AFRIGA 62

PRESENTACIÓN ESPECIAL: ROBOT DE ORDEÑO VMS DE DELAVAL/ CONVOCATORIAS

Nº 62

AFRIGA

ANO XII Maio–Xuño 2006

P

R

O

D

U

C

I

Ó

N

D

E

L

E

I

T

E

D

E

G

A

L

I

C

I

A

BAIXADA DE PREZOS: O s

p r O d u t O r e s

O p i n a n

O DIRECTOR XERAL DE GANDERíA DO MAPA ANALIZOU O SECTOR EN LUGO ¿COMO USAR CORRECTAMENTE A AUGA DE BEBIDA NAS GRANXAS?

PROCEDEMENTOS OBSTéTRICOS

ENTREVISTAS:

Jesús Mundiña, xefe de Formación Agroforestal da Consellería do Medio Rural: “En Galicia só 22 rapaces estudian Explotacións Agrarias Extensivas” Joaquim Baucells, veterinario e especialista en xestión: “A maioría das granxas descoñecen os seus custos”

01_portada.indd 1

5/20/2006 7:07:26 PM

pub_fontao.indd 2

19/5/06 18:14:51

sumARIo

AFRIGA P

R

O

D

U

C

I

Ó

N

D

E

L

E

I

T

E

D

E

G

A

L

I

C

I

A

CONVOCATORIAS Moexmu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 Semana Verde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7, 9 Nacional de Primavera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

PRODUCIÓN Enquisa sobre a baixada de prezos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 A produción leiteira en datos oficiais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

BIOSEGURIDADE O uso da auga de bebida nas granxas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

EXPLOTACIÓNS Mantoño Holstein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

SANIDADE Procedementos obstétricos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 Zoonoses bacterianas: a listeria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38

AGRICULTURA Prados e pradeiras. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45

FORMACIÓN Jesús Mundiña, xefe de Formación de Medio Rural . . . . . . . . . . . . . . . . .52

XESTIÓN Joaquim Baucells, especialista en xestión de granxas de leite . . . . . . . .56

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García.

VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRETARIO, Agustín Pulleiro Bermúdez. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOCAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e Juan Carlos Landeira Castro. E-mail: revista@afriga.es Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. DIRECTOR, Manuel Darriba. DIRECTOR COMERCIAL, José Manuel Gegúndez. DESEÑADOR GRÁFICO, Marcos Sánchez.

Enderezo: Recinto Feiral O Palomar s/n. 27004 Lugo. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.ctransmedia.com Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es. Web: www.ager.com.es Imprime: Gráficas Rigel SA. Tirada: 9.000 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.

AFRIGA | ANO XII - Nº 60

03_sumario.indd 3

5/20/2006 12:39:17 PM

DI

SP

ON

IB

LE

EN

EX

PO

SIC

IÓ

N!

NUEVO CARRO MEZCLADOR AUTOPROPULSADO ■ Concebido para el desplazamiento por carretera a 50 kms/h ■ Cubas de 14, 17, 20 y 22 metros cúbicos ■ Chasis galvanizado y 2,90 de altura ■ Nuevo motor Mercedes Benz de 4 cilindros, 130 kw-177 CV (Euromot 3A) ■ Sistema innovador de manejo Automotive Electronic que incorpora las siguientes funciones: • Control de potencia del motor menor consumo menos emisiones mayor duración del motor y los componentes hidráulicos • Modalidad de funcionamiento diferenciada por finca/por carretera=mayor facilidad de manejo • Diagnóstico general de la mecánica control de funciones control de mantenimiento y, en un futuro próximo GPS (control remoto).

IMPORTADOR PARA ESPAÑA:

CABEZALES PARA MAÍZ

DURAN MAQUINARIA AGRICOLA, S.L. • Carretera N 640 Km 87.5 • 27192 A Campiña, Lugo • Tel. 982.22.71.65 • Tel / Fax. 982.25.20.86 Web www.duranmaquinaria.com • E-mail mduran@duranmaquinaria.com

04 pub_duran.indd 4

18/5/06 18:49:08

CONVOCATORIAS

CURSO DE POSTGRAO JUANA DE VEGA EN XESTIÓN DE EMPRESAS AGROALIMENTARIAS MÁIS DE 10 ANOS FORMANDO EXPERTOS NO SECTOR Título de: EXPERTO EN XESTIÓN DE EMPRESAS AGROALIMENTARIAS (Título propio da Universidade da Coruña)

MUIMENTA (COSPEITO), 8-9 DE ABRIL

29 GANDERÍAS TOMARON PARTE NA VIXÉSIMA EDICIÓN DO CONCURSO DA MOEXMU O concurso de gando frisón da Mostra Exposición de Muimenta (Moexmu), no concello chairego de Cospeito, cumpriu 20 anos con boa saúde. O calificador nesta convocatoria foi José Manuel Paz Conde, xuíz nacional de Conafe.

A sección de vacas resultou especialmente concurrida, cunha sección de reses de ata 30 meses de altísimo nivel. En xeral, os distintos apartados tiveron moita participación e un elevado nivel.

Na segunda xornada do evento celebráronse os concursos de manexadores. Na sección de adultos competiron 16, proclamándose campeón Iván Cid. Por primeira vez na Moexmu entregouse unha distinción ao mellor concello segundo os puntos obtidos polos animais de cada gandería.

O primeiro premio foi para Barreiros e o segundo, para A Pastoriza.

O presidente de Africor Lugo, José Manuel López Tellado, entregou mencións honoríficas ás mellores ganderías da provincia. As distinguidas foron Costureiro, de Sarria, Pena, de Begonte, e Perrelos, de Taboada.

2006-2007 OBXECTIVO: Inculcar coñecementos sólidos sobre as máis avanzadas técnicas de xestión empresarial aplicadas a empresas agroalimentarias, para desempeñar con éxito postos directivos no sector.

DIRIXIDO A: Titulados universitarios, tanto de primeiro como de segundo ciclo, con especial orientación cara ás familias agrarias, químicos, biólogos, Ciencias do Mar, profesionais e directivos.

EQUIPO DOCENTE: Profesores das tres universidades galegas e doutras universidades.

Profesionais e expertos en cada unha das áreas.

NÚMERO DE PRAZAS: 30 DURACIÓN: 300 horas de outubro a xullo, venres e sábados.

GANDERIA XATA CAMPIONA CID GIBSON MARIA XATA SUBCAMPIONA POZO AARON MORITA XOVENCA CAMPIONA CID AARON MONKE XOVENCA SUBCAMPIONA POZO LYSTER 9376 GRAN CAMPIONA DE XOVENCAS CID AARON MONTSE VACA NOVA CAMPIONA ANIBAL CHAMPION ALELUYA IV VACA NOVA SUBCAMPIONA P. LOURO DO CAMPO MAURA VACA INTERMEDIA CAMPIONA ROSALIA JAMES VACA INTERMEDIA SUBCAMPIONA GAIGO JULIETA JOLT VACA ADULTA CAMPIONA REI 289 MACEIRA RUDOLPH VACA ADULTA SUBCAMPIONA 39 MIRA GRAN CAMPIONA DE VACAS ROSALIA JAMES MELLOR CRIADOR POZO

Seccións por puntos: MELLOR RABAÑO CID MELLOR DESCENDENCIA DE VACA NODI MELLOR GANDERIA DE NOVA PARTICIPACION CASA DE BAIXO MELLOR CONCELLO BARREIROS

CID POZO CID POZO CID CID SANDAMIL CID - CANCIO SAT GAIGO REI DE MIÑOTELO POZO CID - CANCIO

BOLSAS DE MATRÍCULA A Fundación Juana de Vega outorgará ata 15 bolsas para a realización do curso completo.

POSIBILIDADE DE BOLSAS EN PRÁCTICAS EN EMPRESAS DO SECTOR

14ª

Promoción

AFRIGA ANO XII - Nº 62

convocatorias.indd 5

5/20/2006 12:35:26 PM

pub_wildman.indd 1

22/5/06 10:33:25

+1817 +2007 +50 +52 +2.48 +2.37 +1.83 8%

TPI M lbs.

F P PTAT UDC FLC P. Parto

Perfecta combinación de fortaleza leiteira Ubres ben insertadas, con forte ligamento suspensor Estilo e altísimas producións

11HO7094 Ladys-Manor Wildman ETTV BW Marshall x Winchester

76 H / 51 R., 85% Rel P.

43 H / 30 R., 79% Rel T.

Suministrámoslle a mellor xenética

Mellora xenética

Analizamos as súas necesidades

Vexa os resultados

C/ Anxo Senra Fernandez Nº 1 Bajo, 15670 El Burgo – A Coruña Tlf: 981 976927 • 630 976248 Fax: 981 979104 E-mail: moroan@moroan.com

MOROAN

Distribuidor para Galicia:

CONVOCATORIAS

SEMANA VERDE. SILLEDA, 14-18 DE XUÑO

RESES SELECTAS DE GALICIA E PORTUGAL COMPETIRÁN NOS CONCURSOS DE FEFRIGA Imaxe do concurso de Fefriga da Semana Verde de 2005

A Federación de Frisona Galega (Fefriga) organiza no marco da Semana Verde o XV Concurso Autonómico da Raza Frisona e o XXVIII Concurso Internacional de Frisón. Colaboran a Fundación Semana Verde, os Africores provinciales, a Consellería de Medio Rural e a Associaçao Portuguesa de Criadores da Raça Frísia O xurado deste ano estará integrado por Ramiro Fouz (Africor-Lugo), José Moreira (Africor-A Coruña), José Rodríguez (Africor-Pontevedra) e Julio Pérez (Fundación Semana Verde). A Consellería do Medio Rural subvencionará a participación con 50 euros por animal presentado.

Por outra banda, todos os animais que queden en primeiro lugar nas respectivas sesións serán fotografiados gratuitamente por Sylvie Gouin, fotógrafa oficial do concurso. Todas as ganderías concursantes con catro ou máis animais terán dereito a unha fotografía de 30 por 40 gratis dun dos animais presentados, a escoller polo propio gandeiro.

Xenética Fontao concederá premios aos animais mellor clasificados en cada sección: 100 euros para os das seccións de xatas, 200 para os das seccións de xovencas e 300 para os das seccións de vacas. O centro de mellora xenética tamén obsequiará ás ganderías participantes con dúas doses de Six por un ou dous animais presentados. Se o gandeiro presenta tres ou máis animais, recibirá como agasallo dúas doses de Landoi, dúas de Botafogo e dúas de Curro. Entre as ganderías concursantes sortearanse dous embrións de Bos Mandel Rigueira ET 2EX por Braedale Goldwyn, do programa da Finca de Bos.

DISTINCIÓNS HONORÍFICAS (Reséñanse os cinco primeiros premios de cada grupo)

Mellores produtoras priMeirizas (Femias que na súa primeira lactación superaron 13.500 quilos de produción) Nome . . . . . . . . . . . . . . . . . .Gandería (provincia) . . . . . . . . . . .leite (qgs .)

Blanco Lérez Rebeca 44 . . . . . . . . SAT Gandería Blanco (Lugo). . . . . . . . . . .16.201 Reigada Lee 6856 . . . . . . . . . . . . . Casa Reigada (Lugo) . . . . . . . . . . . . . . . .14.496 Bontje 28 0335 . . . . . . . . . . . . . . . SAT Martino 1154 Xuga (Pontevedra). . . .14.234 Blanco Outside Paula 43. . . . . . . . SAT Gandería Blanco (Pontevedra) . . . . .14.209 Chaco Winerburguer Blitz 1255. . . Chaín SCL (Lugo). . . . . . . . . . . . . . . . . . .14.110

VACAS (Vacas de 2 ou máis partos que alcanzaran 16.500 quilos de leite) Nome . . . . . . . . . . . . . . . . . .Gandería (provincia) . . . . . . . . . . .leite (qgs .)

Ferreiro Luna Patrón . . . . . . . . . . . Gandería Lois (Lugo) . . . . . . . . . . . . . . . .19.597 García Constelation Roca 3154. . . SAT Herbón Núñez (Lugo) . . . . . . . . . . . . .18.148 Castiñeiras Raquel Lérez. . . . . . . . Gandería Castiñeiras (A Coruña) . . . . . . .17.915 Sola. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Finca Viqueira (A Coruña) . . . . . . . . . . . .17.764 Outeiro Aerostar Inca. . . . . . . . . . . Outeiro C.B. (Lugo) . . . . . . . . . . . . . . . . .17.559

MELLORES EXPLOTACIÓNS (Granxas que cun mínimo de 17 lactacións válidas lograran unha media de produción igual ou superior a 11.500 quilos) Gandería . . . . . . . . . . . . . . .localidade . . . . . . . . . . . . . . . . . .leite (qgs .)

Gandería Costureiro . . . . . . . . . . . Sarria (Lugo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12.656 Outeiro C.B.. . . . . . . . . . . . . . . . . . Chantada (Lugo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12.489 Casa Reigada . . . . . . . . . . . . . . . . Castro de Rei (Lugo) . . . . . . . . . . . . . . . .12.381 SC Gandería Nodi . . . . . . . . . . . . . Barreiros (Lugo). . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12.104 Gandería Vieites . . . . . . . . . . . . . . Trazo (A Coruña) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12.006

MELLORES PRODUCIÓNS VITALICIAS (Femias que na súa vida lograron unha produción igual ou superior a 100.000 quilos) Nome . . . . . . . . . . . . . . . . . .Gandería (provincia) . . . . . . . . . . .leite (qgs .)

Erbin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SC Gandería Cid (Lugo) . . . . . . . . . . . . . .127.182 Seijo Grand Alcoba . . . . . . . . . . . . SAT Gand. Seijo 860 Xuga (Lugo). . . . . . .120.953 Saray Starbuck Prize . . . . . . . . . . . Granxa Arán (A Coruña) . . . . . . . . . . . . . .116.627 Toosje 27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SAT Casa Carballo 1023 Xuga (Lugo) . . .115.156 Chousa Valiant Dan María . . . . . . SL. Gandería A Chousa (Lugo) . . . . . . . . .114.487

Proyectos para explotaciones agroganaderas.

Tramitación de subvenciones.

Valoraciones.

Diseño de jardines.

Medio ambiente y desarrollo rural.

C/Clemente Martínez Pasarón, nº 4 bajo. (27700) Ribadeo, Lugo • Tlf/Fax: 982 13 06 72 - Tlf móvil: 669 55 88 58 sandragonzalez@norteo.es - arturogomez@norteo.es - angelmiranda@norteo.es

pub_norteo 2.indd 1

silleda06.indd 7

AFRIGA ANO18/5/06 XII - Nº 6219:31:16

18/5/06 19:32:44

P. I. C/. XIV, P. 137 13200 MANZANARES (C i u d a d R e a l) Tfno.: 926 620 451 Fax.: 926 612 029

admon@lozanomanzanares.com www.lozanomanzanares.com

pub_lozano.indd 8

18/5/06 18:58:17

conVocatorias

9

XXiX semana Verde. siLLeda, 14-18 de XuÑo

o reto de superar 1.600 eXpositores a organización da XXiX Feira internacional semana Verde de galicia, que se celebrará entre o 14 e o 18 de xuño en silleda (pontevedra), márcase como reto superar este ano as cifras da edición anterior: 1.600 firmas expositoras pertencentes a 36 países nunha superficie de exhibición de 46.278 metros cadrados. en 2005, máis de 100.000 visitantes pasaron polo recinto feiral de silleda.

Semana Verde reúne un ano máis todos os avances e novas tendencias xurdidas nos sectores agrícola-gandeiro, alimentario, forestal-madeireiro e hortofloral. No programa de actividades terán cabida xornadas técnicas e seminarios, concursos e misións comerciais.

O XVII Concurso do Día Internacional do Agricultor, un clásico dentro do programa da Semana Verde, recoñecerá a capacidade dos profesionais do sector primario para adaptarse ao mer-

cado e poñer en marcha proxectos innovadores. O seu ámbito comprende as comunidades de Galicia e Asturias e as rexións portuguesas de Tras-Os-Montes e Entre Douro e Minho. Este ano hai preseleccionadas 31 explotacións, 11 de Galicia, 6 de Asturias e 14 de Portugal. Presentáronse 128 proxectos, fronte aos 108 recibidos en 2005.

Tres categorías do concurso teñen produtores de leite entre os preseleccionados. En Iniciativas de Asociacionismo Agrario figuran as cooperativas Xuncoga de Lugo e Agris de Pontevedra.

En Agricultores Sobresaíntes en Explotacións Pecuarias hai dúas granxas de leite: SAT Pesadora, de Negreira, e Gandería Loureiro, de Xermade. Para a modalidade Agricultores Sobresaíntes en Diversificación Agraria con Actividades Innovadoras preseleccionouse a Casa Grande de Sanceda, en Mesía, que produce leite e iogur ecolóxicos, e a SAT Ladeira do Páramo.

O recinto da Semana Verde é, con 428.000 metros cadrados, o máis amplo da comunidade autónoma. Inaugurado en 1996 polo Rei de España, dispón de 37.000 metros cadrados de superficie cuberta, 55.000 metros cadrados para exposición e actividades ao exterior, auditorio con capacidade para 700 persoas e 140.000 metros cadrados de aparcamento.

iX concurso de primaVera de conaFe. moLLerussa (LLeida), 27-29 de aBriL

49 ganderías de sete comunidades autónomas presentaron 126 reses a concurso O pavillón da Fira de Mollerussa (Lleida) foi o escenario onde se celebrou entre os días 27 e 29 de abril o IX Concurso Nacional de Primavera CONAFE 2006 da Raza Frisona, organizado por Conafe coa colaboración da Federación Frisona de Cataluña (Fefric) e a Fira de Mollerussa.

O evento convocou 49 ganaderías que presentaron 126 animais. 9 provincias de 7 comunidades autónomas estiveron representadas no certame.

Cataluña foi a comunidade que máis animais presentou, 52 de 23 ganaderías, seguida de Asturias, con 44 animais de 12 ganderías. Cantabria presentou 18 animais de 9 ganderías, o País Vasco 6 animais dunha gandería, Galicia 3 animais dunha gandería, Castela e León 2 animais de 2 ganderías e Navarra 1 animal dunha gandería.

O concurso foi xulgado por José Manuel Paz Conde, xuíz nacional de Conafe e director técnico da gandería La Marina de Retortillo, en Rioturbio, Comillas (Cantabria). O xuíz destacou o labor dos gandeiros e manexadores.

asturias foi distinguida como mellor autonomía no certame de primavera de conafe

paLmarés Llinde Lider Bruna. Vaca gran campeona. SAT Ceceño, Cantabria.

Badiola Gibson Jany. Xovenca gran campeona e xovenca campeona. Ganadería Badiola S.L., Asturias.

Ametsleku Argi Gibson. Xovenca subcampeona. Ganadería Ametsleku, CB, Vizcaya.

Tec Manolero Gibson Teresa ET. Xata campeona. Ganadería Manolero, SC, Asturias.

Badiola Mechant Berska. Ganadería Badiola S.L., Asturias.

Badiola Morty Lubania. Vaca nova campeona. Ganadería Badiola, S,L. Asturias.

Flora Belmont Marilya. Vaca nova subcampeona. de Casa Flora (Asturias).

Badiola Lee Mandy. Vaca intermedia subcampeona. Ganadería Badiola, S.L., Asturias.

Thos Storm Bridia. Vaca adulta campeona. Ganadería La Flor, Cantabria Pachecas James Gretta. Vaca adulta subcampeona. Ganadería Benera, Cantabria Mellor autonomía: Asturias Segunda mellor autonomía: Cantabria Mellor rabaño: Ganadería Diplomada Badiola, S.L, Asturias. 90 puntos Segundo mellor rabaño: Casa Flora, Asturias. 86 puntos Mellor criador: Ganadería Diplomada Badiola, S.L, Asturias. 86 puntos Segundo Mellor criador: Casa Flora, Asturias. 86 puntos Mellores manexadores: Víctor Arriero (1º) Javier Alvarez (2º)

Germán Fernández (3º)

aFriga ANO XII - Nº 62

semanaverde.indd 9

18/5/06 19:01:45

10

prOdUCiÓN

BAixAdA dE prEzOS: OS prOdUtOrES OpiNAN

1. ¿Como afeCta a baixada de prezos do leite á súa explotaCión?

2. ¿Que CapaCidade de negoCiaCión ten vostede Coa industria Compradora?

