Vaca Pinta 35. Edición en galego

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 35 decembro 2022 | Edición en galego

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez

DIRECTOR

DE ARTE Marcos Sánchez

DESEÑO E MAQUETACIÓN

Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez

EDICIÓN E REDACCIÓN

Alexandra Cabaleiro, Noelia Cortizo, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios

FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV

Raquel Anido, Eva Sarmiento

COLABORAN NESTE NÚMERO

Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Jorge Santiso, Francisco Sineiro, Bruno Romero, Carlos A. Franco, Jesús Izquierdo, Marco Laurenti, Sergio Ibáñez, Alberte Momán, Bea Abad, Antón Camarero, Laura Vázquez, Israel Flamenbaum, Anna Jubert, Juan Echeverría

ENDEREZO

Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO

Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-43161-8 Tiraxe do número actual: 15.500 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

EN VACA TV

OPINIÓN

Esta PAC é unha trapallada. César Lumbreras .............................................. 12

ANÁLISE

Produción e prezos do leite en 2022 e perspectivas .................................................. 16

XENÉTICA

Resultados das probas de decembro Conafe 2022 ...................................................... 26 Touros da Campaña de Seme de Galicia 2023 ................................................. 28

CON LUPA

A nova PAC, obxecto de debate no sector .......... 34

ESPECIAL: WORLD BUIATRICS CONGRESS

Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia de Outono ................................ 66

Concurso de Gando Frisón de Euskal Herria ................................................... 70

Cremona International Dairy Show 2022 Raza Parda ....................................................... 70

Cremona International Dairy Show 2022 ......... 72

NA GRANXA

El Campgran. Sant Martí Sescorts (Barcelona) ..... 76

SAÚDE PODAL

Curso de Clasi cación de Mobilidade RoMS ...... 98

ESPECIAL:

XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Formulación terapéutica da retención placentaria no gando bovino ................................. 104 Como pode in uír o número de xovencas na e ciencia dunha gandería? (parte 1) ...................... 116

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Transmedia pertence a:

Galicia e O Canadá, dous exemplos de avaliación do per l de ácidos graxos no leite ....... 40 Entrevista a Jack Britt, analista experto en produción láctea .......................................... 48

ACTUALIDADE

Auditada por:

O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible: Distribución media durante o ano 2021: 17.204 exemplares

As Xornadas Técnicas de Seragro volveron encher o auditorio de Veterinaria de Lugo ........ 50 Grupo Durán inaugura en Mesía a súa delegación para a provincia da Coruña ............. 64

A PÉ DE PISTA

Poxa de Gando Frisón de Friol ......................... 65 Poxa de Xovencas de Raza Frisona de Mazaricos ..................................................... 65

O encalado de solos ácidos como activo na redución de custos de fertilización .......................... 124 Un bo ensilado de herba comeza antes da sementeira .......................................................... 130 Os novos retos da nutrición vexetal ....................... 138

MANEXO

A auga: un factor esencial á hora de producir leite en rexións cálidas ........................ 148

CALIDADE DO LEITE

Alteración da calidade do leite por lipólise ......... 154

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:

974 194

Llinde Ariel Jordan pecha un ano de grandes éxitos en Cremona (Italia) ao converterse en vaca gran campiona e campiona suprema no Dairy Show 2022

Samuel Gala GALA MERINO SL

MERINO SL

Localización: Escalona del Prado (Segovia)

Número total de animales: 650 Vacas en ordeño: 265

Sistema de ordeño: robot Media de ordeños: 2,8 Media de producción: 41 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa: 4 % Porcentaje de proteína: 3,5 %

RCS: 250.000 cél./ml

“Nos decantamos por este carro por el buen servicio que mantiene Durán Maquinaria en nuestra zona para resolver los problemas de nuestro día a día, porque su motor en la parte trasera se mancha mucho menos y porque la fresa tiene mucho rendimiento y carga de prisa”

14 m 3 de capacidad

Motor Volvo de 5.100 cm 3, con 4 cilindros y 175 CV

Transmisión hidrostática DANFOSS Sinfín de 10 cuchillas y 1 contracuchilla

Fresa de 125 CV con 2 m de ancho y cinta de 700 mm Sistema electrónico CAN-BUS Display multifuncional Engrase automático Descarga bilateral en acero inoxidable

EN VÍDEO

FOMOSY EL FUTUBOS

Despedimos 2022 como máis nos gusta facelo: sacando do forno unha nova Vaca Pinta e facendo o noso tradicional balance anual.

Este foi o ano da volta ás pistas e ás feiras, e tamén o momento de retomar eventos aparcados. Así, por exemplo, estivemos en Córdoba, dándolle cobertura ao certame dos Usías; voamos ata Azores, para retransmitir o nacional portugués; puidemos volver a Zaragoza, para a cita habitual coa FIMA; tamén xogamos na casa, no rexional galego celebrado durante a Moexmu, e regresamos a Xixón, para cubrir a última edición do concurso nacional.

En canto ás novidades, para nós quizais a máis destacada fose o desempeño como gabinete de comunicación do Congreso Mundial de Buiatras. Sinceramente dicimos que o feito de que a Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina (Anembe) con ase na nosa experiencia para un evento de tal magnitude nos fai sentir orgullosos da evolución do noso papel dentro do sector despois de tantos anos traballando en e para el.

Pero non todo foron innovacións… a constancia tamén é importante! As partes máis técnicas da nosa revista, así como todos os apartados con monográcos, testemuños e reportaxes nas granxas seguiron sendo eixes esenciais do noso día a día.

En relación con isto último, e porque estamos convencidos de que a forma máis efectiva de entender as demandas do sector é escoitando de ti a ti os seus membros, queremos aproveitar para agradecer, unha vez máis, a acollida que recibe sempre o noso equipo a pé de granxa, xa que este ano volveron ser moitos os gandeiros e gandeiras que nos recibiron e nos ensinaron o seu negocio con espontaneidade e orgullo. Dicímolo moito, pero deberiámolo dicir aínda máis: grazas por abrirnos as portas da vosa casa.

E non somos hipócritas, hai outra pata desta mesa que é imprescindible: se cada Vaca Pinta pode saír rumbo ao seu destino número tras número é tamén grazas á con anza que decenas das principais casas comerciais do sector seguen depositando en nós, no que prometemos e cumprimos: un ano máis, estivemos onde tiñamos que estar e chegamos onde tiñamos que chegar.

En de nitiva, o 2022 foi axitado e estivo repleto de traballo, pero, vendo os resultados, diríase que fomos bos… malia que aínda podemos ser mellores!

Logo do sprint de n de ano, agora toca descansar, pero a principios de xaneiro volveremos poñer en marcha a maquinaria e comezaremos a cociñar os novos proxectos que levan un tempo esperando a súa quenda. Se seguides con nós, amosarémosvos o que está por vir. Ata entón...

boas festas!

A cooperativa de segundo grao Delagro expuxo, o pasado 15 de decembro no seu complexo multidisciplinar das Pontes de García Rodríguez (A Coruña), Ferplan, unha nova tecnoloxía que, a rmaron, dará un xiro de cento oitenta graos á forma en que gandeiros e agricultores fertilizan os seus cultivos.

Tras máis dunha década de investigación na que o equipo técnico de Delagro e as cooperativas socias estudaron, en colaboración co Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), máis de 8.000 mostras de solo do norte de España, este innovador proxecto viu a luz abrindo

Delagro presentou Ferplan, unha tecnoloxía para revolucionar as estratexias de fertilización dos cultivos

a porta a unha maneira de cultivar máis rendible, produtiva e sostible.

Segundo explicou Javier Caneda, responsable de Produción Vexetal de Delagro, “esta tecnoloxía integra nun único proceso o plan completo de nutrición vexetal dunha parcela, desde a selección do cultivo e o encalado, á achega de xurro e a aplicación dos fertilizantes minerais que sexan necesarios”. Desta forma, optimízanse os custos de fertilización, mellórase a produción e calidade das forraxes e contribúese á preservación do medio natural. Así mesmo, “unha das súas principais innovacións é que ten en conta o uso de xurro como fertilizante

e toma en consideración os nutrientes minerais que este lle proporciona ao solo para calcular a cantidade nal de esterco que un cultivo necesita”, destacou o técnico.

Tendo todo isto en conta, a nalidade básica de Ferplan será axudar actualmente así a agricultores e gandeiros a cumprir coas novas normativas medioambientais encamiñadas a unha nutrición sostible e e ciente nos solos agrarios, e incluso anticiparse a elas.

Lalín acolleu os XVII Encontros Gandeiros de Xundeva

O pasado xoves día 3 de novembro o pazo de Liñares de Lalín (Pontevedra) acolleu a celebración da décimo sétima edición dos Encontros Gandeiros da ADSG Xundeva. Manuel Fernández, presidente de Xundeva, presentou o acto xunto con Avelino Souto, concelleiro de Medio Rural da localidade.

Tras a inauguración da xornada, o primeiro relator foi Manuel Cerviño, de Boehringer Ingelheim, quen falou

dos puntos críticos nas diarreas en animais neonatos. A continuación, Antonio Souto, de Hipra, e Pilar Aira, de Xundeva, abordaron a rendibilidade de vacinar fronte á mastite. A última exposición foi a de Carlos Carbonell, de MSD, e Bárbara Fernández, de Xundeva, que se centrou en aspectos relacionados co manexo da recría. Ao nal do día houbo un acto de clausura e unha comida.

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

Manuel Cerviño, de Boehringer Ingelheim

Bárbara Fernández, de Xundeva

Carlos Carbonell, de MSD

Pilar Aira, de Xundeva, e Antonio Souto, de Hipra

As diarreas neonatais centraron a VII Xornada de Veterinarios de ADSG de Galicia organizada por Boehringer Ingelheim

Posteriormente, chegou a quenda de Ramsés Reina, do Instituto de Agrobiotecnoloxía do CSIC, quen expuxo os mecanismos inmunitarios para entender as claves da prevención deixando clara a necesidade de entender a resposta inmune do xato para poder ter unha visión completa sobre as diarreas neonatais.

Santiago de Compostela foi a cidade elixida para albergar o 23 de novembro a sétima edición deste encontro, que reúne os veterinarios responsables das Agrupacións de Defensa Sanitaria Gandeira (ADSG) de Galicia co obxectivo de abordar diferentes temas de interese técnico.

A sesión, que volveu tras a pandemia ao formato presencial, versou sobre a abordaxe integral das diarreas neonatais desde distintos ámbitos e desenvolveuse cun enfoque principalmente práctico. Reuníronse preto de 80 profesionais de distintos puntos da comunidade.

Tras a emisión dun vídeo introdutorio, expúxose unha historia por capítulos a través da cal se foi profundando no tema. Natividad Pérez, da Universidade Europea de Madrid, foi a encargada de inaugurar a xornada cunha intervención sobre a fisiopatoloxía das diarreas neonatais.

En terceiro lugar, tomou a palabra Manuel Cerviño, do servizo técnico de Boehringer Ingelheim Animal Health España, para presentar Fencovis®, a nova vacina da compañía rexistrada fronte á diarrea neonatal, que prevén a diarrea causada por rotavirus bovino e E.coli K99 e, ademais, reduce a incidencia e a gravidade da enfermidade causada polo coronavirus bovino.

INMUNIDADE PASIVA DA NAI

Seguidamente, o cuarto capítulo tivo a Susana Astiz como protagonista. A investigadora titular do INIA-CSIC repasou de forma exhaustiva a importancia de medir a calidade do costro para asegurar a transferencia da inmunidade pasiva da nai ao xato. Xunto a ela, Javier Diéguez, da Universidade de Santiago de Compostela-Campus Terra de Lugo, presentou os resultados prácticos dun estudo realizado en España para avaliar a eficacia da transferencia de inmunidade pasiva e que factores son os máis decisivos á hora de asegurar a devandita transferencia.

Despois desta presentación, o penúltimo capítulo tratou sobre como abordar o tratamento das diarreas neonatais pondo o foco na protocolización de procesos e no feito de non deixar de tentar os plans preventivos, posto que o último debería ser a aplicación de fluidoterapia. Esta exposición correu a cargo de Ramón Armengol, veterinario e profesor da Universidade de Lleida.

O broche final púxoo Sergio Santos, quen deu a coñecer o Método Lean adaptado á recría, un método innovador baseado na identificación e na análise dos distintos puntos da cadea de valor co obxectivo principal de conseguir a perfección a través da mellora continua nos procesos.

Unha vez concluída a viaxe polos distintos capítulos, os asistentes tiveron a oportunidade de interactuar cos relatores nunha sesión de preguntas moi participativa coa que se puxo punto e final á xornada.

O encontro finalizou cunha rolda de preguntas entre os asistentes e os relatores

En Vaca.tv

O encontro, organizado polo Museo Vivo e Integrado do Campo e a Locomoción Agraria (Muvicla), tivo lugar o pasado 2 de novembro nas súas instalacións, situadas na localidade lucense de Láncara.

O programa do evento contou cos relatorios de Xoán Ramón Doldán, profesor titular de Economía Aplicada da USC, e João Brandão, presidente de Aptran, e completouse cunha mesa redonda, na que participaron Andrea

Celebrada no Muvicla a segunda xornada do seu ciclo sobre alternativas ao petróleo en aplicacións agrícolas

Macho, técnica en xestión medioambiental da Deputación de Lugo; Antonio García, socio da SAT San Antonio; Francisco Xavier Fernández, biólogo e titular da granxa Pazo da Caldaloba; Celso Pérez, responsable do servizo posvenda de

Manto Maquinaria; Fe Álvarez, xerente do GDR Montes e Vales Orientais, e José Manuel Gegúndez, director da revista Vaca Pinta

A clausura da xornada correu a cargo de Antonio Durán, fundador da empresa Durán Maquinaria.

A

de Afrile

O pasado 25 de novembro, a Asociación Frisona Leonesa (Afrile) levou a cabo a 9.ª edición da súa Xornada Provincial coa finalidade de seguir difundindo e debatendo sobre os diversos puntos de vista acerca do sector vacún leiteiro.

O evento, celebrado en Palanquinos (León), comezou coa apertura por parte do presidente de Afrile, Froilán García. Seguiuno César Calzada, da Consellería de Agricultura, Gandería e Desenvolvemento

Rural da Xunta de Castela e León, quen abordou os temas clave da nova PAC. Posteriormente, foi a quenda de Josep Romero-Font, que tratou o estrés por calor e o cambio climático.

Ao final do encontro, gozouse dunha comida e foron entregados os diplomas ás mellores vacas e ganderías da provincia.

“Melloremos a sustentabilidade das explotacións con boas prácticas na xestión do xurro” foi o título deste encontro, que tivo lugar no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), en Abegondo

(A Coruña), o pasado 25 de novembro.

José Luis Cabarcos, director da Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal), e Abelardo Nimo, director do CIAM, presentaron o evento no que par-

O CIAM organizou unha xornada técnica sobre xestión de xurro

ticiparon como relatores María Isabel García, investigadora do CIAM-Agacal; Jesús Martínez, técnico do servizo de avaliación ambiental; Henrique Trindade, profesor da Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro; Gregorio Salcedo, profesor do CIFP La Granja en Cantabria, e Dolores Báez, investigadora

do CIAM-Agacal. Posteriormente, moderou a mesa redonda que puxo fin ao evento Juan Castro, investigador do CIAM-Agacal.

A xornada desenvolveuse no salón de actos do CIAM e tamén puido seguirse de maneira virtual.

nova PAC e o estrés por calor, focos da IX Xornada Provincial

Antonio Durán, fundador de Durán Maquinaria, puxo o broche final ao acto

Relatores e directiva de Afrile

Acto de clausura da xornada

César Lumbreras Director do programa radiofónico Agropopular

Esta PAC é unha trapallada

DEBEN TERSE EN CONTA, POLO MENOS AO MESMO NIVEL, O FACTOR VERDE E O FACTOR PRODUTIVO, PARA QUE AS EXPLOTACIÓNS SEXAN RENDIBLES E SOSTIBLES DENDE O PUNTO DE VISTA ECONÓMICO

Dito en termos galegos, a nova Política Agraria Común (PAC) é unha trapallada, unha chapuza dende o seu deseño inicial por parte da Comisión Europea ata o seu segundo paso, por parte do Ministerio de Agricultura. Agora aínda nos queda o terceiro paso: como a desenvolverán as comunidades autónomas? Pero o problema é que as comunidades autónomas xa veñen moi hipotecadas polo que se fixo en Bruxelas e polo que se fixo en Madrid.

O proceso na capital belga comeza coa presentación por parte da Comisión Europea da súa proposta sobre a nova PAC, pero dende entón ata hoxe pasaron moitas cousas, como a invasión de Ucraína por parte de Rusia, e o que sucedeu dende entón non se tivo en conta na fase final da adopción das decisións sobre a nova normativa.

Cal é o proxecto inicial da Comisión Europea? Unha PAC máis verde, máis respectuosa co medio ambiente e cun forte compoñente de loita contra o cambio climático, que todo iso está moi ben e é preciso, pero o factor produtivo, que é para min a esencia da actividade agraria, é dicir, producir alimentos, pasou a un segundo plano. Temos en primeiro plano o verde, o que a Comisión Europea chama “o sostible”, e nun segundo plano, o produtivo.

Se a actividade agraria agrícola e gandeira, se a produción de leite non é sostible dende o punto de vista económico, os gandeiros van

abandonar a produción, o que implicará a redución da cabana de vacas leiteiras. Como está sucedendo xa nestes momentos, os prezos serán máis elevados e o leite e os seus derivados poderán comezar a escasear; polo tanto, creo que debe revisarse o concepto e deben terse en conta, polo menos ao mesmo nivel, o factor verde e o factor produtivo, para que as explotacións sexan rendibles e sostibles dende o punto de vista económico.

Como dixen ao comezo, o segundo paso encontrámolo en Madrid. A decisión adoptada en Bruxelas deixáballes moita liberdade aos Estados membros para que decidisen que medidas ían aplicar da nova PAC. En Europa decidiron fixar uns obxectivos de obrigado cumprimento, pero logo deixábase liberdade a estes para que decidisen que medidas se ían poñer en marcha. Aí chegamos á elaboración do Plan Estratéxico Nacional, o elemento máis importante da nova PAC, que tivo que facer cada un dos Estados membros.

En España levouse a cabo, pero sen negocialo coas organizacións agrarias, ás que nin sequera se lles consultou, senón que se lles informou a posteriori . Coas comunidades autónomas houbo unha negociación entre comiñas. En realidade, non se pactou realmente con elas, senón que se lles terminou impoñendo e o Ministerio renunciou a que houbese un consenso. Nun momento dado, este enviou o Plan Estratéxico do ministro Luis Planas

OS AGRICULTORES E OS GANDEIROS TEÑEN QUE RESPECTAR UNHA SERIE DE NORMAS PARA QUE O ANO QUE VÉN POIDAN COBRAR UNHA PARTE DESAS AXUDAS E, NON OBSTANTE, NON COÑECEN NIN CALES SON ESAS REGRAS NIN ESAS NORMAS

a Bruxelas sen telo sometido a votación ou sen ter contado co apoio dos distintos conselleiros de agricultura e, polo menos, seis deles terían votado en contra.

Agora chegamos ao terceiro paso: é o momento da aplicación e en España xa temos aprobado o Plan Estratéxico Nacional por parte de Bruxelas, pero non está desenvolto aínda. A data de hoxe non está aprobada polas Cortes a lei de aplicación da PAC, nin están aprobadas polo Ministerio a totalidade dos reais decretos nos que se van plasmar as regras do xogo, e a finais de 2022 os agricultores terán que tomar as súas decisións sobre as novas campañas dende a sementeira e os gandeiros deberán decidir se meten máis ou menos animais nas súas explotacións.

Estes feitos, tanto a sementeira das colleitas coma a decisión sobre se meten máis ou menos animais nas súas explotacións, vanse ver afectados pola nova PAC, pero os agricultores e os gandeiros teñen que tomar estas decisións sen coñecer as regras do xogo que deberán respectar. Cal é o elemento fundamental dentro do Plan Estratéxico Nacional?

A isto súmaselle a primeira novidade á hora de repartir o diñeiro das axudas directas, os chamados ‘ecoesquemas ou ecorréximes’, a través dos cales vai chegar aproximadamente o 25 % da cantidade total de diñeiro que ata agora lles chegaba aos agricultores e gandeiros en concepto de axudas directas.

Os ecorréximes ou ecoesquemas non están aprobados; por iso, os agricultores e os gandeiros atópanse nesta situación de inseguridade tremenda, porque teñen que respectar unha serie de normas para que o ano que vén poidan cobrar unha parte desas axudas e, porén, non coñecen cales son nin esas regras nin esas normas.

Maior inseguridade xurídica non cabe: canto diñeiro se vai destinar a financiar os ecoesquemas ou ecorréximes? Pois o 25 % do que ata agora viñan recibindo aproximadamente en concepto de axudas cada agricultor e cada gandeiro. Estes ecoesquemas ou ecorréximes son de aplicación voluntaria, pero se ti, agricultor, ou ti, gandeiro, non te acolles a eles, vas perder aproximadamente o 25 % do diñeiro que viñas percibindo ata agora en concepto de axudas directas.

Dende o meu punto de vista nada disto ten sentido e máis se temos en conta que se vai implementar unha normativa sobre a que xa se están oíndo peticións dende todos os ámbitos para que, polo menos durante o primeiro ano, se flexibilice. Se xa estamos pedindo que non entre en vigor, é porque estas normas por algún lado fallan.

Produción e prezos do leite en 2022 e perspectivas

Durante os últimos 18 meses a suba de prezos da enerxía e das materias primas provocaron un aumento nos custos de produción que non foron compensados por un incremento nos prezos do leite ata case un ano despois; esta situación e a seca, así como as elevadas temperaturas rexistradas, resultaron nun descenso da produción que levou a valores máximos o prezo do leite, cuxa evolución futura está suxeita a un elevado grao de incerteza. Sobre isto reflexionamos no seguinte artigo.

Desde mediados de 2021 obsérvase un comportamento convulso do mercado do leite en orixe, baixo a influencia de diversos factores que, actuando de forma conxunta, desequilibraron o mercado.

1) AS TENSIÓNS A ESCALA GLOBAL

Os aumentos de custos (enerxía, materias primas) na segunda metade do 2021 provocaron unha caída da produción de leite nos principais países exportadores; esta caída prolóngase ata o outono de 2022, agravada polas condicións climáticas adversas pola seca e ondas de calor en gran parte de Europa.

A caída da produción global provoca fortes subidas das cotizacións de manteiga e leite en po, impulsando o prezo equivalente do leite (*) a máximos históricos, por riba dos 60 €/100 kg a mediados de 2022.

Aínda que cun atraso de 2-3 meses, os prezos elevados nos mercados internacionais impulsan a subida dos prezos do leite nos países con maior orientación exportadora (Irlanda, Holanda, Dinamarca, Alemaña, Polonia…).

A representación gráfica do prezo medio do leite na Unión Europea (UE) mostra a súa conexión co prezo equivalente que, con carácter xeral, anticipa os

Jorge Santiso, Francisco Sineiro Ecograsor, Universidade de Santiago de Compostela (USC)

Gráfico

mensual de leite con

ao

do ano

ene-19abr-19 jul-19oct-19ene-20abr-20 jul-20oct-20ene-21abr-21 jul-21oct-21ene-22abr-22 jul-22

UE USA NZ AUS SUDAM BIELOR Fonte: Eurostat, CLAL cambios que, con 2-3 meses de desfasamento, se acaban dando nos prezos

DESDE MEDIADOS DE 2021 OBSÉRVASE UN COMPORTAMENTO CONVULSO DO MERCADO DO LEITE EN ORIXE, BAIXO A INFLUENCIA DE DIVERSOS FACTORES QUE, ACTUANDO DE FORMA CONXUNTA, DESEQUILIBRARON O MERCADO

ao produtor (ver os picos de finais de 2007, 2013 ou o máis recente de 2022,

así como os vales de principios de 2009 ou 2016).

Gráfico 2. Prezo equivalente e prezo medio do leite na UE

Prezo equivalente

Prezo leite UE

(*) Prezo equivalente: calculado a partir dos prezos UE do leite desnatado en po e manteiga (UE MMO)

Gráfico 3. Variacións de prezos sobre o mesmo mes ano anterior (€/100 kg)

Prezo medio UE

Prezo españa (FEGA)

Prezo equivalente

Fonte: MMO

Gráfico 4. Prezo do leite con relación ao prezo limiar

Prezo leite Prezo limiar

(**) O prezo limiar representa o prezo mínimo a percibir para cubrir os custos de produción, engadindo unha retribución polo traballo non asalariado e descontando os ingresos distintos do leite e as axudas da PAC

2) AS TENSIÓNS EN ESPAÑA

As tensións na escala internacional transmitíronse ao mercado español, pero, ao contrario do que pasara nos países máis orientados á exportación, en España houbo un atraso considerable no traslado dos maio-

res custos aos prezos do leite: tomando como referencia a variación de prezos de cada mes con relación ao mesmo mes do ano anterior, a media UE aumenta progresivamente desde abril de 2021, e en 12 meses acumularía un diferencial de 10 cts.

AO CONTRARIO DO QUE PASARA NOS PAÍSES MÁIS ORIENTADOS Á EXPORTACIÓN, EN ESPAÑA HOUBO

UN ATRASO CONSIDERABLE NO TRASLADO DOS MAIORES CUSTOS AOS PREZOS DO LEITE

En España as subidas apenas son perceptibles ata os principios de 2022 e o primeiro salto cualitativo non se produce ata marzo deste ano.

O atraso no traslado dos aumentos de custos a prezos do leite provocou unha deterioración da marxe dos produtores: o prezo do leite sitúase ao nivel do prezo limiar (**) na segunda metade de 2021, quedando claramente por baixo nos primeiros meses de 2022 e a marxe positiva non se recupera ata a subida de prezos de abril, xa sinalada.

A deterioración da marxe, perceptible na segunda metade do 2021, impulsaría o aumento do descarte para ter liquidez. Esta redución do número de vacas en muxido e os custos de pensos, fertilizantes e enerxía aínda elevados, levaría a descensos na produción de leite dende a primavera de 2022, unha caída que se agudiza nos meses de verán baixo

ALas JAGUAR

o s hos: Cuando la cosecha se realiza sin problemas y las cuentas salen. Por eso, lo damos ra mejorar aún más nuestros conceptos de maquinaría ya extraordinariamente buenos.

0800/900.

sted esté satisfecho es lo que nos motiva a buscar siempre nuevas soluciones. Más ividad, más variedad, más confort, más producción:

Nosotros en CLAAS sabemos lo que hace que los operarios y presar satisfechos: Cuando la cosecha se realiza sin problemas y las salen todo para mejorar aún más nuestros conceptos de maquinaría ya extraordin

El nuevo NEXOS.

GUAR 900 puede confiar en un concepto de transmisión líder gracias a su eficiencia y acias a CEMOS AUTO PERFORMANCE, ahorra hasta un 15% de diésel.

Preparado para sus retos.

El que usted esté satisfecho es lo que nos motiva a buscar siempre nuevas productividad, más variedad, más confort, más producción:

El nuevo NEXOS.

Una cosecha de éxito y un producto de gran calidad. Esto es lo realmente importante para usted. Para ayudarle a conseguirlo, hemos desarrollado el nuevo NEXOS. Independientemente de los retos de su empresa, siempre destaca con versatilidad, rendimiento, confort y fiabilidad. Equípelo de forma adaptada a sus tareas y dele mucho trabajo. Valdrá la pena.

Preparado para sus retos.

En la JAGUAR 900 puede confiar en un concepto de transmisión líder graci que, gracias a CEMOS AUTO PERFORMANCE, ahorra hasta un 15% de di claas.es

Una cosecha de éxito y un producto de gran calidad. Esto es lo realmente importante para usted. Para ayudarle a conseguirlo, hemos desarrollado el nuevo NEXOS. Independientemente de los retos de su empresa, siempre destaca con versatilidad, rendimiento, confort y fiabilidad. Equípelo de forma adaptada a sus tareas y dele mucho trabajo. Valdrá la pena.

NOVEDAD

A PRESIÓN DA DEMANDA DE LEITE CRU FAVORECEU UN AUMENTO PROGRESIVO DOS PREZOS AO PRODUTOR AO LONGO DE 2022, DESTACANDO AS SUBIDAS DE 4 CTS. POR LITRO EN ABRIL E 6 EN OUTUBRO, MES NO QUE ALCANZA OS 54 €/100 KG

Gráfico 5. Variación nas entregas mensuais en 2022 con relación ao mesmo mes de 2021

condicións extremas de seca e ondas de calor, con efectos que se prolongan nos últimos meses, a pesar de que as fortes subidas de prezos permitiron unha ampla recuperación das marxes.

A caída da produción (ao redor 4 % nos últimos meses) coincide cunha maior demanda de leite para a súa transformación en produtos industriais, segmento cunha valorización excepcional en 2022 como sinalamos e no que entran en plena actividade novos operadores. Como resultado, obsérvanse tensións no mercado de leite en orixe, con drenaxe de cisternas de leite spot cara ás plantas de secado e a consecuente escaseza de leite en determinadas industrias carentes dunha rede de aprovisionamento estable.

A presión da demanda de leite cru favoreceu un aumento progresivo dos prezos ao produtor ao longo de 2022, destacando as subidas de 4 cts. €/kg en abril e 6 en outubro, mes no que alcanza os 54 cts./kg, uns 20 por riba dos rexistrados 12 meses antes.

A presión trasladouse á súa vez aos PVP dos produtos lácteos no punto de venda, malia que os produtos de gran consumo son mercados considerados relativamente estables. Un IPC interanual por encima do 25 % en outubro confirma as subidas en leite envasado, un produto que absorbe máis da metade da produción de leite, con subidas que amplificaron e adiantaron as que se estaban rexistrando nos prezos ao produtor. Aumentos recentes de 10 céntimos no PVP

Entregas/mes (mill litros)

10

-

-10

-20

-30

Fonte: FEGA

20 ene.-22 feb.-22 mar.-22 abr.-22 may.-22 jun.-22 jul.-22 ago.-22 sep.-22 oct.-22

Gráfico 6. Variación no prezo do leite ao gandeiro e PVP do leite de consumo sobre o mesmo mes do ano anterior (cts./L)

Precio de la leche al ganadero y PVP de la leche de consumo: variación sobre el mismo mes del año anterior (ct€/L)

20

15

10

Diferencias entregas 2022 sobre el mismo mes de 2021 0

Pr leche (FEGA) PVP (sin IVA)

5

25 jun.-21jul.-21ago.-21sep.-21oct.-21nov.-21dic.-21ene.-22feb.-22mar.-22abr.-22may.-22jun.-22jul.-22ago.-22sep.-22oct.-22

Fonte: FEGA, IPC, IPRI (INE)

do leite MDD das principais cadeas de distribución parecen darlle continuidade a esta pauta.

SITUACIÓN ACTUAL E PERSPECTIVAS A CURTO PRAZO

A evolución do mercado está suxeita a un elevado grao de incerteza:

→ Incerteza na oferta, ligada tanto ao risco de eventos climáticos extremos e a cada paso máis frecuentes, como á incógnita de evolución dos custos de produción, a enerxía, fertilizantes e materias primas. A curto prazo, ademais, pódense arrastrar os efectos da seca e a calor, tanto nos animais como nos recursos forraxeiros para a súa alimentación.

→ Incerteza na demanda, dependente da evolución do conflito en Ucraína na economía global, e, en particular, na escalada da inflación e o impacto que as subidas de prezos poidan ter sobre o consumo de leite e produtos lácteos. Na mesma liña deberían valorarse os riscos dunha evolución negativa das importacións en países relevantes como A China.

→ A produción en Europa segue aínda sen recuperar os niveis do ano anterior e probablemente non se alcancen ata o comezo da primavera; as previsións de prezos ata o final de ano por algunhas grandes industrias sitúanse a niveis similares aos de outubro. Pola contra nos Estados Unidos prevén unha recuperación da produción e prezos algo máis baixos no próximo ano.

→ Os prezos no mercado internacional mantéñense elevados, aínda que tiveron descensos significativos nos últimos meses, salvo en queixos, que se manteñen firmes. Probablemente é a resposta a unha lixeira recuperación da produción nos últimos dous meses e un descenso nas importacións, en especial da China, que poden estar a conducir a unha situación de reequilibrio entre produción e consumo nos próximos meses.

→ O prezo equivalente reflicte a evolución á baixa das cotizacións no leite en po e manteiga. A pauta histórica do prezo equivalente como indicador adiantado dos prezos do leite podería anunciar un cambio

BAIXO ESTAS CONDICIÓNS TAN ANORMAIS, O ESTABLECEMENTO DE CONTRATOS INDEXADOS PODE SER UN INSTRUMENTO ÚTIL PARA OS PRODUTORES E PRIMEIROS COMPRADORES DE LEITE

de ciclo, pero a información é aínda escasa e non poden descartarse movementos rebote. Polo momento, os prezos do leite en orixe seguen en valores máximos en outubro.

→ En España mantense unha elevada tensión no campo pola menor produción de leite, cuns 24 millóns de litros menos de entregas no mes de outubro que no mesmo mes do ano anterior: unha caída do 4,0 %. Esta caída explícase en parte por un descenso similar do número de vacas leiteiras (unhas 28.000 menos, o 3,4 % do censo); pero tamén inflúen outros factores como a redución do número de explotacións con entregas que segue caendo (-6,7 % nos 12 últimos meses), as dificultades na contratación de traballadores e o aumento de custos para novos investimentos con inseguridade para a súa rendibilización.

4) OS CONTRATOS INDEXADOS COMO FERRAMENTA VÁLIDA EN SITUACIÓNS DE INCERTEZA

→ A piques de finalizar 2022, podemos facer unha breve análise do comporta-

mento dun contrato indexado. No N.º 29 de Vaca Pinta (febreiro de 2022) incluímos unha descrición do Índice Inlac A3 (***) e unha análise de coherencia dos resultados no período 2016-2021.

→ Unha indexación Inlac A3 para o período 2019-2022, tomando como punto de partida o prezo medio FEGA do primeiro trimestre de 2019, tería un comportamento moi próximo aos valores FEGA nos primeiros anos, pero en 2022 veríase afectado os cambios bruscos deste ano, adiantando a tendencia ascendente dos prezos e recortando a subida en outubro, último mes dispoñible.

→ É importante sinalar que a análise de comportamento con respecto aos prezos FEGA se debe facer para un prazo razoable, máis alá dos resultados inmediatos mes a mes: en cómputo anual, os prezos indexados estarían aliñados cos prezos FEGA en 2019, 2020 e 2021; para calcular o prezo medio FEGA e indexado de 2022 haberá que esperar aos datos dos meses de novembro e decembro, nos que podería corri-

xirse a diferenza favorable ao prezo indexado. Como valoración global, os resultados parecen máis que aceptables, mesmo nun ano convulso como 2022 no que as tensións e as variacións de prezos alcanzaron cotas non previsibles no principio do ano. Isto non exclúe o interese de incluír algunha cláusula de salvagarda que permita revisar un contrato indexado ante situacións extremas que poderían poñer en risco a súa viabilidade.

→ A indexación, por tanto, parece unha ferramenta válida para acompañar un contrato en tempos incertos, e, lembrando as nosas conclusións nestas mesmas páxinas en febreiro deste ano: 1) a indexación é a ferramenta que permite adecuar o contrato a situacións cambiantes; 2) a indexación ten un carácter neutro, no sentido de non favorecer máis aos produtores ou á industria, e 3) a importancia de pactar un prezo inicial acorde coa situación obxectiva á firma do contrato, á marxe de especulacións e perspectivas non previsibles.

→ A indexación non reduce a volatilidade do mercado, pero si achega estabilidade e transparencia nas relacións entre produtores e primeiros compradores. Baixo estas condicións tan anormais o establecemento de contratos indexados pode ser un instrumento útil para os produtores e primeiros compradores de leite: negociando un prezo inicial conforme á situación do mercado nese momento e calculando os seus valores futuros sobre a evolución dun índice como o A3 de INLAC.

Gráfico 7. Prezos leite en España, 5EM e prezos indexados A3, 2019-2022

Gráfico 8. Prezo medio anual do leite en España, 5EM e indexado A3

(***) Índice A3: valor ponderado do prezo do leite en 5 países UE, do penso, do industrial dos produtos lácteos, da manteiga, do queixo e do leite desnatada en po

YA ESTÁN AQUÍ!!

AQUÍ!!

BOUMATIC LANZA SU EXITOSO ROBOT DE ORDEÑO GEMINI EN

UN NUEVO CONCEPTO DE ORDEÑO ROBOTIZADO

UN NUEVO CONCEPTO DE ORDEÑO ROBOTIZADO

UN NUEVO CONCEPTO DE ORDEÑO ROBOTIZADO

2 versiones: simple (1 box & 1 brazo) y doble (2 boxes & 1 brazo)

2 versiones: simple (1 box & 1 brazo) y doble (2 boxes & 1 brazo)

2 versiones: simple (1 box & 1 brazo) y doble (2 boxes & 1 brazo)

Ordeño desde atrás: menos estrés para la vaca, menos golpes al brazo Pezonera de preparación independiente: más seguridad, mejor estimulación

Ordeño desde atrás: menos estrés para la vaca, menos golpes al brazo Pezonera de preparación independiente: más seguridad, mejor estimulación

Ordeño desde atrás: menos estrés para la vaca, menos golpes al brazo Pezonera de preparación independiente: más seguridad, mejor estimulación

CONOZCA EL GEMINI:

CONOZCA EL GEMINI:

CONOZCA EL GEMINI:

Sala técnica integrada: todos los elementos del robot están integrados en un mismo bloque Box confortable: facilidad de entrada y de salida, visibilidad total por ambos lados

Sala técnica integrada: todos los elementos del robot están integrados en un mismo bloque

Sala técnica integrada: todos los elementos del robot están integrados en un mismo bloque

Box confortable: facilidad de entrada y de salida, visibilidad total por ambos lados

Box confortable: facilidad de entrada y de salida, visibilidad total por ambos lados

Nuevo software OneView: gestión integral del robot, de las vacas y la granja en un mismo programa multiplataforma

Nuevo software OneView: gestión integral del robot, de las vacas y la granja en un mismo programa multiplataforma

Posibilidad de ordeño manual

Posibilidad de ordeño manual

Nuevo software OneView: gestión integral del robot, de las vacas y la granja en un mismo programa multiplataforma Posibilidad de ordeño manual Puerta de selección integrada en el robot

Puerta de selección integrada en el robot

Puerta de selección integrada en el robot

Rentabiliza antes tu inversión: optimiza al máximo el rendimiento reduciendo los costes de mantenimiento Fácil integración en cualquier tipo de establo

Rentabiliza antes tu inversión: optimiza al máximo el rendimiento reduciendo los costes de mantenimiento

Fácil integración en cualquier tipo de establo

Rentabiliza antes tu inversión: optimiza al máximo el rendimiento reduciendo los costes de mantenimiento Fácil integración en cualquier tipo de establo

Grupanor - Cercampo S.A Azufre 4 Torrejón de Ardoz Madrid 28850 91 656 17 48 Mov .: 609 277 617 pedrojdiaz@grupacer.com

el robot de ordeño BouMatic, centrado en las vacas y diseñado para llevar su granja al siguiente nivel. Descubre más sobre Gemini escaneando este QR...

el robot de ordeño BouMatic, centrado en las vacas y diseñado para llevar su granja al siguiente nivel.

el robot de ordeño BouMatic, centrado en las vacas y diseñado para llevar su granja al siguiente nivel.

Descubre más sobre Gemini escaneando este QR...

más sobre

Para tu proyecto personalizado, no dudes en contactarnos

FRIOR S.L. Pol. Industrial Pedrapartida parcela 17 Coirós, A Coruña 15316 981 774 500 Mov .: 616 029 988 www.frior.com

ORDEÑO DE CALIDAD SUPERIOR FÁCIL MANEJO SERVICIO & MANTENIMIENTO DE CONFIANZA

ÓPTIMO TRÁFICO DE VACAS FÁCIL INTEGRACIÓN EN TODAS LAS GRANJAS

Fonte: www.conafe.com

DRAKKAR

ESPM9204404870 2016 1511 0,09 64 0,06 55 96 2,29 1,32 1,95 115 107 49 97 54 81 77 111 96 248 4259 99

5 CLEVELAND SALARIO ET ESPM9204631169 2017 1160 0,05 47 0,02 40 96 1,54 1,65 1,62 121 118 45 111 52 121 88 107 99 255 4205 99

6 KIRON ET ESPM9204261800 2015 1220 0,02 46 -0,03 36 98 0,41 1,10 0,80 129 122 61 114 78 111 79 116 70 236 4187 99

7 WILDER MOCCA ET ESPM9204342146 2015 1308 0,00 47 0,09 52 95 1,86 0,25 0,76 110 118 51 115 64 115 69 116 100 263 4155 99

8 ACAJOU GH KENDO ET ESPM9204493449 2017 1097 0,17 57 0,15 52 90 0,30 1,80 1,49 110 115 49 106 54 97 63 117 112 259 4144 99

9 ALH DESU KENIA ET ESPM9204493446 2017 1210 0,12 56 0,07 47 95 1,60 1,40 1,50 109 114 51 107 59 91 65 113 110 252 4134 99

10 GEFRI APOLO PC ET ESPM9204383819 2016 1145 0,17 59 0,17 55 89 1,69 0,93 1,55 108 114 45 105 54 94 59 111 89 240 4125 99

11 GYMNAST GENIAL ET ESPM9204595969 2017 1651 0,02 61 0,02 55 98 0,22 2,01 1,55 124 107 47 91 52 116 94 98 66 238 4081 99

12 MYSELF JEREZ ET ESPM9204493448 2017 1439 -0,12 38 0,01 47 90 0,38 1,61 1,25 123 122 47 98 54 101 65 110 103 246 4080 99

13 VEELHORST DG MAXIMUS ESPM9204612600 2017 1818 -0,24 38 0,00 59 93 0,29 1,09 0,89 105 122 51 106 56 118 80 108 103 273 4072 99

14 K&L OH ROSSI GUAY ESPM9204695956 2018 666 0,32 56 0,10 32 84 1,10 1,94 1,71 117 124 49 108 54 113 94 103 85 236 4071 99

15 MOLENKAMP MORENO ET ESPM9204493443 2016 1314 0,25 74 0,13 57 84 0,11 1,26 1,08 112 111 47 99 52 114 61 104 108 270 4068 99

16 K&L POPPE GOAL ESPM9204631170 2017 971 0,08 43 0,00 31 97 1,79 2,13 1,88 113 119 45 105 50 96 93 116 115 233 4048 99

17 BRAUN ET ESPM9204415119 2016 944 0,14 48 0,01 32 94 0,68 1,16 1,10 127 121 49 114 56 112 69 105 86 221 4022 99

18 AKILIA KIWI ET ESPM9204292619 2015 1022 0,23 61 0,04 37 94 2,03 1,22 1,58 119 109 53 101 65 111 80 115 92 224 4015 98

19 RODASINDE XF DOORMAN DERBI ET ESPM2703999916 2014 1079 0,18 58 0,02 37 99 1,28 1,01 1,51 126 111 85 104 87 109 85 112 72 208 4003 98

20 BACARDI ET

ESPM9205284496 2021 2036 -0,12 59 0,10 77 66 2,43

1,51 120 137 39

44 121 53 108 90 397 5339 99

4 LSCG TANXU P FIV RED ET ESPM1505183984 2021 1379 0,02 52 0,04 49 66 3,11 2,33 1,99 130 142 39 122 44 116 53 104 104 377 5320 99

5 GLYCINE ESPM9205288760 2021 1368 0,15 66 0,17 63 66 2,02 1,40 1,25 125 141 39 121 44 102 53 108 95 381 5264 99

6 DIEKERS 3STAR OH FLADDERAK ESPM9205288762 2022 1634 0,35 98 0,16 71 66 2,35 1,98 2,30 121 125 39 95 44 108 53 109 103 377 5239 99

7 VISSTEIN 3STAR GAVINO RED ESPM9205262502 2021 1306 0,31 81 0,16 60 64 0,99 1,78 1,12 125 138 36 118 42 116 50 110 83 379 5224 99

8 SCHUIT 3STAR MARCEL RED ESPM9205355939 2021 1881 0,09 78 -0,02 58 66 2,58 1,19 1,43 126 135 39 106 44 128 53 111 78 378 5202 99

9 GUIRI ET ESPM9205288759 2021 1799 0,27 95 0,12 72 69 1,94 1,86 2,34 112 123 44 107 48 106 56 105 107 378 5163 99

10 PERU EV ESPM9205268260 2021 1154 0,41 85 0,23 62 69 1,36 2,13 2,14 131 132 42 106 46 110 56 104 109 363 5148 99

11 FREIRE RED ESPM9205288763 2021 2039 -0,04 69 0,05 71 66 1,97 2,08 2,04 115 129 39 102 44 116 53 114 102 382 5147 99

12 AIRAS ET ESPM9205179560 2020 2369 -0,06 78 -0,04 72 64 0,82 1,43 1,18 118 124 38 110 42 112 52 116 89 371 5120 99

13 GLOBAL RED ESPM9205179559 2021 2152 -0,02 75 -0,02 67 66 2,03 1,16 1,17 109 130 39 114 44 108 52 114 98 382 5106 99

14 META GH ZENOBIA ET ESPM9205324294 2022 1893 0,10 79 0,08 70 69 0,69 1,69 1,39 126 124 40 110 46 120 55 107 94 370 5068 99

15 4739 STARSKY ET ESPM9205262501 2021 1851 -0,07 59 0,16 78 66 1,71 1,06 1,15 127 131 39 105 44 108 52 109 93 366 5068 99

16 TIRSVAD GLADIUS GANGES ET ESPM9205287294 2021 1352 0,15 65 0,10 55 66 1,49 1,76 1,53 136 129 38 117 44 113 52 110 74 328 5055 99 17 GOLDAR ET ESPM9205284495 2021 1553 0,07 63 0,12 63 66 1,64 1,25 1,31 122 139 39 116 44 120 53 102 91 362 5033 99 18 ALFRED ET ESPM9205179082 2020 2236 -0,20 57 -0,05 66 66 1,26 1,89 1,67 115 133 38 106 42 108 52 116 103 361 5027 99 19 SELFI GH JOLIEN ET ESPM9205219349 2021 1704 -0,05 56 0,14 71 69 1,98 1,08 1,18 118 133 40 115 46 117 55 112 96 366 5025 99

20 CMP ALLURE DE CHANEL ET ESPM1505095934 2021 1680 0,24 87 -0,01 53 69 1,83 2,67 2,51 115 127 40 100 46 112 53 110 122 366 5015 99

0,01 65 0,09 68 66

Ano nac.: ano de nacemento do touro

Fiab. prod.: fiabilidade para a proba de produción

IPP: índice de patas e pés

ICU: índice combinado de ubres

IXT: índice xeral de tipo

RCS: valor xenético para reconto celular

Lonx.: valor xenético para lonxevidade

Fiab. lonx.: fiabilidade para a proba de lonxevidade

DA: días abertos

Fiab. DA: fiabilidade para a proba de días abertos

FPD: facilidade de parto directa

Fiab. FPD: fiabilidade para a proba de facilidade de parto directa

ISP: índice de saúde podal

Fiab. ISP: fiabilidade para a proba de índice de saúde podal

IM€T leite: índice de mérito económico para leite

ICO: índice xenético global

Perc: percentil

VMUX: velocidade de muxido

5.106 AB A1A1 2.152 -0,02 75 -0,02 67 1,17 -1,00 2,03 1,16 109 130 114 98 108 -1,19 114 382 469 163 321 GNABRY x SOLITAIR P RED GOLDAR 5.033 AB A1A2 1.553 0,07 63 0,12 63 1,31 -0,37 1,64 1,25 122 139 116 91 120 -0,68 102 362 462 180 303 GNABRY x SOLITAIR

GIGANTIC 5.027 BB A1A2 2.236 -0,20 57 -0,05 66 1,67 0,27 1,26 1,89 115 133 106 103 108 -0,19 116 361 409 150 303 GLADIUS x DURABLE ALFRED 4.998 AB A2A2 1.443 0,38 94 0,20 69 1,77 -0,07 1,66 1,88 114 122 102 104 101 -1,38 110 362 505 175 303 ADAWAY x SWIFT

SPLASH 4.973 BB A1A2 1.354 0,04 53 0,08 52 1,88 -0,73 1,91 1,85 134 133 115 88 101 -0,66 107 323 407 176 272 SPUTNIK x SWIFT

CARAMELO 4.917 BB A1A2 1.317 0,24 73 0,12 56 2,20 0,15 1,21 2,45 116 127 114 110 108 1,14 110 342 454 174 287 COPYRIGHT x ALCOVE

MALDINI 4.887 BB A2A2 1.180 0,52 98 0,10 49 1,42 -0,84 0,60 1,97 117 131 109 120 105 -0,53 110 360 497 191 296 ALTAZAZZLE x PURSUIT KARL 4.774 AB A2A2 1.100 0,09 49 0,18 55 1,80 0,03 1,42 2,08 116 127 126 108 116 0,32 114 321 421 174 277 BERLIN x GYMNAST CAMPGRAN 3.627 AB A1A2 582 0,26 47 0,05 24 3,01 1,71 1,61 2,69 108 107 96 111 101 -1,36 115 175 232 89 140 BOOM x CHIEF MONIN 3.389 AB A2A2 406 0,09

IPP: índice combinado de patas e pés ICU: índice combinado de ubre

RCS: valor para reconto celular

LONX: valor para lonxevidade DA: días abertos

VMUX: velocidade de muxido

BCS: condición corporal

dCE: facilidade de parto

ISP: índice de saúde podal

IM€T: índice de mérito económico ([L] leite; [Q] queixo; [P] pasto; [E] ecolóxico)

Agroamb impulsa en Castro de Rei unha planta de xeración de biometano

A iniciativa, que promove Agroamb xunto con Enagás Renovable e Genia Bioenergy, conta co apoio da Xunta de Galicia e ten como obxectivo principal cambiar o modelo enerxético en Galicia e fomentar a economía circular.

