Vaca Pinta 27. Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

Revista técnica do vacún leiteiro | N.° 27 outubro 2021 | Edición en galego

Foto: Alberto Medina

• NA GRANXA: PARLERO SL (ASTURIAS) • CONCURSOS: NACIONAL DE XIXÓN E REXIONAL DE GALICIA • ESPECIAL: RECRÍA • CONTROL LEITEIRO: ALGO MÁIS QUE LITROS DE LEITE E CÉLULAS SOMÁTICAS • FACTORES QUE AFECTAN Á COMPOSICIÓN DOS ÁCIDOS GRAXOS

vp027_portada_normal_galego.indd 1

28/10/21 17:07

UN PASO MÁIS: A EVOLUCIÓN DUN MESMO CONCEPTO

-DairyProQ

Edición 2021

•

Unha nova xeración de robots de muxido para unha maior rendibilidade nas granxas

•

De 18 a 20 muxidos máis por box

•

Ata un 10 % máis de vacas en muxido

•

Fluxos de leite máis altos, menores tempos de muxido

•

91 % de sensibilidade na detección de celos con CowScout

•

Aforro de tempo de traballo

•

Maior produtividade

M vp027_gea_especial_galego.indd 2

29/10/21 14:52

Adeus aos tempos mortos

•

O lavado e a desinfección entre muxidos redúcense 26 segundos: máis tempo para muxidos

•

Menor tempo de colocación grazas á cámara G5

•

Redución do tempo de estancia en box: 30 segundos menos por muxido

•

Novo modo de separación para vacas tratadas

•

Muxido en liña baixa para o óptimo coidado dos tetos

•

Sensor M6850: reconto de células somáticas en tempo real e sen custos engadidos asociados a reactivos

•

O único robot do mercado que avalía e pode separar o leite individualmente por cuartos

•

In-Liner Everything: menos gasto en consumibles

Excelencia en muxido e calidade de leite

Máis sostible •

Redución dun 35 % nos custos operativos

•

Redución dos consumos en enerxía e auga, ata 2.500 €/ano

•

Ata 4 robots nunha unidade de subministracións

•

Optimización do servizo e mantemento

*Clientes que xa teñan un robot da serie DairyProQ, Monobox ou DairyRobot R9500 poderán beneficiarse das vantaxes da nova Edición 2021 cos paquetes de actualización. *Datos extraídos de varias granxas onde se traballa coa actualización Edición 2021 de R9500.

Máis información nas páxinas 16 e 17 vp027_gea_especial_galego.indd 3

29/10/21 14:52

Nº 1 en conformación en Canadá + 17 Conformación. + 16 Sistema mamario. + 1.098 Kg. de Leche + 106 Vida productiva + 103 Fertilidad de las hijas + 3284 GLPI CDN 08/2021.

vp027_anuncio_Ascol_norma.indd 2

25/10/21 18:21

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Sabela Díaz, Silvia Gayoso EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Noelia Cortizo, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido COLABORAN NESTE NÚMERO Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Centro Autonómico de Control Lechero (Cegacol), Ramiro Fouz, Ruth RodríguezBermúdez, Margarita Rico, Francisco Javier Diéguez, Gumer de la Riera, Anna Arís, Elena Garcia-Fruitós, Anna Sureda, Marta Terré, Nina Vázquez, Déborah Temple, Eva Mainau, Alberte Rico, Pablo Díaz, Patrocinio Morrondo, Lucas Rigueira, Marta Miranda, Patrick O’Neill, Seve Fernández, María Somolinos, Ibán VázquezGonzález, Elena García-Suárez, Ana Villar-Bonet, Francisca Ruiz-Escudero, Ana Isabel García-Arias ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-35076-6 Tiraxe do número actual: 16.600 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Ganadería Parlero SC foi das primeiras en robotizar o muxido hai quince anos e, neste número, Diego Bueno comparte con nós toda a súa experiencia

OPINIÓN

CALIDADE DO LEITE

Nova normativa sobre ordenación de granxas. A polémica está servida. Xoán Ramón Alvite ............ 8

Factores que afectan á composición dos ácidos graxos no leite das vacas frisoas de Galicia .................................................... 70

FORMACIÓN Sergude acolleu un seminario sobre miniplantas e biogás para as explotacións ............................. 10

O LEITE Por que Nutri-Score non é un medidor xusto? .... 14

SAÚDE PODAL Éxito de convocatoria da Conferencia Internacional de Saúde Podal en Mas Bes (Xirona) ..................................................... 18

A PÉ DE PISTA Concurso Nacional da Raza Frisona ............. 26 Concurso Nacional da Raza Parda ............... 30 Concurso Rexional de Galicia ........................... 34

ACTUALIDADE Transmedia pertence a: O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

Space 2021 recupera o formato físico compaxinando vellas e novas fórmulas ......…... 40 Seragro aposta por un innovador formato dixital para a organización das súas xornadas ...... 42

www.pefc.es

O control leiteiro, algo máis que litros de leite e células somáticas .............................. 48

Auditada por: Distribución media durante o ano 2020: 16.966 exemplares

Cegacol presenta as novas ferramentas de control que xa está a disposición de técnicos e gandeiros, grazas ao acordo entre o Ligal e as Africores

XENÉTICA Brown Swiss: un nome de marca único para a raza ………..........................................…. 80

ESPECIAL: RECRÍA Costro e leite de transición: compoñentes bioactivos ….................…................................. 92 Efectos do desmochado mediante o lapis cáustico fronte á cauterización térmica sobre o benestar dos xatos ..…............ 98 Actuación nun brote de diarrea neonatal en explotacións de gando vacún (ii): pasos concretos a seguir ............................... 110 Fluidoterapia en xatos .................................120

MANEXO O papel dos oligoelementos na vacinación ………….......................….....… 132

ECONOMÍA Hixienización da auga no sector vacún leiteiro: retorno do investimento .....…. 136 Análise da viabilidade económica do vacún leiteiro en Cantabria segundo o sistema de alimentación .............................… 144

NA GRANXA Ganadería Parlero SC. Valdés (Asturias) ……..... 58

www.vacapinta.com

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

transmedia@ctransmedia.com 675 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv 10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 3

vp027_sumario_galego.indd 3

29/10/21 13:13

Modelo TG20

ía r e d a n a g s para

Sistema de carga de alto rendimiento vía Ejector con patente Samson • Alta velocidad de carga (6m3 de estiércol/min) • Presión constante dentro de la cuba

Equipo

• Sin lubrificación • Sin pérdida de potencia al tiempo de trabajo • Bajo coste de mantenimiento

Bomba centrífuga de descarga de alta potencia (10 m3/min)

Encastrada (paso de rueda con guardabarros)

Tratamiento expoxy dentro de la cuba

Doble eje BPW con suspensión hidráulica de 13 toneladas a 40 Km/h

Chasis + cisterna de acero DOMEX 800

Transferencia de carga

Circuito de descarga superior

Brazo doble rótula de carga con turbo accelerador

Predisposión de autoinflado de los neumáticos

Opción: • Tubos de carga de caucho reforzado • Eje electrodireccional • Elevador trasero 3,8 toneladas • Adaptación por los equipamientos de esparcimiento Samson • Rampas colgantes SB y SBX • Inyectores de rejas CM y CMX • Inyectores de discos TD y TS • Inyectores Strip-Till • Caudalímetro

Interfaz táctil SlurryMaster 5000 con gestión de todas las fases de trabajo

Soporte de tubos de carga

Sistema de carga de alto rendimiento vía Ejector con patente Samson

• Engrase automático • Caja de herramientas • Caja de agua lavamano • Luces de trabajo LUMEN 9000

vp027_anuncio_duran.indd 4

21/10/21 17:43

Modelo SV16

min)

ía r e d a n a g pos para

ncia

Equi

Cisterna predefinida

Chasis integrado compatible para bogie y tándem

Centro de gravedad más bajo = Estabilidad asegurada

MMA optimizada (28 toneladas)

Equipos adaptados a sus herramientas de esparcimiento • Incorporador con rejas EL61 - anchura de 3a6m • Inyector con patines - anchura de 9 a 15 m

• Rampas con tubos colgantes - anchura de 9 a 15 m

ICONTROL7S: NUEVO SISTEMA DE DIRECCIÓN

‘‘ Ergonomía e interfaz de nuevo diseño

Automatización de los ciclos de trabajo Información en tiempo real en la pantalla Seguimiento y registro de las operaciones

realizadas

ESPECIFICACIONES DE LA CISTERNA

BOGIE

• 2 modelos de cisterna: SV16BP y SV16BT • Chasis universal de bogie/tándem • Función para la elevación en 4 puntos • Función para el circuito de descarga superior

• Nueva suspensión con muelles parabólicos • Grandes recorridos • Articulación de alta resistencia •

CIRCUITO DE DESCARGA

ACCESORIOS PARA EL USUARIO

• Tubo interior/exterior Ø200 • Cajón de piedra • Función de acelerador de vaciado hidráulico • Función de caudal proporcional a la velocidad

• Caja de herramientas • Depósito de lavado de manos con dispensador de jabón • Canal de almacenamiento de mangueras Síguenosen: en: Síguenos

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vp027_anuncio_duran.indd 5

21/10/21 17:43

EDITORIAL

SPAIN IS DIFFERENT (Y PUEDE (E NO NON PODE SER) SER)

S E

e nos está quedando un panorama horroroso. Hacía tiempo que seun venía advirtiendo que la stásenos quedando panorama horroroso. inestabilidad en los precios y esta manera de Había tempo que se viña advertindo que a inesexplotar a los productores nos pasaría factura, y las tabilidade nos prezos e esta maneira de exploconsecuencias empiezan a llamar a nuestra tar os produtores nos pasaría factura, e aspuerta. consecuencias empezan a chamar á nosa porta. Si los lectores de esta revista han seguido un poco nuestros canales digitales, estarán más o menos al Se os lectores desta revista seguiron un pouco as nodía de la cobertura que hemos hecho en el último sas canles dixitais, estarán máis ou menos ao día da año de la evolución de los de los en cobertura que fixemos no precios último ano da lácteos evolución mercados internacionales. Para los que no, hagados prezos dos lácteos en mercados internacionais. mos pequeño repaso…un pequeno repaso… Para un os que non, fagamos Los productos lácteos llevan meses anotando máxiOs produtos lácteos levan meses anotando máximos mos históricos en todo el mundo. En Italia, la leche históricos en todo o mundo. En Italia, o leite a granel a granel que compran en cisternas procedentes de que compran en cisternas procedentes dos seus vecisus vecinos europeos roza los 50 céntimos el litro. ños europeos roza os 50 céntimos o litro. En AlemaEn precio de lecheque de realizan las venña, Alemania, o prezo doellitro de del leitelitro de vendas tas que realizan unas industrias a otras supera unhas industrias a outras supera os 50 céntimoslos o 50 céntimos litro. EnaNueva Zelanda, la referensubasta litro. En NovaelZelandia, poxa de Fonterra, de referencia precios, registró cia Fonterra, mundial de prezos, mundial rexistroude este ano máximos este año máximos en su índice global de precios, se no seu índice global de prezos, mantense ao redor mantiene alrededor de los 4.000 $/tonelada y, de dos 4.000 $/tonelada e, de media, os seus valores media, sus estándos unrexistrados 30 % por encima de los están un 30valores % por riba nas mesmas registrados en las mismas fechas el año anterior. datas o ano anterior. En toda Europa e en Estados En todaaEuropa y en Unidos la mantequilla Unidos manteiga e oEstados queixo están a marcar prezos y el queso están marcando precios nunca vistos. nunca vistos. Ley deoferta la oferta y la demanda enpuro: estado puro:vez si Lei da e a demanda en estado se cada cada vez tenemos menos ganaderos y el consumo temos menos gandeiros e o consumo de produtos lácde lácteos es establelixeiramente), (incluso aumenta teosproductos é estable (mesmo aumenta é eviligeramente), es evidente que los precios de alasubir, madente que os prezos da materia prima tendan teria prima tiendan a aumentar, ¿no? Pues en Esnon? Pois en España, non. Porque Spain is different, paña, no. Porque Spain is different, tenemos otros temos outros ritmos, non nos gusta poñerlle portas ao ritmos, nos gusta ponerle al campo… ni campo…nonin leis á cadea. Que puertas desgraza. leyes a la cadena. Qué desgracia. Os nosos gandeiros e técnicos están a facelo moi Nuestros ganaderos y técnicos lo están haciendo ben, xa que, a pesares da redución no número de muy bien, ya que, pese a la reducción en el pero númeanimais, seguen aumentando a produción, é ro animales, siguen aumentando la producción, quedeesa produción ten que ser rendible e, co increpero esdos quecustos esa producción tiene que rentable y, mento de alimentación e deser electricidade con el incremento de los costes de alimentación y de

vp027_editorial_galego.indd 6

electricidad (y el encarecimiento de la vida en gene(e o encarecemento da vida en xeral), o prezo que ral), el precio que perciben no puede estancarse ni perciben non pode estancarse nin subir de maneira subir de manera anecdótica, como está ocurriendo. anecdótica, como está a acontecer. En casodalgunhas de algunasindustrias industrias–que –que anuncian anuncian auNo el caso aumentos que no repercuten en sus ganaderos o comentos que non repercuten nos seus gandeiros ou mercializan la oleche debajododel umbral de rencomercializan leite por por baixo limiar de rendibitabilidad marca el Estudio del Observatorio lidade queque marca o Estudo do Observatorio de Prede Precios del Ministerio de Agricultura, Pesca y zos do Ministerio de Agricultura, Pesca e AlimentaAlimentación–, la ésituación es escandalosa. ción–, a situación escandalosa. El y desprecio constantes del sectordo transforOsmaltrato malos tratos e desprezo constantes sector mador-distribuidor por esa mano que nos da de cotransformador-distribuidor por esa man que nos dá mer muchos superan día tras día día y, al ritmo paraacomer a se moitos supéranse tras día e,que ao vamos, pronto nuestro productor, que todavía ritmo que imos, prontosector o noso sector produtor, que es un indiscutible motor económico, quedaráquedará reduciaínda é un indiscutible motor económico, do a un pequeño grupo que resistirá a duras reducido a un pequeno grupo que resistirá a penas, duras no tendrá peso ypeso seráe totalmente incapaz de penas, nonmayor terá maior será totalmente incaabastecer las demandas de todo un país. Entonces paz de abastecer as demandas de todo un país. Enhabrá que salir a buscar excedente en mercados fuetón haberá que saír a buscar excedente en mercados ra de nuestras fronteras y, en un giro muy predecible fóra das nosas fronteiras e, nun xiro moi predicible de acontecimientos,doalmesmo igual que ocurre el quedoslos acontecementos, xeito quecon ocorre co so que importamos en su mayoría, la leche que se queixo que importamos na súa maioría, o leitenoque produzca aquí no necesitará transformación. non se produza aquí non necesitará transformación. Así pues,industrias, industrias,tede tened cuidado, porque los Así pois, coidado, porque se ossiganganaderos españoles caen, no lo harán solos. Arrasdeiros españois caen, non o farán sós. Arrastrarán trarán ellos ade centenares de negocios complecon elescon a centos negocios complementarios… e mentarios… y muchas de vosotras no seréis una moitas de vós non seredes unha excepción. excepción.

29/10/21 11:36

InnovacIón, compromIso y garantía

cargadoras muy VErsátiLEs gran capacidad dE giro ELEVación dEsdE 600 kg a 2600 kg

IDorEs DIsTrIbu o Para luG as y asTurI

¡CONSÚLTANOS SIN COMPROMISO!

NoVEDaD IN PrEcIo s NcIa comPETE s! ENo ¡coNsúlT

NoVEDaD

cEpiLLo barrEdor con caZo dE 1.80, 2.20 y 2.40 m

rodiLLos agrÍcoLas arrastrados autoniVELantEs dEsdE 3,5m a 15m

ar l u Irc Erra c Ía sa T m o o N Eco Da N % 100 Nos coNsúlTa y s Io c E r P IN PruEba s Iso comProm

Encamadora aVÍcoLa EspEciaL para camas aVÍcoLas, trabaja cuaLquiEr tipo dE matEriaL: sErrin, Viruta, cascariLLa, paLLEt

niVELadora aVÍcoLa apta para sErrin, cascariLLa, Viruta, paLLEts y cuaLquiEr tipo dE paja. para ancLajE a 3º punto y para paLas agrÍcoLas o tELEscópicas

www.corbarsll.com

maQuINarIa aGrÍcola corbar, s.l. poligono industrial o morelle, nave 4 27614 sarria, Lugo // E-mail: corbar@corbarsll.com telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vp027_publi_corbar.indd 7

21/10/21 17:31

OPINIÓN

Nova normativa sobre ordenación de granxas. A polémica está servida

Xoán Ramón Alvite Colaborador de La Voz de Galicia, especialista en gandería

CONVÉN NON ESQUECER QUE GALICIA LEXISLA DESDE HAI ANOS AS DISTANCIAS DAS NOVAS EXPLOTACIÓNS A OUTRAS GRANXAS E NÚCLEOS DE POBOACIÓN A TRAVÉS DA LEI DO SOLO

ada vez que o Goberno lexisla, os gandeiros bótanse a tremer. Se en ocasións anteriores foi a nutrición sustentable dos solos agrarios –o famoso decreto de xurros– ou, hai tan só unhas semanas, a Estratexia para a conservación e xestión do lobo, nesta ocasión a polémica vén dada polo intento de poñer en marcha unha normativa que persegue regular a ordenación das granxas bovinas. Un proxecto de real decreto máis adecuado para explotacións avícolas ou porcinas industriais, dito sexa de paso, que se atopa en fase de consulta pública e que xa levantou feridas nalgunhas comunidades, coma no caso de Galicia, que cren imposible cumprir algunhas das directrices que aparecen recollidas no seu borrador. Distancias mínimas Neste sentido, un dos asuntos máis polémicos é o relativo ás distancias mínimas que deben gardar os novos establos co suposto fin de reducir o risco de difusión de enfermidades infectocontaxiosas producidas polo gando bovino. Así, sitúase en 500 metros a separación mínima das construcións con respecto ás explotacións vacúas xa existentes, con respecto a calquera outro establecemento ou instalación que poida representar un risco hixiénico-sanitario e, por suposto, cos centros urbanos. Un asunto que xerou un rexeitamento unánime entre as comunidades da cornixa cantábrica, principalmente en Galicia, onde o minifun-

dismo e a dispersión poboacional condicionan o cumprimento dunha norma que, ademais de carecer de fundamentación técnica, demostra unha vez máis o descoñecemento absoluto que, desde os despachos madrileños do Ministerio, segue a existir sobre a realidade do vacún galego, unha circunstancia inaceptable se se ten en conta que a comunidade produce case a metade de todo o leite nacional. Neste sentido, convén non esquecer que Galicia lexisla desde hai anos as distancias das novas explotacións a outras granxas e núcleos de poboación a través da Lei do solo, unha normativa do ano 2016 que, en determinados municipios, mesmo permite reducir as distancias a 50 metros sen que iso condicionase a bioseguridade das granxas, nin moito menos dese lugar á expansión de ningún tipo de enfermidade infectocontaxiosa. Tamaño máximo Non menos controvertido está a ser o intento por parte do Ministerio de Agricultura de limitar o tamaño máximo das granxas ata as 850 UGM –mantéñense as equivalencias de 0,4 UGM para un animal de menos de seis meses, 0,6 para os que teñan entre seis e doce meses de idade, 0,8 para as xovencas de dúas ou máis anos e de 1 UGM para as vacas adultas– para os establos de nova creación. De feito, en función do tamaño do rabaño, o borrador do decreto divide as granxas en tres grupos: o primeiro estaría composto por

8 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_opinion_alvite_galego.indd 8

28/10/21 17:54

OPINIÓN

PARECE POUCO RAZOABLE ESTABLECER UN TAMAÑO MÁXIMO PARA UN ESTABLO ATENDENDO UNICAMENTE AO NÚMERO DE ANIMAIS, DEIXANDO DE LADO CRITERIOS COMO O SISTEMA DE MANEXO DO RABAÑO, A XESTIÓN DE XURROS OU A SAU

aquelas explotacións con capacidade ata 180 UGM inclusive; o segundo, as que teñen entre 180 e 850 UGM e o terceiro, as que superen esta cifra no momento da entrada en vigor do novo marco normativo. Esta clasificación será a utilizada para establecer os requisitos mínimos que debe cumprir cada explotación e tamén para autorizar ou non a súa ampliación. Esta circunstancia non queda suficientemente clara na redacción da norma –tamén sucede con outros aspectos do borrador, que necesitan dunha aclaración interpretativa urxente por parte do lexislador dada a súa escasa concreción– na que se recolle sucintamente que “as autoridades competentes poderán mediante normativa incrementar a capacidade produtiva establecida para as explotacións recollidas no grupo II ata un máximo dun 10 %. O limiar inferior para as explotacións tidas en conta no grupo III quedará redefinido consecuentemente co devandito incremento”. En calquera caso, parece pouco razoable establecer un tamaño máximo para un establo atendendo unicamente a un número concreto de animais –suponse que elixido de forma arbitraria porque non se explica o porqué desta elección– deixando de lado criterios técnicos en aparencia tan relevantes coma o sistema de manexo do rabaño, a xestión dos xurros ou a superficie agraria útil (SAU). Resulta unha obviedade sinalar que a realidade dunha explotación con 200 UGM é diametralmente oposta se conta con 100 hectáreas de SAU para, por exemplo, xestionar os seus xurros ou estercos que, pola contra, presenta carencias en canto á base territorial. Peches perimetrais e rexistros Aínda que os condicionantes relativos ás distancias e aos tamaños dos novos establos son os aspectos que máis preocupan do borrador do novo decreto, hai outros aspectos menores que, de seguro, resultarán

difíciles de cumprir para moitas explotacións. Son, por exemplo, aqueles que obrigan as granxas que se constrúan, independentemente do seu tamaño, a estar delimitadas perimetralmente de forma que se minimice tanto a entrada de persoas ou vehículos coma o contacto con animais silvestres. Tamén resultará necesario que o acceso ás instalacións dispoña de peche cun pediluvio ou calquera outro medio de eficacia semellante á entrada do recinto, e mesmo se impón a obriga de dispor dun rexistro actualizado de todo o persoal alleo –veterinarios incluídos– que accedan á gandería. As imposicións non quedan, nin moito menos, aquí, xa que se elevan ata case medio cento entrando de cheo en aspectos tales coma o deseño das instalacións, os materiais utilizados na construción, a subministración de auga, os sistemas de limpeza, o almacenamento de alimentos, fitosanitarios e medicamentos, a hixiene durante o muxido ou mesmo a xeración de ruídos, po e cheiros na explotación. Estes son requisitos que deben cumprir todas as granxas de nova construción, mentres que para as que xa se atopen en funcionamento se establece un período transitorio que, dependendo de cada aspecto concreto, oscilará entre un e tres anos. En calquera caso, haberá que esperar ás alegacións que se presenten, tanto desde o sector coma desde as diferentes comunidades autónomas, para coñecer o texto definitivo dunha norma que, coas súas luces e as súas preocupantes sombras, se unirá ao medio centenar xa existente onde se regulan aspectos de índole zootécnica, trazabilidade e identificación animal, benestar animal, bioseguridade ou medio ambiente. Un mar de leis, reais decretos, directivas, códigos e demais normativas que converteron a agrogandería nun dos sectores máis regulados e controlados a nivel europeo.

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 9

vp027_opinion_alvite_galego.indd 9

29/10/21 12:40

FORMACIÓN

Sergude acolleu un seminario sobre miniplantas de biogás para as explotacións O pasado xoves 14 de outubro celebrouse no CFEA de Sergude, centro dependente da Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal), un seminario sobre as posibilidades do biogás nas explotacións galegas no que participaron gandeiros, técnicos de cooperativas e o alumnado de 2.º curso de Produción Agropecuaria.

s técnicos de Norvento Enerxía afondaron nas características do biogás e as súas facultades como fonte de ingresos extra nas explotacións e explicáronlles aos asisten-

tes que “o biogás non é máis que o gas resultante da fermentación, no medio anaerobio, da materia orgánica, neste caso o xurro. Para que iso suceda, necesítase un ambiente idóneo no que

proliferen microorganismos, encargados desa tarefa”. Como resultado final, obteríase un gas composto fundamentalmente por metano (50-75 % volume) e CO2 (25-50 % volume).

CONCESIONARIO OFICIAL CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND LUGO, NEW HOLLANDPARA PARA ASTURIAS, CANTABRIA Y LA LUGO, ASTURIAS COMARCA DEL DEZA Y CANTABRIA

10 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_actualidade_sergudeBiogas_galego_SABE.indd 10

29/10/21 12:44

FORMACIÓN

Entre os usos que pode ter o gas obtido, expuxeron tres: 1. Calor, co emprego dunha caldeira. 2. Electricidade, para autoconsumo e/ou inxectando a rede. A mellor opción é empregalo para o autoconsumo que precisemos e vender o excedente. 3. Produción de biometano, ben sexa para combustible de coches ou inxectando a rede de gas. Para isto, necesítase un engadido á instalación que a día de hoxe presenta un custo elevadísimo para as pequenas instalacións. Falaron tamén de que se poden empregar como materia prima restos de cultivos, materiais de cama quente, xurro... Os técnicos de Norvento Enerxía aseguraron que, a día de hoxe, é posible construír unha instalación desde os 25 kW, pero que é importante que se estude cada caso en particular, xa que hai moita variabilidade no xurro dispoñible, no tipo de material de cama... Con respecto, precisamente, ás camas de area,

o material máis desexable para as vacas, adiantaron que hai diversas solucións técnicas.

CÁLCULOS CON EXEMPLOS Describiron un exemplo para unha explotación de 110 vacas adultas, na que se podería obter unha coxeración de 30 kW cun funcionamento de 7.500 h/ano cos seguintes resultados: 221.517 kWh de enerxía eléctrica (22.152 kWh/ano de consumo da propia planta) e 315.495 kWh de enerxía térmica. O balance económico que calcularon para esta instalación resúmese así: 1. Construción da planta: 240.000 € 2. C ustos de mantemento: 6.500 €/ano 3. Aforro enerxético ou ingresos: a. Autoconsumo: a un prezo de 0,1 €/ kWh, 3.400 €/ano b. Excedente vertido á rede: 7.500-9.100 €/ano 4. Potencial da enerxía térmica: 16.000-17.000 €/ano en gasto equivalente a propano e/ou gasóleo B

Con base nestes cálculos, afirmaron que se pode recuperar o investimento nun período de 10-12 anos, pero que hai que ter en conta os seguintes aspectos: 1. Débese ter saída para a enerxía térmica, xa que é a que maior beneficio nos pode dar, a condición de que teñamos a quen vendela ou como empregala nas nosas instalacións, de maneira que se aforre propano, gasóleo ou outra fonte enerxética allea. 2. Non se teñen en conta as subvencións. Hai diversas liñas de axudas que poden achegar o 50 % do investimento. Noutro caso práctico que expuxeron, concretamente para 200 vacas, a construción ten practicamente o mesmo custo, pero o período de recuperación do investimento redúcese aos 7-8 anos. Finalmente, concluíron que canto máis grande sexa a planta de biogás, máis rendible vai ser, xa que xera moita máis enerxía e, por tanto, máis enerxía se pode vender.

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 11

vp027_actualidade_sergudeBiogas_galego_SABE.indd 11

28/10/21 16:06

Gomas e camas para vacas Limpezas automáticas Estabulacións libres

distribución material gandeiro

MÁIS DA M ETADE DAS VACA S GALEGA S COMEN O UD CORNADIZ ORMEN EN AS, CUBÍC ULOS OU CAMA S VENDID AS POR NÓS

BE EV

MELLORES GANDERÍAS

Sop ino

ELIXEN OS NOSOS PRODUTOS

LIMPEZAS AUTOMÁTICAS DE CABLE

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANAIS

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

MÁIS DE 2.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN ESPAÑA O MAIOR IMPORTADOR JOURDAIN DE ESPAÑA E PORTUGAL

Gomas e Camas para Vacas

vp027_publi_dismagan_GALEGO.indd 12

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

26/10/21 19:01

BOX PARA EXTERIOR CON PARQUE

Box e parque fabricados en polietileno. Inclúe presebes de penso e herba e cubos para leite e auga

S N OS

BEBEDOIRO INOX CON VOLTEO E VÁLVULA DE ENCHIDO

Soportes fabricados en inox de 4 mm, tubo de protección inox 60 mm e válvula de 200 litros/minuto de caudal

CORNADIZAS E CUBÍCULOS

NO NÚMERO RO EI VIND OS PRESENTAREM MOS TA ES S. NOVIDADE !! O! ND TRABALLA

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

vp027_publi_dismagan_GALEGO.indd 13

26/10/21 19:01

O LEITE

Por que Nutri-Score non é un medidor xusto? Un estudo realizado recentemente por científicos españois demostrou que a información que achega Nutri-Score, o sistema para puntuar a calidade dos alimentos, non só é incompleta, senón que, ademais, falla á hora de identificar os alimentos non saudables. Debullamos a continuación as principais conclusións do traballo.

ara acadar unha mellora no estado nutricional e evitar enfermidades relacionadas coa alimentación, as organizacións internacionais recomendaron varias estratexias. A etiquetaxe nutricional é unha das ferramentas propostas polas políticas de saúde pública para promover a aposta por dietas saudables e xa está regulada pola Unión Europea.

UNHA ETIQUETA OFICIAL INEFICAZ En novembro de 2018 o Ministerio de Sanidade, Consumo e Benestar Social anunciou a adopción oficial de etiquetaxe de produtos alimen-

ticios baixo o sistema Nutri-Score. Este tipo de etiquetaxe comezouse a empregar tamén en Francia e Bélxica e actualmente está baixo discusión para ser adoptada por outros países europeos. Teoricamente, o Nutri-Score permítelles aos consumidores avaliar no momento da compra a calidade nutricional dos alimentos e tamén promove que as compañías fabricantes melloren a composición nutricional dos seus produtos alimenticios. No entanto, deixa fóra de consideración parámetros nutricionais básicos que impiden comparar debidamente os produtos.

DEFICIENCIAS NUTRICIONAIS NA INFANCIA, UN PROBLEMA DERIVADO Entre as grandes preocupacións polas consecuencias desta etiquetaxe atópanse as posibles carencias nutritivas que se lles transmitan aos máis novos. Hoxe en día, enfrontámonos a unha serie de modas recentes na alimentación que fan que algúns pais substitúan, por exemplo, o leite por bebidas vexetais nos nenos coma se estas fosen intercambiables, pero o certo é que o seu contido en moitos nutrientes é inferior. Debido aos parámetros que comprende, o sistema de etiquetaxe de

14 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_eslaleche_nutriscore_galego_SABE.indd 14

28/10/21 10:44

O LEITE

Debido aos parámetros que comprende, con Nutri-Score a puntuación das bebidas vexetais é, polo xeral, superior á dos produtos lácteos

O NUTRI-SCORE NON TEN EN CONTA PARÁMETROS NUTRICIONAIS BÁSICOS PARA COMPARAR DEBIDAMENTE OS PRODUTOS Nutri-Score apoia este tipo de eleccións, a pesar de que os efectos do mal uso destas bebidas están xa moi ben documentados e inclúen, entre outros, unha diminución do crecemento e deficiencias nutricionais que poderían desencadear en problemas óseos como o raquitismo. Por se isto fose pouco, Nutri-Score puntúa peor os produtos lácteos fronte a estes ultraprocesados, malia que está demostrado que o consumo de leite nos nenos aumenta o seu crecemento e, é máis, no caso do leite enteiro, axúdase a diminuír a obesidade infantil grazas ás graxas que contén.

NUTRI-SCORE VS. NOVA Ante as súas obvias deficiencias, recentemente un grupo de científicos españois publicou na revista Nutrients o traballo “Two Dimensions of Nutritional Value: NutriScore and NOVA” (Romero Ferreiro, C.; Lora Pablos, D.; Gómez de la Cámara, A., 2021), un estudo cuxo

obxectivo é a comparación da clasificación de alimentos do mercado español desde a base de datos Open Food Facts usando dous sistemas: Nutri-Score (que, como xa sabemos, pon o foco nos nutrientes) e NOVA (o cal está máis centrado en axudar a previr a malnutrición asociada con enfermidades como a obesidade mediante a concienciación sobre o grao de procesamento dos alimentos consumidos). Buscábase así detectar os produtos ultraprocesados que están mal clasificados polo Nutri-Score. Entre os resultados obtidos, destacan os seguintes: • O 26 % dos alimentos clasificados como “A” son ultraprocesados. • O 51,4 % dos alimentos clasificados como “B” son ultraprocesados. • O 59 % dos alimentos clasificados como “C” son ultraprocesados. • Mentres tanto, produtos de primeira categoría, como as sardiñas, o xamón ou o queixo, non pasan das clasificacións “D” e “E”.

CAL É A CONCLUSIÓN? Sinalan os autores deste traballo que é evidente que o grao de procesado e a calidade nutricional dos alimentos cobren dimensións diferentes e complementarias e, debido aos parámetros que abarca, todas as categorías de Nutri-Score terminan incluíndo alimentos ultraprocesados (polo menos un 26 % dos alimentos de cada categoría). Así pois, a información proporcionada por Nutri-Score é incompleta e falla á hora de identificar todos os alimentos non saudables. Por esta razón, a etiquetaxe do grao de procesado dos alimentos aplicando as clasificacións NOVA, ou mesmo a SIGA, deberían complementar o Nutri-Score para capacitar realmente os consumidores se o que se pretende é que poidan chegar a tomar mellores decisións.

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 15

vp027_eslaleche_nutriscore_galego_SABE.indd 15

28/10/21 10:44

GE tic ció lo un

O de m

O de xe de e op

Os bo pr

In ec A pr m

O ta de

Co as du

Co ee en o

GEA DairyRobot Edición 2021

O re Co im co

Máis produtividade Adeus aos tempos mortos Excelencia en muxido e calidade do leite Máis sostible

vp027_gea.indd 16

Es es in re en pa

Se m Pa re e os to

Máis información

29/10/21 14:50

GEA lanza unha nova xeración de sistemas de muxido automático DairyRobot R9500 e DairyProQ cunha serie de optimizacións que achegan melloras significativas ao módulo de tecnoloxía de muxido, ao proceso de muxido In-Liner Everything e á unidade de muxido MilkRack, entre outros beneficios. O novo concepto DairyService garante unha maior facilidade de servizo, uns menores custos de mantemento e uns tempos minimizados de inactividade do sistema. O complemento dos sistemas de nova xeración é un paquete de software completo para optimizar o proceso de muxido. En xeral, as granxas leiteiras benefícianse, en comparación co modelo anterior, dunha maior dispoñibilidade, de máis muxidos e leite por día e dunha redución moi significativa dos custos operativos, o que achega unha maior rendibilidade. Os paquetes de actualización adecuados aos sistemas DairyRobot R9500 ou Monobox e DairyProQ existentes pódense comprar e adaptar a cada equipo para aproveitar as novas funcións. Innovacións no proceso de muxido, con beneficios económicos e ecolóxicos A tecnoloxía probada In-Liner Everything realiza cada paso do proceso de muxido (estimulación, predipping, análise dos primeiros chorros, muxido e selado) nun só procedemento. O produto de selado no proceso In-Liner Everything aplícase tanto no teto como na tetoeira, o que significa que a superficie de goma da tetoeira tamén se humedece. Como resultado, o produto de selado desinfecta a pel do teto, así como a propia tetoeira, o que pode eliminar a necesidade dunha desinfección intermedia con ácido peracético. Cos novos cambios, a cámara e a tetoeira límpanse en paralelo e estas melloras no proceso non só acurtan o tempo de estancia en box para máis muxidos por día, senón que tamén protexen o medio ambiente e reducen os custos operativos. O novo modo de separación aforra tempo e recursos Co novo paquete de software 1.5, GEA achega outra innovación importante ao DairyRobot R9500 e DairyProQ: cun só clic no control MView actívase un modo de vacas separadas. Este sistema permite muxir en grupo os animais cuxo leite se está separando sen facer enxaugue ou limpeza intermedios individualmente despois de cada vaca, o que aforra tempo e reduce de xeito significativo o consumo de auga, deterxente e enerxía. Tamén implica que os sistemas de muxido están listos para usarse de novo máis rapidamente para as seguintes vacas. Servizo optimizado para máxima dispoñibilidade e maior durabilidade dos materiais Para a nova xeración de sistemas de muxido automático, GEA revisou fundamentalmente os intervalos regulares do servizo e paquetes de DairyService. Os materiais máis duradeiros e os intervalos de servizo estendidos dan como resultado custos de servizo máis baixos.

vp027_gea.indd 17

Ademais, melloráronse os módulos de tecnoloxía de muxido, que conteñen os sensores para a análise e a medición do leite. Os sistemas de muxido automáticos de GEA seguen un concepto de servizo único e están moi por diante doutros. Os compoñentes técnicos optimizados nestes módulos garanten agora unha vida útil máis longa. O seu deseño tamén cambiou. As melloras no aumento de espazo de instalación permiten unha mellor accesibilidade aos compoñentes do módulo, unha substitución máis rápida das pezas de servizo de control para un muxido continuo e un tempo de inactividade mínimo. Os sistemas de muxido de nova xeración tamén contan cun MilkRack optimizado. Os novos segmentos aumentan a vida útil das correas redondas e permiten axustar a posición de limpeza con menos mantemento. Flexible e preparado para o futuro Pódense conectar ata catro robots de muxido á unidade de subministración do DairyRobot R9500. Isto non só mellora a eficiencia enerxética da operación, senón que tamén proporciona suficiente flexibilidade para futuras expansións. En consecuencia, desenvolvéronse tamén módulos de espazo baleiro opcionais para o carrusel de muxido DairyProQ. Estes pódense utilizar para reducir os custos de investimento e aumentar a capacidade de produción no momento adecuado mediante a adaptación de módulos adicionais á sala de muxido.

29/10/21 14:51

S A Ú D E P O DA L

Éxito de convocatoria da Conferencia Internacional de Saúde Podal en Mas Bes (Xirona) Preto de 250 profesionais de máis de trinta nacionalidades diferentes déronse cita na granxa Mas Bes de Xirona durante os días 23 e 24 do pasado mes de setembro para debater sobre as últimas novidades na área da saúde podal. Seguidamente, presentamos un resumo dos aspectos máis destacados que tiveron lugar no transcurso deste evento.

iderada pola Asociación de Profesionais de Pedicura Bovina (APPB) e o grupo ANKA, esta iniciativa foi apoiada por numerosas asociacións nacionais como a propia APPB, Conafe e Anembe, e internacionais coma as diferentes asociacións

de profesionais de pedicura de Italia, Francia, Holanda e Inglaterra. Esta Conferencia, con máis dun 70 % de asistencia estranxeira, consolida a España coma o referente europeo en saúde podal e benestar. Non en balde, esta é a segunda ocasión que se celebra con éxito un evento internacional deste tipo tras o celebrado en Zaragoza en febreiro de 2020. Especialmente numerosa foi a representación de Italia, Francia, Holanda ou as repúblicas bálticas, que viñeron acompañados pola empresa internacional CowCare.

18 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_saudePodal_galego.indd 18

28/10/21 17:58

S A Ú D E P O DA L

NA CONFERENCIA LEMBROUSE, ENTRE OUTROS MOITOS PUNTOS, QUE O MOMENTO DE MAIOR ESTRÉS DO ANIMAL NON SE PRODUCE DURANTE O TRABALLO DE RECORTE SENÓN NA SEPARACIÓN E CONDUCIÓN DE ESTE CARA AO POLDRO E É ALÍ ONDE SE DEBEN CENTRAR OS NOSOS ESFORZOS DE MELLORA

Preto de 250 profesionais de máis de trinta nacionalidades diferentes reuníronse na granxa Mas Bes de Xirona

Máis do 50 % das actividades celebráronse en forma de obradoiros na propia granxa

Aproveitando o espazo único no que se celebrou o evento, a granxa Mas Bes, a Conferencia tivo un enfoque eminentemente práctico, pois máis do 50 % das actividades celebráronse en forma de obradoiros na propia granxa. Isto, ademais, permitiu maximizar as actividades realizadas ao aire libre. Un dos temas estrela do congreso foi o manexo das vacas sen estrés, para o que se contou cos relatores Jamie Sullivan (Canadá) e Roger Seron (Francia), que explicaron sinxelos consellos para minimizar o estrés do animal.

W. Davy debateu sobre a automatización da detección de coxeiras

Lembráronnos coma o momento de maior estrés do animal non se produce durante o traballo de recorte senón na separación e condución cara ao poldro e é alí onde se deben centrar os nosos esforzos de mellora. Tamén houbo tempo para debater sobre a automatización da detección das coxeiras con William Davy (Universidade de Ghent), sobre a importancia da nutrición con Huw McConochie (Inglaterra) ou sobre o deseño de instalacións que maximicen a saúde podal con Courtney Halbach (Universidade de Wisconsin). 10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 19

vp027_saudePodal_galego.indd 19

28/10/21 17:58

S A Ú D E P O DA L

ADRIÁN GONZÁLEZ SAGÜÉS (ANKA) DESTACOU QUE ASPECTOS COMA O BENESTAR, A LONXEVIDADE DOS ANIMAIS E A PEGADA DE CARBONO VAN SER DETERMINANTES NO FUTURO DA PEDICURA BOVINA

Arturo Gómez (Zinpro) faloulles aos alumnos de como usar a observación visual para previr as coxeiras

Tras a comida, os participantes repartíronse en varias estacións nas que avaliaron o mantemento das camas con Oriol Franquesa (Qllet) ou o tratamento de lesións complicadas co doutor italiano Loris de Vecchis. Posteriormente, unha representación da APPB e Conafe ensinou a importancia da recollida dos datos da saúde podal e a unificación de criterios. Tamén Zinpro, empresa esponsorizadora do evento, ensinou a través de Arturo Gómez como usar a observación visual para previr os problemas de coxeiras. Mesmo houbo tempo para unha lección de historia por parte dos pedicuros Ángel Cortinas e Pere Malet, que nos fixeron unha demostración práctica de como se inmobilizaba e recortaban os pezuños de forma manual hai 30 anos cando comezaron nesta profesión. Ao día seguinte a xornada comezou con forza con Asier Lecertua (Witrein), fisioterapeuta que nos ensinou unha

serie de exercicios para previr as lesións típicas da profesión. Para continuar, Noureddine Charfeddine (Conafe) desenmascarou algúns dos mitos da xenética e a saúde podal. Tras iso, Adrián González Sagüés (ANKA) marcou algunhas das liñas mestras no futuro da nosa profesión e destacou que aspectos como o benestar, a lonxevidade dos animais e a pegada de carbono van ser determinantes no futuro da pedicura bovina. Pola súa banda, Luis da Veiga (Zinpro) complementou este bloque coa cuantificación económica da saúde podal, explicando o alto retorno económico que teñen as diferentes estratexias de prevención como o recorte preventivo. Tras a pausa do café, foi o momento de coñecer diferentes realidades da man de Steve Paul, quen nos mostrou como se traballa en Inglaterra e como se pode traballar con tres poldros de forma coordinada nunha

20 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_saudePodal_galego.indd 20

28/10/21 17:58

Dolomita D R O S T x ES P ER A N T O x R E FL E C T O R

DE BIESHEUVEL JAVINA 19 ET (VG-88). Los orígenes de DOLOMITA

Toro completísimo: Súper Tipo y Producción Patas: +2,35

Leche: +1218 kg

Grasa: 0,11% Proteína: 0,13%

Longevidad: +136 RCS: +122

3 (VG-8 VEL JAVINA DE BIESHEU

Ubres: +2,28

Tipo: +2,72

DA: +108

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta Fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com vp027_anuncio_escolmo.indd 21

20/10/21 13:37

S A Ú D E P O DA L

CON ESTA CONFERENCIA TANTO AS ENTIDADES ORGANIZADORAS COMA OS SPONSORS POÑEN DE MANIFESTO O SEU COMPROMISO COA SAÚDE PODAL COMO GARANTE DO BENESTAR ANIMAL

Jamie Sullivan e Loris de Vecchis estiveron de acordo en evitar o recorte de tipo estético, que non axuda ao equilibrio da vaca e pode producir graves consecuencias

granxa. Así mesmo, Fernando Castillo explicounos a realidade das grandes granxas mexicanas. A Conferencia finalizou cunha exhibición práctica dos diferentes métodos de recorte. Baixo a batuta de Adrián González Sagüés e coa arbitraxe de Steve Paul, os expertos Jamie Sullivan e Loris de Vecchis confrontaron os dous principais métodos de recorte: o modelo holandés e o modelo americano. A principal diferenza entre ambos os dous estriba no modelado do oco axial, moito máis profundo no americano. A confrontación quedou en táboas, pois ambos estaban de acordo na importancia de adaptar a cada situación o

recorte e, sobre todo, evitar o recorte de tipo estético, que non axuda ao equilibrio da vaca e pode producir graves consecuencias. Tras dous extenuantes días, deuse por finalizado o evento e os asistentes despedíronse coa maleta repleta de experiencias.

AGRADECIMIENTOS

Queremos agradecer o traballo incansable da familia Viñolas, propietaria da granxa, e aos profesionais de pedicura de Digitrim e ANKA (socios da APPB), polas facilidades e ilusión mostradas desde o inicio deste proxecto.

22 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_saudePodal_galego.indd 22

28/10/21 17:58

JORNADA FEDNA/ANEMBE

Sobre nutrición de rumiantes 20 de noviembre de 2021

Madrid, Auditorio Fundación Pablo VI, Paseo Juan XXIII, 3 Estaciones de Metro: Vicente Aleixandre. Línea 6

PRECIO INSCRIPCIÓN VI Jornada FEDNA-ANEMBE (30 noviembre):

La cuota incluye...

Antes del 15 de noviembre Presencial: 50 € / Online: 10 €. Después del 15 de noviembre Presencial: 75 € / Online: 15 € . Estudiantes: Antes del 15 de noviembre Presencial: 25 € / Online: GRATIS* Después del 15 de noviembre Presencial: 75 € / Online: GRATIS*

- Traducción simultánea (inglés-español, español-inglés). - Presentaciones en formato PDF. - Diploma (solo presencial).

* Gratuita previa solicitud de su director de Tesis

PARA INSCRIBIRSE... A través de la página web: http://www.fundacionfedna.org/node/add/inscripcion

PROGRAMA 14:00 h Registro. 14:45h Presentación: Joaquín Ranz Vallejo (Presidente de ANEMBE). Moderador: Sergio Calsamiglia (SNiBA, UAB). 14:50 h Eficiencia alimentaria en cebo de terneros bajo sistema de alimentación F/C:10/90. Vicente Jimeno, U. Politécnica de Madrid 15.30 h Los 10 cambios más importante en el nuevo NRC para vacuno lechero en lactación. Bill Weiss, Ohio State University, EE.UU.

16.10 h Novedades del nuevo NRC para la vacas en secado, la transición y la reposición Jim Drackley - Univ. Illinois, EE.UU. 16.50 h Implicaciones prácticas del nuevo NRC - vacuno lechero. Sergio Calsamiglia (SNiBA, UAB) 17.15 h Mesa redonda. Implicaciones del nuevo NRC (Bill Weiss, Jim Drackley y Sergio Calsamiglia) 17.50 h Fin de la jornada

Consultar mapa

Descargar programa

Organizan

www.anembe.com vp027_anembe.indd 23

20/10/21 19:25

+34 981 880 550 elmega@elmega.com

arrimador mezclador de comida • ARRIMA, AIREA Y Barre FÁcilmeNTe • REducE Y fAcIlItA tu Tiempo de TraBajo eN el esTaBlo • eViTa la FermeNTacióN de la comida al airearla

el aireador de purines de elmega reduce las emisiones y mejora los cultivos La Ganadería O Rubio ha incorporado este sistema en su explotación y, aunque es pronto para hacer un balance completo de las mejoras que aporta, destaca una mejoría en el vigor de los forrajes. El sistema de aireación de purines que comercializa Elmega se ha establecido como el método más eficaz y respetuoso con el medio ambiente para mantener el purín en un estado homogéneo, bombeable y siempre preparado para esparcirse. Con el sistema de aireación de purines se aumentan los valores de nitrógeno hasta un 50 % en materia seca, además del amoniacal hasta un 70 %. Elimina la necesidad de un agitador de tractor y los peligros que lo acompañan y corta la liberación de gases peligrosos como el metano y el sulfuro de hidrógeno. Por otro lado, la introducción de oxígeno ayuda a bajar la pérdida de nitró-

vp027_publi_elmega.indd 24

geno de la suspensión, lo que hace que el purín sea un activo más valioso, reduciendo la necesidad de fertilizantes químicos. Otra de las ventajas es que el purín está en un estado ideal para usarse con equipos de dispersión de baja emisión y se mantiene en un estado homogéneo y fácil de manejar. Cabe destacar que la hierba donde se echa este tipo de purín tiene una mejor tasa de crecimiento. Asimismo, el sistema es completamente automático, trabaja con interruptor horario y normalmente funcionará entre tres o cuatro períodos cada día, sin necesidad de intervención humana. La introducción de aire en el tanque de almacenamiento tiene dos efectos principales en el

purín: una mezcla efectiva y una reducción del olor gracias a la proporción de bacterias aeróbicas, que reducen la demanda biológica de oxígeno de la suspensión. Uno de los puntos clave del agitador de purines es que se consigue un agitado fácil y rápido, lo que da como resultado un purín completamente mezclado y homogéneo, en estado óptimo para esparcirse. Otro elemento de Elmega importante para los purines es el separador, con el que se consigue dividir los componentes líquidos y sólidos, cumpliendo las normativas y parámetros actuales. Al realizar las fracciones en

29/10/21 13:25

GANADERÍA O RUBIO SC

los primeros días, después de su deposición se evitan los malos olores en la fermentación. Por un lado, la parte líquida se utiliza para las praderas sin que cree capas impermeables, de forma que se aprovecha toda su capacidad de abono; por otro, la parte sólida es un gran abono natural para utilizar en la renovación de praderas y otros cultivos. LOS BENEFICIOS DE ESTE SISTEMA EN LA GANADERÍA O RUBIO En la Ganadería O Rubio SC (Santa Comba, A Coruña) se muestran satisfechos por la incorporación del aireador de purines, aunque consideran que es pronto para hacer una valoración más exhaustiva. David García, uno de los propietarios de esta explotación familiar, explica que “el purín es un residuo que hay que convertir en un abono, por lo que cuanto mejores sean los tratamientos que tenga, mejores frutos vamos a obtener. Por eso, al airear el purín, también le incorporamos unas bacterias, que permiten aumentar su calidad”.

Localización

Santa Comba, A Coruña

Propietarios

David García Romero, Elisabeth Amarelle Trigo y María del Carmen Romero Couto

Vacas en producción

170

Media de producción

39,5 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa

3,70 %

Porcentaje de proteína

3,30 %

Superficie agrícola

127 ha

mos ver las ventajas que ofrece. Solo llevamos unos ocho meses” y añade: “A simple vista, percibimos una mejoría en el vigor de los cultivos, pero lo empezamos a aplicar a principios de año, entonces no podemos ver todas las mejoras”. Desde el punto de vista ambiental resalta que “el nivel de metano disminuye al aplicarlo en las fincas, por lo que se nota que deja menos olores”. Tiene claro que se lo recomendaría a otros ganaderos que utilicen la arena en las camas. “Ese es el motivo principal para escoger este sistema. Además, a la hora de los trabajos se agiliza mucho. Metes el brazo en el pozo para cargar la cisterna y ya se puede aplicar directamente, sin hacer agitaciones u otros trabajos”.

En esta granja coruñesa las camas son de arena, pero aun así no tuvieron problemas de sedimentación. “Con este sistema, con el que llevamos menos de un año funcionando, no vemos que se amontone material en el foso”, comenta. Gracias a la incorporación de la metodología de Elmega, en el momento de retirar el purín no necesita agitarlo: “Está mucho mejor que con cualquier otro”, resalta David. EN VÍDEO

El ganadero apunta que aún “estamos probando, por lo que en los terrenos no pode-

Consulte precios sin compromiso elmega@elmega.com

+34 981 880 550

vp027_publi_elmega.indd 25

Camiño vello de Mourelle S/N 15840 - Santa Comba (A Coruña) Galicia

29/10/21 13:25

A PÉ DE PISTA

41.° CONCURSO NACIONAL DA RAZA FRISONA CONAFE 2021. XIXÓN (ASTURIAS)

Imbatible: Llinde Ariel Jordan renova o seu título de vaca gran campiona nacional Tras un 2020 sen certame debido á pandemia, o concurso nacional frisón regresou á súa cita habitual, nunha edición na que a vaca adulta propiedade de SAT Ceceño volveu levar o título de gran campiona nacional para terras cántabras e un exemplar da SAT lucense Rey de Miñotelo venceu nas seccións de xatas e xovencas.

