreas de cultivo de millo para forraxe ensilada e gran en Europa no ano 2015, a Europa dos 28 (EU-28) cultivou 15,1 Mha, das cales 9,1 Mha foron para millo gran con cinco principais cultivadores, Romanía, Francia, Hungría, Italia e Polonia, e 6 Mha para forraxe ensilada, cuxos cinco principais cultivadores foron, por orde de importancia, Alemaña, Francia, Polonia, Italia e Holanda.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

115

Figura 1. Evolución europea da superﬁcie cultivada para semente de millo presentada como unha media de cada 3 anos (ha)

AS EMPRESAS COMERCIALIZADORAS DE SEMENTE DE MILLO E OS PRODUTORES ESTÁN ASOCIADOS NA INTERPROFESIONAL FNPSMS

90.000 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000

Fóra da EU-28 cultívanse as restantes 11,9 Mha, sobre todo gran (4,3 Mha en Ucraína, 2,8 Mha en Rusia e 1 Mha en Serbia); en canto á forraxe ensilada de millo, Rusia dispón de 1,8 Mha e séguea Ucraína con 0,5 Mha. Francia cultiva millo en 3,10 Mha, dedica ao cultivo para gran 1,65 Mha, e o resto, 1,45 Mha, para forraxe ensilada; das primeiras, o 50 % da superficie cultivada está nas rexións do sueste, mentres que das segundas o 60 % da superficie cultivada está nas rexións atlánticas. Galicia cultiva actualmente unhas 70.000 hectáreas de millo para forraxe, o que supón o emprego estimado de 2.300 toneladas de semente por un importe total próximo aos 12 millóns de euros. Unha gran parte da semente empregada tanto por Galicia coma polo resto de Europa provén dos campos de cultivo franceses. Imos coñecer un pouco máis polo miúdo como Francia conseguiu ter un papel preponderante na produción e comercialización da semente de millo.

10.000 0 2001-2003 Francia

2004-2006

Hungría

2007-2009 Romanía

2010-2012

2013-2015

Outros UE

Ucraína

Fonte: FNPSMS

SUPERFICIE CULTIVADA DE SEMENTE DE MILLO EN FRANCIA Se observamos a evolución europea por trienios da superficie de cultivo de millo para semente no período 20012015 (figura 1) vemos unha tendencia ao crecemento en todos os países produtores de semente, entre os que destaca Francia, que pasa das 49.000 ás 80.530 ha. Os demais países produtores que lle van á zaga son Hungría, Ucraína e Romanía nesta orde, actualmente os tres por debaixo das 35.000 ha; aumentaron a súa superficie nos últimos anos pero cun ritmo de crecemento menor.

FENELON 260 Doble aptitud: silo y grano

GALEGA DE SEMENTES

¡LA LECHE! Fuente: CIAM 2016

Días

Altura en cm

Espiga % MS

RMS (t/ha)

RMO (t/ha)

DMO

124

288

51,3

23,2

16,5

118

6,7

WAMESTRADA S.L.L. Zona industrial de Toedo – 36680 A Estrada, Pontevedra Telf. 986 572 445 www.semillaswam.com info@semillaswam.com

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

116

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A FNPSMS OSTENTA A CAPACIDADE DE INSPECCIÓN E CONTROL DOS CULTIVOS DE MILLO PARA SEMENTE E DE CERTIFICACIÓN DESTA PARA A SÚA COMERCIALIZACIÓN POR DELEGACIÓN MINISTERIAL

Figura 3. Evolución da superﬁcie anual (ha) en Francia 100.000

93.500

90.000 80.000 70.000

69.800

60.000

Figura 2. Rexións produtoras de semente de millo e superﬁcies (ha) en Francia

50.000 40.000

Centro 960 1%

PoitouCharentes 880 1%

Aquitania 26.600 38 %

Fonte: FNPSMS

Pireneos Centrais 11.900 17 % LanguedocRosellón 2.100 3%

Rhone -Alpes 8.200 12 %

ProvenzaCosta azul 1.200 2%

Campo de ensaio de Arvalis para avaliar a resistencia a estrés hídrico

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

20 15

Respecto da evolución da superficie, como podemos ver na figura 3, permaneceu con certa estabilidade, oscilando entre as 40.000 e as 50.000 ha no período 1993-2003, para irse incrementando progresivamente con lixeiros altibaixos conxunturais ata a actualidade, onde case alcanza as 70.000 ha cun pico máximo en 2014 de 93.500 ha. O grupo interprofesional francés de sementes GNIS estima que a superficie alcanzada en 2015 se manterá algúns anos debido a continxencias externas, tales como o bloqueo de Rusia á comercialización, as expectativas de produción forraxeira para vacún de leite na eurozona e o parón no crecemento das economías mundiais emerxentes.

Borgoña-Franche-Comté 760 1% Auvergne 5.600 8%

20 10

Fonte: FNPSMS

Alsacia 840 1% País do Loira 10.300 15 %

20 05

20 00

30.000

19 93 19 95

Actualmente Francia é o primeiro produtor europeo e o principal exportador mundial de semente de millo e dispón dunha gran diversidade de solos e climas que lle permiten producir unha ampla gama de variedades. O estudo da tipoloxía do solo revela que a rede francesa de produción de semente de millo se compón de aproximadamente o 60 % de solos limo-arxilosos, 25 % de franco-arxilosos e 15 % de franco-areentos. Está suxeito á influencia de tres climas: continental, oceánico e mediterráneo, cunha boa distribución das parcelas no territorio (figura 2), e dispón do 100 % das zonas en regadío. Cultivou en 2015 preto de 70.000 ha, o 50 % da superficie europea (EU-28). Na figura 2 obsérvase como dentro das rexións produtoras se destacan Aquitaine con 26.600 ha e Midi Pyrénées con 11.900 ha, que representan conxuntamente no cómputo de Francia o 55 %; séguelle en terceiro lugar Pays de la Loire con 10.300 ha e o 15 % da superficie francesa.

118

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Cámara de cultivo de millo nunha das empresas obtentoras de variedades

Figura 4. Exportacións francesas de semente de millo nas últimas 7 tempadas (x 1.000 t) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Alemaña Terceiros países UE resto

Fonte: GNIS

PRODUCIÓN DE SEMENTE DE MILLO EN FRANCIA Francia produce unha media anual de 230.000 t de semente de millo, das cales exportou en 2014 un 65 %, o que supuxo 148.000 t, converténdose no principal exportador mundial. Malia que outros países como EE. UU. produFigura 5. Organigrama do sector do millo en Francia O sector do millo – Organizado como unha federación MAÍZ ‘EUROP’

Xestión de recursos AGPM Gie

CEPM Millo europeo

Control económico e profesional AGPM

Interprofesional para sementes de millo FNPSMS

Empresas de sementes UFS Maize Section

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Produtores de sementes AGPM-maïs semence

cen máis, dedícano a consumo interno. Na media dos últimos sete anos un 89 % das exportacións foron aos estados membros da UE, entre os que destaca Alemaña cun 34 %, e un 11 % para terceiros países, principalmente Ucraína, Rusia e Serbia (figura 4). Economicamente supón uns ingresos anuais que superan os 1.000 M €. Se analizamos as características que lle permitiron a Francia ter un papel importante na produción de semente de millo, observamos en primeiro lugar que dispón de 4.000 produtores especializados en sementes de millo, agrupados en 25 asociacións profesionais que operan no nivel de “rexións” e/ou “departamentos” no sistema administrativo en Francia, os cales se agrupan na denominada Asociación Francesa de Produtores de Semente de Millo (AGPM-sementes de millo) [figura 5], creada en 1959 co obxectivo principal de asegurarlles aos produtores a viabilidade do cultivo de sementes de millo. Para iso actúa negociando os contratos coas empresas comercializadoras de sementes defendendo os intereses dos seus membros e asegurando que se manteñan as marxes de beneficio, coordinando as accións adoptadas polas súas asociacións profesionais locais, ofrecendo apoio para a mellora da produtividade dos campos de cultivo e ampliando o mercado internacional do millo, asegurando unha subministración constante de semente de calidade.

Produtores de millo doce AGPM-maïs doux

Comercialización GERM SERVICES

Asociación de regantes IRRIGANTS de France

Investigación e desenvolvemento ARVALIS Plant Institute

O sector do millo e outros

PARA MANTER A SÚA VANTAXE COMPETITIVA, FRANCIA CEDE ANUALMENTE POLO MENOS O 10 % DA SÚA FACTURACIÓN Á INVESTIGACIÓN

Aportando Soluciones en Gran Cultivo MAÍZ

GIRASOL

FORRAJERAS

Selva de Mar 111, 08019 Barcelona, España · Tel. 93 303 63 60 · www.semillasﬁto.com · info@semillasﬁto.com

120

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

AGPM-sementes de millo englóbase dentro da Asociación Xeral de Produtores de Millo (AGPM) fundada en 1934, que foi e segue a ser o núcleo da organización do millo en Francia co fin de promover o cultivo do millo e representar os produtores a prol de mellorar as súas condicións. Por outro lado están as empresas comercializadoras de semente de millo tanto francesas coma internacionais que estableceron sucursais en Francia. En ambos os dous casos trátase de empresas centradas na exportación con capacidade industrial e espírito de innovación, 25 en total, que se uniron na denominada Unión Francesa de Compañías de Sementes (UFS) para compartir coñecementos e ter todos os activos necesarios para o desenvolvemento da semente francesa no mercado internacional; nove delas son obtentoras de novas variedades que logo producen elas mesmas ou por subcontratación a outras empresas de sementes: Caussade, Maïsadur, Euralis, Monsanto, Pioneer, KWS, Limagrain, RAGT e Syngenta. Ambas as dúas, AGPM-sementes de millo e UFS, están asociadas e forman unha interprofesional denominada Federación Nacional de Produtores de Semente de Millo e Sorgo (FNPSMS) dende 1950, cunha misión dobre: organizar e desenvolver o sector da produción de sementes de millo e sorgo francés e garantir a súa promoción internacional. Os seus obxectivos principais son organizar a produción de sementes de millo entre os produtores de sementes e empresas de sementes nun marco interprofesional indicando as condicións e os contratos de produción e as condicións económicas; desenvolver accións de investigación técnicas e económicas para mellorar a competitividade do sector e a súa cota de mercado na Unión Europea e terceiros países; contribuír á promoción das sementes de millo producidas pola súa rede e participar no desenvolvemento de alianzas e asociacións cos países da eurozona para desenvolver o cultivo de millo gran e forraxeiro e, polo tanto, o mercado da semente de millo. Un labor importante que cómpre destacar é que a FNPSMS ostenta a capacidade de inspección e control dos cultivos de millo para semente e de certificación desta para a súa comercialización por delegación expresa outorgada polo Departamento Oficial de Inspección e Control (SOC) dependente do Ministerio de Agricultura de Francia. A interprofesional FNPSMS enmárcase dentro dunha federación máis ampla denominada MAÏZ-EUROP, sociedade histórica e corazón político que engloba todo o sector produtor de millo. Esta entidade representa, ademais de a FNPSMS e AGPM-sementes de millo, a todos os produtores agrupados por familias en cada unha das súas estruturas especializadas (AGPM-millo doce e regantes de Francia) e oficios (actividades comerciais e de xestión) vía Germ Services e AGPM-Gie e forma parte dun gran lobby europeo, a Confederación Europea de Produtores de Millo (CEPM). Para manter estas estruturas, MAÏZ-EUROP dispón dun presuposto superior aos 15 M €, e finánciase a través dos propios socios agricultores de millo que achegan a denominada contribución económica voluntaria, obrigatoria en función das toneladas de gran comercializadas. O sector do millo tamén dispón dun instituto de investigación común aos cultivos cerealísticos, ARVALIS-Instituto dos vexetais, que é a organización que leva a cabo a AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Campo de produción de millo para semente en Toulouse, cos machos xa eliminados

Campo de ensaio en Blacnac para a determinación de características produtivas nas diversas variedades

I+D relacionada con cereais (trigo brando, trigo duro, cebada, triticale, centeo, avea e arroz); o millo (gran, ensilado, semente e millo doce); sorgo e sementes de proteínas (chícharos e fabas); patacas; cultivos de liño e forraxes. O traballo realizado por este instituto cobre o 80 % das terras de cultivo en Francia; dispón de 28 centros de investigación, estacións experimentais, granxas e laboratorios de investigación. Actualmente, respecto ao millo, ademais da busca continuada da mellora do rendemento, a maduración temperá e a resistencia ao encamado, incluíron outros dous obxectivos: mellorar a tolerancia a factores negativos como as condicións frías de temperatura e o déficit hídrico, e aumentar o valor enerxético e a dixestibilidade das variedades utilizadas especificamente para o seu uso como forraxe. O sector francés de sementes sabe que investir un euro en investigación supón obter catro veces máis na aposta. Para manter a súa vantaxe competitiva, cede anualmente polo menos o 10 % da súa facturación á investigación. CONCLUSIÓN Podemos indicar que Francia dispón dunha estrutura para a produción de semente de millo con tres piares básicos: os agricultores produtores, as empresas obtentoras e/ou comercializadoras e a investigación aplicada, amparados por unha organización máis ampla que engloba o sector do millo. A profesionalización dos primeiros, a especialización dos segundos e o financiamento dos terceiros, así como o bo entendemento cordial entre os tres, favoreceu o desenvolvemento deste sector.

122

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

TOLERANCIA AO FRÍO E Á SECA NO MILLO QUE SE SEMENTA CEDO

A mellora da tolerancia ao frío permitiría sementar cedo e cultivar variedades de ciclo longo con rendementos máis altos

Dende a Misión Biolóxica de Galicia avaliamos variedades de millo de orixes diferentes na procura de material adecuado a partir do cal desenvolver novas variedades co ﬁn de aumentar a produción e incrementar a tolerancia tanto ao frío coma á seca. INTRODUCIÓN O millo (Zea mays L.) foi domesticado hai 10.000 anos a partir do teosinte –unha planta silvestre– nunha rexión quente e húmida de América Central, onde as temperaturas non baixan de 10 °C durante todo o ano, que é a temperatura crítica para a xerminación normal do millo. Como consecuencia deste feito, o millo medra moi ben cando as temperaturas están arredor de 25 ou 30 °C e hai auga dabondo. Non obstante, o millo cultívase hoxe en latitudes entre 0 e 50 graos e altitudes entre o nivel do mar e preto de 4.000 m. Poucos séculos despois das primeiras domesticacións, os nativos difundiron o millo por todo o continente americano e, tras a chegada de Cristóbal Colón, o millo foi introducido en España en 1494 e rapidamente se difundiu por todo o vello mundo. Isto foi posible grazas á gran capacidade de adaptación do millo a diversos ambientes, xa que esta nova especie –a nosa especie humana ten máis de 40.000 anos de antigüidade– posúe unha elevada taxa de mutación.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Pedro Revilla1, Lorena Álvarez-Iglesias1, Víctor M. Rodríguez1, Ana Alonso1, Beatriz Lago1, Nuria Pedrol2 1 Misión Biolóxica de Galicia (CSIC), Apartado 28, 36080 Pontevedra 2 Departamento de Bioloxía Vexetal e Ciencias do Solo, Unidade Asociada á Misión Biolóxica de Galicia (CSIC). Universidade de Vigo. Campus As Lagoas-Marcosende, 36310, Vigo previlla@mbg.csic.es

A adaptación do millo ás condicións temperás implicou que a sementeira se levase a cabo a unhas temperaturas inferiores a 10 °C ou mesmo en presenza de xeo e sarabia, con drásticas consecuencias para o desenvolvemento do cultivo. Hai dúas maneiras de evitar os danos do frío: a primeira consiste en sementar tarde variedades de ciclo curto, mentres que a segunda é mellorar a tolerancia ao frío das variedades. As variedades de ciclo curto teñen normalmente menor produción que as de ciclo longo. Pola súa banda, a mellora da tolerancia ao frío permitiría sementar cedo e cultivar variedades de ciclo longo con rendementos máis altos, pero atópase cos límites de resistencia ao frío existentes dentro da especie.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A RESISTENCIA Á SECA DAS VARIEDADES DE MILLO COMERCIAIS É MOI LIMITADA, POLO QUE É PRECISO ATOPAR FONTES DE RESISTENCIA Á SECA NAS VARIEDADES QUE SE CULTIVAN EN CONDICIÓNS ÁRIDAS EXTREMAS Sementar cedo ten outras vantaxes, tales como escapar das pragas e da seca do verán cando a planta está florecendo, que é o seu estadio máis sensible despois da emerxencia. Os datos climáticos indican que as temperaturas no noso ambiente tenden a facerse máis extremas, con máximas máis altas e mínimas máis baixas, como se ve na figura 1. Daquela, as baixas temperaturas serán cada vez un problema maior no inverno e as altas temperaturas provocarán seca máis intensa no verán. Figura 1. Variación de temperaturas en Pontevedra entre 1967 e 2006 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 -10,0

Temperatura media

Temperatura máxima

Temperatura mínima

123

A MELLORA DO MILLO PARA A RESISTENCIA AO FRÍO A mellora para a resistencia ao frío en millo atópase cos límites presentes na especie pois o millo non é capaz de xerminar a menos de 8 °C e a fotosíntese vese comprometida por debaixo de 15 °C. As variedades máis tolerantes ao frío atópanse en Europa, mais non nas rexións máis frías senón precisamente en rexións como Galicia, onde o período de cultivo é curto e as variedades máis comúns teñen ciclos medios. Hai oito anos avaliamos a colección europea de variedades de millo (European Union Maize Landrace Core Collection, EUMLCC), que contén 95 variedades, de Italia (19), Grecia (12), España (23), Francia (16), Portugal (17) e Alemaña (8), elixidas entre 3.800 variedades dos bancos de xermoplasma deses países. Nesta avaliación atopamos as 11 variedades máis resistentes ao frío (Aranga, Baiao, Estarvielle, Guernika, Guetaria, Hazas de Sobas, Lagos, Sajambre, Spin, Tuy e Viseu), que foron ensaiadas en sementeira temperá xunto con variedades melloradas e híbridos, incluíndo dúas comerciais (Miguel e Randa). En xeral o rendemento foi baixo, especialmente para as variedades locais, pero algunhas variedades, como Tuy ou Aranga, mostraron producións aceptables para ser material non selecto (figura 2). Estas variedades foron empregadas na obtención de liñas puras e materiais mellorados nos programas de mellora xenética desenvolvidos en Galicia ata hoxe.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

124

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Figura 2. Rendemento de variedades de millo europeas comparado con materiais mellorados e híbridos comerciais en sementeira temperá en Pontevedra RENDEMENTO EN SEMENTEIRA TEMPERÁ DE VARIEDADES DE MILLO (MG/ha)

Miguel

Randa

A666x278007

A666xF7

A666xEP80

EP80xF7

EP80xZ78007

Santiago (F) C2

SilverKing (F) C2

Rebordanes (F) C2

Tuy

Viseu

Spin

Lagos

Sajambre

Guetaria

Hazas de Sobas

Guernika

Baiao

Estarvielle

Aranga1

9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

Outra das maiores dificultades para mellorar a tolerancia ao frío do millo é a de avaliar as variedades en condicións de frío garantidas e estables. Para afrontar este problema empregamos cámaras de cultivo nas que podemos fixar as condicións de cultivo para facer avaliacións preliminares (imaxe 1).

Imaxe 1

Estas avaliacións compleméntanse coa avaliación en sementeira temperá (imaxe 2), que permite determinar o comportamento das variedades en condicións reais do campo, con todos os problemas que poden aparecer, como herbas, fungos e diversas pragas. Imaxe 2

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

AS VARIEDADES MÁIS TOLERANTES AO FRÍO ATÓPANSE EN EUROPA, MAIS NON NAS REXIÓNS MÁIS FRÍAS SENÓN PRECISAMENTE EN REXIÓNS COMO GALICIA, ONDE O PERÍODO DE CULTIVO É CURTO E AS VARIEDADES MÁIS COMÚNS TEÑEN CICLOS MEDIOS

Os programas de investigación que se inician a partir destas variedades requiren uns deseños xenéticos precisos que se acompañan de técnicas de marcadores moleculares e análises estatísticas para identificar os mecanismos de tolerancia ao frío e combinalos dun xeito eficiente. Neste senso recentemente colaboramos nun proxecto europeo para deseñar modelos de predición do comportamento de variedades de millo en condicións de frío e identificar xenes responsables da produción de biomasa en condicións de frío. Neste proxecto avaliamos máis de 600 liñas de millo procedentes de Europa e América, que foron xenotipadas con 56.000 marcadores moleculares (SNP). Nestas liñas atopamos algúns grupos máis resistentes ao frío que permitirán combinar xenes de resistencia ao frío en material selecto. Lamentablemente, as liñas máis tolerantes ao frío non se atopan entre as de maior rendemento e este problema require o deseño dunha estratexia complexa para superar esa relación negativa entre resistencia e rendemento. Os xenes (QTL) identificados están a ser investigados hoxe en día. A MELLORA DO MILLO PARA A RESISTENCIA Á SECA O segundo problema que atopou o millo cando foi sacado do trópico para adaptarse ao noso clima foi a falta de auga. Galicia concentra máis da metade da superficie destinada a cultivo de millo en España e, debido ás súas características climáticas, cultívase sen rega ou con regas esporádicas. No entanto, mesmo neste clima húmido os cultivos poden estar expostos a breves episodios de seca, especialmente entre finais da primavera e comezos do verán, período durante o que se leva a cabo tradicionalmente a sementeira do millo. Aínda que o millo precisa auga sempre, o período máis crítico é a xerminación e o desenvolvemento inicial, pois a falta de auga nese estadio pode supoñer a perda de toda a colleita. A pesar desta sensibilidade inicial tan alta, as plantas son quen de responder ao estrés por seca desencadeando unha serie de cambios morfolóxicos, fisiolóxicos e bioquímicos que lles permitirán tolerar en maior ou menor grao os efectos adversos producidos pola seca. Avaliar unha colección de cultivares de millo baixo condicións de déficit de auga permítenos determinar cales responden mellor e que mecanismos interveñen nesa resposta.

ULTIMOS DISTRIBUIDORES AUTORIZADOS: En LUGO y provincia: AGROFEBE, S.L., Vilalba (Lugo) Tel. 982512011 - 629748609 En PALENCIA y provincia: LACTODUERO, S.A., Salda単a (Palencia) Tel. 979892032 - 619692754 En CHAVES (PORTUGAL): AGRO, S.L., Chaves (Portugal) Tel. +351-922000933

126

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Os ensaios en condicións de déficit de auga pódense facer no campo en condicións reais, suxeitos ás irregularidades propias do clima. Se é necesaria maior precisión, pódense facer avaliacións controladas simulando a seca en laboratorio ou invernadoiro. Un dos procedementos de simulación da seca consiste en empregar solución de polietilenglicol de alto peso molecular (p. ex., PEG 6000) para o cribado inicial. Este método consiste en xerminar sementes (imaxe 3) ou cultivar plantas de diferentes variedades de millo (imaxe 4) con solucións nutritivas que conteñan concentracións crecentes de PEG. A determinación das xerminacións e a medición e o peso dos brotes e raíces permite estimar a capacidade dunha variedade de millo para tolerar intensidades crecentes de seca. Finalmente pódese facer un ensaio de deshidratación no que se suspende o rego a partir dun tempo e se deixa a planta ata que morra. Imaxe 3

AS LIÑAS MÁIS TOLERANTES AO FRÍO NON SE ATOPAN ENTRE AS DE MAIOR RENDEMENTO E ESTE PROBLEMA REQUIRE O DESEÑO DUNHA ESTRATEXIA COMPLEXA PARA SUPERAR ESA RELACIÓN NEGATIVA ENTRE RESISTENCIA E RENDEMENTO Neste senso, unha avaliación da resposta temperá de cultivares de millo ao estrés hídrico simulado con solucións de PEG 6000 resultou axeitada para discriminar variedades tolerantes e sensibles á seca. As variedades máis resistentes tiveron maior vigor de xerminación, o desenvolvemento radicular foi superior ao da parte aérea, mantiveron unha actividade fotosintética elevada durante máis tempo e minimizaron a perda de auga a través das súas follas controlando mellor a apertura dos estomas. A deshidratación das variedades tamén confirmou que algunhas das variedades avaliadas inicialmente, coma o híbrido DK287, foron máis tolerantes á seca mentres que outros, como Es Paolis, foron susceptibles debido ás diferenzas en condutancia estomática, xa que DK287 foi quen de responder rapidamente pechando os estomas para sobrevivir máis tempo en condicións de seca extrema (figura 4).

Figura 4. Plantas xuvenís de millo cultivadas en invernadoiro para avaliar a tolerancia á seca (a). Para unha mesma variedade, as plántulas regadas con solución nutritiva sen expoñelas á seca (b) presentaron maior taxa fotosintética e maior perda de auga polos estomas, o que se traduce en maior crecemento e biomasa da parte aérea que os das plántulas regadas con solución nutritiva á que se engadiu polietilenglicol para manter condicións semellantes á seca.

Imaxe 4

A avaliación da tolerancia á seca de variedades comerciais permítenos dispoñer dun protocolo de actuación para recomendar aquelas variedades que poidan resultar máis resistentes á seca estival no campo. Non obstante, a resistencia á seca das variedades de millo comerciais é moi limitada, polo que é preciso atopar fontes de resistencia á seca nas variedades que se cultivan en condicións áridas extremas. Neste senso estamos a avaliar unha colección de variedades procedentes dos oasis do deserto do Sáhara.

Figura 3. Plántulas dunha variedade de millo xerminadas en presenza de polietilenglicol (PEG) para avaliar o crecemento dos seus brotes e das súas raíces. Na imaxe: (a) plántulas control (sen seca) fronte a plántulas crecidas en concentracións crecentes de PEG 6000; (b) 150 g PEG 6000/L; (c) 200 g PEG 6000/L, e (d) 300 g PEG 6000/L.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

CONCLUSIÓNS A mellora da tolerancia en xerminación ao frío e a outros estreses abióticos como a seca para sementeiras temperás do millo é un proceso complexo pois require o control do medio, a busca de materiais resistentes que poidan proporcionar xenes e mecanismos de resistencia, e a posterior mellora integrada das variedades. Na Misión Biolóxica de Galicia estamos traballando con variedades de millo de orixes diferentes para buscar material adecuado a partir do que desenvolver novas variedades para aumentar a produción e incrementar a tolerancia aos diversos estreses, para acadar unha agricultura sustentable.

Solución Integral para fertilización en maíz

Nos conocían como Everris, Fuentes, Nu3 y F & C, pero hemos evolucionado para ser mucho más. Ahora somos ICL Specialty Fertilizers

Dónde las necesidades nos llevan

www.icl-sf.com

T +34 968 418 020 info.iberica@icl-group.com

PUBLIRREPORTAXE

HAI OUTRAS ESTRATEXIAS PARA MAXIMIZAR O RENDEMENTO DO CULTIVO DE MILLO? ANTECEDENTES Sábese que os rendementos do millo varían moito dun lugar para outro, ata na mesma área xeográfica. Aqueles que estudan as tendencias agrícolas mundiais refírense a este feito como “a fenda de rendemento”, que é a diferenza entre un rendemento dado e os mellores resultados posibles obtidos. A miúdo, estas diferenzas de rendemento poden explicarse por unha fertilización inadecuada, por falta de auga ou polas perdas causadas por pestes ou doenzas. Mais, e se esta “fenda de rendemento” se puidese cerrar doutra maneira? E se o rendemento se puidese aumentar sen necesidade de recorrer ao uso de máis insumos de orixe química? Producir máis con menos pode parecer bo de máis para ser verdade, pero os agricultores de todo o mundo teñen miles de millóns de socios potenciais que poden axudar a lograr este ambicioso obxectivo. Estes socios son os microorganismos presentes no solo. Hoxe estamos en disposición de encarar o desafío de nutrir a planta desde outra perspectiva que pasa, primeiro, por potenciar a vida microbiana no solo, tirando o máximo beneficio da materia orgánica presente, despois activar de maneira selectiva a actividade metabólica dos cultivos, en especial a fotosíntese e, finalmente, fornecendo micronutrientes que cheguen á planta ao lugar preciso, no tempo adecuado e na cantidade necesaria. Sabías que o 95 % dos alimentos producidos provén do solo? Ademais, é o depósito de, polo menos, a cuarta parte da biodiversidade global. De feito, nunha presada de terra hai máis microorganismos que seres humanos no planeta. No entanto, co noso actual manexo, estamos actuando a favor destes microbios, fungos e bacterias?

COMO FUNCIONA SOIL-SET AID?

Os microorganismos contribúen a mellorar a sanidade vexetal grazas ao incremento na dispoñibilidade de nutrientes, fortalecendo o crecemento das raíces da planta e a neutralización de compostos tóxicos no solo, co que se conseguen plantas máis resistentes ás doenzas, á calor, á seca e a disuadir os axentes patóxenos e depredadores. Os microorganismos e as plantas son socios íntimos en practicamente todos os procesos de vida. Por tanto, despois de moitos anos de uso excesivo de insumos químicos, de labras inadecuadas que estragan a estrutura do solo e de rotacións con cultivos recorrentes, é o momento de adoptar novas solucións que revitalicen os nosos solos para conseguir un microbioma activo e equilibrado. Por outro lado, os avances en nutrixenómica, a ciencia que mide os efectos que un determinado nutriente ten sobre a expresión dos xenes das plantas, posibilitou o desenvolvemento de solucións naturais que permiten facer expresarse na planta os xenes “beneﬁciosos” e, a un tempo, inactivar a expresión de xenes “malos”, o que se traduce en axilizar os procesos metabólicos para, por exemplo, mellorar o tamaño de espiga, o desenvolvemento da raíz ou a resistencia ao estrés.

COMO FUNCIONA IMPRO-GRAIN?

IMPRO-GRAIN reforza os procesos do metabolismo vexetal como a fotosíntese. Un mellor metabolismo e unha mellor fotosíntese dan máis enerxía á planta.

Mellor crecemento da mazaroca e dos grans Maior rendemento

Máis enerxía conduce a un mellor rendemento.

Un agrobioma saudable do solo con niveis altos de materia orgánica e minerais biodispoñibles é fundamental para que os cultivos alcancen o seu pleno potencial xenético.

Elevado valor nutritivo Microbios

Proteína, enerxía, dixestibilidade

Microbios patóxenos

Carga microbiana

As enzimas naturais de SOIL-SET AID degradan a materia vexetal residual.

A tecnoloxía biodiscrecional de SOIL-SET AID contribúe a un agrobioma saudable do solo. Carga microbiana

A materia vexetal degradada é unha fonte de nutrientes e doutras substancias para o sostemento dos microorganismmos beneficiosos e o crecemento saudable da planta.