Os CEO de Agroamb, Severiano Ónega; de Enagás Renovable, Antón Martínez, e de Genia Bioenergy, Gabriel Butler, recibiron o venres 18 de novembro nas instalacións de Agroamb en Castro de Rei (Lugo) o presidente da Xunta de Galicia, Alfonso Rueda, quen explicou o proxecto da nova planta de xeración de biometano que se despregará neste municipio. A iniciativa, promovida por estas tres entidades, está apoiada pola Xunta e considérase de grande importancia pola súa achega á economía circular e á descarbonización, así como polo feito de que implicará unha maior independencia enerxética tanto nacional como europea para a comunidade galega.

UN PROXECTO CON RESULTADOS ÓPTIMOS

A futura planta poderá procesar cerca de 155.000 toneladas de residuos orgánicos cada ano, procedentes tanto da industria agroalimentaria como dos lodos de depuradoras urbanas e industriais. Os devanditos residuos converteranse posteriormente en 107 GWh de enerxía en forma de biometano, o que equivale ao 11 % do consumo dos fogares da provincia de Lugo e, por tanto, será útil para abastecer as necesidades de numerosas vivendas.

Este proxecto permitirá xerar un sistema económico que beneficiará tanto produtores de residuos orgánicos, como a transportistas e agricultores principalmente da Terra Chá.

Os procesos da planta tamén servirán para obter 137.000 toneladas ao ano de emendas orgánicas e biofertilizante líquido, que poden volver aos cultivos e así mellorar a fertilidade da terra ao pechar o ciclo produtivo. Este proceso é totalmente natural, ademais de ser agronomicamente seguro e sen

molestias de olores nin insectos, o que axudará á resolución de certos problemas, como a xestión das dexeccións gandeiras e a xestión dos residuos da industria agroalimentaria en Galicia.

Esta iniciativa conta coa experiencia de Agroamb Prodalt na valorización de residuos e a súa transformación en emendas e fertilizantes orgánicos, ademais de coas achegas de Enagás Renovable e Genia Bioenergy, promotoras de proxectos de gases renovables, para así garantir o seu éxito.

A DESCARBONIZACIÓN: ELEMENTO CLAVE

O desenvolvemento desta planta de xeración de biometano está en sintonía coa tendencia global cara á descarbonización. Así, cumpre, por exemplo, cunha das principais medidas do Acordo de París, a de reducir as emisións de carbono, ao cal contribuirá seguindo o modelo de economía circular que converte residuos en recursos.

Concretamente, a súa posta en marcha permitirá deixar de emitir ata 200.000 toneladas anuais de dióxido de carbono. Isto está tamén en liña co Plan de Economía Circular de Europa sobre xestión, tratamento e valorización dos residuos para os municipios, coa Lei de cambio climático e transi-

ción enerxética do Goberno de España, co Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima (PNIEC) 2021-2030 e coa Estratexia Galega de Cambio Climático e Enerxía 2050.

QUE É O BIOMETANO?

O biometano, tamén coñecido como gas renovable, é un gas combustible que se obtén a partir do biogás. Pola súa parte, este adquírese a través dun proceso de biodixestión dos residuos orgánicos, a dixestión anaerobia, a cal é totalmente natural e acelera a produción deste gas ecolóxico cunha alta concentración de metano, debido á acción das bacterias que viven en ausencia de osíxeno.

Así, a través dun proceso de upgrading, o biogás purifícase e dá lugar ao biometano, que ten características similares ás do gas natural e pódese inxectar á rede gasista para distribuílo a fogares, industrias e vehículos, e xerar así un consumo de enerxía que virá de fontes renovables.

De feito, xa existen en Europa ao redor de 800 plantas que inxectan biometano á rede de distribución e máis de 19.000 que xeran biogás para coxeración ou autoconsumo.

Severiano Ónega (Agroamb), Antón Martínez (Enagás Renovable) e Gabriel Butler (Genia Bioenergy) recibiron nas instalacións de Agroamb o presidente da Xunta de Galicia, Alfonso Rueda, e o vicepresidente da Xunta e conselleiro de Economía, Industria e Innovación, Francisco Conde

OITO DOS DEZ TOUROS DO RANKING NACIONAL PERTENCEN A XENÉTICA FONTAO

Xenética Fontao, con 8 touros no TOP 10, revalida o seu liderado na xenética española copando os primeiros postos do ranking nacional. Como novidades interesantes, cabe destacar o flamante Nº 1, GABRIELLE, os touros que debutan con atractivos perfís en base americana (GTPI): GLAUCO, MALDINI, o touro de capa vermella RYAN RED e o novo supertipo CAMPGRAN, así como a oferta de seme sexado, que se incrementa notablemente na próxima campaña grazas ao contrato da nosa entidade coa empresa americana Sexing Technologiess.

grupa e lonxitude e colocación de tetos (muxido en robot). Ademais, os seus extraordinarios trazos de saúde, e en concreto a súa gran facilidade de parto, permiten recomendar o seu uso en xovencas. Este touro é tamén portador do factor vermello (RC).

Dos 8 touros de XF que figuran no TOP 10 xenómico español, 2 deles xa lideraron anteriores probas: STARMAX e GAVINO RED. Os 6 restantes son touros que reciben a súa primeira proba oficial e que lles achegarán, sen dúbida, interesantes xenes á poboación frisona.

GABRIELLE (Ginger Red x Garido), membro da familia “Cosmopolitan” e irmán materno do anterior líder, ALLURE, con apenas un ano de idade, é o novo Nº 1 xenómico nacional e achega co seu pedigree o tremendo poder de transmisión da súa nai, a xa famosa vaca BWH Channel CMP ET, con 5 fillos en centros de inseminación (4 deles en XF, todos fillos de diferen-

tes sementais) e 2 das súas 4 fillas no TOP 100 das mellores xatas españolas por GICO. GABRIELLE mostra un perfil xenómico propio dun Nº 1, con grande equilibrio e excelencia nos distintos trazos de produción, morfoloxía e saúde, e é, ademais, portador do factor vermello (RC) e de fácil parto, apto para xovencas.

STARMAX ET (Star P x Gywer), xovenco procedente dunha profunda familia de vacas alemá, que xa foi líder do ranking xenómico español e permanece agora no Nº 3 do mesmo. STARMAX mostra un tremendo potencial leiteiro, superando os 2.000 kg de leite cun tipo moi equilibrado e excelentes cifras, en concreto, para patas e pés, ángulo de

TANXU P RED ET (Soul P Red x Gywer) é un descendente da prestixiosa vaca de cría americana Ricecrest Terry Tory ET EX-93-2E-USA DOM GMD 1* (a través da rama española creada pola vaca Bos Bolton Trudy MB-85 7*), que se sitúa no posto Nº 4 do ranking oficial. Boas producións de leite, excelentes trazos de saúde e tipo moi correcto con excelentes cifras para patas (vista posterior e mobilidade), ademais de ubres apropiados para o muxido en robot, son os seus principais sinais de identidade.

TANXU é un touro de capa vermella e portador do xene acorne, polo que polo menos o 50 % da súa descendencia nacerá sen cornos.

GLYCINE (Gladius x Starello) debuta co Nº 5. É un membro da familia “Petrelle”, descendente da rama alemá dunha das vacas (e familias) con máis estrelas por mérito á súa descendencia do Canadá: A presentación Daurel EX-64*. Altas producións de leite con positivas porcentaxes de graxa e proteína, trazos de saúde extraordinarios e boa morfoloxía xeral, con destacadas patas e ubres, constitúen o seu patrón de transmisión. GLYCINE é tamén portador do factor vermello (RC).

STARMAX

GABRIELLE

GLYCINE

TANXU P RED

FLADDERAK (Freestyle Red x Altadateline) no Nº 6 do ranking. Este descendente da familia de vacas canadense “Aeroflower” mostra un dos perfís máis completos e atractivos dos recentemente chegados, non soamente pola súa xenómica sen defectos para os capítulos de produción (extraordinaria en cantidade e calidades) e morfoloxía (dos poucos touros con cifras en torno 2 en tipo, ubres e patas), senón tamén por achegar de novo o factor vermello (RC) e o xenotipo A2A2 para as betacaseínas.

GAVINO RED (Gnabry RDC x Jacuzzy Red), descendente da familia “Aiko”, que foi o Nº 2, ademais do mellor touro holstein en capa vermella do TOP 100 GICO en pasadas avaliacións, mantense aínda no posto Nº 7 do citado ranking GAVINO RED transmite moi boas producións de leite con excelentes calidades de graxa e proteína, os ubres son moi apropiados para o muxido en robot, polo seu máis que correcta colocación e lonxitude de tetos; fácil parto. Dispoñible actualmente en seme sexado.

MARCEL P RED E GUIRI COMPLETAN AS NOVAS INCORPORACIÓNS AO TOP 10

MARCEL P RED (Money P Red x Spark Red) no posto Nº 8, é un touro vermello con altísimas producións de leite e patas excelentes, que tamén achega o xene

acorne e o xenotipo A2A2. Gran facilidade de parto, moi indicado para xovencas.

GUIRI (Guitar x Soundcloud) sitúase no Nº 9 do TOP 10 e parece ser un touro que o ten todo: para empezar, un pedigree diferente e interesante na prestixiosa familia americana “Rudy Missy”; altísimas producións de leite con extraordinarias porcentaxes de graxa e proteína; morfoloxía excelente: positivas cifras para estruturas, grupas impecables en anchura e ángulo, e patas e ubres extraordinarios, con tetos de boa lonxitude. Poucos touros na actualidade ofrecen xenes tan desexados para grupas, vista lateral de patas e lonxitude de tetos, como GUIRI. Por se isto fose pouco, tamén é A2A2 nas betacaseínas. Todo iso fan deste animal un dos touros máis atractivos da campaña de seme 2023.

SEME SEXADO: DOCE TOUROS PARA A CAMPAÑA 2023, DOS CALES OITO SON A2A2

36 TOUROS DE FONTAO, NO TOP 50

NACIONAL

Máis alá dos 8 touros no TOP 10, e aínda na elite da raza, atopamos 28 touros máis de XF no TOP 50 GICO (36 touros en total, propiedade de XF, no TOP 50 xenómico español). Entre eles, cabe destacar como novas incorporacións aos seguintes:

FREIRE RED (Freestyle Red x Solitair P Red), un dos touros vermellos máis completos do panorama nacional, con grandes cifras para produción (supera os 2.000 kg de leite) combinadas con excelente morfoloxía e, de novo, con ideais cifras para trazos como ángulo de grupo, curvatura de patas e colocación e lonxitude de tetos (muxido en robot), trazos de saúde sobre a media e alta facilidade de parto, polo que se pode recomendar o seu uso en xovencas.

GLAUCO (Gladius x Dynamo) é outro membro da coñecida familia “Rudy Missy”, neste caso con datos espectaculares para produción: case 1.900 kg para leite e tremendas porcentaxes de graxa (+0,30) e proteína (+0,13). GLAUCO é o Nº 1 para graxa (102 kg!!!) do TOP xenómico español. Tipo correcto e extraordinarios trazos de saúde completan o seu perfil xenómico, ademais do xenotipo A2A2 nas betacaseínas. Este touro ten tamén proba oficial americana, con 2.951 GTPI e un perfil xenómico de superprodución, de gran sintonía coa súa proba española.

MALDINI (Altazazzle x Pursuit), membro da familia “Marbella” con excelentes porcentaxes de graxa (+0,52) e proteína (+0,10), morfoloxía moi correcta con ubres aptos para o muxido en robot e trazos de saúde destacados (alta velocidade de muxido) completan o seu perfil xenómico, xunto co xenotipo tan buscado de

GAVINO RED

FREIRE RED

GUIRI

FLADDERAK

A2A2 e BB nas caseínas. MALDINI tamén ten proba oficial americana: 2.920 GTPI e números extraordinarios (como na súa proba española) para trazos como calidades de leite e ubres.

GLADITORE ((Gladius x Bali) pertence á rama Planet Sapphire (a mesma que o touro probado SIGMA) da prestixiosa familia “Dellia” e transmite excelentes calidades de graxa (+0,56) e proteína (+0,22) cun tipo moi correcto, patas e ubres destacados, e bos trazos funcionais ou de saúde. GLADITORE é A2A2 para as betacaseínas.

Outros touros presentes no TOP 50 xa ben coñecidos polo sector, por ser polo menos a súa segunda proba oficial, que merece a pena mencionar son os seguintes:

AIRAS, ex Nº 1 por GICO, que permanece no posto 12 do ranking e aínda é o Nº 1 en leite dos touros xenómicos españois (+2.369 kg L), seguido de GLOBAL RED, STARSKY (Nº 1 en kg de proteína), GOLDAR, ALFRED, ALLURE (o que fose Nº 1 GICO das pasadas probas e irmán materno do actual líder, GABRIELLE), CADY, SPLASH, ADAI, BAMBAM P, GAUDI, BENTLEY, GALILEO ou TIGER RED

Tamén hai que destacar a presenza na elite nacional de touros con pe-

digree de plena actualidade como GIGANTIC, CARAMELO, COACH ou HAWKEYE, todos á súa vez con excelentes probas en base USA (GTPI).

XENES ESPECIAIS NOS TOUROS ELITE

É tendencia xeral na raza nos últimos tempos tratar de introducir nos individuos elite da mesma algúns xenes especiais, e o é por diversos motivos, ás veces puramente comerciais ou tamén estéticos ou de gusto persoal, como é o caso do xene de cor de capa vermella ou ben por cuestións de plena actualidade (e de moito futuro) relacionadas co benestar animal e/ou o manexo e a rendibilidade das explotacións de vacún de leite, como é o caso do xene polled ou cornee. Ambos os xenes están cada vez máis presentes na raza, e así é porque o están tamén na súa elite, e esta foi unha das directrices na selección xenética desenvolvida por XF ultimamente, como pode verse no ranking destas probas nacionais no que dos 8 touros de XF presentes no TOP 10, 3 son de capa vermella: TANXU P RED (Nº 4), GAVINO RED (Nº 7) E MARCEL P RED (Nº 8) e outros 4 son RC, é dicir, portadores do factor vermello, entre eles o Nº 1 GICO, GABRIELLE, ademais de STARMAX (Nº 3), GLYCINE (Nº 5) e FLADDERAK (Nº 6); TANXU P RED e MARCEL P RED son, ademais, portadores do xene polled (acorne).

En relación a xenes especiais, mención á parte para o touro FRESON RED

(Genius x Rubels Red), touro de capa vermella debido a ser portador da variante vermella (VRC), o xene dominante da cor vermella ou xene Rosabel, que tamén é, á súa vez, RC, é dicir, portador do xene tradicional (recesivo) da cor vermella. FRESON RED achega, ademais, o xenotipo tan desexado A2A2 e BB para as caseínas.

OS MELLORES TOUROS PARA TIPO E UBRES

Dentro do TOP 50 GICO é ALLURE o indiscutible Nº 1 para tipo (+2,51) e Nº 2 para ubres (+2,67), mentres que KINDER é o Nº 1 en ubres (+2,77) e Nº 4 en tipo (+2,44) deste exclusivo ranking. Outros touros destacados a tipo, entre os mellores por GICO son XEN (Genius x Hotjob) +2,40, LUME (Key x Starello) +2,38, GUIRI (Guitar x Soundcloud) +2,33, FREESBY (Freemax x Imax), +2,33 GABRIELLE (Ginger Red x Garido) +2,32 e FLADDERAK (Freestyle Red x Altadateline), con +2,30 para IGT.

Os mellores touros a tipo de todos os touros xenómicos españois (independentemente do seu nivel de GICO) son MONIN con IGT+3,12 e CAMPGRAN, con +3,01, ambos moi destacados tamén para este trazo (e para o de ubres) en sistema americano.

MONIN

CAMPGRAN

AIRAS

GLADITORE

GLAUCO

NOVOS TOUROS DE XENÉTICA FONTAO CON PROBA OFICIAL AMERICANA

Aos xa coñecidos HAWKEYE, COACH, CARAMELO, GIGANTIC e o supertipo MONIN, únense nestas probas GLAUCO e MALDINI (xa comentados anteriormente neste artigo) e o touro de capa vermella RYAN RED (Ryder Red x Shimmer) da familia “Roxy”, un descendente da prestixiosa vaca Scientific Debutante Rae ET EX-92 USA GMD DOM 3*, cun perfil moi equilibrado en todo os trazos e especialmente destacado en tipo, tanto na súa proba española como americana, é ademais A2A2 e BB para as caseínas.

CAMPGRAN (Boom x Chief), cun peculiar pedigee que combina os xenes de dous das familias de vacas con máis sinal na raza Holstein: “Barbie” (liña paterna) e “Laurie Sheik” (vía materna), é o novo touro supertipo das probas españolas (Nº 2 a tipo entre todos os touros xenómicos españois) e recibe a súa primeira proba oficial americana que confirma a súa status de estrela do tipo cun 3,19 en PTAT e tamén de superubres, con UDC +2,88 (+3,88 para ubre anterior, +3,90 altura ubre posterior e +3,71 anchura ubre posterior).

Tanto CAMPGRAN como MONIN, ademais de cifras extraordinarias para tipo xeral, estruturas leiteiras, grupas, patas e ubres, presentan datos moi positivos para trazos tan buscados

hoxe en día na raza como son ángulo de grupa, curvatura de patas e lonxitude de tetos.

AUMENTA A OFERTA DE SEME SEXADO NA

A oferta de touros con seme sexado de XF verase incrementada notablemente na próxima campaña de seme 2023, grazas ao contrato en exclusiva para España asinado coa empresa estadounidense Sexing Technologies (ST) para realizar o sexado do seme nas propias instalacións de XF, por segundo ano consecutivo e de novo en total exclusividade a nivel nacional. Con iso trátase de satisfacer as demandas crecentes do sector neste produto, que, combinado coa xenómica, constitúe unha gran ferramenta para incrementar a eficiencia das explotacións.

Os touros que se incorporan á oferta de seme sexado para a próxima campaña de seme 2023 son GABRIELLE, FLADDERAK, GUIRI, ALFRED, GIGANTIC, GLADITORE, CARAMELO, MALDINI, XEN, RYAN RED, MONIN e CAMPGRAN. Cabe destacar que 8 dos 12 touros que terán dispoñible seme sexado na próxima campaña de seme 2023 son A2A2, atendendo de novo ás demandas do sector.

CAMPAÑA 2023

MALDINI

GIGANTIC

CARAMELO

GLAUCO

CAMPGRAN

RYAN RED

FLADDERAK

GABRIELLE

GUIRI

XEN

A nova PAC, obxecto de debate no sector

Banco Santander organizou o pasado 16 de novembro en Lugo unha xornada de presentación sobre as novidades da PAC 2023-2027, na que participaron José González, conselleiro do Medio Rural; César Lumbreras, xornalista e director do programa de radio Agropopular, e Javier Iglesias, secretario de Administración e Servizos de Unións Agrarias.

Anova Política Agraria Común (PAC) 2023-2027, que entrará en vigor o próximo 2 de xaneiro tras a súa publicación no Boletín Oficial do Estado (BOE), está sendo protagonista durante estas semanas dentro do sector primario por todas as novidades que vai traer consigo e as incógnitas que aínda faltan por resolver para a súa aplicación e, en principio, Galicia é unha das comunidades autónomas que menos beneficiada sae con esta nova PAC. Na xornada celebrada por Banco Santander en Lugo os tres relatores expuxeron os puntos clave que poderán afectar aos gandeiros e agricultores galegos, deron a súa opinión sobre o asunto e debateron sobre as cuestións máis controvertidas desta nova norma.

O encargado de abrir a rolda de exposicións foi o titular da Consellería do Medio Rural da Xunta de Galicia,

José González, quen centrou a súa intervención en explicar as peticións que levaron a cabo, xunto ao resto das Administracións da cornixa cantábrica, co obxectivo de axuntar esforzos entre Galicia, Asturias, Cantabria e País Vasco para conseguir que o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA) tivese en conta certas modificacións na normativa que plasmasen as realidades do sector no norte do país, negociacións que foron positivas en parte, pero que, porén, non deron os resultados esperados nalgún aspecto relevante.

O xornalista César Lumbreras puxo o foco en todo o que se propón coa PAC 2023-2027, falou do imposto desde Bruxelas e desde Madrid e insistiu moito nos problemas que pode xerar o ter tanto en conta a sustentabilidade, o respecto ao medio ambiente e as políticas verdes, e menos o aspecto económico.

Finalmente, Javier Iglesias, representante de Unións Agrarias, enumerou todos os aspectos novos da PAC, expuxo as súas vantaxes e inconvenientes e deu a súa propia opinión sobre moitos dos aspectos da nova normativa cun punto de vista algo máis optimista dentro das circunstancias existentes.

NEGOCIACIÓNS PARA UNHA PAC MÁIS ATLÁNTICA

O conselleiro do Medio Rural recoñeceu durante a súa intervención que esta nova PAC afectará directamente aos ingresos percibidos nas explotacións, xa que “aínda que nun principio parecía que ía ser beneficiosa para Galicia, terminou sendo un problema que se conseguiu resolver en certo modo grazas á unión coas demais comunidades autónomas da cornixa cantábrica”. González explicou que o ministro Luis Planas apos-

taba por “unha PAC mediterránea, que non tiña en consideración o modelo de agricultura e gandería atlántica” e enumerou na súa presentación todas as medidas que se solicitaron desde Galicia durante as sesións de negociación, peticións que lograron resultados diferentes: uns, positivos e outros, non tanto.

En canto á procedencia das axudas da PAC diferenciou dous piares: “O primeiro corresponde ás axudas directas, que en Galicia supoñen aproximadamente 170 millóns de euros cada ano, e o segundo, ao conxunto dos sete anos de período executivo, que son 913 millóns de euros, neste último bloque inclúense as ordes de incorporación de novos agricultores ou os plans de mellora”.

Galicia, segundo González, resulta prexudicada xa no primeiro piar por unha cuestión histórica, pois “no seu día, por diferentes razóns, non se declararon certas superficies con dereito á PAC, o que provoca que moitos dos gandeiros que cumpren cos requisitos esixidos non teñan acceso a estas axudas”. Unha das primeiras peticións nas negociacións foi “conseguir a regularización desta situación” e, aínda que, como indicou o conselleiro, “non fomos capaces de logralo, si que se conseguiu un mecanismo específico para Galicia que se verá detallado na regulación da Reserva Nacional de Dereitos, a través da Lei de recuperación da terra agraria de Galicia, coa posibilidade de que toda terra que se saque do abandono e se destine a actividade agrogandeira tamén poida cobrar da PAC”.

Outra das cuestións esixidas desde Galicia foi a especificación clara de quen pode cobrar desta normativa, debido a que a figura que defende a súa Consellería é a do agricultor activo. Por iso, pediuse que “só cobrase da PAC aquel agricultor que tivese unha porcentaxe mínima de ingresos agrarios respecto aos ingresos totais”. Tamén se quixo beneficiar as pequenas e medianas explotacións á hora de reclamar que “non se cobrasen máis de 60.000 euros por granxa para que a redistribución favorecese ao tipo de ganderías galegas”, pero nin unha nin outra petición conseguiu os resultados esperados.

INCENTIVOS EN DEFENSA DO MEDIO AMBIENTE

Por último, o tema que máis polémica xerou nesta nova PAC ten que ver directamente co coidado e coa defensa do medio ambiente, cos requisitos incluídos na condicionalidade reforzada. Antes de abordar esta temática, González ditou rotundamente que “os agricultores e gandeiros son os maiores defensores do medio ambiente, porque xestionan o territorio, e a súa presenza é vital para que non se produzan nin incendios forestais nin abandonos”.

Aínda así, os seus negocios están no punto de mira de todas as políticas europeas e calquera gandeiro deberá lidar coas esixencias que se detallen en todas as súas normativas. Respecto a este asunto e tras a eliminación do chamado pago verde, a nova PAC engloba unha das novidades máis importantes, os coñecidos xa como ecoesquemas ou ecorréximes.

Cóntase que os gandeiros con esta nova PAC acaben percibindo sobre un 25 % menos do que viñan ingresando e estes ecoesquemas van ser a solución para poder compensar esa perda. Nun principio os ecoesquemas recollidos na norma “non tiñan nada que ver coa realidade galega”, destacou na xornada o conselleiro, e xunto ao resto das Administracións da cornixa conseguiron que se introducisen na PAC tres novas opcións: “O ecoesquema de pastoreo en extensivo, o ecoesquema de sega sostible e establecemento de illas de biodiversidade na superficie de pastos, que deberan favorecer ás explotacións galegas de vacún de carne, sobre todo en extensivo, e o ecoesquema de rotación de cultivos con especies mellorantes, que beneficiará ás ganderías de leite”, enumerou o conselleiro.

José González finalizou a súa intervención explicando que tamén se incorporaron outros aspectos novos ás axudas agroambientais, entre eles, “o fomento de pastos para explotacións de carne cun complemento en zonas con presenza de lobos e o fomento de cultivos sostibles para apoiar o millo forraxeiro, moi interesante para Galicia debido á importancia das ganderías de vacún de carne e de leite”.

UNHA PAC MÁIS COMPLEXA

O director de Agropopular, César Lumbreras, comezou o seu discurso cunha consideración tallante: “A PAC 2023-2027 é unha trapallada por diversas razóns, porque supoñerá menos diñeiro en xeral, máis dificultades burocráticas, agronómicas e para o manexo do gando e máis gastos para as explotacións”.

Para comprender todo o contexto actual da nova PAC, o experto remontouse ás súas orixes. “A PAC 2023-2027 presentouse no ano 2018 por parte dunha Comisión Europea acabada de estrear que decide manter as liñas xerais da proposta xa realizada previamente”, recordou. En primeiro lugar, Lumbreras apuntou que se quixo elaborar unha Política Agraria Común máis sinxela, pero que, finalmente, terminou sendo tremendamente complexa e, por outra banda, que se quixo unha PAC máis sostible, é dicir, máis respectuosa co medio ambiente e concienciada ante o cambio climático.

JOSÉ GONZÁLEZ: “OS AGRICULTORES E GANDEIROS SON OS MAIORES DEFENSORES DO MEDIO AMBIENTE, PORQUE XESTIONAN O TERRITORIO, E A SÚA PRESENZA É VITAL PARA QUE NON SE PRODUZAN NIN INCENDIOS FORESTAIS NIN ABANDONOS”

Desde Bruxelas danlle prioridade á sustentabilidade sobre o aspecto económico, para así poder cumprir co Pacto Verde Europeo e o xornalista recoñeceu que a sustentabilidade en relación co medio ambiente é importante, pero, porén, tamén se debe ser sostible desde o punto de vista económico, para evitar unha reacción en cadea que, curiosamente, pode acabar prexudicando o medio ambiente moito máis a pesar dos esforzos realizados. “Se as explotacións non son rendibles desde o punto de vista económico, van cerrar e deixarán de ser un elemento que fixe a poboación nas zonas rurais e de desempeñar un papel na loita contra o cambio climático”, alertou Lumbreras.

Tamén considerou vital ter en conta o contexto político, social e económico do que está pasando no mundo e, máis especificamente en Europa, para entender por que algunhas das medidas que se propuxeron na nova PAC están fóra de lugar a día de hoxe. Así o explicou o director de Agropopular: “A guerra entre Ucraína e Rusia afectounos enormemente en termos de enerxía, gas, petróleo… Por tanto, o que se deseñara como transición enerxética tivo que deixarse a un lado polo momento porque os custos que supón esa transición cara as enerxías renovables son moi elevados. Porén, na nova PAC, a pesar da subida de prezos en cereais, oleaxinosas ou pensos de alimentación animal, si se mantivo a idea de ser máis verde e, en consecuencia, menos produtiva”.

No que respecta a España, o xornalista criticou a falta de diálogo entre o Ministerio e o resto das Administracións territoriais e organizacións

agrarias para a elaboración do Plan Estratéxico Nacional: “Foi un Plan imposto polo ministro Planas –concreta Lumbreras–. Para iso, non houbo comunicación co resto dos axentes, senón que se lles informaba a posteriori de todo o decidido”.

Con este marco, en xaneiro de 2023 comezará a aplicarse a PAC 2023-2027 rodeada dunha montaña de incertezas, porque ao peche da edición deste número de Vaca Pinta aínda quedaban uns 10 decretos, complementarios á súa Lei de aplicación, pendentes de publicar.

A GRAN NOVIDADE: OS ECOESQUEMAS

César Lumbreras tamén lles deu cabida no seu relatorio aos ecoesquemas, o elemento máis novo da PAC, e avanzou como van funcionar de forma moi clara e concisa: “Se vostedes ata agora estaban recibindo 1.000 euros en concepto de axudas directas da PAC, isto significa que lles van recortar deses 1.000 euros, aproximadamente o 25 %, 250 euros. De momento descóntanllelos e, para poder recuperalos, van ter que poñer en marcha algúns deses ecoesquemas, é dicir, comezar a facer certas xestións que ata agora non facían”.

Concretou que se basean en prácticas máis respectuosas co medio ambiente, tanto na actividade agrícola como na actividade gandeira, o que supón para os donos das explotacións do sector “máis gasto económico, máis papelorio, máis burocracia administrativa e máis traballo a pé de campo”.

A maiores, subliñou o seu principal problema: “Aínda que teñas en conta na túa explotación os ecoesquemas

para recuperar ese 25 % de ingresos e para ser máis respectuoso co medio ambiente, non tes asegurado que eses 250 euros che sexan devoltos, porque cada un dos ecoesquemas ten un tope de diñeiro asignado. Por tanto, se moitas persoas se acollen a un ecoesquema en cuestión, seguramente se teña que reducir a cantidade inicial que estaba prevista para iso”. Neste sentido, detallou que para este asunto será esencial o traballo das comunidades autónomas, a pesar de que a responsabilidade final debería recaer en Bruxelas e en Madrid.

O director de Agropopular finalizou a súa participación na xornada recalcando que a PAC 2023-2027, na súa opinión, vai en contra dos intereses dos agricultores e gandeiros profesionais.

PREXUÍZOS E OPORTUNIDADES DA NOVA PAC

Pechou as exposicións Javier Iglesias, de Unións Agrarias, quen se situou claramente a favor das dúas conclusións e opinións anteriores, e aclarou que a súa organización tamén participara no documento conxunto que se entregou ao Ministerio solicitando as esixencias explicadas por José González. Así mesmo, comentou, ao igual que César Lumbreras, que desde Bruxelas se lles deu “moita flexibilidade aos diferentes países para adaptar a PAC en función das condicións de cada un deles, que había a oportunidade para que a PAC 2023-2027 quedase finalmente ben elaborada e exposta e, porén, non foi así”.

O secretario de Administración e Servizos de Unións Agrarias falou de tres puntos importantes da nova PAC. En primeiro lugar, lamentou a falta de definición do agricultor activo: “Non podemos esquecer que en España, con datos do ano 2020, en torno ao 30 % dos receptores da PAC son persoas físicas que teñen máis de 65 anos. Ninguén di que un produtor de máis de 65 anos non teña que cobrar axudas, pero si que ten que ter unha actividade real”. Tamén mencionou o capping ou a degresividade, defendendo un límite nas axudas, ao igual que o conselleiro, de 60.000 euros por explotación, e, finalmente, o pago redistributivo, é dicir, que non haxa grandes mobilizacións de diñeiro dunhas comunidades a outras.

CÉSAR LUMBRERAS: “A PAC 2023-2027 É UNHA TRAPALLADA POR DIVERSAS RAZÓNS: PORQUE SUPOÑERÁ MENOS DIÑEIRO, MÁIS DIFICULTADES BUROCRÁTICAS E MÁIS GASTOS PARA AS EXPLOTACIÓNS”

Volvendo á axuda redistributiva, Iglesias considerou que esta é unha das medidas que si vai resultar beneficiosa para Galicia e que compensará outras que, en principio, poderían ser prexudiciais para os agricultores e gandeiros galegos. “Todos vós ides cobrar polo 100 % das hectáreas no pago redistributivo”, resumiu.

Outro dos asuntos que resaltou o secretario de Administración e Servizos de Unións Agrarias foi a condicionalidade reforzada e os cambios que implicará: “En primeiro lugar, as limitacións referidas aos cursos de auga, pois haberá que respectar unha distancia de cinco metros ata eles nas que non fertilizar e non realizar determinadas prácticas. En segundo termo e en relación á listaxe de Boas Condicións Agrícolas e Medioambientais, a BCAM 8 obriga a deixar un 4 % da superficie arable sen poder facer nada nela. Por último, teremos que seguir pendentes do que implicará a fertilización sostible dos solos, non moi clara de momento, aínda que todo parece indicar que esixirá un control exhaustivo de todas as fertilizacións”. Iglesias concluíu que todas estas condicións na nosa comunidade, con moi pouca superficie, serán un lastre importante.

En canto aos ecorréximes, dubidou do “verdes” que poden chegar a ser certas prácticas que esixen algúns destes ecoesquemas e expuxo, como exemplo, unha pregunta interesante: “Vós credes que deixar unha parcela dous meses sen segar para cumprir co ecoesquema de sega sostible é

realmente máis sostible, sobre todo en Galicia, onde a herba crece a velocidade moi diferente á que crece en Estremadura?”. Con esta reflexión, tamén abriu outra das dúbidas que xa se abordara na xornada, sobre se esta nova PAC tiña en conta as especificacións do sector primario da cornixa cantábrica, cun clima moi diferente e cunhas condicións, en xeral, moi distintas ás que podemos observar no resto de España.

Entre todos eles, enumerou os tres ecoesquemas que poden encaixar mellor coa realidade agrícola e gandeira galega: “O referido a pastoreo extensivo, o de sega sostible e o de rotación de cultivos con especies mellorantes”.

Para rematar a súa intervención, Javier Iglesias abriu a porta á esperanza para os asistentes, pois, aínda que recoñeceu os problemas que pode carrexar a nova PAC para o sector en Galicia, asegurou que “se se levan a cabo algún destes ecoesquemas, realmente non van perder diñeiro. Hai que acollerse a algún destes ecorréximes para recuperar ese 25 % de redución prevista e esperar ao desenvolvemento definitivo da Lei de aplicación da PAC en España”, que quedou finalmente aprobada no Congreso dos Deputados o pasado 15 de decembro, cuns 10 decretos pendentes de publicar no Boletín Oficial do Estado (a peche desta edición), dun total de 18 que complementan este proxecto de lei nos que se desenvolven o contido da política agraria e a súa aplicación práctica.

ROTACIÓN DE CULTIVOS CON ESPECIES MELLORANTES, A GRAN BAZA PARA O SECTOR LÁCTEO

A xornada finalizou cunha rolda de preguntas, na que os tres relatores xunto a José Balseiros, director xeral de Gandería, Agricultura e Industrias Agroalimentarias da Consellería do Medio Rural, e Jorge Piñeiro, subdirector xeral de Xestión da PAC en Galicia, tamén presentes no encontro, responderon as diferentes dúbidas expostas polos asistentes. Os ecoesquemas e os anticipos das axudas foron os protagonistas desta última parte do acto.

En relación a eles, Jorge Piñeiro aclarou que serán importantes para o sector gandeiro galego o de pastoreo extensivo, para o sector vacún de carne, “que esixirá controis en canto ás vacas que pastorean cada parcela e cuxa asignación planificada é de 62 euros por hectárea”, e o de rotación de cultivos, sobre todo para o sector lácteo, pois “será fundamental para a rotación de praderías ou raigrás no inverno con millo en verán. A cantidade prevista para este é de 85 euros por hectárea”.

Ante estas cifras, Javier Iglesias recordou a advertencia que xa apuntara Lumbreras no seu discurso, pois “son só números que resultan duns cálculos medios sobre previsións, sempre poden variar en función do número de gandeiros e do número de hectáreas que se acollan a este tipo de ecorréxime”.

Chegando á fin da sesión, algúns dos presentes preguntaron polos pagos das axudas da PAC en Galicia, ao que Jorge Piñeiro contestou con rotundidade: “Galicia foi das poucas comunidades que tratou convenios coas entidades bancarias para garantir o pago das axudas con anterioridade e pagaranse todas as correspondentes a 2022 antes da ponte de decembro”.

Con esta aclaración e entre aplausos deuse por clausurada a xornada, á espera de que se pechase o ano 2022 coa normativa de aplicación da PAC aprobada e todos os seus decretos publicados. Non sería tanto pedir sabendo que entra en vigor o próximo 2 de xaneiro de 2023.

JAVIER IGLESIAS: “NINGUÉN DI QUE UN PRODUTOR DE MÁIS DE 65 ANOS NON TEÑA QUE COBRAR AXUDAS, PERO SI QUE TEN QUE TER UNHA ACTIVIDADE REAL”

Banco Santander, á cabeza da dixitalización do Anticipo PAC

En vídeo

Banco Santander celebrou en novembro en Lugo unha xornada de presentación das principais novidades da PAC 2023-2027. Nela, os seus representantes sinalaron que o banco asinou en Galicia o 50 % dos anticipos, preto dun milleiro, unha cifra que non deixa lugar a dúbidas sobre o seu compromiso co sector, agora máis que nunca ante esta nova normativa, de obrigado cumprimento a partir do ano próximo.

CONFIANZA E SENSIBILIDADE CARA AOS SEUS CLIENTES

Durante o acto, que tivo lugar en Lugo o 16 de novembro para presentar os eixes centrais da nova PAC, a directora da Territorial de Banco Santander en Galicia, Rocío Pazos, destacou que detrás desta entidade están os nomes de numerosos técnicos especialistas que en moitos casos levan máis de vinte anos atendendo empresarios e autónomos do sector agrario, porque precisamente este é un dos sinais de identidade do banco: un persoal de traballadores que lles proporcionen confianza, e máis no caso concreto da PAC, pois saben que se trata dun momento delicado e importante para este colectivo.

“Banco Santander é plenamente consciente de que se lle esixe ao sector un proceso de dixitalización moi acelerado; por iso, quere achegar o seu gran de area para axilizalo e que o cliente poida levalo a cabo de forma máis amable e simple”, aseveraron os representantes desta entidade.

Neste sentido, Santander sitúase na vangarda das novas tecnoloxías ao servizo dos seus clientes, como o poñen de manifesto algunhas das accións que puxeron en marcha ao longo destes anos, como foi no seu día o lanzamento dunha app que tivo moi boa aceptación e que serve para consultar as subvencións, os prezos das lonxas ou as noticias do sector, entre outras funcións.

O ANTICIPO PAC, EN SÓ TRES CLICS

Entre as medidas recentes, na súa intervención Pazos aludiu ao Caderno de campo dixital, unha ferramenta empregada para tarefas como o control dos fitosanitarios ou o reconto de cabezas de gando, que será obrigatorio a partir de xullo de 2023 e o cal Santander leva tempo agasallándolles a todos aqueles que fan con eles un anticipo da PAC por importe igual ou superior aos 2.500 euros Na mesma liña de apoio ao sector, acaban de crear as Oficinas Agro, sucursais con “córners agro”, isto é, zonas dedicadas a esta temática concreta. O vindeiro trimestre esperan ter en Galicia sete delas con córner agro e outras catro con córner mar.

Pero, sen dúbida, a acción máis relevante neste momento no que respecta á súa aposta polo sector agrario é o Anticipo PAC, xa que con só tres clics se pode ter o importe aboado na conta. “Agora mesmo, esta é a única entidade que permite que a PAC se anticipe en liña e dunha forma sinxela”, destacaron.

MOITO MÁIS POLO MUNDO AGRO

Así mesmo, os portavoces da entidade expresaron en Lugo a intención do banco de seguir colaborando de forma moi estrita cos acordos establecidos coas asociacións de referencia, como é o caso de Unións Agrarias, así como con outras asociacións. “Aínda que se poden lograr cousas de forma individual, de forma agregada pódese facer moitísimo máis e esta entidade ten claro que vai seguir por este camiño”, afirmaron.

Na xornada da PAC organizada por Banco Santander en Lugo interviñeron José González, conselleiro do Medio Rural da Xunta de Galicia; César Lumbreras, locutor de radio e director do programa Agropopular, e Javier Iglesias, secretario de Organización, Comunicación e Administración de Unións Agrarias

Es el momento de renovar tu maquinaria

Haz tu explotación agrícola más sostenible y digital con el Plan Renove del Santander. Te ayudamos con financiación en condiciones preferentes para renovar tu maquinaria agrícola e impulsar de nuevo tu negocio.

Infórmate sobre todas las soluciones que Santander Agro puede ofrecerte.

Entra en bancosantander.es o acércate a cualquiera de nuestras oficinas.

Financiación sujeta a previa autorización por parte del Banco.

Galicia e O Canadá, dous exemplos de avaliación do perfil de ácidos graxos no leite

Con motivo da súa participación no 31.° Congreso Mundial de Buiatría, reunimos a Ramiro Fouz, coordinador do control leiteiro en Galicia, e a Debora Santschi, directora de innovación e desenvolvemento da empresa canadense Lactanet, para unha conversa na que afondan nos sistemas que empregan para a avaliación do perfil de ácidos graxos no leite.

MOSTRAS DE TANQUE VS. MOSTRAS VACA A VACA

Este parámetro, de uso relativamente recente, analízase tanto en mostras de leite de vaca como de tanque, aspecto principal que diferencia o sistema de traballo canadense do galego. Así, mentres que, en Galicia, ao levalo a cabo a través de control leiteiro, é posible realizar unha recollida de mostras vaca a vaca, no Canadá polo momento están centrados na toma de mostras de tanque.

Ramiro Fouz, profesor da Universidade de Santiago de Compostela e responsable do control leiteiro galego, e Debora Santschi, directora de innovación e desenvolvemento de Lactanet (empresa canadense dedicada ao desenvolvemento de ferramentas que lles axuden aos produtores na toma de decisións baseándose na información extraída da análise do leite), impartiron na última edición do World Buiatrics Congress, celebrado en Madrid, un taller de nu-

trición e biotecnoloxía no que avaliaron o per l de ácidos graxos no leite.

Trátase dunha ferramenta de control da función ruminal que permite, así mesmo, realizar un seguimento do manexo da alimentación e da saúde do animal e, destaca Fouz, “dálles moito xogo tanto a gandeiros como a técnicos para mellorar aínda máis, se cabe, o seu sistema de manexo, xa que amplía as posibilidades á hora de tratar os animais, de distinguir onde están os problemas, etc.”.

“A principal vantaxe que temos ao levalo a cabo con cada animal de maneira individual é que iso nos permite, posteriormente, facer as agrupacións que queiramos dentro da mesma granxa, dependendo do que nos conveña”, sinala o portavoz de control leiteiro –por exemplo, polo número de parto ou polos días en leite–, “xa que entendemos tamén que o valor vaca a vaca non ten su ciente utilidade para o gandeiro e que o feito de agrupar permite focalizar mellor onde está o problema”, engade.

Por outra banda, explica Santschi que en Lactanet decidiron comezar por traballar cos ácidos graxos en tanque porque se trata dunha mostra de alta frecuencia –reciben mos-

TRÁTASE DUNHA FERRAMENTA DE CONTROL DA FUNCIÓN RUMINAL QUE PERMITE, ASÍ MESMO, FACER UN SEGUIMENTO DO MANEXO, DA ALIMENTACIÓN E DA SAÚDE DO ANIMAL

tras de tanques de 4.000 ganderías da área do Quebec cada 48 horas –, “así que o facemos desta maneira porque é máis fácil o control dos cambios e analizar o que signi can, mentres que as mostras individuais nos chegan cada cinco ou seis semanas”, sinala. No entanto, engade que a intención da empresa é chegar a ofrecer o servizo vaca a vaca: “Xa estamos a recompilar información para iso, pero aínda non está dispoñible para o produtor porque primeiro queremos optimizar a súa comprensión para que sexa útil cando chegue ás granxas”.

OS ÁCIDOS GRAXOS, UNHA FERRAMENTA PARA O CÁLCULO DAS EMISIÓNS DE METANO

No caso galego, a motivación inicial tras empezar a traballar con ácidos graxos foi estimar o metano emitido polas vacas en base á composición dos ácidos graxos do leite, dado que existe unha correlación entre estes e o devandito gas. “En parte, o obxectivo era concienciar os gandeiros, mediante este dato, sobre o que implica este sector como produtor de gases de efecto invernadoiro”, apunta Fouz. “Só tendo a información sobre a mesa poderán comezar a corrixir o manexo e aprenderán como diminuír a produción deste gas”.

