Afriga97

E S T A M O S

E N

W W W . R E V I S T A A F R I G A . C O M

E

E N

F A C E B O O K

Nº 97 ANO XVIII Febreiro – Marzo 2012

AFRIGA P

R

O

D

U

C

I

Ó

N

D

E

L

E

I

T

E

D

E

G

A

L

I

C

I

A

TÁBOAS DE VARIEDADES DE GALICIA E ASTURIAS CRITERIOS PARA A ELECCIÓN DE VARIEDADES PRODUCIÓN DE HÍBRIDOS DE MILLO FORRAXEIRO CONSERVACIÓN DAS VARIEDADES LOCAIS EN BANCOS DE XERMOPLASMA RECOMENDACIÓNS PARA A SEMENTEIRA DO MILLO A CORRECCIÓN DOS SOLOS ÁCIDOS REXISTRO DO USO DE FITOSANITARIOS CONSELLOS DE FERTILIZACIÓN A GUÍA COMERCIAL MÁIS COMPLETA

DOSSIER

SEMENTEIRA DO MILLO

“NA XUNTA SEGUIREMOS TRABALLANDO POR MELLORAR A POSICIÓN DOS PRODUTORES NA CADEA DE VALOR DO LEITE”

ROSA QUINTANA, CONSELLEIRA DO MEDIO RURAL E DO MAR

OS GANDEIROS, PROTAGONISTAS DA NOVA CAMPAÑA PUBLICITARIA DE DANONE

BADIOLA GOLDWYN MEGATE I ET, VACA GRAN CAMPIONA INTERNACIONAL EN GANDAGRO

SAT O FONDAL: BO MANEXO DIARIO E BASE XENÉTICA

A COMERCIALIZACIÓN, TEMA ESTRELA DA V XORNADA TÉCNICA DE PRODUCIÓN DE LEITE

SUMARIO

AFRIGA P

R O

D

U C

I

Ó N

D

E

L

E

I

T

E

D

E

G

A

L

I

C

I

A

CONVOCATORIAS V Xornada Técnica de Produción de Leite . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 II GandAgro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Poxas de Castro e de Chantada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Poxa de Santa Comba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

COMUNICACIÓN Os gandeiros, protagonistas da nova campaña de Danone . . . 24

EXPLOTACIÓN SAT O Fondal (Frades) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

ADMINISTRACIÓN Entrevista á conselleira do Medio Rural e do Mar . . . . . . . . . . . 36

SANIDADE Diarreas neonatais: abordaxe na explotación . . . . . . . . . . . . . . 44

NUTRICIÓN Consellos para un bo ensilado de herba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

AGRICULTURA / DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO Táboas de variedades do SERIDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Táboas de variedades do CIAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Elección de variedades en función da sementeira e da situación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Produción de híbridos de millo forraxeiro en Galicia . . . . . . . . 88 Os bancos de xermoplasma: rexeneración e conservación das variedades locais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Recomendacións para a sementeira do millo . . . . . . . . . . . . . 110 O papel do calcio na corrección dos solos ácidos . . . . . . . . . . 116 Rexistro do uso de fitosanitarios e da maquinaria . . . . . . . . . 122 Axuste das recomendacións de fertilización para as condicións galegas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva.

SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo.

VOCAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla.

Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa.

DIRECTOR, Manuel Darriba.

DIRECTOR COMERCIAL, José Manuel Gegúndez.

DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez.

COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín.

REDACCIÓN, José Luís Ramudo, Begoña Gómez Rielo.

Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366.

Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.ctransmedia.com Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es.

Web: www.ager.com.es Imprime: Gráficas Rigel SA. Tirada: 10.000 exemplares.

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Facebook Síganos también en Facebook Follow us on Facebook

Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

5

OFERTA

Hasta el 30 de Junio del 2012, un 25% de descuento en el equipo de ordeño

Colector

FLO-STAR MAXTM Cada vez que usas un equipo de ordeño BOUMATIC, te estás sirviendo de los mayores niveles de experiencia, conocimiento y dedicación al ordeño que la industria puede ofrecer.

Pulsador 3XOVDFLyQ SHUIHFWD \ ¿DEOH Ahorra tiempo y dinero Mantenimiento sencillo Muy duradero Instalación fácil en cualquier sala Bienvenidos a la Nueva Generación de Pulsadores Legendarios de BOUMATIC. Un nuevo icono de rendimiento, duración y UHQWDELOLGDG HQ OD SXOVDFLyQ

BouMatic www.boumatic.com

El pulsador HiFlo Evolution tiene un rendimiento de pulsación muy alto gracias a XQ GLVHxR H¿FD] DFRPSDxDGR por una instalación sencilla y un coste de mantenimiento EDMR

OFER

TA

Hast ae del 2 l 30 de J de d 012, un unio escu 25% en equi po d to en el e ord eño

BouMatic Colector FLO-STAR MAXTM

El ordeĂąo

Pezonera MAGNUM FLEXTM

Delicado.

1XHYR SXOVDGRU HI-FLO EVOLUTIONTM

RĂĄpido.

Completo.

Todo por la vaca Cada sistema, programa o elemento estĂĄ diseĂąado para optimizar el rendimiento del ordeĂąo BouMatic en materia de bienestar animal.

El ordeĂąo sensible, rĂĄpido y completo es la base sobre la que descansa la ÂżORVRItD GH WUDEDMR GH %RXPDWLF TXH DFW~D FRQ HO REMHWLYR GH RSWLPL]DU OD UHQWDELOLGDG GHO JDQDGR ÂŁ'HVFXEUH OD LQQRYDFLyQ UHYROXFLRQDULD GH %RX0DWLF Distribuidores en Galicia Provincia de A CoruĂąa

FRIOR, S.L. Ă›`>°Ê`iĂŠ >ĂƒĂŒÂˆÂ?Â?>]ĂŠÂŁx{ĂŠUĂŠÂŁx°ÎääÊ iĂŒ>Â˜Ă˘ÂœĂƒĂŠUĂŠ/Â?v\ʙn£°ÇÇ°{x°ääÊUĂŠ ‡“>ˆÂ?°ÊvĂ€ÂˆÂœĂ€JvĂ€ÂˆÂœĂ€Â°Vœ“ ,Ă–>ĂŠ`>ĂŠ iÂˆĂ€>]ĂŠÂŁĂŽĂŠUĂŠÂŁxÂ°ĂˆnäÊ"Ă€`iĂƒĂŠUĂŠ/Â?v\ʙnÂŁÂ°Ăˆn°Ó£°™x

Agricola Olveira "Â?Ă›iÂˆĂ€>]ĂŠĂƒĂ‰Â˜]ĂŠÂŁxÂŁxÂŁĂŠ ՓLĂ€Âˆ>ĂŠUĂŠ/Â?v\ĂŠĂˆn™°xΰÎ{°äÓ Provincia de Lugo

Serviagricola, S.L.

ÉÊ Ă•>Ă€`ˆ>Ăƒ]ĂŠxĂ“]ĂŠ Ă•}ÂœĂŠUĂŠ/Â?v\ʙnĂ“Â°Ă“ÂŁÂ°Ă“ĂˆÂ°ÂŁ{ĂŠUĂŠ ‡“>ˆÂ?\ĂŠĂƒiĂ€Ă›Âˆ>}Ă€ÂˆVÂœÂ?>JÂ“Ă•Â˜`ÂœÂ‡Ă€Â°Vœ“

AgrĂ­cola de Meira Ă›`>°Ê`iÂ?ĂŠ i˜iĂ€>Â?Â‰ĂƒÂˆÂ“Âœ]ʙ{ʇÊ iÂˆĂ€>ĂŠUĂŠ/Â?v\ĂŠĂˆĂ“ĂˆÂ°ĂˆÂ™Â°xĂ¤Â°ĂˆxĂŠUĂŠ ‡“>ˆÂ?\L>Ă€Ă?>°“iÂˆĂ€>JĂŒiÂ?ivœ˜ˆV>°˜iĂŒ Provincia de Pontevedra

Leiva y Lorenzo, S.C.

É Ă€i˜>Â?]ĂŠĂˆn‡ ]ĂŠ >Â?ÂˆÂ˜ĂŠUĂŠ/Â?v\ʙnĂˆÂ°Ă‡n°ä£°nĂ“ĂŠUĂŠ ‡“>ˆÂ?\ĂŠÂ?iÂˆĂ›>ĂžÂ?ÂœĂ€iÂ˜Ă˘ÂœJĂŒiÀÀ>°iĂƒ

8

CONVOCATORIAS

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

AS CHARLAS SOBRE AS MICOTOXINAS, O PERÍODO SECO, A SAÚDE RUMINAL E AS MAMITES COLIBACILARES COMPLETARON O PROGRAMA

A mesa redonda sobre a comercialización do leite arrincou cunha breve exposición de cada un dos gandeiros participantes e estivo moderada polo xornalista Xoán Ramón Alvite

A V XORNADA TÉCNICA DE PRODUCIÓN DE LEITE DE AFRICOR LUGO E AFRIGA.TV XUNTOU GANDEIROS DE TODA A PENÍNSULA PARA FALAR DA COMERCIALIZACIÓN O salón de actos da facultade de Veterinaria de Lugo acolleu o 10 de febreiro unha nova edición da Xornada Técnica de Produción de Leite que organizan Africor Lugo e Afriga.tv para a xente do sector. Asistiron preto dunhas 300 persoas, que seguiron as conferencias sobre sanidade e nutrición e a mesa redonda na que gandeiros de Asturias, Córdoba, Zamora e Portugal contaron como venden o leite.

PREVENCIÓN ANTE AS MICOTOXINAS A xornada deste ano deu comezo con Antonio González, veterinario responsable da área de nutrición animal de Intega, e a súa charla sobre a sintomatoloxía e as consecuencias produtivas das micotoxinas, cualificadas polo relator coma “o inimigo oculto”.

Actualmente coñécense máis de 300 micotoxinas e cada ano afectan á cuarta parte das colleitas mundiais. Algúns dos síntomas nas vacas son a redución do consumo e da produtividade, problemas reprodutivos, unha maior incidencia de enfermidades, alteracións dixestivas ou compor-

tamento nervioso, pero, segundo Antonio, é difícil diagnosticar a presenza das micotoxinas debido ao aspecto da materia prima (penso) e as técnicas son caras e tardan en ofrecer uns resultados que inda non se presentan como concluíntes: “non creo moito no tratamento, normalmente chegamos tarde e cóstanos moito diñeiro”, confesou. Con todo, recomendou facer mostraxe do maior número de puntos posible, enviar sempre as probas ao mesmo laboratorio e pedir resultados de polo menos tres micotoxinas, porque “o único que podemos facer é aprender de onde vén o problema”.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

CONVOCATORIAS

COMO PRIMEIRA MEDIDA PARA O CONTROL DAS MICOTOXINAS CITOUSE A EXECUCIĂ“N DUN PLAN DE PREVENCIĂ“N, A TRAVÉS DO CONTROL DA HIXIENE E DO USO DE AXENTES DESTOXIFICANTES Como primeira medida para o control das micotoxinas citou a execuciĂłn dun plan de prevenciĂłn, a travĂŠs do control da hixiene e a travĂŠs tamĂŠn do uso de axentes destoxificantes, pois no vacĂşn de leite ĂŠ complicado que o ruminante destoxifique. “Eu creo nun programa preventivo no que teĂąamos que avaliar o risco, ver se temos un penso en orixe que minimice e ver se o ensilado ĂŠ correcto. (‌) Acostumo a recomendar doses efectivas non comerciais e, unha vez instalado o programa preventivo, ver a sĂşa eficienciaâ€?, sentenciou.

Tras a charla proxectouse o vĂ­deo 20 anos de control leiteiro, realizado polo programa O Agro-Labranza da TelevisiĂłn de Galicia e introducido no auditorio polo enxeĂąeiro agrĂłnomo e divulgador Anxo VĂĄzquez.

A media maùå interveu cun saúdo aos asistentes o director xeral de Produción Agropecuaria, JosÊ à lvarez Robledo, quen chamou a atención sobre a conveniencia de realizar axiùa as solicitudes do pagamento único para poder xestionar ordenadamente as axudas, e quen fixo fincapÊ ademais en que se declare só a superficie útil e coidada para evitar penalizacións.

AVALIAR A EFICACIA DO PERĂ?ODO SECO Outro dos temas expostos en Veterinaria foi o perĂ­odo seco, por Jorge Donate Laffitte, do servizo tĂŠcnico de vacĂşn de MSD Animal Health, quen empezou por aconsellar secados de 45-55 dĂ­as de duraciĂłn para as xovencas e por debaixo dos 30 dĂ­as para as vacas adultas, afirmando que “por cada dez dĂ­as mĂĄis de secado, o risco de problemas metabĂłlicos se incrementa o dobre, asĂ­ como o de mastites asociadasâ€?.

TamĂŠn aconsellou dispoĂąer dun Ăşnico lote de secadopreparto para reducir o estrĂŠs e simplificar o manexo, o que redundarĂ­a nun maior benestar animal.

Resaltando como obxectivo directo do perĂ­odo seco a reduciĂłn das mastites clĂ­nicas e do reconto de cĂŠlulas somĂĄticas no primeiro mes de lactaciĂłn, procedeu a dar exemplos de como avaliar a eficacia do perĂ­odo seco.

Por exemplo, comprobando as mastites clĂ­nicas que se teĂąen nos dous ou tres primeiros meses de lactaciĂłn, o tanto por cento de tetos abertos no perĂ­odo seco ou as cĂŠlulas somĂĄticas, cuxo reconto ten que estar por baixo das 200.000. Situou ademais como obxectivos do secado unha taxa de curaciĂłn do 80% e unha taxa de novas infecciĂłns inferior ao 10%, para ter unha calidade do leite aceptable. Laffitte lembrou que o Control Leiteiro Oficial ĂŠ a ferramenta imprescindible para avaliar este perĂ­odo, e recomendou consultar periodicamente a informaciĂłn que recolle.

&RQI­H QXQ VHUYL]R GH UHFU­D SURIHVLRQDO H SU³[LPR TXH SHUPLWH UHGXFLU FXVWRV QD H[SORWDFL³Q ‡ 'LUHFFLyQ WpFQLFD D FDUJR GR YHWHULQDULR GH UHFRxHFLGR SUHVWL[LR LQWHUQDFLRQDO -XDQ 9LFHQWH *RQ]iOH] 0DUWtQ

‡ &ULDQ]D GDV [RYHQFDV HQ ERDV FRQGLFLyQV ELRFOLPiWLFDV H GH PDQH[R VXSHUDQGR RV HVWiQGDUHV GH EHQHVWDU DQLPDO

‡ 8QKD ÀQFD GH KHFWiUHDV H LQVWDODFLyQV FRQ FDSDFLGDGH SDUD DQLPDLV

‡ 5HDOL]DFLyQ GDV SUREDV SUHFLVDV SDUD JDUDQWLU D UHLQFRUSRUDFLyQ GRV DQLPDLV iV H[SORWDFLyQV QXQKDV FRQGLFLyQV VDQLWDULDV H SURGXWLYDV ySWLPDV

‡ 3HUPDQHQFLD GH [RYHQFDV GHVGH RV GtDV DWD RV PHVHV ‡ 'LVWULEXFLyQ GR JDQGR HQ ORWHV VHJXQGR D LGDGH D FRQGLFLyQ FRUSRUDO H R HVWDGR ÀVLROy[LFR SDUD XQKD PDLRU DWHQFLyQ GD V~D VD~GH DOLPHQWDFLyQ H KL[LHQH

FrontĂłn SAT

FrontĂłn, PantĂłn 27437 Lugo (Galicia) (+34) 673 828 844 www.frontonsat.com info@frontonsat.com

Consulta o vĂ­deo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

9

10

CONVOCATORIAS Jorge Laffitte durante a súa charla sobre a eficacia do período seco

Por último, Laffitte proporcionou as tres claves do protocolo a seguir polos gandeiros: planificar a duración do secado que mellor se adapta ao seu caso, controlar mes a mes a duración real do secado das vacas e controlar unha vez ao ano como está funcionando o secado na súa explotación con base nos resultados de prevalencia de infeccións ao secado, prevalencia de infeccións ao parto, taxa de curación ao secado e taxa de novas infeccións.

RESULTADOS PRODUTIVOS DA SAÚDE RUMINAL O veterinario portugués especialista en nutrición animal, José Caiado, analizou a saúde ruminal dende o punto de vista da mellora nos resultados produtivos. Partiu de que a atención á saúde ruminal está considerada como un dos dez puntos que aseguran a rendibilidade das ganderías, na medida en que a saúde ruminal é a base da eficiencia ruminal e esta, á vez, é a base da rendibilidade. Ou sexa, que todo depende do bo funcionamento da panza dos animais, algo que se logra, segundo Caiado, ben cunha boa xestión física da fibra (a denominada nutrición física, dependente do nutrólogo e da definición da dieta e tamén do manexo alimentario e dos comedeiros), ben co uso axeitado dos modificadores ruminais (a nutrición química, coa que se saca proveito dos nutrientes que hai nos forraxes). Entre os modificadores máis coñecidos destacou o nitróxeno soluble de liberación controlada, novo no mercado e que, na súa opinión, “mellora a función ruminal e permite aumentar a dixestibilidade dos alimentos, en particular das fontes de fibra”.

O conferenciante tamén valorou a utilidade nas granxas do carro mesturador, posto que axuda a proporcionarlle ao

LAFFITTE SITUOU COMO OBXECTIVOS DO SECADO UNHA TAXA DE CURACIÓN DO 80% E UNHA TAXA DE NOVAS INFECCIÓNS INFERIOR AO 10% PARA TER UNHA CALIDADE DO LEITE ACEPTABLE

gando unha alimentación equilibrada e dixerible e con el “a eficiencia aumenta nun 5-15% respecto da alimentación manual”, e mais do separador de partículas, un bo sistema para saber se a dieta está ben aproveitada.

Canto ao índice de saúde ruminal (pH), especificou que se averigua tendo en conta o tempo de mastigación-rumia (no que inflúen as características físico-químicas das forraxes) máis as moléculas alcalinas (a parte química da comida, como urea, nitróxeno, proteína...) e restándolle a inxestión e produción de ácidos, que inflúen negativamente no pH. Caiado rematou a súa intervención indicando que para el o leite é un 33% nutrición e un 66% manexo, e que coa saúde ruminal se incrementa a produción de leite e baixa o custo de substitución de xovencas.

A MESA REDONDA O programa da tarde inaugurouse coa mesa redonda “Situación, perspectivas e formas de comercialización do leite”. Estivo moderada polo xornalista Xoán Ramón Alvite, especializado en información agraria, e xuntou a catro gandeiros de toda a Península que comezaron por expoñer os seus casos particulares:

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

MF 7600 ES EL MOMENTO www.masseyferguson.com/7600

RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS A CORUÑA M.A.LISTE VILLAVERDE, S.L. Oroso Tel. 981681652 MUIÑO SUMINISTROS, S.L. San Sadurniño Tel. 981404515 AGRÍCOLA CARBALLEIRA, S.L. Pontedeume Tel. 981431899 TALL. CASTELLANA, S.C. Carballo Tel. 981789511 DESIDERIO FACAL Carballo Tel. 981703288

TALLER A. MAZARICOS, S.L. A Picota - Mazaricos Tel. 981852267 LUGO AGROFORESTAL SAN ISIDRO, S.L. Lugo TEL. 982207334 TALL. FDO. RIVAS, S.L. Cospeito Tel. 982520105 AGRÍCOLA CADI, S.L. Sarria TEL. 982531187 JULIO ALVITE GARCÍA Pastoriza TEL. 982349341

es una marca mundial de AGCO.

MASIDE MAQUINARIA, S.L. Baralla TEL. 982363339 CIAL. LEMOS EIRE, S.L. Chantada Tel. 982440274 TALL. LOUREIRO Ribadeo Tel. 982128473 OURENSE DESAGRI, S.L. Quintela de Canedo Tel. 988211274 AGRÍCOLA SUÁREZ Xinzo de Limia Tel. 988461127

PONTEVEDRA TALLERES PIÑEIRO Sisán-Ribadumia Tel. 986718067 MAXIDEZA, S.L. Lalin Tel. 986781468 ASTURIAS JOSÉ MANUEL UZ ALBA Tineo Tel. 985837060 AGRÍCOLA COSTA VERDE Gijón Tel. 985167934

12

CONVOCATORIAS

“INTENTAMOS DIFERENCIAR O NOSO PRODUTO DOS DEMAIS DA INDUSTRIA”

“EN ASTURIAS, CENTRAL LECHERA ASTURIANA É A OPCIÓN MÁIS ACERTADA”

Félix Roncero Garrote (Zamora)

Oliver Menéndez Gutiérrez (Asturias)

Félix Roncero Garrote é gandeiro e secretario do Grupo Ganaderos de Zamora (Gaza). Ten unha explotación xunto con tres fillos e posúe máis de 300 vacas, das cales 170 están en produción. Gaza foi primeiro cooperativa (ano 66), despois converteuse en sociedade limitada e mesmo estivo a piques de desaparecer, véndose na obriga de facer regulación de emprego, pero reconduciron a situación e aplicaron un estrito plan de calidade no que estiveron inmersos durante uns tres ou catro anos e que os levou a ser os primeiros en Europa co leite totalmente certificado.

“Non podiamos competir en volume, así que competimos en calidade (...) Intentamos diferenciar o noso produto dos demais da industria”, contou Roncero, quen dixo que agora os consumidores confían na súa produción e a valoran e pagan un pouco máis. El vende o litro de leite a 36 céntimos de media, con todo incluído, “ao mesmo prezo que os grandes da industria sen investir en publicidade”.

Oliver Menéndez Gutiérrez, propietario da gandería Casa Pacho (Asturias) e socio da Central Lechera Asturiana (CLAS), explicou un caso diferente. A súa explotación é familiar e el representa á terceira xeración. Conta con 110 vacas en produción, ademais da recría, que fan na propia granxa.

En Casa Pacho sempre lle entregaron o leite a Pascual ata que hai dous anos, no contexto da crise e ante a posibilidade de que esta empresa abandonase a recollida, a deixaron para entrar como socios na Central Lechera. Admite que pagou unha cota de entrada elevada, pero subliña que CLAS “consegue uns prezos moi razoables como cooperativa”, dos máis altos de España. O prezo base é de 30 céntimos, ao que hai que engadirlle as primas; a el particularmente páganlle o litro de leite a 41 céntimos, con todo incluído, polo que conclúe que “en Asturias é a opción máis acertada”.

“ O NOSO SEGREDO ESTÁ EN COMO VENDEMOS O LEITE”

“AS COOPERATIVAS RECOLLEN PRETO DO 70% DO LEITE PRODUCIDO”

Ismael Herruzo Álamo (Córdoba)

Pedro Santos Vaz (Portugal)

O gandeiro cordobés Ismael Herruzo Álamo está integrado na Cooperativa Andaluza Ganadera del Valle de los Pedroches (Covap). A cabana gandeira na súa granxa chega ás 330 reses. O número de vacas de muxidura foi en aumento nos últimos anos, ao pasar de 120 en 2010 ás 150 actuais, cunha media de 11.500 quilos de leite por cada unha, e a perspectiva de Ismael é alcanzar as 180 en 2012, o que suporía un 12% de crecemento da produción.

O val onde se atopa a súa explotación posúe unha alta densidade de animais, entre eles unhas 48.000 vacas, e acusa escaseza de auga e malas comunicacións. A cooperativa suma máis de 11.000 socios e factura máis de 330 millóns de euros ao ano, dos cales o 57% móveo a central leiteira. As explotacións de Covap teñen de media 92 vacas e unha produción anual de 700.000 quilos de leite.

O prezo ao que cobran o litro na cooperativa está por riba da media nacional; o prezo base é de 36 céntimos e en 2011 pagáronlles 37 céntimos (incluída a calidade pero non o IVE).

Para Ismael, “o noso segredo está en como vendemos o leite”.

Comercialízana a través de Mercadona, que a envasa coa marca Hacendado, e a boa relación con esta compañía é tal que cando hai excedente modifica os outros prezos para non baixar os do leite de Covap.

Pedro Santos Vaz, técnico da Associação dos Produtores de Leite de Portugal (Aprolep), deu un repaso dos datos do seu país, onde na última década pasaron de 80.000 a 8.000 produtores e onde, grosso modo, funcionan tres núcleos gandeiros fortes con distintos sistemas de produción: o norte (explotacións familiares), o centro-sur (granxas de maiores dimensións) e as Azores (en extensivo).

A explotación media portuguesa é familiar, dispón dunhas 20 hectáreas de terra, suma 120 vacas (60 en produción) e conta con 3 traballadores; o custo máis alto é o da alimentación animal e comercializan o leite a través de cooperativas. Pedro comentou que “temos autosuficiencia produtiva pero a produción está en descenso” e indicou que as cooperativas recollen preto do 70% do leite.

O prezo está conxelado e é do máis baixo da UE, a 32 céntimos; aos socios de Aprolep pagábanlles o leite en 2011 a 35 céntimos.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Artes

N º 1 I IMPARA C B N º 1 T O +3.573 Le LE! ipo ch +3.63

e +1.3 48 kgs .

2.94 Long.

118

Ubre +

Goldwyn x BW Marshall x Formation GO-FARM ARTES ET - IT019990283029

Alpado Sonia VG86

Campaña Galicia 2012

TOURO Nº 1 NA C AMPAÑA DE GALIC IA 2012 Grazas pola v osa confianza !

RECOMENDADO

NOVILLAS

ARTES se confirma una vez más tras las nuevas pruebas de diciembre como el Goldwyn de referencia, el mejor y más completo del panorama internacional. Con casi 100 hijas ya en su prueba, sus datos son realmente impresionantes. La ALTA FERTILIDAD de su semen avalada por los excelentes datos de campo que reportan los propios ganaderos y su FACILIDAD DE PARTO, confirman a Artes como uno de los sementales más demandados en el mundo. Compruébalo!

Artes Erica VG85 / VG88 en segundo parto

Alpado Sonia VG86

Go-Farm Tina VG89-Hermana completa

Distribuido en Galicia por:

Manuel Reija 610 52 67 85 - Angel López 677 229 407 - Noel Balsa 619 760 916 - Alberto Lamas 680 115 019

www.semenzoo.it ~ semenzoo@semenzoo.es

España

14

CONVOCATORIAS

Polo auditorio da facultade de Veterinaria pasaron ao longo da xornada preto de 300 persoas

Un dos temas que saiu a debate foi o das perspectivas despois da supresión das cotas no ano 2015. Ismael e Oliver coincidiron ao sinalar que había que intentar crecer en eficacia e optimizar custos para ser competitivos á marxe das cotas, pero Félix discrepou ao considerar que non basta con crecer se non hai un sector que respalde e defenda axeitadamente aos gandeiros cara ao que poida suceder en 2015.

Pola súa parte, Pedro Santos mostrouse máis pesimista; “se así é difícil, como será despois!”, comentou.

Así mesmo, falouse da reforma da PAC e, ao respecto, dos efectos prexudiciais que poden ter as axudas vinculadas á superficie en Portugal ou en Córdoba, por exemplo, e da necesidade de que a PAC garanta unha dignificación dos prezos do que se compra e do que se vende, que foi a demanda compartida polos compoñentes da mesa re-

donda. A propósito dos prezos xustos, no coloquio Pedro comentou a noticia da retirada de leite dalgúns lineais en Portugal por parte das autoridades debido a unha denuncia feita polos produtores e as industrias portuguesas, xa que dúas cadeas estaban vendendo o leite a 13 céntimos. Pola súa parte, para Roncero a nova PAC “non transmite nada e só se apoia no dos contratos” e mostrouse desconfiado do papel que poden desempeñar ao velos moi impostos dende Bruxelas e sen efectividade para exercer presión na negociación da venda do leite.

Unha das preguntas formuladas polo público foi a do custo do arrendamento en cada zona, e estas foron as cifras dadas: de 400-450 euros por hectárea en Zamora, de 250300 en Asturias e de 90-100 en Andalucía, chegando aos 120 euros no caso de devesas.

CONTROL DE MAMITES COLIBACILARES Finalmente tocoulle a quenda a Oriol Franquesa, asesor en calidade de leite do grupo Q-Llet, quen pechou o evento cun relatorio sobre a importancia de previr as mamites colibacilares, tamén chamadas ambientais, mediante unhas condicións de limpeza adecuadas e co control do bo funcionamento da máquina de muxido.

Africor Lugo e Afriga.tv celebraron o quinto aniversario da súa xornada técnica de produción de leite coa colaboración de Xenética Fontao, a Xunta de Galicia, Dismagán, Alltech, MSD Animal Health, Pfizer, Virbac e Alimentos Lácteos.

Peches laterais con apertura descendente na SAT CATRO CAMIÑOS, Matodoso - Castro de Rei

Porta de 12 m de lona, modelo persiana, en Tamargo - Las Regueras - Asturias

Peches frontais fixos na SAT CATRO CAMIÑOS, Matodoso - Castro de Rei Nave almacén nas instalacións de Millares Torrón, S.L. en Lugo

Naves gandeiras Alpendres e almacéns Illamentos con lá de vidro Peches e portas en lona ou malla cortavento

s #ONSTRUCIØNS RÈPIDAS E ECONØMICAS s %STRUTURA METÈLICA E CUBERTA DE POLIETILENO OU CHAPA

ANOCA I N N O VA Marcial López Ónega (Farruquiño)

Goberno nº 8 - Castro de Rei (Lugo) - Tel: 666 497 912 - 660 491 112 - Fax: 982 980 506 - Mail: afiteco@mundo-r.com

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

COMA SEMPRE, OS PRIMEIROS DENDE 1975

TANQUES DE FRĂ?O Baixo consumo e alto rendemento

Salas de ordeĂąo

ColchĂłns Elmega: confort, duraciĂłn, suavidade e impermeabilidade Arrimadores de comida mecĂĄnicos

Coas nosas novas camas para area gaste sĂł a area imprescindible Calidade e limpeza co mĂ­nimo consumo

Os nosos cepillos son completamente abatibles; permiten un fĂĄcil acceso do tractor Ăł establo

Consulte prezos sen compromiso Camiùo vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruùa) – ESPAÑA 7HOI ¹ ‡ )D[ H PDLO HOPHJD#HOPHJD FRP ‡ ZHE ZZZ HOPHJD FRP

ENTIDAD ESTATAL DE SEGUROS AGRARIOS (ENESA) INFORMA:

SEGURO DE EXPLOTACIÓN DE GANDO VACÚN REPRODUTOR E RECRÍA

Desde o 15 de xaneiro e durante todo o ano 2012 está aberto o período de contratación do seguro de explotación de gando vacún reprodutor e de recría, tanto para explotacións de gando de aptitude cárnica como de aptitude láctea, touros e recría de xovencas, con pequenos cambios con respecto ao plan anterior.

Para este ano 2012 destácase como principal novidade a extensión da cobertura de sinistro masivo, antes exclusivo para aptitude láctea, tamén a explotacións de aptitude cárnica, baixándose para ambas aptitudes a idade mínima neste tipo de cobertura de 13 a 6 meses.

A garantía de perda de produción como consecuencia deste sinistro masivo faise agora extensiva a calquera evento cuberto pola declaración do seguro. É impor tante lembrar que existen tres opción de aseguramento: “A”, para todos os animais e sistemas de manexo; “B”, para todos, excepto para touros e recría de xovencas; e “C”, unicamente para animais de aptitude láctea. Independentemente da opción elixida, o gandeiro pode contratar ademais unha serie de garantías adicionais en función do sistema de manexo e do tipo de animais que posúa na súa explotación, como é o síndrome respiratorio bovino, o meteorismo, o carbunco, varias enfermidades, saneamento gandeiro, saneamento extra e pastos estivais e invernais.

Por último, existe unha garantía adicional obrigatoria para cubrir a febre aftosa.

Diferéncianse dous tipos de animais: os reprodutores, que inclúen os sementais, as femias reprodutoras, touros maiores e as xovencas de centros de recría, e os animais de recría, que inclúen os animais de ambos sexos que non son reprodutores e os touros menores e xatas de centros de recría. Son asegurables todas as explotacións que XIyER EWMKREHS YR GzHMKS HI I\TPSXEGMzR 6)+% UYI MHIRXM½UYIR individualmente as súas reses e que as inscriban no Libro de rexistro adecuadamente.

O Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente, a través de ENESA, subvenciona ao gandeiro o custo neto do seguro.

Esta subvención obtense mediante a suma das distintas porcentaxes e depende, entre outros aspectos, das características do asegurado.

TIPO DE SUBVENCIÓN Subvención base aplicable a todos os asegurados Subvención por contratación colectiva Subvención adicional segundo as condicións do asegurado Subvención por renovación de contrato segundo se aseguraran un ou dous anos anteriores Subvención por pertencer a unha Agrupación de Defensa Sanitaria (ADSG)

MANEXO LÁCTEO

RESTO DE MANEXOS

14%

8%

5%

5%

14% - 16%*

14% - 16%*

6% ao 9%

6% ao 9%

5%

–

(*) No caso dunha moza gandeira, a subvención adicional segundo as condicións do asegurado é do 16%.

As Comunidades Autónomas tamén poden subvencionar este seguro, acumulándose á subvención que achega o Ministerio.

O gandeiro interesado neste seguro pode solicitar máis información á ENTIDADE ESTATAL DE SEGUROS AGRARIOS, r/ Miguel Ángel 23, 5ª planta, 28010 MADRID, con teléfono 91.347.50.01, fax 91.308.54.46 e correo electrónico seguro. agrario@marm.es e a través da páxina web www.enesa.es. E, sobre todo, contactando co seu Tomador do Seguro ou co seu Mediador, xa que estes están máis próximos e poden aclararlle candas dúbidas se lle presenten antes de realizar a póliza e posteriormente asesoralo en caso de sinistro.

CONVOCATORIAS

GANDAGRO. SILLEDA, 8-10 DE MARZO

AS GANDERร AS ASTURIANAS FLORA E BADIOLA TRIUNFAN NO XXXI CONCURSO INTERNACIONAL DE FRISร N O recinto feiral de Silleda acolleu do 8 ao 10 de marzo a segunda ediciรณn de GandAgro, unha feira monogrรกfica sobre ganderรญa e agricultura. Uns dos principais atractivos desta cita foron os concursos de raza frisona organizados pola Federaciรณn Frisona Galega (Fefriga): o autonรณmico, o internacional, o de preparadores e o de manexadores. Acudiron preto de 11.000 visitantes, unha cifra similar รก da primeira ediciรณn, celebrada hai dous anos.

Badiola Goldwyn Megate I ET, Vaca Gran Campiona Internacional

O monogrรกfico reuniu na Feira Internacional de Galicia a 231 firmas expositoras de 14 paรญses. O programa tamรฉn incluรญu xornadas tรฉcnicas, concursos de innovaciรณn, presentaciรณns, exhibiciรณns e reuniรณns sociais.

Os concursos morfolรณxicos da raza frisona xuntaron 232 animais pertencentes a 46 ganderรญas de 6 comunidades autรณnomas. O xuรญz internacional de Conafe Santiago Garcรญa Souto foi o encargado do xulgamento.

EN PRIMEIRA POSICIร N $ PHGLGD TXH D LQGXVWULD OiFWHD VH UHFXSHUD D QLYHO JOREDO p KRUD GH SURWH[HU RV QRVRV DQLPDLV $V YDFDV GH OHLWH VRQ PRL VHQVLEOHV iV PLFRWR[LQDV TXH FRPR p VDELGR LQร XHQ QHJDWLYDPHQWH VREUH FHUWRV SDUiPHWURV SURGXWLYRV FRPR VRQ D LQPXQLGDGH IHUWLOLGDGH FDOLGDGH H FRQVLVWHQFLD QD SURGXFLyQ GH OHLWH $ LQFOXVLyQ GH 0\FRVRUE GH $OOWHFK QDV UDFLyQV UHGXFH D DEVRUFLyQ GH PLFRWR[LQDV QR DQLPDO DQXODQGR RV VHXV HIHFWRV QRFLYRV VREUH D VD~GH GR JDQGR 1R UHIHUHQWH iV V~DV YDFDV OpPEUHVH GR D[HQWH VHFXHVWUDQWH Q~PHUR XQ HQ YHQGDV

$OOWHFK 6SDLQ 6 / _ 3RO ,QG &DQ 5RTXHWD ,, _ & &DQ /OHWJHW _ 6DEDGHOO _ %DUFHORQD 7HO _ )D[ _ DOOWHFKVSDLQ#DOOWHFK FRP ZZZ DOOWHFK FRP ZZZ IDFHERRN FRP $OOWHFK1DWXUDOO\ ZZZ WZLWWHU FRP #$OOWHFK7ZHHWV &RS\ULJKW ย $OOWHFK 7RGRV ORV GHUHFKRV UHVHUYDGRV

AFRIGA ANO XVIII - Nยบ 97

17

18

CONVOCATORIAS

PALMARÉS XXXI CONCURSO INTERNACIONAL DA RAZA FRISONA CATEGORÍAS XATAS 5-7 MESES XATAS 8-10 MESES XATAS 11-13 MESES E XATA CAMPIONA XATAS 14-16 MESES XOVENCAS 17-19 MESES XOVENCAS 20-22 MESES XOVENCAS 23-26 MESES, XOVENCA CAMPIONA E XOVENCA GRAN CAMPIONA VACA NOVA ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACA NOVA 30-36 MESES VACA INTERMEDIA 3 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA INTERNACIONAL VACA INTERMEDIA 4 ANOS VACA ADULTA 5 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA VACA ADULTA 6 ANOS OU MÁIS MELLOR CRIADOR INTERNACIONAL

GAÑADORA

Pozosaa Denzel 1640 Antía foi a Xovenca Gran Campiona de Galicia e a Subcampiona Internacional

Blanco.H Dúplex Sonia 315, Gran Campiona de Vacas de Galicia

XXI CONCURSO AUTONÓMICO DA RAZA FRISONA CATEGORÍAS XATAS 5-7 MESES XATAS 8-10 MESES XATAS 11-13 MESES, XATA CAMPIONA E XOVENCA GRAN CAMPIONA XATAS 14-16 MESES XOVENCAS 17-19 MESES XOVENCAS 20-22 MESES XOVENCAS 23-26 MESES E XOVENCA CAMPIONA VACA NOVA ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACA NOVA 30-36 MESES VACA INTERMEDIA 3 ANOS VACA INTERMEDIA 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACA ADULTA 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA AUTONÓMICA VACA ADULTA 6 ANOS OU MÁIS MELLOR CRIADOR DE GALICIA O mellor criador internacional foi a gandería Llera Her (Cantabria)

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

GANDERÍA

Flora Goldwyn Honey Moon ET Casa Flora (Asturias) Flora Goldwyn Hollywood ET Casa Flora (Asturias) Pozosaa Denzel 1640 Antía Casa Pozo (Lugo) Flora Tambo Destello Casa Flora (Asturias) Lina Xacobeo Paula Lina (Lugo) Badiola Sánchez Kournikova Diplomada Badiola (Asturias) Bos Alexander Mahe Casa Flora (Asturias) Planillo Bolton Vialattea Planillo Holstein (Navarra) Badiola Damion Koketa Diplomada Badiola (Asturias) Badiola Goldwyn Megate I ET Diplomada Badiola (Asturias) Perejil Rimbombanzia Perejil “El Macho” (Cantabria) Mono Venturo Shottle Roxet ET Casa Venturo (Asturias) Venturo Morty Letizia ET Casa Venturo (Asturias) Gandería Llera Her (Cantabria)

GAÑADORA Casas Magrebí 185 Blanco Leona Pozosaa Denzel 1640 Antía Kinteiro Sánchez Grecia Lina Xacobeo Paula Rey 511 Carli Spirte Rey 509 Ninfa Spirte Blanco Alizee Irene ET Cesares Boeza Dancer Pozosaa Lheros Mikaela Rey 454 Rosita Goldwyn Blanco.H Dúplex Sonia 315 Bos MR Sam Lady ET

GANDERÍA Casas (Carballo) Blanco (Lalín) Casa Pozo (Lugo) Kinteiro (Lalín) Lina (Trabada) Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Blanco (Lalín) Cesares Holstein (Lousame) Casa Pozo (Lugo) Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Blanco (Lalín) Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Gandería Blanco (Lalín) Foto de familia da sección infantil do concurso de manexadores

Su solución – DeLaval Libertad de elegir.

Con DeLaval puede ordeĂąar con el sistema que mejor se ajusta a sus necesidades, con la tranquilidad que proporciona trabajar con la marca que mas experiencia acumula en distintas condiciones de trabajo.

Desde el ordeùo robotizado, con el sistema VMS, donGH HO WUDEDMR GXUR \ VXMHWR FDGD GġD D XQ KRUDULR ðMR VH VXVWLWX\H SRU PÀV WLHPSR \ ùH[LELOLGDG SDUD XVWHG SDsando por la sala rotativa de ordeùo exterior, PR2100, la sala de mayor rendimiento del mercado, con una gran variedad de opciones que hacen de ella el sistema mås

ùH[LEOH KDVWD OD QXHYD VDOD SDUDOHOR PRGHOR 3 FRQ su gran capacidad de adaptación a las distintas necesidades de prestaciones y diseùo avanzado. Para los amantes del ordeùo en plaza DeLaval pone a su alcance el sistema EASY LINE para que el trabajo resulte mås FʼnPRGR \ HðFLHQWH SXGLHQGR LQFRUSRUDU WDPELÒQ HO programa de gestión Delpro para establo trabado.

Para asegurar la calidad de la leche, los tanques de refrigeraciĂłn DXCE o DXCR de DeLaval se lo ponen fĂĄcil.

DeLaval Equipos, S. A. C/ Anabel Segura NÂş 7 28108 Alcobendas Telef. 91 490 44 73 www.delaval.es

20

CONVOCATORIAS

POXA DE CASTRO DE RIBEIRAS DE LEA. 18 DE FEBREIRO

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

PLENO DE VENDAS NA PRIMEIRA POXA DO ANO CELEBRADA NA PROVINCIA DE LUGO

Vista da pista

Con 15 reses ofertadas e un volume de negocio de 32.550 euros, a de Castro de Ribeiras de Lea (Castro de Rei) foi a primeira subasta de gando frisón celebrada na provincia lucense en 2012.

Caseirodernes Laurin Maina, vendida por 2.650 euros

A primeira poxa do ano organizada por Africor Lugo tivo lugar o 18 de febreiro en Castro de Ribeiras de Lea. A subasta, na que participaron quince reses entre vacas e xovencas, saldouse cun pleno de vendas, a un prezo medio por animal de 2.170 euros.

O volume total das transaccións acadou os 32.550 euros, cuns prezos que oscilaron entre os 1.880 e os 2.650 euros.

A maior parte dos animais postos á venda marcharon para a zona sur de Lugo e para A Coruña.