Microbios

Microbios patóxenos

Óptimo desenvolvemento das plantas

Carga microbiana

128

Mellor dixestibilidade

Mellor crecemento da raíz Microbios

Microbios patóxenos

Un solo saudable mantense nun equilibrio adecuado e cunha abundante carga microbiana.

s Reposición de nutrientes s Dispoñibilidade dos nutrientes s Entorno saudable para as raíces

AFRIGA ANO XXI - Nº 118

Mellor captación dos nutrientes e mellor resistencia ao estrés

PUBLIRREPORTAXE

No que se reﬁre ao fornecemento de nutrientes, ata agora pensábase na nutrición das plantas unicamente a través da fertilización química. Xa se falou do impacto que sobre a nutrición da planta ten a potenciación da vida microbiana no solo, máis aínda nos nosos, con elevados contidos en materia orgánica. Se a isto lle unimos solucións nutricionais “de precisión” baseadas na tecnoloxía dos aminoácidos complexados con minerais, estaremos proporcionándolle á planta os micronutrientes precisos no lugar, no tempo e na cantidade adecuados. Esta tecnoloxía permite unha absorción dos minerais máis doada porque se presentan de igual forma a como a planta os encontra na natureza. Profundar na modulación do agrobioma co que conviven os cultivos, potenciar as funcións basais das plantas e contar cunha nutrición de precisión é o paradigma no que se desenvolven as solucións desenvolvidas por Alltech Crop Science.

ALLTECH CROP SCIENCE Alltech Crop Science é unha compañía líder en alternativas de orixe natural, comprometida na procura de solucións sustentables para persoas, animais e plantas. Fundada en 1994, Alltech Crop Science é a única empresa agronómica que sintetiza produtos innovadores para o mundo vexetal que teñen como orixe a fermentación do lévedo. A súa empresa matriz, Alltech, ten precisamente o seu “core business” no coñecemento dos procesos fermentativos de Saccharomyces cerevisiae e da síntese de partes concretas de estirpes especíﬁcas deste lévedo para a súa aplicación na nutrición e na saúde animal desde o ano 1980.

PROGRAMAS DE ALLTECH CROP SCIENCE PARA MILLO Para o caso concreto do millo, Alltech Crop Science desenvolveu un programa específico de tratamentos a fin de optimizar o rendemento e a calidade do cultivo. Este programa considera o uso das seguintes solucións: Soil-Set® Aid é un produto líquido que se aplica ao terreo antes ou arredor da sementeira. Contén enzimas naturais que degradan a materia orgánica xunto con outros metabolitos que favorecen a sustentación de microorganismos beneficiosos no solo. Se temos en conta os elevados contidos en materia orgánica, superiores en moitos casos ao 5 %, que posúen os nosos solos, Soil-Set® Aid preséntase como unha ferramenta estratéxica para racionalizar o uso dos fertilizantes químicos. Verificáronse incrementos sensibles da dispoñibilidade de N, P, K, Ca e Mg aos 40 e 80 días despois da súa aplicación, o que garante unha nutrición máis precisa e adecuada para o cultivo. A dose efectiva é de 2 l/ ha, e pódese aplicar co herbicida total, se fora o caso, ou co de preemerxencia.

Ademais de mellorar a dispoñibilidade de nutrientes para a planta, con Soil-Set® Aid actívase a microflora do solo, favorecendo así o desenvolvemento dos sistemas radiculares. Isto é aínda máis importante naqueles solos sometidos a compactación, a laboreos excesivos, á reiteración no mesmo cultivo sen rotación etc. Solplex® P é un produto líquido que se aplica ao terreo. Conten aminoácidos procedentes de fontes microbianas de Alltech xunto con fósforo de alta asimilación para contribuír a un rápido establecemento do cultivo nun momento especialmente crítico. A dose efectiva é de 5 l/ha, e pódese aplicar xunto co herbicida de preemerxencia. Solplex® IBN é un produto líquido que se aplica ao terreo. Contén aminoácidos procedentes de fontes microbianas de Alltech xunto con bacterias fixadoras de nitróxeno atmosférico para contribuír á nutrición nitroxenada do millo. Recoméndase usalo se se aplicou con anterioridade Soil-Set® Aid. A dose efectiva é de 1 l/ha xunto co herbicida de preemerxencia. Impro-Grain® é un produto líquido de aplicación foliar. Trátase dunha combinación bioquímica de micronutrientes e produtos de fermentación única no seu xénero, formulada especialmente para usarse en cereais. Impro-Grain® optimiza a captación de nutrientes e reforza os procesos metabólicos da planta, especialmente a fotosíntese. Isto tradúcese en máis enerxía dispoñible para a planta, que a pode empregar no momento onde se está decidindo o tamaño de espiga (n.º de filas), en atenuar os efectos de situacións de estrés (por exemplo, a aplicación de herbicidas de contacto), en aumentar o desenvolvemento da raíz ou en mellorar o crecemento de talos e follas, aumentando, polo tanto, a súa dixestibilidade. Impro-Grain® débese aplicar antes do estado de V6 (correspóndese cando o millo alcanza unha altura de 50 cm aprox.), polo que se pode facer coincidir co emprego do herbicida de contacto. A dose efectiva de Impro-Grain® é de 0,6 l/ha. O programa que Alltech Crop Science propón para o millo foi testado profusamente nas principais áreas de cultivo de todo o mundo. Como é natural, as condicións edafoclimáticas foron moi variadas. A pesar disto, puidemos verificar incrementos de produción que, por regra xeral, superaron o 10 % sobre o testigo. Isto fala dunha nova forma de encarar o desafío que supón “a fenda de rendemento” á que nos referiamos ao principio: alcanzar os máximos rendementos posibles, traballando de forma harmoniosa cos microorganismos do solo, os nosos “aliados naturais”, optimizando as funcións da planta e nutríndoa de maneira máis eficiente.

alltechcropscience.com

SOLUCIONES NATURALES ESPECIALIZADAS PARA CADA FASE DE LA PRODUCCIÓN DE CULTIVOS Alltech Crop Science sabe que las plantas necesitan cambiar y evolucionar a lo largo del ciclo de cultivo. A raíz de esto, hemos creado 4 gamas de productos diferentes que identiﬁcan y corrigen los problemas en la agricultura moderna, respetando el medio ambiente y mejorando la produción. Centrándonos en la salud del suelo, la nutrición, la protección y el rendimiento, Alltech Crop Science está trazando el camino hacia el futuro del sector, naturalmente.

IMPROCROP LIMITED, T/A ALLTECH CROP SCIENCE – Alltech Spain, S.L. Pol. Ind. Can Roqueta II c/ Can Lletget 11 08202 Sabadell, Barcelona Tel: 93 7484327 facebook.com/AlltechNaturally @AlltechSpain alltechcropscience.com cropscienceeur@alltech.com

AFRIGA ANO XXI - Nº 118

129

130

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

SEGUIMENTO DO USO DE FERTILIZANTE DE LIBERACIÓN CONTROLADA COMO ALTERNATIVA DE FERTILIZACIÓN NITROXENADA

Este estudo avalía o uso de fertilizantes de liberación controlada e analiza a súa viabilidade. Con este obxectivo efectuouse o seguimento de dúas parcelas de millo por aspersión no val medio do Ebro durante os anos 2013, 2014 e 2015.

INTRODUCIÓN E OBXECTIVO A agricultura de regadío está recoñecida como a principal fonte de contaminación difusa polo alto lixiviado de agroquímicos (EPA, 1992). No que respecta á contaminación por nitratos, é un dos principais problemas da agricultura polos riscos asociados para a saúde humana e para os ecosistemas (Sutton et al., 2011). A fertilización nitroxenada normalmente non se corresponde coas necesidades das plantas, tanto na cantidade total aplicada coma na súa distribución temporal ao longo do ciclo do cultivo. Iso provoca que haxa un exceso de nitrato no chan dispoñible non só para as plantas senón tamén para ser lixiviado por eventos de precipitación ou rega en exceso que orixinen drenaxe. Así pois, o lixiviado de nitratos non só supón unha perda económica para os agricultores senón que, ademais, orixina incrementos de concentración en acuíferos, humidais e ríos receptores da drenaxe agrícola.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

J. Causapé Cientíﬁco titular, Instituto Xeolóxico e Mineiro de España www.jcausape.es j.causape@igme.es

Co obxectivo de conseguir un uso máis eficiente dos fertilizantes, as administracións competentes elaboran programas obrigatorios de actuación en zonas vulnerables á contaminación por nitrato procedentes de fontes agrarias, que, en ocasións, non teñen en conta as características dos diferentes tipos de fertilizantes pola falta de estudos concluíntes sobre eles. Neste sentido, para os fertilizantes de liberación controlada de aplicación única en sementeira non se posibilita a súa aplicación en zonas vulnerables dalgunhas comunidades autónomas, xa que a súa normativa vixente limita a porcentaxe de nitróxeno que se debe aplicar en sementeira. Neste contexto o presente estudo pretende avaliar o uso de fertilizantes de liberación controlada e analizar a súa viabilidade.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

131

O SEGUIMENTO DO NITRÓXENO NÍTRICO NO CHAN DURANTE O CICLO DO CULTIVO PERMITIU DETECTAR POSIBLES CARENCIAS DE NITRÓXENO E CON ISO SUXERIR ACHEGAS ADICIONAIS

ZONA DE ESTUDO E SEGUIMENTO REALIZADO Seleccionáronse dúas parcelas cuxo seguimento se realizou durante tres campañas (anos 2013, 2014 e 2015). Estas parcelas localízanse nos regadíos por aspersión de Bardenas, a 5 km de Ejea de los Caballeros (Zaragoza). Unha das parcelas foi seleccionada porque historicamente viña aplicando fertilizados de sementeira con fertilizante de liberación controlada. Este fertilizante é un blending recomendado para a aplicación única en sementeira e que está composto en parte por un produto nitroxenado de liberación controlada fabricado a base de urea encapsulada. Segundo os fabricantes, en condicións de humidade do solo e en función da temperatura, a cápsula envolvente vai permitindo liberar o nitróxeno do seu interior para que quede a disposición dos cultivos mentres que o nitróxeno encapsulado non presenta risco de lixiviado. Cabe destacar que en 2014 os agricultores non puideron aplicar este fertilizante debido á nova normativa de zonas vulnerables á contaminación por nitratos de orixe agraria de Aragón (BOA, 2013) que impide aplicar máis do 30 % do fertilizante inorgánico nitroxenado en sementeira. En 2015, a autorización excepcional para este estudo por parte do Goberno de Aragón permitiuno aplicar de novo baixo a condición de deseñar un plan de fertilizado que é presentado neste estudo. A outra parcela seleccionada, tras anos de abandono polas obras de transformación do regadío, foi cultivada baixo rega por primeira vez en 2013. O agricultor desta realizou unha fertilización tradicional baseada en fertilizados complexos de sementeira e cobertoiras a base de urea sólida e fertirrega con N32 líquido. Para o seguimento destas parcelas realizáronse mostraxes periódicas de solo a profundidade 0-30 cm (con mestura de seis submostras) que posteriormente foron analizadas no laboratorio do Centro Tecnolóxico Agropecuario Cinco Villas. Tras unhas análises de caracterización inicial, durante o primeiro ano realizouse o seguimento de nitróxeno en chan en forma de nitróxeno orgánico, amoniacal e nítrico. Tras comprobar que o nitróxeno orgánico se atopaba en niveis óptimos recomendados polo laboratorio (entre 0,11 e 0,22 %) e que o nitróxeno amoniacal estivo sempre por baixo do límite de detección (<1 mg/kg solo), os anos posteriores o seguimento reduciuse unicamente ao nitróxeno nítrico pero incrementando a frecuencia de mostraxe de 3 a 8 veces/ano.

SOCIEDAD AGRÍCOLA GALEGA SL

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

132

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

En 2013, con millo en ambas as parcelas, o nitróxeno orO plan de fertilizado con liberación controlada de 2015 baseouse na análise de nutrientes no chan previo á semen- gánico mantívose no rango dos valores óptimos evolucioteira que lles permitiu aos técnicos da Cooperativa Virgen nando de maneira similar en ambas as parcelas (figura 1). de la Oliva deseñar o blending co fertilizante de liberación En xullo o nitróxeno orgánico descendeu, probablemente controlada cuxa composición teórica foi confirmada en debido á descomposición da materia orgánica. En outubro, laboratorio. O seguimento do nitróxeno nítrico no chan o nitróxeno orgánico incrementouse, posiblemente pola durante o ciclo do cultivo permitiu detectar posibles ca- incorporación de nitróxeno ao sistema radicular do cultivo rencias de nitróxeno e con iso suxerir achegas adicionais. que forma parte do solo no que se realizou a mostraxe. Posteriormente á colleita realizouse unha análise de chan para comprobar o contido final. Os agricultores facilitaron Figura 1. Evolución do nitróxeno orgánico nas dúas parcelas do estudo a información sobre as prácticas agronómicas e particularmente sobre a fertilización nitroxenada. Finalmente realizouse unha sinxela análise económica da fertilización levada a cabo en 2015 con fertilizantes de liberación controlada fronte a un fertilizado tipo tradicional. Este fertilizado tipo “tradicional” deseñouse para obter similares contidos de fósforo, potasio, magnesio e xofre aos do fertilizado de liberación controlada, aínda que o seu contido en nitróxeno foi un 39 % superior. Os prezos unitarios do fertilizado con fertilizante de liberación controlada e co tipo tradicional a base de 15-15-15, urea, N32 e Seguimento das parcelas Kiserita foron facilitados pola Cooperativa Agraria Virgen A parcela con fertilización tradicional estivo cultivada os dous primeiros anos de millo e en 2015 cunha dobre code la Oliva. lleita chícharo-millo. Os dous primeiros anos aplicouse un RESULTADOS E DISCUSIÓN fertilizado complexo de sementeira, unha primeira coberCaracterización das parcelas toira de urea e unha segunda de N32. A composición textural dos chans de ambas as parcelas é Nestes dous primeiros anos aplicáronse doses superiores moi similar, clasificados como francos-arxilosos-areentos (404 e 484 kg N/ha) ás extraccións máximas (estimadas con 55 % de area, 22,5 % de arxila e outro tanto de limo. A en 25 kg por tonelada de produción en 275 e 300 kg N/ caracterización fisicoquímica mostra que teñen un pH bá- ha), sen contar niso unha pequena aplicación de urea en sico e baixa salinidade (táboa 1). A parcela con fertilización decembro de 2015 (69 kg N/ha), co obxecto de axudar á tradicional, non regada nin cultivada nos anos anteriores, descomposición do restrollo de millo. Para o millo tras chícharo de 2015 aplicouse un fertilipresentou menores valores de materia orgánica, fósforo, potasio e magnesio asimilables e carbonos totais que a zado de sementeira con triplo 15 e tres cobertoiras (unha parcela fertilizada con liberación controlada que foi regada de Supernitro 25 e dúas de N32). A dose (357 kg N/ha) desde 2006. O fósforo asimilable para a parcela “liberación reduciuse sensiblemente respecto de anos anteriores (47 e controlada” e, en particular, o fósforo e o magnesio asimila- 127 kg N/ha) e aplicouse de forma máis fraccionada (cables para a parcela “fertilización tradicional” estiveron por tro aplicacións fronte ás tres de anos anteriores). O rendebaixo dos valores óptimos aconsellados polo laboratorio, mento neste último ano foi da mesma orde ca a dos anos mentres que o potasio asimilable para a parcela “liberación anteriores aínda sendo de segunda colleita, co que se pode controlada” estivo por riba. deducir que o fertilizante nitroxenado aplicado se axustou moito mellor que en anos anteriores ao nitróxeno máximo Táboa 1. Caracterización das parcelas fertilización extraído. tradicional (FT) e liberación controlada (LC) En canto ao seguimento do contido en nitrato do solo, Data: 14/03/2013 Unidades Óptimo* FT LC antes da sementeira, o contido en nitrato foi menor de 40 pH (1:2.5) 6,4-7,5 8,4 8,3 mg N-NO3-/kg solo, particularmente en 2015, cando tras o CE 25.º (extracto 1:5) dS/m < 0,4 0,137 0,164 chícharo o chan quedou con tan só 3 mg N-NO3-/kg solo. Materia orgánica % 2,0-2,5 2,06 2,64 Posteriormente obsérvanse picos crecentes, despois das Relación C/N 5,6 3,6 aplicacións de fertilizantes, con valores máximos tras as P asimilable Mg/kg 22-30 6 14,3 cobertoiras de urea. Así pois, mentres que o contido máxiK asimilable Mg/kg 150-300 177,5 449,1 mo de nitrato no chan nos anos de aplicación de urea foi Mg asimilable Mg/kg 300-600 99,9 187,9 de 154 mg N-NO3-/kg solo, en 2015, aplicando máis coCarbonos totais % 10-20 27,9 35 bertoiras con fertilizados líquidos por fertirrega, o máximo *Centro Tecnolóxico Agropecuario Cinco Villas quedou en 50 mg N-NO3-/kg solo. No momento de colleita do millo (outubro de 2013), o contido de nitrato no chan foi baixo, o que, unido á menor extracción de nitróxeno polo cultivo fronte á fertilización, sería indicativo de que o nitróxeno se puido lixiviar antes de poder ser aproveitado polas plantas. AFRIGA ANO XXII - Nº 121

134

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

No segundo ano (2014) no momento de colleita o contido de nitrato no chan aínda era significativo (38 mg N-NO3-/kg solo), pero en decembro xa era moi baixo (3 mg N-NO3-/kg solo), o que indica que o nitrato que xa non fose aproveitado polas plantas tamén foi lixiviado.

solo

Figura 2. Contido de nitrato no solo e aplicación de fertilizante nitroxenado en parcela de fertilización tradicional durante 2013-2015

PARA OS FERTILIZANTES DE LIBERACIÓN CONTROLADA DE APLICACIÓN ÚNICA EN SEMENTEIRA NON SE POSIBILITA A SÚA APLICACIÓN EN ZONAS VULNERABLES DALGUNHAS COMUNIDADES AUTÓNOMAS, XA QUE A SÚA NORMATIVA VIXENTE LIMITA A PORCENTAXE DE NITRÓXENO QUE SE DEBE APLICAR EN SEMENTEIRA

Millo

Solo

[Mete aquí a figura 3] Millo

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Figura 3. Contido de nitrato no solo e aplicación de fertilizante nitroxenado en parcela de liberación controlada durante 2013-2015 solo

Respecto da parcela de liberación controlada (figura 3), tamén foi cultivada con millo as tres campañas. En 2013 e 2015 foi fertilizada en sementeira co blending de fertilizante de liberación controlada e unha cobertoira de N32 (en total 298 e 288 kg N/ha cada ano), mentres que en 2014 foi fertilizado cun fertilizante complexo de sementeira (15-19-18) e dúas cobertoiras, a primeira de urea e a segunda de N32 (en total, 397 kg N/ha). As producións obtidas foron similares os tres anos (ao redor de 12.800 kg/ha), mentres que a dose aplicada foi un 100 kg N/ha inferior os anos fertilizados con fertilizante de liberación controlada (ao redor de 300 fronte a 400 kg N/ha). Así pois, houbo un mellor axuste do nitróxeno aplicado fronte ao extraído os anos do fertilizado de liberación controlada; mesmo os anos nos que se aplicou o fertilizado de liberación controlada foi maior a estimación da extracción máxima de nitróxeno polo cultivo (312 e 320 kg N/ha) que a achega de nitróxeno na fertilización (298 e 288 kg N/ha respectivamente). En canto ao contido de nitrato no chan, os valores máximos déronse o ano 2014 (80 mg N-NO3-/kg solo) sen aplicar fertilizante de liberación controlada, quedando patente que hai un maior contido de nitrato no chan exposto ao seu lixiviado ante potenciais eventos de choiva ou rega en exceso. Adicionalmente, o contido de nitrato no chan en outubro (final do ciclo do millo) foi aínda significativo (60 mg N-NO3-/kg solo) e sen ser utilizado xa polo cultivo tivo que ser lixiviado a teor do baixo contido de nitrato no chan presente en decembro de 2014 (3 mg N-NO3-/kg solo). Pola contra, os anos do fertilizante de liberación controlada, o contido de nitrato no chan apenas chegou aos 40 mg N-NO3-/kg solo. O chan nunca quedou desabastecido de nitrato e ata o mes de setembro o contido de nitrato no chan sempre estivo por riba dos 10 mg N-NO3/kg solo.

Solo

solo

Chícharo-Millo

Se comparamos os anos con fertilizante de liberación controlada fronte aos anos das dúas parcelas sen el, obsérvase que para producións similares (ao redor dos 12.000 kg N/ha) aplicouse menos fertilizante nitroxenado (entre 100 e 200 kg N/ha menos) e o chan sempre tivo nitrato dispoñible para as plantas sen alcanzar niveis excesivamente altos que maximicen o risco de ser lixiviado.

solo

[Figura 2]

Millo

Plan de fertilizado de liberación controlada 2015 Para efectuar un correcto plan de fertilizado, o 30 de marzo de 2015 realizouse unha mostraxe de chans co fin de coñecer o contido en nutrientes (táboa 2) e establecer recomendacións de fertilización. Segundo os resultados, o chan xusto antes de sementar tiña niveis baixos de nitróxeno total (0,06 6 %) e, en particular, de nitrato (0,5 mg N-NO3-/ kg solo), mentres que os niveis de fósforo e potasio asimilables eran altos e os de magnesio asimilable un pouco baixos (táboa 2). Táboa 2. Análise de nutrientes (presementeira e poscolleita) en parcela con fertilización liberación controlada Unidades Óptimo Nitróxeno nítrico Mg/kg 20-40 P asimilable Mg/kg 22-30 K asimilable Mg/kg 150-300 MG asimilable Mg/kg 300-600 *Centro Tecnolóxico Agropecuario Cinco Villas

30/03/2015 0,5 92 370 231

01/12/15 8,4 12 369 205

CoteNโ ข Mix

Fertilizante de liberaciรณn controlada

El secreto estรก en la cรกpsula Pioneering the Future Haifa Iberia | Telf: 91 591 2138 | E-mail: iberia@haifa-group.com | www.haifa-group.com

136

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Coas análises de nutrientes do chan e as recomendacións de fertilizado (táboa 3), os enxeñeiros da Cooperativa Agraria Virgen de la Oliva de Ejea de los Caballeros propuxeron aplicar en sementeira un blending de fertilizante de liberación controlada 24-9-9 + 3MgO + 17SO3 cunha dose de 1.000 kg/composto por DAP (18-46-0), Sulfamid (40-0-0 + 14SO3), Patenkali (0 0-30 + 10MgO + 42SO3) e CoteN (41-0-0) 4 meses.

O CUSTO DO FERTILIZADO TIPO TRADICIONAL ESTÁ ENCARECIDO POLO EXCESO DE NITRÓXENO APLICADO, QUE, AÍNDA QUE A PREZO MÁIS BARATO, AUMENTOU O CUSTO TOTAL AO REDOR DE 100 €/HA, O QUE SUPUXO CASE UN 20 %

Táboa 3. Extracción dos cultivos, recomendación do laboratorio segundo a analítica de solo e fertilización realizada Cantidade Extracción Recomendación Fertilización Fertilizante de liberación controlada N32 Total aplicado

1.000 14.000

P2O5 K2O kg/ha 22 12 20 308 84 140

1.000 150 1.150

240 48 288

MgO SO3 3 20

170

O blending deseñado contivo 240 unidades de fertilización nitroxenada, 68 menos (un 22 %) que as recomendacións do laboratorio para obter unha produción de 14.000 kg/ha, contendo un 43 % das unidades de fertilización nitroxenada en forma de liberación controlada. A aplicación de fertilizante de liberación controlada e, en particular, o seu 57 % de nitróxeno de liberación non controlada elevaron o contido de nitrato na primeira mostraxe de chan tras a aplicación ata 42 mg N-NO3-/kg solo (figura 2). A finais de xuño de 2015 (aínda que se aconsellou esperar aos resultados dunha nova análise de chan) o agricultor decidiu aplicar unha cobertoira con N32 (táboa 3), que sumou 48 kg N/ha máis ata chegar a un total de nitróxeno aplicado de 288 kg N/ha (36 % do nitróxeno en forma de liberación controlada). Posteriormente, cos resultados previos á aplicación de N32, observouse que nese momento o chan contaba con 15 mg N-NO3-/kg solo e na seguinte mostraxe, un mes máis tarde (a finais de xullo de 2015), o chan tiña 17 mg N-NO3-/kg solo. A partir de entón, os contidos de nitrato variaron entre 8 e 16 mg N-NO3-/kg solo, mantendo o chan con nitrato dispoñible para os cultivos pero con niveis baixos que limitaron a cantidade potencial de nitrato dispoñible para ser lixiviada. A dúbida xorde en saber como evolucionaría o contido de nitróxeno nítrico no chan sen a cobertoira de N32 e desde o punto de vista do estudo sería desexable atrasala ata ter certeza da súa necesidade. Respecto ao contido no resto dos nutrientes (táboa 2), púidose comprobar que mentres o contido de K se mantivo constante, os contidos de P e Mg diminuíron atopándose ao final do ciclo por baixo dos que se consideran valores óptimos indicados polo laboratorio. Estes datos parecen indicar que as achegas de P e Mg co blending aplicado non foron suficientes, mentres que o K se aplicou en exceso a pesar de ser achegado nunha cantidade inferior ás recomendacións.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Análise económica Respecto á análise económica dedúcese que o custo dos dous fertilizados son da mesma orde de magnitude, máis se temos en conta que a cobertoira con N32 do fertilizado con fertilizante de liberación controlada podería suprimirse, xa que esta forma de fertilizado require unha única aplicación ou, como máximo, dúas se se complementa co N32 de cobertoira como foi o caso. O fertilizado co blending encareceu polo elevado prezo do fertilizante de liberación controlada (2,25 €/UF) e a aplicación de Patenkali en lugar doutros fertilizantes con achega de K e Mg de prezo máis barato. Sen dúbida, o custo do fertilizado tipo tradicional está encarecido polo exceso de nitróxeno aplicado, que, aínda que a prezo máis barato, aumentou o custo total ao redor de 100 €/ha, o que supuxo case un 20 %. Táboa 4. Comparativa económica entre a fertilización liberación controlada de 2015 e unha hipotética fertilización tradicional tipo con similar contido en P, K, Mg e S Liberalización controlada COTE SULFAMID DAP PATENKALI N32

Prezo €/ton 925 385 500 440 290

Dose ton/ha 0,250 0,250 0,200 0,300 0,150 1,150

Custo €/ha 231 96 100 132 44 603

Fertilización UF kg/ha N 288 92 P2O5 90 K 2O MgO 30 161 SO3

Prezo €/ton 385 350 290 280

Dose ton/ha 0,700 0,500 0,200 0,125

Custo €/ha 270 175 58 35

Fertilización UF kg/ha N 399 105 P2O5 105 K 2O MgO 31 182 SO3

1,525

538

Total Tradicional tipo 15-15-15 UREA N32 KISERITA Total

Unha familia ao completo SOCIEDAD AGRÍCOLA GALEGA SL

MUCHO MÁS QUE UNA ENMIENDA 0iV DVLPLODEOH 0HMRU GLVWULEXFFLyQ 0D\RU UHQGLPLHQWR 'H DFFLyQ UiSLGD $OWR FRQWHQLGR HQ ROLJRHOHPHQWRV Parque Empresarial Vilanova I - 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com - www.soaga.com

138

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

CONCLUSIÓNS E RECOMENDACIÓNS 1. Os resultados indican que o uso do fertilizante de liberación controlada avaliado mantén as producións diminuíndo as perdas de nitrato por lixiviado. 2. Poderíanse axustar máis as doses e diminuír as perdas por lixiviado se se aumentase a porcentaxe de nitróxeno de liberación controlada aplicado. 3. A unidade fertilizante (UF) foi tres veces máis cara ca a doutros fertilizantes tradicionais (2,25 €/UF fronte a 0,76 €/UF da urea), algo que se pode compensar en parte axustando máis as doses. 4. Pola súa comodidade de aplicación, polo mantemento das producións e pola diminución da rega de lixiviado de nitrato, é aconsellable o uso do fertilizante de liberación controlada avaliado. 5. É recomendable axustar ben o plan de fertilizado incrementando a porcentaxe de nitróxeno de liberación controlada no blending e levando un control do contido de nitrato no chan, tanto en presementeira (momento de aplicación do blending) coma en momentos puntuais do ciclo do cultivo, co fin de poder decidir sobre a necesidade de novas achegas de fertilizante. 6. Sería aconsellable que se favorecese o uso desta técnica, tanto por parte dos comercializadores, co abaratamento do fertilizante, coma por parte da Administración, coa adecuación das normativas agroambientais ás características deste tipo de fertilizante.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

AGRADECEMENTOS Este traballo financiouse mediante o Proxecto CGL201566016-R (Ministerio de Economía e Competitividade con participación dos fondos Feder-Unión Europea). Así mesmo, contou coa colaboración da Cooperativa Agraria Virgen de la Oliva, HAIFA Ibérica, Centro Tecnolóxico Agropecuario Cinco Villas, Centro de Transferencia Agroalimentaria do Goberno de Aragón e, especialmente, dos agricultores implicados.

REFERENCIAS Boletín Oficial de Aragón (2013). IV Programa de Actuación sobre las Zonas Vulnerables a la contaminación producida por nitratos procedentes de fuentes agrarias designadas en la Comunidad Autónoma de Aragón (BOA 201 del 10 de octubre de 2013) EPA (Agencia de Protección Medioambiental de Estados Unidos, 1992). Managing non-point source pollution. Washington, DC: EPA, Office of Water Sutton, M.A., Howard, C.M., Erisman, J.W., Billen, G., Bleeker, A., Grennfelt, P., van Grisven, H., Grizzetti, B. (2011). The European Nitrogen Assessment: Sources, Effects and Policy Perspectives. Cambridge University Press, Cambridge

NERGETIC Y CORBIGRAN 3HUPLWHQ DOFDQ]DU HOHYDGDV SURGXFFLRQHV HQ HO FXOWLYR GHO PDt] \ DXPHQWDU HO UHQGLPLHQWR GHO DJULFXOWRU

)HUWLOL]DQWH FRQ PDFURPROpFXOD UHJXODGRUD \ SRWHQFLDGRU QXWULFLRQDO

AMIC TE T EC NO LOG IA C -V I D A

CORBIGRAN Enmienda Caliza Granulada

Ensayo en Maíz - Finca Mouriscade (Lalín) (IHFWRV GH ORV PLFURUJDVQLVPRV EHQHÀFLRVRV (MMB) Producción (t m.s./ha)

Suelo de pH 6,4

14,4 14,2 14,0 13,8 13,6 13,4 13,2 13,0

Testigo

500 kg

Torre Espacio, Paseo de la Castellana, 259 - D 28046 Madrid Teléfono: 91 571 88 35 I Fax: 91 571 82 96 e-mail:info@intergal.es I www.intergal.es

Delegación de Coruña y Pontevedra: 636 163 729 I Delegación de Lugo y Asturias: 626 441 510

1000 kg

OS PRODUTOS GALICAL FAVORECEN O RENDEMENTO DO MILLO

O millo pide un pH de entre 6 e 7. A acidez dos solos galegos é unha das limitacións para o crecemento dos nosos cultivos (millo, herba etc.). Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio cómpre aplicar emendas calizas ou magnésicas nas terras de cultivo. TIPOS DE EMENDA

Caliza (entre 50 e 56 % CaO)

Cal vivo (90 % CaO)

Caliza dolomítica e magnésica (30-40 % CaO e 17-20 % MgO)

Cal vivo dolomítico (60 % CaO + 35 % MgO) O cal vivo é o produto resultante de calcinar nun forno caliza ou caliza dolomítica. Caracterízase polo seu alto contido en calcio e magnesio, xa que máis do 90 % está en forma de óxido. Ambos son materiais moi solubles, por iso se poden aplicar en granulometrías carentes de po, e teñen un alto índice de neutralización (> 90 %). A acción sobre o terreo é inmediata.

