Vaca Pinta 32. Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 32 xuño 2022 | Edición en galego

Foto: Alberto Medina

• ESPECIAL: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO • A PÉ DE PISTA: CONCURSO REXIONAL DE ASTURIAS E CONCURSO NACIONAL DE PORTUGAL • NA GRANXA: SAT SEIXAS (LUGO) • ENTREVISTAMOS A SUSANA ASTIZ, PRESIDENTA DO COLEXIO EUROPEO DE MEDICINA BOVINA • ACTUALIDADE: A XORNADA TÉCNICA AFRICOR LUGO-VACA PINTA VOLVEU DE XEITO PRESENCIAL

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Noelia Cortizo, Jessica Fernández, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido, Eva Melle COLABORAN NESTE NÚMERO Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Manuel Fernández, Daniel Zalduendo, Paola Bacialupo Sanguesa, Antonio Palomino, Manuel Cerviño, Manuel Lolo, Soraya Lolo, Daniel Martínez, Dani Parodi, Hugo A. Ramírez, Mandy Schmidt, Alba Vázquez, Manuel Marey ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 9978-84-09-42359-0 Tiraxe do número actual: 16.000 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

FOTOGRAFÍA DE PORTADA Autor: Alberto Medina López Lunar Xacobeo Bibiana • MB 86 1.º parto e MB 88 5.º parto • Gran Campiona de Xovencas Usias Holstein 2013 • Maior produción vitalicia Usias Holstein 2022 (93.992 kl en 6 lactacións) • Nai de López Lunar McCutchen Triana (Vaca Júnior Mención de Honra Usias Holstein 2019)

Saboreamos os exquisitos xeados Xeou! e coñecemos a súa orixe da man de Manolo Arias e Montse Cadahia, dous dos propietarios da SAT Seixas

Israel Flamenbaum abordou as consecuencias do estrés por calor nas vacas, especialmente en Galicia, un dos temas que protagonizou a Xornada Técnica de Africor Lugo e Vaca Pinta

OPINIÓN

ESPECIAL: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Depende, todo depende. Xoán Ramón Alvite ....... 8

Desenvolvemento e adestramento da man de obra nas granxas leiteiras ................... 68

EN VACA TV

ENTREVISTA

A desinfección dos tetos antes e despois do muxido: eficacia dos baños e boas prácticas .......................................................... 76

Susana Astiz, presidenta do Colexio Europeo de Medicina Bovina .......................................... 14

Beta-caseína A2A2 en leite: novo produto, novos controis .................................................. 88

A PÉ DE PISTA

MANEXO

Concurso Rexional de Asturias .......................... 20 Concurso de San Bernabé (Treceño, Cantabria) ......................................... 24 Concurso de San Antonio (Renedo, Cantabria) ......................................... 24 Concurso Nacional de Portugal ......................... 26 Poxa de Gando Frisón de Sarria ....................... 30

Efecto da suplementación con microminerais inxectables na reprodución na vaca .................... 96

FORMACIÓN Anembe desenvolve unha plataforma en liña sobre omnívoros ................................... 34

SAÚDE PODAL Recorte preventivo dos pezuños ........................ 38

Transmedia pertence a: O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

ACTUALIDADE Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

A Xornada Técnica de Africor Lugo e Vaca Pinta regresou ao seu formato presencial ....... 44

NA GRANXA

Auditada por:

SAT Seixas. Taboada (Lugo) .............................. 52

Combater as moscas de xeito sustentable en lugares de difícil acceso, parques, xardíns e clubs tamén é posible ..................... 106

ESTRÉS POR CALOR A industria láctea chinesa está a aprender a lidar co estrés por calor .............................. 114

ALIMENTACIÓN Tempo de almacenamento do ensilado de millo: impacto sobre o manexo do rabaño e a produción de leite ........................ 122

ECONOMÍA A carteira de investimentos xenéticos do seu rabaño ............................................... 130

NOVAS TECNOLOXÍAS Trámites burocráticos dos gandeiros de leite mediante o uso das TIC .......................... 134

Distribución media durante o ano 2021: 17.204 exemplares

www.vacapinta.com

Sequieres queres recibir alarevista Si revista na tu túacasa casaoou negocio, ponte en negocio, ponte enen contacto contacto con nós a través con nosotros a través de: de:

transmedia@ctransmedia.com

+34 675 974 194

675 974 194

@revistavacapinta

@VacaPinta_

@transmedia.vacatv

@transmedia.vacatv Revista Vaca Pinta 05.2022 | Vaca Pinta n.º 31 | 3

s e l a c i t r e v res o d a l c z e m Carros

s o d a s l u p o Autopr s o d a r t s a r r ya

#EnCampoCon

David Botana

Ganadería Botana Vigo SC (Mesía, A Coruña)

Con 160 cabezas de vacuno, de las cuales 85 están en ordeño con una media de producción de 32 litros por vaca, David Botana decidió adquirir este carro mezclador vertical autopropulsado de AGM modelo Premier 170 para mejorar y facilitar las labores en su explotación. “Antes trabajábamos con un carro arrastrado al tractor, al cual había que realizarle una reforma. Eso, junto con el problema que teníamos de mano de obra, nos hizo decantarnos por el carro autopropulsado, porque también nos ahorra tiempo de trabajo.

Estamos muy contentos con la calidad de la máquina, la rapidez con la que trabaja, con la comida que elabora… con todo”.

Nos decidimos por esta marca por la confianza que nos transmitieron desde el primer momento y por la proximidad, ya que tenemos la delegación a 500 metros. Entrevista EN VÍDEO Síguenosen: en: Síguenos

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

EDITORIAL

A ARTE DE TITULAR

itular é unha arte, iso en Vaca Pinta sabémolo ben. Un bo titular pode facer que o lector lea unha reportaxe de principio a fin ata dar co motivo que levou o redactor a encabezar de tal forma o seu traballo. Un mal titular fará que a audiencia pase de páxina sen mostrar maior interese polo contido que está a introducir. Aínda sendo conscientes disto, hai uns días foi tema central na nosa redacción a noticia dun medio sobre alimentación e tendencias de consumo na que se facían eco do informe “O consumidor de alternativas vexetais aos lácteos” da Asociación de Fabricantes y Distribuidores. Nel sinálase que máis do 50 % dos españois prefire as alternativas vexetais aos lácteos. Ollo, eh! Máis da metade do país. O sector lácteo está perdido! O traballo realizouse a partir dunha enquisa en liña feita en España a 600 persoas maiores de 18 anos para, aquí está a sorpresa, unha coñecida marca de bebidas vexetais. E é que os datos non menten, pero as interpretacións poden ser múltiples. Así, fronte ao 54 % que di consumir alternativas vexetais, quizais o destacable sería dicir, por exemplo, que o 93 % e 94 % seguen preferindo consumir leite e iogures, respectivamente, de orixe animal. Somos profesionais da comunicación e entendemos perfectamente que cada empresa ten a súa liña editorial e traballa a favor duns intereses concretos. Os nosos, por convicción e –non somos hipócritas– porque é do que vivimos, pasan por axudar a profesionalizar, visibilizar e revalorizar o sector lácteo. Os doutros, que lle imos facer, serán promover as vantaxes de bebidas vexetais e non pasa nada, a condición de non caer para iso en medias verdades, titulares frouxos e datos dubidosos.

Para que non se vaia dicir que nesta cabeceira manipulamos os datos que manexamos ao noso antollo, imos tomar as informacións que recolle o estudo levado a cabo para esta marca de bebidas vexetais co fin de propoñer un titular máis real e igual de rechamante: “O 93 % dos españois seguen preferindo o leite de orixe animal”. E, xa se se nos permite, ata lles imos dar un consello: deixen de tratar de presentar os seus elaborados como substitutivos dos produtos lácteos. Abandonen as comparacións, porque non van saír ben parados en calidade, en sabor, en aceptación, en nutrición, en variedade, en seguridade alimentaria… Os ataques ao sector son cada vez maiores e que a promoción do lácteo se debe intensificar e ser máis constante non é ningún segredo. No que a nós respecta, seguiremos tratando de axudar na medida das nosas posibilidades. Nesta liña, aquí queda a trixésimo segunda edición de Vaca Pinta, con novas entrevistas, reportaxes, artigos técnicos e información variada sobre este indiscutible alicerce produtor que, digan o que digan os titulares rimbombantes, segue sendo fundamental para alimentar o país.

INNOVACIÓN, COMPROMISO Y GARANTÍA

CARGADORAS MUY VERSÁTILES GRAN CAPACIDAD DE GIRO ELEVACIÓN DESDE 600 KG A 2600 KG

IDORES DISTRIBU O PARA LUG AS Y ASTURI

¡CONSÚLTANOS SIN COMPROMISO!

FRESADORAS DE CAMAS

NOVEDAD

RODILLOS AGRÍCOLAS ARRASTRADOS AUTONIVELANTES DESDE 3,5M A 15M

CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL

GRADILLAS DE CAMAS DE PÚAS

CUCHILLAS DE MAÍZ LATERALES ABATIBLES DE ANCHO TOTAL 4.5M

CUCHILLA DE MAÍZ CON INCLINACIÓN HIDRÁULICA DE ANCHO TOTAL 2.8M

RODILLO COMPACTADOR DE SILO

WWW.CORBARSLL.COM

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Poligono Industrial O Morelle, nave 4 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

OPINIÓN

Depende, todo depende

C Xoán Ramón Alvite Colaborador de La Voz de Galicia, especialista en gandería

NON TODO O INTENSIVO É MALO, NIN TODO O EXTENSIVO É TAN RENDIBLE E SUSTENTABLE COMO NOS QUEREN FACER CRER

8 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

ontan os expertos que esta sociedade se polarizou notablemente nos últimos anos. Sociólogos de certo prestixio xa advirten dos riscos que, para a convivencia, pode ter a radicalización de determinadas posicións en ámbitos coma a política ou a economía. Mesmo noutros non menos significativos coma a educación, a cultura ou mesmo o deporte. Vaia, que imos camiño de acabar coa mesura, co centrismo, co inxustamente ponderado termo medio. Con ese “depende” que tanto identifica os galegos e que, usado no seu debido contexto, vai moito máis alá do tópico simplista co que se nos pretende tachar de indecisos. É ben sabido que o extremismo nunca foi bo e que, por moito que o tentemos, ningunha faceta da vida pode librarse de quen se empeña en impoñer un só pensamento: o seu propio. Nin sequera unha actividade tan pacífica coma a gandería é capaz de escapar a esta dinámica tan pouco edificante. Ou acaso non lembramos os furibundos ataques que no seu momento –agora parece que volve reinar o sentido común– sufriu o consumo de leite? Por certo, do que pasa coa carne xa nou digo nada, porque ten pinta de ser pouco menos que constitutivo de delito. En síntese, que algúns parecen dispostos a acabar coa escala de grises. Ou todo é branco ou todo é negro. Renuncian ao termo medio cando, precisamente, este adoita ser sempre o grupo máis numeroso e importante. A simplificación da realidade, baseada nunha profunda ignorancia (engádalle tamén algo de maldade, se quere), é o que ten. Agora mesmo ou es unha granxa modelo extensiva e ecolóxica ou, pola contra, es unha macrogranxa contaminante e maltratadora de animais. Esa parece ser a única clasificación que algúns queren ver. Un tremendo disparate, vaia.

De verdade é tan difícil entender que o que non é extensivo non ten por que ser intensivo ou macrogranxa? Evidentemente, non todo o intensivo é malo, nin todo o extensivo é tan rendible e sustentable como nos queren facer crer. Por certo, só co extensivo non se alimenta o planeta, que non se lle esqueza a ninguén. Por ilustrar o asunto cuns cantos números, sabía que a media de vacas por explotación en Galicia –primeira comunidade leiteira do país e unha das dez maiores rexións produtoras de Europa– apenas supera as 50 cabezas por explotación? De feito, máis da metade das ganderías galegas non chegan sequera ás 40 reses adultas. Entre as granxas máis grandes –apenas 900 producen máis dun millón de litros ao ano–, a media é de apenas 132 vacas e só media ducia escasa teñen máis de 500 vacas leiteiras. Quero dicir con todo isto que na gandería (si, tamén nisto) existe un enorme termo medio que, polo menos no referente á produción de leite, non é nada despreciable. Pola contra, esa maioría silenciosa produce case un de cada catro litros de leite que se comercializa no Estado. Por se este non fose suficiente argumento, tamén hai que ter en conta que estas explotacións medianas son, por riba, eficientes e totalmente sustentables tanto desde o punto de vista económico coma social e ecolóxico. Asentan poboación no rural, crean riqueza na súa contorna e mesmo xeran emprego a través da contratación permanente de man de obra externa. Tampouco resulta un asunto menor que esta “ clase media gandeira” rexistrou, historicamente, as mellores cifras de produción dentro dos programas oficiales de Control Leiteiro, destacando tamén sobre o resto pola excelente calidade hixiénico-sanitaria da súa produción. Na maioría das comarcas con maior vocación láctea do país, por cada

OPINIÓN

AS GRANXAS MEDIANAS SON O SUSTENTO DO SECTOR LÁCTEO ESPAÑOL E AS HERDEIRAS DA FORTE RECONVERSIÓN QUE SUFRIU O SECTOR, PRIMEIRO COA APLICACIÓN DAS COTAS LÁCTEAS E, UN CUARTO DE SÉCULO DESPOIS, COA SÚA DESAPARICIÓN

granxa grande –que non macrogranxa– hai cincuenta medianas que loitan cada día para manterse en activo desde hai décadas, explotacións que foron medrando de forma lenta e progresiva, con continuos (en ocasións obrigadas pola forte presión da industria e a distribución) investimentos que viron a luz grazas á enorme capacidade de esforzo e sacrificio dos seus titulares. As granxas medianas son o sustento do sector lácteo español e as herdeiras da forte reconversión que sufriu o sector, primeiro coa aplicación das cotas lácteas e, un cuarto de século despois, coa súa desaparición. Neste sentido, cada vez resultan máis incomprensibles algunhas das iniciativas que se están lanzando desde algunhas administracións, onde, contra toda lóxica, só se valora e se ten en conta o criterio de se os animais saen ou non ao campo. Sen ir máis lonxe, a recente normativa relativa á ordenación das granxas bovinas nas que, a pesar das alegacións presentadas por algunha comunidade autónoma e diferentes asociacións profesionais agrarias, se opta por clasificar os establos por número de animais sen atender outros criterios tan relevantes coma o sistema de explotación ou –isto é imperdoable– a cantidade de superficie agraria útil dispoñible pola explotación. Un real decreto máis adaptado á realidade das explotacións avícolas ou porcinas industriais que ao lácteo e no que, por certo, non se define sequera o concepto de ‘macrogranxa’, que tan seu fixeron ministros do actual Goberno, coma o señor Garzón. Evidentemente, ao non saber seguro a partir de cantos animais se estaría a falar de macrogranxa, a resposta ten que ser, se mo permiten, á galega: pois depende. Do que se lle ocorra a cada un, é de supoñer. Neste asunto das granxas tampouco quería esquecerme dalgunhas indus-

trias lácteas, moi súas para segundo que cousas do márketing. Todo sexa, dito de paso, co compadreo por acción ou omisión das administracións que llo permiten. Porque teñan claro que unha porcentaxe enorme das granxas coas que traballan son explotacións medianas, eficientes, sustentables, con bos animais e mellor leite; a inmensa maioría, en réxime intensivo. Con todo, seguen apostando por aproveitarse do escaso grao de coñecemento da realidade que teñen a maioría de consumidores para tentar convencelos de que todo o leite sae de catro vacas felices que pastan nun prado. Quizais algún día haxa que falar máis polo miúdo do fabuloso e inimitable leite de pasto ou de pastoreo, ese que se consegue con vacas que pastan uns 150 días ao ano e con, polo menos, o 55 % da forraxe cultivada na propia explotación, aspecto este último que, por certo, cumpren o 100 % das granxas medianas, polo menos as galegas, onde a produción láctea está vinculada ao cultivo da terra. Un aspecto moi determinante que aquí, con tanta preocupación exclusiva polo número de animais, ás veces esquecemos salientar. Así que xa saben. Non se deixen enganar polas cousas que din algúns. Non todo é branco ou negro, coma as vacas pintas. En case todo hai matices, termos medios ou, se o prefiren, un simple “depende”.

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 9

EN VACA TV

O CIAM amosou ante medio cento de gandeiros os seus progresos para a produción de leite O pasado 19 de maio, o Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) levou a cabo unha xornada para dar a coñecer os seus avances no sector lácteo. O principal obxectivo desta cita, organizada pola Consellería do Medio Rural, foi impulsar a sustentabilidade e a rendibilidade do sector, ademais de profundar en temas como o sistema Crédito Carbono no leite ou nos traballos para alcanzar unha nova tecnoloxía para a trazabilidade do leite de vaca en Galicia. Para abrir o encontro, ao que asistiron medio cento de gandei-

En Vaca.tv

Inauguración con José Luis Cabarcos e Abelardo Nimo

ros galegos, estiveron o director da Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal), José Luis Cabarcos, e o director do CIAM, Abelardo Nimo Silva, que acompañaron aos investigadores encargados de mostrar os diferentes estudos. O primeiro relatorio estivo a cargo de César Resch Zafra, quen ofreceu os resultados WP7 do proxecto Dairy for Future. Seguiu-

no Gonzalo Flores Calvete, que amosou unha nova tecnoloxía para a trazabilidade do leite de vaca en Galicia, e a continuación, na súa quenda, Marcos Veiga López falou sobre a caracterización do leite de pastoreo. Adrián Botana Fernández foi o responsable da última charla, na cal abordou a sustentabilidade dos diferentes sistemas de produción de leite en Galicia.

CONCESIONARIO OFICIAL CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND LUGO, NEW HOLLANDPARA PARA ASTURIAS, CANTABRIA Y LA LUGO, ASTURIAS COMARCA DEL DEZA Y CANTABRIA

10 | Vaca Pinta n.º 31 | 05.2022

EN VACA TV

Resch presentou os resultados WP7 do proxecto Dairy for Future

Posibilidades de trazabilidade do leite de vaca en Galicia, a cargo de Flores

Veiga abordou a caracterización do leite de pastoreo

Botana tratou a sustentabilidade dos sistemas de produción de leite en Galicia

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

05.2022 | Vaca Pinta n.º 31 | 11

Gomas e camas para vacas Limpezas automáticas distribución material gandeiro

Estabulacións libres

MÁIS DA M ETADE DAS VACA S GALEGA S COMEN O U DORME N E CORNADIZ N AS, CUBÍC ULOS OU CAMA S VENDID AS POR NÓS

MELLORES GANDERÍAS

ELIXEN OS NOSOS PRODUTOS BOXES DE INTERIOR

CUBÍCULOS E CORNADIZAS

A N

Gomas e Camas para Vacas

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

ALMACÉN PR EN ESPAÑ OPIO A GARANTÍA E OFRECIDA S SP DISMAGÁ OR N

CUBÍCULOS FLEXIBLES

LIMPEZAS AUTOMÁTICAS DE CABLE

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANAIS

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON MERQUE IMITACIÓNS

MÁIS DE 2.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN ESPAÑA

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

ENTREVISTA

SUSANA ASTIZ, PRESIDENTA DO COLEXIO EUROPEO DE MEDICINA BOVINA

Como se afronta un cargo como a presidencia do Colexio Europeo de Medicina Bovina no medio dunha pandemia? Durante esa época difícil tivemos que facer fronte a algunhas vicisitudes que nunca experimentaramos: actividades dixitais, exames a distancia, cursos de formación continuada propios... Debiamos decidir entre instaurar un período de “espera” ou abordar todos eses retos e isto último foi o que fixemos os membros da xunta coa que traballei estes anos. Dende aquí de novo lles dou as grazas, porque foron moi valentes e traballadores.

“Se es un grande especialista, pero non se te pode identificar como tal, cada cambio na túa vida profesional é un novo exame” Susana Astiz é investigadora científica no Departamento de Reprodución Animal, en INIA-CSIC, onde traballa dende hai máis dunha década. Dende 2019 é a presidenta do Colexio Europeo de Medicina Bovina (ECBHM), institución que busca aumentar o seu radio de actuación no noso país e que en setembro ofrecerá por primeira vez unha sesión médica no World Buiatrics Congress (WBC) que organiza Anembe en Madrid.

14 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Que obxectivos ten marcados este mandato? Os proxectos máis específicos da xunta para este período lexislativo foron, por exemplo, afrontar a reactivación do colexio en países onde a súa representación é aínda escasa, como no leste de Europa e na zona de Escandinavia. O apelido “europeo” debe ser unha realidade e englobar a excelencia e os coñecementos das diferentes formas de traballar a buiatría nas distintas rexións europeas. Cando comecei na xunta só contabamos con dous veterinarios que amosaron interese por facer unha residencia no ECBHM e non dispoñiamos de ningún programa activo en Escandinavia. Agora, catro anos despois, temos catro residentes de diferentes países do leste en programa de residencia, dous máis a piques de comezar, un training center en Kosice (Eslovaquia) e outro programa de residencia en marcha en Noruega.

ENTREVISTA

“O APELIDO ‘EUROPEO’ DEBE SER UNHA REALIDADE E ENGLOBAR A EXCELENCIA E OS COÑECEMENTOS DAS DIFERENTES FORMAS DE TRABALLAR A BUIATRÍA NAS DISTINTAS REXIÓNS EUROPEAS”

Así pois, é necesario mellorar a comunicación e difundir o traballo do ECBHM nalgunhas zonas? Así é. Foi outro reto que decidimos abordar inaugurando proxectos de publicidade e comunicación para chegar aos veterinarios que aínda non nos coñecen. Con isto acabamos de comezar e estamos moi entusiasmados. E que hai do labor formador do colexio? Por suposto, continuar mellorando e desenvolvendo actividades formativas e de avaliación dos residentes e diplomados (unha tarefa constante xa por parte de todos os presidentes anteriores) é obrigado. Sometemos a análise o proceso de exame e xa estamos implantando diferentes cambios no sistema, para o cal escoitamos a todas as partes: residentes, formadores, membros e colaboradores do comité examinador, diplomados... Estes dous anos próximos serán moi interesantes, xa que esta pequena revolución na maneira de examinar aos residentes entrará en vigor. Estou convencida de que o avance vai ser extraordinario. Cal é o reto pendente? Eu diría que terminar de convencer e demostrar aos clínicos de campo que o ECBHM é o seu colexio; non só aos que queiran chegar a ser diplomados, senón tamén aos que queiran atopar foros de discusión, expertos que os poidan asesorar ou un punto de intercambio internacional onde compartir, discutir e ensinar. Isto implica facer o ECBHM máis atractivo e accesible para os nosos clínicos e para outros profesionais que non traballan no ámbito académico para axuntar e manter todo o coñecemento e a excelencia dos clínicos.

Canta xente integra actualmente o ECBHM? Neste momento somos 164 diplomados en activo, 5 membros asociados e 50 retirados. En formación temos 35 residentes en curso e 38 máis en disposición de facer o exame. Dispoñemos de 32 centros de formación distribuídos por todo o mundo; non só están en Europa, senón tamén no Canadá, nos Estados Unidos, en Australia e en Nova Zelandia. Hoxe en día somos tres españois diplomados en activo, outro máis traballando nos EE. UU. e dous residentes, un rematando a súa residencia en Glasgow e outro desempeñándoa en Madrid. Pouco a pouco estamos ampliando o proxecto en España. Que tipo de actividades realizades? A maior parte do tempo os colaboradores do ECBHM dedicámonos a deseñar, mellorar e apoiar a formación que se lles ofrece e se lles esixe aos residentes (futuros diplomados) en forma de programas de residencia. Promovemos diplomados interesados en converterse en supervisores de residentes e que queiran poñer en marcha proxectos de residencia, pero tamén lles facemos seguimento e apoiamos o seu labor día a día. Para os xa diplomados ofrecemos formación e actualización en temas diversos e máis específicos, a maioría en liña, en forma de webinarios, onde integramos a participación dos residentes e dos diplomados expertos e especializados en temas concretos da buiatría. Así mesmo, colaboramos puntualmente con institucións europeas para enunciar e propoñer documentos de consenso respecto de temas buiátricos de interese xeral, como o benestar das vacas en produción, a aplicación e regulación da antibioterapia nas granxas bovinas ou o impacto ambiental deste sector.

A FUNCIÓN DOS COLEXIOS VETERINARIOS Os colexios europeos veterinarios son institucións sen ánimo de lucro que engloban entre os seus socios a todos os diplomados europeos en activo e os residentes en vías de obtención da diplomatura. Están enmarcados, regulados e recoñecidos pola European Board of Veterinary Specialisation (EBVS). “No caso concreto do ECBHM, o obxectivo principal é establecer os estándares de coñecementos en medicina bovina individual e de rabaño que deben acadar os diplomados”, explica Astiz. Así mesmo, debe garantir a súa formación continuada (cada diplomado ten que recertificar o seu título cada cinco anos) e certificar os programas de formación necesarios para formar novos especialistas. Do mesmo xeito, dende o ECBHM poténciase a investigación desenvolvida en bovino, o que favorece a colaboración e transferencia de coñecemento e os resultados entre especialistas de distintos países. “Aos diplomados esíxeselles, ademais, capacidades docentes e divulgativas a nivel veterinario e científico, así como labor investigador”, engade.

Que valor ten contar cun colexio veterinario para todo o continente? Ben, xa vimos o esforzo que se fixo nas carreiras universitarias, a través do Plan Bolonia, para tratar de homoxeneizar a formación a nivel europeo, co obxectivo de garantir o recoñecemento da capacidade profesional, o intercambio e a mobilidade. Se es un grande especialista, pero non se te pode identificar como tal, cada cambio na túa vida profesional é un novo exame. Con todo, contar cunha institución que garanta o proceso de especialización e a recertificación de maneira unificada en Europa proporciona unha gran seguridade para o diplomado. O título de diplomado europeo é recoñecido e asegura esta excelencia no noso país e en calquera outro de Europa, ademais de nos Estados Unidos, O Canadá, Australia... Tamén hai que velo dende o lado do paciente, ou máis ben do propietario dos nosos pacientes. Para un gandeiro, saber que a denominación de “especialista”, da que fai gala o clínico, está avalada e certificada por unha institución europea, supón unha garantía. Eu creo que todo o sector se beneficia destas institucións.

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 15

ENTREVISTA

Este ano participaredes no WBC en Madrid. De que maneira? Sempre que o WBC se celebra nun país europeo, o organizador acóllenos e facemos unha simbiose onde ambas as entidades se benefician. Este ano é, ademais, especial. Tras dous anos de pandemia en que apenas puidemos organizar e asistir a eventos científicos nin profesionais de maneira presencial tiñamos xa ganas deste tipo de encontros. A maiores, o noso empeño por darnos a coñecer e amosarnos coma un colexio aberto, dinámico e útil fixo que, por primeira vez, e grazas a que Anembe nos animou a iso, vaiamos organizar unha sesión médica. Será o día 5 de setembro, ás 15:00 horas, e estará aberta a todos os veterinarios inscritos no World Buiatrics Congress. Así mesmo, teremos unha caseta, que tamén por primeira vez será un esquina acolledora e sorprendente, onde os que nos visiten descubrirán as funcións e oportunidades que ofrece o ECBHM. En que consistirá esta sesión médica? Dividirase en tres presentacións curtas, de 20 minutos, nas que diplomados do ECBHM, que son clínicos de campo cunha dilatada traxectoria profesional, tratarán diferentes aspectos moi prácticos da clínica diaria de bovino. Non só queremos abordar temas interesantes e prácticos, senón que, ademais, deixaremos patentes as diferentes maneiras de traballar dos clínicos segundo a nosa idiosincrasia, pero sempre reflectindo a calidade e excelencia científica e profesional dos diplomados europeos, que compartirán a súa experiencia. Estou segura de que a discusión científica posterior será moi interesante e construtiva.

16 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

“ORGANIZAR O CONGRESO MUNDIAL DE BUIATRÍA EN ESPAÑA ERA UN RETO DO QUE OS VETERINARIOS ESPAÑOIS SÓ SE PODERÍAN BENEFICIAR”

Que perspectivas tedes ante este congreso mundial de buiatras? Temos moita ilusión por volver atoparnos; poder conversar con outros colegas europeos e doutros moitos países é unha moi grata expectativa. No que respecta aos nosos residentes, é de vital importancia poder, por fin, crear unha rede de compañeiros e futuros profesionais. Moitos deles aínda non coñecen residentes doutras institucións e esta é unha carencia gravísima, xa que un dos valores máis importantes do ECBHM é a rede de contactos, compañeiros e amigos; e os máis duradeiros e incombustibles adóitanse forxar neste tempo de residencia. Xa máis no profesional, o WBC é o evento científico máis relevante da buiatría. Axúdanos a actualizarnos nos avances científicos e tecnolóxicos máis recentes do mundo das vacas e os xatos. Estimula o estudo, o pensamento lateral. Permítenos intercambiar experiencias e ideas, crear vínculos, comezar novos proxectos, formar equipos interdisciplinares… O congreso mundial é un evento apaixonante. Que valor lle dás en concreto á celebración do WBC en España? Que vou dicir eu? En 2012, cando aínda colaboraba activamente en Anembe, liderei xunto a Sergio Calsamiglia (UAB) o proxecto de defender a candidatura para organizar o Congreso Mundial de Buiatría en España. Ese era un reto do que os veterinarios españois só se poderían beneficiar. Por unha banda, traeriamos un excelente panel de expertos de todo o mundo ao noso país e, pola outra, teriamos a oportunidade de amosar

AS TEMÁTICAS DO ECBHM NO WORLD BUIATRICS CONGRESS • “Influencia da calidade da auga no reconto de células somáticas”, impartida por Beat Berchtold (Suíza). • “Comparación de dous sistemas de detección de celo nun rabaño de 800 vacas no oeste de Gales”, que presentará Lies Beekhuis (Gran Bretaña). • “Control sustentable dos parasitos en Francia; tratamento tan baixo como sexa razoablemente posible”, tema que abordará Philippe Camuset (Francia). Estes tres talleres terán unha duración de 20 minutos cada un e celebraranse o 5 de setembro ás 15:00 horas na sala de reunións do WBS en Madrid.

a excelencia dos nosos profesionais buiatras, os cales, en moitos casos, permanecen case invisibles fóra do noso país, malia a nosa calidade e bo facer. Non foi un camiño fácil, pero aquela xunta de Anembe conseguiuno e en 2016 deixámoslle en herdanza á seguinte xunta poder organizar este grande evento. Para min é moi especial, pero non só a título persoal, senón pola relevancia que ten para a profesión buiatra española.

Dolomita D R O S T x E S P E R ANTO x REF L ECT OR

DE BIESHEUVEL JAVINA 3 (VG-87). Los orígenes de DOLOMITA

¡¡AHORA DISPONIBLE EN SEXADO!!

Súper Tipo y Producción

EL JAVINA 19

DE BIESHEUV

Tipo: +2,73

Patas: +2,14

Ubres: +2,33

Leche: +1125 kg

Grasa: 0,08%

Proteína: 0,13%

Longevidad: +138

RCS: +121

DA: +107

ET (VG-88)

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

1992 - 2022

30 años a tu ser vicio

Alta Fertilidad Genética de Conﬁanza

www.aberekin.com

Parque Tecnológico, Edif. nº 600 · 48160 Derio (Bizkaia) - Spain • Tel.: +34 94 454 15 77 • e-mail: comercial@aberekin.com

981 981 88 88 05 05 50 50

ELMEGA_SL

@elmegasantacomba

elmega@elmega.com eellm egaa@ @eellm egaa. .cco om meg meg a.com

ELMEGA S.L

@ELMEGAsl

𝗚𝗚

t m

DISTRIBUIDOR DDIIIS SSTTTR RRIIIB BBU UUIIID DDO OOR R BUI DOR

EN EN ESPAÑA EES SSP PPA AAÑ ÑÑA A ESP Y PORTUGAL PPO OOR RRTTTU UUG GGA AALL POR UGA

MATERIAL 100% ORIGINAL. BUSQUE EL LOGO EN TODAS LAS PIEZAS

𝗚𝗚OMAS PARA PARRILLAS

Para los suelos emparrillados resbaladizos tenemos goma de patios con ranuras hechas a medida. Adaptandose a la perfección a cada patio por lo que no perderás capacidad de filtración.

A PÉ DE PISTA

XLII CONCURSO REXIONAL DA RAZA FRISONA. XIXÓN (ASTURIAS)

En Vaca.tv

Imaxe dos ubres das tres vacas gañadoras do concurso

Badiola Holstein volve conquistar o Rexional de Asturias

A gandería de Gozón subiu de novo ao podio, nesta ocasión co animal Badiola Doorman Delilah, que se alzou co título de vaca gran campiona do certame, celebrado o 12 de xuño e xulgado polo arxentino Gabriel Miretti.

recinto feiral de Xixón Luis Adaro volveu acoller o Concurso Rexional de Asturias da Raza Frisona na súa 42.ª edición, tras dous anos sen poder celebrarse. O certame tivo lugar o 12 de xuño e pola pista pasaron uns 150 animais de 32 ganderías da rexión, que foron xulgados polo arxentino Gabriel Miretti. Nas seccións de xatas e xovencas as gañadoras foron Flora Denver Adreta, de

20 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Flora SC (Valdés), que conseguiu o premio de xata campiona, e Badiola Denver Megamay, de Badiola Holstein (Gozón), que obtivo o de xovenca campiona. Nas finais de vacas, Badiola Crushabull Kinina, de Badiola Holstein, proclamouse vaca nova campiona; Badiola Doorman Delilah, desta mesma gandería, foi nomeada vaca intermedia campiona e Flora Gold Chip Lipstick venceu no campionato de vacas adultas.

Foto de familia coa vaca gran campiona

Finalmente, Miretti outorgou o título de vaca gran campiona de Asturias a Badiola Doorman Delilah e Flora Doorman Brithany e Flora Gold Chip Lipstick, ambas da gandería Flora SC, levaron os de vaca subcampiona e mención de honra, respectivamente. Así mesmo, entregáronse os galardóns de mellor rabaño, que foi para Flora SC, e de mellor criador, que recolleu a gandería Badiola Holstein.

CAMPIONATOS ASCOL Durante o evento, tamén se repartiron premios entre os animais máis destacados fillos de touros de Ascol. No campionato de xatas, Parlero Arrow Jata, de Parlero (Valdés), levou a escarapela gañadora, mentres que no de xovencas foi Llarriba Emilio Modesta, de Llarriba (Gozón), a que logrou a insignia. Na gran final, a vaca nova de 31 meses Llarriba Sanmames Maela ET, de Llarriba, fíxose coa vitoria.

A PÉ DE PISTA

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 5 A 7 MESES

Flora Denver Ulely

Flora SC (Valdés)

XATAS DE 8 A 10 MESES E XATA CAMPIONA

Flora Denver Adreta

Flora SC (Valdés)

XATAS DE 11 A 13 MESES

Badiola Emilio Kawa

Badiola Holstein (Gozón)

XATAS DE 14 A 16 MESES

Parlero Arrow Jata

Parlero (Valdés)

XOVENCAS DE 17 A 19 MESES E XOVENCA CAMPIONA

Badiola Denver Megamay

Badiola Holstein (Gozón)

XOVENCAS DE 20 A 22 MESES

Flora Unstopabull Adaline

Flora SC (Valdés)

XOVENCAS DE 23 A 26 MESES

Carbayeda Samantha Emilio

Carbayeda (Gozón)

Badiola Crushabull Kinina

Badiola Holstein (Gozón)

Llarriba Sanmames Maela ET

Llarriba (Gozón)

Flora Denver Dolly

Flora SC (Valdés)

Badiola Doorman Delilah

Badiola Holstein (Gozón)

VACAS DE 5 ANOS

Badiola Doorman Kuka

Badiola Holstein (Gozón)

VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS E VACA ADULTA CAMPIONA

Flora Gold Chip Lipstick

Flora SC (Valdés)

VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 31 ATA 35 MESES VACAS DE 3 ANOS VACAS DE 4 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

MELLOR CRIADOR DE VACAS

Badiola Holstein (Gozón)

MELLOR RABAÑO

A POXA ALCANZOU OS 16.500 EUROS DE VOLUME DE VENDAS Para poñer o broche final á 42.ª edición do Concurso Rexional de Asturias, o recinto feiral Luis Adaro de

Flora SC (Valdés)

Xixón acolleu unha poxa de gando vacún frisón. Vendéronse un total de 8 animais e o volume de negocio do evento foi de 16.500 euros, cunha media de 2.062 euros por animal.

O exemplar que conseguiu o prezo máis alto foi Badiola Haniko Kenda, de Badiola Holstein (Gozón), que foi vendido por 4.700 euros á gandería La Peña (Llanes, Asturias). O segun-

do animal mellor valorado foi Flora Ayden Mahegic, de Flora SC (Valdés), adquirido pola gandería La Alegría (Córdoba) por 3.500 euros.

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 21

A PÉ DE PISTA

Flora Denver Adreta, xata campiona

Badiola Denver Megamay, xovenca campiona

Badiola Crushabull Kinina, vaca nova campiona

Badiola Doorman Delilah, vaca intermedia campiona e gran campiona

Flora Gold Chip Lipstick, vaca adulta campiona

Badiola Holstein, mellor criador

Flora SC, mellor rabaño

22 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Alfalfa de secano e regadío

Mesturas Forraxeiras

Alfalfa SAN ISIDRO, elevada produción, gran perenidade, secano ou regadío

Gama SPEEDYLMIX, 6 tipos de pradeiras , anuais de sega ou pastoreo

secano ou regadío

Alfalga TIERRA DE CAMPOS, rústica e adaptada ao secano

Gama PLURIMIX, 4 tipos de pradeiras , frescos perennes para secanos Gama REGMIX, 3 tipos de pradeiras perennes de regadío

Gama SECMIX, 2 tipos de pradeiras perennes para secano

www.rocalba.com

VICTORIA, a Alfalfa mellorada, para

Expresión vegetal

A PÉ DE PISTA

XXXIV CONCURSO DE GANDO FRISÓN SAN BERNABÉ. TRECEÑO (VALDÁLIGA, CANTABRIA) CXLV CONCURSO DE GANDO FRISÓN SAN ANTONIO. RENEDO (PIÉLAGOS, CANTABRIA)

Llera Jordy Oscar Roja ET arrasa en Cantabria

Llera Jordy Oscar Roja ET no concurso de Treceño

O exemplar da gandería Llera Her SC levou os títulos de vaca gran campiona e de mellor ubre nos concursos de Treceño e Renedo, que tiveron lugar os días 11 e 19 de xuño, respectivamente.

receño (Váldáliga, Cantabria) acolleu unha nova edición do Concurso de Raza Frisona San Bernabé o 11 de xuño. O certame foi xulgado polo cántabro José Manuel Paz Conde, quen se estreou no devandito concurso hai máis de 20 anos.