“O metano, xunto con outros gases de efecto invernadoiro, é un aspecto de grande importancia e non estou segura de que sexa algo do que todos os produtores sexan de todo conscientes”, engade Santschi. De aí, inciden ambos, o valor de abordar os ácidos graxos a n de proporcionarlles a comprensión biolóxica deste proceso, do seu papel no rume.

Entre os factores que se deben ter en conta para a súa análise, apunta a portavoz de Lactanet cara á rexionalidade: “Os datos espectrais do leite non son os mesmos dun país a outro (a xenética é diferente, a alimentación é distinta…)”. Neste sentido, explica que a empresa ten previsto instalar proximamente rastreadores en granxas para recoller as súas emisións de metano. “Isto vincularémolo coa mostra de leite das vacas sobre lactacións completas (para asegurarnos de capturar correctamente as súas emisións de metano) e logo modelaremos isto vaca a vaca para prestarlle atención á variación dentro do rabaño”. Este, sinalan, é o gran valor dos datos individuais de cada vaca para a análise da emisión de metano: “Xa non se trata dunha media, senón que che indica directamente como de variable é ese animal en ácidos graxos e tamén en metano”.

Esta investigadora alude, así mesmo, á importancia de compararse cun mesmo e de analizar o impacto dos cambios realizados. “Cando tomamos unha medida, despois hai que ver se con ela logramos o obxectivo”, remarca. “Para min, unha ferramenta funciona cando te leva a mellorar algo, logo necesitas ver un resultado co que fas. Pola contra, ou non funcionou, ou a ferramenta non é o su cientemente boa como para detectalo”, explica. Neste sentido, esta é a maneira de proceder á hora de analizar o metano co n de asegurarse de que re icta o que realmente sucede, “sobre todo tendo en conta que este é un sistema un pouco máis indirecto, non estamos a medir metano, senón predicindo metano a partir do leite”, engade.

OS DE NOVO, UN FACTOR CLAVE

Falando de ácidos graxos, apunta Fouz que os de novo son un dos elementos máis importantes, algo co que coinciden en Lactanet.

“Nós analizamos millóns de valores”, di a súa representante, “e vemos que existe unha correlación moi forte entre os ácidos graxos de novo e a graxa e a proteína do leite. Por tanto, isto demostra o concepto biolóxico de que os ácidos graxos de novo están relacionados coa fermentación ruminal e que unha fermentación ruminal óptima potenciará a síntese de de novo”, expón.

“O doutor Barbano, da Universidade de Cornell, ten algúns documentos respecto do traballo cos datos vaca por vaca. En Lactanet empréganse para isto?”, pregunta o coordinador de control leiteiro a Santschi. “Así é. Actualmente temos un prototipo que estamos á espera de programar para poder poñelo en funcionamento. Nel puxemos os de novo combinados por vaca, por días en leite e, como dicías, por parto: primeiro parto, segundo parto e terceiro parto ou máis”, responde a aludida.

No devandito prototipo, que están a probar en varias granxas, céntranse especialmente na dispersión dentro do rabaño, en cal é a media do rabaño e en que punto está cada vaca de maneira individual, e explica que o obxectivo é que os animais estean próximos ao 20 % de de novo no primeiro mes. “No que se refire aos valores en tanque prestámoslles atención aos ácidos graxos en termos de gramos por cada 100 gramos

A RECOLLIDA DE MOSTRAS VACA A VACA PERMITE FACER POSTERIORMENTE DISTINTAS AGRUPACIÓNS DENTRO DA MESMA GANDERÍA

CLASIFICACIÓN DE ÁCIDOS GRAXOS

Os ácidos graxos do leite pódense clasificar segundo a súa orixe en “de novo”, “preformados” ou “mixtos”. Os de novo proceden dos ácidos graxos que se sintetizan no rume, os preformados veñen directamente do alimento ou da mobilización da graxa corporal e os mixtos teñen ambas as orixes. Así, dada a súa procedencia, unha baixa porcentaxe de de novo correlaciónase cun mal funcionamento ruminal e unha alta porcentaxe de preformados tras o parto correlaciónase co feito de que a vaca estea a perder moita condición corporal.

A RELACIÓN ENTRE ÁCIDOS GRAXOS E A PERDA DE PESO DO ANIMAL

“No que respecta ao rendemento de ácidos graxos, é evidente que están correlacionados co momento no que a vaca perde peso, xa que parte deles se sintetizan coa graxa que perde o animal”, sinala o profesor da USC.

“É certo. Nós levamos a cabo un ensaio cun conxunto de datos daneses onde tiñamos pesos corporais diarios das vacas e obtivemos perfís semanais de ácidos graxos; con eles puidemos modelar a perda de peso en porcentaxe do seu peso corporal, indicar, por exemplo, que estaba a perder entre un 5 % e un 6 % do seu peso corporal”, conta a experta canadense. O problema, engade, foi que a falta de acceso ao conxunto de datos de saúde e reprodutivos impediulles determinar ata que punto isto era un problema ou era aceptable para unha lactación temperá.

No entanto, remarca que esta análise só funciona observando primeiro como se comporta a poboación no seu conxunto e, logo, as vacas que son atípicas, aquelas que probablemente teñen ou terán problemas de reprodución. “É posible que poidamos evidenciar algúns animais deste tipo e, aínda que sexa demasiado tarde para eles, necesitamos asegurarnos de que non teremos máis vacas con problemas nesa fase. Así que é necesario traballar na prevención coas seguintes, cambiar o manexo que temos nas primeiras lactacións para evitar isto”, lembra.

de leite, pero para a vaca individual preferimos velos en gramos por cada 100 gramos de ácidos graxos, debido a ese cambio na graxa na lactación temperá, que é realmente importante, e o que notamos é que case todas as vacas que teñen menos do 20 % da súa graxa como de novo nese primeiro mes de lactación ou teñen problemas, ou os tiveron, ou os terán, así que iso é algo que queremos evitar”, narra, ao que engade que se atopan estudando a posibilidade de reconducir eses animais con problemas “e de ver se podemos optimizar a xestión na granxa para que, no seguinte mes, no seguinte día de probas, xa non teñamos vacas nesa situación, e parece estar a funcionar bastante ben”.

“En definitiva” –conclúe Fouz– “do que estamos a falar con todo isto é de novas ferramentas para controlar a función ruminal”.

“Iso é”, coincide Santschi. “Sei que noutros países traballan atendendo ás diferentes propiedades do leite, logo están máis centrados no punto de vista do procesamento, pero nós estamos a apostar polo enfoque de nutrición e de manexo de ruminantes primeiro para comprender mellor o que está a suceder na vaca e poder chegar a optimizar o seu rendemento”.

A agricultura do futuro nas túas mans

Lely Horizon

O seguinte elo no futuro da súa explotación é a predición. Dea un paso adiante na xestión da súa explotación con Lely Horizon e sáquelles o máximo partido aos seus datos. Aproveite a información aplicando algoritmos intelixentes para predicir rendementos e obter opcións precisas de optimización da súa explotación. Consiga unha indicación clara e nunha fase precoz das vacas sospeitosas de padecer cetose e reciba consellos de tratamentos. Horizon está dispoñible en dous paquetes: Control e Advance. Comprobe cal se adapta mellor ás súas necesidades.

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

A robotización na Arxentina da man de Lely: Estancia Las Chicas e Montechiari Agroindustria

farming innovators

2 granxas XL con robots Lely

EN VÍDEO!

A robotización de Lely potencia as granxas XL da Arxentina

O pasado mes de outubro, Lely organizou en Santiago de Compostela a Red Cow Event, unha cita a nivel mundial bianual para gandeiros con granxas XL, na que estiveron presentes os gandeiros arxentinos Alejandro Mulcahy, de Estancia Las Chicas, e Rodolfo Montechiari, de Montechiari Agroindustria. Nesta reportaxe cóntannos como foi o proceso de adaptación aos robots Lely e cales foron as melloras que lles achegaron.

ESTANCIA LAS CHICAS

A gandería Estancia Las Chicas (Buenos Aires, A Arxentina) é unha explotación familiar, dirixida na actualidade por Alejandro Mulcahy, quen pertence xa á quinta xeración de produtores desta granxa. Manexan un total de 3.000 cabezas de gando holstein e cruzamentos con jersey, das cales 1.500 son vacas en muxido. A produción media está ao redor dos 28 litros por vaca e día, cunhas calidades de 3,90 % de graxa e 3,50 % de proteína. O seu leite destínase a catro industrias distintas: La Sibila, unha empresa que produce leite en po e fórmulas infantís; La Serenísima, unha das firmas lácteas máis grandes da Arxentina, e a dúas pemes que fabrican queixos.

Actualmente, contan con 30 empregados para os labores da gandería e agrícolas, aínda que Mulcahy confesa

que a man de obra “é o noso principal problema, sen dúbida” e engade que a maioría dos traballadores que teñen son doutros países, principalmente de Paraguai. “Temos xente que queda anos connosco, dámoslle vivenda digna e están moi agradecidos”, puntualiza.

Esta gandería divídese en tres naves: nunha delas traballan con 6 robots Lely, noutra están a instalar outras seis unidades e, o vindeiro ano, a terceira será a única na que traballen coa sala de mu-

xido convencional. Na leitería co muxido automatizado, os animais saen ao pasto: “As vacas dispoñen de tres parcelas que denominamos A, B e C e que están situadas na contorna do pendello. En función da hora, o propio robot diríxeas ao terreo correspondente e vanse cambiando”, explica o gandeiro. As rotacións prodúcense ás 00:00, 08:00 e 15:00 horas, e son un incentivo, porque “elas saben que na próxima finca haberá pasto novo, polo que buscan ese cambio”.

Manexan un total de 3.000 animais e contan con 1.400 ha de terreo

Alejandro Mulcahy, da gandería Estancia Las Chicas, e Rodolfo Montechiari, de Montechiari Agroindustria

Tras valorar diferentes opcións, nesta explotación apostaron por Lely polo seu equipo técnico arxentino: “Gustounos como traballan e como nos axudaron a facer a formulación. A verdade, non estamos nada arrepentidos da elección”, detalla. O gandeiro lembra que o proceso de adaptación aos robots foi máis sinxelo do que esperaban. Levaron a cabo unha estratexia cos técnicos de Lely para o primeiro mes, pero, aos 20 días de iniciar o muxido, as vacas xa entraban ao robot de maneira voluntaria. En canto ao persoal, renovaron todo o equipo que traballa na nave robotizada. “Para a segunda leitería que automatizaremos, realizamos unha enquisa para saber quen está con ganas de agarrar o novo proxecto. Agora mesmo, estamos na fase de seleccionar as tres persoas que se centrarán nesa unidade, que serán do equipo humano que temos hoxe”, comenta.

ALIMENTACIÓN E

TRABALLOS AGRÍCOLAS

Os animais desta gandería están os 365 días do ano pastoreando, pero no inverno, que é cando baixa o nivel de pasto, proporciónanlles nos comedeiros que teñen nas fincas 15 kg de silo húmido, con 1 kg de casca de soia e 8 kg de penso no robot. “Actualmente dámoslles máis para comer porque hai seis meses que non chove; estamos nunha seca bastante importante, histórica para nós. Ademais, quedamos curtos de silo porque consumimos máis do habitual”, detalla o gandeiro.

A maiores da produción de leite, levan a cabo traballos agrícolas nunhas 1.400 ha de terreo, das cales 400 son alugadas. Cultivan millo, soia, raigrás e trigo que utilizan unha parte para alimentar o gando e o restante comercialízano. Nas terras que destinan á produción de leite pasan catro anos a pastura permanente de alfalfas con cebadillas e logo dous anos con cultivos anuais de raigrás e millo de silo. Na parte agrícola, no mesmo ano sementan trigo e soia; sobre ese cultivo, ao seguinte ano, millo, e, ao terceiro, soia.

MELLORAS COS ROBOTS E BOAS EXPECTATIVAS PARA O FUTURO

Mulcahy móstrase satisfeito por contar cunha das naves robotizada e indica que aumentaron un 10 % a produción e na actualidade xa alcanzan os 2,7 muxidos de media por vaca e día. Tamén notaron unha melloría na saúde dos animais e en reprodución: “Foi practicamente inmediato, empezamos a preñar máis vacas”. Ademais, cos colares anticípanse a problemas de saúde que as vacas poidan ter. “O que antes viamos cando unha vaca mostrábase ‘triste’, cos colares anticipámonos como dous días”, puntualiza.

Polo momento, non valoran facer máis melloras, porque “ao tratarse dun sistema de pastorís, non temos moitas opcións” e aclara que prefiren continuar cun sistema de menor custo e así obter maiores beneficios.

En canto ao futuro do sector, augura que será bo porque “a demanda mundial seguirá aumentando e o que temos que facer é mostrarlle á xente o que facemos cada un dos gandeiros nas nosas leiterías, como manexamos as nosas vacas e que coñezan como é este sistema voluntario”, resalta o gandeiro de Estancia Las Chicas.

Nunha das naves teñen 6 robots Lely

Na actualidade xa alcanzan os 2,7 muxidos de media por vaca e día

As vacas pastorean todo o ano e o propio robot diríxeas á parcela correspondente

No ano 1990, Montechiari Agroindustria (Córdoba, A Arxentina) apostou por investir e focalizarse na produción láctea, posto que a empresa se dedicaba á agricultura, gandería de vacún e porcino. Nese momento incorporouse Rodolfo Montechiari a traballar plenamente nesta área. En 2016 a empresa sufriu unha transformación: pasaron dun sistema pastoril a un de animais encerrados en Dry Lot con currais.

Na actualidade manexan 2.800 animais, dos cales 1.120 están en muxido. Nesta gandería, a produción varía en función do sistema de muxido: nos robots a media é de 40 litros por vaca e día, mentres que na sala convencional aproxímase aos 36 litros. As calidades chegan a 3,40 % de graxa e 3,30 % de proteína, e o reconto celular está por debaixo das 250.000 células.

En canto ao persoal, dispoñen dun total de 29 traballadores que están especializados nas diferentes áreas para mellorar a eficiencia da explotación. Por exemplo, para traballar na área de muxido robotizado contan con 3 empregados que atenden os 470 animais e os 8 robots Lely, mentres que na sala convencional teñen unhas 15 persoas.

Esta empresa foi unha das primeiras en crear unha granxa XL en América do Sur e, co afán de enriquecer as súas naves, realizaron viaxes a diferentes países para observar melloras que puidesen implementar na súa gandería. “Unha granxa robotizada do Brasil abriunos a mente, xa que criamos que esas máquinas eran para Europa ou granxas máis pequenas, pero alí quedounos claro que non, que tamén

se podían integrar en explotacións grandes”, comenta Montechiari. Despois de valorar diferentes marcas, apostaron por Lely porque se axustaba á súa filosofía de manter as vacas totalmente libres, ademais de que é unha firma que se dedica soamente a robots, “polo que nos deu unha maior tranquilidade”.

O gandeiro lembra que a posta en marcha das máquinas foi moi boa porque contaron con seguimento por parte dos técnicos da empresa, ademais dunha alta implicación do equipo de asesores que traballa na explotación. Os animais sufriron cambios importantes porque “houbo dous proxectos que levaron a cabo de maneira case paralela: por unha banda, puxemos as vacas baixo teito e, pola outra, aos seis meses incorporamos os robots”, subliña. En referencia aos beneficios da automatización, indica que o benestar animal mellorou, así como a produción e a re-

produción. Ademais, o persoal reduciu o seu horario laboral, “que é beneficioso para eles e para nós como empresa”.

CAMAS A BASE DE COMPOST

Coas novas naves, tamén valoraron que material se axustaba máis para as camas dos animais. “En Paraguai e no Brasil estaban a traballar con compost, pero na Arxentina aínda estaba a arrincar”, explica o socio da gandería. O seu compost ten como base a casca de cacahuetes, un froito que é típico da zona e que compran no mercado. Semanalmente agregan as cascas ás camas para que se manteñan secas e á temperatura adecuada, e logo, unha vez ao ano, baléiranas “porque xa se empeza a acumular demasiado compost e iso é contraproducente para os animais”, aclara.

O gandeiro subliña que o manexo destas camas se modificou coa chegada dos robots. Na sala convencional reali-

Unha

das características é que as camas son de compost con base de casca de cacahuete

En Montechiari traballan con 8 robots Lely MONTECHIARI AGROINDUSTRIA

zaban tres muxidos e aproveitaban eses momentos para mover as camas, pero cos robots “todo cambiou, porque non queriamos molestar os animais, que xa non ían saír do establo”, rememora. Tras varias probas, estableceron un protocolo para esta zona, na que hai catro currais. No primeiro curral, dáselle a alimentación ás 8:00 horas, logo pasa o arrimador de comida Lely Juno, pero é á primeira hora da mañá cando as vacas se erguen para comer e aí os empregados pasan o tractor para mesturar o compost. “Este proceso non dura máis de 15 minutos, logo xa se vai pasando aos seguintes currais”, indica.

Cabe destacar que as vacas que seguen no sistema de muxido convencional repártense en lotes de 100 animais que están en currais duns 10.000 m2 con cama de terra.

FÁBRICA DE QUEIXOS PROPIA

O prezo ao que lle pagan o leite a esta gandería achégase aos 40 centavos de dólar, pero Montechiari aclara que na Arxentina existen políticas de retencións nas vendas de cereais. “Quizais noutros países vender o leite a 40 centavos é traballar a perdas, pero na Arxentina temos marxe, porque os nosos alimentos teñen retencións que asume o Estado; por exemplo, na soia reteñen o 30 %, polo que para nós é un 30 % máis barato que para os demais”, comenta.

Unha parte do leite desta gandería véndenlla a Nestlé, en concreto a que sae dos animais que están no muxido robotizado, e a maior porcentaxe de leite que producen destínana á súa propia fábrica de queixos, na que ofrecen diferentes marcas. Baixo Masterlac, elaboran queixos, leite en po, doce de leite e crema de leite. Granje é a súa firma máis accesible, que naceu “para ofrecer nos

mercados onde hai sobreoferta de prezos e así non baixar o custo da primeira marca”, resalta Montechiari. Finalmente, desde hai un ano potencian Esquesitos, a etiqueta gourmet a través da que venden queixos con diferentes sabores e lles brindan aos seus clientes unha variedade de posibles combinacións.

UN FUTURO DESAFIANTE

Nuns meses, xa terán en funcionamento as amamantadoras Lely Calm, que lles darán servizo a uns 300 animais. Ademais, valoran incorporar o Lely Vector para a alimentación, pero están á espera de que o equipo técnico de Lely poida visitar A Arxentina para obter así o visto e prace e implementar ese sistema. Nun futuro máis afastado, para 2027, márcanse por obxectivo chegar ás 2.000 vacas en muxido, que estean todos os animais baixo pendellos e aumentar o número de robots. “O ideal sería ter todo robotizado, pero dependerá dos investimentos que poidamos facer e do crédito do que dispoñamos”, expón.

Para este gandeiro o sector presenta grandes desafíos. “Primeiro, debemos convencer a xente de que estamos a producir un alimento saudable, de que coidamos aos animais e lles damos confort”, sinala. Segundo, indica que as novas tecnoloxías deberían incentivar as novas xeracións: “No noso caso, unha das nosas fillas dedícase á xerencia da leitería e sempre recalca que se non vise todos os investimentos que realizamos, ela non se dedicaría a isto”, conclúe.

Montechiari Agroindustria conta coa súa propia fábrica de queixos e ofrece tres marcas comerciais

Nun futuro esperan ter toda a gandería automatizada

JACK BRITT, ANALISTA EXPERTO EN PRODUCIÓN LÁCTEA

“Neste sector temos o coñecemento e a capacidade para mellorar o mundo”

O investigador estadounidense Jack Britt formou parte do 31.° World Buiatrics Congress, edición celebrada na capital española, como un dos conferenciantes da presentación VIP “Omnívoros, desmontando mitos”. Britt, quen actualmente está á fronte dun equipo internacional de investigadores que analiza o futuro da produción láctea, expón nesta entrevista a súa visión sobre as alteracións que implicará o cambio climático no futuro do sector agrogandeiro.

Cales foron os puntos centrais da súa presentación no WBC?

Centreime na gandería leiteira de dentro de 50 anos. O primeiro que debemos entender é que imos ter case dous mil millóns máis de persoas para alimentar no futuro e os produtos lácteos, e en xeral as producións gandeiras, poden proporcionar nutrientes esenciais e aminoácidos (os cales necesitan os nosos corpos) de maneira máis e ciente que os alimentos vexetais. Creo que é moi im-

portante ter unha dieta equilibrada e os lácteos, a carne de vacún e outros produtos animais forman parte dela.

Que predición fai do que podemos esperar do noso planeta en medio século?

Iso é algo que dependerá das decisións que tomemos nos próximos 50 anos. Neste sector temos o coñecemento e a capacidade para mellorar o mundo. Agora dispoñemos dunha tecnoloxía incrible en agricultura,

producimos alimentos da mellor calidade; os máis seguros que houbo nunca. No entanto, hai unha gran diferenza entre os países máis ecientes e outras rexións do mundo que non o son tanto. Entón, cal é o noso desafío? Axudar aqueles que necesitan mellorar e adaptar as súas tecnoloxías para que sexan as axeitadas para a súa zona, para as súas condicións, para os seus terreos etc. En de nitiva, mellorar a produtividade da súa agricultura.

A desigualdade entre países no que ao acceso a produtos de primeira necesidade se re re é cada vez máis marcada. Como pode paliarse este problema?

Nos países desenvolvidos de Europa, así como noutras zonas como Os Estados Unidos, Australia e Nova Zelandia, estanse a producir máis alimentos dos que as súas poboacións necesitan, polo que parte desa produción está a exportarse a terceiros países, pero é necesario asegurarse de que esas exportacións son alcanzables, de que a xente deses territorios se pode permitir pagar por elas.

É posible que teñamos que cambiar os tipos de alimentos que producimos, que haxa que facelos máis alcanzables para persoas doutros países ou que haxa que procesalos de maneira que poidan enviarse por barco ou por avión. Ao mesmo tempo, temos que axudarlles a adoptar mellores tecnoloxías. Nas últimas décadas, vimos en Europa e en todos estes países desenvolvidos un aumento signi cativo da produtividade porque estamos a adoptar mellores prácticas e os nosos animais están máis sans; só adoptando as prácticas adecuadas se poderá chegar a alimentar a toda a poboación.

De que forma afectará o cambio climático no futuro ás zonas do planeta que hoxe en día son máis frías?

O cambio climático é un dos temas máis interesantes para min e para o equipo do que formo parte; pasamos moito tempo falando del. O primeiro que veremos, en termos de agricultura, será que parte das terras hábiles de cultivo se moverán ao norte do planeta. Poderase cultivar nas zonas máis setentrionais do hemisferio norte, onde hoxe non é posible, en tanto que nas áreas ecuatoriais se perderá algo de terra útil. Así pois, creo que será cuestión dunha transición e que poderemos alimentar a xente con parte da terra que temos hoxe, xunto coa que haberá dispoñible nun futuro.

Como afectará isto ao noso país? En España estamos comezando a ter problemas co cambio climático... Un factor ao que se lle debe prestar especial atención é ao feito de que as granxas terán que desprazarse, moverse de áreas calorosas a outras máis frías. Ademais, haberá que mellorar na produción de cultivos para que sexan máis resistentes á seca, que non necesiten moita auga. Tamén podemos ser máis eficaces cos sistemas de rega. Algúns países, como Israel, xa están a facer un gran traballo coa xestión da rega e están a usar a auga de maneira eficiente para múltiples propósitos. Por tanto, será necesario adaptar algunhas desas prácticas nas áreas máis secas, para que, no futuro, os agricultores e gandeiros poidan continuar o seu labor de maneira rendible.

Hoxe en día fálase moito da automatización como clave para facer o traballo nas granxas máis fácil e produtivo. É algo esencial para garantir o futuro deste sector?

Así é. Neste sentido, outro dos temas nos que nos enfocamos é no feito de que os agricultores máis pequenos necesitan colaborar máis, compartir equipos, instalacións, tecnoloxía etc., en lugar de actuar sempre de maneira independente. En moitos casos, podería ser interesante que grupos de pequenas ganderías pensasen en operar xuntas para determinadas accións, como unha gran granxa.

Entón, é partidario das estruturas cooperativas?

Estruturalmente podemos falar dunha cooperativa, pero tamén se podería tratar de acordos informais puntuais que lles permitan compartir equipos que non se usan moi a miúdo. Hai granxas traballando desta forma en moitas partes do mundo, pero noutras zonas non é habitual. Un dos problemas que observamos no noso grupo, se nos fixamos nos países menos desenvolvidos, é que producen aproximadamente sete veces máis a cantidade de gases de efecto invernadoiro por unidade de alimento que os países desenvolvidos. Sete veces máis por vaso de leite, por exemplo. Entón, este é un factor clave para facer fronte ao cambio climático. Temos que axudarlles a mellorar a súa produtividade.

Diría que o sector está a actuar de maneira responsable con respecto ao seu papel ante o cambio climático? Si, pero hai que ter en conta que hai moitos factores que afectan o cambio climático. Unha das cousas que levamos anos facendo científicos agrícolas de todo o mundo é desenvolver cultivos que sexan máis resistentes á calor e máis tolerantes en chans secos. Agora estamos a facer isto en gandería. Hai rabaños de animais que teñen un tipo de pelo que lles permite desempeñarse e vivir ben en climas agrestes e poder producir igualmente leite, carne ou outros produtos. En resumo, están a producirse avances que van beneficiar a toda a poboación, a pesar de que o clima do planeta vaia cambiando.

PAÍSES

AXUSTALAS UN POUCO”

Tendo todo o anterior en conta, cales diría que serán as principais preocupacións dos traballadores do sector en 50 anos?

En xeral, unha das cousas que se deberá ter en conta e que xa se sabe é que imos acadar o máximo histórico de persoas a finais deste século, logo empezará a descender con bastante rapidez, polo que dentro de 120 anos poderiamos ter menos persoas das que existen hoxe en día. É algo cambiante.

Así mesmo, en concreto creo que este sector deberá afrontar dous grandes temas. Un deles será se poderán seguir adiante cos seus negocios usando as tecnoloxías e as prácticas que estamos empregando hoxe en día. A resposta é que moitos non poderán continuar, porque non serán competitivos nin rendibles. A segunda gran preocupación será o que comemos. Nos países desenvolvidos tendemos a comer en exceso algúns alimentos, polo que é posible que necesitemos equilibrar as dietas, axustalas un pouco. Iso será beneficioso para todos.

“NOS

DESENVOLVIDOS TENDEMOS A COMER EN EXCESO ALGÚNS ALIMENTOS, POLO QUE É POSIBLE QUE NECESITEMOS EQUILIBRAR AS DIETAS,

As Xornadas Técnicas de Seragro volveron encher o auditorio de Veterinaria de Lugo

Máis de 700 persoas se deron cita os días 10 e 11 de novembro no auditorio de Veterinaria de Lugo para asistir á convocatoria organizada por Seragro.

AFacultade de Veterinaria de Lugo acolleu o xoves 10 e o venres 11 de novembro as XIX Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro, unha edición que recuperaba o formato presencial tras a pandemia e que logrou reunir no auditorio máis de 700 persoas.

Nesta ocasión, entre os temas tratados atopábanse aspectos como a resistencia aos antibióticos, a situación actual do balance de minerais en vacas lactantes, as implicacións da PAC 2023-2027, o benestar animal en gando vacún, o manexo da recría, o control da dermatite, os beneficios do leite para a saúde huma-

na e o uso de biotecnoloxías xenómico-reprodutivas no vacún leiteiro.

PRIMEIRA XORNADA

A reunión iniciouse a primeira hora da mañá co acto de inauguración, no que interviñeron o presidente de Seragro, Víctor Manrique; o deputado da Área de Recursos Sostibles da Deputación de Lugo, Roberto Fernández; a concelleira da Área de Gobernabilidade Municipal do Concello Lugo, Paula Alvarellos, e o decano da Facultade de Veterinaria, Gonzalo Fernández.

Seguidamente, comezaron as exposicións. Abriu a investigadora do

Servizo de Microbioloxía do Hospital Ramón y Cajal Rosa del Campo, quen alertou da resistencia das bacterias aos antibióticos desde os anos 90 e incidiu na importancia da toma de medidas, como as que xa se veñen adoptando no noso país, tales como o Plan Nacional de Resistencia aos Antibióticos (PRAN) ou os programas de optimización para o seu uso (PROA), co obxectivo de atallar o problema. Así mesmo, reflexionou sobre o One Health como concepto básico unificador da saúde humana, animal e do medio ambiente a partir do cal traballar, co fin de deter a denominada “pandemia silenciosa”. Del Campo concluíu a súa intervención lembran-

Rosa del Campo (Hospital Ramón y Cajal)

TRÁTASE DO PRIMEIRO ENCONTRO PRESENCIAL DESTAS CARACTERÍSTICAS ORGANIZADO POR SERAGRO DENDE 2019

do que a solución pasa pola procura de alternativas ao seu uso (entre as que nomeou os fagos, as bacterias depredadoras ou as moléculas do quorum sensing), pero, sobre todo, pola prevención.

Seguírona os veterinarios de Seragro SCG Martín López e Almudena Tato, encargados de enunciar unha charla na que expuxeron os resultados do traballo de investigación levado a cabo para afondar na fisioloxía e a patoxenia que acompañan un caso de mamite, co obxectivo de entender os mecanismos a través dos cales a fertilidade do animal se pode ver afectada. O obxectivo principal do estudo foi tratar de relacionar a existencia ou non dun efecto negativo da mastite sobre a fertilidade, considerando o momento da inseminación como punto de partida con base na observación dun total de 95 explotacións, as cales reciben asesoramento por parte de Seragro SCG e están incluídas no Control Leiteiro oficial.

Tras a pausa para o café, o enxeñeiro agrónomo e profesor da Universidade de Kiel (Alemaña) Ignacio Ipharraguerre analizou en detalle o vínculo entre o bo funcionamento do metabolismo das vacas leiteiras e a súa capacidade de adaptación a condicións de estrés, tales como o inicio da lactación ou a desteta, polo que considera razoable concibila “como unha diana” no desenvolvemento de intervencións útiles para mitigar o impacto negativo que estas situacións adoitan ter na produtividade e na saúde animal. O investigador advertiu que os esforzos orientados a desenvolver estratexias para combater a inflexibilidade metabólica nas vacas leiteiras aínda son escasos. Aínda así, pechou con datos alentadores, pois os resultados conseguidos no uso de certas intervencións con alto risco de padecer endotoxemia metabólica e inflamación suxiren que o exercicio físico, a suplementación con L-carnitina ou a administración de resveratrol poden mellorar a inmunocompetencia, reducir a inflamación e a incidencia de enfermidades e, polo tanto, aumentar a produción de leite.

A última intervención da mañá foi a de Alejandro Castillo, enxeñeiro agrónomo da Universidade de California (EE. UU.). Castillo centrou a súa exposición no cálculo de requirimentos minerais en vacas lactantes de alta produción, en como se estiman as necesidades de minerais dos animais, a achega da dieta e a importancia da auga de bebida, así como

UN REENCONTRO MOI AGARDADO

Xa no acto de presentación desta edición das Xornadas, que tivo lugar na sala de reunións do pazo de San Marcos na mañá do 29 de setembro, os organizadores fixeron fincapé no especial desta convocatoria, logo dos anos de espera debido á pandemia.

Na súa intervención, o presidente de Seragro, Víctor Manrique, subliñou o carácter de reencontro desta reunión, xa que “despois de tres anos de paréntese, poderemos dotar de novo de significado á palabra ‘celebración’”. Así mesmo, referiuse aos gandeiros como verdadeiros protagonistas do sector leiteiro, “que souberon adaptarse ás innovacións e tendencias que vai presentando o mundo global, cun escaso recoñecemento e nun momento convulso en canto aos custos de produción e ás esixencias ambientais e de benestar animal, cada vez máis estritas”.

Pola súa banda, os veterinarios de Seragro encargados da posta en marcha desta edición, Francisco Sesto e Noelia García, aludiron, na desagregación do programa, á intención da organización de incidir en aspectos de actualidade e de futuro como son o benestar animal, o cambio climático, o I+D+i, a xestión de explotacións e o coidado que se lle debe prestar á produción de leite, xa que se trata dun alimento de consumo humano.

en discutir os valores de consumo, os excesos de minerais na dieta, os posibles antagonismos e a excreción no abono (feces e ouriños). Para isto tivo en conta os novos desafíos que nacen no manexo do abono ante os diversos sistemas de produción de leite, que abarcan “desde os pastorís intensivos neozelandeses ata os estabulados californianos”, os cales experimentaron ao longo do últimos corenta anos un crecemento “vertical”, é dicir, un aumento no número de vacas, pero non na superficie.

Martín López e Almudena Tato (Seragro)

Ignacio Ipharraguerre (Universidade de Kiel)

Alejandro Castillo (Universidade de California)

ASPECTOS COMO AS RAM, A NOVA PAC E O BENESTAR ANIMAL CENTRARON O PRIMEIRO DÍA

O RELATORIO, AO DETALLE

IGNACIO IPHARRAGUERRE Universidade de Kiel (Alemaña)

“É NECESARIO REPENSAR MOITAS REALIDADES DOGMÁTICAS PARA PODER ABRIR A PORTA A NOVAS ALTERNATIVAS QUE SEXAN MÁIS COMPATIBLES COAS DEMANDAS DO SECTOR”

En que medida a flexibilidade metabólica determina o rendemento e a eficacia?

A que se refire cando fala de fallos inmunometabólicos?

O inmunometabolismo refírese á interacción que existe entre o sistema inmunolóxico e o metabolismo. As funcións inmunometabólicas son aquelas que permiten que, en situacións nas que o sistema inmunolóxico é necesario para a defensa do organismo, haxa unha reorientación do metabolismo para asegurarse de que ese sistema inmunolóxico ten os recursos necesarios para levar a cabo a súa función.

En sesión vespertina, o profesor de economía aplicada da Universidade de Santiago de Compostela Edelmiro López dedicou a súa quenda a afondar nas directrices da nova PAC, cuxa posta en marcha comezará o próximo ano. Ao longo da súa disertación, deu a coñecer os diferentes compoñentes que a integran e a súa relevancia para o campo galego e, así mesmo, incidiu nos condicionantes adicionais, como son o Pacto Verde Europeo e as novas estratexias “Da Granxa á Mesa” e “Biodiversidade 2030”. Seguidamente, analizou os distintos tipos de axudas, a redución de medidas do novo regulamento e os tipos de intervencións, e ofreceu varias reflexións sobre os cambios nas explotacións galegas, como o feito de que as medidas da PAC 2023-2027 poden impulsar cambios moi necesarios nas granxas de leite da nosa comunidade. Pechou a súa conferencia citando algunhas incógnitas e dúas indubidables certezas: a dinámica dos mercados vai ser determinante e o Pacto Verde Europeo marcará un camiño sen volta atrás.

A capacidade de axustar o metabolismo ás situacións de estrés é o que denominamos “flexibilidade metabólica”. Isto é fundamental para determinar o nivel produtivo, porque a maior capacidade produtiva, maior ten que ser a flexibilidade metabólica, posto que o consumo non pode aumentar ao mesmo ritmo que o fai a produción. Animais máis produtivos, ou máis eficientes, teñen a capacidade de orientar máis cantidade dos recursos nutricionais á produción a través do axuste do seu metabolismo. É un concepto fundamental.

É unha área á que se lle presta a suficiente atención?

Tivo moitísima atención en saúde humana. Por exemplo, unha persoa diabética é incapaz de usar a glicosa como debería, o que quere dicir que o seu metabolismo está comprometido. De aí vén a investigación na área de humanos. No caso animal, nos últimos cinco anos houbo unha explosión nesta área, con investigacións dedicadas a entendela e a tratar de identificar oportunidades de actuación.

De que maneira o período de lactación produce estrés nos animais?

A alta mobilización de reservas corporais coincide en períodos como o posparto con problemas de saúde. Isto levou á idea xeneralizada de que é sinónimo de estrés oxidativo. Con todo, o que estamos a aprender nestes últimos anos indica que non hai evidencia casuística disto: a elevada mobilización de reservas e os problemas metabólicos ou infecciosos ocorren ao mesmo tempo, pero non necesariamente un é causa do outro. Isto condúcenos á hipótese de que poida que exista outro problema subxacente que fai que nunha situación de alta demanda metabólica como é o posparto xurda unha maior susceptibilidade a problemas de saúde. Nese caso, a alta demanda metabólica non sería o problema, senón outro que aínda necesitamos entender.

Sen dúbida, é necesario repensar moitas das realidades dogmáticas que temos, en vista da información que se está xerando, para poder abrir a porta a novas alternativas que sexan máis compatibles coas demandas do sector.

Cada vez entendemos mellor os fallos inmunometabólicos, isto é, como determinados factores de risco que ocorren en períodos críticos como o posparto ou a fase neonatal se suman e ese efecto xera unha activación innecesaria do sistema inmune que, ademais, xera fallos en relación coa necesidade fundamental do metabolismo de soster a produción.

A cales destes factores de risco se lles debe prestar máis atención?

Unha área concreta é o estrés físico (estrés térmico, como a calor) ou psicolóxico (parto, nacemento, reagrupamento…), que en produción tratamos de minimizar mediante o confort.

Outra área moi importante é a relacionada cos microorganismos que colonizan os epitelios do animal. Neses tecidos habitan microorganismos que en determinadas situacións ven a súa función alterada. Ese desequilibrio abre a porta a fallos na activación do sistema inmunolóxico, o que chamamos disbiose, que no caso da produción leiteira onde máis común adoita ser é no tracto dixestivo. A terceira área son as infeccións locais (intestino, tracto respiratorio, tracto reprodutivo…), que primeiro afectan a ese órgano ou tecido, pero que despois poden contribuír ao desaxuste metabólico. Como se deben atallar estes problemas? Podemos pensar río arriba ou río abaixo, previr ou tratar. A miña recomendación é pensar río arriba, minimizar a exposición a factores de risco para evitar os episodios de inflamación innecesarios. Debemos acudir tanto ás pautas xerais de bo manexo (vacinación, manexar o estado corporal, confort, hixiene...), como a pautas máis específicas, como as nutricionais.

Tamén hai varias áreas máis novas que teñen moito potencial: a das intervencións para evitar os problemas de disbiose; a de suplementos, aditivos ou intervencións máis ecolóxicas, que apuntan directamente a modificar esa microbiota, e outra máis que pasaría por introducir pautas de exercicio que axuden a manter a flexibilidade metabólica.

Edelmiro López (Universidade de Santiago de Compostela)

Seguiuno no estrado Fernando Estellés, investigador do Instituto de Ciencia e Tecnoloxía Animal da Universidade Politécnica de Valencia, quen, tras introducir no seu relatorio o concepto de “cambio climático” e as súas consecuencias incontestables para o noso planeta, levou esta realidade ao contexto agrogandeiro e describiu as principais emisións de efecto invernadoiro (GEI) emitidas dentro do sector, á vez que insistiu en que, a pesar de non ser unha “fonte de contaminación desprezable”, é importante lembrar que é un dos sectores que máis sofre o cambio. Posteriormente, explicou que significa a pegada de carbono no leite, destacou a importancia do seu cálculo nas diferentes explotacións, “como una ferramenta para reducir o seu impacto”, e ofreceu varias pautas para poder reducila, o que mellorará tanto a eficiencia produtiva como o benestar animal.

María Pardo, veterinaria de Seragro SCG, completou o cadro de expertos do primeiro día cunha conferencia que se centrou na valoración do benestar animal nas ganderías de vacún leiteiro. Pardo enfocouse en debullar o que significa na práctica “benestar animal” e, sobre todo, en dilucidar sobre el como un concepto multidisciplinar e complexo, ao que se deben engadir “as emocións e o comportamento dos animais”, sinalou.

Tras destacar os protocolos de valoración actuais, apuntou o Welfare Quality como o máis importante de todos e mostrou os datos recompilados do estudo realizado a un total de 93 explotacións galegas con base en diversos puntos dos principios do devandito Protocolo (aloxamento, boa saúde, boa alimentación e bo comportamento).

A súa charla finalizou coas principais conclusións extraídas desta investigación, como a relevancia de incluír as emocións e o comportamento na valoración do benestar animal, a identificación temperá dos animais afectados con mamite e coxeiras para previr a súa aparición ou a análise das causas de mortalidade ou sacrificios na granxa para tomar conciencia da súa incidencia.

SEGUNDA XORNADA

O veterinario de Servet Ledesma Miguel Ángel García iniciou a sesión tratando un dos factores que máis

O XOVES A XORNADA FINALIZOU, COMO É HABITUAL, CO ENCONTRO GANDEIRO

inflúen no benestar das explotacións gandeiras e, sobre todo, nas de vacún leiteiro: o índice de coxeiras ou de mobilidade, e recalcou o valor do uso de ferramentas eficaces para o seu control. Entre todas elas, centrouse na descrición do sistema RoMS (Register of Mobiliy Scorers) e enumerou os motivos que levou á Asociación de Profesionais da Pedicura Bovina de España e Portugal (APPB) a apostar por el, entre os que citou o feito de estar “amplamente estendido na industria e nas entidades que velan pola calidade dos produtos alimentarios de orixe animal”.

Fernando Estellés (Universidade Politécnica de Valencia)

Miguel Ángel García (Servet Ledesma)

María Pardo (Seragro)

Osmolito

Ayuda a la salud celular

Calcio

Para la optima producción de calostro y leche y la correcta respuesta inmunitaria

Necesario para el metabolismo del Calcio

Potasio

Responsable del correcto equilibrio hídrico

Niacina

Mejora la función hepática y despierta el apetito

Levadura viva

Para el correcto funcionamiento del rumen y la estimulación de la ingesta

A SEGUNDA XORNADA ABORDOU TEMAS COMO O MANEXO DA RECRÍA, AS PROPIEDADES DOS LÁCTEOS E O CONTROL DA DERMATITE

A continuación, tomou a palabra o podólogo de Seragro SCG Manuel Vidal. O seu relatorio versou sobre a dermatite, unha doenza podal que, segundo advertiu con base nun estudo a máis de 20.000 animais de 29 granxas, afecta a máis dun 80 % das nosas explotacións. Vidal describiu a enfermidade, ofreceu algunhas pautas para a súa prevención e o seu tratamento (entre as que mencionou a relevancia dunha alimentación baseada en oligoelementos, así como a mellora de pediluvios e da hixiene como medidas preventivas) e enumerou as medidas de control recomendadas para avaliar a persistencia desta doenza nos rabaños.

Relevouno no estrado o veterinario Rogelio Grille (Recría Castro), quen, fundamentándose na súa propia experiencia, ofreceu unha charla que estruturou en tres partes: a etapa do leite, a da transición de lactante a ruminante e as diferentes estratexias desde a fase de leite ata a desteta. A través delas tratou as variables que, de forma xeral, se manexan na fase de leite dunha xata e lembrou algúns conceptos que considera necesarios para unha etapa lactante exitosa. Posteriormente, afondou na transición cara á desteta e, por último, expuxo dúas estratexias de recría (Recría Castro e Ganxabar), coas que ilustrou que o resultado pode ser válido se “nos adaptamos aos distintos manexos e plans de alimentación”.

Manuel Vidal (Seragro)

Rogelio Grille (Recría Castro)

Esto dicen de SenseHub®…

MANUEL CANDAMIO Finca Cabreira

SenseHub® es una herramienta de monitorización que proporciona información práctica y de utilidad sobre el estado reproductivo, de salud, nutricional y de bienestar de una vaca individual o de un grupo, gracias a un algoritmo so sticado en constante proceso de optimización.

SOFÍO CANORA Granja Soyane

FRANCISCO SEBASTIÁN Centro de Recría COWVET

“Te ahorra muchísimo tiempo y supone tranquilidad para los animales y para mí”

“La organización del trabajo se simpli ca mucho”

“A nivel técnico, la información que nos ofrece el sistema es brutal. Nos permite avanzar a pasos agigantados”

ASISTIRON MÁIS DE 700 PERSOAS, ENTRE GANDEIROS, VETERINARIOS E DEMAIS MEMBROS DO SECTOR

O RELATORIO, AO DETALLE

ALEJANDRO CASTILLO Universidade de California (Estados Unidos)

A que factores se lles presta atención para determinar en que medida a excreción no esterco deses minerais está a ser prexudicial para o medio ambiente?

En que consiste o axuste de antagonismos de minerais?

No ano 2007, en California implementáronse leis ambientais relacionadas co nitróxeno, xa que era o problema máis grave. Anos despois, comezamos a ver que, se nos baseabamos soamente no requirimento de nitróxeno dos cultivos e aplicabamos o esterco unicamente con ese criterio técnico, estabamos sobreaplicando minerais.

Posteriormente, o enxeñeiro zootecnista Sebastián Demyda, da Universidade de La Plata (Arxentina), adentrouse na clarificación de conceptos relacionados coa xenética e a reprodución, co fin de explicar o uso racional destas metodoloxías. Tras un breve percorrido pola historia nesta materia, detívose nalgunhas das tecnoloxías reprodutivas máis empregadas a nivel mundial, tales como a inseminación artificial (IA), a transferencia embrionaria (TE) ou a selección xenómica, “a metodoloxía máis utilizada actualmente na mellora dos bovinos de leite”. A continuación, mirou cara ao futuro e vaticinou que tanto as biotecnoloxías xenómicas como as reprodutivas son xa unha realidade no gando bovino leiteiro e, “malia que algunhas teñen aínda aplicacións limitadas por cuestións económicas ou legais”, os novos desenvolvementos están a abrir unha porta cara a un futuro no cal poidamos contar con animais eficientes, produtivos e que se adapten ás novas tendencias que implican maior benestar e máis coidado do medio ambiente. “É só cuestión de tempo”, sentenciou.

Unha das cousas que os nutricionistas non faciamos ata hai pouco, porque non había información, era axustar os antagonismos. Só axustabamos as deficiencias.

Un exemplo típico de antagonismo é o do potasio e o magnesio, que se usan moito en vacas leiteiras preparto. Cando hai excesivas cantidades de potasio, este non deixa absorber o magnesio e iso desencadea toda unha serie de problemas.

Agora resolvelo é moi simple, hai ecuacións matemáticas que nos permiten axustar a cantidade de magnesio que debemos agregar á dieta para equilibrar o antagonismo co potasio. No últimos dez anos traballamos así, polo que é algo relativamente novo. De feito, os antagonismos aínda non están incorporados nos programas de nutrición animal, pero xa se está traballando niso.

Como se traballa cos programas de nutrición animal a nivel global?

Como en moitos países non hai información sobre a calidade das forraxes e dos subprodutos, os nutricionistas tendemos a utilizar unha marxe de seguridade, a agregar un pouco máis de minerais para compensar o descoñecemento que temos dalgúns alimentos. Úsanse táboas, pero en moitas ocasións hai que facer analíticas novas para poder axustalas correctamente e que estean máis próximas á realidade dun país ou dun alimento concreto.

Nos últimos anos tamén se axustaron novas técnicas de análises apoiadas por empresas privadas que provén un servizo moi rápido (por exemplo, nun proxecto que estamos a desenvolver con Seragro traballamos con Rock River) e, ademais, temos maior facilidade para acceder aos datos en curtos períodos de tempo.