último sábado de setembro, o recinto Luis Adaro de Xixón volveuse encher con douscentos dos mellores exemplares frisóns do país, os cales participaron no 41.° Concurso Nacional

da Raza Frisona, xulgado polo barcelonés Pol Collell. O animal máis destacado da xornada foi Llinde Ariel Jordan, unha vaca de dez anos propiedade de SAT Ceceño (Cantabria), que mantivo o título conse-

guido por primeira vez en 2019 ao ser elixida de novo vaca gran campiona nacional. Este mesmo animal foi minutos antes recoñecido como vaca adulta campiona. No campionato de vaca intermedia campiona a vencedora foi Serrada Chantel Chief, da gandería La Serrada (Ávila). A gandería Badiola (Asturias) recolleu o premio ao mellor criador nacional de vacas e o galardón de mellor rabaño nacional de vacas foi para Casa Flora (Asturias). Tras sumar os puntos conseguidos polas ganderías de cada provincia, anunciouse que Asturias era a rexión que se alzaba co premio de mellor autonomía e, así mesmo, Alberto Iglesia (Rey de Miñotelo), Germán Fernández (Casa Venturo) e Cristina Carro (Ganadería Carro) foron nomeados mellores manexadores do certame.

UNHA CAMPIONA NOVA CON ACENTO GALEGO Nas seccións de xatas e xovencas, foi Rey 1014 Moovin Sony ET, unha xata propiedade da SAT Rey de Miñotelo (Lugo) a que se alzou coa vitoria e foi elixida por Collell como gran campiona nacional de xatas e xovencas. Esta mesma gandería recibiu os recoñecementos de mellor rabaño nacional de xatas e xovencas e de mellor criador nacional de xatas e xovencas.

CAMPIONATO DE MANEXADORES A primeira hora do domingo tivo lugar o Campionato Nacional de Manexadores, tamén xulgado por Pol Collell. Nesta ocasión, Alberto Muñoz, Lorena Iglesia e Jimena Pérez foron os elixidos como mellor manexador sénior, júnior e infantil, respectivamente.

26 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

v027_apedepista_nacional_galego_SABE.indd 26

28/10/21 10:39

A PÉ DE PISTA PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA Cundins Adele Moovin ET Rey 1014 Moovin Sony ET Cudaña App Haniko ET

GANDERÍA Ganadería Pistulario (A Coruña) Rey de Miñotelo (Lugo) Cudaña (Cantabria)

XOVENCAS DE 15 A 17 MESES

Gloria Unstopabull Adele Red

Gloria Holstein (Cantabria)

XOVENCAS DE 18 A 20 MESES XOVENCAS DE 21 A 24 MESES MELLOR RABAÑO NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS MELLOR CRIADOR NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS VACAS ATA 25 MESES VACAS ATA 31 MESES VACAS ATA 36 MESES VACAS DE 3 ANOS JÚNIOR VACAS DE 3 ANOS SÉNIOR E VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACAS DE 4 ANOS VACAS DE 5 ANOS VACAS DE 6 OU MÁIS ANOS E MENOS DE 60.000 KG VACAS DE MÁIS DE 60.000 KG, VACA ADULTA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA MELLOR CRIADOR NACIONAL DE VACAS MELLOR AUTONOMÍA MELLOR RABAÑO NACIONAL DE VACAS

Casa-Nova Vanana Ceo 1327 Ganadería Carro (A Coruña) La Roza Kandie Jordy Roja ET Cabo Oyambre (Cantabria) Rey de Miñotelo (Lugo) Rey de Miñotelo (Lugo) Venturo Crushtime Romeria Casa Venturo (Asturias) Badiola Jordy Mega Roja Ganadería Badiola (Asturias) Venturo Emilio Roma ET Casa Venturo (Asturias) Badiola Delight Megateri Ganadería Badiola (Asturias) Serrada Chantel Chief La Serrada (Ávila) Rey 814 Beemer Yuri Rey de Miñotelo (Lugo) Trespandio Alicia Link Up Sarabia-Isla (Cantabria) Badiola Atwood Adela Ganadería Badiola (Asturias) Llinde Ariel Jordan Ceceño (Cantabria) Ganadería Badiola (Asturias) Asturias Casa Flora (Asturias) Alberto Iglesia (Rey de Miñotelo), Germán Fernández (Casa Venturo) e Cristina Carro (Ganadería Carro)

XATAS DE 6 A 8 MESES XATAS DE 9 A 11 MESES E GRAN CAMPIONA NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS XATAS DE 12 A 14 MESES

MELLORES MANEXADORES

FLECKVIEH NORTE IMPORT > EXPORT LECHE Y CARNE EN UNA SOLA RAZA ¡LO MEJOR DE LAS DOS APTITUDES!

Ofertamos: • Novillas preñadas tipo lechero (doble propósito) y de carne • Vacas (tipo lechero o de carne) • Terneros y terneras a partir de 150 kg • Vacas nodrizas / para engorde / matanza También disponemos de semen y embriones de Fleckvieh

INGRESOS ADICIONALES CON

FLECKVIEH/SIMMENTAL

Características de la vaca “Fleckvieh” para la producción de leche: • Producción lechera hasta 12.000 kg por lactación según intensidad • Células somáticas bajas (100-200 M) • Sólidos altos (4,15% G, 3,46 % P) • Robusticidad, fertilidad, longevidad • Partos fáciles NOSOTROS NOS HACEMOS CARGO DEL TRASPORTE DESDE AUSTRIA Y ALEMANIA HASTA SU FINCA • Todos los animales cuentan con exámenes y certificados veterinarios y están libres de enfermedades. • Otras razas disponibles: Parda Alpina, Holstein, razas cárnicas.

Características o beneficios que salen del carácter doble tipo: • Canales. Toros: hasta 450 kg; Vacas hasta 400 kg • Precios altos para teneros machos • Toros: ganancias diarias: 1.300 g, carcasa 58%

Fleckvieh Norte - Juan José Menéndez San Martín de Santiago. Luarca - Valdes (Asturias, España ) Telf.: 650493895 - juanjosemenendez1969@gmail.con

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 27

v027_apedepista_nacional_galego_SABE.indd 27

28/10/21 10:39

A PÉ DE PISTA

SAT Rey de Miñotelo levou os premios de mellor rabaño nacional de xatas e xovencas e de mellor criador nacional de xatas e xovencas

Rey 1014 Moovin Sony ET, campiona nacional de xatas e xovencas

Llinde Ariel Jordan, vaca adulta campiona e gran campiona nacional

Casa Flora, a propietaria do mellor rabaño nacional de vacas

Serrada Chantel Chief, vaca intermedia campiona

Alberto Iglesia, Germán Fernández e Cristina Carro, mellores manexadores do certame

Alberto Muñoz e Lorena Iglesia, mellores manexadores nacionais

Ganadería Badiola foi escollida como a mellor criadora nacional de vacas

28 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

v027_apedepista_nacional_galego_SABE.indd 28

28/10/21 10:39

Disfruta de la libertad con el nuevo ARION 400

¡La libertad que nos apasiona! – Presentamos un aumento de potencia para mayores rendimientos. – Nuevos sistemas inteligentes de asistencia al operario que facilitan el trabajo. – Con transmisiones que facilitan las labores. – Mayor confort en la cabina, durante toda la jornada.

Más sobre el nuevo ARION 400 en: arion400.claas.com

vp027_publi_claas.indd 29

22/10/21 14:21

A PÉ DE PISTA

CONCURSO NACIONAL DA RAZA PARDA. XIXÓN (ASTURIAS)

Subcampiona nacional de vacas

En Vaca.tv

Gran campiona nacional de xovencas e xatas

Polina revalida o título de gran campiona nacional Javier Freije foi o encargado de xulgar nesta ocasión os animais participantes no Concurso Nacional da Raza Parda celebrado en Xixón.

recinto feiral de Asturias, Luis Adaro, de Xixón, acolleu o domingo 27 de setembro unha nova edición do Concurso Nacional da Raza Parda. O evento pechou a celebración do 41.° Concurso Nacional da Raza Frisona. Nas seccións de xatas e xovencas a elixida como gran campiona foi a campiona nacional de xovencas Muñoz Blooming Petunia, da gandería María Amor (Cantabria). A subcampiona foi La Metida Onís Candela, de Ricardo

Sierra Remis (Asturias), que se proclamou campiona de xatas. Nas seccións de animais adultos, a que recibiu a palmada da vitoria foi Polina, de María Amor, ademais de ser nomeada vaca adulta campiona. Marlene, da mesma gandería, quedou subcampiona e campiona intermedia. En canto aos premios de mellor rabaño de vacas e mellor criador nacional, foron para María Amor e Ricardo Sierra Remis, respectivamente.

Subcampiona nacional de xovencas e xatas

Mellor rabaño nacional

30 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp27_apedepista_parda_nacional_galego_SABE.indd 30

28/10/21 15:59

A AGRICULTURA DO FUTURO NAS TÚAS MANS

¡EN VÍDEO!

Lely Horizon O seguinte paso no futuro da súa explotación é a predición. Dea un paso adiante na xestión da súa explotación con Lely Horizon e sáquelles o máximo partido aos seus datos. Aproveite a información aplicando algoritmos intelixentes para predicir rendementos e obter opcións precisas de optimización da súa explotación. Consiga unha indicación clara e nunha fase precoz das vacas sospeitosas de padecer cetose e reciba consellos de tratamentos. Horizon está dispoñible en dous paquetes: Control e Advance. Comprobe cal se adapta mellor ás súas necesidades.

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

vp027_publi_lely_galego.indd 31

El Lely Collector permite elegir el punto de descarga GALICIA, ASTURIAS E CANTABRIA AGROTEC ENTRECANALES SL - LELY CENTER OUTEIRO DE REI Parque empresarial de Matela, P11A, nave 1 27150 Outeiro de Rei (Lugo) Tfno. +34 671 646 745 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

CASTELA E LEÓN, MADRID E TOLEDO TECNOLOGÍAS DE ORDEÑO SL - LELY CENTER ÁVILA C/ Hornos Caleros, 29 05003 Ávila Tfno. +34 920 254 116 avila@avi.lelycenter.com PAÍS VASCO, NAVARRA E CATALUÑA LELY IBÉRICA CSV SA – LELY CENTER IN AIZOAIN Polígono Iruregaña, naves 5 e 6 31195 Aizoain (Navarra) Tfno. +34 629 083 587 aizoain@aiz.lelycenter.com

29/10/21 11:47

DÚAS APOSTAS POLA FIABILIDADE E PRECISIÓN DE LELY Casa Toxo SC de Arzúa incorporou o Lely Astronaut A5 hai case un ano e, tras ver como funcionaba nesta explotación, a gandería Cruceiro Pazo, do mesmo municipio, tamén decidiu instalalo na súa.

¡EN VÍDEO!

a Casa Toxo SC (Arzúa, A Coruña) actualmente están á fronte Jesús Pérez e o seu pai, Manuel Pérez. Contan cuns 220 animais, dos cales 105 están en muxido. Antes de colocar o robot, tiñan unha sala de muxido de 18 puntos e “traballabamos tres persoas, porque estaba miña irmá tamén, pero atopou outra ocupación e sen ela nós estabamos desbordados. Por iso propuxémonos o cambio”, explica Jesús. Deste tempo co Lely Astronaut A5 resalta as súas “fiabilidade e precisión”. Ademais, destaca o brazo, “que para nós é a parte principal. Aguanta o que sexa, é moi fiable e é raro que falle unha vaca”. Comenta que os primeiros días foron complicados, “porque había que pasar moitas horas para arrimar as vacas, pero logo xa foi todo rodado e sen problema”. Co pouco tempo que leva traballando co robot de Lely fai

vp027_publi_lely_galego.indd 32

unha valoración “moi boa, melloramos en calidade de vida e, sobre todo, en tempo para nós. Hai que estar pendentes, pero non é o mesmo”. A persoa encargada de Farm Management Support en Lely, Yolanda Trillo, explica a distribución que realizaron dos robots nesta granxa. “Sitúanse no medio e ten unha área de espera para entrar ao robot moi grande xa que o corredor forma parte desta. Así, é moi fácil o manexo é sinxelo provocar que acudan ao robot, xa que a distancia é moi curta”, aclara. No caso de que haxa que separar algunha vaca, esta pode acceder a unhas camas quentes situadas nos laterais. “Nesta zona é onde realmente

imos facerlles os toques ou accións aos animais. Poden ser vacas que estean en celo ou requiran a nosa atención para algún tipo de tratamento. Desde esta zona, elas mesmas poden volver acceder ao robot. É unha área cómoda e fácil de manexar”, comenta. Así mesmo, a través dos colares o traballador pode ver como está o gando e “se, por exemplo, hai unha baixada na actividade da ruminación, sáltalle unha atención no teléfono. Entón, pode ordenarlle ao robot que, cando a vaca entre ao muxido, a dirixa a esta zona de separación”, apunta Yolanda. Isto permite que o gandeiro non teña que estar presente na explotación para atender as incidencias dos animais.

29/10/21 11:48

niou de as ea Así or or da éue, a da. ue er

A familia de Casa Toxo SC

Os propietarios da gandería Cruceiro Pazo

CRUCEIRO PAZO INSTALARÁ UN SEGUNDO ROBOT Na gandería Cruceiro Pazo, situada en Arzúa, apostaron polo Lely Astronaut A5 desde hai uns tres meses. Trátase dunha explotación familiar dirixida pola nai de Manuel Varela, el e a súa irmá e, ademais, teñen dous empregados. Na actualidade contan con 110 vacas en mu-

vp027_publi_lely_galego.indd 33

xido. “A decisión de montar o robot foi pola experiencia do veciño, co que temos moita confianza e unha gran relación”, indica Manuel. Tras realizar varias visitas á explotación, “vimos que achegaba unhas melloras que outros non tiñan, en canto a rapidez e modernidade. Isto foi o que nos impulsou a decantarnos polo A5”, resalta. O que máis destacan é a robustez do brazo: “É máis grande que noutros robots e aguanta as patadas das xovencas ou das vacas nerviosas sen ningún problema”. Outros puntos claves son a fiabilidade e duración, ademais da precisión. O gandeiro de Cruceiro Pazo fai “unha valoración positiva, porque cumpre as expectativas que tiñamos para a nosa gandería e xa pronto instalaremos o segundo robot. Creo que con isto xa mostramos a nosa satisfacción”. Pola súa banda, o FMS de Lely asegura que a unidade central do robot que teñen xa instalada, onde se atopan os deterxentes e a bomba sen carga, é válida para a incorporación do seguinte.

UN SERVIZO TÉCNICO PREPARADO POR E PARA O ROBOT As características principais do Lely Astronaut A5 son a fiabilidade e a duración, pero, aínda así, non se trata só da máquina senón do servizo. Os robots traballan as 24 horas do día, por iso contar cun servizo técnico dispoñible para os gandeiros é importante. Para iso, en Galicia Lely conta con dúas naves físicas, 23 técnicos e todo o soporte técnico preparado por e para o robot.

29/10/21 11:48

A PÉ DE PISTA

XXIX CONCURSO REXIONAL DA RAZA FRISONA DE GALICIA. LALÍN (PONTEVEDRA)

En Vaca.tv

Rey 814 Beemer Yuti, vaca gran campiona de Galicia

Vaca gran campiona

No certame, celebrado en Lalín, participaron máis de 140 animais de 26 ganderías, que foron xulgados pola xuíza belga Martine Lambot e a palmada da vitoria levouna este exemplar da gandería Rey de Miñotelo.

multiusos Lalín Arena acolleu a XXIX edición do Concurso Rexional da Raza Frisona de Galicia os días 10, 11 e 12 de setembro, que foi xulgado pola belga Martine Lambot. O evento levouse a cabo no marco da XXXVI edición de Feiradeza. Entre os primeiros animais que saíron á pista, as xatas e xovencas, a xuíza decantouse por Rey 977 Chief Genesis, da gandería Rey de Miñotelo (A Pastoriza), que obtivo o título de

gran campiona, tras conseguir o de xata campiona. O premio de xovenca campiona foi para Casa-Nova Vanana Ceo 1327, de Ganadería Carro SL (Mesía). Pola súa banda, Baroncelle Snob Sabrina, de Rato (Rodeiro), conseguiu ser reserva do rexional e gran campiona de Feiradeza. Nos campionatos de vacas, Baroncelle Sidekick Patty ET, de Rato (Rodeiro), alzouse co título de vaca nova campiona; Rey 735 Dinosa Bradnick, de Rey de

Miñotelo, levou o de vaca adulta campiona, e Rey 814 Beemer Yuri, tamén de Rey de Miñotelo, proclamouse vaca intermedia campiona e gran campiona da cita. A reserva logrou ser a vaca nova campiona, que obtivo, ademais, o título de vaca gran campiona de Feiradeza. Durante o concurso disputáronse os premios de mellor descendencia e mellor criador, ambos recaeron na gandería Rey de Miñotelo.

CONCURSOS DE PREPARADORES E MANEXADORES O certame abriuse co Concurso de Novos Preparadores de Gando, no que se proclamou gañadora Lorena Rodríguez, de Pol. O segundo premio recaeu en Lorena Iglesia, da Pastoriza, e a mención de honra foi para Xabi Montes, de Rodeiro. Os xuíces encargados de valorar esta competición foron Bonet Cid e Martine Lambot.

34 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp27_piedepista_Regional_Galicia_2021_galego_SABE.indd 34

28/10/21 16:03

A PÉ DE PISTA

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

XATAS DE 5 A 7 MESES XATAS DE 8 A 10 MESES XATAS DE 11 A 13 MESES XATAS DE 14 A 16 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA XOVENCAS DE 17 A 20 MESES E XOVENCA CAMPIONA XOVENCAS DE 21 A 26 MESES VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 30 A 36 MESES VACAS DE 3 ANOS VACAS DE 4 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS DE 5 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS VACAS EN PRODUCIÓN CON LACTACIÓN VITALICIA DE 65.000 KG OU MÁIS MELLOR DESCENDENCIA MELLOR CRIADOR

Durante a fin de semana tamén tivo lugar o XXI Concurso de Novos Manexadores, organizado polo Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia (CXG). A xuíza Martine Lambot elixiu ao menorquino David Pons como mellor manexador. Lorena

Rodríguez e Xabi Montes recibiron, respectivamente, o segundo premio e a mención de honra.

POXA Para finalizar o evento, levouse a cabo a XII Poxa de Gando Frisón, na que Cun-

Asesoría xenética

GANDERÍA

Baroncelle Snob Sabrina Rato (Rodeiro) Cundins Adele Moovin ET Cunordam SC& CMP XEN (Zas) Rey 995 Warrior SRosalia Red ET Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Rey 977 Chief Genesis Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Casa-Nova Vanana Ceo 1327 Ganadería Carro SL (Mesía) Casa-Nova Salma Crushabull ET Ganadería Carro SL (Mesía) Baroncelle Sidekick Patty ET Rato (Rodeiro) Argomota AM TO Adeli Rato (Rodeiro) Tio Andres Supertoro 3106-331 Casa Pozo (Lugo) Rey 814 Beemer Yuri Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Rey 735 Dinosa Bradnick Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Vilarmor Delta Galinda 4257 Ganadería Vilarmor SC (Ortigueira) Rey 642 Yudi Doorman Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

dins Hally Santurn ET, de Cunordam SC (Zas), alcanzou o prezo de venda máis alto: 6.100 euros. Foi adquirida por Ramaderia Can Thos, de Barcelona. Na cita conseguiuse darlles saída a todos os animais sacados a pista, un total de 24, e

alcanzouse un volume de negocio de 57.800 euros, a un prezo medio de 2.400 euros por animal.

A asesoría xenética de Embriovet nace da necesidade de coidar a xenética do vacún de leite Este novo servizo comprende a análise da xenética da granxa, un plan xenético estratéxico e un programa xenético orientado a obxectivos Servizos incluídos:

1. Auditoría xenética de partida

2. Definición de obxectivos 3. Deseño do programa xenético e reprodutivo 4. Xestión dos datos xenómicos

O novo servizo de Embriovet para o coidado da xenética do vacún de leite

5. Selección do seme a empregar 6. Acoplamentos

www.embriomarket.com Parcela 8, Polígono de Piadela, 15300 Betanzos (A Coruña) Tfno/Fax: +34 981 791 843 - 649 239 488

Embriomarket

Embriomarketsl

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 35

vp27_piedepista_Regional_Galicia_2021_galego_SABE.indd 35

29/10/21 13:02

A PÉ DE PISTA

Vaca nova campiona, gran campiona reserva de Galicia e gran campiona de Feiradeza

Vaca adulta campiona Participantes no certame de preparadores

Foto de familia dos competidores no concurso de manexadores

Xovenca co prezo máis alto da poxa

Xovenca gran campiona de Galicia

Xovenca gran campiona reserva de Galicia e gran campiona de Feiradeza

Mellor criador de vacas

36 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp27_piedepista_Regional_Galicia_2021_galego_SABE.indd 36

28/10/21 16:03

Contigo, también en el campo de la digitalización. En el Santander llevamos más de 30 años ayudando a los agricultores y ganaderos de este país en todo lo que necesiten. Y ahora, lo seguimos haciendo a través de la digitalización y las nuevas tecnologías, poniendo a tu disposición productos y servicios que ayudan a modernizar las explotaciones agrícolas y ganaderas para mejorar su producción de manera cómoda, rápida y sencilla. Infórmate sobre todas las soluciones que Santander Agro puede ofrecerte. Entra en bancosantander.es, o acércate a cualquiera de nuestras oficinas.

vp027_publi_santander.indd 37

18/10/21 9:47

#YoSoyCampo, #YoSoyCampo, una una iniciativa iniciativa para para dar dar visibilidad visibilidad a los a los profesionales profesionales del del campo. campo. # YO#SYO OYC S OYC A M PAO MP EO S U EN S U PN ROY P ROY EC TO EC TO I M PIUMLPSUALDSO AD PO RP O VR I RV B IAC R B AC E S PA E SÑPA AÑ CA ON CO EL N FEILN FDI N E DA D E RDA A RC A O NCO OCNEORC Y E RD Y I VD UILG V UALG RA EL R EL T R ATBRA AJBOAD JO E LO D E SLO P RO S PFRO E SFI O ES NIA OLNEASLD EE S LDCEA LM CP AO, M PEO, N ES NPEEC S PI A EC L IAL V E TVEERTI N ER AIRNIA OR S,I OGS, AN GA AD NEARO D ESRO Y SOT Y RO OTSRO P RO S PFRO E SFI O ES NIA OLNEASL E S R E LRAC E LI AC O NIA OD NO ASD O CO SN CO E ST N EEST S EC E STO ECRTO . R.

A raíz A de raízlade pandemia, la pandemia, y en yconcreto en concreto durante durante el confinamiento, el confinamiento, quedó quedó evidenevidente que te que gracias gracias a la alabor la labor de todos de todos estos estos profesionales profesionales y a su y atrabajo su trabajo diario diario pudimos pudimos seguir seguir disponiendo disponiendo de alimentos de alimentos en nuestras en nuestras mesas. mesas. Les Les debemos debemos mucho mucho a la agente la gente del campo del campo y sey merecen se merecen nuestro nuestro apoyo, apoyo, reconocimiento reconocimiento y homenaje, y homenaje, por por eso eso queremos queremos dotar dotar de visibilidad de visibilidad y voz y voz a dichos a dichos profesionales profesionales parapara conocer conocer su día su adía día, a día, sus sus historias, historias, anécdotas, anécdotas, obstáculos obstáculos y percepciones y percepciones sobre sobre el futuro el futuro de su deprofesión, su profesión, escuchándoles escuchándoles a a ellosellos directamente, directamente, porque porque no olvidemos no olvidemos que que ellosellos son referentes son referentes de lade salud la salud y la y productividad la productividad de nuestro de nuestro país.país.

vp027_publi_virbac_yosoycampo.indd 38

20/10/21 13:40

vp027_publi_virbac_yosoycampo.indd 39

20/10/21 13:40

A C T U A L I DA D E

Space 2021 recupera o formato físico compaxinando vellas e novas fórmulas Na súa 35.ª edición, a feira agrogandeira Space volveu á súa cita presencial no recinto feiral de Rennes (Francia) os días 14, 15 e 16 de setembro, pero, seguindo co camiño iniciado o ano pasado, o día 17 incluíu unha xornada online.

ogo dun ano sen edición física debido á crise sanitaria, a valoración do comité organizador do Salon International des Productions Animales (Space) sobre a volta á feira presencial non podería ser mellor: “Esta edición foi un grande éxito. Tivemos 1.118 expositores, dos cales 323 eran internacionais, e recibimos 74.772 visitantes, 4.629 deles internacionais. Estamos felices e orgullosos de dar lugar a estes intercambios que se desenvolveron nun ambiente moi positivo. Toda a familia gandeira puido por fin reunirse na súa feira”, afirman.

O benestar foi o tema deste ano no Espace for the Future

VOLVER EMPEZAR Setembro foi, sen dúbida, o mes do regreso das grandes citas agrogandeiras, entre as que se atopaba esta feira, e a volta de todas elas simboliza a recuperación da actividade do sector de eventos, o cal se viu seriamente afectado pola crise sanitaria. “Space 2021 foi a primeira e única feira profesional este ano a nivel mundial para todos os sectores animais e somos

conscientes de que a súa celebración supón un grande apoio para todos os organizadores de eventos, que tiveron que retomar a súa actividade en condicións moi complicadas, en particular polas dificultades para contratar persoal”, expresaron. Agradecidos por todos aqueles que seguiron confiando neste salón para presentar os seus produtos, desde a

organización sinalan que este ano puxeron especial empeño en cumprir a súa misión cara aos gandeiros e expositores de presentarse como unha feira profesional, internacional e acolledora. “A multitude de intercambios, a modernidade das presentacións e das casetas e as numerosas innovacións ofrecidas concretaron a dinámica e a capacidade de adaptación e de

40 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_actualidade_space_2021_galego_SABE.indd 40

26/10/21 18:51

A C T U A L I DA D E

escoita que guían a evolución dos nosos sectores gandeiros”, afirmaron. No entanto, e seguindo coa fórmula na que se apoiaron o ano pasado para poder organizar unha edición en plena pandemia, xunto cos tres días de feira física este ano engadiron, a maiores, un cuarto e último día no que todos os contidos –entre os que destacaban mesas redondas, visitas virtuais a explotacións da zona e máis de 50 conferencias– se ofreceron vía dixital.

O BENESTAR, TEMA CENTRAL ESTE ANO Tampouco podían faltar á cita anual os premios Innov’Space á excelencia en innovación no sector. Neste caso, os membros do xurado (composto por enxeñeiros das cámaras de agricultura, de institutos técnicos, do INRAE, o IRSTEA e o INPI, así como por veterinarios, gandeiros e xornalistas) decidiron premiar 35 de todas as propostas presentadas. De todos eles, foron cinco os proxectos que conseguiron levar a casa a mención especial que outorgan as tres estrelas, a mellor valoración dos Innov’Space. Outras dúas propostas recibiron a distinción de dúas estrelas. Atopábase entre os proxectos mellor valorados o orientado ao vacún de Serap Industries (Opticool). Os outros catro premiados coas tres estrelas, centrados noutras ramas agrogandeiras, foron Adenvtiel (Replace. me), Calipro (Agilitrac), IMV Technologies (AspiComfort) e Vereijken France (NidNanny 145X85). “Estes produtos, servizos e equipos demostran ata que punto estas empresas buscan constantemente novas solucións para ofrecerlles aos gandeiros ferramentas de traballo que melloren as súas condicións laborais tendo en conta o benestar dos animais”, destacou a organización. Precisamente o benestar foi o tema deste ano no Espace for the Future. “Esta edición de Espace for the Future, na que contamos coa experiencia das cámaras de agricultura, permitiunos poñer de manifesto a preocupación constante dos gandeiros polo benestar dos seus animais. Así mesmo, constatamos a necesidade de facer saber, explicar e compartir isto cos cidadáns, sen perder de vista o reto económico que implica para os gandeiros”, sinalaron os portavoces de Space.

Os Innov’Space 2021 premiaron as propostas de 35 empresas

SETEMBRO FOI O MES DO REGRESO DOS GRANDES EVENTOS DO SECTOR, ENTRE OS QUE SE ATOPABA SPACE

OS ANIMAIS REGRESARON Á PISTA

Du Bon Vent Jana Cama, vaca gran campiona do Prim’Holstein 2021

Nunha edición na que a normanda e a rouge des prés foron as dúas razas de honra, o ring do pavillón central volveuse abrir para recibir algúns dos mellores exemplares vacúns do país, os cales participaron, ao longo dos tres días de feira física, en demostracións e concursos morfolóxicos. En concreto, no que se refire ao Prim’Holstein, o certame da raza frisona que se celebrou o xoves 16, a escollida como vaca gran campiona foi Du Bon Vent Jana Cama, unha vaca adulta copropiedade do Gaec Du Bon Vent e de Rey Holsteins. Este exemplar xa se alzou como vencedor na gran final de 2018 e, tras a vitoria de Izella du Mezou en 2019 e a cancelación do certame o ano pasado, nesta edición Jana Cama volveu ser elixida mellor vaca do concurso. Igualmente, a habitual poxa de elite de Space volveu ser física, pero, seguindo coa iniciativa de 2020, este ano tamén foi posible adquirir a distancia os exemplares da poxa, a través da web habilitada para tal fin. Tras pechar con satisfacción unha edición de aclimatación á nova normalidade, a organización deste salón francés de producións animais xa ten a vista posta na seguinte cita: do 13 ao 15 de setembro de 2022 a feira volverá abrir as súas portas e o día 16 ofrecerá, de novo, unha xornada integramente virtual.

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 41

vp027_actualidade_space_2021_galego_SABE.indd 41

26/10/21 18:51

A C T U A L I DA D E

En Vaca.tv

Seragro aposta por un innovador formato dixital para a organización das súas xornadas As XVIII Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro trouxeron consigo novidades en fondo e en forma: estanse a levar a cabo integramente online, a través de xornadasseragro.com, e a súa celebración dividiuse en cinco sesións, repartidas entre os días 18 de setembro, 18 e 19 de outubro e 18 e 19 de novembro.

s tres primeiros módulos da última edición das xornadas técnicas organizadas por Seragro xa se celebraron e están dispoñibles para volver ver na súa páxina web. Trátase da primeira vez na súa historia que deciden levar a cabo esta cita de maneira totalmente virtual e a audiencia respondeu moi ben a esta aposta: máis de 800 persoas inscribíronse xa para poder seguir en directo ou acceder en diferido ás sesións.

O BENESTAR, A CLAVE PARA SER RENDIBLES O encargado de abrir o módulo 1, o sábado 18 de setembro, foi Juan Luis Mosquera, veterinario do Servizo de Alimentación de Seragro, quen tratou as instalacións de vacas secas. Na súa exposición fixo fincapé na importancia de que a vaca goce de benestar e confort, para o que sinalou como factores básicos o descanso, o acceso á auga e á comida e a ausencia de tensión social e térmica. “Unhas boas instalacións e un bo

Luis Mosquera, Carlos Carbonell e Carlos Romero interviñeron no módulo 1

manexo axudarannos a conseguilo e, en caso contrario, isto implicará importantes perdas económicas, tanto no presente coma no futuro”, advertiu Mosquera. O abecé nas instalacións de xatas foi o tema principal da exposición do veterinario especialista en recría do servizo técnico de MSD Animal Health

Carlos Carbonell. Durante a súa quenda, expuxo para a audiencia as preguntas que se consideran máis importantes á hora de pensar no deseño ou na reforma das instalacións para a recría, poñendo sempre o foco no benestar, tanto do animal como do gandeiro, que tamén debe poder traballar da maneira máis cómoda posible.

42 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_actualidade_seragro_galego_SABE.indd 42

26/10/21 18:48

A C T U A L I DA D E

MÁIS DE 800 PERSOAS INSCRIBÍRONSE XA PARA PODER SEGUIR EN DIRECTO OU ACCEDER EN DIFERIDO ÁS SESIÓNS

Na segunda sesión participaron Cristina Muñoz, Ángel Abuelo e Margarita Penelas

Por último, Carlos Romero, responsable do Programa de Eficiencia Produtiva MID€S de Calidad Pascual, centrouse en amosar cal é o retorno económico que obtén o gandeiro despois de mellorar o benestar dos seus animais. Ademais, neste aspecto, Romero subliñou que non se trata dunha opción, senón de algo ineludible: “Garantir o benestar animal das vacas é imprescindible para poder producir e comercializar o leite”, lembrou. Despois das exposicións, tivo lugar unha rolda de preguntas moderada pola veterinaria do Servizo de Calidade do Leite-Certificación de Seragro María Prado, na que Mosquera, Carbonell e Romero responderon as preguntas que os espectadores tiveron a oportunidade de enviarlles durante as súas intervencións. Os motivos para non empregar cornadizas libres en vacas secas, as perdas de rendibilidade que implican as mamites, o valor de factores como a ventilación e a luz natural nas instalacións, os consellos para introducir a amamantadora nunha granxa, as recomendacións para ter xovencas mellores e os puntos de partida para potenciar o benestar animal nunha explotación foron algúns dos temas abordados.

A NECESIDADE DE USAR DE XEITO RESPONSABLE OS ANTIBIÓTICOS O segundo módulo, celebrado o luns 18 de outubro, centrouse nas necesidades e os beneficios de facer un uso responsable dos antibióticos. A primeira en tomar a palabra foi Cristina Muñoz, coordinadora nacional do Plan Nacional fronte á Resistencia aos Antibióticos (PRAN), quen presentou a súa situación actual. Muñoz falou do problema que supón a resistencia aos antimicrobianos e da necesidade de instaurar programas a escala nacional, con respostas multisectoriais, para poder afrontar con éxito o control dos riscos derivados desa resistencia, e afondou, así mesmo, en cales son os eixes centrais de traballo na actualidade, que pasan por desenvolver na práctica a nova lexislación que entra en vigor en 2022. Seguidamente, o veterinario e profesor de Sanidade e Benestar do Gando na Universidade de Michigan Ángel Abuelo falou sobre a posibilidade dun posparto sen antibióticos. Abuelo centrou a súa charla en diferentes estratexias de manexo da vaca seca para previr as enfermidades do posparto e con iso reducir o uso de antibióticos. O profesor xustificou a relevancia da fase de secado

neste ámbito aludindo a que “cando medimos o uso de antibióticos en función da cantidade usada por unidade de masa (...), os inxectables son os que teñen maior incidencia, de forma que as enfermidades de posparto son os principais motivos para o uso de antibióticos en granxa”. Pechou esta segunda cita a veterinaria do Servizo de Calidade do Leite de Seragro Margarita Penelas buscando que o público reflexionase sobre o tratamento da mamite, o cal debe ir máis aló do uso mecánico de antibióticos. Penelas explicou que a maneira máis eficiente para reducir o emprego de antibióticos para a mastite é previr a aparición da enfermidade, para o que é imprescindible facer unha abordaxe sistémica desta, e resaltou que “se hai que tratar, debemos facelo sempre maximizando as posibilidades de éxito”. Ao finalizar as intervencións, tomou a palabra o técnico veterinario do Servizo de Calidade de Leite de Seragro Víctor López, quen exerceu de moderador da sesión. Tratáronse cuestións como o mapa epidemiolóxico, o tratamento de secado selectivo e as súas normas, o uso da zeolita na dieta de preparto, as restricións enerxéticas na inxestión das vacas secas, o índice de referencia de consumo nas granxas e as limitacións de uso dos anticoccidiósicos.

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 43

vp027_actualidade_seragro_galego_SABE.indd 43

26/10/21 18:48

A C T U A L I DA D E

AS ÚLTIMAS DÚAS XORNADAS EN LIÑA TERÁN LUGAR OS DÍAS 18 E 19 DE NOVEMBRO A PARTIR DAS 15:30 HORAS

Os relatores do módulo 3 foron Alejandro Aneiros, Albart Coster e Alexandre Udina

A ECONOMÍA E A NUTRICIÓN CENTRARON A TERCEIRA XORNADA A economía e a nutrición no vacún leiteiro foron os temas principais do terceiro módulo, que tivo lugar o martes 19 de outubro. Comezou intervindo o enxeñeiro agrónomo do Servizo de Xestión Técnico-Económica de Seragro Alejandro Aneiros cunha exposición sobre o custo de producir leite en Galicia e a influencia da nutrición no rendemento das explotacións. “Todos temos claro –remarcou– que as granxas son empresas que teñen que facer fronte a pagos, recuperar os investimentos acometidos, poder reinvestir para que siga sendo viable, xerar beneficios… como calquera outro negocio” e, partindo da base de que o gandeiro non é capaz de influír demasiado no prezo que percibe pola súa produción, fixo fincapé no valor de axustar os custos de produción para xerar máis beneficios. A continuación, Albart Coster, enxeñeiro agrónomo e asesor especialista en nutrición animal en Holanda, falou sobre a mellora da calidade do leite mediante a nutrición. Para iso, Coster tomou como base unha serie de vídeos gravados nunha granxa neerlandesa, xunto con estudos publicados ao respecto, e ilustrou deste xeito aspectos importantes para conseguir bos contidos en leite. Entre os puntos salientables destes casos, sinalou a notable variabilidade estacional que se percibía nas calidades, destacando como

tanto a graxa como a proteína poden chegar a mínimos no verán, así como os despuntes que se observaban nos períodos nos que as vacas podían saír ao pasto. Alexandre Udina, veterinario especialista en ensilado de forraxes, foi o terceiro e último relator da sesión e abordou os riscos e oportunidades que ofrecen os ensilados de herba. “Son un risco se a fermentación non é boa, xa que a presenza de clostridios e doutros patóxenos poden dar moitos problemas ás vacas, pero, pola contra, un bo silo de herba e de calidade achega fibra dixestible”, sinalou Udina, para despois engadir que esa figura dará graxa en leite e tamén enerxía. Isto achegará produción de leite e proteína, a cal reducirá a necesidade de acudir a fontes externas, como a soia. Na rolda de preguntas, os relatores responderon as cuestións introducidas por Albino Iglesias, veterinario do Servizo de Alimentación de Seragro. O retorno económico dos investimentos nas explotacións, a amortización das granxas, o impacto do nitrato no silo, as condicións recomendables para a externalización da recría, a maneira na que inflúe o picado no ácido butírico, o funcionamento do densitómetro, as fontes de proteínas protexidas ou a variación estacional da graxa e da proteína foron algúns dos temas comentados nesta charla que serviu como peche do terceiro módulo.

AS DÚAS ÚLTIMAS SESIÓNS, EN NOVEMBRO A emisión dos módulos 4 e 5 terá lugar os días 18 e 19 de novembro a partir das 15:30 horas e, como no caso das anteriores, todos os relatorios se poderán seguir en directo desde xornadasseragro.com. Os temas centrais serán a saúde da recría, o medio ambiente e a sustentabilidade da produción e, para o seu desenvolvemento, contarase coas intervencións de Ángel Abuelo (Universidade de Michigan), Juan José Sánchez (Seragro), Fernando Estellés (Universidade Politécnica de Valencia), David Yáñez (CSIC), Fernando Vicente (Serida) e José Miguel Mulet (Universidade Politécnica de Valencia). Para clausurar esta edición, e como é habitual, Seragro celebrará –por primeira vez de maneira dixital– o seu tradicional brinde do leite.

44 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_actualidade_seragro_galego_SABE.indd 44

26/10/21 18:48

LOS PRODUCTOS GALICAL

GALICAL

FAVORECEN EL RENDIMIENTO DE LA PRADERA CALES Y CARBONATOS AGRÍCOLAS

La acidez de los suelos gallegos es una de las limitaciones para el crecimiento de nuestros cultivos (maíz, hierba, etc.). Para reducir el efecto limitante del pH y controlar el aluminio hay que aplicar enmiendas calizas o magnésicas en las tierras de cultivo.

Mezcla de carbonato y serrín TIPOS DE ENMIENDA para las camas

Caliza (entre 50 y 56 % CaO)

Cal viva (90 % CaO)

Caliza dolomítica (30-40 % CaO y 17-20 % MgO)

Cal viva (60 carbonato % CaO + 35 %cálcico MgO) La dolomítica mezcla de

Se caracterizan por ser materiales poco solubles. Si la molienda que reciben no está por debajo de 0,125 mm son productos de actuación lenta y corren el riesgo de que la lluvia provoque pérdidas de la enmienda. Tienen un valor neutralizante medio de entre el 50 y el 60 %. Se utilizan más bien para encalados de mantenimiento una vez que el pH ya se aproxima a niveles óptimos.

con La cal viva es elproporciona producto resultante de calcinar un serrín una camaencómoda horno caliza o caliza dolomítica. Se caracteriza por su e higiénica para el ganado. alto contenido en calcio y magnesio, ya que más del

de carbonato facilita un 90 % El estáempleo en forma de óxido. Ambos son materiales muybuen solubles, por eso sede pueden granulometrías descanso la aplicar vaca, enayuda a reducir carentes de polvo. Alto índice de neutralización entre 90 las posibles infecciones que provocan y 100 %. La acción sobre el terreno es inmediata. mamitis causadas por bacterias de tipo ambiental, tales como E. coli, estreptococos, Cal apagada + dolomía etc., (53 %yCaO / 23 % MgO) enterobacterias, disminuye o elimina La callos apagada es el resultado mezclar cal viva con problemas de dedermatitis (digital e agua.interdigital), Conserva todasúlceras las propiedades de las cales y panadizos en las vivas y actúa también rápidamente sobre el terreno. pezuñas de los animales, evitando Su valor de neutralización es alto (80 %). Tanto la cal así viva como la cal apagada son para cojeras y pérdidas enfundamentales la producción deunleche. Cal apagada (65 % CaO)

EXTENDIDO REGULADO POR GPS

encalado de corrección.

Calizas Además, el carbonato cálcico también enCalizas dolomíticas riquece de calcio el purín, que, utilizado

como abono orgánico enfinamente las tierras de culSon materiales que resultan de moler las calizas. Contienen bajos porcentajes de calcio y de magnesio. tivo, aportará un nivel aceptable de calcio.

GALICAL SL

CALES Y DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

pub_galical_outubro_021.indd 45 vp019_publirreportaxe_galical_castelan.indd 165

La aplicación sobre el terreno controlada por GPS nos permite el ahorro de los productos y la optimización de los costes. Con esta nueva herramienta podremos calcular de forma precisa la cantidad que vamos a aplicar en nuestra finca y con su regulación podremos asegurar que echamos exactamente el producto deseado.

R/ Gallastegui Unamuno. Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo

Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

22/10/21 12:01 19/8/20 18:04

CONTROL DE MAMITE?

Polifenois, a solución natural para os produtos de hixiene

As ca nu bi A o

Phytogrape é unha gama de produtos hixienizantes de orixe natural con polifenois, que serven para darlles solución ás necesidades de hixiene e coidado de animais en granxas, co obxectivo de obter a mellor produción e aumentar o benestar animal. Parece incrible que uns ingredientes activos que se extraen da uva de albariño, mediante procesos sustentables e utilizando compoñentes naturais compatibles coa industria veterinaria, axuden ás defensas dos animais, pero así é. A gama de produtos xurdiu dunha colaboración entre a Universidade de Santiago de Compostela (USC) e Savelo, fabricante galego homologado pola Dirección Xeral de Sanidade Veterinaria de España (N.º HCM-008), e está protexida por patentes a nivel internacional. Son produtos naturais que destacan polas súas capacidades antioxidantes e antibacterianas, cunha clara actividade antimicrobiana fronte a Escherichia coli e Staphylococcus aureus, certificada polo Departamento de Microbioloxía e Parasitoloxía da USC. Son aptos tamén para gandería ecolóxica. Ademais, en 2019 Phytogrape resultou galardoada na Feira Internacional de Gandería de Zaragoza (Figan) coa distinción Mellora Técnica 2019. Son datos que avalan as virtudes desta gama de produtos 100 % naturais, libres de desinfectantes sintéticos, que funcionan na protección e coidado dos tetos e, por tanto, na prevención de enfermidades como a mamite, mellorando o benestar e o manexo.

Os no • Ubrefoam: espuma activa seca predipping para o lavado e coidado dos tetos. Emprégase mediante copa aplicadora e débense mergullar completamente os tetos. É necesario deixar actuar durante 30 segundos e retirar os restos con papel para ubres. Convén destacar a eficacia desta espuma para a escasa cantidade de produto que supón a súa aplicación, segundo subliña o fabricante. Está indicado para vacas, ovellas e cabras.

TÁ

• FreeGreen: solución postdipping. Úsase en copa aplicadora. Hai que mergullar dúas terceiras partes dos tetos e crear unha capa protectora, máis espesa na parte baixa do teto, pero sen goteos. Ademais, ten efecto repelente de insectos. Está indicado para vacas. • PoliGreen: solución postdipping para robots. Pode empregarse mediante pulverización de pistola ou automática. Tamén con copa aplicadora, mergullando as dúas terceiras partes dos tetos. Igual que o anterior, ten efecto repelente de insectos. Está indicado para vacas, ovellas e cabras.

Actividade antioxidante

Actividade anticanceríxena

Actividade antiidade

Polifenois

Actividade antimutaxénica Actividade antimicrobiana

CONOCE PHYTOGRAPE E PROBA OS SEUS PRODUTOS Polígono de Sabón, 11B 15142 Arteixo (A Coruña)

Actividade antiinflamatoria

www.phytogrape.es

Tlfs. 981 600 322 – 641 489 661

piensossil@piensossil.com

www.piensossil.com/es/21-higiene-animal vp027_pub_piensossil.indd 46

N to cé xe m ba

29/10/21 13:49

Ad de xu ca

Os datos de calidade de leite desde que comezou a usar nosos produtos falan por si sós.

6,00 4,00 os 2,00 0,00

14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 16,00 16,00 2,00 14,00 14,00 0,00 12,00 12,00 10,00 10,00 8,00 8,00 6,00 6,00 4,00 4,00 2,00 2,00 0,00 0,00

Gráfica 1Gráfica 1

Gráfica Gráfica Gráfica 1 11

Células/Infectadas Células/Infectadas Células/Infectadas

Cel x10

Cel x10 PORC INFECT PORC INFECT

Es sabidoEsque sabido cuanto quemayor cuantonúmero mayor número de células desomáticas, células somáticas, menor producción menor producción de leche.de lech É sabido que canto maior número de células somáticas, En el gráfico En el 2 gráfico vemos 2 cómo vemos la cómo evolución la evolución en producción en producción de leche de ha leche sido ha positiva, sido positiv Na táboa 1 podemos ver que a produción de leite aumenmenor produción de leite. Na gráfica 2 vemos como a mientras mientras que la evolución que la evolución en porcentaje en porcentaje de infecciones de infecciones (vacas afectadas) (vacas afectadas) ha seguido ha seguid tou no período entre maio de 2019 e xullo de 2021, as Celx10 x10 PORC INFECT PORCINFECT INFECT Cel x10 Cel PORC evolución en produción de leite foi positiva, mentres que una tendencia una tendencia descendente, descendente, moviéndose moviéndose en cifras en realmente cifras realmente bajas que bajas cumplen que cumple células somáticas estiveron por baixo de 120 e a porcentaEs sabido que cuanto mayor número de células somáticas, menor producción de leche Es sabido Es sabido que cuanto que cuanto mayor mayor número número de células de células somáticas, somáticas, menor menor producción producción de leche. de leche. a evolución en porcentaxe de infeccións (vacas afectadas) sobradamente sobradamente los objetivos los objetivos (Blowey, (Blowey, Edmondson Edmondson 1995). En 1995). julio de En 2021, julio de hubo 2021, un hubo 2,2 un 2 xe de vacas afectadas (vacas que tiveron polo menos unha En el gráfico 2 vemos cómo la evolución en producción de leche ha sido positiva En el En gráfico el gráfico 2 vemos 2 vemos cómo cómo la evolución la evolución en producción en producción de leche de leche ha sido ha positiva, sido positiva, seguiu unha tendencia descendente, movéndose en cifras % de vacas % de afectadas. vacas afectadas. mamite) non só se mantivo por baixo do 5 %, senón que mientras que la evolución evolución en porcentaje porcentaje de infecciones infecciones (vacas afectadas) ha seguido seguido mientras mientras que laque evolución la en porcentaje en de infecciones de (vacas (vacas afectadas) afectadas) ha seguido ha realmente baixas que cumpren sobradamente os obxectivos baixou ao 4,5 %. Gráfica Gráfica 2 descendente, una tendencia tendencia descendente, moviéndose en cifras realmente bajas que cumplen cumplen una 2tendencia una descendente, moviéndose moviéndose cifras en realmente realmente bajasun bajas que cumplen que (Blowey, Edmondson, 1995). Enenxullo decifras 2021 houbo sobradamente los objetivos objetivos (Blowey, Edmondson 1995). Ende julio de 2021, 2021, un hubo un 2,2 2,2 sobradamente sobradamente losvacas objetivos los (Blowey, (Blowey, Edmondson Edmondson 1995).1995). En julio En julio 2021, de hubo hubo 2,2un 2,2 % de afectadas. TÁBOA 1 Litros /Infecciones Litros /Infecciones % de de vacas vacas afectadas. afectadas. % de vacas % afectadas. 50,0 AFECTADAS50,0 Gráfica Gráfica Gráfica 2 22 2 GRÁFICA

20,0 20,0 10,0 10,0 0,0 0,0

MEDIA

MEDIA PORC INFECT PORC INFECT

Meter un Meter faldón uncon faldón estas con dúas estas declaración: dúas declaración:

01/07/2021

Ademais, na gráfica 1 comprobamos a evolución mensual20,0 de todas as mamites clínicas que aparecen na súa granxa10,0 xunto cos seus tratamentos, cruzando a porcentaxe de va- 0,0 cas infectadas coas células somáticas.

01/04/2021

4,50 %

01/07/2021 01/07/2021

39,57

Litros/Infeccións Litros /Infecciones LitrosLitros /Infecciones /Infecciones

01/04/2021 01/04/2021

113,43

20,0 50,0 50,0 10,0 40,0 40,0 0,0 30,0 30,0

01/01/2021 01/01/2021 01/07/2021

2021

30,0

20,0 50,0 10,0 40,0 0,0 30,0

01/10/2020 01/10/2020 01/04/2021

4,86 %

01/07/2020 01/07/2020 01/01/2021

36,77

01/04/2020 01/04/2020 01/10/2020

106,00

40,0

30,0

01/10/2019 01/10/2019 01/04/2020 01/01/2020 01/01/2020 01/07/2020

2020

40,0

01/04/2019 01/04/2019 01/10/2019 01/07/2019 01/07/2019 01/01/2020

5,08 %

01/10/2018 01/10/2018 01/04/2019 01/01/2019 01/01/2019 01/07/2019

36,06

01/04/2018 01/04/2018 01/10/2018 01/07/2018 01/07/2018 01/01/2019

119,17

01/10/2017 01/10/2017 01/04/2018 01/01/2018 01/01/2018 01/07/2018

2019

01/04/2017 01/04/2017 01/10/2017 01/07/2017 01/07/2017 01/01/2018

LITROS/VACA

01/07/2017 01/01/2017 01/10/2017 01/04/2017 01/01/2018 01/07/2017 01/04/2018 01/10/2017 01/07/2018 01/01/2018 01/10/2018 01/04/2018 01/01/2019 01/07/2018 01/04/2019 01/10/2018 01/07/2019 01/01/2019 01/10/2019 01/04/2019 01/01/2020 01/07/2019 01/04/2020 01/10/2019 01/07/2020 01/01/2020 01/10/2020 01/04/2020 01/01/2021 01/07/2020 01/04/2021 01/10/2020 01/07/2021 01/01/2021

RCS

01/04/2017

ANO

01/04/2017 01/01/2017 01/01/2017 01/07/2017

de uas en s,

14,00

As sensacións sempre foron moi boas, especialmente 12,00 en 10,00 canto á textura do ubre e a saúde dos tetos. “Non atopamos 8,00 6,00 nunca tetos avermellados ao retirar as tetoeiras, nin cam4,00 16,00 bios de cor, nin moito menos formación de aneis na base. 2,00 14,00 0,00 12,00 A textura do teto é a dunha pel sa e protexida”, recoñece 10,00 o gandeiro. 8,00

01/01/2017

ae xa te

antiago Lamas, da Ganadería Farruco SC (Touro, A GRÁFICA 1 Coruña), moxe 46 vacas e comezou a utilizar os nosos produtos en maio de 2019. Está a conseguir uns Células/Infectadas Células/Infectadas resultados espectaculares. 16,00 16,00

01/01/2017

aliÉ os ia ue e.

