R E S U L T A D O S
D A S
Ú L T I M A S
P R O B A S
X E N É T I C A S
D E
C O N A F E
Nº 99 ANO XVIII Xuño – Xullo 2012
AFRIGA P
R
O
D
U
C
I
Ó
N
D
E
L
E
I
T
E
D
E
G
A
L
I
C
I
A
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE INTRODUCIÓN DOS SISTEMAS DE MUXIDO ROBOTIZADO EN GALICIA XESTIÓN DA CALIDADE DO LEITE E TRAZABILIDADE EN ALIMENTOS LÁCTEOS EVOLUCIÓN DO GRUPO ÁLVARE E A CERTIFICACIÓN ÁLVARE CALIDADE PERÍODO SECO DAS VACAS: SEMENTAR PARA RECOLLER
A EXPERIENCIA DE BRASIL NA FIXACIÓN DE PREZOS DE REFERENCIA PARA O LEITE
GANDERÍA MANTEIGA, INTERESE POLA XENÉTICA E OS CONCURSOS
CANTIDADES E CALIDADES NA NUTRICIÓN MICROMINERAL
CAMPO DI FERRO: UNHA GRANXA HISTÓRICA DE CREMONA
G.CASTRO GOSPELL XACOBA S. ANDRES GOSPELL 8026 CABADO GOSPELL LENI
VILARMOR XACOBEO BARI 6025 TOBÍAS XACOBEO PILAR BOS COCHERO XACOBEO JESSICA ET
VALBUENA LAUTAMIC DONCELLA
JAIME LAUTAMIC 269
OS HERDEIROS LAUTAMIC ROSA 827
RMADO
CONFI
MADO
R CONFI
RMADO
CONFI
O D A S L U P O R P O T U A Nﾂｺ 1 EN CARRO AGM: LA MARCA ES AL IC CARROS VERT S A J N A PARA GR
O D A S L U P O R P O T CARRO AU VELOCIDAA: D40 KM/H Mﾃ々IM S A M U C A R A P Equip a con m do Merce otor des-Be nz
N-640, km 87,5 - La Campiﾃｱa 27192 Lugo - Espaﾃｱa Tel. +34 982 227 165 Fax +34 982 303 101 info@duranmaquinaria.com
www.duranmaquinaria.com
SUMARIO
AFRIGA P
R O
D
U C
I
Ó N
D
E
L
E
I
T
E
D
E
G
A
L
I
C
I
A
XENÉTICA Resultados das probas de Conafe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
CONVOCATORIAS Feiradeza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Poxa de Castro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
EXPLOTACIÓN Manteiga SC (Vila de Cruces) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
FORMACIÓN Enxeñerías especializadas no sector agrogandeiro . . . . . . . . . . 22
PANORAMA INTERNACIONAL Campo di Ferro (Cremona, Italia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
ECONOMÍA Os prezos de referencia para o leite en Brasil . . . . . . . . . . . . . . 32
NUTRICIÓN Nutrición micromineral: máis é mellor? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE Introdución do muxido robotizado en Galicia . . . . . . . . . . . . . . 52 Calidade e trazabilidade en Alimentos Lácteos . . . . . . . . . . . . . 62 Evolución do sistema de calidade do Grupo Álvare . . . . . . . . . . 70 O período seco das vacas: sementar para recoller . . . . . . . . . . 72 Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOCAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla.
Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. DIRECTOR, Manuel Darriba. DIRECTOR COMERCIAL, José Manuel Gegúndez. DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez. COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín. REDACCIÓN, José Luís Ramudo, Begoña Gómez Rielo. Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es. Web: www.ager.com.es Imprime: Gráficas Rigel SA. Tirada: 9.500 exemplares.
Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:
Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:
If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:
revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web
www.revistaafriga.com Síganos tamén en Facebook Síganos también en Facebook Follow us on Facebook
Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados. AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
5
6
XENÉTICA
OS 30 MELLORES TOUROS ESPAÑOIS POR ICO Nº Nome
Cruzamento
1 BOS GOLDWYN GOSPELL ET
111579 2006 1.724 -0,10
51
-0,05 49
90
0,75 1,57 2,60
89
110
86
114
44 3.451 99
2 MARIO XACOBEO ET
111437 2003 1.118 -0,20
20
-0,05 31
99
1,80 2,18 2,55
99
90
99
116
76 3.033 99
BWM x Rudolph
3 COMESTAR GOLDWYN LAUTAMIC ET
111589 2006 1.078 0,16
55
0,12
46
98
0,66 1,44 1,91
98
100
97
102
65 2.971 99
Goldwyn x Titanic
4 SAN CRISTOBAL LASSON
111664 2007 1.586 -0,10
47
-0,14 36
89
0,61 1,25 1,85
83
90
83
107
43 2.923 99
Bolton x Champion
5 BOS O-BEE MANFRED ORDES ET
111537 2005 1.101 0,12
52
0,07
42
92
0,09 0,92 0,30
90
109
88
113
53 2.901 99
O-Man x Outside
6 MANTOÑO DUNO
111549 2005 1.978 -0,46
21
-0,28 32
94
0,74 0,59 1,03
93
92
91
112
54 2.864 99
Blitz x Jolt
7 SANDY SANDOKAN TV TL
A11543 2005 1.466 -0,51
-1
-0,19 27
93
0,98 1,45 1,57
92
108
89
117
45 2.862 99
Mr. Sam x Aaron
8 ERNIO MURANDA SILEX ET TV TL
A11555 2006 878 0,13
45
0,08
36
90
0,66 1,07 0,77
90
114
85
115
32 2.822 99
Shottle x BWM
9 FEAN WALDSTER ET
111558 2005 1.121 -0,11
29
0
36
93
1,12 0,37 0,03
92
119
90
116
48 2.810 99
Laudan x BWM
10 BOS O-BEE MANFRED ONCE ET
111535 2005 1.398 0,46
99
0,11
56
94
-0,60 -0,61 0,23
93
109
91
100
62 2.801 99
O-Man x Storm
11 BADIOLA MEGATOY ET TV TL
211356 2007 935 -0,17
17
-0,02 28
83
0,81 1,87 2,09
83
106
76
113
43 2.751 99
Toystory x Formation
12 BOS BOLIVER BOER ET
111510 2005 1.104 -0,30
9
0,02
37
93
0,30 1,18 0,32
91
105
89
109
53 2.712 98
Boliver x BWM
13 BOS MARSH ARANSER ET
111636 2007 1.631 -0,46
10
-0,23 27
87
1,03 0,96 1,74
84
99
80
105
30 2.695 98
Marsh x Blitz
14 MARWIL L M T RIVERA TV TL
211345 2006 1.047 -0,27
11
-0,16 17
92
1,49 2,38 2,53
92
91
87
110
37 2.692 98
Shottle x Titanic
15 BOS SHOTTLE BETANZOS ET
111626 2006 689 -0,10
15
-0,09 13
92
0,83 3,22 2,86
90
111
88
115
40 2.692 98
Shottle x Morty
16 PEREJIL KLASSIC VOLVO ET TV TL
A11517 2005 820 0,05
35
0,06
32
92
1,34 0,89 0,43
90
109
88
107
57 2.653 98
Boliver x Magna
17 TEC TURIBON TAMY ET TV TL
211346 2006 836 -0,05
25
-0,02 25
92
2,02 1,27 1,56
92
101
87
110
39 2.641 98
Shottle x Manat
18 ALH SANDY LIBANO ET TV TL
A11570 2006 1.006 -0,28
8
-0,03 29
89
1,08 1,02 0,94
89
109
84
112
45 2.636 98
Laudan x Hershel
19 CANEDA BOBY MARION
111630 2006 1.471 -0,21
31
-0,04 43
89
2,15 -0,24 0,49
87
79
83
88
44 2.634 98
Marion x Best
20 DIAMOND FREEMAN ET TV TL
A11507 2004 979 -0,05
30
-0,06 25
89
0,21 1,59 1,19
87
117
84
111
50 2.627 98
Freelance x BWM
21 MONO VENTURO ROMEO ET TV TL
211336 2006 811 -0,11
18
0
26
97
1,12 1,95 2,37
97
97
95
104
61 2.614 98
Goldwyn x Morty
22 BOS BOLIVER BONABAL ET
111509 2005 630 0,02
25
0,03
23
93
0,26 1,92 0,61
91
115
89
118
54 2.601 98
Boliver x BWM
23 CYL GENETICAL LEO TV TL
411061 2005 531 0,09
28
0,02
19
80
0,27 2,44 1,44
81
113
72
119
29 2.600 98
Shottle x Durham
24 BOS GOLDWYN GOLIAT ET
111578 2006 333 0,31
41
0,24
33
91
0,21 1,61 0,94
90
106
87
115
44 2.593 97
Goldwyn x BWM
25 PO-FAROLA ONTARIO ET
A11491 2004 752 -0,09
18
0,09
33
90
0,23 1,17 0,37
88
114
86
110
55 2.587 97
Oman x Aaron
26 BOS LODOS SHOTTLE NADAL ET
111586 2006 925 -0,25
8
-0,09 20
88
1,57 1,61 1,57
87
98
82
112
40 2.579 97
Shottle x Igniter
27 LODOS TOYSTORY MEGALONSO ET
111665 2007 837 -0,13
17
-0,07 20
90
0,92 1,86 1,40
84
99
86
113
44 2.576 97
Toystory x Formation
28 WHITTIER TORNADO ET
A11600 2007 985 -0,09
27
-0,09 22
85
0,84 1,58 0,84
85
90
77
112
43 2.573 97
Toystory x Blitz
29 ALH ELEGANT
111299 2001 538 0,04
23
0,10
27
99
2,26 0,45 0,96
99
100
99
122
92 2.570 97
Emerson x Manfred
30 TRADITION MERCURIO
111351 2002 1.488 -0,10
43
-0,11 36
97
0,38 0,29 0,65
96
85
96
102
71 2,567 97
Manat x Mattie G
Código I.A: código de inseminación artificial Ano Nac: ano de nacemento do touro Fiab. Prod: fiabilidade para a proba de produción IPP: índice de patas e pés ICU: índice combinado de ubres IXT: índice xeral de tipo
- ESPARCIDO EN CUBÍCULOS - BIG-BAG - A GRANEL - BAÑEIRA - PISO MÓBIL
Fiab. Tipo: fiabilidade para a proba de tipo RCS: valor xenético para reconto celular LONX: valor xenético para lonxevidade ICO: índice xenético global PERC: percentil
AGRICULTURA E GANDERÍA R/Peña de Francia n. – Mondoñedo / Fax: fertiaga@fertiaga.com
DESCANSO E HIXIENE CONTRA AS INFECCIÓNS E A DERMATITE, E PARA UNHA PRODUCCIÓN SOSTIBLE
(Para as naves con altura superior a m.)
DIRECTAMENTE Ó GANDEIRO AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Goldwyn x BWM
- CARBONATO CÁLCICO - DOLOMÍA - CAL VIVO - CAL APAGADO - CAMAS PARA VACÚN PARA PREVIR AS INFECCIÓNS DO GANDO
982 50 74 03
Fonte: CONAFE. Probas de xuño de 2012
Valoración Xenética Valoración LonxeviRCS ICO PRODUCIÓN Xenética TIPO dade Código Ano Kg % Kg % Kg Fiab. Fiab. Fiab. Fiab. IPP ICU IXT RCS Lonx. ICO PERC I.A. Nac. Leite Graxa Graxa Prot. Prot. Prod. Tipo RCS Lonx.
MF 7600 ES EL MOMENTO www.masseyferguson.com/7600
RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS A CORUÑA M.A.LISTE VILLAVERDE, S.L. Oroso Tel. 981681652 MUIÑO SUMINISTROS, S.L. San Sadurniño Tel. 981404515 AGRÍCOLA CARBALLEIRA, S.L. Pontedeume Tel. 981431899 TALL. CASTELLANA, S.C. Carballo Tel. 981789511 DESIDERIO FACAL Carballo Tel. 981703288
TALLER A. MAZARICOS, S.L. A Picota - Mazaricos Tel. 981852267 LUGO AGROFORESTAL SAN ISIDRO, S.L. Lugo TEL. 982207334 TALL. FDO. RIVAS, S.L. Cospeito Tel. 982520105 AGRÍCOLA CADI, S.L. Sarria TEL. 982531187 JULIO ALVITE GARCÍA Pastoriza TEL. 982349341
es una marca mundial de AGCO.
MASIDE MAQUINARIA, S.L. Baralla TEL. 982363339 CIAL. LEMOS EIRE, S.L. Chantada Tel. 982440274 TALL. LOUREIRO Ribadeo Tel. 982128473 OURENSE DESAGRI, S.L. Quintela de Canedo Tel. 988211274 AGRÍCOLA SUÁREZ Xinzo de Limia Tel. 988461127
PONTEVEDRA TALLERES PIÑEIRO Sisán-Ribadumia Tel. 986718067 MAXIDEZA, S.L. Lalin Tel. 986781468 ASTURIAS JOSÉ MANUEL UZ ALBA Tineo Tel. 985837060 AGRÍCOLA COSTA VERDE Gijón Tel. 985167934
Gomas y Camas para Vacas Limpiezas Autom谩ticas Estabulaciones Libres distribuci贸n material gandeiro
INSTALACIONES PARA TERNEROS
LIMPIEZAS AUTOMร TICAS DE CABLE
ARROBADERAS ESPECIALES PARA CANALES
LA AUTร NTICA LIMPIEZA ALEMANA, NO COMPRE IMITACIONES
Mร S DE 50.000 LIMPIEZAS INSTALADAS EN EUROPA
BEBEDEROS NUEVOS BEBEDEROS INOX CON VOLTEO SIN NECESIDAD DE LATIGUILLO
Polรญgono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) .OVO TELร FONO 4/.) s 3ERVICIO 4ร CNICO E-mail: toni@dismagan.es // Web: www. dismagan.es
distribuciรณn material ganadero
Distribuidor en Asturias: !LMACENES ,ADISLAO 3 , 0OLร GONO %L :ARRร N 3 . ,A %SPINA 3ALAS !STURIAS 4LF
10
CONVOCATORIAS
XVIII FEIRADEZA. LALÍN, 9-10 DE XUÑO CTS Express 48817 Levin, gran campiona de vacas
A GANDERÍA BLANCO CONSEGUE UN ANO MÁIS O PREMIO DE VACA GRAN CAMPIONA Un total de 105 animais déronse cita en Feiradeza, o concurso morfolóxico de gando frisón das comarcas pontevedresas Deza e Tabeirós-Terra de Montes. As ganderías Blanco (Lalín) e Manteiga (Vila de Cruces) foron as grandes vencedoras desta edición.
CATEGORÍA
As ganderías das comarcas de Deza e Tabeirós-Terra de Montes puxeron a proba o nivel das súas frisonas nunha nova edición de Feiradeza, a décimo oitava, desenvolta na capital lalinense os días 9 e 10 de xuño. Un total de 30 ganderías presentaron os seus animais na pista da carpa anexa ao complexo Lalín Arena e ante Roberto Sáiz Río, xuíz nacional de Conafe. Os principais premios do concurso leváronos CTS Express 48817 Levin, da gandería Blanco (Lalín), elixida gran campiona de vacas; e Manteiga Xacobeo Fany, da gandería Manteiga (Vila de Cruces), nomeada gran campiona de xovencas.
PALMARÉS DO XVIII FEIRADEZA GAÑADORA
GANDERÍA
XATAS ATA 8 MESES
Manteiga Sánchez Laury
XATAS DE 8 A 10 MESES
Carballeiras Steady Glenda
SAT Carballeiras
XATAS DE 11 A 13 MESES, XATA CAMPIONA XOVENCAS 14-17 MESES XOVENCAS 18-21 MESES XOVENCAS 22-28 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA DE XOVENCAS VACAS ATA 30 MESES VACAS 31-36 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS 3 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E CAMPIONA PROVINCIAL VACAS 4 ANOS VACAS 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS 6 ANOS OU MÁIS MELLOR CRIADOR
Blanco Leona Fraga Tee Of Bonita G. Pereira Knowledge Camela Manteiga Xacobeo Fany Xilo Xacobeo Caperucita Bos G. Pereira Baxter Letizia ET Blanco Holstein Anita Ana ET Blancoh. Affirmed Dely CTS Express 48817 Levin Blanco.H Dúplex Sonia 315 Gandería Blanco
Blanco Fraga Pereira Manteiga Xilo Pereira Blanco Blanco Blanco Blanco
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Manteiga
CONVOCATORIAS
Blanco Leona, xata campiona
Manteiga Xacobeo Fany alzouse co tĂtulo de gran campiona de xovencas
A vencedora do certame de vacas foi a Ăşnica participante da secciĂłn 14, na que competĂan as femias en lactaciĂłn de 5 anos. Non obstante, a sĂşa calidade fĂxoa merecente do tĂtulo de vaca adulta campiona e, finalmente, do de gran campiona.
&RQIÂH QXQ VHUYL]R GH UHFUÂD SURIHVLRQDO H SUÂł[LPR TXH SHUPLWH UHGXFLU FXVWRV QD H[SORWDFLÂłQ ‡ 'LUHFFLyQ WpFQLFD D FDUJR GR YHWHULQDULR GH UHFRxHFLGR SUHVWL[LR LQWHUQDFLRQDO -XDQ 9LFHQWH *RQ]iOH] 0DUWtQ
‡ &ULDQ]D GDV [RYHQFDV HQ ERDV FRQGLFLyQV ELRFOLPiWLFDV H GH PDQH[R VXSHUDQGR RV HVWiQGDUHV GH EHQHVWDU DQLPDO
‡ 8QKD ÀQFD GH KHFWiUHDV H LQVWDODFLyQV FRQ FDSDFLGDGH SDUD DQLPDLV
‡ 5HDOL]DFLyQ GDV SUREDV SUHFLVDV SDUD JDUDQWLU D UHLQFRUSRUDFLyQ GRV DQLPDLV iV H[SORWDFLyQV QXQKDV FRQGLFLyQV VDQLWDULDV H SURGXWLYDV ySWLPDV
‡ 3HUPDQHQFLD GH [RYHQFDV GHVGH RV GtDV DWD RV PHVHV ‡ 'LVWULEXFLyQ GR JDQGR HQ ORWHV VHJXQGR D LGDGH D FRQGLFLyQ FRUSRUDO H R HVWDGR ÀVLROy[LFR SDUD XQKD PDLRU DWHQFLyQ GD V~D VD~GH DOLPHQWDFLyQ H KL[LHQH
FrontĂłn SAT
FrontĂłn, PantĂłn 27437 Lugo (Galicia) (+34) 673 828 844 www.frontonsat.com info@frontonsat.com
Consulta o vĂdeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - NÂş 99
11
12
CONVOCATORIAS
Avelino Souto impúxose como vencedor no concurso de manexadores
A gandería Blanco levou o premio ao mellor criador
Pola súa banda, Manteiga Xacobeo Fany saíu a pista na sección 6, na que participaban as xovencas entre os 22 e os 28 meses. Tras quedar no primeiro posto da clasificación nesta sección, o xuíz nomeouna campiona de xovencas e a continuación gran campiona. Dela destacou o seu carácter de raza e leiteiro, así como as súas boas patas. Como mellor criador situouse, un ano máis, a gandería Blanco. A segunda clasificada nesta ocasión foi a gandería Berdón, tamén de Lalín.
CONCURSO DE MANEXADORES O domingo tamén houbo espazo para a celebración do concurso de manexadores, no que participaron 16 rapaces divididos en tres seccións por tramos de idade: a primeira, ata os 9 anos; a segunda, de 10 e 15; e a terceira, a partir de 16 anos. A continuación, os dous primeiros clasificados das seccións 2 e 3 disputáronse o título de mellor manexador, que nesta ocasión foi para Avelino Souto Rozados. En segunda posición quedou María Manteiga Rodríguez.
ENSILADO DE MAÍZ EN MICROSILOS
TRATADO CON INOCULANTES
NO ES HIERBA, ES MAÍZ
PRECIOS ESPECIALES COMPRANDO DURANTE CAMPAÑA (SEPTIEMBRE Y OCTUBRE)
MEZCLAS HÚMEDAS A LA CARTA. -AVENA ENIFICADA CON SILO DE MAIZ (50% - 50%) -SILO DE MAIZ CON GIRASOL (68% - 32%) -SILO DE CENTENO ANTES DE ESPIGAR
VENTAJAS DEL MICROSILO
UÊÊDisponibilidad del producto en las cantidades deseadas UÊÊFácil y cómodo de transportar UÊÊPuede utilizarse directamente como comedero ad libitum UÊÊPuede estar al aire libre UÊÊLarga conservación: hasta 24 meses
Tels: 629558710 - 618742195
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
CONVOCATORIAS
13
POXA DE GANDO FRISÓN. CASTRO DE RIBEIRAS DE LEA, 2 DE XUÑO
Outeiro Mr. Burns Noemi, vendida por 2.900 euros
PLENO DE VENDAS NA POXA DE CASTRO A poxa que organizou Africor Lugo o sábado 5 de xuño en Castro de Ribeiras de Lea (Castro de Rei) resolveuse coa venda dos 19 animais presentados por un importe total de 41.150 euros. O mercado gandeiro de Castro acolleu unha poxa animada á que asistiron compradores procedentes das provincias de Lugo e A Coruña, que se repartiron as 19 reses ofertadas, das cales catro eran vacas recén paridas e o resto xovencas próximas ao parto.
O prezo medio acadado situouse nos 2.166 euros e o animal máis cotizado foi Outeiro Mr. Burns Noemi, unha primeiriza da gandería chantadina Outeiro, parida do 24 de maio, adquirida por 2.900 euros; trátase dunha filla de Mr. Burns, con nai Buckeye MB-85, procedente da familia de Outeiro Jubilant Nedra Roja, vaca dun embrión canadense que competiu en concursos nacionais. Tamén se pagou máis da media por Vega Laurin Lula, unha xovenca adxudicada por 2.350 euros, presentada pola gandería Vega (Castro de Rei), preñada do 11 de setembro con Jordan e filla dunha Six BB-81.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)
Á poxa asistiron compradores das provincias de Lugo e A Coruña
TUBIO ROMERO Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – La Coruña Tno. 981 805112 – importlait@importlait.com – www.importlait.com
S.A.CHRISTENSEN & CO www.sac.dk
o ust res. j u a s ibuido o i tr vic ser ros dis y dad nuest s. e i r , se le con meno d a b or id Cal io. Ha más p c pre ague p No
Medidor de leche para vacas, ovejas y cabras. Homologado por ICAR.
Ahorra un 30% de agua en cada lavado.
RDS - Robot doble servido con un solo brazo.
Bombas de vacío - UNIPUMP Sin aceite y libres de contaminación ambiental.
UÊ Ã À â>`>]ÊÌ Ì> i ÌiÊà i V Ã> UÊ Ê ÕÞÊiÃV>Ã Ê > Ìi i Ì UÊ ÀiÊ`iÊiÃV>«iÊV « iÌ> i ÌiÊ«ÕÀ
Equipo de ordeño UNIFLOW. Insuperable en estabilidad de vacío, ayudando a reducir al mínimo las células somáticas.
SAC - sistema de información integral y ampliable. Con interconexión global.
Fabricamos máquinas de ordeño desde el año 1938.
