Vaca Pinta 15. Edición galego

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 15 febreiro 2020 | Edición en galego

• ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA • NA GRANXA: A PRADEIRA (CARBALLO, A CORUÑA) • CONCURSOS: PONTE DE LIMA E SWISS EXPO • ENTREVISTAS: SERGIO CALSAMIGLIA (UAB) E MARTA ALONSO (UNIVERSIDADE DE LEÓN) • CERTIFICACIÓN WELFAIR TM | O BENESTAR ANIMAL DENDE O PUNTO DE VISTA DO CONSUMIDOR

vp015_portada_galego.indd 1

19/2/20 18:26

ADAWAY

288HO00237 ADAWAY RIO 2183 ET

Rio x Helix x Tango

· Uno de los pedigrís más modernos de la raza hoy en día. · Un fuera de serie en leche con tipo, ubres y patas superiores. · Partos muy fáciles.

Madre: Adaway Helix 1775 ET

GTPI: 2.788

PRUEBA GENÓMICA USA 12/2019

CARACTERESMORFOLÓGICOS CARACTERES MORFOLÓGICOS -1 -1 ESTATURA PECHO PROFUNDIDAD CORPORAL ANGULOSIDAD ÁNGULO DE GRUPA ANCHURA DE GRUPA VISTA LATERAL PATAS VISTA POSTERIOR PATAS ÁNGULO PODAL MIEMBROS Y APLOMOS INSERCIÓN UBRE ANTERIOR ALTURA UBRE POSTERIOR ANCHURA UBRE POSTERIOR LIGAMENTO SUSPENSOR PROFUNDIDAD UBRE COLOCACIÓN PEZONES ANT. COLOCACIÓN PEZONES POST. LONGITUD PEZONES

2,09 1,35 1,40 1,70 -0,22 1,72 -0,80 1,39 1,59 1,35 2,74 3,74 3,44 1,63 1,85 1,24 1,59 -0,41

0 0

+1 +1

PRODUCCIÓN +2 +2 PRODUCCIÓN LECHE (Lbs.)

2653

GRASA (Lbs.)

94/ -0,02%

PROTEÍNA (Lbs.)

80/ 0,00% 922

NM$

MORFOLOGÍA MORFOLOGÍA TIPO TOTAL (PTAT)

2,35

UBRES (UDC)

2,41

PATAS (FLC)

1,08

ESTRUCTURA (BSC)

1,06

SALUDY YMANEJO SALUD MANEJO

1,4

5,8

SOMÁTICAS (SCS) SOMÁTICAS (SCS)

2,77

2,74

INDICE FERTILIDAD(FI)(FI) INDICE FERTILIDAD

-0,3

-0,4

FACILIDAD DEPARTO PARTO(SCE) 8,1 FACILIDAD DE

4,8

VIDA (PL) VIDA PRODUCTIVA PRODUCTIVA (PL)

Centro de Selección Enmesnada, 55 - Carbaínos - Cenero· 33392 Gijón - Principado de Asturias Teléfono 985 266 676 · Fax 985 266 869 · info@ascol.es · www.ascol.es vp015_pub_ascol.indd 2

12/2/20 20:10

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Sabela Díaz, Silvia Gayoso EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido COLABORAN NESTE NÚMERO Asociación Profesional de Podoloxía Bovina (APPB), Daniel Zalduendo, Nutricor SL, Alexandre Udina, Ángel Pérez, A. Correa, Y. Trillo, M. Rico, F. J. Diéguez, Álvaro D. García, Adrián González, Ruth Rodríguez-Bermúdez, Marta López-Alonso, Ramiro Fouz, Marta Miranda, J. Cantalapiedra, M. Camiña, I. Blanco-Penedo, E. Fernández, Aranzazu Varvaró, Aida Xercavins, Joaquim Pallisera, Antoni Velarde, Antoni Dalmau, G. Salcedo ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-18627-3

No especial dedicado ao ensilado de herba diversos técnicos abordan a crecente importancia de obter a mellor calidade neste proceso para conseguir unha maior rendibilidade nas nosas granxas

OPINIÓN

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

A gandería española, na elite.

Alba Álvarez ........................................................ 6 É urxente comunicar a agricultura.

Carlos Neves ........................................................ 8

Claves para un ensilado de herba de calidade ……............................................... 42 Actualización sobre a calidade do ensilado de herba …......................................... 52

EN VACA TV

AGRICULTURA

10

A PÉ DE PISTA Swiss Expo (Suíza) .......................................... 14 Concurso Frisón de Ponte de Lima (Portugal) .............................................. 16

ENTREVISTA

Tiraxe do número actual: 18.000 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Sergio Calsamiglia, Universidade Autónoma de Barcelona ..................................................... 17 Marta Alonso, Universidade de León ……............ 20

ACTUALIDADE Lugo, sede da quinta reunión do Dairy 4 Future ................................................ 24

Transmedia pertence a:

SAÚDE PODAL O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

Celebrada a International Hoof Health and Welfare Conference …..…........................... 28

NA GRANXA Auditada por:

Carmen e Raquel Castro Rama, propietarias de A Pradeira SC xunto co seu pai, Jesús, apostaron por darlle continuidade á gandería familiar e xa teñen previsto un novo proxecto de mellora

A Pradeira SC. Carballo (A Coruña) ..……..........… 32

O tractor “galego” …........................................ 62

ALIMENTACIÓN Cales son os factores que poden afectar ao consumo de concentrado no robot en granxas robotizadas? ………......................... 74 Teñen as vacas requisitos de amidón? ............... 84 Convivindo con SARA ……………..................... 90

MANEXO Na procura da vaca mellor adaptada a ecolóxico ……………..................................... 106

ZONA WELFARE Que importancia ten o benestar animal para o consumidor? …………….......................... 118 Welfair™: certificación de benestar animal en granxas de vacún de leite ............................ 128

INVESTIGACIÓN Os gases de efecto invernadoiro nos sistemas de produción de carne .…..…………................. 142

Distribución media durante o ano 2019: 17.251 exemplares

www.vacapinta.com

Si quieres Se queres recibir alarevista revista na túa en tu casa casaoou negocio, negocio, ponte ponte enen contacto contacto con nosotros con nós a través a través de: de:

transmedia@ctransmedia.com 675 974 +34 675194 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv 02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 3

vp015_sumario_galego.indd 3

20/2/20 8:34

La gama al mรกs completa profesion

K

FORRAjE

R e

LABOREO Y SIEMBRA

Mo

C

ROTOEMPACADORAS, ENCINTADORAS Y SEGADORAS

PICK UP HILERADOR

BARRA DE TUBOS UNIVERSAL

EQUIPOS PARA GANADERร A

CARROS MEZCLADORES

PICADORAS DE FORRAjE

vp015_publicidade_duran.indd 4

13/2/20 14:43

VENTAJAS ■ Máquina 3 en 1: remolque convencional, esparcidor de fertilizantes orgánicos y remolque transbordador.

KXON

on c n ó i c n u f lti u m e u q l a o r e s a Rem r t a t er u p y r o d a empuj Modelo

Atlant TZP 39

3 ad: 44 m co Capacid uli or hidrá Empujad máticos WABCO ado ADR eu forz Frenos n con direccional m ,5 6 2 R 5 Eje tríde 0/5 hasta 65 Ruedas

Atlant TZP 27 Modelo 3 ad: 32 m co Capacid uli or hidrá Empujad máticos WABCO R eu l AD Frenos n con direcciona em ,5 Eje tánd 6 2 710/50R Ruedas

■ Estabilidad durante la descarga en terrenos inclinados: nunca se da la vuelta.

■ Permite la descarga en instalaciones con poca altura, con una elevación al techo de 4,4 m.

■ El prensado del material aumenta la capacidad de carga entre un 30 y 50 %.

■ Descarga incluso sobre montones en las pilas de silo y durante la cosecha del azúcar amontona hasta 3 m sin necesidad de ningún otro equipamiento.

■ Es usado como esparcidor de estiércol.

■ Puede utilizarse como remolque de carga para transportar grano desde la cosechadora hasta el final de la finca para transbordar posteriormente a camiones, para lo cual es necesario cambiar la puerta trasera.

Empujador hidráulico

Apertura de la puerta trasera

Síguenos en:

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vp015_publicidade_duran.indd 5

13/2/20 14:43

OPINIÓN

A gandería española, na elite

Alba Álvarez Núñez Gandeira, Vegadeo (Asturias)

RESULTA DIFÍCIL NON EMOCIONARSE COÑECENDO O ESFORZO QUE EXISTE DETRÁS DOS CONCURSOS DE TAN ALTO NIVEL E ANTE O RECOÑECEMENTO AO TRABALLO CONSTANTE E INCANSABLE

A

cidade suíza de Xenebra acolleu do 15 ao 18 de xaneiro unha nova edición do seu prestixioso concurso internacional Swiss Expo, un campionato que busca o mellor exemplar vacún de, entre outras, a raza Holstein. Tiven a sorte de, por vocación profesional primeiro e pola vinculación que manteño co sector gandeiro despois, poder asistir a este concurso en practicamente todas as edicións do último lustro, onde puiden comprobar en primeira persoa o seu crecemento tanto no número de participantes e na calidade das reses coma na profesionalidade da súa organización.

Non obstante, eses méritos non poden ser alcanzados sen o esforzo e a implicación dos que concorreron á cita. Quero expresarlle a miña admiración, o meu orgullo e o meu recoñecemento á delegación española que acudiu a Xenebra, sen esquecerme daqueles que non puideron estar fisicamente, pero non perderon detalle do que sucedía no Swiss Expo.

Grazas a eles e a elas, España non só gozou dunha moi digna representación, senón que, ademais, fixo historia ao lograr algo que nunca antes conseguira unha res española: da man do asturiano Alberto Medina, H. Tobías Solomon Am Adena alzouse co título de Gran Campiona de Xovencas Swiss Expo 2020.

Adena é un exemplar nado na comarca cordobesa de Valle de los Pedroches, pero pasou os últimos meses en Castiello, un pequeno recuncho da zona rural de Xixón.

Huerta Los Tobías (Córdoba), Planillo Holstein (Navarra) e Alberto Medina (Asturias) son os copropietarios deste prestixioso animal.

Non é fácil chegar, non é fácil coarse entre os mellores e moito menos volver á casa con todo un primeiro premio debaixo do brazo, polo que resulta difícil non emocionarse coñecendo o esforzo que existe detrás dos concursos de tan alto nivel e ante o recoñecemento ao traballo constante e incansable, á profesionalidade e, sobre todo, á grande amizade que existe entre gandeiros e preparadores.

Convertestes en realidade o que para moitos de nós era un soño. O nome do medio rural asturiano está, unha vez máis, no máis alto grazas ao esforzo e á dedicación daqueles que fan da súa paixón polo campo unha profesión cada vez máis recoñecida e prezada fóra das nosas fronteiras. Parabéns!

6 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_opinion_albaAlvarez_galego.indd 6

19/2/20 9:57

GraZas

por facernos referentes!

CERTIFICADO COMPLETO EN: www.vacapinta.com/certificacion-pgd Cada número da revista Vaca Pinta conta cunha tiraxe media de 17.251 exemplares, que se distribúen entre gandeiros, veterinarios e demais profesionais do sector vacún leiteiro de España e Portugal. Así o certifica oficialmente por segundo ano consecutivo a empresa Información y Control de Publicaciones SA, encargada de realizar as auditorías de audiencia OJD, para medios de pago, e PGD, para medios gratuítos.

Só dúas revistas do sector agrogandeiro certifican a súa tiraxe. Unha delas é Vaca Pinta e a outra é Albéitar, dirixida a técnicos veterinarios de produción animal.

No noso empeño por traballar coa máxima transparencia de cara aos nosos lectores e anunciantes, aproveitamos a ocasión para compartir o resto dos datos do noso proxecto multiplataforma.

Edición impresa da revista 17.251 exemplares de media por número en 2019. Tiraxe certificada.

Edición on-line da revista 7.375 impresións | 3.072 lecturas Páxina web www.vacapinta.com 24.000 usuarios únicos con 38.000 visitas/mes (xaneiro 2020) Facebook @revistavacapinta 20.831 seguidores Instagram @transmedia.vacatv 1.264 seguidores Twitter @VacaPinta_ 929 seguidores YouTube Vaca TV - Transmedia 2.600 subscritores

OPINIÓN

É urxente comunicar a agricultura “O que me preocupa non é o berro dos corruptos, dos violentos, dos deshonestos, dos sen carácter, dos sen ética... O que me preocupa é o silencio dos bos.”

Martin Luther King

Carlos Neves Produtor de leite e secretario xeral da Asociación de Produtores de Leite de Portugal (Aprolep)

TEMOS QUE MOSTRAR A REALIDADE DO CULTIVO DOS CAMPOS, A CRÍA DAS VACAS E O ROSTRO DOS AGRICULTORES

S

aben esa sensación de estar vendo o noso equipo de fútbol sufrindo goles e non mudar a táctica de xogo? É como me sinto moitas veces cando vexo a agrogandería perdendo o xogo da comunicación cos movementos activistas que din que os criadores e as súas vacas teñen a culpa de todos os males. Despois do “chibo expiatorio” do Antigo Testamento, temos as “vacas expiatorias” do século XXI. Non é un xogo fácil. Por unha banda, somos inexpertos en comunicación (agricultores e técnicos) e, pola outra, están os activistas centrados na comunicación permanente.

Os produtos da agricultura e a gandería que hoxe chegan ao prato do consumidor son máis seguros e producidos de forma máis eficiente que hai cen anos. Producir un quilo de carne ou un litro de leite na agricultura moderna necesita menos auga, menos terra e menos enerxía. Iso é o resultado da investigación, do asesoramento técnico e da execución profesional e coidada no cultivo das plantas e na cría de animais. Esa evolución debemos comunicárllela aos consumidores.

Cómpre entender que a comunicación é unha ciencia que esixe estudo e investimento no traballo dos profesionais. Investimos millóns en investigación, investimos millóns

en máquinas e construcións para coidar dos animais co máximo benestar seguindo a información científica dispoñible e, despois, todo o que facemos é arrasado nun documental manipulado que non fomos quen de prever e ao cal non somos quen de responder de forma eficaz.

A comunicación é unha ciencia na que debemos investir.

A comunicación debe ser profesional, pero tamén auténtica e verdadeira. Temos que mostrar a realidade do cultivo dos campos, a cría das vacas e o rostro dos agricultores, non só actores guapos en prados de soño dirixidos por publicistas para amosar un ideal que os consumidores desexan, pero que non existe. É importante que sexamos os primeiros en comunicar. Quen xa visitou unha granxa, quen sabe como traballan e coidan dos seus animais os agricultores normais non vai crer o primeiro documental manipulado que lle mostren. Ao contrario, se a primeira impresión é mala, será moi difícil retomar a confianza desa persoa que creou prexuízos.

A nosa comunicación ten que ser permanente, como o son os ataques á nosa actividade. Non basta escribir un comunicado en cada crise ou facer unha campaña de comunicación cada cinco anos. É preciso

8 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_opinion_carlosNeves_galego.indd 8

19/2/20 12:22

OPINIÓN

É PRECISO QUE HAXA BOS PORTAVOCES, SEMPRE DISPOÑIBLES E FACENDO UN LABOR PERMANENTE

que haxa bos portavoces, sempre dispoñibles e facendo un labor permanente.

A comunicación no século XXI está tan segmentada coma unha torta de galletas. Antigamente, as guerras gañábanse por terra, mar e aire. Agora temos que combater a loita da comunicación en todos os niveis: nos xornais, na radio, na televisión, nos documentais e nas distintas redes sociais, do Facebook ao Instagram, pasando polo Twitter e o WhatsApp. Discutir con fanáticos é tempo perdido, pero denunciar mentiras é unha obriga para protexer os outros de seren enganados. En Portugal dicimos que “onde hai fume, hai lume”, pero tamén pode ser fume artificial dos concertos de música, artificial e falso coma a carne sintetizada en laboratorio ou coma as bebidas que tentan semellarse ao leite... ou pode ser Lewis Hamilton queimando pneumáticos e gasolina na Fórmula 1 tras deixar de comer carne para “protexer o ambiente”.

No fútbol, se xogamos sempre á defensa no noso campo arriscámonos a perder. Tamén debemos xogar ao ataque e no campo do adversario. Que intereses ten quen nos ataca? Quen gaña coa nosa renuncia?

Que subvencións buscan? Quen lles paga? De que viven? Que erros cometeron xa? Cando foron collidos mentindo? Cantas persoas deixaron de comer carne e peixe e volveron despois a unha dieta normal porque tiveron problemas de saúde? Cantos nenos enfermaron ou morreron porque os pais lles restrinxiron a dieta e ata foron condenados nos tribunais por iso?

No fútbol atacar non é tarefa do gardameta nin dos defensas. Tampouco a tarefa de xogar no campo do adversario lles compete aos agricultores, pero alguén ten que facelo,

polo ben de todos: da agricultura, do medio rural, do ambiente e da saúde da poboación.

Nós, agricultores, podemos usar as redes sociais para comunicar. Eu fágoo no meu blog “Carlos Neves Agricultor” [https://carlosnevesagricultor.blogs.sapo.pt/] no Facebook co mesmo nome e no Instagram. Outras páxinas do Facebook que recomendo son “Agricultora, veterinária e mãe” [https://www. facebook.com/agricultoraveterinariaemae/], tamén de Portugal; “Farmer Tim” [https://www.facebook. com/mayhavenfarms/], no Canadá ou “Farm Babe” [https://www.facebook.com/iowafarmbabe/] nos Estados Unidos.

Sexamos positivos! A maioría da poboación está connosco, respecta o noso traballo e só necesita que saibamos ouvir as súas cuestións e que respondamos sen mentir, ser agresivos ou desistir.

Segundo unha enquisa de 2019, o 99,8 % das persoas continúa a comer carne e peixe [https://bit. ly/2Gwl2C0]. O resto é moito activismo, moita confusión e pouco contido. Estamos a gañar o campionato da alimentación e podemos gañar o xogo da comunicación.

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 9

vp015_opinion_carlosNeves_galego.indd 9

19/2/20 12:22

EN VACA TV

Yolanda Trillo

José Luís Acción

Charlas sobre formación en benestar animal en Fonteboa O Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa celebrou o 31 de xaneiro en Coristanco (A Coruña) a Xornada AniCare, unha Ferramenta para a Formación, centrada na educación en benestar animal.

Nela interviñeron como relatores a portavoz de Lely España, Yolanda Trillo, para abordar a temática do be-

nestar animal no muxido robotizado; José Luís Acción, do Fondo Galego de Garantía Agraria, que presentou as liñas da PAC 2020-2027 en relación tamén co benestar animal, e José Gil, profesor e representante da EFA Fonteboa dentro do AniCare, quen expuxo a aplicación práctica deste proxecto na formación.

José Gil

D p y

10 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_enVacaTV_galego.indd 10

19/2/20 12:44

EN VACA TV

As forraxes na cornixa cantábrica, foco da Xornada de Delagro O 6 de febreiro, Delagro organizou en Pesués (Cantabria) un simposio sobre as forraxes na cornixa cantábrica.

Os retos do millo ante o cambio climático foron o eixe central da primeira exposición, a cargo de Henrique Teixeira (Mas Seeds). A continuación, Gustavo García (LG) falou das dietas saudables para a vaca e rendibles para o agricultor, e José Antonio Manzano (Trow Nutrition) centrouse na calidade microbiolóxica dos ensilados, así como nos seus principais patóxenos e no modo de acción dos ácidos orgánicos.

Seguíronos as intervencións de Luís Ángel López (Yara Iberian), que explicou a influencia da fertilización para pastos e forraxes sobre a súa calidade nutritiva; de Agustín Murillo (Alltech), que abordou a biotecnoloxía para a cadea de valor; e de Alexia Stellfeldt (Ideagro),

Henrique Teixeira

Gustavo García

José Antonio Manzano

Luís Ángel López

Agustín Murillo

Alexia Stellfeldt

quen afondou na importancia da saúde do solo, en como lle afectan os microorganismos e na súa repercusión no rendemento dos cultivos. O último relatorio foi o de David Martín (Efecto Soluciones) e tratou sobre o pasto Siambasa como alternativa forraxeira.

David Martín

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

DistribuiDores soLÁ para GaLicia, asturias y cantabria

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 11

vp015_enVacaTV_galego.indd 11

19/2/20 12:45

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Automáticas Estabulacións Libres distribución material gandeiro

UN DOS S RIMEIRO CINCO P S E DOR IMPORTA DO A JOURD IN O D MUN

AS

MELLORES GANDERÍAS

ELIXEN OS

NOSOS PRODUTOS

GANADERÍA

SANTA MARIÑA S.C. VENDIDA EN COLABORACIÓN CON AGRITÉCNICA GANADERA

Gomas e Camas para Vacas

vp015_publicidade_dismagan_galego.indd 12

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

20/2/20 17:17

CORNADIZAS, CUBÍCULOS, COLCHÓNS, BEBEDEIROS E CEPILLOS PARA 120 VACAS

NONSESEDEIXE DEIXEENGANAR. ENGANAR.ANTES ANTESDE DEMERCAR, MERCAR,CHÁMENOS CHÁMENOS NON Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

vp015_publicidade_dismagan_galego.indd 13

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

20/2/20 17:17

A PÉ DE PISTA

SWISS EXPO 2020. XENEBRA (SUÍZA)

Adena pisa forte en Europa A frisona española H. Tobias AM Solomon Adena, copropiedade de Alberto Medina, Planillo Holstein e Huerta Los Tobías, logrou o título de gran campiona de xovencas neste certame europeo celebrado na cidade suíza de Xenebra.

A

demais do triunfo de H. Tobias AM Solomon Adena, foron moi positivos os resultados alcanzados polo resto das competidoras españolas.

A actual gran campiona nacional, Llinde Ariel Jordan, da gandería cántabra SAT Ceceño, logrou o primeiro posto da súa categoría, do mesmo xeito que Campgran Kerincy Deman, da catalá El Campgran.

Terceiras das súas seccións quedaron Campgran Partigiana Golddust, de El Campgran, e Llera Byway Lerela, da gandería cántabra Llera Her. Pola súa banda, Cudaña Alhambra Jacoby e Cudaña Amok Solomon ET, de Cudaña Holstein, conseguiron dous cuartos postos, mentres que Cudaña Valana Solomon foi nomeada sexta da súa sección. Cudaña Areneta Jacoby, tamén de Cudaña Holstein, logrou

Sunibelle Dempsey Esprit, vaca gran campiona

a décima posición na categoría 12 e Gloria Goldchip Inma, de Gloria Holstein, situouse décimo quinta na categoría 3.

No campionato Red Holstein participaron Argomota AM Jacot Roxy Roja ET, de Alberto Medina, e Gloria Jordy Desire Roja ET, de Gloria Holstein.

Ambas conseguiron a cuarta e a quinta posición das súas seccións, respectivamente.

GRAN CAMPIONA DO CONCURSO Sunibelle Dempsey Esprit, copropiedade do catalán Quim Serrabassa xunto a VK Holstein, N. Sudan,

G. Jones e Pat Conroy, alzouse co galardón de vaca gran campiona.

Esta nova edición do concurso frisón da Swiss Expo, que tivo lugar o pasado 18 de xaneiro, foi xulgada polo canadense Joël Lepage.

14 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_aPeDePista_swissExpo_galego.indd 14

19/2/20 12:25

InnovacIón, compromIso y garantía astilladoras Hidráulicas dE 12 a 25 tonEladas, HorizontalEs o vErticalEs

batidor cEntríFugo EspEcial para arEna En 5,50M y 8M dE largo El prEcio Más coMpEtitivo dEl MErcado pruÉbalo sin coMproMiso

batidor dE purín EspEcial para pozos dE arEna

NoVEDaD lE a DIsPoNIb o Z la P corTo ENos! lT ú s N o ¡c

NoVEDaD IN PrEcIo s NcIa comPETE s!

ENo ¡coNsúlT

cEpillo barrEdor con cazo dE 1.80, 2.20 y 2.40 M

cucHilla Maíz con latEralEs abatiblEs

rodillo coMpactador silo con dosiFicador para consErvantE

arriMador autÓnoMo, ModElo galicia: El único En su catEgoría con cEpillo barrEdor.

arriMador dE raciÓn con cEpillo barrEdor

EncaMadora dE cubículos dE 1.7 M3 y 2.1M3

EXtEndEdorEs dE silo dE Ø 70, 90 y 100

www.corbarsll.com

maQUINarIa aGrÍcola corbar, s.l. poligono industrial o Morelle, nave 4 27614 sarria, lugo // E-mail: corbar@corbarsll.com telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vp015_publicidade_corbar.indd 15

DIStrIbuIDoreS para galIcIa, aSturIaS y portugal 13/2/20 14:47

A PÉ DE PISTA

SWISS EXPO 2020. XENEBRA (SUÍZA) Campgran Kerincy Deman, primeira da súa sección

Foto: Usías Holsteins

Foto: José María Álvarez

Llinde Ariel Jordan, primeira da súa sección

Fotos: Norberto Gonçalves

CONCURSO DA RAZA FRISIA DO ALTO MINHO. PONTE DE LIMA (PORTUGAL)

Vaca gran campiona

Encanto Natural vence en Ponte de Lima O municipio portugués de Ponte de Lima acolleu o pasado 16 de febreiro a novena edición do Concurso da Raza Frisia do Alto Minho.

O

xuíz galego Santiago García Souto outorgou o primeiro dos títulos, o de xata campiona, a Pereira Byway 3M Vanette, da gandería Vilas

Xovenca gran campiona

Boas & Pereira, que tamén logrou o premio de mellor criador. O recoñecemento de xovenca campiona e posterior xovenca gran campiona foi para Encanto Golden

Dreams 571, da gandería Encanto Natural.

Esta mesma explotación logrou o premio ao mellor conxunto e ademais o título

principal do concurso, o de vaca gran campiona, grazas á súa frisona Encanto Atwood 420, elixida tamén mellor ubre.

16 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_aPeDePista_swissExpo_galego.indd 16

19/2/20 12:26

ENTREVISTA

SERGIO CALSAMIGLIA, UNIVERSIDADE AUTÓNOMA DE BARCELONA

razón pola que tamén estudamos a calidade dos suplementos proteicos e como son fermentados no rume e/ou dixeridos no intestino delgado é porque un dos nosos principais obxectivos é entender e valorar correctamente a biodispoñibilidade real dos aminoácidos esenciais (lisina e metionina) contida neses suplementos.

“Desenvolvemos probas moi fiables para medir a dixestibilidade das proteínas no intestino delgado” O profesor Calsamiglia traballa na actualidade no estudo da nutrición en vacún dende a óptica da fermentación microbiana do rume, así como na modulación e a dixestión intestinal. Sobre todo isto, e sobre como funciona o equipo especializado na validación de produtos para ruminantes que dirixe na UAB, charlamos con el a continuación.

Por que centrar esforzos na síntese de proteína microbiana e nos suplementos proteicos?

A síntese de proteína microbiana é a mellor forma de incrementar a

cantidade total de proteína que chega ao intestino. A devandita proteína ten unha calidade moi alta dende o punto de vista aminoacídico, xa que é moi rica en lisina e metionina. A

Tamén estuda a modulación e a dixestión intestinal. Como se pode controlar isto?

Durante moitos anos, os nutricionistas centraron a súa atención na fermentación do rume, xa que xoga un papel moi crítico na nutrición xeral do animal. Con todo, agora que xa liquidamos a maior parte dos problemas relacionados con isto, a nosa atención cambiou cara a que é o que ocorre no intestino delgado. A clave aquí é atopar a maneira de ter ao mesmo tempo un nivel baixo de degradación no rume e un alto nivel de dixestibilidade. Iso ten moito que ver coa tecnoloxía que empregamos para protexer estes produtos, pero tamén necesitamos desenvolver técnicas simples de laboratorio para comprobalo. Por exemplo, no noso laboratorio desenvolvemos probas in vitro, in situ e in vivo moi fiables para medir a dixestibilidade das proteínas no intestino delgado.

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 17

vp015_entrevista_Calsamiglia_galego.indd 17

19/2/20 12:51

ENTREVISTA

“DENDE O PUNTO DE VISTA PRÁCTICO DO NUTRÓLOGO, O SEGUINTE PASO QUE CREO QUE TODO O MUNDO DEBERÍA DAR É O DE FORMULAR BASEÁNDOSE EN AMINOÁCIDOS”

O seu equipo de investigación da UAB traballa na comprobación da excelencia dos produtos protexidos ruminalmente. Cales son as características que teñen que cumprir para acadar esta categoría?

Como dicía antes, cada vez que tratas de probar a calidade dun produto, tanto se é un ingrediente coma se é un nutriente que foi desenvolvido para un obxectivo específico (como un aminoácido protexido), o que tratamos de facer é fornecer un produto que se degrade pouco no rume, que sexa altamente dixestible no intestino delgado e que, posteriormente, sexa absorbido no sangue para que o animal poida usalo.

Cales son os pasos para comprobar a degradación dun produto?

Hai diversas técnicas que son moi variables en tempo e prezo. Dende probas in vitro, que se fan en pouco tempo e que teñen un custo relativamente barato, ata probas in vivo, onde ti pos eses aminoácidos nas dietas que se lles administran aos animais do estudo. Estas probas son moito máis caras, necesitan cirurxía e requiren moito máis tempo, dedicación e experiencia.

De que depende o uso de cada unha desas técnicas?

Fundamentalmente do obxectivo.

Se é un exame inicial no proceso de desenvolvemento, entón úsanse técnicas máis simples, rápidas e baratas. No entanto, este é só un paso preliminar e seguimos necesitando ter unha evidencia real no animal.

Temos probas in vitro, que son moi boas para unha estimación e que simulan bastante ben o que pasaría in vivo, pero, se queres unha valoración real e fiable, ao final tes que medir a resposta in vivo. Isto é moi difícil, pois tes que realizar un seguimento de diferentes partes do tracto

dixestivo do animal, o que hoxe en día non é moi común debido á súa complexidade e a que a lexislación trata de minimizar o uso de animais preparados cirurxicamente.

Que información deberían demandar os usuarios á hora de buscar un produto excelente?

O máis fiable é coñecer a biodispoñibilidade real en sangue, pero este é un proceso que require moito tempo e diñeiro. Se non é posible ter estes datos, entón terás que confiar en probas in situ para medir a degradación do rume e a dixestibilidade intestinal in vitro. Estas medidas son boas para comparar produtos.

Non estou seguro de se son correctas para obter o valor real, algo que sexa totalmente necesario e fiable, pero si que che dá unha posible vía de comparación. Dende o meu punto de vista como consumidor, ter unha comparación da calidade do produto e o seu prezo dáche información suficiente para decidir que é o que queres, pero sempre tendo en conta que non é correcto comparar valoracións procedentes de diferentes técnicas.

Cales serían as súas recomendacións para comprobar dunha maneira fiable a biodispoñibilidade de aminoácidos protexidos contra o rume?

O mellor sería coñecer canto aminoácido chega ao sangue, porque isto indica que está a pasar o rume sen degradar, que se está dixerindo correctamente no intestino e que finalmente se está absorbendo. Agora ben, entre non facer nada e chegar a este valor, existen diferentes técnicas in vitro, polo que eu creo que habería que pedir ambas: degradación do rume e dixestión intestinal, posto que poden atoparse produtos cunha protección moi boa no rume, pero tan ben protexida que logo non chegue a dixerirse, ou, pola contra, podo ter algo tan dixerible que se degrade na súa maioría no rume. Por iso ter só un destes dous valores é insuficiente.

Ter ambos daranos un bo punto de vista para comparar diferentes produtos dispoñibles no mercado.

información sobre o seguinte paso, que é o de formular con base en aminoácidos. Dende que estes son absorbidos, a eficiencia na súa utilización cambia dependendo do nivel de produción da vaca, da cantidade de enerxía da dieta, do equilibrio entre os diferentes aminoácidos etc. Así pois, dende o punto de vista práctico do nutrólogo, o seguinte paso que creo que todo o mundo debería dar é o de formular baseándose en aminoácidos e, dende o punto de vista da ciencia, debemos prover de información, datos, ecuacións etc., suficientes para estimar a dispoñibilidade real dos devanditos aminoácidos protexidos, é dicir, a cantidade verdadeiramente útil nas diferentes condicións.

MANEXO E NUTRICIÓN DO GANDO O doutor en Ciencia Animal pola Universidade de Minnesota (EE.UU.) Sergio Calsamiglia traballa actualmente como docente na Escola de Medicina Veterinaria da Universidade Autónoma de Barcelona (UAB), onde tamén é membro do Servizo de Nutrición e Benestar dos Animais (SNiBA).

As súas liñas actuais de traballo diríxense, por unha banda, cara ao manexo do gando e, pola outra, cara á nutrición do vacún leiteiro. No que respecta a isto último, fai especial énfase na fermentación microbiana do rume e na súa modulación, así como nos aditivos para pensos. En canto á área do manexo, está especializado no desenvolvemento de construcións matemáticas que axuden á toma de decisións en granxa.

Cal diría que será o futuro da nutrición en vacún?

Nos últimos dez anos pasamos da proteína crúa á proteína metabolizable e na actualidade xa temos moita

18 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_entrevista_Calsamiglia_galego.indd 18

19/2/20 12:51

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

vp015_publi_kemin.indd 19

12/2/20 20:10

ENTREVISTA

MARTA ALONSO, UNIVERSIDADE DE LEÓN

En Vaca.tv

“Temos a misión de amosar como é a produción animal en realidade, non a idealizada polos anuncios” Falamos coa profesora do Departamento de Produción Animal da Universidade de León, Marta Alonso, sobre as principais correntes relacionadas con produción eticamente sustentable, sobre a actitude dos veterinarios cara a este tipo de debates e sobre como están a incidir na sociedade tendencias como a do uso responsable de antibióticos e a de benestar animal.

Parte do seu traballo céntrase na produción animal eticamente sustentable. Que comprende este concepto?

Eticamente sustentable significa que os gandeiros poidan ter un argumento ético que xustifique moralmente o uso que se fai dos seus animais. Os sistemas de produción animal teñen

que ter unha xustificación moral. A sociedade actual cambiou, ten unha desconexión coa produción animal, que se debe en boa medida a que a poboación vive cada vez máis no espazo urbano e menos no rural e necesita que, dalgunha maneira, sexamos capaces de darlles unha xustificación moral a eses sistemas de produción.

Un dos cinco argumentos bioéticos fundamentais máis estendidos é o do utilitarismo. Cales son as súas principais características?

O utilitarismo baséase no efecto custo-beneficio e trata de obter o maior proveito para o maior número posible de persoas e de animais. Polo tanto, na nosa relación con estes o principal é o balance entre o beneficio que obtemos e como afectamos o seu benestar. Aí é onde o benestar animal cobrou moita importancia. A postura utilitarista é maioritaria en boa parte da sociedade, exceptuando os defensores dos dereitos dos animais, que teñen unha visión totalmente contraposta.

A que se refire con “dereitos dos animais”?

A unha prohibición non negociable da súa utilización, calquera que sexan os beneficios. Deféndese que teñen dereito a protección moral e non importa a rendibilidade, o importante é que non temos dereito a utilizalos no noso proveito.

Non é esta unha posición un tanto radicalizada?

Están aparecendo unha serie de campañas e mensaxes na Rede, tales como “os lácteos son machistas”, vixilias veganas nos matadoiros etc., que son posturas radicais xurdidas desa posición de prohibición non negociable de utilización.

20 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_entrevista_MartaAlonso_galego_SABE.indd 20

19/2/20 12:50

ENTREVISTA

A CONTRACORRENTE Alonso defínese así ao explicar que é unha firme defensora das explotacións familiares e do uso da terra integrado coa produción, o que a coloca no extremo oposto á tendencia actual cara ao crecemento e á industrialización das granxas.

Así mesmo, advirte dos inconvenientes destes procesos de globalización e homoxeneización

En contrapartida existe a postura do non dereito de protección moral dos animais, aínda que si lles importen ás persoas. Non é certo?

Si. Ese é o argumento contractarianista. Aínda que os animais non teñen dereito a protección moral en si mesmos, si lles importan ás persoas, polo que están protexidos por elas.

Esta moralidade baséase no respecto ás leis e esa preocupación das persoas polos animais é o que levou ao desenvolvemento de normativas, lexislacións, códigos deontolóxicos etc., que temos a obrigación de cumprir, é dicir, temos unha sociedade preocupada polo benestar e iso motiva, por exemplo, que as industrias queiran ter certificados de calidade.

Antes falaba de benestar animal, unha tendencia cada vez máis popular. Cre que será algo pasaxeiro?

Non, isto non é algo que non se lle vaia esquecer á xente. Chegou para quedar porque a sociedade se preocupa cada vez máis, aínda que sexa de xeito relativo, xa que, ao estar tan desconectada do medio rural, non ten unha información real. Nese sentido nós, dende as universidades, así como dende os medios de comunicación, temos a misión de amosar como é a produción animal en realidade, non a idealizada polos anuncios.

Que vantaxes terá para todos os elos da cadea de produción apostar polo benestar animal?

Hai unha vantaxe evidente para os produtores e comercializadores, que é que os consumidores están a demandar benestar animal, polo que poderían decidir, cando están nun lineal no supermercado, comprar ou non un litro de leite en función de que teña ese selo. Despois está o feito

biocultural, que implican a perda dos usos particulares que ten a xente dos hábitats. Neste sentido, sinala cara á problemática da desaparición dos sistemas de aproveitamento de devesas e de toda a zona sur, da transhumancia e da vertebración das canellas.

de que un animal cuns estándares de benestar altos é un animal máis san, o seu sistema inmunolóxico funciona mellor, terá menos risco de padecer enfermidades e por iso necesitará menos antibióticos, e aí conectamos coa outra gran corrente que chegou para quedar, que é a de redución do uso de antibióticos: one health, one welfare. E todo isto redunda, por suposto, en maiores producións.

Pensando no consumidor, pode ser complicado decidir que certificación é a máis veraz. Existe algún criterio que se deba seguir? É difícil de dicir, porque cada un dos sistemas de certificación e de avaliación –porque unha cousa é a certificación de benestar, que é este sistema, e outra é a avaliación de benestar– pode ter obxectivos diversos.

O obxectivo pode ser a certificación en si mesma, ou a mellora real para o gandeiro e para os seus animais.

Nós, na Universidade de León, contamos cun sistema que ten unha finalidade docente, que é a de ensinarlles aos estudantes a identificar e avaliar o benestar animal. Por tanto, non podemos dicir que haxa un sistema universal que sexa o mellor de todos, senón que depende dos obxectivos que se estean a buscar.

“OS SISTEMAS DE PRODUCIÓN ANIMAL TEÑEN QUE TER UNHA XUSTIFICACIÓN MORAL”

En liñas xerais, que valoración fai da adaptación do sector a este tipo de temas?

Eu creo que no sector vacún en xeral, e no vacún de leite en particular, estase a traballar moi ben dende hai moitos anos. É un sector que tomou conciencia e que nos últimos trinta anos sufriu un cambio radical. Na maioría dos aspectos foi para mellor (en canto a calidade de leite, a instalacións...), aínda que noutros, como a tendencia á perda das explotacións familiares, son un pouco crítica.

Os asuntos dos que nos falou, relacionados coa ética e a filosofía, non son os máis habituais entre veterinarios. Cre que son cuestións nas que debería afondar o gremio?

Si. Hai uns meses tiven a oportunidade de debater no Congreso Anembe este tipo de temas que aos veterinarios non nos adoitan gustar moito, ou cos que non nos sentimos tan cómodos. Quizais se deba a que, cando nolos conta alguén que non é da propia profesión, ten un enfoque demasiado alleo, entón creo que é bo que sexamos os veterinarios os que falemos tamén de ética e que nós mesmos expoñamos estes temas.

Agora estase falando tamén moito da importancia de reducir o uso de antibióticos. Que opina?

En vacún de leite en particular utilízanse poucos e é unha cuestión que tamén, como o benestar, veu para quedar. Ao final, os antibióticos serven para tapar defectos no manexo, nas instalacións... polo que, se conseguimos mellores condicións, poderemos reducir o seu uso sen problema.

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 21

vp015_entrevista_MartaAlonso_galego_SABE.indd 21

19/2/20 12:50

PUBLIRREPORTAXE

XENÉTICA FONTAO REUNIU O PERSOAL DAS CATRO AFRICORES GALEGAS PARA PRESENTARLLES A CAMPAÑA DE SEME 2020

En vídeo!

O pasado 30 de decembro tivo lugar en Lugo a presentación da campaña de seme 2020 de Xenética Fontao, que pon a disposición dos gandeiros inscritos en Control Leiteiro os mellores touros do panorama nacional. Así o reflicten as probas xenéticas de decembro de Conafe: 7 dos 10 primeiros touros do ranking TOP 100 GICO son de Xenética Fontao, así como 5 dos 10 mellores touros probados españois.

O director xerente de Xenética Fontao, Jesús Vázquez, inaugurou a xornada agradecéndolles a súa presenza aos controladores das catro africores galegas e poñendo de relevo a “especial” relación entre estes e a empresa púbica que lidera, pois o obxectivo común de todos eles é a mellora xenética do rabaño frisón de Galicia. Logo de explicar as principais liñas de traballo que están a desenvolver,

vp015_publirreportaxe_fontao_galego.indd 22

Foto de grupo dos asistentes á xornada

Vázquez deulle paso a Mauricio de los Santos, veterinario experto en xenética, que fixo un repaso das características principais dos sementais incluídos na campaña, non sen antes destacar que “tanto en cantidade como en calidade, Xenética Fontao ten os mellores touros nacionais”.

En canto a cantidade, De los Santos apuntou que, coa chegada da xenómica, cada vez se poñen menos touros en testaxe, pois esta ferramenta permite afinar moito máis a selección dos candidatos e poñer en proba “menos e mellores”.

En canto a calidade, segundo as probas de decembro de Conafe, no TOP 10 dos mellores touros xenómicos, 7 son de Xenética Fontao; no TOP 25, 16; no TOP 50, 37, e no TOP 100, 62. No caso dos probados, 5 dos 10 mellores do ranking son de Xenética Fontao. “Entre o 65 e o 75 % dos mellores touros nacionais están aquí, moi preto de vós”, corroborou.

20/2/20 15:58

PUBLIRREPORTAXE

J. A. Jiménez: “Podemos ter avaliacións xenéticas sen necesidade de seguir recollendo datos? Non” Na xornada tamén participou o xefe do departamento técnico de Conafe, José Antonio Jiménez, en cuxa conferencia abordou a situación e as perspectivas de futuro do control do rendemento leiteiro en España.

Jiménez fixo un repaso das posibilidades que ofrece o control leiteiro, entre elas a avaliación xenética das femias, o que historicamente servía para avaliar a xenética dos pais e, a partir de aí, valorar a súa comercialización. Todo isto cambiou coa xenómica, a cal posibilita coñecer o valor xenético dos touros desde o nacemento, sen necesidade de valorar as capacidades produtivas da súa descendencia.

Non obstante, o experto formulou a seguinte pregunta: podemos ter avaliacións xenéticas sen necesidade de seguir recollendo datos? Non. A resposta negativa a esta cuestión débese a que “a poboación de referencia témola, pero haina que ir alimentando e, ademais, para que as valoracións xenéticas sexan todo o precisas que poden chegar a ser, non soamente vale con que teñamos o xenotipo do animal, senón que as hai que combinar coa avaliación tradicional. Agora, cando nace un xato, somos capaces de predicir que nivel xenético vai ter, pero se deixamos de meter datos iso vai deixar de funcionar, polo tanto, a clave de calquera programa de selección é a recollida de datos”, explicou.

Neste sentido, insistiu en que a recollida de información nas explotacións debe ser moi meticulosa, xa que dela depende o valor das avaliacións e a capacidade para ir axustando os sistemas de predición, coa incorporación de novos caracteres, coma os de saúde podal. Por todo isto, insistiu en que resulta fundamental impulsar o control leiteiro, recoller os fenotipos e pór moita énfase na calidade dos mesmos. “Só así poderemos seguir sendo competitivos, porque as ferramentas témolas, aínda que as haxa que mellorar. Hai que tratar de ofrecerlle ao gandeiro unha análise cada vez máis fina da información que recollemos e coa que poida tomar mellores decisións”, concluíu.

vp015_publirreportaxe_fontao_galego.indd 23

Intervención de Jesús Vázquez

Intervención de Mauricio de los Santos

Intervención de José Antonio Jiménez

20/2/20 15:59

A C T U A L I DA D E

Lugo, sede da quinta reunión do Dairy 4 Future O proxecto interrexional no que participa, entre outros, a Axencia Galega de Calidade Alimentaria (Agacal) celebrou a súa quinta reunión de traballo na nosa comunidade a comezos deste ano.

O PROXECTO

F

inanciado na súa maioría pola Unión Europea, no Dairy 4 Future participan unha decena de rexións do Arco Atlántico: Escocia, Gales, Inglaterra, Irlanda do Norte e a República de Irlanda no Reino Unido; Normandía, Bretaña e Aquitania en Francia; o País Vasco e Galicia en España e as zonas norte e sur de Portugal, xunto cos Azores, no país luso. Así mesmo, colaboran unha vintena de organismos, entre os que se atopan a Axencia Galega de Calidade Alimentaria (Agacal), a Asociação Agrícola de São Miguel de Azores, o Instituto Galego de Calidade Alimentaria (Ingacal), o Institut d’Elevage e a Universidade de Trásos-Montes e Alto Douro.

O obxectivo central deste grupo de traballo é construír unha folla de ruta que axude a identificar, avaliar e transferir prácticas innovadoras aos técnicos e gandeiros de ámbito europeo relacionados coa gandería de vacún de leite, á vez que se contribúa a potenciar a competitividade, sustentabilidade e resiliencia destes sistemas de produción na área do atlántico.

Organizado en sete paquetes de traballo que abranguen temáticas como a eficiencia, a pegada de carbono, a capitalización do traballo e a comunicación, o equipo sitúase xa no ecuador do proxecto e afronta agora a segunda fase na que, tras recoller todos os datos, comezarán coa súa análise e validación.

Visita á queixería de Arqueixal

24 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_actualidade_dairy4future_galego_SABE.indd 24

19/2/20 12:47

A C T U A L I DA D E

O OBXECTIVO É CONFECCIONAR UNHA FOLLA DE RUTA QUE AXUDE A MELLORAR AS PRÁCTICAS DAS GANDERÍAS DO ARCO ATLÁNTICO

FOLLA DE RUTA EN CONSTRUCIÓN “Unha aposta importante”. Así definen dende o grupo o desafío de describir este modelo. Para a súa creación están funcionando a dous niveis: “Estamos a traballar con granxas experimentais e tamén con cen granxas piloto repartidas entre as distintas rexións participantes”, explica César Resch, especialista en produción de leite e investigador da Agacal no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM).

No caso de Galicia, as dez granxas seleccionadas foron escollidas por seren innovadoras e/ou por teren algo interesante para mostrar. “Non todas teñen por que ter innovación, aínda que esas axuden a abrir camiño para outras”, aclara Resch. “O que teñen en común as dez coas que estamos a traballar aquí é que fan as cousas ben, pero tanto poden ser explotacións hiperintensivas con medias de case 50 litros/vaca/día coma en ecolóxico con rendementos máis baixos”, puntualiza.

En liñas xerais, o seu labor durante estes dous primeiros anos de proxecto centrouse en analizar o que teñen en común as explotacións que mellor e peor o fan co fin de crear esas pautas a seguir polo resto.

REUNIÓN EN GALICIA Tras facer paradas semestrais en Rennes (Bretaña francesa) en xaneiro de 2018, en Dumfries (Escocia) en xullo do mesmo ano e no País Vasco e Azores en 2019, Galicia foi a rexión encargada de acoller este ano a quinta xuntanza o pasado mes de xaneiro. “Trátase de reunións de traballo, non son simposios nin conferencias”, puntualiza Resch.

Como elemento diferenciador desta reunión destaca a visita ao rural galego. Así, os membros do proxecto puideron coñecer o centro de recría que a Deputación de Lugo posúe na localidade de Castro de Ribeiras de Lea e as instalacións de Arqueixal (Palas de Rei), onde, ademais de vi-

sitar a súa queixería, o seu museo e as súas casas dedicadas ao ecoagroturismo, ofrecéronse tres charlas. A primeira, a cargo do investigador do CIAM Juan Piñeiro, presentou un proxecto anterior no que participaran algúns dos investigadores do Dairy 4 Future. A continuación, Ana Corredoira, propietaria de Gandería Cernada, explicou os distintos proxectos nos que está a traballar, entre os que se atopan a cooperativa As Vacas da Ulloa e a liña de cosmética Muuhlloa, e, para finalizar, Luis Carrera (Arqueixal) abordou as distintas áreas de negocio nas que están a incorrer actualmente e afondou na razón da súa aposta polo comercio de proximidade.

