Repasamos da man de operadores, veterinarios e gandeiros as últimas novidades na senda cara á recuperación das nosas autóctonas
Dicía Juan Lama que, como veterinario, parte do seu traballo pasaba por “coidar da especie máis ameazada de extinción: o gandeiro”… e que razón tiña!
Con esta nova edición de Autóctonas Galegas gústanos pensar que nos adherimos a esta idea e damos un pasiño máis na defensa e posta en valor de todos os gandeiros e gandeiras que traballan con orgullo para recuperar as nosas razas autóctonas.
Facémolo dando conta dos nosos esforzos pola formación constante, a través do artigo sobre os inicios da definición e uniformidade da raza Galiña de Mos, así como coa recompilación dos traballos presentados no Congreso Ibérico Serga/Sprega sobre Recursos Xenéticos Animais e no XXIII Simposio Iberoamericano Conbiand. Un bo resumo dos esforzos e fitos recentemente acadados queda tamén recollido na nosa sección de novas, que reúne as actividades e informacións destacadas da Federación do último ano e medio.
Ademais, aproveitamos esta publicación para presentarvos un novo integrante do equipo de Boaga, o veterinario Davide Outeiro, quen nos fala na súa entrevista de como a súa traxectoria vital se foi tecendo ata chegar a esta nova etapa que comeza con nós. Reproducimos, así mesmo, unha conversa cunha das figuras claves para a recuperación das razas autóctonas galegas, Cástor Rivero, quen estivo á fronte do Centro de Recursos Zooxenéticos de Galicia durante case tres décadas e agora se estrea como presidente de Boaga.
Así mesmo, e como xa é habitual, a Asociación de Criadores da Raza Porcina Celta (Asoporcel) súmase a esta edición e faino, por unha banda, cunha serie de entrevistas a Adrián Sixto, Laura Sánchez, Joaquín Domínguez, César Roo e Martín Touceda, os operadores que estiveron na última edición do Salón de Alimentación do Atlántico (Salimat), celebrado no marco da Semana Verde de Galicia 2022, e, pola outra, cunha reportaxe na que se recollen os últimos premios que recibiron e mais cunha selección das súas novas e a súa presenza en feiras.
Antes de todo isto, pasando a páxina veredes unha pequena homenaxe ao noso compañeiro Juan, quen durante as súas dúas décadas de traballo a prol da recuperación da cabana bovina autóctona galega foi para nós exemplo de dedicación e bo facer. Como non podería ser doutro xeito, este número de Autóctonas Galegas é para el.
EDITA: FEDERACIÓN DE RAZAS AUTÓCTONAS DE GALICIA-BOAGA
Fontefiz, 32152, Coles (Ourense)
Teléfono: 634 54 86 00
Email: frag@boaga.es
Web: www.boaga.es
Presidente: Cástor José Rivero Martínez
Vicepresidente: José Manuel González Lamelas
Secretario-tesoureiro: Lisardo López Blanco
Vogais: M.ª Hortensia Alonso Alonso, M.ª Hortensia Rodríguez González e Francisco José Monasterio Solveira
PRODUCE:
TRANSMEDIA Comunicación & Prensa
Ronda das Fontiñas, 272, entreplanta A 27002, Lugo
Teléfono: 982 22 12 78
Email: transmedia@ctransmedia.com
Web: www.transmedia.es
Tiraxe: 2.000 exemplares
Juan José Lama López, subdirector da nosa Federación, traballou máis de vinte anos coas razas autóctonas de Galicia, desempeñando a función de veterinario das asociacións de criadores das razas Cachena, Caldelá, Frieiresa, Limiá e Vianesa, pero, sobre todo, a de veterinario de campo, como el mesmo se definía, e como lle gustaría que o recordásemos.
CÁSTOR RIVERO
PRESIDENTE DA FEDERACIÓN DE RAZAS AUTÓCTONAS DE GALICIA (BOAGA)
Cástor Rivero é o actual presidente da Federación de Razas Autóctonas de Galicia (Boaga). Logo de estar durante case trinta anos traballando en Fontefiz, xurdiulle esta oportunidade, a cal aceptou con grande ilusión. Tras unha extensa carreira profesional na que puido ver como foi evolucionando o proxecto de recuperación das autóctonas no noso territorio, advirte que, a pesar de todo o que se leva avanzado, aínda queda traballo por facer.
Case toda a túa traxectoria profesional estivo ligada ás autóctonas. Cal foi a motivación para aceptar, xa xubilado, o cargo de presidente de Boaga?
Despois de estar 28 anos traballando en Fontefiz, fun vendo a evolución que tivemos en todas as razas dende que comezamos; era coma un soño, do cal fomos espertando pouco a pouco e foise facendo realidade. Entón, cando chegou o momento da xubilación, a verdade é que o estrañaba un pouco, e cando os compañeiros me dixeron se me apetecía, non me puiden negar e quedei moi agradecido.
Que funcións implica o posto?
En realidade, é unha función representativa. Hai que confiar nos técnicos, que son os que de verdade están preto da raza. Neste caso, como eu tamén traballei coas razas, sei un pouco de que vai todo isto, pero hai que deixar traballar os facultativos.
Que destacas dos primeiros pasos que destes para a recuperación destas razas?
Eu cheguei a Fontefiz en 1994. Era unha bonita ilusión traballar coas autóctonas, xa desde que estaba na facultade, onde nos falaran delas un pouquiño, pero non como as coñecemos agora. Non se falaba de raza especificamente.
“HAI QUE CONFIAR NOS TÉCNICOS, QUE SON OS QUE DE VERDADE ESTÁN PRETO DA RAZA”
Os galegos somos moi pouco decididos para isto, e sempre poñemos nomes moi xenéricos: Ovella Galega, Cabra Galega… Outros pobos con estes mesmos animais ou moi parecidos teñen nomes máis sonoros, como, por exemplo, Ovella Xalda. En concreto, as vacas eran vacas do país. E nese caixón desastre entraban as cachenas, as frieiresas, as limiás...
Eran razas de tripla aptitude: carne, leite e traballo. A súa conformación, con predominio do terzo anterior, é a máis axeitada para a tracción de carros, arados etc.
Así pois, eran animais fundamentalmente de traballo, que daban unha cría e algo de leite para as casas, e cando chegou o momento no que non puideron competir coa mecanización do campo, comezaron a baixar os seus censos.
Para finais dos 80, están practicamente extintas, e é cando a Xunta pon en marcha, no ano 1991, o Plan Integral de Mellora Xenética (PIMX). En Fontefiz xa había seme de machos e femias destas razas, así que se foi creando un pequeno rabaño fundacional que co tempo permitiu unha recuperación. O traballo foi así, empezar a convencer a xente.
Deseñamos unha idea que era facer rabaños monorraciais. O difícil foi conseguir o apoio dalgúns gandeiros, pero, ao final, eles foron os que lles deron o impulso definitivo ás razas. Nós tivemos aquí algo de apoio loxístico pero, se non fose por eles, este incremento ata chegar ao número de cabezas que temos hoxe sería impensable.
Cal foi o punto definitorio para convencer os gandeiros?
Ao principio foi o factor emotivo, máis que outra cousa. Había gandeiros que recordaban os seus pais con esas vacas e que quixeron recuperar a historia dos seus antepasados. Despois, nós tamén lles dixemos que era necesario ter territorio, que é a base destes animais: se temos territorio, temos gando.
En Ourense, por exemplo, sóbranos, aínda que está mal xestionado. O número de incendios que temos todos os anos é notable. Isto vén un pouco polo descoido de permitir que os prados e os pastos naturais que había fosen abandonados. É moi difícil loitar contra un monte inmenso e, se non se definen os límites, é imposible. Agora, os gandeiros que teñen estas razas son os que están recuperando o patrimonio xenético que nos deixaron os nosos antepasados. Están recuperando a diversidade da paisaxe e a biodiversidade. Non hai que esquecer que se desaparece
a biodiversidade doméstica, con ela desaparece parte da biodiversidade salvaxe. Canto máis gando en pastoreo teñamos, máis paxaros, insectos, etcétera haberá.
A poboación está cada vez máis lonxe do rural. É iso un problema á hora de dar a coñecer as razas, recuperalas e consumilas?
Si. En Galicia sempre houbo dúas eivas: unha o rural e outra o idioma. Ti se eras dunha aldea e aínda por riba falabas o galego… iso era imbatible, a partir de aí xa non se podía facer nada. Entón, a moitos dos que nacemos no rural isto xerounos un complexo de ter que mellorar o noso status. Porén, hoxe moitos dos que quedan no rural non é porque non teñan outra opción, que é o que pasaba antes, agora quedan porque é a súa elección. Polo contrario, nos ambientes urbanos é onde existen grandes masas de ignorancia, con efectos moi graves e cunha falta de respecto moi grande a todo o relacionado co rural.
Os urbanos queren un rural cheo de papoulas e bolboretas, pero hai que producir, e para iso hai que ter unhas perdas que son aceptables. Unha frase que dixen eu hai anos foi que as novas xeracións pensan que os alimentos aparecen por xeración espontánea nos almacéns das grandes superficies, porque sempre que abren a neveira está chea, e cando van á tenda hai de todo. Ninguén se preocupa de onde sae nin como sae. Entón isto xera un problema grave de non valorar o que temos.
Necesitamos unha lexislación que protexa o rural. Calquera actividade agrícola ou gandeira ten que ter prevalencia no rural, porque estamos falando de recuperar un pobo e, principalmente, o seu territorio, e iso só se recupera con tres actividades: agrícola, gandeira e forestal. O que mantén o rural é a xente e as actividades que poidan xerar ingresos para vivir alí. Ti podes dicir que é moi bonito vivir no rural, pero tes que comer. Entón, é fundamental incrementar a autoestima da xente que está aquí; neste sentido, penso que ultimamente temos moitos gandeiros que teñen unha autoestima moi elevada e que serven de modelo.
“OS GANDEIROS QUE TEÑEN ESTAS RAZAS SON OS QUE ESTÁN RECUPERANDO O PATRIMONIO XENÉTICO QUE NOS DEIXARON OS NOSOS ANTEPASADOS. ESTÁN RECUPERANDO A PAISAXE, A DIVERSIDADE E A BIODIVERSIDADE”
Que características se buscan nestas razas?
Todas as razas autóctonas teñen esa característica de rusticidade, que é moi importante. Os nosos antepasados foron elixindo aqueles animais que mellor respondían ás súas necesidades. Produto desta selección empírica son as razas que temos agora en mente, que eles nos deixaron e que nós debemos conservar para os nosos netos. Estes animais fóronse adaptando co tempo ás condicións climatolóxicas, de produción e forraxeiras de cada un dos lugares, e foron xerando o que se chaman razas locais, razas adaptadas a eses espazos naturais.
Estas razas conservaron unha adaptabilidade a esas zonas, é dicir, que neses sitios en concreto se defenden perfectamente; de feito, nalgúns son ás únicas que se defenden. Entón, neses casos en concreto, cando unha raza é a única representación desa especie nesa zona, se desaparece a raza, desaparece esa especie.
Entón as características son esas: rusticidade, resistencia ás enfermidades e adaptación e coñecemento dun medio concreto. Se perdemos as características de rusticidade ou ambientalidade en prol de ter uns becerros máis grandes, estamos facéndolles un fraco favor a estas razas. Iso si, os gandeiros poden ir elixindo dentro da súa explotación aqueles animais que mellor lle rendibilizan a granxa. Poden facer unha selección cara a aqueles exemplares que máis lles manteñen as crías e, despois, para manter a
variedade xenética é importante a xestión de cruzamentos ou sementais, e para iso está o centro de Fontefiz.
Boaga vai camiño de cumprir 25 anos; lévase traballado moito. Cales dirías que foron os grandes fitos acadados? Foron moitos. Eu sempre digo, ademais, que a recuperación das razas é un traballo que fixeron os funcionarios, en concreto os que estabamos aquí, en Fontefiz. O sector non existía; cada gandeiro tiña unha vaca que ás veces non sabía nin de que raza era. Primeiro houbo que xerar esa cultura de gandeiro de raza que aquí non existía. Eu gardo un recordo emocionante da primeira vez que veu aquí un gandeiro e me trouxo unha tarxeta que poñía "Criador de cachenas". Iso para min
“ESTAMOS FALANDO DE RECUPERAR UN POBO E, PRINCIPALMENTE, O SEU TERRITORIO, E ISO SÓ SE RECUPERA CON TRES ACTIVIDADES: AGRÍCOLA, GANDEIRA E FORESTAL”
foi un fito: ver que estaba orgulloso do que facía. A partir de aí, medraron máis. A asociación nace no ano 1999 e o primeiro logro foi que esta transición fose algo continuo. Eles colleron o traballo que viña nese momento de Fontefiz e iso foi algo que continuou sen ningún tipo
de discordancia. A partir de aí foi o feito de xerar constantemente ideas, sempre pensando en como mellorar as razas e os gandeiros. A primeira idea foi xuntarse e facer esta federación, Boaga, para xestionar mellor e utilizar os recursos que se tiña para compartir oficinas, material, persoal... Logo, sempre se tiveron en conta as necesidades que había no sector e como enfrontalas. Por suposto, outro aspecto clave foi o traballo, que non é duro pero si insistente: hai que visitar os gandeiros, facer moitos quilómetros, asistir ás feiras as fins de semana… Hai que valoralo e aí si que xa non sei se os funcionarios dariamos chegado, pero eles chegan.
En canto ao volume de cabezas e no referente a garantir estándares raciais, como de ben se está facendo?
Os censos dependen dos gandeiros, logo o factor humano é importantísimo: que haxa un gandeiro que saiba o que significa, que se involucre no tema e que viva diso é fundamental. En canto ao estándar racial, desde Fontefiz temos en conta a variabilidade xenética, así como manter uns límites cuns niveis de endogamia o máis baixos posibles, que os xenetistas cifran no 5 %. Isto é, que en cada cruzamento que fagamos os animais que se cruzan non compartan ningún avó. Con iso xa consegues baixar a endogamia por debaixo do 5 %. Este é un traballo que se fai de xeito moi organizado. Cando un gandeiro necesita un animal, desde Boaga lévase a cabo un estudo de todos os bois que hai dispoñibles nese momento e aquel que estea máis afastado xeneticamente dos seus animais é o que se lle designa. Tamén, cando alguén lle pide un semental a Fontefiz, realízase un estudo de xenética das vacas dese gandeiro e dos touros que hai; crúzase cos touros que temos e vemos cal é o máis axeitado. É coma un quebracabezas no que hai que ir encaixando pezas.
Sodes conservacionistas. Entón trátase de conservar a raza e seguir aumentando o número de cabezas, non?
Si. Buscamos aumentar o número de cabezas para escapar do perigo de extinción e manter ese estándar racial máis ou menos fixo. Pero xa digo: os gandeiros son quen de facer unha pequena selección en toda a súa explotación. Claro, é moi bonito dicir que hai que manter a raza, os científicos propóñeno, os técnicos lévano a cabo... pero o gandeiro ten que vivir delas. Si, teñen axudas, pero se tantas recibisen, estariamos todos facendo cola para entrar
no campo. As axudas non son para eles en realidade, a maioría van para quen está comprando a carne a uns prezos moi parecidos aos de hai 20 anos.
Os produtores poden vivir agora mesmo ao 100 % de ser gandeiros de razas autóctonas galegas? Eu penso que si. Depende do volume da explotación, evidentemente. O tamaño da gandería ten un factor importante, que é o territorio. En provincias como Lugo, onde había morgado, aínda se van mantendo extensións suficientemente grandes. En Ourense existía minifundio ata uns extremos inconcibibles. É moito máis difícil, temos montes comunais pero, ás veces, a xestión é un pouco complexa. Mesmo hai normas, por exemplo, que din que non se pode pastorear no queimado durante tres anos, norma punitiva sen base ecolóxica ou de sostibilidade.
“SE PERDEMOS AS CARACTERÍSTICAS DE RUSTICIDADE OU AMBIENTALIDADE EN PROL DE TER UNS BECERROS MÁIS GRANDES, ESTAMOS FACÉNDOLLES UN FRACO FAVOR A ESTAS RAZAS”
“OS CONCURSOS SERVEN PARA QUE OS CRIADORES INTENTEN MELLORAR OS EXEMPLARES E QUE COLLAN VALOR OS ANIMAIS”
Falta apoio efectivo para poder seguir adiante coa recuperación destas razas?
En autóctonas eu penso que non, ao mellor habería que redefinir as axudas un pouquiño máis co fin de dirixilas aos obxectivos que perseguimos. Para iso temos un programa no que, cando comezou, cada gandeiro que tiña unha vaca, que tiña unha cría, cobraba por iso e relacionaba os cartos que recibía con iso. Cobraban unhas 25.000 pesetas por unha cría cando nacía para compensar a perda e recibían 50.000 se recriaban. Este tipo de axudas, tan dirixidas e tan específicas, fóronse perdendo. Alguén cando empezaba, se tiña dúas vacas, cobraba por elas, e se tiña catro ovellas, tamén recibía cartos polas catro. Agora é diferente, e é unha contradición.
Debemos tratar de incrementar o número destas explotacións porque son moi interesantes dende o punto de vista de manter a raza e de producir carne de maneira autónoma, autóctona e bastante barata. Hai que promover a cría de animais a base da flora que producimos aquí, xa que nos fai menos dependentes de cereais e do
que se mova no mundo. Con todo isto, ademais de loitar contra incendios forestais, somos autosuficientes. Son todos factores interesantísimos, pero claro, que lle dicimos a un gandeiro que quere incorporarse o ano que vén, por exemplo? Se ata o 2030 non vai poder pedir axudas. Como motivamos a xente, como a incentivamos? Debería estar todo mellor adaptado e que se alguén quere incorporarse, que se incorpore, porque os períodos que se barallan actualmente son terribles. Así que un dos problemas que temos é ese: as axudas deberían estar reguladas para aqueles que cumpren co programa de cría, tal e como certifica a asociación.
Pronto comeza unha nova edición da Semana Verde, na que tes experiencia como cualificador morfolóxico. A que aspectos se lles presta atención neste tipo de certames?
A cabeza é moi definitoria en razas autóctonas; de feito, é o elemento central. É tamén importante que teñan unha capa en principio adaptada ao que se di
da raza, e os crecementos, os perfís, os ollos, a expresión, o fouciño, as cornas, o lombo (este último que estea recto)... Tamén deben ter unha grupa derribada, que antes era un defecto, pero agora cremos que facilita os partos.
Compárase entre eles e non tanto co estándar racial, certo?
Si, claro. Por exemplo, o estado de carnes tamén infúe, aínda que nunha cualificación racial, de libre, non debería intervir, porque é un feito esporádico ou temporal. Entón ti nun animal o que tes que observar é que teña uns ósos que poidan indicar unha gran capacidade de crecemento, aínda que estea delgado, pero nun concurso non queda bonito. Ti pódeslle dar 85 ou 90 puntos a unha vaca delgada para o libro, pola capacidade, pero nun concurso queda de última. Ao final, son concursos de beleza. É o concurso da vaca máis bonita e a que máis guste. Ao mellor exemplar, por exemplo, non lle tes en conta a cría.
En que aspectos son útiles estes concursos?
O primeiro, para que os gandeiros intenten mellorar os exemplares e que collan valor os animais. Desde ese punto de vista é moi interesante, porque eles para o ano seguinte xa van mirar se levan unha vaca un pouquiño mellor mantida, máis guapa ou incluso máis limpa.
Estamos nunha etapa de crecemento das autóctonas e cabería imaxinar que para ti, a nivel profesional e persoal, ten que ser moi satisfactorio ver onde se estaba e ata onde se chegou. Que queda por facer?
Todo. Non podes durmir. Un exemplo moi claro é a pandemia: chegou, pechou a hostalería e xa tivemos un gran contratempo. Hai que estar sempre pendente. Segue a haber problemas, temos as razas en mans de poucos gandeiros, e hai que diversificar o risco. O problema das axudas tamén é importante, porque ás veces xeran incluso o peor que pode haber, que é agravio comparativo. Cando un o está facendo ben, e non cobra, e ve que outro o está facendo un pouco mal, pero segue cobrando… iso xera comparacións terribles. Entón é o que hai que evitar. Estamos loitando para cambialo. En canto ao traballo aínda quedan moitas cousas por facer. Moitos aspectos da comercialización, de promoción, de marketing e de coñecemento… pero está claro que o avance foi moi grande, non nos queixamos. Hai 25 anos, se lle falas a unha persoa, incluso a un veterinario, do que era unha Cachena, unha
“O NACEMENTO DO LOGO 100% FOI MOI IMPORTANTE. É UN INSTRUMENTO QUE O GANDEIRO TEN Á SÚA DISPOSICIÓN DE XEITO GRATUÍTO PARA GARANTIR O SEU PRODUTO”
Frieiresa, unha Galiña de Mos, un Porco Celta… non existían. Agora, quizais é a Cachena a que ten un nivel de coñecemento máis grande. Acabo de vir de Andalucía e alí xa a coñecen, e tamén en Estremadura e en Castela e León. Ademais, agora ao redor destas razas xira a calidade, porque eu lembro que ao principio estes animais tiñan unha literatura negativa; era todo nefasto.
Entendo que o logotipo 100% Raza Autóctona, que cumpre agora dez anos, axudou moito niso tamén... Boaga foi un referente?
Si. Tanto Boaga como Federapes. O nacemento do logo foi moi importante, porque é un instrumento que o gandeiro ten á súa disposición de xeito gratuíto para garantir a trazabilidade do seu produto. É unha ferramenta que lle asegura ao consumidor que un animal forma parte dunha raza en concreto e tamén lle indica que non é unha raza intensiva. Certifica un tipo de produción desa carne sustentable, extensiva, ao aire libre etc.
Como foi todo o proceso de creación e posta en circulación do logotipo?
Boaga e Federapes, que é unha federación nacional, abordaron nunha reunión a necesidade de crear algún logotipo que nos definira dentro do mercado. Foi entón cando se lle propuxo ao Ministerio a creación do logo 100% Raza Autóctona. O Ministerio aceptou e dispuxo a normativa necesaria para poñelo en marcha. Se te fixas, esta é unha certificación que as asociacións lles prestan aos asociados de xeito gratuíto e que permite coartar todas as actividades rodeadas de fraude.
Houbo unha evolución no interese que lle vían ao logo os gandeiros desde que se empezou ata agora?
Ao principio todos tendemos a estar quietos, salvo excepcións. Tampouco sabían como ía ser. De todas as formas, hoxe o logo segue medrando día a día, cada vez hai máis operadores, tanto primarios como secundarios, é algo que salta á vista. Eu penso que foi unha idea moi acertada que os gandeiros tiñan que valorar. De feito, moitos valórano, outros quizais non tanto porque teñen un mercado local que lles permite sacar os seus produtos a bo prezo; porén, en xeral é innegable que foi moi importante e de grande utilidade.
VETERINARIO DE BOAGA ESPECIALIZADO EN VACÚN
Davide Outeiro asumiu o seu posto coma veterinario especializado en vacún dentro da Federación de Razas Autóctonas de Galicia (Boaga) en xaneiro deste ano. Dende entón, un dos seus obxectivos centrais foi a toma de contacto coa realidade dos criadores, así como a posta ao día co traballo que a Federación ten ás súas costas dende hai máis de dúas décadas.
Cales están sendo os teus primeiros pasos como veterinario en Boaga?
Comecei o 16 de xaneiro e, basicamente, agora o que estou facendo é tomar contacto cos criadores para coñecer a súa realidade. Están repartidos por toda Galicia e, aínda que sexan cinco razas autóc
tonas que se engloban dentro dunha produción extensiva que garda características en común, atopámonos moitísima diversidade, tanta como gandeiros hai e como extenso é o territorio. Non é o mesmo, obviamente, como se crían as cachenas no seu lugar de orixe,
na serra do Quinxo, a como podemos atopalas en ganderías da Terra Chá ou no Xallas. A mesma raza vai ter sistemas moi distintos e hai que ter en conta que falamos de cinco razas e de máis de 400 criadores actualmente.
Tiñas algún tipo de experiencia previa coas razas autóctonas?
Si. No ano 2007 cheguei á provincia de Ourense para traballar nun equipo de veterinarios clínicos, como autónomo. Comezamos coa ADSG da Baixa Limia e, obviamente, moitos dos animais eran autóctonos (fundamentalmente da raza Cachena).
Como traballaches no que se refire aos Programas de Defensa Sanitaria?
Nese tempo encargábame das catro doenzas que se controlan nas agrupacións de defensa sanitaria. Deume moitísima bagaxe en todo o relacionado co manexo, pois eu viña do mundo das vacas de produción leiteira.
Que te levou a interesarte polo traballo da Federación?
Deste novo traballo valoro moitos factores, entre os que teño que destacar aqueles que están máis vencellados á relación co medio galego e coa xente de Galicia. En xeral, vexo a miña entrada en Boaga coma o punto de converxencia logo dunha traxectoria profesional na que tratei distintas ramas relacionadas co traballo da Federación. É un orgullo formar parte dun grupo que leva máis de vinte anos traballando a prol de razas autóctonas, cando para min, non só por motivacións profesionais, senón tamén persoais, sempre xogaron un papel moi importante. Ademais, son un veterinario
“NO POUQUÍSIMO TEMPO QUE LEVO EN BOAGA PODO RESALTAR COMO PRINCIPAL NECESIDADE, SE NON ESTOU ENGANADO, A BASE TERRITORIAL”
de gando vacún por vocación dende que entrei na carreira e, máis aínda, sempre sentín interese polas autóctonas e pola función esencial que desenvolven na sociedade galega.