A res que acadou a cotización máis elevada, 2.650 euros, foi Caseirodernes Laurin Maina, unha femia presentada pola gandería SAT Caseiro de Ernes (A Veiga do Pumar, Cospeito), filla de Laurin con nai Final Cut, procedente da familia Bos Lheros Malena, parida do 4 de decembro e xa inseminada de febreiro.

POXA DE GANDO FRISÓN DE CHANTADA. 11 DE MARZO

OITO RESES ADXUDICADAS EN CHANTADA A UN PREZO MEDIO DE 2.169 EUROS Presentáronse once animais, vendéronse oito que foron para ganderías das provincias de Lugo, A Coruña e Pontevedra e o volume total de negocio acadou os 17.350 euros.

A poxa de gando frisón tivo lugar no mercado gandeiro da localidade lucense de Chantada o domingo 11 de marzo, organizada por Africor Lugo e a Asociación de Gandeiros da Comarca de Chantada.

O prezo medio que acadaron as reses ofertadas situouse nos 2.169 euros, e a máis cotizada foi Outeiro Cid Belladona, da gandería chantadina Outeiro, pola que pagaron 2.550 euros. Esta xovenca, filla do touro de Xenética Fontao Bos Cid Maciñeiro, está preñada do 16 de xuño con

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Outeiro Cid Belladona

Pine Tree Sid. Trátase dun animal nado en abril de 2010, cunha nai cualificada con 84 puntos, cunha produción vitalicia en cinco partos de 69.298 quilos de leite e procedente dunha familia de vacas canadenses con varias xeracións MB e EX; a avoa, MB86, ten seis estrelas no seu pedigree.

CONVOCATORIAS

XIV POXA DE XOVENCAS DE RAZA FRISONA. SANTA COMBA, 3 DE MARZO

Un momento da xornada Caneda Naomi Million foi valorada en 4.700 euros

A POXA DE SANTA COMBA SALDOUSE CUNHA CIFRA DE NEGOCIO DE 46.050 EUROS Caneda Naomi Million, vendida en 4.700 euros, converteuse na xovenca máis valorada da subasta, cuxo prezo medio se situou nos 2.558 euros.

O pasado 3 de marzo, o municipio coruñés de Santa Comba acolleu a XIV Poxa de Xovencas de Raza Frisona.

A pesar da situación económica adversa que sempre arrodea o sector lácteo en Galicia, as cotizacións medio-altas foron as protagonistas da xornada.

ANIMAL CANEDA NAOMI MILLION ET

Vendéronse as 18 reses que desfilaron pola pista e o prezo medio das adxudicacións situouse nos 2.558 euros. Así, a cifra de negocio resultante da suma das transaccións foi de 46.050 euros. Os prezos de saída oscilaron entre os 1.800 e os 2.200 euros, pero ningún animal foi adxudicado por menos de 2.100 e sen ser preciso un grande esforzo por parte do poxador.

A xovenca máis valorada da xornada foi Caneda Naomi Million, procedente da gandería Caneda de Boqueixón e pola que un produtor compostelán pagou 4.700 euros. O animal, de 21 meses de idade e preñado de sete meses de Artes, posúe un impoñente libro xenealóxico no que destacan, sobre todo, os rexistros acadados pola súa nai, tamén chamada Naomi. A súa impresionante produción láctea (máis de 90 toneladas en cinco lactacións) reportoulle dez estrelas medalla de ouro, que é a distinción máis alta dentro da xenética holstein.

RESULTADOS DA XIV POXA DE XOVENCAS DE RAZA FRISONA PREZO REMATE VENDEDOR 4.700

COMPRADOR

CANEDA Y FERNÁNDEZ S.C.

JORGE MÍGUEZ PRADO

CARREIRA ELEGANT 1176

2.250

GANADERÍA CARREIRA S.C.

J. FCO. MACEIRAS OTERO

BALEXO LEX 9130

2.150

GANADERÍA CASA BALEXO S.C.

PARIS NOVIO S.C.

5323 FARRAPA XACOBEO

2.300

SAT A FARRAPA

RAXADA S.C.

5269 FARRAPA DANCER

2.400

SAT A FARRAPA

CASTRO CASTIÑEIRAS S.C.

ARAN LUCAS 3061 LUCUS

2.350

CANTORNA BARBEIRA

ANTONIO BERBIA LEMA

CARREIRA MAGOT 9201

2.450

GANADERÍA CARREIRA S.C.

MARÍA REY PEREIRO

CACHITO CHICHOLINA FEITICEIRO

2.400

AS. ESPERANTE CAAMAÑO S.C.

OVIDIO MANCEBO

ARAN LUNA 4617 CID

2.550

CANTORNA BARBEIRA

SAT BUSTO CORZÓN

SEVILLANO LINA DANCER

2.100

SANTOS RODRÍGUEZ

J. FCO. MACEIRAS OTERO

LOUREIROS 403 LELA LAURIN

2.400

GANADERÍA OS LOUREIROS S.C.

CASTRO CASTIÑEIRAS S.C.

LOUREIROS 401 XYNTHIA GRAND

2.700

GANADERÍA OS LOUREIROS S.C.

SAT BUSTO CORZÓN

LOUREIROS 398 FIMA GRAND

2.700

GANADERÍA OS LOUREIROS S.C.

GRANXA CAPILLA S.C.

LOUREIROS 392 AMELIA ROLEX

2.750

GANADERÍA OS LOUREIROS S.C.

GRANXA CAPILLA S.C.

CANEDA BAMBA GLEN

2.600

CANEDA Y FERNÁNDEZ S.C.

SAT BUSTO CORZÓN

LINDA

2.300

SAT OS XOIOS

SAT BUSTO CORZÓN

CESARES ARNEGA DANCER

2.700

CESARES HOLSTEIN S.C.

SAT BUSTO CORZÓN

AGRICOLA CAMINO AMAPOLA SIX

2.250

AGRÍCOLA DEL CAMINO S.C.

MARÍA REY PEREIRO

TOTAL VENDAS: 46.050 PREZO MEDIO: 2.558

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

23

24

COMUNICACIĂ“N

! INICIATIVA NA QUE PARTICIPAN /3 GANDEIROS

EXPLOTACIĂ˜NS ESPAĂ—OLAS DE PRODUCIĂ˜N 02/4!'/.)34!3 $! ./6! DE LEITE E PROVEDORAS DA MULTINACIONAL CAMPAĂ‘A PUBLICITARIA LĂˆCTEA PRETENDE DIVULGAR A ORIXE DO LEITE E ACHEGAR ESTE SECTOR A UNHA GRAN PARTE $% DANONE DA SOCIEDADE QUE AĂ“NDA O DESCOĂ—ECE MANUEL CAPĂ“N: “DANONE FOI UNHA DAS EMPRESAS PIONEIRAS EN FACER UNHA PUBLICIDADE NATURAL PORQUE ISTO É UNHA PUBLICIDADE DESDE O GANDEIRO, NA QUE SE LLE MOSTRA AO CONSUMIDOR DE ONDE PROCEDEN REALMENTE OS PRODUTOS COS QUE SE ATOPA NO MERCADOâ€?

Manuel CapĂłn (esquerda) e a sĂşa ďŹ lla Ă gueda reunĂ­ronse en GandAgro con Orlando GonzĂĄlez e o seu ďŹ llo Roi, que deu mostra do deliciosos que estĂĄn os iogures

A ganderĂ­a CapĂłn de Chantada (Lugo) e a ganderĂ­a Rielo de Rodeiro (Pontevedra) foron as dĂşas ganderĂ­as seleccionadas por Danone para representar a Galicia nunha campaĂąa publicitaria que se estĂĄ difundindo a nivel nacional, unha campaĂąa na que se recoĂąece o labor fundamental dos gandeiros no proceso de elaboraciĂłn dos iogures ao garantir un leite fresco e de mĂĄxima calidade.

Grazas a esta acciĂłn promocional, a imaxe das granxas xa aparece ou aparecerĂĄ nos envases dos iogures. Ademais, os consumidores poden coĂąecer as historias persoais dos gandeiros a travĂŠs da web de Danone (www.danone.es) e da televisiĂłn. TrĂĄtase de pequenos vĂ­deos onde os produtores explican en primeira persoa como ĂŠ o dĂ­a a dĂ­a na granxa e como se trata o leite dos iogures que consomen millĂłns de espaĂąois. No caso da web, introducindo un cĂłdigo que aparece no envase, os consumidores poderĂĄn trasladarse virtualmente ĂĄ zona na que se obtivo a materia prima dos produtos, por exemplo a Chantada ou a Rodeiro.

As protagonistas da campaĂąa s 'ANDERĂ“A 2IELO 'ALICIA s 'ANDERĂ“A #APĂ˜N 'ALICIA s 'ANADERĂ“A %L -OLINERO !STURIAS s #ARDOSA 'ANADERĂ“A !STURIAS s 'ANADERĂ“A 'ALA -ERINO 3EGOVIA s 'ANADERĂ“A * & &ERNĂˆNDEZ -ADRID s 'ANADERĂ“A -ENDITXOKOA .AVARRA s 'ANADERĂ“A 3AN *ULIĂˆN %RVITI .AVARRA s 'ANADERĂ“A 0Ă?REZ &ORMATGĂ? #ATALUĂ—A s 'ANADERĂ“A #AN 4URRĂ˜ #ATALUĂ—A Faustino FernĂĄndez, Cardosa GanaderĂ­a (Asturias)

AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

s 'ANADERĂ“A %L 0INAR DE #AULINA #ĂˆDIZ s 'ANADERĂ“A !RENAS DE 2OTA #ĂˆDIZ s 'ANADERĂ“A 3ERRETILLA 'ANADERA 6ALENCIA s 'ANADERĂ“A *ESĂžS 0LAZA 6ALENCIA

ORLANDO GONZĂ LEZ: “ESTOU MOI ORGULLOSO E MOI CONTENTO DE QUE DANONE NOS PUXERA EN PRIMEIRA LIĂ‘A AOS GANDEIROS. CREO QUE O CONSUMIDOR TEN QUE SABER QUE DETRĂ S DO LEITE, QUE É A MATERIA PRIMA PRINCIPAL NA FABRICACIĂ“N DE IOGURES, ESTĂ N OS GANDEIROS. OXALĂ XURDIRA ANTES ESTA INICIATIVAâ€?

Sandokan Mr. Sam x Aa r on x D uster CONAFE 11/2011

Foto: Jane Steel

t -FDIF LH t 6CSFT

t 1BUBT

t -POHFWJEBE

t #BKBT DÏMVMBT

t 'BDJMJEBE EF QBSUP t 'FSUJMJEBE EFM UPSP

MANTECON SANDOKAN 2674 Criador: Antonio Cedrún – Hoznayo – Cantabria

Sandokan, el toro revelación.

Posee un pedigrí para hacer frente a los problemas de consanguinidad y aporta leche, facilidad de parto y funcionalidad

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias C/ Magnolia, 80 bajo 27003 - Lugo Tfno.: 982 217 633 Fax: 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

OKAN ET Sandy SAND

ABEREKIN, S.A. Centro de Inseminación Parque Tecnológico, Edificio N.º 600 48160 Derio (Bizkaia) - SPAIN Tfno.: +34 94 454 15 77 Fax: +34 94 454 08 78 e-mail: comercial@aberekin.com

www.aberekin.com

Gomas y Camas para Vacas Limpiezas Automáticas Estabulaciones Libres distribución material gandeiro

NOVEDAD:

"/8%3 0!2! 4%2.%2!3 $% .5%6! '%.%2!#)¼. s %L SISTEMA DE CRÓA BIEN ESTUDIADO s 5N SISTEMA FUERTE PERO MUY MANEJABLE s 'RAN ABERTURA s -UCHA FLEXIBILIDAD PARA LIMPIAR LA CASETA Y DEJARLA PREPARADA s #ON GRAN NÞMERO DE ACCESORIOS

Gomas y Camas para Vacas

Limpiezas Automáticas

Tubular Bovino

CORNADIZAS Y CUBĂ?CULOS

BEBEDEROS NUEVOS BEBEDEROS INOX CON VOLTEO SIN NECESIDAD DE LATIGUILLO

LA AUTÉNTICA LIMPIEZA ALEMANA DE CABLE. NO COMPRE IMITACIONES.

PolĂ­gono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) 4ELĂ?FONO 4/.) s 3ERVICIO 4Ă?CNICO E-mail: toni@dismagan.es // Web: www. dismagan.es

distribuciĂłn material ganadero

Distribuidor en Asturias: !LMACENES ,ADISLAO 3 , 0OLĂ“GONO %L :ARRĂ“N 3 . ,A %SPINA 3ALAS !STURIAS 4LF

28

EXPLOTACIÓN

SAT O FONDAL (FRADES)

De esquerda a dereita, Carlos, María, Ismael e Luís, acompañados por Bruno, o fillo maior de Ismael

ALIMENTACIÓN, ENCAMADO E LIMPEZA: CLAVES PARA OPTIMIZAR A PRODUCIÓN Os propietarios desta explotación de Frades (A Coruña) están convencidos de que o manexo diario marca a diferenza dunha granxa a outra, sempre e cando a base xenética sexa aceptable. A súa media de produción no ano 2011 foi de 10.630 quilos de leite por vaca.

A piques estaban de rematar os anos 70 cando no lugar de Aboi, na parroquia fradense de Céltigos, botaba a andar unha granxa de vacas frisonas da man de dous retornados da emigración en Alemaña: Luís Pérez Gómez e María Bodelo Mosquera. Desde entón pasaron case 35 anos e hoxe aquela nacente explotación transformouse na SAT O Fondal, da que son socios os seus fundadores, Luís e María, xa xubilados, e os seus

dous fillos, Carlos, de 41 anos, e Ismael, de 36, que se incorporaron en 1995 ao negocio e que son os que o dirixen agora. Entre os dous repártense as tarefas diarias da explotación: Carlos céntrase nos labores de muxido e Ismael no relativo á alimentación. Iso si, recoñecen que polo momento contan coa axuda dos pais nas faenas máis lixeiras e que de cara ao futuro teñen en mente contratar a un empregado.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

EXPLOTACIÓN

Despois de finalizar o bacharelato, Carlos, movido pola súa paixón pola arte, matriculouse en Xeografía e Historia, estudos que abandonou “por amor á explotación”, como el mesmo asegura. Ismael, en cambio, tivo claro a que se quería dedicar desde o principio e formouse como capataz agrario no centro de capacitación agraria de Sergude, en Boqueixón. Agora, ambos continúan actualizándose coa realización periódica de cursos relacionados con diferentes aspectos do sector.

Carlos define ao seu pai como “un emprendedor que sempre viu a botella medio chea”, e detalla como Luís empezou a súa andaina gandeira con 18 vacas frisonas que se aloxaban nun establo trabado. “A súa idea era enfocarse de cheo na produción de leite para poder comprar máis terreo e modernizar as instalacións”, relata. En 1981, cando se implantou o sistema de cotas, nesta granxa xa tiñan 397.000 quilos, unha cifra nada desdeñable para aquela época. Cos primeiros beneficios, no ano 82 construíron unha cuadra de estabulación libre con capacidade para 40 vacas e unha sala de muxido de catro puntos en paralelo.

Así mesmo, ao ir facéndose con máis parcelas ao redor das instalacións, potenciaron o pastoreo. No 98 levantaron un novo establo con capacidade para outros 60 animais e dous anos máis tarde ampliárono para 100. A esta última ampliación aínda lle seguiron outras.

A cabana actual da SAT O Fondal ascende aos 210 animais, dos cales arredor de 100 se atopan en período de lactación. A súa cota láctea é de 1.200.000 quilos entre propia (940.000 kg) e alugada.

A CABANA ACTUAL DA SAT O FONDAL ASCENDE AOS 210 ANIMAIS E A SÚA COTA LÁCTEA É DE 1.200.000 QUILOS MANEXO E ALIMENTACIÓN Ismael e Carlos teñen moi clara a filosofía de traballo, unha filosofía na que o trato aos animais é primordial porque “se os animais están ben, nós estaremos ben”, asevera Carlos, que aínda vai máis aló e di que “a diferenza dunha explotación a outra está no manexo”. Para eles, a alimentación, o encamado e a limpeza son fundamentais.

Todo o gando está estabulado e practican a separación por lotes. Así, ao das femias en lactación súmanse un de xovencas preñadas de máis de seis meses e medio, un de secas e mais un lote de preparto no que as femias se aloxan en parideiras ata o parto.

Os animais recén nacidos permanecen en boxes individuais ata o destete, que se produce aos 2 meses e medio.

Posteriormente, as xatas para a recría agrúpanse en pequenos lotes.

O muxido faise dúas veces ao día —ás 6 e media da mañá e ás 6 e media da tarde— nunha sala tipo espiña de 10 puntos. O día da visita, os irmáns Pérez Bodelo comentaron que a sala se está quedando pequena para a cabana actual —lévalles 2 horas e media muxir— pero de momento, debido á conxuntura económica actual, aínda non se animaron a ampliala.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

29

30

EXPLOTACIÓN

As femias de preparto alóxanse en parideiras de cama quente

O encamado e a limpeza son aspectos sobre os que inciden moito nesta explotación

NESTA EXPLOTACIÓN CONTAN CON 45 HECTÁREAS DE SUPERFICIE AGRÍCOLA QUE DESTINAN INTEGRAMENTE AO CULTIVO DE FORRAXE. NON PRACTICAN O PASTOREO

As camas son de serrín e cal. Para a renovación dos materiais recoñecen que non teñen unha norma establecida, pero que polo xeral cambian o serrín cada 10 días e o cal cada 3, mentres as camas as limpan e as estenden 4 ou 5 veces ao día. O sistema de limpeza é de arrobadeira arrastrada, que combinan cun rodo manual para limpar as zonas ás que non chega este mecanismo.

Teñen dous ventiladores artificiais que utilizan algúns días do verán, cando vai moita calor e a temperatura no establo supera os 25 °C. Para optimizar o benestar contan tamén cun cepillo eléctrico co que os animais se rascan cando queren.

Como diciamos antes, a alimentación é un dos alicerces sobre os que se asenta a produción. Para iso, contan cun carro mesturador unifeed co que elaboran as distintas racións.

Desde comezos de ano, a ración das vacas en lactación consta de 32 quilos de silo de millo, 4,3 de alfalfa en rama, 1 de alfalfa deshidratada, 0,5 de palla e 8,8 dun concentrado a base de soia e proteína. O habitual é que en vez da alfalfa a ración inclúa 18 quilos de silo de herba e menos cantidade de concentrado, pero o ano pasado a produción de herba non foi suficiente e víronse obrigados a recorrer á alfalfa.

As secas e as xovencas a partir dos 6 meses e medio de xestación dispoñen de palla a libre disposición, inxesta que complementan coa mesma mestura que se fai para as vacas en lactación, pero nunha proporción menor, en concreto de 12 quilos por animal. Deste xeito, un único carro diario é suficiente, co que aforran tempo e diñeiro.

A ración das xatas a partir de 6 meses de idade ata os 6 meses e medio de xestación consiste en 3 quilos de silo de millo, 5 de palla e 2,5 de mestura. Tamén se elabora no carro unifeed.

SUPERFICIE E FORRAXES Na SAT O Fondal contan con 45 hectáreas de superficie agrícola, 35 en propiedade e 10 en alugueiro. Trátase dunha extensión moi concentrada, pois as 35 ha propias só se dividen en 4 parcelas entre as que non hai máis dun quilómetro de distancia. As 10 ha restantes repártense noutras 3 parcelas, tamén bastante próximas entre si.

O cultivo de forraxe ocupa toda a superficie. A rotación de cultivos vailles permitir dedicar este ano 40 ha a millo e 45 a herba, optando, neste último caso, por un híbrido de raigrás inglés e italiano.

Para a produción de millo decántanse por ciclos curtos que sementan sempre antes do 15 de maio. O obxectivo é aproveitar ao máximo os meses de sol para poder ensilar en setembro e a continuación botar as pradeiras.

O millo dáse ben na zona. Incluso na campaña pasada, cuxas previsións non eran demasiado alentadoras, recolleron 45 toneladas/ha. No entanto, como inicialmente tiveron medo á merma, trouxeron millo de reserva procedente de León. Porén, para eles isto non é nada novo. Conta Carlos que antes de producilo na explotación, o de traelo de Castela era unha práctica habitual.

INSTALACIÓNS E MAQUINARIA A construción principal da granxa é o establo, no que se integran varias dependencias e no que se aloxa a totalidade dos animais. Consta de 170 cubículos dispostos da maneira habitual e está construído en formigón, con teito de uralita e laterais nos que se combina o bloque e a lona. Os 2.000 metros cadrados que ocupan as instalacións inclúen tamén un almacén no que se garda a forraxe.

A fosa de xurro é de formigón e ten unha capacidade de 1.000.000 de litros. Ademais, están construíndo outra cunhas dimensións de 30x12x3 metros. Tamén contan con sete bases de formigón para os silos.

En canto á maquinaria, parte dela (o carro mesturador, dous tractores, un remolque, unha grade rotativa con sementadora e unha aboadora) téñena en propiedade e o resto (rotativa, cisterna e grade de discos) en sociedade con outro gandeiro. Non obstante, para os traballos máis laboriosos, como a preparación da terra para a sementeira do millo e as campañas de recollida de herba e de millo, optan por contratar o servizo a unha empresa externa especializada.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

32

EXPLOTACIĂ“N

Contan cun almacĂŠn de 240 m2 no que gardan forraxe e maquinaria

AlgĂşns xatos recĂŠn nacidos permanecen en boxes no exterior da nave principal

REPRODUCIĂ“N E MELLORA GANDEIRA A recrĂ­a fana na explotaciĂłn e estĂĄ integramente destinada ĂĄ produciĂłn. Hai uns anos pasaron por unha ĂŠpoca de dĂŠficit de femias para reposiciĂłn debido ĂĄ alta porcentaxe de machos que nacĂ­an, polo que tiveron que recorrer ao seme sexado. “E aĂ­nda co seme sexado nos naceu algĂşn machoâ€?, recorda Ismael, polo que tiveron que comprar varias vacas.

Actualmente, en cambio, recoĂąecen que necesitarĂ­an algo mĂĄis de espazo para optimizar a recrĂ­a, un problema ao que logo lle poĂąerĂĄn remedio cunhas obras que xa estĂĄn programadas. Para eles, unha boa recrĂ­a estĂĄ na base dunha boa produciĂłn, e cren que podendo facela na casa resulta moito mĂĄis rendible. A primeira inseminaciĂłn realĂ­zana

O MILLO DĂ SE BEN NA ZONA. NA CAMPAĂ‘A PASADA RECOLLERON 45 TONELADAS/HA aos 14 meses, cunha media de 2,2 doses de seme por preĂąez e un intervalo medio entre partos de 408 dĂ­as. “O manexo ĂŠ fundamental pero base xenĂŠtica tamĂŠn tes que terâ€?. Esta declaraciĂłn literal de Carlos define moi ben o papel que a xenĂŠtica xoga nesta explotaciĂłn. RecoĂąecen que invisten nos mellores touros pero que aĂ­nda poderĂ­an destinar mĂĄis diĂąeiro a este apartado tan importante para a optimizaciĂłn da produciĂłn.

7!-%342!$! 3 , , s :ONA INDUSTRIAL DE 4OEDO ,A %STRADA 0ONTEVEDRA %SPAĂ—A 4ELF Y &AX s INFO SEMILLASWAM COM s WWW SEMILLASWAM COM Consulta o vĂ­deo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

EXPLOTACIÓN

O establo conta con 170 cubículos dispostos cabeza con cabeza

ÕiÛ>Ê}> >Ê`iÊ«À `ÕVÌ ÃÊ«>À>ÊiÛ Ì>ÀÊ >Ã

V iÀ>ÃÊÊ i ÊÛ>V>ÃÊÊ ÞÊ Ûi >Ã Un dos factores que teñen en conta á hora de elixir un touro é o correcto acoplamento coa femia, é dicir, en función do que cada vaca necesita escollen o macho, tendo sempre presente o factor da consanguinidade. A partir de aí, o que máis valoran nun semental é a cantidade de leite e proteína que achega, así como que presente unha correcta conformación para poder manexar ben o animal.

Nun segundo nivel, tamén estiman o parámetro de células somáticas. Para lograr todo isto apostan por touros probados e de gran fiabilidade. Decántanse pola xenética americana e tamén por algún touro de Xenética Fontao, como Xacobeo.

A produción láctea media da granxa no 2011 foi de 10.630 kg/vaca, cuns índices de graxa e proteína que se situaron no 4,33% e no 3,19%, respectivamente, e cun reconto de células somáticas en tanque entre 160.000 e 180.000. Non obstante, nesta explotación chegaron a ter picos de produción como os 11.912 kg/vaca no ano 2006 ou os 11.616 kg/vaca no 2007.

Entre a cabana gandeira da SAT O Fondal atópanse dúas familias de vacas destacadas. Unha delas, integrada por femias ás que lles puxeron nomes exipcios, destaca polo seu elevado ICO. A outra, cun ICO menos relevante, sobresae pola súa excelente produción láctea. Agora mesmo, entre o rabaño contan cunha ducia de vacas cualificadas como MB. O último dato de ICO da explotación acadou os 1.702 puntos e a última cualificación morfolóxica situouse entre os 79 e os 80 puntos.

INGRESOS E CUSTOS No que a ingresos se refire, actualmente están cobrando o leite a 32 céntimos o litro máis as primas de calidade.

Por outra parte, dunha vaca cunha produción media de 35 litros, os ingresos procedentes de 20 litros están destinados a cubrir a totalidade dos gastos da explotación (alimentación, reprodución, enerxía, soldos, amortizacións…), polo que os 15 restantes se traducen en beneficio. Conta Carlos que neste momento están aforrando para capitalizar a empresa e logo poder investir en novas instalacións.

UÊ ÞÕ`>Ê>Ê > Ìi iÀÊ >ÃÊ«iâÕ >ÃÊÃ> >à UÊ Ì> i ÌiÊiviVÌ Û UÊ À> Ê« `iÀÊ`iÊ>` ià UÊ À µÕiV ` ÊV Ê iÊ6iÀ> UÊ,iëiÌÕ Ã ÊV Êi Ê i` Ê> L i Ìi UÊ ?V Ê`iÊÕÃ>À

C/Bernat Etxepare 4, Bajo 20.280 Hondarribia (Guipuzkoa)

Tlf +34 619 24 48 37 e-mail: alfredo@sokepa.com

www.sokepa.com Buscamos distribuidores

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

33

PRIMER ANIVERSARIO DE LELY ASTRONAUT A4 &RQ OD SHUVSHFWLYD TXH SURSRUFLRQDQ GRFH PHVHV GH IXQFLRQDPLHQWR VH SRGUtD FDOLÂżFDU DO /HO\ $VWURQDXW $ FRPR HO PHMRU DOLDGR GH ODV YDFDV /HV RIUHFH FRQÂżDQ]D QR OHV FUHD QLQJ~Q HVWUpV \ DFXGHQ YROXQWDULDPHQWH D pO FRQ PiV DVLGXLGDG 2EVHUYDPRV XQD PHGLD GH RUGHxRV PiV SRU GtD TXH HQ PRGHORV DQWHULRUHV GH /HO\ *UDQMDV FRQ YDFDV HQ RUGHxR IiFLOPHQWH OOHJDQ D ORV RUGHxRV GLDULRV

INTRODUCCIĂ“N A un aĂąo de la instalaciĂłn del primer Lely Astronaut A4 en EspaĂąa y con mĂĄs de 20 mĂĄquinas en funcionamiento actualmente en todo el territorio es el momento de hacer balance sobre esta nueva evoluciĂłn del Lely Astronaut.

Sin lugar a dudas, lo mås destacable de la nueva måquina es el diseùo del habitåculo de la vaca con entrada y salida en línea recta (en Lely lo FRQRFHPRV FRPR ÀXMR HQ , %DMR HVWH GLVHxR OD vaca no se siente separada del rebaùo en el momento del ordeùo. Esta mejora, que parece tan simple de implementar, tiene un efecto impresionante en el rendimiento del robot.

EL TRĂ FICO LIBRE EN EL LELY ASTRONAUT A4 (O WUiÂżFR OLEUH PHMRUD VX UHQGLPLHQWR HQ HO $ (O nĂşmero de ordeĂąos de la mĂĄquina se incrementa y el nĂşmero de rechazos es superior: las vacas vienen al robot con mĂĄs facilidad y durante el ordeĂąo estĂĄn mĂĄs tranquilas, lo que contribuye a facilitar la secreciĂłn de oxitocina.

Si traducimos lo anterior a datos podĂ­amos estar hablando de que el A4 hace 20 ordeĂąos diarios mĂĄs que los modelos anteriores de Lely. Robots A4 que ordeĂąan 60-65 vacas fĂĄcilmente superan los 200 ordeĂąos diarios con Ă­ndices de rechazos superiores a 2,5 (promedio de veces que la vaca va al robot y es expulsada por no ser el momento del ordeĂąo).

quina. El siguiente paso consiste en realizar el primer ordeĂąo, en el cual hay que capturar las coordenadas de la ubre de todas las vacas. Los siguientes ordeĂąos ya no requieren la intervenciĂłn humana. El trabajo del ganadero se limita aproximar las vacas a la mĂĄquina. Los primeros dĂ­as mĂĄs vacas requieren ser aproximadas y poco a poco esta tarea se reduce a un rato por las maĂąanas y un rato por las tardes.

En el Lely Astronaut A4 la puesta en marcha es mĂĄs sencilla que en cualquier otro modelo Lely Astronaut anterior. El estrĂŠs del animal se reduce al primer ordeĂąo y a los 4 dĂ­as de funcionamiento ya se aprecian incrementos de producciĂłn en torno al 5% con respecto a la sala de ordeĂąo.

PRIMEROS LELY ASTRONAUT A4 EN GALICIA Para esta primavera habrĂĄ ya en funcionamiento en Galicia 5 granjas A4:

El espacio amplio delante del robot es fundamental para que el A4 presente los datos anteriores.

Ć” Barreiros Lodeiro SC, Burres, A CoruĂąa

PUESTA EN MARCHA DEL LELY ASTRONAUT A4

Ć” Candendo SC, Tordoia, A CoruĂąa

En el arranque de un robot Lely existe una primera fase conocida como “habituaciĂłnâ€? en la cual las vacas son dirigidas al robot Ăşnicamente a comer una porciĂłn de concentrado y a acostumbrarse a los movimientos y sonidos de la mĂĄ-

Ć” A Estivada SC, DumbrĂ­a, A CoruĂąa (ampliaciĂłn-renovaciĂłn)

Ć” O Coto SC, Santiso, A CoruĂąa

Ć” SAT Floro, PortomarĂ­n, Lugo (ampliaciĂłn-renovaciĂłn)

Un caso muy particular es el de la ganaderĂ­a O Coto.

GANADERĂ?A O COTO O Coto es una granja dirigida por Manuel LĂłpez situada en el concello de Santiso (A CoruĂąa). La explotaciĂłn cuenta con unas buenas instalacioQHV \ XQD ÂżQFD DOUHGHGRU H[WHQVD OODQD \ PX\ productiva. La granja estĂĄ preparada para manejar unas 120 vacas en ordeĂąo. O Coto cumple con todas las caracterĂ­sticas que debe tener una granja de producciĂłn lĂĄctea ideal.

&XDWUR PHWURV GHODQWH GHO URERW IDYRUHFH HO WUiÂżFR OLEUH GH ODV YDFDV

En el verano del 2011 conocimos a Manuel. Manuel es un hombre tranquilo pero su cara en ese momento mostraba su preocupaciĂłn. Se sentĂ­a engaĂąado y, sobre todo, cabreado consigo mismo al no haber sido capaz de predecir el resultado de su decisiĂłn. HabĂ­a hecho una inversiĂłn en un sistema de ordeĂąo que no funcionaba.

*DQDGHUtD 2 &RWR \ GHEDMR 0DQXHO /ySH]

En las Ăşltimas semanas del verano estudiamos con Manuel alternativas que podrĂ­an solucionar o minimizar los errores del pasado y las encontramos.

En febrero del 2012 un Lely Astronaut A4 se pone en funcionamiento en O Coto y las pesadillas de 0DQXHO WHUPLQDQ (O WUiÂżFR OLEUH \ OD DGDSWDFLyQ de las vacas a la nueva mĂĄquina son espectaculares. Manuel recupera la sonrisa y el color rojo de sus mejillas. Su decisiĂłn errĂłnea parece que tiene soluciĂłn. Ya sĂłlo queda proyectar el resto del equipamiento Lely para completar el ordeĂąo de la granja (segundo robot Lely) y deshacerse de todos sus errores. Manuel ha aprendido una lecciĂłn que no olvidarĂĄ jamĂĄs: “En ordeĂąo robotizado SĂ“LO hay una soluciĂłn que es LELYâ€?.

0DQXHO UHĂ€H[LRQD FyPR HYLWDU TXH RWURV JDQDGHros pasen por su situaciĂłn y la soluciĂłn es sencilla: “Visitar y hablar con ganaderos que ya tienen las mĂĄquinas y no limitarse sĂłlo a las granjas que te proponen los comerciales. Hay que coger el coche y hacer kilĂłmetros para ver, escuchar y sacar conclusiones. Ése es mi consejoâ€?.

'DWRV GH OD JUDQMD 6DW 6DUQLOOD &DQWDEULD 2FKR meses de funcionamiento

LELY ASTRONAUT A4 LA MANERA NATURAL DE ORDEÑAR...

Como ocurre con todas nuestras soluciones para el sector lácteo, el nuevo robot de ordeño Lely Astronaut A4 ha sido desarrollado con una prioridad muy clara: la vaca.

El robot garantiza la máxima calidad de la leche y sus instrumentos de gestión únicos OH SHUPLWHQ PDQWHQHU HO FRQWURO WRWDO GHO UHEDxR 3XHGH FRQ¿DU SOHQDPHQWH HQ HO URERW Y en nosotros. Las 24 horas del día, todos los días del año.

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER LOS CORRALES DE BUELNA Tel: +34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

mio a e r p 4 naut A o 2012 o r t s A Agr Lely d t n o a b G o R ión en c a v o n la in www.lely.com Innovators in agriculture

36

ADMINISTRACIÓN

ROSA QUINTANA, CONSELLEIRA DO MEDIO RURAL E DO MAR

“É FUNDAMENTAL POTENCIAR E DIVERSIFICAR O LÁCTEO A TRAVÉS DE PRODUTOS MÁIS ELABORADOS, CASO DO QUEIXO AMPARADO POR DENOMINACIÓN DE ORIXE OU AS SOBREMESAS” Rosa Quintana é a nova conselleira do Medio Rural e do Mar dende principios de ano, coincidindo coa fusión dos dous departamentos fortes do sector primario galego. Posúe máis experiencia nos asuntos da pesca, pero agarda estar á altura das expectativas e realizar unha contribución útil. Repasamos con ela os seus plans e pedímoslle a súa opinión sobre todo o que está ocorrendo coa produción e a industria do leite.

_A “perda” dunha consellería exclusiva para o medio rural sorprende nun contexto de crise estrutural do agro… _En primeiro lugar, eu non falaría de “perda”. O que fixo o Goberno foi axustar a súa estrutura, seguindo os principios de optimización de recursos e austeridade no gasto, tendo en conta ademais a conxuntura económica actual.

Por iso dicimos que non podemos pedir sacrificios aos

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

cidadáns sen aplicarnos nós mesmos ese principio de actuación. E, en todo caso, falamos dun departamento que reúne e agrupa as competencias de ordenación, fomento e promoción do sector primario galego no seu conxunto.

Trátase, xa que logo, de sumar, máis que de restar. Por outra banda, esta estrutura é coherente coa que existe no Goberno do Estado e noutras comunidades autónomas.

ADMINISTRACIÓN

_Asume os asuntos do medio rural cunha dilatada experiencia nos asuntos da pesca. Difícil? _Evidentemente, para min persoalmente supón un maior esforzo e esixencia. Pero esa non é a cuestión. Do que se trata é de xestionar de maneira eficaz a política da Xunta en relación co medio rural e do mar de Galicia, nun momento particularmente delicado. Agardo estar á altura das expectativas e realizar unha contribución útil na procura dun presente e un futuro mellores para o noso sector primario. _A primeira visita oficial como conselleira do Medio Rural á queixería vilalbesa Don Crisanto foi moi simbólica… _O que quixen con esta visita é que se vira claramente o meu compromiso persoal e o da Consellería co sector lácteo en xeral e moi en particular con quen se esforza por darlle un valor engadido a esta produción. É fundamental potenciar e diversificar o lácteo a través de produtos máis elaborados, caso do queixo amparado por denominación de orixe ou as sobremesas. Deste xeito mellórase a comercialización e, por extensión, os diferentes chanzos da cadea de valor (produción, industria e distribución). Por outra banda, esta queixería é unha referencia por tratarse dunha explotación familiar, na que se fai efectivo o necesario relevo xeracional tan importante para esta actividade. E non menos importante é o feito de que se sitúa na provincia de Lugo, un dos territorios con maior peso lácteo dentro de España.

_Con que datos se queda do primeiro repaso ao estado do sector? _Como en case todo na vida, nunha primeira aproximación ao medio rural galego tamén se perciben claroscuros. É certo que hai dificultades e moito que mellorar, evidentemente, pero tamén que existen motivos para seguir confiando nas súas posibilidades. Por exemplo, apréciase que, sobre todo nalgunhas zonas de Galicia, se dá un certo retorno á actividade agropecuaria como alternativa ás dificultades noutros ámbitos da economía. E que o sector primario é un sector capaz de crear emprego.

Cabe insistir, ademais, en que a evolución do lácteo nos últimos anos segue a ser positiva, no que atinxe ao incremento da produción. Así, este sector segue incrementando o seu volume e capacidade produtiva, así coma o seu peso no conxunto do lácteo español. Se hai pouco máis de dez anos a produción galega acadaba 1,6 millóns de toneladas hoxe estamos por riba de 2,3 millóns, o que supón un incremento dun 43 por cento no prazo dunha década, unha tendencia que, ademais, séguese mantendo e crecendo. _Vai ser continuísta a súa estratexia á fronte deste departamento? _Non vexo porque habería que cambiar algo que está ben.

O labor do meu antecesor foi moi positivo e considero que cómpre aproveitar esa bagaxe cara ao futuro. Polo demais, as principais liñas de traballo da Consellería intégranse, como non pode ser doutro xeito, na política global do Goberno. O máis lóxico e razoable é que exista esa continuidade.

SERVIZO VETERINARIO ESPECIALIZADO EN TRANSFERENCIA EMBRIONARIA EQUIPO AUTORIZADO PARA O INTERCAMBIO INTRACOMUNITARIO ES11ET05B

TENDA VIRTUAL DE COMPRAVENDA DE EMBRIÓNS ASESORAMENTO XENÉTICO SEGUROS GANDEIROS

daniel@embriovet.es administracion@embriovet.es móbil 649.80.90.64

javier@embriomarket.com administracion@embriomarket.com móbil 636.97.76.10

TODA A INFORMACIÓN QUE PRECISAS EN: www.embriomarket.com Telefax +34.981.791.843

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

37

38

ADMINISTRACIÓN

“QUERO DESTACAR O COMPROMISO DA INDUSTRIA CO DISTINTIVO GALEGA 100% E QUE CATRO IMPORTANTES MARCAS DA NOSA COMUNIDADE, COMO SON DELEITE, FEIRACO, LARSA E LEYMA, O INCORPORAN NOS SEUS BRIKS”

_Como lle dará a Consellería apoio ao sector de produción de leite? Cara a onde tirarán os incentivos? _Continuaremos apostando por este sector, tendo en conta a súa condición de estratéxico para o noso medio rural. Seguiremos desenvolvendo o Plan deseñado especificamente para garantir o seu futuro, con accións nos ámbitos da produción, a industrialización e a comercialización.

Ademais, xestionamos axudas que se financian con fondos propios, da Administración Central e da Unión Europea.

Estas medidas de fomento procuran mellorar as explotacións, incentivar a incorporación de agricultores mozos ou avanzar na eficiencia enerxética, entre outros beneficios.

Ao tempo, na Xunta vimos traballando –e seguiremos facéndoo– para mellorar a posición dos produtores na cadea de valor do leite, de tal forma que poidan negociar os prezos do leite. Así, seguimos apostando polos contratos como fórmula para axudar a ordenar o sector. Neste sentido apostamos por unha organización de produtores forte e supracomunitaria.

No ámbito da promoción e comercialización seguiremos a colaborar cos diferentes consellos reguladores para potenciar os nosos queixos con denominación de orixe.

Tamén, desde logo, continuaremos fomentando a diversificación cara a produtos de maior valor engadido, caso dos propios queixos ou as sobremesas lácteas. E por suposto manteremos a aposta por Galega 100% como un elemento identificador do leite galego de calidade diferenciada que ten colleitado un grande éxito entre os consumidores. _Iniciou o diálogo co ministro de Agricultura? _Como é natural, manteño de xeito permanente unha liña aberta de diálogo co ministro, que ten, ademais, unha actitude especialmente receptiva cara a todo o relacionado con Galicia, consciente como é –ao igual que o presidente Rajoy e o Goberno de España no seu conxunto– da importancia que na nosa Comunidade ten o sector primario vinculado á agricultura, a gandería, a pesca e a produción forestal. _Impresdincible falar do seu posicionamento respecto da reforma da PAC… _En relación coas axudas da PAC, consideramos que a redistribución dos pagamentos directos en función dunha

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

“taxa plana” e das hectáreas cultivadas ten que ir acompañada de medidas compensatorias. En canto á redistribución das axudas directas, co paso a unha especie de “tarifa plana” que compensará, dentro de cada estado ou rexión, a todos por igual en función da superficie de terra cultivada, consideramos que esta opción non é axeitada para Galicia. Na nosa Comunidade é necesario contemplar as peculiaridades que presenta o sector gandeiro en canto a dimensión territorial.

Desde a Xunta compártese que as referencias históricas como único criterio de distribución das axudas debe ser modificado porque dá lugar a unha perda de lexitimidade social. Tamén cómpre subliñar que un sistema baseado exclusivamente no criterio da superficie pode provocar desequilibrios importantes en determinados sectores se non se habilitan apropiados mecanismos correctores. Así, un destes mecanismos, no caso de Galicia, pode ser manter os pagamentos acoplados aos niveis actuais, xa que inciden en dous sectores de vital importancia para Galicia como son o lácteo e o vacún de carne.

De xeito resumido, como aspectos en principio positivos da reforma citaría a capacidade dos agricultores para mellorar de forma conxunta as súas condicións na negociación coa industria e a implementación de axudas de reforzo aos agricultores en zonas con dificultades xeográficas para a incorporación de mozos ao campo.