Por mor diso, fixemos estimacións concretas do impacto que poden ter os minerais sobre a contaminación dos chans, na auga subterránea, e a idea hoxe é integrar a nutrición animal na nutrición do chan, é dicir, a vaca produce esterco, ese esterco debe ser balanceado, non soamente o nitróxeno senón tamén os minerais, para ser aplicado ao chan en función do requirimento dos cultivos e a convulsión química mineral deses cultivos vai á vaca novamente. Desa forma lógrase un control integrado do balance de cada mineral para minimizar o seu impacto ambiental.

Cales son os beneficios da redución de metano co uso de taninos?

Todas as plantas deste planeta producen taninos; son antibióticos naturais. Para evitar o uso de antibióticos artificiais, químicos, están a usarse estes extractos vexetais e, neste caso en concreto, para controlar certos grupos de bacterias a nivel ruminal e, desa maneira, reducir as emisións de metano.

Son estudos moi complexos e interesantes; hai moita xente dedicada a minimizar o impacto ambiental das vacas con grande éxito. Hoxe sábese que se manexamos moi ben a alimentación e as vacas mesmo podemos chegar a consumir carbono de orixe fósil nos sistemas de produción de leite e non soamente ser carbono neutral, senón carbono positivo para o ambiente.

“SE MANEXAMOS BEN, PODEMOS CHEGAR A CONSUMIR CARBONO DE ORIXE FÓSIL NOS SISTEMAS DE PRODUCIÓN DE LEITE E SER CARBONO POSITIVO PARA O AMBIENTE”

Sebastián Demyda (Universidade de La Plata)

Xa pola tarde tivo lugar un bloque temático que virou ao redor da recuperación e ordenación do territorio, así como das propiedades do leite. A primeira intervención, que abordou a utilización dos instrumentos de recuperación de terras para a mellora da base territorial das explotacións de vacún de leite, correu a cargo da directora da Axencia Galega de Desenvolvemento Rural (Agader), dependente da Consellería do Medio Rural (Xunta de Galicia), Inés Santé En concreto, a Lei de recuperación da terra agraria é o novo documento de referencia co que conta Galicia desde maio de 2021. Esta norma, que a oradora de niu como “clave para impulsar o desenvolvemento rural na comunidade”, foi o eixe central do seu relatorio, na que detallou en que consiste e explicou algunhas guras que se acollen ao texto, como as aldeas modelo, os polígonos forestais ou as agrupacións de xestión conxunta. Santé nalizou poñendo en valor esta Lei por ser unha “grande oportunidade para todas as persoas que vivan ou desexen vivir ‘no’ ou ‘do’ rural”.

O RELATORIO, AO DETALLE

FERNANDO ESTELLÉS

Universidade Politécnica de Valencia “EN GANDERÍA

HAI ANÁLISES

MOITO MÁIS COMPLETAS QUE NOUTROS SECTORES; ESTASE A TRABALLAR MOI BEN”

Cales son os conceptos básicos que hai que asociar á pegada de carbono?

A pegada de carbono non é máis que unha forma de tentar medir a contaminación, ver cal é a contribución do noso produto ao cambio climático. O máis interesante é que nos permite coñecer que é o que máis afecta e, polo tanto, saber onde podemos reducir e que medidas debemos tomar para ser máis eficientes.

É o sector produtor o máis contaminante? Non, non o é. O que ocorre é que temos a “teima de comer” e producir alimentos ten un impacto.

A verdade é que hai outros sectores que teñen moito máis impacto. Por exemplo, o 70 % das emisións de gases de efecto invernadoiro veñen de producir enerxía. É certo que parte desta enerxía a gastamos na produción e en procesar os alimentos, pero quizais a agricultura non debería ser a principal atacada.

Desde logo hai que aplicarse, reducir as emisións, mellorar e ser máis eficientes, pero non fai falta criminalizar. En gandería hai análises moito máis completas que noutros sectores, estase a traballar moi ben, fixéronse os deberes para saber exactamente que impacto ten cada unha das producións.

Se a gandería vai no bo camiño, por que é un dos sectores máis atacados?

O sector gandeiro en xeral está a pagar os pratos rotos, non se entende por que se trata de que asuman tanta responsabilidade. En concreto, atácase moito ao vacún, será polo seu tamaño, pero non nos esquezamos de que son animais de reciclaxe, capaces para comer o que nós non podemos aproveitar, e que nos dan leite e carne. Está a sinalarse á gandería, pero hai outros sectores con moito máis impacto e menos necesarios ca este, que é imprescindible, xa que traballa para xerar alimentos de calidade.

Na súa charla fixo unha comparativa entre sistemas extensivos e intensivos. Pódese afirmar con seguridade cal é menos contaminante?

Está a traballarse niso a nivel científico, pero polo momento non podemos dicir que un sexa mellor que outro porque ambos teñen vantaxes e desvantaxes. O sistema intensivo é moito máis eficiente, ao final prodúcese máis con menos recursos, mentres que en extensivo se aproveitan recursos de peor calidade ou se teñen animais con menos produción, pero tamén se reciclan os nutrientes moito mellor.

O que temos que entender é o valor de mellorar para reducir a pegada. En xeral, e sempre o digo, reducila adoita implicar ser máis economicamente sustentable, gañar máis diñeiro e gastar menos.

Que factores habería que ter en conta para tratar de compensar o noso impacto ambiental? Ser capaces de producir máis con menos. Isto pasa por ter menos animais secos; evitar, na medida do posible, ter animais enfermos; ter menos recría; coidar máis os animais e que sexan máis lonxevos; controlar mellor que non se estrague o alimento… Tamén se poden adoptar medidas como reciclar mellor o esterco, utilizar subprodutos na alimentación etc. Hai unha batería moi grande de medidas, pero eu penso que o mellor é ser o máis eficiente posible dentro do sistema de cada un.

Está o sector, en xeral, concienciado sobre a importancia de ser máis eficiente?

Aínda fai falta traballar, pero estamos no bo camiño. Creo que todos nos demos conta de que o clima está a cambiar, de que as condicións empeoran e de que hai que arrimar o ombreiro para paliar a situación. Hai moita xente que xa empeza a ter dentro dos seus obxectivos de granxa ser máis eficiente ambientalmente. Creo que ese é un bo paso.

Inés Santé (Agader)

O RELATORIO, AO DETALLE

SEBASTIÁN DEMYDA Universidade de La Plata (Arxentina)

“NESTE MOMENTO NON PODES PEDIR UN PROXECTO PARA INVESTIGAR EN EDICIÓN XÉNICA EN ANIMAIS GRANDES EN EUROPA. ISTO É NEGARSE AO PROGRESO”

Logo, subiu ao escenario Javier Caínzos, alcalde do concello coruñés de Curtis, para compartir a iniciativa que están a desenvolver co fin de recuperar e ordenar as terras agrarias. Este proxecto piloto en Galicia, que poñerá en marcha a Consellería do Medio Rural neste municipio, abarca unha superficie de 3.400 ha e “nace para atender dúas grandes necesidades: a mellora da ordenación dos usos agrogandeiros e o acceso a máis base territorial coa que ampliar as explotacións da zona delimitada”, subliñou.

En que punto estamos no que se refire a biotecnoloxías xenómico-reprodutivas?

O gando vacún leiteiro é o que máis adiantado está, salvo especies moi intensivas como poderían ser os pitos ou os porcos. Neste momento hai dúas revolucións: a da xenómica, que produciu un salto cualitativo e cuantitativo nos animais, e a dos animais xeneticamente modificados, a cal, na miña opinión, tamén vai xerar grandes cambios. O principal problema que hai cos animais xeneticamente modificados é Europa, que ten unha política totalmente restritiva respecto diso e, desde o meu humilde punto de vista, se seguen por aí van quedar atrás. Aquí está instalada a idea de que estamos a xogar a ser Deus, pero en realidade o que tratamos é de facer as cousas máis rápido e mellor.

Como se pode facer un mellor uso destas tecnoloxías en granxa?

En canto a reprodución, está todo inventado. Pola contra, en xenómica as cousas están a mudar, cada vez podemos ser máis eficientes. Pouco a pouco, os gandeiros están a comezar a utilizalo.

O problema disto é que os desenvolvementos xenómicos son a escala global. É complicado que un gandeiro per se poida desenvolver algo. Respecto disto os Estados Unidos é o país que máis adiantado está. Alí as tecnoloxías xenómicas son parte do custo de produción. Aquí está comezando a andar iso e hai outro punto moi importante, que é que baixaron moitísimo o prezo, hoxe son moi accesibles. O meu prognóstico é que en pouco tempo isto vai ser unha rutina máis nas ganderías, como vacinar ou mandar a analizar xeneticamente.

O encargado de pechar as exposicións técnicas foi o investigador do Grupo de Neurociencia Traslacional do Instituto de Investigación Sanitaria-Galicia Sur Carlos Spuch. “Desmitificar os aspectos negativos dos lácteos” foi unha das premisas sobre as que baseou a súa conferencia, que arrincou achegando algunhas notas arqueolóxicas sobre a importancia milenaria deste alimento para o ser humano. A continuación, e apoiándose en diversos estudos científicos, enumerou as súas moitas bondades, entre as que destacou o seu efecto redutor da presión arterial ou o feito

Neste sentido, como se está traballando en Europa con respecto a América?

A nivel reprodutivo trabállase igual en todos os sitios. As inseminacións fanse aquí e na Arxentina, en Europa e nos Estados Unidos. O problema está na parte xenómica. O programa de mellora mundial de frisón holstein está desenvolvido nos Estados Unidos, que é o produtor de tecnoloxía, digamos, e o resto do planeta é como medio tomador desa tecnoloxía. Desde o punto de vista ético é un pouco complicado, pero os resultados son unha marabilla. As cousas funcionan e, aínda que está concentrado en poucas empresas, que son as que teñen o know how, esas empresas permitíronlles os produtores empoderarse e tomar decisións respecto dos seus animais. En Europa a maioría dos países nórdicos están moi avanzados, e aquí, en España, levei unha sorpresa porque está moito máis avanzado do que eu pensaba.

As biotecnoloxías son unha realidade, pero algunhas teñen aplicación limitada por certas cuestións. É necesario achegar máis recursos desde as institucións?

Na parte xenómica estase a traballar moito. En España hai moitos grupos de investigación de xenómica moi fortes. Eu teño o pracer de colaborar en Andalucía, nun grupo que se centra no vacún de carne, e son xente que sabe o que fai. Hai laboratorios moi bos.

En canto á parte de investigación en novas biotecnoloxías, o problema é que non se pode nin falar do tema. Neste momento non podes pedir un proxecto para investigar en edición xénica en animais grandes en Europa. Isto é negarse ao progreso. A realidade é que esas biotecnoloxías funcionan e, desde o meu punto de vista, son seguras. Non hai moito que facer se os políticos non se poñen de acordo e empezan a escoitar máis aos científicos.

de que o seu consumo é beneficioso para manter os niveis de colesterol en parámetros axeitados. Por todo isto, describiu tanto o leite como os seus derivados como “un alimento altamente nutritivo e moi beneficioso para a saúde humana, tal e como sinala a FAO”.

Como xa é costume, estas Xornadas quedaron clausuradas a última hora da tarde do venres co tradicional brinde do leite, no que os organizadores convidaron os asistentes a subir ao escenario para facer unha foto de familia, na que posaron brindando xuntos polo futuro deste sector.

COMO PARTE DE CLAUSURA, OS ORGANIZADORES CONVIDARON OS ASISTENTES A SUBIR AO ESCENARIO PARA FACER UNHA FOTO DE FAMILIA BRINDANDO CON LEITE

Javier Caínzos (alcalde de Curtis)

Carlos Spuch (Instituto de Investigación Sanitaria-Galicia Sur)

OS FERTILIZANTES RICOS EN FÓSFORO PLUSMASTER PROPORCIONAN CULTIVOS MÁIS RESISTENTES

As pradeiras, xa sexan naturais ou sementadas, son a forma máis económica de proporcionarlles alimento ás especies gandeiras. Para un bo desenvolvemento e unha adecuada produción de forraxe, cómpre poñer a disposición das plantas que constitúen a pradeira unha serie de elementos nutricionais que contribuirán ao seu desenvolvemento.

O fósforo (P2O5) é un dos principais macronutrientes na nutrición das plantas, polo que é un elemento fundamental no desenvolvemento das pradeiras. Desde o punto de vista fisiolóxico, trátase dun nutriente esencial dos órganos de reserva da enerxía a nivel celular, que desempeña un papel activo na fotosíntese e división celular, ademais de ser un elemento estrutural das paredes celulares e outros constituíntes das células vexetais.

Nunha fase inicial, este nutriente intervén principalmente no desenvolvemento radicular e vexetativo, e no afillado das gramíneas; ademais, ten unha marcada acción sobre a floración e a formación de sementes. A súa actuación é particularmente importante no desenvolvemento das leguminosas, aumenta considerablemente o rendemento e promove un crecemento vigoroso das raíces.

As gramíneas extraen mellor o fósforo do solo, debido ás características do seu sistema radicular. Con todo, está suxeito a mecanismos de fixación consistentes nunha serie de reaccións, máis ou menos reversibles, que o fan indispoñible para as plantas. Para atenuar os efectos da súa fixación nos solos, é necesario coñecer moi ben a parcela que se vai fertilizar, é dicir, o seu pH, contido de arxila e materia orgánica.

Nos chans máis pobres en fósforo, cabe esperar unha mellor resposta á fertilización fosfatada, polo que se incrementa a súa concentración en pradeiras e forraxes, o que mellora o seu valor nutricional para o gando. As deficiencias deste nutriente son difíciles de diagnosticar mediante unha avaliación visual: o crecemento dos cultivos atrásase e, en consecuencia, deixa plantas ananas, delgadas e con poucas raíces. As follas poden volverse de cor verde grisácea, púrpura ou mesmo avermellada, e os síntomas comezan a manifestarse nas follas máis vellas.

Para manter o nivel adecuado de fósforo no chan, débense aplicar anualmente de 20 a 40 kg de P2O5/ha, tendo en conta, entre outros factores, as características e a calidade dos

fertilizantes utilizados. En chans máis pobres e cando se desexen maiores rendementos será necesario aumentar a dose.

Cabe destacar que os solos ácidos da rexión de Galicia limitan a dispoñibilidade de calcio para os cultivos, polo que é fundamental aplicar fertilizantes que acheguen este nutriente. A súa deficiencia pode provocar atrasos no crecemento dos animais novos. Ademais, é preciso para a fixación de nitróxeno por parte das leguminosas e aumenta a tolerancia á calor e a seca. Por tanto, sempre debe estar presente na nutrición vexetal das pradeiras.

Fertilizantes ricos en fósforo e calcio Para cubrir estas necesidades, Fertiberia TECH pon a disposición dos agricultores a gama de fertilizantes ricos en fósforo PLUSMASTER, que inclúe a tecnoloxía AntiOX. Esta tecnoloxía aumenta o nivel de antioxidantes nas plantas e combate activamente o estrés oxidativo abiótico que, en maior ou menor medida, sempre se produce ao longo do ciclo do cultivo. Baséase nun complexo activado de minerais silíceos, que fortalece o metabolismo das plantas e proporciona cultivos máis resistentes e produtivos.

A recomendación de Fertiberia TECH de fertilización ten como referencia dous produtos, formulados con fosfatos naturais parcialmente solubilizados e ricos en calcio: MASTER 11, con 26 % de P2O5, 25 % de CaO e 9 % de SO3 e MASTER 16, con 10 % de N, 24 % de P2O5 e 20 % de CaO.

• MASTER

• MASTER

Suxestións para a aplicación dos produtos da gama PLUSMASTER

11, recomendado para instalación e mantemento a dose de 200 a 400 kg/ha.

16, recomendado para mantemento a dose de 200 a 400 kg/ha.

O fósforo xoga un papel fundamental no desenvolvemento das pradeiras; por iso, Fertiberia TECH pon a disposición dos agricultores a súa nova gama de fertilizantes ricos en fósforo PLUSMASTER, baseada na tecnoloxía AntiOX, que fortalece o metabolismo das plantas.

O equipo técnico de Fertiberia TECH de Galicia

“Nuestra máquina es un tractor versátil, con mucho confort, mucha fiabilidad, una garantía de presente y de futuro para nuestros ganaderos”

¿Cuál es el objetivo de esta unión?

McCormick ha estado presente el pasado 26 de noviembre en la inauguración de la delegación de su distribuidor en Galicia, DuraCor Maquinaria, y el director general de AgriArgo ha detallado en el acto los motivos de esta nueva andadura y las novedades de nuestra gama de maquinaria.

DuraCor es un referente nacional en la distribución de maquinaria agrícola y nosotros, desde hace tiempo, buscábamos conectar con esta empresa, porque cubriría un punto geográfico estratégico para nosotros. Ha habido la oportunidad de llegar a este acuerdo y es un motivo de orgullo disponer de una concesión en Galicia que pueda prestigiar a una marca con un reconocimiento histórico, con una larga trayectoria en el mundo de la mecanización, como es McCormick.

El objetivo que perseguimos con esta relación es poner a disposición del ganadero, del agricultor, de la empresa de servicios... un tractor de alto valor con una tecnología que permite, hoy en día, cumplir con las normativas más exigentes de contaminación, de conectividad y, sin duda, garantizar que el cliente esté satisfecho con el producto.

¿Cómo describiría la gama actual de productos McCormick?

Nuestra gama comienza en los 50 caballos, con tractores compactos, y termina en más de 300 caballos, como es el caso de la serie X8.

Los compactos para agricultura o ganadería, una gama de tractores para fruteros o viñedos, con los que encajamos en el mercado de A Coruña y Pontevedra, otra gama media muy potente y desarrollada para la

ganadería más exigente y, por último, los tractores de seis cilindros, de alta potencia, pensados para ganaderos de alto nivel, para empresas de servicios, para zonas cerealistas o para clientes más estrictos, tanto en potencia como en tecnología y en fiabilidad, en definitiva, para agricultura de precisión.

¿Podría destacar alguna novedad? Sí. Nuestra marca se ha visto obligada a renovar su amplia gama y hemos hecho productos con una cabina muy ergonómica, con la que realmente se está pensando en el agricultor, en que pueda tener una conducción cómoda; unos mandos bien reposicionados para que el cansancio disminuya; un asiento de máximo lujo y confort, y una cabina altamente climatizada. Además, en la gama de alta potencia contamos con diversas novedades tecnológicas.

¿Por qué recomendaría un McCormick?

En primer lugar, creo que tenemos la concesión ideal para que los ganaderos en Galicia estén perfectamente atendidos, con un nivel de servicio máximo.

En segundo lugar, nuestra máquina es un tractor versátil, con mucho confort, mucha fiabilidad, que realmente se convierte en una garantía de presente y de futuro para nuestros ganaderos. Los más de 130 años de historia como marca nos avalan.

ENTREVISTA | Andrés Moradas, director general de AgriArgo, filial de McCormick en España y Portugal

EN VÍDEO

Grupo Durán inaugura en Mesía a súa delegación para a provincia da Coruña

Máis de 300 persoas asistiron o pasado 26 de novembro á celebración de apertura destas instalacións, as cales albergan as delegacións das empresas Durán Maquinaria, que este ano festexa o seu 25.º aniversario, e Duracor.

Cun investimento dun millón de euros, Grupo Durán puxo en marcha unha sede que ocupa 18.000 metros cadrados de superficie total, dos cales están cubertos uns 1.600 metros cadrados para servizos de taller, administración, recambios e departamento comercial, e que supuxo a creación de tres novos postos de emprego directos.

Seguindo a súa filosofía de traballo, coa apertura desta nova sede, Grupo Durán aproxímase aos seus clientes da Coruña co obxectivo de ofrecerlles o mellor servizo coa maior celeridade posible.

O acto estivo presidido por Manuel Durán, ao que acompañaron Mariano Iglesias, alcalde de Mesía, e Andrés Moradas, director xeral de

Durán agradeceu en varias ocasións a presenza de todos os asistentes e resaltou “o esforzo e empeño dun grande equipo de profesionais que mostrou a súa perseveranza e ilusión para este novo inicio de actividade na Coruña e para que o proxecto siga camiñando cara a adiante”.

Engadiu, ademais, que “a innovación, a proximidade e a confianza son os tres alicerces da nosa relación con cada cliente e o noso maior compromiso é a súa satisfacción, que, en definitiva, é a nosa”.

Tras todas as súas intervencións, acompañaron os presentes a dar un paseo polas novas instalacións e seguidamente gozaron dun agradable convite.

A inauguración foi clausurada co sorteo de diferentes agasallos.

AgriArgo Ibérica, filial en España da marca McCormick.

Manuel Durán, xunto a Andrés Moradas

e Mariano Iglesias

Exterior das instalacións

En Vaca.tv

Vendidos todos os exemplares en Friol cun prezo medio de 2.994 euros

Saíron a pista un total de 18 animais e alcanzouse un volume de vendas de 53.900 euros, cun prezo medio por cabeza de 2.994 euros.

Todos foron vendidos, pero o exemplar poxado co prezo máis alto logrou ser Carballo de Baixo Goal Reina, presentado pola gandería Carballo de Baixo SC, de Sarria (Lugo), e comprado pola Ganadería Xesteiro SC, de Zas (A Coruña), a un prezo de 4.800 euros.

A segunda poxa máis alta foi para Queiroga Goal 2240, vendida por Casa Queiroga, do Páramo (Lugo), e adquirida pola gandería Pena Guisande, tamén do Páramo, por 4.200 euros.

Ápista do recinto feiral da Picota saíron 24 frisonas. Todas elas lograron ser vendidas por un volume total de 72.400 euros e, así, o prezo medio por exemplar foi de 3.148 euros.

Nuveira Conguita Husky, da gandería José Manuel Lado Pérez (Mazaricos), alcanzou a cifra máis alta nesta edición, 5.000 euros, e foi adquirida por SAT Busto Corzón, do mesmo municipio. A un prezo de 4.850 euros, Grille Discjocke Millemae 1543, de Grille SCG (Mazaricos), situouse como o seguinte exemplar máis caro, comprado por Ganadería Xesteiro SC, de Zas.

Carballo de Baixo Goal Reina, a frisona co prezo máis alto da cita

Azores xa presume da súa nova vaca gran campiona: ORP McCutchen Maia

O animal adulto, propiedade de Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande), gañou a oitava edición do Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia de Outono, que organizou a Asociación Agrícola de San Miguel (Azores) do 25 ao 27 de novembro.

Ocanadense Brent Howe foi o encargado de xulgar os máis de 110 animais que se luciron na pista do recinto feiral de Santana, na illa azoriana de San Miguel, durante a oitava edición do Concurso Micaelense de Outono.

O venres, a pista abriuse para recibir os animais das seccións de xatas e xovencas nas que venceu Alesio Sg-Red 4859, de José Dinis Sousa Ferreira (Ponta Delgada), que tamén foi a xovenca campiona. Trovoada, da gandería José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande), proclamouse xata campiona e esta mesma granxa presentou o mellor conxunto novo.

O sábado, xulgáronse as vacas nas que gañaron ORP Sidekick Sky, de Roberto Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande), no campionato de mozos; Maravilha, de António José Ferreira Pacheco (Povoação), no de intermedias, e ORP McCutchen Maia, de Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande), no de adultas. Finalmente, Howe deulle a palmada da vitoria a ORP McCutchen Maia, que se proclamou así gran campiona da cita e tamén foi o exemplar que presentou o mellor ubre. Cabe lembrar que este animal xa subiu ao podio en xuño de 2019, no XVIII Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia.

En canto á sección de mellor conxunto de vacas, o xuíz elixiu o presentado polos irmáns Óscar Manuel e Roberto Manuel Cordeiro Ponte.

Para pechar o evento, o domingo celebrouse o cam-

pionato de manexadores, no que Santiago Costa Pavão (Ponta Delgada) gañou no de mozos e Ema Couto Ponte (Ribeira Grande) no de adultos.

VIII CONCURSO MICAELENSE DA RAZA HOLSTEIN FRISIA DE OUTONO. AZORES (PORTUGAL)

En Vaca.tv

ORP McCutchen Maia, gran campiona do Concurso Micaelense de Outono

Mellor ubre do concurso

XATAS DE 6 A 8 MESES

XATAS DE 9 A 11 MESES

PALMARÉS

CATEGORÍA GAÑADORA

XATAS DE 12 A 14 MESES E XATA CAMPIONA

XOVENCAS DE 15 A 18 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

XOVENCAS DE 19 A 22 MESES

XOVENCAS DE 23 A 27 MESES

GANDERÍA

Cristina Manuel Francisco Medeiros Pacheco (Povoação)

Delta-Lambda 7900 Lázaro Gabriel Cipriano Cordeiro (Ponta Delgada)

Trovoada José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande)

Alesio Sg-Red 4859 José Dinis Sousa Ferreira (Ponta Delgada)

Melos Doorman Vanessa Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

Skyhigh 0091 Carlos Alberto Correia Moniz (Ribeira Grande)

MELLOR CONXUNTO NOVO José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande)

VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR E VACA NOVA CAMPIONA

ORP Sidekick Sky Roberto Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

VACAS DE 2 ANOS SÉNIOR Melos Eugenio Samaritana Maria Ascensão Melo Fonseca (Ponta Delgada)

VACAS DE 3 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA Maravilha António José Ferreira Pacheco (Povoação)

VACAS DE 4 ANOS Beemer 2705 António Manuel Cogumbreiro Estrela Rego (Lagoa)

VACAS DE 5 ANOS Tara Paulo Jorge Pereira Pacheco (Ribeira Grande)

VACAS A PARTIR DE 6 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA ORP McCutchen Maia Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

MELLOR UBRE ORP McCutchen Maia Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

MELLOR CONXUNTO DE VACAS

Óscar Manuel Cordeiro Ponte / Roberto Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

MELLOR MANEXADOR NOVO Santiago Costa Pavão (Ponta Delgada)

MELLOR MANEXADOR ADULTO Ema Couto Ponte (Ribeira Grande)

Os

Óscar Manuel e Roberto Manuel Cordeiro Ponte presentaron o mellor conxunto de vacas

ORP Sidekick Sky, vaca nova campiona

Trovoada, xata campiona

Alesio Sg-Red 4859, xovenca campiona e gran campiona

José Alexandre Braga Pereira presentou o mellor conxunto novo

ORP McCutchen Maia, vaca adulta campiona e gran campiona

Maravilha, vaca intermedia campiona

Planillo Delano Ruhm subiu ao podio en Euskal Herria 2022

A 13.ª edición do Concurso de Gando Frisón de Euskal Herria celebrouse en Tolosa (Gipuzkoa) durante a primeira fin de semana de novembro, concretamente o sábado día 5. O certame foi xulgado polo galego Bonet Cid.

Respecto aos premiados, nas seccións de xatas e xovencas venceu o animal Ardeo Chief 1838 ET, da gandería Ardeo (Bizkaia), mentres que nas

Dous premios para España na gran final de xatas e xovencas pardas en Cremona

O Cremona International Dairy Show 2022, dedicado exclusivamente á agrogandería, congregou do 1 ao 3 de decembro numerosos exemplares da raza parda de Italia e tamén do estranxeiro na cidade de Cremona, situada na rexión de Lombardía.

Opapel protagonista que tivo a raza parda nesta nova edición do certame foi innegable. En representación de España, acudiron á cita un grupo de animais entre os que saíron varios premios destacables.

Fontica Gominola Superstar, da gandería asturiana José María Rodríguez Rodríguez (Siero), que conseguiu o título de gran cam-

piona no Concurso Nacional da Raza Parda celebrado en setembro en Xixón, e Fontica Conga Johan, da mesma gandería, lograron o primeiro posto das súas respectivas seccións, xovencas de 14 a 18 meses e xatas de 10 a 14 meses.

Na gran nal de xatas e xovencas pardas, o xuíz entregoulle o bronce a Fontica Conga Johan e a prata a Fontica Gominola Superstar.

DESTACADO PAPEL DE CANTABRIA NA POXA DE PARDAS

Por outra banda, a gandería María Amor (Liérganes, Cantabria), en cuxo rabaño se atopa a gran campiona nacional de pardas de 2019 e 2021, Polina, tamén estivo presente no Cremona International Dairy Show 2022 para participar na poxa de gando da raza parda.

Finalmente, adquiriron unha xata chamada Loca Debora Barca, de Locatelli Guglielmo (Italia), por un montante de 6.000 euros.

de vacas, Planillo Delano Ruhm, de Planillo Holstein (Navarra), se proclamou gran campiona da cita.

Foto: Andrés Planillo

Foto: Guillaume Moy Photographies

CONCURSO DE GANDO FRISÓN DE EUSKAL HERRIA. TOLOSA (GIPUZKOA)

CREMONA INTERNATIONAL DAIRY SHOW 2022

Xata adquirida pola gandería María Amor

Llinde Ariel Jordan proclámase vencedora absoluta en Cremona

Tras conseguir o pasado mes de setembro o título de gran campiona nacional por terceira vez consecutiva, esta frisona, propiedade da gandería cántabra SAT Ceceño, conquistou o podio na final do Dairy Show como gran campiona e campiona suprema de vacas.

Máis de 650 animais das razas holstein, red holstein, parda e jersey, providos de 130 granxas de oito países diferentes, déronse cita no último Cremona International Dairy Show, celebrado na cidade italiana de Cremona do 1 ao 3 de decembro. O estadounidense Mark Rueth foi o encargado de xulgar as diferentes seccións.

Os gandeiros españois que se desprazaron cun grupo de 25 animais para participar no encontro obtiveron varios galardóns.

Por unha banda, os exemplares roxos AGR AM Rompen Lula Red ET, de Agroartime Holstein e Alberto

Medina (Asturias), primeira na sección de xatas de 8 a 10 meses júnior, e Oyambre Kandela Moovin Red, de SAT Cabo Oyambre (Cantabria), terceira na categoría de xovencas de 10 a 12 meses sénior, chegaron á gran final de xatas e xovencas roxas e lograron situarse como subcampiona e mención de honra.

Doutra banda, na sección de xovencas de 15 a 18 meses, Muri Casper Elizabeth ET, copropiedade de Muri Holstein e Alberto Medina, conseguiu o terceiro posto e, na de 12 a 15 meses sénior, Venturo Moovin Mahe, de Casa Venturo (Asturias), foi subcampiona. Outros dous

títulos gañáronse na proba de animais de 12 a 15 meses júnior: Rey AM HT PL Haniko Adenis, copropiedade de Huerta Los Tobías, Alberto Medina e Planillo Holsteins, alcanzou o segundo posto, e Cudaña Aries Delta-Lambda, de Granja Cudaña (Cantabria), o terceiro. Por último, Rey 1144 Moovin Yulimar, de SAT Rey de Miñotelo (Lugo), alzouse como a mellor da sección de xovencas de 10 a 12 meses júnior.

O mellor para a delegación española chegaría na gran final de vacas, na que saíu a pista, tras vencer na súa sección de vacas de 6 anos ou máis e levar o título

de mellor ubre do concurso, Llinde Ariel Jordan. A palmada da vitoria de Mark Rueth recaeu sobre o lombo da vaca cántabra e foi así proclamada vaca gran campiona do certame. O broche de ouro á súa participación neste concurso chegou posteriormente ao imporse ás campionas das razas parda, jersey e red holstein, e subirse ao podio como vaca campiona suprema de razas leiteiras.

As delegacións de España e Portugal sumaron un total de 32 animais participantes

Momento no que Mark Rueth selecciona a frisona española como gañadora

Agapito Fernández, en pista con Llinde Ariel Jordan

Fotos: Guillaume Moy Photografies

CREMONA INTERNATIONAL DAIRY SHOW 2022. ITALIA

Una alimentación de campeonato para unas vacas de concurso

Visitamos la ganadería cántabra SAT Ceceño, propiedad de Agapito Fernández y Rosana Jiménez, para conocer su experiencia con los productos y servicios de Nanta. Esta granja es el hogar de la vigente vaca gran campeona nacional y, entre los requisitos en lo que a la alimentación de sus animales se refiere, sus dueños destacan la importancia de trabajar con un pienso que llegue con la granulación correcta al robot.

SAT CECEÑO

■

■

■ N.º total de animales: 170

■ Vacas en ordeño: 85

■ Recría: 60

SAT Ceceño se fundó como tal en 2004, año en el que la mujer de Agapito, Rosana, se incorporó y se creó la sociedad. Ellos son la tercera generación de ganaderos en esta familia. Antes, estuvieron al frente del negocio los padres de Agapito y, previamente, también las tías de su padre habían tenido una ganadería de vacuno. “Cuando se jubilaron las tías de mi padre, él se quedó con sus vacas, que fueron, digamos, el origen de esta granja”, recuerda.

En la actualidad, en Ceceño rondan las 170 cabezas y tienen unas 85 vacas en producción, las cuales se ordeñan en dos robots y están produciendo alrededor de 36 litros/vaca/día, con unas calidades del 3,80 % de grasa y del 3,40 % de proteína.

LAS CLAVES DE LA RACIÓN EN UNA GRANJA CON ROBOT

Bien es sabido que Agapito es un entusiasta de los concursos morfológicos –de hecho, uno de sus ejemplares, Llinde Ariel Jordan, es la actual vaca gran campeona nacional– y fue precisamente en uno de estos certámenes donde vio en funcionamiento por primera vez un robot de ordeño: “En

Media de producción: 36 litros/vaca/día

N.º de robots: 2 (Lely)

Media de ordeños: 3

Porcentaje de grasa: 3,80 %

Porcentaje de proteína: 3,40 %

Recuento celular: 230.000 cél./ml

el 2000 estuvimos en una confrontación en Bruselas; allí vi uno funcionando y me llamó mucho la atención. Desde entonces, siempre tuve claro que íbamos a tener un robot”.

Pasarían siete años hasta la puesta en marcha de la primera unidad robotizada en Ceceño. En agosto de 2007 instalaron el primer Lely Astronaut A3 y, en junio de 2020, el segundo. Del cambio, destaca que “es mejor para las vacas que para el ganadero porque, si bien a nosotros nos permite tener más flexibilidad, quienes más notan la mejora son ellas”.

“Trabajar con un robot de ordeño es muy distinto a hacerlo con una sala de ordeño”, señala José María Álvarez, técnico comercial de Nanta en la zona. “En una granja con sala tienes una ración total mezclada, con lo cual las vacas comen en el pesebre todo el alimento del día. Con robot, hay que combinar esa ración con lo que van a comer durante el ordeño y, si no se hace bien, puede ser que las vacas no te entren al robot o que tengan poca producción de leche”, advierte.

Ubicación: El Tejo (Valdáliga, Cantabria)

Propietarios: Agapito Fernández y Rosana Jiménez

SAT Ceceño es un nombre habitual en los concursos morfológicos nacionales e internacionales. Sin ir más lejos, uno de sus ejemplares, Llinde Ariel Jordan, es tricampeona nacional y recientemente ha sido elegida campeona suprema en la última edición del Cremona International Dairy Show.

“Desde hace tres ediciones, tenemos la suerte de que el campeón de España es cliente de Nanta”, remarca Álvarez. “Este año en concreto ha sido muy emotivo, porque nunca antes una vaca había llegado a ser tres veces consecutivas campeona de España, y es algo que ha logrado Ariel en el certamen de 2022”. Al preguntarles a sus propietarios por el secreto para criar a una campeona, señalan dos factores muy claros: dar con la rutina correcta para el animal y prestar atención a los detalles. “Nosotros miramos mucho, sobre todo, la alimentación. Que coma un buen forraje y un buen pienso y que los coma con unos protocolos de horarios concretos”, enumera. Teniendo esto en cuenta, en Ceceño han elaborado, mano a mano con el equipo de Nanta, un pienso específico para vacas de concurso. “Creemos que tenemos un buen pienso para que las vacas duren, se mantengan sanas, con un buen color de pelo, que no engorden y no bajen de leche”.

Cuenta Agapito que, para él, ser los propietarios de la gran campeona nacional “es un privilegio”, aunque, admite, lo mejor no es el premio en sí, sino la satisfacción tras todo el esfuerzo previo: “Trabajamos para tener a la vaca al 100 % cuando llegue al concurso, entonces esto es como la recompensa tras toda la fase de preparación. Cuando vas, ganas, y ves cómo lo celebra la gente… eso es una satisfacción enorme”, explica.

Teniendo esto en cuenta, en Nanta han desarrollado una gama de productos pensados para cubrir las necesidades nutricionales de este tipo de granjas a fin de que lleguen a obtener los rendimientos productivos y de salud deseados. “Trabajamos con piensos con ingredientes muy palatables y muy agradables, que llevan a que la vaca entre más veces a ordeñarse. También ponemos mucho cuidado en el granulado, sin meter aditivos artificiales”.

CONFIANZA EN EL NANTA DAIRY ROBOT SAT Ceceño está trabajando con el sistema Nanta Dairy Robot, un servicio integral de Nanta para granjas con robot de ordeño que se basa en tres puntos clave: asesoramiento técnico, plan de alimentación personalizado y análisis pormenorizado mediante la monitorización de los datos del robot. “Fabricar pienso de robots y vendérselo al ganadero no es suficiente”, afirma Álvarez. “Nosotros queremos que nuestros ganaderos sean lo más eficientes posible y, para ello, tenemos un gran equipo de especialistas que están en contacto constante con ellos para ayudarlos a conseguir los mejores resultados técnicos y económicos”.

Así mismo, sus técnicos fomentan el aprendizaje y la mejora continua, a la par con el ganadero: “A medida que vamos implantando nuestro programa Nanta Dairy Robot, vamos mejorándolo”.

Pese a la novedad de este programa, lo cierto es que hace años que Nanta trabaja con robots de ordeño. “Somos la empresa que más pienso vende para robots de ordeño en España. Tenemos la suerte de trabajar con muchas ganaderías y muy buenas, y lo que hemos hecho ahora es un sistema que abarque todo lo que ya estábamos haciendo para ayudar a las granjas con robot a conseguir la mayor eficiencia y los mejores resultados”, incide el técnico.

GRANULACIÓN

Y APETECIBILIDAD, DOS MUST HAVE “Lo que más valoro del pienso de Nanta es que los pellets llegan muy enteros al pesebre, los finos prácticamente no los hay y, además, las vacas lo comen muy bien, es muy apetitoso”, explica Fernández. “Es muy importante que

“Es muy importante que el pienso del robot llegue al comedero bien granulado. Si llega roto, las vacas no van a comer y las visitas van a bajar”

el pienso del robot llegue al comedero bien granulado. Si llega roto, las vacas no van a comer y las visitas van a bajar. Precisamente esa fue una de las razones de que nos decantásemos por Nanta”.

Este ganadero considera también muy importante la agilidad en la entrega del pienso. “Nosotros hacemos pedidos dos veces al mes y, aunque la fábrica está en Valladolid, en un par de días lo tenemos aquí. Además, en la Cooperativa Ruiseñada Comillas, de la que somos socios, siempre tenemos stock para urgencias”.

Hace ya más de 12 años que Nanta es la marca de confianza en SAT Ceceño. “Tenemos una gran amistad con sus técnicos. Especialmente por lo que se refiere a la alimentación de los animales en lactación, estamos en constante comunicación con ellos, con José María, sobre todo. Analizamos los silos y, cuando hay algún cambio o alguna anomalía, se consulta y se busca solución al problema. La relación con Nanta es muy buena”, afirma Agapito.

LOS PILARES DE NANTA PARA LA ALIMENTACIÓN CON ORDEÑO ROBOTIZADO

Desde los inicios de la instalación generalizada de sistemas de ordeño robotizado en todo el país, Nanta trabaja en la implantación de una solución integral de alimentación en robots. El objetivo principal es, por supuesto, ayudar al ganadero a optimizar de la mejor manera su robot, lo que al final se traduce en contribuir a que mejore la rentabilidad de la granja. Para ello, Nanta se basa en tres pilares fundamentales:

 El primer pilar, el más importante, es el asesoramiento técnico. Los técnicos de Nanta tienen una formación extraordinaria en alimentación y manejo de los robots, lo que ayuda a optimizar el rendimiento del sistema en la granja.



Un segundo pilar es una alimentación personalizada. Manejan, por una parte, una ración de forraje con un concentrado adaptado a cada granja, y, por otra, un pienso de robot adecuado que garantice una cierta dureza y apetecibilidad, lo que se traduce en conseguir que las vacas vayan más al robot y, por tanto, se ordeñen más.



Ver reportaje en vídeo

DOS AÑOS CON EL PROGRAMA PRIMA

En esta ganadería también confían en Nanta para el cuidado de sus animales más jóvenes y, desde hace cuatro años, están usando productos de la gama Prima, aunque no fue hasta 2020 cuando empezaron con todo el protocolo completo, que abarca también otros aspectos como los cuidados y el registro de datos de pesos y alturas. “Desde entonces, vemos que las terneras se crían más sanas, más fuertes, los crecimientos son mejores y no sufren tanto los cambios de lotes”, valoran los dueños de Ceceño.

Por último, realizan un análisis pormenorizado de todos los datos del robot. Esto permite establecer una serie de mejoras para poder sacar el mayor rendimiento de la máquina para el ganadero.

Máis que un gandeiro por vocación: entusiasmado, innovador e loitador

Así é Pol Collell, o xerente de El Campgran e La Vaquería d´Osona. Está á cabeza dun equipo de once traballadores que sacan adiante cada día todo o traballo que implica unha gandería con 330 frisonas e un obradoiro que achega valor engadido ao leite producido antes de saír das súas propias instalacións. Viaxamos a Barcelona para descubrir os detalles do seu gran proxecto de vida.

Propietario

N.º total de animais: 330

Vacas en muxido: 170

Media de produción: 37-42 l/vaca/día

Porcentaxe de graxa: 3,20-3,75 %

Porcentaxe de proteína: 3,15-3,35 %

RCS: 180.000-250.000 cél./ml

Cualificación morfolóxica: 84,5 puntos

Superficie agrícola: 35 ha

Venda do leite: La Vaquería d´Osona

Pol Collell naceu no corazón desta granxa de vacas da localidade catalá de Sant Martí Sescorts, provincia de Barcelona, no seo dunha familia de veterinarios que quixeron apostar por ter a súa propia gandería. Tanto o seu avó como o seu pai rexentaron El Campgran, pero nunca xestionaron directamente o negocio, ese traballo delegáronllelo a outras persoas. Pol converteuse na terceira xeración que se fai cargo da gandería e no primeiro que se dedica a ela ao 100 %.

Tívoo claro desde moi pequeno: “Ía co meu pai moitas veces a facer reprodutivos a ganderías que eran referencia por aquel entón e sempre me fixaba nos animais, na súa morfoloxía. Quixen sempre ser gandeiro, ter as miñas propias vacas, vacas boas e que producisen moitísimo leite”.

Os seus avós, Joan Collell e Montserrat Verdaguer, compraron a actual finca de El Campgran en 1982 e inauguraron a primeira das naves con 40 vacas alemás. “Nos anos 90 crecen ata as 100 vacas e constrúen a segunda parte das instalacións e nos anos 2000 chegan ata as 120 vacas en muxido”, lembra Pol.

En 2008 deixa os estudos que estaba a cursar e incorpórase definitivamente á explotación. “Aumentamos o rabaño ata as 210 produtoras e na actualidade, coa implementación dos robots de muxido, rebaixamos o número de vacas e movémonos entre uns 165 e 175 animais en muxido”, indica o gandeiro.

EL CAMPGRAN. SANT MARTÍ SESCORTS (BARCELONA)

Pol Collell con su padre Joan Collell, su hijo Alguer y Campgran Kerincy Deman

LEITE”

XESTIÓN DAS SECAS, CLAVE NAS CIFRAS DE PRODUCIÓN

Con elas está a alcanzar unha media de produción duns 13.000 litros por vaca ao ano. “Móvome –a rma– entre os 41 ou 42 e os 37 ou 38 litros por día, dependendo da época estival e da porcentaxe de secas que teña”. O verán este ano alongouse na zona e, no momento da nosa visita á granxa, non estaba incorporando na ración silo de millo, algo, que segundo confesa, “penaliza un pouco para alcanzar os 40 litros de media”.

A clave de Collell para lograr uns bos datos de produción está “nunha boa fertilidade e en manter os litros por vaca presente moi altos. Non serve de nada ter 45 litros por vaca e un 20 % de secas. O noso obxectivo é traballar sempre por debaixo dun 10 % de secas, algo que é moi difícil e non sempre se consegue. Agora mesmo estou nun 13 %”.

En graxa e proteína tamén oscila entre diferentes parámetros: “Para graxa podemos andar entre 3,75 % e 3,20 %, e para proteína, entre 3,35 % e 3,15 %”. O reconto de células fíxase normalmente entre as 180 e as 250 mil células somáticas por mililitro.

El Campgran está integrado desde os seus inicios no control leiteiro da Federación Frisona de Cataluña (Fefric). “Creo que a recollida de datos que realizan é importantísima para o progreso xenético. Dannos un plus á actividade. Facémolo unha vez ao mes e, xunto aos datos que temos dos robots, podemos tomar decisións máis individualizadas”, asegura.

“QUIXEN SEMPRE SER GANDEIRO, TER AS MIÑAS PROPIAS VACAS, VACAS BOAS E QUE PRODUCISEN MOITÍSIMO

“NON SERVE DE NADA TER 45 LITROS POR VACA E UN 20 % DE SECAS. O NOSO OBXECTIVO É TRABALLAR SEMPRE POR DEBAIXO DUN 10 % DE SECAS, ALGO QUE É MOI DIFÍCIL E NON SEMPRE SE CONSEGUE”

RABAÑO BEN ORGANIZADO

Os animais de El Campgran repártense en tres localizacións: as naves de produción, a granxa de secas e xovencas e a zona de recría.

Os animais produtores viven na instalación máis grande de todas, construída por fases ligadas ao crecemento constante da gandería. “A primeira levantouse nos 80; a segunda, nos 90, e as dúas posteriores, nos anos 2000”, puntualiza Pol.

Na máis antiga descansan as vacas en preparto e as de concurso; a seguinte alberga 58 cubículos e o primeiro dos robots para as vacas adultas, e a última diferenza dous patios: un, con 56 cubículos e o segundo dos robots para primíparas, e outro, con 54 cubículos e o terceiro dos robots para vacas de segundo parto.

As xatas ao nacer colócanse entre 15 e 25 días en boxes individuais e logo, “cando están fortes e ben inmunizadas”, pasan ao lote da amamantadora ata os 65 días. Posteriormente, viven en El Campgran outro mes ou mes e medio e cando cumpren entre 3 e 4 meses trasládanse á nave de xovencas, onde traballan con 8 ou 10 lotes por crecemento. Cando están preñadas de 6 meses, lévanse ao lote de secas e xa moi próximas ao parto volven á nave de produción.

Vista aérea das instalacións de El Campgran

As xatas pasan os primeiros 15 ou 20 días en boxes individuais

O benestar animal é unha constante no seu día a día

Lote da amamantadora onde permanecen ata os 60 ou 65 días

Para o almacenamento das materias primas e dos silos contan con tres trincheiras: dúas para o silo de primavera, o raigrás ou a forraxe que decidisen cultivar ese ano, e unha dedicada en exclusiva a silo de millo, que sempre é compra externa.