POSTA EN VALOR DA REXIÓN ATLÁNTICA “É verdade que a zona atlántica ten moitas cousas que mellorar, pero tamén temos unhas condicións endóxenas moi boas para a produción de leite, que é algo que temos que amosar”, sinala o investigador da Agacal, quen tamén alude ao valor desta alianza para situar o sector lácteo galego no mapa a nivel internacional.

Aínda que é certo que cada rexión participante ten as súas características particulares, tamén se identifican unha serie de trazos comúns a todas. “Por exemplo, no 99 % das granxas piloto o gandeiro tamén é agricultor. O consumo de forraxe feita na casa é unha característica que vai dende Escocia ata Azores”, sinala Resch. Ademais, a maioría son explotacións familiares e, dende o punto de vista da pegada de auga, o impacto é moito menor que o que tería unha granxa que consumise alfalfa e millo regado. “Todo iso haino que pór en valor e amosarllo á sociedade”, apuntan. “Está claro que sabemos facelo, que o facemos ben, pero podemos facelo incluso mellor, porque temos as condicións para conseguilo”, resaltan.

VALORACIÓN DOS SOCIOS PILAR MERINO Neiker (País Vasco)

“Cando falamos de granxas innovadoras referímonos a granxas do futuro, que vemos que teñen continuidade e que economicamente van ser rendibles, aínda que non estean superequipadas tecnoloxicamente. Agora comezamos a facer xornadas de interacción entre gandeiros de distintas zonas e países e esperamos que iso enriqueza e achegue solucións e ideas para afrontar distintos problemas”.

ANDRÉ LE GALL Institut de l’Elevage (Bretaña francesa)

“Estamos a coñecer sistemas moi interesantes a nivel técnico, ambiental e económico nas granxas piloto do proxecto. Iso permitiranos identificar os sistemas máis eficientes e, sobre todo, establecer as relacións pertinentes cos niveis de produción leiteira e que isto nos permita achegarlles valor engadido aos gandeiros nas súas explotacións”.

BENOÎT PORTIER Cámaras de Agricultura de Bretaña (Bretaña francesa)

“Hoxe en día, a maior preocupación para os gandeiros lácteos bretóns é a remuneración do traballo, xunto coa autosuficiencia alimentaria, o benestar animal e a redución da pegada de carbono. Por este motivo, o noso principal obxectivo é que os gandeiros do grupo reduzan a pegada de carbono e propoñerlles técnicas que respecten o benestar animal e que sexan fáciles de asumir para eles”.

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 25

vp015_actualidade_dairy4future_galego_SABE.indd 25

19/2/20 12:47

IV XORNADAS DO RURAL GALEGO DENDE CURTIS Sábado, 14 de marzo 2020 Xornada Monográfica sobre Desenvolmento Rural 10:45 h Presentación JAVIER CAÍNZOS Alcalde de Curtis 11:00 h Relatorio MANUEL RODRÍGUEZ VÁZQUEZ

“A aposta pola artesanía alimentaria galega” Director da Axencia Galega de Calidade Alimentaria (Agacal) 12:00 h Pausa do café 12:30 h Relatorio JAIME IZQUIERDO VALLINA

“A cidade agropolitana.

A aldea cosmopolita” Comisionado para o Reto Demográfico do Principado de Asturias.

Experto en Desenvolvemento Rural.

14:30 h Quenda de preguntas Clausura MANUEL RODRÍGUEZ VÁZQUEZ Recinto feiral de Curtis - 10:45 h Entrada de balde ORGANIZA:

COLABORAN:

GOBIERNO DEL PRINCIPADO DE ASTURIAS

vp015_xornada_curtis_galego.indd 26

19/2/20 18:32

DE ÉLITE PROMUEVE:

14-15 MARZO 2020 Recinto Ferial . Curtis 15310 A Coruña

ORGANIZA:

INFORMACIÓN EN: administracion@embriomarket.com Tfnos: 981 791 843 // 649 239 488

Ganaderías punteras de toda España Animales situados en los primeros puestos por GICO y por Tipo Familias ganadoras de concursos nacionales PORTES GRATUITOS HASTA DESTINO FINAL

vp015_poxa_curtis_castelan.indd 27

14/2/20 9:50

S A Ú D E P O DA L

Celebrada a International Hoof Health and Welfare Conference Uns 250 profesionais de 28 nacionalidades diferentes déronse cita en Zaragoza, do 5 ao 7 de febreiro, para debater sobre as últimas novidades na área da saúde podal.

O

rganizada pola Asociación Nacional de Especialistas de Medicina Bovina de España (Anembe), a Asociación de Profesionais de Pedicura Bovina (APPB) e a Universidade de Zaragoza, esta Conferencia serviu para poñer de manifesto a importancia da saúde podal como indicador de benestar.

O encontro comezou cunha visita á granxa Tauste Ganadera, explotación de referencia na rexión, onde os asistentes, divididos en grupos, puideron asistir a unha exhibición práctica dos diferentes métodos de recorte.

Baixo a batuta de Adrián González (Anka) e coa arbitraxe do doutor Christoph Mülling (Universidade de Leipzig, Alemaña), os expertos Gerard Cramer (Univer-

sidade de Minnesota, EE. UU.) e Loris de Vecchis (Universidade de Milán, Italia) confrontaron os dous principais métodos de recorte: o modelo holandés e o modelo americano. A principal diferenza entre ambos estriba no modelado do oco axial, moito máis profundo no americano. A confrontación entre os dous especialistas quedou en táboas, acordando ambos a transcendencia de adaptar o recorte a cada situación e, sobre todo, evitar o recorte de tipo estético, que non axuda ao equilibrio da vaca e pode producir graves consecuencias.

Os participantes continuaron a visita repartíndose en varias estacións. Da man de Zinpro puideron avaliar pediluvios e abordar a idoneidade de baños longos, estreitos, o dimensionamiento correcto de cubículos ou a importancia da fase de transición para unha correcta saúde podal.

CLAVES DA DERMATITE DIXITAL Ao día seguinte, a Conferencia trasladouse á Facultade de Veterinaria de

Zaragoza. Co auditorio cheo, abriu a xornada o doutor Carlo María Mortellaro, lenda viva da podoloxía, que fixo un repaso pola historia da dermatite dixital, explicando os pasos que o levaron ao seu descubrimento.

A súa presentación foi continuada polo seu amigo e sucesor como referente da podoloxía italiana, Loris de Vecchis, que expuxo como evolucionou a doenza e a súa situación actual.

Este primeiro bloque finalizou co doutor Arturo Gómez (Zinpro), quen explicou que o método de control da dermatite se debe basear no tratamento de todos os casos, na revisión ás dúas semanas, na adaptación do baño de pezuños, en asegurar unha pel de calidade e en non esquecer nin as vacas secas nin as xovencas.

Tras o café, a xornada reiniciouse co bloque de biomecánica e recorte funcional. Gerard Cramer expuxo os primeiros resultados do seu estudo para atopar a causa das úlceras de sola, que parecen estar relacionadas coas horas en pé e o sobrecrecemento.

A continuación, Cramer compartiu a comparación entre os diferentes métodos de recorte para explicar que, sen existir grandes evidencias científicas entre ambos, si que se debe priorizar o tratamento temperán da vaca coxa. Seguidamente, o doutor Christoph Mülling ofreceu unha sesión didáctica de como lle afectan ao pezuño o sobrecrecemento e o apoio sobre superficies duras.

28 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_saudePodal_galego.indd 28

19/2/20 12:27

S A Ú D E P O DA L

COBERTIZOS TALLERES PRÁCTICOS Despois da comida, chegou un dos momentos do día mellor recibidos polos participantes, os talleres prácticos. Os asistentes, divididos en grupos pequenos e dirixidos de forma moi eficiente polos estudantes de Scrum (Facultade de Veterinaria), participaron en sete diferentes: • Tratamento de casos complicados, con Loris de Vecchis e o equipo de Anka.

• Cirurxías en touros, con Miguel Ángel García e Richard Touret, membros da APPB. • Recorte en ovellas, con Juan José Ramos (Universidade de Zaragoza).

• Revisión de anatomía do pezuño, coordinado por María Climent e Salvador Climent, da Universidade de Zaragoza.

• Uso de tomografía computerizada (TAC), por Luis Miguel Ferrer, da Universidade de Zaragoza.

• Estudo das presións no pezuño, por Christoph Mülling. Neste observouse de forma moi práctica como o recorte funcional e a inclusión dun taco cambia completamente o balance dos pesos.

• Benestar e eficiencia, con Gerard Cramer (Universidade de Minnesota), Reuben Newsome (Parkland, Inglaterra) e Daniel Zalduendo (Anka).

Ao final do día, todos os asistentes se reuniron nunha cea celebrada no hotel Eurostars Boston. Nun ambiente distendido puideron compartir experiencias e comparar o traballo entre diferentes países.

BENESTAR E EFICIENCIA Ao inicio da mañá seguinte daba comezo a terceira xornada da Conferencia, onde os relatorios se dividiron en dous bloques: benestar e eficiencia. Abriu a xornada Reuben Newsome, que explicou como a saúde podal é un dos principais indica-

La solución fácil y económica para su cubierta

NAVES GANADERAS Y ALMACÉNES dores de benestar e como industrias e supermercados en Inglaterra están a condicionar os seus prezos a ter baixos niveis de vacas coxas.

Seguíronlle Arturo Gómez e Huw McConnochie (Zinpro), que revisaron a importancia da cama e da nutrición sobre as coxeiras.

No bloque de eficiencia, Adrián González (Anka) fixo unha revisión de como evolucionou a industria leiteira coa crecente relevancia da saúde podal, como foi mellorando o labor preventivo da pedicura bovina adaptada a todos os tamaños de establos e como cambiou a podoloxía nos últimos trinta anos.

Ao mediodía deuse por finalizada a Conferencia. Tanto as entidades organizadoras (Anembe, APPB, Universidade de Zaragoza) coma os patrocinadores (Anka, Ceva e Zinpro) puxeron de manifesto o seu compromiso coa saúde podal como garantía do benestar animal e os asistentes despedíronse coa mochila ateigada de experiencias.

Grandes ventajas con respecto a las construcciones tradicionales

Poligono Industrial de Somonte c/ Mª Glez “La Pondala”, nº 41 CP:33393 - Gijón - Asturias Tel: +34 985 303 752 info@easy-covering.com

www.easy-covering.com 02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 29

vp015_saudePodal_galego.indd 29

20/2/20 8:41

cOnsuLte fInancIacIÓn Hasta 12 Meses sIn Intereses cOMO sIeMpre, LOs prIMerOs DesDe 1975 cOrnaDIZas, cuBÍcuLOs, Barreras...

•

•

•

•

DIstrIBuIDOr autOrIZaDO De La Marca GOMas aLfOMBra

JOurDaIn

DIstrIBuIDOres

¿Quieres ofrecer el mejor confort a tus animales? tenemos la solución, con la más amplia gama de productos

• KIM longlIne

• KeW PlUS

• WelA

sistema continuo (rollo): perfil de colchón de aire flexible y altamente resistente al desgaste para una comodidad agradable al acostarse.

sus tres capas aseguran la mayor comodidad que puedas encontrar en el mercado para el confort del animal.

sistema continuo (rollo): perfil de cuchilla innovador para una suavidad especial.

vp015_elmega_castelan.indd 30

13/2/20 15:35

M I

• ARRIMA, AIReA Y BARRe fácILMente • RedUce Y fAcIlItA tU tIeMPo De traBaJO en eL estaBLO • eVIta La ferMentacIÓn De La cOMIDa aL aIrearLa • faBrIcacIÓn prOpIa

soluciones para todo tipo de instalaciones Más De 30 añOs faBrIcanDO e InstaLanDO arrOBaDeras

arrOBaDera

O

GaLIc en Ia

Ic Ia

s

arrIMaDOr MeZcLaDOr De cOMIDa

fe It

ta

He aL cHO en G

consulte precios sin compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

vp015_elmega_castelan.indd 31

13/2/20 15:35

NA GRANXA

A PRADEIRA SC. CARBALLO (A CORUÑA)

En Vaca.tv

Plans de futuro en clave feminina Viaxamos ata o concello coruñés de Carballo para coñecer o presente e indagar o futuro da gandería A Pradeira, unha sociedade civil da que forman parte Jesús Castro Esmorís e as súas fillas Carmen e Raquel, as cales apostaron por darlle continuidade ao negocio familiar e para o que xa teñen previsto un novo proxecto de mellora.

Localización: Xoane, Goiáns (Carballo) Propietarios: Jesús Castro Esmorís, Carmen Castro Rama e Raquel Castro Rama N.º total de animais: 220 Vacas en muxidura: 96 Media de produción: 35,5 l vaca/día Porcentaxe de graxa: 4 % Porcentaxe de proteína: 3,30 % RCS: 133.000 cél./ml IPP: 405 días IA/preñez xovencas: 2 IA/preñez vacas: 2,3 ICO: 2.988 puntos Cualificación morfolóxica: 80 puntos Superficie agrícola: 72 ha Venda do leite: Coreber Prezo leite: 0,32 €/kg + calidades + IVE

A

s orixes desta granxa situada na comarca de Bergantiños remóntanse aos anos oitenta, cando Jesús e a súa muller, Fina, se fan coas primeiras vacas de leite.

En 1990 constrúen a primeira parte do establo e a sala de muxido, unha espiña de pescado coa que continúan traballando no presente, aínda que dos catro puntos iniciais pasaron a oito. En 2008 incorpórase Carmen e crean a sociedade, na que tamén participan Jesús e Fina. Ese mesmo ano levantan unha segunda nave destinada ao aloxamento da recría, fan unha fosa para o xurro e

De esquerda a dereita, Carmen, Fina, Jesús e Raquel

cinco trincheiras de formigón para os silos; ademais, adquiren algo de maquinaria.

Así continúan ata 2016, cando se incorpora Raquel despois de rematar os seus estudos superiores de Enxeñería Agrícola. Un ano despois, coincidindo coa súa xubilación, Fina deixa a sociedade, de xeito que, a día de hoxe, son Jesús e as súas fillas os tres integrantes da empresa familiar, os cales, coa axuda dun empregado a tempo completo, coidan dun rabaño de 220 animais, dos que 96 son vacas en muxidura.

O establo, produto de todas as reformas e ampliacións que se foron sucedendo ao longo dos anos, abrangue unha superficie aproximada de 2.000 metros cadrados, un tamaño que xa non é suficiente para o número de cabezas actual; de feito, na parte que inicialmente foi construída para a recría, hoxe tamén teñen vacas secas e de leite.

32 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

revp015_nagranxa_apradeira_galego_SABE.indd 32

20/2/20 8:44

NA GRANXA

DISTRIBUIDORES PARA ESPAÑA Y PORTUGAL

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Vista xeral das instalacións

Desde o punto de vista arquitectónico, trátase de varias naves unidas, todas elas con estrutura de formigón, teitos de uralita de diversas alturas e paredes de bloque parcialmente abertas co obxectivo de paliar os problemas de estrés por calor que sofren os animais nos meses de verán e que se traducen, fundamentalmente, en descensos de fertilidade. Para facerlle fronte a esta dificultade tamén teñen instalados varios ventiladores na zona de produción. Ademais, antigamente o patio das vacas de leite estaba sen cubrir, pero cando facía aire e chovía entráballes a auga no corredor de alimentación, un atranco que solucionaron poñendo uns toldos cos que evitan que a comida se lles molle.

Porén, as súas aspiracións de futuro van máis aló e xa están traballando no proxecto dun novo establo. “Queremos volver pedir agora un plan de mellora; se nolo conceden, ben e, se non, ímolo facer igual, a idea é seguir para adiante”, asegura Carmen. Jesús xa non formará parte desta nova etapa, pois pensa que agora si lle vai chegando o momento de descansar e desfrutar do retiro.

NOVOEUDNAIFEDED CAZ

ORGANIZACIÓN DO GANDO O apropiado manexo do gando é a clave do bo funcionamento desta granxa. “Se o establo funciona ben e a vaca está contenta, vas ter leite; se non o está, vas ter problemas”, reflexiona Carmen.

As vacas de leite divídense en dous lotes: un principal, de 74 animais, e outro pequeno, cos 22 restantes. Neste segundo lote agrupan as acabadas de parir e aquelas que sofren algún problema ou que, polo motivo que sexa, non arrincaron ben a lactación. “É un lote pequeniño para que estean máis a gusto e non se pelexen, porque, normalmente, cando incorporas unha vaca acabada de parir ao lote grande, adoita haber problemas de convivencia ao principio”, manifesta Carmen. “Cando se trata de xovencas procuramos telas un pouco máis de tempo

OS ALICERCES DO NOVO ESTABLO

A idea que Raquel e Carmen teñen en mente é facer unha nave con estrutura metálica e capacidade para 112 animais en produción, aínda que nun futuro non desbotan a posibilidade de ampliar ata os 150. No seu interior proxectan colocar unha sala de muxido de 16 puntos, pois a de agora tamén se lles quedou pequena e obsoleta. Á fronte da elaboración do proxecto está Raquel, que planea rematar o papelorio este ano e para 2021 iniciar as obras. Deste xeito, as instalacións actuais quedarán íntegras para o aloxamento das vacas secas e da recría.

Tel. (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com Recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 33

revp015_nagranxa_apradeira_galego_SABE.indd 33

19/2/20 12:40

NA GRANXA

O MILLO É O PROTAGONISTA ABSOLUTO DA RACIÓN DE VACAS EN LACTACIÓN

aí porque, ao ser menos, arrincan mellor. Cando as trasladas para o lote grande perden quilos, así que procuramos pasalas cando xa están no pico de lactación”, complementa Raquel.

Ambos os grupos descansan en cubículos de serraduras, que manexan con especial esmero para manter as células somáticas baixo control. A súa prioridade, conta Raquel, é que as vacas “estean cómodas e molestalas o mínimo posible”, por iso aproveitan as horas dos muxidos para facer as camas. Dado que as serraduras teñen unha gran capacidade de absorción, quitan todo o material mollado, removen o restante e bótanlle cal apagado dúas veces ao día para evitar a proliferación bacteriana. Deste xeito, engade a súa irmá, “a vaca está máis limpa, é máis fácil de muxir e non temos problemas de mamites”. Dos muxidos encárgase precisamente ela; fainos ás 06.45 h da mañá e ás 18.30 h da tarde.

Seguindo esa premisa de tentar darlles o máximo benestar aos animais, en ambos os dous lotes teñen cadanseu cepillo rascador.

As vacas secas e as xovencas a partir dos 5-6 meses de xestación téñenas xuntas e tamén descansan en cubículos de serraduras. Porén, así que chega a primavera tanto este lote como o das xovencas con preñez diagnosticada saen para unha finca que teñen pegada á nave e aí están ata que volve o inverno.

A recría máis nova téñena distribuída en varios lotes por idades e ata o ano dorme en cama quente de palla.

ALIMENTACIÓN En A Pradeira fan unicamente dúas racións unifeed, unha para vacas en muxidura e outra para secas e xovencas.

O millo é o protagonista absoluto da ración de leite, cuxa composición é a seguinte: 35 kg de silo de millo, 9 kg de silo de herba, 1 kg de herba seca e 10 kg de penso.

Para as xovencas e as secas elaboran outra mestura que leva 4 kg de herba seca, 10 kg de silo de her-

Enchen os cubículos de serraduras unha vez á semana

ba e 6 kg de silo de millo. As próximas ao parto inxiren, a maiores, un penso de secas que lles proporciona unha achega de sales aniónicos para favorecer o parto e a expulsión da placenta. Explica Raquel que ese penso tamén lles axuda a incrementar o nivel de proteína “para que a vaca, cando empece a comer a ración de lactación, non sufra ese cambio tan brusco de achega de proteína, e os problemas de calleiro se minimicen”.

O servizo de carro préstallelo a CUMA Caxocer; diariamente acode á explotación e fai ambas racións.

“Como o noso carro ten moitos quilómetros de ruta, porque a cooperativa está integrada por nove gandeiros de tres concellos veciños, o que facemos é que un día empeza aquí e ao día seguinte no outro extremo, de xeito que un día vén ás 7 da mañá e ao día seguinte, ao mediodía. Entón xogamos un pouco coas cantidades para evitar que quede comida no presebe”, conta.

COIDADO DA RECRÍA Raquel encárgase de todo o relacionado co manexo e a alimentación da recría. Consciente de que as primeiras horas son cruciais para o futuro rendemento produtivo dos animais, procura administrarlles o calostro o antes posible. Se a cría nace cerca da hora do muxido, esperan para que tome o leite da nai; en caso contrario, sempre teñen calostro conxelado.

Se lles custa bebelo, fan uso da sonda para asegurar unha inxestión mínima de dous litros na primeira toma.

“Darlles ese calostro é vital para eles, porque non teñen defensas e é así como as collen”, sostén.

A sala de muxido quedóuselles pequena para o número de cabezas actual

Os primeiros días optan por alimentalos con leite da nai, a non ser que esta se atope en mal estado e haxa que medicala, e logo co doutra calquera. “Un leite comprado non vai achegar os mesmos compoñentes que un leite de nai; o que si procuro é que sexa sempre a mesma vaca, porque se cambias moito de animal, nótano”, comenta. Tamén aclara que para previr diarreas cómpre prestarlle moita atención á temperatura de consumo, é dicir, evitar que o tomen frío, e non pasarse coas cantidades.

Desde o terceiro día de vida xa lles poñen un penso para becerros lactantes a libre disposición e así continúan ata a desteta, que lles fan ás seis semanas. Arredor das oito semanas abandonan os boxes individuais e son trasladados ao primeiro lote colectivo, onde lles proporcionan herba seca, outro penso máis avanzado e mestura das vacas de leite, tendo coidado coas cantidades para evitar problemas dixestivos derivados dun exceso de proteína.

Nos seguintes lotes continúan tendo herba seca ad líbitum, aínda que a partir dos catro meses empezan a comer da ración de xovencas. Así, pouco a pouco, vanlles reducindo a mestura de produción ata que con 6-7 meses xa quedan unicamente coa de xovencas.

USO RESPONSABLE DE ANTIBIÓTICOS Desde hai un ano aplican a terapia selectiva de secado e os resultados están sendo moi favorables. “Procuro facer os secados despois do control leiteiro dese mes, porque como aos dous días tes os resultados colgados na páxina do Cegacol xa ves as células que ten a vaca; se se

34 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

revp015_nagranxa_apradeira_galego_SABE.indd 34

21/2/20 10:33

BouMatic

SALA ROTATIVA XPEDIA 360EX

3

2

ViewPointTM

4

5

1

10

9

1. Puerta de control del rebaño 2. Puerta de clasificación 3. Medidor SmartControlTM 4. Automatización de instalaciones 5. Sistema de gestión

TouchPointTM

8 7

6. Carga directa 7. Control del tanque 8. TouchPointTM y ViewPointTM 9. ISO RFID 10. Lavado de pezuñas

Sistema de automatización SmartDairyTM

Pol.industrial Pedrapartida, parcela 17, 15316 Coirós • Tlf: 981.77.45.00 Rúa da Feira 13, 15680 Ordes • Tlf: 981.68.21.95 • E-mail: frior@frior.com

vp015_publi_boumatics.indd 35

6

SmartMeterTM GRUPANOR CERCAMPO S.A. C/Azufre, 4 · 28850 Torrejón de Ardoz (MADRID) Tlf.: 91 656 17 48 · Móv.: 609 227 617 pedrojdiaz@grupacer.com · www.grupacer.com

13/2/20 15:38

NA GRANXA

As xatas xúntanse no primeiro lote colectivo aos 2 meses

Coidan de limpar e desinfectar os boxes antes da entrada dos animais

trata dunha que non tivo mamite e as células están baixas, pois automaticamente lle pos tapón e sae do lote”, expón Carmen.

Mais non é este o único caso no que están apostando por un uso máis responsable de antibióticos.

“O noso veterinario insiste en non tratar os animais á mínima, incluso cando empezan a ter algo de catarro ou unha diarrea lles esperamos dous ou tres días e moitas veces empezan a recuperarse eles sós. Non hai por que medicalos se realmente non é necesario. Estámonos habituando a facelo así e a ver que tal”, sinala Raquel.

REPRODUCIÓN E XENÉTICA Ás xovencas practícanlles a primeira inseminación entre os 14 e os 15 meses e ás vacas, entre os 60 e os 90 días posparto, excepto ás primíparas, que lles esperan un pouco máis, posto que alcanzan o pico de lactación máis tarde. A media de inseminacións por preñez é de 2 nas xovencas e de 2,3 nas vacas. No caso das xovencas, cómpre sinalar que empregan seme sexado nas dúas primeiras inseminacións.

Tanto Carmen coma Raquel coinciden ao afirmar que prestándolles atención aos movementos dos animais lles resulta sinxelo saber cando están en celo, co cal non precisan de ningunha axuda externa para detectalos. Tampouco fan sincronización de celos, a non ser que a femia en cuestión teña algún problema de fertilidade.

O número medio de partos do rabaño é de 2,5. “Foise eliminando moito gando que igual podía seguir no establo, pero como non

JESÚS: “OS VECIÑOS FORON CERRANDO E NÓS FOMOS COLLENDO AS FINCAS AGRUPADAS. AÍNDA ASÍ, SEGUEN SENDO PEQUENIÑAS, PORQUE AOS MARCOS NON SE LLES PODE TOCAR, ISTO AQUÍ É SAGRADO” había máis sitio...”, di Carmen.

Ademais dos animais de desvelle, están vendendo vacas de primeiro parto: “Este ano vendemos unhas oito. Agora mesmo, se nos conceden o plan de mellora, tampouco nos interesa vender tantas, porque as queremos meter a producir…”, engade.

No ámbito xenético buscan “animais lonxevos, bastante correctos morfoloxicamente e cada vez máis inmunes a enfermidades e a problemas de fertilidade”, conta Carmen. En cambio, non seleccionan por produción: “A día de hoxe penso que estamos ben así. A todo o mundo nos gusta que as vacas dean moito leite pero, se dan moito, ao final tamén se acaban un pouco antes. O que si buscamos é que teñan poucas células somáticas e si graxa e proteína”, afirma. A produción actual é de 35,5 litros vaca/día, cun 4 % de graxa e un 3,30 % de proteína; o reconto celular aproxímase ás 133.000 cél./ml.

Empregan tanto touros xenómicos coma probados e decántanse pola xenética canadense, aínda que tamén traballan cos nacionais de Xenética Fontao.

O ICO do rabaño é de 2.988 puntos e a cualificación morfolóxica, de 80.

AGRICULTURA E MAQUINARIA O principal hándicap desta explotación é a gran cantidade de predios nos que se divide a súa superficie agrícola. “É un problema gordo que

temos, porque se vos digo que en 72 hectáreas traballamos 350 parcelas...”, lamenta Jesús, que é quen se ocupa das tarefas do campo coa axuda do empregado. Porén, admite que son uns privilexiados en comparanza con outros gandeiros da zona, “porque aquí os veciños foron cerrando case todos e nós fomos collendo as fincas agrupadas. Aínda así, seguen sendo pequeniñas, porque aos marcos non se lles pode tocar, que isto aquí é sagrado”, asevera.

Cultivan millo nunhas 35 hectáreas e no resto teñen pradeira permanente, que van rotando cando lles toca renovalas. A produción de millo aproxímase ás 60 t/ha.

Os únicos traballos que externalizan son o picado e o transporte das forraxes para os ensilados. Parte da maquinaria téñena en propiedade (tractor, cisterna, segadora, restrelo, arado...), outra parte téñena na CUMA Caxocer e para algúns labores botan man de apeiros da cooperativa Coreber, da que son socios.

VENDA DO LEITE E COOPERATIVISMO O leite recóllellelo Coreber, que é primeiro comprador. Ao ser socios, non teñen contrato de compravenda e o valor do leite vaise marcando segundo as tendencias do mercado. O prezo actual é de 32 céntimos/litro + calidades + IVE. Coreber tamén lles subministra diversas mercancías para a granxa e préstalles asesoramento técnico para o campo.

36 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

revp015_nagranxa_apradeira_galego_SABE.indd 36

19/2/20 12:41

TODO LO QUE NECESITAS PARA TU GRANJA Colchón continuo para cubículos

Planchas de goma para pasillos y salas de espera

Ventiladores Cubículos

Separadores Bombas Agitadores Biocélula

Cortinas cortavientos Puertas y barreras Atrapadores Bebederos

Arrobaderas

DISTRIBUIDOR AUTORIZADO PARA TODA ESPAÑA DE:

ATRAPADORES|COMEDEROS|BARRERAS BOXES TERNEROS|CUBÍCULOS MANGAS DE MANEJO|TOLVAS|CONTENCIÓN

El especialista en bebederos

Bebederos para establo y campo para todo tipo de ganado Casetas y parques para para terneros Pediluvios, carretillas, etc

Arrobaderas para pasillos y canales Colchón continuo para cubículos Bebederos de acero inoxidable

Planchas de goma para todo tipo de soluciones: Salas de ordeño, salas de espera, pasillos de arrobadera, vacas atadas

Separadores Bombas Agitadores Biocélulas

Polígono Comarca II, Calle A, 17; 31191 Barbatáin, Navarra Tfno 948 98 33 90 | Móvil 659594742 www.etxeholz.net | etxeholz@etxeholz.net vp015_Publicidad_EtxeHolz.indd 37 Publicidad_EtxeHolz_2020_02.indd 1

13/2/20 15:40 13/02/2020 10:48:50

NA GRANXA

Coa construción do establo novo prevén eliminar os problemas de estrés por calor que sofren os animais no verán

Os comedeiros límpanse todos os días antes de que veña o carro

A fosa de xurro, de 2.100.000 l de capacidade, téñena cuberta desde hai tres anos

CARMEN: “EU SEMPRE LLE OÍN A MEU PAI QUE EL TIÑA O MELLOR CHOIO DO MUNDO E TI, SE OES ISO DESDE PEQUENA, PENSAS QUE ALGO TERÁ E VAS PROBAR”

CALIDADE DE VIDA E TEMPO LIBRE Con moita convicción, Carmen expresa que na actualidade esta profesión ten calidade de vida e resalta que traballar na explotación lle permite conciliar as súas facetas laboral e familiar: “Eu teño unha nena e vouna buscar á escola todos os días, como con ela, lévoa a actividades e vouna buscar; inda que teña que facer os dous muxidos, dáche tempo”.

En canto a traballar nas fins de semana, Raquel salienta que a gandería non é o único emprego que implica esta obriga e réstalle importancia. “Ti vas ao centro de saúde e hai xente traballando, vas tomar un café a un bar e hai xente traballando...

Evidentemente, non as traballamos todas, imos rotando”, reflexiona.

O empregado libra unha fin de semana si e outra non, e a semana que lle tocar traballar libra un día no medio. En función diso, Carmen e Raquel van organizando os seus descansos.

Se a unha lle apetece coller unha fin de semana enteira, cóllea; se non, adoitan repartila. Jesús, en cambio, ten un horario máis libre. “Meu pai é independente, é xubilado activo, entón el vén cando quere e marcha cando lle peta, iso é o que di el”, comenta entre risas Carmen. “Aínda que despois vén todos os días”, engade Raquel.

PERSPECTIVAS DE FUTURO Carmen é contundente con respecto ao porvir: “Futuro isto ten, iso téñoo clarísimo, se non xa non pensariamos en ampliar nin en seguir aquí”.

Por iso, aínda que puidesen volver elixir un futuro profesional, as dúas seguirían apostando pola gandería.

“Volvería facer o mesmo que fixen, traballar fóra e retornar aquí”, sostén Carmen, que anos atrás preparou unhas oposicións da rama administrativa e chegou a traballar unha tempada no Sergas cubrindo prazas vacantes. Ao anterior, Raquel agrega: “Aprendes moito traballando fóra, tendo xefes, e tamén che serve para valorar máis o que tes aquí”. “Tamén depende moito do que che inculquen. Eu sempre lle oín a meu pai que el tiña o mellor choio do mundo e ti, se oes iso desde pequena, pensas que algo terá e vas probar”, reflexiona Carmen. “E malo non é, pois xa está”, conclúe Raquel.

38 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

revp015_nagranxa_apradeira_galego_SABE.indd 38

19/2/20 12:41

GEAMonobox Monobox-Calidad, productividad y GEA ĆƒGZKDKNKFCF VQFQ GP WPQ Calidade, produtividade e exibilidade: todo nun profesional de de muxido ordeĂąo automĂĄtico automĂĄtico para para MĂłdulo profesional el mĂĄximo rendimiento y salud del rebaĂąo o mĂĄximo rendemento e saĂşde do rabaĂąo En unidad de de muxido ordeĂąo Monobox lugardentro dentro da de tetoeira, la pezonera, Nalaunidade Monobox la a rutina de ordeĂąo muxido completa completatiene ten lugar o lo que mayor salud del do rebaĂąo para unaun leche de que asegura asegura un unordeĂąo muxidohigiĂŠnicamente hixienicamenteimpecable impecabley euna unha maior saĂşde rabaĂąo para calidad leite depremium calidade premium. ďż˝a eďŹ ciencia Ăşnica de GEA Monobox vacas en eďż˝ A eďŹ ciencia Monobox ordeďż˝a moxe assus sĂşas vacas nomomento momentooportuno. oportuno.

Novo sistema ÂĄ Nuevo desistema aplicaciĂłn Pre aplicaciĂłn Dip Dip,Pre incorporado incorporado la naen tetoeira! pezonera !

SXEBJHD LQGG

vp015_Publirreportaxe_gea_galego.indd 39

19/2/20 18:34

Midway Dairy, todo un récord con 18 robots

A

gandería Midway Dairy, de Declo (Idaho, EE. UU.), moxe as súas vacas en 18 robots Monobox desde o pasado 23 de abril, pero o proceso de robotización da granxa foi desenvolvido en tres fases.

Todo se iniciou o 6 de outubro de 2017, cando comezaron os traballos de construción do novo establo. Os seis primeiros Monobox instaláronse a partir de mediados de xuño de 2018 e nesta primeira fase do proxecto tívose que dar solución a todas as conexións e instalacións necesarias para a posta en marcha destes primeiros equipos.

Un mes despois executouse a fase 2 coa colocación de seis robots máis. Con 12 máquinas colocadas, o muxido robotizado arrancou cos seis primeiros o 2 de outubro de 2018 e 20 días máis tarde puxéronse a muxir os seis seguintes. O propietario da explotación, David Gerrat, considera que “as vacas se adaptaron ben ao seu novo sistema de muxido e a transición realizámola sen problemas”.

A última fase, na que se instalaron outros seis robots, tivo lugar no mes de marzo de 2019 e en abril comezaron a traballar en conxunto os 18 robots.

Así, Midway Dairy está a aproveitar ao máximo toda a capacidade das súas máquinas e converteuse nunha das mellores granxas de vangarda de todo o mundo.

SISTEMA MODULAR Unha das maiores vantaxes do GEA Monobox é o sistema modular no que está deseñado.

Cada robot está formado por diferentes módulos –de leite, de selado, de brazo de muxido, electrónico…– e todos e cada un deles pódense extraer e reparar individualmente mentres que a máquina segue muxindo vacas. Neste sentido, GEA logra garantir os diferentes mantementos ou reparacións das máquinas, que necesitan traballar 24 horas, 7 días á semana.

UNHA SOA COLOCACIÓN Unha das características principais dos sistemas robotizados de GEA, tanto en DairyProQ como en Monobox, é que o robot necesita unha soa colocación para realizar, sen

vp015_Publirreportaxe_gea_galego.indd 40

extraer a tetoeira, todo o proceso: o predipping, a estimulación, a extracción dos primeiros chorros, a análise do leite teto por teto, o muxido e o posdipping. Nestes pasos ten a capacidade de analizar temperatura, condutividade, fluxo de leite e cor. Tras esta revisión, comeza o muxido e é capaz de separar o leite bo para o tanque e o malo, para o desaugadoiro. Á análise por cuartos engádeselle o reconto de células somáticas mediante o sensor M6850, que realiza este control en continuo, sen cortar o fluxo e sen o uso de reactivos.

Para o selado final tras o muxido, antes da retirada das tetoeiras teto por teto, o robot aproveita que aínda ten un pouco de residual sen carga, coas gretas do esfínter abertas, para botar o selador e facer unha película perfecta con moi pouco produto. Todos os pasos do muxido quedan así garantidos e fanse sempre baixo unha mesma rutina.

Fases do muxido nunha soa colocación

I

II

III

IV

V

Colocación

Estimulación

Limpeza - Análise do leite por teto

Muxido

Posdipping - Retirada

19/2/20 18:34

David Gerrat

Propietario de Midway Dairy

“Comezamos a investigar sobre o sistema robotizado hai seis ou sete anos. Os meus irmáns e eu marchamos ao Canadá para ver diferentes robots e, tras valorar as diversas diferenzas entre uns e outros, decidímonos por estes por catro motivos fundamentais: • A posibilidade de controlar as súas funcións e poder elixir o traballo manual cando algunha das nosas vacas o precisase.

• A accesibilidade que permite a súa altura. A postura para o traballador é moito máis ergonómica e tes un acceso mellor ao ubre da vaca.

• O traballo das súas tetoeiras nunha única colocación.

Realiza todos os pasos dunha soa vez. Creo que pode ser unha das máquinas máis rápidas que existen.

• A configuración modular. Se un módulo se estraga, podes continuar muxindo sen problema e substituílo moi rápido.

Estamos moi contentos porque vemos que as vacas van ao robot encantadas, mesmo gardan fila e loitan por entrar ao robot canto antes. Creo que velas así, esperando sempre para entrar, é un bo síntoma. Iso quere dicir que lles gusta o sistema de muxido. É unha das mellores partes.

Se tivese que recomendarlle a alguén que está pensando en robotizar a súa granxa, diríalle que pense neste robot polas súas potencialidades; son realmente eficientes e conseguen altas producións por vaca. É moi emocionante ver como algo que leva un gran deseño e preparación acaba traballando ben e ofrecéndoche bos resultados”.

Casey Garrard

Manager en Midway Dairy

“Sabiamos que este proxecto era un desafío, pero tamén foi moi emocionante demostrar que podiamos facelo. Foi unha grande experiencia de aprendizaxe para a nosa empresa e para os nosos traballadores. Conseguimos que todo funcione correctamente e foi un traballo excelente. Un novo reto superado”.

vp015_Publirreportaxe_gea_galego.indd 41

19/2/20 18:34

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Claves para un ensilado de herba de calidade Dada a importancia do uso de forraxes nas racións para a rendibilidade das explotacións, expoñemos os principais factores que se deben ter en conta para conseguir uns ensilados da mellor calidade posible.

Nutricor SL Veterinarios asesores en vacún de leite

S

e falamos de produción de forraxes, a cornixa cantábrica é a zona con maior potencial da península. Debido ás condicións climatolóxicas de sol e precipitacións, a produción de forraxe supón un punto clave para obter alimentos para a alimentación nas ganderías, que principalmente se conservarán en forma de ensilados para poder

ter abastecemento durante todo o ano. Ademais, pode supor un punto de aforro significativo nos custos de produción en comparación cos cereais e materias primas para a fabricación de pensos debido á súa volatilidade nos mercados. O uso de forraxes nas racións pode ser moi importante na rendibilidade das granxas, polo que exporemos

os principais factores a ter en conta para conseguir uns ensilados da mellor calidade posible. Na procura desa forraxe de calidade poderemos tomar como valores obxectivo para os diferentes parámetros de calidade os que se detallan na táboa 1.

42 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_especialEnsiladoHerba_nutricor_galego.indd 42

19/2/20 9:53

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

É RECOMENDABLE UNHA LIMPEZA DAS PRADEIRAS NO INVERNO PARA MELLORAR O REBROTE E REALIZAR A FERTILIZACIÓN ENTRE 30 E 45 DÍAS PREVIOS Á SEGA

Táboa 1. Requisitos dos ensilados de herba Parámetro

Obxectivo

Materia seca pH

%

28-35

(en función da MS)

4,0-4,8

Azucre

% MS

<4

XP

% MS

16-18

XF

% MS

≤24

NDF

% MS

42-48

XA

% MS

<10

NH3-N Solub. enzim. materia orgánica

% de N total

<8

% MS

>68

Formación de gases

ml/200 mg MS

>50

Densidade enerxética

MJ NEL/kg MS

>6,2

Fonte: Manual de ensilado de herba, Schaumann Agri International GmbH

OBTENCIÓN DE HERBA E COIDADOS NO CAMPO Para obter a herba, dúas das vías máis comúns son a sementeira en rotación con outro cultivo como o millo e, doutra banda, a instauración de pradeiras permanentes.

No primeiro caso adóitase realizar unha sementeira despois da colleita de millo nos meses de outubro-novembro e en anos de climatoloxía moi adversa a principios do mes de marzo. Para esta rotación millo-herba adóitanse utilizar variedades de raigrás anuais, entre os que destacan o raigrás italiano (Lolium multiflorum) e o raigrás híbrido (Lolium hybridum). Estas especies son de crecemento rápido e obtención de gran volume de forraxe nun só corte.

No segundo caso, as pradeiras permanentes, a fórmula máis utilizada é a combinación de raigrás 02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 43

vp015_especialEnsiladoHerba_nutricor_galego.indd 43

19/2/20 9:54

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

inglés (Lolium perenne), raigrás híbrido (Lolium hybridum) e diferentes variedades de trevo (Trifolium pratense). As épocas de implantación son as mesmas que no caso anterior, pero a súa duración adoita estar entre catro e cinco anos, admite maior número de cortes e mellores parámetros de calidade, principalmente proteína.

Para lograr unha maior produción e calidade da forraxe poderemos aproveitar tanto os recursos propios da explotación, como son o xurro e o esterco, como achegar fertilizantes de síntese. A realización de analíticas de solos e plans de fertilización, principalmente con fertilizantes tipo NAC ou NPK, mellorarán tanto a produción coma a calidade da forraxe. A fertilización pódese realizar no momento de implantación do cultivo ou posteriormente antes da sega. Se as condicións o permiten, é recomendable unha limpeza das pradeiras no inverno para mellorar o rebrote e fertilizar entre 30 e 45 días previos á sega.

MOMENTO DA SEGA E ALTURA DE CORTE Para levar a cabo o mellor aproveitamento da forraxe e obter o mellor

rendemento, o momento óptimo de corte é pouco antes do espigado. É nese momento cando teremos unha porcentaxe de fibra bruta <24 % na MS. A medida que se excede este punto, o contido en lignina da planta increméntase e, á súa vez, a dixestibilidade empeora; desta maneira estaremos a perder calidade na nosa forraxe. Debemos buscar, ademais, o momento no que o cultivo teña maior proporción de folla que de talos para non perder calidade nin dixestibilidade. Cada día a maiores do punto óptimo de corte supón un incremento de entre 3 e 8 g FB/kg de MS/día.

Outro factor clave para a mellora da calidade da forraxe e sempre que as condicións climatolóxicas o permitan é a realización dunha primeira sega temperá, pois repercutirá nunha maior calidade das segas posteriores (táboa 2).

En canto á altura de corte, debemos ter en conta que canto maior sexa esta, o nivel de cinzas que lle achegaremos ao silo será menor. Unha altura recomendada de corte sería ao redor dos 7-8 cm. Este factor axudaranos a mellorar o contido en azucres da planta e a reducir o risco de contaminación por fertilizantes orgánicos ou por restos de colleitas anteriores.

Táboa 2. Evolución da dixestibilidade da materia seca da herba durante o período vexetativo

MS non dixerible Período de colleita óptimo ≤ 24 % fibras brutas Estadio foliar

En brotes

MS dixerible

Inicio da floración

Prefloración

Período de MS %

Táboa 3. Perdas de materia seca en función do repouso no campo 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

Perdas por desintegración Perdas por lavado Perdas respiratorias

48 horas 12 horas Período de repouso no campo

OUTRO FACTOR CLAVE PARA A MELLORA DA CALIDADE DA FORRAXE […] É REALIZAR UNHA PRIMEIRA SEGA TEMPERÁ, POIS REPERCUTIRÁ NUNHA MAIOR CALIDADE DAS POSTERIORES

PRESECADO DA FORRAXE A condición de que a climatoloxía o permita, é recomendable facer un presecado da herba. Este non debería exceder de 24 horas, para así poder alcanzar uns niveis de entre o 28 e o 34 % de MS. Ao reducir a porcentaxe de humidade, diminuiremos o risco de termos problemas posteriormente con fermentacións butíricas no silo e a mala conservación. Tamén estaremos a diminuír as perdas de proteínas e azucres con respecto a presecados de máis horas. Neste caso, con longos presecados (45-50 % de MS) o proceso de compactación do silo será menos eficaz, polo que é probable que queden bolsas de aire que deterioren o ensilado con fermentacións non desexadas (táboa 3).

Con períodos curtos de presecado estaremos a diminuír as perdas por respiración e lavado, e, ademais, reduciranse os procesos de proteólise. Desta maneira, a densidade enerxética e a dixestibilidade serán mellores.

44 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_especialEnsiladoHerba_nutricor_galego.indd 44

19/2/20 9:56

BONSILAGE FORTE

Para un buen ensilado en el rango inferior de MS.

Este producto especial para ensilados húmedos transforma el material de par�da húmedo de di�cil fermentación en ensilados perfectamente higiénicos con un excelente aroma. BONSILAGE FORTE emplea el espectro de hidratos de carbono completo, reduciendo el pH de forma duradera y segura y evitando fermentaciones nocivas. La eficaz selección de bacterias ácido lác�cas inhibe el crecimiento de los clostridios. Además, se reduce considerablemente la desasimilación de las proteínas para conver�rse en NH3 -N y aminas biógenas, que es habitual en los ensilados húmedos.



Reduce el pH de forma rápida y duradera



Aprovecha los hidratos de carbono de reserva de la planta



Protege la proteína vegetal



Inhibe los clostridios y, por tanto, las fermentaciones nocivas.

BONSILAGE FORTE inhibe de forma eficaz los clostridios (hierba, 1.ª siega, 26-32 % de MS) Control BONSILAGE FORTE

Clostridios, UFC/g de MF 630.957 501.187

501.187

BONSILAGE FORTE evita que la proteína se descomponga transformándose en amoniaco NH3 -N, % del N total 20 18 16 04 02 10 8

3.162

3.981

49 Duración del ensilado, días

4 2

1.995 14

6

90

Control

BONSILAGE FORTE

Ámbitos de aplicación: ray-grass inglés 18-30 % de MS; otras hierbas 22-30 % de MS; trébol 25-30 % de MS; alfalfa 25-35 % de MS Periodo mínimo de almacenamiento: 3 semanas

Nutricor S.L., C/ Jaume II, 37, 25001 Lleida, Tel: +34 973 21 25 20, nutricor@nutricor.es, www.nutricor.es vp015_publi_nutricor.indd 45

Schaumann Agri International GmbH info@schaumann-agri.com, www.bonsilage.com 12/2/20 20:09

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

LONXITUDE DE CORTE E COMPACTACIÓN Un dos grandes problemas no proceso de ensilado de herba son as posibles bolsas de aire no interior da pila ou bólas de silo. Para reducilas podemos actuar xa desde o momento do picado da herba, canto máis curto sexa o picado menor formación de bolsas de aire. Se a lonxitude de corte non é óptima, tamén será máis difícil o proceso de compactación. Un tamaño de corte óptimo podería ser de 20-30 mm. Temos que ter en conta que canto maior sexa o contido en MS máis fino terá que ser o tamaño de picado. Así mesmo, a combinación dun bo tamaño de picado e unha boa compactación vai favorecer unha fermentación máis rápida e intensa do ácido láctico. Á súa vez, tamén favorecerá a non aparición de posteriores fermentacións por intercambio de gases unha vez aberto o silo.

Outro dos obxectivos dunha boa compactación é a maior rapidez na formación do ácido láctico desexado durante o primeiro período de fermentación.

Unha boa maneira de facer a compactación sería a seguinte:

forma de realizar o compactado é en forma de “U” para así facer un maior compactado dos bordos e reducir as perdas unha vez aberto o silo.

Rendemento de recolección en T de Mf /hora Compactación: --------------------------------- = peso necesario 4 vehículo para compactar

Desta forma, o noso obxectivo será conseguir unhas densidades no silo de entre 177-230 kg MS/m3 para ensilados con 28-34 % MS. Outra maneira de valorar se estamos a realizar unha boa compactación sería a seguinte: densidade de compactación = (3,5* % MS) + 90.

USO DE ADITIVOS PARA MELLORAR O PROCESO DE ENSILADO

En canto á forma de levar a cabo a compactación, é recomendable que as capas de forraxe a compactar non sexan de +15 centímetros para favorecer o proceso; teremos en conta que esta densidade de capa debe ser menor canto maior sexa a porcentaxe de fibra e materia seca. Nos silos en trincheira entre paredes, a mellor

Tal e como comentamos, o ensilado de forraxes é unha das fontes máis utilizadas para a alimentación de ruminantes. É por iso que, ademais de producir forraxes de calidade, hai que conservalas nas mellores condicións para evitar patoloxías derivadas dun mal estado do alimento.