Pola contra, no “debe” da reforma o que máis nos preocupa é a intención da Unión Europea de apostar polas producións intensivas en superficie, un modelo oposto ao galego, onde as explotacións no contan con exceso de superficies de pasto e deben afrontar o custe de forraxes e nutrientes adicionais cos que alimentar aos animais, tratándose de explotacións familiares xeradoras de emprego, factor que deberá ponderarse adecuadamente na evolución e perfeccionamento da reforma.

Por último, sobre a protección do medio ambiente e o “reverdecemento” da Política Agraria Común, valoramos esta conciencia verde da nova PAC, pero sempre que non reste competitividade ás explotacións nin acabe incidindo nun exceso de burocracia. _Como está funcionando hoxe o Banco de Terras, tras a entrada en vigor da Lei de Mobilidade de Terras? _Aínda é un pouco cedo para facer balance, xa que a lei vén de entrar en vigor, pero si podo dicir que a consideramos un instrumento de grande utilidade para a posta en valor do territorio agrogandeiro de Galicia, como unha ferramenta que busca pór a disposición dos gandeiros terras que permitan redimensionar as súas explotacións. Con esta nova norma preténdese reforzar a dinamización do agro galego mediante o aproveitamento e optimización de todo o potencial que ofrece o Banco de Terras como instrumento para incrementar a produtividade e a riqueza do medio rural.

ADMINISTRACIÓN

_A unión de produtores é agora a opción para negociar mellor a venda de leite a través dos contratos homologados entre empresas e gandeiros, inda que estes últimos non poden fixar un prezo mínimo. E aos gandeiros galegos págaselles pouco o litro de leite. Conseguirase unha suba? _Sempre apostamos decididamente pola mellora da posición negociadora dos produtores con respecto á industria. Nesta liña defendemos o establecemento de contratos que inclúan uns índices de referencia transparentes, aceptados por todos e flexibles, pero obxectivos, que permitan diminuír a incertidume que sofren os produtores para coñecer o que van cobrar polo leite. Avogamos porque a relación entre os diferentes axentes da cadea de valor do leite se normalice por medio deses contratos e que se reforce tamén o papel da Interprofesional láctea neste sentido.

Ao tempo, demandamos aos servizos da Competencia unha atención especial cara a problemática específica deste sector e unha interpretación da normativa máis acorde co que se fai noutros países da nosa contorna –e nomeadamente Francia– en relación coa mellora da posición negociadora dos gandeiros e a súa capacidade para agruparse en organizacións de produtores con capacidade real para negociar prezos e condicións de venda. _Ve conveniente unha única OPL galega? _Sobre isto voulle dar unha resposta breve, pero penso que moi clara, que me permito tomar do meu antecesor.

Neste caso, cantas menos organizacións de produtores e máis grandes, mellor. _Está ao tanto do grao de implantación e cumprimento dos contratos homologados? _Sabemos que a implantación non é todo o intensa que desexaríamos, pero, insisto, estamos convencidos de que os contratos representan a folla de ruta de futuro, polo que confiamos en que o seu uso se amplíe e estenda. _Cada vez é máis visible a tendencia á concentración das explotacións para manterse. É o asociacionismo o futuro? _Aos galegos sempre se nos reprochou unha excesiva tendencia ao individualismo, non só no ámbito agropecuario. Neste sentido quero dicir, en primeiro lugar, que considero pouco afortunadas as xeneralizacións, así que tales afirmacións habería que matizalas. Digo isto porque, efectivamente, estou convencida de que o futuro pasa por unir esforzos. Sempre foi así, pero nunha conxuntura tan difícil como a que nos toca vivir resulta evidente que cómpre agruparse para facer fronte aos crecentes custes de produción. E tamén para ter un maior éxito á hora de colocar as nosas producións no mercado.

“FAREMOS TODO O QUE ESTÁ NAS NOSAS MANS PARA QUE A NOVA REFORMA DA PAC PRORROGUE AS COTAS MÁIS ALÁ DO 2015. ASÍ LLO PROPUXEMOS XA AO MINISTRO ARIAS CAÑETE”

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

39

40

ADMINISTRACIÓN

“ESTAMOS A FACER TODO O POSIBLE PARA MODIFICAR A SITUACIÓN DOS PAGAMENTOS PENDENTES. MESMO ESTAMOS DISPOSTOS A PROPOR, SE É PRECISO, MODIFICACIÓNS NORMATIVAS NESTE ÁMBITO”

_Como vai esta marca? _Estamos moi satisfeitos co éxito desta iniciativa e a magnífica acollida que tivo entre os consumidores. Quero destacar tamén o compromiso da industria con este distintivo e que catro importantes marcas da nosa Comunidade, como son Deleite, Feiraco, Larsa e Leyma, incorporan nos seus respectivos briks este selo. _Obrigatorio seguir preguntando polos pagamentos _Haberá que axudar aos mozos que se incorporan á pendentes aos produtores por parte da industria… actividade agraria, mellorar as infraestruturas no rural _Teño moi presente ese problema e, como lle transmitín e dinamizalo. non hai moito a representantes do sector produtor leiteiro, _O “relevo xeracional” no agro xa o vimos promovendo estamos a facer todo o posible para modificar a situación a través de medidas de fomento como as axudas para a dos pagamentos pendentes. Mesmo estamos dispostos a incorporación de mozos. E, canto ás infraestruturas no ru- propor, se é preciso, modificacións normativas neste ámbiral, mantemos a colaboración co Goberno de España para to. En todo caso, insisto en que a Xunta non está disposta impulsar diferentes iniciativas nas que tamén participan os a consentir abusos na cadea de valor do leite. concellos, caso do Plan Estratéxico de Infraestruturas no Ao tempo, quero lembrar que este Goberno aprobou xa, Medio Rural ou o Plan de Desenvolvemento Rural Sos- adiantándose á reforma prevista da normativa comunitaria, tible. un decreto específico para fomentar a creación de orga_Que pasará despois da supresión das cotas? nizacións de produtores cunha maior capacidade real de _Xa teño dito que son partidaria dunha “aterraxe suave” negociación. Amosamos así de xeito tanxible a nosa aposnesta cuestión, para que o noso sector non se vexa penali- ta por organizacións de produtores máis fortes e nas que zado en exceso coa supresión do sistema de cotas. Faremos participen o maior número posible de socios, para gañar todo o que está nas nosas mans para que a nova reforma en capacidade negociadora sobre as relacións contractuais da PAC prorrogue as cotas máis alá do 2015. Así llo pro- neste sector. puxemos xa ao ministro Arias Cañete. Esta Comunidade _Que valoración lle dá á calidade no proceso de proprecisa unha aterraxe suave. dución do leite e derivados? _Unha das debilidades do sector leiteiro en Galicia é _A calidade é clave, moito máis nun momento econóa dedicación case exclusiva á produción de leite líquido. mico como o actual, no que cómpre máis que nunca disComo impulsar a industria de transformación? tinguirse en positivo no mercado. A aposta pola calidade, _Xa o vimos facendo a través das políticas de fomento, como polo I+D+i, non é unha opción, é unha obriga. E favorecendo con axudas a aquelas iniciativas que apostan hai que contemplala, ademais, dun xeito integral. Estou por darlle valor engadido á produción. Ademais, colabo- pensando no concepto de calidade total, que integra tanramos cos consellos reguladores para apoiar o importante to a produción como a distribución e a comercialización, labor que desenvolven nos ámbitos da supervisión e a pro- sen deixar de lado aspectos ambientais e sociais, caso da moción. Tamén cómpre lembrar que premiamos a calidade Responsabilidade Social Empresarial. No caso concreto do e mesmo a excelencia das producións elaboradas con ini- lácteo, Galicia pode presumir de ser unha referencia de caciativas como a cata dos queixos, consolidada como unha lidade e hai que aproveitar esta circunstancia, consolidando referencia no eido da promoción destes produtos. este valor e promovendo a súa visibilidade con medidas _O mapa da industria láctea galega, con tan pouca em- como as certificacións. presa de capital galego, tampouco axuda. Involucrarase a _Co panorama actual, hai que ser máis competitivos.

Consellería?

Con que vantaxes parte o sector leiteiro galego? _Nesta cuestión cómpre ter en conta as limitacións que _Tal e como digo, ese prestixio é unha das grandes vanestablece a normativa sobre competencia. Non podemos taxes do sector. Tamén, por suposto, a clara vocación láctea intervir no mercado alegremente, pero si podemos –e de do noso medio rural e a ampla experiencia e tradición que feito facémolo– favorecer o desenvolvemento da nosa in- acumulan os nosos gandeiros neste eido. Dentro das fordustria. A posta en marcha do indicativo Galega 100% é talezas do sector cómpre citar tamén a existencia de catro outra mostra dese compromiso, neste caso dando un pulo queixos amparados por denominacións de orixe, que certiá comercialización do leite galego de calidade diferenciada. fican e garanten a súa gran calidade.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

TUBIO ROMERO Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – La Coruña Tno. 951 805112 – importlait@importlait.com – www.importlait.com

S.A.CHRISTENSEN & CO www.sac.dk

a par C 1 A e S s de 3 d s la o e dor onem toda a t r o de sp mp A y di largo arias. i s o Ñ an lo Som ESPA res a es y C a r tod ibuido Balea r , dist ínsula pen

Medidor de leche para vacas, ovejas y cabras.

Homologado por ICAR.

Ahorra un 30% de agua en cada lavado

RDS - Robot doble servido con un solo brazo

Bombas de vacío - UNIPUMP Sin aceite y libres de contaminación ambiental.

UÊ Ã À â>`>]ÊÌ Ì> i ÌiÊà i V Ã> UÊ Ê ÕÞÊiÃV>Ã Ê > Ìi i Ì UÊ ÀiÊ`iÊiÃV>«iÊV « iÌ> i ÌiÊ«ÕÀ

Equipo de ordeño UNIFLOW. Insuperable en estabilidad de vacío, ayudando a reducir al mínimo las células somáticas.

SAC - sistema de información integral y ampliable.

Con interconexión global.

Fabricamos máquinas de ordeño desde el año 1938.

44

SANIDADE

As casetas deben limparse e desinfectarse antes de introducir un novo animal, permanecer libres por 2 ou 3 semanas e cambiarse de sitio cada 3-6 meses para que se drene o chan de apoio

DIARREAS NEONATAIS: ABORDAXE XERAL A NIVEL DE EXPLOTACIÓN Eduardo Yus1, Ramiro Fouz2, María Luisa Sanjuán1, Francisco Javier Diéguez1 1 Unidade de Epidemioloxía e Sanidade Animal, Instituto de Investigación e Análise Alimentaria, Universidade de Santiago de Compostela 2 Africor Lugo

Os animais afectados presentan falta de apetito, feces acuosas, de cheiro fétido, amareladas ou esbrancuxadas, que poden conter mucosidade ou restos de sangue.

Ao progresar a enfermidade, os xatos mostran signos de deshidratación (morro seco, ollos afundidos, pelo áspero, falta de elasticidade da pel etc.), extremidades frías e postración con alta temperatura corporal que os poden levar á morte.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

As diarreas neonatais afectan a unha gran proporción de xatos/as de rabaños de vacún leiteiro nas primeiras dúas semanas de vida. Conforme os animais van crecendo, a susceptibilidade á enfermidade decrece rapidamente, pero poden darse casos ata as tres ou catro semanas de idade. Existen algunhas medidas de prevención e control destas diarreas aplicables directamente nas explotacións para atallar un problema que repercute na produtividade.

SANIDADE

O contaxio prodúcese por vía oro-fecal ao inxerir fundamentalmente feces contaminadas; tamén por consumo de penso e auga contaminadas ou ao mamar leite que se contamina co material fecal que rodea o ubre. As vacas adultas sen síntomas son portadoras dos axentes patóxenos e elimínanos nas súas feces contaxiando aos animais acabados de nacer.

As diarreas en xatos neonatos é unha síndrome multifactorial (figura 1) e pluricausal. Os principais axentes implicados nas diarreas neonatais dos tenreiros reflíctense na táboa 1.

LA PRIMERA PÍLDORA DE BICARBONATO MÁS GANAS DE BEBER Y MAYOR APETITO

Táboa 1. Axentes asociados ás diarreas neonatais Virus

Bacterias

Parasitos

PREMIO )../6!#¼. %. &)'!.

2011

Rotavirus Coronavirus Toravirus Escherichia coli (E. coli) enterotoxixénico, enteropatóxeno e enterohemorráxico Salmonella spp.

Clostridium spp.

Campylobacter spp.

Cryptosoporidium spp.

Eimeria spp.

Obsérvanse con frecuencia infeccións mixtas nos primeiros días de vida e principalmente causadas por rotavirus e Cryptosporidium spp. ou rotavirus e Escherichia coli.

Non obstante, a presenza dos axentes patóxenos non causa a enfermidade necesariamente, pois necesítase tamén a existencia dalgunhas circunstancias que actúan como factores de predisposición da enfermidade: - Mala condición do status inmune do xato por mala administración do calostro ou mala calidade do mesmo.

- Acumulación de gran cantidade de axentes infecciosos no medio ambiente por mala hixiene, mala ventilación, gran densidade de xatos para o tamaño de instalacións ou falta de períodos de descanso das mesmas.

- Sobrealimentación de leite ou substituto lácteo de mala calidade ou cambios bruscos na súa composición.

- Dificultade ao nacemento ou transporte a longas distancias que estresen aos animais.

#)%.4·&)#!-%.4% 02/"!$/ MENOS DIARREAS ,A DIARREA CAUSA ACIDOSIS "!*! %, 0( Y EL ") 0),, AMORTIGUA LA ACIDOSIS 35"% %, 0( “TODO ES DEBIDO AL BICARBONATO 3¼$)#/ 9! 15% %3 5. "Â&%2 -59 %&)#!:v

LA PRIMERA PÍLDORA DE #!,#)/ ")/,¼')#/ ACETATO DE CALCIO

#)%.4·&)#!-%.4% PROBADO s #!,#)/ .!452!, $%, 25-%. s #!,#)/ $% &­#), !3)-),!#)¼. s &­#), -!.%*/ %. '2!.*! s 02/"!$/ #)%.4·&)#!-%.4%

Figura 1. Diarreas neonatais como enfermidade multifactorial

C/Bernat Etxepare 4, Bajo 20.280 Hondarribia (Guipuzkoa)

Tlf +34 619 24 48 37 e-mail: alfredo@sokepa.com

web: www.sokepa.com Buscamos distribuidores

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

45

46

SANIDADE

Variñas graduadas para usar na explotación, nun primeiro diagnóstico de campo

As diarreas neonatais son a causa máis común de morte en xatos durante a primeira semana de vida (58% de mortes); ademais, reducen a ganancia de peso despois da recuperación clínica aparente, o que contribúe significativamente a perdas económicas no rabaño. Tamén se comprobou que os animais que padeceron diarreas neonatais son máis susceptibles a outras enfermidades e a padecer alteracións permanentes no fisioloxismo e metabolismo, o que limita a súa produtividade.

O diagnóstico etiolóxico das diarreas neonatais é complicado polo seu comezo repentino, a interacción de varios axentes patóxenos e o envío de mostras (feces ou parte do intestino lesionado) ao laboratorio para confirmalo; non obstante, o uso a nivel de explotación de técnicas rápidas de inmunocromatografía (variñas graduadas) é unha ferramenta útil para realizar un primeiro diagnóstico de campo.

A continuación reflectiremos os principais aspectos a ter en conta para a prevención e o control das diarreas neonatais nas ganderías de vacún leiteiro.

TOMA DE CALOSTRO E ALIMENTACIÓN O manexo dun bo calostro comeza cunha dieta equilibrada da vaca. A administración de selenio e vitamina E poden mellorar a calidade do calostro, mentres que a vacinación da nai incrementa os niveis de anticorpos fronte a axentes patóxenos específicos.

O primeiro muxido debe ser realizado nas dúas primeiras horas (máximo seis horas) despois do parto e polo menos deben dárselle ao xato catro litros de calostro, preferiblemente de alta calidade, nas primeiras 12 horas de vida. Unhas seis ou oito horas máis tarde hai que darlle outros dous litros e ás 24 horas, outros dous litros máis. O obxectivo é subministrar oito litros nas primeiras 24 horas, e debemos forzar as tomas se fai falta.

Se é necesario, o calostro debe ser conservado refrixerado durante sete días ou pasteurizado (60 0C/60 minutos), aínda que é preferible conxelado (-20 0C ata un ano). Non se recomenda mesturar calostros de varias vacas e hai que conxelar sempre calostros procedentes de vacas con analíticas negativas a rinotraqueíte infecciosa bovina (IBR), diarrea vírica bovina (BVD), paratuberculose e neospo-

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

O OBXECTIVO É SUBMINISTRARLLES AOS XATOS OITO LITROS DE CALOSTRO NAS PRIMEIRAS 24 HORAS, POLO QUE FORZAREMOS AS TOMAS SE FAI FALTA rose. Ao administrar calostro conxelado, a desconxelación debe realizarse a temperatura ambiente e darse a temperatura corporal (36-38 0C). O uso de microondas para a desconxelación pode destruír os anticorpos, así como o tratamento oral con algúns produtos pode romper as inmunoglobulinas.

Despois de cada uso, as botellas, os cubos e as mamadeiras deberán enxaugarse con auga tépeda, lavarse con auga quente e xabón desinfectante, cloro ou amonio cuaternario, despois enxaugarse de novo con auga tépeda e desinfectante acedo e, finalmente, deixalos secar e gardalos nun lugar limpo e seco.

En relación coa alimentación nas primeiras semanas de vida dos xatos, considerar os seguintes aspectos: - Non dar leite de vacas que padecen mamite, salmonelose ou paratuberculose.

- Pódese dar leite de vaca, leite maternizada (20-23% de proteína bruta, 75% de produtos lácteos e nutrientes de alta dixestibilidade), leite acedo (axuda a manter a barreira aceda do abomaso), leites con alta porcentaxe de leite en po etc. A temperatura, a concentración e a cantidade do leite debe ser a adecuada a fin de evitar retardos na formación do callo no estómago ou sobrecargas estomacais.

- Unha vez que se empeza a subministrar lactoreemprazantes, non realizar cambios de marca ou dosificación.

- Respectar os horarios das tomas de comida.

- Pódese dar penso de iniciación ou de arranque de alta calidade con pouca fibra e alta porcentaxe de produtos lácteos desde a primeira semana de idade.

- Os animais poden ter acceso á forraxe na segunda semana de idade.

- Non dar silo ata os catro meses para evitar excesos de proteína soluble.

- Cambiar periodicamente a auga e os restos de comida.

48

SANIDADE

Os xatos neonatos deben manterse en casetas individuais no exterior

ALOXAMENTOS DĂŠbense asegurar ĂĄreas de partos limpas para garantir que os recĂŠn nacidos estean rodeados dun medio limpo, seco e con boa cama. Empregaremos parideiras individuais que limparemos e desinfectaremos despois de cada parto. TamĂŠn debemos desinfectar o embigo do xato acabado de nacer.

Os xatos neonatos deben manterse en aloxamentos separados, preferiblemente casetas individuais no exterior, con camas limpas e secas, e protexidas de correntes de aire directas sobre os animais. As casetas deben limparse e desinfectarse antes de introducir un novo animal, permanecer libres por dĂşas ou tres semanas e cambialas de sitio cada 3-6 meses coa finalidade de que se drene e desinfecte o chan de apoio.

TRATAMENTO DE ANIMAIS ENFERMOS O tratamento dos xatos con diarrea debe enfocarse a corrixir a deshidrataciĂłn e o balance ĂĄcido-base aplicando unha apropiada rehidrataciĂłn oral ou intravenosa, se ĂŠ necesaria, e unha adecuada dose diaria de leite (10% do peso corporal; aproximadamente 4,4 kg/dĂ­a) para compensar a deficiencia enerxĂŠtica.

Se a diarrea persiste e os signos de deshidrataciĂłn empeoran dĂŠbese chamar ao veterinario, que administrarĂĄ electrolitos e antibiĂłticos vĂ­a intravenosa.

O tratamento con lactato de halofuxinona reduce a diseminaciĂłn de formas infectivas de Cryptosporidium parvum e o nĂşmero de tenreiros con diarrea; con todo, tendo en conta que os criptosporidios poden atoparse na maiorĂ­a das explotaciĂłns bovinas, o tratamento debe ir acompaĂąado dunha desinfecciĂłn das instalaciĂłns con produtos eficaces como poden ser os cresoles.

VACINACIĂ“N DAS VACAS A inmunizaciĂłn pasiva dos tenreiros recĂŠn nacidos con calostro de nais vacinadas ĂŠ o mellor enfoque para previr as diarreas neonatais; asĂ­, os signos clĂ­nicos e a excreciĂłn de axentes patĂłxenos redĂşcense significativamente nesas circunstancias, aĂ­nda que os tenreiros non desenvolvesen inmunidade activa fronte aos patĂłxenos.

AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

Os animais afectados presentan feces acuosas, de cheiro fĂŠtido, amareladas ou esbrancuxadas

A INMUNIZACIÓN PASIVA DOS XATOS RECÉN NACIDOS CON CALOSTRO DE NAIS VACINADAS É O MELLOR ENFOQUE PARA PREVIR AS DIARREAS NEONATAIS As vacinas comerciais son inactivadas e inclúen fundamentalmente cepas vacinais de E. coli e de rotavirus e aplicaranse por prescrición veterinaria seguindo as pautas indicadas polo fabricante.

Como resumo, destacar que as diarreas neonatais requiren solucións globais baseadas nos seguintes aspectos: R5 5§5/(" 5 ( ,'# 5'/&.# .),# &5( 5+/ 5 -.å(5#'*&#cadas causas non infecciosas e infeccións mixtas de patóxenos: rotavirus e C. parvum, así como novos axentes identificados, algúns con potencial zoonótico.

R5 5 5 # !(ĉ-.# )5 -5 # ,, -5( )( . #-5 5(#0 &5 5, Ą)5 Ê un labor importante, aínda que difícil para os veterinarios clínicos: necesítanse mostraxes repetidas por eliminacións intermitentes dos axentes patóxenos. O uso dos test na explotación pode ser útil.

R5 5 (" 5 ) 5 &#' (. #ĉ(5 -50 -5 /, (. 5 52 -. #ĉ(5 farå que produzan tenreiros måis fortes e que lles proporcionen calostro de alta calidade.

R5 5 ,# #, -5 (5ĂĄ, -5 -#( . -65&#'* -65 )(5. '* , tura e humidade controladas. DesinfecciĂłn do cordĂłn umbilical para evitar infecciĂłns.

R5 5§5( - ,#)5/(5 )# )5ĉ*.#')5 )52 .)5* , 5 )(- !/#,5 unha adecuada produtividade a longo prazo.

R5 5§5 - ( # &5 /(5 ' ( 2)5 / )5 /(5 &)-.,)5 5 &. 5 calidade, asegurando a inxestión do mesmo nas primeiras horas de vida en cantidade e no momento adecuado (evitar tomas regulares para evitar o empacho).

R5 5 (" 5 ),, . 5 "#2# ( 5 )-5 &)2 ' (.)-5 )-5 (#' #-65 evitando a aglomeraciĂłn e a tensiĂłn.

R5 5 * , ,5 )-5 (#' #-5 ( ,')-5 )-5 - (-65 *,) /, ( )5 utilizar distintas roupas e utensilios no coidado de ambos grupos.

R5 5 (., 5)/., -5. , *# -65 ,ĂĄ(5 )(-# , ,- 65*),5 - soramento do veterinario, os tratamentos fronte a protozoos.

!!

Ver r cree para

+3 en fertilidad

...y en Galicia, consulta con nuestro equipo de ventas o Escolmo.

50

NUTRICIĂ“N Debemos facer un esforzo por ter herba de calidade e non depender das compras externas de forraxe

CONSELLOS PARA UN BO ENSILADO DE HERBA Non ĂŠ nada novo que a produciĂłn de silo de herba estĂĄ diminuĂ­ndo en Galicia e na cornixa cantĂĄbrica, unha zona onde as condiciĂłns climĂĄticas son moi axeitadas para o crecemento de todo tipo de pradeiras. Pero mĂĄis preocupante ĂŠ que, en xeral, cada vez lle estamos prestando menos atenciĂłn ata chegar case a desprezalo, cando a herba ĂŠ un complemento ideal do millo.

INTRODUCIÓN )(50 ,# -5 -5, 4ĉ(-5+/ 5& 0 (5 )-5! ( #,)-5 5#,5 ( )( ( )5 5*,) / #ĉ(5 5" , 65 )')65*),5 2 '*&)9 R5 5 #'*)-# #ĉ(5 5 -#-. ' -5 5 &#' (. #ĉ(5 - )-5 ( -5' -./, -5 )'*& . -5 5)5 ,,)5' -./, ),65()-5+/ 5)5 '#&&)5* -)/5 5- ,5)5 /&.#0)5*,#( #* &65 (5 .,#' (.)5 5 " , 8 R5 5 ' & 5 *, (- 5 2 , 5 (5 .),()5 )5 (-#& )5 5 " , 65 ')#. -5 -50 -5 5 ),' 5#( /( 8 R5 -5 )( # #ĉ(-5' . ),)&ĉ2# -5 5()- 54)( 65 )(5')#.)-5 Ú -5 5 ")#0 5 ( 5 *,#' 0 , 65 #ŀ /&. (5 ( &!Ě(-5 -)-5 /(" 5 ) 5, )& #ĉ(65.#, ( )5*),5. ,, 5)5., &&)5 #.)5 (. -5 )5 /&.#0)8

AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

Santiago Sousa Lema. Rble. Dpto. MecanizaciĂłn e cultivos de Os irmandiĂąos SCG Ă ngel Miranda GonzĂĄlez. Rble. Dpto. AlimentaciĂłn de Os IrmandiĂąos SCG

R5 5 - - 4 5 5' (5 5) , 5( -5 2*&). #ĉ(-8 R5 5) ,. 5()5' , )5 5 '*, - -5 5- ,0#4)-5 5 ))* , .#0 -5+/ 5) ,. (5(/(5* +/ . 5.) )-5)-5& ), -5 )5 (-#& )5 5'#&&)65 ( 5 5- ' (. #, 5 )5 (-#& )65 #&#.å( )&& 5)5., &&)5 )5! ( #,)65+/ 5 *)-. 5'å#-5*),5 -. 5 /&.#0)8 R5 5 ),. 5 2* (-#ĉ(5 )5 /-)5 5 ),, 2 -5 -"# , . -65 *,#( #* &' (. 5 5 & & 65 ., Ú -5 )/., -5 )'/(# -8

NUTRICIĂ“N

51

3OLUCIONES ESPECĂ“l CAS PARA CONSERVAR SUS ENSILADOS

As segadoras con acondicionador de forraxe e ďŹ leirado integrado son as mĂĄis versĂĄtiles. No momento da sega reducen gran parte da humidade da planta e favorecen o presecado

1º) É certo que as condicións climåticas de Galicia son óptimas para o crecemento da herba, pero non ocorre así para a súa recolección pensando nun secado ou presecado, que por outra banda Ê imprescindible para obter un silo de calidade.

2Âş) O millo ĂŠ un cultivo que se dĂĄ en 5-6 meses e, por tanto, pensar en ter sen producir o resto do ano un activo tan importante da nosa explotaciĂłn como ĂŠ a base territorial parece un despilfarro.

3Âş) Dende o punto de vista agronĂłmico e medioambiental, deixar todo o inverno a terra sen ningĂşn cultivo non ĂŠ a prĂĄctica mĂĄis axeitada.

4Âş) A herba proporciĂłnanos basicamente fibra, e a fibra sĂł se substitĂşe con outra fibra, co que pasamos a ter unha dependencia importante da compra externa de forraxes, xeralmente deshidratadas, adquiridas a mĂĄis de 400 quilĂłmetros das nosas explotaciĂłns.

Neste Ăşltimo ano estamos asistindo a prezos altos da alfalfa, polo que todo apunta a que van seguir nun futuro, alimentados polo alto prezo dos cereais que compiten coa alfalfa polo terreo, ĂĄ forte exportaciĂłn sobre todo cara a paĂ­ses ĂĄrabes, ĂĄ supresiĂłn da axuda ĂĄs deshidratadoras que estaba en torno aos 30 â‚Ź/tm, e a que, seguramente, o mercado vai repercutir no produto.

5Âş) Dende o punto de vista nutricional, o uso de ensilado de herba achega unha maior estabilidade a nivel ruminal, que se traduce en menor incidencia de problemas metabĂłlicos e, por tanto, nun maior rendemento dos animais.

- RCS Lallemand 405 720 194 - 042009.

É certo que se a maior parte das granxas optaron polo millo case como cultivo único foi por algo, pero o actual contexto socioeconómico debe facernos reflexionar sobre se Ê o camiùo correcto este abandono do uso de ensilado de herba para a produción de leite:

s 5NA RESPUESTA TĂ?CNICA ADAPTADA A SU FORRAJE

s 3U ENSILADO FRESCO Y APETENTE MUCHO MÉS TIEMPO

s 3U ENSILADO MEJOR CONSERVADO Y VALORIZADO

! CADA ENSILADO SU SOLUCIĂ˜N ,ALSIL

LALLEMAND ANIMAL BIO, SL TĂŠlf : (+34) 93 241 33 80 Email : animal-Iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

52

NUTRICIÓN

Decidido o momento da colleita, é imprescindible realizar unha sega da herba en condicións óptimas para procesar a forraxe de forma axeitada

A miúdo poñemos como excusa para a competitividade das explotacións de leite a falla de base territorial, e, non obstante, non reparamos en deixar a terra improdutiva durante medio ano.

A herba é o complemento ideal do millo, e debemos facer un esforzo por ter herba de calidade e non depender das compras externas de forraxe. Cos prezos medios da alfalfa no ano 2011 (uns 203 €/tm), e para un custe do silo de herba duns 50 €/tm cun 30% de materia seca, cada kilo de alfalfa que metemos na ración supón un encarecemento de 0,04 euros (6 pts)/vaca e día.

En anos de baixos prezos da alfalfa, esta diferenza dende o punto de vista económico non se dá, pero, en calquera dos casos, potenciando a produción de herba nas nosas fincas estamos a potenciar a economía da zona e facendo a explotación menos dependente do mercado.

Estamos de acordo en que o millo ha de ser a base forraxeira da ración, e que non debemos comprometer o seu cultivo, polo que debemos definir ben a rotación que imos facer. A prudencia dinos que o normal sería deixar entre un 35-40% da superficie que se vai sementar a millo sen herba durante o inverno para poder facer unha sementeira temperá, e logo arriscar algo co resto da terra, a sabendas de que, aínda que mermará a produción de millo, obteremos máis toneladas métricas de materia seca/ha se facemos dous cortes de raigrás e despois sementamos o millo.

No seguinte cadro amósanse os datos obtidos na zona da Mariña de Lugo en 2011, no que se aprecia que as fincas que estiveron baleiras no inverno produciron un 5% máis de millo, pero fronte ás que tiveron dous cortes de herba e despois o millo produciron un 48% menos de materia seca no cómputo do ano.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Produción comparada na Mariña lucense ha Fincas baleiras durante o inverno Fincas con 2 cortes de herba + millo Diferencial

75 82,5

kgMS millo/ha 11.509 10.941 5%

kgMS kgMS herba/ha TOTAL/ha -----11.509 6.095 17.036 -48%

Fonte: Os irmandiños SCG. Ano 2011

O NORMAL SERÍA DEIXAR ENTRE UN 35-40% DA SUPERFICIE QUE SE VAI SEMENTAR A MILLO SEN HERBA DURANTE O INVERNO PARA PODER FACER UNHA SEMENTEIRA TEMPERÁ, E LOGO ARRISCAR ALGO CO RESTO DA TERRA PRESEMENTEIRA E SEMENTEIRA A calidade dun ensilado de herba comeza a xerarse dende que se inicia o laboreo previo á sementeira, xa que a evolución de calquera cultivo responde dende o momento da xerminación ás condicións do terreo e o clima, e aos tratamentos ao longo da súa evolución vexetativa.

Os traballos previos á sementeira da herba, no caso das praderías anuais en rotación co millo forraxeiro, adoitan centrarse na aplicación do purín almacenado dende a sementeira do millo e nun traballo de volteo ou mestura dos restrollos da colleita do millo. Estas operacións deben realizarse tendo en conta a humidade do solo, xa que un exceso derivaría na creación dunha capa irregular e endurecida en superficie e unha falta prolongada de humidade, e traduciríase nunha destrución da estrutura do solo, polo que en ambos casos o traballo de sementeira non se podería realizar en condicións axeitadas, e non estaría garantida a correcta nascencia das sementes.

Tfno: 980 63 04 97 / Fax: 980 63 40 88 / Mail: mga@mgasl.es

54

NUTRICIÓN

Nas rotacións con millo forraxeiro debemos ter en conta que este cultivo evoluciona sobre o solo no período de maior temperatura e menor humidade, e tamén a súa alta capacidade de extracción de nutrientes, polo que é moi favorable un laboreo con efecto descompactante e tamén a incorporación de fertilizante orgánico para repoñer nutrientes no mesmo.

A operación de sementeira debe dispoñer na capa superficial do solo unha dose adecuada de semente, a unha profundidade suficiente como para favorecer a xerminación e a permanencia do cultivo, tendo en conta que tras a fase de rápida evolución no outono debe superar a temporada de choivas e frío do inverno.

As combinacións de apeiros para as operacións de laboreo previas e a sementeira son múltiples, dende unha combinación de pase de grade de discos e sementeira con fertilizadora pendular, ata unha combinación de cultivador-descompactador e sementeira combinada, en base á grade rotativa combinada coa sementadora pneumática con dosificador central. Canto maior sexa o efecto de descompactación, aireación e degradación dos restos da colleita, mellor calidade terá a sementeira, efecto favorecido tamén pola utilización de sementadoras de pratenses con dosificación precisa.

A dose de sementeira ten especial relevancia no rendemento produtivo e na calidade da forraxe obtida, e resulta fundamental a regulación da sementadora para que se implante a dose axeitada a cada tipo ou mestura de sementes.

A ESCOLLA DAS SEMENTES A selección do tipo de sementes que queremos implantar na pradería tamén é un punto clave para obter a combinación de produción e calidade que necesitamos na explotación, que debe estar orientada a conseguir uns resultados obxectivos e acordes ao tipo de finca e á súa localización e ao clima da zona. A este respecto, remarcar que a elección do tipo de semente debe responder a unha estratexia previa na que se teña definida a superficie de pradería necesaria, o número de cortes por ano que se pretende obter e tamén a duración estimada da pradería, xa que o número de anos que esperamos manter a produción óptima é o criterio principal para a selección das variedades que compoñerán a mestura.

En praderías anuais é común decantarse polo westergold se se queren producións rápidas a un só corte, tendendo á selección de combinacións de raigrás híbrido e italiano se o que se pretende son dous cortes e altas calidades no referente a proteínas e dixestibilidade. Así mesmo, integrar variedades diploides ou tetraploides segundo se desexe obter maior cuberta vexetal ou maior produción por hectárea pode ser a maneira de combinar diferentes variedades ata determinar unha mestura de sementes que responda ás necesidades da explotación en canto a ensilado de herba e os condicionantes das fincas destinadas a esta produción.

No caso de praderías de maior duración, a tendencia é incrementar a proporción de raigrás híbrido e incorporar raigrás inglés en detrimento do italiano. Esta variación de proporcións responde ao comportamento das diferentes variedades, sendo o raigrás italiano unha herba de rápido crecemento e producións aceptables no primeiro ano

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

NA MARIÑA DE LUGO, EN 2011, AS FINCAS QUE ESTIVERON BALEIRAS NO INVERNO PRODUCIRON UN 5% MÁIS DE MILLO, PERO FRONTE ÁS QUE TIVERON DOUS CORTES DE HERBA E DESPOIS O MILLO PRODUCIRON UN 48% MENOS DE MATERIA SECA

de implantación, pero que dexenera rapidamente cara ao segundo ano e posteriores. No caso do raigrás inglés, obsérvase un comportamento contrario, pois son menores as producións nos primeiros anos e maiores a partir do segundo. Este efecto está relacionado coa permanencia na pradería das diferentes variedades, sendo os híbridos variedades que por selección combinan as características de produción e persistencia do raigrás italiano e inglés.

Cando a pradería se orienta a pasto ou se implanta para que se asente máis dun ano, pode ser moi interesante a adición de semente de trevo para favorecer a calidade da forraxe producida e a mellora do substrato no que se asenta a pradería, xa que o efecto de fixación de nitróxeno asociado a esta leguminosa é moi notable e positivo.

O CORTE Unha vez que xermina a semente, tendo en conta que o período habitual de sementeira abrangue dende primeiros de outubro ata finais de novembro, o seguinte punto de control do cultivo debe realizarse cara a finais de xaneiro ou febreiro, segundo evolucione o inverno en canto a cantidade e intensidade da choiva e da temperatura. Neste momento debemos valorar o estado da pradería para determinar a idoneidade de facer un corte de limpeza ou un pase de desbrozadora lixeira a fin de favorecer o rebrote do raigrás e potenciar así a produción e calidade do forraxe.

No caso das praderías anuais, se as condicións das fincas o permiten (en canto á resistencia do solo á rodaxe de maquinaria), esta intervención é moi positiva, se se realiza de forma axeitada sen xerar rodeiras nin acumular restos de xeito excesivo que causen problemas para o rebrote posterior.

A FERTILIZACIÓN En canto as temperaturas empecen a subir de maneira estable e permanente e superado o mes de febreiro, se as choivas non son moi intensas e continuas, procede realizar a fertilización de coberteira, coa finalidade de achegarlle á planta nutrientes para que evolucione ao máximo ritmo e obter producións acordes aos obxectivos establecidos antes da sementeira.

O fertilizante a incorporar ao solo debe responder ás necesidades do cultivo e ás reservas de nutrientes do solo, e é habitual a necesidade principal de nitróxeno, que se complementa con proporcións inferiores de fósforo e potasio.

A este respecto, indicar que existen moitas formulacións de fertilizantes minerais, sendo recomendable valorar sempre as que mellor cubran as necesidades estimadas en base a analíticas do solo e que se comporten de forma axeitada no proceso de aplicación mecanizada.

56

NUTRICIÓN

A distribución do fertilizante debe realizarse axeitadamente, respectando sempre a dose indicada segundo a fórmula do fertilizante e adaptando os equipos de maquinaria de distribución ás condicións da finca para realizar unha distribución uniforme en toda a parcela, especialmente nos límites e nas zonas de xeometría irregular, prestando atención nas proximidades a canles fluviais. É moi importante realizar análises de solo para coñecer a fertilidade das parcelas e establecer as pautas de fertilización con base nelas. Por exemplo, en base a un gran número de analíticas, Os Irmandiños determinou que as fertilizacións que mellor se axeitan á maior parte da zona norte de Lugo son o 22-8-6, formulación que combina nitróxeno cun complemento de fósforo e potasio.

A partir dos 30-40 días da aplicación do fertilizante de coberteira debemos valorar a estratexia para a colleita da forraxe, estimando a produción das parcelas, o estado e as condicións de resistencia do cultivo e as incidencias do clima nos próximos días. Realizar cortes temperás, adiantándose ao espigado do raigrás, implica unha posible redución da produción pero, ao mesmo tempo, implica mellores resultados en canto a niveis de proteína e dixestibilidade. Se a estratexia se planifica con suficiente antelación é posible obter forraxes de calidade, reducindo o risco de demoras excesivas por sucesión de períodos de choiva ou clima adverso, e favorécese un mellor aproveitamento nun segundo corte con marxe suficiente para implantar o millo forraxeiro en datas axeitadas.

A SEGA Decidido o momento da colleita, é imprescindible realizar unha sega da herba en condicións óptimas para procesar a forraxe de forma axeitada, favorecendo o presecado con acondicionadores integrados nas segadoras e realizando un acordoado previo á colleita, reducindo ao mínimo as cinzas asociadas a esta operación. O período mínimo de presecado depende moito das condicións de vento e temperatura, sendo óptimo un mínimo de 30 horas a fin de obter niveis de materia seca en torno ao 28-32% no ensilado final. Este período varía tamén en función da produción de forraxe por hectárea e da exposición da finca á radiación solar.

As segadoras con acondicionador de forraxe e fileirado integrado postúlanse como as máis versátiles, xa que no momento da sega reducen gran parte da humidade da planta e a disposición dos cordóns, favorecen o presecado posterior ao facilitar a circulación do aire a través do cordón e minimizan a contaminación do mesmo con restos de terra ao non requirir o emprego posterior de fileiradores de púas.

A COLLEITA Unha vez preparado o cordón de herba para a colleita e picado, débese realizar unha correcta regulación da maquinaria que se empregue. Hoxe en día, as colleitadoras autopropulsadas de forraxe permiten unha regulación moi precisa da lonxitude de picado, condición fundamental para favorecer o proceso de ensilado e a posterior conservación do silo. Do mesmo xeito, os autocargadores-picadores actuais permiten realizar un corte axeitado, sempre e cando

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Estender e pisar ben a forraxe é unha das operacións con maior influencia na rendibilidade da produción de ensilados de herba e a que representa menor custe respecto das demais intervencións mecanizadas

AS COLLEITADORAS AUTOPROPULSADAS DE FORRAXE PERMITEN UNHA REGULACIÓN MOI PRECISA DA LONXITUDE DE PICADO, CONDICIÓN FUNDAMENTAL PARA FAVORECER O ENSILADO DE HERBA Extraccións nas pradeiras MEDIAS (segundo varios autores) EXTRACCIÓNS EN KG/HA/ANO DE N

PRODUCIÓN ANUAL EN TM DE MS/HA E ANO 8

12

15

50-100

150-175

200-225

P2O5

40-50

75-100

110-140

K2O

200-250

300-400

400-500

CaO

35-50

65-90

80-140

MgO

14-23

26-35

35-60

S

14-20

18-30

28-45

se respecten as indicacións de operación correctas con este tipo de máquinas, xa que polo mecanismo de corte de que dispoñen están máis condicionados ao fluxo de forraxe que atravesa o sistema de picado que as colleitadoras.

A regulación da lonxitude de picado debe facerse tendo en conta o nivel de presecado da forraxe e a cantidade de fibra da mesma; canto menor sexa a humidade e maior a cantidade de fibra, máis fino debe ser o picado.

A ELABORACIÓN DO SILO O seguinte punto crítico para a consecución dun silo de herba de calidade é a elaboración do silo, xa que se partimos dunha forraxe en finca de boa calidade debe realizarse un correcto procesado e conformado do silo para manter a calidade e favorecer a conservación e, por tanto, minimizar as perdas no proceso de ensilado.

Débese realizar unha distribución da forraxe picada en capas uniformes, de pouco grosor e superpostas en toda a lonxitude do silo, e ao mesmo tempo ten que facerse un pisado e compacto continuo e homoxéneo. Esta tarefa á que moitas veces non se lle presta moita atención é unha das operacións con maior influencia na rendibilidade da produción de ensilados de herba e é a que representa menor custe respecto das demais intervencións mecanizadas.