3. ¿Que medidas urxentes habería Que tomar para mellorar o seCtor?

MANUEL BEN ALONSO

JOSÉ iGLESiA iGLESiA

Gandería: Ben Localidade: Arneiro (Cospeito) Vacas en Ordeño: 35

Gandería: SAT Rei de Miñotelo Localidade: A Pastoriza Vacas en Ordeño: 55

“A través dunha cooperativa poden conseguirse melloras”

“Os prezos do leite baixan e os do resto das cousas soben”

1. A baixada de prezos afecta moito. Renden moito menos os cartos. Se os prezos seguen baixando non sei que será de nós. Eu estaba vendéndolle o leite a unha central e desde primeiros de campaña cambiei para unha cooperativa.

2. Individualmente non se consegue ningunha mellora, pero a través dunha cooperativa si. Eu conseguín unha mellora de tres pesetas por litro.

3. As medidas para mellorar están no prezo, xa que o custo de produción non temos para onde baixalo. Se nos incrementaran un pouco o prezo do leite mellorariamos a rendibilidade.

1. A s baixadas de prezos están causando unhas perdas moi grandes, xa que as outras cousas ou non baixaron ou ben soben.

2. Non teño ningunha marxe para negociar.

3. Tería que subir un pouco o prezo do leite e as outras cousas non dispararse de prezo como se disparan.

AFriGA ANO XII - Nº 62

moexmu.indd 10

18/5/06 19:40:16

MILKING EQUIPMENT

MILKING EQUIPMENT

MILKING MILKING EQUIPMENT MILKINGEQUIPMENT EQUIPMENT

para vacas

para cabras

Os Na vIsÍTEN vErDE sEMaNa Da, E DE sILL Distribuidores en Galicia: ÓN 2, L L pabE O GALLEGA, S.L. XUÑAGRIGAN ESTDA. DA VIDE A PIÑEIRA. A VEIGA, 27 14-18 DE Distribuidores en Galicia: AGRIGAN GALLEGA, S.L. ESTDA. DA VIDE A PIÑEIRA. A VEIGA, 27 27400 MONFORTE DE LEMOS LUGO TLF: 982 40 36 19

SALAS DE ORDEÑO LUIS CASTAÑO ARIAS

CAMPO DA FEIRA, S/N ORDEÑO TRASEIRO, 27166 O PARAMO SAÍDA SALAS DE ORDEÑO RAPIDA, ESTRUTURA INOXIDABLE LUGO • ORDEÑO TRASEIRO, SAÍDA TLF: 982 53 90 96 • ESPIÑA DE PEIXE INOXIDABLE RAPIDA, ESTRUTURA INOXIDABLE • ESPIÑA DE PEIXE INOXIDABLE CON CABINAS INDIVIDUAIS VIGO BARREIRO FCO. J.M., S.C. CON CABINAS INDIVIDUAIS AVD. SANTIAGO, S/N • BOMBAS DE VACÍO DE LÓBULOS 15830 NEGREIRA • BOMBAS DE VACÍO DE LÓBULOS CON VARIADOR DE FRECUENCIA A CORUÑA CON VARIADOR DE FRECUENCIA • ORDEÑO TRASEIRO, SAÍDA TLF: 981 88 52 04 • XESTIÓN INFORMATIZADA • E RAPIDA, XESTIÓN INFORMATIZADA E ESTRUTURA INOXIDABLE IDENTIFICACIÓN AUTOMÁTICA IDENTIFICACIÓN AUTOMÁTICA

•

27400 MONFORTE LEMOS Distribuidores en DE Galicia: LUGO TLF: 982 40 36 19

AGRIGAN GALLEGA, S.L. ESTDA. DA VIDEARIAS A PIÑEIRA. A VEIGA, 27 LUIS CASTAÑO 27400 DE LEMOS CAMPOMONFORTE DA FEIRA, S/N LUGO 27166 O PARAMO LUGO TLF: 982 40 36 19 TLF: 982 53 90 96

saLas de OrDEÑO SALAS DE ORDEÑO

LUIS CASTAÑO ARIAS VIGO BARREIRO FCO. J.M., S.C. CAMPO DA FEIRA, S/N AVD. SANTIAGO, S/N 27166 O PARAMO 15830 NEGREIRA LUGO A CORUÑA TLF: 53 52 90 04 96 TLF: 982 981 88

ESPIÑA DE PEIXE INOXIDABLE VIGO BARREIRO FCO. J.M., S.C. CON CABINAS INDIVIDUAIS AVD. SANTIAGO, S/N MANOVAC, S.L. – Islas Canarias, 31 – Pol. Ind. Fuente – 46988 PATERNA (VALENCIA) SPAIN 15830 NEGREIRA Distribuidores en Galicia: • del Jarro BOMBAS DE VACÍO DE LÓBULOS TEL - + 34 96 1321591 – FAX - + 34 96 1343082 – manovac@manovac.es - www.manovac.com A CORUÑA CON VARIADOR DEFuente FRECUENCIA Distribuidores en Galicia: MANOVAC, Islas Canarias, 31 – Pol. Ind. del Jarro – 46988 PATERNA (VALENCIA) SPAIN MANOVAC, S.L. –S.L. Gutierre–de Cetina, 63 – 28017 MADRID – SPAIN TLF:- www.manovac.com 981 88 52 04 TEL - + 34 91 4085133 – 91 FAX - + 34 91 4076648 manovac@manovac.com TEL - +4088978 34 96–1321591 – - +– 34 96 INFORMATIZADA 1343082 – manovac@manovac.es • FAX XESTIÓN E AGRIGAN GALLEGA, S.L. AGRIGAN GALLEGA, S.L. A VEIGA, 27 AUTOMÁTICA ESTDA. DA VIDE A PIÑEIRA. MANOVAC, IDENTIFICACIÓN S.L. – Gutierre de Cetina, 63 – 28017 MADRID – SPAIN ESTDA. DA VIDE ADE PIÑEIRA. MONFORTE LEMOSA VEIGA, 27 TEL - + 34 91 4085133 – 91 4088978 – FAX - + 34 91 4076648 – manovac@manovac.com27400 27400 MONFORTE DE LEMOS LUGO LUGO TLF: 982 40 36 19 • Ordeño traseiro, saída rápida, estructura inoxidable TLF: 982 40 36 19 MANOVAC, S.L. – Islas Canarias, 31 – Pol. Ind. Fuente del Jarro – 46988 PATERNA (VALENCIA) SPAIN LUIS CASTAÑO ARIAS • Espiña peixe inoxidable cabinas individuais TELde - + 34 96 1321591 – FAX - + 34 96 con 1343082 – manovac@manovac.es - www.manovac.com LUIS CAMPOCASTAÑO DA FEIRA,ARIAS S/N • Bombas deMANOVAC, vacío de lóbulos condevariador de MADRID frecuencia S.L. – Gutierre Cetina, 63 – 28017 – SPAIN CAMPO DA FEIRA, S/N 27166 O PARAMO 27166 O PARAMO - + 34 91 4085133 – 91e4088978 – FAX - + 34 91 4076648 – manovac@manovac.comLUGO • XestiónTEL informatizada identificación automática • ORDEÑO TRASEIRO, SAÍDA LUGO TLF: 982 53 90 96 • RAPIDA, ORDEÑO TRASEIRO,INOXIDABLE SAÍDA ESTRUTURA • Medición electrónica e retirada automática TLF: 982 53 90 96 RAPIDA, INOXIDABLE • ESPIÑA DEESTRUTURA PEIXE INOXIDABLE VIGO BARREIRO FCO. J.M., S.C. • CON ESPIÑA DE PEIXE INOXIDABLE VIGO BARREIRO FCO. J.M., S.C. CABINAS INDIVIDUAIS AVD. SANTIAGO, S/N CON CABINAS INDIVIDUAIS AVD. NEGREIRA SANTIAGO, S/N Para caBras: 15830 • BOMBAS DE VACÍO DE LÓBULOS NEGREIRA • CON BOMBAS DE VACÍO DE LÓBULOS A 15830 CORUÑA VARIADOR DE FRECUENCIA • rotativas A CORUÑA TLF: 981 88 52 04 CON VARIADOR DE FRECUENCIA • XESTIÓN INFORMATIZADA E TLF: 981 88 52 04 • side by side de cascada • IDENTIFICACIÓN XESTIÓN INFORMATIZADA E AUTOMÁTICA IDENTIFICACIÓN AUTOMÁTICA •

SALAS SALASDE DEORDEÑO ORDEÑO

• amarres de saída rápida revoltable en acero inoxidable

MANOVAC, S.L. – Islas Canarias, 31 – Pol. Ind. Fuente del Jarro – 46988 PATERNA (VALENCIA) SPAIN MANOVAC, S.L. – Islas Canarias, 31 1343082 – Pol. Ind. del Jarro – 46988- PATERNA (VALENCIA) SPAIN TEL - + 34 96 1321591 – FAX - + 34 96 – Fuente manovac@manovac.es www.manovac.com TEL - + 34 96 1321591 – FAX - + 34 96 1343082 – manovac@manovac.es - www.manovac.com MANOVAC, S.L. – Gutierre de Cetina, 63 – 28017 MADRID – SPAIN MANOVAC, – Gutierre de34 Cetina, 63 – 28017 MADRID – SPAIN TEL - + 34 91 4085133 – 91S.L. 4088978 – FAX - + 91 4076648 – manovac@manovac.com TEL - + 34 91 4085133 – 91 4088978 – FAX - + 34 91 4076648 – manovac@manovac.com

pub_manovac.indd 11

22/5/06 10:50:39

12

PRODUCIÓN

JOSÉ MANUEL CARRO

JOSÉ MANUEL BLANCO

Gandería: Casas Novas Localidade: Boado (Mesía) Vacas en Ordeño: 95

Gandería: Cavadas Localidade: Xermade Vacas en Ordeño: 100

“Cos atrasos do ano pasado a baixada é dun 11%”

“Non sabemos a como cobraremos o leite a fin de mes”

1. A baixada de prezos afecta na miña explotación como en todas, xa que reducimos os ingresos moito. Non é un 4% o que baixan, senón que, co que vimos atrasando do ano pasado, podemos cifrar a baixada nun 11%.

2. A marxe de manobra é moi baixa, xa que tes o prezo coma todo o mundo. O prezo que che pagan sábelo cando che chega a factura. Non tes ningunha marxe nin ningún poder de negociación. Non tes nada.

3. As medidas son moi claras: habería que sentar a todas as partes nunha mesa a negociar e decidir que é o que hai que facer co sector. Actualmente estamos cada un á sua bóla. O que non pode ser é que o leite lle estea subindo ao consumidor todos os anos e a nós nos estea baixando.

1. A baixada de prezos supoño que influirá como en calquera outra actividade. Non temos uns custos fixos para producir o leite e se agora nos baixa o prezo teremos menos beneficio.

2. A capacidade de negociación é mínima. Estamos nas mans das empresas e cando acaba o mes non sabemos a como vamos cobrar ese leite.

3. Había que sentarse a negociar entre os produtores e as empresas e que as baixadas non se decidan de forma unilateral. Cando a empresa toma a decisión de baixar o leite, nós non temos capacide de facer nada.

LUIS SEOANE

ANTONIO GÓMEZ GÓMEZ

Gandería: Ugasma, SCG (Presidente de Africor-Coruña) Localidade: Andabao (Boimorto) Vacas en Ordeño: 250

Gandería: SAT Gaigo Localidade: Seixosmil (Meira) Vacas en Ordeño: 90

“O peor é non coñecer os prezos a un mes vista”

“Á empresa dálle a gana de baixar os prezos e punto”

1. E sta baixada do leite non e xustificable. O máis problemático é que non teñamos o prezo a un mes vista, o cal inflúe á hora de realizar os investimentos.

2. Neste momento non hai ningunha capacidade de negociación nin capacidade para cambiar nin facer cousas novas.

3. O leite tiña que ter un prezo-base fixo para poder facer os investimentos e que poidamos medir a nosa marxe de negocio.

1. D iminúen os beneficios a final de mes, xa que os gastos son os mesmos todos os meses máis ou menos.

2. A marxe de negociación é mínima. Á empresa dálle a gana de baixar o prezo e punto 3. Habería que reunirse coas empresas e ver os motivos que teñen para baixar o prezo.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

moexmu.indd 12

18/5/06 19:40:36

PRODUCIÓN

NARCISO CID

JOSÉ VEIGA MASEDA

Gandería: Cid Localidade: Barreiros Vacas en Ordeño: 52

Gandería: Veigueiro SC Localidade: Barreiros Vacas en Ordeño: 100

“A medida a tomar é unha folga indefinida de produtores”

“As subvencións da UE que nos ían dar lévanas as empresas”

13

1. Ecomicamente a baixada de prezos inflúe na miña ex1. A baixada de prezos estanos afectando moito, xa que nos fastiplotación e na de todos. Estamos nun momento en que, diaron 5 das antiguas pesetas. Estamos todos os gandeiros mese non se toman medidas, moitas explotacións van destidos en débedas pola cota e non contabamos con esta baixa. aparecer, entre elas a miña. É imposible sobrevivir cos 2. Para negociar teño a capacidade que temos todos os ganprezos tan achegados aos custos de produción. deiros e labregos: que nos pagan o leite ao prezo que 2. Non temos ningunha marxe de manobra. Na mesa do lles dá a gana, cando queren e coas pegas que queren. leite as industrias van, pero non falan. Din que o prezo Anque nos queiramos cambiar de industria case non podo leite tan baixo é a causa do prezo do leite francés, demos, como non sexa facendo grandes esforzos. pero nós necesitamos un prezo sen ter que competir 3. Teriamos que coller algo de unión e facer unha protescon Francia nin con ninguén. Aquí en Galicia somos ta forte, xa que esto ou vai agora ou xa non vai nunca. totalmente diferentes aos franceses, non temos por que Paréceme que estamos case todos metidos en créditos compararnos con ninguén. Acusan aos franceses para o e eses cartos que nos ían dar da Unión Europea en de sempre: para facer eles o seu capital máis gordo. subvencións resulta que llellos dan ás empresas.

3. Non queda outra medida que unha folga indefinida dos produtores. As industrias non queren entrar na negociaJOSÉ MANUEL LÓPEZ TELLADO ción. Eu penso que cunha folga indefinida ben organizada nos pedirán a que prezo teñen que pagar o leite.

Gandería: Maseda (Presidente de Africor-Lugo) Localidade: Pol MANUEL SANDAMIL Vacas en ordeño: 50 Gandería: SAT Sandamil Localidade: Pacios (Palas de Rei) Vacas en Ordeño: 35

“Todo o que se poida facer por mellorar pasa por abaratar custos”

“Todo o que sexa baixar prezos supón unha perda importante” 1. E conomicamente a baixada de prezos repercute bastante. Xa vamos un pouquiño xustos e con estas baixadas, e os investimentos nos que estamos metidos en canto a instalacións e cota, todo o que sexa baixar supón unha perda importante.

2. Realmente hai pouca marxe de manobra, xa que nun principio as industrias poñen os prezos que lles parece. Pódese influír un pouco se tes cota suficiente e mandas o leite dentro de cota. Se mandas o leite fóra de cota é moi difícil negociar.

3. Habería que poñerse ao día en cota e que o prezo do leite fose viable e se puidera vivir deste negocio.

moexmu.indd 13

1. S upoño que a baixada afecta na miña explotación igual ca nas outras. Cando estamos nun momento en que os gastos fixos son moi elevados e axustados aos ingresos, con investimentos que debemos amortizar todos os meses, se os ingresos descenden é moi complicado poder seguir no día a día da explotación. E xa non falemos doutro tipo de investimentos.

2. Non teño ningunha marxe de negociación. Imposible. Peor ca eso: ademais de non haber marxe para a negociación, tampouco hai posibilidade de cambiar de industria, é practicamente como estar atado e con prezos innegociables.

3. A problemática actual non nos afecta só aos galegos, é moito máis xeralizada, a nivel mundial incluso. Todo o que se poida facer por mellorar a situación pasa por abaratar custos nas explotacións, independemente do que poidan facer os políticos. Hai quen fala de poñer un prezo mínimo. Eu creo que hai que ser realistas: non se pode poñer un prezo mínimo.

18/5/06 19:40:57

14

PrOduCión

O director de Gandería do Ministerio de Agricultura, Carlos Escribano, visitou Lugo o pasado 20 de abril convidado polo Africor provincial para clarificar algúns dos temas que máis preocupan na actualidade aos produtores de leite. Cota, prezos e subvencións centraron a súa charla e o coloquio posterior. Extractamos algúns dos contidos da intervención, acompañados de fichas estatísticas do Ministerio.

“A úniCA MAnEirA dE nEGOCiAr COAs industriAs é tEr OrGAnizACións fOrtEs” CArLOs EsCribAnO, dirECtOr dE GAnAdEríA dO MinistEriO dE AGriCuLturA, PEsCA y ALiMEntACión

REDIMENSIONAMENTO DE EXPLOTACIÓNS A media de cota por explotación foi subindo desde 1993 e ao mesmo tempo foi baixando o número de explotacións en toda España: desde 129.000 ata 33.000. Este proceso ocorreu en todas as especies gandeiras en España e na Unión Europea. A caída é cada vez máis forte nos últimos anos.

As explotacións con producións superiores a 300.000 quilos aumentaron en España dunha maneira considerable. As pequenas, que antes eran a metade da tarta, foron desaparecendo. É dicir: houbo un aumento das explotacións maiores e medianas a costa das pequenas. Como a cantidade total do leite se mantén, a media por granxa aumenta.

Galicia tiña o 29% da cota de leite de España en 1993 e o 36% no período 2005-2006 Esto debeuse a un esforzo moi grande feito polos gandeiros galegos durante moitos anos, comprando cota a prezos carísimos e endebedando as explotacións, e tamén a través dos programas oficiais. En cada programa oficial, a metade máis ou menos vén para Galicia.

As demais comunidades autónomas están moi lonxe de Galicia. Asturias ten o 11% da cota de leite de España, Castela e León o 13% e Cataluña o 10% Sen embargo, nos casos de Asturias e Cantabria, o que representa o leite en relación ao total da produción agraria é superior ao que representa en Galicia. O País Vasco está nun lugar similar a Galicia.

A media de vacas por explotación en España está por baixo das 35 de media comunitaria. Reino Unido supera esta media amplamente: está en 46.

En resumo: a pesar das reestructuracións e a desaparición de gandeiros, en España aínda producimos en explotacións pequenas.

AUMENTO DA COTA A cota española pasou de 5,4 millón de toneladas, en dous aumentos, a 6,1 millóns de toneladas, segundo se foi regularizando a venda directa e a venda a industria.

AfriGA ANO XII - Nº 62

escribano.indd 14

18/5/06 19:53:45

ProduCión

15

EL SECTOR LACTEO EN LA UE: Aportación de los Estados miembros a la producción láctea

12

“En 1993, Galicia producía o 29% do leite de España. no período 2005-2006 xa é o 36% Esto debeuse a un esforzo moi grande dos gandeiros galegos, comprando cota a prezos carísimos e endebedando as explotacións. E tamén a través dos programas oficiais. En cada programa oficial, a metade vén para Galicia” Esta é a única produción gandeira de España que non medrou considerablemente, porque a temos continxentada polas cotas. O sector porcino convertiuse no segundo comunitario e o gando vacún de carne exporta o 25% do que produce.

Alemaña ten o 23% da cota láctea da Unión Europea, Francia o 20% e España só o 6% A Alemaña a súa porcentaxe dálle moito peso nas negociacións de Bruxelas. Moitas veces, cando imos pedir aumentos de cota xunto a países como Grecia e Italia, outros países como Alemaña e Francia opóñense. Sábese que o aumento de cota, canto máis controlada estea esta, máis inflúe na baixada de prezos.

Nunca é descabellado pedir cota á UE. Pero, como depende de regulamentos do Consello, téñeno que aceptar outros países.

Sempre se pode pedir máis cota, pero hai que ter coidado porque actúa sobre os prezos. Nas épocas de prezos baixos,

pedir máis cota é un problema. Non obstante, o ano que vén queremos falar de incrementos de cota.

AXUDAS DA UNIÓN EUROPEA O que representan as axudas para o gandeiro de leite é porcentualmente menos có que representan para outras producións agrícolas, principalmente o tabaco, que quizais é o sector que maior axudas ten, ou o arroz ou os cereais.

