Afriga 109 Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 109

AFRIGA

ANO XX Febreiro – Marzo 2014

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO TÁBOAS DE VARIEDADES DO CIAM E O SERIDA CONSELLOS PARA A FERTILIZACIÓN REXISTRO E APLICACIÓN DE PRODUTOS FITOSANITARIOS

A G COM UÍA ERC MÁIS IAL COM PLET A

CARACTERÍSTICAS NUTRICIONAIS E PRODUTIVAS DO XIRASOL CULTIVADO PARA FORRAXE

VITORIA ESPAÑOLA NO EUROPEAN OPEN HOLSTEIN SHOW

Portada_galego.indd 1

BADIOLA GOLDWYN MEGATE A INVESTIGACIÓN I ET, VACA GRAN SOBRE CAMPIONA A INTERNACIONAL EN GANDAGRO FERTILIZACIÓN DAS TERRAS AGRARIAS NOS 125 ANOS DO CIAM 18/03/2014 16:25

Bos Seijo TORREL ET

pub_torrell.indd 2

10/03/2014 01:07

sumario

AFRIGA P

CONVOCATORIAS Poxas de Castro e Chantada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poxa de Santa Comba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GandAgro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . European Dairy Show de Verona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII Xornada Técnica de Produción de Leite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12 13 16 22 24

EXPLOTACIÓN

AaFprimeira R Itelevisión G A on-line .TV

especializada na produción de leite

Luis Dimas Vicente Manzano (Zamora) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

REPRODUCIÓN O manexo do seme sexado na granxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

SANIDADE Abordaxe dos procesos reprodutivos de orixe infecciosa en explotacións de bovino leiteiro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

MANEXO O benestar animal no vacún de leite: resumo do protocolo Welfare Quality . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Manexo e alimentación de vacas de alta produción . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

ENSILADO Claves para conseguir ensilados de herba de alta calidade en Galicia . . . 64

AGRICULTURA Produtividade e valor nutricional do xirasol cultivado para forraxe . . . . . 74

AGRICULTURA / DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO Táboas de variedades do CIAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Avaliación de poboacións locais de millo en Asturias: resultados para forraxe e gran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Táboas de variedades do Serida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 O rexistro da aplicación de produtos fitosanitarios na explotación . . . . . . . . 122 Cara a un uso sostible dos produtos fitosanitarios no sector agrario . . . . . . . . 126 Herbicidas no millo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Fertilización nitroxenada no millo forraxeiro en rotación con varios cultivos de inverno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 Solucións para unha xestión eficiente e sostible de xurros gandeiros . . . . . . 156 Principais tipoloxías de fertilizantes utilizados en agricultura . . . . . . . . . 162 Fertilización e encalado no millo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla. Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. DIRECTOR, Manuel Darriba. DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez. DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez. DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez. COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín. REDACCIÓN, Begoña Gómez Rielo. CORRECCIÓN LINGÜÍSTICA, Alexandra Cabaleiro Carro. FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido. Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es. Web: www.ager.com.es

Entra en www.revistaafriga.com/tv e accede a todos os contidos:

Reportaxes de explotacións Reportaxes didácticas Xornadas técnicas Concursos morfolóxicos Eventos internacionais Poxas Síguenos en:

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

Tiraxe: 13.000 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.

Sumario_galego.indd 3

AFRIGA ANO XX - Nº 109

18/03/2014 14:55

l a n o i s e f o r a t p e l a p m o c gam s má La

Forraje

laboreo y siembra

rotoempacadoras y encintadoras

picadoras de forraje

N-640, km 87,5 - La Campiña 27192 Lugo - España Tel. +34 982 227 165 - Fax +34 982 303 101 info@duranmaquinaria.com

pub_duran_gama_A4_afriga109.indd 4

Búscanos en

carros mezcladores

www.duranmaquinaria.com

12/03/2014 13:47

publirreportaXe

S A G E R T N E S NUEVOARAS DE FORRAJE NEW HOLLAND FR PICAD

EDUARDO VAAMONDE MELLA

SOCIO DE AGROFORESTAL VAAMONDE MELLA Seixas-Oines, Arzúa (A Coruña)

“Las máquinas se estropean todas pero, como en este caso la empresa que la vende es seria y resuelve rápido los problemas, le vamos a dar una oportunidad” ¿Por qué os decidisteis por esta máquina? Sobre todo, por el servicio que nos da la empresa. Llevamos 13 años comprando aperos en Durán Maquinaria Agrícola porque cuando surge un problema, aquí siempre te lo solucionan rápido. Y, como la picadora es una máquina de campaña, este factor es muy importante.

Durán Maquinaria Agrícola es el distribuidor exclusivo de las picadoras de forraje New Holland en España

¿Qué esperáis de la picadora? De momento le vamos a dar un voto de confianza, ya que es la primera que adquirimos de esta marca. Está claro que las máquinas se estropean todas, pero como en este caso la empresa que la vende es seria y resuelve rápido los problemas, le vamos a dar una oportunidad. Por ahora la vamos a utilizar sólo para el maíz. ¿Influyó en vuestra compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el distribuidor oficial de las picadoras New Holland en España? Por supuesto. De hecho, si la vendiera un concesionario no la hubiésemos comprado porque luego no tienen los repuestos para cuando hacen falta. ¿Qué otros aperos habéis comprado en Durán Maquinaria Agrícola? Actualmente, en la empresa tenemos dos autocargadores Jumbo, dos equipos de siega de 9 y de 6 metros, un rastrillo hilerador, dos sembradoras de hierba, una grada rotativa y un tractor Lindner.

De izquierda a derecha, los hermanos Miguel y Eduardo Vaamonde Mella, y su padre, Manolo, posan delante de la picadora FR9090

AFRIGA ANO XX - Nº 109

publirreportaxe_Duran_galego.indd 5

14/03/2014 03:59

publirreportaXe

MANUEL ÁNGEL FERNÁNDEZ FREIRE

TRANSFORMACIONES AGRÍCOLAS Y FORESTALES MANUEL ÁNGEL Robra, Outeiro de Rei (Lugo)

“Es Durán el que acerca la marca al cliente porque las condiciones que te ofrece con la adquisición de la máquina no TE las ofrece nadie más” ¿Por qué te decidiste por esta máquina? Por el servicio y por la personalidad de Durán, ya que tengo más aperos y conozco el funcionamiento serio y formal de la empresa, aunque, por supuesto, la compra también la hago confiando en la máquina. ¿Qué esperas de la picadora? Un poco más de rendimiento del que me daba la que tenía hasta ahora. ¿Influyó en tu compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el distribuidor oficial de las picadoras New Holland en España? Sí, mucho. La verdad es que posiblemente no la hubiera comprado si el distribuidor no fuese quien es, ya que, en este caso, es el que acerca la marca al cliente porque las condiciones que te ofrece con la adquisición de la máquina no las ofrece nadie más: una picadora de sustitución, recambios, etc. Durán está haciendo más grande la imagen de la marca New Holland a nivel de picadoras. ¿Qué otros aperos has comprado en Durán Maquinaria Agrícola? Actualmente tengo tres remolques autocargadores, una rotoempacadora, varias segadoras, rastrillos, hileradores, arados y una grada rápida.

Manuel Ángel se decantó por el modelo FR600. En la foto, con su hijo David

AFRIGA ANO XX - Nº 109

publirreportaxe_Duran_galego.indd 6

14/03/2014 03:59

publirreportaXe

DIEGO LÓPEZ CANDO

SOCIO DE NOGUEIRA E XEIXO SC Fonmiñá, A Pastoriza (Lugo)

“Hemos oído a otras personas que estas PICADORAS están funcionando muy bien y que dan un buen rendimiento” ¿Por qué os decidisteis por esta máquina? En principio, por la atención y por el servicio del distribuidor, sobre todo en lo que a repuestos se refiere. Y también por saber como responde la marca, si bien es cierto que el funcionamiento es básicamente igual en todas. ¿Qué esperáis de la picadora? De este modelo, al ser más grande, esperamos bastante más rendimiento del que nos da la que tenemos ahora y, sobre todo, no estar parados en caso de avería. ¿Influyó en vuestra compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el distribuidor oficial de las picadoras New Holland en España? Supongo que sí porque, a priori, conocemos más al distribuidor que a la máquina. Aunque también es cierto que hemos oído a otras personas que estas picadoras están funcionando muy bien y que dan un buen rendimiento. ¿Qué otros aperos habéis comprado en Durán Maquinaria Agrícola? Compramos varios cabezales Kemper para las picadoras que ya tenemos y siempre hemos quedado contentos.

N-640, km 87,5 - La Campiña 27192 Lugo - España Tel. +34 982 227 165 - Fax +34 982 303 101 info@duranmaquinaria.com

Búscanos en

El matrimonio pastoricense Diego y Gema -en la foto con sus hijos Marco y Lucas- acaban de adquirir el modelo FR9060

www.duranmaquinaria.com

AFRIGA ANO XX - Nº 109

publirreportaxe_Duran_galego.indd 7

14/03/2014 04:02

publirreportaxe

TALAVERA DE LA REINA ALBERGARÁ o I OPEN DE GANDO FRISÓN

Os días 25 e 26 de abril, Talavera de la Reina (Toledo) converterase no escenario do I Open de Gando Frisón. O evento, que organiza a fundación Talavera Ferial co apoio da Asociación Frisona de Castela-A Mancha (Africama), inclúe diferentes actividades relacionadas co sector de vacún de leite de grande interese xeral. sector de vacún de leite. A partir das 11:30 horas sucederanse as seguintes conferencias: “Perspectivas do sector leiteiro despois da eliminación das cotas” (Colexio Oficial de Veterinarios de Toledo), “Selección xenómica na granxa: implementación e novos retos” (Departamento Técnico de Conafe) e “Reforma da PAC 2015: singularidade para o sector do vacún” (Consellería de Agricultura do Goberno de Castela-A Mancha). Ademais, expositores e visitantes poderán participar en presentacións, degustacións de produtos, encontros empresariais, accións comerciais etc., en definitiva, dunha extensa e atractiva programación para todos.

GRANde OFERTA EXPOSITIVA Cabe sinalar tamén a presenza neste certame dunha ampla oferta expositiva cunha área comercial que pretende ser un escaparate efectivo onde mostrar as principais noalavera de la Reina recuperará en abril o protagonismo e vidades que ofrece o mercado en todo o relacionado coa a relevancia nacional que sempre tivo no sector do vacún gandería: maquinaria, equipamentos, nutrición, sanidade de leite, converténdose de novo no foco de atención coa animal e, en xeral, todos os servizos e produtos de interese organización e o desenvolvemento dun certame de gando para o sector. Este encontro do vacún de leite é unha iniciativa do Confrisón. A cidade e a súa ampla comarca natural volven ser, unha vez máis, referencia en España dun sector con gran tradición, cello de Talavera de la Reina para apoiar e impulsar o sector primario, cunha grande incidencia e importancia social e ecoactividade e recoñecemento na zona. O I Open de Gando Frisón de Talavera de la Reina vai contar nómica na zona, cun recoñecido prestixio e onde desenvolcun interesante programa de actividades paralelas que comple- ven a súa actividade destacadas explotacións gandeiras. Un mentarán a celebración de tres concursos morfolóxicos de fri- certame que se vai desenvolver no moderno recinto feiral da són –concurso de xatas e xovencas, concurso infantil de manexo cidade. Para iso, a fundación Talavera Ferial pon ao servizo de de xatas e concurso de vacas en lactación– nos que se darán cita expositores e visitantes unhas instalacións deseñadas como un espazo multifuncional con posibilidades de ser “rendibios exemplares máis selectos das principais ganderías. lizadas” ao máximo. O seu moderno espazo expositivo conta con tres amplos pavillóns, ocupando unha superficie total que XORNADAS TÉCNICAS O evento comprende o desenvolvemento dunhas destacadas supera os 47.000 m2. Un recinto con todos os servizos necexornadas técnicas ao longo da mañá do venres, que permitirán sarios para desenvolver con eficacia unha ampla variedade de realizar unha análise en profundidade da actual situación do actividades ao longo de todo o ano.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_publi_OpenTalavera_galego.indd 8

19/03/2014 12:51

MF 7600 ES EL MOMENTO RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS A CORUÑA M.A.LISTE VILLAVERDE, S.L. Oroso Tel. 981681652 MUIÑO SUMINISTROS, S.L. San Sadurniño Tel. 981404515 AGRÍCOLA CARBALLEIRA, S.L. Pontedeume Tel. 981431899 TALL. CASTELLANA, S.C. Aranga Tel. 981789511 DESIDERIO FACAL Carballo Tel. 981703288

LUGO AGROFORESTAL SAN ISIDRO, S.L. Lugo TEL. 982207334 TALL. FDO. RIVAS, S.L. Cospeito Tel. 982520105 AGRÍCOLA CADI, S.L. Sarria TEL. 982531187 JULIO ALVITE GARCÍA Pastoriza TEL. 982349341

www.masseyferguson.com/7600 MASIDE MAQUINARIA, S.L. Baralla TEL. 982363339 CIAL. LEMOS EIRE, S.L. Chantada Tel. 982440274 TALL. LOUREIRO Ribadeo Tel. 982128473 OURENSE DESAGRI, S.L. Quintela de Canedo Tel. 988211274 AGRÍCOLA SUÁREZ Xinzo de Limia Tel. 988461127

PONTEVEDRA TALLERES PIÑEIRO Sisán-Ribadumia Tel. 986718067 MAXIDEZA, S.L. Lalin Tel. 986781468 ASTURIAS JOSÉ MANUEL UZ ALBA Tineo Tel. 985837060 AGRÍCOLA COSTA VERDE Gijón Tel. 985167934

es una marca mundial de AGCO.

pub_massey_galego.indd 9

10/03/2014 01:11

Gomas e Camas para Vacas

B E

Limpezas Automáticas Estabulacións Libres distribución material gandeiro

BOX INDIVIDUAL EASY CLEAN

TODO O QUE O GANDEIRO NECESITA Fácil limpeza Solo libre e sen obstáculos Piso de goma, antideslizante e elevable Fíxase en posición vertical grazas a unha variña de bloqueo Modulable e fácil de montar

pub_dismagan_galego.indd 10

PRIMEIRO DISTRIBUIDOR JOURDAIN ORIXINAL EN ESPAÑA

TODO O QUE O BECERRO NECESITA 2 prazas de cornadiza na fronte 2 porta-cubos pregables de 285 mm de diámetro Soporte para balde de mamar estándar Paredes laterais lisas e fáciles de lavar Piso con parrilla de goma antideslizante

10/03/2014 01:18

BOXES EXTERIORES

- Fáciles de transportar e limpar - Gran número de accesorios - Grande apertura - Novidade: Comedeiro interior para herba

Limpezas automáticas de cable

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANLES

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

MÁis DE 50.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN EUROPA Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfonos: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www. dismagan.es

distribución material gandeiro

pub_dismagan_galego.indd 11

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tlf.: 985 837 385 - 629 566 500

10/03/2014 01:18

convocatorias

POXA DE CASTRO DE RIBEIRAS DE LEA. 8 DE FEBREIRO

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

Esta foi a primeira poxa do ano en Castro

Falcon Seaver 3693

O PREZO MEDIO POR RES SITUOUSE NOS 2.121 EUROS Africor Lugo levou a cabo o 8 de febreiro unha nova poxa de gando frisón no mercado de Castro de Ribeiras de Lea (Castro de Rei). Presentáronse dezaseis animais, dos que se venderon catorce, todos a compradores da provincia lucense.

O prezo medio de saída foi de 1.730 euros e o prezo medio de venda situouse nos 2.121 euros; segundo a organización, malia a conxuntura actual de prezos, este último valor baixou 248 euros respecto do acadado na poxa anterior feita nesta localidade. A frisona que acadou a mellor cotización foi unha primeiriza procedente da gandería Falcón (A Pastoriza), adquirida por 2.650 euros. Tratábase dunha filla de Seaver, con nai Mtoto BB81, parida o 23 de xaneiro.

POXA DE CHANTADA. 8 DE MARZO

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

VENDIDAS ONCE FRISONAS

Un momento da poxa

Africor Lugo e a Asociación de Gandeiros da Comarca de Chantada organizaron o sábado 8 de marzo pola mañá unha nova poxa de frisonas no mercado chantadino, á que concorreron compradores das provincias lucense, coruñesa e pontevedresa. Presentáronse catorce animais, dos que se venderon once. O prezo medio por res quedou nos 2.070 euros. A cotización máis alta foi de 2.600 euros, pagados por unha xovenca próxima ao parto, Macía Xacobeo Laica, proveniente da gandería Sobrado (O Incio).

Macía Xacobeo Laica

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_poxa_chantada.indd 12

17/03/2014 16:07

convocatorias

XVI POXA DE XOVENCAS DE RAZA FRISONA. SANTA COMBA, 8 DE MARZO Asunción Ámsterdam Alejandra

RESULTADOS DA XVI POXA DE XOVENCAS DE RAZA FRISONA XOVENCA

O VOLUME DE NEGOCIO SUPEROU OS 53.000 EUROS O recinto feiral de Santa Comba (A Coruña) acolleu outra edición da poxa de xovencas frisonas que organiza anualmente Africor Coruña. O balance foi bo, xa que se venderon os 21 exemplares presentados e o volume de transaccións chegou aos 53.350 euros. O prezo medio por xovenca situouse nos 2.540 euros e a mellor cotización, nos 3.100 euros da compra de Asunción Ámsterdam Alejandra, de Finca La Asunción (Touro). Antes da poxa celebrouse unha charla sobre as axudas da nova PAC, a cargo de Patricia Ulloa, directora xeral de Produción Agropecuaria.

PREZO FINAL (€)

VENDEDOR

COMPRADOR

VILAF. MODESTA 589 ATWOOD

VILAFERREIROS S.C.

GANADERÍA PASTORA S.C.

2.400

VILAF. AGUSTINA 587 IOTA

VILAFERREIROS S.C.

ELISA CAAMAÑO LADO

2.250

OS LOUREIROS LUNA BOER

OS LOUREIROS S.C.

GANADERÍA PASTORA S.C.

2.250

VILAF. VIRXINIA 584 SHOTTLE

VILAFERREIROS S.C.

JOSE LUIS CAO LISTE

2.750

DUPA GERARD SONIA BASI

M.CARMEN DUBRA Y OTRO S.C.

TORRES SAT

2.400

SAAMIL BRETT SOL

SAAMIL S.C.

GANADERÍA PASTORA SC

2.250

1413 WINDBROOK

FARIÑA ESPASANDÍN S.C.

2.450

6637 FARRAPA GABOR

SAT A FARRAPA

DUPA XACOBEO OPEL AROA

M.CARMEN DUBRA Y OTRO S.C.

6635 FARRAPA GABOR

SAT A FARRAPA

DUPA GABOR YOLE ARDILLA

M.CARMEN DUBRA Y OTRO S.C.

MÓNICA LANDEIRA NOYA Y OTRO GANADERÍA SANTA CRISTINA S.C. JULIO ANTONIO RGUEZ. MOUZO GANADERÍA SANTA CRISTINA S.C. JULIO ANTONIO RGUEZ. MOUZO

FONTE DO CAN 0873 JAVITO

JAVIER CARREIRA OROÑA

GANADERÍA PASTORA S.C.

2.100

FINCAVIQUEIRA WATHA WINDBROOK DUPA SUPERSTITION NOA AROSA

ANTONIO RÍOS VIQUEIRA

TORRES SAT

2.500

M.CARMEN DUBRA Y OTRO S.C.

LÓPEZ DE BUXÁN S.C.

2.950 2.200 3.000

2.800 2.700 2.800 2.550

BARREDA 257 SÁNCHEZ

BARREDA S.C.

JULIO ANTONIO RGUEZ. MOUZO

DUPA GERARD UXÍA AMIGA

M.CARMEN DUBRA Y OTRO S.C.

LÓPEZ DE BUXÁN S.C.

ASUNCIÓN AMSTERDAM ALEJANDRA

SANTIAGO GARCÍA SOUTO

GRANXA A COSTA S.C.

3.100

BASCUAS MAGREBI ARTISTA

JUAN BLANCO FRAGA

MERCEDES LEMA POSE

2.000

OS LOUREIROS PERLA ALEXANDER

OS LOUREIROS S.C.

GANADERÍA PASTORA S.C.

2.200

NUVEIRA MIMOSA XACOBEO

JOSÉ MANUEL LADO PÉREZ

DOLORES GARCÍA CARNOTA

3.000

VILAF. JACKIE 549 MILLION

VILAFERREIROS S.C.

CELIA PICALLO LEMA

2.700

PREZO MEDIO: 2.540

TOTAL VENDAS: 53.350

KRONE EASY CUT* Segadora de discos

• Modelos suspendidos, arrastrados y combinación triple. • Disponibles en todas las anchuras de trabajo (desde 2 hasta 10 m.). • Barras de corte completamente soldadas y selladas para una mayor resistencia. • Suspensión EASYCUT DUOGRIP con sujeción en el centro de gravedad.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

afriga109_poxa_santacomba.indd 13

Importador exclusivo para España

979 728 450 - www.deltacinco.es Consulte nuestra red de distribuidores

AFRIGA ANO XX - Nº 109

14/03/2014 04:04

publirreportaxe

EMBRIOVET E EMBRIOMARKET PRESENTAN UN SISTEMA DE COMERCIALIZACIÓN DE EMBRIÓNS CON XESTACIÓN GARANTIDA

Durante esta edición de Gandagro, as empresas asociadas Embriovet&Embriomarket presentaron o novidoso programa PhFem+, consistente na venda de embrións feitos con seme sexado baixo un sistema de garantía máxima.

o programa PhFem+, o gandeiro paga exclusivamente as xestacións conseguidas cunha garantía adicional para os poucos casos nos que o resultado sexa un macho. Este sistema de venda de xestacións é posible grazas á forte aposta que está facendo a empresa Blanca from The Pyrenees a través dos seus departamentos xenético e de gandería de elite Ponderosa Holsteins. Esta empresa de Lleida posúe un elenco de doantes de em-

Distribuidores exclusivos de PONDEROSA HOLSTEINS para España y Portugal

ANGUS, la raza llamada a liderar el mercado de carne de calidad WAGYU, BROWN SUISSE, FLECKVIEH, ANGUS, PUSTERTALER SPRINZEN… ¿cuál está buscando? Pídanos información. ¿PREÑAR VACAS DIFÍCILES? Solución: TRANSFERENCIA EMBRIONARIA TERAPÉUTICA. Embriones disponibles. RAZA HOLSTEIN: LOS MEJORES PEDIGRÍS EN NUESTRO CATÁLOGO. Opción de embriones disponibilidad inmediata y animales para contratar. Consulte condiciones. VENTA DE ANIMALES HOLSTEIN. Posibilidad de financiación.

daniel@embriovet.es administracion@embriovet.es móvil 649 809 064

javiersabin@embriovet.es móvil 649 239 488

¿AÚN NO TIENE SEGURO EN SU EXPLOTACIÓN? Pídanos PRESUPUESTO SIN COMPROMISO. Financiación total sin coste adicional.

javier@embriomarket.com administracion@embriomarket.com móvil 636 977 610

TODA LA INFORMACIÓN QUE NECESITAS EN:

www.embriomarket.com Tel. 981 791 843 • 649 239 488

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_publirreportaxe_embriovet.indd 14

18/03/2014 14:56

publirreportaxe

brións de alta calidade xenética e aproveita o seu potencial no seu laboratorio propio de fecundación in vitro. O laboratorio desenvólvese mediante a colaboración cunha empresa de Brasil, Vitrogen, e mantense con persoal técnico propio e mais da compañía brasileira baixo a responsabilidade de Daniel Martínez, veterinario de Embriovet, que tamén se ocupa da técnica da aspiración das doantes (OPU). O programa PhFem+ presenta inicialmente un grupo de 14 doantes. Trátase de xovencas de entre 9 e 14 meses de idade, con altos índices xenómicos, cunha media de 10 xeracións MB ou EX e que se acoplan cos mellores touros dispoñibles en sexado ata lograr un embrión cuns índices medios de 2.238 de GTPI, 619 NM$ e 3,16 de PTAT. O produto de por si representa una oferta excepcional para a mellora vía femia das ganderías, pero unido ao exclusivo sistema de garantir a preñez e o sexo da cría supón unha vantaxe sen precedentes nin comparación no mercado europeo. A oferta inicial deste paquete xenético está limitada a 50 xestacións. Os gandeiros asinan un contrato por un mínimo de 4 xestacións e con todas as garantías por escrito. Este sistema supón un cambio de mentalidade en canto a traballar con grupos ou paquetes xenéticos en lugar de escoller cruzamentos determinados, que está sendo tendencia en Norteamérica. Segundo os modelos de simulación americanos, unha gandería de 100 vacas que obtivese 50 crías con este valor xenético aumentaría o seu rendemento en termos de Mérito Neto Vitalicio en máis de 60.000 $, o que significa un incremento da rendibilidade e do beneficio da gandería que xustifica sobradamente o investimento.

Presentación do sistema PhFem+

Público asistente á presentación

• Compra gestaciones hembra “garantizadas” • Las mejores novillas genómicas con los mejores toros sexados • Tu dinero = resultados

www.embriomarket.com 981 791 843

administracion@embriomarket.com

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_publirreportaxe_embriovet.indd 15

18/03/2014 14:57

convocatorias

GANDAGRO. SILLEDA, 13-15 DE MARZO

BADIOLA GOLDWYN MEGATE I ET REPITE COMO VACA GRAN CAMPIONA INTERNACIONAL

Badiola Goldwyn Megate I ET, vaca gran campiona internacional

A vaca gran campiona de Galicia foi Rey 547 Sonrrisa Sid, da gandería Rey de Miñotelo. A gran campiona dos concursos de xatas e xovencas, tanto a nivel autonómico coma internacional, foi Casa-Nova Delia Fever 943, unha xata da SAT Casa Nova de Mesía. O mellor criador internacional foi Badiola Holstein, mentres que o seu homólogo galego foi a SAT Rey de Miñotelo. O recinto feiral de Silleda acolleu do 13 ao 15 de marzo a terceira edición de GandAgro, unha feira sobre gandería e agricultura. Segundo a organización, o monográfico reuniu na Feira Internacional de Galicia arredor de 11.000 visitantes. O programa incluíu varias xornadas técnicas entre as que destacaron os primeiros Encontros Gandeiros, nos que a xenética bovina se converteu no foco de atención con relatorios sobre o

touro xenómico e a aplicación da fecundación in vitro, ambos impartidos por persoal de Xenética Fontao. Os concursos morfolóxicos autonómico e internacional da raza frisona xuntaron 125 animais pertencentes a 24 ganderías de tres comunidades autónomas. O encargado do xulgamento foi Santiago García Souto, xuíz internacional de Conafe.

VENTA DE TERNERAS, NOVILLAS Y VACAS PARIDAS • Procedentes de las mejores granjas de Baleares • Hijas de los mejores toros del mundo Contactos: 630 017 265 - canpeixet@gmail.com

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_convocatorias_gandagro.indd 16

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

18/03/2014 19:04

convocatorias

No certame de xatas e de xovencas, Casa-Nova Delia Fever 943, da gandería coruñesa Casa Nova, proclamouse gran campiona de xovencas autonómica e internacional. García Souto referiuse a ela como un animal harmónico, cunha grande expresión da raza a nivel de cabeza e pescozo e cun costelar moi proporcionado. A reserva gran campiona internacional foi Badiola Acme Manoly, unha xata da gandería Badiola (Asturias) da que o xuíz subliñou a súa complexión longa e alta; a súa homóloga galega foi a xovenca Pozosaa Xacobeo 6945 Lusi, de Casa Pozo (Lugo). No concurso de vacas repetiu como gran campiona internacional (xa o fora en GandAgro 2012) Badiola Goldwyn Megate I ET, unha vaca adulta en lactación de 5 anos da gandería Badiola. Megate I converteuse nunha das favoritas de García Souto desde que saíu a pista na súa sección. Dela destacou a fortaleza de lombo e a súa harmonía, o seu carácter leiteiro e a expresividade da raza en cabeza e pescozo; o xuíz tamén apuntou o seu excelente costelar, as súas boas patas e, en xeral, a perfecta unión de todas as súas partes. A gran campiona galega –e reserva gran campiona internacional– foi Rey 547 Sonrrisa Sid, unha vaca nova da gandería Rey de Miñotelo á que García Souto se referiu como “un animal sen defectos”, resaltando a súa estrutura leiteira, a textura do ubre, o ligamento suspensor e a colocación e lonxitude dos tetos, así como a boa calidade de óso.

XXXII CONCURSO INTERNACIONAL DA RAZA FRISONA CATEGORÍAS GAÑADORA GANDERÍA Casa-Nova Gregoria XATAS 5-7 MESES Casa Nova (A Coruña) Athlete 958 XATAS 8-10 MESES, XATA Casa-Nova Delia Fever 943 Casa Nova (A Coruña) CAMPIONA E GRAN CAMPIONA Badiola Holstein XATAS 11-13 MESES Badiola Acme Manoly (Asturias) XATAS 14-16 MESES H.Tobias Fever Chombera Casa Flora (Asturias) Casa-Nova Charisse Casa Nova XOVENCAS 17-19 MESES Leopard 918 (A Coruña) XOVENCAS 20-22 MESES E Pozosaa Xacobeo Casa Pozo (Lugo) XOVENCA CAMPIONA 6945 Lusi XOVENCAS 23-26 MESES Blanco Megaluna ET Blanco (Pontevedra) Badiola Holstein VACA NOVA ATA 30 MESES Badiola Mordoc Lubasca (Asturias) VACA NOVA 30-36 MESES E Rey de Miñotelo Rey 547 Sonrrisa Sid VACA NOVA CAMPIONA (Lugo) VACA INTERMEDIA 3 ANOS E Badiola Holstein Badiola Amazing Sandra (Asturias) VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACA INTERMEDIA 4 ANOS Cid Goldwyn Matigueira ET Cid (Lugo) VACA ADULTA 5 ANOS, VACA Badiola Goldwyn Badiola Holstein ADULTA CAMPIONA E GRAN Megate I ET (Asturias) CAMPIONA INTERNACIONAL VACA ADULTA 6 ANOS OU MÁIS Casilmoure Goldwyn Laura Blanco (Pontevedra) MELLOR CRIADOR Badiola Holstein (Asturias) INTERNACIONAL

Nueva encintadora suspendida Datos técnicos: LONGITUD . . . . . . . 2,15 m ALTURA . . . . . . . . . 1,50 m ANCHURA . . . . . . . 1,56 m PESO . . . . . . . . . . 620 Kg

Claves del diseño del producto: • Totalmante automática • Posiblilidad de poner la paca vertical • Contador electrónico programable de vueltas por paca • Comodidad del enganche rápido para tractores • Distancia mínima entre paca y tractor (65 cm) • Accionada desde el mando del tractor • Rodillos de estiramiento de aluminio con dos niveles de tensión • Brazo giratorio en aluminio de gran sección

Llámenos y le indicaremos su distribuidor más cercano

Estrada de Santiago, km 5 - 27210 Lugo Tfno.: 982 221 966 - Fax: 982 242 921 www.millarestorron.com

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

afriga109_convocatorias_gandagro.indd 17

AFRIGA ANO XX - Nº 109

18/03/2014 15:01

convocatorias

XXIII CONCURSO AUTONÓMICO DA RAZA FRISONA CATEGORÍAS GAÑADORA

GANDERÍA Casa Nova XATAS 5-7 MESES Casa-Nova Gregoria Athlete 958 (Mesía) XATAS 8-10 MESES, XATA Casa Nova Casa-Nova Delia Fever 943 CAMPIONA E GRAN CAMPIONA (Mesía) Casa Capón XATAS 11-13 MESES Capón-Holstein Merchiño Calina (Chantada) XATAS 14-16 MESES A-Costa-S.C. 0847 Xacobeo A Costa (A Baña) Casa-Nova Charisse Casa Nova XOVENCAS 17-19 MESES Leopard 918 (Mesía) XOVENCAS 20-22 MESES E Casa Pozo Pozosaa Xacobeo 6945 Lusi XOVENCA CAMPIONA (Lugo) XOVENCAS 23-26 MESES Blanco Megaluna ET Blanco (Lalín) VACA NOVA ATA 30 MESES Pozosaa Windbrook 6940 Lita Casa Pozo (Lugo) VACA NOVA 30-36 MESES, Rey de Miñotelo VACA NOVA CAMPIONA E GRAN Rey 547 Sonrrisa Sid (A Pastoriza) CAMPIONA AUTONÓMICA VACA INTERMEDIA 3 ANOS Cid Afterchock Muesky Cid (Barreiros) VACA INTERMEDIA 4 ANOS E Cid Goldwyn Matigueira ET Cid (Barreiros) VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACA ADULTA 5 ANOS Blancoh. Dancer Leire Blanco (Lalín) VACA ADULTA 6 ANOS OU MÁIS Casilmoure Goldwyn Laura Blanco (Lalín) E VACA ADULTA CAMPIONA MELLOR CRIADOR GALEGO Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

Casa-Nova Delia Fever 943, xovenca gran campiona autonómica e internacional

Rey 547 Sonrrisa Sid, vaca gran campiona galega e gran campiona internacional reserva

Mauricio de los Santos, durante a súa conferencia sobre touros xenómicos

Foto de familia do podio dos manexadores

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_convocatorias_gandagro.indd 18

PREPARADORES E MANEXADORES No VII Concurso de Preparadores déronse cita sete participantes de entre os cales saíron María Manteiga como campiona e José Manuel Sánchez como subcampión. No XXX Concurso de Novos Manexadores Memorial Luis Louzao participaron nove rapaces entre 11 e 30 anos divididos en dúas seccións. A campiona foi Cristina Carro Iglesias; o subcampión, José Manuel Sánchez Vigo, e a mención de honra recaeu en Óscar Castro García. Ambas competicións foron xulgadas por Jaume Serrabassa, xuíz internacional de Conafe.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

17/03/2014 19:07

ASTILLADORA HIDRÁULICA HORIZONTAL CON MOTOR DE GASOLINA O GASÓLEO

ASTILLADORA HIDRÁULICA VERTICAL u HORIZONTAL DE 8 T, 10 T, 12 T, 15 T, 20 T y 25 T

Cortador de bolas transversal. desensiladora de bolaS CON OPCIONAL: DESCARGA IZQ.Y DCHA. OPCIONAL: RETENEDOR BRAZO CARGADOR HIDRÁULICO DE MALLA CORTASILOS CON TRES CILINDROS. DISTINTOS ANCHOS: 1,60 M, 1,90 M Y 2,30 M. OPCIONAL: POTRO ELEVACIÓN

encamadora de ARENA, PAJA, CASCARILLA, serrín, ETC.

PINCHO DESENSILADOR DE BOLAS DOS MODELOS 1 M3 PARA COLOCAR EN PUNTA PALA Y DE 1,7 M3

LA MEJOR SOLUCIÓN PARA EVITAR PROBLEMAS DE MAMITIS EN EL GANADO EXTENDEDOR DE SILO CILÍNDRICO

¡NO PIERDAS MÁS DINERO! batidor DE purín. especial para pozos de arena

DOS MODELOS 70 Y 90, ANCHOS 225 Ó 240

w w w. c o r b a r s l l . c o m

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

pub_corbar.indd 19

GRADilla niveladora PARA CAMAS DE ARENA. De 4 a 7 discos de trabajo dependiendo del formato de los cubículos

FABRICAMOS EN 6,7 Y 8,5 METROS

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

12/03/2014 00:44

O MUXIDO LELY. A SINXELEZA Como pode unha máquina Lely Astronaut A4 muxir máis de 2.800 kg de leite diarios con dous meses de funcionamento? A resposta é: utilizando a sinxeleza. Un deseño de máquina que lles encanta ás vacas e un posicionamento amplo e intelixente na granxa que favorece o tráfico libre. Sobran as portas intelixentes, as mangas, as grandes áreas diante do robot para conducir aos animais. O éxito é a sinxeleza! Lely inventou hai máis de vinte anos o robot de muxido. Ninguén sabe máis de muxido robotizado. A mellor máquina Ninguén pode negar que Lely ten a mellor máquina para o muxido robotizado. Mesmo a evolución do último modelo, o Lely Astronaut A4, mellora significativamente con respecto aos modelos anteriores. Onde está a clave deste éxito? Alguén pode pensar que na evolución tecnolóxica. Pois non. O éxito está no deseño. O Astronaut A4 encántalles ás vacas. Está proxectado pensando nelas.

A instalación Onde instalar a máquina e os detalles dos espazos é importante. Aquí hai que volver pensar na vaca. Que é o que ela prefire? Ela prefire liberdade, espazos amplos, estar sempre preto do rabaño, luz, pasos pouco altos e auga limpa e próxima ao muxido. Pois tendo en conta todos estes detalles afrontamos o deseño da instalación.

mento, 67 vacas fan máis de 200 muxidos diarios. Son muxidos nesta máquina 2.800 kg de leite. É moi difícil atopar máquinas de calquera outro fabricante que superen os 150 muxidos diarios. As vacas entenderon rapidamente o protocolo do robot. Se sumamos a calidade dos animais, que neste caso son excelentes, e unha alimentación ben formulada e axustada, o éxito está garantido.

GandAgro 2014 Dos días 13 ao 15 de marzo celebrouse en Silleda a feira bianual monográfica da agricultura e a gandería. O muxido en directo de Lely foi un dos atractivos da feira. Grazas por visitarnos.

O binomio máquina-instalación Lely permite que o tráfico libre de vacas funcione e, por tanto, a produtividade da granxa aumenta significativamente. A amortización da máquina acúrtase no tempo.

Gandería Poutón Gandería Poutón, en San Vicente de Argozón (Lugo), é un exemplo da produtividade deste robot. Con dous meses de funciona-

AFRIGA109_publirreportaxe_lely_galego.indd 20

14/03/2014 18:43

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

AFRIGA109_publirreportaxe_lely_galego.indd 21

innovators in agriculture

17/03/2014 13:05

convocatorias

XIII EUROPEAN OPEN HOLSTEIN SHOW. VERONA (ITALIA), 9 DE FEBREIRO

Foto: Giorgio Soldi

ESPAÑA TRIUNFA EN EUROPA CON ASHLYN VRAY GOLDWYN

Posado do equipo español coa vaca gran campiona do certame

O grupo nacional logrou a vitoria do European Open Holstein Show de 2014 con Ashlyn Vray Goldwyn, da gandería ilerdense Ponderosa Holsteins, á que o xuíz Hank Van Exel nomeou vaca gran campiona. O European Open Holstein Show foi organizado pola Asociación Frisona Italiana (Anafi) o 9 de febreiro en Verona, no marco do European Dairy Show. En representación de España participaron 19 animais levados á pista polo equipo Holstein Spain e por Ponderosa Holsteins, e procedentes das ganderías Argomota, Casa Patrón, Casa Viña, Flora, Inclán, Manolero e Parlero, de Asturias; Huerta Los Tobías, de Córdoba; Ondazarte Gain, de Guipúscoa; Ponderosa Holsteins, de Lleida; e Planillo Holsteins, de Navarra. Ashlyn, a primeira vaca EX96 de España e vaca campiona reserva na Confrontación Europea de 2013, encabezou un palmarés no que tamén figuran Manolero Braxton Tefne, da gandería Manolero, que se situou primeira na sección de xovencas de 15 a 18 meses e desfilou na final do campionato entre as cinco mellores; e Gloria Damion Azahara, de Casa Patrón, que logrou a primeira posición na sección de vacas de 2 anos júnior e o título de segundo mellor ubre do concurso. Os demais títulos destacados deste gran show recaeron nas italianas Vanzetti Drake Ninnaoh (Allevamento Beltramino, de Turín), proclamada vaca gran campiona reserva; Giessen Cinderella 50 (AL.BE.RO, de Plasencia), vaca nova campiona; e Cavitella Damion Giuly (Mozzi Carlo, de Busseto), xovenca gran campiona. AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_convocatorias_verona.indd 22

Gloria Damion Azahara

Manolero Braxton Tefne

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

14/03/2014 04:06

convocatorias

RESULTADOS DO GRUPO ESPAÑOL POR SECCIÓNS CATEGORÍAS

ANIMAIS

POSICIONAMENTOS

CAMPIONATO DE XATAS E XOVENCAS Planillo Goldwyn Saula

XATAS DE 6 A 9 MESES

2.ª

Ondazarte Stanleycup Hasania

2.ª

XATAS DE 9 A 12 MESES

Flora Windbrook Holinigth

6.ª

XATAS DE 12 A 15 MESES

H.Tobías Fever Chombera

3.ª

XOVENCAS DE 15 A 18 MESES

Manolero Braxton Tefne

1.ª

XOVENCAS DE 18 A 22 MESES

Manolero Goldwyn Terelu

5.ª

XOVENCAS DE 22 A 26 MESES

Planillo Shottle Gioconda

8.ª

CAMPIONATO DE VACAS VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR

VACAS DE 2 ANOS SÉNIOR VACAS DE 3 ANOS JÚNIOR VACAS DE 3 ANOS SÉNIOR VACAS DE 4 ANOS VACAS DE 5 ANOS VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS

Argomota Windbrook Sonia

2.ª

Flora Xacobeo Chanel

4.ª

Beechrow Atwood Twain

7.ª

Gloria Damion Azahara

1.ª

Flora Jordan Mandy

5.ª

Planillo Lou Lira

5.ª

Regruet Goldwyn Quarda

4.ª

Viña Shottle Blanquina

5.ª

Gayere G. Chati Spirte

2.ª

Huddelsford Dúplex Medora

2.ª

Carmela Valido Chavala

4.ª

Ashlyn Vray Goldwyn

1.ª, vaca adulta campiona, vaca gran campiona e mellor ubre

Vista da gran final

TRACTORES PARA GANADERÍA NEW HOLLAND

BTS

ELEGIDOS POR LOS QUE SABEN

Motores eficientes, con pala frontal completamente integrada controlada por joystick, techo solar panorámico y una maniobrabilidad excepcional. Los tractores New Holland TD5, T5 y T6, ideales para explotaciones agrícolas mixtas y ganaderas, son la opción más acertada para los clientes que buscan gran potencia, versatilidad y alta productividad en el campo. Indicados para la manipulación de materiales, para trabajar en el interior de las naves y para cualquier labor ganadera. T6

4 y 6 cilindros en los modelos de 120 a 175 CV. Máxima eficiencia y versatilidad.

4 cilindros en los modelos de 95 a 115 CV. La excelencia hecha tractor.

TD5 3 y 4 cilindros en los modelos de 65 a 115 CV. Extraordinario confort y productividad. T5

TD5

lubricantes

COBERTURA DE DOS AÑOS DE GARANTÍA PARA TODA LA GAMA DE TRACTORES. NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111 ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador.

www.newholland.es

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

afriga109_convocatorias_verona.indd 23

AFRIGA ANO XX - Nº 109

18/03/2014 15:27

convocatorias

VII XORNADA TÉCNICA DE PRODUCIÓN DE LEITE. LUGO, 27 DE FEBREIRO

De esquerda a dereita, Víctor Manrique, Javier Álvarez, Xoán Ramón Alvite, Claudio Baldman, Ángel Miranda, José María Álvarez e Luis Vidal, participantes na mesa redonda

O PROGRAMA DESTE ANO CENTROUSE NA MELLORA DA ALIMENTACIÓN Africor Lugo e Afriga.tv xuntaron preto de catrocentas persoas do sector na xornada técnica desenvolvida na Facultade de Veterinaria do campus lucense.

O evento deu comezo coa intervención de Ramón Martín Blanco, director territorial de Agroseguro na zona noroeste, quen lles explicou aos asistentes as modificacións introducidas no seguro agrario para o 2014, entre as que citou o pago fraccionado, o aumento das subvencións ou a mellora para a garantía de mamites, que inclúe a cobertura de brote. Seguidamente, o técnico holandés Eile van der Gaast, product manager de Ruminantes da multinacional de leites maternizados Sloten, compartiu co público os resultados do seu traballo sobre o crecemento predesteta das xatas para a mellora da produción de leite posterior. Van der Gaast partiu de que o custo da recría é moi elevado e de que os dous primeiros meses de vida das xatas son claves no desenvolvemento dos órganos vitais, e insistiu en que a alimentación con leite neste período é determinante, por iso recomendou darlles ás becerras unhas 2-3 AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_convocatorias_xornada.indd 24

tomas de leite para chegar aos 7-8 litros diarios. Indicou que o obxectivo para o crecemento previo á desteta ten que ser o dunha ganancia media diaria de 800 gramos. Deste xeito, afirmou, non só se logrará unha maior produción de leite, senón tamén “un mellor ubre e a plena expresión do potencial xenético do animal”, o que redunda nun beneficio xeral para a explotación. Alexandre Domingues, veterinario e xefe de vendas de Innofarm-Micron para produtos específicos, centrou a súa intervención na problemática das micotoxinas na gandería de leite. Fixo fincapé en dous aspectos cruciais: os casos moi graves son fáciles de detectar pero os niveis de micotoxinas baixos non se detectan malia que tamén limitan a produción de leite; e tratar material sospeitoso con aglomerantes e modificadores de micotoxinas é menos caro e máis eficaz que tomar mostras e analizalas.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

11/03/2014 22:09

convocatorias

Inauguración da xornada polo presidente da Deputación Provincial de Lugo

Distribuidores para España y Portugal

MINICARGADORAS, CARGADORAS ARTICULADAS Y TELESCÓPICAS. DESDE 21 CV A 210 CV

OS PARTICIPANTES NA MESA REDONDA COINCIDIRON AO SINALAR QUE AFORRAR EN ALIMENTACIÓN NON SEMPRE É SINÓNIMO DE ABARATAR CUSTOS LA MAYOR GAMA DE CARGADORAS ARTICULADAS DEL MERCADO. ALTURA ELEVACIÓN DE HASTA 6,90 METROS

Tamén procedente de Innofarm-Micron, o veterinario Jesús del Moral abordou a necesidade de optimizar a fermentación ruminal para poder ser máis efectivos nun contexto no que hai que producir máis alimentos con menos medios. Dentro desa busca da mellora da fermentación ruminal destacou que o primeiro paso consiste nunha correcta formulación da ración, dentro dun programa de alimentación, e como segundo paso referiu o uso de aditivos sobre a ración. Hai aditivos de distintos tipos, non obstante, Del Moral manifestouse a prol do emprego dos aceites esenciais, produtos naturais que se están implantando moito dende o 2006, ano da prohibición do uso dos antibióticos. A clave neste ámbito, segundo o conferenciante, é que “con produtos moi específicos atácanse aspectos tamén moi específicos para a flora ruminal”. Xa pola tarde, Cristina Andreu Vázquez, asesora técnica de Ruminantes de Elanco, enfocou o manexo no período de transición con base nunha análise de 25 puntos críticos, estruturados en tres piares: instalacións (cubículos, densidade, espazo de cama quente, ventilación…), animais (xestación de xemelgos, locomoción, pH urinario, enfermidades posparto…) e alimentación e auga (enchedura do rume, cornadizas, acceso á comida e á bebida etc.). Logo do repaso, aconsellou facer este tipo de análises na granxa de maneira periódica, propoñer cambios viables a curto ou medio prazo e avaliar os resultados. Na súa opinión, o feito de descubrir puntos críticos revela que “existe unha marxe de mellora da produtividade das explotacións”. Tras explicar o funcionamento do centro de alimentación da Cooperativa Ganadera del Valle de los Pedroches (Covap) en canto a abasto de materias primas, fabricación de mesturas, loxística de transporte e almacenamento e racionamento, o seu director, o israelita Claudio Baldman, incorporouse á mesa redonda que puxo fin á xornada.

VARIEDAD ACCESORIOS MÁS DE 50 AÑOS SIENDO EL PRIMERO DE LA CLASE

ARRIMADOR DE COMIDA CON CEPILLO Y PLACA LATERAL O ESPIRAL PARA VOLTEO DE MEZCLA* *S.A.T COUTO DA GRANDA de Castro de Rei (Lugo)

Lavadora de parrillas

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com Recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

AFRIGA109_convocatorias_xornada.indd 25

AFRIGA ANO XX - Nº 109

11/03/2014 22:09

convocatorias

Alexandre Domingues

Ramón Martín Blanco

Eile van der Gaast

Cristina Andreu Vázquez

Jesús del Moral

A MESA REDONDA Xunto con Baldman, e moderados por Xoán Ramón Alvite, xornalista especializado en temas gandeiros, participaron no debate os técnicos de alimentación Víctor Manrique, de Seragro S. Coop. Galega; Javier Álvarez, da empresa Agropres; Ángel Miranda, da cooperativa Os Irmandiños; José María Álvarez, da empresa Nanta, e Luis Vidal, de Africor Pontevedra. Ante a principal pregunta, de se é posible reducir os custos da ración, a maioría dos relatores coincidiu en advertir que “o máis importante para reducir custos é coñecer ben eses custos”, tal como sentenciou Víctor Manrique. Saber ben cal é o balance da explotación, pois aforrar en alimentación non sempre é sinónimo de abaratar. Algúns dos consellos dados neste sentido por Ángel Miranda foron procurar o abastecemento de forraxe de calidade, reducir as mermas dos silos, deseñar unha política de desvelle, aumentar o número de litros producidos con máis muxidos e controlar as sobras de comida, tendo en conta que “cada explotación ten que ver cal é o seu factor limitante”.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_convocatorias_xornada.indd 26

Así mesmo, Manrique aludiu a un bo control da reprodución e a recría: “Se somos capaces de acurtar o periodo que non é produtivo, teremos menos gastos”; Claudio, ao bo manexo e á profesionalidade dos gandeiros, e Luis Vidal, á “medición do potencial da finca para cada cultivo” para obter os mellores rendementos. Ao respecto, Javier Álvarez engadiu que non só se trata de comprobar que cultivo se dá mellor na zona dende o punto de vista agronómico, senón que “hai que mirar se é rendible darllo ás vacas para que o transformen”. Nesta aposta polas forraxes, José María Álvarez disenteu ao comentar que “comprar ten a vantaxe de que se compra o bo, non o malo, mentres que cando se sementa e vén un ano malo tense que usar o produto si ou si”. Na mesma liña, Baldman dixo que na Covap compran de todo e que “resulta complicado ser rendible en terra”. Xusto a base territorial foi outra das cuestións que saíu á palestra. Todos na mesa consideraron que en Galicia e na cornixa cantábrica en xeral hai que aproveitar as terras agrarias para producir forraxes, para evitar a compra de concentrados e os gastos de transporte. “Sobran eucaliptos nas terras agrarias”, recalcou José María Álvarez. Miranda tamén foi determinante na súa defensa: “Avanzamos moito na intensificación e centrámonos pouco na terra. A terra, si, e canto máis cerca da explotación, mellor”. Finalmente tratáronse a dependencia da soia, que actualmente é menor porque se foron probando alternativas, como a colza, inda que segue a tirar dos prezos, e o mercado de materias primas, ante o cal se amosaron escépticos.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

11/03/2014 22:09

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

LO NATURAL ES BUENO Aproveche todo el potencial de su ración

M E J ORE SU PRODUCCIÓN DE LE C H E PROMILK es la primera gama en base a ACEITES ESENCIALES ESPECÍFICOS para aprovechar cada uno de los pilares de la ración: ENERGÍA, PROTEÍNA Y FIBRA.

ENERMILK : Para aprovechar toda la ENERGÍA de la ración. Mejora la transformación de la energía de los cereales en glucosa disponible para los microorganismos del rumen, aumentando el rendimiento de la ración. Disminuye el nivel de ácido láctico, reduciendo el riesgo de acidosis subagudas que suelen provocar las raciones ricas en cereales. Previene la aparición de acetonemia en los animales más productores. Alarga la curva de máxima producción.

PROTEOMILK : Aprovecha toda la PROTEÍNA de la ración y reduce la urea en leche.

Reduce la degradabilidad de las proteínas en el rumen. Aumenta la proteína by-pass de toda la ración de forma natural. Reduce la tasa de amoniaco en rumen y baja la tasa de urea en leche, disminuyendo los problemas vinculados con el exceso de nitrógeno y amoniaco: sobrecarga de hígado, células somáticas, problemas de reproducción…

METAMILK : Permite un mejor aprovechamiento de la FIBRA de los forrajes. Reduce la formación de metano aumentando la formación de propiónico. Reduce el efecto invernadero provocado por la producción de metano. Asegura una mejor conversión de la fibra en glucosa disponible, aumentando el rendimiento de la ración. Favorece la accesibilidad de los nutrientes de las fibras. CONSÚLTENOS PARA SABER CUAL ES EL PRODUCTO QUE MEJOR SE ADAPTA A SU RACIÓN

C/López de Aranda 35, 28027 Madrid | Tel.: (+34) 91 2187046 | www.grupoinnofarm.com pub_innofarm_proMilk.indd 27

11/03/2014 22:12

TUBIO ROMERO S.A.CHRISTENSEN & CO www.sac.dk

Porque las vacas prefieren pisar blando

suelos de goma

Instalados en miles de granjas de USA y Canadá

Marcha rápida y confiada

Menos cojeras

Mejor fertilidad Mejor bajada de la leche

• Antideslizantes • Resistencia garantizada • Fácil colocación en puzzle • En pasillos, salas de espera y ordeño • Adaptables con arrobadera

www.animat.ca

pub_importlait.indd 28

Más longevidad

Made in Canada

Para más información llámenos a Interlock España y le pondremos en contacto con nuestro distribuidor más próximo 948 98 33 90

12/03/2014 00:59

Gracias a los 40 años de experiencia que cada una de las compañías atesora en el diseño, fabricación y montaje de material ganadero, nos ponemos a su disposición para asesorar y suministrar las mejores soluciones a los profesionales del vacuno de leche de alta producción.

L I M P I E Z A S

www.etxeholz.net Teléfono 948 983 390

A U T O M Á T I C A S

Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – A Coruña Telf.: 981 805 112 – importlait@importlait.com – www.importlait.com

TUBIO ROMERO pub_importlait.indd 29

Delegación en Ordes: Rúa da Feira, 14 baixo 15690 Ordes (A Coruña) Telf.: 981 682 419

12/03/2014 01:00

explotación

EXPLOTACIÓN LUIS DIMAS VICENTE MANZANO (MOLACILLOS, ZAMORA)

LEITE DE CALIDADE CERTIFICADA NA GRANXA

Benita, Luis Dimas e o seu fillo Luis son os membros desta explotación familiar

A gandería de Luis Dimas Vicente Manzano é unha das integrantes do grupo Ganaderos de Zamora (Leche Gaza) e, como tal, caracterízase por ofrecerlle ao consumidor un produto de calidade que, ademais, está garantido desde a orixe. No ano 2013, a media de produción desta granxa foi de 32,9 litros/vaca, cun 3,78 % de graxa, un 3,39 % de proteína e un RCS de 154.000. Esta explotación atópase adxacente a un polígono de granxas no termo municipal de Molacillos. De carácter familiar, nela traballan Luis Dimas Vicente, a súa muller, Benita Lozano, e o seu fillo maior, Luis Vicente. Cómpre destacar que entre cinco gandeiros da zona teñen contratado un “correturnos” do que dispoñen 13 días cada trimestre para poder gozar de días libres e períodos vacacionais. A día de hoxe (marzo 2014), o seu rabaño ascende a 137 animais, dos que 68 son vacas en lactación. A súa cota é de 444.000 quilos. As boas cifras de produción son unha constante desta granxa. A media do ano 2013 foi de 32,9 litros/vaca, cun 3,78 % de graxa, un 3,39 % de proteína, un reconto de células somáticas de 154.000 e unha bacterioloxía de 11.000 ufc/ml. Non en van, nos anos 2012, 2010, 2009 e 2008 estivo entre as dez mellores explotacións da provincia de Zamora en produción de leite a 305 días. No ano 2012 tamén recibiu o premio de Mestre Criador segundo a avaliación de Conafe. AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_explotacion_LuisDimas_03.indd 30

ALIMENTACIÓN Actualmente, a ración das vacas de produción componse de 21 kg de silo de millo, 2 de polpa de remolacha, 5 de alfalfa seca e 10 de penso que elaboran na granxa e que está formado nun 40 % de millo, un 35 % de soia e un 25 % de cebada, ademais dos aditivos e correctores que correspondan en cada caso. De xuño a outubro, o silo de millo é substituído polo de centeo, o que obriga a variar sensiblemente as porcentaxes de composición do penso. As vacas secas comen a mesma mestura que as de lactación, só que en menor cantidade, é dicir, unha ración das de produción repártese entre cinco secas. A esta mestura unifeed engádenselle arredor de 700 kg de palla. A maiores, a partir dos 20 días antes do parto a cada futura nai proporciónanselle dous quilos de penso de cebada e corrector de preparto. A recría a partir dos 3 meses come o mesmo que as secas máis un quilo de penso á mañá e á tarde. Ata esa idade, as xatas son alimentadas con leite e penso de iniciación.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

14/03/2014 17:47

explotación

Sala de muxido de 12 puntos de liña baixa con retiradores automáticos e medidores electrónicos

BATIDOR CENTRÍFUGO • Cañón hidráulico dirigible • Combinación del agitador de hélice con la

bomba centrífuga • Especial para mover la arena sedimentada en

el fondo del pozo • 5 metros de largo + 2 cabezales (opcional) • 100 CV de potencia absorbida,

según densidad del purín • 540 revoluciones

MANEXO DO GANDO Os animais alóxanse nunha única nave, distribuídos en diferentes lotes. Por un lado está o de produción, cuxas vacas dormen en cama de area, e por outro están a recría e as secas, que dormen en cama quente de palla. A recría distribúese en tres lotes, un de xatas de 3 a 8 meses, outro de 8 a 15 meses –momento da primeira inseminación– e outro de xovencas preñadas ata o parto, que comparten aloxamento coas vacas secas. O muxido fano dúas veces ao día nunha sala tipo espiña de pescado de 12 puntos de liña baixa con retiradores automáticos e medidores electrónicos. Nesta granxa non fan preddiping; simplemente lles limpan os tetos con papel antes do muxido e despois sélanllelos cun produto especial para evitar que a area das camas se lles quede pegada.