58

NUTRICIÓN

Un filme de plástico especial, disposto por debaixo da lona final de protección fronte á choiva e outros efectos, favorece a eliminación total do osíxeno na capa superficial do silo

O proceso da elaboración dun silo de herba de forma correcta remata coa operación de tapado e hermetizado do silo, para o que se dispón de lonas plásticas superpostas que impidan a entrada de auga e de osíxeno que interfira no proceso de ensilado. Ao igual que o compactado, o correcto peche dun silo é vital para a conservación da forraxe ata que se inicie o seu consumo. Actualmente existen diversas opcións para acadar un peche hermético e favorecer o proceso de ensilado; un filme de plástico especial, disposto por debaixo da lona final de protección fronte á choiva e efectos varios, favorece a eliminación total do osíxeno na capa superficial do silo.

A disposición de diversos elementos pesados por enriba das lonas de protección do silo favorece a fase final de compactación unha vez que o silo asenta o volume definitivo, e axuda a combater o efecto de tracción mecánica e degradación que poida exercer o vento. Unha capa final composta por redes ou outros elementos de protección fronte a mamíferos ou aves debe evitar os cortes ou esgazaduras que poidan ocasionar na lona de protección final e perforacións que supoñan un punto de entrada de aire ou auga que degrade o silo.

Se as condicións da forraxe no momento da confección do silo non son as adecuadas por exceso de humidade, ou se se quere asegurar a conservación do silo, pode ser axeitada a incorporación de aditivos que melloren as condicións de conservación. Estes aditivos poden ser biolóxicos, principalmente lactobacillus que melloran as condicións de fermentación, ou inorgánicos, tipo ácido propiónico ou fórmico ou mesturas dos mesmos, que tratan de favorecer condicións axeitadas para o proceso de ensilado.

Se o proceso de elaboración do silo é correcto e se realiza con forraxe de calidade, o éxito final reside no correcto manexo do silo mentres se consume para elaborar a ración para o gando. Manter as frontes de consumo correctamente pasa por facer un desensilado eficiente, renovando as frontes como máximo cada dous días, eliminando os restos de silo deteriorado e revisando as lonas de protección.

VALORACIÓN DA CALIDADE DA HERBA Para valorar a calidade da herba en base ás analíticas, a miúdo só nos fixamos no contido en proteína, pero debemos recordar que as vacas consumen forraxe porque pre-

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

MANTER AS FRONTES DE CONSUMO CORRECTAMENTE PASA POR FACER UN DESENSILADO EFICIENTE, RENOVANDO AS FRONTES COMO MÁXIMO CADA DOUS DÍAS, ELIMINANDO OS RESTOS DE SILO DETERIORADO E REVISANDO AS LONAS DE PROTECCIÓN

cisan de fibra, así que o principal será valorar a calidade desa fibra, posto que para achegar proteína sempre teremos outras fontes máis baratas.

Un dos índices que mellor reflicte a calidade da forraxe é o que se coñece como Valor Relativo de Forraxe (VRF), que trata de valorar por unha banda a dixestibilidade da fibra, que está directamente relacionada co contido en Fibra Acedo Deterxente (FAD), e, por outra, a capacidade de inxestión do animal, que está relacionada coa Fibra Neutro Deterxente (FND).

Potencial de inxestión:

MSI (% PV) = 120/FND (%MS)

Dixestibilidade da materia seca:

DMS (%) = 88,9 - (0,779 x FAD (%))

Valor relativo das forraxes:

VRF = (DMS x MSI)/1,29

A continuación preséntase unha táboa resumen que clasifica a herba segundo este índice, en base aos contidos de fibras.

FND

FAD

VRF

Excelente

>41

<31

>151

Primeira

40 - 46

31 - 35

151 - 125

Segunda

47 - 53

36 - 40

124 - 103

Terceira

54 - 60

41 - 42

102 - 87

Cuarta

61 - 65

43 - 45

86 - 75

Quinta

>65

>45

<75

Clasificación segundo a American Forage and Grassland Council

LÍDERES EN FABRICACIÓN DE ASTILLADORAS HIDRÁULICAS VERTICALES Y HORIZONTALES DE 8, 12, 15, 20 Y 25T ENCAMADORA DE ARENA, PAJA, CASCARILLA, ETC. PÍDENOS UNA DEMOSTRACIÓN O VISITA NUESTRO VÍDEO EN YOUTUBE.COM

GRADILLA NIVELADORA PARA CAMAS DE ARENA

EXTENDEDOR DE SILO

EMPUJADOR DE RACIÓN MOTORIZADO MÁQUINA PARA DESHACER BOLAS DE SILO

BATIDORES DE PURÍN

W W W. C O R B A R S L L . C O M

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

60

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

MAÍZ FORRAJERO EN ASTURIAS. EVALUACIÓN DE VARIEDADES

En este trabajo se exponen los resultados de la evaluación de variedades de maíz forrajero que ha realizado el SERIDA en el período 1996-2011 en cuatro zonas de cultivo de Asturias con suelo y clima diferentes.

Todos los años se siguió la misma metodología en cuanto a diseño, labores, densidad de plantas, tratamientos, fertilización y controles de campo y de laboratorio, y hubo siempre un campo de ensayo en cada una de las cuatro diferentes zonas edafoclimáticas de Asturias.

El maíz se recogió sistemáticamente en estado de grano pastoso-vítreo, con un promedio general de 34,0 ± 1,14 % de materia seca (Media ± error estándar). Los datos por variedades incluyen los valores de: DÍAS S/R: Días desde la siembra hasta la recogida en el estado de grano pastoso-vítreo. % PL Caíd: Porcentaje de plantas caídas.

PROD (tMS/ha): Producción de forraje en toneladas de materia seca por hectárea.

CEN: Cenizas; PB: Proteína bruta; FND: Fibra neutro detergente; ALM: Almidón. Todos en porcentaje sobre materia seca.

DMO (%): Digestibilidad in vivo de la materia orgánica (estimada).

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Alejandro Argamentería, Alfonso Carballal Samalea, Antonio Martínez Martínez, Ana Soldado Cabezuelo, Begoña de la Roza Delgado, Adela Martínez Fernández SERIDA de Villaviciosa

MJ/kgMS: Energía metabolizable en megajulios por kilogramo de materia seca.

UFL/kgMS: Energía neta de lactación en unidades forrajeras leche por kilogramo de materia seca (estimada).

Mcal/kgMS: Energía neta de lactación en megacalorías por kilogramo de materia seca (estimada).

A esta información se añade la de la casa comercial y el número de años de ensayo.

A partir de 2010 empezamos a presentar las variedades en tres listas diferentes para cada zona edafoclimática: la lista principal (de variedades de actualidad y evaluadas al menos durante dos años), la lista provisional (de variedades de actualidad pero con sólo un año de evaluación) y la lista complementaria (de variedades que ya no están el mercado pero que conservan un valor histórico y como punto de referencia, al poner de manifiesto las diferencias existentes entre las de antes y las actuales; algunas fueron muy usadas en años previos).

Los datos más importantes a la hora de elegir la variedad a sembrar vienen acompañados de una letra indicativa del rango (A, B, C, D y E; de mejor a peor). En este artículo sólo se muestran las listas principales. Las restantes pueden ser consultadas en la web oficial de la revista Afriga, www.revistaafriga.com.

Próximamente estará disponible en la página web del SERIDA una aplicación on-line de libre acceso que va a servir para facilitar el proceso de elección de variedades a sembrar siguiendo un orden de preferencia para los caracteres distintivos.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MAÍZ. COSTA OCCIDENTAL (Variedades con por lo menos 2 años de evaluación) Resultados 1996-2011. Zona: COSTA OCCIDENTAL Casa comercial KWS Senasa Batlle LG Batlle Advanta Batlle KWS Senasa LG Codisem Senasa Fitó Monsanto Fitó Caussade RAGT Senasa LG Advanta LG RAGT KWS KWS Advanta Monsanto Caussade Syngenta Senasa Maïsadour Caussade Arlesa

Años VARIEDAD 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 3 4 5 4 3 2 2 2 2 2 2 2 2 5 2 2 2 3 2 2

NATHAN ANNABELLE RAVENNA LG 32.76 SURPRISE AUTOMAT HAPPI AMANITIDIS ADNET LG 32.64 CRAZI ANJOU 290 SUBITO DK 315 DUERO CERGI TAXXOA ANJOU 249 LG 33.03 SECURA LG 32.77 CICLIXX KABANAS KROKUS AARLEY DK 287 SEIDI SURTEP ANJOU 277 FANGIO BONPI ES IMANOL

DÍAS S/R 123 123 123 125 125 126 126 126 128 129 130 130 130 130 130 131 131 131 131 131 131 132 132 132 132 133 133 134 134 134 134 135

B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C

% PL Caíd.

7 6 4 6 5 7 4 6 5 2 8 6 10 3 4 4 4 7 7 5 6 3 6 2 11 4 11 6 4 10 8 4

C C B B B C B C B A C C C A B B B C C B B B B A D B D C B D C B

PROD tMS/ha 14,5 15,8 12,5 16,0 14,5 14,3 15,3 15,5 15,9 17,0 16,4 16,2 17,7 15,2 15,0 17,5 16,3 16,0 16,1 16,2 16,8 16,8 16,1 15,2 16,8 16,4 17,9 15,1 16,5 16,8 16,6 15,5

D C E C D D D C C B C C B D D B C C C C C C C D C C B D C C C C

CEN 3,4 3,5 3,5 3,8 3,4 3,2 3,3 3,1 3,7 3,5 3,7 3,4 3,5 3,6 3,5 3,5 3,5 3,5 3,5 3,2 3,4 3,3 3,3 3,6 3,4 3,5 3,5 3,6 3,4 3,1 3,7 3,4

PB 7,2 7,8 7,0 8,2 6,7 7,2 6,7 6,9 7,9 7,3 7,8 7,4 7,3 7,2 6,9 6,9 6,9 6,7 7,4 7,0 7,3 6,8 7,4 7,4 6,6 6,8 7,0 7,6 7,3 6,9 7,2 6,4

(% MS) FND 43,7 41,4 42,3 44,6 43,8 41,1 46,2 43,0 44,8 43,3 41,6 41,6 45,5 42,8 43,3 44,7 45,6 44,9 42,9 44,0 44,6 43,6 41,5 43,2 45,4 43,9 42,9 43,2 42,8 42,3 46,3 43,5

ALM 29,0 29,2 32,0 25,9 28,9 32,7 28,4 31,0 26,4 27,6 30,7 29,5 29,5 31,8 30,3 28,9 29,0 27,6 29,8 29,7 28,8 31,7 31,8 30,1 28,5 30,4 28,1 30,0 31,8 32,9 29,6 32,5

D D B E D B D C E D C D D C C D D D C D D C C C D C D C C B D B

DMO (%)

MJ/kgMS

74,7 75,8 75,5 74,3 74,4 76,4 73,4 75,3 74,0 75,2 76,0 75,8 73,8 75,6 74,9 74,1 73,6 73,4 75,2 74,5 74,7 74,9 75,8 74,8 73,9 74,6 74,9 75,5 75,2 75,5 73,6 74,8

11,5 11,7 11,7 11,4 11,5 11,8 11,4 11,7 11,4 11,6 11,7 11,7 11,4 11,7 11,6 11,4 11,4 11,3 11,6 11,5 11,6 11,6 11,7 11,5 11,4 11,5 11,6 11,6 11,6 11,7 11,4 11,6

UFL/kgMS 0,95 0,97 0,97 0,95 0,95 0,98 0,94 0,97 0,94 0,96 0,97 0,97 0,94 0,97 0,96 0,95 0,94 0,94 0,97 0,96 0,96 0,96 0,98 0,96 0,95 0,96 0,96 0,97 0,96 0,97 0,94 0,96

D B C D D B E C D C B B D C C D D E C C C C B C D C C C C B E C

Mcal/kgMS 1,74 1,77 1,76 1,72 1,73 1,78 1,71 1,76 1,72 1,75 1,77 1,77 1,72 1,76 1,74 1,72 1,72 1,70 1,75 1,74 1,74 1,75 1,77 1,74 1,72 1,74 1,74 1,75 1,75 1,77 1,71 1,75

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

61

62

PUBLIRREPORTAXE

AGROAMB TRANSFORMA OS RESIDUOS BIODEGRADABLES EN RECURSOS APROVEITABLES PARA A AGRICULTURA Desde o ano 2000, o grupo galego Agroamb, con sede en Castro de Rei (Lugo), vén elaborando e aplicando plans de fertilización orgánica adaptados aos diferentes tipos de solos e de cultivo. En Galicia existe moita superficie agraria necesitada dunha fertilización orgánica controlada, un servizo no que Agroamb é especialista.

Debido ao seu elevado contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo, os lodos das depuradoras e os residuos biodegradables que se xeran nas explotacións gandeiras e nas industrias agroalimentarias poden deixar de ser un residuo para converterse nunha fonte de nutrientes para as terras de labor.

Desde o ano 2000, o grupo galego Agroamb fai posible esta conversión, transformando os refugallos en recursos aproveitables para a agricultura. Para levala a cabo, a empresa elabora plans de fertilización orgánica adaptados a diferentes tipos de solo e de cultivo. O proceso de valorización que aplica está recollido na normativa vixente e é totalmente respectuoso co medio ambiente.

Agroamb xestiona na actualidade 150.000 toneladas de residuos orgánicos ao ano. Entre os cultivos agrícolas aos que se destina o abonado destaca o millo forraxeiro, cuxa fertilización require unha coidadosa planificación, debido á necesidade que teñen estas plantas de asimilar moitos nutrientes nun curto espazo de tempo.

Os plans agronómicos comezan coas análises químicas nun laboratorio propio de Agroamb para determinar a aptitude dos bioresiduos e para coñecer as necesidades nutritivas do terreo do solo e o rendemento do cultivo. Cos resultados destas analíticas, os enxeñeiros da empresa deseñan un plan de fertilización específico que permitirá aplicarlle á superficie cultivada as doses precisas do fertilizante orgánico. Logo, hixienízanse e trátanse os residuos, dándolles unha textura adecuada para a súa incorporación ás terras.

O servizo de Agroamb inclúe tamén o transporte e a administración do fertilizante, para o que utilizan distintos medios técnicos (camións esparexedores, remolques, inxeccións no terreo…) en función das súas propiedades (sequidade, pastosidade, esponxosidade…).

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

USO DOS FERTILIZANTES ORGÁNICOS Os fertilizantes orgánicos procuran numerosos beneficios no solo onde se aplican. En Galicia son especialmente necesarios debido á nosa climatoloxía e tipos de solo. Estes son algúns dos efectos positivos que producen: - Melloran as súas propiedades físicas (estrutura, capacidade de retención de auga…).

- Melloran as súas propiedades químicas (achegando elementos nutritivos, axudando a regular a nutrición das plantas, estimulando o desenvolvemento do sistema radicular e favorecendo a absorción do fósforo).

- Melloran as súas propiedades biolóxicas (favorecendo a proliferación de microorganismos, aumentando a fauna do solo, favorecendo a circulación do aire e a auga e mellorando a respiración das raíces).

Pasado un tempo, os técnicos retoman as análises do terreo fertilizado para asegurar uns niveis óptimos de fertilidade. Ademais, a empresa participa en diversas actividades de investigación, en colaboración coas universidades galegas, co obxecto de maximizar a eficacia fertilizante dos seus produtos.

Cómpre destacar tamén o beneficio social que resulta desta actividade ao poñer en valor milleiros de toneladas de residuos que doutro xeito acabarían nos vertedoiros, xerando grandes custos económicos e ambientais ás administracións públicas e ao conxunto da sociedade.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

Resultados 1996-2011. Zona: COSTA OCCIDENTAL (CONTINUACIร N) Casa comercial Rocalba Fitรณ Batlle Fitรณ Arlesa Fitรณ KWS Monsanto Codisem Monsanto Syngenta Senasa Arlesa Maรฏsadour Monsanto Arlesa RAGT Fitรณ RAGT Codisem Monsanto Maรฏsadour Advanta RAGT LG Fitรณ Maรฏsadour Rocalba Rocalba Arlesa Advanta Senasa Arlesa Codisem

Aรฑos VARIEDAD

Dร AS S/R

2 SUSANN 4 TECK 3 SUM 330 2 OPTI 2 ES SIGMA 4 ZAMORA 2 ATLETICO 3 DKC 43.72 2 DELLI 3 DKC 3745 3 CISKO 6 ANJOU 387 2 ES SENSOR 2 PANAMA 6 CONCA 4 DUKLA 3 RULEXX 2 MANACOR 3 BERGXXON 2 CLARITI 3 DKC 4845 3 MAS 33 A 2 AADRES 3 SILEXX 2 LG 33.85 3 ORENSE 2 FEROUZ 2 LAXXOT 2 RIXXER 4 ES PAOLIS 2 AMBASSAD 2 ANJOU 456 2 ES BIOMASS 2 MAMILLA Error estรกndar (ยฑ):

135 135 136 136 137 137 137 138 138 138 139 140 140 140 140 140 141 141 142 142 143 144 144 144 144 145 145 145 145 146 147 147 150 150 1,80

% PL Caรญd.

C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D E E E E

4 7 6 14 5 7 6 3 2 5 5 4 2 25 6 8 5 5 6 6 4 7 4 2 10 4 4 4 4 5 6 14 49 50

B C B D B C B B A B B B A E B C B B C B B C B A C B B B B B B D E E 4,5

30-1497 '-'03

)WXEFMPMHEH ] WERMHEH TEVE GSRWIKYMV EPXEW TVSHYGGMSRIW HI WMPS

PROD tMS/ha 16,8 17,8 15,9 16,9 18,1 15,6 17,6 16,1 16,4 16,1 17,3 17,8 17,2 18,0 16,9 17,2 17,7 16,1 16,9 17,5 16,3 18,1 16,6 16,5 17,9 17,2 18,5 16,8 17,8 18,0 17,3 18,2 19,8 19,8 0,74

C B C C B C B C C C B B B B B B B C B B C B C C B B A C B B B B A A

CEN 3,1 3,6 3,4 3,8 3,3 3,4 3,5 3,4 3,5 3,4 3,3 3,2 3,6 3,7 3,2 3,5 3,7 3,6 3,5 3,2 3,3 3,5 3,7 3,5 3,4 3,7 3,4 3,4 3,2 3,3 3,4 3,4 3,4 3,2 0,14

PB 6,8 7,1 6,6 7,5 6,7 7,4 7,1 6,8 6,7 7,0 6,8 6,4 6,6 7,0 6,9 6,9 7,0 7,1 6,9 6,2 6,4 6,9 6,5 6,9 6,9 7,3 7,4 6,9 6,5 6,6 6,2 6,5 6,3 6,6 0,19

(% MS) FND 42,3 43,5 44,2 45,0 43,6 41,6 43,1 42,6 42,5 42,3 41,2 44,1 43,2 46,7 42,6 46,4 45,2 42,4 43,9 42,4 40,8 43,0 45,9 42,6 42,9 45,7 44,6 41,8 41,7 44,3 47,9 45,3 45,2 41,4 1,30

ALM 33,4 28,9 30,5 28,1 31,0 33,4 30,1 33,6 33,9 32,8 35,0 31,9 33,5 27,5 34,4 31,1 31,0 32,4 32,1 34,6 34,3 31,8 31,6 32,6 32,8 30,7 31,3 33,2 34,8 33,8 30,0 31,7 33,1 35,9 1,22

+%6%28

'-'03 )\GIPIRXIW VIRHMQMIRXSW IR PE GEQTEyE 6%>32)7 4%6% 7)1&6%6 )\GIPIRXI TSXIRGMEP HI TVSHYGGMzR +VER ZMKSV HI REWGIRGME ] HIWEVVSPPS 1Y] FYIR ERGPENI HI PE TPERXE 1EKRuยฝGSW TEVjQIXVSW RYXVMGMSREPIW 1Y] XSPIVERXI EP ,IPQMRXLSWTSVMYQ

6%>32)7 4%6% 7)1&6%6 4VSHYGGMSRIW EPXEW ] IWXEFPIW 7MPS HI KVER GEPMHEH +VER WERMHEH HI TPERXE

'-6-03 23:3 +%6'ร %

'%7863 () 6)-

โ Un ciclo corto con excelente producciรณn y buenos parรกmetros nutricionalesโ

)<4038%'-ร 2 :-00%6+6-00) 7 '

1%>%6-'37

โ Silo de gran calidad con un 37% de almidรณnโ

Con %+: 1%ร 7 consiga mรกs leche!

B D C D C B C B B B A C B D A C C B B A A C C B B C C B A B C C B A

DMO (%)

MJ/kgMS

UFL/kgMS

Mcal/kgMS

75,1 74,9 74,1 74,2 74,7 76,1 74,9 75,4 75,2 75,5 75,7 74,6 74,9 73,2 75,3 73,6 74,2 75,5 74,8 74,9 76,2 74,9 73,5 75,2 75,3 73,8 74,2 75,7 75,5 74,1 72,1 73,3 73,4 75,7 0,69

11,7 11,5 11,4 11,4 11,6 11,8 11,6 11,7 11,6 11,7 11,7 11,6 11,6 11,3 11,7 11,4 11,4 11,7 11,6 11,6 11,8 11,6 11,3 11,6 11,6 11,4 11,5 11,7 11,7 11,5 11,2 11,3 11,4 11,7 0,12

0,97 C 0,96 C 0,94 D 0,95 D 0,96 C 0,98 B 0,96 C 0,97 C 0,97 C 0,97 C 0,97 B 0,96 C 0,96 C 0,93 E 0,97 C 0,94 E 0,95 D 0,97 C 0,96 C 0,96 C 0,98 B 0,96 C 0,94 E 0,96 C 0,96 C 0,94 D 0,95 D 0,97 B 0,97 B 0,95 D 0,92 E 0,94 E 0,94 E 0,97 B 0,011

1,76 1,74 1,73 1,72 1,74 1,78 1,75 1,76 1,76 1,76 1,77 1,74 1,74 1,70 1,76 1,71 1,72 1,76 1,74 1,75 1,78 1,75 1,71 1,75 1,75 1,71 1,73 1,77 1,77 1,73 1,68 1,71 1,71 1,77 0,018

%28%0=% '-'03 4VIGSGMHEH ] VIRHMQMIRXS

6%>32)7 4%6% 7)1&6%6 %PXE TVSHYGGMzR ] GEPMHEH :EVMIHEH IWXEFPI HI zTXMQS VIRHMQMIRXS 1Y] FYIRE WERMHEH HI TPERXE ] JYIVXI ERGPENI EP WYIPS 1%29)0 7%0+9)-637

96(-0()

โ Un hรญbrido de excelente producciรณn para grano hรบmedo y siloโ <IRqXMGE I 7IVZMGMSW +ERHIMVSW 7 % 6 E 'EWXMyIMVEW REZI % 4SPuKSRS -RHYWXVMEP 1MPPEHSMVS %QIW % 'SVYyE

AFRIGA ANO XVIII - Nยบ 97

63

64

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MAÍZ. COSTA ORIENTAL (Variedades con por lo menos 2 años de evaluación) Resultados 1996-2011. Zona: COSTA ORIENTAL Casa comercial KWS Batlle Senasa Batlle Senasa Senasa KWS KWS Rocalba LG LG Advanta LG Advanta Caussade Batlle RAGT Senasa LG Senasa Fitó Fitó Monsanto Caussade KWS Arlesa Arlesa Codisem KWS RAGT Advanta Maïsadour Monsanto Fitó Fitó Caussade Monsanto Caussade Monsanto Fitó Batlle Codisem Advanta Maïsadour LG Fitó Monsanto Arlesa Syngenta Codisem RAGT Senasa Rocalba Monsanto Syngenta RAGT Rocalba Fitó Maïsadour RAGT Maïsadour Arlesa Arlesa Advanta Senasa Arlesa Codisem

Años VARIEDAD 2 NATHAN 2 RAVENNA 2 ANNABELLE 2 SURPRISE 2 ANJOU 249 2 ADNET 2 KABANAS 2 KROKUS 2 SUSANN 2 LG 32.77 2 LG 32.76 2 SECURA 2 LG 32.64 2 AUTOMAT 2 BONPI 2 HAPPI 2 CICLIXX 2 ANJOU 277 2 LG 33.03 2 ANJOU 290 5 DUERO 4 TECK 5 DK 287 4 CERGI 3 AMANITIDIS 2 ES IMANOL 2 ES SIGMA 2 CRAZI 2 ATLETICO 3 TAXXOA 2 AARLEY 3 FANGIO 4 DK 315 2 OPTI 3 SUBITO 2 SEIDI 3 DKC 43.72 2 CASTELLI 3 DKC 3745 4 ZAMORA 3 SUM 330 2 DELLI 2 AADRES 3 MAS 33 A 2 LG 33.85 2 MANACOR 6 CONCA 4 DUKLA 2 SURTEP 2 CLARITI 3 BERGXXON 6 ANJOU 387 2 RIXXER 3 DKC 4845 3 CISKO 3 RULEXX 2 LAXXOT 3 ORENSE 2 PANAMA 3 SILEXX 2 FEROUZ 2 ES SENSOR 4 ES PAOLIS 2 AMBASSAD 2 ANJOU 456 2 ES BIOMASS 2 MAMILLA Error estándar (±):

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

DÍAS S/R 116 117 117 118 119 119 120 120 122 122 122 122 122 123 124 124 124 125 125 125 126 126 126 126 126 127 127 127 127 128 128 128 128 130 130 131 132 132 132 132 133 134 134 135 135 135 136 136 136 136 136 136 137 137 137 137 138 138 138 139 139 139 141 142 142 146 146 1,80

A A A A B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D E E E E

% PL Caíd.

3 3 3 2 3 4 3 1 3 4 4 2 10 12 4 3 1 0 4 3 2 5 4 5 5 0 0 4 2 6 2 3 0 0 10 3 1 11 5 4 5 4 0 4 11 7 5 3 8 4 3 8 2 5 3 4 3 3 13 3 5 0 5 2 4 29 34 4,5

B B B A B B A A A B B A D D B A A A B B A B B B B A A B A B A B A A C B A D B B B B A B D C B A C B A C A B B B A A D A B A B A B E E

PROD tMS/ha 17,8 15,5 17,9 17,3 18,9 18,9 19,0 18,9 19,1 18,7 19,8 19,0 19,4 16,1 20,6 19,6 19,1 19,8 19,8 21,4 17,3 17,8 18,4 19,1 19,9 19,0 20,2 19,8 20,5 19,6 20,5 19,6 19,3 18,4 20,8 20,4 19,6 20,9 18,6 18,0 18,8 19,4 21,2 21,6 21,1 19,2 20,1 20,4 19,6 19,2 22,3 20,6 19,8 20,0 20,9 22,1 18,8 18,7 22,0 19,3 21,1 19,9 20,5 20,0 21,4 22,9 23,6 0,74

C E C D C C C C C C B C C D B C C B B B D C C C B C B B B C B C C C B B C B C C C C B B B C B B C C A B B B B A C C A C B B B B B A A

CEN PB 4,1 7,2 3,9 7,3 3,8 7,3 3,5 6,6 4,0 7,1 4,0 7,7 3,7 6,9 3,9 7,5 3,3 7,1 3,5 7,5 4,1 8,3 3,7 7,6 3,8 7,1 3,2 7,4 3,5 7,2 3,7 6,8 3,2 6,8 3,6 7,4 3,8 7,2 3,9 7,8 3,9 7,3 4,0 7,4 3,7 6,7 3,8 7,0 3,2 6,7 3,6 6,8 3,6 6,9 3,9 7,3 3,5 6,9 3,5 6,6 3,6 7,0 3,4 7,0 3,5 6,9 4,4 7,9 3,8 7,3 3,7 7,4 3,5 6,9 3,3 6,9 3,5 7,2 3,7 7,5 3,7 7,1 3,3 6,8 3,9 6,8 3,8 7,3 3,3 7,0 3,9 7,2 3,3 6,9 3,8 7,5 3,6 7,1 3,6 6,7 3,4 6,6 3,6 6,7 3,7 8,0 3,6 6,7 3,4 6,7 3,6 6,9 3,5 6,9 3,8 7,0 3,7 6,9 3,6 7,0 3,9 7,4 3,5 6,7 3,5 6,7 3,9 7,0 3,8 7,2 3,5 6,5 3,7 6,6 0,14 0,19

(% MS) FND 44,9 43,6 42,6 44,6 44,0 43,9 46,0 45,5 43,9 45,2 41,9 43,0 43,9 40,9 44,7 45,0 45,0 43,3 43,5 42,5 42,5 44,4 44,7 45,6 42,4 45,2 44,3 43,0 43,9 44,8 43,7 43,0 44,5 46,3 45,8 42,4 42,8 43,2 42,8 41,6 43,8 42,4 46,6 44,4 43,6 43,7 41,3 45,6 41,3 42,7 43,0 44,7 42,1 40,8 42,0 41,8 43,0 47,1 45,0 41,3 44,8 42,3 43,8 45,3 44,0 45,7 46,8 1,30

ALM 27,4 30,0 28,8 26,2 27,4 26,9 27,2 27,9 30,1 27,4 28,3 30,0 27,2 32,5 29,9 28,6 29,4 31,5 29,4 28,2 29,3 27,5 30,9 27,3 33,3 30,7 31,0 28,9 29,6 30,7 28,0 31,9 31,8 25,2 31,0 29,1 34,6 34,4 32,4 32,5 31,6 33,5 31,2 29,1 31,7 32,3 34,6 30,0 34,0 32,7 32,6 30,5 32,1 34,3 34,2 34,0 32,8 28,7 29,9 33,9 29,4 34,2 32,8 30,7 31,1 31,3 32,0 1,22

D C D E D E D D C D D C D B C D C C C D D D C D B C C D C C D B B E C D A A B B C B C D B B A C B B B C B A A B B D C B C B B C C C B

DMO (%)

MJ/kgMS

UFL/kgMS

Mcal/kgMS

74,2 75,3 75,6 74,5 74,9 74,8 73,3 74,1 74,8 74,5 75,9 75,1 75,1 76,8 74,5 74,2 74,0 75,1 74,8 75,3 75,4 75,0 74,3 74,1 75,3 74,1 74,4 75,0 74,9 74,0 74,7 75,2 74,6 74,0 73,5 75,7 75,3 75,0 75,3 76,2 74,6 75,5 73,1 74,1 74,9 74,7 76,1 74,2 76,7 75,0 75,2 74,2 76,0 76,5 75,6 75,9 75,3 73,5 74,1 76,3 74,3 75,4 74,6 73,8 74,5 73,4 72,8 0,69

11,4 11,6 11,6 11,5 11,5 11,5 11,3 11,4 11,6 11,5 11,7 11,6 11,6 11,9 11,5 11,4 11,5 11,6 11,5 11,6 11,6 11,5 11,4 11,4 11,7 11,4 11,5 11,5 11,6 11,4 11,5 11,6 11,5 11,3 11,3 11,7 11,6 11,6 11,6 11,7 11,5 11,7 11,2 11,4 11,6 11,5 11,8 11,4 11,8 11,6 11,6 11,5 11,7 11,8 11,7 11,7 11,6 11,3 11,4 11,8 11,4 11,6 11,5 11,3 11,5 11,3 11,2 0,12

0,94 D 0,96 C 0,97 C 0,95 D 0,95 D 0,96 D 0,93 E 0,94 D 0,96 C 0,95 D 0,97 C 0,96 D 0,96 D 0,99 A 0,95 D 0,95 D 0,95 D 0,96 C 0,96 D 0,96 C 0,96 C 0,96 D 0,95 D 0,94 D 0,97 C 0,94 D 0,95 D 0,96 D 0,96 D 0,94 D 0,96 D 0,96 C 0,96 D 0,94 E 0,94 E 0,97 C 0,96 C 0,96 C 0,97 C 0,98 B 0,95 D 0,97 C 0,93 E 0,94 E 0,96 C 0,95 D 0,98 B 0,94 D 0,99 B 0,96 D 0,96 C 0,95 D 0,97 C 0,98 B 0,97 C 0,97 C 0,97 C 0,94 E 0,95 D 0,98 B 0,95 D 0,97 C 0,95 D 0,94 E 0,95 D 0,94 E 0,92 E 0,011

1,72 1,75 1,76 1,74 1,74 1,73 1,70 1,72 1,75 1,74 1,76 1,75 1,74 1,80 1,73 1,73 1,73 1,75 1,74 1,75 1,75 1,74 1,73 1,72 1,76 1,73 1,73 1,74 1,74 1,72 1,74 1,75 1,74 1,71 1,71 1,76 1,75 1,75 1,75 1,77 1,73 1,76 1,69 1,72 1,75 1,73 1,78 1,72 1,79 1,75 1,75 1,73 1,77 1,78 1,76 1,76 1,75 1,70 1,73 1,78 1,72 1,76 1,74 1,71 1,73 1,71 1,69 0,018

66

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MAÍZ. ZONA INTERIOR ALTA (Variedades con por lo menos 2 años de evaluación) Resultados 1996-2011. Zona: INTERIOR ALTA Casa comercial Años KWS Batlle Senasa Batlle Senasa KWS Advanta Codisem LG Rocalba Advanta Senasa Senasa KWS Batlle LG KWS Fitó RAGT KWS LG Arlesa Senasa Monsanto Advanta Fitó LG Monsanto Caussade Arlesa RAGT Caussade Fitó Batlle Fitó Maïsadour Arlesa Caussade Codisem Monsanto Caussade Monsanto Senasa LG Monsanto Fitó RAGT Monsanto Fitó Advanta Syngenta Codisem RAGT Maïsadour Rocalba Arlesa RAGT Rocalba Maïsadour Fitó Senasa Arlesa Advanta Syngenta Maïsadour Arlesa Codisem

VARIEDAD

2 NATHAN 2 SURPRISE 2 ANNABELLE 2 RAVENNA 2 ADNET 2 KABANAS 2 AUTOMAT 2 CRAZI 2 LG 32.77 2 SUSANN 2 SECURA 2 ANJOU 290 2 ANJOU 249 2 ATLETICO 2 HAPPI 2 LG 32.64 2 KROKUS 3 SUBITO 2 CICLIXX 3 AMANITIDIS 2 LG 32.76 2 ES SIGMA 2 ANJOU 277 5 DK 287 2 AARLEY 5 DUERO 2 LG 33.03 4 DK 315 2 BONPI 2 ES IMANOL 3 TAXXOA 4 CERGI 4 ZAMORA 3 SUM 330 4 TECK 3 FANGIO 4 DUKLA 2 SEIDI 2 DELLI 3 DKC 3745 2 CASTELLI 3 DKC 43.72 6 ANJOU 387 2 LG 33.85 3 DKC 4845 2 MANACOR 3 RULEXX 6 CONCA 2 OPTI 2 AADRES 3 CISKO 2 CLARITI 3 BERGXXON 3 MAS 33 A 2 LAXXOT 2 ES SENSOR 3 SILEXX 2 RIXXER 2 FEROUZ 3 ORENSE 2 ANJOU 456 4 ES PAOLIS 2 AMBASSAD 2 SURTEP 2 PANAMA 2 ES BIOMASS 2 MAMILLA Error estándar (±):

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

DÍAS S/R 140 143 144 145 147 148 149 149 149 149 150 150 150 151 151 151 151 151 151 152 152 152 152 153 153 153 154 154 154 155 156 156 157 157 157 157 157 158 159 159 159 159 159 161 161 161 161 161 162 162 162 162 162 163 164 164 165 165 167 168 169 170 171 171 173 174 177 1,80

A B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D E E

% PL Caíd.

1 0 6 2 1 8 13 3 7 29 0 2 1 6 6 0 0 6 4 29 1 14 3 3 0 1 4 2 5 3 4 1 3 5 5 0 8 42 4 4 27 1 5 4 4 5 4 3 7 0 18 6 4 4 11 0 4 4 14 1 5 7 5 8 6 0 13 4,5

A A B A A C D A C E A A A B C A A C B E A D A B A A B A B B B A B B B A C E B B E A B B B B B B C A D C B B D A B B D A B C B C B A D

PROD tMS/ha 17,0 15,2 16,5 13,7 17,9 16,5 15,1 17,8 17,5 16,9 16,7 17,9 17,2 16,9 16,1 16,5 15,8 17,9 16,3 16,4 18,5 17,8 17,2 16,9 16,1 14,8 18,3 15,8 17,0 16,5 17,5 18,2 16,1 17,8 17,2 17,9 17,5 18,5 17,6 17,3 17,4 17,5 17,7 18,5 17,4 15,3 18,7 18,0 16,3 19,1 18,4 18,7 17,9 17,0 16,2 16,9 17,6 17,7 17,8 16,3 17,7 18,3 17,2 19,0 19,2 18,6 19,2 0,74

B D C E B C D B B C C B B B C C C B C C B B B B C D B C B C B B C B B B B B B B B B B B B D A B C A B A B B C B B B B C B B B A A A A

CEN 3,6 3,4 3,5 3,5 3,8 3,4 3,5 3,7 3,5 3,4 3,5 3,7 4,0 3,4 3,5 3,6 3,6 3,5 3,1 3,1 3,6 3,2 3,5 3,4 3,3 3,7 3,7 3,5 3,3 3,3 3,4 3,6 3,5 3,2 3,8 3,3 3,6 3,6 3,2 3,3 3,1 3,3 3,3 3,1 3,4 3,6 3,4 3,2 3,7 3,4 3,4 3,4 3,3 3,6 3,4 3,6 3,3 3,5 3,6 3,6 3,6 3,3 3,7 3,7 3,7 3,6 3,3 0,14

PB 6,7 6,6 7,0 7,2 7,8 7,0 7,0 7,3 7,3 7,2 7,3 7,5 8,1 6,8 6,8 7,3 7,4 7,3 6,8 6,7 7,1 6,6 7,3 6,7 6,7 7,1 7,1 7,3 7,0 6,8 6,8 6,9 7,4 6,7 7,1 7,2 7,2 7,1 6,9 7,4 7,1 6,8 6,8 7,0 6,7 7,1 7,0 6,9 7,4 6,6 6,9 6,6 6,8 7,3 7,0 6,9 6,7 6,8 7,3 7,4 7,0 6,5 6,9 7,3 6,9 6,6 6,5 0,19

(% MS) FND 45,0 44,9 44,9 44,9 43,2 47,2 44,1 48,0 45,9 45,6 47,6 47,0 49,0 47,6 47,8 44,9 46,7 47,4 46,1 45,9 44,9 45,6 45,9 44,8 48,6 45,2 44,1 46,3 46,2 45,6 47,0 47,8 44,6 43,7 47,2 45,7 50,1 44,8 43,8 43,9 48,6 45,4 48,3 47,3 44,0 45,5 46,3 45,8 46,1 49,0 44,4 46,3 47,9 47,1 45,0 47,0 44,9 45,2 46,8 48,9 47,7 47,3 49,0 44,8 47,2 48,2 48,1 1,30

ALM 28,8 28,1 25,9 29,9 26,2 27,1 26,9 25,1 26,8 28,5 25,7 21,6 22,7 25,6 26,2 25,1 26,6 25,8 27,6 30,4 25,9 28,1 29,1 29,5 24,3 26,3 26,5 28,5 28,6 29,6 26,7 25,0 29,1 31,1 25,2 27,6 25,6 29,8 32,3 29,8 27,0 30,0 24,8 27,5 29,8 26,0 28,4 28,9 27,1 25,3 30,3 28,9 27,5 24,9 30,5 28,1 29,6 29,0 27,2 24,7 25,3 28,3 25,2 28,4 26,0 25,9 26,5 1,22

B B C B C C C D C B D E E D C D C C C A C B B B D C C B B B C D B A D C D B A B C B D C B C B B C D A B C D A B B B C D D B D B C C C

DMO (%) 73,8 73,8 73,9 74,0 74,8 72,6 74,9 72,8 74,1 73,8 73,0 73,3 72,8 72,8 72,5 74,5 73,2 73,0 73,4 73,3 74,0 73,9 73,7 74,2 72,4 74,2 74,1 73,8 73,5 73,7 72,8 72,7 74,3 74,2 73,0 73,5 72,0 74,0 74,4 74,4 72,1 73,5 72,4 72,9 74,7 73,9 73,6 73,6 73,8 71,7 74,0 72,8 72,9 73,0 74,2 73,1 74,4 73,8 72,8 72,4 72,6 72,5 72,1 74,8 73,0 71,8 71,9 0,69

MJ/kgMS

UFL/kgMS

Mcal/kgMS

11,4 11,4 11,4 11,4 11,5 11,2 11,6 11,2 11,4 11,4 11,3 11,3 11,2 11,2 11,2 11,5 11,3 11,3 11,4 11,4 11,4 11,4 11,4 11,5 11,2 11,4 11,4 11,4 11,4 11,4 11,3 11,2 11,5 11,5 11,2 11,4 11,1 11,4 11,5 11,5 11,2 11,4 11,2 11,3 11,5 11,4 11,4 11,4 11,4 11,1 11,4 11,3 11,3 11,3 11,5 11,3 11,5 11,4 11,2 11,2 11,2 11,2 11,1 11,5 11,3 11,1 11,1 0,12

0,94 C 0,94 C 0,94 C 0,95 C 0,95 B 0,93 D 0,96 B 0,93 D 0,95 C 0,94 C 0,93 C 0,94 C 0,92 D 0,93 D 0,92 D 0,95 B 0,93 C 0,93 C 0,94 C 0,94 C 0,94 C 0,95 C 0,94 C 0,95 B 0,93 D 0,95 C 0,95 C 0,94 C 0,94 C 0,94 C 0,93 D 0,93 D 0,95 B 0,95 C 0,93 D 0,94 C 0,91 D 0,95 C 0,96 B 0,95 B 0,92 D 0,94 C 0,92 D 0,93 C 0,96 B 0,94 C 0,94 C 0,94 C 0,94 C 0,91 D 0,95 C 0,93 C 0,93 C 0,93 C 0,95 B 0,93 C 0,96 B 0,94 C 0,93 D 0,92 D 0,92 D 0,93 D 0,92 D 0,95 B 0,93 D 0,91 D 0,92 D 0,011

1,72 1,72 1,72 1,72 1,74 1,69 1,74 1,69 1,72 1,72 1,70 1,70 1,68 1,69 1,69 1,73 1,70 1,70 1,72 1,71 1,72 1,72 1,71 1,73 1,69 1,73 1,72 1,72 1,71 1,72 1,69 1,69 1,73 1,73 1,69 1,71 1,67 1,72 1,74 1,74 1,68 1,72 1,69 1,70 1,74 1,72 1,71 1,72 1,72 1,67 1,73 1,69 1,70 1,70 1,73 1,70 1,74 1,72 1,69 1,68 1,69 1,69 1,67 1,74 1,70 1,67 1,68 0,018

MÁIS INFORMACIÓN

982 303 486

68

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MAÍZ. ZONA INTERIOR BAJA (Variedades con por lo menos 2 años de evaluación) Resultados 1996-2011. Zona: INTERIOR BAJA Casa comercial Años KWS Senasa Batlle Batlle Senasa Advanta KWS KWS Caussade Batlle LG Rocalba LG Monsanto Senasa Senasa LG Senasa KWS Caussade KWS Fitó RAGT RAGT Advanta LG Fitó Monsanto Arlesa Fitó Codisem Fitó Maïsadour Caussade Arlesa Advanta Caussade Monsanto Arlesa Batlle Fitó Senasa Fitó Monsanto Monsanto Maïsadour Arlesa LG Codisem Codisem RAGT Rocalba Syngenta Rocalba RAGT Advanta Maïsadour RAGT Syngenta Maïsadour Monsanto Fitó Senasa Arlesa Codisem Advanta Arlesa

VARIEDAD

2 NATHAN 2 ANNABELLE 2 RAVENNA 2 SURPRISE 2 ADNET 2 SECURA 2 KABANAS 2 KROKUS 2 BONPI 2 HAPPI 2 LG 32.77 2 SUSANN 2 LG 32.64 5 DK 287 2 ANJOU 277 2 ANJOU 249 2 LG 33.03 2 ANJOU 290 2 ATLETICO 4 CERGI 3 AMANITIDIS 5 DUERO 2 CICLIXX 3 TAXXOA 2 AARLEY 2 LG 32.76 3 SUBITO 4 DK 315 2 ES IMANOL 2 MANACOR 2 CRAZI 4 TECK 3 FANGIO 2 SEIDI 2 ES SENSOR 2 AUTOMAT 2 CASTELLI 3 DKC 43.72 4 DUKLA 3 SUM 330 4 ZAMORA 6 ANJOU 387 2 OPTI 3 DKC 3745 6 CONCA 3 MAS 33 A 2 ES SIGMA 2 LG 33.85 2 DELLI 2 CLARITI 3 RULEXX 2 RIXXER 3 CISKO 2 LAXXOT 3 SILEXX 2 AADRES 2 FEROUZ 3 BERGXXON 2 SURTEP 2 PANAMA 3 DKC 4845 3 ORENSE 2 ANJOU 456 4 ES PAOLIS 2 MAMILLA 2 AMBASSAD 2 ES BIOMASS Error estándar (±):

ANOCA

DÍAS S/R 109 110 111 112 112 115 115 115 115 115 116 116 116 116 116 116 116 116 116 117 117 118 118 118 118 118 118 118 119 120 120 121 121 122 122 122 123 123 124 124 124 125 125 126 127 127 127 127 127 127 128 128 128 128 128 129 129 129 129 130 130 131 132 132 133 135 135 1,80

B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D E E

% PL Caíd.