As axudas, anque sexan pequenas, obrigan a cumprir medias sanitarias e medioambientais. Todos os programas europeos de mellora da calidade de leite e de saneamento gandeiro van ser de obrigado cumprimento.

Hai 5 anos, as cantidades que España destinaba a prezos de intervención da mantenga eran moi altas. A partir deste ano están limitadas a 30.000 toneladas. Esto vai presionar cara abaixo aos prezos, e eso vívese na tensión entre produtores e industriais.

aFriGa ANO XII - Nº 62

escribano.indd 15

18/5/06 20:19:16

16

PRODUCIÓN

GALICIA DESPUES DEL PLAN 2005 (Resumen) DATOS estructura GALICIA Nº GANADEROS Referencia ES Referencia GAL CUOTA TOTAL Referencia ES Referencia GAL CUOTA MEDIA Referencia ES Referencia GAL

ESPAÑA

CORUÑA

LUGO

PONTEVEDRA

ORENSE

16.081

29.261

7.025

6.231

55%

100%

24% 44%

6.079.288 100%

42%

46%

11%

1%

134.399

207.761

129.003

158.250

96.040

87.902

65%

100%

62%

76%

46%

42%

96%

118%

71%

65%

100% 2.161.267 36% 100%

100%

2.584

246

21%

9%

1%

39%

16%

2%

906.245

986.054

248.166

21.624

15%

16%

4%

0%

22

“Sempre se pode pedir máis cota, pero hai que ter coidado porque actúa sobre os prezos á baixa. Non obstante, o ano que vén queremos falar de incrementos de cota na Unión Europea” A baixada dos prezos de intervención foi do 15% en tres anos e chegará ao 25%En canto á prima láctea, está formada pola prima fixa e a prima adicional. En 2006 hai 3,67 euros por tonelada pola fixa e 1,65 euros por tonelada pola adicional.

Cada comunidade autónoma usa determinados criterios para o reparto da prima adicional.

A diferencia de subvención no leite entre España e outros países é que en España non se contabilizaron as últimas 550.000 toneladas de incremento, é dicir, que o diñeiro repártese para as toneladas que tiñamos antes da Axenda 2000. Intentouse negociar que a subvención fora para todo o leite existente pero non se conseguiu. Ante a disxuntiva de non ter 550.000 toneladas máis de cota ou de telas sen axuda, optouse por aceptar o incremento sen axudas.

PLAN DE REESTRUCTURACIÓN Fixáronse explotacións preferentes. O 59% das consideradas preferentes están en Galicia e o 41% restante, no resto de España.

Ese 59% de Galicia está dividido por provincias deste xeito: 26%

na Coruña, 22% en Lugo, 10% en Pontevedra e 1% en Ourense Despois do Plan de Reestructuración asignouse cota a 8.000 explotacións, preto de 190.000 toneladas. En virtude a esto, a cota media de Galicia aumentou en 25.000 quilos por explotación nun ano.

Nunca houbera unha evolución tan rápida en Galicia como a raíz do plan de 2005. Sen embargo, empezamos co sistema de cotas con case 70.000 explotacions lácteas en Galicia e temos agora 16.000. A comunidade autónoma tiña 1,5 millóns de toneladas e agora ten 2,1 millóns.

Outras cifras que variaron no sector lácteo galego nos últimos anos son a porcentaxe de explotacións no conxunto do Estado. Era o 48% e agora está no 55%. Galicia tiña o 28% da cota nacional e agora ten o 35,6%.

No inicio do sistema de cotas, o 94% das explotacións galegas estaban por baixo das 75 toneladas de cota. Agora, o 43,5% das granxas de leite está por riba desta cantidade.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

escribano.indd 16

18/5/06 20:19:35

PUB?VET INDD 39 pub_vet.indd 17

19/5/06 18:17:13

18

PRODUCIÓN

“A única maneira de poder negociar coas industrias é ter organizacións representativas de gandeiros que estean en condicións de negociar. Aí quédalles unha tarefa moi forte aos gandeiros. Teñen que organizarse e ser leais ás súas cooperativas e asociacións” En resumo, no ano do Plan de Reestructuración Galicia pasou de ter o 32,8% do total do leite nacional a producir o 35,6%.

Non obstante, Galicia segue a estar por baixo da media española en canto a cantidade de cota por explotación. A cota media en España é de 207.000 quilos. En Galicia é de 134.000.

A cota superior márcaa a provincia de Lugo, cunha media de 158.000 quilos. A Coruña está en 129.000.

TRANSFERENCIAS DE COTA A discusión é ver se se poden autorizar compras de cota entre particulares. O Ministerio aínda non tomou unha decisión ao respecto.

Transferencias e cesións non se poden facer esperar moito. É algo que corre moita présa, pero non hai aínda un acordo.

PREZOS A Administración non pode intervir no que se considera un contrato privado entre o gandeiro que vende leite e a industria que o compra. Que a Administración se meta na fixacion de prezos é algo totalmente prohibido na UE En Galicia e Asturias convocáronse mesas do leite para xuntar industrias e gandeiros. A Administración escoita moi boas palabras nesas mesas, pero ao final o que ten poder para fixar prezos é a industria.

A única maneira de poder negociar coas industrias é ter organizacións representativas de gandeiros que estean en condicións de

“A discusión é ver se se poden autorizar compras de cota entre particulares.

O Ministerio aínda non tomou unha decisión ao respecto”

negociar. Aí quédalles unha tarefa moi forte aos gandeiros. Teñen que organizarse e ser leais ás súas cooperativas e asociacións.

As industrias organízanse e os gandeiros non. Esto sempre foi así. O que ten o poder é o que firma o cheque. Hai que sentalo a negociar cunha parte que vexan que ten forza.

Eu non vin que ningún país da Unión Europea mellorara excepto os que lograron ter unha posición de forza no sector gandeiro a través das organizacións.

TRAZABILIDADE O plan de trazabilidade remataba á entrada da industria porque é ata onde chegaban as nosas competencias. Sabemos que nos falta a segunda fase: desde a entrada na industria ata a saída.

Necesitamos un plan de control na entrada das industrias que evite que haxa diferencia de calidade entre uns leites e outros.

Non creo que Francia destine á venda produción de mala calidade. Pode introducir leite en España sen necesidade de que sexa mala. Se compiten con nós con leite de igual calidade, molestaranos pero teremos que retorcernos e aguantar.

VALOR ENGADIDO Todo o leite que Italia produce dedícao a transformar: queixos, iogures, etc. Importan leite en tetrabrik. En España todo o leite o envasamos en tetrabrik e importamos produtos elaborados. Estamos facendo un negocio bastante malo. Os italianos fabrican os produtos de valor engadido e o sinxelo é o que importan de Francia ou incluso de España. Eso non é culpa dos gandeiros, senón da industria.

Italia ten problemas de cota graves, déficits de cota e desacordos entre gandeiros e industria. Pero foron pola vía de darlle valor engadido ao seu leite e vailles ben. E para o gandeiro non é o mesmo negociar cunha industria que fabrica queixos que cunha que simplemente quenta o leite para poder vendelo. Sempre hai moita máis marxe para negociar cando hai transformación e valor engadido.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

escribano.indd 18

18/5/06 19:57:00

PUBLIRREPORTAXE / COOPERATIVISMO

19

ICOS DISTRIBÚE OS CARROS MESTURADORES DO SÉCULO XXI O carro estrela de R.M.H. é o modelo autopropulsado VSL –14. É un carro pensado para CUMAs e cun extraordinario comportamento na estrada. Este modelo ten as seguintes características: • Excelente comportamento en desprazamentos • Motores Deutz, diferentes potencias e tipos según modelo.

• Fresa de autonomía de traballo de 2 metros; carga potencial 2500 qg/minuto.

• Múltiples opcións en accesorios.

• Capacidades dende 11 a 30 metros cúbicos en carros autopropulsados.

• Ata 45 metros cúbicos en carros estáticos.

E ADEMAIS ICOS S.C.G. OFERTA OUTROS SERVIZOS

• SERVIZO DE TALLER 24 HORAS TODOS OS DÍAS DO ANO. • GRAN STOCK DE TODO TIPO DE PEZAS NAS NOSAS INSTALACIÓNS. • SERVIZO POSTVENTA SIN COMPETENCIA.

Dentro da ampla gama de servizos que ofrece a cooperativa ICOS tamén se atopan os de constitución de CUMAs e asesoramento integral. Coa garantía duns profesionais do cooperativismo.

Chantada - Lugo. Tlfs. 982 44.14.51/ 678.465.922, Fax. 982 44.17.84, E-mail: lito@icos.es AFRIGA ANO XII - Nº 62

pub_ICOS.indd 19

5/20/2006 7:41:06 PM

20

PuBlirrePortaxe / NutriCiÓN

AforrA horAs de trAbAllo e custos de mAquinAriA e cArburAntes

o sistemA KemPen, GArAntÍA de futuro

e

ste sistema nace da expectativa dun grupo de granxeiros descontentos das malas condicións en que ás veces tiñan que recoller a forraxe, o cal repercutía nunha baixa de produción ao longo do ano. Por outra banda, hai unha preocupación crecente polos problemas que causan plásticos e lixiviados dos ensilados ante as novas medidas de xestión de residuos agrícolas. facéndose eco destas inquedanzas, o grupo Nanta comezou a experimentar no centro de rumiantes (RRC) de Boxmeer en Holanda, propiedade da multinacional Nutreco, a maneira de alimentar o gando leiteiro evitando os problemas citados. A empresa baseouse na experiencia do cebo de xatos na Península Ibérica, con porcentaxes de aportes alimentarios similares ás do sistema Kempen actual.

o sistema Kempen para vacas de leite é un método de alimentación baseado no suministro a libre disposición de forraxe seca de calidade (por exemplo, a nosa propia herba seca) e dun penso composto nunha tolva deseñada para esta función.

Despois dun longo período de experimentación, o sistema chegou á Península, e dentro dela ás rexións con maior censo leiteiro, tanto en Portugal coma en España, implantándose en Castela e Galicia. As primeiras explotacións galegas en incorporalo, en 2003, foron as de Manuel Ben Alonso (Gandería Ben, Cospeito, Lugo) e Sergio Devesa Oro (Finca A Valiña, A Golada, Pontevedra).

Nestas tolvas subminístranse penso composto e forraxe a libre disposición

Posteriormente, o sistema esténdese por todo o territorio galego e chega ás zonas de maior produción leiteira. Os bos resultados fan que produtores doutros países se despracen a Galicia para coñecelo. Técnicos, xerentes de fábricas de pensos e gandeiros de Inglaterra, Irlanda, Francia, Holanda e mesmo Corea (ver o nº 57 desta revista, maio de 2005) visitaron explotacións Kempen guiados por técnicos e comerciais de Piensos Nanfor (Grupo Nanta). A boa impresión reflectiuse na importación do sistema en todos os países citados. O último caso, o dunha explotación do Reino Unido a raíz dunha visita feita en abril.

Vista do centro experimental de Nanta en Boxmeer (Holanda)

O aumento de produción que o sistema Kempen estimula, unido ao aumento de calidade do leite en porcentaxe de proteína (co que isto supón en mellora do prezo), vén acompañado dun aforro de custos en amortización e reparación de maquinaria e en carburantes. A estas vantaxes hai que engadir a mellora da calidade de vida do gandeiro, que aforra horas de traballo na granxa e pode dedicalas á xestión e ao descanso.

aFriGa ANO XII - Nº 62

20-21 publi_nanda.indd 20

19/5/06 17:21:00

PubLiRRePORTAxe / NuTRiCiÓN

21

A gandería Freire, en Roás (Cospeito) e a SAT Martino de Pardesoas (Lalín) incorporaron o sistema Kempen, experimentando unha alza de produción

Tres ganderías que o empregan, enTre as 15 granxas de maior produción de galicia

o sisTema Kempen, garanTía de produción

Os globos marcan as áreas de Galicia onde está implantado o sistema Kempen

O aumento de produción que o sistema Kempen posibilita reflíctese nos últimos resultados rexistrados por Africores de Galicia. Tres ganderías que alimentan as súas vacas leiteiras co sistema Kempen de Nanta quedaron situadas neste último ano entre os 15 mellores productores de Galiza, a pesar de que en ningunha delas se leva a cabo a práctica dos tres muxidos.

En Pardesoas, no concello pontevedrés de Lalín, atópase a SAT Martino, dirixida por José Antonio González Casal. A súa media de produción diaria é na actualidade de 34 litros/vaca. Hai tres anos, no momento de instalar o sistema Kempen, estaba por debaixo dos 30 litros. No ránking de explotacións máis produtivas de 2005, SAT Martino ocupa a oitava posición, con 11.787 quilos

O grao de espallamento do sistema Kempen polo territorio galego pode observarse no mapa. Destaca a súa presenza en zonas de gran tradición gandeira coma a Terra Chá luguesa ou a comarca do Deza, en Pontevedra.

A Gandería Forcao de San Claudio, en Outeiro de Rei, incorporou o sistema Kempen cando xa comezara a campaña, pero os resultados obtidos ata o momento fanlle concibir boas expectativas ao propietario, Manuel Veiga Freire. En 2005, a súa produción media por vaca e día oscilou entre os 35,5 e os 40,7 litros. Ocupa o posto número 11 entre as explotacións máis produtivas do ano pasado, con 11.721 quilos.

A gandería Freire, propiedade de Javier Díaz Yáñez e ubicada en Roás (Cospeito), é outro exemplo de bos niveis de produción, cunha media diaria de 3536 litros por vaca e picos ocasionais de 45 litros. Esta granxa leva dous anos co sistema Kempen. Cando o implantou, a súa media produtiva estaba en 27-28 litros por vaca e día. En 2005 foi a 15ª granxa máis produtiva de Galicia, con 11.619 quilos.

A Esclavitude, s/n.

Padrón (A Coruña) Tlf: 981.50.98.08 E-mail: nanfor@nutreco.com Web: www.nanta.es AFRiGA ANO XII - Nº 62

20-21 publi_nanda.indd 21

19/5/06 17:21:55

22

BIOSEGURIDADE

A CALIDADE DA AUGA, ASIGNATURA PENDENTE NAS EXPLOTACIÓNS DE VACÚN DE LEITE Por razóns sanitarias, e debido ao alto consumo que precisa cada vaca, a auga de bebida das explotacións de gando debe equipararse en calidade á destinada aos seres humanos. O correcto mantemento das instalacións e as analíticas periódicas son aínda asignaturas pendentes nas granxas de leite galegas. Tomás González, director técnico de Bioseguridad de Galicia S.L, ofrece algunhas recomendacións a ter en conta.

O concepto de bioseguridade é cada vez máis importante no mundo da gandería. Remite a un conxunto de prácticas de manexo que, ben realizadas, reducen a introdución e transmisión de microorganismos causantes de enfermidades.

Entre os aspectos máis fundamentais da bioseguridade figura o control da auga de bebida, por tres razóns elementais: o alto volume de consumo que fan os animais, o seu emprego como vehículo para a administración de medicamentos disoltos e o feito de ser un medio de entrada de elementos contaminantes.

A auga de bebida do gando debe ser limpa, saudable, aireada, pouco mineralizada, cun pH case neutro, inodora e sen

gusto desagradable. A súa temperatura deberá manterse en torno aos 15 graos centígrados. En verán cómpre renovar a auga dos depósitos e protexelos do sol e en inverno, evitar a formación de placas de xeo. Unha auga fría de máis provoca a diminución do consumo e pode dar lugar a cólicos e diarreas.

A vaca precisa a diario entre 4 e 5 litros de auga por quilo de materia seca inxerida, así como 3 litros por cada litro de leite producido.

En conxunto, dous tercios de toda a materia que consume a vaca son auga. Un consumo insuficiente provocará a diminución do consumo de alimentos, así como perda de produción e intolerancia á calor. Por exemplo: se o consumo de auga caera ao 60%, a inxestión de alimentos reduciríase nun 24% e a produción, nun 16%

AFRIGA ANO XII - Nº 62

auga.indd 22

5/20/2006 12:26:01 PM

bioseGUridade

23

Medidas recoMendadas para os bebedeiros • 10 centímetros liñais de bebedeiro por animal. Que un 20% dos animais poidan beber á vez.

• Os bebedeiros non deben estar a máis de 15 metros do comedeiro.

• Debería haber un bebedeiro na zona de retorno da sala de ordeño.

A composición do circuíto de auga dunha granxa ten tres elementos básicos: a captación, o depósito intermedio e as tuberías de conducción _entre o pozo e o depósito e entre o depósito e os bebedeiros_. Unha abrumadora maioría de granxas fan a súa captación de auga directamente da natureza e só unhas poucas consumen líquido de traída.

A captación Á hora de facer unha nova captación é fundamental encargar primeiro unha análise da auga, descartando o seu uso se presenta niveis elevados de contaminación. Esta análise debe facerse un mes despois de aberto o pozo, cando xa teña pasado o efecto de augas turbias.

Unha vez que a captación está en uso, débese habilitar un valado que a rodee, mantela sempre tapada e establecer un perímetro de protección, de como mínimo cinco metros, dentro do cal xamais se debe botar purín.

Tamén é moi conveniente analizar a auga en orixe unha vez ao ano.

O feito de dispoñer hoxe de auga potable non quere dicir que estas condicións se vaian manter indefinidamente. É conveniente controlar, en especial, a presenza de residuos fecais, dado que as captacións están normalmente en zonas onde se aplica purín á terra.

O depósito A auga destinada ao consumo dos animais debe pasar sempre por un depósito intermedio no seu percorrido entre o pozo e os bebedeiros.

O depósito debe ser opaco e estar pechado. A billa de saída situarase a uns 30 centímetros do fondo, co obxecto de facilitar a sedimentación dos materiais sólidos que a auga leva en suspensión. O depósito debe dispoñer dun sistema de purga na súa parte inferior para facilitar a súa limpeza.

A capacidade destes depósitos debe ser, como mínimo, equivalente ao consumo de auga da explotación durante un día.

Estes recipientes deben baleirarse dúas veces ao ano para o seu lavado e desinfección.

O circuíto de tuberías e bebedeiros É conveniente limpar e desinfectar as tuberías como mínimo unha vez ao ano. Unha vez que se aplican os produtos de tratamento cómpre abrir a auga e deixala correr para que arrastre toda a suciedade, evitando que os animais beban dese líquido.

Os bebedeiros deben limparse unha vez á semana.

• O fluxo correcto para encher os bebedeiros sería de 20 litros por minuto. Na maioría dos casos atopamos un fluxo de só 15 litros por minuto.

• Os bebedeiros deben ter unha fondura de entre 15 e 20 centímetros. Débense deixar uns centímetros entre a superficie da auga e o borde do bebedeiro, de maneira que a vaca meta o morro no líquido entre 3 e 5 centímetros. Esto facilitará a renovación da auga.

Analíticas As analíticas _nos puntos de entrada do depósito e saída dos bebedeiros_ deben facerse dúas veces ao ano. Esto permitiríamos localizar o punto a partir do cal a auga non é potable.

O conveniente é que estas análises teñan lugar en outono e primavera, por ser épocas de augas de transición climática.

En outono, por exemplo, as primeiras precipitacións poden ocasionar escorrentías que leven material sólido aos pozos.

Unha auga con alto índice de sulfatos pode ocasionar problemas de excrementos blandos.

Se a auga está moi mineralizada, producirá incrustacións nas canalizacións e bebedeiros.

As augas con alto índice de nitratos poden causar problemas no desenvolvemento dos animais novos.

A auga con carga microbiana produce un alto número de patoloxías, que se traduce nun elevado índice de baixas.

Hixienización Os dous grandes componentes activos dos productos de hixienización da auga son o cloro e o peróxido de hidróxeno.

Os expertos recomendan o emprego de produtos líquidos, que se deben aplicar en tubería ou na entrada do depósito intermedio, pero non na captación: trátase de hixienizar a auga que efectivamente consumirán os animais, non toda a que está presente no primeiro punto de captación.