PHYTOGRAPE EN GANADERÍA FARRUCO SC

MEDIA PORC INFECT MEDIA PORC INFECT MEDIAMEDIA LITROSPORC INFECT % INFECCIÓNS

Foto: manuel_consuvet Foto: manuel_consuvet Meter un faldón faldón condúas estasdeclaración: dúas declaración: declaración: Meter Meter un faldón un con estas con estas dúas

ManuelManuel Ángel Fernández Ángel Fernández

Manuel Ángel Fernández

ade de

Consuvet

Consuvet Foto: manuel_consuvet manuel_consuvet Foto:Consuvet manuel_consuvet Foto:

“Sus características características antioxidantes antibacterianas garantizan el mejor mejor cuidado cuidado para “Sus características “Sus antioxidantes antioxidantes y antibacterianas yy antibacterianas garantizan garantizan el mejor el cuidado para para “Notamos menos inflamación

pezones ubres” pezones pezones y ubres” yy ubres” “As súas características antioxidantes e antibacterianas garanten o mellor coidado para tetos e ubres”

.com

Santiago Lamas

“Sus características “Sus características antioxidantes antioxidantes y antibacterianas y antibacterianas garantizan garantizan el mejor el cuidado mejor para cuidado para Manuel Ángel Fernández Manuel Manuel Ángel Ángel Fernández Fernández pezones ypezones ubres” y ubres” Ganadería Farruco SC Consuvet Consuvet Consuvet

e eliminación de gretas nos tetos, o que axuda a un mellor manexo no muxido, ademais de conseguir menos gravidade nas mamites”

En vídeo

vp027_pub_piensossil.indd 47

29/10/21 13:49

A C T U A L I DA D E

O control leiteiro, algo máis que litros de leite e células somáticas Grazas a un acordo entre o Ligal e as Africores, coa colaboración de Medio Rural, ademais da análise dos parámetros que viñan sendo habituais, como son a graxa, a proteína e o RCS, a partir de agora os gandeiros galegos en Control Leiteiro dispoñen de analíticas complementarias dos ácidos graxos, betahidroxibutirato, urea e RCD. A continuación, ofrecemos unha análise pormenorizada de cada un destes parámetros, os cales redundarán nunha maior produtividade dos nosos animais. Centro Autonómico de Control Leiteiro (Cegacol)

ende o mes de setembro todas as ganderías en Control leiteiro de Galicia dispoñen de analíticas complementarias, vaca a vaca e mes a mes, máis alá do que viña sendo habitual. A maiores da análise de graxa, proteína e células somáticas, están dispoñibles as de ácidos graxos, betahidroxibutirato, urea e reconto celular diferenciado. Isto vai ser posible grazas ao acordo entre o Ligal e as Africores, coa colaboración do Servizo de Producións Gandeiras da Consellería do Medio Rural. Para as Africores supón un investimento importante, de máis de 80.000 € anuais, se ben se entende que a repercusión na mellora da rendibilidade das granxas compensará o esforzo. Algunhas destas analíticas xa estaban dispoñibles para algunha das Africores, pero este acordo unifica o

criterio para todas as ganderías de Galicia en Control Leiteiro. A partir destas novas análises, ponse a disposición dos gandeiros e dos técnicos novas ferramentas de control, que repercutirán nunha mellora da produtividade das vacas, na rendibilidade das granxas e no benestar dos animais, na medida en que estas análises poden ser empregadas para previr enfermidades.

RECONTO CELULAR DIFERENCIADO (RCD) O reconto celular diferenciado (RCD) é un parámetro que, xunto co reconto de células somáticas (RCS), axuda a estimar mellor a saúde do ubre. Se os riscos que poden condicionar a saúde do ubre se detectan con tempo, increméntanse as posibilidades de reaccionar e intervir antes. Nos casos nos que o RCS é baixo (por debaixo de 200.000 cel./ml.), se o RCD é alto (por riba do 65 %) aumenta a tendencia a que esa vaca vaia ter un problema no ubre nos vindeiros días.

Dalgún xeito, o RCD proporciona información sobre a saúde do ubre nunha fase temperá, mentres que o RCS amosa a reacción do ubre. Así, o RCD abre a posibilidade de actuar moito antes que se o comparamos co valor illado do RCS. O que coñecemos como células somáticas son un conxunto de células de defensa que interveñen fronte a procesos infecciosos no ubre. Son de diversos tipos e, segundo a súa tipoloxía, interveñen en maior ou menor medida nas distintas fases da infección. En ubres sans, o normal é que os macrófagos representen a maior porcentaxe destas células, xa que son a primeira barreira contra a infección. A medida que esta avanza, aparece outro tipo de células máis especializadas (neutrófilos polimorfonucleares e linfocitos) para evitar que esta vaia a máis. O RCD representa a proporción de neutrófilos polimorfonucleares e de linfocitos respecto do total de células somáticas. A diferenza a 100 restante

48 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_actualidade_controlLeiteiro_galego.indd 48

28/10/21 18:18

A C T U A L I DA D E

A INTERPRETACIÓN DAS ANÁLISES DE AG EN LEITE PODE AXUDARNOS A AXUSTAR MELLOR A RACIÓN ÁS NECESIDADES DA VACA E A DETECTAR PROBLEMAS DIXESTIVOS

sería a porcentaxe de macrófagos. Os valores de RCD só se poden obter en mostras con RCS superior a 50.000 cel./ml. Así, se nunha mostra de leite temos unha elevada proporción de neutrófilos e de linfocitos, superior ao 65 %, indica que pode tratarse dunha vaca na que o seu sistema inmunolóxico tivo que reaccionar dunha forma máis drástica ao non ser dabondo a acción dos macrófagos. Sería o grupo de vacas a vixiar para ver se precisan da nosa axuda ou se pola contra son capaces de conter a infección por si soas. O valor de RCD tamén pode ser útil para axudar a tomar decisións respecto do tratamento de secado. Así, antes de secar unha vaca sen tratamento, deberiamos consultar o seu historial de RCS e de RCD.

UREA A urea é unha pequena molécula orgánica que procede do metabolismo das proteínas, que podemos analizar en sangue, ouriños ou en leite, pois existe unha correlación entre estes tres niveis.

Estatus

RCS (cel./ml)

RCD %)

Normal

<200.000

<65

Sospeitosa

<200.000

>65

Mamite

>200.000

>65

Crónica

>200.000

<65

A dixestión das proteínas no rume produce amoníaco, que é aproveitado pola flora ruminal para elaborar proteína microbiana. Cando se producen grandes cantidades, por exemplo, por un exceso de proteína na ración, todo o amoníaco producido non é capaz de ser utilizado polos microorganismos e parte del pasa ao sangue, onde é tóxico, polo que debe ser transformado en urea, da que se encarga principalmente o fígado. A urea pode ser reciclada polo animal ou ser eliminada en parte polos ouriños ou polo leite. A clave está en proporcionar a adecuada cantidade de carbohidratos no rume para proporcionar a enerxía necesaria para que os microorganismos do rume poidan transformar todo o amoníaco en proteína bacteriana, liberando o fígado de ter que transformalo

Carros Mezcladores Autopropulsados

- Modelos de 1 y 2 sinfines, de 11 a 33m3. - 4 a 6 cilindros, potencia de 170-260 CV. - Canal de carga de 800mm de ancho.

- 3 modos de conducción. - 2 versiones, Ecomix (Granjas) y Ecomode (Cumas). - 8 velocidades de Sinfin y 3 velocidades de fresado. Farming Coruña Lugar Campoduro - Céltigos N-634 km.687 15686 - Frades Telf. 881 254 681 administracioncoruna@farming-agricola.com www.farmingagricola.com

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 49

vp027_actualidade_controlLeiteiro_galego.indd 49

28/10/21 18:18

A C T U A L I DA D E

en urea. Trátase de que as racións estean equilibradas no que á achega de enerxía e proteína se refire. A transformación de amoníaco en urea ten un gran custo enerxético, polo que un nivel alto de urea en leite é un indicador do esforzo metabólico ao que se ve sometido o fígado. Por outra banda, os niveis altos de urea están relacionados cunha baixa eficiencia reprodutiva, debido ao elevado gasto enerxético que se produce no fígado, que repercute en incrementar o balance enerxético negativo, entre outros motivos. As racións con exceso de proteína ou con falta de enerxía (ou ambas) adoitan a producir niveis elevados de urea. Pola contra, racións cunha alta achega enerxética (e baixo de proteína) redundarán en baixos niveis de urea en leite. Desta forma, a urea pódenos axudar a controlar se a ración está equilibrada. Así mesmo, o control dos niveis de urea en leite tamén pode axudar a detectar acedose ruminal, xa que con esta se reduce o crecemento microbiano e se limita a captación de amoníaco polos microorganismos, o cal redunda en niveis altos de urea. Os niveis de urea fluctúan ao longo do día, en función do tempo transcorrido tras alimentar a vaca. Así, as mostras do control de mañá tenden a ter niveis inferiores de urea ca os da tarde; hai que ter isto en conta cando se comparan niveis de urea de anos anteriores. A forma de alimentar tamén inflúe, de xeito que as racións de carro mesturador adoitan presentar niveis inferiores de urea en leite que as vacas alimentadas con concentrado e forraxe por separado. Outros factores que poden afectar son a estación do ano e son frecuentes valores máis altos no verán, ou o número de muxidos por día, con valores máis altos cando se moxe tres ou máis veces ao día. Os valores de vacas de primeiro parto adoitan ser superiores aos das vacas adultas. Por días en leite, os valores máis altos son os das vacas paridas entre 100 e 200 días, seguido das vacas paridas de máis de 200 días e con niveis máis baixos as paridas de menos de 100 días. O nivel de produción non está correlacionado coa urea, de xeito que podemos ter vacas con altas producións con niveis aceptables de urea. Os valores de urea en leite nas mostras de Control Leiteiro exprésanse en mg/l. Os valores de referencia deberían estar entre 210 e 300 mg/l.

Os valores individuais por cada vaca poden ser útiles para detectar vacas cun fígado afectado ou que seleccionan a comida, se ben, polo xeral, os valores que achegan máis información son os que se dan por grupos de vacas, distinguindo entre vacas de primeiro parto e adultas ou por días en leite (media de días que levan paridas as vacas). A través da análise de tanque podemos ter unha orientación da urea en leite do rabaño, pero os datos que proporciona o Control Leiteiro, por grupos de produción, permítennos detectar se é un problema global ou dun grupo de vacas.

O RCD ABRE A POSIBILIDADE DE ACTUAR MOITO ANTES QUE SE O COMPARAMOS CO VALOR ILLADO DO RCS

› Para acadar niveis óptimos de urea, debemos evitar que a ración teña un exceso de proteína, non achegar excesos de proteína altamente degradable aínda que o nivel de proteína bruta sexa o adecuado, e proporcionar racións cun nivel axeitado de carbohidratos fermentables, para favorecer o crecemento microbiano.

BHB (BETAHIDROXIBUTIRATO) O BHB (betahidroxibutirato) é un corpo cetónico, procedente do metabolismo da graxa, que podemos analizar en sangue, ouriños ou en leite. No Control Leiteiro, o BHB analízase no primeiro control tras o parto de cada vaca e é un indicador da presenza de cetose. A maiores, é un indicador indirecto do esforzo ao que está sometido o fígado para metabolizar toda a graxa que está mobilizando el animal. A cetose é un trastorno metabólico que afecta ás vacas leiteiras de alta produción nas primeiras semanas despois do parto e prodúcese debido á alta demanda de glicosa e de ácidos graxos para a produción de leite o que, sumado á diminución do consumo de alimento por parte da vaca, produce un resultado de balance enerxético negativo (BEN). Para compensar esta deficiencia, a vaca mobiliza a graxa das súas reservas corporais, que pasa ao fígado para obter enerxía dela. Cando este está desbordado por metabolizar moita graxa (vacas que perden moito peso en pouco tempo), prodúcese unha gran cantidade de corpos cetónicos, cuxo principal efecto sobre o animal é a redución do apetito, coa consecuente diminución da capacidade de comer, o que agrava a falta de enerxía para afrontar o inicio da lactación. A mobilización da graxa das súas reservas é un efecto compensatorio da vaca pola falta de enerxía na ración e,

50 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_actualidade_controlLeiteiro_galego.indd 50

28/10/21 18:19

Equipamiento Ganadero

Proveedor integral de soluciones ganaderas Fabricación y distribución de equipamiento ganadero Gestión de residuos Desarrollo y ejecución de proyectos Asesoramiento medioambiental

etxeholz@etxeholz.net vp027_publicidade_etxeholz.indd 51

Amarres, arrobaderas, barreras, bebederos, casetas, comederos, colchón continuo, cubículos... fabricados por nosotros. También completamos nuestro catálogo con productos de marcas como; Jourdain, Animat, Arienti, La Buvette, Huesker, Cri-Man…

Gestión de Purines

Gestión integral mediante sistemas de tratamiento (separadores, agitadores, bombas y biocélulas) y sistemas de aplicación del purín (cisternas, umbilical, rampas, tubos colgantes, enterradores...). ¡Analizamos tu caso y buscamos la mejor solución!

Asesoramiento Medioambiental

Te ayudamos en todas las dudas que se te planteen con motivo de la aplicación o cambio de normativas. Tramitamos tus Autorizaciones Ambientales Integradas, Licencias de Actividad Clasiﬁcada, Estudios de Impacto Ambiental, etc.

www.etxeholz.net

+34 948 983 390

+34 683 612 406 18/10/21 9:50

A C T U A L I DA D E

UN NIVEL ALTO DE UREA EN LEITE É UN INDICADOR DO ESFORZO METABÓLICO AO QUE SE VE SOMETIDO O FÍGADO

› A hipocalcemia xunto coa cetose son, sen dúbida, as principais patoloxías metabólicas ás que se enfronta a vaca despois do parto. Deste xeito, detectar a cetose tamén nos pode a xudar a prever unha posible falta de calcio.

cando se supera este efecto, a vaca presenta cetose. A cetose pode chegar a ter unha forma clínica, de carácter grave e poñer en risco a vida do animal, se ben na maioría dos casos cursan de forma subclínica, onde observamos que a vaca non acaba de arrincar, está achicada, aínda que está a dar moito leite. Basicamente distinguimos dous tipos de cetose, e é importante coñecelos, xa que nos axuda a ver de onde vén o problema, ao tempo que nos orienta para utilizar un tratamento ou outro para combatela. Tras o parto, momento no que hai unha alta mobilización da graxa corporal, pódese superar a capacidade do fígado para metabolizala. Isto pode ocorrer ou ben por falta de enerxía, debido a que a vaca non come abondo para o leite que está a producir, ou ben porque o fígado ten unha capacidade reducida, non é eficiente, xa que está infiltrado con graxa, é dicir, o que se coñece como ‘fígado graxo’. • A cetose tipo 1 débese a unha falta de enerxía na ración ou a que a vaca non come o suficiente, mentres que a de tipo 2 está motivada por un fígado graxo e o problema adoita estar no preparto, sendo típico das vacas con estado corporal elevado (vacas que paren moi gordas). • A cetose tipo 2 prodúcese aproximadamente dúas semanas despois do parto, mentres que a cetose tipo 1 adoita presentarse a partir da terceira semana. Dado que esta patoloxía se concentra no primeiro mes tras o parto, a análise de BHB realízase unicamente no primeiro control tras o parto. Hai que ter en conta que se debe previr a enfermidade antes de que sexa tarde. Analizala en fases máis avanzadas da lactación perde sentido, pois a vaca que vai desenvolver unha cetose xa o fai de forma evidente sen necesidade de demostralo a través da análise do BHB. No que respecta ao tratamento, a cetose tipo 1 responde ben con glicosa ou propilenglicol, mentres que na ce-

tose tipo 2, a vaca non responde a este tratamento, xa que o problema non é a dispoñibilidade de enerxía, senón que a funcionalidade do fígado está afectada por estar infiltrado de graxa. En calquera caso, a prevención é a mellor ferramenta para combater a cetose, sobre todo en vacas en risco, como poden ser vacas cunha elevada condición corporal, cunha duración do secado superior a dous meses ou con antecedentes de cetose en partos anteriores. Os niveis de BHB en leite que se utilizan para detectar vacas en risco de cetose son cando a análise está por riba de 0,10 mM/l (milimoles por litro de leite). Por outra banda, cando a vaca mobiliza graxa, tamén tende a producirse hipocalcemia (niveis baixos de calcio en sangue), xa que tanto os sistemas enzimáticos implicados na mobilización de graxa como na mobilización de calcio dende os ósos requiren Mg (magnesio) como cofactor, de forma que existe unha competición polo MG; o Mg consumido para a mobilización de graxa non está dispoñible para mobilizar o calcio e viceversa.





1

  















 











C. LONGA

C. CURTA















 

 









: 













 







 







 















 















  











 















 

















 



















 















 



















   





 



 















 











 





 



 

   















     



52 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_actualidade_controlLeiteiro_galego.indd 52

28/10/21 18:19

El Unico Azul, unha seccion bisemanal en Vaca Pinta sobre o proceso de secado Dende o 2 de novembro as redes sociais de Vaca Pinta acollerán un novo apartado que se irá actualizando cada martes e xoves con informacións breves relacionadas coa rutina de secado e o uso de seladores.

Como xurdiu a idea de empezar a empregar seladores? Que relación ten esta tendencia coa evolución do sector? Cales son as características dos seladores de tetos? Que nocións deben ter os nosos traballadores para usalos axeitadamente?

En que deben cambiar para facilitar a súa identificación? Cales son as pautas correctas de aplicación dun selador? Como debemos retiralos?

Isto e máis en… EL ÚNICO AZUL

Non perdas ningunha publicación

vp027_publicidade_boheringer_galego.indd 53

29/10/21 11:34

A C T U A L I DA D E

De novo

Mixtos

Preformados

Posible explicación

Alto

Baixo

O rume está a funcionar ben

Baixo

Alto

Achega de palmítico ou similar na ración

Baixo

Alto

O rume non está a funcionar ben

ÁCIDOS GRAXOS EN LEITE (AG) A graxa do leite está composta principalmente por ácidos graxos (AG), dos que parte deles proceden directamente do alimento, tras ser transformados no rume e outra parte son sintetizados de novo no ubre. A interpretación das análises de AG en leite pode axudarnos a axustar mellor a ración ás necesidades da vaca e a detectar problemas dixestivos. Na graxa do leite podemos atopar moitos AG diferentes, se ben os maioritarios son estes catro: palmítico, esteárico, oleico e mirístico. A composición de AG que contén o leite está influenciada por moitos factores, e a alimentación é o principal factor de variación, xunto con outros factores como a xenética, o número de partos, a produción ou o estado de lactación. Os valores exprésanse en g/100 g. Os AG clasifícanse segundo a lonxitude da cadea (número de átomos de carbono) ou o seu grao de saturación (número de dobres enlaces). A efectos prácticos interésanos saber a súa orixe, xa que nos orienta sobre o funcionamento ruminal: • De novo: prodúcense na glándula mamaria e son indicadores dunha boa saúde ruminal, polo que nos interesa que este grupo de AG teña un nivel alto. • Mixtos: pódense producir na glándula mamaria ou tamén poden proceder da ración. • Preformados: xa están formados antes de chegar ao ubre e incorporarse como parte da graxa do leite. Así, proceden do alimento ou da mobilización da graxa corporal. Adoitan ter un nivel alto cando se producen cambios na alimentación ou cando as vacas están a perder moito peso. Este grupo de AG achega información sobre cambios na forraxe, sobre a cantidade de materia seca inxerida polo animal ou sobre periodos de estrés. As vacas paridas de pouco teñen niveis máis baixos de De novo e máis altos de preformados que as vacas paridas de máis tempo. En canto á súa clasificación polo grao de saturación, teñen especial importancia os AG insaturados. Esta forma de

A INTERPRETACIÓN DAS ANÁLISES DE ÁCIDOS GRAXOS EN LEITE PODE AXUDARNOS A AXUSTAR MELLOR A RACIÓN ÁS NECESIDADES DA VACA E A DETECTAR PROBLEMAS DIXESTIVOS

presentarse os AG é a que se atopamos no alimento, e son transformados no rume pola acción dos microorganismos. Así, no leite adoita darse unha baixa porcentaxe de AG insaturados; a maioría son saturados. Se atopamos niveis altos de AG insaturados no leite, pódese deber a un mal fucionamento do rume (acedose) ou a estar alimentándose de grandes cantidades de herba (pastoreo). Outra aplicación da análise de AG é a súa correlación co metano producido polas vacas. O metano é un gas de efecto invernadoiro que producen os microorganismos do rume (bacterias metanoxénicas). A súa produción está directamente correlacionada co nivel de ácido palmítico que podemos detectar en leite. Así, a determinación deste AG oriéntanos sobre se as vacas están a producir moito ou pouco metano. Este é un gas moi enerxético, polo que, a igualdade de produción, unha vaca que produza moito metano é menos eficiente, xa que se producen perdas por este gas dunha parte importante de enerxía que se lle proporciona ao animal na ración.

› No informe mensual preséntase unha estimación da produción media de metano por vaca e día que nos pode axudar a ver como cambios no manexo inflúen neste parámetro (cambios na alimentación, partos agrupados etc.).

54 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_actualidade_controlLeiteiro_galego.indd 54

28/10/21 18:19

Pr em iu

n ea l C

Xtre m

trol Con

PROMOCIÓN

Barrier PERFECTA HIGIENE DE LA UBRE CON LA FAMILIA BLUEMAX

Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2

Cl2

Premium ¡Nunca hubo un producto como este! ¡Bluemax Premium es el primer y único producto de higiene de la ubre en la industria lechera basado en dióxido de cloro listo para usar en pre y post ordeño sin necesidad de mezclar!

D Control

Barrier

B Clean

El sellador definitivo para el mejor acondicionamiento de la piel del pezón

Rápida desinfección natural y barrera física entre ordeños

Espuma limpiadora pre-ordeño de calidad superior con gran capacidad acondicionadora de la piel de los pezones y excelente capacidad espumante

Xtrem Sellador acondicionador de la piel de los pezones con dióxido de cloro listo para usar

L A N O I C P E C X E A T R E OF

* O L A G E R E D 1 AFAS Y OBTEN R R A G 4 A R P M O C 1, + 4 e de 2021 sta el 31 de diciembr Promoción válida ha

Grupanor - Cercampo S.A Azufre 4 Torrejón de Ardoz Madrid 28850 91 656 17 48 Mov .: 609 277 617 pedrojdiaz@grupacer.com

FRIOR S.L.

Pol. Industrial Pedrapartida parcela 17 Coirós, A Coruña 15316 981 774 500 Mov .: 616 029 988 www.frior.es

*Oferta disponible exclusivamente en España entre los distribuidores oficiales BouMatic, para todos los pedidos de los productos BlueMAX, Gladiator Barrier, Udder Spray, Udder Dip, y Hexi Dip Supreme (20kg y 60kg) aprobados entre el 1 de septiembre y el 31 de diciembre de 2021. Para obtener más información, contacte con su distribuidor BouMatic.

vp027_publi_boumatics.indd 55

18/10/21 9:50

Frior S.L.

De que falamos nas primeiras tres charlas de Hipra sobre muxido robotizado? PRIMEIRA XORNADA, CON JUAN ECHEVERRÍA O primeiro experto en participar nestes coloquios foi o veterinario Juan Echeverría, quen lembrou as súas primeiras experiencias con robot e falou de que explotacións son as que mellor se adaptan. JUAN DESTACA QUE… • Non hai unha “granxa ideal” para os robots, en principio calquera pode poñelo. Dependerá das súas instalacións e deberán ter, obviamente, un mínimo de 40 vacas. En granxas grandes unha alternativa é a sala rotativa. • En tratamentos o período de supresión é o que marca o medicamento. Non depende do número de muxidos da vaca. • O mellor baño de tetos é o que se elixe en función do pH da pel do teto e do tipo de camas. O máis importante é que o teto quede ben cuberto. • O número de descartes ao instalar un robot de muxido (de media, entre 0 e 3 animais por granxa) é moi inferior a eliminacións por outros cambios na explotación. O problema se se eliminan máis cabezas pode estar influenciado pola falta de destreza á hora de axudalos a adaptarse ao robot. • Non é certo que en granxas onde os animais que non están aloxados en cubículos as asistencias ao robot sexan menores. Non hai un tipo de cama máis aconsellable para o robot, o importante é que sexan aloxamentos cómodos e limpos. • Os tres puntos de recoñecemento básico dun robot son comprobar a limpeza das tetoeiras e de todos os elementos que entren en contacto co teto, revisar os pulsadores e comprobar o nivel sen carga.

SEGUNDA XORNADA, CON YOLANDA TRILLO E MARCOS LÓPEZ Yolanda Trillo e Marcos López, veterinarios de Lely, foron os segundos participantes de La Hora del Robot. Afondaron na formación que implica a instalación dun robot e na importancia da comunicación entre as casas de muxido e o equipo de técnicos dunha granxa. YOLANDA E MARCOS SUBLIÑAN QUE… • Á hora de instalar un robot é importante que o gandeiro entenda que será necesario un cambio de mentalidade á hora de traballar e, en termos económicos, que sexa consciente do que pode asumir, tanto ao principio como para o seu mantemento. • Os sistemas de descarga eléctrica presentes nalgúns robots non son incompatibles co benestar animal. A súa carga é mínima e é posible desactivala. • Gustaríalles seguir mellorando o apoio e a formación que ofrecen a todos os técnicos que traballan nunha granxa que se pasa ao muxido robotizado. • Non se producen máis mastites por muxir con robot, pero si se percibe que os gandeiros con robot fan unha maior aposta pola prevención. • É esencial que os tetos entren limpos ao muxido; se non, débese aumentar o tempo de pretratamento.

vp027_publi_hipra_galego.indd 56

29/10/21 11:33

As veterinarias de SERVEPO Carlota Lázare e Rocío Alvarez, e Mónica Mon, do Centro Veterinario Meira, responderon as dúbidas da audiencia o martes 19 de outubro. Entre os principais temas tratados polas expertas en calidade de leite destacaron aspectos como a formación (dos técnicos e dos gandeiros), a importancia da limpeza no robot e como complementan o seu traballo os datos do robot e de control leiteiro. MÓNICA, ROCÍO E CARLOTA EXPLICAN QUE… • A maior flexibilidade laboral que ofrece o robot é un factor clave cando unha persoa decide instalalo. Isto permite un control remoto ata certo punto e require doutro tipo de man de obra. • Á hora de instalar un robot débense ter en conta factores como as instalacións das que se dispón, o investimento económico que suporá, que beneficios se obterán e que plans de crecemento ten esa explotación. Así mesmo, consideran básico que o gandeiro valore cal é o mellor momento para dar o paso, que coñeza de primeira man a experiencia doutras granxas similares e que teña unhas expectativas realistas. • É habitual que haxa algúns problemas durante o período de adaptación ao robot porque, do mesmo xeito que os animais se teñen que afacer á máquina, tamén o gandeiro debe aprender a traballar dunha maneira distinta. • Cada explotación é un mundo e, polo tanto, é importante adaptar os parámetros predeterminados do robot (ou robots) ás condicións de cada granxa. • Do mesmo xeito que lle ocorre ao gandeiro, para un técnico o cambio ao robot tamén implica ter que pasar máis tempo analizando datos. • É indispensable contar cun protocolo de lavado para os robots baseado en puntos críticos se queremos evitar posibles problemas de calidade bacteriolóxica do leite.

PRÓXIMAS CITAS

16 de novembro 23 de novembro

NOVEMBRO

Ás 13:00 horas en

14 de decembro

DECEMBRO

NON PERDAS A EMISIÓN FINAL DO 14 DE DECEMBRO, NA QUE LEMBRAREMOS OS PRINCIPAIS TEMAS TRATADOS EN TODAS AS SESIÓNS!

Envíanos as túas preguntas! redaccion.vacapinta@ctransmedia.com | antonio.souto@hipra.com 626 290 803

vp027_publi_hipra_galego.indd 57

29/10/21 11:33

NA GRANXA

GANADERÍA PARLERO SC (VALDÉS. ASTURIAS)

En Vaca.tv

Diego Bueno, no centro, xunto á súa muller, María Fernández; os seus pais, José Luis Bueno e María Concepción Pérez; o seu fillo, Hugo, e a súa sobriña, Daniela

Pioneiros en apostar polo muxido robotizado Cando ninguén muxía con robot, nin en Asturias nin en case no resto do país, en Parlero estaban convencidos de que o sistema funcionaría e deron os pasos oportunos para conseguir poñer en marcha a súa idea. Viaxamos a Valdés para saber como foron eses inicios e coñecer todos os detalles desta gandería familiar, que, ademais de traballar con frisonas, se lanzou á raza parda e á asturiana de la montaña. Localización: Valdés (Asturias) Propietarios: José Luis Bueno, María Concepción Pérez e Diego Bueno N.º total de animais: 250 Vacas en muxido: 122 Media de produción: 36 l/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,70 % Porcentaxe de proteína: 3,33 % RCS: 230.000 cél./ml Cualificación morfolóxica: 83,45 puntos ICO: 3.215 Superficie agrícola: 63 ha Venda do leite: Central Lechera Asturiana

s avós de Diego Bueno foron os primeiros en mergullarse no mundo da gandería coa raza asturiana de los valles e a holstein. No ano 1991 os seus pais, José Luis Bueno e María Concepción Pérez, decidiron quedar coas, apenas 20, vacas de leite que tiñan e desde ese momento comezou o crecemento da Ganadería Parlero SC. Aos poucos foron aumentando o número de animais e en 2002, cando Diego tomou a firme decisión de que quedaría na granxa, construíron as naves novas. A súa incorporación foi efectiva en 2004, pero era unha idea que tivo desde moi novo: “Sem-

pre me gustou a gandería, desde pequeno tiven gusto polos animais. Con tan só 4 ou 5 anos empecei a ir co meu avó aos concursos de asturiana dos vales e ata hoxe”. As instalacións actuais de Parlero escóndense nun pequeno val entre os montes de Boronas, lugar da parroquia de Otur, no concello asturiano de Valdés, onde Diego e os seus pais, coa axuda dun empregado, manteñen un total de 250 animais. Con 122 vacas en muxido, 18 secas e 110 xatas e xovencas están a lograr unhas cifras de produción duns 36 litros ao día por vaca, con 3,70 % de graxa e 3,33 % de proteína. “Estas medias teñen base na produción de forraxe que temos, pois non compramos ningún tipo de forraxe externa, só damos millo, herba, palla e algo de penso”, subliña Diego. Xusto antes de 2009 estaban a enviarlle o leite a Pascual, pero a empresa comunicoulles que deixaría a recollida pola súa zona e tiveron que

58 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_enLaGranja_parlero_galego_SABE.indd 58

29/10/21 12:46

NA GRANXA Instalacións da granxa a vista de paxaro

Ibérica

Alta Calidad Alemana Asegurada!

“CON TAN SÓ 4 OU 5 ANOS EMPECEI A IR CO MEU AVÓ AOS CONCURSOS DE ASTURIANA DE LOS VALLES E ATA HOXE”

darlle solución rápida a esta noticia. “A miña avoa −explica o gandeiro− era socia fundadora de Central Lechera Asturiana e, aínda que se xubilou, seguía tendo o seu título como socia. Nese momento, cedeulle o título ao meu pai e así comezamos en 2009 a entregarlle o leite”. Engade que “esta empresa é, a verdade, unha garantía. Cobramos o litro de leite a 0,37 euros e ofrécenos moi bos servizos en canto a alimentación, nutrición, veterinaria, podoloxía...”.

OS ANIMAIS, EN DÚAS NAVES UNIDAS Son dúas as naves principais de Parlero. Nunha delas están as vacas en produción, divididas en dous lotes: por unha banda, primeiro e segundo parto e, pola outra, vacas adultas. Ademais, as vacas de concurso e as recentemente paridas teñen un espazo illado, para facilitarlles unha alimentación especial e estar máis vixiadas. Na outra nave contigua teñen a todas as vacas secas e ás xovencas a partir dos dous meses, distribuídas en grupos segundo a idade. Moi preto das naves teñen situados os iglús individuais para os animais acabados de nacer e, á beira destes, unha instalación pequena con dous lotes colectivos nos que distribúen as xatas desde os 25 ata os 60 días. “As vacas en produción descansan en cubículos con camas de area e toda a recría e as secas teñen cama quente de palla. Pasan aos cubículos cando están inseminadas para que se vaian adaptando a eles aos poucos”, describe Diego. Para o coidado das camas de area, móvenas e límpanas dúas veces ao día e énchenas de area cada 15. As camas de palla vanas xestionando segundo as súas necesidades.

NOVEDAD

CAZO OR DISTRIBUID JE FORRA

NOVOEUDNAIFEDED CAZ

Tel. (+34) 985 634 238 Schäffer Ibérica • info@schaffer-iberica.com

www.schaffer-iberica.com 10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 59

vp027_enLaGranja_parlero_galego_SABE.indd 59

29/10/21 10:48

NA GRANXA Boxes individuais onde manteñen os animais acabados de nacer ata os 25 días

As vacas en produción teñen cubículos con camas de area

Os bebedoiros de volteo están distribuídos por todas as naves e a limpeza realízase con arrobadeiras, que pasan cada tres horas. Para as vacas en produción teñen unha fosa de xurro duns 650.000 litros e, á parte, contan con outra para a recría e as secas. Un dos motivos de ter esta parte de animais en cama quente de palla é que todos os seus residuos se enviarán pronto a unha planta de xurros xestionada por Central Lechera Asturiana. Diego revélanos que “a planta estivo parada e agora está en proceso de arranque. Aínda que agora mesmo non estamos a enviar os residuos a esta planta, contamos comezar pronto. Creo que ten un custo un pouco elevado, por iso non nos arriscamos a enviar todo o xurro, senón parte. Hai que esperar tamén ás normativas que nos esixa a nova PAC e buscar a maneira de que saia máis económico”. A capacidade da fosa que destinan aos animais en produción non é suficiente para todo o ano, pero afirma que “nos terreos de pasto e de cultivos podemos botalo sen problema”.

DOS PRIMEIROS ROBOTS EN ASTURIAS Na granxa antiga contaban cunha sala de muxido en espiña de peixe de dez puntos e o problema chegou cando se decidiron a mover a sala ás naves novas que construíron no ano 2002, pois “nese momento −conta Diego− pedíannos moito diñeiro por cambiar a sala de sitio, onde muxiamos unhas 64 vacas”. “O meu pai xa fora de viaxe a Holanda a ver robots e a decisión foi complicada. Nesta zona non había

Instalaron o primeiro robot en 2006 e o segundo, en 2009

“A BASE DE PELEXAR, ESTABILIZÁMONOS EN 36 LITROS POR VACA E DÍA, AS VACAS DURAN MÁIS E OS HORARIOS SON MÁIS FLEXIBLES. SE NON CHEGAS ÁS 8, VÉS ÁS 9 E NON PASA NADA”

establos robotizados e os meus pais foron interesarse máis polo seu funcionamento a granxas de Portugal, de Navarra, do País Vasco... Aínda que vían que nesas ganderías funcionaban ben, a xente de aquí dicía que estabamos tolos. Nese momento a marca coa que nos puxemos en contacto non nos vendía os robots se non tiñamos distribuidor na zona e entón decidimos esperar, a ver tamén como ían funcionando”, lembra. Durante un tempo, os pais de Diego seguiron muxindo na sala, que finalmente non moveron de sitio, e durante unha visita dunha comercial de seme, Lidia Entrecanales, falaron dos

seus plans de muxido con robot e dos inconvenientes que se lles cruzaban no camiño por non haber distribución na súa comarca. “Lidia comentoulles que o seu irmán Telmo podería estar interesado no tema e así comezou todo −asevera Diego−. Na seguinte feira de Silleda, os meus pais, xunto a outro grupo de gandeiros, compraron o robot e Telmo Entrecanales deu os primeiros pasos do que agora coñecemos como Lely Center Los Corrales”. Tras a compra, o primeiro dos robots de Ganadería Parlero SC instalouse no ano 2006 e foi dos primeiros robots de muxido de Asturias.

60 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_enLaGranja_parlero_galego_SABE.indd 60

29/10/21 12:48

SISTEMA SISTEMA DEDE CRUZAMIENTO CRUZAMIENTO DEDE 3 RAZAS 3 RAZAS SISTEMADE DECRUZAMIENTO CRUZAMIENTODE DE3 3RAZAS RAZAS SISTEMA

RENTABILIDAD RENTABILIDAD VITALICIA VITALICIA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN GRASA GRASA + + PROTEÍNA PROTEÍNA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN GRASA GRASA + + PROTEÍNA PROTEÍNA COSTES COSTES

TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS DE SALUD DE SALUD COSTES COSTES TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS SALUD DEDE SALUD DÍASDÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD

+33% +33% +33% +33%

== ==

-26% -26% -26% -26% +147 +147

TÍFICAME EN TÍFICAME EN TÍFICAM EN TÍFICAME E EN

O O

REDUCCIÓN DE LA REDUCCIÓN DE LA MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD

ORBO A PRP AB D D TENTE

+147 +147

R OB A B PR O PA TE D D N

DÍAS DÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD

RENTABILIDAD RENTABILIDAD VITALICIA VITALICIA

* Estudio * Estudio de 10de años 10 años dirigido dirigido por lapor Universidad la Universidad de Minnesota. de Minnesota. Resultados Resultados confirmados confirmados por elpor Journal el Journal of Dairy of Dairy Science Science

CI CI

REDUCCIÓN REDUCCIÓN DEDE LALA MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD

Global Global Genetics Genetics Galicia Galicia Global Global Genetics Genetics * Estudio de años 10 años dirigido la Universidad de Minnesota. Teléfono: Teléfono: 619 760 619 916 760 916 * Estudio P.N. P.N. Európolis Európolis C/Londres C/Londres 29A 29A de 10 dirigido porpor la Universidad de Minnesota. Resultados confirmados el Journal of Dairy Science confirmados porpor el Journal of Dairy Science global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es Resultados 28232 28232 Las Rozas, Las Rozas, Madrid Madrid galicia@globalgenetics.es global@globalgenetics.es

procross.info procross.info

Global Genetics Galicia Global Genetics Galicia Teléfono: 619 760 916 Teléfono: 619 760 916 global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es

vp027_anuncio_GLOBAL.indd 61

Global Genetics Global Genetics P.N. Európolis C/Londres 29A P.N. Európolis C/Londres 29A 28232 Rozas, Madrid 28232 LasLas Rozas, Madrid

18/10/21 9:51

NA GRANXA

Lote de próximas ao parto con camas de palla

A decisión de adquirir o robot foi complexa e os inicios non quedaron atrás: “Lembro un comezo bastante difícil −explica−, porque non tiñamos experiencia e para Telmo tamén era todo novo. A base de pelexar, el converteuse en todo un profesional e nós empezamos a notar os cambios”. Melloras na produción e no manexo das vacas e unha maior flexibilidade no traballo diario son algunhas das vantaxes que máis valoran. Segundo relata Diego, “estabilizámonos nunha media de 36 litros por vaca e día, as vacas empezaron a durar máis e os horarios son máis flexibles. Se non chegas ás 8, vés ás 9 e non pasa nada”. Despois de tanto esforzo, Diego, José Luis e María Concepción recolleron os froitos de tantos anos de traballo e decidiron dar un paso máis: crecer en número de animais para cubrir un segundo robot, que chegou no ano 2009.

ALIMENTACIÓN Cada mañá preparan co seu carro mesturador unha ración única para as vacas en produción, que se compón de 28 kg de silo de millo, 11 kg de silo de herba, 7,5 kg de penso e 700 gramos de palla. “A maiores −engade Diego− toman unha media de 4,5 kg de penso granulado para punteo no robot”. Calculan que o custo por día e vaca anda polos 5,50 euros. Para as vacas secas e xovencas a partir dos oito meses elaboran outra

Vacas de concurso e recentemente paridas, con alimentación especial

Todas as forraxes son propias e ensilan as súas producións en trincheiras

CALCULAN QUE O CUSTO DA RACIÓN DE PRODUCIÓN POR DÍA E VACA ANDA POLOS 5,50 EUROS

ración con 7 kg de silo de herba, 3,5 kg de silo de millo e 3 kg de palla de cebada, ao que suman 2 kg pola mañá e outros 2 kg pola tarde de penso de punteo, que lles proporcionan manualmente no corredor de alimentación. As xatas en Parlero toman leite ata os 60 días máis ou menos, que son destetadas, e a partir dos 45 días comezan a tomar un penso de arranque en copos cunha achega pequena de forraxe. “A partir da desteta −explica Diego− toman penso a discreción e boa forraxe ata os 4 meses. Desde aí, empezamos unha dieta a base de penso e forraxe, adoita ser avea ou herba seca en función da disposición. O acceso a auga comeza xa desde o primeiro día”.

AS FORRAXES, PROPIAS Tanto o millo como a herba utilizados na alimentación dos seus animais son produto de cultivos que xestionan eles mesmos. Para iso, traballan un total de 63 ha de superficie agrícola. “Dedicamos 40 ha a rotación de raigrás e millo e o resto, só para herba” apunta Diego. Case todas as fincas están preto da granxa, as máis afastadas atópanse a 11 km. “Esta é unha zona con moita carga gandeira −recoñece− e non hai moita superficie dispoñible. Ademais, nalgunhas non adoitamos sementar millo polo exceso de pendente. Iso si, facemos todo nós, menos a colleita e ensilado final, que o encargamos a Campoastur”.

62 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_enLaGranja_parlero_galego_SABE.indd 62

29/10/21 10:50

vp027_publi_farming_bauer.indd 63

20/10/21 13:44

NA GRANXA

Desde pequeno, a Diego sempre lle gustaron os animais e a gandería

As frisonas e as pardas de produción comparten manexo e ración

“AS PARDAS ADÁPTANSE MOI BEN ÁS GRANXAS, SOPORTAN MOITO A CALOR, ASIMILAN MOI BEN AS FORRAXES E TEÑEN MOI BO RENDEMENTO QUEIXEIRO” Sementan canto antes, dependendo do clima, e axustados a tres ciclos: “Nas terras máis húmidas botamos ciclos máis curtos e logo, segundo imos sementando, utilizamos ciclo medio ou longo”. Están a lograr unha media por ano e hectárea de 44.000 kg. En canto á produción de herba, descartan as mesturas con trevos e quedan con raigrases porque, en canto o clima llo permite, fertilizan con xurro e aseguran que “así, os trevos quéimanse”. De herba, concretamente de raigrás tetraploide híbrido, realizan un corte ao ano, co que conseguen un rendemento de 10.500 kg de materia seca/ha. Para todos os labores de campo que realizan contan con “tres tractores, unha cuba, unha manipuladora telescópica, todo o necesario para a forraxe −enumera Diego−, segadora, extendedora, fileiradora, remolque, rotoempacadora e encintadora, e todo o preciso para o laboreo, arado, grade, grade rápida, sementadora de

millo, tren de sementeira, pulverizador arrastrado con GPS e rozadoras”.

DATOS REPRODUTIVOS E XENÉTICA Inseminan as xatas aos 13 ou 14 meses, en función da súa condición corporal, a media de inseminacións por preñez anda en 1,8 para xovencas e en 2,8 para vacas, o intervalo entre partos é de 423 días e a media de número de partos do rabaño mantense ao redor dos 2,5. Para a detección de celos incorporaron hai catro anos os colares de identificación, que, ademais, lles achegan datos da ruminación. “Os robots non traían este sistema, pero fomos incorporando tecnoloxía en función das nosas necesidades”, di Diego. “É un sistema que está moi ben −continúa−, se dubidas dun celo dunha vaca, vas ao computador e confírmache se está ou non está. Asegúraste. Tentamos inseminar a celo visto os primeiros 65 días e logo, a partir de aí, empezamos con sincronización. Os datos de ruminación que nos

facilita axúdannos a adiantarnos a problemas. Cando te avisa de algo, xa tomas medidas”. Á hora de seleccionar os touros para as inseminacións, decántanse “un 50 % por touros probados e outro 50 % por sementais xenómicos. Non aposto −segundo Diego− por ningún dos dous, cada sistema ten as súas vantaxes e os seus inconvenientes”. Entre os criterios que máis peso teñen na súa elección atópanse ubre, patas, taxa de preñez das fillas (DPR) e trazos de saúde e confían moito no traballo de Ascol, centro ao que compran un 65 % das doses que necesitan. “Utilizamos seme sexado en xovencas e en vacas con moito valor durante as dúas primeiras inseminacións; se non quedan preñadas, ímonos a convencional. Para o resto −detalla− usamos todo convencional e para as que queremos descartar, cruzamento con carne, que supón máis ou menos un 10 ou 15 % do total do seme co que traballamos”. Con todo, teñen unha media ICO de 3.215 e na última cualificación morfolóxica, realizada no mes de maio, obtiveron unha media de 83,45 puntos.

64 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_enLaGranja_parlero_galego_SABE.indd 64

29/10/21 10:50

Alfalfa de secano e regadío

Mesturas Forraxeiras

Alfalfa SAN ISIDRO, elevada produción, gran perenidade, secano ou regadío

VICTORIA, a Alfalfa mellorada, para

Gama SPEEDYLMIX, 6 tipos de pradeiras , anuais de sega ou pastoreo

secano ou regadío

Gama PLURIMIX, 4 tipos de pradeiras , frescos perennes para secanos

Alfalga TIERRA DE CAMPOS, rústica e adaptada ao secano

Gama REGMIX, 3 tipos de pradeiras perennes de regadío

Gama SECMIX, 2 tipos de pradeiras perennes para secano

www.rocalba.com

vp027_publi_ROCALBA_galego.indd 65

Expresión vegetal

29/10/21 12:49

NA GRANXA

“OS GANDEIROS CADA VEZ TEMOS QUE TRABALLAR MÁIS PARA CONSEGUIR OBTER O MESMO RENDEMENTO”

FAMILIA “CONCURSEIRA” A familia Bueno Pérez, tanto Diego coma os seus pais, son asiduos participantes dos concursos da raza frisona. É común ver os seus animais nas pistas máis coñecidas de Asturias e tamén fóra das súas fronteiras. “Nos concursos inicieime co meu avó −fai memoria Diego−, coa raza asturiana de los valles e coa frisona comecei a ir máis tarde, polo ano 2007. Recordo que o primeiro ao que fomos foi en Otur e desde esa ata o día de hoxe. Tentamos estar nos concursos de Asturias e no Nacional. Tamén participamos algunha vez en Silleda e mesmo fomos algún ano a Italia”. Unha das vacas máis coñecidas da gandería foi Parlero Bradnick Chavela. “Sempre que saía á pista, quedaba ben”, conta Diego. Alzouse como vaca gran campiona no concurso de Tineo en 2017.

Diego, José Luis e María Concepción, con Parlero Bradnick Chavela en Tineo

Hai dous anos metéronse no mundo da carne coa raza asturiana de la montaña

APOSTA POLA RAZA PARDA E A CASINA Ademais da raza holstein, que supón a gran maioría do seu rabaño, Diego apostou desde hai uns anos por incorporar á súa explotación vacas pardas ou, o que é o mesmo, raza brown swiss. É membro da directiva da Asociación de Ganaderos de la Raza Parda (Arapar) e nota como “son animais que se adaptan moi ben ás granxas, soportan moito a calor, asimilan moi ben as forraxes e teñen moi bo rendemento queixeiro”. As dúas razas, frisona e parda, conviven á perfección na granxa e non supoñen ningún tipo de manexo diferente. Tanto é así que Diego afirma que “adquiriremos animais de parda ata contar cunhas 15 en total”. Así como a parda, tamén conta cunha terceira raza, a asturiana de la montaña ou casina. Hai dous anos que se propuxeron instalar un terceiro robot, pero “os meus pais están a piques de xubilarse e non hai moita máis base territorial dispoñible”, recoñece Diego, polo que para diversificar un pouco o negocio da produción de leite decidiron adentrarse no mundo da carne

e foi así como incorporaron a estes outros animais, que están a nome da súa muller, María Fernández. Diego descríbeas como “unhas vacas moi fáciles. Están todo o ano no monte e pastan case o 100 % do ano, salvo tres meses no inverno, máis ou menos de novembro a xaneiro, que as baixamos aos pastos, polo tema do lobo e porque temos planificados os partos estacionais. Combinámolo moi ben co traballo na gandería”.

PRÓXIMOS PASOS “O sector da produción de leite xera moito diñeiro e del vive moita xente, pero é certo que os gandeiros cada vez temos que traballar máis para conseguir obter o mesmo rendemento”, valora Diego. Cara a finais de ano avalía comezar a vender más xovencas e vacas paridas para vida e valora a instalación de placas solares: “Vexo ben o sistema e –destaca– máis agora co prezo que está tendo a luz”. Na súa mirada ao futuro, asegura que polo momento non aumentarán máis o rabaño e “veremos a ver o que nos vai deparando a vida”.

66 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_enLaGranja_parlero_galego_SABE.indd 66

29/10/21 10:50

Confianza nunha sala de vangarda adaptada ás súas necesidades Os irmáns Manuel e Adrián García herdaron a gandería de vacas de leite dos seus pais e desde a súa entrada na granxa non pararon de crecer. O aumento constante en número de animais e o paso aos tres muxidos nunha sala de 12 puntos fixeron que tivesen que cambiar a sala antiga e decantarse por unha das tres alternativas que tiñan: robots, sala rotativa ou sala convencional. Con seis empregados e 390 vacas en muxido decidiron que a mellor opción fronte ás súas circunstancias era a sala Magnum Vertical Lift de GEA, unha sala de estrutura robusta, saída rápida en guillotina e equipada coa última tecnoloxía de GEA. Á sala sumaron un proxecto completo de renovación no que incorporaron os colares CowScout, un flushing para a limpeza da sala de espera, un empuxador de vacas Cowmander 015 para axilizar o muxido, un arrimador de comida FRone e un chiller de frío instantáneo. Despois de dez meses de traballo con todos os sistemas GEA, lograron reducir en dúas horas e media cada muxido, aumentaron en produción de leite e cos datos que lles achegan os equipos recoñecen que se adiantan a enfermidades, que logran mellorar o apartado de reprodución e que o traballo diario é moito máis organizado e ameno.

vp027_publi_gea.indd 67

Nome da explotación: Ganadería Folgueirosa SC Localización: El Franco (Asturias) Número total de animais: 820 Vacas en produción: 390 Número de muxidos: 3 Media de produción: 42 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,71 % Porcentaxe de proteína: 3,38 % RCS: 160.000 cél./ml

29/10/21 14:48

Adrián García: “Gustounos a súa estrutura americana Magnum VL, moito máis robusta, e a saída en guillotina, porque as vacas saen máis rápido” car, polo cambio de rutina, pero foi cuestión de días. Empezamos o 22 de decembro, o día de Nadal xa notamos un cambio bestial e o día de Noitevella, xa coma se nada.