Que necesidades estás detectando nos gandeiros destas razas? No pouquísimo tempo que levo en Boaga podo resaltar como principal necesidade, se non estou enganado, a de base territorial. É moi importante o acceso á terra. Despois de todo, falamos, como dixen, dunha produción extensiva onde o factor común para poderse manter é o acceso á base territorial.
“NAS BOVINAS AUTÓCTONAS GALEGAS ATOPÁMONOS MOITÍSIMA DIVERSIDADE, TANTA COMO GANDEIROS HAI E COMO EXTENSO É O TERRITORIO”
Como están de saúde (en canto a volume) as bovinas galegas?
Unha parte importante do meu traballo agora é entender realmente a dimensión destes 20 anos de traballo, o cal é moitísimo como para poder facer unha apreciación en só catro meses.
Cando nos referimos ao volume, non podemos esquecer que estamos a falar de razas en perigo de extinción. Neste sentido, a Federación son os gandeiros e os gandeiros son a Federación... Non hai un sen o outro. Nós damos o soporte técnico, pero os que están a facer o traballo de conservación e recuperación son eles. Están ao pé do canón todos os días e por iso comentaba a importancia da base territorial; se axudamos a quitarlles aínda que sexa unha mínima traba para que eles logren aumentar o efectivo e poidan producir máis e mellor, obviamente a saúde das autóctonas en xeral mellorará.
Cales dirías que son as dificultades de manexo destas razas que son criadas no monte?
Non vexo que a cría no monte sexa unha dificultade en si mesma; esa é a súa natureza, están onde deben estar. De feito, o servizo que fan, máis aló da súa función como animais de produción, é un servizo ecosistémico. No terreo no que se atopan teñen un papel e o manexo é o que é, pódese facilitar con medios, mangas, peches... Non é que sexa un manexo difícil, é peculiar, característico da zona e destas razas.
Como veterinario, en contrapartida coas razas que se crían xeralmente en intensivo, son maiores os traballos que hai que facer cunha raza autóctona? Son moi distintos, o manexo non ten nada que ver. Cando estás manexando gando en extensivo sempre tes que
“CANDO ESTÁS MANEXANDO GANDO EN EXTENSIVO SEMPRE TES QUE PENSAR NO CONXUNTO, NON PODES INDIVIDUALIZAR”
pensar no conxunto, non podes individualizar. Sempre vas traballar moitísimo máis en medicina preventiva e tamén, dende unha perspectiva de produción, debes pensar máis a longo prazo. Son producións que sempre implican maiores previsións e, sobre todo, traballar moito coa dispoñibilidade territorial. Esa é a grandísima diferenza entre a gandería extensiva e a intensiva, sempre vas ter o gando axeitado para o espazo do que dispós. Neste sentido, tamén hai que valorar que as autóctonas son a ferramenta perfecta para aproveitar estes espazos.
“VEXO A MIÑA ENTRADA EN BOAGA COMA O PUNTO DE CONVERXENCIA LOGO DUNHA TRAXECTORIA PROFESIONAL NA QUE TRATEI DISTINTAS RAMAS RELACIONADAS CO TRABALLO DA FEDERACIÓN”
Á parte de veterinario, que hai da túa faceta como produtor?
Eu son avicultor e apicultor. De feito, adquirín unha granxa avícola ao carón de onde vivo agora, na parroquia de Grou (no concello de Lobios), e xa tiña unha explotación apícola. Isto tamén me permite ter unha perspectiva da realidade que debes afrontar como gandeiro, aínda que sexan producións moi distintas.
Tamén teño, a través do meu amigo Jesús de Gabriel (que pertence á Asociación Nacional de Criadores de Raza Asnal Zamorano L eonesa), burros da raza zamorano leonesa, pero é máis ben por gusto persoal.
Respecto disto, que diferenzas hai entre a recuperación dunha raza autóctona como poden ser a Cachena ou a Galiña de Mos, destinadas ao consumo, con respecto ao burro zamorano?
Coa recuperación do burro zamorano leonés, e en xeral cos equinos, hai un reto grande pero, ao contrario do que se pode pensar, si que hai produción. Igual que acontece co cabalo galego, que teñen produción de carne, sobre o burro zamorano leonés estase a investigar moito e, de feito, xa están a producir leite. É unha produción que está tendo bastante demanda, polo que están tirando por ese camiño.
Ademais, o emprego destas razas autóctonas como forza de traballo en pequenas explotacións hortícolas pode ser tamén unha alternativa que podería estenderse máis alá do burro zamorano. É un motivo máis para fomentar o seu efectivo e a súa conservación.
Estás familiarizado con tarefas de fomento da tracción animal moderna. Como se está a traballar neste terreo? A asociación galega e a portuguesa, que somos irmás, fundamentámonos na promoción da tracción animal moderna a través de formacións e de cursos. Aquí, en Galicia, hai un grupo bastante numeroso no que, de feito, hai criadores de vacún autóctono que eu xa coñecía antes de chegar a Boaga. Foi outro dos camiños que me levaron a esta converxencia, a este punto de encontro dun conxunto de intereses persoais que remataron coa miña entrada na Federación de Razas Autóctonas de Galicia.
De que xeito cres que os gandeiros axudan na recuperación das razas autóctonas galegas e, máis en xeral, na revalorización do rural galego? As gandeiras e os gandeiros non o poden estar facendo mellor, realmente son eles a base da conservación. Nós somos o apoio técnico ao seu traballo, que é o que realmente repercute en que se conserven e sobrevivan as nosas razas.
“NÓS SOMOS O APOIO TÉCNICO AO TRABALLO DOS GANDEIROS, QUE É O QUE REALMENTE REPERCUTE EN QUE SE CONSERVEN E SOBREVIVAN AS NOSAS RAZAS”Raza Frieiresa Raza Caldelá
Na Salimat 2022 tivo stand Embutidos Hermelino, unha empresa que puxo a andar en plena posguerra, no ano 1939, Hermelino Lorenzo García. Dende entón, a familia estivo sempre ligada á produción de porco ata que, hoxe en día, a súa cuarta xeración pode presumir de converter esta pequena empresa familiar nunha explotación industrial que cría a raza Porco Celta no Valadouro (Lugo).
Cando comezastes coa vosa explotación de Porco Celta?
Hai uns 12 anos. Temos produción propia de porcos na casa e facemos todo o proceso de transformación, curado e venda.
No que se refire á cría deste tipo de animais, como levades a súa produción e posterior comercialización?
É unha cría relativamente sinxela, que ten os seus pros e os seus contras. No que se refire aos exemplares para producir leitóns, témola en intensivo, mentres que o cebo o facemos todo nunhas
parcelas con silvopastoreo. A partir de aí, os porcos pasan ao matadoiro e despois veñen á nosa sala de despezamento, onde nos encargamos de elaborar os produtos como chourizos, salchichóns, lombo e demais. O último paso é o da venda, tanto directa como a outras distribuidoras pequenas da zona.
Por que decidistes facer unha aposta así por esta raza?
Dende sempre tivemos animais de granxa na casa. Nun primeiro momento, comezamos co Porco Celta por sumar
ADRIÁN SIXTO
CRIADOR E COMERCIALIZADOR DA
RAZA PORCO CELTA (EMBUTIDOS HERMELINO - FINCA A REGA)
un aliciente á nosa empresa, por ofrecer unha gama de produtos máis sustentables e relacionados coa nosa terra. Hoxe en día logramos ter unha explotación industrial que comprende o ciclo enteiro.
De cantos exemplares dispoñedes?
Agora mesmo, na explotación, debe de haber uns 180 máis ou menos. Temos 15 reprodutoras, un macho e o cebo.
É a primeira vez que acudides á Semana Verde?
Non, xa é o cuarto ou quinto ano que vimos a Salimat. Co tema da pandemia, pasamos dous sen presentarnos, por iso agora volvemos con máis forza.
Cal é o motivo que vos impulsa a acudir a este tipo de feiras?
Basicamente, promover a raza e dar a coñecer a marca Embutidos Hermelino. Como somos unha empresa pequena e familiar é necesario botar un cable a nivel comercial neste sentido.
Acudides a máis eventos deste tipo durante o ano?
Si, pero, polo xeral, non nos presentamos a feiras tan grandes como o Salimat, senón que adoitamos acudir a mercados e feiras pequenas.
Levades a cabo, a maiores, outras actividades de promoción e visibilización da raza Porco Celta?
Máis alá do eido comercial, tanto nós coma outros compañeiros buscamos potenciar o produto nas feiras, tamén estamos comezando coa difusión nas redes sociais, onde intentamos estar presentes na medida do posible.
Cales son as vosas perspectivas de cara á participación nesta edición da Semana Verde?
A verdade é que estas feiras serven máis ben como expositor a nivel comercial, non miramos tanto a venda. Esperamos facer contactos con boas distribuidoras para poder comercializar o noso produto máis alá do ámbito que estamos a cubrir ata o de agora.
No caso da explotación da Casa da Rúa (Oza-Cesuras, A Coruña), a cría da raza Porco Celta comezou como unha casualidade que, como afirma Laura Sánchez nesta entrevista feita na Semana Verde 2022, terminou por converterse nunha saída comercial. Ao mesmo tempo, fomentan un aproveitamento sostible das terras, grazas á limpeza que os seus animais fan dos terreos.
Como comezastes a traballar co Porco Celta?
É unha longa historia pero, en resumo, recibimos unha chamada dunha clínica de Sada na que tiñan un porco bebé en adopción e, finalmente, resultou ser unha cría de Porco Celta. A partir de aí, dende o ano 2019, estamos involucrados na cría desta raza.
Con cantos animais traballades agora mesmo na Casa da Rúa?
Neste momento temos 27 exemplares, dos cales catro son nais reprodutoras, outro é un macho e o resto son cebos. De momento só nos dedicamos á cría; temos perspectiva de comercialización, pero a longo prazo, polo que nos estamos centrando en vender animais pequenos.
CRIADORA DA RAZA PORCO
CELTA (A CASA DA RÚA)
Como valorades a experiencia despois destes anos criando porcos desta raza autóctona?
Nós xa estabamos relacionados co mundo da gandería, pois temos tamén vacas. Agora, cos porcos, combinamos ambas as actividades e estamos moi contentos polo seu manexo e porque nos serven para limpar os terreos, de forma que lles estamos a sacar unha dobre rendibilidade.
É a primeira vez que estades presentes na Semana Verde co Porco Celta?
Si. Vimos ao Concurso de Manexo co macho, Quinín, e ao Concurso Morfolóxico presentamos a femia Rosa, o mencionado Quinín e exemplares de recría. É unha actividade interesante, pois consideramos que é importante amosar os animais no mercado para gañar clientes.
Que aspectos dos animais son máis destacables nestes concursos e como os preparades?
No morfolóxico prestámoslle atención á súa largura, ao número de mamas e eu, persoalmente, a que sexan mansos. En canto ao de manexo, a verdade é que non tivemos moito tempo para prepararnos: demos uns paseos polas leiras, pola estrada e ata fomos presentárllelos aos veciños para practicar.
Así pois, cales son os obxectivos cos que vos presentades nesta feira?
Queremos darnos a coñecer e tamén reunirnos cos criadores, falar entre nós e ver que teñen os demais por se xorde algún tipo de intercambio.
Productos Cárnicos Domínguez foi fundado en Vimianzo (A Coruña) hai máis de dúas décadas e, dende hai oito anos, tamén ofrece produtos de Porco Celta, como os que tiveron en exposición no Salimat 2022. Aínda que o seu principal obxectivo de mercado se centra na hostalería, a través da súa páxina web pódese acceder a un amplo catálogo de produtos, entre os que destaca o chourizo desta raza porcina autóctona galega.
Cando comeza a vosa relación coa venda de produtos de Porco Celta?
Produtos Cárnicos Domínguez é unha empresa coruñesa posta en marcha polos nosos pais no ano 1998, non foi ata o 2015 cando nos iniciamos na produción de Porco Celta.
Que fases do proceso de transformación e comercialización abarcades?
Nós comprámoslles os animais a produtores locais, levámolos ao matadoiro da Coruña e, posteriormente, volven á nosa
fábrica para comezar co despezamento. Algunhas pezas van para curar, como o xamón de Porco Celta, que mandamos a Guijuelo dous anos, e o resto dos elaborados facémolos nós. A nosa premisa é tentar que non leve nada de aditivos nin conservantes, e o noso produto estrela é o chourizo de Porco Celta.
Cal é o mercado cara ao que está enfocado o voso negocio?
Os nosos principais clientes están relacionados coa hostalería, arredor do
JOAQUÍN DOMÍNGUEZ
COMERCIALIZADOR DA RAZA
PORCO CELTA (PRODUCTOS
CÁRNICOS DOMÍNGUEZ)
80 %, e recentemente comezamos a introducirnos en grandes superficies coma Carrefour e Hipercor. Normalmente traballamos na provincia da Coruña, en Santiago e algo de Pontevedra, xa que, polo de agora, fóra de Galicia non temos contactos e todo o que se dirixe a cidades como Madrid ou Barcelona é a través de transporte.
Estades satisfeitos con este sistema de traballo?
Si. Esta é a nosa única actividade, dedicámonos a isto en exclusiva, e cada día gústanos máis e apostamos máis por ela, tratando de deseñar novos proxectos que nos permitan evolucionar a mellor.
É a vosa primeira vez na Semana Verde ou sodes habituais deste tipo de eventos?
Aquí é a segunda vez que estamos, pois cando introducimos o Porco Celta xa viñeramos con Asoporcel e este ano volveron a poñerse en contacto con nós para asistir con stand. De vez en cando participamos nalgunha feira, como as que preparou Carrefour en Madrid, ou algunha na Coruña, pero tampouco é o noso obxectivo principal.
Polo xeral participamos nelas coa pretensión de ofrecer degustación. Para esta non traemos nada para venda. Queremos informar o cliente de onde nos pode atopar se está interesado en mercar os nosos produtos.
Falando da relación co cliente, que mecanismos empregades para chegar a novos compradores?
Temos o noso catálogo de produtos dispoñible na páxina web e, a maiores, tamén nos anunciamos na Televisión de Galicia, en revistas e xornais e, por suposto, nas redes sociais.
Dende o primeiro momento, De Landra traballou coa intención de darlle maior visibilidade a esta raza porcina da nosa terra. Hai xa oito anos que César, xunto con outro socio, está á fronte desta explotación, da cal obteñen a produción necesaria para nutrir a súa carnicería de razas autóctonas situada en Vilagarcía (Pontevedra), tal e como explica Roo durante esta conversa na nave de gando da Semana Verde 2022.
Como e cando vos decidistes a traballar coa raza Porco Celta?
Levamos dende o ano 2015 con eles. Decantámonos porque se trata dunha raza autóctona e, como tiñamos unha finca axeitada para poder iniciarnos na súa cría, comezamos metendo dous e despois fomos ampliando pouco a pouco.
Como é a cría destes animais?
Agora mesmo dispoñemos de arredor de sete ou oito cabezas e, no noso caso, témolos en semiextensivo. Están polo monte e, aínda que dispoñen de sitio para gorecerse, hai ocasións nas que mesmo paren fóra, dependendo das condicións climatolóxicas. A maiores, hai
CRIADOR DA RAZA PORCO
CELTA (DE LANDRA)
que ter en conta que non precisan moita axuda, ata nesas situacións de parto, polo que estamos moi satisfeitos co sistema de traballo.
É a primeira edición da Semana Verde na que estades presentes?
Non. Xa debe de ser o terceiro ou cuarto ano que asistimos. Tamén é a terceira vez que participamos no Concurso Morfolóxico da Raza Porco Celta. Outros anos estiveramos ademais no de manexo, pero desta vez a ese non nos presentamos.
O noso obxectivo con estas actividades é pasalo ben e que se coñeza a raza, para o que contamos con dous animais da nosa gandería: Sofía e Borbón, unha femia e un macho reprodutores, así que veremos que resultado podemos obter no Concurso Morfolóxico!
Que características deben reunir os aspirantes neste tipo de certames?
O que se valora fundamentalmente é que sexan animais altos, longos e cunha boa orella. Persoalmente, gústame que estean ben arqueadiños e que vaian cumprindo co estándar.
Como de importante é a presenza neste tipo de feiras no voso caso?
Para nós é moi relevante, pero non só polo noso negocio, senón tamén porque cremos que é necesario traer exemplares para que a sociedade poida coñecer a raza. Isto facémolo sobre todo para apoiar a difusión, pois hai moita xente da terra que segue sen coñecer o Porco Celta.
“O NOSO OBXECTIVO AO
MORFOLÓXICOS E DE MANEXOEn vídeo
CienPorCel, como indica o seu nome, tratou dende os seus inicios de compartir a súa idea de compromiso total coa calidade e a tradición, características inherentes á carne de Porco Celta. Dous anos despois de comezar coa súa explotación en Cenlle (Ourense), levaron o seu márketing un paso máis aló, ofrecendo un servizo 24 horas para os particulares que non poden desprazarse a tendas gourmet .
Como definirías CienPorCel?
Somos unha pequena produtora en extensivo de Porco Celta que leva dous anos traballando con esta raza. A nosa denominación fai referencia a que todo é 100 % Porco Celta.
Por que vos decantastes por esta raza?
Ao comezo barallamos distintas opcións, sempre pensando en razas autóctonas como a Cachena, a Limiá ou incluso a Cabra Galega, pero finalmente decidimos que o que mellor se adaptaba ao que tiñamos (bosque mixto con carballeiras, soutos e cerdeiras) era o Porco Celta.
Cantos exemplares mantedes agora mesmo?
Na actualidade temos poucos, pero traballamos co obxectivo de comezar un cebadeiro propio. Atopámonos nun período de transformación, temos tres nais e a nosa intención é estabilizar a produción e poder criar en torno a 25 e 50 animais ao ano, dependendo do cebadeiro.
Como é o proceso de cría desta raza?
Realízase en extensivo, exceptuando os primeiros 30 ou 40 días, nos que se protexen os leitóns para evitar posibles ataques do raposo ou doutros animais dos
CRIADOR E COMERCIALIZADOR
DA RAZA PORCO CELTA (CIENPORCEL)
que aínda están indefensos, e a partir de aí pasan a estar ao aire libre o resto da súa vida. Criámolos entre 12 e 15 meses para garantir que van gozar, como mínimo, duns 3 ou 4 meses nos que se alimentan a base de landras e castañas, asegurándonos de que a calidade é a mellor.
En que momento, e por que, decidistes dar o paso a comercializar tamén produtos de Porco Celta?
É unha aposta que se basea sobre todo na rendibilidade. O noso hándicap é que estamos complementando a alimentación dos animais con cereal ecolóxico, polo que practicamente os temos o dobre que un porco de granxa. Desta forma, tratamos de producir alimentos sen conservantes, sen colorantes, libres de glute e de lactosa. Tamén pretendemos manter a tradición, facendo, por exemplo, o chourizo con pemento, allo, sal, curados con leña de carballo e demais.
É a primeira vez que estades presentes na Semana Verde?
Si, esta é a primeira ocasión que asistimos. O ano pasado estivemos a piques de vir, pois xa estabamos a vender o noso propio produto embutido, pero era complicado ao levar pouco tempo.
Participades tamén noutros eventos similares?
Intentamos ir a zonas que non teñan tanta influencia de Porco Celta, como Pontevedra, e tamén imos moito á costa. Tratamos de estar presentes en feiras gourmet, pois o noso é un produto que vai envasado ao baleiro, e preparámolo pensando en darlle unha imaxe atractiva. Ao final de ano temos presenza nunha ducia de feiras e estamos moi contentos.
Polo tanto, este tipo de eventos xogan un papel importante na divulgación de CienPorCel, non?
Todo o que sexa asistir a unha feira, e máis a unha de ámbito internacional como esta, é moi importante á hora de xerar marca, de promover o que estamos criando e de colaborar para que os cartos se queden no rural, que non veñan de fóra a levárnolos.
Este artigo revisa os inicios da definición e uniformidade da raza Galiña de Mos, así como a importancia que tiveron os traballos técnicos desenvolvidos na antiga Estación Pecuaria Rexional de Galicia, un centro pecuario dependente da Administración estatal naqueles tempos, que incidiu de maneira significativa na súa evolución no pasado século.
Diego Rois Losada
Doutor en Veterinaria, Federación de Razas Autóctonas de Galicia (Boaga)
Director técnico da Asociación de Avicultores da Raza Galiña de Mos (Avimós)
Sábese que desde tempos inmemoriais existían por toda Galicia galiñas moi adaptadas ás condicións do agro galego, que eran usadas para a produción familiar de carne e ovos e, usando uns métodos de crianza tradicionais e totalmente naturais, ofrecían produtos de gran calidade, satisfacendo unha parte das necesidades de alimentación da poboación. Foi esta unha especie moitas veces esquecida que nos deu tanto por tan pouco. Este tipo de galiñas eran pouco seleccionadas polos produtores, pouco interesados en
uniformar un tipo morfolóxico concreto. Nalgunhas zonas, o máis interesante era seleccionar algún tipo de galiña que, polas súas calidades, respondese á demanda produtiva de determinados mercados locais. Isto é algo que sucedeu desde a domesticación das galiñas no sueste asiático hai uns 5.000 anos.
A principios do século XX, chegaron a España as iniciativas enfocadas cara á definición e selección das razas de galiñas locais. No ano 1920 o veterinario aragonés
Santos Arán fala de dous tipos de galiñas que existían en Galicia, a da costa e interior, de máis volume e peso, e a da montaña, de menor talle. Afirmaba entón:
“La gallina de la costa es de mayor volumen, de carne de gran aceptación aunque de desarrollo lento, predomina en color leonado aunque no es raro ver mezclas de negro, ejemplares listados, cuca, etc. con patas y picos de color amarillo y desprovistos de plumas”.
A comezos do século XX tamén se iniciaron as Exposicións Avícolas en Galicia, como as organizadas polo Sindicato Avícola da Coruña. En 1934 o primeiro director da Estación Pecuaria Rexional de Lugo, o veterinario navarro Blas Martínez Inda, deixa constancia da súa asistencia á V Exposición de Avicultura e Cunicultura da Coruña, celebrada en xullo daquel ano, na memoria presentada ao director xeral de Gandería e Industrias Pecuarias. Sobre os intentos de selección coa galiña do país, Martínez xa facía fincapé no seguinte:
“En la sección de gallinas y entre las diversas razas presentadas destaca la preponderancia de las Rhodes y de la Leghorn... Con la preponderancia de estas razas contrasta la falta de concurrencia de la gallina del país, la cual no tiene características fijas y aquí de crear esta sección exigiendo solamente la presentación de dos gallos y tres gallinas de coloración uniforme, con el fin de empezar una obra de selección, aunque muy lenta”.
Martínez advertía que nas exposicións celebradas desde o ano 1930 ata o 1934 a representación de galiñas do país fora progresivamente baixando e mostraba xa a preocupación pola perda da xenética autóctona ao comezar a introducirse as razas foráneas.
Así, existían na nosa rexión diferentes tipos de galiñas sen clasificar. Pero entre estes tipos destacaba a principios de século un tipo de galos e galiñas campeiras que se criaban nunha ampla zona do interior de Galicia, predominando na comarca da Terra Chá na provincia de Lugo.
Por outra banda, na primeira metade do século XX créanse en España unha serie de Estacións Pecuarias Rexionais e, entre as finalidades para as que foron creadas, figuraban “la selección y estudio de las razas o variedades de las diversas especies animales que tienen asiento en la región que comprende cada Estación”, tal e como afirmaba Blas Martínez en 1937. Con esta norma orientadora créase a Estación Pecuaria Rexional de Lugo, tal e como cita Martínez:
“La Estación Pecuaria Regional de Lugo dirigió desde el primer momento su atención hacia la selección, mejora y estudio de las razas o variedades de los distintos animales que existen en la región gallega”.
MARTÍNEZ ADVERTÍA QUE NAS EXPOSICIÓNS CELEBRADAS DESDE O ANO 1930 ATA O 1934 A REPRESENTACIÓN DE GALIÑAS DO PAÍS FORA PROGRESIVAMENTE BAIXANDO E MOSTRABA XA A PREOCUPACIÓN POLA PERDA DA XENÉTICA AUTÓCTONA AO COMEZAR A INTRODUCIRSE AS RAZAS FORÁNEAS
A Estación Pecuaria Rexional de Lugo, posteriormente denominada Estación Pecuaria Rexional de Galicia, creouse a raíz dun Decreto da Presidencia do Goberno de España do ano 1931, tras a creación da Dirección Xeral de Gandería o mesmo ano 1931. Varios investigadores indican que a creación da Dirección Xeral de Gandería foi difícil polas presións exercidas polos enxeñeiros agrónomos fronte aos veterinarios, xa que os agrónomos defendían intereses latifundistas e de monopolio, máis próximos a posturas conservadoras do réxime anterior.
Desta maneira, a Estación Pecuaria Rexional de Lugo instalouse nunha finca adquirida pola Excma. Deputación Provincial de Lugo o 24 de novembro de 1932, a cal lla cedeu á Dirección Xeral de Gandería e Industrias Pecuarias para a instalación da Estación Pecuaria o 26 de novembro do mesmo ano. Situouse nunha finca do poboado rural de Fingoi, no termo municipal de Lugo, que estaba naquel tempo a máis de dous quilómetros de distancia da capital lucense, aínda que hoxe eses terreos pertencen ao barrio de Lugo do mesmo nome. Era coñecida polos seus habitantes como “A Granxa”, a cal tiña, segundo a escritura de compra-venda, unha extensión de algo máis de 17 hectáreas, destinadas a terras de labor, prados permanentes, prados temporais, con masa de arborado, pastos de monte e 70 áreas para os parques dos galiñeiros, ademais de construcións e camiños.