Empregar un produto de hixienización non ten sentido se non se establece un seguimento do mesmo a través dos medidores de valor residual. É importante saber se aplicamos a dose correcta, xa que tanto unha dose inferior á recomendada como unha dose superior van supoñer un custo inútil.

aFriGa ANO XII - Nº 62

auga.indd 23

5/20/2006 12:26:37 PM

24

EXPLOTACIÓN

MANT OÑO HOLSTEIN S.C. S AN X US TO, B AR R EI R O S ( L U G O )

Saúl bótalle penso ás vacas secas, que están separadas do resto en dúas fincas ao aire libre

A APOSTA POLA XENÉTICA E AS VACAS DE CONCURSO

Enclavada na Mariña luguesa, a gandería Mantoño é un exemplo de búsqueda da calidade a través da xenética. A explotación ten animais das mellores liñaxes do mundo e emprega sistematicamente o implante de embrións desde o ano 2000. Na opinión dos titulares, as mellores vacas para producir son as que se distinguen nos concursos.

A gandería Mantoño inicia a súa andaina na década dos 80.

O matrimonio formado por Ramón Dorado e Ana Rodríguez, que na actualidade teñen 45 e 47 anos, pon en marcha a explotación no lugar de San Xusto (Barreiros). Hoxenída contan coa axuda do seu fillo Saúl, de 25 anos, que despois de estudar Laboratorio e Maxisterio na Coruña decidiu incorporarse á granxa familiar.

Mantoño experimenta a súa primeira gran transformación en 1994, cando os titulares deciden entrar no sistema de control

lácteo. Por esa época adquiren tamén a primeira res de importación e empezan a recorrer á mellora xenética pola vía da inseminación.

A partir de 1998, as vacas de Mantoño acuden con regularidade a concursos. A explotación ten a día de hoxe un importante palmarés de premios pola súa concurrencia a certames coma os nacionais de Conafe, a Moexmu, a Semana Verde de Silleda ou o concurso de Vegadeo.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

explota_manto.indd 24

18/5/06 20:21:40

TONI Y JAVI Tubular bovino

10.000 prazas ao ano LIMPEZAS AUTOMÁTICAS DE CABLE

MÁis DE 300 liMpEzas insTalaDas as Nº 1 EN FRANCIA EN COLCHÓNS PARA VACAS

OS NA VISÍTEN VERDE SEMANA DA, E DE SILL ÓN 2, L PABEL XUÑO 14-18 DE

NOVO BEBEDEIRO INOX, VOLTEO CON PROTECTOR

TONI Y JAVI pub_toni-javy.indd 25

Rosalía de Castro, 90. 27120. Castroverde (Lugo) • Tel. 982 312 307 Móbil 669 356 410 / E-mail: toniyjavi@hotmail.com

22/5/06 10:52:26

PIENSOS ARA • Fabricación personalizada de todo tipo de pensos: mesturas, pensos simples, compostos, en fariña ou granulados • Servizo de racionamentos para calquera especie animal • Asesoramento técnico • Servizo de menos de 24 horas para pedidos de calquera volume e a calquera lugar • Venta de forraxes (alfalfa, palla, reigrás).

Cantidade mínima, unha paca • Venta de fertilizantes

Praza Maior, s/n - 27377 Muimenta (Lugo) - Telf.: 982.52.81.03 - Fax: 982.52.81.33 - Mail: poehisl@infonegocio.com

12_pub_ara.indd 26

19/5/06 15:07:36

eXpLotAcIÓn

27

A calificación media que conafe lle dá á explotación é de 84,6 puntos. entre as reses de mantoño hai dúas excelentes e 30 mB’s No ano 2000 a granxa de Barreiros dá outro salto importante ao empezar a implantar embrións da unidade de transferencia de Bos. A evolución da granxa é tamén moi notable en canto á cabana gandeira. En 1994 a explotación tiña 20 vacas. Na actualidade conta con 48 vacas nais, 42 vacas de recría e 4 touros. Hai 39 vacas en ordeño para unha cota de 445.000 quilos. En 2005, a medida de produción por vaca foi de 11.460 quilos.

A excelencia xenética Un tema ao que Mantoño Holstein lle concede especial importancia é a calidade xenética dos seus animais. Na granxa hai reses procedentes das mellores liñas do mundo, con ancestros como os canadenses Gypsy Grand e Laurie Sheik ou os estadounidenses Harotac Gina e Broker Elegance.

“Nós mercamos seme dos touros que nos gusten, o que máis nos conveña, calquera que sexa a casa que o oferte”, explica Saúl Dorado. “O tipo de vaca que buscamos é de moita estructura, angulosa e de bos ubres. Son as vacas que gañan concursos e a nós parécennos tamén as máis rendibles”.

A calidade da cabana gandeira tradúcese nunha calificación medida de 84,6 puntos por parte dos xuíces de Conafe. Mantoño ten 2 vacas calificadas como excelentes, 30 MBs e o resto con etiqueta BB. Unha das reses da granxa é a xata con máis estrelas ao mérito no seu pedigrí de toda España: Allen Gipsy, nacida en xuño de 2005.

A todas as reses de recría de Mantoño se lles implantan embrións aos 13 meses, e se os gandeiros o estiman conveniente tamén a vacas de primeiro parto. Nestes momentos hai na granxa 15 xovencas xestando a partir de embrións implantados. A granxa conta xa con 15 femias nacidas de implantes embrionarios. Os nacidos machos destínanse á venda. Xatos de Mantoño foron adquiridos por centros de inseminación de España (Aberekin, Fontao) e do estranxeiro. En 2005 a granxa vendeu catro machos a centros de inseminación, entre eles un italiano e un alemán. Ademais hai contactos iniciados cun centro holandés.

Allen Gypsy é, nacida en mantoño en xuño de 2005, é a xata con máis estrelas no seu pedigrí de toda españa

As cAmpeonAs de mAntoño Fontegrande Mtoto 2711 Maura MB 88 en primeiro parto

• 2ª na sección de vacas novas (ata 30 meses) no Nacional de Primavera de Conafe Torrelavega 2005 • Subcampeona na sección de vacas novas de Moexmu 2005

Mantoño Progress Dona BB 83 en primeiro parto

• Vaca nova campeona en Moexmu 2005 • 1ª na sección de xovencas de 15 a 20 meses en Moexmu 2004 • 2ª na sección de xatas de 8 a 12 meses na Semana Verde 2003 • 2ª na sección de xatas de 6 a 8 meses en Chantada 2003 • 1ª na sección de xatas de 8 a 10 meses en Vegadeo 2003 • 3ª na sección de xatas de 6 a 10 meses en Moexmu 2003

Mantoño Lyster Chuvia MB en primeiro parto

• 1ª na sección de xovencas de 15 a 18 meses en Moexmu 2005 • 1ª na sección de xatas de 6 a 8 meses en Vegadeo 2004

o programa de certificación de Leite pascual, con auditorías cada tres meses, dálle á explotación unha puntuación de 98 sobre 100

AFRIGA ANO XII - Nº 62

explota_manto.indd 27

18/5/06 20:21:54

28

eXPlotACiÓn

exterior do establo de Mantoño. os propietarios da granxa fan obras de acondicionamento nas instalacións “pouco a pouco”

Panorámica da nave principal da gandería, na que é visible o nivel de limpeza das instalacións

De esquerda a dereita, ramón Dorado, Ana rodríguez e o seu fillo Saúl, diante dunha parede chea de galardóns de concursos de frisona

Control leiteiro en Mantoño empréganse camas de cascarilla de arroz, sistema instalado en 2005 cun investimento de 40.000 euros

o sistema de encamado de cascarilla de arroz, instalado en Mantoño en 2005, reduciu drásticamente os casos de mamites clínicas Por outra banda, os veterinarios da unidade de Bos tamén fan en Mantoño recollida de óvulos para a preparación de embrións. O obxectivo da explotación é poder vender embrións directamente nun futuro inmediato.

Graxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3,90% Proteína . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3,10% Células somáticas . . . . . 100 .000-115 .000 Parque de maquinaria • Carro de mesturas • Dous tractores • Cisterna • Segadora • Fresadora

en 2005, Mantoño Holstein tivo unha media de produción por vaca de 11.460 quilos

Para o laboreo de terras e o ensilado, recorren ao parque de maquinaria da cooperativa Os Irmandiños.

despois empezan máis despaciño a producir leite, conseguimos evitar edemas nos ubres e problemas de cuajar”, indica Saúl.

Tamén se deseña unha dieta especial para as vacas secas _que están en dúas fincas ao aire libre co obxecto de que fagan exercicio_ baseada en ensilado e fibra longa.

Alimentación A inxesta das vacas de Mantoño é de 44 quilos de forraxe (silo de reigrás e millo) por vaca e día máis dez quilos de concentrado. Esto dá un total de case 25 quilos de materia seca por vaca e día, cando a media está entre 21 e 22 quilos. “A filosofía é de racións pouco agresivas nas que o forraxe sexa o ingrediente principal”, explica Saúl Dorado.

A base territorial da explotación é de 20 hectáreas, 8 delas dedicadas a reigrás e o resto a millo. A maioría das parcelas atópanse nun radio dun quilómetro e as máis alonxadas, en arrendamento, están a uns catro quilómetros da explotación.

No ano 2005, Mantoño tivo uns gastos de alimentación por litro de leite producido de 8,5 céntimos de euro (14 pesetas).

As xovencas consumen reigrás e mesturas personalizadas. A partir dos 15 meses reciben racións de fibra longa. Unha peculiaridade desta granxa é que se poñen nun lote aparte as vacas de preparto e postparto (1 semana antes e 1 semana despois de parir) para unha dieta especial de fibra longa e reigrás. “Estas racións teñen moi pouco concentrado, e anque

A granxa ten gando procedente das mellores liñas xenéticas do mundo: Gipsy Grand, laurie Sheik, Harotac Gina e Broker elegance, entre outros

AFriGA ANO XII - Nº 62

explota_manto.indd 28

18/5/06 20:05:06

pub_westfalia.indd 29

19/5/06 18:40:33

30

EXPLOtACIÓn

En IntErnEt Mantoño Holstein foi unha das primeiras ganderías en aceptar a invitación de Africor-Lugo para pór en marcha unha páxina web propia. O servizo de control de rendementos facilítalles aos gandeiros a súa presenza en internet “a un prezo irrisorio”, segundo destaca Saúl Dorado.

A web de Mantoño pode consultarse en www.mantonoholstein.com. Nela figuran, ademais dunha presentación xeral da granxa, a reseña dos xatos que están en venda e datos de calificación e resultados en concursos. A web vén recibindo unha media de 150 visitas diarias, a maioría delas de internautas españois.

A hixiene nas instalacións e cubículos é unha das preocupacións dos propietarios da granxa

A gandería implanta embrións en todas as femias de recría. Algúns dos sementais nacidos destes implantes foron adquiridos por centros de inseminación artificial de España, Italia e Alemaña Os animais de Mantoño son habituais en certames da raza frisona. na foto, Saúl Dorado pela unha xata en vésperas de concorrer a un concurso

Hixiene O manexo é unha das principais preocupacións en Mantoño.

E, dentro deste capítulo, a hixiene das instalacións. En 2005 instaurouse na granxa un sistema de encamado de cascarilla de arroz, o que supuxo un investimento de 40.000 euros.

A granxa, que se somete a audiotías cada tres meses para renovar esta certificación, ten na actualidade unha calificación de 98 puntos sobre 100.

As camas constan dunha capa de 20 centímetros de cascarilla que se superpón a outra capa de 20 centímetros de area.

Arránxanse tres veces ao día e repóñense e desinféctanse unha vez á semana. A mellora da hixiene percibiuse nun descenso drástico dos casos de mamite: só 2 casos clínicos no último ano e medio.

Todo este esforzo ten o seu reflexo nos gastos sanitarios. A explotación forma parte do grupo de xestión da cooperativa Irmandiños, que integran 70 granxas, o que lle permite coñecer con exactitude as cifras contables nos distintos ámbitos.

En 2005, a media de gasto por vaca en mamite foi de 3 euros, cando a media do grupo de xestión é de 7 euros. En enfermidades metabólicas tiveron un gasto medio de 3,70 euros, fronte aos 10,15 do grupo de xestión.

Mantoño Holstein está enrolada no programa de certificación de Leite Pascual, no que se puntúan os aspectos de hixiene, manexo, limpeza, benestar animal e seguridade alimentaria.

A medida de gasto en produtos zoosanitarios de Mantoño Holstein foi de 28,50 euros por vaca en 2005, fronte aos 53,50 euros do grupo de xestión.

Nº 1 en Ventas 100% Natural

AFrIGA ANO XII - Nº 62

pub_aviporto.indd 1 explota_manto.indd 30

18/5/06 20:06:12 18/5/06 20:07:47

PUBLIRREPORTAXE / AGRICULTURA

31

• BALSAS PARA ALMACENAMENTO DE PURÍN • BALSAS DE POLIETILENO PARA ALMACENAMENTO DE PURÍN, LAGOS ORNAMENTAIS, ENCOROS, ESTANQUES E IMPERMEABILIZACIÓNS. • MENOS DUN CÉNTIMO POR LITRO • SUBVENCIONADAS POLA XUNTA DE GALICIA • RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS) • AMORTIZABLE EN 5 ANOS

BAP SC é unha empresa galega ubicada na zona centro da provincia de Lugo e dedicada á fabricación e montaxe de balsas para almacenamento de auga, puríns e todo tipo de residuos, lagos e encoros artificiais e todo tipo de impermeabilizacións, como cubertas, canles de rego, etc. Para iso contamos cunha ampla gama de materiais en pvc e polietileno Debido á nosa ubicación e ao coñecemento da actividade gandeira e, sobre todo, aos cambios nas políticas medioambientais que se van levar a cabo, especializámonos na construción de balsas de polietileno para o almacenamento de purín, tanto á construción de balsas novas como á impermeabilización de zanxas que están sendo utilizadas e que vai ser obrigatorio impermeabilizar.

Balsa de purín situada en Buciños(Carballedo, Lugo)

As vantaxes deste tipo de balsas con respecto as fosas tradicionais son innumerables: • RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DIAS) • REDUCIÓN DE ATA A TERCEIRA PARTE CON RESPECTO AO CUSTO DUNHA FOSA TRADICIONAL. O QUE QUERE DICIR QUE O MESMO INVESTIMENTO PERMITE CUBICAR O TRIPLE DE CAPACIDADE, PERMITINDO, POLO TANTO, ALMACENAR ABONO ORGÁNICO DE FÓRA DA EXPLOTACIÓN E TAMÉN PURÍN PARA AS ÉPOCAS DE ABONADO, CO CORRESPONDENTE AFORRO EN ABONADO E MELLORA DA ESTRUCTURA DO SOLO. • PERMITE UN CRECEMENTO DA EXPLOTACIÓN MÁIS FLEXIBLE, XA QUE EN 1-2 DIAS PÓDESE FACER UNHA AMPLIACIÓN DA BALSA A UN CUSTO REDUCIDO. • CONSECUENTE CO IMPACTO AMBIENTAL, XA QUE PODE SER DESMONTADA CON FACILIDADE, O QUE PERMITIRÍA UN CAMBIO DE UBICACIÓN CUN CUSTO MÍNIMO.

Dispoñemos tamén dun enxeñeiro técnico agrícola dedicado ao deseño e ubicación das balsas e tamén á tramitación de suvbencións se fose necesario.

R A M I L - T A B OA D A - L U G O - T e l f : 6 0 9 3 7 9 6 3 6

31 publi_bap.indd 31

AFRIGA ANO XII - Nº 62

5/20/2006 6:08:27 PM

32

PUBLIRREPORTAXE / PRODUCIÓN

é líder mundial en equipamento de calidade para instalacións de muxido e os seus consumibles (tetoeiras, filtros, etc.), con 4.500 empregados e presenza en 115 mercados. Os nosos clientes poden contar cunha experiencia de máis de 120 anos e beneficiarse das nosas solucións para o control e manexo do gando. A esto engádese o apoio dun servizo cercano, formado pola meirande rede de distribuidores de servizos e produtos para a gandería de leite (vacas, ovellas, cabras, búfalos).

No desenvolvemento do sistema de muxido voluntario, VMS, fixamos 3 principios que ten que cumprir o produto final: acadar a máxima calidade do leite, mellorar a calidade de vida do gandeiro e ofrecer o máximo confort para a vaca. DeLaval ofrece solucións globais, desde a planificación da instalación e o manexo dos animais ata a entrega do leite. Todo isto esixe o estudo da mellor ubicación da estación na corte, co obxecto de acadar un tráfico fluído de animais á estación de muxido. Pensando no resto das tarefas do gandeiro, DeLaval dispón de

complementos como portas de separación de 2 ou 3 vías, portas antirretorno, portas intelixentes, así como dúas solucións para a refrixeración do leite integradas e controladas polo VMS, ben co frío instantáneo que permite independizar totalmente o traballo do VMS da recollida do leite, ben por enfriamento por fluxo controlado de leite, sen necesidade de tanque de balance, xa que un sistema de control intelixente permite refrixerar sen risco de conxelación aínda que o leite non chegue ao axitador do tanque.

Características do sistema VMS: Facilidade de manexo: un único programa de xestión para o control da estación de muxido e o manexo dos animais; sinxelo de empregar e con moita información relevante para a toma de decisións.

Permiso para o muxido: ademais de permitir o muxido segundo o tempo transcorrido desde o último muxido, tamén se pode autorizar o muxido de acordo á produción esperada.

Medida da conductividade e detección de sangue no leite: análise por cuarto e en tempo real para a detección de leite anormal. Coa posibilidade de desvío automático dese leite.

Máxima comodidade para a vaca: comedeiro axustable á medida da vaca. Placa traseira para a evacuación de dexeccións fóra da estación de muxido.

Veña coñecer e o VMS na Feira d e Silleda, 14 o 18 d Xuño/06 AFRIGA ANO XII - Nº 62

pub_delaval.indd 32

Flexibilidade do brazo-Robot: taxas moi baixas de descartes pola morfoloxía do ubre.

VMS instalados en Galicia Fonteboa (Lavandeira). Vitre - Frades (C) 1 Granxa Vilariño. Vitre - Frades (C) 2 Casa Novas S.A.T. (J.M. Carro). Boado-Mesia (C) 2 Herdanza, S.L. Castro - Mesia (C) 4

VMS VMS VMS VMS

Lideramos o progreso na 5/20/2006 6:17:05 PM

p

MS MS MS MS

a

PUBLIRREPORTAXE / PRODUCIÓN

33

Preparacíon do ubre; limpeza, estimulación e secado dos tetos: unha tetoeira de deseño especial e independente das de muxido, limpa os tetos, saca os primeiros chorros de leite e seca os tetos. Esta é a secuencia recomendada por todos os especialistas en calidade do leite. A masaxe con auga morna e aire resulta tan agradable para a vaca que esta estimúlase rápidamente. O leite máis contaminado no toca as tetoeiras de muxido.

Limpeza do sistema: por recirculación da solución de lavado. Programa flexible e adaptable a calquera situación.

Verdadeiro muxido por cuartos: ademais de produción por cuarto, contrólase o pico de fluxo, fluxo medio e duración do muxido por cada cuarto.

Posibilidade de muxido manual: de grande utilidade en determinados momentos (vacas recén paridas), como calquera gandeiro sabe.

Control da “baixa” actividade: ademáis da deteción de celos polo aumento da actividade do animal, o programa informa da baixa actividade relativa que permite atopar vacas coxas, preguizosas, febre de leite, etc.

Limpeza do solo programable: ambiente limpo.

Construcción da estación: 100% en aceiro inoxidable. De fácil limpeza e maior duración.

Maxima calidade da instalación: todas as tuberías do leite, lavado e as súas unións e soportes, son de aceiro inoxidable.

Limpeza das tetoeiras de muxido: por dentro e por fóra, e entre vaca e vaca, en posición invertida para evitar residuos de auga ou leite dentro da tetoeira.

Pantalla táctil: de gran tamaño e posta en posición cómoda para un bo acceso.

e

Nada debaixo da vaca: no muxido o brazo-robot, unha vez postas as tetoeiras, traballa no aliñamento das gomas facilitando o muxido (de forma natural) e á súa vez impide que a vaca poida pisar as gomas.

Estratexias de colocación: permite traballar con tetos pequenos, grandes, en ángulo (45º), vacas nerviosas, etc.

Novo brazo hidráulico: altamente fiable, preciso, máis rápido. Require menos mantemento.