2 0 0 1 3 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 2 2 25 1 1 1 1 0 0 0 1 4 1 0 1 2 7 1 3 1 1 1 1 2 1 1 4 2 1 0 1 1 3 1 0 1 10 0 0 1 1 1 1 9 11 0 0 1 0 1 1 1

A A A A A A A A A A A A A A A A A E A A A A A A A A B A A A A C A A A A A A A A A B A A A A A A A A A C A A A A A A C D A A A A A A A 4,5

CENTRO DE RECRÍA

Consiga unha explotación máis rendible contratando o servizo de recría das súas xatas

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

PROD tMS/ha 16,2 15,3 14,4 16,5 16,9 17,0 18,1 16,6 16,5 18,0 17,4 16,2 18,1 17,5 17,0 16,4 17,1 17,3 19,0 17,8 18,1 15,9 17,7 18,6 17,9 17,2 18,8 16,8 17,4 17,1 17,8 18,0 17,6 18,1 17,8 16,0 19,3 18,5 18,5 18,6 16,9 19,2 17,1 18,4 18,9 19,5 19,4 19,5 18,2 18,5 20,1 19,3 19,4 18,5 19,0 18,1 20,3 19,3 17,6 20,8 19,0 18,4 20,2 21,6 21,1 20,1 22,1 0,74

D D D C C C C C C C C D C C C C C C B C C D C B C C B C C C C C C C C D B C B B C B C C B B B B C B B B B C B C B B C A B C B A A B A

CEN 3,6 4,0 3,6 3,6 3,8 3,4 3,5 3,8 3,6 3,7 3,6 3,7 3,5 3,8 3,5 3,7 4,0 3,7 3,6 3,8 3,3 3,9 3,3 3,6 3,5 3,8 3,7 3,6 3,7 3,9 3,7 4,0 3,5 3,7 4,0 3,4 3,5 3,7 3,6 3,8 3,5 3,4 4,0 3,4 3,5 3,7 3,6 3,5 3,3 3,4 3,5 3,6 3,3 3,5 3,4 3,8 3,8 3,5 4,1 3,8 3,4 3,7 3,7 3,5 3,9 3,9 3,6 0,14

PB 6,9 7,1 7,1 6,6 7,5 6,9 7,1 7,4 7,0 7,0 7,2 7,4 7,0 6,7 7,3 6,8 6,8 7,1 6,8 6,9 6,9 7,1 6,9 6,8 6,9 7,6 7,1 7,0 6,7 7,2 6,9 7,2 6,8 6,9 6,9 7,4 7,1 6,6 7,0 6,9 7,3 6,5 7,8 6,8 7,1 7,2 6,9 7,0 6,7 6,4 6,8 6,8 6,7 6,8 6,7 6,5 7,2 6,7 7,2 6,9 6,6 7,4 6,4 6,7 7,0 6,8 6,8 0,19

(% MS) FND 42,3 45,2 41,5 41,4 43,2 43,2 41,6 42,9 44,8 45,2 47,0 46,0 43,7 45,7 44,1 44,3 46,4 45,1 46,8 46,6 45,6 44,1 42,9 46,6 43,0 41,5 45,2 42,9 44,6 46,1 43,0 43,5 42,6 42,9 45,8 41,2 46,5 45,7 45,8 45,4 39,7 45,8 42,3 42,4 41,8 43,0 43,3 43,1 41,6 42,3 43,7 43,6 41,0 41,9 43,3 46,7 45,8 42,3 44,7 44,3 41,1 44,9 46,5 44,4 45,3 47,7 46,2 1,30

ALM 32,1 31,5 33,5 32,9 29,4 31,8 31,9 30,3 30,5 30,5 27,6 30,1 28,2 30,5 31,2 29,1 27,8 30,4 29,1 27,2 31,2 29,0 32,4 30,0 31,1 30,7 32,0 32,9 32,7 30,3 30,0 27,5 33,2 29,1 32,4 30,1 32,3 32,8 31,2 31,1 33,2 30,2 29,5 34,7 33,5 33,4 32,1 32,8 35,3 33,7 33,7 33,4 35,5 35,6 34,4 35,0 30,9 34,1 30,5 29,0 35,6 30,1 31,5 33,8 31,8 30,2 31,7 1,22

C C B B D C C C C C D C D C C D D C D D C D B C C C C B B C C D B D B C B B C C B C D B B B C B A B B B A A B B C B C D A C C B C C C

U Servizo completo ao gandeiro desde os primeiros días de vida das xatas

DMO (%) 75,5 74,7 75,9 75,8 75,1 74,9 75,6 74,9 74,6 74,0 73,7 73,6 75,2 74,0 74,9 74,4 73,4 74,4 73,4 73,3 73,8 74,8 75,0 73,4 75,0 75,9 74,3 75,5 74,5 74,1 75,1 75,2 75,2 75,1 73,8 76,5 73,7 74,0 74,1 73,5 76,9 73,8 76,0 75,2 76,1 75,1 75,0 75,3 75,8 75,4 75,1 74,7 76,0 75,9 75,3 73,2 73,7 75,8 74,8 74,3 76,3 74,7 73,2 74,5 74,1 72,7 73,6 0,69

MJ/ kgMS 11,7 11,5 11,7 11,7 11,6 11,6 11,7 11,5 11,5 11,4 11,4 11,3 11,6 11,4 11,6 11,5 11,3 11,5 11,3 11,3 11,4 11,5 11,6 11,3 11,6 11,7 11,4 11,6 11,5 11,4 11,6 11,6 11,6 11,6 11,3 11,8 11,4 11,4 11,4 11,3 11,9 11,4 11,7 11,6 11,8 11,6 11,6 11,6 11,7 11,6 11,6 11,5 11,8 11,7 11,6 11,3 11,3 11,7 11,5 11,4 11,8 11,5 11,3 11,5 11,4 11,2 11,3 0,12

UFL/kgMS

Mcal/kgMS

0,97 C 0,95 D 0,97 C 0,97 C 0,96 C 0,96 C 0,97 C 0,95 D 0,95 D 0,94 D 0,94 D 0,93 D 0,96 C 0,94 D 0,96 C 0,95 D 0,93 E 0,95 D 0,94 D 0,94 D 0,94 D 0,95 D 0,96 C 0,93 D 0,96 C 0,97 C 0,95 D 0,97 C 0,95 D 0,94 D 0,96 C 0,96 C 0,96 C 0,96 C 0,94 D 0,98 B 0,94 D 0,94 D 0,94 D 0,94 D 0,99 B 0,94 D 0,97 C 0,96 C 0,98 B 0,96 C 0,96 C 0,97 C 0,97 C 0,97 C 0,96 C 0,95 D 0,98 C 0,97 C 0,96 C 0,93 E 0,94 D 0,97 C 0,95 D 0,95 D 0,98 B 0,95 D 0,93 E 0,95 D 0,94 D 0,92 E 0,94 D 0,011

1,76 1,73 1,77 1,76 1,74 1,74 1,76 1,74 1,73 1,72 1,71 1,71 1,75 1,72 1,74 1,73 1,70 1,73 1,70 1,70 1,72 1,74 1,75 1,70 1,75 1,76 1,72 1,76 1,73 1,71 1,75 1,74 1,75 1,75 1,71 1,78 1,71 1,72 1,72 1,71 1,80 1,72 1,76 1,75 1,77 1,74 1,74 1,75 1,76 1,76 1,75 1,73 1,77 1,77 1,75 1,70 1,71 1,76 1,73 1,73 1,78 1,74 1,70 1,74 1,71 1,68 1,71 0,018

U Xovencas con idades ao parto de menos de 25 meses

U Organización do gando en lotes de idade, en U Rede de comercialización condicións de saúde, alimentación e hixiene propia para dar saída aos que garanten un crecemento óptimo excedentes dos clientes

Ì>VÌ Ã\Ê LiÀ ]ÊnÊUÊ >ÃÌÀ Ê`iÊ,i ]Ê Õ} ÊUÊ > \Ê>wÌiV J Õ ` À°V /i jv Ã\ÊÈÈÈÊ{ ÇÊ £ÓÊ­ >ÀV > ®ÊUÊÈÈäÊ{ £Ê££ÓÊ­ >À i ®ÊUÊÈ nÊ£ÓÈÊ ÓÓÊ­ >À î

72

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AVALIACIÓN DAS VARIEDADES DE MILLO FORRAXEIRO EN GALICIA

Coma todos os anos, expóñense os resultados das características produtivas e nutricionais das diferentes variedades de millo que se comercializan en Galicia, información necesaria para unha boa escolla da variedade a sementar en función das condicións de cada gandeiro para cada sementeira. Non obstante, este ano a escaseza de precipitacións impediu a actualización da información agronómica das variedades comerciais.

Debemos explicar que as táboas publicadas a continuación son as mesmas que as de 2010, xa que despois de analizar en profundidade os resultados e realizar un estudo e unha avaliación das posibles repercusións, concluíuse que os datos obtidos no 2011 na rede de avaliación de millo forraxeiro en Galicia non teñen a mínima calidade estatística requirida como para ser incluídos na base de datos —que recolle todos os datos rexistrados desde 1999— para a elaboración do correspondente díptico que se actualiza anualmente.

A causa da baixa calidade estatística atribuíuse aos efectos da seca xeneralizada acontecida durante o ciclo do cultivo, que magnificou a habitual varianza do erro experimental observada, orixinada pola alta variabilidade dentro de cada repetición non atribuíble ás variedades, o que le-

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

María José Bande Castro Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM). Xunta de Galicia

vou a que as diferenzas estatisticamente significativas entre variedades fosen excesivamente altas. De feito, soamente unha variedade das 33 ensaiadas foi estatisticamente menos produtiva en cada localidade que a que deu a produción máis alta, e non foi a mesma nas distintas localidades, polo que esta diferenza pode atribuírse a un resultado ao chou. Como consecuencia, o máis lóxico é concluír que as producións das distintas variedades non son significativamente diferentes, a pesar de que se rexistraron importantes diferenzas entre as súas producións medias.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

O notable desta campaña, dadas as especiais necesidades de auga deste cultivo e as condicións particulares deste ano (cantidade e distribución de choivas), foi a enorme disparidade de rendementos que houbo entre parcelas separadas poucos quilómetros entre si (choivas puntuais recibidas nalgunhas zonas).

Esta escaseza de precipitacións provocou que algunhas plantas non chegaran a nacer e que outras morreran no establecemento, co que xa se reduciu a poboación inicial. As choivas insuficientes tamén contribuíron á aceleración da taxa de desenvolvemento e á redución do número de grans e do peso unitario dos mesmos, sendo o resultado final unha redución do período de crecemento a causa principal de que o rendemento promedio por unidade de superficie fose moi baixo e tamén o valor nutritivo acadado.

RESULTADOS Desde o ano 1999, en que se empezou coa rede de ensaios en Galicia, os resultados obtidos publícanse nun díptico infor-

AGRICULTURA

mativo que se distribúe a oficinas comarcais agrarias, a centros de formación agraria, a cooperativas agrarias e a agricultores individuais. Tamén está dispoñible na páxina web do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo: www.ciam.es.

Os resultados aparecen divididos en dúas táboas: a táboa 1, na que se atopan as variedades que polo menos foron avaliadas durante dous anos, e a táboa 2, na que aparecen as variedades cun só ano de experimentación na rede, considerándose os resultados provisionais; non se consideran definitivos ata que a variedade acada dous anos de ensaios, polo que son datos unicamente indicativos.

Hai que sinalar que os resultados se obtiveron en pequenas parcelas experimentais e en condicións óptimas de coidados de cultivo, polo que os rendementos obtidos son moi superiores aos que poden obterse nunha parcela real de cultivo dunha explotación comercial. Polo tanto, os datos de rendemento publicados serven para comparar unhas variedades con outras, pero non son aplicables para estimar a produción real dunha explotación.

TÁBOA 1. RESULTADOS DAS VARIEDADES CON 2 OU MÁIS ANOS DE AVALIACIÓN VARIEDADE DK 287 LG 32.76 CAROLUS EUROSTAR FAUNA

DÍAS S-C

ALTURA

ESPIGA

RMS

RMOD

(días) 116 116 116 118 119

(cm) 266 281 293 279 284

(%MS) 52,0 51,2 50,2 51,1 51,3

(t/ha) 22,9 23,6 20,8 21,9 21,3

(t/ha) 15,8 16,7 13,1 15,0 14,5

IP

DMO

PB

ANOS

COMERCIAL

108 114 90 103 99

(%) 72,0 74,2 67,9 71,2 71,2

(%MS) 7,0 7,4 6,6 7,3 7,2

2 2 2 3 2

MONSANTO LG MAISADOUR Semences ARLESA MAISADOUR Semences

Novedad

La mejor calidad en maíz ensilado empieza por Mas...

Ciclo corto

Mas 19.H Más producción, más rusticidad Ciclo medio

Novedad

Mas 22.D Más volumen, más resistencia a sequía Ciclo largo

Mas 36.A Variedades:

Más litros de leche, más rentabilidad Distribuido por:

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

73

74

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

TÁBOA 1. RESULTADOS DAS VARIEDADES CON 2 OU MÁIS ANOS DE AVALIACIÓN (CONTINUACIÓN) VARIEDADE

DÍAS S-C

ALTURA

ESPIGA

RMS

RMOD

AROBASE SURPRISE ES PAROLI MAS 18.C MAS 24.A SECURA ISOSTAR LOXXAM DIXXMO DELITOP RAVENNA NEXXOS PHARAON COSMIC EDENSTAR ORESTE GLADI CRAZI GAVOTT AUTOMAT MONCADA LUCAN ANJOU 290 DK262 TAXXOA FAKIR MAS 23.B ES SIGMA BONPI HAPPI KADDI FRANCISCO DUERO ATLÉTICO DK282 DKC 3745 DK 315 BENICIA BC 244 SUBITO AARLEY NK FORTIUS PERSEO JAZZ ALTIUS AGROSTAR TEK MARCELLO MAS 33.A STERN GINKO ZAMORA ANJOU 387 JENIFFER 462B CLARICA MANACOR ES FORTRESS BC 292 PANDA BRANDY ANJOU 456 LG 33.85 AZAL PUCCINI RULEXX DK440 MACHERO DKC 4888 ES SENSOR COLUMBIA ZP 305 ZOLA LEMORO CODIROC DKC 4845 STATUS RELAX ORGANZA NKTHERMO

(días) 119 119 119 120 120 120 120 120 121 121 121 121 122 122 122 122 122 123 123 123 123 123 123 123 124 124 124 124 124 125 125 126 126 126 127 127 127 127 128 128 128 128 128 129 129 129 129 129 129 130 130 130 130 130 130 131 131 132 132 132 132 132 132 132 132 132 133 133 135 135 135 135 135 136 136 136 137 138 139

(cm) 277 274 281 263 274 275 276 287 271 277 269 288 250 276 276 270 270 289 272 278 265 256 284 269 285 286 274 286 274 280 265 276 254 286 277 288 281 285 267 278 280 267 293 268 276 287 266 274 286 285 292 259 273 281 252 267 282 297 268 290 296 279 288 281 279 279 281 280 290 263 284 274 267 289 284 281 273 298 285

(%MS) 49,7 49,8 49,9 53,4 52,6 53,9 49,4 52,6 50,9 52,6 50,8 53,0 52,3 51,3 48,3 50,2 55,9 52,5 51,5 53,9 52,9 54,6 50,3 50,5 50,9 48,5 53,0 51,5 50,8 53,5 51,9 51,6 49,9 49,9 50,9 49,6 51,2 52,5 51,9 50,8 54,1 51,3 47,0 50,7 51,6 50,0 49,5 53,2 51,8 50,8 52,1 53,4 53,2 52,0 47,7 54,4 51,4 53,3 52,7 53,5 51,6 51,5 50,2 52,4 52,8 53,0 49,6 52,4 52,8 55,3 50,0 51,3 53,1 50,9 53,1 50,3 48,9 47,7 52,6

(t/ha) 22,4 21,1 22,3 21,3 21,8 21,6 19,7 21,7 22,1 20,7 19,3 20,9 20,2 18,5 22,2 20,1 20,4 23,7 22,9 21,5 20,2 21,4 23,5 19,0 22,8 23,6 21,4 23,8 21,9 21,3 23,6 22,8 19,5 21,6 21,2 23,0 22,3 22,7 19,7 23,7 22,8 23,2 20,0 19,6 22,2 23,2 21,2 22,3 24,0 24,3 24,0 21,7 24,8 23,0 22,0 21,2 23,2 22,0 21,2 22,9 26,0 24,8 23,4 23,3 24,9 21,2 21,4 24,8 24,6 23,1 23,8 24,3 23,2 23,5 24,2 23,4 21,5 26,2 24,0

(t/ha) 15,0 14,6 15,3 14,5 14,9 15,0 13,2 14,7 15,6 13,2 13,1 14,0 13,9 12,6 14,6 13,8 14,1 15,8 15,7 15,4 13,4 15,1 16,3 12,4 15,7 15,8 14,7 16,3 15,2 14,7 16,3 15,6 13,5 15,3 14,5 15,8 15,6 15,3 13,6 16,2 15,9 15,9 13,6 13,2 15,4 15,5 14,3 15,4 16,7 16,6 16,6 14,9 17,0 15,6 14,9 14,5 16,0 15,6 14,7 15,9 17,4 17,1 16,0 15,7 17,4 14,8 14,5 17,3 17,3 16,1 16,1 16,9 16,0 16,0 17,1 15,9 14,8 17,7 16,0

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

IP

DMO

PB

ANOS

COMERCIAL

103 100 105 99 102 103 91 100 107 90 90 96 95 86 100 94 96 108 107 105 92 103 112 85 107 108 100 111 104 100 111 107 92 105 99 109 107 105 93 111 109 109 93 91 105 106 98 105 114 114 114 102 116 107 102 99 109 107 100 109 119 117 110 107 119 101 99 119 118 110 110 116 109 110 117 109 102 121 110

(%) 70,0 71,8 72,1 71,1 71,6 72,5 70,5 70,8 73,5 70,1 71,1 70,7 71,6 70,6 71,1 71,3 71,9 70,0 71,4 74,5 71,6 73,4 72,1 69,8 71,9 70,1 71,6 71,6 72,6 71,9 71,8 71,4 72,2 73,4 71,1 70,3 73,0 70,2 72,4 71,4 72,5 71,6 70,5 71,5 72,0 69,7 70,9 72,0 72,6 71,4 72,0 71,9 71,4 71,0 71,1 71,6 71,8 73,9 72,5 72,6 69,7 71,9 70,8 70,3 72,7 70,5 70,8 72,8 73,1 73,0 70,7 71,6 71,8 70,8 73,7 70,8 71,7 70,3 69,9

(%MS) 7,2 6,4 7,1 7,2 7,2 7,0 7,1 7,1 7,3 7,0 6,8 7,0 7,1 7,4 8,0 7,3 7,6 7,0 7,2 7,4 7,4 7,0 6,9 6,8 7,0 6,7 7,2 7,2 7,2 6,9 7,3 7,0 7,0 7,1 7,3 6,8 7,0 6,4 7,4 6,8 6,6 7,0 7,1 6,9 6,7 7,0 6,4 7,0 6,6 6,6 6,6 6,9 6,5 6,8 6,3 6,9 6,7 6,8 7,0 6,7 6,3 6,7 6,0 6,6 6,8 6,2 6,9 6,6 6,5 6,8 6,8 6,3 6,4 6,5 6,8 6,4 6,8 6,7 7,6

2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 6 3 3 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 3 2 3 5 2 2 2 2 3 2 2 4 2 2 2 3 2 2 2 2 2 5 3 2 2 2 2 3 2 2 2 2 3 2 2 2 2 3 2 2 2 2 3 2 2

KOIPESOL BATLLE ARLESA MAISADOUR Semences MAISADOUR Semences ADVANTA RUSTICA R.A.G.T. R.A.G.T. SYNGENTA BATLLE R.A.G.T. ADVANTA MAISADOUR Semences ARLESA MAISADOUR Semences NUTER FEED CODISEM KWS ADVANTA SYNGENTA EURO ARESPA SENASA DELARIVA R.A.G.T. MAISADOUR Semences MAISADOUR Semences ARLESA NUTER FEED BATLLE NUTER FEED DELARIVA FITÓ KWS DELARIVA MONSANTO MONSANTO PIONEER BC FITÓ ADVANTA SYNGENTA ROCALBA B.C. SYNGENTA ARLESA FITÓ KWS MAISADOUR Semences KOIPESOL FITO FITÓ SENASA B.C. B.C. PIONEER FITÓ AGROMERA B.C. NUTER FEED SENASA LG BATLLE NUTER FEED R.A.G.T. DELARIVA BATLLE MONSANTO ARLESA SYNGENTA WAM GOLDENWEST KOIPESOL BATLLE MONSANTO GOLDENWEST MAISADOUR Semences GOLDENWEST SYNGENTA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

TĂ BOA 1. RESULTADOS DAS VARIEDADES CON 2 OU MĂ IS ANOS DE AVALIACIĂ&#x201C;N (CONTINUACIĂ&#x201C;N) VARIEDADE

DĂ?AS S-C

ALTURA

ESPIGA

RMS

RMOD

IP

DMO

PB

ANOS

COMERCIAL

CHARRON NKCISCO BAKERO DK485 SPATIAL ALTEZA

(dĂ­as) 140 140 141 141 142 144

(cm) 287 282 286 274 282 276

(%MS) 51,3 51,1 51,6 49,7 53,5 50,0

(t/ha) 25,1 24,2 21,5 21,0 23,5 20,7

(t/ha) 17,7 16,0 14,5 14,2 16,5 14,1

121 110 99 97 113 96

(%) 72,9 69,4 70,7 70,4 72,1 70,7

(%MS) 6,6 6,5 6,8 7,0 6,5 7,0

3 2 2 2 3 3

ADVANTA SYNGENTA BATLLE DELARIVA DELARIVA BATLLE

CV (%) DMS (5%)

2,7 6

4,0 13

6,3 3,8

7,9 2,1

8,5 1,6

10,8

2,2 1,9

5,8 0,5

ELECCIĂ&#x201C;N DAS VARIEDADES Unha acertada elecciĂłn da variedade pasa por coĂąecer a data de sementeira e a data prevista de colleita, ĂŠ dicir, definir os dĂ­as transcorridos entre a sementeira e a colleita (dĂ­as s-c), axustando a duraciĂłn do cultivo de cada unha das variedades ĂĄs condiciĂłns particulares de cada sementeira, que ademais deberĂĄn ter en conta as condiciĂłns climĂĄticas da zona xeogrĂĄfica onde se desenvolva o cultivo, a alternativa forraxeira, as condiciĂłns da explotaciĂłn e a dispoĂąibilidade de maquinaria para a data de recollida.

Unha vez coĂąecido o intervalo de precocidade (dĂ­as s-c) que se pode utilizar na explotaciĂłn, e se o obxectivo ĂŠ obter o maior rendemento de alimento aproveitable por unidade de superficie, escolleremos aquela variedade con maior Ă­n-

dice produtivo (IP). Soamente no caso de IP moi similares deberemos atender a outros parĂĄmetros, como poden ser a dixestibilidade da materia orgĂĄnica, a porcentaxe de mazaroca ou o contido en proteĂ­na bruta.

Para obter un boa rendibilidade do cultivo de millo forraxeiro debemos ter en conta outros factores como a calidade da semente, as prĂĄcticas de cultivo empregadas e a tĂŠcnica de ensilado.

MILLOS HĂ?BRIDOS PARA SILO E GRAN

AUT DISPOĂ&#x2018; Ă&#x201C;CT EM OS O ALA NAS NO DE VA RAN N H RIE XAD Ă?BRI DAD O E DAS ES BRA , VĂ?T NCO REO ,

VARIEDADES: BORA (Ciclo 200) ZP409 (Ciclo 260) ZP305 (Ciclo 300) DALMAC (Ciclo 400)

SEMPRE CAL IDA

DE

TOPOLA (Ciclo 450) ERRIKO (Ciclo 500) ADRIATICO (Ciclo 600) PRADO (Ciclo 700)

ZEMUN POLJE Instituto de Investigaciones CientĂ­ďŹ cas

N SEME E D A G GALE

TES

PRADEIRAS ANUAIS E PERENNES A MELLOR SELECCIĂ&#x201C;N DE VARIEDADES, GRAMĂ?NEAS E LEGUMINOSAS PARA SEGA, PASTO, ENSILADO E HENIFICADO ADAPTADAS AO CLIMA E SOLOS DAS ZONAS HĂ&#x161;MIDAS DA PENĂ?NSULA IBĂ&#x2030;RICA

SOBRE DEMANDA, PODEMOS CONFECCIONAR AS MESTURAS QUE NOS SOLICITEN

. %$ !$ *()'! " % % ()' %$) + ' (& 0 " -

. !$ % ( #!"" (, # %# . ,,, ( #!"" (, # %#

AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

75

76

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

TĂ BOA 2. VARIEDADES CON 1 ANO DE AVALIACIĂ&#x201C;N VARIEDADE

DĂ?AS S-C

ALTURA

ESPIGA

RMS

RMOD

(dĂ­as)

(cm)

(%MS)

(t/ha)

(t/ha)

IP

DMO

PB

(%)

(%MS)

COMERCIAL

GW 480093

124

277

53,3

20,4

13,6

93

69,3

7,1

AMANATIDIS

124

289

52,5

23,7

16,5

113

72,1

6,8

GOLDENWEST KWS

ZP 409

125

272

50,5

20,6

14,1

97

72,0

8,0

WAM EURO ARESPA

FORTIM

125

281

51,6

22,6

15,6

107

72,0

7,2

ALEXXANDRA

129

285

50,8

23,8

16,7

114

73,6

6,7

R.A.G.T.

PHILEAXX

129

262

51,8

22,8

16,0

109

73,1

6,5

R.A.G.T.

CASTELLI

130

274

52,3

22,9

16,1

110

73,4

6,6

CAUSSADE

GW 001

130

264

50,8

19,9

13,9

96

73,2

6,9

DELARIVA

JUMBO 48

134

238

50,9

20,0

13,7

94

71,3

6,8

BC

MAMILLA

137

289

52,8

27,5

19,3

132

73,3

6,8

CODISEM

CODISUD

139

279

50,1

23,4

16,2

111

72,0

6,4

NUTER FEED

CV (%)

2,7

4,0

6,3

7,9

8,5

2,2

5,8

6

13

3,8

2,1

1,6

10,8

1,9

0,5

DMS (5%)

INTERPRETACIĂ&#x201C;N DAS TĂ BOAS ALTURA: Altura total da planta.

ANOS: NĂşmero de anos nos que a variedade foi ensaiada.

COMERCIAL: Entidade comercializadora da variedade.

CV (%): CoeďŹ ciente de variaciĂłn. Ă&#x2030; un Ă­ndice da calidade estatĂ­stica dos experimentos. Canto mĂĄis baixo, mellor.

DĂ?AS S-C: DĂ­as que transcorren entre a sementeira e a colleita para ensilar na zona mĂĄis frĂ­a das estudadas, que ĂŠ a comarca de Ordes. En zonas con maior integral tĂŠrmica (temperaturas mĂĄis altas no verĂĄn)

dĂŠbese restar 15 dĂ­as ĂĄ cifra da tĂĄboa. Este parĂĄmetro ĂŠ un Ă­ndice do ciclo de maduraciĂłn das distintas variedades.

DMO: Dixestibilidade in vitro da materia orgĂĄnica.

DMS (5%): Diferenza MĂ­nima SigniďŹ cativa. Ă&#x2030; a menor diferenza que debe haber entre dĂşas variedades para que se poidan considerar diferentes cunha probabilidade do 95%.

ESPIGA: Porcentaxe que representa a mazaroca (carozo e gran) sobre o rendemento en materia seca.

REDE DE ENSAIOS DE COLABORACIĂ&#x201C;N: R55 ,0#4)5 5 , (- , ( # 5 ()&Ä&#x2030;2# 65 -. .Ăš-.# 5 e PublicaciĂłns R55 (.,)5 5 (0 -.#! #Ä&#x2030;(-5 !, ,# -5 5 !)( ) R55 ,0#4)5 5 (# 5 5 ,) / #Ä&#x2030;(5 2 . & R55 (.,)5 5 ),' #Ä&#x2030;(5 5 2* ,#' (. #Ä&#x2030;(5 !,) ), -. &5^ ,)5 /,# -_5 5 # ) R55 ,0#4)5 5 2*&). #Ä&#x2030;(-5 !, ,# -5 5 /!)

AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

IP: Ă?ndice Produtivo, que ĂŠ a porcentaxe que representa o rendemento de cada variedade en materia orgĂĄnica dixestible sobre a media do rendemento das testemuĂąas â&#x20AC;&#x153;Agrostarâ&#x20AC;?, â&#x20AC;&#x153;Claricaâ&#x20AC;? e â&#x20AC;&#x153;Pharaonâ&#x20AC;? (14,6 t/ha MOD), ao que se lle outorga o valor 100 para cada campaĂąa. Este permite ver de xeito rĂĄpido aquelas variedades que superan a media das testemuĂąas, facilitando a elecciĂłn das variedades mĂĄis produtivas.

MS: Materia seca.

PB: ProteĂ­na bruta, en porcentaxe sobre o rendemento en materia seca.

RMOD: Rendemento da planta enteira en toneladas de materia orgĂĄnica dixestible por hectĂĄrea. ConsidĂŠrase o dato mĂĄis importante para avaliar o rendemento dunha variedade, xa que recolle a produciĂłn de alimento aproveitable polo animal, ĂŠ dicir, a parte da materia seca que o animal dixire efectivamente.

RMS: Rendemento total da planta enteira en toneladas de materia seca por hectĂĄrea.

AGRADECEMENTOS AgradĂŠcese a axuda e contribuciĂłn no desenvolvemento deste traballo aos tĂŠcnicos e persoal funcionario e laboral dos servizos citados, e a sĂşa dedicaciĂłn e apoio aos propietarios das parcelas nas que se levan a cabo os ensaios.

80

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

ELECCIÓN DE VARIEDADES DE MILLO EN FUNCIÓN DA ÉPOCA DE SEMENTEIRA E DA SITUACIÓN Neste artigo abordamos os aspectos claves á hora de elixir a variedade de millo adecuada á zona e á data de sementeira para optimizar a produción de forraxe.

INTRODUCIÓN Nos últimos anos, o cultivo de millo para ensilado tivo un importante incremento nas explotacións de vacún leiteiro da cornixa cantábrica, ata o punto de converterse no ingrediente cuantitativamente máis importante nas racións do gando. Situouse de media entre o 30 e o 50% do total da materia seca inxerida polo animal, e en moitos casos constitúe máis do 75% da parte de forraxe da ración. Se temos en conta que máis do 50% dos gastos dunha explotación leiteira se dedican á alimentación, e ponderando a

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Javier López Álvarez Agropres SL

porcentaxe que o silo de millo ocupa nas racións de vacún leiteiro de alta produción, as boas prácticas e a toma de decisións adecuadas no momento de sementeira do millo son fundamentais á hora de ter uns bos resultados económicos na explotación.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

DESENVOLVEMENTO DO ESTUDO

ZONA DA SEMENTEIRA A zona obxecto de estudo comprende o noroccidente de Asturias e A Mariña lucense, zonas cunha altitude respecto ao mar que van dos 20 aos 300 metros, cunhas temperaturas suaves e cun período libre de xeadas prolongado. Todas estas características fan que o millo poida ser sementado pronto e poida permanecer na finca ata unha data tardía, sendo os principais condicionantes desta o vento e a incapacidade de entrar nas fincas por precipitacións elevadas.

Os ciclos FAO utilizados principalmente atópanse entre 250 e 600, en función da data de sementeira e da altitude da parcela. A determinación do ciclo correspóndese coa integral térmica que cada híbrido necesita para chegar a madurez, segundo a fórmula seguinte: Tamén debemos ter en conta que é a única forraxe cun alto contido enerxético e que ao realizarse nun corte directo é un cultivo fácil de manipular durante a colleita, e máis seguro ante as inclemencias meteorolóxicas que outras forraxes que deben permanecer durante algún tempo no campo.

O custo do cultivo de millo podemos consideralo fixo, e rolda os 1.300 euros por hectárea, incluíndo aquí o arrendamento da leira, os traballos de laboreo, sementeira e colleita, fitosanitarios, semente, fertilizantes… Por tanto, é moi importante que os rendementos sexan o máis elevados posibles para diluír así este custo entre o maior número de toneladas de materia seca por hectárea.

[(Tmax+Tmin)/2 ]-6 °C Se a temperatura máxima é superior a 30 0C, tómase esta e se é inferior a 6 0C, tómase 0 0C. A integral térmica obtense das sumas das integrais térmicas diarias desde a nacenza ata a colleita do millo. Consideramos o millo no punto óptimo cando se atopa entre o 32-35% de materia seca.

Os resultados obtidos son froito da recompilación de datos ao longo de seis anos, con máis de 3.500 hectáreas cultivadas, pesadas e sometidas a unha análise química da forraxe colleitada.

Ante la incertidumbre meteorológica: innovación genética Mas 29.H “Más rendimiento, más almidón” Mas 34.C “Más producción, más calidad de silo” Mas 48.F “Más volumen, más stay-green”

Comercial Cornisa: Franciso Acera Tel: 619 361 038

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

81

82

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

O híbrido a elixir na nosa zona debe cumprir varias condicións, entre elas a resistencia a encamado e a tolerancia a enfermidades

É moi importante axustar o ciclo para que non se estropee a colleita por inclemencias climatolóxicas

No apartado de rendementos exprésanse as medias dos datos obtidos ao longo deste seis anos, coas distintas condicións climatolóxicas ocorridas neste período. Neste artigo referirémonos en todo momento a rendementos no momento da colleita, sen ter en conta as diminucións que se producen durante o proceso de ensilado, polo que os gandeiros que queiran extrapolar estes datos á súa explotación para realizar un cálculo das hectáreas necesarias para alimentar á súa cabana deberán ter en conta unhas diminucións de entre o 10 e o 25% durante o proceso de ensilado.

Os rendementos varían significativamente entre os distintos ciclos, e é superior naqueles ciclos máis longos e inferior nos máis curtos, por iso é moi importante axustar o ciclo para aproveitar ao máximo o potencial produtivo sen pór o risco a colleita por inclemencias climatolóxicas.

O híbrido a elixir na nosa zona debe cumprir varias condicións necesariamente. As dúas fundamentais á hora de descartar variedades son a resistencia a encamado e a tolerancia a enfermidades (na nosa zona a máis destacada é o fungo helminthosporium, que provoca o secado da planta).

Outras calidades importantes son o stay green (característica varietal de manter a planta verde e a espiga madura), o potencial produtivo do híbrido, así como a produción de gran do mesmo, a dixestibilidade das fibras…

DATA DA SEMENTEIRA Para que o millo xermine necesítase unha temperatura do solo superior a 8-10 0C. Isto sucede xeralmente entre o 1 e o 15 de abril, aínda que algunhas veces non se poida sementar nesas datas debido á excesiva humidade do chan ou á previsión de inclemencias meteorolóxicas para datas inmediatamente posteriores. Por este motivo adóitase atrasar o inicio de sementeiras ás datas comprendidas entre o 15 e o 25 de abril.

As sementeiras inícianse polas zonas máis próximas ao mar, que son as que antes alcanzan as condicións necesarias para a xerminación do millo, e continúan posteriormente por zonas máis interiores e con maior altitude.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Custo da tonelada de materia seca en función do rendemento

€/HECTÁREA TONELADA MS/HA 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300 1.300

15,5 15 14,5 14 13,5 13 12,5 12 11,5 11 10,5 10 9,5 9 8,5

€/TONELADA DE MS 83,87 86,67 89,66 92,86 96,30 100,00 104,00 108,33 113,04 118,18 123,81 130,00 136,84 144,44 152,94

Produción de materia seca por ciclos

CICLOS

TONELADAS DE MATERIA SECA

200 300 400 500 600

11-12,5 12-13,5 13-14 13,5-15 14-15,5

Nas zonas máis baixas, os híbridos de millo maduran con maior rapidez e pode darse a circunstancia de que unha mesma variedade sementada o mesmo día madure entre 15 días e un mes antes que en zonas interiores e máis altas.

Outro aspecto a ter en conta é que adiantar a sementeira a unha semana xeralmente supón adiantar a colleita en maior proporción. Isto débese a que a temperatura media de finais de abril e principios de maio é maior que a de outubro, por iso se completa unha maior integral térmica.

Neste apartado da data de sementeira cabe subliñar que nas sementeiras temperás (as realizadas antes do 10 de maio) é moi inferior a posibilidade de que exista un ataque de pragas de vermes de chan, xa que o ciclo destas acostuma a iniciarse máis tarde, cando as temperaturas son máis elevadas.

84

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Data óptima de sementeira e colleita

CICLO

DATA DA SEMENTEIRA

DATA DA COLLEITA

ALTITUDE

200 300 400 500 600

10 maio-15 xuño 25 abril-31 maio 20 abril-15 maio 10 abril-15 maio 10 abril-10 maio

30 setembro-15 outubro 20 setembro-20 outubro 15 setembro-15 outubro 15 setembro-10 outubro 15 setembro-10 outubro

0-300 metros 0-300 metros 0-250 metros 0-200 metros 0-150 metros

Relación entre a integral térmica e o ciclo

TÉRMICA INTEGRAL TÉRMICA A CICLO INTEGRAL A FLORACIÓN 35% HUMIDADE GRAN 200 300 400 500 600

850-900 °C 900-960 °C 960-1020 °C 1020-1060 °C 1060-1120 °C

Porcentaxe de sementeira segundo o ciclo na Mariña lucense e Asturias

CICLOS

% SUPERFICIE

200 300 400 500 600

10 20 20 20 30

1450-1500 °C 1500-1560 °C 1560-1620 °C 1620-1680 °C 1680-1740 °C

Tamén cómpre destacar que nas sementeiras temperás a eficacia dos herbicidas de presementeira ou preemerxencia é moito maior, xa que a humidade do terreo é maior e as temperaturas non son tan elevadas, diminuíndo así a evaporación da auga, condición fundamental para un bo funcionamento dos devanditos herbicidas.

Ademais, as sementeiras tardías coinciden coa xerminación das malas herbas, aumentando a probabilidade de ter que usar herbicidas de postemerxencia, co consecuente gasto engadido. Así mesmo, se se planifica unha sementeira temperá e se realizan os labores profundos no mes de marzo ou a principios de abril teremos máis marxe para incorporar herbicidas, práctica esta que se está demostrando como unha boa solución para combater as malas herbas.

Outro efecto favorable de sementeiras máis temperás é a maior resistencia á seca, xa que cando chegan os meses de xullo e agosto estas plantas teñen un maior desenvolvemento radicular.

As densidades de sementeira ás que adoitamos traballar atópanse entre 80.000 e 90.000 plantas. Normalmente, estas son un pouco maiores en sementeiras temperás e en terreos fortes e máis próximas ás 80.000 plantas en sementeiras máis tardías e en terreos máis lixeiros. Hai que ter en conta tamén que a maior densidade de sementeira, maior tempo tarda o millo en alcanzar a súa madurez.

VARIEDADES

O ADIANTO DA SEMENTEIRA DARANOS A OPORTUNIDADE DE SEMENTAR UN CICLO MÁIS LONGO E APROVEITAR O SEU POTENCIAL PRODUTIVO SEN CORRER OS RISCOS DO OUTONO (XEADAS, VENTO, ENCHARCAMENTO…)

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Como norma xeral, resaltar que as variedades de ciclos longos son máis resistentes a enfermidades foliares que as de ciclo curto.