Nos anos posteriores, comeza a formación das diferentes seccións, e queda instalado o material necesario para o funcionamento da sección avícola a finais do ano 1935, que tivo unha grande importancia tanto en recursos materiais
coma na orientación práctica que se lle deu. Esta sección posuía diferentes construcións de galiñeiros para distintos fins, instalacións descritas polo seu director Blas Martínez:
“Pabellón de incubación y cría de polluelos con cámara de incubación, naves de cría, oficina y parques anejos.
Pabellón para cluecas con dos departamentos. Galleras con nueve departamentos.
Pabellón de pollos en desarrollo con dos departamentos.
Pabellón de selección de puesta con diez departamentos y parques correspondientes. Pabellón de pollos de engorde con tres departamentos y parques correspondientes.
Tres pabellones de ponedoras con sus parques.”
Historicamente, coñécese a figura do ilustre veterinario Juan Rof Codina coma a do fixador e gran divulgador da raza Galiña de Mos, como así fixo con outras razas gandeiras galegas; con el aparecen moitas primeiras informacións, pero hoxe sabemos que a primeira definición da raza foi feita por Blas Martínez Inda, cando tivo ao seu cargo a antiga Estación Pecuaria Rexional de Lugo.
Nas memorias anuais da Estación Pecuaria queda constancia dos traballos que se realizan no centro. Con el instaláronse en 1936 lotes das razas Leghorn, Rhode-Island, Castellana Negra, Prat Leonada e Mos:
“Al iniciar el funcionamiento de esta sección se ha seguido el mismo criterio que orienta los trabajos de esta Estación. Cultivo de las razas de gallinas ya existentes y perfectamente definidas, y selección de las distintas variedades, tipos que existían en la región.”
“Como este trabajo de selección de la gallina del país era la finalidad principal de la Sección Avícola de esta Estación quería desarrollar, buscó la existencia de lotes de gallinas que presentasen algún carácter notable y que presentase de antiguo alguna uniformidad.”
“En la provincia de Lugo el grupo natural de gallinas del país que tiene mayor importancia es el existente en la comarca de Tierra Llana que comprende los ayuntamientos de Castro de Riberas del Ea, Castro de Rey, Cospeito y Rábade.”
“Gallina pesada, gran productora de carne y muy apta para el caponaje, obteniendo los famosos capones de Villalba y de la Tierra Llana.”
Blas Martínez continúa:
“Se adquirieron huevos a D. Hipólito García vecino de la aldea de San Julián de Mos, del Ayuntamiento de Castro de Riberas del Ea.
Se procedió a la incubación con la máquina España y se obtuvieron 208 polluelos”
O 31 de xullo de 1936 elimínanse ou véndense os poliños defectuosos por conformación ou cor, de xeito que na Estación quedan 2 galos e 6 galiñas, aos que se lles dá o nome de MOS. O primeiro ovo da sección avícola ponse o 26 de agosto de 1936. A partir dese momento, segundo apunta Martínez:
“Se llevan los registros de puesta mensuales, fichas individuales y de puesta anual, haciendo uso de cajas genealógicas para poder llevar a cabo la única y verdadera selección de los gallos y establecer líneas genealógicas de las gallinas de puesta más alta”.
Afirma que entre as seis galiñas destaca a que ten o número 16, que comezou a posta o 8 de setembro de 1936. O lote de galiñas tivo un ritmo de posta axeitado pero todas sufriron unha muda entre o 22 de outubro e o 7 de decembro, porque se lles subministrou, di, “millo quente”.
Nesas datas, Blas Martínez xa elabora un primeiro borrador de patrón da raza, cunha descrición pormenorizada das características xerais, entre as que cita que a coloración dos machos é leonada na esclavina e vermello caoba claro no corpo e nas femias, muceta leonado claro e ás e corpo rubio claro, e non se admitía ningún tipo de variedade de cor que non fose a leonada . As patas son amarelas e os apéndices, coma as barbelas e orelliñas, de cor vermella. Os galos debían ter un peso de entre 3 e 4 quilos e as femias, de entre 2,5 e 3. Neses intres do primeiro lote, aínda se cita como a crista é sinxela e mediana. A aptitude á posta foi boa, con ovos grandes, pasando case sempre dos 60 gramos e de casca lisa e de cor crema claro. Valorábase economicamente nesas datas aos reprodutores en 6 pesetas.
No ano 1937 seguen as incubacións de poliños, ampliando o censo de reprodutores, deixándonos Blas Martínez datos precisos de pesos dos animais:
“Por producción de carne son ideales por su conformación voluminosa, igualando los pollos en precocidad a la Rhode-Island y no siendo superados de adultos por esta”.
En canto á postura, afrontou unha valoración sobre a avicultura do momento moi interesante, que era a posta invernal. Blas Martínez consideraba este aspecto coma o número de ovos postos por galiña nos 90 días máis desfavorables para a posta a causa do frío, considerando para o interior de Galicia o período comprendido entre o 1 de novembro e o 31 de xaneiro. Apreciou que a Mos tiña uns valores de posta invernal moi interesantes en comparación coas outras razas.
No mes de febreiro de 1937 iniciáronse as vendas de ovos para incubar. Martínez indicaba o seguinte:
“La destrucción de que ha sido objeto la avicultura nacional aconsejaba intensificar la venta de huevos de razas selectas. A tal fin se enviaron avisos a la prensa de toda la región para que llegase al conocimiento del mayor número de avicultores”.
O prezo de venda dos ovos de incubar, de idade máxima de dez días e dun peso mínimo de 55 gramos, fixouse en catro pesetas a ducia. As granxas avícolas da rexión fixárono en dez pesetas a ducia, o que era considerado un prezo inaccesible para os paisanos. Desta maneira, os pequenos labradores podían acceder a esta xenética e así diseminar polo campo galiñas seleccionadas. Cítase tamén o interesante que sería establecer nos anos sucesivos un servizo de incubación de ovos para clientes e a venda de poliños dun día. Entre as recomendacións para afrontar o futuro que facía, Blas Martínez incidía na intensificación dos traballos deste xeito:
“Continuar con toda intensidad la selección de la variedad del país que denominamos con el nombre de MOS en la seguridad de llegar a crear una raza muy conveniente para Galicia, y que por ser indígena, muy apropiada para la región. Intensificar la venta de huevos para incubar, procedentes de gallinas seleccionadas e Iniciar el servicio de incubación para clientes y venta de polluelos de un día”.
No bienio posterior é director o tamén veterinario do Corpo Nacional Carlos Santiago Enríquez, que se recoñece a si
mesmo como continuador dos traballos iniciados por Blas Martínez e leva a cabo unha profunda descrición dos traballos efectuados na sección avícola.
Santiago chega a recoñecer a Mos como a “genuina raza gallega”, destacando a mellora experimentada na posta da raza que obtiña unha media anual de 128 ovos. A 1 de xaneiro de 1940 existían 61 reprodutores da raza, 6 galos e 55 galiñas, e a 1 de xaneiro de 1941, 10 galos e 52 galiñas, para un total de 62 reprodutores. Achegounos as primeiras fotografías dos animais da raza existentes no centro. Neses anos, a raza xa tiña un tipo morfolóxico ben definido, aínda que aparecían algúns exemplares con crista sinxela e outros con cristas baixas en chícharo ou rizadas. Deixounos excelentes afirmacións como a que vén a continuación:
“Hemos podido observar que esta raza de gallinas tiende naturalmente a vivir en completa libertad, no acomodándose al enjaulado permanente sin que se refleje en su producción, y es mucho más vigorosa, precoz y resistente a las enfermedades, la cría que ha sido incubada naturalmente, que la procedente de incubaciones artificiales”.
Posteriormente, entre 1942 e 1944 foi director da Estación o veterinario Juan Rof Codina. Neses anos mantívose unha poboación media de reprodutores de 82 exemplares e uniformou a característica da crista, á que lle chamou ‘en piña’, coñecéndoa actualmente e tecnicamente como ‘en chícharo’. Os cadernos de avicultura con anotacións persoais que nos deixou son unha fonte de riqueza para o estudo da raza. Neles anotou datos individuais de posta e apreciacións persoais sobre a súa evolución. Observou galiñas con 154 ovos postos no primeiro ano.
Os lotes acusaban unha posta media de 63,63 ovos no ano 1942, cun peso medio de 58,81 gramos e, tras a selección, ao seguinte ano a posta ascendeu a 100,91 ovos, cun peso medio de 60 gramos. Pese a isto, afirmaba que o ano avícola fora malo debido a que en diferentes períodos careceran de pensos concentrados e de maneira especial de millo en gran. Os efectos da posguerra facíanse sentir.
O 26 de agosto de 1943 visitou a Estación Pecuaria Rexional o xefe do Estado, o xeneralísimo Franco. Rof indica que se interesou pola sección avícola, polos datos de produción das razas e pedindo aclaracións sobre o porvir avícola da rexión.
No mes de setembro de 1944 celébrase o Congreso Rexional Agrícola Galego e entre os relatores atopábanse D. Juan Rof Codina e D. Esteban Ballesteros Moreno, que presentan o relatorio titulado “Plan de mejora en el rendimiento económico de la avicultura”, na que xa consideran a posibilidade de establecer un sindicato de criadores da raza. Afirman que no Partido Xudicial de Vilalba non serían repartidos reprodutores doutras razas:
“Estúdiese la conveniencia de constituir un sindicato de criadores de esta raza, a los cuales se darían normas para su selección”, indican, que é o que hoxe coñecemos como asociación de criadores.
Así, en anos posteriores, desde a antiga Estación Pecuaria Rexional de Galicia repártense exemplares da raza para A Terra Chá e para outras zonas cédense reprodutores de alto potencial xenético e de razas seleccionadas, sobre todo machos de Leghorn, para mellorar as galiñas existentes ata ese momento. De aí que nesas datas a zona de maior cantidade de exemplares estivese na Terra Chá, provincia de Lugo e con posterioridade foi estendendo cara ao resto de comarcas galegas.
A partir da súa xubilación, Codina dedicouse a divulgar os seus coñecementos e a promover a raza usando a Cátedra de Divulgación Pecuaria de Galicia, creada en outubro de 1945. Imparten clases por todas as provincias galegas os domingos e festivos. Rof Codina, na conferencia que imparte na II Asamblea Nacional de
ESCRIBANO EN 1947 FAI UNHA CLARA PROTESTA AO MINISTERIO [...], DEBIDO A QUE SE APRECIABA UN ABANDONO DOS MEDIOS POSTOS DENDE O ESTADO CENTRAL PARA O DESENVOLVEMENTO DO CENTRO E DO CAMPO GALEGO
“Queremos hacer constar en honor y justificativo de nuestras ponedoras que atribuímos en gran parte la puesta mediocre a la irregularidad de las raciones, así como también a la falta de piensos concentrados en periodos de tiempo más o menos largos”.
Desde eses anos, as porcentaxes de posta foron moi inferiores ao acadado en anos anteriores debido a este motivo. Alerta de que a demanda de ovos para incubar no centro é enorme, pero, debido a que nese momento tan só contan cunha incubadora e as aves escasean, soamente puideron atender 3.326 solicitudes das 28.350 recibidas. De poliños dun día tras atender a reposición interna do propio centro, puideron vender 760 de 14.837 de demanda das diferentes razas existentes no centro:
Avicultores y Exposiciones Avícolas no ano 1946 afirma que xa levaron as ensinanzas a vinte concellos da provincia de Lugo, oito na da Coruña e, en breve, comezarán un percorrido por doce concellos de Ourense, así como varios actos na provincia de Pontevedra. Nestas clases proxectábanse as razas de galiñas, dando a coñecer a Galiña de Mos, seleccionada como a coñecemos actualmente.
No seu libro de 1952 La avicultura en Galicia Rof Codina afirma que a raza xa se admite en exposicións celebradas en Madrid e na Coruña. No libro de 1962, Nociones de avicultura , indicaba que a base da raza é a cor leonada e a crista ‘en piña’. Publicaba artigos en diarios como El Progreso, como o que o 15 de decembro de 1951 denominou “La avicultura gallega”, no que enxalzaba a raza Mos:
“En la explotación de aves para carne, interesa la condición de ser ave de buen desarrollo corporal, algo que se consigue bien en las razas de doble utilidad como la Mos”.
En 1945 accede á dirección da Estación Pecuaria Rexional Luis Escribano Tejedor, o cal nos deixa nas memorias da xa denominada desde ese ano Estación Pecuaria Rexional de Galicia a súa preocupación polos escasos alimentos que tiñan para darlles as galiñas, o cal repercutía directamente sobre a posta anual. En 1945 Escribano aseveraba o seguinte:
Leghorn, Castellana, Prat, Rhode Island e Mos. As vendas de ovos para incubar tiñan lugar por orde de peticións, cun prezo de venda de 10 pesetas e os polos dun día tiñan un custo de 3 pesetas. As vendas facíanse principalmente na provincia de Lugo pero tamén nas outras tres provincias galegas e incluso noutras provincias españolas como Madrid, Segovia, Santander, Burgos e León. Nese ano saíron produtos avícolas cara ao centro do que daquela denominaban Fuentefiz (hoxe Fontefiz), na provincia de Ourense, que se acababa de crear e hoxe é o actual Centro de Recursos Zooxenéticos de Galicia. Con relación á alimentación, volvía incidir Escribano Tejedor:
“No hacemos constar las raciones a que han estado sometidas las aves, por la infinidad que ha habido necesidad de calcular y confeccionar, con arreglo siempre a las existencias con que contásemos, ya que los cereales origen de las harinas fundamentales son productos intervenidos y nada fáciles de adquirir”.
Desta maneira observáronse caídas na postura media en todas as razas, pasando no caso da Mos a unha media de 81,32 ovos por galiña e ano.
Na memoria de 1947, Escribano fai unha clara protesta ao Ministerio de Agricultura e á Dirección Xeral de Gandería, algo que xa fixeran tamén os directores antecesores no cargo, debido a que apreciaba un abandono dos medios postos desde o Estado central para o desenvolvemento do centro e do
campo galego “que tanto necesita de la protección del Estado en materia pecuaria”. Alertando sobre o abandono do centro, denunciaba deste xeito:
“Las circunstancias, fruto de la realidad de las post-guerras (Movimiento Nacional y guerra mundial) no dejaron florecer todos los capullos de promesas a la investigación, experimentación y fomento... Hicimos cuanto estaba a nuestro alcance, nos faltaron medios y no conseguimos culminar nuestras ambiciosas aspiraciones”
“Las causas fundamentales que basamos esta afirmacións son varias crudas realidades: 1ª-falta de presupuesto al volumen de funcionamiento del centro. 2ª-La falta de piensos o cuando menos la irregularidad en su adquisición, con los trastornos que ocasiona en una labor, cual la encomendada a la Estación Pecuaria Regional de Galicia. 3ªFalta de la construcción precisa y necesaria. 4ª-Escasez abrumadora de personal”.
O 31 de decembro de 1947 quedan no centro 4 galos reprodutores da raza Mos e 39 galiñas. Ese ano morreran 3 galos reprodutores e 16 galiñas, e desaparecen os lotes da raza Prat que aínda había no centro por non considerala axeitada para Galicia e por motivos orzamentarios.
Debido a que a raza estaba recoñecida como boa produtora de carne, nos anos 1947, 1948 e 1949 realizou experiencias de cruzamento con Rhode-Island e Utrerana blanca para comprobar posibles melloras na posta, aínda que obtivo datos moi variables en función das condicións de alimentación de cada ano.
En 1948 detectan os primeiros casos de peste aviar, pero as vacinas empregadas móstranse efectivas e as baixas son reducidas. Nese ano elimínanse os lotes da raza Castellana Negra e quedan unicamente exemplares de Leghorn, Rhode Island e Mos. O 31 de decembro de 1949 mantéñense 7 galos reprodutores e 32 galiñas da raza Mos.
En 1949 Escribano ofrece unha conferencia no Congreso Sindical Agrario de Galicia, chamada “El problema ganadero”, na que explica os problemas do minifundio e, especialmente, alertando do cruzamento industrial indiscriminado que están a sufrir as razas autóctonas galegas. Deixou constancia de que non era partidario da impurificación das razas galegas:
“El cruzamiento atrevido, irracional, caprichoso, desorientador y esnobista de finales del siglo pasado y primeros treita años... acarreó la inclinación en primer termino del labrador a su favor, por la aparición momentánea en la creencia de un mejoramiento”.
“Biológicamente... se cumple en el cruzamiento de primera generación el fenómeno de la heterosis o exuberancia de los híbridos en las diversas producciones y cuyo fenómeno universalmente reconocido, fue el estímulo de su primera etapa que hirió el deseo del mejoramiento de la cabaña ganadera a nuestro labrador gallego con una fuerza imánica irresistible y le hizo pensar en que este fenómeno se habría de producir constantemente”.
“Muchos son los esfuerzos que llevamos realizados... para ir desechando de una vez y definitivamente, el mal crónico de lo extranjero, pero aún por desgracia, queda mucho camino por recorrer en este sentido”.
Neses tempos son varios os prestixiosos autores avícolas que tamén recoñecen a calidade da raza, como Salvador Castelló Carreras, quen no seu libro Mi libro de gallinas do ano 1949 salientaba:
“En la Provincia de Lugo y Comarca de Mos hay unas gallinas de mucho volumen y peso, con cuya pollería las campesinas preparan para las navidades unos soberbios capones y pollardas”.
NA DÉCADA DOS 50, OS CENSOS DE REPRODUTORES DE RAZA MOS DA ESTACIÓN PECUARIA SOFREN DIFERENTES ALTIBAIXOS EN FUNCIÓN DAS NECESIDADES DO MOMENTO E DE DIFERENTES FOCOS DE PESTE AVIAR
César Ajenjo Cecilia, na súa Enciclopedia de avicultura do ano 1950, subliñaba:
“Dentro de las variedades gallegas, destaca especialmente la que vive en la comarca de Villalba (Lugo), que en el tiempo que estuve allí me pareció excelente por su rusticidad y producción de carne fina”.
Na década dos anos 1950, os censos de reprodutores da raza Mos da Estación Pecuaria sofren diferentes altibaixos en función das necesidades do momento e de diferentes focos de peste aviar.
O 8 de maio de 1959 é nomeado director da Estación Pecuaria Rexional de Galicia o asturiano Dionisio Cifuentes Zarracina, quen nada máis chegar e tomar posesión
en xuño dese ano e recoñecendo que aínda se está adaptando ao cargo, na súa memoria de actividades dese ano sobre a raza Mos advirte da seguinte decisión:
“Comprobando personalmente la cantidad de caracteres que hacen inadecuada la explotación de esta raza, nosotros hemos decidido limitarla al mínimo compatible con una acción selectiva adecuada, esperando la decisión de esa Dirección General de eliminar los efectivos de esta raza, ya que creemos firmemente que poco habrá de conseguirse con la misma”.
Afirmaba que existían outras razas estranxeiras como a Rhode Island, moito mellores para a rexión, especialmente pola maior postura. Antes da súa chegada, o 31 de decembro de 1958, existían na Estación Pecuaria 5 galos reprodutores, 42 galiñas e 134 poliños de recría da raza Mos, un total de 181 exemplares; un ano despois, quedaban 13 machos e 28 galiñas, é dicir, 41 exemplares.
A 31 de decembro de 1961 existían 7 galos e 18 galiñas da raza Mos. Os censos na Estación Pecuaria da raza estaban diminuíndo progresivamente pese a que o propio director do centro constataba interese por ela, xa que se venderan 155 poliños para reprodutores. Contrastan estes datos co incremento exponencial nese ano das existencias de galiña Leghorn branca (42 galos e 413 galiñas reprodutoras) e da raza Rhode Island (20 galos e 112 galiñas).
Ensaia cruzamentos para a obtención de híbridos a partir de machos Rhode Island con femias Leghorn, e obsérvase un aumento da porcentaxe de nacementos, así como un maior vigor que nas razas parentes, maior precocidade e postura, algo que era esperable, tal e como afirmou un dos seus antecesores Luis Escribano, ao falar do fenómeno dos híbridos nos cruzamentos en primeira xeración, sen ter en conta a evolución vindeira, que tende a ser desfavorable, como sucedeu na práctica industrial futura.
En 1965 accede ao cargo de director da Estación Pecuaria Rexional de Galicia José Luis Redondo Yáñez. Á súa chegada existen 28 galos e 180 galiñas Leghorn, e 10 galos e 29 galiñas Rhode
AS DECISIÓNS TÉCNICAS NAS DÉCADAS DO SÉCULO XX TIVERON UNHA INFLUENCIA MOI IMPORTANTE NA NOSA PRODUCIÓN ANIMAL E, EN ESPECIAL, NA RECUPERACIÓN, CONSERVACIÓN E PROMOCIÓN DA RAZA GALIÑA DE MOS, INFLUÍNDO DECISIVAMENTE NO SEU AUXE E NA SÚA CAÍDA
Island, e non existía xa ningún exemplar da raza Mos. Desde ese momento non volve haber constancia da existencia de lotes da raza.
O 1 de agosto de 1970 foi nomeado director do centro Luciano Sánchez García. En 1972 desaparece o nome de “estación pecuaria”, pasando a denominarse Centro Nacional de Selección y Reproducción Animal (CENSYRA). Durante a etapa de Sánchez como director do xa denominado CENSYRA derribáronse as edificacións dos galiñeiros da antiga Estación Pecuaria e nese soar construíronse dúas naves que foron destinadas a albergar os novelos das probas de testaxe.
Desde ese momento as referencias bibliográficas da raza son escasas e practicamente inexistentes. Debido
á grande especialización avícola existente en España a partir dos anos sesenta, na que se incidía que era o único modelo válido, a preocupación polas razas autóctonas de galiñas españolas esqueceuse, e non era considerada unha especie prioritaria. Desaparecen os datos dos seus censos e o declive agudízase ata situarse ao bordo da extinción a finais do século XX.
Como podemos observar, as decisións técnicas nas décadas do século XX tiveron unha influencia moi importante na nosa produción animal e, en especial, na recuperación, conservación e promoción da raza Galiña de Mos, influíndo decisivamente no seu auxe e na súa caída.
Con motivo do vixésimo quinto aniversario que a Asociación de Criadores da Raza Porcina Celta está a piques de celebrar, nas liñas que seguen preséntase un repaso aos recoñecementos recibidos nos últimos anos, os cales supoñen para a asociación o maior dos orgullos e non fan senón reafirmar o valor do traballo de todas as persoas que forman parte de Asoporcel.
A Asociación de Criadores de Raza Porcina Celta (Asoporcel) naceu no ano 1999 coa tarefa de tentar recuperar o patrimonio da raza Porco Celta, controlar a súa variabilidade xenética, estandarizar a súa árbore xenealóxica e, finalmente, atopar unha saída comercial para os seus derivados. A maiores, dende a asociación tamén nos encargamos de promover a raza a través de reunións científicas e culturais, así como tamén en feiras, congresos e diversas publicacións.
Baixo estas liñas de traballo, e valorando o labor desenvolto durante vinte e cinco anos, hoxe en día podemos afirmar que, malia que nos atopamos con dificultades ao longo do camiño, hai unha base sólida sobre a que seguir contribuíndo ao mantemento desta raza autóctona galega.
En recoñecemento ao esforzo realizado, nos últimos anos un bo número de organismos públicos e privados fixéronnos merecedores de galardóns como o Premios Aresa, o Premio Galicia Alimentación, o Premio ...E Para Comer Lugo e o Premio ao Desenvolvemento Rural.
A nosa asociación foi escollida como gañadora da vixésima edición do Premio Aresa ao Desenvolvemento Rural, outorgado polo Grupo Aresa, polo traballo de posta en valor, recuperación e promoción do Porco Celta.
O 28 de febreiro de 2020, o auditorio da Facultade de Veterinaria do Campus de Lugo foi o lugar escollido para a gala de entrega. O acto estivo presidido polo
entón presidente da Xunta de Galicia, Alberto Nuñez Feijóo; o reitor da Universidade de Santiago de Compostela (USC), Antonio López Díaz; e o presidente de Aresa, Álvaro Rodríguez Eiras.
Tras a proxección dun vídeo conmemorativo polos vinte anos de traxectoria do Premio Aresa e a lectura da acta coa resolución do xurado, entregouse a placa conmemorativa ao noso presidente, José Barreira, quen fixo fincapé nas dúas décadas percorridas por Asoporcel, nas que houbo “boas etapas e non tan boas, pero nas que se conseguiron grandes logros”.
2021 AO MELLOR PROXECTO EMPRESARIAL
O 30 de xuño de 2021, no marco do Foro & Premios Galicia Alimentación organizado
polo Clúster de Alimentación de Galicia (Clusaga), Asoporcel converteuse na primeira asociación de gandeiros en recibir o Premio ao Mellor Proxecto Empresarial. A séptima edición deste galardón estivo presidida polo expresidente da Xunta, Nuñez Feijóo, acompañado polos conselleiros do Medio Rural, José González; de Economía, Empresa e Innovación, Francisco Conde; e do Mar, Rosa Quintana.
No contexto da situación de emerxencia que supuxo a pandemia, Barreira quixo recalcar o esforzo de adaptación da asociación: “Enganchámonos ás iniciativas de venda online, fixémonos un oco nas pequenas tendas de barrio e mesmo conquistamos un espazo nas grandes superficies, da man da rede Mercaproximidade da Consellería do Medio Rural”.