Realizan a limpeza das naves con arrobadeiras de cable e cada nave evacúa o xurro na súa propia balsa, todas comunicadas cunha balsa común na que está permanentemente traballando un axitador. A totalidade dos residuos diríxese a continuación ao separador de xurros.

ESTRITOS REQUISITOS MEDIOAMBIENTAIS

“A comarca de Osona –explica Pol– é un lugar complicado para ter vacas porque a gandería de porcino masificouse e as esixencias ambientais que nos aplican son moi estritas. Só podemos continuar adiante coa nosa actividade se xestionamos os xurros dunha maneira supersostible, supercontrolada e superprofesional”.

Abertamente defensor do ecoloxismo e da sostibilidade, o gandeiro catalán detalla o sistema que utiliza: “Grazas ao separador, obtemos por unha banda a parte sólida do xurro, que compostamos durante tres semanas e utilizamos para encher os cubículos da maioría das vacas, e, doutra banda, o líquido, que aplicamos como fertilizante nos campos que labramos ou trasladamos a unhas plantas para o seu tratamento”.

Con este método, todas as camas das produtoras, as das secas e xovencas próximas ao parto e as da recría son desta compostaxe, que “removemos todos os días para que estean máis cómodas”, indica. Tan só as das xatas máis pequenas son de palla e as das vacas do primeiro robot, de serradura e palla, “pois a grella desta zona non me permite entrar ben coa máquina que utilizamos para o seu mantemento”, recoñece Collell.

PLACAS SOLARES PARA SER AUTOSUFICIENTES

As temperaturas que se alcanzan na época estival obrigan a instalar ferramentas de ventilación. Nesta granxa combinan ventiladores e aspersores de auga que se poñen automaticamente en marcha a partir de certa temperatura e humidade. “Para o gasto que iso implica axúdanme moito as placas solares que instalamos xa hai sete anos”, aclara Pol.

Cunha instalación de 100 quilowatts de enerxía solar, móstrase “moi satisfeito”, porque consegue ser autosuficiente durante moitas horas do día e, segundo confirma, “tal e como está o prezo da enerxía, estou moi contento”.

Os comedeiros están recubertos de resina ou de aceiro inoxidable para unha conservación mellor da comida e cada patio consta de catro bebedoiros, que limpan practicamente todos os días.

“SÓ PODEMOS CONTINUAR ADIANTE COA NOSA ACTIVIDADE SE XESTIONAMOS OS XURROS DUNHA MANEIRA SUPERSOSTIBLE, SUPERCONTROLADA E SUPERPROFESIONAL”

Realizan compostaxe coa parte sólida do xurro para as camas das produtoras

A parte líquida aplícase como fertilizante nos campos ou trasládase a plantas para o seu tratamento

En que consiste o teu traballo en El Campgran?

O noso traballo fundaméntase na prestación dun servizo de consultoría técnico-económica que ten como principal obxectivo a mellora do custo de produción do litro de leite.

Unha vez ao mes, calculamos e valoramos conxuntamente con Pol os índices técnicos da granxa. A partir das cifras e da súa evolución realízanse cambios no manexo e protocolos de traballo encamiñados a mellorar os resultados.

Trimestralmente analízase coa propiedade a conta de explotación da granxa, cuantifícanse os custos de produción e compáranse co mesmo período de anos anteriores e con custos de explotacións de características similares doutros paneis. A partir dos custos de produción tómanse decisións, fanse cambios na actividade e decídense investimentos dirixidos a mellorar a rendibilidade económica da granxa.

Como lembras os inicios e que puntos se foron modificando nesta explotación?

Iniciamos o servizo en 2014. Empezouse coa implantación do modelo para o cálculo do custo de produción do litro de leite, separadamente do resto das actividades da granxa.

O coñecemento continuado do custo de produción do leite facilitou a toma de decisións sobre cambios en manexo e investimentos.

En 2020, abandonouse o muxido en sala e instaláronse tres robots de muxido, investimento que se xustificou, fundamentalmente, polo aforro en man de obra, como quedou evidenciado na diminución do seu custo nos anos seguintes.

O leite vendido por vaca/ano incrementouse en 1.700 litros desde o inicio do servizo e a previsión é alcanzar en 2022 os 13.000 litros de media vaca/ano.

En que claves estades a centrarvos a día de hoxe?

O traballo está centrado no control dos custos de produción. Os puntos clave son os custos de alimentación, de recría de xovencas e do persoal, que representan o 80 % do total.

O capítulo de subministracións, principalmente electricidade e gasóleo, aumentou a súa participación no custo de produción do leite no último ano, motivo polo que a procura de alternativas para reducir o gasto é constante.

Nunca esquecemos a produtividade; o total de leite vendido actúa como divisor común de todos os gastos no cálculo do custo de produción e fai que estes baixen a medida que aquel aumenta.

Os expertos en cambio climático anunciaron que o verán de 2022 sería o máis fresco da próxima década. Unha vez pasado e visto o efecto prexudicial que tivo na produción de leite en gran parte das ganderías, lévanos á reflexión de que as estratexias e os investimentos para combater o estrés térmico das vacas serán un punto clave para o mantemento da produtividade nos próximos anos.

Como evolucionou o custo de produción nesta gandería?

No cálculo do custo de produción do litro de leite, ademais dos gastos, tamén interveñen os ingresos da venda de vacas, xatos, xurro, subvencións e outros ingresos sobre os que o servizo de consultoría técnico-económica ten pouca influencia.

Como os ingresos non provenientes do leite tamén variaron, valoramos, unicamente, a evolución dos custos variables, fixos e financeiros, que á súa vez separamos en dous períodos: do inicio a 2020 e de 2020 a 2022.

Do inicio a 2020 conseguiuse unha redución do 15 % na suma de custos variables, fixos e financeiros. De 2020 a 2022 os mesmos custos aumentaron o 35 %, principalmente polo incremento en alimentación e subministracións.

O obxectivo sempre pasa por estar no grupo de granxas con menor custo de produción do litro de leite, noutras palabras, ser máis competitivo.

Como mellora os rendementos de El Campgran a aposta por La Vaquería, por darlle valor ao leite na propia granxa?

A venda de leite é un capítulo distinto ao do custo de produción, require xestión comercial e, en ocasións, como en El Campgran, investimento en equipos.

A aposta de El Campgran por La Vaquería está dando resultado na medida que está a permitir gañar valor ao leite producido.

A venda de leite é unha actividade económica distinta á súa produción e como tal require esforzo e especialización.

Cales cres que serán as directrices que marquen o mercado nos próximos anos e o futuro de El Campgran?

As directrices administrativas e os hábitos de consumo da poboación evolucionan e cambian.

Unha parte da poboación probablemente continuará co consumo de leite de vaca.

As granxas deberán producir e ofrecerlle ao mercado leite de alta calidade, respectuosa co benestar animal e o medio ambiente e, ademais, ser competitivas.

A situación actual de El Campgran, cunhas 200 vacas, superior á media nacional de 75 vacas por explotación; unha produción de 13.000 litros de leite vendido por vaca e ano, un 45 % superior á produción de leite por vaca media nacional, e instalacións modernas e eficientes sitúana nunha boa posición para cumprir as esixencias de futuro. Ademais, a plataforma comercial de La Vaquería posibilitará a El Campgran o desenvolvemento e a produción de produtos lácteos de maior valor engadido, que se deberá acompañar dunha boa xestión profesional, como ata a data, para garantir a súa competitividade no futuro.

TRABALLO EN EQUIPO

Os labores que implica esta gandería repártense entre un equipo de once traballadores. Pol Collell dirixe a granxa e a industria que desenvolveu para a venda propia do seu leite, da que falaremos un pouco máis adiante, e céntrase tamén moito na reprodución dos seus animais.

Xunto a el, Jordi Carol encárgase da alimentación e da xestión do rabaño de carne, unhas 56 vacas pardas

que manteñen nunha finca a 3 km de El Campgran; Kacem Laghzouli dedícase aos robots de muxido, á reprodución cando non está Pol e ao tratamento de vacas; Marc Rodríguez, en quenda de tardes e fins de semanas, é a persoa encargada dos partos, do encostramento dos acabados de nacer e de estar un pouco ao tanto de todo nese tempo; e por último, Aina Montmany e Gil Solé distribúense o traballo nas fins de semana que non

traballa Pol e tamén cobren os días de vacacións do resto do persoal.

Na industria, Jon Muñoz e Alexander Cortés encárganse da produción, Dolors Serrat e María Teresa Marginet ocúpanse do control da calidade de leite, e Ramón Musach, do tema administrativo. Finalmente, Joan Canal dedícase ao mantemento da finca a media xornada.

MARC PIERA

Asesor de xestión técnico-económica en El Campgran

“LA VAQUERÍA POSIBILITARALLE A EL CAMPGRAN O DESENVOLVEMENTO E A PRODUCIÓN DE PRODUTOS LÁCTEOS DE MAIOR VALOR ENGADIDO PARA GARANTIR A SÚA COMPETITIVIDADE NO FUTURO”

A maiores, Collell conta cun grupo de asesores externos que lle axudan en diferentes facetas, como a reprodución, que desenvolve con Salvador Tió, do Centro Veterinario de Manlleu; a nutrición, con Joan Ramón Serra, da Cooperativa Plana de Vic, e a xestión económica, que desenvolve con Marc Piera, do Centro Veterinario Tona. “Con Salvador levo toda a vida –sinala–, con Joan Ramón hai unha comunicación moi fluída á hora de elaborar as racións e con Marc hai xa moitos anos que traballo. A verdade é que cando tes que tomar decisións ou facer un investimento é moi importante contar con este tipo de comunicación semanal”.

Pol destaca, por último, o papel esencial do seu pai: “Non vive o día a día da explotación, pero cando necesito consellos ou que me bote unha man en canto a temas de financiamento, sempre o teño aí. É o meu gran conselleiro”.

ROBOTS PARA O MUXIDO

Dentro de pouco cumprirá dous anos co muxido robotizado e remarca que sempre creu firmemente neste avance do sector tanto para o funcionamento das ganderías como para o benestar animal.

“En Cataluña, ata hai pouco tempo, non era demasiado común o muxido con robots, pero eu vinos en diversas granxas nalgunhas das miñas viaxes ao norte de España”, admite.

Finalmente decidinme e cambiamos a sala 2x5 na que muxiamos case 15 horas ao día por tres máquinas: “Modificamos o funcionamento da granxa e aforramos tres persoas de man de obra”.

Están a pasar polos robots entre 165 e 175 vacas ao día e alcanzan unha media de 3,4 muxidos diarios. “Deseñamos dous deles con tráfico libre e un con sala de espera, para aqueles animais cunhas condicións un pouco especiais cos que necesitamos traballar máis a fondo e máis cómodos”, describe.

Do cambio acentúa catro vantaxes importantes: produción, organización do traballo, benestar animal e calidade de leite.

“Aínda que nas vacas multíparas a produción é bastante parecida, a melloría foi importante nas primíparas, pois pasamos de picos de leite en tres muxidos de 39 litros a picos de 46 litros por vaca e día, o que supón un aumento de 700 litros por vaca e ano”, recalca.

En relación á distribución de tarefas, Collell subliña que se modificou moito: “A min tocábame muxir a miúdo, como ao resto, e agora teño moita máis flexibilidade, paso as mesmas horas na granxa, pero pódoas dedicar a outros aspectos. A organización do traballo é moito máis fácil”.

O confort dos animais tamén deu un xiro, respiran moita máis tranquilidade nos establos, ven as vacas moito máis cómodas e, en consecuencia, notaron melloría en fertilidade e en coxeiras.

“Por último –remata–, o robot permítenos a separación por cuartos, o que facilita moito o traballo, e ofrécenos moita máis información, co que podemos tomar decisións moi rápidas sen esperar ao control leiteiro”.

DO CAMBIO A ROBOTS ACENTÚA CATRO VANTAXES IMPORTANTES: PRODUCIÓN, ORGANIZACIÓN DO TRABALLO, BENESTAR ANIMAL E CALIDADE DE LEITE

Cos robots están alcanzando unha media de 3,4 muxidos diarios

“A COMIDA DEPENDENTE DO VERÁN E DAS CONDICIÓNS METEOROLÓXICAS COMPLÍCASENOS CADA ANO MÁIS”

RACIÓNS E CULTIVOS

As produtoras reciben a ración diaria de comida en dúas quendas: unha sobre as seis da mañá e outra sobre a unha do mediodía. Componse de entre 8 e 12 kg de silo de millo, 13-18 kg de silo de primavera –raigrás, trigo ou veza, depende do que cultivasen ese ano–, 6 kg de cebada de cervexa, 1 kg de melaza e, en función do húmidos ou secos que estean os silos, engaden medio quilo ou un quilo de palla, ademais dos núcleos (3,5 kg), da fariña de millo (3,5 kg) e da soia (2,4 kg).

Aos animais acabados de nacer danlles por sonda unha primeira toma de 5 litros de costro e na segunda, con biberón, adoitan tomar dous ou tres litros. A partir de aí, aliméntanse durante 15 días de leite de vaca e, logo, van á amamantadora. “Van bebendo leite por distintas fases –enumera–. Dámoslles 6 litros, como máximo, ata os 30 días; dos 30 aos 60 días chegan ata os 8 litros, máis ou menos, e dos 60 aos 67 van reducindo o leite en po da amamantadora ata a desteta”.

Continúan tomando o mesmo penso que combinan co leite da amamantadora ata os 90 ou 95 días e desde este momento trasládanse á nave da recría. “O primeiro mes seguen con este penso e logo pasan ao unifeed seco –palla, fariña de millo, melaza e soia–, suplementado cun pouco de penso granulado. A partir dos 11-12 meses quedan só co unifeed e aos 18 ou 19 meses van para a nave das secas, onde comen a ración de secas e xovencas”.

Este combinado para secas e xovencas preñadas consta de 7 ou 8 kg de silo de primavera, palla e suplementos de minerais, fariña de millo e soia. “Tentamos que a inxestión destes animais sexa o máis curta posible para que cheguen ao parto fortes e en boas condicións para un correcto arranque de lactación e a obtención de bos picos de leite”, concreta.

Os cultivos que utilizan para o silo de primavera son xestionados por eles mesmos nun total de 35 ha, 15 delas propias e 20 alugadas. “Este tipo de comida témola asegurada, pero a dependente do verán e das condicións meteorolóxicas complícasenos cada ano máis. Esta vez sementamos sorgo, que utilizamos para a ración de secas e xovencas preñadas como substituto ao silo de primavera”, valora. Compran fóra todo o resto das materias primas que necesitan para as racións.

Este verán cultivaron por primeira vez sorgo, que destinan á ración de secas e xovencas

Reparten a ración de produción dúas veces ao día

Mesturas Forraxeiras

Gama SPEEDYLMIX, 6 tipos de pradeiras anuais de sega ou pastoreo

Gama PLURIMIX, 4 tipos de pradeiras perennes para secanos frescos

Gama REGMIX, 3 tipos de pradeiras perennes de regadío

, ,-

Gama SECMIX, 2 tipos de pradeiras perennes para secano

Alfalfa de secano e regadío

Alfalfa SAN ISIDRO, elevada produción, gran perenidade, secano ou regadío

VICTORIA, a Alfalfa mellorada, para secano ou regadío

Alfalga TIERRA DE CAMPOS, rústica e adaptada ao secano

www.rocalba.com Expresión vegetal

ABSOLUTA FE NA XENÉTICA

“É indispensable para unha granxa de alta produción ter vacas con boa morfoloxía, ubres, patas e estruturas leiteiras correctas que se adapten ás nosas instalacións”, contesta Pol en relación ao papel que xoga a xenética na súa granxa. “Creo rmemente –engade– na idea de que, cunha boa base xenética, obtemos vacas lonxevas e produtoras, que nos achegan diñeiro e rendibilidade”.

Para continuar co seu progreso xenético, baseado nunha selección con bos índices de produción e de tipo, e non en ICO, decantouse hai uns me-

ses por comezar a xenotipar a todos os animais que nacen na súa granxa. Sinala que a xenómica lle achega “un plus, porque individualizo os meus axustes segundo as familias de vacas e intento cubrir un pouco as de ciencias que me transmiten estas probas, non só as que eu noto visualmente”.

Utiliza uns sete ou oito touros por ano. Para inseminar as xovencas o 100 % do seme é sexado e o 80 %, xenómico; mentres que nas vacas o 90 % é seme convencional, “porque garante máis fertilidade que o sexado. O resto é sexado, para animais especiais da explotación”.

En certos animais ou cando foron inseminados dúas veces pon cruzamento con carne, en concreto azul belga, porque os xatos teñen moito máis valor comercial.

A procedencia dos touros é maioritariamente americana, pero sempre “co criterio de querer transmitirlles ás vacas as necesidades que observo”, admite. Lembra certos sementais que lle deixaron moi boas vacas como “Explode, Meridian, Delta Lambda, Chief ou Unstopabull”.

Falando de sementais e de boa xenética, de El Campgran acaba de saír un touro novo para Xenética Fontao,

“CREO FIRMEMENTE NA IDEA DE QUE, CUNHA BOA BASE XENÉTICA, OBTEMOS VACAS LONXEVAS E PRODUTORAS, QUE NOS ACHEGAN DIÑEIRO E RENDIBILIDADE”

llo de Boom x Chief x Doorman, da familia da famosa vaca Comestar Laurie Sheik. “É un touro que creo que vai dar animais moi ben balanceados, produtivos e con bos ubres e patas. Teño tres irmás completas cuali cadas xa MB de primeiro parto. É unha familia realmente sólida e forte”, resume.

Inseminan as xovencas por primeira vez aos 13 ou 14 meses, dependendo do desenvolvemento corporal, e así consegue unha media de idade ao primeiro parto de 23,8 meses. Nestas primeiras inseminacións a porcentaxe de fertilidade é dun 45 %, mentres que en vacas esta cifra se rebaixa a un 30-35 %. A media de inseminacións por preñez en xovencas é de 1,5 e en vacas, de 3,2.

A detección de celos lévana a cabo a través dos colares de monitorización e están a aplicar técnicas reprodutivas avanzadas, como os transplantes de embrións, os ushings ou as inseminacións in vitro. “Os resultados están a ser bastante satisfactorios en canto a taxas de preñez e a produción de embrións. É unha forma de mellorar o rabaño e de ter descendencia das nosas mellores familias”, subliña o gandeiro.

Agora mesmo teñen unha media morfolóxica de 84,5 puntos, ao redor de 70 animais MB e 12 EX. Entre as súas mellores vacas e familias, nomea a “Mijaqui Pandoria Pronto, unha vaca que teño coas secas, que non está en produción, pero que a manteño na granxa polo sentimento que me desprende. Compreina en Cal Marquet en 2009 e, aínda que a nivel particular non tivo moitos éxitos en concursos, con ela empezou todo”.

Collell garda con orgullo cada un dos premios que foi conseguindo nos diferentes concursos morfolóxicos da raza

Campgran Sumatra Carson, vaca nova subcampiona no Nacional de 2016

Participando no Concurso Rexional de Cataluña en 2018

es el padre de 41 de las 50 mejores terneras de Europa por GTPI, entre ellas, las 16 primeras!

CUMPRIU O SOÑO DE XULGAR UN NACIONAL E AGORA PENSA XA EN GAÑALO: “QUEDA MOI LONXE, PERO VOUNO INTENTAR”

Máis tarde, chegaron a El Campgran Campgran Astrid Bolivia, como a cuali ca Collell: “A miña primeira gran vaca”, que logrou o primeiro posto da súa sección no Nacional de 2015; Campgran Sumatra Carson, que conseguiu o título de vaca nova subcampiona no Nacional de 2016; Campgran Kerinci Deman, da mesma familia que Sumatra Carson, que gañou a súa sección na Swiss Expo de 2020 e foi campiona rexional de Cataluña en 2022, ou Campgran Loana Chief, “unha frisona da mesma familia que o touro que enviamos a Xenética Fontao”, descifra.

VERDADEIRA PAIXÓN

Pol Collell visitou granxas desde neno, da man do seu pai, Joan Collell, e lembra como todas esas visitas lle foron fortalecendo o seu gusto polas boas vacas: “En La Travesía, con Paco e Alfonso Ahedo, ou en Comas Novas, cos irmáns Serrabassa, vin o que naquel momento eran para min as mellores vacas que vira nunca”.

Comezou tamén a asistir a certames morfolóxicos e isto converteuse en “prioridade absoluta –acepta–, volvinme un tolo das vacas e dos concursos. Nunca o dixen en público, pero debo recoñecer que unha vaca que me abriu realmente os ollos como pratos foi Tempo Viña Alhambra, unha frisona asturiana que, para min, era espectacular”.

El Campgran participou por primeira vez no Concurso Nacional en 1994. “A sorte do principiante –cre–xo que gañásemos o título de xata campiona nacional cunha lla de Inspiration” e desde esa data, concurso tras concurso, foron sumando diferentes premios.

A mellora xenética e este tipo de competicións son para Collell un grande impulso para estar motivado, para seguir aprendendo e para continuar mellorando. “Competir no Nacional por gañar seccións era, para min, hai oito ou dez anos algo impensable; este ano conseguín dous segundos postos, dous terceiros, un cuarto e un quinto, e saín do recinto feiral dicíndome: ben, pódese facer un pouco máis”.

Para iso, destina unha parte das súas instalacións, en condicións máis especiais, aos seus animais máis top Por unha banda, as xatas ás que lles ve gran potencial saen da amamantadora e son separadas desde pequenas para boxes de dúas nas que viven todo o ano e comen a súa ración de soia tres veces ao día. Por outra banda, as vacas de concurso entran dúas veces ao día ao robot de maneira manual e aliméntanse de 12 ou 13 kg de penso granulado e da forraxe que teñan de boa calidade seca a libre disposición. Ademais, lávaas a miúdo, trabállalles o pelo do lombo e dómaas para que “cando toca ir a un concurso os animais estean nunhas condicións físicas e de comportamento ideais. As vacas que levan un traballo extra da casa transmiten en pista un plus importante: limpeza nos ósos, angulosidade, nura, feminidade… Eses detalles só os dá o esforzo previo, advirte.

Analiza en perspectiva e, con toda a humildade do mundo, Pol asegura que seguirá traballando para conseguir vacas mellores e posibles novos títulos. Acórdase do seu avó que sempre lle dicía: “Quero unha granxa con poucas vacas, pero que sexan moi boas xeneticamente” e continúa: “Deixounos hai tres anos, pero viu os nosos éxitos nos concursos e a mellora que fomos logrando e gozábao bastante”.

XUÍZ NACIONAL DA RAZA FRISONA

Da súa paixón polas vacas e polos concursos de frisonas xorde o seu interese por converterse en xuíz nacional desta raza e con tan só 11 anos

aproba a súa primeira escola de xuíces. A partir de aquí decide seguir formándose e con 28 remata todas as súas reciclaxes.

Aos 30 anos comeza a xulgar concursos por todo o territorio nacional e cinco anos máis tarde desígnano para responsabilizarse do Concurso Nacional, unha experiencia que Pol lembra con moi bo sabor de boca: “Era a culminación ao traballo e ao esforzo de tantos anos, unha tarefa que xera con tantas ganas e ímpeto. Acórdome de estar cómodo, seguro, con rapidez e coas ideas moi claras”.

Cumpriu o soño de xulgar un nacional e agora pensa xa en gañalo: “Queda moi lonxe, pero vouno intentar”.

Xulgou o Concurso Nacional da Raza Frisona en 2021

Contáxialle o seu entusiasmo ao público en cada certame que xulga, como en Menorca 2018

Xuíz en Moexmu 2016

MARCA PROPIA: LA VAQUERÍA D´OSONA

A última incorporación ás instalacións de El Campgran foi a industria na que Pol Collell dá valor engadido ao seu leite e ao de varias ganderías de proximidade.

La Vaquería d´Osona, nome que lle deu á súa marca, nace en maio de 2009 como unha maneira de saltarse a distribución e vender directamente o leite das súas vacas. “Viaxo co meu pai a Italia e vemos que alí varias ganderías teñen máquinas expendedoras dos seus propios produtos; entre eles, leite fresco”, indica.

Éntranlles as ganas de tentar facer o mesmo e montan a maquinaria para poder levalo a cabo. “Colocamos –di– cinco máquinas expendedoras de leite fresco en cinco localidades veciñas, nun radio de 10 km: dúas en Vic, unha en Manlleu, unha en Torelló e outra en Roda de Ter”.

Vendía o leite a un euro, mentres que naquel momento a industria lla pagaba a 30 céntimos, “o valor engadido era superimportante, triplicabámolo”, describe.

Ao principio o consumo era “espectacular, falábase moitísimo da iniciativa e a propaganda veu practicamente soa”, acepta. Ao mesmo tempo, comezaron a construír o obradoiro completo e aos poucos comezaron a notar que a venda das máquinas ía menguando.

“Foi a primeira experiencia empresarial que tiven –admite Pol– e un día dixéronme que cando se inicia un proxecto hai que percorrer moitas curvas ata que comeza a fortalecerse”.

Tras analizar as cifras de venda e a evolución do seu mercado, déronse conta de que quizais debían moldear un pouco o seu plan inicial e, co seu rexistro sanitario e o pasteurizador que xa tiñan instalado, ábrese a oportunidade de ir máis aló e de vender a industrias fabricantes de produtos precociñados, croquetas ou canelóns.

Á súa vez, o negocio destas empresas vai crecendo e iso supón tamén novas posibilidades para La Vaquería d´Osona.

Desta maneira, a día de hoxe, están a comercializar o leite das vacas

de El Campgran e doutras cinco da zona a varias industrias alimentarias potentes da provincia de Barcelona.

Para todo iso, o obradoiro conta con tanques de refrixeración, onde recepcionan aproximadamente 80.000 litros de leite, un pasteurizador, un homoxeneizador e unha desnatadora. “Con estas máquinas desenvolvemos o produto que nos piden os nosos clientes”, sinala.

Á parte da diferenciación que todo este sistema lle outorga ao seu negocio, están a conseguir un valor engadido para o seu leite, que resulta fundamental para afrontar os momentos máis complicados do sector: “O camiño está a ser duro, pero diferenciámonos no mercado. Eu sempre digo aos meus clientes –conrma– que traballamos para ofrecerlles un produto de máxima calidade, de km 0, cos maiores controis sanitarios e toda a con anza en canto a trazabilidade. Teñen as portas da nosa granxa abertas para vir e ver o esforzo que leva producir un litro de leite”.

“OFRECÉMOSLLES AOS NOSOS CLIENTES UN PRODUTO DE MÁXIMA CALIDADE, COS MAIORES CONTROIS SANITARIOS E TODA A CONFIANZA EN CANTO A TRAZABILIDADE. TEÑEN AS PORTAS DA NOSA GRANXA ABERTAS PARA VIR E VER O ESFORZO QUE LEVA PRODUCIR UN LITRO DE LEITE”

Interior e exterior do obradoiro onde preparan o leite para a súa venda final

PIARES FORTES PARA SEGUIR CONSTRUÍNDO O FUTURO

Cifras de produción elevadas, progreso xenético e diferenciación en canto a comercialización son as tres bases nas que se asenta o negocio deste mozo gandeiro catalán.

Non quere aumentar máis o número de cabezas e os seus plans céntranse en mellorar todo o que poida as súas instalacións, mesmo pensa na incorporación dun cuarto robot, para ofrecer, se cabe, maior benestar a todas as súas vacas.

“Movido, distinto, peculiar”, así detalla o mercado lácteo en 2022. “Os custos de produción subiron uns 20 céntimos, a produción tamén se reduciu e vemos as industrias desesperadas detrás dos gandeiros para conseguir leite en orixe, co incremento do prezo que isto ocasionou”, continúa. “Creo que estes prezos non se van manter, pero estamos ante unha boa oportunidade para avanzar e para lograr, por fin, que o noso produto se revalorice”, finaliza.

NOVOS”

Pol Collell considera que “ser gandeiro debe ser un traballo dignificado, sinónimo de gañar a vida, de poder investir e desenvolver proxectos novos”. Novas ideas como a que xa ten en mente: “Estamos tentado abrir unha pequena tenda ás portas da granxa onde vender os nosos produtos e tamén outros elaborados da zona”.

Quere seguir vivindo coa súa familia na contorna da súa granxa, perfectamente coidada; buscar a mestura entre unha gandería familiar e unha gandería un pouco máis industrial que lle permita non pasar polas grandes industrias e organizar visitas ao seu gran proxecto de vida para educar a xente e mostrarlle todo o que existe detrás dunha botella de leite.

“SER GANDEIRO DEBE SER UN TRABALLO DIGNIFICADO, SINÓNIMO DE GAÑAR A VIDA, DE PODER INVESTIR E DESENVOLVER PROXECTOS

Pol Collell posa nos xardíns da súa finca xunto a súa muller Anna Ballús e o seu fillo Alguer

Pioneiros en aPostar Polo novo Programa de xestión dairynet Box

A granxa leiteira de Quim Soler e o seu fillo Gil, Can Baixeres (Cataluña), foi piloto, xunto á gandería cántabra Bezanilla, na incorporación do innovador programa de xestión de GEA, DaiyNet Box.

Hai catro anos daban o salto ao muxido robotizado coa incorporación dun robot GEA e dos colares CowScout. Interesado agora por unha ferramenta que lle facilitase o traballo diario desde o móbil, Gil Soler aceptou o reto de ser dos primeiros en España en realizar todos os trámites do seu rabaño de vacas con este programa, cambiando a xestión con DairyPlan a DairyNetBox.

Gil Soler destaca a flexibilidade que lles achegaron estes sistemas para compaxinar as faenas da súa gandería de leite coa súa granxa de porcos e o laboreo das súas 40 hectáreas e, do DairyNet, a facilidade de manexo, a personalización dos seus propios menús e listaxes de traballo e a capacidade de poder formalizar todas as tarefas desde calquera lugar a través do seu propio teléfono.

Para máis información: GEA.com/es/dairy-farming

en vÍdeo

can baixeres

Localización: Vic (Barcelona)

Número total de animais: 85

Vacas en produción: 50

Media de número de muxidos: 2,7

Media de produción: 32 litros/vaca/día

Porcentaxe de graxa: 3,80 %

Porcentaxe de proteína: 3,40 %

RCS: menos de 200.000 cél./ml

“Aumentamos a produción un 30 % e gañamos horas para repartir mellor o traballo”

Que sistema de muxido tiñan antes de instalar o robot? Muxiamos cunha sala 2×2, que era moi pequena, e pasabamos demasiado tempo muxindo.

Por que decidiron robotizar o muxido?

Na explotación, ademais das vacas, contamos cunhas 200 porcas nais e cunhas 40 ha de terra que traballar. Cremos que era a mellor opción para ter máis flexibilidade e poder manter todos os aspectos do noso negocio ao día.

Por que elixiron GEA e que características deste modelo lles gustaron máis?

No noso caso, só necesitabamos un robot e apostamos por GEA por varios factores:

Primeiro, porque é un robot que facilita o traballo grazas ao foso, ben sexa á hora de adaptar as vacas ou ben para facer tratamentos, de mastites ou de secado. A verdade é que me gusta poder traballar así.

Segundo, porque permite separar o leite por cuarteiróns, algo que creo que é importante.

Por último, polo servizo técnico que temos nesta zona, que sempre foi bo, pois xa traballamos con eles coa sala e agora decidimos seguir.

Como lembran o proceso de cambio?

Hai catro anos que instalamos o robot. Ao principio, as vacas non estaban afeitas, pero adaptáronse ao pouco tempo e o funcionamento continuou sen complicacións. Cando as vacas paren xa con robot, flúen soas.

Que diferenzas notan da sala ao robot?

Aumentamos a produción un 30 % máis ou menos e as vacas están mellor ao poder muxirse máis veces. Antes, muxiamos dúas veces ao día e agora movémonos nunha media de 2,7.

Así mesmo, notamos que se nos reduciu a faena e gañamos horas para repartir mellor o traballo.

Ademais do robot, monitorizaron todas as vacas cos colares CowScout. Que vantaxes achegan? Notamos unha gran diferenza na detección de celos, tanto das vacas como das xatas.

Dannos información da ruminación e da actividade e podemos saber se todo vai funcionando ben. Este tamén foi un grande avance.

Que valoración xeral fan do cambio? A nosa valoración é positiva. As vacas están mellor, nós temos máis flexibilidade e incrementamos a produción cos mesmos animais.

“Para min, é importante que o robot permita separar o leite por cuarteiróns”

“Con DairyNet Box é máis sinxelo traballar, é máis más visual e máis intuitivo”

ESTÁS PREPARADO PARA O SEGUINTE NIVEL?

Can Baixeres foi granxa piloto na utilización do DairyNet Box, o novo programa de xestión de GEA que revolucionará o futuro

Por que apostaron polo novo DairyNet Box?

Faláronme do programa e gustoume a idea de traballar cunha ferramenta máis moderna e moito máis enfocada ao móbil.

Estoume adaptando coa axuda dos técnicos de GEA, pero todo vai polo bo camiño.

Antes usaban DairyPlan. Que diferenzas notan?

Con DairyNet é máis fácil traballar que con DairyPlan. É máis visual e máis intuitivo á hora de entrar nas diferentes listas de traballo.

Para min, o éxito do programa é a súa aplicación móbil, que che permite realizar as tarefas desde calquera sitio, sen ter que estar diante do ordenador.

Ademais, podes ter un menú principal, que personalizas á túa maneira coas ferramentas do teu día a día, e permíteche ter todo baixo control esteas onde esteas.

Eu creei o meu menú cos datos de produción, as alarmas de condutividade, o ciclo reprodutivo e as alarmas que poden ter as vacas. Entro directamente desde o móbil para ver, por exemplo, os tratamentos de mastites ou para fixarme nos datos dunha vaca en concreto: a condutividade por cuartos, as células, as accións administrativas que lle fixen, xa sexan inseminacións, partos, cambios de grupo... Teño acceso a toda a información que quero da miña granxa desde o meu propio teléfono.

En que consiste o novo programa de xestión DairyNet Box de GEA?

DairyNet Box é unha solución integral para a xestión da totalidade da granxa. Podemos traballar cos datos do robot, vinculalo aos colares CowScout e, de cara ao futuro, tamén nos permitirá controlar a alimentación automática.

Está pensado para que sexa fácil de utilizar e para que o gandeiro sexa capaz de enfocar a súa xestión de forma

Para máis información, contacte co distribuidor oficial GEA na súa zona.

personalizada. Así, está dirixido a gañar tempo e a lograr unha maior eficiencia.

Que vantaxes destacaría do programa?

A principal virtude de DairyNet Box é que permite traballar igualmente coa aplicación móbil que co ordenador. Neste sentido, poderiamos introducir todos os datos, cambios de grupos, partos ou inseminacións desde calquera punto da granxa ou mesmo desde a casa e quedarían gravados da mesma forma que se se fixese co ordenador.

Destacaría tamén a súa nova interface, moito máis fácil de visualizar e moito máis graficada, o sinxela que é de utilizar e o rápido que pode chegar a ser o seu manexo. Ademais, cada gandeiro pode personalizar as súas propias listaxes e adaptalas á súa maneira de xestionar a granxa.

Por último, debo subliñar que o programa funciona coa súa propia computadora, é dicir, non depende do ordenador da granxa. Se neste houbese calquera actualización ou calquera problema, o DairyNet seguiría en marcha de forma totalmente independente. Podemos usalo así desde o móbil, desde unha tableta ou desde o ordenador.

“É sinxelo, personalizable e rápido de manexar desde calquera punto da granxa”

dos rabaños.

“O éxito do programa é a súa aplicación móbil, que che permite realizar as tarefas desde calquera sitio”

Héctor Salas Delegado de GEA en Cataluña, Aragón, Navarra, Canarias e Baleares

Curso de Clasificación de Mobilidade RoMS

As localidades portuguesas de Vila do Conde e Póvoa de Varzim acolleron durante as xornadas do 7 e 8 de outubro de 2022 o Curso de Clasificación de Mobilidade RoMS. A este evento, organizado pola APPB, asistiron ao redor de corenta participantes, entre podólogos, veterinarios e auditores de benestar de Portugal e España.

Osistema RoMS, creado en 2017, ten como obxectivo garantir a calidade da clasificación de mobilidade ao estipular un conxunto de estándares profesionais que os solicitantes deben cumprir, como é asistir a un curso aprobado de 6 horas.

O programa do curso comprende os seguintes aspectos: introdución e historia, aplicación práctica de clasificación, estandarización, detección temperá e tratamento efectivo inmediato, benchmarking, tendencias, rexistro e reporte, estándares profesionais, bioseguridade, seguridade ocupacional e estándares RoMS.

DESENVOLVEMENTO DO CURSO

A primeira mañá, James P. Wilson (Herd Health Consultancy) explicou a historia e os principios fundamentais do sistema de clasificación RoMS, a súa importancia e como este sistema está a gañar terreo na industria

láctea. En resumo, podemos dicir que o sistema de clasificación RoMS utilízase para determinar o grao de coxeira nun rabaño e desencadear respostas apropiadas. A clasificación asígnase nunha escala de 0 a 3, sen-

Táboa 1. Clasificación RoMS de 0 a 3

Clasificación 0: mobilidade perfecta

do 0 unha vaca con mobilidade perfecta e 3, unha con mobilidade severamente diminuída (ver táboa 1). A observación debe realizarse en pisos planos con boa tracción, sen buracos nin pedras.

• Marcha con ritmo equilibrado, con pasos longos e fluídos (tracking) e con apoio uniforme do peso nas catro extremidades. A columna ten un perfil recto en todo momento.

Clasificación 1: mobilidade imperfecta

• Pasos desequilibrados (ritmo ou peso soportado) e/ou máis curtos. A vaca de pé ten unha postura correcta, pero, ao moverse, desenvolve un lixeiro arqueo da columna dorsal. O membro ou membros afectados non son inmediatamente identificables.

Clasificación 2: mobilidade afectada

• Coxa. Pasos acurtados, acompañados dun evidente arqueamento da columna. Desequilibrio de soporte de peso nunha ou máis extremidades. Son inmediatamente identificables.

Clasificación 3: mobilidade severamente afectada

• Moi coxa. Incapaz de soportar o peso. Columna arqueada en todo momento. Extremidade(s) afectada(s) moi evidente (s). Incapaz de seguir o ritmo das outras vacas do rabaño.

Miguel Ángel García (Servet Ledesma) e James P. Wilson (dta.), quen explicou a historia e os principios fundamentais do sistema RoMS

OS CAPACITADORES DE HERD HEALTH CONSULTANCY EXPLICÁRONLLES A TODOS OS PARTICIPANTES E CANDIDATOS ELIXIBLES COMO PODEN TOMAR A PROBA (EN LIÑA) PARA CONVERTERSE NUN CLASIFICADOR ROMS CERTIFICADO

Pola tarde, os participantes foron recibidos hospitalariamente na granxa leiteira SAG Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde), onde tiveron a oportunidade de aplicar os coñecementos teóricos adquiridos nun contexto práctico. Formáronse dous grupos, guiados por James P. Wilson e Jenny Allan (Herd Health Consultancy), e observouse e clasificou a mobilidade das vacas, cun

espírito de grande interese e discusión dos casos.

Tamén houbo oportunidade de inspeccionar as patas dalgunhas das vacas que máis polémica suscitaron á hora da clasificación, para esclarecer a presenza ou non e a intensidade das lesións. A mobilización do animal no tronco segue a ser o mellor “desquite”.

O sábado pola mañá impartíronse tres conferencias de gran calidade a cargo de diversos actores do sector: Isabel Santos (Agros) reforzou moi claramente “a importancia da saúde podal para o sector lácteo”, a realidade das granxas na rexión e os desafíos prácticos nas auditorías de BEA. Pola súa banda, George Stilwell (Facultade de Veterinaria, Universidade Tecnolóxica de León) abordou a importancia de entender os “tipos de dor na coxeira e os seus mecanismos”, así como o control da dor durante e despois do tratamento das patoloxías podais. Finalmente, Xenia Caselles (IRTA) describiu de maneira precisa e extensa cales son os “indicadores de benestar animal (BA) dentro do protocolo WQ de vacas de leite”.

James P. Wilson e Jenny Allan tamén tiveron a oportunidade de reforzar algúns conceptos importantes, como a identificación dos principais comportamentos asociados coa coxeira utilizados para a clasificación da mobilidade, unha revisión das causas máis comúns de coxeira e os custos asociados e a competencia nos protocolos de recorte e tratamento como complemento a un bo programa de clasificación da mobilidade.

Os participantes visitaron SAG Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde), onde puideron aplicar os coñecementos teóricos adquiridos nun contexto práctico

Isabel Santos (Agros) reforzou a importancia da saúde podal para o sector lácteo

George Stilwell (Universidade de León) abordou a importancia de entender os tipos de dor na coxeira e os seus mecanismos

Xenia Caselles (IRTA) describiu cales son os indicadores do BA dentro do protocolo WQ de vacas leiteiras

PROTOCOLOS SIMILARES PRONTO COMEZARÁN A SER IMPLEMENTADOS POLA INDUSTRIA LÁCTEA IBÉRICA CON BENEFICIOS EVIDENTES PARA A SAÚDE E A PRODUCIÓN

NOSOS ANIMAIS

DOS

A modo de peche do curso, os capacitadores de Herd Health Consultancy explicáronlles a todos os participantes e candidatos elixibles como poden tomar a proba (en liña) para converterse nun clasificador RoMS certificado. A proba consiste en clasificar 25 vídeos de mobilidade, que require unha taxa de aprobación mínima do 75 % e o pagamento dunha cota anual de membresía, e repítese anualmente para axudar a medir e manter os niveis de concordancia do clasificador. Actualmente, hai ao redor de 800 clasificadores no Reino Unido e outros 8 países (Portugal e España incluídos).

MÁIS ESTÁNDARES DE ESIXENCIA NOS MERCADOS

Varios exemplos na industria láctea do Reino Unido (Tesco, Sainsbury’s, Waitrose e Mark&Spencer) mostran a crecente importancia que se lles dá á trazabilidade e ao estrito cumprimento dun plan de benestar animal nas granxas, que inclúe a saúde das patas. A modo de exemplo, o grupo Sainsbury´s esíxelles aos seus produtores contar cunha clasificación semestral de mobilidade (auditor externo aprobado).

Os produtores deben presentar un plan de tratamento con actuación veterinaria se é necesario para todas as vacas 2 e 3 (coxas e moi coxas), dispor dun curral de palla para todas as vacas 3 e rexistrar todas as lesións e terapias para controlar a dor e datos sobre a evolución da eficacia do (s) tratamento(s). En función dos resultados, teñen acceso a un premio que oscila entre 1 e 5 cts.

Cremos que protocolos similares pronto comezarán a ser implementados pola industria láctea ibérica con beneficios evidentes para a saúde e a produción dos nosos animais.

NOTA DOS AUTORES

A APPB chegou a un acordo con RoMS para xestionar na península ibérica o seu sistema de cualificación da mobilidade. Por iso, proximamente teremos a páxina web nos idiomas portugués e español para que poidades acceder a ela e ver todo o seu contido. Actualmente, hai 6 cualificadores RoMS na península, dos cales 4 deles son tamén formadores. En próximas datas a APPB empezará a organizar cursos para habilitar calificadores RoMS.

Todas aquelas persoas interesadas poden obter máis información enviando un correo a 2018.appb@gmail.com

Sistema RoMS: https://roms.org.uk

James P. Wilson e Jenny Allan tiveron a oportunidade de reforzar algúns conceptos importantes, como a identificación dos principais comportamentos asociados coa coxeira

Para vacas de leche y de carne

2/3 de la dosis de la vacuna)

Valoración

a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna)

Montanida ISA 206

test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida

1.6 ml Especies de destino: Bovino (vacas y novillas

Indicaciones de uso, inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino . La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones Para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP-Titular. FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda) Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario * Zuffa et al. 2019 Inmune response and efficacy of a new calf Scour vaccine inyected once during the last trimestre of gestation. ** AUCOUTURIER J. et al. Adjuvants designed for veterinary and human vaccines. Vaccines, 19, 2001, 2666-2672.

Desde pequena, Carlota Lázare, agora veterinaria de calidade de leite en Servepo, estivo en contacto directo co sector grazas aos seus avós, que tiñan vacas. Encantáballe axudarlles nas tarefas e, a raíz diso, tivo bastante claro que quería estudar Veterinaria. Posteriormente, fixo un máster de produción de leite, momento no que adquiriu a paixón por este traballo. Falamos coa protagonista deste #YoSoyCampo sobre a situación actual da profesión e sobre o seu desempeño diario.

Que é o que máis che gusta do teu traballo? O que máis me gusta son as vacas como animal; igual que a outras persoas lles gustan os cans, os gatos ou as baleas; a min, as vacas. Gústame o carácter destes animais, a súa morfoloxía e parécenme os máis bonitos. Despois, do meu traballo diario, o que me atrae e me motiva moito é ir conseguindo melloras nas explotacións: de benestar animal, nas células somáticas… Vas vendo que as vacas están mellor, o cal provoca que tamén o estea o gandeiro e, por tanto, todos.

Como cambiou a profesión respecto a cando empezaches? Eu non teño tanta experiencia como outros veterinarios que poden apreciar mellor os cambios, pero, por exemplo, nos catro anos que levo nesta empresa tivémonos que axustar á informatización e ás novas tecnoloxías que se foron implantando no sector, porque agora cada vez hai máis presenza de sistemas informáticos, podómetros, GPS e robots de muxido, entón hai que ir aprendendo e avanzando coas ganderías. Ademais, cada vez hai máis conciencia sobre a redución do uso de antibióticos e é necesario adaptarse.

Como afectou no teu día a día a nova normativa sobre medicamentos veterinarios?

En realidade, non afectou tan bruscamente porque en calidade de leite xa estabamos traballando con secado selectivo, xa hai tempo que se fai un uso responsable de antibióticos e xa utilizabamos protocolos de tratamento, onde diferenciamos antibióticos de primeira e segunda elección. Quizais nos afectou máis no traballo de oficina, porque as receitas implican moito traballo deste tipo, e tamén están as restricións na duración das receitas de antibióticos, que obrigan a facer unha vez á

semana os secados das ganderías. Eu creo que é unha normativa que ás explotacións a longo prazo lles vai resultar moi beneficiosa, porque van avanzar en sanidade, en manexo etc.

Por que cres que o campo é tan importante? Creo que é fundamental, é de onde vén basicamente a nosa alimentación. Se ti non produces os alimentos, tes que ir buscalos a outro sitio, co problema que iso leva de transporte e demais. Entón, que mellor que promovelo, sobre todo aquí, en Galicia, que temos unha zona perfecta para producir leite dunha calidade impresionante. Por tanto, paréceme moi básico comprender a importancia do campo con respecto á produción de alimentos. Ademais, tamén cabe resaltar a cantidade e a calidade de traballos que dá este sector.

Como é a relación con outros técnicos dentro dunha gandería?

O traballo en equipo nunha gandería paréceme fundamental, xa non só se tes outros compañeiros como no meu caso, que está Rocío e, como facemos o mesmo, debemos estar en continua comunicación para saber como están os nosos gandeiros, porque tan pronto pode ir unha como pode ir outra facer as visitas. Tamén me parece vital ter en conta outros técnicos da explotación no noso día a día, porque, por exemplo, eu necesito saber como están reprodutivamente os animais; entón, pódeme resultar moi útil chamar ao veterinario de reprodución e falar con el. Para que unha explotación vaia ben, e para poder atallar o antes posible calquera problema, é fundamental que traballemos todos en equipo.

