Vaca Pinta 36. Edición en galego

• CON LUPA: PUNTOS DA NOVA PAC QUE LLES AFECTAN AOS PRODUTORES DE LEITE

• NA GRANXA: LANDEIRA SCG (A CORUÑA)

• ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

• ALIMENTACIÓN: ANÁLISE DO ENSILADO DE XIRASOL COMO FONTE FORRAXEIRA

• O BENESTAR ANIMAL, UN PARÁMETRO FUNDAMENTAL NAS NOSAS GRANXAS

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 36 febreiro 2023 | Edición en galego

Foto: Alberto Medina

DIRECTOR EXECUTIVO

José Manuel Gegúndez

DIRECTOR DE ARTE

Marcos Sánchez

DESEÑO E MAQUETACIÓN

Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez

EDICIÓN E REDACCIÓN

Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios

FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV

Raquel Anido, Eva Sarmiento

COLABORAN NESTE NÚMERO

Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), María Hermida, Bea Abad, Antón Camarero, Alexandre Udina, Departamento Técnico de Lallemand, G. Salcedo, A. Villar, A. Varsaki , Uxía Yáñez, Sonia Verdes, Juan J. Becerra, Pedro J. García, Ana I. Peña, Luis A. Quintela, María Pardo, Israel Flamenbaum, Marco Laurenti, Sergio Ibáñez, Laura Torrent, Isabel Blanco, Leire López de Armentia, Daniel Villalba, Beatriz Serrano, Cristina Castillo, José Luís Benedito, Rodrigo Muíño, Joaquín Hernández, Manuel Fernández

ENDEREZO

Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO

Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com

Web: www.transmedia.es

Depósito Legal: LU 28-2018

ISSN: 2603-8080

ISNI: 0000 0004 7662 5947

ISBN: 978-84-09-48729-5

Tiraxe do número actual: 17.000 exemplares

Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Foto de portada

Viña Shottle Blanquina

Vaca adulta campiona reserva do Concurso Rexional de Asturias 2022. En abril cumpre 13 anos, cualificada 7 veces EX, cunha produción vitalicia de máis de 140.000 litros en nove partos.

Transmedia pertence a:

O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Auditada por:

Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares

Con motivo da súa participación no 31.° WBC, entrevistamos a Juan Lubroth, biólogo e veterinario experto en resistencias antimicrobianas e un dos grandes promotores a nivel institucional do concepto One Health

OPINIÓN

O tamaño importa? Xoán Ramón Alvite ........ 10 EN VACA TV 14

O LEITE

En que lle prexudica o consumo de bebidas de soia á nosa saúde?...........................

Juan Lubroth, ex xefe de Veterinaria da FAO .......

Conversamos con Adolfo Álvarez, enxeñeiro agrónomo especializado en nutrición animal, sobre a súa extensa traxectoria e a situación do sector ao redor do mundo

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:

Barra de tubos universal

Triturador SuperCut

 Es capaz de triturar fibra larga

 Distribución uniforme a los tubos

 Cuchillas de larga duración

 Respiraderos individuales en cada salida

 Disponible con 28, 40 o 48 salidas

 Bajo mantenimiento

 Fácil acceso

 Protección del motor hidráulico

Sistema patentado | Probado en condiciones extremas

Adaptable a cualquier tipo de cuba

Su principal ventaja es la flexibilidad que ofrece al poder ser montada en cubas ya existentes y sin necesidad de realizar modificaciones en su estructura, ya que se acopla mediante tornillos. Así, puede quitarse fácilmente para volver ser colocada cuando sea necesario.

Otro beneficio es que garantiza un menor mantenimiento, con su correspondiente reducción de costes.

Barra de tubos

universal Mastek

Plegado automático

Brazos amortiguados

Ligera y resistente

Se puede montar la boquilla esparcidora de la cuba

100 % galvanizada

Necesita solo un mando de doble efecto

UN LUSTROEL APRENDENDO

Hai anos que veñen e marchan sen pena nin gloria. Outros, en cambio, chegan cargados de cambios e, para ben ou para mal, deixan pegada na nosa memoria. Poderiamos dicir que os primeiros cinco anos de vida de Vaca Pinta estiveron máis ben ligados ao segundo tipo, porque está claro que este último lustro será moi lembrado por todos... Quen nos ía a dicir en febreiro de 2018 as circunstancias baixo as que se escribirían algunhas das páxinas das primeiras 36 edicións desta cabeceira?

Sexa como for, sempre dixemos que Vaca Pinta, na medida das nosas posibilidades e segundo a situación nolo permitise, quería ser un re exo da evolución do sector e dos cambios da sociedade.

Tendo isto presente, falámosvos de benestar animal, de novas tecnoloxías, de concienciación medioambiental e de innovación; coñecemos novas formas de traballar e lembramos as claves de manexo máis esenciais; reclamamos prezos xustos para a produción e protestamos contra a inacción das institucións; loitamos contra a desinformación dos lobbies animalistas e empregamos as nosas plataformas para facer chegar ao gran público as bondades deste “ouro branco” que é o leite.

Tamén recollemos as manifestacións do sector de 2019 e 2021, e como se uniu a produción para axudar durante o con namento do 2020, analizamos o impacto da guerra de Ucraína nas materias primas en 2022 e as novidades da PAC para este 2023.

E xémolo, ademais, referendados pola certi cación o cial de tirada da nosa edición impresa, unha acción que levamos a cabo desde hai cinco anos a través de OJD. Así pois, cremos estar a cumprir coa nosa intención. O cento de reportaxes, entrevistas, noticias e artigos que sobre estes temas temos xa ás nosas costas diríase que avalan o noso compromiso para co sector e a sociedade, non?

Outra das nosas premisas foi estar onde temos que estar, e iso xo que rodásemos... e moito! Feiras, concursos, xornadas e presentacións leváronnos a percorrer a península frecuentemente, así como tamén a acudir á chamada doutras convocatorias internacionais que con aron no noso selo.

O terceiro factor coincide con algo que tampouco pode descoidar ningún negocio gandeiro: a innovación. Seguimos avanzando, mellorando e ofrecendo propostas que complementen os nosos proxectos. Así, desde o momento do lanzamento desta cabeceira soubemos que a web e as redes serían vías esenciais de comunicación no terreo dixital, e desde entón traballamos constantemente para seguir á vangarda. Neste sentido, e con motivo deste quinto aniversario, acabamos de lanzar a nova imaxe dos nosos vídeos e xa vos adiantamos que nas próximas semanas faremos pública unha nova canle de podcasts.

Vendo este repaso, esperamos que coincidades con nós ao crer que esta cabeceira está a cumprir o seu papel como medio para a formación do sector; do que si estamos completamente seguros todos os que estamos detrás a revista é de que Vaca Pinta nos ensinou moito. Como axentes do sector, neste traballo non hai día que non descubramos algo novo sobre el e, como profesionais da comunicación, somos perfectamente conscientes de como progresamos con cada novo número que ve a luz. Seguir aprendendo de cara ao próximo lustro non nos parece un mal plan.

A TIRADA ANUAL DE VACA PINTA, CERTIFICADA POR QUINTO ANO CONSECUTIVO

CERTIFICADO COMPLETO EN: www.vacapinta.com/certificacion-pgd

No noso empeño por traballar coa máxima transparencia cos nosos lectores e anunciantes, en Vaca Pinta volvemos certificar de maneira oficial a tirada correspondente ao pasado ano.

A pesar do esencial que resulta esta acción para poder xustificar o alcance e o impacto da nosa publicación ante a audiencia e as casas comerciais (e aínda que esta é unha rutina totalmente estandarizada nos medios de comunicación a nivel nacional), na actualidade dentro do sector agrogandeiro só somos dúas as revistas que certificamos as nosas tiradas.

Trátase do quinto exercicio no que a acreditamos a través dunha auditoría externa cuxo informe para 2022 rexistrou unha media de 16.362 exemplares por número, os cales se distribúen entre gandeiros, veterinarios, técnicos, casas comerciais e demais profesionais do sector do vacún leiteiro de España e Portugal tanto por correo postal como a través de asociacións e cooperativas coas que colaboramos. A entidade oficial encargada de realizar as auditorías de audiencia OJD, para medios de pago, e PGD, para medios gratuítos, foi un ano máis Información y Control de Publicaciones SA.

Estamos onde temos que estar. Chegamos onde temos que chegar.

Edición impresa

16.362 exemplares de media por número en 2022 (tirada certificada)

Páxina web www.vacapinta.com

213.964 usuarios únicos con 641.535 páxinas vistas (datos 2022)

Facebook @revistavacapinta

26.502 seguidores

Instagram @transmedia.vacatv

2.050 seguidores

Twitter @VacaPinta_

1.691 seguidores

Linkedin Revista Vaca Pinta

2.397 seguidores

YouTube Vaca TV - Transmedia

4.130 subscritores

Reproducións de vídeo nas nosas canles

315.959 durante 2022

Newsletter

Envío bimensual a máis de 2.000 persoas

KODAK:

Leche: +1967 kg

Tipo: +1,37

Longevidad: +115

Grasa: +0,11%

Patas: +0,80

RCS: +120

Proteína: +0,02%

Ubres: +1,09

Vel. ordeño: +108

WATERMOLEN MARIJKE (VG-87). Abuela de KODAK

POR QUE 850 UGM E NON 1.000 OU TAN SÓ 500? CONDICIONA MÁIS O DESENVOLVEMENTO

HARMÓNICO E ORDENADO DO SECTOR –É UN DOS OBXECTIVOS QUE PERSEGUE O REAL DECRETO– UNHA GRANXA DE 1.000 UGM QUE DÚAS DE 500?

O tamaño importa?

Estamos gobernados por unha banda de pseudoprogres máis preocupados polo postureo e a propaganda que por resolver os problemas reais da xente. Dirixentes sen formación (nin información) que parecen ter como principal empeño a posta en marcha de políticas nas que a carga ideolóxica teña máis peso que os argumentos científicos. Vaia, que na maioría das ocasións estes gurús da posverdade só acertan cando rectifican, como adoitaba dicir un veterano político galego xa falecido.

Desde o ámbito agrogandeiro sabémolo ben a pouco que fagamos memoria sobre o que, por exemplo, dixeron da carne e do leite nos últimos tempos. Ou, máis grave aínda, sobre o que se lexislou no relativo á nutrición dos solos agrarios e, máis recentemente, no plan nacional de aplicación da nova PAC. Documento este último, por certo, que é o suficientemente relevante como para acordalo, polo menos, coas organizacións agrarias, algo que non se fixo.

Por non falar do polémico decreto de ordenación das granxas bovinas, que a propaganda institucional vendeu como o mecanismo para prohibir as chamadas macrogranxas. Un texto normativo que limita a capacidade das novas granxas a 850 UGM e que, segundo o Goberno, “é unha aposta decidida por un modelo de gandería familiar”.

Aínda que resulta evidente que ninguén no seu san xuízo pode estar en contra de regular unha actividade que, a curto e medio prazo, debe afrontar importantes retos en materia ambiental, seguridade alimentaria, bioseguridade ou benestar animal, si se bota en falta que a nova normativa se fundamente en máis e mellores criterios técnicos.

Tan importante é o tamaño? Non o é máis, acaso, a sustentabilidade? Porque non sempre van unidas unha cousa e a outra. De feito, por moito que algúns iluminados proclamen aos catro ventos as bondades das explotacións pequenas e extensivas, a realidade é que estas non sempre acostuman ser as máis sustentables. Xa non só ambiental, senón tamén social e economicamente falando.

Por certo, por que 850 UGM e non 1.000 ou tan só 500? Condiciona máis o desenvolvemento harmónico e ordenado do sector –é un dos obxectivos que persegue o real decreto– unha granxa de 1.000 UGM que dúas de 500? Canto de máis importante é a dimensión que o criterio técnico da sustentabilidade integral? Seguirán tentando convencernos de que a gandería intensiva e o consumo de carne están a acabar co planeta? De verdade é tan difícil entender que o que non é extensivo non ten por que ser intensivo ou macrogranxa?

En resumo, que non todo o intensivo é malo, nin todo o extensivo é tan rendible e sustentable como nos queren facer crer. En canto ao asunto este das macrogranxas, non vale a pena darlle moitas máis voltas, porque é un tema moito máis político que técnico.

Algo que, pensándoo con perspectiva, tampouco é novo. De todos é sabido que o de lexislar de costas ao sector nin é novo nin moito menos exclusivo dos actuais dirixentes. Exemplos hai por ducias de que a visión da realidade agrogandeira que se ten desde os despachos enmoquetados de Madrid difire bastante da que teñen ou sofren os afectados.

Xoán Ramón Alvite Colaborador de La Voz de Galicia, especialista en gandería

A rotativa máis grande de Europa, instalada en España

DAIRYROTOR T8900, PRODUTIVIDADE E EFICIENCIA

Deseñada especialmente para rabaños de medio e gran tamaño, a sala rotativa T8900 permitiralle investir en tecnoloxía de futuro con toda a fiabilidade. Ademais, o sistema pode individualizarse para adecuarse ás súas necesidades e ao seu orzamento. Escolla entre a ampla variedade de compoñentes de GEA para un muxido máis cómodo e limpo.

Para máis información: GEA.com/es/dairy-farming

distribución material gandeiro

BEBEDOIRO INOX CON VOLTEO E VÁLVULA DE ENCHIDO

Gomas e camas para vacas

Limpezas automáticas

Estabulacións libres

AS ELIXEN MELLORES GANDERÍAS

OS NOSOS PRODUTOS

CORNADIZAS

MÁIS DA METADE DAS VACAS GALEGAS COMEN OU DORMEN EN CORNADIZAS, CUBÍCULOS OU CAMAS VENDIDAS POR NÓS

Soportes fabricados en inox con 4mm, tubo de protección inox 60 mm e válvula de 200 litros/minuto de caudal

LIMPEZAS

AUTOMÁTICAS DE CABLE

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANAIS

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

MÁIS DE 2.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN ESPAÑA

Gomas e Camas para Vacas

ALMACÉN PROPIO EN ESPAÑA OFRECIDASGARANTÍASEPOR DISMAGÁN

Todas as fotografías proceden de instalacións vendidas polo noso equipo en Galicia, Asturias e Cantabria

CUBÍCULOS FLEXIBLES

Charlas técnicas sobre o presente e o futuro do sector gandeiro

BPA Pro foi o organizador da xornada técnica A Gandería de Presente e de Futuro, a cal tivo lugar na Casa da Cultura de Ordes (A Coruña) o 26 de xaneiro.

Os primeiros en intervir foron Paula Soler e David Terán, directora comercial e técnico veterinario de Lallemand, respectivamente, que abordaron as claves para conseguir

ensilados de herba de calidade. A continuación, Jordi Tost, director técnico de Gav-Allfeed, repasou os protocolos sanitarios para vacas leiteiras libres de uso de antibióticos e desparasitantes farmacolóxicos.

Pola súa parte, Marga Penelas, global product manager de Hipra, explicou como manter o ubre saudable para ir un paso por diante da masti-

te; Miren Sagarzazu, de Albaitaritza Genetics, desenvolveu a charla "Xenómica, acelerando a mellora xenética", e Bartolomé González, veterinario de Covegama Andalucía, disertou sobre a mellora do período de transición e a optimización do arranque da lactación.

concesionariooFiciaL neW HoLLanD para LuGo, asturiasy cantabria

Bartolomé González Marga Penelas Jordi Tost Miren Sagarzazu Paula Soler

Xornada sobre innovación no sector lácteo galego

O edi cio Cactus do Campus Terra de Lugo, da Universidade de Santiago de Compostela (USC), acolleu o día 1 de febreiro unha xornada titulada Impulsando a Innovación no Sector Lácteo Galego.

O profesor da Facultade de Veterinaria de Lugo Ramiro Fouz foi o primeiro en participar, coa charla titulada “Implicacións do momento da separación das crías tras o nacemento en vacún de leite”. Posteriormente, Fernando Pardo, docente da Escola Politécnica Superior de Enxeñaría de Lugo, cen-

trou a súa disertación na monitorización de parámetros ambientais en granxas de vacún. Patricia López, da Aula de Produtos Lácteos, profundou nas algas mariñas como ingredientes funcionais en produtos lácteos.

As investigacións innovadoras como a transglutaminasa e os envases biodegradables foron protagonistas neste encontro da man do catedrático da USC Manuel Vázquez. O día seguiu coa profesora Sandra Castro, quen afondou no papel do márketing dixital dentro do sector alimentario. Ángel Pereira, de Galacteum, e Sergio Martínez, de Innolact, incidiron nos intereses e prioridades na produción e industria láctea, respectivamente.

Os últimos relatorios do acto estiveron a cargo de Iván Cid, de PSVet, que describiu as necesidades tecnolóxicas na produción primaria, e de Noelia Dosil, do Clúster Alimentario de Galicia (Clusaga), quen puxo n ao evento de nindo as convocatorias existentes para proxectos colaborativos e experiencias previas.

Éxito de asistencia na xuntanza de Arza sobre a nova PAC

A asesoría lucense Arza Ingeniería Agrícola convocou o pasado 9 de febreiro, no hotel Torre de Núñez da capital, un encontro para abordar as novidades da PAC 2023-2027, que tivo unha gran resposta por parte do sector gandeiro.

Isabel Arza, directora de Arza Ingeniería Agrícola, abriu a xornada agradecendo a asistencia de todo o público presente e dos colaboradores do evento: Innogando, Abanca, Caixa Rural Galega e Xunta de Galicia.

Seguidamente, deulle paso a Jesús Méndez, director xeral de Caixa Rural Galega, quen resaltou que “os cambios da nova Política Agraria Común deben ser coñecidos polo sector e polos servizos de asesoramento, ambos deben reorientar as súas estratexias para aproveitar as axudas da mellor maneira”.

Pola súa banda, Jesús Combarro, director de Abanca Agro, considerou “de calado” a reforma que esta nova PAC supón para o sector, polo que “é necesario colaborar máis que nunca neste tipo de iniciativas”. Ademais, sinalou que “a rede de tramitadores do noso banco estará á vosa disposición un ano máis”.

A continuación, Paula Beloso, de Arza, realizou un repaso de diferentes novidades para as explotacións recollidas en reais decretos publicados nos últimos meses de 2022 e presentou o Caderno Dixital desenvolvido pola empresa.

Tras esta breve intervención, subiu ao estrado Elio López, CEO de Innogando, que presentou dúas das súas solucións de monitorizado de animais: os dispositivos RUMI, para monitorización de celos e ruminación, e RUMI Partos, para detección de partos. A maiores, recomendou as axudas do Kit Dixital “como unha boa opción, xa que poden subvencionar o 100 % dos dispositivos e non obrigan a adiantar o diñeiro do investimento. O gandeiro só ten que pagar o IVE”. Por último, tamén apuntou que a gama sensórica de Innogando ofrece sistemas para silos, pensos etc.

As novidades da PAC chegaron da man de José Luis Acción, xefe de servizo de Axudas Agrícolas da PAC do

Fondo Galego de Garantía Agraria (Fogga), quen comezou a súa intervención alertando de que “aínda segue habendo dúbidas sobre algúns aspectos que se teñen que resolver co FEGA”. Repasou os aspectos clave das axudas directas, a descrición de agricultor activo e as condicións da degresividade, e da axuda básica á renda para a sostibilidade.

En canto ao pago redistributivo, resaltou que os máis beneficiados “serán aqueles gandeiros que entren no segundo limiar, os de tamaño medio. Os do primeiro limiar non notarán cambios con respecto a anos anteriores”.

Do pago a mozos aclarou que non haberá apenas diferenzas e que o relevante entra en xogo cos ecorréximes, entre os que destacou como mellores posibilidades para os gandeiros galegos, “o pastoreo extensivo, a sega sustentable e o establecemento de illas de biodiversidade nas superficies de pasto e a rotación en terras de cultivo con especies mellorantes”. Remarcou ao final “a importancia para as xustificacións da monitorización e das fotos xeorreferenciadas” e que “os valores publicados na web do Fogga para as distintas axudas son importes planificados e poden variar segundo as solicitudes recibidas”.