O presidente de Asoporcel finalizou o seu discurso de agradecemento lembrando que o traballo da asociación sempre estará “ligado á recuperación e conservación do Porco Celta, así como á revalorización do rural e da gandería tradicional”.
Tan só dous meses despois, o 27 de setembro de 2021 (con motivo do Día Mundial do Turismo), o salón de actos do Pazo de San Marcos (Lugo) acolleu a entrega do Premio ... E Para Comer, Lugo á gastronomía lucense, do que Asoporcel resultou gañadora polo seu esforzo na preservación e promoción da raza Porco Celta durante estes anos.
Trátase dun dos galardóns outorgados na segunda edición dos Premios Lugo Cambia á excelencia do turismo e da hostalería da provincia, cuxa misión é o recoñecemento daquelas iniciativas innovadoras que xeren un impacto positivo nos ámbitos anteriormente mencionados.
O xurado, composto por 18 persoas adscritas ao Consello de Turismo, xustificou a súa decisión no traballo que Asoporcel está realizando para a “recuperación e preservación do patrimonio xenético do Porco Celta e a súa aposta por presentala como unha alternativa á produción e ao desenvolmento rural”.
O noso presidente recalcou no discurso de aceptación o impulso que este tipo de galardóns supoñen para poder seguir traballando na promoción do Porco Celta.
“ESTES RECOÑECEMENTOS COMPROMÉTENOS A SEGUIR TRABALLANDO DA MAN DE TODAS AS PERSOAS QUE FAN POSIBLE QUE EN GALICIA POIDAMOS PRESUMIR DE TER UNHA RAZA AUTÓCTONA COMO O PORCO CELTA”
“Non hai mellor maneira de conservar unha raza que apreciando, consumindo e demandando as súas carnes, así que é unha verdadeira satisfacción que nos fagades merecedores desta mención”, concluíu Barreira.
XIII PREMIO AO DESENVOLVEMENTO RURAL DA AGADER
Por último, o día 18 de novembro do pasado ano recibimos, por parte da Axencia Galega de Desenvolvemento Rural (Agader), o Premio ao Desenvolvemento Rural na categoría de recuperación e posta en valor da terra agraria.
No cerimonia de anuncio dos gañadores, que tivo lugar no pazo da Almuzara (Boborás, Ourense), Asoporcel viu recompensado o seu traballo como iniciativa que contribúe ao restablecemento, de xeito directo ou indirecto, de terras que se atopan infrautilizadas.
O noso presidente recibiu o galardón de mans do conselleiro do Medio Rural, José
González. Dende o primeiro momento, tal e como destacou Barreira, Asoporcel presentou a súa candidatura a este recoñecemento coa firme convicción de ser “nobres representantes da loita contra o abandono das terras e a súa revaloración”, non esquecendo a importancia que teñen para a asociación “todos os gandeiros que se comprometen coa recuperación e conservación do Porco Celta, pois non existe mellor tradución que esta da nosa traxectoria nos últimos anos”.
Así mesmo, o presidente da asociación quixo salientar “o pulo que supón para nós, como asociación sen ánimo de lucro, recibir un galardón das dimensións do Agader”, ao tempo que destacou o feito de que a visibilidade e recoñecemento que recibiu Asoporcel nos últimos anos “nos compromete aínda máis, se cabe, a seguir traballando da man de todas as persoas que integran a asociación e fan posible que en Galicia poidamos presumir de ter unha raza autóctona e histórica, como é o Porco Celta”.
Do 19 ao 21 de outubro de 2022 un equipo de Boaga viaxou ata Córdoba para asistir ao XXII Congreso Ibérico sobre Recursos Xenéticos Animais Serga/Sprega e ao XXIII Simposio Iberoamericano Conbiand, no marco do REGAD 2022 de Conservación da Biodiversidade Biolóxica e Cultural dos Recursos Xenéticos Animais para o Desenvolvemento Sostible, que, por fin, se puido celebrar despois de catro anos de parón, e que se desenvolveu do 17 ao 23 de outubro no Palacio de la Merced.
A presenza da nosa asociación foi moi relevante, pois levamos case unha vintena de carteis sobre as nosas razas autóctonas galegas, nos cales amosan os traballos destes últimos anos: estudos e avances en materia zooxenética e de recuperación e fomento das razas autóctonas, de comercialización dos seus produtos e de promoción turística e gastronómica; sen dúbida, foi un bo escaparate para a promoción das nosas razas a nivel mundial.
• Aprovechamiento de terrenos sin uso para granjas avícolas artesanales de Galicia
• Contribución del rebaño ex situ del centro de Fontefiz a la recuperación in situ de la raza Galiña de Mos
• Creación de rutas de ecoturismo ligadas a espacios naturales para valorizar las razas autóctonas gallegas
• Creación de una red de pequeños centros de embalaje de huevos de la raza Galiña de Mos.
• Desarrollo de una estrategia de comercialización de productos de raza autóctona 100%
• Desarrollo de una estrategia para la creación de salas de sacrificio en granja de la raza Galiña de Mos
• Estudio de la vida útil en capones y gallos de la raza Galiña de Mos con diferentes sistemas de comercialización
• Contribución del rebaño ex situ del centro de Fontefiz y de la finca de Armariz a la recuperación in situ de las razas Ovella Galega y Cabra Galega
• Primeros avances para revalorizar la lana de la raza Ovella Galega
• Programa de cría de la raza Cabra Galega
• Programa de cría de la raza Ovella Galega
• Programa de cría de la raza Cachena
• Programa de cría de la raza Caldelá
• Programa de cría de la raza Frieiresa
• Programa de cría de la raza Limiá
• Programa de cría de la raza Vianesa
• Contribución del rebaño ex situ del centro de Fontefiz a la recuperación in situ de las razas Cachena, Caldelá, Frieiresa, Limiá e Vianesa.
Nas seguintes páxinas reproducimos os carteis que foron presentados no devandito Congreso.
1 Hilokune Estudio Logaro, Rúa do Paseo 10, 32003 Ourense.
2 CabanasRural Asociación de mulleres. Lavandeira, Cabanas, 15612 A Coruña.
3 Explotación Granja Feal Lavandeira, Cabanas, 15612 A Coruña.,
4 Federación de Razas Autóctonas de Galicia (BOAGA). Fontefiz. Coles, 32152 Ourense. sadan@boaga.es
5 Centro de Recursos Zooxenéticos de Galicia. Xunta de Galicia. Pazo de Fontefiz. Coles, 32152 Ourense.,
6 Instituto Ourensán de Desenvolvemento Económico (INORDE). Progreso 53, 32003 Ourense.,
7 Fundación Centro Tecnolóxico da Carne. Avda. de Galicia nº4, Parque Tecnolóxico de Galicia, San Cibraodas Viñas, 32900 Ourense.
LaOvellaGalega,autóctona de Galicia, se encuentrasometidadesde el año1999a un programa de conservaciónyrecuperación.
Sonanimalesrústicosadaptadosa la climatologíay la orografía de Galicia, idealespara su cría en régimenextensivo. Es una raza de aptitudcárnica, pero durantemuchosaños ha sidoolvidado un producto que históricamente tenía muchovalorpara las familias de Galicia, la lana.
Amedida que la raza se recuperabay la campaña de difusiónllegaba al público en general,muchosartesanos(hilanderas,tejedoras, etc)empezaronarecordar ese tipo de lana de tipoentrefinoy basto, que habíanutilizadoparaelaborarropadurantetantos años pero que habíadejado de encontrarse.
En 2013,dado el interéscreado, la asociación de criadores da raza OvellaGalega (ASOVEGA)colabora en un proyecto de la Facultad de Veterinaria de la Universidad de Santiago-USCyfinanciadopor la Diputación de Lugo,realizando la determinación de finura de las fibras.
En 2015 se uneun grupo de hilanderas,CabanasRuralAsociación de Mulleres,que con su feria Afía da lá empiezanarealizartodo el proceso de transformación de la lana en hilo
Estosprimerospasoshacen que ganaderos(ExplotaciónGranjaFeal),hilanderas(Cabanas Rural)ytejedoras(HilokuneEstudioLogaro)unanesfuerzosycomiencen un proyecto paraconocermejor esta lanay las utilidades quepuede tener. Esta producciónyoperadoresestánadheridos al logotipo100% raza autóctona.
De la Explotación en extensivo de GranjaFeal en Cabanas (A Coruña) se obtuvieron60 vellones con un pesototal de 97 kg de lana en brutoprocedente de las esquilas de los años 2021,2020y2019. Esta lana se transportóaWooldreamers en Cuenca(empresatransformadora con 100años de tradición que se dedicaapequeñasproducciones). Allí se realizó el lavado (obteniéndose 45kg),escarminado, el manto de lana, laslíneas de mantoy la hilatura que consistió en un hilo sencillo sport light (según el Yarn Craft Council,organismo de estandarización anglosajón de grosor de lana) con el cual se realizaronovillos de 320my100g(paraagujas de 3,5 – 4,5), y de color vainilla (obteniéndose30kg).
Tras la obtención de los ovillos,Hilokune,EstudioLogarodiseñó el “Chal Xoaniña ©2022 Logaro,adaptadoa las características delhilo obtenidoy con clarasreferenciasa las costumbresytradicionesgallegas. Se preparó un kit con dos ovillos y el patrón de redacción mixta con abreviaturaspara la realización del chal,siendo una edición limitada del año2022.
Tras todo el proceso de transformacióndesde la lanabruta al hilo, el resultado ha sido una lanarústica de unas27 µ, exenta de peloslargosy de color vainilla
El sistema de explotacióny la ubicación de las ganaderíasinfluye enel color de la lana,dado que ya se dispone deuna segundaañada del 2022y de otraexplotacióndonde el color aparececomo un grispiedraqueresultatambién de la combinación del color blancoynegro(en la raza OvellaGalega existen estosdoscolores en los animales). El color vainilla primeroconseguidotambién debede ser resultado de la oxidación de las fibrasdebido al tiempo que estuvieronguardadasantes de su procesado. Posee una estructuraconsistentey queno es apta paratodotipo de pieles pero resultaidóneaparadiseñosabiertos que se sostienenpor el cuerpo que posee esta lana.Definidocomo un hilo salvajecriado en Galicia en susmontañasy en susverdespaisajes.
El chal Xoaniña©2022Logaro es creadocomo un homenajea la lana de ayer, a la de casa,a la que nuestrasbisabuelastejíanhace un siglo.Tradición-modernidad,modernidad-innovación,dandolugara una semicircunferencia de megacaladosinspirada en lasmotas de la xoaniñas(mariquitas)yunosbrazos tal mañanitaancestral con un guiñoa su ojaltradicionalparapasar el lazo y al denguegallego.
Lacampaña de difusiónllevadaacabo en junio de este año en Cabanas (A Coruña) en la feria internacional de lana artesanal con denominación de origen, hizo que se equiparaseaotraslanas de Españay del mundo,además de estarpresente en la pasarelalanar que también se llevó acabo.
Comoconclusiónfinal, decir que estamos ante una lana que se diferenciaránsusañadasytendráedicionesúnicascadaañoy que irá acompañada de prendas exclusivas adaptadasa ella
Archivoybase de datos del libro genealógico de la raza OvellaGalegagestionadoporASOVEGA. YarnCraftCouncil, https://www.craftyarncouncil.com/
1 Federación de RazasAutóctonas de Galicia(BOAGA). Fontefiz.Coles, 32152 Ourense. sadan@boaga es Centro de RecursosZooxenéticos de Galicia-CRZG Xunta de Galicia. Pazo de Fontefiz.Coles, 32152 Ourense.
3 InstitutoOurensán de Desenvolvemento Económico (INORDE).Progreso 53 32003 Ourense.
4 Fundación Centro Tecnolóxico da Carne.Avenida de Galicia nº4,ParqueTecnolóxico de Galicia, San Cibrao das Viñas, 32900 Ourense.
LaCabraGalega es la única raza caprina de Galicia,donde se crían en régimenextensivoosemiextensivo. Su alimentación está basada en los recursosnaturales,siendoaprovechados en forma de pastoreo.Graciasa su adaptación al medioambientegallego,debidoa su granrusticidad,destacapor su grancapacidadparalimpiargrandessuperficies de pasto arbustivoyarbolado, lo que conlleva aejercer ensu crianzaunosgrandesbeneficiosambientales al mediorural. La aptitudproductiva de la CabraGalega es la producción de carne, de la que se obtienenunoscabritos con característicasespecialesydiferentesaotrasrazascaprinas.
El Reglamento (UE) 2016/1012 del ParlamentoEuropeoy del Consejo, de 8 de junio de 2016 relativo a las condicioneszootécnicasygenealógicaspara la cría, el comercioy la entrada en la Unión de animalesreproductores de raza pura,porcinosreproductoreshíbridosy su materialreproductivo,ypor el que se modifican el Reglamento (UE) nº.652/2014y las Directivas89/608/CEEy90/425/CEE del Consejoy se derogandeterminadosactos enel ámbito de lacría animal(«Reglamentosobre cría animal»), ha provocado el cambio en la estructuray en la sistemática de loslibros genealógicos de las razasautóctonasy en susasociaciones de criadores.
En España ha sido el RealDecreto45/2019, de 8 de febrero, por el que se establecen las normaszootécnicasaplicablesa los animalesreproductores de raza pura,porcinos reproductoreshíbridosy su materialreproductivo, se actualiza el Programa de nacional de Conservación,mejorayfomento de las razasganaderasy se modificanlosRealesDecretos
558/2001, de 25 de mayo;1316/1992, de 30 de octubre;y1625/2011, de 14 de noviembre; el queha traspuesto el nuevo Reglamentoy ha marcado los cambiosarealizar en la gestión de las distintasrazasautóctonas
Laresolucióndel13 de enero de 2021 de laDirección Xeral de Gandaría,AgriculturaeIndustriasAgroalimentarias de la Xunta de Galicia, aprueba el programa de cría de la raza CabraGalegapresentadopor la Asociación de gandeiros da raza CabraGalega(CAPRIGA),yconcede las excepciones,contempladas en el artículo17,b y enel punto 2,capítulo III, parte1 del anexo II y en el artículo21, punto 3delReglamento (UE) 2016/1012 del ParlamentoEuropeoy del Consejo de 8 de junio de 2016, al estarconsiderada la raza OvellaGalegacomo raza amenazada.
Ladatosutilizados en este trabajo se encuentran inscritos enel libro genealógico de la raza yabarcandesde el año2011hastajunio de 2022,gestionadoporAsociación de gandeiros da raza CabraGalega(CAPRIGA)ypor la Federación de razasautóctonas de Galicia (BOAGA) exclusivamente,bajo la supervisión del Centro de RecursosZooxenéticos de Galicia (CRZG).
SECCIÓN PRINCIPAL (SP)
Machosyhembras con genealogíacompleta(padre,madre,abuelosyabuelas,inscritos enel libro genealógico).
La SecciónPrincipalconsta de:
1.CATEGORIA DE NACIMIENTOS(RNP)
Descendientes de reproductoresregistrados en cualquierseccióny con genealogíacompleta.
Animalesidentificadospendientes de calificaciónmorfológicaalos 12meses de edad. Tras superarlapasana Definitiva, de loscontrario sedeclaran NO APTOSypermanecerán en esta categoría hasta que cursenbajapormuerteosacrificio.
2.CATEGORIADEFINITIVA(RD)
Adultoscalificadosmorfológicamentecongenealogíacompleta,padresyabuelosregistrados en la SecciónPrincipaloAnexa (excepción razasamenazadasyrazasovinasrústicas,ypromoción de machos)
En cualquiermomentosisedetermina queno superanlosrequisitosgenealógicos,podránpasarainscribirse en SecciónAnexa.
SECCIÓN ANEXA (SA)
Machosyhembras con genealogíaincompleta(faltaalgunootodoslosascendientes,padre,madre,abuelosyabuelas).
La SecciónAnexaconsta de
1.CATEGORIAANEXAA (RA)
Adultoscalificadosmorfológicamente de los que sedesconoce al menos unode suspadres
2.CATEGORIAANEXA DE NACIMIENTOS (RNA)
Descendientes de reproductoresregistrados en cualquiersección pero les falta algún abuelo(excepciónrazasamenazadasyrazas ovinasrústicas,promoción de machos,apartado2delCapítulo III delAnexo II delReglamento(UE) 2016/2012).
Animalesidentificadospendientes de calificaciónmorfológicaalos 12 meses de edad, tras superarlapasanaAnexoBoaDefinitiva).
3.CATEGORIAANEXAB (RB)
Adultosinscritospreviamente en la categoría anexa de nacimientos,identificadosysuperada la calificaciónmorfológica.Los que no superen la calificaciónmorfológica,seles dade bajadel libro genealógico.
Si lesfaltasealgúnpadre,pasanainscribirsea la CategoríaAnexaA;ysitienensugenealogíacompleta,pasanainscribirse en la Categoría Definitiva de la SecciónPrincipal (excepciónrazasamenazadasyrazasovinasrústicas,ypromoción de machos).
Desde el 2011hasta el 2022 se haninscrito4.140 animales, el porcentajemayor se encuentra en la provinciadeLugoyACoruña. En la actualidad se ve como se mantienenesosporcentajes, con una ligera disminuciónLugo.Señalarque en Ourensedisminuye el numerode animalessignificativamenteysiendoPontevedra, la provinciaqueaumenta en la presenciade la raza Si nosfijamos en lasexplotacionesdeorigenydestinodelosanimales,Lugodestacacomoprovinciaexportadoradeejemplares,a la vez queACoruñayPontevedra se sitúancomolasprovinciasimportadoras.Ourensequedaestable,noexistiendoprácticamentemovimiento deanimales.
En cuanto aloscensosanuales,desde 2011 dondehabía 410 reproductoresy 465 cabezas,hemospasado en 2022 a1.022 reproductoresy 1.329 cabezas.Laevoluciónduranteestos 11 años es positiva, con períodosdecrecimientomayor en algunosañosy más mantenidos en otros,segúnpodemosobservar tanto en la tablacomo en la tabla
BIBLIOGRAFÍA
Archivoybasededatosdel libro genealógicogestionadoporCAPRIGA
XXIII SIMPOSIO IBEROAMERICANO SOBRE LA CONSERVACIÓN Y UTILIZACIÓN DE LOS RECURSOS ZOOGENÉTICOS
XIII CONGRESO IBÉRICO SOBRE LA CONSERVACIÓN DE LOS RECURSOS ZOOGENÉTICOS Córdoba. España. 21 al 23 de octubre de 2022
O 24 de novembro, a directora técnica das asociacións Asovega e Capriga, Silvia Adán, foi a encargada de dar un relatorio sobre as razas Ovella Galega e Cabra Galega e o seu manexo, así como de ofrecer unha aplicación práctica dos coñecementos teóricos expostos, no Centro Integrado de Formación Profesional A Granxa, de Ponteareas (Pontevedra), ao alumnado do Módulo de Produción Agroecolóxica de primeiro e segundo curso.
Días máis tarde, en concreto o 29 de novembro, Adán desprazouse ata o concello coruñés de Arzúa para impartir outra charla sobre as mesmas razas, esta vez ante o alumnado do Ciclo Medio de FP Dual de Produción Agroecolóxica do Módulo de Gandería Ecolóxica.
Á Escola de Educación Infantil Rosalía de Castro de Lugo asistiron con moita ilusión á chegada ao mundo de novos poliños da nosa raza o día 21 de decembro. Foi unha cita moi especial, xa que neste centro puxeramos en marcha unha incubación aquel fatídico 12 de marzo de 2020, cando tan só dúas horas despois se decretaba o confinamento e, polo tanto, a actividade quedou cancelada daquela. O criador Alberto Fernández Fraga, e o director técnico de Avimós, Diego Rois, déronlles unhas fermosas nocións aos alumnos, que tamén puideron observar na aula un Galo e unha Galiña de Mos.
O 28 de xaneiro, Silvia Adán impartiulles unha charla sobre as razas Ovella Galega e Cabra Galega no IES Cidade de Antioquía (Xinzo de Limia, Ourense) aos alumnos de Ciclo Medio de Produción agropecuaria.
Ese mesmo día, o director técnico da Asociación, Diego Rois, levou a cabo unha xornada de formación dirixida ao alumnado do Centro Integrado de Formación Profesional A Granxa, en Ponteareas (Pontevedra). Os estudantes do Módulo de Produción Agroecolóxica, tutelados polo profesor Rodrigo Porto, aprenderon técnicas de cría en galiñeiros artesanais tanto en formación teórica coma práctica. Visitouse o galiñeiro existente no mesmo centro, onde hai un lote de pitiños de Galiña de Mos, e intercambiaron experiencias.
A comezos de febreiro estivemos na III Feira de Razas Autóctonas da Mariña no municipio lucense do Valadouro. Participaron varios criadores dos concellos da contorna: Explotacións Gandeiras Soli SC, con Cachena, Ovella Galega, Cabra Galega; Marco Vázquez e Gonzalo Seoane, coa raza Cachena; Alejandro Salvatierra, con exemplares de raza Vianesa; David López, con Limiá; Víctor Seijas, con Caldelá, e Luis Fernández, con exemplares de Ovella Galega.
O día 10 de febreiro, ofrecemos unha charla sobre a raza Galiña de Mos e sobre a avicultura artesanal aos alumnos e alumnas do Ciclo Medio de Formación Profesional de Agroecoloxía no Centro de Formación e Experimentación Agroforestal (CFEA) de Sergude (Boqueixón, A Coruña). Igualmente, ese mesmo mes, o alumnado do Módulo de Formación Agraria do IES Fontem Albei da Fonsagrada, moi interesado nas producións de proximidade, recibiu da nosa man unhas charlas de formación.
O 11 de febreiro, José Ramón Justo e Juan José Lama deron senllas charlas divulgativas sobre as razas autóctonas galegas ao alumnado de Infantil e Primaria do CEIP Carlos Casares de Xinzo de Limia (Ourense).
A nosa criadora de Galiña Mos MariLuz, de Granxa O Castiñeiro, foi unha das participantes, xunto coa asociación de mulleres das razas autóctonas Traballando polo Rural, que amosaron varios exemplares da raza Cachena, na Festa do Lacón con Grelos e na Exposición de Razas Autóctonas, que se desenvolveu na parroquia coruñesa do Mesón do Vento (Ordes), o día 12 de marzo.
VISITA DOS PEREGRINOS DO CEIP CARLOS CASARES DE XINZO AO PAZO DE FONTEFIZ
Esta excelente iniciativa forma parte dunha serie de xornadas e andainas destes nenos e nenas peregrinos, que, dende outubro de 2021 e ata xuño de 2022, realizaron o Camiño de Santiago pola Vía da Prata xunto cos seus profesores Sonia, Rosa, Manoli, Sandra, Chus, Rochi e Roberto. Isto foi a mediados de
O 23 de febreiro os alumnos e alumnas do CEIP plurilingüe Poeta Avelino Díaz, de Meira, na provincia de Lugo, asistiron ao nacemento de poliños da nosa raza. Un Galo e unha Galiña de Mos acompañaron na aula ao criador Luis Fernández e ao veterinario Diego Rois, que conversaron cos rapaces e rapazas sobre a nosa raza e os seus métodos de cría.
marzo e, como non, no seu percorrido fixeron un pequeno desvío, para visitar as instalacións no Pazo de Fontefiz, onde viron de primeira man os animais de raza autóctona e a exposición Bestiarium, Razas Autóctonas Españolas. Sen dúbida, foi unha inesquecible experiencia!!!
En representación da raza Galiña de Mos, o noso criador Pablo Val participou no Mercado Tradicional do Valadouro, que tivo lugar o 26 de marzo, cos seus exemplares e con material divulgativo para repartir entre os asistentes.
Durante o mes de marzo e abril celebráronse unhas novas Xornadas sobre a nosa raza no restaurante Forno de Tovar, situado no pazo de Tovar, no municipio lucense de Lourenzá; a granxa Chousa do Lea proporcionou as aves. Grazas a esta iniciativa puidéronse degustar diversos platos elaborados coa carne de Galiña de Mos e, en especial, ao sal. Un grande éxito!
O venres 1 de abril Boaga participou vía Zoom na Xornada “Herramientas para la gestión de las explotaciones productoras de razas autóctonas”, organizada pola Producción de Razas Autóctonas de Semilla de Ibiza. Esta actividade formativa, que se levou a cabo en Santa Eulària des Riu (Ibiza), tiña como obxectivo “formar as persoas titulares de explotacións gandeiras e técnicos veterinarios do sector en canto a unha serie de ferramentas necesarias para a xestión da conservación e mellora produtiva da raza”.
En concreto, as intervencións correron a cargo de Silvia Adán Belmonte, directora adxunta de Boaga, e de José Ramón Justo Feijóo, secretario da Federación Española de Razas Autóctonas (Federapes), os cales debateron de xeito virtual sobre as razas galegas no marco da mesa redonda titulada “La experiencia en la gestión de las poblaciones mediante las herramientas de diversidad genética y el uso del etiquetado 100% raza autóctona”.
O 8 de abril foi un día de sorpresa na Escola Infantil Municipal de San Sadurniño, onde naceu unha rolada de pitiños, saídos tras a incubación feita no centro. Nesta ocasión só se lograron seis por causa dun fallo na incubadora. Porén, a constancia das mestras e das nenas e nenos virando coas súas mans os ovos de Galiña de Mos nas últimas tres semanas tivo a súa recompensa.