NOVED AD mUNDIA l

para n ó i c n u La soL imentada e a sed n e r a purín e La d o eL poz

Camas de area no lote de produción

Lotes de recría en cama de palla

REPRODUCIÓN E XENÉTICA A recría fana na e para a explotación. Como diciamos antes, ás xovencas practícanlles a primeira inseminación en torno aos 15 meses, situándose a media de inseminacións por preñez en 1,3 doses. A media xeral da explotación é de 2,27 doses/femia e a das vacas, de 2,73. O intervalo medio entre partos é de 421 días. Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

AFRIGA109_explotacion_LuisDimas_03.indd 31

AFRIGA ANO XX - Nº 109

17/03/2014 15:55

explotación

En primeiro termo, fosa para o xurro; ao fondo, outras explotacións do polígono

No almacén gardan forraxes e cereais cos que elaboran o penso

Os animais sepáranos das nais nada máis nacer e alóxanos en casetas individuais que teñen no exterior da nave. Alí permanecen ata os tres meses, momento no que son destetados e trasladados ao lote de xatas pequenas. Unha mellor xestión da xenética é quizais un dos obxectivos a superar a curto prazo. Luis Dimas Vicente é franco á hora de recoñecer esta situación: “Á xenética dámoslle importancia, pero non se fai ben. […] Por aquí veñen moitos comerciais e acabamos comprándolles a todos”. Non obstante, o día da visita comentábanos que Afriza (Asociación Frisona Independente de Zamora) vai comezar a ofertar nos próximos meses o servizo de acoplamento. Á parte da afirmación anterior, no que máis se fixa este gandeiro á hora de decantarse por un touro son as patas, o ubre e os quilos de leite. “Buscamos vacas funcionais, e que teñan facilidade de parto”, puntualiza. Entre os numerosos sementais cos que está traballando na actualidade (Super, Wildman...) está especialmente contento coas fillas de Xacobeo, das que destaca o seu excelente ubre e o seu tamaño proporcionado. Luis Dimas prefire os touros probados, aínda que nos últimos tempos mercou algún xenómico “por probar”. Cando estivemos na granxa tamén tiñan algunha xovenca preñada con seme sexado, se ben aínda non puideron comprobar os resultados porque é a primeira vez que o utilizan. A media ICO da explotación é de 1.894 puntos (datos de novembro 2013) e a última cualificación morfolóxica foi de 79. INSTALACIÓNS Os animais alóxanse nun único establo de 1.650 m2, totalmente aberto, con estrutura de formigón e cuberta de uralita. No seu interior hai 80 cubículos, aínda que non todos están ocupados. O corredor de alimentación é central, o sistema de limpeza é de arrobadeira arrastrada hidráulica e, para optimizar o benestar, dispoñen dun cepillo de cow comfort no lote de produción. A sala atópase nun recinto contiguo, onde tamén teñen o tanque de refrixeración e as oficinas. Por outra parte, contan cun almacén de 790 m2 no que gardan o muíño, forraxes e cereais e maquinaria. SUPERFICIE e traballos AGRÍCOLAs Dispoñen de 40 hectáreas para o cultivo de forraxes e cereais. A alfalfa destinan 8 e noutras 14 sementan centeo, se ben en 5 delas dispoñen de sistema de regadío e tamén cultivan millo no verán. O terreo restante téñeno en barbeito ou dedicaAFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_explotacion_LuisDimas_03.indd 32

do ao cultivo de cebada. O ano pasado recolleron aproximadamente 60 t millo/ha, 30 de centeo e 4 de gran de cebada. Da preparación das terras e mais da sementeira do centeo e da cebada encárgase Luis Dimas, mentres que os traballos de colleitado, picado, empacado e mais a sementeira do millo contrátaos cunha empresa externa. SOCIOS DE GAZA Luis Dimas Vicente Manzano é socio de Leche Gaza (Ganaderos de Zamora) desde os anos 70 e actualmente integra o consello de administración da sociedade. Este gandeiro, que na actualidade está cobrando o litro de leite a 0,45 € (sen IVE), explicounos como se forma o prezo nesta empresa na que os accionistas e únicos propietarios son os gandeiros. Prezo base actual (marzo 2014)

Prima por graxa

Prima por proteína

Prima por dobre A

Prima polo Plan Gaza de Calidade do Leite

0,404 €/litro

0,40 pts./ décima (0,002 €/ décima) 0,70 pts./ décima (0,0042 €/ décima)

No prezo base inclúese a prima por volume: • A partir de 3.000 kg de cota diaria: 3 pts./l (0,018 €/l). • De 1.000 a 3.000 kg: 2 pts./l (0,012 €/l). • Menos de 1.000 kg: 1 pts./l (0,006 €/l). A partir do 3,5 % de graxa.

A partir do 3,10 % de proteína.

Se: • RCS < 250.000 2,5 pts./litro • Bacterioloxía < 30.000 (0,015 €/litro) • Espurulados < 200 a 80 °C e < 20 a 100 °C • Punto crioscópico > 525 2 pts./litro; Nas auditorías internas de Gaza cualifícanse as máximo granxas de 0 a 1.000 puntos. Se a explotación (0,012 €/litro; non supera os 500 puntos, o propietario non máximo) cobra esta prima nin tampouco a da dobre A.

Os gandeiros firman un contrato anual coa empresa no que se fixa un prezo mínimo. A partir dese nivel, o prezo márcao o consello de administración mes a mes en función da situación interna da sociedade e das flutuacións do mercado. Non obstante, un dos obxectivos de Gaza é manter o valor o máis estable posible no tempo. Botando a vista atrás, Luis Dimas comentounos que en novembro de 2012 –mes no que o prezo do leite tocou fondo–, en Gaza estaban cobrando o litro a 0,334 € máis/menos calidades, complementos e IVE.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

17/03/2014 15:57

Coma sempre, os primeiros dende 1975 • Arrefriadores de placas • Reguladores de frecuencia

Optimice o consumo enerxético e faga máis rentable a súa explotación

TANQUES DE FRÍO

Baixo consumo e alto rendemento Calidade e limpeza co mínimo consumo

Salas de ordeño Colchóns Elmega: confort, duración, suavidade e impermeabilidade

Coas nosas novas camas para area gaste só a area imprescindible

Consulte prezos sen compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

pub_elmega_galego.indd 33

12/03/2014 00:58

explotación

GAZA, A EMPRESA DOS GANDEIROS Liña automática de envasado de leite UHT

Zona de recepción do leite na planta

A aposta pola calidade e a innovación son as vías de xeración de valor engadido para os propietarios de Leche Gaza, que non son outros máis que os gandeiros que entregan a súa materia prima a esta empresa de fabricación, envasado e comercialización de leite. Leche Gaza créase en 1966 como un grupo sindical de colonización impulsado por un conxunto de gandeiros de Zamora cuxo obxectivo primeiro era resolver o grave problema de comercialización do leite de vaca na zona. Hai xa máis dunha década que a empresa se transformou nunha sociedade limitada, se ben os seus únicos propietarios seguen sendo os gandeiros. Na actualidade, Leche Gaza está formada por 51 socios de vacún de leite e arredor dunha vintena de ovino de leite. No ano 2013, da planta de fabricación saíron 37 millóns de litros de leite de vaca e dous millóns de leite de ovella. A relación dos socios coa empresa establécese a través de accións vinculadas á entrega de leite, de xeito que un título de participación equivale a un voto nas reunións da Xunta Xeral e á comercialización diaria de 10 litros de leite. Por cada litro de leite que un socio entregue a maiores dos amparados polas participacións cobrará un céntimo menos. Este é o caso de Luis Dimas Vicente, cuxas 171 accións lle dan dereito á entrega diaria de 1.710 litros, aínda que actualmente está entregando máis de 2.000. O posicionamento de Gaza no mercado apóiase no plan de aseguramento da calidade do leite implantado en 2006 e que fixa as condicións ás que deben axustarse as granxas en materia de seguridade alimentaria, benestar animal e respecto polo medio ambiente, someténdoas a auditorías internas cada tres meses para asegurarse do seu cumprimento. Deste xeito, o sistema permite a trazabilidade do produto desde o presebe da vaca ata practicamente o punto de venda, posto que o código de cada lote vai ligado á factura que se emite cando sae da planta cara á súa comercialización. A trazabilidade tampouco sería posible sen unha fábrica totalmente automatizada, como é a de Gaza desde 1986. Todo isto implica a obtención dun leite garantido desde a a orixe. AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_explotacion_LuisDimas_03.indd 34

PROCESO DE FABRICACIÓN Despois da termización, proceso que ten lugar inmediatamente despois da recepción do leite e no que se quenta a 72 °C durante 15’’ para destruír os microorganismos patóxenos, este ten dúas vías posibles, que explicamos a continuación. Unha pequena porcentaxe, que se comercializará como leite fresco ou que se destinará á fabricación de nata, sométese a un proceso de pasteurización no que se quenta a 74 °C durante 15’’. O restante sofre un proceso de esterilización UHT quentándoo a 140 °C durante 2,4’’ mediante vapor de auga. O baixo nivel de células somáticas da materia prima, derivado do esixente plan de calidade, permite facer este proceso a só 140 °C (o máis habitual son 150 °C); deste xeito o leite non se tosta tanto e optimízanse as calidades nutritivas e organolépticas do produto final. COMERCIALIZACIÓN Toda a materia prima que entregan os socios se comercializa en forma de leite líquido, nata ou sobremesas baixo a marca Gaza. O mercado principal é Castela e León se ben unha parte do leite fresco se comercializa en Madrid e en Levante, así como a nata, que venden moito na zona de Valencia. Na actualidade, o leite UHT de ovella de Gaza é o único existente no mercado. Trátase dun máis dos proxectos de innovación que singularizan esta empresa e que se desenvolveu a partir dunha investigación coas universidades de Santiago de Compostela e Salamanca. O seu mercado principal é o nacional, aínda que xa se está exportando a outros países como Alemaña e Inglaterra.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

17/03/2014 16:08

Contri bución célulCONTADOR as al tanque ReduceDEla lCELULAS eche separada EL UNICO EL UNICO CONTADOR DE EN CELULAS SOMATICAS DE LECHE LINEA

SOMATICAS DE LECHE EN LINEA Contador de células en robot VMS SUPRA

Muestreo inteligente por vaca Reduce el coste de mamitis

Contador de células en robot VMS SUPRA

VMS VMS SUPRA SUPRA

Control evolución tratamientos Alarga la vida de las vacas

VMS

OCC SUPRA, único CONTADOR DE CÉLULAS real, en el robot de ordeño VMS SUPRA, que analiza la Nuevo “OCC leche de la vacaSUPRA” al ser ordeñada y envía los datos, en Nuevo “OCC SUPRA” 1 mi n ut o , al programa DELPRO FARM MANAGER Recuento preciso de células Garantiza la prima de calidad Recuento preciso de células

Garantiza la prima de calidad

Contribución células al tanque

Reduce la leche separada

Muestreo inteligente por vaca

Reduce el coste de mamitis

VMS + Salud ubre + calidad + litros en tanque

Contribución células al tanque

Control evolución tratamientos

Muestreo inteligente por vaca Control evolución

Reduce la leche separada Alarga la vida de las vacas

Reduce el coste de mamitis

OCC SUPRA, único CONTADOR DE CÉLULAS real, en el robot de ordeño VMS SUPRA, la tratamientos Alarga la vidaque deanaliza las vacas leche de la vaca al ser ordeñada y envía los datos, en 1 minuto, al programa DELPRO FARM MANAGER

Hasta el 30 de Junio 2014 a precio excepcional

OCC SUPRA, único CONTADOR DE CÉLULAS real, +de Salud ubreVMS + calidad + litros enanaliza tanque la enVMS el robot ordeño SUPRA, que leche deel la vaca ser ordeñada y envía los datos, en Hasta 30 de Junioal 2014 a precio excepcional 1 minuto, al programa DELPRO FARM MANAGER

www.delaval.es www.delaval.es

VMS + Salud ubre + calidad + litros en tanque pub_deLaval.indd 35

19/03/2014 13:09

reprodución

Débese extremar o coidado do seme e a técnica de desconxelación

O MANEXO DO SEME SEXADO NA GRANXA Coa finalidade de potenciar o nacemento de femias nas explotacións, neste artigo explícase como utilizar o seme sexado no rabaño, en que animais se debe aplicar e cal é o proceso máis apropiado para obter os mellores resultados. Ramiro Fouz Africor Lugo

Nos machos dos mamíferos un dos cromosomas sexuais é maior que o outro. O cromosoma maior denomínase X e o pequeno, Y. Na femia ambos cromosomas son idénticos e ambos se denominan X. Na fecundación, un espermatozoide fecunda un óvulo. O óvulo sempre terá un cromosoma X, namentres que o espermatozoide que o fecunda pode ser X ou Y. Se o espermatozoide que penetra o óvulo é portador dun cromosoma X, o cigoto resultante terá dous cromosomas X e será femia. No caso de que o espermatozoide sexa portador dun cromosoma Y, dará lugar a unha combinación XY e resultará un macho. AFRIGA ANO XX - Nº 109

reafriga106_seme_sexado.indd 36

O cociente sexual (porcentaxe de machos e femias) resulta a favor dos machos, cunha maior porcentaxe de partos de machos sobre femias, dato que se confirma con base nos miles de datos de partos dos que se recolle información a través do control leiteiro, cun 47 % de femias e un 53 % de machos. Nun estudo realizado por Africor Lugo tratouse de ver se existe unha tendencia en determinados touros a traer máis femias que machos, posiblemente por unha maior carga de espermatozoides con cromosomas X. Así, facendo unha consulta no histórico de partos de Africor Lugo por tipo de parto, atopamos un grupo de touros que se desmarca desta tendencia, é dicir, que trae máis femias que machos. Son poucos touros, en relación cos miles que se empregan, e moitos deles deixáronse de usar hai moito tempo.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

11/03/2014 19:17

reprodución

Se facemos unha selección, collendo os touros con máis de mil partos controlados a efectos de darlle significación estatística, obtemos o seguinte resultado: TOURO XACOBEO BELLWOOD BUCKEYE SEPTEMBER ROUMARE RUDOLPH HARRISON CID CURRO FONTANS AEROLINE LINDY BLITZ STEADY PRESTIGIO DEXTER HARRIE BOER BOTAFOGO REDENTOR LAMARO MERCURIO KINOU INTEGRITY AARON

PARTOS 17.444 1.938 11.995 2.140 1.448 4.454 1.790 8.016 4.415 12.337 2.948 1.946 3.495 1.374 1.495 1.647 2.625 1.684 5.014 1.796 2.524 2.034 1.337 1.265 5.713

% FEMIAS 55,0 53,3 53,1 53,0 52,6 51,8 51,5 51,3 51,1 51,0 50,8 50,7 50,6 50,5 50,5 50,4 50,3 50,2 50,2 50,2 50,1 50,1 50,0 50,0 50,0

O SEME SEXADO É UNHA FERRAMENTA PARA A MELLORA XENÉTICA NA MEDIDA EN QUE PERMITE SELECCIONAR MELLOR AS VACAS DAS QUE QUEREMOS RECRIAR, ASEGURANDO QUE VAN TRAER FEMIA, E DEIXAR AS VACAS DE PEOR NIVEL XENÉTICO PARA O CRUZAMENTO INDUSTRIAL

Destaca o touro Xacobeo que, con máis de 17.000 partos, é o touro frisón que marca a tendencia en partos de femias. Sen dúbida, un valor máis a engadirlle ao que se considera o mellor touro español dende que existen rexistros. Tamén é salientable o caso de Buckeye, un touro americano que entrou na campaña de seme en varias ocasións cun elevado número de partos. No caso de que algún destes touros fose comercializado como seme sexado podería xustificar a maior porcentaxe de femias, se ben cremos que non é o caso de ningún deles. Cabe salientar que non atopamos touros frisóns que se desmarquen no senso contrario, con tendencia a traer máis machos que femias, o que tamén é unha boa nova.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

reafriga106_seme_sexado.indd 37

AFRIGA ANO XX - Nº 109

11/03/2014 19:17

reprodución

O SEME SEXADO PROPORCIONA ARREDOR DUN 85-90 % DE FEMIAS: NUNCA PODE ASEGURAR O 100 % SEME SEXADO Dende hai anos, as empresas que comercializan seme intenCitometría tan aplicar técnicas que alteren de fluxo o cociente sexual a favor das femias, principalmente con seme sexado, que contén unha maior porcentaxe de espermatozoides X. A técnica que se emprega é a citometría de fluxo, que consiste nunha separación dos cromosomas X dos Y. O seme sexado é un produto diferente do seme convencional, de feito, poderiamos establecer tres categorías: o seme convencional, o seme sexado e os embrións. Cada un destes produtos debe ter un tratamento diferenciado, se queremos obter uns bos resultados. Débese ter en conta que a segregación total dos espermatozoides portadores de cromosomas Y non é posible coas tecnoloxías actuais, polo que aínda empregando seme sexado existe a posibilidade de obter machos. O seme sexado proporciona arredor dun 85-90 % de femias: nunca pode asegurar o 100 %. O seme sexado envásase en palletas de 0,25 cc (mini) e a cantidade de seme por palleta é duns 2 millóns de espermatozoides, cantidade moi inferior ao seme convencional, que vén sendo unhas dez veces superior, duns 20 millóns de espermatozoides por palleta. O seu prezo foise abaratando co tempo, a medida que as técnicas foron avanzando. Así, hai quince anos obtíñanse unhas 200 doses de seme sexado a partir de mil doses de seme convencional; isto facía que tivera unha repercusión moi importante no prezo, xa que había que amortizar o custo de tanta cantidade de seme desperdiciado. Na actualidade, as técnicas máis modernas permiten obter 1.000 doses de seme sexado a partir de 1.000 doses de seme convencional, co conseguinte abaratamento do seu prezo. O proceso de separación dos espermatozoides que darán lugar a femias tamén foi mellorando, acurtándose os tempos de procesado do seme. Este é o principal factor que inflúe na súa fertilidade; canto máis tempo dure o proceso de separación, menor fertilidade terá o seme. As melloras neste senso tamén foron importantes, pasando de procesar 200 células por hora a unhas 20.000 por hora, o que repercutiu nunha mellora da fertilidade das doses do seme sexado. O seme sexado é unha ferramenta para a mellora xenética das ganderías na medida en que permite seleccionar mellor as vacas das que queremos recriar, asegurando que van traer femia, e deixando as vacas de peor nivel xenético para o cruzamento industrial. Cando nos fai falta repoñer, e as femias nacidas son escasas, non podemos reparar nas das mellores vacas, senón que debemos recriar de todas, botando sempre en falta as fillas dalgunha boa vaca que ten tendencia a traer machos. AFRIGA ANO XX - Nº 109

reafriga106_seme_sexado.indd 38

Recomendacións de uso do seme sexado • Usalo só en xatas virxes, con bo desenvolvemento corporal. • Utilizalo en celos naturais e claros. Non se recomenda a inseminación a tempo fixo sen detección de celos con este tipo de seme. • Extremar o coidado do seme e a técnica de desconxelación. Técnica de desconxelación (recomendada para todo tipo de seme) 1. A desconxelación debe facerse mergullando a palleta nun termo con auga a 35 °C durante 30-45 segundos. 2. Posteriormente secamos a palleta cun papel limpo. 3. Colocamos a palleta no aplicador, que debe estar limpo e non frío, polo que se debe manter protexido no caso de temperaturas ambientais baixas. 4. Posteriormente cortamos a cabeza da palleta e colocamos a vaíña de protección, quedando listo para o seu uso.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

11/03/2014 19:17

Sistemas de detección de celos GEA Farm Technologies Rescounter II & CowScout Aumente la detección de celos de su rebaño con GEA Farm Technologies. Rescounter II & CowScout son sistemas fiables de detección de celos que le ayudarán a aumentar los índices de preñez de su rebaño. Igualmente ideales para la detección de celos en novillas y en explotaciones que deseen iniciarse en la automatización de la detección de celos sin realizar una gran inversión. Consulte a su especialista de GEA Farm Technologies, o a su distribuidor más cercano, sobre la opción que mejor se ajuste a sus necesidades.

GEA Farm Technologies Ibérica S.L Avda Sant Julià 147, 08403 Granollers, España Phone: +34 938 717 120 , Fax: +34 938 494 988 www.gea.com / www.gea-farmtechnologies.com

engineering for a better world

pub_gea.indd 39

GEA Farm Technologies

10/03/2014 11:30

reprodución

Recoméndase usar o seme sexado só en xatas virxes

Un aspecto importante do seme sexado que inflúe no seu manexo é que a manipulación á que se ve sometido induce á súa capacitación, proceso polo que o seme vai “madurando” no seu percorrido polo tracto uterino. A capacitación é a fase final do desenvolvemento do espermatozoide, adquirindo a habilidade de fecundar o ovocito, e faise posible grazas a entrar en contacto cos diferentes fluídos do tracto uterino. O feito de que o seme sexado teña avanzada a súa “maduración” fai que se obteñan mellores taxas de fertilidade cando se insemina un pouco máis cerca do momento da ovulación, polo que se debe variar a técnica de inseminación respecto do uso do seme convencional. Se ben é un aspecto importante, esta recomendación ten unha aplicación práctica limitada debido a que o intervalo entre o celo e a ovulación é moi variable. Dado que o uso de programas hormonais sincroniza a ovulación con maior precisión, poderíanse obter mellores taxas de fertilidade inseminando con seme sexado en combinación con programas de sincronización programada, sempre que os animais presenten signos claros de celo. Os animais que non amosen celo evidente despois da sincronización deben inseminarse con seme convencional. Fertilidade do seme sexado A fertilidade para o seme sexado é dun 80 % da fertilidade que se consegue con seme convencional. Así, por exemplo, un rabaño cunha taxa de non retorno do 50 % con seme convencional tería uns resultados do 40 % con seme sexado e cifras aínda inferiores no caso de usalo en vacas. O seme sexado é menos fértil que o convencional debido á manipulación ao que é sometido na selección de espermatozoides X. As causas desta baixa fertilidade débense ao dano que sofren as membranas do espermatozoide e a unha maior fragmentación do ADN, o que fai que os espermatozoides sexados teñan unha esperanza de vida máis curta no tracto uterino da vaca. AFRIGA ANO XX - Nº 109

reafriga106_seme_sexado.indd 40

A FERTILIDADE PARA O SEME SEXADO É DUN 80 % DA FERTILIDADE QUE SE CONSEGUE CON SEME CONVENCIONAL

Dispoñibilidade de touros No mercado non é posible atopar seme sexado de todos os touros que se están a comercializar, o que limita as posibilidades de elección polo gandeiro. Cando un touro está nos primeiros postos das listas e ten unha gran demanda, a dispoñibilidade de seme é limitada, polo que a empresa que o comercializa pode non formularse facer seme sexado, xa que tería que poñelo a un prezo aínda máis elevado, perdendo mercado. Por iso, ata non hai moito, a oferta de seme sexado era de touros non actuais e cun valor xenético baixo, dándolle saída ao seme almacenado por esta vía. A propia demanda do mercado e o avance da tecnoloxía, que fai que se perda menos seme no procesado, facilita que cada vez sexa máis frecuente atopar touros punteiros con seme sexado. Unha alternativa que están a usar moitas empresas vendedoras de seme é sexar seme de touros novos con proba xenómica, cunha fiabilidade do seu valor xenético baixa. Como conclusión, debemos indicar que polo simple feito de ser seme sexado non vale calquera touro para usar no noso rabaño, debendo utilizar só touros realmente mellorantes. De igual forma que existe moita variabilidade na fertilidade con seme convencional, tamén é extrapolable aos touros aos que se lles sexa o seme, debido ao diferente comportamento do seme con respecto aos procesos aos que se ve sometido. Así, atópase unha gran variabilidade na fragmentación do ADN entre o seme de diferentes touros, o que explica as diferenzas de fertilidade do seme sexado duns touros a outros.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

19/03/2014 17:44

*Lazarith Nº 5 del ICO Altísimas Producciones

*Super 11796 hijas en USA +7.4 Vida Productiva +2.9 Fertilidad Excelente Tipo y Ubres

Eurodistribución Ganadera, SL - CRI España Eurodistribucion@eurodistribucion.com +34 987 213 172 +34 676 46 77 46

pub_cri.indd 41

www.criespana.com

12/03/2014 00:57

sanidade

ABORDAXE DOS PROCESOS REPRODUTIVOS DE ORIXE INFECCIOSA EN EXPLOTACIÓNS DE BOVINO LEITEIRO A incidencia de alteracións reprodutivas no gando bovino está a incrementarse nos últimos anos. Isto agrávase debido a unha maior énfase na selección e cría de animais con obxecto de obter maior produción láctea, que compromete o ámbito da reprodución.

Eduardo Yus1, Mª Luisa Sanjuán1, Fº Javier Diéguez1, 2 Unidade de Epidemioloxía e Sanidade Animal (Facultade de Veterinaria), Instituto de Investigación e Análises Alimentarias, USC 2 Departamento de Anatomía e Produción Animal, Facultade de Veterinaria, USC 1

Os principais problemas reprodutivos nas ganderías de vacún leiteiro son a infertilidade e os abortos, sendo causados por diferentes axentes físicos (traumatismos), químicos (intoxicacións alimentarias), ambientais (deficiente manexo, alimentación inadecuada etc.), relacionados coas características individuais das vacas (causas xenéticas e hormonais) e biolóxicos (microorganismos patóxenos). Por iso, é necesario un enfoque multifacético para entender a correlación de varios factores co rendemento reprodutivo. De todos estes axentes, os infecto-contaxiosos, coma bacterias, virus, protozoos, clamidias e fungos, son unha causa significativa de alteracións reprodutivas e teñen unha elevada prioridade para as explotacións bovinas.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA107_sanidade_infeccions.indd 42

11/03/2014 22:26

sanidade

AS MOSTRAS IDÓNEAS PARA ENVIAR AO LABORATORIO DE DIAGNÓSTICO SERÁN O FETO ABORTADO INTACTO, A PLACENTA E AS MOSTRAS DE SORO SANGUÍNEO E OURIÑOS DA FEMIA QUE ABORTOU, E, CANDO SEXA POSIBLE, AS MOSTRAS DE DIFERENTES ÓRGANOS DE VARIOS ABORTOS A información básica a recoller polo persoal encargado da explotación, que deberá proporcionarlla ao veterinario para enviala ao laboratorio de diagnóstico acompañando ás mostras, e que pode axudar a identificar axentes causais potenciais e a excluír outros, é a seguinte: - Estimación da taxa de abortos (número de abortos/ número de vacas) xestantes anteriormente e na actualidade dentro do rabaño - Duración dos problemas de abortos - Fase de xestación na que se produce con máis frecuencia o aborto - Abortos frescos ou autolíticos (putrefactos) - Abortos en xovencas de primeiro parto, en vacas adultas ou en ambas as dúas - Se existe retención placentaria ou non - Se os animais que abortan mostran outros síntomas de enfermidade - Se se usa inseminación artificial ou monta natural - Historial de vacinacións aplicadas na explotación Os principais axentes infecto-contaxiosos que causan infertilidade en sementais e poden transmitirse a través do seme son estes: virus da rinotraqueíte infecciosa bovina (IBR), da diarrea vírica bovina (BVD) ou da lingua azul; bacterias dos xéneros Campylobacter, Leptospira e Chamydophila; Coxiella burnetii (causante da febre Q) e Tritrichomonas foetus (causante da tricomoníase). Segundo o axente patóxeno causante do proceso, as alteracións reprodutivas, especialmente os abortos, poden ter diversos tipos de presentación: - Presentación enzoótica ou epizoótica: número de abortos regular ou cun aumento significativo nun tempo determinado (semanas ou meses), respectivamente; sobre todo, causados polo virus da IBR e da BVD, bacterias dos xéneros Leptospira ou Campylobacter e parasitos coma Neospora caninum ou Tritrichomonas foetus. - Presentación esporádica: moi baixo número de abortos nun tempo determinado, causados por bacterias do xénero Listeria, Arcanobacter, Salmonella ou fungos coma Aspergillus etc. As mostras idóneas para enviar ao laboratorio de diagnóstico serán o feto abortado intacto, a placenta e as mostras de soro sanguíneo e ouriños da femia que abortou, e, cando sexa posible, as mostras de diferentes órganos de varios abortos. Se o feto enteiro non pode ser enviado, as mostras a tomar inclúen pulmón, fígado, riles, líquido torácico e abdominal do feto e placenta, tanto fixados en formalina coma en fresco e refrixerados. A placenta é unha mostra crítica no diagnóstico dalgúns abortos bacterianos e micóticos, xa que é o tecido primeiramente afectado. Unha estimación da fase de xestación na que se produce a morte fetal pode determinarse en base aos datos reflectidos na táboa 1. Doutra banda, nos abortos bovinos son raras as lesións específicas de cada axente causal e, ademais, poden estar enmascaradas pola autólise.

Táboa 1. Parámetros para unha determinación aproximada da fase da xestación na que se produce a morte fetal Idade fetal (meses) 2 3 4 5 6 ≥7

Tamaño aproximado comparativo Rato Rata Gatiño Gato Can Beagle Diferenzas segundo raza

Lonxitude coroa-grupa (cm) 2,2 14,4 26,6 38,8 50,1 -

Aplicar a fórmula: fase de xestación (días) = 54,6 + 2,46 x (lonxitude coroagrupa en cm)

Táboa 2. Características diferenciais de distintos procesos que cursan con abortos Enfermidade

Fase de xestación do aborto

Estado do feto

IBR

4º-8º mes

Fresco, autolítico

BVD

45-175 días

Lingua azul Enf. de Schmallenberg Febre Q Inf. por Chamydophila

<100 días 1º trimestre 6º-8º mes

Listeriose

3º trimestre

Salmonelose

2ª metade

Abortos por bacterias

Final

Leptospirose Campilobacteriose Inf. por U. Diversum

4º mes-final 4º-7º mes 3º trimestre

Aborto micótico

6º-8º mes

Neosporose Tricomoníase

4º-6º mes 2º mes-final

Fresco, autolítico, momificado Fresco Fresco Fresco

Síntomas en vaca Respiratorios, vulvovaxinite -

Endometrite Endometrite Retención Autolítico placentaria, endometrite Retención Autolítico placentaria Retención Fresco placentaria Autolítico, momificado Fresco Piómetra Fresco Vulvovaxinite Retención Fresco placentaria Autolítico Fresco Piómetra

Ao analizar casos de alteracións reprodutivas en explotacións de gando vacún leiteiro, algúns aspectos diferenciadores poden orientar ao diagnóstico presuntivo (táboa 2), aínda que sempre debe ser ratificado, ou descartado, polo diagnóstico de laboratorio. A continuación indicamos os principais datos que poden servir para esa finalidade: RINOTRAQUEÍTE INFECCIOSA BOVINA (IBR) A transmisión do virus causante da IBR ocorre a través da vía respiratoria entre animais da mesma explotación ou de granxas veciñas, por inseminación artificial ou monta natural, a partir de seme contaminado ou por vía transplacentaria de nai infectada ao feto.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA107_sanidade_infeccions.indd 43

11/03/2014 22:26

sanidade

En condicións de campo, os abortos prodúcense xeralmente na segunda metade de xestación, principalmente desde os 4 aos 8 meses, xa que a maioría deles se produce semanas despois da infección da femia (15-64 días), aínda que pode haber morte embrionaria temperá; os fetos poden presentarse autolíticos con líquido avermellado nas cavidades corporais. As vacas poden presentar diversos signos clínicos de enfermidade, coma procesos respiratorios, conxuntivite, vulvovaxinite pustulosa etc. DIARREA VÍRICA BOVINA (BVD) O virus da BVD transmítese por vía transplacentaria ou a través da inhalación ou inxestión de material contaminado con secrecións infectadas. A infección fetal polo virus causante da BVD pode dar lugar a resultados diversos dependendo da fase da xestación na que se produce: - As infeccións no primeiro trimestre causan infertilidade, morte embrionaria e reabsorción fetal. - Infeccións entre os 45-175 días de xestación poden ocasionar abortos e momificación (consistencia dura por reabsorción de líquidos fetais e tonalidade escura), tal como se aprecia na figura 1.

LINGUA AZUL O virus da lingua azul é transmitido por picadura de mosquitos principalmente do xénero Culicoides (de tamaño máis pequeno dos que normalmente se observan nas granxas), polo que é na época tépeda ou cálida coa presenza dos insectos cando aparecen os casos da enfermidade. Os fetos infectados durante os primeiros 100 días de xestación reabsórbense, ou prodúcense abortos, mentres que entre os 75-100 días tamén poden resultar en mortinatos, nacemento de xatos débiles ou con anormalidades conxénitas. As infeccións despois dos 150 días de xestación non adoitan ter efecto negativo para o feto. ENFERMIDADE DE SCHMALLENBERG De forma similar á anterior, o axente vírico causante deste proceso tamén se transmite a través de picaduras de mosquitos Culicoides. Os numerosos casos confirmados de enfermidade de Schmallenberg asociáronse á ausencia de signos ou á presenza de cadros clínicos inespecíficos no gando bovino adulto e a fallo reprodutivo infrecuente, con presenza de abortos e neonatos con malformacións conxénitas. De forma similar ao virus Akabane, os fetos infectados no primeiro trimestre poderían morrer ao pouco tempo de nacer ou presentar danos no nervio óptico, e alteracións motoras e sensoriais, mentres que a infección durante o segundo trimestre pode dar lugar a cabaleiro (estado de contracción dos músculos cervicais que producen torcedura do pescozo), escoliose (desviación lateral da columna vertebral), artrogripose (flexión persistente dunha articulación) e cifose (curvatura anormal con prominencia dorsal da columna vertebral); ver figuras 2 e 3.

Figura 1. Feto abortado momificado por unha infección polo virus da BVD

- As infeccións con virus non citopático desde os 70 aos 150 días de xestación poden dar lugar ao nacemento de xatos infectados persistentemente o resto da súa vida. - As infeccións a metade de xestación (aproximadamente aos 100-150 días) poden ocasionar o nacemento de xatos a termo con anormalidades conxénitas. - Infeccións fetais despois dos 4 meses de xestación a miúdo resultan en infeccións fetais transitorias, co desenvolvemento dunha resposta inmunofetal e a eliminación do virus; no entanto, os abortos poden producirse durante as infeccións ao final da xestación. Os fetos poden ser frescos ou autolíticos, así como producirse momificación destes. En ocasións, os fetos abortados son de pequeno tamaño para a fase de xestación. Xeralmente non se observan signos clínicos no rabaño con perdas fetais polo virus da BVD e os abortos ocorren aos poucos días ou varias semanas despois da infección maternal.

Figuras 2 e 3. Xato mortinato e neonato con artrogripose e cifose (imaxes cedidas por Hoffmann e cols., 2012)

FEBRE Q As formas de transmisión de Coxiella burnetii, axente causante da febre Q, poden ser por mordedura de carrachas infectadas ou a través do aire contaminado polo axente en ambientes moi contaminados. En gando vacún, o proceso acostuma a presentar un curso subclínico e os abortos son infrecuentes, aínda que pode causar infertilidade, endometrite e baixo peso ao nacemento.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA107_sanidade_infeccions.indd 44

11/03/2014 22:26

El seguro de los que estรกn mรกs seguros

pub_adial_JPEG.indd 45

15/03/2014 00:28

sanidade

INFECCIÓNS POR DIFERENTES ESPECIES DE CHAMYDOPHILA A transmisión de Chamydophila abortus prodúcese pola inxestión ou inhalación de feces, ouriños, placenta e exsudados nasais, oculares ou uterinos contaminados, e a infección pode ocasionar abortos (6º-8º mes de xestación) ou o nacemento de xatos débiles xunto con endometrite. LISTERIOSE BOVINA A principal forma de contaxio é por inxestión de ensilados contaminados por Listeria monocytogenes ou Listeria ivanovii a partir de descargas uterinas, placenta, fetos ou feces de animais infectados ou outras formas; cando o ensilado está mal conservado e se eleva o seu pH pódense dar as condicións favorables para a multiplicación neles da bacteria (figura 4).

SALMONELOSE BOVINA A infección normalmente ten orixe no tracto intestinal, ao inxerir alimentos ou auga contaminados, e a través do sangue chega ao útero xestante. Os abortos atribuídos a diferentes especies de Salmonella non son comúns e xeralmente son de presentación esporádica, aínda que poden ocasionar brotes enzoóticos ou epizoóticos. Os abortos adoitan darse na segunda metade de xestación, estando autolíticos e enfisematosos, e a placenta é retida. Normalmente a vaca que aborta non mostra outros signos de enfermidade. ABORTOS ESPORÁDICOS ASOCIADOS A INFECCIÓNS BACTERIANAS OPORTUNISTAS Existen numerosas bacterias que forman parte da microflora normal do ambiente das explotacións gandeiras e que en animais con defensas diminuídas por vía hematóxena poden alcanzar a unión placenta-feto, provocando infeccións oportunistas de placenta e feto e ocasionando abortos, habitualmente de presentación esporádica e ao final de xestación. Entre as bacterias destacan Arcanobacterium pyogenes e diversas especies de Bacillus, Escherichia coli, Histophilus somni, Pasteurella, Pseudomonas, Serratia, Staphylococcus, Streptococcus etc. Non adoitan observarse signos específicos nas femias abortadas, aínda que a placenta pode ser retida. LEPTOSPIROSE BOVINA A transmisión da bacteria causante do proceso é por contacto con ouriños, leite ou fluídos placentarios contaminados, por vía venérea ou transplacentaria, ou por ambientes contaminados (auga de bebida, pastos con augas estancadas) con ouriños infectados de roedores silvestres. A leptospirose é probablemente unha causa de abortos no gando bovino infravalorada e pode relacionarse coa infección por diversos serovares de Leptospira interrogans, especialmente Leptospira hardjo. O aborto é unha manifestación do curso crónico da enfermidade e frecuentemente non se observan outros signos clínicos no rabaño infectado. Segundo o serovar implicado, os abortos poden producirse desde os 4 meses de xestación a termo ou no último trimestre da xestación, estando normalmente autolíticos e ocasionalmente momificados.

Figuras 4 e 5. Alimentos contaminados por listerias ou por fungos

A proporción de abortos causados por estas bacterias é baixa e xeralmente de presentación esporádica. Os fetos son normalmente abortados no terceiro trimestre e a miúdo autolíticos, producíndose retención placentaria e endometrite; por iso as vacas mostran febre e perda de peso. A infección asóciase á inxestión de ensilado mal fermentado e contaminado pola bacteria. Aínda que en animais adultos a listeriose pode ocasionar síntomas nerviosos por encefalite, raramente se asocian con aborto, malia que poden observarse febre e anorexia debido á metrite.

CAMPILOBACTERIOSE XENITAL BOVINA O axente causante da enfermidade transmítese principalmente por vía venérea (monta natural) entre macho infectado e vacas sensibles ou en sentido inverso. Con menos frecuencia pódese contaxiar por contacto con camas ou instrumentos contaminados, especialmente de uso xenital en femias. As infeccións por diferentes especies de Campylobacter son causa de abortos esporádicos por transmisión venérea e ás veces por infeccións hematóxenas das vacas a partir do tracto dixestivo. Acostuman causar morte embrionaria temperá con abortos ocasionais entre o 4º-7º mes de xestación.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA107_sanidade_infeccions.indd 46

11/03/2014 22:26

pub_nual.indd 47

18/03/2014 19:05

sanidade

OS RESULTADOS DO LABORATORIO OBTIDOS A PARTIR DOS ABORTOS OU MOSTRAS ENVIADAS DEBEN SER INTERPRETADOS POLO VETERINARIO PARA DETERMINAR SE PROPORCIONAN UNHA RESPOSTA SUFICIENTE AOS PROBLEMAS DO RABAÑO

INFECCIÓNS POR UREAPLASMA DIVERSUM (U. DIVERSUM) Esta bacteria forma parte do microbismo normal do aparello reprodutor e respiratorio do gando vacún, aínda que ás veces pode ocasionar abortos no último terzo da xestación, mortinatos e o nacemento de xatos débiles, así como vulvite granular en femias con defensas inmunitarias diminuídas. Os fetos abortados son xeralmente frescos e non se produce retención placentaria. ABORTO MICÓTICO O aborto micótico é ocasionado por acumulación de diversos fungos saprófitos no ambiente ou nos alimentos (figura 5), especialmente no inverno. As especies máis implicadas son Aspergillus fumigatus e diversas especies de Mucor, Rhizopus etc. A presenza de danos no tracto respiratorio ou dixestivo da femia pode ocasionar a entrada do fungo no torrente sanguíneo e a chegada ao útero xestante. O aborto ocorre entre os 6 e 8 meses de xestación. A autólise fetal é mínima e nunha minoría dos fetos afectados obsérvanse placas circunscritas na pel que poden ser consideradas específicas destes axentes patóxenos (figura 6).

Figura 6. Placas circunscritas na pel dun feto

Son raros os signos clínicos na femia, con excepción da retención placentaria e placentite.

NEOSPOROSE BOVINA A vaca inxire formas esporuladas do protozoo en alimento, auga ou chan contaminados con feces de cans infectados, que se transforman en formas infectivas que a través da placenta infectan o feto. A presenza de abortos enzoóticos ou epizoóticos relacionáronse con infeccións crónicas por Neospora caninum en vacas, que pode ser transmitida por vía transplacentaria ao feto durante a xestación, sen existir outros signos de enfermidade nas femias que abortan. As vacas infectadas poden abortar repetidamente. Os abortos poden ocorrer tanto en xovencas de primeiro parto coma en vacas adultas desde os 3 meses de xestación, aínda que a maioría se produce no segundo trimestre (4-6 meses) de xestación e están autolíticos. TRICOMONÍASE BOVINA A tricomoníase é unha enfermidade venérea causada por Tritrichomonas foetus e asociada principalmente con perda embrionaria precoz ou abortos na primeira metade da xestación, aínda que poden ocorrer abortos esporádicos desde os 2 meses ata o final de xestación. Algunhas vacas desenvolven piómetra despois da monta natural. CONCLUSIÓNS Por último, cómpre indicar que os resultados do laboratorio obtidos a partir dos abortos ou mostras enviadas deben ser interpretados polo veterinario para determinar se proporcionan unha resposta suficiente aos problemas do rabaño. En ocasións, os fetos abortados poden presentar infeccións accidentais ou ter infeccións múltiples, ou o feto enviado non ser representativo do proceso. Os fallos en detectar unha causa infecciosa poden deberse a unha interpretación correcta nos casos en que existen alteracións xenéticas, hormonais, metabólicas ou outros factores responsables que son a miúdo difíciles ou imposibles de confirmar no laboratorio. Por iso, a carencia de achados relevantes en diferentes abortos enviados ou noutro tipo de mostras a partir dun rabaño pode ser usada como evidencia para analizar outros factores non infecciosos. Non obstante, hai casos (ata un 25%) onde non se logra detectar o axente infeccioso causante do proceso en diversos abortos e mostras enviadas, aínda tratándose procesos de etioloxía infecciosa.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA107_sanidade_infeccions.indd 48

11/03/2014 22:27

¿Últimamente está teniendo muchos casos de mamitis que le quitan el sueño y ya no sabe a quién preguntar para solucionarlo? ¿Sabe cuál es el mejor programa de secado para su explotación? ¿Ha tenido problemas con la máquina de ordeño y se ha disparado el RCS? ¿Quiere saber si un alto RCS se debe a un desequilibrio en la ración?

¡sabemos lo que le PreocuPa!

Sección de información técnica ofrecida por

Siempre a mano

EFECTO POST-ANTIBIÓTICO Se denomina EFECTO POST-ANTIBIÓTICO (PAE) a la capacidad de determinados antibióticos de impedir la multiplicación de bacterias sensibles durante un tiempo, después de que éstas hayan estado expuestas al antibiótico. En consecuencia, el efecto de los antibióticos dotados con esta característica se prolonga por un tiempo, aún cuando su concentración sea inferior a la CMI establecida. Nº baterias viables / ml

Crecimiento bacteriano

106 105

Efecto post-antibiótico (PAE)

104

pone a su disposición un

103

servicio telefónico gratuito

102

de segunda opinión en calidad de leche.

Mejore la rentabilidad de su explotación con

los consejos de

Retirada del antibiótico

Tiempo

Parece que el efecto PAE es más acusado para aquellos antibióticos que actúan inhibiendo la síntesis de proteínas, kanamicina, que los que actúan sobre la formación de la pared, cefalexina, aunque para estos últimos también está descrito. El efecto PAE in vivo puede estar afectado por varios factores: tamaño del inóculo, pH, tiempo de exposición, concentración previa del antibiótico. Este efecto es superior en el caso de combinación de antibióticos, como es el caso de Ubrolexin®, siempre y cuando el PAE se dé en los antibióticos por separado.

ía Juan Echeverr MASTITIS LÍNEA DIRECTA

900 125 171 HORARIO ABIERTO de Lunes a Viernes

abcd pub_boehringer.indd 49

Tratamiento antibiótico

No se conoce con exactitud el mecanismo por el cual se produce, se postula para algunos macrólidos (eritromicina), fenicoles (florfenicol), tetraciclinas (oxitetraciclina) o aminoglucósidos (kanamicina), podría reflejar el tiempo requerido para que el fármaco se libere de su unión al ribosoma y difunda al espacio extracelular. Para los beta-lactámicos (cefalosporinas como la cefalexina) que se unen a proteínas, de las cuales muchas son enzimas que intervienen en la síntesis de la pared, el PAE podría reflejar el tiempo requerido para sintetizar nuevas enzimas.

Para más información visita www.solomamitis.com

18/03/2014 19:06

manexo

Unha conduta de repouso adecuada mellora a produción de leite

O BENESTAR ANIMAL NO VACÚN DE LEITE: RESUMO DO PROTOCOLO WELFARE QUALITY

Un dos obxectivos do proxecto Welfare Quality foi poñer a punto un sistema de valoración do benestar animal que fose aceptado pola Unión Europea. Neste artigo presentamos as diferentes medidas propostas neste proxecto para a avaliación do benestar das vacas de leite na granxa. Estas medidas organízanse dentro dos catro principios de benestar animal: boa alimentación, bo aloxamento, boa saúde e comportamento axeitado. Eva Mainau, Déborah Temple, Xavier Manteca eva.mainau@uab.cat Investigadores do Servizo de Nutrición e Benestar Animal (SNIBA) Facultade de Veterinaria da Universidade Autónoma de Barcelona (UAB)

DEFINICIÓN DE BENESTAR ANIMAL: AS CINCO LIBERDADES O concepto de benestar animal inclúe tres elementos: o funcionamento adecuado do organismo (o que, entre outras cousas, supón que os animais estean sans e ben alimentados), o estado emocional do animal (incluída a ausencia de emocións negativas tales como a dor e o medo crónico) e a posibilidade de expresar algunhas condutas normais propias da especie (Fraser e col., 1997) [Figura 1]. Estes tres principios non son necesariamente contraditorios, senón que en moitas ocasións son complementarios (Mendl, 2001).

Figura 1. O concepto de benestar inclúe tres elementos complementarios (baseado en Fraser e col. 1997)

Funcionamento biolóxico

Emocións

Comportamento

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_confort.indd 50

11/03/2014 22:29

manexo

Os tres principios aparecen recollidos en varias definicións “oficiais” de benestar animal. Así, por exemplo, a Organización Mundial da Saúde Animal considera que un animal se atopa nun estado satisfactorio de benestar cando está san, cómodo e ben alimentado, pode expresar o seu comportamento innato e non sofre dor, medo ou distrés (WOAH, 2008). De acordo co denominado principio das cinco liberdades, o benestar dun animal queda garantido cando se cumpren os seguintes cinco requisitos (FAWC, 1992; 1993): • O animal non ten sede, fame nin malnutrición, porque ten acceso a auga para beber e subminístraselle unha dieta adecuada ás súas necesidades. • O animal non sofre tensión física nin térmica, porque se lle proporciona un ambiente axeitado, que inclúe refuxio fronte ás inclemencias climáticas e unha área de descanso cómoda. • O animal non experimenta dor, lesións nin enfermidades, grazas a unha prevención adecuada e/ou a un diagnóstico e tratamento rápidos. • O animal é capaz de mostrar a maioría dos seus patróns normais de conduta, porque se lle proporcionan o espazo necesario e as instalacións apropiadas, e alóxase en compañía doutros individuos da súa especie. • O animal non sofre medo nin distrés, porque se garanten as condicións necesarias para evitar o sufrimento mental.

UNHA EXPLOTACIÓN PRESENTA UN PROBLEMA NO CONFORT DURANTE O DESCANSO CANDO A MEDIA DE AVALIAR UN MÍNIMO DE SEIS VACAS NA CONDUTA DE TOMBARSE É SUPERIOR A SEIS SEGUNDOS

O principio das cinco liberdades constitúe unha aproximación práctica moi útil ao estudo do benestar e especialmente á súa valoración nas explotacións gandeiras e tamén durante o transporte e o sacrificio dos animais de granxa. Ademais, este principio constituíu a base de moitas das leis de protección dos animais na Unión Europea e noutras partes do mundo. A pesar da súa indubidable utilidade, o principio das cinco liberdades presenta dous problemas. En primeiro lugar, en ocasións resulta excesivamente xenérico e, en segundo lugar, algunhas destas cinco liberdades superpóñense. Como resposta a estas limitacións propuxéronse aproximacións lixeiramente diferentes, aínda que baseadas nos mesmos conceptos. En particular, debe terse en conta a proposta de valoración do benestar animal do proxecto Welfare Quality.

bekina® botas pu PU

MÁS CONFORTABLES Horma más ancha

un LuJo XtRa paRa Los pies

MÁS SEGURAS Puntera más alta

Cada día sus pies aguantan mucho. Desde hoy, cuenta con las botas de seguridad Bekina® en poliuretano para trabajar en condiciones seguras y cómodas.

Terminadas las piernas pesadas Pies calientes garantizados

MÁS ANTIDESLIZANTES Mejor agarre (SRC aprobadas!)

y cansadas

Duradero DAN UN PASO ENERGÉTICO Extra ligeras HORMA PERFECTA Materia flexible con toque suave MEJOR AGARRE Más antideslizantes (SRC aprobadas!)

www.bekina.be www.facebook.com/bekinaboots

T 985 985 827 INFO@PROAPL.COM

T 942521098 correo@zarsolares.com

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_confort.indd 51

11/03/2014 22:30

manexo

OS ANIMAIS NON DEBERÍAN EXPERIMENTAR MEDO, DOR, FRUSTRACIÓN OU CALQUERA OUTRO ESTADO EMOCIONAL NEGATIVO, POLO MENOS DE FORMA CRÓNICA OU MOI INTENSA

Welfare Quality é un proxecto de investigación da Unión Europea que se iniciou en maio de 2004 e tivo unha duración de cinco anos. Nel participaron máis de 40 institucións científicas de 15 países distintos. Un dos obxectivos do proxecto foi poñer a punto un sistema de valoración do benestar animal que fose aceptado pola Unión Europea. Cabe destacar que os protocolos Welfare Quality inclúen maioritariamente medidas baseadas directamente nos animais, a diferenza doutros protocolos que inclúen sobre todo medidas baseadas no ambiente. Deseñáronse e validáronse un total de 10 protocolos: tres en porcino (engorde, porcas e matadoiro), tres en avicultura (poñedeiras, broilers e matadoiro) e catro en vacún (mamóns, engorde, vaca de leite e matadoiro). PROTOCOLOS WELFARE QUALITY PARA O VACÚN DE LEITE De acordo cos protocolos Welfare Quality, a valoración do benestar animal debe ter en conta catro aspectos: • Aliméntase aos animais de forma correcta? • Alóxase aos animais de maneira adecuada? • É axeitado o estado sanitario dos animais? • Reflicte o comportamento dos animais un estado emocional apropiado? Este último aspecto pode ser o máis novo e controvertido. Dunha forma moi sinxela, fai referencia ao feito de que os animais non deberían experimentar medo, dor, frustración ou calquera outro estado emocional negativo, polo menos de forma crónica ou moi intensa. Estas catro preguntas son o punto de partida dun conxunto de 12 criterios nos que debería basearse calquera sistema de valoración do benestar. Cada criterio é valorado por polo menos un parámetro baseado preferentemente no animal (táboa 1). A continuación presentamos un breve resumo das diferentes medidas propostas no protocolo Welfare Quality para a avaliación do benestar das vacas de leite na granxa. As medidas organízanse dentro dos catro principios de benestar animal. Pódese atopar información máis detallada

sobre as diferentes medidas e a súa metodoloxía de avaliación na páxina web www.welfarequalitynetwork.net. 1. Boa alimentación Este principio inclúe a ausencia prolongada de fame e sede. Para o primeiro criterio, avalíase a condición corporal dos animais mediante a inspección visual. Téñense en conta especificamente tres zonas do animal: a cavidade ao redor do nacemento da cola, a zona do lombo (depresión entre a columna e a cadeira) e as vértebras (apófises transversas). Ademais, tamén é avaliado o estado xeral do animal (base da cola, cadeira, columna e costelas). Para o segundo criterio considérase o número de bebedoiros dispoñibles, a súa limpeza e o funcionamento. As recomendacións mínimas de dispoñibilidade de bebedoiros fíxase nun punto de auga cada 10 vacas lactantes ou seis centímetros lineais de bebedoiro por vaca. Un bebedoiro considérase que está a funcionar correctamente cando o seu fluxo de auga é adecuado (mínimo 20 l/min en bebedoiros lineais ou 10 l/min no caso de cazoletas). Para considerarse o suficientemente limpos, a auga e mais o bebedoiro non deben ter feces, mofo nin alimento podre.

Táboa 1. Principios, criterios e medidas para avaliar o benestar animal do vacún de leite na granxa segundo os protocolos Welfare Quality Principios Boa alimentación

Criterios

Parámetros

Ausencia de fame prolongada

Condición corporal Subministración de auga

Ausencia de sede prolongada

Ausencia de dor causada por prácticas de manexo

Tempo necesario para tombarse, colisión co equipamento ao deitarse, animais tombados total ou parcialmente fóra da zona de descanso, sucidade dos animais Ata o momento, non validado Presenza de animais atados, acceso ao exterior ou pastos Coxeiras, alteración do tegumento Tose, dificultade respiratoria, descarga nasal, descarga ocular, diarrea, descarga vulvar, reconto de células somáticas, mortalidade, distocia, vacas caídas Descornado/desmochado, corte de cola

Expresión do comportamento social Expresión doutros comportamentos Boa relación humano-animal Estado emocional positivo

Comportamentos agonistas Acceso a pastos Distancia de fuxida Valoración do comportamento cualitativo

Confort durante o descanso Bo aloxamento Confort térmico Facilidade de movemento Ausencia de lesións Boa saúde

Comportamento adecuado

Ausencia de enfermidades

*Amósanse en vermello as únicas medidas baseadas na observación das instalacións ou nos rexistros da explotación AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_confort.indd 52

11/03/2014 22:30

manexo

Figura 2. Animal observado totalmente fóra da zona de descanso

2. Bo aloxamento Neste principio téñense en conta tres criterios. O primeiro deles é o confort durante o descanso. É coñecido que a conduta de repouso da vaca é unha das condutas importantes para a especie. As vacas dedican unha porcentaxe moi elevada do seu tempo a descansar deitadas. Se o tempo dedicado á conduta de repouso diminúe, a incidencia de coxeiras aumenta. Ademais, a irrigación da glándula mamaria é mellor cando a vaca está tombada que cando está de pé; por tanto, unha conduta de repouso adecuada mellora a produción de leite. Segundo os protocolos Welfare Quality, os indicadores baseados no animal que nos dan unha idea do confort das vacas na zona de descanso son o tempo necesario para tombarse, a colisión co equipamento ao tombarse, a presenza de animais tombados total ou parcialmente fóra da zona de descanso e a sucidade dos animais. A secuencia de tombarse empeza cando unha das articulacións do carpo se dobra e descende (antes de contactar co chan) e finaliza cando a parte traseira do animal descende completamente e este pon cara a adiante a pata inicialmente situada por baixo do corpo, ou se observa que recoloca o ombro coa finalidade de apoiar o peso do corpo. Segundo a bibliografía (Forkman e Keeling, 2009), as vacas leiteiras aloxadas en cama quente tardan uns 4,15 ± 1,00 segundos en tombarse, mentres que se están aloxadas en cubículos ou atadas tardan 5,45 ± 2,28 e 6,05 ± 6,08 segundos, respectivamente. En xeral, considérase que unha explotación presenta un problema no confort durante o descanso cando a media de avaliar un mínimo de seis vacas na conduta de tombarse é superior a seis segundos e cando máis dun 20 % de animais está deitado total ou parcialmente fóra da zona de descanso e/ou máis do 20 % choca co equipamento (cubículos) mentres se está deitando (figura 2).