ENTREVISTA En vídEo

Que sistema de muxido tiñan antes de instalar esta nova sala? Antes tiñamos unha sala de muxido 6x2. Cando empezamos con tres muxidos foi cando vimos que a sala se nos quedaba pequena, pois xa se nos unía o lavado co seguinte muxido. Chegamos a muxir nela unhas 280 vacas tres veces ao día, pero queriamos dar un cambio e por iso decidimos pór a sala de muxido nova. Que opcións valoraron antes do cambio? Valoramos tres alternativas: os robots, a sala rotativa e esta sala de muxido. Finalmente, decidímonos por esta porque, para o tamaño que temos, a opción de robots viámola un pouquiño incómoda e a rotativa, aínda que nos gustaba moito, implicaba ter a tres empregados por muxido para facer unha boa rutina. Era unha opción sobredimensionada para o número de animais que estamos muxindo agora mesmo ou o que quizais cheguemos a muxir. Por que elixiron GEA? Nunca traballáramos con GEA e decidímonos por esta sala de muxido de 32 puntos porque lle demos moito valor ao tema dos colares e porque vimos que nos achegaba moitos datos. Cantos máis datos vexas, máis fácil é tomar decisións. Que características deste modelo lle gustaron máis? Por unha banda, desta Magnum Vertical Lift gustounos a súa estrutura, moito máis robusta, e a saída rápida en guillotina, que nos permitía adaptarnos mellor á anchura da nave e as vacas saen moito máis rápido que noutras opcións. Por outra, queriamos muxir con dúas persoas e esta sala facilitábanos o traballo co noso persoal. Ademais, achéganos moitísima información e permítenos crecer en número de animais, porque se podería traballar cun terceiro empregado e muxir moitas máis vacas en menos tempo. Como foi o proceso de cambio? Durante as obras, nós seguimos coa mesma actividade e quince días antes de facer o cambio, exportamos os datos da outra sala para esta e puxemos os colares a funcionar. Tivemos que cambiar o protocolo, porque na outra sala estaba unha persoa soa, e agora os dous encargados do muxido deben ir compenetrados. A función que temos aquí é que as vacas non se decaten de quen moxe, somos un todo, un equipo. A adaptación dos animais foi moi boa, a verdade. As vacas están moito máis folgadas. Aos empregados custoulles un poquiño arrin-

“Grazas aos colares, operamos vacas de calleira o mesmo día que se lles xira”

vp027_publi_gea.indd 68

Que beneficios notaron co cambio? O primeiro beneficio que nos achegou a sala é o tempo de muxido. Pasamos de facer cada muxido en seis horas a facelo en tres horas e media, con toda a rutina feita, tanto muxido como camas como alimentación de becerros. En segundo lugar, aumentamos un pouco en leite, porque as vacas teñen menos estrés na sala e pasan menos tempo de pé na sala de espera. Por último, os datos que nos achegan a sala e os colares fan que o traballo se leve moi ben. Que equipos GEA incorporaron coa sala? Coa sala de muxido, identificamos os animais cos colares CowScout, puxemos un flushing para a limpeza da sala de espera, un empuxador Cowmander 015, unha porta de selección, un arrimador de comida FRone e un chiller de frío instantáneo. Que vantaxes vos achegan? O empuxador das vacas na sala de espera permite que o muxido sexa un pouco máis fluído e a porta de selección dirixe as vacas cara aos distintos lotes que temos. Co flushing, limpar a sala de espera é máis fácil, é cuestión de calcar un botón. A auga de limpar a sala almacénase e é a que se reutiliza para esta limpeza. Cos colares, que detectan se as vacas inxestan ou rumian menos, adiantámonos a moitas enfermidades. Agora mesmo, por exemplo, estamos a operar vacas de torsións de calleira o mesmo día no que se lles vira. En canto a reprodutivo e detección de celos tamén imos por diante, vemos moitísimos máis celos e detectamos que hai vacas ás que non lles notas nada, pero que están en celo, se inseminan e preñan. O arrimador de comida témolo programado para que pase por cada lote unhas catro veces e quítanos bastante traballo, non temos que estar pendentes das horas de arrimado. Tras dez meses de traballo con esta nova sala, que valoración fan do cambio? A nosa valoración do cambio é moi boa. Eu creo que temos a gandería máis organizada e iso fainos o traballo moito máis ameno. De cara ao futuro, que plans contemplan? Cando puxemos esta sala de muxido pensabamos en aumentar; de feito, neste tempo incorporamos case 100 animais máis, pero agora mesmo creo que é unha época para parar, pensar e ver que se fai. Iso si, a sala de muxido sempre nos permite muxir máis vacas.

“Quítanos bastante traballo, non temos que estar pendentes das horas de arrimado”

“Co flushing, limpar a sala de espera é máis fácil, é cuestión de calcar un botón”

29/10/21 14:48

Alejandro Suárez Veterinario de Reprodución e Clínica de Tapia Servicios Veterinarios

“Melloramos en dous puntos clave: o control de saúde e os índices reprodutivos” Como utiliza os datos que lle achegan os equipos de GEA para o seu traballo diario? O programa de GEA foi unha ferramenta moi importante á hora de poder facer un recoñecemento diario e preciso, tanto dun animal en concreto como dun grupo de animais, e con iso refírome a poder facer un seguimento de parámetros de saúde, conduta dentro da granxa, detección de celos... Todo iso ten como consecuencia dispor dunha información detallada que, xunto a unha correcta exploración clínica de campo e a un equipamento tecnolóxico de última xeración (analíticas sanguíneas, ecógrafos de campo...), fai que poidamos garantir mellores resultados en cada un dos distintos campos que conforman a explotación. Como vos axudaron os programas nesta tarefa? En canto ao control de saúde déronnos unha gran cantidade de parámetros de información do seguimento do día a día do animal. Todos estes datos debemos analizalos, estudalos e comparalos coa información que recollemos da exploración a pé de campo para poder tomar decisións. Agora localizamos os animais rapidamente cando están enfermos, o que nos permite actuar inmediatamente e así obter uns mellores resultados clínicos e, por tanto, produtivos. Da mesma maneira, aprendemos a recoñecer cando o grupo non se atopa ben en xeral ou cando comeza a iniciarse un problema que non só afecta a un individuo senón a un lote. Na parte de reprodución, aínda que se obtiñan moi bos resultados nos índices reprodutivos, co programa de detección de celos atopamos unha axuda para complementar os programas de sincronización reprodutiva e poder mellorar aínda máis os resultados. Que tipo de datos adoitan ser indicativos de problemas? Tanto o tempo de ruminación e inxestión como o tempo de actividade son fundamentais. Unha diminución na ruminación e inxestión cunha actividade menor da habitual xa nos pode estar a indicar que ese animal permanece bastante tempo na cama sen relacionarse co resto do grupo e sen acudir ao comedeiro o necesario, pero ademais debemos fixarnos nas gráficas que nos proporciona o programa para poder ver se o problema se viña iniciando días atrás (baixada progresiva) ou apareceu en horas (proceso agudo). Os distintos datos de produción láctea tamén nos van dar información importante con datos de producións medias en 24 horas, de 2 días, medicións de cada muxido, etc. para poder sacar conclusións de se as baixadas de produción foron repentinas, intermitentes, progresivas ou erros puntuais na sala de muxido. Que resultados obtivestes? Melloramos en dous puntos clave: - Un mellor control da saúde dos animais, polo que podemos actuar nunha fase inicial das distintas patoloxías que afectan á vida diaria dunha explotación. Con iso diminuímos tempos de tratamentos e recuperación, tentando conseguir que o animal recupere o seu estado óptimo no menor tempo posible. Tamén logramos reducir ao mínimo o número de baixas por enfermidade.

vp027_publi_gea.indd 69

- Unha mellora nos índices reprodutivos, xa que se inseminan un gran número de animais con celos naturais, que, xunto aos programas de sincronización, melloraron uns resultados que xa eran bos anteriormente. En que casos recomendaría o traballo con estes programas? Realmente é unha ferramenta moi útil en calquera tipo de granxa, xa que axuda a profesionalizar o sector e a obter mellores resultados produtivos. Parece que só é interesante en explotacións moi grandes, onde a xestión da explotación en si se fai máis complicada, pero desde o meu punto de vista este tipo de programas viñeron para quedar e son unha opción moi interesante para mellorar moitos aspectos. Todo o que nos axude a ver onde están os problemas, axudaranos tamén para poder xestionalos e actuar da maneira máis adecuada. Que beneficios podería destacar do traballo con estes programas en Folgueirosa? Eu resumiríao en cinco aspectos: mellores índices reprodutivos polo control e seguimento diario de celos, mellora no estado de saúde xeral dos animais, mellores resultados no tratamento de enfermidades e períodos de recuperación, facilítase o traballo ao veterinario e ao gandeiro, e todo iso tradúcese nunha maior rendibilidade económica da granxa.

Alexandra Correa e Pelayo Méndez Técnicos de Asesoramento e Nutrición de Vacún Leiteiro en Comercial Agropres

“Logramos crear unha vaca media para formular as racións e que produzan o máximo posible” Como utilizan os datos que lles achegan os equipos de GEA para o seu traballo diario? No día a día utilizamos o programa da sala de muxido para crear uns informes que usamos tanto os técnicos como os gandeiros. Controlamos a produción, o estado de lactación, os días de xestación e como teñen divididos os lotes... Axúdanos a cambiar as vacas dun lote a outro de forma rápida e quizais o máis importante é que, con eses datos que temos, logramos crear unha vaca media para formular as racións e que produzan o máximo posible. Que tipo de datos adoitan ser indicativos de problemas? Os colares proporciónannos o tempo de inxestión de cada vaca e o dato medio por lotes, o que nos facilita axustar cada ración e anticiparnos á hora de facer un cambio de ración, porque sabemos se as vacas reducen o tempo de inxestión ou o aumentan. Ademais, cos datos da ruminación, vemos que os colares nos axudan a anticiparnos a enfermidades e, en canto á detección dos celos, o intervalo entre partos das vacas acurtouse, probablemente porque logran preñar as vacas nun celo anterior, adiántanse a ver os celos.

29/10/21 14:48

C A L I DA D E D O L E I T E

Factores que afectan á composición dos ácidos graxos no leite das vacas frisoas en Galicia A continuación describimos o traballo de investigación que levamos a cabo co obxectivo principal de analizar as concentracións dos principais ácidos graxos no leite de vacas frisoas e estudar que relacións existen con distintas variables: tipo de ración, número de parto, estación do ano e fase de lactación. Ruth Rodríguez-Bermúdez, Ramiro Fouz, Margarita Rico, Francisco Javier Diéguez Departamento de Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias, Universidade de Santiago de Compostela (USC)

INTRODUCIÓN

os últimos anos, a composición de ácidos graxos está espertando interese entre os consumidores, xa que inflúe nas propiedades nutricionais, físicas e de sabor dos pro-

dutos lácteos e, por outra banda, están a ser unha ferramenta de control da saúde e manexo que se fai dos animais, suscitando o interese dos gandeiros. A graxa que conforma o leite sintetízase a partir de máis de 400 ácidos

graxos diferentes; polo tanto a graxa máis complexa é a de orixe natural. Aínda así, a maioría destes ácidos graxos están presentes en cantidades mínimas e só 15deles se atopan en niveis superiores ao 1 %. Os máis abundantes son ácido palmítico (C16:0), ácido oleico (C18:1), ácido mirístico (C14:0) e ácido esteárico (C18:0), que no leite de vacas de raza frisoa representan un 31,9 %, 22,3 %, 11,1 % e 9,6 % do total de ácidos graxos, respectivamente. Os AG clasifícanse segundo a lonxitude da cadea (número de átomos de carbono) e o seu grao de saturación (número de dobres enlaces). Así, clasifícanse en AG de cadea curta (14 átomos de carbono ou menos), cadea media (16) ou longa (17 ou máis). Referíndonos ao grao de saturación serían saturados ou insaturados. Estes últimos, a súa vez poderían ser monoinsaturados ou poliinsaturados.

70 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_calidadeLeite_acidosGraxos_galego.indd 70

28/10/21 18:26

C A L I DA D E D O L E I T E

A DIETA XOGA UN PAPEL IMPORTANTE NA DETERMINACIÓN DA COMPOSICIÓN DE ÁCIDOS GRAXOS DO LEITE EN BOVINO

- Mirístico saturado C14:0 - Palmítico saturado C16:0 - Esteárico saturado C18:0 - Oleico monoinsaturado C18:1 Proporción típicas de ácidos graxos no leite: - Saturados: 70-75 % - Insaturados - Monoinsaturados: 20-25 % - Poliinsaturados: 5 % Se nos referimos á súa orixe, os ácidos graxos do leite de vaca proceden de dúas vías principais: os sintetizados na glándula mamaria, chamados de novo, e os procedentes da dieta ou da mobilización das reservas corporais de graxa, chamados “preformados”. Os ácidos graxos procedentes destas dúas vías difiren en canto á súa estrutura, sendo os sintetizados de novo principalmente de cadea curta, mentres que os procedentes da dieta son de cadea longa. Os de cadea media poden ter ambas as orixes.

OBXECTIVO O obxectivo principal deste estudo foi analizar as concentracións dos principais ácidos graxos no leite de vacas frisoas e estudar que relacións existen con distintas variables, como o tipo de ración, o número de parto, a estación do ano e a fase de lactación.

MATERIAL E MÉTODOS Os datos utilizados neste estudo proceden de 1.557 vacas de raza frisoa, recollidos en Galicia entre 2018 e 2019, a través do Control Leiteiro. Mediuse a produción diaria de leite e analizáronse as porcentaxes de graxa e proteína, a composición de ácidos graxos e a concentración de betahidroxibutirato (BHB). Para a realización da análise estatística clasificáronse os animais en diferentes categorías en función da fase de lactación (arranque de lactación sen cetose, arranque de lactación con cetose, pico de lactación, lactación media e lactación tardía),

Somos especialistas en: • Consultoría de calidad de leche en explotaciones de España y en el extranjero • Asesoramiento y gestión de datos para el control de RCS y mastitis • Visitas mensuales en granja • Consultoría on line • Asesoramiento para el control de la bacteriología • Chequeo sistema de lavado sala de ordeño y tanque de enfriamiento • Prueba de la ATP luciferasa • Programas de formación del personal de ordeño • Revisiones estáticas y dinámicas de máquina de ordeño (VaDia) • Implantación y desarrollo de programas de certificación • Guías de buenas prácticas • Bienestar animal • Huella de carbono • Pliegos privados • Charlas formativas para cooperativas, industrias lácteas y farmaceúticas, tomadores de muestras, grupos veterinarios... Gescal veterinarios, S.L.P. Tfnos: 689 123 195 / 669 366 149 | gescalveterinarios@gmail.com

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 71

vp027_calidadeLeite_acidosGraxos_galego.indd 71

28/10/21 18:26

C A L I DA D E D O L E I T E

Táboa 1. Distribución por cuartís do ácido mirístico (C14:0), ácido palmítico (C16:0), ácido esteárico (C18:0), ácido oleico (C18:1), ácidos graxos saturados (AGS), ácidos graxos monoinsaturados (AGMI), ácidos graxos poliinsaturados (AGPI) e ácidos graxos de cadea curta (AGCC) (g/100 g de ácidos graxos) nas mostras de leite en Galicia 25

C14:0

9,7

11,1

12,2

C16:0

29,4

31,9

34,3

C18:0

8,7

9,6

10,8

C18:1

20,5

22,3

24,5

AGS

67,9

70,8

73,2

AGMI

23,5

25,5

28,0

AGPI

2,7

3,1

3,5

AGCC

9,8

10,4

11,0

número de parto (1.º, 2.º e ≥ 3.º parto), alimentación (pastoreo, ensilado de herba, ensilado de millo e ensilados de herba e millo).

RESULTADOS E DISCUSIÓN Na táboa 1 amósase a distribución por cuartís (ou percentís) dos ácidos graxos estudados. A interpretación desta gráfica consiste en ver cal é a media de AG nas vacas que producen os niveis máis baixos (cuartil 25) ou nos máis altos (cuartil 75), para ter referencia do grao de oscilación dos valores que presentan os AG. A idea que queremos transmitir é que non existe un valor óptimo para cada tipo de ácido graxo do leite, xa que teñen variacións en función de determinadas variables, se ben o percentil 50 dános unha referencia dos valores medios que se atopan nas ganderías incluídas no estudo. Efectos da alimentación Segundo os estudos previos realizados neste campo, a dieta xoga un papel importante na determinación da composición de ácidos graxos do leite en bovino, polo que existen un número maior de estudos relacionados coa nutrición en comparación con outros factores. Os resultados deste estudo amosan que as dietas a base de pastoreo ou ensilado de herba reflectiron un maior contido de ácidos graxos poliinsaturados no leite que aquelas baseadas parcial ou totalmente en ensilado de millo (figura 1). Pola contra, atopamos que as racións ba-

seadas en ensilado de millo de xeito único ou xunto con silo de herba, tiñan maiores concentracións de ácidos graxos saturados. Como era esperado, as concentracións de ácidos mirístico e palmítico foron máis elevadas conforme maior era a cantidade de silo de millo que contiñan as racións, amosando a concentración de ácido esteárico un patrón oposto. Ademais, substituír o ensilado de millo por raigrás aumenta as proporcións de ácidos graxos insaturados, ao tempo que diminúen os saturados. Cabe mencionar que en sistemas de produción ecolóxica e nos sistemas onde a dieta dos animais se basea principalmente no pastoreo de herba fresca (>80 %), a porcentaxe de ácidos graxos saturados no leite é máis baixa, aumentando as concentracións de insaturados en comparación cos sistemas intensivos. Isto poderíase explicar pola alimentación con maiores cantidades de herba (fresca ou ensilada) e menor cantidade de concentrados. Se ben hai estudos que reportan diferenzas marcadas entre a herba fresca e a forraxe conservada no que respecta á proporción dos distintos ácidos graxos, estas non foron tan marcadas no noso estudo, probablemente debido a que a suplementación de concentrado é máis relevante en Galicia que noutras rexións coma Irlanda, Os Países Baixos ou Nova Zelandia de onde proceden estudos similares. As diferenzas na composición de ácidos graxos en función do tipo de alimentación débense á diferente actuación dos microorganismos ruminais en función da composición do alimento. Así, os resultados encontrados neste traballo poden ser debidos á diferenza na composición de amidón entre o ensilado de millo (dun 10 a un 34,2 % en MS) e o ensilado de herba (0,2-0,5 %). A alta inxestión de amidón está asociada cun nivel máis alto de ácidos graxos saturados no leite, en contraste coa inxestión de grandes cantidades de ácidos graxos poliinsaturados procedentes do pasto, que dá como resultado a produción de leite rico en ácido oleico e ácido linoleico conxugado (CLA) e un descenso na proporción de ácidos graxos saturados.

SUBSTITUÍR O ENSILADO DE MILLO POR RAIGRÁS AUMENTA AS PROPORCIÓNS DE ÁCIDOS GRAXOS INSATURADOS, AO TEMPO QUE DIMINÚEN OS SATURADOS

Número de parto As concentracións de ácido oleico e ácidos graxos monoinsaturados foron maiores nas vacas primíparas, mentres que as concentracións de ácido palmítico e ácidos graxos saturados e de cadea curta tenderon a ser maiores nas vacas adultas (figura 2). Estes achados concordan con outros estudos, onde as vacas de primeiro parto tendían a ter maiores proporcións de ácidos graxos insaturados e oleico, e menores concentracións de ácidos graxos saturados e palmítico ao comparalas coas vacas adultas. Aínda así, algúns destes estudos amosaron que a partir do 3.º parto as vacas presentaban maiores concentracións de ácidos graxos insaturados que as vacas de 2.º parto. A glándula mamaria das vacas de primeiro parto é menos activa que a das adultas, polo que as primeirizas presentan unha menor síntese de ácidos graxos na glándula mamaria, o que podería explicar as menores proporcións de ácidos graxos “de novo” (os que se sintetizan na glándula mamaria), encontrados nas vacas de primeiro parto. Outra explicación para estes resultados

72 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_calidadeLeite_acidosGraxos_galego.indd 72

28/10/21 18:26

Plataforma de

integración y gestión de datos online

VP027_pub_CEVA.indd 73 Anuncio revista_200x280.indd 1

18/10/21 9:54 11/10/21 15:15

C A L I DA D E D O L E I T E

Figura 1. Concentracións medias de ácido mirístico (C14:0), ácido palmítico (C16:0), ácido esteárico (C18:0), ácido oleico (C18:1), ácidos graxos saturados (AGS), ácidos graxos monoinsaturados (AGMI), ácidos graxos poliinsaturados (AGPI) e ácidos graxos de cadea curta (AGCC) (g/100 g de ácidos graxos) en mostras de leite de frisoa en Galicia en función do tipo de ración 80 60 40 20 0

C14:0

C16:0

Pasto

C18:0

C18:1

Ensilado de herba

AGS

AGMI

Ensilado de millo

AGPI

AGCC

Ensilado de herba/millo

Figura 2. Concentracións medias de ácido mirístico (C14:0), ácido palmítico (C16:0), ácido esteárico (C18:0), ácido oleico (C18:1), ácidos graxos saturados (AGS), ácidos graxos monoinsaturados (AGMI), ácidos graxos poliinsaturados (AGPI) e ácidos graxos de cadea curta (AGCC) (g/100 g de ácidos graxos) en mostras de leite de frisoa en Galicia en función do número de parto 80 60 40 20 0

C14:0

C16:0

C18:0

C18:1

AGS

AGMI

AGPI

AGCC

Pasto 1.o parto

2.o parto

>3.o parto

Figura 3. Concentracións medias de ácido mirístico (C14:0), ácido palmítico (C16:0), ácido esteárico (C18:0), ácido oleico (C18:1), ácidos graxos saturados (AGS), ácidos graxos monoinsaturados (AGMI), ácidos graxos poliinsaturados (AGPI) e ácidos graxos de cadea curta (AGCC) (g/100 g de ácidos graxos) en mostras de leite de frisoa en Galicia en función da estación do ano 80 60 40 20 0

C14:0

C16:0

C18:0

C18:1

AGS

Primavera

Verán

Outono

é que habitualmente as vacas de 2.º parto reciben unha maior cantidade de concentrado na dieta debido á súa maior produción respecto das primeirizas, o que podería facer que aumente a cantidade de ácidos graxos de cadea curta no leite.

AGMI

AGPI

AGCC

Inverno

Estación do ano As concentracións de ácidos mirístico e palmítico e ácidos graxos saturados son maiores no verán, outono e inverno, mentres que as concentracións de ácidos graxos insaturados son máis altas na primavera (figura 3).

As variacións estacionais na composición da graxa do leite están asociadas con diferentes factores, principalmente relacionados coa alimentación e con cambios na dispoñibilidade e calidade do pasto ao longo do ano. Dado que as variacións estacionais en distintos países teñen unha gran variabilidade, non se atopan na bibliografía resultados uniformes respecto do perfil de ácidos graxos en función da estación do ano. No noso estudo atopamos un pico de ácidos graxos poliinsaturados no leite de primavera e principios do verán asociados cos cambios na composición da herba que ocorren nese momento. En calquera caso, estes resultados están influenciados pola proporción entre a forraxe e o concentrado da ración. Poderiamos concluír que o efecto da estación está relacionado en gran medida coa alimentación dos animais, xa que o pastoreo estacional se confirmou como o factor principal que afecta á variación do perfil de ácidos graxos do leite. Fase de lactación A variación da composición de ácidos graxos ao longo da lactación

74 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_calidadeLeite_acidosGraxos_galego.indd 74

28/10/21 18:26

Lely Astronaut A5

100 mediciones al día por 0,01 € temperatucalor/celo ra orizon H

concentrados collar ingestión lular Margen e vaca nto c rapidez e fácil TB TPcalidad u c re con f

ort

libertad

cel

lula

desinfección

a ienci

efic

leche ordeño

limpieza

conductivid

rendimientos

rumia cetosiscolo detección

rapidez fiabilidad

peso eficiencia rimet ría pulsación clic producciórsonnalizada cepillo

Elija precisión a un costo menor Para su proyecto de robotización, contáctenos al +34 (0) 667949398

www.lely.com vp027_publi_lelyfrancia.indd 75

18/10/21 9:56

C A L I DA D E D O L E I T E

Figura 4. Concentracións medias de ácido mirístico (C14:0), ácido palmítico (C16:0), ácido esteárico (C18:0), ácido oleico (C18:1), ácidos graxos saturados (AGS), ácidos graxos monoinsaturados (AGMI), ácidos graxos poliinsaturados (AGPI) e ácidos graxos de cadea curta (AGCC) (g/100 g de ácidos graxos) en mostras de leite de frisoa en Galicia en función da fase de lactación 80

O PASTOREO ESTACIONAL CONFIRMOUSE COMO O FACTOR PRINCIPAL QUE AFECTA Á VARIACIÓN DO PERFIL DE ÁCIDOS GRAXOS DO LEITE

60 40 20 0 C14:0

C16:0

Temperá BHB<0,10mM/L

C18:0

C18:1

AGS

Temperá BHB>0,10mM/L

está relacionada coa fisioloxía da vaca e co balance enerxético. No arranque de lactación, as vacas atópanse en balance enerxético negativo (BEN), o que causa a mobilización da graxa corporal que se incorpora ao leite. En xeral, o leite das vacas no arranque de lactación ten maiores proporcións de ácidos graxos monoinsaturados, particularmente oleico, mentres que as concentracións de ácidos mirístico e palmítico e ácidos graxos de cadea curta tenden a aumentar conforme a lactación progresa (figura 4). Pola contra, as concentracións de ácidos esteárico e oleico e insaturados descenden conforme a lactación progresa. As vacas que están en balance enerxético negativo mobilizan as súas reservas corporais de graxa, o que leva a un aumento das proporcións dos ácidos esteárico e oleico na graxa do leite. A cetose é unha patoloxía metabólica que ocorre principalmente no arranque da lactación cando os animais experimentan un balance enerxético negativo e que se caracteriza pola presenza de altos niveis de corpos cetónicos no sangue, dos cales o máis común é o betahidroxibutirato (BHB). Esta patoloxía é unha das máis frecuentes e custosas nas vacas de alta produción leiteira, e o seu diagnóstico baséase principalmente na análise da concentración de BHB. Tomando como referencia para o diagnóstico da cetose no posparto o nivel de BHB ≥ 0,10 mM/L, viuse que as vacas afectadas presentaron menores concentracións de ácidos mirístico e palmítico e de ácidos graxos saturados, poliinsaturados e de cadea curta,

AGMI

Pico

AGPI

Media

AGCC

Tardía

e maiores proporcións de ácidos esteárico, oleico e ácidos graxos monoinsaturados (figura 4). Outros estudos atoparon tamén un descenso dos ácidos graxos sintetizados “de novo” e dos ácidos graxos de cadea media no leite das vacas con cetose, o que pode deberse a que a glándula mamaria está metabolicamente menos activa. O feito de que as concentracións de ácidos graxos de cadea longa e insaturados aumente nas vacas con cetose pode estar relacionado cunha acedose ruminal debido a unha menor inxestión de materia seca e a unha maior velocidade de paso do alimento polo tracto gastrointestinal. Así, unha elevada proporción de ácido oleico na graxa do leite podería ser un bo indicador para detectar balance enerxético negativo. Conforme a lactación progresa, a proporción de ácidos graxos sintetizados de novo e de cadea media aumenta, mentres que a proporción de ácidos graxos de cadea longa diminúe.

As concentracións de ácidos insaturados e de cadea curta son maiores na primavera, mentres que as de ácidos mirístico e palmítico e ácidos graxos saturados descenden con respecto ás outras estacións. Finalmente, tendo en conta a fase de lactación, as concentracións de ácidos mirístico e palmítico, así como de ácidos graxos saturados diminuíron nas vacas en lactación temperá con cetose comparado coas sas, e aumentaron no pico, medio e final de lactación. As concentracións de ácidos esteárico, oleico e monoinsaturados seguiron o patrón oposto. O feito de que o perfil de ácidos graxos estea asociado coa saúde animal, coas propiedades organolépticas do leite ou incluso coas emisións de metano resalta a importancia de estudar como afectan os factores anteriores á variación da composición de ácidos graxos do leite.

CONCLUSIÓNS As variables analizadas neste estudo teñen influencia significativa no perfil de ácidos graxos do leite. Os animais alimentados total ou parcialmente en base a ensilado de millo presentan maiores concentracións de ácidos mirístico e palmítico e ácidos graxos saturados e menores de ácido esteárico e poliinsaturados que os animais en pastoreo. As vacas de 2.º parto tiveron maiores concentracións de ácido palmítico e ácidos graxos saturados e de cadea curta que as primíparas.

NOTA DOS AUTORES

Os autores agradécenlle a Africor Lugo a súa axuda na obtención de datos. As referencias bibliográficas utilizadas neste artigo están a disposición dos lectores que o desexen.

76 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_calidadeLeite_acidosGraxos_galego.indd 76

28/10/21 18:26

KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ LIDERANDO UNA

LIDERANDO UNA LIDERANDO GANADERÍA UNA MÁS SOSTENIBLE GANADERÍA GANADERÍA MÁS MÁS SOSTENIBLE SOSTENIBLE

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos La metionina y la limitantes lisina son los aminoácidos esenciales más parados producción La metionina y la lisina son los dosla aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes. esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes. lechera en los rumiantes. Los beneficios de la metionina y la lisina son bien Los beneficios de la metionina la lisinade son bien conocidos pero, cuando se y utilizan Los beneficios de la metionina y la lisina sonforma bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios conocidos pero, cuando se utilizan adicionales de forma concertada, beneficios adicionales más allá de laproporcionan suplementación con el aminoácido concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sinlasu inclusión nuncacon podremos llegar a más allá de suplementación el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción. individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción. maximizar ni optimizar nuestra de producción. KEMIN, como único proveedor metionina y lisina KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM. ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM. KESSENT y LYSIGEM.

kemin.com/ kemin.com/ ruminant-essentialities kemin.com/ ruminant-essentialities ruminant-essentialities © Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2021. All rights reserved. ® ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. Certain statements, product labeling and claims may differ by geography or as required by government requirements. vp027_publi_kemin_ok.indd 77

18/10/21 9:57

Conoce Conoce nuestro nuestro equipo... equipo... Ricardo Pérez Santalla - Representante de Ventas (Coruña) Ricardo Pérez Santalla - Representante de Ventas (Coruña) Diplomatura en Químicas (UNED). Diplomatura en Químicas (UNED). Empezó su carrera profesional en el mundo de la genética hace 8 años como Empezó suen carrera profesional en el mundo de la genética hace 8 años como comercial ganaderías de A Coruña y Lugo. comercial en ganaderías de A Coruña y Lugo. Nacido y criado en una SAT de ganado de leche de la provincia de Lugo. Nacido y criado en una de SATABS de ganado deen leche provincia de Lugo. Se incorporó al equipo Progenex Abrildedela2021. Se incorporó al equipo de ABS Progenex en Abril de 2021.

Puedes ver la entrevista aquí:

® - Tecnología de Sexado Única SEXCEL SEXCEL® - Tecnología de Sexado Única

Puedes ver la entrevista aquí:

Hace 4 años ABS lanzó Sexcel® con una promesa para nuestros clientes: Hace 4 años ABS lanzó Sexcel® con una promesa para nuestros clientes:

· Tecnología del Siglo XXI · Genética Líder en la Industria · La mejor fertilidad en vacas y novillas · Tecnología del Siglo XXI · Genética Líder en la Industria · La mejor fertilidad en vacas y novillas ¡Hemos cumplido y validado nuestra promesa alrededor del mundo! Más de 3 millones de inseminaciones ¡Hemos cumplido y validado promesa del Mundo mundo!Real Más(RWD de 3 millones de inseminaciones ®) la respaldan. con semen sexadonuestra en nuestra Basealrededor de Datos del ® con semen sexado en nuestra Base de Datos del Mundo Real (RWD ) la respaldan.

Mejor Fertilidad. Mejor Genética. Para todos los climas. Mejor Fertilidad. Mejor Genética. Para todos los climas. El desarrollo de Sexcel® es una muestra más de nuestra capacidad para traspasar los límites de la ciencia en ® es una muestra más de nuestra capacidad para traspasar los límites de la ciencia en El desarrollo de Sexcelclientes. beneficio de nuestros beneficio de nuestros clientes. La combinación de la mejor tecnología con los mejores sementales hace que ABS sea líder mundial en genética La combinación de la mejor tecnología con los mejores sementales hace que ABS sea líder mundial en genética bovina. bovina. ABS Real World Data® ABSReal Real World ® (RWD) es una base de datos desarrollada por ABS en la que se incluye información real ABS Word DataData® ® (RWD) es una base de datos desarrollada por ABS en la que se incluye información real ABS Real Word Data de más de 5.000 granjas con una media de 1.300 vacas en 19 países. de más de 5.000 granjas unaymedia de 1.300 países. de Sexcel®. Esta información permite con validar fundamentar el vacas índiceen de19 fertilidad Esta información permite validar y fundamentar el índice de fertilidad de Sexcel®. Mejor fertilidad. Mejor Genética. Para todos los climas. Mejor fertilidad. Genética. todos los climas. Gracias al análisis deMejor la información que Para RWD® nos proporciona, hoy sabemos que la fertilidad sexada de un ® nos proporciona, hoy sabemos que la fertilidad sexada de un Gracias al análisis de la información que RWD semental no se ve afectada por el lugar del mundo donde se utiliza su genética. semental ve afectada por el lugar del mundo donde se utiliza su genética. Basado ennounseanálisis de 1.542.009 inseminaciones en 1.337 sementales y 784 granjas que mostraron una Basado en un análisis (1) de 1.542.009 inseminaciones en 1.337 sementales y 784 granjas que mostraron una diferencia del 0,15% (1) en la fertilidad de un semental en climas cálidos frente a los templados. diferencia del 0,15% en la fertilidad de un semental en climas cálidos frente a los templados.

ABS PROGENEX, C/ Rafael Bergamín 16A, local 4, 28043 - Madrid ABS PROGENEX, C/ Rafael Bergamín|16A, 4, 28043 - Madrid Email: ABS-Progenex@genusplc.com Web:local www.absglobal.com/es/ Email: ABS-Progenex@genusplc.com | Web: www.absglobal.com/es/ Teléfono: 91 483 49 30 Teléfono: 91 483 49 30 vp027_publi_progenex.indd 78 Conoce nuestro equipo Agosto 2021 - RICARDO PEREZ - OPCION 1.indd 1 Conoce nuestro equipo Agosto 2021 - RICARDO PEREZ - OPCION 1.indd 1

(1) Data on file. LSM (least square means). Todos los toros analizados se utilizaron en explotaciones de climas cálidos y templados. (1) Data on file. LSM (least square means). Todos los toros analizados se utilizaron en explotaciones de climas cálidos y templados.

22/10/21 10:38

® ®

º N en º N 11 en Fertilidad Fertilidad Sexada Sexada

a aquí:

ia en ia en

ética ética

n real n real

de un de un

Tecnología de de Sexado Sexado Única Única Tecnología

ABS ha desarrollado su propia tecnología de sexado Sexcel®® Sexed Genetics que ABS ha desarrollado su propia tecnología sexado SexcelestoSexed Genetics que reemplaza la tecnología tradicional de losdeaños 70. Todo es posible gracias reemplaza la tecnología tradicional de los años 70. Todo esto es posible gracias a que la electrónica, los láseres, el software y los métodos de fabricación que se aemplean que la electrónica, los láseres, no existían hace 10 años.el software y los métodos de fabricación que se emplean no existían hace 10 años. La tecnología de sexado tradicional sometía a las células a altas velocidades y a La tecnología de sexado sometía a de lasABS células altas velocidades a descargas eléctricas. Entradicional la nueva tecnología las acélulas se deslizan ypor descargas eléctricas. la nueva tecnología deseABS las célulasreducir se deslizan por gravedad hasta el tuboEn de recolección, por lo que ha conseguido al mínimo gravedad tubo de recolección, por lo que se ha conseguido reducir al mínimo el impactohasta sobreella biología de las células. el impacto sobre la biología de las células. Nuestra tecnología es más cuidadosa con los espermatozoides, lo que proporciona Nuestra es más con lostasas espermatozoides, queobservaciones proporciona una altatecnología probabilidad de cuidadosa éxito (mayores de preñez). lo Las una alta probabilidad (mayores de preñez). Lasdemostraron observaciones realizadas con el índice de Realéxito World Data®® detasas ABS Global (RWD™) que realizadas con el índice Real World Data de ABS Global (RWD™) demostraron que ® Sexcel® logra una tasa de concepción relativa mayor al 90% con respecto al semen Sexcel logra una tasa de concepción relativa mayor al 90% con respecto al semen convencional. convencional. *Los resultados pueden variar según el manejo, el medio ambiente y los animales. *Los resultados pueden variar según el manejo, el medio ambiente y los animales.

n una n una

Aprenda más sobre el proceso de sexado: Aprenda más sobre el proceso de sexado:

Únase a nuestro equipo ganador. Únase a nuestro equipo ganador.

Consulte a su representante de ventas y reproducción de ABS hoy mismo o visite: Consulte a su representante de ventas y reproducción de ABS hoy mismo o visite: www.absglobal.com/es/services/sexcel www.absglobal.com/es/services/sexcel

EL BENEFICIO DEL PROGRESO GENÉTICO EL BENEFICIO DEL PROGRESO GENÉTICO

templados.

vp027_publi_progenex.indd 79

22/10/21 10:38 22/10/2021 9:08:47 15/10/2021 11:11:43

XENÉTICA

Brown Swiss: un nome de marca único para a raza Brown swiss, braunvieh, bruna, brune, raza parda... moitos nomes diferentes para unha raza única con activos únicos. Coma un sinal de unidade e compromiso, a marca común Brown Swiss a partir de agora será utilizada por todos os países membros para promover a raza nas súas actividades de comunicación. Nas seguintes páxinas presentamos as principais características que distinguen estes animais. Gumer de la Riera Asociación de Ganaderos de Raza Parda (Arapar)

MÁIS QUE LEITE...

rown swiss é unha raza que evoca unha forte identificación e paixón polo seu gran carisma e o seu fermoso exterior. O fácil manexo, a aptitude e a adaptabilida-

de da vaca a diferentes situacións facilitan a vida diaria dos gandeiros. A alta calidade do leite e a lonxevidade da vaca axúdaos a alcanzar os seus obxectivos económicos e ambientais a longo prazo. A brown swiss é a vaca para os gandeiros con visión de futuro que

buscan rendibilidade a longo prazo, producen leite dunha maneira auténtica e confiable, coidan o benestar dos animais e teñen un sentimento de pertenza á raza. En poucas palabras, sou elección intelixente para unha agricultura de alta calidade!

80 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_xenetica_brownSwiss_galego.indd 80

28/10/21 18:43

XENÉTICA

NOS PAÍSES ONDE O SISTEMA DE PAGO DO LEITE TEN EN CONTA O CONTIDO DE PROTEÍNAS E GRAXAS, O LEITE BROWN SWISS OFRECE UNHA GANANCIA DE ATA 5 CTS. MÁS POR LITRO

VACAS NO LIBRO XENEALÓGICO NOS PAÍSES MEMBROS

Fotografia Design: Nature’s Design & Promo’s

tus animales con

Alberto Medina • (+34) 669 359 279 • am2020@outlook.es

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 81

vp027_xenetica_brownSwiss_galego.indd 81

28/10/21 18:43

XENÉTICA

Composición do índice de mérito total en cada país PROTEÍNA + GRAXA

SAÚDE DO UBRE

TMI SLO

FERTILIDADE

ITE ITA

LONXEVIDADE

GZW DEA

TIPO

ISU FRA

GZW CHE

OUTROS

EN TODOS OS PAÍSES ESTA RAZA TEN UNHA MEDIA DE PRODUCIÓN VITALICIA ALTA, VINCULADA A UNHA MEDIA DE LACTACIÓNS MOI ELEVADA

Produción vitalicia entre 2007 e 2018 das vacas de Alemaña que están no libro xenealóxico 2.900 2.700 2.500 2.300 2.100 1.900 2007

2008

2009

Holstein B&W

2010

2011

2012

Holstein red

OBXECTIVOS DE SELECCIÓN Os nosos obxectivos de selección están aliñados cos valores da raza para mantelos e reforzalos en todos os países: - Alta produción vitalicia - Altas porcentaxes de graxa e proteína con caseínas desexables (kappa e beta) - Boa saúde, robustez e adaptabilidade - Vacas de manexo fácil (ex.: parto, temperamento etc.) - Alta eficiencia na conversión de alimento en leite de calidade

2013

2014 Fleckvieh

2015

2016

2017

2018

Brown swiss

En todos os países esta raza ten unha media de produción vitalicia alta vinculada a unha media de lactacións moi elevada. En Alemaña, as vacas pardas suízas permanecen de media un ano máis no rabaño que as vacas doutras razas leiteiras.

LONXEVIDADE

Longas vidas produtivas e reprodutivas A lonxevidade é unha das características da raza parda brown swiss. Este sempre foi un dos obxectivos da súa selección. A maioría dos caracteres de tipo, típicos da raza, foron seleccionados e consolidados para darlles unha longa vida produtiva e reprodutiva. 82 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_xenetica_brownSwiss_galego.indd 82

29/10/21 12:50

UNIFORM-Repro

El programa de gestión que conecta a consultores y ganaderos

Los veterinarios opinan

¿Quieres ver los testimonios completos? ¡Escanea el código!

Juan Rodríguez – SERIVET Asturgalaico

Juanma Loste ALBAIKIDE

“UNIFORM es una herramienta fantástica para analizar los datos tanto de calidad de leche como reproductivos. Es la herramienta que llevábamos buscando muchos años.

“Nos inclinó el poder conectar los programas de ordeño a UNIFORM en las granjas, y lo de tener los datos en la nube. Nuestro equipo tiene un UNIFORM multiexplotación en el servidor y todos podemos acceder a los datos más recientes de los ganaderos desde nuestros portátiles.

Tenemos la App instalada en granjas y la gente está encantada. El traspaso de datos es mucho más eficiente y estos están siempre actualizados, con lo cual ahorramos mucho tiempo y dinero.”

También es muy importante para nosotros contar con un buen servicio. Valoramos llamar y que nos contestéis rápido y bien.”

Para más información contacte nosotros

Almudena Molinero Argüello | +34 695 45 67 35 | almudena@uniform-agri.com vp027_uniform_agri.indd 83

18/10/21 11:50

XENÉTICA

Idade media

Idade ao descarte (vacas en control leiteiro)

Produción vitalicia 2018 leite (kg)

Produción vitalicia 2018 (meses)

Holstein

4,5

5,3

28 306

36,7

Simmental

4,9

5,6

24 836

38,6

Brown swiss

5,6

6,4

29 779

47,0

nb VL

90-100.000 kg

> 100.000 kg

Fleckvieh

734.302

499

0,07

0,01

Brown swiss

111.930

277

0,25

198

0,18

Holstein

82. 401

152

0,18

133

0,16

Red holstein

21.437

0,18

0,14

A maior proporción de vacas con 100.000 kg de produción vitalicia Cada ano unha gran proporción de vacas brown swiss alcanzan o nivel de 100.000 kg de produción vitalicia. En Baviera, Alemaña, o 0,18 % da poboación de pardas alcanza este nivel, o máis alto de todas as razas!

A VACA BROWN SWISS É RECOÑECIDA POLA SÚA EXCELENTE CAPACIDADE PARA ADAPTAR A SÚA PRODUCIÓN Á SUBMINISTRACIÓN DE ALIMENTO DISPOÑIBLE

leite ten en conta o contido de proteínas e graxas, o leite brown swiss ofrece unha ganancia de ata 5 cts. más por litro.

CALIDADE DE LEITE

A mellor combinación na produción de leite Brown swiss equilibra perfectamente a cantidade coa calidade e ofrece a mellor combinación de leite producido. De feito, cunha produción media superior a 7000 kg nos países europeos, a raza é moi competitiva en volumes. Ademais do volume, brown swiss ten un valor engadido grazas a un contido de graxa de aproximadamente 4 % e un alto contido de proteína de aproximadamente 3,5 a 3,8 %. Nos países onde o sistema de pago do

Produción media de brown swiss nos diferentes países - 2018 Leite

Graxa %

Proteína %

f+p kg

Austria

7.484

4,13

3,50

571

Francia

7.420

4,20

3,62

567

Alemaña

7.826

4,22

3,62

613

Italia

7.425

4,05

3,.59

567

Eslovenia

7.134

4,18

3,47

546

Suíza

7.366

4,03

3.42

549

84 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_xenetica_brownSwiss_galego.indd 84

28/10/21 18:43

vp027_publi_eliza.indd 85

18/10/21 10:07

XENÉTICA

Beneficios na fabricación de queixos e na saúde humana O leite brown swiss é unha materia prima nobre para a produción de produtos de calidade, especialmente queixos. Contribúe á reputación de moitas variedades de queixo en Europa grazas á súa calidade. Alta en graxas, esencial para o aroma e o sabor do queixo, o leite brown swiss é recoñecido principalmente polo seu alto contido de proteínas. Indicador de calidade do leite, o cociente G/P debe ser igual ou maior a 1,15 para un desenvolvemento adecuado do queixo. Cunha relación de 1,22, brown swiss sitúase no trío líder de razas adecuadas en Francia detrás de montbeliarde (1,18) e simmental (1,19), e antes de normande (1,23) e jersey (1,45). O alto contido de caseína e especialmente kappa caseína BB fan que o leite desta raza sexa moi adecuado para a fabricación de queixo. De feito, un leite coa kappa caseína BB ofrece un maior rendemento de queixo que un leite AA cunha porcentaxe de proteína equivalente. Na Universidade de Parma mediuse unha diferenza de máis dun 13 % do rendemento do queixo na produción de parmesano. Ademais, con 100 kg de leite, brown swiss conséguense 11,25

kg de queixo cheddar contra 10,34 kg con leite de holstein. Os resultados obtidos tamén mostran que a callada é máis rápida, solidifícase máis rápido, é máis consistente e máis resistente, o que leva a un procesamento máis fácil e a un produto de maior calidade también apreciado desde o punto de vista organoléptico. En Francia, a frecuencia de alelos da variante kappa caseína B obtida co xenotipado da poboación de pardas é do 80,1 % (63,8 % BB e 32,6 % AB). Este é un das porcentaxes máis altas de todas as razas leiteiras.

O ALTO CONTIDO DE CASEÍNA, ESPECIALMENTE KAPPA CASEÍNA BB, FAI QUE O SEU LEITE SEXA MOI ADECUADO PARA A FABRICACIÓN DE QUEIXO

É o leite das brown swiss más dixestible? A beta caseína representa o 30 % da proteína do leite e tamén inclúe 2 tipos de alelos A1 e A2. Algúns estudos científicos destacaron o feito de que o leite A2 é máis fácil de dixerir, mentres que o leite A1 é máis difícil e podería ser unha das razóns de intolerancia ao leite. En moitos países, o leite A2 xa está dispoñible comercialmente para o consumo. A proporción de beta caseína A2 no leite de vacas brown swiss é moi alta. En Suíza, a frecuencia A2 é 78,5 % cun 62 % de A2A2. En Francia, o 70 % da poboación é A2A2. É a maior proporción.

Brown swiss

Holstein

Variación

Parmesano (kg/100 kg leite)

8,83

7,80

+ 13 %

Cheddar (kg/100 kg leite)

11,25

10,34

+8 %

Tempo coagulación (Rmin)

16,7

17,9

-7%

Tempo de solidificación (K20 min)

8,6

- 34 %

Forza compresiva (g)

32,3

29,8

+8%

Resistencia ao corte (g)

47,9

+ 25 %

Universidade de Parma, Italia; Universidade de Dakota do Sur, SBZV

Frecuencia alélica da variante kappa caseína B 100

90 80

78,5

80,1

Normande

Brown swiss

70 60 45,9

50 40 30 20

10 0 Holstein

Montbeliarde

Jersey

86 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_xenetica_brownSwiss_galego.indd 86

28/10/21 18:43

AAFF_Anuncio_Arvum Fertilizantes Pradera_Vaca Pinta_200x280mm_Nueva web.pdf

20/1/21

10:42

CMY

vp027_publi_delagro.indd 87

21/10/21 15:58

XENÉTICA A2A2

A1A2

A1A1

% A2

Fonte

Brown swiss

70 %

28 %

84 %

Valogène - FR

Jersey

65 %

32 %

81 %

CDN – CA

Normande

60 %

32 %

76 %

Valogène - FR

Holstein

40 %

43 %

17 %

62 %

Valogène - FR

62 %

Valogène - FR

Montbeliarde

FACILIDADE DE MANEXO

Baixo reconto celular (RCS) e resistencia á mamite A textura suave dos ubres, o seu baixo volume e a boa colocación dos tetos teñen unha influencia indirecta na saúde do ubre, o que fai que a brown swiss sexa unha das razas cos recontos máis baixos de células somáticas, cunha maior resistencia á mastite. Un estudo do Reino Unido tamén mostra que as células do sistema inmunolóxico, macrófagos, nas vacas brown swiss producen máis radicais de osíxeno e nitróxeno que matan as bacterias e son máis eficientes que os das vacas holstein. Este impacto de maior eficiencia con RCS máis baixos das brown swiss e tamén se ve nos animais provenientes dos seus cruzamentos. Brown swiss

Holstein

Reconto de células somáticas - Alemaña

195.000

235.000

% mamites - Francia

8,7

A PROPORCIÓN DE BETA CASEÍNA A2 NO LEITE DE VACAS BROWN SWISS É MOI ALTA

os 24. Nos principais países brown swiss, o intervalo de parto medio é de 416 días (410 días en Suíza) cunha taxa de non retorno correcta. En Francia, a taxa de non retorno da vaca Brown Swiss é 59,5 %, un 7 % máis alta que a de holstein. Pés e patas Polas súas orixes nas montañas dos Alpes as vacas brown dwiss dispoñen duns pezuños e patas moi fortes, ademais dunha excelente capacidade para camiñar. O corno negro dos pezuños considérase moi duro e resistente. Varios estudos científicos demostran que esta raza unha menor prevalencia de dermatite dixital que a holstein e, en xeral, un menor risco de lesións nos pezuños (Holzhauer et al. 2006; J.Becker et al., 2014) Os datos recompilados en Austria tamén mostran menos problemas de coxeiras nas brown swiss:

Porcentaxe de coxeiras e lactacións 15

Fertilidade A lonxevidade das brown swiss obviamente está relacionada cunha boa fertilidade. Actualmente, a idade ao primeiro parto está ao redor dos 30 meses, pero pode reducirse ata

5 0

1 lact

2 lact Brown swiss

3 lact+ Holstein

88 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_xenetica_brownSwiss_galego.indd 88

28/10/21 18:43

XENÉTICA

POLAS SÚAS ORIXES NAS MONTAÑAS DOS ALPES, AS VACAS BROWN SWISS DISPOÑEN DUNS PEZUÑOS E UNHAS PATAS MOI FORTES

Temperamento O temperamento máis dócil e tranquilo das brown swiss ten unha influencia moi positiva no manexo do rabaño, incluíndo o muxido e noutras operacións. En grandes rabaños, a súa docilidade e tranquilidade é un activo no manexo dos animais que debe facerse o máis facilmente posible, para evitar perder demasiado tempo nas tarefas. Finalmente, para agregar ao seu carácter, tamén é unha vaca moi cariñosa e curiosa. Facilidade de parto A facilidade de parto destas vacas é excelente e moi apreciada en todo o mundo. De feito, ademais de ter grupas descendentes, teñen articulacións coxofemorais anchas que facilitan os partos. Na poboación de pardas europeas, a porcentaxe de partos fáciles estímase ao redor dun 97,5 %, unha das máis altas nas comparativas entre razas leiteiras. A facilidade de parto favorece un mellor estado de saúde ao comezo das lactacións e contribúe a alongar a vida.

invernos fríos ata os climas máis cálidos. Varios estudos científicos demostraron esta capacidade. Ao evacuar a calor máis facilmente e manter mellor a condición corporal, esta vaca é moi robusta e pode tolerar mellor as condicións adversas de estrés por calor que a vaca holstein (AX et al., 2001; O-Tarabany et al., 2016). Esta capacidade de soportar diferentes temperaturas explica o desenvolvemento da raza en todo o mundo. Versatilidade A vaca Brown Swiss é recoñecida pola súa excelente capacidade para adaptar a súa produción á subministración de alimento dispoñible. Dado que o seu metabolismo non é extremadamente hipertiroideo, a vaca brown swiss pode axustar e optimizar a síntese e a mobilización das reservas de graxa de acordo coa subministración de alimento dispoñible. A súa condición corporal adoita ser boa en rabaños intensivos que requiren unha alta produción de leite (máis de 10.000 kg) e en rabaños en extensivo onde se practica o pastoreo cunha produción en consecuencia menor.

La solución fácil y ecónomica para su cubierta.

c/ Mª Glez “La Pondala”, nº41 33393 - Gijón - Asturias Tlfn: 985 303 752

www.abristhor.es www.easy-covering.com

ADAPTABILIDADE A robustez destes animais permítelles adaptarse a calquera clima: desde os

Tolerancia ao estrés por calor

Holstein (kg/día)

Baixo

Moderado

Alto

Diferencia Baixo-Alto

36,6

31,1

27,9

- 8,7

Brown swiss (kg/día)

26,4

26,8

25,7

- 0,7

F1 BS x HO (kg /día)

31,8

30,6

30,1

- 1,7

O-Tarabany et al., 2016

Despois dun traballo intensivo con todas as asociacións nacionais para redeseñar o posicionamento da raza, a Federación Europea Brown Swiss se enorgullece de presentar a nova comunicación Brown Swiss a través deste novo logotipo. Como resultado dun desexo común de fortalecerse xuntos, en beneficio da raza e dos seus criadores en toda Europa, este logotipo representa unha mensaxe única da raza, porque de norte a sur e de leste a oeste, todos criamos brown swiss coa mesma paixón e os mesmos obxectivos económicos e ambientais. European Brown Swiss Federation www.brown-swiss.org

ALMACENES Y NAVES GANADERAS - Ahorro de hasta un 90% en cimentación. - Gran aislamiento y luminosidad. - Ventilaciones automóticas. - Menor estrés térmico. - Mejores condiciones internas.