Segundo o calendario previsto, e tras 21 días de incubación, tres días máis tarde, o 11 de abril, os pitiños saían da súa casca ante a máxima expectación dos nenos e nenas da Aula da Natureza-Punto de Atención á Infancia de Valdoviño. Os nenos e pais asistiron tamén a unha charla sobre as características da Galiña de Mos.
O 21 de abril, Silvia Adán ofreceu unha charla sobre as razas autóctonas galegas en perigo de extinción no marco das Xornadas Técnicas sobre "Innovación para reverter o abandono rural", que se desenvolveron os días 20 e 21 de abril no salón de plenos do concello de Vilariño de Conso (Ourense). Os xornais da zona fi xéronse eco do evento e tamén se levou a cabo promoción na nosa páxina web.
O 1 de maio, preciosos exemplares das razas Cachena, Caldelá, Ovella Galega e Cabra Galega luciron no transcurso da tradicional Feira das Quendas, que se celebrou na histórica vila lucense de Mondoñedo.
Unha semana máis tarde, en concreto o 8 de maio, a parroquia focense de Villaronte acollía unha feira de produtos de proximidade e ata alí se desprazou o criador Pablo Val cos seus exemplares desta raza autóctona. No seu posto, ademais, lucía o noso cartel publicitario e repartiu folletos informativos ao público que se achegaba, co obxectivo de dar a coñecer un pouco máis as propiedades e características destes animais.
A mañá do 13 de maio foi ben intensa! A primeira hora estivemos no CEIP Veleiro Docampo, en Castro Ribeiras de Lea, no concello de Castro de Rei, onde naceron unha ducia de poliños da nosa raza tras a incubación posta en marcha hai tres semanas. José Zapata Sánchez, propietario da Granxa Chousa do Lea, e Diego Rois, faláronlles aos máis de 200 nenos e nenas do centro das bondades da Galiña de Mos. Ese mesmo día, estivemos no CEIP Lagostelle, de Guitiriz. Alí tamén naceron poliños da nosa raza tras a incubación dos ovos durante 21 días. Os alumnos e alumnas coñeceron as características da nosa Galiña de Mos e con nós estivo tamén o criador Francisco Monasterio Solveira.
O restaurante Finca San Antonio en Mondoñedo (Lugo) acolleu o 15 de maio unha xornada gastronómica de cordeiro de raza Ovella Galega. Varios exemplares desta raza, procedentes da gandería Torre de Arcos SC, foron os protagonistas nesta cita culinaria. Esta gandería, de produción ecolóxica, é operador autorizado para o uso do logotipo 100% Raza Autóctona Ovella Galega.
Tras tres anos de ausencia por mor da pandemia, o 26 de maio celebráronse no Pazo de Fontefiz as Asembleas das Asociacións de Criadores das Razas Autóctonas Galegas Cachega, Caldega, Frieirega, Limiaga, Vianega, Asovega, Capriga, Avimós e Asoporcel.
Coincidindo co Día das Letras Galegas, o 17 de maio achegámonos ata Raigame, situado na parroquia ourensá de Vilanova dos Infantes (Celanova) para asistir á XIX Romaría Etnográfica, que ese ano estivo dedicada aos médicos rurais. Na Romaría estiveron con nós o director do Centro de Recursos Zooxenéticos de Galicia, Cástor José Rivero; o veterinario do Inorde Bernardino Domínguez, e os criadores Lois González, das razas Vianesa e Galiña de Mos, e Tonecho González, de Ganadería Balín, de raza Limiá.
Foi unha magnífica xornada na que os criadores volveron reunirse para falar das experiencias e problemáticas das súas explotacións.
O 29 de maio a nosa raza estivo representada na Festa da Empanada do concello lugués das Nogais, por Sandra López, propietaria de Granxa A Eiroá (Láncara). O seu posto estaba adornado, ademais de pola presenza de varios exemplares Mos, co cartel Raza Galiña de Mos e con folletos informativos, a disposición do público que se achegou a visitar a esta produtora lucense.
As Autóctonas Galegas volveron destacar durante a celebración da 44.ª Feira Internacional Abanca Semana Verde de Galicia 2022 do 2 ao 5 de xuño, na que se organizaron concursos das razas Cachena, Caldelá, Frieiresa, Limiá, Vianesa, Ovella Galega, Cabra Galega e Galiña de Mos con exemplares procedentes de distintos puntos de Galicia.
Dende a Federación queremos felicitar e, sobre todo, agradecerlles aos criadores participantes, porque sen eles nada disto sería posible. GRAZAS!
Despois do parón provocado pola pandemia, volveu pouco a pouco a normalidade e, con ela, os concursos de Razas Autóctonas a Silleda.
28 reprodutoras das razas bovinas Cachena, Caldelá, Frieiresa, Limiá e Vianesa participaron nun certame que supón unha ferramenta ideal para a promoción da alta calidade xenética e morfolóxica dos animais e no que se premia a beleza.
Participantes no IV Concurso Morfolóxico da Raza Frieiresa:
• Ganadería Armental, de Begonte (Lugo)
Participantes no VI Concurso Morfolóxico da Raza Limiá:
• Jesús Pardal Castro, de Rois (A Coruña)
Participantes no VII Concurso Morfolóxico da Raza Caldelá:
• Juan M. Lage Cid, de Maceda (Ourense)
• Alejandro Salvatierra Fernández, da Pontenova ( Lugo)
Participantes no VIII Concurso Morfolóxico da Raza Vianesa:
• Ganadería Martelo, de Outes (A Coruña)
Participantes no IX Concurso Morfolóxico da Raza Cachena:
• Gandería Tras do Río, de Ortigueira (A Coruña)
• Cachenas de San Breixo, de Triacastela (Lugo)
• Gonzalo Seoane Prado, de Vilalba (Lugo)
• Marco Vázquez López, de Ourol (Lugo)
• Finca A Ferreira, de Val do Dubra (A Coruña)
1.º premio Fábula, de José Rodríguez Teijeiro, de Ganadería Armental (Begonte, Lugo)
2.º premio Festa, de José Rodríguez Teijeiro, de Ganadería Armental (Begonte, Lugo)
3.º premio Freba, de José Rodríguez Teijeiro, de Ganadería Armental (Begonte, Lugo)
CONCURSO
1.º premio Rubia, de Jesús Pardal Castro (Rois, A Coruña)
2.º premio Larxa, de Jesús Pardal Castro (Rois, A Coruña)
3.º premio Lágrima, de Jesús Pardal Castro (Rois, A Coruña)
CONCURSO
1.º premio Colosa, de Juan M. Lage Cid (Maceda, Ourense)
2.º premio ES071109696966, de Alejandro Salvatierra Fernández (A Pontenova, Lugo)
3.º premio Cantina, de Juan M. Lage Cid (Maceda, Ourense)
VIII CONCURSO MORFOLÓXICO DA RAZA VIANESA
1.º premio Vitureira, de Roberto Lago Lago, de Ganadería Martelo (Outes, A Coruña)
2.º premio Vaselina, de Roberto Lago Lago, de Ganadería Martelo (Outes, A Coruña)
3.º premio Deva, de Roberto Lago Lago, de Ganadería Martelo (Outes, A Coruña)
IX CONCURSO MORFOLÓXICO DA RAZA CACHENA
1.º premio Solfa, de M.ª Rebeca Yáñez Candamil, de Gandería Tras do Río (Ortigueira, A Coruña)
2.º premio Soralia, de Gonzalo Seoane Prado (Vilalba, Lugo)
3.º premio Paprika, de Jordi Anguez Grases, de Cachenas de San Breixo (Triacastela, Lugo)
Houbo unha mención especial para Callona, de José Antonio Liñares Rey de Finca A Ferreira (Val do Dubra, A Coruña).
Reprodutores, machos e femias, brancos e negros, procedentes das explotacións de Francisco Manuel Penabad Pita (Ortigueira, A Coruña), Luis Fernández Fernández (Riotorto, Lugo), Ovidio Rojo Núñez (Monterroso, Lugo), Manuel Teijeiro Castillo (Xinzo de Limia, Ourense), David González Rojo (Nogueira de Ramuín, Ourense), Xoán González Alonso (Vilariño de Conso, Ourense) e
SECCIÓN MACHOS
1.º premio Ovidio Rojo Núñez (Monterroso, Lugo)
2.º premio Francisco Manuel Penabad Pita (Ortigueira, A Coruña)
3.º premio Luis Fernández Fernández (Riotorto, Lugo)
Álvaro Rodríguez Rodríguez (Mos, Pontevedra) participaron este ano no II Concurso Morfolóxico da Raza Ovella Galega. Nenos e non tan nenos fixeron unha parada polas corraletas para apreciar a beleza dos exemplares.
SECCIÓN FEMIAS
1.º premio Granxa A Ciruxana, de Xoán González Alonso (Vilariño de Conso, Ourense)
2.º premio Luis Fernández Fernández (Riotorto, Lugo)
3.º premio Granxa A Ciruxana, de Xoan González Alonso (Vilariño de Conso, Ourense)
Reprodutores, machos e femias, procedentes das explotacións de José Antonio Liñares Rey (Val do Dubra, A Coruña), María Teresa Fernández Mosquera (Santiago de Compostela, A Coruña), Ovidio Rojo Núñez (Monterroso, Lugo), Jaime Elías Fernández Sanjurjo (Cerdido, A Coruña) e de Dolores García Sánchez (Toques, A Coruña) participaron este ano no II Concurso Morfolóxico da Raza Cabra Galega.
SECCIÓN MACHOS
1.º premio Ovidio Rojo Núñez (Monterroso, Lugo)
2.º premio Jaime Elías Fernández Sanjurjo (Cerdido, A Coruña)
3.º premio María Teresa Fernández Mosquera (Santiago de Compostela, A Coruña)
Cabe destacar que o que máis chamou a atención dos numerosos visitantes foi a cornamenta dos sementais, en forma de arco e de maior formato que os das femias.
SECCIÓN FEMIAS
1.º premio Ovidio Rojo Núñez (Monterroso, Lugo)
2.º premio Dolores García Sánchez (Toques, A Coruña)
3.º premio Jaime Elías Fernández Sanjurjo (Cerdido, A Coruña)
Este campionato, no que se engloba o concurso por lotes e o monográfico do Galo e a Galiña de Mos, contou como cada ano cunha alta participación.
Un total de 20 criadores presentaron galos e galiñas dotados todos eles dunha alta calidade xenética: José M. Garrido Jiménez (A Estrada-Pontevedra), Álvaro Rodríguez Rodríguez (Mos-Pontevedra), M.ª Rebeca Yáñez Candamil (Ortigueira-A Coruña), Óscar Rodríguez Otero (Mos-Pontevedra), Remedios Noche Lozano (Vilalba-Lugo), Ramón Vázquez Fernández (Monforte de Lemos-Lugo), Gonzalo Rodríguez Lamblín (Monforte de Lemos-Lugo), M.ª Carmen Fernández Barros (Betanzos-A Coruña), Francisco José Monasterio Solveira (Vilalba-Lugo), Alejandro Collazo Casal (Mos-Pontevedra), Mari Luz Gómez Fernández (Ordes-A Coruña), Lourdes Mulet Abeledo (Lalín-Pontevedra), Jesús Manuel Soneira Ramos (O Saviñao-Lugo), José Luis Freire Castedo (Pol-Lugo), José Zapata Sánchez (Castro de Rei-Lugo), María José Castro Abonjo (Vila de Cruces-Pontevedra), Sandra López López (Láncara-Lugo), Beatriz Canto Edrosa (Castro de Rei-Lugo), Óscar Miranda Gómez (Cospeito-Lugo) e Luis Fernández Fernández (Riotorto-Lugo).
Na 9.ª EXPOSICIÓN E CONCURSO POR LOTES DA GALIÑA DE MOS, no que se valoraban os lotes formados por tres galiñas e un galo, os premiados foron:
1.º premio Lote de Luis Fernández Fernández (Riotorto, Lugo)
2.º premio Lote de Sandra López López (Láncara, Lugo)
3.º premio Lote de José Luis Freire Castedo (Pol, Lugo)
No XIII CONCURSO MONOGRÁFICO DA GALIÑA DE MOS, no que se escollían os mellores exemplares valorados individualmente, os galardoados na categoría de galos foron:
1.º premio Galo de Alejandro Collazo Casal (Mos, Pontevedra)
2.º premio Galo de José Luis Freire Castedo (Pol, Lugo)
3.º premio Galo de Mª Carmen Fernández Barros (Betanzos, A Coruña)
E na categoría de galiñas os premios recaeron en:
1.º premio Galiña de Luis Fernández Fernández (Riotorto, Lugo)
2.º premio Galiña de Alejandro Collazo Casal (Mos, Pontevedra)
3.º premio Galiña de Óscar Rodríguez Otero (Mos, Pontevedra)
Criadores procedentes de Pantón, Ordes, Láncara e Castro de Rei déronse cita en Silleda para montar un mercado de aves vivas en colaboración coa Fundación Semana Verde de Galicia, no que se vendían exemplares con idades comprendidas entre un e catro meses. Dada a multitude de asistentes interesados na raza, o resultado ao final da feira foi que tiveron que pendurar o cartel de “NON QUEDAN EXISTENCIAS!”.
O CIFP Universidade Laboral de Culleredo (A Coruña) presentou o “Galiñeiro automatizado” e a “Incubadora e nacedora” implementados dentro do Proxecto PIT de Innovación Tecnolóxica que se está a desenvolver no Ciclo Superior de Mantemento Electrónico. Un claro exemplo de relación entre tecnoloxía e produción artesanal.
Boaga presentou un ano máis o Restaurante TapiRazas, no que se ofreceron tapas elaboradas con produtos das razas autóctonas galegas en perigo de extinción e co selo de calidade 100% Raza Autóctona. Esta actividade ten como obxectivo promover as nosas razas e os seus produtos, diferenciándoos como produtos únicos e de calidade que proceden de animais criados en condicións naturais e de sostibilidade. O equipo do cociñeiro Antonio Díaz Calvo foi o encargado de elaborar os distintos pratos cos produtos das razas Cachena, Caldelá, Frieiresa, Limiá, Vianesa, Ovella Galega, Cabra Galega, Galiña de Mos e Porco Celta, servidos durante os catro días de feira.
Como de costume, superáronse as previsións e os comensais puideron probar sabores de antano, sabores de raza.
Cabrito de raza Cabra Galega asado ao forno en dúas coccións con patacas ao romeu
Tosta de focaccia con xamón de raza Porco Celta e crema de queixo San Simón da Costa
Escalopiño á pementa das razas Cachena, Caldelá e Limiá
Minihamburguesa 100% tenreira de raza Caldelá con queixo do Cebreiro
Ovos
de raza Galiña de Mos con chourizo de raza Porco Celta
“De Nós a Vós” é un espazo habilitado por Boaga no Salón de Alimentación do Atlántico da Semana Verde (Salimat) para que os produtores das distintas razas autóctonas se reúnan e compartan experiencias sobre a súa marca comercial, sobre as múltiples posibilidades culinarias e sobre as diferentes estratexias de comercialización.
Xa levamos anos e cada vez é maior o público que se achega para coñecer de primeira man os produtos de vacún de Cachena, Caldelá, Frieiresa e Limiá; de Ovella Galega; de Cabra Galega e de Galiña de Mos.
Trece foron os criadores que participaron nesta edición:
• Ganadería Balín con produtos da raza Limiá
• Cachenas de Pantón de María del Carmen Álvarez Álvarez, con produtos das razas Cachena e Galiña de Mos
• Cachenas de San Breixo de Jordi Anguez Grases, con produtos das razas Cachena e Galiña de Mos
• Gandería e Carnicería Lage de Juan Manuel Lage, con produtos das razas Caldelá e Galiña de Mos
• Gandería Tras do Río de M.ª Rebeca Yáñez Candamil, con produtos das razas Cachena e Galiña de Mos
• O Agro de Roberto Louzán, con produtos das razas Frieiresa e Cabra Galega
• Montes de Boado de Manuel Teijeiro Castillo, con produtos das razas Cachena e Ovella Galega
• Granxa A Ciruxana de Xoán González Alonso, con produtos da raza Ovella Galega.
• Granxa Castro de Madrosende de María José Castro Abonjo, con produtos da raza Galiña de Mos
• Aves do Concello de Francisco José Monasterio Solveira, con produtos da raza Galiña de Mos
• Granxa Aeiroá de Sandra López López, con produtos da raza Galiña de Mos
• Granxa Pitagudín de Rubén Jordedo Vázquez, con produtos da raza Galiña de Mos
• Churras da Caneira de Lourdes Mulet Abeledo, con produtos da raza Galiña de Mos
Sen dúbida, unha oportunidade única na que se fi xeron importantes contactos comerciais.
No Salón de Alimentación do Atlántico da Semana Verde (Salimat) presentouse este ano unha novidade da raza Galiña de Mos: caldo de galo de raza Galiña de Mos con grelos, da criadora Lourdes Mulet-Churras da Caneira. Boísimo... moitos parabéns!
Na Feira Semana Verde de Galicia celebrouse o segundo concurso de tortillas organizado pola DOP de Aceite de Baena, coa colaboración de Avimós e do Consello Regulador da IXP Pataca de Galicia. Participou a criadora Sandra López de Granxa Aeiroá. A tortilla, riquísima... para repetir!
O xornal dixital Galiciaxa.com publicou o 5 de xuño unha ampla reportaxe titulada “ Aposta chairega pola galiña de Mos” na que, tras facer unha pequena retrospectiva sobre a orixe e as características deste animais, se detén no labor de dúas granxas dedicadas á cría de galiñas de Mos, ambas pertencentes á Terra Chá: a Granxa As Minas, da man de Beatriz Canto, xunto a súa nai, Pilar Edrosa (Castro de Rei), e a Granxa Trigo Limpo, propiedade de Óscar Miranda (Xustás, Cospeito).
Dende o 8 de xuño púidose degustar o cordeiro de raza Ovella Galega 100% no restaurante Forno de Tovar (Lourenzá, Lugo). Costeletiñas, carré, cuarto dianteiro e traseiro ou paleta foron algunhas das propostas. Os cordeiros procedían de Explotacións Gandeiras Soli, de Alfoz. La Voz de Galicia fíxose eco da noticia.
A nosa raza estivo presente na multitudinaria feira Arde Lucus de Lugo (9-12 de xuño), dentro do campamento de Lucus Equites, con exemplares de galiñas propiedade da nosa criadora Sandra López, de granxa Aeiroá (Láncara, Lugo).
Do 10 ao 12 de xullo formamos parte do 'Paseo da La', que tivo lugar no municipio coruñés de Cabanas, o cal contou con moitas actividades: desfile, charlas divulgativas, unha mesa redonda e demostración de esquila, entre outras. O evento tivo unha moi boa acollida de público, así como unha impecable organización. Moitos parabéns a todos, tanto aos organizadores coma ao público asistente!
O 16 de xuño no CEIP do Páramo, no concello do mesmo nome, na provincia de Lugo, naceron once pitiños da incubación da raza Galiña de Mos que arrancou 21 días atrás. Os alumnos e alumnas desfrutaron con eles e coa presenza dun Galo e unha Galiña da nosa raza, que levou o criador Ramón Vázquez.
O restaurante lucense Río Lea (Castro de Rei) volveu sorprender os comensais na súa décima edición das Xornadas Gastronómicas, coa elaboración dos seus deliciosos pratos cos cordeiros de Ovella Galega 100% como protagonistas, procedentes da gandería Torre de Arcos SC, de produción ecolóxica. Esta cita, xa habitual, tivo lugar dende o 17 de xuño.
O 16 de xullo estivemos no concello lucense de Triacastela para asistir á presentación de Breicar en el Camino de Santiago, unha novela de aventuras destinada ao público xuvenil, escrita por Mirella López Díaz, que se ambienta en San Breixo, unha aldea deste municipio situado na montaña lucense.
Mirella é criadora de raza autóctona Cachena xunto co seu marido, Jordi Anguez, ambos propietarios da explotación Cachenas de San Breixo, situada nesa localidade. Alegrámonos moito por ela, que o ten ben merecido polo gran traballo que leva compaxinar o seu labor como gandeira co de escribir e publicar este fermoso libro. Parabéns e moito éxito nesta nova andaina!
Ao día seguinte, o concello pontevedrés Cerdedo-Cotobade acollía a Feira Agroalimentaria de Cuspedriños, na que participaron os criadores das nosas razas autóctonas Roberto Louzán Alonso, Sandra López e Martín Touceda. Os asistentes a esta festa puideron degustar produtos das razas autóctonas 100% Cachena, Caldelá, Galiña de Mos e Porco Celta, dos que repartiron ata 6.700 racións. Parabéns pola iniciativa!!!
Unha edición máis colaboramos na Andaina Solidaria de Armariz, e xa van 12. A Andaina, que tivo lugar o 6 de agosto, estivo dedicada nesta ocasión á Asociación Ourensana de Esclerosis Múltiple, Párkinson y Enfermedades Raras (Aodemper). O percorrido finalizou cun
sorteo de regalos entre os participantes e Asovega achegou o seu gran de area colaborando con material publicitario das razas autóctonas. Este evento está organizado por Finca A Tellada, criador da raza Ovella Galega.
O 10 de agosto, os nenos e nenas de segundo do CEIP A Magdalena das Pontes de García Rodríguez asistiron a unha charla que impartimos o día do nacemento dos polos, tras poñer unha incubadora 21 días antes. Dez pitiños romperon a casca para que os rapaces puidesen achegarse e observar en directo unha bonita experiencia que nos brinda a natureza.
A capital lucense acolleu o día 12 de agosto o acto de presentación da décima edición de La Vuelta Ciclista a España e, un ano máis, os produtos das nosas razas Ovella Galega e Galiña de Mos volveron ser promovidos neste grande
evento deportivo, no posto de "... E para comer, Lugo", da Asociación Provincial de Empresarios da Hostalería e Turismo de Lugo (Apehl), xunto con outros moitos colaboradores de produtos gastronómicos e a Xunta de Galicia.
O 14 de agosto a nosa raza estivo na Feira do Ano de Gomeán, no concello do Corgo, provincia de Lugo, con exemplares de Sandra López, de granxa Aeiroá.
O día 15 de agosto viaxamos ata a Feira e o Mercado Medieval na Fraga do Castelo de Maceda (Ourense) e alí estivemos cos nosos criadores de razas autóctonas Escuadro SC, José González Carballo, M.ª Concepción Gómez, Miguel Gómez García, Gandería Lage e Javier Blanco. Todos eles expuxeron fermosos exemplares das súas ganderías.
O 28 de agosto unha representación de Boaga desprazouse ata o municipio asturiano de Villaviciosa con motivo da celebración de La Vuelta Ciclista a España 2022; en concreto, estivo no posto da Asociación Provincial de Empresarios da Hostalería e Turismo de Lugo (Apehl), a cal, coa súa marca "... E para comer, Lugo", formaba parte da zona privilexiada nas cidades de saída da etapa diaria. Alí luciron os produtos das razas Galiña de Mos e Ovella Galega, xunto a outros alimentos delicatessen da nosa terra. E xa van dez edicións participando na promoción de produtos de calidade galega!!!
O 10 de setembro estivemos na 25.ª Feira-Concurso que se desenvolveu no municipio ourensán de Castro Caldelas, no marco das Festas dos Remedios coas razas Caldelá e Vianesa. Grazas a todos os criadores por participar! La Voz de Galicia fíxose eco da noticia.
Ese mesmo día tamén houbo presenza de animais autóctonos na 14.ª Feira Tradicional dos Remedios do municipio pontevedrés de Ponteareas, da man dos criadores de Ovella Galega e Galiña de Mos, Alejandro Collazo e Álvaro Rodríguez, respectivamente, que expuxeron exemplares vivos das súas ganderías.
A raza Ovella Galega formou parte da sétima edición da feira 'A Fía da La' (12-13 de setembro), que se celebrou no concello coruñés de Cabanas, no pavillón de Lavandeira. Silvia Adán acudiu a este evento, onde as fiandeiras de Cabanas e Bea Carbón, xunto con Lola Logaro, de Hilokune Estudio Logaro, impulsan iniciativas de valorización coa la de Ovella Galega. El Ideal Gallego dedicoulle unha ampla reportaxe na que Beatriz Carbón dá conta desta iniciativa, da que é creadora, xunto con Lola. Xuntas lograron crear un fío de la galega 100%, tras once anos de traballo arduo con este tipo de la, e á súa primeira obra lle deron o nome de “Xoaniña”. As cabezas de gando das que se nutre para este tecido son do criador de Ovella Galega Delfín Feal, unha peza fundamental. Tamén traballan en contacto directo coas fiandeiras de Cabanas dende hai doce anos e a súa misión é mostrar todo o traballo que se elabora con este tipo de materia prima ata o produto final. Parabéns por este marabilloso proxecto.
O SELO DE 100% AUTÓCTONA LOCE NA FEIRA 'A FÍA DA LA' DE CABANAS
Uns días máis tarde, a deseñadora Lola Logaro (Hilokune Estudio) presentou no seu taller en Ourense o seu último proxecto creativo, confeccionado 100 % con la de Ovella Galega, materia prima que sae de Granxa A Ciruxana, criador de Ovella Galega de Viana do Bolo. Ven y Punto son talleres para compartir a súa experiencia e coñecementos e, ademais, pasalo ben. Felicidades pola iniciativa!
O 24 de setembro celebrouse a décima edición da Feira de Artesanía e Produtos da Zona de Triacastela e ata alí se desprazaron Jordi e Mirella López, responsables da explotación Cachenas de San Breixo, para presentaren os produtos de raza autóctonas e, asemade, promover a novela de Mirella, que leva o título Breicar en el Camino de Santiago.