Caracterízanse por ser materiais pouco solubles. Se a moenda que reciben non está por debaixo de 0,125 mm son produtos de actuación lenta e corren o risco de que a choiva provoque perdas da emenda. Teñen un valor neutralizante medio de entre o 50 e o 60 %. Utilízanse máis ben para encalados de mantemento unha vez que o pH xa se achega a niveis óptimos.

Cal apagado Cal apagado + dolomita O cal apagado é o resultado de mesturar cal vivo con auga. Conserva todas as propiedades dos cales vivos e actúa tamén rapidamente sobre o terreo. O seu valor de neutralización é alto (> 90 %). Tanto o cal vivo coma o cal apagado son fundamentais para un encalado de corrección.

Calizas

ESTENDIDO REGULADO POR GPS

Calizas dolomíticas e magnésicas Son materiais que resultan de moer ﬁnamente as calizas. Conteñen baixas porcentaxes de calcio e de magnesio.

A aplicación sobre o terreo controlada por GPS permítenos o aforro dos produtos e a optimización dos custos. Con esta nova ferramenta poderemos calcular de forma precisa a cantidade que imos aplicar na nosa ﬁnca e coa súa regulación poderemos asegurar que botamos exactamente o produto desexado.

*$/,&$/ CALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS AS

NOVA E AD MESTUR N E SERRÍ TO NA CARBO PARA CO CÁLCI S DE CA M A ! VACÚN

APLICACIÓN DO PRODUTO SOBRE O TERREO NOVO SISTEMA DE APLICACIÓN CON SISTEMA DE PESAXE

Redución da acidez dos solos Aumento da produtividade das colleitas

Presentadas en:

EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) $OWD SRUFHQWD[H HQ FDOFLR 9DORU QHXWUDOL]DQWH !

ǩ 6DFRV GH TXLORV ǩ %LJ EDJ GH TXLORV ǩ &DPLµQ FLVWHUQD RX FDPLµQ YROTXHWH

EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) $OWD SRUFHQWD[H GH PDJQHVLR 9DORU QHXWUDOL]DQWH

Estendidas na propia ﬁnca

EMENDA DE CAL VIVO (90 % CaO) *UDQ SRGHU GH QHXWUDOL]DFLµQ 9DORU QHXWUDOL]DQWH !

Transportadas en camións a calquera punto de España e Portugal

EMENDA DE CAL APAGADO (75 % CaO) 3RWHQFLD R UHQGHPHQWR DJU¯FROD 'H I£FLO DVLPLODFLµQ 9DORU QHXWUDOL]DQWH ! EMENDA DE CAL APAGADO + DOLOMITA (50 % CaO / 23 % MgO) $FKHJD PDJQHVLR )DYRUHFH D DFWLYLGDGH FORURI¯OLFD GD SODQWD 9DORU QHXWUDOL]DQWH !

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

EMENDA DE CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO) 3DUD WHUUD H FDPDV KL[L«QLFDV (ȌFD] QD UHGXFLµQ GH PDPLWHV DPELHQWDLV H GHUPDWLWHV $SURSLDGR SDUD D SURGXFLµQ GH WRGR WLSR GH SHQVRV 9DORU QHXWUDOL]DQWH

Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

EMENDA DE CALIZA DOLOMÍTICA-GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) $FKHJD PDJQHVLR 9DORU QHXWUDOL]DQWH !

GALICAL, S.L.L.

142

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A IMPORTANCIA DA FERTILIZACIÓN RACIONAL NOS CULTIVOS FORRAXEIROS Neste artigo abórdanse os diferentes tipos de fertilizantes e profúndase na fertilización a medida que permite a tecnoloxía actual das formulacións, adaptando a súa composición ás necesidades particulares de cada solo e de cada cultivo. Carmen López Rodríguez e Silvia Cendán Bello Técnicas de Agris, S.C.G.

INTRODUCIÓN Se nos remontamos ao inicio dos tempos, no Neolítico o home era cazador e pescador. Sempre tivo a necesidade de alimentarse e comezou a cultivar cereais. Inicialmente, os pobos eran nómades que buscaban lugares máis fértiles para os seus cultivos; cando se volveron sedentarios déronse conta de que os terreos cultivados continuamente esgotaban os solos e tiñan que abandonalos para buscar outros máis fértiles. Na época dos romanos xa se agregaban cinzas

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

e esterco para aumentar os rendementos das colleitas, tratando de manter a fertilidade do solo. No século XX, co transcurso da Primeira Guerra Mundial, produciuse o desenvolvemento da industria para atender as demandas bélicas que precisaban gran cantidade de nitrato amónico para a fabricación de explosivos. Foi despois da Segunda Guerra Mundial cando este uso do amoníaco diminuíu e se buscaron novos mercados, entre eles o do campo, xa que había miseria en Europa e escaseza de alimentos para a poboación, debido á devastación dos campos de cultivo. Daquela xa se coñecían os primeiros fertilizantes químicos, que foran creados a principios do século XIX con superfosfato, tratando ósos con ácido sulfúrico. Esta foi a base da industria moderna de fertilizantes fosfatados.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A UTILIZACIĂ&#x201C;N DE FĂ&#x201C;RMULAS ESPECĂ?FICAS AXĂ&#x161;DANOS A REDUCIR OS CUSTOS DE FERTILIZADO, ADEMAIS DE PERMITIRNOS REALIZAR UNHA FERTILIZACIĂ&#x201C;N RESPECTUOSA CO MEDIO AMBIENTE En 1861 iniciouse en AlemaĂąa a industria do fertilizante do potasio derivado da cinza e do salitre da madeira. En 1903 creouse o primeiro fertilizante nitroxenado, desenvolvĂŠndose en 1908 a sĂntese do amonĂaco. Foi a partir de entĂłn cando o nitrato de amonio se converte no fertilizante mĂĄis importante e lĂder de fertilizantes. O auxe da aplicaciĂłn de fertilizantes quĂmicos iniciouse en 1957, despois do transcurso da Segunda Guerra Mundial. O obxectivo era incrementar a produciĂłn de alimentos para abastecer as necesidades alimentarias da sociedade a prezos accesibles. Ă&#x2030; nesta ĂŠpoca cando nace a PolĂtica Agraria ComĂşn, a PAC. Dende a sĂşa creaciĂłn e ata a actualidade, a PAC sufriu varias reformas orientadas a obter unha produciĂłn sostible, na que priman as boas condiciĂłns agrarias e medioambientais â&#x20AC;&#x201C;reforzadas a travĂŠs de axudas econĂłmicasâ&#x20AC;&#x201C; e na que se penalizan as prĂĄcticas de produciĂłn inadecuadas.

a tes ! t s ueexigen p s res mĂĄs a r t s ionale rantia e u 40 > N rofes nos ga

sp a lo

143

POR QUE FERTILIZAMOS? EN QUE CONSISTE FERTILIZAR? Existen tres principios bĂĄsicos de fertilizaciĂłn:

Lei de restituciĂłn O solo deberĂase conservar nas mesmas condiciĂłns nas que se encontraba ao iniciar o ciclo do cultivo. Isto significa que deben repoĂąerse os nutrientes extraĂdos polas colleitas co obxecto de que non se perda a fertilidade tras as sucesivas campaĂąas. Lei do mĂnimo Von Liebig anunciou que o rendemento da colleita estĂĄ determinado polo elemento nutritivo que se encontra en menor cantidade. Ademais, un exceso en calquera outro nutriente non pode compensar a deficiencia do elemento nutritivo limitador. Lei dos rendementos decrecentes ConclĂşe que, a medida que se aumentan as doses dun elemento fertilizante, diminĂşe o incremento da colleita que se consegue por cada unidade fertilizante subministrada, ata chegar un momento no que os rendementos no solo non aumentan, senĂłn que diminĂşen.

INFĂ&#x201C;RMESE EN SU CONCESIONARIO OFICIAL Silo-SPACE

60 m3

DIAZ Y VALIN S.L !)(#(! 4 COMERCIAL AGRĂ&#x20AC;RIA !0!)18! 4

OPTIONAL AGRO 1.',/ 4

JOSE LUIS MAQUINARIA !+0!".(! 4 LUIS LOPEZ MORENO 1.#(! 4

TALLERES CABEZA ,)%$, 4 ALTEMIR Y FEBAS .!',+ 4

VICTOR PEREZ AGRICOLA S.L (0,.(! 4 !*-),+! 4

1$%)! 4

ALQUILER DE TRACTORES Y CUBAS S.L 1%)2! 4

BASILIO PERAL S.L %+!2%+0% !*,.! 4

www.joskin.com

TALLERES BARRIO GĂ&#x201C;MEZ S.A /#!),+! %) .!$, %',2(! 4 ROBERT MAQUINARIA AGRICOLA !+0! ),'!(! $5 )'1%*! 4

AFRIGA ANO XXII - NÂş 121

144

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Fertilizamos porque os elementos do solo se van acabando co paso do tempo, ben sexa por lixiviación, por escorrentía ou por extracción dos cultivos. A fertilización consiste en proporcionarlles aos solos materiais externos para aumentar o contido de nutrientes e, así, favorecer o metabolismo das plantas incrementando os rendementos dos cultivos. Existen diferentes maneiras de achegar nutrientes: achegas de fertilizantes verdes, de fertilizantes orgánicos ou por medio de fertilizantes minerais. Os fertilizantes minerais son produtos de síntese, dos que o formato granulado é o máis utilizado. Existen dous tipos, os simples e os compostos. Os fertilizantes simples conteñen un único macroelemento –nitróxeno, fósforo ou potasio– e os compostos son produtos que conteñen dous, tres ou máis nutrientes, que poden ser de dous tipos: complexos ou blending. Os complexos xorden da reacción química de distintas materias primas (en cada gránulo hai idéntico contido de nutrientes NPK). Os blending son a mestura de materias primas en seco (sen reacción química, onde cada compoñente está nunha partícula).

Fertilizantes blending

Fertilizantes complexos

En ocasións, dependendo das extraccións do cultivo e do contido de nutrientes no solo, os fertilizantes complexos non se axustan ás necesidades de cultivo. A utilización de blending axúdanos a facer unha fertilización axustada, diminuíndo os custos de fertilizado e realizando unha fertilización respectuosa co medio ambiente. Por exemplo, se se dispón de moita carga de xurro de vacún, rico en potasio, as cantidades necesarias deste elemento serán menores. AFRIGA ANO XXII - Nº 121

AXUSTAR A COMPOSICIÓN DO FERTILIZANTE E A DOSE PARA CADA FINCA, COMBINADO CON OUTRAS PRÁCTICAS, PERMÍTELLE AO GANDEIRO AFORRAR CUSTOS, OBTER RENDEMENTOS SUPERIORES E MELLORAR A CALIDADE DOS CULTIVOS

Dada a maior profesionalización do sector, os gandeiros buscan fórmulas moi precisas para aforrar en custos. O obxectivo é optimizar o consumo e adaptalo ás necesidade dos cultivos; isto é o que se define como fertilizantes a medida. Coa tecnoloxía actual das formulacións pódese adaptar a composición dos fertilizantes ás necesidades particulares de cada granxa. PROBLEMÁTICA DO SECTOR O sector vacún (leite/carne) está a atravesar un novo momento de cambio. As principais preocupacións do gandeiro de vacún son a volatilidade nos prezos do produto, o aumento dos custos de alimentación, a falta de man de obra cualificada e a sucesión no negocio, polo que hai que afrontar e aprender a desenvolver a actividade empresarial neste contexto de traballo, identificando as posibilidades e as oportunidades de mellora nas producións. Dentro das posibilidades de mellora, as explotacións teñen tres niveis de produción: o principal é a produción de leite ou de carne, seguido pola cría e a recría de xovencas e, por último, a produción de forraxes. En calquera dos casos, o obxectivo das explotacións é alcanzar o maior beneficio mediante a axeitada xestión dos recursos propios (gando, terra e man de obra), o que implica coñecer moi ben os custos e os factores de produción para conseguir a maior viabilidade económica. Se analizamos os factores da produción de forraxe, vemos que un dos factores máis limitadores á hora de producir é a dispoñibilidade de terra, debido a que as dimensións das explotacións nestes últimos dez anos están a medrar. Para alimentar os seus animais, os gandeiros tratan de buscar bolsas de terra abandonadas, moitas veces afastadas da explotación, polo que se usan para producir millo forraxeiro. Os dous cultivos principais nas explotacións gandeiras son os pasteiros e o millo forraxeiro. Nos últimos anos, a distribución na superficie destas dúas forraxes sufriu variacións. A continuación preséntase un gráfico da evolución dos cultivos en Galicia. Nestes gráficos vemos que no ano 2006 houbo un descenso da superficie forraxeira debido a que se produciu unha reclasificación dos cultivos, baixando a superficie de pradeiras polifitas e aumentando a dos prados naturais e os pasteiros. Este ano serviu de punto de inflexión para o millo forraxeiro. Dende o ano 2004, a superficie dedicada a este cultivo dobrou, ocupando na actualidade un 30,67 % e aumentando tamén as súas producións.

Microgranulados de aplicación ultralocalizada La fertilización más eficiente

Fisioestimulante antiestrés Activador del desarrollo vegetal

Bioestimulante nutricional El complemento ideal de su fertilización de fondo

www.fertinagro.es

146

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Evolución das forraxeiras en Galicia

AS RAZÓNS POLAS QUE AS PLANTAS PRESENTAN DEFICIENCIAS DE NUTRIENTES SON MOI VARIADAS, PERO BASICAMENTE DIVÍDENSE EN DÚAS: FALTA DE NUTRIENTES DISPOÑIBLES NO SOLO OU IMPOSIBILIDADE DA PLANTA DE ABSORBELOS AÍNDA QUE HAXA DISPOÑIBILIDADE

Superficie (ha)

280.000 240.000 200.000 160.000 120.000 80.000 40.000 0

En explotacións gandeiras situadas en zonas de montaña, con cargas gandeiras baixas e fincas con grandes pendentes e accesos limitados, é moi complicado e insuficiente facer unha fertilización con fertilizantes orgánicos. De tal maneira, o máis habitual é que teña deficiencias en varios minerais; nestes casos, a fertilización a medida é moi práctica, á vez que se pode aproveitar para axudar a corrixir a acidez do solo enriquecendo os fertilizantes compostos con calcio.

700.000

NORMAS PARA A FERTILIZACIÓN Para facer unha correcta fertilización química debemos ter en conta os seguintes parámetros: R5 Necesidade nutricional das plantas R5 Dispoñibilidade de nutrientes no solo R5 Dispoñibilidade de xurro

600.000 500.000 400.000 2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

300.000 2004

Superficie (ha)

Prados e pasteiros

Datos obtidos do Magrama

Para solucionar as deficiencias na absorción dos nutrientes do solo, o primeiro é realizar unha analítica do mesmo. Deste xeito, conséguese saber a proporción e a dispoñibilidade dos nutrientes nun lugar determinado. É necesario, polo tanto, realizar unha analítica do solo nos seguintes casos: R5 Sempre que se comece a implantar un cultivo nunha parcela. R5 Cada tres ou catro anos para plantas establecidas. R5 Sempre que se sospeite que se presenta algún tipo de deficiencia para tratar de coñecela. Coñecendo os contidos de nutrientes presentes no solo e as necesidades do cultivo podemos realizar a achega de fertilizante máis adecuada. Con isto lograremos que estean dispoñibles para a planta todos os nutrientes esenciais necesarios (N-P-K), ademais de poder achegar outros elementos como magnesio, xofre… Axustar a composición do fertilizante e a dose para cada finca, combinado con outras prácticas, permítelle ao gandeiro aforrar custos, obter rendementos superiores e mellorar a calidade dos cultivos. Isto débese a que se achegan agronutrientes eficaces e seguros que fan que haxa unha maior protección dos solos e do medio ambiente. Hai que ter en conta que esta partida representa nas explotacións arredor dun 20 % dos custos de produción de forraxes. AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Necesidade nutricional das plantas Existen dezaseis nutrientes que resultan imprescindibles para a vida das plantas. Clasifícanse en dous tipos: Nutrientes non minerais: serían o oxíxeno, o hidróxeno e o carbono que, basicamente, se encontran no aire e na auga. As plantas captan estes nutrientes a través do proceso de fotosíntese. Nutrientes minerais: encóntranse no solo e absórbense a través das súas raíces. Á súa vez, estes clasifícanse en macronutrientes e micronutrientes. Os macronutrientes débense absorber en grandes cantidades para o seu bo funcionamento. Á súa vez, dividímolos en: R5 Primarios: son os que se utilizan máis abundantemente e os que máis faltan no solo. Son os que máis rapidamente manifestan as súas carencias e constitúen as tres cuartas partes da totalidade dos nutrientes minerais da planta. Son o nitróxeno, o fósforo e o potasio. R5 Secundarios: son os que faltan en cantidades máis baixas, pero son igualmente necesarios. Trátase do calcio, do magnesio e do xofre. Os micronutrientes, aínda que deben absorberse en pequenas cantidades, son imprescindibles. Algúns deles son o zinc, o boro e o manganeso. Todos estes nutrientes son necesarios para a vida das plantas. A carencia dalgún destes elementos maniféstase en forma de anomalías ou enfermidades. As razóns polas que as plantas presentan deficiencias de nutrientes son moi variadas, pero basicamente divídense en dúas: falta de nutrientes dispoñibles no solo ou imposibilidade da planta de absorbelos aínda que haxa dispoñibilidade.

El abonado rentable y eficiente del maíz

ENTEC®, la mayor innovación en el abonado del maíz en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno estabilizado de ENTEC® permanece en el suelo durante meses en forma amoniacal y retrasa su transformación a nitrato, evitando así las pérdidas de este elemento. Con ENTEC® el maíz dispone de nitrógeno en el suelo durante un período más largo, lo que permite disminuir las aplicaciones de abono y disponer de un período ﬂexible para la aplicación. Ahora en EuroChem Agro hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneﬁciarse de sus excelentes resultados en el maíz. ® Marca registrada de EuroChem Agro

EuroChem Agro Iberia, S.L. Joan d’Àustria 39-47 08005 Barcelona Tel. 93 170 2750 Fax. 93 225 92 91 www.eurochemagro.es

148

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Fonte: Delagro e colaboradores Ca cmol (+)/kg 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0

Dispoñibilidade de nutrientes no solo Existen estudos recentes da composición dos solos de Galicia, de Asturias e de Cantabria, nos que se recollen datos de máis de 5.200 análises de solo. A obtención destes datos permitiu realizar unha clasificación dos solos atendendo aos contidos dos diferentes nutrientes. Na seguinte gráfica quedan reflectidas as distintas zonas obtidas nestes estudos. Desas 5.200 análises hai 716 que pertencen aos concellos da zona centro de Lugo, coincidindo coa zona 6. Actualmente, con base nestes datos, podemos dicir que se caracterizan por ser solos baixos en pH, estando un 59 % das mostras por debaixo de 5,7. Normalmente, estes solos ácidos presentan descalcificación, ben porque o calcio é absorbido ou ben porque é desprazado do complexo de cambio por outros catións (baixando a capas máis profundas coa auga de choiva). Outra característica destes solos é que son pobres en magnesio, con relación K/Mg maior de 2/1. O potasio, catión con carga positiva, compite co magnesio reducindo a súa absorción e translocación dende as raíces ata as partes superiores da planta. Un solo con alta acidez, debido á saturación de aluminio, fai que haxa pouca actividade dos microorganismos. Ao mesmo tempo o fósforo precipita co aluminio.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

100

150

200

250

300

pH (H2O) 7 6,5 6 5.5 5 4,5 4 3,5 3 0

100

150

200

250

300

200

250

300

Mg cmol (+)/kg 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 0

100

150

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

COA SITUACIÓN ECONÓMICA ACTUAL DO SECTOR É NECESARIO COÑECER BEN OS DATOS DOS QUE PARTIMOS E ADAPTARNOS ÁS NECESIDADES REAIS, BOTANDO FERTILIZANTES A MEDIDA COS QUE ESTEAMOS ACHEGANDO REALMENTE O QUE NECESITAMOS

Por todo isto, se se desexa manter a fertilidade dos solos, é necesario devolver todos os nutrientes que por calquera causa (lixiviación, extraccións dos cultivos…) puidesen perderse. Para manter a fertilidade dos solos desexada é necesario ter en conta os factores citados anteriormente. Ter un balance equilibrado de ións no solo é decisivo para a nutrición das plantas; ten que haber equilibrio entre a solución do solo e o complexo húmico. Para axudar a conseguilo existen fertilizantes minerais, que hoxe en día se poden axustar aos requisitos das fincas dunha determinada zona. Facer unha fertilización “a medida” ten como principais vantaxes: R5 Fertilizar adecuadamente os nosos cultivos forraxeiros R5 Mellorar a eficiencia no uso de fertilizantes R5 Obter as maiores producións coa mellor calidade R5 Reducir os custos de fertilizado R5 Reducir o impacto no medio ambiente Dispoñibilidade e composición do xurro Aínda que o ideal sería ter unha análise da composición do xurro, moitas veces isto non é posible porque é custoso. Ademais, os valores varían en función das condicións climáticas, da alimentación do gando, do material das camas... pero no mercado hai densímetros que nos permiten coñecer os kg/l do xurro. Así, coñeceremos a materia seca coa cal podemos calcular, por medio de táboas, datos orientativos sobre a cantidade de nitróxeno, fósforo e potasio aplicados por cada metro cúbico de xurro de vacún. Tamén hai que ter en conta a época do ano e mais a forma e as condicións de aplicación, é dicir, se vai frío, se hai moita humidade…, xa que a eficiencia do nitróxeno non vai a ser a mesma. Actualmente, existen programas de recomendación de adubados que son gratuítos para o gandeiro (CIAM) e que indican que elemento nos queda deficiente e, polo tanto, debemos suplementar. Na agricultura, os fertilizantes nitroxenados simples son os máis usados pero, con base nas posibles deficiencias nos solos, van aparecendo no mercado moitos fertilizantes compostos cun maior custo. Coa situación económica actual do sector é necesario coñecer ben os datos dos que partimos e adaptarnos ás necesidades reais, botando fertilizantes a medida cos que esteamos achegando realmente o que necesitamos. AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Este tipo de fertilización, considerando o balance do solo (entradas e saídas de nutrientes), é un factor clave para mellorar os resultados das explotacións. Unha vez avaliados os parámetros descritos, a conclusión é a seguinte: R5 A filosofía do gandeiro debe ser a de realizar unha xestión adecuada das súas explotacións, viable economicamente e respectuosa co medio ambiente. R5 Unha boa fertilización iníciase cunha análise do solo que determina a cantidade e o tipo de fertilizantes ou emendas que debemos aplicar para obter boas producións. R5 Os fertilizantes débense aplicar nas épocas adecuadas. R5 Os fertilizantes compostos pódense adaptar ás necesidades concretas para cada cultivo, posto que posibilitan axustar os compoñentes e a súa porcentaxe no formulado. R5 Os fertilizantes compostos permiten unha gran flexibilidade, xa que se poden facer todas as combinacións que se desexen, sempre que os compostos sexan quimicamente compatibles. R5 O emprego dos fertilizantes minerais de forma racional e eficiente non agride o medio ambiente nin afecta á saúde humana, xa que se achegan elementos esenciais ás plantas co obxectivo de mellorar os rendementos das colleitas e así abastecer de alimentos á poboación mundial que, segundo as estatísticas da FAO, se incrementará en 2.300 millóns de habitantes de cara ao 2050.

PUBLIRREPORTAXE

Instalada en Casa Devesa de Monforte (Lugo)

BALSAS CON CUBIERTA WIEFFERINK Calidad Wiefferink trabaja con láminas compuestas por tejido de poliéster resistente revestido con PVC por ambas caras. Las ventajas de este material son larga vida útil, buena resistencia química y UV y flexibilidad constante en un amplio rango de temperaturas. Todas las láminas son de alta calidad y se fabrican en Europa. Suministro e instalación Se puede suministrar prácticamente en cualquier tamaño, según las necesidades del cliente, que seleccionará el tipo de lámina en función del líquido a almacenar. La lámina del fondo y la de la superficie pueden suministrarse de forma independiente y permite instalar diferentes sistemas de agitación. La instalación es muy sencilla, ya que sólo es necesario un movimiento de tierras que se adecúe a las dimensiones de la balsa y que garantice el talud necesario para la sujeción de la balsa. Opcionalmente, el talud se puede recubrir con un geotextil de protección de la balsa y los taludes y controlar el crecimiento de la vegetación. La superficie debe estar libre de piedras y/o elementos punzantes. La alimentación y el vaciado de la balsa se realizan por un único sistema de tuberías en la parte inferior de la balsa. Cualquier añadido o modificación puede suministrarse sobre pedido. La lámina de la superficie está dotada de válvulas de ventilación sobre soportes flotantes que evitan la acumulación de gases en el interior.

Wiefferink es líder en la fabricación de todo tipo de sistemas de almacenamiento ﬂexible para líquidos, desde bolsas cerradas a sistemas abiertos de laguna con posibilidad de cubierta ﬂotante y capacidades de hasta 10.000 m3, en los que se puede almacenar cualquier tipo de líquidos: agua, purines, lodos...

Ventajas H^hiZbV ZXdc b^Xd ;{Xâ ^chiVaVX^ c n bVcZ_d ;VWg^XVX^ c V bZY^YV 8dcigda YZ dadgZh :a^b^cVX^ c YZa Z[ZXid YZa V\jV YZ aV lluvia y de desbordamientos 6YZXjVX^ c V aV cdgbVi^kV VbW^ZciVa y con opción a subvenciones Edh^Wâ^YVY YZ ^cXdgedgVX^ c YZ h^htemas de agitación <gVc YjgVWâ^YVY n gZh^hiZcX^V

Distribuido en Galicia y Asturias:

C/Doctor Casares 189 - Entresuelo 27400 Monforte de Lemos (Lugo) Tlf.: 617 334 424

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

151

152

PUBLIRREPORTAXE

AGROAMB, LÍDER GALEGO EN FERTILIZANTES ORGÁNICOS PARA AS TERRAS DE LABOR Tras 16 anos no mercado, o Grupo Agroamb, marca 100 % galega, consolídase como a principal compañía da comunidade na posta en valor e no tratamento de residuos biodegradables cuxo destino ﬁnal é a creación de fertilizantes orgánicos para os cultivos. O seu proxecto non é só un éxito empresarial, senón tamén social e medioambiental, como vén de recoñecer o prestixioso Premio Aresa de Desenvolvemento Rural na edición de 2016.

ende a súa planta de tratamento de Castro de Rei (Lugo), Agroamb elabora e aplica plans de fertilización orgánica adaptados aos diferentes cultivos e solos. En Galicia existe moita superficie agraria necesitada dunha fertilización orgánica controlada, un servizo no que Agroamb é especialista. Agroamb valoriza milleiros de toneladas de residuos biodegradables xerados nas explotacións gandeiras transformándoos en recursos aproveitables para a agricultura mediante a súa análise química e a posterior aplicación planificada en diferentes superficies de cultivo. O seu proceso de valorización está recollido na normativa vixente e é respectuoso co medio ambiente, cumprindo estritamente as recomendacións do Código de boas prácticas agrarias. Os fertilizantes orgánicos procuran numerosos beneficios no solo onde se aplican. En Galicia, por exemplo, son especialmente necesarios debido á climatoloxía e aos tipos de solo que existen.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

PRODUTOS INSCRITOS NO REXISTRO DE PRODUTOS FERTILIZANTES E FABRICADOS ACTUALMENTE Tipo Nome comercial AGROTHAME ORGANITE HUMICO STAT Emenda orgánica AGROTHAME ORGANITE HUMICO húmica (sólido) AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN AGROTHAME ORGANITE N-LIQ Abono órganoAGROTHAME ORGANITE PURINE mineral líquido AGROTHAME ORGANITE LIQUID

Os plans agronómicos comezan coas análises químicas nun laboratorio propio de Agroamb para determinar a aptitude dos biorresiduos e coñecer as necesidades nutritivas do terreo e mais o rendemento do cultivo. Cos resultados destas analíticas, os enxeñeiros da empresa deseñan un plan de fertilización especíﬁco que permitirá aplicarlle á superﬁcie cultivada as doses precisas do fertilizante orgánico. Posteriormente, os residuos hixienízanse e trátanse dándolles unha textura adecuada para a súa incorporación ás terras. O servizo de Agroamb inclúe o transporte e a administración do fertilizante,

UNHA FONTE DE NUTRIENTES PARA O MILLO Na actualidade, esta empresa xestiona unhas 265.000 toneladas de residuos ao ano converténdoos en fertilizantes, mediante un tratamento de estabilización térmico-alcalina. Entre os cultivos aos que se destinan destaca o millo forraxeiro, cuxa fertilización require unha coidadosa programación debido á necesidade que teñen estas plantas de asimilar moitos nutrientes nun curto espazo de tempo. para o que utilizan distintos medios técnicos (camións esparexedores, remolques, inxeccións no terreo…) en función das súas propiedades (sequidade, pastosidade, esponxosidade…). Pasado un tempo, os técnicos retoman as análises do terreo fertilizado para asegurar uns niveis óptimos de nutrientes. Ao seu valor empresarial hai que engadir o valor social e medioambiental que reporta coa recollida e transformación de milleiros de toneladas de residuos que doutro xeito acabarían nos vertedoiros, xerando grandes custos económicos e ambientais ás administracións públicas e ao conxunto da sociedade. Agroamb, ademais, participa dende a súa creación en diversos proxectos de investigación en colaboración coas universidades galegas e realiza grandes investimentos en I+D+i e en maquinaria agrícola.

E-mail agroamb@agroamb.com Web www.agroamb.com

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

153

GUÍA DE APLICACIÓN DE HERBICIDAS NO CULTIVO DE MILLO Amosamos catro técnicas de emprego de herbicidas no cultivo do millo baseadas nas diferentes fases de crecemento da planta.

Departamento de Produción Vexetal de Delagro

TÉCNICAS DISPOÑIBLES A aplicación dos herbicidas no millo pódese levar a cabo en catro etapas diferentes do seu cultivo: presementeira, preemerxencia, postemerxencia temperá e postemerxencia.