A PRESENZA DE FECES NO CORPO INDICA QUE OS ANIMAIS DESCANSAN SOBRE UNHA ZONA SUCIA, POLO QUE O SEU CONFORT DURANTE ESTE PERÍODO TAMÉN SE VE PREXUDICADO Cabe considerar que, de forma complementaria aos indicadores baseados no animal, os indicadores baseados no ambiente ou nas instalacións teñen un papel importante na determinación de cales poden ser as causas ou os factores de risco dun inadecuado confort. En explotacións con cubículos, demostrouse que existe unha relación inversa entre o tempo medio que as vacas están de pé desprazándose e o número de cubículos en relación ao número de vacas. Así pois, neste tipo de explotacións recoméndase polo menos un cubículo por vaca. Nos sistemas de estabulación libre sen cubículo recoméndase un espazo libre por vaca de 6-7 m2, aínda que probablemente sería recomendable chegar ata 10 m2. En consecuencia, o deseño das instalacións (especialmente dos cubículos) é un punto clave a considerar en termos de benestar animal. Finalmente, a presenza de feces no corpo indica que os animais descansan sobre unha zona sucia, polo que o seu confort durante este período tamén se ve prexudicado. A presenza de feces no corpo é avaliada tendo en conta tres zonas do animal: o traseiro superior (incluíndo a cola), o traseiro inferior (incluíndo a bestra) e o ubre (incluíndo os tetos). O segundo criterio é o confort térmico, pero, ata o momento, en vacas de leite non se validou ningún parámetro o suficientemente válido, repetible e fiable para ser incorporado nos protocolos Welfare Quality. O terceiro criterio é a facilidade de movemento e mídese a partir da presenza de animais atados e da posibilidade de acceder a un espazo exterior ou ao pasto.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_confort.indd 54

11/03/2014 22:30

pub_nanta.indd 55

11/03/2014 22:31

manexo

Figura 3. Zona sen pelo na zona interna da bestra

3. Boa saúde O primeiro criterio deste principio refírese á ausencia de lesións, ben por zonas sen pelo, inflamacións ou feridas en calquera parte do corpo producidas por pelexas ou golpes (figura 3), ben por coxeiras. O segundo criterio é a ausencia de enfermidades. Avalíanse animais con problemas respiratorios (tose, dificultade respiratoria, descarga nasal, descarga ocular), dixestivos (diarrea) e reprodutivos (distocia, reconto de células somáticas, descarga vulvar). O terceiro criterio é a ausencia de dor inducida por prácticas de manexo. O descornado ou desmochado é unha práctica relativamente rutineira porque os animais sen cornos son máis fáciles de manexar e diminúe o risco de lesións entre os animais e cara ás persoas. Segundo o Código Europeo de Recomendacións para o Benestar en vacún, aconséllase realizar o descornado por cauterización (ferro quente) antes dos dous meses de vida e usar anestesia e analxesia. No caso do corte de cola, é unha práctica que non presenta ningunha xustificación científica e que causa dor aguda e crónica nos animais (Sutherland e Tucker, 2011). 4. Comportamento axeitado O primeiro criterio a considerar é a expresión do comportamento social. Para a súa avaliación, realízanse observacións repetidas dos animais e anótase a frecuencia dos comportamentos agonistas tales como pelexas, desprazamentos ou cabezazos. Para a expresión doutros comportamentos, anótase se os animais teñen ou non acceso aos pastos. O terceiro criterio é a relación home-animal. A actitude das persoas responsables do coidado dos animais determina en boa medida que o gando teña máis ou menos medo das persoas e, á súa vez, o medo afecta á produción de leite e ten tamén efectos negativos moi pronunciados sobre o benestar dos animais. O medo desencadea unha serie de cambios de comportamento –principalmente conduta de fuxida– e fisiolóxicos. De forma xeral, os cambios fisiolóxicos asociados ao medo son os mesmos que constitúen a resposta de tensión. Os protocolos Welfare Quality valoran a relación humano-animal mediante a denominada “distancia de fuxida”. As observacións debe realizalas unha persoa que non interaccione habitualmente coas vacas e fanse cando as vacas están a comer. A persoa que realiza as observacións debe situarse a uns dous metros de distancia do morro da vaca a observar e debe avanzar lentamente (un paso cada se-

Figura 4. Observadora realizando o test de distancia de fuxida para determinar a relación humano-animal

gundo) cara a ela co brazo formando un ángulo de 45⁰ co chan e coa palma da man cara a abaixo; non debe mirarse directamente aos ollos da vaca. Debe rexistrarse a distancia entre a punta dos dedos da man e o morro da vaca cando esta fai o primeiro movemento de fuxida. O ideal é que a media da devandita distancia sexa inferior aos 50 cm; nalgunhas explotacións nas que a relación humano-animal é moi boa, a maioría das vacas deixa tocarse (figura 4). Por último, o cuarto criterio avalía o estado emocional dos animais mediante un test de comportamento cualitativo en diferentes puntos da granxa. Este test pretende recoller información de como se comportan os animais e interactúan entre eles e coa contorna. BIBLIOGRAFÍA Assessment protocol for cattle. Welfare Quality® applied to dairy cows, 2009, pag. 75-111 Farm Animal Welfare Council, 1992. FAWC updates the five freedoms Veterinary Record 17: 357. Farm Animal Welfare Council, 1993. Second Report on Priorities for Research and Development in Farm Animal Welfare. Londres: DEFRA. Forkman B, Keeling L, 2009. Welfare Quality Reports No.11. Assessment of Animal Welfare Measures for Dairy Cattle, Beef Bulls and Veal Calves. Fraser D, Weary D M, Pajor E A y Milligan B N, 1997. A scientific conception of animal welfare that reflects ethical concerns. Animal Welfare 6, 187-205. Mendl M, 2001. Animal husbandry: Assessing the welfare state. Nature 410, 31-32. Sutherland MA y Tucker CB, 2011. The long and short of it: A review of tail docking in farm animals. Applied Animal Behaviour Science 135, 179-191. World Organization of Animal Health, 2008. Introduction to the recommenda¬tions for animal welfare, Article 7.1.1. Pages 235-236 in Terrestrial Animal Health Code 2008. World Organization for Animal Health (OIE), Paris, Francia.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_confort.indd 56

11/03/2014 22:30

S U A S N A I J M E ALE T O S PR

DE LAS

CON

MICOTOXINAS

ULTRASORB

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

w ww.grupoinnofarm.com pub_innofarm_microtoxinas.indd 57

11/03/2014 22:13

MANEXO

MANEXO E ALIMENTACIÓN DE VACAS DE ALTA PRODUCIÓN

Neste artigo achégase unha visión dos aspectos principais de manexo e alimentación das vacas de leite en Israel, cuxo rabaño nacional consta de 120.000 vacas e cuxa industria láctea abastece toda a demanda interna. INTRODUCIÓN A industria láctea é un dos principais sectores da agricultura en Israel e abastece toda a demanda doméstica de leite e de produtos lácteos (unha variedade superior a 1.000 produtos). A produción anual total é de 1.300 millóns de litros de leite de vaca e o valor dos produtos procesados é de 1,5 billóns de dólares, o que representa o 10 % da produción total do sector agrícola. O rabaño nacional consta de 120.000 vacas (repartidas en 940 granxas en todo o país) da raza Israelí-Holstein. Evolucionada polo noso sistema de melloramento xenético, esta vaca foi seleccionada durante xeracións e está ben adaptada a ambientes rústicos: longos e calorosos veráns e enfermidades endémicas. A vaca israelí produce 11.475 litros de leite, cun 3,72 % de graxa e un 3,32 % de proteína. O leite, de media, contén 220.000 células somáticas e a taxa media de descarte é do 33 %.

Gabriel Adin Director do Departamento de Gandería do Ministerio de Agricultura de Israel

CONSUMO DE MATERIA SECA Para chegar a unha máxima produción de leite hai que lograr un máximo consumo de materia seca e, para iso, hai que ser rigorosos en varios parámetros, xa que a produción de leite é unha tarefa multifactorial. Manter vacas sas, en condicións confortables, cunha temperatura adecuada, cun bo acceso ao alimento e á auga, con alimento libre nun sistema de ración unifeed que manteña unha relación axeitada de concentrado-forraxe, así como achegar unha alta variedade de alimentos para previr a deficiencia de causas limitantes, son algúns deses factores.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_manexo_gabriel.indd 58

11/03/2014 22:33

MANEXO

UN TEMA CAPITAL NA ESTRATEXIA DE ALIMENTACIÓN DA VACA LEITEIRA EN ISRAEL É DEFINIR A CANTIDADE MÍNIMA E ÓPTIMA DE FORRAXE QUE DEBEMOS INCLUÍR NA RACIÓN O manexo do comedeiro é sumamente importante: cada vaca precisa dun espazo de 75-95 cm, o alimento debe ser repartido de unha a tres veces por día (dependendo da estación) e hai que empuxalo de oito a dez veces, tamén cada día. Os comedeiros limparanse diariamente antes de repartir a nova carga e convén programar non máis (e non menos) de 1,5-2 % de restos en total. Tamén hai que comprobar acotío, de xeito visual, a uniformidade da ración unifeed. Para asegurar unha provisión suficiente de auga aconséllase instalar bebedoiros cun espazo de 25-30 cm/vaca. O espazo óptimo recomendado no establo é de 20 m2/vaca. Un tema capital na estratexia de alimentación da vaca leiteira en Israel é definir a cantidade mínima e óptima de forraxe que debemos incluír na ración. Requírese unha cantidade mínima para asegurar o funcionamento normal do rume (pH, ruminación, salivación e dixestión). A cantidade óptima depende da estratexia de produción, do prezo das forraxes e dos concentrados e do prezo do leite, así como tamén da calidade, do tipo e da estrutura da forraxe e da ración total. As vantaxes do sistema unifeed son varias: asegura o consumo de forraxes de diferentes calidades cunha relación fixa de forraxe-concentrado, eleva o número de comidas por día e logra unha provisión máis constante de nutrientes ao rume, mantendo un pH máis estable. Como resultado, as vacas acadan un consumo máis alto e son máis eficientes na alimentación. A típica ración israelita contén unha alta variedade de fontes de amidón, proteínas e fibra, diferentes na velocidade de degradabilidade e no ritmo de absorción dos nutrientes no rume. Os nutrientes básicos son racionados cun 16,4-16,7 % de proteína (dependendo do clima), un 4-6 % de graxa (dependendo das fontes de graxa, do nivel de forraxe etc.), de 5 a 7 kg de grans de cereais como fonte de carbohidratos non estruturais, ~0,5 % de sal, ~1 % de calcio, ~0,5 % de fósforo e vitaminas E-500, A -180.000e D -25.000- UI/día, respectivamente. O nivel de forraxe chega ao 28-35 % da ración total e a fibra que provén da forraxe, ao 17-19 %. O branqueo dos teitos diminúe a radiación solar

EURO bagging Embolsadora de ensilaje

Para silo de hierba y maíz

Ensiladora de grano húmedo

La solución ideal para reducir el coste de la ración al poder disminuir la dependencia del concentrado. Única en el me rcado

con tolva opcio nal para embolsa r pulpa de remolacha , bagazo de cerveza, pa stone integral, etc.

TAMBIÉN DISPONEMOS DE BOLSA PARA ENSILADO

Distribuidor para España: José María López Santos 636 729 141 j.l.santossanxiao@hotmail.com www.eurobagging.com

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_manexo_gabriel.indd 59

11/03/2014 22:33

MANEXO Ventilación para previr os efectos do estrés por calor

Descrición xeral dos alimentos nunha típica ración israelí (20 kg MS, en kg fresco) Forraxes, 30-35 % da ración (kg) Silo de trigo Silo millo/sorgo Forraxe seca de trigo Forraxe seca de leguminosas Cereais grans, 30-40 % da ración (6-8 kg) Millo Cebada Centeo/trigo Sorgo Tortas (1-3 kg) Soia Xirasol Canola Subprodutos de millo seco (1,5-2,5 kg) Gluten feed DDG

Subprodutos ricos en fibra (kg) Semente de algodón Salvado de trigo Subprodutos húmidos (3-8 kg) Cascas de citrus Gluten feed de millo húmido Restos de cervexería Casca de soia + melaza de soia Minerais, vitaminas e outros (kg) Limestone Sal Urea Buffers Vitaminas e microelementos Outros agregados (kg) Sales de calcio de ácidos graxos (by-pass fat) Aditivos (fermentos, minerais orgánicos)

8-10 5-7 1,5-2,8 0,5-1,0 3-5 1-2 1-1,5 0-0,5 0,3-2,0 0,5-1,5 0,5-2,0 1-2,5 1-2,3

0,5-3,0 0,5-2,5 5-8 2-4 2-3 0,0-0,5 ~0,250 0,1 0-0,1 0-0,2 0,01-0,05 0-0,35 0-0,1

MANEXO DO MUXIDO Un factor importante que se debe considerar con respecto ao manexo é a estratexia de división dos grupos de muxido e alimentación, unha repartición que depende do tamaño do rabaño. En Israel acostumamos a dividir segundo o número de lactación: I, II e III+. As primeirizas son máis pequenas e máis persistentes na velocidade de muxido e os seus ubres están máis sans, polo que tamén tratamos de manter menos competencia social no grupo. Se é posible, agregamos dous grupos máis: vacas despois do parto ata 21 días, por unha banda, e vacas a 100 días antes de secar e mais vacas de baixa produción que pronto serán descartadas, pola outra. A orde do muxido comeza coas vacas do grupo de transición, I, II, III+ e, finalmente, as de baixa produción. Cantas racións se deben facer no rabaño de vacas en produción? Aconsellamos unha soa para todas as vacas, excepto para as de baixa produción. Outro tema crucial na produtividade das vacas leiteiras é a influencia do estrés por calor, cuxos efectos son alta temperatura corporal (máis de 39° C) e alto ritmo respiratorio (máis de 60 p/m), que afectan ao consumo de materia seca e á produción en máis dun 10 %, ademais de reducir a taxa de fertilidade, o peso da cría, a calidade do calostro, o desenvolvemento das glándulas mamarias na vaca seca e, en xeral, a actividade da vaca (o seu ritmo de ruminación e a eficiencia de produción). Os métodos para combater o estrés por calor inclúen a prevención ou diminución da radiación solar (sombra, branqueo de teitos…), a refrixeración directa da vaca (duchas e ventilación) e a refrixeración indirecta (do ambiente) por nebulización. En canto á alimentación da vaca seca, hai que apuntar que está baseada nun alto nivel de forraxe e fibra longa para manter o volume do rume e impedir o desprazamento da calleira. É importante manter baixos niveis de calcio (menos de 45 g/día) e potasio (menos de 140 g/día) para impedir a hipocalcemia. A alta enerxía e a alta proteína na ración axudan a manter un bo consumo e unha boa condición corporal e a evitar a cetose, mentres que suplementar vitamina E e selenio adoita evitar a retención da placenta. Tamén é conveniente eludir a presenza do sal na ración para non ter edemas no útero e no ubre.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_manexo_gabriel.indd 60

11/03/2014 22:33

MANEXO

A TÍPICA RACIÓN ISRAELÍ CONTÉN UNHA ALTA VARIEDADE DE FONTES DE AMIDÓN, PROTEÍNAS E FIBRA, DIFERENTES NA VELOCIDADE DE DEGRADABILIDADE E NO RITMO DE ABSORCIÓN DOS NUTRIENTES NO RUME NÚMERO DE MUXIDOS E EFECTO NA PRODUCIÓN Nun sistema de manexo intensivo sería imperdoable efectuar un só muxido por día e con dous muxidos aconséllase manter de 10 a 14 horas de diferenza. Polo xeral, agregar o terceiro muxido aumenta entre un 10 e un 18 % a produción de leite, empeorando levemente a reprodución e mellorando a saúde do ubre. Un cuarto muxido incrementa entre un 3 e un 10 % a produción de leite. A vaca israelita é unha excelente plataforma de instrumentos tecnolóxicos para a recompilación de datos, que son acumulados e usados polo administrador da granxa para tomar decisións profesionais e económicas. Os utensilios máis comúns son medidor de leite, detectores de celos (podómetros e mobilidade), condutividade do leite (que pode suxerir mastite) e detectores de sangue e sólidos no leite (graxa, proteína e lactosa). Recentemente foron desenvolvidos outros sistemas para avaliar datos de benestar da vaca, como o detector de duración dos períodos actividade/descanso e o detector de tempo de ruminación.

OBXECTIVOS Unha das metas principais no gando leiteiro é optimizar a eficiencia alimentaria: kg de materia seca (MS) consumidos por litros de leite, ou sexa, subir a produción de leite en relación ao consumo de alimento. O prezo das forraxes subiu constantemente nos últimos anos e en Israel o prezo da alimentación no rabaño leiteiro representa o 65 % dos gastos. Mentres que nos ramos de engorde (aves, porcos e xatos) hai estándares claros sobre a relación de conversión de quilos de alimento a quilos de carne, no gando de leite está menos claro, por iso convén poñer énfase no consumo medio de MS vaca/día, así como tamén na eficiencia entre MS e leite. A Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura (FAO) publicou que en 2050 aumentará a demanda de proteína de orixe animal no mundo: 173 % máis de carne e 158 % máis de leite e derivados en comparación con 2010. Para chegar a esta meta hai que baixar os niveis de contaminación de refugallos e gases de efecto invernadoiro, ampliar a reciclaxe e o uso de subprodutos da industria e mellorar a efectividade no uso de augas para o crecemento de forraxes e mais a eficiencia alimentaria por unidade de produción. Isto será posible en vacas de alta produción mediante un alto manexo da alimentación e a mellora xenética neste factor, tendo en conta o efecto negativo entre o consumo e a dixestibilidade.



   

    

   

    

       

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_manexo_gabriel.indd 61

11/03/2014 22:33

BENEFICIOS DE USAR ADITIVOS DE ENSILAJE OPTISIL®

Calidad de la proteína en el ensilado con el uso de aditivos de ensilaje OPTISIL®

MEJORAS EN LA FERMENTACIÓN Y LA ESTABILIDAD AERÓBICA.

Relación entre la calidad de la fermentación y los niveles de aminas en el silo (Buena fermentación con Optisil =1 ; mala fermentación sin tratamiento = 5)

MEJORAS EN LA CALIDAD DE LA PROTEÍNA. REDUCCIÓN DE PÉRDIDAS EN LA MATERIA SECA. MEJORAS EN LA ENERGÍA DEL ENSILADO. MEJORAS EN LAS DIGESTIBILIDAD. Uso de aditivos de ensilaje para controlar la fermentación (fase anaeróbica) y para controlar la estabilidad aeróbica (fase aeróbica):

Uso de aditivos de ensilaje

Modo de acción (MA) Richardt et al. (2011) www.lks-mbh.com

Mejora calidad fermentación (MA 1)

Mejora estabilidad aeróbica (MA 2)

(Inhibición de bacterias patógenas)

(Inhibición de levaduras y hongos)

wolfram.richardt@lks-mbh.com

Las aminas biogénicas son el producto de la degradación de la proteína (proteolisis) y si conseguimos una buena fermentación láctica su nivel debe ser el más bajo posible.

Listeria monocytogenes Penicillium roqueforti

Monascus ruber Clostridium butyricum

Eliminación de los fallos de calidad en el silo con el uso de aditivos de ensilaje

Fermentación ácido butírica Clostridios

Estabilidad aeróbica Hongos Levaduras

hierbas

leguminosas

Ingredientes activos cereales Ácido fórmico Nitrito sódico Hexamina Bacterias lácticas

Las mejoras en las fracciones de proteína usando un aditivo durante el proceso de ensilado hacen que consigamos más proteína utilizable y más proteína de sobrepaso ruminal UDP, el efecto de OPTISIL es reducir la fracción A (nitrógeno no proteico NNP, rápidamente degradable a amoníaco en el rumen), reducir la fracción C (proteína ligada a lignina y que NO se aprovecha en rumen ni en intestinos) y aumentar la fracción B (B1 proteína verdadera, rápidamente degradable a amoníaco en rumen), (B2 proteína verdadera degradable totalmente en rumen, aunque no en su totalidad), (B3 proteína ligada a fibra que se degrada lentamente en rumen) y aumentar la proteína de sobrepaso ruminal UDP, (proteína no degradable en rumen y aprovechable en intestino)

Ingredientes activos Ácido sórbico Ácido benzóico Ácido propiónico Ácido acético

2 5

Efectos de OPTISIL en la calidad de la proteína en ensilado de hierba a los 125 días

Más energía Más digestibilidad

Mayor calidad de proteína

+ energía + digestibilidad

Efectos de OPTISIL® en calidad, digestibilidad y energía en silo de hierba

g/kg PB 1200

UDP (Proteína no degradable en rumen), g/kg PB (n = 3) Control 210(b) Optisil BioLac 232(a) Optisil Protech 233(a)

OPTISIL®

Parámetros

Control

MS (%)

27.3

27.6

4.3

4.1

Láctico

6.4

8.2

Acético

1.1

1.0

2.1

0.1

10.0

7.0

1000

pH Ácidos fermentación(% MS)

800

(ab)

(b)

(a) ADIP AD-soluble protein ND-soluble protein

600

True soluble protein

Butírico NPN

N-Amoniacal (% total-N)

400

Calidad fermentación

200

Puntos

Nivel

III

68.5

73.1

5.6

6.0

Digestibilidad MO (%) Energía (MJ ENL/kg)

+ 23 gramos g/kg PB de mejora en la UDP

(Reference: Nadeau et. al.2012)

(Referencia: Honig et al.)

(proteína no degradable en rumen)

Valoración calidad proteína con conservantes: El efecto de los conservantes es reducir el nitrógeno no proteico (NNP) (en azul) y aumentar la proteína soluble verdadera (rojo) y la proteína soluble (verde). Con el aumento de la proteína de sobrepaso ruminal aprovechable UDP de 210 g/kg PB a 233 g/kg PB podemos conseguir que por cada 1 gr UDP/kg PB de mejora podemos AHORRARNOS 8 GRS DE HARINA DE SOJA 44%. Mejoras en la UDP kg/MS SILO utilizando el OPTISIL®

Con el uso de aditivos OPTISIL® se mejora la conservación (pH más bajo), se reducen pérdidas de MS, se mejora la fermentación (AGV) con más láctico, menos acético e inhibición de butírico, se reduce el amoníaco (NNP), aumenta la digestibilidad y se mejora la energía del ensilado.

PROTECH.

Análisis económico de utilización Análisis económico de utilización OPTISIL®

Murphy y otros (2012):

10 TN SILO HIERBA 10 TN SILO DE DE HIERBA

Cada kg de Harina de Soja 44% tiene 300 grs UDP/kg PB, (132 gr UDP/kg Soja) y vemos en la prueba de Murphy y otros 2012 que aumentamos de 240 g UDP/kg PB a 290 g UDP/kg PB, es decir 50 g UDP/kg PB silo del 16% de PB aumentamos 8 gr UDP/kg MS, eso nos supone un ahorro de 60,60 gr de Harina de Soja 44% por kg MS silo. (1000 gr Harina Soja 44% = 132 gr UDP/kg, 60,60 gr Harina Soja 44% Soja = 8 gr UDP/kg); ver tabla posterior;

120,00 €

111,77 €

Mejoras UDP (Proteína NO degradable en rumen)

Estudio del ¿porqué?...

100,00 €

INCREMENTO UDP ENSILADO DE HIERBA INCREMENTO g/kg MS UDP ENSILADO DE HIERBA VALORACIÓN en UDP de 1 KG HARINA DE SOJA 44% SI INCREMENTAMOS 8 gr UDP/KG M.S. SILO HIERBA

88,97 €

17% 8g 132 g 60 g

82,80 € 80,00 € Coste OPTISIL®

60,00 €

Murphy et al. (2012):

es decir por cada KG de MS de SILO DE HIERBA que aportemos a la ración reducimos 60 gr Harina de Soja 44%

60,00 €

Ejemplo: Ración con SILO DE HIERBA , 30% M.S. Valoración Harina Soja 44% a 0,46 €/kg • Incremento ingesta diaria silo en 15 MS dKG e +1.5 kg/vaca KG MS SILO DE HIERBA 4,5 • Incremento de producción de leche diaria de +0.5 kg/vaca gramos totales de substitución ración de HARINA DE SOJA 44% 270 gr con aAhorro di@Aos BuímicosD coste ración VACA/DÍA POR MEJORAS CALIDAD PROTEÍNA 0,124 € COSTE 0,0200 € Parámetros: UDP OPTISIL = proteína ®no dPROTECH egradable en rKG/MS umen; XP =SILO proteína total (PB); nXP = OPTISIL® PROTECH vaca/día (15kg Silo Hierba 30%MS) 0,0900 € UDP (coste +COSTE P microbiana en duodeno Efecto de aditivo de ensilaje químico* en la ingesta y OPTISIL® PROTECH valorado a una aplicación 3 litros/TM de forraje)

Ahorro concentrado Ingresos por leche

40,00 € Beneficio Neto 20,00 € - €

en la producción de leche en vacas

Coste OPTISIL®

Parámetro P soluble (% XP)

doble hilerado

esparcido amplio

Control

Químico

Control

Químico

59.2

51.7

52.9

46.6

Ingesta de ensilado diaria (kg MS/vaca)

56.9

49.5

48.8

43.1

UDP 5 (% XP)

UDP 8 (% XP)

2. Ahorro concentrado = 10 TN = 3.000 KG MS X 60 GR Harina Soja 44 % que substituimos por ingresos de 88,97 Euros en las 10 TN de Forraje; el incremento deSilo 8 Hierba gr UDP/KG M.S. SILO HIERBA = kg 180 Base cálculo; 10 TN = 3000 kg MS; si incrementamos 0,4 MJ por MS =kgs 1.200 harina MJ ENL. soja 44% x 0.436 € = 78,48 € 1 Mcal = 4,184por MJ aprox., 1 Mcal = 1 litro leche; 3000 kg de MS xla 0,4ENL/kg MJ incremento 1.2005,6 MJ ENL/4,184 = 287 MJ litros ENL/kg), de leche. 3. Ingresos leche = por el de incremento MS= de a 6,00 (0,4 (287 litros x 0,31 € = 88,97 Euros) conseguimos unos ingresos de 88,97 Euros en las 10 TN de Forraje; 3.- Ingresos por leche = por el incremento de la ENL/kg MS de 5,6 a 6,00 (0,4 MJ ENL/kg), conseguimos unos

* Mezcla de nitrito sódico, (AGV) hexamina, benzoato sódico y propionato sódico: Valoración de mejoras en energía, digestibilidad, fermentación y pH: aplicado a 3 l/t)

nXP (g/kg MS)

144

154

143

154

(Referencia: Murphy et al., 2009)

pub_xesga_silo.indd 62

Ingresos por Beneficio Neto leche

1.- Coste OPTISIL® = 3 lt/TN Forraje x 2€/lt = 6 €/TN de SILO DE HIERBA x 10 TM = 60 € 2.- Ahorro concentrado = 10 TN = 3.000 kg MS x 60 gr Harina Soja 44% que substituimos por el incremento de 8 gr® UDP/KG M.S. SILO HIERBA = 180 kgs Harina Soja 44% x 0,46 €/kg = 82,80 € 1. Coste OPTISIL = 3lt/TN Forraje x 2 €/lt = 6 €/TN de SILO DE HIERBA x 10 TM = 60 €

+1.5 kg +0.5 kg

NNP (% XP)

Ahorro concentrado

Producción de leche diaria (kg/vaca)

Base cálculo; 10 TN Silo Hierba = 3000 kg MS; si incrementamos 0,4 MJ por kg MS = 1.200 MJ ENL. 1 Mcal = 4,184 MJ aprox., 1 Mcal = 1 litro de leche; 3000 kg MS x 0,4 MJ incremento = 1.200 MJ ENL/4,184 = 287 litros de leche (287 litros x 0,38 € =109,06 € ).

12/03/2014 13:35

Conservantes para Ensilados de Hierba OPTISIL® FORGRASS Líquido y granulado

(conservante para el control de fermentación ensilados de hierba y leguminosas) Conservantes para enEnsilados de Hierba

OPTISIL® PROTECH

(conservante para el control de fermentación y que nos permite asegurar la estabilidad aeróbica en ensilados de hierba y leguminosas)

DELEGACIONES

pub_xesga_silo.indd 63

SANTA COMBA

TEIXEIRO

LALÍN

MUIMENTA

CARBALLO

Avda. Brasil, 49, Santa Comba (A Coruña) Tel. 981 88 09 72

Avda de Lugo, 40, Teixeiro-Curtis (A Coruña) Tel. 981 78 94 93

Rúa do Ambulatorio, C50 bajo, Lalín (Pontevedra) Tel. 986 79 23 73

Polígono Ind. Par. I4, Muimenta Cospeito (Lugo) Tel. 982 52 81 14

Avda. Finisterre, 77, Carballo (A Coruña) Tel. 981 70 14 44

12/03/2014 13:36

ENSILADO

CLAVES PARA CONSEGUIR ENSILADOS DE HERBA DE ALTA CALIDADE EN GALICIA

Os silos de herba representan un compoñente moi importante da ración nas vacas de leite. Non só proporcionan fibra senón que tamén contribúen significativamente á achega da proteína requirida. Por tanto, na produción de ensilado de herba hai que tentar manter no posible os nutrientes e a enerxía que hai no momento da colleita. Ademais, o silo de raigrás necesita unha fermentación de máxima calidade para asegurar unha boa inxesta e un bo rendemento produtivo.

Dr. Horst Auerbach, director técnico ADDCON Alexandre Udina, director técnico ADIAL (tradución e adaptación) Departamento técnico de Xesga e Seragro (colaboración)

PRÁCTICAS XERAIS DE MANEXO DO SILO Os procedementos para facer ensilado de herba de alta calidade son ben coñecidos, pero non sempre se adoptan os mesmos de forma estrita e suficiente. Ademais de ter en conta o momento óptimo do cultivo, é moi importante un bo manexo deste especialmente durante a fase da sementeira e a fertilización, tendo en conta que a aplicación de xurros debe ser mediante sistema de inxección no chan. Durante a fase de ensilado debemos prestarlle atención ao momento óptimo de corte, á altura de corte, á lonxitude do picado e á compactación. Hai que estender sempre a forraxe en capas finas e uniformes dun máximo de 15 cm/capa e realizar a enchedura e o selado dun xeito rápido. Para o pechado utilizaranse plásticos de calidade e mallas de protección co fin de evitar os posibles danos nos plásticos por condicións climáticas adversas ou pola acción de mamíferos ou aves. Así mesmo, hai que dimensionar o silo

segundo o avance diario da fronte (como mínimo de 1 m/ semana no inverno e de 2 m/semana no verán). Como os clostridios, microorganismos causantes das malas fermentacións pola formación de ácido butírico, están de forma natural na terra, os montículos de terra producidos polas toupas deben ser nivelados sen danar o cultivo. Para incrementar a produtividade das forraxes nas explotacións, e tendo en conta a limitación de terras que nos atopamos no noroeste da península Ibérica, o máis típico é facer cada ano rotación de cultivo de herba e de millo. E aínda que esta rotación dará unha alta produción de MS por hectárea, tamén incrementa o risco de contaminación fúnxica (fermentos e mofos) polos restos do cultivo de millo (canotos) que arrastramos ao posterior cultivo de herba, dando lugar a un aumento do risco de quecementos cando o silo aberto se expón ao aire. Este problema pode evitarse facendo un bo procesado dos restos de millo despois da colleita, cunha trituración dos canotos ou mesmo enterrando cun arado. É moi importante manter unha altura mínima de corte da herba de 6 cm.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_ensilado_herba_03.indd 64

18/03/2014 15:14

ENSILADO

É MOI IMPORTANTE A TRITURACIÓN DOS CANOTOS PARA EVITAR A CONTAMINACIÓN FÚNXICA NOS CULTIVOS POSTERIORES DE HERBA

Soluciones específicas para una conservación más duradera de su ensilado

- RCS Lallemand 405 720 194 - LALSIL hierba_SP_0214

Montículos de toupas en Galicia (2012)

Productos científicamente diseñados para su ensilado de primavera:

Canotos de millo en cultivo de herba en Galicia (2012)

• Óptima conservación de sus nutrientes • Maximiza el valor alimentario del forraje

con

rac ió

ore

li c

lta

• Adaptados para su utilización en los aplicadores de bajo volumen gracias a la tecnología HC, alta concentración.*

• Su ensilado está fresco y conserva la palatabilidad durante más tiempo (L. buchneri NCIMB 40788* patentada), cent Ap

RECOMENDACIÓNS DE ACONDICIONADOS CURTOS PARA TER FORRAXE DE MÁXIMA CALIDADE É ben coñecido que o tempo de acondicionado determinará a calidade da herba no momento de ensilar. Un recente estudo nunha granxa de vacas de leite de Allué, preto de Lleida (Cataluña), en xuño de 2013, confírmao. As mostras de raigrás recolléronse da mesma finca despois do corte ou día 0, aos 2 días e aos 4 días de acondicionado para determinar os valores nutritivos e a calidade da proteína. Un acondicionado prolongado (> 2 días) resulta nun incremento de cinzas e fibra e, en consecuencia, nunha redución de azucres, que son moi importantes para unha boa fermentación; por tanto, a concentración de enerxía e o contido de proteína en intestino serán marcadamente inferiores que para a herba fresca (0 días) ou con acondicionado de menos de 2 días. A solubilidade da proteína increméntase e, do mesmo xeito, decrece a proteína non degradable en rume co tempo de acondicionado.

s d e b aj o

A cada ensilado su solución

* LALSIL® DRY contiene L.buchneri NCIMB 40788 (patentada). LALSIL® DRY, LALSIL® PS y LALSIL® CL están disponibles con la tecnología HC. No todos los productos están disponibles en todos los mercados ni todas las alegaciones en todas las regiones.

LALLEMAND ANIMAL NUTRITION Tel: +34 932 413 380 - Email: animal-iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_ensilado_herba_03.indd 65

18/03/2014 15:15

ENSILADO

Táboa 1. Efecto do tempo de acondicionado na calidade da herba antes de ensilar (n=3) Acondicionado (días)

Parámetro MS (g/kg) Cinzas (g/kg MS) Proteína bruta (g/kg MS) Fibra bruta (g/kg MS) Azucres (g/kg MS) Enerxía metabolizable (MJ/kg MS) Enerxía neta de lactación (MJ ENL/kg MS) Enerxía neta de lactación (Mcal ENL/kg MS) Proteína bruta utilizable* – nXP (g/kg MS) Fraccións proteína*** Proteína soluble (% proteína bruta) A (% proteína bruta) B1 (% proteína bruta) B2 (% proteína bruta) B3 (% proteína bruta) C (% proteína bruta) Proteína non degradable rume (% proteína bruta)**

133 111 191 244 157 10,7 6,5 1,55 161

169 110 182 255 143 10,4 6,3 1,51 158

242 128 199 263 93 10,0 6,0 1,43 146

38,5 35,9 52,5 33,6 29,1 51,2 5,0 6,8 1,3 36,4 35,3 25,0 19,5 22,6 17,5 5,5 6,3 5,1 26 30 19 *Suma de proteína non degradable rume + proteína microbiana; **RUP5, asumindo ratio de pasaxe : 5 %/hora ***Fraccións proteína (segundo equivalencias co laboratorio de Mouriscade): fracción A (nitróxeno non proteico NNP); fracción B1 (proteína soluble – NNP); fracción B2 (proteína insoluble – N ligado a FAD); fracción B3 (N ligado a FND – N ligado a FAD); fracción C (N ligado FAD)

Estes resultados indican a necesidade de facer un curto período de acondicionado. Para conseguilo, o uso de acondicionadoras está altamente recomendado. Un estudo recente realizado na Universidade de Ciencias Agrícolas de Skara (Suecia) demostra as vantaxes de usar acondicionadora para reducir o tempo necesario para chegar ao nivel de MS desexado e facer así a produción de ensilado de herba menos dependente das condicións meteorolóxicas. Figura 1. Efecto da técnica de colleita no nivel de MS obtido ás 21 horas de acondicionado (Nadeau et al., 2013) 50

OS ACONDICIONADOS CURTOS PERMITEN INCLUÍR FORRAXE NO SILO CUNHA MS ENTRE O 25 E O 30 %. ASÍ, ACONSÉLLASE USAR ADITIVOS DE ENSILAXE PARA CONTROLAR AS FERMENTACIÓNS

BENEFICIOS DE USAR ADITIVOS DE ENSILAXE Hai moitos tipos de aditivos de ensilaxe no mercado compostos de diferentes ingredientes, o cal lle dificulta ao gandeiro escoller a mellor solución para unhas condicións específicas. Os clostridios poden ser inhibidos directamente usando ingredientes químicos, por exemplo, o ácido fórmico ou o seu sal, o nitrito sódico e a hexamina (hexametilenetetramina), e tamén de forma indirecta usando inoculantes de bacterias acedo-lácticas homofermentativas (BALho), as cales baixan o pH de forma máis rápida e máis significativa. A mellor opción para inhibir clostridios é o uso de nitrito sódico e de hexamina, que non son corrosivos, a diferenza do ácido fórmico, e ademais son máis eficaces na acción contra clostridios. Por outra banda, para inhibir fermentos e mofos hai outros ingredientes activos mellores, por exemplo, o ácido sórbico e o ácido benzoico e os seus respectivos sales. Tamén as bacterias acedo-lácticas heterofermentativas (BALhe) do tipo Lactobacillus buchneri teñen o potencial de previr o crecemento fúnxico, convertendo o ácido láctico producido en ácido acético, que é antimicótico. Son posibles as combinacións de ingredientes activos de diferentes modos de acción e moitas veces estas combinacións son necesarias. Táboa 2. Diferentes ingredientes activos como aditivos de ensilaxe para inhibir fungos 50Efectos de ácidos orgánicos (sales) contra o fungo Penicillium roqueforti

42 40

40 Concentración mínima requirida (MIC) de 32 ingrediente activo para inhibir a Penicillium 30 roqueforti (%) 1,6

ontent (%)

Con do MS (%)

1,2

Lactato a máis do 6 % non ten efecto!

0,8

segadora

acondicionadora 0,4

De todos os xeitos, un curto acondicionado (máx. 2 días) para manter o máximo de calidade nutricional da herba estará asociado a un nivel de MS demasiado baixo no momento do picado e, por tanto, non suficiente para inhibir o crecemento de clostridios no silo. Por iso é recomendable facer acondicionados curtos (de entre 24 e 48 horas) para incluír forraxe no silo cunha MS entre o 25 e o 30 %, e se aconsella sempre o uso de aditivos de ensilaxe para ter un bo proceso de fermentación.

0,0 Sorbato

Benzoato

Propionato

Acetato

(Referencia: Auerbach, 1996)

Un dos efectos valorables dos aditivos de ensilaxe é a redución de perdas de materia seca durante a fermentación. Isto é un moi bo indicador da eficiencia do proceso de fermentación, pero é difícil de medir nas condicións prácticas de granxa.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_ensilado_herba_03.indd 66

18/03/2014 15:15

ENSILADO

Figura 2. Efecto de aditivos de ensilaxe nas perdas de MS durante a fermentación (media de 97 probas). Weissbach, 2010 Perdas de MS durante a fermentación (%)

Entre un 4 e un 12 % de perdas considéranse inevitables debido á respiración residual nas fases iniciais do proceso de ensilado e ás diferentes (e indesexables) vías de fermentación (Woolford, 1986). Nunha avaliación de múltiples datos de probas realizada por Honig e Thaysen (2002) atopouse unha redución nas perdas de MS co uso de bacterias BALho do 31 % (do 10 % en silos non tratados ao 6,9 % en silos tratados). Os aditivos de ensilaxe químicos reducen as perdas de MS nun 46 % (do 12 ao 6,5 %). Estes resultados tamén se recollen nos estudos de Weissbach (2010), baseados en 121 probas usando distintos tipos de herbas, leguminosas e mesturas para facer ensilados (figura 2). O autor atopou unha redución nas perdas de MS co uso de fórmico 85 % (4 l/t) e tamén cunha formulación líquida con nitrito sódico e hexamina (3 l/t): redución dun 11 % de perdas de MS en silos non tratados a un 6,2 e un 7 %, respectivamente. Estas cantidades de MS non perdida son máis de 40 kg por tonelada de MS de silo. Segundo a información da cooperativa de asesores Seragro de Galicia sobre os custos de produción en granxa destacamos que, nun estudo económico de 12 granxas galegas en 2012, os custos de produción do silo de herba eran duns 200 €/t MS. Cuns custos para o aditivo de ensilaxe con nitrito/hexamina duns 2 €/l e cunha aplicación de 1,5 l/t MF cunha MS do 33 %, o custo de tratamento sería duns 9 €/t. Así, reducindo as perdas de MS nuns 45 kg por tonelada, haberá unhas ganancias duns 9 €/t, de modo que só coa redución de perdas de MS xa se está pagando o custo de aplicación do aditivo. No caso de bacterias BALho tamén hai unha redución nas perdas de MS.

12 10

P < 0.05

8 6 4 2 0 Non tratado

Nitrito sódico Hexamina

Ácido fórmico (85%)

Beneficios adicionais do uso de aditivos de ensilaxe son as melloras en dixestibilidade, melloras no consumo e melloras produtivas polo efecto de protección dos nutrientes durante a fermentación. Como se ve na táboa 3, o uso de BALho que estaría recomendado en condicións normais de ensilaxe fai máis eficiente o proceso de fermentación, cun incremento da dixestibilidade e cun contido máis alto de enerxía.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_ensilado_herba_03.indd 67

18/03/2014 15:15

ENSILADO

A MELLOR OPCIÓN PARA INHIBIR CLOSTRIDIOS É O USO DE NITRITO SÓDICO E DE HEXAMINA, QUE NON SON CORROSIVOS, A DIFERENZA DO ÁCIDO FÓRMICO, E ADEMAIS SON MÁIS EFICACES NA ACCIÓN CONTRA CLOSTRIDIOS En condicións adversas de ensilaxe, por exemplo, con Táboa 3. Efecto de inoculante homofermentativo en baixas MS ou con baixo nivel de azucres da forraxe, os adi- calidade da fermentación, dixestibilidade e enerxía en tivos de ensilaxe químicos inhiben selectivamente bacterias silo de raigrás (Honig et al.) Parámetro Control Inoculante* como os clostridios e as listerias, dando uns efectos mellores e máis consistentes na fermentación que os inoculantes MS (%) 27,3 27,6 BALho. Nun estudo realizado no Federal Research Centre pH 4,3 4,1 of Agriculture (FAL) de Braunschweig (Alemaña), un se- Ácidos de fermentación (% MS) gundo corte de raigrás foi segado e, debido a un cambio Láctico 6,4 8,2 de tempo, só se puido acondicionar durante un día e no Acético 1,1 1,0 momento do picado tiña un 25 % MS. A forraxe tratada Butírico 2,1 0,6 e a non tratada ensiláronse en silos separados e determi- N-Amoniacal (% total N) 10,0 7,0 nouse a calidade cun tempo de pechado de 9 meses. Os In vivo dixestibilidade MO (%) 68,5 73,1 resultados da táboa 3 demostran que só co uso de aditivos Enerxía (MJ ENL/kg) 5,6 6,0 de ensilaxe químicos con nitrito + hexamina se pode ase- *mestura de 50 % L. plantarum DSM 3676 e 50 % L. plantarum DSM 3677, gurar unha boa fermentación con MS baixas. As perdas de cunha inoculación de 100.000 ufc/g forraxe fresca enerxía durante a fermentación, en comparación coa herba fresca antes do picado (6,5 MJ ENL/kg MS), foron signiTáboa 4. Efectos de aditivo de ensilaxe químico na ficativamente menores co uso do aditivo de ensilaxe. Nun calidade da fermentación en ensilado de herba e na estudo posterior, onde se alimentou a un grupo de vacas inxesta (Auerbach et al., 2012) (26 animais por tratamento) só con silo de herba como Silo Ácidos fermentación NH3-N DLG Enerxía forraxe, a inxesta diaria de silo foi maior no silo con aditivo diario (% MS) de ensilaxe en 1,3 kg MS/vaca/día. (MJ Inxesta pH (% NT) Lactato Acetato Butirato Puntos2 NEL/ kg (kg MS/ Un incremento na inxesta de ensilado está asociado 1 DM) vaca) cunha produción de leite máis alta, permitindo unha Control 4,7b 8,6a 3,9b 1,8b 17,7b IVb 6,2a 10,7 mellor eficiencia no uso da forraxe producida e reducinAditivo3 4,3a 11,5b 3,0a 0,2a 13,5a IIa 6,4b 12,0 do o uso de concentrados. Nun estudo en vacas de leite Significación P<0.001 P<0.001 P<0.001 P<0.001 P<0.001 P<0.001 P<0.001 P<0.01 no Centro de Investigación Láctea de Lantmännen AB 1 N total; 2 de acordo á avaliación da calidade de ensilaxe da German Agri3 (Dairy Research Centre de Lantmannen AB de Viken, cultural Society (DLG): IV=malo, II=bo; mestura líquida de nitrito sódico (245 g/l) e hexamina (164 g/l) aplicada a 3 l/t Suecia), observouse un incremento de inxesta no silo tratado de 1,5 kg MS/vaca/día e un incremento na produción de leite de 0,5 kg/vaca/día (táboa 4). Tamén hai que Táboa 5. Efectos de aditivo de ensilaxe químico na inxesta e considerar que as vacas recibindo a mestura unifeed con produtividade de vacas de leite (Murphy et al., 2009) silo non tratado tiñan producións altas e, en ambos os Tratamento Inxesta por día Produción leite por día casos, a calidade de fermentación era boa, de modo que o (kg MS/vaca) (kg/vaca) efecto positivo do aditivo non podía explicarse con base Sen aditivo 20,2 39,8 na calidade da fermentación. Con aditivo* 21,7 40,3 Unha posible explicación serían diferenzas na calidade da Significación P<0,01 P=0,06 proteína. O contido en proteína bruta non cambia durante o * mestura de nitrito sódico, hexamina, benzoato sódico e propionato sódico curso da fermentación, pero a súa composición si o fai (cambios nas fraccións de proteína). Nas probas de Murphy et al. (2009) sobre calidade da proteína, hai un efecto claro do uso dun aditivo de ensilaxe na calidade da proteína, co resultado de menos proteína soluble e máis proteína non degradable enfermidades e problemas produtivos, por exemplo, a lamien rume (RUP) e maior valor nXP (proteína utilizable). Un nite causada por niveis altos de histamina. Mellorando a calidade da proteína dos ensilados de recente estudo sobre os efectos dun aditivo de ensilaxe na calidade da proteína confirma estas melloras (figura 3). O herba co uso de aditivos de ensilaxe pódese reducir o uso uso do aditivo reduce significativamente o N-NH3 e outras de proteína dos concentrados, por exemplo, a soia. En esfraccións solubles de proteína, e increméntase a proteína de pecial cando os custos das materias primas son altos, esta exceso RUP. Noutros estudos, o contido de aminas bioxéni- redución na dependencia dos concentrados permite que a cas que se producen por descarboxilación dos aminoácidos produción de leite sexa máis eficiente economicamente. A reduciuse ao usar un aditivo de ensilaxe biolóxico ou quími- calidade da proteína debe medirse para poder formular de co (Pieper et al., 2012; Hoedtke et al., 2011). Este efecto dos xeito adecuado. Nun modelo de cálculo de custos (táboa 6), aditivos de ensilaxe en reducir as aminas bioxénicas é moi segundo o contido en proteína utilizable (nXP) do silo de importante porque as aminas poden estar involucradas en herba, pódese calcular o aforro en soia en €. AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_ensilado_herba_03.indd 68

18/03/2014 15:15

Tfno: 980 63 04 97 / Fax: 980 63 40 88 / Mail: mga@mgasl.es pub_mga_sersia.indd 69

12/03/2014 14:32

ENSILADO

Táboa 6. Efectos de aditivo químico na calidade da proteína, na proteína non degradable en rume (RUP) e na proteína utilizable (nXP). Auerbach et al., 2012 Técnica acondicionado Parámetro MS (%) Enerxía (MJ ENL/kg MS)

Dobre fileira

Amplo esparexido

CON

248

223

385

381

6,0

5,9

6,1

6,2

N-NH3 (% total N)

8,1

7,6

7,9

6,3

Proteína soluble (% de proteína bruta)

59,2

51,7

52,9

46,6

RUP5 (% de proteína bruta)2

nXP (g/kg MS)3

144

154

143

154

CON = silo control, CA = silo con aditivo químico composto de nitrito sódico, hexamina, benzoato sódico e propionato sódico; 1non corrixido pola adición de amoníaco co aditivo; 2proteína non degradable en rume (rumenundegradable protein-RUP) cunha pasaxe do 5 % por hora, determinado segundo Kirchhof et al., 2006; 3Proteína utilizable (suma da RUP e a proteína microbiana) no duodeno calculado segundo os sistemas de avaliación estándares para a nXP.

Figura 3. Efectos de aditivo de ensilaxe (tratamento) nas fraccións de proteína de ensilados de herba (media de 5 probas). Kramer et al., 2012

Fraccións proteína (segundo equivalencias co laboratorio de Mouriscade): fracción A (nitróxeno non proteico NNP); fracción B1 (proteína soluble – NNP); fracción B2 (proteína insoluble – N ligado a FAD); fracción B3 (N ligado a FND – N ligado a FAD); fracción C (N ligado FAD)

Táboa 7. Cálculo de custos e de aforro de fariña de soia (SBM) en relación á mellora da calidade da proteína do ensilado de herba Prezo fariña de soia (44 % proteína bruta) 400 €/t

500 €/t

nXP de fariñas de soia SM (g/kg)

253

Melloras nXP en silo co aditivo (g/kg MS)

+10

Inxesta silo de herba (kg MS/vaca/día) Inxesta nXP con 5 kg MS silo (g/día)

+50

Inxesta nXP con 10 kg MS silo (g/día)

+100

Con 5 kg MS de silo herba

0,2

Con 10 kg MS de silo herba

0,4

Con 5 kg MS de silo herba

0,08

0,10

Con 10 kg MS de silo herba

0,16

0,20

Aforro en fariña de soia (kg/vaca/día)

Redución de custos (€/vaca/día)

BENEFICIOS ADICIONAIS DO USO DE ADITIVOS DE ENSILAXE SON AS MELLORAS EN DIXESTIBILIDADE, NO CONSUMO E NA PRODUCIÓN POLO EFECTO DE PROTECCIÓN DOS NUTRIENTES DURANTE A FERMENTACIÓN EXPERIENCIA PRÁCTICA DO EFECTO DOS ADITIVOS DE ENSILAXE NA CALIDADE DOS SILOS DE HERBA NO NOROESTE DA PENÍNSULA IBÉRICA A frecuencia de uso de aditivos de ensilaxe no silo de herba no norte de España é aínda máis baixa que a observada noutros países europeos. Por exemplo, en Alemaña do Leste pódese estimar que un 60-70 % dos silos de herba e leguminosas producidos son tratados con aditivos de ensilaxe, sobre todo, químicos. En Escandinavia, a proporción de silos tratados é aínda maior (máis do 70 %). A principal razón destas cifras é que se quere evitar a influencia das condicións climáticas cambiantes (malas condicións para o acondicionado) no período que a herba (raigrás) está no seu momento óptimo de maduración para facer ensilado con alta calidade nutritiva e alta enerxía. De todos os xeitos, estes últimos anos está a observarse un aumento do uso de conservantes de silos en España e do interese dos gandeiros en sacar proveito das vantaxes e beneficios de usar aditivos no silo.

Ensilados en Galicia (xuño de 2013)

Estes beneficios demóstranse nos resultados da táboa 8, pertencentes a un estudo realizado pola empresa Xesga de Galicia en xuño de 2013 en distintas granxas (19). Analizáronse mostras de silos de herba tratados cun aditivo químico que contiña nitrito sódico, hexamina, benzoato sódico e propionato sódico. Realizáronse analíticas dos valores nutritivos e dos valores do fermentativo. Este aditivo é unha mestura de ingredientes activos con dobre propósito de acción: inhibir clostridios (control da fermentación) e inhibir fungos (control da estabilidade aeróbica) e está pensado para as condicións específicas do norte de España, onde as condicións climáticas fan que as MS no momento do ensilado sexan baixas e, ademais, o raigrás contén altos niveis de azucres, unha parte dos cales continúa residualmente no momento de abrir o silo e isto incrementa o risco de quecemento por exposición ao aire.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_ensilado_herba_03.indd 70

18/03/2014 15:15

pub_altre.indd 71

17/03/2014 12:25

ENSILADO

O EFECTO DOS ADITIVOS DE ENSILAXE de REDUCIR AS AMINAS BIOXÉNICAS É MOI IMPORTANTE PORQUE AS AMINAS PODEN ESTAR INVOLUCRADAS EN ENFERMIDADES E PROBLEMAS PRODUTIVOS; POR EXEMPLO, A LAMINITE CAUSADA POR NIVEIS ALTOS DE HISTAMINA

Táboa 8. Calidade de silos de herba en Galicia tratados con aditivo de ensilaxe químico con nitrito, hexamina, benzoato e propionato. Mostras de 19 granxas de Galicia de xuño de 2013 (n=19) Parámetro MS (%) Cinzas (% MS) Proteína bruta (% MS)

Media

Rango

29,3 12,6 13,3

17,6 – 40,9 8,3 – 23,4 10,4 – 17,2

4,4 6,5 8,3 2,3 0,05 Moi ben

3,9 – 4,7 4,9 – 9,6 5,4 – 12,3 1,3 – 4,2 0 – 0,5 Moi ben a regular

Valores fermentación pH N-NH3 (% total N)* Ácido láctico (% MS) Ácido acético (% MS)** Ácido butírico (% MS)*** Puntuación de calidade segundo DLG****

*moi ben se N-NH3: ≤ 10 %; **moi ben se acético: ≤ 3 % DM; ***moi ben se butírico: ≤ 0,3 % DM; ****baseado no sistema de avaliación da German Agricultural Society considerando pH, acético e butírico

Neste estudo, a media de cinzas das mostras era alta, por enriba do 10 % de cinzas sobre MS recomendado. Isto indica contaminación por terra e, seguramente, alturas de corte da herba baixas. Incluso había unha mostra que contiña > 20 % de cinzas. A media de proteína pode considerarse baixa se se pretende cubrir ao máximo as necesidades de proteína en alta produción de vacas, onde para o silo de herba se considera que debe ter como mínimo un 15 % PB. A calidade da proteína (fraccións) si era boa. Unha das razóns destes niveis baixos de PB (15 mostras contiñan menos do 15 % PB sobre MS) poderían ser niveis baixos de fertilización con N e, por tanto, poderían incrementarse estas fertilizacións nitroxenadas no futuro. As medias de todos os parámetros do fermentativo deron resultados positivos e dentro dos valores ideais, aínda que con variacións entre as mostras. Todos os silos estaban dentro do valor de calidade para o valor de pH, para o nivel de amoníaco e para a concentración de láctico. Nunha soa mostra había un nivel de butírico próximo ao límite do 0,3 % MS e, no resto, niveis por baixo ou ausencia (0 %). Segundo o sistema de puntuación para a calidade do silo do DLG de Alemaña, había 15 mostras cun resultado moi bo-I (79 %), 3 mostras con resultado bo-II (16 %) e unha soa mostra con resultado normal-III (5 %). Non había ningunha mostra con resultado maloIV ou moi malo-V (0 %), é dicir, o uso do aditivo de ensilaxe en todas estas mostras de ensilado de herba produciu un bo resultado na fermentación e na calidade do silo.