Somos importadores de SAC para toda ESPAÑA y disponemos de 31 distribuidores a lo largo de toda la península, Baleares y Canarias
16
EXPLOTACIÓN
MANTEIGA, SC (VILA DE CRUCES)
De esquerda a dereita, Rocío, María Fe, Jesús Manuel e María, na sala de trofeos
OS CONCURSOS MORFOLÓXICOS IMPULSARON A GRAN MELLORA XENÉTICA DESTA GRANXA FAMILIAR A familia Manteiga non necesita dunha gran presentación, pois de sobra é coñecida pola súa participación nos concursos de raza frisona, nos que xa obtiveron varios premios destacados. Por outra parte, esta granxa pontevedresa forma parte do Programa de mellora xenética mediante transferencia embrionaria impulsado por Xenética Fontao.
A gandería Manteiga sitúase no lugar de Pazos, pertencente á parroquia de Oirós, en Vila de Cruces. Os seus propietarios son o matrimonio formado por María Fe Rodríguez Lamas (45 anos) e Jesús Manuel Manteiga Claro (42). Os dous se dedican en exclusiva ao mantemento da explotación, labores para os que tamén teñen contratado a un traballador a tempo completo. Ademais, ocasionalmente dispoñen doutro empregado coa finalidade de poder disfrutar dalgún día de descanso. Inda que a historia desta granxa se remonta á década dos 70, cando os pais de Jesús Manuel mercaron as primeiras vacas frisonas, o certo é que en 1992, ano no que se produce o traspaso dunha xeración á outra, os novos donos víanse obrigados a comezar de cero ao ter que sacrificar a totalidade do rabaño (daquela 13 animais) debido a un brote de tuberculose. As primeiras vacas trouxéronas de Santander e logo esforzáronse por ir mellorando pouco a pouco a xenética da granxa, un progreso que na actualidade pasa pola integración no programa de acoplamento de Africor Pontevedra.
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
EXPLOTACIÓN
O lote de produción alóxase en estabulación trabada con sistema canadense, nun establo construído en formigón e bloque
Hoxe en día, a cabana gandeira dos Manteiga ascende aos 95 animais, dos cales 45 estaban en lactación no momento en que visitamos a explotación. Para esta cifra contan cunha cota láctea de 540.000 quilos entre a propia e a que teñen en réxime de alugueiro. A media de produción a 305 días do ano 2011 foi de 10.400 kg/vaca, cun 3,80% de graxa, un 3,25% de proteína e un reconto de células somáticas de 181.000. Nese momento estaban cobrando o leite a 30 céntimos o quilo, sen aplicar o IVE.
ACTUALMENTE, A CABANA GANDEIRA DOS MANTEIGA ASCENDE AOS 95 ANIMAIS, PARA OS QUE DISPOÑEN DUNHA COTA DE 540.000 QUILOS Jesús Manuel enumerou os tres piares fundamentais que sosteñen o día a día desta granxa: a alimentación, o muxido e a hixiene.
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
17
18
EXPLOTACIÓN
Para os silos dispoñen de varias zanxas de terra con piso de formigón
Nas fincas onde pasta a recría dispoñen de comedeiros móbiles
O muxido fano co sistema de circuíto
UNHA VEZ CUMPRIDO O PRIMEIRO MES DE VIDA, OS ANIMAIS XA PODEN COMER DA MESTURA QUE SE ELABORA PARA AS VACAS EN LACTACIÓN ALIMENTACIÓN Na gandería Manteiga elabóranse diariamente dúas racións unifeed diferentes: unha para as vacas de produción e outra para as xovencas. Iso si, inda que cada unha delas se fai unha vez por día, repártense como mínimo 6 veces, sobre todo no lote de produción. Actualmente, a ración das femias en lactación está formada por 15 kg de silo de millo, 18 de silo de herba, 1,5 de alfalfa, 1 de palla e 7 de penso. A maiores, ás de alta produción engádenselles máis quilos de penso no pesebre, en función do rendemento de cada unha. As xovencas a partir dos 10-12 meses aliméntanse dunha mestura que, por porcentaxes, se concreta da seguinte maneira: 43% de herba seca ou palla, 30% de penso, 15% de silo de herba, 10% de alfalfa e 2% de corrector vitamínico. A partir dos 15 días desde o nacemento, os animais teñen a libre disposición un penso de iniciación e, unha vez cumprido o primeiro mes, xa poden comer da mestura que se elabora para as vacas en lactación. Entre os dous e os tres meses faise o destete e substitúeselles o penso de iniciación por outro máis adaptado á súa idade. E así continúan ata que empezan a inxerir a ración específica para xovencas. Racións que elabora, en ambos casos, un nutrólogo de Africor Pontevedra. En canto ao encarecemento dos alimentos, Jesús Manuel afirmou que a mala colleita do ano pasado se está notando agora no peto dos gandeiros da zona. Así, comentou que a cooperativa da que el é directivo –Cobideza– incluso tivo problemas de abastecemento de palla para venderlla aos gandeiros que acudiron a ela para poder manter as súas cabanas, véndose obrigados a restrinxir as vendas unicamente aos socios.
MANEXO E BENESTAR Os animais lactantes permanecen en boxes individuais desde o nacemento ata pasados 15 días despois do destete. Logo agrúpanse en diferentes lotes por tramos de idade, cambiando dun a outro cada dous meses aproximadamente. E así ata a primeira inseminación, despois da cal pasan ao lote de xovencas preñadas e vacas secas. Estes animais, agás os lactantes, pasan gran parte do día en pastoreo en diferentes fincas nas que dispoñen de cubertos para refuxiarse. A estes lotes súmase o de produción, que permanece en estabulación trabada con cama quente. O muxido faise dúas veces ao día, en circuíto. O protocolo de muxido é o seguinte: primeiro limpan os tetos e aplícanlles unha espuma desinfectante, a continuación límpanos outra vez con papel, desbotan os primeiros chorros de leite, poñen as muxidoras e finalmente aplican un selador. Para optimizar a alimentación, no lote de produción dispoñen de comedeiros recubertos con plaqueta, mentres que no resto dos lotes son móbiles e de aceiro. As camas son de palla e diariamente substitúen a que xa está sucia. A maiores, cada 2-3 días aplican un desinfectante que alternan con carbonato para previr as infeccións. Para as camas da recría, ás veces tamén empregan unha especie de biomasa de toxos, fentos e herbas procedentes da limpeza das fincas. Non obstante, as xovencas adoitan preferir o pasto para deitarse. A nave cerrada na que se aloxa o lote de produción obrígaos a dispor de dous ventiladores eléctricos que empregan con frecuencia debido ás altas temperaturas dos meses de primavera e verán. Por outra parte, a limpeza fana de xeito manual.
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
COMA SEMPRE, OS PRIMEIROS DENDE 1975
TANQUES DE FRĂ?O Baixo consumo e alto rendemento
Salas de ordeĂąo
ColchĂłns Elmega: confort, duraciĂłn, suavidade e impermeabilidade Arrimadores de comida mecĂĄnicos
Coas nosas novas camas para area gaste sĂł a area imprescindible Calidade e limpeza co mĂnimo consumo
Os nosos cepillos son completamente abatibles; permiten un fĂĄcil acceso do tractor Ăł establo
Consulte prezos sen compromiso Camiùo vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruùa) – ESPAÑA 7HOI ¹ ‡ )D[ H PDLO HOPHJD#HOPHJD FRP ‡ ZHE ZZZ HOPHJD FRP
20
EXPLOTACIÓN
En canto á campaña da herba, inda que non puideron recoller o habitual corte para seco, si fixeron dous para silo. Nas fincas de rotación decántanse polo westerwold combinado con raigrás italiano ou ben avea con veza. No resto das fincas, as pradeiras adoitan ser de raigrás italiano e inglés.
Os animais recén nacidos permanecen en boxes individuais ata despois do destete
As vacas con baixa produción permanecen no exterior por falta de sitio
As camas son de palla, que renovan a diario en base ás necesidades de hixiene
O CULTIVO DE HERBA É O PRINCIPAL NESTA EXPLOTACIÓN, SE BEN EN 15 HA PRACTICAN A ROTACIÓN DE CULTIVOS PARA PLANTAR MILLO NA PRIMAVERA
SUPERFICIE E FORRAXES Os Manteiga dispoñen de 45 hectáreas de superficie agraria útil entre fincas propias e outras que explotan en réxime de alugueiro. A maioría –40 ha– divídese en 21 fincas e as 5 restantes repártense noutras 20. Iso si, toda a extensión se concentra nun raio que non supera os catro quilómetros de distancia. O cultivo de herba é o principal nesta explotación, se ben en 15 ha practican a rotación de cultivos para plantar millo na primavera. Pero Jesús Manuel comentounos que este cereal se dá regular debido á altitude da zona –430 metros sobre o nivel do mar–. Empregan ciclos entre 220 e 300. A campaña do ano pasado defínena como “moi mala” no que a millo se refire. Na metade da superficie cultivada, sementada a principios de maio, recolleron entre 40 e 45 toneladas/ha, pero na outra metade, sementada a finais dese mesmo mes, non chegaron ás 20.
INSTALACIÓNS, MAQUINARIA E SERVIZOS DA COOPERATIVA Polo de agora dispoñen dun único establo de 500 m2 no que aloxan o lote de produción. O resto do gando –como diciamos antes– permanece no exterior, onde posúen varios cubertos. Teñen catro fosas de xurro cunha capacidade total de 300.000 m3 e, inda que non fan separación sólido/líquido como tal, si que obteñen esterco procedente da limpeza da estabulación trabada. Tamén contan cunha nave para gardar a forraxe. Unha parte da maquinaria (tractor, fresadora, autocargador, rotativa…) téñena en propiedade e outra compártena con outros tres gandeiros veciños da zona. Entre esta maquinaria figuran dúas cisternas, unha rotoempacadora, unha desbrozadora, unha encintadora, un hilerador, un estendedor e unha desensiladora. A maiores, tamén dispoñen da maquinaria de Cobideza, a cooperativa á que pertencen, que tamén lles realiza as campañas de ensilado. Non obstante, o carro mesturador contrátano cunha empresa externa. Cómpre dicir que Cobideza non só lles ofrece maquinaria, senón outros servizos como a venda común de leite, servizos veterinarios (de reprodución, calidade do leite, podoloxía e clínica), servizo de substitución para o cal dispón de tres traballadores, plan integral de seguro etc. Por outra parte, o servizo de xestión empresarial fáillelo Africor Pontevedra.
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
EXPLOTACIÓN
OS PARÁMETROS PRIORITARIOS Á HORA DE ESCOLLER OS SEMENTAIS NESTA EXPLOTACIÓN SON O TIPO E A PRODUCIÓN, PERO SEN PERDER DE VISTA CARACTERES SECUNDARIOS COMA A FERTILIDADE E A LONXEVIDADE María con Manteiga Xacobeo Fany, a gran campiona de xovencas en Feiradeza 2012
O empregado dos Manteiga lavando unha das xatas coas que participaron en Feiradeza
REPRODUCIÓN E XENÉTICA A recría realízana integramente na explotación. A primeira inseminación oscila entre os 14 e os 16 meses, situándose a media de inseminacións por preñez nas 3,1 doses nas vacas e en 1,3 nas xovencas. O intervalo medio entre partos é de 455 días. Un dos rasgos característicos da reprodución nesta granxa é o uso de embrións, que normalmente implantan nas xovencas. Agora mesmo están integrados no Programa de mellora xenética impulsado por Xenética Fontao, inda que tamén compran embrións a través da Deputación de Pontevedra. A práctica do implante de embrións xa advirte da importancia que os Manteiga lle dan á xenética e, tal e como afirma Jesús Manuel, “cada vez máis, sobre todo desde que empezamos co tema dos concursos, que é un vicio”. Para eles, os parámetros prioritarios á hora de escoller os sementais son o tipo e a produción, pero sen perder de vista caracteres secundarios coma a fertilidade e a lonxevidade. Así, cada ano adoitan comprar entre 7 e 8 touros aos que se suma algún en proba ou cuxa proba xenómica foi moi boa. Tamén empregan o cruzamento industrial en animais dos que non lles interesa criar. Para levar a cabo todo este labor de mellora xenética déixanse asesorar polo técnico de acoplamento de Africor Pontevedra. Agora mesmo, entre a cabana gandeira teñen 3 femias con cualificación MB de primeiro parto. Ademais, tamén contan con varios premios destacados en concursos morfolóxicos. O máis recente foi o de xovenca gran campiona en Feiradeza 2012 con Manteiga Xacobeo Fany. A el súmanse o de xovenca campiona no de Chantada 2011 con Man-
teiga Goldwyn Valentine e o de xovenca gran campiona no da Becerra Selecta da Estrada, tamén con Manteiga Xacobeo Fany. A última cualificación morfolóxica da explotación foi de 82 puntos e a súa media ICO é de 1.759 puntos. PARTICIPACIÓN EN CONCURSOS A incursión dos Manteiga nos concursos morfolóxicos comezou no 2008, cando o técnico de acoplamentos de Africor Pontevedra, José Luis Quinteiro, animou a María –a filla pequena de Jesús Manuel e María Fe– a participar en Feiradeza. A María encantoulle a experiencia e a partir de aí xa non houbo volta atrás. O seu gusto polo manexo é tan grande que acabou contaxiando a toda a familia, en especial á súa irmá Rocío, que agora tamén compite. Ademais, Rocío é a axudante oficial da fotógrafa Sylvie Gouin cando visita España. Basicamente, o seu traballo consiste en ser a súa intérprete debido ao seu bo dominio do inglés e do francés, así como de preparar a escena e axudar na colocación do animal. Na granxa, o proceso de preparación comeza arredor de dous meses antes de cada competición coa selección dos animais, o seu lavado e rapado. O proceso de doma lévalles uns 15 días e nel participa toda a familia. Por outra parte, parece que o relevo xeracional está garantido, xa que a María lle encanta este traballo. Ten en mente estudar unha carreira cando remate os seus estudos secundarios –ten dúbidas entre Veterinaria e Enxeñería Agrícola–, pero logo o seu desexo é seguir coa explotación familiar.
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
21
22
FORMACIÓN
ESTUDAR ENXEÑARÍAS ESPECIALIZADAS NO SECTOR AGRÍCOLA E O MEDIO RURAL E NAS INDUSTRIAS AGROALIMENTARIAS Como resultado da adaptación das titulacións de Enxeñaría Técnica ao Espazo Europeo de Educación Superior, no próximo curso 2012-2013 completarase a implantación de cinco novos títulos de grao na Escola Politécnica Superior de Lugo (EPS), da Universidade de Santiago de Compostela, entre os cales se atopan os de Enxeñaría Agrícola e do Medio Rural e mailo de Enxeñaría das Industrias Agroalimentarias. A Escola Politécnica Superior é un centro universitario cunha longa tradición académica, xa que as súas orixes se remontan ao ano 1967, cando se crea en Lugo a Escola Universitaria de Enxeñaría Técnica Agrícola. Tras máis de catro décadas de experiencia docente e investigadora neste ámbito, a Escola Politécnica Superior ten hoxe en día unhas instalacións modernas e unha oferta académica completa que inclúe titulacións de grao, máster e programas de doutoramento. A Politécnica é o centro da Universidade de Santiago de Compostela no Campus de Lugo con maior número de estudantes matriculados; no curso 20112012 acolleu 1.338 estudantes nas súas instalacións, o 28% do total dos matriculados no Campus de Lugo. Como resultado da adaptación das titulacións de Enxeñaría Técnica ao Espazo Europeo de Educación Superior, no curso 2010-2011 comezaron a impartirse cinco novos graos de Enxeñaría: Enxeñaría Civil, Enxeñaría en Xeomática e Topografía, Enxeñaría das Industrias Agroalimentarias, Enxeñaría Agrícola e do Medio Rural e Enxeñaría Forestal e do Medio Natural. As actividades formativas destes novos graos están pensadas para grupos reducidos de estudantes, polo que a oferta de prazas de novo ingreso nas diferentes titulacións está limitada como se indica na seguinte táboa: Grao Enxeñaría Civil Enxeñaría en Xeomática e Topografía Enxeñaría das Industrias Agroalimentarias Enxeñaría Agrícola e do Medio Rural Enxeñaría Forestal e do Medio Natural
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Prazas de novo ingreso ofertadas 50 50 80 80 80
A oferta académica da Escola Politécnica Superior inclúe titulacións de grao, máster e programas de doutoramento
A implantación das novas titulacións de grao completarase no próximo curso académico 2012-2013, de tal xeito que a partir do mes de setembro deste ano xa se ofertarán os catro cursos completos dos novos graos. GRAO EN ENXEÑARÍA AGRÍCOLA E DO MEDIO RURAL O plano de estudos do Grao en Enxeñaría Agrícola e do Medio Rural consta de 240 créditos ECTS, distribuídos en 4 cursos de 60 créditos cada un, divididos en dous semestres, que inclúen toda a formación teórica e práctica que o alumnado debe adquirir para obter a titulación. As materias optativas organízanse en tres intensificacións curriculares, correspondentes aos módulos de Tecnoloxía Específica de Explotacións Agropecuarias, Hortofruticultura e Xardinería e Mecanización e Construcións Rurais, e un grupo de optativas xerais. O alumno poderá optar por calquera das tres intensificacións, pero unha vez elixida deberá cursar todas as materias optativas incluídas na mesma para garantir que adquire todas as competencias asociadas a unha tecnoloxía específica. Para completar os 30 créditos optativos necesarios para obter o título de grao, poderá seleccionar a maiores as materias que desexe das outras dúas intensificacións ou do grupo de optativas xerais.
Profesións para as que capacita o título e saídas laborais Este grao habilita para exercer a profesión regulada de enxeñeiro técnico agrícola nas súas especialidades de Explotacións Agropecuarias, Hortofruticultura e Xardinería e Mecanización e Construcións Rurais, con todas as atribucións profesionais recoñecidas pola lexislación vixente ao cumprir co estipulado na Orde CIN/323/2009. Esta titulación recoñécese nos 47 países europeos que participan na actualidade no Proceso de Boloña.
FORMACIÓN
Estas son as súas saídas laborais: en empresas agrarias ou de enxeñaría; en oficinas técnicas de enxeñaría; xestión técnica de centrais hortofrutícolas e cooperativas agrarias; dirección de explotacións agrícolas e gandeiras; acceso a prazas de grupo A das administracións públicas; exercicio libre da profesión, e investigación en centros públicos ou privados. Acceso a máster Este título de grao permite o acceso ao Máster Universitario en Enxeñaría Agronómica. Tamén permite solicitar o acceso a calquera outro máster realizando, se procede, as materias de nivelación oportunas.
Distribución temporal das materias: (A) materia anual Nome da materia ECTS Nome da materia
ECTS
1º CURSO 1º Semestre Matemáticas I Física I Expresión Gráfica na Enxeñaría Estatística (A) Química Informática
6 6 6 4,5 3 4,5
1º Semestre Xenética e Mellora Economía do Sistema Agroalimentario Fisioloxía Vexetal Edafoloxía Electrotecnia Cálculo de Estruturas
6 6 4,5 4,5 4,5 4,5
2º Semestre Matemáticas II Física II Xeoloxía e Climatoloxía Bioloxía (A) Química
6 6 6 6 6
2º CURSO
1º Semestre Zootecnia Fruticultura I Cultivos Herbáceos Intensivos I Empresa, Mercado e Cadea Agroalimentaria Construción Rural 1º Semestre Protección de Cultivos Ecoloxía e Impacto Ambiental Construción de Aloxamentos Gandeiros Proxectos OPTATIVA OPTATIVA
Os estudantes poden realizar prácticas externas e intercambios con outras universidades
23
2º Semestre Mecanización Agraria I Hidráulica Botánica Fitotecnia Topografía e Xeomática OPTATIVA 3º CURSO 2º Semestre 6 Xardinería e Paisaxismo I 6 Cultivos Herbáceos Extensivos 6 Electrificación Rural 6 Rega e Instalacións Hidráulicas 6 Mecanización Agraria II OPTATIVA 4º CURSO 2º Semestre 6 Sistemas de Produción Gandeira 6 TRABALLO FIN DE GRAO 4,5 OPTATIVA 4,5 OPTATIVA 4,5 OPTATIVA 4,5
4,5 4,5 4,5 6 6 4,5 /6 6 6 4,5 4,5 4,5 4,5 6 12 4,5 /6 4,5 4,5
GRAO EN ENXEÑARÍA DAS INDUSTRIAS AGROALIMENTARIAS O plano de estudos do Grao en Enxeñaría das Industrias Agroalimentarias consta de 240 créditos ECTS, distribuídos en 4 cursos de 60 créditos cada un, divididos en dous semestres, que inclúen toda a formación teórica e práctica que o alumnado debe adquirir para obter a titulación.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
24
FORMACIÓN
Distribución temporal das materias: (A) materia anual Nome da materia
ECTS
Nome da materia
ECTS
2º Semestre Matemáticas II Física II Xeoloxía e Climatoloxía Bioloxía (A) Química
6 6 6 6 6
2º Semestre (A) Microbioloxía Mecanización Agraria Hidráulica Topografía e Xeomática Electrotecnia Botánica e Fisioloxía Vexetal
4,5 4,5 4,5 6 4,5 6
2º Semestre (A) Tecnoloxía da Produción Vexetal (A) Tecnoloxía de Alimentos (A) Industrias Fermentativas (A) Termotecnia e Instalacións Térmicas (A) Industrias Lácteas Instalacións Eléctricas OPTATIVA
4,5 4,5 4,5 4,5 3 4,5 4,5
1º CURSO 1º Semestre Matemáticas I Física I Expresión Gráfica na Enxeñaría Estatística (A) Química Informática 1º Semestre (A) Microbioloxía Zootecnia Operacións Básicas de Alimentos Edafoloxía Bioquímica Cálculo de Estruturas
6 6 6 4,5 3 4,5 2º CURSO 4,5 6 6 4,5 4,5 4,5 3º CURSO
1º Semestre (A) Tecnoloxía da Produción Vexetal (A) Tecnoloxía de Alimentos (A) Industrias Fermentativas (A) Termotecnia e Instalacións Térmicas (A) Industrias Lácteas Construción Agroindustrial
4,5 4,5 4,5 4,5 6 6
4º CURSO 1º Semestre Economía do Sistema Agroalimentario 6 Ecoloxía e Impacto Ambiental Análise Instrumental Equipos e Instalacións Auxiliares Proxectos OPTATIVA
6 6 4,5 4,5 4,5
2º Semestre Enxeñaría das Industrias Agroalimentarias Empresa, Mercado e Cadea Agroalimentaria TRABALLO FIN DE GRAO OPTATIVA OPTATIVA
6 6 12 4,5 4,5
Os alumnos do centro en prácticas e en visitas técnicas
Profesións para as que capacita o título e saídas laborais Este grao habilita para exercer a profesión regulada de enxeñeiro técnico agrícola na súa especialidade de Industrias Agrarias e Alimentarias, con todas as atribucións profesionais recoñecidas pola lexislación vixente, ao cumprir co estipulado na Orde CIN/323/2009. Esta titulación recoñécese nos 47 países europeos que participan na actualidade no Proceso de Boloña. Estas son as súas saídas laborais: en empresas do sector da industria agroalimentaria; en consultoras realizando proxectos, asistencias técnicas, xestión e control da calidade e seguridade alimentaria etc; acceso a prazas de grupo A das administracións públicas; exercicio libre da profesión, e investigación en centros públicos ou privados. Acceso a máster Este título de grao permite o acceso ao Máster Universitario en Enxeñaría Agronómica. Tamén permite solicitar o acceso a calquera outro máster realizando, se procede, as materias de nivelación oportunas.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
PRÁCTICAS EXTERNAS E PROGRAMAS DE INTERCAMBIO En todos os graos, os estudantes poden realizar prácticas externas optativas ata un máximo de 6 ECTS. A Escola conta na actualidade con 400 convenios con empresas e institucións para a realización das devanditas prácticas. Tamén en todos os graos poden facer intercambios con outras universidades españolas ou estranxeiras en períodos semestrais ou anuais. Para este fin, a EPS ten asinados acordos e convenios que ofertan máis de 100 prazas de intercambio con universidades de España, Europa, América e Asia. A INVESTIGACIÓN NA ESCOLA POLITÉCNICA SUPERIOR Na Escola Politécnica Superior desenvólvese investigación de calidade que mellora a docencia. Os dous programas de doutoramento dos dous departamentos con sede no centro (Enxeñaría Agroforestal e Produción Vexetal) posúen a Mención de Excelencia concedida polo Ministerio de Educación, Cultura e Deporte. E catro grupos de investigación con sede no centro teñen acadado a categoría de grupo de referencia competitiva no Sistema Universitario de Galicia. Ademais, no período 2005-2009, a USC acadou o terceiro posto a nivel nacional no campo das Ciencias Agrarias. A práctica totalidade da investigación que se desenvolve na Universidade de Santiago de Compostela neste ámbito está vinculada ao Campus de Lugo, especialmente á Escola Politécnica Superior. E é que se trata dun dos centros da USC con maior actividade investigadora, o cal está acreditado pola participación do seu profesorado en múltiples proxectos e contratos. A captación de recursos de I+D+i ao longo dos últimos anos ten situado á EPS como a principal referencia investigadora do Campus de Lugo cunha captación de fondos entre os 2,5 e 4,3 millóns de euros anuais, o que ten suposto en torno ao 43% da totalidade dos recursos de I+D+i captados polo Campus de Lugo. INSERCIÓN LABORAL DOS TITULADOS Segundo os últimos datos dispoñibles, resultantes dunha enquisa feita pola ACSUG na segunda metade do ano 2010 aos titulados na rama de Enxeñaría e Arquitectura que remataron o grao no curso académico 2007-2008, o tempo medio que tardaron en atopar emprego foi de tres meses, o 67,6% da promoción estaba traballando e o salario medio mensual situábase nos 1.300 euros. RECURSOS E SERVIZOS DO CENTRO O centro dispón de numerosos recursos materiais e servizos: 18 aulas de uso xeral, 7 seminarios, 7 aulas de informática, 18 laboratorios principais, 8 naves taller, 2 aulas de expresión gráfica, salón de actos, salas de xuntas, cafetería, servizo de reprografía, fincas de prácticas e a biblioteca intercentros do Campus de Lugo xusto ao seu carón. Os seus recursos humanos comprenden 17 membros do persoal de administración e servizos e 250 profesores con docencia nas distintas titulacións que acolle.