Neste aspecto, podemos axudar a mellorar a conservación dos ensilados coa utilización de conservantes.

Na actualidade existen diferentes produtos con base en ácidos e bacterias para axudar neste proceso. Os máis utilizados e con mellores resultados contrastados son as combinacións de diferentes cepas bacterianas, aplicadas durante o proceso de recolección da herba en campo ou ben directamente nos silos a medida que se deposita a forraxe e se compacta. Temos que destacar

A COMBINACIÓN DUN BO TAMAÑO DE PICADO E UNHA BOA COMPACTACIÓN VAI FAVORECER UNHA FERMENTACIÓN MÁIS RÁPIDA E INTENSA DO ÁCIDO LÁCTICO

entre estes produtos a combinación de bacterias ácido lácticas homofermentativas con bacterias ácido lácticas heterofermentativas (cepas patentadas de Schaumann Agri International GmbH). O obxectivo destas combinacións é darlles unha alta estabilidade aerobia aos ensilados de herba con alto contido enerxético.

Estas combinacións compostas por Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus plantarum e, sobre todo, Lactobacillus buchneri transforman o patrón de fermentación de ácido láctico en ácido acético e propilenglicol (Bonsilage Fit G®, Schaumann Agri International GmbH).

Por unha banda, as bacterias homofermentativas conseguen aumentar a produción de ácido láctico e baixar o pH rapidamente. En cambio, as heterofermentativas son capaces de producir ácido láctico, ácido acético e propilenglicol. Así mesmo, os produtos do metabolismo destas bacterias ácido lácticas son capaces de inhibir a formación de mofos e o crecemento de fermentos, principais causantes de malas conservacións e patoloxías dixestivas no gando, e son o principal causante de quecemento dos silos unha vez abertos pola presenza de osíxeno. Ademais, metabolizan de forma moi forte os hidratos de carbono presentes e o ácido láctico.

En canto á formación de nitróxeno amoniacal, as combinacións de bacterias ácido lácticas homofermentativas e heteroformativas son máis

46 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_especialEnsiladoHerba_nutricor_galego.indd 46

19/2/20 9:56

distRiBUidoR oficial paRa lUGo:

Altre S.L. C/ Tarbes nº10 entreplanta 22005 HUESCA tlf: 974 231 664 www.altre.es e-mail: ventas@altre.es RepResentante en españa

siempRe con el máximo de calidad To d o l o n e c e s a r i o p a r a e l e m p a c a d o y e n s i l a j e ( C u e r d a , m a l l a y e s t i r a b l e ) vp015_Publi_altre.indd 47

20/2/20 17:27

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

eficaces na súa diminución, o que axuda a manter unha boa estabilidade dos silos.

Como os ensilados van permanecer almacenados durante bastante tempo, comprobouse que as utilizacións da combinación destas bacterias son capaces de diminuír a presenza de fermentacións butíricas en longos períodos de tempo e manter os niveis de ácido butírico en niveis moi baixos.

Podemos destacar que é de vital importancia conseguir reducir o pH do silo rapidamente para evitar desta maneira o desenvolvemento de fungos e fermentos, ademais de clostridios. Estes microorganismos adoitan proliferar a partir de pH>4,5 excepto os fermentos que teñen o límite de actividade entre 1,3 e 2,2 de pH, polo que o uso de combinacións de bacterias ácido lácticas homofermentativas e heterofermentativas que baixan rapidamente o pH son fundamentais.

Outro aspecto a destacar desta combinación de bacterias é a capacidade de producir propilenglicol.

Segundo diversos estudos realizados en comparación con produtos só en base a bacterias homofermentativas, as combinacións de homofermentativas e heterofermentativas son capaces de producir o equivalente a máis de 200 gramos de propilenglicol por animal e día ou 25 g de propilenglicol/kg MS de silo de herba (Bonsilage Fit G®, Schaumann Agri International GmbH).

Este factor supón que a utilización desta combinación de bacterias lle pode achegar maior concentración enerxética ao animal coa mesma cantidade de forraxe, en especial naqueles animais en período de balance enerxético negativo por falta de enerxía en posparto e con altos niveis de betahidroxibutirato en sangue.

Débese utilizar unha película de plástico que se adhira directamente ao material duns 40-50 micrómetros. Por riba, é ideal utilizar outro plástico duns 150-250 microgramos de grosor, resistente aos raios UV e aos ácidos. Ademais, é recomendable a utilización dalgunha malla de protección fronte axentes externos como aves ou roedores. Finalmente, podemos utilizar sacos recheos de area ou outro material para fixar os plásticos e selar o silo ao máximo; o selado deberá ser de, polo menos, unhas oito semanas antes da súa apertura.

Unha vez aberto, é recomendable que a extracción de silo se realice deixando unha superficie homoxénea na fronte para evitar a entrada de aire no interior. Existen diferentes tipos de implementos para facelo (cortabloques, fresas ou culleres con garras), pero non todas van deixar a fronte nas mesmas condicións.

Isto tamén vai provocar que a temperatura na fronte do silo pola entrada de aire sexa diferente cos diferentes sistemas e tamén nas diversas zonas da fronte.

SELADO DO SILO E POSTERIOR APERTURA

Para tentar que a fronte do silo se manteña en boas condicións, é recomendable avanzar nela como máximo en dous días e nun mínimo de 30 centímetros. Esta velocidade de avance debería ser maior no verán debido ás altas temperaturas.

Debemos ter en conta que no proceso de ensilado podemos controlar en maior ou menor medida practicamente todos os aspectos que inter-

Outra das fases fundamentais do proceso do ensilado é o selado do silo. Este debe realizarse inmediatamente despois de terminar o pisado para diminuír o máximo posible a presenza de aire e lograr que os combinados de bacterias homofermentativas e heterofermentativas baixen o pH rapidamente.

É DE VITAL IMPORTANCIA CONSEGUIR REDUCIR O PH DO SILO RAPIDAMENTE PARA EVITAR DESTA MANEIRA O DESENVOLVEMENTO DE FUNGOS E FERMENTOS

firen na obtención dun bo ensilado dende o campo ata o silo e unha vez aberto. Mentres o silo permaneza selado, non poderemos saber ata a súa apertura con que tipo de produto nos imos atopar. Por iso, unha maneira de asegurarse un bo produto final é a utilización de bacterias ácido lácticas heterofermentativas e homofermentativas durante o ensilado. Desta maneira poderemos controlar todo o proceso e obter alimento de excelente calidade.

BIBLIOGRAFÍA

Consellos para un bo ensilado de herba, Crespo, S. 2015. Campo Galego FLORES G., DÍAZ N., DÍAZ D., VALLADARES J., PEREIRA-CRESPO S., FERNÁNDEZ-LORENZO B., RESCH C., RODRÍGUEZ-DIZ X. Y PIÑEIRO J. (2013) Evaluación de cultivares de raigrás italiano e híbrido como cultivo de invierno para ensilar en primavera. Pastos, 43(1), 20-34 HAIGH P.M. (1987) The effect of dry matter content and silage additives on the fermentation of grasssilage on commercial farms. Grass and Forage Science, 42, 1-8.

Manual del ensilado de hierba (Schaumann Agri International Gmbh)

48 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_especialEnsiladoHerba_nutricor_galego.indd 48

19/2/20 9:57

www.in du s agr i.e s in du s agr i@ in du s agr i.e s

vp015_pub_indusagri.indd 49

12/2/20 20:09

ENTREVISTA A ALEJANDRO VIDAL, DELEGADO TÉCNICO COMERCIAL DE FERTIBERIA TECH EN A CORUÑA Outras empresas recomendan o mesmo fertilizante para todo, xa sexa unha pradeira ou un millo; nós, en cambio, cremos no concepto dun fertilizante para cada chan e para cada cultivo.

E en que se diferencian no ámbito empresarial?

Na nosa empresa destacamos sempre polo noso forte investimento en I+D+i, pola comprobación da eficacia agronómica dos nosos produtos con decenas de ensaios en campo e en laboratorio cada ano, polo noso marketing eficiente e dirixido, pola nosa rede de distribución seleccionada e polo noso apoio técnico-comercial en campo e servizo de asesoramento posvenda.

EN VÍDEO

Pódenos presentar Fertiberia TECH? Fertiberia TECH é a división do Grupo Fertiberia que agrupa os fertilizantes que incorporan a máis alta tecnoloxía para a nutrición dos cultivos. Dentro da oferta de fertilizantes hai moita variedade, desde produtos convencionais moi básicos ata produtos de vangarda, como son os que Fertiberia TECH representa. Falamos de fertilizantes con tecnoloxías que fan que funcionen mellor no campo e que sexan máis eficientes e rendibles para o agricultor ou gandeiro.

Podemos concluír que Fertiberia TECH é o resultado da unión dos esforzos dos equipos de I+D+i, industriais, marketing e comerciais do Grupo Fertiberia para aumentar a proxección dos produtos de elevada tecnoloxía en todos os mercados onde opera, con especial enfoque na península ibérica.

Que tecnoloxía incorporan estes fertilizantes?

Desde Fertiberia TECH incorporámoslles aos nosos fertilizantes diferentes tecnoloxías de última xeración. Temos a tecno-

vp015_Publi_intergal_galego.indd 50

loxía baseada nun consorcio de moléculas de orixe vexetal e bacterias solubilizadoras de fósforo, que son as que levan os nosos fertilizantes AMICOTE ou a nosa emenda calcaria AMICOTE CORBIGRAN, e tamén temos a liña NERGETIC, que conta coa tecnoloxía C-PRO, na que se recobre cada gran cun polímero regulador que protexe todos os nutrientes. Por último, a formulación máis nova que ofrecemos é PLUSMASTER, coa tecnoloxía AntiOX, baseada en silicio activado que xera un aumento de antioxidantes nos cultivos onde o aplicamos. Á parte destas tecnoloxías, en que máis se diferencian os seus fertilizantes?

En moitas cousas, por exemplo, na súa granulometría regular e sen nada de po.

Os nosos produtos comercialízanse envasados desde fábrica, garantindo rigor na fabricación e na súa tecnoloxía. Temos produtos adaptados a cada tipo de chan e cultivo, con nitroxenados que poden ter unha velocidade de resposta maior ou menor en función das necesidades do cultivo.

Son o apoio técnico-comercial en campo e o servizo de asesoramento as claves do éxito? É a parte máis importante do noso traballo.

Referímonos a visitas técnicas a gandeiros e agricultores, asesoramento técnico e seguimento dos cultivos, servizo gratuíto de análise de terras, foliares etc. Niso baseamos o noso traballo, no contacto diario con agricultores e gandeiros da man dos nosos distribuidores exclusivos de cada zona.

Delegación de A Coruña Tel.: 636 163 729 Delegación de Lugo Tel.: 638 199 510 Delegación de Ourense e Pontevedra Tel.: 627 421 159

19/2/20 18:37

AF Anuncio Nergetic 210x280.pdf

1

4/11/19

16:47

C

M

Y

M

Y

Y

MY

K

vp015_publirreportaxe_intergal.indd 51

12/2/20 20:16

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Actualización sobre a calidade do ensilado de herba Enunciamos os principais parámetros que debe incluír un ensilado de calidade co fin de obter a maior rendibilidade na nosa granxa e de cumprir cos requisitos actuais en materia de bioseguridade e hixiene na conservación das nosas forraxes.

Alexandre Udina Director técnico de Adial Nutrición alexudina@adial.es

A

conservación de forraxes, e máis concretamente o ensilado, tiveron a máxima importancia no desenvolvemento das explotacións de alta produción en vacún de leite, ao resolver a problemática entre a necesidade de comida para os animais de forma continua e a descontinuidade da vexetación ao longo do ano.

Hai que salientar a importancia da calidade do ensilado e dos problemas propios da forraxe para a fermentación láctica (a desexada), así como considerar os aspectos de bioseguridade e hixiene do silo que son de actualidade. Lembremos a aparición estes últimos meses de varios casos de listeriose en queixos en España e Europa ou casos reco-

rrentes de botulismo en animais e en humanos, rexeitamento de leites por superar os niveis de aflatoxina M1 ou os problemas de conservación de leite e queixos asociados a clostridios e bacilos. Por tanto, a conservación de forraxes, pero só forraxes de calidade, permite obter os mellores resultados produtivos e soster estas altas producións de leite actuais.

52 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_especialEnsiladoHerba_udina_galego.indd 52

19/2/20 10:06

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

A CONSERVACIÓN DE FORRAXES […] PERMITE OBTER OS MELLORES RESULTADOS PRODUTIVOS E SOSTER ESTAS ALTAS PRODUCIÓNS DE LEITE ACTUAIS

Táboa 1. Calidade do silo de herba (LKS Alemaña) Parámetros

Unidades

Silo de herba (raigrás)

Parámetros

g/kg MS

de 150 a 180

Proteína bruta

g/kg MS

>135

Proteína bruta utilizable

% de PB

55-60 %

Proteína soluble (A, B1)

% de PB

<12 %

Proteína indixestible (C)

% de PB

15-25 %

UDP (proteína bypass)

% de PB

< 25 %

Pepsina-insoluble PB

%

<8%

NH3 N do total N

g/kg MS

<5

Aminas bioxénicas

g/kg MS

Cinzas

< 100 4,2 - 4,8 (segundo MS)

pH

% MS

1,5 - 3,5

Ácido acético

% MS

0

Ácido butírico

% MS

2,5 - 8,0

Ácido láctico

% da MS

< 1,5

O “PROBLEMA” NA CALIDADE DE FERMENTACIÓN DOS ENSILADOS DE HERBA En todo o proceso de ensilado, así como nas tecnoloxías e nos manexos implicados, o obxectivo debe ser a conservación, mantendo o valor nutricional e, por tanto, a máxima calidade, reducindo as perdas e asegurando

unha hixiene coa eliminación de microorganismos daniños. O principal problema para asegurar unha fermentación láctica é a súa dependencia do substrato (a propia forraxe), que se corresponde cos carbohidratos para a fermentación, a auga e a capacidade tampón da forraxe a ensilar. Así, cada forraxe terá distintas características

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 53

vp015_especialEnsiladoHerba_udina_galego.indd 53

19/2/20 10:06

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Táboa 2. Valores críticos de pH en ensilados de herba Materia seca, %

Actividade de auga, aw

pH para a estabilidade silo

15

0,985

4,10

20

0,980

4,20

25

0,975

4,35

30

0,971

4,45

35

0,966

4,60

40

0,961

4,75

45

0,956

4,85

50

0,952

5,00

(distintos niveis de azucres e de capacidade tampón), que, xunto á actividade de auga (que se relaciona coa materia seca ou humidade), determinarán a súa ensilabilidade. A capacidade tampón defínese como a cantidade de ácido láctico requirida para acidificar a forraxe a pH 4,0 e teñen que considerarse os niveis de proteína da forraxe (contido de N), a alcalinidade das cinzas e o pH inicial da herba. Segundo esta capacidade tampón e segundo o nivel de azucres, pódese determinar o pH requirido para estabilizar o ensilado segundo a MS. Poderíanse determinar con base nisto as materias secas mínimas para compensar as deficiencias ou o “problema” do substrato, é dicir, que unha forraxe como o raigrás teña moita capacidade tampón (por ter moito N ou moitas cinzas) ou que unha forraxe como a alfalfa ademais de ter moita proteína (N), teña moi poucos azucres. Tamén se poderían determinar os coeficientes de fermentabilidade dunha forraxe determinada. Só baseándose na MS se poden compensar estas deficiencias ou problemas propios da forraxe, pero se isto vai en detrimento da calidade deste (por ter que acondicionar ou presecar demasiado tempo), é entón cando hai que valorar o uso dun aditivo de ensilaxe con base en nitrito sódico ou hexamina para asegurar a correcta fermentación láctica a calquera MS.

OS PARÁMETROS DE CALIDADE DO ENSILADO DE HERBA Nunha valoración da calidade do ensilado hai que considerar os valores nutricionais (proteína, amidón, azucres, FND, FAD, fibra bruta etc.), pero, sobre todo, hai que valorar a súa conservación, é dicir, se o proceso de ensilado conservou o que

había na forraxe inicialmente ou ben houbo perdas e degradación (fraccionado de proteína, nitróxeno amoniacal, pH, butírico, acético, láctico, etanol ou outros alcois, aminas bioxénicas etc.). Tamén a valoración da contaminación e hixiene do ensilado se pode determinar en analíticas (bacterias, fermentos, fungos, micotoxinas, endotoxinas etc.).

Para interpretar as analíticas dun fermentativo dun silo de herba, ademais de considerar o pH, debemos ver os tres ácidos carboxílicos principais (láctico, acético e butírico) para poder interpretar se a fermentación foi láctica ou ben houbo outras fermentacións non desexadas. Moitas malas fermentacións debidas a clostridios proteolíticos dan unha degradación de aminoácidos a aminas bioxénicas, amoníaco e ácido butírico.

As aminas teñen un efecto negativo nas vacas, con efectos sobre a saúde e sobre a fertilidade. Describíronse efectos negativos na integridade da mucosa dixestiva e sobre os órganos reprodutivos (tiramina, triptamina e feniletilamina), efectos sobre as desordes podais e sobre a inmunidade (histamina), así como rexeitamentos na inxestión ou reducións na produción. Nomes como cadaverina ou putrescina aplicados para outras aminas definen á perfección os seus efectos negativos.

Outra lectura da calidade do ensilado de herba é non só o nivel de proteína senón a súa calidade. Así, débese considerar a proteólise e o fraccionado de proteína valorando os niveis de amoníaco (NH3 sobre o total de N) e as fraccións A1, A2, B1, B2, B3 e C. A solubilidade da proteína é un indicador da proteólise, mentres que a fracción C é indixestible, porque é proteína ligada á fibra non soluble (lignina).

AS AMINAS TEÑEN UN EFECTO NEGATIVO NAS VACAS, CON CONSECUENCIAS PARA A SAÚDE E A FERTILIDADE

No gráfico 2, sobre o efecto do ensilado no fraccionado de proteína, é unha mestura de trevo e raigrás e neste caso cun presecado de só 24 horas obsérvase o aumento do nitróxeno amoniacal (fracción A) e a redución das fraccións B (proteína verdadeira) pola simple acción de proteólise das encimas propias da planta.

Tamén se deben valorar os niveis de azucres e, no caso do raigrás, os niveis de fructanos, que se poden considerar todos eles como carbohidratos solubles e, por tanto, unha fonte enerxética. En canto ás fibras estruturais (FB, FAD, FND), hai

54 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_especialEnsiladoHerba_udina_galego.indd 54

19/2/20 10:06

SEALPLUS BY 2GAMMA

Películas de barrera de oxígeno para la protección del ensilaje Como sabemos, la conservación del ensilaje es una prioridad real para los agricultores. De hecho, una dieta sana y saludable contribuye fundamentalmente al bienestar de los animales y garantiza una mayor producción de leche o carne. Precisamente por este motivo es necesario gestionar mejor la producción y el procesamiento del ensilaje.

El período de siembra, la elección de la clase híbrida, el momento de la cosecha, la longitud de corte, la sustancia seca y el valor nutricional del producto en el momento del corte son las etapas de producción que le permiten llegar a la trinchera con un producto de calidad.

En este punto, la trinchera debe prepararse de antemano colocando las películas con barrera de oxígeno en las paredes (SealPlus Wall 110), esencial para aislarlas del material ensilado, de modo que bloqueemos cualquier infiltración de oxígeno y agua que

vp015_Publi_sealplus.indd 55

provenga de las paredes y las protegeremos de los ácidos del ensilaje.

El siguiente paso es el sistema de ensilaje correcto que proporcionan la carga y compactación de la masa con un tractor de tamaño y peso adecuados para presionar el ensilaje tanto como sea posible, evitando así la penetración de oxígeno en la masa, que es la principal causa del deterioro aeróbico.

Una vez terminado, la trinchera debe cubrirse de la manera más hermética y rápida posible para excluir el aire de la masa ensilada y garantizar una fermentación anaeróbica constante. Primero, cerraremos la película en las paredes, colocaremos una de las películas de barrera de oxígeno SealPlus en la parte superior del ensilaje, formando un sello hermético perfecto, y finalmente una malla para la protección mecánica de la película con el objeto de salvaguardar todo el capital ensilado.

13/2/20 15:52

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Gráfico 1. Niveis de aminas bioxénicas no ensilado (g/kg MS) e a calidade de fermentación do silo de herba* Aminas bioxénicas [g/kg DM]

13,8

20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

5,65

4,76

3,35

É MOI IMPORTANTE REDUCIR A CONTAMINACIÓN POR TERRA OU POR FECES, ASÍ COMO UNHA BOA COMPACTACIÓN E PICADO, PARA CONSEGUIR A DESEXABLE FERMENTACIÓN LÁCTICA

1,75

1 (n=77)

2 (n=4)

3 (n=8)

4 (n=5)

5 (n=5)

Puntuación da calidade de ensilado (DLG 2006) *Valor 1, boa fermentación vs. valor 5, mala fermentación

Gráfico 2. Cambios no fraccionado de proteína polo efecto do ensilado (comparativa da forraxe fresca coa mesma forraxe ensilada) 800 700 g/kg CP

600 500 400 300 200 100 0 A

B1

B2

B3

C

UDP5

Mestura de raigrás e trevo

276

42

378

141

63

327

Ensiladodemestura de raigrás e trevo

631

30

207

61

70

183

que valorar os niveis e a súa correlación, aínda que esta calidade irá relacionada co momento óptimo do corte, máis que co proceso de fermentación.

Finalmente, hai que facer unha lectura dos alcois presentes no silo de herba, xa que, aínda que non se adoitan analizar nin forman parte da lectura habitual do fermentativo, si nos dan unha información moi válida sobre como foi o proceso de fermentación e mesmo nos permite facer predicións de como se vai comportar o silo unha vez aberto. Os alcois están dentro do extracto libre de nitróxeno e segundo o compoñente pódese considerar positivo ou negativo. Así, a presenza de etanol non é desexable por ser produto da acción de fermentos ou enterobacterias,

mentres que a presenza de propanol ou 1,2 propanodiol (propilenglicol) por acción de bacterias ácido lácticas heterofermentativas como Lactobacillus buchneri sería beneficiosa.

A formación de ésteres a partir dun alcol pode ter efectos negativos na inxestión, é dicir, provocar rexeitamentos de consumo; por tanto, hai que limitar os niveis de ésteres en xeral (etilacetatos, etilactatos etc.).

De feito, hai unha correlación entre niveis altos de etanol e de ésteres, polo que, limitando a produción de etanol, se limitará a produción de ésteres, de modo que se debe reducir a acción de fermentos, que son as que producen o etanol na súa fermentación (fermentación alcohólica). O uso de aditivos de ensilaxe con base en benzoato sódico (ácido benzoico) e

sorbato potásico (ácido sórbico) demostrouse eficaz na redución dos niveis de fermentos no ensilado.

BIOSEGURIDADE E CONTROL DE PATÓXENOS DO ENSILADO DE HERBA Para a prevención nas ensilaxes da presenza de patóxenos, é moi importante reducir a contaminación por terra ou por feces, así como unha boa compactación e picado, para conseguir a desexable fermentación láctica. O control da fermentación e unha boa estabilidade aeróbica son os dous obxectivos principais para a bioseguridade do ensilado e o control da presenza de clostridios, bacillus, listerias, colis e fungos.

As bacterias anaerobias formadoras de esporas (Clostridium) están na terra e, por conseguinte, a

56 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_especialEnsiladoHerba_udina_galego.indd 56

19/2/20 10:06

vp015_publi_delafgro_nitramon.indd 57

12/2/20 20:20

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

forraxe contamínase coas esporas que poida haber nela. Pódense diferenciar os tipos de clostridios segundo a súa capacidade de fermentar substratos proteicos (clostridios proteolíticos) ou ben azucres (clostridios sacarolíticos). Así, Clostridium butyricum fermenta todo tipo de carbohidratos, pero non pode fermentar proteína. En cambio Clostridium tyrobutyricum só fermenta algúns carbohidratos e é capaz de producir ácido butírico en condicións de baixo pH pola súa capacidade de usar ácido láctico como substrato de fermentación.

Pódense transferir esporas do ensilado ao leite, dando sabores pouco agradables e defectos en produtos como o queixo ao formar gases. Esta é a razón pola que nalgunhas zonas de Europa onde se fan queixos estea prohibido usar ensilados na alimentación das vacas. Outro patóxeno, por sorte menos frecuente nos ensilados, é Clostridium botulinum, que é máis sensible aos pH baixos e que pode aparecer se na forraxe hai algún animal morto (roedores, paxaros) dentro. O botulismo si sería de graves consecuencias, cun efecto mortal sobre as vacas.

As bacilos produtores de esporas (Bacillus) son tamén un problema na contaminación do leite e, ao ser psicrotróficos, as temperaturas de almacenamento e conservación serán determinantes. A refrixeración do leite reduce o ritmo de multiplicación e actividade dos microorganismos, pero xerou problemas co crecemento e coa actividade dos microorgansimos psicrótrofos que crecen a temperaturas inferiores a 7 °C, aínda que esta non sexa a súa temperatura óptima de crecemento.

Bacillus cereus é o principal responsable de deterioración do leite, dando cheiros desagradables e unha coagulación ácida do leite, onde medran en temperaturas relativamente baixas.

Tamén hai problemas debido a Bacillus sporothermodurans e a Geobacillus stearothermophilus, que causan alteracións no leite aínda que se fixeron tratamentos térmicos, ao ser moi resistentes as esporas á calor.

Estas bacterias producen encimas termoestables que degradan algúns compoñentes do leite e redúcense a calidade e o rendemento queixeiro, ao ter acción proteolítica sobre caseínas.

Nos ensilados pódense atopar outras bacterias patóxenas que, ademais, se poden considerar zoonose.

Lysteria monocytogenes (causante da listeriose) pódese atopar en ensilados mal fermentados e nas feces das vacas alimentadas con estes ensilados contaminados. Adoita aparecer en ensilados con pouca estabilidade aerobia, con pH altos e con baixa densidade de compactación ou, por exemplo, en bólas mal pechadas. A Listeria pódese desenvolver en queixos a temperaturas moi variables, aínda que é sensible á pasteurización. Por iso, o uso de conservantes como o nitrito sódico ou a hexamina (hexametilenetetramina) son indispensables para asegurar a ausencia nos ensilados de listerias, de clostridios e as súas esporas, e doutras bacterias patóxenas.

Campos de raigrás en Galicia con xurro

Tamén as enterobacterias (como Escherichia coli) atoparse nos silos, así como Salmonella e outras enterobacterias, Mycobacterium etc. O aparato dixestivo das vacas é uns dos reservorios de coliformes e a principal transmisión de Escherichia coli ao leite é a contaminación fecal. Nos ensilados as malas prácticas de aplicación do xurro poden contaminar o silo, aínda que, ao ser sensible ao pH, non vai crecer por baixo de pH de 4,5-5,0, pero a presenza de osíxeno prolonga a súa supervivencia e pode medrar en silos mal fermentados ou en silos con deterioración aerobia.

TODO O MANEXO ESTÁ ASOCIADO A CONSEGUIR UNHA CORRECTA ANAEROBIOSE QUE EVITE O CRECEMENTO FÚNXICO

Por último, a presenza de fungos nos ensilados pode ir asociada á presenza de micotoxinas, polo que se deben diferenciar as micotoxinas producidas no campo, sobre todo por Fusarium sp., das de conservación producidas no mesmo ensilado.

As aflatoxinas son producidas por Aspergillus sp., sendo a aflatoxina B1 a lexislada en niveis de materias primas e pensos, xa que o seu metabolito hidroxilado é a aflatoxina M1 en leite. A aflatoxina B1 que inxira unha vaca convértese no fígado en M1 e excrétase polos ouriños e o leite, polo que é posible a súa presenza en leite e derivados e considérase de alto risco para a saúde humana por ser carcinoxénica.

Outras micotoxinas formadas no ensilado de herba (polo crecemento de mofos toxixénicos) van producir outras micotoxinas tamén prexudiciais para a saúde da vaca, polos efectos inmunosupresores e efectos no dixestivo destas micotoxinas.

Todo o relacionado con evitar o crecemento de fungos no silo de herba (mofos e fermentos) está vinculado ao control da súa estabilidade aerobia e todo o manexo está asociado a conseguir unha correcta anaerobiose que evite o crecemento fúnxico.

58 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_especialEnsiladoHerba_udina_galego.indd 58

19/2/20 10:06

OTRA

VISIÓN

para la AGRICULTURA Y GANADERÍA

BUILD YOUR SUCCESS WITH PREMIUM BRAND vp015_Publi_SOUFFLET SEED.indd 59

13/2/20 16:00

Linkea NOVEDAD

Ciclo FAO

6

5

Pianelo NOVEDAD

Ciclo FAO

Isulea Ciclo FAO

5 5

4

Extasia Ciclo FAO

Filae NOVEDAD

Ciclo FAO

Si quieres ser distribuidor agricultor รณ ganadero de Soufflet Seeds

4

3

639 832 547

3

4

SIEMBRA con nosotros

(ร scar)

Hotspot Ciclo FAO

vp015_Publi_SOUFFLET SEED.indd 60

3

2

13/2/20 16:00

PREMIUM BRAND vp015_Publi_SOUFFLET SEED.indd 61

Quai Sarrail - BP 12 - 10 402 Nogent-sur-Seine cedex (Francia)

13/2/20 16:01

A G R I C U LT U R A

Modelo característico do rural galego, capaz de traballar con implementos agrícolas e tamén con pa cargadora frontal e ampla visibilidade desde o posto de condución

O tractor “galego” Neste artigo ofrécese un percorrido polo parque de tractores existentes no campo galego na actualidade con base nos principais condicionantes á hora de adquirilos, características, estado, perfil e usos prioritarios nos labores agrícolas e gandeiros desta comunidade. Ángel Pérez Xornalista agrario

A

s peculiares características do agro galego non permiten definir un tractor tipo. No parque de máis de 165.000 unidades que, segundo o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA), había nesta comunidade en 2018 –dato máis que cuestionable e que, probablemente, non se axuste á realidade–, poden observarse grupos de modelos de perfil moi diferente.

Segundo a zona, podemos atoparnos desde poderosas unidades na

franxa dos 300 CV de potencia de motor e equipadas cos últimos avances tecnolóxicos, ata vetustos tractores mecánicos, carentes de sistemas de seguridade, que son os preferidos para determinados labores e que, por diferentes circunstancias, non son substituídos.

Se non se afonda nos números, é fácil sorprenderse se comparamos eses 165.000 tractores en activo (57 CV de potencia media) coa superficie para o aproveitamento agrícola, que supón ao redor dun terzo do territorio. Con todo, a diferenza do que pode suceder noutras rexións españolas, a orografía, a parcelación, a climatoloxía e o policultivo xogan un papel determinante.

O campo galego relaciónase historicamente con granxas de vacún de leite e/ou carne, un sector que nos últimos tempos vive un profundo proceso de transformación coa desaparición de pequenos produtores. Catro anos despois da supresión das cotas lácteas estímase que unhas 1.600 explotacións das 8.000 existentes botaron o peche.

Isto ten a súa incidencia na forma de mecanizar a actividade. O perfil do produtor evoluciona cara a negocios de maior tamaño, onde a parte agrícola ten tamén unha importancia notable. Os equipos de traballo deben estar dimensionados en función das necesidades e entran en xogo diferentes factores desde un punto de vista empresarial.

Atrás quedan outros condicionantes de tipo persoal vinculados aos negocios familiares para situar no centro a rendibilidade, co cal se analizan moitas variables no momento de seleccio-

62 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_agricultura_tractores_galego.indd 62

19/2/20 10:13

A G R I C U LT U R A

A DIFERENZA DO QUE PODE SUCEDER NOUTRAS REXIÓNS ESPAÑOLAS, A OROGRAFÍA, A PARCELACIÓN, A CLIMATOLOXÍA E O POLICULTIVO XOGAN UN PAPEL DETERMINANTE

Vetusto tractor sen cabina

nar a máquina: potencia requirida, tempo de traballo, actividades a realizar, equipamento, perfil da persoa que vaia utilizala, mantemento, prezo, valor residual etc.

NECESIDADE DE REXUVENECEMENTO DO PARQUE Tristemente, Galicia destaca por un incesante número de accidentes vinculados ao medio rural, que leva a vida de ao redor dunha vintena de persoas cada ano.

É innegable que esta desgraciada situación se ve favorecida pola orografía, a climatoloxía e unha rede viaria marxinada e esquecida en demasiados tramos, pero é igualmente salientable que o condutor do tractor ten a súa parte de responsabilidade, ao non ser consciente en cada momento das capacidades da máquina que pilota e do estado do chan sobre o que se despraza (tempero), ademais dun uso abusivo do freo independente.

NUEVO T5 DYNAMIC COMMAND™

lubricantes

btsadv.com

PREPÁRATE PARA LA EFICIENCIA CON LA MÁXIMA VISIÓN.

DISFRUTA DE LA MAYOR VISIBILIDAD, MAYOR CONFORT Y MAYOR PRODUCTIVIDAD CON EL CONSUMO DE COMBUSTIBLE MÁS REDUCIDO. • Transmisión Dynamic Command 24x24 con 8 bajo carga para una eficiencia imbatible • Sin competencia en su segmento: nuevo techo de visibilidad mejorada,control total de la pala • Reposabrazos SideWinder™ II para una conducción intuitiva y un funcionamiento preciso • Potente motor NEF de 4.5 litros y 140CV de Fase V

NUEVO T5. LA EXPERIENCIA DE CONDUCIR UN AZUL. NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111* ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador

www.newholland.es

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 63

vp015_agricultura_tractores_galego.indd 63

19/2/20 10:13

A G R I C U LT U R A

A maquinaria antiga, e sobre todo non conservada convenientemente, é a orixe de moitos accidentes

Tractor estándar de máis de 400 CV segando unha parcela lucense

Máis da metade das vítimas mortais en accidentes de tractor en Galicia superan os 65 anos: o 92 % son homes xa xubilados que realizaban traballos en terreos da súa propiedade. Con este panorama, os 716 novos tractores inscritos en 2018 é de xeito evidente un volume moi baixo de renovación do parque. Paralelamente, o mercado do usado, incluíndo os que entran de importación, ofrece valores superiores.

TRACTORES ESTÁNDAR É un protagonista esencial da paisaxe rural galega. Practicamente calquera leira ou explotación dispón dun, máis ou menos antigo, en mellores ou peores condicións de utilización, pero aí está, deixándose ver e a punto para realizar as múltiples e variadas operacións que esixen a agricultura e a gandería.

O tractor estándar, chamado así pola súa arquitectura convencional, con rodas desiguais, de sim-

ple ou dobre tracción (2 ou 4 RM) e de anchura considerada normal, pode arrincar no sector agro desde modelos con 40 CV de potencia de motor ata os que se sitúan por riba dos 400 CV. Establecer un modelo “tipo” en Galicia non sería correcto. En función da idade, o nivel de prestacións cambia substancialmente e, dado que o parque está moi envellecido, con numerosas unidades que superan os 20 anos de vida, podemos atopar tractores de toda índole nos que o dato da potencia non cobra tanta relevancia, en favor da transmisión, do sistema hidráulico, da estrutura e do mesmo peso en baleiro.

Un elemento moi importante neste tractor é o sistema de enganche de apeiros suspendidos, pois en épocas de alta actividade é fácil que o tractorista cambie de apeiro tres ou catro veces durante a xornada laboral. Se o vehículo non dispón de enganches rápidos,

o tractorista opta en ocasións por aumentar o seu parque, tendo os apeiros máis usados enganchados en distintos modelos.

TRACTORES PARA SILVICULTURA No monte son tamén moitos e moi diferentes os traballos a desempeñar coa madeira. Galicia goza dunha superficie forestal arborada de máis de 1.400.000 hectáreas, o que representa o 48 % de todo o territorio.

Delas, máis de 120.000 corresponden á superficie forestal certificada, segundo datos da Xunta.

A maior rendibilidade respecto doutras alternativas agrícolas outorgou un protagonismo crecente a árbores coma o eucalipto, moi abundante na paisaxe galega. Os traballos con madeira requiren un tractor adaptado, con proteccións específicas ou mesmo reformas para gañar en robustez, con gran potencia de tracción ás catro rodas, e soportar elevadas capacidades de carga.

64 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_agricultura_tractores_galego.indd 64

20/2/20 9:38

Carretera de Santiago, km 5 27210 Lugo Teléfono: 982 221 966 E-mail: correo@millarestorron.com www.millarestorron.com

CARROS MEZCLADORES

AUTOPROPULSADOS DE 1 O 2 SINFINES

[DE 12 HASTA 24 M3] [VELOCIDADES DE 25 Y 40 KM/H]

focus on performance

vp015_Publi_millares.indd 65

13/2/20 16:06

A G R I C U LT U R A Dous potentes equipos específicos para traballos no bosque; á dereita, con cabina xiratoria

NO BOSQUE COBRAN PROTAGONISMO OS TRACTORES FORESTAIS ARTICULADOS, QUE REDUCEN O RAIO DE XIRO MALIA AS SÚAS DIMENSIÓNS

Os traballos silvícolas demandan tractores robustos, ben equipados, de potencias variadas

Son máquinas pensadas tamén para enganchar na parte traseira remolques forestais ou implementos moi utilizados, como os guindastres de alcance conectados que manexan troncos ou conxuntos de troncos cun gran peso, o que require dunha grande estabilidade, a máis diso unha capacidade suficiente do sistema hidráulico.

O tractor forestal pode traballar tamén xunto a unha procesadora, un cabezal de corte incorporado a un brazo frontal que agarra o tronco para efectuar as funcións requiridas, desde o corte ata o esmiuzado ou mesmo a preparación para o transporte.

As peculiares características que presentan as tarefas forestais provocan tamén a aparición de equipos moi particulares, coma os tractores forestais autocargadores, que supoñen a unión de dous vehículos coas súas respectivas funcións, polo que gañan batalla (distancia entre eixes) facilitando o almacenamento e o transporte dunha carga maior, así como o movemento con determinados implementos.

E é que a manobrabilidade é un factor clave no bosque. Por iso, neste espazo cobran protagonismo os tractores forestais articulados, que reducen o raio de xiro a pesar das súas dimensións, xa que estamos ante máquinas de elevada potencia.

Finalmente, non pode deixar de apuntarse a importancia decisiva do sistema de rodaxe. As pendentes con altísimas porcentaxes, os terreos irregulares con abundancia de restos de materiais ou mesmo as adversas condicións ambientais que poden atoparse no monte fan que os pneumáticos tradicionais lles deixen máis espazo ás bandas de goma e ás cadeas metálicas, que reducen os esvaróns, aínda que é certo que poden supoñer un hándicap se debe saír a vías asfaltadas. Á marxe destas opcións, máis enfocadas a grandes produtores, hai silvicultores de menos tamaño que reclaman un tractor compacto de 4RM, ou con desprazamento sobre cadeas, con potencia entre 60 e 120 CV, anchura de vía exterior non

66 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_agricultura_tractores_galego.indd 66

19/2/20 10:14

w w w. r m h m i x e r. c o m

vp015_pub_ICOS.indd 67

13/2/20 17:19

A G R I C U LT U R A

superior a 2,20 m, tripuntal dianteiro, inversor e mesmo posto de condución reversible en segundo que circunstancias.

TRACTORES “ESPECIAIS” Máis de 10.000 hectáreas de viñedo repartidas en cinco denominacións de orixe (Monterrei, Rías Baixas, Ribeira Sacra, Ribeiro e Valdeorras) e tres indicacións xeográficas protexidas de Viños da Terra (Betanzos, Val do Miño-Ourense e Barbanza e Iria) constitúen a superficie destinada en Galicia a un cultivo que require un tractor cunhas características moi específicas, pero non moi diferentes aos dispoñibles noutras rexións produtoras.

Ademais, ao longo e ancho da comunidade abundan as leiras frutícolas, con distintos tipos de cultivos adecuados ás características de cada zona, que demandan tamén un tipo de tractor capaz de ofrecer as mellores prestacións para obter os rendementos desexados.

No caso dos tractores “especiais”, os profesionais valoran a manobrabilidade e sinxeleza de uso, cun deseño e unhas dimensións adecuadas para acceder ás rúas e traballar por elas con solvencia e anchura de pouco máis de 1 metro, raio de xiro por baixo dos 3 metros, centro de gravidade moi baixo e distancia entre eixes (batalla) de ao redor de 2 metros. Son tractores cun rango de potencia de 50-100 CV, motores de 3 ou 4 cilindros e unha relación peso/potencia de preto de 30 kg/CV.

Os modelos froiteiros son máis polivalentes, mentres que os viñateiros destacan pola súa reducida anchura, baixa altura e limitacións en pneumáticos e en cabina. Os primeiros poden ser suficientemente estreitos para traballar en viñas en espaleira a anchura convencional e coa potencia necesaria para montar un elevador frontal ou un cargador. O traballo de tracción reduciuse, polo que a potencia do motor depende da necesaria na toma de forza para o accionamento de equipos de aplicación de fitosanitarios ou implementos para a preparación do terreo ou triturado.

En xeral, son modelos de dobre tracción que, no caso dos froiteiros, poden tamén servir de apoio en situacións concretas, como ladeiras, horticultura ou mesmo en oliveiral. O seu principal inconveniente, sobre todo nos viñateiros, é a comodidade no posto de condución. O túnel de transmisión orixina chans non planos na cabina, algo que nalgún modelo recentemente chegado ao mercado comeza a solucionarse, aínda que ao seu favor xoga a visibilidade e a maior sensación de control do traballo que outorga a proximidade ao chan. Adoitan dispor dun sistema hidráulico capaz de ofrecer o caudal suficiente para a potencia considerada, así como tomas hidráulicas externas.

Aínda que as versións de plataforma abundan nas viñas galegas, especialmente nos cultivos emparrados, a cabina é un dos elementos destes tractores que mellor reflicte a súa evolución nos últimos tempos.

OS FABRICANTES OFRECEN XA CABINAS CON AMPLA SUPERFICIE ACRISTALADA, PARA MELLORAR A VISIÓN A 360° E, ESPECIALMENTE, NA PARTE SUPERIOR, PARA TER EN TODO MOMENTO UN CONTROL PRECISO DA PA

Os tractores viñateiros son especialmente estreitos e en ocasións non de todo cómodos para o condutor, aínda que os fabricantes están a ofrecer solucións neste sentido

68 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_agricultura_tractores_galego.indd 68

20/2/20 9:39

Imparable.

Únicamente quien se mantiene en movimiento y se sigue desarrollando, es capaz de mantener su posición líder. Por lo tanto 40.000 picadoras fabricadas no es motivo para relajarse, sino nuestra motivación para facilitarle el trabajo también en el futuro. Porque lo que realmente importa es usted.

La JAGUAR marca las pautas.

Eficiencia y concepto de transmisión.

Fiabilidad.

Acondicionado del material de cosecha.

• DYNAMIC POWER: Ahorro de hasta un 10% de diésel.

• Tecnología y componentes madurados.

• SHREDLAGE® CORN CRACKER original.

Hasta un litro más de rendimiento lácteo diario con un alimento mejor acondicionado.

• Concepto de transmisión como mínimo un 5% más eficiente que la competencia.

• Paquete de equipamiento PREMIUM LINE. Aguanta 3.000 horas. Garantizado.

• CLAAS SERVICE en el mundo entero, ¡también de noche!

40000jaguar.claas.com vp015_publicidade_claas.indd 69

20/2/20 12:18

A G R I C U LT U R A

PODEMOS ATOPAR TRACTORES DE TODA ÍNDOLE NOS QUE O DATO DA POTENCIA NON COBRA TANTA RELEVANCIA, EN FAVOR DA TRANSMISIÓN, SISTEMA HIDRÁULICO, ESTRUTURA E, INCLUSO, PESO EN BALEIRO

Unha cabina segura que cumpra a normativa vixente en termos de emisións é fundamental para os traballos de aplicación en cultivos frutícolas

Moitos dos tractores utilizados en Galicia combinan tarefas agrícolas e gandeiras

Ademais de ofrecerlle seguridade ao usuario ante calquera imprevisto, hai algunhas alternativas idóneas para realizar con éxito, e de novo con seguridade, os traballos de aplicación de produtos fitosanitarios, con niveis de ruído mínimos, filtro de aire e presurización.

TRACTORES PARA USO MIXTO É un tipo de tractor estendido en Galicia onde abunda a figura do agricultor/gandeiro, que require unha máquina cun grao de tecnificación non excesivamente elevado, pero si capaz de realizar funcións moi diversas, propias dunha explotación agropecuaria, desde labores de cultivo ou aplicacións de fitosanitarios en viñas ou froiteiros, sementeira de hortalizas, labores de transporte ou alimentación do gando, ademais doutras tarefas, como limpeza de currais, construción de silo, movemento de terra etc.

A pa cargadora frontal é unha ferramenta practicamente inseparable, polo que é preferible contar cun siste-

ma de axuste rápido de implementos segundo o traballo a realizar (cazo, cortasilos, pinzas etc.). Tamén cobrou importancia nos últimos tempos a visibilidade desde o posto de condución e os fabricantes ofrecen xa cabinas con ampla superficie acristalada, para mellorar a visión a 360° e, especialmente, na parte superior, para ter en todo momento un control preciso da pa.

Neste tipo de explotacións manéxanse materiais en condicións e zonas moi diferentes, polo que a manobrabilidade xoga un papel determinante, en función tamén do nivel de capacitación do condutor. Á vez, debe ser un vehículo que permita minimizar o tempo operativo para alimentar unha maior cantidade de animais con menor custo de investimento.

Outra característica importante para este tipo de tractor en funcións mixtas é dispor de dobre tracción, para ter o eixe dianteiro reforzado, ademais dunha mellor suxeición en terreos difíciles.

70 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_agricultura_tractores_galego.indd 70

19/2/20 10:14

PORQUE EN EL CAMPO LA EXPERIENCIA LO ES TODO

Y EN EL SANTANDER TODA NUESTRA EXPERIENCIA ES TUYA. En el Santander contamos con más de 30 años de experiencia tramitando la PAC de miles de agricultores y ganaderos como tú, con toda la especialización, herramientas digitales y cercanía que necesites.

1. Operación sujeta a previa aprobación por parte del banco. Consulta condiciones en tu oficina o en bancosantander.es.

2. Oferta válida hasta el 30.12.2020 o hasta agotar unidades disponibles (6.000 unidades), una unidad por cada NIF/CIF. La promoción no incluye retribución en efectivo.

Retribución en especie a efectos fiscales y sujeta a ingreso a cuenta según normativa fiscal vigente. En caso de incidencia se sustituirá por uno de igual o mayor importe.

Anticipa tu PAC1 y llévate esta estación meteorológica con pluviómetro digital2 solo por anticipar un mínimo de 2.500€

1. Operación sujeta a previa aprobación por parte del banco. Consulta condiciones en tu oficina o en bancosantander.es.

2. Oferta válida hasta el 30.12.2020 o hasta agotar unidades disponibles (6.000 unidades), una unidad por cada NIF/CIF. La promoción no incluye retribución en efectivo. Retribución en especie a efectos fiscales y sujeta a ingreso a cuenta según normativa fiscal vigente. En caso de incidencia se sustituirá por uno de igual o mayor importe.

vp015_publicidade_santander.indd 71

12/2/20 20:26

A G R I C U LT U R A

É conveniente que dispoña dunha marcha ultralenta para elevar o nivel de seguridade e de precisión durante as manobras de aproximación aos lugares de descarga e, igualmente, que conte con invertedor de marcha para poder cambiar o sentido de avance sen necesidade de pisar o embrague, o que diminúe a fatiga e aumenta a vida útil do tractor, cuxo rango de potencia pode oscilar desde os 50-60 CV nos modelos máis antigos, aínda moi abundantes no rural galego, ata os 115-120 CV das novas gamas presentadas por algunhas marcas.

MANIPULADOR TELESCÓPICO Hai varios lustros xurdiu o que parecía unha alternativa nas explotacións agropecuarias ao tradicional tractor con pa cargadora frontal.

Despois dalgúns altibaixos na súa comercialización, parece asentado como complemento ao tractor, aínda que en ocasións constitúe a ferramenta principal de traballo.

O cargador ou manipulador telescópico é outro dos vehículos predominantes nas explotacións galegas, especialmente as que realizan algún tipo de actividade gandeira, aínda que as súas funcións van moito máis alá. Parecen o competidor do clásico tractor con pa cargadora frontal, pero a súa polivalencia é aínda maior, de aí a aceptación da que gozan entre moitos profesionais.

Un dos argumentos que xogan ao seu favor é a accesibilidade. A súa capacidade de compactación e unhas medidas axustadas, que se aproximan aos 2 metros de anchura e aos 4 metros de lonxitude, outórganlle unha manexabilidade moi valorada nas zonas de espazo reducido ou acceso limitado, como pode ser un establo ou un almacén. En función do fabricante e das necesidades do usuario pódese personalizar a altura da cabina, cunhas rodas traseiras, cuxo tamaño máis frecuente é 20 ou 24 polgadas.