Aplicación en presementeira Faise inmediatamente antes de sementar. Empréganse herbicidas que teñan efecto residual e que normalmente se coñecen como herbicidas de preemerxencia. Con frecuencia utilízanse varias materias activas para que cubran o máximo espectro de herbas, case sempre un herbicida de folla ancha, como poden ser Terbutilazina, Mesotriona etc., e outro de folla estreita, como o S-Metalacloro. AFRIGA ANO XXII - Nº 121

154

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

AS PRIMEIRAS HERBAS QUE DERON PROBLEMAS XENERALIZADOS NOS PRIMEIROS ANOS DE IMPLANTACIÓN DE MILLO EN GALICIA E NA CORNIXA CANTÁBRICA FORON MILLÁ (ECHINOCLOA), XUNCA (CYPERUS) E FARIÑENTO (CHENOPODIUM)

En canto á dose, nesta técnica os fabricantes recomendan aumentala un 25 % con respecto á aplicación en superficie xa que o herbicida queda repartido nun volume maior de terreo. O herbicida aplícase mediante pulverización superficial e despois faise un labor moi lixeiro de grade ou fresa, para que o apeiro non entre na terra máis de 5 cm. Úsase esta técnica cando non se prevexan chuvias nos seguintes 10 días despois da aplicación. Se se producen precipitacións moi copiosas —de máis de 25-30 mm—, poden causar problemas de fitotoxicidade, xa que o herbicida se pode desprazar ás zonas da raíz do millo, e tamén de eficacia. Polo tanto, esta é a única maneira de empregar os herbicidas de preemerxencia en tempo seco. Aplicación en preemerxencia A aplicación de preemerxencia faise despois de sementar o millo e antes de que naza. Empréganse herbicidas de preemerxencia como no caso anterior (Tyllanex magnum, Primextra, Camix…). O herbicida aplícase en pulverización superficial. Para que a eficacia do produto sexa a esperada tense que producir a súa incorporación ao solo e isto só se produce cunha chuvia de 8-10 mm dentro dos 10 días seguintes á aplicación. Se non se produce esta incorporación, o herbicida non funciona porque non se sitúa no lugar de acción, que normalmente son as raíces ou os gromiños novos das malas herbas. A partir dos 10 días o herbicida degrádase se non foi incorporado e perde a eficacia.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Outro factor importante a ter en conta é a persistencia do herbicida. En boas condicións de incorporación, este protexe de malas herbas unhas 5-6 semanas. A partir da 7.ª semana as herbas comezan de novo a invadir o solo, por iso é importante que o millo alcance o tamaño necesario antes de que o herbicida deixe de facer efecto. Referímonos a que o millo peche e cubra o solo coas súas follas sombreando e asfixiando as herbas que quedan por debaixo. No período seco o herbicida aplicado en preemerxencia non funciona, ás veces vese compensado porque as herbas teñen dificultades para nacer tamén debido á seca. O problema agrávase moito cando se tira o herbicida e vén un período seco de máis de 10 días e despois aparece unha chuvia que facilita a xerminación das sementes das herbas. Se este período é de 15-20 días, o efecto pode ser similar ao dunha testemuña na que non se aplicase herbicida, é dicir, coma se non se botase. Nestes casos pódese ir a unha aplicación de presementeira. O problema desta técnica é que se alonga o período de protección, polo menos o tempo que tarda en nacer o millo. Se as temperaturas son baixas podemos atoparnos con nacenzas de herbas cando o millo ten 4-10 follas, non por falta de eficacia senón por alongarse o período de peche do millo. Aplicación en postemerxencia temperá A postemerxencia temperá faise unha vez que naceu o millo e cando as herbas son aínda pequeniñas, normalmente co millo pequeno, ata que ten 4 follas. Empréganse herbicidas de preemerxencia e, ás veces, van mesturados con herbicidas de postemerxencia; os primeiros, coa mesma filosofía de cubrir o máximo espectro de herbas e os segundos, escollendo aquel que combata as herbas máis problemáticas das presentes nese momento. Canto máis grande estea o millo, menor dose de herbicida de preemerxencia hai que botar. Hai que ter en conta que se o cultivo está a medrar ben e ten xa 4 follas en 3-4 semanas o millo seguramente estea pechado e, polo tanto, xa asfixia as herbas el mesmo. Con esta técnica de aplicación o herbicida funciona de dous xeitos diferentes: por un lado, mata as herbas presentes (sempre e cando sexan pequenas) e, polo outro, ten efecto residual xa que se emprega un herbicida de preemerxencia. No efecto de postemerxencia, se só se emprega un herbicida de preemerxencia, as herbas deben estar moi pequenas, 1-2 follas como máximo; quizais as de folla ancha poden estar un pouco máis, 2-3. Se a presenza de herbas é moi grande ou vemos que se nos escapan un pouco de tamaño, pódese apoiar con herbicidas de postemerxencia a doses baixas, de 0,3-0,5 l/ ha (Nicosulfurón, Bromoxinil, Sulcotriona etc.); normalmente son suficientes. Para que o herbicida teña efecto residual é moi importante que haxa incorporación e iso só se consegue cunha chuvia de 8-10 mm nos seguintes 10 días da aplicación.

HERBICIDA M AĂ?Z DE P OS T - E M E R G E N C IA

Fuerza y Fiabilidad Q

FormulaciĂłn Ăşnica

Elevada resistencia a lavado

ad ilid ab

Efica cia

Eficacia reconocida Flexibilidad de uso

5RQGD * 0DUFRQL % D _ 3DUTXH 7HFQROyJLFR _ 3DWHUQD 9DOHQFLD 7HO _ )D[ _ ZZZ EHOFKLP FRP

C a li d a d

156

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Aplicación en postemerxencia A postemerxencia faise unha vez que nacen o millo e as herbas. O millo non pode ter máis de 8 follas, pero mellor non apurar tanto e pórse como límite 6 follas en casos normais. Nunha estratexia de postemerxencia única dáse a primeira man cando o solo comeza a verdear (as herbas están pequenas, como falamos, 2-3 as de folla estreita e 3-6 as de ancha) e despois dáse unha segunda cando volve a verdear apurando se é posible ata as 5-6 follas de millo. Empréganse herbicidas de postemerxencia que poden ser de contacto ou sistémicos. Os de contacto queiman onde tocan e teñen un efecto rápido á vista; en cambio os sistémicos entran na planta e teñen un efecto sobre toda a planta pero á vista tardan máis tempo. Poden tardar ata dúas semanas ata ver as herbas queimadas. Neste caso inténtase utilizar o herbicida máis axeitado para a herba que estea presente, sobre todo se é problemática. Así, se temos pouca Millá (Echinocloa) e Farnelo (Chenopodium) poderiamos empregar só Sulcotriona, pero se tivésemos algo de Setaria (moi parecida) e moito Farnelo, non valería só con Sulcotriona; faría falta Nicosulfurón para matar a Setaria. Se tivésemos Digitaria o problema sería outro e a mellor solución sería Nicosulfurón+Sulcotriona. AFRIGA ANO XXII - Nº 121

MOITAS VECES PENSAMOS QUE O HERBICIDA NON FUNCIONA E A CAUSA É NON IDENTIFICAR BEN A HERBA E NON ELIXIR BEN O HERBICIDA

Os herbicidas de postemerxencia aplícanse cando o millo está nacido e, malia seren selectivos, pódenlle afectar. Polo tanto débense aplicar sempre co millo en boas condicións de crecemento, evitando condicións de estrés, como pode ser unha seca puntual, frío, danos por sarabia etc., é dicir, o millo ten que estar forte e san. Ademais, estes herbicidas, principalmente os sistémicos, como mellor funcionan é cando hai boas condicións para as herbas, xa que é cando entran mellor nelas e son máis activos, pois aféctanlles aos procesos de crecemento. As condicións de boa humidade no chan e temperaturas suaves son as mellores, a pesar de que puidese parecer innecesario ou contraproducente. En caso de que o millo estea moi parado poden fracasar totalmente.

® pa a r t ra A ntra Aho ado co ctores str ve regi cipales aíz: rin nm los p virus e dos, de lfáci de elídos d cica ﬁdos. yá

!LCALÉ 0LANTA s -ADRID HACIA LA ESPECIALIZACIØN

91 327 29 30

www.tradecorp.es

158

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Estas fotos forman parte do artigo “Malas herbas frecuentes no cultivo de millo” do noso colaborador Benigno Ruíz Nogueiras (USC), publicado no número 91 da revista Afriga.

Amaranthus retroﬂexus L.

Chenopodium album L.

Cyperus rotundus L.

Echinochloa crus-galli L.

Polygonum convolvulus L.

Digitaria sanguinalis L.

Datura stramonium L.

As primeiras herbas que deron problemas xeneralizados nos primeiros anos de implantación de millo en Galicia e na cornixa cantábrica foron Millá (Echinocloa), Xunca (Cyperus) e Fariñento (Chenopodium) principalmente. Agora mesmo outras herbas comúns están a dar problemas, como o amaranto, a Digitaria, a Setaria, o Polígono ou a enredadeira, ademais doutras que non estaban, como o estramonio, o Abutilon ou algún tipo de cardo. A mellor maneira de controlar moitas delas é precisamente en postemerxencia, xa que permite velas e actuar en consecuencia co herbicida máis axeitado, se ben é certo que é importante non confundirse de herba pois, se non, esta apoderarase do cultivo. Moitas veces pensamos que o herbicida non funciona e a causa é non identificar ben a herba e non elixir ben o herbicida. Ademais, é preciso saber identificar as herbas en estadios moi precoces porque é cando os herbicidas son eficaces. A maioría das herbas cando son grandes son moi difíciles de matar pero as complicadas especialmente –Estramonio, Polígono, Digitaria...– en estadios grandes son moi difíciles e, ás veces, xa imposible. Hai que ter en conta que canto maior sexa a herba, maior dose de herbicida de postemerxencia hai que empregar e, polo tanto, máis risco de facerlle dano ao millo.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

CONCLUSIÓNS Unha boa xestión de control de malas herbas con herbicidas baséase nunha boa predición meteorolóxica, un bo coñecemento do histórico da parcela e o recoñecemento das herbas en estadios precoces e adultos. Con todo isto escóllese o mellor herbicida e o momento para aplicar ou pódeselle dar a información necesaria ao técnico asesor. De nada serve facer o anterior ben se non se dispón dun equipo axeitado e en boas condicións, ademais da pericia para manexalo e regulalo. Para a seguinte campaña todos teremos que ter as máquinas coa revisión pasada (ITAF). Isto seguramente supoña un grande avance no uso dos herbicidas e na súa mellor utilización.

z í a m n e e t n e r Un refe SOLUCIÓN

160

PUBLIRREPORTAXE

WING-P®: LA SOLUCIÓN INNOVADORA PARA EL CONTROL DE MALAS HIERBAS EN EL MAÍZ La importancia del control de malas hierbas ocasiona grandes pérdidas económicas a los productores de maíz, convirtiéndose en una de sus principales preocupaciones.

a problemática cada vez mayor para conseguir un buen control de malas hierbas en el cultivo de maíz, hace necesaria la mezcla de diferentes formulados para fortalecer la acción de los mismos por separado, lo que diﬁculta la aplicación. Por eso, BASF como compañía innovadora, presenta a los agricultores Wing-P®, el nuevo herbicida para el control de malas hierbas de hoja ancha y estrecha en el maíz, sin necesidad de mezclas.

Wing-P® es la nueva herramienta para el control de malas hierbas en una única formulación, combinando dos materias activas con diferente modo de acción, Dimetenamida-p que ofrece un excelente control de gramíneas y Pendimetalina, activa contra hierbas de hoja ancha y que ofrece además persistencia, obteniendo como resultado una única solución lista para su aplicación. La dosis de aplicación son 4 l/Ha en pre-emergencia o postemergencia precoz hasta 3 hojas (BBCH 13).

LOS AGRICULTORES COMPROBARON SU EFICACIA BASF puso en 2014-2015 a disposición de los agricultores, ganaderos, técnicos, etc… diferentes plataformas técnicas distribuidas por Galicia, Asturias, Cantabria y León para mostrar los beneﬁcios de Wing-P®. Allí se realizaron jornadas técnicas que fueron todo un éxito de asistencia donde el agricultor pudo ver, en primera persona, los resultados que ofrecen las nuevas soluciones que BASF desarrolla. Foto BASF: Explicación técnica a asistentes a la plataforma de Arzúa-2014

Para ver mejor los excelentes resultados que muestra Wing-P®, se dejaron amplias bandas de testigos (sin tratamiento) donde se pudo observar la eﬁcacia del herbicida tanto en gramíneas como en hoja ancha. Foto BASF: vista aérea de la plataforma de Arzúa (2014), dónde se puede apreciar el nivel de control de Wing-P® sobre las malas hierbas presentes en la parcela (banda central)”

En palabras de José Ramón Gallego-Ing. Agrónomo/Técnico de BASF para Galicia, Asturias, Cantabria y León: “El control de Wing-P® sobre las principales malas hierbas de nuestra zona hace de este producto una apuesta segura y rentable en las explotaciones ganaderas”. Una de las plataformas realizadas en Galicia en 2014 fue en la Ganadería S.A.T Fontelas, en la localidad de Arzúa (A Coruña), que cuenta con una explotación de 180 animales y una superﬁcie de 45 Has destinadas al cultivo de maíz. Sr. Andrés Formoso, propietario de la ganadería nos habla de su experiencia con el producto: “Conocía al técnico de BASF y llegamos al acuerdo para hacer una prueba y poder ver en mis parcelas la eﬁcacia que me podría ofrecer esta nueva solución”. “Una buena estrategia en el control de malas hierbas da como resultado una mayor rentabilidad y calidad de forraje para mi explotación”. Sr. Andrés Formoso

Las malas hierbas que afectan al cultivo del maíz son en su mayoría gramíneas como Setaria spp. y Digitaria sanguinalis y dicotiledóneas como Chenopodium álbum, Polygonum y Solanum nigrum. Wing-P® ha demostrado una efectividad muy buena en el control de este amplio abanico de variedades

“Recomiendo su aplicación por su buen comportamiento, las ﬁncas están limpias de malas hierbas. Además es una gran ventaja utilizar una única formulación sin necesidad de hacer mezclas y el manejo de un único envase me facilita la aplicación en tanque”.

BASF se esfuerza por mantener una innovación constante en todos sus productos como fórmula para aumentar los beneﬁcios al agricultor y por eso presenta Wing-P® una solución innovadora que también estará disponible en su envase ECOPACK, más Económico, más Cómodo, más Óptimo y en deﬁnitiva, más ECOlógico. + ECONÓMICO + CÓMODO + ÓPTIMO = MÁS ECOLÓGICO

Más información: BASF www.agro.basf.es

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Wing-P

La nueva solución para el control de gramíneas y dicotiledóneas en maíz

Sin NECESIDAD de

MEZCLAS

Cuida el maíz desde el principio La nueva formulación de Wing-P® combina el amplio espectro de acción de la Dimetenamida-P y la persistencia de la Pendimetalina, resultando una solución que ofrece un excelente control contra gramíneas y dicotiledóneas en el cultivo del maíz.

We create chemistry

162

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

MESTURA EN CAMPO DE PRODUTOS FITOSANITARIOS No marco da posta en funcionamento da normativa europea de uso sustentable dos produtos ﬁtosanitarios en España, o Magrama publicou a Guía de boas prácticas para a mestura en campo de produtos ﬁtosanitarios, na que se inclúen recomendacións e instrucións de uso destes compostos. Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente

BASE LEGAL DAS MESTURAS EN CAMPO A comercialización dos produtos fitosanitarios na Unión Europea está regulada polo Regulamento (CE) n.º 1107/2009, un marco xurídico que, como calquera Regulamento comunitario, é de directa aplicación en España, sen necesidade de transpoñelo ao ordenamento xurídico nacional. Neste Regulamento, concretamente no seu artigo 28.1, indícase que para que un produto fitosanitario poida ser comercializado e, polo tanto, utilizado na UE, debe ser expresamente autorizado pola autoridade competente correspondente, que en España é a Dirección Xeral de Sanidade de Produción Agraria do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Como paso previo á autorización do produto, é necesario que as materias activas, coadxuvantes e sinerxistas que os compoñen fosen avaliadas e autorizadas; posteriormente, avalíanse os distintos formulados na forma na que estes vaian ser comercializados. Nesta fase de avaliación dos produtos defínense todas as condicións que deben ser respectadas na súa utilización para que estes non comporten riscos nin para a saúde pública de consumidores e de usuarios profesionais nin para o medio ambiente. Estas condicións de uso, definidas durante a fase de avaliación, inclúense nas resolucións administrativas polas que se autoriza a comercialización dos produtos, as cales poden consultarse no Rexistro Oficial de Produtos e Material Fitosanitario do Ministerio; as devanditas condicións tamén se deben recoller na etiquetaxe dos mesmos.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Por todo o indicado, resulta crucial que os usuarios profesionais de produtos fitosanitarios recibisen a formación adecuada coa finalidade de que saiban interpretar apropiadamente e respecten as prescricións de uso que se indican na etiquetaxe. Por iso, desde o Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente, e en aplicación da normativa sobre uso sustentable dos produtos fitosanitarios, promoveuse a posta en marcha e a actualización dos cursos dirixidos a usuarios profesionais, en consonancia coa nova normativa da UE na materia. O respecto ás condicións de uso dos produtos garante a “inocuidade” dos mesmos e permite pór en valor o tremendo esforzo realizado por empresas titulares e Administración para pór en mans dos agricultores as mellores ferramentas dispoñibles para combater as distintas pragas e enfermidades dunha forma segura. A nivel nacional redactouse a Guía de boas prácticas para a mestura en campo de produtos fitosanitarios coa finalidade de atenuar, na medida do posible, os riscos que poden comportar. Neste sentido é importante sinalar que o resultado da mestura de produtos fitosanitarios autorizados é un produto completamente distinto ao dos produtos avaliados e, polo tanto, é moi difícil predicir o seu comportamento, tanto desde o punto de vista da saúde pública e do medio ambiente como desde o punto de vista da eficacia da aplicación. Non obstante, o feito de que estas mesturas se realicen directamente en tanques cun volume de auga moi importante e, polo tanto, se atopen diluídas, permiten mitigar posibles riscos.

163

AS MEDIDAS PROPOSTAS CÉNTRANSE FUNDAMENTALMENTE NUNHA LECTURA DETIDA DA ETIQUETAXE, ASÍ COMO NA SELECCIÓN DAS MEDIDAS PREVENTIVAS MÁIS RESTRITIVAS DAS INDICADAS PARA OS PRODUTOS QUE SE VAIAN MESTURAR

MESTURA EN CAMPO DE PRODUTOS FITOSANITARIOS Os motivos polos que se realiza a mestura en campo de produtos fitosanitarios serían basicamente os seguintes: Redución de intervencións fitosanitarias: o feito de que cun só pase de tractor se realicen dúas ou máis intervencións fitosanitarias á vez supón un importante beneficio económico para a explotación agrícola debido ao aforro de tempo, de combustible e de auga. Esta situación xera tamén unha serie de beneficios medioambientais “colaterais”, como poderían ser a diminución nas emisións de CO2 ou a menor compactación do chan e, ao mesmo tempo, redúcense os riscos para os usuarios profesionais que aplican os produtos, xa que se evitan as reentradas en cultivos tratados.

Sé original. Emplea implementos originales Alö. Multibenne El implemento más completo.

La pala más vendida del Mundo

Si hay que alimentar al ganado o para el manejo de silo, Multibenne es la mejor opción. Tanto las púas frontales como laterales son aﬁladas y penetran fácilmente. Permiten también manipular pacas redondas o rectangulares.

Datos contacto: Alfonso Egea aegea@alo-france.fr Móvil: 616 50 82 88 Fax: 957 958 094

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

164

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

PROPONSE A REALIZACIÓN DUNHA PROBA FISICOQUÍMICA ESPECÍFICA A PRIMEIRA VEZ QUE SE VAIAN MESTURAR DOUS OU MÁIS PRODUTOS PARA EVITAR A FORMACIÓN DE PRECIPITADOS, PROBLEMAS DE DISOLUCIÓN OU CALQUERA OUTRO EFECTO INDESEXABLE DURANTE A REALIZACIÓN DAS MESTURAS NO TANQUE

Mellorar a eficacia e a eficiencia dos tratamentos: xa que se pode aproveitar a complementariedade dos produtos para os distintos estadios dunha praga ou dunha enfermidade, permítese a combinación de distintos modos de acción (por exemplo: sistémicos e de contacto) e, nalgúns casos, autorízase aproveitar as condicións climáticas favorables para a realización de máis dun tratamento. Unha maior eficacia e eficiencia dos tratamentos fitosanitarios redunda nun menor uso dos mesmos. MEDIDAS PROPOSTAS NA GUÍA DE BOAS PRÁCTICAS No marco da posta en funcionamento da normativa de uso sustentable dos produtos fitosanitarios en España “Real Decreto 1311/2012– considerouse oportuna a regulación do uso das mesturas dos produtos fitosanitarios en campo mediante a confección dunha guía de mesturas na que se incluísen recomendacións e instrucións, debéndose ter en conta, para iso, a opinión do Ministerio de Sanidade, Servizos, Sociais e Igualdade. No ano 2015 o Magrama publicou a Guía de boas prácticas para a mestura en campo de produtos fitosanitarios, a cal se atopa dispoñible de maneira gratuíta na web do Magrama: http://www.magrama.gob.es/es/agricultura/temas/ sanidad-vexetal/guiabuenaspracticasmezclasfinalcorregido_tcm7-361281.pdf. Esta guía é unha recompilación de prácticas e recomendacións encamiñadas a mitigar os riscos na realización de mesturas en tres niveis distintos: A realización da mestura propiamente dita: neste ámbito, as medidas propostas céntranse fundamentalmente nunha lectura detida da etiquetaxe, así como na selección das medidas preventivas máis restritivas das indicadas para os produtos que se vaian mesturar. Neste sentido, por exemplo, o usuario profesional deberá utilizar os equipos de protección individual (EPI) que ofrezan unha maior protección ou deberá respectar as bandas de seguridade máis amplas. Neste apartado incídese, igualmente, nunha correcta calibración dos equipos, e realízase unha proposta de orde de mestura en función da tipoloxía dos produtos a mesturar.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

GUÍA DE BUENAS PRÁCTICAS PARA LA MEZCLA EN CAMPO DE PRODUCTOS FITOSANITARIOS

GOBIERNO DE ESPAÑA

MINISTERIO DE AGRICULTURA, ALIMENTACIÓN Y MEDIO AMBIENTE

Proba de compatibilidade fisicoquímica: proponse a realización dunha proba específica a primeira vez que se vaian mesturar dous ou máis produtos. Esta proba ten como finalidade evitar a formación de precipitados, problemas de disolución ou calquera outro efecto indesexable durante a realización das mesturas no tanque. Identificación de mesturas que non deben realizarse: neste apartado identifícanse aqueles produtos que, atendendo á súa clasificación toxicolóxica, non deberían mesturarse nunca, salvo naqueles casos nos que as mesturas fosen oportunamente avaliadas. As administracións encargadas da avaliación dos produtos fitosanitarios debemos preocuparnos porque a etiquetaxe sexa o máis completa e comprensible posible. A devandita etiquetaxe deberá informar adecuadamente os usuarios profesionais, que son os que finalmente adoptarán as decisións con respecto á mestura ou non dos produtos. Se se respectan as premisas indicadas na guía, a mestura de produtos será segura e a intervención fitosanitaria a realizar terá as suficientes garantías en relación coa saúde pública, o respecto ao medio ambiente e a eficacia da aplicación.

166

PUBLIRREPORTAXE

BIOESTIMULANTE FOLIAR PARA MAÍZ FORRAJERO M. Ruiz García Dept. Transferencia Tecnológica Sipcam Iberia, S.L. (Valencia)

¿QUÉ ES STILO® VERDE? STILO® VERDE es un BIOESTIMULANTE, un acelerador metabólico de los procesos vitales de las plantas especialmente indicado para la aplicación foliar en cultivos extensivos. Así pues, está especialmente indicado para su aplicación en maíz forrajero.

DIFERENCIAS ENTRE STILO® VERDE Y OTROS BIOESTIMULANTES Los aminoácidos que contiene proceden de la hidrólisis enzimática de extractos vegetales de Triticum aestivum. En el aminograma destaca la presencia de ÁCIDO GLUTÁMICO (73 % p/p), que es el aminoácido a partir del cual se construyen los demás y está muy relacionado con el metabolismo de aprovechamiento y la asimilación del nitrógeno (que junto el azufre aportan el efecto reverdeciente). Máximo contenido en Isómeros L, únicos aminoácidos biológicamente activos. Elevado contenido en aminoácidos libres (10 % p/p) y un 16,50 % p/p de aminoácidos totales. Contiene zinc y manganeso quelados con EDTA. Otros contenidos: Carbono orgánico

4,88 % p/p

Materia orgánica

31,00 % p/p

Azufre (SO3)

5,00 % p/p

ENSAYOS Y PRUEBAS PRÁCTICAS “Efecto de la aplicación foliar de STILO® VERDE en maíz forrajero sobre el desarrollo del cultivo y la cosecha ﬁnal” Prueba llevada a cabo por una E.O.R. (Entidad de Ensayo Oﬁcialmente Reconocida por el Magrama) en colaboración con el Departamento de Desarrollo/Transferencia Tecnológica de Sipcam Iberia en Ordes (A Coruña). Una aplicación por vía foliar (16 BBCH, Postemergencia del cultivo en mezcla con el herbicida [6 hojas]) a la dosis 2,5 l/ha junto con el tratamiento herbicida de postemergencia en la var. Roberi) en un suelo de textura franco-arcillosa.

Gráﬁca 1. Producción evaluada el día de la cosecha comercial 14 de octubre de 2015 (132 días después de la aplicación). 83-85 BBCH, altura media 200 (TESTIGO), 240 (STILO® VERDE) y 240 (ESTÁNDAR) en cm

Fotos TESTIGO (1), ESTÁNDAR (2) y STILO® VERDE (3). Imágenes tomadas el 23 de julio de 2015 con un 34 BBCH (4 nudos) mayoritario

Gráﬁca 2. Evaluación de la biomasa 14 días después de la aplicación (15 de julio). Se observa un gran efecto estimulante que se traduce en un mayor desarrollo vegetativo, tanto en altura como en peso de las plantas en las parcelas tratadas ALTURA MEDIA PLANTA (cm)

PESO MEDIA BIOMASA (g/m2)

55 80 80

819 1.359 1.342,5

Testigo STILO® VERDE (2,5 l/ha) Estándar

CONCLUSIONES Como conclusión a esta prueba, evidenciar el aumento de cosecha (+ 34 % sobre el testigo) que se consiguió con la aplicación de STILO® VERDE aplicado vía foliar junto con el herbicida de postemergencia, lo que significa, económicamente, un aumento considerable de la rentabilidad del cultivo. Aparte de los parámetros evaluados de cosecha y biomasa (14 DDT) con notables incrementos respecto al testigo y estándar, se observó que el desarrollo del cultivo fue muy irregular, detectándose una mayor incidencia de la sequía por zonas en la parcela testigo. La altura y densidad del cultivo en el testigo fue irregular en todo momento con una fuerte influencia de las condiciones ambientales, incluso para la liberación de los abonados minerales de siembra. En la parcela de STILO® VERDE se observó, en todo momento, un desarrollo regular del cultivo, ningún estrés derivado de la aplicación del herbicida con el que se aplicó, perfecta miscibilidad, ninguna fitotoxicidad al cultivo y muy buena resistencia a la sequía que se produjo en el período en el que se desarrolló la prueba.

BENEFICIOS DE LA APLICACIÓN DE STILO® VERDE Su empleo por vía foliar en mezcla con fitosanitarios (herbicidas, fungicidas, insecticidas o acaricidas) confiere a los cultivos tratados mayor resistencia a fenómenos de estrés abiótico (sequías, golpes de calor, salinidad, aplicaciones herbicidas, etc.), traduciéndose este beneficio en: Mayor crecimiento vegetativo (más biomasa y más precocidad) Mayor rendimiento productivo (frente al testigo y frente a los estándares de referencia) Mejores parámetros de calidad de la cosecha Más información: www.sipcamiberia.es

Producción (kg/ha) 54.000

+34 %

48.000

54.200

42.000 36.000

+21 % 49.000

SIPCAM IBERIA S.L. C/ Profesor Beltrán Báguena 5 E-46009 Valencia +34 963 483 500 E-mail: info@sipcam.es

40.500

30.000

Testigo

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

7-4'%1 -&)6-%

Stilo® Verde

Estándar

168

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

MILLO FORRAXEIRO EN ASTURIAS. AVALIACIÓN E VARIEDADES (1996-2015) Amosamos a avaliación realizada en 2015 de 18 variedades (incluíndo testemuñas) de millo forraxeiro enviadas polas casas de sementes. Con este novo reconto totalízanse 281 variedades avaliadas ata a data dende 1996 en distintas zonas edafoclimáticas de Asturias. Alfonso Carballal Samalea, Consuelo González García, Sagrario Modroño Lozano, Begoña de la Roza Delgado, Ana Soldado Cabezuelo e Adela Martínez Fernández Servicio Regional de Investigación y Desarrollo Agroalimentario (Serida)

Este proceso de avaliación lévase a cabo nas catro diferentes zonas edafoclimáticas de Asturias que son aptas para o cultivo do millo para ensilar: zona costeira occidental, zona costeira centro-oriental, zona interior de baixa altitude e zona interior alta. Para iso utilízase un deseño AFRIGA ANO XXII - Nº 121

experimental en parcela dividida, representando a parcela principal o ciclo de cultivo (curto, medio e longo) e a subparcela a variedade a ensaiar con 4 repeticións (A, B, C e D). Considéranse medidas relacionadas coa produción (rendemento en toneladas de materia seca por ha), co comportamento agronómico (días de cultivo dende a sementeira ata a recolección e resistencia ao encamado), co contido en principios nutritivos e coas estimacións de dixestibilidade in vivo da materia orgánica e achega enerxética de cada variedade.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

169

Imaxe 1. Control de produciĂłn efectuado nun campo de avaliaciĂłn de variedades

DISTRIBUIDORES PARA ESPAĂ&#x2018;A Y PORTUGAL

â&#x20AC;&#x153;Estamos seguros que estas cargadoras SchĂ¤ffer contribuirĂĄn a aumentar el rendimiento de sus explotaciones ganaderasâ&#x20AC;?