En canto á porcentaxe de amidón, non se encontraton diferenzas significativas entre ciclos, xa que os ciclos longos conteñen maior cantidade de gran, pero tamén teñen plantas de maior porte, co que a relación espiga-planta mantense. Nos ciclos curtos, as espigas teñen de media entre 1214 filas e 30-35 grans por fileira, mentres que nos longos teñen entre 18-20 filas e 40-42 grans por fileira. Ademais, os grans adoitan ser maiores nos ciclos longos.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

CONCLUSIÓNS Como resumo cabería destacar o maior potencial produtivo dos ciclos máis longos, por iso é conveniente comezar a realizar os labores de aradura no mes de marzo ou a principios de abril, se a climatoloxía e o estado do terreo o permiten, para posteriormente poder adiantar a sementeira cando se dean as condicións idóneas para a mesma.

Ademais, o adianto da sementeira daranos a oportunidade de sementar un ciclo máis longo, para aproveitar así o seu potencial produtivo sen correr os riscos propios do outono (xeadas, vento, encharcamento…).

Outro parámetro avaliado foi o rendemento en función da forma de fertilización. O fertilizante foi localizado aproximadamente na metade da superficie, mentres que na outra metade foi con fertilizante a voleo, e non se viron diferenzas nos rendementos finais, polo este factor carece de importancia e se recomenda que cada agricultor fertilice do modo que lle sexa máis cómodo.

Dentro dos rendementos medios de cada ciclo cabe destacar que as sementeiras realizadas máis cedo se sitúan na parte alta da horquilla, mentres que as sementeiras máis tardías sitúanse nas partes baixas. Por exemplo, un ciclo 600 sementado o 20 de abril pode sacar 15 toneladas de materia seca, mentres que ese mesmo híbrido sementado o 10 de maio baixo as mesmas condicións pode sacar entre 14 e 14,5 toneladas.

AGRICULTURA

Os datos publicados neste artigo son sempre referidos a sementeira convencional, pois en sementeira directa os rendementos decrecen sensiblemente, incrementándose tamén outros problemas de pragas.

Se atrasamos moito a sementeira, e por tanto a colleita, corremos o risco de que o millo non complete o ciclo por xeadas ou porque non chega ao momento de maduración óptimo, reducíndose así o valor nutritivo da forraxe e incrementando a posibilidade de que a planta conteña unha elevada carga de fungos.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

85

88

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

PRODUCIÓN DE HÍBRIDOS DE MILLO FORRAXEIRO EN GALICIA Na actualidade, a produción de millo forraxeiro en Galicia supera anualmente os dous millóns e medio de toneladas de materia verde, situándose como a principal comunidade española en produción e superficie cultivada. A necesidade e demanda de forraxe para a alimentación animal nas explotacións leiteiras determina un incremento do cultivo de millo para ensilado. Non obstante, Galicia carece de produción de semente certificada que poida subministrar ao mercado de semente híbrida de millo para forraxe.

O silo de millo forraxeiro constitúe unha das principais fontes enerxéticas nas explotacións leiteiras das zonas de climas temperados debido ao seu alto contido enerxético, á súa gran produción de materia seca e ao seu ciclo vexetativo curto (Campo et ál., 2010). A alternancia de pradeiras e híbridos forraxeiros de ciclo curto están sendo utilizados maioritariamente en cultivos ecolóxicos para evitar a competencia das malas herbas. En cultivo convencional, o millo forraxeiro está destacando fronte ao cultivo doutras especies. Nos últimos anos, a superficie dos

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

L. Campo e J. Moreno-González Centro de Investigaciones Agrarias de Mabegondo (CIAM-INGACAL)

cultivos forraxeiros diminuíu un 2,7%, mentres que o millo aumentou un 1,4% en España (Esyrce 2011; MARM, 2011). Galicia escapou a esta tendencia, xa que a superficie dedicada á produción de millo forraxeiro para autoconsumo das explotacións foi de 63.757 hectáreas no ano 2011, o que supuxo o 72% da superficie dedicada a este cultivo en España (MARM, 2011).

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Nos anos 50 do século pasado produciuse unha expansión masiva de híbridos en Europa que foron desbancando ás poboacións e variedades tradicionais adaptadas ás condicións ambientais e con rendementos baixos pero estables.

En Galicia, a introdución de híbridos foráneos chegou máis tarde, pero estes híbridos desprazaron rapidamente ás variedades locais galegas. De feito, os híbridos dispoñibles actualmente no mercado proceden dun número moi limitado de liñas puras que, á súa vez, proveñen dunhas poucas poboacións coa conseguinte perda de variabilidade xenética e biodiversidade (Ordás et ál., 2010).

Os híbridos “Horreo 330”, “Horreo 368”, “Dominó 440”, “Dominó 450” e “Xuncal” do CIAM foron pioneiros no mercado galego de híbridos con orixe galega. A creación destes híbridos iniciou as relacións coas empresas produtoras de sementes para o desenvolvemento de híbridos precoces. Actualmente non existe ningunha variedade comercial de millo híbrido de orixe autóctona, sendo Galicia a primeira produtora de leite a nivel nacional. Os híbridos forraxeiros comercializados na actualidade en Galicia son híbridos de millo de gran que non están ben adaptados ás condicións de cultivo nin ás condicións climáticas galegas, posto que o 100% da semente cultivada en Galicia impórtase doutras comunidades. De feito, a pesar da alta demanda forraxeira de millo requirida en Galicia, non existe unha produción de semente certificada nesta comunidade (www. marm/agricultura/medios-de-producción).

AGRICULTURA

A semente traída desde fóra da comunidade acada aproximadamente os 1,8 millóns de quilos ano e, ao non ter sido esta semente especificamente seleccionada para as condicións climáticas galegas, pódese estar producindo unha diminución do seu rendemento potencial. Tampouco existen na actualidade empresas galegas que envasen sementes de millo ecolóxico, aínda a pesar de ser Galicia tamén a maior produtora de millo forraxeiro ecolóxico de España. Diversos estudos determinaron a importancia de desenvolver e caracterizar os materiais nas condicións climáticas e de cultivo nas que se van empregar, especialmente en termos de rendemento (Brancourt-Humel et ál., 2005; Murphy et ál., 2007).

Por iso, sería moi importante para o sector agrario galego dispoñer de semente desenvolvida e probada en Galicia para asegurar a completa adaptación deste material aos sistemas de cultivo galegos.

No CIAM estase levando a cabo un programa de selección de híbridos de millo forraxeiro desde hai anos (Moreno et ál., 2002; Campo e Moreno, 2003, 2005; Campo et ál., 2007). Non se coñecen programas específicos para a selección de híbridos de millo forraxeiro no resto do mundo, excepto o INRA en Francia e a Universidade de Hohemheim en Alemaña.

No CIAM estanse desenvolvendo híbridos de millo procedentes de variedades locais galegas e adaptados aos ciclos de produción de Galicia que posúen a maior variabilidade xenética. Seguramente, as variedades e poboacións

SIEMBRA DIRECTA AHORRAR EN TIEMPOS DE CRISIS

15 años de experiencia en Galicia y la Cornisa Cantábrica _Ahorro del gasto en laboreo _Reducción del 50% del gasto en fertilizantes _Se evitan los efectos de la erosión _Se controla la multiplicación de malas hierbas _Con la siembra directa se retrasa el efecto de la sequía

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

89

90

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Ensaio de avaliación de híbridos forraxeiros en Mabegondo. Ano 2010

OS HÍBRIDOS FORRAXEIROS COMERCIALIZADOS NA ACTUALIDADE EN GALICIA NON ESTÁN BEN ADAPTADOS ÁS CONDICIÓNS DE CULTIVO NIN ÁS CONDICIÓNS CLIMÁTICAS GALEGAS

tradicionais non poidan substituír aos híbridos comerciais, pero os híbridos desenvoltos a partir de variedades locais autóctonas poden ser unha alternativa para a produción de forraxe en Galicia e outras rexións limítrofes.

Os híbridos avaliados no CIAM pertencen á categoría dos híbridos simples ou híbridos tres vías. En ambos casos búscase o cruzamento entre unha liña pura de endospermo liso por outra liña pura de endospermo dentado. Este tipo de híbridos son os que proporcionan un maior rendemento, xa que o cruzamento manifesta unha grande heterose.

A liña pura lisa proporciona adaptación ás condicións ambientais de Galicia tales como precocidade e vigor temperán, que lle permite competir coas malas herbas, mentres que a liña dentada proporciona alta produción e resistencia ao encamado (Moreno-González, 1998; Moreno-González et ál., 1997).

SELECCIÓN DE HÍBRIDOS DE MILLO PARA A PRODUCIÓN DE FORRAXE Son varios os proxectos desenvolvidos no CIAM durante os últimos anos para a mellora de millo en base á forraxe e á calidade nutritiva desta co fin de poder ofertar híbridos forraxeiros adaptados ás condicións húmidas da cornixa cantábrica e, especialmente, de Galicia.

Por unha parte desenvolvéronse poboacións avanzadas procecentes do cruzamento de liñas puras de material americano e material autóctono galego. As liñas puras

Figura 1. Produción de materia seca (PMS) dos mellores híbridos de millo forraxeiro avaliados en 4 ambientes

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

americanas dentadas procedentes dos grupos raciais “Reid Yelow Dent” ou “Lancaster Sure Crop” introducen as características de maior produción e resistencia ao encamado, mentres que as liñas puras galegas “Flint” ou “Liso europeo” proporcionan vigor temperán, precocidade e adaptación ao medio. A avaliación destes cruzamentos realizouse ao longo dos anos 2010 e 2011 en Mabegondo (A Coruña) e A Pobra do Brollón (Lugo). En total avaliáronse 48 cruzamentos experimentais xunto a tres híbridos comerciais de alta adaptación en Galicia. A produción media dos híbridos experimentais avaliados foi maior (17,4 tMS/ ha) que a media dos híbridos comerciais (16,9 tMS/ha), mentres que o encamado e o contido de materia seca foron similares en ambos casos, arredor do 0,24% de encamado e 32,5% de contido de materia seca.

Varios dos híbridos avaliados foron altamente produtivos, destacando entre eles o híbrido EC215A x B73, cunha produción de 21,2 tMS/ha, e os híbridos EC218A x EC133A, EC213 x EC179, EC18 x EC133A, EC220 x B37 e EC220 x B73, todos eles con producións superiores ás 19 tMS/ha. En todos estes cruzamentos o encamado foi moi baixo, inferior ao 0,4%. Os cruzamentos máis precoces foron EC218A x EC133A, EC213 x EC179 e EC18 x EC133A, con 78, 78 e 75 días de floración feminina, e os que presentaron un maior vigor EC18 x EC133A e EC220 x B37.

Na figura 2 móstrase a produción da materia orgánica dixestible dalgúns dos híbridos avaliados respecto á media dos híbridos testemuñas. En xeral, a calidade nutritiva dos cruzamentos avaliados foi superior á media das testemuñas avaliadas, destacando pola súa dixestibilidade e polo contido de almidón da planta. En xeral, os híbridos selecciónanse en base á súa capacidade de rendemento de materia seca da mazaroca e da parte verde de planta (Hunt et ál., 1989). Un bo indicador da súa calidade nutritiva é a súa dixestibilidade, que se atopa directamente relacionada co contido de materia seca da mazaroca e do valor nutritivo da parte verde (Barrière et ál., 1993; Argillier et ál., 1995).

Figura 2. Produción de materia orgánica dixestible (PMOD) dos mellores híbridos para millo forraxeiro avaliados en 4 ambientes

maíz SILO Tu variedad ARLESA ahora EURALIS SEMILLAS ES PAOLIS ES SENSOR

ES SIGMA EUROSTAR ES SENSOR

ES FLATO ES SIGMA EUROSTAR

Una Variedad de ÉLITE en cada ÉPOCA de siembra

ES KOMPASS DISTRIBUIDO POR:

220

ES FORTRAN

Avda. Terra Chá, 32 - 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) Tel. 982 310 303 / 306 Fax 982 310 315 ventas@coluga.com / coluga@coluga.com / www.coluga.com

www.euralis-semillas.com

92

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Recolección de híbridos forraxeiros en Mabegondo

Táboa 1: Medias axustadas da produción de materia seca (PMS) e os caracteres agronómicos dos 335 cruces de millo forraxeiro (EC136xEC151F2) x EC214 avaliados en tres anos Híbridos PMS MS VTE FFEM FMAS ENC 306 256 325 229 300 30 48 170 209 53 Med.cruz Med.tes LS(5%)h LS(5%)m

18,6 16,9 16,8 16,8 16,7 16,4 16,2 16,1 16,1 15,9 12,9 13,5 0,99 0,28

35,8 38,6 36,4 41,6 42,1 41,2 35,4 38,8 38,3 38,7 37,0 37,1 1,0 0,3

4,3 4,0 3,4 4,6 4,2 3,2 3,2 4,3 4,0 3,8 3,7 3,1 1,0 0,3

86,4 81,4 86,3 81,6 83,6 86,1 83,9 81,2 82,9 83,3 82,3 85,5 1,0 0,3

85,1 81,0 83,0 81,1 83,0 84,5 82,8 80,2 81,8 82,1 81,3 86,3 1,1 0,3

2,2 2,3 2,6 2,3 2,2 2,3 1,8 2,1 2,2 2,7 2,3 2,0 1,2 0,3

PMS: rendemento de materia seca (tMS/ha); MS: materia seca (%); VTE: vigor temperán (escala 1 a5); FFEM, FMAS: floración feminina e masculina (días); ENC: encamado transformado (ENC% + 0,5)1/2; LS: mínimas diferenzas significativas entre híbridos (h) e entre a media dos cruzamentos (EC136xEC151F2)xEC214 e testemuñas (m); Med: media dos 335 cruzamentos (EC136xEC151F2) x EC214 (cruz) e das 7 testemuñas (tes). Só se presentan os resultados de 10 dos 335 cruzamentos (EC136xEC151F2S5) xEC214 con maiores producións.

As liñas puras EC133A, EC175 e EC179, seleccionadas no CIAM para precocidade, están relacionadas coas liñas puras B73 e A632 da Universidade de Iowa (USA). As tres posúen endospermo dentado e pertencen ao grupo heterótico “Reid Yellow Dent”. A liña pura B73 considérase unha liña de referencia a nivel mundial e a maioría dos híbridos comerciais de millo que hoxe se utilizan no mundo teñen xermoplasma relacionado con ela.

As liñas puras EC18 e EC47 son liñas puras lisas seleccionadas no CIAM a partir dunha variedade local chamada “Aranga”. Estas liñas posúen endospermo liso, teñen porte recto, son precoces e teñen unha boa aptitude combinatoria coas liñas puras “Reid Yellow Dent”. As liñas EC218A, EC213 e EC220 son liñas puras semidentadas que tamén están emparentadas coa variedade local “Aranga” e co grupo “Lancaster Sure Crop”.

NO CIAM EXISTE SUFICIENTE MATERIAL DE MELLORA PARA PODER DESENVOLVER HÍBRIDOS COMERCIAIS DE CICLO CURTO ADAPTADOS ÁS CONDICIÓNS CLIMÁTICAS E DE CULTIVO DE GALICIA

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

AVALIACIÓN DA APTITUDE FORRAXEIRA DE LIÑAS (EC136 X EC151)F2 Noutros ensaios desenvolvidos nos últimos anos avaliouse a Aptitude Combinatoria Específica de varias liñas aleatorias derivadas da poboación (EC136 x EC151)F2 mediante cruzamentos cun tester heterótico EC214. Neste traballo avaliáronse un total de 335 cruzamentos de liñas (EC136 x EC151)F2 pola liña pura EC214 máis sete híbridos comerciais testemuñas en tres anos de ensaios para a produción de materia seca (PMS) e outros caracteres agronómicos co fin de determinar as liñas con mellor aptitude para a produción de millo forraxeiro.

O material vexetal utilizado partía dunha poboación F2 derivada do cruzamento entre dúas liñas puras do CIAM, o híbrido EC136 x EC151. A liña EC136 é unha selección precoz da B73, despois de cruzala coa poboación precoz SSS-M do CIAM. A liña EC151 provén do cruzamento entre a A632 e a poboación precoz BS10-M do CIAM. Ademais, esta liña mostrou ser a máis resistente á inoculación do fungo Fusarium graminearum Schwabe causante da podremia de raíz (Moreno-González et ál., 2004), mentres que a liña pura EC136 mostrou ter unha resistencia intermedia.

Este cruzamento EC136 x EC151 foi elixido porque ambas liñas parentais pertencen ao mesmo grupo heterótico “Reid Yellow Dent” e, polo tanto, os xenotipos derivados desta poboación mostran unha boa aptitude combinatoria cando son cruzados cun tester do grupo heterótico recíproco, ben os de tipo “Lancaster” ou os “Flint”, mantendo unha razoable distancia xenética entre eles (Campo et ál., 2009).

No ano 2007, 2009 e 2010 realizáronse os cruzamentos testcross das 335 liñas das súas respectivas xeracións de autofecundación derivadas da poboación EC136 x EC151F2 polo tester heterótico EC214, pertencente a xermoplasma liso. As liñas S3, S4 e S5 foron utilizadas como femias e polinizadas en campos illados utilizando como macho a liña pura EC214, que produce híbridos resistentes ao encamado. Realizáronse tres ensaios en campo para a súa avaliación fenotípica nos anos 2008, 2010 e 2011 en Mabegondo (A Coruña).

A maioría dos cruzamentos (EC136 x EC151)F2 x EC214 foron máis precoces en canto a floración e con maior vigor temperán que as testemuñas, mentres que as diferenzas na sensibilidade ao encamado e no contido de materia seca non foron significativas. A produción media dos 335 cruzamentos (EC136xEC151)F2 x EC214 foi de 12,9 tMS/ha e 13,5 tMS/ha para as testemuñas (táboa 1). Un total de 110 cruzamentos (EC136xEC151) F2 x EC214 acadaron producións superiores á media dos híbridos testados. O cruzamento con maior rendemento foi o da liña 306, con 18,6 tMS/ha. Outros oito cruzamentos (os das liñas 256, 325, 229, 300, 30, 48, 170 e 209) superaron as 16 tMS/ha. A PMS media das liñas (EC136xEC151)F2 x EC214 foi superior ao conseguido polos ancestros (plantas F2) destas liñas cruzadas por EC214 noutro estudo anterior, con rendemento medio de 11,5 tMS/ha (Salleres, 2010).

¿Por qué los profesionales prefieren Pioneer?

En Pioneer sabemos que nuestro éxito es el éxito de nuestros clientes. Por eso, ponemos todo nuestro empeño en conseguirlo facilitándoles los mejores medios para lograr una gran cosecha.

Es lo que llevamos haciendo desde hace más de 80 años, en más de 70 países de los cinco continentes. Y esa es mucha experiencia.

Décadas de investigación e innovación que nos han llevado a ser la compañía líder mundial en maíz. Y al mismo tiempo, la más cercana. Porque trabajamos con usted codo con codo, desde la siembra, hasta más allá de la cosecha. Porque le ofrecemos los productos más rentables y el mejor Servicio Agronómico y de asesoramiento en Nutrición Animal.

Porque somos agricultores y ganaderos, como usted.

Pioneer Hi-Bred Spain, S.L. DuPont Agriculture & Nutrition Oficina Central: Avda. Reino Unido, 7. Edificio Adytec, 2ª plta.

41012 Sevilla- Tlf: 954 298 300 www.pioneer.com - piospa@pioneer.com

94

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Recolección de híbridos forraxeiros na Pobra do Brollón

En conclusión, podemos dicir que no CIAM existe suficiente material de mellora para poder desenvolver híbridos comerciais de ciclo curto adaptados ás condicións climáticas e de cultivo de Galicia sen necesidade de ter que exportar material foráneo peor adaptado.

BIBLIOGRAFÍA Argillier, O., Hèrbert, Y. e Barrière, Y., 1995. Relationships between biomass yield, grain production, lodging susceptibility and feeding value in silage maize. Maydica, 40, 125-136.

Barrière, Y., Hèrbert, Y., Julier, B., Young, E. e Furtoss, V., 1993.

Genetic variation for silage and NIRS traits in a half-diallel desing of 21 inbred lines of maize. Maydica, 38, 7-13.

Brancourt-Humel, M., Heumez, E., Pluchard, P., Beghin D., Depatureaux, C., Giraud, A. e Le Gouis, J., 2005. Indirect versus direct selection of winter wheat for low-input or high-input levels. Crop Science, 45, 1427-1431.

Campo L., Monteagudo A.B. e Moreno-González, J., (2009). Evaluación de híbridos experimentales para la producción de maíz grano.

En: Reiné R. et al. (Eds) La multifuncionalidad de los pastos: producción ganadera sostenible y gestión de los ecosistemas, pp 407-412. Huesca, España: Sociedad Española para el Estudio de los Pastos Campo, L., Castro, P. e Moreno-González, J., 2007. Calibración NIRS para estimar la digestibilidad de la materia orgánica de la planta entera de maíz en híbridos seleccionados para forraje. En: Los sistemas forrajeros, entre producción y el paisaje, pp 4961-467. Vitoria-Gasteiz, España. Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

Campo, L. e Moreno-González, J., 2003. Evaluación del rendimiento, digestibilidad y otros caracteres de maíz forrajero en diferentes fechas de recolección. En: Robles Cruz A. et al. (Eds) Pastos, desarrollo y conservación, pp 277-283. Granada, España. Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

Campo, L. e Moreno-González, J., 2005. Estudio del efecto de la fecha de recolección en la calidad nutritiva y rendimiento del maíz forrajero (Zea mays L.). En: de la Roza Delgado B. et al. (Eds). Producciones agroganaderas: gestión eficiente y conservación del medio natural, pp 641648. Gijón, España. Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

AGRADECEMENTOS Os resultados recompilados neste artigo foron financiados grazas ao proxecto de Recursos e Tecnoloxías Agrarias financiados polo INIA (RTA2008-00104) e ao proxecto 09MRU029503PR financiado pola Dirección Xeral de Investigación, Desenvolvemento e Innovación da Xunta de Galicia.

ESYRCE, 2011. Encuestas sobre superficies y rendimientos.

Ministerio de Medioambiente, Medio Rural y Marino. Madrid, España.

Hunt, C.W., Kezar, W. e Vinande, R., 1989. Yield, chemical composition and rumial fermentability of corn whole plant, ear and stover as effected by maturity. J. Prod. Agric. 2: 357-361.

MARM 2011. Avances Octubre 2011. Superficies y producciones agrícolas. Ministerio de Medioambiente, Medio Rural y Marino. Madrid, España.

Moreno, J., Brichette, I., López, A. e Alonso, R., 2002. Parámetros de rendimiento, digestibilidad y otros caracteres de maíz (Zea mays L.) forrajero. En: Producción de pastos, forrajes y céspedes, pp 412-418.

LLeida, España. Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

Moreno-González J., Andrés Ares J.L., Alonso Ferro R. e Campo Ramírez L., (2004). Genetic and statistical models for estimating genetic parameters for maize seedling resistance to Fusarium graminearum Schwabe. Euphytica, 137, 55-61.

Moreno-González, J., 1988. Diallel Crossing System in Sets of Flint and Dent Inbred Lines of Maize (Zea mays L). Maydica, 33, 37-49.

Moreno-González, J., Ramos-Gourcy, F. e Losada, E., 1997. Breeding Potential of european flint and earliness-selected US Corn Belt dent maize populations. Crop Science, 37, 1475-1481.

Murphy, K.M., Campbell, K.G., Lyon, S.R. e Jones, S.S., 2007. Evidence of varietal adaptation to organic farming systems. Field Crop Research, 102, 172-177.

Ordás, B., Romay, M.C. e Revilla, P., 2010. Híbridos poblacionales de maíz: una alternativa para la sostenibilidad del cultivo. Tierras, 167, 42-45.

Salleres Neira M.B., (2010). Utilización de marcadores moleculares para la selección y disección de caracteres cuantitativos de maíz grano y forrajero en las zonas húmedas de España. Tesis doctoral. Universidad de A Coruña, España.

o l c i c a d a c n e o d a l i s n e a r a p z Maí 00

4 Ciclo

s a n i x n o t o o x c i x m g a Ber r e s i s t e n c i a en Nº1

00

3 Ciclo

x x e l Ru s u c i c l o n e 1 º N

00

Photos credit : RAGT Semences & Gilles Tordjeman

2 Ciclo

x x a n Jo a c i t é n e g n e 1 º N Contacto :

Javier DEHESA

Director RAGT Teléfono 695241174

www.ragt-iberica.com

Producir más y mejor, hoy también conviene

Herbicidas

Variedades

NK Cisko NK Phantus SY Respect NK Fortius

NK Perform

Insecticidas

Expertos en maíz Syngenta ofrece unas semillas con la genética adecuada para obtener altos rendimientos en ensilado y unos productos que facilitan y ayudan al agricultor a mantener el cultivo libre de plagas y malas hierbas

Mikhail Malyshev/shutterstock.com

SY Famous

98

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Conservación das accesións de millo no banco de xermoplasma

OS BANCOS DE XERMOPLASMA: REXENERACIÓN E CONSERVACIÓN DAS VARIEDADES LOCAIS DE MILLO A erosión dos recursos fitoxenéticos de plantas ten consecuencias moi negativas sobre a estabilidade da produción agraria e a seguridade alimentaria, que se fan máis vulnerables. Para paliar esta situación, na década dos 70 comezáronse a recolectar variedades locais a fin de preservar a variabilidade xenética.

A erosión dos recursos fitoxenéticos de plantas e especialmente das variedades locais que constituíron a base da produción agraria ata tempos recentes ten consecuencias moi negativas sobre a estabilidade da produción agraria e a seguridade alimentaria. Como dato ilustrativo pódese mencionar que das aproximadamente 250.000 especies de plantas cultivares que foron descritas, 30.000 son comestibles e polo menos 7.000 cultiváronse ou recolectáronse (FAO, 1998). Na actualidade cultívanse unhas 150 especies, das que só 30 proporcionan polo menos o 90% das necesidades alimenticias humanas, e tan só un limitado número de variedades de 4 especies —o trigo, a pataca, o arroz e o millo— constitúen o 60% da nosa alimentación (De la Rosa, 2010). A vulnerabilidade do sistema agrícola debido a esta perda de diversidade pódese ver en multitude de exemplos. Entre eles temos a praga do tizón das

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

L. Campo Centro de Investigaciones Agrarias de Mabegondo (CIAM-INGACAL)

follas de millo (Helminthosporium maydis) que nos anos 70 destruíu a metade dos campos de millo de USA debido á estreita base xenética dos híbridos que se cultivaban.

RECURSOS FITOXENÉTICOS Os recursos fitoxenéticos defínense como a variabilidade xenética do reino vexetal con valor no presente ou no futuro. Os recursos fitoxenéticos pódense clasificar en especies cultivadas, incluíndo as variedades comerciais, actuais ou obsoletas, as variedades locais ou tradicionais, os materiais de mellora como liñas puras e sintéticos, e as especies silvestres de uso directo, indirecto ou potencial (Esquinas Alcázar, 1993).

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

NUEVO PLÁSTICO COMBI DOS EN UNO DE FÁCIL MANEJO MÁS ECONÓMICO

Polinización de variedades locais para multiplicación de semente

As novas variedades de millo, maioritariamente híbridos simples, foron obtidas a través de procesos de mellora dirixida cara a comercialización. Caracterízanse por ser un xermoplasma elite e presentar altos rendementos en sistemas de cultivo moi intensivos onde se requiren altos niveis de fertilización, de herbicidas e de insecticidas, así coma grandes cantidades de achega de auga. En xeral adoitan presentar bastante estabilidade en diferentes ambientes cando o seu cultivo está altamente tecnificado, pero non cando as condicións de cultivo son máis adversas por estrés abiótico (Romay et ál., 2010) ou en solos máis rústicos, coma os cultivos ecolóxicos (Campo et ál., 2010). O inconveniente destes híbridos é a súa estreita base xenética, debida en parte á súa alta uniformidade e tamén á similitude dos obxectivos nos procesos de mellora desenvolvidos nos diferentes centros de investigación.

As variedades locais de plantas cultivadas presentan un interés especial, pois sobre elas influíron tanto o ambiente (clima, solo, seres vivos…) coma a acción humana (prácticas agrícolas, preferencias do cultivo, gustos do agricultor) para crear unha variabilidade que, unida á xerada polos procesos de mutación espontánea e migración, permitiron o desenvolvemento de materiais cunha alta diversidade, sobre a que se puideron seleccionar variedades adaptadas aos distintos agro-ecosistemas. A heteroxeneidade que presentan estas variedades locais permitiulles certo nivel de estabilidade fronte a oscilacións climáticas estacionais, ataques de patóxenos e estabilidade con baixos niveis de fertilización. A súa produtividade en xeral é menor fronte ás variedades comerciais, xa que evolucionaron en sistemas agrícolas primitivos, con baixos niveis de fertilización e sometidos a presións de selección que favorecen a súa resistencia ou “rusticidade” fronte á súa produtividade.

Os caracteres de interese que aparecen nas variedades locais son moi diversos, desde caracteres de adaptación, como a resistencia ás xeadas, á seca ou a certas pragas ou enfermidades, a factores de calidade ou de adaptación a distintos usos e preparacións, como as variacións de millo branco para a fabricación de fariñas ou repostería, ou as variedades de millo amarelo para alimentación animal. Na actualidade está xurdindo o interese de recuperar variedades locais en sistemas agrícolas que presenten unha alternativa ao laboreo convencional altamente tecnificado, como poden ser a agricultura ecolóxica e a sementeira directa, debido á falta de adaptación das variedades modernas a estes sistemas de cultivo máis esixentes. A isto hai que engadir que as variedades locais poden ofrecer unha serie de características organolépticas en canto a diversidade de sabores, aromas e aspecto que son valoradas cada vez máis dentro dun sector do mundo desenvolvido (De la Rosa, 2010).

Medidas Plásticos: - 10 x 50 mts - 12 x 50 mts - 14 x 50 mts - 16 x 50 mts - 18 x 50 mts ÈäÊ iÃiÃÊ `iÊ}>À> Ì >Ê

Malla protectora de alta resistencia Ê i` `>Ã\Ê UÊÊ£äÊÝÊ£xÊ ÌÃÊ UÊ£äÊÝÊÎäÊ Ìà UÊ£ÓÊÝÊ£xÊ ÌÃ

SacosÊV Ê>Ã>ÊÞÊ ViÀÀ>`ÕÀ>Ê`iÊ> > LÀiÊ `iÊ`À

Dimensiones Unidades por caja 27 x 120 cm

50

SERVICIO DE UÊÊ Êi à >` Ê ?ÃÊ «Ì ENSILADO EN UÊÊ i ÀÊiÃÌ>L `>`Ê`i Êv ÀÀ> i UÊÊä¯Ê`iÊ«jÀ` `>à CHORIZO

DISPONEMOS DE UNA AMPLIA GAMA DE INOCULANTES PARA LA CONSERVACIÓN DEL FORRAJE

v À >V \Ê606 630 192

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

99

100

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AS NOVAS VARIEDADES DE MILLO, MAIORITARIAMENTE HÍBRIDOS SIMPLES, FORON OBTIDAS A TRAVÉS DE PROCESOS DE MELLORA DIRIXIDA CARA A COMERCIALIZACIÓN

BANCOS DE XERMOPLASMA Entre os anos 1940 e 1970 moitas variedades locais foron substituídas por híbridos comerciais, xeralmente importados doutros países e de estreita base xenética. Ante este proceso xeneralizado, tanto en millo coma noutros cultivos, comezáronse a recolectar variedades locais a fin de preservar a variabilidade xenética das poboacións naturais por parte de diversas institucións tanto nacionais coma internacionais. Con isto pretendíase conservar a maior diversidade posible de especies de interese en centros de investigación e institucións mediante os chamados bancos de xermoplasma.

Os bancos de xermoplasma son o sistema maioritario utilizado na conservación dos recursos fitoxenéticos, ben a través da conservación de plantas vivas (coleccións en campo e xardíns botánicos) ou ben de explantos, sementes, pole ou fragmentos de ADN (De la Rosa, 2010). A conservación por sementes é o método máis empregado, xa que é o método máis económico, eficaz e seguro para a conservación de especies propagadas por sementes que toleran ben a desecación. No CIAM existen actualmente un banco de plantas vivas de maceiras (Pereira et ál., 2001) e varios bancos de sementes de leguminosas e gramíneas (Piñeiro, 1986; Oliveira, 1997), cebadas, trigos, centeos e aveas (Gómez-Ibarlucea, 1982) e, máis recentemente, de especies hortícolas (Rivera et ál., 2004 e 2006).

Coleccións de recursos fitoxenéticos do CIAM-INGACAL Banco de xermoplasma Cereais Millo (Zea mays L.) Trigo (Triticum aestivum L.) Centeo (Secale cereale L.) Avea (Avena spp.)

Cebada (Hordeum vulgare L.) Pratenses Dactilo (Dactylis spp.)

Festuca (Festuca spp.)

Raigrás (Lolium spp.)

Agrostis (Agrostis spp.)

Poa (Poa spp.)

Trevo (Trifolium spp.)

Outras Hortícolas Pemento (Capsicum annuum L.) Tomate (Solanum lycopersicum) Leituga (Lactuca sativa) Repolo (Brassica oleracea) Cebola (Allium cepa L.)

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Nº variedades locais 676 186 88 18 3 690

890

27 12 6 10 20

Inflorescencia masculina

Inflorescencia feminina

O proceso de recolección das variedades galegas de millo iniciouse xusto cando os híbridos comerciais comezaron a desprazar ás variedades locais. Afortunadamente, chegouse a tempo para recolectar unha gran diversidade de material autóctono. O banco de xermoplasma de millo do CIAM comezou a súa andadura nos anos 70. Entre 1973 e 1985 realizáronse as primeiras recoleccións de variedades autóctonas de millo de Galicia e norte de España mediante expedicións persoais in situ, petición ás Axencias de Extensión Agraria e concursos entre as escolas rurais, premiando os mellores lotes de mazarocas enviados. Recolléronse 750 variedades locais en toda a Cornixa Cantábrica, pertencentes a Asturias, Cantabria, País Vasco e Galicia; só en Galicia recolectáronse 500 destas variedades. Hoxe en día consérvanse 640 delas. Máis do 95% das entradas recolectadas posúen endosperma liso (tipo flint). No CIAM tamén se conservan 540 liñas puras derivadas de variedades locais galegas que son empregadas para obter híbridos con maior capacidade de adaptación ás características propias de Galicia.

Distribución no norte de España das mostras de millo conservadas no banco de xermoplasma do CIAM

102

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Outros centros de investigación e institutos como a Misión Biolóxica de Galicia (CSIC) en Pontevedra, a Estación Experimental Aula DEI (CSIC) en Zaragoza e o Instituto Vasco de Investigación e Desenvolvemento Agrario-Neiker (Goberno Vasco) en Vitoria-Gasteiz, traballaron de forma conxunta co CIAM en numerosos proxectos de investigación relacionados coa conservación e caracterización dos recursos fitoxenéticos do millo. Parte destes esforzos traducíronse na formación da colección nuclear española de variedades locais de millo, composta por 90 poboacións dun total de máis de 4.000 entradas.

Esta colección serviu de base para a formación da colección nuclear de variedades autóctonas de millo da Unión Europea (European Union Maize Landraces Core Collection-EUMLCC) mediante un proxecto financiado pola Unión Europea, no cal se viron involucrados nove equipos de investigación de Grecia, Alemaña, Holanda,

NA ACTUALIDADE ESTÁ XURDINDO O INTERESE DE RECUPERAR VARIEDADES LOCAIS EN SISTEMAS AGRÍCOLAS QUE PRESENTEN UNHA ALTERNATIVA AO LABOREO CONVENCIONAL ALTAMENTE TECNIFICADO, COMO PODEN SER A AGRICULTURA ECOLÓXICA E A SEMENTEIRA DIRECTA

Francia, Italia, Portugal e España. Esta colección encóntrase formada por 86 variedades de millo autóctono que representan a variabilidade existente en toda a colección europea. Destas variedades, 24 son españolas, e é Galicia a rexión con maior diversidade de millo en Europa.

Variedades autóctonas de millo pertencentes á colección nuclear española e conservadas na MBG, na EEAD e no CIAM Código ESP0070127 ESP0070217 ESP0070339 ESP0070441 ESP0070784 ESP0070892 ESP0070669 ESP0070670 ESP0070089 ESP0070036 ESP0070235 ESP0070436 ESP0070218 ESP0070220 ESP0070469 ESP0070447 ESP0070725 ESP0070810 ESP0070943 ESP0070945 ESP0071023 ESP0074127 ESP0090025 ESP0090032 ESP0090033 ESP0090067 ESP0090205 ESP0090214 ESP0090300 ESP0090315 ESP0090322 ESP0090343 ESP0090262 ESP0090023 ESP0090028 ESP0090204 ESP0090238 ESP0090020

Nome Hazas de Sobas Arredondo Narcea Villanueva del Arzobispo Guetaria Lazcano Rojo temprano de Aragón Amarillo temprano de Aragón Azcoitia Moya Guadix Übeda Castro Urdiales Anero Almonte Nieves del Caso Andoain Berastegui Castellote Salvatierra Dúdar Codoñera Enano levantino x Hembrilla Rastrojero Tremesino Norteño largo Tuy Viana Sajambre Basto x Blanco Blanco Fino x Tremesino Hembrilla Basto Fino Canicouva Ribadumia Rebordanes

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Centro EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD EEAD MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG

Código ESP0090413 ESP0090089 ESP0090250 ESP0090270 ESP0090257 ESP0090345 ESP0090242 ESP0090155 ESP0090323 ESP0090030 ESP0090069 ESP0090206 ESP0090241 ESP0090244 ESP11973C03 ESP11981040 ESP11981047 ESP11982012 ESP11982019 ESP11982031 ESP11985020 ESP11985022 ESP11978057 ESP11978061 ESP11981006 ESP11981029 ESP11981033 ESP11981061 ESP11981093 ESP11981295 ESP11982001 ESP11983002 ESP11983031 ESP11985025 ESP11985027 ESP11985034 ESP11986011 ESP11999007

Nome Sarreaus Gomesende Santiago Lalín Puenteareas Gallego x Hembrilla norteño Padrón Amarillo de Marañón Bande Hembrilla norteño Hembrilla x Queixalet Guillarey Coristanco Puentedeume Aranga1 Cacheira Lira Ataún Finca Gámiz Guernika Ponteareas Acibeiro Sobrado, Grixalva, Ax cruces Camariñas, Ponte do Porto Negreira, Alvite-Pesadoira Moeche, Santa Cruz Arzúa, Dombodan Monfero, Sta Xuliana Mondoñedo, Couboeira Solares, Hermosa Ayala, Izoria Dumbria, Castiñeiras Betanzos Mondariz Oia, Sta María de Oia Covelo, Piñeiro Taboada, Gondulfe Melide, San Martiño dos Varales

Centro MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG MBG CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM CIAM

O millo e as praderías precisan de pH próximos á neutralidade. Tanto a caliza agrícola coma a magnesiana axudan a corrixir a acidez dos nosos solos, evitando a toxicidade do aluminio e favorecendo a asimilación do fósforo. Así mesmo, melloran a súa estrutura, aumentando a aireación e a drenaxe.

A caliza de Calfensa provén de calcita que, unha vez moída, é de efecto máis rápido que a proveniente de dolomita.

Grazas á finura de moenda coa que traballa Calfensa, os seus produtos son altamente solubles. Rápida acción dificilmente superable por outras calizas menos moídas ou granuladas.

A diferenza do cal vivo, a caliza de Calfensa non é agresiva, non produce queimaduras, o que facilita a súa manipulación, sendo, do mesmo xeito, respectuosa cos microorganismos beneficiosos do solo.

Dado que se trata dun produto extraído directamente da terra, non produce efectos negativos para o medio, sendo recoñecido polo Consello Regulador de Agricultura Ecolóxica.

AENOR certifica os sistemas de Xestión de Calidade, Medio Ambiente e Seguridade e Saúde no Traballo de Calfensa.

CALFENSA, A CALIZA DA TÚA TERRA CALIZA AGRÍCOLA - CALIZA MAGNESIANA

Novos granulados de Calfensa

OFICINAS:

FÁBRICA:

27161 SANTA COMBA-LUGO Teléfono: 982 30 59 02

OURAL-LUGO Teléfono: 982 54 66 23

104

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Multiplicación de variedades locais na parcela de mellora

Distribución por países das variedades autóctonas de millo pertencentes á Colección Nuclear de Variedades de Millo da Unión Europea (EUMLCC) Nº de entradas

Centro

País

17

Banco Portugués Xermoplasma

Portugal

10

MBG-CSIC-Pontevedra

España

6

EEAD-CSIC-Zaragoza

España

8

CIAM-Mabegondo

España

12

NAGREF-Tesalónica

Grecia

12

Ist. Cerealicoltura-Bérgamo

Italia

16

INRA-Montpellier

Francia

5

IPK-Gatersleben

Alemaña

Parte da colección española de variedades locais de millo foi avaliada para determinar as variedades máis resistentes ao estrés por seca, frío e ataque de insectos (Romay et ál., 2010), e cunha maior eficiencia na utilización do nitróxeno en vista á redución das emisións de nitróxeno á atmosfera en forma de óxido nitroso, que contribúen ao incremento de gases de efecto invernadoiro (Brichette Mieg et ál., 2003; Alonso Ferro et ál., 2007). A partir destas investigación, destacaron pola súa estabilidade e resistencia ao estrés as variedades “Andoain” e “Carnota-Lira”, mentres que “Norteño largo”, “Ponteareas”, “Carnota-Lira”, “Enano levantino x Hembrilla”, “Tremesino” e “Aranga” demostraron ter un bo rendemento sen achega de nitróxeno e, polo tanto, poden ser unhas boas candidatas nunha agricultura sostible e ecolóxica. A variedade “Aranga” é moi apreciada pola súa adaptación ao clima e, a partir dela, no CIAM creáronse varias liñas puras que están sendo empregadas actualmente para conferir resistencia ao encamado nos híbridos experimentais.

A EUMLCC tamén foi avaliada pola súa dixestibilidade, é dicir, a diferenza entre o que o animal inxire e o que o seu organismo absorbe (Brichette Mieg et ál., 2001, Moreno-González et ál., 2003), así como polo seu valor forraxeiro (Campo e Moreno-González, 2010). Seleccionáronse variedades locais para alta produción como “Ponteareas”, “Mondariz”, “Mondoñedo” e “Andoain”, todas elas con rendemento de materia seca por riba das 12 tMS/ha, mentres que as variedades locais que conteñen un maior valor nutritivo foron “Coristanco”, “Monfero”, “Taboada” e “Canicouva”.