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 89

vp027_xenetica_brownSwiss_galego.indd 89

28/10/21 18:44

s d

El refractómetro es útil para evaluar el éxito de la transferencia pasiva de las inmunoglobulinas maternas pende del éxito as recién nacidas de er rn te las de d lu La sa e sanguíneo. Se calostro a su torrent l de IgG las de so del pa r la absorción siva (TP) y ocurre po pa cia en fer ns tra a llam la pared intestinal. de las IgG a través de IgG va acompañacia pasiva (FTP) de en fer ns tra de lo fal El ad. Usar el refracorbilidad y mortalid m or ay m a un de do anera fácil, rápida rizar la TP es una m ito on m ra pa ro et m tó hay una buena corlo en granja, pues ce ha de ica óm on ec y a total en suero. e Ig séricas y proteín x °B tre en ión lac rre las 24-48 h de vida, las terneras entre Basta con sangrar gota de suero en el ngre y colocar una dejar desuerar la sa % Brix. lor óptimo sería > 9,0 refractómetro. Un va

Objetivo: s > 9,0 % Brix > 75 % de los animale s > 8,4 % Brix > 90 % de los animale

El calostro almacenado se puede utilizar cuando no se dispone de calostro fresco

El calostro sobrante de alta calidad (> 23 °Bx) debe almacenarse para usarlo cuando no se disponga de calos tro fresco. No puede dejarse a temperatura ambiente, pues en media hora el recuento total de bacterias se duplica. Las bacterias bloquean el lugar de absorción de las Ig; por tanto, es importante evitar la contaminación del calos tro durante su recolección y durante su almacenamiento. El calostro, sin alterarse el contenido en IgG y con niveles suficientemente bajos de bacterias, debe cons ervarse en: ▪ Refrigerador (≤ 4º C): un máximo de 24 horas ▪ Refrigerador (≤ 4º C) junto con conserva nte: un máximo de 4 días

Manejar correctamente la conservación del calostro es clave para la salud de las terneras

▪

Refrigerador (≤ 4º C) y pasterizado: un máximo de 10 días

▪

Congelador (< 20º C): un máximo de 1 año

El calostro contiene una baja cantidad de bacterias, pero puede contaminar durante y tras el ordeño, o si se almacena de forma inadecuada. Para evitar su contaminación recomendamos pasteurizarlo (60º C durante 60 min) e inmediatamente (< 5 min) refrigerarlo o congelarlo. Tanto si pasteuriza como si no, es obligado bajar la temperatura lo antes posible. Recomendamos bajar a 15º C en la primera hora y en menos de dos horas a 4º C (sumergir botellas de agua congeladas dentro del calostro facilitan este objetivo). Una vez alcanzados los 4º C, se guardará en bolsas (4-5 litros de capacidad) y se almacenará en el frigorífico dentro del refrigerador o congelador como reservorio para partos cuyo primer calostro no es adecuado (ºBx < 23). Es de suma importancia identificar el calostro con fecha, número de vaca y grados Brix medidos con el refractómetro.

vp027_publirreportaxe_nanta.indd 90

21/10/21 17:23

s l

eo.

a s e

s :

Los partos difíciles o distócicos significan inicios difíciles en la vida de las terneras (parte 1)

Las terneras que experimentan un parto traum ático o nacen mediante extracción forzada tienen: ▪

4 veces más probabilidades de morir dentro de los primeros 21 días de vida.

▪

1,3 veces más probabilidades de experimentar

▪

1,6 veces más probabilidades de sufrir enfer medades respiratorias en comparación con las terneras que requieren poca o ninguna ayuda.

diarrea.

El motivo es que es probable que tengan hipot ermia, bajo nivel de oxígeno en sangre, acidosis metabólic a y/o respiratoria y capacidad alterada para absorber anticuerpos calostrales, lo que resulta en un fallo en la transferencia pasiva de inmunidad.

Los partos difíciles o distócicos significan inicios difíciles en la vida de las terneras (parte 2) Las terneras son menos activas y tienen la función cardiorrespiratoria disminuida en comparación con las nacidas de forma natural. Para contrarrestar esto nuestra recría debe ser asistida para: ▪

Fomentar la respiración: limpiar sus fosas nasales o echar agua fría en la cabeza para ayudar a limpiar sus pulmones y conseguir una respiración normal después de un parto difícil.

▪

Calentarlas: suelen estar hipotérmicas y respiran mal. Podemos usar toallas limpias y secas para secarlas vigorosamente, cama profunda con paja limpia y seca o foco de calor, y evitar las corrientes de aire.

▪

Calostro: suministrar mediante sonda la primera toma de calostro limpio y de alta calidad, lo antes posible después del nacimiento. La dosis recomendada es un 10 % de su peso vivo (3-4 l). Suministrar una segunda toma a las 6 horas (3 l) y una tercera toma a las 12 horas (2 l).

Garantizar la consistencia en el porcentaje de sólidos totales del lactorreemplazante o leche líquida es clave en el rendimiento de las terneras Cuando se administran concentraciones variables de sólidos totales (ST) en el lactorreemplazante, en la leche líquida o en la leche de descarte, las terneras sufren estrés y crecen menos. Mejorar la consistencia de la alimentación líquida de las terneras ayuda a minimizar el malestar digestivo (timpanismo y diarreas) por un cambio en la velocidad de vaciado del abomaso. El refractómetro es útil para evaluar el porcentaje de ST de la leche (lactorreemplazante o leche líquida), pues existe una alta correlación con las lecturas ºBx.

Para lactorreemplazante: ▪

Refractómetro digital: a la lectura de ºBx se le suma 1,5 (por ej.: una lectura de Brix de 12º indica un ST de 13,5 %).

▪

Refractómetro óptico: se agregaría un valor de 1,1 (por ej.: una lectura de Brix de 12º indica ST de 13,1 %).

Para leche de vaca: ▪

Refractómetro (digital u óptico): a la lectura de ºBrix se le suma 2 (una lectura Brix de 11º indica ST del 13 %).

vp027_publirreportaxe_nanta.indd 91

21/10/21 17:23

ESPECIAL: RECRÍA

Costro e leite de transición: compoñentes bioactivos Aínda que son evidentes as propiedades beneficiosas do costro para a saúde dos nosos xatos, estudos recentes demostraron a presenza nel de substancias bioactivas (solubles ou transportadas por exosomas), as cales poden ter un impacto maior na saúde do xato. Analizámolo nas seguintes páxinas. Anna Arís, Elena Garcia-Fruitós, Sureda, Marta Terré Programa de Produción de Ruminantes, Instituto de Investigación e Tecnoloxía Agroalimentarias (IRTA), Barcelona

costro bovino é a primeira secreción mamaria producida pola vaca ao comezo da lactación (Godhia e Patel, 2013). O seu valor é ben coñecido dende hai décadas polo seu elevado contido de substancias importantes para a saúde dos xatos durante os primeiros meses de vida. Ademais de ter un elevado con-

tido en graxas e proteínas, o costro presenta un importante contido de moléculas bioactivas, entre as cales cabe destacar as inmunoglobulinas, os péptidos antimicrobianos, citoquinas inmunomoduladoras, hormonas e factores de crecemento, así como vitaminas e minerais (Blum and Hammon, 2000; Godden, 2008).

Por todo iso, considérase como un produto potencialmente nutracéutico, xa que é unha substancia natural con boas propiedades nutritivas, ademais de proporcionar beneficios para a saúde, incluíndo a prevención e/ou o tratamento de enfermidades (Godhia e Patel, 2013). O sistema inmune dos xatos ao nacer é inmaturo e incapaz de combater infeccións. É por iso que, durante as primeiras semanas de vida, necesitan da rica composición nutritiva que lles proporciona o costro, así como dos factores de crecemento e immunolóxicos, que son transferidos vía o proceso que se chama inmunidade pasiva. Este proceso permitirá combater as infeccións e previr enfermidades ata que o animal chega a desenvolver de forma progresiva a súa propia inmunidade ao redor das 3-4 semanas de vida (Senogles, 1978; Osburn et al., 1982; Robison et al., 1988) e ter un tracto dixestivo totalmente desenvolvido. Neste contexto, dada a súa composición e impacto na saúde dos xatos, os produtores de leite recollen o primeiro muxido ou costro para alimentar os xa-

92 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_IRTA_GALEGO.indd 92

28/10/21 19:27

ESPECIAL: RECRÍA

O COSTRO CONSIDÉRASE COMO UN PRODUTO POTENCIALMENTE NUTRACÉUTICO, XA QUE É UNHA SUBSTANCIA NATURAL CON BOAS PROPIEDADES NUTRITIVAS, ADEMAIS DE PROPORCIONAR BENEFICIOS PARA A SAÚDE

Figura 1. Exosomas (na foto: vesículas redondas ben definidas) illados de costro de vacas leiteiras visualizados a través de microscopia electrónica de transmisión

Metionina bypass C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S

tos, xa que estes dependen da inmunidade pasiva adquirida polo seu consumo. No entanto, as propiedades beneficiosas do costro van máis alá dos compoñentes mencionados e recentemente viuse que hai exosomas nel que poden ter tamén un impacto na saúde do xato. Os exosomas son vesículas membranosas que son secretadas por multitude de tipos celulares, atópanse en distintos fluídos corporais e teñen un papel moi importante na comunicación entre células (Samuel et al., 2017); poden conter proteínas, DNA, RNA e lípidos cun papel biolóxico relevante e, ademais, o seu transporte dentro dos exosomas asegura a súa protección ata que son entregados ao fusionarse coas células do xato. Samuel e colaboradores demostraron que os exosomas presentes no costro eran especialmente ricos en proteínas implicadas na inmunidade innata, resposta inflamatoria, resposta de fase aguda, activación plaquetaria, crecemento celular e activación do sistema do complemento dentro da resposta inmune. Todo iso suxire que a capacidade de resposta inmunolóxica e de crecemento nos xatos vén en gran parte regulada polos compoñentes bioactivos que se atopan solubles no costro ou ben transportados nos exosomas.

Metionina protegida para una mejor biodisponibilidad

T.+34 9150140 41|info@norel.net|www.norel.net

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 93

vp027_especialRecria_IRTA_GALEGO.indd 93

28/10/21 19:27

ESPECIAL: RECRÍA

Lactoferrina

Lactoferrina (ng/mL)

1.200.000 1.00.0000 800.000 600.000 200.000 0

Costro (muxido 1)

Leite de transición (muxido 2)

Leite de transición (muxido 3)

Leite tanque

A CAPACIDADE DE RESPOSTA INMUNOLÓXICA E DE CRECEMENTO NOS XATOS VÉN EN GRAN PARTE REGULADA POLOS COMPOÑENTES BIOACTIVOS QUE SE ATOPAN SOLUBLES NO COSTRO OU BEN TRANSPORTADOS NOS EXOSOMAS

700

IGF-1 600

IGF-1 (ng/mL)

500 400 300 200 100 0

Costro (muxido 1)

Leite de transición (muxido 2)

Leite de transición (muxido 3)

Leite tanque

IGF-1

1.200

IGF-1 (ng/mL)

1.00 800 600 400 200 0 Costro (muxido 1)

Leite de transición (muxido 2)

Desde o segundo ata o sétimo muxido a secreción mamaria é considerada como leite de transición. Sábese que o leite de transición é aínda unha secreción moi rica en nutrientes e compoñentes bioactivos presentes no costro. De feito, a presenza destes compostos activos sofre unha transición do costro ata alcanzar os niveis basais presentes no que se considera o leite enteiro a partir do décimo muxido (Blum e Hammon, 2000) [táboa 1]. O leite de transición es-

Leite de transición (muxido 3)

Leite tanque

tudouse moito menos que o costro e este descoñecemento fai que actualmente non haxa un protocolo establecido de recollida e utilización. Na maior parte das explotacións acaba diluíndose no tanque do leite sen aproveitar o seu valor biolóxico, xa que nin se usa na granxa para impulsar o crecemento/inmunidade dos animais nin tampouco se usa para o desenvolvemento de ningún produto láctico con valor nutracéutico específico. No entanto, algúns estu-

dos xa demostraron que os animais que toman leite de transición despois da toma de costro teñen unha menor incidencia de enfermidades e un tracto dixestivo con mellores propiedades, en comparación cos animais que só tomaron unha toma de costro (Conneeley et al., 2014). Cabe destacar que o impacto da nutrición inicial do xato non só é importante para a súa supervivencia e crecemento inicial senón tamén ten un impacto na produtividade a longo prazo (Faber et al., 2005).

94 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_IRTA_GALEGO.indd 94

28/10/21 19:27

Bienestar y rendimientos

PORQUE NO TODAS LAS LECHES SON IGUALES

Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota. Oligoelemento indispensable. Su forma natural permite biodisponibilidad.

una

mejor

Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.

LECHES MATERNIZADAS

www.serval.fr/es Servicio comercial : 629 64 02 61 Servicio técnico : 656 83 30 80 commercial@serval.fr

Serval España vp027_publi_serval.indd 95

18/10/21 10:10

ESPECIAL: RECRÍA

Táboa 1. Composición nutritiva e de factores bioactivos do costro, leite de transición e leite Leite de transición

Calostro 1.o muxido

2.º muxido

3.o muxido

Sólidos totais %

23,9

17,9

14,1

Graxa %

6,7

5,4

3,9

Proteína %

8,4

5,1

3,1

Leite 12,5

Lactosa %

2,7

3,9

4,4

4,9

Minerais

1,11

0,95

0,87

0,74

Vitamina A (g/dL)

295

190

113

Lactoferrina (g/L)

1,84

0,86

0,46

Anticorpos %

6,9

4,2

2,4

0,09

Insulina (g/L)

Hormona de crecemento (GH) (g/L)

1,5

0,5

Factor de crecemento similará insulina I(IGF-I) (g/L)

310

195

105

O IMPACTO DA NUTRICIÓN INICIAL DO XATO NON SÓ É IMPORTANTE PARA A SÚA SUPERVIVENCIA E CRECEMENTO INICIAL SENÓN TAMÉN TEN UN IMPACTO NA PRODUTIVIDADE A LONGO PRAZO

Adaptada de Conneely et al., 2014 e do capítulo 3, sección 1, extensión Teagasc. ND: non detectado

Unha investigación levada a cabo recentemente no noso grupo de Produción de Ruminantes do IRTA demostrou achados interesantes que conducen a reformular o manexo do costro e do leite de transición. Durante este estudo recolléronse costro e mostras de leite de transición (segundo e terceiro muxido) de 45 vacas primíparas e de 45 vacas multíparas de 3 explotacións diferentes. Os resultados obtidos confirman claramente os datos da táboa 1. Demóstrase que é totalmente relevante a recollida non só do primeiro muxido como costro senón tamén as correspondentes ao leite de transición, especialmente as do segundo e terceiro muxido, tanto en vacas primíparas como en multíparas. A composición deste leite de transición é moito máis rica en IgG, IGF-1 e lactoferrina que o leite de tanque, sendo máis similar á concentración observada no costro e sendo máis ricas en vacas multíparas que en primíparas. Así, por exemplo, a concentración das IgG atópase 87 e 118 veces máis no costro de vacas primíparas e multíparas, respectivamente, e 45 e 66 veces máis no segundo muxido de vacas primíparas e multíparas, respectivamente, que no leite. Así mesmo, a IGF-1, que xoga un papel importante no crecemento dos animais, atópase 22 e 55 veces máis no costro de primíparas e multíparas, respectivamente, e 13 e 31 veces máis no leite de segundo muxido de vacas primíparas e multíparas, respectivamente, que no leite. Finalmente, a lactoferrina, que ten un papel relevante na inmunidade e protección contra infeccións, atópase 4 e 7 veces máis no costro de vacas primípa-

ras e multíparas, respectivamente, e 3 e 4,5 veces máis no segundo muxido de vacas primíparas e multíparas, respectivamente, que no leite. Estes datos confírmannos o potencial de alimentar as xatas da explotación máis alá do costro co leite de segundo e terceiro muxido, en especial de vacas multíparas, polo seu alto contido en substancias bioactivas, que lles axudarán tanto ao seu desenvolvemento como a mellorar a saúde a nivel intestinal.

BIBLIOGRAFÍA

Godhia and Patel, 2013. Colostrum–its Composition, Benefits as a Nutraceutical–A Review. Current Research in Nutrition and Food Science Journal 1, 37-47. Blum and Hammon, 2000; Colostrum effects on the gastrointestinal tract, and on nutritional, endocrine and metabolic parameters in neonatal calves. Livestock Production Science 66, 151-159. Godden, 2008. Colostrum management for dairy calves. Veterinary Clinics of North America-Food Animal Practice 24, 19. Senogles, 1978; Ontogeny of circulating B lymphocytes in neonatal calves. . Research Veterinary Science 25. Osburn et al 1982; Ontogeny of the immune system. Journal of the American Veterinary Medical Association 181, 1049-1052. Robison et al., 1988 Effects of passive immunity on growth and survival in the dairy heifer. Journal of dairy science 71, 1283-1287. Samuel et al., 2017 Bovine milk-derived exosomes from colostrum are enriched with proteins implicated in immune response and growth. Scientific Reports, 7:5933 Conneeley et al., 2014 Effect of feeding colostrum at different volumes and subsequent number of transition milk feeds on the serum immunoglobulin G concentration and health status of dairy calves. Journal of Dairy Science 97, 6991-7000. Faber et al., 2005. Effects of colostrum ingestion on lactational performance. The Professional Animal Scientist 21, 420-425.

96 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_IRTA_GALEGO.indd 96

28/10/21 19:27

200x280 sistema trabajo.pdf

5/10/21

13:48

CMY

vp027_deheus.indd 97

18/10/21 10:12

ESPECIAL: RECRÍA

Efectos do desmochado mediante o lapis cáustico fronte á cauterización térmica sobre o benestar dos xatos Describimos o estudo realizado na provincia de Barcelona co obxectivo de comparar o efecto do desmochado mediante o ferro quente e o lapis cáustico sobre o benestar dos xatos durante os días posteriores ao procedemento, con base nos parámetros de comportamento, o consumo de leite e a súa conduta de alimentación nos días arredor do desmochado. Nina Vázquez1, Déborah Temple2, Eva Mainau2 1 Veterinaria 2 Investigadora do Animal Welfare Education Centre (AWEC)

INTRODUCIÓN

benestar dos animais converteuse nun tema de interese para a gandería e gran parte da sociedade. Debido á crecente preocupación dos consumidores e á aparición de novos requisitos normativos sobre este tema, as prácticas gandeiras están en constante discusión e revisión. Unha delas é o des-

cornado (eliminación dos cornos) ou desmochado (eliminación dos botóns dos cornos), que se realiza de maneira rutineira nas ganderías de vacún de leite (Duval et al., 2020). O seu obxectivo é mellorar o manexo dos animais facéndoos menos perigosos tanto para as persoas coma para os outros animais. O desmochado causa dor aguda e pode causar dor crónica nalgúns individuos (Casoni et al., 2019). Tamén se asocia con estados afectivos negativos; os xatos poden mostrar aversión condicionada ao lugar de desmo-

chado (Ede et al., 2020) e expresar comportamentos depresivos como xuízos de rumbo negativo (Neave et al., 2013). O desmochado podería, ademais, afectar á produtividade das xatas, xa que a dor que produce fai que diminúa a inxestión de alimento e a ruminación, o que reduce a ganancia de peso. A ganancia de peso diaria antes da desteta relacionouse coa produción de leite na primeira lactación. Gelsinger et al. (2016) observaron que, se mantemos a ganancia de peso diaria por riba de 0,5 kg/d antes da desteta e o combinamos con

98 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_desmochado_xatos_galego.indd 98

28/10/21 21:55

ESPECIAL: RECRÍA

SEGUNDO O MÉTODO EMPREGADO, O TIPO DE DOR E DANO TISULAR PROVOCADO SON DIFERENTES

boas prácticas de manexo despois desta, podemos mellorar o rendemento da primeira lactación das xovencas. Os dous métodos de desmochado máis utilizados son a cauterización térmica mediante o uso dun ferro quente e a cauterización química mediante a aplicación dunha substancia cáustica. Segundo o método utilizado, o tipo de dor que experimentan os animais e o dano tisular provocado son diferentes. A dor producida polo ferro quente é inmediato e caracterízase por unha fervenza de impulsos dolorosos que se producen no momento do procedemento e nas horas posteriores (Mellor, 1999). A cauterización destrúe a pel, derme e epiderme, estendéndose ata o tecido subcutáneo, o que pode causar edema; se a lesión se estendese máis alá da zona da queimadura pode causar sensibilización no animal (G. Stilwell et al., 2012). O desmochado químico utiliza substancias cáusticas coma o hidróxido de sodio ou de calcio, de pH ao redor de 14, que causan unha queimadura química que destrúe o botón cornual, o que evita o crecemento posterior do corno (Winder et al., 2017). Estes álcalis fortes causan necrose licuefactiva, o que resulta na desnaturalización das proteínas tisulares e permite unha penetración máis profunda do químico (George Stilwell et al., 2009). O dano tisular producido polo ferro quente remata unha vez acabado o procedemento; en cambio, o dano producido pola pasta cáustica continúa mentres segue en contacto cos tecidos (Stafford & Mellor, 2011). Esta circunstancia, ademais de provocar lesións máis profundas, pode producir queimaduras accidentais noutras partes do corpo do xato e os compañeiros de curral e causar períodos máis prolongados de dor (George Stilwell et al., 2009). Nos estudos realizados ata a data que comparan os diferentes métodos de desmochado, recoméndase como regra xeral a cauterización térmica fronte á pasta cáustica (Stafford & Mellor, 2011). A pesar disto, hai algúns estudos que non atopan diferenzas en termos de dor entre os dous métodos de desmochado, e mesmo algún estudo que suxire que a pasta cáustica é preferible á cauterización térmica ( Stilwell et al., 2007; Morisse et al., 1995; Vickers et al., 2005). Sexa cal for o método usado, sempre se recomenda o control da dor mediante o uso de anestesia e analxésico.

En vídeo

MARÍA HERMIDA PONSE Á FRONTE DO LABORATORIO ROCK RIVER EN ESPAÑA A exxefa de servizo da Finca Mouriscade (Deputación de Pontevedra) inicia unha nova etapa profesional ao chegar a un acordo de colaboración co laboratorio americano Rock River para o desenvolvemento da súa actividade en exclusiva para toda España. Con sede en Wisconsin (EE. UU.), Rock River conta cunha potente rede de laboratorios especializados na análise agrícola por todo o mundo. María Hermida continuará exercendo o seu labor profesional no ámbito que mellor coñece, o da análise de ensilados e forraxes, pero a partir de agora farao coa nova metodoloxía do Rock River Laboratory Spain. Especialistas na análise de: Ensilados de pradeira, millo e cereais (trigo, cebada, sorgo...) Forraxes deshidratadas (todo tipo de feos, leguminosas, alfalfa...) Forraxes húmidas (pastone, bagazo de cervexa...) Análises que se adaptan ás súas necesidades: Análise tradicional dos parámetros máis habituais (materia seca, fibras, proteínas...) Análise completa, que inclúe a dixestibilidade en distintos períodos de tempo da fibra neutra e do amidón (no caso dun silo de millo, por exemplo) ROCK RIVER LABORATORY SPAIN María Hermida Polígono Industrial Lalín 2000, Parcela A8 Lalín – Pontevedra (España) maria@rockriverlab-spain.com 986 597 195 | 629 901 290

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 99

vp027_especialRecria_desmochado_xatos_galego.indd 99

28/10/21 21:56

ESPECIAL: RECRÍA

COA APLICACIÓN DO LAPIS UTILÍZASE MENOR CANTIDADE DE AXENTE CÁUSTICO E A BAIXAS CONCENTRACIÓNS, O QUE PODERÍA REDUCIR A PROFUNDIDADE DO DANO

Figura 1. Currais colectivos e observacións de comportamentos

Nalgunhas granxas, como método de aplicación da pasta cáustica e alternativa ao desmochado co ferro quente, está a estenderse o uso dun lapis cáustico composto de hidróxido de potasio. O hidróxido de potasio é un axente alcalino con forte acción cáustica, que se utiliza en dermatoloxía humana para o diagnóstico de infeccións fúnxicas, tratamento de verrugas e o tratamento do molusco contaxioso en nenos (Kandil et al., 2016). Segundo o noso coñecemento, unicamente un estudo científico compara os tres sistemas de desmochado: ferro quente, pasta cáustica e lapis cáustico (Newby et al., 2016). Nas súas conclusións mencionan que as cicatrices producidas polo lapis foron maiores que as dos outros métodos, pero de menor gravidade; en ningún dos animais tratados con el apareceron costras, ronchas, nin secrecións purulentas, en comparación cos animais dos outros dous tratamentos, nos que si se observaron. En canto á eficacia do desmochado, non atoparon diferenzas entre os tres métodos, evitando todos eles o crecemento posterior do corno. Non se acharon estudos que avalíen a dor que causa este método de desmochado químico nos días ao redor do desmochado. As diferenzas do lapis cáustico coa pasta cáustica convencional, en canto á súa presentación e método de aplicación, poden suxerir que o seu efecto sobre o benestar dos xatos sexa diferente. Ao utilizar o lapis, a aplicación podería ser máis precisa e utilizar menor cantidade de produto que coa utilización da pasta cáustica mediante unha espátula, o que podería evitar as queimaduras accidentais

noutras partes do corpo ou compañeiros de curral. Ademais, ao utilizar menor cantidade de axente cáustico e a baixas concentracións, poderíase reducir a profundidade do dano e evitar a afectación do tecido adxacente ao botón cornual. De confirmar esta hipótese, podería recomendarse o seu uso no campo como alternativa ao ferro quente.

MATERIAL E MÉTODOS

Animais, manexo e aloxamento Este estudo experimental levouse a cabo nunha granxa de vacún leiteiro da provincia de Barcelona. Utilizáronse 7 xatos de raza frisoa (n=7) cunha idade comprendida entre 17- 111 días, dos cales 6 eran femias e 1 macho. Os xatos estaban aloxados en currais colectivos de 7 x 10 m, onde permanecían ata o momento da desteta (figura 1). Cada curral dispuña dun corredor de alimentación de emparrillado (con acceso a dous puntos dunha amamantadora artificial automática − CF-500S De Laval®− un comedeiro e un bebedoiro) e unha área de descanso do solo continuo cuberto de cama de palla. Os xatos tiñan acceso a auga fresca, penso e forraxe ad líbitum, así como

leite en po, cuxa cantidade dependía da pauta de alimentación na que se atopaban segundo o réxime de alimentación seleccionado (táboa 1).

Táboa 1. Réxime de alimentación utilizado na amamantadora Pauta de alimentación

Días de alimentación

Mínimo litros

Máximo litros

Cantidade máx. de leite por toma

Cantidade mín. de leite por toma

0-15

4.0

5.5

15-30

5.5

9.0

30-75

9.0

1.0

1.5

2.5

P4 = destete

0.0

100 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_desmochado_xatos_galego.indd 100

28/10/21 21:56

vp027_huvepharma.indd 101

18/10/21 10:14

ESPECIAL: RECRÍA

OS RESULTADOS DO ESTUDO SUXIREN QUE A CAUTERIZACIÓN TÉRMICA CO FERRO QUENTE PODERÍA SER MÁIS DOLOROSA QUE O DESMOCHADO MEDIANTE O LAPIS CÁUSTICO, O QUE CAUSARÍA MAIOR PREXUÍZO NO BENESTAR DOS XATOS

Figura 2. Lapis de hidróxido de socio para cauterización química

Figura 3. Descornador para cauterización térmica

Figura 4. Desmochado mediante cauterización térmica

Figura 5. Desmochado mediante lapis cáustico

Deseño experimental e procedemento Grupos de tratamento Os animais dividíronse en tres grupos de tratamento: desmochado mediante cauterización térmica (HRRO; n=2); desmochado químico con lapis cáustico (figura 2; HORNSTICK®) (STCK; n=3) e un grupo control sen desmochar, para o que se utilizaron animais acornes (CTRL; n=2).

Desmochado Os animais foron desmochados seguindo o protocolo habitual da granxa, que, dependendo do método utilizado, foi o seguinte: 1. Cauterización térmica (HRRO): utilizouse un descornador de aceiro inoxidable e alimentado con cartuchos de gas (figura 3; KERBL GAS BUDDEX®). Antes do procedemento acéndese e ponse a quentar durante uns 5 minutos ata alcanzar a temperatura máxima de 650 °C. Unha vez alcanzada esta temperatura, colócase sobre o botón cornual presionándoo durante 15-20 segundos ata que se desprende (figura 4) e retíranse os seus restos manualmente. Desta maneira aumenta a eficacia do procedemento

e prevéñense posibles infeccións (Sutherland et al., 2019). 2. Cauterización química con lapis cáustico de hidróxido de sodio (STCK): despois de localizar o botón cornual, humedécese a zona con 1 ou 2 pingas de auga, coidando a cantidade de auga utilizada para evitar cauterizacións indesexadas fóra da zona prevista de utilización. A continuación, frégase o lapis cáustico intensamente sobre o botón cornual durante 15-30 segundos (figura 5). En ambos os casos, os animais foron sedados mediante xilacina 20 mg/ml IM (Xilagesic®), administrando unha dose de 0,1 mg/kg de peso a cada animal, conseguindo así unha sedación con marcada diminución do ton muscular, que fai que algúns xatos caian ao chan.

Recollida de datos Comportamento. Utilizouse un etograma que recollía comportamentos específicos asociados á dor no desmochado e que foron rexistrados tanto se o xato estaba de pé como tombado (táboa 2). A frecuencia de eventos de cada comportamento obtívose por

102 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_desmochado_xatos_galego.indd 102

28/10/21 21:56

Trabajamos por la seguridad de los animales

Yo uso antibióticos Yo soy responsable

Uso Betaline

La gama de antibióticos betalactámicos de Laboratorios Syva que ofrece soluciones a las principales enfermedades bacterianas en animales de producción a través de tratamientos individualizados.

vp027_publi_SYVA.indd 103

21/10/21 16:00

ESPECIAL: RECRÍA

Táboa 2. Etograma utilizado para avaliar os distintos comportamentos observados e a súa descrición Comportamento (*)

Descrición

Movemento de orellas

Move unha ou ambas as orellas cara diante e atrás independentemente dun movemento de cabeza. Para contar un novo movemento, as orellas deben regresar a unha posición de repouso.

Sacudir a cabeza

Rota a cabeza polo menos unha vez cara a ambos os lados en rápida sucesión. Para contar un novo movemento, a cabeza debe regresar á súa posición de repouso.

Rascar a cabeza

O xato utiliza a pata traseira para rascar a parte superior da súa cabeza ou frega a cabeza con algunha parte do curral.

Movemento de cola

A FRECUENCIA DE EVENTOS DE CADA COMPORTAMENTO OBTÍVOSE POR OBSERVACIÓN DIRECTA NA GRANXA

Move a cola dun lado a outro, pode incluír de 2 a 3 movementos, contabilizarase un movemento novo despois de que a cola se moveu lentamente ou estivo en posición de repouso.

Self-grooming

O xato lámbese a si mesmo. Rexístrase un novo evento, cando o xato deixa de acicalarse durante ao menos 5 segundos.

Allo-grooming

O xato lambe outro xato. Rexístrase un novo evento, cando o xato deixa de acicalar o outro xato durante polo menos 5 segundos.

Faulkner & Weary, 2000; Heinrich et al., 2010; Winder et al., 2017 (*) Considéranse comportamentos de cabeza á suma dos eventos de movemento de orellas, sacudir e rascar a cabeza

Media de movementos da cola total/ 2 min

Figura 6. Frecuencia de movementos de cola cada 2 min de observación (media ± ES) para cada grupo de tratamento en relación co día do desmochado (día 0 = día do desmochado) 2,5 2 CTRL

1,5

HRRO

STCK

0,5 0 Día 0 antes

Día 0 despois

Día 1

Día 2

Día 7

Día en relación co desmochado CTRL: control; HRRO: cauterización térmica con ferro quente; STCK: cauterización química con lapis cáustico

observación directa na granxa. A metodoloxía de recolección de datos foi unha observación focal de cada xato durante 2 minutos, repetida a intervalos de 15 minutos. Realizáronse observacións o día do desmochado (día 0), antes e despois do procedemento, o día 1, día 2 e día 7 despois do desmochado. Postura e posición. Rexistrouse a postura (de pé, botado e transición entre botado e de pé e viceversa) e a posición dos xatos: corredor de alimentación (zona do emparrillado), zona central (zona de descanso no centro do curral, afastado como mínimo un metro do perímetro do curral) e zona periférica (nos laterais da zona de descanso dentro dun metro do perímetro do curral). Consumo de leite e conduta de alimentación. Os datos foron recollidos a partir dos rexistros da amamantadora durante unha semana posdesmochado. As variables estudadas foron os litros de consumo de leite e o número de

visitas totais realizadas (incluíndo tanto as visitas recompensadas como as que non). No caso destas variables, unicamente se puido avaliar a comparación de dous tratamentos (CTRL fronte a STCK) debido a que, durante a semana do estudo, un dos animais desmochados con ferro quente alcanzou a idade da desteta correspondente ao seu plan de alimentación. Análise estatística. Os datos foron analizados con SAS v.9.4 (SAS Institute, Cary, NC, USA, 2002-2012) e estableceuse un valor de significación p < 0,05 e de tendencia de p < 0,1.

RESULTADOS E DISCUSIÓN

Comportamento Os xatos HRRO mostran máis movementos de cola o día+1 en comparación cos xatos dos grupos STCK e CTRL (P< 0,05; ver figura 6), suxerindo que senten maior malestar. O aumento deste comportamento asóciase coa presenza de dor provocada

por prácticas de manexo rutineiras en xatos (Stewart et al., 2013). Os xatos HRRO tenden a mostrar máis comportamentos de cabeza o día +1 que os STCK (p=0,0744; ver figura 7) e máis movementos de orellas que STCK (p=0,0776) corroborando o descrito por Duffield et al. (2010), que rexistraron un aumento de movementos de orellas despois do desmochado con ferro quente. Ademais, os xatos HRRO rascan a cabeza en máis ocasións que os xatos CTRL durante os días despois do desmochado (p=0,0402). Isto concorda con Morisse et al. (1995), que observaron que xatos desmochados con ferro quente parecían rascarse a cabeza con máis frecuencia que os desmochados cunha preparación cáustica de hidróxido de potasio. Comportamentos tales como sacudir e rascar a cabeza, movementos de orellas e movementos de cola asócianse á dor inflamatoria despois do desmochado (Grøndahl-Nielsen et al., 1999; Heinrich et al., 2010), polo que estes resultados

104 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_desmochado_xatos_galego.indd 104

28/10/21 21:56

Siempre Siempre Siempre un un un paso paso delante delante en la No Nodeje aa los más más No deje alos los másen Siempre Siempre Siempre delante delante enla la alimentación alimentación alimentación de de los terneros terneros pequeños pequeños bajo bajo la la lluvia.. lluvia.. alimentación alimentación alimentación los terneros pequeños bajo la lluvia.. Una tetina Limpieza del tubo Una tetina Limpieza siempre limpia flexible hastadellatubo tetina siempre limpia flexible hasta la tetina

Cierre rápido Cierre rápido de la tetina de la tetina

Aún Aún Aún más más más Aún Aún Aún más más más volumen volumen volumen volumen volumen volumen

Iluminación led Iluminación de la tetinaled de la tetina

Apta Apta Apta para para para Apta Apta Apta para para para terreno terreno terreno terreno terreno terreno

Móvil Móvil para para limpieza limpieza y y Radiocontrol Ventilación Ventilación Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Radiocontrol Radiocontrol Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Radiocontrol Radiocontrol cambio cambio de de ubicación ubicación Radiocontrol natural natural remotor remotor remotor remotor remotor remotor

Limpieza Limpieza a 65 °C a 65 °C

Bandeja para para flBandeja ema limpiada flema limpiada

El alimento siempre El alimento acabado de siempre mezclar acabado de mezclar

Posición para Posiciónnatural para beber beber natural

Limpieza Limpieza Limpieza Limpieza automática automática automática automática automática automática

¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad?–– ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad?–– ningún ningún ningúnproblema problema problema ningún ningún ningúnproblema problema problema

Abatible para Abatible para retirar el estiércol retirar el estiércol

Manejo Manejo Manejo Manejo intuitivo intuitivo intuitivo intuitivo

Crianza Crianza concon pocos pocos Protección Protección contra contra Más Más espacio espacio queque Bastidor Bastidor Bastidor seguro seguro seguro Dosifi Dosifi Dosificación cación cación Bastidor Bastidor Bastidor seguro seguro seguro Dosifi Dosifi Dosificación cación cación gérmenes gérmenes intemperie intemperie el requerido el requerido de de de44ruedas ruedas sencilla sencilla sencilla de de de44ruedas ruedas sencilla sencilla sencilla

ne e i g i h e d igiene r a d n á t h s s e e a d r o r o v a d e d a u n t N vo estmá aman oras Nueen las amamanictaasd t a á s m a l o t n u www.holm-laue.com e iinantvnvoteoteromnnnndrátttteotdoooilcerrrairlgsddddilgúeeeellúlll www.holm-laue.com ¡D¡eD¡¡¡¡l¡D¡DeDDDDilneeeeeeivllnlleivinaneuvvepeapcaicdcchihadedea!!!!d!!

DeDe 1 a114 a 14 terneros terneros Bajos Bajos gastos gastos de de Limpieza Limpieza simple simple construcción construcción Delegado Miguel Sá: 00351919028774

a a llee

Ampliable Ampliable

cdce h n n ch a•x rTeléfono: llee- c919 gttttrtta x e+351 www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com ede ddee Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, d Alemania 028 774 • Correo electrónico: info@holm-laue.de x xaiiii d www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com aga aa

MóvilMoorweg para limpieza yWesterrönfeld, Ventilación Crianza con Protección contra Más espacio que Moorweg Moorweg 24784 6 ••24784 • 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania Alemania •- •Teléfono: ••Teléfono: Teléfono: +351 +351 -Frior -pocos 919 919 028 028 028 774 774 Correo electrónico: electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de Moorweg 66 •624784 •Cabornero: Teléfono: +351 - 919 028 774 • 774 Correo info@holm-laue.de Delegado: Miguel Sá (00351919028774) Distribuido por: (981774500) /electrónico: Cosmolabor (00351964139487) Moorweg Westerrönfeld, Alemania Teléfono: +351 -919 919 028043 •Correo Correo electrónico: info@holm-laue.de Cosmolabor: 964 139 487 •Alemania Parrondo 0034 626 983 ••••Correo Fernández: 0034 626 983 049 Moorweg Moorweg Moorweg 66 • 24784 6 • +351 24784 • 24784 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania Alemania •- •Teléfono: •Teléfono: Teléfono: +351 +351 -Frior -919 919 919 028 028 028 774 774 •Luciano Correo Correo Correo electrónico: electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de info@holm-laue.de Delegado: Miguel Sá (00351919028774) Distribuido por: (981774500) / Cosmolabor (00351964139487) cambio de ubicación natural el 938 requerido Jesmi: 0034 677 72 96 30 • Alberto Disega: 0034 670 286gérmenes 215 • Albaitaritza: 0034intemperie 948 50 03 43 • Trivic: 0034 86 62 99

vp027_pub_holmLaue_castelan.indd 105

Mó cam

20/10/21 17:28

ESPECIAL: RECRÍA

Figura 7. Frecuencia de comportamentos de cabeza cada 2 minutos de observación (media ± ES) para cada grupo de tratamento en relación co día do desmochado (día 0 = día do desmochado)

Media de movementos da cola total/ 2 min

2,5 2

A DOR INMEDIATA QUE PRODUCE O FERRO QUENTE, UNIDA AO EVENTO TRAUMÁTICO DO DESMOCHADO, PODE FACER QUE SUFRAN UN ESTADO AFECTO NEGATIVO

1,5 CTRL 1

HRRO STCK

0,5 0

Día 0 antes

Día 0 despois

Día 1

Día 2

Día 7

Día en relación co desmochado CTRL: control; HRRO: cauterización térmica con ferro quente; STCK: cauterización química con lapis cáustico

Táboa 3. Porcentaxe de veces que se observa os xatos nas diferentes zonas do curral en relación co día do desmochado (día 0 = día do desmochado) para cada grupo de tratamento CTRL

HRRO

STCK

Día 0 antes

0,00 %

75,00 %

25,00 %

16,67 %

58,33 %

5,56 %

50,00 %

44,44 %

Día 0 despois

0,00 %

75,00 %

25,00 %

50,00 %

11,12 %

44,44 %

Día 1

2,78 %

80,55 %

16,67 %

36,11 %

47,22 %

18,52 %

48,15 %

33,33 %

Día 2

3,13 %

81,25 %

15,62 %

9,38 %

31,25 %

59,37 %

4,17 %

50,00 %

45,83 %

Día 7

50,00 %

16,67 %

33,33 %

25,00 %

16,67 %

58,33 %

0,00 %

77,78 %

22,22 %

A: corredor alimentación; C: zona central; P: periferia; CTRL: control; HRRO: cauterización térmica con ferro quente; STCK: cauterización química con lapis cáustico

suxiren que o desmochado con ferro quente é máis doloroso que o realizado co lapis cáustico. O ferro quente pode causar queimaduras de ata terceiro grao, o que pode provocar un dano tisular e edema que se estenda máis alá do tecido queimado. Esta sensibilización dos tecidos adxacentes ao botón do corno pode provocar dor inflamatoria que se prolonga despois do desmochado (Doherty et al., 2007). No caso das lesións provocadas por axentes cáusticos, a súa profundidade e extensión dependen, entre outros factores, da dose utilizada. Os efectos adversos do uso do hidróxido de potasio, descritos en dermatoloxía humana, aparecen con máis frecuencia cando a solución utilizada ten concentracións máis altas (Kandil et al., 2016; Maluki, 2015). Suxírese que ao utilizar este lapis cáustico se aplique unha dose reducida a baixas concentracións. Desta forma

poderíanse provocar lesións menos profundas e de menor gravidade en comparación co ferro quente, o que se traduciría nunha dor de menor duración. Os resultados obtidos por Newby et al. (2016), que observaron que o lapis cáustico provocou cicatrices de menor gravidade, sen costras, irritación, nin secrecións purulentas respecto das provocadas polo ferro quente, poderían corroborar esta afirmación, aínda que é necesario máis investigacións respecto diso. Os xatos HRRO pasan máis tempo na periferia do curral que os STCK e CTRL (ver táboa 3). A localización espacial nun curral pode ser un bo indicador da saúde e do benestar animal (Theurer et al., 2013). Describiuse que as vacas enfermas pasan máis tempo nos extremos dos currais e zonas menos expostas que as vacas sas (Proudfoot et al., 2014). Doutra banda, o illamento voluntario é un comportamento habitual

en animais cun estado afectivo negativo. Durante o desmochado con ferro quente, a pesar de estar baixo os efectos da xilacina, os xatos mostran máis comportamentos de evasión e resistencia ao procedemento que os xatos desmochados co lapis cáustico. A dor inmediata que produce o ferro quente, unido ao evento traumático do desmochado, pode facer que sufran un estado afectivo negativo e se sitúen na periferia tentando afastarse dos seus compañeiros de curral e das zonas comúns. Isto coincidiría co descrito por Lecorps et al. (2019) e Neave et al. (2013), que suxiren que os xatos despois do desmochado con cauterización térmica se mostrasen pesimistas e poden amosar síntomas de depresión nas horas seguintes ao procedemento. Ademais das diferenzas entre grupos de tratamento, observamos diferenzas significativas na frecuencia de comportamentos entre

106 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_desmochado_xatos_galego.indd 106

29/10/21 12:52

ESPECIAL: RECRÍA

Figura 8. Frecuencia dos comportamentos cada 2 minutos de observación estudados (media ± ES) e afectados significativamente (P<0,05) polo efecto do día en relación co desmochado (día 0 = día do desmochado) 1 Media de comportamentos observados/2 min

DURANTE O DESMOCHADO CON FERRO QUENTE [...] OS XATOS MOSTRAN MÁIS COMPORTAMENTOS DE EVASIÓN E RESISTENCIA AO PROCEDEMENTO QUE OS DESMOCHADOS CON LAPIS CÁUSTICO

0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0

Día 0 antes

Día 1 despois

Día 0 despois

Día 2 despois

Día 7 despois

Día en relación co desmochado Comportamentos cabeza

Consumo de leite e conduta de alimentación En canto ao consumo de leite diario, non se atopan diferenzas entre os grupos de tratamento. Con todo, si hai diferenzas no número total de visitas á amamantadora, xa que os xatos CTRL realizan máis visitas que os STCK (ver figura 9). Existen moitos factores, como a cantidade de comida, o volume total ofrecido e o día de alimentación desde que os xatos se aloxaron en grupo que poden afectar o número de visitas observadas (Knauer et al., 2017). A pesar de que os xatos STCK están adestrados para o uso da amamantadora, levan poucos días alimentándose a través dela, polo que poida que non estean completamente adaptados. Os xatos necesitan tempo para aprender a entrar no punto de alimentación voluntariamente e para utilizar a tetina.

Sacudir cabeza

Movemento cola

Figura 9. Visitas totais diarias á amamantadora (media ±ES) para cada grupo de tratamento en relación co día do desmochado (día 0 = día do desmochado) 20 18 Media visitas totais/día

os días ao redor do desmochado. O día seguinte ao desmochado, os xatos mostran máis comportamentos de cabeza, movementos de cola e self-grooming que o resto dos días do estudo (ver figura 8). No caso dos comportamentos de cabeza, tamén son máis frecuentes o día 2 que o día do desmochado. Coincidindo co descrito noutros estudos (Faulkner & Weary, 2000; Heinrich et al., 2010), comprobamos que as alteracións no comportamento dos xatos provocadas polo desmochado se prolongan polo menos durante o día seguinte ao desmochado e poden continuar máis aló deste.

Movemento orellas

16 14 12 10 8

CTRL

STCK

4 2 0 0

Día en relación co desmochado CTRL: control; STCK: cauterización química con lapis cáustico

O atraso nesta aprendizaxe pódese asociar cunha diminución no consumo de leite nas dúas primeiras semanas de uso (Fujiwara et al., 2014), sendo unha das razóns polas que os xatos STCK realizaron menos visitas. Ademais, a media de idade dos xatos CTRL foi maior que os STCK, o que podería xustificar as diferenzas no número de visitas realizadas, sendo difícil sacar conclusións desta comparación. Os resultados obtidos neste estudo suxiren que o desmochado de xatos co lapis cáustico de hidróxido de sodio podería provocar menos dor que o desmochado con ferro quente e, por tanto, ser máis beneficioso para o benestar dos xatos. Hai algunhas limitacións do estudo, coma o tamaño de mostra e as diferenzas na idade dos animais entre grupos de tratamento, que fan necesario realizar máis investigacións

para poder xeneralizar os resultados obtidos.

CONCLUSIÓNS O desmochado con ferro quente de xatos sedados con xilacina provoca máis movementos de cola ao día seguinte do desmochado que os outros grupos de tratamento. Os xatos desmochados con este método tenden a realizar máis comportamentos de cabeza (movementos de orellas, sacudir e rascar a cabeza) que os desmochados co lapis cáustico, permanecendo máis tempo na periferia do curral. Estes resultados suxiren que a cauterización térmica con ferro quente podería ser máis dolorosa que o desmochado mediante o lapis cáustico, o que causa maior prexuízo no benestar dos xatos. Debido ás limitacións atopadas no estudo, é necesario realizar máis investigacións para poder recomendar 10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 107

vp027_especialRecria_desmochado_xatos_galego.indd 107

29/10/21 12:53

ESPECIAL: RECRÍA

É NECESARIO INSISTIR NA RECOMENDACIÓN DE ADMINISTRAR ANESTESIA E ANALXÉSICO PARA ALIVIAR A COR CAUSADA DURANTE O PROCEDEMENTO DO DESMOCHADO, ASÍ COMO OS DÍAS POSTERIORES

este método como unha alternativa para o seu uso no campo. Recoméndase aumentar o número de animais estudados e equilibrar os grupos en estudo por idade e sexo. As alteracións observadas no comportamento dos xatos suxiren que o malestar provocado polo desmochado se prolongue polo menos durante o día seguinte ao procedemento, e pode continuar máis aló deste. Independentemente do método empregado, é necesario insistir na recomendación de administrar anestesia e analxésico para aliviar a dor causada durante o procedemento do desmochado, así como os días posteriores.

NOTA DA AUTORA

O estudo descrito neste artigo foi realizado durante o meu traballo de fin de máster do Máster en Benestar Animal da Universidade Autónoma de Barcelona/AWEC (2020-2021)

BIBLIOGRAFÍA

Casoni, D., Mirra, A., Suter, M. R., Gutzwiller, A., & Spadavecchia, C. (2019). Physiology & Behavior Can disbudding of calves ( one versus four weeks of age) induce chronic. Physiology & Behavior, 199(July 2018), 47–55. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2018.11.010 Doherty, T. J., Kattesh, H. G., Adcock, R. J., Welborn, M. G., Saxton, A. M., Morrow, J. L., & Dailey, J. W. (2007). Effects of a concentrated lidocaine solution on the acute phase stress response to dehorning in dairy calves. Journal of Dairy Science, 90(9), 4232–4239. https://doi.org/10.3168/jds.2007-0080

Duffield, T. F., Heinrich, A., Millman, S. T., De Haan, A., James, S., & Lissemore, K. (2010). Reduction in pain response by combined use of local lidocaine anesthesia and systemic ketoprofen in dairy calves dehorned by heat cauterization. In Canadian Veterinary Journal (Vol. 51, Issue 3, pp. 283–288). Duval, E., von Keyserlingk, M. A. G., & Lecorps, B. (2020). Organic dairy cattle: Do european union regulations promote animal welfare? Animals, 10(10), 1–23. https://doi. org/10.3390/ani10101786 Ede, T., von Keyserlingk, M. A. G., & Weary, D. M. (2020). Conditioned place aversion of caustic paste and hot-iron disbudding in dairy calves. Journal of Dairy Science, 103(12), 11653–11658. https://doi. org/10.3168/jds.2020-18299 Faulkner, P. M., & Weary, D. M. (2000). Reducing pain after dehorning in dairy calves. Journal of Dairy Science, 83(9), 2037–2041. https://doi.org/10.3168/jds. S0022-0302(00)75084-3 Fujiwara, M., Rushen, J., & de Passillé, A. M. (2014). Dairy calves’ adaptation to group housing with automated feeders. Applied Animal Behaviour Science, 158, 1–7. https:// doi.org/10.1016/j.applanim.2014.06.011 Gelsinger, S. L., Heinrichs, A. J., & Jones, C. M. (2016). A meta-analysis of the effects of preweaned calf nutrition and growth on first-lactation performance 1. Journal of Dairy Science, 99(8), 6206–6214. https:// doi.org/10.3168/jds.2015-10744 Grøndahl-Nielsen, C., Simonsen, H. B., Damkjer Lund, J., & Hesselholt, M. (1999). Behavioural, endocrine and cardiac responses in young calves undergoing dehorning without and with use of sedation and analgesia. Veterinary Journal, 158(1), 14–20. https://doi.org/10.1053/tvjl.1998.0284 Heinrich, A., Duffield, T. F., Lissemore, K. D., & Millman, S. T. (2010). The effect of meloxicam on behavior and pain sensitivity of dairy calves following cautery dehorning with a local anesthetic. Journal of Dairy Science, 93(6), 2450–2457. https://doi. org/10.3168/jds.2009-2813 Kandil, A., Farag, F., Nassar, A., & Amer, R. F. (2016). Evaluation of topical potassium hydroxide in the treatment of nongenital warts. Journal of the Egyptian Women’s Dermatologic Society, 13(3), 159–164. https://doi.org/10.1097/01. EWX.0000484540.81926.b7 Knauer, W. A., Godden, S. M., Dietrich, A., & James, R. E. (2017). The association between daily average feeding behaviors and morbidity in automatically fed grouphoused preweaned dairy calves. Journal of Dairy Science, 100(7), 5642–5652. https:// doi.org/10.3168/jds.2016-12372 Lecorps, B., Ludwig, B. R., von Keyserlingk, M. A. G., & Weary, D. M. (2019). Pain-induced pessimism and anhedonia: Evidence from a novel probability-based judgment bias test. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 13(March), 1–6. https://doi. org/10.3389/fnbeh.2019.00054 Maluki, A. (2015). Treatment of Molluscum Contagiosum by Potassium Hydroxide Solution 20% with and Without Pricking and By Pricking Alone: A Comparative Study with Review of Literature. International Journal of Dermatology and Clinical Research, July, 031–041. https://doi. org/10.17352/2455-8605.000011 Mellor, D. (1999). Assessing and minimising the distress caused by painful husban-

dry. In Practice, September. Morisse, J. P., Cotte, J. P., & Huonnic, D. (1995). Effect of dehorning on behaviour and plasma cortisol responses in young calves. Applied Animal Behaviour Science, 43(4), 239–247. https://doi. org/10.1016/0168-1591(95)00569-E Neave, H. W., Daros, R. R., Costa, J. H. C., Von Keyserlingk, M. A. G., & Weary, D. M. (2013). Pain and pessimism: Dairy calves exhibit negative judgement bias following hot-iron disbudding. PLoS ONE, 8(12), 8–13. https://doi.org/10.1371/journal. pone.0080556 Newby, N., Haley, D., Shock, D., Lissemore, K., Millman, S., Iliopoulos, S., & Duffield, T. (2016). Comparing caustic paste vs caustic stick vs hot-iron+lidocaine disbudding in young dairy calves: behavioral response following disbudding and healing. Bovine Practitioner, 50(2), 196–201. Proudfoot, K. L., Jensen, M. B., Weary, D. M., & Von Keyserlingk, M. A. G. (2014). Dairy cows seek isolation at calving and when ill. Journal of Dairy Science, 97(5), 2731–2739. https://doi.org/10.3168/jds.2013-7274 Stafford, K. J., & Mellor, D. J. (2011). Addressing the pain associated with disbudding and dehorning in cattle. Applied Animal Behaviour Science, 135(3), 226–231. https://doi.org/10.1016/j.applanim.2011.10.018 Stewart, M., Shepherd, H. M., Webster, J. R., Waas, J. R., McLeay, L. M., & Schütz, K. E. (2013). Effect of previous handling experiences on responses of dairy calves to routine husbandry procedures. Animal, 7(5), 828–833. https://doi.org/10.1017/ S175173111200225X Stilwell, G., Lima, M. S., Carvalho, R. C., & Broom, D. M. (2012). Effects of hot-iron disbudding, using regional anaesthesia with and without carprofen, on cortisol and behaviour of calves. Research in Veterinary Science, 92(2), 338–341. https://doi. org/10.1016/j.rvsc.2011.02.005 Stilwell, George, de Carvalho, R. C., Lima, M. S., & Broom, D. M. (2009). Effect of caustic paste disbudding, using local anaesthesia with and without analgesia, on behaviour and cortisol of calves. Applied Animal Behaviour Science, 116(1), 35–44. https://doi. org/10.1016/j.applanim.2008.06.008 Sutherland, M. A., Huddart, F. J., & Stewart, M. (2019). Short communication: Evaluation of the efficacy of novel disbudding methods for dairy calves. Journal of Dairy Science, 102(1), 666–671. https:// doi.org/10.3168/jds.2018-15230 Theurer, M. E., Amrine, D. E., & White, B. J. (2013). Remote Noninvasive Assessment of Pain and Health Status in Cattle. Veterinary Clinics of North America - Food Animal Practice, 29(1), 59–74. https://doi. org/10.1016/j.cvfa.2012.11.011 Vickers, K. J., Niel, L., Kiehlbauch, L. M., & Weary, D. M. (2005). Calf response to caustic paste and hot-iron dehorning using sedation with and without local anesthetic. Journal of Dairy Science, 88(4), 1454–1459. https://doi.org/10.3168/jds.S00220302(05)72813-7 Winder, C. B., LeBlanc, S. J., Haley, D. B., Lissemore, K. D., Godkin, M. A., & Duffield, T. F. (2017). Clinical trial of local anesthetic protocols for acute pain associated with caustic paste disbudding in dairy calves. Journal of Dairy Science, 100(8), 6429– 6441. https://doi.org/10.3168/jds.201712724

108 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_desmochado_xatos_galego.indd 108

28/10/21 21:57

Vacuno Seguro de ganado

2021

de reprodución y producción

Se podrá fraccionar el pago de la prima en 4 veces.