S.A.T. CÉLTIGOS. Céltigos - Frades (C) 1 S.A.T. SEOANE. Andabao - Boimorto (C) 1 S.A.T. Sanchino Castro. Maroñas-Mazaricos (C) 1 TOTAL UNIDADES: 12

produción de leite pub_delaval.indd 33

VMS VMS VMS VMS

DeLaval Equipos, S.A. C/ Anabel Segura, 7 – 1º 28108 Alcobendas (Madrid) Tel: 91 490 44 73 ● Fax: 91 358 00 85 www.delaval.com AFRIGA ANO XII - Nº 62

5/20/2006 6:17:44 PM

34

SANIDADE

Momento de extracción do xato durante unha cesárea

PROCEDEMENTOS OBSTÉTRICOS: INDICACIÓNS PRÁCTICAS

Juan Vicente González Martín Dr. en Veterinaria, Dpl. ECBHM Prof. titular E.U. Clínica Amasvet, S.L.

A obstetricia é a rama da medicina que se encarga da xestación, o parto e o puerperio (período que media entre o parto e o restablecemento do aparato reprodutor). En veterinaria, a obstetricia céntrase principalmente en todo o relativo ao parto distócico propiamente dito.

A distocia defínese como a dificultade de parto, presentando diversos graos, desde un pequeno retraso do parto ata a dificultade absoluta, que requerirá de asistencia externa.

Esta asistencia, nos rexistros dos programas informatizados de medicina da produción, pode ir desde unha lixeira asistencia por parte do propio gandeiro ata a máxima intervención veterinaria neste campo: a cesárea ou a fetotomía. As consecuencias da distocia sempre son negativas, sen contar o custo en tempo e diñeiro que supón un traballo extra para o gandeiro e/ou ou veterinario.

A distocia dá lugar a xatos débiles, unha maior incidencia de enfermidades, unha maior mortalidade perinatal, un descenso da produción da vaca e un descenso da fertilidade, podendo chegar a ocasionar a esterilidade ou incluso a morte da propia vaca.

As causas de distocia divídense en maternas e fetais, anque normalmente están ambas involucradas en certa medida. A incidencia depende de numerosos factores: idade da femia, raza da femia e do macho, condición corporal, etc. As cifras consideradas normais son de entre o 3% e o 8%.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

obstetricia.indd 34

18/5/06 21:28:46

sAnidAde

AnAmnese Antes de realizar calquera tipo de manipulación deberemos facer una anamnese completa que polo menos deberá incluír: • • • • • • • •

Idade da femia Número de partos Historial obstétrico previo Enfermidades sufridas durante a xestación Data de cubrición Raza e facilidade de parto do macho Presenza de signos de parto ou de dor Evidencia de feto, membranas ou líquidos asomando pola vulva • Evidencia de rotura das bolsas • Achádegos das posibles exploracións realizadas polo personal da granxa ou outros • Tempo que leva o animal de parto

35

Debemos ter unha serie de coñecementos claros respecto á presentación, posición e postura: • Presentación: só hai dous tipos: anterior e posterior.

Anque ambas poden ser eutócicas (correctas para o parto), a última é máis susceptible de ocasionar distocias.

• Posición: tan só é eutócica a posición dorsosacra (coluna vertebral do xato tocando a da vaca), admitindo unha inclinación respecto ao eixo vertical de 15º en calquera dirección.

• Postura: a única eutócica é aquela en que as extremidades e cabeza se atopan estendidas.

1. A colocAción do feto Esta facilítase cuando o xato é reintroducido dentro do útero.

Pódese gañar espazo para manobrar mediante a aplicación de anestesia epidural, relaxantes uterinos (isoxuprina) e unha adecuada lubricación (xabrón natural, vaselina, etc.) en caso de que o parto xa non dispoña de lubricantes naturais (fluído fetal).

exAme clínico

2. A trAcción

En primeiro lugar debe facerse unha exploración completa da vaca, seguindo un plan xeral de exploración que nos permita detectar todos os posibles factores e enfermidades concomitantes (estado corporal, hipocalcemia, mamite, etc). Seguidamente procederemos á exploración obstétrica. Para esto, primeiramente ataremos á vaca cunha cabezada (nunca con cadeas o en mangas, por se a vaca cae) e ataremos o rabo a unha paletilla. A continuación, lávanse e desinféctanse a rexión vulvar e o periné, previo vaciado do recto. Finalmente, procedemos a lavar os nosos brazos (ata o ombreiro) e mans e cunha luva dun só uso, con lubricación e antisepsia, procédese a explorar a vaxina, o pescozo uterino e o propio feto, poñendo especial atención en revisar a posible presenza de lesións na nai e en comprobar se o feto está ou non vivo. Para poder decidir a necesidade de intervención debemos lembrar as fases do parto:

Empregarémola cando a vaca non faga forza en absoluto, ou se a que fai é insuficiente. A forza a aplicar é a de dúas ou tres persoas adultas, coordinadas entre si e coa propia vaca.

A tracción aplicarémola con cordas ou con cadeas obstétricas sobre as extremidades e a cabeza. O emprego do extractor de xatos pode facilitarnos a extracción. Unha vez extraído o xato haberá que aplicar oxitocina (20-30UI), nos casos en que se lle aplicara relaxante uterino á vaca.

• A primeira fase comeza co inicio das contracións uterinas, as cales poden ser difíciles de detectar nalgunhas vacas (normalmente as vacas están nerviosas, apártanse, non comen e teñen síntomas de cólico) e remata coa dilatación do cérvix. Esta fase ten unha duración aproximada de seis horas (sendo máis prolongada na xovenca que na vaca).

• A segunda fase comeza coa entrada do feto na canle pelviana e remata coa súa expulsión. A duración desta fase oscila entre unha e seis horas, dependendo de se se trata dunha vaca ou dunha xovenca.

• A terceira fase é a que dará lugar á expulsión das secundinas.

trAtAmento A elección do tratamento depende da causa que desencadene a distocia, o estado e valor tanto do feto como da nai, así como da experiencia previa do veterinario.

3. A fetotomíA A fetotomía está especialmente indicada cando o xato está morto ou é inviable (malformacións), e principalmente nos casos en que un ou dous cortes son suficientes (sobre todo, en xatos encaixados pola cadeira). La fetotomía total é difícil e pode ser moi traumática para a vaca. A súa práctica realízase baixo anestesia epidural e relaxante uterino, mediante un fetotomo de Thygesen e con abundante lubricación.

4. cesáreA Trátase da técnica quirúrxica máis realizada en gando vacún de carne. No caso dalgunhas razas, como a branco azul belga, trátase da forma máis frecuente de parto. Sen embargo, non está exenta de riscos e sempre é desexable a maior perfección durante a súa execución, a fin de manter a futura fertilidade da femia. Existen numerosos métodos para a súa práctica, sendo en todos os casos de vital importancia, tanto para o xato como para a femia, que esta se faga con prontitude. Se despois de trinta minutos de manipulación non logramos solucionar o parto deberemos realizar unha cesárea.

Nunca debemos esquecer que nunha cesárea, como en calquera outra manipulación obstétrica, temos que cumprir catro obxectivos: salvar a nai, salvar o xato, salvar a produción láctea da vaca e asegurar a súa fertilidade futura.

AfriGA ANO XII - Nº 62

obstetricia.indd 35

18/5/06 20:17:17

36

saNidade

a distocia (dificultade de parto) dá lugar a xatos débiles, unha maior incidencia de enfermidades, unha maior mortalidade perinatal, un descenso da produción da vaca e un descenso da fertilidade, podendo chegar a ocasionar a esterilidade ou incluso a morte da vaca Causas de distoCia Principais causas nas que a femia realiza esforzos improdutivos durante horas: • Desproporción materno-fetal: pode deberse tanto a unha femia pequena como a un feto moi grande, ou ben ambas causas á vez. Trátase da principal causa en xovencas e razas culonas. En xatos con boa presentación, posición e postura en que traccionamos dez minutos e este non avanza, será necesario realizar a cesárea. Nos casos en que poidamos prevelo, poderemos adiantar o parto con PGF2α e/ou dexametasona.

• Incompleta dilatación cervical: pode estar provocada por hipocalcemia, despois dunha torsión uterina resolta, fibrose ou un parto “pasado” cun feto morto e enfisematoso.

• Estreitamento vulvar ou vaxinal por falta de dilatación ou por cicatrizacións ou malformacións. O tratamento consistirá na tracción e dilatación manual, episiotomía ou cesárea.

• Obstrución por tecidos brandos como tumores, abscesos, dobre cérvix, etc.

• Defectos óseos da pelvis: fracturas, dislocación sacroisquiática, etc.

• Presentación simultánea de dous xatos (mellizos/ xemelgos).

• Monstros: Eschistosoma reflexus (presentación visceral ou de extremidades), mellizos unidos, Perosomus elumbus, artrogripose, tortícole, escoliose, cifose, lordose, ascite, anasarca, hidrocefalia, etc.

• Disposicións anormais: son as máis comúns despois da desproporción materno-fetal. Son provocadas por fetos mortos, débiles, hipóxicos ou moi grandes.  Presentación: a presentación posterior pode causar maior número de distocias pero no se considera distócica en si mesma. A transversa é moi rara na vaca.  Posición: excepto a dorsosacra, calquera outra posición é distócica. Moitas corríxense coas contracións da vaca durante o parto. A máis complicada é a ventrosacra (ventre do feto tocando a coluna vertebral da vaca).  Postura: as distócicas son a flexión uni ou bilateral dalgunha articulación das extremidades ou a flexión da cabeza. Esta última dáse con frecuencia nos xatos de gran tamaño.

O autor do artigo, practicando unha extracción forzada por causa da desproporción materno-fetal

Distocias nas que a femia non empuxa • Rotura uterina: normalmente é de orixe iatroxénica (causada por fármacos) anque tamén se dá en casos naturais.

• Torsión uterina: a vaca non apreta pero mantén o rabo levantado. Non se coñecen ben as causas que a desencadean, pero é necesario un par de forzas fetomaternas (feto vigoroso, terreos abruptos). Resólvese con anestesia epidural, relaxante uterino e aplicación de forza vía vaxinal ou volteando a vaca. A súa resolución é máis difícil cando o feto está morto. Con frecuencia, despois de resolver a torsión o pescozo non dilata e é necesario practicar unha cesárea.

• Pescozo pechado: a segunda fase do parto prodúcese pola presión da cabeza do xato no sacro. Neste caso esta fase non se dá e, polo tanto, a vaca non apreta.

Algo parecido se dá ás veces en presentacións posteriores e transversas, en posicións ventrosacras (ventre do xato tocando a coluna vertebral da vaca) e en posturas de flexión bilateral das extremidades.

• Inercia uterina: ten lugar por hipocalcemia, úteros moi dilatados, vacas vellas, toxemias e abortos.

Para finalizar, sempre debemos lembrar que despois de extraer o xato débese, en todos os casos, volver explorar a matriz na procura doutro posible xato ou de lesións maternas.

Juan Vicente González Martín, dr. en Veterinaria, dpl. eCBHM. Prof. titular e.u.

Clínica “AMASVET, S L.” C/ Virgen del Espinar 18, Guadalix de la Sierra, 28794 Madrid.

E-mail: amasvet@telefonica.net Web: www.amasvet.com Clínica ambulante de Bóvidos, dpto. de Medicina y Cirugía animal, Facultad de Veterinaria, Universidad Complutense de Madrid, Avda. de Puerta de Hierro s/n, Madrid. E-mail: juanvi@vet.ucm.es

aFRiGa ANO XII - Nº 62

obstetricia.indd 36

18/5/06 20:17:34

publIRRepoRtAxe / pRoducIón

37

O NOVO GALAXY STARLINE

GALAXY INTRODUCE UNHA NOVA LIÑA DE ROBOTS DE ORDEÑO

O robot de ordeño Galaxy é o único no mercado que ofrece a posibilidade de ordeñar, cun só brazo, 1 ou 2 vacas a un tempo.

Galaxy, avalado pola súa longa experiencia en desenvolvemento de sistemas de ordeño, introduce a súa nova xeración de robots de ordeño Starline, que incorpora a máis avanzada tecnoloxía en robótica do mercado aplicada ao ordeño automatizado.

Sistema simple: ordeña ata 65 vacas (700.000 quilos de leite) Sistema dobre: ordeña ata 120 vacas (1.200.000 quilos de leite)

O problema do ordeño robotizado é que limita o crecemento das explotacións. Galaxy atopou a solución ideal para todos aqueles gandeiros que queiran pasar de 65 a 80, 90 ou mesmo 120 vacas só acoplando un segundo box de ordeño.

Granxa entre 65 e 120 vacas

Granxa entre 65 e 120 vacas

Oferta doutras marcas: 2 robots de ordeño

Solución ideal: Robot Dobre Galaxy

• Investimento elevado • Máis mantemento • Maior consumo

• Aforro no investimento • Menos mantemento • Aforro de enerxía

O NOVO GALAXY STARLINE Considerable redución dos custos de obra civil e de instalación Localización O sistema de localización emprega tecnoloxía de visión artificial, combinando un láser e unha cámara de vídeo para recoller imaxes que serán analizadas por un software específico.

Preparado dos tetos A estimulación e o lavado realízanse mediante unha copa de preparación especial que emprega auga tépeda e aire quente para o secado de cada teto, á vez que saca os primeiros chorros. Entre lavado de teto e teto realízase unha limpeza desta copa, co que se evitan posibles contaxios.

Nova unidade de máquinas Todas as máquinas están na mesma estructura, co que se aforra espazo e facilítase o seu traslado. Incorpora variadores de frecuencia, aforrando ata un 30% no consumo enerxético da bomba.

Ordeño

Separaración do leite

As tetoeiras penduran libres debaixo da vaca sen barreiras de ningún tipo, sendo retiradas por cuarto e permitindo axustar de forma individual a cada vaca os parámetros de ordeño.

Unha vez retiradas as tetoeiras lévase a cabo o selado e a vaca é expulsada do box.

O novo Galaxy Starline incorpora un moderno sistema de separación de leite anormal, de acordo á normativa europea (atendendo a características como cor anormal, conductividade elevada, etc.) de forma totalmente automática.

Saca mostras Un sistema automático retira mostras de leite ordeñado as últimas 24 horas.

Así mesmo, o brazo pode alcanzar máis rapidamente os dous postos de ordeño e realizar funcións extras coma o cambio e separación do leite.

FRIOR S.L. Avda. de Castilla, 154 - 15.300 Betanzos, A Coruña Tlf: 981.77.45.00 Fax: 981.77.21.28 E-mail. frior@frior.com

pub_frior.indd 37

OS NA VISÍTEN VERDE A N A M SE EDA, DE SILL ÓN 2, PABELL XUÑO 14-18 DE

AFRIGA ANO XII - Nº 62

18/5/06 18:54:03

38

SANIDADE

Maria Jose Vilar, da Unidade de Epidemoloxia e Sanidade Animal de Lugo, fixo a sua tesina sobre a listeria

PREVALENCIA DA LISTERIA NAS GRANXAS DE LEITE DE GALICIA En xeral, as zoonoses son enfermidades causadas por bacterias, virus ou parásitos que afectan aos animais e poden transmitirse aos homes, ou viceversa, de xeito directo ou indirecto. Entre as zoonoses bacterianas, as que poden transmitirse a través dos alimentos _e, por tanto, de interese no campo do leite_ son a campilobacteriose, salmonelose e listeriore.

A investigadora María José Vilar, da Unidade de Epidemioloxía de Lugo, elaborou un estudio de prevalencia da listeriose nas granxas de leite de Galicia como tema da súa tesina.

O estudio centrouse sobre unha mostra de 98 granxas, con analíticas feitas en 2003 e 2004. Detectouse listeria en leite de tanque nun 16% das explotacións; en excrementos, nun 38% e en ensilado, nun 25% dos casos estudiados. A investigadora indica que “os excrementos das camas, unha mala hixiene no muxido ou a presenza da bacteria no ensilado son factores de risco. Por calquera desas vías pode pasar ao leite”.

Os niveis de prevalencia da listeria son “un pouco altos”, indica a investigadora. “Os niveis máis altos normalmente son os de salmonela, tamén no que respecta á incidencia nas persoas.

O campilobacter e o arcobacter teñen incidencias baixas”.

Extractamos algunhas das conclusións principais do estudio.

Táboa 1. Illamentos de Listeria spp. a partir do leite de tanque Especie

Nº illamentos

%

L. monocytogenes L. innocua L. welshimeri L. grayi Total explotacións

6 7 1 2 98

6´12 7´14 1´02 2´04 100

En resumo, un 16´3 % das explotacións estudiadas presentaban leite de tanque contaminado por alguna especie de Listeria.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

zoonose.indd 38

18/5/06 20:27:06

CEBADIÑA DE CERVEXA BENEFICIOS QUE OBTERÁ CON NÓS: Os mellores prezos do mercado Servizo garantido durante todo o ano Facilítanse silos para almacenar a cebadiña Non temos competencia

Tel. 93 229 69 09 Fax 93 229 69 08 E-mail: poballe@poballe.com Web: www.poballe.com

pub_poballe.indd 39

19/5/06 15:22:11

40

saNidadE

toma de mostras no teto da vaca

toma de mostras de excrementos para detectar axentes zoonoticos

a bacteria da salmonela, causante da salmonelose

o campilobacter transmitese a traves dos excrementos

Táboa 2. Illamentos de Listeria spp. a partir da mestura de excrementos Especie

Nº illamentos

%

9 22 4 4 1 97 1 98

9´18 22´44 4´08 4´08 1´02 98´98 1´02 100

L. monocytogenes L. innocua L. welshimeri L. grayi L. ivanovii Total explotacións Perdidos Total

En resumo, un 38´1 % das explotacións presentaban excrementos contaminados por algunha especie de Listeria. Destas, tres delas presentaban contaminacións mixtas.

Táboa 3. Illamentos de Listeria spp. a partir do ensilado Especie L. monocytogenes L. innocua L. welshimeri L. grayi L. seeligeri Total explotacións Perdidos Total

Nº illamentos

%

% válido

5 16 4 2 1 83 15 98

5´10 16´33 4´08 2´04 1´02 84´69 15´30 100

6´02 19´28 4´82 2´41 1´20 100

En resumo, un 25´3 % das explotacións presentaban un ensilado con algunha especie de Listeria. E destas, seis presentaban contaminacións mixtas.

a listeria e unha bacteria presente nos silos mal fermentados

PrEvENcióN E traNsmisióN da listEriosE Segundo indica o Real Decreto 1940/2004 do 27 de setembro sobre a vixilancia das zoonoses e os axentes zoonóticos (BOE 1 de outubro de 2004), “a vixilancia das zoonoses transmitidas polos alimentos levarase a cabo na fase ou as fases da cadea alimentaria máis apropiada segundo a zoonose ou o axente zoonótico en cuestión, é dicir, no nivel da produción primaria e/ou nas demais fases da cadea alimentaria, incluídos os alimentos e os pensos. No resto das zoonoses, a vixilancia levarase a cabo segundo a epidemioloxía do axente zoonótico en cuestión”.

As bacterias zoonóticas están normalmente no contido intestinal, sen causar síntomas, de aí que resulte moi difícil detectalas. O que se debe facer, en todo caso, é extremar as medidas de hixiene no muxido e controlar moito os alimentos. Moitas veces as bacterias son transmitidas por pombas ou roedores que están próximos aos alimentos. Tamén é importante controlar que non entre aire no ensilado.

Pode haber transmisións de listeria a humanos a través do queixo ou de produtos lácteos nos que non haxa pasteurización do leite. Normalmente estas bacterias destrúense cos tratamentos térmicos adecuados. O consumo de queixo fresco ou de leite sen pasteurizar pode ser unha vía de contaxio. En Suíza rexistrouse nos anos 80 un brote de listeria por consumo de queixo fresco, con 140 afectados e 20 mortos. “Se estás inmunodeprimido, a listeria causa síntomas nerviosos. Pode chegar a causar meninxite”, explica María José Vilar. “A salmonelose e as outras bacterias causan cadros diarreicos”.

Entre 1988 e 1998 houbo 200 casos de listeriose en persoas en España, segundo detectou a rede de vixilancia sanitaria das zoonoses. A orixe dos casos non se especifica. Ademais dos lácteos, a transmisión pode vir dada por consumo de vexetais regados con augas contaminadas, carne de ave e incluso mexillóns.