Clausurou o acto Olga Iglesias, delegada da Consellería do Medio Rural en Lugo.

De esquerda a dereita, Jesús Méndez, Elio López, Isabel Arza, Jesús Combarro, Paula Beloso e José Luis Acción

DISTRIBUIDOR OFICIAL DE McCORMICK EN GALICIA

McCormick X7.650

Entregado a Casa Grande de Xanceda, de Mesía (A Coruña)

David Budiño: “Nos decidimos por McCormick por el servicio próximo que tenemos para solventar rápido cualquier tipo de avería”

RED DE CONCESIONARIOS

AGROFORESTAL ROUCO SLU

C/ Xistral, n.º 23

27770 O Valadouro · Lugo

Tfno.: 982 574 613

TALLERES MOSFER SC P. Ind. Monterroso, Parcela 14 27560 Monterroso · Lugo

Tfno.: 982 378 011

PABLO GONZÁLEZ RODRÍGUEZ

C/ Fonteboa, n.º 1

32570 Maside · Ourense

Tfno.: 696 687 726

TAIL MAQUINARIA Parque empresarial de Xinzo, Parcela 12

32630 Xinzo de Limia · Ourense

Tfno.: 988 550 502

TALLERES JOMABE SL

C/ Arenal, n.º 52

36500 Lalín · Pontevedra

Tfno.: 986 780 272

AGROCOSME SL

Estrada de Tui, n.º 25, Cela

36415 Mos · Pontevedra

Tfno.: 986 344 599

CIAL. AGRÍCOLA Y CERRAJERA F. CHAVES SL

Tanoira, n.º 17, Padrenda

36968 Meaño · Pontevedra

Tfno.: 986 747 243

MEJORA LA SALUD DEL REBAÑO

Afimilk brinda el poder de desafios costosos como mastitis, alteraciones de

Empieza el año con IDENTIFICACION

AHORRA TIEMPO

Poderosas herramientas de monitoreo recopilan información a tiempo real y la transforman en valiosa información, aumentando así la precisión.

INFORMACIÓ DE VACA

Datos de leche, de grupo, códigos, inseminación y preñez.

HISTORIA DE VACA

Tratamientos y eventos.

AUMENTA LOS INGRESOS

Mejorar el rendimiento y aumentar la rentabilidad. Mejora la fertilidad del rebaño, optimiza las raciones y asegurar un ordeño preciso.

Todo lo que necesitas saber

DE UN VISTAZO

Todo lo que necesitas hacer CON UN TOQUE

DATOS DE SENSORES

Enfermas, animales en celo y parto

N DE CELOS

AfiFarm detecta animales en celo e indica cuál es el mejor momento del día para la inseminación.

Compactible Con Todos Los Establos

A revista Foods publicou recentemente un estudo no que se analizan varias marcas de bebidas de soia dispoñibles nos supermercados de España para ver a súa concentración de fluoruro. Os resultados lanzan datos interesantes que inciden no posible perigo que pode levar consigo a súa inxestión, sobre todo para os máis pequenos.

Oconsumo de bebidas vexetais no canto de leite de vaca aumentou nos últimos anos e, de todas elas, a soia é a máis demandada, produto que está exposto á contaminación por diferentes elementos químicos durante a súa colleita.

O aumento da polución ambiental e o seu impacto nos cultivos, especialmente na soia, constitúe un risco para a saúde do consumidor, xa que é capaz de absorber elementos potencialmente tóxicos. Entre os diferentes compoñentes químicos que poden supoñer un perigo, cabe destacar o ion uoruro (F¯).

O RISCO DO CONSUMO DE FLUORURO

O ion uoruro está amplamente distribuído na natureza e podémolo encontrar na auga ou nos alimentos reconstituídos con auga, como a sopa, as fórmulas infantís e as bebidas vexetais. A concentración deste ion pode aumentar por diversas razóns, como a actividade humana (pesticidas, uoración da auga etc.) ou os fenómenos naturais (emisións volcánicas, erosión do solo con alto contido de uoruro ou lixiviación de uoruro na auga). No caso das bebidas de soia, as razóns da súa

presenza son o contido de uoruro do solo, a concentración deste na auga utilizada na colleita de soia e a auga empregada na produción do homoxeneizado.

Este elemento en altas cantidades é tóxico. Se a súa inxestión é excesiva, pode producirse uorose dental, caracterizada pola aparición de opacidade, a descoloración do esmalte dental e a des guración dos dentes. Ademais, pode causar uorose ósea como consecuencia dun aumento da masa ósea e osi cación da cartilaxe, debido á alteración do metabolismo do calcio. A maiores, un exceso do seu consumo está tamén relacionado con problemas metabólicos, cerebrais, de fertilidade etc.

En que prexudica o consumo de bebidas de soia á nosa saúde?

ANÁLISE DA CONCENTRACIÓN DE FLUORURO NAS BEBIDAS DE SOIA

No estudo “Fluoride Exposure from Soybean Beverage Consumption: A Toxic Risk Assessment”, publicado na revista Foods e levado a cabo polos investigadores V. Mesa-Infante, D. Niebla-Canelo, S. Alejandro-Vega, Á. J. Gutiérrez, C. Rubio-Armendáriz, A. Hardisson e S. Paz (2022), analizouse a concentración de fluoruro nas bebidas de soia.

Na actualidade, estas bebidas non contan cuns niveis máximos establecidos de fluoruro na lexislación europea nin na norteamericana; polo tanto, debido a esta falta de regulación, tomouse como exemplo o valor fixado para a auga, que ten un nivel paramétrico de 1,5 mg/L de flúor (na auga embotellada si é obrigatorio indicar a cantidade deste elemento).

Os obxectivos foron examinar a concentración de fluoruro en 30 mostras das marcas máis populares (marca A, marca B e marca C) de bebidas de soia de diferentes lotes nos grandes supermercados de España mediante un potenciómetro selectivo de ións de flúor e avaliar así o risco toxicolóxico derivado do seu consumo.

Fixáronse uns niveis de inxestión diaria aceptable (IDA) en función da idade e do estado fisiolóxico. As concentracións de fluoruro foron de 15,5 mg/L (marca A), 11,3 mg/L (marca B) e 8,5 mg/L (marca C) e estableceuse un consumo de 1 a 3 porcións/día.

Unha porción (200 ml) de bebida de soia constituíu unha porcentaxe de contribución moi considerable sobre a IDA para bebés e nenos, mentres que en adolescentes e adultos non excederon a IDA (10 mg/día).

O consumo de bebidas de soia contribúe significativamente ao consumo diario de flúor, que podería superar a IDA co conseguinte risco para a saúde, polo que se recomenda controlar os niveis de fluoruro na materia prima e no produto final para asegurar a súa seguridade.

Porcentaxe de contribución á inxestión diaria aceptable por grupos de idade dunha porción diaria (200 mL) de tres marcas de bebida de soia

Porcentaje de contribución a la Ingesta Diaria Aceptable por grupos de edad de una porción diaria (200 mL) de tres marcas de bebida de soja

Porcentaje de contribución a la Ingesta Diaria Aceptable por grupos de edad de una porción diaria (200 mL) de tres marcas de bebida de soja

Porcentaje de contribución a la Ingesta Diaria Aceptable por grupos de edad de una porción diaria (200 mL) de tres marcas de bebida de soja

Porcentaxe de contribución á inxestión diaria aceptable por grupos de idade de dúas porcións diarias (400 mL) de tres marcas de bebida de soia

Porcentaje de contribución a la Ingesta Diaria Aceptable por grupos de edad de dos porciones diarias (400 mL) de tres marcas de bebida de soja

Porcentaje de contribución a la Ingesta Diaria Aceptable por grupos de edad de dos porciones diarias (400 mL) de tres marcas de bebida de soja

Porcentaxe de contribución á inxestión diaria aceptable por grupos de idade de tres porcións diarias (600 mL) de tres marcas de bebida de soia

Porcentaje de contribución a la Ingesta Diaria Aceptable por grupos de edad de tres porciones diarias (600 mL) de tres marcas de bebida de soja

Porcentaje de contribución a la Ingesta Diaria Aceptable por grupos de edad de tres porciones diarias (600 mL) de tres marcas de bebida de soja

Porcentaje de contribución a la Ingesta Diaria Aceptable por grupos de edad de dos porciones diarias (400 mL) de tres marcas de bebida de soja Porcentaje de contribución a la Ingesta Diaria Aceptable por grupos de edad de tres porciones diarias (600 mL) de tres marcas de

O CONSUMO DE CALQUERA DAS MARCAS DE BEBIDAS DE SOIA ANALIZADAS PODE SUPOÑER UN RISCO PARA A SAÚDE DE LACTANTES E NENOS DEBIDO Á SÚA ELEVADA CANTIDADE DE FLÚOR

RESULTADOS DO ESTUDO

A análise ditaminou que as tres marcas de bebidas de soia analizadas teñen unha alta concentración de flúor, especialmente a marca A. Cabe sinalar que as marcas A e B conteñen sal mariña, que pode aumentar o contido de fluoruro no produto final. A marca C ten a concentración media máis baixa (8,5 mg/L) en comparación coa marca B (11,3 mg/L) e a marca A (15,5 mg/L).

En base aos resultados obtidos, os niveles de fluoruro nas marcas examinadas son superiores aos valores paramétricos permitidos no Real Decreto 140/2003 para a auga de consumo humano e ao valor recomendado pola OMS na auga (1,5 mg/L). Outro dato destacable son as altas desviacións rexistradas entre mostras dunha mesma marca. Isto pon de manifesto a falta de regulación no contido de flúor tanto dos ingredientes como das materias primas, así como no produto final.

Na actualidade, descoñécese o consumo medio de bebidas de soia. Aínda así, o recomendado en lácteos é de 2-3 porcións ao día de 200-250 ml; con este dato estimouse a inxestión de fluoruros a partir do consumo de bebidas de soia. Os gráficos 1, 2 e 3 mostran a porcentaxe de contribución á IDA por grupos de idade de 1 a 3 porcións diarias das tres marcas de bebida de soia, considerando 1 porción = 200 ml de bebida de soia.

No caso da inxestión diaria aceptable, os bebés e nenos (0-8 anos) exceden o valor de IDA (0,7 a 1,3 mg/día) despois de consumir só unha porción das marcas A, B e C. No caso de nenos de 4 a 8 anos, a IDA non se supera cando se consumen 200 mL da marca C, pero a porcentaxe de achega é moi alta (77,6 %), o que representa un risco se se consideran outras achegas de flúor dietético, como a auga, o té ou o café. Tendo en conta estas porcentaxes de contribución, sería recomendable evitar o consumo de bebidas de soia no grupo poboacional de 0 a 8 anos.

Respecto ao consumo dunha porción de calquera das marcas analizadas por nenos maiores de 9 anos e por parte da poboación adulta, esta non supón un risco para a saúde, pero hai que considerar que a porcentaxe de achega é significativa (31 %) e que outras fontes dietéticas de flúor poderían aumentar a inxestión global cun conseguinte problema para a saúde, dando lugar á aparición de fluorose dental ou ósea, especialmente en nenos pequenos, así como problemas neurolóxicos, cardíacos e de fertilidade, entre outros. En calquera caso, débese recomendar un consumo moderado, xa que, en escenarios de inxestión de dúas a tres porcións, o valor da IDA supera, ou está cerca, do 100 %, segundo o grupo de idade.

É NECESARIO QUE SE IMPOÑAN MEDIDAS SOBRE O CONTIDO DE FLÚOR DESTES PRODUTOS PARA GARANTIR A SÚA CALIDADE E INOCUIDADE

CONCLUSIÓNS E RECOMENDACIÓNS

Os investigadores conclúen que o consumo de calquera destas tres marcas de bebidas de soia pode supoñer un risco para a saúde de lactantes e nenos debido á elevada cantidade de flúor. Por outra banda, a inxestión de ata tres porcións de bebidas de soia en infantes maiores de 9 anos non representa un risco para a saúde, pero, tendo en conta outras fontes dietéticas de fluoruro, poderíase exceder a IDA, co seu conseguinte risco. Así pois, o consumo dunha porción recoméndase para persoas maiores de 9 anos. No caso dunha maior inxestión, é preferible consumir a marca coa menor concentración de flúor e evitar máis de tres racións para non superar a IDA.

A trazabilidade da materia prima e o control do contido de flúor dos diferentes ingredientes que conteñen estas bebidas son considerados como algo completamente necesario pola industria alimentaria. Así mesmo, tendo en conta o nivel de toxicidade deste elemento, as autoridades deberían valorar o establecemento de límites legais de fluoruro neste tipo de produtos e que se impoñan medidas sobre o seu contido de flúor para garantir a súa calidade e inocuidade.

En que prexudica o consumo de bebidas de soia á nosa saúde?

O RISCO DE INXERIR FLUORURO

As bebidas de soia son moi demandadas actualmente, pero están expostas a contaminación por elementos químicos, entre os que destaca o ion fluoruro

O ION FLUORURO…

- Está amplamente distribuido na natureza

• Auga

• Alimentos reconstituídos con auga (sopa, fórmulas infantís, bebidas vexetais…)

- A súa concentración pode aumentar por:

• Actividade humana

• Fenómenos naturais

- O seu consumo en altas cantidades é tóxico e pode producir:

• Fluorose dental

• Fluorose ósea

• Problemas metabólicos, cerebrais, de fertilidade etc.

ANÁLISE DA CONCENTRACIÓN DE FLUORURO NAS BEBIDAS DE SOIA

Non existen niveis máximos de fluoruro establecidos na lexislación europea nin norteamericana, polo que se toma como exemplo o valor para a auga: 1,5 mg/L de flúor

Un estudo sobre o seu impacto…

- Examinou 30 mostras de 3 marcas populares de bebida de soia

RESULTADOS DO ESTUDO

- As 3 marcas contiñan unha alta concentración de flúor, sobre todo a A

- A marca C tiña a concentración máis baixa

- Os niveis de fluoruro nas 3 marcas eran superiores aos establecidos para a auga e aos recomendados pola OMS

- Fixou uns niveis de inxestión diaria aceptable (IDA)

- Estableceu as concentracións de fluoruro de cada marca

- Estimou un consumo medio de 1 a 3 porcións/día

OUTROS DATOS DESTACADOS

• Bebés e nenos de entre 0 e 8 anos exceden o valor de IDA despois de consumir unha porción de calquera das tres marcas, polo que se recomenda evitar o consumo de bebidas de soia entre os nenos de 0 a 8 anos

• A partir dos 9 anos a porcentaxe de achega é tamén significativa: 31 %

• É importante ter en conta que ao combinar o consumo desta bebida con outros alimentos que conteñan fluoruro se pode superar o valor da IDA

A infancia de Laura Hurtado foi clave para determinar a súa vocación e a súa paixón pola profesión. A actual veterinaria e controladora gozaba dos veráns na vila xunto aos seus avós, época na que viviu experiencias e momentos que a marcaron profundamente. Nesta nova entrega de #YoSoyCampo cóntanos como é o seu día a día e como foi cambiando o sector ao longo dos anos.

Sempre quixeches ser veterinaria?

Esa é a pregunta que a todos nos fixeron de nenos: “Que queres ser de maior?”. Cando esa pequena Laura quería responder, deixábase aconsellar por aquilo que lle dicían de “fai o que che gusta”. Para min era moi fácil, porque as ciencias da natureza me fascinaban. Ademais, a miña vocación polo campo vén marcada pola miña vida na vila. Por todos os veráns que pasaba xunto aos meus avós, nos que collía a bicicleta para buscar leña, ía con eles a por cogomelos, vía como levaban o coidado dos rabaños e como facían queixo… Para min era unha experiencia moi bonita que sempre quería repetir.

Como é o teu traballo diario?

O noso día a día é moi diverso, entón non nos aburrimos para nada. Traballamos con ruminantes, sobre todo con vacas de leite: facemos a parte de calidade de leite, xestionamos asociacións de control leiteiro e participamos no asesoramento en xenética. Polo tanto, a rutina varía: pode ser que me vaia toda unha mañá ou todo un día, ou que teña que estar oito horas nun foso recollendo mostras porque necesito esa información para a graxa, a proteína e as células somáticas. Con iso, podo orientar o gandeiro sobre a calidade e axudarlle a mellorala. Ademais, recollemos moita información dos partos, baixas, inseminacións, rexistros… Así, creamos unha árbore xenealóxica da gandería e formamos un pedigree, co cal, unido a novas ferramentas, podemos facer propostas en canto a que animais interesa que teñan descendencia na explotación, é dicir, o que sería o asesoramento en xenética.

Que é o que máis che gusta da túa profesión?

Poder estar ao lado do sector primario, que ao final é o que a todos nos dá de comer e nos abastece, tanto a agricultura como a gandería. Ademais, podo axudar moitísimo a pé de granxa. No meu caso sería incapaz de imaxinarme un traballo no que tivese que ir todos os días ao mesmo sitio e estar entre as mesmas catro paredes. A pesar de que a rutina é máis ou menos sempre similar, ves caras moi diferentes que acaban sendo recorrentes e que terminan formando parte da túa familia.

Como cambiou a profesión respecto a cando empezaches?

Eu levo oito años no sector e si que vexo que as tecnoloxías crecen cada vez máis, a unha velocidade de vertixe. Entón, tócache acompañar os gandeiros: tes que estar á altura, entender como usar esas tecnoloxías para poder axudarlles a coñecer que apartados deben manexar e a comprender como funciona todo o conxunto. Realmente, son persoas que contan con altas capacidades, porque non todo o mundo é capaz de saber de nutrición, de reprodución, de xenética, de manexo de tractores e de persoal… Teñen que entender de todo, e nós, como veterinarios, debemos estar preparados para apoiar os produtores no que necesiten.

Que lle dirías a unha persoa que se acaba de licenciar que ten dúbidas sobre que rumbo tomar?

A un futuro profesional que, do amplo abanico de posibilidades dispoñible, non sabe a que dedicarse, incitaríao a que formase parte da veterinaria de campo, porque seguro que non se volvería a aburrir nunca máis, xa que todos os días son diferentes e unha aventura nova: vas ir dunha explotación a outra e, se desfrutas de conducir, gozarás dos cambios de paisaxe e de estación.

“Como veterinarios, debemos estar preparados para apoiar os produtores no que necesiten”

SU VIDA DEPENDE DE TÍ.

TU NEGOCIO DEPENDE DE ELLOS.

UNA SOLA DOSIS PUEDE PROTEGER A AMBOS.

PARA

VACAS DE LECHE Y DE CARNE

BOVISAN® DIAR - Emulsión para inyección. Composición: Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml. Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes). Indicaciones de uso: inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino. La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas: Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera: Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP. Titular: FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda). Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario. En caso de duda consulte con su veterinario.

Bovisan ® Diar, vacuna de 1 sola dosis, frente a diarreas neonatales de terneros, con una respuesta inmunitaria rápida y duradera.

JUAN LUBROTH, EXXEFE DE VETERINARIA DA FAO

O biólogo e veterinario Juan Lubroth foi un dos oradores centrais do 31.º World Buiatrics Congress (WBC) de Madrid. Nesta entrevista, o exdirector da Área Veterinaria da Organización das Nacións Unidas para a Agricultura e a Alimentación (FAO) fálanos das dúas liñas principais da súa exposición no congreso: a integración do One Health e a loita contra as resistencias antimicrobianas.

Acudiu ao WBC para abordar o concepto One Health. Que nocións é necesario que coñezan os buiatras respecto diso?

A miña intención é transmitirlles aos veterinarios, ou a todos aqueles que están a traballar nesta rama da veterinaria, que o One Health, ou Unha Saúde, vai máis aló dos ruminantes e dos camélidos. Quero que vexan como isto complementa o seu traballo e in úe en moitos ámbitos. Non soamente se trata do benestar dos animais, ou do dos ruminantes en particular, senón do dos humanos e do medio ambiente.

Un dos temas tratados no congreso foi a importancia de facilitar ferramentas para promover a autosuciencia agroalimentaria en países en vías de desenvolvemento, aspecto sobre o que ten unha ampla experiencia. Que nos pode contar sobre isto?