Llera Jordy Oscar Roja ET, de Llera Her SC (Caviedes, Valdáliga), foi nomeada vaca gran campiona do evento, tras lograr o título de vaca intermedia campiona e mellor ubre. Así mesmo, Cudaña Lorna Crushabull, de Cudaña (Labarces, Valdáliga), e Sarabia Dulce

Mellor rabaño de Renedo

Windbrook, de Sarabia Isla SC (Solórzano), recibiron os galardóns de vaca nova campiona e vaca adulta campiona, respectivamente. O premio de mellor rabaño levouno Llera Her SC. O título de gran campiona de xovencas foi para Canton Albertina Jordy Red, de El Cantón SC (El Tejo, Valdáliga). Ademais, Llera Warrior Jor Red, de Llera Her SC, venceu no campionato de xatas. Unha semana máis tarde, a localidade cántabra de Re-

Gran campiona de xovencas de Renedo

Gran campiona de xovencas de Treceño

Mellor rabaño de Treceño

24 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

nedo (Piélagos) celebrou a 145.ª edición do seu Concurso de Raza Frisona San Antonio, xulgada polo asturiano Conrado González Antón. Nas primeiras seccións, Cudaña App Haniko ET, de Cudaña, alzouse co título de gran campiona de xovencas, despois de ser nomeada xovenca campiona. A xata campiona foi Canton Habichuel Thunder Storm, de El Cantón. Nas seccións de vacas volveu triunfar Llera Jordy Oscar Roja ET, que se proclamou vaca gran campiona, ademais de intermedia campiona e de recibir o recoñecemento de mellor ubre. González Antón outorgou os galardóns de vaca nova campiona e vaca adulta campiona a Cudaña Lorna Crushabull, de Cudaña, e Llera Byway Lerela, de Llera Her SC, respectivamente. A gandería Llera Her SC gañou o premio ao mellor rabaño tamén en Renedo, onde recibiu unha distinción especial ao mellor rabaño socio de Agrocantabria. Finalmente, no concurso de manexadores saíu elixido mellor manexador Adrián Entrecanales, de Cudaña.

A PÉ DE PISTA

XXXIX CONCURSO NACIONAL DA RAZA HOLSTEIN FRISIA. SAN MIGUEL (AZORES)

En Vaca.tv

Foto de familia coa vaca gran campiona

Portugal ten nova vaca gran campiona: ORP Doorman Natacha O xuíz Brian Carscadden (O Canadá) deulle a palmada da vitoria a esta frisona da gandería Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande) no 39.º Concurso Nacional da Raza Holstein Frisia.

illa de San Miguel de Azores foi o lugar elixido para acoller a 39.ª edición do Concurso Nacional da Raza Holstein Frisia de Portugal os días 17 e 18 de xuño. Máis de 150 animais saíron á pista e foron xulgados polo canadense Brian Carscadden. O certame abriuse co xulgamento das seccións de xatas e xovencas nas que venceu Pereira Jacoby Alicia, da gandería Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima), que tamén gañou o campionato de xovencas. Por outra banda, Balazeiro Undenied 1907, de Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde), proclamouse xata 26 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

campiona da cita. Tamén se nomeou mellor criador de xovencas a Vilas Boas & Pereira. Nas competicións de vacas, Helena, de Paulo Henrique Serpa Costa Rita (Ribeira Grande), recibiu o título de vaca nova campiona; 2705, de António Manuel Cogumbreiro Estrela Rego (Lagoa), o de vaca intermedia campiona, e ORP Doorman Natacha, propiedade de Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande), o de vaca adulta campiona; finalmente, este último animal alzouse co premio de vaca gran campiona de Portugal. Diana, de Pau-

Mellor ubre do concurso

lo Henrique Serpa Costa Rita (Ribeira Grande), foi o exemplar co mellor ubre e Irmãos Rita (Ribeira Grande) conseguiu o galardón de mellor conxunto. Ade-

mais, outorgouse unha distinción a Melos Genereux Papoila, de Sociedade MelosFarm (Ponta Delgada), por ser a vaca de maior produtividade.

A PÉ DE PISTA

CONCURSOS DE MANEXADORES E XUVENIL Para completar a fin de semana, o domingo 19 levouse a cabo o concurso de manexadores, no que Carscadden entregoulles os premios de mellor ma-

nexador novo e mellor manexador adulto a Afonso Costa Pavão e Manuel Fernando Sousa Pereira, respectivamente. Así mesmo, seguidamente tivo lugar o XIV Concurso Xuvenil Micaelense.

Nesta competición participaron xatas de 3 a 5 meses e manexadores ata os 13 anos, na que o premio de campiona xuvenil recaeu en Pereira Doral O’Kadone Red, de Vilas Boas & Pereira, que foi manexada

por Bernardo Borges Lourenço. Ademais, os irmáns António (7 anos) e Manuel Raposo Melo (13 anos) foron os mellores manexadores de cada unha das seccións.

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 5 A 8 MESES

Pereira Warrior Star

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XATAS DE 9 A 11 MESES

1386

Francisco Hildeberto Toledo Ávila (Angra do Heroísmo)

Balazeiro Undenied 1907

Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)

XATAS DE 12 A 14 MESES E XATA CAMPIONA XOVENCAS DE 15 A 18 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Pereira Jacoby Alicia

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XOVENCAS DE 19 A 22 MESES

1079

Marília Conceição Almeida Câmara (Ponta Delgada)

XOVENCAS DE 23 A 27 MESES

Encanto Skyhigh 712

Encanto Natural (Ponte de Lima)

MELLOR CRIADOR DE XOVENCAS VACAS ATA 32 MESES

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima) ORP Solomon Lavanda

Roberto Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

Helena

Paulo Henrique Serpa Costa Rita (Ribeira Grande)

Melos Solomon Ramona

Sociedade MelosFarm (Ponta Delgada)

2705

António Manuel Cogumbreiro Estrela Rego (Lagoa)

VACAS DE 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

ORP Doorman Natacha

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

VACAS A PARTIR DE 6 ANOS

ORP Mccutchen Maia

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

Diana

Paulo Henrique Serpa Costa Rita (Ribeira Grande)

VACAS DE 33 A 36 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 3 ANOS VACAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA

MELLOR UBRE MELLOR CONXUNTO

En Vaca.tv

Mellores manexadores do concurso

Irmãos Rita (Ribeira Grande)

En Vaca.tv

Xata campiona do Concurso Xuvenil

Mellores manexadores do Concurso Xuvenil

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 27

A PÉ DE PISTA

Xata campIona

Xovenca campiona

Xovenca gran campiona

Mellor criador de xovencas

Vaca nova campiona

Vaca intermedia campiona

Vaca adulta campiona

Mellor conxunto de vacas

28 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

BouMatic.com SALAS DE ORDEÑO

AUTOMATIZACION

ROBOTS DE ORDEÑO

Grupanor - Cercampo S.A Azufre 4 Torrejón de Ardoz Madrid 28850 91 656 17 48 Mov .: 609 277 617 pedrojdiaz@grupacer.com

HIGIENE ANIMAL

COW COMFORT

LIMPIEZA

FRIO INSTANTANEO

FRIOR S.L.

FLUSHING Y ARROBADERAS

Pol. Industrial Pedrapartida parcela 17 Coirós, A Coruña 15316 981 774 500 Mov .: 616 029 988 www.frior.com

A PÉ DE PISTA

Fotos: Africor Lugo

POXA DE GANDO FRISÓN. SARRIA (LUGO)

Rego Banana 6092 Sol

Rego Banana 6092 Sol, exemplar máis valorado na poxa de Sarria Logo de dous anos sen este tipo de celebracións debido á pandemia, o último sábado de maio o mercado de animais de Sarria volveu acoller a súa tradicional poxa de gando frisón, organizada por Africor Lugo.

última edición de compra-venda de gando frisón de Sarria, organizada o sábado 28 de maio por Africor Lugo, o Concello da localidade e a cooperativa Aira, en colaboración con Medio Rural e Xenética Fontao, estivo moi concorrida e xerou grande expectación entre os asistentes.

Deuse saída aos 14 animais sacados a poxa

30 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Sacáronse a poxa un total de catorce animais. “A situación do mercado de vacas e as esixentes condicións destas vendas limitaron a oferta”, puntualizaron dende a organización a este respecto. Nunha xornada na que se deu saída a todos os exemplares que se mostraron na pista, o animal máis valo-

rado foi Rego Banana 6092 Sol, unha vaca de primeiro parto parida en marzo e filla do touro de Xenética Fontao Banana, a cal foi vendida por Casa Rego (O Incio) á gandería Xesteira (Zas) por 3.350 euros. Os outros dous animais que acadaron o prezo máis alto foron Rego Bi Battle Baviere 1076, da gandería Casa do Rego (Láncara), e Marey Lautrust 5327 Remedios, de Marey Castro (Pol). Catro dos animais vendéronse a explotacións da Coruña e o resto, a ganderías da comarca de Sarria.

Alta asistencia de público no evento

O volume total de negocio do evento foi de 34.050 euros, cunha media de 2.432 euros por animal. En canto a este dato, Africor Lugo sinalou que era “o esperable, xa que o encarecemento dos insumos debe redundar nun incremento do valor dos animais; pola contra, a súa produción non sería rendible”. Así mesmo, os organizadores valoraron o feito de que, malia estar en plena campaña de ensilado e sementeira do millo, foron moitos os gandeiros que non faltaron á cita en busca de novos exemplares para as súas granxas. “Os animais sacados a poxa proceden de ganderías da provincia de Lugo, con xenealoxía contrastada, unhas condicións sanitarias controladas e a información máis completa, recollida mes a mes polos nosos controladores”, destacaron, á vez que incidiron en que “tales condicións fan que, sen ningunha dúbida, estas poxas sexan un escenario único para adquirir exemplares”.

Mam ColorTM TEST RÁPIDO DE IDENTIFICACIÓN Y ANTIBIOGRAMA EN MASTITIS

Identifica en 48h las 8 principales bacterias implicadas en mastitis clínicas

48h 24h Antibiograma en 24h con 14 opciones de antibióticos disponibles en veterinaria

Listo para utilizar Siembra fácil y rápida, en menos de 3 minutos Lectura e interpretación clara y rápida Ayuda a prevenir resistencias y a bajar la tasa de crónicas Virbac España S.A. Àngel Guimerà, 179-181 08950 Esplugues de Llobregat (Barcelona) 934 707 940 es.virbac.com

3775-RD

SPEED MAM COLOR DETECTA EL ANTIBIÓTICO ADECUADO EN 24 HORAS

JAUME VERDERA (MENORCA)

una una iniciativa iniciativa para para a los a los # YO#SYO OYC S OYC A M PAO MP EO S U EN S U PN ROY P ROY EC TO EC TO I M PIUMLPSUALDSO AD PO RP O VR I RV B IAC R B AC E S PA E SÑPA AÑ CA ON CO EL N FEILN FDI N E DA D E RDA A RC A O NCO OCNEORC Y E RD Y I VD UILG V UALG RA EL R EL T R ATBRA AJBOAD JO E LO D E SLO P RO S PFRO E SFI O ES NIA OLNEASLD EE S LDCEA LM CP AO, M PEO, N ES NPEEC S PI A EC L IAL V E TVEERTI N ER AIRNIA OR S,I OGS, AN GA AD NEARO D ESRO Y SOT Y RO OTSRO P RO S PFRO E SFI O ES NIA OLNEASL E S R E LRAC E LI AC O NIA OD NO ASD O CO SN CO E ST N EEST S EC E STO ECRTO . R.

“A polémica que se xera arredor da gandería baséase nun descoñecemento total do sector”

O veterinario Jaume Verdera leva 18 anos dedicados á súa profesión nas illas Baleares, en concreto en Menorca e Mallorca. Aínda que nunca tivo vinculación cos animais de produción, agora móstrase fascinado co seu traballo, do que destaca o equipo que formou cos gandeiros. Disto e máis fala no novo número de #YoSoyCampo de Virbac. Por que decidiches dedicarte á veterinaria? Estudei veterinaria por accidente. Cheguei a segundo de bacharelato e non sabía que quería estudar, pero a veterinaria chamábame un pouco a atención e así xurdiu. É certo que na miña casa nunca houbo animais de produción e cando empecei pensei que me dedicaría a cans e gatos, pero, a medida que ía estudando, vin que estar encerrado nun despacho non era para min e por iso me decantei por centrarme nos animais de produción. Que é o que máis che gusta do teu traballo? O feito de poder tratar cos gandeiros, porque ao ﬁnal terminan sendo parte da túa familia. Temos un grupo de Whatsapp a través do cal nos comunicamos e tentamos desdramatizar a situación, porque o día a día xa é o suﬁcientemente duro como para ter que amargarnos máis. Estou moi contento cos clientes que teño porque formamos unha comunidade da que eu me sinto un pouco o responsable; para min é o mellor. As ganderías son un negocio que hai que xestionar e tentar convertela en rendible, velando sempre polo benestar do animal e tratando de que todo funcione ben; non podemos perder de vista que eles teñen que gañar a vida con isto. Cales son as características do queixo Mahón, propio de Menorca? É unha denominación de orixe protexida, o que nos permite saír ao mercado cun produto diferenciado, cun valor engadido que non ten outro queixo que non estea amparado por esta DOP. Caracterízase por ser 100 % de leite de vaca (pode haber unha parte de ovella, pero pouca). Ten unha cor amarelada debido aos carotenos que comen as vacas cando pastan. Ademais, Menorca é unha illa moi plana e cando sopra de tramontana a brisa do mar queda enriba da herba, que logo comen as vacas. Debido a isto, o queixo ten un sabor salgado.

Que lle dirías á sociedade sobre o sector gandeiro? A polémica que se xera ao redor da gandería baséase nun descoñecemento total do sector. Temos a sorte, ou a desgraza, de que vivimos nun mundo no que a través do móbil podemos atopar calquera cousa. Ademais, pódese opinar de forma gratuíta e, ao ﬁnal, a opinión que máis vale é a que máis se move, non a máis contrastada. Eu animo á xente a achegarse ás explotacións porque así verá que o gandeiro busca que as súas vacas estean ben, xa que as quere e, por iso, dentro das súas posibilidades, tenta que estean o mellor posible. Como ves o futuro do sector? Polo que a min me incumbe, en Menorca xa empezou unha reestruturación e haberá granxas que terán que pechar. Dispoñemos dun produto cun valor engadido e haberá que axustar a produción de leite ao que se poida comercializar. Así, desde o meu punto de vista, o sector será viable porque o produtor de queixo o que quere é continuar producindo. Ao ﬁnal, o seu negocio é ese e se ten que pagar un pouco máis polo leite para elaborar ese queixo, farao. En Mallorca, envasan leite líquido e a cousa está un pouco máis complicada, pero realmente os poucos gandeiros que quedan están a lograr uns prezos de leite bastante dignos. Eu creo que o obxectivo se centra en ser un bo agricultor e conseguir sacarlles o máximo rendemento ás terras para depender o menos posible do mercado exterior, que é o que ten unha volatilidade que non podes controlar.

vp027

vp027_publi_virbac_yosoycampo.indd 39

20/10/21 13:40

FORMACIÓN

GARANTIMOS QUE NON SERÁ INFORMACIÓN NESGADA, SENÓN APOIADA POLOS MELLORES TÉCNICOS EN ASEGURAR A SAÚDE ANIMAL E HUMANA: OS VETERINARIOS

Os ruminantes dannos a posibilidade de transformar un alimento ao que non temos acceso a dixerir (o pasto), en carne, á que si temos acceso

Anembe desenvolve unha plataforma on line sobre omnívoros Presentamos o novo soporte web da Asociación, que nace co fin de informar os consumidores sobre a importancia dunha boa alimentación, omnívora e equilibrada, e de advertir sobre cuestións que, malia estar cientificamente probadas por profesionais cualificados, non acaban de chegar ao consumidor final.

entro dos obxectivos de Anembe está a defensa dos seus veterinarios membros, pero tamén a da profesión e a do sector en que está inmerso. A partir do coñecemento das ameazas que supoñen a aparición da carne artificial e as súas variantes, así como debido ao interese mediático que espertou en Anembe, decidimos apoiar a posición de produtores e veterinarios desde o punto de vista da defensa da saúde do consumidor. Consideramos moi importante comunicarlle a este último acerca de cuestións que, por científicas e probadas, a nós nos parecen bastante obvias pero que, pola desinformación creada desde tantas fontes, esa mensaxe dos profesionais non chega ao consumidor final. Con esta idea creouse o portal web www.omnivoros.org, no que se desagregan diferentes puntos: • O ser humano é omnívoro por evolución e non por elección: por iso desenvolvemos o cerebro a partir de contar coa proteína na nosa dieta. • “Ser omnívoro é unha vantaxe evolutiva”: omnivoros.org é un movemen34 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

to de resposta á nutrición artificial e substitutos de carne e leite. • Unha dieta omnívora e equilibrada é a única garantía de saúde para o ser humano. Se non se cumpre con estes requisitos e usamos produtos ultraprocesados con grandes carencias en biodispoñibilidade (porcentaxe de proteína asimilada polo organismo comparado coa inxerida), como é o caso das “carnes vexetais”, o que conseguiremos é acumular problemas de saúde, xa sexa a curto prazo ou cando cheguemos a idades máis avanzadas (problemas de memoria, mobilidade etc.). Todos estes aspectos son temas cientificamente probados, pero correntes financiadas por intereses económicos (fondos de investimento), que teñen fins moi evidentes, non informan de forma transparente ao consumidor. • O impacto sobre o medio ambiente, como o de calquera actividade, existe, pero hai que matizar e concretar exactamente cal é, sobre todo tendo en conta que os ruminantes nos dan a posibilidade de transformar un alimento ao que non temos

acceso a dixerir (o pasto) en carne, á que si temos acceso. Nese sentido o portal estrutúrase en varias partes: • Artigos científicos: onde se pode contrastar o coñecemento de forma seria e avalada por autores de coñecido prestixio. • Artigos de opinión: onde se recolle a opinión de reputados catedráticos e persoas de interese. • Audiovisuais: temas que se complementan con contidos multimedia que enriquecen a comunicación desa información. O principal obxectivo é chegar ao consumidor para informalo sobre un tema con tanta desinformación, sabedores de que a comunicación é o factor clave que marca a diferenza en xente que toma decisións incorrectas sobre a súa propia saúde polos intereses económicos das partes implicadas en desinformar. Poderiamos concluír que calquera persoa é libre de nutrirse de forma incorrecta, pero é moi triste que se faga por falta de información rigorosa; por iso en Anembe queremos acreditar os contidos deste novo portal, garantindo que non será información nesgada senón apoiada polos mellores técnicos en asegurar a saúde animal e humana: os veterinarios. Esperamos que esta iniciativa sexa valorada como o que é, unha contribución ao coñecemento por parte destes profesionais.

Consulta a plataforma: www.omnivoros.org

Las Voces de

¿Conoces el pódcast de Nanta para promover una ganadería sostenible? Desde principios de año, Nanta emite mensualmente Las Voces de la Granja, un programa de pódcast dirigido por técnicos de vacuno lechero de la compañía en el que se abordan conceptos básicos relacionados con las granjas de leche. Todos los capítulos se pueden escuchar en Spotify y están enlazados desde la página de Facebook Nanta Dairy.

1x01

CAPÍTULO 1. Primera toma de calostro: intervalos y cantidades Respecto a la cantidad de calostro en la primera toma, hemos hablado de las recomendaciones generales, que pasan por realizar una toma de un 10 % del peso al nacimiento. Además, como norma general, en el primer día de vida se considerará como una buena toma alcanzar o superar los 4 litros. Una regular estaría entre los 3 y los 4 y una mala sería de menos de 3 litros. Es muy importante que la primera toma sea de 4 litros porque cuanto mayor es la cantidad, más alta es la probabilidad de obtener una buena transferencia de inmunidad, con lo que conseguiremos una menor mortalidad, menos patologías y un mayor crecimiento.

¡Escucha aquí el primer capítulo!

En lo que se refiere al intervalo de tiempo entre el nacimiento y la primera toma de calostro, sabemos que la capacidad de absorción de inmunoglobulinas por el intestino de la ternera tiene un tiempo muy limitado y decrece rápidamente tras el nacimiento, por lo que es fundamental que esa toma se realice lo antes posible. Se considera un tiempo adecuado cuando la primera toma está por debajo de las 2 horas de vida de la ternera y regular cuando está entre las 2 y las 6 horas. Sería un tiempo malo cuando esté por encima de las 6 horas de vida.

TIP Debemos tener presente que, si no es conocida la calidad de calostro, se debe usar como referencia una toma de 4 litros.

1x02

CAPÍTULO 2. La proteína sérica y la calidad inmunológica del calostro El segundo capítulo aborda, en primer lugar, la utilidad de la proteína sérica de las terneras. Lo que se intenta medir con ella es la concentración de inmunoglobulinas que hay en suero, esto es, las moléculas de defensa que tiene ese animal. Para medirlo, es necesario extraerle sangre en algún momento entre las 24 y las 48 horas de vida. De esa sangre, una vez coagulada, se extrae la parte de suero y, a través de un refractómetro, podemos medir la refracción de la luz, que está directamente relacionada con la cantidad de inmunoglobulinas que contiene. Sabemos que un buen encalostrado es aquel cuya proteína sérica está por encima de 9 °Bx; cuando está por debajo, esa ternera no ha absorbido bien ese calostro.

Para medir la calidad inmunológica del calostro existen varios aparatos. En este capítulo, los técnicos hablan del calostrómetro y el refractómetro óptico y digital. En la mayoría de las granjas que confían en Nanta ofrecemos un refractómetro óptico, con el que medimos los grados Brix del calostro. Para ello se toma una muestra de calostro y se deposita sobre el refractómetro. Si el valor obtenido es superior a 23 °Bx, consideraremos que este calostro será de buena calidad, si marca entre 19 y 23 °Bx será regular y si está por debajo de 19 °Bx significa que tenemos un calostro de mala calidad y que no se debería administrar en esa primera toma.

TIP Consideramos una calidad óptima a partir de 23 ºBx porque se corresponde con una concentración sérica de inmunoglobulinas superior a 50 grados por litro, que es lo mínimo recomendable para asegurar una buena transferencia de la inmunidad pasiva a la ternera.

¡El segundo capítulo, aquí!

¿Quiénes son los oradores? En Las Voces de la Granja, los locutores son miembros del equipo de técnicos de Nanta. Se trata de profesionales especialistas en granjas de vacuno lechero que presentan nociones relacionadas con distintas áreas de estas ganaderías (cuidado de la recría, instalaciones para vacas en producción, factores importantes de la alimentación en robot de ordeño...) de manera clara, concisa y poniendo el foco en lo más importante para garantizar el bienestar y la rentabilidad de estos negocios.

¡No te pierdas ningún capítulo del pódcast! Síguenos en facebook.com/NantaDairy

S A Ú D E P O DA L

Recorte preventivo dos pezuños O recorte funcional ou preventivo naceu hai uns corenta anos en Holanda e dende hai máis de trinta vénse utilizando en España. O recorte funcional baséase no coñecemento da biomecánica e na corrección das deformacións habituais do pezuño da vaca estabulada (González Sagües, 2003). No presente artículo contestaremos algunhas das preguntas frecuentes sobre este tema.

Daniel Zalduendo Socio da APPB e director de Ankademy, Grupo ANKA

POR QUE DEBO REALIZAR O RECORTE FUNCIONAL?

s pezuños das vacas deben ser recortados periodicamente para garantir o seu benestar e previr o desenvolvemento de enfermidades. Os principais beneficios de realizalo son: - Conseguir unha repartición de pesos equilibrada en cada pezuño e entre os dous pezuños de cada pata (P.P.J. van der Tol, 2004; Carbalho, 2006) para evitar a concentración de presión en zonas críticas que poidan conducir a incomodidade ou coxeira. - Previr a aparición de coxeiras ou atrasar a aparición do primeiro episodio e a duración (Manson, 1989; Manske et al., 2002; Brian, 2012; Gómez, 2013). - Incrementar a produción leiteira. O recorte funcional demostrou incre38 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

mentar a produción leiteira tanto en primíparas coma en multíparas cando se compara a produción previa ao recorte fronte ao posterior a este (Sogstad et al., 2007). - Mellorar o benestar animal. Actualmente moitas industrias están implementando programas de avaliación do benestar animal baseados na avaliación da locomoción das vacas. O recorte funcional pode contribuír a mellorar este score de locomoción cando se realiza sobre animais crónicos (Eduardo Augusto da Cruz, 2017).

CADA CANTO SE DEBEN RECORTAR? A periodicidade debe ser establecida segundo a granxa, xa que, entre outros factores, o tipo de cama e de chan determinarán a taxa de desgaste e o crecemento dos pezuños ou a prevalencia e severidade das lesións, que é a fin de contas o criterio que debe predominar para facer un recorte máis frecuente. Consulte co seu profesional de pedicura cal é a frecuencia adecuada para a súa granxa. Como guía xeral na nosa práctica diaria, usamos dous modelos: - En sábana: todas as vacas se recortan 2 ou 3 veces ao ano. Se se realiza só unha vez por ano, a incidencia de pezuños demasiado longos, ángulos

demasiado agudos e sobrecrecemento son máis frecuentes que se se fai dúas veces por ano (Manske et al., 2002); por iso, a recomendación sería facer mínimo dous recortes ao ano. As vantaxes deste sistema é que é fácil e simple porque non se necesita seleccionar animais senón que se fan todos. É práctico para granxas pequenas e medianas (<300 vacas). - Dirixido: visitas frecuentes (semanal, quincenal ou mensual) para recortar determinados animais. As vacas son máis susceptibles ás lesións de pezuño durante o pico de produción. Por esta razón recoméndase recortar os pezuños un par de meses antes do parto e 3-4 meses tras el (Manske, 2002; Nilsson et al., 1998). As vantaxes deste sistema é que se recortan os animais no momento que o necesitan. Aconséllase en granxas medianas e grandes (>300 vacas), nas que é xustificable economicamente as visitas frecuentes do técnico especialista.

QUE TÉCNICA SE DEBE UTILIZAR? Actualmente a nivel mundial existen varias técnicas de recorte. Podemos afirmar que as máis utilizadas son lixeiras variacións nalgúns dos pasos, pero a súa parte esencial é moi parecida. Describimos a continuación algunhas das máis populares: - Modelo holandés dos 5 pasos: descrito polo Dr. E. Toussaint Raven hai 35 anos, é o método máis utilizado e o que practican o 83 % dos podólogos de Europa occidental (O’Callaghan, 2001). É, ademais, o método utilizado na maioría dos estudos publicados.

S A Ú D E P O DA L

A MIÑA OPINIÓN É QUE É INFINITAMENTE MÁIS IMPORTANTE AXUSTARSE AO MÉTODO E NON COMETER ERROS OU DESVIACIÓNS RESPECTO DESTE QUE O MÉTODO SELECCIONADO

Pata posterior dereita cun modelado moi profundo do oco axial do pezuño lateral

- Deep Modeling (modelado profundo ou método Wisconsin): orixinado nos Estados Unidos. Ademais doutras medidas lixeiramente diferentes respecto ao modelo holandés, a principal diferenza estriba no paso 3 (modelar ocos axiais), onde se realiza un modelado dos ocos axiais moito máis amplo e profundo (aproximadamente do tamaño dun ovo). - Outros métodos: White Line (Roger Blowey), Balance Method (Aaaron Lavoy), White Line Atlas (Vic Daniel e Randall White) e Método Kansas (Siebert).

QUE MÉTODO FUNCIONA MELLOR? Existen poucos estudos contrastados dos diferentes métodos. Nunha comparativa do modelado profundo do oco axial fronte a modelado pequeno, non se detectaron diferenzas, exceptuando nas primeiras crías, onde houbo unha de cinco vacas menos con lesións de pezuños por cada cen vacas recortadas a favor do modelado amplo (Cramer, 2020; Ouweltjes et al., 2009). A miña opinión é que é infinitamente máis importante axustarse ao método e non cometer erros ou desviacións respecto deste que o método seleccionado. A final de contas, o bo técnico é aquel que sabe onde recortar e onde se debe manter intacto o pezuño. Por esa razón creouse a APPB, para asegurar a calidade do traballo dos seus asociados. Desde a súa creación, a asociación vén colaborando na organización de congresos especialistas e formacións específicas que contribuíron a mellorar o nivel do traballo realizado.

A APPB creouse co obxectivo de participar activamente na formación continuada e en apoiar a calidade do traballo dos profesionais da saúde podal

QUE FERRAMENTAS SE DEBEN UTILIZAR? As ferramentas fundamentais no recorte funcional moderno deben ser: - Legras, discos e amoladora. Non entraremos aquí nunha discusión sobre a infinidade de opcións dispoñibles no mercado, pero si que recalcaremos a importancia dun bo afiado para poder realizar un traballo rápido, seguro e preciso. - Sistemas de condución e contención. O recorte pode supor un estrés para o animal (T. Van Hertem, 2014; A. García-Muñoz, 2017; Chapinal N., 2010). Con todo, nos estudos víronse importantes diferenzas entre as granxas nas que se realizaba o recorte (Stoddart, 2018). Mentres que nunhas granxas non supuña ningún estrés, noutras, si. Ademais, viuse que ese estrés se producía polo feito de separar unha animal do grupo e conducilo ao poldro, independentemente de se se realizaba recorte ou non. Todo isto lévanos a concluír que é fundamental, ademais dun técnico ben adestrado, un sistema de condución e de contención rápido e non estresante. Sendo consciente disto, a APPB leva a cabo cursos de manexo sen estrés e anualmente convócase un concurso de vídeos na asociación para determinar o mellor manexador da asociación.

Ademais, algunhas das ferramentas que nos poden ser de utilidade para reducir o estrés do animal poden ser: • Poldros hidráulicos de dobre cincha: ao inmobilizar o animal completamente e ao poder traballar coas catro patas ao mesmo tempo, minimízase o tempo de permanencia do animal no poldro e redúcese o seu estrés. Debemos minimizar o ruído que producen; con base na nosa experiencia, estes deberían estar por baixo dos 70 dB. • Sistema unha vaca dentro, unha vaca fóra: deixando unha vaca dentro do poldro que fará de guía a que vén detrás, aproveitamos o seu comportamento social, xa que un animal tende a seguir o outro. • Manga de manexo con sistema de non retorno: permítenos ter sempre una vaca en espera para entrar no poldro, minimizando a interacción do técnico e o animal. • Bud box: é un rectángulo de 4x7 metros que se usa para cargar a manga. Baséase en que as vacas teñen querenza a saír por onde entraron. É un lugar exclusivamente de paso; se a vaca se almacena dentro, xa non funciona.

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 39

S A Ú D E P O DA L

VIUSE QUE ESTE ESTRÉS SE PRODUCÍA POLO FEITO DE SEPARAR UN ANIMAL DO GRUPO E CONDUCILO AO POLDRO, INDEPENDENTEMENTE DE SE SE REALIZABA RECORTE OU NON

É fundamental, ademais dun técnico ben adestrado, un sistema de condución e de contención rápido e non estresante

BIBLIOGRAFÍA

A recollida de datos de forma dixital permite integrar a información nos sistemas informáticos da granxa e a súa posterior análise

Outras ferramentas xa dispoñibles actualmente e que serán indispensables para realizar un recorte de calidade son: - App para recoller a información das vacas recortadas e as lesións tratadas. É importante que esta información estea conectada co programa de xestión da granxa para realizar unha análise posterior e establecer unha estratexia adecuada de prevención e tratamento. Recentemente, celebrouse o 10.º aniversario de I-SAP, onde a APPB colabora activamente con Conafe para estandarizar esta recollida dixital de datos. - Portas de selección: moi importantes no caso de establecer unha estratexia de recorte dirixido. Serve para separar os animais a recortar sen distorsionar o traballo da granxa. - Baños automáticos ou semiautomáticos: fundamentais para asegurar un control adecuado das enfermidades infecciosas. Aínda que non é un elemento directamente relacionado co recorte funcional, en granxas con altas prevalencias de dermatite, a alta presenza de talóns 40 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

podrecidos e deformacións de pezuño fan que o recorte funcional deba ser moito máis frecuente.

CONCLUSIÓNS Os pezuños das vacas deben ser recortados periodicamente para garantir o seu benestar e previr o desenvolvemento de coxeiras. Independentemente da técnica utilizada, é importante que este traballo se realice por un técnico ben formado. Na práctica moderna do recorte débeselles prestar especial atención aos sistemas de contención e ao manexo que diminúan o estrés do animal durante o proceso.

The effect of claw trimming on the hoof health of Swedish dairy cattle Thomas Manske 2002 The Effect of Preventive Trimming on Weight Bearing and Force Balance on the Claws of Dairy Cattle P.P.J. van der Tol 2004 The effect of concentrate:silage ratio and of hoof trimming on lameness in dairy cattle. Manson and Leaver, 1989 Questionnaire survey of perceptions of veterinary surgeons and cattle foot trimmers on cattle lameness O’Callaghan, 2001. Randomised controlled trial to evaluate the effect of foot trimming before and after first calvingon subsequent lameness episodes and productivity in dairy heifer. Mahendran, S.A 2017 Effect of early lactation foot trimming in lame and non-lame dairy heifers: a randomised controlled trial . O J R Maxwell 2015 Prevalence and interrelationships of hoof lesions and lameness in Swedish dairy cows. ThomasManske 2002 The effect of routine hoof trimming on locomotion score, ruminating time, activity, and milk yield of dairy cows. T.Van Hertem 2014 Effects of type of lesion and trimming on short-term behavior of grazing dairy cows. Eduardo Augusto da Cruz et al 2017 Claw length recommendations for dairy cow foot trimming. Archer et al 2015 The effects of flunixin meglumine and hoof trimming on lying behavior, locomotion, and milk production in lame and nonlame lactating dairy cows. N.M. Chapel 2020 Effect of hoof trimmer intervention in moderately lame cows on lameness progression and milk yield .A. García-Muñoz 2017 Correlated changes in behavioral indicators of lameness in dairy cows following hoof trimming. Chapinal N 2010 Cattle Footcare and Claw Trimming, E.Toussaint Raven, originally published in Dutch in 1977 with the English edition first published in 1985. Cuidado de pezuñas en vacuno lechero. Adrian González Sagües 2003 Estimating the value of infectious or noninfectious foot disorder prevention strategies within dairy farms, as influenced by foot disorder incidence rates and prevention effectiveness. Dolecheck 2019

CMY

“Se nota instantáneamente; lo echamos un día y en nada ya empiezan a desaparecer las moscas” La solución para las moscas en la ganadería de Lácteos Conchy (Friol, Lugo) ha sido apostar por Masterfly® Bait, el insecticida de Quimunsa para un control de larga duración. Su propietario, César Modia, nos detalla en esta entrevista cómo es su aplicación y los resultados que ha obtenido. La producción de sus 60 vacas se destina a la elaboración propia de leche fresca y quesos. ¿Era el control de las moscas un problema importante? Las moscas siempre son un problema en cualquier tipo de granja. Al principio de la primavera, cuando empieza el calor en abril o mayo, las moscas se convierten en un estorbo para los animales, porque están incómodos, y también para nosotros, tanto en el establo de las vacas como en la propia quesería. Buscamos un producto que funcionara muy bien y que no nos diera mucho trabajo a la hora de utilizarlo. ¿Cómo se aplica? Es muy fácil. Trae un dosificador, se disuelve en agua y luego lo aplicamos en unas láminas de plástico, como si estuvieras pintando una pared. Luego, estas láminas las colocamos en las entradas, en sitios húmedos, donde hay ventanas, pero en lugares donde nunca lleguen a tocarlo los animales. Cada bote te da para 100 metros cuadrados, te cubre mucho.

César Modia Lácteos Conchy

¿Notó los resultados de manera rápida? Se nota instantáneamente; lo echamos un día y en nada ya empiezan a desaparecer las moscas. ¿Cada cuánto tiempo lo tiene que aplicar? Este producto viene certificado para ocho meses y es verdad que, una vez que lo aplicas, notas los efectos hasta otoño, ya cuando viene el frío y las moscas desaparecen solas. Nosotros hacemos el proceso en el mes de abril y nos olvidamos del tema de las moscas todo el verano. ¿Por qué recomendaría este producto a otros ganaderos? Yo lo recomiendo porque es un producto que funciona. Además, no ves los restos de las moscas pegados, como las típicas tiras, ni tienes que estar preocupado cada mes por este asunto. Sé que lo aplico, que en una hora está listo y me olvido hasta el invierno.