“Cada vez hai máis conciencia sobre a redución do uso de antibióticos e é necesario adaptarse”

que a xente se está a dar de conta de que o sector da gandería é primordial”

O apego pola vida no campo e continuar coa explotación familiar da súa nai foron dous dos motivos que levaron a Samuel Sierra a tomar as rendas de SAT Sierra Villa (Marello, Cantabria), que actualmente manexa xunto co seu irmán Aldo. Nesta nova entrega de #YoSoyCampo cóntanos a súa experiencia como gandeiro e describe o máis bonito e o máis complicado da profesión.

En que momento decidiches apostar pola gandería? O meu pai dedicábase ao sector da electricidade e eu estiven uns dez anos traballando con el. En 2015 el e o empregado que tiña a miña nai na gandería xubiláronse, polo que o meu irmán Aldo e eu tivemos que decidirnos entre os dous oficios e ambos nos decantamos por seguir coa gandería. Isto é o que realmente nos gusta, é a nosa ilusión.

Como foron os teus inicios neste sector? Esta é unha granxa familiar na que traballaba a miña nai cun empregado, Enrique, que era amigo do meu pai. Desde sempre, cando tiñamos algún momento libre, botabamos unha man. Así fómoslle collendo o gusto á gandería. Cando decidimos incorporarnos, tanto a miña nai coma Enrique ensináronnos a manexar as vacas, a importancia da boa xenética, a criar os animais… En definitiva, a mellorar a granxa. En canto tomamos as rendas, ampliamos a nave e mercamos maquinaria e animais novos. Actualmente, manexamos un total de 160 vacas, das cales 90 están en produción.

Que é o que máis che gusta de ser gandeiro?

Gústame todo en xeral, pero quizais destacaría o feito de ser nós mesmos os que decidamos cada día que queremos, cal será o seguinte proxecto e, por suposto, poder ver a nosa familia, que é moi importante para nós.

Con que dificultades te atopas nesta profesión?

Cada día temos máis esixencias con novas normativas e leis. Desde as Administracións pensan que temos unha oficina cunha persoa enfocada nos papelorios, que realmente nos faría falta, pero isto non dá para todo. Chega

un momento no que temos que saber de moitos ámbitos, ata de temas administrativos. Creo que neste aspecto hai que mellorar moito.

Como evolucionou a profesión desde que comezaches? Cambiou moitísimo. Os custos subiron de maneira considerable e cústanos moito sacar isto adiante. Creo que a xente se está a decatar de que este é un sector primordial e co paso dos anos notarano máis, posto que agora mesmo o leite é un ben de primeira necesidade, pero chegará un momento que será de luxo.

Que lle dirías a unha persoa nova que quere dedicarse a isto?

Se realmente lle gusta o campo, eu sempre animo a xente a que loite por isto. Seguramente sexan persoas que xa teñen en casa ganderías, polo que é duro velas desaparecer. É unha profesión preciosa, á que lle hai que dedicar moitas horas e na que ás veces non saen as cousas como queres, pero ao final é o teu proxecto de vida.

Gustaríache que o teu fillo seguise nesta profesión? Se o seu soño é ser dono dunha granxa, eu estaría encantado de que seguise con iso, a condición de que teña uns estudos para xestionala mellor. Paréceme un sector moi bonito e que lle ten que gustar moito.

Por que cres que o campo é tan importante? Porque comemos todos os días e sen campo non se pode comer. O primeiro que facemos polas mañás é almorzar; logo, ao mediodía, unha comida e, á noite, a cea; iso todo sae do campo. É a base de todo.

“Creo

Formulación terapéutica da retención placentaria no gando bovino

A retención placentaria é un proceso bastante frecuente no gando vacún e, por tanto, un punto crítico no traballo do veterinario de campo. Neste artigo poñemos o foco nesta enfermidade: en que consiste, causas e consecuencias, e cales os tratamentos máis adecuados.

ANATOMÍA E DESENVOLVEMENTO DA PLACENTA BOVINA

Entre a variedade de animais euterios ou placentarios que existen, hai unha gran diversidade anatómica, sendo este feito extrapolable á arquitectura placentaria. Existen múltiples formas de clasificar a placenta:

• Segundo a natureza do tecido extraembrionario podémonos atopar con placentas coriovitelinas (características de carnívoros e équidos) e placentas corioalantoideas (propias dos ruminantes e os suinos).

INTRODUCIÓN

Oveterinario de campo ha de estar constantemente reciclando os seus coñecementos acerca desta enfermidade para poder ofrecer o mellor e máis adaptado tratamento á situación na que se atope cada un dos seus pacientes e máis rendible servizo ao gandeiro, cuxo sustento vital depende do benestar e saúde dos seus animais.

Esta reciclaxe constante cobra especial interese na actualidade, xa que a lexislación acerca do uso de medicamentos se atopa en constante cambio e se torna cada vez máis restritiva. Cabe destacar

a entrada en vigor en xaneiro do ano 2022 do Regulamento (UE) 2019/6 sobre medicamentos veterinarios, que supón unha profunda reforma no sector veterinario en toda a Unión Europea, sobre todo en canto a fármacos antimicrobianos se refire.

Non obstante, para chegar a comprender o funcionamento de cada tratamento proposto, é necesario coñecer en profundidade o problema da retención placentaria, así como a súa importancia na gandería actual e as posibles consecuencias que ten para os animais que a padecen.

• Segundo o tipo de interacción entre a superficie do alantocorion e a parede do endometrio. Coñécense como corion frondosum ás zonas do alantocorion nas que se produce esta interacción, mentres que reciben o nome de corion laeve as zonas libres deste. Nos ruminantes, o corion frondosum atópase organizado en zonas concretas que aparecen con relevo e pilosidades, os cotiledóns, que se combinan cunhas prominencias endometriais chamadas carúnculas, formando así os placentomas. No caso da vaca, estes últimos son convexos, mentres que na ovella son cóncavos.

Por tanto, podemos clasificar a placenta da vaca como corioalantoidea e cotiledonaria (Vejlsted, 2010).

FISIOLOXÍA E DESENVOLVEMENTO DA DEHISCENCIA PLACENTARIA

Da forma que se describiu anteriormente, a placenta bovina presenta cotiledóns

Bruno Romero Rodríguez, Carlos A. Franco Canido, Jesús Izquierdo Ibarguchi Franco Veterinarios SLP francoveterinarios@gmail.com

PARA CHEGAR A COMPRENDER O FUNCIONAMENTO DE CADA TRATAMENTO PROPOSTO É NECESARIO COÑECER EN PROFUNDIDADE O PROBLEMA DA RETENCIÓN PLACENTARIA, ASÍ COMO A SÚA IMPORTANCIA NA GANDERÍA ACTUAL

fetais que se unen ás carúnculas endometriais formando os placentomas. Esta unión prodúcese mediante as pilosidades e micropilosidades presentes na interface, entre as que se forman pontes de coláxeno que han de ser destruídos a posteriori para lograr a separación e a correcta expulsión das membranas fetais tras o parto (Vejlsted, 2010).

A separación da placenta do endometrio materno comeza á vez que a secuencia de eventos que desencadean o parto. En primeiro lugar, o cortisol fetal, que se produce en resposta a situacións estresantes como a hipoxia, os cambios na presión arterial ou os cambios na concentración de glicosa sanguínea (Attupuram et al., 2016), induce que os encimas placentarios comecen a producir estróxenos, cuxo aumento resulta no incremento dos receptores de oxitocina miometriais e a secreción de prostaglandinas F2α (PGF2α). A PGF2α causa o inicio das contraccións miometriais e, ademais, provoca a lise do corpo lúteo de xestación, o que conduce á secreción de relaxina por parte do miometrio e á

diminución da proxesterona circulante, que anteriormente era producida polo corpo lúteo. Tanto a secreción de relaxina coma a diminución da produción de proxesterona promoven a actividade colaxenasa (Beagley et al., 2010).

CALIDAD DE CONFIANZAPARA TODA LA VIDA

Figura 1. Placenta e feto bovinos. Pódense observar os cotiledóns placentarios (imaxe propia)

Familia Moraga, Andujar-Jaen/España

A proxesterona promove a quiescencia do miometrio e suprime a actividade colaxenasa, polo que o seu descenso no período preparto é necesario para levar a cabo a separación placentaria. Ademais, a relaxina causa a lise do coláxeno, levando a un abrandamento do ton do cérvix e á relaxación dos ligamentos pélvicos, o que provoca a separación na unión carúnculacotiledón que forma os placentomas, o que permite a expulsión da totalidade da placenta (Musah et al., 1987).

Pero estas non son as únicas causas da separación placentaria, xa que se trata dun proceso multifactorial. Algúns estudos como o de Fecteau & Eiler (2001) refírense á influencia da 5-hidroxitriptamina ou serotonina neste proceso. Outros, como o de Gunnink (1984) indican a influencia da adecuada actividade leucocitaria da nai fronte aos cotiledóns. Por último, é conveniente salientar que non se trata dun proceso exclusivamente químico, se non que ten un compoñente mecánico. A liberación de PGF2α e oxitocina cando se desencadea o parto provoca as contraccións mecánicas do útero, manténdose ata a terceira fase do parto e sendo tamén responsables da expulsión das membranas fetais. A saída do xato provoca, ademais, un repentino descenso do fluxo sanguíneo placentario pola rotura das diferentes capas e unha contracción das pilosidades, o que tamén contribúe á separación das carúnculas e os cotiledóns (Beagley et al., 2010).

DEFINICIÓN, INCIDENCIA E CAUSAS DA RETENCIÓN PLACENTARIA

De maneira fisiolóxica, a expulsión das membranas fetais tras o parto prodúcese aproximadamente entre as 8 e as 24 horas posteriores, polo que calquera alteración desta condición pode chegar a considerarse retención placentaria. Así, a definición da retención de placenta en bovino é a ausencia de expulsión das membranas fetais unha vez que transcorreron máis de 12 horas tras o parto (Blood et al., 2007). Esta definición é compartida por múltiples autores (McNaughton & Murray, 2009; Peter, 2013), aínda que existen outros que consideran que o problema se pode categorizar como retención placentaria unha vez que transcorreron 24 horas tras o parto (Dervishi et al., 2016).

Trátase dun proceso relativamente frecuente no gando bovino, chegando

a presentar incidencias de entre o 5 e o 10 % nos animais de aptitude láctea (McNaughton & Murray, 2009) aínda que en determinadas situacións e baixo determinadas condicións pode chegar mesmo a alcanzar unha incidencia do 18 % (Mahnani et al., 2021). Convén destacar tamén que, aínda que a maioría das publicacións versan sobre bovino de produción láctea (principalmente pola maior facilidade de obter datos e analizar os resultados ao tratarse de réximes de produción en intensivo), algunha delas compara a incidencia de retención placentaria nestes animais coa que existe en animais de aptitude cárnica, chegando a concluír que non existen diferenzas significativas entre ambas (Peter, 2013).

A EXPULSIÓN DAS MEMBRANAS FETAIS TRAS O PARTO PRODÚCESE

APROXIMADAMENTE ENTRE AS 8 E AS 24 HORAS POSTERIORES, POLO QUE CALQUERA ALTERACIÓN DESTA CONDICIÓN PODE CHEGAR A CONSIDERARSE RETENCIÓN PLACENTARIA

Se nos referimos ás causas da retención placentaria, poderiamos dedicar un volume completo e aínda non conseguiriamos concluír de forma correcta cunha resposta á seguinte pregunta: por que se produce a retención de placenta no gando bovino?

Con todo, este tema tan extenso foi sintetizado nun artigo anterior desta mesma revista con éxito, polo que non entraremos en máis detalle (Yáñez et al., 2020).

CONSECUENCIAS DA RETENCIÓN PLACENTARIA

Para entender a magnitude do problema, ademais de falar da incidencia que se comentou no apartado anterior, é necesario coñecer as consecuencias que ten a retención placentaria, tan-

to para o propio animal que a padece coma para o propietario deste, desde un punto de vista da economía da explotación.

Segundo Mahnani et al. (2021) estímase que para unha lactación normalizada a 305 días as perdas totais serán de 282.1 ± 43 kg de leite por vaca no caso das primíparas e de 295,7 ± 40,8 kg de leite por vaca no caso das multíparas.

Como resultado da mellora xenética para aumentar a eficiencia produtiva das vacas leiteiras, estas tamén se converteron en animais máis sensibles aos cambios ambientais e menos tolerantes ao estrés, coa consecuente aparición de problemas como a retención placentaria, que á súa vez supón un paso atrás en canto a parámetros reprodutivos, que non só afecta os animais ao descender a súa produción láctea. Ademais de favorecer a aparición de infeccións secundarias como as metrites, a retención de placenta provoca un aumento do tempo á primeira inseminación artificial e, por tanto, dos días abertos e tamén un descenso nas taxas de concepción (Toni et al., 2015).

Á hora de expoñerlle o problema ao gandeiro, é importante explicar todo o anterior, pero máis importante é cuantificar as perdas económicas que suporá a retención placentaria na explotación, xa que desta forma lle dará a importancia que merece, ao ver minguada a rendibilidade do seu negocio. Unha metaanálise publicada por Gohary & LeBlanc, (2018) acerca da retención placentaria nos Estados Unidos concluíu que o custo total dun caso nunha explotación é dunha media de 386 dólares (360 €). Esta cantidade pode dividirse

Figura 2. Vaca de aptitude láctea de raza holstein con retención de placenta (imaxe propia)

La ganadería del

en dous grandes grupos: por unha banda, teremos as perdas directas, coma o descenso da produción láctea (268 €) ou o aumento do intervalo entre partos (68 €) e, doutra banda, as perdas indirectas, coma o aumento da incidencia de enfermidades clínicas concomitantes (23 €) ou o aumento do risco de eliminación (1 €). É conveniente destacar que non se inclúen custos derivados de tratamentos veterinarios.

Nesta mesma liña, Liang et al (2017) levan a cabo unha estimación informática seguindo un modelo estocástico, tendo en conta custos variables en función de sete parámetros diferentes: custos veterinarios, man de obra dos operarios, redución da produción láctea, leite descartado, custos de eliminación, aumento de días abertos e morte na propia granxa. O resultado final arroxa unha media de 315 dólares (294 €) de perda por cada caso de retención de placenta en vacas multíparas.

A nivel europeo, podemos citar un estudo que estima que as perdas debidas á retención placentaria nas granxas de vacún de leite no Reino Unido supoñen un custo total de 298 libras esterlinas (350 €) por cada caso (Kossaibati & Esslemont, 1997).

FORMULACIÓNS TERAPÉUTICAS

Unha vez vista a importancia da retención placentaria na gandería, trataremos de afondar nos diferentes sistemas de manexo e tratamento descritos ata a actualidade.

A retención de placenta é un problema existente en todo o mundo pero que aínda non ten un tratamento Gold standard, é dicir, un tratamento que poida aplicarse en todos os casos garantindo o éxito. Por tanto, existen un gran número de opcións que os veterinarios que se dedican á clínica de bovino deben ter en conta para enfrontarse ao problema da retención placentaria.

A continuación, discutiremos os tratamentos máis habituais que foron recompilados na revisión bibliográfica realizada.

Tratamento con antibióticos

No caso da retención de placenta, os fármacos antimicrobianos non se utilizan para o tratamento do problema como tal, senón para previr a aparición de futuras metrites e endometrites secundarias (Pyörälä et al., 2014).

Eppe et al. (2021) realizáronlles unha enquisa a un total de 468 vete-

rinarios de campo de Bélxica, obtendo 149 respostas sobre o protocolo que seguía cada un deles nos casos de retención de placenta en vacas. Nos casos nos que a retención non está acompañada de febre, un 35,6 % dos veterinarios prefire non utilizar antibióticos, mentres que un 64,4 % si que os utiliza (47,6 % por vía intrauterina, 10,7 % por vía sistémica e 6,1 % por ambas as vías). Cando o problema cursa con febre, só un 2 % dos veterinarios opta por non usar antibioterapia, mentres que o 98 % si que o fai (2,7 % por vía intrauterina, 33,5 % por vía sistémica e 61,8 % por ambas as vías) para casos no vacún de leite. Valorando os antibióticos máis utilizados, os resultados son os seguintes: tetraciclinas, amoxicilina, ampicilina, trimetroprim-sulfa, macrólidos, aminoglicósidos e cefalosporinas.

Un dos fármacos máis utilizados para tratar este problema é a oxitetraciclina, da que se verificou en numerosas ocasións a súa eficacia. Púidose comprobar que o seu uso acompañado de flunixín nun estadio moi temperán da retención de placenta non supón un acurtamento do tempo de involución uterina nin unha diminución do grao de infección; con todo, o seu uso, unha vez que a placenta foi expulsada, axuda a acurtar o tempo de involución e a tratar a posterior infección (Königsson et al., 2001).

Recentemente, na investigación levada a cabo por Amin et al. (2021) comparouse a eficacia da mencionada oxitetraciclina respecto da clortetraciclina, ambas as administradas por vía intrauterina en vacas frisonas que presentaban retención de placenta. Tanto o volume de distribución como

A RETENCIÓN DE PLACENTA PROVOCA UN AUMENTO DO TEMPO Á PRIMEIRA INSEMINACIÓN ARTIFICIAL E, POR TANTO, DOS DÍAS ABERTOS E TAMÉN UN DESCENSO NAS TAXAS DE CONCEPCIÓN

a biodispoñibilidade son mellores no caso da clortetraciclina e o estudo conclúe que o seu uso é clinicamente efectivo para o manexo da retención, acurtando tempos de recuperación con respecto á oxitetraciclina, e non afecta á produción láctea e supón un bo método de prevención da metrite puerperal.

O uso das diferentes familias de antibióticos aínda está en estudo e non se coñece de certo cal ofrece un mellor resultado. Ademais, coa entrada en vigor no ano 2022 do Regulamento (UE) 2019/6 sobre medicamentos veterinarios, os criterios para a elección duns ou outros non dependerán só da súa maior ou menor eficacia, senón tamén do seu impacto sobre o medio ambiente e de forma directa sobre as persoas, mediante a aparición de cepas bacterianas resistentes. É importante entón atopar alternativas ou terapias de apoio que permitan reducir o uso de antibióticos.

Tratamento con antiinflamatorios Os fármacos antiinflamatorios son todos aqueles que se utilizan para previr ou diminuír a inflamación dos tecidos; por tanto, o seu uso é bastante frecuente para o tratamento de enfermidades reprodutivas como as endometrites. Como a aparición de metrites ou endometrites secundarias á retención de placenta é habitual, cómpre ter en conta este grupo de fármacos como parte do tratamento.

A dexametasona é un fármaco glicocorticoide que actúa como antiinflamatorio e inmunosupresor e nalgúns casos pode utilizarse para inducir o parto e previr así distocias por desproporción materno-fetal, mellorando

Figura 3. Vaca de aptitude cárnica con retención de placenta (imaxe propia)

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

a viabilidade do xato recentemente nado. Con todo, no caso da retención placentaria a súa incidencia é maior naquelas vacas cuxo parto foi inducido con dexametasona, aínda que a diferenza respecto ao grupo control non é relevante. Daquela, os autores conclúen que o seu uso non achega ningún beneficio evidente de cara a previr a retención de placenta no gando bovino (Salar et al, 2019).

Outro antiinflamatorio usado moi frecuentemente en veterinaria é o meloxicam, un inhibidor da ciclooxixenasa do grupo dos antiinflamatorios non esteroideos. Na clínica do gando bovino é habitual o seu uso para o manexo da dor e a inflamación secundaria a cirurxías como as cesáreas sen chegar a comprometer os parámetros reprodutivos, incluso mellorándoos se nos referimos á taxa de xestación. En cambio, os casos de retención de placenta observados polos autores non son suficientes como para considerar o resultado como significativo, aínda tendo en conta que a incidencia resultante é do 18,2 % nas vacas tratadas con meloxicam e do 25 % no grupo control (Mauffré et al., 2021).

Por último, dentro deste apartado é conveniente mencionar o uso do flunixín, un fármaco con acción antiinflamatoria, antipirética e anaxésica. Estudos realizados acerca do seu efecto e posibles beneficios no posparto da vaca indican que non ten especial interese para previr a retención de placenta, xa que os resultados obtidos non son concluíntes (Odensvik & Fredriksson, 1993). Non obstante, a combinación deste con terapias de ozono pode axudar a mellorar os síntomas asociados coa retención de placenta, como a febre, e o estado xeral do animal axudando a previr posibles infeccións secundarias como as endometrites (Imhof et al., 2019).

Tratamento mediante inxección de colaxenasa

A actividade da encima colaxenasa promovida pola secreción de relaxina e a diminución da produción de proxesterona, unha vez que se iniciou o parto, axuda á dehiscencia placentaria de forma fisiolóxica (Beagley et al., 2010).

Para verificar a eficacia deste tratamento, un experimento levado a cabo por Guérin et al. (2004) comparou un grupo de vacas control con outro grupo de vacas que foron tratadas con colaxenasa a través da arteria umbilical despois de serlles provocado o parto con

dexametasona e serlles realizada a cesárea. Tras isto, a media de horas que tardan en expulsar as membranas fetais é de 23 nas vacas tratadas e de 104 nas non tratadas ou do grupo control. Os autores conclúen o estudo afirmando que a inxección de colaxenasa inmediatamente despois de practicar unha cesárea favorece a expulsión da placenta e evita así a retención.

Tratamento con ozono

O ozono é unha molécula gasosa composta por tres átomos de osíxeno (O3). É un potente oxidante que se caracteriza pola súa inestabilidade e a súa rápida transformación en osíxeno ((Di Paolo et al., 2004).

Trátase dun bactericida, viricida e funxicida. A súa actividade oxidativa pode destruír a parede das bacterias e as membranas celulares, ademais de bloquear a replicación do ADN, provocando que sexan máis sensibles as bacterias Gram positivas que as bacterias Gram negativas. En canto á actividade viricida, esta débese á aglutinación dos receptores dos virus nas células diana, impedindo así a unión. Ademais, o ozono pode provocar reaccións químicas como glicolise, catabolismo lipídico ou un efecto lipolítico directo causando cambios metabólicos de forma directa (Samardzija et al., 2017).

No mercado existen numerosas formas de presentación do ozono para o seu uso en medicina tanto veterinaria como humana: aceite vexetal ozonizado, emolientes, cicatrizantes, cremas, en formato gas, pajuelas, espuma, bolos ou tabletas, eentre outras, Duricic et al. (2015), e o seu uso conta cunha serie de vantaxes fronte a outros tratamentos convencionais: pode usarse sen prescrición veterinaria e carece de efectos adversos, non se coñece ningunha resistencia bacteriana ao ozono na actualidade e non permanece ningún residuo do tratamento nin no leite nin na carne obtidas dos animais tratados (Samardzija et al., 2017).

Nos casos de retención placentaria o uso do ozono é unha terapia que se debe considerar, xa que tanto os sprays coma as tabletas de parafina ozonizadas mostraron efectos terapéuticos moi positivos (Duricic et al., 2015). Debido á aparición de resistencias e efectos adversos derivados do uso de antibióticos é importante a procura de alternativas, e viuse que o uso de ozono entre 12 e 24 horas despois do parto reduce a incidencia de retención de placenta, e os

NA SITUACIÓN ACTUAL DE RESTRICIÓN DO USO DE ANTIBIÓTICOS, A OZONOTERAPIA ADQUIRE GRAN RELEVANCIA

días abertos ata o primeiro servizo son comparables cos observados nun puerperio fisiolóxico (Duricic et al., 2012).

Nesta liña de traballo, Zobel & Tkalcic (2013) demostraron a súa eficacia grazas á comparación de varios grupos de vacas con retención de placenta tratadas con diferentes protocolos: o primeiro grupo foi tratado cunha combinación de ozono intrauterino e cefalexina parenteral, o segundo grupo foi tratado exclusivamente con ozono, o terceiro grupo mediante unha combinación de cefalexina parenteral cunha serie de antibióticos intrauterinos, o cuarto usando soamente cefalexina parenteral e, por último, o quinto grupo foi tratado con prostaglandinas. Como resultado observouse que os grupos que recibían ozono no tratamento posuían un intervalo de días abertos máis curto, un menor número de inseminacións artificiais ata a preñez, a maior porcentaxe de animais preñados aos 200 días e unha menor taxa de eliminación por infertilidade.

Con todo, noutro estudo máis recente levado a cabo por Imhof et al. (2019) realizouse unha comparación de dous tratamentos aplicados unha vez confirmada a presenza de retención placentaria: por unha banda, un con bolos de ozono intrauterinos e, pola outra, un con tetraciclina intrauterina. Observaron

que o número de días que o animal presentaba un cadro con febre non se vía reducido usando a terapia con ozono con respecto ao tratamento convencional, polo que é necesario nalgún caso optar por unha terapia de escape a base de oxitetraciclina parenteral e flunixín.

CONCLUSIÓNS

1. O abano de opcións para o manexo e tratamento da retención de placenta é moi amplo, xa que o problema se atopa mundialmente estendido e non existe ningunha forma de manexalo que garanta unha solución.

2. Atendendo ás novas tendencias lexislativas, como o Regulamento (UE) 2019/6, que regula o uso de medicamentos veterinarios, a procura de alternativas aos antibióticos marcará a liña a seguir para o tratamento da retención placentaria.

3. A colaxenasa é unha opción, pero a súa aplicación real no campo é moi difícil de levar a cabo polos veterinarios clínicos.

4. Na situación actual de restrición do uso de antibióticos, a ozonoterapia adquire gran relevancia, xa que non deixa residuos en carne e leite e ten acción antiséptica, aínda que desde logo son necesarios moitos máis traballos que demostren a súa eficacia na nosa clínica de campo diaria. Cremos que sería de grande utilidade coñecer, tanto no caso da retención de placenta coma noutros procesos, a mellor forma de aplicar este tratamento (gas, auga, aceites, lapis etc.), así como, no caso de usar auga ou gas ozonizado, coñecer os volumes adecuados a utilizar e, sobre todo, o grao de ozonización que deben de ter en función do cadro que estamos a tratar. No caso de usar aceites ou lapis intrauterinos de parafina será necesario saber da mesma forma o volume a utilizar (para o caso do aceite) e os índices de peroxidación (IP) tanto do aceite coma dos lapis que son necesarios tamén en función do cadro. Con todo isto queremos evidenciar que o ozono é un axente antiséptico que se pode usar de diferentes maneiras e con diversas formas de acción en función de como o utilicemos (neste caso só mencionamos os tratamentos locais, non sistémicos), polo que teremos que buscar a fórmula que nos proporcione unha maior eficacia.

BIBLIOGRAFÍA

Amin, Y. A., Zakaria, A. M., & Hasan, A. (2021). The efficacy of treatment of retained placenta with chlortetracycline and oxytetracycline through local intrauterine route in dairy cows Journal of Animal Health and Production, 9(2), 100-106.

Attupuram, N. M., Kumaresan, A., Narayanan, K., & Kumar, H. (2016). Cellular and molecular mechanisms involved in placental separation in the bovine: a review. Molecular Reproduction and Development, 83, 287-297.

Beagley, J. C., Whitman, K. J., Baptiste, K. E., & Scherzer, J. (2010). Physiology and treatment of retained fetal membranes in cattle. Journal of Veterinary Internal Medicine, 24, 261-268.

Blood, D. C., Studdert, V. P., & Gay, C. C. (2007). Saunders Comprehensive Veterinary Dictionary (3rd ed.). Elsevier.

Dervishi, E., Zhang, G., Hailemariam, D., Dunn, S. M., & Ametaj, B. N. (2016). Occurrence of retained placenta is preceded by an inflammatory state and alterations of energy metabolism in transition dairy cows. Journal of Animal Science and Biotechnology, 7(26).

Di Paolo, N., Bocci, V., & Gaggioti, E. (2004). Ozone therapy editorial review. The International Journal of Artificial Organs, 27, 168-175.

Duricic, D., Valpotic, H., & Samardzija, M. (2015). Prophylaxis and therapeutic potential of ozone in buiatrics: current knowledge. Animal Reproduction Science, 159, 1-7.

Duricic, D., Vince, S., Ablondi, M., Dobranic, T., & Samardzija, M. (2012). Intrauterine ozone treatment of retained fetal membrane in Simmental cows. Animal Reproduction Science, 134, 119-124.

Eppe, J., Lowie, T., Opsomer, G., HanleyCook, G., Meesters, M., & Bossaert, P. (2021). Treatment protocols and management of retained fetal membranes in cattle by rural practitioners in Belgium. Preventive Veterinary Medicine, 188, 1-10.

Fecteau, K. A., & Eiler, H. (2001). Placenta detachment: unexpected high concentrations of 5-Hydroxytryptamine (Serotonin) in fetal blood and its mitogenic effect on placental cells in bovine. Placenta, 22, 103-110.

Gohary, K., & LeBlanc, S. J. (2018). Cost of retained fetal membranes for dairy herds in the United States. Food Animal Economics, 252(12), 1485-1489.

Guérin, P., Thiébault, J. J., Delignette-Muller, M. L., Badinand, F., Bosc, L., & Ménézo, Y. (2004). Effect of injecting collagenase into the uterine artery during a caesarean section on the placental separation of cows induced to calve with dexamethasone. Veterinary Record, 154, 326-328.

Gunnink, J. W. (1984). Pre-partum leucocytic activity and retained placenta. Veterinary Quarterly, 6(2), 52-54.

Imhof, S., Luternauer, M., Hüsler, J., Steiner, A., & Hirsbrunner, G. (2019). Therapy of retained fetal membranes in cattle: comparison of two treatment protocols. Animal Reproduction Science, 206, 11-16.

Königsson, K., Gustafsson, H., Gunnarsson, A., & Kindahl, H. (2001). Clinical and bacteriological aspects on the use of oxytetracycline and flunixin in primiparous cows with induced retained placenta and post-partal endometritis. Reproduction in Domestic Animals, 36, 247-256.

Kossaibati, M. A., & Esslemont, R. J. (1997). The costs of production diseases in dairy herds in England. Veterinary Journal, 154, 41-51.

Liang, D., Arnold, L. M., Stowe, C. J., Harmon, R. J., & Bewley, J. M. (2017). Estimating US dairy clinical disease costs with a stochastic simulation model. Journal of Dairy Science, 100(2), 1472-1486.

Mahnani, A., Sadeghi-Sefidmazgi, A., Ansari-Mahyari, S., & Ghorbani, G.-R. (2021). Assesing the consequences and economic impact of retained placenta in Holstein dairy cattle. Theriogenology, 175, 61-68.

Mauffré, V., Cardot, T., Belbis, G., Plassard, V., Constant, F., Bernard, S., Roch, N., Bohy, A., Nehlig, N., Ponter, A., Grimard, B. & GuilbertJuline, L. (2021). Meloxicam administration in the management of postoperative pain and inflammation associated with caesarean section in beef heifers: evaluation of reproductive parameters. Theriogenology, 175, 148-154.

McNaughton, A. P., & Murray, R. D. (2009). Structure and function of the bovine fetomaternal unit in relation to the causes of retained fetal membranes. Veterinary Record, 165, 615-622.

Musah, A. I., Schwabe, C., Willham, R. L., & Anderson, L. L. (1987). Induction of parturition, progesterone secretion, and delivery of placenta in beef heifers given relaxin with cloprostenol or dexamethasone. Biology of Reproduction, 37, 797-803.

Odensvik, K., & Fredriksson, G. (1993). The effect of intensive flunixin treatment during the postpartum period in the bovine. Journal of Veterinary Medicine, 40, 561-568.

Peter, A. T. (2013). Bovine placenta: A review on morphology, components, and defects from terminology and clinical perspectives. Theriogenology, 80, 693-705.

Pyörälä, S., Taponen, J., & Katila, T. (2014). Use of antimicrobials in the treatment of reproductive diseases in cattle and horses. Reproduction in Domestic Animals, 49(3), 16-26.

Reglamento (UE) 2019/6 del Parlamento Europeo y del Consejo, de 11 de diciembre de 2018, sobre medicamentos veterinarios y por el que se deroga la directiva 2001/82/CE. Diario Oficial de la Unión Europea, 4, de 7 de enero de 2019, 43-167.

Salar, S., Kanka, H., Bakar Ates, F., & Bastan, A. (2019). Repeated low doses of dexamethasone as a pretreatment for induction of parturition in Simmental cows. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 43, 507-515.

Samardzija, M., Turk, R., Sobiech, P., Valpotic, H., Harapin, I., Gracner, D., & Duricic, D. (2017). Intrauterine ozone treatment of puerperal disorders in domestic ruminants: a review. Veterinarski Archiv, 87(3), 363-375.

Toni, F., Vincenti, L., Ricci, A., & Schukken, Y. H. (2015). Postpartum uterine diseases and their impacts on conception and days open in dairy herds in Italy. Theriogenology, 84, 1206-1214.

Vejlsted, M. (2010). Comparative placentation. En P. Hyttel, F. Sinowatz, & M. Vejlsted, Essentials of Domestic Animal Embryology (págs. 104-119). Elsevier.

Yáñez Ramil, U., López García, E., García Herradón, P., Peña Martínez, A., Quintela Arias, L., & Becerra González, J. (2020). Un problema llamado retención de placenta: Claves para hacerle frente. Vaca Pinta, 21, 86-97.

Zobel, R., & Tkalcic, S. (2013). Efficacy of ozone and other treatment modalities for retained placenta in dairy cows. Reproduction in Domestic Animals, 48, 121-125.

Como pode influír o número de xovencas na eficiencia dunha gandería? (parte I)

Neste artigo analizamos como o número de xovencas pode influír na eficiencia dunha gandería.

- Actualmente a cría de xovencas é o segundo maior custo de calquera negocio leiteiro, sendo o primeiro a alimentación das vacas en muxido.

Pero que entendemos por eficiencia? De acordo co dicionario italiano Treccani, a eficiencia é unha situación de máxima capacidade de produción cos menores custos posibles, nun complexo industrial ou nunha actividade comercial. No noso negocio, poderiamos traducir esta definición por esta outra; a eficiencia significa aumentar a produción mantendo estable (ou mesmo reducindo) o uso de recursos.

Co obxectivo de analizar como converter a recría, un dos maiores gastos das explotacións gandeiras nun investimento, debemos ter en conta algúns feitos que afectan á xestión do equilibrio do rabaño (polo menos en Italia):

- Do mesmo xeito, a proporción entre o número de vacas e de xovencas nos rabaños actuais é aproximadamente do 50-50 (1:1), mesmo peor nalgúns casos.

- Con todo, a eficiencia produtiva e económica son o obxectivo de todos os gandeiros do mundo e da industria leiteira en xeral.

Chegados a este punto é interesante cuestionarse como pode influír o número de xovencas na eficiencia dunha gandería? Hai varias maneiras nas que o número de xovencas pode impactar na eficiencia dunha gandería. Así, por exemplo, se nos centramos no sistema de produción, un número excesivo delas pode conducir a unha sobrepoboación nas instalacións, afectar ao cowconfort, ao valor xenético do rabaño e, por suposto, á súa demografía. Isto é, permítenos ter o mellor animal para cada praza dispoñible?

A ilustración 1 representa as curvas de produción dun rabaño agru-

Marco Laurenti1, Sergio Ibáñez2

1Director de Servizos Técnicos de ABS Italia

2Marketing Manager ABS España

padas por animais en primeira (vermello), segunda (azul) ou terceira ou máis lactacións (verde). Normalmente considérase que un 30 % de xovencas no rabaño é o punto de equilibrio entre bene cio e as necesidades de progreso xenético.

Cando se crían máis xovencas das que se necesitan, pode suceder que teñamos máis do 30 % de primíparas, o que signi ca que teremos me-

nos do 70 % de animais repartidos nas outras dúas curvas. Isto signi ca que teremos máis animais menos e cientes en produción de leite e, por tanto, teremos menos animais nas curvas de produción máis ecientes. Por tanto, estaremos a producir menos do que é o potencial real da granxa, indo en sentido contrario do que realmente a e ciencia signi ca.

Desexámosvos un

Ilustración 1. Curvas de produción dun rabaño

Ilustración 2. Datos dunha granxa de Italia

MULTÍPARAS 288

PRIMÍPARAS 130

VACAS TOTAL 418

XOVENCAS > 12 MESES 199

XOVENCAS< 12 MESES 170

XOVENCAS TOTAL 369

ANIMAIS TOTAIS 787

TAXA DE ELIMINACIÓN DE VACAS 30 %

TAXA DE ELIMINACIÓN DE XOVENCAS 15 %

NADO MORTO 5 %

Desde o punto de vista da produción de forraxe, o número de animais pode influír nos plans agrarios, así como na xestión dos xurros ou a habilidade do gandeiro para ser respectuoso coa normativa ambiental.

E, por último, se centramos a atención nos fondos, o número de animais de recría presente na explotación vai repercutir tanto en custos fixos como en custos variables, así como no uso que se lles dá aos recursos presentes na granxa. Tamén vai impactar sobre os posibles investimentos ou nos ingresos doutras actividades ligadas a esta. A final de ano, todo isto pode afectar negativamente á marxe bruta e ao beneficio da gandería.

Imos centrarnos nun exemplo con datos reais dunha granxa de Italia (ilustración 2) con 288 vacas multíparas e 130 primíparas, para un número total de 418 vacas, onde ademais temos 369 xovencas, das cales 199 son maiores de 12 meses e 170 menores de 12 meses. En total teñen 787 animais, cunha taxa de eliminación de vacas do 30 %, cun 15 % de xovencas nadas vivas que non chegan a primeiro parto e un 5 % de nados mortos. A súa estratexia actual de cría ou axuste baséase en utilizar seme convencional en todas as vacas e xovencas seleccionadas como posibles nais da seguinte xeración.

Se nos fixamos no número de xovencas producidas e a estratexia xenética, sabendo que a porcentaxe de nados mortos é do 5% e a taxa de eliminación de xovencas do 1 %, podemos estimar que producen 206 preñeces de xatas estimadas ao ano, das cales só 196 nacerán vivas.

Se analizamos os datos anteriores, parece claro que, en base á súa taxa de eliminación e o número de animais presentes, observamos que necesitan 130 primíparas ao ano e que de media están a producir 60 xovencas máis das que

realmente necesitan. Pero que sucede co excedente de xovencas?, con base na taxa de eliminación do 30 %, unha das posibles deducións que podemos facer é que esta granxa vende xovencas xusto despois do parto.

Isto lévanos a preguntarnos o seguinte: está o seu investimento en seme axustado ao máximo? A resposta está claramente vinculada á taxa de eliminación de vacas, porque a estimación correcta do número de animais que se necesitan terá grande impacto na estratexia que se implementará. De modo que, se o obxectivo é substituír o 30 % das vacas en muxido, cal é a mellor estratexia?

Podemos optar por continuar coa mesma estratexia, producir entre 180190 xovencas vivas ao ano, das cales só 125 será necesario que críen, polo que se venderán entre 55 e 65 xovencas.

De acordo cos datos facilitados por PROMAR Internacional (https://promar-international.com/), o custo de cría por xovenca antes da subida dos prezos das materias primas en 2022 era de 2,10 €/día (inclúe comida, aloxamento e gastos veterinarios). Se asumimos que as xovencas paren de media con 24 meses (730 días), o custo total é aproximadamente de 1.500 €. Por manter os mesmos prezos de mercado, supoñendo que o animal se venderá por un valor de 2.000 €, a marxe obtida é de 467 € por animal (0,64 €/día). En total obteriamos entre 25.000 e 30.000 € de marxe de beneficio/ano pola venda de xovencas, dos cales certa cantidade se diluirá en custos fixos como man de obra, enerxía, auga, depreciación etc., ademais, alimentaremos entre 55 e 65 animais de media durante dous anos sen obter beneficios do seu leite. Tamén estamos a empregar espazo e recursos de comida para animais que nunca formarán parte do noso rabaño e que poderían ser utilizados para alimentar e aloxar máis animais que produzan leite.

Todo isto tradúcese nunha retardación do progreso xenético do rabaño, así como unha redución dos beneficios a final do ano

Tamén podemos optar por cambiar a estratexia e facer algo diferente, criando unicamente os 125 animais que necesitamos, centrando a nosa atención en todas as xovencas (porque necesitamos que todas elas críen ao final do segundo ano), pero sen deixar de prestarlles atención ás vacas, xa que as necesitaremos todas para non ter que incrementar o nú-

NORMALMENTE CONSIDÉRASE

QUE UN 30 % DE XOVENCAS NO RABAÑO É O PUNTO DE EQUILIBRIO ENTRE BENEFICIO E AS NECESIDADES DE PROGRESO XENÉTICO

mero de xovencas que se necesitan a final de ano.

O resultado desta estratexia é unha diminución do total de custos fixos das xovencas (man de obra, enerxía, auga, depreciación…), porque se necesitará un menor número, un aforro en comida que poderá destinarse ás vacas en muxido e unha mellora da xestión do espazo dispoñible para xovencas e vacas. Se só se producen 125 xovencas non será necesario utilizar todas as vacas como nais da próxima xeración e se só se seleccionan os mellores animais, aceleraremos o progreso xenético.

Se damos un paso máis na estratexia e decidimos utilizar seme sexado para os mellores animais, podemos utilizar seme de carne para o resto dos animais e obter maiores beneficios pola venda de animais de cruzamento. Todo isto fará que os beneficios a final de ano aumenten significativamente.

BENEFICIOS ECONÓMICOS DE ADOPTAR UNHA ESTRATEXIA DE SEXADO

E CARNE

Estudemos un suposto real dunha gandaría italiana para analizar unha das maiores vantaxes económicas que se poden obter ao cambiar a estratexia xenética. Partimos de 418 vacas e 369 xovencas para producir 189 xovencas, cunha estratexia de 100 % xenética convencional (ilustración 3).

Ilustración 3. Exemplo de estratexia 100 % xenética convencional

SITUACIÓN ACTUAL

TOTAL VACAS 418 TOTAL XOVENCAS 369

XOVENCAS PRODUCIDAS 189

ESTRATEXIA ACTUAL 100 % XENÉTICA CONVENCIONAL

UTILIZANDO SEME SEXADO PARA OS MELLORES ANIMAIS E SEME DE CARNE PARA O RESTO PÓDENSE OBTER MAIORES BENEFICIOS POLA VENDA DE ANIMAIS DE CRUZAMENTO, O QUE FARÁ QUE

OS BENEFICIOS A FINAL DE ANO SE

VEXAN AUMENTADOS SIGNIFICATIVAMENTE

Esta estratexia permitirá producir 205 xatos cruzados cun valor aproximado no mercado de 14.000 €/ano (ilustración 4).

Ilustración 6. Estratexia propuesta: 35 % xenética Sexcel; 65 %, azul belga

SITUACIÓN ACTUAL

TOTAL VACAS 418

TOTAL XOVENCAS 250 XOVENCAS PRODUCIDAS 130

ESTRATEXIA PROPOSTA

35 % XENÉTICA SEXCEL; 65 € BRITISH BLUE

Se queremos comparar os beneficios de aplicar a estratexia actual (100 % xenética convencional) fronte á nova estratexia (35 % xenética sexada; 65 % xenética azul belga), obtemos os seguintes valores (ilustración 7).

venden as xovencas por ao redor de 3.420 € cada unha, sen que o custo de recría superase os 1.500 euros desde o nacemento ao parto. Como exemplo, o prezo medio alcanzado na última poxa de xovencas en Mazaricos (XIV Poxa de Xovencas de Raza Frisona Memorial José Moreira, A Coruña) foi de 3.148 euros por xovenca.

Deste modo, a final de ano, estes preto de 49.000 €/ano de beneficios extra obtidos da venda de xatos de carne, comparados co 14.000 €/ano pola venda de machos holstein, tradúcense en 35.000 €/ano de marxe bruta.

CONCLUSIÓN

Se decidimos cambiar a estratexia e criar menor número de xovencas (ilustración 5), utilizando seme sexado para os mellores animais (35 %) e xenética de carne azul belga para o resto (65 %), a final do ano produciriamos ao redor de 209 xatos cruzados (ilustración 6), cuxo valor no mercado é definitivamente superior comparado cos machos holstein, pasando de obter uns beneficios de ao redor de 14.000 € a 64.000 € por ano.

Ilustración 5. Exemplo de cambio de estratexia: seme sexado (35 %); azul belga, o resto (65 %) € 70,000 € 60,000 € 50,000 € 40,000

Ilustración 7. Comparación dos beneficios obtidos

VALOR DE XATA DE CARNE 300 € DÍAS Á VENDA 65 CUSTO DIARIO 2,00 € CUSTO TOTAL 130,00 € BENEFICIO 170,00 € BENEFICIO DIARIO 2,58 € VANTAXE RESPECTO DAS XOVENCAS 404 €

O valor dun xato de carne son uns 300 € e tradicionalmente en Italia véndense ao redor dos 65 días de vida.

O custo diario, tendo en conta unicamente o prezo do leite necesario para a cría é de 2,00 €, o que supón un custo total de 130 € e unha marxe de beneficio por tenreiro de 170 €, é dicir, 2,58 €/día, que é máis dun 400 % do beneficio que se obtiña coa venda de xovencas.

Só poderemos chegar a obter este valor de beneficio diario, se se

En resumo, non hai eficiencia sen un equilibrio correcto entre vacas e xovencas. A estimación correcta do número de femias que se necesita producir de acordo cos obxectivos a medio/longo prazo é clave, así como a elección da mellor xenética como nai da futura xeración, maximizando a produción de femias dese grupo de animais.

Adoptar unha estratexia de seme sexado e carne, non só acelerará o progreso xenético do rabaño, senón que repercutirá positivamente nas cifras económicas do negocio.

Non obstante, nada disto funcionará se non se dispón dun plan que permita coñecer onde estamos, e, sobre todo, onde queremos chegar, para o que é imprescindible dispor de datos sobre os que traballar e poder medir o progreso xenético. Isto axudaranos a calcular o número correcto de animais para ter éxito, así como a definir que tipo de animais queremos obter e elixir a mellor estratexia xenética que se axuste ao noso plan.

KESSENT® y LysiGEM™

LIDERANDO UNA GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE

GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE

GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.

Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.

KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.

kemin.com/ ruminant-essentialities

kemin.com/ ruminant-essentialities

kemin.com/ ruminant-essentialities

© Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2021. All rights reserved. ® ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain statements, product labeling and claims may differ by geography or as required by government requirements.

© Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2021. All rights reserved. ® ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A.

© Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2021. All rights reserved. ® ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain statements, product labeling and claims may differ by geography or as required by government requirements.

KEMIN MOSTRÓ LA INGENIERÍA DE PRECISIÓN DE SUS FÁBRICAS DURANTE SUS

JORNADAS

SOBRE NUTRICIÓN DE RUMIANTES

La última edición de las jornadas técnicas de Kemin, celebrada en Bolonia (Italia) los días 29 y 30 de noviembre, puso el foco en la formulación en aminoácidos, la salud del animal y la sostenibilidad e incluyó un tour guiado por el complejo del que dispone la multinacional en el municipio de Cavriago.