A Unidade de Epidemioloxía de Lugo fai analíticas de salmonela en leite. As analíticas de listeria fanse na Aula de Produtos Lácteos, tamén en Lugo, mentres que para detectar campilobacter e arcobacter envíanse as mostras ao laboratorio de referencia de Algete, en Madrid.

aFriGa ANO XII - Nº 62

zoonose.indd 40

18/5/06 20:27:15

O .nOVO .lÍDeR .DA .XenÉTICA .HOlSTeIn

TOYSTORY .

1HO7235 .JENNY-LOU .MRSHL .TOYSTORY-ET Leite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Proteína . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Graxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Fillas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

TPI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PTAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Composto .de .ubre . . . . . . . . . . . . . .

Patas .e .pezuñas . . . . . . . . . . . . . . . .

Facilidade .de .parto . . . . . . . . . . . . . .

1361 45 .0 .01% 60 .0 .04% 130 1906 2 .77 .

2 .95 1 .14 7%

IDeAl .PARA .XOVenCAS .POlA .SÚA . fACIlIDADe .De .PARTO nOVO .ReI .DA .COnfORMACIÓn

PeRfIl .lIneAl .

Estatura .

Fortaleza .

Corpo:Prof .

Forma .Leiteira . .

Angulo .de .Anca .

Grupa: .Ancho Curvatura .de .Patas Patas-Vista .Post .

Angulo .de .Pezuña .

Punt . .Patas .e .Pezuñas .

Ubre .Dianteiro . .Altura .Ubre .Post . .

Ancho .Ubre .Post . .

Fendedura .de .Ubre .

Fondura .de .Ubre .

Tetos: .Ubic . .Ant . .

Lonxitude .de .tetos . .

.Baixo . .Débil . .Pouco .fonda .

Costela .Apret .

Ancas .Altas Estreita .

Dereitas Corv . .Cercanos .

Baixo .

Baixo .

Frouxo .

Baixo .

Estreita .

Débil .

Fonda .

Ancha .

Curtos . . . .

Alta Forte Fonda .

Cost . .Aberta En .declive .

Ancha .

Curvas Dereitas .

Empinado .

Alto .

Forte .

Alta .

Ancha .

Forte .

Poco .fonda .

Cercana .

Longos .

-2 . .

1 . .

0 .

HA-USA .PTA .5-2006

1 .

2+ .

O .nOVO .ReI .DOS .COnCURSOS UBReS .eSPeCTACUlAReS

2 .40 .

0 .80 .

1 .30 .

2 .40 .

2 .20 .

1 .50 .

0 .80 .

2 .70 .

1 .00 .

0 .90 .

2 .90 .

2 .90 .

3 .50 .

2 .60 .

2 .60 .

3 .60 .

0 .70 .

Pai: .MARA-THON .BW .MARSHALL-ET .

Mai: .JENNY-LOU .PATRON .TOYANE .

VG-89, .VG-MS, .GMD, .DOM .

4-05 .3x .365d .45,826m .3 .8 .1749f .3 .1 .1419p .lbs . .

Avó .Materno: .BRABANT .STAR .PATRON-ET .

Avoa .Materna: .JENNY-LOU .LUKE .TAKIA .

VG-86, .VG-MS .

2-09 .2x .365d .31,390m .3 .4 .1082f .3 .2 .994p .lbs No . .de .Registro .USA: .60372887 .

MARC .

1HO7321 .REGANCREST-HHF .MARCUS-ET Leite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1009 Fillas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 TPI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1645 PTAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 .99 Composto .de .ubre . . . . . . . . . . . . . . 3 .56 Patas .e .pezuñas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .93 Facilidade .de .parto . . . . . . . . . . . . . . 7% PeRfIl .lIneAl .

Pai: .MARA-THON .BW .MARSHALL-ET .

Nai: .REGANCREST .RUDOLPH .DENA-ET . .

VG-89, .EX-MS, .DOM .

2-03 .365d .33,070m .3 .7 .1234f .3 .2 .1065p .lbs . .

Avó .Materno: .STARTMORE .RUDOLPH .

Avoa .Materna: .SnOW-n .DenISeS .DellIA EX-95, .EX-MS, .2E, .GMD, .DOM .

7-06 .365d .35,610m .1431f .2 .9 .1035p .lbs . .

No . .de .Registro .USA: .60540091 .

pub_xeneticablanco.indd 41

Estatura .

Fortaleza .

Corpo:Prof .

Forma .Leiteira . .

Angulo .de .Anca .

Grupa: .Ancho Curvatura .de .Patas Patas-Vista .Post .

Angulo .de .Pezuña .

Punt . .Patas .e .Pezuñas .

Ubre .Dianteiro . .Altura .Ubre .Post . .

Ancho .Ubre .Post . .

Fendedura .de .Ubre .

Fondura .de .Ubre .

Tetos: .Ubic . .Ant . .

Lonxitude .de .tetos . .

Baixo .

Débil .

Pouco .fonda .

Costela .Apret .

Ancas .Altas Estreita .

Dereitas Corv . .Cercanos .

Baixo .

Baixo .

Frouxo .

Baixo .

Estreita .

Débil .

Fonda .

Ancha .

Curtos . . . .

Alta Forte Fonda .

Cost . .Aberta En .declive .

Ancha .

Curvas Dereitas .

Empinado .

Alto .

Forte .

Alta .

Ancha .

Forte .

Poco .fonda .

Cercana .

Longos .

-2 . .

1 . .

0 .

HA-USA .PTA .5-2006

1 .

2 .70 .

1 .10 .

1 .60 .

2 .70 .

0 .30 .

1 .90 .

0 .40 .

2 .80 .

1 .40 .

2 .30 .

3 .00 .

5 .00 .

4 .10 .

4 .10 .

3 .00 .

3 .00 .

0 .10 .

2+ .

5/20/2006 6:43:42 PM

42

SANIDADE

A analise dos silos e importante para detectar bacterias

O ATP mide a presenza de residuos solidos no circuito de ordeño

CORRELACIÓN ENTRE A PRESENZA DE LISTERIA NOS ENSILADOS, EXCREMENTOS E LEITE DE TANQUE Tabla 4. Prevalencia de Listeria spp. nas distintas mostras tomadas en explotación Listeria spp.

Real Decreto 1940/2004 do 27 de setembro sobre a vigilancia da zoonose e os axentes zoonóticos (BOE 1 de outubro de 2004) ANEXO 1 A) Zoonoses e axentes zoonóticos que deben ser obxecto de vixilancia: brucelose e os seus axentes causais, campilobacteriose e os seus axentes causais, equinococose e os seus axentes causais, listeriose e os seus axentes causais, salmonelose e os seus axentes causais, tuberculose por Mycobacterium bovis e Esterichia coli verotoxixénica.

B) Lista de zoonoses e axentes zoonóticos que deben ser obxecto de vixilancia en función da situación epidemiolóxica.

1. Zoonoses víricas: calicivirus, virus da hepatite A, virus da gripe, rabia e virus transmitidos por artrópodos.

2. Zoonoses bacterianas: borreliose e os seus axentes causais, botulismo e os seus axentes causais, leptospirose e os seus axentes causais, psitacose e os seus axentes causais, tuberculoses distintas da indicada na parte A, vibriose e os seus axentes causais, iersiniose e os seus axentes causais.

3. Zoonoses parasitarias: anisakiase e os seus axentes causais, criptosporidiose e ose seus axentes causais, cisticercose e os seus axentes causais, toxoplasmose e os seus axentes causais.

4. Outras zoonoses e axentes zoonóticos.

L. monocytogenes L. innocua L. welshimeri L. grayi L. ivanovii L. seeligeri Total

Tanque de leite

Excrementos

Ensilado

Illados

%

Illados

%

Illados

%

6 7 1 2 16

6´12 7´14 1´02 2´04 16´2

9 22 4 4 1 40

9´28 22´68 4´12 4´12 1´03 41´23

5 16 4 2 1 28

6´02 19´28 4´82 2´41 1´20 33´73

Nun 4´12 % das explotacións detectouse listeria nos tres tipos de mostra de maneira simultánea, nun 5´15 % en excrementos e leite, nun 4´12 % en ensilado e excrementos e nun 2´06 % en ensilado leite.

Táboa 5. Illamentos de Listeria spp. de mostras ambientais, ensilado e excrementos.

Mostra

Nº mostras

Nº mostras positivas Listeria spp. Nº mostras positivas L. monocytogenes

Ensilado

83

21 ( 25´30 %)

5 ( 6´02 %)

Heces

97

37 ( 38´14 %)

9 ( 9´28 %)

Total

180

58 (32´22 %)

14 (7´78 %)

Un 32´22 % das mostras ambientais (ensilado e excrementos) tomadas das 98 explotacións foron positivas a algunha especie de Listeria. Destas, un 7´78 % foron positivas a L. monocytogenes.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

zoonose.indd 42

18/5/06 20:27:28

PUBLIRREPORTAXE / MECANIZACIÓN

43

Permite velocidades e distancias superiores ás das máquinas agrícolas

TATOMA OFRECE UN SISTEMA DE CARRO MESTURADOR SOBRE CAMIÓN

O

mesturador ten un sinfín e fresa cortadora de silo. A súa capacidade é de 20 metros cúbicos. Ademais está equipado cunha báscula programable de 20 racións por 20 ingredientes que permite a transferencia de datos a un ordenador.

A firma catalana Tatoma comercializa en exclusiva un mesturador modelo Bravo, un sistema patentado pola propia empresa, montado sobre un camión Man 25285 MNLC de 10 toneladas. Esta fórmula proporciona unha maior potencia nos desprazamentos da máquina.

A petición dos clientes, Tatoma incorporou ao seu mesturador unha bomba para a absorción de melaza, que se distribúe dentro da caixa do mesturador mediante pulverizadores distribuídos lonxitudinalmente na parte superior.

Unha fresa cómoda e manexable A principal particularidade do mesturador modelo Bravo é a incorporación dun sistema retráctil da fresa. Esto permite recollela de maneira que non sobrepase a perpendicularidade da cabina, o que ofrece maior manobrabilidade e mellora a visibilidade, sobre todo para a circulación do camión por estrada.

A cinta de carga da fresa ubícase na parte dereita da cabina, que hai que cortar previamente para permitir o movemento ascendente e descendente da fresa para carga e corte.

Distribuidores en Galicia:

Principais vantaxes do mesturador sobre camión • A velocidade de circulación do camión é moi superior aos 40 qms/hora permitidos para as máquinas agrícolas.

• Un camión con carro pode chegar a percorrer diariamente 200 quilómetros, cousa que resultaría imposible para un carro autopropulsado convencional.

• O sistema de mestura do modelo Bravo pode fabricar tanto mestura húmida como seca e permite usar os componentes propios do granxeiro.

Guerra Golada S.L. Joaquín Loriga, 20 36520 Agolada. Pontevedra Tlfs: 986.788.155/ 670.838.812 Fax: 986.788.155 Comercial Fraver S.L. Estrada da Coruña, 83 27298 Meilán. Lugo Tlfs: 982.264.208/ 982.237.012/ 649.933.425 Fax: 982.264.484/ 982.370.112 Agrícola Castelao S.L. San Tirso de Abegondo, s/n 15318 Abegondo. A Coruña Tlfs: 981.673.547/ 609.846.610 Fax: 981.669.144

AFRIGA ANO XII - Nº 62

pub_tatoma.indd 43

19/5/06 15:25:22

pub_soaga.indd 44

19/5/06 16:58:09

AGrICULtUrA

ConCePtos de PAsto, PrAdo e PrAdeIrA PASTO A palabra pasto, en sentido amplo, refírese a calquera recurso vexetal que serve de alimento para o gando e que se aproveita en pastoreo ou como forraxe despois de cortado. É, polo tanto, un termo xenérico que inclúe a toda a variedade da produción forraxeira, desde os prados e pradeiras ata as árbores e arbustos forraxeiros, pasando polas forraxes anuais como son a ferralla e o millo forraxeiro, entre outras.

O pasto tivo sempre en Galicia un significado máis restrinxido, e refírese sobre todo á vexetación herbácea espontánea que medraba nas terras de labor, entre dous cultivos consecutivos, ou nos pasteiros, áreas menos productivas das explotacións, que estaban sempre a campo, ás que se levaba o gando a pacer. En ámbolos dous casos trátase de vexetación herbácea aproveitada en pastoreo, e que non é susceptible de aproveitamento por sega porque a produción é escasa ou porque a superficie do solo e irregular. Estes pastos xogaron sempre un papel de complemento dos prados, que se aproveitaban maioritariamente por sega para alimentación en verde ou para conservar como feo, e dos cultivos forraxeiros anuais, entre os que destacaron o centeo, a avea, os nabos e o millo.

Nas zonas máis intensivas, como é o caso das zonas costeiras, nas que predominaba o cultivo do millo para gran, pero cun-

45

Juan Piñeiro Andión.

Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo.

Apartado 10, E-15080 A Coruña

ha orientación claramente gandeira, os pastos limitábanse á herba espontánea que medraba entre dous cultivos consecutivos de millo, que era aproveitada en pastoreo porque a súa produción era moi limitada e porque as terras non quedaban suficientemente planas como para poder segala. Este era o caso dos vales das Rías Baixas, que foron a base dunha alta concentración gandeira nos anos cincuenta e sesenta do século pasado. O gando vivía encerrado nas cortes a maior parte do tempo e saía ao pasto dúas ou tres horas ao día nalgúns días do outono, do inverno ou do principio da primavera. Trátase dun sistema de produción practicamente desaparecido na actualidade.

Nas zonas máis altas do interior de Galicia convivían os pasteiros privados cos pasteiros de uso comunal, nos que pacen os animais dunha aldea ou dunha parroquia. Estes pasteiros comunais eran un complemento importante da explotación particular, que era normalmente máis intensiva e na que predominaban os cultivos anuais e os prados. Moitos destes pasteiros comunais aséntanse sobre montes de veciños en man común (MVMC) e están salpicados en moitos casos de vexetación arbustiva (toxo, xesta, carqueixa, uz, etc.), que no caso de que os animais sexan cabalos ou pequenos ruminantes (ovellas, e sobre todo cabras) son susceptibles de ser parcialmente aproveitados mediante o pastoreo por ramoneo das súas follas e das súas partes máis tenras.

AFrIGA ANO XII - Nº 62

pastos.indd 45

18/5/06 20:29:30

46

AGRICULTURA

O Programa de Ordenación de Pastos Fóra de Cuberta nas Comunidades de MVMC tivo unha especial incidencia na provincia de Lugo no último cuarto do século pasado, sobre todo nas áreas periféricas da Terra Cha, na Mariña e nos Ancares, e permitiu converter moitos matos en pasteiros de uso comunal, mediante a súa transformación en vexetación herbácea por corta, roturación, abonado e sementeira coas especies pratenses máis correntemente utilizadas para facer pradeiras en Galicia, como son o xoio inglés, o dactilo e os trevos branco e violeta. Se ben se seguen chamando pasteiros pola súa similitude cos antigos pasteiros, trátase en realidade de pradeiras, semellantes ás sementadas en terreos de cultivo, pero nas que o pastoreo segue sendo unha práctica importante, que se compatibiliza coa sega para facer feo naquelas parcelas nas que, polas súas características, é doado facer a sega mecanizada.

Asistimos neste momento aos inicios desta actividade en montes de veciños das provincias de Pontevedra e Ourense, con resultados moi positivos en Cerdedo, Ponte Caldelas, A Lama, Allariz, Vilariño de Conso e A Pobra de Trives que, se se aplicasen a escala provincial, axudarían a resolver a situación tan tráxica creada pola repetida presenza, ano tras ano, de lumes devastadores. Un bo exemplo do efecto sobre o lume da conversión de matos en pasteiros é o descenso dos incendios nos montes dos Ancares na última década, como consecuencia da desaparición de amplas superficies de vexetación arbustiva e da conseguinte redución da práctica de queimar esta vexetación con certa frecuencia, que era habitual para favorecer á presenza e crecemento da herba nas áreas de mato.

O conxunto de plantas que forman un prado son de orixe espontánea na súa maioría, podendo chegar a formarse un prado como consecuencia das prácticas agrícolas que o home aplica sobre un determinado territorio. A acción da sega e do pastoreo para aproveitar a herba producida, asociados a un aporte de esterco ou de adubos químicos e á corrección da acedume do solo, pode convertir en prado un terreo ocupado polo mato ou un terreo de cultivo abandonado, porque as especies herbáceas teñen a particularidade de abrollar despois de cada aproveitamento, por sega ou pastoreo, e de facerse dominantes con respecto ós arbustos (toxos, xestas, carqueixas, brezos, etc.), que predominarían nunha situación de abandono ou de infrautilización.

A orixe da meirande parte dos prados galegos está probablemente na sementeira daquelas especies que medraban nos prados existentes e que os agricultores apreciaban máis por ser máis produtivas e ben aceptadas polo gando. Entre elas destaca a herba triga ou herba blanca (Holcus lanatus), que se colleitaba nos mellores prados e incluso se vendía nos pequenos mercados locais. As que se chamaron ‘varreduras das palleiras’, cun sentido algo pexorativo, tiñan moita semente caída do feo gardado e utilizábanse na sementeira de novos prados ou na conservación e mellora dos existentes. A partir da década dos anos cincuenta do século XX, os novos prados tiveron a súa base inicial nas pradeiras, sementadas con especies foráneas melloradas e que non se renovaron. Co paso do tempo, a vexetación espontánea foi ingresando nestas pradeiras e substituíndo as especies foráneas introducidas, convertindo as pradeiras en prados por un proceso de naturalización da súa flora.

Coa xeralización do cultivo da herba na segunda metade do século pasado, por sementeira de pradeiras nas terras de labor, os pasteiros privados pasaron a ser unha parte máis do conxunto de prados e pradeiras dunha explotación e os agricultores falan cada vez menos deste tipo de pasteiros.

PRADO O prado é unha “comunidade vexetal (herbácea) espontánea densa e húmida, sempre verde pero que pode experimentar un certo agostamento no verán, producida polo home ou pola acción do pastoreo”, según o Nomenclátor Básico da Sociedade Española para o Estudio dos Pastos. A diferencia principal coa pradeira é que as terras a prado están permanentemente cubertas de herba e non se anova a súa flora por laboreo completo do solo, mentres que a pradeira seméntase de cando en cando, en rotación con otros cultivos anuais, o que implica o laboreo completo do solo para a preparación da cama para a semente.

O Programa de Ordenación de Pastos Fóra de Cuberta nas Comunidades de Montes Veciñais en Man Común permitiu converter moitos matos en pasteiros de uso comunal, mediante a súa transformación en vexetación herbácea por corta, roturación, abonado e sementeira coas especies pratenses máis correntemente utilizadas para facer pradeiras en Galicia, como son o xoio inglés, o dactilo e os trevos branco e violeta AFRIGA ANO XII - Nº 62

pastos.indd 46

18/5/06 20:55:26

11_publi_fertiprado.indd 47

19/5/06 15:39:17

48

AGRICULTURA

Un bo exemplo do efecto sobre o lume da conversión de matos en pasteiros é o descenso dos incendios nos montes dos Ancares na última década, como consecuencia da desaparición de amplas superficies de vexetación arbustiva e da conseguinte redución da práctica de queimar esta vexetación

Un prado está ineludiblemente asociado a presencia e acción do home e dos seus animais, e non é, polo tanto, unha formación natural en sentido estricto. Por esta razón, os expertos prefiren chamarlle simplemente prado, e non prado natural, termo habitualmente usado nas estatístiscas oficiais. En todo caso, prado e prado natural teñen o mesmo significado e úsanse de forma indistinta no momento actual.

O prado foi un componente esencial da explotación tradicional galega, que sempre necesitou da herba para a alimentación do seu gando, maioritariamente vacún. Na idea do agricultor, o prado estivo sempre asociado á existencia de auga de rega para amortiguar os efectos negativos da falta de chuvia no verán sobre a produción, e nalgúns casos para favorecer a produción de inverno polo aumento de temperatura do entorno das plantas, cando se regaba de noite con auga de mananciais con temperatura superior á do ambiente, como era o caso dos prados das zonas costeiras.

Moitos prados estaban localizados en terras húmidas do fondo dos vales, que sempre contaban con auga no solo, que se suplementaba coa auga acumulada en presas feitas en regatos e xeralmente moi ben administrada polo conxunto dos propietarios. Eran os lameiros ou herbais, que producían herba para alimentación en verde durante todo o ano, sobre todo nas zonas costeiras, con temperaturas suaves que permiten medrar a herba no inverno. Por outro lado, estaban os prados de regadío, chamados tamén lameiros en moitos sitios, que se asentaban sobre terras menos húmidas e que tiñan auga abundante, e os prados de secano, nos que a auga era escasa pero o propietario procuraba que recibisen as augas da choiva recollida nos camiños ou procedentes de pequenos manantiais temporais, sempre que fose posible.