AGROAMB
GRUPO
O Grupo AGROAMB está formado por un conxunto de empresas cuxa actividade completa o ciclo da xestión de residuos, contando para iso cun equipo multidisciplinar de profesionais con ampla experiencia na Xestión Medioambiental e Agronómica. É unha compañía orientada a dar solucións de valorización e xestión integral dos residuos, empregando sempre as mellores técnicas dispoñibles e optimizando a loxística de transporte. O Grupo AGROAMB posúe autorización para a xestión de: Valorización e xestión de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XV-00040 y SC-U-NP-XV-00036 ) Valorización e xestión de residuos industriais non perigosos (SC-INP-XV-00064 y RIV-24/01) Rexeneración ambiental Transporte de residuos perigosos (T/001/01) Transporte de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XRT- 00072) Transporte de residuos industriais non perigosos (SC-I-NPXRT-00083, SC-I-NP-XRT-00056 e SC-I-NP-XRT-00122) Conforman o Grupo AGROAMB as seguintes empresas:
AGROAMB
VALORIZACIÓN E TRATAMENTO DE RESIDUOS BIODEGRADABLES
Titular da primeira planta cunha capacidade próxima a 300.000 tms/ano para a valorización e tratamento de residuos agrarios segundo o disposto no RD 824/2005 sobre fertilizantes, o RD 1310/1990 sobre a aplicación agrícola de lodos e o Regulamento CEE 1774/2002 sobre subprodutos animais. Agroamb aposta fortemente por I+D+i coa súa presenza en numerosos proxectos de investigación.
TRESAMB
LOXÍSTICA ESPECÍFICA EN CONTEDORES
Dispón de vehículos específicos en diferentes configuracións, adaptándose a cada necesidade medioambiental do cliente. Innovación e eficacia no transporte. Servizos de conselleiro de seguridade e operador de transportes.
AGROAMB-TRESIMA UTE
XESTIÓN E PRESTACIÓN DE SERVIZOS MEDIOAMBIENTAIS
Comercializa e coordina a prestación de servizos para a xestión ambiental integral dos distintos residuos (incluídos residuos perigosos). Desde a súa recente creación, xestiona máis de 50.000 tms/ano de residuos biodegradables.
ONEGA ARES, S.L.U.
SERVIZOS AVANZADOS DE TECNOLOXÍA AGRARIA
Empresa de servizos agrarios que conta cos últimos equipos en mecanización para a sementeira, cultivo e posterior recolección das diferentes producións agrarias.
TROBO AGRÍCOLA, S.C.G. PRODUCIÓN INTEGRADA DA TERRA
Sociedade para a explotación en común da terra, orientada á produción integrada de forraxes e cultivos enerxéticos. Dispón dun banco de terras que supera as 3.000 hectáreas.
Agroamb C/ Calzada das Gándaras, 11. Local baixo dta. 27003 Lugo Teléfono (+34) 982 231 365
Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com Web www.agroamb.com
100% GALEGO – GLOBALIZACIÓN – ENERXÍAS RENOVABLES –
R E C I C L A X E (30 POSTOS DIRECTOS, MÁIS DE 150 INDIRECTOS) – CAPITAL
AGROAMB está autorizada pola Administración española como PLANTA TÉCNICA para a elaboración de FERTILIZANTES orgánicos a partir de residuos e subprodutos biodegradables
D A
I+D+I – DESENVOLVEMENTO LOCAL – CREACIÓN DE EMPREGO
S E N T I D O
26
PANORAMA INTERNACIONAL
CAMPO DI FERRO. CREMONA (ITALIA)
UNHA GRANXA HISTÓRICA SEMPRE Á VANGARDA POLA SÚA XENÉTICA
O veterinario Giuseppe Cervi Ciboldi é un dos propietarios da explotación Campo di Ferro
A explotación Campo di Ferro é unha granxa histórica da provincia de Cremona, na rexión de Lombardía (Italia). Comezou a funcionar en 1904 e foi pasando de xeración en xeración ata chegar ás mans dos irmáns Claudia e Giuseppe Cervi Ciboldi, que a dirixen actualmente.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Para atender os 700 animais que constitúen a cabana gandeira de Campo di Ferro, Claudia e Giuseppe teñen contratados seis empregados entre os que reparten os labores diarios da granxa. Os encargados de muxir son hindús, dado o culto que lle profesan a estes animais. En outubro do ano pasado, momento no que visitamos esta explotación, había 270 vacas en produción máis outras 60 secas. A súa cota láctea é de 3.200.000 kg. En Campo di Ferro realizan dous muxidos diarios e teñen separadas as femias en catro lotes ben diferenciados: o das xovencas, o das primeirizas, o das adultas e o das vacas que producen pouco leite.
PANORAMA INTERNACIONAL
NO ÚLTIMO ANO, A MEDIA DE PRODUCIÓN FOI DE 10.800 KG/VACA, A UN 3,75% DE GRAXA E UN 3,38% DE PROTEÍNA
ÕiÛ>Ê}> >Ê`iÊ«À `ÕVÌ ÃÊ«>À>ÊiÛ Ì>ÀÊ >Ã
V iÀ>ÃÊÊ i ÊÛ>V>ÃÊÊ ÞÊ Ûi >Ã Parte das instalacións antigas empréganse agora para aloxar a maquinaria
Alimentación seca destinada á recría
UÊ ÞÕ`>Ê>Ê > Ìi iÀÊ >ÃÊ«iâÕ >ÃÊÃ> >à UÊ Ì> i ÌiÊiviVÌ Û UÊ À> Ê« `iÀÊ`iÊ>` ià UÊ À µÕiV ` ÊV Ê iÊ6iÀ> UÊ,iëiÌÕ Ã ÊV Êi Ê i` Ê> L i Ìi UÊ ?V Ê`iÊÕÃ>À
A pesar do carácter aberto das naves, é necesario botar man de ventiladores artificiais para controlar a temperatura
Se falamos de datos de produción, cómpre dicir que a media se sitúa nos 32 kg de leite por vaca e día. No último ano, a media foi de 10.800 kg/vaca, a un 3,75% de graxa e un 3,38% de proteína. Pola súa banda, o reconto de células somáticas oscila entre as 180.000 e as 230.000. Nesta explotación non practican o pastoreo, polo que debemos falar dun sistema intensivo integral. A ración das vacas de produción componse de millo, feo de alfalfa, feo de raigrás, soia, algodón e silo de millo.
C/Bernat Etxepare 4, Bajo 20.280 Hondarribia (Guipuzkoa)
Tlf +34 619 24 48 37 e-mail: alfredo@sokepa.com
www.sokepa.com Buscamos distribuidores
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
27
28
PANORAMA INTERNACIONAL
ESTA EXPLOTACIÓN LOMBARDA É UNHA DAS RESPONSABLES DO DESENVOLVEMENTO DA XENÉTICA DA RAZA FRISONA EN ITALIA INSTALACIÓNS E SUPERFICIE As instalacións de Campo di Ferro ocupan arredor de 20.000 metros cadrados nos que se inclúen varias naves para o gando, a sala de muxido, diversos almacéns e as dúas fosas do xurro. A superficie agrícola da que dispoñen abarca 100 hectáreas divididas en 20 parcelas. O cultivo de millo é o predominante. A maquinaria, entre a que destacan seis tractores e un carro mesturador, téñena en propiedade.
Para a limpeza dos patios contan co sistema de arrobadeira arrastrada
Vista xeral das instalacións
Nesta explotación faise pastone co millo, é dicir, só se aproveita a mazaroca para a alimentación dos animais. O resto da planta enrólase e aprovéitase para facer as camas da recría, como se aprecia no chan da imaxe superior
Sala de ordeño tipo espiña de pescado de 30 puntos. Dispoñen de retiradores automáticos cun sistema de palanca que evita que as pezoneiras caian ao chan
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
GILDRI +4.1
BOUTLAND +4.3
HEFTY +3.1
HILL +2.4
PILOT +2.3
DAUDEN +3.6
BINAS +2.8
S +2 UP .6 E R
Hija de Super
Eurodistribuci贸n Ganadera, SL. - CRI Espa帽a Eurodistribucion@eurodistribucion.com +34 987 213 172 +34 676 46 77 46
...y en Galicia consulta con nuestro equipo de ventas o Escolmo
30
PANORAMA INTERNACIONAL
Asistimos a un parto dobre en directo. Desta tarefa encárganse os empregados hindús
REPRODUCIÓN E XENÉTICA Cun intervalo entre partos de 410 días, a media de inseminacións por preñez sitúase nas 2 doses e media. Ademais, en Campo di Ferro tamén é habitual o implante de embrións. Esta explotación lombarda é unha das responsables do desenvolvemento da xenética da raza frisona en Italia. Nos anos 50, os Cervi Ciboldi situáronse á vangarda neste ámbito coa importación de touros de América do Norte, e dende aquela foron capaces de manterse na primeira liña grazas á boa xestión dos animais e ao bo uso da xenética, dando vida á destacada familia de vacas Firestone. Entre os sementais que empregan encóntranse End Story, Baxter, Moscow, Allemar e Watha.
Á esquerda están as dúas fosas de xurro necesarias para a separación obrigatoria do xurro en sólido e líquido
Os ventiladores da imaxe serven para dispersar os gases que se concentran no establo
As camas do lote de produción son de cal e area sobre goma
O FUTURO Giuseppe non se mostrou optimista cando lle preguntamos por como ve el o futuro do sector lácteo en Italia, pois cre que de pouco serven os esforzos dos gandeiros por mellorar as súas explotacións se ao final todo depende das decisións políticas no ámbito de UE. Actualmente, nesta explotación están cobrando o leite a 42 céntimos o quilo.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Sandokan Mr. Sam x Aa r on x D uster
CONAFE 06/2012 t -FDIF LH t 5JQP t 6CSFT t -POHFWJEBE t #BKBT DÏMVMBT t 'BDJMJEBE EF QBSUP t 'FSUJMJEBE EFM UPSP
Foto: Jane Steel
136&#" $0/'*3."%"
MANTECON SANDOKAN 2674 (BB-82) Criador: Antonio Cedrún – Hoznayo – Cantabria
Sandokan, el toro revelación. Posee un pedigrí para hacer frente a los problemas de consanguinidad y aporta leche, facilidad de parto y funcionalidad
ESCOLMO, S.L.
Distribuidor para Galicia y Asturias C/ Magnolia, 80 bajo 27003 - Lugo Tfno.: 982 217 633 Fax: 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com
OKAN ET Sandy SAND
ABEREKIN, S.A. Centro de Inseminación Parque Tecnológico, Edificio N.º 600 48160 Derio (Bizkaia) - SPAIN Tfno.: +34 94 454 15 77 Fax: +34 94 454 08 78 e-mail: comercial@aberekin.com
www.aberekin.com
32
ECONOMÍA
Brasil ten aproximadamente un millón e medio de explotacións lácteas e 23 millóns de vacas leiteiras que producen 31 billóns de litros de leite
A EXPERIENCIA DE BRASIL NA DETERMINACIÓN DE PREZOS DE REFERENCIA PARA O LEITE Conseleite-Paraná é unha asociación que reúne representantes dos produtores de leite e das industrias lácteas do Estado brasileiro de Paraná e leva oito anos de funcionamento satisfactorio, determinando e divulgando prezos de referencia para o leite como materia prima. Expoñemos o seu caso e método de traballo. INTRODUCIÓN No Estado español, a maioría dos produtores ignora o prezo que se lles vai a pagar polo leite cando o entregan ou, no mellor dos casos, só conta cun compromiso verbal sen ningunha garantía de cumprimento. Non existe ningún marco estable para a negociación dos prezos e nas poucas ocasións en que se ten alcanzado un compromiso, como sucedeu en 2009, cando produtores e industrias acordaron fixar o prezo do leite tomando como referencia o de Francia, non foi respectado. Convén recordar que nestes anos non faltaron propostas para determinar uns prezos mínimos ou de referencia seguindo os modelos doutros países, mais todas elas caeron en saco roto. De feito, na actualidade, na web da Interprofesional Láctea (Inlac) pódense encontrar diferentes modelos para a referenciación dos prezos do leite.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Claudio López Garrido1 e Ronei Volpi2 1 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo / claudio.lopez.garrrido@xunta.es 2 Conseleite-Paraná / ronei@senarpr.org.br
As industrias, grazas á súa posición dominante, poden fixar o prezo aos produtores directamente, sen a intervención das organizacións profesionais cuxa atomización e debilidade as sitúa nun plano de inferioridade. Por outra parte, os produtores só toman conciencia da súa indefensión e recorren ás organizacións sindicais –ás que relegaron á condición de meras xestorías e plataformas de mobilización– en épocas de caídas agudas do prezo do leite. Non obstante, da larga e dura serie de conflitos apenas se obtiveron resultados positivos.
ECONOMÍA
O único avance substantivo, a pesar das súas limitacións, foi a regulación sobre os contratos homologados. Con todo, hai organizacións sindicais que sosteñen que os contratos non serven de nada mentres o prezo de leite non cubra os custos de produción e lles garanta un nivel de vida digno aos gandeiros, prescindindo de toda consideración sobre a eficiencia, o tamaño das explotacións ou a rixidez duns sistemas produtivos tan dependentes e vulnerables ás oscilacións dos prezos dos factores. Por outra banda, as mesas do leite e os observatorios lácteos, creados nalgunhas comunidades autónomas como órganos de intermediación, foron absolutamente estériles. Poden pasar anos sen que se reúnan e, cando o fan, non xeran ningunha iniciativa. Só serven de muro das lamentacións onde evocar a ausencia dos distribuidores para os que se derivan todas as responsabilidades. Polo demais, o recurso á Administración pública para que actúe, cando as partes son incapaces de lograr un acordo, é unha vía morta, porque os bos oficios non poden substituír a vontade das partes. Neste contexto, calquera experiencia positiva merece ser tida en conta, sobre todo cando demostra que hai outras formas de facer as cousas e que os intereses de produtores e industrias poden ser complementarios. O exemplo que aquí se mostra é o de Conseleite-Paraná, que leva oito anos de funcionamento satisfactorio.
Brasil ten, aproximadamente, 1,4 millóns de explotacións leiteiras e 23 millóns de vacas leiteiras que representan o 11% dos efectivos bovinos totais e que producen 31 billóns de litros de leite, o que o converte no sexto produtor mundial. País tradicionalmente importador de leite, pasou a ser exportador a partir de 2004, pero o crecemento económico dos últimos anos e a mellora do nivel de vida dos seus cidadáns, especialmente grazas ao axuste do salario mínimo por encima da inflación, provocou o aumento do consumo de leite ata alcanzar os 161 litros anuais por habitante, o que o converteu novamente, desde 2009, en país importador. Non obstante, a pouco que mellore a súa produtividade, Brasil pode atinxir rapidamente a autosuficiencia. O seu rendemento leiteiro actual é de 1.326 litros/vaca, e cun simple incremento acumulativo do 1% anual da produción por vaca e do censo de vacún leiteiro podería volver a ser excedentario en poucos anos. De feito, estímase que a produción de leite medrará un 4% en 2012. Un dos problemas que afronta Brasil é a baixa calidade do leite. Segundo a Empresa Brasileira de Pesquisa Agropecuária (Embraga), o 45% das mostras de leite analizadas mensualmente nos seus laboratorios, que proceden duns 21.000 rabaños, superan as 400.000 células somáticas uc/ ml e o 95% está por riba das 100.000 bacterias uc/ml.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
33
34
ECONOMÍA
A representación en Conseleite é paritaria. O Consello está composto por 22 membros, 11 designados pola Federação da Agricultura do Estado do Paraná e outros 11 polo Sindicato da Indústria de Laticínios e Produtos Derivados do Estado do Paraná
CONSELEITE PUBLICA O PREZO FINAL DE REFERENCIA DO MES ANTERIOR E UNHA PROXECCIÓN DO MESMO PARA O MES EN CURSO O DÍA 15 DE CADA MES. CON EL PÓDESE AXUSTAR O PREZO NA NEGOCIACIÓN ANTICIPADA DAS ENTREGAS DE LEITE DURANTE O MES EN CURSO O EXEMPLO DE CONSELEITE Conseleite-Paraná é unha asociación que reúne representantes dos produtores de leite e das industrias lácteas do Estado de Paraná para buscar solucións conxuntas aos problemas comúns. A súa creación estivo motivada pola necesidade de establecer formas alternativas de pagamento do leite, a través do entendemento e da negociación, para reducir os conflitos xerados tras a desregulación do sector iniciada na década dos 90. Ao mesmo tempo, pretendíase favorecer o desenvolvemento sostible da produción de leite e dos seus derivados, así como contribuír á mellora da súa calidade. O seu obxectivo principal é dar maior transparencia ao mercado lácteo mediante a determinación e divulgación de prezos de referencia para o leite como materia prima, calculados mediante unha metodoloxía aprobada por Conseleite, segundo parámetros de calidade e volume, a partir dos prezos a nivel maiorista dos produtos lácteos vendidos polas industrias. O prezo de referencia pretende ser un valor xusto e obxectivo, tanto para os produtores como para as industrias, que sirva de base para a libre negociación comercial entre ambas as partes e permita adaptar o prezo do leite ás oscilacións que sofren os dos produtos lácteos no mercado. A metodoloxía púxose a punto en 2002, e desde xaneiro de 2003 publícase mensualmente o prezo de referencia do leite estándar, así como os valores extremos superior e inferior do mesmo, atendendo á calidade e ao volume de leite entregado á industria.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
ESTRUTURA DE CONSELEITE A representación en Conseleite é paritaria. O Consello está composto por 22 membros, dos cales 11 son designados pola Federação da Agricultura do Estado do Paraná (FAEP) e os outros 11 polo Sindicato da Indústria de Laticínios e Produtos Derivados do Estado do Paraná (Sindileite). Ademais destes titulares, tamén se nomea idéntico número de suplentes. Conta cun presidente e un vicepresidente, elixidos por un mandato de dous anos entre os membros titulares do Consello; un representa aos produtores e o outro ás industrias e altérnanse anualmente nestes cargos. O quórum alcánzase coa presenza da metade máis un dos membros e as decisións son tomadas por maioría simple e publicadas mediante resolución. No ámbito técnico, o Consello é asesorado por un órgano consultivo, a Câmara Técnica e Econômica (Camatec), coordinado por dous profesores da Universidade Federal do Paraná (UFPR) e composto por oito membros titulares e igual número de suplentes; a metade é designada por FAEP e a outra metade, por Sindileite. O CÁLCULO DO PREZO DE REFERENCIA O prezo de referencia é o valor medio do leite calculado a partir dos prezos de venda dos seguintes produtos lácteos: leite pasteurizado, leite UHT, leite cru refrixerado, leite en po, bebida láctea, iogur, crema de leite, doce de leite, requeixo, manteiga, queixo prato (barra), queixo mozzarella, queixo parmesano e queixo provolone. No cálculo do prezo de referencia, segundo a metodoloxía definida e aprobada por Conseleite, considéranse os seguintes parámetros: prezos medios dos produtos lácteos vendidos a nivel de maiorista, participación do leite no seu custo total, rendemento industrial do leite na fabricación dos produtos e mix de comercialización dos mesmos. Na táboa 1 móstrase un exemplo do cálculo do prezo de referencia.