EN VÍDEO

SIN MOSCAS

MASTERFLY BAIT AIT ®

Resultados más rápidos Eficacia HASTA 8 MESES Insecticida en polvo

Experts in Pest Control Solutions

QUIMUNSA · Derio Bidea 51, Munguía - 48100 - Spain · Tel: 946 741 085 · www.quimunsa.com .quimunsa.com · info@quimunsa.com

A C T U A L I DA D E

A Xornada Técnica de Africor Lugo e Vaca Pinta regresou ao seu formato presencial Unha decena de relatores deron forma a esta edición, celebrada o 14 de xuño no auditorio da Facultade de Veterinaria de Lugo. Na sesión púxose o foco en temáticas coma o estrés por calor, o uso responsable de antibióticos, a pegada de carbono ou o manexo dos datos na granxa.

ras dous anos sen poder celebrarse de maneira presencial, a Xornada Técnica de Africor Lugo e Vaca Pinta recuperou o seu formato o 14 de xuño no auditorio da Facultade de Veterinaria de Lugo (USC), onde houbo unha participación moi alta e se expuxeron temas de interese para os profesionais do sector. A cita deu comezo cunha exposición de Israel Flamenbaum, consultor e experto internacional na xestión de rabaños leiteiros e no control do estrés por calor, e propietario da empresa Cow Cooling Solutions, sobre o deseño das instalacións e os medios que se poden implementar para mi44 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

tigar os efectos da calor e a importancia do uso de medios de monitorización para o control dos rabaños. Na súa intervención animou ao foro cunha boa noticia: “Afortunadamente o estrés por calor en Galicia está en moi boas condicións con respecto a outras partes de España e do mundo”. Así mesmo, explicou como se pode arrefriar a vaca de maneira directa e indirecta e abordou a importancia de monitorear a efectividade dos tratamentos. Tras el, José Luis Benedito, presidente do Colexio de Veterinarios de Lugo, deulle a palabra a Gerardo Rivero, xefe de Servizo no Departamento de Seguridade Alimentaria

nas Producións Gandeiras da Xunta de Galicia, quen explicou a nova normativa da Unión Europea en materia de medicamentos veterinarios no exercicio desta profesión, especialmente cando se prescriben antimicrobianos para animais produtores de alimentos, e como é o labor de control oficial. “Os alimentos de orixe animal non teñen residuos de medicamentos, pero a utilización de certas medicinas pode xerar resistencias que logo se converten nun problema grave de saúde pública. Por iso, o reto debe ser utilizar os antibióticos que son para a saúde humana como último recurso na veterinaria”, apuntou no seu relatorio.

A C T U A L I DA D E

GERARDO RIVERO: “OS ALIMENTOS DE ORIXE ANIMAL NON TEÑEN RESIDUOS DE MEDICAMENTOS”

Despois do descanso, foi a quenda de Luis Miguel Jiménez, veterinario e director técnico de Servet Talavera (Toledo), quen continuou co tema do uso de antibióticos centrándose no período seco como fase decisiva na aparición da mastite e na importancia de curar posibles infeccións intramamarias que tivesen lugar durante a lactación. “Estamos inmersos na One Health, polo que temos que facer un uso responsable de antibióticos e coa nova normativa non podemos usar profilácticos. Nas vacas de leite cando máis se usa este tipo de medicación é no secado”, advertiu, aínda que cre que hai motivos para ser positivos porque “estamos nun proceso de adaptación tanto os gandeiros como os veterinarios para cumprir coa lexislación; aínda así, a redución no consumo de antibióticos desde que empezamos co programa de resistencia ata os datos de 2020 é brutal e, sobre todo, no secado”. .

LUIS MIGUEL JIMÉNEZ: “A REDUCIÓN NO CONSUMO DE ANTIBIÓTICOS DESDE QUE EMPEZAMOS CO PROGRAMA DE RESISTENCIA É BRUTAL”

Pasada a media mañá, Gregorio Salcedo, profesor técnico e investigador do CIFP La Granja en Cantabria, interpretou os aspectos de manexo relacionados coa pegada de carbono e mostrou as ferramentas que se poden considerar nas explotacións para este asunto. Para iso, comparou resultados do modelo Dairy Cant (Salcedo, 2015), procedentes de 174

explotacións de Cantabria e 54 doutro proxecto. Tamén puxo o foco no artigo “Valoración holística da sustentabilidade nos sistemas leiteiros da España húmida”, do que resaltou que “describe un sistema de puntuación (1 a 4) e valoración da sustentabilidade (mellorables, regular, boas e excelentes) das 54 explotacións do proxecto INIA-RTA2015-00058-C06, que implica 66 variables e 6 indicadores (ambiente, chan, xurro, alimentación, nutritivo e nutracéutico), con especial interese nas explotacións de Galicia”. Así mesmo ofreceu estratexias de manexo que se poden aplicar nas explotacións para reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro. Entre esas estratexias destacou a fertilización, o emprego das leguminosas, a recolección de forraxes novas ou a redución de proteína, entre outras. “Todo o que ves non o podes usar na túa explotación, fíxate na túa gandería e capta doutras o que che encaixa”, subliñou.

GREGORIO SALCEDO: “TODO O QUE VES NON O PODES USAR NA TÚA EXPLOTACIÓN, FÍXATE NA TÚA GANDERÍA E CAPTA DOUTRAS O QUE CHE ENCAIXA”

A continuación, Jesús Combarro, director de Abanca Agro, dedicou a súa intervención a expoñer as principais liñas de axuda actualmente en vigor para o sector e as liñas de financiamento en convenio coas distintas administracións. Entre estas, describiu as axudas vinculadas aos fondos Next Generation, aplicables ao colectivo de ganderías de leite. “Son catro programas e aquí mostramos tres: un de investimentos en xestión de residuos de xurros, outro sobre a mellora da eficiencia enerxética e o seu aproveitamento e, por último, unha liña de axudas vinculada á gandería de precisión, agricultura e tecnoloxías 4.0”, relatou.

JESÚS COMBARRO: “HAI UNHA LIÑA DE AXUDAS VINCULADA Á GANDERÍA DE PRECISIÓN, AGRICULTURA E TECNOLOXÍAS 4.0”

Ás 13:30, tivo lugar a inauguración oficial das xornadas da man do conselleiro de Medio Rural, José González; do deputado de Recursos Sustentables da Deputación de Lugo, Roberto Fernández, e do presidente de Africor Lugo, Manuel Sandamil. O conselleiro animou os gandeiros a que “impulsen as ferramentas que ofrece a Lei de recuperación da terra agraria de Galicia, concretamente os polígonos agrarios, xa que son idóneos para axudar a dispoñer de base territorial necesaria para optimizar a xestión das explotacións”. Así mesmo, lembrou as diferentes axudas que sacaron desde a Xunta e explicou que se lle demandou ao Banco de España a concesión dunha moratoria dun ano por parte das entidades financeiras no pago das amortizacións dos préstamos a longo prazo, que teñen vivos no sector agroalimentario. Pola súa banda, Roberto Fernández puxo o foco na calidade dos relatores que formaron parte da xornada e o interese das temáticas. “Abordáronse cuestións como o uso responsable de antibióticos, pero tamén outras vinculadas aos novos medios de monitorización e o uso das tecnoloxías da información, co obxectivo de seguir avanzando na transferencia de coñecemento e na modernización do sector para gañar produtividade, eficiencia e competitividade”, concretou. Incidiu nas axudas financeiras das que dispoñen os produtores e destacou que “chegan nun momento de dificultade, nun contexto de crise derivado da invasión de Ucraína e que se suma ao efecto da subida dos custos da electricidade”.

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 45

A C T U A L I DA D E

Inauguración con José González, Manuel Sandamil e Roberto Fernández

Finalmente, tomou a palabra Sandamil, que empezou afirmando que “a gandería de hoxe, e de sempre, depende das decisións da Administración e tamén do labor conxunto dos veterinarios e os gandeiros”. Durante a súa intervención, falou sobre o control leiteiro que ten como obxectivo “obter datos para facer as avaliacións xenéticas, pero debe ser unha ferramenta para a xestión da explotación, achegando datos, índices e comparativas entre ganderías para permitir a gandeiros e técnicos tomar decisións baseadas na información, que, sen dúbida, contribuirá a mellorar a eficiencia das súas granxas”. Rematou a mañá cunha última charla a cargo de Israel Flamenbaum, quen volveu falar do estrés por calor e a súa influencia na produción e fertilidade das vacas, así como do prexuízo económico que produce expoñer as vacas a condicións de carga térmica en climas similares ao de Galicia e o beneficio, por contra, que deriva da óptima aplicación da refrixeración no verán. En concreto, recolleu datos que lle proporcionou Africor Lugo de 80.000 vacas de Lugo e “os resultados mostran que os animais galegos teñen unha vantaxe moi grande pola súa meteoroloxía. Aínda que pode haber granxas que si teñan problemas na produción, pero na comparativa coas explotacións valencianas reflíctese que Galicia é unha terra bendita desde o punto de vista da produción de leite”.

46 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

ISRAEL FLAMENBAUM: “GALICIA É UNHA TERRA BENDITA DESDE O PUNTO DE VISTA DA PRODUCIÓN DE LEITE”

RODRIGO GARCÍA: “A TRANSICIÓN ENTRE O PERÍODO SECO E A LACTACIÓN REÚNE VARIOS FACTORES DE RISCO NUN TEMPO RELATIVAMENTE CURTO”

Rodrigo García, director técnico de Nutrición de Rumiantes en TechMix Europa e consultor en nutrición en granxas do leste de Europa, Alemaña, Bélxica, Países Baixos e Luxemburgo, deulle paso á primeira sesión da tarde abordando o manexo da transición entre o período seco e a lactación e repasou os beneficios do uso de marcadores metabólicos pre e posparto para predicir que animais son susceptibles de padecer enfermidades e propor tratamentos eficaces e sustentables. “A transición entre o período seco e a lactación reúne todos estes factores de risco nun tempo relativamente curto”, afirmou e engadiu que “o éxito deste proceso de cambio definirá se a vaca será rendible ou non durante a seguinte lactación e as súas oportunidades de ter unha lactación adicional. Por tanto, calquera intervención que reduza as posibilidades de fallo ten un alto impacto económico na explotación”. Así mesmo, lembrou que tradicionalmente se considerou que a mobi-

lización excesiva de graxa e as deficiencias minerais, principalmente de calcio, comprometían o éxito deste período de transición. “Recentemente, sinalouse que a activación inmunitaria e a inflamación son eventos normais neste período e que fóra de control reducen a inxestión de alimento e empeoran a hipocalcemia. A orixe deste proceso inflamatorio poden ser o ubre, o útero e o sistema dixestivo”, relatou. Para o control desta resposta inflamatoria excesiva, García expuxo que é fundamental a vixilancia dos factores de risco, coma a redución da inxestión de alimento pre e posparto, a disbiose rumino-intestinal, as infeccións mamarias preparto e a condición corporal excesiva ao final da xestación.

La recuperación de la vaca recién parida requiere más que solo calcio

Magnesio

Necesario para el metabolismo del Calcio

Osmolito

Potasio

Responsable del correcto equilibrio hídrico

Ayuda a la salud celular

Niacina

Calcio

Mejora la función hepática y despierta el apetito

Para la optima producción de calostro y leche y la correcta respuesta inmunitaria

Levadura viva

Para el correcto funcionamiento del rumen y la estimulación de la ingesta

YMCP Vitall® PRODUCTO COMPLETO PARA LA VACA RECIÉN PARIDA soluciones metabólicas Para más información contacta con Elanco. También puedes visitar https://vetconecta.elanco.com/our-products/ The Vital 90 Days™, Elanco y la barra diagonal son marcas registradas de Elanco o sus ﬁliales. © 2021 Elanco. PM-ES-21-0576

A C T U A L I DA D E

JUAN CAINZOS: “DESENVOLVÉRONSE NOVAS MÉTRICAS QUE PERMITIRON ASOCIAR O PERFIL DE ÁCIDOS GRAXOS NO LEITE CON FACTORES DE MANEXO NA GRANXA”

XOSÉ RAMÓN BOTANA: “O BIG DATA É UNHA REALIDADE NAS GRANXAS DEDICADAS Á PRODUCIÓN DE LEITE”

MANUEL CANDAMIO: “CON ESTE SISTEMA DE MONITORIZACIÓN CENTRÁMONOS NO PROBLEMA MÁIS QUE EN INTENTAR BUSCAR ONDE ESTÁ”

Seguiulle Juan Cainzos, Senior Sales Manager en ABS España, quen disertou sobre as distintas tecnoloxías que nos permiten avaliar a composición cualitativa e cuantitativa dos ácidos graxos presentes no leite. “Nun principio, esta tecnoloxía asociouse principalmente coa produción de produtos lácteos con alto valor engadido (por exemplo, a certificación de leites con altos niveis de ácidos graxos insaturados), coa avaliación do tipo de alimentación (herba fresca vs. silo) ou co emprego de aditivos (por exemplo, aceite de palma)”, explicou e continuou: “Con todo, máis recentemente desenvolvéronse novas métricas que permitiron asociar o perfil de ácidos graxos no leite con factores de manexo na granxa e a nivel individual para monitorear o estado metabólico de vacas frescas e para a detección temperá de vacas individuais que desenvolverán cetose clínica ou abomaso desprazado”. Precisamente Africor Lugo comezou en setembro de 2021 a reportar información sobre o perfil de ácidos graxos no leite aos seus asociados. Cainzos describiu a potencialidade desta información comparada cos resultados obtidos noutras partes do mundo, así como as diferentes interpretacións e análises que se poden facer con estes datos.

Media hora despois, Xosé Ramón Botana, veterinario de Aira SCG e copropietario da Granxa O Lameiro (Frades, A Coruña), centrou a súa charla en que criterios debemos ter en conta para elixir correctamente as aplicacións informáticas que se empregan na granxa, en como integrar as diferentes fontes de información para poñela ao alcance do gandeiro e dos técnicos que o asesoran e en como empregar esta tecnoloxía para simplificar o traballo diario, gañar eficiencia e adaptarse aos retos presentes e futuros da produción leiteira. “O Big Data é unha realidade nas granxas dedicadas á produción de leite. As ganderías teñen ao seu alcance gran cantidade de datos e de fontes diversas. O reto está en gobernar toda esta información para que sexa útil: poder analizala con axilidade e poñela ao servizo da toma de decisións”, puntualizou.

A Xornada despediuse coa intervención de Manuel Candamio, gandeiro e xestor de Finca Cabreira (Irixoa, A Coruña), quen xustificou, con base na súa experiencia real, os motivos polos que decidiu instalar un proxecto de monitorización na súa gandería. Describiu como a instalación do sistema cambiou a súa forma de traballo en canto a manexo, saúde e reprodución das vacas, e comparou o antes e o despois das súas rutinas. “Antes tiñamos un hábito de traballo no que revisabamos todos os animais; con todo, con este sistema de monitorización centrámonos nas vacas que necesitan a atención do gandeiro, tendo datos obxectivos sobre a ruminación, horas comendo, actividade e outros datos, e así tomar decisións de actuación en termos de saúde, reprodución e manexo do animal”, expuxo, e engadiu que así conseguen mellorar as rutinas de traballo, poñer atención no necesario e aumentar a calidade dos seus labores. “Ao final, centrámonos no problema máis que en tentar buscar onde está”, concluíu.

48 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

A agricultura do futuro nas túas mans Lely Horizon O seguinte elo no futuro da súa explotación é a predición. Dea un paso adiante na xestión da súa explotación con Lely Horizon e sáquelles o máximo partido aos seus datos. Aproveite a información aplicando algoritmos intelixentes para predicir rendementos e obter opcións precisas de optimización da súa explotación. Consiga unha indicación clara e nunha fase precoz das vacas sospeitosas de padecer cetose e reciba consellos de tratamentos. Horizon está dispoñible en dous paquetes: Control e Advance. Comprobe cal se adapta mellor ás súas necesidades.

Coñece máis sobre SAT Bezenartea (Baztán, Navarra)

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

farming innovators www.lely.com

3 Lely Astronaut A5

¡EN VÍDEO!

SAT Bezenartea confía en Lely para gañar en calidade de vida Na procura dunha maior liberdade horaria, hai oito meses que en SAT Bezenartea (Baztán, Navarra) automatizaron o muxido, con tres Lely Astronaut A5, e melloraron as instalacións para ofrecerlles máis benestar aos animais. TESTEMUÑOS Mikel Maisterrena, Unai Etxaiz e Guiomar Aguilar

Visitar varias granxas por Galicia que dispoñen do sistema de muxido robotizado con Lely levou ao gandeiro Mikel Maisterrena a instalalos na súa explotación SAT Bezenartea (Baztán, Navarra). Aínda que nos últimos anos xa facían tres muxidos en sala, isto implicaba problemas nos horarios, “xa que nos rompía o día en mil anacos e era imposible organizar algo, ademais tiñamos moita presión familiar”, puntualiza. Por ese motivo, hai oito meses que decidiron incorporar tres Lely Astronaut A5. Nesta granxa manexan un total de 330 animais, dos cales 160 están en produción, 140 son recría e os demais son vacas secas. A media de produción diaria sitúase entre os 46 e o 47 kg/vaca, cunhas calidades dun 3,80 % de graxa e un 3,10 % de proteína. A alimentación das vacas en lactación componse de 1 kg de palla, 2,5 kg de alfalfa, 8 kg de

millo doce, 8 kg de polpa de remolacha, 3,5 kg de soia, 3 kg de penso e 24 kg de silo de millo forraxeiro. Guiomar Aguilar, Farm Management Support (FMS) de Lely, apunta que na actualidade alcanzan unha media de 3,2 muxidos, o que implica que “hai vacas que chegan a muxirse 4 ou 5 veces ao día, mentres que na sala sempre eran 3”. Doutra banda, o delegado de vendas de Lely en País Vasco, Navarra e Cataluña, Unai Etxaiz, subliña que “esta é unha das nosas mellores explotacións, xa sexa pola xenética, o manexo ou o cow confort que o gandeiro adoptou para os seus animais”.

MELLORAS NAS INSTALACIÓNS E RUTINAS MÁIS CURTAS Antes de incorporar os robots, en SAT Bezenartea xa fixeran cambios nas instalacións para mellorar o benestar animal: “Eu son un maniático da produción e para iso o primeiro que se necesita é lograr un bo cow confort”, comenta

Mikel Maisterrena. Para alcanzalo, realizou unha reforma na granxa: mellorou a luminosidade, aumentou o número de cubículos e ampliou os corredores. “É importante que haxa espazo para que a circulación das vacas dentro da nave sexa moi ﬂuída, así conseguimos que a asistencia ao robot sexa maior”, recalca. Desde que automatizaron o muxido, as rutinas de traballo tamén cambiaron: “Pola mañá adoita vir un traballador para arrimar os atrasos e outro empeza a dar leite aos xatos. Eu chego ás 6 da mañá para preparar a mestura para as vacas e logo recompoñemos os cubículos, botamos desinfectantes, aplicamos tratamentos...”, expón o gandeiro e confesa: “Trabállase menos que antes”. Pola súa banda, Unai Etxaiz detalla que “o leitmotiv da empresa é facer tres muxidos, isto é indiscutible, e hai que aumentar a produción, pero sen deixar de buscar tanto o cow confort como o benestar para o gandeiro. Non se trata de aumentar á conta de todo, por iso pretendemos que os clientes

Pronto instalarán un cuarto robot co que aumentarán o número de muxidos A media de produción está entre os 46 e os 47 kg/vaca/día

poidan compatibilizar a vida laboral coa familiar”. Engade que isto se consegue contando cunha máquina que achegue unha gran capacidade de muxido, como o Lely Astronaut A5, e que sexa moi fiable, para que ofreza liberdade, “xa sexa para atender outros factores da granxa ou á familia”.

MÁXIMA CONFIANZA NA MÁQUINA DE LELY Este gandeiro apostou polos robots de Lely porque “en todas as granxas que visitamos que tiñan as súas máquinas alcanzaban unhas producións maiores que no resto e o servizo técnico que nos ofrecían na zona de Navarra era moi fiable”. Engade que o máis importante para eles é que “cando as vacas vaian muxirse estean o máis cómodas posible e con este sistema conséguese ese obxectivo”. Pola súa banda, Guiomar Aguilar apunta que “temos unha máquina fiable que funciona igual en todas as partes do mundo e desde o noso departamento de FMS acompañamos o gandeiro desde o minuto cero para que perda os medos, xa que os animais se afán antes aos robots que o persoal”.

PROXIMAMENTE, A CUARTA UNIDADE Aínda que é pronto para seguir crecendo, Maisterrena xa sopesa instalar o cuarto robot para baixar o número de vacas por unidade e lograr así que “haxa menos competencia entre elas, sobre todo nas primíparas, e que accedan ao robot con maior facilidade”. Ademais, segundo nos conta, esta granxa ten unha alta produción, polo que o tempo de muxido é maior: “Coa cuarta cabina, os animais non esperarán tanto, polo que o número de muxidos por vaca e día irá aumentando”. Así mesmo, ao dispoñer doutra máquina, os animais estarán menos tempo de pé e haberá menos coxeiras e problemas de patas. De feito, o delegado de vendas da zona considera que “teñen animais con gran potencial xenético e que producen moito leite, polo que incorporar outro robot é a mellor maneira para extraerlles aínda máis leite e mellorarlles o benestar animal que xa teñen”.

MÁIS DE 600 ROBOTS POR TODO O NORTE Desde Fisterra (Galicia) ata o cabo de Creus (Cataluña), Lely conta con máis de 600 máquinas incorporadas en diferentes explotacións. Unai Etxaiz indica que traballan con granxas que

Realizaron melloras nas instalacións para un maior benestar animal

levan máis de vinte anos robotizadas e que algunhas dispoñen de 8 ou 9 robots. En concreto, entre Navarra e País Vasco suman 130 robots de muxido e resalta que “cando Lely quixo empezar a traballar na península ibérica, elixiu Navarra como zona de introdución das súas máquinas pola proximidade con Francia e porque xa había gandeiros que estaban interesados en automatizar o muxido”. Para esta empresa, o equipo humano é moi importante, pero ante todo destaca a calidade das súas máquinas: “Dannos seguridade para obter os resultados que lles prometemos aos nosos clientes. Hai un concepto moi manido que é o peace of mind (ter a conciencia tranquila), que nós logramos grazas ás nosas máquinas e desta maneira sabemos que aos nosos gandeiros sempre lles vai ir perfecto”, conclúe.

LOS CORALES DE BUELNA TRAZO

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este ﬁto no muxido.

OUTEIRO DE REI

AIZOAIN VILA NOVA GAIA

AVILA

Lely Center Los Corrales Lely Center Outeiro Lely Center Aizoain Lely Center Trazo Lely Center Ávila Lely Center Vila Nova

+34 606 022 405 +34 671 646 745 +34 676 182 349 +34 685 117 350 +34 665 772 747 +351 227 538 339

NA GRANXA

SAT SEIXAS. TABOADA (LUGO)

En Vaca.tv

O leite fresco acabado de muxir, clave na fórmula secreta dos xeados Xeou! Falar desta marca na Ribeira Sacra en plena época estival e á beira do Camiño de Santiago xa non é sorprendente, pois a cremosidade e o sabor dos seus xeados pouco máis necesitan para triunfar. Manolo Arias, un dos propietarios da gandería taboadense SAT Seixas, onde naceron estes manxares, compartiu connosco toda a súa traxectoria.

Localización: Taboada (Lugo) Propietarios: Manolo Arias, Montse Cadahia, José García e Noelia García N.º total de animais: 400 Vacas en muxidura: 230 Media de produción: 42 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,80 % Porcentaxe de proteína: 3,30 % RCS: 178.000 cél./ml Destino do leite: Xeou! e Naturleite

52 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

otamos a vista atrás uns 40 anos da man de Manolo Arias, copropietario da SAT Seixas, e remontámonos á granxa familiar que mantiñan os seus pais e os seus avós en Paradela. “Nacín na época en que as familias recomendaban deixar o rural por falta de oportunidades –lembra Manolo Arias. Como consecuencia deste consello, marchei de novo a traballar fóra e estiven en diferentes provincias de España ata que o meu pai e a miña avoa enfermaron; entón tiven que regresar para axudar a miña nai nos labores da granxa”.

Daquela, contaban cunha ducia de vacas e cunha cota de 8.000 litros de leite. A experiencia do día a día na granxa provocou en Manolo “desexos de emprender” e comprou a súa primeira vaca en Alemaña para buscar mellorar a xenética dos seus animais: “Cun crédito que tiven que pedir, acabei pagando por ela 330.000 pesetas”, rememora. Foi aplicando cambios na maneira de traballar e, xunto con esa vaca e outras máis que adquiriu, comezou a producir 300 litros de leite ao día. A súa xuventude e a súa paixón polo rural levárono a construír unha nave nova e en tres ou catro anos chegou a muxir uns 80 animais, pero o ritmo de traballo obrigouno en pouco tempo a ter que reducir o crecemento e o posterior falecemento do seu pai e da súa avoa levárono cara a un momento complicado: “Estiven a piques de abandonar, pois as naves quedadan insuficientes, tiña a miña parella en Madrid, moitas inquietudes e a presión do traballo os 365 días do ano facíase moi grande. Só salvaron aquela situación dúas circunstancias: o ben que se vive rodeado de natureza e a oportunidade que me xurdiu de crear unha sociedade”.

NA GRANXA

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Manolo Arias e Montse Cadahia

MANOLO ARIAS: “O NOSO LABOR CONSISTE EN CREAR UN PRODUTO ÚNICO COA MELLOR MATERIA PRIMA, O LEITE, AO QUE DEDICAMOS TANTO CARIÑO, TEMPO E COÑECEMENTO”

Xunto a dous socios máis, a nova empresa foi constituída en 2004 e, dous anos máis tarde, comezaron as obras das instalacións actuais na localidade de Seixas, en Taboada. A unión sentou as bases do que é hoxe a granxa. Tras varios anos, un deles decidiu abandonar e actualmente os propietarios son catro, dous núcleos familiares: Manolo Arias e a súa muller, Montse Cadahia, e Noelia García e o seu pai, José García. O abandono dun dos tres primeiros socios unido ao cambio aos tres muxidos e á falta de man de obra cualificada fixeron que a gandería pasase por unha época moi complexa, que lograron “sacar adiante con moita coraxe e superación”, afirma Manolo. Tras salvar estas dificultades foron saíndo adiante e chegou por fin unha época de estabilidade, unha época na que comezou a medrar o xerme dos xeados Xeou! Na actualidade, na SAT Seixas moxen ao redor de 230 vacas e súmanse ao rabaño sobre 20 secas e 150 xatas e xovencas. A media de produción por animal e día é duns 42 litros, pero “depende –segundo di– da climatoloxía para conseguir unhas boas forraxes e da súa conservación. En anos de boas colleitas, rozando a excelencia nos silos, chegamos a medias de 45 e mesmo de 48 litros por vaca e día”. A porcentaxe de graxa anda polo 3,80 % e a de proteína, polo 3,30 %. O reconto de células somáticas no mes de maio foi de 178.000 cél./ml e a bacterioloxía sempre se mantén por debaixo de 10.000.

NOVEDAD

CAZO OR DISTRIBUID JE A FORR

NOVOEUDNAIFEDED CAZ

Tel. (+34) 985 634 238 Schäffer Ibérica • info@schaffer-iberica.com

www.schaffer-iberica.com

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 53

NA GRANXA

Distintas fases do proceso de elaboración dos xeados: pasteurización, entrada e saída da manteigadora e xeados xa listos para consumir

MONTSE CADAHIA: “UTILIZAMOS O LEITE ACABADO DE MUXIR DAS NOSAS VACAS E MESTURÁMOLO CON PRODUTOS DE MÁXIMA CALIDADE, SEMPRE QUE SE PODE DE PROXIMIDADE”

TRANSFORMAR O PROPIO LEITE, UNHA IDEA DESDE NENO Sempre quixo, desde a súa infancia, transformar o leite da súa propia granxa, pero “nunca era o momento”, recoñece. Necesitaba toda a enerxía do seu día a día para a gandería e, aínda que sempre quixo facer algo co leite, atopábase con dificultades. “Se non fose por Montse, Xeou! non existiría”, remarca. Ambos valoraron moitas posibilidades: “O leite fresco na nosa cultura non ten o éxito que debera ter e pareceunos que o sector dos iogures e dos queixos estaba máis saturado. O lugar onde estamos, a Ribeira Sacra, o Camiño de Santiago… Calor, turismo, xeado… Pareceunos que encaixaba todo moi ben. Ademais, o consumo do xeado no inverno baixa en certa medida, cada vez menos, pero iso permitiríanos estar nesa época máis tranquilos, pensar e poder construír novas ideas”. Decidiron así ofrecerlles aos peregrinos e aos turistas da zona un xeado do seu propio leite, acabado de muxir. Un xeado artesán, natural e elaborado con produtos de primeira calidade: froita fresca, marmeladas da zona, o mellor chocolate e a vainilla máis recoñecida. “O proceso de transformar o noso leite en xeado é un reto moi gratificante, unha satisfacción persoal. O noso labor consiste en crear un produto único coa mellor materia prima, o leite, ao que lle dedicamos tanto cariño, tempo e coñecemento”, asegura Manolo.

54 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

PRIMEIROS PASOS

O AUTÉNTICO PORQUÉ DO SEU SABOR

Os inicios pasaron por visitar moitas feiras e xeaderías, por España e tamén por Italia, por realizar cursos de formación, ler un montón de libros e por aprender a formular. “Adquirir coñecementos sobre moléculas, sacáridos e disacáridos… saber formular foi o máis importante. Ao principio tamén contactas con empresas que ata che facilitan a formulación dos xeados, pero nós tiñámolo claro: queriamos diferenciarnos da oferta industrial e conseguir o noso propio xeado”, apunta Manolo. Comezaron por comprar unha pasteurizadora para facer probas e os resultados eran moi saborosos, pero o problema chegaba cando querían coñecer a razón dos diferentes gustos. “Se tes unha base de coñecementos que che permita saber por que un alimento se comporta dunha ou doutra maneira, podes coñecer por que saen uns resultados ou outros e ir axustando mellor o fin ao que queres chegar”, sinala o emprendedor. Todas as fórmulas dos seus xeados están compostas por Manolo e por Montse: “Cando imos elaborar un xeado, creamos a fórmula, despois realizamos as probas e imos valorando ata onde queremos chegar. Non é fácil. Traballamos dentro dos parámetros dunha fórmula e se quitamos dun lado, temos que poñer do outro… Ás veces resulta complexo”. A aprendizaxe arrincou en 2017 e nos dous anos seguintes abriron as tres tendas onde os comercializan, en Portomarín e Palas de Rei, en 2018, e en Arzúa, en 2019.

Montse Cadahia é “a alma de Xeou!”, así o subliña o propio Manolo. Os dous teñen o apoio, ademais, de dúas empregadas que traballan no obradoiro en plena campaña e de catro persoas para as tendas, en total sobre unhas sete persoas, “todas mulleres, menos eu”, concreta. Realizan todos os procesos de maneira manual. Segundo di Montse, “utilizamos o leite acabado de muxir das nosas vacas e mesturámolo con produtos de máxima calidade, sempre que se pode de proximidade”. “A base de todo é o leite fresco, el é o que marca o sabor dos nosos xeados, pois non sabe igual o leite fresco que o UHT. Nós só o pasteurizamos, non o homoxeneizamos, e iso marca a diferenza”, revela Manolo. Ao leite engádenlle ingredientes de primeirísima calidade, como abelás de Piamonte, chocolate belga, castañas de Galicia, vainilla de Haití ou froitas e marmeladas de produtores da zona. Así, a día de hoxe, contan cunha trintena de sabores. “Aos de sempre, como pode ser o chocolate, a vainilla, o amorodo ou o limón –enumera Arias–, engadimos outros un pouco máis innovadores, como poder ser o de iogur con marmelada de sabugueiro e laranxa amarga, o de castaña ou o de aguacate con lima”.

SISTEMA DE CRUZAMIENTO SISTEMA SISTEMA DEDE DE CRUZAMIENTO CRUZAMIENTO DEDE DE 3 3RAZAS 3RAZAS RAZAS SISTEMA CRUZAMIENTO DE 3 SISTEMA SISTEMA DEDE CRUZAMIENTO CRUZAMIENTO DEDE 3 RAZAS 3 RAZAS RAZAS

SISTEMADE DECRUZAMIENTO CRUZAMIENTODE DE3 3RAZAS RAZAS SISTEMA +33%

RENTABILIDAD VITALICIA

RENTABILIDAD RENTABILIDAD RENTABILIDAD RENTABILIDAD RENTABILIDAD VITALICIA VITALICIA VITALICIA VITALICIA VITALICIA

PRODUCCIÓN GRASA + RENTABILIDAD RENTABILIDAD PROTEÍNA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN

PRODUCCIÓN VITALICIA VITALICIA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN GRASA GRASA + ++ GRASA GRASA GRASA + + PROTEÍNA PROTEÍNA PROTEÍNA PROTEÍNA PROTEÍNA

+33% +33% +33% +33% +33%

= +33% +33%

= == ==

COSTES

-26%

PRODUCCIÓN TRATAMIENTOS PRODUCCIÓN DE GRASA GRASA + +SALUD COSTES COSTES COSTES PROTEÍNA PROTEÍNA COSTES COSTES TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS DE SALUD DE SALUD DE SALUD DE SALUD DE SALUD

-26% -26% -26% -26% -26% +147 ICMAM TÍFTIÍCFA E E ENEN C I A C F I A F Í M Í T TTÍFICMAEME E TÍFICAME ENEN EN EN

O PROBPR ARO D BBAADD TE TEPP BR N E PNNRTEO AO E D B AD T T N N

OOO

* Estudio de 10 años dirigido por la Universidad de Minnesota. Resultados por el Journal of Dairy Science A OROBconfirmados RP

CI CCI I

CI CI

PE BAD D TE T N N

TÍFICAM EN TÍFICAME E EN

+147 +147

PR O B A D

O O

DÍAS DÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD REDUCCIÓN REDUCCIÓN DE LA DELA LA REDUCCIÓN DE REDUCCIÓN REDUCCIÓN DE LA DE LA MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD

O O

REDUCCIÓN DE LA MORTINATALIDAD

-26% -26% +147 +147 +147 +147 +147

DÍAS

COSTES LONGEVIDAD COSTES TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS SALUD DEDE SALUD DÍAS DÍAS DÍAS DÍAS DÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD LONGEVIDAD LONGEVIDAD LONGEVIDAD

* Estudio * Estudio de 10 de años 10 dirigido años dirigido por lapor Universidad la Universidad de Minnesota. de Minnesota. Global Genetics Galicia Global Genetics * Estudio de 10 años dirigido por la Universidad de Minnesota. * Estudio *Resultados Estudio deconfirmados 10de años 10 años dirigido dirigido por lapor laofUniversidad deP.N. Minnesota. de Minnesota.C/Londres 29A confirmados por el por Journal elUniversidad Journal Dairy of Dairy Science Science Teléfono: 619 760 916Resultados Európolis Resultados confirmados por el Journal of Dairy Science Resultados Resultados confirmados confirmados por elpor Journal el Journal of Dairy of Dairy Science ScienceLas Rozas, Madrid global@globalgenetics.es 28232

CI CI

REDUCCIÓN REDUCCIÓN DEDE LALA Global Global Genetics Genetics Galicia Galicia MORTINATALIDAD Global Genetics Galicia MORTINATALIDAD

procross.info

Global Global Genetics Genetics Global Genetics Global Global Genetics Genetics Galicia Galicia Global Global Genetics Genetics Teléfono: Teléfono: 619 760 619 916 760 916 P.N. Európolis P.N. Európolis C/Londres C/Londres 29A 29A 29A Teléfono: 619 760 916 P.N. Európolis C/Londres * Estudio de años 10 años dirigido la Universidad de Minnesota. Teléfono: Teléfono: 619 619 760 760 916 916 * Estudio P.N. P.N. Európolis Európolis C/Londres C/Londres 29A 29A global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es 28232 28232 Las Rozas, Las Rozas, Madrid Madrid de 10 dirigido porpor la Universidad de Minnesota. global@globalgenetics.es Resultados confirmados por el Journal of Dairy Science 28232 Las Rozas, Madrid global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es Resultados confirmados por el Journal of Dairy Science 28232 28232 Las Rozas, Las Rozas, Madrid Madrid galicia@globalgenetics.es global@globalgenetics.es

procross.info procross.info procross.info procross.info procross.info

Global Genetics Galicia Global Genetics Galicia

Global Genetics Global Genetics

NA GRANXA

M. A.: “CANDO O INCREMENTO DO PREZO LLE REPERCUTISE AO CONSUMIDOR, INMEDIATAMENTE LLE TERÍA QUE AFECTAR AO PRODUTOR, NON QUEDAR SEMPRE NOS MESMOS PETOS”

POR QUÉ XEOU!? Para a marca dos seus xeados fixeron tormenta de ideas e contactaron con diferentes profesionais que achegaron o seu gran de area, pero non acababa de saír un nome que lles encantase. “Un bo día, o arquitecto que nos fixo o deseño das tendas, amigo noso –apunta Manolo–, chamoume e díxome: «Manolo, esta mañá xeou!». Ao que lle contestei «Si, e que?». Respondeume: «Aí tes o nome do teu xeado». Así foi”. Nome galego, sonoro, curto e que se refire a un fenómeno meteorolóxico natural e moi típico en Galicia: “Creo que é un nome representativo e que nos describe moi ben”, engade. ONDE ATOPALOS Os xeados de Xeou! pódense atopar en tres tendas físicas salpicadas ao longo do Camiño Francés a Santiago de Compostela, en Portomarín, en Palas de Rei e en Arzúa, e nalgún punto de venda da provincia de Lugo, como Sarria, Monforte de Lemos e a capital; tamén en Silleda (Pontevedra). A maiores, contan cunha tenda móbil que viaxa por diferentes feiras e festas para dalos a coñecer. Neste último mes estivo en Chantada, en Ribas de Sil, na Semana Verde de Silleda ou no festival O Son do Camiño, en Santiago. Durante a pandemia, Manolo e Montse tamén puxeron en marcha a venda on line a través da web xeou.es. “Envíanse a domicilios e negocios ata 50 km de distancia, pois por temas de conservación de temperatura e manexo resulta complexo”, di Arias. DIVERSIDADE DE FORMATOS “Dispomos de varios formatos: tres tamaños de cornetes e dous de terrinas para comer no momento e terrinas de 500 ml para levar”, conta Montse.