Os países en vías de desenvolvemento queren aproximarse aos niveis de benestar existentes en áreas como a Unión Europea, o norte de América ou Australia, pero tampouco creo que nós sexamos os posuidores de toda a información, este debera ser un traballo conxunto. Opino que, por

exemplo, se alguén coida ben da terra, eses son os indíxenas, e hai que aprender deles. Non se trata de impoñer unha idea sobre esas comunidades, senón de ver como as ideas poden xurdir desde esas poboacións, porque eles coñecen a súa realidade moito mellor ca nós, que chegamos de fóra.

Como se promove, desde organismos como a FAO, a relevancia do One Health?

É un traballo plural. Mentres estiven á fronte da xefatura dos Servizos Veterinarios e de Sanidade Animal da FAO traballamos na promoción disto de xeito conxunto coa Organización Mundial da Saúde (OMS), coa Organización Mundial da Sanidade Animal (OMSA) e con expertos de medio ambiente, e non soamente era unha comunicación con altos cargos, senón tamén con funcionarios, con técnicos, con administradores, con oficinas legais… Trátase de ver como podemos traballar en conxunto para lograr un planeta máis saudable.

Cre que o traballo que se leva a cabo desde as institucións repercute o su ciente nas medidas políticas adoptadas?

O problema é que unha cousa é a parte teórica, a parte cientí ca e máis bonita, e outra é a aplicación, a posta en acción. Creo que a razón da miña presenza neste congreso tamén vai un pouco por aí, por motivar aos veterinarios que están no campo e aos académicos que están a ensinar ás próximas xeracións a adquirir estes conceptos (así como conciencialos sobre a importancia do diálogo, da comunicación) e a aplicalos para poder ver despois as súas repercusións e o efecto secundario que producen a moitos niveis: no ambiente, na saúde pública humana, no mercado etc.

“Non aprendemos do pasado, seguimos sen investir o suficiente en prevención”

É necesario transmitirlle á sociedade a importancia do traballo conxunto entre os distintos profesionais da sanidade. Estase a facer correctamente?

Creo que a comunicación nunca termina. Ás veces, nas miñas charlas digo “comunicación, comunicación e comunicación... e non necesariamente nesa orde”. Unha comunicación continua é importantísima, así como o é fomentar que os profesionais sigan coa súa educación. Unha das cousas nas que difiro con certa xente, dentro do esquema de One Health, é que a educación neste campo se traslade a mestrías ou doutoramentos. Eu creo que isto se debera baixar á escola primaria e á secundaria, habería que empezar a falar de hixiene e saúde a unha idade temperá, levar os nenos ao mercado e ao campo para que saiban de onde veñen os alimentos, para que coñezan as vacas leiteiras, o proceso de elaboración do queixo...

O sector produtor atravesa unha crise de distanciamento e descoñecemento da sociedade… e outra aínda máis grave de desprestixio debido á súa contribución ao cambio climático. Son xustas as críticas?

Penso que a gandería ten responsabilidades. Nas emisións de gases de efecto invernadoiro si xoga un papel, pero non é a causante maioritaria (por exemplo, as fábricas e o transporte teñen moitísimo peso). Creo que se poderían cambiar certas cousas en gandería, pero o feito de que se vise que fai unha contribución xa é importante para poder mellorar e reducir o seu impacto.

Respecto disto, cabe mencionar que, ante a proliferación de voces críticas, a FAO tivo que recalcular no seu momento o impacto no cambio climático que lles atribuía ás emisións de metano da gandería. É positivo o feito de que se xerase esa conversación?

Xa non podo falar como representante da FAO porque estou xubilado desa institución, pero, a título persoal, e polo comentado con colegas que traballaban niso, diría que o feito de que se producise unha crítica respecto dos datos relativos á contribución da gandería a estes gases de efecto invernadoiro foi algo moi correcto. Grazas a isto púidose reana-

lizar como se fixo esa determinación e mellorar, axustar parámetros, algo moi importante dentro da ciencia. Se todos te aplauden por un discurso, non aprendes. Que haxa crítica, unha visión un pouco máis analítica, para ver o como e o que se pode facer, paréceme moi xusto. Á fin e ao cabo, desta maneira mellórase o diálogo entre os diferentes axentes implicados.

En 2013, falando da gripe aviaria, fixo vostede alusión ao risco dunha pandemia similar en humanos e, sete anos despois, medio planeta confinouse pola covid. É un exemplo máis da falta de comunicación entre as distintas ramas da saúde?

O certo é que agora tamén podería dicir que a próxima pandemia vai ocorrer dentro dun ano, de dous ou de sete. Pandemias como esta ímolas ver cada vez con máis frecuencia, sen dúbida, porque non aprendemos do pasado, seguimos sen investir o suficiente en prevención. Toda a miña vida traballei en prevención, pero segue sen entrar nas medidas políticas e nos esquemas financeiros. Sempre terminamos por responder ante unha emerxencia. Entón, si, podería dicirche que seguiremos sufrindo o apagar lumes por non apostar antes por previlos.

A medicina humana ten que tomar exemplo da veterinaria no que a prevención se refire?

Eu creo que en veterinaria temos as dúas partes. Hai campañas de vacinación de rabaño, non necesariamente do individuo, e iso paréceme importante para a prevención. Pero o que é bioseguridade, o que se refire ás medidas para protexer ese rabaño, aínda non é unha noción moi utilizada, podería mellorarse tanto en veterinaria como en medicina humana. Neste sentido, eu creo que coa covid-19 si que houbo un entendemento do que é a epidemioloxía, do que é a vacinación en rabaño, do que implica o distanciamento, o comportamento de grupo… e iso é importante para o futuro. O que me preocupa agora é que nos esquezamos de todo iso.

A LOITA CONTRA AS RAM, OUTRO EIXE DE TRABALLO PARA PROMOVER O ONE HEALTH

O uso responsable de antibióticos e outros antimicrobianos é esencial para velar pola saúde de animais e persoas. “Debemos seguir usándoos, iso non pode cambiar”, afirma Lubroth. “O que nos preocupa moitísimo a nivel internacional é o uso destes produtos para a promoción do crecemento, para obter unha mellora financeira á conta do país, ou do continente, porque isto nos leva a un problema de resistencia a antimicrobianos (RAM) que poderían salvar o teu fillo, ou o teu neto, o día de mañá”, remarca.

O uso indiscriminado destes antimicrobianos, algo contra o que se está traballando de maneira moi activa a nivel nacional e global, ten graves consecuencias na saúde en xeral. “O veterinario e os produtores deben ser moi conscientes de como se usan estes medicamentos que salvan vidas e non utilizalos para a promoción do crecemento simplemente. Para o tratamento, por suposto, deben ser accesibles, e non só en termos de cantidade, senón tamén económicos, debemos poder pagalos”, apunta.

A nivel xeral, valora este experto que Europa está moi avanzada no control das resistencias antimicrobianas e no coñecemento de como se poden usar estes produtos, “pero, aínda así, hai países dentro deste continente, e non falo só da UE, senón doutros países europeos, que están moi por baixo da zona nórdica, que nos serve como referencia para saber cara a onde debemos ir coa industria para mellorar o que facemos sobre o terreo”, expón.

“A EDUCACIÓN NO CAMPO DO ONE HEALTH DEBERÍA TRASLADARSE Á ESCOLA PRIMARIA E SECUNDARIA”

ADOLFO ÁLVAREZ, ENXEÑEIRO AGRÓNOMO ESPECIALIZADO EN NUTRICIÓN ANIMAL

Adolfo Álvarez traballa na actualidade na Universidade de Wageningen de Holanda, e máis concretamente, na reestruturación de granxas leiteiras arredor do mundo para así facelas sustentables. Reunímonos con el nun evento organizado por Lely en Santiago de Compostela e puidemos conversar sobre a importancia da circularidade nas explotacións, de todo o aprendido durante a súa traxectoria, da situación actual do sector e das expectativas de futuro.

En que consiste a circularidade das granxas leiteiras?

Era o que facían os nosos avós e bisavós anos atrás, o traballo en sistemas circulares. Logo, coa revolución verde, os produtores empezaron a aplicar fertilizantes e a importar comida ás granxas. Isto intensificouse a tal nivel que desembocou na problemática actual: a calidade dos solos, do

aire e da auga foi decrecendo dunha maneira significativa. Se seguimos así, as futuras xeracións non van poder producir comida. Como resposta á situación, nos últimos anos xerouse un movemento ao que chamamos circularidade, que é, basicamente, facer sistemas sustentables. Así, dentro duns anos poderanse seguir producindo leite e alimentos.

Que papel desempeña o gando vacún neste movemento?

A importancia da vaca é clave en toda esta economía circular; os ruminantes son os únicos animais que teñen a capacidade de utilizar materiais que non son dixestibles para os humanos e convertelos en produtos de alta calidade. Ademais, debe recalcarse que para crear un sistema de produción de leite circular non necesitamos alta tecnoloxía, senón que podemos empezar con accións simples como rotación de cultivos, incorporación de novas especies, benestar animal ou manexo de xurros.

De que maneira pode contribuír a gandería á loita contra o cambio climático?

Nos últimos anos, moitas novas e boas tecnoloxías están xurdindo para contrarrestar o cambio climático: a robótica; o control da xeración de enerxía a través dos xurros por biogás, que agora está sendo purificado e produce gas de alta calidade; a reciclaxe de auga, moi mellorada, e a extracción de nutrientes determinados do xurro, dos que se obteñen fertilizantes orgánicos e se consegue secuestrar carbono a través de boas

“Os culpables dos problemas medioambientais somos nós, non as vacas”

prácticas. Por tanto, os gandeiros téñense que decatar de que non só producen leite, senón tamén carne, coiro e xurro. De feito, este último é un produto con moitísimo valor e unha peza clave que temos para mellorar os solos e a biodiversidade.

Que nos achega a automatización nunha explotación baseada na circularidade?

A tecnoloxía sempre é boa, non hai que rexeitala, pero hai que saber utilizala de forma eficiente. Por exemplo, nos países onde hai problema de man de obra, axuda no aspecto social. Está tamén contribuíndo a controlar o uso da auga. Holanda agora ten un problema enorme coa emisión de nitróxeno; por tanto, toda a tecnoloxía que axude, benvida sexa. Outro caso diferente: en California o problema é a auga e a tecnoloxía que empregan os holandeses probablemente non lles interese demasiado, pero si a de reciclado, reutilización e mellor eficiencia no uso da auga. Entón, as tecnoloxías son sempre boas, pero dentro do contexto de produción no que nos movemos.

Algo moi importante que se debe ter en conta, cando falamos de sustentabilidade e dun sistema sustentable, é que hai que pensar sempre en tres piares: sociedade, economía e medio ambiente. O que non podes facer é manter un sistema só baseándote na economía, por exemplo. Son tres compoñentes nos que hai que pensar en calquera caso.

UNHA TRAXECTORIA ARREDOR DO MUNDO

Este enxeñeiro agrónomo especializado en nutrición animal naceu na Arxentina. Adolfo Álvarez conta cunha carreira moi ampla e interesante dentro do sector. Traballou en Galicia moitos anos e, posteriormente, estivo nos Estados Unidos (California), en Nova Zelandia e, actualmente en Holanda, na Universidade de Wageningen. Tamén formou parte dos servizos técnicos de Afriga e foi cofundador de Seragro.

O seu traballo actual céntrase na reestruturación das granxas leiteiras en todo o mundo, para facelas máis sustentables. De feito, a súa profesión está máis dirixida ao desenvolvemento dos sistemas gandeiros fóra de Europa: Asia, África, América... Busca un mellor manexo nestes territorios e a súa adaptación ás novas tecnoloxías.

“O LITRO DE LEITE CON MENOS EMISIÓN É O DAQUELA VACA QUE PRODUCE MÁIS”

Cando empezou vostede en Galicia tocoulle poñer en marcha a que, por definición, sería a “gandería moderna” que coñecemos hoxe na nosa zona. Que recorda daqueles tempos?

Estamos nunha xornada de granxas de gran tamaño con muxido robotizado, fenómeno que se está estendendo a diversos territorios. En España, están dando o paso á robotización as ganderías con problemas de falta de man de obra. Pasa o mesmo noutros países? Nos últimos 50 anos vimos como evolucionou a gandería. En todos os países do mundo hai cada vez menos granxas con máis vacas, é dicir, que estamos pasando de pequenas explotacións a ganderías de gran tamaño. En canto á robótica, que impulsou a súa aplicación? Sen lugar a dúbida, fíxoo o problema de man de obra; non só aquí, en Europa, senón en todo o mundo. Ademais, en sistemas pastorís, como os que hai en Nova Zelandia, a circularidade e a sustentabilidade están empezando a xogar un rol importante, porque novas tecnoloxías están axudando os gandeiros a resolver diferentes problemas.

Desde o meu punto de vista persoal, foi unha gran satisfacción ser parte da revolución que houbo aquí, en Galicia. Nós podemos traer ideas, pero o que ten a última palabra é o gandeiro, que foi quen fixo o esforzo para levar a cabo toda esta transformación que se produciu nos últimos 30 anos. Como técnicos guiamos o proceso, pero o que se a xoga realmente ao crer no que ti lle dis e ao aplicalo é o produtor, que é o verdadeiro protagonista deste cambio. A verdade é que a transformación do sector que se deu en Galicia foi espectacular e eu goceino moito, aprendín, e despois apliqueino en Nova Zelandia, en Holanda, en África, en Asia…

Imaxinaba naquel momento que puidese chegar Galicia en particular, e España en xeral, a liderar a produción de leite europea? Non, a verdade. Pasaron xa 15 anos desde que me fun a Nova Zelandia, así que quedei totalmente sorprendido do cambio en positivo que fixera o sector. Eu non vin unha evolución a este nivel en ningún outro sitio porque, aínda que os sistemas se transforman e van mellorando, todo leva o seu tempo, pero no caso de Galicia o proceso foi moi rápido.

De Galicia pasou a Nova Zelandia; tras ver o inicio da intensificación das granxas galegas, encontrouse de novo co pastoreo neozelandés. Como son os sistemas alí?

Son pastorís moi intensivos. Cando cheguei, encontreime cun momento de transformación, porque dentro dos países desenvolvidos, este é o que emite máis gases de efecto invernadoiro debido á actividade agrícola gandeira. Para ese pequeno país, onde son catro millóns de persoas, con corenta millóns de vacas e oitenta millóns de ovellas, é un reto medioambiental diminuír emisións e contaminación de auga por xurros, porque manexalos en sistemas pastorís é case imposible. Ademais, débese reducir o número de animais, tanto vacas coma ovellas. Para iso, e para manter producións, necesitas intensificar un pouco o sistema. Este proceso está levando máis tempo e é máis complexo que no caso galego, porque hai moita tecnoloxía que ten que axustarse.

Desde o punto de vista europeo, parece unha contradición que para reducir as contaminacións se intensifique un sistema. Está Nova Zelandia facendo o correcto?

A intensificación de alí non é a mesma que en Europa. Non significa que as vacas vaian pasar do pasto a estar nun establo 24 horas ao día, senón que se trata sobre todo de almacenar xurros, ademais de ter en conta as condicións ambientais, é dicir, nos días de choiva tratar de manter as vacas dentro, de recoller o xurro e de intentar distribuílo mellor. A intensificación tamén se ve desde o punto de vista da introdución de certas especies en pastos que, por exemplo, aumentan a frecuencia dos ouriños das vacas para poder repartila mellor nas fincas. Así mesmo, refírese a dar máis silo de millo e un pouco menos de pasto. É unha intensificación distinta ao que estamos acostumados en Europa, pero, ao final, trátase de reducir animais e aumentar litros de leite.

Deses 40 millóns de vacas, que producións medias están tendo agora? Máis ou menos, 6.000 litros por vaca ao ano, mentres que en Europa estamos falando de 10.000 a 12.000. É case a metade o que produce o sistema pastoril neozelandés en comparación cos datos de aquí, pero tamén hai que recoñecer que alí teñen a metade de custos de produción que en Europa.

É máis interesante medir a rendibilidade por volume de produción ou por número de cabezas? Esa é a gran discusión. Os do sur, os sistemas pastorís, intentan medir por vaca, pero os sistemas europeos e americanos tratan de medir por litro de leite. O lóxico é esta última opción, porque o que queremos é, precisamente, producir. O litro de leite con menos emisión é o daquela vaca que produce máis. Nunha comparación plana, a emisión dunha vaca que produce 50 litros é maior que a dunha que produce 20, pero por litro de produto producido é menor. Creo que aí é por onde imos: ter animais de moita produción. Detrás de todo isto hai, por suposto, un desenvolvemento de tecnoloxía, xenética, alimentación… que trata de reducir un pouco as emisións de metano por parte dos ruminantes, pero ao final é parte do que eles producen, co cal eliminalo completamente creo que é complicado, porque imos contra a natureza, pero controlalo e facelo máis eficiente é posible.

Que sistemas de muxido están utilizando en Nova Zelandia? Xeralmente, son salas paralelas de espiña de pescado. As granxas grandes teñen rotativas e, nestes últimos anos, pola falta de man de obra, estanse introducindo robots.

Como é o manexo dun sistema que combina o pastoreo co robot de muxido?

Como as vacas aprenden rápido, é fácil que se adapten. Con este sistema, logran ao redor de 2,5 ou 2,8 muxidos por vaca ao día. O positivo da vaca é que é un animal de costume e necesita unha rutina. Se nós lle ensinamos o hábito de pastoreorobot, robot-pastoreo, adáptase. É o que sempre dicimos os técnicos: a vaca aburrida é a vaca feliz e a que menos problemas nos dá.

As que están en robot teñen unhas producións máis altas que a media de Nova Zelandia? Como é a alimentación no robot nestes casos? Na robótica neozelandesa non se usa tanto concentrado como na intensiva de Europa. O bo do robot en sistemas pastorís é que a vaca, despois de ir ao robot, vai a outra finca con pasto novo. Cada vez que se moxe cambia de localización. Sempre que vai ao robot, sabe que logo ten pasto de moi boa calidade e fresco e, á vez, recibe un plus de suplemento no robot, pero moi poucas cantidades. En Nova Zelandia dáselles un quilo por muxido como máximo, a non ser que haxa problemas medioambientais en canto a crecemento de pastos, sobre todo no verán, momento no que a produción baixa. Aí si que se lle engade algo máis de cantidade, pero en xeral os seus niveis de consumo non son elevados.

“CANDO FALAMOS DE SUSTENTABILIDADE E DUN SISTEMA SUSTENTABLE, É QUE HAI QUE PENSAR SEMPRE EN TRES PIARES: SOCIEDADE, ECONOMÍA E MEDIO AMBIENTE”

“CUN

Tras a súa experiencia en Nova Zelandia, a súa traxectoria levouno ata Holanda. Cales foron os cambios máis notables que experimentou no seu traballo no paso dun país a outro?

Holanda para min foi como un reto, un cambio a nivel profesional. Agora que xa traballei con gandeiros moitísimo tempo e en diferentes sistemas, aprendín bastante e é un bo momento para compartilo ou transmitilo onde poida. A Universidade de Wageningen deume a oportunidade de facer iso ao redor do mundo, en diferentes sistemas e niveis de produción, en países como Etiopía, Somalia ou Vietnam. Digamos que foi unha nova oportunidade de dicir “por que non?”. Tal vez a semana que vén me vaia a Etiopía e transmito alí o moito que aprendín en Galicia.

É coñecedor da situación do sector en diversos países en vías de desenvolvemento. Que nos pode contar ao respecto?

Hai moita variedade en cada lugar. Nestes territorios tan pobres, basicamente non existe o sector gandeiro, senón que hai xente con vacas e punto. Logo, hai sistemas como os do sueste asiático, China, por exemplo, que se están formando moi centrados na tecnoloxía e investimento; son países sen cultura gandeira, que aínda está tomando forma agora, co cal, neste tipo de sitios, sobre todo Asia, hai que ensinarlles o que é a gandería.