FOROS BETANZOS FESTA
36
ECONOMÍA
Táboa 1. Exemplo do cálculo do prezo de referencia do leite estándar (€/litro) Prezo medio ao Participación Rendemento Produto maiorista materia industrial lácteo (€/kg ou litro) prima (%) (litros/kg ou litro) Leite UHT 0,44 2,50 Queixo mozzarella Leite en po 2,54 Leite pasteurizado 0,32 Leite cru 0,25 Queixo prato 2,58 Requeixo 2,25 Manteiga 2,33 Iogur 0,62 Crema 1,33 Doce de leite 1,12 Bebida láctea 0,40 Queixo parmesano 5,49 Queixo provolone 5,41 Valor de referencia para o leite estándar
37,90 61,32 66,47 56,97 77,37 71,06 25,65 46,91 23,87 28,51 38,90 19,54 31,02 31,07
1,0000 8,6266 10,4265 1,0000 1,0000 10,1553 4,7737 4,1189 0,7692 1,9417 2,4200 0,5000 12,1501 11,0620
Participación no mix de venda (%)
Valor de referencia (€/kg ou litro)
57,0 8,00 7,50 7,00 6,50 6,00 3,00 1,50 1,40 0,80 0,60 0,50 0,15 0,05
0,17 0,18 0,16 0,18 0,19 0,18 0,12 0,27 0,19 0,20 0,18 0,15 0,14 0,15 0,17
Valores expresados en euros segundo a cotización a 15 de febreiro de 2012: 1 real = 0,4419 euros
Prezos medios de comercialización. Os prezos medios de comercialización dos produtos proceden dos datos das vendas, valores e volumes dos 14 produtos seleccionados que subministran semanalmente as 25 empresas participantes en Conseleite-Paraná. Son calculados como media aritmética ponderada das vendas realizadas e o factor de ponderación é o volume relacionado con cada información de prezo. Participación do leite no custo total. A participación do leite nos diversos produtos é definida a través do cálculo da relación porcentual do custo de produción do leite no custo total –que inclúe os de produción, fabricación e comercialización a nivel maiorista– de cada produto. Rendemento industrial na fabricación. Os custos medios ponderados de fabricación e de comercialización de cada produto foron calculados conxuntamente cos servizos contables das empresas participantes. O factor de ponderación é o volume do produto elaborado nas diferentes industrias. Previamente estimouse o custo medio ponderado da produción de leite en catro sistemas típicos do Estado de Paraná, a partir dun estudo interinstitucional no que se recolleron datos de 27.000 explotacións das 118.000 existentes. Os sistemas de produción clasifícanse en extensivos, semiextensivos, de pastoreo intensivo e de estabulación intensiva. Dos 3 billóns de litros de leite que produce Paraná, o 40% corresponde ao 6% das explotacións. O factor de ponderación de cada sistema foi a proporción de cada un dos catro sistemas no volume de leite recollido polas empresas de Conseleite. Os rendementos industriais son os volumes de leite estándar necesarios para producir un litro ou un quilo de cada produto. Foron calculados mediante fórmulas teóricas despois dun estudo conxunto coas industrias. Mix de comercialización. O mix de comercialización é a distribución do volume comercializado expresado en equivalentes de leite líquido, segundo as informacións semanais subministradas polas empresas.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
CONSELEITE TAMÉN PODE ACTUAR COMO ÁRBITRO PARA DIRIMIR DÚBIDAS OU CONTROVERSIAS RELACIONADAS COAS NEGOCIACIÓNS, SE ASÍ O MANIFESTAN OS INTERESADOS
O prezo de referencia aplícase ao denominado “leite estándar”, cuxas características de calidade e volume foron definidas por Conseleite: porcentaxe de graxa entre 3,21 e 3,30%; o de proteína entre 3,01 e 3,05%; o de sólidos non graxos entre 8,61 e 8,70%; o número de células somáticas e de bacterias entre 701.000 e 750.000/ml; a redutasa entre 151 e 180 minutos; a temperatura do leite de 7°, entre as 3 e as 9 horas posteriores á muxidura, e o volume de entrega non superior a 100 litros diarios. As análises utilizadas para avaliar a calidade do leite son as previstas na lexislación vixente. Ademais dos parámetros indicados, aos que acompaña una escala de primas e penalizacións, están os de descarte do leite: crioscopia, estabilidade ao Alizarol, residuos de antibióticos e redutores e probas de brucelose e tuberculose. Neste sentido, cómpre lembrar que no Estado español, inda que os requisitos sexan máis esixentes, non existe ningunha norma nin acordo escrito sobre os estándares mínimos de calidade do leite nin sobre a escala de penalizacións e primas, que varían dunha industria a outra, aínda que exista unha lóxica coincidencia na maioría. O leite estándar é, pois, aquel que, por cumprir os requisitos fixados polo regulamento de Conseleite, non ten ningunha prima nin penalización no prezo, segundo as escalas establecidas ao efecto para as seis variables que valoran a calidade do leite, ademais do volume entregado. Por tanto, o prezo de referencia non é un prezo mínimo, senón o que se aplica ao leite estándar. É un prezo a pé de granxa que non inclúe o transporte, mais si que inclúe a taxa CESSR (2,3%) de cotización á Seguridade Social que se desconta ao produtor.
ECONOMÍA
EN 2011, A DIFERENZA ENTRE O VALOR FINAL E O PROXECTADO NON ATINXIU AO 1%, SALVO NOS MESES DE FEBREIRO E MARZO, EN QUE CASE CHEGOU AO 2%
protexidos polo segredo estatístico. Porén, a metodoloxía e os modelos matemáticos utilizados son públicos e de libre acceso na páxina web de Conseleite (www. sistemafaep.org.br), igual que todos os acordos e resolucións do Consello.
O prezo do leite pode variar relativamente ao do leite estándar entre +15% para a calidade máxima e -10% para a calidade ínfima, en función da puntuación alcanzada na escala de calidade e volume. A escala de primas e penalizacións establece unha variación do prezo entre un máximo do +2% e un mínimo do -2% para graxa (porcentaxe > 3,91% e < 2,91%), células somáticas (< 351.000 e > 1.000.000), redutasa (> 300 e < 91 minutos) e temperatura do leite (de 4 a ≥ 12°). Entre un máximo de +1% e un mínimo de -1% para a proteína (porcentaxe > 3,41% e < 2,81%) e para os sólidos non graxos (> 9,11% e < 8,41%). A prima por volume pode alcanzar ata un máximo do 5% para os que entreguen máis de 1.000 litros diarios. Así, a prima do 15% correspondería ao leite cunha porcentaxe de graxa superior ao 3,91%, o de proteína ao 3,41%, o de sólidos non graxos ao 9,11% e a redutasa aos 300 minutos. As células somáticas non alcanzarían 351.000/ml, a temperatura do leite sería inferior a 4° entre 3 e 9 horas despois da muxidura e o volume de entrega superaría os 1.000 litros ao día. A penalización do 10% sería para o leite cunha porcentaxe de graxa inferior ao 2,9%, de proteína ao 2,81%, de redutasa aos 90 minutos, cun reconto de células somáticas superior a 1.000.000/ml e cunha temperatura posterior á muxidura de 12° ou máis. A diferenza entre o prezo de referencia máximo e o mínimo, que varía entre 0,04 e 0,07 euros/litro segundo os Estados, non é moi distinta da que se rexistra en Galicia entre o pagado ás explotacións con entregas anuais inferiores a 100 mil litros e as que superan os 700 mil (Barbeyto Nistal, F. e López Garrido, C. en Resultados técnico-económicos das explotacións de vacún de leite en Galicia 2010). Os prezos de referencia son calculados pola Universidade Federal do Paraná a partir dos datos subministrados polas empresas participantes en Conseleite e están
MUDANZAS A PARTIR DE XUÑO DE 2012 A Instrución Normativa nº 62 do Ministério de Agricultura, Pecuária e Abastecimento (MAPA), publicada o pasado 29 de decembro de 2011, fixa os requisitos mínimos para a calidade do leite, modificando unha anterior de 2002 que resultou ser pouco realista e de imposible aplicación. A experiencia de Conseleite mostra as dificultades para aplicar programas de pagamento diferenciado pola calidade do leite. Na realidade, o valor máximo de referencia acabou por consolidarse nas negociacións de prezos, o que suporía a minusvaloración da calidade. Para adaptarse á nova normativa e para tratar de valorizar o leite conforme á calidade, abriuse un debate no seo de Conseleite sobre a forma de presentación dos valores de referencia sen modificar a metodoloxía de base. A decisión final foi a de publicar un único valor de referencia para un leite estándar cunha porcentaxe do 3% para a graxa e do 2,9% para a proteína, con 600.000 células somáticas uc/ ml de e 600.000 bacterias uc/ml. Aínda que existen outros parámetros considerados polo mercado para establecer o valor final do leite, como volume medio diario entregado polo produtor, fidelidade á industria, distancia de recollida, estado da estrada de acceso á propiedade rural, temperatura do leite, capacidade dos tanques, sistema de muxido e outros, ligados á relación entre oferta e procura do leite na rexión, non se teñen en conta na determinación do valor de referencia. Sobre ese valor, que será a única referencia a partir de xuño de 2012, aplicaranse as primas e penalizacións, porcentualmente, conforme á calidade. Como máximo, a prima por calidade pode alcanzar ata o 18% do prezo de referencia, e a penalización o 10%. Para facilitar o cálculo do prezo de referencia, na web de Conseleite está dispoñible un simulador no que o produtor só ten que inserir a media xeométrica do último trimestre dos valores de graxa, proteína, células e bacterias da explotación, que figuran nos resultados das análises do laboratorio que recibe (gráfico 1).
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
37
38
ECONOMÍA
OS PREZOS DE REFERENCIA SON CALCULADOS POLA UNIVERSIDADE FEDERAL DO PARANÁ A PARTIR DOS DATOS SUBMINISTRADOS POLAS EMPRESAS PARTICIPANTES EN CONSELEITE
Gráfico 1. Simulador do prezo de referencia (R$/litro) de Conseleite-Paraná
A UTILIDADE DO PREZO DE REFERENCIA Conseleite publica o prezo final de referencia do mes anterior e unha proxección do mesmo para o mes en curso o día 15 de cada mes. O prezo proxectado calcúlase a partir dos prezos medios de comercialización dos produtos efectivamente pagados nos primeiros dez días do mes corrente e con el pódese axustar o prezo na negociación anticipada das entregas de leite durante o mes en curso (gráfico 2).
guén está obrigado a aplicar os prezos de referencia. Aínda que a empresa sexa membro, o seu prezo pode ser diferente do prezo medio estatal de referencia ou do pagado por outras empresas, debido á composición do seu mix de produtos comercializados. Mais non é menos certo que os prezos de referencia facilitan a negociación e o fornecemento de materia prima ás industrias, mentres que para o gandeiro son unha garantía de remuneración xusta da súa produción e recollen con obxectividade as oscilacións do mercado. Por outra parte, Conseleite tamén pode actuar como árbitro para dirimir dúbidas ou controversias relacionadas coas negociacións, se así o manifestan os interesados. Dunha situación de conflito permanente, de falta de transparencia e desconfianza pasouse a outra na que industrias e produtores actúan como socios, grazas á utilización de criterios técnicos e económicos, con base científica e aceptados por todos. O suceso da experiencia de Conseleite en Paraná levou á implantación do seu modelo nos Estados de Santa Catarina, Río Grande do Sul e Mato Grosso do Sul e, proximamente, no de Minas Gerais. Tamén está en estudo a súa adopción na provincia de Entre Ríos da veciña República Arxentina. Como en todas partes, o prezo de referencia varía territorialmente debido ás condicións de produción, estrutura das explotacións, desenvolvemento da industria láctea e tamaño do mercado; non obstante, as diferenzas son pequenas, sendo Mato Grosso do Sul o Estado con prezos máis altos e Río Grande do Sul o que ten os máis baixos (gráfico 3).
Gráfico 3. Valores finais de referencia do leite (€/litro) nos Estados en que está implantado Conseleite en 2011
Gráfico 2. Valores de referencia do leite (€/litro) finais e proxectados de Conseleite-Paraná en 2011
Os dous valores poden ser utilizados na negociación entre produtores e industrias e, se están de acordo, poden ser mencionados nos contratos escritos de venda ou nas normas para a recepción do leite nas plantas procesadoras. En 2011, a diferenza entre o valor final e o proxectado non atinxiu ao 1%, salvo nos meses de febreiro e marzo, en que case chegou ao 2%. O modelo do Conseleite é de libre adhesión tanto para produtores como para industrias e, por conseguinte, nin-
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
DUNHA SITUACIÓN DE CONFLITO PERMANENTE, FALTA DE TRANSPARENCIA E DESCONFIANZA PASOUSE A OUTRA NA QUE INDUSTRIAS E PRODUTORES ACTÚAN COMO SOCIOS, GRAZAS Á UTILIZACIÓN DE CRITERIOS TÉCNICOS E ECONÓMICOS, CON BASE CIENTÍFICA E ACEPTADOS POR TODOS
ECONOMÍA
Os valores de referencia publicados mensualmente son utilizados noutros Estados brasileiros, así como polas empresas que concorren aos concursos do programa gobernamental de subministración de leite ás escolas. Por outra parte, dende o punto de vista da xestión empresarial, o seguimento continuado das cifras e a comparación coas propias permite ás empresas descubrir ineficiencias na xerencia comercial. O éxito de Conseleite non radica no feito de fornecer información para a negociación do prezo do leite. Existen outras institucións en Brasil, coma o Centro de Estudos Avançados em Economia Aplicada, que tamén publican mensualmente prezos de referencia para o leite, mesmo con maior cobertura territorial e cuxo rigor metodolóxico non se cuestiona, pero que non xeraron ningunha iniciativa nas organizacións profesionais. O fundamental de Conseleite non é a metodoloxía, aínda que sexa importante, senón a vontade dos produtores e das industrias de facilitar os acordos e de facer transparente a negociación dos prezos, conscientes de que se necesitan mutuamente. Iso explica que non se precise da intermediación da Administración pública nin da presenza de representantes da distribución. Obviamente, a experiencia de Conseleite non tería sido posible de darse unhas condicións distintas, como unha maior concentración da industria láctea que provocase unha situación de monopsonio, unha maior febleza das organizacións profesionais ou unha produción moi excedentaria. De producirse unha mudanza das condicións, cabería preguntar se o seu funcionamento conservaría a fluidez actual e mesmo se sobreviviría. Porén, este tipo de iniciativas non son froito da casualidade, senón da vontade, da racionalidade, da madurez organizativa e dunha cultura da negociación que se foi decantando coa experiencia. Nunha situación nova, os novos problemas requirirían novas solucións e estas adoptaríanse da mesma maneira que se está a facer na actualidade porque, no fondo, todo depende da vontade das partes.
No No sólo sólo de de Nitrógeno Nitrógeno vivevive tu maiz forrajero tu forraje
Ganadero, aproveche los beneficios del “Concepto ACTYVA” para su maíz forrajero. Yara, primer fabricante mundial de fertilizantes, le recomienda tomar la decisión de abonar en una sóla aplicación, justo en el momento de la siembra. -
Totalmente disponibles y asimilables Nitrógeno Nítrico y Amoniacal Fósforo en forma de polifosfato Aporta Magnesio y Azufre
Nota: Contacte con su proveedor habitual en caso que necesite corregir su maíz con micronutrientes (Fe,Zn,Mn,B...). YaraVita en sus varias formulaciones tiene la solución para corregir las deficiencias via suelo o foliar.
YaraMila™ ACTYVA COMPOSICIÓN 20-7-10 + 2MgO + 10SO3
info.iberian@yara.com // www.yara.es
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
39
42
NUTRICIÓN
O primeiro problema que se nos presenta é coñecer o nivel de microminerais da dieta que reciben os animais
CONSIDERACIÓNS NA NUTRICIÓN MICROMINERAL PARA GANDO VACÚN: MÁIS É MELLOR? A maioría dos técnicos dedicados a nutrición animal somos conscientes de que os minerais son nutrientes esenciais para os animais. Hainos que entran nunha proporción importante da dieta, e outros que entran en cantidades ínfimas, ás veces de tan só microgramos ao día. Este grupo, os microminerais, non por entrar en menor cantidade son menos importantes. Valla como exemplo a participación do zinc en máis de 200 encimas e outras proteínas do organismo.
Case todas as funcións metabólicas do organismo están relacionadas dun modo ou outro coa presenza dun ou máis minerais. A inmunidade, a reprodución, o desenvolvemento óseo, a utilización da enerxía, o transporte de osíxeno etc. son funcións que están directamente relacionadas coa presenza de microminerais. Calquera limitación na dispoñibilidade dalgún deles vai provocar o funcionamento subóptimo destes sistemas, con consecuencias máis ou menos graves sobre a saúde e a produtividade dos animais (Ewing e Charlton, 2007).
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Josep Roquet Baucells Veterinario, MSc
Con todo, a pesar de ser conscientes da importancia que ten una achega adecuada de minerais na dieta, a miúdo non nos formulamos a gran dificultade que reviste asegurar que os animais reciben os minerais que necesitan na cantidade e na forma axeitada.
NUTRICIÓN
ESTABLECER NECESIDADES O primeiro que debemos preguntarnos é: que cantidade de cada micromineral necesita un animal para satisfacer as súas necesidades para vivir e producir? Dar unha resposta exacta a esta cuestión é pouco menos que imposible debido á gran cantidade de variables que nos poden inducir a erro. Os estudos científicos encamiñados a determinar as necesidades de minerais dun grupo de animais están suxeitos a unha gran cantidade de influencias, polo que só van responder a pregunta para uns animais, unhas condicións e unha situación concretas. Un só cambio nalgún dos parámetros pode dar lugar a resultados moi distintos. A raza e idade do animal, as condicións ambientais (temperatura, humidade…), o nivel de produción e a tensión son algúns dos diversos factores que van influenciar o resultado do estudo. A título de exemplo, Nockels et ál. (1993) descubriron que a retención de cobre orgánico en xatos era superior á de cobre inorgánico (14,3 vs. 8,1%) en condicións normais, pero que esta diferenza se facía moito maior cando os animais eran sometidos a condicións de tensións (15 vs. 3,3%). É evidente que resulta imposible realizar estudos para todas as especies, con animais de todas as idades e estados fisiolóxicos, nas máis variadas condicións ambientais e a distintos niveis de produción. A maioría dos estudos realizados neste campo son relativamente antigos, con animais cunha produtividade bastante inferior á actual e nunhas condicións de tensión bastante máis soportables cás dos animais en granxas comerciais. Outro exemplo que considero moi ilustrativo é que as recomendacións de microminerais para vacas máis utilizadas nestes momentos son as do NRC de vacún leiteiro do ano 2001. Estas recomendacións baseábanse todas en publicacións anteriores a esta data; a produción de leite das vacas desde mediados dos anos 90 á actualidade en moitos casos duplicouse, sen que modificásemos as recomendacións. En consecuencia, cando deseñemos premesturas minerais para un grupo concreto de animais deberemos ser bastante cautos e asumir as limitacións ás que están sometidos os nosos coñecementos e recoñecer que inda que un corrector cumpra as recomendacións establecidas en publicacións científicas, estas poden non ser adecuadas para un grupo específico de animais. Unha solución bastante sinxela e comunmente adoptada é a de proporcionar minerais por encima dos requirimentos establecidos, a modo de marxe de seguridade. Como veremos máis adiante, esta práctica pode ser contraproducente para o propio animal nalgunhas ocasións, sen esquecer a problemática que algúns destes microminerais non absorbidos pode ocasionar ao medio ambiente unha vez son excretados polo animal vía esterco e repartidos polo medio natural en forma de abono.
MONITORIZACIÓN pH RUMINAL Las proteínas y grasas lácteas deseadas gracias al control de valores pH ruminales
Descubra lo desconocido Controle el metabolismo ruminal Optimice las raciones de forraje No más acidosis ruminal excesiva
www.smaxtec-animalcare.com
C/Bernat Etxepare 4, Bajo 20.280 Hondarribia (Guipuzkoa)
Tlf +34 619 24 48 37 e-mail: alfredo@sokepa.com
web: www.sokepa.com
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
43
44
NUTRICIÓN
PARTE DA INCERTEZA EN CANTO Á DISPOÑIBILIDADE DOS MINERAIS PODE LIQUIDARSE MEDIANTE O USO DE MINERAIS ORGÁNICOS, QUE SON MENOS SENSIBLES ÁS BARREIRAS QUE O ORGANISMO INTERPÓN FRONTE Á ABSORCIÓN E Á INTERACCIÓN CON OUTROS MINERAIS
Cando pensamos en interaccións entre minerais debemos ter en conta os niveis de minerais da auga
SATISFACER AS NECESIDADES Unha vez decidimos cales son as necesidades dos nosos animais (ou realicemos a nosa mellor suposición sobre cales son esas necesidades) debemos deseñar a achega mineral que as satisfaga. O primeiro problema que se nos presenta é coñecer o nivel de microminerais da dieta que reciben estes animais. Dependendo do tipo de chan onde se cultivaron os alimentos (ácido ou alcalino), así como dos fertilizantes utilizados, o nivel base de minerais pode variar enormemente (Soder e Stout, 2003). Isto vai afectar tanto ás necesidades de suplementación total de minerais como á dispoñibilidade dos minerais no tracto dixestivo do animal polas posibles interaccións que se poidan crear, tal e como describiremos máis adiante. O segundo problema importante ao que nos enfrontamos é saber cal é a biodispoñibilidade da forma dos microminerais que utilizaremos para deseñar estes suplementos. Os comités científicos encargados de establecer uns requirimentos fixan as súas recomendacións en base a unha biodispoñibilidade media dos minerais nas fontes habitualmente utilizadas. É dicir, se o requirimento real estimado dun mineral é de 10 mg ao día, e a biodispoñibilidade media desta fonte é do 50%, entón a recomendación final vai ser de 20 mg ao día para compensar pola porción do suplemento que non vai ser absorbida. Non obstante, a biodispoñibilidade dos minerais entre distintas fontes ou da mesma fonte en distintas condicións é moi variable. Por exemplo, o NRC de vacún leiteiro (2001) dá valores de biodispoñibilidade para o selenio procedente de selenito sódico de entre 4 e 50%, calculando unha media de 40%. Isto significa que se utilizamos unha fonte cun 4% de biodispoñibilidade podemos estar por debaixo dos mínimos requirimentos dos animais.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
A que se debe esta variabilidade na biodispoñibilidade dos microminerais? Algúns minerais están presentes na natureza en cantidades moi importantes. Tal é o caso do aluminio, que comprende case un 8% da cortiza terrestre. A pesar da súa abundancia, o aluminio é moi tóxico para os mamíferos; algúns investigadores apuntan a súa posible intervención na aparición do alzhéimer. Algúns outros minerais considerados esenciais (Zn, Cu, Fe, Mn, I, Co, Se) tamén poden resultar tóxicos cando son inxeridos en cantidades elevadas. Para previr a absorción excesiva destes posibles tóxicos, o sistema gastrointestinal estableceu uns sistemas de regulación altamente efectivos capaces de limitar a absorción do Ao ao 0,01 % da inxesta diaria (R. Powers, 2006). Porén, nalgunhas ocasións estes mecanismos de control poden chegar a provocar deficiencias dalgún mineral. Os minerais inxeridos están expostos a diversos factores dentro do tracto gastrointestinal (GI) que poden limitar a súa absorción. En primeiro lugar, existen múltiples interaccións entre ións metálicos e algúns compoñentes da dieta como son o ácido fítico, polifenoles, algúns azucres e fontes de fibra. Tamén existe competencia entre minerais polos puntos de absorción no intestino. Non obstante, a maior parte das perdas débense á reacción de hidroxi-polimerización que se dá entre algúns metais. Os metais solubles en ácido, como o Ao, Mn, Zn, Cu e Fe, solubilízanse durante o seu paso polo estómago, pero a medida que o pH vai alcalinizándose ao achegarse ao duodeno forman primeiro hidroxi-metais, para acabar precipitando ao chegar a pH neutro. Estes precipitados son completamente indixeribles. Unha segunda barreira fronte á absorción de minerais constitúea a capa de mucus segregada polas células goblet intestinais. Esta capa está formada por proteínas cargadas negativamente con grande afinidade polos catións metálicos, de maneira que canto maior sexa a carga positiva menor é a taxa de absorción. Metais trivalentes como o Ao3+ ou a Fe3+ quedan atrapados na súa maioría no mucus e son eliminados durante o proceso de renovación desta capa. Por este motivo, a absorción do ferro en estado férrico (Fe3+) é moi inferior á do ferro en estado ferroso (Fe3+). Á parte das limitacións mencionadas ata agora, existen outras moitas interaccións entre minerais. Na figura 1 aparecen as interaccións descritas entre distintos minerais e que afectan á biodispoñibilidade de cada un deles. Cantidades elevadas de xofre sábese que limitan a absorción de cobre, especialmente en presenza de molibdeno elevado; niveis elevados de ferro tamén se viron asociados con deficiencias de cobre (Arthington, 2003).