A auga foi sempre un ben moi valorado polo agricultor galego e base de moitos conflictos entre membros das comunidades de veciños. A produción principal destes prados, tanto de secano como de regadío, era o feo, que era un alimento imprescindible antes do descubrimento e uso do ensilaxe como sistema de conservación da herba e que empezou a utilizarse dunha forma tímida nas explotacións na década dos anos sesenta do século XX para convertirse hoxe en día no sistema de

conservación da forraxe máis común nas explotacións gandeiras. Antes de deixar o prado para feo, e despois de recollelo, a herba aproveitábase por sega para alimentación en verde ou mediante o pastoreo. Unha vez máis, nestes prados a auga era un elemento importante para despertar a vexetación á saída do inverno, e promover a disponibilidade de herba verde antes de gardar o prado para feo, e para manter a produción no verán, despois da colleita do feo.

Nos prados galegos domina a familia das especies gramíneas como consecuencia, sobre todo, do modo de aproveitamento no que predomina a sega para facer feo. As máis importantes son: herba triga ou herba blanca (Holcus lanatus), agroste (Agrostis castellana e Agrostis stolonifera), nocellas ou herba das doas (Arrhenatherum elatius var. bulbosum), tremedeiras (Briza sp) e dactilo (Dactylis glomerata). As leguminosas, como trevo blanco (Trifolium repens), trevo violeta de tipo silvestre (Trifolium pratense) e loto (Lotus corniculatus e L. uliginosus) contribúen pouco á produción dos prados. Hai tamén numerosas especies doutras familias, con presenza variable dependendo da zona e do manexo que reciben os prados.

Entre outras podemos citar as seguintes: correola ou herba de sete costelas (Plantago lanceolata), aceda (Rumex sp.), herba das feridas (Prunella vulgaris), margarida (Bellis perennis), aquilea (Achillea millefolium), paciporca (Hypochoeris radicata), agulla (Erodium moschatum), soaxe (Echium plantagineum), botón de ouro (Ranunculus repens), xunco (Juncus effussus e J. conglomeratus).

A superficie destinada a prados, en Galicia, medrou bastante na segunda metade do século XX, pasando de 175.000 hectáreas en 1955 a 255.000 no ano 2000, despois de pasar por un mínimo nos anos corenta e cincuenta como consecuencia, probablemente, da roturación de moitos prados para poder producir pan. En épocas recentes, a orixe dos novos prados foi a naturalización das pradeiras, popularizadas a partir dos anos cincuenta como base forraxeira fundamental no desenvolvemento da gandería de vacún de leite. Estes novos prados, e algúns dos vellos nos que é posible utilizar maquinaria axeitada, pasaron a ter unha explotación semellante á das pradeiras, mediante sega, para alimentación en verde do gando ou para conservar mediante a técnica da ensilaxe, e o pastoreo directo. A xeralización das pradeiras como cultivo en rotación rompeu esa íntima relación ancestral da auga de rega cos prados, gañando espacios antes ocupados por moitos dos cultivos anuais máis tradicionais, como os nabos, o pan e o trigo.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

pastos.indd 48

18/5/06 20:55:46

pub_rocalba.indd 49

19/5/06 15:55:01

50

AGRICULTURA

PRADEIRA Según o Nomenclátor Básico de Pastos en España, aprobado pola Sociedade Española para o Estudio dos Pastos no ano 2001, a pradeira é un “cultivo polifito constituído fundamentalmente por gramíneas e leguminosas (herbáceas), que pode ser aproveitado por sega ou pastoreo de modo indistinto”, e que forma parte dunha rotación con outros cultivos, normalmente anuais, como o millo, o trigo, o centeo, a avea, os nabos etc. “Pradera” é a súa voz equivalente en español. É, polo tanto, un pasto sementado polo home, para o que elixe especies pratenses de recoñecido valor forraxeiro como poden ser o xoio italiano (Lolium multiflorum), o xoio inglés ou perenne (Lolium perenne), o dactilo (Dactylis glomerata), o trevo violeta (Trifolium pratense) e o trevo branco (Trifolium repens). A característica máis importante que distingue as especies pratenses dos cultivos forraxeiros anuais é que rebrotan despois de ser aproveitadas por sega ou por pastoreo, dando lugar a varios aproveitamentos antes de rematar a súa vida productiva. A lonxevidade dunha planta pratense depende da especie ou variedade botánica a que pertence, pero tamén do uso que o home e os seus animais fan dela.

Por ser un termo de reciente definición, non está aínda introducido en moitas das estadísticas oficiais, nas que se sigue chamando pradeira polifita ou pradería polifita. Noutros escritos, tanto científicos como de divulgación, publicados na segunda metade do século pasado, coñécese tamén polos nomes de pradeira artificial ou pradeira sementada, termos que se siguen utilizando na actualidade. Concretamente, no Anuario de Estatística Agraria de Galicia aparece como “pradería”, que debería correxirse porque “pradería” é unha palabra da lingua española que se usa para denominar “un conxunto de prados dunha comarca, val ou concello”. Sorprende que nos escritos oficiais de Galicia non se utilice a palabra “pradeira”, que é de uso moi común no medio rural. Para evitar confusións, e aceptando a riqueza que representa a existencia de distintas denominacións para unha misma cousa, pradeira sería sinónimo de pradeira artificial, pradeira polifita, pradeira sementada, pradería e pradería polifita, se ben a voz recomendada polos expertos é “pradeira” en galego e “pradera” en español.

Os antecedentes da pradeira hai que buscalos no Reino Unido a finais do século XIX, onde se elevaron os prados (ver voz prado) á categoría de cultivo, en rotación con outros cultivos anuais máis clásicos coma o trigo, sentando as bases da teoría do ley farming, que é un sistema de cultivo no que a pradeira forma parte dunha rotación. O ley non é máis que unha superficie sementada de herba que se integra nunha rotación, e dicir, unha pradeira. Nos escritos desta época destácase o papel importante da pradeira na creación de fertilidade no solo,

como consecuencia da fixación do nitróxeno do aire polas especies leguminosas, fertilidade que é aproveitada despois polos outros cultivos da rotación, principalmente cereais, que non teñen a capacidade natural de fixar nitróxeno e dependen do que estea disponible no solo por mineralización da súa materia orgánica, e do que os agricultores aporten en forma de adubos.

Os traballos de investigación feitos na Estación de Mellora de Plantas de Aberystwith (Gales, Reino Unido), creada en 1919, foron esenciais para que a teoría do ley farming se asentara sobre unha boa base experimental, que axudou a que, pouco a pouco, se fose consolidando con notable éxito nas explotacións británicas na primeira metade do século XX. Outros países, con climas de tipo templado-húmido en partes importantes dos seus territorios, como Francia, Bélxica, Holanda e Dinamarca, adoptaron máis tarde este sistema, que estivo asociado a programas de selección xénetica das mellores especies para a sementeira de pradeiras como foron o xoio italiano, o xoio inglés ou perenne, o dactilo, a festuca alta (Festuca arundinacea), o fleo (Phleum pratense), o trevo branco, o trevo violeta e a alfalfa, programas que deron lugar ao nacemento de variedades comerciais e, en consecuencia, a un mercado moi activo de semente destas especies, que foi a base principal para que os sistemas de produción de pradeiras se consolidaran.

No que corresponde a Galicia, a primeira referencia que atopamos sobre a sementeira de pradeiras é un folleto de 12 páxinas que, co nome de Instrucciones sobre prados, publicou a Granxa Escola Práctica de Agricultura Rexional no ano 1915, do que é autor o seu director naquel intre, Leopoldo Hernández Robredo. Neste folleto encontramos dende mesturas moi sinxelas, de xoio italiano con trevo violeta, por exemplo, ata mesturas complexas.

A diferencia principal entre o prado e a pradeira é que as terras a prado están permanentemente cubertas de herba e non se anova a súa flora por laboreo completo do solo, mentres que a pradeira seméntase de cando en cando, en rotación con otros cultivos anuais, o que implica o laboreo completo do solo para a preparación da cama para a semente AFRIGA ANO XII - Nº 62

pastos.indd 50

18/5/06 20:55:57

AGRICULTURA

51

A acción da sega e do pastoreo para aproveitar a herba producida, asociados a un aporte de esterco ou de adubos químicos e á corrección da acedume do solo, pode convertir en prado un terreo ocupado polo mato ou un terreo de cultivo abandonado, porque as especies herbáceas teñen a particularidade de abrollar despois de cada aproveitamento, por sega ou pastoreo, e de facerse dominantes con respecto ós arbustos

O xoio italiano, o xoio inglés, o dactilo, o fleo, o trevo branco e o trevo violeta forman parte dalgunhas destas mesturas, acompañadas por herba triga (Holcus lanatus), bromo (Bromus pratensis), festuca vermella (Festuca rubra), trevo híbrido (Trifolium hibridum), loto dos prados (Lotus corniculatus), loto dos pantanos (Lotus uliginosus), cola de raposa (Alopecurus pratensis) e cola de can (Cinosurus cristatus), entre outras.

Aínda que o escrito de Hernández Robredo trata dos prados, na terminoloxía actual estariamos falando de pradeiras. Nas obras desta época recomendábanse mesturas moi complexas.

Era unha forma de reproducir a flora variada dos prados, que eran nesa altura as fontes principais de produción de herba.

Dous anos máis tarde, no 1917, a Sección de Lugo do Servicio Agronómico publicou Establecimiento de los prados, un folleto de divulgación de 74 páxinas escrito por Eguileor, máis completo có anterior, no que que se clasifican os prados en (1) prados de trevos e gramíneas, (2) prados temporais e (3) prados permanentes. No conxunto dos tres tipos formúlase un total de 40 mesturas por combinacion de un total de 28 especies, sendo de dúas especies a mestura máis sinxela e de 14 a máis complexa.

Os dous primeiros tipos de prados serían o que hoxe chamamos pradeiras, mentres que o terceiro sería un prado Na década dos corenta creouse o Plan Agrícola de Galicia, que desenvolveu un importante programa experimental sobre especies e mesturas pratenses en distintas localidades de Galicia na década dos cincuenta. O Plan combinou a experimentación en pequena parcela con campañas de divulgación, para o que dispoñía dun amplo equipo de campo, co único obxectivo de

A partir da década dos anos cincuenta do século XX, os novos prados tiveron a súa base inicial nas pradeiras, sementadas con especies foráneas melloradas e que non se melloraron enseñar os labregos a sementar e a manexar as súas pradeiras, que eran descoñecidas pola gran maioría. Este foi, de feito, o inicio da aplicación da teoría do ley farming en Galicia, 50 anos despois da súa posta en marcha no Reino Unido.

Despois desta experimentación, as especies recomendadas para facer pradeiras reducíronse a cinco: xoio italiano, xoio inglés, dactilo, trevo violeta e trevo branco. Co paso do tempo, as que foron consolidándose como máis importantes son os xoios, tanto os italianos como os ingleses, aos que hai que engadir o xoio híbrido (Lolium multiflorum x Lolium perenne), que apareceu máis tarde no mercado de sementes. Na actualidade, o conxunto dos tres xoios representa máis do 90 % da semente vendida en Galicia para sementar pradeiras, o que indica o valor forraxeiro que para o labrego teñen estas especies.

A superficie dedicada a pradeiras medrou de forma incesante na segunda metade do século XX, pasando de 30.000 hectáreas en 1955 a 190.000 no ano 2000. As pradeiras foron, sen dúbida, a base forraxeira que permitiu o espectacular desenvolvemento da produción de leite de vacún en Galicia, que foi parello ao aumento da superficie de pradeiras. Poderiamos concluir que o Plan Agrícola foi o comezo dunha revolución forraxeira en Galicia.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

pastos.indd 51

18/5/06 20:56:10

52

formación

JEsÚs mundiÑa, xEfE dE sErvizo dE formación aGroforEstal da consEllEría dE mEdio rural

os cursos de inseminación inclúen coñecementos sobre o envasado das mostras en frío

“ En Galicia só hai na actualidadE 22 alumnos dE Explotacións aGrarias ExtEnsivas” Jesús mundiña (trabada, lugo, 1955) foi director da escola agraria ‘pedro murias’ de ribadeo entre 1993 e 1999. pola súa traxectoria profesional está convencido de que a formación profesional é un tema de futuro para manter e rendibilizar as explotacións de leite. non obstante, a formación gandeira dos ciclos medio e superior a penas ten demanda. _¿Que oferta hai actualmente en Galicia de ensino regrado na materia de explotacions gandeiras? _O ensino regrado específico da familia profesional agraria conta con ciclos formativos de grao medio e de grao superior.

Centrándonos no tema da produción láctea, no ciclo de grao medio temos a titulación de Explotacións Agrarias Extensivas, con 2.000 horas de duración, é dicir, dous cursos académicos.

Impártense nos centros de Sergude (Boqueixón), Monforte de Lemos e Pedro Murias (Ribadeo). Despois está o ciclo superior, Xestión e Organización de Empresas Agropecuarias, tamén de 2.000 horas, que se oferta só en Sergude.

_¿Que tipo de alumnos poden acceder a estes ciclos? _Para acceder aos ciclos de grao medio hai que ter aprobada o ESO ou ben superar unha proba de acceso que fai a Consellería de Educación, con quen Medio Rural ten un convenio. Todos os títulos son expedidos pola Consellería de Educación. Para acceder aos ciclos de grao superior hai que ter o bacharelato ou superar unha proba de acceso para maiores de 20 anos. _¿Cantos estudiantes hai en cada un deles? _En Explotacións Agrarias Extensivas temos este curso 6 alumnos en Sergude, 16 en Monforte e ningún en Ribadeo.

afriGa ANO XII - Nº 62

formacion.indd.indd 52

18/5/06 21:18:20

FORMACIÓN

No ciclo superior temos 16 alumnos. Estes ciclos teñen un problema, e é que a demanda é pequena. _¿A que se debe? _Desde o meu punto de vista, débese a que non é esixible esta formación para incorporarse a unha explotación agraria.

A esixencia mínima, se un quere cobrar a prima de implantación, son os cursos de 250 horas. Salvo raras excepcións, os mozos non optan aos ciclos, que eu creo que serían unha opción moi interesante para todos os mozos que se queiran incorporar ás explotacións.

Práctica de inseminacion cun modelo de plastico. Os cursos deste tipo duran normalmente 20 horas

_¿Os cursos de 250 horas quédanse curtos para formar a un futuro gandeiro? _Penso que si, aínda que a formación neste campo é continua. O profesional que se queda na explotación sempre ten a opción de completar a formación con cursos de formación continua ao longo da vida laboral: Pero o desexable sería que, de motu propio, se animaran a ir aos ciclos formativos. _¿Non é posible conseguir que os gandeiros lle dean máis importacia á formación? _A xente trata de cumprir os requisitos mínimos esixibles.

Como no mercado laboral tampouco hai demanda para os titulados nestes ciclos, non resultaron moi apetecibles. Ademais, os rapaces buscan outras opcións porque a explotación de vacún de leite esixe unha dedicación moi especial, os 365 días do ano. Hoxe a man de obra empeza a ser un factor limitante . Nós intentamos,en colaboración co Servizo de Fomento Asociativo, organizar cursos para formar especialistas para substitución.

Estes cursos fixéronse en anos atrás e este ano xa tivemos unha reunión coas cooperativas para que nos propoñan cursillistas. _¿Como evolucionaron nos últimos anos os cursos de formación ocupacional gandeira? _A formación continua prográmana as oficinas agrarias comarcais e os centros de investigación e experimenta-

53

O ciclo medio de Explotacións Agrarias Extensivas (2 cursos) impártese en Boqueixón, Monforte e Ribadeo. O ciclo superior de Xestión e Organización de Empresas Agropecuarias só está en Boqueixón.

Nas escolas agrarias tamén se emprega gando real para as prácticas dos alumnos

ción agraria. Están en contacto directo co sector e propoñen cursos. Este ano hai 637 cursos en toda a comunidade autónoma, sumando todas as orientacións produtivas, non só o leite: desde forestal a gandería, pasando por micoloxía. _¿Que nova orientación lle queren dar vostedes aos cursos gandeiros? _Estamos tratando de impulsar _especialmente mentres non haxa maiores esixencias_ os cursos de 250 horas, os que se chaman de aptitude empresarial. Acreditan a un mozo para que se poida incorporarse á explotación e son obrigatorios desde finais dos anos 80. Ollo, son imprescindibles para poder solicitar a prima de instalación _20.000 euros en subvención a fondo perdido _ e a posibilidade de acceder a un préstamo subvencionado sen intereses. Pero non son obligatorios para asumir a titularidade da explotación. _¿Créanse novas ensinanzas? _A temática abrangue prácticamente todo. Máis que novos cursos o que tratamos é de mellorar e organizar os que hai, que haxa un catálogo de cursos completo. A novidade é que este ano temos previsto sacar cursos para a formación dos traballadores do sector forestal, que antes non existían.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

formacion.indd.indd 53

18/5/06 20:33:36

54

forMaciÓn

OFERTA DE CURSOS DE MEDIO RURAL RELACIONADOS CO SECTOR LÁCTEO _ProdUciÓn dE LEitE

_MantEMEnto do MEdio aMBiEntE

_BEnEstar aniMaL

INSEMINACIÓN ARTIFICIAL NO GANDO VACÚN Sergude, 2º semestre. 30 horas. 15 alumnos.

XESTIÓN DE RESIDUOS AGROGANDEIROS Sergude, 2º semestre. 20 horas. 20 alumnos.

MANEXO DO GANDO VACÚN E BENESTAR ANIMAL Sergude, 2º semestre. 20 horas. 15 alumnos.

PODOLOXÍA DO GANDO VACÚN Sergude, 2º semestre. 30 horas. 15 alumnos.

MEDIDAS AGROAMBIENTAIS NAS EXPLOTACIÓNS Melide, setembro. 30 horas. 25 alumnos.

BENESTAR ANIMAL Corcubión, novembro. 20 horas. 30 alumnos.

INSEMINACIÓN ARTIFICIAL NO GANDO VACÚN Penamaior (Becerreá), outubro. 30 horas. 20 alumnos.

MEDIDAS PARA PREVIR A CONTAMINACIÓN AGROGANDEIRA Monforte, decembro. 30 horas. 20 alumnos.

BENESTAR ANIMAL Corcubión, novembro. 20 horas. 30 alumnos.

INSEMINACIÓN ARTIFICIAL NO GANDO VACÚN Monforte, outubro. 30 horas. 18 alumnos.

BENESTAR ANIMAL Ordes, novembro. 20 horas. 20 alumnos.

PODOLOXÍA DO GANDO VACÚN Monforte, outubro. 30 horas. 18 alumnos.

XESTIÓN DE RESIDUOS ORGÁNICOS NAS EXPLOTACIÓNS AGROGANDEIRAS Vilaframil (Ribadeo), outubro-decembro. 40 horas. 25 alumnos.

PODOLOXÍA E ORTOPEDIA NO GANDO VACÚN Vilaframil, setembro. 30 horas. 15 alumnos.

AGRICULTURA E GANDERÍA ECOLÓXICAS Vilalba, 4º trimestre. 30 horas. 30 alumnos.

BENESTAR ANIMAL Monforte de Lemos, outubro. 20 horas. 20 alumnos.

PRODUCIÓNS ALTERNATIVAS VEXETAIS Guitiriz, 4º trimestre. 30 horas. 30 alumnos.

RESIDUOS E CONTAMINACIÓN NO SISTEMA PRODUTIVO AGROGANDEIRO Vilalba, 4º trimestre. 30 horas. 30 alumnos.

BIOSEGURIDADE NAS EXPLOTACIÓNS E BENESTAR ANIMAL Vilaframil, outubro-decembro. 40 horas. 25 alumnnos.

MANEXO DA ALIMENTACIÓN EN VACÚN DE LEITE Meira, novembro. 40 horas. 30 alumnos.

XESTIÓN DE PRADERÍAS Vilalba, 4º trimestre. 20 horas. 30 alumnos.