O brazo telescópico é a súa arma diferencial: esténdese e retrae, posibilidade de extensión cara a adiante e cara a arriba, e axuste de distintos tipos de implementos. Para un control máis cómodo, poden ofrecer rodas directrices dianteiras para labores de transporte, dobre tracción que facilita a mobilidade nas áreas de traballo e

mesmo a versión “cangrexo” con desprazamento lateral en situacións de espazo reducido.

O mercado ofrece manipuladores telescópicos con cabina fixa e un brazo telescópico, que poden ser compactos cunha capacidade de elevación ao redor das 2,5 toneladas e un alcance de entre 3,5 e 5,5 metros.

Estes manipuladores telescópicos poden alcanzar ata 10 metros e levantar ata 4 toneladas. Tamén están os manipuladores telescópicos de elevación capaces de alcanzar os 17 metros e levantar entre 3,5 e 4 toneladas, e os manipuladores telescópicos de carga, que varían entre os 5.000 e os 7.000 kg de peso, que alcanzan ata 10 metros de altura. Ademais, existen os manipuladores telescópicos xiratorios, con cabina e brazo telescópico capaces de ofrecer un movemento a 360° co corpo da máquina fixo.

Especificamente para labores agrícolas, un dos fabricantes presentes neste segmento de mercado ofrece a posibilidade de incorporar toma de forza nos seus manipuladores telescópicos.

En calquera caso, a elección do modelo dependerá do tipo e do tamaño de carga, para o que se debe ter en conta o espazo de traballo, tipo de terreo, raio e altura, así como o tipo de carga, o espazo necesario para a correcta implementación dos estabilizadores e os implementos a axustar, sempre para realizar un traballo correcto e seguro.

GALICIA DESTACA POR UN INCESANTE NÚMERO DE ACCIDENTES VINCULADOS AO MEDIO RURAL, QUE LEVAN A VIDA DE AO REDOR DUNHA VINTENA DE PERSOAS CADA ANO

O manipulador telescópico consolidouse como unha ferramenta de traballo moi estendida, sobre todo en explotacións agropecuarias

72 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_agricultura_tractores_galego.indd 72

19/2/20 10:15

872 20 40 99

6 puas y sistema AFC para evitar obstrucciones, cuenta con el primer atado doble del mundo con malla y plรกstico. Ordenador ISOBUS.

vp015_publicidade_aro.indd 73 pub_mecano.indd 89

12/2/20 20:28 19/02/2019 22:36

ALIMENTACIÓN

Cales son os factores que lle poden afectar ao consumo de concentrado no robot en granxas robotizadas?

Presentamos algunhas conclusións ás que chegamos logo do estudo realizado en cinco granxas galegas con robots Lely, onde se recolleron datos co obxectivo de achegar algún coñecemento sobre cales poden ser as causas principais que lle van afectar ao consumo de concentrado no robot e, por tanto, ao da vaca en presebe.

A. Correa1, Y. Trillo2, M. Rico3, F.J. Diéguez3 1 Estudante da Facultade de Veterinaria de Lugo (USC) 2 Farm Management Support en Lely Center Los Corrales 3, Área de Produción Animal, Facultade de Veterinaria de Lugo (USC)

C

ando nunha granxa se instala un robot de muxido cun sistema de manexo que consiste en tráfico libre, é dicir, un sistema cuxo éxito se basea en que as vacas acudan de forma voluntaria a muxirse, a alimentación constitúe un factor fundamental para alcanzar as metas establecidas, pois o concentrado proporcionado na máquina vai ser o principal atractivo para as vacas.

Ao proporcionar parte da ración a través do robot, cambia de forma notoria o comportamento dos animais e, polo tanto, o xeito de formulala.

Acadar un equilibrio nutricional entre ambos os sitios convértese nun

reto que presenta complexos obstáculos que superar, xa que entran en xogo numerosos factores que poden alterar a inxestión de alimento por parte das vacas e, con isto, a ración teórica calculada.

Co fin de achegar algún coñecemento acerca de cales poden ser as causas que van afectar ao consumo de concentrado no robot, e consecuentemente á inxestión de materia seca no presebe, decidiuse realizar un estudo onde se recolleron datos de cinco granxas situadas en diferentes puntos de Galicia que contaban con robots da marca Lely. Obtívose información das lactacións completas de todas as vacas dende outubro de 2017 ata outubro de 2018. O obxectivo foi coñecer os factores medidos polo robot que puidesen influír na variable amosada como kg de concentrado consumidos en robot por cada 100 kg de leite

producido (corrixido por enerxía).

Como variables independentes consideráronse o factor granxa, o número de lactacións, os días en lactación, o número de muxidos ao día, o peso vivo e o tempo de ruminación diario.

Existen outros factores, tales como a inxestión no presebe, dos que non se coñecían os valores e, por tanto, non se puideron considerar na análise.

Inicialmente, todas as variables independentes analizadas resultaron ter un efecto significativo (p < 0,001) sobre a variable dependente, agás o factor peso vivo. Ademais, obtívose a media de concentrado consumido no robot por cada 100 kg de leite producidos para diferentes valores de cada un dos factores analizados, de forma que se viu como variaba a media de kg de concentrado consumidos no robot por cada 100 kg de leite a medida que o facían as variables independentes.

74 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_robotLely_galego.indd 74

20/2/20 9:41

ALIMENTACIÓN

AO PROPORCIONAR PARTE DA RACIÓN A TRAVÉS DO ROBOT, CAMBIA DE FORMA NOTORIA O COMPORTAMENTO DOS ANIMAIS E, POLO TANTO, O XEITO DE FORMULALA

O FACTOR GRANXA No caso do factor granxa, resultou lóxico o resultado da existencia de diferenzas significativas entre explotacións, xa que a forma de manexo, infraestruturas, alimentación e os propios animais varían moito entre elas.

Tamén se viu que, a medida que aumentaba o número de lactacións, diminuía a cantidade de concentrado consumido no robot por cada 100 kg de leite producidos. As hipóteses formuladas foron: a) As vacas de primeira e segunda lactación teñen unhas necesidades de crecemento engadidas, que impiden que poidan destinar toda a enerxía consumida á produción de leite. b) A medida que as vacas envellecen, o tecido proteico vira a graxo, polo que as súas necesidades de mantemento son menores e, por tanto, poden destinar maior cantidade de enerxía a producir leite.

DÍAS EN LEITE En canto aos días en leite, naqueles casos de inicio e final de lac-

tación, o consumo de concentrado no robot por cada 100 kg de leite era menor que no caso das vacas que estaban no pico e na metade de lactación. Este resultado explicouse polos cambios que se suceden ao longo da curva de lactación. Ao inicio desta, a capacidade de inxestión das vacas está moi diminuída, polo que non son quen de obter toda a enerxía necesaria para a produción de leite da dieta e teñen que recorrer ás reservas orgánicas para conseguir a enerxía que lles permita manter o seu nivel de produción (balance enerxético negativo).

A medida que avanza a lactación, esta situación revértese, aumenta a capacidade de inxestión, polo que durante o pico e metade de lactación a maior proporción de enerxía destinada a produción provén da dieta e non das reservas corporais.

Ata o final de lactación a capacidade de produción das vacas está moi reducida, por tanto, non son capaces de converter todo o que consomen en leite. Por iso, para evitar un engorde excesivo das vacas, téndese a diminuír a asignación de concentrado no robot.

¡SIMPLEMENTE EL MANIPULADOR TELESCÓPICO MÁS AVANZADO!

www.cardelle.com

Consulta Recambios Originales MANITOU: 981 780 001 - recambios@cardellehidraulica.es

Alberto Cardelle - 639 632 632 albertocardelle@cardelle.com

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 75

vp015_alimentacion_robotLely_galego.indd 75

19/2/20 10:17

ALIMENTACIÓN

NÚMERO DE MUXIDOS POR DÍA Ao analizar o factor número de muxidos por día, os casos con maior número de muxidos diarios resultaron ser os que maior cantidade de concentrado consumían no robot por cada 100 kg de leite. A cantidade de concentrado proporcionado a cada vaca en cada muxido limítase a un máximo de 3 kg, polo que as vacas que van máis veces ao robot teñen a oportunidade de recibir maior cantidade de concentrado ao día.

Así mesmo, nos casos de maior produción de leite o consumo de concentrado no robot por cada 100 kg de leite diminuía. Formuláronse distintas explicacións para este resultado, sen ser unha excluínte das outras: a) As vacas de menor produción poderían ser de primeira ou segunda lactación, xa que o máximo potencial produtivo non se acada ata o terceiro parto. Durante as primeiras lactacións necesitan consumir unha maior cantidade de enerxía para destinala ao crecemento, así estas consumirían maior cantidade de concentrado que non destinarán a producir leite con respecto ás de máis lactacións. b) Os casos de menor produción poderían ser vacas de final de lactación, cuxa capacidade de produción diaria está reducida, ás que non se lles diminuíu a asignación de concentrado no robot o suficiente, polo que consomen unha cantidade de concentrado superior á súa capacidade de conversión en leite. c) En relación aos casos de maiores producións con menores consumos de concentrado, poida que se trate de vacas que se atopan no momento de máxima produción da curva de lactación e que aínda non reverteron a situación de balance enerxético negativo, é dicir, parte da enerxía destinada a produción obtéñena das reservas corporais e non da inxestión de alimento.

sos estudos conclúen que o tempo destinado a rumiar varía segundo a etapa de lactación, así como coa cantidade de fibra na ración. No momento de parto prodúcese unha baixada brusca do tempo de ruminación (ata 200 min, sendo o normal entre 500-600 min/día). Tras 7-11 días, as vacas recuperan os valores normais de ruminación, a non ser que estean afectadas por algunha patoloxía que mingüe a capacidade de inxestión ou motilidade intestinal (Bar D. e Solomon R., 2016; Moretti R. et al., 2016). Por outra parte, aquelas racións con maior cantidade de fibra favorecen un aumento dos minutos destinados a rumiar (Byskov M. et al., 2015).

Tendo en conta isto, as posibles teorías foron: a) Os casos de menores tempos de ruminación poden coincidir con casos de vacas que están nos primeiros días de lactación e, por tanto, cunha capacidade de inxestión diminuída e en situación de balance enerxético negativo. b) Tamén pode coincidir con vacas con algunha patoloxía metabólica que provoca unha menor inxestión de alimento e menor tempo de ruminación. c) As vacas de maiores minutos poden ser casos de vacas en pico, metade ou final de lactación e, por tanto, con maior capacidade de inxestión de MS, polo que o tempo de ruminación é maior.

OS CASOS CON MAIOR NÚMERO DE MUXIDOS DIARIOS RESULTARON SER OS QUE MAIOR CANTIDADE DE CONCENTRADO CONSUMÍAN NO ROBOT POR CADA 100 KG DE LEITE

MINUTOS DE RUMINACIÓN AO DÍA O último factor analizado foron os minutos de ruminación ao día. Observouse que as vacas con menor tempo de ruminación diario consumían menos concentrado no robot por cada 100 kg de leite que as de maior tempo de ruminación. Diver76 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_robotLely_galego.indd 76

19/2/20 10:17

Platino

RC

P la tinu m x G o l d C h i p x S h o t t le

NOVEDAD

KHW REGIMENT APPLE RED ET (EX-96), cimientos de PLATINO

• El mejor producto de la Apple Red (EX-96), la vaca del millón de dólares.

• Altas producciones de leche y grasa, muy buenas patas y ubres, mucha longevidad.

• Semental con factor rojo que sobresale en producción y tipo.

ESCOLMO, S.L.

BURGUNDY

PLATINO ET

Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta Fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com vp015_publicidade_escolmo.indd 77

12/2/20 20:30

ALIMENTACIÓN

Gráfica 1. Variación dos kg de leite producidos ao día, kg de concentrado consumidos por cada 100 kg de leite producidos, minutos diarios destinados a rumiar e número de muxidos feitos ao día ao longo de toda a lactación das vacas obxecto de estudo

kg leite/d

Concentrado robot/100 kg leite

É importante ter en conta que un menor consumo de concentrado no robot, xa sexa por iniciativa do propio nutricionista ou por diversos factores que inflúan nesta variable, non implica unha diminución da inxestión de alimento do animal. Diferentes estudos, como os levados a cabo por Moisey F. e Leaver J., 1985; Bach A. et al., 2007 ou Lawrence D. et al., 2015, mostran como a redución de asignación de concentrado en sistemas que proporcionan alimento en función da produción, provoca un aumento da inxestión da ración ofertada no presebe e viceversa. Por tanto, todas aquelas causas que lle están a afectar ao consumo de concentrado no robot van provocar unha alteración da ración total consumida polos animais e, por tanto, da proporción de cada nutriente inxerida por cada vaca, xa que a ración que se serve no presebe dista moito das do concentrado do robot en canto a composición nutricional (Correa e Trillo, 2019).

CONCLUSIÓNS Aínda que os resultados do estudo non foron completamente concluíntes por non ter en conta todas as variables que poden alterar os resultados (tales como inxestión individual en presebe), os datos obtidos ata o momento evidencian que son moitos os factores que lle poden afectar ao consumo de concentrado no robot e, por tanto, ao consumo da vaca en presebe. Desta forma as vacas poderían estar a comer unha ración real moi afastada da estimada polo nutricionista e diferente entre animais, chegando incluso a caer en desbalances nutricionais que van afectar á consecución do rendemento óptimo do rabaño.

Min ruminación/día

DIVERSOS ESTUDOS CONCLÚEN QUE O TEMPO DESTINADO A RUMIAR VARÍA SEGUNDO A ETAPA DE LACTACIÓN, ASÍ COMO COA CANTIDADE DE FIBRA NA RACIÓN

Muxidos/día

BIBLIOGRAFÍA

Bach, A., et al. (2007). Effect of amount of concentrate offered in automatic milking systems on milking frequency, feeding behavior, and milk production of dairy cattle consuming high amounts of corn silage.

Journal of Dairy Science, [en liña] 90(11), 5049-5055. [Consultado 28-04-2019] Dispoñible en doi:10.3168/jds.2007-0347 Byskov, M. V., et al. (2015). Variations in automatically recorded rumination time as explained by variations in intake of dietary fractions and milk production, and between-cow variation. Journal of Dairy Science, [en liña] 98(6), 3926-3937.

[Consultado 07-05-2019] Dispoñible en doi:10.3168/jds.2014-8012 Correa, A. e Trillo, Y. (2019). Que racións se formulan nas granxas robotizadas? Vaca Pinta10(1), 134-138.

Lawrence, D. C. et al. (2015). The effect of concentrate feeding amount and feeding strategy on milk production, dry matter intake, and energy partitioning of autumn-calving holstein-friesian cows.

Journal of Dairy Science,[en liña] 98(1), 338-348. [Consultado 11-04-2019]. Dispoñible en doi:10.3168/jds.2014-7905 Moisey, F. R. e Leaver, J. D. (1985).

Systems of concentrate allocation for dairy cattle 3. A comparison of two flat-rate feeding systems at two amounts of concentrates. Animal Science, [en liña] 40(2), 209-217. [Consultado 02-05-2019]. Dispoñible en doi:10.1017/ S0003356100025319 Moretti, R., et al. (2017). Heat stress effects on holstein dairy cows’ rumination. Animal: An International Journal of Animal Bioscience, [en liña]. 11(12), 23202325. [Consultado 15-05-2019] Dispoñible en doi:10.1017/S1751731117001173

78 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_robotLely_galego.indd 78

20/2/20 9:42

O novo fito no muxido robotizado

Lely Astronaut A5 Observamos as vacas e escoitamos os nosos clientes. O resultado foi un brazo híbrido completamente novo, case sen consumo de aire e cunha gran precisión na conexión.

Conseguimos tamén unha maior capacidade de muxido cun menor custo enerxético, así como unha maior fiabilidade e facilidade de uso.

Todo isto fai do Lely Astronaut A5 o robot que marca unha nova era no muxido automatizado e que lle permite ao gandeiro de leite afrontar o futuro con garantías de éxito.

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

vp015_Publi_lely_galego.indd 79

GALICIA, ASTURIAS E CANTABRIA AGROTEC ENTRECANALES SL - LELY CENTER OUTEIRO DE REI Parque empresarial de Matela, P11A, nave 1 27150 Outeiro de Rei (Lugo) Tfno. +34 671 646 745 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com CASTELA E LEÓN, MADRID E TOLEDO TECNOLOGÍAS DE ORDEÑO SL - LELY CENTER ÁVILA C/ Hornos Caleros, 29 05003 Ávila Tfno. +34 920 254 116 avila@avi.lelycenter.com PAÍS VASCO, NAVARRA E CATALUÑA LELY IBÉRICA CSV SA – LELY CENTER IN AIZOAIN Polígono Iruregaña, naves 5 e 6 31195 Aizoain (Navarra) Tfno. +34 629 083 587 aizoain@aiz.lelycenter.com

19/2/20 18:40

C

SAT ARENAS AUTOMATIZA A ALIMENTACIÓN DO RABAÑO CO LELY VECTOR O pasado 17 de xaneiro, Lely celebrou unha Xornada Lely Vector en SAT Arenas (Camargo, Cantabria), onde acaban de instalar o sistema de alimentación automática Vector.

Cociña do Lely Vector

A xornada, en vídeo!

Propietarios da SAT Arenas

C

“O Vector minimiza a posibilidade de selección de alimentos ao longo do día” CLAVES DE FUNCIONAMENTO

UNIFORMIDADE DA MESTURA

O sistema de alimentación automática Lely Vector permite unha precisión e eficiencia de alimentación que comprobamos en números cada día que transcorre na SAT Arenas. Isto débese á consistencia na forma de traballo desde o momento en que se carga o primeiro ingrediente ata que se realiza a descarga da ración no presebe.

Este proceso non supera as dúas horas e media de intervalo, xa que se executa en función da cantidade de comida (medición de altura por láser) dispoñible no presebe cada 30 minutos (lectura e arrimado, axustable para cada granxa).

O establo desta granxa cántabra conta con dous robots de muxido, 73 cornadizas e preparan 7.250 kg de comida.

Co Lely Vector conseguiuse unha maior homoxeneidade no tamaño de partícula entre todas as bandexas do baruto (separador de partículas), o que permite unha menor selección por partículas pequenas no presebe. Os resultados con Vector mostran preto do 30 % de peso en cada bandexa, quedando fibra curta na bandexa de finos mesturada con concentrado vs.

Unifeed 25 % fibra e 40 % só concentrado. Ademais, as descargas frecuentes de comida fresca minimizan a posibilidade de selección ao longo do día, co cal se reduce o risco de acidose e se mantén un PH máis constante no rume ao longo do día.

vp015_Publi_lely_galego.indd 80

Tamaño de partícula, diferenza entre Unifeed vs. Vector

Resultados da caixa separadora de partículas (de arriba a abaixo na foto, partículas máis longas a máis finas en cada bandexa do baruto).

19/2/20 18:40

Cadro comparativo entre o sistema de traballo co carro Unifeed e o Lely Vector Carro Unifeed Lely Vector Tempo requirido (man de obra)

• Tempo en cociña para o enchido e arrimado de ingredientes: 8 h semanais (variará en función do tempo de preparación de ensilados).

Tempo preparación do carro: 2 h/día • Preparar silos-bólas (abrir-limpar): 30 min./día • Tempo de carga-mestura-picado-descarga: 1 h 30 min./día

Carga de ingredientes

• Requírese de dúas máquinas a gasoil.

• Presenza e execución do usuario.

• Carga de ingredientes individual e sempre estándar (carro vertical): primeiro as partículas máis longas (menos peso), ao final as máis curtas e de menor volume (máis peso).

• Flexibilidade na orde de carga de ingredientes: neste caso comprobamos que a alfalfa ensilada (longa) tiña un picado máis efectivo en combinación aleatoria coa carga de silo de herba.

• Cociña: previsión a longo prazo. Almacenar ingredientes para 2-5 días (en función do tamaño da cociña e da calidade de conservación dos ingredientes).

Reparto - Arrimado

• 1 reparto/día (verán: 2 veces/día): 10 a.m.

• O arrimador JUNO cada 3 h. Á man supoñía 30 min./día.

• Reparte en función do consumido (mide a altura do presebe).

• Todo nun (arrima, mide-calcula a próxima carga e descarga).

Observacións interacción vaca-carro

• • • •

Todas as vacas acoden en masa ao presebe.

Emisión de gases e contaminación acústica (estrés).

Parte do alimento é pisado polas rodas do carro.

Procesos de fermentación da ración subministrada cada 24 horas.

• • • •

Asistencia periódica (NON hai picos).

Silencioso e non contamina Moi consistente e preciso (NON intervén o factor humano).

Minimiza o efecto fermentación (reparto constante e frecuente).

Mantemento requirido

• Restos no presebe (media carretilla diaria).

• Restos de alimento no carro (require limpeza para evitar contaminación con alimento novo).

• Comida sempre fresca: non require limpar o presebe con frecuencia.

• Non quedan restos no carro (funcionamento constante).

Custos

• Gasto en gasoil: 12 €/día.

• Custo alimentación: 675 €/día.

• Consumo eléctrico: 2,6 €/día.

• Aforro en comida estimado: 1.125 €/mes.

Resultados en produción

• • • •

Datos medios: 240 minutos de inxestión e 570 minutos de ruminación.

A produción media variaba entre os 39 e os 42 kg de leite.

Consumo medio de MS/vaca/día: 27,5 kg.

Eficiencia de alimentación (leite producido/MS consumida por vaca e día): 1,5.

• Datos medios: 290 minutos de inxestión e 580 minutos de ruminación.

• Incremento da produción > 1,5 kg media/día e produción máis sostida no tempo (actualmente 42-43 kg).

• Aforro en consumo de MS/vaca/día: 2,8 kg (10,4 % menos de comida).

• Eficiencia de alimentación: 1,7.

Consistencia de distribución Unifeed vs. Vector (% que representa o peso de cada bandexa do separador de partículas en 10 puntos do presebe) Presentación da ración no presebe no momento da descarga

Consistencia de distribución ao longo do presebe: ambos os tipos de sistema de alimentación son consistentes na repartición en 10 puntos distribuídos ao longo do presebe, non obstante, un bocado tende a quedar máis homoxeneamente mesturado no Vector, o que favorecerá que non haxa selección da ración por partículas finas.

Presentación da ración no presebe 2 h despois da descarga

-

vp015_Publi_lely_galego.indd 81

Tras dúas horas da descarga obsérvase unha maior dispersión no tamaño de partícula do Unifeed en comparación co Vector, o cal indica que todas as vacas inxeriron un bocado máis homoxéneo de comida. Así, ao permanecer a mestura menor tempo no presebe, garántese unha menor interacción química entre ingredientes, menor fermentación do alimento e maior conservación das calidades nutritivas propias de cada ingrediente.

19/2/20 18:40

DULUTH

29HO19082

MEDLEY x JEDI x MOGUL

+1003 1317lbs +96 NM$

+65

LECHE GRASA PROTEINA

Madre: Seagull-Bay Jedi Denise-ET VG-85

*ABS Progenex tiene 10 toros con más de 1000NM$ disponibles en Sexcel® y convencional.

NM$

TPI

LECHE

#PRO

#GRA

% PRO

%GRA

PL

SCS

DPR

HCR

CCR

TIPO

UBRES

PATAS

COMP.CORP.

KAPPA CASEINA

BETA CASEINA

FAC. PARTO

NM

+1003

+2833

+1317

+65

+96

+0,09

+0,17

+8,1

+2,71

+0,3

+2,4

+1,2

2,24

2,22

1,52

+0,32

BB

A1/A2

5,3%

+9

ABS PROGENEX, C/ Rafael Bergamín 16A, local 4, 28043 - Madrid Email: EMEA-ABS-Progenex@genusplc.com Teléfono: 91 483 49 30 - Fax: 91 510 09 89 vp015_publicidade_progenex.indd 82 spain poster final - B.indd 1

12/2/20 20:32

SHIMMER*RC

29HO17442

SALVATORE RC x RUBICON x CASHCOIN

+924 2156lbs +79

NA

+64

NM$ LECHE GRASA PROTEINA

Bisabuela: Dymentholm Sunview Sunday-ET VG-87

al.

C. RTO

NM$

TPI

LECHE

#PRO

#GRA

% PRO

%GRA

3%

+924

+2796

+2156

+64

+79

-0,01

0,00

vp015_publicidade_progenex.indd 83

PL

SCS

+7,6 +2,60

DPR

HCR

CCR

TIPO

UBRES

PATAS

COMP.CORP.

KAPPA CASEINA

-0,1

+1,8

+1,1

2,73

2,52

2,31

+0,15

BE

BETA FAC.PARTO CASEINA

A1/A2

5,7%

12/2/2010:47:22 20:32 17/12/2019

ALIMENTACIÓN

Teñen as vacas requisitos de amidón?

Abordo a importancia da cantidade correcta de amidón e a súa relación coa fibra na dieta das vacas, tras novas investigacións que a sitúan como un factor determinante para os precursores de absorción de enerxía para os nosos animais. Álvaro D. García Profesor titular de Ciencias Leiteiras e dos Alimentos e director de Extensión de Agricultura e Recursos Naturais Universidade Estatal de Dakota do Sur (SDSU)

INTRODUCIÓN

D

urante os últimos anos, gran parte da investigación concentrouse nos efectos do amidón na poboación microbiana do rume. Con todo, investigacións recentes3 demostraron que a relación

fibra-amidón na dieta tamén lle afectou ao crecemento das papilas do rume nas vacas leiteiras lactantes.

Isto é significativo, pois estas pequenas estruturas determinan a cantidade de enerxía que obtén o animal da fermentación do alimento. Este estudo atopou que, a medida que aumentaba

a proporción de fibra-amidón, a expresión do xene que regulaba o crecemento das papilas diminuía.

A miúdo declaramos que non hai requisitos para o amidón, unha afirmación aparentemente precisa, baseada no noso corpo de coñecemento actual. Non obstante, cando o contido de amidón na dieta é baixo, o crecemento das papilas será inadecuado para maximizar a absorción de ácidos graxos volátiles (e, por tanto, de enerxía). Por iso, a cantidade correcta de amidón determina os precursores de absorción de enerxía para a vaca (polo tanto, si hai requisitos!). Así mesmo, demasiado amidón na dieta reduce a dixestibilidade da forraxe e aumenta a incidencia de trastornos dixestivos. O feito de que a ciencia aínda non puidese determinar os requisitos de amidón nas vacas con alto nivel de produción non significa que non existan. Con todo, é seguro asumir que as vacas alimentadas con grandes cantidades de ensilado de millo satisfacen as súas necesidades de amidón, non só pola cantidade de gran de millo no ensilado, senón tamén porque este é máis degradable que o millo moído.

84 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_amidón_galego_3pax.indd 84

20/2/20 9:43

ALIMENTACIÓN

CANDO O CONTIDO DE AMIDÓN NA DIETA É BAIXO, O CRECEMENTO DAS PAPILAS SERÁ INADECUADO PARA MAXIMIZAR A ABSORCIÓN DE ÁCIDOS GRAXOS VOLÁTILES

SUBMINISTRACIÓN DE AMIDÓN Supoñamos que as fontes principais de amidón nunha determinada dieta de vacas leiteiras son 8 kg de ensilaxe de millo e 7 kg de millo moído con base na materia seca (MS). Usando a ecuación proposta por Lauer e Undersander2, podemos calcular o gran de millo que hai nunha tonelada de ensilaxe. Supoñendo un rendemento de 25 toneladas de ensilaxe (en materia fresca) por acre ou 8,75 toneladas MS, o rendemento de gran será o seguinte:

Produción de gran de millo (bushels/acre) = (42,3*toneladas de MS de ensilaxe) – (1,53* (toneladas de MS de ensilaxe2) – 72,7 180,28 bushels ou 4.589 kg de gran de millo/acre = (42,3 x 8,75) – (1,53 x (8.75)2) – 72,7

Cada quilogramo de ensilaxe de millo conterá 0,57 kg de millo; polo tanto, 8 kg de ensilaxe de millo alimentado fornecerá case 4,5 kg de gran que, sumados ao 7 kg de millo moído, totalizan 11,5 kg de gran de millo. Nun pasado non tan afastado, as variedades de millo para gran tiñan ao redor do 60 % de amidón.

Esta dieta en particular fornecería entón aproximadamente 7 kg de amidón. Con todo, os híbridos de millo de hoxe conteñen preto de 70-74 % de amidón, impulsados particularmente polas necesidades da industria do etanol nos Estados Unidos. Esa mesma dieta podería conter facilmente na actualidade 8,5 kg de amidón ou case 20 % máis. A conclusión é que os híbridos de millo modernos son máis enerxéticos que no pasado e debe haber máis precisión e coidado cando son alimentados en concentracións máis altas.

Non obstante, as vacas leiteiras poden dixerir cantidades relativamente grandes de amidón, en particular se a única fonte non é só o millo moído. O traballo de Firkins et al.1 suxeriu que a dixestión do amidón de millo no rume varía desde un mínimo de ao redor do 45 % para o gran de millo esmagado en seco, ata un máximo de aproximadamente o 87 % para o millo esmagado fermentado con alta humidade. Como se mencionou anteriormente, isto tamén pode ser moi variable dependendo de que tan rápido transita o alimento a través do rume (tamaño de partícula e nivel de inxestión). Outros factores que afectan ao grao 02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 85 HP1085447_DK_CORN CAMPAIGN - Print_VacaPinta_Ad_pickup_84x250_00.indd 1

vp015_alimentacion_amidón_galego_3pax.indd 85

05/02/2020 17:25

19/2/20 10:23

ALIMENTACIÓN

de degradabilidade son o contido de prolamina (zeína), o grao de procesamento e a velocidade de paso. Na obra de Firkins1 a dixestibilidade do amidón no tracto dixestivo foi de 85 e 94 % para o millo esmagado en seco e fermentado, respectivamente.

DIXESTIBILIDADE DO AMIDÓN A dixestibilidade do amidón no tracto dixestivo do ensilado de millo é moi similar á do millo esmagado fermentado con alta humidade, e mesmo un pouco máis alto, chegando ao 99 %1. Para simplificar, supoñamos que ambas son do 94 %. Sobre a base destas cifras e as estimacións de amidón dietético anteriores, as vacas modernas alimentadas con millo seco e ensilaxe de millo poderían degradar no rume 5,7 kg de amidón. As vacas alimentadas con ensilaxe de millo e millo esmagado fermentado poderían degradar 7,7 kg de amidón no rume, ou aproximadamente un 35 % máis.

Cando a fonte de amidón nas dietas das vacas leiteiras foi exclusivamente o millo moído seco, cambiándoo parcialmente con millo esmagado fermentado con alta humidade (enerxía degradable no rume), poderiamos predicir case con absoluta certeza un aumento na proteína do leite en só uns días! Isto débese a unha maior produción microbiana, consecuencia da maior enerxía fermentable do rume, que termina nunha maior subministración de proteínas microbianas aos intestinos. Os resultados de Ma et al.3 suxiren que, dando un pouco máis de tempo, isto tamén resultaría no desenvolvemento de máis áreas de absorción (papilas).

Isto fai coincidir o aumento de enerxía dispoñible no rume cunha maior dispoñibilidade de proteínas no intestino, promovendo unha maior produción de leite. Podemos concluír

que as concentracións ideais de amidón (requisitos) tamén aumentarán a dispoñibilidade de proteínas/enerxía e manterán unha maior produción de leite.

Unha vez nos intestinos, o traballo de Firkins e col. mostrou un grao de compensación entre a dixestibilidade total do amidón do millo seco e o millo esmagado fermentado con alta humidade. A dixestibilidade total no tracto dixestivo do millo esmagado en seco foi do 85 %, o que significa que do 8 kg na dieta, aproximadamente 1,2 kg terminaron nas feces.

A pregunta é se esta perda fecal relativamente alta é inevitable, e é o resultado de insuficientes amilasas intestinais incapaces de dixerir o amidón. Nesta circunstancia, o contido de prolamina, que encapsula os gránulos de amidón no endospermo, xoga un papel importante.

Cando se aplica á dieta HMC, os resultados parecen confirmar isto. A dixestibilidade total do amidón do millo fermentado (incluída a ensilaxe de millo) foi do 94 %, o que significa que de 8 kg de amidón na dieta, 0,48 kg terminan nas feces. Como tamén quedaron 0,5 kg despois da degradación do rume, está claro que o que remata nas feces foi o que nin os microbios do rume nin as encimas do intestino poden degradar máis. A alimentación do millo esmagado fermentado con alta humidade é, sen dúbida, a utilización máis eficiente do amidón por parte das vacas leiteiras de alta produción.

APLICACIÓNS Das iteracións anteriores, é obvio que moitas cousas afectan os requirimentos de amidón, pero parece que a madurez do gran e o contido de humidade son probablemente os máis importantes. No mundo de hoxe, todo ten que ver co medio ambiente, a optimización e o uso racional dos recursos da terra. Hoxe sabemos que a α-amilasa pancreática das vacas leiteiras exhibe flutuacións na secreción dependendo da dieta. Parece que a inxestión de enerxía é importante, o que resulta nun aumento do fluxo microbiano, que estimula a α-amilasa e mellora o desenvolvemento de papilas ruminais, necesarias para mellorar a absorción de ácidos graxos volátiles no rume. Da discusión anterior, o equilibrio entre a enerxía fer-

OS HÍBRIDOS DE MILLO MODERNOS SON MÁIS ENERXÉTICOS QUE NO PASADO E DEBE HABER MÁIS PRECISIÓN E COIDADO CANDO SON ALIMENTADOS EN CONCENTRACIÓNS MÁIS ALTAS

mentable (e a proteína microbiana ruminal) xoga un papel importante, pois conduce a unha maior produción de α-amilasa e dispoñibilidade de amidón (glicosa), que, á súa vez, diminúe a produción e a secreción de α-amilasa. Dunha forma ou doutra, hai desafíos por diante que requiren enfoques holísticos que involucren as vacas e o seu ambiente se queremos determinar os seus requisitos de amidón.

BIBLIOGRAFÍA

1.Firkins, J.L., M.L. Eastridge, N.R. StPierre, and S.M. Noftsger. 2001. Effects of grain variability and processing on starch utilization by lactating dairy cattle. J. Anim. Sci. 79 (E. Suppl.): E218-E238.

2. Lauer, J. and D. Undersander. 2004.

“Pricing corn silage for sale.” In Proceedings and Joint Meeting of the Professional Nutrient Applicators of Wisconsin, Wisconsin Custom Operators, and Wisconsin Forage Council. Eau Claire, WI. p.

87-91 (invited).

3. Ma L., M. Zhao, L. S. Zhao, J. C. Xu, J. J. Loor, and D. P. Bu. 2017. Effects of dietary neutral detergent fiber and starch ratio on rumen epithelial cell morphological structure and gene expression in dairy cows. Journal of Dairy Science.

100: 3705-3712.

Este artigo foi publicado na plataforma Dairy Knowledge Center (DKC), 2 de abril de 2019: https://bit.ly/2XSVQxo

86 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_amidón_galego_3pax.indd 86

19/2/20 10:23

TOMA EL CONTROL DE LA CALIDAD DEL ENSILADO Ser altamente eficiente en la producción de leche requiere un enfoque estratégico y las herramientas adecuadas.

Optimiza la producción de ensilado y maximiza el valor de tu forraje con los inoculantes MAGNIVA ™ de Lallemand Animal Nutrition, científicamente probados.

Nuestra línea de inoculantes premium para forraje protege el valor de tu forraje en dos puntos críticos: fermentación y estabilidad en el desensilado. Como especialistas en fermentación microbiana, Lallemand Animal Nutrition te ofrece soluciones específicas para los desafíos, optimizando el proceso y preparándote para ganar.

Información sobre nuestra gama de inoculantes para forraje:

LallemandAnimalNutrition.com

vp015_publicidade_lallemand.indd 87

Un manual para el control de su ensilado:

QualitySilage.com

12/2/20 20:34

Ubropen®, a nova ferramenta de Boehringer Ingelheim fronte ás mastites clínicas Con motivo do lanzamento de Ubropen® de Boehringer Ingelheim para o tratamento das mastites clínicas causadas por estafilococos ou estreptococos sensibles á penicilina en vacas en período de lactación, falamos con expertos en calidade de leite do equipo de Solomamitis sobre as principais cuestións xeradas en relación ao diagnóstico en granxa e aos tratamentos con penicilina.

ANNA JUBERT

LABORATORIO INTERPROFESIONAL LEITEIRO DE CATALUÑA (ALLIC) Como dE ImpoRTANTE é fACER UN dIAgNósTICo EN gRANxA ANTEs do TRATAmENTo? O diagnóstico en granxa é unha ferramenta de apoio para saber que bacteria predominante é a causante das mamites e para realizar o tratamento temperán das mamites clínicas. Isto nunca vai substituír ao diagnóstico no laboratorio de referencia porque non é tan específico, pero facer un tratamento pronto nos axudará a que este sexa racional e acorde ás directrices actuais do Plan Nacional de Resistencia a Antibióticos.

oRIol fRANQUEsA Q-LLET

Como dE ImpoRTANTE é A INfECCIóN poR gRAm + EN gRANxA? A nivel xeral, poderiamos dicir que entre un 40 e un 45 % das mamites que vemos nas granxas son causadas por Gram +. Isto vémolo cando temos instalado un sistema de cultivo en granxa que nos permite discriminar se o axente é un Gram + ou un Gram -. Aínda que é certo que depende moito do manexo, do material de encamado que se utiliza (en granxas onde é palla vemos máis presenza de Gram +, mentres que en granxas onde utilizan camas con compost temos máis presenza de Gram -), igualmente o Gram + é importante porque é o que leva unha porcentaxe alta das mamites clínicas e que, ademais, causa infeccións que poden ser persistentes e dar problemas co reconto celular.

vp015_publirreportaxe_boehringer_galego.indd 88

C e EN VÍdEo

CANdo A pENICIlINA INTRAmAmARIA é o TRATAmENTo dE ElECCIóN poR pARTE do VETERINARIo, UBRopEN® é o pRodUTo dE ElECCIóN sUsANA AsTIZ

INSTITUTO NACIONAL DE INVESTIGACIÓN E TECNOLOXÍA AGRARIA E ALIMENTARIA (INIA)

E

CAl é A EfICACIA dAs pENICIlINAs? Coa nova regulamentación e os consellos para o uso prudente dos antibióticos, aqueles que xa case tiñamos esquecidos, os que son de toda a vida, como as penicilinas, volven ter unha importancia moi grande. Nalgúns casos van ser a nosa principal ferramenta e, dende logo, vano ter que ser no caso de Gram +.

Volveuse a avaliar a súa eficacia e puidemos comprobar que, no caso de medicinas intramamarias para mastites causadas por Gram +, é similar á documentada previamente, é dicir, de entre un 79 % e un 82 %. Polo tanto, son antibióticos plenamente válidos como opción primaria no tratamento de mastites por Gram +.

H p d

Ub Be Tr lac be Ge de er e m El pa pr be en re ha en dí 20 Es

mANUEl CERVIÑo

BOEHRINGER INGELHEIM

poR QUE UTIlIZAR AgoRA UNhA pENICIlINA INTRAmAmARIA? Pode parecer raro, pero realmente o uso responsable de antibióticos é unha obrigación para calquera veterinario hoxe en día. As mastites por Gram + son algo cotián e habitual e vemos lóxico lanzar ao mercado unha penicilina, que é un antibiótico de primeira reacción segundo o Plan Nacional de Resistencia a Antibióticos para o tratamento deste tipo de mastites.

19/2/20 18:44 BIGL-74200

Cuando la penicilina intramamaria es el tratamiento de elección,

ES TU CAMINO DIRECTO AL ÉXITO Haz de Ubropen® tu penicilina intramamaria de primera opción

Ubropen® 600 mg suspensión intramamaria para vacas en lactación. Composición: Cada jeringa intramamaria de 10 g contiene: Bencilpenicilina procaína (como monohidrato), 600 mg. Especies de destino: Bovino (vacas en lactación). Indicaciones: Tratamiento de las mastitis clínicas causadas por estafilococos o estreptococos sensibles a la penicilina en vacas en período de lactación. Contraindicaciones: No usar en animales con hipersensibilidad conocida a las penicilinas, a otras sustancias del grupo betalactámico, a la procaína o a algún excipiente. No usar en caso de infecciones por patógenos productores de β-lactamasa.

Gestación y lactancia: Puede utilizarse durante la gestación, pero no durante el período seco. Reacciones adversas: Reacciones de hipersensibilidad a la penicilina o a la procaína como: edema; alteraciones dermatológicas como urticaria, angioedema o eritema, y choque anafiláctico. En caso de aparición de reacciones adversas, debe interrumpirse el tratamiento con el producto e iniciarse un tratamiento sintomático. Posología: Vía intramamaria. Administrar el contenido de una jeringa (equivalente a 600 mg de bencilpenicilina procaína (como monohidrato)) en cada cuarterón afectado de la ubre una vez al día, después del ordeño.

El tratamiento debe mantenerse durante 3-5 días. Según la presentación clínica, puede ser también necesario el tratamiento parenteral. Precauciones: El uso de este producto en condiciones distintas a las recomendadas en su RCP puede aumentar la prevalencia de bacterias resistentes a la bencilpenicilina y disminuir la efectividad del tratamiento con otros antimicrobianos betalactámicos (penicilinas y cefalosporinas), debido a la posibilidad de resistencias cruzadas. El uso del producto debe basarse en los resultados de una prueba de sensibilidad a antimicrobianos con bacterias aisladas del animal afectado. Si no es posible realizar esta prueba, el tratamiento debe basarse en información epidemiológica local acerca de la sensibilidad de las cepas habitualmente implicadas en las mastitis clínicas por estafilococos o estreptococos. Cuando se utiliza el producto, es preciso tener en cuenta las recomendaciones oficiales a nivel nacional y regional sobre el uso de antimicrobianos. Tiempos de espera: Leche: 6 días. Carne: 3 días. Conservación: Conservar a temperatura inferior a 25 °C. Nº autorización: 3490 ESP. Presentación: Caja con 20 jeringas de 10 g con 20 toallitas limpiadoras. Titular: Vetcare Oy. Representante Local: Boehringer Ingelheim Animal Health España, S.A.U. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria.

vp015_publirreportaxe_boehringer.indd 89 BIGL-74200 Ubropen_A4_ad_ESP.indd 1

13/2/20 17:24 05/02/2020 9:57:07

ALIMENTACIÓN

Convivindo con SARA Neste estudo ponse o foco no beneficio do emprego dos azucres como complemento a niveis medios de amidón nas racións, co obxectivo de deseñar dietas máis seguras que reduzan o risco de aparición da acidose ruminal subaguda (SARA).

Adrián González Garrido Consultor nutricionista en vacún leiteiro

A

acidose ruminal subaguda (SARA) é unha doenza sistémica de orixe dixestiva que segue a estar de máxima actualidade. Sobre SARA fanse cada vez máis estudos para avanzar no coñecemento da súa fisiopatoloxía e concretar as repercusións que ten sobre a saúde dos animais, a economía das granxas leiteiras e as súas implicacións sobre a saúde humana. Aínda sendo unha enfermidade coñecida desde hai moitos anos, é

talvez unha das máis difíciles de diagnosticar, posto que no campo só podemos contar co diagnóstico sintomático e hai moitas enfermidades que cursan co mesmo cadro, facendo moi complicado o diagnóstico diferencial. A pesar diso, tanto a nivel gandeiro coma técnico é a doenza máis amplamente diagnosticada cando nunha granxa nos atopamos vacas con diarrea e baixa porcentaxe graxa en leite. Isto débenos motivar os nutricionistas a traballar con racións e establecer sistemas de manexo alimentario que aseguren a non incidencia da enfermidade por dúas razóns:

1. Para evitar as enormes perdas económicas que pode xerar a súa presenza nas explotacións leiteiras.

2. Para que cando haxa alteracións sintomáticas similares nas granxas poidamos descartar rapidamente que se trata de SARA e non perder tempo nun diagnóstico diferencial moi complexo.

A acidose ruminal subaguda é a consecuencia da alimentación con dietas altas en amidón. Os ruminantes están adaptados para seren alimentados con dietas forraxeiras con alto contido en fibra e a incorporación de produtos concentrados ricos en amidón só se xustifica para cubrir a alta demanda de enerxía que requiren os ruminantes de alta produción. Exceder o límite aceptable da súa inclusión nas dietas é moi rendible a curto prazo, posto que hai un evidente aumento de

90 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_sara_galego.indd 90

19/2/20 12:20

ALIMENTACIÓN

É A ENFERMIDADE MÁIS AMPLAMENTE DIAGNOSTICADA CANDO NUNHA GRANXA NOS ATOPAMOS VACAS CON DIARREA E BAIXA PORCENTAXE GRAXA EN LEITE

produción, pero, se é sostido no tempo, a medio-longo prazo pérdese todo o gañado ao comprometerse a saúde dos animais. É, ademais, como sinala Garret R. Oetzel, un problema cada vez máis importante de benestar animal, posto que unha das consecuencias de SARA é a laminite ou inflamación da lámina coriónica do pezuño, que xera unha enorme dor con coxeira, un dos síntomas más evidentes de falta de benestar. Neste sentido, non debemos esquecer que o benestar animal, tan presente nos últimos anos, ten unha dobre lectura: asegurar a produtividade dos animais (é evidente que animais máis cómodos son máis produtivos) e asegurar a boa imaxe do negocio leiteiro á opinión pública (os nosos clientes) que son os consumidores do produto final, o leite de vaca e os seus produtos. Isto cada vez ten máis relevancia, só hai que ver como as grandes industrias leiteiras desviaron moitos recursos económicos e humanos á certificación das granxas.

Nesta mesma liña de argumentación, no ano 2001 Russell e Rychlik

na revista Science publicaron un artigo moi interesante sobre os factores que alteran o microbioma ruminal, analizando os diferentes grupos microbianos que conviven no rume e as condicións ambientais que modulan o crecemento dun ou doutro tipo, pero o que realmente me interesou é que sinalaban que as desviacións na microflora ruminal como consecuencia de SARA disparan a presenza de E. coli enterohemorráxica (O157:H7) no intestino das vacas, unha variedade moi patóxena para as persoas, que pode contaminar as canais durante o seu faenado no matadoiro e pode ser inxerida polos consumidores de hamburguesas en EE. UU. Sexa certo ou non, hai algo evidente, cada vez hai máis liñas argumentais asociando problemas da humanidade (ambientais e saúde pública) á gandería intensiva e buscando limitar a súa actividade a través de dificultades administrativas, impostos ou, o máis perigoso, alimentos alternativos como as bebidas de soia, avea etc. ou as novas hamburguesas vexetais. Non

S.L.U.

Tels. 608 62 11 94 - 609 52 40 24

PA J A

PIC ADA

MÁXIMA CALIDAD Picamos paja en varias medidas: - D.O: hasta 3 cm - D.1: hasta 5 cm (otras medidas consultar)

SIEMPRE MÁXIMA CALIDAD

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 91

vp015_alimentacion_sara_galego.indd 91

20/2/20 9:45

ALIMENTACIÓN

Táboa 1. Comparación da dieta e o pH ruminal nun estudo dun cebadeiro de vacún e nun de vacas leiteiras en lactación Ítem

Estudo de cebadeirob

Estudo de vacas en lactacióna

Animais do estudo, pesos

8 crías Holstein – 1.000 lbs

8 vacas Holstein, 1.400 lbs

Fase de alimentación ou lactación

Ganancia compensatoria

Inicio da lactación

Deseño do estudo

2x2 deseño cruzado

4x4 deseño de cadrado latino

pHc ruminal diario medio

5,99

5,90

Forraxe na dieta, %

26,3

52,9

Inxestión de materia seca diaria, lbs

29,1

47,1

Fibra neutro deterxente , %

20,0

28,9

Carbohidratos sen fibra, d %

58,3

36,9

Carbohidratos sen fibra, lbs/día

17,0

17,4

Por tanto, é moi determinante a inxestión total de nutrientes e non só as proporcións, e pensemos que as vacas de leite de alta produción incrementaron moito a súa capacidade de inxestión a medida que avanza a selección xenética. Xa non vale só controlar as proporcións de nutrientes na ración senón que hai que facelo de acordo coa inxestión estimada dos animais.

Nas dúas figuras do traballo de Oetzel [gráficos 4 e 5] Garrett R. Oetzel; Escola de Medicina Veterinaria, UW-Madison) obsérvase a redución do pH ruminal a medida que se incrementa a inxestión e como, ao contrario do que podemos pensar, o maior risco de SARA se produce en animais con maior número de DEL debido a que teñen maior capacidade de inxestión.

Gráfico 1. Efecto da inxestión de materia seca no pH ruminal (vacas Holstein – inicio de lactación) 7.0

Media diaria pH ruminal

debemos ser só bos e facer ben as cousas, senón que temos que facer visible á opinión pública que o somos e que o facemos.