Ray-grass westerwold: PROMENADE R-1 Ray-grass westerwold: SPEEDYL R-1 Triticale: VERATO R-1
DELEGACIÓN DE GALICIA (NOVA DIRECCIÓN): Polígono Industrial Área 33, Manzana 2, Parcela 9 36540 SILLEDA (Pontevedra) Tel 986 57 34 53 - Fax 986 57 35 93 galicia@rocalba.es
46
NUTRICIÓN
A MIÚDO NON NOS FORMULAMOS A GRAN DIFICULTADE QUE REVISTE ASEGURAR QUE OS ANIMAIS RECIBEN OS MINERAIS QUE NECESITAN NA CANTIDADE E NA FORMA AXEITADA
Figura 1. Cadro de interaccións entre minerais (Ensminger et ál., 1990)
Cando pensamos en interaccións entre minerais non só debemos ter en conta o contido dos alimentos sólidos, senón ser conscientes de que os niveis de minerais da auga tamén poden ter un impacto moi importante na dixestibilidade dos minerais en xeral. Por exemplo, un aumento do consumo de xofre de 0,2% a 0,6% debido ao consumo de auga rica en sulfatos reduce o coeficiente de absorción do cobre nun 50% (NRC, 2001). A dispoñibilidade dos minerais depende moito do composto de orixe. Dentro das fontes inorgánicas, polo xeral, os sulfatos adoitan ter unha maior biodispoñibilidade que os óxidos. No entanto, dentro de cada presentación existen grandes diferenzas segundo a orixe, tal e como se observa na táboa 1 (Edwards e Baker, 1999). Táboa 1. Dispoñibilidade do zinc de distintas fontes de óxido de zinc en polos (Edwards e Baker, 1999) Dispoñibilidade (%) Procedencia %Zn Crecemento Tibia FG1
Hydrosulfide (USA)
78,1
93-94
91
FG2
Waelz (México)
74,1
32-39
22
FG3
Chinese (China)
69,4
47
24
FG4
French (México)
78,0
84
-
Mesmo se os minerais son capaces de chegar aos enterocitos, o organismo aínda posúe a capacidade de ligar os minerais a nivel dos enterocitos, evitando o seu paso ao torrente circulatorio. Tal é o caso da proteína metalotioneina, que é capaz de ligar o zinc e o cobre a nivel de enterocito. Niveis elevados de calquera deles ou de cadmio van provocar un aumento dos niveis desta proteína, co que se vai reter tanto o Zn como o Cu. Se a dieta contén moito zinc e pouco cobre é posible que provoquemos unha deficiencia de cobre, posto que a metalotioneina producida en resposta aos niveis elevados de zinc pode secuestrar o cobre da dieta (Bremner e Beattie, 1990).
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Estas interaccións entre minerais non só se dan a nivel intestinal, senón tamén dentro do organismo. Por exemplo, unha das primeiras consecuencias dunha deficiencia de cobre é a anemia, posto que o cobre é necesario para a síntese da ceruloplasmina, proteína necesaria para a mobilización do ferro (Swing e Charlton, 2007). A consecuencia inmediata destes mecanismos é que cando falamos de suplementación con minerais non é algo necesariamente mellor, e mesmo pode ser peor. De feito, hai algunhas evidencias na literatura que demostran como a suplementación con minerais empeora o resultado produtivo dos animais. Stanton e col. (2000) obtiveron peores resultados reprodutivos en vacas de campo ao suplementalas con minerais inorgánicos a doses elevadas que a doses baixas ou ao suplementar con minerais orgánicos a doses altas, indicando unha posible interacción entre algún dos minerais que puido ocasionar unha deficiencia. Táboa 2. Efecto de suplementación mineral sobre a produtividade en vaca de carne (Stanton et ál., 2000) Inorgánico baixo
Inorgánico alto
Orgánico alto
Nº vacas
99
100
100
Variación peso vacas
-90ab
-95a
-86b
Peso nacemento xato
37
36
37 b
Peso destete xato
209ª
204
214ª
Vacas preñadas a IA
61b
56b
75ª
ab Números con distinto superescrito difiren significativamente (P > 0,05)
Afortunadamente, isto ocorre en poucas ocasións pero é necesario ter en conta esta posibilidade e tentar dispor de todos os datos posibles ao deseñar un corrector. O nivel base de minerais nos alimentos, a presenza de elementos quelantes como fitatos, polifenoles e algúns tipos de azucres ou fibras na ración, ou a composición mineral da auga de bebida, poden afectar profundamente á absorción dos minerais da dieta, modificando significativamente o resultado obtido coa suplementación dun corrector mineral específico nun sitio ou noutro. A orixe e a presenza de contaminantes en fontes de minerais tamén fan que varíe significativamente a súa biodispoñibilidade. Parte desta incerteza en canto á dispoñibilidade dos minerais pode liquidarse mediante o uso de minerais orgánicos, que son menos sensibles ás barreiras que o organismo interpón fronte á absorción e á interacción con outros minerais. Por exemplo, a biodispoñibilidade do zinc presentado en forma orgánica respecto da inorgánica foi de 166% cunha concentración de Ca na dieta de 0,6% e de 292% co calcio aumentado a 0,74%, xa que o calcio interfería na absorción do zinc achegado en forma inorgánica (Wedekind e col., 1994).
48
NUTRICIÓN
UNHA SOLUCIÓN BASTANTE SINXELA E COMÚN É PROPORCIONAR MINERAIS POR ENCIMA DOS REQUIRIMENTOS ESTABLECIDOS, A MODO DE MARXE DE SEGURIDADE. ESTA PRÁCTICA PODE SER CONTRAPRODUCENTE PARA O PROPIO ANIMAL E PARA O MEDIO AMBIENTE
Un último punto a ter en conta é que, a pesar de que desde hai tempo se sabe que algúns microminerais son capaces de afectar á expresión de xenes no organismo (Cousins, 1994), recentemente apareceu algunha publicación (Dawson, 2006) na cal se demostra que esta variación na expresión de xenes non só depende da cantidade de mineral dispoñible, senón tamén da forma química achegada. Estes datos abren novas perspectivas que poden aclarar por que en ocasións se observan respostas distintas no organismo segundo a fonte de mineral que esteamos a achegar, especialmente cando comparamos fontes inorgánicas con fontes orgánicas.
CONCLUSIÓN En conclusión, e como resposta á pregunta que expuña ao principio, máis non é mellor. A nutrición micromineral presenta un grao de complexidade moi elevado que fai que non poidamos descartar ningunha posibilidade. Por tanto, en caso de sospeitar dalgunha carencia, non debemos descartala polo simple feito de estar proporcionando unha premestura mineral na dieta dos animais. Tamén debemos considerar a posibilidade de que, a pesar de non observar síntomas de deficiencias, é posible que a produtividade se vexa limitada por unha suplementación inadecuada de microminerais. O uso de fontes orgánicas de microminerais axuda a liquidar parte da incerteza que existe nesta área da nutrición animal, á parte de permitirnos unha suplementación máis axustada dos minerais traza, co consecuente beneficio para a vaca e para o medio ambiente. A modo de recomendación final, e para achegar algo de luz ao mar de dúbidas no que lamentablemente aínda navegamos neste apartado da nutrición animal, gustaríame remarcar que a natureza é moi sabia e na maioría das ocasións é capaz de compensar os erros que poidamos cometer. Con esta “axuda”, cunha aplicación racional dos coñecementos dispoñibles e dos avances tecnolóxicos ao noso alcance, conseguiuse situar a produtividade das nosas ganderías nuns niveis dificilmente imaxinables fai tan só unha década.
BIBLIOGRAFÍA Arthington, J. 2003. Mineral antagonisms may influence copper deficiencias. Feedstuffs, June 16 2003. p. 11.
NRC. 2001. Nutrient Requirements of Daiy Cattle. 7th rev. e. Natl. Acad. Press, Washington, DC.
Bremner, I., and J.H. Beattie, 1990. Metallothionein and the trace minerals. Annu. Rev. Nutr. 1990. 10:63-83.
R. Power, 2006. Organic mineral absorption: molecular mimicry or modified mobility? In: Nutritional Biotechnology in the feed and food industries. Editors: T.P. Lyons, K.A. Jacques and J.M. Hower. Nottingham University Press, Nottingham, UK.
Cousins, R.J., 1994. Metal elements and gene expresión. Annu. Rev. Nutr. 14:449-69. Dawson, K.A., 2006, Nutrigenomics: feeding the genes for improved fertility. Animal Reproduction Science 96:312-322. Ensminger, M. E., J. E. Oldfield, W.W.Heinemann. 1990. Feeds and Nutrition.Second edition. The Ensminger Publishing Company. Clovis, CA. Ewing, W.N., S. J. Charlton. 2007. The Minerals Directory. 2nd edition. Context Products Ltd., Leicestershire, England. Nockels, C. F., J. deBonis, and J. Torrent. 1993. Stress induction affects Zinc and Copper balance in calves fed organic and inorganic copper and zinc sources. J. Anim. Sci. 71:2539-2545.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Soder, K.J., and W.L. Stout. 2003. Effect of soil type and fertilization level on mineral concentration of pasture: Potential relationships to ruminant performance and health. J. Anim. Sci. 2003. 81:1603-1610. Stanton T.L., J. C. Whittier, T.W. Geary, C.V. Kimberling and A.B. Johnson. 2000. Effects of trace mineral supplementation on cow-calf performance, reproduction and immune function. The Professional Animal Scientist 16:121-127. Wedekind, K.J., G. Gollings, J. Hancock, and E. Titgemeyer, 1994a. The bioavailability of Zinc-methionine relative to zinc sulphate is affected by calcium level. Poult. Sci. 73 (Suppl. 1):114.
El abonado rentable y eficaz de cultivos forrajeros.
ENTEC® Cultivos forrajeros
ENTEC®, la mayor innovación en el abonado de los cultivos forrajeros en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno de ENTEC® se encuentra estabilizado por el inhibidor de la nitrificación DMPP, desarrollado por BASF y comercializado por K+S. Ahora en K+S Nitrogen hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneficiarse de sus excelentes resultados en cultivos forrajeros.
®Marca registrada del grupo K+S K plus S Iberia, S.L. División K+S Nitrogen Joan d’Àustria 39-47 08005 Barcelona Tel. 93 224 72 22 Fax. 93 221 41 93 Una empresa del grupo K+S
NUEVO MODELO DE NEGOCIO PARA EL ORDEÑO El modelo de inversiones basado en subvenciones toca a su fin. Un nuevo escenario comercial entra en juego y Lely está trabajando ya en una nueva estrategia comercial: ajustar precios, máquinas muy funcionales y nuevas herramientas de financiación son las claves para estos nuevos tiempos. ¿Se pueden ordeñar 2.500 kg/día y 65 vacas en un robot Lely con una cuota de financiación inferior al sueldo de un empleado? La respuesta es: SÍ
INTRODUCCIÓN Vivimos tiempos de crisis y tiempos de cambios. La política de inversiones basadas en subvenciones ya no es una estrategia válida. Este año estamos viendo reducciones significativas en los tipos de equipos subvencionables y en la cuantía de estas subvenciones. La Xunta es un ejemplo de este nuevo panorama. Las perspectivas para el año que viene y sucesivos no son mejores. Ha llegado el momento de reinventarse y adaptar los productos a este nuevo escenario comercial, y en Lely ya estamos trabajando en ello.
LA RENTABILIDAD DEL ORDEÑO LELY Vamos a recordar los puntos clave de rentabilidad del ordeño robotizado Lely frente al ordeño tradicional. 1. Reducción de mano de obra. En granjas de 60 vacas en ordeño se puede reducir hasta un empleado y en granjas de 120 vacas en ordeño hasta dos empleados. Se puede establecer la regla de que el personal que se necesita en las tareas de la granja es igual al número de robots que esta tiene. Esta regla es válida para granjas con un máximo de 6 robots. 2. Incremento de la producción. En Lely nos gusta decir que al instalar el robot en la granja estás introduciendo el tercer ordeño, aunque la realidad es aún mejor: las vacas se ordeñan cuando se estima que tienen entre 10 y 15 kg en la ubre. Así, una vaca de 35 kg se ordeña 3 veces al día, una de 50 kg 4 veces al día y una de 60 kg 5 veces al día. Los incrementos de producción son de un 15% respecto al ordeño tradicional. 3. Distribución eficiente del concentrado. Gracias a la cabina de alimentación del robot, las vacas comen el concentrado en función de la producción y del estado reproductivo en que se encuentran. La introducción de una tolva adicional permite distribuir de forma automática concentrado de alto valor energético en los primeros días de lactación. Este factor redunda en un ahorro importante de concentrado y en una mejora de la condición corporal de los animales. 4. Obra civil de instalación. Habitualmente se realiza en el interior de la granja. La inversión es mínima. Muchas veces el espacio ocupado por la antigua sala de ordeño se puede reconvertir en espacio útil (cubículos, pesebrera, etc.). 5. Gestión eficiente y rápida. El ordeño robotizado Lely dispone de multitud de sensores que proporcionan datos de cada animal como
producción, temperatura de la leche, color, conductividad (mamitis), actividad (celo), rumia, peso, etc. Esta información procesada por la herramienta informática proporciona alarmas, gráficos e informes que permiten actuar rápido sobre problemas individuales (mamitis, por ejemplo) o problemas del rebaño (alimentación desajustada, por ejemplo). Esta eficiencia en la resolución de problemas tiene también un valor de rentabilidad importante.
20 AÑOS EN ORDEÑO ROBOTIZADO
¿CÓMO INVERTIR EN EL ORDEÑO LELY SIN UTILIZAR SUBVENCIONES?
Si este artículo te ha creado cierta inquietud, si crees que por esta línea es por donde quieres dirigir tu negocio, por favor, habla con nosotros.
La idea es encontrar alternativas que compensen el efecto que hasta ahora han tenido las subvenciones.
Máquinas básicas y funcionales Lo habitual, siempre que ha habido una subvención, es ofertar una máquina completa e integral. La idea ahora es abaratar esta máquina de una manera inteligente. Perder alguna característica pero mantener los principales factores de rentabilidad: una máquina más funcional. Podemos tener un proyecto para un robot funcional 15.000 más barato que la solución completa con los mismos factores de rentabilidad (1, 2, 3 y 4). La diferencia está en el factor 5. Esta máquina proporcionaría menos información para la gestión del día a día, pero los pilares de rentabilidad del robot estarían salvados. Para el caso de un proyecto de 2 robots, 30.000 de ahorro y así sucesivamente.
Financiación a medida En Lely disponemos de nuestra propia entidad financiera que interviene en el 80% de nuestras operaciones. Llevamos meses buscando soluciones de financiación que nos permitan abordar este nuevo escenario. Lo siguiente es un adelanto: - Financiación a más largo plazo. Anteriormente los plazos máximos eran de 7 años. Ahora podremos trabajar con soluciones de hasta 10 años. La idea que manejamos es poder financiar un robot con cuotas que no superen el sueldo de un trabajador. - Nuevos productos financieros. Hasta ahora, por exigencia de las subvenciones, el producto a utilizar es la venta a plazos (préstamo). Ahora, el arrendamiento financiero (leasing) es el producto a utilizar. Sus grandes ventajas son incluir el IVA en la financiación y un atractivo efecto en las cuentas anuales de la empresa.
Lely celebra este verano su veinte aniversario en el ordeño robotizado con actos simultáneos por todo el mundo. Nosotros queremos centralizar la atención en este nuevo enfoque del negocio. Estamos preparando ya para el día 30 y 31 de agosto unas jornadas al respecto.
LELY ASTRONAUT A4 La manera natural de ordeñar
Como ocurre con todas nuestras soluciones para el sector lácteo, el nuevo robot de ordeño Lely Astronaut A4 ha sido desarrollado con una prioridad muy clara: la vaca. El robot garantiza la máxima calidad de la leche y sus instrumentos de gestión únicos le permiten mantener el control total del rebaño. Puede confiar plenamente en el robot. Y en nosotros. Las 24 horas del día, todos los días del año.
AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER LOS CORRALES DE BUELNA Tel: +34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com
www.lely.com Innovators in agriculture
52
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
En Galicia, os comezos foron algo tardíos; o primeiro robot de muxido instalouse no ano 2004, pero dende entón o seu crecemento foi continuo
INTRODUCIÓN DOS SISTEMAS DE MUXIDO ROBOTIZADO EN GALICIA: A CALIDADE DO LEITE Presentamos os resultados dun proxecto de investigación sobre o impacto producido polo paso de muxido convencional a muxido robotizado, en parámetros relacionados coa calidade do leite, nos sistemas de muxido robotizado (SMR) existentes en Galicia. INTRODUCIÓN O sector lácteo europeo vén sufrindo nos últimos vinte anos un profundo axuste nas estruturas de produción, caracterizado polo descenso do número de explotacións e un considerable incremento no tamaño das mesmas; dende 1988, na UE-12 desapareceron dúas de cada tres explotacións, sendo o axuste moito maior en España, onde permanece só o 17% das explotacións (Sineiro et ál., 2009). Ao mesmo tempo que os custos de man de obra e da terra se incrementaron constantemente, o do leite decreceu, o que fixo necesario incrementar a produtividade por hora traballada e por hectárea. De aí que foran aparecendo di-
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
J. M. Pereira e A. Castro Departamento de Enxeñería Agroforestal. Escola Politécnica Superior de Lugo Universidade de Santiago de Compostela
versos avances e novas tecnoloxías en diferentes campos da produción leiteira para facilitarlles o traballo aos gandeiros e aumentar a produtividade (instalacións, xenética, mecanización). Un destes avances son os sistemas de muxido robotizado, que teñen na redución e flexibilidade do traballo un dos seus principais argumentos a favor.
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
A implantación dos SMR nas explotacións leiteiras galegas foi algo tardía con respecto a outras zonas de Europa. O primeiro SMR instalado nunha explotación comercial fíxose en Holanda no ano 1992 e, dende aquela, o seu crecemento non parou (figura 1), inda que existen certas controversias en canto ao seu número exacto. Fontes consultadas dos principais distribuidores, Lely e DeLaval, cifran en 18.000 as unidades repartidas por todo o mundo neste ano 2012.
53
EN XANEIRO DO ANO 2010 CONTABILIZÁBANSE 48 ROBOTS DE MUXIDO EN GALICIA, REPARTIDOS EN 38 EXPLOTACIÓNS DE 28 CONCELLOS
Figura 1. Explotacións con robot de muxido no mundo segundo diversas fontes consultadas
DOS POSIBILIDADES EN HIGIENE DE PEZONES UN MISMO PRINCIPIO ACTIVO: DIÓXIDO DE CLORO UÊÊ > `>`ÊV Ã jÌ V>Ê>Ãi}ÕÀ>`>Ê por sus altas concentraciones de `iÀ «À ÌiVÌ ÀiÃÊÃÕ >` ÃÊ>Ê >Ê acción del ALOE VERA UÊÊ Ì ÊÀi ` i Ì ]Ê i ÀÊV ÃÕ UÊÊ VV ÊÀi«i i ÌiÊ`iÊ ÃV>Ã
LACTOX Alta eficacia debido a su concentración de principios activos.
UÊÊ Ã« L iÊi Êi Û>ÃiÃÊv?V iÃÊ`iÊ iâV >ÀÊÞÊ > i >Àʣȳ{]Ên³Ó]Ê{³£®
OXILACT Máxima eficacia debido a su alta concentración de principios activos.
Nuevas Ideas, Nuevos Caminos En Armonía con el Medio Ambiente
Diseño, desarrollo y fabricación de productos para higiene ganadera. Pol. Ind. Lalín 2000 · Parc. C42/43 · 36512 LALÍN · Pontevedra - España Tfno.: 986 787 537· Fax: 986 787 603 · info@proquideza.es · www.proquideza.es
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
54
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
OS SISTEMAS DE MUXIDO ROBOTIZADO TEÑEN NA REDUCIÓN E FLEXIBILIDADE DO TRABALLO UN DOS SEUS PRINCIPAIS ARGUMENTOS A FAVOR
En España, o primeiro sistema de muxido automático (AMS) foi introducido no ano 2000 en Cataluña; no 2005 xa había en torno a 150 unidades e na actualidade pasa das 300. En canto a Galicia, os comezos foron algo máis tardíos; o primeiro robot de muxido instalouse no ano 2004, pero dende entón o seu crecemento foi continuo e en xaneiro do ano 2010 contabilizábanse 48 SMR repartidos en 38 explotacións diferentes, distribuídas por 28 concellos de Galicia (figuras 2 e 3). Nos últimos dous anos, e posiblemente como consecuencia da fonda crise económica que se está a cebar en todos os sectores produtivos e para a cal o sector lácteo non é unha excepción, parece que se está a apreciar unha certa tendencia ao estancamento, ou cando menos unha desaceleración, contabilizando incluso algún cambio de novo cara ao muxido convencional. Este feito ofrece unha nova perspectiva coa aparición no mercado de máquinas de segunda man a prezos máis reducidos. Figura 2. Localización dos SMR instalados en Galicia en decembro de 2009
Figura 3. Evolución do número de explotacións con robot de muxido en Galicia
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Como con calquera innovación, hai detractores e adeptos, e tamén opinións variadas sobre o sistema. Aspectos como a adaptación dos animais, os consumos e a calidade do leite son cuestións candentes para os gandeiros. Sería un tópico pensar que as granxas que deciden desandar o camiño volvendo a sistemas de muxido convencionais o fan a causa do mal funcionamento dos SMR; nada máis lonxe da realidade. Un robot de muxido non deixa de ser unha máquina, a cal ten máis que demostrada a súa fiabilidade en granxas comerciais por todo o mundo. É certo que está máis orientada cara ao mercado europeo, onde as explotacións son máis familiares, tendo unha dinámica de expansión moito máis moderada que, por exemplo, Norteamérica, onde a economía da produción de leite segue parámetros de crecemento diferentes aos europeos. Non obstante, non deixa de ser por iso unha opción máis a ter en conta cando un gandeiro decide cambiar o seu equipo de muxidura, coas súas vantaxes e desvantaxes. Os SMR supoñen para as explotacións unha innovación tecnolóxica importante que proporciona vantaxes pero que, como calquera sistema, non está exenta de dificultades. Á parte da adaptación dos animais, os gandeiros tamén teñen que afrontar unha situación nova, que lles obriga a cambiar o manexo do rabaño, formarse nas novas tecnoloxías da información e ser conscientes de que, de igual xeito que con outros sistemas de muxido, trátase dunha rutina, máis flexible pero igualmente unha rutina de muxido. Por iso non só o correcto funcionamento da máquina é importante, adoptar criterios de eficiencia (Castro et ál., 2012) ou o manexo que se realice coa mesma tamén terán repercusións importantes na saúde dos animais e na calidade do leite (Rasmussen et ál., 2002; De Koning et ál., 2004), na produción (Wagner and Palmer, 2003) e, por tanto, na rendibilidade económica das explotacións. No marco do proxecto de investigación “Implantación do muxido robotizado en Galicia” (PGIDT/PGIDIT Ref: 07MRU013291PR), desenvolvido no Departamento de Enxeñería Agroforestal da Universidade de Santiago de Compostela, fixámonos entre os seus obxectivos avaliar o impacto producido polo paso de muxido convencional a muxido robotizado, en parámetros relacionados coa calidade do leite, nos sistemas de muxido robotizado presentes en Galicia.