Produción de variedades locais de millo con diferentes niveis de fertilización nitroxenada

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

105

Media das variedades locais (VL) destacadas para rendemento e outros caracteres agronómicos, así como calidade nutritiva da parte verde en ensaios onde se avaliaron 76 VL e 6 híbridos experimentais e/ou comerciais durante tres anos Rendemento e outros caracteres agronómicos Nome

Calidade nutritiva

RF

VTE

VTA

FF

FM

ENC

Nome

MO

PB

FAD

FND

DMO

Ponteareas

12,92

4,13

4,22

73,1

69,5

4,0

Coristanco

93,6

5,0

36,2

62,7

65,7

Mondariz

12,60

3,40

4,40

67,9

65,7

5,7

Monfero

93,8

4,8

36,6

63,1

64,9

Mondoñedo

12,40

3,26

3,97

68,8

66,3

5,9

Taboada

92,5

5,1

36,0

63,1

64,8

Andoain

12,10

3,16

3,92

61,7

60,4

4,5

Canicouva

93,0

5,1

38,0

66,3

64,6

Castellote

11,98

2,70

3,05

78,1

71,6

3,8

Padrón

93,8

4,5

37,2

64,1

64,6

Berastegui

11,96

3,27

4,02

70,5

68,2

7,4

Arzúa

93,7

4,9

36,7

64,2

64,5

Rastrojero

11,80

2,87

3,08

74,0

71,4

6,1

Lazcano

93,9

4,4

35,1

61,1

64,5

Ribadumia

11,23

3,64

3,81

77,9

77,3

6,8

Arredondo

93,7

4,4

36,8

64,2

64,2

Oia

11,21

2,64

3,02

69,1

66,2

4,9

Azcoitia

94,0

4,2

34,9

59,6

63,8

Guetaria

11,10

2,81

3,11

75,8

72,9

4,9

Hazas de Sobas

94,4

3,7

37,7

66,1

63,6

Arredondo

11,07

3,34

3,91

71,4

69,6

7,0

Acibeiro

93,9

4,4

36,4

63,2

63,5

Blanco

11,05

2,92

3,11

75,3

76,0

11,7

Lalín

91,9

4,8

37,2

63,9

63,2

Pontedeume

11,03

3,44

4,06

78,9

77,2

5,3

Dumbria

92,9

4,9

36,8

62,1

63,2

Fino

11,01

2,72

3,04

70,9

72,1

5,0

Oia

93,2

4,3

37,1

63,7

63,1

Media de 76 VL

9,21

3,10

3,48

71,8

69,8

6,12

Media de 76 VL

93,1

4,3

38,9

65,5

60,8

Media de híbridos

14,5

2,76

3,22

73,6

71,6

3,42

Media de híbridos

94,0

4,0

40,5

68,6

59,4

LSDg(5%)

2,06

0,53

0,54

2,77

2,95

6,25

LSDg(5%)

1,53

0,83

3,23

3,8

4,52

LSDvh(5%)

0,62

0,16

0,16

0,8

0,9

1,9

LSDvh(5%)

0,5

0,2

1,0

1,1

1,36

RF: rendemento de materia seca da planta enteira (t/ha); VTE, VTA: vigor temperán e tardío ; FF, FM: floración feminina e masculina (días); ENC: encamado (%); MO: materia orgánica (%); PB: proteína bruta (%); FAD: fibra ácido deterxente (%); FND: fibra neutro deterxente (%); DMO: dixestibilidade da materia orgánica in vitro (%). *, **, ***, significativamente diferente de cero ao 5%, 1% e 0,1%, respectivamente. ns: non significativo.

LSD: mínimas diferenzas significativas entre xenotipos (g) e entre variedades locais e híbridos (vh).

En estudos máis recentes demostrouse ademais o valor engadido que teñen as variedades locais en manexo ecolóxico, e entre elas descatan “Berastegui”, “Guernika”, “Azpeitia”, “Mondariz”, “Ponteareas”, “Oia” e “Covelo” (Campo et ál., 2010; Campo e Moreno-González, 2011), así coma o cruzamento de liñas puras galegas por variedades locais, “EC49A x Ponteareas” e “EC49A x Ribadumia” (Campo et ál., 2010; Monteagudo et ál., 2011).

REXENERACIÓN E CONSERVACIÓN DAS VARIEDADES LOCAIS A conservación das variedades locais mediante sementes implica tres pasos. A recolección de mostras, a súa transferencia ao banco de xermoplasma, onde son almacenadas en condicións de baixa temperatura e baixa humidade relativa da semente, e a súa rexeneración cando a semente comeza a perder viabilidade.

A recolección de mostras realízase, xeralmente, mediante expedicións in situ, como xa se explicou anteriormente, e o almacenamento das sementes pódese realizar de dúas maneiras, a longo ou medio prazo, en cámaras frigoríficas.

No primeiro caso, a temperatura debe manterse a -18 °C, cunha humidade relativa do 5 ao 7% e, preferentemente, en recipientes pechados hermeticamente ao vacío. Este método é moi caro de manter e a maioría dos centros de investigacións recorren á conservación a medio prazo, onde as condicións de mantemento son menos restritivas pero máis fáciles de levar a cabo. A conservación de sementes a medio prazo require cámaras frigoríficas onde a temperatura se manteña entre 0 e 4 °C e cunha humidade relativa

da semente do 45-55%. No CIAM, os bancos de xermoplasma permiten a conservación a medio prazo e, polo tanto, a viabilidade máxima da semente é duns 10 anos, o que conleva unha renovación da semente continuada ao longo dos anos.

A rexeneración das sementes de millo cando a súa viabilidade empeza a decrecer realízase no campo mediante multiplicacións en cadea para cada unha das variedades locais, polinizando o maior número posible de plantas.

Cada planta serve unha vez como macho e, polo tanto, dá pole a outra planta que teña ao seu carón (planta femia), que é a receptora. Á súa vez, esta mesma planta que actuou como femia pode facer de macho para outra planta diferente.

Unha vez que a planta foi utilizada como macho, cástrase co fin de asegurar a participación do maior número posible de plantas e a mesma contribución de cada planta á xeración seguinte, mantendo así a diversidade inherente á variedade multiplicada. A inflorescencia feminina de cada planta unha vez polinizada protéxese mediante bolsas de papel para evitar calquera outra polinización externa e protexer á mazaroca no seu desenvolvemento vexetativo do ataque de paxaros e outras pragas. Polinízanse entre 60 e 80 plantas para non perder a variabilidade existente dentro de cada variedade local.

Cando a planta está totalmente desenvolvida e as mazarocas suficientemente secas colléitanse as mazarocas viables, delúvanse e sepárase aproximadamente a mesma cantidade de semente de cada mazaroca para rexenerar a variedade multiplicada.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

106

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

O seguinte paso é o desecado das sementes ata 8-9% de humidade nunha pequena cámara con control de humidade relativa (<20% HR) e temperatura. Desta forma mantense a semente a 20% HR e 20 °C durante 30 días, co que se consegue que a humidade do gran baixe ao 8-9%.

Posteriormente, prodúcese o envasado en botes de plástico semitransparentes, con peche hermético e capacidade de ata 5.000 grans aproximadamente, que son almacenados dentro do banco de xermoplasma.

O proceso de conservación das variedades locais, unha vez multiplicadas, lévase a cabo mediante cámaras de frío entre 0 e 4 °C e cunha humidade relativa do 45-55%. A rexeneración e multiplicación das entradas con menor viabilidade é un proceso continuo que se leva a cabo ano a ano a fin de manter estas variedades tradicionais que doutra maneira se perderían.

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS ALONSO FERRO, R.,I. BRICHETTE, G. EVGENIDIS, CH. KARAMALIGKAS, J. MORENO-GONZÁLEZ. (2007). Variability in European Maize (Zea mays L.) Landraces under High and Low Nitrogen Inputs. Genetic Resources and Crop Evolution 54: 295-308 BRICHETTE MIEG, I.; MORENO-GONZÁLEZ, J.; CAMPO RAMÍREZ, L.; ALONSO FERRO, R., 2003.

Evaluation of european maize core collection: Tolerance to low nitrogen level. Rencontre Europeenne sur la Diversite des Populations de Maïs, INRA, 38-40.

BRICHETTE MIEG, I.; MORENO-GONZÁLEZ, J.; LOPEZ, A., 2001. Variability of european maize landraces for forage digestibility using NIRS. Maydica, 46, 245-252.

CAMPO, L. y J. MORENO-GONZÁLEZ, 2010. Potencial forrajero de variedades locales de maíz y relación entre caracteres agronómicos, de rendimiento y de valor nutritivo. Span. J. Rural Dev., 1-16.

CAMPO, L. y J. MORENO-GONZÁLEZ, 2011. Evaluación agronómica de variedades locales de maíz en un sistema de agricultura sostenible. En: Pastos, paisajes culturales entre la tradición y los nuevos paradigmas del siglo XXI, 243-248. Ed. Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

CAMPO, L., A.B. MONTEAGUDO y J. MORENOGONZÁLEZ, 2010. Evaluación agronómica de genotipos de maíz forrajero para su introducción en cultivo ecológico.

En: Pastos: Fuente natural de energía, 235-240. Ed. Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

DE LA ROSA, L., 2010. Los recursos fitogenéticos. Mol 10: 30-40.

ESQUINAS-ALCÁZAR, J.T., 1993. La diversidad genética como material básico para el desarrollo agrícola. En: La agricultura del siglo XXI. Ed. Mundi-Prensa, Madrid.

FAO, 1998. Th estate of the world’s plant genetic resources for foof and agriculture. FAO, Roma.

GOMEZ-IBARLUCEA, C.; LLOVERAS, J., 1982. Estudio de las avenas cultivadas en Galicia. C.R.I.D.A 01 Memoria 1982. INIA. Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación, I, 61-63.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

OS BANCOS DE XERMOPLASMA SON O SISTEMA MAIORITARIO UTILIZADO NA CONSERVACIÓN DOS RECURSOS FITOXENÉTICOS, BEN A TRAVÉS DA CONSERVACIÓN DE PLANTAS OU BEN DE EXPLANTOS, SEMENTES, POLE OU FRAGMENTOS DE ADN AGRADECEMENTOS Os resultados recopilados neste artigo foron financiados grazas aos proxectos de Recursos Fifoxenéticos financiados polo INIA (RFP2011-00005 e RF201000004-C04-02) e das Accións de Transferencia de Tecnoloxía Agroforestal financiadas pola Xunta de Galicia (09/08, 10/36 e 11/76).

MONTEAGUDO, A.B.; CAMPO, L.; SALLERES, B. Y J. MORENO-GONZÁLEZ, 2010. Estudio preliminar del rendimiento y la calidad nutritiva de híbridos de maíz forrajero en cultivo ecológico, 2010. Pastos: Fuente natural de energía, 235-240.

MORENO-GONZÁLEZ, J. 1987. Collections of maize landraces in Spain. En: Maize gentic resources in Europe.

Reports of a workshop, 28-29 May 1996., Roma, Italia, 44-47.

MORENO-GONZÁLEZ, J.; CAMPO RAMÍREZ, L.; BRICHETTE MIEG, I.; ALONSO FERRO, R., 2003.

Evaluation of forage maize for digestibility and best harvesting time. En: Rencontre Europeenne sur la Diversite des Populations de Maïs, INRA, 26-33.

OLIVEIRA, J.A., 1997. Una colección de recursos fitogenéticos en Mabegondo. Agricultura Revista agropecuaria, 778, 374-376.

PEREIRA LORENZO, S., ASCASÍBAR ERRASTI, J., RAMOS-CABRER, A.M., PIÑEIRO ANDIÓN, J., 2001. Colección de cultivares autóctonos gallegos de manzano (Malus x domestica) del Banco de Germoplasma de Mabegondo. Tesis doctoral, Escola Politécnica Superior Universidad de Santiago de Compostela, Lugo.

PIÑEIRO J.; PÉREZ M., 1986. El interés agronómico de ecotipos españoles de plantas pratenses. Pastos, 44 (1), 103-118.

RIVERA MARTÍNEZ, A.; ANDRÉS ARES, J.L.; FERNÁNDEZ PAZ, J., 2006. Evaluación morfológica, agronómica y de calidad de conservación de ecotipos locales de cebolla (Allium cepa) de Galicia. XXXIV Seminario de Técnicos y Especialistas en Horticultura, 93-102.

RIVERA, A.; POVES, L.; RODRÍGUEZ, J.M.; DE ANDRÉS, J.L.; FERNÁNDEZ, J., 2004. Characterization of local pepper lines from Northwest Spain. Capsicum and Eggplant Newsletter. 23, 25-28.

ROMAY MC, RA MALVAR, L CAMPO, A ÁLVAREZ, J MORENO-GONZÁLEZ, A ORDÁS, P. REVILLA, 2010. Climatic and genotypic effects for grain yield in maize under stress conditions. Crop Sci. 50: 51-58.

...con Fertim贸n lo tienes claro

Fertim贸n nunca da gato por liebre

Lo ver谩s crecer

Nueva f贸rmula de alto rendimiento: FICTIUM

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com

OS PRODUCTOS GALICAL FAVORECEN O RENDEMENTO DO MILLO O millo pide un pH de entre 6.0 e 7.5, pero cun manexo axeitado pode dar boa colleira en terra máis alcalina A acidez dos solos é unha das limitacións para a sementeira do millo. Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio cómpre aplicar emendas cálcias ou magnésicas nas terras de cultivo.

Os produtos Galical reducen rapidamente a acidez dos solos grazas aos seus altos índices de neutralización debidos ao alto contido en calcio e magnesio.

Ademais, o calcio e o magnesio son elementos esenciais para o bo desenvolvemento da planta.

As emendas cálcicas melloran as condicións químicas, físicas e biolóxicas do solo. Favorecen a mobilidade e permanencia da auga, o aire e os nutrientes no solo.

Deste xeito, favorécese a penetración das raíces no solo e a mellor absorción dos nutrientes.

As cales vivas e apagadas son produtos de actuación rápida. Prácticamente nun mes reaccionan co solo e realizan a súa acción neutralizante.

As calizas ou carbonato cálcico son produtos de actuación lenta e córrese o risco de que as chuvias provoquen perdas da emenda, xa que durante o primeiro mes só reacciona o 50% Precísanse seis meses ou máis para que se complete a acción neutralizante.

O millo adáptase moi ben en solos de pH entre 6 e 7. Require solos profundos ricos en materia orgánica, con boa circulación da drenaxe para non producir encharcamentos que asfixien as raíces

NO

NL

EV AN

TA P

SERVIZO EN CAMIร NS A CALQUERA PUNTO DE GALICIA

O

INCLร ESE APLICACIร N SOBRE O TERREO

GALICAL

Reducen rapidamente a acidez dos solos Aumentan a produtividade das colleitas

CALES E CARBONATOS AGRร COLAS O S

S O L O S

G A L E G O S

GRAN PODER DE 1(875$/,=$&,ร 1 EMENDA DE CAL VIVA GRANULADA (98% CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90% Sacos de 35 quilos, big bag de 1.100 quilos, camiรณn FLVWHUQD FDPLyQ YROTXHWH H[WHQGLGD QD SURSLD ยฟQFD EMENDA DE CAL VIVA GRANULADA DOLOMร TICA (35% MgO) (60% CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 90% Big bag de 1.100 quilos, camiรณn cisterna, camiรณn YROTXHWH H[WHQGLGD QD SURSLD ยฟQFD EMENDA DE CAL VIVA (88% CaO) Gran poder de neutralizaciรณn. Valor neutralizante: 77% Sacos de 35 quilos, big bag de 1.100 quilos, camiรณn FLVWHUQD FDPLyQ YROTXHWH H[WHQGLGD QD SURSLD ยฟQFD

S O N

AC E D O S

EMENDA DE CAL APAGADA (70% CaO) Potencia o rendemento agrรญcola. De fรกcil asimilaciรณn.

Valor neutralizante: 58% - Big bag de 1.100 quilos, FDPLyQ YROTXHWH H[WHQGLGD QD SURSLD ยฟQFD EMENDA DE CAL APAGADA Mร IS DOLOMร A (61% CaO)(20% MgO) Aporta magnesio. Favorece a actividade clorofรญlica da planta. Valor neutralizante: 85% - Sacos de 35 quilos, Big bag de 1.100 quilos, camiรณn cisterna, camiรณn volquete, H[WHQGLGD QD SURSLD ยฟQFD EMENDA CALIZA, CARBONATO (56% CaO) 3DUD FDPDV KL[LpQLFDV (ยฟFD] QD UHGXFLyQ GH PDPLWHV ambientais e dermatites. Apropiado para a produciรณn de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 48% - Big bag de 1.100 quilos, produto a granel en camiรณn volquete FANSE ANALร TICAS DE TERRAS PARA APLICAR A VARIEDADE Mร IS ACONSELLABLE EN CADA CASO

GALICAL, S.L.L. CALES Y DOLOMIAS AGRICOLAS $ULHLUDV V Q 3 , /RX]DQHWD /8*2 ย 7HOpIRQR ย )D[ ( PDLO LQIR#JDOLFDO HV ย :HE ZZZ JDOLFDO HV

110

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

RECOMENDACIÓNS PARA A SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

O millo forraxeiro ensilado forma parte da ración de alimentación do gando vacún leiteiro nas explotacións do norte da península. A súa alta produción e o seu valor enerxético permiten obter boas producións de leite durante todo o ano, xa que o ensilado de millo é moi estable na súa conservación e nos valores nutricionais. Por iso cómpre ter en conta unha serie de recomendacións ao longo de todo o proceso, dende o laboreo e a selección da variedade ata a colleita e a preparación do ensilado. Neste proceso, as condicións do terreo constitúen un factor clave.

Rafael Peláez Valle Delagro

OS LABOREOS PREVIOS Se temos en conta que en Galicia a época de sementeira se centra entre mediados de abril e primeiros de xuño, é imprescindible que as tarefas de laboreo primario se fagan con antelación e de forma programada. A evolución das condicións meteorolóxicas e do solo van marcar o ritmo e momento dos traballos de preparación do terreo para sementar, sendo moi importante non someter o terreo a laboreo con exceso de humidade.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Os principais labores para acondicionar o terreo para a sementeira de millo oriéntanse ao volteo da capa de labor para soterrar o restrollo da anterior colleita ou dos restos do barbeito invernal. Neste tipo de labores predomina o traballo con arado de vertedeira, xa que é un dos apeiros máis eficaces no volteo do terreo cun perfecto enterrado de restrollo.

Cando as condicións do terreo non permiten o traballo con arado, ben pola pedregosidade, ben pola pouca capa de solo, empréganse as grades de discos. Esta tarefa de volteo debe ser superficial para obter os mellores resultados, non afondando máis dos 15-20 centímetros, xa que a capa superficial é a que dispón dos nutrientes que a planta necesita, e na que se aplican os fertilizantes orgánicos e minerais.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

NITRO FERTIMÓN

Aplicación de caliza con encaladora

AS APLICACIÓNS DE FERTILIZANTES É habitual que antes das operacións de volteo se aplique unha capa de purín, un fertilizante orgánico moi valioso para a mellora das condicións de estrutura e fertilidade do solo. As doses poden oscilar entre os 30 e 50 m3 por hectárea, achegando desta maneira unha parte dos nutrientes que require o cultivo, e valorizando ao mesmo tempo un recurso da actividade gandeira que, de empregarse correctamente, permite reducir o uso de fertilizantes minerais, á vez que mellora as condicións físicas e biolóxicas dos solos agrícolas.

Despois das operacións de volteo, coa previa aplicación de purín, é o momento de aplicar os fertilizantes minerais que se determinen no plan de abonado. Esta aplicación debe estar calculada para complementar a dispoñibilidade de nutrientes, determinada a partir das analíticas de solo das fincas de cultivo, e tendo en conta as aplicacións de fertilizantes orgánicos como o purín ou o esterco. Para mellorar a dispoñibilidade de nutrientes no solo é moi importante observar as necesidades de encalado; unha achega de calcio permite corrixir a habitual acidez do solo galego e, ao mesmo tempo, permite que os cultivos accedan aos nutrientes do solo con maior facilidade. A aplicación de entre 1,5 e 2 toneladas/ha de calizas cada 2-3 anos nos solos dedicados á produción de forraxe permite mellorar as condicións físico-químicas do solo e mellorar o rendemento dos fertilizantes minerais que se achegan para producir forraxe de alta calidade.

As principais necesidades nutricionais do millo forraxeiro son de nitróxeno e fósforo, sendo moi recomendable buscar abonos minerais que se deseñen tendo en conta a relación de nutrientes específicos para este cultivo. No caso do nitróxeno, ao ser un elemento que se degrada moi rápido no solo, é moi importante observar a proporción na relación de nutrientes do complexo, ademais de considerar a forma na que se presenta, ureica, amoniacal ou nítrica, e de valorar tamén se o complexo seleccionado contén algún tipo de molécula que retrase-controle a integración do nitróxeno á cadea de nutrientes do solo. A demanda de nitróxeno ao longo do ciclo de crecemento da planta de millo é variable, polo que debe terse en conta este aspecto e tratar de achegalo de forma que a planta o poida extraer gradualmente do solo, segundo a fase de crecemento.

Conseguimos el equilibrio perfecto: UÊ ÌÀ }i UÊ >} ià UÊ > V

UÊ i ÀÊ>LÃ ÀV UÊ ?ÃÊ«À `ÕVV UÊ >Þ ÀÊÀi ` i Ì

Ê ÌÀ>Ì Ê ?ÃÊ iµÕ LÀ>` °

Teléfono: 986 50 26 61 - e-mail: villagarcia@soaga.com - www.soaga.com

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

111

112

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Laboreo con arado

NA PREPARACIÓN DA CAMA DE SEMENTEIRA SON MOI EFECTIVAS AS GRADES ROTATIVAS, XA QUE DEGRADAN MENOS A ESTRUTURA DO SOLO E PERMITEN QUE A SEMENTE XERMINE CON MAIOR FACILIDADE A CAMA DE SEMENTEIRA Unha vez aplicado o fertilizante, realízase a preparación da cama de sementeira, considerando como tal os 4-8 cm superiores do terreo, onde as sementadoras implantan a semente. Para esta tarefa é habitual o emprego de grades rotativas ou fresas, sendo moito máis efectivas e recomendables as primeiras, xa que degradan menos a estrutura do solo e permiten que a semente xermine con maior facilidade, ao favorecer o contacto gradual da semente coa humidade do solo.

Un apeiro cada vez máis empregado para a preparación da cama de sementeira é a grade lixeira ou rápida, composta por dous panos de discos orientados con ángulos contrarios e complementados con rodetes tipo xaula. A forma de traballar destes apeiros permite nivelar a capa de sementeira, integrar o fertilizante no solo e favorecer unha estrutura da capa superficial, moi axeitada para a xerminación da semente de millo. Ademais, con eles acádanse grandes rendementos ao ser apeiros suspendidos de entre 3 a 5 metros de ancho de traballo.

Control de malas herbas

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Traballo de sementeira

A SEMENTEIRA A sementeira debe realizarse con especial coidado no tocante á profundidade de implantación da semente, xa que a temperatura e a humidade no solo van determinar o punto de xerminación das sementes. É recomendable que as sementeiras temperás, de abril e primeiros de maio, se fagan en torno a 3-4 cm e, a medida que aumenta a temperatura ambiente e se aproxime a sementeira a xuño, aumentar a profundidade de sementeira ata os 6 cm, para favorecer que a semente dispoña de humidade para poder xerminar.

A posta a punto da sementadora é moi importante para que este labor sexa correcto e se acaden porcentaxes de xerminación altos; neste punto débese comprobar a regulación de doses de sementeira e adecuala á variedade seleccionada e ás condicións de produción da finca. Establecida a dose de sementeira requirida e regulada a profundidade de sementeira, débese comprobar que todos os mecanismos de apertura e peche de surco funcionen e estean regulados correctamente, para que a semente se deposite á altura correcta e a terra que a rodea se compacte de xeito adecuado e non quede exposta ao exceso de humidade e de temperatura por insolación.

Se a maiores da semente se incorpora abono coa sementadora, hai que ter especial coidado de que o abono non entre en contacto directo coa semente unha vez se introduce no solo; para iso débese comprobar que a liña de sementeira e a de abonado non son a mesma e que gardan unha separación mínima axeitada, ou no caso de ser a mesma, que a profundidade á que se establece o abono sexa superior á da semente e non se corra o risco de contacto ou abrasión química (esta é unha práctica pouco recomendable).

Se se empregan máquinas de sementeira directa, a correcta regulación da maquina é un factor clave para o éxito do cultivo, xa que todas as operacións se concentran nunha soa máquina e nun só labor, polo que, en caso de defectos no control da operación, poden xurdir complicacións que implican o fracaso do cultivo a implantar.

114

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Millo en sementeira directa

AS APLICACIÓNS DE PRAGUICIDAS Unha tarefa especialmente importante para obter unha boa produción de millo forraxeiro é a aplicación de fitosanitarios para o control de pragas e malas herbas. No tocante ao control de malas herbas, debemos ter en conta o constante proceso de renovación de materias activas específicas para cada tipo de mala herba: este proceso normativo implica a necesidade de seleccionar cada ano un herbicida axeitado a cada parcela, considerando as malas herbas predominantes e tamén a fase vexetativa da mala herba e da planta de millo. Todas estas particularidades respecto á selección dos fitosanitarios correctos supoñen unha actualización continua tanto no catálogo de produtos dispoñibles coma na supervisión das malas herbas que xerminan na finca, ao tempo que o cultivo que implantamos.

No referente ás pragas de insectos, é aconsellable facer tratamentos preventivos incorporando insecticidas cando se aplican os herbicidas, tendo especial coidado de que sexan compatibles e observando as doses recomendadas.

Realizadas as tarefas de preparación, sementeira e aplicación de fitosanitarios axeitados, a planta de millo forraxeiro evoluciona ao longo do verán, pasando as fases de floración e formación de espigas, fases do seu ciclo vexetativo moi importantes de cara ao nivel de produción final. Estas fases van depender das condicións de temperatura e humidade ambiental e de solo, e tamén da dispoñibilidade de nutrientes, na que xa non poderemos actuar e que debemos ter en conta na fase de preparación da sementeira.

O MOMENTO DE COLLEITA A fase final de colleita e ensilado é especialmente importante para manter os valores nutricionais que lle requirimos a esta forraxe. A determinación do punto óptimo de

Evolución do cultivo de millo

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Millo en sementeira tradicional

Aplicación de fitosanitarios

colleita é unha ecuación na que interveñen múltiples factores, sendo os principais obxectivos acadar un mínimo de materia seca e amidón na planta colleitada: estes valores non deben estar por debaixo do 30% se queremos un produto de calidade e que a súa conservación sexa correcta.

En todo caso, non debemos descoidar outras variables para determinar o momento de colleita, por exemplo, as propias condicións da finca, como a pendente, a drenaxe incorrecta, a exposición ás xeadas ou ás inundacións, e outros condicionantes, que cobran maior importancia segundo se desvíe a data de colleita prevista respecto das datas de colleita prevalentes en cada zona de produción.

Resulta moi importante que se teñan en conta as particularidades de cada finca destinada á produción de millo forraxeiro no momento de laboreo, achega de fertilizantes e, sobre todo, selección do ciclo e variedade a sementar.

Neste aspecto teremos presente que a selección da variedade cobra toda relevancia, xa que determina o calendario de colleita e vai variar para a mesma finca segundo a data real de sementeira. A experiencia indica que é mellor ser precavido e evitar alargar as datas previstas de colleita, acurtando o ciclo da variedade seleccionada se se retrasa a data da sementeira.

A tendencia actual nas ganderías é mellorar a produción de forraxes na explotación, empregando os recursos da granxa para fertilizar o solo e facer unha correcta selección de ciclos e variedades para obter os mellores resultados de produción. Esta tendencia responde á necesidade de optimizar os resultados económicos e de aproveitar os recursos sobre os que temos unha maior capacidade de actuación.

O millo é un cultivo moi eficaz e produtivo, pero require que consideremos os puntos importantes na preparación da sementeira, xa que o éxito produtivo depende de que fagamos os labores de forma correcta e non descoidemos a incorporación ao solo dos nutrientes que vai necesitar en todo o ciclo vexetativo.

116

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

O PAPEL DO CALCIO NA CORRECCIÓN DOS SOLOS ÁCIDOS O calcio é o quinto elemento máis abundante na cortiza terrestre, onde se atopa en forma de carbonatos, silicatos, sulfatos, apatitos etc. Non se encontra en estado libre, senón ligado a numerosos compostos ou sales cunha característica común: a súa baixa solubilidade. A pesar de ser un nutriente esencial para as plantas poucas veces se repara nel como nutriente. Con todo, o calcio e os seus sales son esenciais na corrección de solos ácidos que tantos problemas de manexo carrexan.

Luis Ángel López F. Xefe agrónomo Yara Iberian S.A

É na capa arable do chan, entre 15 e 40 centímetros de profundidade, onde queremos coñecer a dispoñibilidade de calcio e a súa relación coa corrección da acidez do chan e a súa función como nutriente esencial das plantas.

O calcio atópase adsorbido nas arxilas do solo, ligado á materia orgánica, e na solución do chan en pequenas concentracións, ademais de estar presente en rocas constituíntes do solo como carbonatos e sulfatos, principalmente.

A ACIDIFICACIÓN DO SOLO

O PROCESO DE ACIDIFICACIÓN Á parte da natureza da roca nai do solo, hai varios factores que xeran a progresiva acidificación deste, que ocorre como resultado de: - Lixiviación e extracción de catións básicos (Ca++, Mg++, K+) do perfil do solo.

- Choiva aceda derivada de procesos industriais.

- Volatilización de amoníaco dos pastos.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Ademais, a intensificación do uso do solo pode incrementar a acidificación en base a prácticas que inclúen: - Incremento de rendementos e, en consecuencia, maior extracción de catións básicos.

- Uso do nitróxeno en forma amoniacal como fertilizante.

- Lavado debido a unha rega intensiva.

- Incremento da fixación de nitróxeno polas leguminosas.

OS SOLOS ÁCIDOS, UN PROBLEMA GLOBAL Os solos ácidos cun pH(H2O) < 5,5, na súa capa arable, ocupan aproximadamente o 35% da superficie mundial e están presentes en dous grandes cintos globais: o cinto norte e o sur tropical. O cinto norte comprende climas fríos e tépedos e está dominado por solos spodosoles, alfisoles, inteceptisoles e histosoles. O cinto sur tropical abrangue climas cálidos e húmidos onde os solos son basicamente ultisoles e oxisoles.

Só se utiliza o 45% dos solos acedos para producir cultivos arables, e o resto están cubertos de bosques, sabana, praderías e vexetación esteparia. En consecuencia, observamos a limitación que os solos ácidos presentan ao desenvolvemento de numerosos cultivos extensivos e intensivos, polo que deberiamos considerar a súa corrección sempre que sexa economicamente viable para a explotación, pois un chan acedo leva problemas de produción desde o punto de vista produtivo e de calidade.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO DeďŹ niciĂłn de solo ĂĄcido segundo o pH do solo DescriciĂłn pH Neutro Debilmente ĂĄcido Ă cido Excesivamente ĂĄcido Extremadamente ĂĄcido

7.0 6.9 - 6.0 5.9 - 4.0 3.9 - 3.0 <3.0

PROBLEMAS XERADOS POLA ACIDIFICACIĂ&#x201C;N DO SOLO A maiorĂ­a dos cultivos prefiren intervalos de pH entre 5 e 7. A acidez ten un impacto sobre o desenvolvemento dos cultivos que se traduce en: - Toxicidade por aluminio e manganeso.

- Deficiencia de nutrientes.

- Maior incidencia de enfermidades.

- Pobre estrutura e aireaciĂłn do chan.

Parte da acidez dos nosos solos se debe ao seu alto contido en aluminio dentro do complexo de cambio, o cal nos pode conducir a toxicidade para a planta durante o perĂ­odo de cultivo: - A toxicidade pĂłdese apreciar, en poucas horas, observando a punta da raĂ­z (Edwards et ĂĄl., 1995).

- O sistema radicular acĂşrtase debido ĂĄ inhibiciĂłn da elongaciĂłn das raĂ­ces principais e laterais (VexkĂźll & Mutrer, 1995).

- A toxicidade por aluminio provoca unha inhibiciĂłn do transporte de calcio e fĂłsforo desde a raĂ­z ao talo que pode inducir sĂ­ntomas de deficiencia de calcio (Bergman, 1983).

AGRICULTURA

En consecuencia, redĂşcense os rendementos e a tolerancia ĂĄ seca dos cultivos e aparecen raĂ­ces superficiais en pastos e forraxes, o cal supĂłn menores rendementos produtivos en pastos e forraxes e tamĂŠn menor calidade.

O CALCIO COMO CORRECTOR DE SOLOS Ă CIDOS Dentro do complexo arxilo-hĂşmico do solo acedo, os H+ atĂłpanse fortemente retidos, adsorbidos pola arxila, mentres que en ambientes alcalinos (pH >7) poden ser facilmente desprazados por catiĂłns bĂĄsicos: Ca++, Mg++, K+. Por tanto, podemos dicir que a capacidade de cambio catiĂłnico (CCC), a fertilidade do chan, aumenta co pH. ConvĂŠn, daquela, levar o solo de cultivo a un pH adecuado, para o que necesitaremos corrixir o solo mediante sucesivos encalados con carbonato de calcio e magnesio.

Coa dolomita ou hidrĂłxido de calcio, canto mĂĄis fino se presente o produto, maior serĂĄ a sĂşa reactividade no chan.

ENCALADO DE SOLOS. CORRECCIĂ&#x201C;N 15-20 CENTĂ?METROS DE SOLO (SOLOS FRANCOS E AREOSOS) Como orientaciĂłn podemos dicir que as cantidades de carbonato de calcio necesarias para corrixir un solo acedo son, aproximadamente, as seguintes: pH 4,5 a 5,5 pH 5,5 a 6,5

1.000 a 2.000 kg/ha de carbonato de calcio 2.000 a 3.000 kg/ha de carbonato de calcio

&QOKEKNKCEKĂ?P FC 2#% .GXG GUVC DQNUC RQTVCCNKOGPVQU

&QOKEKNKC NC 2#% GP qNC %CKZCq VGP OQKVCU XCPVCZGU RQTSWG RQFGT½ FKURQĂ?GT FQ CPVKEKRQ FC UĂ&#x2013;C CZWFC FGUFG Q RTKOGKTQ FĂ&#x2030;C G NGXCTCUG GUVC DQNUC RQTVCCNKOGPVQU #FGOCKU QHTGEĂ&#x2026;OQUNNG RTQFWVQU G UGTXK\QU ÇĽPCPEGKTQU GURGEĂ&#x2030;ÇĽEQU RCTC QU RTQHGUKQPCKU EQOC XQUVGFG

#ITQ%CKZC

2TQOQEK�P X½NKFC FGUFG Q CVC Q QW CVC GUIQVCT GZKUVGPEKCU WPKFCFGU # GHGEVQU ǼUECKU GUVC RTQOQEK�P VGP C EQPUKFGTCEK�P FG TGOWPGTCEK�P GP GURGEKG G GUV½ UWZGKVC C KPITGUQ C EQPVC 1HGTVC RCTC FQOKEKNKCEK�PU FG GZRGFKGPVGU FC 2#% EQP KORQTVG GUVKOCFQ UWRGTKQT C a 04+

YYY NC%CKZC GU CITQECKZC

AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

117

118

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Distribución do calcio na célula

Dinámica do calcio no solo

Parede celular Membrana plasmática

Citoplasma

Vacuola

Lamela media

Se o solo ten unha textura arxilosa ou arxilo-limosa, estas cantidades de emenda calcaria proposta poden duplicarse.

Mediante a práctica do encalado do chan neutralizamos a súa acidez e incrementamos o pH. O calcio substitúe ao aluminio no complexo do solo, o cal permite que se aumente a dispoñibilidade de calcio e magnesio de cambio, ademais de fósforo que está retido e inmobilizado en forma de fosfatos de aluminio.

Aumenta tamén a dispoñibilidade de xofre e molibdeno e mellora o ambiente para que as bacterias nitrificantes do chan poidan traballar adecuadamente, transformando o nitróxeno amoniacal en nitróxeno nítrico.

Podemos dicir, en resumo, que a corrección de solos acedos mediante a práctica de encalado aumenta a dispoñibilidade de Ca++, Mg++ e K+, mellora a estrutura do solo e incrementa a mineralización da materia orgánica do mesmo, facendo máis dispoñibles e asimilables os anións nitróxeno, fósforo e xofre.

Unha vez que temos arranxado o problema do solo ácido ao corrixir o seu pH ata niveis satisfactorios para o óptimo desenvolvemento do noso cultivo, ocuparémonos do papel do calcio como nutriente esencial do noso cultivo, da súa asimilación e translocación dentro da planta.

O VALOR DO CALCIO COMO NUTRIENTE ESENCIAL O calcio é un elemento moi pouco móbil dentro da planta.

Absórbese de forma activa/pasiva polas raíces e translócase a través do xilema; con todo, a súa mobilidade é moi reducida a través do floema, por onde circulan os bioasimilados da planta.

O calcio actúa como un elemento estrutural e cementante presente en todas as estruturas celulares. Está presente nas paredes das células e na lamela media en forma de pectatos e hemicelulatos cálcicos. Unha boa estrutura celular en base a un contido adecuado de pectatos e hemicelulatos fai que as células adquiran maior resistencia a enfermidades criptogámicas e desordes fisiolóxicos.

Retículo endoplasmático

O CALCIO NA FISIOLOXÍA VEXETAL - Resulta esencial como elemento nutritivo nas plantas (1787-1859…).

- Está involucrado en polo menos 20 procesos bioquímicos e morfolóxicos.

- Encóntrase clasificado como macronutriente aínda que ten impacto a niveis dun micronutriente.

- Rexistra unha ampla variación de concentracións en diferentes partes das plantas, así como en diferentes especies.

- Presenta complexos mecanismos de absorción, transporte e distribución, non ben coñecidos aínda.

A FORMA DO CALCIO NAS PLANTAS - Presente en sales de ácidos orgánicos e inorgánicos.

- Móbil, ligado aos coloides do plasma celular.

- Inmóbil, responsable da estabilidade estrutural e fisiolóxica dos tecidos vexetais.

- Xunto con outros compostos, como regulador nas células e tecidos os procesos do influxo e efluxo.

- Utilizado nos sistemas de transmisión de sinais para a rápida comunicación de situacións de estrés e a posta en marcha de mecanismos de defensa en plantas.

O CALCIO NA MORFOLOXÍA E FISIOLOXÍA VEXETAL - Forma parte das células da parede celular e o plasmalema como pectato de Ca (ligado a grupos Pectin carboxílicos).

- Esencial para a división e elongación celular (crecemento meristemático), especialmente no crecemento de raíces.

- Responsable da permeabilidade e integridade celular.

- A deficiencia móstrase primeiro nos ápices radiculares e órganos de almacenamento/bordos de follas en forma de lesións marróns de melanina.

Sensibilidade dos cultivos á acidez do solo Sensibilidade Moi tolerante Moderadamente tolerante Pouco tolerante Sensible Moi sensible

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Cultivos Té, pastos (Brachiaria decumbens, Pensacola grass, Setaria ancepst), azalea Arroz, tabaco, café, cacao, bambú, piña, mandioca, palma, seringueira (caucho) Soia, pataca, cacahuete, cana de azucre, mamona (aceite de rícino), centeo, trigo (todas as variedades tolerantes), triticale, aguacate, pastos (Brachiaria brizantha, andropogon), gladíolos Millo, sorgo, trigo, cebada, avea, algodón, xirasol, ameixeira, melocotoneiro, maceira, pereira, macadamia, sandía, chícharo, chicoria, escarola, feixóns, pastos (Panicum maximum, Pennisetum perpureum) Papaia, mango, froita da paixón, uvas, melón Cantalupo, fresa, alfalfa, apio, leituga, allo, cenoura, ravo, brócola, coliflor, cebola, feixóns verdes, tomate, cogombro, crisantemo, rosa Amaryllis

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

MEDIANTE A PRĂ CTICA DO ENCALADO DO SOLO NEUTRALIZAMOS A SĂ&#x161;A ACIDEZ E INCREMENTAMOS O PH

MOVEMENTO DO CALCIO NA PLANTA - VĂ­a xilema.

- Movemento lento pola sĂşa alta reactividade.

- O motor principal ĂŠ o fluxo de auga na planta.

R5 ). ( # &5 # )5ĂĄ5 0 *)., (-*#, #Ä&#x2030;(85 .)5.#,Ä&#x2030;(8 R5 ). ( # &5, # /& ,85 .)5 '*/2 8 75 5 5 *,#( #* &5 -.#()5 -)(5 )-5 Ä&#x2030;,! ()-5 5 ., (-*#, #Ä&#x2030;(5 B )&& -C8 R5 )'* . ( # 5*),5 -), #Ä&#x2030;(85 .)5-/'# )#,)8 75 5 , (-&) #Ä&#x2030;(5 Ĺ&#x20AC; # (. 50Ăš 5Ĺ&#x201A;) ' 8 R5 .#0# 5 )5 & #)8 R5 &.)5* 5 )-5Ĺ&#x201A;/Ăš )-5Ĺ&#x201A;) 'ĂĄ.# )-8 R5 & ' (.)5^#('Ä&#x2030; #&_8 / 5)5(#.,Ä&#x2030;2 ()5- 2 5)5*,#( #* &5 .),5 5*,) / #Ä&#x2030;(5 (., 5)-5(/.,# (. -5 " ! )-5 )5 " (5) ,Ăš! ()-5 5 )(-# , ,5 5, & #Ä&#x2030;(5 (., 5/(5* 5 )5()5 " (5 5 5 #-*)Ä&#x201E;# #&# 5 5(#.,Ä&#x2030;2 ()5* , 5 5*& (. 85 5*,) -)5 5(#.,#Ĺ&#x20AC; #Ä&#x2030;(5& 0 )5 5 )5*)& -5 . ,# -5(#.,#Ĺ&#x20AC; (. -5 )5 " (5BNitrosomonas, NitrobacterC5, -*)(- & -5 5., (- ),' ,5)5(#.,Ä&#x2030;2 ()5 ')(# &5 (5(#.,Ä&#x2030;2 ()5(Ăš.,# )5#("Ăš - 5 5* 5 )-5Â?5k6k65 5. 'ĂŻ(5- 5#(') #&#4 5)5')&# ()8 5')&# ()5ĂŻ5( - ,#)5* , 5+/ 5 -5*& (. -5 -#'#& (5)5 (#.,Ä&#x2030;2 ()5 -), # )5 (5 ),' 5 5 365*),+/ 5 ),' 5* ,. 5 5 ( #' 5(#., .)5, / . - 65+/ 5* ,'#. 5 5, / #Ä&#x2030;(5 #)&Ä&#x2030;2# 5 5 35 5 265*,#' #,)5* -)5* , 5 5#( ),*), #Ä&#x2030;(5 )5(#.,Ä&#x2030;2 ()65 )')5 2, en proteĂ­nas.