SISTEMAS DE PRODUCIÓN GANDEIRA Piñor (O Carballiño), novembro. 20 horas. 20 alumnos.

MANEXO DE GANDO VACÚN DE LEITE Silleda, setembro. 40 horas. 25 alumnos.

BENESTAR ANIMAL Teixeiro, novembro. 20 horas. 20 alumnos.

SANIDADE, HIXIENE E BENESTAR ANIMAL Meira, novembro. 40 horas. 30 alumnos.

HIXIENE E BENESTAR ANIMAL-BOAS PRÁCTICAS AGRARIAS Monterroso, outubro. 20 horas. 30 alumnos.

BENESTAR ANIMAL Caldas de Reis, outubro. 20 horas. 20 alumnos.

_Pac/condicionaLidadE CONDICIONALIDADE NA APLICACIÓN DA PAC Carballo, outubro. 30 horas. 30 alumnos.

CONDICIONALIDADE NA APLICACIÓN DA PAC Monforte, novembro. 20 horas. 15 alumnos.

Un cEntro dE rEfErEncia En astUrias O IES de Luces, no concello asturiano de Colunga, suprimiu hai dous cursos o ensino regrado de Explotacións Gandeiras ante o drástico descenso do número de alumnos. O último ano contaron só con 12 rapaces matriculados, a maioría procedentes do Occidente astur. Este ciclo medio desaparecera antes ca en Luces no centro de Tineo, o concello máis gandeiro do Principado.

En escolas como a asturiana de Luces hai unha importante cabana gandeira para facilitar as practicas dos cursos e ciclos formativos

No que respecta ao sector lácteo, a oferta educativa do IES de Luces para este curso redúcese a cursos de 20 horas de ordeño, inseminación, manipulación de produtos fitosanitarios e normativa medioambiental das explotacións.

O IES de Luces conta na actualidade cunha cabana de 100 reses de frisona.

Está dirixido polo lucense Carlos Pérez.

_¿Son efectivos os cursos de 20, 40 e 60 horas? _Si, a formación non cae en saco roto nunca. Empézase cunha formación básica e eso dá pé a dar pasos máis adiante. _Ademais de temas coma o ordeño e a inseminación, o gandeiro necesita cada vez máis coñecementos de xestión. ¿Incídese nesto? _O servizo antes chamado de Extensión Agraria, o que hoxe son as oficinas agrarias comarcais, tiña unha actividade con agricultores chamada agrupacións de xestión de explotación (AXE). Eran grupos de gandeiros cunha orientación produtiva homoxénea que, a través de reunións, ían analizando durante todo o ano os seus datos contables. Facíanse análises de grupo comparando resultados e provocábase o debate. Esto séguese facendo, o que pasa é que moitas destas agrupacións acabaron por integrarse nas cooperativas, moitas das cales

teñen técnicos contratados. O grupo de xestión de Irmandiños, que agrupa máis de 60 explotacións, naceu na axencia de Extensión Agraria de Ribadeo. Pero chegou un momento en que non puidemos dar unha atención tan grande como un técnico en dedicación exclusiva. _Eso é formar cos pés postos na realide. _Si, é que a mellor maneira de formar un gandeiro é poñelo a analizar a súa propia explotación, Eso dálle pé a considerala globalmente. Se ten un custo alto en alimentación, verá que se debe a que o uso dos forraxes non é moi bo e ten que comprar moito fóra. Se o crecemento do rabaño non é satisfactorio, será porque hai problemas de reprodución… e así sucesivamente.

afriGa ANO XII - Nº 62

formacion.indd.indd 54

18/5/06 20:33:53

pub_ascol.indd 55

19/5/06 15:58:11

56

xESTIón

JOAQUIM BAUCELLS, VETErInArIO E ExpErTO En xESTIón DE grAnxAS

Director do Centro Veterinari Tona, en Barcelona, e profesor na Facultade de Veterinaria da Universidade Autónoma de Barcelona, Joquim Baucells acumula unha ampla experiencia na xestión de granxas que o leva a tirar por terra moitas ideas asumidas como verdades polos produtores de leite.

“A MAIOrÍA DAS ExpLOTACIónS AÍnDA DESCOÑECEn OBxECTIVAMEnTE OS SEUS CUSTOS” _A súa experiencia na xestión de granxas de leite, ¿de onde arrinca? _A principios dos 80, ao licenciarme en Veterinaria na Facultade de León, empecei a miña andaina profesional na práctica libre, compaxinando a clínica clásica e a inseminación artificial co que se denominou Medicina de Produción. O veterinario tiña aí un espazo de traballo aínda pouco coñecido e desenvolvido en Europa e en España, mentres que en lugares como Israel ou os Estados Unidos representaba unha das especialidades máis dinámicas do sector. Desde unha óptica veterinaria, a Medicina de Produción en vacún de leite é o traballo que planifica as explotacións en base a obxectivos económicos. Esto abrangue todos os ámbitos con influencia no proceso produtivo: o deseño de instalacións, o desenvolvemento de programas de calidade do leite, a planificación da

reprodución, a organización, a nutrición, etc. Todo en base á optimización dos resultados económicos das explotacións. _O concepto de empresa gandeira soaría a chino nesa época. _Igual que as cotas cando empezaron, e hoxe son algo moi real. O concepto de empresa gandeira aínda é minoritario no sector leiteiro español. Exempos de evolución empresarial na gandería témolos no porcino, na avicultura… Probablemente, se só dependesemos de condicionantes políticos, técnicos, sociais e medioambientais para asegurar o proceso produtivo, os sistemas de xestión empresarial serían menos necesarios, pero, afortunada ou desafortunadamente, a mellor garantía para a ilusión e o futuro do sector está nuns resultados económicos suficientes, e estes están normalmente reñidos cos hábitos ancestrais.

AFrIgA ANO XII - Nº 62

xestion_final.indd 56

22/5/06 10:53:46

XESTIÓN

_¿Como evolucionou a mentalidade do gandeiro nos últimos 20 anos? _Afortunadamente, para ben, e Galicia é das zonas onde esta evolución foi máis evidente e máis drástica. Anque no camiño quedaron milleiros de explotacións: había 250.000 granxas de leite en España en 1985 e agora hai unhas 25.000. Algúns cremos que a inercia continuará ao mesmo nivel que existiu ata agora en toda a UE. Os mercados son dinámicos e cada día menos transixentes. A asignatura pendente do mercado español, e especialmente do galego, sons uns rabaños de pequeño tamaño que dificultan a obtención de resultados. Producir barato e con calidade non é suficiente se non hai unha dimensión adecuada. _¿E cal sería a dimensión adecuada? _Non podo darlle unha resposta, pero atrévome a dicir que moi superior á de hai 10 anos e moi inferior á de dentro de dez anos.

Lembro que nos 80 os servizos de Extensión Agraria aconsellaban 25-30 vacas por explotación familiar. Hoxe estas recomendacións, evidentemente, están fóra de lugar na produción profesional e son desilusionantes para os mozos. Desde o meu punto de vista, o número de animais per se non debería ser nunca a base para dimensionar unha explotación óptima. A cantidade de cota disponible por explotación permitiríame contestar mellor a súa pregunta. Con algúns condicionantes rexionais, non é descabellado afirmar que explotacións con dedicación exclusiva á gandería de leite, con producións inferiores a 400.000 quilos ao ano, difícilmente sobrevivirán con desafogo máis alá de dez anos. A planificación de futuro debería facerse con explotacións que produzan máis alá dun millón de quilos ao ano.

57

“O futuro do agro europeo estará máis que nunca condicionado por dúas grandes ameazas.

A primeira é externa: a esixencia de países foráneos con menor desenvolvemento e máis peso agrario no seu PIB de que desaparezan (con razón e xustiza) as barreiras arancelarias aos seus produtos agrícolas, así como a reivindicación dun maior control nas prácticas de dumping internacional. A segunda ameaza é interna: a presión constante de moitos países, organizacións e cidadáns da propia Unión Europea para reducir os subsidios agrícolas”

AFRIGA ANO XII - Nº 62

xestion_final.indd 57

22/5/06 10:53:57

58

XESTIÓN

“Non nos enganemos: da venda de leite obtemos entre o 80% e o 90% dos ingresos. Todo o que afecte á cantidade ou a calidade do leite terá unha influencia significativamente maior que calquera outra fonte de ingresos”

_Este panorama pode cambiar nos próximos anos. _Seguro. O futuro do agro europeo estará máis que nunca condicionado por dúas grandes ameazas. A primeira, externa, é a esixencia de países foráneos con menor desenvolvemento e máis peso agrario no seu PIB de que desaparezan (con razón e xustiza) as barreiras arancelarias aos seus produtos agrícolas, así como a reivindicación dun maior control nas prácticas de dumping internacional. A segunda ameaza, interna, é a presión constante de moitos países, organizacións e cidadáns da propia Unión Europea para reducir os subsidios agrícolas. Estas dúas ameazas atacarán a dúas liñas de flotación do sector leiteiro: o excedente comunitario e os subsidios directos implantados hai só tres anos, que xa representan case o 10% da facturación dunha explotación leiteira. É aventurado prognosticar o futuro, pero a min gustaríame seguir vendo un mercado con cotas.

Sen elas mal o terá o máis débil. Estrictamente respectadas, con mínima intervención administrativa, darían seguridade aos gandeiros e os seus avalistas. O prezo… poñerao o mercado. _¿Cales con os principais pasos a dar para instaurar unha xestión moderna na explotación de leite? _Coñecer os puntos fortes e os puntos débiles das explotacións nos máis variados ámbitos: infraestruturas, instalacións,

manexo , reprodución, produción, sanidade… Pero, especialmente, determinar o máis obxectivamente posible un balanzo de explotación e unha conta de resultados para determinar os custos reais de produción.

Desafortunadamente, a maioría das explotacións aínda descoñecen obxectivamente os seus custos, e o seu futuro está máis condicionado ás súas sensacións que a realidades tanxibles.

“Na miña opinión, son moi poucas as explotacións que poden reducir os custos coa produción de forraxes propios. O importe dos forraxes propios non representa máis que entre o 15% e o 20% do gasto de alimentación, incluso en zonas de cultivo tradicional.

A maioría do gasto procede da compra ao exterior de alfalfas e concentrados”

AFRIGA ANO XII - Nº 62

xestion_5pages.indd 58

18/5/06 20:38:03

*

$ *

$ Ê , " Ê Ê " , - 1"-ÊÊ­*1, Ê , " Ê Ê " , - 1"-ÊÊ­*1, -Ê Ê " "-®\Ê1 -Ê Ê " "-®\Ê1 Ê-" 1 $ Ê-" 1 $ Ê6 Ê6 *, " 1* "-Ê*" "Ê "Ê *, " 1* "-Ê*" "Ê "Ê / / / NOSO SISTEMA DE XESTIØN E TRATAMENTO DE RESIDUOS Ï ABSOLUTAMENTE / NOSO SISTEMA DE XESTIØN E TRATAMENTO DE RESIDUOS Ï ABSOLUTAMENTE RESPETUOSO CO EXTERNO CXA QUE NON ORIXINA NENGÞN TIPO DE CONTAMINACIØN RESPETUOSO CO EXTERNO CXA QUE NON ORIXINA NENGÞN TIPO DE CONTAMINACIØN

*, " 1* "-Ê*" Ê- / -

$ *, " 1* "-Ê*" Ê- / -

$ Ê "-Ê Ê "-Ê "-"-Ê

"-"-Ê / / !DAPTÉMONOS ÉS SÞAS NECESIDADES SEGÞN O SEU VOLUME XERADO E CON UN !DAPTÉMONOS ÉS SÞAS NECESIDADES SEGÞN O SEU VOLUME XERADO E CON UN SERVICIO OPTIMIZADO EN PUNTUALIDADE E RAPIDEZ SERVICIO OPTIMIZADO EN PUNTUALIDADE E RAPIDEZ

59 pub_agroamb.indd 59 PUB?AGROAMB INDD PUB?AGROAMB INDD

5/20/2006 6:22:59 PM

pub_ausama.indd 60

19/5/06 16:15:54

XESTIÓN

61

“A asignatura pendente do mercado español, e especialmente do galego, son uns rabaños de pequeño tamaño que dificultan a obtención de resultados. Producir barato e con calidade non é suficiente se non hai unha dimensión adecuada”

“O custo do persoal estívose contabilizando como parte do beneficio, pero esto escondía o valor monetario dun traballo duro e continuado do propio gandeiro. Se non contabilizamos a man de obra deixamos de contabilizar entre 0,04 e 0,08 euros por litro” Dentro das áreas con maior influencia económica, destacaría: a) A produción e a produtividade leiteira. Non nos enganemos, da venda de leite obtemos entre o 80% e o 90% dos ingresos. Todo o que afecte á cantidade ou a calidade do leite terá unha influencia significativamente maior que calquera outra fonte de ingresos. b) A alimentación. Representa entre o 45% e o 60% dos custos dunha explotación e está intimamente relacionada co nivel produtivo da explotación. Nunca debemos confundir unha ración barata cunha ración economicamente interesante, xa que a maioría das veces sucede ao revés. c) Atención aos investimentos. O gasto en ferros… especialmente en maquinaria que ten un uso limitado ou un custo excesivo condiciona o presente e o futuro de moitas explotacións. d) A produtividade do persoal é cada día máis importante. Non ten os mesmos custos unha explotación cunha

produtividade de 250 litros por persoa e día que outra de 2.500 litros. O desexable sería estar entre 1.000 e 2.000 litros por persoa e día ou entre 55 e 65 vacas por persoa. En Estados Unidos hai explotación que poden superar os 3.000 litros por persoa e día, unha cifra realmente extraordinaria. Ata hai moi pouco o salario familiar contabilizábase como beneficio da explotación, pero claro, as cousas cambian e cada día hai menos xente disposta a aceptar que estes custos de oportunidade non se consideren. _Tamén hai poucos dispostos a entregarse á explotación a tempo completo e sen cobrar, como facían os seus pais. _O custo do persoal estívose contabilizando como parte do beneficio, pero esto escondía o valor monetario dun traballo duro e continuado do propio gandeiro. Hoxe as novas xeracións xa se plantean un futuro máis cuantificado. Non nos enganemos: o sector debería sustentarse en base á cuantificación real do traballo realizado, so pena de confundir o futuro. Se non contabilizarmos a man de obra deixamos de contabilizar entre 0,04 e 0,08 euros por litro.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

xestion_final.indd 61

18/5/06 21:00:35

62

XESTIÓN

“A mellor garantía para a ilusión e o futuro do sector está nuns resultados económicos suficientes, e estes están normalmente reñidos cos hábitos ancestrais” _Respecto á maquinaria, vostede sinala que imperou a cultura do despilfarro. _Esta é unha expresión moi acertada: cultura do despilfarro.

Afortunadamente xurdiron moitas iniciativas de empresas privadas e cooperativas para empregar a maquinaria. En todo caso, a externalización do traballo no campo creo que é unha vía moi correcta, incluso en explotacións de tamaño medio ou grande, sexa en forma de sistema cooperativista eficiente ou contratando unha empresa privada especializada _¿O volume de investimento necesario para manter unha granxa estable aumentou moito nos últimos anos? _Para manter unha granxa preexistente quizais non tanto, pero iniciar unha explotación desde cero non é nada doado. Incluso me atrevería a dicir que é dificilmente sostible desde o punto de vista económico. Como exemplo: nos momentos actuais, iniciar unha explotación leiteira cunha produtividade media de 10.000 litros precisa un investimento moi elevado. A cota, entre 5.000 e 6.000 euros por vaca. Outros 2.000-4.000 euros en instalacións por animal. E os propios animais, entre 1.500 e 2.000 euros por res. E xa non contabilizamos as 0,5 hectáreas de terra necesaria para non depender doutros no tema medioambiental. Este alto custo dificulta o crecemento e impide o inicio de novos produtores. A falta de sangue novo é mala para o sector. _¿En que medida convén usar a superficie territorial para reducir custos de alimentación? _Na miña opinión, son moi poucas as explotacións que poden reducir os custos coa produción de forraxes propios. O gasto alimentario, como xa dixemos, pode representar ata o 60% dos custos de produción leiteira en alta produción. Se contabilizamos non o volume, senón o importe de cada partida alimentaria, decatarémonos de que o importe dos forraxes propios non representa máis que entre o 15% e o 20% do gasto, incluso en zonas de cultivo tradicional. A maioría do gasto procede da compra ao exterior de alfalfas e concentrados. A conclusión é que, en custos, os forraxes propios representan un máximo dun 10% É certo que en determinadas rexións de España o rendemento da terrra, entendendo como tal a produción a baixo custo, é moi correcto, especialmente en zonas de regadíos: León, Lleida, Valladolid, a veiga granadina, Albacete… En territorios onde as superficies son escasas e/ou discontinuas, moitas veces cun alto prezo de amortización da maquinaria a pesar dos subsidios ou da ausencia de custo de man de obra, os custos de producir forraxe son altos e os beneficios da vaca cómeos a terra.

En todo caso, calquera explotación que se prece debe calcular o seu custo real de produción e abrir todo o abano de alternativas disponibles… que son moitas.

_A guerra de prezos coa industria parece perdida. ¿Ou hai que esperar repuntes? _Desgraciadamente, a falar do prezo do leite é ao que máis tempo se lle dedica nas explotacións leiteiras, e no fondo é o que menos depende do gandeiro. O prezo pono e poñerao o mercado. _En cambio, as condicións de produción dependen do gandeiro. _Exactamente. Pero queixarse non custa diñeiro, e ás veces atopas quen te compadece. Se todo o tempo e a enerxía que empregamos en laiarnos os dedicaramos a razoar… ¡que diferente sería o sector! Parecería que o peor ano foi 2005 e non é certo, sexamos realistas. O efecto do custo alimentario do 2004 foi terrible nas explotacións gandeiras. O 2005 o custo alimentario reduciuse en niveis superiores ao 10% na maioría das explotacións e a contribución da prima láctea aumentou moi significativamente. _É decir, que a perda de ingresos pola venda á industria pode compensarse cunha maior racionalización do gasto. _Descoñezo a redución real do prezo do leite en Galicia, pero só a redución do custo alimentario entre 2004 e 2005 e o aumento da prima xa representan unha ganancia equivalente a 3 céntimos por litro. Cuantificar a racionalización do gasto non é algo xeralizable porque cada granxa é un mundo. Haberá explotacións que poderán reducir moi pouco e outras que poderán reducilo moito. _¿Hai prácticas ineficientes populares na actualidade? _Como dicides os galegos, habelas hainas… pero todo depende dos ollos con que se miren. Cada época ten as súas modas e tabús. Na miña opinión, a desenfreada moda dos robots de ordeño e os cruces entre razas serían actualmente as máis destacables. A primeira por cara e a segunda por temeraria. Os robots de ordeño funcionan razoablemente ben e tecnicamente teñen poucas obxecións, pero son un produto que economicamente non podo recomendarlle a ninguén. É certo que existen outras razóns a considerar, como a calidade de vida, a independencia externa, etc… pero a un custo moi elevado e cunhas cargas que non se poden tomar á lixeira. _¿A diversificación produtiva é un camiño de futuro?

Queixerías, invernadoiros, outras especies de gando… _Eu dedícome á vaca de leite e creo que un gandeiro profesional ten suficiente capacidade de medrar e sobrevivir só en base ao leite. Non podo aconsellar nin desaconsellar a produción mixta ou compartida, seguro que, como en todo, hai grandes éxitos e fracasos. Fago unha reflexión moi gratuíta pero con sentido común: unha familia, unha persoa que se dedica en exclusiva a unha actividade e a dimensiona correctamente, pode ser máis profesional e ten máis posibilidades de sobrevivir que a que escolle múltiples actividades. _Volvendo á xestión, o uso de programas informáticos está xeralizándose moi lentamente nas explotacións de leite. _Hai infinidade de programas informáticos. Hainos malos ou mediocres que poden ser ben aproveitados por un bo gandeiro e outros case perfectos que se non se empregan ben non serven para nada. Hoxendía é impensable traballar sen o concurso da informática a todos os niveis. Pero, afortunadamente, os ordenadores aínda non toman decisións importantes.

AFRIGA ANO XII - Nº 62

xestion_final.indd 62

22/5/06 10:55:30

pub_mediorural.indd 63

19/5/06 17:06:48

pub_nutricor.indd 64

19/5/06 16:17:28