Os días 25 e 26 de setembro a capital lucense festexou a súa 2.ª Feira 'LdeLugo-A Feira Gastronómica Galega' e ata alí nos desprazamos cos nosos criadores de razas autóctonas galegas granxa Aeiroá, de Galiña de Mos, e Cachenas de San Breixo. Coas súas carnes elaboraron deliciosos pratos degustación nos showcooking dirixidos polo restaurante El Boni, que cociñou coa carne de Cachena, e Galo, cuxa proposta culinaria levaba de base a Galiña de Mos.
O 2 de outubro celebrouse a cuarta edición da tradicional festa da vaca Cachena no miradoiro do Con da Hedra (O Grove, Pontevedra), organizada pola Comunidade de Montes de San Vicente do Grove, criadores da raza e socios de Cachega. Nesta ocasión os asistentes puideron degustar empanada de Cachena, polbo, carne ao caldeiro e sobremesas. Todo riquísimo!
O 7 de outubro levouse a cabo o tradicional Desfile de Razas Autóctonas polas rúas de Lugo no marco da festa do San Froilán, no cal participaron Francisco J. Monasterio, Sandra López e Luis Fernández, coas razas Galiña de Mos e Ovella Galega. O desfile resultou todo un éxito de público!
Tras varios anos de parón por mor da pandemia, os días 8 e 9 de outubro volveu á capital lucense a Feira Expolugo A Rural e Boaga formou parte desta nova edición coa participación de diversas actividades, nas que foron protagonistas as razas autóctonas galegas. En concreto, levouse a cabo o VII Concurso Monográfico Provincial de Lugo da Raza Galiña de Mos, cuxos resultados foron os seguintes:
Así mesmo, tivo lugar unha exposición das nosas razas autóctonas galegas Ovella Galega, Cachena, Caldelá, Limiá, Frieiresa e Vianesa, e recibimos a agradable visita de Os Bolechas, os cales aprenderon un pouco máis sobre as nosas razas. Queremos agradecerlles o patrocinio destes certames á Área de Medio Rural, Mar e Mocidade da Deputación de Lugo e, por suposto, a todos os criadores que participaron nas diversas actividades.
1.º premio Luis Fernández Fernández (Riotorto)
2.º premio José Zapata Sánchez (Castro de Rei)
3.º premio José Luis Freire Castedo (Pol)
1.º premio Beatriz Canto Edrosa (Castro de Rei)
2.º premio José Luis Freire Castedo (Pol)
3.º premio Gonzalo Rodríguez Lamblín (Pantón)
O día 9 de outubro, dentro da 41.ª edición da Festa da Pataca de Vilar de Barrio (Ourense), tivo lugar unha exposición das razas autóctonas galegas Caldelá, Vianesa, Ovella Galega e Cabra Galega, con exemplares dos criadores Celso Basalo, Javier Blanco González, Escuadro SC, José Manuel González Lamelas, Sergio Basalo, Miguel Gómez García e José González
Carballo. O Inorde tamén proporcionou animais das razas Ovella Galega e Cabra Galega. A nosa colaboración completouse asesorando e repartindo material publicitario entre todos aqueles visitantes que se achegaron ata o recinto feiral.
Tres días máis tarde, unha representación de autóctonas asistiron á Festa da Carne en Montederramo, onde se amosaron animais vivos das razas Vianesa e Caldelá. Na Festa participaron pola raza Caldelá, Carmen Fernández (Montederramo), Escuadro SC (Maceda) e Ganadería Pedrouzos SC (Castro Caldelas), e, pola Vianesa, M.ª Concepción Gómez (Maceda) e Miguel Gómez (Maceda). Cómpre destacar a alta participación de gandeiros e de cabezas de gando, así como a grande afluencia de público.
A mediados de outubro estivemos no concello ourensán da Veiga, en Crianza Trevinca, coas razas Frieiresa, Caldelá e Vianesa. Participaron Alba Rodríguez, Amelia de Zugasti e Santiago Rodríguez, coa raza Frieiresa; Domingo Hernández, coa Vianesa, e José Manuel Lamelas e Andrea González, coa Caldelá, que tamén recibiron o Premio á Mellor Nodriza para a súa gandería. Así mesmo, participaron as razas Ovella Galega e Cabra Galega a través do Inorde. Ademais, tivemos un stand, onde se promoveron as nosas razas autóctonas con material publicitario e asesoramento ao público asistente á feira.
Do 19 ao 21 de outubro de 2022 viaxamos ata Córdoba para asistir ao XXII Congreso Ibérico de Recursos Xenéticos Animais Serga/Sprega e no XXIII Simposio Iberoamericano Conbiand, no marco do REGAD 2022 de Conservación da Biodiversidade Biolóxica e Cultural dos Recursos Xenéticos Animais para o Desenvolvemento Sostible que, por fin, se puido celebrar despois de catro anos.
A nosa federación presentou preto de 25 publicacións sobre as razas autóctonas galegas, nos que se expuxeron os traballos destes últimos anos, estudos e avances en materia zooxenética e de recuperación e fomento das razas autóctonas, de comercialización dos seus produtos e de promoción turística e gastronómica. Sen dúbida, un bo escaparate para a promoción das nosas razas a nivel mundial.
Outro grande éxito da ExpoDegustación da Galiña de Mos, que se desenvolveu en San Xiao de Mos, no concello lucense de Castro de Rei o día 30 de outubro. Preto de 1.000 persoas achegáronse a degustar os produtos da nosa raza. Nesta edición non se celebrou a exposición de aves vivas debido ás restricións existentes en Galicia a causa da gripe aviaria, circunstancia que levou a prohibir as concentracións de aves; malia todo, a carpa encheuse de xente disposta a degustar as elaboracións gastronómicas da Galiña de Mos.
O día 1 de novembro tivo lugar a tradicional Feira de Santos no municipio lucense de Monterroso e as razas autóctonas galegas estiveron presentes grazas aos criadores de MosUlloa, que non quixeron perder esta oportunidade de expoñer alí os seus exemplares. Como é habitual, esta cita acadou unha ampla afluencia de visitantes.
O 12 de novembro levouse a cabo no Centro de Formación e Experimentación Agraria de Monforte de Lemos o curso denominado Avicultura Artesanal coa Raza Galiña de Mos e Comercialización das súas Producións. Esta actividade formativa foi impartida polo director técnico de Avimós, Diego Rois, a través da organización da Axencia Galega de Calidade Agroalimentaria (Agacal), da Xunta de Galicia, coa colaboración da Asociación de Avicultores da Ribeira Sacra.
Os días 12, 13 e 14 de novembro, o recinto feiral da Cidade do Lérez acolleu a sexta edición da feira gourmet Etiqueta Negra, e no seu programa de actividades incluíuse a participación das nosas razas. Nesta ocasión, a representación estivo a cargo de Sandra López, propietaria da granxa Aeiroá Galiña de Mos; de Roberto Louzán Alonso, da granxa O Agro; de Tonecho, responsable de Ganadería Balín, e de Jordi Anguez, gandeiro de Cachenas de San Breixo. Estes operadores amosaron os seus produtos das razas Galiña de Mos, Caldelá, Frieiresa, Limiá e Cachena, respectivamente. Así mesmo, a food truck de Granxa Aeiroá, con Noel e María á fronte, ofreceu suculentos pratos elaborados coas nosas razas.
O 21 de novembro, Silvia Adán, directora técnica das asociacións Asovega e Capriga, impartiulle ao alumnado do IES de Arzúa unha charla divulgativa e didáctica sobre as razas autóctonas Ovella Galega e Cabra Galega.
O día 28 de novembro no CEIP Fondo Nois, en Nois, concello de Foz, viron a luz poliños da nosa raza e ata alí nos achegamos co propósito de ofrecerlles aos rapaces varias charlas sobre a Galiña de Mos; na aula estiveron tamén un galo e unha galiña, aproveitando o día do nacemento.
Ese mesmo día, desta volta no CEIP Terra Chá, no municipio lucense de Vilalba, tamén viu a luz outra remesa de poliños Mos tras a incubación que instalamos tres semanas atrás. Estes polos están a ser criados na escola para que os alumnos e alumnas poidan ver a súa evolución, e damos conta dunha nova interesante: no centro están a construír o galiñeiro, onde os animais estarán ao aire libre;
sen dúbida, unha iniciativa que aplaudimos por contribuír á recuperación desta raza autóctona!
O sábado 17 de decembro, o criador Alejandro García, responsable de Cachenas Cas Fidalgo, tivo a ocasión de participar no Mercado do Nadal da Ribeira Sacra “Petiscos de Nadal”, que se celebrou no concello de Taboada. Tal foi o éxito que esgotou todo o produto rapidamente!
O 21 de decembro no CEIP A Magdalena, nas Pontes de García Rodríguez, naceron poliños da nosa raza. Os alumnos e alumnas observaron o ciclo de incubación e os resultados tras os 21 días desde a posta en marcha da incubadora.
Ese mesmo día, na capital lucense a Escola de Educación Infantil Rosalía de Castro puido gozar do nacemento doutro lote dos nosos poliños. A cativada pasouno en grande con esta experiencia!
Dabiz Muñoz, o mediático restaurador que recibiu o título de “Mellor Cociñeiro do Mundo” dous anos consecutivos, elaborou unha paella na que un dos ingredientes era carne de Galo de Mos, para desexar a todos os seus seguidores un bo Nadal. O reel que gravou mentres preparaba o prato e fixo publico na súa conta de Instagram foi visto xa por máis dun millón de persoas!
Sentímonos moi satisfeitos, porque Muñoz, co seu particular estilo, falou marabillas da carne dos galos da raza Galiña de Mos, o cal constitúe, sen dúbida, unha excelente promoción para a nosa raza.
O 17 de xaneiro emitiuse o programa número 38 de A Porta Aberta , que estivo dedicado á Federación de Razas Autóctonas de Galicia (Boaga). Nesta ocasión o espazo puxo o foco no labor que dende a nosa Federación se está a levar a cabo dende hai máis de vinte e dous anos. Moitas grazas ao equipo do programa de Producións Celta e á TVG por este traballo!!!
Un día máis tarde, as nosas asociacións de Ovella Galega e Galiña de Mos desprazáronse ata a Madrid para asistir á gran Feira Internacional do Turismo (Fitur), convidados pola Asociación Provincial de Empresarios de Hostalería e Turismo de Lugo (Apehl) á presentación da guía turística da provincia de Lugo . .. E para comer, Lugo, na que participamos como colaboradores en diversos actos do pasado ano 2022. Tamén aproveitamos para intercambiar contactos con hostaleiros madrileños e dar a coñecer os produtos das nosas razas autóctonas na Casa de Galicia da capital.
O CEIP Terra Chá de Vilalba levou a cabo o día 20 de xaneiro a presentación no seu centro do programa “Mestresgandeiros”, do que formou parte a nosa asociación e ata alí nos fomos para apoiar este proxecto. Hai dous meses, realizamos unha incubación no colexio e, dende o día de nacemento dos polos, os alumnos e alumnas están a coidar das aves de Galiña de Mos nun galiñeiro de recente construción. Tamén instalaron un invernadoiro para que os cativos e cativas poidan familiarizarse coas hortalizas; sen dúbida, unha grande iniciativa didáctica para a rapazada.
Un canelón recheo de carne de Galo de Mos, acompañado de castañas caramelizadas do Courel e aceite virxe de Quiroga, foi a proposta de Nacho Rodríguez, responsable do restaurante lucense Nadela, que levou a provincia de Lugo ao Campeonato Oficial de Hostelería de España de Tapas y Pinchos, un prato que xa lle valera o premio do xurado técnico do Concurso de Tapas de Lugo organizado pola Apehl.
Esta entidade apostou polo produto da nosa raza para participar neste destacado certame, celebrado en Madrid Fusión o día 23 de xaneiro, o que é unha importante promoción dos produtos da nosa raza na capital de España.
La Voz de Galicia anunciou a noticia o día 12 de xaneiro.
Entre finais de xaneiro e comezos de marzo, desprazámonos ata a I Mostra Multiartesanal e Cultural do Concello de Narón, onde se deu a coñecer o proxecto Ardexarxe, a arte de transformar a la de ovella Galega en pezas únicas de artesanía. Creadores de toda Galicia, Bulgaria e Polonia empregaron diferentes técnicas para deseñar produtos únicos coa la pro
cedente de dous criadores de raza Ovella Galega de Viana do Bolo (Ourense) e Ortigueira (A Coruña). A mostra, que tivo unha grande acollida, estivo aberta ao público dende o 24 de xaneiro ata o 2 de febreiro en Narón. O programa Labranza da TVG dedicoulle unha reportaxe, que podedes ver nesta ligazón:
O 4 de febreiro, participamos na cuarta edición da Feira de Razas Autóctonas da Mariña, que se desenvolveu no concello lucense do Valadouro, con expositores e animais das autóctonas Cachena, Caldelá, Frieiresa, Limiá, Vianesa, Galiña de Mos, Ovella Galega e Cabra Galega. Nesta ocasión integraron a feira as seguintes ganderías: Explotacións Gandeiras Soli SC, Marco Vázquez López, Alejandro Salvatierra Fernández, Víctor Manuel Seijas Vázquez, Gonzalo Seoane Prado, David López García, Francisco Monasterio Solveira, Pablo Val Díaz, Luis Fernández Fernández e Ganadería García Díaz SC. Parabéns a todos!!!
O día 10 de febreiro, no CEIP Otero Pedrayo de Rábade, sito na provincia de Lugo, gozaron doutra experiencia de incubación con poliños da nosa raza. Os alumnos e alumnas aprenderon o ciclo da incubación e nacemento, para, posteriormente, observar os primeiros días de vida. Un día máis tarde, foi o Colexio Público Santo Estevo de Parga de Guitiriz, tamén en Lugo, onde naceron polos da nosa raza, malia que neste caso foron poucos, debido a unha avaría da incubadora. Igualmente, conseguiuse o obxectivo de observar o nacemento dun pequeno lote e, así mesmo, falámoslle á rapazada das características da Galiña de Mos.
Tamén no mes de febreiro o alumnado arzuán de 2.° Ciclo Medio de Dual de Produción Agroecolóxica, do módulo de Produción Gandeira, incubou ovos de Galiña de Mos, os cales foron cedidos pola nosa asociación. O alumnado puido levar a cabo todo o proceso de incubación e eclosión dos poliños, observando a fertilidade mediante un ovoscopio. Posteriormente, os novos pitiños foron pasados a unha criadora, onde o alumnado coida deles, facendo labores de limpeza e alimentación. Así mesmo, impartímoslles unha charla sobre métodos de crianza destes animais.
Dentro da colección de estudos centrados na análise da diversidade de animais domésticos da revista Diversity, o 10 de febreiro publicouse o artigo titulado "Genetic Diversity of Five Galician (Northwestern Spain) Local Primitive Bovine Breeds Using Pedigree Records", asinado por María Asunción García-Atance et al., no cal, a partir da información xenealóxica, os seus autores puxeron o foco na diversidade xenética das razas bovinas galegas Cachena, Caldelá, Frieiresa, Limiá e Vianesa. Como principais conclusións, cabe destacar a calidade da información xenealóxica das razas en termos de profundidade e completitude, así como os bos resultados das estratexias que se implementaron a finais do século pasado co obxectivo de preservar a súa diversidade xenética. Malia o reducido censo das cinco razas, os parámetros relativos á diversidade xenética estimados son mellores do que cabería esperar. Este estudo complementa o publicado na revista científica Animals no ano 2020, onde se analizou a diversidade xenética a partir de información molecular no mesmo conxunto de razas bovinas galegas.
Entre os meses de febreiro e marzo levamos a cabo por diversos puntos de toda a xeografía galega (o 8 de febreiro, no Centro Sociocultural de Rábade; o 15 de febreiro, no Pazo de Fontefiz en Coles; o 24 de febreiro, en Agrortegal en Ortigueira, e o 4 de marzo en Fundación Semana Verde en Silleda), unha serie de charlas informativas para os criadores das razas autóctonas galegas, sobre a nova PAC e as razas autóctonas, que foron impartidas polo noso director José Ramón Justo.
Podedes consultar aquí os artigos
"Genetic Diversity of Five Galician (Northwestern Spain) Local Primitive Bovine Breeds Using Pedigree Records", María Asunción García-Atance et al., Diversity, febreiro 2023
O obxectivo foi informar sobre a recente publicación da numerosa lexislación nacional sobre a nova Política Agraria Común (PAC), que entrou en vigor en España o día 1 de xaneiro deste ano.
Estas xornadas serviron para poder darlles respostas ás dúbidas que lles xurdiron aos criadores de razas autóctonas, de cara a planificar a súa gandería nos próximos cinco ou sete anos, tanto no que atinxe á PAC coma aos plans de cría das distintas razas autóctonas.
Todas as charlas tiveron unha boa acollida e espertaron un grande interese entre os nosos gandeiros. Grazas a todos por participar e os nosos agradecementos a todas as entidades que nos cederon os locais para poder realizalas.
"Genomic Characterization of a Set of Iberian Peninsula Bovine Local Breeds at Risk of Extinction: Morenas Gallegas", María Asunción García-Atance et al., Animals, 2020
A comezos de marzo marchamos para o concello pontevedrés de Silleda, onde entre os días 2 e 4 se levou a cabo nas instalacións da Feira Internacional de Galicia Abanca a Feira Cimag-Gandagro un dos eventos galegos agrogandeiros de referencia para o sector. Nesta edición acompañamos no stand de razas autóctonas galegas as asociacións Asoporcel e Puraga, no cal, ademais de levar a cabo o noso habitual labor de divulgación das razas, José Ramón Xusto, o noso director, impartiu unha charla divulgativa dirixida a gandeiros de razas autóctonas, sobre a nova PAC e as nosas razas, e explicou as principais novidades e liñas de axudas ás que este ano se pode optar.
O día 3 de marzo no Centro de Educación Especial Santa María en Lugo naceron uns poucos polos da nosa raza. Posteriormente, as crías foron trasladadas a uns galiñeiros que construíron coa axuda do criador Luis Fernández, e ofrecémoslles unha charla aos alumnos e alumnas para que se familiaricen coa súa crianza.
Un día máis tarde, os 600 alumnos e alumnas do CEIP de Ventín, en Ames (A Coruña), asistiron á charla do día de nacemento dos poliños da nosa raza, que viron a luz na incubadora que puxemos tres semanas atrás. Tamén no CEI Joaquín Rodríguez Otero de Buño, no municipio de Malpica de Bergantiños, naceu outro lote e viviuse outra experiencia inesquecible para os rapaces e rapazas que atenderon da súa chegada.
O último día de mes foi a quenda do CEIP Insua Bermúdez de Vilalba, onde saíu da súa casca outro lote de pitiños. Os máis pequenos, emocionados por este acontecemento, atenderon ás explicacións que lles demos sobre o proceso de incubación e as características da raza.
O 14 de marzo asistimos ao acto de X Aniversario do Logotipo 100% Raza Autóctona, no Parador de La Granja, en Segovia, organizado polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA), onde recibimos un recoñecemento polo traballo realizado a prol das razas autóctonas galegas e da promoción dos produtos das nosas razas, a través do logotipo 100% Raza Autóctona. Estivemos tamén cos amigos das asociacións da Federación de Razas Autóctonas Españolas (Federapes), entre as que premiaron tamén a Asociación Nacional de Criadores de Ganado Vacuno Selecto de Raza Retinta.
Dende o día 23 de marzo púidose gozar dunhas novas e xa tradicionais xornadas gastronómicas dedicadas á raza autóctona galega Galiña de Mos no Forno de Tovar, no municipio de Lourenzá (Lugo). A elaboración dos pratos estivo a cargo do cociñeiro Jorge López Barreira e as aves foron proporcionadas pola granxa Chousa do Lea. Estas novas Xornadas prolongáronse ata mediados de abril.
O 24 de marzo estivemos no IES Fontem Albei cos alumnos e alumnas do Ciclo Agrario de Fonsagrada, onde impartimos unha charla divulgativa sobre as nosas razas autóctonas e as posibilidades de comercialización. Os asistentes estiveron moi atentos e mostraron grande interese polos traballos que se están a facer dende a nosa entidade.
O día 25 de marzo celebrouse no concello lucense do Valadouro o XVII Mercado Tradicional de Primavera, que nesta nova edición contou coa representación das nosas aves autóctonas, grazas á participación do noso criador Pablo Val, quen estivo cos seus exemplares e repartiu información sobre esta raza.
Dende o 23 ata o 25 de marzo estivemos na segunda edición do Paseo da La, que acolle o concello coruñés de Cabanas no pavillón de Lavandeira, onde participamos cun stand e con información da raza Ovella Galega. No marco deste encontro, os asistentes puideron gozar dunha preciosa exposición de Bestiarium, Razas Autóctonas Españolas , retratadas polo fotógrafo José Barea, así como doutras actividades, coma do showcooking elaborado coa carne das nosas razas da man do cociñeiro Antonio Díaz, na food truck Autga Autóctonas, que foi todo un éxito!
Os días 25 e 26 de marzo participamos en Magreco 2023, a Feira de Maquinaria Agrícola e Produtos Ecolóxicos, que se celebra cada ano no concello de Boimorto (A Coruña), co noso stand das razas autóctonas galegas, xunto cos nosos amigos de Porco Celta Asoporcel e coa Asociación de Criadores do Cabalo Pura Raza Galega (Puraga).
Rematamos este mes cunha fermosa actividade, pois xuntáronse os nenos e nenas do colexio do municipio lucense de Abadín cos maiores do Centro de Día da localidade, para asistir ao nacemento dos poliños e observar o Galo e a Galiña de Mos, tras 21 días de incubación nese centro, e, asemade, atender as nosas explicacións.
Os xornais Galiciaxa.com e mais El Progreso dedicáronlle senllos artigos a esta marabillosa iniciativa.
Un ano máis, o campo da feira do concello coruñés de Val do Dubra acolleu as Feiras do Abril, e entre a multitude de actividades, o domingo 2, tivo lugar unha exhibición de razas autóctonas, na que participaron fermosos exemplares das razas Cachena e Cabra Galega, da explotación Leira A Ferreira situada en Paramos (Val do Dubra), propiedade do criador José Antonio Liñares.
COAS RAZAS AUTÓCTONAS XA
FORMA PARTE DA FURGOTECA!
Cociñando coas razas autóctonas, autoría da pontevedresa Rocío Garrido, xa está dispoñible na biblioteca móbil da provincia de Ourense. Fíxose entrega do exemplar a Dª. Rosa M. Díaz Naya, directora da BP do Estado en Ourense Nós.
Tres días máis tarde, a parroquia ribadense de Arante acolleu a primeira edición da Mostra de Razas Autóctonas, que está organizada polos propios veciños deste lugar. Nela participaron varios criadores das razas autóctonas con exposición de exemplares das súas ganderías: Marco Vázquez e Nando López, coa Raza Cachena; Alejandro Salvatierra, coa raza Caldelá; Gonzalo Seoane, coa raza Frieiresa, e Luis Fernández, coa raza Ovella Galega.
Parabéns pola iniciativa!
O mesmo 22 de abril desenvolveuse o primeiro Encontro de Gandeiros de Raza
Ovella Galega (Vilariño de Conso e Viana do Bolo), que foi organizado por Granxa
A Ciruxana, Montes de Boado e Finca A Tellada, criadores os tres da raza Ovella Galega, e no que colaboraron a Asociación de Criadores Ovella Galega, Inorde e o Concello de Viana do Bolo. Boaga formou parte deste Encontro coas charlas de Emma González, xerente do Inorde; de Cástor José Rivero, presidente de Boaga, e de Silvia Adán, directora técnica de Asovega e de Capriga. Posteriormente, tras un delicioso xantar con produtos da raza, organizáronse visitas ás explotacións Granxa A Ciruxana (Vilariño de Conso) e a de Nieves Fernández Vidueira (Viana do Bolo). En hora boa pola iniciativa!!!
O 1 de maio tamén asistimos á Festa da Filloa en Muimenta (Lugo), con material publicitario de promoción das oito razas autóctonas galegas, xunto coa Asociación de Criadores de Raza Porcina Celta (Asoporcel).
Ese mesmo día estivemos na tradicional Feira das Quendas en Mondoñedo, na que participaron os criadores das razas autóctonas con exposición de exemplares das súas ganderías. Marco Vázquez e Nando López, coa raza Cachena; Alejandro Salvatierra, coa Caldelá; Gonzalo Seoane, coa Frieiresa, Explotaciones Gandeiras Soli SC, coa Ovella Galega, e Ganadería García Díaz SC, coa Cabra Galega. Felicidades!!!
O día 2 de maio asistimos á inauguración dun novo establecemento de comercialización de razas autóctonas galegas, esta vez en Ourense. Trátase da carnicería Lage Quintana SC , un novo negocio que estará rexentado por Juan Manuel Lage Cid e Lucas Álvarez Quinta. Neste novo local, sito na rúa Pena Trevinca n.º 9, baixo, ofértanse de momento produtos de Caldelá e Vianesa, pero a súa intención, se todo vai ben, é ampliar a oferta de produtos ao resto das razas autóctonas galegas.
Juan, produtor das razas Cadelá e Galiña de Mos, xa rexenta dende hai catro anos outra carnicería en Foncuberta (Maceda), xunto coa súa muller, Isabel Fernández.
Nesta nova andaina, contarán, ademais, coa experiencia dunha gran profesional, a carniceira Carina.
Agardamos que lles vaia moi ben, coma nos seus negocios e iniciativas anteriores. Parabéns e moita sorte!!!