En países pobres débese intentar mellorar un pouco a vida da xente que

ten vacas e traballan con estas, sobre todo en África, por exemplo, onde teñen animais con moitísimo potencial, pero contan con producións ridículas. Non é fácil cambialo, pero hai que intentalo. Nestes países onde non hai nada, o pouco que fas crea un efecto moi satisfactorio. Ti vas a un gandeiro que produce tres litros de leite e, con algunhas suxestións, nun mes produce dez e podes empezar a enviar os nenos á escola, por exemplo.

Coa súa visión global do sector, como ve o futuro?

Para min hai tres grandes desafíos. Un vai ser a auga, que no caso de Galicia non vai ser un problema, pero que en xeral si será limitante, sobre todo en produción de leite. O seguinte vai a ser a enerxía e o terceiro, a emisión de gases. Estes son desafíos nos que imos ter que poñer moita énfase para tratar de mellorar, porque son tres recursos que escasean cada vez máis, así que, ou se xestionan mellor, ou se acaban.

No que respecta a isto, agora mesmo teño un par de proxectos nos Emiratos Árabes. Alí, se se segue utilizando a auga na agricultura e a gandería como ata agora, en cincuenta anos quedarán sen auga doce. É unha situación crítica. Nalgúns sitios é máis grave o problema de auga, e noutros o da enerxía. De calquera forma, estes son tres aspectos que van limitar moito as zonas de produción de leite no futuro e creo que é onde temos que enfocarnos no presente.

A IMPORTANCIA E OS BENEFICIOS DUN SECTOR MÁIS UNIDO

A unión fai a forza. Adolfo Álvarez explica que a clave para transmitirlle á sociedade a importancia de todo o relacionado co sector está en que o lobby leiteiro mundial se alíe, tanto a industria e os gandeiros, coma todos os axentes relacionados coa produción de leite. Así, poderáselle contar á xente “que é unha vaca, que é o leite, de onde vén e como se produce”, afirma Álvarez. Se se transmite unha mensaxe clara, a sociedade deixará de ver a vaca como a mala da película. “Os culpables dos problemas medioambientais somos nós, non as vacas”, aclara.

Álvarez lamenta que en España os diferentes compoñentes do sector estean separados, cousa que non ocorre noutros países. Nova Zelandia é un exemplo diso; este enxeñeiro agrónomo apunta que o 90 % do leite do país é comercializada por Fonterra, unha cooperativa gandeira. Ademais, os obxectivos da industria e do produtor son os mesmos. En Holanda pasa algo similar con FrieslandCampina, unha gran cooperativa onde os gandeiros teñen voz e voto. “Se queremos realmente xerar un cambio, deberiamos traballar xuntos. Ou todos tiramos do mesmo carro, o vai ser complicadísimo”, declara. Precisamente, apunta que o éxito dos movementos animalistas e veganos, que están agora tan en auxe, débese ao impacto que teñen na sociedade pola forma de comunicar a mensaxe. Aínda así, son moi poucas as persoas que teñen a posibilidade de decidir que queren comer: “O 70 % da poboación mundial come o que pode”, anota. As persoas veganas, explica, seguramente poden elixir que comer e, ademais, teñen a opción de adquirir suplementos necesarios para facer que a súa dieta sexa 100 % saudable: “É certo que esta opción, desde o punto de vista medioambiental, é a que menos efectos de gas invernadoiro produce. Pero, se nos fixamos na saúde humana, hai deficiencias dalgunhas vitaminas e aminoácidos que proveñen de proteínas animais”. En países onde a pobreza é extrema non pensan neste tipo de movementos: “Cun vaso de leite durante os primeiros 1.000 días de vida, a mortalidade infantil baixa”, dita. Así, afirma que estes movementos non son un perigo para o futuro do sector. O noso entrevistado dá cifras e datos que así o confirman. “No ano 2100, para que todo o mundo teña a posibilidade de consumir a cantidade de leite que é saudable, deberiamos dobrar a produción actual”, asevera. A maiores, cabe sinalar que, para os produtos veganos, se necesita o xurro das vacas. Por tanto, conclúe que non se podería chegar a unha poboación mundial 100 % vegana, porque non habería suficiente terra agrícola para abastecer o consumo necesario.

VASO DE LEITE DURANTE OS PRIMEIROS 1.000 DÍAS DE VIDA, A MORTALIDADE INFANTIL BAIXA”

Xornada de portas abertas de Lely

Lodos y Pérez namora a propios e estraños

Lely ofreceu na Pastoriza (Lugo) unha completa xornada de portas abertas en SAT Lodos y Pérez na que os asistentes puideron coñecer todos os detalles do proceso de traballo desta gandería de referencia.

No marco incomparable dunha das mellores granxas de leite de Europa no que a produción e instalacións se refire, o xoves 16 de febreiro celebrouse en SAT Lodos y Pérez unha xornada de portas abertas levada a cabo por Lely coa colaboración de ABS, Piensos Rego, Lebriquim, Construcciones Coseco e SGMuiña. Esta explotación leiteira da provincia de Lugo cativou a todos os asistentes.

Centenares de persoas déronse cita na Pastoriza, onde puideron coñecer de primeira man como é a rutina dunha explotación que produce case 50 kg de leite por vaca e día nos seus tres robots de muxido Lely Astronaut A5. Entre as ganderías de España con rabaños superiores ás 150 vacas en muxido, esta é a que ten os mellores resultados de media por vaca, cunha produción total anual próxima ao millón de quilos producidos por robot.

UN EVENTO EXITOSO CON ASISTENTES VARIADOS

O encontro transcorreu baixo un sol practicamente primaveral e cunha temperatura moi agradable para ser o mes de febreiro, de case 18 graos centígrados, o que fixo que máis xente se animase a participar na xornada.

O público que acudiu foi maioritariamente galego, pero tamén houbo gandeiros das provincias veciñas de Asturias, León, Cantabria, Valladolid, Zamora... e xente que veu de Portugal e Cataluña só para ver como funciona esta gandería, destacable en canto a produción e singular na súa construción. A nave goza da altura máxima permitida, máis de once metros no punto máis alto, e está aberta polos seus catro lados, polo que ten unha ventilación envexable.

Lodos y Pérez é a gandería española con máis de 150 vacas en muxido que ten os mellores resultados de media por vaca, cunha produción total anual próxima ao millón de quilos

O público asistente puido coñecer o funcionamento desta explotación

IMPRESIÓNS MOI POSITIVAS

Os asistentes finalizaron o día moi satisfeitos despois de poder coñecer a explotación. “Vexo unhas vacas moi ben coidadas, cunhas camas de area cómodas; non me estraña que produzan litros da maneira na que o fan”, comentaba un gandeiro asturiano. Outro, procedente de León, resaltaba tamén: “Vese que as vacas, ao poder circular de forma libre e muxirse cando queiran, producen máis litros de leite ao día, pero tamén hai que ter en conta que a granxa ten unha forraxe excepcional”.

Un visitante da provincia da Coruña destacaba, ademais, “paréceme unha grande idea non ter trabadizas para as vacas, véselles mellor á hora de acudir ao presebe e semella que o fan sen ningún tipo de medo. A única dúbida é no que respecta a saneamento e reprodución, pero vexo que o teñen todo moi controlado”. Outro gandeiro, do sur da provincia de Lugo, asegurou que “o que máis me chama a atención é o cow confort que hai dentro da cuadra, comodidade e amplitude a partes iguais. Vese tamén o rabaño moi tranquilo; ata un día coma o de hoxe con xente por aquí, as vacas están moi ao seu aire e acoden igual ao robot”.

A xornada de portas abertas organizada por Lely tivo lugar en SAT Lodos y Pérez, na Pastoriza (Lugo)

Un participante da xornada, da provincia de Valladolid, apuntou que “se ve que os robots traballan ben, que os cuarteiróns quedan todos correctamente muxidos e que a vaca non sofre nada dentro do box, é máis, non é que non sufra, é que acode de maneira voluntaria ao robot unha vez tras outra. Creo que os Lely

Astronaut non teñen competencia neste sector, son a mellor máquina”.

Durante o día, os asistentes puideron tamén gozar dunha comida a pé de granxa nunha carpa instalada especificamente para a ocasión, na que non faltaron nin o polbo nin o churrasco.

Que puntos da nova PAC me afectan como gandeiro de leite?

Coñecer cales son os ecorréximes ou ecoesquemas que podes abordar na túa gandería, considerar que axudas asociadas á produción serán alcanzables ao teu negocio, estar ao tanto do pagamento redistributivo ou saber as posibilidades que pode ter un mozo ou unha moza que acaba de incorporarse á explotación son os catro temas máis destacables para as granxas de leite en Galicia.

Desde o próximo 1 de marzo e ata o 31 de maio os agricultores e gandeiros galegos poderán presentar a solicitude única para obter algunha das axudas directas e as axudas ao desenvolvemento rural suxeitas ao sistema integrado de xestión e control definidas como intervencións no Plan Estratéxico da PAC.

1. Axudas directas á agricultura e á gandería:

a) Axuda básica á renda para a sustentabilidade (ABRS)

b) Axuda redistributiva complementaria á renda para a sustentabilidade

c) Axuda complementaria á renda para novos agricultores e agricultoras

d) Réximes en favor do clima, o medio ambiente e o benestar animal (ecorréximes):

• Pastoreo extensivo

• Illas de biodiversidade ou sega sustentable

• Rotación de cultivos con especies mellorantes

• Sementeira directa

• Cuberta vexetal espontánea ou sementada

• Cuberta inerte

• Establecemento de illas de biodiversidade

e) Axudas asociadas:

• Axuda asociada para os gandeiros extensivos de vacún de carne

• Axuda asociada para o engorde de xatos na explotación de nacemento

• Axuda asociada para o engorde sustentable de xatos

• Axuda asociada para a produción sustentable de leite de vaca

• Axuda asociada para os gandeiros extensivos e semiextensivos de ovino e caprino de carne

• Axuda asociada para a produción sustentable de leite de ovella e cabra

• Axuda asociada para gandeiros extensivos e semiextensivos de ovino e caprino sen pastos que pastorean restrollos, barbeitos e restos hortofrutícolas

• Axuda asociada á produción sustentable de proteínas de orixe vexetal

• Axuda asociada ao oliveiral con dificultades específicas e alto valor ambiental

2. Liñas de axudas ao desenvolvemento rural suxeitas ao sistema integrado de xestión e control:

a) Axudas a zonas con limitacións naturais

b) Axudas de agroambiente

c) Axudas forestais

Coa entrada en vigor da Política Agraria Común (PAC) 2023-2027 o pasado 1 de xaneiro, unha porcentaxe das axudas que recibirán os gandeiros de vacún de leite estará supeditada a que cumpran certos requisitos encamiñados a alcanzar os obxectivos ambientais e climáticos da Unión Europea.

Gráfico 1. Limiares do pagamento redistributivo

16,7 % do valor medio rexional da

Cadro 1. Contías do pagamento redistributivo

Os importes detallados son cifras planificadas con base nos resultados de anos anteriores que poden variar en función das solicitudes

Cadro 2. Ecorréximes da PAC 2023-2027

sementeira directa (con xestión sustentable de insumos de rega)** (P4)

biodiversidade en terras de cultivo e cultivos permanentes (con xestión sustentable de insumos en rega): superficies non produtivas e elementos da paisaxe (P5)

vexetais espontáneas ou sementadas en cultivos leñosos** (P6)

Práctica de cubertas vexetais inertes en cultivos leñosos (P7)

*Pódense reducir os importes a partir deste limiar. Nestes casos o importe final non poderá ser inferior ao 70 % do importe planificado

**Complemento adicional de 25 €/ha por manter as mesmas parcelas do ano anterior (este complemento non está afectado pola degresividade)

***Os importes detallados son cifras planificadas con base nos resultados de anos anteriores, que poden variar en función das solicitudes deste ano

CONDICIONALIDADE REFORZADA

Para poder percibir a totalidade dos importes das liñas de axuda, os solicitantes deberán cumprir coa condicionalidade reforzada, que consiste nunha serie de normas relativas ás Boas Condicións Agrarias e Medioambientais, Seguridade Alimentaria, Substancias Hormonais, Benestar Animal e Uso de Fitosanitarios. De non cumprir algunha delas, reduciranse proporcionalmente os pagos de todas as liñas solicitadas.

Nas seguintes liñas repasamos os aspectos máis relevantes que debe ter en conta o sector lácteo para poder sacar o maior partido na súa solicitude destas axudas.

PAGO REDISTRIBUTIVO

Complementario á axuda básica á renda para a sustentabilidade (ABRS), o pagamento redistributivo concédeselles ás primeiras hectáreas de todas as explotacións. Este pago deseñouse para favorecer as explotacións medianas profesionais utilizando un dobre limiar para cada unha das 20 rexións agrarias. Desta forma:

• Nas primeiras hectáreas da explotación e ata o primeiro limiar (X hectáreas), o pago redistributivo será do 16,7 % do valor medio rexional nestas primeiras X ha. Por tanto, as explotacións de moi pequena dimensión non saen nin favorecidas nin prexudicadas con este pago.

• A partir do primeiro limiar (X hectáreas) e ata un segundo limiar (Y hectáreas), o pago redistributivo será do 40 % do valor medio rexional. As explotacións de tamaño medio, nas que unha parte maioritaria da súa superficie se atope comprendida neste tramo, pasan a ser as realmente favorecidas polo pago redistributivo.

• A partir deste último limiar de hectáreas non se concederá o pago redistributivo.

• Casos específicos: nas cooperativas, SAT e explotacións TC, o cálculo do pago aplicarase individualmente a cada un dos membros que conformen as devanditas entidades.

ECORRÉXIMES

Estas partidas remunerarán as explotacións que leven a cabo prácticas agrícolas ou gandeiras beneficiosas para o clima e o medio ambiente mediante compromisos anuais voluntarios. Estas prácticas deben ter un nivel de esixencia maior que o derivado do cumprimento da condicionalidade reforzada.

• O seu carácter é de xeral aplicación sobre o territorio nacional e o seu cumprimento, anual.

• A norma recolle sete prácticas concretas, que cobren todos os usos posibles do chan, é dicir, pastos permanentes e temporais, terras de cultivos herbáceos e terras de cultivos permanentes. Para o vacún de leite en Galicia, as máis interesantes son: pastoreo extensivo, sega sustentable, rotacións en terras de cultivo con especies mellorantes e agricultura de conservación (P1, P2, P3 e P4, no cadro 2 da páxina anterior).

• Pódese elixir entre as prácticas que máis interesen segundo o modelo de explotación.

• Poderanse solicitar tantos ecorréximes como se queira, respectando, á parte dos compromisos do ecorréxime, que só se pode solicitar un ecorréxime por unidade de superficie.

PAGO A MOZOS E MOZAS

Outro complemento á axuda básica á renda para a sustentabilidade é o pago aos xefes de explotacións que non teñan máis de 40 anos no ano natural da súa primeira solicitude admisible á ABRS ou que se incorporasen por primeira vez como xefes da gandería.

A axuda equivale ao 100 % do importe correspondente ao valor medio rexional da ABRS ata un máximo de 100 ha durante un período máximo de 5 anos.

Casos específicos:

• Cando a beneficiaria sexa muller, titular ou cotitular de explotación, a porcentaxe do valor medio rexional incrementarase nun 15 %.

• En caso de cooperativas, SAT e explotacións TC, o cálculo aplicarase individualmente a cada un dos membros que conformen as devanditas entidades.

Cadro 3. Axudas á produción sustentable de leite

Cadro 4. Axudas á produción sustentable de proteína vexetal

Importe unitario planificado (€/ha)*

*Os importes detallados son cifras planificadas con base nos resultados de anos anteriores, que poden variar en función das solicitudes deste ano

AXUDAS ASOCIADAS Á PRODUCIÓN

Así mesmo, as axudas asociadas á produción concédense pola realización dun determinado cultivo ou polo mantemento dun tipo de gando concreto. Diríxense a sectores ou tipos de explotacións vulnerables desde o punto de vista social e económico, especialmente sectores gandeiros (vacún de carne, ovino e caprino, e vacún de leite), pero tamén vexetais. Con estas axudas trátase de favorecer a sustentabilidade e a viabilidade destes sectores, reducindo o risco de abandono destas actividades produtivas. Na epígrafe de produción sustentable de leite téñense en conta as seguintes condicións:

• Vacas de aptitude láctea ≥ 24 meses inscritas no Rexistro Individual de Identificación animal (RIIA).

• Explotacións rexistradas no REGA como de reprodución de gando vacún para a produción de leite ou mixta.

• As primeiras 150 vacas cobrarán o importe unitario completo e, a partir de 151, a metade ata un máximo de 725 vacas.

• As explotacións situadas en zonas de montaña cobrarán un importe dun 15 % superior.

• Débese contar con declaracións de entregas e/ou vendas directas no Sistema de Declaracións do Sector Lácteo (INFOLAC). No caso do engorde de xatos nas explotacións de nacemento, poderán acollerse a unha axuda por animal, se reúnen estas condicións:

• Xatos de 6 a 24 meses inscritos no RIIA, cebados durante un período de 90 días, como mínimo, con destino sacrificio en matadoiro ou exportación (directamente ou a través de intermediarios).

• Explotacións rexistradas no REGA como:

- Reprodución de gando vacún para produción de carne, leite ou mixta.

- Pastos (conforme a normativa de ordenación de explotacións de vacún).

• Mínimo de 3 animais elixibles.

• As explotacións teñen que estar clasificadas como extensivas ou semiextensivas.

Para a produción sustentable de proteína vexetal, has de saber que:

• Debes cultivar algunha das especies recollidas na listaxe e determinadas variedades (rexistradas ou autorizadas).

• Realizar prácticas e labores agrícolas que aseguren o normal desenvolvemento agronómico do cultivo ata conseguir o estado fenolóxico requirido (específico de cada axuda).

• A alfalfa de regadío unicamente se pode utilizar para abastecemento do mercado interno da UE.

• Debes dispor dunha superficie mínima de 1 ha en secaño e 0,5 ha en regadío.

As axudas máis interesantes para o sector vacún de leite son as dirixidas á produción de leguminosas.

AXUDAS AO DESENVOLVEMENTO RURAL Finalmente, en función da localización e das características da explotación, poderán beneficiarse da axuda anual por zona con limitacións naturais (ZLN).

Segundo o sistema produtivo da explotación, tamén poderán solicitar as axudas agroambientais, compostas por diferentes liñas de axuda. Poden ser de interese para o sector lácteo as liñas de cultivos sustentables, fomento de pastos, produción ecolóxica e cultivos en risco de erosión xenética. Para percibir estas axudas é necesario cumprir cunha serie de compromisos durante 5 anos.

Para máis información sobre todas estas axudas da PAC 2023-2027, pode consultar o Portal Nova PAC, da web do Fondo de Garantía Agraria Galego www.fogga.xunta.gal/gl/pac/pac_2023_2027 ou poñerse en contacto cos seus servizos técnicos a través deste correo electrónico: sxpac.fogga@xunta.gal.

Os podólogos bovinos invisten en melloras e avances para o sector

O ámbito gandeiro necesita xente nova, con ganas de aprender, de atender e de ser cada día máis profesional. Sirva como exemplo nesta nova entrega da nosa sección o traballo de Martín Ruiz, un gandeiro da comarca Valles Pasiegos (Cantabria), quen, despois de realizar un grande esforzo económico, investiu na primeira unidade Ten Napel Hoofcare que chegou a España.

dunha gaiola de contención de podoloxía bovina, en concreto a primeira unidade Ten Napel Hoofcare que chegou ao noso país.

RENOVARSE PARA MELLORAR O SERVIZO

Con esta unidade, Martín conseguiu proporcionar un servizo máis amplo que coa anterior máquina: seguridade, menos tempo e, sobre todo, un mellor manexo e seguridade para a vaca.

O sector precisa renovarse e dispor das mellores ferramentas, tanto o gandeiro coma o resto dos profesionais. Por iso, os podólogos necesitan estar actualizados para dar un mellor servizo e así manter a saúde podal do rabaño na explotación, para o que deben facer grandes investimentos co fin de achegarlle a máxima calidade a unha actividade que é tan importante para os gandeiros.