Incluye saneamiento ganadero. Asegure la fertilidad de su explotación. PORQUE, DURANTE LA CRISIS DE LA COVID-19, CONTINUÁIS A PIE DE CAMPO GARANTIZANDO NUESTRO ABASTECIMIENTO PARA SUSCRIBIR SU SEGURO DIRÍJASE A: • MAPFRE ESPAÑA CÍA. DE SEGUROS Y REASEGUROS • CAJA DE SEGUROS REUNIDOS (CASER) • AGROPELAYO SOCIEDAD DE SEGUROS S.A. • SEGUROS GENERALES RURAL • ALLIANZ, COMPAÑÍA DE SEGUROS • PLUS ULTRA SEGUROS • HELVETIA CÍA. SUIZA S.A. DE SEGUROS • CAJAMAR SEGUROS GENERALES S.A. • MUTUA ARROCERA, MUTUA DE SEGUROS • GENERALI DE ESPAÑA, S.A. SEGUROS• FIATC, MUTUA DE SEGUROS Y REASEGUROS • SEGUROS CATALANA OCCIDENTE • SANTALUCÍA S.A. CÍA. DE SEGUROS • MUSSAP, MUTUA DE SEGUROS • AXA SEGUROS GENERALES • BBVA ALLIANZ DE SEGUROS Y REASEGUROS, S.A. • REALE SEGUROS GENERALES • MGS SEGUROS Y REASEGUROS S.A. vp027_anuncio_agroseguro.indd 109

18/10/21 10:15

ESPECIAL: RECRÍA

Actuación nun brote de diarrea neonatal en explotacións de gando vacún (II): pasos concretos a seguir Debido a que un brote de diarrea neonatal causa importantes perdas económicas na granxa, tras a súa aparición débese actuar rapidamente, seguindo unhas pautas concretas e ordenadas, sempre supervisadas por un veterinario. A elas dedicamos a segunda parte do noso estudo. Alberte Rico1, Pablo Díaz2, Patrocinio Morrondo2 Centro Veterinario de Meira, (Meira, Lugo) 2 Investigación en Sanidade Animal: Galicia (Grupo Invesaga), Departamento de Patoloxía Animal, Facultade de Veterinaria. Universidade de Santiago de Compostela (USC)

n primeiro lugar, deben recollerse datos para coñecer a situación real da explotación. A análise da información obtida permitirá detectar os puntos críticos que poden estar a orixinar ou a facilitar o proceso; finalmente deben decidirse as actuacións máis adecuadas en cada caso, que describimos a seguir.

1. RECOLLIDA DE DATOS Aínda que a diarrea é o signo clínico máis característico, outras patoloxías tamén se manifestan con cadros similares. Por iso, o exame clínico ordenado e sistemático dos animais afecta-

dos por parte do veterinario permitirá confirmar a presenza do proceso e a súa gravidade. Así, un elevado grao de deshidratación, a diminución do reflexo de succión e a postración son achados frecuentes en animais gravemente afectados. A presenza de endotoxemia ou septicemia, que se caracteriza por febre, mucosas e ollos conxestivos, asóciase a cadros máis severos, e pode estar acompañada de artrites, onfaloflebites ou meninxites. Valorar as lesións presentes tras a necropsia dos xatos mortos tamén pode ser de grande utilidade para descartar outros procesos.

Ademais, débense recompilar datos sobre factores de risco e puntos críticos existentes, descritos no número anterior (Vaca Pinta, n.º 26), pois a súa análise ofrece unha orientación sobre a posible fonte de infección e as vías de transmisión. Débense ter en conta a época de aparición do proceso, a súa duración, progresión, historial previo, número e idade dos animais afectados, períodos de estrés asociados á desteta, transporte ou introdución de animais, así como as taxas de morbilidade e mortalidade. Tamén se deben considerar os tratamentos, vacinacións e outras medidas preventivas adoptadas fronte a enfermidades infecciosas na explotación. Numerosos patóxenos asócianse coa aparición de diarreas neonatais; con todo, o cadro clínico e lesional adoita ser similar en todos os casos, o que dificulta determinar a causa do proceso, punto indispensable para adaptar a terapia e implementar as medidas preventivas máis efectivas en cada caso. A análise dos datos anteriormente citados permite que o

110 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_diarreasNeonatais2_galego.indd 110

28/10/21 22:07

ESPECIAL: RECRÍA

O EXAME CLÍNICO ORDENADO E SISTEMÁTICO DOS ANIMAIS AFECTADOS POR PARTE DO VETERINARIO PERMITIRÁ CONFIRMAR A PRESENZA DO PROCESO E A SÚA GRAVIDADE

Foto 1. Tiras inmunocromatográficas que permiten detectar de forma rápida os catro enteropatóxenos máis frecuentemente implicados (ETEC, rotavirus, coronavirus e C.parvum)

veterinario estableza unha sospeita inicial e mesmo que paute un tratamento de choque. Con todo, necesítanse técnicas específicas de diagnóstico para confirmar as sospeitas establecidas. Para iso, pode realizarse un diagnóstico in situ, empregando sinxelas tiras inmunocromatográficas (foto 1), que permiten detectar rapidamente, e mesmo simultaneamente, os catro enteropatóxenos máis frecuentemente implicados (ETEC, rotavirus,

coronavirus e C. parvum), tendo este método bastante fiabilidade. Tamén se poden enviar mostras a laboratorio, onde se analizarán con técnicas máis sofisticadas. En todos os casos, a mostra de elección son feces, que se deben conservar en refrixeración. No caso de animais mortos, o veterinario tamén pode recoller e enviar mostras de tecidos. Recoméndase dispoñer de datos de varios animais dun mesmo brote e incluír animais sans.

2 Soluciones PREMIUM para el control celular

SELLADOR MARCANTE DE DIÓXIDO

SELLADOR CON NUESTRA EXCLUSIVA MOLÉCULA LSA®

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 111

vp027_especialRecria_diarreasNeonatais2_galego.indd 111

28/10/21 22:07

ESPECIAL: RECRÍA

Táboa 1. Preguntas útiles para coñecer como é o manexo do costro e como se administra (tomado de Moran, 2002*) Que tipo de costro se administra: da nai, doutras vacas da explotación, de varios animais mesturados ou úsanse preparados comerciais? Refrixérase ou conxélase o costro? Esíxese unha calidade mínima para ser conxelado?

A EXPOSICIÓN A AMBIENTES CONTAMINADOS DESPOIS DO NACEMENTO É UNHA DAS PRINCIPAIS CAUSAS DE DIARREA EN XATOS

Pasteurízase o costro? Que combinación temperatura/tempo se emprega? Contrólase a temperatura de administración do costro? En que momento se realiza a recolección do costro das nais: en menos de 4 horas tras o parto, no seguinte muxido tras o parto ou pasan máis de 4 horas tras este? Que cantidade de costro se ofrece na primeira toma: máis de 2 litros ou menos? Que método de administración do costro se emprega: déixase o xato mamar pola súa conta, realízase unha sondaxe ou pode variar entre un e outro? Que cantidade total de costro inxire o xato o primeiro día: menos de 4 l, de 4 a 6 l ou máis de 6 l? Mídese a calidade do costro previamente á súa administración? Que método se emprega para facelo? Esíxese unha calidade mínima? Límpase o equipo de encostrado regularmente? Que protocolo se segue? Agrúpase o costro dalgunha forma: número de lactación da nai, presenza de enfermidades (paratuberculose, mamite etc.)? *Moran, J. 2002. Calf rearing. A practical guide. Landlinks Press. Collingwood (Australia)

2. ANÁLISE DE PUNTOS CRÍTICOS Na aparición de procesos diarreicos en xatos neonatos interaccionan numerosos factores, polo que cómpre realizar unha abordaxe integral do brote. Considérase que os factores limitantes ou puntos críticos principais asociados a diarreas son o encostrado, os protocolos de hixiene e desinfección, así como o manexo do leite ou do lactorreemprazante. a. Encostrado A eficacia do programa de subministración de costro pode comprobarse avaliando a transferencia pasiva de anticorpos (Ac) en xatos de 2-5 días. Concentracións superiores a 10 mg/ml de Ac e/ou máis de 6,5-7 mg/ml de proteínas séricas totais considéranse adecuadas. Para verificalo poden empregarse diferentes instrumentos, como refractómetros ou test rápidos. Cando se sospeita que a transferencia de inmunidade pasiva ao xato é inadecuada, débese realizar un recoñecemento do programa de encostrado (táboa 1). b. Protocolos de hixiene e desinfección A exposición a ambientes contaminados despois do nacemento é unha das principais causas de diarrea en xatos. Dependendo das instalacións, débense valorar os seguintes aspectos: Boxes para xatos Manexo individual ou colectivo, protocolo de desinfección do cordón umbilical, número de animais por grupo, limpeza xeral dos xatos, tipo de cubículo,

localización do cubículo, frecuencia de cambio de lugar do cubículo, tipo de solo, frecuencia de reposición da cama, frecuencia e protocolos de limpeza e desinfección dos cubículos, comedeiros, bebedoiros e outros utensilios. Lote de preparto Nivel de hixiene xeral dos animais, densidade, tipo de cama, tipo de chan, sistema e frecuencia de limpeza e ventilación. Sala de partos/parideiras Existencia ou non deste local, parideira individual ou colectiva, hixiene xeral dos animais, espazo dispoñible por vaca, tipo de cama, frecuencia de limpeza e desinfección, ventilación, distinción ou non con zona destinada a animais enfermos. c. Manexo do leite ou do lactorreemprazante A nutrición determina a capacidade do xato para facer fronte a enfermidades e á súa futura rendibilidade, sendo mellor cando inxiren maiores cantidades de leite ou lactorreemprazante. Débense ter en conta as características e metodoloxía na preparación do lactorreemprazante, o protocolo de limpeza e desinfección do equipo de alimentación, a cantidade e concentración (segundo a idade do xato e a temperatura ambiental), os horarios e número de tomas por día. Tamén hai que considerar a calidade da auga e do penso, así como a súa frecuencia de administración e limpeza de comedeiros e bebedoiros.

112 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_diarreasNeonatais2_galego.indd 112

28/10/21 22:07

Fácil de abrir

Compensa las pérdidas de agua y electrolitos

pér did

agu a

ye lec tro lito s

Combinamos lo que necesita con lo que faltaba en la Co m

pen

las

LUCHA CONTRA LA DESHIDRATACIÓN POR DIARREA

Fác il

A AÑA D

inis trar

LI S T

adm

DIR A LA

CHE

Fácil de llevar

ifica

A LE CH A L

PA R A

dos

Fác il

abr

llev ar

Fácil de dosificar Y administrar O

Fác il

Pienso complementario dietético para terneros. En caso de riesgo de trastornos digestivos (diarrea), durante los mismos y durante la recuperación. Objetivo de nutrición específico: Estabilización del equilibrio hídrico y electrolítico para apoyar la digestión fisiológica. Características nutritivas esenciales: Predominantemente electrolitos e hidratos de carbono fácilmente digestibles. Composición: Dextrosa 39,0%, Acetato de sodio, Cloruro de sodio, Cloruro de potasio. Componentes analíticos: Proteína bruta 0 %, Fibra bruta 0%, Grasa bruta 0%, Ceniza bruta 22,0%, Sodio 7,1%, Potasio 2,6%, Cloruros 5,3%, Humedad 51%. Modo de empleo: Administrar 1 envase monodosis de Glutellac (50 ml) diluido en leche, lactoreemplazante, agua, o directamente en boca dos veces al día, por un periodo de 1 a 7 días. Se recomienda consultar a un veterinario antes de utilizarlo o de prolongar su periodo de utilización. Lote y utilizar preferentemente antes del: ver envase monodosis. Volumen neto: 50 ml. Fabricante: α DE-BY-1-00022, Elanco Spain, S.L.U., Ed. América, Av. de Bruselas, 13, 28108 Alcobendas (Madrid) Nº: α ESP- 28000541 I El color de la solución puede variar de blanco incoloro a amarillento sin que ello afecte a las características del producto. PM-ES-21-0068 Elanco y la barra diagonal son marcas registradas de Elanco o sus filiales. Glutellac es una marca registrada licenciada a Elanco y sus filiales. vp027_publi_elanco.indd 113

21/10/21 17:29

ESPECIAL: RECRÍA

OS ANTIBIÓTICOS E ANTIPARASITARIOS SÓ SE DEBEN EMPREGAR CANDO OS RESULTADOS DO LABORATORIO ASÍ O SUXIRAN, O QUE AXUDA A REDUCIR A APARICIÓN DE RESISTENCIAS

3. ACTUACIÓNS

a. Tratamento Naqueles animais gravemente afectados, e debido a que as principais causas de mortalidade son a deshidratación e os desequilibrios internos, a administración de solucións electrolíticas ou, nos casos máis graves, a realización de transfusións sanguíneas, considéranse prioritarias. A rehidratación vía oral é a máis adecuada, aínda que en animais prostrados e que non coman, a vía intravenosa é a de elección. Do mesmo xeito, é recomendable incluír analxésicos e promover a recuperación da flora intestinal (con probióticos e diferentes protectores) tras rehidratar o animal. Ao contrario do que se realiza habitualmente, os antibióticos e antiparasitarios só se deben empregar cando os resultados do laboratorio así o suxiran, o que axuda a reducir a aparición de resistencias. En consecuencia, o veterinario só debería usar antibióticos en pacientes con signos de endotoxemia e septicemia. Tradicionalmente, recomendábase un período de retirada do leite; no entanto, estudos recentes recomendan continuar administrándoa xunto con electrolitos para evitar perdas de peso e proporcionar nutrientes que permitan recuperar a mucosa intestinal. En canto ao prognóstico, no mellor dos escenarios, un xato precisa de 10-14 días para reestablecerse, aínda que pode estenderse ata as 4-6 semanas. Naquelas granxas onde se identificou a causa da diarrea pode implementarse un tratamento preventivo. No entanto, estas medidas só funcionarán se se establecen de forma rápida e acompañadas doutras, fundamentalmente de manexo. O tratamento manterase ata que as estratexias preventivas adoptadas sexan efectivas e permitan prescindir deste. b. Medidas preventivas Para corrixir os puntos críticos é esencial unha correcta toma de decisións. Estes deben adaptarse ás particularidades de cada granxa, de maneira que

a súa implementación sexa factible, pois cabe lembrar que, en moitos casos, “o perfecto é inimigo do bo”. Nun primeiro momento aplicaranse pautas de carácter xeral, pois as vías de transmisión e as medidas de prevención efectivas son comúns para a maior parte de patóxenos. Entre elas destacan:

Encostrado e mellora da inmunidade do xato Manexar e administrar o costro correctamente é fundamental e considérase a medida máis eficaz para reducir a gravidade e a frecuencia de diarreas neonatais. Para garantir unha adecuada toma de costro han de cumprirse os catro “C” do encostrado: calidade proteica, cantidade, calidade hixiénica e celeridade: • Calidade proteica Como os niveis de Ac do costro bovino varían dependendo de diferentes factores, antes de administralo recoméndase estimar a súa calidade empregando un calostrímetro ou un refractómetro. Considérase que un bo costro presenta polo menos unha densidade de 1.050 g Ac/l ou un valor Brix do 22 %. A pesar de que no mercado existen costros artificiais con niveis adecuados de Ac, estes deben considerarse complementarios, pois non proporcionan outros compoñentes beneficiosos como células inmunolóxicas, lactoferrina, factores de crecemento e vitaminas liposolubles. • Cantidade Unha óptima transferencia pasiva garántese coa inxestión de, polo menos, 150-200 g de Ac costrais. Para logralo, un xato debe recibir entre 3 e 6 litros de costro nas primeiras 6 horas de vida, e unha segunda toma de 2 litros nas seguintes 6 horas. A cantidade a administrar depende da calidade do costro, o peso ao nacemento e a eficiencia de absorción intestinal. Doutra banda, animais febles ou que non saben mamar poden non inxerir unha cantidade de costro suficiente de forma voluntaria, recomendándose o emprego de sondas esofáxicas.

114 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_diarreasNeonatais2_galego.indd 114

28/10/21 22:07

¿Y si...

... confías la gestión de la Huella de Carbono de tus producciones y la sostenibilidad de tu negocio a los mejores expertos?

Utilizando las herramientas de diagnóstico Alltech E-CO2 y las últimas tecnologías para la reducción de residuos y de la Huella de Carbono, ayudamos a agricultores y ganaderos a lograr sus objetivos de sostenibilidad y rentabilidad.

Soñemos el futuro con los pies en la tierra.

Tel: +34 949 105 306 Alltech.com/Spain vp027_publi_ALLTECH.indd 115 11293 Translate Spanish campaign PoP Dairy.indd 1

AlltechEurope

@AlltechSpain 21/10/21 16:01 30/08/2021 10:06:58

ESPECIAL: RECRÍA

MANEXAR E ADMINISTRAR O COSTRO CORRECTAMENTE É FUNDAMENTAL E CONSIDÉRASE A MEDIDA MÁIS EFICAZ PARA REDUCIR A GRAVIDADE E A FRECUENCIA DE DIARREAS NEONATAIS

Foto 2. O costro pódese manter refrixerado a 4 °C durante 1 semana ou conxelado ata 1 ano sen grandes perdas de calidade

• Calidade hixiénica Un adecuado manexo na recollida do costro reduce a súa contaminación bacteriana e a probabilidade de transmisión de paratuberculoses e outras enfermidades. Así, recoméndase limpar os te tos da nai previamente ao muxido. Ademais, o costro débese administrar nas 2 horas seguintes á súa recollida, ou pola contra arrefriarse rapidamente para evitar a degradación de Ac e a excesiva proliferación bacteriana. En canto á súa vida útil, pódese manter refrixerado a 4 °C durante 1 semana ou conxelado ata 1 ano (foto 2) sen grandes perdas de calidade. Os recipientes utilizados, limpos e desinfectados, etiquetaranse coa data de recollida, a identificación da vaca e a calidade que presenta o contido, considerando que non deben superar os 2 litros de capacidade máxima, pois volumes superiores atrasan o arrefriamento e favorecen a multiplicación bacteriana. Ademais, pódese pasteurizar a 60 °C durante 60 minutos para reducir a presenza de bacterias. Á hora de desconxelalo, demostrouse que non deben superarse os 40 °C, pois temperaturas superiores relaciónanse con falta de calidade hixiénica e proteica. • Celeridade A inxestión do costro debe realizarse canto antes tras o parto, idealmente durante as 2 primeiras horas. Unha segunda toma ás 12-24 horas do nacemento tamén resulta beneficiosa para o xato xa que, aínda que nese momento a absorción de Ac non é posible, estes poden unirse aos patóxenos presentes na luz intestinal,

contribuíndo a reducir tanto a incidencia coma a gravidade dos procesos diarreicos.

Protocolos de hixiene e desinfección Reducir a carga de patóxenos no medio e evitar a súa inxestión por parte dos neonatos axuda a diminuír a incidencia de diarreas. Por iso, de forma periódica debe empregarse un protocolo eficaz de limpeza e desinfección. En primeiro lugar, hai que realizar un lavado a presión con auga fría e posteriormente con auga quente e deterxente. A continuación, tamén con auga quente, procédese a desinfectar superficies e útiles, respectándose o tempo de actuación indicado polo fabricante do desinfectante antes do aclarado final. A limpeza da zona de partos e os boxes debe ser moi exhaustiva, pois son os lugares cos que inicialmente interactúa o xato, eliminando as feces periodicamente e renovando as camas con frecuencia. Ademais, antes de introducir novos individuos é necesario efectuar sempre unha desinfección. Respecto das casetas, se o seu deseño e número o posibilitan, débense deixar abertas e expostas á luz solar, ou simplemente baleiras durante polo menos 7 días, o que permite que se sequen e facilita as tarefas de limpeza. Outra das medidas para reducir a probabilidade de que o recentemente nado se infecte é a súa inmediata retirada da área de parto. Os diferentes equipos e útiles deben lavarse e desinfectarse adecuadamente tras o seu uso, tomándose a precaución de que nin sondas esofáxicas nin outros instrumentos destinados a alimentar individuos enfermos ou de idades avanzadas se empreguen posteriormente en

neonatos. De igual modo, comedeiros e bebedoiros teñen que manterse limpos, polo que se realizarán cambios frecuentes de auga e penso, que, ademais, incrementa o seu consumo.

Manexo do leite ou do lactorreemprazante Revisar a nutrición do xato lactante tamén permite reducir de forma notable a aparición de procesos diarreicos. O emprego de leite pasteurizado diminúe a incidencia de enfermidades, o que permite obtener mellores taxas de crecemento que co uso de lactorreemprazantes. Á parte dunha correcta elección, é fundamental realizar un bo manexo do leite. Por tanto, ante un brote de diarrea, necesítase establecer de inmediato unha rutina de alimenta-

116 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_diarreasNeonatais2_galego.indd 116

29/10/21 12:54

ESPECIAL: RECRÍA

PARA GARANTIR UNHA ADECUADA TOMA DE COSTRO HAN DE CUMPRIRSE OS CATRO “C” DO ENCOSTRADO: CALIDADE PROTEICA, CANTIDADE, CALIDADE HIXIÉNICA E CELERIDADE

da toma. Temperaturas inferiores son inadecuadas, xa que reducen a capacidade de formación do coágulo e non logran activar eficientemente o peche da pingueira esofáxica, o que aumenta o risco de diarrea. Finalmente, os horarios de administración deben permanecer invariables e o número de tomas diarias ha de oscilar entre unha e tres. Cantas máis se realicen, maior velocidade de crecemento se alcanza; con todo, tamén aumentan os requirimentos de manexo, polo que a tendencia actual é tratar de diminuílas ou automatizarlas. c. Aproximación á situación endémica Unha vez que se logra estabilizar o brote e se reduce a mortalidade, moitos gandeiros amósanse satisfeitos e cómodos aplicando certos tratamentos preventivos, e non consideran necesarias novas medidas respecto diso. Con todo, débense realizar outras actuacións como a monitorización de datos, o establecemento de protocolos de traballo e a adopción de estratexias preventivas, que representan unha importante axuda para evitar unha futura epidemia. A recollida de datos é indispensable para valorar como evoluciona a granxa. Esta é unha actividade que ha de realizarse con frecuencia e de forma rigorosa. Resulta interesante rexistrar cambios de leite, de penso ou de manexo pois, en caso de producirse novos brotes, facilita a identificación da posible causa. Así mesmo, a adecuada monitorización sanitaria constitúe unha axuda á hora de tomar decisións. Unha maneira de coñecer a mortalidade e a morbilidade é apuntar o número de

ción eficaz. As necesidades do lactante dependen dos obxectivos de ganancia diaria e da temperatura ambiental, de maneira que o plan nutricional sufrirá axustes en función da época do ano. Así, cando as temperaturas son máis baixas é necesario unha maior cantidade de lactorreemprazante para manter as medias de crecemento ou, pola contra, o xato perde peso e o risco de enfermar elévase. O método de preparación do lactorreemprazante é clave. O correcto é, en primeiro lugar, botar a metade da cantidade total de auga a una temperatura de 60-65 °C e, a continuación, o leite en po. Posteriormente, homoxenízase a mestura e engádese auga tépeda. É imprescindible asegurar que o leite se atope a uns 38-40 °C no momento

tenreiros con diarrea, diferenciando se o proceso se manifesta durante a primeira, segunda ou con máis de tres semanas de vida, e o número de animais que falecen. A maiores, pódese tomar nota do tratamento pautado en cada caso, pois se comprobou que individuos que reciben antibióticos durante a lactación son menos produtivos no futuro. Ademais, facelo permite coñecer o gasto asociado ao tratamento. O veterinario e os coidadores deben cooperar en todo momento para establecer os protocolos de manexo dos animais máis adecuados en cada caso e valorar a viabilidade de novas estratexias. Neste sentido, unha vez que se corrixiron os puntos máis débiles da explotación, probablemente as medidas a introducir consistan en tratar de mellorar o aloxamento e vacinar as nais. Con respecto á primeira delas, no momento en que abandonan a zona de partos, o máis recomendable é que os xatos se aloxen en boxes individuais, limitándose os contactos con outros animais que poden estar infectados (foto 3). No caso de existir aloxamento en grupos, os lotes deben albergar animais de idade similar, permitir unha correcta ventilación e presentar suficiente espazo para evitar o amoreamento. A vacinación das vacas no preparto serve para aumentar o nivel de Ac no costro, de modo que constitúe unha ferramenta de prevención a ter en conta. Con todo, só resultan eficaces se se combinan con adecuadas prácticas de encostrado. Por tanto, en ocasións resulta difícil coñecer se a mellora se alcanza por medio da vacinación ou se debe ao feito de que simultaneamente se adoptan outras medidas.

Foto 3. Tras abandonar a zona de partos, é recomendable o aloxamento dos xatos en boxes e limitar o contacto con outros animais que poidan estar infectados

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 117

vp027_especialRecria_diarreasNeonatais2_galego.indd 117

28/10/21 22:07

LÍDERES EN BIENESTAR

Nace AgroMentores, una iniciativa para impulsar el factor humano en las empresas del sector Líderes en Bienestar presenta en Vaca Pinta AgroMentores, una sección gratuita de apoyo en línea para el equipo humano que está detrás del sector lácteo. Con ella se quiere desvelar qué hay detrás del mito de las labores de campo, así como ejercer de mediador en los conflictos laborales y motivar a las personas que traba jan en el rural. La situación ya no tiene freno: por un lado, existe una alta oferta de traba jo y una demanda cada vez más ba ja y, por otro, asistimos a un declive de la autoestima de los empresarios rurales, lo que contribuye a una merma del valor del sector primario. En el campo, oímos quejas continuas tanto por parte de líderes de los equipos como de los traba jadores. La falta de motivación, así como la escasa o ineficiente gestión del traba jo, contribuyen a una merma de la reputación del sector, que se arrastra desde hace años. El primario es, quizás, uno de los sectores más afectados por la decadente y precaria situación laboral, tanto en logística de desempeño como en percepción social e incluso en autoestima, así como también en condiciones económicas. Por ello, por medio de Vaca Pinta y con la colaboración de Yolanda Trillo (fundadora de la plataforma Líderes en Bienestar), pretendemos contribuir a potenciar los procesos de concienciación, divulgación y formación a través de esta nueva sección: AgroMentores.

Los protagonistas somos todos nosotros, el motor de cada una de las empresas que componen el sector, y, por ello, un equipo humano bien gestionado garantiza el éxito de una empresa. Técnicamente hemos centrado nuestros esfuerzos en investigar y ofrecer el mayor bienestar a nuestros animales, pero cuánto nos involucramos en el bienestar de las personas que cuidan de esos animales, cuya autoestima y dedicación influye directamente sobre la calidad de ese bienestar? Un empresario-ganadero motivado, que conoce sus fortalezas y oportunidades de mejora y es, en definitiva, consciente de su proceso de autoconocimiento, es el pilar clave para poder tomar decisiones de forma productiva y eficiente con el apoyo de sus asesores.

UN EQUIPO MÁS FORMADO Y MOTIVADO Las empresas que giran en torno a la industria lechera están sufriendo una de las problemáticas más comunes a nivel mundial: la disponibilidad de personal y, posiblemente, de profesionalidad. La carencia de titulaciones regladas, la percepción y/o reputación de los traba jos de campo, los salarios, las duras jornadas de traba jo, los horarios... Hay un amplio compendio de factores que afectan a todos los puestos de cualquier empresa, desde ganaderías a cooperativas o servicios técnicos. Estamos aquí para ayudar al desarrollo profesional del sector

vp027_publi_lideres.indd 118

21/10/21 16:03

ANÁLISIS CRÍTICO Y DE CONJUNTO Asumiendo estos conceptos como punto de partida, y sin perder de vista la revolución tecnológica del sector, abordaremos las cuestiones relativas a las consecuencias de ello en el sector agrícola ganadero, involucrando tanto a los profesionales de la veterinaria, como a técnicos de campo y, por supuesto, a agricultores y ganaderos. Creemos firmemente en la posibilidad de motivar a las personas para incorporarse o mantenerse activos en el sector primario, así como de gestionar productivamente los equipos de traba jo. Estamos aquí para ayudar al desarrollo profesional del sector.

Un equipo humano bien gestionado garantiza el éxito de una empresa

Así pues, el objetivo de AgroMentores es analizar desde un punto crítico y comunitario la situación actual del sector para poder contribuir desde ya al cambio, aportando siempre un valor positivo. Se trata de promover la actividad agropecuaria entre los más jóvenes, de divulgar y concienciar sobre la necesidad de mantener el sector activo, así como de involucrar a la población y a las grandes empresas para que apoyen la formación y poder revertir la percepción que teníamos hasta hoy de los traba jos de campo. CUATRO EJES DE TRABAJO La actividad que desarrollaremos consistirá en: 1. Debates comunitarios y en equipo para escuchar la experiencia vivida en primera persona por cada uno de los involucrados y poder así promover la búsqueda de soluciones globales. 2. Formación acorde con la demanda tras escuchar a los profesionales del sector. 3. Divulgar y concienciar sobre la implicación de los traba jos de campo, contribuyendo con consejos al incremento de la productividad laboral de los equipos de traba jo. 4. Consultoría personalizada y gratuita, por medio de esta sección online en Vaca Pinta (30 minutos/persona), para cubrir las necesidades individuales e impulsar los procesos de desarrollo profesional por diferentes vías: • Motivación de personas y liderazgo • Mediación en conflictos laborales y resolución de problemas • Gestión del tiempo y coordinación de equipos • Capacitación en técnicas de comunicación y mejora continua de procesos • Selección y reclutamiento de personal en base a algoritmos de productividad De este modo se pretende revalorizar el sector aportando valor al personal que forma parte de todas y cada una de las empresas que componen la industria láctea. Somos uno de los primeros sectores en contacto directo con la naturaleza, por lo

La ba ja autoestima de los empresarios rurales lleva a una merma del valor del sector primario

¿Quieres aportar valor al sector? Envíanos tus reflexiones sobre… ¿Cuántas personas de tu entorno están desempleadas y cuál sería el motivo por el que sí querrían trabajar en el sector primario? ¡Escanéame para obtener más información!

que debemos dar ejemplo naturalizando nuestra profesión, las situaciones, los procesos, las relaciones... de forma que se faciliten las gestiones de los equipos de profesionales que hay detrás del sector y podamos así impactar fluida y masivamente allá donde lleguemos.

¿Quieres identificar los puntos clave que están limitando tu productividad? Conecta con la plataforma Líderes en Bienestar info@lideresenbienestar.com |

622 928 220

vp027_publi_lideres.indd 119

21/10/21 16:03

ESPECIAL: RECRÍA

Fluidoterapia en xatos Neste estudo presentamos o tratamento con fluídos para os nosos xatos como medida eficaz contra un bo número de enfermidades que cursan con hipovolemia ou a deshidratación e poñemos o foco en tres escenarios clínicos para aplicar as diferentes opcións de tratamento na patoloxía na que se utiliza con maior frecuencia, a diarrea neonatal. Lucas Rigueira1,2, Marta Miranda1,2 1 Departamento de Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias 2 Servizo de Animais de Renda. Hospital Veterinario Universitario Rof Codina. Facultade de Veterinaria, Campus Terra, Universidade de Santiago de Compostela Correo-e: lucas.rigueira@usc.es

uso da fluidoterapia en animais de produción, debido principalmente a factores económicos e de manexo, non está tan estendido como en animais de compañía. Con todo, nun bo número de patoloxías que cursan con hipovolemia, deshidratación, alteracións

electrolíticas e ácido-base faise indispensable o tratamento con fluídos para poder recuperar o animal (Rigueira, 2020). En xatos, a patoloxía na que se usa fluidoterapia con maior frecuencia é a diarrea neonatal, a cal supón a principal causa de mortalidade no primeiro mes de vida, tanto en explotacións de carne coma de leite.

A estas perdas engádense os gastos en tratamento, servizos veterinarios e a menor ganancia de peso tendo, por tanto, un efecto negativo na economía da explotación. Na orixe das diarreas están implicados múltiples enteropatóxenos, víricos, bacterianos e parasitarios. Entre os máis habituais destacan E. coli, rotavirus, coronavirus, Criptosporidium parvum, Eimeria spp e Giardia, e na actualidade xorden novos virus como os norovirus, nebovirus e torovirus bovinos, considerados patóxenos emerxentes (López-Novo et al. 2019). Ademais, xogan un papel moi importante no desenvolvemento da enfermidade factores ambientais, na hixiene das instalacións e nos utensilios de alimentación, factores estresantes e a calidade e cantidade de calostro que consumiu o xato. Como consecuencia, prodúcese unha diarrea debida a unha maior secreción por parte das células epiteliais ou a un fallo na absorción por destrución das microvellosidades intestinais. Estas alteracións tradúcense nunha perda importante de fluídos extracelulares, ións (sodio, cloro e potasio) e bicarbonato, que levan a unha hipovolemia severa e, por tanto, menor perfusión renal, con diminución na excreción de protóns que, xunto á perda de bicarbonato, dá paso a unha situación de acidose metabólica. A perfusión tisular tamén se ve reducida, aumentando os niveis de lactato e agravando a acidose (figura 1).

120 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_fluidoterapia_galego.indd 120

28/10/21 22:13

ESPECIAL: RECRÍA

XOGAN UN PAPEL MOI IMPORTANTE NO DESENVOLVEMENTO DA ENFERMIDADE FACTORES AMBIENTAIS, HIXIENE DAS INSTALACIÓNS E UTENSILIOS DE ALIMENTACIÓN, FACTORES ESTRESANTES E A CALIDADE E CANTIDADE DE COSTRO QUE CONSUMIU O XATO

Figura 1. Patoxenia das alteracións da perfusión e ácido-base en xatos con diarrea PERDA DE LÍQUIDO EXTRACELULAR Diminución da volemia Diminución da presión arterial Diminución da perfusión tisular

Hipoperfusión renal

Diminución da excreción de protóns

Diminución da excreción de protóns ACEDOSE + HIPERPOTASEMIA

Se esta situación non se corrixe de forma rápida, o xato pode morrer debido á deshidratación, á acidose e á hiperpotasemia, que pode inducir fallo cardíaco. O tratamento inmediato debe, por tanto, aumentar a volemia, incrementar o pH sanguíneo e corrixir o desequilibrio electrolítico, e iso imos conseguilo mediante a administración de fluídos (Dore et al., 2019).

MORTE !

ESTIMACIÓN DAS NECESIDADES Para establecer o tratamento de fluidoterapia adecuado, o primeiro paso é valorar as necesidades que presenta o paciente. Para estimar o grao de deshidratación (táboa 1) realizamos un exame físico con especial atención no tempo de mantemento do pregamento cutáneo, afundimento do globo ocular, mucosas quentes e húmidas ou frías e secas, reflexo de succión, extremidades frías etc. (Dillane et al., 2020).

Fabricantes de aceites vegetales y tortas oleaginosas TORTA DE SOJA · COLZA · GIRASOL LINAZA · HARINA DE MAÍZ Y CEBADA También en producción ecológica

comercial@assa1949.com · www.aceitesdesemillas.com · Tel. +34 938 654 600 Priorat, s/n - Pol. Ind. La Borda – 08140 Caldes de Montbui (Barcelona) España

10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 121

vp027_especialRecria_fluidoterapia_galego.indd 121

28/10/21 22:13

ESPECIAL: RECRÍA

Táboa 1. Valoración do grao de deshidratación en xatos con diarrea DESHIDRATACIÓN

LEVE

MODERADA

GRAVE

% deshidratación

6-8

8-10

10-12

Retorno pregamento cutáneo (s)

1-2´´

2-5´´

5-10´´

Globo ocular

Lixeiro enoftalmos

Afundido (4 mm)

Moi afundido (8 mm)

Córnea

Húmida

± húmida

Seca

Boca

Húmida e quente

Pegañenta ou seca

Seca, fría e cianótica

Reflexo succión

Normal

Diminuído

Ausente

Extremidades

Quentes

Frías

Moi frías

Estado xeral

En pé

Decúbito

Coma, depresión evidente

PARA ESTABLECER O TRATAMENTO DE FLUIDOTERAPIA ADECUADO O PRIMEIRO PASO É VALORAR AS NECESIDADES QUE PRESENTA O PACIENTE

Figura 2. Valoración clínica do grao de acidose nos xatos con diarrea

Animal san En pé. Reflexo de succión forte

Acidose leve En pé. Encorvado. Reflexo de succión débil

O grao de acidose pode valorarse medindo o pH sanguíneo, a presión de O2 e CO2, o déficit de bicarbonato, pero habitualmente, na clínica de campo, estimamos o grao de acidose segundo a debilidade muscular que presenta o xato e se mantén ou non o reflexo de succión (Rigueira, 2020) [figura 2].

VÍA DE ADMINISTRACIÓN A elección da vía de administración, así como o tipo de solución a aplicar, veñen determinadas principalmente pola gravidade da deshidratación e a acidose, aínda que tamén van influír nesta decisión factores económicos e de manexo. As opcións serán diferentes en explotacións en extensivo, onde non posúan instalacións para manter illado o xato, que en intensivo. Se eliximos terapia intravenosa durante horas temos que contar coa disposición do gandeiro para, en certo xeito, controlar os fluídos (Rigueira, 2020). Vía oral En deshidratación lixeira moderada (<8 %), sen debilidade muscular marcada, a vía oral é unha boa opción, xa que é barata e de fácil aplicación. Tamén imos usar esta vía como complemento da terapia intravenosa hi-

Acidose moderada Decúbito esternal

pertónica, que administramos a animais con deshidratación grave. Ademais de auga e electrólitos, debemos manter una fonte de enerxía; por iso, actualmente, recoméndase combinar o uso de rehidratantes orais e manter a alimentación láctea, aumentando o número de tomas cando sexa posible. As tomas de leite evitan perdas de peso elevadas e reducen a hipoglicemia (González-Montaña et al., 2017). O volume de fluídos recomendado por vía oral é o 8 % do peso corporal. Se o xato non ten reflexo de succión ou é débil, ou se non acepta a mamar do cubo, teremos que forzar a hidratación mediante sondaxe oroesofáxica. Para corrixir a acidose usamos rehidratantes orais que conteñan axentes alcalinizantes como acetato ou propionato mellor que bicarbonato, xa que facilitan a absorción intestinal de sodio, producen enerxía e non alcalinizan o abomaso. O incremento do pH do abomaso provocado polo bicarbonato favorece a colonización bacteriana e interfire na formación do coágulo do leite, alterando así a súa dixestibilidade (Baquero-Parrado et al., 2007). Vía intravenosa A administración de fluídos por vía intravenosa é necesaria cando

Acidose grave Decúbito lateral, comatoso

o animal presenta deshidratación moderada-grave (>8 %) e alteracións electrolíticas e ácido-base importantes. Nesta situación debemos infundir fluídos de maneira que se corrixan as alteracións canto antes. Podemos cateterizar a vea xugular ou a auricular marxinal; as dúas permítennos manter a aplicación de fluídos durante períodos prolongados. A vantaxe da auricular, ademais da fácil cateterización, é que a fixación do catéter e do goteiro sobre a corda que ata ao animal resulta moi segura e é moi difícil o arrancamento ou acodamento do catéter. Pola contra, a velocidade de fluxo que conseguimos na auricular é inferior á de xugular. Ambas as opcións son válidas e a súa elección responde principalmente á preferencia do clínico (figura 3). En auricular utilizamos catéter de 22 ou 20 GA e en xugular de 18 ou 14 GA en función do calibre do vaso. Temos a posibilidade de usar solucións isotónicas ou hipertónicas, e elixiremos unhas ou outras en función da gravidade da hipovolemia, pero tamén segundo as limitacións económicas, e/ou de manexo.

122 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_fluidoterapia_galego.indd 122

29/10/21 12:56

CAL24

Una solución cómoda, eficaz y rentable

frente a la fiebre de la leche

La hipocalcemia o fiebre de la leche tiene una incidencia de hasta el 40-50% del rebaño, con un coste de entre 100 y 200€ por animal afectado, siendo responsable de la “entrada” de otros procesos como cetosis, metritis, desplazamiento de cuajar, pérdida de tono muscular, etc.

La aplicación de bolos orales de calcio inmediatamente después del parto es la terapia más indicada y ventajosa, en comparación con otras como la aplicación de geles orales, calcios subcutaneos o endovenosos, drenajes orales, etc.

NO REQUIERE PRESCRIPCIÓN VETERINARIA

Obtenido de algas marinas, es un producto natural, sostenible y completo que aporta: 3 tipos de calcio de liberación escalonada Magnesio: Se interrelaciona con la Vitamina D mejorando la asimilación del Calcio Vitamina D3: Facilita el transporte activo de Calcio y Magnesio. Suministra 105 gramos de Calcio por dosis (2 bolos) Calcio altamente disponible Potente buffer para regular el Ph ruminal 9 gramos de Magnesio por dosis + 120.000 U.I. de Vitamina D3 + Propilenglicol

Ctra. Valdefresno, 2. 24228 Corbillos de la Sobarriba. León. Tl.: 987 213 172 - www.inatega.com vp027_publicidade_inatega.indd 123

21/10/21 16:04

ESPECIAL: RECRÍA

Figura 3. Detalle de colocación e fixación de catéter 20 GA en vea auricular

O VOLUME DE FLUÍDOS RECOMENDADO POR VÍA ORAL É O 8 % DO PESO CORPORAL

Figura 4. Detalle de colocación e fixación de catéter 14 GA en vea xugular

Isotónica As solucións isotónicas están compostas por auga e moléculas de baixo peso molecular, principalmente electrólitos, nunha concentración similar á plasmática. Por este motivo a súa aplicación non crea un gradiente de concentración e non favorece o paso de líquido desde o espazo intersticial ao vascular. Por iso, a expansión plasmática que conseguimos é equivalente ao volume de fluído administrado, polo que se necesitan volumes elevados en animais hipovolémicos (Fragío, 2018). Por este motivo o tempo de aplicación é longo, durante varias horas. O volume de fluídos a administrar vén determinado polas necesidades en función do grao de deshidratación e compensación das perdas fisiolóxicas e patolóxicas. Hipertónica As solucións hipertónicas están compostas por auga e unha concentración elevada de solutos de baixo peso molecular, principalmente iones. Por iso, unha vez infundidos, incrementan a presión osmótica do plasma e crean un gradiente de concentración que favorece o paso de líquido do espazo intersticial ao torrente sanguíneo. A diferenza dos isotónicos, cos que a expansión plas-

mática conseguida era equivalente ao volume infundido, neste caso con volumes pequenos conseguimos expansión plasmática elevada grazas ao movemento de líquido intersticial. O seu efecto é moi rápido, pero dura pouco no tempo. Para incrementar a súa duración poden combinarse con coloides, cuxa composición inclúe moléculas de alto peso molecular que tardan máis en abandonar o torrente sanguíneo e manteñen así o gradiente de concentración durante máis tempo (Fragío, 2018). Sempre que utilicemos solucións hipertónicas, han de combinarse con outras solucións de fluidoterapia, o máis habitual son rehidratantes orais isotónicos administrados con sonda orofarínxea ou ben fluidoterapia isotónica de mantemento. Isto é necesario para compensar o paso do líquido intersticial ao espazo vascular e que non se produza deshidratación intersticial. As solucións hipertónicas por vía intravenosa son as de elección en xatos que presentan unha hipovolemia e acidose grave e aqueles que se atopan en shock hipovolémico (Koch e Kaske, 2008; Trefz et al., 2017). Estes animais, ademais da hipovolemia, acidose e hipoglucemia, teñen un risco elevado de sufrir hiperpotasemia que

lles produza a morte por fallo cardíaco. Por tanto, necesitamos corrixir de forma rápida a hipovolemia e a acidose para reducir o risco de hiperpotasemia, e isto conseguímolo con volumes baixos de fluídos hipertónicos, a doses de 4-5 ml/kg de peso vivo.

APLICACIÓN DE FLUIDOTERAPIA EN XATOS CON DIARREA A continuación, preséntanse tres escenarios clínicos nos cales veremos a aplicación das diferentes opcións de fluidoterapia. Escenario 1: fluidoterapia oral Xato de 5 días de idade e 50 kg de peso. Presenta diarrea líquida, está bastante activo. Estimamos un grao de deshidratación do 6 % e unha acidosis leve. Mantén reflexo de succión. Neste caso a primeira opción sería realizar fluidoterapia oral, con rehidratantes orais que alternamos con tomas de leite. O volume mínimo que debería tomar é dun 8 % do peso vivo, é dicir, 4 litros. Se non mama ben ou rexeita o rehidratante debemos administralo mediante sonda oroesofáxica (Rigueira, 2020). O rehidratante elixido ha de ser isotónico ou hipotónico e conter substancias alcalinizantes como acetato ou propionato.

124 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_fluidoterapia_galego.indd 124

28/10/21 22:13

Porque los resultados* nos avalan: Bovisan Diar es líder en España

Para vacas de leche y de carne • • • •

Vacuna de amplio espectro, cubre las principales diarreas neonatales Solo una dosis en la primovacunación = 3 ml Adyuvante bi fase: respuesta inmunológica rápida y duradera** Amplio margen de vacunación: de 3 meses a 3 semanas antes del parto

BOVISAN DIAR -Emulsión para inyección Composición Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes) Indicaciones de uso, inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino . La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones Para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP-Titular. FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda) Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario * Zuffa et al. 2019 Inmune response and efficacy of a new calf Scour vaccine inyected once during the last trimestre of gestation. ** AUCOUTURIER J. et al. Adjuvants designed for veterinary and human vaccines. Vaccines, 19, 2001, 2666-2672.

vp023_publi_virbac.indd 55

15/3/21 17:40

ESPECIAL: RECRÍA

Figura 5. Rehidratación oral. Xato con deshidratación leve-moderada (A). Reflexo de succión (B). Rehidratación forzada (C) A

INDEPENDENTEMENTE DAS SOLUCIÓNS ELIXIDAS, PARA UNHA MELLOR RECUPERACIÓN DO XATO DEBEMOS SUPLEMENTAR OS FLUÍDOS CON GLICOSA, ASÍ COMO CON VITAMINAS E AMINOÁCIDOS

Figura 6. Fluidoterapia hipertónica. Xato en shock hipovolémico, enoftalmos 8 mm

Valoraremos a evolución do xato para, en caso de non existir, melloría pasar a fluidoterapia intravenosa. Escenario 2: fluidoterapia IV con fluídos hipertónicos Xato de 9 días de idade e 50 kg de peso. Presenta diarrea líquida e decúbito lateral permanente. Deshidratación (> 12 %) e acidose grave. O animal atópase en shock hipovolémico; por tanto, debemos restaurar a volemia e controlar a acidose rapidamente para evitar a hiperpotasemia e a morte do animal.

Para iso os fluídos de elección son hipertónicos por vía endovenosa, xa que con doses baixas conseguimos unha rápida expansión plasmática.

DOSE: 4-5 ml/ kg PV → 250 ml Se dispoñemos de bicarbonato hipertónico (1M), é a mellor opción porque solucionamos a hipovolemia e a acidose co mesmo produto (Koch e Kaske, 2008). Se temos que usar hipertónico salino, temos que suple-

mentalo con bicarbonato isotónico (250-500 ml). En calquera dos casos debemos completar a fluidoterapia con rehidratación oral forzada (2 litros/4 veces ao día) ou ben facer un mantemento con fluídos isotónicos (3-5 litros de Ringer lactato). Escenario 3: fluidoterapia IV con fluídos isotónicos Xato de 7 días de idade e 50 kg de peso. Presenta diarrea líquida, decúbito esternal e depresión evidente. Deshidratación ao redor do 10 % e

126 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_fluidoterapia_galego.indd 126

28/10/21 22:14

„

Fácil de usar. Orientado al rendimiento. Basada en las necesidades.

www.urbanonline.de

URBAN ALMA PRO

Cría eficiente de terneros con el Alma Pro. El bienestar de todos y cada uno de los animales es fundamental para una cría de terneros exitosa. El Alma Pro de Urban le ofrece su apoya en este sentido, en todos los niveles: Nuestra fiable técnica se encarga de alimentar regularmente a sus terneros. Así, cada animal obtiene exactamente la cantidad de leche que le corresponde. Esto fomenta el crecimiento saludable también del grupo en su conjunto. El sistema permite igualmente que usted y sus empleados controlen individualmente a todos los animales. ¿Cuándo bebió un ternero por última vez? ¿Cuál es su estado de salud? ¿Cuál es la temperatura de la leche? Todos los datos son accesibles en cualquier momento y de manera permanente en la pantalla o en un dispositivo externo.

vp027_publicidade_comercial_boimil.indd 127

Encontraremos la solución perfecta para usted y estaremos encantados de ayudarle.