En SARA, a alimentación con altos niveis de amidón produce un rápido incremento na produción de AGV, que determina a curto prazo un aumento no microbioma ruminal que permite un aumento da dixestibilidade do conxunto dos nutrientes da ración, un aumento da superficie de absorción da mucosa ruminal polo desenvolvemento das papilas e un incremento consecuente da produción de leite.

Con todo, a maior concentración de AGV provoca a redución do pH ruminal, que será máis ou menos grave en función da capacidade inherente de cada animal de absorber os AGV e retiralos do medio ou de achegar suficientes substancias tampón para controlar o pH. Daquela, a primeira pregunta que xorde é se na aparición de SARA ten máis importancia a cantidade de AGV xerados en rume pola dieta ou a falta de ruminación por carencia de fibra física que reduce a entrada de substancias tampón a través da saliva diminuíndo a capacidade neutralizadora do animal.

Na miña opinión pesa moito máis a primeira opción.

No traballo de Prentice do ano 2000 comparando o pH ruminal de diversos grupos de animais con distintas dietas obsérvase que xatos de engorde e vacas de leite con dietas formuladas en proporcións moi diferentes de carbohidratos pero coa mesma inxestión (kg ao día) de carbohidratos non estruturais tiñan un pH similar.

UNHA DAS CONSECUENCIAS É A LAMINITE […], QUE XERA UNHA ENORME DOR CON COXEIRA, UN DOS SÍNTOMAS MÁIS EVIDENTES DE FALTA DE BENESTAR

6.5

6.0

5.5 R2=29 5.0 25

30

35

40

45

50

55

60

Inxestión MD, lb/día

92 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_sara_galego.indd 92

19/2/20 12:20

Consigue tu máximo rendimiento y producción con piensos líquidos SugarPlus Aumenta la digestibilidad de la fibra

Optimiza la síntesis de proteína microbiana

SUGAR PLUS son productos de IBERLIQUIDOS y ED&F MAN ESPAÑA www.sugarplus.es

vp015_publirreportaxe_iberliquidos.indd 93

5, 50 m

Promueve altas producciones

Mejora la calidad de la leche

Calle de Sagasta, 27 28004 Madrid tel +34 616 249 036

13/2/20 16:17

ALIMENTACIÓN

A ACIDOSE RUMINAL SUBAGUDA É A CONSECUENCIA DA ALIMENTACIÓN CON DIETAS ALTAS EN AMIDÓN

35 % 30 % 25 % 20 % 15 % 10 %

>=140

120-129

110-119

100-109

Categoría DEL

90-99

70-79

80-89

60-69

40-49

50-59

30-39

20-29

10-19

0%

130-139

5% 0-9

% vacas probadas con RpH<5.5

Gráfico 2. Riscos por baixo pH ruminal en días en leite (DEL) (653 vacas en 54 rabaños)

Gráfico 3. Modelo de inxestión diaria no pH ruminal (Alimentación TMR en vacas de lactación temperá seis veces ao día) 5.00 5.25

Comida#1

pH ruminal

5.50

Comida#2

5.75 6.00

Comida#3

Comida#5

Comida#4

Comida#6

6.25 6.50 6.75 7.00 6:30 8:30 10:30 12:30 2:30 4:30 AM AM AM PM PM PM

6:30 8:30 10:30 12:30 2:30 4:30 6:30 PM PM PM AM AM AM AM

Momento do día

Non significa isto que non sigamos tendo unha alta incidencia de SARA como consecuencia de fallos no programa de transición pre- e posparto, senón que temos outro reto importante: vixiar SARA con animais que cada día comen máis e a estratexia de repartir ou arrimar máis veces a comida para aumentar o número de comidas e que estas sexan máis pequenas non reduce o risco se ao final non controlamos a cantidade e o tipo de carbohidratos que achegamos na ración.

En liña con esta realidade dos consumos, é moi importante asegurar niveis adecuados de fibra física que permitan unha ruminación regular para achegarlle un gran volume de saliva ao medio ruminal, que grazas ao seu alto contido en sodio, potasio, bicarbonato e fosfatos constitúe a primeira vía de control de SARA ao tamponizar o medio que ten unha alta concentración de AGV. A produción de saliva non aumenta en función do pH do rume, senón que se produce durante a ruminación e esta depende exclusivamente da estrutura física das racións.

En canto ao comportamento das vacas, cando perciben que a alta produción de AGV lle está afectando ao pH ruminal, deixan de comer, probablemente por un efecto combinado do aumento da osmolaridade ruminal (que deprime a inxestión) e da lixeira ruminite asociada ao exceso de ácido, e buscan substancias que poidan “aliviar” os seus síntomas, como fontes de forraxe ou minerais no solo, paredes, ouriños etc. Este primeiro sistema regulador é característico velo en granxas con vacas con consumos en “picos de serra” (posto que ao aliviarse volven comer con ansia).

A nivel dixestivo, o primeiro cambio que se produce con dietas altas en amidón é o cambio na microflora ruminal. Como moi ben sinalou a Dra. Gressley no último congreso de Anembe (Sevilla, 2019), “o uso de PCR para determinar estes cambios demostra que as racións de alto contido en gran resultan nunha diminución das bacterias fermentadoras de fibra incluíndo Fibrobacter succinoxenes e Ruminococcus

94 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_sara_galego.indd 94

20/2/20 9:49

SHUTTLE ECO Robot de Alimentación SHUTTLE ECO: disponibilidad de forraje dosificado con precisión las 24 h del día, los 365 días del año.

BUTLER GOLD Arrimador con opción de dispensor de pienso El único arrimador del mercado que no compacta la comida

Pol.industrial Pedrapartida, parcela 17, 15316 Coirós • Tlf: 981.77.45.00 Rúa da Feira 13, 15680 Ordes • Tlf: 981.68.21.95 • E-mail: frior@frior.com

vp015_publirreportaxe_frior.indd 95

13/2/20 16:18

ALIMENTACIÓN

Gráfico 4. Ácidos graxos volátiles (AGV) e curvas de valoración de lactato 100 % MÁIS (HA) Non disociado (asociado) • Protonado • Non testado • Non ionizado • Vinculado • Ácido conxugado (dador H*) Forma de “ácido acético” Absorción rápida (a miúdo a través do epitelio ruminal)

AGV disociado %

75 %

50 %

25 %

Lactato pKa = 3.9

AGV: 4.8 pKa = 4.8

MÁIS [A] + [H*] • Disociado • Non protonado • Testado • Ionizado (aniónico) •Libre • Base conxugada (selector H*) forma de acetato Absorción lenta (esperando ser protonado, algunha absorción activa?)

XA NON VALE SÓ CONTROLAR AS PROPORCIÓNS DE NUTRIENTES NA RACIÓN SENÓN QUE HAI QUE FACELO DE ACORDO COA INXESTIÓN ESTIMADA DOS ANIMAIS

0% 1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

pH ruminal Garret R. Oetzel, Escola de Medicina Veterinaria, UW-Madison

flavefaciens e un aumento de Streptococcus bovis, Escherichia coli e Megasphaera elsdenii”. Esta modificación supón un rápido incremento da fermentación do amidón, que aumenta a concentración de AGV e a baixada transitoria do pH. O rume está preparado para controlar esta maior concentración aumentando a súa absorción a través das papilas ruminais e tamponizando o resto, posto que son ácidos relativamente débiles. O epitelio ruminal compórtase como unha barreira selectiva que deixa pasar os AGV, pero prevén o paso e a colonización de bacterias.

Esta barreira permeable aos AGV responde a cambios no animal ou no rume e, por exemplo, aumenta durante o estrés oxidativo, térmico ou restrición de comida. Segundo outros estudos, a acidificación do medio tamén parece que aumenta a permeabilidade (Tanya Gressley, Anembe 2019). De igual xeito, é ben coñecido que a maior produción de AGV estimula o desenvolvemento das papilas ruminais buscando precisamente o aumento na superficie de absorción para os nutrientes.

Os AGV teñen un pKa sobre 4,9, o que significa que a pH moderados de 6 son convertidos á súa forma non disociada ou conxugada, o cal permite retirar ións H libres do rume e aumenta a súa absorción pasiva a través da parede ruminal (só en forma conxugada son absorbidos). Ambos os sucesos axudan a manter o pH do rume.

Non obstante, cando a cantidade de amidón é moi elevada e sostida no tempo, acumúlase no líquido ruminal o ácido láctico pola dificultade das bacterias do rume de transformalo rapidamente en ácido propiónico como produto final de fermentación; o ácido láctico ten un pKa de 3,9 en lugar de 4,9, polo que tarda máis en conxugarse, tarda máis en captar ións H, está máis tempo no rume e baixa máis o pH e durante máis tempo, provocando SARA. Outra das adaptacións microbianas que teñen as vacas para retirar ácido láctico é a proliferación de Selenomonas ruminantium e Megaspha era elsdenii, captadoras de ácido láctico para transformalo en propiónico. Son cepas moi eficaces pero de crecemento máis lento que S. bovis, polo que en casos agudos de entrada de amidón tardan tempo en axudar. Cando se restrinxe o consumo de alimento (falta de comida ou accesibilidade) e sobe o pH do rume, estas bacterias cesan a súa multiplicación (son sensibles a pH elevados) e quedan “en repouso”. Cando o animal volve comer ás présas e entra moito amidón no rume, S. bovis actúa moi rápido producindo láctico, mentres que Selenomonas e Megaspha era tardan máis tempo e o ácido acumúlase provocando SARA. Un exemplo deste proceso aparece cando hai privación temporal de auga nos animais.

96 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_sara_galego.indd 96

20/2/20 9:51

Variedades de MILLO recomendadas para ENSILAJE en GALICIA 500

400

400

300

400

300

400

300

Pompeo

300

200

Surreal

300

200

Conbrío

300

200

Suzy

200

100

Sciello Isia Scoff Illustrado NOVEDAD

Expresión vegetal www.rocalba.com vp015_publicidade_rocalba_galego.indd 97

19/2/20 19:11

ALIMENTACIÓN

Gráfico 5. pH ruminal tras a privación de alimento (crías Holstein) 8.0 7.5 Reintrodución de alimento e auga

pH ruminal

7.0

CANDO O DANO É ELEVADO, AS BACTERIAS MIGRAN DENDE O TRACTO DIXESTIVO POLO SISTEMA CIRCULATORIO, DANDO LUGAR A SEPTICEMIA

6.5 6.0 5.5 5.0 4.5

Accidentalmente, sen acceso a alimento nin a auga

-12 -6

0

6

12 18 24 30 36 42 48 54 60 66 72 78 84 Tempo (en horas)

Garret R. Oetzel, Escola de Medicina Veterinaria, UW-Madison

Ao principio do artigo dicía que unha das grandes dificultades de SARA é o seu diagnóstico en campo. A proba de referencia é a punción do saco ventral do rume para medir o pH do líquido ruminal. Non obstante, é unha técnica invasiva e necesítase facer nun amplo número dos animais da granxa para que sexa significativa, polo que non é práctica, pero, ademais, é que unha medición puntual no día tampouco é significativo, posto que o pH non é un valor estático como demostran os estudos in vivo, senón que está suxeito a grandes variacións ligado aos momentos de inxestión. De feito, para valorar a presenza ou non de SARA mídese o número de horas que o rume está por baixo de 5,8, e os programas de formulación dinámica que incorporan a predición do pH en función da dieta establecen un índice de risco de acidose nesta mesma liña.

Cando, a pesar de todos os sistemas de control a dieta ocasiona episodios de SARA nos animais, a mucosa ruminal empeza a sufrir os danos da acidez. É importante resaltar que, a diferenza da mucosa intestinal, o epitelio ruminal non está protexido por moco, polo que mesmo breves episodios de SARA causan inflamación (rumenite) e posteriormente úlceras. Isto aumenta a perda de funcionalidade das estreitas unións intercelulares no rume, que facilitan o paso de bacterias ás capas inferiores da mucosa, alcanzando a circulación

sanguínea, o que permite a chegada de bacterias ao fígado.

A aparición de abscesos hepáticos ligada de SARA está moi documentada como consecuencia da proliferación de Fusobacterium necroforum no rume de vacas con SARA e a súa migración ao fígado. Cando o dano é elevado, as bacterias migran desde o tracto dixestivo polo sistema circulatorio dando lugar a septicemia, coa aparición de focos infecciosos no pulmón (pneumonía), corazón (endocardite), ril (pielonefrite) e articulacións (artrites). A necropsia dos animais en granxa é unha fonte de información moi valiosa que nos axudaría a valorar a situación do manexo nutricional nas granxas revisando o estado da mucosa dixestiva e a aparición ou non de abscesos en diferentes órganos.

Non obstante, malia que estes danos localizados como consecuencia de SARA son moi importantes, a maior preocupación recente baséase na evidencia de que alimentos en mal estado e/ou dietas formuladas con moito gran e pouca forraxe están relacionadas coa activación dunha reacción inflamatoria de fase aguda a nivel sistémico, que podería relacionarse directamente co desenvolvemento de moitas enfermidades metabólicas tradicionalmente asociadas aos efectos do balance enerxético negativo posparto. Nunha estupenda revisión de Ametaj, Zebeli e Iqbal en 2010, desenvólvese unha interesante liña argumental que

98 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_sara_galego.indd 98

19/2/20 12:21

Xornada Africor Lugo 5 DE MARZO DE 2020

FACULTADE DE VETERINARIA DE LUGO a Asisteneci libre gratuíta

PROGRAMA 10.30 h Café de benvida 11.00 h Retos do Agroseguro para o ano 2020 José Bernardo Rodríguez 11.20 h Società Agricola Ambrosini Vittorio (500 vacas en muxido) Christopher Ferri, gandeiro de Lombardía (Italia) 12.20 h A importancia da monitorización no manexo da explotación Juan José Núñez (Allflex) 12.30 h A penicilina, un antibiótico actual Manuel Cerviño (Boehringer Ingelheim Animal Health) 13.00 h Servizos de Agrobank José Manuel Rodríguez Suárez 13.15 h Manexo da recría nunha explotación con empregados Román27 González DE Sanmartín (SAT Prolesa) 14.00 h ComidaFEBREIRO 15.30 h O secado dende o punto de vista da vaca XOVES Susana Astiz (INIA) FACULTADE DEofrece o control leiteiro aos 16.00 h Mesa redonda: Que lles técnicos de explotación?

VETERINARIA Interveñen: DE LUGO Matilde Hernández (Naturleite) Ángel Ávila ORGANIZAN: Xosé Ramón Botana (Aira SCG) Pablo Paz (Clun SCG) Moderador: Juan Caínzos

PATROCINAN:

VII XORNADA TÉCNICA DE

PRODUCIÓN DE LEITE

ORGANIZA:

COLABORAN:

vp015_publirreportaxe_xornada_africor_galego.indd 99

A ASISTENCIA

19/2/20 18:43

ALIMENTACIÓN

nos prevén de que o emprego de dietas con alto risco de SARA pode ser a orixe de moitos dos problemas que nos atopamos nas granxas, coma se estivésemos a xerar unha tormenta perfecta que tarde ou cedo nos alcanza e nos fai fracasar.

Tres son os puntos fundamentais que xeran maior risco: 1. O aumento da poboación microbiana do rume con dietas moi concentradas, que en principio non é negativo, posto que favorece a dixestión ruminal dos alimentos, aumenta a produción de AGV e a superficie de absorción da mucosa ruminal, incrementando a achega enerxética á vaca e, por tanto, as producións. Non obstante, tal como demostraron Khafipour et al. en 2009, as racións con moito concentrado e pouca forraxe (tanto de gran coma pellet de alfalfa) aumentan moito as bacterias gram negativas fronte ás gram positivas, especialmente Streptococcus bovis e Escherichia coli.

2. O incremento na cantidade de diferentes cepas de bacterias gram- durante SARA explica os resultados previos nos cales a alimentación con dietas altas en gran se acompañou dun dramático incremento da concentración de endotoxinas, un compoñente bioactivo da parede celular das bacterias gram-. Estas endotoxinas (lipopolisacáridos LPS) son liberadas ao fluído ruminal durante a lise das bacterias, tanto por medios naturais coma por factores ambientais no rume que aceleran a súa destrución. A maior concentración bacteriana gram-, maior risco de aumento brusco de endotoxemia ruminal.

3. A destrución de bacterias no rume prodúcese por alteracións na membrana celular das bacterias, e o pH do rume xoga un papel central neste sentido, posto que altera o mecanismo de regulación do pH intracelular (Russell e Rychlik, 2001). Ametaj (2010) establece unha forte correlación entre o pH do rume e a concentración de endotoxinas no fluído ruminal en vacas alimentadas con cantidades crecentes de gran de cebada.

Segundo este traballo, a medida

que baixa o pH, aumenta o contido de endotoxinas (Emmanuel et al., 2008) e nas dietas actuais con alto contido en concentrado, durante a inxestión de alimento, báixase durante varias horas ao día de pH 5,8, que se considera o limiar de SARA. Debemos pensar tamén que calquera substancia tóxica vehiculada a través dos alimentos é potencialmente daniña para a microflora ruminal, provocando a rotura de bacterias por alteracións na membrana e xerando endotoxinas, do mesmo xeito que o fai a baixada de pH e que será tanto máis grave canto maior sexa o número de bacterias no rume. En dietas de alta produción con racións moi concentradas é cando o número de bacterias por ml de fluído ruminal é maior, especialmente das gram-, as máis endotóxicas.

Do mesmo xeito que ocorre coas bacterias tipo Fusobacterium necroforum que atravesan a barreira ruminal durante episodios de SARA, as endotoxinas liberadas chegan á circulación portal e alcanzan o fígado. Neste órgano a alta concentración de endotoxinas LPS estimula a liberación de citoquinas prolinflamatorias polos macrófagos hepáticos (factor de necrose tumoral, interleukinas 1 e 6), activando unha resposta inflamatoria sistémica de fase aguda (APR), caracterizada pola produción e liberación de proteínas de fase aguda (APP), tales como a miloide sérico A (SAA), proteína ligada a LPS (LBP), proteína C reactiva (CRP) e haptoglobina.

Por tanto, as consecuencias de SARA non son unha baixada da porcentaxe graxa do leite ou a aparición de cadros más ou menos graves de diarreas, nin sequera os altibaixos de consumo das vacas que sofren os alimentadores, senón problemas moito máis graves e de fondo, tanto para os animais coma para as persoas. No seu traballo publicado en Science en 1998, Russell relaciona os novos sistemas de alimentación de vacas e xatos coa explosión de infeccións por E. coli enterohemorráxica na poboación. Segundo este autor, unha parte do amidón incluído na dieta non é capaz de ser fermentada no rume e alcanza o colon, onde se desencadea un proceso fermentativo que proporciona máis nutrientes para as bacterias presentes e unha maior liberación de ácidos. A exposi-

OS AZUCRES NON PROVOCAN UNHA BAIXADA DE PH RUMINAL, SENÓN TODO O CONTRARIO, AXÚDANNOS A INCREMENTALO E A ESTABILIZAR O AMBIENTE RUMINAL

ción de E. coli a este ambiente ácido potencia a selección de cepas ácido resistentes de E. coli 0157:H7, as cales soportan as condicións ácidas do estómago das persoas multiplicando perigosamente a súa capacidade infecciosa a través de alimentos contaminados.

En canto aos animais, como sinala Ametaj na súa revisión, hai cada vez máis evidencia científica que soporta a idea de que as endotoxinas xeradas en SARA están envolvidas no desenvolvemento de enfermidades como fígado graxo, febre de leite, laminite, retención de placenta, desprazamento de abomaso, mamite ou síndrome da vaca caída.

100 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_sara_galego.indd 100

19/2/20 12:21

AAFF_Anuncio_Kaliber_Vaca Pinta_200x280mm.pdf

1

12/2/20

12:15

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

vp015_publicidade_deheus.indd 101

12/2/20 20:36

ALIMENTACIÓN

Táboa 2 Azucre (% da materia seca)

4,7

8,4

Amidón (% da materia seca)

20,6

18,5

pH mínimo

5,42

5,62

pH medio

6,06

6,21

pH máximo

6,65

6,83

Mentres se continúa investigando e se demostran ou non estas teorías, creo que o máis sensato é formular as racións con menos risco de SARA sen perder rendemento, aproveitando as melloras en formulación que nos ofrecen os sistemas dinámicos, os novos laboratorios con análises de dixestibilidade das forraxes, aditivos cientificamente probados e nutrientes non acidóticos, coma os azucres ou as graxas.

CONTROLANDO SARA CON AZUCRE Sabemos que os azucres son fermentados moi rapidamente no rume e isto lévanos a pensar automaticamente que dará lugar a unha rápida e inmediata baixada de pH. No entanto, os resultados obtidos por estudos científicos en anos recentes indícannos todo o contrario, que os azucres engadidos teñen un efecto positivo sobre o pH ruminal, dándolle maior estabilidade e reducindo por tanto o risco de SARA. En 2009, Penner e Oba alimentaron vacas Holstein con dietas experimentais comparativas con ou sen a adición de sacarosa para obter unha dieta con baixo (2,8 % SS) ou alto (5,8 % SS) contido de azucre; o aumento de azucre fíxose retirando a cantidade equivalente de amidón de millo. O maior contido en azucre da ración aumentou o pico mínimo de pH diario (de 5,42 a 5,61) e o pH medio (de 6,17 a 6,3).

A UTILIZACIÓN DOS AZUCRES COMO NUTRIENTE NA FORMULACIÓN DAS RACIÓNS AXUDA A PREVIR PROBLEMAS DIXESTIVOS COMO SARA

Os mesmos autores, de novo en 2009, estudaron os efectos dos azucres en vacas recentemente paridas incrementando a súa proporción na dieta; neste caso hai que destacar que a achega de azucre foi máis elevada nas dúas dietas, e que a cantidade de amidón era moi baixa con respecto ao que habitualmente estamos a empregar en España.

Como se observa no cadro cos resultados (táboa 2), chama moito a atención que a dieta experimental que achega maior cantidade de CNF (26,9 % fronte a 25,3 %) mellore o pH mínimo diario, o pH medio e o pH máximo.

Antes deste traballo, en 2004, Broderick e Radloff compararon dietas con diferentes concentracións de melaza engadida para substituír fariña de millo. A produción de ácidos graxos volátiles foi maior coa dieta que levaba melaza, especialmente ácido butírico. Neste caso, aínda tendo en conta que a suma de azucre + amidón na dieta con melaza era moi alta (36,1 %), un 3 % maior que a dieta control, o pH ruminal permaneceu constante a pesar da maior produción de AGV, demostrando que os azucres representan unha fonte de enerxía non acidoxénica mesmo cando son usadas en cantidades superiores ás recomendadas. Os resultados amósanse na táboa 3.

Táboa 3 Total azucres (% MS)

2,6 (0 % de melaza engadida)

10 (9 % de melaza engadida)

Amidón (% MS)

31,4

26,1

Amidón + azucre (% MS)

33

36,1

pH medio

6,07

6,06

AGV mM

112,0

117,0

102 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_sara_galego.indd 102

19/2/20 12:21

Autovía A6 - Salida 507 Pol. Ind. Outeiro de Rei – fase 1 parc 2.4 27150 Outeiro de Rei (Lugo) 982 39 90 22 - 663 03 40 03 ventas@servitrucks.com

CAMIONES Y CISTERNAS PARA PURÍN

Camión 3 ejes 6x6 ◾ Marca MAN ◾ Cisterna de purines de 18.000 l ◾ Brazo extensible de carga lateral ◾ Aplicadores de purín con 11 m de anchura

Cisternas para cabeza tractora ◾ Capacidad 30.000 l ◾ Rompeolas ◾ Turbocargador ◾ Depresor de vacío

vp015_publicidade_servitrucks.indd 103

13/2/20 16:23

ALIMENTACIÓN

Táboa 4 Azucres (% MS)

6,4 (0 % melaza engadida)

8,9 (5 % melaza engadida)

Amidón (% MS)

36,3

32,9

pH medio

5,73

5,87

Butírico (mol/100 mol)

16,7

17,7

Acético (mol/100 mol)

46,3

46,9

Propiónico (mol/100 mol)

28,7

27,4

Martel et al. en 2011 fixeron outra proba con vacas Holstein alimentadas con dietas moi altas en amidón ás que se engadía melaza para ver o efecto de cambiar o tipo de carbohidrato neste tipo de dietas, substituíndo parte do amidón de millo por sacarosa da melaza. Unha vez máis, os resultados foron equivalentes aos casos citados antes, o que demostra que o efecto é o mesmo independentemente do nivel de amidón das racións. O pH medio mellora de 5,73 a 5,87 e aumenta a produción de butírico e acético (táboa 4).

Más recente é o traballo de Baurhoo e Mustafa (2014), que fixeron unha formulación experimental similar substituíndo amidón por azucre; o resultado foi menos claro, o pH da dieta control foi 5,92 fronte á experimental con melaza que foi de 5,97, pero, neste caso, había dúas diferenzas interesantes: a forraxe base de ambas as dietas era o ensilado de alfalfa e a melaza engadida era en po. A melaza en forma líquida podería ter un maior efecto positivo a modulación ruminal porque estimula unha inxestión más homoxénea ao longo do día (Kraise et al., 2002), e ademais, a melaza líquida contén tamén ácidos orgánicos que pode estimular a salivación e darlle unha maior estabilidade ao pH ruminal.

Todos estes traballos corroboran outros moitos realizados hai anos, como os de Chamberlain et al.

(1993), Heldt et al. (1999), Mc Cormick et al. (2001) e De Frain et al.

(2004) e todos en conxunto nos dan seguridade na idea de que os azucres non provocan unha baixada de pH ruminal, senón todo o contrario, axúdannos a incrementalo e a estabilizar o ambiente ruminal.

COMO PODEMOS EXPLICAR ESTES EFECTOS? Desde o principio, estes resultados foron moi inesperados mesmo para os mesmos autores e en todos os ar-

tigos buscan darlle unha explicación a este efecto á vez que insisten en continuar con investigacións. A seguir, resúmense os argumentos que empregan os investigadores para fundamentar os seus resultados: 1. A primeira explicación é que os azucres favorecen o desenvolvemento e o mantemento de poboacións bacterianas que se alimentan a partir de ácido láctico.

Antes viamos que o ácido láctico é o ácido graxo volátil (AGV) máis forte dos xerados no rume de acordo co seu maior constante de disociación; un mol de ácido láctico ten o poder de reducir o pH en ao redor dunha unidade comparado co resto de AGV e a súa acumulación é, por tanto, a responsable da acidose ruminal aguda.

Investigacións levadas a cabo desde hai varios anos (Counotte et al. 1981; Scheifinger et al. 1973; Marounek et al., 1989) demostraron que a dispoñibilidade de azucres simples no rume é fundamental para o desenvolvemento de Megasphera elsdenii e Selenemonas ruminantium, bacterias especializadas no emprego de ácido láctico no rume e estabilizadoras do pH ruminal.

O crecemento destas bacterias é tamén estimulado en presenza de ácido málico, que é un compoñente presente nas forraxes verdes, e tamén é o ácido orgánico atopado en maior concentración nas melazas (Emanuele e Sniffen, 2014) que se empregan como fonte de azucres nas racións.

En 2011, Aikman et al. demostran que determinadas cepas de M. elsdenii poderían ser usadas como probióticos na alimentación das vacas, dado que reducen os casos de acidose ruminal subaguda (SARA) durante os períodos de transición a dietas altas en concentrado.

2. Outro argumento que explica o efecto dos azucres sobre o sostemento do pH ruminal é que son fermentados a ácido butírico, e este é un potente factor de crecemento das vellosidades

ruminais e, por tanto, potencian a absorción dos AGV a través da mucosa ruminal evitando a súa acumulación.

Como conclúe Martel no traballo de 2011, a maior e máis rápida absorción de AGV axuda a manter o pH en valores máis elevados.

3. A terceira teoría e máis innovadora foi presentada en 2007 por Hall e Weimer, 2007. Estes autores atoparon que os azucres poden ser convertidos en glicóxeno polas bacterias ruminais e almacenalos como fonte de reserva. Este mecanismo podería reducir a inmediata produción de AGV evitando unha caída brusca de pH se son proporcionados en cantidades moi elevadas.

4. Por último, aínda que máis relacionado coa forma de achegar os azucres, é que os suplementos azucrados con base na melaza, fan que as racións unifeed sexan consumidas de forma máis homoxénea reducindo o efecto selección no comedeiro, algo moi importante en racións ricas en concentrado, especialmente cando se usan forraxes secas. Un consumo homoxéneo da dieta favorece que as fermentacións sexan regulares ao ingresar no rume todos os nutrientes á vez e, ademais, favorece a inxestión da forraxe que asegura o estímulo da ruminación e, por tanto, a salivación.

CONCLUSIÓN Por todo iso estou convencido de que a utilización dos azucres como nutriente na formulación das racións axuda a previr problemas dixestivos como SARA a través dun mellor manexo das fermentacións ruminais e o seu emprego irase especializando no futuro a medida que vaian aparecendo traballos que nos digan cales os azucres máis eficientes.

104 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_alimentacion_sara_galego.indd 104

19/2/20 12:21

PROXECTO DE COMPARACIÓN INTERNACIONAL ENTRE GANDERÍAS Publirreportaxe para 2 páxinas? Será moito?? seguir o modelo de VP 011/013

PUNTOS DE INICIO: SAÚDE DO UBRE

PROYECTO DE COMPARACIÓN INTERNACIONAL ENTRE GANADERÍAS PUNTOS DE INICIO: SALUD DE UBRE

La producción de leche se ha ido desarrollando en los últimos años hacia un proceso más A produción de leite foise desenvolvendo nos últimos anos Posto que UNIFORM conta cun gran número de usuarios, o profesional e intensivo, aunque sigue habiendo muchas diferencias en el sistema de entre distintas zonas del planeta. cara a unproducción proceso máis profesional e intensivo, aínda que obxectivo deste proxecto é comparar a xestión do rabaño segue habendo moitas diferenzas no sistema de produción entre usuarios de varios países. O Canadá, Os Estados UniEn este sentido, UNIFORM-Agri es uno de los programas de gestión de rebaños de vacuno lechero más populares que hay actualmente en el mercado. Funciona comodos, procedimiento Francia, Alemaña, Países Baixos, Bélxica, Dinamarca entre distintas zonas do planeta. centralizador, que comunica con otros muchos sistemas en la ganadería, haciendo posible el e O Reino Unido participan nesta iniciativa que analiza as análisis de datos que provienen de distintas fuentes en un solo programa y ofreciendo Neste sentido, UNIFORM-Agri é un dos programas de xes- áreasla salud información sobre áreas como la maquinaria y la rutina de ordeño, la sostenibilidad, y de produción de leite, sustentabilidade, rendemento el rendimiento tión de rabaños dereproductivo. vacún leiteiro máis populares que hai reprodutivo e saúde de rabaño. actualmente no UNIFORM mercado.

Funciona comodeprocedemento Puesto que cuenta con un gran número usuarios, el objetivo de este proyecto es comparar la gestión del rebaño usuarios de varios países. Canadá, NesteUnidos, fascículo publicamos os resultados dos puntos de centralizador, que comunica conentre outros moitos sistemas na Estados Francia, Alemania, Países Bajos, Bélgica, Dinamarca y Reino Unido participan en esta iniciativa gandería,quefacendo a análise de datos que proveñen inicio yno estudo sobre saúde do ubre. analiza las posible áreas de producción de leche, sostenibilidad, rendimiento reproductivo salud de rebaño. de distintas fontes nun só programa e ofrecendo información sobre áreas como a maquinaria rutina deinicio muxido, En este fascículo publicamos los resultadosedealos puntos de en el estudio sobre salud de ubre. a sustentabilidade, a saúde e o rendemento reprodutivo.

SALUD DE UBRE

SaludDO deUBRE ubre SAÚDE 20

300

18 250

16 14

200

12 10

150

Figura 1. Gráfica cos resultados de saúde de ubre por país. Lenda de países: CAN: O Canadá, USA: Os Estados Unidos, ES: España, F: Francia, NL: Os Países Baixos, UK: O Reino Unido, D: Alemaña, B: Bélxica, DK: Dinamarca

8 100

6 4

50

2 0

CAN

USA

ES

Media Media RCSRCS

F

NL

UK

D

B

DK

0

%%vacas > 250.000 RCS RCS % Mastitis clínicas vacas > 250.000 Días en leite

Nesta comparación, os Países Baixos teñen o mellor rendemento. Estes resultados tan bos poden estar relacionados co plan de redución de uso de antibióticos que leva implantado neste país máis de dez anos. Así, ten os datos máis baixos en media de RCS (reconto de células somáticas) e na porcentaxe de vacas con máis de 250.000 células e só ten un 2 % de media de casos de mamite clínica.

Unicamente en dous países de todos os que participan, España e O Reino Unido, a porcentaxe de casos de mamite clínica é menor: en ambos é un 1,5 %. Ademais, O Reino Unido tamén está a facer un gran labor en control e prevención de mamite, como mostran os resultados.

CONCLUSIÓNS En xeral, non podemos establecer que haxa mellores ou peores produtores dentro dos participantes deste proxecto.

Cada país ten unhas condicións ambientais e circunstancias de mercado distintas que determinan como evoluciona a produción de leite.

Con respecto á saúde do ubre, os datos dos Países Baixos destacan sobre os do resto. Isto é o resultado de anos de esforzo por parte de gandeiros e industria para mellorar a prevención das mamites e a redución do uso de antibióticos en lugar de centrarse no control mediante o tratamento dos casos clínicos, como si sucede noutros países.

Pida información de UNIFORM-Repro sen compromiso ventas@uniform-agri.com

COÑEZA A NOSA EMPRESA

(+34) 695 45 67 35

www.uniform-agri.com/es

vp015_publirreportaxe_uniformAgri_galego.indd 105

19/2/20 18:48

M A N E XO

Granxa experimental, Universidade de Massey (Nova Zelandia)

Na procura da vaca mellor adaptada a ecolóxico Ao longo destas páxinas analizamos cales son as razas máis adecuadas existentes no mercado na actualidade á hora de elixir o gando para producir en ecolóxico.

Ruth Rodríguez-Bermúdez1*, Marta López-Alonso1, Ramiro Fouz2, Marta Miranda3 1 Dpto. de Patoloxía Animal, Facultade de Veterinaria, Universidade de Santiago de Compostela (USC) 2 Africor Lugo 3 Dpto. de Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias, Facultade deVeterinaria (USC)

A

gandería ecolóxica é un sistema produtivo que se rexe por unha normativa estrita, a cal establece a prohibición ou limitación no uso de pesticidas químicos sintéticos, antibióticos, tratamentos veterinarios convencionais, aditivos alimentarios e outros insumos, prohibe o uso de organismos modificados xeneticamente e favorece o uso de recursos locais, e, polo tanto, a selección de animais adaptados ao medio, tendo

en conta a capacidade de se adaptar ás condicións e enfermidades locais á hora de realizar a selección1.

A raza dominante nos sistemas leiteiros a nivel mundial é a Holstein (Frisoa Norteamericana), que é orixinaria do norte de Europa, aínda que se seleccionou nos Estados Unidos a finais do século XIX. Expándese posteriormente a todo o mundo debido á súa alta capacidade para producir leite, sobre todo,

en réxime intensivo; porén, a selección feita para aumentar a produción de leite afecta negativamente ás características funcionais, como son a saúde xeral, a saúde do ubre, a lonxevidade ou a reprodución. Só uns poucos sistemas de pastoreo escapan ao uso dominante da raza Holsein; sen dúbida ningunha, entre eles destaca o sistema de pastoreo de Nova Zelandia (imaxe 1). Trátase dun sistema de baixos insumos moi semellante a nivel nutricional e de manexo ao sistema ecolóxico europeo. Os gandeiros seleccionaron neste caso unha frisoa adaptada ás súas condicións, centrándose na capacidade para producir graxa e proteína a partir do pasto ao tempo que penalizan o volume de leite.

Non obstante, non só empregan esta raza senón que tamén están presentes vacas Jersey, cruzamentos de ambas e outras razas rústicas.

106 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_manexo_vacaEcoloxica_galego.indd 106

20/2/20 9:54

M A N E XO

A nivel europeo non existen practicamente estudos sobre o uso de diferentes razas na gandería ecolóxica, a pesar de que a Comisión Europea recomenda o uso de razas adaptadas a este sistema. Deste xeito, os gandeiros tenden a usar a mesma raza que tiñan en convencional antes da adaptación a ecolóxico, utilizando como referencia a información procedente da selección para sistemas convencionais. Actualmente o principal reto para unha gandería ecolóxica sostible é identificar os xenotipos de vacún de leite mellor adaptados a un sistema baseado no consumo de forraxes.

A Holstein é unha raza de vaca considerada de alto rendemento, que foi seleccionada para sistemas de produción intensiva, altamente estandarizados, aos que se atopa moi ben adaptada. Isto fai que a Holstein actual non sexa a opción ideal para a produción ecolóxica, xa que é un sistema que difire amplamente do convencional, sobre todo en canto a réxime de alimentación e tratamentos veterinarios. A selección xenética das vacas en réximes intensivos

prioriza a produción de leite fronte a outras características, o que dá como resultado unha redución da eficiencia reprodutiva, aumento dos problemas de saúde e das taxas de eliminación e redución da vida produtiva. A raza Holstein mostra unha capacidade limitada de adaptación aos sistemas de baixos insumos coma a gandería ecolóxica, o que repercute en problemas de lonxevidade e eficiencia reprodutiva. En estudos recentes realizados no norte de España demostrouse que as vacas Holstein en sistemas ecolóxicos mostran peores eficiencias produtivas e producións de sólidos que outras razas ou cruzamentos; en cambio presentan unha mellor lonxevidade debido á súa alta capacidade para a produción de leite. Isto fai que continúe sendo a raza máis adecuada para sistemas baseados no pagamento por volume de leite2,3.

Aínda así, os gandeiros manifestan que non están satisfeitos coa eficiencia produtiva mostrada polos animais cos que están producindo na actualidade e alegan que non se adaptan adecuadamente ás

O PRINCIPAL RETO PARA UNHA GANDERÍA ECOLÓXICA SOSTIBLE É IDENTIFICAR OS XENOTIPOS DE VACÚN DE LEITE MELLOR ADAPTADOS A UN SISTEMA BASEADO NO CONSUMO DE FORRAXES

EMBRIOVET SL es un equipo veterinario especializado en servicios de transferencia embrionaria en ganado bovino de leche y de carne

Nuestras instalaciones en Betanzos incluyen un avanzado laboratorio de fecundacion in vitro Le ayudamos a desarrollar el programa genético de su explotación: Diseño del programa genómico Creación de índices genéticos personalizados Asesoramiento genético completo. Programa de acoplamientos Programa de Transferencia de embriones: Flushing y transferencia o congelación de embriones Producción de embriones in vitro: OPU-FIV Programa de rescate genético Comercio de embriones: Nacional Importación/Exportación

www.embriomarket.com

administracion@embriovet.com 981 791 843 649 239 488

• 2 laboratorios móviles con base en Galicia • Servicio en toda la península e islas españolas • Veterinarios especializados en tecnologías reproductivas al más alto nivel En nuestras instalaciones en Betanzos (A Coruña) ofrecemos toda la tecnología embrionaria, abarcando la fecundación in vitro en todas las facetas.

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 107

vp015_manexo_vacaEcoloxica_galego.indd 107

19/2/20 12:18

M A N E XO

A RAZA DOMINANTE É A HOLSTEIN, CUNHA TENDENCIA A AUMENTAR EN PORCENTAXE A NIVEL MUNDIAL, COMO SUCEDE EN ALEMAÑA, NO CANADÁ E EN ESPAÑA

Frisoas en granxa ecolóxica

necesidades do sistema ecolóxico, solicitando a selección de animais máis robustos. As preferencias dos gandeiros en ecolóxico son diferentes ás de convencional, neste caso os obxectivos de produción deberían centrarse na resistencia a enfermidades e na lonxevidade a expensas da produción de leite1.

A diversidade racial nas granxas ecolóxicas é reducida e moi similar á descrita para os sistemas convencionais. A raza dominante é a Holstein, cunha tendencia a aumentar en porcentaxe a nivel mundial, como sucede en Alemaña, no Canadá e España (imaxe 2). Algúns países conseguen escapar a esta tendencia e manter certas razas locais; é o caso dos Países Baixos, onde os cruzamentos de Holstein con razas máis robustas coma a Parda Alpina, a Montbeliarde e outras razas autóctonas de dobre aptitude son maioría (51 %). Este fenómeno tamén se observa en Suecia, onde a raza maioritaria é a Vermella Sueca (54,3 %) ou en Austria e Suíza, onde as razas locais, Parda Alpina (51,7 %) e Fleckvieh (34,6 %), predominan tanto nos sistemas ecolóxicos coma nos convencionais. No caso concreto do norte de España a raza dominante é a Holstein en ambos os sistemas.

QUE OPCIÓNS EXISTEN SE QUERO MERCAR UNHA VACA ADAPTADA A ECOLÓXICO?

xica. Á hora de elixir o gando para a produción ecolóxica existen tres posibles opcións (táboa 1): as razas puras diferentes da Holstein, os cruzamentos e as frisoas rústicas4.

Táboa 1. Vantaxes e inconvenientes das diferentes razas leiteiras en sistemas ecolóxicos Razas puras diferentes á Holstein

VANTAXES

INCONVENIENTES

Cruzamentos de Holstein con razas puras

Frisoas rústicas

• Animais robustos e xeneticamente mellor adaptados ás condicións locais (alimento de menor calidade, parasitos, enfermidades, estrés climático etc.)

• Mellor lonxevidade e fertilidade • Algunhas razas teñen maiores contidos en graxa e proteína • Maior valor dos machos neonatos e das vacas de desvelle

• Mellor fertilidade, lonxevidade e saúde do ubre • Mellor capacidade de inxestión de • Adecuada capacidade pasto produtiva e reprodutiva • Habitualmente, en condicións de produción de leite pastoreo intermedia entre • Menores necesidades a Holstein e as de mantemento que as outras razas puras Holstein norteamericanas • Tendencia a • Maior produción de leite producir maiores que outras razas puras contidos de graxa e proteína que a Holstein • Maior valor dos machos neonatos e vacas de desvelle

• Menor produción leiteira • Falta de libros xenealóxicos

• Dilema acerca de que facer logo do primeiro cruzamento para • Deberíanse seleccionar obter reposición liñas adaptadas aos • Non existen sistemas ecolóxicos subvencións por raza • Menor valor nos seguros agrarios cás razas puras

Na actualidade, é case imposible encontrar animais seleccionados especificamente para a produción ecoló108 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_manexo_vacaEcoloxica_galego.indd 108

19/2/20 12:19

vp015_publirreportaxe_albaitzara_galego.indd 109

19/2/20 18:49

M A N E XO

NOS ÚLTIMOS TEMPOS OBSERVOUSE NOS SISTEMAS ECOLÓXICOS UN AUMENTO DO INTERESE POLOS CRUZAMENTOS

Vaca de raza Pasiega en granxa ecolóxica

Razas puras diferentes da Holstein En canto ás razas puras locais diferentes da Holstein, existe a crenza de que se trata de animais máis robustos e xeneticamente mellor adaptados á zona que as Holstein.

Polo tanto serían moi adecuadas para a produción ecolóxica, xa que resisten mellor o estrés climático, os parasitos e as enfermidades locais. O uso de razas locais produce un valor engadido, pois axuda a manter razas autóctonas favorecendo a conservación da varianza xenética e pode ser bonificado por medio da percepción de subvencións da Unión Europea ou dos gobernos rexionais, con motivo de favorecer a conservación das características xenéticas e da herdanza cultural (imaxe 3).

O estudo máis completo onde se comparou a produción das Holstein fronte a outras razas realizouse nos Países Baixos e observouse que as Holstein producen máis leite, seguidas das Pardas Alpinas e das Montbeliarde, mentres que as Jersey eran as menos produtivas5. Porén, os contidos de sólidos (graxa e proteína) foron maiores nas Jersey. Nun estudo elaborado en Suíza, os autores encontraron unha menor produción de leite nas Fleckvieh, mentres que os cruzamentos de Holstein e outras razas (Montbeliarde, Parda Alpina ou Jersey) producen maiores volumes; estes resultados revelan que a raza Holstein está asociada con maiores producións de leite; non obstante, cando se utilizan liñas dentro desta

raza seleccionadas para mellorar a reprodución vese que estas baixan a súa produción de leite, inclusive ao comparalas coa Parda Alpina. Isto pon de manifesto que as vacas Holstein poden ser seleccionadas para producir en sistemas de pastoreo, aínda que leve asociadas menores producións de leite. Na tese doutoral defendida recentemente na Universidade de Compostela demostrouse que no norte de España a raza Holstein produce menores cantidades de leite en ecolóxico ca en intensivo debido a que neste sistema case non se fai suplementación de concentrado, porén mantén un mellor nivel produtivo que outras razas ou cruzamentos, o que fai da raza Holstein unha vaca en xeral ben adaptada ao sistema ecolóxico, aínda que sería recomendable centrarse en seleccionar liñas que se adapten mellor ao pastoreo2,3.

A principal limitación que presentan as razas locais diferentes da Holstein con respecto a ela é en moitos casos a falta de libros de rexistro e programas de selección, sobre todo en razas cun limitado número de exemplares. Isto fai que os beneficios que estas razas poden achegar en canto a características funcionais se vexan diluídos por interferir negativamente nas características produtivas. No caso de ter claro que se quere producir cunha raza máis rústica é o gandeiro quen debe asumir a realización do test de proxenie no seu propio rabaño, con todos os riscos que ten esta falta

110 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_manexo_vacaEcoloxica_galego.indd 110

19/2/20 12:19

Creando Oportunidades

La PAC, cuanto antes mejor Domicilia tu PAC y podrás adelantar hasta el 100% de su importe cuando lo necesites con el Agropréstamo Anticipo PAC. Y no tendrás que devolverlo hasta que te la ingresen.

Acércate a una oficina y cuenta con nuestros gestores especialistas.

* Financiación sujeta a previa autorización por BBVA. Hasta el 100% del importe de tu PAC. Estas condiciones son válidas hasta el 31/12/20.

Consulta en tu oficina.

El préstamo requiere aprobación previa de BBVA.

vp015_publicidade_bbva.indd 111

VACA PINTA 200x280_PAC2020_VACAS.indd 1

12/2/20 20:40

12/2/20 16:48

M A N E XO

de información. Xa que logo, a mellora nas características funcionais pode resultar nun descenso da produción leiteira e da conformación do ubre.

Cruzamentos Nos últimos tempos observouse nos sistemas ecolóxicos un aumento do interese polos cruzamentos (imaxe 4), que anteriormente parecían ofrecer poucas vantaxes para os produtores de leite, sobre todo en convencional, debido ao seu escaso potencial para a produción de leite en comparación coa Holstein. O crecemento dos problemas relacionados coas características funcionais fixo que aumentase o interese polos cruzamentos, mesmo nos produtores de convencional, aínda que, excepto en Nova Zelandia, seguen sen empregarse de rutina. A pesar do incremento do interese, a información continúa a ser escasa; actualmente sábese que os cruzamentos de vacas Holstein con razas europeas producen en xeral cantidades intermedias de leite e sólidos (graxa e proteína) entre ambas as razas parentais5. Tamén se viu que con frecuencia melloran a fertilidade e incluso a saúde do ubre. Na tese doutoral anteriormente citada viuse que nos sistemas ecolóxicos do norte de España os cruzamentos producen máis graxa e proteína que as Holstein e son mellorantes en reprodución2,3.

O maior problema que presentan é a súa xestión ao longo do tempo, pois está bastante ben determinado como realizar o primeiro e inclusive o segundo cruzamento, pero, a partir de aí, a súa xestión complícase. As solucións que se barallan ata o momento serían producir cruzamentos en primeira xeración que require manter algunhas vacas en raza pura e inseminar as mellores produtoras con raza pura, mentres que as outras vacas puras se cruzarían co touro da raza escollida para producir a reposición de cruzamentos. Outra opción é usar un programa de cruzamento rotacional continuo ou incluso producir razas compostas. O cruzamento rotacional en dúas vías mantén un 67 % da heterose directa, mentres que o triplo ou o cuádruplo manteñen o 86 % e o 94 % respectivamente. O reto neste caso está en encontrar varias razas de adecuado mérito xenético para producir unha poboación de cruzamento que

é mellor economicamente que unha poboación pura. A opción denominada retrocruzamento non produce sempre bos resultados, pois ás veces provoca un descenso da produción leiteira. Nun estudo recente desenvolvido na Arxentina viuse que, unha vez realizados os primeiros cruzamentos, as características da Holstein se poden recuperar inseminando as vacas cruzadas cun touro de raza Holstein. Finalmente, cando se realizan cruzamentos múltiples onde xa non se poida garantir un test de proxenie para a produción leiteira, unha solución pode ser inseminar as vacas cruzadas con touros de carne para obter un beneficio engadido pola venda dos xatos4.