56 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

VENDA DO RESTO DO LEITE Á INDUSTRIA O proxecto de Xeou! xurdiu hai apenas catro anos, as tendas abríronas entre 2018 e 2019 e eses dous anos foron moi bos, pero en 2020 chegou a pandemia. “Quen se podía imaxinar que iamos abrir un negocio e que practicamente ao ano ía chegar algo así? É que nin no peor dos casos”, destaca Manolo. Esperan que este volva a ser un bo ano para poder calcular cifras reais de negocio, pero ata o de agora non puideron facer un balance tan certeiro porque a situación non foi normal. “Un xeado con base de leite leva, dependendo do sabor, entre un 40 e un 60 % de leite. Coa cantidade de materia prima que producimos na nosa granxa teriamos que vender xeados a nivel de España para destinar todo o leite da granxa a Xeou!”, explica. O proxecto está botando a andar, con éxito, pero aínda comezando, e a maioría do leite que producen as vacas da SAT Seixas destínase á industria, concretamente a Naturleite. “Temos moi boa relación con eles para traballar xuntos, para seguir mellorando, e agradécese porque non é o habitual”, admite Arias. Agora mesmo teñen contrato por tres meses e cre que “tal e como están os prezos do sector, deberíanse firmar por un mes ou mesmo por 15 días, porque nesta incerteza que vivimos non sabemos o que vai pasar mañá, se as materias primas van subir ou baixar. Debería haber un sistema de seguimento e cando o incremento do prezo lle repercutise ao consumidor, inmediatamente lle debera tamén afectar ao produtor, non quedar sempre nos mesmos petos”, apunta Manolo.

A GANDERÍA, A BASE DO NEGOCIO Aínda que os seus xeados se están convertendo na cara máis coñecida do negocio, o verdadeiro protagonismo pertence á granxa, á SAT Seixas, unha sociedade formada na actualidade, como xa dixemos, por dúas familias. Por un lado, Manolo e Montse, e polo outro, Noelia e o seu pai, José. Montse encárgase da oficina e da xestión de Xeou!, Manolo dirixe a granxa e Noelia leva a parte técnica, que combina co seu traballo de veterinaria e asesora en Seragro SCG. José García, xa xubilado, só é parte da sociedade. Ademais deles e das traballadoras de Xeou! dan emprego a outras 8 persoas que desenvolven os labores da granxa en tres quendas: de 5 da mañá a 1 da tarde, de 9 da mañá a 5 da tarde e de 5 da tarde a 1 da madrugada. “Hai dúas persoas dedicadas exclusivamente a situacións de días libres e as vacacións organizámolas dependendo das necesidades de cada traballador e tamén das obrigas da granxa, pois intentamos que ninguén estea de vacacións en plena campaña, para intentar controlar todo”, sinala Manolo. Son dous os piares nos que se asenta todo o proxecto: o benestar animal e a motivación do equipo humano. “O máis importante é que os animais teñan auga, comida de calidade e camas adecuadas para o descanso e que o equipo nunca perda a constancia, a rigorosidade e o afán de superación”, cre o gandeiro.

NA GRANXA

NOELIA GARCÍA Socia da SAT Seixas e responsable técnica de alimentación e reprodución

Nas vacas de produción distinguen tres lotes para facilitar o muxido

“PARA A RENDIBILIDADE DA GRANXA HAI MOITOS FACTORES QUE CONTROLAR, PERO SEN UNS RESULTADOS TÉCNICOS ACEPTABLES NON CREO QUE NINGUNHA GANDERÍA POIDA SER RENDIBLE” Como vos asesorades a nivel técnico e de que materias te encargas ti mesma? Eu levo toda a parte de reprodución e de alimentación. Realizo unha revisión semanal na que lle poño especial atención ao control dos pospartos, para a detección precoz de problemas e para a toma de medidas en canto a alimentación ou a manexo.

Danlle moita prioridade ao encalostrado dos animais nas primeiras horas de vida

A partir dos 20 días pasan a grupos para sociabilizar e crecer mellor

Para a nutrición dos animais, queremos seguir avanzando no autoabastecemento de forraxes propias coas materias que imos comprando. Agora mesmo, na ración de lactación usamos o millo e a herba en combinación coa colza, a fariña de millo e mais un núcleo. A maiores tamén estamos desenvolvendo uns programas de vacinación para enfermidades respiratorias e diarreas neonatais. No rabaño non entrou ningún animal de fóra desde que se formou a SAT.

Consideran que as camas de area teñen a textura idónea para os animais

SON DOUS OS PIARES ONDE SE ASENTA TODO O PROXECTO: O BENESTAR ANIMAL E A MOTIVACIÓN DO EQUIPO HUMANO

DISTRIBUCIÓN DOS ANIMAIS As vacas de produción e as secas viven na nave principal da explotación, con cubículos e camas de area. “É un material inerte, cunha textura idónea para os animais. Límpanse e adecúanse todos os días e énchense con area nova todas as semanas”, detalla Arias. Nesta instalación teñen comedeiros de resina, “que facilitan a limpeza”, bebedoiros de aceiro inoxidable, que lavan todos os días para que “as vacas teñan auga limpa e de calidade sempre a disposición”, e sistema de limpeza con arrobadeiras, que “pasan entre oito e dez veces ao día para que os patios estean secos e limpos ao máximo”. 58 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Para mellorar o benestar das vacas instalaron un sistema de refrixeración na sala de espera: “Na nave non é necesario, porque é moi ventilada, pero á hora dos muxidos, sobre todo na quenda do mediodía e nos días de calor, era necesario –admite Manolo– baixarlles a temperatura aos animais e temos ventiladores combinados con dispensadores de auga”. Tamén fan un coidado de pezuños cada 15 días, “pónselles o baño á saída do muxido para asegurar que todas pasan por el e nas secas estámolo poñendo unha vez ao mes. A verdade é que non temos ningún problema de dermatite”.

Contades cun bo equipo de asesores… Para calidade do leite traballamos con Francisco Sesto, de Seragro SCG. Asiste mínimo a un muxido ao mes, fai control dos parámetros da sala, do estado dos ubres, da rutina de muxido etc. e elabora os informes correspondentes. Asesorounos para a implantación dos protocolos e rutinas de muxido e tamén no tema do secado. En podoloxía, o equipo de Seragro fainos recorte funcional dúas veces ao ano, ademais da atención de vacas coxas cando se precisa. O recorte funcional periódico diminúe moito a incidencia das coxeiras. Contamos co traballo da ADSG Vacasán e co servizo de clínica de Aira para as urxencias. Estades centrados en mellorar algún aspecto? Os puntos de mellora que eu vexo van moi ligados á estabilidade na calidade e na conservación da comida, tanto na diminución de patoloxías de posparto e mamites como na mellora da eficiencia reprodutiva. Para a rendibilidade da granxa hai moitos factores que controlar: prezos de venda do leite e animais, control de gastos, saúde etc., pero sen uns resultados técnicos aceptables dentro duns parámetros non creo que ningunha granxa poida ser rendible.

www.etxeholz.net etxeholz@etxeholz.net +34 683 61 24 06

¡Ventila tus problemas!

¿El calor y la humedad suponen un problema para el bienestar de tus animales y su producción? Los sistemas de ventilación e irrigación permiten combatir el estrés térmico evitando el descenso de la producción y los problemas de concepción. Desde Etxe Holz analizamos el diseño de tu explotación y te proponemos el sistema de ventilacion que mejor se adapte a tu situación; ventiladores de gran tamaño (desde 3 hasta 7 metros de diámetro), sistemas de microirrigación, etc.

¡No dudes en ponerte en contacto con nosotros!

REDUCE EL ESTRÉS TÉRMICO AUMENTA LA PRODUCCIÓN MEJORA LA FERTILIDAD COSTE AMORTIZACIÓN: 2 AÑOS COW CONFORT ASEGURADO

NA GRANXA

Preparan eles mesmos as diferentes racións no seu propio carro mesturador

Os animais acabados de nacer son instalados en boxes individuais, “onde se encalostran e pasan os seus primeiros 15 ou 20 días de vida”. Logo, distribúense en grupos de tres, “onde se destetan –explica o gandeiro– e se manteñen ao redor doutros 20 días. A partir dese momento, facemos lotes máis grandes de cinco ou oito animais ata que chegan ao momento da inseminación. Están nunha das naves antigas, na máis próxima á explotación actual, en cama quente de palla con acceso ao exterior”. Unha vez preñadas son trasladadas a outra das naves vellas, agora á de Paradela, onde xa se acostuman a estar en cubículos de palla. Permanecen nestas instalacións ata que lles quedan dous meses para o parto, que volven ao establo principal. “Únense ás secas para a preparación ao parto”, apunta.

RACIÓNS E CULTIVOS En referencia á recría, Manolo Arias admite que o aspecto ao que lle dan máis importancia é o encalostrado: “Para nós é prioritario, é a base da saúde dos animais o resto das súas vidas. O que fagamos no momento de nacer vainos condicionar nos seguintes anos”. Un animal de tamaño medio vén tomando uns tres litros de costro, pois “se este paso non está ben feito, pode enfermar ou mesmo morrer”. Logo, comezan a inxerir dúas tomas de sete litros de leite maternizado ao día e a partir do segundo día de vida teñen acceso a auga e a un penso concentrado de copos de millo. 60 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

“A desteta lévase a cabo cando están comendo sobre tres ou catro quilos de concentrado, retiramos unha toma de leite, deixamos pasar 15 días e retiramos a toma da mañá. Inmediatamente xuntámolas en grupos de tres, porque sociabilizan e crecen mellor”, asegura Manolo. Vanlles incrementando a forraxe na alimentación ata a inseminación. A ración das xovencas leva 12,8 kg de silo de herba, 3 kg de silo de millo, 1,5 kg de colza, 1 kg de palla e 0,6 kg de fariña de millo. As secas comen unha ración composta por 6 kg de silo de millo, 6,7 kg de palla, 2,4 kg de colza e 1,5 kg de fariña de millo. Ás vacas en produción subminístranlles cada día outra ración con 32 kg de silo de millo, 11 kg de silo de herba, 14 kg de bagazo, 4,4 kg de colza, 3 kg de fariña de millo, 2 kg de gran húmido de millo e 2 kg de núcleo. Eles mesmos preparan as diferentes comidas nun carro mesturador de 14 m3. Precisamente por esta capacidade, preparan a das vacas de leite tres veces ao día e tan só unha vez a das secas e a das xovencas. A día de hoxe dispoñen de 130 hectáreas, unhas 100 de alugueiro, repartidas nunhas 90 fincas a diferentes distancias. Arias reclama que “sería moi necesario poder concentrar ao redor da granxa a produción de forraxes, pero agora mesmo énos imposible, pois temos 500 ha de montes comunais ao redor que nos obrigan a buscar terreos lonxe”. Rotan nunhas 80 ha herba e millo e as restantes permanecen todo o ano en pradeira permanente. “In-

ROTAN CULTIVOS DE HERBA E MILLO PARA ENSILADO EN 80 HA E APOSTAN TAMÉN POLO GRAN HÚMIDO

tentamos realizar un corte cedo en marzo, outro a finais de abril e aí xa sementamos o millo. Estamos nunha zona complicada, bastante seca, un ano podemos recoller 25.000 quilos por hectárea e outro, 40.000. Normalmente, usamos ciclos curtos e tentamos ensilalo en setembro, como moi tarde, para volver sementar a herba tras a recollida”.

Bienestar y rendimientos

PORQUE NO TODAS LAS LECHES SON IGUALES

Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota. Oligoelemento indispensable. Su forma natural permite biodisponibilidad.

una

mejor

Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.

LECHES MATERNIZADAS

www.serval.fr/es Servicio comercial : 629 64 02 61 Servicio técnico : 656 83 30 80 commercial@serval.fr

Serval España

NA GRANXA

M. A.: “CON TRES MUXIDOS CONSÉGUESE UN MAIOR BENESTAR DOS ANIMAIS, UN MAIOR CONTROL DO RABAÑO E AUMÉNTASE EN BOA MEDIDA A PRODUCIÓN”

Tratan de buscar o equilibrio entre xenómicos e probados, apostan polo seme sexado para as dúas primeiras inseminacións das xovencas e das vacas adultas que máis lles interesan e usan o cruzamento con carne con razas que teñan facilidade de parto. O 80 % dos animais son inseminados a celo visto e o 20 % das inseminacións son celos inducidos con prostaglandinas ou dispositivos intravaxinais de proxesterona. Á hora da primeira inseminación teñen en conta a idade, cunha media de 12,8 meses, e o tamaño, que teña ao redor de 400 kg de peso. “A media de inseminacións por preñez é de 2,3, tanto en vacas como en xovencas, o intervalo entre partos é de 420 días e adoitamos establecer un período de espera voluntario duns 80 ou 90 días, valorando sempre a produción do animal”, detalla. A media ICO da granxa está en 3.500 e a media da última cualificación morfolóxica foi de 80,4 puntos.

O 80 % dos animais son inseminados a celo visto

Moxen tres veces ao día nesta sala 2x10

PRODUCIR A TRES MUXIDOS A maiores, apostan polo gran húmido de millo. Compran o gran, ensílano en salchichas e fanlle un uso similar ao do silo. “É unha boa opción, sobre todo nesta época de incerteza nos prezos das materias primas. Tes que adiantar o investimento, pero logo xa o tes aí e, ademais, achega un amidón que se asimila antes”, concreta Manolo. A gran parte do laboreo que implican as terras contrátano a empresas de servizos externas, pois consideran que “non ten sentido ter un parque de maquinaria nunha granxa destas dimensións para usalo dous ou tres meses ao ano”.

62 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

VACAS FUNCIONAIS E BOAS PRODUTORAS Na SAT Seixas levan anos traballando na selección dos touros, xa que a condición morfolóxica dos animais é importante á hora da produción. “Vacas con ubres perfectos, mellores patas e maior lonxevidade implican unha mellor produción, evidentemente”, declara. Buscan animais funcionais, cun tamaño medio, boas producións e duradeiros, e tamén están pendentes de avances que favorezan o benestar animal. Apostan por limitar a consanguinidade e evitan trazos de tipo ou de saúde negativos.

Na actualidade están muxindo 230 vacas nunha sala 2x10 instalada en 2008, cando construíran as naves novas. “Certo é –asume Manolo– que esta era unha sala pensada para aquel momento, non adaptada ao día de hoxe”. Realizan tres quendas de muxido e, tal e como recorda Arias, “este cambio foi produto dun capricho, dunha decisión inadecuada, pois non estabamos preparados nin tiñamos a man de obra cualificada para afrontar ese reto”. Iso si, unha vez que empezaron cos tres, non se renderon en ningún momento e “con moito traballo e formando o persoal” foron capaces de sacalo adiante.

Es el momento de renovar tu maquinaria Haz tu explotación agrícola más sostenible y digital con el Plan Renove del Santander. Te ayudamos con financiación en condiciones preferentes para renovar tu maquinaria agrícola e impulsar de nuevo tu negocio. Infórmate sobre todas las soluciones que Santander Agro puede ofrecerte. Entra en bancosantander.es o acércate a cualquiera de nuestras oficinas.

Financiación sujeta a previa autorización por parte del Banco.

NA GRANXA

Teñen 500 ha de montes comunais ao redor que os obriga a buscar terreos lonxe para producir os seus cultivos

M. A.: “É INCOMPRENSIBLE QUE SE TRATE DE SUBSTITUÍR UN ALIMENTO COMO É O LEITE POR BEBIDAS VEXETAIS CON AZUCRE OU QUE TEÑAMOS QUE COMPRAR ALIMENTOS A MILES DE QUILÓMETROS CANDO TEMOS OS TERREOS E OS PODIAMOS DEDICAR, BEN ORGANIZADOS, A PRODUCIR”

A pesar das dificultades, Manolo enumera os beneficios: “Conséguese un maior benestar dos animais, tes un maior control do rabaño ou permíteche encalostrar os animais mellor, porque hai sempre xente na granxa, e auméntase en boa medida a produción”. Na sala sempre moxen dous traballadores e as vacas pasan ao muxido en tres lotes. Para o secado non están utilizando antibióticos en ningún animal. “Se tes un rabaño san e unha alimentación de calidade, podes adiantarte a moitas patoloxías coa observación do día a día e evitar o uso de antibióticos. Ademais, é unha tranquilidade para que o antibiótico non acabe no tanque do leite”, recomenda.

GANAS DE SEGUIR E ALGUNHAS DEMANDAS De cara ao futuro máis inmediato xa comezaron coas obras para a construción dunha nave nova para xuntar toda a recría, algo que lles achegará “un traballo máis cómodo con menos dedicación en tempo e unha mellor 64 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

calidade de vida”, pero a situación de incerteza actual obrigounos a frear un pouco o seu avance e a valorar pouquiño a pouco cando retomar. Manolo Arias alerta de que levan meses producindo por baixo dos custos de produción, “sen que se adopten medidas para solucionalo, unicamente as achegadas por nós mesmos”. “Repercutir mensualmente o incremento dos custos de produción, realizar reunións semanais entre a Administración, a industria transformadora e as explotacións gandeiras e apostar pola produción nacional de cereais e forraxes axudaría a que as ganderías vivisen e non só sobrevivisen”, denuncia. Cústalle entender as mentiras e especulacións que se seguen transmitindo sobre o sector e a xestión das diferentes administracións, que non “valoran o constante peche de ganderías, coa súa consecuente diminución na produción de alimentos para os consumidores”. Cre absurdo que se lle dea prioridade “a un hobbie sobre unha lexislación eficaz con respecto á fauna salvaxe” e considera

incrible que en pleno ano 2022 “continuemos producindo un alimento e que sexa a industria a que marque o seu prezo, porque o produto é noso”. Na súa valoración da situación actual do sector gandeiro tamén pensa que “é incomprensible que se trate agora de substituír un alimento como é o leite por bebidas vexetais con azucre ou que teñamos que comprar alimentos a miles de quilómetros cando temos os terreos e os podiamos dedicar, ben organizados, a producir”. Engade: “Non evolucionamos, paramos o progreso e mesmo retrocedemos. Pídolle á Administración que tome medidas antes de que sexa tarde para o campo galego, tan rico e valorado fóra das nosas fronteiras. Loitamos contra un xigante nunha guerra que non nos pertence”. Con todo, ten fe en que isto mellorará. Lembra a todas aquelas persoas que o axudaron ao longo destes case 30 anos de traballo, de coraxe e de loita no rural e esixe “un respiro, apoio e ganas de poñer o campo galego no lugar de honra no que lle corresponde estar”.

DOUS REFERENTES EN MAZARICOS CON EXCELENTES RESULTADOS TRAS O CAMBIO A ROBOTS Iván Rey, de Rey Martínez, e Toni Caamaño, de Ganadería Carreira, son dous mozos gandeiros de Mazaricos (A Coruña) que apostaron nos últimos anos por quedar co negocio familiar e por confiar na robotización dos procesos para unha maior eficiencia e unha mellor calidade de vida. Os dous instalaron varios DairyRobot R9500. Rey puxo en marcha tres máquinas e Caamaño iniciou o muxido robotizado con dous robots. En pouco tempo a valoración de ambos é moi positiva, moito mellor do que imaxinaran. Os animais adaptáronse moi ben á nova rutina e os traballadores van pouco a pouco coñecendo as novidades do seu novo traballo. Cos arrimadores de comida FROne e os colares CowScout, tanto Iván como Toni cren que a automatización da granxa lles axudou a mellorar o benestar dos seus animais, a conseguir mellores rendementos e a gozar de moito máis tempo libre.

Para máis información: GEA.com/es

rey martínez Localización: Mazaricos (A Coruña) Número total de animais: 340 Vacas en produción: 141 Número de robots: 3 Media de produción: 38 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,70 % Porcentaxe de proteína: 3,20 % RCS: 150.000 cél./ml

Iván Rey: “Estamos moi contentos porque nos cambiou moito o día a día. Se nos dixesen que ía ser así, poñíaos antes” en vídeo

Por que decidiron pasarse ao muxido robotizado? Dispoñiamos dunha sala 2×7 e decidimos cambiar aos robots porque se nos quedaba pequena. Ademais, dedicabamos seis horas diarias ao muxido e queriamos unha alternativa para reducir ese tempo. Non hai acceso fácil á man de obra cualificada e entón decidimos automatizar o muxido por tres motivos: aliviar o traballo diario, aumentar a produción e alcanzar os tres muxidos. Por que elixiron GEA? Gustoume desde que o vin. É un robot que moxe de maneira silenciosa. O foso é moi importante para o tratamento diario na explotación e tes a opción do muxido manual. Ademais, ofrece a separación por cuartos.

“Os colares achégannos moitos datos: inxestión, ruminación e tamén detección de celos. Marcan o momento óptimo de inseminación de forma máis exacta”

Iso si, o que máis me gustou é o selado que realiza a tetoeira, porque trata moi ben os tetos. Para estes animais, que se moxen tres ou catro veces ao día, é importante a hidratación dos tetos e con este tipo de selado conséguese. Como recordan o proceso de adaptación? Os animais nin se deron conta, non se acordaban de ir á sala. Para nós foi algo máis complicado ao comezo, porque hai que romper as rutinas dos animais, sobre todo polas noites, que están deitados. Tivemos unha semana complexa, porque lles chegaba a hora do muxido e había que meter os animais, pero, polo demais, moi ben.

“O que máis me gustou é o selado que realiza a tetoeira, porque trata moi ben os tetos”

Que diferenzas notaron? Onde máis o notamos foi no traballo e en que os animais están mellor, máis tranquilos, porque se poden muxir a calquera hora.

Estas granxas robotizadas con GEA son referentes en Mazaricos? Son dúas ganderías de referencia polo cambio xeracional e porque a automatización xoga un papel clave.

Nós estámonos adaptando, porque non temos que ir ao muxido. Agora metemos sete animais pola mañá e pola noite, polo que acabamos bastante pronto. Non estamos afeitos a chegar tan cedo a casa. Que valoración fan do cambio? Estamos moi contentos con todos os sistemas. Xa estamos pensando en incorporar a amamantadora neste ano, porque cremos que os animais van estar mellor e o rendemento será maior. A valoración é a máxima. A nós cambiounos moito o día a día. Se nos dixesen que ía ser así, poñíaos antes.

Juan Manuel Velo Responsable comercial de GEA para Farming Agrícola

Estes dous mozos colleron as rendas das súas explotacións e robotizaron as súas granxas para facer o traballo máis levadío e rendible. En que consiste o seu asesoramento? En coñecer as necesidades que ten o gandeiro.

ganadería carreira Toni Caamaño: “En tres semanas aumentamos entre 3 e 4 litros de media por vaca e temos máis calidade de vida”

Localización: Mazaricos (A Coruña) Número total de animais: 200 Vacas en produción: 108 Número de robots: 2 Media de produción: 41 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,70 % Porcentaxe de proteína: 3,30 % RCS: 150.000 cél./ml

en vídeo Por que tomaron a decisión de apostar polo muxido con robot? Tiñamos unha sala de 16 puntos e demos o paso ao robot por avanzar tecnoloxicamente e así dispoñer de máis tempo libre. Por que se decantaron por GEA? Tanto o circuíto como a sala de muxido anteriores eran de GEA e ofrecíannos confianza. O que máis nos chamou a atención do robot é o sistema de limpeza de tetos e o selado. “Co arrimador de comida notamos que as vacas comen moito máis de noite”

Como foi o proceso de cambio? Mentres se instalaban os robots, nós seguimos muxindo en sala. Durante un mes afixemos as vacas a que pasasen pola máquina e comesen o penso. Despois, nun día fíxose o cambio da sala ao robot cun lote bastante grande e, ao día seguinte, metemos os animais que quedaban. Como está sendo a adaptación? Levamos tres semanas muxindo no robot e a verdade é que as vacas se adaptaron moi ben. Xa alcanzamos os tres muxidos e algunhas chegaron a catro. Tamén notamos un incremento na produción de leite.

“A amamantadora cambiounos a forma de traballar e as xatas están máis tranquilas, maman cando queren”

“Estes dous mozos colleron as rendas das súas explotacións e robotizaron as súas granxas para facer o traballo máis levadío e rendible” Estamos con eles en todo o proceso de instalación e logo seguimos apoiándoos no día a día, xunto aos asesores de granxa. Así, logramos que arrinquen co muxido robotizado da maneira máis fluída posible, sen trastornos para as vacas nin para os traballadores.

Unha vez que a máquina está a funcionar, preparamos un protocolo de mantemento a dous anos vista con actuacións trimestrais. Recomendamos cambios de pezas periódicas e seguimos en contacto diario por se xorde algún problema.

Os animais están máis tranquilos, pasan a maioría do tempo tombados e comen pouco a pouco. Para os traballadores, a primeira semana foi complicada, pero a partir de aí todo moi ben. Agora estámonos acostumando a meter todos os datos no ordenador. Que diferenzas notaron? Os animais están moito mellor, máis tranquilos. Na produción vémonos beneficiados, en tres semanas aumentamos entre 3 e 4 litros de media por vaca. Nós temos máis calidade de vida, porque dispoñemos de máis tempo libre, e podemos controlar a granxa desde outros sitios.

Foto: Paola Bacigalupo-Sanguesa

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Muxidor novo en formación observa a outro con experiencia que lle mostra a forma en que se conectan as unidades de ordeño

A importancia da formación da man de obra nas granxas leiteiras Unha granxa pode ter a mellor xenética animal, unha excelente nutrición e instalacións modernas e eficientes, pero estas non terán o impacto esperado se non se complementan cunha man de obra competente e formada para as súas funcións. Analizámolo nas seguintes liñas. Paola Bacigalupo Sanguesa Universidade Estatal de Michigan

a actualidade, a gran maioría das granxas leiteiras ten, polo menos, un traballador externo á familia. Os empregados levan a cabo tarefas de suma importancia, tales como muxir as vacas, axudar nos partos e coidar as vacas e xatas, o que ten un impacto directo na saúde dos animais, o benestar e a pro68 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

dutividade e indirecto nas ganancias da granxa. A pesar de asumir traballos de gran responsabilidade e impacto, moitas veces estes traballadores non teñen experiencia en tarefas agrícolas ou con animais, ou algúns nunca recibiron formación práctica adecuada para empezar o seu traballo nunha granxa. Nos Estados Unidos, a formación e o adestramento dos operarios das granxas adquiriron maior importancia nos últimos anos. Gandeiros, consultores e investigadores estanlles a prestar

atención a este tema, investindo en implementación de programas de adestramento, desenvolvemento de recursos e investigación. Conferencias científicas, tales como a reunión anual da American Dairy Science Association e da reunión rexional do National Mastitis Council, dedicaron unha ou máis sesións a temáticas relacionadas coa man de obra. Normalmente, o persoal dos servizos de extensión dalgunhas universidades estatais e os médicos veterinarios cumpren o rol de ser os “profesores de ciencia” e formadores nas granxas. Adicionalmente, múltiples compañías farmacéuticas e de nutrición sumáronse ás iniciativas que se centran no desenvolvemento e na formación de empregados, dándolles un valor engadido aos seus servizos. Tamén é común, sobre todo en granxas grandes ou con múltiples instalacións, que as ganderías teñan o seu propio persoal dedicado a ofrecer formación e prácticas ao resto dos traballadores. Os beneficios de proporcionar formación e adestramento nunha granxa leiteira poden ser variados. Algúns datos anecdóticos mostraron que brindar prácticas pode levar a unha maior satisfacción laboral que, á súa vez, pode xerar unha menor substitución de traballadores. Por outra parte, algunas explotacións lograron reducir os seus recontos de células somáticas do tanque despois de ofrecer unha formación práctica ao equipo de muxidores, onde se identificou previamente que se ne-

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

NON CABE DÚBIDA DE QUE FORMAR E OFRECERLLES PRÁCTICAS AOS TRABALLADORES RESPECTO DAS SÚAS TAREFAS ESPECÍFICAS, COMO MÍNIMO TRAERALLE BENEFICIOS Á GRANXA

cesitaba unha mellora na execución da rutina de muxido. Aínda que é preciso máis investigación no tema, non cabe dúbida de que formar e ofrecer prácticas das tarefas específicas, como mínimo só lle traerá beneficios á granxa.

RECOMENDACIÓNS PARA UNHA FORMACIÓN ADECUADA A continuación, descríbense algunhas recomendacións para o momento de considerar oportunidades de formación e prácticas para os traballadores de granxas leiteiras. Como e por que? Un programa básico de adestramento para traballadores debe ter en conta, como mínimo, como facer ou como executar cada tarefa da que o traballador é responsable e, ademais, debe incluír o porqué se realiza así esa tarea. A aprendizaxe dun adulto é diferente ao de idades máis temperás; os adultos deben entender a razón pola cal unha tarefa se realiza de certa forma e o seu impacto, e non só memorizar como facela. Entender o porqué se leva a cabo

lic

dun modo ou outro dálle un valor á acción e os empregados entenden a importancia de desenvolvela dun modo correcto. Por exemplo: durante unas prácticas para muxidores, no momento de explicar a rutina de preparación do ubre débese expoñer a correcta execución de cada paso da rutina e o porqué: na desinfección dos tetos débese explicar como aplicar a solución desinfectante, cal é a meta de cobertura e a razón pola que se debe facer este paso: diminuír a carga bacteriana da pel do teto para baixar o risco de infeccións ambientais e recoller o leite no ambiente máis inocuo posible. Logo débese definir como facer o despunte ou a extracción dos primeiros chorros de leite, complementado co porqué. Tamén se debe comentar que esta tarefa non só serve para identificar vacas con mastites clínicas mediante a presenza de cambios visibles no leite, senón que este paso é crítico para que se produza a liberación de oxitocina que levará á baixada do leite, contribuíndo a un muxido eficiente e cómodo para a vaca, o que asegurará unha máxima produción.

981 88 05 50 643 05 67 23

Reduce gastos veterinarios Aumenta a seguridade Aumento de celos Santa Comba

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 69

Clase para muxidores de manexo sen estrés en gando

O obxectivo dunha sesión de formación e de adestramento é que todos os participantes absorban, entendan e reteñan a información presentada. Normalmente non basta con explicar verbamente como e por que pór en práctica unha tarefa de certa forma. As persoas poden ter distintos estilos de aprendizaxe que inclúen o visual, o auditivo e o cinestésico (os que aprenden facendo), polo que un adestramento efectivo debe entregar información nos tres formatos. De xeito adicional, hai tarefas que se poden explicar de forma verbal, pero que teñen unha dificultade importante na execución, polo que co fin de asegurar que se leven a cabo de forma correcta, débense acompañar dun adestramento demostrativo e participativo. No caso dunha sesión educativa sobre o uso dunha sonda esofáxica para alimentar xatos, esta débese sempre explicar verbalmente e ser complementada cunha demostración por parte do instrutor e unha práctica por parte do traballador. Monitoreo: críticas e recoñecemento O monitoreo do rendemento do traballador é recomendado para asegurar que os protocolos se están seguindo. O chamado protocol drift (deriva do protocolo) é normal para observar certas tarefas nunha granxa, especialmente traballos repetitivos, tales como no muxido. O monitoreo pódese facer con base na observación dos traballadores cando desempeñan unha tarefa ou, indirecta70 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

mente, mediante medidas de saúde animal e produción. A primeira estratexia require dunha cantidade importante de tempo de observación e, no caso de que estas observacións se realicen en persoa e non mediante o uso de cámaras, córrese o risco de que o desempeño non sexa óptimo durante o tempo que se monitorea debido á presenza do observador, polo que a avaliación perdería validez. Se se elixe monitorear os empregados usando medidas de saúde animal ou de produción, débese ter en cuenta que o resultado de melloras ou empeoramento destas é froito dunha combinación de factores e do traballo doutras persoas. O ideal é que o monitoreo se faga combinando observacións directas e medidas de saúde ou produción e, se se pon en práctica, recoméndase comunicarlles os resultados aos traballadores para que teñan coñecemento do seu labor e recoñecer as persoas que realizan unha boa tarefa. Á súa vez, débeselles comunicar que necesitan mellorar e como logralo.

“DIMO E ESQUECEREINO, MÓSTRAMO E LEMBRAREINO, INVOLÚCRAME E APRENDEREINO” (PROVERBIO CHINÉS)

Demostración de inxección endovenosa a un xato, previo a unha práctica dos traballadores

O monitoreo dos traballadores pode axudar á diminución do protocol drift se vai acompañado de comentarios e críticas que lle fagan saber se está a facer o seu traballo correctamente ou, se non, como o pode mellorar.

Foto: Paola Bacigalupo-Sanguesa

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

MASTIVAC

EL PODER ESTÁ EN TU MANO La protección más efectiva para el control de la mamitis

7 ANTÍGENOS EN UNA DOSIS

EL MANEJO MÁS SENCILLO

LA PROTECCIÓN MÁS DURADERA

MASTIVAC suspensión inyectable para bovino. Vacuna inactivada polivalente frente a la mamitis. Composición por dosis (5 ml): Antígenos inactivados de S. agalactiae cepa LO1 ≥1 PR; S. dysgalactiae cepa ATCC 43078 ≥1 PR; S. uberis cepa LO1 ≥1 PR; S. pyogenes cepa LO1 ≥1 PR; S. aureus cepa LO1 ≥1 PR; A. pyogenes cepa ATCC 9730 ≥1 P.R; E. coli cepa Bov-10 ≥1 PR; E. coli cepa Bov-14 ≥1 PR; E. coli cepa Bov-15 ≥1 P.R; E. coli cepa Suis-21 ≥1 PR; E. coli cepa J5 ATCC 43745 ≥1 PR. Indicaciones y especies de destino: Bovino (novillas y vacas). Para la inmunización activa frente a las mamitis clínicas y/o subclínicas producidas por S. agalactiae, S. dysgalactiae, S. uberis, S. pyogenes, S. aureus, A. pyogenes y E. coli. Reducción de los signos clínicos de las mamitis clínicas producidas por S. dysgalactiae, S. pyogenes, A. pyogenes y E. coli. Reducción del recuento de células somáticas en las mamitis subclínicas producidas por S. agalactiae, S. uberis y S. aureus. Vía de administración: Subcutánea. Posología: 5 ml. Pauta de vacunación: Primovacunación: Administrar 2 dosis separadas 15 días. Novillas: Administrar 2 meses antes del primer parto. Vacas: Administrar en cualquier momento independientemente del estado fisiológico del animal. Revacunación: cada 6 meses. Contraindicaciones: Ninguna. Tiempo de espera: Cero días. Presentación: 20 ml y 100 ml. Con prescripción veterinaria. Titular: CZ Veterinaria S.A. Reg. Nº: 2990 ESP En caso de duda consulte a su veterinario

info@vetia.es (+34) 910 901 526

A COMPANY OF ZENDAL GROUP

VETIA ANIMAL HEALTH, S.A.U. C/ Teide, nº 4. 28703 San Sebastián de los Reyes - Madrid

www.vetia.es

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

O MONITOREO DOS TRABALLADORES PODE AXUDAR Á DIMINUCIÓN DO PROTOCOL DRIFT SE VAI ACOMPAÑADO DE COMENTARIOS E CRÍTICAS QUE LLE FAGAN SABER SE ESTÁ A FACER O SEU TRABALLO CORRECTAMENTE

Non se deteña no adestramento básico O adestramento básico respecto das tarefas específicas é o mínimo que se lles debe dar aos empregados no momento no que empezan a traballar na granxa e repetir, polo menos, anualmente, pero non é o límite. Na miña experiencia, durante os adestramentos, moitas veces os traballadores me fan preguntas sobre temas máis avanzados ou sobre outros non relacionados coas súas responsabilidades. Aínda que non todos teñen o mesmo interese en aprender máis e doutros contidos relacionados co gando leiteiro ou coas granxas leiteiras, o potencial dos que si desexan aprender débese aproveitar. Prover de oportunidades de formación que van máis aló de como executar unha tarefa e do porqué pode aumentar a satisfacción dos traballadores, o seu desempeño e así ofrecer un ascenso a algúns deles na organización da granxa para realizar outras funcións de maior complexidade e responsabilidade.

MENSAXE FINAL A formación e o adestramento dos traballadores poden representar un gran valor para a granxa en varios aspectos. A saúde e o benestar dos animais e a produtividade da granxa deben estar nas mans de persoal que saiba levar a cabo as súas funcións de forma correcta e a granxa é a responsable de asegurarse que isto suceda. Ganderías que actualmente non implementan un programa de aprendizaxe deberían consideralo e guiarse da axuda do seu veterinario e consultores para identificar as necesidades de formación e como abordalas. Da mesma maneira que investimos no noso desenvolvemento profesional para sermos mellores propietarios, veterinarios e consultores, as granxas deberían pensar en formar e adestrar a súa man de obra coma un investimento que pode representar altos retornos.

BIBLIOGRAFÍA

Foto: Paola Bacigalupo-Sanguesa

Newton, P. M. & Salvi, A. (2020). How common is belief in the learning styles neuromyth, and does it matter? A pragmatic systematic review. Frontiers in Education, 5(602451), 1-14. Ivette N. Román-Muñiz, David C. Van Metre, Franklyn B. Garry. 2007. Dairy Worker Training Experiences. The AABP procedings. Páginas 38-40. John R. Wenz. Is your Worker Training Effective? Ask the Cows and Reduce Protocol Drift. 2007. The AABP procedings. Páginas 41-43.

Un traballador practica como administrar fluídos endovenosos tras recibir formación verbal e observar unha demostración do instrutor

72 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

“CON NASYM CONSEGUIMOS REDUCIR A MORTALIDADE NOS PRIMEIROS DÍAS, ASÍ COMO OS PROBLEMAS RESPIRATORIOS NAS XOVENCAS” Atallar o ascenso de problemas respiratorios nas xatas, reducir a porcentaxe de descartes e lograr diminuír a idade para a primeira inseminación foron os beneﬁcios principais que obtiveron en Sant Jaume del Palau coa utilización de NASYM, de Hipra. A súa propietaria, M. Angels Roselló, e a súa veterinaria, Clara Sucarrats, explican nestas entrevistas como está a ser a súa experiencia con esta vacina.