Hacemos posible una producci贸n sostenible de alimentos DeLaval Equipos, S.A. Anabel Segura, 7 28108 Alcobendas Madrid
Tel茅fono: +34 91 490 44 73 Fax: +34 91 358 00 85 www.delaval.es
56
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
Realizáronse un seguimento e un control dos parámetros produtivos das explotacións e de funcionamento dos SMR nun total 16 granxas galegas con 18 robots de muxido de tres marcas diferentes: Lely (Holanda), DeLaval (Suecia) e Insentec (Holanda)
MATERIAL E MÉTODOS DO ESTUDO Realizáronse un seguimento e un control dos parámetros produtivos das explotacións e de funcionamento dos SMR nun total 16 granxas galegas con 18 robots de muxido de tres marcas diferentes: Lely (Rotterdam, Holanda), DeLaval (Tumba, Suecia) e Insentec (Marknesse, Holanda). Para iso fixéronse copias da información almacenada no software que xestiona o funcionamento dos diferentes sistemas de muxido. Posteriormente, as copias foron restauradas en gabinete empregando os software informáticos VMS management (DeLaval), T4C-Time For Cows (Lely) e Saturnus (Insentec), os cales permiten a elaboración de informes e de filtrado da información arquivada en formatos de datos exportables a bases de datos ou follas de cálculo para o seu posterior tratamento. Solicitóuselles permiso aos gandeiros para acceder ás bases de datos do Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal), referidos a RCS, bacterioloxía, graxa e proteína, que serven de referencia para os pagos por calidade entre industrias de transformación e gandeiros. Para o estudo tomáronse como referencia os datos que van dende 24 meses anteriores ao momento de instalación do SMR ata setembro de 2010. Das 16 explotacións iniciais só se chegaron a analizar os datos de 12 (14 SMR), pois catro delas descartáronse, ben debido á ausencia de datos rexistrados para o período de tempo mencionado, ben porque ademais de muxir con robot seguíano facendo na antiga sala de muxido (rabaños que excedían a capacidade do número de robots instalados ou explotacións con animais que durante algún período eran muxidos na sala); esta casuística non facía posible diferenciar o leite muxido
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
NON SE PODEN ATRIBUÍR CAMBIOS ESTATISTICAMENTE SIGNIFICATIVOS NOS VALORES DE RECONTO DE CÉLULAS SOMÁTICAS ASOCIADOS CO CAMBIO DE SISTEMA DE MUXIDO
por ambos sistemas ao mesturarse no mesmo tanque. En total manexáronse 4.655 mostras, das cales 1.345 son anteriores á instalación dos robots e 3.310 correspóndense a despois da instalación. A maior cantidade de datos na etapa posterior á implantación do robot permite atenuar o efecto do posible período de “adaptación” das vacas, xa citado por outros autores (Rasmussen et ál., 2002). Fíxose unha análise estatística utilizando SPSS 17.0.0 para Windows (SPSS, 2008). Comparouse o conxunto de datos (antes vs. despois de instalar o robot); nestes supostos é axeitado realizar a proba T para mostras independentes, xa que cada dato só pode pertencer a un dos grupos (antes ou despois). Na proba T para dous grupos tivéronse en conta os supostos de normalidade e de igualdade de varianzas, non obstante, dado que o tamaño dos grupos é moi grande, podemos considerar que a robustez da proba mantense intacta aínda que non se cumpra o suposto de normalidade (SPSS, 2008). Consideramos como hipótese nula (Ho) que as medias son idénticas. Partindo deste suposto, calculamos a probabilidade de obter diferenzas de medias como as que se atoparon. Se esa probabilidade é moi pequena (P < 0,05) rexeitamos a hipótese e se son superiores, aceptámola.
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
TEMOS OBSERVADO DESCENSOS NAS PORCENTAXES DE GRAXA E PROTEÍNA E INCREMENTOS EN BACTERIOLOXÍA. DE TODOS OS XEITOS, OS RESULTADOS MEDIOS DE BACTERIOLOXÍA NUNCA SUPERARON OS VALORES A PARTIR DOS CALES SE PENALIZA O PREZO DO LEITE Figura 8. Medias marxinais do RCS (x 1.000), antes (O) e despois (0) da instalación do SMR MEDIAS MARXINAIS DE RCS (x1000/ml)
RESULTADOS E DISCUSIÓN Nas figuras 4, 5, 6 e 7 representamos os resultados da totalidade das mostras analizadas (4.654 mostras) nas 12 explotacións, diferenciando situación anterior e posterior á instalación e representando a liña de tendencia axustada á nube de puntos. Como cabía esperar, os coeficientes de axuste (R2) foron moi baixos, posto que existe unha gran variabilidade nos resultados das mostras ao longo do tempo. A información interesante que proporciona o axuste é a de mostrar a tendencia dos datos, os cales reflicten unha tendencia practicamente constante ou plana nos valores de RCS, con moi lixeiras diferenzas que non resultaron estatisticamente significativas (P < 0,05). En canto aos valores de bacterioloxía, graxa e proteína, as diferenzas son máis claras e acentuadas, apreciando unha tendencia á alza na bacterioloxía (Ufc/ml) e un descenso importante nos de graxa e proteína, que resultaron ser estatisticamente significativos. 1000 600
Ufcx1000/ml
RCSx1000/ml
800
600
400
300
200
100
400
A
400
B
c
0
-10
10
30
-30
50
-10
4,50
3,50
Proteína (%)
Graxa (%)
3,75
3,25
3,50
3,00
3,00
2,75
2,50
-30
-10
10
30
50
Figura 6. Porcentaxe de graxa, antes (O) e despois (O) da instalación do SMR
50
Figura 5. Bacterioloxía, antes (O) e despois (O) da instalación do SMR
5,00
4,00
30
meses
meses
Figura 4. Recontos de células somáticas (x 1.000), antes (O) e despois (O) da instalación do SMR
10
E
F
G
H
I
J
K
L
0
-40
-20
0
20
40
60
Figura 7. Porcentaxe de proteína, antes (O) e despois (O) da instalación do SMR
Se nos fixamos nas medias marxinais por explotación (figura 8), observamos que existen diferentes situacións de partida entre explotacións. O máis significativo é que hai unha serie de explotacións que melloran os seus resultados (D, F, I, L), outras empeoran a súa situación tras a instalación do robot de muxido (A, G, H, J, K) e as tres restantes (B, C, E) manteñen os seus niveis de RCS antes e despois da instalación. Analizando a dispersión dos datos, temos observado que a maioría das explotacións mantén nunha elevada porcentaxe de mostras (máis do 75%) RCS inferiores ás 400.000, valor de referencia para comezar a penalizar economicamente, e que a maioría das explotacións (7) son capaces de manter niveis inferiores a 250.000 en polo menos o 50% das mostras.
En canto á bacterioloxía (Ufc/ml), analizando polo miúdo explotación por explotación, destacamos que tan só unha das 12 explotacións foi quen de mellorar as medias marxinais despois de instalar o SMR (figura 9); o resto, en maior ou menor medida, mostran un empeoramento nos seus resultados. Sendo certo que a maioría de explotacións obteñen resultados algo peores que na situación de partida, pensamos que non poden ser considerados cuantitativamente como negativos, xa que unicamente en tres das 12 explotacións as medias marxinais superan as 50.000 Ufc/ ml, valor de referencia para o leite da máxima calidade, e todas están por baixo das 100.000 Ufc/ml, valor de referencia límite para a penalización nos prezos. Na maioría das explotacións (8), máis do 75% das mostras entraría na cualificación de máxima calidade. Figura 9. Medias marxinais de bacterioloxía, antes (O) e despois (0) da instalación do SMR MEDIAS MARXINAIS DE BACTERIOLOXÍA (x1000/ml)
200
-30
D
CÓDIGO EXPLOTACIÓN
200
0
57
80
60
40
20
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
CÓDIGO EXPLOTACIÓN
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
58
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
OS PRIMEIROS MESES DO PASO DE MUXIDO CONVENCIONAL A ROBOTIZADO SON UN PERÍODO CRÍTICO NO QUE COBRA MOITA IMPORTANCIA MARCARSE UN PROGRAMA DE AUTOSEGUIMENTO COS ASESORES TÉCNICOS
En canto á porcentaxe de graxa, atopamos unha tendencia decrecente despois da introdución dos SMR. Esta tendencia móstrase claramente na figura 10: nas 12 explotacións, as medias marxinais para % de graxa son inferiores despois de instalar o SMR. Este descenso é estatisticamente significativo, e aínda que non ten unha relación directa coa máquina, si que ten relación con aspectos derivados do muxido cun robot. Por exemplo, cos cambios no sistema de alimentación. Aínda que se manteña a ración totalmente mesturada (TMR; Total Mixed Ration), parte do concentrado distribúese durante o muxido, podendo provocar un exceso de materia seca proveniente do concentrado en relación coa base forraxeira, se non se equilibra a ración, facendo descender a taxa de graxa (Alibés et ál., 2002). O incremento na frecuencia de muxidos tamén pode provocar un descenso na taxa de graxa (Klei et ál., 1997). De Koning et ál. (2004) atoparon un incremento de ácidos graxos libres (AGL) e descensos na taxa de graxa nos muxidos con SMR. A liberación de AGL xunto coa hidrólise dos triglicéridos prodúcese pola lipólise do leite, incrementando así a acidez do leite. Os motivos que poden Figura 10. Medias marxinais do % de graxa, antes (O) e despois (0) da instalación do SMR
MEDIAS MARXINAIS DE GRAXA (%)
3.40
4.40
3,80
3.60
3.40
3.20 A
B
C
D
E
F
G
H
I
CÓDIGO EXPLOTACIÓN
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
J
K
L
causar o incremento da lipólise nos SMR poden ser diversos: presenza de conducións do leite de maior lonxitude que no muxido convencional, fluxo de leite constante e en menor cantidade que fai que aumente a presenza de aire mesturado co leite ou conducións máis elevadas que esixen maior forza de bombeo. Diversos investigadores poñen de manifesto que, de entre todos os factores, o aspecto máis importante asociado aos robots de muxido, que produce un descenso na taxa de graxa e o incremento de AGL, vén derivado do incremento na frecuencia de muxido (Abeni et ál., 2005), e consideran que a entrada de aire durante o muxido non é o factor máis relevante no incremento ou na redución dos AGL, aínda que ten certa influencia. Outra consideración a ter en conta é que o descenso no tanto por cento de graxa, ou parte del, non sexa atribuíble só aos cambios que implica muxir con sistema robotizado, senón que pode vir condicionado polo propio mercado do leite e a política de cotas. A graxa prímase pouco, en gran medida debido á transformación e ao consumo do leite en España, que se fai principalmente en líquido. Así, prevalece máis o volume que a materia graxa, por exemplo moi buscada no leite transformado en Alemaña e Holanda. Deste xeito, os gandeiros buscan intencionadamente os descensos na taxa de graxa, ao redor do mínimo para evitar penalizacións, axustando os compoñentes na ración, o cal lles permite incrementar a produción dentro da cota asignada. Con respecto á porcentaxe de proteína, parece que o sistema de muxido non debería ter efecto positivo nin negativo. A tendencia global dos datos é dun lixeiro descenso despois da instalación dos SMR, non obstante, a situación varía se estudamos explotación por explotación (figura 11), con explotacións que incrementan a taxa de proteína, explotacións nas cales diminúe e explotacións nas que se mantén a mesma porcentaxe de proteína. Hamann e Halm (2004) consideran que o incremento da frecuencia de muxido afecta á actividade secretora e que pode afectar á composición do leite. Isto podería explicar en parte o descenso medio que se produce no conxunto das mostras despois de instalar os SMR. Probablemente, os compoñentes da ración das vacas que lle proporcionan a maior parte da proteína ao leite teñen moito que ver; nestas explotacións, a ración TMR ten como principal e ás veces única forraxe o ensilado de millo, decrecendo o uso de ensilado de herba. Así, nas racións a proteína achégase con alimentos mercados, como son a soia ou a alfalfa, que alcanzan uns prezos moi elevados, o que obriga a usalos en menor medida, podendo este feito explicar a variabilidade atopada nalgunhas explotacións.
LA EFICIENCIA
EN UN CLIC
¿Todavía no tienes conectada tu sala al programa informático Dairy Plan? Una inversión que se amortiza en el primer año. ecnología t n e e t r ie v ¡In y gestiona tu una como explotación mpresa! verdadera e
PRINCIPALES VENTAJAS: Detección temprana de enfermedades y menor gasto en
medicamentos Mayor fertilidad y menores costes de inseminación Menor número de días abiertos, más leche y mayor rentabilidad Gestión integral de la explotación y más información para la toma de decisiones
¡AHORA ES EL MOMENTO! Aprovecha las atractivas ofertas promocionales para instalación del programa informático, podómetros y medición electrónica si aún no la tienes en tu sala. Consulta las condiciones con tu distribuidor más cercano que encontrarás en nuestra web: www.gea-farmtechnologies.es GEA Milking & Cooling | WestfaliaSurge GEA Farm Technologies Ibérica, S.L Avda. Sant Julià, 147 - 08403 GRANOLLERS (Barcelona) Tel. +34 938 617 120 - Fax +34 938 494 988 E-mail: agricola@gea.com
GEA Farm Technologies La elección correcta
60
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
Non só o correcto funcionamento da máquina é importante, adoptar criterios de eficiencia ou o manexo que se realice coa mesma tamén terán repercusións na saúde dos animais e na calidade do leite
Figura 11. Medias marxinais do % de proteína, antes (O) e despois (0) da instalación do SMR MEDIAS MARXINAIS DE PROTEÍNA (%)
3.40
3.30
3.20
3.10
3,00 A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
CÓDIGO EXPLOTACIÓN
Os valores obtidos de significación bilateral móstrannos que a probabilidade –redondeando– para as medias de bacterioloxía, graxa e proteína, é de 0,00 < 0,05, polo que rexeitaremos a hipótese nula de igualdade de medias e, por tanto, concluiremos que as medias son diferentes, incrementándose o reconto total de bacterias e o de ácidos graxos libres, que nós non medimos, pero que parece que van paralelos a unha baixada da taxa de graxa no leite. Polo contrario, a probabilidade redondeada para a media de RCS é de 0,430 > 0,05, o cal quere dicir que as diferenzas no RCS antes e despois da instalación dos SMR non son estatisticamente significativas, coincidindo co observado por outros autores (Klungel et ál., 2000). Independentemente das consideracións realizadas, os gandeiros que se decidan pola instalación dun SMR deben ter perfectamente claro que os primeiros meses do paso de muxido convencional a muxido robotizado son un período crítico no que cobra moita importancia marcarse un
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
programa de autoseguimento, coa colaboración dos seus asesores técnicos, para evitar que a calidade do leite baixe ou mesmo para intentar que esta mellore. Tense observado que, co establecemento de programas de seguimento axeitados, os gandeiros poden, dende o primeiro momento, detectar o leite anormal muxindo con SMR e reducir o RCS no tanque (Rasmussen et ál., 2002). CONCLUSIÓNS Resumindo, podemos concluír que tras a instalación do sistema de muxido robotizado en 12 explotacións leiteiras galegas temos observado descensos nas porcentaxes de graxa e proteína e incrementos en bacterioloxía estatisticamente significativos. De todos os xeitos, os resultados medios de bacterioloxía nunca superaron os valores a partir dos cales se penaliza o prezo do leite. Os descensos de graxa son causados por unha acumulación de circunstancias que implica o muxido con robot, incluso é posible que unha parte importante no descenso do tanto por cento de graxa sexa atribuíble a unha intencionalidade do gandeiro en función dos prezos do leite e o réxime de cotas. A proteína é un compoñente con moita variabilidade no que inflúen a xenética dos animais e a alimentación, entre outros factores. Polo contrario, non se poden atribuír cambios estatisticamente significativos nos valores de RCS asociados co cambio de sistema. Cando se decide introducir un SMR nunha explotación é necesario establecer unhas pautas e un protocolo de manexo axeitado seguindo as recomendacións establecidas polos técnicos. Nada indica que non se poida conseguir leite da máxima calidade con sistema de muxido robotizado, ao igual que con calquera outro sistema. O manexo da máquina e, en xeral, da explotación é o que en realidade repercute na calidade do leite directa ou indirectamente, e cobra especial relevancia no muxido robotizado.
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
BIBLIOGRAFÍA Abeni, F., L. Degano, F. Calza, R. Giangiacomo, and G. Pirlo. 2005. Milk Quality and Automatic Milking: Fat Globule Size, Natural Creaming, and Lipolysis. J. Dairy Sci. 88:3519-3529. Alibés, J., M.A. Garrote, and A. Segui. 2002. El robot de ordeño en Cataluña. Estudio de su implantación. Frisona Española Nº 135 Pag 104-106. André, G., P. B. M. Berentsen, B. Engel, C. J. A. M. de Koning, and A. G. J. M. Oude Lansink. 2010. Increasing the revenues from automatic milking by using individual variation in milking characteristics. J. Dairy Sci. 93:942-953. Castro, A., J. M. Pereira, C. Amiama, and J. Bueno. 2012. Estimating efficiency in automatic milking systems. Journal of Dairy Science. Vol. 95 (2):929-936. De Koning, K., B. Slaghuis and Y. Van der Vorst. 2004. Milk Quality on Farms with Automatic Milking Systems. In Automatic Milking: A better underestandig, 311-320. A. Meijering, H. Hogeveen, and C.J.A.M. de Koning, ed Wageningen Academic Publishers. Wageningen, the Netherlands. Hamann, J., and H. Halm. 2004. Influence of varying milking intervals on milk composition. A physiological approach on secretion of normal milk. In Automatic Milking: A better underestandig. Pages 215-220. A. Meijering, H. Hogeveen, and C.J.A.M. de Koning, ed Wageningen Academic Publishers. Wageningen, the Netherlands.
61
Klei, L., M. J. M. Lynch, D. M. Barbano, P. A. Oltenacu, A. J. Lednor, and D. K. Bandler. 1997. Influence of milking three times a day on milk quality. Klungel, G.H., B.A. Slaghuis, and H. Hogeveen. 2000. The efect of the introduction of automatic milking systems on milk quality. J. Dairy Sci. 83:1998-2003. Rasmussen, M.D., M. Bjerring, Justesen, P. and Jepsen, L. 2002. Milk quality on Danish farms with automatic milking systems. J.Dairy Sci. 85.2869-2878. Sineiro, F., J. A. Santiso, V. Calcedo, and R. Lorenzana. 2009. El sector lácteo. Escenarios de evolución. Pages 19-120, in Proceedings of the XVII jornadas técnicas COVAP held in Cordoba, Spain. SPSS. 2008. SPSS for Windows Release 17.0.0. IBM Corporation, Somer, NY. Steeneveld, W., L.C. van der Gaag, H.W. Barkema, H. Hogeveen. 2010. Simplify the interpretation of alert list for clinical mastitis in automatic milking Systems. Computers and Electronics in Agriculture 71: 50-56. Wagner-Storch, A. M., and R. W. Palmer. 2003. Feeding behavior, milking behavior, and milk yields of cows milked in a parlor versus an automatic milking system. J. Dairy Sci. 86:1494-1502. Kooistra, S.R., R. Bijl, and H. Hogeveen. 2007. Effects of automatic milking and convencional milking on the profitability of Dutch dairy farms. In16th International Farm Management Congress. UCC, Cork, Ireland.
SERVIZO VETERINARIO ESPECIALIZADO EN TRANSFERENCIA EMBRIONARIA EQUIPO AUTORIZADO PARA O INTERCAMBIO INTRACOMUNITARIO ES11ET05B
TENDA VIRTUAL DE COMPRAVENDA DE EMBRIÓNS ASESORAMENTO XENÉTICO SEGUROS GANDEIROS
daniel@embriovet.es administracion@embriovet.es móbil 649.80.90.64
javier@embriomarket.com administracion@embriomarket.com móbil 636.97.76.10
TODA A INFORMACIÓN QUE PRECISAS EN: www.embriomarket.com Telefax +34.981.791.843
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
62
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
CENTRA XESTIÓN DA CALIDADE CENTRA: DO LEITE E TRAZABILLIDADE EN ALIMENTOS LÁCTEOS
Alimentos Lácteos vén de instaurar un Sistema Integral de Xestión da Calidade para controlar e asegurar o cumprimento dos obxectivos de calidade do leite nas dez cooperativas que a integran e adaptarse ás premisas actuais existentes en materia de seguridade alimentaria. O piar deste traballo é a aplicación informática web CENTRA, que permite rexistrar toda a información sobre a trazabilidade do produto. INTRODUCIÓN No ano 2000, a Comisión Europea adoptou o Libro Branco sobre Seguridade Alimentaria. A partir dese momento, a Comisión identificou a seguridade alimentaria como unha das máximas prioridades e estableceu un programa de acción lexislativa baseado no concepto “da granxa á mesa”. No Libro Branco recóllese unha serie de principios e medidas a levar a cabo co fin de coordinar e integrar un sistema de seguridade alimentaria dirixido a lograr o máximo nivel na protección da saúde. Non en van, elaborouse con-
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Miguel Martín Hernández, Olga Maceira Figueira Alimentos Lácteos S.A.
forme ao principio de que a seguridade alimentaria debe estar baseada nun enfoque global e integrador, abarcando toda a cadea alimentaria, dende a produción primaria ata a transformación de alimentos, o almacenamento, o transporte e a venda final.
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
63
O SISTEMA PRETENDE SERVIR AO GANDEIRO NO CONTROL DA CALIDADE FINAL DO PRODUTO E ACOMPAÑALO NA CONSECUCIÓN DOS REQUISITOS IMPOSTOS PARA O CUMPRIMENTO DA NORMATIVA DE SEGURIDADE ALIMENTARIA
En 2002, cando a Conferencia Sectorial de Agricultura e Desenvolvemento Rural, chegouse ao acordo de poñer en marcha sistemas que aseguren a trazabilidade no sector lácteo e de habilitar os mecanismos para coñecer o camiño que segue o leite cru de vaca dende que é recollido na explotación ata que entra no proceso de transformación na industria. Posteriormente, o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación publicou o RD 217/2004, no que se regulaban a identificación e rexistro dos axentes, establecementos e contedores que interveñen no sector lácteo, así como o
rexistro dos movementos do leite, é dicir, a posta na práctica de sistemas de trazabilidade do leite tendo identificados e rexistrados a todos os axentes e establecementos implicados na produción, recollida, transporte, almacenamento e tratamento do leite de vaca e dos contedores do leite, permitindo rexistrar os movementos do leite que teñen lugar entre eles. Tanto o rexistro dos axentes e contedores coma o movemento do leite integráronse na base de datos de Letra Q que entrou en vigor o 1 de abril de 2005. Os responsables dos centros lácteos pasaron a rexistrar en Letra Q todos os movementos que se producen entre contedores dende que o leite sae da explotación produtora ata que chega ao centro de transformación. Esta información é recollida polos transportistas, que anotan nas PDA os litros de cada explotación, en que depósitos de cada camión se recollen e os transvasamentos previos á descarga na planta.