Uno de nuestros objetivos principales es mantener actualizados a nuestros clientes respecto a los últimos avances científicos en nutrición animal y, especialmente, en todo lo relacionado con nuestros productos”, señala Javier Mateos, business manager ruminant de Kemin para Europa, Oriente Medio, Rusia y el norte de África. Así, tras la presentación en su anterior reunión, celebrada en Atenas a finales de 2019, de dos nuevos productos, KESSENT™ y CholiGEM™, la compañía consideró de especial importancia dejar que sus clientes tuvieran la oportunidad de ver las nuevas fábricas de encapsulados que están poniendo en marcha en Cavriago, cerca de Bolonia.

EL CAMPUS KEMIN DE CAVRIAGO

“Más de 70 años de experiencia en encapsulación y tecnología central avanzada nos han llevado a la reciente expansión de esta planta”, subraya Fernando Valdez, vice president-global ruminant business development de la división de nutrición y salud animal de Kemin. “Las nuevas instalaciones son un impulso para la innovación futura y permitirán el desarrollo de nuevos productos, a través

de la ampliación de estas plantas piloto y de la creación de dos nuevas unidades de producción industrial”.

La apuesta de Kemin por el sector de los rumiantes comenzó hace 15 años, momento en el que adquirieron la fábrica de encapsulado de este municipio italiano, que en ese momento era líder en know how, en la tecnología y en el conocimiento relativos a esta área. “Posteriormente, esta fábrica se ha replicado en Estados Unidos y la de aquí ha ido creciendo de manera progresiva; ahora prácticamente todo el polígono lo componen instalaciones de Kemin”, explica Mateos.

En la actualidad, Kemin tiene en Cavriago un amplio complejo –el “campus Kemin”– de fábricas indepedientes, su estructura habitual de trabajo. Las más recientes son las de KESSENT™ y CholiGEM™, en donde se llevan a cabo los procesos de encapsulado de la metionina y de la colina, respectivamente.

“Aquí empezaron trabajando 15 personas, ahora trabajan más de 125, aunque realmente las nuevas fábricas operan con poquísimo personal, son empleados encargados

de la supervisión, ya que las máquinas funcionan de manera automática las 24 horas del día”, subrayan los portavoces de la compañía. Hoy en día, en Cavriago Kemin tiene funcionando 15 tecnologías diferentes, las cuales suplen distintas necesidades nutricionales tanto para monogástricos como para rumiantes.

“Hemos querido poner en valor la parte de ingeniería, todo el trabajo que hay detrás para lograr que el producto llegue al cliente en perfectas condiciones”

LAS SESIONES TÉCNICAS

La formulación en aminoácidos, la salud del animal y la sostenibilidad fueron los ejes centrales de las conferencias de esta edición. “Este es un año clave porque venimos de un escenario de pandemia y, de golpe, nos hemos encontrado con una situación de inflación, de volatilidad de precios, el mercado está revolucionadísimo, y ahora mismo solo los clientes más competitivos van a sobrevivir. Por todo ello, creímos que estos serían los temas más interesantes para los asistentes”, explican.

Que cada uno de estos encuentros tenga entidad y peso propios es algo fundamental para los organizadores, razón por la cual señalan que solo se plantean este tipo de reuniones cuando cuentan con los ponentes adecuados y con la información necesaria para exponer los últimos avances, porque “al final, lo que nuestros clientes necesitan de estos seminarios es que les aporten, que puedan implementar en su día a día en el trabajo lo que están aprendiendo aquí”.

PUESTA EN VALOR DEL SOPORTE TÉCNICO Y DEL ÁREA DE i+D

Para Kemin, la calidad de sus productos es esencial, más todavía en rumiantes, para garantizar que cumplan sus objetivos una vez que están en el animal, por lo que el soporte técnico es fundamental. “Somos conscientes de que el seguimiento que hacemos con los clientes para la implementación de esos productos es imprescindible, por lo que consideramos que la función del soporte técnico es importantísima”, afirma Mateos. En esta línea, la multinacional ofrece servicios de formulación, training, grupos de trabajo... “y, dentro de todo este programa, creemos que

LOS EXPERTOS DE LA EDICIÓN

Como viene siendo habitual, Kemin divide este tipo de reuniones en tres áreas en las que participan investigadores de universidades de referencia que enuncian las últimas investigaciones respecto de los temas propuestos, consultores independientes que explican su experiencia con la implementación en campo y representantes de la propia compañía que profundizan en el proceso de trabajo y desarrollo de producto.

En esta ocasión, se contó con la colaboración de los académicos Sergio Calsamiglia (Universidad Autónoma de Barcelona), Fabio Lima (Universidad de California), Phil Cardoso (Universidad de Illinois), Manuel Romero (Consejo Superior de Investigaciones Científicas-CISC) y Hıdır Gençoğlu

estos seminarios regulares son básicos como parte de la actualización que ofrecemos a nuestros clientes”.

También en relación con la calidad y la precisión, ponen en valor la labor del área de i+D. “Muchas veces pasa desapercibido, pero el i+D tiene un papel primordial cuando hablamos de productos como estos, que son de pura precisión, en los que cualquier pequeña variación de esa partícula puede hacer que, por ejemplo, no se ajuste a la tasa de paso en el rumen y eso afecte a la biodisponibilidad que les estamos indicando a los clientes”.

(Universidad de Uludag), así como con los expertos de campo Ken March (PerfeKt Cow Nutrition) y Pieter Passchyn (Milk@vice). Junto con ellos, intervinieron Diego Martínez del Olmo, ruminant product manager EMENA de Kemin, y Deepak Dubey, senior product manager EMENA de Kemin.

En este sentido, es misión de la parte de ingeniería garantizar que el prototipo diseñado cumple en cuanto a homogeneidad y es eficaz cuando llega a la planta de mezclas, a la fábrica de piensos y, en última instancia, al animal. “Antes, en las fábricas de encapsulados había una variabilidad increíble, algo que en formulación de precisión no podemos permitirnos. Por ello, aunque no sea lo habitual, en esta edición de nuestras jornadas hemos querido poner en valor la parte de ingeniería, todo el trabajo que hay detrás para lograr que el producto llegue al cliente en perfectas condiciones”, remarca el business manager ruminant de Kemin.

Todos los vídeos de las ponencias, ya en Vaca TV

O encalado de chans ácidos como activo na redución de custos de fertilización

Nas seguintes liñas detémonos nas características dos chans ácidos que debemos ter en conta á hora de realizar un bo encalado e enumeramos os beneficios que este lles pode proporcionar ás nosas plantas.

Alberte Momán Noval Enxeñeiro técnico agrícola Calfensa

cuada regulación deste parámetro, así como da saturación de aluminio, poden axudarnos a reducir considerablemente os custos derivados da fertilización.

Afertilización correcta dos chans agrarios é fundamental para a consecución dos obxectivos de produción que definamos en cada caso. Para este labor demóstrase igualmente importante coñecer as características concretas dos nosos chans, co obxectivo de optimizar a aplicación de fertilizantes orgánicos e minerais.

No caso concreto dos chans ácidos, é imprescindible a corrección do pH para un aproveitamento óptimo dos recursos que acheguemos. Unha ade-

ACIDEZ DO SOLO

A acidez do chan prodúcese debido ás reaccións químicas que teñen lugar e que acaban liberando H +. O CO 2 resultante da descomposición da materia orgánica, en presenza de auga, libera eses ións de hidróxeno. Incluso a achega de certos nutrientes (nitratos, urea, fosfato amónico, sulfato amónico etc.) producen a acidificación do chan.

O encalado neutraliza eses H+, liberando OH- que axudará a reducir

tamén a concentración da AI3+, compoñente que da acidez de cambio, que pode resultar tóxico para a planta e afectar ao sistema radicular, que se fai máis curto e groso, o que dificulta a absorción de nutrientes.

O conxunto de partículas de arxila e compostos orgánicos coloidais conforman o que se denomina 'complexo de cambio', o cal ten a capacidade de intercambiar ións coa solución do chan. En chans ácidos, este pode estar saturado de H+ e AI3+. Por medio do encalado, podemos substituír eses elementos por sales aproveitables pola planta. A suma de todos eses elementos nutricionais que ocupan ese complexo virá definido pola capacidade de intercambio catiónico (CIC). Por tanto, e como conclusión,

O ENCALADO CONTRIBÚE AO BO DESENVOLVEMENTO E DISTRIBUCIÓN DAS RAÍCES DAS PLANTAS, AO AUMENTAR O VOLUME DO CHAN EXPLORADO, CO QUE SE PON A DISPOSICIÓN DESTAS MÁIS NUTRIENTES E AUGA

se aumentamos o pH por medio do encalado, teremos máis nutrientes no complexo de cambio, de forma que este, tras a corrección da acidez, se atopará en grao de recibir os sales minerais que acheguemos mediante a fertilización.

BENEFICIOS DO ENCALADO

A substitución do AI3+ no complexo de cambio por Ca 2+ ou Mg 2+ provenientes da emenda calcaria, así como outros sales achegados por medio da fertilización orgánica ou mineral produce unha redución da toxicidade do aluminio, así como a da Fe e o Mn, que tamén poden estar en concentracións moi tóxicas para determinados cultivos.

Tamén a acción do encalado evita o bloqueo e a xación dos fosfatos, ao formarse compostos de calcio máis facilmente asimilables polas plantas que os de Fe e Al máis frecuentes en chans con niveis baixos de pH.

O feito de que o nitróxeno (N) sexa un dos elementos máis impor-

tantes para o correcto desenvolvemento das plantas, implica que lles deberemos prestar especial atención ás reaccións químicas que se producen nun chan para mellorar a súa asimilación. Neste sentido, o nivel pH xoga un papel fundamental. O proceso de nitri cación levado a cabo polas bacterias no chan que transforman o nitróxeno amoniacal en nítrico inhíbese por baixo dun pH de 5,5 e inmobilízase o molibdeno. Este último é necesario para que as plantas absorban o nitróxeno en forma de nítrico. No caso concreto de leguminosas, considerando as altas necesidades que presentan, a facilidade de absorción de Mo incentiva o seu crecemento, o que repercute positivamente na obtención de niveis altos de proteína en pradarías poli tas que conteñan trevos, por exemplo.

En relación coa absorción de fósforo por parte da planta, esta pode verse comprometida pola presenza de AI3+ intercambiable, polo

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

UN CORRECTO ENCALADO, EN FUNCIÓN DAS NECESIDADES DE CADA CULTIVO, VAI MELLORAR SIGNIFICATIVAMENTE OS EFECTOS DOS FERTILIZANTES, AXUDÁNDONOS A AXUSTAR

MELLOR AS DOSES

que debemos achegar unha emenda cálcica para garantir a ausencia dese aluminio, en niveis perigosos, no chan.

Por medio da corrección do pH a estrutura do chan mellora e, indirectamente, outras propiedades físicas, debido ao forte carácter floculante do calcio sobre os coloides e a maior estabilidade que lles proporciona aos humatos. Tamén se estimula a actividade dos microorganismos, algo que repercute nunha mellor humificación e transformación da materia orgánica, o que implica un aumento na dispoñibilidade de nutrientes.

O encalado axuda a aumentar a microfauna do chan. Debemos, neste caso, indicar o labor da materia orgánica que, por unha banda, serve de reservorio de nutrientes que se van liberando paulatinamente e, en función dos procesos de mineralización desta, activados pola fauna e flora ligadas a ela. Por outra banda, a materia orgánica realiza o que se denomina “efecto tampón”, o que induce a que os nosos chans sexan máis resilientes, facendo máis lentos os cambios de pH que se producen pola actividade química destes.

Mellora, do mesmo xeito, o nivel nutritivo da disolución do chan, ao achegar Ca e Mg. O calcio forma parte das paredes celulares, o que lles proporciona protección ás plantas. Pola súa banda, o magnesio forma parte da clorofila, pigmento que realiza a fotosíntese, que actúa na transferencia de enerxía da planta, polo que mellora o seu desenvolvemento.

A maiores, debemos engadir que o encalado contribúe ao bo desenvolvemento e distribución das raíces das plantas, ao aumentar o volume de chan explorado, co que se pon a disposición destas máis nutrientes e auga.

Enlazando a calidade da forraxe coa alimentación animal, podemos engadir que a relación K/(Ca+Mg) no pasto foi descrita como determinante nos requirimentos nutritivos do animal para evitar a hipomagnesemia.

CONCLUSIÓNS

Por todo o anteriormente citado, podemos comprobar que unha boa fertilización non só depende dos fertilizantes, tanto minerais coma orgánicos, que poidamos achegar aos nosos chans, senón que é necesario observar parámetros como son o pH e a concentración de aluminio para garantir que os nutrientes se atopen a disposición da planta.

Un correcto encalado, en función das necesidades de cada cultivo, vai mellorar significativamente os efectos dos fertilizantes, axudándonos a axustar mellor as doses.

Por medio da achega de emendas calcarias, teremos un mellor aproveitamento da materia orgánica, que actuará coma un fertilizante de liberación lenta, poñendo a disposición da planta os diferentes nutrientes durante todo o ciclo vital do cultivo, achegando, ademais, aqueles sales que son necesarios en pequenas cantidades e que os fertilizantes minerais non achegan.

BIBLIOGRAFÍA

Bernier, René; Alfaro, Marta (2006) Acidez de los suelos y efecto del encalado. Campillo, Ricardo; Sadzawka, Angélica. Las enmiendas calcáreas. Un insumo tecnológico vital para los suelos acidificados del sur de Chile.

López F, Luis Ángel. (2012) O papel do calcio na corrección dos solos ácidos.

Magra, Gustavo; Ausilio, Alfredo (2004) Corrección de la acidez de los suelos.

Mansilla, J.P.; Vázquez R.A.; Abelleira, A.; Salinero M.C. (1998) Problemática fitosanitaria de la actinidia en Galicia.

Mezquita Rivera, Francisco (2002) El Calcio y el Magnesio en la vid.

Mufarrege, Demetrio; Corrientes, Mercedes (2001) El Magnesio en la alimentación del ganado bovino para carne.

Pérez, Susana (2010) pH: Influencia en la calidad del vino y factores de control en la viña.

Rodríguez Soalleiro, Roque (2004). Condiciones de las masas forestales y su relación con las propiedades de los suelos I.

Vázquez Vilarelle, García Pomar, Báez Bernal, García Souto. (2017). Interpretación da análise do solo para unha fertilización racional do millo forraxeiro.

Viadé, Ana (2005). Utilización de caliza con distintas granulometrías en una rotación pradera/maíz: efectos sobre las propiedades químicas del suelo y la producción

Certi cación Intereco para: Caliza Agrícola e Caliza Magnesiana

Distribuido en España, entre otros, por la empresa navarra Etxe Holz, este aplicador de purín de Bomech es la solución para el aumento de los precios de los fertilizantes, las necesidades de abonado y las normativas medioambientales exigidas actualmente a los agricultores.

La marca Bomech fabrica diferentes tipos de inyectores de zapata de arrastre con anchuras de trabajo de 5 a 30 metros. El modelo Speedy One está formado por una línea de tubos de 9 metros de anchura y se puede instalar en cisternas existentes o de nueva creación, ya que, “Bomech provee de todos los acoples que necesite el equipo para su adaptación a cualquier cisterna del mercado”, asegura María Egea, responsable de Marketing de Etxe Holz.

TRANSPORTE SIN GOTEO

Gracias a su cierre mecánico de seguridad, el aplicador mide 2,48 m de ancho y 3 m de alto en su modo transporte, en el que se pliegan los dos brazos laterales hacia ambos lados de la cisterna con las mangueras en posición vertical hacia arriba. Esto permite el traslado de la máquina hasta la finca “sin ningún tipo de goteo –subraya Egea–ni pérdida de purín o líquido durante el trayecto”.

Speedy One cuenta con 36 mangueras de 40 mm, colocadas entre sí a 25 cm, que finalizan en 36 zapatas de arrastre. Las puntas de las zapatas son de goma y se insertan en el terreno con una presión de entre 8 y 12 kilos por zapata. Según la responsable de Etxe Holz, “con ello conseguimos una aplicación del purín uniforme

con reducción de malos olores, disminución de las emisiones y sin pérdida de nutrientes”.

Por su parte, Martín Alzón, técnico comercial de Etxe Holz, destaca de la máquina su distribuidor triturador, de la marca Alrena, que consta de dos juegos de seis cuchillas a cada lado del equipo. “Son cuchillas circulares que rotan sobre sí mismas. Así, se conservan siempre limpias y se van desgastando de manera regular con una vida útil mucho más larga”, apunta.

Speedy One, el aplicador de purín que reduce los malos olores, las emisiones y la pérdida de nutrientes

Stef Bos, de Bomech, y María Egea y Martín Alzón, de Etxe Holz

En vídeo

CUATRO OPCIONES DE CONTROL

Entre sus cuatro alternativas de control, la más sencilla es la Estándar, que se pone en marcha a través de tres válvulas de control de doble efecto con retorno libre.

En segundo lugar, las variantes E-Control y E-Control Plus son controles de secuencia instalados permanentemente en el distribuidor. Stef Bos, representante de Bomech, detalla que “en este caso, todas las funciones se conmutan de forma secuencial y automática a través de una válvula de control de doble efecto y, en la versión Plus, con una de doble y otra de simple efecto”.

Por último, Speedy One ofrece la opción i-Control, un sistema de control electrohidráulico que dispone de una unidad de mando especial con la que se pueden controlar todas las funciones desde la cabina del tractor, incluido el giro automático en la parcela. “Opcionalmente –añade Bos–, se pueden controlar las luces, el acelerador de salida o las secciones de ancho parcial”.

ZALMIÑA ELKARTEA

¿Por qué se decantaron por este aplicador de purín?

Hemos incorporado a nuestra explotación el aplicador Speedy One hace un mes. Nos pusimos en contacto con Etxe Holz porque necesitábamos un equipo para adaptarnos a la normativa, reducir las emisiones y los olores,

Localización: Asteasu (Gipuzkoa)

Número total de animales: 247 Vacas en ordeño: 110 Media de producción: 34 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa: 4,09 % Porcentaje de proteína: 3,39 % RCS: 150.000 cél./ml

Hectáreas de terreno: 80

pues ciertas fincas las tenemos muy cerca de viviendas y eso nos traía problemas.

¿Cómo está siendo la experiencia con él? Después de sacar el maíz, hemos hecho la prueba al lado de una vivienda, hemos inyectado el purín y no hemos tenido problemas.

¿Su manejo es fácil? Al principio puede costarte un poco, pero enseguida te acostumbras y es fácil.

José Luis Imaz, Juan Cruz Imaz y Mikel Imaz, propietarios de la ganadería Zalmiña Elkartea

O bo ensilado de herba empeza antes da sementeira

Neste estudo describimos as prácticas que se deben levar a cabo antes de ensilar se queremos obter un ensilado adecuado e destacamos as vantaxes que nos proporciona un bo silo de herba á ración dos nosos animais fronte ao tradicional ensilado de millo.

necesidades de fibra. En cambio, un bo silo de herba proporcionaranos á ración unha serie de vantaxes que ofan moi interesante; enuméranse algunhas a continuación:

• Acompañado dun bo silo de millo, un silo de herba de calidade permítenos consumir menos concentrado, oque supón un aforro significativo.

Aidea xeneralizada é que o silo de herba é máis complicado de ensilar que o de millo. É por iso polo que moitos gandeiros abandonan a práctica de facer silo de herba e prefiren facer a cantidade de silo de millo suficiente para cubrir o mínimo de forraxe da ración e achegar palla para cubrir as

• O silo de herba pode substituír parcialmente ou na súa totalidade o silo de millo. É moi interesante en terras sen regadío nas que a seca estival faga moi dubidosa a rendibilidade dos cultivos de millo.

• Esta mesma circunstancia tamén se dá na agricultura ecolóxica, na que o cultivo de millo sen herbicidas, insecticidas nin fertilizantes químicos é polo menos moi difícil.

• Ademais, ao subir a relación forraxe-concentrado, teremos máis saúde ruminal e máis graxa no leite. Un bo silo de herba é a forma máis racional e económica de subir a graxa do leite ao substituír fibra dixestible por almidóns.

• A abundancia e a alta degradabilidade das súas proteínas fano un complemento ideal á enerxía achegada polo silo de millo. Así aforramos proteína no penso e tamén o abaratamos.

Bea Abad1, Antón Camarero2

1Enxeñeira agrónoma en Adial Nutrición SL 2Veterinario en Adial Nutrición SL

• Permítenos o eliminar practicamente a palla da ración e substituíla por unha bra de calidade, que non nos repercutirá negativamente no consumo de materia seca.

• O seu cultivo diminúe as emisións de dióxido de carbono, evita a inclusión de soia e proteaxinosas e a súa pegada de carbono é inferior ao silo de millo.

• Tendo a posibilidade de facer praderías permanentes con duracións de tres ou catro anos, abaratamos moito a produción de forraxe: non necesitamos apenas resementeiras; a fertilización nitroxenada minimizámola coa achega das leguminosas. Ademais, é un sistema máis ecolóxico.

O silo de herba ten que cumprir uns parámetros tanto dende o punto de vista nutritivo coma fermentativo. Nutritivamente falando, o silo debería ter un mínimo dun 15 % de proteína e unha bra ácido deterxente de ao redor dun 30 %. Se nos xamos na análise fermentativa, a carga de bacterias indesexables como clostridios, colis ou listerias debe ser mínima. Esta situación débese re ectir nunha analítica coa ausencia de butírico, un pH baixo acorde á materia seca e unha boa produción de ácido láctico.

Un bo silo de herba empeza na implantación da pradeira, que nos debe achegar unha herba de alto valor nutritivo, ademais de permitirnos a posibilidade de poder cultivala no seu máximo potencial. O uso de conservantes e as pautas de ensilado encamiñadas a lograr unha boa fermentación e unha máxima estabilidade aerobia (tempo que tarda en quentar por acción dos fungos e fermentos) non son su cientes; o que sucedeu antes de ensilar é un factor clave.

ELECCIÓN DA SEMENTE

Empezamos pola elección da semente (xenética). Existen tres variedades puras de raigrás:

• Raigrás inglés (Lolium perenne). É o máis habitual nas pradeiras permanentes; asociado a trevos; é de porte baixo con alta proporción de follas sobre o talo.

• Raigrás italiano (Lolium multiflorum). Anual ou bianual e de maior porte. As espiguiñas máis grandes están rematadas cuns pelos que non existen no inglés.

• Westerwold (Lolium westerwoldicum). Anual, con porte e produción aínda maior que o italiano. Os híbridos obtéñense polo cruzamento das especies: Lolium perenne (raigrás perenne ou inglés) e Lolium multiflorum (raigrás anual ou italiano). Esta hibridación pode ser espontánea ou natural ou ben obterse de forma artificial no caso das sementes certificadas. Coa hibridación obtense un vigor híbrido do 10-15 % maior que os proxenitores e posúe as vantaxes dos dous parentais: alto rendemento, alta calidade durante longo tempo, persistencia e menor formación de talos florais

COMPOSICIÓN CROMOSÓMICA

O raigrás pode ser tetraploide (4n) ou diploide (2n). Para a obtención do tetraploide selecciónanse clons de raigrás perenne coas características agronómicas desexadas. Ben pola acción da colchicina ou mediante a hibridación entre raigrás anual e raigrás perenne lógrase a duplicación do contido xenético. Os tetraploides teñen sementes e follas máis grandes, e teñen unha maior concentración de carbohidratos solubles polo que os fai aptos para o seu aproveitamento en corte. Estos tamén son máis resistentes a enfermidades fúnxicas como a roya . Con todo, os diploides adáptanse mellor ao pastoreo.

En Galicia hai unha corrente de gandeiros de elite que sementan estas variedades híbridas de raigrás para alternar co cultivo de millo. Algúns sementan mesturas de italiano con híbrido, outros sementan mesturas de sementes híbridos con inglés puro e uns poucos inclínanse a variedades cento por cento inglés mesmo para alternar co millo. Esta práctica está asociada á obtención de dous cortes, con un de limpeza a finais de decembro ou principios de xaneiro. Para aproveitamento faise un corte a finais de marzo ou a primeiros de abril e un segundo, a principios de maio. E despois, case de inmediato, procédese a sementar o millo. Os que posúen pradeiras permanentes inclínanse por variedades de inglés con trevos, aínda que, ás veces, incorporan ás mesturas sementes de híbridos para ter un pouco máis de produción o primeiro ano.

NUTRITIVAMENTE FALANDO, O SILO DEBERÍA TER UN MÍNIMO DUN 15 % DE PROTEÍNA E UNHA FIBRA ÁCIDO DETERXENTE DE AO REDOR DUN 30 %

Lolium perenne é o máis habitual nas pradeiras permanentes

Lolium multiflorum é anual ou bianual e de maior porte

Lolium westerwoldicum é anual, con porte e produción aínda maior que o italiano

Nivel

% aluminio* Ca0** (kg/ha)

Moi ácido >= 60 2.500

Ácido 41-60 2.000

Medio 21-40 1.500

Pouco ácido 0-20 1.000

Óptimo 0 0

* % de aluminio (AI+++ no complexo de cambio de chan)

**Ca0 = óxido de calcio

Fonte: Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)

Número de silos

Niveis de nitrato (g/kg MS)

EN GALICIA HAI UNHA CORRENTE DE GANDEIROS DE ELITE QUE SEMENTAN ESTAS VARIEDADES HÍBRIDAS DE RAIGRÁS PARA ALTERNAR CO CULTIVO DE MILLO

Total Que conteñen ácido butírico

Frecuencia de silos que conteñen ácido butírico Silos Silos (n) (n) (%)

Total forraxes 244 98 40

Forraxes con:

> 1 g nitrato/kg MS 49 6 12

< 1 g nitrato/kg MS 195 92 47

A gran vantaxe é a obtención dun silo de alta calidade nutritiva: alto valor de proteína (alta proporción de folla sobre o talo e valores baixos de fibra (FAD por baixo do 30 %). Ademais, esta maior cantidade de folla xunto aos talos máis pequenos permite que o silo compacte mellor, factor que se traduce en maior “ensilabilidade”, aumentando desta maneira a súa estabilidade aerobia. A vantaxe fundamental é que usando variedades tardías destas mesturas se obteñen plantas que tardan en espigar ou, simplemente, non espigan. Isto permite unha marxe ampla do momento óptimo para ensilar, pois, aínda esperando un par de semanas, mantén razoablemente o seu valor nutritivo e a súa boa “ensilabilidade”.

Hai menos produción en quilos de materia seca anuais en comparación cos cultivos das variedades de italiano (Lolium multiflorum) ou Westerwold (Lolium westerwoldicum). Esta diminución non é tan grande como aparenta, xa que as praderías con sementeiras máis próximas ao inglés compensan a súa evidente menor altura con moita máis densidade de planta. Proba diso é que antigamente, cando se daba herba en verde no presebe que se cortaba con segadoras, era unha queixa habitual a dureza deste tipo de pradeiras que enlentecía ou impedía a sega.

O uso de semente certificada imponse nesta elite de gandeiros. O uso anual de semente certificada permíte-

nos asegurarnos o comportamento e a calidade das pradeiras. A tradición da recollida de semente para sementeira, nabiña parella á curta da herba seca, é unha práctica aínda moi estendida. A semente sofre múltiples hibridacións coas praderías veciñais e o produto heteroxéneo resultante darannos pradeiras de valor nutritivo e comportamento impredicible e nada uniforme. Se non se resementa o millo, por que se fai coa herba?

DOSE DE SEMENTEIRA

Aplicar as recomendacións da empresa produtora, xeralmente 40 kg/ha.

EMENDAS CALCARIAS

Os terreos ácidos bloquean a asimilación de nutrientes, polo que debemos corrixir a acidez. As analíticas periódicas de terras son a mellor forma de coñecer as súas necesidades. Cando as cantidades superen os 1.500 quilos, recoméndase usar dúas veces.

FERTILIZACIÓN NITROXENADA

Aplicaranse 80-90 unidades /ha de N para a implantación, despois do corte de limpeza, unhas 120 unidades/ha, e outros 80-90, unha semana despois do primeiro corte en forma de fertilizante químico ou xurro ou esterco, pero hai que puntualizar que despois do corte de limpeza, o cal é mellor aproveitalo que rozalo. Este fertilizante ha de ser en forma de químico, xa que, se é orgánico, temos o risco de contaminar con clostridios, colis e outros.

Contido de ácido burítrico (g/kg MS)

10 6 2 0

Sen fertilizante 7,2

Gráfico 1. Efecto do tipo de fertilizante no contido de ácido butírico do silo de herba 12 8 4,0 4,0

9,6 4,9 4

Esterco fresco 15,1 t/ha

Esterco de animais 16,3 t/ha

8,4

N-mineral 26,8 kg/ha

Xurros Esterco líquido Feces frescas Feces pasadas Fertilizante mineral

Para o primeiro corte pode ser interesante o uso de formas amoniacais ou outras formas retardadas para asegurarnos que o nitróxeno chegue no momento óptimo de asimilación por parte da planta.

Debemos sinalar aquí que, así como na herba para dar en verde, os nitratos e nitritos que non foron transformados poden ser tóxicos para as vacas de leite, o que provoca abortos. Na herba para ensilar teñen un efecto beneficioso, pois volatilízanse e forman óxido nitroso que destrúe os clostridios sen pasar ao gando. Hai que gardar polo menos vinte días antes de abrilo, pois inhalar ese gas é tóxico para as persoas se se fai en recintos pechados.

Está descrita na antigüidade a enfermidade do ensilador cando a xente se metía nos silos torre e se intoxicaba por efecto do óxido nitroso procedente dos nitritos.

FÓSFORO E POTASIO

As analíticas de terras informarannos dos niveis que dispomos. Nunha primeira fase alcanzaremos un nivel estimado como adecuado; se se consegue este nunha segunda fase, reporemos as perdas extraídas tras a colleita. Non se debe aplicar por rutina fertilizantes con fósforo e potasio, pois moitas terras das ganderías de leite teñen exceso destes nutrientes. Ademais do sobrecusto, o abuso dos fertilizantes con fósforo contaminará as augas. Cómpre realizar analíticas das parcelas destes dous macrominerais xunto ao xofre e ao magnesio cada cinco anos para axustar as doses de fertilización.

HIXIENE

Os restos das canas do millo, “cañotos” abandonados á climatoloxía do cru inverno, son un excelente medio de cultivo de fungos e fermentos. Se os incorporamos ao silo, facemos unha resementeira perfecta do silo con estes fungos, e causamos unha posible contaminación con micotoxinas. Estes restos deben ser rozados antes da preparación da sementeira a principios do outono. Outra alternativa é eliminalos facendo un corte de limpeza a finais de xaneiro ou principios de febreiro antes do primeiro corte.

Se botamos xurro, por suposto debemos gardar un tempo suficiente antes de cortar a herba para evitar meter máis carga microbiana. O tempo de espera será en función da choiva nos días sucesivos á súa aplicación e asegurarnos de que non quedan restos. Hai tamén unha correlación entre o número de toupeiras e as cinzas, e destas coa abundancia de clostridios. Hai que ter en conta que a mellor norma de hixiene é non contaminar; a desinfección posterior con conservantes pode non ser suficiente se a carga microbiana é moi alta.

A inxección do xurro, que xa é obrigatoria, é unha maneira moi eficaz de aproveitar os nutrientes NPK, de contaminar menos e, ademais, unha maneira hixiénica de fertilizar sen contaminar a planta. Pero en zonas que sexan pedregosas, no canto de inxectores, pódense utilizar tubos para aplicar o xurro, un sistema que vai moi pegado á terra e apenas manchan a planta.

Esterco líquido 18,4 m3/ha

A única emenda líquida a base de carbonato de calcio para mesturar co xurro!

Calcimag Flow é unha emenda cálcica líquida a base de carbonato de calcio en suspensión (flow) para mesturar cos xurros.

Calcimag Flow é o cal con maior finura de moenda do mercado (o 60 % pasa a través da peneira de 2 micras e o 98 % pasa a través da peneira de 6 micras), que, xunto coa súa orixe e o seu proceso de fabricación, lle confiren unhas características únicas no mercado.

• Encalas e fertilizas nunha única aplicación (facilidade de manexo).

• Reduce as perdas de nitróxeno do xurro (máis calidade de xurro, menos custos de fertilización).

• Reduce a emisión de gases de efecto invernadoiro, menos contaminación (RD uso sostible nos solos).

• Reduce os cheiros do xurro.

Os novos retos da nutrición vexetal

A inminente entrada en vigor de novas normativas encamiñadas a unha nutrición sustentable e eficiente dos chans agrarios leva o sector primario a ter que darlle un novo enfoque ao uso e ao manexo dos fertilizantes e outras fontes de nutrientes ou materia orgánica.

dade ligada aos chans agrarios. A súa finalidade é a de preservar unha boa fertilidade, conservando o seu valor agronómico.

Todos estes factores veñen especificados no borrador do Real Decreto polo que se establecen normas para a nutrición sustentable dos chans agrarios (RDNS). Esta normativa ten como obxectivo a disminución do impacto ambiental, que permite manter ou aumentar a produtividade dos chans.

Para poder logralo, cómpre que todas as partes implicadas (tanto agricultores e gandeiros como técnicos) poñan o foco en coñecer e executar con detalle todos os factores e accións que interveñen na nutrición vexetal.

As novidades que nos atopamos son as seguintes:

Unha das principais medidas a nivel europeo é a coñecida Estratexia “Da Granxa á Mesa”, que establece coma un dos seus obxectivos principais reducir, polo menos o 50 %, a perda de nutrientes, mantendo o chan san e equilibrado e diminuír, ata un 20 %, o uso de fertilizantes minerais.

Deberanse ter en conta aspectos tan importantes coma a achega sustentable de nutrientes, a redución das emisións de gases de efecto invernadoiro e outros contaminantes, a contaminación das augas, aumentar as propiedades biolóxicas, evitar a acumulación de metais pesados e outros contaminantes, así como conservar a biodiversi-

• A obrigatoriedade de rexistrar no caderno de explotación todas as operacións de achega de nutrientes, materia orgánica ao chan agrario e auga de rega.

• Unhas boas prácticas agrícolas que serán comúns a todo o territorio nacional (modificables por parte das comunidades autónomas con normas adicionais ou máis restritivas).

Laura Vázquez Enxeñeira agrícola e técnica do Departamento de Produción Vexetal de Delagro

UN DOS FACTORES MÁIS NOVOS É A REALIZACIÓN DUN PLAN DE FERTILIZACIÓN, O CAL ENGLOBA TODAS AS ESTRATEXIAS RELACIONADAS COS FERTILIZANTES QUE SE UTILIZARÁ NUNHA PARCELA PARA CADA FOLLA DE CULTIVO

• Creación dun rexistro xeral de fabricantes e outros axentes económicos de produtos fertilizantes.

• Creación da figura do asesor, que asesore sobre a fertilización e o uso sustentable dos diferentes produtos e materiais.

• Realización dun plan de fertilización.

Un dos factores máis novos é a realización dun plan de fertilización, o cal engloba todas as estratexias relacionadas cos fertilizantes que se utilizará nunha parcela para cada folla de cultivo. Se imos un paso máis alá, podemos falar de plans de nutrición vexetal, nos cales se teñen en conta varias fases.

Os alicerces básicos destes plans son coñecer a riqueza de nutrientes presentes no chan e as necesidades nutricionais do cultivo (ambas expresadas en unidades fertilizantes (UF), establecer un plan de encalado, cuantificar as achegas nutricionais de xurros e, por último, saber o valor das unidades fertilizantes pendentes para así poder calcular as cantidades óptimas de fertilizantes minerais que se achegará aos chans.

Para axuntar todos estes alicerces, Delagro desenvolveu, xunto a técnicos especializados, unha ferramenta de asesoramento técnico denominada Ferplan. Esta aplicación permite adiantarse ás novas normativas e realizar plans de nutrición vexetal. Foi desenvolvida en base ao estudo de proxectos anteriores con máis de 8.000 mostras tomadas na cornixa cantábrica, onde se puido coñecer en profundidade a composición dos nosos chans e as necesidades dos nosos cultivos. A continuación, profundaremos en cada un deles.

RIQUEZA DE NUTRIENTES PRESENTES NO CHAN

Para poder coñecer a situación da que partimos é primordial realizar unha análise de chan no que se avalíe o estado químico. Débese tomar unha mostra en cada unha das parcelas onde se ten pensado traballar, mandala aos laboratorios especializados e estudar con detalle todos os resultados. Unha boa análise debe reflectir valores tan importantes como son o pH, a cantidade de materia orgánica presente e a porcentaxe de saturación de AI. Doutra banda, non podemos esquecernos das riquezas de macronutrientes (N, P, K, Ca, Mg e S) e micronutrientes (Fe, Cu, Zn, Mn, Mo e B) presentes no chan.

Fósforo (mg/kg)

Intervalo óptimo Fertilidade media solo

Valores medios mostras

16-25

UNHA BOA ANÁLISE DEBE REFLECTIR VALORES TAN IMPORTANTES COMO SON O PH, A CANTIDADE DE MATERIA ORGÁNICA PRESENTE E A PORCENTAXE DE SATURACIÓN DE AI

Calcio (cmol(+)kg)

Intervalo óptimo Fertilidade media solo

Valores medios mostras

Magnesio ( cmol(+)kg)

Intervalo óptimo Fertilidade media solo

Valores medios mostras

Tras unha revisión da normativa relacionada coa protección das augas fronte á contaminación difusa por nitratos agrícolas, detectouse un alto contido en nitratos de ríos e acuífe-

Intervalo óptimo Fertilidade media solo

Valores medios mostras

0,32-0,61 4,1-8 0,7-2,5

52,17 0,71 8,20 1,20

declarada, todo indica que é unha situación que cambiará proximamente. Estas zonas caracterízanse pola contaminación por nitratos procedentes de fontes agrarias, onde se terán que desenvolver programas de actuación máis esixentes, incluíndo limitacións especícas sobre fertilización para reverter a contaminación existente. Ferplan permitiranos ter unha base de datos con todos estes parámetros, obtendo simultaneamente cálculos importantes como son a relación C/N, K/Mg, Ca/Mg e a porcentaxe de saturación.

ros. É por iso que se prevé, nun curto prazo de tempo, a ampliación destas zonas protexidas, denominadas zonas vulnerables. No caso de Galicia, aínda que actualmente non existe ningunha

Nas grá cas da esquerda móstranse os valores medios desde o ano 2018 ata a actualidade de P, K, Ca e Mg presentes nos chans da cornixa cantábrica, xunto cos intervalos óptimos para un nivel medio de fertilidade do chan.

Táboa 1. Unidades fertilizantes tendo en conta a fertilidade no chan e producións medias

Cultivo N P K Ca Mg S

Establecemento de pradeiras 40 80 150 80 35 78

Pradeira pastoreo 25-34 0-35 0-45 0-72 0-32 14-19 Pradeira sega 64-80 20-30 80-100 32-40 14-17 31-39

Cultivos de inverno 30-55 0-30 0 - 83 0-40 0-17 39

Millo forraxeiro 224 79 191 56 58 56

Cálculos realizados mediante a ferramenta de asesoramento Ferplan Pradeira: cultivo polifito constituído fundamentalmente por gramíneas ou leguminosas que pode ser aproveitado por sega ou pastoreo. De carácter plurianual Cultivos de inverno: cereais de inverno ou de primavera para forraxe, leguminosas e gramíneas forraxeiras en rotación cun cultivo de verán (comunmente millo)

DESDE UN PUNTO DE VISTA ENCAMIÑADO CARA A UNHA AGRICULTURA SOSTIBLE, O MANEXO DE NUTRIENTES DEBE MANTER UNHA RELACIÓN BALANCEADA ENTRE ENTRADAS E SAÍDAS

Como podemos observar nas diferentes grá cas, os valores medios de P atópanse por encima do intervalo óptimo, os valores de K e Ca tamén se atopan por encima aínda que están moi próximos en ambos os casos ao seu límite superior. Con todo, o contido de Mg no chan está dentro do intervalo recomendado.

NECESIDADES NUTRICIONAIS DO CULTIVO

As necesidades nutricionais varían en función do cultivo e a súa produción esperada. Á súa vez, estas están in uenciadas polos niveis de dispoñibilidade da macro e micronutrientes presentes no chan, sobre todo cando estes niveis están fóra do rango de su ciencia. O nutriente que máis adoita limitar a produción é o nitróxeno, aínda que noutros casos o factor limitante pode ser a dispoñibilidade de fósforo e potasio, ou ben dalgún micronutriente. Segundo revisión bibliográ ca, na táboa 1 móstranse as unidades fertilizantes necesarias dos cultivos tendo en conta uns valores de fertilidade no chan e producións medias:

PLAN DE ENCALADO

Un dos aspectos máis importantes aos que debe enfrontarse calquera agricultor, gandeiro ou técnico é a capacidade produtiva dos seus chans. Para este respecto, un dos elementos máis importantes a ter en conta é a porcentaxe de saturación de AI, tratándose dun valor que condiciona sensiblemente a dispoñibilidade dos nutrientes presentes no chan, o que afecta de forma directa ao seu rendemento. Para levar a niveis adecuados este parámetro, é necesario realizar un plan de encalado.

Debemos sinalar que o principal obxectivo desta fase non é elevar o pH, senón diminuír a concentración de AI tóxico. Por tanto, aínda que o valor do pH nos pode dar unha idea de se é preciso realizar o plan de encalado, deberemos determinar a concentración de AI para ofrecer a dose de cal adecuado.

Na gráfica superior, móstranse os valores da porcentaxe de saturación de AI dunha batería de máis de 4.000 mostras extraídas

desde 2018. É recomendable que este parámetro se atope por baixo de 10 sendo a media destas mostras de 13,2 %.

Ferplan conta coa novidade de realizar cálculos en base á porcentaxe de saturación de AI presente no chan e o valor neutralizante efectivo (VNE) dos diferentes produtos encalantes presentes no mercado.

ACHEGAS NUTRICIONAIS DE XURROS

Un fertilizante orgánico é aquel produto que procede de materiais de orixe animal ou vexetal e que ten como función principal achegar nutrientes para os cultivos. Habitualmente trátanse os xurros como residuos pero, a partir dun cambio de visión derivado das novas normativas, deberanse valorizar como fertilizantes orgánicos coa correspondente achega de elementos principais (N,P, K) e secundarios.

Na táboa 2 (páx. seg.) móstranse as unidades fertilizantes achegadas coa aplicación de 10 m3 de cada tipo de xurro, cuns valores medios de densidade.

Porcentaxe Saturación Aluminio

• RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS).

• REDUCIÓN DE ATA A TERCEIRA PARTE DO CUSTO RESPECTO DUNHA FOSA TRADICIONAL. O QUE QUERE DICIR QUE O MESMO INVESTIMENTO PERMITE CUBICAR O TRIPLO DE CAPACIDADE,

POLO TANTO, ALMACENAR PURÍN E ABONO ORGÁNICO, INCLUSO DE FÓRA DA EXPLOTACIÓN, PARA AS ÉPOCAS DE ABONADO, CO CORRESPONDENTE AFORRO E ME-

LLORA

LLORA DA ESTRUTURA DO SOLO.

• PERMITE UN CRECEMENTO DA EXPLOTACIÓN MÁIS FLEXIBLE, XA QUE EN 2-3 DÍAS SE PODE FACER UNHA AMPLIACIÓN

Táboa 2. Unidades fertilizantes achegadas coa aplicación de 10 m3 de cada tipo de xurro

N P K Ca Mg S

Xurro de vacún 33 15 39 36 12 8

Xurro de porcino de ceba 40 25 26 26 12 8 Xurro de porcino xestación-lactancia 36 17 24 18 7 7

Estes datos reafirman a necesidade de considerar o xurro coma unha fonte de nutrientes para os nosos cultivos. Para que resulte un dato máis atractivo móstrase unha valoración aproximada do custo das UF aplicadas con 10 m3 de xurro de vacún (con prezos de UF actuais).

Táboa 3. Custo das UF aplicadas con 10 m3 de xurro de vacún (con prezos de UF actuais)

N P K

UF xurro de vacún 33 15 39

Custo €/UF 30 26 15

Custo UF totais 990 383 585

Custo total € 1.958

Ademais, debemos ter en conta que o borrador do RDNS prohibe a aplicación de xurros mediante sistemas de prato, abano ou canón impulsando o sistema de bandas e a inxección como medidas de mitigación de emisións. Os xurros deberán ser enterrados canto antes tras a súa aplicación (con algunha excepción) para evitar as perdas de N amoniacal.

BALANCE DE NUTRIENTES

Desde un punto de vista encamiñado cara a unha agricultura sustentable, o manexo de nutrientes debe manter unha relación balanceada entre entradas e saídas. O plan de nutrición vexetal ten como obxectivo final fornecer a planta os nutrientes necesarios para poder lograr as producións e calidades desexadas. Tras ter en conta as riquezas de nutrientes presentes no chan, as necesidades do cultivo, e a achega de xurro teremos que determinar se é necesario a achega de fertilizante mineral. Para iso é necesario cuantificar estes valores a través dun balance final de nutrientes (ver diagrama superior).

Para pór un exemplo dun balance de nutrientes, seleccionamos o cultivo de pradeira sega no que estimaremos unha produción de 5 t/ha (materia seca) (táboa 4).

Táboa 4. Unidades

fertilizantes necesarias

CULTIVO OBTERÁ MAIOR PRODUCIÓN E CALIDADE CANDO TODAS AS SÚAS NECESIDADES NUTRICIONAIS ESTEAN EQUILIBRADAS

UF necesarias del cultivo 80 30 100 40 17 39

Se temos en conta que aplicamos 10 m3, estariamos a achegar as seguintes unidades fertilizantes (táboa 5):

UF achegadas co xurro 33 15 39 36 12 8 N P K Ca Mg S

Unha vez tidas en conta as unidades achegadas polo xurro, quedaríannos pendentes de cubrir a través de fertilizante inorgánico as seguintes riquezas (táboa 6):

UF necesarias do cultivo 80 20 100 40 17 39 UF achegadas co xurro 33 15 39 36 12 8

UF pendentes 47 5 61 4 5 31

Co cómputo do balance final podemos afirmar que, para cubrir as UF pendentes para este cultivo, teriamos que achegar un fertilizante mineral cun equilibrio 1-0,3-1,3 enriquecido con Ca, Mg e, sobre todo, xofre (S). Este nutriente minimiza, en simbiose co N, as perdas por volatilización deste último. Non nos debemos esquecer de que, aínda que o valor nutricional do xurro é elevado, non sempre conseguimos cubrir todas as necesidades pendentes. É por iso que os fertilizantes minerais usados de forma racional causan efectos favorables e esenciais para a fertilidade do chan. Estes cálculos teñen como obxectivo a achega racional de fertilizantes, optimizando as UF para converter a actividade agrícola máis eficiente. Doutra banda, cabe destacar a posible redución de custos tanto a gandeiros como agricultores, ao achegar aos chans os nutrientes e cantidades necesarias.

CONCLUSIÓN

Un cultivo obterá maior produción e calidade cando todas as súas necesidades nutricionais estean equilibradas. Nunha agricultura moderna, produtiva e respectuosa en todas as condicións ambientais, debemos ter en conta a dose óptima que asegure unha boa evolución do cultivo sen que se produzan deficiencias nin excesos de nutrientes que limiten o seu desenvolvemento. Os gandeiros e agricultores son cada vez máis conscientes da responsabilidade que teñen de realizar unha xestión adecuada das súas explotacións, viables economicamente e respectuosas co medio ambiente, tanto na produción dos seus cultivos coma no manexo das súas empresas agrarias.