Granxa: Sant Jaume del Palau Localización: Vilasana (Lleida) Vacas en muxido: 1.700

EN VÍDEO

Xovencas: 1.300

Que supoñen para ti os problemas respiratorios na recría e cales son as consecuencias a curto e a longo prazo na explotación? Estamos situados na comarca de Pla d’Urgell, onde os invernos son bastantes duros e afrontamos néboas persistentes durante moitos días. O clima repercute en problemas respiratorios para as xatas, algunhas morren, temos un alto custo en aplicación de medicamentos e o persoal desmotívase moito. A longo prazo atrásase bastante a idade para a primeira cubrición e algunha tense que levar ao matadoiro por pneumonías persistentes. Cando decidistes empezar a vacinar e por que? Comezamos a notar que os problemas respiratorios aumentaban e decidimos empezar a vacinar. Queriamos evitar posibles pneumonías que aparecían no momento de mesturar as xovencas destetadas en lotes máis grandes e os descartes de xovencas xusto antes da inseminación, porque se croniﬁcaban moito os problemas respiratorios.

M. Angels Roselló, propietaria de Sant Jaume del Palau

Que parámetros melloraron grazas á vacinación na recría? Cres que foi rendible o investimento? O parámetro máis importante foi o descenso da porcentaxe de morte nos primeiros estadios de vida e tamén minguou a porcentaxe de diferentes tipos de problemáticas respiratorias en xovencas un pouco máis adultas. Tamén puidemos baixar a idade para a primeira cubrición, porque puideron chegar á altura e ao peso adecuados.

“É MOI CÓMODA E FÁCIL DE APLICAR E O EFECTO SPRAY PERMÍTECHE CHEGAR ÁS MUCOSAS E Á VÍA NASOFARÍNXEA” Por que se decidiu usar NASYM? Cal é o protocolo que seguides? Decidimos apostar por NASYM para darlle solución á problemática que se observaba nas primeiras idades da granxa e ás complicacións que xurdían cando xuntabamos animais. O protocolo que usamos é a aplicación da vacina intranasal NASYM, para que cando cheguen á amamantadora xa estean inmunizadas, e posteriormente vacínanse aos 2-3 meses con HIPRABOVIS® BALANCE, que ten a cepa do mesmo virus que a NASYM, do virus respiratorio sincitial.

Clara Sucarrats, veterinaria en Sant Jaume del Palau

Que che parece a vía de aplicación IN coa cánula de NASYM? É moi cómoda e fácil de aplicar, xa que podes vacinar moitos animais rápido, de maneira eﬁciente e sinxela. Ademais, non perdes vacina. O efecto spray permíteche chegar ás mucosas e á vía nasofarínxea, cousa que non podes facer con outras aplicacións.

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Antes de colocar as tetoeiras cómpre retirar toda a materia orgánica posible e desinfectar a superficie externa dos tetos para evitar a entrada de patóxenos ambientais pola canle do teto

A desinfección dos tetos antes e despois do muxido: eficacia dos baños e boas prácticas O tipo e número de bacterias que se localizan na pel do teto dunha vaca gardan relación directa coa incidencia e os tipos de infeccións intramamarias. Neste traballo abordamos as distintas fases de desinfección que se deben aplicar para diminuír a contaminación do ubre e ofrecemos un manual de boas prácticas para contribuír a levalas a cabo adecuadamente. Antonio Palomino, Manuel Cerviño1 1 Boehringer Ingelheim

1. DESINFECCIÓN ANTES DO MUXIDO (PREDIPPING)

erve para minimizar o número de axentes patóxenos causantes de mamites ambientais, como Streptococcus uberis, Escherichia coli e Klebsiella pneumonoaie. Este procedemento ten un maior éxito cando se aplica en tetos sen restos de materia orgánica, dentro do posible. A súa efectividade tamén depende da concentración do antiséptico, de canto tempo dura o contacto e da carga orgánica á que están expostos os tetos entre os muxidos.

76 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

A EFECTIVIDADE DO PREDIPPING TAMÉN DEPENDE DA CONCENTRACIÓN DO ANTISÉPTICO, DE CANTO TEMPO DURA O CONTACTO E DA CARGA ORGÁNICA Á QUE ESTÁN EXPOSTOS OS TETOS ENTRE OS MUXIDOS

No predipping, o desinfectante empregado debe cubrir todo o teto durante 20-30 segundos. Períodos de exposición moi longos poden ser irritantes, polo que cómpre seguir as instrucións de cada produto

Métodos de aplicación A aplicación do desinfectante pódese levar a cabo realizando a inmersión do teto nunha solución ou pulverizando sobre a súa pel. O tempo de contacto entre esta e a solución antiséptica debe ser duns 20-30 segundos. Despois sécanse os tetos e colócanse as tetoeiras da máquina de muxido.

Unha concentración moi elevada pode ser irritante para a pel do teto e aumenta a presenza de residuos no leite, o cal se reduce secando os tetos con coidado antes de muxir. Os produtos que se fornecen listos para o seu uso son máis estables, pero se hai que diluílo é mellor facelo xusto antes da aplicación, xa que perden rapidamente o seu poder desinfectante.

2 Soluciones PREMIUM para el control celular

SELLADOR MARCANTE DE DIÓXIDO

SELLADOR CON NUESTRA EXCLUSIVA MOLÉCULA LSA®

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 77

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

DURANTE E TRAS O MUXIDO A CANLE DO TETO ESTÁ ABERTA E ESTE É UN PERÍODO DE ALTO RISCO DE ENTRADA DE BACTERIAS E PATÓXENOS CONTAXIOSOS CAUSANTES DE MASTITES

Os vasos aplicadores sen retorno son máis hixiénicos, xa que se pode lavar por separado o aplicador e a materia orgánica non se mestura con todo o líquido desinfectante. Ademais, en caso de envorcar só se verte a parte superior

Inmersión O vaso aplicador que se emprega para a inmersión debe posuír a capacidade suficiente para conter o teto sen derramar en exceso a solución e, ao mesmo tempo, debe estar o suficientemente cheo para garantir que os tetos pequenos cheguen a contactar co desinfectante. Empréganse aproximadamente 10 ml por vaca. Os vasos aplicadores débense limpar con regularidade para evitar a súa contaminación. Calquera resto da solución do baño que quede no vaso ao final do muxido tense que desbotar. Existen vasos aplicadores de dobre compartimento ou sen retorno, que evitan o derramamento, xa que ao apertar só sae ao aplicador unha pequena cantidade, e o resto do baño queda illado no compartimento inferior. Aspersión ou pulverización Debe facerse cun equipo que inclúa un recipiente para conter a solución antiséptica, un sistema de presión e unha mangueira situada estratexicamente na sala de muxido. Necesítanse uns 15 ml de desinfectante por vaca. A aspersión dos tetos tamén pode ser moi eficaz, pero débese levar a cabo a conciencia. O sistema de pulverización, con respecto do baño, resulta moito máis fácil de aplicar, aínda que se non se aplica ben, moitas veces este método só consegue unha protección parcial. Cuestións importantes para lograr unha boa desinfección polo método de aspersión son as seguintes:

78 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

• As lanzas de aspersión deben ter a boquilla apuntando cara a arriba, non en liña recta. • O desinfectante debe aplicarse desde abaixo, ao tempo que se fai virar a lanza cun movemento circular por baixo da base do ubre. Para conseguir a cobertura total do teto, polo menos son necesarias dúas rotacións da lanza. • O grao de cobertura é moi importante para conseguir unha protección total dos tetos; non se deben deixar zonas sen desinfectar. • Débese seguir un protocolo de comprobación das boquillas dos atomizadores, xa que estas pódense obstruir parcialmente.

2. DESINFECCIÓN DESPOIS DO MUXIDO (POSTDIPPING) No apartado anterior vimos que para minimizar a contaminación do ubre

realízanse desinfeccións antes do muxido (predipping). Durante e tras o muxido a canle do teto está aberta e este é un período de alto risco de entrada de bacterias e patóxenos contaxiosos causantes de mastites. Para minimizar este risco realízase a desinfección e selado dos tetos cando se acaba de muxir. A este proceso chámaselle postdipping.

Tras a retirada das tetoeiras, é preciso desinfectar e “selar” o teto con produtos postdipping

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

PARA ASEGURAR UN BO GRAO DE COBERTURA DOS PRODUTOS POSTDIPPING E GARANTIR QUE TODAS AS BACTERIAS SON DESTRUÍDAS SE DEBE CUBRIR CO BAÑO ATA A BASE DO TETO

Do mesmo xeito que o predipping, o postdipping debe cubrir a totalidade do teto, empregando vasos aplicadores dun compartimento, como o que se mostra na imaxe, ou de dúas, como o que se mostraba no apartado anterior

Utilidade do postdipping Son varias as razóns polas que se debe levar a cabo a desinfección dos tetos despois do muxido: • Eliminar a película de leite que queda na pel dos tetos, que adoita estar contaminada con bacterias. É unha medida moi importante para o control da mastite contaxiosa. • Protexer a pel dos tetos, é dicir, procurar un efecto cosmético no ubre. • Impedir a penetración de bacterias polo orificio do teto unha vez muxido. Para asegurar un bo grao de cobertura dos produtos postdipping e garantir que todas as bacterias son destruídas débese cubrir co baño ata a base do teto.

80 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Aditivos usados no postdipping A pel dos tetos é rugosa e, cando está gretada ou rota, pode ser un reservorio de organismos como Staphylococcus aureus ou Streptococcus dysgalactiae. Os tetos teñen relativamente poucas glándulas sebáceas, polo que o seu lavado continuo (quedando húmidos) e a súa exposición ao vento e a un ambiente frío poden eliminar os ácidos graxos protectores e ocasionar o cuarteamento da pel. Para evitar na medida do posible estes problemas cutáneos adóitanse empregar aditivos humectantes, que atraen auga cara á pel, ou emolientes, que abrandan as partes inflamadas e forman unha película para evitar a perda de auga por evaporación. A lanolina e a glicerina son os aditivos humectantes máis habituais e pódense empregar no postdipping. Aumentar a proporción de aditivo diminúe a de desinfectante, polo que os aditivos de cando en cando se inclúen nunha porcentaxe superior ao 10 %. Os seladores de barreira tamén se usan despois do muxido. Son produtos máis caros e espesos que os convencionais, compostos por un desinfectante e un alcol en xel. Estes produtos gotean pouco, actúan rapidamente, secan rápido e son relativamente viscosos, de modo que unha vez aplicados quedan na pel do teto e duran máis tempo, axudando a previr patóxenos ambientais entre muxidos. A película que queda no teto pódese eliminar ao limpala antes de iniciar o muxido. Existen seladores que ofrecen outros beneficios: protección contra moscas e queimaduras solares e actividade cicatrizante e antiinflamatoria. Non exis-

ten evidencias de que os seladores de barreira sexan máis efectivos que os produtos convencionais. Limitacións do postdipping A desinfección dos tetos despois do muxido non é eficaz fronte ás infeccións existentes, é dicir, se se inicia o baño de tetos nun rabaño de vacas que xa está infectado masivamente con xermes contaxiosos, non se obterá unha redución rápida do reconto de células nin da frecuencia da mastite. Así mesmo, os baños si impiden a transmisión de bacterias. En consecuencia, si se reduce o número de novas infeccións. O principal beneficio desta práctica ponse de manifesto cos microorganismos contaxiosos, xa que, unha vez aplicada a desinfección, o seu período de actividade é relativamente curto (12 horas). Os produtos utilizados para o postdipping poden irritar os tetos, sobre todo se a vaca se ve sometida a un ambiente húmido e frío. Algúns dos compostos químicos utilizados resultan máis irritantes ca outros e este efecto pódese reducir ou evitar engadindo emolientes á solución. Os desinfectantes son sensibles á temperatura e con temperaturas frías o seu poder bactericida vese reducido. A presenza de materia orgánica nos tetos diminúe a eficacia da desinfección. Calquera produto desinfectante é menos eficaz cando se aplica sobre restos de leite ou feces e esta materia pode quedar no vaso aplicador. Por esta razón, é importante asegurarse de que toda a solución do baño de tetos sobrante se desbota e que se engade nova solución no vaso aplicador ao comezo do seguinte muxido.

Seguro de

vacuno de reproducción y producción

Incluye saneamiento ganadero. Asegure la calidad de su leche (células somáticas, aflatoxinas…). PARA SUSCRIBIR SU SEGURO DIRÍJASE A: • CAJA DE SEGUROS REUNIDOS (CASER) • MAPFRE ESPAÑA CíA. DE SEGUROS Y REASEGUROS • AGROPELAYO SOCIEDAD DE SEGUROS S.A. • SEGUROS GENERALES RURAL • ALLIANZ, COMPAÑíA DE SEGUROS • PLUS ULTRA SEGUROS • HELVETIA CíA SUIZA S.A • CAJAMAR SEGUROS GENERALES S.A. • MUTUA ARROCERA, MUTUA DE SEGUROS • FIATC, MUTUA DE SEGUROS Y REASEGUROS • GENERALI DE ESPAÑA, S.A. SEGUROS • SEGUROS CATALANA OCCIDENTE • MUSSAP, MUTUA DE SEGUROS • SANTA LUCÍA S.A. CÍA DE SEGUROS • REALE SEGUROS GENERALES • AXA SEGUROS GENERALES • MGS SEGUROS Y REASEGUROS S.A.

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

ESTAMOS SEGUROS DE QUE FORON EFICACES OS BAÑOS QUE APLICAMOS? PARA SABELO REALÍZANSE ANÁLISES MICROBIOLÓXICAS DO TETO ANTES E DESPOIS E COMPÁRANSE OS RESULTADOS

Nun ubre limpo de materia orgánica os produtos desinfectantes teñen maior eficacia

3. EFICACIA DOS BAÑOS E BOAS PRÁCTICAS Nos dous primeiros apartados desta serie tratamos o predipping e o postdipping como métodos para reducir o número de bacterias presentes na pel dos tetos e o risco de mastite, pero estamos seguros de que foron eficaces os baños que aplicamos? Para sabelo realízanse análises microbiolóxicas do teto antes e despois e compáranse os resultados. Toma de mostras Realízase antes e despois da aplicación do produto. Para a toma de mostras utilízanse torundas estériles de algodón ou hisopos, porque resulta un método especialmente indicado para superficies que son de difícil acceso flexibles, irregulares ou moi contaminadas. Os pasos son os seguintes: 1.Antes de tomar a primeira mostra humidifícase a superficie dos tetos aplicando un aerosol de auga destilada, pero sen retirar a sucidade presente. 2. Para facilitar a toma de mostras e o transporte destas pódense utilizar torundas estériles de algodón que se inclúen nun tubo con auga de peptona (uns 3 ml) e neutralizantes. Isto permite a eliminación ou inhibición dos restos de desinfectante que poidan quedar na superficie do teto. 3. Delimítase a zona que se vai analizar e colócase un persoal estéril, no caso dos tetos das vacas trataríase

82 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

dunha tetoeira recortada para delimitar unha superficie de 8 cm2. 4. A zona delimitada refrégase coidadosamente cun escobillón humedecido en solución de Ringer ou en auga de peptona tamponada. 5. Se desde a toma da mostra ata a súa análise van pasar máis de catro horas, é preferible manter os escobillóns refrixerados. Análise laboratorial A torunda coa mostra recollida introdúcese nun tubo con 10 ml de solución de Ringer ou auga de peptona. Unha vez preparado o tubo de mostra, axítase para homoxeneizar a solución. A continuación, prepárase unha dilución 1/10 e, se se sospeita que a superficie da análise está moi contaminada, prepárase un banco de dilucións 1/10 (con 9 ml de solución de Ringer ou auga de peptona). Seméntanse 0,1 ml da dilución preparada nun medio adecuado: PCA (plate count agar) para un reconto total; MacConkey para coliformes etc. As placas sementadas incúbanse en posición invertida a temperatura e tempo adecuados. Para interpretar os resultados da análise contabilízanse as placas que teñan un número de colonias entre 30 e 300, e o número obtido multiplícase polo inverso da dilución sementada e o inverso do inóculo (volume sementado: 0,1 ml). Considérase que o produto é eficaz se se consegue unha diminución da carga bacteriana total nun 75 % ou máis.

4. BOAS PRÁCTICAS: RECOMENDACIÓNS PARA O USO DOS PRODUTOS DESINFECTANTES

Almacenamento • Almacenar os produtos en áreas frías e secas. • Non usar desinfectantes conxelados. • Previr a contaminación das garrafas de almacenamento. • Non utilizar produtos caducados. • Non se debe considerar que, por norma xeral, todos os produtos desinfectantes matan todos os axentes patóxenos presentes na pel dos tetos. Con algúns, certos xermes poden sobrevivir baixo determinadas condicións.

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

NON SE DEBE CONSIDERAR QUE, POR NORMA XERAL, TODOS OS PRODUTOS DESINFECTANTES MATAN TODOS OS AXENTES PATÓXENOS PRESENTES NA PEL DOS TETOS. CON ALGÚNS, CERTOS XERMES PODEN SOBREVIVIR BAIXO DETERMINADAS CONDICIÓNS

O almacenamento dos produtos desinfectantes debe facerse nun lugar seco, limpo, non exposto a temperaturas extremas e en recipientes onde non entren contaminantes ambientais

Instruccións de uso • Seguir as instrucións do fabricante. • Usar os desinfectantes ás concentracións recomendadas. • Non diluír os produtos a non ser que o indique o fabricante. Se se require unha dilución, seguir sempre as instrucións do produto, utilizando augas non contaminadas con bacterias, cun pH adecuado e non duras. • Manter as garrafas de conservación limpas, así como os recipientes nos que se elabora a dilución. . Vasos aplicadores • Os vasos aplicadores deben estar inicialmente limpos e baleiros despois de cada muxido. Se se contaminan durante o seu uso, deberán limparse e desinfectarse correctamente. • Nunca botar desinfectante usado no colector orixinal. • Desbotar e substituír os vasos aplicadores danados.

84 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Aerosois • Usar só aqueles produtos formulados para aerosol. • Asegurarse de que a cantidade de produto fornecido sexa suficiente para unha boa cobertura. • Limitar a absorción e inhalación por parte dos operarios utilizando medidas de protección. Consellos para as estacións Tempo frío e húmido • Durante períodos de frío extremo ou con moito vento, débese potenciar a precaución para evitar o cuarteamento e a conxelación dos tetos. • Desinfectar todos os tetos despois de cada muxidura. • Usar produtos cunha concentración elevada de emolientes. • Secar ben os tetos tras a desinfección. • Se se utilizan desinfectantes mornos cando a temperatura ambiente é fría, redúcese o tempo de secado.

• Protexer as vacas do vento. • Vixiar as vacas recentemente paridas e secas, xa que posúen maior risco de que os tetos se greten e conxelen.

Tempo caloroso e seco • Convén empregar concentracións mínimas de emolientes nas solucións do baño. • Pode ser útil compoñer a solución desinfectante con substancias repelentes de insectos.

NOTA DOS AUTORES

A fonte na que está baseado este estudo é a Guía Solomamitis, destinada ao asesor en calidade do leite http://www.solomamitis.com/

Control da granxa en calquera momento ou lugar, da man de Uniform A dixitalización chegou para quedar e por iso Uniform-Agri ofrece un programa de xestión para manexar todos os datos da granxa a través dunha aplicación que se pode utilizar desde calquera dispositivo. En SAT Agropegal (Pol, Lugo) destacan o seu fácil uso e a obtención instantánea de datos dos animais.

¡EN VÍDEO!

niform-Agri presenta unha ferramenta que permite centralizar e unificar toda a información do rabaño. É un programa de xestión áxil, visual, sinxelo de aprender e adaptado á actualidade do sector, que facilita as tarefas de rexistro e análise dos datos necesarios para a xestión da gandería da mellor maneira posible.

En SAT Agropegal apostaron polo sistema Uniform para o manexo da granxa. Un dos seus socios, Diego Penelas, resalta que contar con esta aplicación é fundamental “para controlar todo o gando e non ter unha sorpresa no día a día”. Indica que xa traballara cun programa similar, “pero este é máis completo, ten un uso fácil e, sobre todo, valorei a información que nos pode achegar a diario”. Ao dispoñer xa dunha ferramenta parecida, a adaptación foi rápida e recibiron formación para chegar a dominar todos os parámetros que brinda. Penelas salienta que é factible manipular este sistema e que, ademais, podes controlar a granxa en calquera momento e lugar. Entre as funcións que ofrece, o gandeiro dálle máis importancia ao control reprodutivo: “É moito máis alcanzable, porque podes meter os datos ao momento no programa e xa tes toda a información da vaca ao instante”. Así mesmo, puntualiza que o servizo técnico de Uniform-Agri é “inmellorable”, xa que ante calquera dúbida “podes descolgar o teléfono e xa cha resolven”.

A curto prazo, prevé investir en identificación incorporándolles os podómetros ás súas vacas. “Neste momento, e segundo está o sector, é unha axuda indispensable. Co número de animais que temos nós, non é o mesmo falar de 200 partos que de 225, que será o que tentaremos mellorar cos podómetros”, subliña. Así mesmo, recalca que “os resultados a final de mes, ou de ano, son distintos”. Penelas ten claro que a dixitalización é o presente e o futuro, máis considerando que conseguir man de obra na actualidade é unha tarefa complicada, sobre todo para as granxas. “Cada vez estaremos máis tempo na oficina e menos con labores manuais, como faciamos hai 20 anos. Chegará un momento no que manexaremos toda a explotación desde un computador”, conclúe. O programa de xestión Uniform axuda a facer un control diario do rabaño

“Hoxe en día temos que profesionalizarnos máis para poder ser rendibles” SAT Agropegal Localización: Caraño (Pol, Lugo) Empregados: 4 Vacas en muxido: 260 Media de produción: 34,5 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 4,23 % Porcentaxe de proteína: 3,63 % Reconto celular: 180.000 cél./ml Diego Penelas, socio de SAT Agropegal Como foron os comezos da granxa?

Que aspecto destacas máis da xes�ón do rabaño?

A gandería xurdiu no ano 2010 tras a fusión da explotación dos meus curmáns e a dos meus pais. Nese momento incorporeime eu e en 2012 xa introducimos as vacas na nave nova. Empezamos con 110 animais en muxido e 60 xovencas; hoxe en día temos 260 reprodutoras e 120 xovencas.

Centrámonos, sobre todo, no benestar animal. Se a vaca está cómoda, poderás empezar a traballar con ela, pero se ten algún problema, de pouco serve que lle deas unha ración equilibrada, por exemplo, porque non vas obter bos resultados. Tamén lle damos importancia á recría, xa que son as futuras produtoras.

De canta base territorial dispón a explotación?

Cal é o maior reto ao que te enfrontas?

A base territorial é fundamental para sobrevivir e por iso dispoñemos de 135 ha, das cales cul�vamos unhas 70 ou 72 ha con millo forraxeiro e o resto témolo con raigrás inglés e híbridos con trevos. Ademais, a alimentación é a base de forraxes propias e concentrado. En concreto, u�lizamos millo, soia, cascarilla de soia, un microcorrector e un núcleo. Doutra banda, estamos a construír unha minifábrica de penso, para elaboralo nós mesmos e así abaratar os custos.

Estamos todos na mesma circunstancia: a guerra de prezos. As materias primas, o gasóleo e a luz chegaron a duplicar e mesmo triplicar o custo de produción do litro de leite. A guerra de Ucraína inﬂúe nos cereais, por exemplo, o millo dobrou o seu prezo e a soia subiu un 60 % máis; todo iso repercute no gandeiro e o litro de leite cada vez ten menos marxe.

Contas con equipo externo para o manexo dalgunhas áreas?

O futuro é un pouco incerto. Os que queiramos seguir debemos mellorar. Está claro que hoxe en día temos que profesionalizarnos máis para ser rendibles, hai que inves�r. Isto é unha cadea e se te estancas, rompe. Nós temos un proxecto de futuro; de feito, montamos unha fábrica de penso e imos facer unha ampliación. Eu quérome xubilar aquí, é a miña ilusión.

O equipo veterinario DAEM realiza unha visita diaria e encárgase de facer a reprodución, o control de calidade de leite, as inseminacións e a clínica. É importante a tecniﬁcación da produción de leite? Si, é fundamental. Se non tes reestruturado o traballo, é imposible ser rendible.

ventas@uniform-agri.com 695 45 67 35 | 650 90 58 91 www.uniform-agri.com/es

Como ves o futuro?

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Beta-caseína A2A2 en leite: novo produto, novos controis Neste estudo analizamos a importancia dos novos métodos de control para asegurar a proteína beta-caseína tipo A2 na produción de leite, co propósito de poñer no mercado un produto con valor engadido, que facilita a súa inxestión nas persoas con problemas asociados á dixestión da proteína. Manuel Lolo1, Soraya Lolo2 1 CEO Laboratorio AMSlab, 2Departamento Bío AMSlab

radicionalmente, o leite de vaca formou parte da dieta humana polo menos durante os últimos 10.000 anos e considérase un alimento básico na alimentación humana durante todas as etapas, desde a infancia ata a terceira idade. Esta importancia baséase principalmente na súa excelente

88 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

relación calidade nutricional/achega enerxética. O leite é un alimento completo e equilibrado que proporciona un elevado contido de nutrientes en relación ao seu contido calórico e o seu consumo xeneralizado contribuíu na mellora notable do nivel de saúde da poboación (1). Desde o punto de vista da súa composición, o leite é unha mestura de distintas substancias: auga, proteínas de alto valor biolóxico, hidratos de carbono (fundamentalmente en forma de

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

O CONSUMO DE LEITE QUE CONTÉN BETA-CASEÍNA A1 ASOCIOUSE CUN ALIMENTO DA INFLAMACIÓN GASTROINTESTINAL, QUE SE PODE EVITAR CONSUMINDO LEITE QUE CONTEÑA SÓ O TIPO A2 DE BETA-CASEÍNA

lactosa), graxas, vitaminas liposolubles, vitaminas do complexo B e minerais (en especial calcio e fósforo), que poden variar en función da raza, o tipo de alimentación, o medio ambiente e o estado sanitario da vaca, entre outros (1, 2, 3). A proteína máis abundante do leite é a beta-caseína e as formas máis comúns presentes no leite son dúas: beta-caseí-

na A1 (presente principalmente no leite das vacas orixinarias do norte de Europa, como as holstein friesian, arshire e shorthorn) e beta-caseína A2 (presente principalmente no das vacas do sur de Francia e da rexión do canal da Mancha, como as jersey, guernsey, limousin e charolais). Orixinalmente, todo o leite contiña sola beta-caseína A2A2, pero produciuse unha mutación

Xornada de portas abertas en Ganadería de Pazos SCG Un dos mellores exemplos en Europa de robotización, eficiencia e harmonía

Ganadería de Pazos SCG (Dumbría, A Coruña) é a granxa automatizada máis moderna de España e os seus propietarios, os irmáns Jesús e Fernando Perfecto Pérez, ábrennos as súas portas para mostrarnos de primeira man o seu funcionamento. www.lely.com

• Moxen 500 vacas con 8 robots Lely Astronaut A5. • Alimentan o seu gando co sistema automático Lely Vector. • As súas instalacións contan con autonomía enerxética baseada nun proxecto de biogás.

Aprazada para outono. Proximamente informaremos da nova data.

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 89

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

xenética natural no seu xene codificante e, aínda que agora incluso hai vacas que producen leite con betacaseína A2, a gran maioría o producen con beta-caseína A1. O consumo de leite que contén betacaseína A1 asociouse a un aumento da inflamación gastrointestinal, que se pode evitar consumindo leite que conteña só o tipo A2 de beta-caseína (4). Nun estudo realizado en Finlandia (7), ao redor do 20 % dos suxeitos informaron de molestias abdominais despois da inxestión de produtos lácteos, mentres que só o 6,4 % fora diagnosticado con intolerancia á lactosa. A prevalencia de hipersensibilidade á proteína do leite nesta poboación estimouse entre un 3 e un 6 % e estaba directamente relacionada coa liberación de péptidos tras a dixestión das proteínas do leite na luz intestinal. Tamén se viu que a dixestión das proteínas do leite na luz intestinal causa a liberación de péptidos con novas propiedades biolóxicas, distintas da proteína completa. Os péptidos que se liberan na dixestión das proteínas do leite teñen actividade no sistema dixestivo, o sistema cardiovascular, o sistema nervioso e o sistema inmune, o que abre a oportunidade de creación de novos produtos lácteos dirixidos a tratamentos específicos, de maneira que se potencien os seus beneficios na saúde e benestar da poboación, o que aumenta o consumo de leite e repercute no beneficio do sector. Durante os últimos anos, os produtores españois en xeral e de Galicia en particular −é a rexión española con maior produción láctea, que destaca tamén pola súa calidade (4)−, tiveron que adaptarse a novos mercados e competir neles. Isto levoulles a optimizar a produción de leite mediante programas de mellora xenética, mellora da alimentación, profesionalización e dixitalización da xestión e a innovación na posta en mercado de produtos de valor engadido que aumenten a rendibilidade das explotacións lácteas. Neste sentido, a produción de leite con beta-caseína tipo A2 e sen beta-caseína tipo A1 significa poñer no mercado un produto con valor engadido que facilita a inxestión deste alimento básico para persoas con problemas asociados á dixestión da proteína láctea. A posta no mercado de leite obtido a partir de animais só con xenotipo A2

90 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

para obter un 100 % de beta-caseína A2 obriga a dispoñer de métodos de control de calidade para asegurar que o produto final non conteña o tipo A1 de beta-caseína, por dúas razóns fundamentalmente: a primeira para asegurarlle ao consumidor que o produto que está a adquirir é realmente o que quere, máis neste caso, que está relacionado coa súa saúde, e a segunda para protexer os produtores fronte á posibilidade de que se introduza leite A1 como A2 de maneira fraudulenta. Neste ámbito as entidades certificadoras mediante sistemas de xestión poden asegurar a trazabilidade evitando que se produza fraude ou mala praxe na produción e fabricación deste tipo de leite; con todo, resulta crucial dispor dun método analítico baseado en propiedades químicas que nos permita verificar no produto final a presenza só de beta-caseína tipo A2, a través da súa identificación e cuantificación. Neste sentido, a técnica de espectrometría de masas axustada a cromatografía líquida é a única que permite dunha maneira inequívoca identificar os tipos de caseínas e cuantificalas para saber a súa proporción, ferramenta que facilita a discriminación entre unha posible fraude e unha contaminación residual. Desde o punto de vista da súa análise bioquímica, as beta-caseínas son proteínas compostas por unha cadea de aminoácidos unidos mediante unha ligazón química. A secuencia da cadea de aminoácidos vén determinada pola secuencia xenética que a codifica. A secuencia da cadea de aminoácidos no caso das beta-caseínas A1 e A2 diferénciase soamente nun aminoácido na posición 67: a beta-caseína A1

ORIXINARIAMENTE, TODO O LEITE CONTIÑA SÓ BETA-CASEÍNA A2A2, PERO PRODUCIUSE UNHA MUTACIÓN XENÉTICA NATURAL NO SEU XENE CODIFICANTE E AGORA A GRAN MAIORÍA PRODÚCENA CON BETA-CASEÍNA A1

posúe unha histidina nesta posición mentres que a beta-caseína A2 posúe unha prolina (figura 1).

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

A TÉCNICA DE ESPECTROMETRÍA DE MASAS ACOPLADA A CROMATOGRAFÍA LÍQUIDA É A ÚNICA QUE PERMITE DUNHA MANEIRA INEQUÍVOCA IDENTIFICAR OS TIPOS DE CASEÍNAS E CUANTIFICAR PARA SABER A SÚA PRODUCIÓN

Figura 1. Secuencia das beta-caseínas A1 e A2

O cambio de aminoácido na posición 67 provoca que na dixestión da betacaseína A1 se xere o péptido beta-casomofrina BCM7, asociado co aumento da inflamación gastrointestinal (figura 2).

Figura 2. Estrutura das beta-caseínas A1 e A2 Posición 67 (a prolina dificulta a escisión)

A2 beta-caseína A1 beta-caseína

Posición 67 (a histidina permite facilmente a escisión) beta-casomorfina-7 (BCM7) Adaptado de Pal e col.

O método para identificar e cuantificar as beta-caseínas A1 e A2 está baseado no uso da técnica de cromatografía líquida de alta eficacia axustada a espectrometía de masas: realízanse a extracción e purificación da fracción proteica do leite e, a continuación, lévase a cabo unha dixestión enzimática controlada (figura 3).

Figura 3. Proceso de análise de proteínas

92 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Una nueva barrera en la protección del pezón

SELLADO POR VACACIONES TODAS

LAS VACAS MERECEN UN

SELLADOR

¿Listos para el cambio? Descárgate la ficha formativa de Secado Selectivo

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Figura 4. Cromatograma de péptidos da beta-caseína A1 e A2

Como produto desta dixestión, obtense a mestura dos péptidos de todas as proteínas presentes na mostra, que será inxectada no equipo de cromatografía líquida de alta eficacia para separar os diferentes péptidos e analizalos de maneira individual no espectrómetro de masas, identificando así cada un deles mediante a súa masa molecular. Este método é confirmatorio, xa que permite obter datos estruturais das proteínas; é cuantitativo porque permite obter a porcentaxe de cada tipo de beta-caseínas; é rápido, xa que permite obter resultados nun día, e moi sensible, porque permite detectar porcentaxes menores do 1 % de beta-caseína A1 na mestura total, vantaxes que fan deste método o candidato perfecto para ser implementado e usado en controis de calidade rutineiros dentro da produción e transformación láctea (figura 4).

CONCLUSIÓN A produción de leite A2 é un exemplo da introdución no mercado dun produto de alto valor engadido que mellora as propiedades saudables do leite e facilita a súa dixestión. Como medida de protección tanto do consumidor como dos produtores, a posibilidade de contar cun método robusto coma é a análise das betacaseínas A1 e A2 mediante a técnica de cromatografía líquida de alta eficacia acoplada a espectrometría de masas facilita o poder realizar un control de calidade ao longo de toda a cadea de produción e o produto final, verificando e achegando valor engadido ás certificacións.

94 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

BIBLIOGRAFÍA

(1) Elena Fernández Fernández, José Alfredo Martínez Hernández, Venancio Martínez Suárez, José Manuel Moreno Villares, Luis Rodolfo Collado Yurrita, Marta Hernández Cabria y Francisco Javier Morán Rey. Nutr Hosp. 2015;31(1):92-101. (2) Foods Standards Agency. McCance and Widdowson’s. The Composition of Foods Sixth Summary Edition. Cambridge: Royal Society of Chemistry; 2002. (3) Lerche, Martín. Inspección veterinaria de la leche. Ed Acribia; Zaragoza España, 1.69; p 188. (4) Composición de la leche de vaca; [Citado 5 de junio de 2005]. Disponible en http:// 195.77.47.34/veterinaria/vacuno/ resulta. htma1.999.) (5) Jianqin S, Leiming X, Lu X, Yelland GW, Ni J, Clarke AJ. Effects of milk containing only A2 beta casein versus milk containing

A PRODUCIÓN DE LEITE A2 É UN EXEMPLO DA INTRODUCIÓN NO MERCADO DUN PRODUTO DE ALTO VALOR ENGADIDO QUE MELLORA AS PROPIEDADES SAUDABLES DO LEITE E FACILITA A SÚA DIXESTIÓN

both A1 and A2 beta casein proteins on gastrointestinal physiology, symptoms of discomfort, and cognitive behavior of people with self-reported intolerance to traditional cows’ milk. Nutr J. 2016 Apr 2;15:35. doi: 10.1186/s12937-016-0147-z. Erratum in: Nutr J. 2016;15(1):45. (6) Pelto L, Impivaara O, Salminen S, Poussa T, Seppänen R, Lilius EM. Milk hypersensitivity in young adults. Eur J Clin Nutr. 1999 Aug;53(8):620-4. (7) Rice BH, Quann EE, Miller GD. Meeting and exceeding dairy recommendations: effects of dairy consumption on nutrient intakes and risk of chronic disease. Nutr Rev 2013; 71: 209-23 (8) Fuente: https://www.fega.gob.es/ (9) Pal S, Woodford K, Kukuljan S, Ho S. Milk intolerance, beta-casein and lactose. Nutrients 2015; 7: 7285–7297.