A continuación, lembramos os tipos de recorte que estes especialistas aplican nas granxas para preservar a saúde podal dos seus animais:

TIPOS DE RECORTE

Oapoio aos mozos e mozas no medio rural e aos seus proxectos de emprendemento son fundamentais para fixar poboación, á vez que se lle brindan servizos ao tecido económico local; neste caso referímonos á zona agrogandeira cántabra.

Nun contexto de traballo conxunto cos empresarios da comarca Valles Pasiegos, o mozo gandeiro Martín Ruiz Fernández solicitou unha axuda ao programa Leader que desenvolveron neste lugar para a adquisición

Anteriormente, Martín traballaba para a firma Nestlé e, posteriormente, en Ensa Equipos Nucleares, pero leva toda a vida arraigado no negocio familiar, Comercial Maradona, coñecidos na súa comunidade polo servizo que lle ofrece ao sector. Grazas aos seus irmáns César e José, empezou neste mundo; en concreto, a primeira toma de contacto foi cando José lle presentou ao seu profesor Iker Eletxiguerra, veterinario e podólogo na zona de Karrantza (Bizkaia), un dos máis grandes profesionais que coñeceu, e mellor persoa.

Preventivo: este, á súa vez, pode realizarse por distintos métodos; o holandés é o máis coñecido. Para alcanzar este obxectivo, o recorte preventivo é unha estratexia imprescindible: un ou dous recortes ao ano son necesarios para manter os pezuños dos nosos animais nun estado óptimo.

Terapéutico: as coxeiras son a terceira causa de perdas económicas nunha granxa leiteira. Unha vaca coxa deixa de alimentarse correctamente, o que repercute na súa produción (pode descender en máis dun 30 %), e, a nivel reprodutivo, estes animais non mostrarán o celo de maneira correcta, aumentarán os días abertos e terán maior dificultade para quedar xestantes.

LANDEIRA SCG. NEGREIRA (A CORUÑA)

Cooperativizar procesos para optimizar resultados

A creación dunha cooperativa de utilización de maquinaria agrícola (CUMA) con outras sete ganderías da comarca foi o seu primeiro proxecto cooperativo hai máis de vinte anos e, pouco despois, fundarían un centro de recría e outro de alimentación cos mesmos socios. O traballo en común nestas tres áreas, xunto ao muxido robotizado e a mellora xenética, marca as guías desta gandería coruñesa.

Localización: Negreira (A Coruña)

Propietarios: José Manuel Barbeira, Carlos Grille e Rogelio Grille

N.º total de animais: 487

Vacas en muxido: 250

Media de produción: 42-44 l/vaca/día

Porcentaxe de graxa: 3,50 %

Porcentaxe de proteína: 3,40 %

RCS: 190.000 cél./ml

Superficie agrícola: 160 ha

Venda do leite: Celta

En agosto de 2001 naceu a sociedade Landeira, unha unión entre a granxa familiar de Rogelio Grille e seu irmán Carlos con outra dun veciño que abandonaba a actividade. Pasados catro anos, uniríase ao proxecto o seu curmán José Manuel Barbeira, acabado de incorporarse á explotación de seu pai, que se xubilaba.

Desta maneira, 2005 poderíase considerar como o ano no que se asentou a base definitiva do que é hoxe Landeira SCG. Actualmente, contan cun rabaño de 287 vacas, 250

en muxidura e unhas 37 secas, e 200 xatas e xovencas e producen unha media que “oscila durante todo o ano entre os 42 e os 44 litros por vaca e día”, apunta Rogelio Grille. A graxa alcanza o 3,5 % nos momentos máis altos e a proteína, o 3,4 %. “As cifras poden variar dependendo da agresividade do verán, pero movémonos nestes niveis de produción”, aclara o gandeiro. O reconto de células somáticas do mes anterior á nosa visita era de 190.000 células por mililitro.

En Vaca

Rogelio Grille, José Manuel Barbeira e Carlos Grille, socios de Landeira

Tanto o seu irmán como o seu curmán dedícanse ao negocio a tempo completo e Rogelio comparte o traballo con outras dedicacións: “Reparto o meu tempo entre Landeira, Seragro, Recría Castro e Ganxabar, o centro de recría que temos en común con outras ganderías do Xallas e A Barcala”.

A maiores danlles emprego a outras tres persoas en dúas quendas de traballo. “Carlos e José Manuel cámbianse cada semana, un de mañá e outro de tarde. Entre os empregados, un está sempre de mañá; outro, sempre de tarde, e o terceiro ten horario partido”, indica.

A nave principal da gandería divídese en catro zonas. Na primeira delas manteñen as vacas primíparas e de segundo parto con dous robots de muxido; na segunda, as produtoras máis adultas con outro robot; na terceira están as acabadas de parir cunha terceira máquina, e na cuarta área descansan as secas, xovencas preñadas e un lote de preparto.

Aínda que teñen diferentes tipos de cubículos por mor do crecemento paulatino das instalacións, as camas son todas de carbonato con serraduras. Segundo di Rogelio Grille: “Sempre que os cubículos teñan as medidas apropiadas, o segredo é a cama. Facemos nós a mestura e repartímola dúas veces á semana”.

Alta Calidad Alemana Asegurada!

“A PRODUCIÓN OSCILA DURANTE TODO O ANO ENTRE OS 42 E OS 44 LITROS POR VACA E DÍA”

O rabaño suma un total dunhas 250 vacas en muxidura

Anteriormente, utilizaban area, pero como consecuencia das complicacións que esta ocasionaba na xestión dos xurros, decidiron cambiar o material a pesar de saír máis caro. “Desde o punto de vista da saúde do ubre, sería mellor a area sen dúbida, pero, se hai un bo manexo das camas –puntualiza–, tampouco é un gran problema”. No lote de secas e preparto levan varios anos con cama fría, que enchen segundo van vendo e fresan todos os días.

A limpeza realízana con arrobadeiras de cable automatizadas e todo o xurro se dirixe a unha fosa común cuberta de case dous millóns de litros de capacidade. “Imos botando o xurro nas terras segundo o tempo nolo vai permitindo e en función das necesidades dos nosos cultivos. Estamos conseguindo un xurro de moita calidade, cun 12 % de materia seca”, engade.

VENTILACIÓN E PLACAS SOLARES

A localización da granxa, en pleno val da Barcala, fai que os invernos sexan abrigados e que os veráns sexan bastante calorosos, “aínda que o tempo está moi cambiante e estamos tendo estíos moi diferentes”, recoñece Grille. Os veráns nos que a calor aperta, as vacas necesitan liberarse dese estrés e tiveron que investir nun sistema de ventilación con ventiladores e aspersores que funciona automaticamente tendo en conta o THI (índice de temperatura e humidade).

“Cando veñen unha morea de días seguidos con 36, 38 ou 40 graos, os animais reséntense e con este sistema minimizamos a baixada de produción. Podemos perder dous litros de media, pero é que hai granxas que chegan a perder ata sete litros”, diferencia o gandeiro.

Para combater o gasto que a ventilación supón para a conta global do negocio, Grille fálanos da pequena planta de placas solares que instalaron no teito da nave, cun total de 20 kW.

“TEMOS MOITOS METROS DE TELLADO PARA COLOCAR PLACAS E NON VAI QUEDAR MÁIS REMEDIO QUE INSTALAR MÁIS PARA SEGUIR AFORRANDO NAS FACTURAS DE ELECTRICIDADE”

“As facturas de luz do mes de xaneiro ou decembro poden aproximarse aos 2.300 euros, mentres que a de xullo foi de 5.700 euros e a de agosto, de 6.200 euros. O arrefriamento do leite loxicamente leva boa parte deste peso, pero o sistema de ventilación nótase e moito”, reconta. Ademais, debido aos robots, que moxen todo o día, o tanque está traballando pouco pero continuamente e, grazas ao recuperador de calor do tanque, producimos auga quente as 24 horas do día.

Os dous sistemas axúdanlles a minimizar o consumo de enerxía e recalca: “Temos moitos metros de tellado para colocar placas e non vai quedar máis remedio que instalar máis para seguir aforrando nas facturas de electricidade”.

A fosa de xurro está cuberta e ten unha capacidade de case dous millóns de litros

Continuarán a aumentar a planta de placas solares, actualmente de 20 kW

Camas de carbonato e serraduras, e sistema de ventilación na nave de produción

ANTE A FALTA DE MAN DE OBRA: ROBOTS

O muxido en Landeira realizouse ata o ano 2018 nunha sala de espiña de peixe que se foi ampliando pouco a pouco ata chegar aos 22 puntos, 11 de cada lado.

Nese momento e cun nivel de produción alto, creron na posibilidade de lograr os tres muxidos e abordaron dúas opcións: incorporar unha sala nova ou decantarse polo muxido robotizado.

“As complicacións que nos ía supoñer a obra civil dunha nave nova para a sala e as dificultades que xa estabamos sufrindo na procura de man de obra axeitada foron os dous motivos de peso polos que nos decidimos a robotizar o muxido”, confirma Grille.

No proceso de cambio axudoulles moito a distribución por lotes que tiñan das vacas en produción. Comezaron en xaneiro de 2019 coa instalación do primeiro robot para as vacas máis adultas, continuaron en abril cos dous seguintes nos lotes de primíparas e segundos partos e finalizaron en agosto dese mesmo ano co último para vacas acabadas de parir.

“O proceso foi complexo, perdemos produción e tivemos que sacrificar animais, sobre todo aqueles que non se adaptaban. Iso si, este último non foi un gran problema xa que temos moita recría”, recoñece o gandeiro.

Entre os principais inconvenientes resalta o custo, “muxir con robot é moito máis caro que facelo en sala”, e entre as vantaxes enumera as seguintes: “Estamos rozando os tres muxidos, cunha media de 2,7, levamos adiante as tarefas da granxa con moita menos man de obra, a cualificación e preparación dos empregados non é tan importante e podémonos permitir o luxo de ter imprevistos, vacacións, baixas...”.

MAQUINARIA, RECRÍA E FORRAXES EN COMÚN

En 2001, ao pouco tempo de crear a sociedade Landeira, fundan xunto a sete ganderías pertencentes ás comarcas de Xallas e A Barcala unha cooperativa de utilización de maquinaria en común (CUMA) coa idea de realizar os traballos de maquinaria, carro, ensilados e demais de maneira conxunta.

Coa mesma filosofía, pero cinco anos máis tarde, as mesmas oito granxas deciden xuntar a recría e construír as instalacións de Ganxabar (Ganaderos de Xallas e A Barcala), un centro de recría no que mellorar a xestión da cría das súas xatas e xovencas.

O traballo cooperativo dá os seus froitos nos dous proxectos anteriores e, en 2010, o grupo de gandeiros decide dar un paso máis neste mesmo senso e copiar a idea para a administración das forraxes e das comidas dos seus animais. Así xorde Forxabar, a súa cooperativa de forraxes.

Robotizaron o muxido en tres fases de xaneiro a agosto de 2019

“ESTAMOS ROZANDO OS TRES MUXIDOS, CUNHA MEDIA DE 2,7, E PODÉMONOS PERMITIR O LUXO DE TER IMPREVISTOS, VACACIÓNS, BAIXAS...”

Proliant®

mejora el vigor y el rendimiento de la cosecha

Fitorregulador que maximiza el rendimiento del maíz

PRIMER FORMULADO A BASE DE ÁCIDO GIBERÉLICO REGISTRADO EN MAÍZ

• Estimula el crecimiento vegetativo

• Aumenta el vigor

• Permite un mayor desarrollo del tallo y las hojas en las primeras etapas

• Fortalece el cultivo preparándolo para cualquier estrés medioambiental

• Aumenta la tolerancia a la sequía

• Promueve el aumento de la producción

FUNCIONAMENTO DE GANXABAR

Todos os mércores entran no centro un grupo de xatiñas das diferentes explotacións, pois fan recollida unha vez á semana daqueles animais que teñen a analítica da ADSG aprobada e son libres de BVD.

A diferente orixe das becerras non supón inconveniente algún despois de tantos anos de traballo, pois contan coa “mesma xenética, as mesmas condicións sanitarias. Somos ao fin e ao cabo unha unidade epidemiolóxica e ningunha das granxas compra animais de fóra”, afirma.

“En canto chegan, identifícanse, pésanse e mídense, e pasan a boxes individuais, onde se manteñen toda a súa etapa lactante”, detalla Rogelio Grille.

Comezan o seu período de leite con tres tomas de dous litros a primeira semana, pasan a tres tomas de tres litros as cinco semanas seguintes e despois vanlles baixando gradualmente a inxestión de leite ata destetalas con 85 ou 87 días e uns 97 kilos de peso, máis ou menos.

A partir da desteta xúntanse en lotes de cinco animais, onde comen penso a discreción e raigrás deshidratado ou palla picada, dependendo da época do ano, e sobre os 120 días comezan a proporcionarlles comida do carro da ración das vacas de leite. Ata os 150 días están compartindo penso a discreción e ración de produción e, a partir dos 150 días, comen só ración de vacas de leite. “Será desde os 180 cando empecen a comer unha ración que preparamos para elas, concretamente con silo de millo, algo de silo de herba, algo de palla e un núcleo de penso e colza. Finalmente, desde os 10 meses ata a inseminación comen outra ración que consta de pouco silo de millo e moito silo de herba”, indica Grille.

Desde que están preñadas, a ración volve a cambiar por outra elaborada con pouco silo de millo, moito silo de herba, un pouco de colza e un núcleo de correctores. “Todo o silo de herba que utilizamos para as xovencas adoita ser o de menos calidade, o que non nos gusta para as vacas de leite, aínda que haxa momentos nos que se usa o mesmo para todas”, concreta.

As camas neste centro adoitan ser todas de palla, “ás veces nos lotes de xovencas máis grandes metemos casca de pino, por motivos económicos –aclara–, pero normalmente son de palla. Cando xa están preñadas, pasan a cubículos con serraduras”.

Despois de tantos anos de recría en común e de ir optimizando procesos, Grille resalta a exquisitez da alimentación para conseguir animais moi potentes no momento da desteta e o traballo conxunto coas granxas socias no secado, con bos protocolos de vacinación, para que as becerri-

ñas cheguen a Ganxabar nas mellores das condicións. Outra clave para o gandeiro é o encalostrado “rápido, de boa calidade e de moita cantidade”.

Están preñando as xovencas con 13 meses de media e conseguindo unha idade media ao parto de 22,3 meses, o cal quere dicir que están preñando arredor dun 30 % de animais con 12 meses. Ante estas cifras, detalla que “os animais son inseminados cando miden máis de 1,38 m á grupa e pesan entre 400 e 420 quilos. É primordial preñar animais ben conformados para obter vacas de primeiro parto espectaculares”. “Temos algunha xovenca parida con 20 meses, é dicir, que preñou con 11 meses e pico, que fixo 13.000 ou 14.000 quilos de leite sen ningún problema”, salienta.

A idea marcada e máis desexable para repartir as xovencas preñadas de Ganxabar ás súas correspondentes explotacións sería facelo aos 7 ou 8 meses de preñez, pero “o espazo no centro de recría estase quedando xusto e agora mesmo estamos repartindo animais con 5 ou 6 meses de preñez”, recoñece Grille.

Volven nese momento a Landeira e colócanse na zona de xovencas preñadas ata que lles quedan 20 días para parir, “momento no que se trasladan ao lote de preparto”, di.

Están sendo inseminadas aos 13 meses de media

As xatas de Ganxabar permanecen en boxes individuais ata a desteta

“É PRIMORDIAL PREÑAR ANIMAIS BEN CONFORMADOS PARA OBTER VACAS DE PRIMEIRO PARTO ESPECTACULARES”

FORXABAR E A XESTIÓN DAS FORRAXES

Landeira é un bo exemplo de que as iniciativas cooperativas entre grupos de granxas poden funcionar ben. A CUMA foi o primeiro dos proxectos, seguiron co centro de recría e o último foi a creación de Forxabar, un sistema para programar en conxunto os cultivos das ganderías, realizar os ensilados, comprar as materias primas necesarias para as racións e preparar e distribuír a comida dos animais das oito granxas.

Programan cada campaña a principio de ano e deciden as hectáreas que vai sementar cada gandería con millo, para silo ou gran, ou con raigrás, inglés ou italiano. “Pensamos de antemán que variedades de millo e de herba imos comprar en función desta planificación e logo imos axustando estas ideas previas en función dos cortes que imos facendo, dependendo do tempo”, describe Grille.

Partindo destas premisas, cada gandería leva o control dos seus cultivos e todas as materias primas que entran en Forxabar serán pesadas e analizadas para rexistrar a súa materia seca e as súas calidades, “no caso da herba, proteína, e no caso do millo, proteína e amidón”, matiza.

A estes inputs de cada granxa póñenlles prezo en función desas analíticas e as ganderías son así incentivadas para producir forraxes da maior calidade e cantidade. “Intentamos producir todos forraxes de calidade desde un punto de vista económico, porque canto máis cobremos por iso, mellor, e tamén desde o punto de vista da futura ración, pois sabemos que o que entregamos

vai vir de volta nas racións dos nosos animais”, sinala.

Precisamente, desde Forxabar preparan as racións dos diferentes lotes das explotacións “á carta”. Ensilan o millo e a herba en trincheiras coas materias que entregan as granxas socias e, á parte, compran palla, colza e soia, segundo as necesidades e os prezos do mercado, e tamén os núcleos. Desde o ano pasado fan o gran húmido tamén en trincheiras, aínda que sempre o fixeron en salchichas. “Empezamos a probar o sistema con parte e parte, e vimos que a trincheira non daba problemas ao consumir gran cantidade de gran húmido”, subliña.

“Temos dous carros autopropulsados de 27 metros e un remolque con descarga e realizamos as racións das vacas de leite, de secas e de xovencas que cada explotación necesita”, explica o gandeiro. En Landeira entregan unha vez ao día a ración das produtoras e das secas e xovencas preñadas.

Grille comenta que, a pesar de ser rabaños todos moi similares, “o consumo de materia seca segundo os días en leite, a idade media do rabaño, as instalacións… é moi diferente entre unhas granxas e outras”. Tamén as granxas robotizadas, como é o caso de Landeira, precisan dun tipo de ración adaptada, diferente a outras granxas con sala.

As súas produtoras están comendo unha ración todo ano cuns 30 kg de silo de millo, uns 10 kg de silo de herba, 4 kg de gran húmido, 3 kg de colza e 3 kg de núcleo, que inclúe correctores, algo de fariña de millo e algo de cebada. “A maiores, o robot

proporciónalles unha base de 4 kg de penso. A partir dos 30 litros de leite, por cada 5 litros máis, medio quilo máis de penso. As de 60 litros chegan a comer sete quilos de penso no robot e as vacas que non chegan aos 30 litros son descartadas”, especifica Grille.

As secas toman todo o ano outro preparado con 10 kg de silo de millo, 5 kg de palla e un núcleo con correctores e un pouco de colza.

A última adquisición de Forxabar foi unha picadora de palla coa idea de comprar a palla enteira e picala eles mesmos. “A ración de secas leva moita palla e a maiores, cando a de produción ten moita humidade, tamén se lle engade medio quilo. Ao vir picada tennos dado problemas. Desta maneira, cando vén un camión con palla de mala calidade, pícase e apártase para as camas das xovencas. A de boa calidade –remata– pícase todos os días para as racións que precisamos”.

PRIORIDADE ABSOLUTA AO MILLO

En Landeira traballan un total de 160 hectáreas e danlle “prioridade absoluta ao cultivo de millo”. Intentan sementar a máxima calidade de millo nas mellores parcelas e conseguir altas producións con moita calidade.

As cen mellores hectáreas téñenas dedicadas ao millo e están conseguindo rendementos de 45.000 kg/ha, cun 35-36 % de materia seca e un 38 % de amidón. As fincas menos boas déixanas para raigrás inglés permanente. “Facemos múltiples cortes, segundo o tempo. Cinco, seis, catro cortes…”, conta.