NOVEDAD

Figura 1. Cronograma correspondente ĂĄs datas de sementeira e de colleita nas catro localizaciĂłns xeogrĂĄďŹ cas de Asturias onde se realiza o ensaio de variedades comerciais de millo Maio

XuĂą

Xul

Ago

Set

Out

Nov

et ut 4S 1O

Sementeira 12 maio

Costa occidental Sementeira 4 maio

Colleitas:

t t Se 9 Se Out 7 2

Costa oriental Sementeira 3 xuĂąo

Colleitas:

v ov No 2 N 10

Interior alta Sementeira 11 maio

Colleitas:

t t Se 0 Se 3

Interior baixa

As variables controladas e as estimaciĂłns realizadas foron as seguintes: DĂ?AS S/R: dĂas desde a sementeira ata a recollida no estado de gran pastoso-vĂtreo. PROD (t MS/ha): produciĂłn de forraxe en toneladas de materia seca por hectĂĄrea. CIN: cinzas; PB: proteĂna bruta; FND: fibra neutro deterxente; AM: amidĂłn (en porcentaxe sobre materia seca). DMO (%): dixestibilidade in vivo da materia orgĂĄnica. MX/kg MS: enerxĂa metabolizable en megaxulios por quilogramo de materia seca. UFL/kg MS: enerxĂa neta de lactaciĂłn en unidades forraxeiras de leite por quilogramo de materia seca. Mcal/kg MS: enerxĂa neta de lactaciĂłn en megacalorĂas por quilogramo de materia seca. AsĂ mesmo, inclĂşense a casa comercial e o nĂşmero de anos de ensaio (anos de avaliaciĂłn) de cada variedade. Os resultados tabĂşlanse de forma independente para cada zona edafoclimĂĄtica en tres listas: Lista Principal (PR): variedades de actualidade e avaliadas polo menos durante dous anos. Lista Provisional (PV): variedades de actualidade pero con sĂł un ano de avaliaciĂłn. Lista Complementaria (C): variedades que xa non estĂĄn no mercado, pero conservan un valor histĂłrico e como punto de referencia, ao pĂłr de manifesto as diferenzas existentes entre as de antes e as actuais. Algunhas foron moi usadas en anos previos.

na nc ia ci rt a de fi se l. O fe 2 XL D ie es , *0 % es CM m vo N ue nt o 24 la nz am ie pa ra su

Ăłn

Encamadora con barredora

Arrimador de comida

/PERACIĂ&#x2DC;N SUJETA A APROBACIĂ&#x2DC;N CONSULTE CONDICIONES

!VDA 'ALICIA s 6EGADEO !STURIAS s 4EL &AX Comercial: INFO FONDRIGOMAQUINARIA COM Recambios-Asistencia: SERVICIO FONDRIGOMAQUINARIA COM

www.fondrigomaquinaria.com

AFRIGA ANO XXII - NÂş 121

170

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Imaxe 2. Encamado de plantas de millo na zona de avaliación máis exposta a ventos fortes (zona costeira occidental de Asturias)

Figura 2. Temperatura media e pluviometría de 2015 en comparación coa media do histórico (2000-2014) na estación meteorolóxica do Serida de Grado (zona interior baixa) Pluviómetro (2015) Pluviómetro (2000-2014)

T.ª Media (2015) T.ª Media (2000-2014)

250 200

150

100

0 Mes:

0 1

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Pluviometría(L/m2)

Temperatura (ºC)

Os datos máis importantes á hora de elixir a variedade que se ha sementar veñen acompañados dunha letra indicativa do rango (A, B, C, D, E; de mellor a peor). Na figura 1 detállanse a data de sementeira e as diferentes datas de colleita para cada unha das catro zonas edafoclimáticas de Asturias nas que se realizou a avaliación en 2015. Pódese observar o maior intervalo sementeira-colleita na zona interior alta con respecto ao resto de zonas nas que se realizou a avaliación. A temperatura media durante o período de cultivo do millo en 2015 foi similar á media do histórico do período 20002014 e oscilou nun intervalo de medias mensuais de 15 °C a 21 °C entre maio e outubro, como se pode apreciar na figura 2, que recolle os datos termopluviométricos da estación meteorolóxica do Serida de Grado (zona interior baixa). Con todo, a distribución de precipitacións durante o ano 2015 presentou claras diferenzas con respecto aos anos anteriores, cunha marcada escaseza de choiva nos meses de maio e xuño que afectou ao desenvolvemento do cultivo de millo. Os controis de produción (imaxe 1) efectuáronse sempre no momento idóneo para ensilar (estado de gran pastoso vítreo), cunha media xeral para todo o período 19962015 de 34,7 ± 3,16 % de materia seca (MS) [media ± desviación estándar]. Do mesmo xeito que en anos anteriores, os resultados agronómicos correspondentes a 2015 reflicten diferenzas entre as catro zonas e neles destacan o maior número de días de cultivo e o menor rendemento na zona interior alta (151 días e 19,1 t MS/ha) fronte aos 138, 134 e 133 días de cultivo e rendementos de 27,4, 22,1 e 20,5 t MS/ha para a zona costeira oriental, occidental e interior baixa respectivamente. Dado que actualmente hai un gran número de variedades con valor nulo de plantas caídas á recolección, feito motivado en parte pola mellora xenética das variedades a avaliar e, en parte, pola dificultade de medir os refachos de vento durante o período de cultivo para valorar adecuadamente este parámetro, a partir do ano 2014 o procesado dos datos de porcentaxe de plantas caídas á recolección, como medida da resistencia ao encamado, analízase de forma diferente ao resto das variables, tendo en conta as diferentes datas de recollida, e preséntanse categorizados nunha táboa común para as catro zonas consideradas. Na imaxe 2 móstrase o detalle do encamado dunha das variedades ensaiadas na zona costeira occidental 60 días despois da sementeira. Neste artigo preséntanse os resultados das avaliacións de 2015 por zonas edafoclimáticas das variedades incluídas na lista Principal. A resistencia ao encamado preséntase nunha táboa común para as catro zonas consideradas. As restantes (Provisional e Complementaria) poden ser consultadas utilizando unha aplicación on-line á que se pode acceder dende a páxina web do Serida (www.serida.org) ou utilizando a ligazón na nosa páxina web http://revistaafriga.com.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

171

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL Resultados 1996-2015. Zona: COSTEIRA OCCIDENTAL Lista

Casa comercial

Anos de avaliación

Variedade

PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

2 3 10 2 2 2 3 3 2 2 2 3 2 2 6 2 2 5 4 3 4 3 3 3 4 5 4 2

DÍAS S/R

142 123 138 146 134 124 126 141 132 130 130 138 124 131 139 128 138 130 128 124 138 129 136 141 137 129 139 146

d A C d C B B d C B B C B B C B C B B B C B C d C B C d

PROD (tMS/ha)

21,8 16,4 19,3 18,8 18,3 18,0 18,7 17,9 16,6 18,4 17,6 17,9 16,7 19,4 17,4 16,7 20,6 17,1 16,0 17,8 16,9 19,6 17,2 17,2 19,6 15,7 17,8 20,8

A d B C C C C C d C C C d B C d A C d C C B C C B d C A

CIN

(% MS) FND

3,2 3,0 3,1 3,4 3,5 3,4 3,5 3,5 3,1 3,4 3,2 3,2 3,1 3,2 3,2 3,6 3,3 3,5 3,5 3,2 3,3 3,5 3,3 3,3 3,2 3,5 3,4 3,3

6,5 6,9 6,5 6,6 7,1 7,2 7,2 6,9 6,6 7,0 6,9 6,8 7,0 7,0 6,9 7,8 6,5 6,9 7,2 7,1 7,0 7,2 6,8 6,4 6,5 6,9 6,9 6,3

43,8 43,2 43,5 45,4 43,1 45,3 45,6 43,8 45,6 41,8 43,5 41,0 45,0 46,2 42,4 41,5 42,9 43,8 42,7 45,4 42,1 42,4 42,8 40,8 41,6 43,2 46,2 45,7

33,6 31,5 33,3 32,1 30,7 31,4 29,4 32,8 32,7 32,7 32,3 35,7 29,1 30,8 34,8 31,0 34,3 31,0 32,4 30,5 33,6 34,3 34,0 34,9 33,9 30,8 31,7 33,3

C C C C d C d C C C C A e d B C B C C d C B B B C d C C

DMO (%)

MX/kgMS

74,5 75,1 74,7 73,0 74,8 73,8 73,7 74,7 73,6 75,8 74,7 75,7 74,4 73,8 75,3 76,0 74,8 74,5 75,5 73,7 75,5 75,4 75,1 76,1 75,8 74,8 73,5 72,9

11,5 11,7 11,6 11,3 11,6 11,4 11,4 11,5 11,4 11,7 11,6 11,7 11,5 11,4 11,7 11,7 11,6 11,5 11,7 11,4 11,7 11,7 11,6 11,8 11,8 11,6 11,4 11,3

UFL/kgMS

0,96 0,97 0,96 0,93 0,96 0,95 0,94 0,96 0,94 0,97 0,96 0,97 0,96 0,95 0,97 0,97 0,96 0,96 0,97 0,95 0,97 0,97 0,96 0,98 0,97 0,96 0,94 0,93

Mcal/kgMS

C C C e C C d C d B C B C C B B C C B C B B C A B C d e

1,74 1,76 1,75 1,70 1,74 1,72 1,72 1,74 1,73 1,77 1,75 1,77 1,74 1,72 1,76 1,77 1,75 1,74 1,76 1,72 1,76 1,76 1,75 1,78 1,77 1,74 1,71 1,70

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

172

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL (cont.) Resultados 1996-2015. Zona: COSTEIRA OCCIDENTAL Lista

Casa comercial

Anos de avaliación

Variedade

Euralis

ES IMANOL

133

Euralis

ES PAOLIS

Euralis

ES SENSOR

Euralis

Maïsadour

KWS

DÍAS S/R

PROD (tMS/ha)

CIN

(% MS) FND

DMO (%)

MX/kgMS

16,3

3,4

6,4

43,5

33,1

74,7

11,6

0,96

1,74

145

18,7

3,2

6,6

44,4

34,2

73,9

11,5

0,95

1,73

138

18,4

3,6

6,6

43,2

34,0

74,8

11,5

0,96

1,74

ES SIGMA

134

18,9

3,2

6,7

43,7

31,5

74,5

11,5

0,96

1,74

FANGIO

133

17,6

3,1

6,9

42,1

33,3

75,5

11,7

0,97

1,77

FERNÁNDEZ

127

19,3

3,4

6,6

47,0

28,7

72,8

11,3

0,93

1,70

UFL/kgMS

Mcal/kgMS

Maïsadour

FEROUZ

142

19,1

3,3

7,4

44,7

31,7

74,1

11,5

0,95

1,73

Batlle

HAPPI

123

16,0

3,3

6,7

46,2

29,0

73,2

11,3

0,94

1,71

KWS

KABANAS

131

16,9

3,3

7,4

41,3

32,5

75,8

11,7

0,98

1,77

KWS

KROKUS

131

16,0

3,6

7,4

43,0

30,8

74,7

11,5

0,96

1,74

Rocalba

LAXXOT

142

17,4

3,3

6,9

41,8

33,7

75,6

11,7

0,97

1,77

LG 30.275

124

19,1

3,3

7,4

45,4

26,6

74,2

11,5

0,95

1,73

LG 30.369

134

18,2

3,3

6,7

40,5

36,2

76,2

11,8

0,98

1,78

LG 32.64

127

18,0

3,5

7,2

43,3

28,3

75,0

11,6

0,96

1,75

LG 32.77

128

17,9

3,4

7,2

44,8

29,3

74,3

11,5

0,95

1,74

LG 33.03

130

16,9

3,5

7,3

43,0

29,8

75,1

11,6

0,96

1,75

LG 33.85

143

18,7

3,4

6,9

42,8

33,4

75,2

11,6

0,97

1,76

LG 34.90

138

20,6

3,1

6,5

43,2

34,8

74,5

11,6

0,96

1,74

Caussade

LOUBAZI

142

19,7

3,2

6,3

44,8

33,2

73,8

11,4

0,95

1,72

Codisem

MAMILLA

146

20,8

3,2

6,6

41,9

36,2

75,3

11,7

0,97

1,76

Fitó

MANACOR

140

17,3

3,6

7,1

42,6

32,9

75,1

11,6

0,96

1,75

Caussade

MARTELI

140

20,7

3,2

6,3

43,3

33,2

74,5

11,5

0,96

1,74

Maïsadour

MAS 33 A

141

18,8

3,4

6,9

43,0

32,3

74,7

11,6

0,96

1,74

KWS

NATHAN

122

15,5

3,3

7,1

43,2

29,7

75,0

11,6

0,96

1,75

Fitó

OPTI

138

16,9

3,7

7,6

44,6

28,7

74,5

11,5

0,95

1,73

Fitó

ORENSE

144

18,0

3,6

7,2

45,4

31,2

73,8

11,4

0,94

1,72

Maïsadour

PANAMA

138

18,4

3,7

7,0

46,6

27,6

73,4

11,3

0,93

1,70

Advanta

PENELOPE

124

17,8

3,1

6,8

42,4

30,7

75,1

11,7

0,97

1,76

Caussade

PINCKI

142

22,8

3,3

6,4

40,2

37,7

76,4

11,8

0,98

1,79

Batlle

RAVENNA

122

13,2

3,5

7,0

41,9

32,5

75,4

11,7

0,97

1,76

Rocalba

RIXXER

144

18,8

3,1

6,5

41,4

35,6

75,5

11,7

0,97

1,77

RAGT

RULEXX

140

18,6

3,7

7,0

45,1

31,7

74,1

11,4

0,95

1,72

Advanta

SHERLEY

135

19,0

3,5

6,8

44,0

34,7

74,2

11,5

0,95

1,73

RAGT

SILEXX

143

17,3

3,5

6,9

42,3

33,4

75,2

11,6

0,97

1,76

Fitó

SUBITO

127

18,5

3,5

7,3

45,6

30,0

73,6

11,4

0,94

1,71

Batlle

SUM 330

135

16,6

3,4

6,6

44,0

31,3

74,1

11,5

0,95

1,73

Batlle

SURPRISE

124

15,1

3,4

6,8

43,7

29,3

74,2

11,5

0,95

1,73

Syngenta

SURTEP

131

15,3

3,6

7,5

43,2

29,7

75,4

11,6

0,97

1,75

Rocalba

SUSANN

134

17,5

3,2

6,8

42,3

34,7

75,1

11,6

0,97

1,76

Syngenta

SY KAIRO

124

17,5

3,1

6,8

46,5

27,0

73,1

11,3

0,94

1,71 1,78

Syngenta

SY SAVIO

139

20,3

3,1

6,8

40,2

35,4

76,1

11,8

0,98

Koipesol

SY SENKO

142

20,4

3,1

6,0

40,0

37,1

76,3

11,8

0,98

1,79

Syngenta

SY SYNCERO

139

22,1

3,2

6,9

46,0

28,6

73,4

11,4

0,94

1,71

RAGT

TAXXOA

128

17,0

3,4

6,9

45,5

29,6

73,5

11,4

0,94

1,71

Fitó

TECK

136

18,1

3,6

7,1

43,0

29,4

75,2

11,6

0,96

1,75

TORQUAZ

142

21,9

3,3

6,7

39,8

35,5

76,8

11,9

0,99

1,80

Batlle

YUCATAN

140

19,1

3,0

6,2

42,0

35,9

75,0

11,7

0,97

1,76

Fitó

ZAMORA

136

16,3

3,3

7,4

41,3

34,2

76,2

11,8

0,98

1,78

Euralis

ZOOM

144

23,2

3,2

6,3

39,6

36,6

76,7

11,9

0,99

1,80

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

173

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA ORIENTAL Resultados 1996-2015. Zona: COSTEIRA ORIENTAL Lista

Casa comercial

Anos de avaliación

Variedade

PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

2 3 10 2 2 2 3 3 2 2 2 3 2 2 6 2 2 5 4 3 4 3 3 3 4 5 4 2

DÍAS S/R

138 125 134 141 126 116 122 134 129 121 123 136 119 129 135 126 134 125 128 119 131 121 130 135 133 124 134 143

d B C d C A B d C B B d B C d B C B C B C B C d C B d e

(% MS)

PROD (tMS/ha)

22,8 19,9 20,5 21,6 20,3 21,2 21,2 22,6 21,1 20,4 19,1 21,0 21,3 23,7 20,3 19,9 20,1 18,4 19,3 19,2 18,9 20,1 19,6 20,2 21,5 17,4 20,4 22,7

A B A A A A A A A A B A A A A B A C B B C A B A A C A A

CIN 3,5 3,2 3,5 3,8 3,4 3,9 3,5 3,4 3,2 3,6 3,2 3,4 3,5 3,4 3,3 3,8 3,6 3,7 3,5 3,5 3,5 3,8 3,5 3,5 3,5 3,8 3,8 3,5

PB 6,3 6,4 6,4 7,0 6,6 6,9 6,4 6,4 6,7 6,6 6,7 6,5 6,4 5,8 6,7 7,1 6,5 6,5 6,7 6,6 7,1 7,2 6,8 6,6 6,5 7,1 7,3 6,3

FND 42,7 41,9 43,7 43,6 43,6 45,9 44,9 42,4 42,7 45,4 44,8 41,9 45,4 46,9 41,2 42,9 43,0 44,4 44,1 44,5 42,6 42,6 42,4 40,3 41,2 42,3 45,4 45,2

AM 34,4 34,1 32,1 31,9 30,5 29,4 31,0 33,3 35,0 29,2 30,0 35,0 29,3 31,8 35,1 29,7 34,5 31,7 32,7 31,6 33,0 30,9 35,2 35,2 33,8 29,9 30,7 31,8

B B C C d d C C B e d B e C B d B C C C C C B B C d d C

DMO (%)

MX/kgMS

75,2 75,4 74,6 74,6 75,0 73,6 73,7 75,4 75,1 74,1 74,0 75,6 73,7 73,2 76,1 75,1 74,9 74,3 74,7 74,3 75,4 75,6 75,4 76,7 76,2 75,5 74,2 73,5

11,6 11,7 11,5 11,5 11,6 11,3 11,4 11,6 11,6 11,4 11,5 11,7 11,4 11,3 11,8 11,6 11,6 11,5 11,5 11,5 11,6 11,6 11,6 11,8 11,8 11,6 11,4 11,4

UFL/kgMS

0,96 0,97 0,95 0,95 0,96 0,94 0,94 0,97 0,97 0,95 0,95 0,97 0,94 0,94 0,98 0,96 0,96 0,95 0,96 0,95 0,97 0,96 0,96 0,98 0,98 0,96 0,95 0,94

Mcal/kgMS

C B C C C e d B C d C B d d A C C C C C B C C A B C d d

1,75 1,76 1,74 1,73 1,75 1,71 1,71 1,76 1,75 1,72 1,73 1,76 1,72 1,71 1,78 1,74 1,74 1,73 1,74 1,73 1,76 1,76 1,75 1,79 1,78 1,75 1,72 1,71

¡NOVEDA

Doble Barrera Activa Desinfecta y protege el pezón después del ordeño Desinfección Bioxidium®, tecnología formulada por Ecolab, gestiona la acción desinfectante del Dióxido de Cloro* y garantiza su efectividad. *Sustancia activa notificada para la desinfección de pezones.

Cuidado de la Piel Formulado con polyoles, Turboshield® mejora la hidratación de la epidermis y mantiene la elasticidad de la piel del pezón. Excelente visibilidad sobre el pezón. Protección La barrera polimerizante que forma Turboshield® protege los pezones de la contaminación microbiológica entre ordeños, y de la acción ambiental. Fácil de eliminar con las soluciones de Ecolab para antes del ordeño o con papel monouso.

SANTA COMBA 981 880 972 TEIXEIRO 981 789 493 LALÍN 986 792 373 CARBALLO 981 701 444 MUIMENTA 982 528 114

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

174

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA ORIENTAL (cont.) Resultados 1996-2015. Zona: COSTEIRA ORIENTAL Lista

(% MS)

Casa comercial

Anos de avaliación

Variedade

PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Euralis Euralis Euralis Euralis Maïsadour KWS Maïsadour Batlle KWS KWS Rocalba LG LG LG LG LG LG LG Caussade Codisem Fitó Caussade Maïsadour KWS Fitó Fitó Maïsadour Advanta Caussade Batlle Rocalba RAGT Advanta RAGT Fitó Batlle Batlle Syngenta Rocalba Syngenta Syngenta Koipesol Syngenta RAGT Fitó LG Batlle Fitó Euralis

2 4 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 3 2 2 2 2 2 3 2 3 3 3 2 2 3 3 2 2 2 3 4 2 2 4 2

ES IMANOL ES PAOLIS ES SENSOR ES SIGMA FANGIO FERNÁNDEZ FEROUZ HAPPI KABANAS KROKUS LAXXOT LG 30.275 LG 30.369 LG 32.64 LG 32.77 LG 33.03 LG 33.85 LG 34.90 LOUBAZI MAMILLA MANACOR MARTELI MAS 33 A NATHAN OPTI ORENSE PANAMA PENELOPE PINCKI RAVENNA RIXXER RULEXX SHERLEY SILEXX SUBITO SUM 330 SURPRISE SURTEP SUSANN SY KAIRO SY SAVIO SY SENKO SY SYNCERO TAXXOA TECK TORQUAZ YUCATAN ZAMORA ZOOM

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

DÍAS S/R

125 140 136 126 127 124 137 123 119 119 136 116 129 121 119 124 134 138 137 143 134 123 134 116 131 137 137 119 137 117 136 136 120 138 128 132 117 135 121 117 129 129 136 127 125 137 136 131 140

B d d C C B d B B B d A C B B B d d d e d B d A C d d B d A d d B d C C A d B A C C d C B d d C d

PROD (tMS/ha)

18,9 20,6 19,7 20,2 19,7 22,3 21,1 19,4 18,9 18,9 18,8 20,8 22,2 19,5 18,7 20,0 21,3 21,5 21,6 23,4 19,5 21,6 21,5 18,0 18,3 18,8 22,2 20,6 22,8 15,8 19,7 22,4 21,1 19,3 20,7 19,0 17,6 20,0 19,1 21,4 22,4 23,2 23,9 19,4 17,7 22,2 19,3 18,2 22,8

B A B A B A A B B C C A A B C A A A A A B A A C C C A A A d B A A B A B C A B A A A A B C A B C A

CIN

FND

3,6 3,5 3,5 3,6 3,4 3,6 3,8 3,6 3,6 3,8 3,5 3,5 3,9 3,8 3,5 3,7 3,2 3,4 3,4 3,7 3,9 3,8 3,8 4,0 4,4 3,8 3,7 3,6 3,6 3,8 3,7 3,5 4,0 3,5 3,7 3,7 3,5 3,6 3,5 3,6 3,7 3,9 3,3 3,5 4,0 3,8 3,5 3,6 3,4

6,6 6,5 6,5 6,7 6,8 6,6 7,2 6,6 6,8 7,4 6,8 6,4 6,7 6,9 7,3 6,9 6,8 6,0 6,3 6,4 7,1 6,3 7,0 6,9 7,8 6,7 6,6 6,7 6,6 7,1 7,7 6,7 6,8 6,8 7,1 7,0 6,5 6,9 7,1 6,4 6,6 6,4 6,3 6,4 7,3 6,6 6,4 7,4 5,9

45,0 43,5 41,9 43,8 42,8 44,7 44,7 44,6 45,8 45,2 42,9 45,2 41,3 43,4 44,7 43,3 42,9 42,2 43,5 46,3 43,1 45,3 44,0 44,6 46,1 46,9 45,0 42,2 42,5 43,2 42,1 41,2 45,9 40,8 45,5 43,7 44,2 41,2 43,8 46,4 42,8 43,5 43,0 44,5 44,2 40,4 43,5 41,4 41,7

AM 31,3 33,6 34,5 32,1 32,6 32,1 29,9 29,4 27,7 28,5 33,3 28,3 33,1 28,1 27,9 30,1 32,7 35,3 34,3 32,5 33,2 29,1 29,9 28,3 25,5 29,3 30,3 28,8 33,9 31,0 32,6 34,8 29,8 34,6 31,4 31,7 26,9 34,4 30,8 26,4 31,9 33,3 29,9 31,6 27,9 34,2 33,2 33,0 35,5

C C B C C C d d e e C e C e e d C B B C C e d e e e d e C C C B d B C C e B d e C C d C e B C C A

DMO (%)

MX/kgMS

74,1 74,7 75,4 74,5 75,2 74,2 74,4 74,2 73,4 74,1 75,4 74,3 76,4 75,1 74,6 74,9 75,2 75,0 74,6 72,9 74,8 74,0 74,2 74,3 74,1 73,5 74,2 74,8 75,7 75,4 75,9 76,1 73,8 76,5 73,5 74,6 74,7 76,8 74,6 73,4 75,2 74,9 74,7 74,1 75,1 76,8 74,4 76,2 75,6

11,4 11,5 11,7 11,5 11,6 11,4 11,4 11,4 11,3 11,4 11,6 11,5 11,8 11,6 11,5 11,5 11,6 11,6 11,5 11,2 11,5 11,4 11,4 11,4 11,3 11,3 11,4 11,5 11,7 11,6 11,7 11,7 11,3 11,8 11,3 11,5 11,5 11,8 11,5 11,3 11,6 11,5 11,6 11,4 11,5 11,8 11,5 11,8 11,7

UFL/kgMS

0,94 0,95 0,97 0,95 0,97 0,95 0,95 0,95 0,94 0,95 0,97 0,95 0,98 0,96 0,95 0,96 0,97 0,96 0,95 0,93 0,95 0,94 0,94 0,94 0,94 0,94 0,95 0,96 0,97 0,96 0,97 0,98 0,94 0,98 0,94 0,95 0,96 0,99 0,96 0,94 0,96 0,96 0,96 0,95 0,96 0,98 0,95 0,98 0,97

Mcal/kgMS

d C C C C C C C e d C C A C C C C C C e C d d d d d C C B C B B e A d C C A C d C C C d C A C A B

1,72 1,74 1,76 1,73 1,76 1,73 1,73 1,73 1,71 1,72 1,76 1,73 1,78 1,75 1,74 1,74 1,76 1,75 1,74 1,69 1,74 1,71 1,72 1,72 1,71 1,71 1,73 1,74 1,76 1,75 1,77 1,77 1,71 1,78 1,71 1,73 1,74 1,79 1,74 1,71 1,75 1,74 1,74 1,73 1,74 1,79 1,73 1,77 1,76

176

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA Resultados 1996-2015. Zona: INTERIOR ALTA Lista

Casa comercial

Advanta

(% MS)

Anos de avaliación

Variedade

AALLEXIA

DÍAS S/R

PROD (tMS/ha) CIN

FND

DMO (%)

MX/kgMS

UFL/kgMS

Mcal/ kgMS

168

20,8

3,2

6,5

44,5

29,6

73,7

11,4

0,95

1,72

KWS

AMANITIDIS

149

17,3

3,1

6,7

45,6

31,2

73,4

11,4

0,94

1,72

Senasa

ANJOU 387

157

18,4

3,3

6,8

47,5

25,2

72,6

11,2

0,93

1,69

Senasa

ANJOU 456

168

18,2

3,6

7,0

47,1

26,3

72,8

11,2

0,93

1,69

KWS

ATLETICO

149

17,6

3,4

6,7

47,5

25,9

72,6

11,2

0,93

1,69

CEFSA

BARÇA

141

21,1

3,7

7,4

47,5

25,6

72,8

11,2

0,93

1,69

Caussade

BELUGI

142

19,0

3,5

7,1

46,3

26,8

73,2

11,3

0,94

1,71

RAGT

BERGXXON

161

18,6

3,3

6,8

47,2

28,5

73,3

11,3

0,94

1,71

Caussade

CASTELLI

156

18,4

3,1

7,0

48,3

28,0

72,1

11,2

0,92

1,68

Advanta

CHATILLON

147

19,1

3,6

7,3

46,0

26,6

73,8

11,4

0,94

1,72

RAGT

CICLIXX

150

17,1

3,1

6,8

45,7

28,4

73,4

11,4

0,94

1,72

Syngenta

CISKO

163

19,0

3,3

6,9

44,2

30,9

73,9

11,4

0,95

1,72

Codisem

CODIGREEN

141

18,7

3,4

7,1

47,8

25,4

72,4

11,2

0,93

1,69

Codisem

CODILOR

151

19,4

3,3

6,9

49,2

24,5

71,8

11,1

0,92

1,67

Monsanto

CONCA

160

18,5

3,2

6,9

45,7

29,2

73,5

11,4

0,94

1,72

Codisem

CRAZI

146

18,3

3,7

7,3

47,8

25,9

72,8

11,2

0,93

1,69

Caussade

DEVOLVI

161

19,1

3,4

6,7

44,3

30,1

73,9

11,4

0,95

1,73

Monsanto

DK 287

151

17,6

3,4

6,7

44,4

30,2

74,2

11,5

0,95

1,73

Monsanto

DK 315

152

16,5

3,5

7,2

45,8

29,3

73,9

11,4

0,95

1,72

Monsanto

DKC 33.90

146

18,6

3,2

6,9

45,6

27,8

73,6

11,4

0,94

1,72

Monsanto

DKC 3745

159

18,1

3,3

7,4

43,6

30,6

74,4

11,5

0,95

1,74

Monsanto

DKC 41.14

152

20,2

3,6

7,0

44,2

27,5

74,6

11,5

0,95

1,74

Monsanto

DKC 43.72

158

18,5

3,3

6,8

45,0

30,7

73,5

11,4

0,94

1,72

Monsanto

DKC 4845

159

17,9

3,3

6,6

43,2

30,8

75,0

11,6

0,96

1,75

Monsanto

DKC4608

161

20,1

3,3

6,6

44,4

28,6

74,2

11,5

0,95

1,73

Fitó

DUERO

151

15,4

3,6

7,1

44,8

27,0

74,3

11,5

0,95

1,73

Euralis

DUKLA

156

18,2

3,6

7,2

49,7

26,2

72,0

11,1

0,91

1,67

Euralis

ES BIOMASS

170

19,6

3,5

6,6

48,0

26,8

71,7

11,1

0,91

1,67

Euralis

ES IMANOL

153

17,3

3,3

6,7

45,2

30,4

73,7

11,4

0,94

1,72

Euralis

ES PAOLIS

168

18,8

3,2

6,4

46,8

29,3

72,6

11,2

0,93

1,70

Euralis

ES SENSOR

163

17,8

3,6

6,9

46,7

28,5

73,0

11,3

0,93

1,70

Euralis

ES SIGMA

150

18,5

3,2

6,6

45,0

29,0

74,1

11,5

0,95

1,73

Maïsadour

FANGIO

155

18,5

3,2

7,1

45,3

28,3

73,6

11,4

0,94

1,72

KWS

FERNÁNDEZ

146

20,9

3,3

6,7

45,9

27,8

73,5

11,4

0,94

1,71

Maïsadour

FEROUZ

165

18,5

3,5

7,3

46,5

27,5

72,8

11,2

0,93

1,69

Batlle

HAPPI

149

16,8

3,5

6,8

47,7

26,5

72,4

11,2

0,92

1,68

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Tecnoloxía, Seguridade e Rendemento

Selección

HÍB BR RID DOS 2014 6

Eldora - FAO 400 Estrela das sementeiras tempranas. Excepcional producción e calidade.