La única vacuna intranasal e intramuscular contra el BRSV

liofilizado y disolvente para suspensión inyectable o para pulverización nasal para bovino. COMPOSICIÓN POR DOSIS: Cada dosis de 2 ml contiene: Sustancia activa: Virus sincitial respiratorio bovino atenuado, vivo (BRSV), cepa Lym-56 104,7 – 6,5 DICC50 ( Dosis infectiva al 50% en cultivo celular). Disolvente: Solución tamponada con fosfato INDICACIONES: Para la inmunización activa del ganado bovino para reducir la excreción de virus y los signos clínicos respiratorios causados por la infección por virus sincitial respiratorio bovino. Establecimiento de la inmunidad: 21 días después de la administración de una dosis por vía nasal. 21 días después de la segunda dosis del programa de vacunación intramuscular de dos dosis. Duración de la inmunidad: 2 meses después de la vacunación nasal. 6 meses después de la vacunación intramuscular. Reducción de los signos clínicos respiratorios 5 días después de la vacunación por vía intranasal. REACCIONES ADVERSAS: Se observa una alteración leve de la consistencia fecal frecuentemente después de la vacunación. Los terneros pueden presentar un pico en la temperatura de al menos 1,7 °C dos días después de la vacunación que se resuelve al día siguiente sin tratamiento. POSOLOGÍA Y MODO DE ADMINISTRACIÓN: Una dosis contiene 2 ml. Vía nasal o vía intramuscular. Se deben utilizar las siguientes dosis y métodos de administración: Ternero a partir de 9 días de edad: Primovacunación (vía nasal): pulverizar 1 ml en cada fosa nasal (el volumen total administrado es de 2 ml). Revacunación: se debe administrar una inyección intramuscular de 2 ml 2 meses tras la primovacunación y después cada 6 meses desde la última revacunación. Ternero a partir de 10 semanas de edad: Primovacunación (inyección intramuscular): se debe administrar una inyección intramuscular de 2 ml, seguida de una segunda inyección intramuscular de 2 ml 4 semanas después. Revacunación: se debe administrar una inyección intramuscular de 2 ml 6 meses después de la primovacunación y después cada 6 meses después de la última revacunación. SOBREDOSIFICACIÓN: No se han observado reacciones adversas diferentes de las descritas después de la administración de una sobredosis. TIEMPO DE ESPERA: cero días. PERIODO DE VALIDEZ: Período de validez del medicamento veterinario acondicionado para su venta: 15 meses. Período de validez después de su reconstitución según las instrucciones: uso inmediato. PRECAUCIONES ESPECIALES: No usar en casos de hipersensibilidad a la sustancia activa o a algún excipiente. Vacunar únicamente animales sanos. En caso de autoinyección accidental, consulte con un médico inmediatamente y muéstrele el prospecto o la etiqueta. Uso durante la gestación y lactancia: No ha quedado demostrada la seguridad del medicamento veterinario durante la gestación y la lactancia. Incompatibilidades: No existe información disponible sobre la seguridad y la eficacia del uso de esta vacuna con cualquier otro medicamento veterinario. La decisión sobre el uso de esta vacuna antes o después de la administración de cualquier otro medicamento veterinario se deberá realizar caso por caso. Precauciones especiales de conservación: Liofilizado: Conservar y transportar refrigerado (entre 2 ºC y 8 ºC). No congelar. Proteger de la luz. Disolvente: Conservar a temperatura inferior a 25 ºC. No congelar. Proteger de la luz. Uso veterinario. Mantener fuera del alcance y de la vista de los niños. Prescripción veterinaria. PRESENTACIONES: 5 dosis + 10 ml diluyente, 25 dosis + 50 ml diluyente. NÚMERO DE REGISTRO: 5 dosis: EU/2/19/241/001; 25 dosis: EU/2/19/241/002 . TITULAR DE LA AUTORIZACIÓN DE COMERCIALIZACIÓN Y FABRICANTE RESPONSABLE DE LA LIBERACIÓN DEL LOTE: Laboratorios Hipra, S.A. Avda. la Selva 135 Amer, 17170 (Girona). España.

HIPRA Avda. la Selva, 135, 17170 Amer (Girona), Spain Tel.: (+34) 972 43 06 60 · hipra@hipra.com · www.hipra.com

M A N E XO

Efecto da suplementación con microminerais inxectables na reprodución na vaca Ademais de adaptar os protocolos habituais durante a etapa reprodutiva, o resultado chega cando os folículos e os ovocitos se atopan perfectamente tras medrar rodeados de todos os elementos que necesitan para a súa bioquímica. Neste artigo centrámonos na importancia da subministración de microminerais para mellorar a calidade ovocitaria e, polo tanto, a fertilidade posterior. Daniel Martínez Bello Doutor en Veterinaria, Embriovet

estado nutricional e o balance enerxético inflúen non só no individuo na etapa reprodutiva senón xa desde o período fetal, no cal a mala alimentación da nai repercute negativamente nos ovarios do feto femia e na capacidade posterior para reproducirse. Tras o nacemento, un bo encostrado non só protexe a súa vida senón que marca tamén un bo inicio do desenvolvemento posnatal posibilitando me-

96 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

llor inxestión, maior peso á desteta, mellor crecemento e anticipación da chegada da puberdade. A produción en primeiro parto vese favorecida por un bo encostrado e a aptitude reprodutiva tamén. As tecnoloxías embrionarias, transferencia embrionaria e fecundación in vitro representan un nivel de esixencia moi alto a nivel reprodutivo e ofrecen moi boa información para avaliar o efecto de determinadas técnicas de manexo, alimentación, efecto de aditivos etc. sobre a calidade ovocitaria e o éxito reprodutivo. Observamos de maneira moi directa e rápida a calidade dos ovocitos e esta información é moi

M A N E XO

A REALIDADE É QUE EN REPRODUCIÓN TODO COMEZA CO OVOCITO E ESTA IMPORTANTE CÉLULA É EXTRAORDINARIAMENTE SENSIBLE A FACTORES AMBIENTAIS E NUTRICIONAIS

Imaxe 1. Ovocitos de mala calidade. Aspecto transparente con acumulación de substancias que indican dano citoplasmático e acumulación de compostos oxidativos. Moi poucas capas celulares periféricas (cúmulos ooforos), indicativo de mala calidade e pouca capacidade fecundante

Imaxe 2. Ovocitos de boa calidade. Citoplasmas uniformes sen depósitos anormais. Abundantes células de cúmulos que prognostican unha alta taxa de fecundación

valiosa, sen necesidade de esperar á preñez e, ademais, sabemos cando se produce ou non a fecundación do ovocito ou ben cando morre xa fecundado. A realidade é que en reprodución todo comeza co ovocito e esta importante célula é extraordinariamente sensible a factores ambientais e nutricionais. A súa resposta a todo tipo de estrés, nutricional, térmico, de discomfort, dor etc. é moi similar, sufrindo procesos oxidativos con produción de radicais libres que danan a súa estrutura e funcionalidade, o que dificulta a súa capacidade fecundante, así como a posibilidade de lograr que un embrión san chegue a termo. Estes fenómenos son mesmo visibles morfoloxicamente cunha lupa ao deteriorarse moito as células que rodean o ovocito e o seu propio citoplasma. A formulación das racións adaptadas a cada tipo de animal para cubrir as necesidades propias da súa actividade, crecemento ou produción (nivel de produción) resulta básica á hora de emprender programas reprodutivos de alta esixencia,

como son os programas de produción de embrións ou de transferencia embrionaria, e mesmo para a inseminación convencional. Con todo, variacións na composición dos alimentos respecto do previsto, problemas de conservación, presenza de fungos, oxidación de nutrientes por aireación e paso do tempo, poden facer moitas veces que dentro do rume das vacas ou xovencas non haxa o que pensamos ou non en cantidade suficiente. Outras veces, debido a interaccións entre compostos, estes están aí pero a súa absorción no intestino non se produce ou está moi limitada. O balance entre enerxía e proteína e un nivel apropiado de fibra resultan críticos para manter un ambiente adecuado para a creación do óvulo, a fecundación e o desenvolvemento do embrión. A enerxía é probablemente o factor máis crítico de todos. Cando o balance enerxético é negativo, o desenvolvemento dos ovocitos vese moi afectado por un período longo. Ademais, a carencia enerxética non adoita estar soa senón que outros nutrientes esgotan as súas reservas

Energía + ω-3 by-pass Mejora la eficiencia reproductiva Disminuye la mortalidad embrionaria

Mejora la calidad ovocitaria

Reduce los días abiertos

T. +34 91 501 40 41| info@norel.net |www.norel.net

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 97

M A N E XO

e/ou non son inxeridos en cantidade suficiente. É realmente difícil manter un nivel de alimentación que cubra as necesidades por igual de todas as vacas da granxa produzan 30, 40 ou 70 kg ou máis de leite por día. Mesmo animais con bo aspecto de desenvolvemento corporal e estado de carnes poden presentar niveis inadecuados de vitaminas e/ ou de oligoelementos. O mesmo sucede coas xovencas que crecen a gran velocidade. Os microminerais, oligoelementos e vitaminas interveñen en moitas reaccións químicas e encimáticas no folículo e no ovocito. Un nivel adecuado é necesario para que os procesos biolóxicos ocorran de forma sincrónica e non se dean fenómenos de dexeneración prematura dos gametos (Bagath et al., 2019). Son moitos os elementos con función coñecida nos procesos reprodutivos, pero destacan en importancia o selenio (Se), o cobre (Cu), o cinc (Zn), o manganeso (Mn), o cobalto (Co), o iodo (I), o ferro (Fe) ou o molibdeno (Mo). O efecto do Se é especialmente coñecido como axente antioxidante no folículo e no ovocito, xunto co betacaroteno e a vitamina E, dos máis importantes da natureza. Asegurar unha subministración importante de Se axuda moito a mellorar a calidade ovocitaria e, polo tanto, a fertilidade posterior. Debemos ter en conta que non só os alimentos pobres en determinados minerais son a causa de deficiencias. Hai outras causas para que se dean carencias, como son as interaccións entre minerais e a non absorción debido a outras substancias presentes nos alimentos e que actúan como secuestrantes. Anticiparse aos períodos de máis demanda facendo achegas efectivas destes microminerais aos animais diana pode resultar de grande axuda para mellorar os índices reprodutivos. A reprodución é unha función importante, pero non é vital. Cando hai carencias de nutrientes, xa sexa enerxía, aminoácidos ou minerais, serán destinados prioritariamente a manter funcións vitais desabastecendo o sistema reprodutor. Nos ovarios, os folículos comezan o seu desenvolvemento aproximadamente 3 meses antes da súa ovulación e moi activamente 50 días antes (Hansen et al., 2013). Durante todo ese tempo son sensibles ao status nutricional e a outros factores estresantes que

98 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

poden diminuír a viabilidade do ovocito. O ideal é que as xatas e xovencas vexan cubertas as súas necesidades en nutrientes, en vitaminas e en macro e microminerais ao longo do seu desenvolvemento, pero é especialmente crucial no trimestre anterior ao período reprodutivo. Un mal estado de carnes, pouca ganancia de peso ou baixo ritmo de crecemento, mal aspecto do pelo e pouca intensidade na expresión dos celos poden ser indicadores de que algo non vai ben. Con todo, moitas veces pode haber insuficiencias que pasen desapercibidas á vista pero que sexan causa de fallo reprodutivo ou de mal rendemento. Se observamos os resultados dos nosos mellores clientes, atopamos algunhas notas comúns en todos eles, e particularmente un coidado moi exquisito da ración e da calidade das materias primas. Ademais, os animais reciben suplementos individualizados nos momentos clave, coa antelación suficiente. Neste sentido os microminerais inxectables supoñen unha vantaxe pola facilidade de aplicación e dosificación máis exacta ao peso e situación do animal. Á hora de suplementar, o erro máis frecuente é facelo demasiado tarde, demasiado preto da cubrición ou da extracción dos ovocitos/embrións. Cando o dano no ovocito xa se produciu, non podemos recuperalo. Só podemos traballar sobre a seguinte xeración de ovocitos (seguintes ondas de crecemento folicular) que comece o seu desenvolvemento rodeado de todo o que necesita para a súa máxima calidade e protectores da oxidación para cando se presente o factor estresante (R. Molina, 2017). Adaptar os protocolos hormonais, as doses e os momentos de aplicación etc. durante os protocolos reprodutivos e de embrións é moi importante, pero o resultado chega cando os folículos e os ovocitos se atopan perfectamente tras crecer rodeados de todos os elementos que necesitan para a súa bioquímica. Recentemente puidemos recompilar algúns datos de campo ao poder comparar un grupo de doantes dun mesmo lote con condicións idénticas, en días posparto etc. e realizada a fecundación in vitro co mesmo lote de seme do mesmo semental, eliminado a maioría de fontes de variación. Aínda que o número de observacións é pequeno para chegar a unha conclusión con valor científico, os

O ESTADO NUTRICIONAL E O BALANCE ENERXÉTICO INFLÚEN NON SÓ NO INDIVIDUO NA ETAPA REPRODUTIVA SENÓN XA DESDE O PERÍODO FETAL

LA COMBINACIÓN PERFECTA PARA EMPEZAR CON FUERZA

TERNEROS

BIMULAC® EXTRA

CALF PROTECTOR Favorece la inmunidad activa y pasiva

Estabiliza la microbiota intestinal

Estabiliza la flora beneficiosa

Ayuda en la prevención de diarreas

Previene alteraciones digestivas

Fortalece la inmunidad local

www.biochem.net

Contacto: Javier Piñán Miguel Teléfono: +34 639 88 66 25 E-mail: pinan@biochem.net

M A N E XO

Item Vaca Touro Touro 1 Vaca 1 Touro 1 Vaca 2 Touro 1 Vaca 3 Touro 1 Vaca 4 Media Touro 1 Vaca 5 Touro 1 Vaca 6 Touro 1 Vaca 7 Touro 1 Vaca 8

12/04/2022 Antes do suplemento 4 19 6 16 11,3

Media

11,3

Ovocitos totais aspirados 03/05/2022 23/05/2022 14 días postsuplemento 35 días postsuplemento 16 19 22 24 10 11 21 21 17,3 18,8 15 13 35 29 8 18 7 8 16,3 17,0

O EFECTO DO SE É ESPECIALMENTE COÑECIDO COMO AXENTE ANTIOXIDANTE NO FOLÍCULO E O OVOCITO, XUNTO CO BETACAROTENO E A VITAMINA E, DOS MÁIS IMPORTANTES DA NATUREZA

Gráfica 1. Ovocitos aspirados por doante en cada sesión

Item Vaca Vaca 1 Vaca 2 Vaca 3 Vaca 4

Touro Touro 1 Touro 1 Touro 1 Touro 1

Media % viables Vaca 5 Touro 1 Vaca 6 Touro 1 Vaca 7 Touro 1 Vaca 8 Touro 1 Media % viables % viables total

12/04/2022 Antes do suplemento 3 15 3 16 9,3 82,2 %

82,2 %

Ovocitos viables madurados 03/05/2022 23/05/2022 14 días postsuplemento 35 días postsuplemento 16 16 21 20 10 20 18 18 16,3 16,0 94,2 % 85,3 % 14 10 33 25 7 17 6 5 14,2 13,8 92,3 % 83,8 % 94,0 % 85,2 %

Gráfica 2. Porcentaxe de ovcitos viables por doante; media

100 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

resultados indican que o tratamento inxectable a base de Se, Zn, Cu e Mn mellorou sensiblemente a calidade dos ovocitos e a súa capacidade fecundante. Na proba participaron 8 doantes de raza wagyu paridas de máis de 3 meses lactando. Nunha primeira sesión antes do tratamento as primeiras 4 en alcanzar os 3 meses posparto sometéronse a unha sesión de OPU-FIV (aspiración de ovocitos) sen ningunha suplementación previa. Unha semana despois as 8 doantes dispoñibles recibiron unha dose do produto Multimin e unha suplementación de vitaminas AD3E. Cada 21 días practicáronse as OPU-FIV ao lote de 8 doantes ao incorporarse as paridas máis tardiamente, é dicir, na 2.ª sesión o 2.º grupo de vacas atopábase igual que as primeiras 4 na súa primeira sesión, pero esta vez xa tratadas co suplemento mineral. Observamos unha tendencia a mellorar a cantidade de ovocitos aspirados de cada doante a medida que pasa o tempo desde a suplementación.

Empresa de Nutrición y Salud Animal

Maximizamos la eficiencia técnica y económica de las ganaderías de vacuno lechero

Un equipo cientíﬁco, internacional y multidisciplinar

Dellait España S.L. Plaza del Pan, n 11, 2 - 5 Talavera de la Reina, 45600, Toledo Contacto: 613 017 132 I 613 017 134.

info@dellait.com | www.dellait.com

M A N E XO

A proporción de ovocitos viables respecto ao total de aspirados vese afectada positivamente ás dúas semanas do tratamento. A proporción de ovocitos de grao 1 e 2 foi superior no 3.º día de aspiración. Item Vaca Vaca 1 Vaca 2 Vaca 3 Vaca 4

Touro Touro 1 Touro 1 Touro 1 Touro 1

Vaca 5 Vaca 6 Vaca 7 Vaca 8

% F! Touro 1 Touro 1 Touro 1 Touro 1

% F! % F! global

12/04/2022 Antes do suplemento 1 (33 %) 9 (60 %) 2 (66 %) 8 (50 %) 54,10 %

54,10 %

Ovocitos fecundados (%) 03/05/2022 23/05/2022 14 días postsuplemento 35 días postsuplemento 10 (66 %) 14 (88 %) 13 (62 %) 18 (90 %) 6 (60 %) 9 (90 %) 14 (68 %) 16 (89 %) 66,20 % 89,10 % 9 (64 %) 7 (70 %) 24 (73 %) 16 (70 %) 6 (85 %) 11 (65 %) 2 (33 %) 3 (60 %) 68,33 % 64,91 % 67,74 % 80,17 %

Gráfica 3. Ovocitos fecundados por doante; media e porcentaxe

A porcentaxe de ovocitos que logra fecundarse e iniciar a división embrionaria con éxito aumenta gradualmente de forma considerable, desde o 54 % (%F!) a máis do 80 % nun mes postratamento. Este achado concorda co publicado por outros autores no Brasil (Milton et al., 2021). O efecto observado na mellora da calidade ovocitaria presúmese extrapolable á reprodución convencional onde a vaca é inseminada. Con respecto das receptoras de embrión esta mellora de calidade ovocitaria non parece ter efecto na taxa de preñez postransferencia nin na taxa de aceptación sobre sincronizadas, segundo os datos recompilados ata este momento. Con todo, por experiencias previas do noso equipo con suplementación oral con bolos

102 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

intraruminais con Se en receptoras de embrións demostraron vantaxe na supervivencia fetal e na saúde das crías recentemente nadas cando as receptoras son vacas holstein en produción. O mesmo atoparon nos Estados Unidos nun estudo de 2021 publicado por Sala et al. A nosa percepción é que a suplementación con selenio, entre outros microminerais, axuda a mellorar a saúde da xestación, polo que recomendamos o seu uso durante este periodo, especialmente no último trimestre.

ANTICIPARSE AOS PERÍODOS DE MÁIS DEMANDA FACENDO ACHEGAS EFECTIVAS DESTES MICROMINERAIS A ANIMAIS DIANA PODE RESULTAR DE GRANDE AXUDA PARA MELLORAR OS ÍNDICES REPRODUTIVOS

BIBLIOGRAFÍA

Bagath M, Krishnan G, Devaraj C, Rashamol VP, Pragna P, Lees AM, Sejian V. The impact of heat stress on the immune system in dairy cattle: A review. Res Vet Sci. 2019 Oct;126:94-102. doi: 10.1016/j. rvsc.2019.08.011. Epub 2019 Aug 6. PMID: 31445399. Hansen PJ. 2013a. Antecedents of mammalian fertility: Lessons from the heat-stressed cow regarding the importance of oocyte competence for fertilization and embryonic development. Anim Frontiers, 3: 34-28. cattle. Anim Reprod, 10: 322-333. Milton Maturana Filho2; Reuel Luiz Gonçalves4; Tomás Augusto Nunes Pinheiro de Souza Reis3; Eduardo Trevisol3; Raphael Guimarães Cordeiro3; João Paulo Lollato4 Fabio Morotti5. Avaliação dos efeitos da suplementação mineral e vitamínica injetável em doadoras da raça angus com diferentes potenciais em programa de FIV Proceedings SBTE 2021 R. V. Sala*1, E. Peralta2, L. CarrenhoSala1, M. Fosado2, D. C. Pereira3, V. A Trace-mineral Supplementation Reduces Early Pregnancy Losseson an in vitro Embryo Production Program. . Absalón-Medina1, 41ST-Genetics, South Charleston, OH 45368, USA, 2ST-Genetics, Kewaskum, WI 53040, USA, 3ST-Genetics, De Forest, WI 53532, USA, 4The Ohio StateUniversity, Columbus, OH 43210, US (11) (PDF) P318 Trace-mineral supplementation reduces early pregnancy losses on an in vitro embryo production program. Available from: www.researchgate.net/ publication/353025973_P318_Tracemineral_supplementation_reduces_early_ pregnancy_losses_on_an_in_vitro_embryo_production_program Roger Molina Coto. El estrés calórico afecta el comportamiento reproductivo y el desarrollo embrionario temprano en bovinos. Nutrición Animal Tropical. Marzo, 2017

TRACE MINERALS TRACE MINERALS TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS OXIDATIVE TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS STRESSMINERALS TRACE TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS TRACE MINERALS

OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS

´´ ´´ ´´

TRACE MINERAL INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL MOMENTS TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER THAT MAT TER MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TRACE MINERAL MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER INJECTABLE THAT MAT TER TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS TESTIMONIALS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TESTIMONIALS THAT MAT TER TESTIMONIALS TESTIMONIALS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS VETERINARY TESTIMONIALS VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE PAGE VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

Improving Improving herd herd health health and farm success Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health Improving herd health and farm success Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farm success success success and farm success and farm success Improving Improving Improving herd herd herd health health health and farm success Improving herd health Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farm success success success and farm success and Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health and farm farm success success Improving herd health and and andfarm farm farmsuccess success success and farm success

OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE TRACE MINERAL OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERAL INJECTABLE STRESSMINERAL TRACE INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE OXIDATIVE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE STRESS INJECTABLE OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS MOMENTS TESTIMONIALS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

´ ´ ´ ´ ´´ ´´ ´´ ´´ AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR

We moments that the We make make…… sure sure the moments that matter secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the moments moments that that that …… … the your moments matter secure hard work ke sure the moments that We make sure the moments that … ke sure the moments that … hard matter matter matter secure secure secure your your your hard hard work work work … secure your hard work matter secure your hard work ake ake ke sure sure sure the the the moments moments moments that that that secure your hard work ke sure the moments that We make sure the moments that … … … We make sure the moments that … rmatter secure secure secure your your your hard hard hard work work work ´ secure your work … hard secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the the moments moments moments that that that ´ … matter secure your hard work We make sure the moments that solution is aa trace ´ ´´ … …… That matter matter matter secure secure secure your your your hard hard hard work work work That solution is ´ … matter secure your hardinjectable work CutraceZn mineral Prepárate para los momentos críticos, porque el incremento puede dar al traste con tu esfuerzo. ~ ~

AVOIDABLE LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR enAVOIDABLE las necesidades AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

de oligoelementos AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR

AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS Mejora la salud de tus animales y reduce la incidencia de enfermedades. Combate elAVOIDABLE estrés oxidativo AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR y las deﬁciencias de minerales traza.~ ~~

Cu Zn Cu Zn Cu Cu Cu Zn Zn Zn Cu Zn Mn Se Cu Zn Toma el control de cada momento del ciclo productivo mineral injectable That That Thatis solution solution solution is isisaaaCu atrace trace trace Protege tu esfuerzo. Zn That solution a trace That solution is trace Cu Zn Mn Se That solution is a trace y reproductivo de tus animales con MULT L IMIN™. LT That solution is a trace mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is a injectable trace Cu Cu Cu Zn Zn mineral injectable mineral Mn Mn Zn Se Se Se Cu Cu Cu Zn Zn Zn Zn Mn y precisa de zinc, Acción rápida cobre, selenio y manganeso. mineral injectable Mn Se Cu mineral injectable That That That solution solution solution is is is a a a trace trace trace Mn Se Cu Zn Mn Se Cu mineral injectable That That That solution solution solution is isis aatrace trace FIND OUT HOW Probado y demostrado por veterinarios y granjeros ena todo eltrace mundo. is a Mn Se Zn That solution trace That solution is a trace WE CAN DOHOW THIS Mn Se FIND OUT mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is aMn trace WE CAN DO THIS mineral mineralinjectable injectable injectable mineral Mn Mn Se Se Se Cu Cu Cu Zn Zn Zn mineral injectable mineral injectable Mn Mn Se Se FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Mn Se Cu Zn MULTI L MIN™, la inyección LTI estratégica, rápida y efectiva de oligoelementos Mn Se mineral injectable That That Thatsolution solution solution is isisaaMn aWEaFIND trace trace trace Se WEFIND OUT HOW OUT HOW WE CAN WECAN CAN DODO THIS DOTHIS THIS FIND OUT HOW That solution is trace CAN DOHOW THIS Mn Se WE CAN DO THIS FIND OUT WE CAN DOHOW THIS diseñada para los momentos que importan. FIND OUT WE CAN DO THIS mineral mineral mineral injectable injectable injectable WE CAN DO THIS We can help you mineral injectable Mn Mn Mn Se Se Se FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Seve Fernández FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Mn Se We can help you Mejora tus beneﬁcios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión Copper en el éxito de la granja.

Copper Copper Copper Copper

Copper Copper Copper Copper Copper Copper Copper

Manganese Copper Manganese Manganese Manganese

Manganese Manganese Manganese Manganese Manganese Manganese Manganese Manganese

Pregúntale a tu veterinario reach your goals por MULTIMIN™ reach your goals We We We can can can help help help you you you elp you We can help you elp you elp you reach reach reach your your yourgoals goals goals elp you ur goals reach your goals ur goals ur goals help elp help you you you ur goals help elp help you you youhelp you We can elp you our ur our goals goals Wegoals can help you our ur our goals goals goals

Zinc Zinc Zinc Zinc

Copper

Copper Copper Copper Copper

Zinc Zinc

Manganeso

Zinc Zinc Zinc Zinc Selenium

Manganeso

Selenium

Zinc Zinc Zinc Manganeso Manganeso Selenium Selenium Selenium Zinc Zinc Zinc Manganeso Zinc Selenio Cobre Zinc Manganeso Selenium Zinc Selenium Selenio Cobre Zinc Selenium Selenio Selenio Selenio Cobre Cobre Cobre Selenium Selenium Selenium Cobre Selenio Manganese Selenium

FIND OUT HOW WE WE CAN WECAN CAN DODO THIS DOTHIS THIS

FIND OUT HOW Representante comercial Iberia WE WE CAN WECAN CAN DODO THIS DOTHIS THIS WE CAN DO THIS WE CAN DO seve.fernandez@multimin.euTHIS

Zinc Zinc Zinc Zinc Selenium

Manganese

Selenium

Manganese Manganese Manganese

Selenium Selenium Selenium

FIND OUT Manganese

HOW Selenium WE CAN DOHOW THIS FIND OUT WE CAN DO THIS

FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW

FIND OUT HOW vida de producción o cría. Estrictamente sólo para administración subcutánea. No administrar por vía intramuscular. Dosis: Ganado - Hasta 1 año: 1 ml por 50 kg; Ganado - A partir de 1-2 años: 1 ml por CAN 75CAN kg; WE WE CAN WE DODO THIS DOTHIS THIS Bovinos - Mayores de 2 años: 1 ml por cada 100 kg. Volumen máximo por sitio de inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera: Carne y vísceras: 28 días, Leche: cero horas. WE CAN DO THIS

LA GAMA BOVALTO® RESPI

Inspira seguridad “La gama Bovalto® Respi te ofrece una flexibilidad en la vacunación que se adapta a todas las condiciones de tu explotación”

M A N E XO

Fumigación con Beauveria bassiana, Bacillus thuingiensis e minerais en recría de 1.300 animais

Combater as moscas de maneira sustentable en lugares de difícil acceso, parques, xardíns e clubs tamén é posible Hai un ano abordabamos nesta mesma cabeceira (Vaca Pinta 26) o control de moscas sen agredir o medio ambiente. Hoxe podemos dicir que o fixemos extensivo a lugares da industria alimentaria onde é difícil chegar, como tamén a todos os ámbitos nos que o ser humano desenvolve, ademais, actividades laborais e de esparexemento. Daniel Parodi Socio xerente de Dead Fly

s moscas son sinónimo de baixas na produtividade de cría de gando de carne e leite, outros animais e derivados da industria alimentaria, de enfermidades, de desorde, de malas condicións sanitarias e de sancións por parte das institucións dedicadas ao control das actividades de produción e elaboración de alimentos. As tecnoloxías que máis se utilizan no mundo para combater as moscas en granxas leiteiras, crías ou engorde de gando vacún, porcino e avícola, e tamén en locais gastronómicos, parques e xardíns, clubs deportivos e sociais e, por que non, patios de vivendas nas que reunirse a conversar e gozar con amigos e familia, van en xeral da man de po106 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

derosos insecticidas. Tanto estes coma outro tipo de produtos químicos adoitan ser moi agresivos co medio ambiente. Contaminan aire, terra e auga onde se utilizan. Desde os ámbitos médicos sostense que adoitan ser responsables dun número elevado de problemáticas sanitarias nas persoas, provocando malestares, alerxias, urticarias, intoxicacións e outro tipo de inconvenientes. Utilizando a mesma tecnoloxía que empregamos para a produción da industria alimentaria, buscamos estender os resultados ás diferentes actividades da sociedade, que adoitan verse incomodadas pola presenza destes insectos.

INSECTICIDAS Como xa comentamos, a utilización de insecticidas cada vez máis concentrados e potentes está moi relacionada coa contaminación. Pero non só iso; a eficiencia parcial destes produtos esixe

vixilancia e atención permanentes, xa que os insectos como as moscas producen, en menos tempo do que se cre, resistencia a este tipo de ataques. Moitos insectos que pretendemos atacar, clasificados como pragas urbanas e/ou rurais, mutan rapidamente o seu ADN, polo que desenvolven mecanismos de defensa contra insecticidas. Isto é o que leva a ter que concentrar a dose, utilizar diferentes monodrogas e controlar as tácticas para evitar estas reaccións de resistencias.

TRAMPAS DE INTERIOR Para levar adiante unha estratexia que non esixa todos estes coidados e precaucións, desde Dead Fly desenvolvemos o que decidimos chamar “trampas internas” ou “de interior”, co mesmo principio que as trampas externas, pero que non deben ser utilizadas en lugares pechados e de trán-

M A N E XO

O MAIOR DESAFÍO EN CANTO A CONTROL DE MOSCAS ESTÁ EN PODER ACCEDER A TODOS OS LUGARES DE DIFÍCIL ACCESO E NA PROCURA DE HABILIDADES QUE PERMITAN ELIMINAR OS INSECTOS SEN ATRAELOS DOUTROS LUGARES

Trampa de final de temporada colocada nun tambo de 1.450 vacas en muxido

sito humano (galpóns de animais, galerías de patios, restaurantes de clubs, espazos ao aire libre onde se pretende realizar pícnics, merendas etc.). Estas trampas de interior poden colocarse tranquilamente en lugares pechados e de paso humano, sen maiores inconvenientes. Actualmente, teñen unha capacidade de entre 1.700 ml e 3.500 ml, dependendo das necesidades, e teñen uns pequenos cambios na súa estrutura, coloración e ingredientes do cebo que se coloca dentro. Outro dos aspectos importantes é que deben encherse con auga morna, co propósito de apurar a activación dos cebos que, lembremos, son substancias alimenticias de grao humano, polo que, no caso de derramamentos ou inxestión por parte de animais, non representa ningún perigo. As vantaxes destas modificacións que permiten combater moscas en espazos pechados foron moi importantes para completar o control en establecementos gandeiros e leiteiros que, polas

súas características, ocasionan grande acumulación e proliferación de insectos. E logramos, fundamentalmente, o benestar animal.

ALTERNATIVAS Dead Fly desenvolveu, tamén, formas de atacar as moscas con diferentes técnicas. Como xa explicamos anteriormente, a utilización dos himenópteros Spalangia endius e Muscidifurax raptor (que comunmente denominamos avispitas, aínda que non atacan nin a humanos nin a animais; só viven onde hai moscas) é un excelente método de combater as moscas de maneira biolóxica. Tamén desenvolvemos a incorporación de Beauveria bassiana en lugares onde as moscas voan, transitan e se pousan. A acción deste produto caracterízase por colonizar o corpo do insecto e crecer en forma de fungo, que penetra no corpo e vai producindo, en breve lapso de tempo, a paralización de órganos vitais ata que causa, como consecuencia, a morte dos insectos.

Trampa colocada nun frigorífico bovino exportador

Unha das características máis importantes é que no seu poder de colonización non están involucradas todas as especies de insectos, evitando así a desaparición de moitos que resultan beneficiosos para o medio ambiente e para o control doutras pragas que adoitan habitar nos criadeiros, establecementos leiteiros, de engorde e da industria en xeral. Este tipo de biocontroladores non representan risco ningún para os seres humanos e animais de cría ou domésticos. Outra incorporación que realizamos desde Dead Fly é a aplicación de Bacillus thuringiensis. Trátase dunha bacteria entomopatóxena que ten a capacidade de elaborar varias proteínas que resultan mortais para determinados grupos de insectos. Ten un moi baixo impacto ambiental e unha alta especificidade: actúa a partir da inxestión do insecto e non por contacto en superficie. As diferentes mesturas de esporas e cristais de illados de Bt (Bacillus thuringiensis) comercializáronse en diferentes produtos para o control

RAYADO Y PICADO

de pasillos de establos

Marcos Villamide Construcciones S.L.U | Álvare, s/n 27248 A Pastoriza (Lugo)

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 107

M A N E XO

de larvas de lepidópteros, escaravellos e mosquitos. En ambos os casos, Bt e Beauveria bassiana, desenvolvemos a forma máis eficiente de aplicación, xunto con institucións educativas e técnicas. Para iso, logo dunha serie de ensaios, observacións de campo, vixilancias e conclusións, optamos pola incorporación ao ambiente destes biocontroladores con técnicas de fumigación fina e penetrante, do mesmo xeito que doutros produtos minerais inocuos para o ser humano e os animais, que teñen a capacidade de matar, por contacto, a larvas e a ovos.

Himenópteros Spalangia e Muscidifurax colocados nunha explotación de 2.000 vacas en muxido

Trampa de interiores colocada en sala de muxido con 24 baixadas

AS ESTRATEXIAS A colocación nos establecementos das trampas exteriores e as trampas internas é a medida máis efectiva cando se utilizan como único método de acción contra moscas de varias familias. As 108 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Trampas e himenópteros colocados nunha planta de silos

avispitas Spalangia ou Muscidifurax son o complemento perfecto para un establecemento de cría intensivo ou da industria alimentaria que xera moitos refugallos orgánicos que atraen moscas. A incorporación de todas as estratexias xuntas representa a mellor opción á hora de controlar as moscas en calquera tipo de establecemento. Nalgunhas ocasións, os custos son un pouco altos, pero é a mellor forma de atacar as moscas sen alterar o medio ambiente, sen riscos para persoal nin animais, sen temor a que xeren resistencia e coa diminución dos limiares de insectos que provocan perdas ata manter un control adecuado. Os beneficios cáptanse enseguida, xa que se reducen as perdas de todo tipo, incluídas as enfermidades e outros inconvenientes que provocan as moscas. Con todo, por máis metodoloxías novas e tecnoloxías que utilicemos, non debemos esquecer nunca que o manexo integrado de pragas (MIP) e as boas prácticas (BPA) aplicadas en cada situación serán definitorios á hora de combater insectos nocivos. O asesoramento xeral sobre estas prácticas debe estar presente en calquera empresa que busque dedicarse a este tipo de actividades. O outro tema fundamental respecto diso é que o benestar animal xa está a ser lexislado e susceptible de castigos e multas para quen non tenten levalo adiante nos seus establecementos.

AVANZANDO NO CONTROL DE MOSCAS NOUTROS ÁMBITOS HUMANOS Ante as diferentes consultas dos nosos clientes e o xurdimento de necesidades noutros espazos diferentes ás da industria alimentaria, comezamos a realizar ensaios de campo en ambientes disímiles aos que viñamos traballando.

Himenópteros en recría encerrada en currais

Así, desenvolvemos estratexias para clubs, parques, xardíns, campos deportivos e cría de animais que están por fóra do circuíto alimentario e da produción intensiva. Os mecanismos son sempre os mesmos; só cambiamos algúns elementos das trampas, modificamos as doses dos ingredientes dos cebos e as formas de aplicación dos distintos produtos que utilizamos en conxunto para os ataques integrais. Desta maneira, puidemos chegar aos interiores dos pendellos de cría e de animais, tanto de vacas leiteiras como porcinos, avícolas, caninos etc. Tamén nos introducimos, e con resultados positivos, en parques e xardíns, onde as persoas desenvolven actividades ao aire libre, e obtivemos un control integrado que inclúe o biolóxico e o mecánico ecolóxico sen alterar, de ningunha forma, o medio ambiente. Isto serviu para que diferentes establecementos poidan certificar as súas producións como orgánicas e terminar coas altas porcentaxes de moscas en lugares de esparexemento e traballos en que estes insectos molestan.

Programa Integrado de Control de Moscas TEMPORADA DE MOSCAS* T >12°C1

T <12°C1

40 ˚C

Temperatura (T)

30 ˚C

20 ˚C Mosca adulta Huevos

Pupa

10 ˚C

De media por cada aumento de la temperatura de 1ºC entre 16ºC y 35ºC, un 33% más de moscas pueden eclosionar2

Larva

Pupas latentes

0 ˚C Ene

Feb

Pupas latentes

Mar

Abr

May

Jun

Jul

Ago

Sep

Oct

Nov **

6 semanas

Neporex

Mata larvas de mosca

Agita

6 semanas

6 weeks

6 semanas

Temperatura promedia mensual

Mata moscas adultas

Para más información sobre programas específicos de uso en la gama de biocidas de Elanco, contacte con su delegado en la zona * Las condiciones de temperatura y humedad pueden variar según la región y de un año para otro. La duración y la sincronización de los programas de control de moscas deberían ajustarse en concordancia con estas variaciones. **Las aplicaciones de Neporex y Agita pueden ser alternas o aplicarse en el mismo día, según se adapte mejor al manejo de purines y/o estiércol de la granja. La distancia entre aplicaciones también puede variar según necesidades específicas de cada explotación. 1. Acharya N. House fly (Musca domestica L.) management in poultry production using fungal biopesticides. Doctoral Thesis, The Pennsylvania State University. 2015. Available at: https://etda.libraries.psu.edu/files/final_submissions/10904. Accessed Jan 08, 2019. 2. Axtell RC. Fly Control in Confined Livestock and Poultry Production.Technical Monograph. 2002;1:6-22.

Utilice los biocidas de forma segura. lea siempre la etiqueta y la información sobre el biocida antes de usarlo.