Táboa 9. Valores recomendables para ensilados de raigrás segundo LKS Parámetro

Unidades

Raigrás ensilado

Proteína bruta Proteína bruta utilizable Proteína soluble (A, B1) Proteína indixestible (C) UDP (proteína non degradable no rume) Pepsina-Insoluble PB N-NH3 do total N Aminas bioxénicas Cinzas pH Ácido acético Ácido butírico Ácido láctico Etanol

g/kg MS g/kg MS % de PB % de PB % de PB % de PB % g/kg MS g/kg MS

150 a 180 > 135 55-60 % < 12 % 15-25 % < 25 % <8% <5 < 100 4,2 - 4,8 (segundo MS) 1,5 – 3,5 0 2,5 – 8,0 < 1,5

% MS % MS % MS % da MS

Outro aspecto a ter en conta, e requirimento esencial para o uso eficiente dos aditivos de ensilaxe, é a súa aplicación segundo dose e homoxeneidade. Para iso, a aplicación na picadora ou no vagón de forraxe sería o recomendable, xa que a aplicación manual moitas veces non é suficientemente homoxénea. RESUMO E CONCLUSIÓNS O uso eficiente da terra agrícola aproveitable é unha das claves para a eficiencia produtiva dunha granxa de vacas de leite. O máximo de nutrientes e enerxía contido na forraxe debe manterse durante o acondicionado, durante a fermentación e durante o baleirado do silo, tentando evitar as perdas. O uso estratéxico de aditivos de ensilaxe xoga un importante rol en protexer a calidade nutricional e en asegurar unha boa fermentación, así como en mellorar a dixestibilidade, a inxesta e a produción. Especialmente importante é o efecto dos aditivos de ensilaxe en mellorar a calidade da proteína, o que permite reducir o uso de concentrado e, sobre todo, de fontes de proteína externas como a soia. Isto contribúe a aumentar a eficiencia económica da explotación. Para aproveitar ao máximo os beneficios do ensilado, estes deben analizarse de forma regular e aproveitar os datos para facer unha correcta ración para as vacas. É importante realizar analíticas do silo de herba para ver tanto os perfís da fermentación coma os perfís da proteína, ademais dos distintos parámetros que se recollen na táboa do LKS.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_ensilado_herba_03.indd 72

18/03/2014 15:15

ADVANCE Inoculantes para ensilaje Hay más energía en su ensilado de la que usted piensa

y además, controle las

MICOTOXINAS

Inoculantes especíﬁcos para: • • • •

Hierba Maíz Leguminosas Cereal

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

w ww.grupoinnofarm.com * En programa combinado con ULTRASORB pub_innofarm_silo.indd 73

11/03/2014 22:50

agricultura

Cultivo de xirasol en plena floración no CIAM

PRODUTIVIDADE E VALOR NUTRICIONAL DO XIRASOL CULTIVADO PARA FORRAXE (I) Neste traballo preténdese dar información sobre algúns aspectos relativos ás características nutricionais e produtivas do cultivo do xirasol, en comparación co do millo, para divulgar este coñecemento entre os produtores e técnicos a fin de axudar a tomar as decisións adecuadas na planificación forraxeira da explotación de leite.

rables. Entre as conclusións do seu traballo figuraba: [...] non se observan vantaxes para o cultivo do xirasol comparado co do millo a non ser nas zonas máis frías, con curtas estacións de crecemento durante o verán, onde a produción de millo é moi baixa. En Galicia, diversos expertos agrarios (Miranda, 2013; INTRODUCIÓN Villada, 2013) alertan de que nos últimos anos se están a En 1927 os profesores da West Virginia University (USA), sementar con millo forraxeiro fincas que non cumpren os H.O. Henderson e W. Gifford, na introdución do seu es- requisitos para o cultivo, o que provoca baixos rendementudo “Comparación da ensilaxe de xirasol coa ensilaxe de tos e altos custos unitarios de produción. Esta circunsmillo para a produción de leite” relataban que … nos últi- tancia fai que con relativa frecuencia se reciba no CIAM mos anos, o cultivo de xirasol para ensilar suscitou considerable demanda de información acerca das posibilidades do xiinterese sobre todo naquelas áreas do país onde o millo non me- rasol para ocupar un lugar nas rotacións forraxeiras para a dra satisfactoriamente debido a condicións climáticas desfavo- produción de leite como cultivo de verán.

G. Flores-Calvete1 , B. Fernández-Lorenzo, S. Pereira-Crespo, J. Valladares Alonso, T. Dagnac, C. Resch Zafra, A. González-Arráez e N. Díaz-Díaz Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo 1 gonzalo.flores.calvete@xunta.es

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xirasol.indd 74

18/03/2014 15:16

agricultura

ASPECTOS AGRONÓMICOS DO CULTIVO DE XIRASOL PARA ENSILAR O xirasol (Helianthus annuus L.) é unha dicotiledónea anual cuxo cultivo se considera unha alternativa para a produción de forraxe ensilada por mor da súa tolerancia á seca, resistencia á calor, adaptabilidade a diferentes condicións edáficas e relativa independencia da latitude, a altitude e o fotoperiodo (Panciera et al., 2003). Practicamente a totalidade de variedades inscritas no Rexistro Oficial de Variedades Comerciais do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (Magrama) son híbridos. O Anuario Estatístico do Ministerio do ano 2012 indica que se cultivan en España un total de 862.000 ha de xirasol para industria, mentres que non existe información desagregada do seu uso como planta forraxeira dentro do epígrafe correspondente a superficies e rendementos de cultivos forraxeiros, denotando a comparativamente baixa importancia que ten este aproveitamento con relación ao uso industrial. A principal característica que motiva o cultivo de xirasol para a produción de ensilaxe en climas secos é o mantemento dunha produtividade aceptable en situacións de baixa pluviometría. Aínda que o clima predominante na zona de produción de leite de Galicia é húmido-atlántico, os episodios de secas estacionais durante o verán son cada vez máis frecuentes e o seu efecto sobre a redución da produtividade dos cultivos forraxeiros pode facerse notar de

forma moi severa sobre todo en terreos areosos, con pouco fondo, de zonas interiores. Nesta situación o cultivo de xirasol pode atopar un oco nas rotacións forraxeiras, favorecido pola menor duración do seu ciclo produtivo en comparación co millo. Os xenotipos de xirasol utilizados para forraxe poden proceder de variedades oleíferas para a extracción de aceite ou de variedades utilizadas en confeitería, snacks e alimentación de mascotas. As sementes destas variedades son máis grandes ca as primeiras e teñen bandas brancas sobre fondo negro. A maior parte de variedades utilizadas para ensilar procede de variedades de aceite, con maior presenza no mercado, e aínda non existen xenotipos específicos para a produción de forraxe. Algúns traballos compararon os tipos oleíferos e confeiteiros para ensilar e detectaron escasas diferenzas entre ambos en termos de composición nutricional e calidade das ensilaxes, sempre e cando non se realice a colleita nos estados moi próximos á madurez do gran, onde as variedades oleíferas presentan unha maior concentración de aceite na materia seca total ( Jayme et al., 2007). A semente madura de xirasol ten aproximadamente o 40 % de extracto etéreo (EE), altamente insaturado, cun 65 % de ácido linoleico (C18:2 cis 9,12). Existen no mercado variedades máis recentes con EE de menor grao de saturación, ricas en ácido oleico (C18:1 cis 9) [FEDNA 2010].

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xirasol.indd 75

18/03/2014 15:16

NUTRICIONAL

agricultura

As prácticas culturais do cultivo de xirasol para a produción de ensilaxe son semellantes ás adoptadas para a produción de gran. A duración do ciclo para ensilar é duns 90 días para as variedades precoces e duns 110-120 para as tardías. En terreos non irrigados pero frescos da zona atlántica a dose de sementes a utilizar é de 80.000 plantas/ ha de densidade final, utilizando un marco de plantación de 70 x 15 cm (100.000 plantas/ha de densidade inicial). Recoméndase sementar cando a temperatura do aire sexa ≥10 °C, o que supón unha temperatura no solo á profundidade de sementeira (3-5 cm) de entre 5 e 9 °C. O cultivo non é demasiado exixente en fertilización, sendo suficiente achegar en terreos de fertilidade media uns 50-80 kg de N, 30-50 kg P2O5 e 90-120 kg K20 por hectárea. Estas necesidades poden ser cubertas incorporando ao terreo uns 30-40 m3 de xurro de calidade media por hectárea antes da sementeira. Existen diversas materias activas de herbicidas autorizadas para xirasol, tanto en presementeira como en preemerxencia e postemerxencia, e as máis usadas son as pertencentes ás familias da urea, dinitroanilina e piridinona en preemerxencia. Actualmente tende a xeneralizarse a utilización de variedades tolerantes a herbicidas de postemerxencia, resistentes á sulfonilurea (variedades “Sulfo” ou Espress-Sun) ou ao imazamox (variedades “Imi” ou Clearfield), moi eficaces e con amplo espectro de acción pero non exentas de certos problemas de persistencia no solo que poden afectarlle ao seguinte cultivo da rotación.

Xirasol chegando ao final da floración (estado R5.9)

ESTADOS FENOLÓXICOS DO XIRASOL A descrición estandarizada e precisa dos estados de desenvolvemento dun cultivo é útil e necesaria no momento de realizar observacións e decidir aspectos de manexo dun cultivo. Para o xirasol séguese a descrición de Schneiter e Miller (1981) e para complementala utilizamos as notas da Asociación Arxentina do Xirasol (Asagir), que se sintetizan na táboa 1.

Táboa 1. Desenvolvemento da planta de xirasol Estado

Observacións

Duración período

Vexetativo VE V1, V2, V3... Vn

A plántula xa emerxeu Determínase contando o número de follas verdadeiras de lonxitude superior a 4 cm (1, 2, 3... n).

Sementeira-VE: 6-12 días VE-V12: 24-30 días

Reprodutivo R1

Comeza a diferenciarse o botón floral. Visto desde arriba, as brácteas inmaduras teñen a aparencia dunha estrela de numerosas puntas.

O botón floral atópase a menos de 2 cm da folla máis próxima.

O botón floral atópase a máis de 2 cm da folla máis próxima. Comeza a manifestarse o heliotropismo.

Comeza a abrirse a inflorescencia. As flores liguladas, aínda inmaduras, son visibles.

Corresponde á floración. Divídese en subestados dependendo da porcentaxe das flores tubuladas que estean abertas (en antese ou postantese). P. e.: R5.3 (30 % de flores tubuladas abertas); R5.8 (80 % de flores tubuladas abertas).

R2-R5.1: 28-35 días

A floración é completa, o capítulo empeza a curvarse e as flores liguladas comezan a secar e a caer. O froito (aquenio) está totalmente callado, co pericarpio formado e en estado leitoso. Cesa o heliotropismo e os capítulos fixan a posición cara ao leste.

R5.1-R6: 6-10 días

A parte inferior do capítulo ponse amarela-pálida, está totalmente curvada e as brácteas aínda están verdes. O gran está en estado leitoso-pastoso.

O envés do capítulo é amarelo escuro pero as follas superiores aínda están verdes. O gran está entre pastoso e con textura consistente.

VE-R9: 96-112 días

O envés do capítulo é marrón, do mesmo xeito que as brácteas. As follas e o talo están con aparencia senescente e murcha. O gran está totalmente formado, con textura consistente. Correspóndese coa madurez fisiolóxica do cultivo.

R6-R9: 30-39 días R9-Maduración completa: ≥ 15 días

V12-R2: 8-10 días

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xirasol.indd 76

18/03/2014 15:16

1 º N

IÓ C C U OD

EN PR

Ha r o p da a l e n Ha o r t o p 0 7 L F U 0 18.90

GIRASOLESPECIAL PARAUSOFORRAJERO La revolución forrajera al alcance de todos. PROMOTEC-PG S.L. Vía Hispanidad 81, local - 50.012 Zaragoza Tlf. 976 487 293 / 670 098 038 - Fax: 976 487 328 - rafa@promotecpg.es pub_rumbosol.indd 77

11/03/2014 22:54

agricultura

RENDEMENTO E VALOR NUTRITIVO: MOMENTO ÓPTIMO DE CORTE PARA ENSILAR No CIAM realizáronse estudos acerca da utilidade desta forraxeira de verán para ensilar ao longo dos anos 80 do pasado século, sendo de destacar os de J. Lloveras (19801987) en Mabegondo (A Coruña), A Pobra do Brollón (Lugo) e Grado (Asturias); os de J. Zea e D. Díaz en Mabegondo, e o de G. Budiño en fincas colaboradoras do interior de Galicia, todos eles realizados en secaño. A data media de sementeira destes ensaios foi o 5 de xuño e a de colleita o 20 de agosto, cunha media de 76 días de crecemento. O corte da planta de xirasol realizábase nun estado precoz, que ía desde o estado de botón floral ata o final da floración do cultivo seguindo as recomendacións científicas da época; así obtívose un rendemento de materia seca (MS) que oscilou, dependendo das condicións, entre 3,0 e 10,4 t MS/ha, sendo a media de 6,2 t MS/ha. Estes rendementos son comparables aos obtidos en ensaios realizados noutras latitudes, coma os do Centro Nacional de Millo e Sorgo da empresa pública brasileira EMBRAPA (Tomich et al., 2003), onde se avaliaron 13 cultivares de xirasol e se obtiveron rendementos de materia seca de entre 3,6 t/ha e 7,7 t/ha (ver a táboa 4 máis adiante). O rendemento en materia seca do cultivo aumenta rapidamente cando a planta progresa desde os estados vexetativos ata a floración completa. A partir deste momento a biomasa total do cultivo pode aínda aumentar ou manterse constante durante un tempo variable para decrecer na proximidade da madurez. Pereira (2003), ao avaliar o rendemento de catro cultivares de xirasol colleitados entre os 30 e 51 días tras a floración, observou que a produción variaba entre 5,1 e 6,1 t MS/ha, respectivamente. Noutro traballo no que se compararon tres datas de corte (95, 110 e 125 días tras a sementeira), Rezende et al. (2002) atopan unha redución na produción de materia seca por hectárea conforme se retrasa o corte, con valores de 7,86, 7,21 e 6,0 t MS/ha, respectivamente. A devandita redución, de -0,30 t MS/semana entre as dúas primeiras datas, practicamente se duplica (-0,56 t MS/ semana) para o corte máis tardío. As ensilaxes de xirasol presentan polo xeral contidos máis elevados de proteína e de extracto etéreo (EE) ca as ensilaxes de millo. En contrapartida, presentan unha menor dixestibilidade da parede celular causada por unha maior lignificación. Esta menor dixestibilidade pode ser compensada pola alta enerxía do aceite que, desde o final da floración ata a madurez, se vai concentrando nas sementes a partir dos hidratos de carbono sintetizados pola planta. Con todo, a alta concentración de aceite na materia seca do xirasol pode limitar o seu uso na alimentación de vacas de leite, xa que a utilización de dietas que conteñan máis do 5-6 % do total da MS de graxa non protexida pode, entre outros efectos, reducir a dixestión ruminal da fibra e a inxestión voluntaria da materia seca debido ao efecto negativo da graxa sobre a actividade microbiana no rumen (Brooks et al., 1954; Palmquist, 1987).

Final de floración (estado R6)

A PRINCIPAL CARACTERÍSTICA QUE MOTIVA O CULTIVO DE XIRASOL PARA A PRODUCIÓN DE ENSILAXE EN CLIMAS SECOS É O MANTEMENTO DUNHA PRODUTIVIDADE ACEPTABLE EN SITUACIÓNS DE BAIXA PLUVIOMETRÍA

Para obter ensilado de boa calidade e alto valor nutritivo a planta debe ser cortada no momento adecuado, habendo controversia ao respecto na bibliografía. A maior parte dos traballos atopados presenta resultados de estudos realizados con plantas cultivadas ao redor da floración, entre os estados R5 e R6 da clasificación fenolóxica de Schneiter e Miller (1981). Tan e Turner (1996) ensilaron xirasol en diferentes estados e concluíron que o final da floración era o mellor momento para cultivar a planta. Donaldson et al., (1980) reportan que, para ensilaxes de xirasol cortado no estado de plena floración e no de gran leitoso, os contidos en proteína (PB) e de dixestibilidade da materia orgánica in vitro (DMOIV) foron superiores na data máis precoz, con valores de PB de 13,8 e 9,8 % MS e de DMOIV de 68,6 e 64,4 %, respectivamente. Nun ensaio realizado no CIAM, Zea e Díaz (1990) ensilaron xirasol nos estados R4 (botón floral) e R5 co 50 % e 100 % de plantas con flor aberta e observaron que descendía tanto a concentración de proteína (PB 11,2, 10,7 e 9,6 % MS) como a dixestibilidade (DMOIV 72,3, 70,8 e 67,3 %) da planta para as tres datas de corte avaliadas.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xirasol.indd 78

18/03/2014 15:16

italian style presenta

Desde su debut en abril de 2012, Mascalese se ha utilizado también sobre las vacas más valiosas de la raza. Incluso antes de nacer, sus hijas se han vendido a los mejores precios en las subastas de todo el mundo y hoy los fantásticos resultados de sus pruebas genómicas y sus éxitos en los concursos son la merecida recompensa para todos los criadores que han confiado en Mascalese.

emenzoo Italy

un toro de S

u debut en abril de 2012, Mascalese se ha utilizado t valiosas de la raza. Incluso antes de nacer, sus hij ores precios en las subastas de todo el mundo y ho de sus pruebas genómicas y sus éxitos en los concur mpensa para todos los criadores que han confiado

un toro de

Semenzoo Italy

Campeona Reserva Terneras Verona Dairy Show 2014 Bel Mascalese Uga GTPI 2145 - GPFT 2642 Toc-Far m Allen Amyly EX96 family N u e v o s P r o p i e t a r i o s : S i g esprov Podólogos y C a n t i n a H o l s t e i n ( A s t u rias)

Ca mp Te r n Da ir

Bel Masca GTPI 2145 To c - F a r m

Nuevos Pro y Cantina H

Amighetti Mascalese Ariel GTPI 2246 - GPFT 2728 Amighetti Shottle Ave VG89 family

1ª de Sección 9-12 meses Verona Dairy Show 2014

Distribuidores en en Cantabria: Distribuidores Galicia:

bria:

Á N D E Z

2ª de Sección Lausanne Swissexpo 2014

2ª de Sección 6-9 meses Concurso Nacional Cremona 2013

C.M.E. Mascalese Jenny

Ruegruet Mascalese Pandra RZG 135 Windy Knoll View Outside Pledge EX95 family

1ª de Sección 9-12 meses Verona Dairy Show 2014

ily

Ruegruet Mascalese Pandra RZG 135 Windy Knoll View Outside Pledge EX95 family

2ª de Sección Lausanne Swissexpo 2014

ROBERTO FERNÁNDEZ 609 44 96 89 - JAVIER RENERO 616 25 74 35 - RAMÓN CRESPO 669 43 23 86 Manuel Reija 610 526 785 - Ángel López 677 229 407- Noel Balsa 619 760 916 - Alberto Lamas 680 115 019 www.semenzoo.it ~ semenzoo@semenzoo.es José Pérez 616 490 134 - José Baña 636 515 536 - www.semenzoo.it - semenzoo@semenzoo.es 6 0 9

4 4

9 6

8 9

J A V I E R

www.semenzoo.it

pub_semenzoo.indd 79

R E N E R O

6 1 6

2 5

7 4

3 5

R A M Ó N

C. M . E . M a s c a l e

C R E S P O

semenzoo@semenzoo.es

18/03/2014 15:08

agricultura

Fronte á recomendación de ensilar ao redor da data de floración do cultivo, outros autores recomendaban ensilar en estados máis avanzados. Demarquilly e Andrieu (1972) realizaron un estudo sobre dúas variedades de xirasol sementadas a primeira semana de maio a 60.000-90.000 plantas/ha, onde se observou a evolución do rendemento e da dixestibilidade da materia orgánica in vivo (DMO) entre os estados de botón floral (R2) e de capítulos coa base amarela e o gran pastoso (R7-R8). Os resultados do citado estudo (táboa 2) ilustran acerca da evolución do rendemento e valor nutricional da planta de xirasol. A dixestibilidade da planta foi alta ata a floración e, acabada esta fase, descendeu ata o estado de gran totalmente formado (R6) a razón de 2,7 ud DMO/ semana, e posteriormente, desde este estado ata o final do estudo, a razón de 1,0 ud DMO/semana. A acumulación de biomasa do cultivo aumentou de forma moi rápida desde a aparición do botón floral (4,0 t MS/ha) ata acadar, transcorridas 5 semanas, un máximo de 8,9 t MS/ha no estado de gran totalmente formado. A partir deste momento, a produción de MS/ha do cultivo mantívose constante ou reduciuse lixeiramente. A integración da evolución da dixestibilidade e do rendemento co avance á madurez do cultivo mostra que a produción de enerxía neta leite (ENL) por hectárea aumentou ata o estado R6, para reducirse lixeiramente nos estados máis avanzados. Coincidindo con estos resultados, Tosi et al. (1975) consideran que o momento máis adecuado para ensilar é cando as plantas presenten capítulos con coloración verde-amarelada na base e as sementes estean ben formadas (estado R6-R7) e Gonçalves et al. (2000) estenden a súa recomendación a un estado máis tardío, cando as plantas presenten o 100 % dos grans maduros, brácteas amarelas a castañas e follas murchas ou secas, o que se aproximaría ao estado fenolóxico R8. No estudo de Rezende et al. (2002) onde se avaliaron tres variedades de xirasol cultivadas con 95, 110 e 125 días tras a sementeira, estas datas correspondéronse cos estados fenolóxicos de final de floración (R6), capítulo amarelo (R7-R8) e planta senescente, con todas as follas secas e o 90 % de grans maduros (R9 e posterior). A evolución da composición química e do valor nutricional das ensilaxes móstrase na táboa 3, onde se pode observar que só aos 125

Xirasol na semana 4 tras o inicio da floración

Táboa 3. Evolución do rendemento e valor nutricional da ensilaxe de xirasol colleitado en diferentes estados fenolóxicos (Rezende et al., 2002) Días tras sementeira

Estado fenolóxico

Produción t MS/ha

FND

9,3

34,1

DMOIV

7,8

22,8

9,2

62,9

3,77

110

R7-R8

7,2

24,8 10,4 39,6 12,7

56,1

3,97

125

≥R9

6,0

28,1 10,4 46,0 13,9

49,4

3,97

MS: materia seca (%); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); EE: extracto etéreo (% MS); DMOIV: dixestibilidade da materia orgánica in vitro (%)

días se acadaba un nivel de MS do 30 % - 35 % (recomendado por algúns autores como idóneo para ensilar noutros cultivos). Por outra banda, a dixestibilidade reducíase rapidamente coa idade da planta, desde o 62,9 % DMOIV aos 95 días ata o 49,4 % aos 125 días. Probablemente esta redución se deba á interferencia da fracción lipídica na dixestibilidade, como se discute máis adiante, ademais do aumento da lignificación da parede celular.

Táboa 2. Fenoloxía, materia seca, dixestibilidade e rendemento entre os estados de aparición de botón floral e gran pastoso de dúas variedades de xirasol (Demarquilly e Andrieu, 1972) Estado fenolóxico Data Días transcorridos desde: Sementeira Botón floral Comezo floración Materia seca e dixestibilidade MS % DMO % Rendemento t MS/ha UFL/ha (x1.000)

Aparición botón floral R2-R3 27-xullo

Comezo de floración R4-R5.1 07-agosto

Floración completa, gran leitoso R6-R7 30-agosto

Capítulos amarelos, gran pastoso R7-R8 22-setembro

80 -

91 12 -

114 35 23

137 58 46

10,4 76,5

12,4 75,1

15,6 66,3

23,6 62,8

4,0 3,1

5,6 4,4

8,9 5,5

8,7 4,9

MS: materia seca; DMO: dixestibilidade da materia orgánica in vivo; UFL: unidades forraxeiras leite/kg MS AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xirasol_galego.indd 80

19/03/2014 13:00

agricultura

Entre diferentes xenotipos de xirasol colleitados no mesmo estado fenolóxico obsérvanse tamén diferenzas en composición química e valor nutricional. Nun estudo onde se comparou a composición nutricional de 13 variedades de xirasol cortadas cando todas elas presentaban máis dun 90 % de grans maduros, Tomich et al. (2004) reportan rangos de variación en % MS de 7,2 a 9,8 para PB, de 10,5 a 19,2 para EE, de 37,7 a 51,5 para FND, de 31,5 a 40,1 para FAD, de 5,2 a 7,3 para LAD e de 47,1 a 56,1 para a dixestibilidade da MS (táboa 4). Entre os parámetros expostos, a maior variabilidade observouse para o contido en EE, seguido do rendemento de MS por hectárea e do nivel de MS, con coeficientes de variación de 21,3 %, 18,3 % e 14,4 %, respectivamente. Porén, estas diferenzas entre variedades son comparativamente inferiores ás observadas para cada variedade en diferentes estados de madurez da planta entre os estados de inicio de floración e madurez fisiolóxica do cultivo. EVOLUCIÓN DAS FRACCIÓNS DA PLANTA DE XIRASOL CO AVANCE Á MADUREZ É interesante, para o coñecemento do rendemento e do valor nutricional do xirasol, expoñer a evolución das distintas partes nas que se compón a planta ao longo do seu ciclo de crecemento. Na bibliografía hai abundante información obtida en estudos realizados entre o estado vexetativo e o de floración da planta, pero é considerablemente máis escasa a descrición dos estados máis avanzados de desenvolvemento. Para contribuír a definir con máis detalle esta fase, no CIAM foi realizado un estudo cun híbrido de aceite de ciclo medio (PR63A90 de Pioneer) sementado a finais de maio de 2004 a 95.000 plantas/ha en pequena parcela non irrigada na finca de Mabegondo e fertilizada con 40 kg de N, 80 kg de P2O5 e 120 kg de K2O/ha.

Xirasol na semana 5 tras o inicio de floración (momento óptimo para ensilar)

Neste traballo, descrito minuciosamente en PereiraCrespo et al. (2014), caracterizouse a evolución do rendemento e valor nutricional da planta cortada cada dúas semanas desde a primeira semana tras o inicio de floración (5 % de flores abertas) ata a novena semana, que coincidiu coa madurez fisiolóxica do cultivo. En cada corte separáronse as seguintes fraccións: sementes (e/ou inflorescencias, no seu caso), receptáculo (con brácteas e flores liguladas), follas e talo. Cada fracción foi pesada e no laboratorio foi analizada por separado usando métodos de referencia. Desa forma a evolución da planta enteira e das fraccións da mesma puido ser descrita ao longo do ciclo de crecemento do cultivo. O estado fenolóxico aproximado do cultivo (escala de Schneiter e Miller 1981) en función das semanas (S) transcorridas tras o comezo da floración foi o seguinte: S1=(R5.5-R5.9), S3=(R6-R7), S5=(R7R8), S7=(R8-R9) e S9=(R9).

Táboa 4. Variabilidade no rendemento e valor nutricional das ensilaxes de diferentes xenotipos de xirasol colleitados na proximidade da madurez fisiolóxica do cultivo (Tomich et al., 2003, 2004) Variedade AS-243 AS-603 Cargill-11 Contiflor-3 Contiflor-7 DK-180 M-734 M-737 M-738 M-742 Rumbosol-90 Rumbosol-91 V-2000 Media Mínimo Máximo CV (%)

Produción t MS/ha 7,0 5,8 4,7 6,8 6,0 5,3 6,4 6,7 5,6 6,5 5,2 7,7 3,6 5,9 3,6 7,7 18,3

FND

FAD

LAD

DMSIV

21,7 21,9 32,2 23,0 31,2 26,0 26,3 19,6 27,2 23,5 26,8 23,5 25,8 25,3 19,6 32,2 14,4

8,6 9,3 9,2 8,0 7,9 8,1 9,8 9,5 9,8 9,4 8,7 7,2 9,4 8,8 7,2 9,8 9,3

43,4 40,7 41,1 46,7 46,8 43,2 50,6 37,7 52,8 51,5 49,3 47,7 44,0 45,8 37,7 52,8 10,0

33,9 31,5 33,1 36,1 36,1 34,4 39,4 28,9 40,1 39,7 38,4 37,3 35,0 35,7 28,9 40,1 9,4

6,2 5,4 5,7 7,1 6,9 6,4 6,9 5,2 6,9 6,8 7,3 7,1 6,4 6,5 5,2 7,3 10,5

18,0 17,0 19,2 13,5 10,6 15,5 10,5 18,1 13,7 11,3 12,6 11,2 14,8 14,3 10,5 19,2 21,3

47,1 51,1 49,0 49,9 46,9 49,7 51,4 56,7 49,4 51,5 48,6 47,9 48,9 49,9 46,9 56,7 5,1

4,5 4,4 5,5 4,5 5,3 4,5 4,5 4,1 4,5 4,4 5,2 4,1 5,2 4,7 4,1 5,5 9,9

MS: materia seca (%); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); LAD: lignina ácido deterxente (% MS); EE: extracto etéreo (% MS); DMSIV: dixestibilidade da materia seca in vitro (%); CV: coeficiente de variación de cada parámetro AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xirasol.indd 81

18/03/2014 15:16

agricultura

Na táboa 5 móstranse os resultados relativos á produción de MS/ha, composición química e valor nutricional da planta enteira ao longo do período S1-S9, así como á porcentaxe no peso seco total da planta de cada fracción e o seu valor nutricional. Co avance á madurez da planta, o rendemento en MS aumentou entre as semanas S1 a S5 desde 8,1 a 9,3 t MS/ha, para descender a continuación. A produción de enerxía neta leite (ENL) por hectárea seguiu o mesmo patrón, acadándose un valor máximo na semana 5 tras o inicio da floración. O valor de MS aumentou, en particular a partir da S5, ao igual que a concentración de enerxía bruta conforme se transforman os carbohidratos non estruturais sintetizados pola planta en aceite, que se acumula nas sementes. A dixestibilidade da materia orgánica (DMOIV ) da planta redúcese coa idade desta, en consonancia cunha maior lignificación da parede celular. A pesar deste descenso de dixestibilidade, o valor enerxético da planta aumenta coa madurez ata a

A PRODUCIÓN DE ENERXÍA NETA LEITE POR HECTÁREA NO CULTIVO DE XIRASOL ACADA UN VALOR MÁXIMO AO REDOR DA SEMANA 5, TRAS O INICIO DA FLORACIÓN DA PLANTA

S5-S7 debido ao aumento da concentración de aceite na materia seca total da planta. O valor en ENL das mostras calculouse a partir do valor de DMOIV segundo Flores et al. (2005) e transformouse posteriormente en unidades forraxeiras leite (UFL), considerando que unha UFL equivale a 1,7 Mcal ENL (Vermorel, 1989). No caso de mostras desengraxadas (planta enteira e sementes) engadiuse o valor da ENL correspondente á graxa da mostra, considerando un valor medio de 4,9 kcal de ENL/kg de aceite (FEDNA 2010).

Táboa 5. Efecto do momento de corte (semanas tras o comezo da floración) sobre o rendemento e valor nutricional da planta enteira de xirasol e das fraccións semente, receptáculo, follas e talo (a partir de Pereira-Crespo et al., 2014) SEM S1 S3 S5 S7 S9

RDT 8,1 8,5 9,3 8,5 8,3

MS 18,5 20,6 26,6 39,2 47,8

CZ 9,1 8,2 8,7 8,6 8,8

MO 90,9 91,8 91,3 91,4 91,2

PB 6,8 6,3 6,8 7,4 7,7

SEM S1 S3 S5 S7 S9

PCT 13 % 30 % 38 % 44 % 42 %

MS 17,7 35,3 54,8 81,0 91,7

CZ 4,9 3,3 3,0 2,7 3,0

MO 95,1 96,7 97,0 97,3 97,0

PB 10,4 9,6 12,0 11,9 12,4

SEM S1 S3 S5 S7 S9

PCT 27 % 26 % 19 % 20 % 18 %

MS 16,4 13,6 14,1 21,4 34,1

CZ 7,9 10,3 14,8 15,5 16,4

MO 92,1 89,7 85,2 84,5 83,6

PB 5,8 3,8 4,0 5,1 6,0

SEM S1 S3 S5 S7 S9

PCT 21 % 18 % 14 % 12 % 12 %

MS 18,6 20,3 25,2 54,2 68,8

CZ 19,2 17,0 20,6 21,3 23,6

MO 80,8 83,0 79,4 78,7 76,4

PB 15,9 11,4 8,6 7,2 6,9

SEM S1 S3 S5 S7 S9

PCT 39 % 26 % 29 % 25 % 28 %

MS 20,6 22,0 25,5 28,5 30,8

CZ 6,2 5,9 6,4 7,5 6,6

MO 93,8 94,1 93,6 92,5 93,4

PB 1,5 1,1 1,0 1,3 1,8

Planta enteira FND FAD LAD 38,9 34,6 4,0 39,8 31,6 6,1 41,7 34,2 5,9 39,8 33,4 6,8 42,1 35,9 7,1 Sementes FND FAD LAD 32,1 22,9 5,6 33,7 25,9 6,8 22,3 16,6 5,7 23,7 18,4 6,2 25,6 20,0 6,5 Receptáculo (sen sementes) FND FAD LAD 27,4 20,5 2,8 32,0 24,8 5,1 36,6 31,4 2,7 37,3 34,0 4,6 37,6 36,0 5,3 Follas FND FAD LAD 22,7 45,0 3,6 25,6 23,8 6,3 28,8 26,6 9,1 31,0 34,3 8,7 29,9 34,1 7,5 Talo FND FAD LAD 57,7 42,8 4,5 66,7 51,6 5,8 76,5 62,3 7,0 74,4 59,0 8,7 75,1 60,8 9,0

EE 1,9 11,8 19,8 24,2 23,4

CSA 26,9 14,5 5,5 4,1 3,3

EB 17,3 19,6 21,4 22,1 21,8

DMOIV† 64,8 52,9 45,3 41,2 39,7

UFL†† 0,80 0,84 0,98 1,01 0,96

EE 2,1 34,6 49,5 51,9 51,8

CSA 42,7 8,0 3,9 3,9 3,1

EB 18,5 26,2 29,5 29,2 29,0

DMOIV† 70,8 49,9 42,9 40,5 44,2

UFL†† 0,93 1,30 1,73 1,73 1,74

EE 2,6 2,3 2,4 4,6 4,5

CSA 32,9 21,2 6,0 6,4 3,4

EB 17,4 16,2 16,1 16,5 16,2

DMOIV 75,0 57,5 56,1 48,6 46,0

UFL 0,96 0,69 0,63 0,52 0,48

EE 4,1 3,8 3,5 4,0 3,8

CSA 9,3 10,3 12,1 3,5 3,2

EB 17,1 17,1 16,2 16,0 15,2

DMOIV 60,1 56,1 60,4 43,9 54,3

UFL 0,63 0,60 0,62 0,43 0,54

EE 0,3 0,5 0,4 0,5 0,5

CSA 26,2 15,8 3,9 3,2 3,7

EB 17,0 17,1 17,0 17,1 17,2

DMOIV 57,3 44,1 32,9 37,4 22,4

UFL 0,71 0,53 0,37 0,43 0,24

SEM: semana tras o comezo de floración; RDT: rendemento da planta (t MS/ha); PCT: porcentaxe de cada fracción na materia seca da planta; MS: materia seca (%); CZ: cinzas (% MS); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); LAD: lignina ácido deterxente (% MS); EE: extracto etéreo (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); EB: enerxía bruta (MJ/ kg MS); DMOIV: dixestibilidade da MO in vitro (%); DMOIV†: medida sobre mostra desengraxada; UFL: unidades forraxeiras leite (kg-1 MS), UFL††: calculada tendo en conta a achega calórica do aceite. AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xirasol.indd 82

18/03/2014 15:16

Pioneer

avanza

Tome la delantera con la seguridad del líder mundial

Calidad genética para una producción elevada y estable. Híbridos desarrollados para nuestras condiciones de cultivo. Asesoría técnica desde la siembra hasta la cosecha.

Una rentabilidad superior le está esperando.

¡Contacte ya con el técnico Pioneer de su zona!

Pioneer Hi-Bred Spain, S.L.

Oficina Central: Avda. Reino Unido, 7. Edificio Adytec, 2ª plta. 41012 Sevilla Tlf: 954 298 300 • www.pioneer.com • piospa@pioneer.com ® El óvalo de DuPont es marca registrada de DuPont. Pioneer y el símbolo del trapecion son marcas registradas de Pioneer Hi-Bred International Inc. Des Moines, Iowa, USA.

pub_pioneer.indd 83

11/03/2014 22:57

agricultura

A contribución proporcional das diferentes partes da planta á MS total mostra un aumento da fracción “sementes”, que pasa do 13 % ao 42 % entre S1 e S9, mentres que as fraccións “follas” e “talos” pasan no devandito período do 21 % ao 12 % e do 39 % ao 28 %, respectivamente. O maior contido en cinzas atópase nas follas e, en menor medida, no receptáculo, e aumenta coa madurez. A pesar do descenso no contido en PB das follas e da menor proporción destas na MS total da planta desde a floración á madurez fisiolóxica do cultivo, a concentración de PB na planta enteira tende a aumentar debido, por unha banda, á menor proporción da fracción “talos”, que ten un contido en PB extraordinariamente baixo (<2 % MS en todo o período), sumado á contribución cada vez maior da fracción “sementes”, cuxo contido en PB tende a aumentar coa enchedura e a maduración do gran. Os rendementos obtidos no anterior estudo, de máis de 9 t MS/ha, poden considerarse altos, comparados cos referidos na bibliografía e probablemente influídos pola realización do ensaio en pequena parcela, onde practicamente non hai perdas de forraxe na colleita. Unha recente aproximación aos rendementos en gran parcela proporciónana os resultados doutro estudo realizado no CIAM en 2013, onde nunha superficie de 2 ha, seguindo un cultivo de inverno (mestura de raigrás híbrido e leguminosas anuais), se sementou a mediados de xuño un híbrido de ciclo medio (IMIKO, tipo Clearfield de Koipe) á mesma densidade ca no ensaio anterior (95.000 plantas/ ha). Foi fertilizado con xurro de vacún que achegou 80 kg de N, 60 kg de P2O5 e 100 kg de K2O/ha. O inicio de floración tivo lugar o 20 de agosto e a colleita tivo lugar o 24 de setembro, cando a planta se atopaba entre a semana 4-5 tras o inicio de floración. Utilizouse unha picadora de precisión autopropulsada Cibus Winterstaiger, específica para ensaios, e o rendemento calculouse por pesada en báscula ponte dos remolques antes de seren ensilados nun silo-bolsa. Na táboa 6 expóñense os valores medios de produción e valor nutricional dos cultivos de inverno e do xirasol como cultivo de verán. A produción total da rotación foi de 13,1 t MS/ha, da que algo menos do 60 % correspondeu ao xirasol (7,4 t MS/ha). Saliéntase a similitude dos valores obtidos neste estudo cos correspondentes ao ensaio realizado en 2004 para a colleita feita ao redor do estado R7, ás 5 semanas tras o inicio de floración.

Xirasol en madurez fisiolóxica (estado R9)

CONCLUSIÓNS • Existe un forte efecto do momento de colleita sobre o contido en materia seca e a composición química do xirasol. O seu valor nutricional caracterízase, comparativamente co millo, por un menor contido en materia seca e un maior contido en cinzas e lignocelulosa. Non obstante, o valor enerxético da planta de xirasol é comparable ou incluso superior á do millo, dependendo do momento de colleita, debido ao alto contido en aceite. • Recoméndase colleitar o xirasol ao redor da 4.ª-5.ª semana tras o inicio da floración, cando a base dos capítulos é de cor amarela e o froito, totalmente formado, está en estado pastoso, momento no que o rendemento por hectárea se ve maximizado. Neste estado, o contido en MS estará próximo ao 25 % e a materia seca terá unha concentración en aceite superior ao 10-12 %, cun valor enerxético igual ou superior a 0,95 UFL/kg MS. NOTAS a) A bibliografía citada neste traballo está a disposición dos lectores mediante contacto co primeiro autor. b) A parte II do presente artigo publicarase no número 112 da revista Afriga.

Táboa 6. Rendemento e valor nutricional dunha rotación intensiva de dous cultivos/ano con xirasol como cultivo de verán en gran parcela no CIAM Cultivo de inverno RH-5L Cultivo de verán Xirasol

RDT

FND

FAD

LAD

CSA

DMOIV†

UFL††

5,7

16,8

91,0

13,2

43,2

32,0

14,8

70,5

0,86

7,4

24,2

90,1

6,6

42,1

34,3

6,9

14,7

14,3

21,6

50,8

0,99

RH-5L: mestura de raigrás híbrido con cinco leguminosas anuais (sementado o 5 de novembro de 2012 e colleitado o 22 de maio de 2013) RDT: rendemento (t MS/ha); MS: materia seca (%); CZ: cinzas (% MS); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); LAD: lignina ácido deterxente (% MS); EE: extracto etéreo (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (%MS); EB: enerxía bruta (MJ/kg MS); DMOIV†: dixestibilidade da MO in vitro (%) medida sobre mostra desengraxada no caso do xirasol; UFL††: unidades forraxeiras leite (kg-1 MS) calculadas tendo en conta a achega calórica do aceite no caso do xirasol. 1

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xirasol.indd 84

18/03/2014 15:17

publirreportaxe

AGROAMB, ESPECIALISTA NA TRANSFORMACIÓN DOS RESIDUOS BIODEGRADABLES EN FERTILIZANTES ORGÁNICOS Agroamb, grupo galego con sede en Castro de Rei (Lugo), leva case 15 anos elaborando e aplicando plans de fertilización orgánica adaptados aos diferentes cultivos e solos. En Galicia existe moita superficie agraria necesitada dunha fertilización orgánica controlada, un servizo no que Agroamb é especialista. Agroamb pon en valor milleiros de toneladas de residuos biodegradables transformándoos en recursos aproveitables para a agricultura mediante a súa análise química e a posterior aplicación planificada en diferentes superficies de cultivo. O seu proceso de valorización está recollido na normativa vixente e é respectuoso co medio ambiente, cumprindo estritamente as recomendacións do Código de boas prácticas agrarias. Na actualidade, esta empresa xestiona unhas 265.000 toneladas de residuos ao ano e entre os cultivos aos que se destinan destaca o millo forraxeiro, cuxa fertilización require unha coidadosa programación debido á necesidade que teñen estas plantas de asimilar moitos nutrientes nun curto espazo de tempo. Os plans agronómicos comezan coas análises químicas nun laboratorio propio de Agroamb para determinar a aptitude dos biorresiduos e coñecer as necesidades nutritivas do terreo e mais o rendemento do cultivo. Cos resultados destas analíticas, os enxeñeiros da empresa deseñan un plan de fertilización específico que permitirá aplicarlle á superficie cultivada as doses precisas do fertilizante orgánico. Posteriormente, os residuos hixienízanse e trátanse dándolles unha textura adecuada para a súa incorporación ás terras. O servizo de Agroamb inclúe o transporte e a administración do fertilizante, para o que utilizan distintos medios

técnicos (camións esparexedores, remolques, inxeccións no terreo…) en función das súas propiedades (sequidade, pastosidade, esponxosidade…). Pasado un tempo, os técnicos retoman as análises do terreo fertilizado para asegurar uns niveis óptimos de nutrientes. IMPORTANTES BENEFICIOS NO SOLO Os fertilizantes orgánicos procuran numerosos beneficios no solo onde se aplican. En Galicia, por exemplo, son especialmente necesarios debido á climatoloxía e aos tipos de solo que existen. Estes son algúns dos efectos positivos que producen: • Melloran as súas propiedades físicas (estrutura, capacidade de retención de auga…). • Melloran as súas propiedades químicas (achegando elementos nutritivos, axudando a regular a nutrición das plantas, estimulando o desenvolvemento do sistema radicular e favorecendo a absorción do fósforo). • Melloran as súas propiedades biolóxicas (favorecendo a proliferación de microorganismos, aumentando a fauna do solo, favorecendo a circulación do aire e a auga e mellorando a respiración das raíces).

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_publirreportaxe_agroamb.indd 85

14/03/2014 04:19

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AVALIACIÓN DAS VARIEDADES COMERCIAIS DE MILLO FORRAXEIRO EN GALICIA

Presentamos a actualización de 2014 feita polo CIAM dos resultados das características produtivas e nutricionais das variedades de millo que se comercializan en Galicia, co fin de que cada gandeiro poida escoller a variedade máis axeitada á súa zona de cultivo. María José Bande Castro Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo. Xunta de Galicia

INTRODUCIÓN O cultivo de millo para aproveitamento mediante ensilado converteuse nos últimos anos nunha das principais fontes de alimentación para o gando, sobre todo para o vacún de leite. En Galicia sementáronse 69.000 ha no ano 2012, o que supón o 73 % da superficie cultivada de millo forraxeiro en España e deixa ver a relevancia que ten nas explotacións gandeiras galegas. Esta importancia débese a que é un cultivo co que se obteñen boas producións sen regadío en pouco tempo (aproximadamente 4 meses) e que ten un elevado contido enerxético e unha fácil ensilabilidade. A elección da variedade axeitada a sementar é algo moi importante nunha explotación gandeira, xa que será o fac-

tor que máis repercuta na calidade final do silo; ademais, na maioría delas o silo de millo é o alimento principal da ración. A calidade dunha variedade de millo é a capacidade que ten de producir forraxe con alto valor nutritivo; é dicir, que por un lado estará o rendemento en materia seca e, por outro, o valor nutritivo. Neste traballo expóñense os resultados da avaliación de variedades de millo forraxeiro realizado polo CIAM (Galicia), dando a coñecer as características produtivas e nutricionais das diferentes variedades comerciais de millo sementado en campos experimentais, seguindo a mesma metodoloxía que os anos anteriores. Os ensaios leváronse a cabo en catro localidades galegas, situadas nas comarcas con maior superficie cultivada de millo forraxeiro e que abranguen zonas xeográficas distintas: Sarria (centro sur de Lugo), Trasdeza (nordés de Pontevedra), Ordes (centro da Coruña) e A Mariña Oriental (nordés de Lugo).

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_taboas_ciam_02.indd 86

11/03/2014 23:00

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

RESULTADOS Cada ano, os resultados obtidos publícanse nun díptico informativo que se distribúe entre cooperativas agrarias e agricultores a través das oficinas agrarias comarcais, e que tamén está dispoñible na páxina web www.ciam.es. Nas seguintes táboas exponse a información necesaria para unha boa escolla da variedade a usar, en función das condicións de cada gandeiro para cada sementeira, podendo darse o caso de que un mesmo gandeiro elixa distintas variedades para diferentes parcelas.

agricultura

Os resultados aparecen divididos en dúas táboas: a táboa 1, na que se atopan as variedades que polo menos foron avaliadas durante dous anos e, polo tanto, con datos de maior fiabilidade; e a táboa 2, na que se atopan aquelas variedades cun só ano de experimentación na rede, considerándose os resultados provisionais, dado que un só ano non é o suficientemente significativo para facer unha avaliación acertada.

Táboa 1. Resultados das variedades con 2 ou máis anos de avaliación VARIEDADE

DÍAS S-C

ALTURA

ESPIGA

RMS

RMOD

(días)

(cm)

(%MS)

(t/ha)

DMO

(%)

(%MS)

ANOS

COMERCIAL

LG 32.76

116

279

50,7

23,1

16,4

115

74,0

7,2

ES EUROSTAR

118

277

50,9

21,5

14,6

102

71,1

7,1

EURALIS Semillas

ES PAROLI

120

279

49,4

21,8

15,1

105

72,0

6,9

EURALIS Semillas

MAS 18.C

120

261

52,9

20,9

14,2

70,9

7,0

MAISADOUR Semences

MAS 24.A

120

272

52,2

21,4

14,7

102

71,4

7,0

MAISADOUR Semences

ISOSTAR

121

274

48,9

19,2

12,9

70,3

6,9

RUSTICA

PHARAON

122

247

51,9

19,7

13,5

71,5

6,9

ADVANTA

AUTOMAT

123

276

53,4

21,0

15,0

105

74,4

7,2

ADVANTA

CHATILLON

123

278

50,8

22,0

15,6

109

73,7

6,6

ADVANTA

CRAZI

123

287

52,0

23,2

15,5

108

69,8

6,7

CAUSSADE

UNA GENÉTICA ÉLITE, SEMILLAS DE CALIDAD Y SERVICIOS PROFESIONALES

FAO 280-300

y Mas 47.P Rendimiento calidad de planta

Uniformidad y gran productividad

FAO 300

• Gran volumen de planta. Excelente vigor de nascencia. • Muy buena tolerancia a helminthosporium. • Mazorcas cilíndricas bien fecundadas. • Calidad de planta a fin de ciclo.

FAO 200 Mas 20.H

Distribuidas por:

• Excelente potencial productivo. • Muy tolerante al carbón de penacho. • Buena resistencia a caída. Soporta cosechas tardias. • Mazorca flexible con fuerte aptitud a compensar las bajas densidades. • Alto contenido en almidón.

GAMA DE VARIEDADES FAO 300

Mas 22.D Mas 25.A

Mas 33.A Mas 36.A Mas 47.P

Mas 54.A

FAO 500

Mas 56.E Pelota

Création : agence-hudik.fr

Mas 36.A

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_taboas_ciam_02.indd 87

11/03/2014 23:00

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Táboa 1. Resultados das variedades con 2 ou máis anos de avaliación (cont.) VARIEDADE

DÍAS S-C

ALTURA

ESPIGA

RMS

RMOD

DMO

ANOS

COMERCIAL

GLADI

123

267

54,6

20,1

14,0

72,2

7,4

NUTERFEED

LG 32.64

123

277

52,5

22,3

16,0

112

74,9

7,0

ANJOU 290

124

283

49,8

23,1

16,0

112

71,9

6,7

SENASA

BONPI

124

271

50,6

22,0

15,3

107

72,3

7,0

NUTERFEED

ES SIGMA

124

285

51,0

23,2

15,9

111

71,4

7,0

EURALIS Semillas

LUCAM

124

254

54,1

20,9

14,7

103

73,3

6,8

EUROARESPA SL

MAS 23.B

124

272

52,5

20,8

14,3

100

71,4

7,0

MAISADOUR Semences

AMANATIDIS

125

284

50,9

22,4

15,7

110

72,7

6,7

KWS

FERNANDEZ

125

306

53,8

24,5

17,1

119

72,3

6,6

KWS

FORTIM

125

276

50,7

21,4

14,8

104

72,2

6,8

EUROARESPA SL

SURREAL

125

274

52,4

23,1

15,9

111

71,5

6,7

ROCALBA

SUSANN

125

274

49,6

21,8

15,1

106

72,3

7,1

ROCALBA

SY KAIRO

125

282

55,2

22,4

15,6

109

72,8

6,7

SYNGENTA

DUERO

126

252

49,4

19,1

13,2

72,0

6,7

FITÓ

FRANCISCO

126

274

51,1

22,4

15,3

107

71,2

6,7

DELARIVA*

KADDI

126

263

51,4

23,2

16,0

112

71,6

7,1

NUTERFEED

NK FAMOUS

126

266

53,2

21,1

15,0

105

74,2

6,8

SYNGENTA

PESANDOR

127

274

52,5

23,3

16,0

112

71,2

6,3

KWS

AARLEY

128

278

53,6

22,4

15,6

109

72,4

6,4

ADVANTA

BC 244

128

265

51,4

19,2

13,3

72,2

7,1

BENICIA

128

283

52,1

22,2

14,9

104

70,0

6,2

PIONEER

DEL RÍO

128

267

52,1

21,6

15,2

106

73,3

6,8

PROCASE

DK 315

128

280

50,7

21,9

15,3

107

72,8

6,8

MONSANTO

DKC 4114

128

268

53,6

22,2

15,4

108

72,4

6,5

MONSANTO

MAS 27L

128

281

55,0

22,5

15,6

109

71,8

6,7

MAISADOUR Semences

NK FORTIUS

128

265

50,8

22,8

15,6

109

71,4

6,7

SYNGENTA

SUBITO

128

276

50,3

23,2

15,9

111

71,3

6,6

FITÓ

AGROSTAR

129

285

49,5

22,8

15,2

106

69,6

6,8

EURALIS Semillas

ES FLATO

129

270

50,3

22,1

15,4

108

72,4

6,5

EURALIS Semillas

MARCELLO

129

272

52,7

21,7

15,0

105

71,9

6,8

KWS

ANJOU 387

130

271

52,7

24,3

16,7

117

71,2

6,3

SENASA

GINKO

130

290

51,6

23,5

16,2

114

71,9

6,4

FITÓ

MAS 33.A

130

284

51,3

23,5

16,3

114

72,5

6,4

MAISADOUR Semences

STERN

130

283

50,3

23,8

16,3

114

71,3

6,4

KOIPESOL

ZAMORA

130

257

52,9

21,2

14,6

102

71,8

6,6

FITÓ

CASTELLI

131

275

52,6

22,4

15,8

111

73,2

6,7

CAUSSADE

CLARICA

131

265

54,0

20,7

14,1

71,5

6,7

PIONEER

JENNIFER

131

279

51,5

22,5

15,3

107

70,8

6,6

PHILEAXX

131

269

53,4

23,0

16,0

112

72,6

6,3

RAGT

ANJOU 456

132

294

51,1

25,4

17,0

119

69,6

6,1

SENASA

BC 292 PANDA

132

266

52,2

20,8

14,4

100

72,3

6,7

ES BOOMER

132

302

48,5

25,4

17,6

123

71,8

6,2

AGV

BRANDY

132

289

53,0

22,4

15,6

109

72,4

6,5

NUTERFEED

ELZEA

132

282

53,3

20,4

13,9

70,8

6,5

PANAM

ES FORTRESS

132

295

52,8

21,6

15,3

107

73,7

6,5

AGROMERA

LG 33.85

132

278

51,0

24,3

16,8

117

71,8

6,5

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_taboas_ciam_02.indd 88

11/03/2014 23:01

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Táboa 1. Resultados das variedades con 2 ou máis anos de avaliación (cont.) VARIEDADE

DÍAS S-C

ALTURA

ESPIGA

RMS

RMOD

DMO

ANOS

COMERCIAL

MANACOR

132

281

50,9

22,7

15,7

109

71,7

6,4

FITÓ

RULEXX

133

277

52,4

24,4

17,1

119

72,6

6,5

RAGT

ACARRO

134

314

50,2

23,1

15,9

111

71,1

6,2

ADVANTA

DKC 4608

134

276

53,1

22,9

16,1

113

73,1

6,1

MONSANTO

LOUBAZI

134

296

51,0

24,3

16,9

118

72,5

6,7

CAUSSADE

COLUMBIA

135

262

54,7

22,5

15,7

110

72,8

6,6

SYNGENTA

ES SENSOR

135

288

52,2

24,1

16,9

118

72,9

6,2

EURALIS Semillas GOLDENWEST*

ZOLA

135

272

50,9

23,8

16,7

116

71,4

6,1

ZP 305

135

283

49,5

23,3

15,7

110

70,5

6,6

WAM

DKC 4845

136

282

52,6

23,7

16,8

118

73,5

6,6

MONSANTO

JUMBO 48

136

246

51,0

20,2

13,7

70,6

6,8

LEMORO

136

265

52,6

22,7

15,6

109

71,6

6,2

KOIPESOL

MAMILLA

136

285

50,6

24,8

17,1

120

71,7

6,6

CAUSSADE

STATUS

137

279

49,8

22,9

15,6

109

70,7

6,2

GOLDENWEST*

ORGANZA

139

296

47,2

25,7

17,4

122

70,1

6,5

GOLDENWEST*

NKCISCO

140

280

50,6

23,7

15,7

110

69,2

6,3

SYNGENTA SYNGENTA

NKTHERMO

140

283

52,1

23,6

15,7

110

69,7

7,3

SY SYMBIO

141

303

49,2

23,5

16,1

113

71,9

6,5

KOIPESOL

SPATIAL

142

280

53,2

23,0

16,1

113

72,0

6,3

DELARIVA*

2,1

5,8

10,9

1,8

0,5

* Peche do provedor de sementes da variedade correspondente CV (%)

2,7

4,2

6,3

8,2

8,8

DMS (5 %)

3,8

2,1

1,6

DISP AU OÑE VÍTR TÓCTO MOS D E EO, N AlA AS NO VARIED RAN N H A xAD ÍBRI DES O E DAS BRA , NCO

millos HÍBRiDos PARA silo e GRAn variedades: Zp305 dalmac erriKO

sempre cal

praderías anuais e perennes

ida

smeredevO (3Π666) Zp 427 Zp 560 as 54 as 72

e sem e d a galeg

a mellOr selecciÓn de variedades, gramÍneas e legUminOsas para sega, pastO, ensiladO e HeniFicadO adaptadas aO clima e sOlOs das ZOnas HÚmidas da penÍnsUla iBÉrica

nte

SOBRE DEMANDA, PODEMOS CONFECCIONAR AS MESTURAS QUE NOS SOlICITEN

WAMESTRADA S. L. L. • Zona industrial de Toedo, 36680 A Estrada, Pontevedra, España Telf. y Fax (0034) 986572445 • info@semillaswam.com • www.semillaswam.com

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_taboas_ciam_02.indd 89

18/03/2014 18:05

pub_progenex_castelan.indd 90

16/03/2014 22:11

pub_progenex_castelan.indd 91

16/03/2014 22:11

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

O RENDEMENTO DA PLANTA ENTEIRA EN TONELADAS DE MATERIA ORGÁNICA DIXESTIBLE POR HECTÁREA (RMOD) É O DATO MÁIS IMPORTANTE PARA AVALIAR O RENDEMENTO DUNHA VARIEDADE

Cabe destacar que os resultados presentados se obtiveron en condicións óptimas de coidados de cultivo, en pequenas parcelas experimentais, polo que os rendementos obtidos son moi superiores aos que se poden obter nunha parcela real de cultivo dunha explotación. Polo tanto, os datos de rendemento serven para comparar unhas variedades con outras, pero non son aplicables para estimar a produción real.