UN

YaraBela™ NITROGRASS Se, el fertilizante de Yara que ayuda a tu ganado a estar más sano

En forma nítrico-amoniacal con azufre, YaraBelaTM NITROGRASS Se es el primer fertilizante nitrogenado que incluye selenio, un micronutriente que resulta clave para la salud animal y también para la salud humana. Su alto porcentaje en azufre ayuda a minimizar las pérdidas de nitrógeno por volatilización, además de ser un componente esencial de los aminoácidos y proteínas.

Principales beneficios para el cultivo

El uso de este producto maximiza el rendimiento por hectárea, ya que garantiza el aporte de nitrógeno asimilable durante todo el ciclo de cultivo.

El azufre tiene un efecto sinérgico en la asimilación de otros nutrientes, lo que favorece el óptimo desarrollo de la planta.

El aporte de nitrógeno y azufre es fundamental para regular todos los procesos biológicos de la planta y asegurar un crecimiento sano.

Gracias a su alto contenido en SO3, corrige las deficiencias de azufre para mejorar la calidad del cultivo.

geno amoniacal, un 18 % de trióxido de azufre y 10 ppm o 0,001 % de selenio.

Todos estos elementos se encuentran contenidos en cada gránulo, lo que permite la absorción de todos los nutrientes a la vez.

Innovación ampliamente testada Se ha demostrado que YaraBela™ NITROGRASS Se permite que los forrajes (fundamentalmente la hierba y los pastos) incorporen el selenio y que las vacas lo ingieran de forma natural, lo que reduce el uso de suplementos químicos y mejora la sostenibilidad medioambiental de la actividad ganadera.

Prensa 200x280 Nitrograss - Vaca Pinta v3.indd 1

Sin embargo, la principal novedad de este producto la encontramos en el valor del selenio. Este nutriente se encuentra complejado en la hierba en forma de selenatos (selenio cisteína y selenio metionina), fácilmente asimilables por vacas lecheras y corderos.

Prensa 200x280 Nitrograss - Vaca Pinta v3.indd 1

En concreto, YaraBela™ NITROGRASS Se está compuesto por un 24 % de nitrógeno total, un 12,5 % de nitrógeno nítrico, un 11,5 % de nitró-

Además, el selenio es clave para la salud del ganado, como vacas lecheras y ovejas, ya que al frenar los radicales libres del organismo previene de problemas como la retención de placenta, la mastitis o la enfermedad del músculo blanco en terneros.

Así se consigue mejorar la fertilidad y la salud del ganado.

13/12/22 13:05

13/12/22 13:05

Prensa 200x280 Nitrograss - Vaca Pinta v3.indd 1 13/12/22 13:05

Prensa 200x280 Nitrograss - Vaca Pinta v3.indd 1 13/12/22 13:05

A auga: un factor esencial á hora de producir leite en rexións quentes

Este artigo foi escrito a finais de xullo, o mes máis quente do ano en Israel, cando cada regreso a casa se acompaña de ir á neveira para beber moita auga fría. Por iso, é o momento axeitado para incidir na importancia da auga na granxa leiteira, especialmente para as que están localizadas en rexións cálidas, coa finalidade de lograr máis rendemento produtivo e unha maior rendibilidade.

detectar fallos nas prácticas de alimentación e manexo e a tomar medidas prácticas para garantir que o consumo de auga non limite a comodidade e a saúde das vacas, e que non prexudique a produción de leite e a fertilidade. Isto é certo para todas as granxas, pero especialmente para aquelas localizadas en rexións cálidas.

En condicións de confort térmico, arredor do 70 % da auga consumida pola vaca é bebida e o resto consómese a través da alimentación. En climas quentes, onde as vacas sofren estrés por calor, por suposto, a proporción de auga potable aumenta con respecto ao consumo diario normal, un feito que debe ter en conta o produtor ao planificar a subministración de auga na granxa.

Aauga nunha explotación leiteira é un elemento fundamental para lograr bo rendemento leiteiro, maior eficiencia produtiva e alta rendibilidade, especialmente nas rexións cálidas do mundo. Porén, a pesar de que é un ingrediente relativamente barato, o seu uso aínda non se aborda axeitadamente en comparación co dos alimentos. Neste artigo pretendo chamar

a atención dos membros da industria láctea en rexións cálidas e tratar a importancia da auga para lograr altos rendementos de leite e boa rendibilidade, todo isto relacionado coa auga potable, así como a que se emprega para arrefriar as vacas.

Comecemos polo feito de que, na maioría das granxas, o consumo de materia seca por vaca se supervisa diariamente (por rabaño e, a veces por grupo. Cantas explotacións leiteiras supervisan o consumo de auga das vacas desta maneira? Non hai dúbida de que a devandita supervisión pode axudar a

O estrés por calor afecta ao rendemento das vacas, debido á deterioración do consumo de alimentos. A eficiencia alimentaria tamén se ve prexudicada, seguindo o desvío de parte da enerxía consumida pola vaca para activar os mecanismos de alivio da calor, “a expensas” da produción de leite. Cando se expoñen a condicións de estrés por calor, hai un aumento do 30 % ou máis no consumo de auga. Esta subida débese ao feito de que os mecanismos de alivio da calor inclúen, entre outras cousas, unha maior evaporación da superficie do corpo da vaca a través da pel; o sistema respiratorio, a través do arfo e dos ouriños. A auga ten unha capacidade calorífica extremadamente alta, o que a converte nun medio ideal para o arrefriamento interno e externo das vacas. O acceso suficiente á auga e a súa calidade influirán na capacidade das vacas para disipar a calor e manter funcións biolóxicas importantes. Para manter o seu equilibrio hídrico, a vaca reducirá a concentración de auga nas feces nun 25 %, baixará o volume dos

Israel Flamenbaum, P.hD. Cow Cooling Solutions Ltd., Israel

Proporcionar suficiente espazo de bebedoiro e fácil aceso á auga en diferentes sitios da granxa aumentará o seu consumo e contribuirá a subir a inxestión de alimentos e a produción de leite

ouriños e, en consecuencia, utilizará unha parte significativa da auga adicional consumida para aumentar nun 60 % a perda de auga na evaporación da pel e o sistema respiratorio. As vacas de alto rendemento (40 kg por día e máis) consomen 115 litros de auga por día en condicións de clima temperado e 150 litros por día ou máis en condicións cálidas, ao tempo que aumentan a frecuencia e a duración dos eventos de bebida ao longo do día.

A IMPORTANCIA DOS BEBEDOIROS

A recomendación que existe hoxe é proporcionar un espazo de bebedoiro de 10 cm por vaca. Nunha enquisa realizada recentemente en ducias de granxas leiteiras nos EE. UU. e México, incluídas granxas localizadas en rexións particularmente cálidas, encontrouse que, na maioría destas granxas este espazo por vaca era menor que o recomendado. En rabaños grandes e en condicións de produción intensiva de leite, a miúdo observamos comportamentos agresivos das vacas dominantes, mesmo ao redor dos bebedoiros. Nestas condicións, as vacas “inferiores” e novas poden verse prexudicadas, de tal forma que o seu consumo de auga será menor ao necesario, o que influirá negativamente no seu rendemento. A estadía prolongada das vacas en sitios onde non hai acceso a auga potable (patio de espera, sala de muxido, pendellos de tratamento e inseminación e corredores), así como longos tempos de “bloqueo”, é dicir, atrapadas na liña de alimentación, poden empeorar o problema. Para previr tales situacións, recoméndase nas granxas grandes situadas en rexións

cálidas agregar bebedoiros, instalándoos tamén no patio de espera, patios de tratamento e nos corredores da sala de muxido. Aconséllase que este espazo de bebedoiros sexa adicional aos 10 cm que xeralmente se recomendan e, como regra xeral, o espazo destes non debe ser inferior a 15 cm por vaca. Non fai falta dicir que deben estar sombreados e dispor de fácil acceso. Os estudos demostraron que as vacas leiteiras pasan só de 20 a 30 minutos ao día bebendo, ademais de que a maior parte se consome despois do muxido e á hora para comer. É ben sabido que as vacas “dominantes” prefiren beber inmediatamente ao saír da sala de muxido, nos bebedoiros que se atopan nos corredores. A súa instalación nesta área reducirá a presión sobre os que están dentro das naves e permitirá un fácil acceso a eles tamén para os animais “inferiores”. Un espazo máis grande nas pías pode axudar a aliviar o pescozo de botella no acceso á auga nos horarios preferidos para beber e especialmente en condicións de estrés por calor, onde, como se mencionou, a demanda de auga é maior. Para lograr

CARACTERÍSTICAS TÉCNICAS

NO ROMPEN NI SE DESTENSAN MATERIAL DE ALTA CALIDAD

o máximo consumo de auga nestas condicións, débese ter en conta, ademais do espazo do bebedoiro, a súa profundidade e a súa taxa de enchido, de tal forma que o volume de auga durante as horas de pico de consumo non diminúa. Así mesmo, débense instalar marcos de metal para evitar que entren ao bebedoiro ou segreguen nel e estes terán que incorporarse de maneira que non limiten o acceso das vacas á auga potable.

Para controlar de forma continua e sistemática o consumo de auga das vacas recoméndase incorporar medidores. É aconsellable instalar estes dispositivos na tubaxe que abastece de auga a cada grupo de vacas. Se isto non é posible, é recomendable, polo menos, instalar un na tubaxe principal que abastece de auga a toda a finca. Supoñendo que a cantidade de líquido utilizado para o arrefriamento e o muxido sexa fixa e coñecida, será posible asociar calquera cambio na cantidade de auga consumida á cantidade diaria que beben as vacas.

MÁIS CALIDADE QUE CANTIDADE

A calidade da auga pode ter un efecto sobre a cantidade de auga consumida polas vacas, especialmente en condicións climáticas cálidas, polo que se recomenda realizar análises periódicas da auga da finca. Un nivel alto (por encima de 3.000 ppm) de sólidos disoltos totais (TDS) pode afectar o rendemento das vacas. Un estudo publicado recentemente mostrou que as vacas baixo estrés por calor produciron máis leite cando consumiron auga con 900 vs. 3.400 ppm de sólidos disoltos totais.

Os altos niveis de sulfatos e cloruros na auga potable poden danala e tamén prexudicar o rendemento das vacas. Sábese que os altos niveis de sulfatos na auga potable afectan á absorción de minerais no sistema dixestivo das vacas. Na auga potable que se almacena en depósitos ou estanques, débese evitar o desenvolvemento de algas manténdoas á sombra e limpándoas con frecuencia. Diferentes tipos de algas danan o sabor da auga e poden reducir o seu consumo. A limpeza frecuente dos bebedoiros asegurará o máximo consumo de auga, un feito que, por suposto, é moito máis importante en rexións quentes.

CANTA AUGA SE USARÁ PARA REFRESCAR AS VACAS NO VERÁN?

A falta de auga e o seu alto custo en moitas partes do mundo leva os pro-

dutores leiteiros a evitar incorporala nos procesos de arrefriamento das vacas, o cal é un grande erro que xera perdas económicas e danos ao medio ambiente. O uso de ventiladores por si só non permite aliviar a calor metabólico que producen as vacas de alto rendemento. Unha combinación de humectación con ventilación forzada aumenta cinco veces a perda de calor das vacas. Resulta que a ventilación forzada, que supón ao redor do 80 % do gasto económico en refrixeración (equipos e electricidade), achega só o 20 % do potencial de refrixeración que se pode obter incorporando auga no proceso. O que é particularmente frustrante é o feito de que evitar a incorporación de auga no proceso de arrefriamento tampouco a aforra para a granxa. Nun estudo que realicei hai case corenta anos, como parte da miña tese doutoral, instalamos medidores de auga na entrada do pendello onde funcionaba o sistema de arrefriamento, combinando humectación e ventilación forzada; entón o que medimos foi o total uso de auga neste grupo para beber e refrescarse. Ao mesmo tempo, medimos o seu consumo nun pendello paralelo, onde se mantiveron as vacas do grupo “control”, sen tratamento de arrefriamento, e no cal só se mediu a cantidade de auga utilizada para beber. Ao final do verán, atopamos que o consumo era o mesmo en ambos os grupos, é dicir, as vacas do grupo “control” bebían a mesma cantidade que se lles esparexía ás vacas do grupo “refrescante”, todo mentres estas últimas comían máis e producían máis leite.

Como se mostra ao comezo deste artigo, as vacas en condicións de estrés por calor e sen refrixeración poden consumir entre 35 e 50 litros de auga máis que se se atopasen en condicións de confort térmico. Unha enquisa recente realizada en Italia examinou o alcance do uso de auga nas granxas leiteiras onde se aplicaba un arrefriamento intensivo das vacas no verán, combinando humectación e ventilación forzada (un procedemento de arrefriamento similar ao que se practica en Israel). Os achados indicaron que existe unha ampla gama do uso diario de auga para o arrefriamento das vacas, sen que isto teña un efecto sobre a calidade deste tratamento e o seu rendemento (a relación verán/inverno foi similar en fincas

UN ESTUDO PUBLICADO RECENTEMENTE MOSTROU QUE AS VACAS BAIXO ESTRÉS POR CALOR PRODUCIRON MÁIS LEITE CANDO CONSUMIRON AUGA CON 900 VS. 3.400 PPM DE SÓLIDOS DISOLTOS TOTAIS

que usaban moita e pouca auga para arrefriar as vacas). O rango de auga utilizada para o arrefriamento nestas explotacións oscila entre 20 e 50 litros por vaca e día.

A partir dos resultados desta sondaxe, pódese concluír que se logrará unha refrixeración óptima dos animais incluso usando ata 20 litros por vaca e día, sempre que a operación se realice de maneira intelixente. Con todo, aínda baixo condicións onde se empregaron 50 litros por vaca e día, e o seu uso para arrefriamento se fixo con baixa eficiencia, a cantidade asperxida sobre as vacas foi menor ou igual á cantidade que os animais beberían se non se arrefriaron.

CONCLUSIÓNS

• A auga é un factor moi importante nos procesos de produción de leite, especialmente cando se trata de rexións cálidas. Debe entenderse que producir leite en condicións de clima cálido require o uso dunha maior cantidade de auga, en comparación con producir a mesma cantidade de leite en condicións de clima temperado.

• Proporcionar suficiente espazo de bebedoiro e fácil acceso á auga en diferentes sitios da granxa aumentará o seu consumo e contribuirá a subir a inxestión de alimentos e a produción de leite.

• A evaporación da auga da superficie das vacas a través dunha combinación de humectación e ventilación forzada é a mellor e máis efectiva forma de arrefriar os animais, e na mesma cantidade que se supuña que os animais deberían beber pola exposición a condicións de estrés calórico permitirá que estes dean máis leite e que teñan unha maior eficiencia na produción.

Compensa

llevar

Pienso complementario dietético para terneros. En caso de riesgo de trastornos digestivos (diarrea), durante los mismos y durante la recuperación. Objetivo de nutrición específico: Estabilización del equilibrio hídrico y electrolítico para apoyar la digestión fisiológica. Características nutritivas esenciales: Predominantemente electrolitos e hidratos de carbono fácilmente digestibles. Composición: Dextrosa 39,0%, Acetato de sodio, Cloruro de sodio, Cloruro de potasio. Componentes analíticos: Proteína bruta 0 %, Fibra bruta 0%, Grasa bruta 0%, Ceniza bruta 22,0%, Sodio 7,1%, Potasio 2,6%, Cloruros 5,3%, Humedad 51%. Modo de empleo: Administrar 1 envase monodosis de Glutellac (50 ml) diluido en leche, lactoreemplazante, agua, o directamente en boca dos veces al día, por un periodo de 1 a 7 días. Se recomienda consultar a un veterinario antes de utilizarlo o de prolongar su periodo de utilización. Lote y utilizar preferentemente antes del: ver envase monodosis. Volumen neto: 50 ml. Fabricante: α DE-BY-1-00022, Elanco Spain, S.L.U., Ed. América, Av. de Bruselas, 13, 28108 Alcobendas (Madrid) Nº: α ESP- 28000541 I El color de la solución puede variar de blanco incoloro a amarillento sin que ello afecte a las características del producto.

PM-ES-21-0068 Elanco y la barra diagonal son marcas registradas de Elanco o sus filiales. Glutellac es una marca registrada licenciada a Elanco y sus filiales.

Satisfacer las necesidades de las ganaderías en función de su capacidad de negocio es uno de los objetivos de la amplia gama de carros mezcladores de la marca francesa Kuhn. En este reportaje, presentamos las ventajas del carro autopropulsado SPV Power 15.1.

Con más de cincuenta años de experiencia fabricando carros mezcladores para ganaderías, Kuhn ofrece maquinaria robusta y fiable que brinde tranquilidad a los ganaderos. “Nuestras máquinas son muy polivalentes, cargan tanto el silo de maíz o de hierba, como los concentrados. Lo que queremos es una mezcla totalmente uniforme y que las vacas coman una ración bien conformada”, explica Esteban Fernández, delegado comercial de Kuhn Ibérica para el noroeste de España. Además, la comodidad de su maquinaria se convierte en otra de sus constantes, pues “están pensadas para trabajar los 365 días del año”, añade.

El carro mezclador autopropulsado SPV Power 15.1, con un sinfín vertical y una capacidad de 15 m3, destaca por ser un modelo muy compacto, manejable y útil para el día a día de los ganaderos. Equipado con una fresa potente, de 120 CV, carga todo tipo de productos y, a mayores, su función sobrepotencia permite una carga más rápida para materiales más compactos.

El diseño vertical de su sinfín garantiza la homogeneidad de una mezcla de alta calidad y la inclinación de su último cuarto de espira facilita un buen flu-

jo del producto dentro de la cámara. “El sinfín alcanza la potencia necesaria gracias a un motor hidráulico sobre un circuito independiente”, describe Sergio Hernando, responsable de Producto en Kuhn Ibérica.

Otra de sus características más destacables es su motor de cuatro cilindros, con 170 CV, con el que manejar la máquina perfectamente incluso con consumos reducidos. Colocado sobre el eje delantero, el motriz, logra un buen reparto de pesos y un correcto equilibrio del autopropulsado en todo tipo de terrenos.

Para garantizar la comodidad de los usuarios, cuenta con una cabina Visiospace, con la que alcanzar una visión de 310 grados y un control total de la fresa en todo momento. También alberga una terminal donde se pueden ver todos los parámetros de la máquina o ajustar la velocidad de carga, de los sinfines y de descarga. Todos los mandos principales de la máquina están en un joystick, que facilita el manejo para que los trabajos sean sencillos.

Apuestan por la precisión y por tener unas mezclas lo más exactas posible.

En vídeo

Para que las vacas alcancen una buena producción, los carros autopropulsados de Kuhn pueden equipar el sistema NIR, “con el que corregir las raciones según el contenido en materia seca de cada silo”, finaliza Hernando.

El carro mezclador autopropulsado SPV Power, un modelo muy compacto y manejable

Sergio Hernando, responsable de Producto en Kuhn Ibérica (arriba) y Esteban Fernández, delegado comercial de Kuhn Ibérica para el noroeste de España (abajo)

En el año 2006, tres pequeñas explotaciones de la parroquia lucense de Santa Marta de Fixós decidieron unirse para crear la SAT Dorna. Actualmente, manejan un total de 195 animales, de los cuales 188 están en producción. La ración de las vacas de leche se compone de 27 kg de silo de maíz, 18 kg de silo de hierba y 13 kg de concentrado, mientras que a las vacas secas y a la recría les proporcionan otra mezcla con paja, heno, silo de hierba y pienso. En este reportaje hablamos con Marcos Gandoy, uno de los socios de esta ganadería, sobre su experiencia con el carro mezclador autopropulsado SPV Power, de Kuhn, con el que lleva trabajando tres años.

¿Cuántas mezclas diarias preparáis?

Por la mañana preparamos tres raciones: una, para las vacas en producción; otra, para las terneras y, una tercera, para las secas. Por la tarde, realizamos otro carro más para las productoras.

¿Qué ventajas os ha aportado este nuevo carro?

Al tener carro propio en la explotación notamos mejoría sobre todo en verano, porque la comida está en mejores condiciones, no se calienta y puedes prepararla a tu manera. Antes teníamos un carro horizontal y, con este vertical, notamos una ración muy esponjosa. Aparte, la maniobrabilidad es muy buena, sobre todo en espacios reducidos, y vemos cómo podemos trasladarnos más cómodamente por los patios sin pisar la comida. Su fresa

carga el alimento muy rápido, el consumo es muy reducido y nos aporta una gran abilidad.

Ya trabajábais anteriormente con otro mezclador de Kuhn. ¿Por qué habéis vuelto a confiar en la marca? Cuando compramos el primer carro, junto a otras 14 explotaciones, fue el que más nos gustó a la mayoría. Lo usamos durante muchos años y en lo que respecta a la calidad nos dejó muy satisfechos. Por ello, decidimos repetir con Kuhn y estamos muy contentos con este modelo.

De cara al futuro, ¿qué planes abordáis para vuestra explotación? Cada vez es más complicado encontrar mano de obra y vamos a valorar la incorporación de los robots de ordeño.

SAT DORNA

Localización: Lugo

Propietarios: Marcos Gandoy, Luís

Castro y Ramón Cordido

N.° de empleados: 6

N.° total de animales: 195

Vacas en producción: 188

Producción media: 37 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa: 4,16 %

Porcentaje de proteína: 3,20 %

Superficie agrícola: 105 ha

A día de hoy, ya trabajamos con máquinas para hacer las camas de manera automatizada y contamos con cepillos en los tractores para barrer los patios. Ahora, Kuhn ya dispone del nuevo carro mezclador robotizado Aura, lo vimos en Francia y tiene muy buena pinta, así que a ver si dentro de unos años puede estar funcionando ya en nuestra explotación.

“Realiza una ración muy esponjosa, su fresa carga muy rápido y su consumo es muy reducido”

Luís Castro, Ramón Cordido y Marcos Gandoy, socios de la SAT Dorna

Alteración da calidade do leite por lipólise

A lipólise é a causante da liberación de compostos graxos, responsables do aumento da acidez e das alteracións lipolíticas do leite. Neste estudo analizamos a orixe, os tipos e factores que producen esta degradación e ofrecemos algunhas pautas de manexo para lograr evitar a súa presenza e garantir un resultado óptimo dos nosos produtos lácteos.

Anna Jubert, Juan Echeverría

Alipólise e a proteólise no leite teñen as súas orixes orixes principais: por un lado, os microorganismos segregan proteasas e lipasas termorresistentes, que se desenvolven durante a súa conservación en frío, e, polo outro, se o estado sanitario do ubre se deteriora, aumenta a cantidade de proteasas e lipasas endóxenas que se filtran do sangue ao leite, especialmente a plasmina. Así mesmo, as células somáticas liberan encimas que poden contribuír a estes fenómenos líticos no leite.

A lipólise é a hidrólise enzimática (escisión hidrolítica catalizada por encimas) da graxa do leite; a materia graxa está constituída funda-

mentalmente por triglicéridos (98 %).

Na lipólise prodúcese a hidrólise encimática dos triglicéridos por acción das lipasas, con liberación de ácidos graxos libres (AGL mono- e diglicéridos, así como glicerol. A liberación destes compostos produce un aumento da acidez do leite e unha alteración das súas propiedades organolépticas: confiren sabores desagradables ao leite (sabor xaboeiro, amargo, rancio, cetónico...) máis ou menos intensos segundo o grado de descomposición da graxa. Esta alteración da calidade do leite pode resultar determinante sobre a calidade final de certos produtos lácteos como a manteiga, a crema e o leite en po enteiro.

A intensificación do sistema de produción asociado ao uso de equipamento de muxido cada vez máis complexo, o arrefriamento e almacenamento do leite por períodos de

A LIPÓLISE ESTÁ OCASIONADA FUNDAMENTALMENTE POR UNHA ENCIMA ENDÓXENA, A LIPOPROTEÍNA-LIPASA, CUXA FUNCIÓN NORMAL É A LIBERACIÓN DE ÁCIDOS GRAXOS

DAS LIPOPROTEÍNAS E QUILOMICRÓNS DO SANGUE

tempos prolongados, o transporte en cisternas e os numerosos bombeos aos que o leite se somete son algúns dos factores que explican o incremento desta problemática.

ORIXE E MECANISMO

Normalmente, no leite cru non se produce ningunha hidrólise espontánea, aínda que algúns leites individuais tendan a iso. A lipólise neles está ocasionada fundamentalmente por unha encima endóxena, alipoproteína-lipasa, cuxa función normal é a liberación de ácidos graxos das lipoproteínas e quilomicróns do sangue. As condicións óptimas para a actividade desta encima son un pH de ao redor de 8 e unha temperatura de 37 °C, ás cales os cationesdivalentes (Ca2+) modulan positivamente a reacción.

No leite, en condicións normais, a membrana do glóbulo graxo, de natureza fosfolipídica e lipoproteica, protexe os triglicéridos da acción das encimas lipolíticas (lipasas). Así pois, a membrana nativa do glóbulo graxo

confírelle unha grande estabilidade como emulsión e protección fronte á lipólise. O pH do leite (6,6-6,8) está relativamente lonxe do pH óptimo para a actuación das lipasas (7,5-8). Ademais, a actividade da lipasa é debilitada pola súa asociación ou oclusión coas micelas de caseína na fase acuosa, impedindo o contacto coa fase graxa, e tamén pola presenza de inhibidores da lipólise. Desta forma, as encimas lipolíticas naturais deste alimento atópanse perfectamente separadas dos triglicéridos, polo que no leite normal apenas existe a posibilidade de que se produza lipólise.

Aqueles tratamentos que alteran ou modifican a integridade da membrana do glóbulo graxo como a homoxeneización, a axitación, os cambios bruscos e repetidos de temperatura, e as posibles modificacións do pH favorecen que a graxa sexa accesible á lipasa, o proceso encimático comece e teña lugar o enranciamento. Por iso son de grande importancia as condicións nas que se desenvolve o

Leite e leite en po

0,3-1,0 1,5-2,0 Crema 0,5-1,2 1,7-2,1

Manteiga 0,5-1,0 2,0

muxido e os métodos axeitados de recollida, conservación e transporte de leite.

Normalmente, a hidrólise do glóbulo graxo débese a dúas clases de lipasas: as que existen de forma natural no leite −lipasa natural (lipoproteínalipasa endóxena)− e as producidas por determinados microorganismos −lipasas microbianas−, pero poden producir tres tipos diferentes de lipólises: espontánea, inducida e microbiana.

Así pois, a concentración final de ácidos graxos libres (AGL) no leite resulta da suma dos que existen inicialmente nesta, máis os producidos polo tres tipos de lipólises.

CONCENTRACIÓN NORMAL DE AGL E DEFECTOS DE RANCIDEZ

O grao de acidez da graxa láctea é unha medida do grao de lipólise. Este grao de acidez ou concentración de ácidos graxos libres (AGL) pode expresarse como:

• Milimoles de ácidos graxos libres por 100 gramos de materia graxa; 1 mmol de AGL/100 g de materia graxa = 1 mEq de AGL/100 g de materia graxa.

• mEq de AGL/litro de leite.

• En acidez oleica por 100 g de materia graxa: 1 mEq/100 g de materia graxa corresponde a 0,28 g de acidez oleica.

O valor normal de ácidos graxos libres (AGL) no leite é de 0,3-1,0 mEq de AGL/100 g de materia graxa; cando se eleva por encima de 1,4-1,5 o sabor rancio faise perceptible.

TIPOS DE LIPÓLISES

Se está causada pola actuación da lipasa natural entón falamos de lipólise espontánea e inducida. No leite de vaca existe unha lipasa natural que provén do sangue e pasa ao leite. Esta lipasa hidroliza preferentemente os ácidos graxos curtos e as ca-

deas laterais. É termosensible, sendo inactivada por tratamentos do leite a 60 °C durante 15 minutos ou a 74 °C durante 15 segundos. É sensible á luz en presenza de catalizadores. En condicións normais mantense inactiva, xa que non pode alcanzar a materia graxa, que, como dixemos anteriormente, está protexida por unha membrana.

Lipólise espontánea

Pódese definir como o nivel de AGL no leite sen máis tratamento que a súa refrixeración tras o muxido. O desenvolvemento e a intensidade da alteración están directamente relacionados co potencial lipolítico natural

HAI QUE CONSIDERAR QUE A LIPÓLISE ESPONTÁNEA E A INDUCIDA PODEN ACTUAR CONXUNTAMENTE; CANDO TEMOS LEITES SENSIBLES Á LIPÓLISE, UN FACTOR PRESDIPOÑENTE PODE ACTUAR CON MÁIS FACILIDADE

Táboa 1. Concentración normal de AGL no leite e produtos lácteos e niveis a partir dos cales se perciben defectos de rancidez

Produtos AGL (mEq/l de leite ou mEq/100 g de materia graxa)

que presenta o leite. Este está ligado a factores do animal, como a raza, o estado de lactación, a xestación e o nivel de produción de leite e a outros factores como os intervalos entre muxidos, a alimentación e o estado sanitario (saúde do ubre)

Entre os factores favorecedores da lipólise espontánea destacan:

• Influencia da herdanza (raza): segundo diversos autores (Alais, 1985; Casado e García Álvarez, 1986), o leite das diferentes vacas non ten a mesma capacidade para o enranciamento nas mesmas condicións.

• Estado de lactación (momento da lactación), a xestación e o nivel de produción de leite (rendemento lácteo): está suficientemente probada a importancia do estado de lactación no desenvolvemento de lipólise. A partir do terceiro mes de lactación e conforme avanza a xestación o nivel de lipólise espontánea aumenta. Segundo Calvet (2000), este nivel increméntase en producións moi baixas, de animais cunha produción inferior a 10 litros de leite e é maior en vacas de primeiro e segundo parto e nas de máis de sete, sempre ao final do período de lactación.

• Intervalo entre muxidos: a aplicación de intervalos desiguais entre muxidos provoca un leve incremento de AGL no leite obtido tras o intervalo máis curto. A maior frecuencia de muxidos tamén aumenta o nivel de AGL.

• Estado sanitario (saúde do ubre): no caso de animais con mastite, a concentración de AGL adoita ser maior pois a infección e inflamación asociada altera a síntese do leite, cunha maior cantidade de ácidos graxos sen esterificar (por tanto, ácidos graxos libres) que en ubres sans.

• Metabolismo hormonal: un metabolismo hormonal alterado, especialmente un elevado nivel de estróxenos nos quistes ováricos foliculares ou en vacas tratadas con estróxenos, aumenta a actividade lipolítica.

• O estrés: aumenta a lipólise. O nivel de AGL parece estar relacionado co número de postos de alimentación e cos puntos de bebida accesibles.

• Alimentación/estación do ano: unha alimentación mal equilibrada e que non cubra as necesidades enerxéticas leva un gran risco de lipólise, especialmente ao final da lactación. Inflúe tamén a composición da graxa dos alimentos: unha

proporción importante de ácidos graxos insaturados na herba reduce a lipólise durante a época de pasto. Na época invernal, e cando as vacas non reciben un alimento suficientemente enerxético, a graxa do leite contén unha maior proporción de ácidos graxos saturados, que está correlacionada cun aumento na lipólise (Alais, 1985; Casado e García Álvarez, 1986). Ao final da lactación, a utilización de silo de pasteiro (silo de herba) provoca un aumento da lipólise fronte a dietas baseadas en silos de millo ou herba seca.

Medidas prácticas para previr a lipólise espontánea

• Secar as vacas no momento adecuado (60 días preparto), sobre todo se os niveis de produción son baixos.

• Evitar a concentración de partos. Teriamos un maior número de vacas ao final da lactación nun momento determinado do ano.

• Non muxir máis de dúas veces ao día as vacas con baixo nivel de produción.

• Respectar un mínimo de 9 horas como intervalo máis curto entre muxidos.

• Alimentar adecuadamente os animais, evitando a subalimentación enerxética no último terzo da lactación.

• Evitar cambios bruscos na rutina de muxido e de alimentación.

• Incorporar un programa de prevención e control de mastite.

Lipólise inducida

Prodúcese cando hai unha deterioración da membrana do glóbulo graxo e permite así a acción da encima (lipasa natural). Como mencionamos antes, os principais factores que favorecen este tipo de lipólise son os mecánicos: axitacións intensas, entrada de aire no transcurso do muxido, axitacións ao comezo do enchido do tanque ou ao final do baleirado, bombeos etc., así como os cambios bruscos de temperatura (cambios térmicos) e os posibles cambios de pH.

Hai que considerar que a lipólise espontánea e a inducida poden actuar conxuntamente; cando temos leites sensibles á lipólise, un factor predispoñente pode actuar con máis facilidade (Calvet, 2000).

UNHA ALIMENTACIÓN MAL EQUILIBRADA E QUE NON CUBRA AS NECESIDADES ENERXÉTICAS IMPLICA UN GRAN RISCO DE LIPÓLISE, ESPECIALMENTE AO FINAL DA LACTACIÓN

Factores que inflúen na lipólise inducida

As condicións nas que se desenvolve o muxido poden influír en diferentes aspectos:

• Deseño (construción), funcionamento e mantemento das instalacións de muxido: pódese afirmar que as entradas de aire e as turbulencias nas máquinas de muxido, responsables da formación de espuma, son unha das principais causas de lipólise.

• Rutina de muxido aplicada: outro factor de risco é a aplicación dunha rutina de muxido inadecuada, como entradas de aire anormais ao colocar ou retirar as tetoeiras. As turbulencias que xera a entrada de aire poden danar considerablemente a estrutura do glóbulo graxo. O mesmo pasa coa práctica do escorrido para extraer os últimos chorros de leite (esta última práctica consideramos que hai que eliminala).

Lely Astronaut A5 el robot más económico jamás probado 30 a 80% de ahorro

El Lely Astronaut A5 consume de un 30 a un 56 % (electricidad y agua) menos que sus competidores y si se trata de un doble box llega hasta a un 80%.*

Si tiene un proyecto de robotización contáctenos en el 667 94 93 98

A este respecto pódense establecer unhas medidas prácticas ou pautas para reducir os posibles danos causados por unha inadecuada rutina de muxido: o Colocar rapidamente as unidades de muxido.

o Retirar suavemente as unidades de muxido, cortando previamente o baleiro.

o Suprimir o apurado (escorrido mecánico).

• Incidencia da refrixeración e o equipo de frío: debemos coñecer que a aplicación de frío constitúe un factor de activación do proceso lipolítico. A cristalización dos triglicéridos e a retracción do glóbulo graxo adoita ser a orixe da fisura da membrana. Por outra banda, a axitación que acompaña ao arrefriamento pode, por si mesma, provocar unha certa desorganización da membrana e aumentar a sensibilidade da graxa á acción das lipasas.

LIPÓLISE E ROBOT DE MUXIDO

A crecente introdución do muxido automatizado nas granxas de produción de leite de vaca deu lugar a un incremento no nivel de AGL do leite.

Nestes equipos a proporción aire/leite é maior que nos sistemas de muxido convencionais (8-10:1 fronte a 3:1), debido á inexistencia de colectores, senón de catro tetoeiras independentes e tubos de menor diámetro, aínda que considerablemente máis longos, entre estas e o receptor de leite.

No muxido automatizado, o leite bombéase constantemente desde o robot de muxido ata o tanque de frío, o que implica novas estratexias de refrixeración. É recomendable que o leite se arrefríe antes de ser bombeado ao tanque, xa que a produción de AGL se minimiza a 4-5 °C.

LIPÓLISE MICROBIANA

Se a lipasa natural fose a única causa de lipólise os danos serían limitados,

ALGUNHAS CENTRAIS LEITEIRAS TEÑEN, PARA A RECEPCIÓN DO LEITE CRU, COMO LÍMITE MÁXIMO DE RECONTO DE PSICRÓTROFOS O DE 100.000 UFC/ML

pero no tempo que transcorre entre o muxido e o tratamento do leite desenvólvese unha flora bacteriana de especial significado: a flora psicrótrofa. Este desenvolvemento é tanto maior canto o é o tempo que transcorre entre o arrefriamento na granxa, a recollida e o almacenamento na fábrica. É importante lembrar que o leite, despois de ser recollido na granxa, continúa sendo transportado e almacenado na industria antes da súa transformación. A concentración de AGL no leite aumenta en cada unha das etapas do proceso produtivo e de almacenamento.

O emprego das baixas temperaturas durante este almacenamento favorece o crecemento das bacterias psicrótrofas, que se desenvolven a temperaturas inferiores a 7 °C. Por tanto, a refrixeración rápida e o mantemento en frío favorecen o crecemento de bacterias psicrótrofas, e a microbiota

As alteracións lipolíticas son responsables de alteracións tecnolóxicas, como menor rendemento queixeiro

A alteración da calidade do leite pode resultar determinante sobre a calidade final de certos produtos lácteos como a manteiga, a crema e o leite en po enteiro

UNHA BOA PRÁCTICA CONTRA A LIPÓLISE MICROBIANA É A TERMIZACIÓN, É DICIR, SOMETER O LEITE A UN TRATAMENTO TÉRMICO SUAVE (63-65 °C/15 SEGUNDOS) A SÚA CHEGADA Á FÁBRICA OU ANTES SE FOSE POSIBLE

coccus, etc., sendo principalmente as Pseudomonas as que se desenvolven no leite cru (particularmente P. fluorescens e P. putida).

Estas lipasas microbianas son moi termorresistentes e, aínda que os microorganismos causantes se destrúan facilmente por pasteurización e mesmo por termización, as encimas persisten e a súa acción encimática prosegue despois do tratamento térmico, mesmo a temperaturas altas.

Este feito causa graves problemas á industria láctea, especialmente na elaboración de leite e produtos lácteos esterilizados mediante o tratamento UHT, xa que as encimas que resisten o tratamento térmico teñen moito tempo para actuar, debido ao longo período de conservación destes produtos (varios meses).

Estas lipasas non dan lugar xeralmente á lipólise do leite cru, a non ser que os xermes psicrótrofos causantes se atopen nun gran número (>106/ml). Pola contra, a deterioración provocada polas encimas comeza a ser detectado cando o reconto de psicrótrofos é inferior a 106, creando problemas nos produtos lácteos de longa duración (leites UHT, queixos).

Algunhas centrais leiteiras teñen, para a recepción do leite cru, como límite máximo de reconto de psicrótrofos o de 100.000 UFC/ml.

• Control regular do funcionamento do equipo de refrixeración do leite.

• Arrefriar rapidamente o leite e mantelo a 4 °C.

• Non conservar o leite máis de dous ou tres días na granxa. Recolección do leite preferiblemente diario.

• Un aspecto fundamental é dispor para a limpeza de auga de boa calidade, xa que a auga pode ser unha fonte de bacterias psicrótrofas.

Unha boa práctica contra a lipólise microbiana é a termización, é dicir, someter o leite a un tratamento térmico suave (63-65 °C/15 segundos) á súa chegada á fábrica ou antes se fose posible, co fin de destruír os xermes psicrótrofos, moi sensibles á calor, antes de que estes proliferen máis e dean lugar á produción de lipasas.

nativa do leite cru, predominantemente grampositiva, cambia a unha poboación gramnegativa.

Entre a flora gramnegativa no leite de tanque distinguimos dous grandes grupos: os coliformes (Citrobacter spp., Enterobacter spp., Escherichia coli e Klebsiella spp.) e os non coliformes (Acinetobacter, Aeromonas, Flavobacterium, Moraxella, Pasteurella, Pseudomonas e Xanthobacter).

As fontes máis importantes de contaminación do leite por estas bacterias son o interior do ubre, a superficie externa do animal e os equipos de muxido, transporte e almacenamento do leite. Así pois, a súa presenza no leite asóciase normalmente a unha falta de efectividade no lavado e desinfección do material de muxido e do equipo de frío.

Dentro da flora psicrótrofa atópanse representados grupos de microorganismos tales como Pseudomonas, Achromobacter, Alcaligenes, Micro-

Jaspe e colaboradores (1993) sinalan que nun leite producido baixo estritas condicións hixiénicas a porcentaxe de bacterias psicrótrofas non supera o 10 % da flora mesófila inicial; en cambio, en condicións hixiénicas desfavorables, esta proporción pode ser superior ao 75 %, chegando a ser totalmente dominante durante a refrixeración.

A presenza dun número apreciable de psicrótrofos no leite cru é un indicativo de falta de hixiene na produción de leite na granxa, das condicións nas que se desenvolveu a refrixeración e do tempo de almacenamento do leite previo a súa industrialización, polo que resulta necesario aplicar prácticas de hixiene rigorosas:

• Correcto mantemento dos corredores de circulación dos animais e das súas zonas de repouso.

• Correcta limpeza dos tetos antes do muxido.

• Coidadosa limpeza e desinfección de todos os utensilios leiteiros, tubaxes e tanques.

BIBLIOGRAFÍA

Alais, C. Ciencia de la leche. Ed. Reverté. S.A., Barcelona, 1985.

Calvet, E. La lipólisis en la leche de vaca. Revista Técnica del Centre Veterinari de Tona. 2000. html:file://F:/Lipolisis/ LA LIPOLISIS EN LA LECHE DE VACA. mht

Callejo, A., Díaz, V. Calidad de la leche. Lipólisis. Revista Frisona Española. 2008; 166:98-102.

Casado, P., Álvarez, J.A. La calidad de la leche y los factores que influyen en ella. Ed. Industrias Lácteas Españolas, 1986.

Guía práctica para el control de lipólisis en la elaboración de productos lácteos Boletín FIL-IDF 246:1991.

Jaspe, A., Matías, P., Fernández, L., San José, C. Interacciones entre la flora láctica y la flora psicrótrofa Gram negativa de la leche. Rev. Esp. Ciencia y Tecnología de los alimentos. 1993; 33(5):461-467.

Taverna, M. El gusto rancio de la leche. Ediciones Instituto Nacional de Tecnología Agropecuaria (INTA), Argentina, 2000.

NOTA DOS AUTORES

A fonte na que está baseada este artigo é a Guia Solomamitis, destinada aos asesores en calidade do leite https://www.solomamitis.com/

300 robots Lely en Galicia

Lely ten xa en funcionamento máis de 300 robots de muxido en Galicia

2022 péchase cun fito, xa que a firma holandesa conta con máis de 300 robots Lely Astronaut muxindo simultaneamente na comunidade galega e márcase como obxectivo chegar aos 400 a finais de 2024.

Este ano, Lely deu un paso adiante na robotización das granxas en Galicia e conseguiu superar a cifra dos 300 robots de muxido. Detrás deste logro hai moito traballo: por unha banda, o empeño que cada día poñen os gandeiros en mellorar e, pola outra, o esforzo do persoal de Lely, que cumpre con todos os estándares para que cada día as máquinas realicen o seu labor: muxir dunha maneira cómoda e nada agresiva para as vacas.

A marca leva máis de 18 anos no territorio galego, desde os primeiros Lely A2 ata os actuais A5. Desde a súa chegada a esta comunidade, a multinacional holandesa non deixou de crecer ano tras ano e ás súas costas conta co apoio de centos de gandeiros que cada día apostan por Lely para robotizar as súas explotacións.

Para que este récord se puidese completar contribuíron varios factores: o primeiro, ter a mellor máquina do mercado (Lely Astronaut A5) e, o segundo, que cada gandeiro que dispoña dun robot de muxido Lely estea contento coas súas prestacións. Se a estes dous

compromisos lles sumamos ter o persoal máis preparado e certificado pola marca, conséguese un binomio practicamente perfecto.

Ademais, neste ano cúmprense 30 anos da invención do muxido robotizado por parte de Lely. O Lely Astronaut é unha ferramenta que cambiou miles de explotacións en todo o mundo e que conseguiu vacas máis produtoras e gandeiros máis felices.

Os números abalan os Astronauts instalados. Cada día as máquinas de Lely moxen máis de 650.000 litros de leite, o que suma máis de 237.000.000 litros de leite ao ano. Isto supón unha cifra nada desdeñable na cota de mercado leiteiro en Galicia.

O obxectivo da marca e do seu distribuidor na zona norte de España, Agrotec Entrecanales, é o de seguir ampliando esa cota de mercado e chegar antes de finais do ano 2024 aos 400 robots de muxido Lely, rozando preto do millón de litros diarios muxidos polos Lely Astronaut na comunidade galega.

COMO SE XESTIONAN AS MÁIS DE 300 MÁQUINAS?

Bruno López, responsable técnico de Agrotec Entrecanales en Galicia, ofrécenos as claves para alcanzar esta cifra de máquinas en funcionamento en toda Galicia.

Como traballa Lely en Galicia?

Lely en Galicia está dividido en dúas zonas: a provincia de Lugo, por unha banda, e a provincia da Coruña xunto co norte da provincia de Pontevedra, pola outra.

Bruno López, responsable técnico de Agrotec Entrecanales

Dispoñemos de tres equipos que se encargan de instalar as máquinas, dúas en Lugo e un na Coruña; dúas coordinadoras de proxectos, para levar a cabo a implantación dos robots nas granxas, e un equipo técnico en cada zona, dedicado exclusivamente a velar polo bo funcionamento dos robots.

Así mesmo, contamos cun Farm Management Support (FMS) para realizar unha tarefa de asesoramento nas granxas e persoal formado exclusivamente para implantar a gama Barn (arrimadores, limpadores de grellas e o Collector) de Lely nas ganderías.

De que se encarga o servizo técnico?

Atende mantementos e averías as 24 horas e os 365 días do ano. Na Coruña hai 4 persoas que se encargan das gardas e dos mantementos, e en Lugo son 8 as responsables desta tarefa.

Cada técnico dispón dunha furgoneta asignada para o seu traballo diario con todo o material necesario para pór sempre a punto todos os robots de muxido e realizar algunha intervención se fixese falta. Ademais, todo o necesario distribúese en dous almacéns que temos en Galicia, un en Outeiro de Rei (Lugo) e outro en Trazo (A Coruña).

Que cambios fixo Lely para mellorar este ano?

Recentemente, dividíronse mellor as zonas dos técnicos para reducir as distancias e, sobre todo, os tempos de actuación. Lugo está dividido en dúas zonas, o norte e o sur, e logo están A Coruña e o norte de Pontevedra, doutra banda. En cada área sempre hai unha persoa de garda as 24 horas e outra de retén por se se necesitase algún apoio.

Un dos aspectos que traballamos ano a ano é lograr unha maior proximidade coas granxas para mellorar os tempos de mantemento e de resposta. Tentamos estar cada vez máis preto dos gandeiros e axudalos con calquera problema que poidan presentar os seus robots.

Pechamos este ano manexando máis de 120 robots na zona da Coruña e norte de Pontevedra, e 180 na provincia de Lugo, o que supón un gran reto para nós, pero, ao mesmo tempo, estamos contentos co noso traballo porque aos gandeiros lles vai ben cos Lely Astronaut.

O obxectivo é chegar aos 400 robots en 2024

Lely ofrece un muxido cómodo e nada agresivo para as vacas

O servizo técnico está dispoñible as 24 horas e os 365 días

Suman máis de 650.000 litros diarios de leite