Panam conta coas variedades máis rendibles. O maior crecemento en cuota de mercado no noroeste peninsular así o demostra.

Elzea - FAO 300 O mellor rendemento no seu ciclo. Chegóu para quedar.

O maíz máis rentable do mercado

Izabal - FAO 280 Rusticidade e rendemento asegurados. O clásico.

Coas garantías de nascencia, rendemento e calidade, as contas nunca fallan con Panam. Cada vez máis agricultores confían nunha marca que garantiza o maíz máis rentable do mercado, presentando unha variedade para cada situación.

Isora - FAO 260 Gran aspecto visual,“stay green” e sanidade. Non se lle pode pedir máis.

Mexicana - FAO 240 Híbrido de gran vigor e excelente produción

Carretera N-VI, km 518 27373 Begonte (LUGO) admin@cecoagro.com

MÁIS INFORMACIÓN

982 303 486

178

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA (cont.) Resultados 1996-2015. Zona: INTERIOR ALTA (% MS)

Lista

Casa comercial

Anos de avaliación

Variedade

DMO (%)

MX/kgMS

KWS

KABANAS

148

17,2

72,6

11,2

0,93

1,69

KWS

KROKUS

151

27,1

73,2

11,3

0,93

1,70

Rocalba

LAXXOT

162

44,7

30,8

74,2

11,5

0,95

1,73

LG 30.275

7,2

45,5

25,2

74,3

11,5

0,95

1,73

3,7

7,2

44,1

28,9

74,6

11,5

0,95

1,74

3,5

7,3

44,6

25,9

74,5

11,5

0,95

1,73

18,4

3,5

7,3

45,6

27,7

74,2

11,5

0,95

1,73

18,8

3,7

7,1

44,2

27,0

74,0

11,4

0,94

1,72

19,1

3,1

6,9

45,2

29,6

74,0

11,5

0,95

1,73

168

19,5

3,4

6,6

45,2

29,7

73,2

11,3

0,93

1,71

LOUBAZI

157

19,7

3,3

6,7

45,3

28,7

73,5

11,4

0,94

1,71

MAMILLA

173

20,1

3,3

6,4

47,9

27,4

71,8

11,1

0,92

1,68

Fitó

MANACOR

160

16,2

3,5

7,1

44,8

27,3

74,1

11,4

0,95

1,72

Caussade

MARTELI

161

21,2

3,3

6,5

45,4

26,6

73,5

11,4

0,94

1,72

Maïsadour

MAS 33 A

162

17,7

3,6

7,3

46,8

25,6

73,0

11,3

0,93

1,70

KWS

NATHAN

138

17,6

3,5

6,5

44,4

30,2

74,0

11,4

0,95

1,72

Fitó

OPTI

159

16,7

3,7

7,4

46,6

26,9

73,5

11,3

0,94

1,71

Fitó

ORENSE

166

16,9

3,5

7,3

48,6

25,3

72,5

11,2

0,92

1,68

Maïsadour

PANAMA

172

19,7

3,7

6,9

47,2

26,0

73,0

11,3

0,93

1,70

Advanta

PENELOPE

141

17,8

3,8

7,3

47,1

21,2

72,7

11,2

0,93

1,69

Caussade

PINCKI

161

20,5

3,6

7,0

46,2

28,1

72,9

11,2

0,93

1,69

Batlle

RAVENNA

143

14,5

3,4

7,0

44,0

31,6

74,3

11,5

0,95

1,73

Rocalba

RIXXER

163

18,2

3,4

6,8

45,0

29,4

73,8

11,4

0,94

1,72

RAGT

RULEXX

160

19,4

3,4

7,0

45,5

29,5

73,9

11,4

0,95

1,72

Advanta

SHERLEY

154

21,9

3,6

7,0

46,8

28,4

72,7

11,2

0,92

1,69

RAGT

SILEXX

164

18,2

3,2

6,7

44,4

30,2

74,6

11,6

0,96

1,74

Fitó

SUBITO

150

18,8

3,5

7,2

47,1

26,5

73,0

11,3

0,93

1,70

Batlle

SUM 330

158

18,6

3,2

6,7

43,6

31,6

74,0

11,5

0,95

1,73

Batlle

SURPRISE

142

16,1

3,4

6,5

44,1

29,3

74,0

11,4

0,95

1,72

Syngenta

SURTEP

167

19,2

3,7

7,3

44,8

28,4

74,8

11,5

0,95

1,74

Rocalba

SUSANN

149

18,2

3,3

7,0

45,1

29,8

73,7

11,4

0,94

1,72

Syngenta

SY KAIRO

143

22,0

3,4

6,8

47,4

23,7

72,8

11,3

0,93

1,70

Syngenta

SY SAVIO

162

21,0

3,6

7,4

47,6

23,0

72,2

11,1

0,92

1,68

Koipesol

SY SENKO

158

20,0

3,6

6,7

47,0

23,0

72,8

11,2

0,93

1,69

Syngenta

SY SYNCERO

163

20,9

3,2

6,9

48,2

22,6

72,2

11,2

0,92

1,69

RAGT

TAXXOA

154

18,2

3,4

6,8

46,6

27,3

72,8

11,3

0,93

1,70

Fitó

TECK

155

17,6

3,8

7,2

47,1

25,1

73,0

11,2

0,93

1,69

DÍAS S/R

PROD (tMS/ha)

CIN

FND

3,3

7,0

46,9

27,6

16,5

3,5

7,4

46,4

16,9

3,3

7,0

144

20,6

3,5

LG 30.369

154

19,0

LG 32.64

150

17,4

LG 32.77

147

LG 33.03

151

LG 33.85

159

LG 34.90

Caussade

Codisem

UFL/kgMS

Mcal/ kgMS

TORQUAZ

161

22,9

3,6

6,8

44,7

27,8

73,7

11,4

0,94

1,72

Batlle

YUCATAN

161

19,3

3,2

6,7

46,1

31,5

72,7

11,3

0,93

1,70

Fitó

ZAMORA

157

16,9

3,5

7,5

44,4

29,7

74,3

11,5

0,95

1,73

Euralis

ZOOM

161

21,9

3,3

6,1

45,1

28,5

73,6

11,4

0,94

1,72

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Lo que mĂĄs te interesa, ahora sin interĂŠs

Retira tu semilla antes de finales de Marzo y no pagas hasta Diciembre.

www.dekalb.es

180

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR BAIXA Resultados 1996-2015. Zona: INTERIOR BAIXA ALTITUDE Lista

Casa comercial

Anos de avaliación

Variedade

PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Advanta KWS Senasa Senasa KWS CEFSA Caussade RAGT Caussade Advanta RAGT Syngenta Codisem Codisem Monsanto Codisem Caussade Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Fitó Euralis Euralis Euralis Euralis Euralis Euralis Maïsadour KWS Maïsadour Batlle KWS KWS Rocalba LG LG LG LG LG LG LG Caussade Codisem Fitó Caussade Maïsadour KWS Fitó Fitó Maïsadour Advanta Caussade Batlle Rocalba RAGT Advanta RAGT Fitó Batlle Batlle Syngenta Rocalba Syngenta Syngenta Koipesol Syngenta RAGT Fitó LG Batlle Fitó Euralis

2 3 10 2 2 2 3 3 2 2 2 3 2 2 6 2 2 5 4 3 4 3 3 3 4 5 4 2 2 4 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 3 2 2 2 2 2 3 2 3 3 3 2 2 3 3 2 2 2 3 4 2 2 4 2

AALLEXIA AMANITIDIS ANJOU 387 ANJOU 456 ATLETICO BARÇA BELUGI BERGXXON CASTELLI CHATILLON CICLIXX CISKO CODIGREEN CODILOR CONCA CRAZI DEVOLVI DK 287 DK 315 DKC 33.90 DKC 3745 DKC 41.14 DKC 43.72 DKC 4845 DKC4608 DUERO DUKLA ES BIOMASS ES IMANOL ES PAOLIS ES SENSOR ES SIGMA FANGIO FERNÁNDEZ FEROUZ HAPPI KABANAS KROKUS LAXXOT LG 30.275 LG 30.369 LG 32.64 LG 32.77 LG 33.03 LG 33.85 LG 34.90 LOUBAZI MAMILLA MANACOR MARTELI MAS 33 A NATHAN OPTI ORENSE PANAMA PENELOPE PINCKI RAVENNA RIXXER RULEXX SHERLEY SILEXX SUBITO SUM 330 SURPRISE SURTEP SUSANN SY KAIRO SY SAVIO SY SENKO SY SYNCERO TAXXOA TECK TORQUAZ YUCATAN ZAMORA ZOOM

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

DÍAS S/R

130 117 126 133 118 113 112 129 123 116 119 128 115 120 127 121 126 117 119 112 127 115 124 130 127 119 125 135 120 133 122 128 122 116 129 117 116 116 128 113 126 116 116 117 127 128 128 133 120 126 128 110 126 132 130 112 133 113 128 128 120 129 119 125 113 130 116 116 125 125 127 119 122 133 131 125 131

PROD (tMS/ha)

d C C d C B B d C B C d B C d C d B C B d B C d d C C e C d C d C B d B B B d B d B B B d d d d C C d B d d d B d B d d C d C C B d B B C C d C C d d C d

21,7 17,7 18,6 20,0 18,7 16,8 19,1 19,1 19,0 18,7 17,6 19,4 17,5 18,1 18,9 17,6 17,8 17,3 16,6 16,4 18,4 17,8 18,3 18,7 19,0 15,9 18,5 21,7 17,3 21,5 17,7 19,1 17,6 20,0 20,3 17,8 18,0 16,5 18,5 17,7 19,6 18,0 17,0 17,1 19,2 20,7 18,7 20,8 16,9 21,3 19,3 16,1 17,1 18,4 20,8 18,2 19,6 14,4 19,1 19,9 18,9 18,8 18,6 18,6 16,5 17,5 16,7 18,1 20,9 19,8 20,2 18,4 18,1 19,4 19,0 17,0 20,8

A C C A C C B B B C C B C C B C C C d d C C C C B d C A C A C B C A A C C d C C B C C C B A C A C A B d C C A C B e B B B C C C d C d C A B A C C B B C A

CIN

3,5 3,4 3,5 3,7 3,7 3,9 3,8 3,5 3,6 3,7 3,3 3,4 3,8 3,4 3,6 3,8 3,7 3,9 3,6 3,9 3,5 4,2 3,7 3,4 3,7 3,9 3,7 3,6 3,7 3,5 4,1 3,6 3,6 3,6 3,9 3,7 3,5 3,9 3,6 3,6 3,8 3,5 3,7 4,1 3,6 3,6 3,7 3,9 3,9 3,8 3,8 3,7 3,9 3,8 3,9 3,7 3,7 3,7 3,7 3,6 3,8 3,4 3,7 3,9 3,6 4,2 3,8 3,7 3,6 3,9 3,9 3,6 4,0 3,9 3,6 3,6 3,5

6,4 7,0 6,7 6,6 6,9 7,4 7,0 6,8 7,2 7,2 7,1 6,9 6,6 6,8 7,2 7,0 7,1 6,9 7,1 7,6 6,9 7,3 6,7 6,8 6,8 7,3 7,1 6,8 6,8 6,8 7,0 7,0 6,9 6,8 7,5 7,1 7,3 7,5 7,1 7,4 6,8 7,1 7,3 7,0 7,2 6,7 6,8 7,0 7,3 6,5 7,3 7,1 7,9 7,6 6,9 6,7 7,0 7,2 7,0 6,9 6,7 6,9 7,2 7,1 6,8 7,3 7,5 7,1 6,5 6,4 6,9 6,9 7,3 7,1 6,8 7,4 6,2

(% MS) FND

41,5 44,4 45,2 45,6 46,1 45,8 47,2 41,6 45,2 45,7 42,3 41,2 48,0 46,4 42,8 43,7 42,0 45,3 42,1 45,9 42,1 45,4 44,5 40,6 44,0 44,0 45,5 44,7 44,1 43,9 44,9 42,3 42,7 48,1 45,9 44,5 41,2 42,5 42,0 44,0 41,7 42,8 45,6 46,7 42,5 42,1 42,6 43,8 44,7 44,9 42,4 42,6 42,7 45,2 45,4 46,0 43,1 41,5 43,5 42,9 45,2 42,5 44,3 45,4 41,0 45,9 45,0 46,0 42,9 44,3 47,1 45,9 44,4 44,4 46,0 40,1 44,9

32,8 31,1 31,2 32,0 29,0 29,0 29,0 34,6 32,5 28,8 32,6 35,3 26,7 31,8 33,1 30,0 33,0 30,6 33,1 27,8 35,0 27,9 32,9 35,7 33,2 29,2 31,5 31,7 32,9 34,0 32,2 32,3 33,3 29,7 30,0 30,4 32,2 30,7 34,6 28,3 36,3 28,8 27,8 27,8 33,3 32,9 33,0 31,9 30,9 34,1 33,4 32,0 29,1 29,8 28,4 26,7 36,5 33,7 33,2 34,3 34,5 34,9 32,0 28,8 33,1 29,5 30,1 27,8 33,8 33,4 28,7 30,0 27,7 32,9 35,5 33,1 32,4

C C C C e e e B C e C B e C C d C d C e B e C A C e C C C B C C C d d d C d B e A e e e C C C C C B C C e d e e A C C B B B C e C d d e C C e d e C B C C

DMO (%)

MX/kgMS

75,9 74,2 74,0 73,5 73,7 73,7 73,1 76,1 74,2 74,0 75,2 76,0 72,8 73,6 75,6 74,9 75,7 74,2 75,8 74,3 75,4 74,8 74,5 76,6 74,8 74,8 74,2 74,1 74,8 74,8 74,2 75,4 75,2 72,6 73,7 74,3 75,8 75,1 75,9 75,2 76,1 75,6 74,3 73,3 75,6 75,6 75,6 74,6 74,5 74,1 75,4 75,5 75,8 74,6 73,8 73,6 75,2 75,9 74,8 75,3 74,2 75,6 74,6 73,5 75,9 74,3 74,0 73,7 75,2 74,4 73,2 73,7 74,8 74,7 73,0 76,8 74,5

11,7 11,5 11,4 11,3 11,4 11,3 11,3 11,7 11,4 11,4 11,6 11,7 11,2 11,4 11,7 11,5 11,7 11,4 11,7 11,4 11,6 11,5 11,5 11,8 11,5 11,5 11,4 11,4 11,5 11,5 11,4 11,6 11,6 11,2 11,3 11,4 11,7 11,5 11,7 11,6 11,7 11,7 11,4 11,2 11,7 11,6 11,6 11,5 11,5 11,4 11,6 11,6 11,7 11,5 11,4 11,3 11,6 11,7 11,5 11,6 11,4 11,7 11,5 11,3 11,7 11,4 11,4 11,4 11,6 11,4 11,3 11,4 11,5 11,5 11,3 11,8 11,5

Mcal/ kgMS

UFL/kgMS

0,97 0,95 0,95 0,93 0,94 0,94 0,93 0,98 0,95 0,94 0,97 0,97 0,92 0,94 0,97 0,95 0,97 0,94 0,97 0,95 0,97 0,95 0,95 0,98 0,95 0,95 0,95 0,95 0,95 0,96 0,94 0,96 0,96 0,92 0,94 0,95 0,97 0,96 0,97 0,96 0,97 0,97 0,95 0,93 0,97 0,96 0,96 0,95 0,95 0,94 0,96 0,97 0,97 0,95 0,94 0,94 0,96 0,97 0,95 0,96 0,94 0,97 0,95 0,94 0,97 0,94 0,94 0,94 0,96 0,95 0,93 0,94 0,95 0,95 0,93 0,99 0,95

B C d e d d e B C d B B e d B C B d B C C C C A C C d d C C d C C e d C B C B C B B C e B C C C C d C C B C d d C B C C d B C d B d d d C d e d C C e A C

1,77 1,73 1,72 1,71 1,71 1,71 1,70 1,77 1,72 1,72 1,75 1,77 1,69 1,71 1,76 1,74 1,76 1,72 1,76 1,72 1,76 1,73 1,73 1,79 1,74 1,74 1,72 1,72 1,74 1,74 1,72 1,75 1,75 1,69 1,71 1,72 1,77 1,74 1,77 1,75 1,77 1,76 1,72 1,69 1,76 1,76 1,76 1,73 1,73 1,72 1,75 1,76 1,76 1,73 1,71 1,71 1,75 1,77 1,74 1,75 1,72 1,76 1,73 1,70 1,77 1,72 1,72 1,71 1,75 1,73 1,70 1,71 1,73 1,73 1,70 1,79 1,73

MAĂ?Z SILO

RGT RGT RGT RGT RGT RGT www.ragt-semillas.com ( ! - ( * + ( & ) " $ ' & &(( &) - # % ! - )' . # - ,

MILOXAN CADIXXIO RULEXX EXXOTIKA SIXXTUS FAXXANA

Fotos credit : Fototeca RAGT Semences. Las variedades STRESSLESS H22 Soseen Oa doEOe resSXesta de ser eÂżcaces \ sXSeriores en rendimiento MaĂz EďŹ ciente tanto en condiciones de estrĂŠs hĂdrico como en buenas condiciones de riego.

182

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

RESISTENCIA AO ENCAMADO Resultados 1996-2015. Resistencia ao encamado Anos de avaliación

Resistencia ao encamado

Resultados 1996-2015. Resistencia ao encamado (cont.) Lista

Casa comercial

Anos de avaliación

Variedade

Resistencia ao encamado

LG 30.275

LG 30.369

LG 32.64

LG 32.77

ATLETICO

LG 33.03

Lista

Casa comercial

Advanta

AALLEXIA

KWS

AMANITIDIS

Senasa

ANJOU 387

Senasa

ANJOU 456

KWS

Variedade

CEFSA

BARÇA

LG 33.85

Caussade

BELUGI

LG 34.90

RAGT

BERGXXON

Caussade

LOUBAZI

Caussade

CASTELLI

Codisem

MAMILLA

Advanta

CHATILLON

Fitó

MANACOR

RAGT

CICLIXX

Caussade

MARTELI

Syngenta

CISKO

Maïsadour

MAS 33 A

Caussade

CODIGREEN

KWS

NATHAN

Codisem

CODILOR

Fitó

OPTI

Monsanto

CONCA

Fitó

ORENSE

Codisem

CRAZI

Maïsadour

PANAMA

Caussade

DEVOLVI

Advanta

PENELOPE

Monsanto

DK 287

Caussade

PINCKI

Monsanto

DK 315

Batlle

RAVENNA

Monsanto

DKC 33.90

Rocalba

RIXXER

Monsanto

DKC 3745

RAGT

RULEXX

Monsanto

DKC 41.14

Advanta

SHERLEY

Monsanto

DKC 43.72

RAGT

SILEXX

Monsanto

DKC 4845

Fitó

SUBITO

Monsanto

DKC4608

Batlle

SUM 330

Fitó

DUERO

Batlle

SURPRISE

Euralis

DUKLA

Syngenta

SURTEP

Euralis

ES BIOMASS

Rocalba

SUSANN

Euralis

ES IMANOL

Syngenta

SY KAIRO

Euralis

ES PAOLIS

Syngenta

SY SAVIO

Euralis

ES SENSOR

Syngenta

SY SENKO

Euralis

ES SIGMA

Syngenta

SY SYNCERO

Maïsadour

FANGIO

RAGT

TAXXOA

KWS

FERNÁNDEZ

Fitó

TECK

Maïsadour

FEROUZ

TORQUAZ

Batlle

HAPPI

Batlle

YUCATAN

KWS

KABANAS

Fitó

ZAMORA

KWS

KROKUS

Euralis

ZOOM

Rocalba

LAXXOT

(*): Resultado provisional. Debido ao reducido número de observacións baixo condicións ventosas (**): Non estimado. A mínima intensidade de vento impide calquera estimación

BIOF

BIOFERTILIZANTE Envases de 4, 20, 700 e 1200 kg

IZABLE EN

PRODUTO UTIL

A AGRICULTUR ECOLÓXICA

F E R T I L I Z A N T E S BIOFRUT

O mellor abono para millo e praderías

¡Producir o mesmo! ...Naturalmente AFRIGA ANO XXII - Nº 121

LIBERATOS

BIO-NPK

BIOF

Estrada LU-633, km 76,5 PORTOMARÍN (Lugo) Telf. 982 547 505 Fax 982 545 100 http://www.aviporto.com – e-mail: info@aviporto.com

Variedades KWS. El silo para el ganado más exigente.

KOMPETENS

Nuev

FAO 200

La mejor materia prima para un silo gourmet. Planta sana y equilibrada con alto nivel productivo. Digestibilidad y almidón excelentes.

MARCELLO FAO 270

Ya desde el inicio sabes que volverás a sembrarlo.

Incluso ante escasez de agua mantiene su alto potencial productivo. Equilibrio perfecto entre cantidad y calidad silo.

KONFITES

FAO 450

Un híbrido seguro ante cualquier ambiente. Altísimo potencial de rendimiento, un todoterreno. Doble aptitud grano-silo, con gran resistencia a caída.

www.kws.es

184

AGRICULTURA

Parcela da variedade IMIKO no comezo de ﬂoración

EFECTO DO MOMENTO DE CORTE SOBRE O RENDEMENTO E VALOR NUTRICIONAL DE DÚAS VARIEDADES DE XIRASOL (HELIANTHUS ANNUUS L.) CULTIVADAS PARA ENSILAR A FINAIS DO VERÁN EN GALICIA Presentamos o traballo de investigación levado a cabo no CIAM no que se avaliou o comportamento produtivo e o valor nutricional de dúas variedades híbridas de xirasol, unha de aceite e outra forraxeira, aproveitadas en diferentes estados de madurez a partir da ﬂoración en condicións dos secaños húmidos da zona atlántica de Galicia. INTRODUCIÓN O Anuario Estatístico do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (MAGRAMA, 2014) indica que o xirasol é o terceiro cultivo máis extensamente cultivado en España por detrás da cebada e do trigo. Ocupa aproximadamente 865 mil hectáreas para usos industriais e o seu produto utilízase masivamente para a molturación (96 % da produción total), rendendo unhas 407 mil toneladas de aceite e unhas 576 mil toneladas de tortas e fariñas destinadas á alimentación animal. As estatísticas oficiais non inclúen información desagregada do xirasol como cultivo forraxeiro, mostra da escasa importancia deste tipo de aproveitamento. Como consecuencia, as variedades que se comercializan habitualmente son híbridos creados para a obtención de aceite, sendo escasas as variedades específicas para a produción de forraxe.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

G. Flores-Calvete1, A. Botana-Fernández1, S. Pereira-Crespo2, J. Valladares-Alonso1, B. Pacio-Rivas1, Á. Aguión-Sandá1 e C. Resch-Zafra1 1 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) 2 Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (LIGAL)

O xirasol é un cultivo de verán que pode ser utilizado para a produción de forraxe ensilada, caracterizándose por ser unha planta que, comparada co millo forraxeiro, é de ciclo máis curto, o que proporciona flexibilidade para o encaixe na rotación, sendo á vez menos exixente en canto á fertilidade do solo e tolerando mellor unha moderada falta de humidade pola capacidade de explorar a maior profundidade os horizontes do solo debido ao seu potente sistema radicular. A pesar do seu menor rendemento, estas

AGRICULTURA

AS VARIEDADES QUE SE COMERCIALIZAN HABITUALMENTE SON HÍBRIDOS CREADOS PARA A OBTENCIÓN DE ACEITE, SENDO ESCASAS AS VARIEDADES ESPECÍFICAS PARA A PRODUCIÓN DE FORRAXE características fan do xirasol unha posible alternativa ao cultivo de millo forraxeiro en determinadas circunstancias, como poden ser as de sementeiras tardías ou en zonas de altitude media do interior de Galicia cunha baixa integral térmica durante o verán, sobre todo en terreos areentos, con baixa capacidade de retención de auga. Nos últimos anos incrementouse o interese polo cultivo do xirasol para ensilar, debido aos reiterados baixos rendementos de millo forraxeiro obtidos en fincas que non cumpren os requisitos para o seu cultivo, agudizados pola repetida ocorrencia de escasas precipitacións durante o verán, en particular nos anos 2012, 2013 e 2015. Por outra banda, os requirimentos de diversificación de cultivos durante o período de verán impostos para o cobro do chamado “pagamento verde” da PAC na pasada campaña de 2015 en Galicia teñen tamén estimulado a demanda de información acerca da produtividade e o valor nutricional de outros cultivos de verán alternativos ao millo. No Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) realizáronse diversos estudos acerca do comportamento do xirasol como forraxeira de verán para ensilar, descritos amplamente nun artigo realizado por Flores-

Planta de Rumbosol 91 aos 50 días de cultivo

Calvete et al. (2014a, 2014b), dividido en dúas partes e publicado nos números 109 e 112 da revista Afriga, nos cales se recolle información de diferentes aspectos relativos ás características agronómicas, produtivas e nutricionais do cultivo do xirasol para ensilar. Entre os resultados descritos nese traballo, realizado con variedades híbridas de aceite, conclúese que, comparado co millo forraxeiro, o xirasol produce entre o 50 e o 72 % de materia seca por hectárea e o seu valor nutricional presenta un menor contido en materia seca e materia orgánica e un maior contido en proteína e lignocelulosa.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

185

186

AGRICULTURA

Non existe ata a data información local acerca do comportamento agronómico e nutricional de variedades forraxeiras cando se comparan coas variedades de aceite para seren aproveitadas como ensilado. Nos últimos anos fíxose presente no mercado galego a variedade Rumbosol 91, híbrido cualificado como forraxeira e procedente do Brasil, que foi recentemente inscrita definitivamente no Rexistro de Variedades Comerciais do Ministerio. O uso desta variedade foi proposta como alternativa ao cultivo do millo en determinadas circunstancias para incrementar o contido en proteína das rotacións de cultivos forraxeiros na zona de produción leiteira do Deza. A información existente acerca do seu comportamento, comparativamente con outras variedades, provén de América do Sur, en avaliacións realizadas principalmente en Arxentina (p.e. Romero et al., 2009) e Brasil (p.e. Tomich, 1999), non existindo resultados experimentais obtidos nas condicións agroclimáticas galegas. OBXECTIVO DO ESTUDO O traballo pretende obter información acerca do comportamento produtivo e do valor nutricional de dúas variedades híbridas de xirasol, unha de aceite e outra forraxeira, aproveitadas en diferentes estados de madurez a partir da floración en condicións dos secaños húmidos da zona atlántica de Galicia. MATERIAL E MÉTODOS Localización e disposición do ensaio Localización O ensaio levouse a cabo na finca experimental do CIAM sita en Mabegondo, concello de Abegondo (A Coruña), situada na zona costeira atlántica de Galicia, a 100 m de altitude, con solos de textura franco-limosa e clima temperado-húmido, de invernos suaves e chuviosos e veráns suaves e relativamente secos.

Variedades, fertilización e sementeira As variedades estudadas foron dous híbridos comerciais, un forraxeiro, Rumbosol 91 (R91), e outro oleífero, IMIKO (IMK). A sementeira realizouse o 3 de xullo de 2014 nun terreo previamente ocupado por unha pradeira, cunha sementadora de precisión axustada a unha separación entre liñas de 0,80 m e 0,15 m entre plantas e unha densidade teórica de 80.000 plantas/ha. As parcelas elementais tiñan unha superficie de 60 m2 (6 m x 10 m) con 12 liñas de 10 m de lonxitude por parcela. O ensaio, que non foi irrigado, recibiu unha fertilización de fondo de 66,6 g/m2 do complexo 15-15-15 equivalentes a 100 kg de N, 100 kg de P2O5 e 100 kg de K2O por hectárea. Herbicidas A variedade R91 foi tratada en preemerxencia (4 de xullo) co herbicida Challenge (materia activa Aclonifen 60 %), a dose de 2,75 L/ha. No caso da variedade IMK, ao tratarse dun tipo Clearfield (variedades resistentes á materia activa Imazamox, eficaz contra malas herbas de folla ancha principalmente), o tratamento aplicado foi en postemerxencia, coa planta en estado de 12 follas (11 agosto) co herbicida Pulsar 40 (Imazamox 40 g/L), a dose de 1 L/ha con 0,1 % dun mollante non iónico (Agral). AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Planta de Rumbosol 91 en ﬂoración (estado R5.3)

A VARIEDADE DE ACEITE MOSTROU UNHA ALTA INCIDENCIA DE PLANTAS ROTAS NA ÚLTIMA DATA DE COLLEITA POR EFECTO DO VENTO Datas de aproveitamento O cultivo foi recollido en catro datas diferentes, comezando a partir do momento en que as plantas estaban na fase de floración (data 1.ª: 4 de setembro) e distanciadas posteriormente cada dúas semanas (18 de setembro, 2 de outubro e 21 de outubro, respectivamente para as datas de corte 2.ª, 3.ª e 4.ª). Deseño experimental e análise estatística O deseño experimental foi en parcelas divididas con 4 bloques, coa variedade como parcela principal e a data de corte como subparcela. A análise estatística realizouse mediante ANOVA considerando a variedade e a data de corte como factores fixos e as comparacións de medias realizáronse mediante a diferenza mínima significativa protexida de Fisher, empregando o procedemento GLM do paquete estatístico SAS (SAS Institute, 2009). Toma de mostras e datos de campo A colleita realizouse na data correspondente nos 5 m centrais de dúas liñas de cada bloque, cortando a unha altura aproximada de 12 cm da base do solo, cunha picadora de precisión autopropulsada de forraxe Wintersteiger Cibus S, específica para ensaios, con pesado automático da forraxe en cada parcela e toma automática das mostras de forraxe. No momento do corte en cada parcela elemental escolléronse dúas plantas representativas de cada unha das dúas liñas a recoller, mediuse a altura e cortáronse manualmente a 12 cm do chan. Posteriormente separáronse manualmente as fraccións “capítulo”, constituída polo receptáculo (brácteas e flores liguladas) e sementes (e/ou inflorescencias no seu caso), e “parte verde”, constituída por follas e talos. Cada fracción foi pesada e picada por separado nunha trituradora de forraxes Viking e tomouse unha mostra representativa de aproximadamente 500 g de cada fracción para determinar o seu contido en materia seca e o seu valor nutritivo. En cada data de corte tamén foi realizada unha estimación visual da incidencia do encamado.