Instalacións de Forxabar Preparan acotío as diferentes racións das granxas socias á carta

“INTENTAMOS PRODUCIR TODOS FORRAXES DE CALIDADE DENDE O PUNTO DE VISTA ECONÓMICO E PORQUE SABEMOS QUE O QUE ENTREGAMOS VAI VIR DE VOLTA NAS RACIÓNS DOS NOSOS ANIMAIS”

Para sementar o millo, botan moito xurro nas parcelas e tentan comezar a sementar as primeiras a mediados de abril. Nas primeiras usan ciclos moi longos e segundo se vai traballando van baixando o ciclo. “Nos máis longos utilizamos variedades para gran e tamén cultivamos variedades intermedias. Imos variando segundo a planificación previa. Sempre queremos encher primeiro os silos de millo de forraxe para asegurar ter millo ata o mes de marzo do ano seguinte e o resto faise para gran”, distingue.

Nestas hectáreas que cultivan millo fan rotación con herba só nas menos húmidas, nas que botan trevos.

A CUMA permítelles ter a disposición toda a maquinaria que necesitan para o día a día: rotativas para segar a herba, fileiradoras, cisterna para o xurros, sementadora de millo, arados, grades… “Subcontratamos, iso si, –admite– todo o necesario para o ensilado do millo e da herba, porque é maquinaria que só utilizamos en momentos moi puntuais do ano”.

VACAS PRODUTIVAS, FUNCIONAIS E SAS

No aspecto reprodutivo, todos os animais de Landeira contan con colar de identificación con control de ruminación, actividade e detección de celos. “Achégannos moita información en tempo real de cada animal e podemos tomar decisións con moita antelación. A detección de celos é tan fiable que son moi poucos os animais que teño que sincronizar”, comenta Rogelio.

Póñenlles o colar no momento que chegan á granxa preñadas e xa non llelo quitan ata que marchan ao matadoiro. No centro de recría utilízanos para a detección de celos e desde que están diagnosticadas como preñadas recolócanllelos ás máis novas para poder optimizalos o máximo posible.

O 100 % da recría é inseminada con seme sexado e o 90 % das vacas adultas, con seme de carne. “Tan só nunha porcentaxe pequena de vacas primíparas usamos sexado, naquelas máis top, ou son receptoras de embrións”, afirma.

Desta maneira, conseguen ter un rabaño con moitas vacas novas, o 35 % máis ou menos son primíparas, e cunha fertilidade relativamente cómoda. O intervalo entre partos aproxímase aos 412 días e case nunca preñan animais antes dos 90 días posparto.

A orixe do sexado é variada, “Os Estados Unidos, O Canadá, Alemaña ou España, pero sempre do mellor que hai no mercado”, matiza Rogelio.

“A xenética sempre foi unha das miñas paixóns –recoñece o gandeiro coruñés– e sempre me gustou traballar con animais xeneticamente sobresalientes.

Xestiona man a man con Xenética Fontao a realización de transplantes de embrións e fecundacións in vitro e para a selección xenética prioriza o GICO: “Gústame escoller os touros máis altos neste índice. Buscar vacas produtivas, funcionais e sas”. Ademais, leva varios anos xa xenotipando todos os animais da granxa e realizando a mellora en base a estes resultados.

Nos criterios de selección tamén inflúe agora a utilización de robots de muxido: “Aspectos aos que antes non lles daba importancia cobraron agora forza, como pode ser a lonxitude dos tetos, un carácter que nunca prioricei e que neste momento si que teño en conta”.

Outro trazo que tamén colleu peso na escolla dos sementais é o A2A2. “Cando estou entre dous animais parellos, sempre escollo o A2A2. Agora mesmo case podemos dicir que andamos nun 99 % de touros con esta característica. Se un animal top que non o é, utilizo igualmente, pero si que o estou mirando”. A día de hoxe a industria á que lle venden o leite, Celta, non paga o leite A2A2, pero “nunca se sabe. Esa posibilidade ímola barallar”.

NOS TOP DA XENÓMICA

A súa aposta pola xenómica, “xa hai moitos anos que non utilizo ningún touro probado”, fai que sexan moitos os touros que utilizan en cada campaña. “A xenómica é moi dinámica, cada poucos meses temos probas e touros novos e estamos intentado utilizar sempre o último. Cando diversificas e compras os mellores individuos do top, non te equivocas”, asegura.

“A XENÉTICA SEMPRE FOI UNHA DAS MIÑAS PAIXÓNS E SEMPRE ME GUSTOU TRABALLAR CON ANIMAIS XENETICAMENTE SOBRESALIENTES”

Apenas sincronizan animais grazas á detección de celos dos colares

O 100 % da recría é inseminada con seme sexado e o 90 % das vacas adultas, con seme de carne

Deste xeito, a xenética de Landeira sobresae nas listaxes de femias e de touros do panorama nacional. LSCG Tanxu P FIV Red ET, vendido a Xenética Fontao, posicionouse no número 4 do último top dos mellores touros xenómicos nacionais, un semental con boas cifras de produción, excelentes trazos de saúde e tipo moi correcto, que transmitirá, ademais, ubres apropiados para o muxido robotizado e é portador de xene acorne.

En canto a femias, entre as 25 mellores xovencas xenómicas por ICO atópase LSCG 883 Saturn ET, que leva repetindo nestes primeiros postos varios anos, e sete fillas dela con Captain e con Pinkfloyd. “A número 1 por GICO de España é LSCG 102 Pinkfloyd 883 ET, cun índice de 5.483”, comenta o gandeiro. A última adquisición para seguir traballando familias de alto nivel xenético foi un animal roxo e acorne comprado nunha poxa en Alemaña o ano pasado.

CUSTOS E MINIFUNDIO, EIVAS DO SECTOR

Na súa avaliación da situación do sector, Rogelio Grille alerta sobre dous temas importantes: “Os custos de produción sempre soben moito antes de que se lle incremente o prezo do leite ao produtor e o sistema minifundista de Galicia é unha lacra que segue a condicionar o lácteo galego”.

Subliña que o ano 2022 foi proba de que os prezos das materias primas se dispararon dunha maneira desorbitada, “duplicáronse”, e que a repercusión ao gandeiro chegou tarde. “Subiron a soia, o millo, o gasóleo, o penso e, despois de dous meses, comezou a incrementarse o prezo do leite, pero aqueles gandeiros que non teñen ben optimizada a súa alimentación, que compran a forraxe, pasárono moi mal”, concreta.

En Landeira comezaron o ano cobrando o leite a 32 céntimos e rematárono a 58 céntimos. Consecuencia non só da suba das materias senón tamén “da baixada de produción a nivel europeo e global –valora–, da situación poscovid e tamén da guerra de Ucraína. A produción descen-

“O SISTEMA MINIFUNDISTA DE GALICIA É UNHA LACRA QUE SEGUE A CONDICIONAR O LÁCTEO GALEGO”

deu en toda Europa e España, como deficitaria, deixou de recibir leite de fóra; ás empresas non lles quedou outra que subir os prezos”.

Dubitativo sobre cómo se desenvolverá esta situación, remata a nosa entrevista destacando o gran problema do sector lácteo en Galicia: “O minifundio que seguimos padecendo fainos ser pouco competitivos, porque temos moito traballo para poder lograr forraxes de calidade. As nosas fincas non están moi lonxe, témolas todas a un máximo de sete quilómetros, pero contamos con máis de 400 parcelas para 160 ha”. “Os gandeiros galegos somos intensivos porque non temos outro remedio, esta situación condiciona a forma das nosas explotacións. Se non es intensivo, non es economicamente rendible”, finaliza.

Traballan 160 hectáreas, distribuídas en máis de 400 parcelas

Landeira SCG

Negreira (A Coruña)

PRODUCIÓN

Vacas en muxidura: 250

Secas: 37

Recría: 200

Litros vaca/día: 42-44

Graxa: 3,50 %

Proteína: 3,40 %

INSTALACIÓNS

Lotes de produción: 4

Robots: 4

Media de muxidos: 2,7

Empregados: 3

Camas: carbonato e serraduras

Ventilación: ventiladores e aspersores

Fosas: 1 Capacidade: 2 millóns de litros

Sistemas de aforro de enerxía:

Planta de placas solares de 20 kW | Recuperador de calor

CULTIVOS

160 ha

Millo: para gran e para silo 45.000 kg/ha | 35-36 % materia seca | 38 % amidón

Herba: raigrás inglés ou trevo

REPRODUCIÓN E XENÉTICA

Desteta: 85-87 días

Idade media para 1.ª inseminación: 13 meses

Idade media ao 1.º parto: 22,3 meses

Seme sexado para o 100 % da recría e as vacas top

Seme de carne para o 90 % das vacas

35 % de vacas primíparas

Todos os touros utilizados son xenómicos

MAQUINARIA, RECRÍA E FORRAXES EN COMÚN

Manteñen tres áreas da granxa en sistema cooperativo con sete ganderías máis das comarcas de Xallas e A Barcala:

• CUMA, para a maquinaria

• Ganxabar, para a xestión da recría

• Forxabar, para a administración de forraxes e racións

Calidade de muxido e independenCia de man de obra todos os días do ano

El Pinós Nou é unha granxa familiar situada en Rupit i Pruit, ao norte da provincia de Barcelona e a 1.000 metros de altitude. A súa localización, bastante afastada dos grandes núcleos de poboación, convértese pouco a pouco no seu principal hándicap para a contratación de traballadores e os seus propietarios, Jordi, Sebastiá e Gerard Juanola, deciden hai case dous anos dar o paso ao muxido robotizado para lograr independencia total de traballadores externos e poder levar todos os traballos na gandería unicamente entre os tres.

Os seus tres DairyRobot R9500 arrancaron o muxido das súas 180 vacas en novembro de 2021 e xa lograron incrementar a súa produción uns 7 litros por vaca e día e chegar a superar os 3 muxidos de media.

Á robotización do establo, engadiron a incorporación dos colares CowScout, para o control da actividade, a detección de celos, a inxestión, a ruminación e a inactividade das súas vacas, e tamén a amamantadora C400 con dous boxes, para a recría das súas xatas.

Para máis información: GEA.com/es/dairy-farming

en Vídeo

el pinós nou

Localización: Rupit i Pruit (Barcelona)

Número total de animais: 460

Vacas en muxido: 180

Media de número de muxidos: 3,25-3,29

Media de produción: 42 litros/vaca/día

Porcentaxe de graxa: 3,80 %

Porcentaxe de proteína: 3,35 %

RCS: 180.000-250.000 cél./ml

Que sistema de muxido tiñan antes de instalar o robot?

Muxiamos cunha 2×8 de espiña de pescado.

Por que decidiron robotizar o muxido?

Primeiro, polos problemas que tiñamos para atopar traballadores. Estamos a 1.000 metros de altitude, un pouco separados da civilización e a verdade é que era complicado. Chegamos a pagar por catro horas e media diarias, para o muxido da tarde e unha fin de semana si e outra non, uns 2.000 euros, se era autónomos, ou 1.600, se eran fixos, e nin así conseguiamos xente. Un desastre.

Segundo, pola forma de muxido, que sempre é a mesma. Por último, porque tes garantido o muxido sexa sábado, domingo, Nadal ou 1 de agosto. Esperabamos tamén un aumento na produción e un mellor benestar para as vacas.

Por que escolleron GEA e que características deste modelo lles gustaron máis?

A maiores de ver un robot cun deseño moi sinxelo, encantoume o feito de poder separar o leite dos catro tetos e a velocidade de colocación, considerablemente diferente a robots doutras marcas.

Ademais, foi esencial tamén o servizo técnico, porque nesta comarca é moi bo e rápido.

Como lembran o proceso de cambio?

O feito de querer poñer os robots onde estaba a antiga sala de muxido fixo que o proceso fose duro.

Colocamos os dous primeiros robots, o da nave de abaixo e o dun lado da sala de muxido, e tivemos que muxir todas as vacas nun só lado da sala. Logo, en dous días tivemos que instalar o terceiro, amorear e muxir todas as vacas en dous robots e, finalmente, arrancar co muxido no terceiro box.

Que diferenzas notan da sala ao robot?

En novembro cumprimos un ano co muxido robotizado. Aumentamos a produción uns 6 ou 7 litros por vaca e creo que poderemos chegar a 8 ou mesmo a 10 litros máis por vaca, porque pasamos de estar a dous muxidos a lograr unha media de 3,25-3,29.

Tamén comezamos a notar mellor calidade de vida e o traballo faise moi diferente.

robots, iso

As vacas están máis relaxadas e non teñen os ubres tan dilatados. Non fan todas o mesmo ao tempo e iso axuda a superar esa orde xerárquica que existe entre elas.

“Encantoume o feito de poder separar o leite dos tetos e a velocidade de colocación”

No robot de vacas primíparas traballan co separador de costros Aumentaron a produción uns 7 litros por vaca e día

Ademais do robot, monitorizaron todas as vacas cos colares CowScout. Que vantaxes lles achegan?

A detección de celos e a ruminación. Antes mirabamos celos de maneira visual e con este sistema melloramos moito a taxa de preñez, porque nos facilitan as horas exactas nas que debemos inseminar cada animal.

Co tema da ruminación, ao comezo, non lle fixen moito caso e un veciño de cerca que robotizou a granxa de forma similar a esta sempre me dicía: “Jordi, mira a ruminación, que si miras a ruminación, tes a granxa controlada” e eu centrábame noutras cousas, como os datos de produción.

Chegou un día no que unha vaca, que estaba dando 62 litros diarios, baixou moito nos niveis de ruminación e non lle proporcionei ningún tipo de medicación. Ao cabo de 48 horas estaba con mastite, con pulmonía... É certo que vixiando a ruminación tes a granxa controlada e atallas futuros problemas.

Contades tamén coa amamantadora C400 de GEA? Si. Gastamos moita cantidade de leite, iso si, pero as xatas crecen moitísimo máis que antes e chegan a tomar 11 litros de leite cada día.

Ademais, comezan a tomar leite na amamantadora aos 5-6 días e practicamente desapareceron as diarreas. Supoño que axuda a forma de mamar, pouco a pouco durante todo o día e non en dúas tomas máis grandes ao día.

Outro tema importante é que axuda moito á desteta, porque se autoconvencen de que a máquina non dá máis leite.

Con ela, só nos preocupamos de darlles leite aos acabados de nacer. Os machos vendémolos aos 12-15 días e das xatas xa nos esquecemos a partir dos 5-6 días que van á amamantadora. Repasamos cada día se tomaron e punto.

Que valoración xeral fan do cambio?

Hoxe en día, ou te pos ao día ou desapareces, como fixeron moitos veciños. Entre o previsible aumento que pode

“Cos colares, melloramos moito a taxa de preñez e, mirando a ruminación, temos a granxa controlada”

Héctor Salas

Delegado de GEA en Cataluña, Aragón, Navarra, Canarias e Baleares

“As xatas crecen moitísimo máis e as diarreas practicamente desapareceron”

ofrecer na produción e a mellora de calidade de vida para os gandeiros, creo que a robotización é o futuro para as ganderías familiares de tamaño medio. É a mellor opción para poder levar o negocio sen traballadores.

uns dous días con todos os animais dos tres patios en dous robots mentres que se rematou a súa posta a punto, o que implicou máis esforzo por parte dos gandeiros.

Finalmente, quedaron colocados tres DairyRobot R9500, xa coa última versión de software incorporada, con todas as actualizacións no módulo de muxido e todo o que isto implica para a optimización dos tempos de muxido e a xestión do rabaño.

Que aspecto destacaría desta granxa?

Cal foi o reto máis destacado do proxecto de El Pinós Nou?

O principal foi montar a instalación dos robots ao mesmo tempo que se traballaba coa sala de muxido. Comezamos co primeiro deles nunha instalación relativamente independente, cunhas 60-70 vacas. Para o segundo robot, anulouse a sala de muxido por un lado e muxíronse todos os animais só no outro lado e, para o terceiro robot, traballouse durante

Os animais nesta gandería divídense en tres zonas produtivas, co seu robot correspondente: un lote de baixa produción; outro de alta produción, con primeiros partos e animais máis complicados, onde traballan co separador de costros e onde hai animais con necesidades especiais, e un terceiro grupo, puramente de alta produción, con vacas multíparas que producen entre 35 e 65 litros por día. Debemos destacar que no robot das vacas de primeiro parto atopámonos cunha media superior aos tres muxidos por vaca e día. As primíparas, ao ter menos capacidade cisternal no ubre, agradecen moito o feito de poder ir varias veces ao robot e poder realizar varios muxidos. Este detalle pode chegar a incrementar no caso das primíparas entre 8 e 12 litros máis de leite o seu pico de lactación. Ademais, xa se afán a ir máis frecuentemente ao robot e a ter más muxidos.

“No robot das primíparas atopámonos cunha media superior aos tres muxidos, o que aumenta o seu pico de lactación entre 8 e 12 litros de media”

Ensilado de pradeira: coñecelo axuda a xestionalo

Neste estudo abordamos a importancia de realizar accións que nos leven a obter un ensilado da máxima calidade a través da información e do coñecemento, o cal se consegue tendo en conta tres parámetros fundamentais: predición das posibles consecuencias, comparación con outros elementos e conversación con outros portadores de coñecemento.

María Hermida Laboratorio Rock River España

INTRODUCIÓN

Asituación actual de tanta información tecnolóxica leva a que teñamos moitos datos que dan orixe a unha cantidade de información que, ás veces, nos desborda e realmente non aproveitamos o coñecemento que nos proporcionan.

Un dato non di nada sobre o porqué das cousas; por si mesmo ten

pouca ou ningunha relevancia. Os datos poden ser unha colección de feitos almacenados nun lugar físico (papel), un dispositivo electrónico (CD, disco duro...) ou na mente dunha persoa; á súa vez, poden provir de diferentes fontes, ter un carácter máis obxectivo ou subxectivo e de tipo cualitativo ou cuantitativo.

Pero se un conxunto de datos se procesa, imos ter unha información de utilidade para tomar decisións porque diminúe a súa incerteza e, por tanto, estamos a pasar de datos a información. Esta transformarase

NO CONTEXTO ACTUAL DE NUTRICIÓN ANIMAL TODAS AS PARTES SON CONSCIENTES DE QUE DEBEMOS ANALIZAR O NOSO ENSILADO PARA COÑECER A SÚA CALIDADE

Gráfico 1. Datos e información

en coñecemento a través dalgunhas das seguintes accións, por exemplo a comparación con outros elementos, predición de consecuencias etc.

APRENDER A XESTIONAR OS NOSOS DATOS

Que ten que ver todo isto cun ensilado de pradeira? No contexto actual de nutrición animal todas as partes son conscientes de que debemos analizar o noso ensilado para coñecer a súa calidade. Cando recibimos unha analítica, o que temos son un conxunto de datos sobre os que moitas veces pensamos que o 95 % deles non fan falta.

BATIDORES DE PURIN

Batidores de toma de fuerza, batidores eléctricos, batidores con motor hidráulico y agitadores sumergidos. ¡Tenemos el batidor apropiado para sus necesidades individuales!

Imaxinemos que o cadro amarelo do gráfico 1 representa en análise todos os parámetros relacionados co nitróxeno. Se estamos coa idea de que o nitróxeno é proteína, teremos un valor, máis alto, máis baixo ou intermedio, pero se, ademais, dispoñemos de porcentaxe de nitróxeno amoniacal respecto da proteína bruta, a porcentaxe de nitróxeno ligado á fibra ácida e, como consecuencia, o valor de proteína dispoñible, a que se vai utilizar, estamos a ter unha información da parte nitroxenada do ensilado. Na táboa 1 (páx. seg.) aparecen estes valores para catro mostras diferentes.

DE HIERBA

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Se quedamos só co valor de proteína bruta, a mostra 1 podemos considerala a mellor, pero a súa proteína dispoñible é 1,34 puntos inferior; as perdas foron considerables e, ademais, debemos pensar non só na perda de proteína, senón que unha porcentaxe de nitróxeno amoniacal do 21 % nos vai estar afectando noutros procesos.

Estas son catro mostras de diferentes explotacións, pero poderían ser catro silos diferentes da mesma explotación. Nese caso, o gandeiro ou técnico que lle corresponda debería estudalos con detemento e valorar cal é o máis apropiado a cada lote de animais ou cada época do ano (sería unha xestión dos silos a partir dos datos do laboratorio).