ELECCIÓN DA VARIEDADE Para a correcta elección da variedade o máis importante é adecuar o ciclo do millo á zona e ao momento da sementeira, é dicir, definir os días transcorridos entre a sementeira e a colleita (días S-C). Isto virá dado pola data na que queiramos sementar, as condicións climáticas da zona xeográfica onde se desenvolva o cultivo, a alternativa forraxeira, as condicións da explotación e a data prevista de colleita. Unha vez coñecido o intervalo de precocidade (días S-C) que se pode utilizar na explotación, e se o obxectivo é obter o maior rendemento de alimento aproveitable por unidade de superficie, escolleremos aquela variedade con maior IP. No caso de IP moi semellantes deberemos atender a outros parámetros, como poden ser a porcentaxe de mazaroca, a dixestibilidade da materia orgánica ou a proteína bruta. Para obter unha boa rendibilidade do cultivo de millo forraxeiro debemos ter en conta outros factores coma a calidade da semente, as prácticas de cultivo empregadas e a técnica de ensilado.

Táboa 2. Resultados con 1 ano de avaliación VARIEDADE AMADEO BARSA BELUGI ES BOMBASTIC CODIGREEN DYNAMITE FORVIA DA SCIPIO DEVOLVI OBIXX ELDORA

DÍAS S-C (días) 122 122 122 122 126 126 126 134 134 134 143

ALTURA (cm) 251 276 282 271 275 278 273 274 279 296 297

ESPIGA (%MS) 51,3 52,4 52,3 52,2 51,7 52,0 52,5 52,2 50,6 53,0 48,8

RMS (t/ha) 19,9 20,4 22,1 23,0 22,5 21,6 21,5 21,7 24,0 22,4 24,8

RMOD (t/ha) 13,8 13,9 15,4 15,8 15,7 14,7 14,7 15,1 17,0 15,5 17,0

CV (%) DMS (5 %)

2,7 7

4,2 14

6,3 3,8

8,2 2,1

8,8 1,6

IP 97 97 108 111 110 103 103 105 119 109 119

DMO (%) 72,2 71,1 72,6 71,5 72,3 70,3 71,3 72,2 74,0 72,1 71,5

PB (%MS) 7,1 6,9 6,8 6,9 7,1 7,1 6,8 6,5 6,6 6,5 6,7

10,9

2,1 1,8

5,8 0,5

COMERCIAL KWS BLUE Semences CAUSSADE EURALIS Semillas CODISEM-Labralia MAISADOUR Semences BLUE Semences PROCASE NUTERFEED SAU RAGT PANAM

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_taboas_ciam_02.indd 92

17/03/2014 17:08

pub_euralis.indd 93

10/03/2014 10:36

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

INTERPRETACIÓN DAS TÁBOAS A continuación detállanse os datos agronómicos de cada variedade citados nas táboas: DÍAS S-C. Este valor é un índice do ciclo ou da precocidade de maduración, é dicir, os días que transcorren entre a sementeira e a colleita para ensilar na zona máis fría das estudadas, que é a comarca de Ordes, con menor integral térmica. Nas zonas con maior integral térmica (temperaturas máis altas no verán) hai que restar uns 15 días á cifra da táboa. ALTURA. Altura total da planta. Unha variedade de elevada altura pode ter maior probabilidade de encamado, sobre todo nunha zona de fortes ventos. ESPIGA. Porcentaxe que representa a mazaroca (carozo+gran) sobre o rendemento en materia seca, compoñente moi relacionado coa calidade nutricional da forraxe. RMS. Expresa rendemento total da planta enteira en toneladas de materia seca por hectárea. RMOD. Rendemento da planta enteira en toneladas de materia orgánica dixestible por hectárea. Considérase o dato máis importante para avaliar o rendemento dunha variedade, xa que recolle a produción de alimento aproveitable polo animal, é dicir, a parte da materia seca que o animal dixire efectivamente. IP. Índice produtivo. É a porcentaxe que representa o rendemento de cada variedade en materia orgánica dixestible sobre a media do rendemento das testemuñas Agrostar, Clarica e Pharaon (14,3 t/ha MOD), ao que se lle outorga o valor 100 para cada campaña. Este permite de xeito rápido ver aquelas variedades que superan a media das testemuñas, facilitando a selección das variedades máis produtivas. DMO. Dixestibilidade in vitro da materia orgánica. Ademais da produción de materia orgánica dixestible por hectárea é importante a dixestibilidade da ración, dado que inflúe noutros parámetros da alimentación. Pois dúas va-

riedades poden ter un similar RMOD, ben debido a unha alta produción de materia seca por hectárea cunha baixa dixestibilidade, ben debido a unha menor produción de materia seca cunha dixestibilidade maior, non sendo equivalentes ambas as dúas producións. PB. Proteína bruta, en porcentaxe sobre o rendemento en materia seca, determinada polo NIRS. Aínda que o millo non achega todo o contido proteico necesario para unha ración, hai diferenzas significativas entre as variedades estudadas. ANOS. Nº de anos nos que a variedade foi ensaiada. COMERCIAL. Entidade comercializadora da variedade. CV (%). Coeficiente de variación. É un índice da calidade estatística dos experimentos. Canto máis baixo, mellor. DMS (5 %). Diferenza mínima significativa. É a menor diferenza que debe haber entre dúas variedades para que poidan considerarse diferentes cunha probabilidade do 95 %. REDE DE ENSAIOS EN COLABORACIÓN • Servizo de Transferencia Tecnolóxica, Estatística e Publicacións. • Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo. • Servizo de Sanidade e Produción Vexetal. AGRADECEMENTOS Agradécese aos técnicos a axuda e contribución no desenvolvemento deste traballo (persoal do Centro de Formación e Experimentación Agroforestal Pedro Murias de Ribadeo, do Servizo de Explotacións Agrarias de Lugo, do Servizo de Sanidade e Produción Vexetal de Santiago e do Servizo de Transferencia Tecnolóxica, Estatística e Publicacións de Santiago) e aos propietarios das parcelas nas que se levan a cabo os ensaios, a súa dedicación e o seu apoio.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_taboas_ciam_02.indd 94

11/03/2014 23:01

EVOLUCIÓN

GENÉTICA

Polígono Industrial Onzonilla • C/ Valle del Silencio. Parcela 27 • 24009 León Telf.: 987 24 76 08 • (Óscar Martínez) 671 013 625 (Óscar Ruíz) 639 832 547 • Fax.: 987 24 76 10 www.caussade-semences.com • E-mail.: info@caussadesemillas.com pub_codisem.indd 95

17/03/2014 16:53

publirreportaxe

La importancia de la digestibilidad en la producción de leche Durante el otoño de 2013, la Finca Mouriscade, perteneciente a la Diputación de Pontevedra, ha llevado a cabo un animal testing con el fin de demostrar la importancia de la digestibilidad en la producción de leche. Este ensayo está englobado en el programa de selección de maíz de Limagrain, con una dedicación específica a la nutrición animal, y único en todo el mundo: LGNA.

CÓMO SE LLEVÓ A CABO EL ENSAYO

Las dos variedades son muy similares en todos los valores, excepto en la digestibilidad de la fibra, donde hay una diferencia de casi dos puntos.

Siembra y cosecha

A mediados de 2012, en una parcela de la Finca Mouriscade, se sembraron dos variedades de maíz: • LG 30.275: variedad con el label de calidad LGNA. • Variedad testigo muy sembrada en ese ciclo. La siembra se realizó el mismo día y en la misma parcela, con las mismas condiciones de abonado. Asimismo, la cosecha se realizó también el mismo día, y cada variedad en un silo diferente.

Ensayo de alimentación Para la realización del ensayo se hicieron dos lotes homogéneos (producción, número de lactaciones y días en leche) de 12 vacas cada lote. La ración suministrada fue la misma que la utilizada por la Finca Mouriscade con anterioridad: 30 kg de silo de maíz, 13 de silo de hierba, 6,3 de harina de maíz, 4,6 de harina de soja y 1 de núcleo.

Los resultados analíticos de los maíces fueron: pH

Materia seca

Proteína bruta

Fibra bruta

FAD

FND

ALMIDÓN

D-FND

LG 30.275

3,7

31,4

7,6

24,2

26,7

46,4

30,9

63,5

Testigo

3,8

31,7

7,7

25,1

26,9

46,7

30,7

61,6

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_publicidade_limagrain.indd 96

10/03/2014 11:20

publirreportaxe

Durante las dos primeras semanas, período de adaptación y control, los dos lotes comieron la misma ración (15 kg de cada variedad). A partir de esa fecha y durante las 6 semanas siguientes, a cada lote se le suministró una variedad diferente, manteniendo constantes e iguales en ambos lotes el resto de los componentes de la ración. Durante este periodo se analizaron los siguientes parámetros: • Leche producida • Cantidad de ración consumida por cada vaca al día • Calidad de la leche • Análisis de heces

Los resultados del ensayo fueron los siguientes: Consumo (kg MS/día)

Leche producida Litros/día

EFICIENCIA Leche/kg consumido

Lote LG 30.275

22,3

34,7

1,56

Lote control

21,9

34,0

1,55

Diferencia

+0,4

+0,7

+0,01

Gracias a una mayor digestibilidad, la variedad LG 30.275 presentó un mayor consumo, así como una mayor producción de leche, que la variedad testigo. Las diferencias estadísticas en la calidad de la leche no fueron significativas. Este ensayo pone de manifiesto que escoger variedades más digestibles es un acierto, ya que garantiza una mayor producción de leche y un mejor aprovechamiento de nuestros forrajes.

Ejemplo práctico de rentabilidad Si llevamos estos valores a una explotación lechera que ordeñe 100 vacas al día, vemos la rentabilidad de sembrar variedades más digestibles:

Balanzas que controlan el consumo individual y diario de cada animal

100 vacas x 0,7 litros/vaca-día = 70 litros/día 70 litros/día x 0,35 €/litro = 24,5 €/día 24,5 €/día x 365 días/año = 8.942 €/año

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_publicidade_limagrain.indd 97

18/03/2014 19:10

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

As variedades locais conseguiron rusticidade e adaptación ao medio para resistir tensións, pragas e enfermidades endémicas

AVALIACIÓN DE POBOACIÓNS LOCAIS DE MILLO EN ASTURIAS: RESULTADOS PARA FORRAXE E GRAN As variedades locais do norte e noroeste de España poden diferir na súa aptitude para a produción de forraxe e de gran, e mesmo nas características deste último; por este motivo faise necesaria a súa avaliación. Cando Cristóbal Colón chegou a Cuba en 1492, o cultivo do millo xa se estendía desde Canadá ata Chile e ocupaba unha grande área xeográfica entre o nivel do mar e os 3.000 m de altura. Esta diversificación, froito da selección natural e humana ao longo de centenares de anos, deu luINTRODUCIÓN gar a gran número de ecotipos adaptados a diferentes amAínda que non se coñece con exactitude a orixe xeográfica bientes e usos, o que permitiu rexistrar ata 300 variedades concreta do millo dentro do territorio americano, hai evi- diferentes (Ruiz de Galarreta, 1992). Así, por exemplo, os dencias de que o seu cultivo se estendeu por todo o con- millos dentados de América Central están asociados á cultinente evolucionando de diferente maneira en cada zona, tura maia, mentres que os cónicos se relacionan coa civilide forma paralela ao desenvolvemento das civilizacións in- zación azteca. De igual forma, aínda que máis tardiamente, díxenas, o que deu lugar a especies e cultivares propios de os millos amarelos, alaranxados ou vermellos asócianse a cada zona e cultura. Brasil e Arxentina.

Adela Martínez Fernández e Antonio Martínez Martínez Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida) Área de Nutrición Animal, Pastos e Forraxes Apdo. 13, 33300 Villaviciosa (admartinez@serida.org)

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_millo_adela.indd 98

14/03/2014 04:20

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

A riqueza biolóxica e cultural do millo maniféstase nas súas diversas formas de consumo, xa que toda a planta e o seu gran teñen unha variedade infinita de usos tradicionais. A súa importancia tamén queda reflectida na súa etimoloxía, xa que “millo” é unha palabra de orixe caribeña que significa “o que sustenta a vida”, o que nos dá unha idea da influencia que tivo o seu cultivo na cultura mesoamericana. Actualmente, o millo está dunha ou outra forma presente na vida diaria de millóns de persoas no mundo, feito polo cal se lle chegou a denominar “o gran da humanidade” (Kato et al., 2009). O millo foi unha das moitas especies importadas a Europa tras o descubrimento de América. En Galicia e na cornixa cantábrica adaptouse moi ben á climatoloxía e, dado o seu alto rendemento, a súa explotación foise estendendo cara a toda Europa. Podemos dicir que o cultivo do millo foi causa e consecuencia da revolución industrial da agricultura. Aumentou o rendemento da superficie cultivada e permitiu a estabulación dos animais, que empezaron a ser alimentados con pensos, mentres producían o esterco necesario para fertilizar os cultivos; por iso constitúe dende entón unha parte moi importante da dieta tanto humana como animal en Europa. Este millo, introducido en Europa desde o continente americano, cultivouse en comunidades pechadas e lugares apartados durante séculos, sen risco de contacto cos millos híbridos introducidos a mediados do século XX, o que deu lugar a variedades locais que se foron habituando progre-

agricultura

sivamente a unhas determinadas zonas xeográficas e conseguiron rusticidade e adaptación ao medio ambiente para resistir condicións de tensións, pragas e enfermidades endémicas, o que permitiu, ademais, conservar a diversidade xenética e recuperar tradición e aspectos culturais en desuso. O cultivo destas variedades locais pode ser unha alternativa interesante para paliar o progresivo abandono das explotacións tradicionais que, ademais, responde a unha demanda social de produtos autóctonos e de maior seguridade alimentaria. De igual maneira que se obtiveron millos híbridos con aptitude para gran e para forraxe, as variedades locais do norte e noroeste de España poden diferir na súa aptitude para ambas as producións, e mesmo nas características do gran; por este motivo precísase a súa caracterización. No número 104 da revista Afriga (abril-maio 2013) recóllese información preliminar relativa aos ensaios de caracterización e avaliación de variedades locais de millo asturiano que desde o ano 2007 están a realizarse dentro do Programa de investigación sobre pastos e forraxes do Servizo de Investigación e Desenvolvemento Alimentario (Serida), co propósito de caracterizar, avaliar e multiplicar poboacións autóctonas de millo de zonas temperadohúmidas, co fin de identificar e difundir as mellores poboacións locais de millo para usos forraxeiro e fariñeiro en condicións ecolóxicas e construír a colección asturiana de poboacións de millo autóctono (Martínez Fernández e González García, 2013).

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_millo_adela_galego.indd 99

26/03/2014 15:47

100

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Na figura 1 pódese ver o aspecto dalgunhas das variedades locais recuperadas nos últimos anos. Figura 1. Variedades locais de millo recuperadas en prospeccións realizadas en varios puntos da xeografía asturiana

ACTIVIDADES REALIZADAS NO SERIDA PARA A AVALIACIÓN DE VARIEDADES LOCAIS DE MILLO Tras recuperar algunhas mostras de poboacións asturianas de millo que xa estaban conservadas nos bancos de xermoplasma existentes, establecéronse contactos con agricultores de zonas identificadas como deficientemente representadas, co fin de conseguir o maior número posible de variedades locais, e recuperáronse, ata o momento, sementes dun total de 26 variedades, das cales se avaliaron un total de 19. Unha vez recuperadas as variedades, realizáronse ensaios de xerminación en condicións controladas de temperatura e humidade para avaliar a viabilidade das sementes. Nos casos nos que a mostra obtida dunha determinada poboación procedente dos bancos de xermoplasma ou das prospeccións realizadas resultou insuficiente, procedeuse á súa multiplicación en condicións de illamento co fin de dispor de semente en cantidade suficiente para os posteriores ensaios de caracterización e avaliación. Os ensaios de multiplicación realizáronse en condicións de manexo ecolóxico, nun campo de fecundacións seguindo o método habitual consistente en sementar polo menos 150 grans para facer todos os cruzamentos posibles de parellas de plantas, de modo que cada unha poida actuar como macho ou coma femia unha soa vez. Dado que o número de poboacións para multiplicar resultou elevado, o ensaio de multiplicación de semente fraccionouse ao longo do marco temporal previsto, continuando no momento actual. Posteriormente seleccionáronse as mellores mazarocas de cada poboación obtidas no ensaio de multiplicación, entre as que presentaban unha boa conformación e estaban ausentes de danos, para finalmente recuperar a súa semente. Parte desta consérvase como reservorio xenético e outra parte utilízase nos ensaios de caracterización morfométrica de planta, mazaroca e gran e de avaliación de aptitude forraxeira e de produción de gran.

AS VARIEDADES LOCAIS MELLORADAS PODERÍAN SER CULTIVADAS POLOS AGRICULTORES DURANTE VARIOS ANOS SEN EXPERIMENTAR GRANDES PERDAS DE RENDEMENTO E PALIANDO OS PRINCIPAIS PROBLEMAS DO CULTIVO DE HÍBRIDOS

Ademais, para iniciar un banco de material xenético, seleccionáronse 10 sementes representativas de cada unha das poboacións recuperadas, das que se extraeu o seu ADN, co propósito de coñecer a súa singularidade e establecer as relacións filoxenéticas existentes entre as poboacións recuperadas e con algunhas testemuñas doutras zonas da Península Ibérica e das terras altas de México, consideradas como orixe da domesticación do millo (Piperno et al., 2009). Paralelamente ao desenvolvemento das actividades descritas, para cada variedade local recuperada confeccionouse unha ficha, na cal se ha ir incorporando de xeito progresivo toda a información dispoñible sobre esta: fotografías, lugar de procedencia incluíndo coordenadas xeográficas para a súa localización, ciclo FAO ao que pertence, resultados dos ensaios de xerminación, dispoñibilidade de semente, cantidade desta, data das avaliacións realizadas e características recollidas nos ensaios relativos á planta enteira, mazaroca e gran, así como calquera outra información considerada de interese. Desta maneira, a partir da información achegada polo doante de cada mostra e dos datos obtidos nos sucesivos anos, vanse clasificando as poboacións en función do seu ciclo FAO e da súa utilidade potencial como forraxeiras ou fariñeiras. Na figura 2 pódese ver unha descrición das actividades descritas correspondente a unha das variedades locais recuperadas. Figura 2. Actividades previas á realización dos ensaios de avaliación e caracterización

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_millo_adela.indd 100

14/03/2014 04:21

15 años de experiencia en Galicia y Cornisa Cantábrica. • Ahora más que nunca necesitamos de la siembra directa con Semeato Nº 1 en este sistema. • Ahorro del gastos en laboreo. • Reducción del 50% del gasto en fertilizantes. • Se evitan los efectos de la erosión. • Se controla la multiplicación de malas hierbas. • Con la siembra directa se retrasa el efecto de la sequía, etc…

Distribuidor Galicia – Asturias Cantabria

NUESTRA SELECCIÓN DE MAÍZ PARA FORRAJE VARIEDADES • RULEXX • BERGXXON • JONAXX

CICLO 280-300 CICLO 400

CICLO 200

pub_lage_rodrigo.indd 101

12/03/2014 19:04

102

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

CARACTERIZACIÓN DAS POBOACIÓNS. AVALIACIÓN DE APTITUDE PARA FORRAXE E GRAN O seguinte paso no proceso de caracterización destas poboacións locais é facer a sementeira. Esta realizouse nunha parcela experimental do Serida de Grao (Asturias), con historial previo de aproveitamento baixo os requirimentos da produción ecolóxica e cuxa extensión permite que o ensaio estea afastado de zonas de influencia de cultivo de híbridos comerciais de millo, para evitar posibles cruzamentos. Os ensaios de avaliación leváronse a cabo en 2008 e 2011 utilizando un deseño aumentado con catro repeticións, que incluía no campo de avaliación algunha testemuña procedente de poboacións melloradas e/ou híbridos comerciais para actuar como testemuñas indicadoras do ciclo de cultivo. En concreto, nestes ensaios utilizouse como testemuña o híbrido comercial de ciclo curto Pollen, que previamente fora avaliado con bos resultados na mesma zona do ensaio Zona interior baixa de Asturias nos ensaios de avaliación de variedades comerciais de millo que o Serida vén realizando desde 1996 e que figura na listaxe provisional de 2012 para esa zona cuns valores contrastados de 123 días de cultivo, 3 % de plantas caídas, 19,6 t MS/ha, 29,8 % amidón (% MS) e 0,95 UFL/kg MS (Argamentería et al., 2013). Sementáronse 4 sucos con 25 grans por suco de cada poboación caracterizada, a unha dose inicial equivalente a 90.000 sementes/ha, pero buscando unha densidade final máis baixa, para facilitar a toma de datos, que se conseguiu cunha corta cando as plantas alcanzaron os 20 cm de altura. Na figura 3 pódese observar unha vista xeral do campo de avaliación.

• Rendemento en gran das plantas restantes (gran vítreo duro) • Humidade de gran As mostras recollidas para o control de produción forraxeira homoxeneizáronse e tomáronse submostras para a determinación dos seus principios nutritivos. Unha vez secas e moídas, estas mostras foron analizadas no Laboratorio de Nutrición Animal do Serida para determinar: • Materia seca final • Cinzas • Proteína bruta • Fibra neutro deterxente e a súa dixestibilidade con celulasa • Amidón • Estimación da dixestibilidade in vivo da materia orgánica e da enerxía metabolizable • Estimación de UFL por kg de materia seca cultivada Nas figuras 4 e 5 pódense ver os resultados da avaliación para forraxe e nas figuras 6 e 7, os resultados de avaliación para gran correspondentes aos ensaios realizados en 2008 e 2011 para un total de 19 poboacións locais de millo contrastadas co híbrido comercial de ciclo curto Pollen. Figura 4. Resultados de avaliación forraxeira das variedades locais de millo en función dos rendementos produtivos (t MS/ha), altura das plantas, efecto do encamado (% plantas caídas) e porcentaxe de mazaroca

Figura 3. Vista xeral do campo de avaliación de poboacións locais de millo correspondente á primaveraverán de 2011

A toma de datos correspondente aos descritores morfométricos de todas as poboacións sementadas realizouse no período comprendido entre os estados fenolóxicos de floración das plantas de millo e maduración do gran, utilizando os descritores primarios –e secundarios pertinentes– propostos polo Internacional Plant Genetic Resources Institute (IPGRI, 1991) de México e que xa se detallaron no número 104 de Afriga (Martínez-Fernández e González García, 2013). Ademais dos descritores mencionados, realizouse a avaliación preliminar para determinar a aptitude forraxeira e/ ou fariñeira de cada poboación. Para iso, desde o momento posterior á corta ata a recollida do gran de cada unha das poboacións en estudo recolleuse información de: • Peso de 10 plantas en estado de colleita forraxeira (gran pastoso-vitro) • Relación peso de mazaroca/planta en estado de colleita forraxeira

Como pode apreciarse na figura 4, en relación coa aptitude forraxeira, algunhas poboacións locais resultaron iguais ou mesmo superiores ao híbrido comercial en relación co seu rendemento produtivo. Véxanse a este respecto os resultados das variedades Llanera, Reina, Lavares, Posada Rojo e Amarillo Tapia. Non obstante, cabe destacar que, a igualdade de altura alcanzada polas devanditas variedades, algunhas presentaron unha elevada porcentaxe de plantas caídas (Llanera, Reina e Posada Rojo), o que diminúe significativamente a súa eficiencia produtiva ao aumentar as dificultades da recolección a medida que aumenta o número de plantas caídas. Á vista dos resultados, as variedades Amarillo Tapia e Lavares poderían ser alternativas viables para a súa utilización coma forraxe. Se, ademais, temos en conta o contido en amidón e a achega enerxética (figura 5), a variedade Amarillo Tapia destaca de novo sobre as demais en canto á súa aptitude forraxeira, xa que combina a súa alta produción e o escaso encamado con elevados contidos en amidón (29,66 % MS) e achega enerxética (18.355 UFL/ha).

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_millo_adela.indd 102

14/03/2014 04:22

pub_syngenta.indd 103

12/03/2014 17:16

104

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Figura 5. Resultados de avaliación forraxeira das variedades locais de millo en función do contido en amidón (% MS) e produción de enerxía neta de lactación (UFL/ha)

Con respecto á produción de gran (ver figura 6), variedades como Tineo, Posada Rojo e Sarria compiten co híbrido comercial, aínda que todas elas presentan unha maior porcentaxe de plantas caídas. Cando comparamos o peso de mazaroca e a porcentaxe do seu gran entre o híbrido utilizado como testemuña e o resto das variedades ensaiadas, observamos que ningunha destas compite coa testemuña en porcentaxe de gran, aínda que algunhas variedades como Sarria ou Posada de Llanera presentan mazarocas de bo tamaño con porcentaxes de gran superiores ao 85 %. Figura 6. Resultados de avaliación para gran das variedades locais de millo en función do rendemento produtivo en gran (t gran/ha) e o efecto do encamado (% de plantas caídas)

Figura 7. Resultados de avaliación para gran das variedades locais de millo en función do peso da mazaroca (g) e da porcentaxe do seu gran (% gran)

Estes resultados preliminares fannos pensar que existen posibilidades produtivas no material local atopado, que pode nalgúns casos, como pouco, igualar aos dos híbridos comerciais e que, xa que logo, poden ofrecer unha oportunidade para novas visións dende o punto de vista do consumidor que valore estes aspectos, tal como se reflicte na introdución. Por outra banda, parece lóxico pensar que unha mellora xenética dirixida especificamente ás variedades locais e ás condicións de cultivo ecolóxicas debería permitir aumentos de rendemento que dean como resultado variedades competitivas cos híbridos, xa que os caracteres que se deben mellorar teñen unha estrutura xenética que permite a súa mellora eficaz (Alonso-Ferro et al., 2008; Malvar et al., 2008). As variedades locais melloradas poderían ser cultivadas polos agricultores durante varios anos sen experimentar grandes perdas de rendemento e paliando os principais problemas do cultivo de híbridos, coma a falta de adaptación ao medio e a escasa resistencia a enfermidades. AGRADECEMENTOS Os autores desexan expresar o seu agradecemento a todas as persoas que contribuíron á recuperación das sementes; a Consuelo González, por coordinar as actividades de campo; ao persoal de campo do Serida de Grao; ao persoal técnico do Laboratorio de Nutrición do Serida de Villaviciosa e a Alfonso Samalea, polo apoio informático. BIBLIOGRAFÍA Alonso Ferro R.C.; R.A. Malvar; P. Revilla; A. Ordás; P. Castro.; J. Moreno González. 2008. Genetics of quality and agronomic traits in hard endosperm maize. Journal of Agricultural Science, 146, 551-560. Argamentería Gutiérrez, A.; A. Carballal Samalea; A. Martínez Fernández; B. de la Roza Delgado; A. Soldado Cabezuelo; S. Madroño Lozano. 2013. Variedades de maíz: Actualización año 2012. Ed. SERIDA. Consejería de Agroganadería y Recursos Autóctonos del Principado de Asturias. Serie Informes Técnicos. 33 pp. IPGRI. 1991. Descriptores para maíz. International Plant Genetic Resources Institute, Mexico. Kato, T. A.; C. Mapes; L. M. Mera; J.A. Serratos; R.A. Bye. 2009. Origen y diversificación del maíz: una revisión analítica. Universidad Nacional Autónoma de México, Comisión Nacional para el conocimiento y Uso de la Biodiversidad. 116 pp. México, D.F. Malvar R. A.; P. Revilla; J. Moreno González; A. Butrón; J. Sotelo; A. Ordás. 2008. White maize: genetics of quality and agronomic performance. Crop Science. 48, 1373-1381 Martínez-Fernández, A.; C. González García. 2013. Poblaciones locales de maíz en Asturias para forraje y grano. Afriga. Nº104, 90-96. Piperno, D.R.; A.J. Ranere; I. Holst; J. Iriarte; R. Dickau. 2009. Starch grain and phytolith evidence for early ninth millennium BP maize from the Central Balsas River Valley, Mexico. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 106: 5019-5024. Ruíz de Garraleta Gómez, J.I. 1992. Agrupación de poblaciones locales de maíz (Zea mays, L.) mediante caracteres morfológicos y parámetros ambientales. Tesis Doctoral. Servicio de Publicaciones, Universidad de Lleida (España). 161 pp.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_millo_adela.indd 104

14/03/2014 04:22

pub_miCosecha.indd 105

12/03/2014 17:15

KAM

Ciclo 500 O ciclo medio que rende

PICO Ciclo 450

Un ciclo medio con longas produci贸ns

ISIA Ciclo 400

A soluci贸n eficaz

SUMBRA

Ciclo 400 Feito para facer ga帽ar

SUPERBIA

Ciclo 400 Soberbio en gran

SUMBERTO Ciclo 350 Moito rendemento, pouca humidade

SUFAVOR Ciclo 350

H铆brido dentado de alto nivel

ARVEDO Ciclo 350

Un peso pesado do rendemento

POMPEO

Ciclo 300 Un gran forraxeiro

www.rocalba.com

pub_rocalba.indd 106

19/03/2014 13:14

SURREAL Ciclo 300

A referencia en produciรณn

O millo con NOME PROPIO

PERSEO Ciclo 300

Calidade e cantidade

SUNMARK Ciclo 280

Estabilidade en calquera condiciรณn

SUSANN Ciclo 280 Un novo concepto

SAARI Ciclo 260

Rendemento poderoso

SUZY Ciclo 240

Un valor seguro e nutritivo

CYPANGO Ciclo 200

Ciclo curto, gran potencial

OSIR Ciclo 200

Precocidade e rusticidade

CENTRAL: C/ Barcelona, 15, 3ยบ. 17002, GIRONA Tel 972 208 362 Fax 972 224 480 rocalba@rocalba.es

DELEGACIร N GALICIA: Parque Empresarial, Area 33 Bloque 2 - Parcela 9 36540 SILLEDA (Pontevedra) Tel 986 573 453 Fax 986 573 593 galicia@rocalba.es

Expresiรณn vegetal

pub_rocalba.indd 107

19/03/2014 13:14

108

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

MILLO FORRAXEIRO EN ASTURIAS. AVALIACIÓN E VARIEDADES

Presentamos os resultados para o período 1996-2013, no que o Serida avaliou 267 variedades de millo forraxeiro en distintas zonas edafoclimáticas de Asturias.

Lista Principal (PR): Variedades de actualidade e avaliadas polo menos durante dous anos. Lista Provisional: Variedades de actualidade pero cun só ano de avaliación. Lista Complementaria: Variedades que xa non están no mercado pero que conservan un valor histórico e como punto de referencia, ao poñer de manifesto as diferenzas existentes entre as de antes e as actuais. Algunhas foron Na avaliación destas variedades utilizouse a mesma moi usadas en anos previos. metodoloxía en canto a deseño, labores, densidade de Os datos máis importantes á hora de elixir a variedade plantas, tratamentos, fertilización e controis de campo e de a sementar veñen acompañados dunha letra indicativa do laboratorio. Para iso disponse de catro campos de ensaio, rango (A, B, C, D, E; de mellor a peor). Aquí só se mostran localizados cada un dentro da respectiva zona edafoclimá- as Listas Principais. As restantes poden ser consultadas tica de Asturias que representa (figura 1). utilizando unha aplicación on-line, á que se pode acceder Os controis efectuáronse sempre no momento idóneo desde a páxina web do Serida (www.serida.org) ou utilipara ensilar (estado de gran pastoso vítreo), cunha media zando a ligazón na web www.revistaafriga.com. xeral para todo o período 1996-2013 de 34,45 ± 3,049 % O ano climático 2013 caracterizouse por unha primade materia seca (MS; media ± desviación estándar). As va- vera fría e húmida que atrasou o momento da sementeira. riables controladas son: Seguiu un verán moi caloroso, particularmente na zona DÍAS S/R: Días desde a sementeira ata a recollida no interior baixa, onde as follas do millo empezaron a amaestado antes indicado. relear antes do estado de gran pastoso vítreo, obrigando a % PL Caíd.: Porcentaxe de plantas caídas. adiantar a recollida. Iso implicou perda de dixestibilidade PROD (tMS/ha): Produción de forraxe en toneladas de da parte verde da planta e, á vez, diminución do contido materia seca por hectárea. en amidón. Na zona interior alta houbo fortes ventos no CIN: Cinzas; PB: Proteína bruta; FND: Fibra neutro outono, o que provocou un sensible aumento da porcendeterxente; AM: Amidón. Todos en porcentaxe sobre ma- taxe de plantas caídas. En síntese, non foi un bo ano para a teria seca. produción de millo forraxeiro en Asturias. DMO (%): Dixestibilidade in vivo da materia orgánica (estimada). Figura 1. As catro diferentes zonas edafoclimáticas de MX/kgMS: Enerxía metabolizable en megaxulios por Asturias aptas para o cultivo do millo forraxeiro quilogramo de materia seca. UFL/kgMS: Enerxía neta de lactación en unidades forraxeiras de leite por quilogramo de materia seca (estimada). Mcal/kgMS: Enerxía neta de lactación en megacalorías por quilogramo de materia seca (estimada). Inclúense, así mesmo, a casa comercial e o número de anos de ensaio. Estes resultados tabúlanse en tres listas diferentes (Principal, Provisional e Complementaria) de forma independente para cada zona edafoclimática (figura 1):

Alejandro Argamentería, Alfonso Carballal Samalea, Consuelo González García, Adela Martínez Fernández, Begoña de la Roza Delgado, Ana Soldado Cabezuelo, Sagrario Modroño Lozano Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida)

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_millo_taboas_serida_04.indd 108

16/03/2014 21:24

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

agricultura

109

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL Resultados 1996-2013. Zona: COSTEIRA OCCIDENTAL DMO (%)

Anos

(% MS) FND

Lista

PROD (tMS/ ha)

Casa comercial

Advanta

AADRES

142

Advanta

AALLEXIA

142

Advanta

AARLEY

131

Senasa

ADNET

127

2,9

16,1

3,6

8,0

44,9

26,7

73,8

11,4

0,94

1,72

KWS

AMANITIDIS

123

5,8

15,9

3,0

6,9

43,4

31,3

75,1

11,7

0,97

1,76

Advanta

AMBASSAD

146

4,6

17,5

3,4

6,3

48,3

30,3

71,8

11,1

0,92

1,67

Senasa

ANJOU 249

130

7,4

16,6

3,5

6,7

45,1

27,4

73,2

11,3

0,93

1,70

VARIEDADE

DÍAS S/R

% PL Caíd. 2,9 11,0

A D

CIN

MX/ kgMS

UFL/ kgMS

Mcal/ kgMS

17,1

3,7

6,6

46,4

31,8

73,3

11,3

0,93

1,70

21,5

3,2

6,5

44,0

33,7

74,6

11,6

0,96

1,74

17,0

3,4

6,6

45,4

28,9

73,9

11,4

0,95

1,72

Senasa

ANJOU 277

131

3,9

16,8

3,3

7,3

43,1

32,2

75,0

11,6

0,96

1,75

Senasa

ANJOU 290

129

6,6

16,5

3,4

7,5

41,4

30,0

75,9

11,7

0,97

1,77

Senasa

ANJOU 387

138

4,5

18,6

3,1

6,4

44,0

32,8

74,6

11,6

0,96

1,75

Senasa

ANJOU 456

146

12,7

18,4

3,4

6,6

45,6

32,0

73,0

11,3

0,93

1,70

ANNABELLE

122

5,6

16,1

3,4

7,8

41,2

29,6

75,7

11,7

0,97

1,77

KWS

ATLETICO

134

5,2

17,9

3,5

7,1

43,3

30,5

74,8

11,5

0,96

1,74

Advanta

AUTOMAT

123

7,6

14,7

3,2

7,2

41,4

33,1

76,2

11,8

0,98

1,78

CEFSA

BARCA

124

0,9

17,8

3,4

7,3

45,3

32,0

74,1

11,5

0,95

1,73

RAGT

BERGXXON

141

6,8

17,5

3,5

6,9

44,0

32,6

74,7

11,5

0,96

1,74

Caussade

BONPI

131

7,7

16,9

3,7

7,2

46,5

30,0

73,5

11,3

0,94

1,71 1,73

Caussade

CASTELLI

133

6,0

16,1

3,1

6,6

45,8

32,5

73,7

11,4

0,95

Caussade

CERGI

130

4,2

17,8

3,5

6,9

44,8

29,0

74,0

11,4

0,95

1,72

Advanta

CHATILLON

130

3,8

17,9

3,4

7,1

42,0

32,7

75,9

11,7

0,98

1,77

RAGT

CICLIXX

130

3,1

17,2

3,2

6,9

43,7

32,1

74,7

11,6

0,96

1,75

Syngenta

CISKO

138

5,8

17,6

3,3

6,8

41,2

35,6

75,7

11,7

0,97

1,77

Codisem

CLARITI

141

5,3

18,0

3,2

6,2

42,5

35,1

74,8

11,6

0,96

1,75

Caussade

CODILOR

131

47,3

19,1

3,2

7,0

46,2

31,5

74,1

11,5

0,95

1,73

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_millo_taboas_serida_04.indd 109

16/03/2014 21:24

agricultura

110

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL (cont.) CIN

(% MS) FND

4,5

17,2

3,2

6,9

42,6

34,7

8,9

16,5

3,7

7,8

41,7

30,9

137

3,0

17,0

3,4

6,7

42,6

34,4

DEVOLVI

138

7,0

20,3

3,3

6,6

43,1

DK 287

131

3,7

16,7

3,5

6,9

DK 315

128

2,9

15,6

3,5

7,2

Monsanto

DKC 33.90

124

0,9

17,6

3,1

Monsanto

DKC 3745

138

5,8

16,5

Monsanto

DKC 41.14

131

17,7

20,1

Monsanto

DKC 43.72

136

2,8

Monsanto

DKC 4845

142

4,2

Monsanto

DKC4608

136

Fitó

DUERO

129

Euralis

DUKLA

139

Euralis

ES BIOMASS

Euralis

Anos

PROD (tMS/ ha)

Lista

% PL Caíd.

Casa comercial

VARIEDADE

DMO (%)

MX/ kgMS

Monsanto

CONCA

139

Codisem

CRAZI

129

75,3

11,7

0,97

1,76

76,0

11,7

0,97

Codisem

DELLI

1,77

75,2

11,6

0,97

Caussade

1,76

34,5

74,9

11,6

0,96

1,75

Monsanto

44,0

30,8

74,5

11,5

0,95

1,74

43,0

32,2

75,5

11,7

0,97

1,76

7,2

45,3

32,1

74,0

11,5

0,95

1,73

3,3

7,0

42,3

33,4

75,5

11,7

0,97

1,76

3,3

6,8

41,8

35,2

76,2

11,8

0,98

1,78

16,7

3,4

6,8

43,0

33,9

75,2

11,6

0,96

1,76

16,8

3,3

6,4

41,0

34,7

76,1

11,8

0,98

1,78

2,3

18,7

3,3

6,8

43,1

32,7

75,4

11,7

0,97

1,76

4,4

15,4

3,5

6,9

43,4

30,6

74,8

11,5

0,96

1,74

8,2

17,5

3,5

7,0

46,4

31,5

73,5

11,4

0,94

1,71

146

42,2

20,4

3,4

6,3

45,9

33,3

73,0

11,3

0,93

1,70

ES IMANOL

133

3,9

15,9

3,4

6,4

43,7

32,9

74,7

11,5

0,96

1,74

ES PAOLIS

145

4,0

18,3

3,3

6,6

44,6

34,1

73,9

11,4

0,95

1,73

ES SENSOR

139

2,0

17,9

3,6

6,7

43,5

33,8

74,8

11,5

0,96

1,74

ES SIGMA

134

5,3

18,4

3,2

6,7

43,9

31,3

74,5

11,5

0,96

1,74

DÍAS S/R

UFL/ kgMS

Mcal/ kgMS

Maïsadour

FANGIO

133

10,2

17,2

3,1

6,9

42,3

33,2

75,5

11,7

0,97

1,77

KWS

FERNÁNDEZ

127

8,6

18,9

3,4

6,6

47,2

28,9

73,0

11,3

0,93

1,70

Maïsadour

FEROUZ

142

4,2

18,7

3,3

7,4

44,9

31,5

74,0

11,5

0,95

1,73

Batlle

HAPPI

123

3,7

15,6

3,3

6,7

46,4

28,8

73,2

11,3

0,94

1,71

KWS

KABANAS

131

5,8

16,5

3,3

7,4

41,5

32,3

75,8

11,7

0,97

1,77

KWS

KROKUS

131

2,5

15,6

3,6

7,4

43,2

30,6

74,7

11,5

0,96

1,74

Rocalba

LAXXOT

142

4,2

17,0

3,3

6,9

42,0

33,5

75,5

11,7

0,97

1,77

LG 30.275

124

0,9

18,9

3,3

7,4

45,3

27,3

74,5

11,5

0,96

1,74

LG 32.64

127

2,6

17,5

3,5

7,3

43,5

28,1

75,0

11,6

0,96

1,75

LG 32.76

123

6,2

16,3

3,8

8,2

44,5

26,3

74,3

11,4

0,95

1,72

LG 32.77

129

5,2

17,4

3,4

7,3

45,1

29,1

74,4

11,5

0,95

1,74

LG 33.03

130

7,4

16,6

3,5

7,4

43,2

29,7

75,0

11,6

0,96

1,75

10,5

18,3

3,4

6,9

43,0

33,2

75,2

11,6

0,96

1,75

20,2

3,2

6,5

43,3

34,9

74,6

11,6

0,96

1,75

LG 33.85

143

LG 34.90

139

Caussade

LOUBAZI

142

12,7

19,3

3,2

6,3

45,0

33,1

73,9

11,5

0,95

1,73

Codisem

MAMILLA

146

42,8

20,4

3,2

6,7

42,1

36,1

75,3

11,7

0,97

1,76

Fitó

MANACOR

140

5,0

16,8

3,6

7,1

42,8

32,7

75,2

11,6

0,96

1,75

Maïsadour

MAS 33 A

141

6,3

18,4

3,5

7,0

43,2

32,1

74,8

11,6

0,96

1,74

KWS

NATHAN

122

5,0

15,1

3,4

7,2

43,4

29,5

74,9

11,6

0,96

1,75

Fitó

OPTI

138

18,1

16,8

3,7

7,5

44,6

28,6

74,5

11,5

0,95

1,73

Fitó

ORENSE

144

3,3

17,7

3,6

7,3

45,6

31,1

73,7

11,4

0,94

1,71

Maïsadour

PANAMA

138

24,7

18,2

3,7

7,0

46,7

27,5

73,3

11,3

0,93

1,70

Batlle

RAVENNA

122

3,0

12,8

3,5

7,0

42,1

32,4

75,4

11,6

0,97

1,76

Rocalba

RIXXER

144

5,0

18,4

3,1

6,5

41,7

35,4

75,5

11,7

0,97

1,77

RAGT

RULEXX

140

5,3

18,2

3,7

7,0

45,3

31,5

74,1

11,4

0,94

1,72

Advanta

SECURA

129

4,8

16,5

3,2

7,1

44,0

30,0

74,5

11,5

0,96

1,74

Caussade

SEIDI

133

11,1

18,5

3,5

6,9

43,2

28,0

74,7

11,5

0,96

1,74 1,76

RAGT

SILEXX

143

3,6

16,9

3,5

6,9

42,5

33,2

75,2

11,6

0,96

Fitó

SUBITO

128

9,3

18,1

3,5

7,4

45,8

29,8

73,6

11,4

0,94

1,71

Batlle

SUM 330

135

6,4

16,2

3,4

6,6

44,2

31,1

74,1

11,4

0,94

1,73 1,73

Batlle

SURPRISE

124

2,9

14,7

3,4

6,8

43,9

29,1

74,2

11,5

0,95

Syngenta

SURTEP

131

1,8

15,2

3,6

7,5

43,3

29,6

75,3

11,6

0,97

1,75

Rocalba

SUSANN

135

2,4

17,0

3,2

6,8

42,5

34,6

75,1

11,6

0,97

1,76

Syngenta

SY KAIRO

124

0,9

17,4

3,2

7,1

46,5

28,0

73,4

11,4

0,94

1,71

Syngenta

SY SYNCERO

139

6,7

21,8

3,2

6,9

46,0

29,2

73,7

11,4

0,95

1,72 1,71

RAGT

TAXXOA

128

3,6

16,6

3,5

6,9

45,7

29,4

73,5

11,4

0,94

Fitó

TECK

136

10,2

17,9

3,6

7,1

43,2

29,3

75,2

11,6

0,96

1,75

Fitó

ZAMORA

136

7,5

16,0

3,4

7,4

41,5

34,0

76,1

11,8

0,98

1,78

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_millo_taboas_serida_04.indd 110

16/03/2014 21:24

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

111

Casa comercial

PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Anos

Lista

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA ORIENTAL Resultados 1996-2013. Zona: COSTEIRA ORIENTAL VARIEDADE

DÍAS S/R

% PL Caíd. PROD (tMS/ha)

2 2 2 2 3 2 2 2 2 8 2 2 2 2 2 3 2 2 4 2 2 3 2 2 6 2 2 2 5 4 2 3 2 3 3 3

133 138 127 118 125 141 118 124 124 134 141 117 126 123 116 134 123 129 125 120 123 136 135 129 134 126 131 132 125 128 119 130 119 130 135 131

0,53

2,52 4,29 4,48 1,9 3,79 0 3,34 9,14 3,54 2,84 2,86 12,4 1,06 1,67 5,29 8,29 5,45 1,44 1,85 3,4 3,72 29,5 4,73 4,48 3,12 11,7 4,8 0 1,43 4,18 1,06 1,64 4,7 2,37

A B B A B A B C B A A D A A B C B A A B B E B B B D B A A B A A B A

C D C B B D A B B D D A C B A D B C B B B D D C D B C C B C B C B C D C

20,798 22,517 20,489 19,016 19,773 20,084 18,869 19,785 21,371 20,449 21,582 17,952 20,221 15,999 20,679 22,48 20,304 20,922 19,021 20,114 18,973 20,906 19,024 23,149 20,196 19,806 19,681 19,46 18,316 19,165 19,135 18,755 19,552 19,492 20,091 20,969

B A B C B B C B B B B C B D B A B B C B C B C A B B C C C C C C C C B B

CIN 3,9 3,5 3,5 4,0 3,2 3,9 4,0 3,5 3,8 3,5 3,8 3,7 3,4 3,2 3,8 3,4 3,5 3,2 3,8 3,6 3,2 3,4 3,5 3,3 3,3 3,8 3,3 3,5 3,7 3,5 3,4 3,5 3,9 3,5 3,5 3,5

PB 6,7 6,4 7,0 7,7 6,5 6,9 7,0 7,3 7,7 6,6 7,1 7,2 6,7 7,2 7,1 6,5 7,0 6,8 6,9 6,8 6,8 6,7 6,6 6,0 6,8 7,2 6,7 6,6 6,6 6,8 6,8 7,2 7,4 6,9 6,7 6,5

(% MS) FND 46,6 43,4 43,6 43,6 42,3 45,2 44,1 43,1 42,5 44,2 43,9 42,4 43,9 40,8 46,7 42,8 44,7 43,2 45,6 46,1 45,1 42,0 42,6 47,7 41,4 43,0 42,1 43,9 44,7 44,5 44,4 42,8 44,4 42,8 40,6 43,0

AM 31,7 34,2 28,3 27,4 34,0 31,4 27,9 32,5 28,7 32,0 31,8 29,5 30,4 33,4 29,1 33,2 30,7 35,0 27,8 29,1 30,0 34,8 33,6 31,5 35,0 29,5 34,2 34,0 31,6 32,6 31,6 32,8 30,1 35,1 35,1 32,8

B B D D B C D B D B B C C B D B C A D D C A B C A C B B C B C B C A A B

DMO (%) 73,0 75,0 74,8 74,9 75,3 73,8 74,9 75,2 75,4 74,5 74,5 75,6 74,9 76,8 73,4 75,3 74,5 75,0 74,1 73,9 73,9 75,6 75,0 73,0 76,1 75,0 75,6 74,6 74,3 74,6 74,7 75,3 74,9 75,3 76,6 75,4

MX/ kgMS 11,2 11,6 11,5 11,5 11,7 11,4 11,5 11,6 11,6 11,5 11,5 11,6 11,6 11,9 11,3 11,6 11,5 11,6 11,4 11,4 11,5 11,7 11,6 11,3 11,8 11,5 11,7 11,5 11,4 11,5 11,6 11,6 11,5 11,6 11,8 11,7

UFL/ kgMS 0,93 0,96 0,96 0,96 0,97 0,94 0,96 0,96 0,96 0,95 0,95 0,97 0,96 0,99 0,93 0,97 0,95 0,96 0,94 0,94 0,95 0,97 0,96 0,93 0,98 0,96 0,97 0,95 0,95 0,96 0,96 0,97 0,95 0,96 0,98 0,96

E C D D C E D C C D D C D A E C D C D D D C D E B D C D D D D C D C B C

Mcal/ kgMS 1,69 1,75 1,74 1,74 1,76 1,71 1,74 1,75 1,75 1,74 1,73 1,76 1,75 1,80 1,70 1,76 1,74 1,75 1,72 1,72 1,73 1,76 1,75 1,70 1,78 1,74 1,76 1,74 1,73 1,74 1,74 1,76 1,74 1,75 1,79 1,76

Con AGV MAÏS consiga más leche!

ES ANTALYA CICLO: 400

Precocidad y rendimiento

BOOMER CICLO 350 Líder en producción

CIAM (Mabegondo) 2012 y 2013

ES GARANT CICLO: 280 Máxima calidad de silo

ES OLIMPUS CICLO: 260

Un líder en ciclo 260

ES ALBATROS CICLO 250 La variedad esperada

Distribuído en Galicia por: Xenética e Servicios Gandeiros, S.A. Rúa Castiñeiras, nave 112-A2 Polígono Industrial Milladoiro - Ames (A Coruña) 981 941 794 - 609 218 992

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_millo_taboas_serida_04.indd 111

16/03/2014 21:24

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA ORIENTAL (CONTINUACIÓN)

agricultura

112

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Casa comercial

PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Euralis Euralis Euralis Euralis Euralis Euralis Maïsadour KWS Maïsadour Batlle KWS KWS Rocalba LG LG LG LG LG LG LG Caussade Codisem Fitó Maïsadour KWS Fitó Fitó Maïsadour Batlle Rocalba RAGT Advanta Caussade RAGT Fitó Batlle Batlle Syngenta Rocalba Syngenta Syngenta RAGT Fitó Fitó

Anos

Lista

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA ORIENTAL (cont.) VARIEDADE

DÍAS S/R

% PL Caíd. PROD (tMS/ha)

4 2 2 4 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 3 2 2 2 3 2 2 3 3 3 2 2 3 2 2 3 4 4

DUKLA ES BIOMASS ES IMANOL ES PAOLIS ES SENSOR ES SIGMA FANGIO FERNÁNDEZ FEROUZ HAPPI KABANAS KROKUS LAXXOT LG 30.275 LG 32.64 LG 32.76 LG 32.77 LG 33.03 LG 33.85 LG 34.90 LOUBAZI MAMILLA MANACOR MAS 33 A NATHAN OPTI ORENSE PANAMA RAVENNA RIXXER RULEXX SECURA SEIDI SILEXX SUBITO SUM 330 SURPRISE SURTEP SUSANN SY KAIRO SY SYNCERO TAXXOA TECK ZAMORA

134 143 125 140 136 126 127 122 137 123 119 119 136 116 121 121 119 124 134 138 136 143 134 134 115 131 137 137 116 135 135 121 130 138 128 132 117 135 121 116 134 127 125 131

3,36 27,4 0,8 5,13 0,1 0 3,4 2,53 5,43 4,28 2,64 1,22 3,34 1,62 8,65 4,27 1,07 3,99 11

B E A B A A B A B B A A B A C B A B D

9,9 32,7 5,31 4,81 2,95 0 2,92 13,1 2,84 2,52 2,53 2,97 3,79 3,09 9,08 4,56 2,23 8,6 0 1,06 2,45 6,89 5,68 3,35

C E B B A A A D A A A A B B C B A C A A A C B B

D E B D D C C B D B B B D A B B B B D D D E D D A C D D A D D B C D C C A D B A D C B C

20,289 22,522 18,83 20,532 19,587 20,11 19,541 21,664 20,981 19,276 18,816 18,788 18,724 20,223 19,374 19,724 18,605 19,854 21,222 21,185 21,341 23,149 19,399 21,417 17,685 18,38 18,655 22,179 15,609 19,581 22,251 18,928 20,416 19,202 20,573 18,878 17,452 19,918 18,838 20,085 23,448 19,348 17,687 18,04

B A C B C B C B B C C C C B C B C B B B B A C B D C C A E C A C B C B C D B C B A C D C

CIN 3,8 3,5 3,6 3,5 3,5 3,6 3,4 3,5 3,8 3,6 3,6 3,8 3,5 3,4 3,8 4,0 3,5 3,7 3,2 3,4 3,4 3,7 3,9 3,8 4,0 4,4 3,8 3,7 3,8 3,7 3,5 3,6 3,7 3,5 3,7 3,7 3,5 3,6 3,5 3,5 3,3 3,5 4,0 3,7

PB 7,4 6,4 6,7 6,6 6,6 6,8 7,0 6,7 7,3 6,7 6,9 7,5 6,9 6,6 7,0 8,3 7,4 7,1 6,9 6,1 6,4 6,5 7,2 7,1 7,1 7,9 6,9 6,7 7,2 7,8 6,8 7,6 7,3 6,9 7,2 7,1 6,6 6,9 7,2 6,5 6,4 6,5 7,4 7,5

(% MS) FND 45,6 45,6 45,3 43,7 42,3 44,2 43,0 45,6 44,9 44,9 46,0 45,4 43,1 46,0 43,8 41,8 45,2 43,5 43,2 42,8 44,2 46,8 43,6 44,3 44,8 46,2 47,1 45,1 43,4 42,3 41,5 42,9 42,4 41,1 45,9 43,9 44,4 41,3 44,4 46,7 43,8 44,8 44,3 41,6

AM 30,5 31,7 31,3 33,5 34,4 32,0 32,4 31,6 29,7 29,3 27,6 28,3 33,1 28,0 28,0 28,6 27,9 29,9 32,6 35,1 34,1 32,4 33,1 29,8 28,0 25,5 29,1 30,2 30,7 32,5 34,7 30,3 29,6 34,5 31,4 31,5 26,8 34,3 30,7 26,3 29,6 31,5 27,8 32,9

C B C B A B B C C C D D B D D D D C B A B B B C D E D C C B A C C A C C E A C E C C D B

DMO (%)

MX/ kgMS

74,2 73,4 74,0 74,6 75,4 74,5 75,2 73,9 74,3 74,1 73,3 74,1 75,3 74,2 75,1 76,0 74,5 74,8 75,1 74,8 74,4 72,8 74,7 74,1 74,2 74,0 73,5 74,1 75,3 75,9 76,0 75,2 75,7 76,4 73,4 74,5 74,6 76,7 74,5 73,6 74,5 74,0 75,1 76,2

11,4 11,3 11,4 11,5 11,6 11,5 11,6 11,4 11,4 11,4 11,3 11,4 11,6 11,5 11,6 11,7 11,5 11,5 11,6 11,6 11,5 11,2 11,5 11,4 11,4 11,3 11,3 11,4 11,6 11,7 11,7 11,6 11,7 11,8 11,3 11,5 11,5 11,8 11,5 11,4 11,5 11,4 11,5 11,7

UFL/ kgMS 0,95 0,94 0,94 0,95 0,97 0,95 0,96 0,94 0,95 0,95 0,93 0,94 0,97 0,95 0,96 0,97 0,95 0,96 0,97 0,96 0,95 0,92 0,95 0,94 0,94 0,94 0,94 0,95 0,96 0,97 0,97 0,96 0,97 0,98 0,94 0,95 0,95 0,99 0,95 0,94 0,96 0,94 0,96 0,98

Mcal/ kgMS

D E E D C D C D D D E D C D D C D D C D D E D E D E E D C C C D C B E D D B D E D D D B

1,72 1,71 1,72 1,74 1,76 1,73 1,75 1,72 1,72 1,73 1,70 1,72 1,75 1,73 1,74 1,76 1,74 1,74 1,76 1,75 1,74 1,69 1,73 1,72 1,72 1,71 1,71 1,73 1,75 1,77 1,77 1,75 1,76 1,78 1,71 1,73 1,74 1,79 1,73 1,71 1,74 1,72 1,74 1,77

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_millo_taboas_serida_04.indd 112

16/03/2014 21:24

pub_delagroSemillas.indd 113

18/03/2014 18:42

agricultura

114

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA Resultados 1996-2013. Zona: INTERIOR ALTA Lista Casa comercial PR

Advanta

Anos

VARIEDADE

AADRES

DÍAS S/R 162

% PL Caíd.