AGRICULTURA

Análise de mostras O contido en materia seca (MS) das mostras realizouse mediante secado en estufa de aire forzado a 80 °C durante 16 h, sendo posteriormente moídas a 1 mm nun muíño de martelos Christy and Norris. Os contidos en materia orgánica (MO), proteína bruta (PB), fibra neutro deterxente (FND), fibra ácido deterxente (FAD), lignina (LAD), extracto etéreo (EE), carbohidratos solubles en auga (CSA) e a dixestibilidade in vitro da materia orgánica (IVDMO) estimáronse mediante espectrofotometría NIRS, utilizando as calibracións desenvoltas no CIAM por PereiraCrespo et al. (2014). O valor de enerxía neta leite (ENL) das mostras da parte verde calculouse a partir do valor de IVDMO e de MO utilizando a expresión ENL (Mcal/ kg MS)= (178 x IVDMO x MO + 0,008 x IVDMO2 x MO2) x 10-6 obtida a partir de Flores et al., (2005) e onde IVDMO está expresado en porcentaxe e MO en % MS. Dado que a obtención das calibracións NIRS se realizou con mostras de capítulo e de sementes desengraxadas cando EE superaba o 4 % MS, ao valor de ENL das mostras de capítulo sumóuselle o resultado da expresión ENLaceite (Mcal/kg MS)= (EE-4) x 0,049, onde ENLaceite é a enerxía neta leite proporcionada polo extracto etéreo aceite en exceso do 4 % MS, para o cal se considerou que a achega de ENL do aceite é de 4,9 kcal g-1 (FEDNA, 2010). O valor de ENL foi posteriormente transformado en unidades forraxeiras leite (UFL), considerando que unha UFL equivale a 1,7 Mcal ENL (Vermorel, 1989).

AS CATRO DATAS DE CORTE DENOMINÁRONSE F, F+2, F+4 E F+6 INDICANDO AS SEMANAS TRANSCORRIDAS DESDE O INICIO DA FLORACIÓN

Táboa 1. Temperatura media e precipitación acumulada durante os meses do ensaio 2014 Mes T.ª media °C Xullo Agosto Setembro Outubro

19,0 18,3 19,1 16,6

Precipitación, mm 54 40 41 54

Media dos últimos 10 anos (2005-2014) Precipitación, T.ª media °C mm 17,0 51 18,6 36 18,6 33 17,4 41

Figura 1. Velocidade do vento e dos refachos durante o ciclo do cultivo Velocidade do vento (km/h)

Refacho (km/h)

80 70 60

RESULTADOS E DISCUSIÓN O ensaio levouse a cabo segundo o previsto durante un verán algo máis cálido e notablemente máis chuvioso do habitual, no que a precipitación acumulada durante os meses do cultivo foi un 18 % superior á media dos últimos 10 anos (táboa 1). Dado que o cultivo do xirasol pode presentar problemas de encamado, sobre todo en colleitas tardías, é interesante salientar a presenza de fortes refachos de vento, superiores a 65 km/h a mediados de setembro e de outubro, nas proximidades da 2.ª e da 4.ª data de colleita (figura 1).

Planta de variedade IMIKO en ﬂoración (estado R5.7)

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

50 40 30 20 10 0

1xu 8- ll xu 15 ll -x 22 ull -x 29 ull -x u 5- ll ag 12 o -a 19 go -a 26 go -a go 2se t 9se 16 t -s 23 et -s e 30 t -s e 7- t ou 14 t -o u 21 t -o ut

188

O establecemento do cultivo foi en xeral satisfactorio e no posterior desenvolvemento non se apreciaron problemas de pragas ou enfermidades ou de ataques de paxaros. O control das malas herbas na variedade R91 foi adecuada, pero na variedade IMK os resultados da aplicación en postemerxencia do herbicida non foron completamente satisfactorios, observándose unha maior presenza de especies non desexadas (Spergula spp., Chenopodium spp. e diferentes especies gramíneas) neste tratamento, comparado co da outra variedade.

es el momento.

Financiación

excepcional con tu PAC.

$KRUD HV HO PRPHQWR GH VDFDU PiV SDUWLGR D WX 3$& SRUTXH GRPLFLOLiQGROD HQ %%9$ FRQVLJXHV mejores condiciones de ¯QDQFLDFLyQ(1). < VL DGHPiV SURWHJHV WXV FRVHFKDV GH FXDOTXLHU FRQWUDWLHPSR contratando un 6HJXUR $JUDULR(2) PHMRUDV D~Q PiV ODV FRQGLFLRQHV GH ¯QDQFLDFLyQ \ WH OOHYDV HVWH VHW GH SODWRV GH SL]DUUD(3).

+D\ RWUD IRUPD GH HQWHQGHU HO QHJRFLR DJUDULR $FpUFDWH D FXDOTXLHU 2¯FLQD %%9$ \ FRPSUXpEDOR

2IHUWD YiOLGD KDVWD HO )LQDQFLDFLyQ VXMHWD D DSUREDFLyQ SRU SDUWH GH %%9$ &RQVXOWD HVWDV FRQGLFLRQHV HQ FXDOTXLHU 2¯FLQD %%9$ %RQL¯FDFLyQ GHO HQ &XHQWD GH &UpGLWR SRU GRPLFLOLDU OD 3$& SRU LPSRUWH VXSHULRU D ¬ 6HJXURV $JUDULRV SXHGHV UHGXFLU SRU FDGD 6HJXUR $JUDULR FRQWUDWDGR &DGD VHJXUR FRQ XQ LPSRUWH PtQLPR GH ¬ DO DxR 3URPRFLyQ YiOLGD SDUD 3HQtQVXOD &DQDULDV &HXWD \ 0HOLOOD KDVWD HO +DVWD DJRWDU H[LVWHQFLDV XQLGDGHV /D HQWUHJD GHO VHW GH SODWRV GH SL]DUUD WHQGUi OD FRQVLGHUDFLyQ ¯VFDO GHO UHQGLPLHQWR GHO FDSLWDO PRELOLDULR VXMHWR D LQJUHVR D FXHQWD D ORV WLSRV YLJHQWHV HQ HO PRPHQWR GH OD HQWUHJD 6ROR SRU GRPLFLOLDU OD 3$& \ FRQWUDWDU HO 6HJXUR $JUDULR WH OOHYDV HVWH VHW GH SODWRV GH SL]DUUD

190

AGRICULTURA

Parcela da variedade Rumbosol 91 a ﬁnal da ﬂoración (estado R5.9)

A VARIEDADE FORRAXEIRA PRODUCIU UN 10 % MÁIS DE MATERIA SECA E UN 18 % MÁIS DE ENERXÍA NETA POR HECTÁREA COMPARADA COA VARIEDADE DE ACEITE

Táboa 2. Estado fenolóxico e incidencia do encamado das variedades R91 e IMK nas diferentes datas de colleita

Na táboa 2 móstranse o estado fenolóxico (escala de Schneiter e Miller, 1981) e a incidencia do encamado de ambas as variedades nas diferentes datas de corte. Convencionalmente as catro datas denomináronse F, F+2, F+4 e F+6 indicando as semanas transcorridas desde o inicio da floración, se ben o estado de desenvolvemento preciso en cada data foi lixeiramente diferente entre as dúas variedades por mor da súa diferente precocidade. Na primeira data de colleita (3 de xullo) IMK mostra un estado de floración plena, no que os pétalos amarelos de todas as plantas son visibles e do 30 ao 50 % das plantas están en estado R5.5 (as inflorescencias fértiles do capítulo están abertas na metade do percorrido da periferia cara ao centro do capítulo), mentres que na variedade R91 algunhas plantas aínda non abriran de todo a flor e das plantas florecidas menos dun 30 % chegaron ao estado R5.5. Na segunda data, dúas semanas despois, IMK chegou ao estado R6 (no que a floración xa se completou, os grans están formados e os pétalos amarelos están murchos), mentres que R91 está ao final da floración. Transcorridas outras dúas semanas, na terceira data de colleita IMK acadou o estado R7-R8, no que as sementes xa cheas tiñan consistencia leitosa-pastosa e o capítulo ía tomando progresivamente unha cor que vira do amarelo ao marrón pola parte anterior (zona de inserción co talo), mentres R91 acadaba o estado R6-R7, intermedio entre a floración completa e o estado de gran leitoso. Finalmente, na última data de colleita (que se tivo que pospoñer catro días pola ocorrencia de chuvia na data prevista) IMK chegou ao estado R9, de madurez fisiolóxica, coas sementes de consistencia sólida, follas murchas e a parte anterior do capítulo de cor marrón, mentres que a metade das plantas de R91 estaba aínda en estado R8. Globalmente, a estimación da diferenza de precocidade entre a variedade IMK e a R91 é de 7-10 días a floración completa, manténdose ao longo de todo o ciclo de cultivo.

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Variedade

04/09/2014 F

R91 IMK Días tras sementeira

R4-R5 R5 63

R91 IMK

0% 0%

Data de corte 18/09/2014 02/10/2014 21/10/2014 F+2 F+4 F+6 Estado de crecemento segundo escala Schneiter e Miller (1981) R5.9 R6 R8-R9 R6 R7 R9 77 91 110 Encamado 0% 0% 5% 0% 10 % 40 %

A incidencia do encamado no cultivo foi nula para ambas as variedades nas dúas primeiras datas de colleita. A partir de aquí, a variedade IMK mostrouse máis sensible ao encamado ca R91, mostrando IMK na terceira data (comezos de outubro) un 10 % de encamado (talos rotos a uns 20-50 cm de altura), incidencia que se elevou ata un 40 % na última data de corte, coincidindo co forte vento rexistrado a mediados de outubro, mentres que a variedade R91 se mostrou moito menos sensible, con valores de encamado do 0 % e do 5 % nas datas terceira e cuarta respectivamente. O maior porte e menor grosor do talo de IMK comparado con R91 (138 cm e 2,5 cm vs. 128 cm e 4,0 cm respectivamente) poden explicar, aparentemente, as devanditas diferenzas. Efecto da variedade Rendemento e contido de materia seca Os valores medios relativos ao rendemento, á composición química e ao valor nutricional da planta enteira, e as fraccións de parte verde e capítulo por variedade móstranse na táboa 3. Os rendementos medios obtidos no conxunto das catro datas de corte foron de 6,1 t MS/ ha para IMK e de 6,7 t MS/ha para R91 producindo a variedade forraxeira un 10,6 % máis en comparación coa variedade de aceite. As diferenzas para o rendemento medio en enerxía neta amplíanse a favor da variedade R91 (+18,1 %). Os valores medios de MS da planta enteira foron baixos, sendo de 20,8 e de 19,7 % para a planta enteira, de 18,4 e 17,5 % para a parte verde e de 24,1 e 22,8 % para o capítulo, respectivamente, para IMK e R91, sinalándose un menor valor, aínda que non significativo, para a variedade forraxeira.

192

AGRICULTURA

UNHA DAS DESVANTAXES DO XIRASOL APROVEITADO PARA ENSILAR É O SEU BAIXO CONTIDO EN MATERIA SECA, O QUE PODE CONSTITUÍR UN FACTOR LIMITANTE NA REALIZACIÓN DE ENSILADOS

Táboa 3. Rendemento en materia seca, composición e valor nutricional da planta enteira e das fraccións parte verde e capítulo das variedades IMK e R91 Planta enteira FND FAD LAD 44,3 32,7 7,1 41,9 30,7 7,0 ** * ns Parte verde PB FND FAD LAD 8,2 52,3 40,7 9,0 8,4 47,9 38,2 8,3 ns ** * * Capítulo PB FND FAD LAD 11,8 30,1 25,7 6,8 11,4 29,6 22,9 6,9 * ns ** ns

Variedade RDT MS MO PB IMK 6,1 20,8 87,0 9,9 R91 6,7 19,7 88,0 9,8 p ns ns ns ns

EE 8,0 7,5 ns

Variedade PCT MS MO IMK 58,5 18,4 85,5 R91 59,4 17,5 85,1 p ns ns ns

EE CSA IVDMO ENL UFL 1,3 11,3 55,0 1,02 0,60 1,5 15,5 58,5 1,09 0,64 * * ** ** **

Variedade PCT MS MO IMK 41,5 24,1 88,1 R91 40,6 22,8 89,0 p ns ns ns

EE 16,6 15,1 *

CSA IVDMO ENL UFL 13,0 62,1 1,43 0,84 17,1 65,1 1,51 0,89 ** * * *

CSA IVDMO ENL UFL 16,4 62,6 1,85 1,09 21,6 66,7 1,89 1,11 *** * ns ns

IMK: variedade IMIKO; R91: variedade Rumbosol 91; RDT: rendemento (t MS/ha); PCT: porcentaxe de cada fracción na materia seca da planta; MS: materia seca (%); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); LAD: lignina (% MS); EE: extracto etéreo (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); IVDMO: dixestibilidade in vitro da materia orgánica (%); ENL: enerxía neta leite (Mcal/kg MS); UFL: unidades forraxeiras leite (kg-1 MS); p: significación do test F no ANOVA; nivel de significación: ns: non significativo; *p<0,05; ** p<0,01; *** p<0,001

Relación entre as fraccións parte verde e capítulo Non se observaron diferenzas entre as variedades IMK e R91 nas porcentaxes que representan as dúas fraccións na materia seca total (58,5 e 59,4 % para a parte verde e 41,5 e 40,6 % no capítulo para as variedades IMK e R91 respectivamente). Cando se considera a enerxía neta total da planta, a achega do capítulo supera á da parte verde, sendo máis alta para a variedade de aceite comparada coa forraxeira (valores medios para IMK e R91 de 44,5 e 47,3 % respectivamente para a parte verde, e de 55,5 e de 52,7 % para o capítulo da planta). Parcela da variedade IMIKO na segunda data de corte (estado R6)

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Composición química O contido proteico das dúas variedades foi moi semellante, con valores de PB de 9,8-9,9 % MS na planta enteira, de 8,2-8,4 % MS na fracción parte verde e de 11,8 -11,4 para o capítulo. Alén disto, a variedade forraxeira tendeu a mostrar un mellor valor nutricional comparado coa variedade de aceite. Na planta enteira os valores de FND (44,3 e 41,9 % MS), de FAD (32,7 e 30,7 % MS) e de CEL (27,0 e 25,0 % MS) foron entre un 5 e un 7 % inferiores para R91 comparado con IMK, seguíndose a mesma tendencia nas fraccións parte verde e capítulo, con menores valores de fibra na variedade forraxeira. Os valores de lignina da planta enteira foron altos (7,1-7,0 % MS), sendo significativamente superiores para a variedade IMK comparada con R91 na parte verde (9,0 vs. 8,3 % MS) pero non no capítulo (6,8 vs. 6,9 % MS). A cantidade de graxa (EE) foi superior para a variedade de aceite comparada coa forraxeira (8,0 e 7,5 % MS na planta enteira e 16,6 e 15,1 % MS no capítulo), non obstante, unicamente nesta fracción a diferenza foi significativa, cun 10 % máis de aceite para IMK. Para a variedade forraxeira R91 destaca o maior contido de carbohidratos solubles en auga (azucres), con valores un 28-37 % superiores aos de IMK, o cal é un aspecto moi importante para asegurar unha correcta fermentación no silo. Braithwaite (1987) sinala a relación entre o contido en azucres (CSA) e o nitróxeno (N) na MS da planta como indicativo da aptitude para ensilar dun cultivo, e indica un valor umbral de 6,0 por debaixo do cal habería risco de mala fermentación. Seguindo este criterio, a relación CSA/N media de IMK (8,20) e de R91 (10,9) supera o devandito valor e por tanto indicaría que é posible obter ensilados ben fermentados atendendo a este criterio, sobre todo no caso da variedade forraxeira. Dixestibilidade e concentración enerxética A dixestibilidade da materia orgánica (IVDMO) foi así mesmo maior para a variedade R91, o cal concorda co menor contido en fibra e maior concentración de carbohidratos non estruturais na materia seca da variedade forraxeira. O valor medio de enerxía neta leite da planta enteira foi tamén superior (+5,5 %) para a variedade R91 comparada coa IMK (1,51 vs. 1,45 Mcal/kg MS). Isto tamén aconteceu na parte verde da planta (+6,8 %), mentres que no capítulo as diferenzas non foron significativas, con valores medios (en Mcal ENL/kg MS) para as variedades R91 e IMK respectivamente de 1,09 e 1,02 para a parte verde e de 1,89 e 1,85 para o capítulo.

AGRICULTURA

Capítulo da variedade Rumbosol 91 no estado R6

Planta de Rumbosol 91 en estado R7

Efecto da data de colleita Rendemento Na figura 2 obsérvase a evolución do rendemento en MS por hectárea de ambas as variedades durante as catro datas de corte. O rendemento de materia seca da variedade IMK incrementouse 200 kg MS día/ha dende a primeira á segunda data de corte, non variando practicamente no segundo intervalo (entre F+2 e F+4) e descendendo aproximadamente un 30 % na data final con relación ao terceiro aproveitamento, o que se relaciona co forte encamado observado na última fase do cultivo para esta variedade. A variedade R91 presentou un comportamento diferente, observándose un aumento da produción nos intervalos primeiro (F a F+2) e segundo (F+2 a F+4) a un ritmo diario de 250 e 100 Kg MS/ha respectivamente, mentres que o rendemento obtido na última data de corte foi un 12 % inferior ao recollido dúas semanas antes, na data F+4. O rendemento de MS por hectárea iguálase entre as dúas variedades na segunda data de corte, sendo superior para R91 comparado con IMK a partir deste momento (+14,8 % en F+4 e +44 % en F+6). Parte destas diferenzas poden atribuírse a que a variedade R91 é máis tardía e, por tanto, acada o punto máximo de acumulación de biomasa máis tarde que a variedade de aceite IMK. Alén deste aspecto, as elevadas perdas por encamado na última data contribúen a explicar as elevadas diferenzas de rendemento observadas neste momento a favor da variedade forraxeira. Non obstante, os rendementos obtidos por IMK son semellantes aos observados no CIAM en ensaios anteriores realizados nos anos 2012 e 2013, onde con sementeiras máis precoces (mediados de xuño) e coa colleita realizada a finais de setembro unhas 4 ou 5 semanas tras a floración obtivéronse rendementos de 7,1 e 7,8 t MS/ha, sen que nestes traballos se observase incidencia apreciable de encamado. En canto aos rendementos observados pola variedade R91, son en xeral comparables cos proporcionados na bibliografía. Por exemplo, en ensaios realizados no Brasil, Gonçalves et al. (1999) sinalan rendementos de entre 6,1 e 6,9 t MS/ha cando o corte se facía entre os 30 e os 44 días tras a floración, reducíndose posteriormente por baixo das AFRIGA ANO XXII - Nº 121

5,0 t MS/ha aos 51 días, coa planta xa madura. Tomich et al. (2003) comparando distintos híbridos para a produción de ensilado apuntan rendementos medios de 7,7 t MS/ha para a variedade R91, recollida aos 116 días tras a sementeira, con máis do 90 % de grans maduros. Pola súa banda Mello et al. (2006) indican rendementos para R91 recollido aos 97 días tras a sementeira de entre 4,2 e 5,9 t MS/ ha. Finalmente, Romero et al. (2009), en ensaios realizados en Arxentina, sinalan rendementos superiores (12,6 t MS/ ha) para a variedade R91 recollida en estado de madurez fisiolóxica e 22 % de MS. Figura 2. Evolución do rendemento por hectárea de materia seca das variedades R91 e IMK nas diferentes datas de corte 9.000 Rendemento (kg MS/ha)

194

8.000 7.000 6.000 5.000 4.000

IMK

3.000

R91

2.000 1.000 0 F

F+2

F+4

F+6

Momento de corte

Evolución da proporción das fraccións parte verde e capítulo Nas táboas 4 e 5 móstrase a evolución da composición química e valor nutricional da planta enteira, parte verde e capítulo das dúas variedades nas catro datas de corte. Pódese observar que, conforme avanza a madurez do cultivo, a achega do capítulo á biomasa total aumenta claramente, pasando a contribución desta fracción desde o 16,4 e 13,1 % da MS na primeira data (F) ao 47,8 e 57,2 % na última data (F+6) nas variedades IMK e R91, respectivamente. A tendencia na evolución das porcentaxes da parte verde e do capítulo pode considerarse como normal no proceso de maduración da planta, coa sinalada excepción da variedade IMK na última data de corte, na cal a achega do capítulo á biomasa total da planta é un 14 % inferior ao valor da data anterior, atribuído ao efecto do encamado. Demarquilly e

AGRICULTURA

Andrieu (1972) indican que na madurez fisiolóxica do xirasol a porcentaxe do capítulo sitúase ao redor do 60 %, valor próximo ao observado neste traballo para a variedade R91. Non obstante, hai unha gran variabilidade na bibliografía en canto á relación entre o capítulo e a biomasa total da planta do xirasol mesmo para a mesma variedade, indicando unha forte influencia de factores ambientais e de manexo sobre este parámetro. Así, para a variedade R91 recollida entre os 30 e 51 días tras a floración, Gonçalves et al. (1999) indican valores da porcentaxe de capítulo de entre 24,7 e 33,3 % da MS, mentres que Tomich et al. (2003) sinalan que para esta variedade o citado valor é inferior ao da media doutros 11 xenotipos híbridos (36,4 % para R91 vs. 46,7 % de media para o resto) e Noguera et al. (2006) indican para esta fracción e a mesma variedade un valor próximo ao 50 % do total da MS das plantas cortadas aos 116 días tras a sementeira. Materia seca Os valores de materia seca da planta de xirasol e as súas fraccións aumentaron desde a floración co avance da madurez, sendo observados valores medios entre a primeira e a última data para as dúas variedades de 14,1 e 22,8 % para a planta enteira, de 14,4 e 23,1 % para a parte verde e de 16,5 e 37,8 % para o capítulo. Como indican diversos autores, entre eles Demarquilly e Andrieu (1972), unha das desvantaxes do xirasol aproveitado para ensilar é o seu baixo contido en materia seca, o que pode constituír un factor limitante na

195

SON PREFERIBLES APROVEITAMENTOS TARDÍOS DO XIRASOL A FIN DE INCREMENTAR O CONTIDO EN MATERIA SECA DA COLLEITA, DE FORMA COMPATIBLE COA OPTIMIZACIÓN DE ENERXÍA E DE PROTEÍNA POR HECTÁREA

realización de ensilados, posto que cando a forraxe se ensila con valores de MS inferiores ao 25 % pode haber perdas elevadas de nutrientes en forma de efluentes e risco de fermentación butírica coa conseguinte redución do valor proteico do ensilado e da apetecibilidade do mesmo para o gando. Desde este punto de vista son preferibles aproveitamentos tardíos do xirasol a fin de incrementar o contido en MS da colleita, de forma compatible coa optimización de enerxía e de proteína por hectárea.

lubricantes

BTS

EN CUALQUIER LUGAR Y PARA TODAS LAS TAREAS. LISTO PARA TRIUNFAR.

NUEVO T3F. TRACTOR COMPACTO HECHO A MEDIDA PARA MOVERSE ENTRE HILERAS. PREMIO MEJOR TRACTOR ESPECIALIZADO 2015. Diseñado y construido para fruticultores profesionales, en busca de una máquina compacta con un rendimiento excepcional y capaz de trabajar con máxima capacidad en viñedos, huertos y campos de avellana, la nueva serie de tractores T3F se mueven entre hileras con impresionante agilidad y ofrecen un excelente rendimiento en las labores de pulverización, cultivo y transporte por carretera. En el segmento de los tractores compactos para marcos de plantación, entre las hileras de su explotación solo hay sitio para lo mejor. Sólo hay sitio para New Holland.

NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111 ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono ﬁjo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador.

www.newholland.es

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

196

AGRICULTURA

Parcela de IMIKO no momento óptimo para ensilado (estado R8) con MS próxima ao 25 %

Vista da variedade IMIKO en estado R7-R8

Composición química O comportamento das dúas variedades nas diferentes datas de corte, en canto á variación de composición química, dixestibilidade e concentración enerxética da planta enteira, seguiu modelos moi semellantes, agás para os contidos de azucres e de aceite. O contido en cinzas (expresado como 100-MO) da planta enteira de xirasol seguiu unha tendencia cuadrática, sen diferenzas entre variedades, acadando o valor mínimo (9,9 % MS) ás dúas semanas da floración (data F+2) para aumentar posteriormente co avance da madurez ata case duplicar o valor anterior, chegando a 16 % MS na última data (F+6). Este comportamento débese ás variacións acontecidas no capítulo, toda vez que a concentración de cinzas na parte verde se mantivo practicamente constante ao longo de todo o ciclo arredor do 15 % de MS. Tampouco se observaron diferenzas entre variedades na evolución do contido proteico da planta enteira, na cal o valor máximo de PB se mostra no corte realizado na floración (11,1 % MS) para descender aproximadamente 1,5 puntos no seguinte corte e manterse sen cambios apreciables ao redor do 9,5 % MS no resto do ciclo. O contido en FND mantívose relativamente constante ao longo do ciclo (valores medios entre variedades de 42,0 a 44,0 % MS) e aumentou, no caso da FAD, desde un valor medio de 29,6 % MS na floración a 34,7 % MS na última data de corte, transcorridas seis semanas. A evolución da concentración na planta de xirasol de azucres (CSA) e de aceite (EE) co avance de madurez segue unha tendencia inversa, como era de agardar, dado que a acumulación de lípidos nas sementes se realiza a expensas dos azucres sintetizados pola planta. O valor de CSA mantense ao redor do 18,0-19,0 % MS nas dúas primeiras datas de corte para descender progresivamente a continuación acadando valores medios do 16,7 % MS ás catro semanas tras a floración e de 6,4 % MS na última data de corte. O valor de EE, polo contrario, mantense por baixo do 4 % MS ata a segunda semana tras a floración, aumentando posteriormente de forma practicamente lineal ata acadar o 15,4 % MS na última data. A variedade de aceite IMK mostra un incremento máis rápido do contido en aceite ata a terceira data de corte, comparado AFRIGA ANO XXII - Nº 121

coa variedade forraxeira R91, a cal non obstante ten un contido en EE máis alto no último corte, probablemente como consecuencia da maior incidencia do encamado e perda de sementes no último aproveitamento para IMK. Diversos autores suxiren que un contido en azucres arredor do 12-16 % MS sería suficiente para lograr unha boa fermentación no silo (Demarquilly, 1986; Chamberlain e Wilkinson, 1996), polo que o estado da planta ata as catro semanas tras a floración permitiría cumprir este obxectivo. Seguindo o sinalado criterio de Braithwaite (1987), o valor da relación CSA/N para IMK e R91 é superior ao valor umbral de 6,0 (sinalado como límite para unha boa fermentación no silo) nas tres primeiras datas de corte, con valores entre 10,2 e 7,7 para IMK e entre 9,9 e 14,5 para R91. Pola contra, o ratio CSA/N cae por debaixo do sinalado umbral na última data de corte, tanto para R91 (5,2) coma, particularmente, para IMK (3,0), alertando dunha menor dispoñibilidade de sustrato carbonado para a fermentación no silo. Dixestibilidade e concentración enerxética O valor da dixestibilidade (IVDMO) descendeu desde o 70,2 % na floración ata o 53,6 % ás seis semanas, cun comportamento moi semellante entre as dúas variedades. O descenso é particularmente importante no último intervalo, entre as fases F+4 e F+6, no que o valor de IVDMO baixa 12 puntos en dúas semanas (-0,85 puntos/día). Tendo en conta a achega de enerxía do aceite das sementes, o valor de ENL segue unha tendencia cuadrática, con valores medios entre variedades (en Mcal/kg MS) que parten de 1,37 e 1,33 nos estadios iniciais F e F+2, ascenden a un valor máximo de 1,65 en F+4 e descenden a 1,52 na última data de corte en F+6. É de salientar que a concentración máxima de enerxía na planta de xirasol se consegue ás catro semanas tras a floración para as dúas variedades. Esta evolución é o resultado de combinar o fluxo de enerxía que ten lugar desde a fracción parte verde ata o capítulo co avance da madurez (descenso de ENL na parte verde e aumento no capítulo) coa variación das achegas respectivas de ambas as fraccións á biomasa total da planta ao longo do cultivo.

AGRICULTURA

OS RESULTADOS INDICAN QUE O CORTE AO REDOR DAS 3-4 SEMANAS TRAS A FLORACIÓN (ENTENDIDA ESTA COMO O MOMENTO NO QUE O 50 % DAS PLANTAS ESTÁN EN ESTADO APROXIMADO R5.5) PERMITE MAXIMIZAR O RENDEMENTO EN MATERIA SECA E ENERXÍA POR HECTÁREA

197

Parte anterior do capítulo dunha planta de IMIKO mostrando a coloración no momento óptimo de colleita

Táboa 4. Evolución do rendemento en materia seca, composición química e valor nutricional da planta enteira e das fraccións parte verde e capítulo das variedades IMK e R91 nas diferentes datas de colleita Planta enteira Variedade Data RDT MS MO PB FND FAD LAD EE CSA IVDMO ENL UFL F

4,5 15,1 86,6 10,9 43,1 29,7 7,4 1,8 17,9 69,1 1,35 0,79

F+2 7,3 15,6 89,6 9,4 44,9 32,3 6,2 4,4 17,2 64,3 1,32 0,77

IMK

F+4 7,4 18,2 88,5 9,8 44,0 32,4 6,7 11,7 12,1 62,1 1,60 0,94 F+6 5,2 23,5 83,3 9,6 45,2 36,4 8,1 14,1 4,7 F

53,1 1,44 0,85

3,7 13,2 85,6 11,4 41,4 29,4 8,1 1,5 18,1 71,2 1,38 0,81

F+2 7,3 15,1 90,6 9,2 43,6 30,2 6,4 2,6 20,7 66,1 1,35 0,80

R91

F+4 8,5 17,8 91,0 9,2 40,5 30,1 5,8 9,4 21,4 69,1 1,70 1,00 F+6 7,5 22,1 84,8 9,6 42,2 33,1 7,8 16,6 8,1 p

54,2 1,61 0,95 ns

ns ns

IMK: variedade IMIKO; R91: variedade Rumbosol 91; RDT: rendemento (t MS/ha); MS: materia seca (%); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); LAD: lignina (% MS); EE: extracto etéreo (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); IVDMO: dixestibilidade in vitro da materia orgánica (%); ENL: enerxía neta leite (Mcal/kg MS); UFL: unidades forraxeiras leite (kg-1 MS); p: significación do test F no ANOVA; nivel de significación: ns: non significativo; *p<0,05; ** p<0,01; *** p<0,001

Os valores de composición química observados no presente traballo son comparables, en xeral, cos referidos por outros autores. Gonçalves et al. (1999) citan valores de PB para a variedade R91 de entre 9,9 e 7,0 % MS cando se recollía entre os 30 e os 51 días tras a floración. Tamén para a mesma variedade Hill et al. (2003) sinalan para colleitas realizadas entre os 97 e 112 días (estados R7 a R9) valores de PB de 10,0 e 9,3 % MS e de EE de 9,9 a 14,3 % MS, mentres Noguera et al. (2006) indican valores de PB do 11,7 % e de EE do 17,8 % cando se corta a planta aos 116 días de crecemento, citando Mello et al. (2006) valores de PB entre 9,4 e 14,5 % MS e de FND entre 40,6 e 48,7 % MS para planta sementada en diferentes épocas cortada aos 97 días. Finalmente, Romero et al. (2009) citan tamén para a variedade R91 cortada nos estados R7 e R9 valores (en % MS) de 9,6 e 8,3 para PB; de 37,9 e 40,1 para FND e de 15,1 e 13,4 para EE. Para a variedade IMK cortada entre os 90 e os 105 días de crecemento en ensaios realizados no CIAM nos anos 2013 e 2014 obtivéronse valores medios anuais de composición química (en % MS) de MO 90,1; PB 6,2; FND 41,5; FAD 33,7; EE 15,3 e CSA 14,1, mentres que os de dixestibilidade (IVDMO) e enerxía neta leite (ENL) foron de 51,0 % e 1,53 Mcal/kg MS respectivamente. En ensaios realizados nos secaños húmidos do norte de Navarra, Mangado (2004) cita valores de PB entre 7,1 e 8,7 % MS e de FND entre 46,2 e 47,5 %MS para unha variedade de aceite cortada con 80 días de crecemento e plantada a diferente densidade.