2022 foi o ano da volta ás feiras... sen dúbida! Durante o último ano e medio, os nosos operadores percorreron un cento de reunións repartidas por toda a xeografía galega, onde estiveron con produtos da raza, con material informativo e/ou con exposición de animais. Velaquí vos deixamos un resumo en fotos (xunto coa relación de feiras e operadores asistentes) do que foi o paso do Porco Celta por estes eventos.
NOVEMBRO 2021
Feira de Outono (Allariz, Ourense) - CienPorCel
Mercado Ecolóxico e Artesanal (Bueu, Pontevedra)CienPorCel
DECEMBRO 2021
Etiqueta Negra (Pontevedra) - CienPorCel
Feira do Capón (Vilalba, Lugo) - Saúl Rouco
FEBREIRO 2022
Feira de Razas Autóctonas da Mariña (O Valadouro, Lugo)Embutidos Hermelino, Javier Sixto, Nando López e Casa Labradela
Feira do Butelo (A Fonsagrada, Lugo) - Embutidos Buenavista e Casa Castelao
Festa do Cocido de Porco Celta (Sarria, Lugo)
MARZO 2022
Expogrelo (Abadín, Lugo) - Embutidos Hermelino
Festa do Lacón con Grelos no Mesón do Vento (Ordes, A Coruña)Sánchez e Carmen Rey
Feria de Productos del Cerdo (Vegadeo, Asturias) - Tres Fuciños
Mercado de Primavera (O Valadouro, Lugo) - Embutidos Hermelino
ABRIL 2022
Feira do Requeixo e Mel (As Neves, Pontevedra) - Tres Fuciños
MAIO 2022
As Quendas (Mondoñedo, Lugo) - Javier Sixto e Nando López
Feira de Produtos do Campo e Artesanía (Lugo) - Tres Fuciños
Aos Pés de Cornería de Villaronte (Foz, Lugo) - Embutidos Hermelino
Friulio Castrexo-Romano (Friol, Lugo) - Óscar Santos e Antonio Díaz
Feira Ecoartesá (Moaña, Pontevedra) - CienPorCel
Feira de Artesanía e Produto Local (Vilar de Santos, Ourense) - CienPorCel
XUÑO 2022
Semana Verde de Galicia (Silleda, Pontevedra)
Reunión Cientí ca da Sociedade Española de Anatomía Patolóxica Veterinaria (Lugo)
Feira do Trece de Carballido (Alfoz, Lugo) - Embutidos Hermelino, Javier Sixto, Eloy Montero e Nando López
Festa Campesiña (Lourenzá, Lugo) - Nando López
XULLO 2022
Feira de Artesanía (Moraña, Pontevedra) - CienPorCel
Campus Álex LLorca (Lugo)
Concurso de Tapas (Carballedo, Lugo)
Encontro da Artesanía Tradicional e Popular de Galicia (Agolada, Pontevedra)
- Tres Fuciños
Maratón de Fútbol Sala Feminino na Taberna de Perico (Ourense)
Acto de graduación da nova promoción de veterinarios e veterinarias da USC
Galicia Pueblo a Pueblo - Henriz Herri (Sestao, Biscaia)
Feira Multisectorial (Campo Lameiro, Pontevedra) - Tres Fuciños, Embutidos Hermelino e Eurolemos
Feira Medieval (Alfoz, Lugo) - Embutidos Hermelino
Feira Agroalimentaria en Cuspedriños (Cerdedo-Cotobade, Pontevedra)
- CienPorCel
Feira Gastronómica “Rilla na Rúa” (Nigrán, Pontevedra)
Autóctonas Galegas Número 15
Feira dos O cios da Montaña de Teixeiro (Curtis, A Coruña) - A Casa da Rúa e Tres Fuciños
Encontro Entre Camiños (Xunqueira de Ambía, Ourense) - CienPorCel
Curtis na Lembranza (Curtis, A Coruña) - A Casa da Rúa e Tres Fuciños
A Rapa das Bestas (Friol, Lugo)
Feira do Lago de Castiñeiras (Marín, Pontevedra) - CienPorCel
AGOSTO 2022
Festa do Galo Piñeiro e Mostra Cabalar (O Pino, A Coruña) - Alcacén de Liñares
Degustación de Porco Celta ao Espeto (Amil, Pontevedra) - César Roo e
Alfonso Fojo
Meleira - Feira do Mel (Pontevedra) - Alcacén de Liñares
Feira de Ano de Gomeán (O Corgo, Lugo) - José Vega e Tres Fuciños
Espírito Ribeiro (Arnoia, Castrelo de Miño e Cenlle, Ourense) - CienPorCel
Feira do Mel (Moaña, Pontevedra) - CienPorCel
Festa da Vendimia (Leiro, Ourense) - CienPorCel
SETEMBRO 2022
La Vuelta Ciclista
Feira-Festa Pepa Loba (O Carballiño, Ourense) - CienPorCel
Feira dos Remedios (Ponteareas, Pontevedra) - Tres Fuciños e Marcelino
Soto
Xacobeo Basket Total (Lugo)
Caudal Fest (Lugo)
Galicia Fórum Gastronómico (A Coruña) - Cárnicas Teijeiro
Feira de Distribución “L de Lugo” (Lugo) - Eurolemos e Tres Fuciños
OUTUBRO 2022
Mercado das Nubes de Outono (A Coruña) - CienPorCel
Feira Bio (Celanova, Ourense) - CienPorCel
Crianza Trevinca (A Veiga, Ourense)
Galicia Etiqueta Calidade (Santiago de Compostela, A Coruña) - Tres Fuciños
Feira de Outono de Emprendedoras no Rural (Lugo) - Tres Fuciños
Tanto Monte, Monte Tanto (Ames, A Coruña) - CienPorCel
NOVEMBRO 2022
Xantar-Salón Internacional de Turismo Gastronómico (Ourense) - Tres Fuciños
Etiqueta Negra Gourmet (Pontevedra) - CienPorCel
Feira do Mel de Montaña (Muras, Lugo) - Tres Fuciños
Feira do Porco da Ceba (Cospeito, Lugo) - Tres Fuciños
Mercado Ecolóxico e Artesanal (Bueu, Pontevedra) - Alcacén de Liñares e CienPorCel
ExpoLugo A Rural (Lugo)
DECEMBRO 2022
Gran Mercado de Nadal (Ourense) - CienPorCel
Mercado da Estrela (Santiago de Compostela, A Coruña) - CienPorCel Mercado das Nubes de Nadal (A Coruña) – CienPorCel
XANEIRO 2023
Xornada de promoción de produtoras «Donas do Rural, Donas de Si» (Lugo)
- Tres Fuciños
Cocido de Porco Celta de Cabarcos (Barreiros, Lugo)
FEBREIRO 2023
Feira de Razas Autóctonas da Mariña (O Valadouro, Lugo) - Javier Sixto, Nando López e Casa Labradela
Feira “O Mellor da Terra” (Pontevedra) - CienPorCel
Tradicional Festa da Matanza da Rochela (Ribadeo, Lugo)
Conferencias Agrogandeiras (O Valadouro, Lugo)
Feria de Productos del Cerdo: especial tronco celta (Vegadeo, Asturias)
Feira do Butelo (A Fonsagrada, Lugo) - Embutidos Buenavista e Casa Castelao
Festa do Cocido de Porco Celta (Sarria, Lugo)
Expogrelo (Abadín, Lugo) – Embutidos Hermelino
Feira Gastronómica Sabores do Eixo (Lugo) - Nando López e Ramón Vázquez
MARZO 2023
IV Feira Cimag-Gandagro (Silleda, Pontevedra)
Biocultura (A Coruña) – Jamones González
Festa do Cocido de Porco Celta (Portas, Pontevedra)
Festa do Lacón con Grelos no Mesón do Vento (Ordes, A Coruña) - Laura Sánchez e Carmen Rey
Campionato Galego de Coctelería (Santiago de Compostela, A Coruña) –Tres Fuciños
XVII Mercado de Primavera (O Valadouro, Lugo) – Embutidos Hermelino
Magreco (Boimorto, A Coruña) - CMF Celtaporc
Feira de Turismo de Sabores (Pontevedra) - CienPorCel
Feira do Queixo de Friol e do Pan de Ousá (Friol, Lugo) - Óscar Santos
Mostra Exposición de Muimenta (Cospeito, Lugo)
ABRIL 2023
Feira do Requeixo e do Mel (As Neves, Pontevedra) – Tres Fuciños
Festa do Cocido de Porco Celta (Friol, Lugo)
Exposición de Razas Autóctonas de Arante (Ribadeo, Lugo) - Mª Teresa Teijo e José Antonio Fernández
Feira Gastronómica das Freces e da Bola de Liscos de Bretoña (A Pastoriza, Lugo) - Fernando Saavedra
Feira da Carne ao Caldeiro e de Produtos Locais de Castro (Carballedo, Lugo) – Tres Fuciños
MAIO 2023
As Quendas (Mondoñedo, Lugo) - Nando López, Javier Sixto e Lucinda Monasterio
Festa da Filloa de Muimenta (Cospeito, Lugo) - Fernando Saavedra
A asociación recuperou nesta edición os seus concursos morfolóxico e de manexo da raza, dúas actividades tradicionais desta feira. O xoves pola mañá tivo lugar o IV Concurso Morfolóxico da Raza Porco Celta, coas categorías de Macho reprodutor, Femia reprodutora e Recría. Bateuse o récord de ganderías participantes: foron xulgados 56 animais de 30 ganderías de toda Galicia (6 da Coruña, 16 de Lugo, 4 de Ourense e 4 de Pontevedra). Así mesmo, o domingo pola tarde celebrouse no ring do pavillón de animais o III Concurso Nacional de Manexo de Porco Celta, que contou con 6 participantes.
Por outra banda, no Salón de Alimentación do Atlántico (Salimat) puidéronse adquirir elaborados da raza Porco Celta nos stands dos operadores Embutidos Hermelino, Tres Fuciños, Productos Cárnicos Domínguez e CienPorCel, ademais de solicitar información sobre o traballo da asociación no posto de Asoporcel.
O Porco Celta tamén formou parte dos menús degustación do TapiRazas, elaborados polo cociñeiro Antonio Díaz. O xoves fíxoo por partida dobre: tosta de focaccia con xamón de Porco Celta e crema de queixo San Simón da Costa e ovos rotos de Galiña de Mos con chourizo de Porco Celta. O venres, cun bao de churrasco de Porco Celta con emulsión de chimichurri e por último, o sábado, con croquetas de xamón de Porco Celta.
1.º Criador: César Roo (Vilagarcía de Arousa, Pontevedra)
2.º Criadora: Sonia Ponte (Negreira, A Coruña)
PALMARÉS
1.ª Criador: Saúl Rouco (Vilalba, Lugo)
2.ª Criador: Fernando Calviño (Vila de Cruces, Pontevedra)
SORTEO DE 3 LOTES DE PRODUTOS DA RAZA
Como extra, Asoporcel sorteou 3 lotes de produtos entre todos aqueles que se fixeran unha foto con algún elemento no que estivese presente o Porco Celta na Semana Verde e llela fi xesen chegar (etiquetándoos en redes ou enviándollelas por mensaxe privada ou por whatsapp) antes do domingo ás 18:00 horas.
1.º Criadora: María Isabel González (Maside, Ourense)
2.º Criadora: Laura Sánchez (Oza-Cesuras,
1.ª Asia (29’’) José Vega
Logo de dous anos de parón pola pandemia, a Asociación de Criadores da Raza Porcina Celta (Asoporcel) retomou o sábado 20 de novembro de 2022 no Pazo de Feiras de Lugo a celebración da súa sesión formativa sobre o Porco Celta en Galicia e fíxoo superando os rexistros da última reunión: máis de 150 persoas asistiron ás charlas desta vez.
Entre os relatores desta edición, presentada polo xornalista da Televisión de Galicia Manuel Cruz, atopábanse os investigadores Guillermo Ramis (director do Departamento de Produción Animal da Facultade de Veterinaria da UM), Ignacio Ortolani (veterinario do Departamento Técnico e de Formulación de Agrifirm España), Francesc Accensi (profesor do Departamento de Sanidade e Anatomía Animais da Facultade de Veterinaria da UAB e investigador do Centro de Recerca en Sanitat Animal) e José Manuel Ferreiro (xefe do Servizo Territorial do FOGGA en Lugo).
Entre os principais temas tratados, figuraron as especificidades da nova PAC para as granxas de Porco Celta, a evolución e a situación actual da Peste Porcina Africana, as claves sanitarias e de alimentación para un correcto manexo desta raza e a influencia da xenética nas enfermidades emerxentes ou reemerxentes aparecidas nos últimos anos en razas minoritarias como o Porco Celta.
Para Asoporcel, como organizadores, esta edición foi todo un éxito, tanto polo número de asistentes como polo o interese amosado ante os temas propostos. “Sen dúbida, a relevancia cada vez maior que ten a nosa raza, xunto coas ganas de volvernos reunir logo de dous anos, foron factores decisivos para o gran volume de público presente”, aseguraron.
O 24 de decembro estreouse na Televisión de Galicia a nova campaña de difusión do Porco Celta. Trátase da segunda parte do movemento que presentou Asoporcel a finais de 2021, #SomosDeRaza, e ao redor do cal estiveron todo o ano facendo accións de promoción en medios de comunicacións e redes sociais, así como tamén de xeito presencial.
“Sen perder de vista nunca o Porco Celta, queremos poñer tamén en valor o labor dos nosos gandeiros e gandeiras, os cales traballan día a día pola recuperación da raza”, sinalaron os voceiros da asociación. “Precisamente por iso, quixemos que os protagonistas do spot fosen eles, un grupo de produtores que participaron na gravación deste ano en representación de todos aqueles que traballan a prol da recuperación do noso porco”, explicaron.
Axudar a que se vexa máis recoñecido o papel esencial destes gandeiros, así como transmitir aos consumidores a importancia de preservar a raza Porco Celta, son os dous obxectivos centrais da iniciativa.
Asoporcel inaugurou en febreiro de 2023 na Casa de Galicia en Madrid a súa primeira mostra fotográfica. Titulada Crónica da pegada do Porco Celta en Galicia, nela nárrase a través de medio cento de imaxes a historia recente do Porco Celta, así como tamén a aparición da asociación e os fitos acadados no seu case medio cuarto de século de traballo.
A iniciativa busca achegar os consumidores ao labor desempeñado polos gandeiros e gandeiras de Porco Celta, así como tamén facelos coñecedores das características desta raza e das bondades das súas carnes. “Agardamos que os visitantes atopen proveitoso o noso repaso pola evolución da raza no último século e que, ao finalizar a visita, teñan máis interese ca nunca por axudar a preservar este animal e por saborear os seus produtos derivados”, subliñaron os voceiros da asociación durante a inauguración.
A mostra, de carácter itinerante, está dispoñible para se exhibir en calquera centro cultural ou educativo, institución ou local que así llo solicite a Asoporcel. Xa fixo parada en abril en Muimenta con motivo da Moexmu e estará no mes de xuño na Biblioteca Intercentros de Lugo.
DEGUSTACIÓN DE COCIDO DE PORCO CELTA EN MADRID
Como parte das accións de promoción e difusión da raza na capital española, o martes 21 de febreiro a Casa de Galicia acolleu unha degustación de cocido de Porco Celta organizada por Asoporcel e á que estiveron convidados hostaleiros da comunidade, bloggers gastronómicos e outros representantes do sector da alimentación. Poñer en voga a calidade dos produtos desta raza e seguir dando a coñecer entre consumidores e restauradores os seus derivados foron as razóns que sustentaron esta actividade.
A nosa asociación foi invitada a participar na edición de 2021 do Porciforum, celebrado o 11 de novembro e organizado de xeito telemático por PorciNews. En concreto, interviñemos nunha mesa redonda na que tivemos a oportunidade de presentar as principais liñas de traballo que desenvolvemos dende Asoporcel.
O 14 de novembro, La Voz de Galicia fíxose eco da xornada de portas abertas que o gandeiro mindionense Nando López ía organizar na súa granxa de Porco Celta o día 20 dese mes.
Así mesmo, como previa á xornada, Nando recibiu na súa granxa a un equipo da Televisión de Galicia para presentarlles os obxectivos da convocatoria.
Uns días despois, o diario El Progreso publicou unha reportaxe sobre este criador na que explica os seus comezos traballando co Porco Celta e as súas aspiracións de crear unha marca propia e comercializar embutidos.
REFLEXIÓNS SOBRE PROGRAMAS
SANITARIOS DO PORCO CELTA, EN AGRIFM E EN PORCINEWS
A emisora AgriFM difundiu o artigo da nosa veterinaria, Cruz Castro, titulado “Programas sanitarios. Primera línea de defensa del Porco Celta”, no que se explican os labores de vixilancia e control de enfermidades que se levan a cabo para protexer o Porco Celta dunha posible extinción.
A revista PorciNews tamén recolle no seu número de novembro de 2021 o artigo de Castro, desta volta en formato PDF e en versión papel baixo subscrición.
#YOSOYLAVOZGANDERA ARREDOR DO MUNDO
AgriNews TV deu a coñecer a través da súa canle de YouTube (11 de novembro) o proxecto #YoSoyLaVozGanadera, “unha iniciativa en apoio ao sector gandeiro”, que naceu co obxectivo de dar a coñecer o mundo unha nova visión da gandería e desmentir falsos mitos. Entre os profesionais do sector que participan no vídeo, podedes ver técnicos de Asoporcel.
A canle de YouTube do Clúster Alimentario de Galicia (Clusaga) entrevistou a nosa veterinaria Cruz Castro, quen abordou, entre outras cousas, a historia e as funcións da asociación, así como os motivos que os levaron a unirse ao Clúster Alimentario de Galicia (Clusaga).
Autóctonas Galegas Número 15
LABRANZA,
Con motivo do I Foro de Innovación Agraria, o 11 de decembro, o programa Labranza, da Televisión de Galicia, emitiu unha reportaxe na que abordou as características da cría deste porco autóctono galego na que participou o director técnico de Asoporcel, Iván Rodríguez.
O 10 de decembro, o programa Estache bo! da Televisión de Galicia preparou unha receita de potaxe de Porco Celta con grelos e visitou unha das explotacións da Cooperativa Tres Fuciños, en Carballedo (Lugo), onde o seu secretario, Antón García, explicou como é a cría destes animais.
Dende o 16 ata o 30 de decembro o Grupo El Progreso puxo en marcha unha campaña para o fomento da alimentación saudable entre os máis cativos. Baixo o lema “En marcha con meriendas saludables”, repartiron de balde 150 bolsiñas con alimentos en sete puntos de Lugo e entre os patrocinadores desta iniciativa estivo Asoporcel, que proporcionou lombo e xamón de Porco Celta para elaborar os bocadillos.
O 18 de decembro, o xornal La Voz de Galicia dedicoulle unha reportaxe á campaña de promoción que Asoporcel puxo en marca co obxectivo de renderlles unha homenaxe aos criadores e ao seu labor de protección do medio rural e da preservación da nosa raza autóctona.
Dous días máis tarde, foi a técnica veterinaria de Asoporcel, Cruz Castro, quen puxo voz a esta campaña no programa A tarde, da Radio Galega.
ASOPORCEL EN ONDA CERO
O 21 de decembro, o programa Más de uno, de Onda Cero Lugo, contou coa presenza de persoal técnico da asociación para falar da calidade particular da cría e dos produtos do Porco Celta respecto a outros tipos de raza.
No marco da Feira Internacional de Turismo (Fitur) 2022 tivo lugar a proxección do documental titulado Bajo los bosques, un proxecto de Víctor Casas que tamén inclúe un libro descargable en formato PDF. Céntrase nas “relacións entre árbores, animais e persoas no oeste da península ibérica”, tal e como reza o seu subtítulo, e nel realiza un longo percorrido polas razas autóctonas características de Galicia, Estremadura e A Raia, entre as que se inclúe, por suposto, o Porco Celta.
A comezos de febreiro acompañamos a cociñeira Nieves Barragán, que conta cunha estrela Michelin e actualmente dirixe o restaurante Sabor en Londres, a visitar varias explotacións galegas de Porco Celta, tras o seu interese en coñecer máis sobre o proceso de crianza e sobre as particularidades desta raza autóctona. Barragán quixo coñecer in situ o labor destes produtores co fin de presentarlles aos seu clientes pratos elaborados con esta raza autóctona. Medios como La Voz de Galicia ou o Telexornal Serán da Televisión de Galicia [min. 54:32] dedicaron un espazo á presenza desta internacional restauradora nas explotacións galegas.
ASOPORCEL... COSPÉSNATERRA
O programa Cos pés na terra da Televisión de Galicia incluíu o 7 de febreiro entre os seus contidos a visita que o equipo realizou á explotación do noso criador Nando López, co fin de dar a coñecer e difundir o seu labor como gandeiro “esforzado” no seu día a día na cría de razas autóctonas: porcos celta e cachenas... “perfectamente bautizadas”!
O 14 de xaneiro, o diario La Región publicou unha noticia sobre a gandería de Raquel Méndez, situada en Rubiá (Ourense), onde cría unha vintena de porcos da raza Porco Celta nun terreo de 25.000 m2
A RAZA, NO ESTACHE BO!
O 9 de marzo, Rafa Durán, condutor do programa Estache bo! da Televisión de Galicia, visitou a Óscar, da empresa Cárnicas Teijeiro (Sarria), para conseguir o produto estrela da proposta culinaria do chef Miguel Mosteiro, o xamón de Porco Celta; con el preparou un prato de tempada moi especial: chícharos con xamón e ovo flor. A receita, moi sinxela e saborosa, nesta ligazón!
SARRIA APOSTA POLO CELTA NA VOLTA CICLISTA O GRAN CAMIÑO
O primeiro día do mes de marzo El Progreso recollía a noticia do grande éxito acadado polos produtos de Porco Celta que se serviron na volta ciclista O Gran Camiño (23-26 de febreiro), ao seu paso polo concello de Sarria (etapa 1, Camiño de Lugo), tanto o xamón coma o recheo da empanada xigante elaborada pola panadería Pallares. Ademais, dende o 26 de febreiro e ata o 1 de marzo os veciños e visitantes da zona puideron degustar un completo cocido en diversos restaurantes sarrianos e samonenses, así como diversas tapas e racións.
CIENPORCEL ABRE AS SÚAS PORTAS
Martín Touceda, responsable da produtora en extensivo CienPorCel, que leva dous anos traballando coa cría de Porco Celta, ensinoulle ao programa Cos pés na terra! o seu modelo de gandería sostible en Osmo (Ourense).
Así o lembraba “Somos Agro”, o suplemento agrario de La Voz de Galicia, nun artigo dedicado ao prato estrela desta celebración, que viu a luz o día 10 de febreiro. O texto enfatiza sobre as bondades desta carne á hora de elixir os produtos para elaborar o noso cocido de Entroido e lembra que, malia non ser tan fácil de atopar como o convencional, xa hai cada vez máis tendas nas que se poden adquirir.
A explotación familiar de Juan Hervella, en Manzaneda (Ourense), abriu as súas portas ao diario La Región par coñecer a trascendencia histórica desta raza autóctona.
Dous días máis tarde, un equipo do programa Quen anda aí?, da Televisión de Galicia, viaxaba ata a explotación do noso criador Javier Serén, en Friol, para coñecer os beneficios da crianza en extensivo e da alimentación natural que caracteriza ao Porco Celta.
O diario El Comercio (13 de marzo) dedicou unha reportaxe ao “plan de xestión en extensivo do ganado porcino de tronco celta”, do grupo operativo Forescelta, no que participaron diversas asociacións da cornixa cantábrica. A través del, e grazas ao apoio do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, púxose en marcha un sistema extensivo, portátil, automatizado e 100 % sostible que busca fixar poboación e diversificar o campo.
UNHA APOSTA FIRME POLO PORCO CELTA
Embutidos Hermelino, con Adrián, Saray e Javier Sixto á cabeza, postúlase como unha das firmes apostas que se están a facer actualmente polo Porco Celta. Neste artigo de La Voz de Galicia (23 de marzo), presentan a súa explotación no Valadouro (Lugo) e anuncian a súa próxima fábrica en Mondoñedo!
O 24 de marzo o espazo gastronómico “El Comidista” (El País) fixo pública unha reportaxe na que se reivindica a importancia dos gandeiros que crían razas en perigo de extinción fronte á produción que provén das macrogranxas. Para exemplificar o caso do Porco Celta, o protagonista foi Atilano Anllo, quen conta cunha explotación en Vilalba (Lugo), de 50-60 cabezas, “con alma gourmet ”, coas que elaboran embutidos e xamóns de gran calidade.
A edición do 6 de abril do concurso familiar Atrápame se podes, da Televisión de Galicia, formulou unha pregunta sobre os Porcos Celtas: “Existirán ou non?”. Mirade o programa e xa o sabedes!
A mediados de abril, “Somos Agro” (La Voz de Galicia) difundiu un novo proxecto de Asoporcel que comezaba por esas datas, en colaboración co Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) e co Centro Tecnolóxico da Carne (CTC), co obxectivo de avaliar a calidade xenética da nosa raza autóctona, para lograr que as explotacións dedicadas a este tipo de gandería sexan máis rendibles.
A PRENSA RECOLLE O PASAMENTO DO MAGNÍFICO
O coñecido como patriarca dos porcos celtas, Cesáreo “O Magnífico”, morreu aos oito anos de idade, en Fraga do Coto, a súa granxa de Mourence (Vilalba, Lugo), cando ía camiño de converterse no protagonista dunha estirpe de porcos celtas de variedade carballina.