SE SE ESCOLLEN AS LIÑAS XENÉTICAS APROPIADAS, A RAZA HOLSTEIN É A MÁIS BENEFICIOSA PARA USARSE TANTO EN SISTEMAS CONVENCIONAIS COMA NOS ECOLÓXICOS

Cruzamentos en granxa ecolóxica

Frisoas rústicas Outra opción para os sistemas ecolóxicos sería a utilización de frisoas rústicas4. Tendo en conta que a Holstein é a mellor raza produtora de leite en condicións intensivas, e aínda que foi unha raza seleccionada intensivamente para a produción de leite, mantén certos xenes dos seus ancestros que lle permiten un comportamento produtivo e reprodutivo razoable baixo condicións de pastoreo. Se se escollen as liñas xenéticas apropiadas, a raza Holstein é a máis beneficiosa para usarse tanto en sistemas convencionais coma ecolóxicos, como se ten comprobado en condicións experimentais baseadas en pastoreo e suplementación moderada de concentrado, o máximo beneficio económico obtívose coa raza Holstein cando presentan unha baixa porcentaxe de xenética

112 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_manexo_vacaEcoloxica_galego.indd 112

19/2/20 12:19

PROGRAMA DE CRUZAMIENTO

La alternativa rentable

ÚNICO programa de cruzamiento

PROBADO en el mundo

Alan y Ben Andersen

SEAGULL BAY Idaho (EE. UU.) 2.200 vacas ProCross en ordeño Criadores de Supersire, Headliner, Silver...

www.procross.info Distribuido en información: Galicia por SERGEGAwww.procross.info | Manuel Reixa: 610 526 785 Para más www.procross.info Global Genetics Galicia: 619 760 916 Distribuido en información: Galicia por SERGEGAwww.procross.info | Manuel Reixa: 610 526 785 Para más Distribuido en España por Global Genetics

Telf: 91 637 34 78 | E-mail: procross@globalgenetics.es

vp015_publicidade_VIKING_GALEGO.indd 113

21/2/20 11:15

M A N E XO

norteamericana. Proba diso é a liña rústica que se seleccionou en Nova Zelandia baseada na eficiencia para a produción de graxa e proteína que penaliza o aumento do volume de leite e que se basea na mellora da eficiencia económica.

Polo tanto, debido a esta selección, as frisoas dese país producen leite con contido de graxa e proteína superior e mostran mellor fertilidade, condición corporal, supervivencia e comportamento económico en xeral que as Holstein norteamericanas. Esta liña de frisón neozelandesa ten menores requirimentos de manutención e de inxestión de materia seca na lactación temperá que as Holstein norteamericanas.

Chegouse á conclusión de que as frisoas de Nova Zelandia seleccionadas en condicións de pastoreo están mellor adaptadas que as Holstein norteamericanas.

CONCLUSIÓNS A gandería ecolóxica de leite é moi heteroxénea, polo que recomendar un só tipo de vaca sería un erro; por este motivo habería que buscar de xeito individualizado que vaca se adapta mellor ás condicións específicas de cada granxa.

Tendo en conta os estudos realizados a nivel mundial, podemos concluír que non existe unha única opción (frisoa rústica, outras razas rústicas ou cruzamentos), pois todos teñen vantaxes e inconvenientes; a interacción do xenotipo co medio ambiente demanda diferentes estratexias para afrontar as diversas situacións. Por exemplo, nas granxas que produzan leite para venda directa con sistemas de pago por volume pódense beneficiar de vacas altamente produtivas como as frisoas rústicas. Aínda que as Holstein actuais se seleccionan en sistemas convencionais, esta situación pódese reverter coa creación dun índice de mérito xenético que teña en conta os obxectivos dos sistemas ecolóxicos.

Por outro lado, as granxas que produzan leite para sistemas que recompensen sólidos en leite ou transformen en derivados lácteos poden beneficiarse de producir con razas puras diferentes á Holstein ou utilizando cruzamentos.

Finalmente, as granxas ecolóxicas dedicadas ao turismo rural ou

ás granxas escola, ou ben outros negocios semellantes onde as estratexias de mercado se deben ter en consideración, pódense beneficiar do uso de razas locais (se é posible) ou doutras razas apreciadas polo consumidor.

HABERÍA QUE BUSCAR DE XEITO INDIVIDUALIZADO QUE VACA SE ADAPTA MELLOR ÁS CONDICIÓNS ESPECÍFICAS DE CADA GRANXA

BIBLIOGRAFÍA

Ahlman T, Berglund B, Rydhmer L, Strandberg E. Culling reasons in organic and conventional dairy herd and genotype by environment interaction for longevity. J Dairy Sci. 2011;94(3):1568-1575. doi:10.3168/jds.2010-3483 2 Rodríguez-Bermúdez R, Miranda M, Orjales I, Rey-crespo F, Muñoz N, López-Alonso M. Holstein-Friesian milk performance in organic farming in North Spain : Comparison with other systems and breeds.

Spanish J Agric Res. 2017;15(1):1-10.

3 Rodríguez-Bermúdez R. Valoración racial e autenticación do sistema de produción ecolóxica no Norte de España.Tesis doctoral. Unidersidad de Santiago de Compostela. 2018; 307 4 Rodríguez-Bermúdez R, Miranda M, Baudracco J, Fouz R, Pereira V, López-Alonso M. Breeding for organic dairy farming: What types of cows are needed? Journal of Dairy Research. 2019; 86(1): 3-12. doi:10.1017/S0022029919000141 5 Haas Y de, Smolders EAA, Hoorneman JN, Nauta WJ, Veerkamp RF. Suitability of cross-bred cows for organic farms based on cross-breeding effects on production and functional traits.

Animal. 2013;7(4):655-664. doi:10.1017/ s1751731112002042 1

114 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_manexo_vacaEcoloxica_galego.indd 114

19/2/20 12:19

GALICAL

CALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS

GAMA DE EMENDAS CALIZAS • REDUCIÓN DA ACIDEZ DOS SOLOS • AUMENTO DA PRODUTIVIDADE DAS COLLEITAS

EMENDA CALIZA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 % EMENDA CALIZA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 % EMENDA CALIZA, CAL VIVO (80 % CaO) Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 % EMENDA CALIZA, CAL APAGADO (65 % CaO) Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación.

Valor neutralizante: 65 % EMENDA CALIZA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO) Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta.

Valor neutralizante: 83 % EMENDA CALIZA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO) Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos.

Valor neutralizante: 56 %

Presentadas en: • Sacos de 35 quilos • Big bag de 600 quilos • Big bag de 1.100 quilos • Camión cisterna ou camión volquete Estendidas na propia finca Transportadas en camións a calquera punto de España e Portugal

EMENDA CALIZA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 % EMENDA CALIZA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO) Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 % EMENDA CALIZA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO) Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 %

GALICAL SL

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

vp015_publi_galical_galego.indd 115

R/ Gallastegui Unamuno.

Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo

Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

19/2/20 18:52

PIONEROS PRIMA

n

Un grupo de ganaderos visitó las instalaciones de Nanta en los Países Bajos La multinacional de piensos invitó a criadores de Galicia, Asturias, Castilla y León, Cataluña y de varias regiones de Portugal, que participaron activamente en el desarrollo y en la recogida de datos para el programa Prima, a conocer de primera mano la labor que realiza la compañía en cuanto a investigación y desarrollo de producto en su sede neerlandesa.

SLOTEN: LACTORREEMPLAZANTES DE LA MÁS ALTA CALIDAD Las visitas comenzaron el día 20 de enero con la llegada a la fábrica productora de lactorreemplazantes de Sloten, en Deventer, en donde se mezcla el concentrado lácteo con el resto de las materias primas que forman parte de la composición de los lactorreemplazantes. En esta fábrica, que se surte de la leche líquida de productores de la zona, el grupo conoció los diferentes procesos de fabricación del concentrado lácteo. La mezcla en húmedo, la homogeneización y la torre de secado son las principales tecnologías que otorgan una calidad excepcional a sus productos.

También durante el tour pudieron conocer el laboratorio de control de calidad, donde algunos de los visitantes se atrevieron a degustar diferentes ingredientes y tipos de lactorreemplazantes con proporciones variadas de concentrado lácteo. En general, destacaron muy positivamente el alto nivel de limpieza y control de las instalaciones, con los silos de ingredientes en acero inoxidable y la línea de envasado y paletización totalmente automatizada.

NUTRECO: EN BUSCA DE LA EXCELENCIA EN VACUNO El segundo día, el grupo se trasladó a las instalaciones de Nutreco en Boxmeer, en donde conocieron el Centro de Investigación de Rumiantes y, como no podía ser de otra forma, también el dedicado al objeto de nuestros desvelos: el Centro de Investigación de Terneras. A su llegada fueron recibidos por Javier Martín-Tereso, director del Departamento de Investigación de Rumiantes de Nutreco; Leonel Leal, investigador jefe del equipo de nutrición de terneros, y Liliana Amado, investigadora especializada en la recría de terneras y miembro del equipo de Leal.

Martín-Tereso explicó la estructura del departamento de rumiantes y la red de centros experimentales que Nutreco posee en el mundo dedicados a la investigación en animales. Por su parte, Leal, como desarrollador de las bases científicas del Prima, expuso los recientes resultados del grupo de vacas que fueron recriadas con este programa y que ya están en sus

vp015_publirreportaxe_nanta.indd 116

CENTROS DE INVESTIGACIÓN DE TERNERAS Y DE RUMIANTES

Ruminant Research Center (RRC). Dedicado a las vacas lecheras, es una granja industrial perteneciente a los hermanos Kempen. Las instalaciones permiten controlar individualmente los parámetros de acceso al comedero, tiempos, cantidades, producciones, calidades… Se trata de un pequeño laboratorio que sirve para las analíticas más sencillas e inmediatas (las más complejas se llevan a cabo en Masterlab, el laboratorio central de Nutreco).

Calf Research Center (CRC). Está compuesto por una serie de instalaciones consideradas entre las mejores del mundo. Separadas en tres áreas, la primera de ellas está dedicada a los animales lactantes, con nodrizas diseñadas para poder comparar diferentes tipos de leche, diluciones, formulas, etc. La segunda parte, para el posdestete, dispone de varios apartamentos donde se pueden hacer investigaciones de grupos de animales, mientras que la tercera se reserva para animales de más edad.

De esta visita, fue especialmente sorprendente para los visitantes la presencia de varias jaulas metabólicas donde se controlan las entradas de todo lo que comen o beben los animales y de todo lo que sale, ya sea leche, heces u orina.

14/2/20 9:58

nanta@nutreco.com www.nanta.es

Los últimos datos confirman mejores producciones de las vacas Prima y mayor longevidad terceras lactaciones. Estos datos confirman la mejoría en la producción por lactación, pero también, y en un grado realmente impactante, la mayor duración vital de las vacas alimentadas con el sistema Prima en comparación con vacas alimentadas con otro método.

Finalmente, Amado, recién incorporada al centro de investigación, explicó los resultados de su trabajo en México como experta en recría de novillas y conocedora de la respuesta de los animales recriados bajo el Prima en condiciones industriales.

VISITA A GRANJAS NEERLANDESAS Durante la tercera jornada se organizaron dos visitas de campo. La primera de ellas fue a la granja Wientjes, localizada en Sint Anthonis, con 113 vacas en ordeño, una media de producción de 36 kg y unos porcentajes del 4,44 % de grasa y del 3,76 % de proteína. Allí pudieron recorrer sus instalaciones e intercambiar impresiones animadamente con el ganadero. Los temas estrella fueron, como no podía ser de otro modo, las diferencias de precios de la leche con respecto a la península ibérica, el alto coste de la tierra en los Países Bajos (multiplica por 10 el de España) y cómo consiguen allí silos de hierba de tan alta calidad. Otro debate de interés fue la contraposición de puntos de vista en cuanto a búsqueda de calidad con producciones medias que impera entre los ganaderos holandeses frente a la defensa de altas producciones, con menos preocupación por la calidad en grasa o proteína, algo más frecuente entre los productores de la península ibérica.

produciendo una media de 7.782 kg de leche por lactación, con un 5,73 % de grasa y un 4,17 % de proteína, siguen la tendencia del país hacia la búsqueda de calidad en grasa y proteína en detrimento de las altas producciones.

Tras cuatro días de visita, los pioneros Prima regresaron a casa con una nueva perspectiva del sistema de trabajo de Nanta, así como de la cultura e historia de este país.

Entre todas las visitas, destacaron el laboratorio de calidad de Sloten y las dos granjas neerlandesas de ganado vacuno

La segunda parada fue en Melkveebedrijf De Meeuw, situada en un enclave sorprendente: esta explotación se encuentra en Lelystad, a 6 metros bajo el nivel del mar, en terrenos recuperados al mar por los holandeses. Allí utilizan el sistema Kempen de alimentación desarrollado por Nutreco hace ya más de quince años y, con 140 vacas Jersey

Síguenos en facebook.com/RecriaNantaPrima

vp015_publirreportaxe_nanta.indd 117

14/2/20 9:58

Z O N A W E L FA R E

Que importancia ten o benestar animal para o consumidor? É evidente que na actualidade existe un interese crecente pola forma de vida dos animais (principalmente de produción), que se converteu nunha preocupación de todos, pero é preciso comprender que factores inflúen na percepción por parte dos cidadáns do benestar animal.

J. Cantalapiedra1, M. Camiña2, I. Blanco-Penedo3, Y. Trillo4, E. Fernández5 Servizo de Gandería de Lugo, Xunta de Galicia 2 Departamento de Fisioloxía, Universidade de Santiago de Compostela (USC) 3 Departamento de Ciencias Clínicas, SLU 4 Lely Farmer 5 Departamento de Enxeñería Agroforestal (USC)

1

P

ara contestar esta pregunta cómpre lembrar a evolución da agricultura, a gandería e a ciencia do benestar animal (BA) dos últimos setenta anos. As penurias alimenticias derivadas da catastrófica situación europea posterior á segunda contenda mundial incentivaron a intensificación da produción gandeira aplicando os avances científicos en campos tan diversos como a xenética, a nutrición, a reprodu-

ción ou as infraestruturas que garantisen a demanda de alimentos da sociedade. Como consecuencia desta carreira frenética para alcanzar a máxima produción e rendibilidade nas explotacións, descoidáronse de forma evidente as condicións de vida dos animais e apareceron as primeiras voces críticas cara ao manexo dos animais e a súa explotación.

O debate público que orixinou en Inglaterra a publicación do libro Ani-

mal Machines (1964) de Ruth Harrison obrigou o Goberno británico a revisar a alimentación, o manexo e instalacións das explotacións e as súas conclusións foron posteriormente divulgadas baixo o Informe Brambell (1965).

OS CAMBIOS SOCIOCULTURAIS E ALIMENTARIOS Son moi diversas as causas que afectan ao comportamento alimentario da sociedade. Os modernos sistemas de organización familiar, os novos estándares/canons de beleza, as enfermidades asociadas á vida sedentaria, o culto ao corpo, a falta de tempo para cociñar, o aumento do poder adquisitivo nun sector da sociedade, as modificacións na maneira de alimentarnos, as campañas publicita-

118 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_consumidor_galego.indd 118

20/2/20 12:23

Z O N A W E L FA R E

O INTERESE EN RECIBIR MÁIS INFORMACIÓN SOBRA AS CONDICIÓNS NAS QUE SE ATOPAN OS ANIMAIS INCREMENTOUSE MÁIS DUN 5 % EN VINTE DOS PAÍSES MEMBROS

rias de produtos diferenciados (light, ecolóxicos, free cage, nutracéuticos etc.) cambian as prioridades dos nosos hábitos e forma de vida.

Neste contexto vaise introducindo o BA dentro dun concepto xeneralista de calidade agroalimentaria que tenta satisfacer as necesidades do consumidor con tres obxectivos:

mellorar a vida dos animais, garantir a seguridade alimentaria e manter/ mellorar a nosa saúde (figura 1).

Figura 1. Correntes sobre o BA DISYUNTIVA INICIAL DISXUNTIVA INICIAL

PRODUCCIÓN ANIMAL PRODUCIÓN ANIMAL

BIENESTAR ANIMAL BENESTAR ANIMAL

••Eficiencia Eficiencia •Productividad ••Estatus Produtividade sanitario de producción ••Sistemas Status sanitario •Impacto ambiental • Sistemas de produción • Impacto ambiental

••Calidad Calidadede devida vida •Confort ••Estatus Confort sanitario practicas ••Buenas Status sanitario •ganaderas Boas prácticas gandeiras •Registros ••Certificaciones Rexistros • Certificacións

PRODUCTIVO-ECONOMICISTAS

PRODUTIVO-ECONOMICISTAS

INTEGRISTAS-BIENESTARISTAS

INTEGRISTAS-BENESTARISTAS

Fonte: Díaz, 2004

Fuente:

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 119

vp015_zonaWelfare_consumidor_galego.indd 119

19/2/20 12:17

Z O N A W E L FA R E

Os datos dalgunhas enquisas realizadas aos consumidores en Francia, Alemaña e USA durante os anos 1995 e 1999 indicaban que entre o 80-90 % dos enquisados pagarían máis por produtos animais obtidos con premisas de BA e no Canadá no ano 2000, ao 85 % dos entrevistados gustaríalles unha etiquetaxe de benestar e o 10 % elixirían produtos respectuosos cos animais.

Noutra sondaxe realizada en Italia no ano 2002 para máis do 80 % dos enquisados a calidade do produto e o tipo de manexo están moi relacionados e cítanse en orde de importancia a nivel ambiental: o espazo dispoñible, a alimentación e hixiene; dentro das condicións de manexo: a liberdade de movementos, o confort e a ausencia de mutilacións, como os factores máis importantes para unha vida digna dentro das explotacións (Salvagente, 2002, citada por Martine, 2005).

Segundo o Eurobarómetro especial 229 no que se lles realizaron enquisas a consumidores de toda Europa, Attitudes of consumers towards the welfare of farme animals [‘Actitudes dos consumidores cara ao benestar dos animais de granxa’] (Comisión Europea, 2005), os consumidores non só son sensibles ao benestar animal, senón que aseguran que pa-

garían máis na compra para garantir a súa mellora. Con todo, chegados a este punto, deberiamos cuestionarnos se esta opinión se reflicte realmente no momento da adquisición dos alimentos.

Outros datos de interese en Eurobarómetro (2005) sobre o BA (figura 2) son os seguintes: - O 62 % dos consumidores cambiarían os seus hábitos de compra se se especificase na etiquetaxe.

- O 43 % téñeno en mente ao comprar carne.

- O 55 % dos entrevistados opinaban que se tomaba pouco en conta nas políticas agrícolas nacionais.

- O 74 % cre que as súas decisións de compra repercuten na vida dos animais.

- O 90 % quere etiquetaxes con mención do benestar animal e o 39 %, presenza de información escrita na etiquetaxe coa introdución de logotipos.

- O 26 % proporía sistemas de clasificación ou de estrelas nos envases.

- O 90 % suxire que se lles aplique o mesmo criterio nos requisitos ás mercadorías da UE como ás importacións.

O 75 % DOS ENTREVISTADOS CRE QUE AS SÚAS DECISIÓNS DE COMPRA REPERCUTEN NA VIDA DOS ANIMAIS

Figura 2. Opinión dos enquisados sobre a compra de produtos respectuosos co benestar animal no Eurobarómetro especial 229 Cre que a compra de produtos respectuosos co benestar dos animais pode repercutir positivamente na protección e/ou o benestar dos animais da granxa?

100 80 60 40 20 0

EU25 SE CY EL NL AT FI MT LU DK BE FR UK IT PL ES IE DE SK CZ SI LV PT HU EE LT NS/NC Non, de ningunha maneira Non, posiblemente non Si, posiblemente si Si, dende logo

Fonte: DG Sanco, 2009

120 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_consumidor_galego.indd 120

19/2/20 12:17

anuncio ucoga cocodrilo.pdf

1

17/6/19

18:43

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

vp015_publicidade_ucoga.indd 121

19/2/20 18:53

Z O N A W E L FA R E

Con base no Eurobarómetro especial 229, a Comisión Europea elaborou outra enquisa en 2006, o Eurobarómetro especial 270 co mesmo título (Comisión Europea, 2007).

No devandito traballo examináronse os seguintes temas: a importancia do benestar animal na opinión pública, o coñecemento sobre o benestar animal, as percepcións sobre os estándares nacionais de BA, o impacto de estándares máis esixentes sobre os produtores e os hábitos de compra dos consumidores e a etiquetaxe.

Neste estudo volveuse a pór de manifesto o interese polos estándares de BA, reflectido nunha demanda de máis información por parte dos consumidores. Tamén se puxo de manifesto a importancia da etiquetaxe para poder obter información sobre as condicións de benestar dos animais.

Nese momento, máis da metade dos enquisados opinaban que os estándares de benestar animal nas explotacións melloraran (61 %), pero unha alta proporción manifestaba que era necesario incrementar a devandita mellora (77 %). Tamén unha maioría dos consumidores engadiron que os produtores deberían ser recompensados por aplicar estándares máis esixentes de benestar (72 %) e que os produtos importados desde fóra da Unión Europea deberían cumprir os mesmos estándares de benestar europeos (90 %).

No entanto, máis da metade dos enquisados indicaban que lles gustaría estar máis informados as condi-

cións de produción nas granxas (58 %), se ben o coñecemento que mostraban os enquisados non era uniforme nos diferentes Estados membros, cun maior coñecemento nos países nórdicos e expresando un particular desexo de maior información nos países mediterráneos.

O Eurobarómetro especial 442 (Comisión Europea, 2016), Attitudes of Europeans towards animal welfare [‘Actitudes dos europeos ante o benestar animal’], incluíu algunhas das preguntas realizadas no Eurobarómetro especial 270 (Comisión Europea, 2007) e recolle os resultados do Eurobarómetro 229 (2015). Os obxectivos foron comprender a relación entre os cidadáns europeos e o BA, avaliar o coñecemento europeo sobre o tema e a importancia percibida sobre as actividades da UE neste campo e determinar as opinións europeas sobre a dispoñibilidade e o recoñecemento de produtos respectuosos co benestar.

Como conclusións obtidas deste estudo cabe destacar que hai un alto grao de coincidencia entre os cidadáns europeos de que o BA é unha cuestión moi importante, aínda que están relativamente divididos en relación ao que eles entenden por benestar animal, cunha proporción similar entre aqueles que o consideran “o deber de respectar os animais” e “a forma na que son tratados nas granxas, proporcionándolles unha mellor calidade de vida”, como mostra a figura 3.

MÁIS DA METADE DOS ENQUISADOS INDICABAN QUE LLES GUSTARÍA ESTAR MÁIS INFORMADOS SOBRE AS CONDICIÓNS DE PRODUCIÓN DAS GRANXAS

Figura 3. Opinión dos enquisados sobre o seu concepto de benestar animal no Eurobarómetro especial 442

Fonte: Comisión Europea, 2016

122 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_consumidor_galego.indd 122

19/2/20 12:17

LA FERIA INTERNACIONAL DE LAS PRODUCCIONES ANIMALES

15 - 18 SEPT. 2020 Phidéel

RENNES FRANCIA

vp015_publicidade_space.indd 123

13/2/20 16:30

Z O N A W E L FA R E

Figura 4. Opinión dos enquisados sobre a información que posúen sobre as condicións dos animais de granxa no Eurobarómetro especial 442

UN DOS OBXECTIVOS DA INVESTIGACIÓN ACTUAL […]

DEBE SER POÑER A PUNTO PARÁMETROS E METODOLOXÍAS CIENTÍFICAS PARA DETERMINAR, AVALIAR E MELLORAR O BA

Fonte: Comisión Europea, 2016

A maioría dos cidadáns entrevistados considerou que o benestar dos animais de granxa era importante (94 %) e que debería ser mellor protexido do que o está agora (82 %), fronte a unha menor proporción de cidadáns que opinaba o mesmo para os animais de compañía (74 %).

Tamén se aprecia un incremento do interese da poboación para recibir maior información (64 %), fundamentalmente entre as xeracións máis novas.

Desde a anterior enquisa en 2006, o interese en recibir máis información sobre as condicións nas que se atopan os animais incrementouse máis dun 5 % en vinte dos países membros. A figura 4 mostra a porcentaxe de enquisados por país ao que lle gustaría ter máis información sobre as condicións en que son tratados os animais de granxa.

Polo que se refire á lexislación, moitos cidadáns europeos cren que debería existir unha lexislación europea relativa ao coidado dos animais para toda aquela persoa que os use con fins comerciais (89 %), e que a devandita lei debería estar acordada entre a Unión Europea e os Estados membros (49 %). Ademais, unha boa parte dos cidadáns que opina que a regulación dos estándares de BA debería ter un enfoque conxunto entre o sector comercial e as autoridades públicas (43 %). Non obstante, tamén existe unha parte dos enquisados que prefire que as autoridades públicas antes que as privadas sexan as responsables da devandita regulación (40 %).

Con respecto aos estándares internacionais de BA, existe unha gran proporción de cidadáns europeos que están de acordo en que os produtos procedentes de fóra da UE deberían respectar os mesmos requirimentos de BA que os que se aplican na UE (62 %). Tamén opinan que é importante establecer estándares que sexan recoñecidos en todo o mundo e que a UE debería facer máis para promover unha maior concienciación sobre o BA a nivel internacional.

Segundo este Eurobarómetro, os cidadáns europeos recoñecen que un prezo especial se xustifica para os produtos animais respectuosos co benestar animal e unha parte importante deles están preparados para pagar máis por produtos procedentes de sistemas de produción respectuosos co benestar (59 %).

Máis da terceira parte dos enquisados (35 %) estaban dispostos a pagar un 5 % máis; con todo, unha porcentaxe idéntica non estaba disposta a pagar máis.

A evolución desde o anterior Eurobarómetro indica que houbo un cambio de opinión, con moitos dos cidadáns entrevistados que consideraron que non existe a suficiente oportunidade de produtos animais respectuosos co benestar en tendas e supermercados (47 %), o cal representa un incremento con respecto á enquisa anterior de 2006.

Ademais, só unha parte dos cidadáns entrevistados buscaba identificar etiquetas respecto diso neses produtos.

Dentro do proxecto Welfare Quality®, nunha sondaxe sociolóxica realizada en varios países da UE apareceron tres grandes tipos de posicionamentos sobre o BA: - A postura escandinava, que o considera un problema importante e de ámbito estatal con solucións políticas onde en xeral os consumidores teñen pouca influencia.

- A británica e holandesa, pero cara á que tenden tamén os franceses, onde o consumidor desempeña un papel fundamental polas súas compras sobre o mercado.

- A posición meridional e de Hungría, onde o BA é moi interesante, pero inclúeno nun contexto máis amplo como a calidade da alimentación, a seguridade dos produtos etc.

CRISES ALIMENTARIAS É evidente que as crises alimentarias afectaron de maneira especial á percepción sobre o BA. A conciencia crítica a todos os niveis (consumidores, empresas, distribuidores, gobernos, asociacións etc.) como consecuencia das sucesivas alarmas alimentarias (dioxinas, gripe aviaria, encefalopatías esponxiformes, nitrofuranos etc.) sensibilizaron o consumidor, que lles esixiu transparencia ás institucións e garantías e controis exhaustivos na seguridade alimentaria capaces de devolverlles a confianza perdida e evitarlles novos sobresaltos.

Tamén existen algunhas puntualizacións interesantes sobre a actitude dos consumidores cara ao BA que habería que comentar, xa que mostra unha clara disociación

124 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_consumidor_galego.indd 124

19/2/20 12:17

vp015_publicidade_aula_lactea_zamora.indd 125

12/2/20 20:49

Z O N A W E L FA R E

entre o cidadán e a actividade gandeira, reflectidas en diferentes estudos de opinión (Peeling, 2004; Welfare Quality, 2007, Clark et al., 2019): - Están cada vez máis preocupados e sensibilizados cara ás condicións de vida dos animais en toda a cadea produtiva e na trazabilidade dos produtos (da granxa á mesa).

- Asocian o BA co medio ambiente principalmente nos países do norte de Europa.

- Os consumidores víveno de forma diferente no mundo rural e urbano.

- Están desinformados das prácticas gandeiras e dos ciclos de produción, asociándoo fundamentalmente aos animais vivos en explotacións extensivas.

- Teñen rangos de prioridades, antes que o BA impórtalles máis a seguridade alimentaria e a calidade dos produtos e na medida que aumenta o seu poder adquisitivo compaxínano co respecto ao medio ambiente e a unha agricultura sustentable.

Se este poder adquisitivo non é elevado, o parámetro fundamental da compra é o prezo.

- Considérano unha mostra do compromiso ético e da calidade dos provedores e un elemento máis de calidade alimentaria, con outras características do produto como orixe, tradición, beneficios ambientais e produción orgánica.

- Non valoran por igual o BA en todas as especies, en xeral cren que os ruminantes teñen mellor vida que as aves e os porcinos.

- En principio preferirían pagar máis por produtos pecuarios alternativos ou por produtos obtidos por métodos non tradicionais, e nalgúns casos mesmo poden chegar a definir os mercados.

- Non reflicten nos seus hábitos de compra a vontade que manifestan nas enquisas, presumiblemente por que o tipo de pregunta ou a súa orientación determínalles cara a unha resposta concreta.

- Son facilmente manipulables pola publicidade e os medios de comunicación (por exemplo, en probas cegas non son capaces de diferenciar produtos obtidos por diferentes métodos de produción).

- Confían para informarse principalmente noutros consumidores, organizacións de BA, asociacións ecoloxistas, agricultores, científicos,

gobernos, supermercados e industrias alimentarias, nesta orde.

- A maior nivel cultural máis lles atrae este tema, aínda que os consumidores do sur de Europa están aínda máis interesados nas calidades gastronómicas dos produtos que no BA. - As preferencias e os patróns de consumo de carne por especies son moi variados en Europa, xa que a elección do produto, ademais de polo prezo (e o poder adquisitivo dos consumidores), depende doutras variables específicas coma as tradicións, a cultura, a publicidade, factores ecolóxicos-ambientais etc.

- Esixen información, campañas publicitarias, etiquetaxe e controis que aseguren a calidade do produto final por parte das empresas, gandeiros e Administración.

A CIENCIA DO BENESTAR ANIMAL CONVERTEUSE NUNHA DISCIPLINA BEN ESTABLECIDA POR DEREITO PROPIO

A IMPORTANCIA DA CIENCIA DO BENESTAR ANIMAL Con base no desenvolvido neste artigo poderíase concluír que aínda son moitos os esforzos necesarios para facerlles chegar aos consumidores a información que requiren sobre o sistema de produción dos alimentos e asegurar a transparencia no proceso de produción de alimentos de orixe animal.

Os cambios na concienciación pública deberían ir da man dunha educación (pois tamén inflúe na percepción do benestar animal) e, por tanto, do coñecemento resultante da investigación científica relacionada co benestar dos animais. A ciencia do benestar animal converteuse nunha disciplina ben establecida por dereito propio, ampliando en gran medida a nosa comprensión das necesidades fisiolóxicas dos animais e dos seus estados emocionais positivos e negativos, e os medios para responder adecuadamente a eles dentro das prácticas de interacción humano/animal.

Por estas razóns, un dos obxectivos da investigación actual en benestar animal debe ser poñer a punto parámetros e metodoloxías científicas para determinar, avaliar e mellorar o benestar dos animais. Aínda que estes obxectivos pertencen ao ámbito das ciencias biolóxicas, hoxe entendemos que o estudo do benestar animal inclúe tamén aspectos sociolóxicos e económicos.

BIBLIOGRAFÍA

Clark B, Panzone LA, Stewart GB, Kyriazakis I, Niemi JK, Latvala T, et al. (2019) Consumer attitudes towards production diseases in intensive production systems.

PLoS ONE 14(1): e0210432 Comisión Europea (2005). Encuesta Eurobarómetro especial 229. Attitudes of consumers towards the welfare of farmed animals.

Comisión Europea (2006). Encuesta Eurobarómetro especial 270. Attitudes of consumers towards the welfare of farmed animals.

Comisión Europea (2016). Encuesta Eurobarómetro especial 442. Attitudes of Europeans towards animal welfare.

Martine, H. (2005). El consumidor y el bienestar “De la psicosis a la toma de conciencia”. Revista Americarne& FIFRA, 6 (11): 21-25.

OIE (2004). Proceedings of the Global Conference on Animal Welfare. An OIE Initiative. Paris, 23-25 February. OIE (2008).

2ª Conferencia mundial de la OIE sobre Bienestar animal. El Cairo. Egipto.

Peeling, D. (2004). Atributos éticos del Bienestar Animal: la perspectiva de los consumidores. Actas del seminario La institucionalización del Bienestar animal, un requisito para su desarrollo normativo, científico y productivo, 153158, Santiago de Chile 11-12 de noviembre. Disponible en: http://www.sag.cl/sites/default/files/ bienestar_animal_espanol_dic_2005.pdf WelfareQuality (2007). Encuesta sobre consumo y Bienestar animal. Disponible en: www.welfarequality.net. Último acceso: enero-2019.

Welfare Quality (2008). Animal Sciences Group of Wageningen-UR. Edelhertweg 15, Lelystad. The Netherlands.

126 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_consumidor_galego.indd 126

19/2/20 12:18

Sala Ordeño Trasero SBS SAC con salida rápida

Nuevas unidades de ordeño IDC: • Pulsación electrónica • Retirada automática • Medición electrónica • Detectores de conductividad • Todo en una sola unidad compacta • Toda la información al instante

Nuevo Robot de Ordeño

SAC FUTURLINE ELITE de doble box o monobox

• Fácil adaptación a cualquier tipo de establo • Se adapta al crecimiento de la granja • Bajo coste de inversión por vaca • Plan flexible de mantenimiento que se adapta a sus necesidades • Posibilidades de financiación y alquiler

s Repuesto SAC e sd originale supuesto Pídenos tu pre miso sin compro

SAN CRISTÓBAL S.L. C/ Rumanía 5 - Nave D15 28802 - Alcalá de Henares Telf.: (+34) 918829479 vp015_publicidade_san_cristobal.indd 127

Av. Pontevedra, 59 - Monterroso (Lugo) Telf. (+34) 982.377.103 M. (+34) 699.468.985 - 697.486.779 email: sancristobalsl@hotmail.com 13/2/20 16:32

Z O N A W E L FA R E

Welfair™: certificación de benestar animal en granxas de vacún de leite Explicamos cales son os parámetros da metodoloxía de control Welfair™, que nace de acordo cos protocolos dos proxectos europeos Welfare Quality® e AWIN® (Animal Welfare Indicators), froito de 15 anos de investigación e do traballo de máis de 500 científicos de diferentes países da Unión Europea e América Latina.

Aranzazu Varvaró, Aida Xercavins, Joaquim Pallisera, Antoni Velarde, Antoni Dalmau Programa de Benestar Animal (IRTA), Xirona (España)

INTRODUCIÓN

O

benestar nos animais de produción é un tema de interese crecente entre os consumido-

res, os cales cada vez máis demandan etiquetaxes facultativas que aseguren a orixe dos produtos e teñan en conta o benestar animal.

O sector da produción animal leva moitos anos realizando constantes esforzos para adaptarse aos requirimentos éticos dos consumidores, consciente da importancia do benestar animal sobre os resultados das súas producións e da calidade dos

alimentos que producen. Cabe destacar que a lexislación europea potenciou a regulación e o cumprimento duns estándares que a identifican como unha das máis esixentes en materia de benestar animal.

Os consumidores esixen garantías de que iso é así e é neste punto onde a certificación se constitúe nunha ferramenta garante sobre os alimentos que se adquiren e consomen. A certificación Welfair™ en benestar animal xurdiu como unha nova metodoloxía de control para o sector produtor que achega unha maior transparencia e información e permite asegurarlle ao consumidor que un determinado produto foi obtido

128 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_irta_galego.indd 128

20/2/20 12:25

Z O N A W E L FA R E

A CERTIFICACIÓN WELFAIR™ XURDIU COMA UNHA NOVA METODOLOXÍA DE CONTROL PARA O SECTOR PRODUTOR QUE ACHEGA UNHA MAIOR TRANSPARENCIA E INFORMACIÓN

con base na aplicación dunha serie de medidas estandarizadas e consensuadas a nivel europeo, que velan polo benestar animal en todo o ciclo produtivo.

COMO SE AVALÍA O BENESTAR? A certificación baséase, de forma pioneira, nos protocolos dos proxectos europeos Welfare Quality® e AWIN® (Animal Welfare Indicators), froito de 15 anos de investigación e do traballo de máis de 500 científicos de diferentes países da Unión Europea e América Latina.

O benestar animal non ten unha única definición universal, senón que se trata dun concepto que debe abordarse cun enfoque multidimensional que inclúa diferentes compoñentes.

Ao mesmo tempo, para que un sistema de avaliación sexa adecuado para ser utilizado en granxas comerciais debe cumprir os seguintes requisitos: incluír medidas que sexan fiables (resultados repetibles), válidas (que midan realmente o que pretenden medir), precisas (con rangos de avaliación claramente establecidos), que sexan facilmente utilizables por per-

José Antonio Rojo García Tel. 678 432 835

Agratechnik Landmaschinem Iberica SL

27250 Castro de Rei - Lugo joserojo@reckiberica.es Tel. (+34) 982 314 037

www.reckiberica.es

CARGADORAS

EXPERTOS EN INYECCIÓN DE PURINES

M ER CI A L TÉ CN IC O CO D EL EG A D O PA Ñ A Y PO R TU G A L: PA R A ES 9 7 112 - Tel. 6 7 6 8 MIK EL IR A ZU irazu@reckiberica.es E-mail: mikel

soal debidamente formado, que requiran un tempo limitado de avaliación e que permitan ter un resultado final á saída da avaliación sen necesidade de pasos posteriores (tales como probas de laboratorio).

Baixo estas premisas, os proxectos Welfare Quality® e AWIN® desenvolveron uns protocolos con metodoloxía estandarizada e adaptados ás diferentes especies de consumo.

O punto de partida para desenvolver estes sistemas de monitorización foi definir o benestar animal baseándose en catro principios básicos: boa alimentación, bo aloxamento, boa saúde e comportamento apropiado, é dicir, para asegurar o benestar dun animal, a súa alimentación, aloxamento e saúde, así como a posibilidade de desenvolver un comportamento adecuado para que as necesidades da especie estean cubertas. Á súa vez, estes principios defínense de acordo con 12 criterios básicos, dentro dos cales se deben definir todas aquelas medidas de benestar (priorizando as baseadas nos animais) que permiten avalialo de forma global (táboa 1).

B.J.O. ROJO, S.L. Barrio da Cruz, 8 - Sta. Leocadia Castro de Rei (Lugo) Tel. 982 314 037 • Fax 982 314 904 E-mail: info@bjorojo.com

GESTIÓN DE PURINES

• Importación de maquinaria seminueva agrícola/forestal desde los mejores proveedores de Europa y Estados Unidos • Servicio técnico y asesoría para su inversión más rentable • Más de 35 años de experiencia • Con red de distribución en toda España

CARROS MEZCLADORES

LIO MP O A I NAS R EST QU RA N U MÁ EST LTE O DE N N U U EB N S OG N E CO ATÁL AS IÓ NA W C OC ÁG I E P D

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 129

vp015_zonaWelfare_irta_galego.indd 129

20/2/20 9:55

Z O N A W E L FA R E

Táboa 1. Principios e criterios de benestar animal desenvolvidos no proxecto Welfare Quality® PRINCIPIOS

Boa alimentación

CRITERIOS

1. Ausencia de fame prolongada 2. Ausencia de sede prolongada 3. Confort durante o descanso

Bo aloxamento

O PUNTO DE PARTIDA BASÉASE EN CATRO PRINCIPIOS: BOA ALIMENTACIÓN, BO ALOXAMENTO, BOA SAÚDE E COMPORTAMENTO APROPIADO

4. Confort térmico 5. Facilidade de movemento 6. Ausencia de lesións

Boa saúde

7. Ausencia de enfermidades 8. Ausencia de dor inducida polo manexo 9. Expresión do comportamento social

Comportamento apropiado

10. Expresión doutros comportamentos 11. Boa relación humano-animal 12. Estado emocional positivo

TIPOS DE MEDIDAS PARA AVALIAR O BENESTAR ANIMAL Os parámetros para a avaliación do benestar animal clasifícanse en dous tipos principais: medidas baseadas nas instalacións/manexo e medidas baseadas no animal.

As medidas baseadas nas instalacións e no manexo poden indicar se o ambiente/espazo é aceptable ou non para os animais. A maioría da lexislación en benestar animal está baseada na avaliación de medidas das instalacións ou do manexo, como o espazo dispoñible por animal, a presenza de material de enriquecemento ambiental, a provisión de auga e alimento, as condicións de luz, as condicións para ao transporte, condicións de chans e camas etc.

No entanto, estas medidas teñen, en realidade, unha relación indirecta co benestar animal e están baseadas na asunción de que existe un nexo entre estes aspectos do ambiente e as súas consecuencias no benestar dos animais, é dicir, a pesar de que son medidas que poden chegar a ser moi importantes desde o punto de vista de benestar animal, só están a achegar información do risco que teñen os animais de sufrir un problema, pero non avalían o problema en si.

Pola contra, as medidas baseadas no animal avalían directamente o seu estado. Por exemplo, a presenza de buracos no chan pode ser considerado un factor de risco para o benestar (medida baseada nas instalacións), pero para avaliar o estado real dos animais pódese avaliar a presenza de feridas nas patas ou a

presenza de coxeiras (medida baseada no animal). A vantaxe das últimas é que reflicten o estado real dos animais. O inconveniente é que toman máis tempo e precisan de observadores mellor adestrados que aqueles que só deben inspeccionar se hai ou non buracos no chan.

Outra vantaxe das medidas baseadas no animal é que poden utilizarse en todos os sistemas produtivos e en calquera lugar do mundo, xa que un animal coxo o é no Brasil e en Finlandia, no medio dos Pireneos ou nunha granxa intensiva de Madrid.

Non obstante, a necesidade de calefacción para as vacas pode ser unha necesidade indiscutible en Finlandia e non tanto no Brasil.

A CERTIFICACIÓN WELFAIR™ A certificación Welfair™ en benestar animal é o único certificado independente homologado polo Instituto de Investigación e Tecnoloxía Agroalimentarias (IRTA, polas súas siglas en catalán) en colaboración co Instituto Vasco de Investigación e Desenvolvemento Agrario (NeikerTecnalia®) baseado nos referenciais europeos Welfare Quality® e AWIN®.

Este selo, cuxo nome é a combinación das palabras inglesas well e fair [‘benestar e xusto’], identifica que o produto de orixe animal destinado á alimentación no que está presente foi monitorizado en benestar animal tanto na granxa coma no matadoiro (se procede), obtendo a puntuación mínima requirida.

Doutra banda, o cumprimento da

130 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_irta_galego.indd 130

19/2/20 12:15

CAL24

Una solución cómoda, eficaz y rentable

frente a la fiebre de la leche

La hipocalcemia o fiebre de la leche tiene una incidencia de hasta el 40-50% del rebaño, con un coste de entre 100 y 200€ por animal afectado, siendo responsable de la “entrada” de otros procesos como cetosis, metritis, desplazamiento de cuajar, pérdida de tono muscular, etc.

La aplicación de bolos orales de calcio inmediatamente después del parto es la terapia más indicada y ventajosa, en comparación con otras como la aplicación de geles orales, calcios subcutaneos o endovenosos, drenajes orales, etc.

NO REQUIERE PRESCRIPCIÓN VETERINARIA

Obtenido de algas marinas, es un producto natural, sostenible y completo que aporta: 3 tipos de calcio de liberación escalonada Magnesio: Se interrelaciona con la Vitamina D mejorando la asimilación del Calcio Vitamina D3: Facilita el transporte activo de Calcio y Magnesio.

Suministra 105 gramos de Calcio por dosis (2 bolos) Calcio altamente disponible Potente buffer para regular el Ph ruminal 9 gramos de Magnesio por dosis + 120.000 U.I. de Vitamina D3 + Propilenglicol

Ctra. Valdefresno, 2. 24228 Corbillos de la Sobarriba. León.

Tl.: 987 213 172 - www.inatega.com vp014_publicidade_cri_inatega.indd 131

13/2/20 16:34

Z O N A W E L FA R E

legalidade establécese como prerrequisito para poder acceder á certificación e non como parte da puntuación e utilízase un checklist para verificar o seu cumprimento como dobre control ao que xa realizan os veterinarios oficiais. Naqueles países con lexislación menos esixente que a da Unión Europea, aos gandeiros esíxeselles tamén o cumprimento dos mesmos requirimentos aos que están sometidos os da UE.

claramente establecidos para cada parámetro e con mostraxes razoables, os cales permitirán ter unha avaliación global do benestar animal da granxa con estándares superiores aos requirimentos legais mínimos.

O sistema de certificación Welfair™ utiliza os protocolos Welfare Quality®, onde se describe como avaliar cada un destes parámetros seguindo a clasificación de principios e criterios que se comentou anteriormente.

COMO FUNCIONA A CERTIFICACIÓN?

Boa alimentación É moi importante que a vaca leiteira dispoña de suficiente cantidade de alimento e auga en boas condicións, xa que, en caso contrario, se verá comprometido o seu benestar e, ademais, diminuirá a produción. É por iso que o principio de boa alimentación ten en conta dous criterios: ausencia de fame prolongada e ausencia de sede prolongada.

No primeiro caso, o indicador que se utiliza para avaliar o estado de alimentación dos animais é a condición corporal. O protocolo aplica distintas puntuacións en función da aptitude da raza (leiteiras ou de dobre aptitude). En ambos os casos son clasificados como animais con condición corporal correcta, demasiado fracos ou demasiado gordos (foto 1).

Os gandeiros que desexan certificarse segundo o selo Welfair™ en benestar animal sométense a unha auditoría por parte dunha entidade de certificación. Esta debe ter os auditores formados segundo establece a Welfare Quality Network e a AWIN® Network, as redes de centros de investigación da UE que velan pola integridade dos protocolos Welfare Quality® e AWIN®. O IRTA, membro da Welfare Quality Network, encárgase de supervisar o correcto funcionamento das empresas de certificación en colaboración con NEIKER, membro da AWIN® Network.

A certificación leva a inspección e supervisión periódica ás granxas e aos matadoiros. Só os centros que obteñen a puntuación mínima nos puntos analizados obteñen a certificación. O informe final de avaliación que obtén o centro non só indica a puntuación final conseguida, que lles permitirá á granxa ou ao matadoiro pasar a avaliación, senón que tamén lle permite ao gandeiro identificar os puntos críticos identificados, de forma que lle serve como ferramenta para aplicar melloras nas súas instalacións e no manexo dos animais.

MEDIDAS QUE SE AVALÍAN EN GRANXAS DE VACÚN LEITEIRO En explotacións de vacún de leite levan a cabo prácticas diarias de manexo e coidado dos animais que inclúen tarefas tan variadas como o aprovisionamento de alimento e auga, condución á sala de muxido ou aprovisionamento de material de cama, entre outras. En cada unha destas prácticas existen parámetros de benestar animal que se deben ter en conta e que van ser no seu conxunto, con base en rangos

OS GANDEIROS QUE DESEXAN CERTIFICARSE SEGUNDO O SELO WELFAIR™ EN BENESTAR ANIMAL SOMÉTENSE A UNHA AUDITORÍA POR PARTE DUNHA ENTIDADE DE CERTIFICACIÓN

Foto 1. Animal avaliado con mala condición corporal

Para o criterio ausencia de sede prolongada non se avalía ningún indicador baseado directamente no animal, senón que os catro indicadores son de instalacións. Así pois, avalíase a provisión de auga mediante o cálculo dos centímetros lineais de bebedoiro dispoñibles por animal en cada curral; a limpeza dos puntos

132 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_irta_galego.indd 132

19/2/20 12:15

«Lo que es lógico que tenga mi hijo, ahora finalmente también lo tienen mis terneros.»

¡Limpieza ¡Limpiezaperfecta perfecta ¡Limpieza perfecta para los más pequeños! para los más pequeños! para los más! ! pequeños!

VEAVA E U U ¡N¡N A!

EV U «Lo «Lo que que eses lógico lógico que que tenga tenga mimi ¡N

Una tetina Limpieza del tubo siempre limpia flexible hasta la tetina

hijo, hijo, ahora ahora finalmente finalmente también también Bandeja paraque tenga Abatible lo lo tienen tienen mis terneros.» terneros.»

Limpieza «Lo quemis es lógico mipara

flemafilimpiada el estiércol nalmente retirar también a 65 °Chijo, ahora lo tienen mis terneros.»