Á vista destes valores, a reflexión que debo facer é a seguinte: Que me pasou no silo número 1 para que a perda de nitróxeno fose tan importante?

- Pisei pouco

- Tardei moito en pechalo

- Utilicei un mal plástico etc

O que xa sería ideal é poder avaliar esta información nos ensilados de varios anos, porque iso me leva ao coñecemento, que é unha mestura de experiencia, valores, información..., a cal serve para incorporar novas experiencias e máis información, o que é útil para a acción. O coñecemento derívase da información e esta derívase dos datos. Para que a información se converta en coñecemento cómpre realizar accións, por exemplo no noso caso de ensilados:

a) Predición de consecuencias: a utilización dun mal ensilado tráenos problemas a curto ou longo prazo (rexeitamento, diminución de consumo, problemas dixestivos...).

b) Comparación con outros elementos (distintos conservantes, distintos peches etc.).

c) Conversación con outros portadores de coñecemento (non pensar que o sabemos todo).

Outra serie de datos que podemos ter son os orixinados polo proceso de fermentación. Ata agora era habitual como indicativo de avaliación deste proceso a medida do pH. O proceso de formulación dinámico é máis completo se, ademais, o nutrimos cos valores de ácido láctico, ácido acético e ácido butírico.

NUNHA ANÁLISE DUN ENSILADO NON DEBEMOS VALORAR UN SÓ DATO, SENÓN O CONXUNTO DAQUELES QUE FORMAN PARTE DA UNIDADE RELACIONADA

Na mostra 1 está claro que non houbo desenvolvemento de fermentación láctica, que puido deberse a varios motivos: non había azucres na planta, baixas temperaturas que provocan un atraso, os fermentos puideron consumir os azucres etc.; desenvolveuse fermentación acética prolongada e unha fermentación butírica moi importante.

Simplemente, co dato de pH da mostra 1 non teriamos toda a información suficiente para manexar este ensilado. Neste caso debemos estudar e reflexionar sobre as diferentes etapas que realizamos e como o fixemos, porque é algo que non deberiamos permitirnos repetir; debemos considerar se este silo vale para utilizar ou os problemas serán maiores que as vantaxes.

Poderiamos facer o mesmo estudo de datos para cada bloque de nutrientes co obxectivo de que nos proporcionen unha información que nos leve ao coñecemento destes. Esta información permitiranos ver a posición respecto de valores medios obtidos de poboacións grandes de datos, por exemplo os mostrados na táboa 3.

Táboa 1. Valores de nitróxeno de catro mostras diferentes

Táboa 2. Valores de ácidos orgánicos de catro mostras diferentes

BONSILAGE FORTE

Para un buen ensilado en el rango inferior de MS.

Este producto especial para ensilados húmedos transforma el material de par� da húmedo de di� cil fermentación en ensilados perfectamente higiénicos con un excelente aroma. BONSILAGE FORTE emplea el espectro de hidratos de carbono completo, reduciendo el pH de forma duradera y segura y evitando fermentaciones nocivas. La efi caz selección de bacterias ácido lác�cas inhibe el crecimiento de los clostridios. Además, se reduce considerablemente la desasimilación de las proteínas para conver�rse en NH 3 -N y aminas biógenas, que es habitual en los ensilados húmedos.

 Reduce el pH de forma rápida y duradera

 Aprovecha los hidratos de carbono de reserva de la planta

 Protege la proteína vegetal

 Inhibe los clostridios y, por tanto, las fermentaciones nocivas.

BONSILAGE FORTE inhibe de forma efi caz los clostridios (hierba, 1.ª siega, 26-32 % de MS)

Ámbitos de aplicación: ray-grass inglés 18-30 % de MS; otras hierbas 22-30 % de MS; trébol 25-30 % de MS; alfalfa 25-35 % de MS

Periodo mínimo de almacenamiento: 3 semanas

Táboa 3. Valores medios de mostras de silos de herba analizados entre o 01/04/2022 e o 31/01/2023 en Rock River Spain, realizando a análise completa da mostra para unha poboación de 2.800 mostras

Tamén podemos ver como están distribuídos os nosos datos respecto dos datos das mostras de ensilados de pradeira analizadas por Rock River en Watertown, por exemplo (ver gráficos 2, 3 e 4).

CONCLUSIÓNS

• Nunha análise dun ensilado non debemos valorar un só dato, senón o conxunto daqueles que forman parte da unidade relacionada, como no caso que vimos para o nitróxeno.

• Os datos ordenados dannos unha información que nos axuda na xestión e toma de decisións.

• A información obtida ten que ser útil para corrixir os erros cometidos ou polo menos minoralos.

• A información, xunto coa experiencia, vai xerar coñecemento; por tanto, faremos ensilados de boa calidade nutritiva e excelentes perfís fermentativos.

Gráfico 2. Valor medio da proteína

Gráfico 3. Valor medio de perdas por fermentación

Gráfico 4. Valor medio de FAD

A INFORMACIÓN, XUNTO COA EXPERIENCIA, VAI XERAR COÑECEMENTO; POR TANTO, FAREMOS ENSILADOS DE BOA CALIDADE NUTRITIVA E EXCELENTES PERFÍS FERMENTATIVOS

La gama de fertilizantes bioestimulantes es una solución rentable, eficiente y respetuosa con el medio ambiente que mejora la calidad del cultivo, a la vez que promueve el crecimiento de la microbiota del suelo

Delagro está plenamente comprometido con la protección del medio ambiente y la conservación del suelo. En este sentido, la disponibilidad de productos innovadores como Blue Star permitirá satisfacer ampliamente ambos objetivos: reducir el impacto ambiental de la actividad agraria y ofrecer a los agricultores fertilizantes de calidad y gran valor añadido.

INNOVACIÓN Y AHORRO

Blue Star destaca por sus propiedades microbiológicas y, entre sus beneficios, cabe señalar el papel que juega en la adecuación y el cuidado de la simbiosis suelo-planta para obtener unos resultados óptimos, tanto en términos de calidad como de eficiencia y cumplimiento normativo.

zante Blue Star específico para silvicultura, que se aplicará desde la parada invernal hasta la hinchazón de las yemas.

RENTABILIDAD, EFICIENCIA Y RESPETO AL MEDIO AMBIENTE

El resultado, después del primer año en el mercado, se traduce en una mayor calidad de los cultivos, ya que su formulación consigue estimular el desarrollo y el crecimiento vegetativo de las plantas, lo que promueve un mayor desarrollo radicular y mejora los parámetros de producción.

En definitiva, Blue Star es una solución rentable, eficiente y respetuosa con el medio ambiente, que permite ofrecer respuestas de vanguardia a las necesidades de los ganaderos y agricultores . Con un producto como este, que incorpora tecnología de última generación y contribuye a optimizar la fertilización y sus costes, Delagro se consolida como un proveedor de referencia en el sector.

Fertilizantes bioestimulantes del futuro

Fertilizantes bioestimulantes del futuro

Incrementa la microbiota del suelo

Incrementa la microbiota del suelo

Reduce la lixiviación

Reduce la lixiviación

Reduce la lixiviación

Reduce la lixiviación

Reduce la lixiviación

Reduce la lixiviación

Aumenta la disponibilidad de nitrógeno

Aumenta la disponibilidad de nitrógeno

Aumenta la disponibilidad de nitrógeno

Aumenta la disponibilidad de nitrógeno

Aumenta la disponibilidad de nitrógeno

Aumenta la disponibilidad de nitrógeno

Bueno para el suelo Bueno para los cultivos Bueno para tu bolsillo

Bueno para el suelo Bueno para los cultivos Bueno para tu bolsillo

absorción de nutrientes por la planta

Facilita la absorción de nutrientes por la planta

absorción de nutrientes por la planta

Facilita la absorción de nutrientes por la planta

absorción de nutrientes por la planta

Facilita la absorción de nutrientes por la planta

Optimiza la fertilización y sus costes

Optimiza la fertilización y sus costes

Optimiza la fertilización y sus costes

Optimiza la fertilización y sus costes

Optimiza la fertilización y sus costes

Optimiza la fertilización y sus costes

¡Adelántate en el cumplimiento de las medidas medioambientales, huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC!

¡Adelántate en el cumplimiento de las medidas medioambientales, huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC!

¡Adelántate en el cumplimiento de las medidas medioambientales, huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC!

¡Adelántate en el cumplimiento de las medidas medioambientales, huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC!

¡Adelántate en el cumplimiento de las medidas medioambientales, huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC!

¡Adelántate en el cumplimiento de las medidas medioambientales, huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC!

Manexo

do ensilado de herba para mellorar a súa calidade nutricional co uso de aditivos de ensilaxe

Nunca poderemos considerar un silo nutricionalmente bo se non ten unha suficiente calidade hixiénica ou sanitaria. Neste artigo analizamos os parámetros que o fan adecuado e ofrecemos algúns puntos clave para logralo.

A CALIDADE DO SILO DE HERBA

Un dos factores desta calidade hixiénica é a mínima presenza de aminas bióxenas, produto da degradación proteica por acción dos clostridios. Estas aminas están relacionadas cos problemas sanitarios do intestino permeable. En situacións de estrés calórico facilítase a súa entrada a nivel sistémico, así como a doutros patóxenos como bacterias, fermentos e mofos. Esta relación directa entre a calidade nutricional e calidade hixiénica terase en conta para tomar decisións no manexo e no uso de aditivos.

Para valorar a calidade nutritiva dun ensilado de herba hai que facer unha analítica do nutricional e outra

do fermentativo (táboa 1; pax. seg.). Non só hai que ter en conta os niveis de proteína e outros nutrientes, senón tamén os aspectos relacionados coa fermentación, que afectan directamente á calidade. As cinzas propias da forraxe serían ao redor do 4,5 %; o que estea por riba desta porcentaxe procede da terra. Estas cinzas, ademais de diluír as concentracións dos nutrientes, achegan unha carga microbiana extra de contaminación. Os ácidos graxos volátiles (niveis de láctico, acético e butírico) permiten valorar como aconteceu a fermentación e as perdas que se puideron producir durante esta. Un fraccionado da proteína permite valorar a calidade nutritiva do silo (fraccións A1, A2, B1, B2, B3, C), diferenciando a proteína indixestible, a amoniacal etc.

Bea Abad, Antón Camarero, Alexandre Udina Adial Nutrición

OS PROBLEMAS DUNHA MALA FERMENTACIÓN NOS ENSILADOS DE HERBA ASÓCIANSE, SOBRE TODO, AO EFECTO PROTEOLÍTICO DOS CLOSTRIDIOS

Os problemas dunha mala fermentación nos ensilados de herba asócianse, sobre todo, ao efecto proteolítico dos clostridios. Os aminoácidos degrádanse a aminas bióxenas, ácido gamma-aminobutírico (GABA), amoníaco (NH3) e ácido isobutírico ou n-butírico (ácido butírico). O butírico fórmase mediante a desaminación (eliminación

do grupo amino) e as aminas bióxenas pola descarboxilación, é dicir, libérase un grupo carboxilo (COOH). Estas aminas son compostos nitroxenados e denomínanse “bióxenas” porque se producen pola acción de organismos vivos (por encimas microbianos).

Táboa 1. Parámetros de calidade dun silo de raigrás (LKS)

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Táboa 2. Límites de aminas bióxenas en ensilados (LKS, 2012);*suma de putrescina + cadaverina + histamina + feniletilamina + triptamina + tiramina

< 5 g/kg MS

5 a 15 g/kg MS

>15 g/kg MS

Niveis aceptables, aínda que se describiron algúns efectos negativos con só 1 g/kg MS ou 2 g/kg MS

Niveis altos, o que indica degradación de aminoácidos por microorganismos, con influencia negativa sobre a inxestión, produción de leite e problemas de saúde

Niveis moi altos, con influencia moi negativa en inxestión, produción e saúde. Non debería usarse o ensilado na ración

Táboa 3. Perdas de materia seca e enerxía segundo o tipo de fermentación

O SILO DE HERBA É SUSCEPTIBLE DE TER REDUCIÓNS DE CALIDADE EN DOUS PUNTOS CRÍTICOS: FERMENTACIÓN E ESTABILIDADE AEROBIA

Como parámetro de calidade do silo, o nivel destas ten que estar por baixo de 5 g/kg de MS, aínda que se describiron algúns efectos con só 1-2 g /kg de MS (táboa 2).

As perdas de MS e enerxía son outro factor a ter en conta cando miramos a calidade nutricional do ensilado. Nas fermentacións heterolácticas, tanto nas acéticas por enterobacterias e bacilos, como nas alcohólicas por fermentos, hai perdas de masa en forma de CO2. Nestas fermentacións hai un consumo de materia seca pola actividade microbiolóxica coa consecuente perda de enerxía (táboa 3).

Na fase aerobia, os procesos de respiración de fermentos, mofos e bacterias tamén consomen materia seca e enerxía. Parte dos carbohidratos forman CO2 con procesos de quecemento asociados (a calor nunca é gratuíta). O aumento de temperatura supón unha redución das propiedades nutricionais, fórmanse compostos de Maillard indixestibles entre azucres e proteínas, do tipo glicosilaminas.

Os fermentos producen etanol en anaerobioses (fermentación alcohólica) e consomen o láctico en aerobiose (fermentos lactato asimiladoras). Como consecuencia, aumenta o pH do silo e, por tanto, un risco potencial de crecemento de máis fungos e bacterias. A produción de etanol non significa unha perda enerxética directa, pero como é un alcol pode reaccionar cos ácidos carboxílicos na ensilaxe formando ésteres do tipo etil lacta-

tos ou etil acetatos; tamén se poden formar outros ésteres pola reacción doutros alcois producidos na ensilaxe, coma o propanol ou o butanodiol. A formación destes etilos ou propanilos é tamén unha perda nutricional, xa que son compostos volátiles que deprimen o consumo (VOC).

PUNTOS CLAVE DE MELLORA DA CALIDADE NUTRICIONAL DO SILO CON BOAS PAUTAS DE MANEXO

A forma de ensilar vai repercutir na conservación e calidade do silo: a fermentación nunha primeira fase e á estabilidade aerobia despois.

O cultivo: cada especie vexetal e a súa variedade van ter o seu coeficiente de ensilabilidade. O silo de millo, por exemplo, case ten garantida unha óptima fermentación láctica, pero é moi susceptible a perdas por falta de estabilidade aerobia. En cambio, o silo de herba é susceptible a ter diminucións de calidade nos dous procesos ou puntos críticos: fermentación e estabilidade aerobia. O estado vexetativo no momento de corte vai influír na calidade nutritiva do silo e na cantidade de MS recollida por hectárea. As herbas recollidas fóra do punto óptimo fanse máis fibrosas e encanadas, e van dificultar a compactación e, por tanto, a estabilidade aerobia. Estas herbas pasadas terán máis fibra que, ademais, será menos dixestible e conterán menos proteína (figura 1).

O estado vexetativo no momento do corte vai influír na calidade nutritiva do silo e na cantidade de MS recollida por hectárea

Figura 1. Estado vexetativo-efecto en nutrientes e dixestibilidade

VARIEDADES TARDÍAS EN QUE A CALIDADE SE MANTÉN DURANTE DÍAS, MESMO

ALGUNHAS NON CHEGAN A FLORECER, FANSE MOI INTERESANTES NA IBERIA HÚMIDA

folla e a raíz; a hora do día determina a maior ou menos abundancia destes na parte aérea, polo que haberá maior concentración durante as primeiras horas da tarde.

É importante coñecer a precocidade das variedades que imos sementar. Variedades tardías en que a calidade se mantén durante días, mesmo algunhas non chegan a florecer, fanse moi interesantes na Iberia húmida. Nestas rexións os días bos son escasos e ás veces é imposible circular co tractor debido ao alto grao de encharcamento. Estas variedades tardías dannos marxe de manobra, pois permítenos esperar a que escampe ou, polo menos, a unha xanela entre dúas borrascas.

A hixiene: a limpeza é a principal norma de hixiene e facilita que un conservante nos funcione diminuíndo previamente a carga microbiana. Aquí faise verdadeiro o dito: “que non é máis limpo o que máis limpa senón o que menos mancha”. Debemos reducir contaminantes fecais, terra e restos do cultivo anterior. O xurro ten unha enor-

me carga de xermes fecais, enterobacterias e clostridios, entre outros. Entre a aplicación do xurro e o ensilado ha de transcorrer un tempo en función da climatoloxía para asegurarnos que baixou a carga microbiana (figura 2).

A nova lexislación obriga a unha inxección ou, polo menos, a unha aplicación no chan do xurro. Os aplicadores son un investimento custoso, pero favorecen a hixiene, reducen as perdas das unidades nitroxenadas, que están carísimas, e reducen a contaminación. Dise do clostridio que é un xerme telúrico, que quere dicir que está presente na terra. Niveis de ata dun 10 % de cinzas poden ser admisibles, pois se fai inevitable incorporar algo de terra. O silo de millo mantense ao redor do 3 %, igual que unha materia prima, xa que non se incorpora terra no proceso. Cando se sementa herba tras o cultivo de millo, hai que rozar os residuos de millo (fonte de Fusarium). Estas canas pásanse meses á intemperie en ambiente húmido e relativamente cálido, nelas crecen todo tipo de fungos. Ao recoller a herba da pradeira e incorporar estes restos de canas,

é coma se a inoculásemos con fungos e as súas micotoxinas.

A altura de corte debe estar entre 6 e 7 cm en función das condicións de humidade, regularidade do terreo etc. Se é posible, hai que evitar o volteado, pois incorpórase máis terra. Se o tempo non é moi chuvioso, o uso de rotativas acondicionadoras son suficientes para reducir a humidade e diminuír a contaminación do chan. Os novos fileiradores de cintas permiten fileirados con menos achega de terra.

Acondicionado (presecado): as fileiras anchas e ben esparexidas son suficientes para levar a materia seca entre un 25 e un 35 %, situando o óptimo nun 28 %. Con máis materia seca comprometemos a posterior estabilidade aerobia, queimamos parte dos azucres por respiración da planta e peor calidade e dixestibilidade das proteínas. En inglés o procesado ou acondicionado denomínase wilting,

que é a mesma palabra que define o murchamento. Esta connotación negativa da palabra advírtenos do perigo de prolongar en exceso este proceso. Ningunha planta, froita ou hortaliza gaña en calidade co murchado (figura 3).

Picado: desde o punto de vista de conservación, canto máis intenso sexa o picado, mellor. A fermentación será máis intensa xa que os nutrientes están máis dispoñibles para as bacterias lácticas e lógrase maior superficie de ataque. O máis importante é que a compactación se verá mellorada e, polo tanto, a estabilidade aerobia. Outro tema é o punto de vista nutricional ou dietético no que debemos manter un tamaño adecuado de fibra (figura 4).

Compactación: é a clave para ter unha boa estabilidade aerobia tras o ensilado, xa vimos como a humidade da herba é o factor máis determinante. Canta máis humidade, máis peso

OS APLICADORES SON UN INVESTIMENTO CUSTOSO, PERO FAVORECEN A HIXIENE, REDUCEN AS PERDAS DAS UNIDADES NITROXENADAS, QUE ESTÁN CARÍSIMAS, E REDUCEN A CONTAMINACIÓN

específico e mellor compactación. É importante ir enchendo o silo con capas finas non maiores de 15 cm. Capas máis grosas fan un efecto “colchón” que impide a compactación da herba.

Figura 3. Acondicionado ou presecado

As fileiras anchas e ben esparexidas son suficientes para levar a materia seca entre un 25 e un 35 %

Figura 4. Efecto da lonxitude de corte e nivel de butírico no silo de herba (3 cm picado é o mellor)

O peso da maquinaria traballando en cada silo debe ser, mínimo, a terceira parte das toneladas que se meten nunha hora. Como exemplo, se o peso dos tractores con que traballamos é de 13 t, teremos que meter como máximo 40 t de forraxe por hora. Pódese ensilar perfectamente en silos pila ou torta sen necesidade de facer paredes ou gabia. O que hai que evitar son pendentes pronunciadas onde non se poida traballar co tractor: os chamados ombreiros, nos que debido á pendente non se pode traballar con seguridade. Como norma débese subir, como moito, un metro cada seis metros de anchura. Debemos cementar o chan para evitar a formación de barro e incorporación de terra na parte inferior.