Seguros agrarios
Protexa a súa explotación agraria En ”la Caixa” ofrecémoslle unha extensa gama de seguros especificamente pensada para cubrir os riscos que poidan xurdir no día a día da súa explotación agraria. Así, poderá asegurar os ingresos da súa colleita e do seu gando, cubrirá os riscos do seu negocio e garantirá a súa protección, a da súa familia e mais a dos seus traballadores.
AgroCaixa
[Ti [ es a Estrela Información suxeita ás condicións xerais, particulares e especiais de cada póliza, así como ás condicións de subscrición. SegurCaixa Adeslas, S.A. de Seguros e Reaseguros. VidaCaixa, S.A. de Seguros e Reaseguros. Caixabank, S.A., operador de banca-seguros exclusivo de VidaCaixa, S.A., con CIF A-58333261, e autorizado de SegurCaixa Adeslas, S.A., con CIF A-28011864, inscrito no rexistro administrativo de mediadores da DXSFP co código C0611A08663619, e autorizado para a distribución de seguros CASER, en virtude do convenio de distribución entre VidaCaixa e CASER.
www.laCaixa.es/agrocaixa
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
64
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
A GRAN DIFERENZA NO SISTEMA DE RECOLLIDA DE ALIMENTOS LĂ CTEOS Ă&#x2030; QUE CADA COOPERATIVA RECOLLE O LEITE DOS SEUS SOCIOS. Ă&#x2030; UN SISTEMA CENTRALIZADO ONDE OS REQUISITOS SON SUPERIORES Ă MEDIA
XESTIĂ&#x201C;N DA CALIDADE EN ALIMENTOS LĂ CTEOS Alimentos LĂĄcteos naceu fai dous anos como un proxecto integrador de 10 cooperativas galegas produtoras de leite que decidiron, nuns momentos moi difĂciles para o sector leiteiro, apostar polo investimento nunha fĂĄbrica de grandes cualidades que puidera mimar as propiedades do leite que producĂan os seus 1.000 socios-gandeiros. Deste traballo saĂu ao mercado unha marca propia, Deleite, que recibiu unha acollida sen precedentes no mercado. Neste contexto, onde prima a seguridade alimentaria e a transparencia na produciĂłn, Alimentos LĂĄcteos pretende ser o lĂder na obtenciĂłn de produtos que satisfagan as necesidades e expectativas dos consumidores e que, ao mesmo tempo, cumpran os requisitos legais e regulamentarios. Para tal fin instaura un Sistema Integral de XestiĂłn da Calidade. A importancia deste sistema radica en conseguir unha uniformidade no xeito de controlar e asegurar o cumprimento dos obxectivos de calidade a nivel de todas as cooperativas que o integran, e que agrupan a todos os seus provedores. A gran diferenza no sistema de recollida de Alimentos ĂŠ que cada cooperativa recolle o leite dos seus socios. O que en principio parece un sistema pouco eficiente convĂŠrtese nun sistema centralizado onde os requisitos son superiores ĂĄ media e onde ao lado de cada gandeiro hai un tĂŠcnico que colabora na consecuciĂłn de tales requisitos. Para poder ser efectivo, este sistema necesitaba dun soporte que abarcase toda a informaciĂłn do proceso de produciĂłn, recollida, transporte e produciĂłn. Con este fin, creouse unha aplicaciĂłn informĂĄtica web, denominada CENTRA. A partir dun soporte web, que xa se estaba a
AFRIGA ANO XVIII - NÂş 99
usar no sector lĂĄcteo galego, implementĂĄronse modificaciĂłns e novas pantallas para poder dar cobertura a todas as necesidades que foron xurdindo no proceso de implantaciĂłn do Sistema Integral de XestiĂłn. A aplicaciĂłn atinxe mĂşltiples ĂĄreas de traballo, todas relacionadas entre si de xeito cĂłmodo e sinxelo. BASE DE DATOS DE TODOS OS PROVEDORES Na aplicaciĂłn web, grazas ao traballo desenvolvido polos tĂŠcnicos de campo das diferentes cooperativas, tĂŠĂąense en continua actualizaciĂłn os datos de todas e de cada unha das explotaciĂłns de Alimentos: R5 5 (.#Ĺ&#x20AC; #Ä&#x2030;(5 5.#./& ,5 5 2*&). #Ä&#x2030;(8 R5 5 ) &#4 #Ä&#x2030;(5 2 . 5 -5#(-. & #Ä&#x2030;(-5B2 )&) &#4 #Ä&#x2030;(C85 R5 5 -.,/./, -5*,#( #* #-5+/ 5 )( ),' (5 5 2*&). #Ä&#x2030;(95 -. &)-65 )- -5 52/,,)65 &' ĂŻ(-65&) #-5 ( 2)-5B* ,# #, -65& 4 , .)-65&) #-5 5 ), (. ( C65 +/#*)-65-#&)-8 R5 5 #-. ' 5 5*,) / #Ä&#x2030;(8 R5 5 Ä&#x161;' ,)5 5 (#' #-5*, - (. -5*),5&). -8 R5 5 ,! 5! ( #, 8 R5 5 #-. ' -5 5'/2# )8 R5 5 ,) / #Ä&#x2030;(5 # ,# 5' # 5 5& #. 8 R5 5 (+/ 5)/5. (+/ -5 5 ,, ,# ' (.)65 ) 5-Ä&#x161; 5# (.#Ĺ&#x20AC;caciĂłn de Letra Q. R5 5 /* ,Ĺ&#x20AC; # 5 !, ,# 5Ä&#x161;.#&8 R5 5 , & -5 5 /&.#0)5 )-5- /-5 *,)0 #. ' (.)-5*,#( #* #-8
Todos estes datos, e o xeito no que estĂĄn estruturados e relacionados, permiten a busca de explotaciĂłns agrupĂĄndoas en base a parĂĄmetros moi diversos, como poden ser a sĂşa localizaciĂłn nun concello determinado ou o pastoreo como base principal da alimentaciĂłn dos seus animais.
Un dos obxectivos primordiais das explotacións de vacún é manter unha hixiene axeitada que evite infeccións indesexables no gando. Estas infeccións poden ocasionar perdas na produción láctea e o incremento dos gastos. O CARBONATO CÁLCICO DE GALICAL PARA CAMAS DE vacún proporciónalles aos animais hixiene e descanso e reduce as posibles infeccións de mamites causadas por bacterias de tipo ambiental (E. coli, estreptococos, enterobacterias, etc.). Tamén reduce os problemas de dermatite interdixital e dixital, úlceras e panadizos nas pezuñas, evitando coxeiras e perdas de produción. Por outra banda, manter o gando libre de suciedade facilita o manexo durante o muxido.
GALICAL
CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS
Nº 1 EN CAMAS DE VACÚN O carbonato cálcico pode subministrarse en: Bolsa grande de 1.100 quilogramos A granel en camión volquete, con servizo a calquera punto de Galicia
GALICAL, S.L.L. CALES Y DOLOMIAS AGRICOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es
66
SANIDADE
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
A APLICACIĂ&#x201C;N INFORMĂ TICA â&#x20AC;&#x153;CENTRAâ&#x20AC;? CARGA OS RESULTADOS DAS ANALĂ?TICAS DO LIGAL NO MESMO MOMENTO EN QUE O LABORATORIO AS XERA, REVĂ?SAAS E CREA UNS AVISOS CANDO SUPERAN AS MARXES DE CALIDADE PREFIXADAS POR ALIMENTOS LĂ CTEOS E AS COOPERATIVAS
PROCESO DE MELLORA CONTINUA NAS EXPLOTACIĂ&#x201C;NS O sistema pretende non sĂł servirlle ao gandeiro como un sistema de control da calidade final do produto, senĂłn tamĂŠn acompaĂąalo na consecuciĂłn dos requisitos que lle veĂąen impostos para o cumprimento da normativa de seguridade alimentaria. De aĂ que Alimentos LĂĄcteos fomente o uso de prĂĄcticas hixiĂŠnicas apropiadas a nivel de todas e cada unha das sĂşas explotaciĂłns. Para iso, desenvolve o asesoramento nas GuĂas de PrĂĄcticas Correctas nas explotaciĂłns, de xeito que axuda a mellorar o traballo diario, combinando a rendibilidade e a responsabilidade fronte ĂĄ protecciĂłn da saĂşde. Estas guĂas recollen preceptos legais e propoĂąen requisitos e prĂĄcticas de manexo agrupadas en ĂĄreas, nas cales veĂąen definidos os obxectivos que se queren alcanzar, os que deben cumprirse e as prĂĄcticas correctas que o gandeiro debe realizar. As ĂĄreas avaliadas son: R5 5 -., 2 #&# 5 )-5 (#' #-5 5 )5& #. 8 R5 5 &#' (. #Ä&#x2030;(5 5 /! 5* , 5)-5 (#' #-8 R5 5 -. )5- (#. ,#)5 )-5 (#' #-8 R5 5 -)5 5 &' ( 2 5 )-5' # ' (.)-8 R5 5 /2# /, 65 &' ( 2 5 5 &# 5 )5& #. 8 R5 5 #)5 ' # (. 8 R5 5 ( -. ,5 (#' &8 R5 5 ,-) &5 5 2*&). #Ä&#x2030;(5 5 2 (. -5 2. ,()-8 R5 5 2#-.,)-5' (.# )-5( 5 2*&). #Ä&#x2030;(8
Son os tĂŠcnicos das cooperativas os encargados de avaliar, un mĂnimo de dĂşas veces ao ano, o grao de cumprimento destas guĂas de boas prĂĄcticas nas sĂşas explotaciĂłns. Despois, na aplicaciĂłn deixarĂĄn constancia dos datos das diferentes avaliaciĂłns e nela quedarĂĄn gravadas as conformidades e non conformidades atopadas, asĂ como as recomendaciĂłns oportunas dadas en cada caso durante as visitas. Desta maneira mellĂłrase a eficiencia do traballo a nivel de campo, permitindo orientar mellor o traballo a desenvolver en cada explotaciĂłn, axustando a cada caso un programa individualizado que permita ir acadando o cumprimento do 100% dos requisitos.
AFRIGA ANO XVIII - NÂş 99
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
67
OS CUBĂ?CULOS MELLOR ACONDICIONADOS COS NOSOS DISPENSADORES Dispensadores para acondicionar cubĂculos coa maior rapidez e facilidade, o mĂnimo de po e o uso mĂĄis econĂłmico dos materiais. UĂ&#x160; 160 cubĂculos acondiciĂłnanse en 5-6 minutos UĂ&#x160; Os usuarios aforran ata un 50% en material de base UĂ&#x160; Posibilidade de utilizar serrĂn, cepilladuras, area,
palla picada, papel e caliza
VIXILANCIA DA CALIDADE NA PRODUCIĂ&#x201C;N A aplicaciĂłn carga os resultados das analĂticas do Ligal no mesmo momento en que este laboratorio os xera, de tal xeito que poden ser valorados e revisados en calquera momento polos tĂŠcnicos correspondentes. Unha vez cargados en CENTRA, esta aplicaciĂłn revisa todas as anĂĄlises e crea uns avisos cando as mostras superan as marxes de calidade prefixadas de antemĂĄn por Alimentos e as cooperativas. Na actualidade, estas marxes veĂąen ditadas pola calidade superior esixida polo Rexistro de ExplotaciĂłns de Calidade Diferenciada Galega 100%; isto ĂŠ asĂ porque Alimentos LĂĄcteos envasa a sĂşa marca Deleite con este selo dende o nacemento do Rexistro. Estes avisos son enviados aos tĂŠcnicos correspondentes, que os reciben nos seus correos e mĂłbiles, de tal xeito que poden poĂąerse en contacto de xeito inmediato co gandeiro/a e acordar as medidas oportunas para identificar e solucionar a causa do incumprimento puntual, e asĂ poder evitar unha non conformidade de produto futura. As medidas acordadas, en cada caso, reflectiranse de novo na aplicaciĂłn.
BOXES DESMONTABLES PARA XATOS Adaptables a espazos reducidos A soluciĂłn mĂĄis cĂłmoda e econĂłmica
RUTAS DE RECOLLIDA DIFERENCIADAS. GALEGA 100% Ao estar envasando actualmente o leite co selo Galega 100%, Alimentos LĂĄcteos necesitaba un sistema que lle permitise organizar e asegurar que o leite asĂ envasado procedĂa na sĂşa totalidade de explotaciĂłns incluĂdas no Rexistro de ExplotaciĂłns de Calidade Diferenciada Galega 100%. A aplicaciĂłn facilita a trazabilidade integral da recollida do leite. En CENTRA quedan recollidos todos os datos das diferentes rutas: R5 5 2*&). #Ä&#x2030;(-5+/ 5 -5 )( ),' (5 ) 5# (.#Ĺ&#x20AC; #Ä&#x2030;(5 )-5 tanques de arrefriamento. R5 5 .)-5 )-5., (-*),.#-. -650 "Ăš /&)-65 #-. ,( -5 5, ')&ques encargados da recollida. R5 5 )0 ' (.)-5 )5& #. 5 5"), 5 2 . 5( 5+/ 5- 5, &#4)/5 cada operaciĂłn.
AFRIGA ANO XVIII - NÂş 99
68
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
AO ESTAR ENVASANDO LEITE CO SELO GALEGA 100% NECESITĂ BASE UN SISTEMA QUE PERMITISE ORGANIZAR E ASEGURAR QUE ESE LEITE PROCEDĂ?A NA SĂ&#x161;A TOTALIDADE DE GRANXAS INCLUĂ?DAS NO REXISTRO DE EXPLOTACIĂ&#x201C;NS DE CALIDADE DIFERENCIADA
Estas rutas revĂsanse mensualmente cargando os datos do devandito rexistro, tras as modificaciĂłns que a administraciĂłn fai mes a mes. Por medio da aplicaciĂłn, Alimentos envĂalle ao responsable de cada cooperativa as modificaciĂłns que afectan ĂĄs sĂşas explotaciĂłns con respecto ao mes anterior, para que realice os cambios oportunos, de ser necesarios. Cando todo estĂĄ comprobado, os transportistas reciben os datos daquelas explotaciĂłns cuxo leite non pode ir baixo a denominaciĂłn Galega 100% e que terĂĄn que separar durante a sĂşa recollida nun dos depĂłsitos nos que se atopa dividida a cisterna do camiĂłn. Tras as diferentes recollidas, e antes da descarga na planta, volve facerse unha nova comprobaciĂłn que poĂąa de manifesto que todo o proceso se realizou de xeito correcto, e que durante a recollida se preservou a calidade diferenciada. Hoxe en dĂa, o programa de xestiĂłn apoiado en CENTRA permite realizar todo o traballo necesario para asegurar un produto de calidade cunhas especificaciĂłns moi concretas. Pero o mĂĄis importante ĂŠ que poderĂĄ adaptarse a outros criterios de exixencia por parte de Alimentos LĂĄcteos para adecualos a calquera necesidade que poida xurdir no camiĂąo da diversificaciĂłn dos seus produtos, porque: R5 )Ä&#x201E; ')-5 5.) )-5)-5()-)-5*,)0 ), -5 52 #.)5'#nucioso, coĂąecemos a sĂşa potencialidade e compromiso coa mellora continua. R5 )(. ')-5 )(5.ĂŻ (# )-5+/ 5., && (5()5 Ăš 5 5 Ăš 5()5 apoio ĂĄs explotaciĂłns para axudarlles a conseguir e manter os niveis de calidade esixidos. R5 )5 ' -')5 . '*)65 -5 2*&). #Ä&#x2030;(-5 , # (5 )5 - -), mento necesario para a mellora da sĂşa produtividade, maximizando os seus recursos e asegurando, todas e cada unha delas, un futuro dentro de Alimentos LĂĄcteos e do mercado lĂĄcteo en xeral. R5 5 )5 /( #)( ' (.)5 5, )&&# 5 5& #. 5 # , ( # 5 deixa patente a posibilidade de diferenciar leite nun futuro baixo outras premisas. R5 / 5 ')-., 5 5 -* # &5 - (-# #&# 5 +/ 5 *, tendemos dar na mellora da calidade da produciĂłn e o apoio incondicional aos gandeiros e gandeiras que no dĂa a dĂa manteĂąen un esforzo continuo en materia de sanidade animal, seguridade alimentaria, respecto polo medio ambiente e aproveitamento dos recursos forraxeiros propios da explotaciĂłn, sustentando un modelo de xestiĂłn sostible que goza de recoĂąecemento no mercado.
AFRIGA ANO XVIII - NÂş 99
a_biotecnoloxĂa do_ADN ao_servizo_da ganderĂa
V NO
SĂ?NDROME DA BRACHYSPINA Enfermidade descuberta recentemente, que causa morte embrionaria prematura e abortos nos 40 primeiros dĂas de xestaciĂłn. Cando esta chega ao seu fin, os tenreiros nacen mortos, con reduciĂłn drĂĄstica do peso corporal, acurtamento significativo da espiĂąa dorsal, extremidades longas e delgadas, malformaciĂłn de Ăłrganos internos e displasia renal e gonadal.
Testoni et al., 2008
ID
AD E
PRINCIPAIS ENFERMIDADES XENĂ&#x2030;TICAS que afectan ao gando Holstein
DispoĂąemos da Licenza para o diagnĂłstico xenĂŠtico dos animais portadores desta enfermidade.
BLAD
DUMPs
Deficiencia de AdhesiĂłn Leucocitaria Bovina Provocada pola ausencia de molĂŠculas integrina Ă&#x;2 na superficie dos leucocitos que impide a sua migraciĂłn ao tecido perivascular. Isto impide que o mecanismo orgĂĄnico de defensa inmunolĂłxica sexa efectivo, o que produce a morte dos tenreiros por infecciĂłns diversas nos primeiros dĂas de vida.
Deficiencia de UridinmonoPhosfato Sintetasa Causa mortalidade embrionaria por deficiencia do complexo enzimĂĄtico que cataliza a biosĂntese de UMP (UridĂn-5´MonoPhosfato), precursor dos nucleĂłtidos pirimidĂnicos, que son esenciais na biosĂntese dos ĂĄcidos nucleicos (ADN e ARN).
CITRULINEMIA
CVM
Deficiencia de Argininosuccinato Sintetasa A deficiencia desta enzima causa alteraciĂłns no ciclo da urea, producĂndose unha elevada concentraciĂłn de citrulina en plasma e lĂquido cerebro espinal. Provoca m o r t a l i d a d e p o s t- n a t a l d e b i d o ĂĄ intoxicaciĂłn do animal por acumulaciĂłn de amonĂaco no sangue.
MalformaciĂłn Vertebral Complexa ManifĂŠstase con reduciĂłn do peso corporal, malformaciĂłns na parte cervical e torĂĄcica da columna e contracciĂłn bilateral simĂŠtrica das articulaciĂłns do carpo. Ă&#x2030; frecuente que produza abortos e nacemento prematuro de tenreiros mortos.
DEFICIENCIA DE FACTOR XI
MULEFOOT
A deficiencia de factor XI ou precursor da tromboplastina plasmĂĄtica, glicoproteĂna que participa no proceso de coagulaciĂłn sanguĂnea. A sĂşa deficiencia produce problemas hemorrĂĄxicos e anemia.
PĂŠ de mula ou Sindactilia Ă&#x2030; unha enfermidade xenĂŠtica de expresividade variable que provoca fusiĂłn interdixital total ou parcial, principalmente nas extremidades anteriores aĂnda que p o d e n e s t a r a fe c t a d a s a s c a t r o extremidades. Cursa con coxeiras, dor, baixa resistencia a altas temperaturas etc.
BLF BLC
MFF MFC
BYF BYC
CVF CVC
' (
2
') *+,-./0
*12
DPF DPC
CNF CNC
( 2.
*/ ) /0 2/
XIF
XIC
( F * ) 3/
Nomenclatura dos cĂłdigos segundo a World Holstein-Friesian Federation (WHFF) No LABORATORIO DE XENĂ&#x2030;TICA FONTAO desenvolvemos un test de ADN para o diagnĂłstico das principais enfermidades xenĂŠticas que afectan o gando Holstein.
mĂĄis informaciĂłn en
laboratorio
xenĂŠticamolecular
F ! "# # $ "# % "! &
70
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
A EVOLUCIÓN DO GRUPO ÁLVARE E O SEU SISTEMA DE CALIDADE EN PRODUCIÓN DE LEITE PIONEIRO EN GALICIA
Foto de familia dos integrantes do Grupo de Álvare nunha das súas saídas formativas
A Asociación de Produtores de Leite Grupo Álvare é un proxecto empresarial innovador no sector. Naceu en 2007 e dende 2010 ten recoñecida oficialmente a marca Álvare Calidade como certificado dun sistema de xestión que abrangue o proceso de produción de leite e o propio produto. Hoxe, os seus piares seguen sendo a formación continua e a busca de áreas de mellora. A Asociación de Produtores de Leite Grupo Álvare xorde no ano 2007 coa idea de manter a calidade de traballo nas explotacións, acadar seguridade no seu produto e dar un paso máis na visión comercial dende a produción primaria de leite. A especulación dos mercados estase cebando neste sector que cada vez ten que afinar máis para, paradoxalmente, ter menor marxe. Consciente desta realidade económica, este Grupo decide centrarse na xestión das explotacións, xa que mellorando a forma de traballar aumentan os beneficios e diminúen as perdas.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Mª Matilde Hernández Solís Veterinaria SERVEPO S.L.P.
A proposta inicial, que xa explicamos nun número desta revista no ano 2008, ten a mesma estrutura que a actual: un sistema que instaura protocolos e rutinas e se somete á pequena presión dunhas auditorías periódicas, o que se traduce nunha maior eficiencia produtiva. Créase así a marca Álvare Calidade (AQ) como o certificado dun sistema de xestión que contempla unhas características de produto e de proceso propias.
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
71
Abaixo e á dereita, visita a Xenética Fontao e a unha explotación de León con sistema de calidade. A asociación considera importante intercambiar ideas e coidar a relación en distintos ámbitos con empresas do sector e con outros grupos gandeiros
Para os socios de Álvare Calidade, este proxecto supuxo unha innovación empresarial: 14 produtores unidos para vender o seu leite en conxunto adiantáronse ás esixencias da industria e convertéronse no primeiro e único grupo de gandeiros produtores de leite de Galicia cunha marca de calidade con certificación externa. A repercusión social foi grande e houbo moita expectación de entrada e o receo inicial do propio sector, pero cinco anos despois moitas explotacións entraron en sistemas parecidos e outras están planeando facelo. De feito, AQ recibiu visitas de numerosas agrupacións e de particulares para coñecer o sistema de cerca. A asociación considera importante intercambiar ideas e coidar a relación en distintos ámbitos con empresas do sector e con outros grupos gandeiros. Dende o 2010, a certificación AQ é recoñecida polo Ministerio. Ese mesmo ano, o sistema Álvare Calidade obtivo un premio á Innovación no Sector Lácteo Español en Expoaviga Forum, en Barcelona. Foi unha merecida mención para todos os socios.