Cierre rápido de la tetina

Iluminación led El alimento siempre de la tetina acabado de mezclar

Una tetina Limpieza del tubo siempre limpia flexible hasta la tetina

Limpieza a 65 °C

Una Una tetina tetina Limpieza Limpieza deldel tubo tubo siempre siempre limpia limpiaflexible flexible hasta hasta la tetina la tetina

Limpieza Limpieza a 65 a °C 65 °C

Cierre rápido de la tetina

Iluminación led de la tetina

El alimento siempre acabado de mezclar

Posición para beber natural Bandeja para flema limpiada

Bandeja Bandeja para para flema flema limpiada limpiada

Abatible para Abatible para retirar el estiércol retirar el estiércol

Posición para beber natural

e n e i g i h e d r a d n á st e asBandeja para r o o v d e a u t Una tetina Limpieza del tubo N Limpieza n a m a siempre limpia flexible hasta la tetinalas am limpiada en a 65m°Cáticas flema toadr aadrreddheeighhiiegignieieennee u a www.holm-laue.com ádnnd ttá stás sn s Cierre rápido Cierre rápido de de la tetina la tetina

Abatible para retirar el estiércol

siempre para El alimento siempre Posición Posición para Iluminación ledled El alimento Iluminación de de mezclar natural acabado mezclar beber beber natural de de la tetina la tetina acabado

Abatible para retirar el estiércol

oosrraas d drda taa ttao a Nu n n a NNeuuveeolavseolaaesemaam n maaam n las am ám eneen ctaicsaass mtiáá to+351 c 028 774 • Correo electrónico: info@holm-laue.de uato um www.holm-laue.com www.holm-laue.com Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • aTeléfono: om t- i919

www.holm-laue.com

aut

El alimento siempre Posición parainfo@holm-laue.de Cierre rápido Iluminación led • Teléfono: Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania +351 - 919 028028 774774 • Correo electrónico: Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • Teléfono: +351 - 919 • Correo electrónico: info@holm-laue.de Delegado: Miguel Sá +351 919 028 774 • Distribuido por: Frior 981774500 / Cosmolabor +351 964 139 487 de mezclar de la tetina de la tetina Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania •acabado Teléfono: +351 - 919 028 774 •beber Correonatural electrónico: info@holm-laue.de

vp015pub_holm_laue_galego.indd 133

19/2/20 19:29

w

Z O N A W E L FA R E

É MOI IMPORTANTE QUE A VACA DISPOÑA DE SUFICIENTE CANTIDADE DE ALIMENTO E AUGA EN BOAS CONDICIÓNS

de auga clasificándoos en limpos, parcialmente sucios e sucios; o fluxo de auga mediante o cálculo dos litros de auga por minuto en cada punto de auga, e o funcionamento dos puntos de auga diferenciando os que funcionan correctamente dos que non.

Bo aloxamento No Welfare Quality® o principio de bo aloxamento avalíase conforme a dous criterios: confort no descanso e facilidade de movemento, que incidirán, especialmente no primeiro caso, en medidas baseadas no animal.

Así, el criterio confort no descanso avalíase mediante cinco indicadores: tempo necesario para botarse (calcúlase o tempo que tarda o animal desde que inicia o movemento para botarse ata que está completamente botado no chan do curral ou do cubículo); animais que chocan coas instalacións cando se botan (avalíase se durante os movementos que realiza o animal para botarse colide con estruturas que forman parte das instalacións); animais botados parcial ou completamente fóra da zona habilitada para este fin (avalíase se os animais botados teñen o cuarto traseiro dentro, sobre ou fóra do eixe do cubículo ou da cama quente, fotos 2 e 3); estado de limpeza do ubre, os flancos e as patas posteriores (avalíase a presenza de feces líquidas e placas tridimensionais de materia fecal en cada unha das zonas por separado).

Foto 2. Animal botado parcialmente fóra da zona habilitada para este fin

Foto 3. Animais botados dentro da zona habilitada para este fin (a cola non se ten en conta)

O criterio facilidade de movemento avalíase a través da dispoñibilidade que teñen os animais para acceder a unha zona exterior (calcúlanse neste caso as horas ao día e días ao ano con dispoñibilidade dunha zona de patio) e se se observa presenza de sistemas con animais atados, polo que en ambos os casos se trata de medidas baseadas no manexo.

Malia que un dos principais problemas de benestar aos que están expostos os animais do noso país durante os meses máis calorosos é o estrés térmico, aínda non se desenvolveu ningún indicador o suficientemente fiable, válido e preciso para o criterio confort térmico en vacún leiteiro. Hai uns anos testouse a frecuencia respiratoria como indicador de estrés térmico, pero non se considerou o suficientemente fiable como para establecelo como indicador para este criterio, debido ás variacións que se atoparon en animais de diferentes razas, en diferentes países e estados produtivos. Na actualidade está a traballarse para incorporar unha medida baseada no animal que permita mellorar esta parte do protocolo e incorporar o criterio de confort térmico aos mencionados de confort no descanso e facilidade de movemento.

Boa saúde No Welfare Quality® o principio de boa saúde está composto por tres criterios: ausencia de feridas, ausencia de enfermidade e ausencia de dor inducida polo manexo.

A ausencia de feridas valórase a través da avaliación de coxeiras no animal (diferénciase se un animal camiña normal ou se presenta coxeira leve ou severa) e alteracións

134 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_irta_galego.indd 134

19/2/20 12:16

VACAS SANAS, VACAS RENTABLES

El camino flexible al bienestar animal

SAT Rigueiro Picón Cerceda (A Coruña)

Gandarela SAT Lodos e Pérez

Palas de Rei (Lugo)

A Pastoriza (Lugo)

Distribuidor:

SUMIGAN MUIÑA SL C/ Gravador Prieto Nespereira, 7 Entlo.

27003 Lugo Tel. 659 677 809 e-mail: sumigansl@gmail.com

vp015_publicidade_muinha.indd 135

Cow-Welfare FREEDOM FOR FOR C OW S FREEDOM COWS

www.cow-welfare.com 13/2/20 16:35

Z O N A W E L FA R E

no tegumento (avalíase a presenza de zonas sen pelo e de lesións e inflamacións na pel e nas articulacións).

A ausencia de enfermidade valórase mediante un conxunto de signos clínicos que nos dan unha idea do estado de saúde do animal respecto de enfermidades de tipo respiratorio, dixestivo e reprodutivo, incluíndo os índices de mortalidade da granxa. Nunha mostra de vacas en diferentes estados de lactación e idades obsérvase se os animais presentados (calcúlase o número de golpes de tose por animal sobre 2 horas de observación), descarga ocular, descarga nasal (foto 4), respiración dificultosa (respiración profunda e con dificultade, a miúdo acompañada por un son na expiración), presenza de diarrea, descarga vulvar (descarga purulenta na vaxina ou na zona baixa da cola), reconto de células somáticas en leite, número de partos distócicos e número de vacas caídas.

Animais sen descarga nasal nin descarga ocular

No criterio de ausencia de dor inducida por procedementos de manexo, tense en conta se se realiza o descornado/desmochado e o modo en como se fai (se o desmochado se fai con queimador ou pasta, por exemplo), a idade en que se fai (que vai determinar se é desmochado ou descornado) e se se utiliza anestesia e/ou analxesia, pois son fundamentais para ter unha boa valoración neste parámetro). Aínda que o Welfare Quality® tamén inclúe a práctica do corte de colas por ser un protocolo de aplicación mundial, no Welfair™ considérase un criterio de punto final vinculado á lexislación europea e, por tanto, non se certifican granxas que estean a cortar colas nin dentro nin fóra da UE.

Comportamento apropiado Para a avaliación do comportamento utilízanse os seguintes catro criterios: expresión de comportamentos sociais, expresión doutros comportamentos, relación home-animal e estado emocional positivo.

As vacas son animais sociais que viven en grupo, o que implica que establecen xerarquías que van determinar a orde de acceso aos recursos, xa sexa auga, alimento ou zona de descanso. Canta maior competencia haxa polos recursos, xa sexa espazo, bebedoiros, zonas de sombra ou asolladas (segundo o caso), maiores serán os contactos sociais negativos entre animais, considerando negativo todo aquel contacto que busque apartar outro animal. Para a avaliación do comportamento social, utilízanse, por tanto, os comportamentos chamados “agonistas”. Para iso, obsérvanse os animais durante 120 minutos en diferentes zonas da granxa, onde se avalía se hai presenza de cabezadas, desprazamentos, persecucións e pelexas.

Outro comportamento que se definiu como fundamental polos expertos do Welfare Quality® para as vacas de leite é a capacidade de poder realizar un mínimo de horas de pastoreo, é dicir, ter acceso a pasto para forraxear. Así, dentro do criterio expresión doutros comportamentos, avalíase se os animais teñen acceso a unha zona de pasto, considerando tanto as horas ao día como os días ao ano que os animais dispoñen deste recurso.

A AVALIACIÓN COMPLEMÉNTASE COA CERTIFICACIÓN DUNHA BOA TRAZABILIDADE DO PRODUTO, DE MANEIRA QUE SEXA POSIBLE RASTREXALO DENDE A GRANXA ATA A MESA

Foto 5. Outro comportamento que se definiu como fundamental polos expertos do Welfare Quality® é a capacidade de poder realizar un mínimo de horas de pastoreo

Outro criterio moi importante a considerar dentro do comportamento apropiado dos animais é que estes teñan unha boa relación cos seus coidadores, xa sexa para

136 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_irta_galego.indd 136

19/2/20 12:16

Especialistas en manejo, separación y aprovechamiento de purines especial vacuno

Aprovechamiento de la fracción sólida para cama de vacas Una realidad muy rentable

Higienización cama de vacas Odieta (Navarra) 3.000 vacas

Higienización cama de vacas

Higienización cama de vacas

Sarria (Lugo) 70 vacas

Higienización cama de vacas

Tauste (Zaragoza) 2.000 vacas

Higienización cama de vacas

Salitja (Girona) 500 vacas Síguenos:

Distribuidores Galicia : MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR SL · Tel. 982 53 14 63 Lleida: BOSCH SALVANY INSTAL.LACIONS I SERVEIS, SL · Tel. 973 25 77 99 vp015_publicidade_segales.indd 137

Páramo (Lugo) 240 vacas

www.segales.net Mecàniques Segalés SL C/ Savassona, 17 08503 Gurb (Barcelona) 12/2/20 20:56

Z O N A W E L FA R E

Foto 6. Outro criterio moi importante é a boa relación cos seus coidadores

facilitar a práctica do muxido, para aplicarlles algún tratamento, para o seu transporte ou para calquera outro manexo. Así, avalíase a relación humano-animal mediante un test para detectar cal é a distancia de fuxida dos animais ante la presenza dun estraño, que pode variar desde máis de 2 metros ata animais que permiten ser tocados.

Finalmente, mediante unha técnica validada por investigadores do SRUC e a Universidade de BOKU en Viena utilízase unha avaliación cualitativa do comportamento mediante 20 descritores que serve para ter unha idea xeral do estado emocional global dos animais da granxa, onde se consideran aspectos tales como animais tranquilos ou relaxados, nerviosos, curiosos, asustadizos etc.

O resultado final destas avaliacións é un informe cunha única puntuación froito da agregación de todos os indicadores dos diferentes criterios e principios, que nos dá unha idea global do grao de benestar que teñen os animais na explotación avaliada (insuficiente, suficiente, bo ou excelente). No esquema de certificación Welfair™ en benestar animal a granxa é certificable só se se obtén unha puntuación final de boa ou excelente e cúmprese estritamente coa lei como prerrequisito.

Hai que ter en conta que non existe ningún dos máis de vinte parámetros avaliados que se utilice como criterio de punto final por si só, é dicir, baseándose na idea de que o benestar é algo multifactorial e que non se debe medir cun único

parámetro; ningunha das medidas avaliadas, por moi mala puntuación que teña, penaliza o suficiente por si soa como para afectar á puntuación final de forma absoluta. De feito, non é estraño atoparse con sistemas extensivos onde os animais están menos afeitos ao contacto humano, no que se obteñen malos resultados na relación home-animal.

Aínda que isto forme parte da idiosincrasia do sistema, é un feito que en animais de produción que deben ser manexados vai ser un problema para o animal e é bo que un protocolo de benestar animal o avalíe e o penalice en comparación a outros animais da mesma especie que permiten un maior achegamento. Así mesmo, nos sistemas intensivos, ao non dispor na maioría dos casos dunha zona de pastoreo, a puntuación para o parámetro de acceso a unha zona de pasto tamén será moi baixa. De novo, pódese argumentar que isto forma parte do sistema de produción, pero nun sistema global de avaliación do benestar animal como é o Welfare Quality® considerouse que este parámetro debía terse en conta. No entanto, ningún dos dous casos, se o resto de parámetros están dentro dos rangos establecidos polo protocolo, impide que se poida obter unha boa puntuación final cando se agregan todas as medidas.

Así, o protocolo combina todos os parámetros avaliados de maneira que se dá unha visión xeral do grao de benestar animal da explotación sen ningún tipo de filtro referente ao sistema de produción, zona xeo-

gráfica ou clima na que se atopen os animais, senón centrándose na vaca como animal. No entanto, o Welfair™ está concibido para ser un nivel de base que permita factores de manexo máis estritos con produtos diferenciados, por exemplo que os animais estean nun réxime ecolóxico ou que teñan que estar necesariamente en pasto. A avaliación baseada nos animais, por tanto, serviría para asegurar que hai un nivel básico de benestar medido nos propios animais e os criterios diferenciadores para poder achegar un manexo concreto demandado polo consumidor e con maior potencial desde un punto de vista do benestar animal.

Por último, cómpre mencionar que a avaliación de benestar animal na explotación compleméntase coa certificación dunha boa trazabilidade do produto, de maneira que sexa posible rastrexalo dende a granxa ata a mesa, o que lle permite dar un valor engadido ao produto final.

MÁIS INFORMACIÓN

Certificación Welfair™: https://www.animalwelfair.com/ Protocolo Welfare Quality®: http://www. welfarequality.net/es-es/informes/assessment-protocols/

138 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_zonaWelfare_irta_galego.indd 138

19/2/20 12:16

Para vacas de leche y de carne

Una dosis, una vida • • • •

Vacuna de amplio espectro, cubre las principales diarreas neonatales Solo una dosis en la primovacunación = 3 ml Adyuvante bi fase: respuesta inmunológica rápida y duradera* Amplio margen de vacunación: de 3 meses a 3 semanas antes del parto

BOVISAN DIAR -Emulsión para inyección Composición Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes) Indicaciones de uso, inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino . La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones Para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas.

Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP-Titular. FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda) Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario

* AUCOUTURIER J. et al. Adjuvants designed for veterinary and human vaccines. Vaccines, 19, 2001, 2666-2672

Construyendo el futuro de la salud animal

vp015_publicidade_virbac.indd 139

13/2/20 16:37

CASOS DE ÉXITO CON BOVISAN DIAR PÉREZ SC

G

Esta explotación ganadera de Palas de Rei (Lugo) cuenta con 195 animales en total, de los que 93 son vacas en lactación.

E a 2

Habitualmente tienen unas 10 vacas en periodo seco y a lo largo del año suman unos 100 nacimientos más o menos. Al no utilizar semen sexado, logran un 50 % de hembras y se quedan con todas ellas en la granja.

E en cr p u de

Sus planes de futuro a corto plazo pasan por crecer en 20 vacas más en producción para hacer un lote de primerizas y aumentar la sala en seis puntos.

EN VÍDEO

JOSÉ RAMÓN IRAGO Aira SCG Veterinario de Pérez SC

“Solucionamos el problema en prácticamente todos los casos” ¿Cuáles son los momentos más importantes en esta granja en cuanto a problemática sanitaria se refiere?

En esta granja, como en la mayor parte de ellas, el problema fundamental se centra en el periparto de las vacas y, en lo referente a las diarreas de terneros, lo lógico es hablar del momento del parto. Tras el nacimiento es vital fijarnos en una serie de cuestiones en relación a la prevención de enfermedades, una de ellas es la diarrea neonatal, que nosotros tratamos con la vacuna Bovisan Diar.

Compuesta a base de rotavirus, coronavirus y Escherichia coli, permite eliminar casi totalmente las diarreas que aparecen en las dos primeras semanas de vida. Pasado este tiempo, siempre pueden aparecer otra serie de problemas y, en estos casos, solemos fundamentar la valoración en una serie de analíticas previas para poder decidir ante diferentes tratamientos u otros tipos de prevención.

La aplicación de esta vacuna nos permite solucionar este problema de la primera semana prácticamente en la totalidad de los casos. ¿Qué sintomatología presentan los terneros afectados?

Aparecen enfermos en los primeros días de vida, con diarrea, depresión y deshidratación más o menos severa. Cuando son problemas de E. coli, solemos solucionarlo con un tratamiento antibiótico y suele dar resultado, pero no es así cuando provienen de rotavirus y coronavirus y tenemos que utilizar algún tipo de fluidoterapia. En estos casos, el número de bajas es muy alto, por lo que es mucho mejor recurrir a la medicina preventiva, en concreto, a la vacuna. ¿Cómo solventáis el problema de las diarreas neonatales?

La mejor solución que existe es siempre una buena prevención. En el tratamiento de enfermedades de tipo

vp015_publirreportaxe_virbac.indd 140

bacteriano suele tener un buen resultado y en las enfermedades víricas depende mucho de la salud del propio animal en otros aspectos.

Desde que utilizamos esta vacuna, solucionamos el problema en prácticamente todos los casos.

JOSÉ MARÍA PÉREZ

¿ e s

Pérez SC

“Nos va mucho mejor, estamos muy satisfechos con ella” ¿Cómo realizáis el encalostramiento?

Procuramos encalostrar a los terneros en las primeras seis horas de vida con unos 4 litros de leche. ¿Por qué y cuándo empezasteis a vacunar a las vacas gestantes?

Comenzamos a vacunar a las madres porque algunos terneros, aún tratándolos con antibiótico, no acababan de arrancar y la diarrea persistía. Los técnicos nos recomendaron empezar a vacunar y la verdad es que, desde que la aplicamos, estamos muy contentos. Vamos a seguir utilizándola. ¿Siempre habéis empleado la misma marca?

Sí. Comenzamos con Bovisan Diar hace un año y medio y siempre trabajamos con ella. ¿Qué resultados habéis obtenido con esta vacuna?

Ahora los terneros apenas tienen diarreas y todo va mucho mejor. No hace falta tratamiento antibiótico y todo perfecto. Puede darse algún caso puntual de diarreas, pero muy leve. Nacían, encalostrabas, en la siguiente toma ya no querían la leche y lo siguiente era ver la diarrea. Ahora ya no nos pasa eso. Nos va mucho mejor, estamos muy satisfechos con ella.

17/2/20 11:55

S la la te

¿ a

A s ra

¿ n

A s e e P v c c

GAVIEIRO E HIJOS SL El rebaño de esta granja (Palas de Rei, Lugo) asciende a 347 animales. Tienen una media de 50 vacas secas, 220 vacas en lactación y 70 terneras y novillas.

En cuanto a la recría, todas las terneras se quedan en la explotación, pues están en pleno proceso de crecimiento. Pretenden llegar a las 300 vacas en producción y están inmersos en la construcción de un nuevo proyecto en el que ubicarán a toda la recría desde el nacimiento hasta los 9 meses.

JOSÉ ANTONIO FERNÁNDEZ Aira SCG Veterinario de Gavieiro e Hijos SL

ro

o-

s

s n oe e-

o

EN VÍDEO

JOSÉ MANUEL GAVIEIRO Gavieiro e Hijos SL

“Hemos comprobado que los resultados son mucho mejores” ¿Cuáles son los momentos más importantes en esta granja en cuanto a problemática sanitaria se refiere?

Sin duda el periodo de transición. Fundamentalmente las dos semanas posparto, en el caso de las vacas, y las dos primeras semanas de vida, si pensamos en los terneros. ¿Qué sintomatología presentan los terneros afectados?

Aquí padecían de diarreas neonatales. Además, se observaba deshidratación, apatía… La sintomatología característica de esta enfermedad. ¿Cómo solventáis el problema de las diarreas neonatales?

Antes solucionábamos con tratamiento sintomático clásico, hidroterapia, antibióticos y antiinflamatorios, pero en muchos casos el tratamiento no tenía el éxito que esperábamos.

Procedimos a utilizar la vacuna de forma preventiva y la verdad es que la incidencia es muy leve o nula. Hemos comprobado que los resultados son mucho mejores que con el tratamiento anterior.

“La mortalidad bajó con muchísima efectividad” ¿Cómo realizáis el encalostramiento?

Si los partos son en horario laboral, en la primera media hora de vida se le administra al ternero un mínimo de tres litros de calostro y se le deja mamar lo que quiera hasta un máximo de seis litros. Si el nacimiento es en horas no laborables, está con la vaca en la paridera. ¿Por qué y cuándo empezasteis a vacunar a las vacas gestantes?

En esta granja comenzamos a trabajar hace cinco años y partimos con 70 animales, los restantes fueron llegando a base de compra. En el primer año se incorporaron 100 animales procedentes de Holanda y tuvimos bastante mortalidad. Una de las medidas a tener en cuenta fue vacunar a las vacas en estado de secado. ¿Siempre habéis empleado la misma marca?

Sí, Bovisan Diar. ¿Qué resultados habéis obtenido con esta vacuna?

Aparte de mejorar el manejo de la recría, es cierto que la mortalidad bajó con muchísima efectividad. ¿Estáis satisfechos con ella?

Sí. De hecho, en un principio seguiremos vacunando por sistema sí o sí. En nuestro caso fue muy efectivo.

La recomiendo.

uo s, e a r,

vp015_publirreportaxe_virbac.indd 141

17/2/20 11:55

INVESTIGACIÓN

Os gases de efecto invernadoiro nos sistemas de produción de carne Amósase o traballo de investigación levado a cabo co obxectivo de estimar os gases de efecto invernadoiro (GEI) que emiten as explotacións de carne en Cantabria, así como a procura de relacións cos factores de produción que acheguen estratexias de mitigación.

G. Salcedo CIFP La Granja, 39792, Heras, Cantabria gregoriosal57@gmail.com

INTRODUCIÓN

A

gandería mundial enfróntase, entre outros, a desafíos de melloras no aumento da produtividade de forma sustentable. Ademais, debe satisfacer a demanda crecente de alimentos e reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro (Opio et al., 2013; OCDE/FAO, 2017). A Comisión Europea (CE 2001) definiu os sistemas de produción de carne con base no sistema de alimentación, idade e peso ao sacrificio dos animais. A carne de gando é unha fonte de proteína importante, especialmente en países industrializados.

Ao redor do 58 % da proteína da dieta nos países da OCDE procede dos produtos gandeiros, dos cales aproximadamente o 12 % é carne de res (FAOSTAT, 2013). Espérase que ao aumentar a poboación a súa demanda incremente (Alexandratos e Bruinsma, 2012).

A análise de ciclo de vida (ACV) é unha ferramenta útil para avaliar as emisións de gases de efecto invernadoiro (CH4, CO2 e N2O) derivados da produción de carne (Casey e Holden, 2006; Beauchemin et al., 2010), servindo de base na xestión alimentaria e de manexo. Este sistema complexo inclúe a vaca, o xato, o manexo do esterco, xestión das pradeiras e terras de cultivo para proporcionar alimento (Opio et al., 2013).

A pegada de carbono exprésase en

quilos de CO2-eq por kg de carne de res producida (Beauchemin et al., 2010; Pelletier et al., 2010; Veysset et al., 2010) ou por quilo canal (Opio et al., 2013). Estes últimos autores obteñen pegadas variables de 8,5 a 35,2 kg de CO2-eq por quilo canal, reflectindo diferenzas no enfoque da modelización, os sistemas agrícolas, os límites do sistema do LCA e as diferenzas nos obxectivos.

As emisións de metano entérico son as maioritarias nunha explotación de carne, aumentando coa subministración de forraxes de baixa calidade (Capper, 2011). O sistema de produción de carne con xatos pasteiros produce similares efectos, porque unha parte do ano a vaca aliméntase con forraxes de inferior calidade, relegando as emisións da nai ao peso vivo vendido do xato, incrementándose a pegada de carbono. Pola contra, os concentrados (ricos en amidón) xeran menos metano entérico por aumentar a proporción molar o ácido propiónico, que actúa como sumidoiro de hidróxeno a expensas de reducir o ácido acético (Bannink et al., 2006).

Diferentes estratexias son consideradas para reducir as emisións de GEI na produción de carne; entre outras, a alimentación equilibrada contribúe a reducir o metano entérico (Van Middelaar et al., 2013; Van Gastelen et al., 2015); a incrementar a eficiencia na conversión de alimento a leite (Basarab et al., 2013); a aumentar a produtividade animal (Bell et al., 2011); a mellorar na produción de alimentos (Kristensen et al., 2011); a reducir a compra de alimentos e fertilizantes (Basarab et al., 2013) e a unha maior utilización do pastoreo (O’Brien et al., 2014), o cal proporciona un maior potencial de secuestro de carbono (Zotarelli et al., 2012).

MATERIAL E MÉTODOS

Granxas participantes Un total de 101 explotacións (4.698 vacas nodrizas) foron enquisadas durante o ano 2017 e analizadas baixo unha perspectiva de análise de ciclo de vida, co modelo de simulación BeefCant. A enquisa re-

142 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 142

20/2/20 9:57

INVESTIGACIÓN

REDUCIR 20 DÍAS A VENDA DOS XATOS PASTEIROS E INCREMENTAR A EFICIENCIA ALIMENTICIA […] PODE REDUCIR A PEGADA DE CARBONO UN 3 % E UN 18,7 %, RESPECTIVAMENTE

presenta o 4,95 % das ganderías de carne existentes no ano 2017.

O cuestionario incluía aspectos relacionados con: i) localización e identificación da explotación; ii) estrutura produtiva: base territorial, composición do rabaño, reprodución, alimentación, manexo do gando, instalacións e maquinaria; iii) estrutura familiar e iv) estrutura económica, composición dos ingresos, custo dos alimentos comprados e producidos.

Impacto ambiental e unidade funcional O potencial de quecemento global (PCG) foi usado para determinar a contribución do metano (CH4), dióxido de carbono (CO2) e óxido nitroso (N2O) e valorados en equivalentes de CO2 (IPCC, 1996b). Así, o PCG de

1 kg de CO2, 1 kg CH4 1 kg N2O son equivalentes a 1, 21 e 310 kg kg-1 CO2 (IPCC, 1996a). O total de gases de efecto invernadoiro calculouse como: GEI = ∑ PCGi x mi; onde mi = é a masa en quilos do gas emitido (Casey e Holden, 2005a).

A metodoloxía de avaliación da análise de ciclo de vida (ACV) require dunha unidade funcional (UF), atributo do produto ou sistema, utilizándose como un escalar cuantitativo para fins de comparación, no noso caso, sistemas de produción de carne. As UF utilizadas neste traballo foron tres: i) unha hectárea, ii) unha unidade de gando maior (UGM) e iii) un quilo de peso vivo vendido para o período dun ano.

Modelo de simulación e límites do sistema O BeefCant é un modelo empírico que simula aspectos de manexo relacionados coa produción e saúde ambiental das explotacións de carne. O seu obxectivo é o de servir como ferramenta básica de xestión na toma de decisións dentro dun amplo rango de sistemas produtivos. O modelo foi deseñado para o cálculo dos impactos ambientais, en-

Beneficios

El metano representa una fuerte pérdida de energía por fermentaciones entéricas en rumiantes, lo que puede limitar la productividad.

Metamilk reduce la formación de metano en el rumen, aumentando así la eficacia alimentaria y productiva.

tre eles o da pegada de carbono á saída da granxa.

Asuncións do modelo O modelo considera unha unidade de gando maior (UGM) animais maiores de 24 meses; 0,6 UGM animais de 6 a 24 meses e 0,2 UGM ata 6 meses de idade, seguindo a clasificación do Ministerio de Medio Ambiente, e Medio Rural e Mariño (2010). A inxestión media diaria de materia seca cabeza e día para as nais, touros e xovencas maiores dun ano foi estimada a partir de: i) alimentos ofrecidos polo gandeiro (pensos e forraxes conservadas); ii) herba inxerida durante o pastoreo das pradeiras próximas á explotación e iii) herba inxerida no comunal. O consumo de herba dos prados próximos á explotación e a do comunal foi estimado a partir da ecuación proposta de Macoon et al. (2003) como MS herba kg día = (EM requirida – EM forraxes suplementadas + EM penso)/ EM herba (EM: enerxía metabolizable). Os requirimentos nutricionais do rabaño foron os indicados polo NRC (2006), considerándose para as nais o peso vivo (kg); mes desde

Efecto del METAMILK sobre diversos parámetros

Reduce el metano entérico.

Producción de metano (litro/vaca/día) - 18%

Aumenta la producción de leche.

Producción lechera (L/vaca/día)

hasta+ 1 ,9 L

Mejora el perfil de los ácidos grasos de la leche.Aumenta los Ácidos Grasos Poliinsaturados (AGPI).

AGPI totales de la leche

+23%

Aumenta los CLA (Ácidos Linoleicos Conjugados).

CLA total en la leche

+50%

www.grupoinnofarm.com

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 143

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 143

20/2/20 9:58

INVESTIGACIÓN

Figura 1. Modelo conceptual do BeefCant

O SECUESTRO DE CARBONO CONTRIBÚE A REDUCIR A PEGADA UN 16,4 %, MENTRES QUE O USO INDIRECTO DO SOLO E A COMPRA DE SOIA A INCREMENTAN UN 6,8 %

Táboa 1. Equivalencia en N e P segundo animal Animal

N, kg por animal

P, kg por animal

Xato de 75 kg peso vivo

2,2

1,14

Vacas de 650 kg peso vivo

15,6

5,5

Xato pasteiro, 250 kg

7,33

4,13

Xato de ceba, 450 kg

10,8

3,81

Vacas de descarte

15,6

5,5

o parto e unha produción diaria de 7 litros de leite. A alimentación dos xatos foi dividida en dúas fases: i) nacemento á desteta e ii) desteta a sacrificio. As características da primeira foron de 211±49 kg de peso vivo; 146±35 días de vida, unha ganancia media diaria de 1,32±0,27 quilos e un consumo de concentrado de 1,47±0,77 kg MS xato e día. Os xatos ao sacrificio teñen unhas características de conxunto de 488±67 quilos, 364±42 días e unha ganancia media diaria de 1,21±0,28 quilos, estimándose a inxestión diaria en función da súa ganancia media diaria da raza. O consumo diario na fase de acabado foi de 5,1±1,2 kg MS de forraxe e 4,27±1,5 de concentrado. Cando o gandeiro non proporciona na enquisa a composición do penso, asúmese por defecto un concentrado para ceba da cooperativa AgroCantabria, formado a base de cebada, 37,6 %; millo, 30 %; fariña de soia, 15,7 %; glute de trigo, 6 %; salvado de trigo, 3 %; aceite de palma, 2,5 %; melaza de cana, 2 %; carbonato cálcico, 1,5 %; bicarbonato sódico, 0,7 %;

óxido de magnesio, 0,3 %; corrector vitamínico-mineral, 0,2 % e o 0,5 % de cloruro sódico.

A produción de herba e de cultivos forraxeiros (millo e raigrás, principalmente) valorouse a partir do modelo de simulación DairyCant (Salcedo, 2015). A fracción sólida das excretas foi calculada en función da dixestibilidade da materia seca da dieta, mentres a fracción líquida se aplicou a ecuación do DairyCant (Salcedo, 2015), coma unha función do consumo de proteína bruta. O fósforo excretado en feces e ouriños estimouse a partir da ecuación do NRC (2016).

Os balances de nitróxeno e fósforo da explotación foron calculados de modo similar ao definido para vacún leiteiro no DairyCant (Salcedo, 2015). As entradas inclúen: i) a compra de alimentos; ii) fertilizantes; iii) animais; iv) deposición atmosférica e v) fixación biolóxica. As saídas só inclúen a venda de animais (ver a equivalencia en N e P destes na táboa 1).

O peso vivo vendido (PVv) representa a suma dos xatos pasteiros,

animais cebados e de descarte vendidos por hectárea, esta última inclúe a superficie propia, a arrendada e a de pastos comunais.

As fontes de emisión de gases de efecto invernadoiro dividíronse nas orixinadas “dentro da explotación” ou “fóra da explotación”. As primeiras corresponden ao metano entérico estimado a partir da ecuación de Ellis et al. (2007) e o do esterco segundo o IPCC (2006) para todos os animais do rabaño, excepto os xatos lactantes ata a idade de dous meses.

Os factores de emisión do N2O procedente da aplicación de fertilizantes e aplicación de xurro (Velthof e Mosquera, 2011); volatilización do amoníaco, lixiviados de nitratos, fixación biolóxica e mineralización do solo (Velthof e Oenema, 1977); restos de colleita (IPCC, 2006); pastoreo (Schill et al., 2006); deposición atmosférica (Frates et al., 2008); compra de fertilizante (Kaspar e Tiedje, 1981) e as operacións de cultivo como laboreo, sementeira, fertilización, aplicación de xurro, sega, ensilado, henificado etc. (Eco-invent, 2017) e fermentación dos ensilados (Davies, 2008) pradeira, millo e raigrás italiano principalmente son tamén incluídas na pegada de carbono (Rotz et al., 2013). Os factores de emisión do CO2 asociados ás compras de gasóleo e electricidade (Nielsen et al., 2003); fertilizantes sintéticos, plásticos, pesticidas (IPCC, 2006), sementes, forraxes e pensos (Rotz et al., 2013).

Acéptase que o 10 % do C achegado ao solo será secuestrado nun horizonte temporal de 100 anos (Petersen et al., 2013). As entradas de C consideradas foron o xurro e os restos vexetais das colleitas por riba do solo e as raíces por baixo. Asúmese que a biomasa vexetal contén o 45 % de carbono, mentres que o do xurro se estimou para un contido en materia seca do 10,6 % e unha relación C/N de 11,9 (Salcedo, 2011). O factor de emisión de 143 g CO2 (Audsley et al., 2009) foi aceptado para o cambio indirecto de uso do solo (iLUC)

144 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 144

19/2/20 10:30

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal.

Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo.

AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

vp015_pub_agroamb_galego.indd 145

19/2/20 18:54

INVESTIGACIÓN

A EFICIENCIA DE ALIMENTACIÓN (KG/100 KG MS INXERIDA EN TODOS OS ANIMAIS) É OUTRA MELLORA DE MANEXO ORIENTADA Á MITIGACIÓN DE GASES DE EFECTO INVERNADOIRO

Táboa 2. Variables estruturais, de manexo e económicas das explotacións de carne en Cantabria 1

Media

CV, %

Altura sobre nivel do mar, m

401

79,7

Vacas nodrizas, n.º

46

98,8

Xovencas menores de 1 ano, n.º

13

99,2

Xovencas maiores de 1 ano, n.º

14

128

Xovencas para reposición, n.º

10

100,0

e 2,98 kg CO2 por quilo de soia importada (FAO 2010), excluíndose do cálculo para esta última ás explotacións ecolóxicas.

Vacas de descarte, n.º

5

83,1

Xatos pasteiros vendidos, n.º

25

112,0

7

208,0

Idade venda xatos pasteiros, días

146

24

Análise estatística A tipoloxía das explotacións foi desenvolvida a partir da metodoloxía descrita en Toro-Mújica et al. (2012) consistente en tres etapas: revisión e selección das variables, análises de compoñentes principais e análises clúster (Köbrich et al., 2003). Inicialmente obtivéronse 69 variables, con base nos indicadores técnicos e económicos utilizados para describir os sistemas de vacún de carne. As variables iniciais constitúen indicadores relacionados coa produción, a estrutura económica, o tamaño, o uso e tenza da terra.

Nunha primeira etapa seleccionáronse 22 variables, utilizándose aquelas cun coeficiente de variación superior ao 60 % (táboa 2). Máis tarde analizouse a matriz de correlacións para descartar as variables non correlacionadas e a de menor coeficiente de variación de cada par con dependencia lineal (Toro-Mújica et al., 2012). Neste proceso de selección resultaron finalmente 7 variables: i) superficie total, ha; ii) UGM totais; iii) UGM UTA-1; iv) % de SAU de comunal; v) días no comunal; UGM ha-1 e vii) peso vivo vendido ha-1. Nunha segunda etapa, utilizouse unha análise de compoñentes principais para reducir o número de variables e resumir a maior parte da variabilidade. Nunha terceira etapa, as explotacións foron clasificadas en grupos utilizando unha análise clúster cos compoñentes seleccionados.

A análise de compoñentes principais clasificou tres grupos de explotacións en función do uso da terra, a súa dimensión e a produtividade.

Cada unha delas foron definidas en extensivas (Ex), semiintensivas (Se) e intensivas (In).

Finalmente, para caracterizar e comparar os grupos identificados utilizouse o test de Tukey co paquete estatístico SPSS 15.0 (SPSS, 2006).

Superficie total, ha

59,5

85

Superficie pradeira, ha

27,3

94,5

Superficie millo, ha

1,6

111,9

Comunal, ha

42,2

95,9

Xatos cebados, n.º

Días de permanencia comunal

156

319

UGM totais

72,3

90,6

UGM ha-1

1,46

65,6

UTA explotación

1,06

52,1

217

72,9

Herba pasto, kg MS ha

3315

37,8

Herba conservada, kg MS ha-1

2875

37,5

Produción final, kg MS ha

6044

14,7

Alimentación externa, %

16,3

70,8

Peso vivo vendido ha

-1 -1

-1

1

CV: coeficiente de variación; UTA: unidade de traballo agrario

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

a

"

% a s tañ lga ieh da sa to on l Be eckv Blon role men M a a u l a Ch Cruz rd Az F Pa

Lim ou Tu sin da nc a

a a hin ian nc tur Mo As

RESULTADOS

i) Descrición dos sistemas de carne en Cantabria A figura 2a representa porcentualmente as razas explotadas en Cantabria e a figura 2b segundo o sistema de produción, onde o 60,7 % son de razas puras e as 39,3 %, cruzamentos. As máis utilizadas e de maior a menor son Limousin, 21,7 %; Asturiana de los Valles, 16,6 %; Tudanca,

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

Extensivas Semintensivas Intensivas

b

a a hin ian nc tur Mo As

a s tañ lga ieh da sa to on l Be eckv Blon role men M a a u l a Ch Cruz rd Az F Pa

Lim ou Tu sin da nc a

%

Figura 2. Distribución porcentual das diferentes razas e cruzamentos en Cantabria (a) e dentro de cada sistema de produción (b)

10,7 %; Parda de la Montaña, 4,9 %; Azul Belga, Fleckvieh, Blonda de Aquitana e Charolesa representan cada unha o 3,6 % e o 2,94 %, a Monchina.

En xeral, os sistemas de produción de vacún de carne poden clasificarse naqueles nos que o xato permanece coa nai ata a idade de 5-6 meses, “pasteiros”; aqueles que se ceban na propia explotación ata

146 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 146

19/2/20 10:30

Polígono Industrial Lalín 2000 c/C, parcela C-2 Lalín (Pontevedra)

Tfno. 696 840 092 email: info@teganlm.com www.teganlm.com

Se buscan distribuidores para España

MEZCLADORES SEPARADORES DE PuRíN - GREEN BEDDING

AGITADORES DE PuRíN

BOMBAS

Tfno. 649 960 235 628 205 097 (Daniel) Lalín, Pontevedra email: info@frisonaimport.com

VENTA DE GANADO DE IMPORTACIÓN vp015_publicidade_tecnor.indd 147

13/2/20 16:41

INVESTIGACIÓN

Táboa 3. Características técnico-produtivas das explotacións de carne en Cantabria segundo o tipo de alimentación (n=101) Extensivas

Semiintensivas

Intensivas

Número explotacións

Sistema de produción

71

11

20

sd

Altura sobre o nivel do mar, m

344

378

634

319

Vacas nai

29a

106c

75b

46

Xatas < 1 ano

7a

32c

19b

12

Animais

8a

43b

15a

14

Touros

Xovencas > 1 ano

1,7a

5,2b

2,7a

2,3

Pasteiros

16a

58c

40b

28

Xatos ceba

3a

20b

11a

14

UGM totais

45a

173c

112b

65

1,33a

1,29a

1,98b

1,10

Reposición xovencas, %

7a

28b

11a

10

Mortalidade ao parto, %

0,89a

3b

1,8ab

2,2

Mortalidade na lactación, %

0,68a

6,7c

3,1b

3,7

3a

11b

6a

5

40a

137,7c

84,5b

50,5

Superficie comunal, ha

25,5a

73,6b

78,4b

40,6

SAU pradeira, ha

19,2a

87,6b

22,5a

25,8

Carga gandeira, UGM ha-1

Vacas de descarte Superficie Superficie agrícola útil (SAU), ha

Superficie millo, ha

1,16

5a

0,5

1,7

Días no comunal

143a

130a

201b

48

Alimentos e fertilizantes Forraxes propias, kg ha-1

4587

4704

4714

2431

-1

Forraxe comprada, kg ha

409a

472a

1209b

678

-1

Penso comparado, kg ha

255a

595b

776b

443

7

8

6

13

Fertilizante químico, kg N ha-1 Fertilizante químico, kg P ha

-1

7

7 1

Orgánico, kg N ha-1

56

Orgánico, kg P ha

6 1

59

1

13 1

54

33

9 1344

10

11

4,7

1425

1483

360

Peso vivo vendido na explotación, kg

7016a

26538c

15231b

10085

Peso vivo UTA , kg

-1

1

Carbono total achegado, kg ha-1 Produción de carne

7713a

19110c

12817b

6964

Peso vivo vendido pasteiros, kg ha-1

113

107

124

96

Peso vivo descarte, kg ha

68

55

82

89

-1

-1

Peso vivo ceba, kg ha

17a

30ab

92b

109

Peso vivo vendido total, kg ha-1

198a

192a

298b

158

-1

kg MS kg PV vendido

33

34

27

18

kg PV vendido/100 kg MS

3,94

3,43

4,28

1,97

kg PV kg MS xatos ceba

8,25

7,84

8,83

2,84

-1

: corresponde ao N e P excretado nos prados próximos e no establo; UTA: unidade de traballo agrario; UGM: unidade de gando maior; a e b dentro da mesma fila difiren P<0,05; sd: desviación estándar 1

a idade de 11 ou 12 meses, “ceba”, e os que un determinado número de xatos se ceban, “mixtos”. A análise de compoñentes principais definiu os sistemas de produción de carne en extensivos (Ex), semiintensivos

(Se) e intensivos (In), cuxas características técnico-produtivas veñen indicadas na táboa 3.

A dimensión das explotacións Ex presenta inferior número de vacas nodrizas (29±22), superficie total

(40±30,5 ha), compra de concentrados (254±234 kg ha -1) e unha produción de 198±116 kg peso vivo vendido por hectárea (kg PVv ha -1) similares a 192±71 quilos as Se. Estas últimas máis dimensionadas en canto a superficie (137±58 ha); 106±56 vacas nodrizas; 595±583 kg de concentrado por hectárea; UGM UTA -1 (128±51); venda de peso vivo por UTA de 19110±8359 quilos; a mortalidade ao parto do 3±2,9 % e 6,7±6,4 % durante a lactación (táboa 3). As explotacións máis produtivas corresponden ao sistema In con rendementos de 298±267 kg PVv ha-1, imputable á superior carga gandeira de 1,98±1,7 UGM ha-1.

A fertilización mineral é baixa nestes sistemas, con achegas medias de 7±13 kg N e P ha-1 respectivamente, mínimos de 0 e máximos de 56 kg N ha-1 nas parcelas próximas á explotación. O N e P excretado no establo e durante o pastoreo, sen considerar o do comunal (táboa 3), son de 72±26 e 9±3 kg para os Ex; 78±16 e 10±2 kg os Se e 87±66 e 11±8 kg os In respectivamente ao incluír as excretas do comunal. Daqueles, o 22 % e 3,8 %; o 23,7 % e 2,1 % e o 37,8 % e 3,9 % do N e P pérdense no comunal para os sistemas Ex, Se e In, respectivamente.

A alimentación baséase no aproveitamento dos prados próximos á estabulación, o comunal e a compra de alimentos. O tempo de ocupación medio no comunal 156±49 días ao ano.

O rendemento medio de materia seca nos prados é de 6079±913 kg ha-1 con mínimos de 4235 kg e máximos de 7589 kg, dos cales 3315±1251 kg son consumidos a dente e 2875±1078 kg conservado como herba seca ou ensilado. A alimentación externa representa o 11,8±8,2 %; o 18,2±12,9 % e o 30,5±8,8 % nos Ex, Se e In respectivamente. As forraxes compradas maioritariamente son a palla de cereais (64,2 %), veza seca (30,6 %) e o 5,1 % alfalfa seca e o 26,3 % o concentrado.

A dieta media das vacas nodrizas difire entre sistemas de produción, con inxestións de 13,4±3,8 kg de materia seca (MS); 35±11 Mcal de enerxía metabolizable (EM); 1,8±0,5 kg de

148 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 148

20/2/20 9:58

vp015_publi_Ratribrom.indd 149

12/2/20 20:59

INVESTIGACIÓN

Figura 3. Quilos de materia seca inxerida por quilo de peso vivo vendido 55 50

49,6 b

45 kg MS kg- 1 PV

40 35

34,6 ab

33,9 ab

31,5 ab

30 26,2 a

25

20,5 b

20 15 10 Monchina

Asturiana

Limousin

Tudanca

Parda

Cruzamentos

Figura 4. Procedencia das emisións de gases de efecto invernadoiro nas explotacións de carne de Cantabria 100 90

86,7b

85,5ab

82,8a

80 70 %

60 50 40 30 20 10

14,4

13,2 Extensivos

Semiintensivos Dentro Fóra

proteína bruta (PB); 7,8±2,1 kg de materia orgánica dixestible (MOD); 79±23 g de calcio (Ca); 41±11 g de fósforo (P). Estes nutrientes son achegados por 12,7±4 kg de materia seca de forraxe e 0,71±0,75 kg de concentrado. O consumo medio nos xatos de ceba (fase de acabado) entre sistemas e razas é de 9,3±1,5 kg de MS; 21±4,5 Mcal de EM; 1,23±0,3 kg de proteína bruta (PB); 6,2±1 kg de MOD; 68±15 g de Ca; 29±8 g de P. Estes nutrientes son fornecidos por 5±1 kg de materia seca de forraxe e 4±1,6 kg de concentrado para ganancias diarias de 1,21±0,28 quilos.

A eficiencia de utilización da materia seca é definida aquí como a relación entre o consumo total de todos os animais presentes na explotación e os quilos de peso vivo vendido (kg PVv) dos pasteiros, os xatos de ceba e as vacas de descarte, ambos por hectárea. Os resultados non mostraron diferenzas entre sistemas de produción (táboa 3), con valores medios de 32±18 kg MS kg-1 PVv. A materia seca comprada por quilo de PVv representou o 16,3±14 % no conxunto de explotacións e, diferente entre sistemas de produción, incrementándose con-

17,1 Intensivos

forme o fai a intensificación da granxa de 11,7±9,6 % en os extensivos a 30,5±8,8 % os intensivos. No entanto, estes resultados están condicionados pola raza (figura 3). As razas Azul Belga, Fleckvieh, Blonda de Aquitania e Charolesa foron suprimidas desta figura por dispor en cada caso dunha explotación.

Os sistemas In producen un 50,5 % e 55,2 % máis quilos de peso vivo por hectárea respecto dos Ex e Se (táboa 3) e esta última relacionada co número de xatos cebados por hectárea (r2=0,76 P<0,01). Porcentualmente, o número de xatos cebados por hectárea foi 47,3 % e 46,1 % superior nos In respecto dos Ex e Se, sen diferenzas significativas entre estes dous últimos sistemas. Os animais de descarte e ceba representan o 39,9±31 % do peso total vendido por hectárea (102±154 kg), con máximos de 174±262 kg en In e mínimos de 85±112 en Ex e Se. ii) Emisións de gases de efecto invernadoiro Os gases producidos na propia explotación representan o 85,8±5,3 %, con máximos de 86,7±4,7 % nos Ex e mí-

nimos de 82,8±6,6 % os In (figura 4).

Eldesouky et al. (2018) sinalan para o sistema de devesa estremeña porcentaxes do 72,9 % nas explotacións que venden os xatos como pasteiros, e do 68,2 % cando son cebados. Posiblemente, diferenzas metodolóxicas como as de asumir emisións entéricas constantes de 57 kg de CH4 vaca e ano e diferentes a 75,9±43 kg do presente traballo estimado coa ecuación de Ellis et al. (2007). O non considerar as emisións entéricas doutros animais ou o non incluír outros aspectos da análise de ciclo vida dunha explotación puidesen estar detrás destas desviacións. En calquera caso, ambas as porcentaxes poñen de manifesto as grandes oportunidades de mellora na redución de emisións dentro de cada sistema de produción. Mentres, as emisións de fóra da explotación proceden dos propios procesos produtivos implicados nas subministracións que require unha gandería como a compra de alimentos, fertilizantes, electricidade, gasóleo, plásticos, animais etc..