Dic

M A N E XO

O desafío estivo, fundamentalmente, nos puntos de colocación de cada produto e de buscar estratexias diferentes, xa que estes animais xeran moscas no verán, pero tamén en épocas frías do ano. Aínda que xa desenvolvemos un mercado puntual en cortes e establos equinos, tivemos un número elevado de consultas doutro tipo de espazos de cabalos, polo que aínda queda moito por seguir desenvolvendo fronte ao desafío destes animais como xeradores de moscas. Así, amplíanse os campos de acción de Dead Fly e podemos chegar a moitos máis sectores coas nosas solucións biolóxicas e ecolóxicas de control de moscas. Trampa de interior colocada en galería de cortes de cabalos de polo

Parágrafo á parte merece a cría de cabalos, xa sexa de polo, de carreiras ou para calquera outra finalidade, en que se presentaron innumerables situacións que houbo que ir salvando e desenvolvendo estratexias para un control adecuado. A cría de cabalos ten características especiais; entre elas, que non están sempre encerrados ou baixo cuberta. A propia actividade implica que os animais saian, adestren ou desenvolvan as súas tarefas lonxe dos lugares onde fan a noite e se alimentan. Por tanto, ademais de xerar refugallos a través das súas feces, ouriños e restos de penso, traen moscas desde o exterior aos escenarios de peche. Iso implica moitas moscas reproducíndose no mesmo lugar, aínda que se intente combatelas.

Trampa colocada nun parque de club social e deportivo

110 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Tratamento integrado de todos os sistemas e estratexias nun vertedoiro a ceo aberto na localidade arxentina de Santa Fe

Parque municipal con pía, campos deportivos e cortes en Buenos Aires (Arxentina)

AGREGAR MÁIS BIOCONTROLADRES AMPLIOU O NOSO HORIZONTE DE MERCADO, DEBIDO A QUE MOITAS PRODUCIÓNS BUSCAN CERTIFICAR PRODUTOS ORGÁNICOS E AS NOSAS ESTRATEXIAS NON INTERFIREN COAS NECESIDADES DOS ESTABLECEMENTOS CERTIFICADOS

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

“CON ESTE SISTEMA DE VENTILACIÓN NO NOTAMOS BAJADAS EN LA PRODUCCIÓN NI EN LA FERTILIDAD DURANTE LOS PERÍODOS DE CALOR” Con el objetivo de reducir el estrés por calor en los meses más calurosos, José Manuel Fernández, presidente y gerente de SAT Busto Corzón (Mazaricos, A Coruña), ha incorporado un proyecto de refrigeración para su ganadería de la mano de José Ramón Gil, administrador de Agrícola Coruñesa. ¿Por qué decidiste incorporar este sistema de ventilación? El clima ha cambiado y nosotros, con la cantidad de animales que tenemos, notábamos que había estrés por calor, lo que conllevaba una pérdida de producción y una gran bajada en la fertilidad, sobre todo en los meses de verano. ¿Cuándo empezaste a trabajar con los ventiladores? Llevamos seis meses con este sistema y estamos encantados. Notamos que las vacas, haga o no calor, están muy estables: comen todos los días la misma cantidad de comida, no hay bajada en la producción y tampoco en la fertilidad, en la que incluso percibimos una mejora. ¿Qué ventiladores tienes? Disponemos de unos ventiladores electromagnéticos, controlados por tres centralitas. En la cornadiza están los verticales con aspersores de agua de gota gorda. Cuando para el ventilador de dar aire, arranca el chorro de agua. Están dirigidos por la temperatura, la humedad y el calor. Luego tenemos el horizontal, que es más grande y que mueve muy bien el aire. De esta manera, mantenemos siempre la misma temperatura en el establo. ¿También están instalados en la sala de ordeño? El sistema que hay en la nave también está implantado en la sala de ordeño y de espera. Son lotes de vacas muy grandes los que van al ordeño y pasan allí más de una hora todas juntas hasta que son ordeñadas. Para nosotros es muy importante que toda esta zona esté cubierta a nivel de temperatura e incluso con la gota de agua.

¡EN VÍDEO!

José Manuel Fernández, de SAT Busto Corzón

¿Qué beneficios has notado? Es una inversión muy grande, pero cuando ves los resultados y los datos, la verdad es que te alegra. Llevamos un año muy estable en cuanto a rentabilidad. Observamos que las vacas comen todos los días la misma cantidad y mantienen la producción, algo que antes no pasaba. En la fertilidad lo notamos mucho porque incluso mejoramos en los días más críticos de calor. José Ramón Gil, de Agrícola Coruñesa

“LOS VENTILADORES EN LA SALA DE ORDEÑO REFRIGERAN AL PERSONAL QUE ESTÁ TRABAJANDO Y A LOS ANIMALES QUE SE ESTÁN ORDEÑANDO” ¿Son importantes los sistemas de ventilación en las ganaderías? Son fundamentales en las granjas de vacuno de leche. Están justificados porque en los episodios de calor del verano los animales entran en estrés térmico, por encima de un 72 de THI, que es leve; a partir de 80 es medio y más de 90 es alto, lo que puede ocasionar muertes. En los casos leves y medios, vemos síntomas como descenso en la producción o bajada en la fertilidad, porque no salen los celos o no se ven por la falta de movimiento de las vacas. La ventilación sola no resuelve al 100 % el problema, por eso instalamos un sistema de agua con duchas. Una vez que para el agua, los ventiladores colocados en vertical se ponen a funcionar con las revoluciones

al máximo para secar el costado del animal y así disipar el calor interno que tiene. A mayores, los ventiladores horizontales mantienen un ambiente confortable para que las vacas estén distribuidas por toda la cuadra. Además, en la sala de ordeño refrigeran tanto al personal que está trabajando como a los animales que se están ordeñando en ese momento. ¿Cuáles son los beneficios que consigue el ganadero con este sistema? Los objetivos que alcanza el ganadero con un sistema de ventilación adecuado son dos: no tener ni una merma en la producción, que en algunos casos puede llegar hasta el 20 %, ni un bajón en la fertilidad. Por otra parte, si hace mucho calor el animal come menos y la ingesta es mucho menor.

vp03

”

vp031_publi_emporvet.indd 129

18/5/22 12:08

E S T R É S P O R C A LO R

A industria láctea chinesa está aprendendo a lidar co estrés por calor Neste estudo presento as conclusións ás que cheguei a partir dos datos recollidos en dúas granxas, unha na zona norte e outra no sur da China, e dos ofrecidos por varios técnicos de Yili Group, un dos principais produtos lácteos do mundo, sobre o estado da produción de leite nas súas granxas en relación ao estrés por calor dos seus animais. Israel Flamenbaum Cow Cooling Solutions Ltd., Israel

industria láctea é importante para a seguridade económica e alimentaria na maioría dos países do mundo. Millóns de produtores en todo o planeta crían ao redor de 280 millóns de vacas leiteiras e producen preto de mil millóns de toneladas de leite ao ano. 114 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

A expansión económica mundial dos últimos cincuenta anos reflíctese en cambios de estilo de vida en moitos países e tamén no aumento da demanda de leite e os seus produtos; isto é especialmente certo para os “países emerxentes”. Espérase que o consumo mundial de leite aumente aproximadamente nun 60 % para 2050, principalmente na China e no sueste asiático, con moitos novos consumidores e gobernos que promovan o consumo de leite a través

E S T R É S P O R C A LO R

O LEITE IMPORTADO REPRESENTA HOXE CASE UN TERZO DO CONSUMO TOTAL DE LEITE DO PAÍS E O SEU GOBERNO ESTÁ A FACER GRANDES ESFORZOS PARA AUMENTAR A PRODUCIÓN NACIONAL

de pautas dietéticas e programas escolares. China é na actualidade o maior importador de leite do mundo e recentemente importou unha cantidade de leite 120 veces maior que na década de 1960. O leite importado representa hoxe case un terzo do consumo total de leite do país e o seu Goberno está a facer grandes esforzos para aumentar a produción nacional de leite e reducir o importado. Hai sinais claros de que o crecemento da produción de leite na China está a estabilizarse e, hai pouco, mesmo houbo informes dunha diminución; o estrés por calor é unha das principais razóns desta redución. Isto débese ao quecemento global, por unha banda, pero principalmente ao aumento do rendemento por vaca, o que significa unha subida na cantidade de calor metabólica producida polas vacas, que debe ser disipada ao medio ambiente. Entre 2008 e 2016, o grao de diminución do rendemento diario por vaca no verán, en comparación co inverno,

aumentou de 0,7 a un 4 kg por vaca por día. Espérase que, se continúa esta tendencia e non se toman medidas de manexo, a diminución alcance os 6,5 e 7,2 kg por vaca en 2050 e 2070, respectivamente. Durante os últimos vinte e cinco anos, estiven impartindo conferencias sobre como facer fronte ao estrés por calor dirixidas a profesionais chineses no marco de cursos realizados na China e Israel. Recentemente, fun convidado a dar unha conferencia virtual para o persoal técnico e os xerentes das grandes granxas leiteiras dunha das tres empresas lácteas máis grandes da China e unha das vinte empresas lácteas máis grandes do mundo. Como adoito facer antes de comezar as miñas conferencias para persoas de diferentes industrias lácteas no mundo, dirixinme á xente de Yili Group e pedinlles que completasen cuestionarios que me permitisen examinar o estado da produción de leite nas súas granxas, desde o aspecto do impacto do verán no

Complet GP

mejora el contenido en grasa y proteína de la leche

Con solo añadir 500 g de pienso por vaca y día conseguirás las calidades que necesitas

Polígono de Sabón, 11B 15142 Arteixo (A Coruña)

Tlfs. 981 600 322 – 641 489 661

piensossil@piensossil.com

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 115

E S T R É S P O R C A LO R

Figura 1. Produción diaria de leite por vaca (kg) nos diferentes meses do ano 2021 en establos situados no norte e sur da China

Leche (KG/vaca/dia) enengranjas norte y sur de China Leite (kg/vc/día) granxasdel do norte e sur da China 40,0 35,0

Relación verán: inverno-0.85 Relación verano:invierno0.85

30,0 25,0

Relación verán:inverno-0.60 Relación verano:invierno - 0.60

20,0 15,0

Jan Xan North Norte daChina China 34,3

Feb

Mar

Apr Abr

May Mai

Jun Xuñ

Jul Xull

Aug Ago

Sep Ago

Oct Set

Nov Out

Dic Dec

37,4

35,2

34,3

32,0

30,8 Ago 29,6

29,6

29,9

31,5

33,9

35,1

South China 34,1 Sur da China

37,1

34,8

33,4

32,3

28,9

20,1

24,2

30,3

34,0

35,2

22,5

Figura 2. Media de días en leite (DEL) en diferentes meses de 2021, en granxas situadas no norte e sur da China

Promedio de de días (DEL) Media díasen enleche leite (DEL) 250 200 150 100 50 0

Xan Jan

Feb

Mar

Abr Apr

Mai May

Xuñ Jun

Xull Jul

Ago Aug

Set Sep

Out Oct

Nov

Dec Dic

Granxa sur Southdofarm

135

143

162

184

202

223

218

167

132

123

119

123

Granxa norte Northdofarm

152

165

180

195

204

201

191

174

157

147

146

155

rendemento e na produción das vacas. A maioría das granxas leiteiras que lle fornecen leite a esta empresa están situadas no norte do país (clima temperado e poucos meses cálidos ao ano), pero tamén ten granxas leiteiras e leiterías no sur (clima tropical cálido durante varios meses do ano). Para ter unha idea do efecto das condicións de verán nas dúas rexións, pedín e recibín datos de dúas granxas leiteiras, con ao redor de 3.000 vacas en cada unha, unha situada no norte e a outra no sur. Baseándome nos cuestionarios e formularios de Excel, que completei e me devolveron, puiden debuxar gráficos e examinar o alcance do efecto da calor do verán en ambas as rexións. Os produtores de leite chineses, do mesmo xeito que as súas contrapartes en todo o mundo, estiveron expostos nos últimos anos ao coñecemento sobre como instalar e operar os medios para arrefriar 116 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

as vacas e cada ano melloran. Os datos que me enviaron desde ambas as rexións e presentados neste artigo describen unha instantánea para 2021. Segundo os informes presentados polos administradores das granxas, as vacas en ambas as granxas arrefriáronse no verán de 2021 mediante unha combinación de humectación e ventilación forzada, que se lles deu ás vacas no patio de espera, antes de cada unha das tres sesións de muxido, e na liña de alimentación, cando as vacas regresan da sala de muxido, así como entre as sesións desta tarefa. Administrouse un tratamento de arrefriamento ás vacas en lactación, secas e xovencas ao final da xestación. A produción diaria de leite por vaca en diferentes meses de 2021 nas dúas granxas leiteiras móstrase na figura 1 e o número medio de días en muxido nos mesmos períodos amósase na figura 2.

O ESTRÉS POR CALOR É UNHA DAS PRINCIPAIS RAZÓNS DA REDUCIÓN DA PRODUCIÓN DE LEITE NA CHINA

aly Made in It

SISTEMAS DE VENTILACIÓN Y REFRIGERACIÓN POR AGUA CON CENTRALITAS DE CONTROL DE TEMPERATURA, HUMEDAD Y VELOCIDAD DEL AIRE PRESUPUESTOS Y DISEÑOS A MEDIDA, CON DIFERENTES OPCIONES DE VENTILACIÓN FINANCIACIÓN HASTA 10 AÑOS, LEASING

MÁS DE 50 ESTABLOS CON ESTE SISTEMA GARANTÍA DE DOS AÑOS* IMPORTADORES PARA ESPAÑA Y PORTUGAL

*excepto parte eléctrica por variación de tensiones

ͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺͺ

Doctor Casares n.º 189-190 Entresuelo 27400 Monforte de Lemos (Lugo)

Tel.: 617334424

7(&1$*, 6 /

luis@tecnagi.com

www.tecnagi.com

5&$/"(* 4 - 4&37*;04 "(3 $0-"4 & ("/%&*304

E S T R É S P O R C A LO R

ESPERO QUE A XERENCIA DA EMPRESA LÁCTEA CHINESA “LEVANTE A LUVA” PARA QUE POIDAMOS LOGRAR ESTES BOS RESULTADOS CON ELES TAMÉN

Do achegado na figura 1, pódese ver claramente a diminución no rendemento medio por vaca nas dúas granxas. Como era de esperar, a diminución é maior na do sur, en comparación coa do norte. As vacas na granxa norte diminúen no verán un 15 % na produción de leite, en comparación co inverno, mentres que na do sur se observou unha diminución do 40 %. Vale a pena sinalar que a relación media de verán a inverno de todas as granxas leiteiras en Israel é de 0,95 e a proporción naquelas que non logran facer fronte ao estrés por calor do verán é de 0,85 (como a da granxa no norte da China, onde o verán é xeralmente “máis lixeiro” que en Israel). Os datos presentados na figura 2 explican gran parte da diminución no rendemento diario por vaca, observado na figura 1. A media de días en leite nas dúas granxas foi relativamente baixa nos meses de inverno e aumentou considerablemente nos de verán. Isto probablemente se deba á baixa taxa de concepción das vacas nas inseminacións realizadas no verán. Aquí, como era de esperar, a fenda entre as estacións é maior na do sur, así como o número absoluto de días en leite, o que explica, polo menos en parte, a brecha na extensión da diminución de verán, entre as dúas rexións. En calquera caso, é interesante ver que mesmo nunha rexión climática relativamente cómoda, coma o norte da China, con veráns curtos e noites frescas, hai unha marcada redución no rendemento das vacas nesa estación e nada que falar das vacas do sur! A información recollida neste artigo indica que, a pesar do coñecemento e a experiencia adquirida polos administradores das granxas no arrefriamento adecuado das vacas e malia o grande investimento que realizan ao instalar e operar equipos de arrefriamento, os resultados aínda son pobres e lles causan problemas ás granxas e perdas económicas cada ano. Aquí vén a etapa interesante e importante no meu traballo de consul118 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

toría, que espero que pronto comece coas granxas da empresa chinesa, isto é, pescudar que foi o que se fixo mal, para impedir que as granxas alcancen os resultados esperados: é a calidade do mollado?, a intensidade da ventilación?, o total de horas por día, as vacas reciben o tratamento de arrefriamento e a súa distribución durante o día?, están as vacas amoreadas?, están expostas á radiación solar directa e indirecta? e, de ser así, cantas horas ao día?, teñen as vacas espazo suficiente no comedeiro e no bebedoiro?, sérvense correctamente a comida e a auga? Despois, vén a fase de proba dos parámetros fisiolóxicos e de comportamento, como o control da temperatura corporal e a frecuencia respiratoria durante o día (se é posible, utilizando ferramentas xa dispoñibles na actualidade na maioría das granxas e software de xestión de granxas). Só tras recibir o panorama completo, chega o momento de facer recomendacións e o programa de seguimento ata lograr o resultado agardado. Da miña experiencia nos moitos proxectos que realicei en diferentes partes do mundo aprendín o que é unha “refrixeración adecuada”, e que o éxito ou o fracaso dependen dos pequenos detalles. Hoxe sabemos o que hai que levar a cabo para darlles ás vacas un tratamento de arrefriamento axeitado, co fin de reducir significativamente a diminución do rendemento das vacas e as perdas económicas no verán, todo descrito nos diversos artigos que publiquei. Espero que a xerencia da empresa láctea chinesa “levante a luva” para que poidamos lograr estes bos resultados con eles tamén.

EL RUMEN: UN POTENTE MOTOR QUE IMPULSA EL RENDIMIENTO DE TU GRANJA

hasta

7 6 hasta

obtÉN más potencia del rumen DURANTE EL PERIODO DE ESTRÉS POR CALOR

% MÁS LECHE % MÁS CARNE

LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, puede mejorar el rendimiento de tu granja durante todas las etapas de producción de leche y carne, incluso en situaciones de Estrés por Calor. LEVUCELL SC ayuda a maximizar la energía y a mejorar el pH del rumen (reduciendo el riesgo de acidosis subaguda ruminal), a favorecer el desarrollo del rumen y a aumentar la digestibilidad de la fibra. Alimenta cada día con LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, y pon a punto tu granja para alcanzar la máxima eficiencia.

*Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077

* No todos los productos están disponibles en todos los mercados ni las alegaciones asociadas están permitidas en todas las regiones.

SENSEHUB®, EL SISTEMA DE ALLFLEX LIVESTOCK INTELLIGENCE PARA EL MONITOREO DE LOS ANIMALES

Más control sobre la ges�ón de la salud y la reproducción del rebaño para un mayor rendimiento Hablamos con Juanjo Núñez, Antonio Díaz y Alberto Fernández, de Allﬂex Livestock Intelligence (MSD Animal Health), sobre los beneﬁcios de su sistema de monitorización, que �ene como obje�vo mejorar la calidad de vida del animal y del ganadero a través del control con�nuo de la rumia, la ingesta y la ac�vidad del animal las 24 horas del día. Juanjo Núñez

Gerente de Grandes Cuentas en Allﬂex Livestock Intelligence (MSD Animal Health)

“La monitorización mejora la rentabilidad de las explotaciones”

¿Por qué es importante la monitorización? Los sistemas de monitorización, a través de la información facilitada, nos permiten op�mizar los resultados reproduc�vos y produc�vos, mejorando la rentabilidad de las explotaciones, la calidad de vida del ganadero y el bienestar de sus animales.

En la ganadería actual, es imprescindible op�mizar los procesos y la toma de decisiones basada en datos obje�vos. Cuando el ganadero adopta estas tecnologías en su estrategia de ges�ón de la explotación, se hacen tan necesarias en su día a día como un ordenador o un teléfono móvil. ¿Cuál dirías que es la ventaja diferenciadora de SenseHub® respecto a otros sistemas de monitorización? El equipo técnico de MSD Animal Health ofrece soporte al ganadero para que pueda sacar el máximo par�do al sistema de monitorización y lo pueda usar no solo para recibir alertas de reproducción y salud de los animales sino también para otros aspectos de la ges�ón diaria de la explotación. Asimismo, los sistemas de monitorización de Allﬂex se adaptan a las necesidades del ganadero al permi�r elegir el software, el �po de sensor o el plan de aplicación que monitorizará a los animales.

CMY

Antonio Díaz

Sales & Key Account Manager de MSD Animal Health

“Las alertas de salud permiten an�ciparnos a posibles problemas sanitarios y así reducir tratamientos” ¿Qué aporta MSD Animal Health con sus sistemas de monitorización de Allﬂex Livestock Intelligence? Los sistemas de monitorización de Allﬂex son el complemento perfecto a las plataformas de salud sobre las que llevamos años trabajando, orientadas a mejorar la salud del rebaño para obtener el mejor rendimiento produc�vo y económico posible. La monitorización del rebaño nos permite tener controladas la rumia, la ingesta o la ac�vidad las 24 horas del día. Los datos obtenidos �enen un gran valor para una mejor ges�ón reproduc�va mediante la detección de celos y de periodos improduc�vos. Las alertas de salud permiten an�ciparnos a posibles problemas sanitarios y así reducir tratamientos. Con el plan de aplicación Premium, se puede ges�onar el estrés por calor a través de la monitorización de conductas de rebaño.

Alberto Fernández

Servicio Técnico Posventa de Allﬂex Livestock Intelligence (MSD Animal Health)

“El ganadero recibe formación con�nua e interpretación de la información aportada por el sistema” ¿En qué consiste el servicio posventa? El servicio posventa del sistema de monitorización de Allﬂex es un elemento diferenciador de la marca y aporta un valor añadido al ganadero, el cual recibe formación con�nua e interpretación de la información obje�va aportada por el sistema. Mantenemos el contacto con los técnicos de la explotación y llevamos a cabo un seguimiento de su funcionamiento. También realizamos visitas periódicas y presentamos informes personalizados dependiendo del plan de aplicación adquirido. Proporcionamos, además, solución a cualquier incidencia técnica que se pueda producir y ges�onamos las garan�as de los productos.

ALIMENTACIÓN

Tempo de almacenamento do ensilado de millo: impacto sobre o manexo do rabaño e a produción de leite Nas seguintes páxinas poño o foco no proceso de fermentación e almacenaxe do noso millo e ofrezo algunhas pautas para realizalo de forma adecuada, co fin de acadar unha maior dispoñibilidade do amidón, co que conseguiremos maior produción de leite e, en consecuencia, unha maior eficiencia económica da ración. Hugo A. Ramírez Ramírez, Ph. D. Consultoría especializada en ensilaxes Tecnología Forrajera hramirez@tecnologiaforrajera.com @SilosDeCalidad

INTRODUCIÓN

ensilado de millo é, por moito, a base da alimentación das vacas leiteiras en moitas partes do mundo. Debido ao alto contido de gran, o ensilado da planta enteira de millo é un alimento cunha dualidade moi particular: ten características de forraxe e de penso concentrado. Na parte forraxeira, o talo e as follas son a principal fonte de fi-

122 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

bra, mentres que o gran representa a achega enerxética concentrada en forma de amidón. Ao combinar estas características nutritivas nun só alimento, o ensilado de planta enteira de millo é unha excelente fonte de nutrientes para as vacas e por iso é un alimento base en practicamente calquera granxa. Malia ser un alimento moi bondadoso, o ensilado de millo presenta particularidades que se deben considerar para poder ter sistemas de alimentación eficientes, principalmente cando se trata do gran. Para entender estas peculiaridades, primeiro cómpre describir como están integrados o

gran de millo e os seus compoñentes, co fin de ir desagregando os fenómenos que ocorren a través do tempo de almacenamento no silo. Os macrocompoñentes do gran son: • Xerme (10-12 %): rexión do embrión con alto contido de aceite • Endospermo (82-84 %): reserva nutritiva coa maior concentración de amidón e proteína • Pericarpio (5-6 %): cuberta protectora composta principalmente por fibra O endospermo é das estruturas de maior interese en nutrición de ruminantes, non só porque é a máis prominente no gran de millo, senón porque contén a maior reserva de nutrientes e ten unha dinámica especial durante o tempo de almacenaxe no silo. Esta estrutura do gran pódese subdividir en dúas porcións con distinción visual baseada na opacidade do gran: o endospermo vítreo ou cristalino localízase nos extremos laterais do gran e o endospermo opaco ou fariñento localízase

ALIMENTACIÓN

RECOMÉNDASE QUE O ENSILADO DE MILLO PERMANEZA NO SILO POLO MENOS 4 MESES ANTES DE ABRILO, PARA PODER SACAR VANTAXE DESE PROCESO BIOQUÍMICO E APROVEITAR DE FORMA MÁIS EFICIENTE O VALIOSO AMIDÓN

ANÁLISES DE ENSILADOS E FORRAXES (MÉTODO CNPS OU FORMULACIÓN DINÁMICA) RAPIDEZ, FIABILIDADE, CONFIANZA

Figura 1. Contribución proteolítica (%) de diferentes fontes sobre prolaminas en gran de millo ensilado Bacterias

Encimas do gran 5%

Fungos

Ácidos de fermentación

30 %

60 %

Fonte: Junges et al., 2017

no centro do gran. As rexións de endospermo cristalino teñen maior densidade porque hai maior cantidade de gránulos de amidón incrustados nunha matriz de proteínas estruturais. Os gránulos de amidón no endospermo fariñento tamén están incrustados nunha matriz proteica, pero de forma máis folgada e con menos densidade.

NOVOS SERVIZOS • Análises de micotoxinas (LC MS/MS) • Análises microbiolóxicas de ensilados, forraxes etc. • Análises de augas • Análises de solos • Procesamento do gran en ensilado de millo (KPS) ROCK RIVER LABORATORY SPAIN María Hermida Polígono Industrial Lalín 2000, Parcela A8 Lalín – Pontevedra (España) maria@rockriverlab-spain.com 986 597 195 | 629 901 290 www.rockriverlab-spain.com

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 123

ALIMENTACIÓN

Dixestibilidade IV, %

Figura 2. Dixestibilidade in vitro de amidón a través do tempo de fermentación

CANDO A ALTA INCIDENCIA COINCIDE CON QUE PASARON MÁIS DE CATRO MESES DENDE QUE SE CULTIVOU E SE ENSILOU O MILLO, CON MOITA FRECUENCIA ATOPAMOS CASOS DE ACIDOSE RUMINAL ASOCIADOS A UNHA MAIOR DISPOÑIBILIDADE DE AMIDÓN NO ENSILADO

Tempo de ensilado, días

Fonte: adaptado de Der Bedrosian et al., 2012

BIOQUÍMICA DO ENSILADO E DISPOÑIBILIDADE DE AMIDÓN Agora que a estrutura xeral do gran foi explicada, cómpre describir un par de fenómenos interesantes que se dan durante o proceso de fermentación e almacenaxe. Como é sabido por moitos, durante o proceso de fermentación o contido de azucres solubles baixa porque se converten en ácidos orgánicos, principalmente láctico. O resto dos compoñentes quedan practicamente estáticos, excepto polo contido de nitróxeno amoniacal, o cal incrementa a través do tempo de fermentación e almacenaxe. Este crecemento no contido de nitróxeno amoniacal obedece a un proceso de proteólise, é dicir, a unha degradación de proteínas. Lonxe de ser unha desvantaxe, é un fenómeno que xoga ao noso favor como nutricionistas e produtores de leite, porque a degradación de proteínas vai acompañada dunha maior dispoñibilidade de amidón conforme avanza o tempo no silo. Por esta razón, recoméndase que o ensilado de millo permaneza no silo polo menos 4 meses antes de abrilo, para poder sacar vantaxe dese proceso bioquímico e aproveitar de forma máis eficiente o valioso amidón. Así mesmo, se se comeza a dar un millo con menos tempo de almacenamento, haberá que estar atentos para facer axustes na ración cando a dixestibilidade de amidón vaia en aumento. Falando polo miúdo, o gran dos cereais contén proteínas chamadas prolaminas (figura 1), as cales forman unha matriz estrutural que rodea os gránulos de amidón, limitando a superficie so-

124 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

bre a cal poden actuar as bacterias ruminais para degradar o amidón. Con todo, co paso do tempo de ensilaxe, ocorre unha proteólise que incrementa a superficie exposta para a acción de microorganismos ruminais. Aínda que nun tempo se pensou que os ácidos de fermentación favorecían a degradación de prolaminas, Junges et al. (2017) demostraron que este fenómeno bioquímico se debe en gran parte á acción de bacterias e que os ácidos de fermentación teñen unha contribución minúscula na degradación de prolaminas. O modo de acción da proteólise de prolaminas baséase na liberación de encimas proteolíticas, é dicir, que solubilizan proteína, de orixe bacteriana e encimas endóxenas provenientes do mesmo gran. Estas encimas hidrolizan os enlaces peptídicos das prolaminas; bioquimicamente isto resulta nun incremento na produción de nitróxeno amoniacal e fisicamente nun aumento na superficie exposta de cada gránulo de amidón. Ao momento da colleita, a media de dispoñibilidade de amidón, expresada como dixestibilidade in vitro a 7 horas, oscila ao redor do 63 ao 65 %. Como se pode apreciar na figura 2, este parámetro ten un incremento continuo ata chegar a un máximo de 85-88 % de dixestibilidade ao redor dos 8 a 9 meses de fermentación. Na figura 3 obsérvanse os cambios na densidade e aglomeración de gránulos de amidón de millo recentemente cultivado e millo con varios meses de ensilado. Ao estar menos aglomerados, estes gránulos de amidón están máis

expostos e isto explica o porqué do incremento tan notable na dixestibilidade ruminal de amidón.

ALIMENTACIÓN

Figura 3 A. Gránulos de amidón incrustados e agrupados en matriz proteica en millo con 0 días de ensilaxe

Adaptado de Hoffman et al., 2011

Figura 3 B. Despois de 240 días de ensilaxe, os gránulos de amidón obsérvanse disociados e con menor presenza de matriz proteica, o cal incrementa a dispoñibilidade para fermentación ruminal

Adaptado de Hoffman et al., 2011

IMPLICACIÓNS PRÁCTICAS DUNHA MAIOR DISPOÑIBILIDADE DE AMIDÓN En termos produtivos, este fenómeno de maior dispoñibilidade de amidón pódese ver traducido en maior produción de leite, mellor conversión alimenticia e maior eficiencia económica da ración. En aspectos puntuais, unha maior dispoñibilidade de amidón presenta varias vantaxes entre as que destacan reducir a cantidade de gran de millo que se lle agrega á ración, incrementar a proporción de forraxe na dieta, reducir o custo da ración e mellorar a eficiencia alimenticia. A seguir, móstranse simulacións dos resultados de estimacións de desempeño usando datos de laboratorio para ensilado de millo e calculadoras de estimación de índices de calidade da Universidade de Wisconsin-Madison e de Iowa.

126 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Tempo de fermentación 30 días

180 días

Dixestibilidade de amidón IV a 7 h, %

Enerxía neta de lactación, Mcal/kg

1,48

1,54

Leite/t

1.592

1.692

Carne/t

106

173

Como se pode apreciar, deixar a forraxe ensilada de millo fermentar por máis tempo ten grandes vantaxes nutricionais, que tamén poden ser vantaxes económicas para un establecemento gandeiro. Con todo, ao ter maior cantidade de amidón dispoñible, débese considerar a taxa de fermentación ruminal para poder balancear unha dieta que non presente risco de inducir acidose ruminal. É relativamente común atopar casos nos que, sen haber cambios na dieta, algunhas granxas reportan incrementos en casos de coxeiras, reducións en consumo de alimento ou produción de leite, ou unha redución no contido de graxa no leite. Estas alteracións poden deberse a unha gran variedade de factores, pero cando a alta incidencia coincide con que pasaron máis de catro meses desde que se cultivou e se ensilou o millo, con moita frecuencia atopamos casos de acidose ruminal asociados a unha maior dispoñibilidade de amidón no ensilado de millo. Nestes casos, aínda que a formulación da dieta non cambiase, a cinética de fermentación si que cambia, porque agora o amidón é máis fermentable e iso carrexa maior risco de acidose.

É relativamente común atopar casos nos que, sen haber cambios na dieta, algunhas granxas reportan incrementos en casos de coxeiras ou reducións no contido de graxa no leite

ESTE FENÓMENO DE MAIOR DISPOÑIBILIDADE DE AMIDÓN PÓDESE VER TRADUCIDO EN MAIOR PRODUCIÓN DE LEITE, MELLOR CONVERSIÓN ALIMENTICIA E MAIOR EFICIENCIA ECONÓMICA DA RACIÓN

Producción Más Rentable

Producción

Reproducciòn

Salud

Sostenibilidad

Smartamine M, ¡INIGUALABLE! ®

Una forma de producir rentable y sostenible en el tiempo Adisseo, lider mundial en aminoácidos protegidos desde 1990. Consulta a tu técnico de confianza.

A SM013-01

+34 974316092 @ Info.nasp@adisseo.com

ruminants.adisseo.com/es/

ALIMENTACIÓN

Un dos principais indicadores de acidose é a relación graxa:proteína no leite. Conforme este indicador se achega a 1 ou menos, é un sinal de que as vacas non están a producir suficiente graxa. Por exemplo, se un curral de vacas produce leite con 3,2 % proteína e só 3,1 % graxa, prodúcese unha relación graxa:proteína de 0,97 (resultante de 3,1/3,2); a isto tamén se lle coñece como un investimento de compoñentes, porque agora o leite ten máis proteína que graxa. Cando hai unha baixa na produción de graxa láctea, é moi común que haxa un trastorno que estea a alterar a dixestibilidade de fibra; ao haber menor dixestibilidade de fibra, hai menor produción ruminal de ácido acético, o cal é esencial para a síntese de graxa no ubre da vaca. Outro fenómeno que se asocia con problemas de acidose ruminal é o incremento en problemas de coxeiras. Este é un fenómeno moi complexo que abarca alteracións no pH metabólico por mor das alteracións en pH ruminal derivadas do problema de acidose. Nunha fase inicial, o pH baixo no metabolismo da vaca incrementa a presión nos vasos sanguíneos, incluíndo os do pezuño. A presión chega a ser tal que comezan a presentarse lixeiras fisuras e con iso dáse unha infiltración de exudados e sangue fóra das veas e arterias cara ao tecido do pezuño, é dicir, preséntanse edema, hemorraxia e trombose nos pezuños. Isto causa inflamación e dor e é a fase inicial dos problemas de coxeira. Se o problema de pH baixo a nivel ruminal persiste, este fenómeno de alteración da irrigación sanguínea do pezuño se recrudece e agora os efectos daniños son aínda máis marcados porque comezan problemas de baixa osixenación e baixa achega de nutrientes a tecidos que xa estaban lesionados na fase inicial. Para previr este tipo de situacións, é moi importante e conveniente revisar o nivel de dixestibilidade de amidón de forma periódica a través dunha análise bromatolóxica nun laboratorio certificado e tomar as precaucións debidas para evitar que unha vantaxe nutricional se converta nunha desvantaxe. Dentro das opcións para evitar ou reducir os problemas de acidose, pódese citar a inclusión máis alta dalgún búfer como bicarbonato de so-

128 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

dio, agregar un alcalinizante coma o óxido de magnesio, prover máis fibra efectiva na ración, balancear a achega de carbohidratos doutras fontes e manter unha rutina de alimentación o máis estable posible.

CONCLUSIÓNS Consideremos que o amidón do gran de millo dentro dun silo é como diñeiro nun fondo de investimento e que, a maior tempo de investimento, maiores serán os réditos xerados. Estes réditos vense reflectidos na maior dispoñibilidade de amidón a través do tempo de almacenaxe no silo, o cal é unha vantaxe substancial nos sistemas actuais nos que os custos de alimentación son cada vez máis altos. Ao tempo, é importante considerar que unha vantaxe mal manexada pode facilmente converterse nunha desvantaxe. No caso particular da gandería de leite, un incremento na dixestibilidade ruminal de amidón pode implicar problemas de acidose, caída de graxa láctea e problemas de coxeiras cando non se toman as precaucións debidas para aproveitar ese amidón de forma eficiente. Tal cal sucede cun bo viño, o tempo de anello daranos un produto final con máis e mellores atributos; por iso, recoméndase que as granxas poidan desenvolver plans de abasto forraxeiro orzado para 1416 meses, de xeito que sempre se teña millo ensilado con varios meses de fermentación antes de abrilo.

CONSIDEREMOS QUE O AMIDÓN DO GRAN DE MILLO DENTRO DUN SILO É COMO DIÑEIRO NUN FONDO DE INVESTIMENTO E QUE, A MAIOR TEMPO DE INVESTIMENTO, MAIORES SERÁN OS RÉDITOS XERADOS

BIBLIOGRAFÍA

Der Bedrosian, M. C., L. Kung Jr., and K. E. Nestor Jr. 2012. The effects of hybrid, maturity and length of storage on the composition and nutritive value of corn silage. J. Dairy Sci. 95: 5115 – 5126. Hoffman, P.C., N. M. Esser, R. D. Shaver, W. K. Coblentz, M. P. Scott, A. L. Bodnar, R. J. Schmidt, y R. C. Charley. 2011. Influence of ensiling time and inoculation on alteration of the starch-protein matrix in high-moisture corn. J. Dairy Sci. 94: 2465 – 2474 Junges, D., G. Morais, M. H. F. Spoto, P. S. Santos, A. T. Adesogan, L. G. Nussio, y J. L. P. Daniel. 2017. Short communication: Influence of various proteolytic sources during fermentation of reconstituted corn grain silages. J. Dairy Sci. 100: 9048 – 9051.

O endospermo contén a maior reserva de nutrientes e ten unha dinámica especial durante o tempo de almacenaxe no silo

ECONOMÍA

A carteira de investimentos xenéticos do seu rabaño Neste artigo ofrecemos algúns exemplos de conexións entre xenética e rendibilidade co obxectivo de asesorar na toma de decisións á hora de investir naqueles trazos que nos poderán aforrar tempo e diñeiro na nosa explotación. Mandy Schmidt Especialista en Servizos Xenéticos de América do Norte ABS Global

diferenza do mercado de valores, no que se pode recuperar algún efectivo dun mal investimento, as malas decisións xenéticas quedan no rabaño e permanecen no establo durante varias xeracións.