Distribuidor para España y Portugal

Boimil - 15818 Boimorto (A Coruña) Tlfs.: 981 538 503 - 699 937 760 c.boimil@gmail.com

21/10/21 16:06

ESPECIAL: RECRÍA

acidose moderada. Neste caso temos a opción de aplicar fluídos hipertónicos como no escenario anterior, ou ben optar por fluidoterapia isotónica. O fluído de elección é o Ringer lactato, xa que posúe certo poder alcalinizante, e o volume a administrar calcúlase en base ás seguintes fórmulas:

V(litros)= % deshidratación x PV kg Mantemento= 50 ml/kg Perdas pola diarrea de 1 a 4 litros/día Total litros día Que neste caso concreto equivalería a:

V(litros)=0.1x 50 kg= 5 litros Mantemento= 50 ml x 50 kg= 2.5 litros Perdas pola diarrea de 1 a 4 litros/día Total litros día= 8,5 a 11,5 litros/ 24 horas Nas primeiras 4-6 horas administramos 100 ml/kg PV por vía intravenosa e nas restantes 18-20 horas, 130 ml/kg por vía intravenosa ou, se presenta melloría, pode cambiarse a rehidratación oral. Para corrixir a acidose, ademais do Ringer lactato, podemos suplementar con bicarbonato 1/6 M, aproximadamente 250 ml. En calquera dos escenarios, independentemente das solucións elixidas, para unha mellor recuperación do xato debemos suplementar os fluídos con glucosa para corrixir a hipoglucemia, e con vitaminas e aminoácidos, xa que a enterite impide a correcta absorción de nutrientes.

BIBLIOGRAFÍA

Baquero-Parrado J.R., Fuentes-Reyes E.E. Fluid therapy in bovine cattle. U.D.C.A. Actualidad&Divulgación Científica. 10(2): 3-17. 2017. Dillane P., Krump L., Kennedy E., Sayers R. G., and Sayers G. P. Determining the predictive capability of a Clinical Assessment Scoring Chart to differentiate severity of the clinical consequences of neonatal calf diarrea relative to goldstandard blood gas análisis. PLOS ONE 9, 2020. Doré V., Foster D. M., Ru H., and Smith G. W. Comparison of oral, intravenous, and subcutaneous fluid therapy for resuscitation of calves with diarrhea. Journal of Dairy Science. 102:11337–11348. 2019. Fragío C. Manual de fluidoterapia en pequeños animales. Ed: Multimédica Ediciones Veterinarias. Barcelona, España. 2018. González-Montaña J.R., Martin M.J. and Alonso P. General aspect and current fluid therapy in cattle with digestive diseases. American Journal of Animal and Veterinary Sciences; 12 (3): 111-131. 2017. Koch A. and Kaske M. Clinical efficacy of intravenous hypertonic saline solution or hypertonic bicarbonate solution in the treatment of inappetent calves with neonatal diarrhea. Journal of Veterinary Internal Medicine. 22:202–211. 2008. López-Novo C., Díaz P., Prieto A., López-Lorenzo G., Díaz-Cao J.M., Remesar S., García-Dios D., Panadero R., López C.M., Fernández G., Díez-Baños P., Morrondo P. Diarrea neonatal en terneros del noroeste de España: situación actual e importancia de las infecciones mixtas. Boletín de ANEMBE 124:20-27. 2019. Rigueira L. Fundamentos de fluidoterapia en bovinos. Ed: Fatro Ibérica. Barcelona, España. 2020. Trefz F.M., Constable P.D. and Lorenz I. Effect of intravenous small-volume hypertonic sodium bicarbonate, sodium chloride, and glucose solutions in decreasing plasma potassium concentration in hyperkalemic neonatal calves with diarrea. Journal of Veterinary Internal Medicine. 31:907–921. 2017.

PARA UNHA MELLOR RECUPERACIÓN DO XATO DEBEMOS SUPLEMENTAR OS FLUÍDOS CON GLICOSA PARA CORRIXIR A HIPOGLICEMIA, ASÍ COMO CON VITAMINAS E AMINOÁCIDOS

Figura 7. Fluidoterapia isotónica. Xato con deshidratación do 10 % e acidose moderada

128 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_especialRecria_fluidoterapia_galego.indd 128

28/10/21 22:14

LA COMBINACIÓN PERFECTA PARA EMPEZAR CON FUERZA

TERNEROS

BIMULAC® EXTRA

CALF PROTECTOR Favorece la inmunidad activa y pasiva

Estabiliza la microbiota intestinal

Estabiliza la flora beneficiosa

Ayuda en la prevención de diarreas

Previene alteraciones digestivas

Fortalece la inmunidad local

www.biochem.net

vp027_publi_BIOCHEM.indd 129 20-11-30 HW Bimulac Extra_Calf Protector - 200x280 - ES.indd 1

Contacto: Javier Piñán Miguel Teléfono: +34 639 88 66 25 E-mail: pinan@biochem.net

18/10/21 10:18 01.12.2020 17:56:53

RumenSmart™

RumenSmart, una herramienta que permite aumentar la cantidad de grasa

Enrique Fraile, Juan A. González-Vadillo, J. Ángel Bonhome y José Vilariño

Adisseo ha lanzado este producto que consigue subir el porcentaje de grasa y mantener la producción, lo que implica un crecimiento de los ingresos para el ganadero. Visitamos As Travesas Agropecuaria (Carral, A Coruña) para conocer cómo ha sido la evolución desde que utilizan este suplemento.

umenSmart es un producto enfocado principalmente a mejorar la grasa. Enrique Fraile, veterinario técnico de Adisseo, explica que “uno de los objetivos más importantes que tenemos los nutrólogos es conseguir producir una leche de alta calidad, en cuanto a grasa y proteína, siguiendo las demandas y exigencias de la industria láctea, pero sin perjudicar a la producción lechera y, por supuesto, de la manera más rentable posible”. Para ello, desde la firma han lanzado esta herramienta hace unos meses, la cual permite a los técnicos de campo trabajar para lograr mejorar los resultados. Adisseo busca suplementos destinados a incrementar la eficiencia en cuanto a la utilización de nitrógeno por parte de los animales, mientras alcanzan un mejor estatus sanitario y un progreso en los resultados productivos. Para ello, ha

desarrollado el Smartamine y, ahora, con el RumenSmart completa esta línea de herramientas orientadas a mejorar tanto la calidad como la rentabilidad de las explotaciones. Este producto permite aumentar la grasa, subiendo su porcentaje, y mantiene la producción lechera, lo que supone una subida de ingresos para el ganadero. Asimismo, ayuda a optimizar las fórmulas, por lo que se logra trabajar con algunas materias primas que inicialmente no se consideraban, ya que podrían incluir una depresión de grasa en la leche. Enrique indica que para escoger las instalaciones idóneas en las que trabajar con el RumenSmart el punto clave es el nivel de producción. “Consideramos que RumenSmart es interesante para una granja que tiene una producción media-alta, a partir de 34 litros, así como para las que están en pastoreo”, apunta el veterinario y añade que

w vp027_anuncio_adisseo.indd 130

21/10/21 16:08

As Travesas Agropecuaria SL Localización

Carral, A Coruña

N.° total de animales

590

Vacas en ordeño

320

N.° de ordeños

Media de producción

40 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa

3,85 %

Porcentaje de proteína

3,34 %

Superficie agrícola en propiedad

76 ha

Venta de leche

Leite Noso

“otro aspecto es el interés económico que pueda tener el ganadero para su explotación. Si ya no te van a pagar el extra de grasa, no pensamos que esta herramienta sea interesante, porque no va a lograr una rentabilidad monetaria”.

Cabe indicar que en esta granja producen dos tipos de leche. “Por un lado tenemos el A1A1 y A1A2 y, por el otro, están las vacas apartadas y certificadas de leche A2A2, donde nos compensan con un precio a parte para esta producción”, explica el ganadero.

En cuanto a la ración, en lo que más se centran es en el nivel de insaturados que se aportan. “Tenemos que ver que es una ración equilibrada, por los niveles de fibra o energéticos, entre otros puntos, y que no va a tener un riesgo muy alto de producir acidosis. Si vemos que cumple estos parámetros, podremos trabajar con la ración y añadir la dosis necesaria de RumenSmart”, señala Enrique. Lo que hace este suplemento es “desviar ligeramente la flora ruminal, por lo tanto, el efecto tarda un tiempo en verse. Hasta la semana no observamos un efecto positivo y, ya de forma consolidada, lo vemos a partir del mes”, apunta.

En esta explotación cuentan con José Ángel Bonhome como responsable de alimentación, quien nos cuenta que en abril “se ha cambiado de proveedor, que nos exigía subir el nivel de grasa; por eso tuvimos que buscar soluciones”. Añade que “teníamos un problema, la base forrajera era la misma; no teníamos más que silo de maíz y concentrado”. Realizaron cambios en la ración, pero la subida de grasa no era suficiente, por lo que “localizando alternativas, decidimos introducir el RumenSmart en la ración, con una dosis de 30 gramos por vaca y día y pronto empezamos a notar resultados”, comenta. A los 15 días, la grasa se había estabilizado, por lo que los técnicos de RumenSmart les aconsejaron subir la dosis a 35-40 gramos/vaca/día. “Trabajamos con unos 35 gramos y comprobamos que la respuesta en el nivel de calidad de leche era buena; llegamos a tener muestras de 3,80 % de grasa”, resalta Bonhome. Además, declara que “en verano hubo una pequeña bajada en la producción, por el calor, pero el nivel de calidad se ha mantenido siempre”. El nutrólogo destaca la importancia de este producto en As Travesas, ya que “tenemos un pago bueno por calidad de leche y, lógicamente, la subida en el coste de alimentación fue ligera para el retorno que hemos obtenido”.

En As Travesas Agropecuaria SL (Carral, A Coruña) han incorporado el RumenSmart de Adisseo con el fin de aumentar la grasa. Esta tiene una media de producción de 40 litros por vaca y día, en tres ordeños. José Vilariño, responsable de la explotación, destaca que “el pago por calidades para nosotros es importante”. Por eso, decidieron introducir el RumenSmart en la alimentación de las vacas. “Estábamos deficitarios de grasa. Una vez que lo empezamos a utilizar, ya conseguimos los objetivos que teníamos para que no nos descontasen y, al echar números, nos compensa el coste que tiene con respecto a lo que te pagan por grasa”.

vídEo Confía en Adisseo, líder mundial en nutrición con aminoácidos en rumiantes desde los 90s.

Contacta hoy mismo con nuestro equipo técnico.

+34974316092 Info.nasp@adisseo.com

www.adisseo.com vp027_anuncio_adisseo.indd 131

21/10/21 16:08

M A N E XO

O papel dos oligoelementos na vacinación Nestas páxinas centrámonos no papel fundamental que ten a suplementación con oligoelementos para os nosos animais co fin de lograr unha mellor resposta no seu proceso de vacinación, así como para outras funcións do seu corpo. Patrick O´Neill Xerente de Marketing e Vendas Warburton Technologies Tradución do inglés de Seve Fernández (Multimin Iberia)

iversos estudos estimaron un custo medio de 9 € para a enfermidade respiratoria, tendo en conta os custos do tratamento, o tempo, a man de obra e outros factores asociados (1). Porén, as enfermidades respiratorias poden supoñer un maior impacto, reducindo o rendemento do gando en crecemento

nuns 72 gramos na ganancia diaria de peso vivo para os casos moderados de pneumonía, que equivale a unha perda de 22 kg en 10 meses. Para os casos graves mediuse unha redución de 202 gramos na ganancia media diaria, equivalente a unha perda de 61 quilos durante 10 meses (2). Na chegada a unha nova instalación prodúcese un incremento na demanda de oligoelementos como consecuencia da redución da inxestión de materia seca. As destetas e reagrupamentos poden levar a un déficit de oligoelementos por estas razóns. As vacinas

tamén aumentan a demanda de oligoelementos, xa que son necesarios para unha resposta vacinal e unha protección correcta. A consecuencia dunha vacinación exitosa é a produción de anticorpos contra unha enfermidade específica e para iso é fundamental o papel que desempeñan o selenio (Se), o cobre (Cu) e o zinc (Zn) na resposta ao desafío vacinal (3, 4, 5). Os factores estresantes coma a desteta, o transporte e mesmo a propia administración de vacinas poden aumentar os desequilibrios de oligoelementos conducindo a unha resposta vacinal pobre (6). Debido a estes desequilibrios, a resposta vacinal homoxénea esperada pode verse alterada na realidade, levándonos a unha resposta vacinal desigual (figura 1). Ademais, incluso o gando cun estado de oligoelementos adecuado pode esgotar as súas reservas ao desenvolver a resposta inmune, o que significa que non lograrán unha resposta efectiva á segunda vacinación, vendo reducida a súa inmunidade. A figura 2 mostra a redución do Cu circulante no gando despois da vacinación (en vermello). A suplementación inxectable de oligoelementos coa vacinación pode axudar a mitigar esta maior necesidade de oligoelementos esenciais.

132 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_manexo_seveFernandez_galego.indd 132

28/10/21 22:16

M A N E XO

OS FACTORES ESTRESANTES COMO A DESTETA, O TRANSPORTE E INCLUSO AS PROPIAS VACINAS PODEN AUMENTAR OS DESEQUILIBRIOS DE OLIGOELEMENTOS E CONDUCIR A UNHA RESPOSTA VACINAL POBRE

Que pensamos que sucede

Que sucede realmente

Figura 1. Algúns animais responden mellor á vacinación que outros

Figura 2. Niveis de Cu o día 0 e 14 días tras a vacinación e tratamento inxectable con oligoelementos; vermello, grupo control; azul, grupo tratamento; letras diferentes indican significación estatística (p<0,05) Cobre 0,80

Cu soro g/ml

0,75 X 0,70 0,65 0,60 0 14 Días despois da inxección (niveis adecuados Cu: 0,6-1,1 μg/mL) Fonte: J.D. Arthington, L.J. Havenga., 2012

As columnas azuis do gráfico demostran como os animais suplementados manteñen uns niveis adecuados de oligoelementos despois da vacinación, o que quere dicir que manteñen niveis de Cu dispoñibles para producir unha correcta resposta vacinal e realizar o resto das funcións fisiolóxicas nas que intervén. Os oligoelementos como o Zn, manganeso (Mn), Cu e Se son esenciais para estimular unha resposta inmune óptima, manter un bo estado de saúde xeral e favorecer o crecemento en xatos,

particularmente en animais tensos ou en fases críticas do ciclo de produción como son o parto, a cubrición, a desteta e a vacinación. Merece a pena lembrar que os oligoelementos administrados por vía oral poden ver comprometida a súa absorción intestinal por interaccións no rumen con outros minerais ou compoñentes da ración (8). Cabe destacar interaccións con antagonistas como o xofre, molibdeno, calcio e ferro ou a unión a partículas de comida non dixeridas (9). Os oligoelementos proporcionados pola dieta son suficientes para satisfacer as necesidades basais de mantemento dos bovinos, pero nos períodos de alta demanda (antes do parto, antes da cubrición, desteta ou vacinación) a inxestión pode reducirse debido ao estrés e isto pode carrexar unha deficiencia subclínica ou clínica máis alá do que unha dieta correctamente formulada pode proporcionar. Estudos realizados nas máis prestixiosas universidades demostraron os efectos positivos da suplementación inxectable estratéxica e reforzan a idea dos beneficios asociados á mellora da resposta ás vacinas polo sistema inmune (10), (11), (12). Un estudo elaborado en 2016 sobre os efectos da aplicación dun suplemento inxectable de oligoelementos coa

La ENERGÍA LÍQUIDA más saludable para los rumiantes. Piensos líquidos. Productos personalizados. Asesoramiento técnico veterinario.

983 210 813 morea.es 10.2021 | Vaca Pinta n.º 27 | 133

vp027_manexo_seveFernandez_galego.indd 133

28/10/21 22:16

M A N E XO

Figura 3. Efecto da administración de oligoelementos inxectables na porcentaxe anticorpos en soro do virus da diarrea vírica bovina (DVB) nos animais incorporados ao cebadeiro; gris, grupo control; azul, grupo tratado con oligoelementos inxectables 100

CON

Tempo % soros seropositivos BVDV tipo 1a

ITM

80 70 60 50 40 30 20 0

10 0 0

Tempo, d

Roberts SL et al. (2016)

Figura 4. Títulos de anticorpos de herpesvirus bovino 1 (BHV-1) de xatos aos que se lles proporcionou unha inxección de 7 ml de minerais traza inxectables (ITM) ou 7 ml dunha solución salina (control). Os animais seronegativos vacináronse o día 0. Tratamento por día: P<0,001 (10) 1,75 1,5

BHV-1 (log10)

1,25 1 0,75 0,5 0,25 0

14 0 Días despois da vacinación

30 Control

vacinación, atopou unha tendencia á alza nos niveis de anticorpos dos animais suplementados con respecto ao non suplementados, o que se traduciu nunha maior porcentaxe de poboación inmunizada correctamente, 80 % vs. 53 % aos 28 días (13). Outro estudo realizado en 2016 en cebadeiro demostrou como os animais suplementados con oligoelementos no momento da vacinación alcanzaron o nivel crítico do 80 % de seropositividade para anticorpos BVD tipo 1 ao día 14 de vacinación fronte ao animais control (figura 3), o que significa que tiveron unha resposta inmune máis rápida ao desafío (11). Noutro estudo, levado a cabo en 2012 con IBR, avaliáronse os efectos da suplementación inxectable con oligoelementos xunto coa vacinación. Comparado con animais control, os tratados cunha inxección de suplemento de oligoelementos tiveron de xeito significativo máis títulos de anticorpos neutralizantes contra IBR nos días 14,30 e 60 despois da vacinación (10) [figura 4].

60 Inxección de minerais traza

CONCLUSIÓN A suplementación estratéxica con oligoelementos inxectables evita as interaccións no rume, incrementando rapidamente os niveis circulantes de oligoelementos en sangue nas primeiras 8-10 horas e as concentracións nos órganos “almacén” como o fígado elévanse ás 24 horas (14). A vacinación é unha arma poderosa para previr infeccións. Pregúntalle ao teu veterinario como podes axudar a mellorar a inmunidade e a resposta vacinal cunha suplementación de oligoelementos inxectable nos momentos que importan. BIBLIOGRAFÍA

1. Andrews 2000. Andrews AH (2000) Calf Pneumonia Costs! Cattle Practice 8(2). 2. Williams, P. and Green, Laura E. (2007) Associations between lung lesions and grade and estimated daily live weight gain in bull beef at slaughter. In: 3rd Flagship Congress British-Cattle-Veterinary-Association, Glasgow, Scotland, 2007. Published in: Cattle Practice, Vol.15 (No.3). pp. 244-249 3. Silvia Maggini (a1), Eva S. Wintergerst (a2), Stephen Beveridge (a1) and Dietrich

H. Hornig (a3) Selected vitamins and trace elements support immune function by strengthening epithelial barriers and cellular and humoral immune responses 2007 British Journal of Nutrition Vol 98, Is S1 Oct 4. Cerone S.I., Sansinanea A.S., Streitenberger S.A., Garcia M.C., Auza N.J., 1998, The effect of copper deficiency on the peripheral blood cells of cattle 5. Pinna K, Kelley D S, Taylor P C, King J C, 2002 Immune functions are maintained in healthy men with low zinc intake. J Nutr. 132, 2033-2036 6. Tomlinson, DJ, Socha MT, DeFrain J M 2008, Role of Trace Minerals in the immune system In 2008 Penn State Dairy Cattle Nutrition Workshop, Nov 12-13 Grantville, PA pp. 39-52 7. Kramer, L. M., Mayes, M. S., Fritz-Waters, E., Williams, J. L., Downey, E. D., Tait, R. G., Woolums, A., Chase, C., & Reecy, J. M. (2017). Evaluation of responses to vaccination of Angus cattle for four viruses that contribute to bovine respiratory disease complex. Journal of animal science, 95(11), 4820–4834. https://doi.org/10.2527/ jas2017.1793 8. Spears, J. W. 1996. Organic trace minerals in ruminant nutrition. Anim. Feed Sci. Technol. 58:151–163. https: / / doi .org/ 10 .1016/ 0377 -8401(95)00881 -0. 9. Spears, J. W. 2003. Trace mineral bioavailability in ruminants. J. Nutr. 133:1506S– 1509S. https: / / doi .org/ 10 .1093/ jn/ 133 .5 .1506S. 10. Arthington, J.D. & Havenga, L.J. (2012) Effect of injectable trace minerals on the humoral immune response to multivalent vaccine administration in beef calves. Journal of Animal Science. 90(6):1966-1971. 11. Roberts SL et al. (2016) Effect of injectable trace mineral administration on health, performance, and vaccine response of newly received feedlot cattle. The Professional Animal Scientist. 32(6):842-848 12. Arthington, J.D., Moriel, P., Martins, P.G.M.A., Lamb, G.C. and Havenga, L.J. (2014) Effects of trace mineral injections on measures of performance and trace mineral status of pre- and postweaned beef calves. Journal of Animal Science. 92:6:2630-2640. 13. Effects of injectable trace minerals on humoral and cell-mediated immune responses to Bovine viral diarrhea virus, Bovine herpes virus and Bovine respiratory Syncytial virus Following Administration Of A modiﬁed-live Virus Vaccine In Dairy Calves, (2016) R.A. Palomaresa,b,*, D.J. Hurleya,b, J.H.J, Bittara, J.T. Salikic, A.R. Woolumsd, F. Molierea, L.J. Havengae, N.A. Nortonb, S.J. Cliftona, A.B. Sigmunda, C.E. Barbera, M.L. Bergera, M.J. Clarka, M.A. Frattoa 14. Pogge, D. & Richter, E. Mineral concentrations of plasma and liver following injection with a trace mineral complex differ among Angus and Simmental cattle. J. Anim. Sci. 90, 2692–2698 (2012).

134 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_manexo_seveFernandez_galego.indd 134

28/10/21 22:16

TRACE MINERALS TRACE MINERALS TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS OXIDATIVE TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS STRESS TRACE MINERALS TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS TRACE MINERALS

OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS

´´ ´´ ´´

TRACE MINERAL INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL MOMENTS TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER THAT MAT TER MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TRACE MINERAL MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER INJECTABLE THAT MAT TER TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS TESTIMONIALS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TESTIMONIALS THAT MAT TER TESTIMONIALS TESTIMONIALS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS VETERINARY TESTIMONIALS VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE PAGE VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

Improving Improving herd herd health health and farm success Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health Improving herd health and farm success Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farmhealth success success success and farm success and farm success Improving Improving Improving herd herd herd health health and farm success Improving herd health Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farm success success success and farm success and Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health and farm farm success success Improving herd health and and andfarm farm farmsuccess success success and farm success

OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE TRACE MINERAL OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERAL INJECTABLE STRESSMINERAL TRACE INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE OXIDATIVE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE STRESS INJECTABLE OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS MOMENTS TESTIMONIALS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

´ ´ ´ ´ ´´ ´´ ´´ ´´ AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR

We sure We make make… sure the the moments moments that that … matter secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the the moments moments moments that that that … … … matter secure your hard work ake sure the moments that We make sure the moments that … ake sure the moments that … matter matter matter secure secure secure your your your hard hard hard work work work … r secure your hard work matter secure your hard work make ake sure sure sure the the the moments moments moments that that that rake secure your hard work ake sure the moments that We make sure the moments that … … … We make sure the moments that … er er rr matter secure secure secureyour your your hard hard hard work work work ´ secure your hard work … secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the the moments moments moments that that that ´ … matter secure your hard work We make sure the moments that That solution is aa trace ´ ´´ … … … matter matter matter secure secure secure your your your hard hard hard work work work That solution is ´ … matter secure your hardinjectable work CutraceZn mineral

AVOIDABLE LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR enAVOIDABLE las necesidades AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS enAVOIDABLE las necesidades LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

Prepárate para los momentos críticos, porque el incremento de oligoelementos Prepárate los momentos críticos, porque el incremento de AVOIDABLE oligoelementos puede dar para al traste con tu esfuerzo. LOSS puede dar al traste con tu esfuerzo. CALCULATOR AVOIDABLE LOSS ~ porque Prepárate Prepárate Prepárate para para para loslos los momentos momentos momentos críticos, críticos, críticos, porque porque el el incremento elincremento incremento enen las enlas las necesidades necesidades necesidades dede oligoelementos deCALCULATOR oligoelementos oligoelementos Hard working, conscientious farmers deserve to~ rely on inel the moments Prepárate para los momentos críticos, porque incremento en las necesidades de oligoelementos puede puede puede dardar dar al al traste altraste traste con con con tuproducts tu esfuerzo. tuesfuerzo. esfuerzo. AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS Hard working, conscientious farmers deserve products to rely on in the moments Mejora la salud de tus animales y reduce la incidencia de enfermedades. Combate elAVOIDABLE estrés oxidativo puede dar your al traste conwe tu esfuerzo. that matter on the farm. Relieve stress, have a solution that secures – AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR Mejora la salud de tusminerales animales yareduce de enfermedades. Combate el estrés oxidativo ~ ~~ la incidencia CALCULATOR y las deficiencias de that matter on the farm. Relieve your stress, we havetraza. solution that secures – Your hard work. Your herd health. Your farm success. ~ Hard Hard Hard working, working, working, conscientious conscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments y lasproducts deficiencias de minerales traza. nscientious farmers deserve to rely on in the moments Hard working, farmers deserve products toreduce relylaon in the moments Your hard work.conscientious Your herd health. Your farm success. nscientious farmers deserve products tode rely on in the moments Mejora Mejora Mejora la la salud la salud salud de tus de tus tus animales animales animales yareduce ysolution la incidencia laincidencia incidencia dede enfermedades. de Combate Combate Combate el el estrés elestrés estrés oxidativo oxidativo oxidativo that that that matter matter matter on on on the the the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we we have have have ayreduce asolution solution that that that secures secures secures – enfermedades. –enfermedades. – nscientious farmers deserve products to rely on in the moments Mejora ladeficiencias salud tus animales yatraza. reduce de enfermedades. Combate el estrés oxidativo ee farm. Relieve your stress, we have aa solution that secures –– la incidencia that matter on thedeserve farm. Relieve your stress, we solution that secures – nscientious farmers products tode rely on inhave the moments y las y y las las deficiencias deficiencias de de minerales de minerales minerales traza. traza. farm. Relieve your stress, we have solution that secures Your Your Your hard hard hard work. work. work. Your Your Your herd herd herd health. health. health. Your Your farm farm success. success. success. ee farm. Relieve your stress, we have aaYour solution that secures –– yMejora las deficiencias defarm minerales traza. tus beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión Your herd health. Your farm success. Your hard work. Your herd health. Your farm success. farm. Relieve your stress, we have solution that secures conscientious nscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments Your herd health. Your farm success. Copper Zinc conscientious nscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments Mejora tus de beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión en el éxito la granja. nscientious farmers deserve products to rely on in the moments Your herd health. Your farm success. Hard working, conscientious farmers deserve products to– rely on in the moments nscientious farmers deserve products to rely on inthat the moments Your herd health. Your farm success. Copper Zinc n the e the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we we have have have a solution a a solution solution that that secures secures secures – – enwe elwe éxito de granja. nthe the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we have have have a solution solution alaasolution solution that that that secures secures secures –rely –– on in the moments ee farm. Relieve your stress, have a that secures – Hard working, conscientious farmers deserve products to that matter on the farm. Relieve your stress, we have a solution that secures – farm. Relieve your stress, we have a beneficios, solution that secures –pérdidas Mejora Mejora Mejora tustus tus beneficios, beneficios, reduce reduce reduce laslas las pérdidas pérdidas por por por enfermedades enfermedades enfermedades y protege yyprotege protege tutu propia tupropia propia inversión inversión inversión Your k. ..eYour Your herd herd herd health. health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Your k. Your Your herd herd herd health. health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Mejora tus beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión Your herd health. Your farm success. that matter on the farm. Relieve your stress, we have a solution that secures – Toma el control de cada momento del ciclo productivo en en el en el éxito el éxito éxito de de la de la granja. la granja. granja. Protege tu esfuerzo. Your hard work. Your herd health. Your farm success. Copper Zinc Your herd health. Your farm success. Copper Zinc Hard Hard Hard working, working, working, conscientious conscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products toto rely torely rely onon on inin the inthe the moments moments moments Manganeso Selenium Copper Zinc en el éxito de la granja. Toma el control de you cadalike momento delthe ciclo productivo Protege tu esfuerzo. Hard working, deserve products to rely on in moments Your hard work. Your herd health. Your farm success. Copper yconscientious reproductivo defarmers tus animales con MULTIMIN™. Would a smooth and stable herd, less Zinc Manganeso Selenium Zinc that that that matter matter matter onon on the the the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, wewe we have have have a solution aasolution solution that that that secures secures secures – ––Copper reproductivo de tus animales Would you like a smooth and stable that matter ony the farm. Relieve your stress,con weMULTIMIN™. have a improved solution that secures – herd, less stress and cattle performance. Toma Toma Toma el el control el control control dede cada de cada cada momento momento momento deldel del ciclo ciclo ciclo productivo productivo productivo yhealth. Acción rápida precisa de zinc, cobre, selenio y manganeso. Protege Protege Protege tuherd tu esfuerzo. tuesfuerzo. esfuerzo. Your Your Your hard hard hard work. work. work. Your Your Your herd herd health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Manganeso Manganeso Selenium Selenium Selenium Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Manganeso Toma control de cada momento del ciclo productivo stress and improved cattle performance. Protege tu esfuerzo. Your hard work. Your rápida herd health. Yourdeel farm success. Copper Zinc y Acción precisa zinc, cobre, selenio y manganeso. Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Selenio Manganese Cobre Zinc Probado y demostrado por veterinarios y granjeros en el mundo. Manganeso Selenium Copper Zinc y reproductivo yyreproductivo reproductivo dede tus detus tus animales animales animales con con con MULTIMIN™. MULTIMIN™. MULTIMIN™. Would Would Would you you you like like like atodo smooth aasmooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less Manganese Selenium WE CAN DOHOW THIS Would you like aa smooth and stable herd, less yProbado reproductivo de tus animales con MULTIMIN™. Would you like atodo smooth and stable herd, Find out how we canelhelp your farmManganese enjoy less better FIND OUT Selenio Cobre Zinc y demostrado por veterinarios y granjeros en mundo. margins and increased health. Would you like smooth and stable herd, less Manganese Selenium stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. WE CAN DO THIS Would you like a smooth and stable herd, less y y y Acción Acción Acción rápida rápida rápida precisa precisa precisa de de zinc, de zinc, zinc, cobre, cobre, cobre, selenio selenio selenio y manganeso. y y manganeso. manganeso. stress and improved cattle performance. stress and improved cattle performance. margins and increased health. Would youimproved like smooth stable herd, less y precisa Acción rápida deazinc, cobre, selenio ywe manganeso. stress and cattle performance. Find Find Find out out out how how how we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Selenio Selenio Selenio Cobre Manganese Manganese Manganese Cobre Cobre Zinc Zinc Zinc Probado Probado Probado y demostrado yystress demostrado demostrado por por por veterinarios veterinarios veterinarios y granjeros yygranjeros granjeros en en todo en todo todo el mundo. elbetter el mundo. mundo. and improved cattle performance. MULTIMIN™, la inyección estratégica, rápida y efectiva de oligoelementos Manganese Manganese Manganese Selenium Selenium Selenium Cobre Find out how we can help your farm enjoy FIND OUT HOW Find out how we can help your farm enjoy better stress and improved cattle performance. FIND OUT HOW Selenio Manganese Zinc WE WE CAN WECAN CAN DODO THIS DO THIS THIS Would Would Would you you you like like like a smooth a a smooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less Probado y demostrado por veterinarios y granjeros en todo el mundo. Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Manganese Selenium Manganese Selenium margins margins margins and and and increased increased increased health. health. health. Would Would Would you you you like like like smooth acan asmooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less MULTIMIN™, layou inyección estratégica, rápida y efectiva de oligoelementos WE CAN DO THIS WE CAN DO THIS Would like aaa smooth and stable less Find out how we help your farm enjoy better FIND OUT WE CAN DOHOW THIS margins and increased health. Would you like a herd, smooth and stable herd, less diseñada para los momentos que importan. margins and increased health. Would you like smooth and stable herd, less Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Manganese Selenium stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. margins and increased health. WE CAN DO THIS stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. WE CAN DO THIS stress and improved cattle performance. margins and increased health. Would you like a smooth and stable herd, less diseñada para los momentos que importan. stress and improved cattle performance. stress and improved cattle performance. margins and increased health. MULTIMIN™, MULTIMIN™, MULTIMIN™, la la la inyección inyección inyección estratégica, estratégica, estratégica, rápida rápida rápida y yefectiva yefectiva efectiva de de de oligoelementos oligoelementos oligoelementos Find Find Find out out out how how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW SeveyFernández Find Find Find out out out how how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Manganese MULTIMIN™, la inyección estratégica, rápida efectiva de oligoelementos Manganese Manganese Selenium Selenium Selenium Find out how we can help your farm enjoy better stress and improved cattle performance. FIND OUT HOW Pregúntale a tu veterinario WE WE CAN WE CAN CAN DO DO THIS DO THIS THIS Find out how we can help your farm enjoy better vida de producción o cría. Estrictamente sólo para administración subcutánea. Noyou administrar por vía intramuscular. Dosis: Ganado - Hasta 1 año:herd, 1WE mlherd, por 50CAN kg; Ganado - ATHIS partir años:FIND 1 ml por OUT 75 kg; HOW Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Selenium Representante comercial Iberia WE CAN WE CAN DO DO THIS DO THISde 1-2 Manganese margins margins margins and and and increased increased increased health. health. health. Would Would Would you you like like like a smooth a a smooth smooth and and and stable stable stable herd, less less less diseñada diseñada diseñada para para para los los los momentos momentos momentos que que que importan. importan. importan. WE CAN DO THIS Bovinos - Mayores de 2 margins años: 1 ml por cada 100 kg. Volumen máximo por sitio de inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera: Carne y vísceras: 28 días, Leche: cero horas. margins margins and and and increased increased increased health. health. health. por MULTIMIN™ WE DOHOW THIS CAN DO THIS margins and health. Would like a intramuscular. smooth and less Find out how we canseve.fernandez@multimin.eu help your farm enjoy better FIND diseñada para los momentos que importan. vida de producción o cría. Estrictamente sólo para increased administración subcutánea. Noyou administrar por vía Dosis: Ganadostable - Hasta 1 año:herd, 1WE ml por 50 kg; Ganado - A partir de 1-2 años: 1 mlCAN por OUT 75 kg; margins and increased health. increased health. stress stress stress and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. Bovinos - Mayores de 2 margins años: 1 ml por cadaand 100 kg. Volumen máximo por sitio deand inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera: Carne y performance. vísceras: 28 días, Leche: cero horas. WE CAN DO THIS stress and improved cattle performance. margins and increased health. Find Find Find out out out how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy better better better FIND FIND OUT OUT HOW HOW vidavida de vida producción dede producción producción o cría. o cría. oEstrictamente cría. Estrictamente Estrictamente sólosólo para sólo para administración para administración administración subcutánea. subcutánea. subcutánea. No administrar Nohow No administrar administrar por vía por por intramuscular. vía vía intramuscular. intramuscular. Dosis: Dosis: Dosis: Ganado Ganado Ganado - Hasta - Hasta - 1Hasta año: 1 enjoy año: 1 ml año: 1por ml 1 ml 50 porpor kg; 5050 Ganado kg; kg; Ganado Ganado - A partir - A- partir A de partir 1-2 dede años: 1-21-2 años: 1años: mlFIND 1por ml 1 ml 75 porpor kg; 75OUT 75 kg; kg;HOW herd healthy and • Keeping your Bovinos Bovinos - Mayores - Mayores - Mayores de 2de años: de 2Estrictamente años: 2 1años: ml 1por ml 1 ml cada porpor cada 100 cada kg. 100100 Volumen kg.kg. Volumen Volumen máximo máximo máximo por sitio porpor sitio desitio inyección: deadministrar de inyección: inyección: 7 mlpor 7Tiempo(s) ml 7 vía ml Tiempo(s) Tiempo(s) de espera: dede espera: espera: Carne Carne Carne yyour vísceras: y vísceras: y vísceras: 28 días, 281 28 días, Leche: días, cero horas. cero horas. horas. - A partir de 1-2 años: Find out how we can help farm enjoy better FIND OUT HOW vida deBovinos producción o cría. sólo para administración subcutánea. No intramuscular. Dosis: Ganado - Hasta año: 1Leche: mlLeche: por cero 50 kg; Ganado 1 ml por CAN 75CAN kg; WE WE CAN WE DODO THIS DOTHIS THIS Keeping your herd healthy and Bovinos - Mayores de 2 años: 1 ml por cada 100 kg. Volumen máximo por sitio de inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera:health. Carne y vísceras: 28 días, Leche: cero horas. margins margins margins and and and increased increased increased health. health. • reducing WE CAN DO THIS disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34 margins and increased health. reducing disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34 Keeping Keeping Keeping your your your herd herd herd healthy healthy healthy and and and • •• •Keeping your herd healthy and vp027_publi_multimin.indd 135 21/10/21 17:34 • reducing reducing reducing incidence incidence incidence of of disease of disease MUL-21-0109 MUL-21-0109 MUL-21-0109 MultiMin MultiMin MultiMin Adv.Adv. VET Adv. VET A4.indd VET A4.indd A4.indd 1disease 11 29/07/21 29/07/21 29/07/21 09:34 09:34 09:34 reducing disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34

Cu Cu Cu Cu Cu Cu Mn Cu Zn mineral injectable That That That solution solution solution is is is a a a trace trace trace Cu Zn That solution is a trace That solution is a trace Cu Zn Mn That solution is a trace That solution is a trace mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is a trace Cu Cu Cu Zn Zn Zn mineral injectable mineral injectable Mn Mn Cu Cu Cu Zn Zn Zn Mn mineral injectable Mn Se Cu mineral injectable That That That solution solution solution is is is aaaaaatrace trace trace Mn Cu Zn Mn Se mineral injectable That That That solution solution solution is is is trace trace trace Se That solution aaMn trace That solution is a trace is Mn Se Cu mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is trace mineral mineral mineralinjectable injectable injectable Mn Mn Mn Se Se Se Cu Cu Cu mineral injectable mineral injectable Mn Mn Mn Se Se Se Mn Cu mineral injectable That That That solution solution solution is is is a a a trace trace trace Mn Se That solution is a trace Mn mineral mineral mineralinjectable injectable injectable We can help you mineral injectable Mn Mn Mn Mn We can help you

reach your goals reach your goals We We We can can can help help help you you you help you We can help you help you help you reach reach reach your your yourgoals goals goals help you our goals reach your goals our goals goals n n help help you you you our goals nour nhelp help help you youhelp you help you We can help you your our your goals goals Wegoals can help you your your goals goals our goals our goals

Zn Zn Zn Zn Zn Zn Se Se Se Se Se Zn Se Zn Zn Zn Zn Zn Se Se Se Se Se Se

ECONOMÍA

Hixienización da auga no sector vacún leiteiro: retorno do investimento Dado que a xestión da auga se engloba dentro do concepto global de bioseguridade, neste artigo preténdese abordar este tema en profundidade, arroxando as claves principais que se deben ter en conta para implantar un programa intelixente de hixienización da auga no sector vacún leiteiro. María Somolinos Lobera Product Manager, OX-CTA (Grupo OX)

estas alturas xa ninguén debería dubidar de que a bioseguridade non é un gasto, senón un investimento que resulta tremendamente rendible a curto, medio e longo prazo. O uso de antibióticos cada vez

está máis restrinxido, a escasa marxe de beneficio obriga os produtores a ser moi eficientes e os consumidores son cada día máis esixentes e demandan produtos alimenticios de calidade excelente. Neste contexto, o papel que xoga a xestión da bioseguridade é fundamental. Pero non todo vale, non hai un protocolo xeral que sexa útil para todas as explotacións gandeiras e que, tras aplicalo de maneira sinxela

e rápida, nos permita evidenciar resultados inmediatamente. A xestión da bioseguridade debe ser obxecto de reflexión para que cada explotación gandeira poida implantar os protocolos adecuados especificamente ás súas necesidades e requirimentos, porque só traballando a bioseguridade de maneira intelixente lograremos realmente obter un máximo retorno do investimento.

136 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_economia_hixienizacionAuga_galego.indd 136

29/10/21 9:50

ECONOMÍA

SÓ TRABALLANDO A BIOSEGURIDADE DE XEITO INTELIXENTE LOGRAREMOS REALMENTE OBTER UN MÁXIMO RETORNO DO INVESTIMENTO

IMPORTANCIA DA BIOSEGURIDADE Enténdese que a bioseguridade é o conxunto de barreiras físicas e químicas, así como as pautas de manexo que deben ser implantadas nunha explotación gandeira para impedir a entrada, difusión e saída de axentes patóxenos e alternantes que poñan en perigo a saúde dos animais ou a calidade dos produtos alimenticios. Por tanto, é unha combinación de protocolos de traballo, pautas de manexo, rutinas, actitudes, comunicación, sentido común etc., que nos van permitir traballar no ámbito da prevención. Previr sempre é máis económico que “curar”. A prevención permítenos anticiparnos ás situacións e abordalas de maneira intelixente. Por tanto, cun mínimo investimento de recursos xestionados correctamente, a prevención permitirá evitar perda de recursos maiores. Formular de forma intelixente a xestión da bioseguridade das explotacións de gando vacún leiteiro é importante para conseguir tres obxectivos clave:

1. Controlar os axentes infecto-contaxiosos que afectan á saúde dos animais. 2. Controlar os patóxenos de risco para a saúde pública (E. coli, Listeria, Salmonella, Campylobacter…). 3. Controlar os microorganismos que afectan os parámetros produtivos. Este último aspecto resulta fundamental para garantir un retorno do investimento (ROI) óptimo, o que conducirá a unha máxima rendibilidade da explotación gandeira. Un claro exemplo deste ámbito sería o control de Prototheca, unha alga unicelular que pode cursar de maneira asintomática en certos animais produtores de leite, pero que ocasiona graves perdas económicas na explotación. Ademais, o uso de antibióticos non logra a súa inactivación de maneira eficiente. Por tanto, a xestión da bioseguridade é o principal elemento de control existente de cara a previr a súa entrada e difusión para evitar así os problemas que este microorganismo causa a nivel produtivo.

COMERCIAL VEIRAS, S.A.

CISTERNAS

AVD. SAN MARCOS 65 15890 SANTIAGO DE COMPOSTELA A CORUÑA - Tel.: 981 587 722 www.comercialveiras.com mail: cveiras@comercialveiras.com

RECAMBIOS ORIGINALES SAME, DEUTZ-FAHR, LAMBORGHINI Y HURLIMANN ¡CONSÚLTENOS PRECIO Y DISPONIBILIDAD!

CARRo mEzClAdoR AuTopRopulSAdo • • • •

TRACCIóN A LAS CUATRO RUEDAS FRESA DE 1,50 REvISADO Y FUNCIONANDO SEMINUEvO

XII FERIA DE GANADO FRISÓN 18 y 19 de octubre de 2019

Disponemos de carros mezcladores arrastrados a TFT desde 2.000€

DISTRIBUIDORES OFICIALES DE TRACTORES DEUTZ-FAHR, SAME, LAMBORGHINI, HURLIMANN, Y DE OTRAS MARCAS: vICON, LACASTA, COvESA

10.2021 Vaca Pinta n.º 27 | 137

vp027_economia_hixienizacionAuga_galego.indd 137

29/10/21 9:50

ECONOMÍA

Tendo en conta todo o anterior, pódese deducir que a bioseguridade é importante porque permite optimizar os custos de produción e, ademais, contribúe a garantir o benestar animal e a seguridade alimentaria. Pero para que a bioseguridade contribúa de forma satisfactoria na rendibilidade da explotación, é fundamental xestionala de forma intelixente. A bioseguridade intelixente consiste en adaptar este conxunto de boas prácticas e pautas de traballo ás necesidades e aos requirimentos específicos de cada instalación. Así obteranse uns resultados óptimos, investindo en materia de bioseguridade só os recursos realmente necesarios. Por esta razón, a utilización de protocolos de traballo xerais non permite a xestión da bioseguridade de maneira eficiente. O ideal é adaptar os protocolos de traballo á situación particular de cada unha das explotacións. O óptimo é traballar con persoal especializado, que ofreza o seu asesoramento en materia de xestión de bioseguridade. Resulta fundamental executar unha inspección ou diagnóstico previos con obxecto de identificar de maneira eficaz cuásonlles os puntos críticos da instalación e, tendo en conta os obxectivos marcados e os requirimentos existentes en materia de lexislación, certificación, operativa etc., propor a implantación dun programa de xestión da bioseguridade “a medida”. O ámbito do tratamento da auga non é unha excepción. Precisamente, tendo en conta a complexidade que pode existir en relación aos sistemas de obtención, almacenamento e distribución de auga, e a gran diversidade de casuísticas que poden darse a este respecto, en materia de hixienización de augas a customización dos protocolos de traballo cobra unha relevancia máxima

IMPORTANCIA DA HIXIENIZACIÓN DA AUGA A auga forma parte do concepto global de alimentación e en condicións normais estímase que os animais consomen o dobre de auga que de alimento sólido. Nos animais produtores de leite a importancia da auga é aínda maior se cabe, xa que non se debe esquecer que é o compoñente maioritario do leite. Cando a temperatura ambiental é de 15-20 °C, unha

vaca en produción necesita, polo menos, 3 litros de auga para producir 1 kg de leite. Se a temperatura ambiental é maior de 20 °C, é necesario incrementar aínda máis a inxestión de auga. Tendo en conta as grandes cantidades de auga que inxiren diariamente os animais produtores de leite, resulta fácil imaxinar que se a calidade non é aceptable, o risco de transmisión de microorganismos a través da auga de bebida é moi elevado. Ademais, hai que ter en conta que a auga é un elemento fundamental nas operacións de limpeza das instalacións, incluíndo o interior do circuíto de muxido e o tanque de leite. A fase final de limpeza sempre inclúe un aclarado que se realiza integramente con auga. Por iso, se a súa calidade non é idónea, tamén se podería ver comprometida a hixiene das instalacións e mesmo a calidade microbiolóxca do leite que entra en contacto co interior do circuíto de muxido e o tanque. Cando a calidade da auga dunha explotación gandeira non está controlada, esta pode ser vehículo de transmisión dunha gran variedade de microorganismos: bacterias, virus, parasitos, algas, protozoos etc. Nas analíticas de auga habitualmente só se executan recontos de determinadas bacterias, pero a auga tamén pode conter outro tipo de microorganismos que aínda que non se avalíen nas análises rutineiras de laboratorio, tamén están alí e poden chegar á explotación vía auga.

O ÓPTIMO É TRABALLAR CON PERSOAL ESPECIALIZADO, QUE OFREZA O SEU ASESORAMENTO EN MATERIA DE XESTION DE BIOSEGURIDADE

PUNTOS CRÍTICOS DO SISTEMA HÍDRICO Co obxecto de controlar a calidade da auga, débeselles prestar atención a tres puntos críticos fundamentais: 1. A orixe. Neste sentido hai que ter en conta que a auga pode chegar xa contaminada desde a súa orixe. Cando esa orixe é un pozo, un manancial ou unha traída natural, resulta sempre imprescindible implantar un sistema de hixienización da auga, xa que a súa calidade pode variar ao longo do ano, polo que unha analítica puntual que arroxe resultados favorables nun momento dado non garante que a auga vaia a estar sempre dentro deses mesmos límites. Mesmo cando provén dunha rede municipal, é interesante implantar un sistema propio de hixienización, xa que moitas

veces os puntos de tratamento dos municipios están moi afastados das explotacións gandeiras e, ademais, os tratamentos locais non sempre son homoxéneos, polo que, moitas veces, cando a auga tratada a nivel municipal chega á explotación gandeira, o residual de produto biocida non é suficiente para garantir unha óptima calidade da auga.

138 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_economia_hixienizacionAuga_galego.indd 138

29/10/21 9:50

vp027_publi_impex.indd 139

29/10/21 13:04

ECONOMÍA

2. Os puntos finais, especialmente os bebedoiros, onde existe o risco de contaxio horizontal entre animais. A este respecto cómpre lembrar que se un animal é portador dun axente microbiano, ao beber pode contaminar a auga do bebedoiro co devandito microorganismo. Se a auga do bebedoiro non está tratada cun sistema que garanta un residual constante de produto biocida en todo momento, cando un animal san vaia beber auga pode contraer o devandito microorganismo. Se o produto biocida utilizado se evapora (os produtos clorados se evaporan a temperaturas >25 °C) ou reacciona coa materia orgánica (os produtos clorados reaccionan coa materia orgánica) ou se descompón (os produtos en base a peróxido de hidrogeno NON estabilizados descomponse rapidamente), non garantirá o efecto biocida necesario para que o tratamento da auga teña resultados homoxéneos e constantes ao longo do tempo.

3. O biofilm. A biopelícula ou biofilm defínese coma unha comunidade de microorganismos que crecen embebidos nunha matriz de exopolisacáridos e adheridos a unha superficie. O biofilm constitúe un dos principais factores de risco en materia de calidade microbiolóxica da auga, xa que esta capa de materia orgánica que recobre o interior dos elementos do sistema de distribución de auga (depósitos, tubaxes, bebedoiros etc.) contén unha alta carga de microorganismos. Ademais, demostrouse que os microorganismos que se desenvolven no biofilm son máis resistentes aos desinfectantes químicos que os microorganismos de vida libre. Por tanto, para realizar unha hixienización eficaz da auga, cómpre implantar un protocolo de traballo que permita eliminar o biofilm existente e que evite a súa formación ao longo do tempo. Esta é unha razón adicional para instaurar un tratamento de hixienización da auga, aínda

TENSE DEMOSTRADO QUE OS MICROORGANISMOS QUE SE DESENVOLVEN NO BIOFILM SON MÁIS RESISTENTES AOS DESINFECTANTES QUÍMICOS QUE OS MICROORGANISMOS DE VIDA LIBRE

que se traballe con auga de rede pública (habitualmente tratada con hipoclorito sódico, substancia que NON elimina o biofilm nin prevén a súa formación), ou aínda que se traballe con auga de orixe natural que nun momento puntual arroxe resultados microbiolóxicos satisfactorios nunha analítica (a auga pode recontaminarse co biofilm existente ao longo de todo o circuíto hídrico). Tendo en conta todo o anterior, podemos deducir que co obxecto de instaurar un tratamento intelixente de hixienización da auga, débese asegurar que a sistemática de traballo implantada é capaz de eliminar a contaminación microbiana que a auga contén desde a súa orixe e, ademais, nun primeiro momento eliminar o biofilm existente e a longo prazo evitar que este volva formarse, e todo iso garantindo sempre un residual de produto biocida constante nos bebedoiros e outros puntos finais do sistema de distribución de auga.

SUBSTANCIAS BIOCIDAS UTILIZADAS PARA O TRATAMENTO DA AUGA: SITUACIÓN LEGAL

Os bebedoiros son un punto crítico a ter en conta polo risco de contaxio horizontal que supoñen

Na actualidade existen múltiples métodos de tratamento da auga, pero non todos eles son capaces de lograr os fitos descritos anteriormente. O Real Decreto 902/2018, que modificou gran parte do Real Decreto 140/2003 sobre augas de consumo, indica que as substancias utilizadas para o tratamento de auga de consumo humano e animal deberán cumprir o establecido no Regulamento 528/2012, que é o comunmente denominado Regulamento Europeo de Biocidas (BPR). Por tanto, só poden utilizarse para o tratamento da auga nas

140 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_economia_hixienizacionAuga_galego.indd 140

29/10/21 9:50

ECONOMÍA

explotacións pecuarias aqueles produtos biocidas que se atopan notificados ante o Ministerio de Sanidade, coma produtos para o tratamento de auga de consumo e que se incluíron no Rexistro Oficial de Biocidas Europeo. Para este respecto, as empresas comercializadoras de produtos biocidas deberán achegar a documentación acreditativa correspondente. Ademais, o 23 de decembro de 2020 publicouse no Diario Oficial da Unión Europea a Directiva (UE) 2020/2184 relativa á calidade de augas destinadas a consumo humano. A publicación da citada directiva supón cambios importantes respecto dos límites establecidos para certos parámetros de control, por exemplo cloratos, cloritos, ácidos haloacéticos e outros compostos derivados da utilización de produtos clorados para o tratamento da auga. En todos os casos os límites dos devanditos parámetros se endureceron, o que, sen dúbida, debe impulsar á utilización de produtos alternativos ao cloro e os seus derivados como aposta de futuro para o tratamento da auga.