PROD (tMS/ha)

19,772

(% MS) CIN

FND

3,4

6,5

48,8

AM 26,0

DMO (%)

MX/ kgMS

71,7

11,1

UFL/ kgMS 0,92

Mcal/ kgMS

1,67

Advanta

AALLEXIA

168

20,606

3,1

6,4

44,8

29,8

73,7

11,4

0,95

1,72

Advanta

AARLEY

153

16,426

3,2

6,6

47,7

25,5

72,7

11,3

0,93

1,70

Senasa

ADNET

147

0,68

18,345

3,8

7,7

42,6

27,4

75,0

11,5

0,96

1,74

KWS

AMANITIDIS

150

27,7

16,908

3,0

6,6

45,7

31,5

73,4

11,4

0,94

1,72

Advanta

AMBASSAD

170

3,9

17,351

3,6

6,8

48,5

26,4

72,3

11,2

0,92

1,68

Senasa

ANJOU 249

148

0,16

17,38

3,9

8,0

49,1

23,3

72,7

11,2

0,92

1,68

Senasa

ANJOU 277

151

3,58

17,579

3,4

7,2

45,4

30,3

73,9

11,4

0,94

1,72

Senasa

ANJOU 290

149

0,83

18,191

3,7

7,5

46,7

22,3

73,4

11,3

0,94

1,71

Senasa

ANJOU 387

159

4,17

17,782

3,2

6,6

47,9

25,6

72,6

11,2

0,93

1,70

Senasa

ANJOU 456

168

4,17

17,863

3,6

7,0

47,2

26,5

72,8

11,2

0,93

1,69

ANNABELLE

143

4,1

16,886

3,4

6,9

44,1

27,4

74,2

11,5

0,95

1,73

KWS

ATLETICO

150

4,65

17,229

3,3

6,7

47,7

26,1

72,7

11,2

0,93

1,69

Advanta

AUTOMAT

148

13,4

15,476

3,4

6,9

43,7

28,1

75,2

11,6

0,97

1,75

CEFSA

BARCA

142

3,53

21,021

3,6

7,3

48,1

25,5

72,7

11,2

0,93

1,69

RAGT

BERGXXON

162

3,59

18,229

3,3

6,8

47,3

28,7

73,3

11,3

0,94

1,71

Caussade

BONPI

153

3,89

17,334

3,2

6,9

46,3

29,1

73,4

11,4

0,94

1,71

Caussade

CASTELLI

157

25,7

18,058

3,0

7,0

48,3

28,3

72,3

11,2

0,93

1,69

Caussade

CERGI

155

0,45

18,265

3,5

6,8

47,6

25,8

72,8

11,2

0,93

1,69

Advanta

CHATILLON

148

7,84

18,873

3,5

7,2

46,1

26,9

73,9

11,4

0,95

1,72

RAGT

CICLIXX

151

3,23

16,672

3,0

6,7

45,8

28,5

73,5

11,4

0,94

1,72

Syngenta

CISKO

164

17,7

18,658

3,3

6,9

44,4

31,0

74,0

11,4

0,95

1,73

Codisem

CLARITI

162

5,77

18,914

3,4

6,5

47,2

28,7

72,5

11,2

0,93

1,69

Caussade

CODILOR

152

19,324

3,2

6,8

49,8

24,5

71,7

11,1

0,92

1,67

Monsanto

CONCA

161

3,07

18,177

3,1

6,9

45,8

29,3

73,5

11,4

0,94

1,72

Codisem

CRAZI

147

2,77

17,929

3,7

7,2

48,0

25,9

72,8

11,2

0,93

1,69

Codisem

DELLI

158

3,89

17,844

3,1

6,8

42,5

34,1

75,1

11,6

0,97

1,75

Caussade

DEVOLVI

162

5,6

18,967

3,3

6,6

44,8

30,2

73,9

11,4

0,95

1,72

Monsanto

DK 287

152

2,45

17,213

3,4

6,6

44,6

30,3

74,3

11,5

0,95

1,73

Monsanto

DK 315

153

2,43

16,118

3,4

7,2

45,9

29,5

74,0

11,4

0,95

1,72

Monsanto

DKC 33.90

145

3,53

18,289

3,1

6,9

46,0

28,7

73,7

11,4

0,95

1,72

Monsanto

DKC 3745

160

4,69

17,683

3,3

7,3

43,7

30,8

74,5

11,5

0,96

1,74

Monsanto

DKC 41.14

152

23,9

19,438

3,5

6,7

45,8

25,7

74,0

11,4

0,94

1,72

Monsanto

DKC 43.72

159

18,117

3,2

6,7

45,1

31,0

73,6

11,4

0,94

1,72

Monsanto

DKC 4845

160

3,81

17,557

3,3

6,6

43,3

31,0

75,0

11,6

0,96

1,75

Monsanto

DKC4608

162

5,51

19,928

3,1

6,5

44,7

28,8

74,2

11,5

0,95

1,74

Fitó

DUERO

152

0,67

15,045

3,6

7,1

44,9

27,1

74,3

11,5

0,95

1,73

Euralis

DUKLA

157

7,68

17,816

3,5

7,1

49,9

26,3

72,0

11,1

0,92

1,67

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_millo_taboas_serida_04.indd 114

16/03/2014 21:24

Tecnoloxía, Seguridade e Rendemento

Selección HÍBRIDOS 2014

Eldora - FAO 400 Estrela das sementeiras tempranas. Excepcional producción e calidade.

Panam conta coas variedades máis rendibles. O maior crecemento en cuota de mercado no noroeste peninsular así o demostra.

Elzea - FAO 300 O mellor rendemento no seu ciclo. Chegóu para quedar.

O maíz máis rentable do mercado

Izabal - FAO 280 Rusticidade e rendemento asegurados. O clásico.

Coas garantías de nascencia, rendemento e calidade, as contas nunca fallan con Panam. Cada vez máis agricultores confían nunha marca que garantiza o maíz máis rentable do mercado, presentando unha variedade para cada situación.

Isora - FAO 260 Gran aspecto visual,“stay green” e sanidade. Non se lle pode pedir máis.

Mexicana - FAO 240 Híbrido de gran vigor e excelente produción

pub_panam.indd 115

Carretera N-VI, km 518 27373 Begonte (LUGO) admin@cecoagro.com

MÁIS INFORMACIÓN

982 303 486 12/03/2014 17:13

agricultura

116

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Lista

Casa comercial

Anos

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA (cont.) VARIEDADE

Euralis

ES IMANOL

155

Euralis

ES PAOLIS

169

DÍAS S/R

% PL Caíd.

PROD (tMS/ha)

2,74

16,892

6,51

18,471

(% MS) CIN

FND

3,2

6,7

45,3

30,6

3,2

6,4

46,9

29,4

UFL/ kgMS

DMO (%)

MX/ kgMS

73,7

11,4

0,94

1,72

72,7

11,3

0,93

1,70

Mcal/ kgMS

Euralis

ES SENSOR

164

17,432

3,5

6,8

46,8

28,7

73,1

11,3

0,93

1,70

Euralis

ES SIGMA

151

14,7

18,116

3,1

6,5

45,1

29,3

74,2

11,5

0,95

1,73

Maïsadour

FANGIO

156

18,097

3,2

7,1

45,4

28,3

73,6

11,4

0,94

1,72

KWS

FERNÁNDEZ

147

4,13

20,766

3,2

6,6

46,4

27,8

73,4

11,4

0,94

1,71

Maïsadour

FEROUZ

166

13,7

18,161

3,5

7,2

46,7

27,6

72,8

11,2

0,93

1,69

Batlle

HAPPI

150

4,93

16,377

3,4

6,7

47,8

26,7

72,4

11,2

0,92

1,69

KWS

KABANAS

149

6,75

16,795

3,3

6,9

47,0

27,7

72,6

11,2

0,93

1,69

KWS

KROKUS

152

16,13

3,5

7,4

46,5

27,3

73,2

11,3

0,94

1,70

Rocalba

LAXXOT

163

16,522

3,3

7,0

44,9

30,9

74,2

11,5

0,95

1,73

LG 30.275

145

3,53

20,554

3,4

7,1

46,1

25,1

74,2

11,5

0,95

1,73

LG 32.64

151

16,98

3,5

7,2

44,7

26,1

74,6

11,5

0,95

1,74

LG 32.76

152

0,12

18,782

3,5

7,0

44,1

27,2

74,3

11,5

0,95

1,73

LG 32.77

148

6,31

18,063

3,4

7,2

45,6

28,1

74,3

11,5

0,95

1,73

LG 33.03

152

3,48

18,473

3,7

7,0

44,4

27,0

74,0

11,4

0,95

1,72

LG 33.85

160

3,49

18,693

3,0

6,9

45,3

29,7

74,0

11,5

0,95

1,73

19,296

3,3

6,5

45,5

29,8

73,2

11,3

0,94

1,71

7,84

19,449

3,2

6,6

45,5

29,0

73,6

11,4

0,94

1,72

LG 34.90

168

Caussade

LOUBAZI

158

Codisem

MAMILLA

173

12,4

19,837

3,3

6,4

48,0

27,6

71,9

11,1

0,92

1,68

Fitó

MANACOR

160

6,63

15,846

3,5

7,0

44,8

27,6

74,2

11,5

0,95

1,73

Maïsadour

MAS 33 A

163

3,46

17,304

3,5

7,2

46,9

25,7

73,1

11,3

0,93

1,70

KWS

NATHAN

139

17,093

3,5

6,5

44,5

29,9

74,1

11,5

0,95

1,73

Fitó

OPTI

160

6,52

16,564

3,7

7,4

46,6

27,0

73,5

11,3

0,94

1,71

Fitó

ORENSE

167

1,65

16,509

3,5

7,3

48,8

25,3

72,5

11,2

0,92

1,68

Maïsadour

PANAMA

173

4,47

19,48

3,7

6,9

47,2

26,0

73,0

11,3

0,93

1,70

Batlle

RAVENNA

144

14,071

3,4

7,0

44,1

31,5

74,4

11,5

0,95

1,73

Rocalba

RIXXER

164

4,86

17,792

3,4

6,8

45,1

29,5

73,8

11,4

0,95

1,72

RAGT

RULEXX

161

3,46

19,036

3,4

6,9

45,6

29,6

74,0

11,4

0,95

1,72

Advanta

SECURA

150

16,963

3,4

7,3

46,7

27,0

73,4

11,3

0,94

1,71

Caussade

SEIDI

156

42,1

18,659

3,5

7,0

45,0

30,2

73,9

11,4

0,95

1,72

RAGT

SILEXX

165

3,63

17,784

3,2

6,6

44,5

30,4

74,7

11,6

0,96

1,74

Fitó

SUBITO

151

4,57

18,423

3,4

7,2

47,2

26,8

73,1

11,3

0,93

1,70

Batlle

SUM 330

159

4,55

18,181

3,2

6,7

43,8

31,7

74,1

11,5

0,95

1,73

Batlle

SURPRISE

143

15,678

3,4

6,5

44,3

29,3

74,0

11,4

0,95

1,73

Syngenta

SURTEP

168

8,32

18,981

3,7

7,3

44,8

28,4

74,8

11,5

0,95

1,74

Rocalba

SUSANN

150

23,1

17,861

3,2

7,0

45,3

30,1

73,8

11,4

0,95

1,72

Syngenta

SY KAIRO

145

6,87

22,411

3,2

6,8

48,2

24,6

72,8

11,3

0,93

1,70

Syngenta

SY SYNCERO

164

3,37

20,992

3,1

6,8

48,8

22,4

72,1

11,2

0,92

1,69

RAGT

TAXXOA

155

3,46

17,859

3,3

6,7

46,7

27,5

72,9

11,3

0,93

1,70

Fitó

TECK

156

3,62

17,407

3,8

7,2

47,2

25,1

73,0

11,2

0,93

1,69

Fitó

ZAMORA

158

3,15

16,507

3,5

7,4

44,6

29,8

74,3

11,5

0,95

1,73

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_millo_taboas_serida_04.indd 116

16/03/2014 21:24

NUEVO

4608

Atrévete a las 35 t. de leche/ha

y por cada kilo que te pases recibirás el doble.

pub_mosanto.indd 117 Sin título-1 1

17/03/2014 16:56 17/03/14 11:20

agricultura

118

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR BAIXA Casa comercial

PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Advanta Advanta Advanta Senasa KWS Advanta Senasa Senasa Senasa Senasa Senasa LG KWS Advanta CEFSA RAGT Caussade Caussade Caussade Advanta RAGT Syngenta Codisem Caussade Monsanto Codisem Codisem Caussade Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Fitó Euralis Euralis Euralis Euralis Euralis Euralis Maïsadour KWS Maïsadour Batlle KWS KWS Rocalba LG LG LG LG LG LG LG Caussade Codisem Fitó Maïsadour KWS Fitó Fitó Maïsadour Batlle Rocalba RAGT Advanta Caussade RAGT Fitó Batlle Batlle Syngenta Rocalba Syngenta Syngenta RAGT Fitó Fitó

Anos

Lista

Resultados 1996-2013. Zona: INTERIOR BAIXA ALTITUDE VARIEDADE

DÍAS S/R

2 2 2 2 3 2 2 2 2 8 2 2 2 2 2 3 2 2 4 2 2 3 2 2 6 2 2 2 5 4 2 3 2 3 3 3 5 4 2 2 4 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 3 2 2 2 3 2 2 3 3 3 2 2 3 2 2 3 4 4

AADRES AALLEXIA AARLEY ADNET AMANITIDIS AMBASSAD ANJOU 249 ANJOU 277 ANJOU 290 ANJOU 387 ANJOU 456 ANNABELLE ATLETICO AUTOMAT BARCA BERGXXON BONPI CASTELLI CERGI CHATILLON CICLIXX CISKO CLARITI CODILOR CONCA CRAZI DELLI DEVOLVI DK 287 DK 315 DKC 33.90 DKC 3745 DKC 41.14 DKC 43.72 DKC 4845 DKC4608 DUERO DUKLA ES BIOMASS ES IMANOL ES PAOLIS ES SENSOR ES SIGMA FANGIO FERNÁNDEZ FEROUZ HAPPI KABANAS KROKUS LAXXOT LG 30.275 LG 32.64 LG 32.76 LG 32.77 LG 33.03 LG 33.85 LG 34.90 LOUBAZI MAMILLA MANACOR MAS 33 A NATHAN OPTI ORENSE PANAMA RAVENNA RIXXER RULEXX SECURA SEIDI SILEXX SUBITO SUM 330 SURPRISE SURTEP SUSANN SY KAIRO SY SYNCERO TAXXOA TECK ZAMORA

129 130 118 113 116 135 116 116 116 125 132 111 117 122 113 129 116 122 116 115 118 127 127 120 127 120 126 126 116 118 113 126 115 123 129 124 118 124 135 119 132 121 127 121 116 128 116 116 116 127 113 116 118 115 116 127 127 127 133 119 127 109 126 131 129 112 127 127 115 122 129 118 124 112 129 115 120 127 118 121 124

D D C B B E B B B C D B B C B D B C B B C D D C D C D C B C B D B C D C C C E C D C D C B D B B B D B B C B B D D D D C D B C D D B D D B C D C C B D B C D C C C

% PL Caíd. PROD (tMS/ha) 1,13

0 2,81 0,99 0,68 1,35 0,85 24,3 3,22 0,68 0 0,87 0,85 1,28 0,41 0,68 1,13 0,51 1,19 0,42 0,18 0 1,02 0 1,99 0,68 1,02 0,3 0,55 1,02 0,9 1,02 0,99 0 1,12 0,31 2,19 1,13 0,26 0,17 0,85 0,85 0,18 1,02 1,04 0,68 0 0 0 1,02 0,83 0,58 1,13 1,35 2,38

A A A A A A E B A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A

1,19 1,13 0,99 0,54 1,35 2,28 0 11,8 0 9,62 0,6 0,27 2,37 0,41 3,67 1,18 1 9,7 1,12 1,02 1,02 0,41 7,1 0,85

A A A A A A A D A C A A A A B A A C A A A A C A

17,727 21,451 17,731 16,818 17,644 19,796 16,313 16,611 17,123 18,555 19,948 15,137 18,651 15,529 16,433 19 16,197 18,935 17,692 18,519 17,549 19,257 18,271 17,688 18,821 17,548 17,874 17,451 17,234 16,516 15,615 18,282 16,862 18,216 18,62 19,137 15,814 18,372 21,658 17,254 21,379 17,595 18,982 17,502 19,63 20,23 17,724 17,973 16,44 18,409 17,263 17,956 17,036 16,953 17,033 19,096 20,526 18,502 20,747 16,816 19,259 15,966 17,106 18,304 20,779 14,282 19,056 19,794 16,77 17,944 18,675 18,51 18,493 16,425 17,441 16,554 17,277 19,924 18,329 18,023 16,92

C A C C C B D C C B B D B D C B D B C B C B C C B C C C C C D C C C B B D C A C A C B C B B C C C C C C C C C B B B A C B D C C A E B B C C B B C C C C C B C C C

CIN 3,8 3,6 3,5 3,8 3,4 3,9 3,8 3,5 3,8 3,5 3,7 4,0 3,7 3,4 4,0 3,5 3,6 3,6 3,9 3,8 3,3 3,4 3,5 3,5 3,6 3,8 3,3 3,8 3,8 3,6 4,0 3,4 4,3 3,7 3,4 3,8 3,9 3,7 3,6 3,7 3,5 4,1 3,6 3,5 3,7 3,9 3,7 3,5 3,9 3,6 3,7 3,5 3,9 3,7 4,1 3,6 3,7 3,7 3,9 3,9 3,7 3,6 4,0 3,7 3,8 3,6 3,7 3,6 3,5 3,7 3,4 3,7 3,8 3,6 4,2 3,8 3,7 4,0 3,6 4,0 3,6

PB 6,5 6,4 7,0 7,5 6,9 6,8 6,9 7,4 7,2 6,6 6,5 7,1 6,8 7,5 7,4 6,7 7,1 7,2 6,9 7,1 7,0 6,8 6,4 6,8 7,2 6,9 6,8 7,1 6,8 7,1 7,7 6,9 7,5 6,7 6,7 6,8 7,2 7,1 6,8 6,8 6,7 7,0 7,0 6,8 6,8 7,4 7,0 7,2 7,4 7,0 7,4 7,1 7,6 7,3 6,9 7,1 6,7 6,8 7,0 7,3 7,2 7,0 7,8 7,5 6,9 7,1 6,9 6,8 7,0 6,9 6,8 7,1 7,0 6,7 7,3 7,4 7,0 6,9 6,9 7,2 7,4

(% MS) FND 46,6 43,3 43,2 43,4 45,6 47,6 45,1 44,1 45,6 46,4 46,5 45,7 47,0 41,3 48,0 42,5 45,0 46,4 47,8 47,5 43,1 41,7 42,8 48,5 42,7 44,0 41,7 44,2 46,0 43,0 48,6 42,8 47,8 45,6 41,4 46,3 44,6 46,2 46,0 44,8 44,7 45,9 43,4 43,2 50,3 46,4 45,4 41,9 43,2 42,6 46,1 43,8 41,7 46,9 47,2 43,3 43,9 44,3 45,1 45,9 43,2 43,1 42,6 45,6 45,2 42,0 44,2 43,7 43,5 43,7 43,4 45,3 45,9 41,6 45,8 46,6 47,7 49,2 46,8 44,2 40,4

MX/

AM 34,6 32,5 31,3 29,6 30,9 30,6 29,0 31,2 30,6 30,6 31,9 31,8 28,9 30,1 28,7 34,5 30,3 32,3 27,0 28,6 32,5 35,2 34,0 31,5 33,2 30,0 35,5 32,7 30,5 32,9 27,9 34,9 26,1 32,7 35,6 31,2 29,1 31,4 31,6 32,8 33,9 32,0 32,1 33,2 29,4 30,0 30,2 32,1 30,6 34,6 28,0 28,6 30,8 27,7 27,7 33,2 32,7 32,8 31,7 30,8 33,2 31,9 29,1 29,8 28,5 33,7 33,1 34,2 31,9 29,0 34,8 31,8 28,7 33,0 29,6 29,9 28,8 28,4 29,9 27,7 33,1

B B C C C C D C C C C C D C D B C B D D B A B C B C A B C B D B E B A C D C C B B C C B D C C C C B D D C D D B B B C C B C D C D B B B C D B C D B C C D D C D B

DMO (%) kgMS 73,2 11,3 75,2 11,6 74,9 11,6 75,0 11,5 73,7 11,4 72,7 11,2 74,1 11,4 74,9 11,5 74,2 11,4 73,5 11,3 73,1 11,3 74,5 11,4 73,3 11,3 76,4 11,8 72,8 11,2 75,7 11,7 74,5 11,5 73,6 11,4 72,9 11,2 73,3 11,3 74,9 11,6 75,8 11,7 75,2 11,6 72,7 11,2 75,7 11,7 74,7 11,5 75,7 11,7 74,8 11,5 73,8 11,4 75,4 11,6 73,1 11,2 75,1 11,6 73,9 11,3 74,0 11,4 76,2 11,8 73,9 11,4 74,5 11,5 73,9 11,4 73,6 11,3 74,4 11,5 74,4 11,5 73,7 11,3 74,9 11,5 75,0 11,6 71,7 11,0 73,5 11,3 73,9 11,4 75,5 11,6 74,8 11,5 75,7 11,7 74,3 11,4 75,2 11,6 75,7 11,6 73,7 11,3 73,1 11,2 75,2 11,6 74,8 11,5 74,9 11,5 74,1 11,4 74,0 11,4 75,0 11,6 75,3 11,6 75,8 11,7 74,4 11,5 73,9 11,4 75,7 11,7 74,5 11,5 75,0 11,6 74,8 11,5 74,8 11,5 75,2 11,6 74,2 11,4 73,2 11,3 75,6 11,7 74,4 11,4 73,3 11,3 72,9 11,2 72,3 11,1 73,3 11,3 74,9 11,5 76,7 11,8

UFL/ kgMS 0,93 0,96 0,96 0,96 0,94 0,92 0,95 0,96 0,94 0,94 0,93 0,94 0,94 0,98 0,92 0,97 0,95 0,94 0,93 0,93 0,96 0,97 0,96 0,93 0,97 0,95 0,97 0,95 0,94 0,96 0,93 0,96 0,94 0,94 0,98 0,94 0,95 0,94 0,94 0,95 0,95 0,94 0,96 0,96 0,91 0,93 0,94 0,97 0,95 0,97 0,95 0,96 0,97 0,94 0,93 0,96 0,95 0,95 0,94 0,94 0,96 0,96 0,97 0,95 0,94 0,97 0,95 0,96 0,96 0,95 0,96 0,95 0,93 0,97 0,94 0,93 0,93 0,92 0,93 0,95 0,98

Mcal/ kgMS

E C C C D E D C D D E D D B E C D D E E C C C E C D C D D C E C D D B D D D D D D D C C E D D C D C D C C D E C D D D D C C C D D C D C C D C D E C D E E E E D B

1,70 1,75 1,74 1,74 1,72 1,68 1,72 1,74 1,72 1,71 1,70 1,72 1,70 1,78 1,68 1,76 1,73 1,71 1,69 1,70 1,75 1,77 1,75 1,69 1,76 1,74 1,76 1,73 1,71 1,75 1,69 1,75 1,70 1,72 1,78 1,71 1,73 1,72 1,71 1,73 1,73 1,70 1,74 1,75 1,66 1,70 1,71 1,76 1,73 1,76 1,72 1,75 1,76 1,71 1,69 1,75 1,74 1,74 1,71 1,71 1,74 1,75 1,76 1,73 1,72 1,76 1,73 1,74 1,74 1,74 1,75 1,72 1,70 1,76 1,72 1,70 1,69 1,67 1,70 1,74 1,79

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_millo_taboas_serida_04.indd 118

16/03/2014 21:24

MAÍZ SILO

RGT BENAZIR RGT SPANIXX RGT FUTURIXX RGT RULEXX RGT EXXOTIKA RGT TIBERIO ¡ Apuesta con RAGT por el máximo rendimiento ! Consiga, con nuestros híbridos, la máxima cantidad y calidad de forraje de una forma segura y estable, porque la mejor variedad es aquella que da los mejores resultados de una forma regular independientemente, de las condiciones meteorológicas. Seleccionamos variedades que rinden ensilados nutritivos, apetecibles y saludables que no supongan un problema para la salud de nuestro ganado.

www.ragt-iberica.com RAGT Iberica • Crta. Burgos km. 2,1 Apdo de Correos 612 • 34004 Palencia • España Tel : (34) 979 725 199 • Fax : (34) 979 711 807

pub_ragt.indd 119

Fotos credit : Fototeca RAGT Semences y Fotolia.com

12/03/2014 17:13

KWS, el maíz más vendido para ensilado en toda Europa

“D K cu fu hí pl de no

Gráfico: Cuota de mercado de maíz para ensilado por marcas en toda Europa durante los tres últimos años 25% 21%

20%

14%

15%

11%

10%

“E ob m

8% 5%

2011 2012 2013

Como muestra el gráfico creado por la consultora independiente Kleffmann, KWS ha repetido en 2013 como líder en ventas de semilla de maíz para ensilado en toda Europa.

RESULTADOS ENSAYOS KWS 2013 (Galicia, media de 8 localidades)

DIGESTIBILIDAD Vs ALMIDÓN

RITUEL

KWS1393

PESANDOR

Digestibilidad (%)

pub_kws.indd 120

FERNANDEZ

CASCADINIO

MARCELLO

KROKUS

AMANATIDIS

DIAS SIEMBRA-COSECHA Vs MATERIA SECA

AMADEO

Almidón (%)

RITUEL

KWS1393

PESANDOR

Días siembra - Cosecha (días)

FERNANDEZ

CASCADINIO

MARCELLO

KROKUS

AMANATIDIS

AMADEO

Materia seca (Tm/ha)

12/03/2014 14:25

“M P la en A

CATÁLOGO DE CICLOS CORTOS KWS 1393 FAO 400

PESANDOR FAO 350

Sat Busto-Corzón Mazaricos (A Coruña) “Después de muchos años sembrando ciclos cortos de KWS, este año como pudimos sembrar antes, decidimos cultivar un ciclo más largo. Lo que más nos sorprendió fue su alta rusticidad además de que se trata de un híbrido muy bien compensado (relación altura de la planta-mazorca). Con KWS1393 llegamos a una cantidad de silo verde por Ha hasta ahora impensable para nosotros.”

MARCELLO FAO 270

Granxa Vaamonde. Arzúa (A Coruña) “Este año cultivé esta variedad “10 días más” de KWS y obtuve unos resultados en cuanto a producción de los mejores de los últimos años”

AMANATIDIS FAO 220

Manuel Veiras Quindimil. Ordes (A Coruña) “PESANDOR ha sido un híbrido excelente en producción. La relación entre la calidad y la producción del ensilado es para mí la mejor del mercado.”

KROKUS

FAO 260

Casa Pozo Sc. Santiago de Saa (Lugo) “Llevo varios años sembrando KROKUS y lo más destacable de este híbrido es que tiene un muy buen comportamiento en todas las tierras. Haciendo una media de los años que llevo sembrando esta variedad, con diversas climatologías, he sacado muy buenos rendimientos de analítica de silos así como de RMS (Tm/ha)”

AMADEO FAO 200

Enrique Sánchez Ferreño Cesuras (A Coruña)

Catro Camiños Sat. Castro de Rei (Lugo) “Me gusta sembrar ciclos cortos para ensilar temprano. Por eso llevo dos años cultivando AMANATIDIS ya que a la hora de ensilar tiene una muy buena resistencia a encamado y una excelente relación calidad-producción. Asimismo tengo que destacar su precocidad.”

d! da e v no 14

100 95 75

25 5 0

pub_kws.indd 121

“No tenía pensado sembrar una parcela porque se me retrasó el último corte de hierba. Al final, sembré AMADEO muy tarde, ya en julio. El comportamiento de este ciclo me sorprendió por su alto rendimiento en un tiempo record de siembra a cosecha, 115 días. Lo ves crecer día a día”

PUNTOS DE VENTA KWS LA CORUÑA: - AGROLOXO. Loxo-Touro Tlf. 981504143 - AGROSEVERIANO. As Pontes Tlf. 981453107 - AGROSILVA. Cerceda Tlf. 981683105 - ALMACENES SEÑARÍS Xavestre-Trazo. Tlf. 981689163 - ANEIROS E ORJALES. Ordes Tlf. 630242663 - FARMAGRA. Santiago de Compostela. Tlf. 981572091 - GSV AGRO. Presaras-Vilasantar Tlf. 981104656 - HERMAVET. Arzúa Tlf. 676703480 - SANTA CRISTINA SAT. Vimianzo. Tlf. 649003182 LUGO:

- ZOONORT. Mosteiro-Pol Tlf. 982345901 - ZOONORT. Meira Tlf. 982356707 - AGICAMPO. Castro R. de Lea Tlf. 982310500 - BOTICAS SARA MONTES. Sarria. Tlf. 982532557 - SUM. AGRIC. OTERO. Castroverde. Tlf. 982312205 - AGROMASCOTA. Lugo Tlf. 982809745 - SILVET. Guitiriz Tlf. 982370240

PONTEVEDRA: - APIMAC. Lalín Tlf. 674867156 PORTUGAL: - HECTAGRO www.hectagro.pt Tlf. (00351) 219228230

DELEGADO KWS PARA GALICIA

CASCADINIO

FAO 290

“El híbrido perfecto para ensilar en la mayor parte de las zonas ganaderas de Galicia y Asturias. Cascadinio es el FAO 290 más productivo y equilibrado que podrá llegar a las manos de un ganadero de las zonas mencionadas esta primavera. En los ensayos de los dos últimos años ha demostrado estar por encima de los híbridos líderes en su ciclo.” · Extraordinario potencial productivo. · Muy alto nivel de producción de materia seca y energía. · Digestibilidad del silo por encima de los mejores. · Excelente sanidad de tallo y hojas con muy alto Stay Green. · Planta alta y equilibrada con mazorcas de gran tamaño. · Buena tolerancia al frio y al estrés hídrico.

ALEJANDRO MOSQUERA alejandro.mosquera@kws.com Tlf. 682001773

¿Aún no conoce lo que es Visite nuestra web www.kws.es

www.kws.es 12/03/2014 14:25

122

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

O REXISTRO DA APLICACIÓN DE PRODUTOS FITOSANITARIOS NAS EXPLOTACIÓNS Este artigo céntrase nas novas obrigas de rexistro de aplicación de produtos fitosanitarios derivadas do Real decreto 1311/2012, do 14 de setembro, polo que se establece o marco de actuación para conseguir un uso sostible dos devanditos produtos, e en como as novas tecnoloxías poden axudarnos a cumprir as esixencias lexislativas mediante o programa para dispositivos móbiles AinfoHor para a xestión técnico-económica da explotación. Ramón Jesús Lamelo Otero1 e José Manuel Campos Gerpe2 Enxeñeiro agrónomo da Consellería do Medio Rural e do Mar (CMRM) 2 Informático da Federación EFA Galicia

A orde APA/326/2007, do 9 de febreiro, pola que se establecen as obrigas dos titulares de explotacións agrícolas e forestais en materia de rexistro da información sobre o uso de produtos fitosanitarios, era a normativa en vigor para o rexistro das aplicacións ata a publicación do Real decreto 1311/2012, do 14 de setembro, polo que se establece o marco de actuación para conseguir un uso sostible dos produtos fitosanitarios, derivada da aplicación da directiva europea, que amplía as obrigas de rexistro existentes ata entón.

O CADERNO DE EXPLOTACIÓN Logo da entrada en vigor da nova normativa, as esixencias de rexistro atópanse en dous textos, posto que o Real decreto 1311/2012 non derroga a orde APA 326/2007 e, polo tanto, seguen en vigor os aspectos da citada orde relativos ao rexistro das partidas expedidas e ás análises de residuos realizados. Polo que se refire ao propio rexistro das aplicacións de produtos fitosanitarios respecto das obrigas xa reflectidas na anterior normativa, caben resaltar varias novidades descritas no anexo III: 1. A obriga de facer unha avaliación da explotación en canto a zonas afectadas por cuestións de protección ambiental, cursos de auga, zonas de captación de auga de consumo humano e outras.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_rexistro_fito_02.indd 122

10/03/2014 12:48

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

2. O rexistro de novos datos non incluídos ata agora, como son: • o rexistro dos datos de maquinaria, aplicador e asesor • praga obxectivo • eficacia do tratamento Polo que respecta ao apartado primeiro, é algo que se debe facer unha soa vez mentres non cambien as características da explotación debido á incorporación de novas parcelas, novos puntos de posible contaminación ou diferentes cultivos (por exemplo, o pasar dun cultivo herbáceo a un cultivo de porte alto pode supoñer unhas posibilidades de contaminación que previamente non existían). Na avaliación da explotación descrita na parte 1 do anexo cómpre destacar os seguintes aspectos: • Verificar se a explotación se atopa total ou parcialmente nas seguintes zonas específicas recollidas no presente real decreto: a) Zonas de extracción de auga para consumo humano, zonas de protección de hábitats e especies, e zonas de protección de especies acuáticas significativas desde o punto de vista económico que se declararon protexidas no marco do Regulamento da planificación hidrolóxica, aprobado mediante Real decreto 907/2007, do 6 de xullo. b) Zonas de protección declaradas no marco do Real decreto 139/2011, do 4 de febreiro, para o desenvolvemento da Listaxe de especies silvestres en réxime de protección especial e do Catálogo español de especies ameazadas, ou do Real decreto 1997/1995, do 7 de decembro, polo que se establecen medidas para contribuír a garantir a biodiversidade mediante a conservación dos hábitats naturais e da fauna e flora silvestres. • Verificar os riscos nas masas de auga que se utilicen para a súa captación para consumo humano indicando, cando estean fóra da parcela, a distancia ata elas. • Comprobar os puntos de captación de auga para consumo humano indicando, cando estean fóra da parcela, a distancia ata eles. Hai que ter en conta que, se algunha das parcelas da explotación está nalgunha das zonas específicas, deben adoptarse as medidas preventivas de risco que se acorden, que deberán estar incluídas nas guías de cultivo que desenvolvesen o Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (Magrama) e os técnicos de sanidade vexetal das comunidades autónomas. Para saber se algunha parcela está nalgunha desas zonas, o Magrama comprometeuse a telas dispoñibles no seguinte xeoportal: http://www.magrama.gob.es/es/cartografia-y-sig/ide/geoportal

agricultura

123

A APLICACIÓN AINFOHOR ESTÁ DESEÑADA PARA PERMITIR A XESTIÓN INTEGRAL DE CULTIVOS HORTOFRUTÍCOLAS, TANTO NA SÚA VERTENTE ECONÓMICA COMA NA FITOSANITARIA

O caderno de explotación para o rexistro das aplicacións de produtos fitosanitarios debe estar validado por un asesor en xestión integrada de pragas (XIP), no caso de que o cultivo en cuestión non sexa unha superficie exenta de asesoramento segundo a listaxe proposta polo Magrama. Hai que lembrar que o asesoramento no marco das agrupacións de defensa fitosanitaria, da agricultura ecolóxica ou da produción integrada tamén cumpre os requisitos previstos pola lexislación. Na páxina web da Consellería do Medio Rural e do Mar pódense atopar un modelo de caderno de explotación e as superficies exentas de asesoramento: http://www.medioruralemar.xunta.es/areas/agricultura/sanidade_vexetal/fitosanitarios/

Así mesmo, o Magrama tamén propón un modelo de caderno de explotación, ao que se accede con este enlace: http://www.magrama.gob.es/es/agricultura/temas/sanidadvegetal/productos-fitosanitarios/uso-sostenible-de-productosfitosanitarios

Hai que ter en conta que para cumprir os requisitos legais non é preciso seguir exactamente ese caderno senón que calquera outro que conteña os datos incluídos na orde APA e no RD é válido; igualmente, algúns dos documentos propostos no caderno, como relación de parcelas ou datos da maquinaria de aplicación, poden substituírse por outros que os conteñan, como declaración de parcelas para o pagamento único ou folla de inscrición da maquinaria no rexistro de maquinaria agrícola (REGMAQ).

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_rexistro_fito_02.indd 123

12/03/2014 22:58

124

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

A APLICACIÓN INFORMÁTICA AINFOHOR Para favorecer o cumprimento da normativa de rexistro, a Consellería do Medio Rural e do Mar adoptou no ano 2013 unha actividade de transferencia tecnolóxica desenvolta polo Servizo de Sanidade Vexetal e a Oficina Agraria Comarcal de Carballo para a adaptación dunha aplicación informática para móbiles ou tablets que tivese en conta o rexistro dos produtos fitosanitarios na explotación. A actividade encomendóuselles aos técnicos informáticos da Federación EFA Galicia, os cales desenvolveron o software en colaboración cos técnicos da Consellería, así como levaron a cabo dous talleres para o ensaio da aplicación. As aplicacións para móbiles permiten un rápido rexistro das actuacións, que se poden facer no mesmo momento no que se emprega o fitosanitario en moito menos tempo ca o rexistro manual, e permite funcionalidades como alertas, datos precubertos etc. A aplicación, aínda que en fase beta (dispoñible para toda aquela persoa interesada en testar a aplicación e colaborar na súa versión final), xa está aberta para dispositivos co sistema operativo Android, e pódese descargar dende o Play Store. A aplicación AinfoHor está deseñada para permitir a xestión integral de cultivos hortofrutícolas, tanto na súa vertente económica (resultados económicos, custos por unidade etc.) coma na súa vertente fitosanitaria (rexistro de pragas, aplicacións fitosanitarias, maquinaria etc.).

A INTRODUCIÓN DE TODOS OS DATOS DAS OPERACIÓNS PERMÍTENOS CALCULAR A RENDIBILIDADE EN TERMOS ECONÓMICOS DE CADA UN DOS CULTIVOS

Dende a pantalla de cultivos podemos introducir as distintas operacións levadas a cabo con el; por exemplo, se accedemos a “Tratamentos fitosanitarios” atoparemos os seguintes campos que se deben completar:

Tratamentos fitosanitarios

Pantalla principal

Dende ela temos acceso ao rexistro de operarios, instalacións e maquinaria, alta de parcelas, alta de cultivos, rexistro de compras... Unha vez rexistrados estes elementos e mais os cultivos, podemos acceder a eles dende a parte central para introducir as distintas operacións que se levan a cabo nun cultivo.

A introdución de todos os datos das operacións permítenos calcular a rendibilidade en termos económicos de cada un dos cultivos:

Pantalla de cultivos Millo 2012

Outra das utilidades de AinfoHor está na posibilidade de etiquetar a produción cun código mediante o cal o consumidor final terá acceso a través dun smartphone á información completa relativa á rastrexabilidade do produto (fertilizantes, fitosanitarios, colleita, transporte etc.). Agárdase que con esta aplicación se poida acadar un mellor cumprimento da lexislación vixente.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_rexistro_fito_02.indd 124

10/03/2014 12:48

HERBICIDA M A Í Z D E P O S T - E M E R G E N C I A

Fuerza y Fiabilidad 

Formulación única



Eficacia reconocida Flexibilidad de uso



Elevada resistencia a lavado

ad ilid ab

Efica cia



Ronda G. Marconi 11, B2-1a | Parque Tecnológico | 46980 Paterna (Valencia) Tel: +34 963374841 | Fax: +34 963374842 | www.belchim.com pub_belchim.indd 125 Elite 6OD-SP-Tiger_A4.indd 1

C a li d a d

10/03/2014 10:27 11/02/2013 13:39:56

126

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

CARA A UN USO SOSTIBLE DOS PRODUTOS FITOSANITARIOS NO SECTOR AGRARIO

Campo de millo con malas herbas

Con este artigo queremos darlles resposta ás posibles inquietudes que poidan ter os agricultores e as empresas de comercialización e distribución de produtos fitosanitarios respecto da nova normativa. Para iso repasamos cada un dos ámbitos nos que se establecen medidas e obrigacións, co fin de clarificar cal vai ser o escenario futuro para o sector. Valentín Almansam Director xeral de Sanidade da Produción Agraria Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (Magrama)

As orixes da lexislación que establece o marco de actuación para conseguir un uso sostible dos produtos fitosanitarios remóntanse ao Sexto Programa de Acción Comunitario en materia de Medio Ambiente “Medio Ambiente 2010: o futuro está nas nosas mans”, adoptado a nivel comunitario no ano 2002. No devandito programa prevese a elaboración de sete estratexias temáticas, entre as que se atopa unha relativa ao uso sostible de praguicidas.

No ano 2007 aprobouse a Estratexia Temática para o Uso Sostible de Praguicidas, na que se expoñen cinco obxectivos: • Reducir ao mínimo os riscos e perigos que formula o uso de praguicidas para a saúde e o medio ambiente • Mellorar o control do uso e da distribución dos praguicidas • Reducir os niveis de materias activas nocivas, en particular mediante a substitución das máis perigosas por alternativas máis seguras • Fomentar prácticas agrícolas que impliquen reducir ou suprimir o uso dos praguicidas • Crear un sistema transparente de notificación e seguimento dos progresos realizados

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_normativa.indd 126

18/03/2014 16:03

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Froito desta estratexia temática e dos seus correspondentes obxectivos, no ano 2009 aprobouse a Directiva de Uso Sostible de Produtos Fitosanitarios, a cal se transpuxo á lexislación española mediante o Real Decreto 1311/2012, de 14 de setembro, polo que se establece o marco de actuación para conseguir un uso sostible dos produtos fitosanitarios; e o Real Decreto 1702/2011, de 18 de novembro, sobre inspeccións periódicas de equipos de aplicación de produtos fitosanitarios. As obrigacións incluídas nas devanditas disposicións recompiláronse no Plan de Acción Nacional, aprobado en decembro de 2012 na Conferencia Sectorial de Agricultura e Desenvolvemento Rural. Tanto a estratexia temática como a Directiva de Uso Sostible de Produtos Fitosanitarios fixaron os obxectivos a alcanzar a nivel comunitario a medio e a longo prazo, deixándonos una certa flexibilidade aos Estados membros para establecer e desenvolver as medidas que nos permitan alcanzar os obxectivos, así como para fixar os calendarios da súa posta en marcha. A modo de resumo dos antecedentes lexislativos da normativa obxecto do presente artigo, é importante ter en conta que as medidas que actualmente se están aplicando no ámbito do uso sostible dos produtos fitosanitarios cociñáronse a lume lento nos despachos de Bruxelas durante máis dunha década, e que é nestes momentos cando os Estados membros nos temos que “pór as pilas” para comezar a aplicalas.

agricultura

127

DENDE O 1 DE XANEIRO DE 2014, TODAS AS EXPLOTACIÓNS PRESENTES NA UNIÓN EUROPEA DEBEN CUMPRIR COS PRINCIPIOS DA XESTIÓN INTEGRADA DE PRAGAS

No ámbito español, moitos dos obxectivos que se marcaban como obrigatorios na normativa comunitaria xa se cumpren desde hai moitos anos; un bo exemplo disto serían os sistemas de formación de usuarios profesionais de produtos fitosanitarios, que se atopan establecidos en España desde o ano 1994, ou a ampla superficie agrícola, que xa viña cumprindo cos principios en materia de Xestión Integrada de Pragas que fixaba a Directiva. Como consecuencia da transposición do real decreto, moitas das medidas que se viñan aplicando foron reforzadas, e nalgúns casos foron introducidas de novo. No exercicio de transposición tívose moi en conta o impacto que a modificación e creación de medidas puidese supor para o sector produtor; por ese motivo, tanto na elaboración da normativa como na súa posta en marcha, solicitouse a opinión dos sectores afectados, a través das preceptivas audiencias de todas as normas e os documentos de desenvolvemento destas, sempre como paso previo á adopción.

PAC 2014 Dobre axuda, tramitámoslle e anticipámoslle a PAC En ”la Caixa”, tramitámoslle a PAC e anticipámoslla no momento que o precise. E, agora, vai levar1 unha cálida manta para o sofá por domiciliar as axudas na nosa entidade.

AgroCaixa

1. Promoción válida desde o 17-2-2014 ata o 15-5-2014 ou ata esgotar existencias (48.000 unidades). Para os efectos fiscais, esta promoción ten a consideración de remuneración en especie e está suxeita a ingreso a conta segundo a normativa fiscal vixente. Oferta para domiciliacións de expedientes da PAC cun importe estimado superior a 250 €. NRI: 878-2014/09681

www.laCaixa.es/agrocaixa

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_normativa.indd 127

18/03/2014 16:03

128

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

TODAS AS INTERVENCIÓNS FITOSANITARIAS QUE SE REALICEN NA GRANXA DEBEN QUEDAR REFLECTIDAS NO CADERNO DE EXPLOTACIÓN

Tras máis dun ano de aplicación do paquete normativo de uso sostible de produtos no ámbito español (a saber, Real Decreto de Uso Sostible, Real Decreto de Inspeccións de Equipos de Aplicación e Plan de Acción Nacional), e comparando a transposición realizada en España con respecto á doutros Estados membros, pódese concluír que en liñas xerais foi acertada, sen prexuízo dalgúns axustes da normativa que se abordarán ao longo de 2014. A día de hoxe moitos dos obxectivos e das obrigas que se expoñen na Directiva de Uso Sostible xa se están cumprindo e poñendo en marcha no sector español; no entanto, aínda quedan retos importantes que deben ser abordados a medio prazo, e que redundarán no beneficio de todos. Unha vez analizados os antecedentes e a situación actual desde o punto de vista lexislativo, tratando de abordar a cuestión cun enfoque práctico, o obxectivo fundamental deste artigo é tratar de darlles resposta ás posibles inquietudes que poidan ter os agricultores e as empresas de comercialización e distribución de produtos fitosanitarios. Para iso imos repasar cada un dos ámbitos nos que se establecen medidas e obrigacións no marco do uso sostible de produtos fitosanitarios, co fin de clarificar cal vai ser o escenario futuro para o sector. NO ÁMBITO DA XESTIÓN INTEGRADA DE PRAGAS (XIP) Desde a posta en marcha do Real Decreto 1311/2012, todas as intervencións fitosanitarias que se realicen na granxa deben quedar reflectidas no “caderno de explotación”. Coa finalidade de facilitar a realización destes rexistros, desde o Magrama procedeuse, xunto coas comunidades autónomas, a publicar un modelo de caderno de explotación, o cal se atopa dispoñible na súa web. Dende o 1 de xaneiro de 2014, todas as granxas presentes na Unión Europea deben cumprir cos principios da Xestión Integrada de Pragas, tendo en conta as seguintes consideracións: a) A Xestión Integrada de Pragas (XIP) debe entenderse como o exame coidadoso de todos os métodos de protección vexetal dispoñibles e a posterior integración de medidas adecuadas para evitar o desenvolvemento de poboacións de organismos nocivos e manter o uso de produtos fitosanitarios e outras formas de intervención en niveis que estean económica e ecoloxicamente xustificados e que reduzan ou minimicen os riscos para a saúde humana e o medio ambiente. A xestión integrada de pragas pon énfase en conseguir o desenvolvemento de cultivos sans coa mínima alteración posible dos agroecosistemas e mais na promoción dos mecanismos naturais de control de pragas. A XIP debe ser posta en marcha polo agricultor coa axuda de asesoramento cando sexa preceptivo. A XIP implica que se deben dar os seguintes pasos: coñecer o problema, avaliar a súa incidencia, valorar e com-

parar co nivel aceptable, coñecer todas as ferramentas dispoñibles e avaliar os resultados. b) Os cultivos e as explotacións que estean suxeitos á obrigación de asesoramento deben contar cos servizos dun asesor inscrito no Rexistro Oficial de Produtores e Operadores (ROPO). Todas as explotacións teñen que ter a documentación de asesoramento correctamente cuberta. Estas listas de cultivos e explotacións exentas están publicadas na web do Ministerio. c) Os cultivos e explotacións exentos da obriga de asesoramento deben seguir o contido das guías de Xestión Integrada de Pragas, as cales serán proximamente publicadas na páxina web do Magrama. NO ÁMBITO DA INSPECCIÓN DE MAQUINARIA Á marxe de que toda a maquinaria debe estar inscrita no ROMA, antes do 26 de novembro de 2015 todos os equipos de aplicación de produtos fitosanitarios deben superar unha inspección técnica, de acordo co establecido no Real Decreto 1702/2011. A partir do ano 2020 faranse revisións periódicas de maquinaria cada 3 anos. NO ÁMBITO DA FORMACIÓN DE USUARIOS PROFESIONAIS E VENDEDORES Sen prexuízo do establecido na normativa autonómica, como moi tarde antes do 26 de novembro de 2015 todos os usuarios profesionais de produtos fitosanitarios deberán dispor do seu correspondente carné que acredite os coñecementos apropiados para exercer a súa actividade, de acordo cos distintos niveis de capacitación establecidos (básico, cualificado, fumigador e piloto aplicador). De maneira análoga, como moi tarde antes do 26 de novembro de 2015 todos os vendedores e o persoal auxiliar da distribución de produtos fitosanitarios deberán dispor do seu correspondente carné que acredite os coñecementos apropiados para exercer a súa actividade, tamén de acordo cos distintos niveis de capacitación establecidos. Todos os operadores deberán estar inscritos no Rexistro Oficial de Produtores e Operadores de Medios de Defensa; a devandita inscrición realízase a través do punto focal da comunidade autónoma. NO ÁMBITO DA VENDA DE FITOSANITARIOS Desde a aprobación do Real Decreto 1311/2012 é obrigatorio para os distribuidores, vendedores e demais operadores comerciais contar cun técnico con titulación universitaria habilitante segundo o establecido no artigo 13 do mencionado real decreto. Ademais, todas as transaccións de produtos fitosanitarios realizadas serán rexistradas por parte da empresa encargada da súa venda e/ou distribución. No futuro, de acordo co establecido no Plan de Acción Nacional, prevese crear un rexistro electrónico a nivel nacional, que permitirá dispor dunha trazabilidade completa dos produtos fitosanitarios en tempo real. No momento de venda de produtos fitosanitarios para uso profesional, proporcionaráselles aos clientes información adecuada, incluíndo os riscos para a saúde e o medio ambiente e as instrucións de seguridade.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_normativa.indd 128

10/03/2014 12:44

Wing Pack ®

Stomp® Aqua + Spectrum®=

más control de malas hierbas, más tranquilidad

Wing® Pack es la solución herbicida que controla las principales malas hierbas del maíz de manera más eficiente y simple gracias a su amplio espectro y diferente modo de acción

pub_basf.indd 129

10/03/2014 10:21

130

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

ANTES DO 26 DE NOVEMBRO DE 2015, TODOS OS EQUIPOS DE APLICACIÓN DE PRODUTOS FITOSANITARIOS DEBEN SUPERAR UNHA INSPECCIÓN TÉCNICA

NO ÁMBITO DAS APLICACIÓNS AÉREAS Con carácter xeral, as aplicacións aéreas quedan prohibidas, salvo as limitadas excepcións contempladas na lexislación comunitaria e nacional. NO ÁMBITO DA PROTECCIÓN DO MEDIO ACUÁTICO E DE ZONAS ESPECÍFICAS Priorizarase o uso dos produtos fitosanitarios non clasificados como perigosos para o medio acuático, así como as técnicas de aplicación máis eficientes. Débense respectar as bandas de seguridade establecidas para as masas de auga superficial, sendo estas bandas de 5 metros para a realización de tratamentos con produtos fitosanitarios e de 25 metros para a realización de operacións de regulación e comprobación dos equipos de tratamentos. Así mesmo, débese respectar a banda de seguridade establecida para os puntos de extracción de auga para consumo humano, sendo esta banda de 50 metros para a realización de tratamentos con produtos fitosanitarios. No ámbito das zonas específicas observaranse as recomendacións que se establezan nas guías para a Xestión Integrada de Pragas en cada cultivo. Clasificaranse estas zonas e daráselle preferencia á utilización de produtos de baixo risco. Respectaranse os prazos de reentrada e incidirase na transmisión de información de tratamentos. NO ÁMBITO DA MANIPULACIÓN E ALMACENAMENTO Todos os envases de produtos fitosanitarios deberán depositarse nos puntos de recollida habilitados por xestores autorizados. No momento de compra, darase información sobre a recollida dos envases de produtos fitosanitarios. NOS ÁMBITOS NON AGRARIOS A aplicación de produtos fitosanitarios só poderá realizarse por un usuario profesional e previo asesoramento sobre XIP. O asesoramento debe quedar rexistrado nun documento específico e tamén haberá que contar cun plan de traballo. CONCLUSIÓN A modo de conclusión hai que indicar que o novo marco normativo xorde como unha evolución necesaria cara á incorporación da perspectiva ambiental e o uso sostible dos produtos fitosanitarios. Este cambio lexislativo implica un esforzo por parte de todos os axentes involucrados, desde a Administración ata os usuarios, pasando polo sector produtor e distribuidor de produtos fitosanitarios. O novo escenario tamén xera vantaxes e oportunidades. Desde o punto de vista económico, a XIP xera vantaxes ao aforrar tratamentos innecesarios ou posibilitar que estes sexan máis efectivos, seleccionando as alternativas e os momentos e as doses correctas de aplicación. Todo isto

redunda nunha diminución dos custos de intervención que é aínda maior en condicións óptimas de maquinaria e equipos de tratamentos (con reducións de custos de ata o 35 %). Cos tratamentos xustos, o volume correcto e o momento adecuado, o control químico maximiza a súa eficiencia e axuda a incrementar a produtividade das nosas explotacións agrícolas. O fomento dos medios alternativos de control abre un campo de investigación, desenvolvemento e innovación. As guías de XIP poden axudar a sinalar as necesidades puntuais de I+D+i, pero o elemento sobre o que gravitarán estes proxectos de investigación son os grupos operativos que se crearán ao longo de 2015 ao amparo dun dos obxectivos do Plan de Acción Nacional. Unha das vantaxes vinculadas á XIP desde o punto de vista social é a posible incorporación de novos recursos humanos ao sector agrario. A necesidade de asesoramento representa unha oportunidade para que os novos técnicos dirixan a súa mirada e as súas expectativas cara ao medio rural. Hai unha demanda de coñecemento en materia de XIP. Ademais, este aumento do coñecemento está asociado coa dinamización e a fixación de poboación do noso deostado medio rural. A cadea alimentaria terá unha problemática de residuos menos aguda que a actual, froito dunha menor utilización de produtos fitosanitarios. O menor contacto cos produtos tamén provoca unha mellora nas condicións de seguridade laboral para o aplicador, máis afastado dun contacto continuado con sustancias nocivas ou tóxicas. As connotacións ambientais da XIP tamén son positivas. Por unha banda, reduciríanse as emisións por mor da utilización máis racional de maquinaria revisada e en perfecto estado. Pola outra, limitaríanse os residuos de fitosanitarios liberados ao medio ambiente, o que axudará particularmente á fauna acuática. A cambio, fomentaranse técnicas de xestión alternativas, da man do mantemento de equilibrios biolóxicos e o fomento dos medios de loita dos ecosistemas naturais. Todo iso conclúe nunha mellora da sostibilidade da nosa forma de producir da man da creación dun medio máis resistente ás agresións externas.

BIBLIOGRAFÍA • www.europa.eu • www.boe.es • http://www.magrama.gob.es/es/agricultura/temas/ sanidad-vegetal/productos-fitosanitarios/uso-sostenible-de-productos-fitosanitarios/

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_normativa.indd 130

10/03/2014 12:44

pub_tradecorp_atrapa.indd 131

16/03/2014 22:17

132

publirreportaxe

“HAY QUE RECONOCER EL ENORME SALTO QUE SEMILLAS FITÓ ESTÁ DANDO EN VARIEDADES DE CICLO CORTO DE MAÍZ COMO VESPERA O BONFIRE” RAFAEL GARCÍA, JEFE DE VENTAS DEL ÁREA AGROPECUARIA DE FEIRACO

Feiraco es una de las principales cooperativas lácteas gallegas y, además, uno de los comercializadores de semillas de maíz en esta región. La multinacional española Semillas Fitó es uno de sus principales proveedores de maíz, siendo la variedad Manacor (Ciclo 300) la más vendida por la cooperativa. Para el jefe de ventas del área agropecuaria de Feiraco, Rafael García, además de esta variedad hay que destacar el enorme salto dado por Fitó en los ciclos cortos, con variedades como Vespera (Ciclo 260) y Bonfire (Ciclo 200), tan necesarias en Galicia. Con una facturación de 115 millones de euros al año y 200 empleados, la cooperativa Feiraco compra leche a más de 500 ganaderos y vende piensos a más de 800 productores, comercializando cerca de 120 millones de litros de leche al año y 65.000 toneladas de piensos. La cooperativa, copropietaria también de Clesa, vende a sus socios semillas de maíz para cultivar un total de 3.600 ha al año y semillas de otros cultivos (forrajeras, raygrass, etc.). Para ello mantiene acuerdos preferenciales con diversas compañías de semillas, realizando ensayos cada año para comparar

y mejorar las variedades que ofrece a los cooperativistas, siendo lógicamente una referencia en la zona. Uno de sus socios principales en maíz es Semillas Fitó, multinacional española con la que tienen un trato preferente gracias a su implicación con la cooperativa, dando respuestas a sus necesidades. Una de las cosas que más valoramos de Fitó es que son de aquí y están siempre escuchando nuestras sugerencias e intentando darnos soluciones y nuevas variedades adaptadas a lo que piden nuestros socios, nos comenta Rafael García.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga 109_publirreportaxe_semillasfito.indd 132

10/03/2014 12:33

publirreportaxe

133

En este sentido, el jefe de ventas del área agropecuaria de Feiraco valora enormemente el gran salto que ha dado Fitó en los dos últimos años para ofrecer variedades de ciclo corto adaptadas a Galicia, que requieren menos tiempo para producir y suponen menos riesgos para el agricultor: Desde hace dos años estamos ensayando y comercializando nuevas variedades de ciclos 200 que necesitábamos para reducir el tiempo en campo del cultivo, pero manteniendo calidad y producción. Hay que destacar que Fitó, gracias a sus fuertes inversiones en I+D+i y a la creación de una empresa internacional solo dedicada a este tema, ha dado un salto enorme en estos ciclos y variedades como Vespera (Ciclo 260) o Bonfire (Ciclo 200) nos están dando calidad de planta y altas producciones en estos ciclos. Desde mi punto de vista, este es el potencial más grande de Fitó en Galicia de cara al futuro.