O CONCURSO DE MANEXO DA RAZA, NOS MEDIOS
Portais como Faro de Vigo, El Correo Gallego, La Voz de Galicia, El Diario de Pontevedra, Porcinews e a Televisión de Galicia recolleron informacións relativas á celebración do noso III Concurso de Manexo de Porco Celta, o cal tivo lugar durante a Semana Verde de Galicia, o domingo 5 de xuño.
O oito de xuño, o showman e colaborador da Televisión de Galicia, Rafa Durán, visitou a explotación do criador Martín Touceda, en Cenlle (Ourense), para saber todo o necesario para cociñar o mellor segredo de Porco Celta, desta volta con salsa strogonoff, que preparou o restaurador Iván Mariñas, coa axuda de Isa Villanueva. Estache bo!
A comezos de maio, Miguel Mosteiro, chef do programa Estache bo! da TVG, volveu apostar no seu programa por unha receita protagonizada polo Porco Celta. Nesta ocasión, cociñou un delicioso solombo turnedó e para iso precisou da axuda de Rafa Durán, “o reporteiro recadeiro”, quen se trasladou ata a explotación de Fernando Calviño, no concello pontevedrés Vila de Cruces, para coñecer o proceso de cría desta raza.
O PORCO CELTA ENTRA NA PAC
Medio cento de explotacións dedicadas á cría do Porco Celta solicitaron, por primeira vez, axudas da Política Agraria Común (PAC) grazas á intermediación de Asoporcel, o que constitúe un novo paso na profesionalización da cría desta raza autóctona. Sobre esta noticia facía referencia o suplemento “Somos Agro” o día 6 de maio.
MEDIO
A cuarta edición do Concurso Morfolóxico de Porco Celta, organizado por Asoporcel, convocou medio centenar de participantes na Semana Verde de Silleda. Na categoría de machos, o gañador foi o exemplar pertencente a César Roo, de Vilagarcía de Arousa (Pontevedra), mentres que a femia gañadora foi unha porca de Saúl Rouco, de Vilalba. Destes resultados, así como do resto dos gañadores dos distintos certames de gando de razas autóctonas que tiveron lugar no recinto feiral de Silleda, facíanse eco Campo Galego e La Voz de Galicia.
A DEPUTACIÓN DE LUGO COLABORA CON ASOPORCEL
A nosa asociación acadou un convenio de colaboración coa Deputación de Lugo, a través do cal conseguimos un importante pulo económico que nos permite apoiar as explotacións existentes, profesionalizar a actividade e atraer novos criadores de Porco Celta. Da sinatura do convenio fíxose eco El Progreso o día 21 de xuño.
MAKELELE, O CAMPIÓN DO MANEXO!
O 13 de xullo, Makelele, un dos porcos participantes no noso concurso de manexo da Semana Verde, asaltou xunto ao seu criador, Fernando Saavedra, o plató de Quen anda aí? para demostrar as súas dotes no manexo.
REQUISITOS PARA O MANEXO EN EXTENSIVO DO PORCO CELTA
O 16 de agosto, o xornal Campo Galego dedicou unha ampla reportaxe a definir as características que debían ter para 2022 o programa de xestión dunha explotación porcina en extensivo segundo ditan as normas básicas de ordenación das explotacións de gando porcino extensivo (Real Decreto 1221/2009 do 17 de xullo).
Así mesmo, a nosa veterinaria, Cruz Castro, atendeu os micrófonos da Televisión de Galicia durante a gravación dunha reportaxe sobre a Semana Verde, na explicou, entre outros aspectos, a importancia que ten para a nosa asociación a presenza neste tipo de eventos. Uns días despois, o 6 de xuño, o noso director técnico, Iván Rodríguez, falou cun equipo da Radio Galega sobre a importancia das feiras e de distintivos como o logotipo 100% Raza Autóctona Porco Celta para a promoción da raza.
TRABALLAMOS POLO COIDADO DO RURAL
“Somos Agro” (La Voz de Galicia) difundiu a principios de xullo a noticia da aprobación por parte da Consellería do Medio Rural do Programa común de manexo e rotación das granxas en extensivo de Porco Celta, presentado por Asoporcel, que se aplicou durante 2022 nas explotacións porcinas extensivas de Porco Celta en Galicia e co que se pretende garantir o correcto aproveitamento e coidado dos recursos naturais do medio rural galego.
O PORCO CELTA, NO CONCURSO ATRÁPAME SE PODES
O 4 de setembro, o programa Atrápame se podes da Televisión de Galicia formuloulle a un dos seus concursantes a seguinte pregunta: “Cal é a raza autóctona de Galicia que ten as orellas longas e caídas?” Iso é: o Porco Celta!
OS NOSOS PORCOS VOLVEN DESFILAR NO SAN FROILÁN
Asoporcel formou parte, xunto a outras catro asociacións agrogandeiras, do comité técnico da exposición de ExpoLugo A Rural, celebrada no Pazo de Feiras e Congresos de Lugo no marco das festas do San Froilán, entre o 7 e o 9 de outubro. A mostra regresou co seu tradicional desfile de diferentes razas de animais polo centro da cidade, entre as que se atopaba o Porco Celta. Medios como La Voz de Galicia, El Progreso e Porcinews recolleron o paso da nosa raza por esta feira.
ENCONTRO GASTRONÓMICO CON PORCO CELTA
O 18 de outubro, o diario El Progreso publicou unha entrevista realizada ao chef Alejandro Méndez, da Arrocería Os Cachivaches, coma un dos encargados de preparar un prato para o encontro gastronómico ... E Para Comer Lugo, no Camiño. Na súa receita, a papada de Porco Celta foi a protagonista!
HAMBURGUESA 100% AUTÓCTONA!
O 31 de outubro, o programa da Televisión de Galicia A voltas co prato preparou unha receita moi especial: hamburguesa caseira con carne de Porco Celta.
A finais de outubro, 3tres3, medio dixital especializado na especie porcina, anunciou que, tras dous anos de parón por mor da pandemia, a nosa asociación retomaba a cuarta edición da Xornada Técnica do Porco Celta. Días máis tarde, o diario La Voz de Galicia presentaba tamén un adianto da nosa xornada, no que avanzou os seus temas centrais.
O 19 de novembro A Labranza da TVG recolleu unha reportaxe na que participaron José Barreira e Cruz Castro, presidente e veterinaria de Asoporcel respectivamente, os cales afondaron nos contidos técnicos desta edición e, así mesmo, El Progreso publicou o 27 de novembro unha valoración final da xornada, na que aludiron ao nivel das temáticas e dos expertos participantes.
O 14 de novembro, a revista El Origen recolleu unha serie de reportaxes da Mariña Lucense, entre as que destaca un artigo dedicado ao noso criador Nando López, titulado “Nueva estrella ganadera en la Galicia profunda”.
TRES FUCIÑOS, O SABOR DO NOSO
O diario El Progreso publicou o 11 de novembro unha reportaxe titulada “Porco Celta, el sabor de lo nuestro”, que dedicou á cooperativa de produtores de Porco Celta Tres Fuciños. Esta marca dedícase á produción de Porco Celta e forman parte dela nove explotacións distribuídas por Arzúa, Ordes, Vila de Cruces, Outes, A Golada, A Cañiza e Carballedo.
VISITA A UNHA GRANXA DE PORCO CELTA EN MONTERROSO
O programa Cos pés na terra da TVG visitou o 7 de novembro a explotación de Sonia e David Ponte, en Negreira, para afondar no coidado que precisan os leitóns desta raza porcina.
A Televisión de Galicia visitou a mediados de novembro a explotación de Fernando Saavedra, en Castro de Rei, e contou coa participación da nosa veterinaria, Cruz Castro, para tratar o potencial da cría e produción do Porco Celta actualmente.
O 17 de novembro o director técnico de Asoporcel, Iván Rodríguez, estivo falando cos alumnos dos ciclos de Turismo e Hostalería do IES Sanxillao de Lugo sobre o sistema de cría do Porco Celta, así como das propiedades da súa carne e dos proxectos de aproveitamento silvopastoril que ten en marcha Asoporcel.
O 9 de novembro, a Televisión de Galicia visitou na comarca da Ulloa unha granxa de Porco Celta. Esta gandería comezou como unha afección de tres amigos, que se animaron a raíz das campañas de promoción da raza de Asoporcel, e no momento da entrevista xa contaban con 10 femias e un macho.
UNHA ALTERNATIVA PARA TODOS
La Voz de Galicia difundiu o 7 de novembro unha reportaxe na que salientou a alternativa que o Porco Celta supuxo para moitos criadores á hora de gañar a vida, que atoparon nesta actividade unha vía de traballo a tempo completo, ou ben un complemento a outros oficios.
REUNIÓN NA CASA DE GALICIA EN MADRID
O director técnico de Asoporcel Iván Rodríguez visitou o 22 de novembro a Casa de Galicia en Madrid, onde tivo a oportunidade de conversar con Juan Serrano, o seu director, sobre posibles proxectos conxuntos que axuden a seguir dando a coñecer o Porco Celta fóra da nosa comunidade.
SOLOMBO DE PORCO CELTA EN VILAGARCÍA DE AROUSA
Ese mesmo día o noso criador César Roo acadou o terceiro posto na categoría de pratos salgados pola súa elaboración de solombo de Porco Celta en cama de níscalos e castañas, e obtivo o galardón no Concurso de Cociña de Cogomelos “Outono Micolóxico”, organizado por A Cantarela Agrupación Micolóxica de Vilagarcía (Vilagarcía de Arousa).
EMPANADA DE PORCO CELTA NO PROGRAMA QUENANDAAÍ?
O 27 de novembro, o programa Quen anda aí? da Televisión de Galicia preparou unha receita de empanada de touciño de Porco Celta, elaborada por Pilar e Antía, da panadería Pallares, de Sarria.
Asoporcel participou o 24 de novembro no almorzo informativo “As políticas de promoción e protección da calidade dos produtos alimentarios galegos e do fomento da I+D+i”, organizado polo Clúster Alimentario de Galicia e a Agacal.
O programa Quen anda aí da TVG recibiu o 2 de decembro unha visita moi especial. O noso criador Nando López levou a África (unha femia de Porco Celta) ata o plató e contou os seus comezos na cría desta raza autóctona.
O 19 de decembro, un equipo do programa Cos pés na terra visitou un dos nosos gandeiros, en Pantón (Lugo), para que amosase ás cámaras a súa paixón polas razas autóctonas galegas: ovellas, pitas, cachenas e, por suposto, Porco Celta!
Galicia por diante, programa da Radio Galega, entrevistou ás portas do Nadal o director técnico da nosa asociación, Iván Rodríguez, para coñecer máis sobre as particularidades do Porco Celta, ademais de sortear uns cantos produtos da raza.
CELTA
O 18 de decembro, RTVE emitiu un documental no que interviñeron dous dos nosos gandeiros, Adrián Sixto e Mario Rouco, que achegaron nocións sobre a cría do Porco Celta.
O 26 de decembro, o telexornal da Televisión de Galicia rematou a súa emisión dende a explotación de Saúl Rouco, en Fraga do Coto (Vilalba), onde unha das súas reprodutoras marcou un parto de récord, pois deu a luz 19 leitóns! Ese mesmo día o gandeiro vilalbés interviña no espazo verpertino Quen anda aí da Televisión de Galicia. Así mesmo, “Somos Agro”, suplemento de La Voz de Galicia, recolleu o 27 de decembro un artigo sobre o parto desta porca, que é descendente de Cesáreo, “o Magnífico”, falecido na primavera.
Ao día seguinte, o diario La Voz de Galicia publicou unha ampla entrevista ao noso criador Nando López. Nela, dá a coñecer a forma na que comezou a traballar co Porco Celta e os seus plans de futuro, que pasan por crear unha marca de referencia baixo a que comercializar os seus produtos. Pouco despois, o 29 de novembro, o Telexornal Serán da Televisión de Galicia viaxou ata a súa granxa, en Couboeira (Mondoñedo), co fin de coñecer os plans de futuro deste gandeiro.
A mediados de xaneiro organizamos unha xornada teórico-práctica con alumnos dos ciclos de Cociña do IES Sanxillao de Lugo no marco do proxecto Forescelta. Visitamos, xunto co noso criador Saúl Rouco (Vilalba), o centro para afondar nas características da carne de Porco Celta e fixéronse demostracións de despezamento dun canal da raza.
Unhas semanas despois, os días 30 e 31 de xaneiro, e o 2 de febreiro, este centro celebrou a Xornada de Porco Celta, na que se puideron degustar distintos menús preparados con produtos derivados deste porco autóctono.
Con motivo da véspera de Fin de Ano, La Voz de Galicia dedicou unha reportaxe a dar a coñecer e enxalzar os produtos amparados polas 36 marcas de calidade galegas (denominacións de orixe e IXP), como as mellores alternativas na nosa cesta da compra para elaborar a cea de despedida de 2022, entre as non podían faltar os embutidos e xamóns do Porco Celta, que, como ben di o texto, “cada vez conquistan máis padais”.
O presidente de Asoporcel, José Barreira, e o representante de Abanca Agro, Carlos Alberto Seco Alvite, firmaron o 9 de xaneiro de 2023 a renovación do convenio de colaboración que mantén a asociación con esta entidade, o cal pon o foco na sostibilidade dos negocios dos nosos gandeiros.
O 9 de xaneiro asistimos no pazo de Fontefiz (Coles, Ourense) á presentación da Estratexia de Dinamización do Sector Cárnico de Galicia 2022-2030. Entre os seus obxectivos atópanse a reordenación do sector produtor, o aumento do nivel de transformación, a busca dunha retribución xusta, a defensa dos produtos cárnicos galegos, a sensibilización da sociedade e a sostibilidade ambiental.
O PORCO CELTA E O MANTEMENTO SOSTIBLE DO MEDIO
O 10 de xaneiro, o artigo de El Progreso “Conquista porcina do Monte de Mestre” falou sobre o proxecto Forescelta e, concretamente, da explotación en extensivo que temos en Ribeira de Piquín (Lugo).
A raíz das temáticas presentadas na última edición das nosas xornadas técnicas, Campo Galego publicou entre xaneiro e marzo de 2023 unha serie de artigos afondando en aspectos como as novidades da nova PAC, as enfermidades que ameazan a cría de porcos e as pautas de manexo da porca reprodutora de Porco Celta.
A HISTORIA DE CIENPORCEL... DE PRETO
O noso criador Martín Touceda protagonizou o 14 de xaneiro a reportaxe de Quincemil “CienPorCel: Una explotación familiar de porco celta en libertad en el rural de Galicia”, xunto cos seus familiares. Nela falou da súa experiencia como criador de Porco Celta e da súa marca, CienPorCel.
O PORCO CELTA, NA PRESENTACIÓN DA GUÍA … E PARA COMER, LUGO, EN FITUR
Un ano máis, asistimos á presentación da guía … E para comer, Lugo en Fitur, acto que tivo lugar o 18 de xaneiro. Así mesmo, derivados da raza formaron parte do menú da cea que a Asociación Provincial de Empresarios de Hostalería e Turismo de Lugo ofreceu na Casa de Galicia en Madrid para os asistentes ao evento.
SHAKIRA DESFILA NO QUEN ANDA AÍ?
Shakira, unha porca dun ano de idade propiedade do noso criador Fernando Saavedra (Castro de Rei, Lugo), proclamouse o 20 de xaneiro gañadora do concurso Cocho Bonito 2023, que organizaron no programa Quen anda aí? da TVG. Tamén chegou a finalista Marcial, un macho de Saúl Rouco (Vilalba).
ÉXITO DO MODELO DE CRÍA DA RAZA EN EXTENSIVO
La Voz de Galicia (“Somos Agro”) publicou o 26 de xaneiro un artigo titulado “Galicia exporta su sistema automatizado y patentado para la cría de Porco Celta”, no que trata o innovador sistema implantado no seu momento no Monte de Carballo en Friol, replicado noutras dúas comunidades de montes en Ribeira de Piquín e Vegadeo.
CASA LABRADELA EN LA VOZ DE GALICIA
O 1 de febreiro, La Voz de Galicia (“Somos Agro”), compartiu a visita á Casa Labradela, produtor de Porco Celta en extensivo na parroquia da Rigueira (Xove, Lugo), no marco da acción de cooperación impulsada dende a Agacal: “Estudos preliminares para o establecemento de avaliación da raza porcina celta”.
COMO DEBEMOS COCIÑAR O PORCO CELTA?
O programa da TVG A revista afondou o 2 de febreiro nos segredos para elaborar correctamente o Porco Celta xunto cos profesores do Ciclo de Cociña do IES Sanxillao de Lugo.
OS FUTUROS COCIÑEIROS
PRACTICAN CO PORCO CELTA
La Voz de Galicia (“Somos Agro”) fíxose eco o 24 de xaneiro do uso que os alumnos do CIFP Carlos Oroza (Pontevedra) e do IES Sanxillao (Lugo) fixeron do Porco Celta para elaborar un bufé con produtos galegos de calidade diferenciada.
XORNADA TÉCNICA DE CRÍA DO PORCO CELTA EN RIBEIRA DE PIQUÍN
Tamén o 26 de xaneiro Asoporcel organizou coa Facultade de Veterinaria do Campus Terra da USC, e no marco do proxecto Forescelta, unha xornada técnica no Concello de Ribeira de Piquín que incluíu unha visita a unha granxa de Porco Celta, na que se abordaron as características técnicas da raza e as particularidades do proceso de cría destes animais.
XUNTOS POR UN SECTOR COMPETITIVO, INTEGRADOR E SOSTIBLE
O director técnico de Asoporcel, Iván Rodríguez, e o director da Fundación Juana de Vega, José Manuel Andrade, participaron o 4 de febreiro nunha peza do programa Labranza da Televisión de Galicia na que falaba da Estratexia de Dinamización do Sector Cárnico de Galicia 2022-2030.
O 8 de febreiro celebrouse no IES Luís Seoane, en Pontevedra, unha charla cos alumnos dos ciclos de Comercialización de Produtos Alimentarios e de Xestión de Vendas co obxectivo de que coñecesen as bondades do Porco Celta e do logotipo 100% Raza Autóctona. Uns días despois, o 11 de febreiro, Vegadeo acolleu a celebración da “Feria de Productos del Cerdo: especial tronco celta”, na que houbo unha charla sobre a raza e outra centrada no proxecto Forescelta. O mesmo día tiveron lugar as Conferencias Agrogandeiras no Valadouro, nas cales tamén se ofreceu unha conferencia sobre o Porco Celta.
A semana do 17 de febreiro o IES Luís Seoane, de Pontevedra, organizou unha nova xornada gastronómica con produtos autóctonos. Tamén falamos sobre os derivados da raza o 8 de marzo no CIFP A Granxa (Ponteareas) e o 14 de abril cos alumnos da especialidade de cociña e pastelería do Obradoiro de Emprego Tahume VIII (Ribeira).
OS MEDIOS FANSE ECO DA NOSA PRIMEIRA EXPOSICIÓN FOTOGRÁFICA
O 14 e o 15 de febreiro, o diario El Progreso, a emisora Cope e La Voz de Galicia recolleron cadansúas informacións sobre a presenza da nosa exposición Crónica da pegada do Porco Celta en Galicia, na Casa de Galicia en Madrid.
O 21 de febreiro, no programa de Telemadrid Madrid Directo, falaron con Masseda Catering do cocido de Porco Celta que se celebrou o Martes de Entroido na capital.
Finalmente, El Progreso sacou o 25 de febreiro unha reportaxe na edición impresa sobre o cocido de Porco Celta celebrado na Casa de Galicia en Madrid o Martes de Entroido, titulado “Nadie se resiste al cocido”.
O COCIDO DE PORCO CELTA CHEGA A MADRID
Entre o 22 e 23 de febreiro, Porcinews, a Cope e La Voz de Galicia publicaron artigos sobre o cocido de Porco Celta ofrecido na Casa de Galicia en Madrid o Martes de Entroido, ao que asistiron hostaleiros, bloggers gastronómicos e outras figuras do sector da alimentación.
PRODUTIVA DO SECTOR AGRARIO
Asoporcel participou o 29 de marzo no III Foro de Innovación Produtiva do Sector Agrario, organizado no CFEA Sergude, en Boqueixón. Nesta liña, participamos nos proxectos “Emprego de Fraccións de Graxa de Porco Celta para a Obtención de Produtos Cárnicos Diferenciais” e “Incorporación de Millo Alto Oleico e Millo Corvo na Produción de Carne de Porco Celta de Calidade Diferenciada”.
O PORCO CELTA... EIXE DO DESENVOLVEMENTO RURAL EN RIBEIRA DE PIQUÍN
O 16 de febreiro, o diario El Progreso publicou un artigo sobre o noso proxecto colaborativo nunha das zonas dos montes de Mestre, no municipio de Ribeira de Piquín (Lugo), onde o Porco Celta é protagonista.
La Voz de Galicia visitou a mediados de febreiro a fábrica do noso operador, Embutidos Hermelino, para afondar no auxe dos produtos de Porco Celta.
AS AXUDAS DA PAC PARA OS CRIADORES DE PORCO CELTA, EN CAMPO GALEGO E PORCINEWS
O 23 de febreiro Porcinews publicou un artigo sobre o Porco Celta e a súa situación na nova PAC. Unhas semanas máis tarde, o 15 de abril, Campo Galego tamén afondou neste tema a través da reportaxe “Axudas ás que poderán acollerse os criadores de Porco Celta coa nova PAC”.
O 14 de marzo viaxamos ata Segovia para participar no acto de celebración do X Aniversario do Logotipo
100% Raza Autóctona, organizado polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA). Neste evento, os nosos compañeiros da Federación de Razas Autóctonas Galegas recibiron un recoñecemento por impulsar o logotipo en Galicia, a única comunidade autónoma onde todas as asociacións de razas autóctonas levamos anos apostando polo uso deste distintivo.
O 18 de marzo, o diario El Progreso publicou un artigo sobre a nosa mostra fotográfica de Porco Celta, a cal estivo exposta no recinto feiral Manuel Vila, de Muimenta, con motivo da Moexmu, do 31 de marzo ao 1 de maio.
La Voz de Galicia compartiu, o 3 de abril, un artigo sobre a posta en marcha do restaurante Cinza e Lume, en Sarria (Lugo). Os seus responsables incluiron no menú o Porco Celta entre os seus produtos autóctonos de calidade superior.
O 3 de abril, Asoporcel participou nunha iniciativa solidaria a través dun evento gastronómico na Casa del Lector en Madrid. Xunto co equipo de Masseda Catering elaborouse unha empanada de liscos de Porco Celta co fin de recadar fondos para Mateo, un rapaz cunha enfermidade rara que precisa de tratamento.
A Televisión de Galicia visitou a explotación dos nosos criadores, Martín Touceda e Alba Lombao, responsables de CienPorCel (en Cenlle, Ourense) o 4 de marzo. Alí falaron da situación económica do sector e da calidade diferenciada da carne. Uns días despois, esta mesma gandería foi a protagonista dunha reportaxe do programa de TVE Aquí la tierra, onde afondaron nas particularidades da cría da raza.
La Voz de Galicia recolleu a mediados de abril o éxito da “Naronesa”, unha hamburguesa de Porco Celta elaborada polo carniceiro Bruno Casalun que logrou quedar entre as catro mellores de España.
Dentro do marco da serie de vídeos “Porco Celta, en busca de nuevas fronteras”, Asoporcel comezou o día 17 de abril coa gravación de novos contidos para a promoción da raza. A primeira parada foi nas instalacións que temos, como membros do grupo operativo Forescelta, en Ribeira de Piquín. Ao día seguinte, visitamos Casa Castelao na Fonsagrada e, uns días despois, coñecemos a experiencia coa cría deste porco autóctono en Casa Labradela (Xove).
O 4 de abril, La Voz de Galicia (“Somos Agro”) publicou un artigo no que avanzou o cocido programado para o día 15, en Friol. Unha semana máis tarde, o 12 de abril, este xornal organizou (no marco da Festa do Cocido de Porco Celta de Friol) un foro no centro sociocultural da vila, no que estivo presente o director técnico de Asoporcel, Iván Rodríguez. Finalmente, o día 15, o mesmo medio recollía no artigo “Caldo de huesos, cocido y ganas de fiesta para honrar al porco celta en Friol” o éxito da Festa do Cocido de Porco Celta do municipio.
El Progreso publicou o 8 de abril un artigo sobre Cesáreo, un exemplar de Porco Celta pertencente á granxa Fraga do Coto (Vilalba) que sempre destacou polo seu carácter dócil e a súa calidade en concursos. Tras a súa morte, o seu cranio e outros órganos foron expostos na Facultade de Veterinaria de Lugo con fins de estudo.
DEGUSTACIÓN DE PRODUTOS DA RAZA NA GALA ANUAL DA APEHL, NA DEPUTACIÓN DE LUGO E EN INDITEX
O día 17 de abril, a Gala Provincial da Hostalería de Lugo contou con produtos da raza no seu menú. Un par de días despois, tivo lugar a Xornada sobre o Reto Demográfico da Deputación de Lugo, na que tamén houbo Porco Celta para degustación. Finalmente, o 20 de abril, a carne desta raza triunfou entre os comensais do comedor de Inditex, en Arteixo.
O 29 de abril, o programa Labranza da TVG emitiu un especial coas gravacións realizadas en Ribeira de Piquín e Vegadeo a mediados de marzo, nas que se tratou o traballo desenvolvido no marco do proxecto do grupo operativo Forescelta.