5')&# ()5. 'ĂŻ(5* ,.# #* 5()5-#-. ' 5 (4#'ĂĄ.# )5(#.,)2 ( - 65*)&)5+/ 5#(Ĺ&#x201A;Ä&#x161; 5()5, ( ' (.)5 5( 50 &) # 5 5Ĺ&#x20AC;2 #Ä&#x2030;(5 )5 5 .')- ĂŻ,# )5B& !/'#()- -C8 5.ĂĄ ) 5 2/(. 5#( # ')-5 5, #Ä&#x2030;(5 5)/5 & &#( 5 5 0 ,#)-5 ,.#&#4 (. -5 (#.,)2 ( )-5 )' , # #-85 -5 (#., .)-65 *)& 5 -Ä&#x161; 5 #(' # . 5 #-*)Ä&#x201E;# #&# 5 5 , #Ä&#x2030;(5 & &#( 5()5 " (65-)(5 5 )(. 5# Ä&#x2030;( 5 5(#.,Ä&#x2030;2 ()5 (5 ' # (. -5 5* 5 )8

No No sĂłlo sĂłlo de de NitrĂłgeno NitrĂłgeno vivevive tu maiz forrajero tu forraje

Ganadero, aproveche los beneficios del â&#x20AC;&#x153;Concepto ACTYVAâ&#x20AC;? para su maĂ­z forrajero.

Yara, primer fabricante mundial de fertilizantes, le recomienda tomar la decisiĂłn de abonar en una sĂłla aplicaciĂłn, justo en el momento de la siembra.

-

Totalmente disponibles y asimilables NitrĂłgeno NĂ­trico y Amoniacal FĂłsforo en forma de polifosfato Aporta Magnesio y Azufre

Nota: Contacte con su proveedor habitual en caso que necesite corregir su maĂ­z con micronutrientes (Fe,Zn,Mn,B...). YaraVita en sus varias formulaciones tiene la soluciĂłn para corregir las deficiencias via suelo o foliar.

YaraMilaâ&#x201E;˘ ACTYVA COMPOSICIĂ&#x201C;N 20-7-10 + 2MgO + 10SO3

info.iberian@yara.com // www.yara.es

AFRIGA ANO XVIII - NÂş 97

119

120

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Maior absorción de catións con nitrato vs amonio

Sinerxía de absorción entre os nitratos e os catións

Antagonismo de absorción entre amonio e os catións

Ademais, o nitrato, en forma de anión, ten un efecto sinérxico coa absorción de calcio, magnesio e potasio, mentres en nitróxeno amoniacal ten un efecto antagónico coa absorción desas bases de cambio.

A absorción de nitróxeno en forma nítrica facilita, por tanto, a absorción de calcio, magnesio e potasio, elementos esenciais no desempeño e na calidade do cultivo.

a súa relación co resto de catións do chan; principalmente, Mg, K e Na, de modo que poidamos evitar fisiopatías derivadas dunha mala translocación do calcio.

Teñamos en conta, tamén, a elección dos fertilizantes adecuados para o noso cultivo cuxa reacción no solo sexa neutra ou alcalina.

Achegamos unha táboa que mostra a reacción no chan dos principais fertilizantes nitroxenados utilizados nos nosos cultivos.

Non esquezamos que no chan acedo con pH > 5,5, a dispoñibilidade de calcio, fósforo e magnesio diminúe, redúcense as transformacións bacterianas de nitróxeno no chan (proceso de nitrificación) e podemos atoparnos con niveis tóxicos de aluminio e manganeso para o noso cultivo. Todo iso limita o éxito do noso cultivo e implantación doutros.

CONCLUSIÓNS Antes de proceder á implantación do cultivo con vén coñecer a analítica do solo, o seu grao de acidez (pH), de modo que poidamos corrixilo coa emenda calcaria correspondente.

En cultivos hortícolas, onde o calcio xoga un papel determinante na calidade do produto final, analizaremos a súa dispoñibilidade en momentos críticos para a planta e

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Soluciones en Maíz HERBICIDAS

Recomendaciones

Aplicaciones

S-Metolacloro + Terbutilazina

Malas hierbas de hoja ancha y gramíneas

Presiembra pre-emergencia o post-emergencia temprana

Bromotril 24 EC

Malas hierbas de hoja ancha

Post-emergencia

Simun

Gramíneas y dicotiledóneas anuales, cañota, juncia

Post-emergencia precoz

®

INSECTICIDAS

Recomendaciones

Inaclor 48 EC ®

Vigilex

®

NUTRIENTES

efficient

www.sipcamiberia.es

Heliothis, Rosquilla Negra, Taladro y Ortópteros Insectos de suelo, gusanos grises, gusanos blancos y gusanos de alambre

Recomendaciones

NUEVO

Aplicaciones

Desbloquea la absorción de nutrientes. Agente quelatante natural

Post-emergencia

NUEVO

Fertilizante nitrogenado de liberación progresiva

Post-emergencia

NUEVO

122

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

REXISTRO DO USO DE FITOSANITARIOS NA EXPLOTACIÓN E REVISIÓN DA MAQUINARIA DE APLICACIÓN

Neste artigo informamos do novo caderno que manexa a Consellería do Medio Rural e do Mar para que os agricultores rexistren adecuadamente o uso de produtos fitosanitarios nas súas explotacións, así como a maquinaria coa que os aplican. O que se pretende é a utilización con mellor criterio e control das substancias activas dispoñibles que son necesarias para obter unhas producións sas e rendibles. É un feito constatable a preocupación dos consumidores pola posible presenza de produtos fitosanitarios nos alimentos, así como polos riscos que pode carrexar un mal uso deles nos usuarios e no ambiente. A agricultura europea sustenta parte da súa competitividade en que pode presumir de ser máis respectuosa co medio e coa saúde dos agricultores e consumidores.

A evolución lexislativa neste senso foi na liña de prohibir aquelas substancias activas cuxo uso non era compatible coa saúde dos usuarios ou consumidores, ata o punto de reducir tales substancias activas nunhas dúas terceiras partes.

Simultaneamente, moitos fabricantes ou formuladores de produtos fitosanitarios deixaron de defender a renovación

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

Ramón Lamelo Consellería do Medio Rural e do Mar

das autorizacións de principios activos e usos autorizados pola falta de rendibilidade ou polo custo do proceso para a renovación da inscrición no rexistro do Ministerio.

A situación á que nos levou esta evolución foi a de que moitos agricultores, en determinadas producións, carecen de alternativas terapéuticas para algunhas pragas, o que pon en perigo a viabilidade das súas explotacións fronte á competencia doutros países de fóra da Unión Europea que non aplican estas restricións.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

DESDE A CONSELLERÍA DO MEDIO RURAL PROPÚXOSE UN CADERNO DE REXISTRO ALGO MÁIS AXUSTADO Á REALIDADE DAS EXPLOTACIÓNS E ÁS ESIXENCIAS LIGADAS Á COMERCIALIZACIÓN DOS PRODUTOS

A próxima transposición ao ordenamento xurídico español da Directiva 2009/128/CE de uso sostible dos praguicidas (DUS) incide en varios aspectos que pretenden mellorar o emprego de produtos fitosanitarios. Por unha banda, e sen entrar polo miúdo no contido da dita directiva, preténdese facilitar o recoñecemento mutuo de produtos autorizados en áreas agrícolas de características similares e, por outra, incide en que a aplicación se faga dun xeito máis respectuoso co medio ambiente, lexislando aspectos coma os tratamentos aéreos, o emprego de produtos fitosanitarios en zonas sensibles (cursos de augas), a xestión integrada de pragas e o asesoramento e formación dos usuarios.

O que se pretende non é tanto a redución das substancias activas dispoñibles que son necesarias para obter unhas producións sas e rendibles, senón que as que se usen sexa con mellor criterio e control, cando outra alternativa cultural ou biolóxica non sexa posible, e sempre contemplando un límite tolerable de danos.

Recoméndase controlar perdas de presión da maquinaria

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

123

124

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

COS AVISOS FITOSANITARIOS, O AGRICULTOR PODE BENEFICIARSE DAS OBSERVACIÓNS SOBRE AS PRAGAS FEITAS POR PARTE DE TÉCNICOS EN SANIDADE VEXETAL EN PARCELAS DA SÚA MESMA ÁREA XEOGRÁFICA

Filtros da boquilla sucios

REXISTRO DE PRODUTOS FITOSANITARIOS NA EXPLOTACIÓN A orde APA/326/2007, do 9 de febreiro de 2007, pola que se establecen as obrigas dos titulares das explotacións agrícolas e forestais en materia de rexistro da información sobre produtos fitosanitarios, fixa os requisitos de rexistro dos tratamentos con produtos fitosanitarios. Tal rexistro ha de recoller, á parte da data da aplicación do tratamento, a seguinte información: 1º) Cultivo, colleita, local ou medio de transporte tratado.

2º) Praga (incluídas malas herbas) motivo do tratamento.

3º) Produto empregado, nome comercial e nº de rexistro.

Ademais, incide na obriga de rexistrar aquelas mostraxes de residuos feitas aos produtos da explotación, así como as partidas expedidas.

A revisión destas esixencias pon de manifesto algunhas carencias deste rexistro, dado que non reflicte a obriga de rexistrar a parcela na que se realizou o tratamento e tampouco especifica que se anoten todos os datos necesarios para coñecer como foi a aplicación, como por exemplo a superficie tratada, a cantidade de produto e a cantidade de caldo. Estes datos son básicos para poder facer un seguimento ante a aparición de posibles residuos nas producións, xa que permiten detectar erros de dosificación ou de prazos de seguridade.

Por outra banda, non se fai referencia a quen aplicou o tratamento, que pode non ser o titular da explotación, nin á substancia ou substancias activas presentes no produto.

Este esquema de rexistro claramente superado polos sistemas de certificación privados, ou incluso polas esixencias ligadas ás axudas ás explotacións do contrato de explotación sustentable (CES), fixo que desde a Consellería do Medio Rural e do Mar se propuxese un caderno de rexistro algo máis axustado á realidade das explotacións e ás esixencias ligadas á comercialización dos produtos e ao control das aplicacións. Pode accederse a este documento a través da páxina web da consellería, neste enlace: http://mediorural.xunta.es/fileadmin/arquivos/agricultura/sanidade/ Boletin_rexistro_uso_fitosanitarios_2010.pdf.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

FICHA DE ANÁLISE DE PRAGUICIDAS Titular da explotación: ______________________________________________________________NIF:_________________ C.E.A.:_____________________________________________ Identificación da parcela: _____________________________

DATA

Cultivo ou Colleita Mostreada

Sustancias Activas Detectadas

Laboratorio

Nº Boletín Análise

Residuo (mg/kg ou ppm)

Corresponde coas análises realizadas pola propia vontade do agricultor ou por esixencia do sistema de produción que practique, así como as realizadas nos controis efectuados sobre as súas colleitas que lle foran notificadas polos servizos oficiais

x x

Os datos deste rexistro débense de manter durante dous anos a partir do final da campaña á disposición das autoridades competentes.

Cada folla unha parcela e ciclo de cultivo.

Como se pode ver no caderno, proponse que se anoten algunhas cuestións que a orde do Ministerio non ten en conta, pero dun xeito voluntario.

A evolución das inspeccións da condicionalidade ao longo destes anos amosan unha crecente concienciación dos usuarios no rexistro obrigado pola orde APA/326/2007, a pesar de que no ano 2011 se detectou un repunte nos incumprimentos.

126

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Evolución dos incumprimentos detectados nos controis de condicionalidade de Galicia en materia de levanza do rexistro de tratamentos fitosanitarios que regula a orde APA/326/2007 Ano das inspeccións 2008 2009 2010 2011

Nº de titulares de explotación inspeccionados 454 1.306 701 383

Nº de incumprimentos detectados en materia de existencia e levananza do rxt. de explotacións 271 56 4 14

Para acceder aos avisos fitopatolóxicos basta con realizar unha subscrición desde a oficina agraria virtual (OAV) ou a web de meteogalicia e xa se reciben os avisos no correo electrónico.

Por outra banda, a Consellería do Medio Rural e do Mar está a traballar nunha aplicación informática web para cumprir o requisito de rexistro das aplicacións de produtos fitosanitarios. Está aplicación, que aínda está en fase de estudo, sería unha valiosa ferramenta para os agricultores afeitos á informática, posto que permitiría axilizar a anotación, restrinxir mediante listados as anotacións de substancias activas autorizadas, incluír avisos de emprego cando se rexistre unha determinada substancia activa e outras vantaxes.

AVISOS FITOSANITARIOS Outro dos retos da sanidade vexetal é a superación dos vellos esquemas de tratamento segundo calendario ou por rutina, fomentando que o tratamento con fitosanitarios estea fundamentado na presenza da praga e/ou nuns niveis de dano que superen os límites a partir dos cales é necesaria ou rendible a aplicación. Unha das ferramentas clave para a aplicación destas medidas, cando non se dispón dun asesoramento específico, son os avisos fitosanitarios, onde o agricultor pode beneficiarse das observacións sobre as pragas feitas por parte de técnicos en sanidade vexetal en parcelas da súa mesma área xeográfica.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

O convenio co operador galego de meteoroloxía dependente da consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas permite, ademais da recepción da información sobre sanidade vexetal, un informe agrometeorolóxico á medida da explotación do subscritor.

128

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Hai que facer inspeccións periódicas dos equipos de aplicación de produtos fitosanitarios

REXISTRO DA MAQUINARIA AGRÍCOLA Outros dos aspectos fundamentais para o control na aplicación de produtos fitosanitarios na explotación é o rexistro dos equipos de aplicación no Rexistro Oficial de Maquinaria Agrícola (ROMA).

O Real Decreto 1013/2009, do 19 de xuño, sobre rexistro e caracterización da maquinaria agrícola, establecía a obriga da inscrición no rexistro da maquinaria en uso de equipos de tratamentos fitosanitarios arrastrados ou suspendidos de calquera capacidade ou peso. Para dar cumprimento ao establecido neste real decreto e coñecer o parque de maquinaria fíxose unha campaña informativa, de xeito que na data límite tíñanse recibido unhas 20.000 solicitudes de inscrición no rexistro.

Unha vez remate o proceso de gravación destas solicitudes poderanse planificar os traballos de inspección da maquinaria conforme ao Real Decreto 1702/2011, do 18 de novembro, de inspeccións periódicas dos equipos de aplicación de produtos fitosanitarios.

Recentemente publicouse o Real decreto 346/2012, do 10 de febreiro, que modifica o 1013/2009, do 19 de xuño, sobre rexistro e caracterización da maquinaria agrícola que permite continuar a inscrición de maquinaria en uso por un período indefinido.

A revisión da maquinaria, en especial daquela en poder de usuarios intensivos como son as explotacións de viñedo ou as empresas de servizos agrarios, é unha ferramenta fundamental para acadar os obxectivos da DUS. Nas máis

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

ESTANSE A DESENVOLVER APLICACIÓNS INFORMÁTICAS QUE PERMITEN OPTIMIZAR A DOSIFICACIÓN DOS FITOSANITARIOS. UN EXEMPLO É WWW.DOSAFRUT.ES de cincocentas inspeccións realizadas constatouse o mal estado xeral da maquinaria de aplicación, o que leva a unha incertidume en canto a cantidade aplicada, a aplicacións inxustificadas de produtos debido a mútiples defectos na maquinaria pola baixa concienciación do seu mantemento e tamén a problemas relacionados coa seguridade.

Así mesmo, na actualidade estanse a desenvolver aplicacións informáticas que permiten optimizar a dosificación en función do estado de vexetación do cultivo, a súa altura e parámetros como a velocidade do vento, o que pode mellorar a eficacia e o custo das aplicacións no futuro.

Un exemplo é a aplicación dosafrut, dispoñible na páxina www.dosafrut.es.

CONCLUSIÓN Para a mellora do impacto do emprego dos fitosanitarios no ambiente e na saúde dos consumidores e usuarios cómpre que o agricultor se conciencie da necesidade dun rexistro coidadoso das aplicacións e de ter a maquinaria de aplicación en perfecto estado, o cal redundará nunha mellora da rendibilidade das aplicacións e da súa eficacia.

BANDERA 4 SC

HERBICIDA SELECTIVO DE POST EMERGENCIA PARA MAÍZ

COMPOSICIÓN Nicosulfuron .... 4% (40 g/l) en forma de suspensión concentrada (SC)

Delegado Comercial: Jesús Román Tlf: 607 866 746

130

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

As extraccións do cultivo variarán coa produción obtida

AXUSTE DAS RECOMENDACIÓNS DE FERTILIZACIÓN NO MILLO FORRAXEIRO PARA AS CONDICIÓNS GALEGAS A necesidade de axustar cada vez máis os custos nas explotacións debido á suba dos prezos dos alimentos e á baixada dos do leite fai que sexa preciso reducir gastos na fertilización, recorrendo aos recursos propios da explotación e fertilizando de acordo á riqueza do solo en nutrientes e ás extraccións feitas polo cultivo.

M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, A. Louro López Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo - INGACAL

O sector leiteiro ten unha grande importancia en Galicia, sendo a primeira comunidade autónoma produtora a nivel nacional cun 38% do total nacional —2.165 millóns de litros de leite (MAGRAMA, 2010)— e cun valor total da produción sobre os 600 millóns de euros, o que supón o 52% da produción final gandeira e o 33% da produción final agraria (Xunta de Galicia, 2007).

O sistema de produción das explotacións de vacún de leite de Galicia está asociado na maioría dos casos ao uso na alimentación de concentrados comprados e de forraxes producidas na propia explotación: pradeira e millo forraxeiro.

A produción do millo forraxeiro no período 1999-2009 foise incrementando ata alcanzar no ano 2009 os 2.528.334

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

toneladas, sendo a superficie nese ano de 62.426 ha, o que supón o 20% dos cultivos forraxeiros e o 16% dos cultivos herbáceos (Xunta de Galicia, 2009). O millo cultívase no 71% das explotacións, cunha porcentaxe de SAU sementada de millo do 28%, sendo máis común entre as de maior tamaño (Fernández-Lorenzo, 2009).

As explotacións necesitan optimizar os beneficios, pois no momento actual aos altos prezos dos insumos, por un incremento fundamentalmente do prezo do concentrado e da produción de forraxes, hai que sumar os baixos prezos do leite. Unha partida na que aínda é posible reducir moito é a fertilización, que nas explotacións gandeiras leiteiras representa o 19% dos custos de produción de forraxes e o 7% dos custos de alimentación (CAP, 2009). É preciso reducir custos utilizando, por unha banda, os propios recursos da explotación, como é o uso do xurro como fertilizante, e, por outra banda, fertilizando de acordo á riqueza do solo en nutrientes e ás extraccións feitas polo cultivo.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

Na fertilización nitroxenada do millo forraxeiro debemos considerar o cultivo precedente

NORMAS BÁSICAS DE FERTILIZACIÓN Ao fertilizar, o primeiro que debemos considerar é a riqueza do solo en nutrientes. Respecto ao fósforo e ao potasio, temos solos pobres onde é necesario facer abonados de corrección para ir incrementando o nivel de nutrientes ata os dun solo medio, e solos de riqueza media onde non é necesario facer un abonado de corrección pero si un abonado de mantemento. Un solo cun nivel medio debe alcanzar as 25 ppm de P (fósforo) e as 125 ppm de K (potasio).

En xeral, se se desexa manter a fertilidade dos solos, é necesario devolver todos os nutrientes que por calquera causa (extraccións dos cultivos, lixiviación, asimilabilidade...) poidan perderse; é o que se chama a lei da restitución. O abonado fosfórico e potásico de mantemento consistiría en aportar as extraccións que realiza a colleita, se ben pode haber pequenas perdas por erosión e lixiviación.

Temos tamén solos ricos, onde o nivel elevado de nutrientes permite economizar fertilizantes. Así, para solos con contido en fósforo superiores ás 45 ppm e contidos en potasio superiores ás 400 ppm non necesitariamos aplicar ao millo forraxeiro fertilizantes fosfóricos nin potásicos.

As análises de solo, cunha frecuencia recomendable de catro-cinco anos, permitirán ver a evolución do fósforo e do potasio no solo e indicarannos se as recomendacións de abonado fosfórico e potásico son correctas ou, polo contrario, necesitan ser axustadas (Piñeiro et ál., 2009).

NA FERTILIZACIÓN DO MILLO FORRAXEIRO TEMOS QUE CONSIDERAR FUNDAMENTALMENTE A RIQUEZA EN NUTRIENTES DO SOLO E AS EXTRACCIÓNS DE NUTRIENTES DO MILLO FORRAXEIRO

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

131

132

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

O nitróxeno non se acumula no solo co tempo, polo que neste caso é necesario só un abonado nitroxenado de mantemento que consistiría en aportar as extraccións que realiza a colleita, o nitróxeno lixiviado e, no caso de fertilizar con xurros, as perdas por volatilización do amoníaco (NH3) cara á atmosfera, que poden ser importantes (García et ál., 2010). Para facer unha correcta fertilización nitroxenada sería necesario, ademais de coñecer as extraccións feitas polo cultivo e estimar as perdas (lixiviacións e volatilizacións), coñecer o nitróxeno mineral presente no solo ao inicio do cultivo.

En resumo, na fertilización do millo forraxeiro, como en calquera outro cultivo, temos que considerar fundamentalmente: a riqueza en nutrientes do solo e as extraccións de nutrientes do millo forraxeiro.

A RIQUEZA EN NUTRIENTES DO SOLO Fósforo e potasio. As análises de terras de explotacións de vacún de leite analizadas no CIAM mostran niveis altos de fósforo e potasio (táboa 1) debido a un exceso de abonado fosfórico e potásico (Castro et ál., 2007; García et ál., 2007). Obsérvase que os valores medios de fósforo e potasio, que están moi por enriba dos niveis de riqueza media, están baixando, o que nos indica que o agricultor está aproveitando ese exceso acumulado no solo e está comenzando a diminuir aportes innecesarios de fertilizantes fosfóricos e potásicos.

Táboa 1. Valores medios de análises de terras de explotacións de vacún de leite en Galicia Período 2003-2006 2007-2010 1 2

Inxección de xurro en profundidade

A CANTIDADE DE NITRÓXENO PRESENTE NO SOLO AO INICIO DO CULTIVO DO MILLO FORRAXEIRO PODE CHEGAR A SER IMPORTANTE, EXISTINDO PARCELAS QUE NON NECESITABAN NINGUNHA APLICACIÓN DE ABONO NITROXENADO

Nº de parcelas 1.366 1.450

P (ppm)1 51 46

K (ppm)2 200 193

Método Olsen (extracción en CO3HNa) Extracción en NO3NH4

Nitróxeno. Ao contrario do que pasa co fósforo e o potasio, a fertilización nitroxenada non ten un efecto acumulativo no solo ao longo dos anos, aínda que poden encontrarse niveis altos de nitróxeno no solo ao inicio dun cultivo cando se cultivou previamente unha leguminosa ou cando se incorpora ao terreo un cultivo, que é o que se denomina abono verde.

No proxecto 07MRU040503PR “Mellora da eficiencia na utilización do nitróxeno nas explotacións gandeiras de vacún de leite”, financiado pola Xunta de Galicia, realizouse en 3 explotacións no ano 2008 (10 parcelas) e en 4 explotacións no ano 2010 (7 parcelas) un balance agronómico do nitróxeno no cultivo de millo forraxeiro (táboa 2). Sobre estas parcelas fíxose un estudo detallado do nitróxeno mineral presente no solo a catro profundidades: 0-15 cm, 15-30 cm, 30-60 cm e 60-90 cm, antes e despois de cada cultivo; N aplicado cos fertilizantes minerais; N aplicado cos fertilizantes orgánicos (xurro), para o que se determinou a composición química do xurro e a cantidade aplicada; e N extraído polos cultivos, para o que se determinou a produción das colleitas e a composición química das mesmas. Os cálculos de N en solo fixéronse para a profundidade final alcanzada polo sistema radicular.

Táboa 2. Balance agronómico do nitróxeno no millo forraxeiro Cultivos previos Millo Millo Millo Millo Millo Millo Millo Millo Millo Nabos Chícharo Chícharo Chícharo Chícharo Pradeira Pradeira

N inicial medido no solo (kg/ha) A 238 219 129 100 44 52 129 38 52 53 101 139 66 29 23,1 35

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

N aplicado ao solo (kg/ha) B 199 291 291 200 211 211 211 120 90 159 100 100 100 159 183 183

(kg/ha) C=A+B 437 510 420 300 255 263 340 158 142 212 201 239 166 188 206 218

N extraído colleita (kg/ha) D 194 201 190 158 140 168 111 129 136 158 232 269 209 171 169 227

N final estimado no solo (kg/ha) X=C-D 243 309 230 142 115 95 229 29 6 54 -31 -30 -43 17 37 -9

N final medido no solo (kg/ha) Y 210 315 168 90 83 117 197 93 39 53 132 104 61 59 164 146

N final medidoN final estimado Y-X -33 6 -62 -52 -32 22 -32 64 33 -1 163 134 104 42 127 155

RECOMPENSA TU ESFUERZO

ENCALA Y FERTILIZA

2x1

CON UN SOLO PRODUCTO AL MEJOR PRECIO

FERTILI ZA AUTORI NTE ZADO PARA U SO ECOLÓ GICO

Teléfono: 600 56 32 92

134

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

É NECESARIO FERTILIZAR TENDO EN CONTA O CULTIVO PRECEDENTE, POIS NO CASO DE ENTERRADO DE CHÍCHARO OU CULTIVO PREVIO DE PRADEIRAS PÓDENSE REDUCIR AS DOSES DE NITRÓXENO RECOMENDADAS EN TORNO AOS 125 KG/HA

Á hora de fertilizar o millo forraxeiro o primeiro é tomar unha mostra de solo para coñecer a riqueza en nutrientes

A cantidade de nitróxeno presente no solo ao inicio do cultivo do millo forraxeiro (A na táboa 2) pode chegar a ser importante, existindo parcelas que non necesitaban ningunha aplicación de abono nitroxenado. Por isto, e dado que para coñecer o nitróxeno mineral presente no solo é necesario coller e enviar unha mostra de solo ao laboratorio xustamente antes da aplicación dos fertilizantes minerais e orgánicos e os resultados non chegan a tempo, no CIAM preténdese proximamente poñer a punto métodos rápidos de medida in situ do nitróxeno presente no solo.

Por outra banda, os resultados amosan que o nitróxeno final estimado (N inicial no solo máis N aplicado menos N extraído pola colleita) nos casos con cultivo previo de millo ou nabos aproxímase ao nitróxeno final presente no solo. No caso de incorporación ao terreo de chícharo ou cultivo previo de pradeiras (raigrás + trevo) existe unha diferenza duns 125-150 kg de N/ha. Polo tanto, é necesario fertilizar tendo en conta o cultivo precedente, pois no caso de enterrado de chícharo ou cultivo previo de pradeiras pódense reducir as doses de nitróxeno recomendadas en torno aos 125 kg/ha.

Resultados similares encontráronse noutros estudos. Segundo Andreu et ál. (2006), tras dous anos de alfalfa, o abonado do millo podíase diminuír entre 150 e 175 kg de nitróxeno e, tras unha leguminosa, entre 70 e 130 kg de N/ ha. No País Vasco, en parcelas nas que non se aplicou ferti-

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

lizante nitroxenado ao millo forraxeiro, a incorporación ao terreo de trevo encarnado produciu rendementos no millo semellantes ás parcelas sen cultivo no inverno nas que se aplicaron 150 kg de N/ha (Báez et ál., 2007), observándose unha redución de nitratos por lixiviación de 124 a 47 kg de N/ha.

O cultivo precedente tense en conta dende hai anos nas recomendacións de fertilización no Reino Unido, onde utilizan unhas táboas de recomendación nitroxenada que aplican un factor de redución do nitróxeno en función do cultivo precedente e das condicións edafoclimáticas, que son os factores que inflúen no nitróxeno que aporta o solo (DEFRA, 2010).

AS EXTRACCIÓNS DE NUTRIENTES DO MILLO FORRAXEIRO No proxecto “Mellora da eficiencia na utilización do nitróxeno nas explotacións gandeiras de vacún de leite” fíxose un estudo sobre extraccións de nutrientes polo millo forraxeiro en explotacións agrogandeiras. Así, sobre un total de 10 parcelas de 3 explotacións no ano 2008 e de 7 parcelas de 4 explotacións no ano 2010, determináronse as extraccións feitas polo cultivo de millo, cantidades de N, P2O5 e K2O extraídas por tonelada de materia seca (táboa 3), e estableceuse unha táboa de extracións segundo a produción de materia seca esperada (táboa 4).

El abonado del maíz en una única pasada.

ENTEC® Maíz

ENTEC®, la mayor innovación en el abonado del maíz en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes y de calidad aplicando el abono de una sola vez, y respetando el medio ambiente. El nitrógeno de ENTEC® se encuentra estabilizado por el inhibidor de la nitrificación DMPP, desarrollado por BASF y comercializado por K+S. Ahora en K+S Nitrogen hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneficiarse de sus excelentes resultados en el maíz.

®Marca registrada del grupo K+S K plus S Iberia, S.L. División K+S Nitrogen Joan d’Àustria 39-47 08005 Barcelona Tel. 93 224 72 22 Fax. 93 225 92 91 Una empresa del grupo K+S

136

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Táboa 3. Extraccións de N, P2O5 e K2O por tonelada de materia seca kg de N/t 9.43

kg de P2O5/t 3.35

kg de K2O/t 9.97

Táboa 4. Extraccións de N, P2O5 e K2O segundo a produción de materia seca Produción (t/ha) 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

kg de N/ha 113 123 132 141 151 160 170 179 189 198 207

kg de P2O5 /ha 40 44 47 50 54 57 60 64 67 70 74

kg de K2O/ha 120 130 140 150 160 169 179 189 199 209 219

As extraccións de nitróxeno dunha variedade concreta de millo forraxeiro poden estimarse a partir dos datos de produción esperada e o contido de proteína bruta desa variedade, que pode consultarse nas táboas de avaliación das variedades comerciais de millo forraxeiro elaboradas polo CIAM (Bande, 2011).

Kg de N/t= (PB*10/6.25)*Produción (t/ha) Así, para unha variedade cunha porcentaxe de proteína bruta do 6,5% e unha produción esperada de 18 t/ha, as extraccións estimadas de nitróxeno serían: Kg de N/t=(6.5*10/6.25)*18=187 kg de N/t CONCLUSIÓNS Coñecendo as análisis de solo, as extraccións do cultivo e o cultivo precedente (millo, pradeira, leguminosas) poderemos axustar mellor as recomendacións de fertilización no millo forraxeiro.

Como resultado do proxecto FEADER 2007-2008 “Redución do consumo de fertilizantes minerais sintéticos nas explotacións de vacún de leite mediante a valorización do xurro como abono”, realizado pola Cooperativa Agraria Provincial da Coruña en colaboración co CIAM, desenvolveuse o programa on-line (www.ciam.es) RAX de Recomendación de Abonado con Xurros para millo forraxeiro e pradeiras baseado na utilización do xurro como fertilizante principal (García et ál., 2010; Castro et ál., 2012).

O programa, se ben en ten conta os contidos de P e K do solo, as extraccións do cultivo, a composición química e as condicións de aplicación do xurro, non ten en conta as posibles aportacións de nitróxeno polo solo en función do cultivo precedente e das condicións edafoclimáticas. Neste momento dende o CIAM tense solicitado un proxecto de investigación para coñecer o aporte de nitróxeno dos solos nas condicións de cultivo galegas para así axustar mellor as recomendacións de fertilización nitroxenada.

AFRIGA ANO XVIII - Nº 97

BIBLIOGRAFÍA Andreu J., Betrán J., Delgado I., Espada J.L., Gil M., Gutiérrez M., Iguácel F., Isla R., Muñoz F., Orús F., Pérez M., Quílez D., Sin E., Yagüe M.R. 2006. Fertilización Nitrogenada: Guía de Actualización. Departamento de Agricultura y Alimentación, Gobierno de Aragón. 196 pp.

Báez, D., Estavillo, J.M., Pinto, M., Rodríguez-Juliá, M. 2007. The role of cover crops in a forage maize production systme in the humid Spain. En: 15th Nitrogen Workshop:Towards a better efficiency in N use, 80-82.

Bande, M.J. 2011. A avaliación de variedades comerciais de millo forraxeiro en Galicia. 12 anos de historia.

Afriga, 91, 46-50.

Castro, J., García, M.I., Báez, D., Blázquez, R. 2007.

Ahorro de costes de abonado en explotaciones de vacuno de leche. Ganadería, 48, 40-41.

Castro, J., García, M.I., Piñeiro, J., Blázquez, R. 2012.

Fertilización de prados, pradeiras e forraxes anuais. Afriga, 96: 82-92.

Cooperativa Agraria Provincial da Coruña S.C. 2010.

Asesoramento técnico-económico en explotacións de vacún de leite. IV Xornadas Técnicas. Cooperativa Agraria Provincial da Coruña- INGACAL, Abegondo.

Department for Environment Food and Rural Affairs.

2010. Fertiliser manual (RB 209). Belfast (Ireland), 252 pp.

Fernández-Lorenzo, B., Flores, G., Valladares, J., González-Arráez, A., Pereira, S. 2009. Caracterización do sistema de produción das explotacións de vacún de leite de Galicia, 82, 12-20.

García, M.I., Castro, J., Báez, D., Díaz, J. 2007. Balance y eficiencia en la utilización del nitrógeno, fósforo y potasio en las explotaciones de vacuno de leche en Galicia.

Actas de la XLVI Reunión Científica de la Sociedad Española para el Estudio de los Pastos, 429-435.

García, M.I., Castro, J., Báez, D.; Camba, J., López, J. 2010. Directrices para fertilizar con xurros o millo forraxeiro. Afriga, 85: 66-73.

MAGRAMA, 2010. Anuario de Estadística Agroalimentaria. Ed: Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente. Madrid.

Piñeiro, J., Castro, J., Blázquez, R. 2009. Adubado de forraxeiras e pratenses. Cooperación. Revista da Asociación Galega de Cooperativas Agrarias (AGACA). Cadernillo de Divulgación Técnica. Nº 92, Marzo 2009, pp.

1-15.

Xunta de Galicia. 2007. Contas económicas da agricultura 2004. Ed: Consellería do Medio Rural. Xunta de Galicia.

Xunta de Galicia. 2009. Anuario de Estadística Agraria 2009. Ed: Consellería do Medio Rural. Xunta de Galicia.

Abono Complejo con NitrĂłgeno Protegido

enmienda caliza granulada

NITROTECK Y CORBIGRAN Permiten alcanzar elevadas producciones en el cultivo del maĂ­z y aumentar el rendimiento del agricultor.

4ORRE %SPACIO 0ASEO DE LA #ASTELLANA $ -ADRID s 4ELĂ?FONO &AX s WWW INTERGAL ES $ELEGADO PARA ,UGO ! #ORUĂ&#x2014;A Y !STURIAS s $ELEGADO PARA /RENSE Y 0ONTEVEDRA

138

PUBLIRREPORTAXE Balsa de 1.700 m3, instalada na ganaderĂ­a Coto de Goi. O Picato - GuntĂ­n (Lugo)

s "!,3!3 0!2! !,-!#%.!-%.4/ $% 052¡. s "!,3!3 $% 0/,)%4),%./ 0!2! !,-!#%.!-%.4/ $% 052¡. ,!'/3 /2.!-%.4!)3 %.#/2/3 %34!.15%3 % )-0%2-%!"),):!#)Ÿ.3

s $%3$% 5.(! 0%3%4! 0/2 ,)42/ s 35"6%.#)/.!$!3 0/,! 85.4! $% '!,)#)! s 2!0)$%: $% ).34!,!#)Ÿ. $¡!3 s !-/24):!",% !4! %. !./3

BAP S.C.

BAP SC ĂŠ unha empresa galega ubicada na zona centro da provincia de Lugo e dedicada ĂĄ fabricaciĂłn e montaxe de balsas para almacenamento de auga, purĂ­ns e todo tipo de residuos, lagos e encoros artiďŹ ciais e todo tipo de impermeabilizaciĂłns, como cubertas, canles de rego, etc. Para iso contamos cunha ampla gama de materiais en pvc e polietileno

D

ebido ĂĄ nosa ubicaciĂłn e ao coĂąecemento da actividade gandeira e, sobre todo, aos cambios nas polĂ­ticas medioambientais que se van levar a cabo, especializĂĄmonos na construciĂłn de balsas de polietileno para o almacenamento de purĂ­n, tanto na construciĂłn de balsas novas como na impermeabilizaciĂłn de zanxas que estĂĄn sendo utilizadas e que vai ser obrigatorio impermeabilizar.

As vantaxes deste tipo de balsas con respecto ĂĄs fosas tradicionais son innumerables: s 2!0)$%: $% ).34!,!#)Âź. $)!3 s 2%$5#)Âź. $% !4! ! 4%2#%)2! 0!24% #/. 2%30%#4/ !/ #534/ $5.(! &/3! 42!$)#)/.!, / 15% 15%2% $)#)2 15% / -%3-/ ).6%34)-%.4/ 0%2-)4% #5")#!2 / 42)0,% $% #!0!#)$!$% 0%2-

-)4).$/ 0/,/ 4!.4/ !,-!#%.!2 !"/./ /2'­.)#/ $% &Ÿ2! $! %80,/4!#)Ÿ. % 4!-³. 052¡. 0!2! !3 ³0/#!3 $% !"/.!$/

#/ #/22%30/.$%.4% !&/22/ %. !"/.!$/ % -%,,/2! $! %3425452! $/ 3/,/ s 0%2-)4% 5. #2%#%-%.4/ $! %80,/4!#)Ÿ. -­)3 &,%8)",% 8!

15% %. $)!3 0Âź$%3% &!#%2 5.(! !-0,)!#)Âź. $! "!,3! !

5. #534/ 2%$5#)$/ s #/.3%#5%.4% #/ )-0!#4/ !-")%.4!, 8! 15% 0/$% 3%2 $%3-/.4!$! #/. &!#),)$!$% / 15% 0%2-)4)2¡! 5. #!-")/ $% 5")#!#)Ÿ. #5. #534/ -¡.)-/ Dispoùemos tamÊn dun enxeùeiro tÊcnico agrícola dedicado ao deseùo e ubicación das balsas e tamÊn å tramitación de subvencións se fose necesario.

PLAN DE ABONADO ELIXIDO PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO NECESIDADES CULTIVO PARA 600 quilos de Triple 15 40.000 litros de purĂ­n vaca 40.000 litros de purĂ­n vaca 15 Tms DE MS/Ha 200 quilos de Urea 46% 600 quilos de Triple 15 600 quilos de 20/12/8 DE PRODUCIĂ&#x201C;N 300 quilos de Cloruro potasico 100 quilos de Urea 46% (especial millo) NITRĂ&#x201C;XENO 195 UF de N 195 195 195 FĂ&#x201C;SFORO 90 UF de P2O5 90 126 108 POTASIO 225 UF de K20 225 260 225 Custo abonado por Ha (sen labores) 377,00 â&#x201A;Ź/Ha 258,00 â&#x201A;Ź /Ha 205,00 â&#x201A;Ź/Ha Aforro en euros por Ha con utlizaciĂłn de purĂ­n con respecto a abono tĂ­pico (600 quilos de Triple 15 e 100 quilos de urea) AFORRO PARA SUPOSTO 10 Has Anos para amortizar balsa purĂ­n de 800 m3

80.000 litros de purĂ­n vaca 300 quilos de 20/12/8 (especial millo) 195 102 360 84,00 â&#x201A;Ź/Ha 175 â&#x201A;Ź/Ha 1750 â&#x201A;Ź 3,5 anos

UĂ&#x160;Ă&#x160;O cĂĄlculo da amortizaciĂłn estimado para unha balsa de 800 m3 faise con prezos de mercado de abonados nos que non se ten en conta unha posible suba dada polo incremento de prezo do petrĂłleo.

UĂ&#x160;Deste xeito, unha suba no prezo do petrĂłleo trae consigo que o perĂ­odo de amortizaciĂłn reducirase considerablemete ata 2,5 ou 3 anos.

DISTRIBUIDORES DE DEPĂ&#x201C;SITOS DE ALMACENAMENTO DE AUGA DE ATA 500 m3 AFRIGA ANO XIV - NÂş 74

2!-), 4!"/!$! ,5'/ 4ELF

Virbactan® El secado del siglo XXI Amplio espectro · Larga acción · Seguridad

VIRBACTAN 150 mg pomada intramamaria. Composición: Cada jeringa precargada de 3 g contiene: Cefquinoma (como sulfato) 150,0 mg. Especies de destino: Bovino (vacas en periodo de secado). Indicaciones de uso: Para el tratamiento de mamitis subclínicas justo antes del periodo de secado y prevención de nuevas infecciones bacterianas de la ubre durante el periodo de secado en vacas lecheras producidas por los siguientes organismos sensibles a cefquinoma: Streptococcus uberis, Streptococcus dysgalactiae, Streptococcus agalactiae, Staphylococcus aureus IWXE½PSGSGSW GSEKYPEWE RIKEXMZSW 'SRXVEMRHMGEGMSRIW 2S EHQMRMWXVEV E ERMQEPIW GSR LMTIVWIRWMFMPMHEH conocida a antibióticos cefalosporínicos u otros antibióticos ß-lactámicos. No administrar a vacas con mamitis clínica. Reacciones adversas: Ninguna conocida. Posología y forma de administración: Administración única por vía intramamaria 150 mg de cefquinoma, es decir, el contenido de una jeringa. Debe introducirse suavemente en el pezón de cada cuarterón inmediatamente después del último ordeño. Antes de introducir el producto, la YFVI HIFI LEFIVWI ZEGMEHS GSQTPIXEQIRXI )P TI^zR ] WY SVM½GMS HIFIR LEFIVWI PMQTMEHS QMRYGMSWEQIRXI ] HIWMRJIGXEHS GSR PE XSEPPMXE TVSTSVGMSREHE (IFI XIRIVWI cuidado para evitar la contaminación de la cánula del inyector. Insertar suavemente, bien unos 5 mm o la totalidad de la cánula, e introducir el contenido de la jeringa en cada cuarterón. Dispersar el producto mediante un masaje suave del pezón y la ubre. Cada jeringa solo debe ser usada una vez. Tiempo(s) de espera: Carne: 2 días. Leche: 1 día tras el parto si el periodo de secado es superior a 5 semanas; 36 días después del tratamiento si el periodo de secado es igual o inferior a 5 semanas. Presentaciones: Caja con 6 sobres con 4 jeringas precargadas y 24 toallitas limpiadoras, caja con 15 sobres con 4 jeringas precargadas y 60 toallitas limpiadoras, caja con 30 sobres con 4 jeringas precargadas y 120 toallitas limpiadoras.Virbac España, Nº de registro:1612 ESP. Con prescripción veterinaria.

La salud animal es nuestra pasión