MANACOR, LERMA Y CARELLA Repasando con Rafael García las variedades de Fitó con más éxito en los últimos años, está claro que Manacor es el líder indiscutible en las ventas de Feiraco: Manacor es la variedad de maíz que más vendemos en la cooperativa teniendo en cuenta todos los ciclos, y si miramos solo el ciclo 300 acapara más del 50 % del segmento. Es una variedad que se adapta perfectamente al ciclo de cultivo de Galicia (entre primeros de mayo y octubre), con una sanidad de planta espectacular, una producción muy alta en verde (supera los 50.000 kg/ha), con altos niveles de almidón y apta también para producción de grano húmedo. Resaltaría su rusticidad, ya que va bien en cualquier tipo de verano, y aparte tiene un excelente vigor de nascencia, aguantando muy bien condiciones extremas como las del año pasado. Otras variedades que les gustan mucho a los cooperativistas son Lerma y Carella: Lerma es un ciclo 500 muy precoz que se adapta muy bien para siembras tempranas de zonas bajas y de costa, con muy buena sanidad de planta y producciones en verde que superan ampliamente los 60.000 kg/ha y también apta para grano húmedo. Carella es un ciclo 600 para siembras tempranas en zonas de costa y con un altísimo potencial de producción tanto para forraje (puede superar fácilmente los 70.000 kg/ha) como para grano. Variedad Manacor

Variedad Bonfire

CICLOS CORTOS: VERSPERA Y BONFIRE En los últimos dos años se ha avanzado mucho en la introducción de ciclos más cortos que son muy necesarios en el mercado gallego. Así, se están ensayando continuamente variedades que Fitó ha desarrollado en su nuevo programa de mejora de maíz para ciclo 200 y ya hay resultados que están funcionando muy bien. El jefe de ventas agropecuario de Feiraco nos destaca dos variedades: En ciclos cortos teníamos unas carencias importantes que se están solventando con nuevas variedades de Fitó como son Vespera y Bonfire. Vespera es un ciclo 260 con una altura de planta tremenda y una inserción de mazorca medio-baja, con muy buena sanidad de planta y producciones en el top del segmento con más de 50.000 kg/ha en verde y altos niveles de almidón. Además, el “staygreen” es perfecto y la planta se mantiene verde y sana hasta que se cosecha a primeros de octubre. Por su parte, Bonfire solo lo hemos ensayado un año y nos parece un ciclo 200 espectacular, con las mismas características que Vespera pero que se puede cosechar en septiembre. Tiene unas expectativas muy buenas si se confirman estos resultados en las próximas campañas y es muy resistente al estrés hídrico. Por último, Rafael García nos habla de otros cultivos donde hay una colaboración muy estrecha con Semillas Fitó, como son las plantas forrajeras: En raygrass las variedades de Fitó también son líderes en Feiraco, pero estamos realizando un proyecto para buscar alternativas a este cultivo con mezclas de forrajeras que nos ayuden a mejorar la calidad de la alimentación y digestibilidad de la fibra, y Fitó nos está apoyando y ayudando en este tema, ofreciéndonos mezclas diferentes de forrajeras que estamos ensayando. Además, nos dan mucha credibilidad las inversiones en I+D+i de Fitó, su nueva finca de ensayos de maíz, que es la más grande del sur de Europa, y sus inversiones en mejora de ciclos cortos. Estas son las cosas que valoramos y que nos hacen estar cerca en el día a día y colaborar cada vez más.

Más información: www.semillasfito.com AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga 109_publirreportaxe_semillasfito.indd 133

10/03/2014 12:33

134

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Parcela de millo sen herbicida, con cenizo (Chenopodium album)

HERBICIDAS NO MILLO A desaparición nas últimas décadas de numerosas materias activas base do millo e a aparición de novas especies de adventicias ou malas herbas obrigáronlles a cambiar de estratexia na técnica de aplicación de herbicidas aos cultivadores tradicionais de millo. Paralelamente, a posta en regadío de novas superficies en zonas típicas de cultivos de inverno en secaño fai necesaria a formación dos agricultores nesta materia. Este artigo ten como obxectivo resumir os aspectos relativos ao control de malas herbas con herbicidas no cultivo de millo en regadío e serve perfectamente para aquelas rexións chuviosas onde se cultiva en secaño.

É raro atopar parcelas “limpas”, xa que se trata dun cultivo de primavera, e nesta época son moi numerosas e variadas as especies de malas herbas que se poden encontrar. Dos diversos métodos existentes para o seu control, os quíNo cultivo do millo, unha das tarefas máis importantes, micos son os máis utilizados actualmente. ou que máis atención require, é o control de malas herbas. No entanto, é moi importante ter información de antePara obter unha colleita de calidade resulta indispensable mán sobre as parcelas onde se vai sementar o millo. Desta controlar desde o principio estas poboacións de malas her- maneira, os tratamentos herbicidas poderán ser dirixidos bas que poden competir fortemente co cultivo. en función da flora presente.

Irache Garnica Hermoso, Juan Antonio Lezáun e Miguel Esparza Instituto Navarro de Tecnoloxías e Infraestruturas Agroalimentarias (INTIA)

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_herbicidas_02.indd 134

17/03/2014 17:38

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

CARACTERÍSTICAS DOS HERBICIDAS Os herbicidas poden clasificarse segundo varios criterios: • Considerando a parte da planta sensible á acción do herbicida, distínguese entre herbicidas radiculares e foliares. • Segundo a persistencia do herbicida no chan, denomínanse herbicidas residuais aqueles que perduran no tempo e, por tanto, tamén son eficaces para o control de herbas que aínda non naceron. Pola contra, os herbicidas que actúan por folla xeralmente non teñen acción residual e só son activos fronte ás plantas presentes no momento da aplicación. • Atendendo ao comportamento do herbicida na planta, denomínanse herbicidas de contacto os que non penetran na planta, ou o fan moi localmente sen moverse polo seu interior, e chámanse sistémicos aqueles que se absorben e se moven dentro da planta. De acordo coas súas características, aplicaranse en distinto momento e as condicións do chan, climáticas ou de desenvolvemento das malas herbas serán determinantes para a súa eficacia. TIPOS DE TRATAMENTOS Segundo o momento de aplicación do herbicida en relación co estado do cultivo, diferéncianse os seguintes tipos de tratamentos: Presementeira. Denomínase así a aplicación do herbicida antes de sementar o cultivo, coa súa incorporación mediante un labor mecánico inmediato para evitar a súa

agricultura

135

Plántula de Chenopodium album

degradación. Actualmente non é frecuente, pero nalgunhas zonas como o norte de Navarra era a práctica habitual para a incorporación da atracina. Preemerxencia. Consiste en aplicar un herbicida despois de sementar o millo e antes do seu nacemento. Na práctica é a aplicación máis común neste cultivo. Postemerxencia. Cando a aplicación do herbicida é posterior ao nacemento do cultivo e das malas herbas falamos de tratamento de postemerxencia. Algúns herbicidas típicos de preemerxencia tamén son eficaces se se aplican coas malas herbas acabadas de nacer no que se chama postemerxencia precoz. A postemerxencia propiamente dita é unha práctica dirixida ao control das malas herbas, en estado de plántula máis ou menos desenvolvida, que escaparon a unha aplicación de presementeira ou preemerxencia, aínda que en moitas zonas substituíu a estas. Estes herbicidas adoitan ser de acción foliar, ben por contacto, ben sistémicos, e algúns tamén con acción residual no chan.

SOLUCIÓN

z i a m n e e t n e Un refer AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_herbicidas_02.indd 135

18/03/2014 16:04

afriga109_dossier_herbicidas_02.indd 136

 









  













 







 



 























 







 

















 















 

 

 

 



































































  



  





 









































































































































 







      





























  





  







 









 







 

















 



















































 















 









 



















































  

















 





















































 













 

























 



































 





   



  





































 











































  







  







    

















   























 























 

































agricultura



 

 







136 DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AFRIGA ANO XX - Nº 109

19/03/2014 13:02

Distribuído en Galicia por:

Distribuído en Asturias por:

Baión - Vilanova de Arousa (Pontevedra) - Tlf. 986 51 60 30

Tremañes-Gijón (Asturias) Tlf. 985 30 20 20

pub_cheminova_02.indd 137

12/03/2014 00:50

138

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Parcela de millo sen herbicida, con gramíneas

Infestación de Abutilon e Datura

HERBICIDAS DE PREEMERXENCIA Os herbicidas de presementeira e os de preemerxencia son sempre residuais e poden ser sistémicos, absorbéndose pola raíz, ou de contacto, actuando xeralmente sobre o talo (coleoptilo ou hipocotilo) e as follas ou cotiledóns cando atravesan a capa de herbicida que quedou no chan. Na táboa 1 móstranse as materias activas típicas de preemerxencia que están actualmente autorizadas en España no cultivo de millo (8 de febreiro de 2014) e o momento en que poden ser aplicadas. Pódese atopar máis información no rexistro de fitosanitarios do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (http://www.magrama. gob.es/es/agricultura/temas/sanidad-vegetal/productosfitosanitarios/fitos.asp). Táboa 1. Herbicidas típicos de preemerxencia do millo e momento posible de utilización Materia activa

Presementeira

Preemerxencia

Aclonifen* + isoxaflutol Dimetenamida-p Isoxaflutol Linuron Pendimetalina Petoxamida S-metolacloro S-metolacloro + mesotriona S-metolacloro + terbutilazina Terbutilazina * Non ten acción radicular senón de contacto

Postemerxencia precoz

Condicións de aplicación Para conseguir unha boa eficacia con este tipo de herbicidas hai que ter en conta unha serie de conceptos: • A mobilidade do produto no chan. Os herbicidas residuais, polo xeral, son pouco móbiles no chan. Por iso serán situados nun grosor de capa adecuado mediante unha rega ou unha labradura. A pouca solubilidade destes produtos na auga é o que fai que sexan pouco móbiles e a súa selectividade, nalgúns casos, depende de que non entren en contacto coas sementes dos cultivos. Por iso, con algunhas materias activas, como o isoxaflutol ou a pendimetalina, a rega posterior non será abundante para evitar problemas de fitotoxicidade. • A incorporación do herbicida ao chan. No caso de herbicidas aplicados antes da sementeira, a incorporación realízase mediante un labor lixeiro ou de pouca profundidade. Para algúns produtos como aclonifén e linuron está contraindicado un labor posterior á aplicación, xa que se perdería a súa acción. Para os herbicidas que se aplican despois da sementeira é moi importante que o chan estea ben preparado, sen terróns, para facer unha repartición uniforme sobre a superficie do chan. • A humidade do chan. Para o bo funcionamento dun herbicida residual é esencial que o chan teña certa humidade na superficie. En caso contrario, a súa eficacia decrece ou é moi reducida. Se non se pode asegurar unha rega posterior á aplicación, é prioritario facer a aplicación con certa humidade no chan. En áreas de escasa precipitación, prefírese a aplicación de herbicidas de postemerxencia que de preemerxencia. • Os residuos do cultivo anterior en superficie. A presenza de restos vexetais pode facer de barreira física e impedir que o herbicida alcance o chan. Unha rega por aspersión ou unha choiva posterior á aplicación “lavan” estes restos e lévanos ao seu destino. Este factor resulta especialmente importante en sementeiras directas. • A materia orgánica do chan. Canto maior sexa o contido de materia orgánica, o herbicida será máis fortemente adsorbido ou retido por esta e, por tanto, haberá menos herbicida dispoñible para actuar sobre as malas herbas. Na práctica, en chans arxilosos e ricos en materia orgánica, utilizaranse as doses máis elevadas. Se, ademais, o chan está seco, a forza de absorción será maior. Aínda que cada parcela ten a súa problemática específica, no cultivo do millo a flora é moi variada, polo que se prefiren aqueles produtos activos contra un amplo número de especies, tanto de folla ancha (dicotiledóneas) como de folla estreita (monocotiledóneas), tal como se mostra na táboa 2, ou se recorre a mesturas.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_herbicidas_02.indd 138

15/03/2014 00:30

pub_tradecorp_herbicida.indd 139

10/03/2014 13:50

140

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

É MOI IMPORTANTE TER INFORMACIÓN DE ANTEMÁN SOBRE AS PARCELAS ONDE SE VAI SEMENTAR O MILLO PARA QUE OS TRATAMENTOS HERBICIDAS SEXAN DIRIXIDOS EN FUNCIÓN DA FLORA PRESENTE

Táboa 3. Herbicidas aplicables no millo en postemerxencia

Infestación de Abutilon

Táboa 2. Características dos herbicidas de preemerxencia Materia activa-% Doses/ha NOME COMERCIAL S-metolacloro-31,25 + terbutilazina-18,75 PRIMEXTRA 3-4 l TYLLANEX S-metolacloro-40 + mesotriona-4 3-3,75 l CAMIX Imazamox-1,67 + 3-4 l pendimetalina-25 MUTUAL Máximo 1 kg Terbutilazina (varias marcas) de m.a.* Pendimetalina-33 e 45,5 (varias varias marcas) Aclonifen-50 + isoxaflutol-7,5 1l LAGON, MEMPHIS Isoxaflutol-75 SPADE 70-135 g Isoxaflutol-24 0,2-0,4 l SPADE FLEX S-metolcloro-96 0,5-2 l DUAL GOLD Petoxamida-60 2l SUCCESSOR, KOBAN Dimetenamida-p-72 1-1,4 l SPECTRUM

Observacións Controlan herbas de folla ancha e estreita. Pódense aplicar en postemerxencia precoz (herbas pequenas). Só variedades Clearfield.

Controlan principalmente herbas de folla ancha. Convén mesturar cun herbicida de folla estreita, o que permite baixar a dose dalgunhas materias activas. Se se prevé baixa infestación de gramíneas, poden aplicarse sós.

Controlan principalmente herbas de folla estreita. Se se prevé a aparición de herbas de folla ancha, convén mesturar cun herbicida contra folla ancha.

*m.a.: materia activa

Fitotoxicidade En xeral, estes produtos non presentan problemas de selectividade co cultivo, no entanto, debe terse en conta que poden resultar perigosos para os cultivos veciños. Así, non é recomendable utilizar terbutilazina se nalgunha parcela próxima está plantado un cultivo sensible, por exemplo tomate ou pemento, ou está previsto plantalo. TRATAMENTOS DE POSTEMERXENCIA Se os tratamentos de preemerxencia se fan en boas condicións e as densidades de herbas non son demasiado elevadas, adoitan resultar suficientes e non se require unha segunda aplicación. Nos casos nos que fai falta unha aplicación de postemerxencia elixirase o produto máis adecuado en función das especies e densidades das malas herbas presentes na parcela. Os herbicidas autorizados en postemerxencia móstranse na táboa 3.

Materia activa-% Doses NOME COMERCIAL /ha Bentazona-48 e 87 2-3 l Varios 1-1,7 l Bromoxinil-varias varias Varias marcas Bromoxinil-20 + terbutilazina-30 2-3 l ARPIX TER, DUVASTER POST

Observacións

Clopiralida-42,5 LONTREL SÚPER

0,250,3 l

Dicamba-48 BANVEL-D, INKA Dicamba-50 + prosulfuron-5 CASPER Fluroxipir-20 Varios

0,60,75 l

Herbicida de contacto para o control de folla ancha. Non aplicar antes de que o millo alcance 10 cm. Herbicida de contacto para o control de folla ancha. Aplicar a partir de 3 follas do millo. Combinación de herbicidas de acción foliar e radicular que controlan principalmente folla ancha. Aplicar entre 3 e 6 follas do millo. Herbicida hormonal sistémico indicado para o control de compostas, poligonáceas e leguminosas. Non aplicar con millo mollado. Herbicida hormonal sistémico para o control de folla ancha. Aplicar a partir de 4 follas do millo.

0,30,4 l

Combinación de herbicidas para o control de folla ancha.

Foramsulfuron 2,25 CUBIX Imazamox-4 PULSAR 40 MCPA-varias % Varias marcas Nicosulfuron42,9+rimsulfuron-10,9 PRINCIPAL Mesotriona-10 CALLISTO Nicosulfuron-varias Varias marcas MCPP-p-28,75 HERBIMUR FORTE Mesotriona-10 CALLISTO Rimsulfuron 25 TITUS Nicosulfuron-3 + mesotriona-7,75 ELUMIS Sulcotriona-30 Varias marcas Tembotriona-4,4 LAUDIS Tifensulfuron-50 HARMONY SX

Herbicida hormonal sistémico para o control de folla ancha. Aplicar entre 3 e 5 follas do millo. Herbicida sistémico para o control de folla 2-2,7 l ancha e estreita. Aplicar dende as 4 follas do millo. Herbicida sistémico para o control 1,25principalmente de folla estreita en 1,75 l postemerxencia precoz. Só pode utilizarse en variedades Clearfield. Herbicida hormonal sistémico para o control de varias folla ancha. Aplicar a partir de 4 follas do millo. Herbicida sistémico para o control de folla ancha 90 g e estreita. Aplicar a partir das 3 follas do millo. Engadir Trend 90 0,75Herbicida sistémico para o control 1,5 l principalmente de folla ancha. Herbicida sistémico para o control varias principalmente de folla estreita. Aplicar a partir das 3 follas do millo. Herbicida hormonal sistémico para o control de 2-4 l folla ancha. Aplicar a partir de 4 follas do millo. Engadir Trend 90. Herbicida sistémico para o control de folla ancha e 1-2 l estreita. Aplicar a partir das 3 follas do millo. Herbicida sistémico para o control de folla 30-60 g ancha e estreita.

0,75-1 l

1-2 1,25 2,5 1,72,25 l 15-30 g

Herbicida sistémico para o control de folla ancha e estreita. Herbicida sistémico para o control de folla ancha. Aplicar a partir de 2 follas do millo. Herbicida sistémico para o control de folla ancha e estreita. Herbicida sistémico para o control de folla ancha. Aplicar a partir de 2 follas do millo.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_herbicidas_02.indd 140

18/03/2014 15:23

pub_sipcam.indd 141

11/03/2014 21:46

142

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Parcela de millo sen herbicida, con Datura stramonium

Condicións e momentos de aplicación A eficacia do herbicida vese influenciada polas condicións climáticas no momento da súa aplicación e nas horas seguintes, xunto co estado do cultivo e das malas herbas. Estas son as diversas causas: • Non é recomendable aplicar herbicidas cando o cultivo sofre condicións de tensión (seca, vento prolongado, frío…), posto que poden resultar fitotóxicos. • Non se recomenda realizar tratamentos con temperaturas extremas, nin por debaixo de 5 ⁰C nin por riba de 30 ⁰C. • Estado do cultivo. Na táboa 3 danse indicacións sobre o estado do cultivo no momento da aplicación. Como norma xeral, non se aplicarán estes herbicidas máis aló das 8 follas do millo. • Para un bo funcionamento dos herbicidas sistémicos é fundamental que as malas herbas estean vexetando con actividade normal. Desta maneira, o efecto será máis rápido e eficaz. • Para os herbicidas sistémicos é fundamental que haxa unha Humidade Relativa elevada no momento da aplicación e nas horas seguintes; canto máis elevada mellor, pero nunca inferior ao 50 %. Deste xeito favorecerase a súa absorción e, por tanto, a súa eficacia. • En épocas de elevada amplitude térmica (diferenza entre a temperatura máxima e mínima), as sulfonilureas (foramsulfuron, nicosulfuron, rimsulfuron, tifensulfuron) poden provocar fitotoxicidade no cultivo. • Para os herbicidas hormonais serven as condicións descritas para os sistémicos, pero, ademais, debe prestarse atención á deriva porque poden resultar fitotóxicos para os cultivos veciños. Non debe esquecerse que están regulados pola Orde Ministerial de 8 de outubro de 1973, onde se fixan as presións de traballo e as bandas de protección respecto de cultivos sensibles. • No caso dos herbicidas de contacto hai que regular o pulverizador para obter unha boa cobertura e empregar coadxuvantes se se considera necesario. • Unha choiva posterior á aplicación pode lavar o herbicida e, daquela, reducir a eficacia. Entre a aplicación e a choiva deberán transcorrer 1 hora para herbicidas como fluroxipir ou imazamox ou herbicidas hormonais en forma de ésteres; 4 horas para a bentazona e sulfunilureas; de 4 a 6 horas no caso de herbicidas hormonais en forma de sales, ou mesmo entre 6 e 8 horas para dicamba.

Parcela de millo sen herbicida, con Cynodon dactilon e Abutilon teophrasti

Dose As doses dos herbicidas irán en función do estado de desenvolvemento da mala herba. Canto máis desenvolvida estea, a dose aumentarase ata a máxima autorizada, se é necesario. Coadxuvantes Son produtos químicos sen acción herbicida pero que favorecen a acción destes. Moitos herbicidas xa veñen formulados con coadxuvantes, pero noutros casos, como ocorre coas formulacións sólidas, é necesario engadilos no tanque. A adición destes produtos ten o obxectivo de mellorar a eficacia dos herbicidas de acordo con diferentes conceptos: • Modifican certas características da auga utilizada na aplicación (pH, dureza, condutividade). Neste caso deben engadirse á auga da cuba antes que o herbicida. • Diminúen a tensión superficial da gota e conséguese unha maior superficie de contacto co vexetal. • Melloran a retención do produto na folla, evitando que gotee e caia ao chan. • Algúns deles reducen a deriva, polo que a cantidade de herbicida que chega ás herbas é maior. • Algúns son humectantes, polo que as gotas tardan máis en evaporarse e dáselle máis tempo ao herbicida para entrar na planta. • Determinados produtos favorecen a penetración do herbicida na planta. • Algúns, como os aceites, poden producir fitotoxicidade con temperaturas altas. Ningún coadxuvante agrupa todas estas propiedades ao mesmo tempo, polo que deberán elixirse en función das características do herbicida e, en xeral (excepto no caso comentado anteriormente), engadiranse á cuba despois do herbicida. CULTIVOS SEGUINTES Debido á súa persistencia, algúns destes herbicidas poden ter efectos negativos sobre o cultivo que siga á colleita do millo, sobre todo se non se realiza labradura ou esta é moi superficial. En calquera caso, lerase atentamente a etiqueta do produto e, se existe algunha dúbida, deberase consultar aos técnicos.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_dossier_herbicidas_02.indd 142

14/03/2014 04:35

pub_bayer.indd 143

12/03/2014 22:23

144

publirreportaxe

¿HAI OUTRAS VÍAS PARA MAXIMIZAR O RENDEMENTO DO CULTIVO DO MILLO? Antecedentes É ben coñecido que os rendimentos do millo varían moito dun lugar para outro, até na mesma área xeográfica. Os que estudan as tendencias agrícolas mundiais referen-se a este facto como “a brecha de rendimento”, que é a diferenza entre un rendimento dado e os mellores resultados posíveis obtidos. A miúdo, estas diferenzas de rendimento poden explicar-se por unha fertilización inadecuada, por falta de agua ou polas perdas causadas por pestes ou doenzas. Mais, ¿e se esta “brecha de rendimento” puider cerrar-se doutra maneira? ¿E se o rendimento se puider aumentar sen necesidade de recorrer ao uso de máis insumos de orixe química? Producir máis con menos pode parecer bo demais para ser verdade e, no entanto, os agricultores de todo o mundo teñen miles de millóns de socios potenciais que poden axudar a lograr este ambicioso obxectivo. Estes socios son os microorganismos. Con efeito, os microorganismos contribúen a mellorar a sanidade vexetal mediante o aumento da disponibilidade de nutrientes, aumentando o crescimento das raíces da planta e a neutralización de compostos tóxicos no solo, e conseguindo que as plantas sexan máis resistentes ás doenzas, ao calor, á seca e a disuadir os axentes patoxénicos e os depredadores. Os microorganismos e as plantas son parceiros íntimos en practicamente todos os procesos da vida. Historicamente, a selección natural e a enxeñaría xenética, a rega e os tratamentos químicos, como fertilizantes e pesticidas, foron utilizados para mellorar a produtividade das culturas á medida que se ían estendendo a novas áreas. Porén, a focaxe ecolóxica que as proprias plantas estiveran a utilizar para superar os desafíos ambientais (a simbiose cos microorganismos da súa contorna), ten sido até agora case completamente ignorada.

Alltech Crop science Profundar na modulación do agrobioma dos cultivos e a potenciación das funcións basais das plantas é o paradigma en que se desenvolve a tecnoloxía de Alltech Crop Science. Tratase dunha compañía líder en alternativas de orixe natural para

mellorar o rendimento das culturas, comprometida na procura de solucións sustentáveis para persoas, plantas e animais. Fundada en 1994, Alltech Crop Science é a única empresa agronómica que sintetiza produtos innovadores para o mundo vexetal que teñen como orixe a fermentación da levedura. A súa empresa matriz, Alltech, ten o seu “core business” precisamente no coñecimento dos procesos fermentativos da Saccharomyces cerevisiae e da síntese de partes concretas de estirpes específicas desta levedura para a súa aplicación na nutrición e na saúde animal desde o ano 1980. As solucións de Alltech Crop Science agrupan-se en catro divisións: saúde do solo, mellora do rendimento, protección do cultivo e nutrición da planta. Até o momento, todas estas solucións están a ser utilizadas con suceso en 64 culturas distintas en máis de 30 países.

Programas de Alltech Crop Science para millo Para o caso concreto do millo, Alltech Crop Science ten desenvolvido un programa específico de tratamentos co albo de optimizar o rendimento e a calidade do cultivo. Este programa contempla dous tratamentos, un para aplicación ao solo con SOIL-SET® AID e outro para aplicación foliar sobre o cultivo con Impro-Grain®. SOIL-SET® AID é un produto de aplicación ao terreo. Tratase de conseguir un agrobioma saudável do solo como condición para que as culturas atinxan o seu pleno potencial xenético. SOIL-SET® AID contén enzimas naturais que degradan a materia orgánica xunto con outros metabolitos que favorecen o mantimento de microorganismos beneficiosos no solo. Así, grazas a SOIL-SET® AID mellora-se a disponibilidade de nutrientes para a planta e activa-se a microflora do solo favorecendo o desenvolvimento dos sistemas radiculares e contribuíndo con todo isto a mellorar o crescimento do cultivo. Isto é aínda máis importante naqueles solos submetidos a compactación, a labras excesivas, á reiteración no mesmo cultivo sen rotación, etc. SOIL-SET® AID aplicaría-se directamente ao terreo antes da sementeira. Si tevermos en conta as nosas condicións, con materias orgánicas elevadas no solo, superiores en moitos ca-

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_publicidade_alltech_galego.indd 144

14/03/2014 04:37

publirreportaxe

Aplicación ao solo con SOIL-SET® AID Un agrobioma saudable do solo con niveis altos de materia orgánica e minerais biodispoñibles é fundamental para que os cultivos acaden o seu pleno potencial xenético. A tecnoloxía biodiscrecional de SOIL-SET AID contribúe a un agrobioma saudable do solo.

145

Aplicación foliar sobre o cultivo con Impro-Grain® Especialmente formulado para grans e forraxes, IMPRO-GRAIN optimiza a captación de nutrientes e reforza os procesos metabólicos da planta, tales coma a fotosíntese.

Os enzimas naturais de SOIL-SET AID degradan os restos vexetais do solo. Isto tradúcese en máis enerxía para a planta. Máis enerxía implica…

A materia vexetal degradada é unha fonte de nutrientes e doutras substancias para o sostemento dos microorganismos beneficiosos e o crecemento saudable da planta.

… o aumento da síntese de gran, do crecemento da espiga e da enchedura do gran. … a redución dos efectos nas situacións de estrés.

• Reposición de nutrientes • Dispoñibilidade dos nutrientes • Contorna saudable para as raíces

Un solo saudable mantense nun equilibrio adecuado e cunha abundante carga microbiana.

sos ó 5%, SOIL-SET® AID presenta-se como unha ferramenta estratéxica para racionalizar o uso dos fertilizantes químicos. Teñen-se verificado incrementos sensiveis da disponibilidade de N, P, K, Ca y Mg aos 40 e 80 días despois da súa aplicación, o que garante unha nutrición máis precisa e axeitada para o cultivo. A dose efectiva é de 2 litros de SOIL-SET AID por ha. Unha alternativa é aplicá-lo antes da sementeira do millo. Pero, tendo en conta o modo de acción do produto, a mellor opción é empregar 1 litro por ha antes da sementeira do millo e 1 litro despois da colleita, previo á sementeira da pradería. Desta forma modula-se mellor a microbioloxía do solo e, tendo en conta que as achegas de materia orgánica (xurros e estercos), repiten-se con frecuencia, afrontamos máis eficientemente a súa descomposición. Impro-Grain® é o segundo tratamento do programa de Alltech Crop Science para o millo. Trata-se dunha combinación bioquímica de micronutrientes e produtos de fermentación única no seu xénero, formulada especialmente para o seu uso no cultivo de cereais. Impro-Grain® optimiza a captación de nutrientes e reforza os procesos metabólicos da planta, especialmente a fotosíntese. Grazas a Impro-Grain® a planta é capaz de sintetizar máis azucre a través do proceso fotosintético. Isto traduce-se en máis enerxía disponível para a planta, que pode empregar en incrementar o tamaño da espiga, en atenuar os efectos de

• Aumento do rendemento • Máis proteína • Máis amidón

… a mellora do crecemento de follas e talos.

• Mellora a dixestibilidade • Mellora a calidade dos alimentos e das forraxes

situacións de estrés, en aumentar o desenvolvimento da raíz ou en mellorar o crescimento de canas e follas, aumentando, por tanto, a dixestibilidade da fibra. Impro-Grain® aplica-se entre o estado e V3 e V6 (corresponde-se cando o millo atinxe unha altura de 30 cm). É neste estadio cando o millo define o número de filas por espiga. Tamén se está a desenvolver de forma importante o seu sistema radicular. A falta de enerxía nesta altura do seu desenvolvimento compromete de forma definitiva o rendimento e a calidade do cultivo aínda que as condicións agroclimáticas que poida desfrutar a partir de aquí sexan ideais. A dose de aplicación de Impro-Grain® é de 0,6 litros por hectárea. O mesmo que SOIL-SET® AID, pódese mesturar con calquera produto herbicida ou insecticida. O Programa que Alltech Crop Science formula para o millo foi testeado profusamente nas principais áreas de cultivo de todo o mundo. Como é natural, as condicións edafoclimáticas foron moi variadas. A pesar diso, poidemos verificar incrementos de produción que, por regla xeral, superaron o 10% fronte ao control. Isto fala dun novo xeito de afrontar o repto que supón “a brecha de rendimento”: acadar os máximos rendimentos posíveis no cultivo, traballando de forma armoniosa cos nosos “aliados naturais” (os microorganismos), e optimizando as funcións da planta, sen recorrer ao uso de máis “inputs” tradicionais.

Tratamentos de Alltech Crop Science para o millo

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_publicidade_alltech_galego.indd 145

14/03/2014 04:37

146

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Ensaio no CIAM

FERTILIZACIÓN NITROXENADA NO MILLO FORRAXEIRO EN ROTACIÓN CON VARIOS CULTIVOS DE INVERNO Neste traballo analizamos desde o punto de vista produtivo e de calidade forraxeira o tipo de cuberta invernal con presenza de leguminosas en rotación co millo, así como o efecto do tipo de fertilización no cultivo de millo, co fin de ofrecer pautas para unha acertada valoración agronómica e xestión ambiental de xurros no millo forraxeiro.

M. D. Báez Bernal, M. I. García Pomar, C. Gilsanz Rey, A. Louro López e J. Castro Insua Dpto. de Pastos e Cultivos. CIAM-INGACAL Apdo. 10, 15080, A Coruña (España)

INTRODUCIÓN O millo é o segundo cultivo forraxeiro, despois das pradeiras, en importancia económica en Galicia e cada vez ten máis presenza nas explotacións galegas fronte a prados e pasteiros (Fernández-Lorenzo et al., 2009). É un cultivo que require elevadas achegas de nitróxeno (N), e que despois da colleita pode abandonar no chan importantes cantidades de N mineral residual non utilizado polo cultivo, razón pola que desde o punto de vista ambiental é recomendable establecer unha cuberta invernal capaz de extraer nutrientes que doutra forma contaminarían as augas subterráneas (Báez et al., 2000). Está demostrado que o establecemento dun cultivo de inverno en rotación co millo optimiza a produción forraxeira na España Húmida

(Báez, 1999; Piñeiro e Díaz, 2005). Hoxe en día existe un interese crecente na recuperación de cultivos de leguminosas nas explotacións galegas (Piñeiro et al., 2008; Flores et al., 2011). Estas especies, en monocultivo ou formando parte de mesturas con gramíneas, son capaces de fixar o N atmosférico, por tanto, de reducir custos debidos ás achegas de fertilizantes nitroxenados fronte a rotacións máis estendidas na actualidade, coma a de raigrás-millo, e, en consecuencia, poden axudar a mitigar outros efectos adversos derivados da utilización de fertilizantes nitroxenados, como a lixiviación de nitratos ou as emisións de óxidos de N á atmosfera. Os resultados que se presentan a continuación son parte dos obtidos no marco do proxecto 10MRU503001PR “Emisións de gases efecto invernadoiro en cultivos forraxeiros”, financiado pola Xunta de Galicia (INCITE: Programa sectorial de investigación aplicada, I+D Suma. Medio Rural).

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_dossier_millo_rotacion_02.indd 146

10/03/2014 13:23

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

EXPERIMENTACIÓN O ensaio iniciouse no outono de 2011 nunha parcela experimental do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (Abegondo, A Coruña, zona costeira atlántica de Galicia) coa sementeira de catro cultivos de inverno: raigrás italiano (RG), trevo encarnado (TE) e as mesturas de raigrás italiano/trevo encarnado (RG/TE) e triticale/ chícharo (TR/GU). O deseño experimental foi en bloques ao azar con 4 repeticións e un tamaño de parcela elemental de 24 x 15 m. Na táboa 1 móstranse as especies, variedades e doses de sementeira. A análise inicial do chan (0-15 cm) presentou unha textura franco-limosa cun contido en C de 32,7 g/kg de MS e en N de 2,23 g/kg de MS, e unha relación C/N de 10. O primeiro ano, os cultivos sementáronse o 21 de outubro, excepto o raigrás italiano, que foi sementado o 14 de outubro, e cultiváronse o 23 de abril de 2012. No segundo ano, a sementeira foi o 6 de novembro e a colleita, o 30 de abril de 2013. No raigrás efectuouse un corte intermedio o 2 de marzo de 2012 e o 14 de marzo de 2013 no segundo ano. Previamente á sementeira, todos os cultivos recibiron unha fertilización de 50 kg N/ha, 100 kg P2O5/ha e 100 kg K2O/ha, e ao longo do crecemento do cultivo de inverno só o RG recibiu unha achega de 60 kg N/ha (Nitrato Amónico Cálcico 27 %) tras o corte de marzo. Unha vez feita a colleita dos cultivos de inverno sementouse millo (cv LG 33.85). A parcela elemental de 24 m foi dividida en catro subparcelas (tamaño de subparcela:

agricultura

147

Táboa 1. Especies, variedades e doses de sementeira nos cultivos de inverno Especies e variedades estudadas

Dose de sementeira

Raigrás italiano alternativo 4n (Lolium multiflorum L.), cv. Promenade Trevo encarnado (Lolium multiflorum L.), cv. Viterbo

40 kg/ha 30 kg/ha

R. italiano alternativo

10 kg/ha

Trevo encarnado Triticale (x triticosecale Witt.), cv. Colegiale Chícharo (Pisum sativum L.), cv. Gracia

30 kg/ha 70 kg/ha 125 kg/ha

120 m2 nos tratamentos de xurro e 60 m2 nos tratamentos mineral e control) e para cada cultivo de inverno precedente aplicáronse os seguintes tratamentos de fertilización no millo: mineral (M), aplicado en dúas achegas, 60 kg N/ha (Nitrato Amónico Cálcico 27 %) en sementeira e 100 kg N/ha (Nitrato Amónico Cálcico 27 %) cando o millo tiña 5 follas; xurro de vacún (PV), aplicado inmediatamente antes da sementeira, inxectado a 25-30 cm de profundidade; xurro de porcino (PC), aplicado no mesmo momento e da mesma forma que o PV; e control (C), que non recibiu achega de N. Na táboa 2 preséntanse as doses, o N achegado e a composición química dos xurros utilizados no experimento. Antes de sementar igualáronse en todos os tratamentos as achegas de P e K a doses de 100 kg P2O5/ha e 250 kg K2O/ha. Na figura 1 preséntase un esquema do experimento de campo.

UNA GENÉTICA ÉLITE, SEMILLAS DE CALIDAD Y SERVICIOS PROFESIONALES

DYNAMITE Volumen de planta y calidad de silo FAO 220

• Alto rendimiento en silo por su gran volumen de planta. • Buen nivel de UFL/Tn gracias a un alto nivel de almidón y de fibras. • Muy buena realización mazorca/planta.

Mas 35.K

Vigor de nascencia y producción asegurada

FAO 300

• Planta voluminosa de alta producción. • Buen vigor de nascencia incluso en condiciones difíciles. • Floración precoz y buena tolerancia al estrés post-floración. Création : agence-hudik.fr

Mas 48.F Excepcional producción, sanidad y calidad FAO 400

• Increíble producción en toneladas de materia seca • Stay-green muy marcado. • Muy sana en todo su ciclo, con una gran resistencia de tallo. • Excelente calidad de silo.

Encuentre todos nuestros híbridos en:

www.maisadour-semences.com/es

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_dossier_millo_rotacion_02.indd 147

11/03/2014 21:09

agricultura

148

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AS LEGUMINOSAS SON CAPACES DE FIXAR O NITRÓXENO ATMOSFÉRICO, POR TANTO, DE REDUCIR CUSTOS DEBIDOS ÁS ACHEGAS DE FERTILIZANTES NITROXENADOS FRONTE A ROTACIÓNS MÁIS ESTENDIDAS COMA A DE RAIGRÁS-MILLO

Mestura de triticale e chícharo

Figura 1. Esquema do ensaio experimental CULTIVOS DE INVERNO

REP

TR/GU

RG/TE

REP 2

RG/TE

TR/GU

RG/TE

REP 3

Figura 1

24 m

Figura 1

24 m

REP 4 8 m

15 m Figura 1

15 m 15 m 15 m 15 m

TR/GU 4m

24 m

CULTIVO DE VERÁN: MILLO

PV8 m

4mC M

15 m

RECOLLIDA DE MOSTRAS E DETERMINACIÓNS Para determinar a produción de biomasa dos cultivos de inverno rexistrouse o peso en verde de dúas bandas de 0,8 x 7 m en cada parcela. De cada unha delas recolléronse submostras de planta onde se levou a cabo a separación de gramíneas, leguminosas e outras especies, e determinouse a materia seca (MS). En cada mostra foi analizado o contido en materia orgánica (MO) e proteína bruta (PB) e outros parámetros relacionados coa calidade da forraxe, como fibra neutro deterxente (FND), fibra acedo deterxente (FAD) e o contido de carbohidratos solubles en auga (CSA), utilizando técnicas de laboratorio vía húmida ou por espectroscopía de reflectancia no infravermello próximo (NIRS, Win ISI 1.5). No momento da colleita do millo (estado do gran pastoso-vítreo), colléronse mostras en dúas liñas centrais cunha lonxitude de 8 m. No campo pesouse a produción en fresco, e tomouse unha submostra de 10 plantas onde se separou a mazaroca da parte verde (talos, follas e espatas) para coñecer a fracción de cada compoñente e posteriormente analizar certos parámetros de valor nutritivo como PB, dixestibilidade, carbohidratos non estruturais (CNET), CSA e amidón (AM). Para estudar o efecto dos tratamentos na eficiencia no uso do N achegado no millo calculáronse índices como a recuperación aparente de N (RAN) e a eficiencia agronómica (EA), segundo as seguintes expresións: RAN=(Extracción de Ntrat fertilizado - Extracción de Ntrat control)/N achegado*100 EA= (MStrat fertilizado –MStrat control)/N achegado

Cultivo de inverno: RG: raigrás PC italiano; TE: trevo encarnado; RG/TE: C M PC PV C M PV C M PV PC C PC PV M mestura RG + TE; TR/GU: mestura triticale + chícharo. Fertilización no millo: C: tratamento control sen achega de N; M: Nitrato Amónico Cálcico 27 %; PV: xurro de vacún; PC: xurro de porco.

A análise estatística dos datos levouse a cabo mediante a análise da varianza para un deseño experimental de parcela dividida completamente aleatorio, considerando como parcela principal o cultivo de inverno e como subparcela o tipo de fertilización no millo. Utilizouse o paquete estatístico SPSS (15.0), e para a separación de medias utilizouse o test de Duncan cun nivel de significación p<0,05.

Táboa 2. Doses, N total aplicado e composición química dos xurros usados nos experimentos Tipo de xurro Vacún Vacún Porcino Porcino 1

Data de aplicación 21/05/2012 3/06/2013 Media 3/06/2013 3/06/2013 Media

Dose m3/ha 56 48 52 47 46 47

N Aplicado Kg N/ha 127 218 172 136 136 136

pH 8,27 8,42 8,34 8,35 8,28 8,31

MS % 6,1 8,9 7,5 1,5 5,5 3,5

MO 749,6 783,9 766,7 599,4 749,4 674,4 1

N 36,1 35,7 35,9 187,2 52,1 119,7 1

P 7,6 8,2 7,9 13,5 26,9 20,2 1

K 70,2 52,1 61,2 114,4 17,3 65,9 1

Ca 16,9 18,9 17,9 17,2 25,2 21,2 1

Mg 4,6 4,5 4,5 6,2 15,5 10,8 1

Valores expresados en g/kg de MS

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_dossier_millo_rotacion_02.indd 148

17/03/2014 18:15

No No sólo sólo de de Nitrógeno Nitrógeno vivevive tu maíz forrajero tu forraje

Ganadero, aproveche los beneficios del “Concepto ACTYVA” para su maíz forrajero. Yara, primer fabricante mundial de fertilizantes, le recomienda tomar la decisión de abonar en una sóla aplicación, justo en el momento de la siembra. -

Totalmente disponibles y asimilables Nitrógeno Nítrico y Amoniacal Fósforo en forma de polifosfato Aporta Magnesio y Azufre

YaraMila™ ACTYVA COMPOSICIÓN 20-7-10 + 2MgO + 10SO3

Nota: Contacte con su proveedor habitual en caso que necesite corregir su maíz con micronutrientes (Fe,Zn,Mn,B...). YaraVita en sus varias formulaciones tiene la solución para corregir las deficiencias via suelo o foliar.

info.iberian@yara.com // www.yara.es pub_yara.indd 149

19/03/2014 14:23

agricultura

150

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

RESULTADOS Cultivo de inverno A produción de MS dos cultivos de inverno móstrase nas táboas 3 e 4. O primeiro ano, o RG con dous cortes (principios de marzo e finais de abril) e a mestura RG/TE nun só corte foron os cultivos máis produtivos, proporcionando 7,8 t MS/ha. Coa mestura TR/GU alcanzouse unha produción intermedia (6,3 t MS/ha) con respecto á obtida co monocultivo de TE. No segundo ano, o TE e a mestura RG/TE foron os cultivos máis produtivos, seguidos da mestura TR/GU e, finalmente, o RG, cunha produción total en dous cortes de 4,3 t MS/ha. Desde o punto de vista de valor nutritivo, no primeiro ano, o maior contido en PB obtívose co TE (17,66 %), seguido do TR/GU e, finalmente, o RG, só ou en combinación con TE. A presenza dun 36 % de leguminosa na mestura RG/TE no momento da colleita proporcionou contidos de proteína similares ao RG que recibira 60 kg N/ ha de fertilizante mineral tras o corte de marzo. Segundo o observado por outros autores (Flores et al., 2011), neste tipo de mesturas necesitaríanse porcentaxes de leguminosa superiores ao 50 % na mestura (expresado en MS) para alcanzar valores de PB superiores ao 12 %.

Raigrás

No segundo ano observouse unha redución no contido de PB nas colleitas de RG e TE, probablemente relacionado co atraso na data de corte (Pereira-Crespo et al., 2012), mentres que se deu un incremento nas mesturas RG/TE e TR/GU a consecuencia dunha maior presenza nelas de leguminosas.

Táboa 3. Produción de biomasa, separación de especies en gramíneas (Gram.), leguminosas (Leg.) e outras (Outr. Esp.) e composición química dos cultivos de inverno no primeiro ano Data 2/03/2012 23/04/2012

CI RG RG TE RG/TE TR/GU 2 Sig 1

% MS 21,27 16,48a 9,83b 15,61a 16,21a ***

Biomasa Kg MS/ha 2668 5189bc 4628c 7834a 6321b **

Composición botánica % Gram. Leg. Outr. Esp. 94 1 4 97a 0c 3bc 3c 90a 7ab 64b 36b 0c 51b 39b 10a *** *** *

MO 91,95 87,25a 82,29b 87,40a 86,64a ***

Composición química % MS PB FND FAD 10,22 32,08 16,44 7,68c 48,83a 27,25b 17,66a 32,84b 22,34c 7,43c 42,56a 25,24bc 11,59b 50,00a 32,63a *** ** **

CSA 41,24 35,13a 13,44c 34,95a 17,84b ***

CI: cultivo de inverno; RG: raigrás italiano; TE: trevo encarnado; RG/TE: mestura RG + TE; TR/GU: mestura triticale + chícharo. Sig.: ***(p<0,001); **(p<0,01); *(p<0,05); ns, non sig. Para cada parámetro valores seguidos por letras diferentes son significativamente diferentes a p<0,05 (test de Duncan). MS: materia seca; MO: materia orgánica; PB: proteína bruta; FND e FAD: fibra neutro e ácido deterxente; CSA: carbohidratos solubles en auga.

1 2

Táboa 4. Produción de biomasa, separación de especies en gramíneas (Gram.), leguminosas (Leg.) e outras (Outr. Esp.) e composición química dos cultivos de inverno no segundo ano Data 14/03/2013 30/04/2013

CI RG RG TE RG/TE TR/GU 2 Sig 1

% MS 17,73 22,44a 12,88d 15,16c 21,24b ***

Biomasa Kg MS/ha 666 3682c 5957a 5989a 5117b ***

Composición botánica % Gram. Leg. Outr. Esp. 94 0 6 98a 0d 2a 0d 100a 0b 15c 85b 0b 37b 62c 0b *** *** ***

MO 89,29 92,69a 90,31c 91,07b 92,50a ***

Composición química % MS PB FND FAD 9,32 36,66 20,91 6,87d 45,58b 24,50c 13,00b 43,41c 31,87b 11,03c 47,29a 33,25a 13,97a 45,08b 31,37b *** ns ***

CSA 33,0 33,56a 12,49d 14,14c 19,00b ***

1 2

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_dossier_millo_rotacion_02.indd 150

10/03/2014 13:23

Fertilizante de liberaciรณn controlada

El secreto estรก en la cรกpsula Pioneering the Future

Haifa Iberia | Telf: 91 591 2138 | E-mail: Iberia@haifa-group.com | www.haifa-group.com pub_haifa.indd 151

14/03/2014 12:38

152

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Cultivo de millo Nos dous anos de estudo, o cultivo de inverno precedente e o tipo de fertilización no millo afectáronlles de forma significativa aos rendementos de MS total no millo. Considerando os rendementos de mazaroca e parte verde por separado, o tipo de fertilización influíu na produción de ambas as partes, mentres que o cultivo de inverno só lle afectou á produción de mazaroca. As producións de MS obtidas tras o TE e a mestura TR/GU como cubertas invernais foron superiores ás obtidas tras o RG e a mestura RG/TE (figuras 2 e 3). Considerando a cuberta de RG como control, o feito de incluír o TE na mestura RG/TE incrementou nos dous anos nun 12 % a produción de MS total do millo; coa mestura TR/ GU, o incremento produtivo foi superior, do 34 % e do 29 % o primeiro e o segundo ano, respectivamente; finalmente, co TE en monocultivo, o incremento foi do 43 % e do 28 % o primeiro e o segundo ano, respectivamente. Nos dous anos, tras o TE observáronse incrementos produtivos similares en mazaroca e parte verde (figuras 2 e 3). No caso da mestura RG/TE deuse esta situación cando a leguminosa tivo maior presenza, é dicir, no segundo ano (figura 3). No caso da mestura TR/GU, o efecto beneficioso observouse en ambas as partes (mazaroca e parte verde) no primeiro ano (figura 2) e, maioritariamente, na mazaroca o segundo ano (figura 3). En xeral, ao aplicar N cos fertilizantes mineral e orgánico (PV e PC), o efecto do cultivo precedente diminuíu. Nos dous anos de estudo, a fertilización con PC proporcionou as maiores producións. No primeiro foi superior (13,94 t MS/ha) á obtida con fertilizante mineral e PV (valor medio de 12,28 t MS/ha), e tamén superior á obtida no tratamento C (9,20 t MS/ha) que non recibiu achega de N. No segundo ano, as producións tras os dous tipos de xurros foron similares (valor medio de 12,54 t MS/ha). Do mesFigura 2. Rendementos de MS no millo o primeiro ano do experimento en función do cultivo de inverno precedente Figura e do tipo2de fertilización no millo

Cultivo de inverno: RG: raigrás italiano; TE: trevo encarnado; RG/TE: mestura RG + TE; TR/GU: mestura triticale + chícharo. Fertilización no millo: C: tratamento control sen achega de N; M: Nitrato Amónico Cálcico 27 %; PV: xurro de vacún; PC: xurro de porcino.

AS LEGUMINOSAS EN MONOCULTIVO OU EN MESTURAS CON GRAMÍNEAS PROPORCIONAN BOAS PRODUCIÓNS DE FORRAXE NUN SÓ CORTE A FINAIS DE ABRIL CON BOA CALIDADE NUTRITIVA

mo xeito que no primeiro ano, a fertilización mineral e con PV derivou en producións similares (valor medio de 11,80 t MS/ha) e superiores ao tratamento C (7,61 t MS/ha). No que respecta á extracción de N, o primeiro ano o TE incrementou a extracción de N pola mazaroca e a parte verde e, por tanto, a extracción total respecto das cubertas de TR/GU, RG/TE ou RG en monocultivo (táboa 5). No segundo ano (táboa 6) tamén se aprecia un incremento na extracción tras os cultivos de TE e TR/GU. No que respecta aos efectos do tipo de fertilización, no primeiro ano alcanzáronse extraccións similares para o PC e mineral (valor medio de 87,20 kg N/ha), superiores ás obtidas con PV (72,43 kg N/ha) e C (51,97 kg N/ha). No segundo ano, a maior extracción de N alcanzouse co PC (81,77 kg N/ha), superior ao resto de tratamentos. Neste ano, os tratamentos PV e M mostraron as mesmas extraccións (valor medio de 73,99 kg N/ha). O TE e a mestura TR/GU como cultivos de inverno incrementaron o contido de PB na mazaroca (táboas 5 e 6). Parece que a achega de N en forma mineral e con PC tamén incrementa o contido en PB na mazaroca. Nos dous anos, o contido en amidón foi superior tras a achega de fertilizantes orgánicos. Figura 3. Rendementos de MS no millo o segundo ano do experimento en función do cultivo de inverno precedente Figura 3 de fertilización no millo e do tipo

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_dossier_millo_rotacion_02.indd 152

10/03/2014 13:24

Otra manera de alimentar sus cultivos

Abono de liberación controlada con la tecnología Poly’s de Everris (Scott)

Abono de liberación controlada con el máximo período del mercado FERTOP FERTILIZANTES ESPECIALES

Subministración de mestura para camas MESTURAS pida ión c rma o f in o seu n idor ribu dist ais m o xim pró

• 70% CARBONATO- 30% SERRÍN • 50% CARBONATO- 50% SERRÍN • 80% SERRÍN- 20% CARBONATO • CARBONATO • SERRÍN Servizo de recheo de cubículos, a granel e en big bag

Teléfono de información: 608 533 740

pub_fertop.indd 153

CALIZAS AGRÍCOLAS

Servizo en BIG BAG, a granel

• Carbonato Cálcico ou estendido • Caliza Magnesiana • Cal Viva • Cal Dolomítica • Mellor manexo • Cal Apagada

Novo sistema de aplicación para evitar po

• Mellor aplicación • Mellor rendemento

Encale só a súa finca, non a do veciño

Solicite informació n no seu almacén m áis próximo

Contactos: infocalgasa@yahoo.es Tel.: 608 533 740 17/03/2014 11:50

agricultura

154

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AS ROTACIÓNS CON INCORPORACIÓN DE LEGUMINOSAS INCREMENTAN A PRODUCIÓN DE MATERIA SECA OBTIDA COA ROTACIÓN RAIGRÁS/MILLO E A EXTRACCIÓN DE NITRÓXENO, MANTENDO O VALOR NUTRITIVO DA FORRAXE

Trevo

Colleita do millo

Táboa 5. Extracción de N total polo cultivo e composición química da mazaroca e da parte verde o primeiro ano do experimento Extracción N CI

Valor nutritivo mazaroca

Valor nutritivo parte verde

Kg N/ha

IVMOD

CNET

CSA

IVMOD

CNET

60,00c

5,05

83,13

68,74

7,83a

53,86

2,39

61,74

13,66

91,50a

5,41

83,23

68,20

7,18b

54,54

2,64

59,41

12,75

RG/TE

66,22c

4,89

82,95

69,99

7,66a

54,72

2,64

60,78

13,37

TR/GU

81,09b

5,13

82,40

68,93

6,69c

55,79

2,44

59,64

12,50

51,97c

4,70c

82,73ab

70,36a

8,01a

54,14b

2,26

61,09a

13,36

85,58a

5,77a

83,43a

67,80b

7,11b

54,35b

2,85

61,48a

13,26

72,43b

4,77c

82,42b

68,95b

7,34b

54,86ab

2,46

59,47b

12,63

88,81a

5,24b

83,13ab

68,77b

6,90b

55,55a

2,55

59,52b

13,03

Sig

***

CI*FM

CI: cultivo de inverno; RG: raigrás italiano; TE: trevo encarnado; RG/TE: mestura RG + TE; TR/GU: mestura triticale + chícharo. FM: fertilización no millo; C: sen achega de N; M: Nitrato Amónico Cálcico 27 %; PV: xurro de vacún; PC: xurro de porcino; PB: proteína bruta; IVMOD: dixestibilidade da materia orgánica in vitro; CNET: carbohidratos no estruturais totais; CSA: carbohidratos solubles en auga; AM: amidón. 3 Sig.: ***(p<0,001); **(p<0,01); *(p<0,05); ns, non sig. Para cada parámetro valores seguidos por letras diferentes son significativamente diferentes a p<0,05 (test de Duncan). 1 2

Táboa 6. Extracción de N total polo cultivo e composición química da mazaroca e da parte verde o segundo ano do experimento Extracción N CI

Valor nutritivo mazaroca

Valor nutritivo parte verde

Kg N/ha

IVMOD

CNET

CSA

56,38

4,28b

79,65

59,25

7,90a

51,10

3,19

IVMOD 57,81

CNET 11,37

77,33

4,77a

79,82

60,99

6,69b

52,14

3,15

56,86

11,52

RG/TE

62,70

4,32b

80,00

61,38

7,56a

52,17

3,03

56,89

11,63

TR/GU

Sig

75,98

4,64a

80,12

60,82

6,66b

53,16

3,04

56,34

10,98

42,63c

4,13c

78,95c

59,03b

8,34a

49,50c

2,99

57,80a

11,46

74,57b

4,81a

79,79b

58,41b

6,64b

51,19b

3,24

56,86b

11,60

73,41b

4,42b

80,02b

62,65a

7,21b

53,57a

3,12

56,62b

11,14

81,77a

4,66a

80,83a

62,36a

6,62b

54,31a

3,05

56,61b

11,30

ns(0,068)

***

CI*FM

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_dossier_millo_rotacion_02.indd 154

10/03/2014 13:24

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Recuperacións e eficiencias do N aplicado ao millo Na táboa 7 preséntanse as recuperacións aparentes do fertilizante mineral aplicado e orgánico, expresadas en porcentaxe, así como as eficiencias en kg MS/ha. As recuperacións atopáronse entre o 11 e o 37 % do N aplicado no primeiro ano e entre o 10 e o 36% no segundo ano, valores baixos probablemente relacionados co estrés hídrico sufrido polo cultivo de millo durante o crecemento e, especialmente, desde o establecemento (millo 5 follas) ata a colleita nos dous anos do experimento. Exceptuando as parcelas nas que fora cultivado o RG, onde os tratamentos M e PC presentaron recuperacións de N similares, co resto de cubertas o PV e o fertilizante M presentaron recuperacións similares e inferiores ao PC. En xeral, para todos os cultivos de inverno observáronse valores similares da eficiencia no uso do N cando se fertilizou co PV respecto ao tratamento M, e un incremento cando se aplicou o xurro de porco. Táboa 7. Recuperacións (RAN %) e eficiencias (EA kg MS/kg N aplicado) nos dous anos do experimento RAN %

EA kg MS / kg N

CI1

FM2

2012

2013

Media

2012

2013

Media

M PV PC Media

27 11 25 21

17 10 24 17

22 11 25 19

21 22 37 27

23 18 40 27

22 20 39 27

M PV PC Media

14 19 29 21

23 18 36 26

19 19 33 23

14 30 40 28

23 22 45 30

19 26 43 29

RG/TE

M PV PC Media

25 25 37 29

20 15 25 20

23 20 31 25

28 36 55 40

27 22 34 28

28 29 45 34

TR/GU

M PV PC Media

21 18 26 22

19 14 29 21

20 16 28 21

16 23 23 21

24 20 39 28

20 22 31 24

Cultivo de inverno: RG: raigrás italiano; TE: trevo encarnado; RG/TE: mestura RG + TE; TR/GU: mestura triticale + chícharo. 2 Fertilización no millo: M: Nitrato Amónico Cálcico 27 %; PV: xurro de vacún; PC: xurro de porco. 1

CONCLUSIÓNS A incorporación de leguminosas en monocultivo, como o trevo encarnado, ou en mesturas con gramíneas, como raigrás italiano/trevo encarnado ou triticale/chícharo, presentan unha boa alternativa ao raigrás italiano, cultivo invernal

biof

biofertilizante envases de 4, 20, 700 e 1200 kg

agricultura

155

moi estendido nas explotacións galegas, proporcionando boas producións de forraxe nun só corte a finais de abril con boa calidade nutritiva. No que respecta ao cultivo de millo, as rotacións con incorporación de leguminosas incrementan a produción de MS obtida coa rotación raigrás/millo, e tamén a extracción de N, mantendo o valor nutritivo da forraxe. Atendendo ao tipo de fertilización nitroxenada neste cultivo, apréciase un lixeiro incremento nas recuperacións do N cando se aplica en forma orgánica, con xurros de vacún e porcino, respecto ao fertilizante mineral. A fertilización con xurro de porcino proporcionou nos dous anos de estudo os maiores índices de eficiencia no uso de N.