130 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

É por iso que se deben avaliar coidadosamente os trazos xenéticos co mellor retorno de investimento para obter ganancias tanto a longo como a curto prazo. Isto débese en parte a que, no campo da xenética, un máis un é igual a tres. Cando realizamos un apareamento, non estamos creando só unha cría; a xenética é acumulativa e seguirá transmitíndose dentro do rabaño. Por iso, a selección xenética debe crear activos que desexemos que entren na sala

ECONOMÍA

AS MALAS DECISIÓNS XENÉTICAS QUEDAN NO RABAÑO E PERMANECEN NO ESTABLO DURANTE VARIAS XERACIÓNS

de muxido nos próximos de cinco a dez anos e máis. Se se elixe correctamente o perfil xenético que nos interesa na nosa explotación, pódense esperar maiores beneficios grazas ao aumento dos ingresos ou á diminución dos gastos. O investimento en seme adoita ser inferior ao 1 % dos gastos totais da explotación, pero a influencia xenética pode ser responsable de ata o 50 % do rendemento dunha vaca. Isto supón un gran beneficio cun gasto inicial mínimo.

ESTRATEXIA O obxectivo de todo o mundo deberían ser as vacas de “ingresos pasivos”: vacas capaces dunha alta produtividade cunha intervención mínima. Mentres que o mercado do leite pode crear proxeccións de ingresos turbulentos e os custos das materias primas poden flutuar, as categorías ás que se destinan a maior parte dos gastos permanecerán máis ou menos iguais. A que se destina a maior parte do seu cheque leiteiro? Tipicamente, van ás categorías de alimento, man de obra, programas de substitución de xovencas e subministracións. É por isto que debemos priorizar o progreso xenético nos caracteres que inflúen economicamente nestas áreas.

CREAR CONEXIÓNS RENDIBLES A moderna recompilación de datos xenéticos permitiu dispor de ducias de trazos xenéticos do gando leiteiro. Con todo, o feito de que o trazo exista e apareza nos catálogos non significa que lle vaia achegar valor a todo o mundo. Debemos ser críticos cos trazos que se están seleccionando; os que se seleccionen deben gañarse un lugar no programa de

cría pola súa rendibilidade para a gandería. Velaquí algúns exemplos de conexións entre a xenética e a rendibilidade: Aforro de alimento (FSAV) Mesmo cun peso corporal e un tamaño similares, algunhas vacas son máis eficientes á hora de converter o alimento en leite. O FSAV representa a cantidade de alimento (en libras) que se espera aforrar por lactación por riba ou por baixo da media da raza. Os valores máis altos son desexables para aumentar a eficiencia. Ademais dunha redución dos gastos de alimentación, este trazo axúdanos a reducir a produción de esterco e gases de efecto invernadoiro. Vida produtiva (PL) Non debemos quedarnos curtos en investir neste trazo. A maioría das vacas non amortizan o investimento que se realiza na recría ata a segunda lactación. Seleccionar para unha maior PL é elixir vacas cunha predisposición xenética a durar máis tempo na súa fase positiva de fluxo de caixa. A xenética de longa duración implica menor rotación do rabaño, non se necesitará investir tanto en reposición e, ademais, unha maior porcentaxe do rabaño está libre de custo e xera ingresos. Puntuación de células somáticas (SCS) e trazos de transición (mastite, cetose e resistencia á metrite) A saúde do ubre e un sistema inmunolóxico forte manteñen as vacas fóra da enfermería. As vacas que evitan os tratamentos non só reducen os gastos relacionados coas subministracións de tratamento, senón que os recursos de man de obra non lles dedicarán un tempo valioso ás vacas enfermas,

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 131

ECONOMÍA

por non mencionar a perda de ingresos do leite non vendible. Taxa de preñez das fillas (DPR), taxa de concepción de xovencas (HCR) e taxa de concepción das vacas (CCR) Criar máis xovencas das necesarias é un gran gasto, pero tamén o é manter e alimentar as xovencas máis tempo do necesario debido á baixa fertilidade. Poñer o foco nunha xenética fértil axudaranos a manter un fluxo de xovencas a través do proceso de recría a un ritmo controlado, uniforme e mediar menos días de alimentación. Do mesmo xeito, as vacas que se reproducen de forma eficiente permanecen no rabaño durante máis tempo, o que reduce as necesidades de reposición e eleva a marxe de beneficios, xa que as vacas pasan máis tempo en torno ao pico de leite, onde os ingresos sobre o custo de alimentación son máis altos.

XESTIÓN DO INVESTIMENTO EN XENÉTICA A forma máis eficaz de progresar de forma equilibrada nos trazos xenéticos prioritarios para un rabaño é a través dun sistema de clasificación con base nos índices personalizados. Isto clasificará os animais portadores de perfís xenéticos con maior impacto para a súa granxa. Os índices estándar da industria son un gran punto de partida, pero é importante ter un índice cunha asignación centrada nas necesidades xenéticas da súa explotación. A mellor produtora en mérito neto (NM$) do seu rabaño non significa moito se os trazos en NM$ non se aliñan coas necesidades xenéticas do seu rabaño. Dentro do seu índice personalizado, non debemos esaxerar o número de trazos que inclúe. Só se deben seleccionar uns poucos trazos para aumentar a intensidade da selección nas súas áreas críticas. Demasiados trazos no seu índice diluirán a énfase e retardarán o ritmo xeral de progreso. Debemos avaliar obxectivamente cada trazo dentro do índice customizado baseándose no valor para a saúde financeira da súa granxa.

SER RÁPIDO Como de centrado está nos seus obxectivos xenéticos e en que nivel de xenética se sente cómodo investindo?

132 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Para un progreso xenético máis rápido, debemos ser coherentes co índice xenético. Só se debe reaxustar periodicamente segundo sexa necesario para que se adecúe aos obxectivos do rabaño en evolución. Este índice tamén se debe empregar para clasificar tanto as femias con resultados xenómicos ou medias de pais como para a selección de touros. Tampouco se debe caer na mentalidade/tentación da selección por un só trazo fenotípico. Así, se un semental é excelente para un só trazo (produción de leite, por exemplo), pero non se clasifica ben no seu índice personalizado, tácheo da súa lista de IA. Podería estar a introducir involuntariamente xenética prexudicial para áreas clave. Un índice de trazos múltiples axudaralle a evitar isto. Supervise o progreso xenético. Hai que asegurarse de que o plan xenético deseñado está a aplicarse e as auditorías xenéticas regulares son esenciais para un plan xenético exitoso. Ademais de xestionar a calidade a nivel xenético dos sementais, sexa tamén selectivo coas femias. O uso dun programa de cruzamento industrial con fins específicos evitará que as femias de baixa xenética contribúan ao seu futuro rabaño cun cruzamento terminal. Por último, non lastre o seu investimento. O rendemento das vacas é unha combinación de fenotipo e xenotipo. O seu ambiente debe ser favorable para a expresión xenética. Considere a posibilidade de que un consultor técnico externo percorra a súa explotación cun par de ollos novos para identificar as áreas de oportunidade.

O OBXECTIVO DE TODO O MUNDO DEBERAN SER AS VACAS DE “INGRESOS PASIVOS”: VACAS CAPACES DUNHA ALTA PRODUTIVIDADE CUNHA INTERVENCIÓN MÍNIMA

CONCLUSIÓNS

Non é necesario ser un gurú da xenética para tomar decisións acertadas de investimento xenético. Non é necesario memorizar a herdabilidade de cada trazo ou ser capaz de recitar os máis de corenta trazos incluídos no NM$. O que si necesita é coñecer as tendencias dos ingresos e os puntos conflitivos dos gastos da súa explotación leiteira. Vostede é o maior experto nas eficiencias e ineficiencias da súa explotación; comuníquello ao seu asesor xenético e deixe que el guíe o seu investimento cara aos trazos que lle aforrarán tempo e diñeiro.

Este artigo foi publicado na revista americana Progressive Dairy o 19 de abril de 2022 e conta con todos os permisos e licenzas para a súa difusión.

N O V A S T E C N O LOX Í A S

Trámites burocráticos dos gandeiros de leite mediante o uso das TIC Co obxectivo de coñecer a visión dos gandeiros de leite acerca das sedes electrónicas do Goberno, leváronse a cabo dous estudos de caso a unha mostra representativa de ganderías leiteiras de Galicia e as análises foron realizadas xusto antes da pandemia e despois da súa peor fase. Os resultados amósanse a continuación. Alba Vázquez López, Manuel Marey Pérez Escola Politécnica Superior de Enxeñería de Lugo (EPS) Universidade de Santiago de Compostela (USC)

134 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

INTRODUCIÓN

Lei de procedemento administrativo (BOE-A-2015-10565) obriga a todas as entidades xurídicas a comunicarse coa Administración de forma telemática. Esta situación afecta de maneira directa ao sector da gandería de leite, posto que

N O V A S T E C N O LOX Í A S

EN CANTO AO USO DE INTERNET, CASE A TOTALIDADE DOS ENQUISADOS AFIRMARON UTILIZALA, ADEMAIS DE POSUÍR BOAS HABILIDADES COAS NOVAS TECNOLOXÍAS

Gráfico 1. Tipo de agrupación

Gráfico 2. Tipo de entidade

12 % 29 % 38 % 29 % 62 % 26 % 3% INDIVIDUAL SAT COOPERATIVA SC SL

FÍSICA XURÍDICA

na súa maioría presentan agrupación de tipo xurídica (gráficos 1 e 2). Isto supón a substitución das tramitacións tradicionais en papel e presenciais cara ao uso de plataformas web da Adminis-

tración pública (e-goberno) para resolver todos os trámites relativos ao seu negocio, desde a Oficina Virtual para a Gandería (OVGAN), ata webs para a petición de permisos ou axudas.

VOLUMETRA 16 500 L ¡LA CISTERNA DE PURÍN MUY POLIVALENTE!

Elevador 4 puntos integrado

Suspensión hidráulica atornillada

Lanza oleo-neumática

SCAN ME

OG OL AC M

N IÓ

• Mando ISOBUS completo • Ruedas VF 750/60R30.5

158B

joskin.com

06.2022 | Vaca Pinta n.º 32 | 135

N O V A S T E C N O LOX Í A S

Figura 1. Número total de granxas leiteiras por municipio

Figura 2. Granxas entrevistadas por municipio

MATERIAIS E MÉTODOS

RESULTADOS

Galicia presenta ao redor dunhas 6.695 explotacións (FEGA, 2019) que se distribúen de acordo coa figura 1 e pode observarse como a metade norte da rexión concentra a maioría das granxas leiteiras, mentres que existe unha grande ausencia de granxas, sobre todo na zona sur. Ademais, tal e como se mostra en estudos realizados por Pereira et al. (2016) e López et al. (2017), esta rexión proporciona máis do 38 % da produción leiteira española e aproximadamente o 1,5 % da produción de leite da UE, ocupando a posición número 9 das rexións máis produtivas de leite de Europa (Eurostat, 2020). As entrevistas cara a cara foron comunmente utilizadas no ámbito concreto da gandería de leite Butler & Holloway (2016), Verhees et al. (2018), O’Donoghue & Heanue (2018) e McKillop et al. (2018). Partiuse dun total de 107 ganderías leiteiras de vacún no momento no que se dispuña de información pública relativa ás súas características, que se completou tamén con datos públicos de Africor e FEGA. Finalmente, conseguiuse unha mostra cun total de 34 explotacións representativas de acordo aos criterios de selección utilizados (figura 2) e realizáronse dous cuestionarios a estes propietarios: un de tipo presencial, xusto antes da pandemia (entre febreiro e marzo de 2020), e outro tras o confinamento, por motivo da COVID 19.

Na figura 3 pódense observar as preguntas dirixidas aos usuarios das plataformas web da Administración pública (e-goberno). Realizáronse preguntas relacionadas co uso do goberno electrónico e a integración de trámites, o uso das TIC e as conexións na granxa, os desprazamentos para resolución de trámites e os custos derivados destes, o grao de coñecemento e uso das aplicacións máis habituais nos nosos días.

136 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Figura 3. Gráfico resumo. Cuestionario 1

OS RESULTADOS EVIDENCIAN QUE AÍNDA EXISTEN PROBLEMAS PARA REALIZAR TRÁMITES

KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ LIDERANDO UNA

LIDERANDO UNA LIDERANDO GANADERÍA UNA MÁS SOSTENIBLE GANADERÍA GANADERÍA MÁS MÁS SOSTENIBLE SOSTENIBLE

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes. Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción. KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.

kemin.com/ kemin.com/ ruminant-essentialities kemin.com/ ruminant-essentialities ruminant-essentialities © Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2021. All rights reserved. ® ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. Certain statements, product labeling and claims may differ by geography or as required by government requirements.

N O V A S T E C N O LOX Í A S

MALIA QUE O 97 % DIXO UTILIZALA, AÍNDA SEGUEN A SER NECESARIAS AS VISITAS ÁS OFICINAS AGRARIAS COMARCAIS (OAC) PARA A REALIZACIÓN DE TRÁMITES

Figura 4. Preguntas do cuestionario 1

Na figura 4 pódense observar as distintas preguntas formuladas cos seus valores porcentuais de resposta. En canto ao uso de Internet, case a totalidade dos enquisados afirmaron utilizala, ademais de posuír boas habilidades coas novas tecnoloxías. Con respecto da calidade de conexión desde computador, 22 das 34 explotacións enquisadas afirmaron ter unha conexión a Internet suficiente para a realización de tramitacións, a pesar de que a velocidade de navegación nunca se achegaba aos 30 Mbps establecidos como velocidade de conexión mínima pola Estratexia Europa 2020 (nova axenda para o crecemento e o emprego na segunda década do século XXI). A conexión desde un smartphone presentou mellores resultados que a conexión desde PC, xa que a maioría dos enquisados aseguraron estar satisfeitos. Cando se lles preguntou polo uso da sede electrónica da Administración pública, malia que o 97 % dixo utilizala, aínda seguen sendo necesarias as visitas ás oficinas agrarias comarcais (OAC) para realizar trámites. Tamén se lles preguntou sobre a subcontratación de trámites a entes acreditadas en canto a custos, sobre o que a maioría afirmou que se atopaba ou por baixo dos 100 € ou, como moito, entre 100 e 150 €.

O uso e coñecemento das app máis populares aparecen reflectidos por porcentaxes na figura 5. Tal e como pode observarse, no eixe horizontal móstranse as distintas aplicacións e no eixe vertical, os valores porcentuais de uso. Na lenda reflíctense tons verdes para aplicacións que oscilan desde descoñecidas ata utilizadas de cando en vez e en tons azuis aquelas utilizadas desde bastante a miúdo a diariamente. WhatsApp, seguido de Google e o correo elec-

138 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

trónico, foron as aplicacións máis utilizadas. Destacaron de WhatsApp a súa comunicación rápida e sinxela, coa que se poden compartir documentos, fotos ou vídeos. O correo electrónico salientou polo seu carácter formal á hora de realizar pedidos ou outras xestións do seu negocio. No extremo oposto atópanse aplicacións como as compras online, a banca electrónica ou as redes sociais, que foron as menos utilizadas ou mesmo descoñecidas para os enquisados.

Figura 5. Grao de coñecemento e uso de aplicacións informáticas apps conocimiento & uso (%) 100 90

70 60

50 40 30

20 10 0

44 38

0 WhatsApp

3 3 3 E-mail

Descoñecida

18 12 12 6 Redes sociais

18 0

1215

3 3 Google

Coñecida, pero pouco usada

Utilizada bastante a miúdo

1821

E-mercado

3 6

E-banca

Utilizada de cando en vez

Utilizada acotío

DISTRIBUIDOR OFICIAL DE McCORMICK EN GALICIA

McCormick X8.680 310 CV

RED DE CONCESIONARIOS AGROFORESTAL ROUCO SLU C/ Xistral, n.º 23 27770 O Valadouro · Lugo Tfno.: 982 574 613 TALLERES MOSFER SC P. Ind. Monterroso, Parcela 14 27560 Monterroso · Lugo Tfno.: 982 378 011

PABLO GONZÁLEZ RODRÍGUEZ C/ Fonteboa, n.º 1 32570 Maside · Ourense Tfno.: 696 687 726 TAIL MAQUINARIA Parque empresarial de Xinzo, Parcela 12 32630 Xinzo de Limia · Ourense Tfno.: 988 550 502 CIAL. AGRÍCOLA Y CERRAJERA F. CHAVES SL Tanoira, n.º 17, Padrenda 36968 Meaño · Pontevedra Tfno.: 986 747 243

Lugar Corrillos, 31 AC-223 km 15,8 15685 Mesía · A Coruña | Tfno.: 881 060 218

TALLERES JOMABE SL C/ Arenal, n.º 52 36500 Lalín · Pontevedra Tfno.: 986 780 272 AGROCOSME SL Estrada de Tui, n.º 25, Cela 36415 Mos · Pontevedra Tfno.: 986 344 599

N O V A S T E C N O LOX Í A S

Táboa 1. Trámites realizados pola maioría Procedementos co e-goberno

Non

Consulta de censo

91 %

Consulta de movementos de gando

82 %

18 %

Consulta de trámites rexistrados

79 %

21 %

Alta por nacemento

94 %

Duplicado de crotais

88 %

12 %

Declaración de movemento

91 %

Táboa 2. Trámites realizados pola metade Procedementos co e-goberno

Non

Consulta do libro de explotación

62 %

38 %

Solicitude de guía regular

50 %

Solicitude de autoguía

50 %

Táboa 3. Trámites apenas realizados Procedementos co e-goberno

Non

Cambio de datos persoais

18 %

82 %

Solicitude de permisos medioambientais

38 %

62 %

Política agraria común

91 %

Obtención de formularios oficiais

26 %

74 %

En canto ao uso do e-goberno, a pesar de ser usado por case a totalidade dos enquisados, aínda existen trámites que necesitan realizar utilizando outras alternativas. Na táboa 1 móstranse aqueles trámites que son realizados pola maioría, mentres que na táboa 2 reflíctense tramitacións realizadas pola metade dos enquisados. Os trámites non realizados mediante o egoberno móstranse na táboa 3, como as peticións de permisos ambientais, as axudas da PAC ou a obtención de formularios oficiais que seguen sendo realizados mediante outros métodos. Na figura 6 móstrase un gráfico resumo das preguntas sobre o uso do e-goberno e tamén sobre o non uso destas ferramentas. En canto ás interfaces do e-goberno, analizáronse distintas características en función do grao de compracencia dos usuarios. Tal e como pode observarse na figura 7, no eixe horizontal aparecen reflectidas as distintas características de análises e no eixe vertical os seus respectivos valores porcentuais. Na lenda aparecen reflectidos en tons azuis os graos de satisfacción máis baixos con estas ferramentas, e en tons verdes os graos máis altos. As características peor valoradas polos enquisados foron as seguintes: a cuberta de datos,

140 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Figura 6. Gráfico resumo da compracencia co e-goberno ou o seu non uso

Figura 7. Interfaces do e-goberno (%) 50 45

35 29 28

30 25

29 24

35 26

29 26 21

20 15

21 15

10 5

29 26

6 3

0 Acceso con usuario Menús intuitivos e contrasinal

Non utilizado Nada satisfeito

66 6

0 Linguaxe Pouco satisfeito

6 3

Letra e cor Satisfeito

0 Procura de trámites realizados Bastante satisfeito

3 Cobertura de datos Moi satisfeito

N O V A S T E C N O LOX Í A S

OS MÉTODOS ALTERNATIVOS MÁIS UTLIZADOS FORON O SERVIZO DE ATENCIÓN TELEFÓNICA 012 E A AXUDA DUN 3.º

Figura 8. Métodos de realización de trámites

Figura 9. Satisfacción co 012

14 %

25 % 43 % 29 %

75 % 14 % “012” SUBCONTRATACIÓN AXUDA 3 OUTROS

NON

Figura 10. Gráfico resumo e-goberno durante a peor fase da pandemia

a procura de trámites realizados e de forma intuitiva dos menús. Na figura 8 móstranse os métodos alternativos utilizados tanto polos non usuarios do e-goberno como para aqueles que aínda realizando tramitacións online necesitan buscar alternativas para determinados trámites. Tal e como se observa, os métodos alternativos máis utilizados foron o servizo de atención telefónica 012 e a axuda dun 3.º (familiar ou persoa próxima). O 012 parece ser unha alternativa competitiva ao uso do e-goberno, xa que a maioría dos usuarios se atopan satisfeitos con este servizo. Na figura 10 amósase un gráfico resumo do cuestionario levado a cabo xusto despois da peor fase da

142 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

pandemia, con cuestións relacionadas co uso do e-goberno durante esta etapa. Tal e como pode observarse na figura 11, ao redor dun 30 % dos enquisados tiveron problemas durante a pandemia para a realización de trámites co e-goberno. Esta porcentaxe aumenta ao redor do 40 % cando se lles preguntou polo grao de cumprimento do e-goberno coas necesidades actuais (figura 12). En momentos de confinamento a nivel nacional, foron necesarios métodos alternativos, coma o servizo de atención telefónica ou os desprazamentos a OAC (figura 13).

Figura 11. Problemas para realizar os trámites

29 %

71 %

SI % NON %

LOS PRODUCTOS GALICAL FAVORECEN EL RENDIMIENTO DEL MAÍZ

Para reducir el efecto limitante del pH y controlar el aluminio en las tierras de cultivo es recomendable aplicar enmiendas calizas o magnésicas. El maíz exige un pH de entre 6 y 7. • ENMIENDA CALIZA, CAL VIVA GRANULADA (90 % CaO) Alto porcentaje en calcio. Valor neutralizante: 90 %

• ENMIENDA CALIZA, CAL VIVA GRANULADA DOLOMÍTICA (35 % MgO / 60 % CaO) Alto porcentaje de magnesio. Valor neutralizante: 95 %

• ENMIENDA CALIZA, CAL VIVA (80 % CaO)

• ENMIENDA CALIZA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)

Para tierra y camas higiénicas. Eficaz en la reducción de mamitis ambientales y dermatitis. Apropiado para la producción de todo tipo de piensos. Valor neutralizante: 56 %

• ENMIENDA CALIZA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Aporta magnesio. Valor neutralizante: 60 %

Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %

• ENMIENDA CALIZA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO)

• ENMIENDA CALIZA, CAL APAGADA (65 % CaO)

Fácil aplicación y asimilación. Valor neutralizante: 56 %

Potencia el rendimiento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: 65 %

• ENMIENDA CALIZA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO)

• ENMIENDA CALIZA, CAL APAGADA + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO) Aporta magnesio. Favorece la actividad clorofílica de la planta. Valor neutralizante: 83 %

Fácil aplicación y asimilación con aporte de magnesio. Valor neutralizante: 59 %

Extendido regulado por GPS Transporte a cualquier punto de España y Portugal

GALICAL SL

CALES Y DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

C/ Gallastegui Unamuno. Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo

Teléfono 982 22.14.84 Tfno.: 982 22 14 84 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

N O V A S T E C N O LOX Í A S

Figura 12. Cumprimento do e-goberno coas necesidades actuais

Figura 13. Resolución de trámites presenciais

18 % 29 % 35 %

35 %

65 %

32 %71 % 15 %

SI % NON %

Teléfono OAC

CONCLUSIÓNS Os resultados evidencian que aínda existen problemas para a realización de trámites, debidos non só ás conexións deficientes no medio rural, senón tamén a webs que non cumpren coas necesidades dos usuarios ou á falta de coñecemento e uso do TIC. Cabe ter en conta que un amplo número de gandeiros que si utilizan as plataformas web da Administración aínda atopan moitas carencias á hora de realizar tramitacións de forma efectiva. Estes desaxustes derivados de tramitacións ineficaces tradúcense na procura de alternativas, entre as que salientan a importancia do servizo telefónico 012 e as OAC. Tras a chegada da COVID-19, todos os gandeiros que non facían uso da web do Goberno, tiveron que implementarlas. No entanto, cabe resaltar que un importante número de enquisados tiveron problemas para realizar trámites na peor fase da pandemia, polo que tiveron que recorrer a métodos alternativos como chamadas ao 012 ou desprazamentos a OAC. Como se puido observar nos resultados, aínda existe marxe de mellora nos procesos de comunicación entre a Administración pública e as ganderías leiteiras de vacún.

144 | Vaca Pinta n.º 32 | 06.2022

Internet

Non aplicable

BIBLIOGRAFÍA

Asociación Frisona de Control de Rendimiento (Africor Lugo): http://www.africorlugo.com Butler, D., & Holloway, L. (2016). Technology and restructuring the social field of dairy farming: Hybrid capitals, ‘stockmanship’ and automatic milking systems. Sociologia ruralis, 56(4), 513-530. Fondo Español de Garantía Agraria (FEGA): https://www.fega.gob.es/es Ley 39/2015, de 1 de octubre, el Procedimiento Administrativo Común de las Administraciones Públicas. Boletín Oficial del Estado, 236, sec. I, del 2 de octubre de 2015, 89343-89410. https://www. boe.es/boe/dias/2015/10/02/pdfs/BOEA-2015-10565.pdf López, E. T., Leira, R. D., Martínez, M. G., & Bugallo, P. B. (2017). Integrated environmental permit through Best Available Techniques: Evaluation of the dairy industry. Journal of Cleaner Production, 162, 512-528. McKillop, J., Heanue, K., & Kinsella, J. (2018). Are all young farmers the same? An exploratory analysis of on-farm innovation on dairy and drystock farms in the Republic of Ireland. The Journal of Agricultural Education and Extension, 24(2), 137-151. O’Donoghue, C., & Heanue, K. (2018). The impact of formal agricultural education on farm level innovation and management practices. The Journal of Technology Transfer, 43(4), 844-863. Pereira, Á., Carballo-Penela, A., González-López, M., & Vence, X. (2016). A case study of servicizing in the farminglivestock sector: organisational change and potential environmental improvement. Journal of Cleaner production, 124, 84-93. Verhees, F., Malak-Rawlikowska, A., Stalgiene, A., Kuipers, A., & Klopčič, M. (2018). Dairy farmers’ business strategies in Central and Eastern Europe based on evidence from Lithuania, Poland and Slovenia. Italian Journal of Animal Science, 17(3), 755-766.

AÍNDA EXISTE MARXE DE MELLORA NOS PROCESOS DE COMUNICACIÓN ENTRE A ADMINISTRACIÓN PÚBLICA E AS GANDERÍAS LEITEIRAS DE VACÚN

BOURIO Y DELAVAL: UNA RELACIÓN DE TRES DÉCADAS La experiencia con DeLaval en la ganadería asturiana Bourio ya viene de largo: hace casi treinta años que comenzaron a trabajar con una sala de esta marca y, desde marzo de este año, lo hacen con dos robots VMS™ V300, un cambio por el que se han decidido con la intención de llegar a los tres ordeños diarios, sin que esto les suponga una mayor carga de trabajo.

DAVID FERNÁNDEZ

“NOS DECANTAMOS POR ESTE ROBOT POR LA CONFIANZA QUE TENEMOS EN LA CASA Y POR LA CERCANÍA DEL SERVICIO TÉCNICO”

¡En vídeo!

GANADERÍA BOURIO Localización: Bourio (Castropol, Asturias) Propietarios: David Fernández, Javier Fernández y Ludi Fernández Empleados: 1 Vacas en ordeño: 120 Media de producción: 39 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 3,90 % Porcentaje de proteína: 3,40 % Recuento celular: 150.000 cél./ml

Disponen de dos robots colocados en paralelo dentro del mismo patio

GANADERÍA BOURIO Cuenta David Fernández, uno de los propietarios actuales de Bourio SC, que la pandemia les obligó a retrasar el paso al ordeño con robot, si bien ya habían comenzado a valorar esta posibilidad tras su incorporación a la ganadería familiar en 2019. Finalizaron el proceso de instalación de las dos unidades del VMS™ V300 de DeLaval en marzo de este año. Ya tenía una sala de ordeño 2x10 de DeLaval, además de tanque, arrobaderas y cepillos de la marca. “Llevamos casi 30 años trabajando con ellos y la verdad es que no miramos mucho otras opciones”, explica Fernández. “Nos decantamos por este robot por la colocación tan precisa que hace, que funciona por sistema 3D y no por láser como el modelo anterior, pero, sobre todo, por la confianza que tenemos en DeLaval y por la cercanía del servicio técnico, ya que nos parece que con una máquina como esta es fundamental tenerlos cerca”. Isabel González, encargada de instalaciones de Hermanos Fernández de la Caridad, distribuidores de DeLaval en la zona, recuerda que los factores que llevaron a esta granja a apostar por la robotización fueron fundamentalmente tres: “Querían mejorar el bienestar animal y su calidad

En el VMS™ V300 la colocación se hace con una cámara 3D

Han pasado a gestionar los datos de la explotación con el DeLaval DelPro, al que es posible acceder tanto desde el ordenador como desde el móvil. “Con DelPro controlamos retrasos, producción, salud de ubre... A través del teléfono podemos acceder a toda la información en cualquier sitio”, valora David.

de vida; también fue determinante su intención de llegar al tercer ordeño sin que eso implicase aumentar las horas en la explotación”. En el momento de la entrevista, estaban registrando una media de 2,8 ordeños por animal, con unas medias de producción de 39 litros por vaca y día y unos porcentajes del 3,90 % de grasa y del 3,40 de proteína. “El cambio ha sido radical. Seguimos teniendo trabajo, pero es distinto; ahora es mucho más llevadero”, afirman. UNA ADAPTACIÓN SIN PRISAS Los robots están colocados en paralelo dentro de un mismo patio, “así que las vacas pueden escoger el que prefieran y disponemos de puerta inteligente, el tráfico es guiado”, remarcan. Antes de empezar a ordeñarse, se aseguraron de que sus productoras estuviesen totalmente familiarizadas con las máquinas y con el nuevo sistema. “La adaptación suele ser lo más complicado tanto para los animales como para los ganaderos. Tratan de acelerarlo, pero nosotros siempre intentamos que sea un proceso tranquilo, que las vacas se adapten al robot, lo conozcan, se sientan cómodas; las prisas no son buenas”, explica González. En Bourio SC siguieron este consejo y sobre el proceso de transición cuentan que fue una puesta en marcha sin contratiempos. “Teníamos la premisa de no meterles prisa a las vacas, que fueran entrando solas, y por eso estuvimos mes y medio a pienso. Creemos que fue un acierto”, valora David.

EL DELAVAL OPTIDUO™, LA PRÓXIMA ADQUISICIÓN En Bourio no planean crecer a corto plazo, pero sí continuar en la senda de la automatización de tareas. En este sentido, pronto comenzarán a trabajar con el arrimador de comida DeLaval OptiDuo™. “Junto con los cepillos rascadores, esta es una muy buena herramienta para complementar el equilibrio de la granja en el robot”, explica Isabel. Incorpora un doble sinfín patentado por DeLaval, que no empuja la comida ni la calienta, sino que la airea, la levanta y la remueve. “Mejora la calidad de la alimentación del animal, ayuda al rumen y también contribuye a aumentar la producción de leche: cuanto más coman, más van a producir”, enumera la técnica. El DeLaval OptiDuo™ también fomenta el acceso a la máquina de ordeño a cualquier hora, “ya que, al levantarse a comer, recuerdan que tienen el robot”, y, por supuesto, reduce la carga de trabajo del ganadero. “En nuestro caso, decidimos instalarlo pensando en el arrimado por las noches y porque, al poner los robots, cada vaca tiene sus horas y las hay que cuando llegan al pesebre no tienen la posibilidad de acceder bien a la comida”, añade David.

PALABRA DE TÉCNICA

Cow Cooling LOS PORMENORES

Creando clima adecuado CDEL reando elelV300 clima adecuado VMS™ para susvacas vacas para sus Desgranamos con Isabel González, encargada de instalaciones de Hermanos Fernández de la Caridad, todos los detalles que hacen destacar al modelo más actual de robots de ordeño de DeLaval.

“Teníamosnuestra nuestrapropia propia “Teníamos “Teníamos nuestra propia soluciónde deenfriamiento, enfriamiento,pero pero solución solución de enfriamiento, pero tuvimos tuvimos problemas problemas con con el el tráfico tráfico de de vacas,visitas visitasal alVMS VMSyyysalud saludanimal. animal. vacas, vacas, visitas al VMS salud animal. Despuésde deinstalar instalarel elsistema sistemade de Después Después de instalar el sistema de enfriamientode devacas vacas¡En DeLaval, las enfriamiento enfriamiento de vacas DeLaval, DeLaval, las vídeo!las visitashan hanvuelto vueltoprácticamente prácticamenteal alnivel nivel visitas visitas han vuelto prácticamente al nivel quetenemos tenemosen eninvierno. invierno.Lo Lomismo mismo que que tenemos en invierno. Lo mismo ocurrecon conla laproducción producciónde deleche.” leche.” ocurre ocurre con la producción de leche.” JoséMaría MaríaMiguel, Miguel,ganadero. ganadero. José José María Miguel, ganadero. Talaverala laNueva, Nueva,Toledo Toledo Talavera Talavera la Nueva, Toledo

En el VMS™ V300 de DeLaval, tras totalmente indepasar la sala de espera, la vaca entra pendiente del resen el robot para comer, se le cierran to para garantizar ambas puertas (que se adaptan en que, en caso de función del tamaño de animal para algún problema en uno, los demás garantizar su confort) y en la parte funcionen indistintamente. trasera se ajusta una pletina que inTambién pensando en dar una rescorpora el aparato para tratar de man- puesta lo más ágil posible ante un tener el robot lo más limpio posible en contratiempo, los robots incorporan caso de que el animal deponga. cámaras al foso a las que tienen acce“Mientras la vaca come, lo prime- so, previa autorización del ganadero, ro en entrar es la quinta pezonera, tanto los distribuidores como DeLala de preparación de la ubre, que val España y DeLaval Suecia, “con el da masaje, descarta los primeros objetivo de garantizar que podamos chorros, limpia con agua caliente y monitorizar la situación para solucioCuenta con cámaras para monitorizar seca con aire caliente pezón a pe- narla lo antes posible”, explican en cualquier problema zón. También se podría poner un Hermanos Fernández de la Caridad. producto desinfectante si hubiese algún tipo de patógeno contagioso”, Como extras, incluiría, entre otros, EN EL INTERIOR DEL ROBOT indica la encargada de instalaciones las puertas inteligente y antirretorno, Todos los VMS™ V300 disponen de Hermanos Fernández. el contador de células OCC, que de cuatro medidores MDI para la La colocación de cada una de las cuenta las células exactas que tiene detección de mamitis. “Es un índiSicuatro suexplotación explotación esta enun unclima clima enelel elque que lastemperaturas temperaturas exceden de22°C, 22°C,no nonecesita necesitaque que investigación Si Si su su explotación esta esta en un clima en en que las las temperaturas exceden exceden de de 22°C, no necesita que lalalainvestigación investigación pezoneras se en realiza de maen ese momento la vaca en la ubre, leinforme informe sobrelala lacaída caída deproducción producción ence los díasútil, enlos losque quelas las temperaturas sonaltas. altas.Cuando Cuandolalalatemperatura temperatura lele informe sobre sobre caída de de producción en los los días días en en los que las temperaturas son son altas. Cuando temperatura muy completo etemperaturas intuitivo”, nera independiente y, además, este en excede de 22°C, las vacas comienzan a sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos y produzcan excede excede de de 22°C, 22°C, las las vacas vacas comienzan comienzan a a sufrir sufrir stress stress por por calor. calor. Esto Esto provoca provoca que que coman coman menos menos y y produzcan produzcan y el Herd Navigator, que permite exseñala González. robot es el único del mercado que menosleche, leche,hasta hastaun un25% 25%de deperdidas. perdidas. El El stress par calor puede tambien llevar a índices de preñez mas bajos menos menos leche, hasta un 25% de perdidas. El stress stress par par calor calor puede puede tambien tambien llevar llevar a a índices índices de de preñez preñez mas mas bajos bajos traer toda la información relativa al También cuentan con dos unidala posibilidad de hacer un en ordeño aterneras terneras conmenos menos peso enelel elnacimiento. nacimiento. yyyaada terneras con con menos peso peso en nacimiento. ciclo reproductivo del animal. des finales independientes: “A una manual. “No es lo ideal, pero si hay de ellas va la leche de los primeros algún animal que, por ejemplo, se chorros, que nunca se mezcla con pone nervioso, tiene unos pezones la leche que va al tanque. Así miscon una morfología complicada o tiemo, en caso de que estuviésemos ne alguna herida en ese momento, el ordeñando una vaca con antibiótirobot está preparado para que el gacos, con calostro o cuya leche, por nadero lo pare y le coloque él mismo el motivo que sea, no queremos las pezoneras”, señala González. mandar al tanque, se podría dar En el caso de ganaderías con más aviso para que el destino de esa de un robot, es importante tener en leche sea el desagüe o alguno de cuenta que cada uno de ellos es los depósitos”, puntualiza.

Enfriar Enfriar las las vacas vacas es es la la forma forma adecuada adecuada de de aumentar aumentar su su producción producción

.Tel DeLavalEquipos EquiposS.A. S.A. C/ C/Anabel AnabelSegura, Segura,7. 7.28108 28108Alcobendas Alcobendas(Madrid) (Madrid) Tel.91 +34 9144 490 73///63 65 DeLaval DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7. 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 490 44 73 7344 //62 62 63

www.delaval.es www.delaval.es www.delaval.es

es esuna unamarca marcaregistrada registradade deTetra TetraLaval LavalHoldings Holdings&&Finance FinanceS.A. S.A.yyDeLaval DeLavales esuna unamarca marcacomercial comercialregistrada registradade deDeLaval DeLavalHolding HoldingAB. AB. ElElpropietario propietariose sereserva reservatodos todoslos losderechos derechosde demodificación modificacióndel del diseño diseño diseño

GERO x GARIDO x MR PUMA ESPM1505095934

Nº 1 TIPO: + 2,47 Nº 1 UBRE: + 2,56 (TOP 50 GICO xuño 2022)

N.º1 TIPO (RZE 150) e N.º 5 UBRE (146) en Alemaña (EG abril 2022)

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com

@xeneticafontao