En xeral e para o conxunto de explotacións, o metano (CH4) representa o 60,5±9,7 % das emisións totais de CO2-eq por hectárea (táboa 4), dos cales o 89,8±2,8 % procede do rume e o 10,1±2,8 %, do esterco. Do total de CH4 entérico, o 67,7±11,7 % emíteno as vacas e touros; o 17,8±10 %, as xovencas maiores de 1 ano; o 6,2±4,2 %, os xatos pasteiros; o 5,9±3,4 %, as xovencas menores dun ano e o 2,3±4,6 %, os xatos destinados a ceba.

As emisións medias de metano por hectárea, UGM e por quilo de peso vivo vendido (kg PVv) foron de 123±60 kg, 91±32 kg e 676±333 gramos respectivamente, sen diferenzas significativas entre sistemas. Pola contra, si o foron numericamente superior un 22,8 % nos In por hectárea, e inferior un 6,9 % e 5,9 % por UGM e por quilo de PVv respecto dos Se (táboa 4). A carga gandeira explica o 56 % das emisións de CH4 ha-1 e un 40 % os quilos de PVv ha-1, onde aumentos de 1 UGM ha-1 e un quilo de PVv ha-1 poden xerar 47±4 kg e 0,24±0,03 kg CH4 respectivamente.

Mentres, os gramos de CH4 por quilo de PVv se relacionan negativamente (r2=0,62 P<0,001) coa eficiencia alimenticia (figura 5), do mesmo xeito que os quilos de PVv por hectárea e con menor coeficiente de

150 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 150

19/2/20 10:31

AAFF_Anuncio_Arvum Fertilizantes Pradera_Vaca Pinta_200x280mm.pdf

1

13/2/20

13:41

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

vp015_publi_delagro_arvm.indd 151

14/2/20 8:09

INVESTIGACIÓN

Figura 5. Relación entre as emisións de CH4 kg PVv e a eficiencia alimenticia 16 14 12 kg PV/100 kg MS

10 8

R = 0,62

6 4 2 0 0

500

1000 g CH4 kg-1 PV vendido

1500

2000

Figura 6. Relación entre as emisións de CH4 kg PVv e os quilos de PV ha-1 1200 1000

kg PV vendido ha

800 600 R = 0,32

400 200 0 0

500

1000

1500

2000

Figura 7. Relación entre as emisións de N2O kg PVv e a eficiencia de alimentación 16 14

kg PV/100 kg MS

12 10 8 6 4

R = 0,43

2 0 0

10

20

30

40

50

60

70

80

g N2O kg-1 PV vendido

Figura 8. Distribución porcentual das emisións por elementos de produción 100 90

27,02

26,32

23,19

3,91 7,08 a 2,63 5

3,25 8,52 a 3,02 3,7

12,34 b 2,01 4,39

54,1

55,1

54,5

Extensivas

Semiintensivas

Intensivas

80 70

%

60 50

3,52

40 30 20 10 0

Entérico

Enerxía

Fertilizantes

Alimentos

Consumibles

Manexo xurro

determinación (r2=0,32 P<0,01), figura 6. As explotacións que ceban xatos emiten 223 gramos menos de CH4 kg-1 PVv respecto das que non (P<0,001); sen diferenzas entre as explotacións que acceden ou non ao comunal, con emisións de 669±296 g e 697±427 g, respectivamente.

A porcentaxe de CO2 respecto do total de CO2-eq no conxunto de explotacións foi do 15±4,6 %, dos cales o 95,1±14,5 % corresponden á suma do gasóleo e da electricidade (29,5±14,9 %), a compra de alimentos (26,2±18,5 %), as operacións de cultivo (22,8±9,1 %) e o 16±9,5 % a fermentación dos ensilados. O menor dióxido de carbono por hectárea rexistrouse nas explotacións Ex (535±180 kg) e o máximo de 868±542 kg nas In (P<0,05), sen diferenzas por UGM ou por quilo de PVv, con emisións medias de 485±214 e 3,69±2,3 kg, respectivamente (táboa 4). Independentemente do sistema de produción, a granxas que ceban ou non xatos manifestaron emisións de CO2 ha-1 similares (609 vs. 577 kg) e por quilo PVv de 3,2 e 4,0 kg, respectivamente.

Do mesmo xeito, as que acceden ao comunal tampouco presentaron diferenzas de CO2 por hectárea ou por quilo de PVv. As emisións medias de N2O por hectárea, UGM e por quilo de PVv foron 3,1±1,3 kg; 2,6±1,0 kg, 20,4±16 gramos respectivamente, sen diferenzas entre sistemas de produción (táboa 4). O N2O representou o 24,3±7,3 % do total de CO2-eq por hectárea (táboa 2).

Desta última porcentaxe, a maioritaria (95±18,5 %) compóñena o 51,8±11,6 % a mineralización do solo e restos vexetais; o 15,5±7,3 %, os lixiviados; o 9,1±10,5 %, a compra de alimentos; 7,4±7,8 %, a aplicación de fertilizantes; 6,36±8,2 %, o pastoreo, e o 4,9±2,1 as orixinadas no establo e no esterqueiro; en menor proporción (4,8 % restante) compono a volatilización do NH3, achega de xurro, fixación biolótica, gasóleo e compra de fertilizantes nitroxenados (táboa 4).

As fontes de variación positivamente relacionadas coas emisións de N2O por hectárea foron o número de xatos cebados hectárea (r2=0,47 P<0,001); as UGM ha-1 (r2=0,40 P<0,001) e os quilos de PV v ha-1 (r2=0,26 P<0,001).

Así, aumentos dun xato por hectárea, unha UGM ha-1 e un quilo de PVv as emisións de N2O ha-1 poden incrementarse en 2,8 kg, 0,75 kg e 0,004 kg, respectivamente. Os gramos de

152 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 152

20/2/20 9:59

vp015_publi_rexional_gallicia.indd 153

12/2/20 21:03

INVESTIGACIÓN

Táboa 4. Emisións parciais de gases de efecto invernadoiro a diario de produción das explotacións de carne en Cantabria Sistema de produción

Extensivas

Semiintensivas

Intensivas

70

11

20

Entérico

104

109

134

55

Esterco

11

12

15

6,8

CH4 total, kg ha-1

115

121

149

60

CH4 total, kg UGM-1

92

94

88

32

Número explotacións

sd

CH4

CH4 total, g kg PVv

673

710

668

333

% CH4 sobre total en CO2-eq

60,0

63,7

60,3

9,7

178

146

232

149

-1

CO2 Gasóleo + electricidade Fertilizantes

0,07

0,09

0,02

0,32

Alimentos

129a

250a

410c

219

Plásticos

14

12

14

7,9

Sementes

0,05

0,09

0,01

0,28

Actividades agrícolas

116

115

117

12,6

Fermentación ensilados

83

68

84

36

Compra xovencas

2,2

1,6

0,7

11

CO2 total, kg ha-1

535a

607a

867b

318

CO2 total, kg UGM-1

484

471

496

214

CO2 total, kg kg-1 PVv

3,64

3,43

4,00

2,3

14,6ab

13,5a

17,4b

4,5

Excretado en establo e esterqueiro

0,14

0,15

0,19

0,09

Pastoreo

0,25

0,34

0,26

0,43

Aplicación de fertilizantes

0,29

0,36

0,30

0,42

0,0012

0,0011

0,0012

0,0018

0,43

0,45

0,42

0,16

Achegar xurro

0,06

0,06

0,07

0,04

Fixación biolóxica

0,075

0,08

0,069

0,04

Gasóleo

0,028

0,030

0,045

0,03

Compra fertilizantes nitroxenados

0,034

0,037

0,028

0,06

Alimentos forraxes

0,12ab

0,04a

0,26b

0,22

Alimentos pensos

0,07a

0,13a

0,23b

0,14

% CO2 sobre total en CO2 N2O

Volatilización Lixiviados

Mineralización e restos vexetais

1,5

1,57

1,45

0,36

N2O total, kg ha-1

3,02

3,28

3,36

1,34

N2O total, kg UGM-1

2,7

2,6

2,1

1,2

N2O total, g kg-1 PVv

21,4

19,9

17,1

16,6

% N2O sobre total en CO2-eq

25,2

22,7

22,4

7,3

g kg-1 PVv: gramos por quilo de peso vivo vendido; UGM: unidade de gando maior; a e b dentro da mesma fila difiren P<0,05; sd: desviación estándar

N2O por quilo de PVv relacionáronse negativamente cos quilos de PVv ha-1 (r2=0,25 P<0,001) e coa eficiencia de alimentación (quilos de PVv/100 kg MS) (r2=0,43 P<0,001), figura 7, onde aumentos dun quilo de PVv ha-1 e un quilo de PV por 100 kg de MS poden reducirse -0,053 e -4,4 g N2O, respec-

tivamente. O N2O emitido por hectárea non foi diferente entre explotacións que ceban ou non ceban (3,06 e 3,15 kg N2O) ou por quilo de PVv, con emisións medias de 16,7 e 23 g N2O. Pola contra, as granxas que non acceden ao comunal emiten un 32,3 % máis de N2O por hectárea (P<0,001) e 28,6 %

por quilo PVv (P<0,05) que aquelas que se acceden ao comunal.

Os axentes implicados na emisión de gases de efecto invernadoiro foron agrupados en seis compoñentes e representados na figura 8. O metano entérico, a compra de alimentos e o manexo do xurro representan o 88,9±4,1 %, sen diferenzas significativas entre sistemas de produción. Posiblemente, nestes tres últimos é onde o gandeiro ten as maiores oportunidades de mellora na mitigación de emisións.

Pegada de carbono O BeefCant diferencia dúas pegadas de carbono. A primeira ou pegada parcial (HP) representa o total de CH4, CO2 e N2O e a segunda, a pegada total (HT) como a suma de HP máis as emisións derivadas da compra de soia (So), as atribuídas ao uso indirecto do solo (iLUC) e o secuestro de carbono (SC), ambas expresadas en CO2-eq por hectárea, UGM ou por quilo de peso vivo vendido.

A pegada parcial e total foi de 4157±1773 e 4114±2482 kg CO2-eq ha-1, sen diferenzas significativas a HP e (P<0,05) a HT (táboa 5). A contribución de cada clase de animal presente na explotación á pegada total e de maior a menor foron as vacas nodrizas (63,8±12 %); o 10,6±7,6 % xovencas maiores dun ano; o 10,3±6,2 % xovencas menores dun ano; o 7,3±3,8 % os xatos pasteiros; o 4,2±7% os xatos de ceba e o 3,6±2,3% os sementais; sen diferenzas significativas entre sistemas, excepto as xovencas de máis dun ano que foi superior nas Se (P<0,05) e os sementais en Ex (P<0,05).

A HT e o uso indirecto do solo (iLUC) por hectárea foi respectivamente un 22,8 % e 17,2 % superior nos In, sen diferenzas as emisións derivadas da compra de soia nos sistemas Se e In (táboa 5). As estimacións de CO2 secuestrado por hectárea, UGM e por quilo PVv non foron diferentes entre sistemas de produción, con secuestros medios de 626±179 kg; 518±239 e 3,9±2,4 kg CO2 respectivamente. Os quilos de CO2 secuestrado por hectárea neste traballo foron superiores ao sinalado por Mogensen et al. (2015) de 381 e 206 kg en pradeiras permanentes de Dinamarca e seminaturais de Suecia, e a 330 kg nos sistemas adevesados de Estremadura (Eldesouky et al., 2018).

Pola súa banda, Vleshouwers e Verhagen (2002), suxeriron

154 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 154

19/2/20 10:31

PAC 2020

CONTIGO DÍA A DÍA

PARA TRAMITARCHE E ANTICIPARCHE A PAC

En AgroBank sabemos o tempo e o esforzo que lle dedicas acotío á túa explotación agraria.

Por iso, facilitámosche a tramitación da PAC e anticipámosche as axudas cando o necesites.

E agora, só por domiciliala, vas levar esta mochila-neveira.

Ademais, para esta e outras xestións financeiras, tes á túa disposición máis de 1000 oficinas agrarias e o asesoramento dos nosos 3000 xestores especialistas.

AgroBank, paixón polo mundo agro

www.CaixaBank.es/agrobank

AgroBank Promoción válida do 1-2-2020 ao 15-5-2020 ou ata esgotar existencias (40.000 unidades). Para os efectos fiscais, esta promoción ten a consideración de remuneración en especie, non existe pagamento en efectivo e está suxeita a ingreso a conta. Oferta para domiciliacións de expedientes da PAC cun importe estimado superior a 1250 €. NRI: 3207-2020/09681

vp015_pub_la caixa_galego.indd 155

20/2/20 16:00

INVESTIGACIÓN

Táboa 5. Pegada de carbono por hectárea, UGM e por quilo de peso vivo vendido segundo o sistema de produción Sistema de produción

Extensivas

Semiintensivas

Intensivas

Número explotacións

70

11

20

3898

4181

5051

sd

CO2-eq, kg hectárea Pegada parcial

1773

Secuestro carbono (SC)

608

647

676

179

iLUC

196a

440a

1105b

854

Soia

113a

278b

362b

210

Pegada total (HP+SC+iLUC+soia)

3598a

4253a

5842b

2480

3259

3263

3003

1001

CO2-eq, kg UGM Pegada parcial Secuestro carbono (SC)

548

512

447

239

iLUC

131a

308b

370b

215

Soia

89a

204b

187b

113

Pegada total (HP+SC+iLUC+soia)

2932

3264

3114

925

Pegada parcial

23,7

24,5

23,3

11,4

Secuestro carbono (SC)

3,9

3,8

3,8

2,4

CO2-eq, kg piso vivo vendido

iLUC

1,0a

2,2b

2,6b

1,6

Soia

0,01

0,53

0,49

0,87

Pegada total (HP+SC+iLUC+soia)

20,7

23,4

22,6

9,8

iLUC: cambio indirecto do uso do solo; UGM: comunidade de gando maior; a e b dentro da mesma fila difiren P<0,05; sd: desviación estándar

Figura 9. Relación ente a pegada de carbono e a produción de peso vivo vendido por hectárea 70

kg CO2-eq kg PVv

60 Pegada parcial

50 40

R2 = 0,58

Pegada total R2 = 0,34

30 20 10 0

0

200

400

600

800

1000

kg PVv ha-1

secuestros de 191 g CO2 m2 e ano en pradeiras e unha liberación de 308 g CO2 m-2 e ano para cultivos forraxeiros anuais; con todo, estes autores tamén sinalan que moitas pradeiras permanentes poden estar en equilibrio e non secuestrar máis carbono. Outros, como Soussana et al. (2007), sinalaron secuestros de 200 a 600 kg de C ha-1 e ano para pradeiras de Europa e pode acumularse ata 1 t C ha-1 e ano. O secuestro de CO2 por quilo PVv obtido nas explotacións de Cantabria foi de 3,8 kg (táboa 5), similar ao rango de 4

a 4,4 kg kg-1 peso canal en animais de 9 a 19 meses sinalado por Mogensen et al. (2015). Con todo, o 39,9±31 % do peso vivo vendido por hectárea en Cantabria (102±153 kg ha-1) procede dos xatos de ceba máis as vacas de descarte. Eldesouky et al. (2018) sinalan secuestros de 5,39 kg CO2 por quilo de peso vivo nos sistemas de produción de carne á desteta e de 2,28 quilos para os de ceba, ambos na devesa estremeña.

O secuestro de carbono en prados e pasteiros é considerado, entre outras, como unha opción de mitigación de

gases de efecto invernadoiro (Soussana et al., 2010). O carbono incorporado ao solo representa unha media anual de 1381±362 kg por hectárea (táboa 1) e procede principalmente dos restos vexetais e do esterco. Este último representa o 37,6±11,3 % do total do C achegado ao solo. Nestas explotacións, cada quilo de C fornecido ao solo ten un potencial de secuestro de 1,91±0,06 kg de CO2. Un aumento de carbono no solo indica CO2 renovado da atmosfera, mentres que unha baixada revela emisión. Descensos de C no solo conducen á mineralización do N e, por tanto, emisión de N2O (IPCC 2006; Vellinga et al., 2004).

Os resultados de HP e HT por quilo de PVv manifestan gran variabilidade entre explotacións (58,1 % e 45,6 %, respectivamente), con valores medios de 23,7±11,4 kg CO2-eq a primeira e 21,4±9,8 kg a segunda e intimamente relacionadas co peso vivo vendido por hectárea (figura 9).

A pegada parcial varía de 7,7 a 63 kg CO2 kg PVv e de 7,3 a 54,6 quilos a pegada total. A diferenza de 2,3 kg CO2-eq (23,7 – 21,4 kg CO2-eq) entre pegadas repártenllo ao -16,4 % o secuestro de carbono; +5,9 % o iLUC e +2,1 % a compra de soia. En calquera caso, tanto a HP coma a HT e por quilo de peso vivo vendido, o 76,2 % da mostra presenta valores inferiores a 25 kg CO2-eq e o 52,5 % menos de 20 quilos (figura 10).

Independentemente do sistema de produción e raza, a ganancia media diaria dos xatos pasteiros ata a desteta foi de 1,3±0,27 kg d-1, 146±35 días de vida, 210±49 kg de peso vivo e 0,52±0,43 xatos por hectárea, os cales representan unha produción de 114±96 kg por hectárea. Atrasar a venda destes xatos en 20 días pode representar un incremento de 13,5 kg PVv ha-1, reducíndose no conxunto das explotacións do 2,5 % e 3,1 % a pegada parcial e total por quilo de peso vivo vendido. Pola contra, atrasa a saída das amas de cría ao comunal e diminúe a superficie dedicada para herba seca ou ensilado. Estes aspectos merecen valoración tanto económica coma ambiental.

A eficiencia de alimentación (kg PVv/100 kg MS inxerida en todos os animais) é outra mellora de manexo orientada á mitigación de gases de efecto invernadoiro (figura 10). Incrementando a eficiencia alimenticia pode reducirse un 21,2 % a HP e un

156 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 156

20/2/20 10:01

vp015_publicidade_entec.indd 157

12/2/20 21:07

INVESTIGACIÓN

Figura 10. Distribución da pegada de carbono dun quilo de peso vivo entre granxas 30

% de granxas

25 20 15 10 5 0 0a5

5 a 10

10 a 15

15 a 20

20 a 25

25 a 30

30 a 35

35 a 40

> 40

kg CO2 kg-1 PVv

Figura 11. Relación ente a pegada de carbono e a eficiencia alimenticia 70 60 kg CO2-eq kg-1 PVv

18,7 % a HT. Mellorar a calidade nutritiva das forraxes é un aspecto clave na mellora da eficiencia; pola contra, a compra de forraxes e concentrados non sempre pode ser a mellor opción, principalmente pola pegada de carbono que levan tras de si a produción, transporte etc.

Diferentes traballos sinalan pegadas de carbono de 18,2 kg CO2-eq por quilo de peso vivo en Italia para sistemas convencionais e de 24,6 kg en ecolóxicos (Burati et al., 2017); de 27,8 kg por quilo de peso canal no Canadá (Beauchemin et al., 2010); 25,3 kg no Reino Unido (Willians et al., 2006) e de 28,2 kg no Brasil (Cederberg et al., 2009). Animais sacrificados en Europa á idade de 12 meses (Nguyen et al., 2010) sinalan emisións de 16 kg CO2-eq por quilo canal e de 27,3 kg nas explotacións que venden pasteiros.

A táboa 6 sinala as diferenzas en a pegada de carbono por hectárea, UGM e quilo de PVv daquelas explotacións que ceban xatos ou non e as que aproveitan ou non o comunal. A ceba incrementou un 1,2 % a pegada parcial (HP) por hectárea; 37,2 % o iLUC; 39,7 % as emisións da soia e un 8,6 % a pegada total (HT); pola contra, diminuíu un 6,2 % o secuestro de carbono. Mentres por quilo de peso vivo vendido, a pegada parcial, o secuestro de carbono e a pegada total foron respectivamente un 31,8 %, 39,3 % e 26,2 % inferiores, incrementándose un 6,6 % as emisións do iLUC e o 98,9 % as da soia. Substituír a soia por outras fontes de proteína na ceba de xatos reducirá significativamente a pegada de carbono dun quilo de peso vivo.

As explotacións que aproveitan o comunal presentan numericamente e por hectárea unha menor pegada parcial (19,9 %), secuestro de carbono (20,2 %), iLUC (25,6 %) e 19,4 % a pegada total.

Pola contra e por quilo de peso vivo, os resultados non foron diferentes entre explotacións que acceden ou non ao comunal, aínda que si numericamente maior un 11,3 % o iLUC, 96,6 % as emisións da soia (táboa 6).

A variabilidade da pegada parcial e total entre razas é ampla (figura 11) e non só reflicte as diferenzas entre os sistemas gandeiros, senón tamén os supostos enfoques e algoritmos utilizados no cálculo das emisións, polo que non sempre é posible a comparación directa entre os estudos.

50

Pegada parcial

40

Pegada total

R2 = 0,65

30 20

R2 = 0,72

10 0 0

2

4

6 8 10 kg PVv /100 kg MS inxerida

12

14

16

Táboa 6. Pegada de carbono por hectárea, UGM e por quilo de peso vivo vendido, tanto se ceban xatos ou non como o acceso ao comunal ou non Si ceban

Non ceban

42

59

Pegada parcial

4187

4136

Secuestro carbono (SC)

602

642

Número explotacións

P

Sí Com.

Non Com.

sd

P

74

27

ns

3897

4868

1773

**

ns

586

735

179

***

CO2-eq, kg hectárea

iLUC

515

323

ns

368

495

854

ns

Soia

234

141

*

184

168

210

ns

Pegada total (HP+SC+iLUC+Soia)

4333

3958

ns

3865

4797

2482

ns

Pegada parcial

3304

3142

ns

3239

3126

1001

ns

Secuestro carbono (SC)

504

537

ns

534

494

239

ns

CO2-eq, kg UGM

iLUC

241

167

ns

209

166

215

ns

Soia

158

95

***

138

76

113

**

Pegada total (HP+SC+iLUC+Soia)

3199

2866

ns

3051

2874

925

ns

Pegada parcial

18,6

27,3

***

23,4

24,7

11,4

ns

Secuestro carbono (SC)

2,85

4,7

***

3,92

3,93

2,43

ns

CO2-eq, kg piso vivo vendido

iLUC

1,5

1,4

ns

1,5

1,33

1,65

ns

Soia

0,39

0,004

*

0,21

0,007

0,87

ns

Pegada total (HP+SC+iLUC+Soia)

17,7

24,0

***

21,3

22,1

9,8

ns

Si Com.: acceden ao comunal; Non Com.: non acceden; * P<0,05; ** P<0,01; *** P<0,001; ns: non significativo

158 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 158

19/2/20 10:31

Innovación y calidad para los más exigentes!

Cis t VF erna SK W + AT E

De serie con el probado distribuidor sinfín Fliegl!

También en nuestro nuevo aplicador Fliegl SKATE Compact La mejor opción para adaptar su cisterna actual!

Rápido y sencillo montaje, sin complejas modificaciones Peso reducido: ¡Solo 600kg en la versión de 9 metros!

Toda la tecnología de aplicación Fliegl a su alcance

¿Por qué comprar cuando puedes alquilar?

Descubre todos nuestros nuevos servicios!

Somos Fliegl.

Lg. O Cadaval, Ledoira N-634, KM 688 15686 Frades (A Coruña) +34 (0) 938 175 490 info@fliegl-iberica.com vp015_publicidade_fliegel.indd 159

www.fliegl-iberica.com 14/2/20 10:00

INVESTIGACIÓN

Figura 12. Pegada parcial (HP) e total (HT) para as diferentes razas en kg CO2-eq kg PVv

kg CO2-eq kg-1 PVv

70

39,7

60

31,9

50 40

23,4 22,3

30

25,6

20,9 18,7

21,6

20

20

14,5

24,1 22,3

10 Monchina

Asturiana

Limousin HP

CONCLUSIÓNS Este estudo proporcionou, entre outras cousas, unha caracterización, aproximación na emisión de gases de efecto invernadoiro e o seu potencial de mellora no manexo dos sistemas de produción de gando vacún de carne en Cantabria, utilizando o modelo de simulación BeefCant.

As emisións de CO2-eq por quilo de peso vivo vendido foron similares ás doutras rexións produtoras de vacún de carne.

O secuestro de carbono contribúe a reducir a pegada de carbono un 16,4 %, mentres que o uso indirecto do solo e a compra de soia a incrementan un 6,8 %.

Os sistemas de produción máis intensivos producen máis peso vivo por animal, usan máis alimento e terra, o que podería incrementar a pegada de carbono.

As estratexias para reducir as emisións, entre outras, deben dirixirse cara á mellora da eficiencia alimenticia do rabaño, principalmente das vacas, reducindo ao máximo os alimentos de baixa calidade, aumentar o tempo de permanencia dos xatos pasteiros coas nais, mellorar a produtividade das pradeiras e eliminar animais improdutivos.

BIBLIOGRAFÍA

Alexandratos, N., Bruinsma, J. (2012). World Agriculture Towards 2030/2050: The 2012 Revision. FAO, Rome, ESA Workingpaper No. 12-03.

Ausdley, E., Bradera M., Chatterton, J., MurphyBorken, D., Webster, C., Willians, A. (2009). How low can wego?. And assessment of greenhouse gas emissions from the UK food system and the scope reduction by 2050. Report for the WWF and Food Climate Research Networt.

Bannink, A., Kogut, J., Dijistra, J., France, J., Kebreab, E., Van Vuuren, A. M., Tamminga, S. (2006). Estimation of the stoichiometry of volatile fatty acid production in the rumen of lactating cows. J. Theor. Biol. 238, 36–51. asarab, J.A., Beauchemin, K.A., Baron, V.S., Ominski, K.H. Guan, L.L., Miller, S.P., Crowley, J.J. 2013. Reducing GHG emissions through genetic improvement for feed efficiency: effects on economically important traits and enteric methane production. Animal. 7, 303-315.

Beauchemin, K.A., Janzen, H.H., Little, S.M., McAllister, T.A., McGinn, S.M., 2010. Life cycle assessment of greenhouse gas emissions from beef production in western Canada: a case study. Agr. Syst.103 (6), 371–379.

Bell, M.J., E. Wall, G. Russell, G. Simm, Stott, A.W.

Tudanca

Parda de la Montaña

Cruzamentos

HT

2011. The effect of improving cow productivity, fertility, and longevity on the global warming potential of dairy systems. J. Dairy Sci. 94, 3662-3678.

Buratti C., Fantozzi F., Barbanera M., Lascaro E., Chiorri M., Cecchini L. (2017). Carbon footprint of conventional and organic beef production systems: An Italian case study. Science of the Total Environment 576, 129–137 Capper JL (2011). The environmental impact of beef production in the United States: 1977 compared with 2007. Journal of Animal Science 89, 4249–4261.

Casey, J.W., Holden, N.M., 2005a. Analysis of greenhouse gas emissions from the average Irish milk production system. Agricultural Systems 86 (1), 97–114.

Casey, J.W., Holden, N.M., 2006. Quantification of GHG emissions from sucker-beef production in Ireland.

Agric. Syst. 90, 79–98.

Cederberg, C., Meyer, D., Flysjö, A. (2009). Life Cycle Inventory of Greenhouse Gas Emissions and Use of Land and Energy in Brazilian Beef Production, SIK Report 792. Cederberg, C.,Henriksson,M.,Berglund, EC, (2001).

The welfare of cattle kept for beef production. European Commission, Healt & Consumer Protection Directorate General.

Davies, D. (2008). Silage Insights – Bale Silage Production. Improving silage quality and reducing CO2 emissions. Newletter Spring. Bale Silage Production section.

Eco-invent 2007. Ecoinvent Data v2.0 Final Reports Ecoinvent 2007. Swiss Centre for Life Cycle Inventories, Dubendorf, Switzerland.

Eldesouky, A., Mesias, F.J., Elghannam, A., Escribano, M. (2018). Can extensification compensate livestock greenhouse gas emissions? A study of the carbon footprint in Spanish agroforestry systems. Journal of Cleaner Production 200 (2018) 28-38.

Ellis, J.; Kebreab, E.; Odongo, N.; McBride, B.; Okine, E.; France, J. 2007. Prediction of methane production from dairy and beef cattle. J. Dairy Sci. 90: 3456-3466.

FAO, 2010. Greenhouse Gas Emissions from the Dairy Sector: a Life Cycle Assessment. Food and Agriculture Organization of the United Nations Rome, Italy. http://www.fao.org/docrep/012/k7930e/k7930e00.pdf.

FAOSTAT (2013). Electronic Data base of the Food and Agriculture Organization of the UN. Fraters, B., Reijs, J.W., van Leeuwen, T.C. Boumans, L.J. 2008 Minerals Policy Monitoring Programme Results for 2006 on water quality and fertilisation practices within the framework of the derogation monitoring network. RIVM report 680717005/2008, 72 pp.

IPCC, (1996a). IPCC Good Practice Guidance and Uncertainty Management in National Greenhouse Gas Inventories.

IPCC, 1996b. Revised IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories: Workbook.

IPCC. 2006. IPCC Guidelines for national greenhouse gas inventories.

Kaspar, H.F., Tiedje, J.M., 1981, Dissimilatory reduction of nitrate and nitrite in the bovine rumen: Nitrous oxide production and effect of acetylene. Applied Environmental Microbiology 41, 705-709.

Köbrich, C., Rehman, T., Khan, M. 2003. Typification of farming systems for constructing representative farm models: Two illustrations of the application of multi‐variate analyses in Chile and Pakistan. Agric. Syst.

76, 141‐157.

Kristensen, T., Mogensen, I., Knudsen, M.T., Hermansen, J.E. 2011. Effect of production system and farming styrategy on greenhouse gas emissions from commercial dairy farms in a life cycle approach. Livest.

Sci. 140, 136-148.

Macoon B., Sollenberger L.E., Moore J.E., Staples C.R., Fike J.H. y Portier K.M. (2003). Comparision of

three techniques for estimating the forage intake of lactating dairy coows on pasture. Journal of Animal Science, 81: 2357-2366.

MARM (2020). Medio Ambiente, y Medio Rural y Marino. Real Decreto 1131/2010, de 10 de septiembre.

Mogensen, L., Kristensen, T., Nielsen, N.I., Spleth, P., Henriksson, M., Swensson, C., Hessle, A., Vestergaard.

(2015). Greenhouse gas emissions from beef production systems in Denmark and Sweden. Livestock Science 174,126–143 National Research Council, 2016. Nutrient Requirements of Beef Cattle 8th rev. ed. Natl. Acad. Press, Washington, DC. Nielsen, P.H., Nielsen, A.M., Weidema, B.P., Dalgaard, R., Halberg, N. 2003: LCA food data base. http://www. lcafood.dk/.

O’Brien, D., Capper, J. L., Garnsworthy, P. C., Grainger, C., Shalloo, L. 2014. A case study of the carbon ootprint of milk from high-performing confinement and grassbased dairy farms. J. Dairy Sci 97, 1835- 1851.

Opio, C., Gerger, P., Mottet, A., Falcucci, A., Tempio, G., MacLeod, M., Vellinga, T., Henderson, B., Stenfield, H. 2013. Greenhouse gas emissions from ruminant supply chains – A Global Life Cycle Assessment. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome.

Pelletier, N., Pirog, R., Rasmussen, R., 2010. Comparative life cycle environmental impacts of three beef production strategies in the Upper Midwestern United States. Agric. Syst. 103, 380–389.

Petersen, B.M., Knudsen, M.T., Hermansen, J.E., Halberg, N. 2013. An approach to include soil carbon changes in the life cycle assessments. J. Clean Prod. 52, 217-224.

Rotz, C, Michael, S., Chianese, D., Montes, F., Hafner, S., Colette, C. 2012. The integrated farm system model.

Reference Manual, Version 3,6.

Salcedo, G. 2015. DairyCant: a model for the reduction of dairy farm greenhouse gas emissions. Advances in Animal Biosciences. 6, 26–28.

Schils, R., Oudendag, D., van der Hoek, K., de Boer, J., Evers, A., de Haan, M. 2006. Praktijkrapport Rundvee 90, Broeikasgas Module BBPR, Alterra rapport 1268/ RIVM repport 680.125.006.

Soussana, J.F., Allard, V., Pilegaard, K. (2007). Full accounting of the greenhouse gas (CO2, N2O, CH4) Budget of nine European grassland sites. Agr. Ecosyst.

Environ. 121,121–134.

Soussana, J.F., Tallec, T., Blanfort, V. (2010). Mitigating the greenhouse gas balance of ruminant production systems through carbon sequestration in grasslands.

Animal 4, 334-350.

SPSS 2006. Statistical Package for the Social Sciences.

2006, Guía breve de SPSS 15.0, SPSS Inc., Chicago.

Toro‐Mujica, P., García, A., Gómez‐Castro, G., Perea, J., Rodríguez‐Estévez, V., and Angón, E. 2012. Organic dairy sheep farms in south‐central Spain: Typologies according to livestock management and economic variables. Small Rumin. Res. 104, 28‐36.

Van Gastelen, S., Antunes-Fernandes, E., Hettinga, K., Klop, G., Alferink, J., Hendriks, W., Dijkstra, J. 2015.

Enteric methane production, rumen volatile fatty acid concentrations, and milk fatty acid composition in lactating Holstein-Friesian cows fed grass silage- or corn silage-based diets. J. Dairy Sci. 98, 1–13.

Van Middelaar, C.E., Berentsen, P.B.M., Dijkstra, J., De Boer, I.J.M. 2013. Evaluation of a feeding strategy to reduce greenhouse gas emissions from dairy farming: The level of analysis matters. Agric. Syst. 121, 9–22.

Vellinga, T.V., van den Pol-van Dasselaar, A., Kuikman, P.J. (2004). The impact of grassland ploughingon CO2 and N2O emissions in the Netherlands. Nutr. Cycl.

Agroecosyst. 70,33–45.

Velthof, G., Oenema, O. 1997. Nitrous oxide emission from dairy farming systems in the Netherlands. NJAS 45, 347-360.

Velthof, G.L., Mosquera, J. 2011. Calculations of Nitrous Oxide Emissions from Agriculture in the Netherlands. Update of Emission Factors and Leaching Fraction. Wageningen Alterra. Alterra report 2151.

Veysset, P., Lherm, M., Bébin, D., 2010. Energy consumption, greenhouse gas emissions and economic performance assessments in French Charolais suckler cattle farms: model-based analysis and forecasts. Agric.

Syst. 103, 41–50.

Vleeshouwers, L.M.,Verhagen, A. (2002). Carbon emisión and sequestration by agricultural land use: a model study for Europe. Global Change Biol. 8, 519–530.

Williams, A.G., Audsley, E., Sandars, D.L. (2006).

Determining the Environmental Burdens and Resource Use in the Production of Agricultural and Horticultural Commodities. Main Report. Defra ResearchP roject IS0205. Bedford: Cranfield Universityand Defra.97pp.

Zotarelli, L., N.P. Zatorre, R.M. Boddey, S. Urquiaga, C.P. Jantalia, J.C. Franchini, and B.J.R. Alves. 2012.

Influence of no-tillage and frequency of a green manure legume in crop rotations for balancing N outputs and preserving soil organic C stocks. Field Crops Res. 132, 185-195

160 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp015_investigacion_vacunCarne_GALEGO_11paxbibliograf.indd 160

20/2/20 10:01

ción

tribu is d la ra a p k e t s nfía en Ma o c r u t s a o p m Ca ios

s soc de purines de su

EN VÍDEO

Marcos García (izq.), de Manto Maquinaria, y Rafael Bueno, de Campoastur

RAFAEL BUENO INGENIERO AGRÓNOMO DE CAMPOASTUR ¿A qué se debe la compra de una barra universal para la distribución de purines?

Desde hace un par de años viene una normativa europea en cuanto a aplicación de purines en la que se prohíbe, de manera general, el sistema de plato; entonces, la cooperativa trata de adaptarse a la normativa vigente para dar a los socios el servicio que necesitan y adquirió esta máquina, que cumple esos requisitos que la normativa nos impone.

¿Por qué Mastek?

Estábamos buscando una máquina que se adaptara a las necesidades que nos demandan nuestros socios y que estuviera homologada, y Mastek cumple esos requisitos que nos marcamos. ¿Cómo está resultando el trabajo con este equipo?

Hasta el momento la experiencia está siendo muy positiva. La máquina tritura muy bien el purín y lo aplica de manera localizada a ras de suelo.

La barra de tubos universal de Mastek se adapta a cualquier tipo de cubas, incluso en camiones, sin necesidad de soldar, pues su acoplamiento se hace mediante tornillos, además de estar disponible con enganche a tres puntos.

Esta máquina cuenta con el triturador SuperCut, un sistema patentado y multipremiado a nivel internacional. El último galardón recibido ha

sido precisamente el de Novedad Técnica en el concurso de novedades técnicas de FIMA 2020.

Sus características más definitorias son: Es capaz de triturar fibra larga Distribución uniforme a los tubos Cuchillas de larga duración Respiraderos individuales en cada salida Disponible con 28, 40 o 48 salidas Bajo mantenimiento Fácil acceso

El ancho de trabajo de la barra adquirida por Campoastur es de 7,5 m

Síguenos en:

Protección del motor hidráulico

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vp015_publicidade_duran mastek.indd 161

13/2/20 16:45

FAVORECER LA DIVERSIFICACIÓN En CarbajalEs sC han adquirido dos unidadEs dE ordEño V300 dE dElaVal Con El objEtiVo dE podEr Compaginar mEjor la produCCión láCtEa Con sus otras oCupaCionEs En una granja dE pollos

Localización: Bouzoa (Taboada, Lugo) Propietarios: Adrián y sus padres, Manuel González Fernández y M.ª José Rodríguez Carbajales Número de empleados: 1 Número de animales: 170 Vacas en ordeño: 87 Media de producción actual: 39,5 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 3,60 % ¡En Porcentaje de proteína: 3,35 % vídeo!

Recuento celular: menos de 100.000 cél./ml Adrián González es la cuarta generación a cargo de la granja Carbajales SC. Desde hace una década, dirige junto con sus padres esta explotación situada en Bouzoa, en el ayuntamiento lucense de Taboada.

Tras trabajar durante unos 15 años con una sala de ordeño de 12 puntos en espina de pescado, hace seis meses decidieron comenzar a emplear dos robots DeLaval V300. “Empezamos a ordeñar con los dos robots a la vez el día 1 de octubre de 2019, aunque primero estuvimos un mes dejando que las vacas entrasen a comer pienso”, cuenta Adrián, quien también añade que la transición de la sala al robot les resultó bastante fácil al empezar con un número bajo de animales y que se prepararon para el cambio visitando varias granjas y con

la ayuda del servicio técnico de DeLaval, que califican de “muy bueno”.

UN CAmbIO A mEjOR Hablando de las ventajas del V300, en Carbajales coinciden con testimonios anteriores al destacar la excelente colocación de las pezoneras y, entre los motivos de pasarse al robot, apuntan hacia la intención de mejorar horarios y rutinas, y conseguir llegar al tercer ordeño sin aumentar las horas en el establo.

Además, con la empresa familiar dividida entre dos negocios, ven en el ordeño robotizado una oportunidad de ganar en calidad de vida. “Nuestro objetivo a corto-medio plazo es llegar a los 100 animales en ordeño, que es la capacidad que tiene el establo, para así compaginarlo con una nave de pollos de corral que también tenemos”, explica Adrián.

Ahora, con 170 animales en total y 87 de ellos en ordeño, están obteniendo una media de 39,5 litros/vaca/día con un porcentaje de grasa del 3,60 % y un 3,35 % de proteína. En lo que respecta al recuento de células somáticas, las cifras se han mantenido estables tras la robotización: siempre por debajo de las 100.000 cél./ml.

Entre las novedades que se han sucedido con este cambio, destacan muy positivamente el comenzar a usar un programa de gestión. “Estamos usando el DelPro. Antes no trabajábamos con ningún programa, por lo que ha sido un paso grande para nosotros”, dice Adrián. “Aparte de usarlo para meter cualquier tipo de datos, básicamente desde el móvil ahora estamos controlando los posibles retrasos al estar todavía iniciando todo este proceso”, añade. máS EqUIpAmIENtOS DELAVAL Junto con los dos robots, en Carbajales también disponen de otros productos DeLaval: una amamantadora y el colocador de comida OptiDuo. “Creo que este arrimador es el mejor del mercado, airea muy bien la ración”, señala Adrián, refiriéndose a cómo la tecnología de OptiDuo, basada en un sinfín giratorio de dos espirales, permite remezclar la alimentación antes de empujarla hacia el comedero de un modo totalmente automatizado, a la vez que favorece la distribución de la ración, llenando los espacios vacíos y evitando la competencia en el comedero.

C

C C pp

SS lel ee m m yy

Consideran el OptiDuo el mejor arrimador del mercado

DD D

didd

vp015_publicidade_delaval.indd 162

13/2/20 16:46

y nn n cs, s e-

uy n o n o e er e oae.

L aoa o. or ”, a n e mo e ea

UNA ALtERNAtIVA A LA mANO DE ObRA

Cow Cooling

tras la marCha dE su trabajador, En Campos sC dECidiEron quE Era El momEnto dE robotizar su ExplotaCión antE la difiCultad para EnContrar mano dE obra CualifiCada

Creando Creando el el clima clima adecuado adecuado para para sus sus vacas vacas

Localización: Bouzoa (Taboada, Lugo) Propietarios: Manuel Diéguez Vázquez y Vanessa García Fernández Número de animales: 110 Vacas en ordeño: 59 Media de producción actual: 34 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 3,60 % ¡En Porcentaje de proteína: 3,30 % vídeo!

Recuento celular: por debajo de 100.000 cél./ml

que le dan mucha importancia en esta granja. “La cantidad de información es impresionante”, aseguran.

“El programa anterior solo lo teníamos en el ordenador, no había apli“Teníamos “Teníamos “Teníamos nuestra nuestra nuestra propia propia ahora estamos cación para el propia móvil, solución solución solución de de deenfriamiento, enfriamiento, enfriamiento, pero pero pero trabajando con varias apps”, cuentan. Una de ellascon es el DeLaval MyFarm, tuvimos tuvimos tuvimos problemas problemas problemas con con el eltráfico tráfico tráficode de de “donde tienes losyydatos de la granja, vacas, vacas, vacas, visitas visitas visitas al al alVMS VMS VMS ysalud salud saludanimal. animal. animal. la producción deelel las últimasde 24 horas, Después Después Después de de deinstalar instalar instalar elsistema sistema sistema de de de los 7 días por DeLaval, vaca y por enfriamiento enfriamiento enfriamiento de de devacas vacas vacas DeLaval, DeLaval, las las las granja, donde retrasos que tienes visitas visitas visitas han han hanmiras vuelto vuelto vueltolos prácticamente prácticamente prácticamente al al alnivel nivel nivel por la mañana y por Lo laLo que que que tenemos tenemos tenemos en en eninvierno. invierno. invierno.

Lonoche, mismo mismo mismosi hay alguna en celo...,de todo”, enumeocurre ocurre ocurre con con convaca la la laproducción producción producción de de leche.” leche.” leche.” ra.María “También empleamos José José José María María Miguel, Miguel, Miguel, ganadero. ganadero. ganadero. el DeLaval InControl, con Toledo el que te puedes coTalavera Talavera Talavera la la laNueva, Nueva, Nueva, Toledo Toledo nectar a la pantalla del robot directamente y manejarla desde el móvil, y también tenemos la aplicación de las cámaras. Nosotros tenemos dos, una en el robot y otra que muestra la sala de espera y la paridera, y esta aplicación te permite ver desde el móvil a tiempo real si todo está funcionando correctamente”, dice.

VALORACIÓN y FUtURO El 11 de febrero la explotación lucen- 30 vacas y, posteriormente, en 2008 A medio plazo, no piensan en crecer se Campos SC cumplió 3 meses or- duplicaron la capacidad a través de en número de animales, aunque sí tiedeñando con su nuevo robot. “Era el una sociedad de la que forman parte nen perspectivas de adquirir una amamantadora y el colocador de comida que mejor se nos adaptaba en cuanto Manuel y Vanessa, su mujer. a presupuesto y, además, como noEntre los motivos por los que deci- OptiDuo, también de DeLaval. “Son inversiones queque seguramente se van a Sisotros suexplotación explotación esta en unclima climaen enelel elque que lasdar temperaturas excedende dese 22°C, nonecesita necesita que lainvestigación investigación Si Si su su explotación esta esta en un un clima en que las las temperaturas temperaturas exceden exceden de 22°C, 22°C, no no necesita que lala investigación ya teníamos losen podómetros de dieron el paso a la robotización, ir haciendo pero, de momento, lo que leinforme informe sobre la caída de producción en los días en los que las temperaturas son altas.

Cuando la temperatura lele informe sobre sobre la la caída caída de de producción producción en en los los días días en en los los que que las las temperaturas temperaturas son son altas. altas.

Cuando Cuando la la temperatura temperatura DeLaval, si poníamos otra marca esa encuentran dos de los más habituales: queremos es terminar de adaptarnos excede de 22°C, las vacas comienzan a sufrir stress por calor.

Esto provoca que coman menos y produzcan excede excede de de 22°C, 22°C, las las vacas vacas comienzan comienzan a a sufrir sufrir stress stress por por calor. calor.

Esto Esto provoca provoca que que coman coman menos menos y y produzcan produzcan era una inversión reciente que íbamos “No buscábamos un mayor rendimienmenosleche, leche,hasta hastaun un25% 25%de deperdidas. perdidas. El Elstress stresspar parcalor calorpuede puedetambien tambienllevar llevaraaaíndices índicesde depreñez preñezmas masbajos bajos menos menos leche, hasta un 25% de perdidas.

El stress par calor puede tambien llevar índices de preñez mas bajos perder”, con explica Manuel to de los animales, sino mejorar la ca- al robot”, explica. terneras con menos pesoDiéguez, enelel elnacimiento. nacimiento. yyyaaaaterneras terneras con menos menos peso peso en en nacimiento.

Hablando de los cambios expericopropietario de la granja. lidad de vida y no depender de mano mentados tras la instalación del robot, de obra externa, porque en los últimos su valoración general es muy positiva.

EL pORqUé DE LA 8-9 años hemos tenido varios casos “Hemos mejorado en calidad de vida.

RObOtIzACIÓN de trabajadores que, al final, nos han Tenemos un horario más flexible y El robot en cuestión es un V300 de dejado colgados”, lamenta Diéguez. nos ha reducido horas de trabajo en DeLaval, el cual sustituye a su antigua la granja, eso es un cambio a mejor sala de ordeño, una tipo tándem de 6 LA gRANjA, EN LA pALmA impresionante.

Estamos muy contenpuntos con la que comenzaron a tra- DE LA mANO tos con el robot DeLaval y, sobre todo, bajar en los inicios de la explotación. La Junto con el robot han comenzado a también con la atención de nuestro disganadería Campos empezó a funcio- trabajar con un nuevo programa de tribuidor, Agropecuaria de Lugo.

Son nar hace 20 años. En 2001 estrenaron gestión con el que controlan, entre un primer establo con capacidad para otras cosas, la información que ob- gente fantástica y yo no tengo palabras tienen de los podómetros, algo a lo para agradecerles todo lo que han hecho por nosotros aquí”, remarca.

Enfriar Enfriar las las vacas vacas es es la la forma forma adecuada adecuada de de aumentar aumentar su su producción producción

.Tel DeLaval DeLaval DeLavalEquipos Equipos EquiposS.A. S.A. S.A. C/ C/ C/Anabel Anabel AnabelSegura, Segura, Segura,7.

7.

7.28108 28108 28108Alcobendas Alcobendas Alcobendas(Madrid) (Madrid) (Madrid) Tel Tel.91 91 91490 490 49044 44 4473 73 73///62 62 62///63 63 63

www.delaval.es www.delaval.es www.delaval.es

es es esuna una unamarca marca marcaregistrada registrada registradade de deTetra Tetra TetraLaval Laval LavalHoldings Holdings Holdings&&&Finance Finance FinanceS.A. S.A. S.A. yyyDeLaval DeLaval DeLavales es esuna una unamarca marca marcacomercial comercial comercialregistrada registrada registradade de deDeLaval DeLaval DeLavalHolding Holding HoldingAB. AB. AB.ElEl Elpropietario propietario propietariose se sereserva reserva reservatodos todos todoslos los losderechos derechos derechosde de demodificación modificación modificacióndel del del diseño diseño diseño

vp015_publicidade_delaval.indd 163

13/2/20 16:46

GUAY ESPM9204695956

GYMNAST x RUBICON x DOORMAN

K&L OH ROSSI GUAY • Alta xenómica apoiada por unha profunda familia de vacas con 9 xeracións MB ou EX • Excelentes porcentaxes de graxa e proteína con moi boas producións de leite • Morfoloxía sobresaínte para ubres, patas, grupas e tipo xeral • Trazos de saúde moi destacados • O touro revelación. Gran demanda a nivel europeo

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com vp015_ANUNCIO_XF_GUAY_galego.indd 164

@xeneticafontao 20/2/20 17:16