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS BÁEZ M. D., ESTAVILLO J.M., PINTO M., RODRÍGUEZ M. (2000) Nitrate leaching losses in forage systems with ryegrass, crimson clover and maize. Grassland Farming. Balancing, environmental and economic demands. Grassland Science in Europe, 11, 471-473. BÁEZ M.D. 1999. Evaluación de las pérdidas y transformaciones de nitrógeno en un sistema forrajero intensivo. Tesis Doctoral. Universidad del País Vasco. FERNÁNDEZ-LORENZO B., DAGNAC T., GONZALEZ-ARRÁEZ A., VALLADARES J., PEREIRA-CRESPO S., FLORES G. (2009) Sistemas de producción de leche en Galicia. Evolución y estado actual. Pastos, 39(2), 251-299. FLORES G., DÍAZ N., VALLADARES J., FERNÁNDEZ B., GONZÁLEZ A., BANDE M.J., PEREIRA S., RESCH C., RODRIGEZ X. Y PIÑEIRO J. (2011) Leguminosas anuais en asociación con raigrás italiano como cultivo invernal nas rotacións forraxeiras intensivas. AFRIGA AÑO XVII-Nº 94, pp86-98. PEREIRA-CRESPO S., VALLADARES J., FLORES G., DÍAZ N., FERNÁNDEZ-LORENZO B., RESCH C., GONZÁLEZ-ARRÁEZ A., BANDE-CASTRO M.J., RODRÍGUEX-DIZ X. (2012) Rendimiento y valor nutritivo de nuevas leguminosas anuales como cultivo de invierno en rotaciones forrajeras intensivas de Galicia. Pastos, 42 (1), 29-50. PIÑEIRO J., DÍAZ N. (2005). La producción forrajera en la España Húmeda. En: B. de la Roza et al. (Eds.) Producciones agro-ganaderas: Gestión eficiente y conservación del medio natural (Vol. II), pp. 425-463. Asturias, España: Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

izable produto util

a agricultur ecolóxica

f e r t i l i z a n t e s

O mellor abono para millo e praderías

¡Producir o mesmo! ...Naturalmente

biofrut

liberatos

bio-npk

biof

Estrada LU-633, km 76,5 PORTOMARÍN (Lugo) Telf. 982 547 505 Fax 982 545 100 http://www.aviporto.com – e-mail: info@aviporto.com

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_dossier_millo_rotacion_02.indd 155

18/03/2014 18:03

156

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

SOLUCIÓNS PARA UNHA XESTIÓN EFICIENTE E SOSTIBLE DE XURROS GANDEIROS

Aplicación superficial de xurros

A xestión de efluentes é hoxe unha prioridade en moitas explotacións leiteiras do norte de Portugal e de Galicia debido ás políticas ambientais cada vez máis esixentes e ao aumento do prezo dos fertilizantes minerais. David Fangueiro e Iria Regueiro Instituto Superior de Agronomía (UIQA), Universidade de Lisboa dfangueiro@isa.ulisboa.pt

INTRODUCIÓN Por unha banda, a aplicación ao solo de xurros tende a ser cada vez máis restrinxida e controlada con cantidades aplicables moi ben definidas. Isto obriga, por exemplo, a ter unha capacidade de almacenamento de xurros adecuada ao efectivo animal e á área de solo onde o xurro é aplicado. Unha consecuencia directa é un investimento significativo en fosas de almacenamento. Por outra banda, os agricultores recoñecen hoxe o seu valor fertilizante e, co aumento do

prezo dos fertilizantes minerais, comezaron, en moitos casos, a definir plans de fertilización baseados esencialmente en aplicacións de xurro. Con todo, no momento da súa aplicación prodúcense importantes perdas de nitróxeno en forma gasosa (amoníaco -NH3) que se poden prolongar ata 48 horas se o xurro non é incorporado de inmediato no solo. Estas emisións poden conducir a problemas ambientais derivados da súa amplitude, en particular choivas ácidas. Por outra parte, as emisións de amoníaco representan unha perda moi significativa de nitróxeno e poden chegar ao 50 % do nitróxeno mineral do xurro (nitróxeno inmediatamente dispoñible para as plantas).

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xestion_xurros.indd 156

12/03/2014 23:19

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

agricultura

157

CO AUMENTO DO PREZO DOS FERTILIZANTES MINERAIS, OS AGRICULTORES COMEZARON A DEFINIR PLANS DE FERTILIZACIÓN BASEADOS ESENCIALMENTE EN APLICACIÓNS DE XURRO esta práctica dá orixe a grandes perdas de NH3, ademais de requirir dúas pasadas de máquinas, unha para aplicación e outra para a incorporación, o que pode orixinar problemas de compactación dos solos, ademais dos altos custos asociados. Por todas estas razóns, a inxección é a práctica actualmente recomendada e móstrase eficiente na redución de olores e de emisións de NH3. Con todo, require un importante investimento en maquinaria, un aumento de Acidificación de xurro na fase de aplicación consumo de enerxía durante a aplicación e pode non ser viable en certas zonas do país debido á textura dos solos e Cando ocorre forte precipitación nos días seguintes á á dimensión das parcelas. aplicación, parte do nitróxeno aplicado ao solo a través do No marco do proxecto “Xestión agronómica e ambienxurro é suxeito a lixiviación en forma de nitratos. O ión tal de xurros: prácticas sostibles de aplicación ao solo”, nitrato é unha das formas de nitróxeno dispoñible para as financiado pola Fundación para a Ciencia e Tecnoloxía plantas, pero por riba de determinada concentración con- (PTDC/AGR-PRO/119428/2010), a aplicación superfivértese en tóxico para os humanos, polo que a contami- cial en bandas de xurros pretratados está sendo avaliada en nación das augas para consumo con este elemento pode termos agronómicos e ambientais en relación coa aplicarepresentar un problema de saúde pública. ción tradicional e inxección no solo de xurro non tratado. A aplicación de xurro faise esencialmente por aplicación Os dous pretratamentos de xurros considerados son a sesuperficial con prato espallador seguido de incorporación paración das fases sólido/líquido por vía mecánica (prensa) (designado aquí como aplicación tradicional). Con todo, e a acidificación.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xestion_xurros.indd 157

12/03/2014 23:20

158

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

TRATAMENTO DO XURRO A separación do xurro en dúas fraccións, fracción líquida (FL) e fracción sólida (FS), por vía mecánica (con tamizador, centrífuga ou prensa) é unha práctica bastante utilizada en Portugal, sobre todo en suiniculturas (crianza de porcos). A FS así obtida é un material con algunha humidade rica en materia orgánica e nutrientes como o nitróxeno e o fósforo. A FS pode aplicarse directamente ao solo ou pode ser suxeita a compostaxe co fin de obter un material seco

hixienizado e estabilizado, que pode ser vendido como correctivo orgánico para outras explotacións agrícolas. A FL é un material rico en nutrientes nunha forma inmediatamente dispoñible para as plantas (nitróxeno, fósforo e potasio) e pode ser usado en fertirrigación ou aplicado ao solo cos métodos convencionais. A acidificación é outro tratamento do xurro usado para minimizar as emisións de amoníaco tanto durante o período de almacenamento coma durante a aplicación ao solo. Esta práctica consiste en engadir ácido concentrado ao xurro, sendo o volume de ácido adaptado ás características do xurro, e utilízase maioritariamente nos países do norte de Europa (20 % do xurro aplicado ao solo é xa acidificado en Dinamarca) e ten demostrado un gran potencial. Como veremos máis adiante, a aplicación ao solo de xurro acidificado trae máis beneficios para reducir en case o 100 % as emisións de amoníaco. Non obstante, debe ser efectuada por persoal debidamente adestrado dados os riscos asociados á manipulación de ácidos concentrados. Están a ser desenvolvidos estudos no marco do proxecto ReUseWaste (n.º 289887), financiado polo sétimo programa marco da Unión Europea [FP7/2007-2013], co fin de optimizar este tratamento, en particular atopar alternativas ao uso de ácidos concentrados, o que permitiría que puidese ser realizado directamente polo produtor. A rede ReUseWaste ten como obxectivo o desenvolvemento de novas tecnoloxías para o uso ambiental sostible dos recursos existentes nos residuos animais. A optimización da acidificación comentada anteriormente é un dos temas de investigación integrados na rede. O obxectivo principal é mitigar as emisións de amoníaco durante o almacenamento en combinación cunha separación sólido/líquido posterior e así concentrar os nutrientes na fracción sólida diminuíndo os custos de transporte e reducindo ao mesmo tempo a capacidade de almacenamento nas granxas. Coa combinación de ambas as técnicas preténdese optimizar a composición das fraccións obtidas dependendo do xurro empregado e as necesidades ou intereses en cada caso. Algunhas características dos produtos obtidos tras o tratamento de xurro de porco por acidificación e/ou separación preséntanse na táboa 1.

Táboa 1. Principais características dos xurros tratados por acidificación e/ou separación Xurro bruto

Xurro acidificado

Fracción líquida

Fracción sólida

Fracción sólida de xurro acidificado

Fracción líquida de xurro acidificado

Materia seca (kg ton-1)

49,6 ± 1,8

62,6 ± 1,6

10,2 ± 0,2

194,8 ± 8,2

195,5 ± 5,3

30,9 ± 0,6

Nitróxeno total (kg ton-1)

4,2 ± 0,1

4,3 ± 0,1

2,8 ± 0,1

10,4 ± 0,3

9,9 ± 0,1

2,9 ± 0,1

Fósforo total (kg ton-1)

1,1 ± 0,0

1,0 ± 0,0

0,04 ± 0,0

4,7 ±0,7

2,1 ± 0,2

0,69 ± 0,1

Potasio total (kg ton-1)

2,48 ± 0,31

2,32 ± 0,20

2,19 ± 0,15

2,03 ± 0,16

2,49 ± 0,33

2,23 ± 0,37

Razón N:P:K

1:0,25:0,59

1:0,24:0,40

1:0,02:0,79

1:0,45:0,19

1:0,21:0,25

1:0,24:0,58

Calcio (kg ton-1)

2,4 ± 0,1

0,1 ± 0,0

10,6 ± 0,5

6,7 ± 0,9

0,9 ± 0,1

Magnesio (kg ton-1)

1,1 ± 0,1

1,0 ± 0,0

0,05 ± 0,0

4,7 ± 0,4

2,8 ± 0,1

0,5 ± 0,0

Destácanse as maiores concentracións de fósforo e nitróxeno na fracción sólida de xurro en relación co xurro bruto e un aumento da concentración de fósforo na fracción líquida cando o xurro foi previamente acidificado. AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xestion_xurros.indd 158

12/03/2014 23:20

sociedad agr铆cola galega sl

Unha familia ao completo

Nova f贸rmula de alto rendemento

Completo, eficaz, rentable. Con todos os elementos necesarios para o cultivo do millo.

Parque Empresarial Vilanova I - 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com - www.soaga.com

pub_nitramon_fertimon.indd 159

12/03/2014 00:52

160

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

NO CULTIVO DE MILLO, A APLICACIÓN DE FRACCIÓN LÍQUIDA ORIXINOU, NALGÚNS CASOS, AUMENTO DE PRODUCIÓNS NA ORDE DO 10-15 % EN RELACIÓN Á APLICACIÓN TRADICIONAL OU INXECCIÓN DE XURRO NON TRATADO

A acidificación do xurro permite obter un material máis homoxéneo ao longo de todo o período de aplicación ao solo, xa que non se producen perdas de nitróxeno. Isto permite adecuar con maior rigor a cantidade de xurro que se lles debe aplicar aos cultivos para satisfacer as necesidades das plantas en nitróxeno. EFICIENCIA DA APLICACIÓN AO SOLO DE XURROS TRATADOS Cando a fracción líquida se lle aplica ao solo en bandas sen posterior incorporación, obsérvase un aumento das perdas de nitróxeno en forma de amoníaco con respecto á inxección ou aplicación tradicional. Non obstante, cando se aplica xurro acidificado as emisións de amoníaco son practicamente nulas tanto durante a aplicación coma nos días seguintes. Se consideramos as perdas de nitróxeno por lixiviación, os resultados obtidos nas probas realizadas indican que pode ocorrer máis lixiviación de nitrato cando a fracción líquida é aplicada. Con todo, as perdas por lixiviación despois da aplicación do xurro acidificado son similares ás observadas co método tradicional ou inxección. É de destacar que a acidificación do xurro pode inducir un aumento da lixiviación dalgúns elementos como o fósforo, cobre, cinc ou manganeso, provocando así unha posible contaminación das augas e empobrecemento dos solos. O valor agronómico do xurro acidificado e a fracción líquida foron avaliados con dous cultivos, millo forraxeiro e avea, considerando distintos tipos de solo representativos da área agrícola portuguesa. No cultivo de millo, a aplicación de fracción líquida orixinou, nalgúns casos, aumento de producións na orde do 10-15 % en relación á aplicación tradicional ou inxección de xurro non tratado. Con todo, a aplicación de xurro acidificado permitiu obter sempre producións superiores ás obtidas con aplicación tradicional ou inxección con aumentos na orde de 15-20 %. No caso do cultivo de avea, as diferenzas entre producións non son tan evidentes e cabe destacar o feito de que a aplicación de xurro tratado nunca conducise á diminución da produción. Estudos realizados en vasos indican que o xurro acidificado poderá ter un efecto starter no cultivo do millo debido á súa maior concentración en fósforo dispoñible para as plantas. Este efecto foi observado nos traballos realizados no campo, pero é necesario realizar máis ensaios experimentais para poder confirmar esta plusvalía.

CONCLUSIÓNS A aplicación en bandas de xurro acidificado xorde como unha alternativa fronte á inxección de xurro. Ademais do aumento potencial da produción de forraxe, esta técnica pode ser utilizada en calquera tipo de solo e en parcelas con dimensións reducidas. O custo do establecemento de tal práctica en Portugal é difícil de avaliar, dado que actualmente non existe ningunha empresa que ofreza este servizo. Con todo, igual que acontece noutros países europeos, cremos que pode chegar a ser unha solución preferente en moitas explotacións agropecuarias portuguesas. AGRADECEMENTOS Este traballo foi financiado polo Estado portugués a través da Fundación para a Ciencia e a Tecnoloxía (FCT) no marco do proxecto “Animal slurry management: sustainable practices at field scale” (PTDC/AGR-PRO/119428/2010), do proxecto (ProjectPEst-OE/AGR/UI0528/2011) da UIQA e dunha bolsa de posdoutoramento concedida ao Dr. David Fangueiro (SFRH/BPD/84229/2012). O traballo que conduciu aos resultados aquí presentados foi financiado polo programa People (Marie Curie Actions) do sétimo programa marco da Unión Europea FP7/2007-2013/-REA grantagreement n.° [289887]. Este documento reflicte soamente as opinións do autor e a Unión Europea non pode ser responsabilizada polo uso da información aquí presentada.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_xestion_xurros.indd 160

10/03/2014 13:20

pub_delagro_abono.indd 161

10/03/2014 10:25

162

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

PRINCIPAIS TIPOLOXÍAS DE FERTILIZANTES UTILIZADOS EN AGRICULTURA Para o seu correcto crecemento, as plantas necesitan os nutrientes adecuados en cada unha das súas etapas. Un bo equilibrio permitirá obter unha nutrición equilibrada acorde coas necesidades do cultivo ao longo de todo o seu ciclo de desenvolvemento. A fertilización debe proporcionarlle á planta estes nutrientes ao mesmo tempo que mantén a fertilidade do chan, sen afectar negativamente ao medio ambiente. Por iso é importante coñecer as características das principais tipoloxías de fertilizantes existentes actualmente no mercado.

José Manuel Fontanilla Puerto2, Alberto Outeiriño Pérez2 e José Nolasco Bethencourt1 1 Enxeñeiro agrónomo 2 Haifa Iberia Iberia@Haifa-Group.com www.Haifa-Group.com

FERTILIZANTES CONVENCIONAIS Este tipo de fertilizantes caracterízase por ter un custo menor e, ao ser moi solubles na solución do chan, por proporcionar unha rápida dispoñibilidade de nutrientes para

a planta. Esta rápida dispoñibilidade non sempre vai ser positiva, xa que leva asociada perdas importantes de nutrientes por lixiviación e volatilización, principalmente de nitróxeno, o que reduce a eficacia da fertilización (ata nun 70 %) e obriga a aplicar máis fertilizante do necesario para compensar as perdas, así como a fraccionar as achegas realizando máis aplicacións, co consecuente incremento en tempo e necesidade de man de obra. Todo iso supón perdas de unidades fertilizantes e maior contaminación de augas subterráneas e superficiais.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_tipologia_fertilizantes.indd 162

18/03/2014 15:25

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

agricultura

163

OS FERTILIZANTES DE LIBERACIÓN LENTA OU CONTROLADA VANLLE FORNECER OS NUTRIENTES Á PLANTA DUNHA FORMA MÁIS EFICAZ, CONTROLADA E PROLONGADA NO TEMPO, PERMITINDO REDUCIR O NÚMERO DE APLICACIÓNS E DE UNIDADES FERTILIZANTES

Como solución aos aspectos negativos da fertilización convencional xorden os fertilizantes de liberación lenta ou controlada, que lle van fornecer os nutrientes á planta dunha forma máis eficaz, controlada e prolongada no tempo. Isto permite reducir o número de aplicacións e de unidades fertilizantes a achegar e dá lugar a unha fertilización nitroxenada máis eficaz. Coa utilización de fertilizantes de liberación lenta e de liberación controlada redúcense as perdas, permitindo manter no chan o nivel adecuado de nitróxeno ao longo do ciclo de desenvolvemento da planta, evitando o exceso ou o defecto que caracteriza as aplicacións tradicionais. A isto hai que engadirlle a redución das necesidades de man de obra e uso de maquinaria, ao diminuír o número de aplicacións e a cantidade de fertilizante. METILEN-UREA E UREA FORMALDEHÍDO Son fertilizantes formados pola reacción da urea con formaldehído, dando lugar a mesturas de urea e cadeas de polímeros de diferentes lonxitudes; esta lonxitude depende das condicións da reacción, así como da proporción existente entre a urea e o formaldehído. A liberación do nitróxeno é provocada pola ruptura destas cadeas pola acción dos microorganismos do chan, aumentando a velocidade de liberación canto menor sexa a lonxitude das cadeas. Dado que a solubilidade depende tamén da lonxitude da cadea, para medir a liberación lenta dun fertilizante utilízase o denominado índice de actividade (IA), que vén determinado pola seguinte ecuación: Índice de Actividade = (Fracción II) / (Fracción I + Fracción III)

A Fracción I está composta polo nitróxeno soluble en auga fría (20 °C) e, por tanto, dispoñible rapidamente para a planta. A Fracción II está formada polo nitróxeno soluble en auga quente (100 °C), que será liberado nas próximas semanas ou meses e que constitúe o nitróxeno de liberación lenta propiamente dito. A Fracción III estaría constituída polo nitróxeno non soluble en auga quente e que, por tanto, non estará dispoñible para a planta. O índice de actividade para este tipo de fertilizantes adoita atoparse entre 40 e 60. A liberación, ao depender directamente da actividade microbiana, vaise ver influída por todos os factores que a afectan (temperatura, pH, humidade e materia orgánica).

sociedad agrícola galega sl

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com

AFRIGA ANO XX- Nº 109

AFRIGA109_tipologia_fertilizantes.indd 163

15/03/2014 00:31

164

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

INHIBIDORES DA NITRIFICACIÓN Son compostos químicos que van atrasar a actividade das nitrosomonas, as bacterias responsables da transformación do amonio en nitrito, etapa previa á súa transformación en nitratos pola acción das bacterias nitrobacter e nitrosolobus, sendo os nitratos a forma na que se producen as principais perdas do nitróxeno aplicado na fertilización pola súa facilidade de lavado. Durante este período, e desde a súa aplicación, o nitróxeno amónico que conteña o fertilizante achegado seguirá estando dispoñible para a planta. O tempo que se mantén o nitróxeno en forma amoniacal depende do tipo de chan. INHIBIDORES DA UREASA É unha molécula inhibidora da ureasa que permite que a transformación da urea en nitróxeno amoniacal (hidrólise) se produza en condicións óptimas, minimizando a volatilización e permitindo que a urea se transforme en nitróxeno amoniacal para que este poida ser absorbido na súa totalidade polo cultivo. Esta molécula funciona inhibindo a acción da ureasa, a enzima que facilita a hidrólise da molécula de urea, reducindo a formación de amoníaco (gas) e permitindo a total difusión da urea no chan. CUBERTAS A BASE DE POLÍMEROS BIODEGRADABLES Neste tipo de fertilizantes encapsulados, os nutrientes atópanse recubertos por capas de polímero biodegradable que van permitir a súa liberación de forma controlada en función unicamente da temperatura do chan, de xeito que se producirá unha maior liberación cando esta aumenta, o que coincide co incremento das necesidades das plantas. Esta tecnoloxía é a única que permite controlar a liberación de calquera nutriente ao ser susceptibles todos eles de ser encapsulados. Ao atoparse os nutrientes encapsulados poden aplicarse de forma localizada preto do sistema radicular por non existir problemas debidos ao exceso dalgún dos elementos nutrientes. Unha vez aplicado, o fertilizante de liberación controlada absorbe a humidade, o que disolve os nutrientes do interior pero sen liberalos, estando o ritmo de liberación regulado unicamente pola temperatura do chan, que inicia de forma lenta e precisa a liberación de nutrientes á zona radicular (figura 1).

NOS FERTILIZANTES ENCAPSULADOS OS NUTRIENTES ATÓPANSE RECUBERTOS POR CAPAS DE POLÍMERO BIODEGRADABLE QUE VAN PERMITIR A SÚA LIBERACIÓN DE FORMA CONTROLADA EN FUNCIÓN UNICAMENTE DA TEMPERATURA DO CHAN

A resistencia da cuberta vai manter a integridade das partículas ao longo do tempo e da manipulación. Figura 1. Mecanismo de liberación controlada dun fertilizante encapsulado con polímeros biodegradables

1. Gránulos de fertilizantes con recubrimento polimérico

2. O vapor de auga penetra na cuberta

4. Prodúcese a difusión de nutrientes cara ao chan

3. A humidade comeza a disolver os gránulos fertilizantes

5. Despois de que a liberación finalice, a cuberta rómpese e degrádase

Este tipo de fertilizantes consegue: • Unha dispoñibilidade óptima de nutrientes a través de todo o ciclo, evitando deficiencias ou excesos de nutrientes. • Aforro en man de obra ao non ter que fraccionar as aplicacións. • Redución das perdas de nutrientes por lavado ao ir liberándoos pouco a pouco. • Mellora da eficiencia no uso de nutrientes polos cultivos. • Aplicación de doses máis precisas, evitando a acumulación de sales e a contaminación das augas subterráneas. A táboa 1 mostra as tecnoloxías descritas no presente artigo, indicando as súas características principais.

Táboa 1. Comparativa entre as diferentes tecnoloxías de fertilizantes de liberación lenta e controlada Característica Tecnoloxía Mecanismo de liberación Lonxevidade

Inhibidor da ureasa Inhibidores Inhibición da acción da ureasa Actividade microbiana, pH, humidade, temperatura e materia orgánica

Inhibidores da nitrificación Inhibidores Retardo da oxidación do amonio Actividade microbiana, pH, humidade, temperatura e materia orgánica

% de N de liberación controlada

Outros nutrientes

Factores que afectan á liberación

Metilen-urea, urea formaldehído Produto de reacción de urea Degradación microbiana MU: 3 meses Actividade microbiana, pH, humidade, temperatura e materia orgánica MU: 50 % UF: 20 % -

Cuberta de polímero Fertilizante recuberto de polímero Difusión 2 – 12 meses segundo fórmula Temperatura 100 % 100 %

AFRIGA ANO XX - Nº 109

AFRIGA109_tipologia_fertilizantes.indd 164

11/03/2014 18:44

D-CODER TOP

Anuncio D-Coder A3_MAIZ_2014_2.indd 1 pub_timac_agro.indd 165

25/02/14 18:07 10/03/2014 13:15

OS PRODUTOS GALICAL FAVORECEN O RENDEMENTO DO MILLO

O millo pide un pH de entre 6 e 7. A acidez dos solos galegos é unha das limitacións para o crecemento dos nosos cultivos (millo, herba etc.). Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio cómpre aplicar emendas calizas ou magnésicas nas terras de cultivo. TIPOS DE EMENDA

Caliza (entre 50 e 56 % CaO)

Cal vivo (90 % CaO)

Caliza dolomítica e magnésica (30-40 % CaO e 17-20 % MgO)

Cal vivo dolomítico (60 % CaO + 35 % MgO) O cal vivo é o produto resultante de calcinar nun forno caliza ou caliza dolomítica. Caracterízase polo seu alto contido en calcio e magnesio, xa que máis do 90 % está en forma de óxido. Ambos son materiais moi solubles, por iso se poden aplicar en granulometrías carentes de po, e teñen un alto índice de neutralización (> 90 %). A acción sobre o terreo é inmediata.

Caracterízanse por ser materiais pouco solubles. Se a moenda que reciben non está por debaixo de 0,125 mm son produtos de actuación lenta e corren o risco de que a choiva provoque perdas da emenda. Teñen un valor neutralizante medio de entre o 50 e o 60 %. Utilízanse máis ben para encalados de mantemento unha vez que o pH xa se achega a niveis óptimos.

Cal apagado Cal apagado + dolomita O cal apagado é o resultado de mesturar cal vivo con auga. Conserva todas as propiedades dos cales vivos e actúa tamén rapidamente sobre o terreo. O seu valor de neutralización é alto (> 90 %). Tanto o cal vivo coma o cal apagado son fundamentais para un encalado de corrección.

Calizas Calizas dolomíticas e magnésicas Son materiais que resultan de moer finamente as calizas. Conteñen baixas porcentaxes de calcio e de magnesio.

pub_galical.indd 166

GALICAL CONTA CON NOVOS SISTEMAS DE APLICACIÓN PARA MATERIAIS FINOS QUE NON LEVANTAN PO

10/03/2014 11:27

GALICAL CALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS

APLICACIÓN DO PRODUTO SOBRE O TERREO SISTEMAS DE PESAXE PARA UNHA APLICACIÓN MÁIS PRECISA

Redución da acidez dos solos Aumento da produtividade das colleitas Presentadas en:

EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: > 90 % EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 100 % EMENDA DE CAL VIVO (90 % CaO) Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: > 90 % EMENDA DE CAL APAGADO (75 % CaO) Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: > 75 % EMENDA DE CAL APAGADO + DOLOMITA (50 % CaO / 23 % MgO) Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: > 80 % EMENDA DE CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO) Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 % EMENDA DE CALIZA DOLOMÍTICA-GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: > 58 %

pub_galical.indd 167

• Sacos de 35 quilos • Big bag de 1.100 quilos • Camión cisterna ou camión volquete

Estendidas na propia finca Transportadas en camións a calquera punto de España e Portugal

URA NOVA MEST DE SERRÍN, CÁLCICO CARBONATO LA PARA E CASCARIL ANDO!! CAMAS DE G GALICAL, S.L.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

10/03/2014 11:27

168

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Exemplo de millo san

FERTILIZACIÓN E ENCALADO NO MILLO O millo é un dos cereais máis importantes no mundo, tamén fundamental na alimentación da maioría das nosas ganderías; por iso, se dedicamos especial atención á fertilización e ao encalado, aseguraremos unhas boas colleitas. Gustavo García Riveiro Responsable do millo ensilado, Limagrain Ibérica SA

ENCALADO Practicamente toda Galicia e gran parte da cornixa cantábrica caracterízase por ser unha zona ácida e, polo tanto, a corrección do pH é necesaria en todos os cultivos, máis aínda nun tan esixente coma o millo. A acidez do solo débese a varios factores, dos cales os máis importantes son: • o lavado de calcio, que se produce nas rexións con moita pluviometría • a incorporación de fertilizantes ácidos • a natureza da roca nai orixinaria

Mapa do pH dos solos españois

Fonte: INIA (2009)

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_fertilizacion_encalado_millo_02.indd 168

14/03/2014 04:39

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

agricultura

169

PRACTICAMENTE TODA GALICIA E GRAN PARTE DA CORNIXA CANTÁBRICA CARACTERÍZASE POR SER UNHA ZONA ÁCIDA E, POLO TANTO, A CORRECCIÓN DO PH É NECESARIA EN TODOS OS CULTIVOS, MÁIS AÍNDA NUN TAN ESIXENTE COMA O MILLO

Un solo con forte acidez é pobre en bases (calcio, magnesio, potasio…), a actividade dos microorganismos é escasa e o fósforo dispoñible redúcese ao precipitarse co ferro e co aluminio. Clasificación dos solos segundo o valor de pH pH Avaliación Efectos Menor de 4,5 Extremadamente ácido Condicións moi desfavorables 4,5 - 5 Moi fortemente ácido Posibles efectos de toxicidade 5,1 - 5,5 Fortemente ácido Deficiente asimilación dalgúns elementos 5,6 - 6 Medianamente ácido Adecuado para a maioría dos cultivos 6,1 - 6,5 Lixeiramente ácido O máis adecuado para a asimilación de nutrientes 6,6 - 7,3 Neutro Efectos tóxicos mínimos 7,4 - 7,8 Medianamente básico Existencia de carbonato cálcico 7,9 - 8,4 Básico Deficiente asimilación dalgúns nutrientes 8,5 - 9 Lixeiramente alcalino Problemas de clorose 9,1 - 10 Alcalino Presenza de carbonato sódico > 10 Fortemente alcalino Pouca asimilación dalgúns nutrientes

PROBLEMAS DOS SOLOS ÁCIDOS: COMO SE MANIFESTAn • Un solo ácido normalmente presenta problemas de drenaxe e unha lenta absorción da auga de choiva. • A descomposición da materia orgánica é lenta; cando achegamos estercos, fertilizantes verdes ou restos de cultivos estes descompóñense lentamente debido á escasa actividade microbiana. • A falta de cal no millo provoca un menor desenvolvemento radicular, a parte inferior das raíces están descoloridas ou podres e as raíces laterais nacen a partir do terceiro e cuarto nó. • Tonalidades violetas nas follas; isto débese ao bloqueo do fósforo presente no solo. • As follas máis tenras dóbranse en forma de ganchos e as follas terminais desécanse a partir da punta e dos bordos. • A falta de leguminosas na vexetación espontánea tamén é un síntoma de pH baixo.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_fertilizacion_encalado_millo_02.indd 169

14/03/2014 04:40

agricultura

170

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

A FALTA DE CAL NO MILLO PROVOCA UN MENOR DESENVOLVEMENTO RADICULAR, A PARTE INFERIOR DAS RAÍCES ESTÁN DESCOLORIDAS OU PODRES E AS RAÍCES LATERAIS NACEN A PARTIR DO TERCEIRO E CUARTO NÓ

CORRECCIÓN DO PH Para proceder á corrección do pH do solo o ideal é ter unha análise de terra das parcelas que se van sementar onde nos indique a acidez e/ou a porcentaxe de aluminio no complexo de cambio e o contido en calcio (Ca2+). Segundo sexan estes resultados, imos tomar as decisións correspondentes:

ENCALADOS DE CORRECCIÓN E MANTEMENTO Se é necesario encalar, sempre é bo contar coa opinión dun técnico que nos aconselle. Debemos tentar subir o pH, como moito, unha unidade por cada vez que aplicamos cal e repetir a aplicación a intervalos dun ou dous anos ata chegar a un pH de 6-6,5 (ou unha saturación de aluminio inferior ao 10 %). As razóns para non subir de golpe o pH son as seguintes: • Pódense producir bloqueos ou precipitacións de micronutrientes. • Modifícase demasiado rápido a vida microbiana do solo e mesmo chega a paralizala. • Acelérase excesivamente a transformación de materia orgánica do solo. • Prodúcese maior lavado das calcarias. • Faise excesivo adianto de capital. As doses necesarias para elevar unha unidade de pH, segundo o tipo de solo e para unha fondura de 15 cm, son: Encalado de corrección

pH e contido de calcio (Ca2+) pH

Calcio activo

Estado cálcico

Necesidades de encalar

pH ≥ 6,5

Calquera

Satisfactorio

Non necesita encalar. Control cada 2 ou 3 anos

≥2 % ou 10 meq/100 g Satisfactorio Encalado de conservación 5,5 < pH < 6,5

<2 % ou 10 meq/100 g

pH ≤ 5,5

Calquera

Non satisfactorio Non satisfactorio

Encalado de corrección Encalado de corrección

Cando temos un solo fortemente ácido (pH<5,5) é necesario encalar, xa que o custo do encalado é sempre rendible, posto que melloramos as condicións do terreo e favorecemos a absorción dos nutrientes que achegamos ao cultivo. Cun pH de 4,5, máis da metade dos macronutrientes (nitróxeno, fósforo e potasio) non está dispoñible para as plantas, polo que estamos perdendo máis da metade do diñeiro achegado tanto en fertilizantes minerais coma en xurros e estercos. O pH que se atopa na maioría dos nutrientes de maneira máis dispoñible para o millo está próximo ao 6,5.

Calcaria necesaria (kg CaCO3) para elevar o pH de: 4,5 a 5,5 5,5 a 6,5 Solos areosos 1.500 2.250 Solos francos 2.000 3.000 Solos limosos 2.750 3.750 Solos arxilosos 3.500 4.250 Cal vivo necesario (Kg CaO) para elevar o pH de: 4,5 a 5,5 5,5 a 6,5 Solos areosos 850 1.250 Solos francos 1.100 1.700 Solos limosos 1.600 2.100 Solos arxilosos 2.000 2.400

Expresado en % de fertilizante aplicado

PRODUTOS USADOS COMO EMENDA CALCARIA Os produtos máis usados para a corrección do pH pódense cualificar segundo o poder neutralizante e a velocidade de actuación: • Os cales vivos (CaO) e apagados (Ca(OH)2) considéranse produtos de actuación rápida pois practicamente nun mes reaccionan co solo e realizan a súa acción neutralizante. • A calcaria (CaCO3) finamente triturada é un produto de acción lenta, xa que durante o primeiro mes soamente rePerdas de nutrientes debido á acidez do solo acciona un 50 % do produto achegado e necesítanse seis meses ou máis para que efectúe unha acción neutralizante. Perdas de nutrientes debido á acidez do solo • A dolomita é aínda máis lenta ca a calcaria. Resulta un 50 % máis lenta. 80 • As espumas de azucarería e o xeso (CaSO42H2O) son de 70 velocidade intermedia. 60 50

Poder neutralizante de diferentes emendas

a) Índice 100 para a calcaria

Cal vivo CaO

20 10 0

ph 6,5

ph 6

Nitróxeno

ph 5,5

Fósforo

ph 5

Potasio

ph 4,5

b) Índice 100 para o cal vivo 180

Cal vivo CaO

100

Cal apagado Ca(OH)2

136

Cal apagado Ca(OH)2

Dolomita CaCO3MgCO3

109

Dolomita CaCO3MgCO3

Calcaria CaCO3

100

Calcaria CaCO3

Silicato cálcico

Xeso CaSO4 2 H2O

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_fertilizacion_encalado_millo_02.indd 170

14/03/2014 04:40

Intereco, entidade certificadora que engloba os distintos Consellos Reguladores de Agricultura Ecolóxica de España certifica as Calizas de Calfensa.

INSUMO CERTIFICADO

Nº de certificado

CFN -01

CFN -02

O millo e as praderías precisan de pH próximos á neutralidade. Tanto a caliza agrícola coma a magnesiana que ofrece Calfensa axudan a corrixir a acidez dos nosos solos, evitando a toxicidade do aluminio e favorecendo a asimilación do fósforo. Así mesmo, melloran a súa estrutura, aumentando a aireación e a drenaxe. A caliza de Calfensa provén de calcita que, unha vez moída, é de efecto máis rápido que a proveniente de dolomita. Grazas á finura de moenda coa que traballa Calfensa, os seus produtos son altamente solubles. Rápida acción dificilmente superable por outras calizas menos moídas ou granuladas. A diferenza do cal vivo, a caliza de Calfensa non é agresiva, non produce queimaduras, o que facilita a súa manipulación, sendo, do mesmo xeito, respectuosa cos microorganismos beneficiosos do solo. Dado que se trata dun produto extraído directamente da terra, non produce efectos negativos para o medio, sendo recoñecido polo Consello Regulador de Agricultura Ecolóxica. AENOR certifica os sistemas de Xestión de Calidade, Medio Ambiente e Seguridade e Saúde no Traballo de Calfensa.

CALFENSA, A CALIZA DA TÚA TERRA CALIZA AGRÍCOLA - CALIZA MAGNESIANA

MODALIDADES DE SERVIZO: • APLICADO SOBRE O TERREO • ENVASADO. Saco de 25 kg - Big Bag de 1.000 kg • A GRANEL

Novos granulados de Calfensa Nota: os certificados de Intereco non son aplicables aos produtos granulados

OFICINAS:

27161 SANTA COMBA-LUGO Teléfono: 982 30 59 02

pub_calfensa_galego.indd 171

FÁBRICA:

OURAL-LUGO Teléfono: 982 54 66 23

12/03/2014 17:44

172

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

DEBEMOS TENTAR SUBIR O PH, COMO MOITO, UNHA UNIDADE POR CADA VEZ QUE APLICAMOS CAL E REPETIR A APLICACIÓN A INTERVALOS DUN OU DOUS ANOS ATA CHEGAR A UN PH DE 6-6,5

ÉPOCA DE APLICACIÓN E PRODUTOS QUE SE DEBEN USAR Normalmente adoitamos encalar en dúas datas diferentes: ou ben na primavera xusto antes de implantar o millo, ou no outono, antes de sementar os prados. En función da época na que realicemos a aplicación do produto corrector e o tipo de terreo, deberiamos usar un ou outro produto, tendo en conta que se encala o solo e non o cultivo. Algunhas recomendacións son: • En chans areosos débense utilizar calcarias (CaCO3) e dolomitas (CaCO3 MgCO3). • Para solos arxilosos cómpre utilizar cal vivo ou apagado. • Cal vivo: aplicar un mes antes da sementeira (aplicacións de primavera) ou naqueles terreos nos que necesitemos subir o pH con rapidez. • Calcarias: aplicacións con tres meses de antelación á sementeira, para que o produto teña tempo a actuar, e en encalados de mantemento. • Dolomitas: aplicar de tres a seis meses antes da sementeira (encalados de outono) e en aplicacións de mantemento. • Espumas de azucarería e xesos: aplicar entre un e dous meses antes da sementeira. FERTILIZADO O millo é un cereal que ten unhas esixencias nutritivas similares ás doutros cereais como o trigo ou a cebada, pero, debido ás súas producións, normalmente moito máis altas, as necesidades demandadas, en termos absolutos, son moito máis elevadas. A maior demanda destes nutrientes coincide co maior crecemento vexetativo (a partir de V8); xa que logo, debemos garantir a súa dispoñibilidade neste período se non queremos ver reducida a nosa produción de forma considerable.

NECESIDADES DO CULTIVO A absorción de macroelementos vai adiantada respecto da xeración de materia seca. Isto ocorre especialmente no potasio, cuxa absorción practicamente remata pouco despois da floración. Dependendo das fontes consultadas, as necesidades do millo sitúanse entre un máximo de 14-15 kg de nitróxeno (N), 6-7 kg de fósforo (P2O5) e 12-14 kg de potasio (K2O) por cada 1.000 kg de MS de silo cultivado. Polo tanto, para unha produción de 15.000 kg de MS (50.000 kg en verde, aproximadamente), as extraccións do cultivo son 217 kg de nitróxeno, 98 de kg de fósforo (P2O5) e 195 kg de potasio (K2O). Nutrientes

kg/t MS producida

kg/ha (15 t)

Nitróxeno (N)

14,5

217

Fósforo (P2O5)

6,5

Potasio (K2O)

195

En función da produción estimada, debemos realizar o fertilizado correspondente. Do mesmo xeito que no caso de encalado, o idóneo é ter unha análise de solo e ver se a maiores das extraccións do cultivo o solo necesita unha corrección de nutrientes ou, pola contra, temos algúns deles en cantidade suficiente e entón non é necesario realizar achegas. Igualmente, hai que considerar todas as entradas de nutrientes (xurros, estercos, fertilizados verdes, restos de cultivo…) para facer un balance e así poder compensalo. Nitróxeno Ao comezo, a absorción do nitróxeno resulta lenta pero vaise acelerando coa aparición da sexta folla, onde a planta absorbe o 75 % das súas necesidades de N durante o mes seguinte. En torno ao 47 % de todo o nitróxeno extráese entre os 15 días anteriores e os 15 posteriores á floración, que é cando forma a espiga. A falta de N neste período pode comprometer gravemente a formación desta e ocasionar deformacións e redución de tamaño. A insuficiencia de N obsérvase no desecamento das follas, en forma de V, dende a punta ata a base, deixando de cor verde pálida os bordos. A planta presenta cor verde pálida antes da floración.

As follas sas resplandecen cunha magnífica cor verde escura cando están adecuadamente nutridas. A carencia de fósforo colorea as follas cun ton avermellado púrpura, particularmente nas plantas novas. A deficiencia de potasio aparece coma unha queimadura ou resecamento ao longo das puntas e dos extremos das follas máis baixas. O ton amarelento que comeza na punta e se estende ao longo da parte media da folla é signo de falta de nitróxeno. A deficiencia de magnesio ocasiona bandas esbrancuxadas ao longo dos nervios e, a miúdo, unha cor purpúrea no envés das follas máis baixas. A seca provoca no millo unha cor verde-agrisada e as follas enrólanse, case co grosor dun lapis.

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_fertilizacion_encalado_millo_02.indd 172

14/03/2014 04:40

pub_expertia.indd 173

10/03/2014 10:37

174

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

MAZAROCA NORMAL dun millo ben fertilizado, de alta produción. GRANDES MAZAROCAS. As mazarocas de tamaño excesivo indican que a poboación da planta era demasiado pequena para a obtención de altas producións. AS MAZAROCAS PEQUENAS xeralmente son índice de baixa fertilidade. POTASIO. A carencia de potasio obsérvase nas mazarocas polas puntas escasamente reenchidas e grans desprendidos, de escasa consistencia. FÓSFORO. A carencia de fósforo prexudica a polinización. As mazarocas son pequenas, a miúdo retorcidas e con grans pouco desenvolvidos. O NITRÓXENO é esencial durante a etapa de crecemento. Se a planta carece deste elemento nun período crítico, as mazarocas son pequenas e o contido de proteínas baixo. Os grans das puntas non se reenchen.

Detalle de follas de ton violeta

O nitróxeno é un elemento moi móbil no solo, polo que o ideal é facer a achega fraccionada, 1/3 en fondo e a restante cando o millo ten 40-50 cm de altura (8 follas). Se non se pode realizar un fertilizado de cobertoira e se decide aplicar todo no momento da colleita, o nitróxeno debería ir protexido, para así reducir as perdas.

Plantas novas de millo con carencias de fósforo

Fósforo Este elemento é esencial para un bo establecemento do cultivo, pois favorece o desenvolvemento do sistema radicular e mellora desta forma a absorción, tanto de auga coma de elementos minerais presentes na solución do solo. A súa necesidade é tamén alta no momento de formación do gran e, a partir da fecundación, actívase a absorción radicular, á vez que hai unha redistribución do fósforo contido na planta cara aos grans. A súa carencia pasaxeira, inducida polo frío, unha forte acidez ou a nacenza defectuosa, proporciónalles ás plantas novas un ton entre vermello e violeta. Potasio O potasio é absorbido con intensidade durante a etapa xuvenil da planta de millo –o 70 % extráese durante o mes anterior á floración masculina– e atópase principalmente na súa parte verde. Este elemento intervén na sanidade vexetal e consegue plantas máis resistentes, tanto ás enfermidades coma á falta de auga. Ademais, é o responsable de que todos os grans fecundados cheguen á colleita en bo estado sanitario e de desenvolvemento. A súa carencia maniféstase no desecamento dos bordos das follas. AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_fertilizacion_encalado_millo_02.indd 174

14/03/2014 04:40

El abonado rentable y eficiente del maíz

ENTEC® Maíz

ENTEC®, la mayor innovación en el abonado del maíz en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno de ENTEC® se encuentra estabilizado por el inhibidor de la nitrificación DMPP, desarrollado por BASF y comercializado por EuroChem Agro. Ahora en EuroChem Agro hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneficiarse de sus excelentes resultados en el maíz. ® Marca registrada de EuroChem Agro

EuroChem Agro Iberia, S.L. Joan d’Àustria 39-47 08005 Barcelona Tel. 93 224 72 22 Fax. 93 225 92 91 www.eurochemagro.com

pub_eurochen.indd 175

12/03/2014 00:54

176

agricultura

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

OS ÚNICOS MICRONUTRIENTES QUE ADOITAN PRESENTAR DEFICIENCIAS SON O MAGNESIO, O XOFRE E O ZINC, ESTE ÚLTIMO CON MÁIS FRECUENCIA

En función da produción estimada, debemos realizar o fertilizado correspondente

Micronutrientes Os únicos micronutrientes que adoitan presentar deficiencias son o magnesio, o xofre e o zinc, este último con máis frecuencia. Para unha produción de 15 toneladas de materia seca, as extraccións de micronutrientes que fai o millo son as seguintes: Micronutrientes Ferro (Fe) Manganeso (Mn) Zinc (Zn) Cobre (Cu) Boro (B) Molibdeno (Mo)

Extracción g/ha 5.032 390 355 160 101 8,90

Debido á gran cantidade de xurros que se botan nalgunhas parcelas e á riqueza destes, temos gran parte das necesidades cubertas. As demandas de potasio adoitan estar cubertas parcialmente ou mesmo na súa totalidade; os xurros de vacún son algo máis pobres en fósforo, polo que este nutriente non adoita estar totalmente cuberto e, por último, o problema que presenta o nitróxeno é a gran cantidade que perde, tanto por volatilización como por lixiviación, polo que cómpre realizar unha achega extra.

Mazarocas dun millo ben fertilizado

BIBLIOGRAFÍA “Manual práctico sobre utilización del suelo y fertilizantes”, José Luis Fuentes Yagüe “Fitotecnia-Ingeniería de la producción vegetal”, P. Urbano Terrón “Modern Corn Production”. 3rd Edition. A&L Publications, Inc., Champaign, IL “El suelo, los abonos y la fertilización de los cultivos”, Andrés Guerrero “Guía práctica de la fertilización racional de los cultivos en España”, Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino “Abonos-Guía práctica de la fertilización”, Andrés Gros “Nitrogen soil testing for corn in Virginia”, Virginia Coop. Extension, Publication 418-016

AFRIGA ANO XX - Nº 109

afriga109_fertilizacion_encalado_millo_02.indd 176

19/03/2014 17:45

TODA LA ENERGÍA DE LOS NUTRIENTES PROTEGIDOS

NERGETIC Y CORBIGRAN

Permiten alcanzar elevadas producciones en el cultivo del maíz y aumentar el rendimiento del agricultor.

Torre Espacio, Paseo de la Castellana, 259 - D 28046 Madrid • Teléfono: 91 571 88 35 - Fax: 91 571 82 96 Delegado para Galicia: 647 355 675 I Delegado para Asturias: 678 453 498

anuncio nergetic-corbigran.indd 1 pub_intergal.indd 177

26/02/13 13:45 10/03/2014 13:12

CAUSSADE informa TRATAMIENTO SEMILLA: PRODUCTO COMERCIAL-SONIDO • MATERIA ACTIVA Tiacloprid 40 % PLAGA-GUSANO DE ALAMBRE (AGRIOTES SPP) VARIEDADES TRATADAS-PINKI cs, LOUBAZI cs, MARTELLI cs, CRAZI cs, LUIGI cs y BELUGI cs

Soluciones Caussade

SORGO FORRAJERO sorgo es menos exigente en necesidades nutricionales y sobre todo en agua, que el maíz. Caussade Semences está a su disposición de proporcionarle todo tipo de información sobre el cultivo de forma más profunda tanto en nuestra red de distribución como a través de nuestros técnicos a pie de campo no obstante a continuación se proporciona unos datos, que le serán de gran utilidad sobre el sorgo forrajero.

Recolección y Aprovechamiento

Tenemos que distinguir entre variedades monocorte y multicorte, las primeras su destino es el ensilado estrictamente, mientras que las de multicorte pueden utilizarse para pastoreo, heno y ensilado por su capacidad de rebrote, es importante que los aprovechamientos para heno y pastoreo, se realizen a una altura de planta mínima de 60-65 cm, ya que antes, existe una concentración muy elevada de acido cianhídrico, que es tóxico para el ganado. En cuanto al ensilado el sorgo tiene la ventaja con

Siembra. Época- Mayo-Junio (Tª Mínima del suelo 12 ºC) Dosis de Siembra: (Según Variedad) - 12 kg/ha Súperdolce 15-18-20 25-30 kg/ha BMR 201 y Jumbo Star (220.000 gr/ha) Tipo de sembradora

Distancia líneas

Profundidad

Sembradora Cereales

35 cm

2 cm

Sembradora Neumática

60-80 cm

2 cm

Fertilización (Unidades fertilizantes Ha) Caussade Semences presento el año pasado, en Galicia y Cornisa Cantábrica, campos de demostración de sorgos forrajeros con sus diferentes variedades, el motivo y fin de los mismos, fue a dar a conocer este cultivo a los ganaderos, ante la continua demanda de un cultivo alternativo al maíz en aquellas parcelas u zonas de cultivo donde no consiguen producciones rentables de ensilado (menos de 25 tn Mf/ha) por diferentes motivos, especialmente por parcelas pobres de fertilidad, con textura arenosas, con capacidades de campos reducidas, años de escasa pluviometría etc.… El sorgo forrajero en el caso de España mayoritariamente se cultiva en Cataluña (Gerona, Barcelona y puntualmente en Tarragona) y Andalucía (Cádiz y Huelva) se destina bien a ensilado, pasto o heno según la variedad que se cultive, su utilización es muy común entre los ganaderos y agricultores, según la disponibilidad hídrica que dispongan, tipos de parcela etc... Ya que el

semences pub_caussade.indd 178

Rendimiento

10-14 Tn Ms/ha

14-18 Tn Ms/ha

18-22 Tn Ms/ha

110

respecto al maíz, de ensilar un 10-15 % más rápido en tiempo/ha por tipo de planta además se aconseja no utilizar aplastador de grano, este debe de estar en estado pastoso (0,80 UFL - 20% almidón) y picar toda la planta de manera que más del 50% del picado tenga una longitud de partícula de 10 mm (74 DMO). •••

Herbicidas

Se recomienda su aplicación en post-emergencia (estado de 2-3 hojas del cultivo), utilizando herbicidas con materia activa para dicotiledóneas (Hoja ancha) igual que el maíz y contra gramíneas (Hoja estrecha) materias activas muy específicas (Sulcotriona 30% - 0,5 litros/Ha) al ser el sorgo un cultivo de hoja estrecha, consúltenos y le aconsejaremos las dosis y mezclas de cada producto.

VARIEDADES

• JUMBO - STAR (Sorgo forrajero por excelencia - 2 cortes) • BMR 201 (Nueva referencia en calidad de forraje, máxima digestibilidad - 3 cortes) • SUPER DOLCE 15-18-20 (Sorgo a la carta según fechas de siembra - 1 corte) CONSULTENOS Tlf.: 671 013 625 D. Óscar Martínez Balado Delegado Galicia - Cornisa Cantábrica. Tlf.: 639 832 547 D. Óscar Ruiz Fuentevilla Jefe Dpto. Técnico - Desarrollo 18/03/2014 09:17

Genética CAUSSADE 2014

n año más Caussade presenta en el mercado un abanico de variedades, cada una con una genética muy definida, para satisfacer sus deseos de cosecha según sea su explotación. Variedades a la carta. Este año, en nuestro afán de dar soluciones a la problemática que está surgiendo últimamente en Galicia y Cornisa Cantábrica como es la escasa pluviometría, que se produce durante el desarrollo del cultivo, como continuas roturaciones o adquisiones de terreno con calidades edafológicas negativas para el cultivo del maíz, debido al aumento de ganado de las explotaciones y nuevos métodos de alimentación basados en el ensilado de maíz, Caussade, presenta en el mercado las Variedades WR (water resistant, ideales para condiciones secantes, todo un seguro de producción).

Importante recordar la labor de desarrollo desde hace 10 años que realiza Caussade con una red de campos de ensayos (27 campos - 102 ha, año 2013) por toda Galicia principalmente y Cornisa Cantábrica donde se estudia y evalúa los híbridos tanto actuales, como los que se presentarán

en un futuro en el mercado, en estos campos se tienen en cuenta parámetros como capacidad de producción, rusticidad, resistencia al encamado etc… Pero sobre todo sanidad vegetal, debido a la aparición constantemente de enfermedades en el maíz y que solo la tolerancia ligada a la genética de cada variedad, nos permite luchar contra ellas Variedades HSV (Máxima sanidad vegetal). Resaltar que desde Caussade, damos por hecho, presentar en el mercado variedades con máxima capacidad de producción (tn Ms/ha) como calidad de ensilado (almidón y sobre todo digestibilidad). Esta afirmación, se demuestra en nuestra tarjeta de presentación que son los resultados de los ensayos oficiales de cada Comunidad Autónoma, como el continuo incremento de ventas, año tras año, debido al alto grado de satisfacción alcanzado por parte del ganadero, que siembra Caussade sín olvidar la gran labor de nuestros distribuidores oficiales.

que proporcione una gran calidad de ensilado, pero es sensible a enfermedades o condiciones secantes, nos lo dará CUANDO SE ENSILE??? Piense, respuesta NO. Todo esto refuerza nuestro método de trabajo de equilibrio genético varietal a la hora de obtener y ofrecer híbridos de maíz al ganadero. Con estas pinceladas de nuestro trabajo le aconsejamos e invitamos que siembre nuestras variedades, para comprobar lo que aquí le informamos sobre nuestros híbridos. RECUERDE a la hora de elegir un maíz, NO ES LO MÁS IMPORTANTE ELEGIR UNA VARIEDAD SINO PORQUÉ SE ELIGE.

Pero Caussade le pregunta, en el mercado solo se habla de producción y digestibilidad de las variedades. ¿Una variedad productiva

VARIEDADES

GIANERI cs. Ciclo 700 • CORETTA cs. Ciclo 500 • PROMI cs. Ciclo 450 NOVEDAD • MAGGI cs. Ciclo 400 • MAMILLA cs. Ciclo 300 L PINKI cs. Ciclo 300 L NOVEDAD • LOUBAZI cs. Ciclo 300 • MARTELLI cs. Ciclo 300 C • CASTELLI cs. Ciclo 200 L LUIGI cs. Ciclo 200 M • BELUGI cs. Ciclo 200. NOVEDAD

COMPRA CAUSSADE

HÁZLE CASO

NUNCA FALLA

Polígono Industrial Onzonilla • C/ Valle del Silencio. Parcela 27 • 24009 León Telf.: 987 24 76 08 • (Óscar Martínez) 671 013 625 • (Óscar Ruiz) 639 832 547 • Fax.: 987 24 76 10 www.caussade-semences.com • E-mail.: info@caussadesemillas.com pub_caussade.indd 179

semences 18/03/2014 09:17

pub_fontao_delete.indd 180

10/03/2014 13:11