Táboa 5. Evolución do rendemento en materia seca, composición química e valor nutricional das fraccións parte verde e capítulo das variedades IMK e R91 nas diferentes datas de colleita Variedade Data F F+2 IMK F+4 F+6 F F+2 R91 F+4 F+6 p

PCT 83,6 53,3 44,7 52,2 86,9 57,2 50,5 42,8 ***

MS 15,3 17,6 16,7 24,0 13,5 16,7 17,5 22,2 **

MO 86,1 85,7 85,0 85,2 85,0 85,0 85,7 84,7 ns

Parte verde PB FND FAD 10,5 45,7 31,5 7,8 52,4 40,3 8,4 51,4 40,9 6,2 59,9 50,2 10,3 42,2 33,0 8,4 48,2 36,9 8,0 46,9 37,8 7,0 54,2 45,3 ns ns ns

LAD 9,2 7,7 9,2 9,9 8,5 7,2 7,6 9,9 *

EE 1,0 1,6 1,4 1,4 1,1 1,8 1,4 1,8 ns

CSA 18,5 12,9 11,2 2,6 19,2 16,6 19,9 6,4 *

IVDMO 67,4 54,1 55,4 43,3 67,3 57,6 61,1 48,1 *

ENL 1,30 1,00 1,02 0,77 1,28 1,06 1,15 0,86 ***

UFL 0,77 0,59 0,60 0,45 0,75 0,63 0,68 0,50 ***

Variedade Data F F+2 IMK F+4 F+6 F F+2 R91 F+4 F+6 p

PCT 16,4 46,7 55,3 47,8 13,1 42,8 49,5 57,2 ***

MS 17,1 15,1 28,2 35,9 15,9 13,7 21,8 39,6 ***

MO 84,8 92,8 88,7 86,2 84,3 92,5 90,8 88,4 **

PB 13,4 10,0 11,7 12,1 13,4 9,0 10,3 12,8 **

Capítulo FND FAD 32,7 23,8 32,2 25,3 29,5 27,8 25,9 26,0 31,5 22,4 32,1 23,7 30,1 22,5 24,9 22,8 ns ns

LAD 9,4 5,2 5,7 6,7 10,9 5,6 4,9 6,3 ***

EE 4,8 8,6 24,8 28,4 4,4 3,7 18,1 34,2 ***

CSA 14,7 27,6 15,2 8,2 16,0 33,5 26,0 10,7 ***

IVDMO 74,0 70,3 53,8 52,3 71,0 77,8 64,4 53,3 ***

ENL 1,47 1,72 2,05 2,16 1,37 1,70 2,01 2,50 ***

UFL 0,87 1,01 1,21 1,27 0,81 1,00 1,18 1,47 ***

IMK: variedade IMIKO; R91: variedade Rumbosol 91; PCT: porcentaxe de cada fracción na materia seca da planta; MS: materia seca (%); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (%MS); LAD: lignina (%MS); EE: extracto etéreo (%MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); IVDMO: dixestibilidade in vitro da materia orgánica (%); ENL: enerxía neta leite (Mcal/kg MS); UFL: unidades forraxeiras leite (kg-1 MS); p: significación do test F no ANOVA; nivel de significación: ns: non significativo; *p<0,05; ** p<0,01; *** p<0,001

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

AGRICULTURA

198

OBSÉRVASE UN MÁXIMO DE PRODUCIÓN PARA A VARIEDADE DE ACEITE IMIKO AOS 87 DÍAS DE CRECEMENTO DO CULTIVO, MENTRES QUE PARA A VARIEDADE FORRAXEIRA RUMBOSOL 91 ESTE PUNTO SE ATRASA ATA OS 94 DÍAS

MOMENTO ÓPTIMO DE COLLEITA Debido á diferente precocidade das variedades IMK e R91 e ao feito de que os cortes se fixeron a unha data fixa a partir dos 63 días tras a sementeira (estado F) ata seis semanas máis tarde (estado F+6), a obtención da regresión do rendemento sobre os días de cultivo permite obter unha idea máis precisa do comportamento das dúas variedades e estimar a idade da planta que maximiza a produción por hectárea. Na figura 3 móstranse os valores medios observados para cada variedade en cada data de corte e as curvas que definen o patrón de acumulación de MS e ENL das variedades. A relación entre o rendemento e os días de crecemento do cultivo, individualizada para cada variedade, vén dado polas seguintes ecuacións: y=-30,56 + 0,8712 x -0,00496 x2 para a variedade IMK e y=-35,36 + 0,9383x – 0,00496 x2 para R91 , onde “y” é a produción en t MS/ha e “x” os días entre a sementeira e o corte da planta. O axuste conxunto para as dúas variedades (R2=0,88; p<0,0001 para o rendemento de MS/ha e R2=0,89; p<0,0001 para o rendemento de ENL/ha) móstrase na táboa 6. Considerando as dúas variedades, a data de colleita que maximiza a produción de MS por hectárea é aproximadamente entre tres e catro semanas despois da floración, estando influenciada esta data pola diferente precocidade das variedades. Obsérvase un máximo de produción para a variedade de aceite IMK aos 87 días de crecemento do cultivo, mentres que para a variedade forraxeira R91 este punto se atrasa ata os 94 días.

silo, aínda cando a concentración de azucres na planta sexa elevada. Por outra banda, a produción de efluente con este teor de MS pode ascender a uns 250 L/t de forraxe fresca, aplicando a relación proposta por Sutter (1957). Baixo este punto de vista e considerando tanto o valor nutricional da planta de xirasol coma a súa aptitude para ensilar, o momento óptimo de corte para o xirasol sementado a comezos de xullo situaríase nunha data máis tardía que a que proporciona o máximo rendemento por hectárea. Pola contra, hai que considerar a menor dispoñibilidade de azucres nos cortes tardíos, o que pode comprometer a calidade da fermentación no silo. Cómpre considerar, por outra banda, que o atraso na colleita nestas circunstancias incrementa o risco de non poder entrar na parcela pola ocorrencia de chuvias, a incidencia de encamado do cultivo e o perigo de ensilar material deteriorado e contaminado con fungos polo perigo potencial para a saúde do gando, así como por poder comprometer a estabilidade aerobia do ensilado favorecendo o seu quecemento unha vez aberto.

Figura 3. Axuste de curvas de rendemento de materia seca por hectárea para as variedades IMK e R91 en cortes realizados entre os estados F e F+6

Táboa 6. Regresión da produción de MS e ENL por hectárea sobre os días de crecemento do cultivo para as variedades IMK e R91

Rendemento (toneladas MS/ha)

10.0 9.0 8.0 7.0 IMK

6.0

R91 5.0 4.0 3.0

F+2

F+4

F+6

2.0 60

102

109

Días de cultivo (de sementeira a colleita)

Os resultados parecen indicar que a colleita da planta de xirasol ao redor das 3-4 semanas tras a floración (entendida esta como o momento no que o 50 % das plantas están en estado aproximado R5.5) permite maximizar o rendemento en MS e ENL por hectárea. Neste momento a concentración de azucres na planta estaría ao redor do 15-16 % na variedade de aceite e do 21 % na forraxeira, cun contido en MS inferior ao 20 % MS en ambos os casos. Se ben a concentración de azucre na planta no momento de máxima produción parece ser suficiente para conseguir unha boa fermentación, o grao de humidade nesta data pode comprometer a calidade de ensilado toda vez que, como indican McDonald et al., (1991), con valores por debaixo do 20 % MS é posible unha forte actividade clostrídica no AFRIGA ANO XXII - Nº 121

Intercepto x x2 61 61 62 62 T. común T. común T. común (IMK) (R91) (IMK) (R91) Rendemento de materia seca (t MS/ha) Valor -35,63+61 5,07 0 0,9383+62 -0,067 0 -0,00496 s.e. ± 3,19 ± 1,07 ± 0,0750 ± 0,0123 ± 0,00042 p *** *** *** *** *** Rendemento de enerxía (Gcal ENL/ha) Valor 64,25+61 9,17 0 1,624+62 -0,126 0 -0,0084 s.e. ± 6,25 ± 2,09 ± 0,146 ± 0,024 ± 0,0008 p *** *** *** *** *** x: días de crecemento do cultivo (sementeira a colleita); s.e.: erro estándar do parámetro da ecuación; p: significación; Gcal: xigacalorías (x 1.000 Mcal)

En ensaios anteriores feitos no CIAM coa variedade IMK sementada a mediados de xuño e recollida a mediados-finais de setembro unhas 4-5 semanas tras a floración, o contido en MS da planta no momento do corte situábase entre 23,6 e 25,0 %. Nesta situación o ensilado realizado con máquina embutidora puídose realizar normalmente sen que se observasen perdas elevadas de efluente. En sementeiras tardías, como é o caso das realizadas no presente traballo, parece máis difícil chegar aos citados valores de MS, en particular para a variedade forraxeira R91 de ciclo máis longo ca o de IMK, o que aconsellaría adiantar a sementeira unhas dúas semanas. Nesta situación, probablemente, podería coincidir o momento de máxima produción por hectárea do cultivo cun contido en MS próximo ao 25 % e unha concentración de azucres suficiente para asegurar unha correcta fermentación no silo.

CYPRIPEDE S O T L A S O D I SÓL

ÿ N.º 3 entre los toros de más de 1.000 hijas ÿ Casi 9.000 hijas en su prueba ÿ Tipo + 2.50; Ubre + 2.00; Patas + 2.00 ÿ Altos porcentajes: + 0.15 % Proteína y + 0.22 % Grasa

ÿ Más de 43.000 nacimientos registrados Distribución en PORTUGAL:

MÀRIO OLIVEIRA genetica@regivete.com ZONA IND. OVAR Tel. 256 575 679 / 932 745 762

LUGO SUR: BAIXO HOLSTEIN Tel. 620 563 748 (YAGO) / 638 870 048 (ABEL)

A CORUÑA: XESGA Tel. 609 218 992

PONTEVEDRA: GANADERÍA O CASTRO Tel. 669 840 752 (SUSO)

ASTURIAS: TOMÁS PELÁEZ Tel. 620 948 136

DISTRIGEN distrigen@distrigen.es Tel. 689 233 030 / 649 466 728 www.genesdiffusion.com

200

AGRICULTURA

CONCLUSIÓNS - A variedade forraxeira foi máis produtiva e amosou un valor nutricional máis elevado que a variedade de aceite, con menor contido de fibra, maior contido de azucres e superior dixestibilidade. - A data de colleita que maximiza o rendemento de materia seca e de enerxía por hectárea sitúase arredor da 3.ª ou 4.ª semana tras a floración da planta para as dúas variedades. - Non obstante, o baixo contido en materia seca das variedades, en particular da forraxeira, aconsellaría realizar o BIBLIOGRAFÍA Braithwaite G. D., 1987. Carbohydrate to N ratio and silage quality. 8th Silage Conference. AFRC Institute for Grassland and Animal Production, p. 89. Hurley, Reino Unido. Chamberlain A. T., Wilkinson, J. M., 1996. Feeding the dairy cow. Chalcombe Publications. 241 pp. Marlow, Bucks, Reino Unido. Demarquilly C., 1986. L’ensilage et l’evolution récente des conservateurs. Bulletin Technique C.R. Z. V.Theix, INRA, 63, 5-12. Demarquilly C. e Andrieu J. (1972). Chemical composition, digestibility and ingestibility of whole sunflower plant before and after ensiling. Ann. Zootech., 21 (2), 147-162. FEDNA (2010). Tablas FEDNA de composición y valor nutritivo de alimentos para la fabricación de piensos compuestos (3ª edición). C. de Blas, G.G. Mateos e P. García-Rebollar. 2010. Fundación Española para el Desarrollo de la Nutrición Animal. Madrid. 502 pp. Flores G., González-Arráez A., Castro J., Castro P., Cardelle M., Fernández-Lorenzo B. e Valladares J. (2005). Evaluación de métodos de laboratorio para la predicción de la digestibilidad in vivo de la materia orgánica de ensilajes de hierba y planta entera de maíz. Pastos, 32, 5-99. Flores-Calvete G., Fernández-Lorenzo B., Pereira-Crespo S., Valladares-Alonso J., Dagnac T., Rersch-Zafra C., GonzálezArráez A. e Díaz-Díaz N. (2014a). Produtividade e valor nutricional do xirasol cultivado para forraxe (I). Afriga, 109, 74-84. Flores-Calvete G., Fernández-Lorenzo B., Pereira-Crespo S., Valladares-Alonso J., Dagnac T., Rersch-Zafra C., GonzálezArráez A. e Díaz-Díaz N. (2014b). Produtividade e valor nutricional do xirasol cultivado para forraxe (II). Afriga, 112, 68-72. Gonçalves L. C., Rodriguez N. M., Pereira L. G. R., Rodrigues J.A.S., Borges I., Borges A.L.C.C., Saliba E.O.S. ( 1999). Evaluation of Different Harvest Times of Four Genotypes of Sunflower (Helianthus annuus L.) for Ensiling. FAO Electronic Conference on Tropical Silage (1 Sep-15 Dec 1999). http://www. fao.org/ag/agp/agpc/gp/silage/PDF/7P5.pdf Hill J.A.G., Fleming J.S., Montanhini Neto R., Camargo H., Flemming D.F. (2003) Valor nutricional do girassol (Helianthus annuus L.) como forrageira. Archives of Veterinary Science. v.8, n.1, 41-48. MAGRAMA, (2014). Anuario de Estadística del Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente. Año 2014. 1051pp. Gobierno de España http://www.magrama.gob.es/estadistica/pags/anuario/2014/AE_2014_Completo.pdf

AFRIGA ANO XXII - Nº 121

corte da planta para ensilar nun estado de madurez posterior ao que maximiza o rendemento. - Non obstante, o baixo teor de azucres na planta en cortes tardíos e o risco de condicións climáticas adversas para ensilar máis alá de finais de setembro-comezos de outubro, aconsellan situar a sementeira do xirasol non máis aló de mediados de xuño. - Nesta situación a colleita realizaríase arredor do momento de máxima produción do cultivo, de forma compatible cunhas boas condicións de ensilabilidade da planta. Mangado J.M. (2004) Memoria Final del proyecto RTA01144-C5-4 “Rotaciones forrajeras convencionales y ecológicas en la España húmeda”. http://www.itgganadero.com/itg/portal/documentos2.asp?id=47&d=1 McDonald, P.; Henderson, N.; Heron, S., (1991). The Biochemistry of Silage, 2nd edition. Chalcombe Publications, 340 pp. Marlow, Bucks, Reino Unido. Mello R., Nörnberg J.L., Restle J., Neumann M., 5, César de Queiroz A., Barcellos Costa P., Rodrigues Magalhães A.L., Bitencourt de David D. (2006). Características fenológicas, produtivas e qualitativas de híbridos de girassol em diferentes épocas de semeadura para produção de silagem. R. Bras. Zootec., v.35, n.3, p.672-682. Noguera R R, Gonçalves L C y Pereira L 2006: Calidad de los ensilajes de cuatro genotipos de girasol (Helianthus annuus) ensilados con diferentes proporciones de la planta: Materia seca, fracción nitrogenada, pH y extracto etéreo. Livestock Research for Rural Development. Volume 18, Article #96. Pereira-Crespo S., Fernández-Lorenzo B., Valladares-Alonso J., Díaz-Díaz N., Resch-Zafra C., González-Arráez A., e Flores-Calvete G. (2014). Evolución del rendimiento y calidad del girasol (Helianthus annuus L.) aprovechado para forraje tras la floración y desarrollo de calibraciones NIRS para la predicción del valor nutricional de los componentes morfológicos. Pastos, 44 (2), 19-30. Romero, L.A., Mattera, J., Redolfi, F. y Gaggiotti, M. (2009) Silaje de girasol: efecto del momento de corte sobre la producción y la calidad. Revista Argentina de Producción Animal Vol 29 Supl. 1, 401-610 Schneiter, A.A. e Miller, J.F. (1981). Description of sunflower growth stages. Crop Science, 21, 901-903. Sutter, A. 1957. Project nº 307, 74-82. The European Productivity Agency of the Organization for European Economic Cooperation. Citado en McDonald et al. (1991). Tomich, T.R. 1999. Avaliacao das silagens de treze cultivares de girassol (Helianthus annuus L.) participantes do ensaio nacional. Belo Horizonte, UFMG, Escola de Veterinaria. Dissertacao. (Mestrado em Zootecnia). Tomich T.R., Rodrigues J.A.S., Gonçalves L.C., Tomich R.G.P., Carvalho A.U. (2003). Potencial forrageiro de cultivares de girassol produzidos na safrinha para ensilagem. Arquivo Brasileiro de Medicina Veterinária e Zootecnia. Belo Horizonte, v.55, n.6, 756-762. Vermorel M. (1989). Energy: the Feed Unit System. En: R. Jarrige (ed). Ruminant nutrition: Recommended allowances and feed tables, pp 23-32. INRA e John Libbey Eurotext, París-Francia.

Coleccionables

VHPHQFHV

IMPORTANCIA DE LA GENÉTICA

Factores a tener en cuenta en LA ELECCIÓN de una VARIEDAD de MAIZ para ensilado Texto: Óscar Martínez Balado y Óscar Ruiz Fuentevilla (Dpto. Técnico-Desarrollo Caussade Semillas)

nte el escenario de luces y sombras que presenta el sector ganadero en los tiempos actuales, caracterizado más por sombras que por luces, es deseo de Caussade Semences recordar lo importante que es optimizar por parte del ganadero los recursos propios, que puede generar en su explotación ganadera para su viabilidad y dentro de estos uno de los más importantes es obtener un ensilado de calidad, ya que forma parte en un altísimo porcentaje en la ración de sus animales, por todo ello, a continuación Caussade recuerda los factores y prioridades a tener cuenta a la hora de elegir una variedad de maíz para ensilado y conseguir el máximo rendimiento del cultivo. Caussade le recomienda que lea bien el articulo y que al ﬁnalizar su lectura extraiga una conclusión ,que le sirva de ayuda para elegir la mejor variedad y también para erradicar de su modus operandi a la hora de realizar la compra de la variedad, ciertas acciones no adecuadas basadas en batallas de precio, cambios bruscos de híbridos etc… que le impidan alcanzar la cosecha deseada.Guiese de su experiencia, de la opinión de su proveedor habitual, como de los consejos o mejor dicho opiniones de Caussade Semillas ya que su éxito es nuestra ganancia y es importante recordar que los maíces son como las vacas de su explotación todas son iguales pero no todas producen lo mismo.

A LA HORA DE SELECCIONAR UN HÍBRIDO DE MAÍZ LOS PARÁMETROA A CONSIDERAR DEBEN SER CICLO

Parámetro básico para tener éxito en la elección de la variedad para conseguir

los resultados de producción y calidad del ensilado. En el mercado existe un amplio abanico de ciclos, donde el ganadero puede elegir el mismo según el momento de siembra y recolección del mismo, es fundamental que según ese intervalo que se tenga en cuenta el factor temperatura ya que es sabido que es el factor ambiental que tiene más inﬂuencia sobre el ritmo de desarrollo de los híbridos del maíz.

10 días más largo superior al destinado a grano si consideramos mismas fechas de siembra.

PRODUCCIÓN DE GRANO Y MATERIA SECA/HECTÁREA

Formula calculo Grados/día Tª diaria Max (no superior 30 Cº) + Tª diaria mín./2 - Tª base (temperatura por debajo de la cual el maíz no tiene desarrollo-6 Cº) Cada híbrido demanda una suma de grados-día para llegar a los diferentes estados fenológicos (8-10 hojas, ﬂoración, maduración, etc) esta suma de grados los acumulara en la planta en mayor o menor tiempo dependiendo de las temperaturas ambientales que viva durante su desarrollo vegetativo, en consecuenca cuantos mas grados/días necesite para completar el ciclo consideraremos el ciclo más largo. La correcta elección del ciclo nos va a permitir unos rendimientos óptimos en cuanto a calidad y cantidad del ensilado y como norma nosotros recomendamos el ciclo más largo que pueda entrar en su zona, teniendo en cuenta un límite ya que una ridícula diferencia, entorno a 5-6 días en ciclo, cuando se nos presenta una variedad con respecto a otra en los meses de Abril-Mayo luego se traduce en determinadas zonas de España, especialmente Galicia y Cornisa Cantabrica en 10-15 días de retraso en los meses de Septiembre y Octubre que según explotaciones pueden perjudicar la dinámica de siembra del siguiente cultivo en su hojas de cultivos.En zonas donde se siembren variedades de maíz para grano y ensilado, los híbridos destinados a forraje pueden tener un ciclo

Ambos parámetros están muy ligados entre sí debido a que la producción de materia seca/ha. depende de la producción de grano de la variedad y se ha comprobado que híbridos con grandes producciones de tallo y hoja debido a su desarrollo vegetativo no producen más materia seca por hectárea si producen mucho menos grano... Además no debemos de olvidar que el 65 % de la energía de una planta de maíz está contenido en el grano, esto implica que la energía procedente del grano causa un gran impacto sobre los niveles de producción del animal, lo que nos permite aﬁrmar que la producción de leche por hectárea será mayor en variedades de gran producción de grano. Reseñar que ensilados con una alto proporción de grano (almidón) compensa o aminora la disminución de digestibilidad del ensilado por afecciones negativas que sufran los otros componentes de la planta (tallo/hojas/ espatas) durante el cultivo, deduciendo por ello que una mayor digestibilidad

VHPHQFHV

Coleccionables

VHPHQFHV

de la planta completa exige la existencia de una mayor concentración energética (mayor presencia de grano) dentro del volumen total (relación tallo/tallo hoja) Ejemplo 1 - Una vaca lechera de alta producción en términos de degradabilidad ruminal. Retiene el ensilado en el rumen 24-30 horas, en este tiempo las bacteria existentes en el rumen aprovechan un 60-65% del silo ingerido. De la parte tallo-hoja tan solo se degradaría un 25-30%, por ello el 70-80% de las necesidades energéticas se conseguirían del almidón del grano y azucares solubles. Si nos referimos en términos de digestibilidad (proporción de alimento que no aparece en las heces) teniendo en cuenta todo el tracto digestivo (rumen-intestino) es importante enfatizar que la ﬁbra que se libra de la degradación ruminal no se digiere se digiere en el intestino, por lo contrario parte del almidón (grano) y proteínas que se escapan de la degradación ruminal pueden digerirse también en el intestino. Ejemplo 2 – En las zonas de cultivo donde el maiz se destina a grano para pienso y por lo tanto se realiza su peso (kg grano/ha) por el cual al agricultor le van a realizar el pago de su cosecha el cerealista según el mismo, se ha comprobado que existen diferencias de peso hasta 1500 kg grano/ha por variedad, siempre comparando variedades de mismo ciclo y iguales fechas de siembra y esta diferencia o ganacia economica tambien se va a traducir cuando el destino de la variedad es para ensilado, ya que aunque tenga un gran desarrollo vegetativo la variedad que de menos grano no compesa esa diferencia. Comparación Variedad más productiva- Variedad menos productiva 1500 kg de grano/ha x 0.15€/kg (precio grano 16/03/2016 en León) - 225 ½ beneﬁcio por ha.

IMPORTANCIA DE LA GENÉTICA CALIDAD DE LA FIBRA (DIGESTIBILIDAD-FND)

Ejemplo 1***: Híbrido 1- ROBERI CS 24.4 Toneladas/MS * 72.8 DMO%17.76 Tn MS /DIGESTIBLE /Hectárea Híbrido recomendado por su relación producción/digestibilidad Híbrido 2- TESTIGO 21.9 Toneladas/MS * 74.3 DMO%16.27 Tn MS/DIGESTIBLE/Hectárea

CAUSSADE en sus programas de mejora genética y selección varietal es un parámetro que tiene muy en cuenta a la hora de elegir las variedades cuyo destino es el ensilado, presentando en el mercado las variedades con una mayor calidad de pared celular*** y contenido celular, ***pero ha comprobado que la diferencia de los híbridos en cuanto a valores de FND difieren entre ellos en un 2-4%, por lo que teniéndolo siempre en consideración y siempre buscando el valor máximo de digestibilidad seleccionamos los híbridos que posean una gran producción de materia seca/ha –grano***, sanidad vegetal y tolerancia a los estreses (térmico, hídrico etc..) que pueda sufrir durante el cultivo que va a influir en los valores finales de digestibilidad del ensilado. *** Pared celular-Compuesta por pectinas, hemicelulosa, Celulosa y lignina *** Contenido Celular-Compuesta por proteínas, lípidos, cenizas.ac.organicos y en mayor medida almidón y azucares Otros factores que influyen en las FND del ensialdo que no dependen de la genética del maíz es el momento del corte, la altura del corte y la calidad de fermentación.

Ejemplo 2***: Momento del Corte- Es importante recordar para que nos sirva de guía que en el intervalo de 35-45 días después de la floración los valores de MS de la planta están alrededor de 28-30% y los valores que consideramos óptimos están comprendidos entre un 32-35% que se obtiene unos días más tarde respecto a la floración saltándonos esta norma a veces nos encontramos un análisis de ensilado de maíz donde los valores de MS-28%, FND -50% Y ALMIDÓN 26%, una primera deducción es que tendría que ser muy digestible por él % de Materia Seca y no es comprensible como puede dar valores tan altos de FND en estado vegetativo de la planta verde, ello es ocasionado por un incorrecto momento de corte de la planta ya que existira poca presencia, desarrollo o escasa producción de grano de la variedad y una gran desarrollo vegetativo del maíz Ejemplo 3: Altura de corte – Es uno de los factores que más influencia tiene sobre las FND del ensilado (altura recomendada de 3040 cm que corresponde a un tercer nudo en planta), una de las acciones que se realiza para mejorar la digestibilidad es elevar la altura del picado con la consiguiente pérdida de producción (por cada 10 cm de elevación se estima un perdida de producción alrededor de 2.4 tn/ha pero una ganancia de digestibilidad entorno al 2 %) pero no olvidemos que la parte que deja en el terreno de la planta es la porción con menos calidad nutritiva y digestible. En este punto es importante elegir variedades con un fabuloso Stay-Green permanente en forma y tiempo en toda la planta,buena calidad de pared celular como una tolerancia de la misma a estreses para evitar el secado de las hojas basales.

ADAPTACIÓN AL MEDIO DE CULTIVO Y SANIDAD VEGETAL (Condiciona los tres puntos anteriores para el éxito de cosecha en referencia a valores cuantitativos y cualitativos del ensilado)

VHPHQFHV

Coleccionables

IMPORTANCIA DE LA GENĂ&#x2030;TICA

VHPHQFHV

A continuaciĂłn se muestra un reportaje fotogrĂĄďŹ co de fotos de variedades afectadas por enfermedades foliares o estreses frecuentes en EspaĂąa* y especialmente en Galicia y Cornisa CantĂĄbrica, donde se puede ver la importancia de la tolerancia genĂŠtica que poseen ciertas variedades y que nos sirve de ďŹ ltro a Caussade para seleccionar hĂbridos que superen o toleren mejor estas adversidades negativas que han producido perdidas de producciĂłn de Ms/hectĂĄrea y digestibilidades entre valores de un 20-40%.Tenga en cuenta que un aĂąo de afecciĂłn en la producciĂłn por no elegir una variedad con gran sanidad vegetal y tolerancia al estrĂŠs hĂdrico resta toda la rentabilidad del producto de tres aĂąos.

Desde Caussade deseamos que el artĂculo anterior le haya servido de ayuda o guĂa para la elecciĂłn de la variedad ideal de maĂz para su explotaciĂłn, en Caussade sinceramente estarĂamos satisfechos si conseguimos transmitirle que no es lo mĂĄs importante elegir una variedad sino porque se elige, estamos convencidos que si capta el signiďŹ cado de este mensaje eligiera el hĂbrido ideal y darĂĄ sentido a nuestra labor tĂŠcnica aĂąo tras aĂąo para presentarles desde Caussade las mejores variedades posibles. (NOTA- Una variedad ensayada en bandas es necesario que se someta a 25 ensayos al menos para comprobar que cumple los parĂĄmetros de selecciĂłn comentados ,siempre comparando variedades del mismo ciclo y tratamiento de semilla) Con estos apuntes o pinceladas de nuestro trabajo de selecciĂłn de variedades le aconsejamos e invitamos a que siembre nuestros hĂbridos para que compruebe lo que aquĂ le informamos

NOVEDADES

76,):1 +1+47 I '-6<=:7 +1+47 I %)6,7:1 +1+47 + 0)5*-:1 +1+47 5 I 7:;141 +1+47

Cons u nues lte cata tro log ensi o de lad 2016 o

NUESTROS CLĂ SICOS

1)6-):1 +1+47 + I 7:-<<) +1+47 I )//1 +1+47 I )5144) +1+47 4 7=*)B1 +1+47 I ):<-441 +1+47 + I 7,1/:--6 +1+47 5 I -4=/1 +1+47 Y nuestra novedad aĂąo 2015 #! # $ +1+47 (ENSAYOS XUNTA DE GALICIA Y SERIDA ASTURIAS) en los cuales sus resultados conjuntos de producciĂłn y calidad alimentaria le deďŹ nen como un nĂşmero 1.

Buena Sanidad Vegetal

Campo de ensayo BretoĂąa. (42 variedades genĂŠtica Caussade y otras genĂŠticas) Estudio: Sanidad Vegetal

No Tolerancia EstrĂŠs HĂdrico Campo de ensayo CĂĄdavo-Baleira. (28 variedades genĂŠtica Caussade y otras genĂŠticas) Estudio: Tolerancia EstrĂŠs HĂdrico y Condiciones difĂciles de cultivo.

Tolerancia EstrĂŠs HĂdrico

Mala Sanidad Vegetal

Estudio: Comportamiento mĂsma variedad en dos perďŹ les de suelo muy diferentes.Rusticidad.

... Y recuerde que los maĂces son como las vacas de su explotaciĂłn todas son iguales pero no todas producen lo mismo.

"74E/767 6,=;<:1)4 !6B76144) ')44- ,-4 $14-6+17 "):+-4) H

-F6 %-4. H N;+): ):<D6-A H N;+): #=1A )? % ??? +)=;;),- ;-5-6+-; +75 I 16.7 +)=;;),-;-5144); +75

Mauricio de los Santos