A REPERCUSIÓN SOCIAL FOI GRANDE E HOUBO MOITA EXPECTACIÓN DE ENTRADA E O RECEO INICIAL DO PROPIO SECTOR, PERO CINCO ANOS DESPOIS MOITAS EXPLOTACIÓNS ENTRARON EN SISTEMAS PARECIDOS E OUTRAS ESTÁN PLANEANDO FACELO AQ recibe visitas de numerosas agrupacións e particulares para coñecer o sistema de cerca
AS CLAVES DO SISTEMA O maior risco asumido cando se instaurou este sistema de xestión da calidade foi transformar o gasto en investimento. Hoxe sabemos a aplicabilidade económica que ten porque se fan melloras notables nas infraestruturas e unha permanente posta a punto de equipos, hábitos e manexo, e incídese en boas prácticas medioambientais tanto en xestión de residuos coma na mellora de imaxe da explotación. Véndese un produto seguro, o que facilita a relación coa industria e permite un posicionamento no mercado, así como outras posibilidades comerciais para ese leite cun valor engadido. Coa mellor materia prima, mellor transformación. Non obstante, a clave económica do seu sistema está na formación continua e no convencemento de todos os asociados de que a eficiencia no seu traballo fai o seu produto máis vendible e rendible, achegándose a unha diferenciación e a un valor engadido do seu leite independentemente do momento que atravese o sector. Este proxecto baséase sempre na continua busca de áreas de mellora. Álvare Calidade foi o primeiro sistema de calidade en produción de leite en Galicia con certificación externa, pero non en España, onde xa había sistemas como AQ, con entrega conxunta da produción, en Cataluña e Castela e León. O noso contexto é especial polo menor tamaño das explotacións, a menor cota e a escasa mentalidade empresarial e asociativa, que afortunadamente se vai superando en proxectos coma este e outros moitos. Cremos que hai unha desconexión entre a administración, coa súa política de axudas para os sistemas de calidade, e os sistemas de xestión de calidade que realmente funcionan a pé de granxa. Desexamos pensar que é mala información e non intencionalidade política, porque sentimos que non recibimos o recoñecemento do que somos merecedores. Dende a experiencia de cinco anos, non é difícil comprender que proxectos en materia de calidade de leite teñen viabilidade empresarial e cales son meras trabas burocráticas recadadoras de subvencións. O comité de calidade integrado por todos os produtores de Grupo Álvare seguirá apostando pola formación e o asesoramento, piar sólido da súa economía e, por tanto, dunha digna supervivencia e dun progreso no sector do leite.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
72
SANIDADE
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
O PERÍODO SECO DAS VACAS: SEMENTAR PARA RECOLLER No manexo da vaca leiteira existe un período dentro do ciclo produtivo que é de vital importancia na produción de leite, coñecido como período seco. A súa importancia recae na produtividade do animal na seguinte lactación e, por iso, dependendo de como se actúe neste período, a rendibilidade da explotación será maior ou menor. Anna Arís e Àlex Bach Producción de Rumiantes. Institut de Recerca i Tecnologia Agroalimentàries. IRTA Torre Marimon, 08140 Caldes de Montbui, España
FISIOLOXÍA DO PERÍODO SECO A necesidade de realizar un período de secado entre lactacións radica na importancia de renovar as células epiteliais envellecidas da glándula mamaria e asegurar unha produción óptima de leite na seguinte lactación (Capuco et ál., 1997). O período de secado das vacas caracterízase por dúas fases principais: a involución da glándula mamaria, que corresponde á morte celular ou apoptose do tecido epitelial secretor (parénquima), e a rexeneración celular antes da seguinte lactación (De Vries et ál., 2010).
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Fisioloxicamente, a estase ou estancamento do leite que se produce ao eliminar o muxido do animal, xunto con factores proteicos e hormonais, induce a involución activa na glándula e, á súa vez, tamén estimula a contracción do parénquima, suspendéndose toda secreción de leite. A degradación da matriz extracelular (tecido que sustenta o parénquima secretor) é o sinal clave que desencadea todo o proceso de involución e apoptose celular (Boudreau et ál., 1995). As metaloproteinasas de matriz (MMP) son encimas primordiais neste proceso (Rabot et ál., 2007). Ademais, ás MMP tamén se lles asigna funcións de liberación de factores de crecemento e citoquinas que modulan á súa vez outros aspectos fundamentais da involución e rexeneración da glándula mamaria, como a activación do sistema inmunitario propia do período de secado e crecemento celular (Rabot et ál., 2007).
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
En contraste con outras especies de mamíferos que inician unha involución mamaria ás 24 horas do último muxido, a involución mamaria bovina é máis lenta, ata o punto de que pode ser parcialmente reversible despois de 11 días de acumulación de leite (Noble et ál., 1999). Isto é debido a que as vacas, cando se secan, atópanse en xestación e a estimulación mamoxénica e lactoxénica da preñez oponse ao proceso de secado. Neste contexto, os períodos de secado de 60 días son os máis eficientes, aínda que o ideal sería reducir este período para poder incrementar a vida produtiva da vaca e a rendibilidade económica das explotacións leiteiras. De todas as mamites causadas por enterobacterias, estímase que un 52,6% ten lugar en glándulas mamarias que durante o período seco estaban infectadas
SANIDADE
OS PERÍODOS DE SECADO DE 60 DÍAS SON OS MÁIS EFICIENTES, AÍNDA QUE O IDEAL SERÍA REDUCILOS PARA PODER INCREMENTAR A VIDA PRODUTIVA DA VACA E A RENDIBILIDADE ECONÓMICA DAS EXPLOTACIÓNS
SAÚDE DA VACA E PERÍODO SECO O sector leiteiro dedicou moitos esforzos de manexo e selección xenética para contar con animais con elevadas producións de leite (que poden chegar a alcanzar máis de 25 litros por día no momento de secado). Nestes casos, a acumulación de leite é tal que mesmo pode ocorrer unha distensión do ubre, causándolle unha dor aguda ao animal que afecta ao seu benestar. Estudos previos tamén demostraron que esta dor se asocia con menor tempo do animal tombado no chan (xa que lles ocasiona molestias) e isto, á súa vez, incrementa o risco de coxeiras (Espejo et ál., 2007). Cando se produce a estase do leite, as posibles perdas ou goteo aumentan o risco de contraer infeccións intramamarias (Leitner et ál., 2011). Ademais, animais con elevadas producións de leite teñen un tempo de oclusión da canle da mamila e de formación do tapón de queratina, característico deste período, que é maior e, por tanto, neste tipo de animais increméntase o risco de contraer infeccións intramamarias.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
73
74
SANIDADE
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
QUEDA CONSTATADA A NECESIDADE DE REALIZAR UN DESCANSO NA LACTACIÓN DAS VACAS PARA REXENERAR AS CÉLULAS SECRETORAS DA GLÁNDULA MAMARIA E ASEGURAR UNHA BOA PRODUCIÓN NA SEGUINTE LACTACIÓN
Se se reduce o período de secado a 30 días preparto ou se realiza un muxido continuado hai unha menor produción de leite
É importante tamén ter en conta que as infeccións intramamarias contraídas durante o período de secado foron asociadas cun incremento de infeccións na seguinte lactación e, daquela, ocasionan perdas de produción de leite (Hernández et ál., 2011) e diminución da calidade da mesma. A mamite é a enfermidade da industria láctea asociada a maiores perdas económicas, cuantificadas nuns 2 billóns ao ano nos Estados Unidos (Rainard, 2005). De todas as mamites causadas por enterobacterias, estímase que un 52,6% ten lugar en glándulas mamarias que durante o período seco estaban infectadas. Ademais, os animais coas taxas de produción de leite máis elevadas son os que presentan máis risco de sufrir infeccións intramamarias e, xa que logo, a perda económica ten que considerarse máis acusada.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
A vaca dispón de mecanismos para previr o risco de contraer infeccións intramamarias durante o secado. Ao comezo da involución hai elevadas concentracións de citrato, de maneira que diminúe a eficacia da lactoferrina, unha das principais moléculas da inmunidade innata da glándula mamaria que actúa inhibindo o crecemento bacteriano. O citrato compite pola unión a ferro, quedando este nunha forma dispoñible para as bacterias, promovendo o seu crecemento e comprometendo a actividade da lactoferrina. A secreción láctea posúe un compoñente celular constituído basicamente por leucocitos, tales como macrófagos, neutrófilos polimorfonucleares (PMN) e linfocitos, e, en menor medida, tamén células epiteliais, coñecidas todas elas no seu conxunto como células somáticas (CCSS). A principal función dos leucocitos é a lafagocitose e destrución de microorganismos, sendo considerados como a primeira barreira de defensa celular da glándula mamaria contra os patóxenos (Burvenich et ál., 2007). Con todo, a actividade fagocítica neste período tamén se ve diminuída, xa que os fagocitos engolen graxa do leite, restos celulares e outros compostos derivados da acumulación do leite, e a súa actividade non se concentra na loita contra as bacterias patóxenas (Burvenich et ál., 2007). A activación do sistema inmunitario que concorre co inicio do período de secado recruta leucocitos do sangue pero estes empezan a entrar na glándula mamaria seis días despois do inicio do secado e non conseguen niveis protectores ata transcorridos oito días desde o secado (Burvenich et ál., 2007). A saúde da glándula mamaria queda comprometida e o risco de sufrir infeccións intramamarias que afecten ao benestar do animal e á produción na seguinte lactación é elevado. Para evitar o gran risco de mamites que hai estes primeiros días, infúndense na glándula mamaria antibióticos de forma rutineira. Os principais antibióticos utilizados son as cefalosporinas, penicilinas, combinacións de penicilinas, lincosamidas e macrólidos (Saini et ál., 2012). Non obstante, existe unha certa presión política e social para diminuír o uso de antibióticos en animais de abasto para tentar diminuír o risco de aparición de resistencias aos antimicrobianos. Neste contexto, a Unión Europea promove a redución do uso de antibióticos e a investigación de estratexias alternativas, sobre todo no que se refire ao uso preventivo, e a reserva da súa utilización para aqueles casos nos que é necesario combater enfermidades tanto en animais como en humanos. A estimulación, pois, da inmunidade do animal ao comezo do período de secado non só podería ser relevante para mellorar a eficacia dos antibióticos naqueles casos de infeccións con bacterias resistentes que escapan do espectro dos antibióticos (Erskine et ál., 2003), senón que tamén podería chegar a diminuír o uso dos antibióticos como axentes preventivos no período de secado.
Phidéel - Rennes
Planeta ganadería Del 11 al 14 de septiembre Rennes - Francia
E L S A L Ó N I N T E R N AC I O N A L D E L A G A N A D E R Í A Tel. : +33 223 48 28 80 - Fax : +33 223 48 28 81 - international@space.fr
76
SANIDADE
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
A necesidade de realizar un período de secado entre lactacións radica na importancia de renovar as células epiteliais envellecidas da glándula mamaria
MANEXO DA VACA SECA O período de secado é un momento importante para controlar as infeccións intramamarias. Hai pouca información da comparación da saúde da glándula en períodos de secado curtos pero acurtar ou eliminar o período de secado podería chegar a mellorar a incidencia de infeccións intramamarias porque reduce o impacto da acumulación de leite na glándula mamaria. Ademais, tamén queda afectada a composición das secrecións mamarias (no período de secado hai elevada concentración de proteína, graxa e citrato), xunto co estado enerxético, nutricional e hormonal do animal, que se atopa estreitamente asociado á actividade do sistema inmunitario (Pezeshki et ál., 2010). As estratexias de secado baséanse en reducir ou eliminar o uso de penso na ración da vaca e reducir ou eliminar o muxido do animal, sendo o máis frecuente un secado abrupto cunha duración de 60 días antes do parto. A maioría de estudos realizados demostran que se se reduce o período de secado a 30 días preparto ou se realiza un muxido continuado hai unha menor produción de leite, principalmente en vacas primíparas (Remond et ál., 1992; Annen et ál., 2004). A falta da acumulación de leite en vacas que teñen unha muxidura continuada impide o estímulo local de involución mamaria e, por tanto, increméntase a cantidade de células envellecidas que se arrastra á seguinte lactación (Capuco et ál., 1997; Annen et ál., 2007 e 2008). Asúmese que en períodos curtos de secado parte dos procedementos da involución mamaria quedan inhibidos (Pezeshki et ál., 2010). Vacas con períodos curtos de secado teñen lactacións máis longas e producen menos leite no momento do secado, e en consecuencia tamén teñen menor indución da involución mamaria. Porén, é importante destacar que existen estudos con períodos de secado de 30 días que non atoparon efectos negativos no rendemento produtivo de vacas multíparas na seguinte lactación (Pezeshki et ál., 2007 e 2008). Algúns investigadores expuxe-
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
ron a posibilidade de eliminar o período de secado en vacas multíparas e así aumentar a rendibilidade da explotación gandeira. Ata o momento non hai un consenso establecido e prevalecen os estudos que atopan perdas de produción de leite entre un 10 e un 40% na seguinte lactación (Andersen et ál., 2005; Fitzgerald, 2007). Outro aspecto económico a considerar no manexo da vaca seca, ademais da cantidade de leite producido na seguinte lactación, é a súa composición e calidade. A pesar de que tamén hai varias discrepancias, a maioría de estudos demostrou que cando se reduce ou se elimina o período de secado increméntase a cantidade de graxa ou proteína en leite, posiblemente debido a que hai menos produción total de leite, e por tanto está máis concentrada, e tamén debido a un mellor balance enerxético do animal, que permite destinar máis aminoácidos e enerxía, por exemplo, á produción de proteína. As diferentes estratexias e duración do período de secado non se asociou a cambios na concentración de lactosa na seguinte lactación nin tampouco no reconto de células somáticas (Andersen et ál., 2005; Annen et ál., 2007 e 2008). A calostroxénese ou produción de calostro empeza 15 ou 20 días antes do parto e está acompañada por un transporte selectivo e a acumulación de inmunoglobulinas e unha copiosa secreción de proteína, graxa e carbohidratos. O segundo estadio de produción de calostro empeza xusto despois do parto. Unha calidade excelente do calostro é crucial para a saúde e o bo estado do xato e é importante considerar a duración do período de secado na calidade do calostro. Na literatura reportáronse estudos que conclúen que un muxido continuado ten impactos negativos na concentración de inmunoglobulinas presentes no calostro, sobre todo en vacas primíparas. Tamén se demostrou que a redución do período de secado a 30 días non afecta a cambios celulares e da composición do calostro (Collier et ál., 2012).
78
SANIDADE
DOSSIER: CALIDADE DO LEITE
AS INFECCIÓNS INTRAMAMARIAS CONTRAÍDAS DURANTE O SECADO FORON ASOCIADAS CUN INCREMENTO DE INFECCIÓNS NA SEGUINTE LACTACIÓN E OCASIONAN PERDAS DE PRODUCIÓN DE LEITE E DIMINUCIÓN DA SÚA CALIDADE CONCLUSIÓN En definitiva, atopámonos nun momento no que as explotacións leiteiras contan con animais de elevada produción e no que a economía do país se atopa comprometida de maneira que as revisións das prácticas de manexo para mellorar a produtividade son de crucial importancia. Queda constatada a necesidade de realizar un descanso na lactación das vacas para rexenerar as células secretoras da glándula mamaria e asegurar unha boa produción na seguinte lactación.
BIBLIOGRAFÍA Andersen JB, Madsen TG, Larsen T, Ingvartsen KL and Nielsen MO 2005. Theeffects of dryperiod versus continuouslactationonmetabolic status and performance in periparturientcows. Journal of DairyScience 88, 3530–3541. Annen EL, Collier RJ, McGuire MA and Vicini JL 2004. Effects of dryperiodlengthonmilkyield and mammaryepithelialcells. Journal of DairyScience 87, E66–E76. Annen EL, Stiening CM, Crooker BA, Fitzgerald AC and Collier RJ 2008. Effect of continuousmilking and prostaglandin E2 onmilkproduction and mammaryepithelialcellturnover, ultrastructure, and gene expression. Journal of Animal Science 86, 1132–1144. Annen EL, Fitzgerald AC, Gentry PC, McGuire MA, Capuco AV, Baumgard LH and Collier RJ 2007. Effect of continuousmilking and bSTsupplementationonmammaryepithelialcellturnover. Journal of DairyScience 90, 165–183. Boudreau N, Sympson CJ, Werb Z, Bissell MJ. (1995). Suppression of ICE and apoptosis in mammaryepithelialcellsbyextracellularmatrix. Science. Feb 10;267(5199):891-3. Burvenich C, Bannerman DD, Lippolis JD, Peelman L, Nonnecke BJ, Kehrli ME Jr, Paape MJ. (2007). Cumulativephysiologicaleventsinfluencetheinflammatory response of thebovineuddertoEscherichiacoliinfectionsduringthetransitionperiod. J DairySci. 90 Suppl 1:E39-54. Capuco AV, Akers RM, Smith JJ. (1997). Mammarygrowth in Holsteincowsduringthedryperiod: quantification of nucleicacids and histology. J DairySci. Mar;80(3):477-87. Collier RJ, Annen-Dawson EL, Pezeshki A.Effects of continuouslactation and short dryperiodsonmammaryfunction and animal health.Animal. 2012 Mar;6(3):403-14. De Vries LD, Dover H, Casey T, VandeHaar MJ, Plaut K. (2010) Characterization of mammarystromalremodelingduringthedryperiod. J DairySci. Jun;93(6):2433-43. Espejo LA, Endres MI. (2007) Herd-levelriskfactorsforlameness in high-producingholsteincowshoused in freestall barns. J DairySci. 90(1):306-14. Erskine RJ, Wagner S, DeGraves FJ. (2003) Mastitis therapy and pharmacology. VetClin North Am FoodAnimPract. 19(1):109-38.
AFRIGA ANO XVIII - Nº 99
Dado que o secado das vacas tamén comporta unha elevada incidencia de infeccións intramamarias, e que a rendibilidade da explotación se vería beneficiosamente afectada con períodos de secado máis curtos, están a realizarse numerosos estudos para atopar prácticas de manexo alternativas que promovan a involución e a actividade do sistema inmunitario do animal e que poidan ser aplicadas nos próximos anos para mellorar as ganancias do sector.
Fitzgerald AC, Annen-Dawson EL, Baumgard LH and Collier RJ 2007. Evaluation of continuouslactation and increasedmilkingfrequencyonmilkproduction and mammarycellturnover in primiparousHolsteincows. Journal of DairyScience 90, 5483–5489. Hernandez LL, Stiening CM, Wheelock JB, Baumgard LH, Parkhurst AM, Collier RJ. (2008) Evaluation of serotonin as a feedbackinhibitor of lactation in thebovine. J DairySci. 91(5):1834-44. Leitner G, Jacoby S, Silanikove N. (2011) Anevaluation of caseinhydrolyzate in combinationwithantibioticforbacterial cure and subsequentincrease in milkyield in dairycows. BMC Vet Res. 7;7:3. Noble MS, Hurley WL. (1999) Effects of secretionremovalonbovinemammaryglandfunctionfollowingan extended milkstasis. J DairySci. Aug;82(8):1723-30. Pezeshki A, Mehrzad J, Ghorbani GR, Rahmani HR, Collier RJ and Burvenich C 2007. Effects of short dryperiodson performance and metabolicparameters in Holsteindairycows. Journal of DairyScience 90, 5531–5541. Pezeshki A, Mehrzad J, Ghorbani GR, De Spiegeleer B, Collier RJ and Burvenich C 2008. Theeffect of dryperiodlengthreductionto 28 daysonthe performance of multiparousdairycows in thesubsequentlactation. Canadian Journal of Animal Science 88, 449–456. Pezeshki A, Capuco AV, De Spiegeleer B, Peelman L, Stevens M, Collier RJ, Burvenich C. (2010) Anintegratedviewonhowthemanagement of thedryperiodlength of lactatingcowscouldaffectmammarybiology and defence. J AnimPhysiolAnimNutr (Berl) 94(5):e7-30. Rabot A, Sinowatz F, Berisha B, Meyer HH, Schams D. (2007) Expression and localization of extracellularmatrix-degradingproteinases and theirinhibitors in thebovinemammaryglandduringdevelopment, function, and involution. J DairySci. 90(2):740-8. Rainard P.(2005) Tackling mastitis in dairycows. NatBiotechnol. 2005 Apr;23(4):430-2. Remond B, Ollier A and Miranda G 1992. Milkingcows in late pregnancy: milkproductionduringthisperiod and duringthesucceedinglactation. Journal of DairyResearch 59, 233–241. Saini V, McClure JT, Scholl DT, DeVries TJ, Barkema HW. Herdlevelassociationbetweenantimicrobial use and antimicrobialresistance in bovine mastitis Staphylococcusaureusisolateson Canadian dairyfarms. J DairySci. 2012 Apr;95(4):1921-9.
Virbactan® El secado del siglo XXI Amplio espectro · Larga acción · Seguridad
VIRBACTAN 150 mg pomada intramamaria. Composición: Cada jeringa precargada de 3 g contiene: Cefquinoma (como sulfato) 150,0 mg. Especies de destino: Bovino (vacas en periodo de secado). Indicaciones de uso: Para el tratamiento de mamitis subclínicas justo antes del periodo de secado y prevención de nuevas infecciones bacterianas de la ubre durante el periodo de secado en vacas lecheras producidas por los siguientes organismos sensibles a cefquinoma: Streptococcus uberis, Streptococcus dysgalactiae, Streptococcus agalactiae, Staphylococcus aureus IWXE½PSGSGSW GSEKYPEWE RIKEXMZSW 'SRXVEMRHMGEGMSRIW 2S EHQMRMWXVEV E ERMQEPIW GSR LMTIVWIRWMFMPMHEH conocida a antibióticos cefalosporínicos u otros antibióticos ß-lactámicos. No administrar a vacas con mamitis clínica. Reacciones adversas: Ninguna conocida. Posología y forma de administración: Administración única por vía intramamaria 150 mg de cefquinoma, es decir, el contenido de una jeringa. Debe introducirse suavemente en el pezón de cada cuarterón inmediatamente después del último ordeño. Antes de introducir el producto, la YFVI HIFI LEFIVWI ZEGMEHS GSQTPIXEQIRXI )P TI^zR ] WY SVM½GMS HIFIR LEFIVWI PMQTMEHS QMRYGMSWEQIRXI ] HIWMRJIGXEHS GSR PE XSEPPMXE TVSTSVGMSREHE (IFI XIRIVWI cuidado para evitar la contaminación de la cánula del inyector. Insertar suavemente, bien unos 5 mm o la totalidad de la cánula, e introducir el contenido de la jeringa en cada cuarterón. Dispersar el producto mediante un masaje suave del pezón y la ubre. Cada jeringa solo debe ser usada una vez. Tiempo(s) de espera: Carne: 2 días. Leche: 1 día tras el parto si el periodo de secado es superior a 5 semanas; 36 días después del tratamiento si el periodo de secado es igual o inferior a 5 semanas. Presentaciones: Caja con 6 sobres con 4 jeringas precargadas y 24 toallitas limpiadoras, caja con 15 sobres con 4 jeringas precargadas y 60 toallitas limpiadoras, caja con 30 sobres con 4 jeringas precargadas y 120 toallitas limpiadoras.Virbac España, Nº de registro:1612 ESP. Con prescripción veterinaria.
La salud animal es nuestra pasión
1
Nยบ ICO
FERREIRO GOSPELL 1810 VEN