Gráfica de disociación do hipoclorito sódico en función do pH

ESTUDO COMPARATIVO DE SUBSTANCIAS BIOCIDAS PARA A HIXIENIZACIÓN DA AUGA

Produtos clorados A eficacia biocida do hipoclorito sódico depende do pH da auga. En augas con pH<6,5 a maior parte do hipoclorito sódico estará en forma de ácido hipocloroso (HOCl), que ten un alto efecto biocida. Con todo, en augas con pH>6,5 a maior parte do hipoclorito sódico estará en forma de ión hipoclorito (OCl-), que ten un baixo efecto biocida. Por iso, a utilización de hipoclorito sódico como biocida para o tratamento da auga require moitas veces a acidificación da auga, co incremento de custo que iso implica. Ademais, hai que engadir que o hipoclorito sódico non elimina o biofilm nin prevén a súa formación, evapórase por riba de 25 °C, non é ecolóxico, xera subprodutos tóxicos ao combinarse coa materia orgánica (biofilm) [THM, cloritos, cloratos, cloraminas...], acurta a vida útil dos materiais por efecto da corrosión, altera as propiedades organolépticas da auga (cor, sabor…), require tempos longos de contacto para exercer o seu efecto biocida etc. Debido a estes inconvenientes, na actualidade existe unha importante tendencia cara á utilización de métodos alternativos ao hipoclorito sódico para a hixienización da auga. O produto clorado que se sitúa como principal alternativa ao hipoclorito sódico é o dióxido de cloro. Esta substancia presenta un maior efecto biocida que o hipoclorito sódico e a súa eficacia non é tan dependente do pH da auga. A acción biocida do dióxido de cloro é moi rápida; o seu nivel máis alto de inactivación microbiana obsérvase antes dos dous primeiros minutos de contacto. No en-

NA ACTUALIDADE EXISTE UNHA IMPORTANTE TENDENCIA CARA Á UTLIZACIÓN DE MÉTODOS ALTERNATIVOS AO HIPOCLORITO SÓDICO PARA A HIXIENIZACIÓN DA AUGA

tanto, debe terse en conta que é unha materia química difícil de estabilizar. Por iso, o ideal sería xeralo in situ na explotación. No entanto, os equipos necesarios para realizar a nomeada xeración in situ son altamente custosos, polo que a súa implantación require dun grande investimento inicial e deben estar supervisados por persoal cualificado que asuma os riscos en materia de prevención de riscos laborais que leva a súa manipulación. Así mesmo, tamén se comercializan produtos líquidos formulados con base no dióxido de cloro xa estabilizado, pero neste caso a vida útil do produto é limitada. O dióxido de cloro a presión ambiente é un gas e por iso sempre vai tender a pasar a estado gasoso, restándolle así potencial biocida ao produto químico líquido que se inxecta na rede hídrica. Ademais, hai que ter en conta que o dióxido de cloro, do mesmo xeito que o hipoclorito sódico, tamén é un produto clorado, polo que resulta complicado que garanta un residual de biocida constante nos bebedoiros de maneira uniforme e, ademais, a súa utilización pode xerar subprodutos tóxicos que poden exceder os límites marcados na lexislación.

10.2021 Vaca Pinta n.º 27 | 141

vp027_economia_hixienizacionAuga_galego.indd 141

29/10/21 9:51

ECONOMÍA

Peróxido de hidróxeno Pola súa banda, o peróxido de hidróxeno presenta unha alta eficacia biocida e é capaz de eliminar o biofilm existente e evitar que este volva formarse. Así mesmo, esta substancia biocida ten outras interesantes vantaxes, xa que non altera as propiedades organolépticas da auga (sabor e cheiro) e é 100 % biodegradable, polo que a súa utilización non ocasiona a aparición de subprodutos tóxicos. O seu uso continuado axuda a alongar a vida útil das instalacións, xa que evita as incrustacións calcarias. Pero é necesario recalcar que non todos os produtos formulados en base a peróxido de hidróxeno son iguais, xa que a estabilización desta materia prima é un factor diferenciador de grande importancia. Recoméndase a utilización de produtos estabilizados que non conteñan prata nin ningún outro metal pesado. Cando un produto en base a peróxido de hidróxeno se atopa perfectamente estabilizado, presenta unha grande eficacia independente dos parámetros físico-químicos da auga. Ademais, non é corrosivo, o que evita problemas operativos nas instalacións, e garante un efecto residual homoxéneo e prolongado ao longo do tempo mesmo en bebedoiros. Os produtos formulados en base a peróxido de hidróxeno estabilizado teñen unha vida útil longa (dous anos) e o seu residual pódese controlar de forma fácil, económica e obxectiva grazas á utilización de tiras reactivas colorimétricas. Finalmente, é interesante recalcar que na actualidade existen produtos sólidos, en formato pastilla, formulados en base a osíxeno activo, que permiten executar un tratamento da auga ausente de produtos clorados, de maneira sinxela e sen investir en equipos de dosificación. Outros Ao longo dos últimos anos avaliáronse outros métodos de hixienización da auga tales como as radiacións UV e o ozono. Con todo, este tipo de tratamentos non son capaces de deixar un residual de materia activa na auga que garanta a súa hixienización ata o punto final e imposibilitan o control do contaxio horizontal en bebedoiros. Ademais, este tipo de tratamentos tampouco garanten a eliminación do biofilm e os equipos

necesarios para a súa implantación poden resultar altamente custosos.

EQUIPOS DE DOSIFICACIÓN IDÓNEOS PARA O TRATAMENTO DA AUGA Os produtos líquidos utilizados para o tratamento da auga, independentemente do seu ingrediente activo técnico (hipoclorito sódico, dióxido de cloro, peróxido de hidróxeno), requiren da utilización dun sistema de dosificación que permita o uso continuo do produto á dose recomendada. Existen sistemas de dosificación moi sinxelos e outros moi avanzados tecnoloxicamente. En calquera caso, o importante é utilizar un sistema economicamente viable que se adecúe ás necesidades e aos requirimentos concretos de cada instalación. Por iso, para optimizar o sistema de dosificación e regulalo de forma adecuada resulta moi recomendable contar coa colaboración de persoal especializado na materia. Neste sentido, OX-CTA conta con máis de 25 anos de experiencia no ámbito da xestión intelixente da auga. Os sistemas de dosificación máis sinxelos adoitan incluír como elemento principal unha bomba dosificadora de membrana cuxo caudal de inxección debe adecuarse á dosificación recomendada do produto a inxectar. Ademais, os materiais nos que está fabricado o corpo da bomba deben ser compatibles co produto biocida. O idóneo é que esta bomba dosificadora estea comandada por un contador emisor de impulsos; desta maneira a dosificación de produto biocida será homoxénea e proporcional ao caudal de auga. No entanto, a innovación tecnolóxica e a dixitalización da auga hoxe en día xa son unha realidade presente nas explotacións agropecuarias. Resulta moi habitual que outros ámbitos da produción animal estean tecnificados e, con todo, un aspecto tan fundamental como é a xestión da auga estaba a quedar á marxe destas innovacións. Neste sentido, desde OX-CTA traballamos con OX-SIHA®, un sistema que permite unha xestión 4.0 da auga: › Medida automática de parámetros físico-químicos de interese nos puntos críticos da instalación hídrica e volcado de datos en tempo real a plataforma en liña específica (monitorización de parámetros).

A TRAVÉS DA XESTIÓN INTELIXENTE DA AUGA CONTRIBÚESE Á MELLORA DOS ÍNDICES ZOOTÉCNICOS E DA PRODUTIVIDADE

› Medida automática de residual de produto biocida en tempo real e volcado de datos a plataforma en liña específica (monitorización de residual biocida). › Dosificación optimizada de biocida de acordo co resultado da ferramenta de avaliación do risco integrada na plataforma en liña específica.

142 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_economia_hixienizacionAuga_galego.indd 142

29/10/21 9:51

ECONOMÍA

A DIXITALIZACIÓN DA AUGA CONTRIBÚE Á OPTIMIZACIÓN DOS PARÁMETROS PRODUTIVOS DA EXPLOTACIÓN E PERMÍTENOS XESTIONAR OS RECURSOS HÍDRICOS DE XEITO EFICIENTE, CÓMODO E FÁCIL

› Implantación de autómata (iOXWater) con posibilidade de regulación automática de dosificación de biocida en remoto. › Seguimento e xestión en remoto en tempo real vía plataforma en liña específica. Todo iso permite garantir a total trazabilidade do proceso de xestión da auga, o que supón un aforro substancial en custos operativos e optimizs os resultados. En definitiva, a dixitalización da auga contribúe á optimización dos parámetros produtivos da explotación e permítenos xestionar os recursos hídricos de maneira eficiente, cómoda e fácil.

RETORNO DO INVESTIMENTO: ROI Á hora de cuestionarse a viabilidade económica da solución global proposta en materia de tratamento da auga é importante valorar tanto os gastos fixos iniciais (sistema de dosificación) coma os gastos continuos (produto biocida). Neste sentido, o recomendable é calcular o consumo anual de auga da explotación e estimar canto diñeiro custará tratala. Traballando cun produto idóneo en base a peróxido de hidróxeno estabilizado que permita un tratamento intelixente da auga, tendo en conta a dose de produto recomendada, será necesaria a utilización duns 30 ml de produto/m3 de auga. Estimando un consumo de auga por animal (bebida, baldeo, sala de muxido etc.) duns 100 L/día, podemos calcular un consumo de produto biocida duns 110 L ao ano para unha explotación de 100 animais. Tendo en conta as vantaxes que o devandito tratamento intelixente da auga nos pode reportar, é fácil concluír que este non é gasto senón un investimento, que resulta esencial

AgroBank

para garantir a rendibilidade das explotacións gandeiras a curto, medio e longo prazo. Á marxe das vantaxes directas que nos reporta o tratamento de hixienización da auga e que xa fomos debullando ao longo do presente artigo, hai que engadir outras vantaxes adicionais, como, por exemplo, a influencia que ten na calidade do leite e o reconto de células somáticas, e o aforro que supón en canto á optimización da eficacia reprodutiva e a redución da mortalidade. Experiencias previas levadas a cabo por Grupo OX demostraron que o tratamento intelixente da auga permite vantaxes sumamente interesantes nestes termos.

CONCLUSIÓNS • A xestión da auga é unha ferramenta que nos ofrece grandes oportunidades de mellora, pero para aproveitarnos delas debemos traballar de maneira intelixente. • Hai que adaptar o sistema de tratamento da auga ás necesidades e requirimentos de cada explotación pecuaria. • Aínda que a calidade da auga de orixe sexa excelente, é necesario tratala para controlar o biofilm e evitar o risco de contaxio horizontal en bebedoiros. • Para implantar un sistema eficiente de hixienización da auga resulta fundamental contar con asesoramento especializado e utilizar só produtos rexistrados. • A través da xestión intelixente da auga contribúese á mellora dos índices zootécnicos e da produtividade. • A xestión intelixente da auga non é un gasto, é un investimento moi rendible.

Asesoramento e servizo para o sector agrario

10.2021 Vaca Pinta n.º 27 | 143

vp027_economia_hixienizacionAuga_galego.indd 143

29/10/21 12:58

ECONOMÍA

Análise da viabilidade económica do vacún en Cantabria segundo o sistema de alimentación No contexto actual de reconfiguración do sector lácteo, dada a relevancia económica, social e territorial das explotacións leiteiras en Cantabria, neste traballo realizamos unha aproximación á conta de resultados das ganderías de vacún de leite en función do seu sistema de alimentación.

Ibán Vázquez-González1, Elena García-Suárez2, Ana Villar-Bonet2, Francisca Ruiz-Escudero2, Ana Isabel García-Arias1 1 Departamento de Economía Aplicada, Escola Politécnica Superior de Lugo, Universidade de Santiago de Compostela (USC) 2 Centro de Investigación e Formación Agrarias (CIFA), Consellería de Desenvolvemento Rural, Gandería, Pesca, Alimentación e Medio Ambiente (Goberno de Cantabria) Correo-e: iban.vazquez.gonzalez@usc.es

INTRODUCIÓN

antabria é un territorio eminentemente gandeiro, orientado cara á produción bovina, que ten unha destacada importancia, tanto a nivel económico e social como territorial (García et al., 2020). A actividade leiteira, que xera aproximadamente a metade do valor económico

da produción agraria (Calcedo,2013), considérase esencial. Ademais, esta rexión presenta unha das maiores produtividades forraxeiras de Europa (Smit et al., 2008). Durante as últimas décadas o sector lácteo da cornixa cantábrica experimentou un intenso proceso de axuste e transformación, como consecuencia

das variacións que houbo nas políticas agrarias, os mercados e as innovacións tecnolóxicas (Sineiro et al., 2010; Arnalte, 2007). O resultado foi un forte descenso no número de explotacións, asociado á súa inviabilidade económica e demográfica, e un incremento da dimensión produtiva debido ao enfraquecemento das marxes unitarias.

144 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_economia_ibanVazquez_galego.indd 144

29/10/21 10:08

ECONOMÍA

ALGO MÁIS DA METADE DAS EXPLOTACIÓNS ENTREVISTADAS (52,3 %) ALIMENTAN AS VACAS EN LACTACIÓN MEDIANTE UN SISTEMA DE RACIÓN COMPLETA MESTURADA (TMR) CON CARRO MESTURADOR

Ademais, as limitacións asociadas á base territorial propiciaron unha intensificación produtiva (Andrade et al., 2020), o que resultou en modelos que comezan a ser cuestionados pola súa elevada dependencia dos mercados e as súas implicacións negativas de tipo ambiental (TEEB, 2011). Na actualidade as ganderías de leite han de enfrontarse a un novo escenario, marcado pola evolución dos mercados mundiais de produtos lácteos, as modificacións da PAC e a desaparición do sistema de cotas. Ademais, súmanse outros factores que inciden sobre a renda, como é o aumento dos custos dos insumos, en especial os alimentos para o gando, que provoca unha redución da marxe unitaria.

MATERIAL E MÉTODOS O material utilizado forma parte dun proxecto de investigación financiado pola Consellería de Desenvolvemento Rural, Gandería, Pesca, Alimentación e Medio do Goberno

de Cantabria titulado Seguimiento y mejora de la eficiencia productiva del vacuno de leche en Cantabria en el actual escenario post-cuotas, cuxo obxectivo é caracterizar a situación actual, a dinámica recente e as estratexias de adaptación das explotacións leiteiras de Cantabria no actual escenario poscuotas (ver traballos publicados nos números 5, 7 e 13 desta revista). Este proxecto deu lugar a unha tese recentemente defendida na Universidade de Santiago de Compostela (García-Suárez, 2021). Para iso levouse a cabo unha enquisa entre novembro de 2016 e febreiro de 2017 a un total de 86 explotacións representativas do sector leiteiro de Cantabria, seleccionadas aleatoriamente segundo volume de produción de leite durante a campaña 2015/2016: <100.000 l (8 enquisas); 100.000 < 250.000 l (17 enquisas); 250.000 < 500.000 l (19 enquisas); 500.000 < 1.000.000 l (15 enquisas); ≥ 1.000.000 l (27 enquisas).

SILO-SPACE2: UNA CAJA DE ENSILAJE PARA UN BUEN RENDIMIENTO

• Tren de rodaje hidráulico Hidro-Tándem y Tridem = estabilidad

• Pared frontal reclinable (ayuda a la descarga)

• Cinta transportadora con doble accionamiento hidráulico y con 2 velocidades

• Bastidor autoportante, baja el centro de gravedad para una mejor estabilidad

El especialista del transporte • Con una capacidad de 44 m3 hasta 59 m3, las cajas de ensilaje le garantizan una norma de calidad, así como un servicio postventa muy eficiente gracias al libro de piezas muy completo y personalizado • Normas CE • La robustez garantizada • 3 años de garantía

O V UE

18B

joskin.com 10.2021 Vaca Pinta n.º 27 | 145

vp027_economia_ibanVazquez_galego.indd 145

29/10/21 10:08

ECONOMÍA

Neste estudo utilizouse a información relativa á persoa titular (titularidade, idade, sexo, formación, outra actividade lucrativa, envellecemento e sucesión), manexo produtivo (produción, superficie, vacas, consumo concentrado e traballo), alimentación e a conta de resultados (ingresos, custos, renda agraria) correspondente ao ano 2016 por explotación, por 1.000 l e por ocupado (UTA). Para o cálculo da conta de resultados, seguiuse un enfoque contable (táboa 1); a interpretación dos devanditos resultados debe facerse con cautela, posto que a información procede dunha enquisa e non dun programa de xestión técnicoeconómica. Os resultados preséntanse en valores medios e porcentaxe sobre o total, referidos ao conxunto das enquisas, para os seguintes cinco tipos de explotacións segundo o seu sistema de alimentación das vacas en lactación (Vázquez et al., 2019): 1. Só pastoreo (PVL) (14 explotacións); 2. Pastoreo + corte en verde (PCV) (12 explotacións); 3. Ración completa (TMR) con millo (TMR_M) (28 explotacións); 4. Ración completa (TMR) sen millo (TMR_SM) (17 explotacións); 5. Resto con ración disociada en presebe (RD) (15 explotacións; en 14 delas a alimentación é con forraxe verde no propio presebe combinada con forraxes conservadas (silo de herba, silo de millo, herba seca ou palla) e concentrado; noutra non hai forraxe verde.

RESULTADOS As 86 ganderías de leite da mostra, das que se obteñen os resultados que aquí se presentan, equivalen ao 6,2 % do total das 1.392 que había en Cantabria en marzo de 2016 e que durante a campaña 2015-2016 produciron un total de 439 millóns de litros (6,5 % da produción de España). En anteriores publicacións en Vaca Pinta describíronse as características de mostraxe do estudo, así como a repartición do número de enquisas e explotacións segundo estrato de produción (ver números 5, 7 e 13). Sistema de alimentación Algo máis da metade das explotacións entrevistadas (52,3 %) alimentan as vacas en lactación mediante un sistema de ración completa mesturada (TMR) con carro mesturador; aproximadamente un terzo (32,6 %) combina este sistema co cultivo de millo (TMR con millo) e o 19,8 % restante non cultiva millo (TMR sen millo). Un 30,2 % realiza pastoreo das vacas en lactación, das cales pouco máis da metade (16,3 %) o fai en exclusiva (sistema só pastoreo), mentres que o resto (13,9 %) o combina nalgunhas épocas do ano co corte en verde de herba para alimentar o gando en presebe (sistema pastoreo + corte en verde). Por último, o resto das explotacións (17,4 %) segue un sistema de alimentación diferente dos anteriores (TMR e pastoreo), caracterizado por unha alimentación

en presebe (sistema ración disociada) a base de forraxes frescas (herba verde), conservados (silos de herba, de millo, herba seca e palla) e concentrado (táboa 2).

Táboa 1. Cálculo da conta de resultados desde a perspectiva contable Venda do leite Subvencións Gando (venda-compra)

Ingresos (1)

Outros ingresos agrarios (transformación produtos, venda cultivos ou subprodutos, indemnizacións, traballos para terceiros...) Alimentos comprados (concentrados, forraxes e outros alimentos) Alimentos producidos (inclúe contratación maquinaria, sen enerxía) Sanidade, reprodución, hixiene e outros específicos (control leiteiro, recría, laboratorio interprofesional leiteiro, compra de crotais...) Reparacións e mantemento (instalacións e maquinaria), enerxía, auga, teléfono e outros custos xerais (contribucións, impostos, seguros...)

Custos específicos Gando (2)

Custos xerais (3)

Arrendamentos, salarios e intereses de préstamos

Factores externos (4)

Amortizacións técnicas (instalacións e maquinaria)

Amortizacións (5)

Marxe neta ou renda agraria

A TAXA DE NON CONTINUIDADE NUN PRAZO INFERIOR A 10 ANOS É ELEVADA POR FALTA DE SUCESIÓN, XA QUE AFECTA AO 55,6 % DAS EXPLOTACIÓNS CON TITULARES CON 55 ANOS OU MÁIS

Renda (6) = 1-(2+3+4+5)

Titularidade Do total das enquisas realizadas, un 64 % ten unha condición xurídica do titular de tipo societario (sociedades). A pesar da elevada presenza de sociedades, na práctica totalidade trátase de explotacións de tipo familiar, que nos últimos anos decidiron cambiar a condición xurídica por diversos motivos (económicos, fiscais, estatutarios...). As sociedades máis numerosas son as sociedades civís (28 enquisas), séguenlle as sociedades agrarias de transformación (23 enquisas) e curiosamente, as sociedades limitadas, que permiten

146 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_economia_ibanVazquez_galego.indd 146

29/10/21 10:09

42 42

CMY

vp027_pub_fima.indd 147

29/10/21 13:04

ECONOMÍA

Táboa 2. Sistemas de alimentación Sistema de alimentación

Descrición

Só pastoreo (PVL)

Pastoreo das vacas en lactación

Pastoreo + corte en verde (PCV)

Pastoreo combinado con administración de forraxe verde en presebe

TMR con millo (TMR_M)

Ración completa (TMR) con carro mesturador con millo

TMR sen millo (TMR_SM)

Ración completa (TMR) con carro mesturador sen millo

Ración disociada (RD)

Ración disociada a base de forraxe verde administrada en presebe, forraxes conservadas (silo de herba, silo de millo, herba seca e palla) e concentrado

AS GANDERÍAS CON SISTEMA UNIFEEDER E CULTIVO DE MILLO (TMR_M) PRESENTAN OS MELLORES RESULTADOS ECONÓMICOS, TANTO POR EXPLOTACIÓN COMA POR OCUPADO

Táboa 3. Información relativa á titularidade (condición xurídica, idade, formación, masculinidade e sucesión) segundo o sistema de alimentación PVL

PCV

TMR_M

TMR_SM

TOTAL

% explotacións sociedades

35,7

58,3

85,7

88,2

26,7

64,0

Idade media titular

56,6

44,4

49,0

50,0

54,3

50,7

% exp. titular con estudos secundarios

0,0

16,7

28,6

29,4

13,3

19,8

% exp. titular homes

71,4

83,3

89,3

88,2

86,7

84,9

% exp. titular maior (≥ 55 anos)

78,6

25,0

41,2

53,3

41,9

% exp. sen sucesión (sobre titular ≥ 55 anos)

72,7

66,7

28,6

14,3

87,5

55,6

N.° enquisas

PVL= pastoreo. PCV= pastoreo e forraxe fresca no presebe. TMR_M= ración total mesturada con millo. TMR_SM= ración total

separar o patrimonio persoal do empresarial, son as que teñen unha menor presenza na mostra analizada (2 enquisas). O estudo revela as seguintes características das persoas entrevistadas, titulares na súa maioría: home, pois os titulares masculinos representan o 84,9 % dos casos; mediana idade, dado que a media é de 50,7 anos, aínda que un 42 % de titulares teñen 55 anos ou máis; con formación primaria ou sen formación xa que só un 19,8 % da mostra ten un nivel de estudos igual ou superior á educación secundaria (bacharelato e/ou formación profesional de tipo medio). Ademais, a taxa de non continuidade nun prazo inferior a 10 anos é elevada por falta de sucesión xa que afecta ao 55,6 % das explotacións con titulares con 55 anos ou máis. Segundo o sistema de alimentación, as ganderías pertencentes ao tipo TMR, tanto con cultivo de millo como sen el, presentan similares características en canto ao xénero e a idade da persoa titular; con todo, son maiores o nivel de formación, a taxa de sucesión e unha maior presenza de fórmulas societarias. Nos sistemas PVL e RD, tamén teñen unha menor relevancia das fórmulas societarias, feito que pode ser

atribuíble a un menor volume de produción xunto cunha maior idade media da persoa titular, xa que máis da metade dos entrevistados nestes grupos teñen 55 anos ou máis. Estes dous sistemas comparten unha característica común co de PCV e é a elevada taxa de non sucesión, que afecta polo menos a dúas de cada tres explotacións. Tamén son os tres sistemas con menores porcentaxes de titulares homes, sendo o sistema PVL o que ten un maior grao de mulleres titulares de explotación. Destácase a escasa taxa de titulares mulleres nas ganderías de bovino de leite entrevistadas, e a súa presenza aumenta, de forma xeral, ao diminuír a dimensión gandeira. Principais características produtivas As principais características produtivas das explotacións entrevistadas pódense ver na táboa 4. A produción media de leite na primeira campaña tras a eliminación das cotas (2015/2016) é de 770.281 l/explotación, 232.689 l/ocupado e 7.628 l/vaca, das cales existen evidentes diferenzas en función do sistema de alimentación. As explotacións pertencentes ao sistema PVL teñen mesturada sen millo. RD = ración disociada unha menor produción anual de leite por explotación (209.069 l), por ocupado (114.450 l) e vaca (4.395 l). No outro

extremo atópanse as que pertencen ao sistema TMR_M, cunha maior produción anual por explotación (1,36 millóns de litros), por ocupado (328.483 l) e vaca (9.409 l). O grupo de PCV presenta producións por explotación e ocupado lixeiramente inferiores ao grupo de RD; pola contra, a produción por vaca, de 7.887 l/ano, pódese considerar elevada e moi próxima á que obtén o grupo TMR sen millo. A SAU media por explotación é de 40,7 ha, o tamaño medio das ganderías é de 90 vacas e a carga gandeira media de 2,3 vacas/ha SAU. Existen diferenzas segundo o sistema de alimentación, máis reducidas no caso da base territorial. As explotacións co sistema TMR_M teñen a maior SAU (58,5 ha), número

148 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_economia_ibanVazquez_galego.indd 148

29/10/21 12:59

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com vp027_pub_agroamb_galego.indd 149

29/10/21 13:00

ECONOMÍA

de vacas (141,1) e a agrupación TMR_SM a maior carga gandeira (2,9 vacas/ha); en cambio, as que alimentan en base a RD teñen unha menor SAU (24,9 ha) e as de pastoreo (só ou combinado), a menor dimensión gandeira (43,5 e 40,8 vacas respectivamente) e carga gandeira (1,6 vacas/ha). En canto ao consumo de concentrado, a cantidade media consumida foi de 9,9 kg/vaca/día e a eficiencia na súa utilización de 493 g/l de leite. Existen diferenzas no consumo e a eficiencia en función do sistema de alimentación. As explotacións con sistema TMR_M teñen un maior consumo de concentrado por vaca e día, próximo ao 12 kg e as de tipo PVL practicamente a metade (6,6 kg). Con todo, as PCV son máis eficientes na utilización de concentrado (427 g/l), por combinar baixo consumo de concentrado con rendementos por vaca elevados. As unidades de traballo anual (UTA) media ascende a 2,9 UTA. As diferenzas entre sistemas de alimentación, do mesmo xeito que sucedía coa base territorial, son máis reducidas que no caso da produción ou gañado. Os sistemas de pastoreo, ademais do RD, teñen unha ocupación media de 2 UTA; en cambio as TMR_M presentan o maior número de UTA (4,1). Resultados económicos Os ingresos medios por explotación enquisada ascenderon no ano 2016 a 287.769 ?, dos cales un 84,2 % procede da venda de leite e un 8,2 % das subvencións (táboa 5; figura 1). O custo total medio foi de 230.616 €, dos

cales os alimentos comprados representan a metade (49,7 %; figura 2). A renda agraria, calculada polo enfoque contable (táboa 1), que reflicte ben a situación económica da explotación a medio prazo, ascendeu máis ou menos en 2016 a 57.153 € por explotación, 74,2 €/1.000 l e 20.000 €/ocupado. Os anteriores resultados económicos presentan importantes diferenzas en función do sistema de alimentación. As explotacións con sistema TMR_M teñen os maiores ingresos medios (520.833 €), que son 6,4 veces superiores ás de tipo PVL (81.614 €); estas diferenzas débense fundamentalmente á menor produción de leite. Con relación á distribución porcentual dos ingresos (figura 1), o leite é o principal ingreso nos cinco sistemas de alimentación. No caso das PVL, o leite ten un menor peso (72,4 %) e maior no caso das subvencións (17,2 %) e a venda de gando (10,4 %). Cos custos sucede o mesmo, as explotacións pertencentes ao sistema TMR_M teñen os maiores custos medios (405.288 €), 5,9 veces superiores ás de só pastoreo (68.746 €). Estas amplas diferenzas, do mesmo xeito que sucede cos ingresos, débense máis ao volume de produción que ao sistema de alimentación. Con relación á distribución porcentual dos custos (figura 2), a alimentación comprada é o principal custo nos cinco sistemas de alimentación, tendo un maior peso no sistema TMR_SM (58,1 %), que pode deberse á suplementación da

Táboa 4. Principais características produtivas (valores medios por explotación) segundo o sistema de alimentación PVL

PCV

TMR_M

TMR_SM

TOTAL

Prod. leite (l/ano)

209.069

331.052

1.361.015

944.391

345.436

770.281

Prod. leite / UTA(1) (l/ano)

114.450

139.964

328.483

297.011

165.510

232.689

N.° enquisas

Prod. leite/vaca (l/ano)

4.395

7.887

9.409

8.310

6.340

7.628

SAU(2) total (ha)

30,5

28,1

58,5

42,5

24,9

40,7

Vacas total

43,5

40,8

141,1

112,2

51,7

89,9

Carga gandeira (vacas/ha SAU)

1,6

2,6

2,9

2,4

2,3

Consumo concentrado (kg/vaca/día)

6,62

7,73

12,06

11,80

8,29

9,86

Eficiencia concentrado (g/l leite

571

427

472

519

484

493

UTA total

1,8

2,2

4,1

3,0

1,9

2,9

(1)

Unidade de Traballo Agrario. (2) Superficie Agraria Útil. PVL = pastoreo PCV=pastoreo e forraxe fresca no presebe. TMR_M=ración total mesturada con millo. TMR_SM=ración total mesturada sen millo. RD=ración disociada (1)

SERÍA NECESARIO APOIAR AS GANDERÍAS QUE REALIZAN SÓ PASTOREO DEBIDO Á SÚA IMPORTANCIA NA PROVISIÓN DE SERVIZOS, TALES COMO UN PRODUTO DE CALIDADE DIFERENCIADA, A XESTIÓN DO TERRITORIO, O MEDIO AMBIENTE OU ASPECTOS SOCIAIS

alimentación con concentrados e forraxes compradas. Pola contra, é inferior no sistema PCV (39,9 %). Unha segunda diferenza na estrutura de custos, atopámola nos custos xerais, máis elevados nos sistemas en pastoreo (aproximadamente 25 % do total), o cal estaría relacionado coa menor dimensión produtiva e o efecto dilución das economías de escala. No caso do sistema de PCV, estas ganderías presentan os maiores custos de amortizacións técnicas (11,9 %) e factores externos (10,9 %). Con respecto á renda agraria, o sistema TMR_M ofrece de maneira destacada, os mellores resultados económicos. Estes ascenden a 115.545 €/explotación, que é 9 veces superior ás que realizan só pastoreo (12.868 €). Estas últimas ganderías ven lastrada a súa conta de resultados (baixa renda agraria), debido aos baixos ingresos en comparación cos custos totais, combinando, ademais, unha baixa renda agraria unitaria (62 €/1000 l) cun baixo volume de produción (209.069 l/ano). As de tipo PCV obteñen mellores resultados económicos (41.163 €/explotación e 18.640 €/ocupado). Estas ganderías perciben o dobre de renda unitaria que as PVL (124,3 €/1.000 l), que é o efecto conxunto de producir algo máis de leite (331.052 l), un maior rendemento produtivo das vacas e a mellor eficiencia no consumo de concentrado (427 g/l). En comparación coas TMR_M (renda de 115.545 €/explotación, 84,9 €/1000 l, 28.317 €/UTA), as PCV perci-

150 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_economia_ibanVazquez_galego.indd 150

29/10/21 10:09

ECONOMÍA

Táboa 5. Principais resultados económicos (valores medios por explotación) segundo o Conta de resultados (€/explotación)

PCV

TMR_M

TMR_SM

Total

Venda do leite

59.071

101.293

441.395

290.718

99.391

242.263

Venda de gando

8.518

6.985

28.587

19.346

7.884

16.868

Subvencións

14.026

16.175

36.565

24.895

12.500

23.546

2.500

14.286

297

187

5.091

Outros ingresos

ben igual ingreso unitario (383 €/1.000 l) e uns custos unitarios 40 €/1.000 l inferiores (258 €/1.000 l), debido á alimentación, polo que de producirse unha situación de baixos prezos do leite e incremento do prezo dos insumos a súa viabilidade económica vese menos comprometida (estimacións obtidas indirectamente das táboas 4 e 5). As ganderías que alimentan con sistema TMR_SM teñen uns resultados (45.881 €/explotación) moi inferiores ás que sementan millo. Isto é debido a un menor volume de produción (944.391 l) en combinación cunha menor renda unitaria, das máis baixas (48,6 €/1.000 l), o que as deixa nunha situación moi delicada ante unha posible evolución negativa no prezo do leite ou incremento do custo do concentrado, como se está observando na actualidade. Son explotacións cuxa alimentación depende, case exclusivamente, da compra de materias primas, que supoñen máis da metade dos custos (178 €/1.000 l). O resto das ganderías que alimentan en presebe, RD, presentan unha baixa renda agraria (15.051 €/explotación) do mesmo xeito que as que adoptan o sistema PVL. Os seus custos unitarios de 304 €/1.000 l son similares aos sistemas con unifeeder, non obstante, os ingresos son inferiores (347 €), debido principalmente ao menor prezo da leite (288 €/1.000 l). En comparación cos sistemas de alimentación asociados a pastoreo, con producións simila-

PVL

Total de ingresos

81.614

126.953

520.833

335.256

119.962

287.769

Alimentos comprados

32.770

34.268

193.036

168.062

47.973

114.554

Alimentos producidos

4.010

3.949

34.573

5.370

7.729

14.870

Sanidade, reprodución, hixiene e outros

5.179

6.628

41.539

20.253

8.864

20.842

Reparación e mantemento

2.660

3.548

15.887

8.313

3.487

8.352

Seguridade social, seguros e outros xerais

14.241

17.819

52.031

47.475

17.882

34.249

Amortizacións

4.581

10.188

24.629

18.987

8.566

15.433

Salarios, arrendamentos e intereses

5.305

9.391

43.593

20.915

10.409

22.317

Total de custos

68.746

85.790

405.288

289.375

104.911

230.616

Renda agraria Por explotación

12.868

41.163

115.545

45.881

15.051

57.153

Por 1.000 l

61,6

124,3

84,9

48,6

43,6

74,2

Por UTA

7.279

18.640

28.317

15.072

7.921

20.000

(2)

(1)

Unidade de Traballo Agrario. (2)Superficie Agraria Útil. PVL = pastoreo PCV=pastoreo e forraxe fresca no presebe. TMR_M=ración total mesturada con millo. TMR_SM=ración total mesturada sen millo. RD=ración disociada (1)

Figura 1. Distribución porcentual dos ingresos segundo o sistema de alimentación 100 90

0,0

2,0

2,2

10,4

5,5 12,7

5,5 7,0

0,1 5,8 7,4

10,4

5,9 8,2

79,8

84,7

86,7

82,9

84,2

Ración disociada

Total

17,2

0,2 6,6

1,8

70 60 50 72,4

40 30 20 10 0

Pastoreo (só)

Pastoreo+ corte TMR con millo TMR sen millo verde Venda leite Subvencións Venda de gando

res, destacan o maior custo unitario en produción de alimentos (22 €) e factores externos (arrendamentos, salarios e intereses de préstamos) [30 €].

CONCLUSIÓNS Os resultados aquí presentados fan referencia a unha mostra representativa das ganderías de vacún de leite de Cantabria. Analizáronse características de xestión, produtivas

Outros ingresos

e económicas para os principais sistemas de alimentación das vacas en lactación: pastoreo, pastoreo combinado con corte en verde de herba fornecida en presebe, ración completa con carro mesturador e cultivo de millo, ración completa con carro mesturador sen cultivar millo e ración disociada. Con relación á titularidade, os sistemas de alimentación con carro mesturador teñen un maior

10.2021 Vaca Pinta n.º 27 | 151

vp027_economia_ibanVazquez_galego.indd 151

29/10/21 10:09

ECONOMÍA

Figura 2. Distribución porcentual dos custos segundo o sistema de alimentación 100 90 80

0,0

2,0

2,2

10,4

5,5 12,7

5,5 7,0

0,1 5,8 7,4

10,4

5,9 8,2

79,8

84,7

86,7

82,9

84,2

17,2

0,2 6,6

1,8

70 60 50 40

72,4

30 20 10

BIBLIOGRAFÍA

0 Pastoreo (só)

Pastoreo+ corte TMR con millo TMR sen millo verde Venda leite Subvencións Venda de gando

grao de fórmulas societarias, titulares cun maior nivel de formación e titularidade masculina (destaca a escasa presenza de titulares mulleres no conxunto dos cinco sistemas de alimentación), ademais dunha maior taxa de sucesión. Entre os outros sistemas, destacan os de tipo só pastoreo pola menor formación dos seus titulares, o maior grao de titularidade feminina e a súa maior idade. Existen diferenzas importantes nas producións e produtividades do leite en función do sistema de alimentación, máis elevadas nos sistemas asociados con carro mesturador. Ademais, tanto o millo nos sistemas TMR con millo como a herba fornecida en presebe nos sistemas de pastoreo + corte en verde, ambos de produción propia, parecen ser dous complementos alimenticios interesantes na dieta dos alimentos, con efectos directos nos rendementos produtivos de leite por vaca e nunha maior eficiencia no consumo de concentrado. O leite é o principal ingreso en todos os sistemas analizados e a alimentación comprada o principal custo, con aproximadamente a metade de valor. Obsérvanse diferenzas como un menor peso específico dos ingresos de leite nas do modelo só pastoreo, asociado ao menor volume de produción, e unha maior dependencia dos ingresos provenientes das subvencións. O sistema unifeeder sen cultivo de millo ten os maiores custos relativos de alimentos comprados e unha menor eficiencia no uso do con-

Ración disociada

Total

Outros ingresos

centrado, polo que este cultivo, normalmente en rotación con raigrás, ten implicacións directas no menor custo de alimentos comprados. O resultado económico medio correspondente ao ano 2016 foi positivo nos cinco tipos de ganderías analizadas; con todo, existen notables diferenzas en función do sistema de alimentación. As ganderías con sistema unifeeder e cultivo de millo (TMR_M) presentan os mellores resultados económicos, tanto por explotación coma por ocupado; son o resultado dunha elevada produtividade de leite por ocupado (superior aos 300.000 l) e unha marxe neta unitario dos máis elevados. O sistema de pastoreo en combinación con herba fornecida en presebe (PVC), que rexistra a maior marxe neta por litro e unha renda global aceptable, en caso de producirse unha situación de baixos prezos do leite e incremento do prezo dos insumos, a súa viabilidade económica veríase menos comprometida. As ganderías que realizan só pastoreo presentan uns inferiores resultados económicos, o que, unido á súa elevada taxa de non sucesión, presenta dúbidas sobre a súa continuidade futura; por tanto, sería necesario apoiar este tipo de explotacións debido á importancia que teñen na provisión de servizos, tales como un produto de calidade diferenciada, a xestión do territorio, o medio ambiente ou en aspectos sociais.

Andrade, D., Pasini, F., Scarano, F. R. (2020). “Syntropy and innovation in agricultura”. Current Opinion in Environmental Sustainability, 45:20-24. Arnalte E. (2007). Economía política de ajuste estructural en la agricultura de los países desarrollados. Políticas agrarias y ajuste estructural en la agricultura española, 17-54. Calcedo V. (2013). Cantabria en el sector lácteo español: un radical cambio estructura. Revista Española de Estudios Agrosociales y Pesqueros, 234:13-48. FEGA (2018). Fondo Español de Garantía Agraria. Declaraciones obligatorias del sector vacuno de leche: noviembre de 2017. Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medioambiente. https://www.fega.es/sites/default/files/ Informe_vacuno_noviembre.pdf García, E., Ruiz, F., García, A.I. y Vázquez, I. (2020). “Caracterización productiva y socioeconómica de las explotaciones con vacas en Cantabria”. Revista de Estudios Agrosociales y Pesqueros, 256:175-196. García-Suárez, E. (2021). El sector bovino en Cantabria. Dinámica, caracterización y análisis de su sostenibilidad. Tesis doctoral (Universidad de Santiago de Compostela). López, E.; Sineiro, F.; Lorenzana, R. (2013). Processes of farmland abandonment: land use change and structural adjustment in Galicia (Spain), en Ortiz-Miranda, D.; Moragues, A.M.; Arnalte, E. (Eds.): Agriculture in Mediterranean Europe. Between Old and New Paradigms. Emerald Group Publishing Limited. Bingley UK, pp. 91-120. Santiso blanco J., Sineiro garcía, F. (2014). Nuevas estrategias de colaboración en el sector lácteo en un horizonte sin cuotas. Premio Instituto Tomás Pascual Sanz. Real Academia Española de Veterinaria, Madrid. Sineiro F., Santiso J., Calcedo V. y Lorenzana R. (2010). El sector lácteo: escenarios de evolución. COVAP. I premio internacional ganadería COVAP. Pozoblanco, Córdoba. 50-53. Smit, H.J.; Metzger, M.J. and Ewert, F. (2008). Spatial distribution of grassland productivity and land use in Europe. Agricultural Systems, 98: 208-2019. TEEB (Ed.) (2011). The economics of ecosystems and biodiversity for national and international policy makers. London: Routlidge. Vázquez I., García, E; Villar, A; Ruiz, F.; García, A.I. (2019). Caracterización productiva y manejo del territorio de una muestra de ganaderías con vacuno de leche en Cantabria según el sistema de alimentación. Vaca Pinta, 13: 118-126.

152 | Vaca Pinta n.º 27 | 10.2021

vp027_economia_ibanVazquez_galego.indd 152

29/10/21 10:09

La automatización, La gran apuesta de La ganadería Quintián Nos trasladamos hasta la parroquia lucense de Friolfe (O Páramo) para conocer la ganadería Quintián, una de las primeras en instalar un robot de DeLaval y donde recientemente han cambiado al modelo V300.

JuLio López

“NOS DECIDIMOS pOr DELavaL pOr Su SErvICIO téCNICO y ahOra ya NO barajaMOS Otra OpCIóN”

¡en vídeo!

ganadería Quintián Localización: Friolfe (O Páramo, Lugo) Propietarios: Julio López Fernández y Chelo López Rodríguez Empleados: 3 Vacas en ordeño: 68 Media de producción: 36 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 4 % Porcentaje de proteína: 3,40 % Recuento celular: 160.000 cél./ml

vp027_publi_DELAVAL.indd 153

Desde hace un año, en Quintián elaboran sus propios quesos

22/10/21 10:40

GANADERÍA QUINTIÁN Los abuelos de Julio abrieron esta ganadería familiar en los años 60, siguieron sus padres, en el 2002 se incorporó él y cuatro años más tarde su mujer, Chelo. En 2010 comenzaron con su apuesta por la venta de leche directa. “Pensamos que en las ganaderías de Galicia hay un gran producto, pero no se reconoce y está mal pagado. Por eso, decidimos potenciar lo nuestro”, afirma Julio. Actualmente, también cuentan con su propia quesería, que crearon con el mismo fin de “sacar la máxima producción directamente y buscar otro producto que dé valor añadido”. A día de hoy transforman unos 35.000 litros, de los cuales 25.000 son para el embotellado y unos 10.000 para la elaboración de quesos artesanales. “Por el momento estamos muy contentos con la salida que tiene nuestra marca y esperamos llegar a trasformar casi la totalidad de la producción, ya que ahora mismo estaremos en el 50 %”, indica el ganadero. En esta explotación luguesa cuidan el bienestar animal y la calidad de la leche por encima de las medias de producción. “Nuestra leche no está homogenizada, es decir, no variamos su estructura molecular y, con lo cual, tiene menos intolerancia que otras. De hecho, mimamos tanto el proceso que, desde el robot de ordeño, aprovechamos el desnivel que tenemos en el terreno para que la leche llegue por su propio peso al tanque, y la que se destina a los quesos llega de la misma forma hasta la quesería”, expone. eL roBot, una meJora en caLidad de Vida En Quintián empezaron con el ordeño robotizado en el año 2009; el suyo fue uno de los primeros robots que se colocaron en la provincia de Lugo y, sobre su apuesta por DeLaval, señalan que, tras valorar diferentes opciones en el mercado, el factor definitivo fue la confianza en el servicio técnico. “Es una máquina que trabaja las 24 horas del día, los 365 días del año, por lo que tener un buen servicio técnico es importante”, recalca Julio.

C C pp El V300 autoaprende las colocaciones de las pezoneras

El motivo principal para dar el paso al sistema robotizado fue conseguir una mayor flexibilidad horaria: “Dentro de lo atado que es una ganadería, queríamos lograr una cierta libertad”. Además, con la puesta en marcha del primer robot también realizaron un cambio de las instalaciones, construyeron la nave donde se encuentran en la actualidad los animales, que “ganaron en bienestar tanto por el robot como por la mejora de espacio”, resalta. En cuanto a la salud de las vacas indica dos puntos clave: “Por un lado, hay animales que están en picos de producción y pueden llegar incluso a los 4 ordeños y, por otro, la retirada por cuarto. Hay algunas que son más duras en un cuarterón, por lo que el robot retira los otros tres puntos y queda una pezonera colocada. Esto, con otro sistema de ordeño, es impensable”, expone Julio.

eL camBio aL V300 Para seguir a la vanguardia en lo que a ordeño robotizado se refiere, hace unos meses se pasaron al robot V300 y, aunque todavía están descubriendo todas sus novedades, ya valoran de él “el sistema de sellar los pezones y la cámara, que es más precisa y se tarda menos tiempo en colocar”, apunta el ganadero. Para ellos tiene también especial importancia la copa de preparación, que lava, extrae los primeros chorros y seca cada pezón, el sistema de lavado del robot, que lo hace por recirculación sin dejar restos de nada y consume menor cantidad de agua (y, por ende, menos detergente). Además, remarcan la utilidad de que el V300 pueda incorporar al agua que emplea para lavar cada pezonera entre vaca y vaca un producto desinfectante para evitar así infecciones cruzadas. De esta

La copa de preparación lava y seca cada pezón de forma individual

SS lel ee m m yy

D DD

didd

vp027_publi_DELAVAL.indd 154

22/10/21 10:40

manera se consigue una mejor salud de ubre y, en consecuencia, una mejor calidad de leche, “y eso es fundamental para nosotros, ya que luego transformamos el producto”. La principal ventaja que destacan del nuevo modelo con respecto al VMS clásico es que “aprende las posiciones automáticamente. Con el anterior teníamos que enseñarle las de los nuevos animales, ahora no. Así es más sencillo todo”, comenta.

Cow Cooling

Creando clima adecuado C reando elelclima adecuado para susvacas vacas para sus un serVicio tÉcnico para todo Desde el inicio de la robotización, en Quintián apostaron por los productos de DeLaval. “Cuando instalamos el primer robot, tuvimos todo su apoyo e hicimos una formación continua por ambas partes. A la hora de instalar este segundo, ya todo fue más rodado”, resalta el socio de Quintián. Por esa ayuda de los técnicos, tuvieron claro que seguirían confiando en esta marca y, en la actualidad, cuentan también con el colocador de comida OptiDuo™, así como con un ventilador, un rascador y un tanque de frío. “De esta forma, una única empresa nos ofrece el soporte técnico y el mantenimiento de todo y, si hay algún problema, de paso que lo solucionan pueden revisar otro aparato”, detalla.

Los animales disponen de bebedero a la salida “Teníamos “Teníamos “Teníamos nuestra nuestra nuestrapropia propia propia del robot

La APP deLpro, una Fuente de inFormación En esta explotación luguesa les gusta estar al día en lo que se refiere a la tecnología. Por eso, ya desde la instalación del primer robot fueron incorporando las actualizaciones a medida que iban saliendo. En cuanto a la aplicación DelPro, la empezaron a usar hace unos cinco años. “La tenemos para anotar los eventos reproductivos y para controlar células somáticas, partos, inse-

solución solución soluciónde de deenfriamiento, enfriamiento, enfriamiento,pero pero pero tuvimos tuvimos problemas problemas con con el el tráfico tráfico de de minaciones… Es yyysalud vacas, visitasal alVMS VMS saludanimal. animal. vacas, vacas, visitas visitas al VMS salud animal. una herramienta aelsistema Después deinstalar instalarel sistemade de Después Después de de instalar el sistema de la que le puedes sacar enfriamientode devacas vacas DeLaval,las las enfriamiento enfriamiento de vacas DeLaval, DeLaval, las el partido que quieras; cuantoalal más visitas hanvuelto vuelto prácticamente al nivel visitas visitas han han vuelto prácticamente prácticamente nivel nivel tiempo le dediques, más informaquetenemos tenemosen eninvierno. invierno.Lo Lomismo mismo que que tenemos en invierno. Lo mismo ción vas ala tener”, subraya Julio. ocurrecon conla laproducción producciónde deleche.” leche.” ocurre ocurre con producción de leche.” Los datos que consideran de maJoséMaría MaríaMiguel, Miguel,ganadero. ganadero. José José María Miguel, ganadero. yor utilidad son los relativos al reTalaverala laNueva, Nueva,Toledo Toledo Talavera Talavera la Nueva, Toledo

cuento celular, “porque te permiten detectar, por ejemplo, una mamitis subclínica o descartar leche que no deberías transformar”, además de todo lo relacionado con los celos y las medias de producción.

Sisu suexplotación explotaciónesta estaen enun unclima climaen enelel elque quelas lastemperaturas temperaturasexceden excedende de22°C, 22°C,no nonecesita necesitaque quelalalainvestigación investigación Si Si su explotación esta en un clima en que las temperaturas exceden de 22°C, no necesita que investigación leinforme informesobre sobrelala lacaída caídade deproducción producciónen enlos losdías díasen enlos losque quelas lastemperaturas temperaturasson sonaltas. altas.Cuando Cuandolalalatemperatura temperatura lele informe sobre caída de producción en los días en los que las temperaturas son altas. Cuando temperatura excedede de22°C, 22°C,las lasvacas vacascomienzan comienzanaaasufrir sufrirstress stresspor porcalor. calor.Esto Estoprovoca provocaque quecoman comanmenos menosyyyproduzcan produzcan excede excede de 22°C, las vacas comienzan sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos produzcan menosleche, leche,hasta hastaun un25% 25%de deperdidas. perdidas. El Elstress stresspar parcalor calorpuede puedetambien tambienllevar llevaraaaíndices índicesde depreñez preñezmas masbajos bajos menos menos leche, hasta un 25% de perdidas. El stress par calor puede tambien llevar índices de preñez mas bajos ternerascon conmenos menospeso pesoen enelel elnacimiento. nacimiento. yyyaaaterneras terneras con menos peso en nacimiento.

Las VentaJas deL coLocador de comida optiduo™ Sin duda, la automatización es uno de los puntos clave en esta explotación, “porque la mano de obra, a veces, es escasa y, además, todo lo que pueda hacer una máquina va a mejorar nuestra calidad de vida y la de nuestros empleados”. Por este motivo, en Quintián también emplean el colocador de comida OptiDuo™. Si decidieron contar con el modelo de DeLaval fue porque “al mismo tiempo que arrima va moviendo la

Enfriar Enfriar las las vacas vacas es es la la forma forma adecuada adecuada de de aumentar aumentar su su producción producción

comida y no la apelmaza”. La gran ventaja que destacan en esta ganadería es que OptiDuo se puede programar y así las vacas siempre tienen la comida disponible. “De esta forma consigues que coman más y que haya menos aglomeraciones cuando viene el carro. Además, ofrece un mayor bienestar y, por consiguiente (aunque no es nuestro fin), una mayor producción”.

.Tel DeLavalEquipos EquiposS.A. S.A. C/ C/Anabel AnabelSegura, Segura,7. 7.28108 28108Alcobendas Alcobendas(Madrid) (Madrid) Tel.91 +34 9144 490 73///63 65 DeLaval DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7. 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 490 44 73 7344 //62 62 63

www.delaval.es www.delaval.es www.delaval.es

es esuna unamarca marcaregistrada registradade deTetra TetraLaval LavalHoldings Holdings&&Finance FinanceS.A. S.A.yyDeLaval DeLavales esuna unamarca marcacomercial comercialregistrada registradade deDeLaval DeLavalHolding HoldingAB. AB. ElElpropietario propietariose sereserva reservatodos todoslos losderechos derechosde demodificación modificacióndel del diseño diseño diseño

vp027_publi_DELAVAL.indd 155

22/10/21 10:41

COACH

Wilder COACH ET ESPM9205094068 COPYRIGHT x YODA x SUPERSHOT

GTPI: 2.836 / NM$: 835

GICO: 5.106 / IM€T Leite: 399 €

Leite

1.617 kg

Leite

2.033 kg

Graxa

73 kg +0,13 %

Graxa

91 kg +0,15 %

Proteína

58 kg +0,05 %

Proteína

70 Kg +0,04 %

Tipo

+1,44

Tipo

+1,54

Ubres

+1,45

Ubres

+ 1,43

Patas

+0,68

Patas

+ 1,74

Pedigree novo con gran potencial leiteiro, altísimas calidades de graxa e proteína e excelentes trazos de saúde Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com

contraportada_galego.indd 156

@xeneticafontao

26/10/21 13:42