Peche e selado: o film que se pon na última capa en contacto co silo é, sen dúbida, moito mellor material que o plástico ríxido. Co contacto coa humidade contráese e adáptase perfectamente á superficie do silo expulsando o aire. Despois si que poremos un plástico ríxido que achegue solidez.

Colocar un plástico que cobre a parede e que se dobra unha vez acabado o silo evitará a entrada de auga polos bordos. Ademais, protexe o formigón da erosión prolongando a súa vida útil. Reforzar con “salchichas” os bordos axudan a unha maior estanquidade. O uso de pneumáticos completa o selado e mellora a compactación, polo menos da parte superior, a menos densa (figura 6).

UNHA DAS ESTRATEXIAS, SEMPRE COMBINADAS CO RESTO, PARA OBTER UNHA BOA CALIDADE DO SILO, TANTO HIXIÉNICA COMO NUTRICIONAL, É O USO DE ADITIVOS DE ENSILAXE

Figura 5. Densidade e altura de capa na compactación

Figura 6. Temperaturas en auditoría de silo torta

Figura 7. Peche e selado do silo

O uso de pneumáticos completa o selado e mellora a compactación, polo menos da parte superior, a menos densa

O film que se pon na última capa do silo é mellor material que o plástico ríxido

Altre S.L.

C/ Tarbes nº10 entreplanta

22005 HUESCA

tlf: 974 231 664

www.altre.es

e-mail: ventas@altre.es

RepResentante en españa

con el máximo de calidad

Todo lo necesario para el empacado y ensilaje (Cuerda, malla y estirable)

Desensilado: unha vez que abrimos o silo, a forma e o ritmo de consumo axudarannos a manter a estabilidade aerobia ou ben a diminuíla. Unha vez empezado o silo, os sacos de area colocados un metro despois da fronte evitarán a entrada de aire que favorecerá o crecemento de fungos. Colocar os sacos perpendiculares á fronte dannos a oportunidade de pór máis peso, ademais facilitan o desprazamento diario pois hai que tirar deles en lugar de levantalos. A fresa do carro mesturador é a mellor ferramenta para desensilar. As desensiladoras ou os cazos que fan gretas no silo aumentan super cie por onde circula o aire. Recoméndase que o avance da fronte sexa polo menos de

20 cm ao día e que, como moito, se tarde tres días en consumilo ( gura 8).

USO DE ADITIVOS DE ENSILAXE E OS SEUS EFECTOS NA MELLORA HIXIÉNICA E NUTRICIONAL DO ENSILADO DE HERBA

É evidente, e se foi falando durante o artigo, a importancia de obter un silo de herba da mellor calidade posible. Cando falamos de silo de boa calidade referímonos tanto á calidade hixiénica como nutricional, as cales teñen obxectivos e aspectos en común. Unha das estratexias, sempre combinadas co resto, para obter unha boa calidade do silo, tanto hixiénica como nutricional, é o uso de aditivos de ensilaxe. Axudaranos a mellorar certos aspectos do proceso

UN DOS ASPECTOS MÁIS INTERESANTES DOS CONSERVANTES É QUE NOS PERMITEN RECOLLER AS HERBAS NO SEU PLENO POTENCIAL NUTRITIVO

para lograr o noso obxectivo, que é facer o mellor silo de herba posible.

Se empezamos pola calidade hixiénica, os bene cios de usar estes aditivos están enfocados en mellorar a fermentación e estabilidade aerobia do silo e o seu modo de acción é inhibindo tanto as bacterias patóxenas como os fungos e fermentos ( gura 9).

No mercado existen tanto aditivos químicos (ácidos e os seus sales) como biolóxicos (bacterias homo- e heterofermentativas). A clasi cación principal está enfocada a se melloran a fermentación ou a estabilidade aerobia. Veremos como o uso destes aditivos tamén melloran a calidade nutricional do silo ( gura 10).

O uso de aditivos mellorará a calidade da proteína, a dixestibilidade e reducirá as perdas da materia seca e a enerxía. Durante o artigo falouse de evitar ao máximo a presenza das aminas bióxenas, ligada a unha boa fermentación e calidade da proteína. A grá ca da gura 11 relaciona a calidade da fermentación e os niveis de aminas bióxenas en silos tratados con aditivos e sen tratar (boa fermentación silo tratado= 1, mala fermentación sen tratamento =5).

As melloras nas fraccións de proteína usando un aditivo durante o ensilado fan que consigamos máis proteína utilizable e máis proteína de sobrepaso ruminal (UDP). Por cada gramo de UDP/kg de PB de mellora podemos aforrarnos 8 gramos de fariña de soia (44 %) (Murphy et al., 2012). O uso de aditivos permítenos alcanzar o silo de herba de calidade hixiénica e nutritiva que queriamos. Este feito tradúcese nun aumento de MS de ata 1,5 kg máis e un aumento de produción de +0,5 kg (Murphy et al., 2009 ( gura 12; páx. seg.).

Figura 8. Desensilado ou apertura do silo

Figura 9. Modo de acción dos aditivos de ensilaxe para controlar a fermentación e estabilidade aerobia

Figura 10. Tipos de aditivos de ensilaxe/principios activos

Recoméndase que o avance da fronte sexa polo menos de 20 cm ao día e que, como moito, se tarde tres días en consumilo

O uso de aditivos mellora a fermentación (pH máis baixo), máis láctico, menos acético e inhibición de butírico. Redúcense as perdas de materia seca e en forma de amoníaco (NNP), mellora a dixestibilidade e a enerxía do ensilado de herba.

Un dos aspectos máis interesantes dos conservantes é que nos permiten recoller as herbas no seu pleno potencial nutritivo. Nos cortes da primavera con máis frecuencia a herba é rica en proteína bruta, á que, por suposto, non debemos renunciar. Este nutriente é moi interesante nutritivamente, pero di culta a baixada do pH do silo e, por tanto, compromete a propia fermentación láctica. A humidade alta dos primeiros cortes favorece o crecemento de clostridios, ademais a herba mollada é máis susceptible de achegar máis terra. A humidade ten un aspecto positivo que debemos aproveitar: aumenta o peso especí co, o mellor aliado da estabilidade aerobia. O uso de conservantes permítenos recoller herbas de alto valor nutritivo e alta humidade. Esta axuda dos conservantes de permitir cultivar con máis proteína e humidade e terra faise máis patente con moléculas químicas como o nitrito sódico. E caz contra clostridios, minimiza os riscos do seu crecemento nestes primeiros cortes con condicións de alto risco.

Usaremos conservantes e teremos que facelo ás doses correctas, pois “aplicar a propósito menos doses da recomendada tecnicamente para aforrar diñeiro é unha práctica moi dubidosa, debido a que só incrementa a probabilidade de que o aditivo non funcione” (Kung, 2009).

Figura 11. Relación entre a calidade da fermentación e os niveis de aminas bióxenas no silo (boa fermentación silo tratado = 1, mala fermentación sen tratamento = 5)

Figura 12. Aumento de inxestión de MS e produción co uso de aditivos de ensilaxe

O ensilado de herba

Debido a que o prezo do penso, a enerxía e doutros recursos continúa incrementándose, é importante que os gandeiros tomen medidas para conseguir un ensilado coa maior calidade posible esta campaña. Nestas páxinas ofrecemos algúns consellos prácticos e orientación experta co fin de obter mellores resultados con menos custos.

Aínda que o custo de producir un ensilado de herba tamén se viu incrementado debido a unha inflación xeneralizada que afecta ao prezo da enerxía e ás subministracións, continúa ofrecendo un beneficio excepcional (que custa ao redor de 60 euros por tonelada producir) e será crucial para compensar o aumento do custo da alimentación, especialmente se a calidade e os rendementos do ensilado de millo se viron afectados polas condicións de seca observadas en 2022.

Facer pequenos cambios no proceso de produción de ensilado de herba pode implicar unha mellora da calida-

de e palatabilidade da forraxe, o que dá lugar a beneficios significativos sobre os custos cando os animais son alimentados.

Cando se trata de conseguir o mellor ensilado posible, a xestión desde o campo ata o silo é fundamental. O uso de inoculantes específicos e adaptados para diferentes condicións tamén é crucial, pois asegura unha fermentación eficiente e reduce o crecemento microbiano indesexable, o que garante un ensilado limpo e rico en nutrientes e enerxía.

Os ensaios mostran que, tras 30 días de fermentación e 5 días despois de

abrir o silo de herba á atmosfera, o ensilado tratado cun inoculante a base de bacterias lácticas homofermentativas (L. pentosaceus NCIMB 12455), bacterias lácticas heterofermentativas (L. hilgardii CNCM I-4785 e L. buchneri NCIMB 40788) e encimas presenta niveis de fermentos e mofos 100 veces menores en comparación co ensilado de herba sen tratar.

de calidade: a clave para compensar as flutuacións dos custos de alimentación

Departamento Técnico de Lallemand

1. Poboación de fermentos e mofos tras 30 días de fermentación en silo tratado con MAGNIVA PL2 vs. silo sen tratar

La barrera de oxígeno EVOH protege su silo bloqueando la transpiración.

Táboa 1. Niveis medios de EM e proteína de mostras de ensilado tratado con inocu-

Conseguir un ensilado máis limpo mediante o control do crecemento de fermentos e mofos durante os períodos de fermentación e exposición aerobia, grazas a un inoculante adaptado ás condicións da forraxe, dá como resultado un ensilado que mantén mellor os niveis nutricionais e enerxéticos en comparación co non tratado.

Así, nunha análise independente de máis de 100 mostras de ensilado de herba de primeiro corte realizado por un laboratorio de referencia do Reino Unido, obsérvase claramente que, ao usar inoculantes especí cos para as condicións da forraxe, se obtén como resultado un ensilado de herba con maior enerxía (EM), así como unha dixestibilidade e niveis de proteína mellorados en comparación co ensilado non tratado.

A mellora resultante nos niveis de enerxía e proteína observados nos ensilados de herba tratados con inoculante ten un impacto positivo na produción de leite e carne, así como o mantemento da calidade do ensilado tratado con inoculante implica unha menor dependencia de compra de alimento non producido na explotación e que poden ter prezos uctuantes e elevados. Incluso tendo en conta o seu custo, o ensilado de herba tratado con inoculante adaptado ás condicións de forraxe ofrece un retorno do investimento (ROI) signi cativo, tal e como se con rma co cálculo realizado a continuación:

A mellora dos niveis de enerxía e proteína dá como resultado máis de 140 litros extra de leite por cada tonelada de materia seca de ensilado tratado co inoculante en comparación co non tratado... dando como resultado un ROI de 7:1!

Así, facendo pequenos cambios nas súas prácticas de manexo do ensilado de herba, como garantir tempos de corte óptimos ou aplicando as mellores prácticas durante o enchido do silo e o proceso de ensilado, pode conseguir melloras signi cativas na calidade do ensilado.

NOTA DOS AUTORES

Para obter máis consellos prácticos e orientación experta na mellora da calidade do ensilado, visite o sitio web de calidade do ensilado de Lallemand: https://lallemandanimalnutrition.com/ es/europe/

ROI basado en el incremento de la EM, resultado de un mayor valor -D y retención de nutrientes gracias a los tratamientos con L.hilgardii CNCM I -4785 y L.buchneri NCIMB 40788

lante MAGNIVA e non tratadas

O ENSILADO DE HERBA TRATADO CON INOCULANTE ADAPTADO ÁS CONDICIÓNS DE FORRAXE OFRECE UN RETORNO DO INVESTIMENTO (ROI) SIGNIFICATIVO

TOMA EL CONTROL DE LA CALIDAD DEL ENSILADO

Ser altamente eficiente en la producción de leche requiere un enfoque estratégico y las herramientas adecuadas. Optimiza la producción de ensilado y maximiza el valor de tu forraje con los inoculantes MAGNIVA ™ de Lallemand Animal Nutrition, científicamente probados.

Nuestra línea de inoculantes premium para forraje protege el valor de tu forraje en dos puntos críticos: fermentación y estabilidad en el desensilado. Como especialistas en fermentación microbiana, Lallemand Animal Nutrition te ofrece soluciones específicas para los desafíos, optimizando el proceso y preparándote para ganar.

Información sobre nuestra gama de inoculantes para forraje:

Un manual para el control de su ensilado:

Neste estudo amosamos os resultados do traballo de investigación levado a cabo no CIFP La Granja, Heras (Cantabria), co obxectivo de comparar os efectos da substitución de parte do ensilado de millo por ensilado de xirasol como fonte forraxeira de ácidos graxos poliinsaturados sobre a produción, composición química e perfil de ácidos graxos no leite de vaca.

1CIFP La Granja, Cantabria

2Centro de Investigación y Formación Agrarias (CIFA) Cantabria RESUMO

Dezaoito vacas leiteiras holsteinfriesian foron distribuídas ao azar segundo un deseño en cadrado latino 3 x 3: 3 proporcións de ensilado de xirasol mesturado con ensilado de millo (100G-0M %, 67G-33M % e 33G-67M %) por tres períodos experimentais de 14 días. A inxestión de materia seca nal foi similar entre dietas. A produción de leite e a corrixida por graxa incrementáronse

coa proporción de ensilado de millo, pero non foron estatisticamente diferentes. Mentres, as concentracións de graxa, proteína e extracto seco útil foron similares entre tratamentos, excepto a concentración de urea que se incrementou linealmente ao medrar a proporción de ensilado de xirasol. Os ácidos graxos saturados diminuíron un 4,1 % e 7,7 % na dieta 100G-0M % respecto de 67G-33M % e 33G-67M %, respectivamente, incrementándose os insaturados nun 9,0 % e 16,1 % nos mesmos tratamentos. Os ácidos graxos oleico, ruménico e linolénico medraron linealmente ao aumentar a proporción de ensilado de xirasol.

INTRODUCIÓN

O xirasol é unha planta oleaxinosa que se demostrou que se pode incorporar con bos rendementos e nas condicións da cornixa cantábrica, para a obtención de forraxe ensilada para as vacas en lactación (Flores-Calvete et al., 2014). O seu menor ciclo de produción, a súa capacidade para utilizar a auga dispoñible no chan e a tolerancia a unha ampla franxa de temperaturas son factores que promoveron o cultivo de xirasol para a produción de ensilaxes. Nutricionalmente, e respecto do millo, contén máis proteína, parede celular e extracto etéreo (Ribero et al., 2007), transferíndolle ao leite importantes calidades funcionais. O interese polos alimentos funcionais aumentou nos últimos anos, sendo o enriquecemento do leite con ácido linoleico conxugado (CLA) un dos produtos especí cos (Siurana e Calsamiglia, 2016). Diferentes autores sinalan ao CLA efectos bene ciosos para a saúde humana, entre outros: inhibe a

Efectos da combinación de ensilado de xirasol con ensilado de millo sobre a produción, composición e perfil de ácidos graxos do leite

G. Salcedo1*, A. Villar2, A. Varsaki2

OS

GRAXOS OLEICO,

carcinoxénese, reduce a aterosclerose e é hipocolesterolémico, isto é, reduce a absorción intestinal de colesterol (Hu et al., 2001; Fernández & West, 2005). Pola contra, a graxa do leite é considerada hipercolesterolémica debido ao seu alto contido en ácidos graxos saturados (Ulbricht e Southgate, 1991), en particular o C12:0, C14:0, and C16:0 (Fernández & West, 2005). A porcentaxe de ensilado de millo nas racións de vacas leiteiras da cornixa cantábrica oscila desde o 13,5 % ata o 30 % nas granxas con máis de 500 t de produción láctea anual (Flores-Calvete et al., 2017). Este tende a incrementar a porcentaxe de ácidos graxos saturados e omega-6 do leite (Khan et al., 2015); pola contra, os insaturados, especialmente o ácido linoleico conxugado (CLA), o linolénico e o vacénico diminúen

A suplementación con aceites ou sementes vexetais está ben documentada (Welter et al., 2016; Leduc et al., 2017). Aínda que a literatura se mostra escasa en experimentos onde

as racións das vacas sexan suplementadas con ensilado de xirasol, algúns traballos tanto en vacas leiteiras (McGuffey e Schwingoethe, 1980; Valdez et al., 1988 e Leite et al., 2017) coma en cabras (Yildiz e Erdogan, 2018) pon de manifesto o seu interese como fonte forraxeira e a súa in uencia bene ciosa sobre o per l de ácidos graxos do leite. O seu efecto pode asociarse ao seu alto contido en lípidos, moitos dos cales poden pasar desde o rume intactos ao intestino, incorporándose directamente na graxa do leite na glándula mamaria (Mcguffey e Schingoethe, 1980; Leite et al., 2017). O ácido oleico das sementes oleaxinosas é hidroxenado directamente a esteárico, aínda que tamén pode ser precursor de varios isómeros trans, entre eles, o ácido vacénico, precursor de CLA (ácido ruménico) e isómeros CLA, directamente (Mosley et al., 2002). Tendo en conta o anteriormente exposto, o obxectivo deste experimento foi o de analizar os efectos da substitución de ensilado de millo por

ensilado de xirasol, rico en ácidos graxos poliinsaturados, sobre a produción, a calidade e o perfil de ácidos graxos no leite de vacas leiteiras.

MATERIAL E MÉTODOS

Localización do experimento

O experimento desenvolveuse no Centro Integrado de Formación Profesional (CIFP) La Granja, Heras, Cantabria (43° 24’N; 3º 45’W; 5 m sobre o nivel do mar), realizándose a fase de produción vexetal de maio a setembro do 2016 sobre unha superficie de 1,2 hectáreas e, de novembro a decembro do mesmo ano, a fase de produción animal.

Operacións de cultivo

O cultivo anterior ao experimento foi trevo encarnado aproveitado a dente por vacas leiteiras. A preparación do terreo consistiu nun pase de vesadoiro e dous de grade cruzados. A fertilización de fondo procedeu da achega orgánica (restos vexetais do pastoreo de trevo e as excretas do gando) estimados en 73-19-105 kg N-P-K e outra inorgánica, a base de 45-45-45 kg N-P-K por hectárea. Non se aplicou fertilizante nitroxenado en cobertoira.

A variedade de xirasol “Rumbosol 91” sementouse o 31 de maio do 2016 á densidade de 60.000 plantas por hectárea, recollido con picadora autopropulsada o 13 de setembro do 2016, entre os estados fenolóxicos R7 e R8 (Schneiter & Miller, 1981), obténdose rendementos de 8.016 kg de materia seca por hectárea. O xirasol conservouse nun silo trincheira sen adición de conservante. Con todo, e debido ao baixo contido de materia seca (15,4±0,55 %) á entrada do silo, intercaláronse capas de feo de herba ao 2 ‰ para compactar.

Animais e dietas

Dezaoito vacas leiteiras holstein-friesian (6 primíparas e 12 multíparas) cunha produción inicial de 29,3±7 kg de leite; 3,7±1,5 % de graxa; 3,1±0,3 de proteína bruta; 2,2±1,0 partos, 154±53 días de lactación e 625±54 kg de peso vivo, foron distribuídas en tres grupos ao azar segundo un deseño en cadrado latino (3x3), implicando tres proporcións mesturadas de ensilado de xirasol e millo (100G-0M %, 67G-33M % e 33G-67M %) durante tres períodos experimentais de 14 días (13 de adaptación

e o último de control) do 11 de novembro ao 23 de decembro de 2016. A dieta complementábase con ensilado de herba na modalidade de rotopacas e administrado ad libitum; 150 g de bicarbonato sódico vaca día-1 e 7,2 kg de materia seca de concentrado (88,2 % materia seca (MS); 93,6 % materia orgánica (MO); 17,1 % proteína bruta (PB); 34,1 % fibra neutro deterxente (FND); 4,9 % extracto etéreo (EE); 82,6 % materia orgánica dixestible na materia seca (MODS) e 12,2 MJ de enerxía metabolizable (EM), distribuídos en dúas tomas diarias despois dos muxidos de mañá e tarde (9 h e 19 h). O concentrado consistiu nunha mestura de cebada, 34 %; millo, 28 %; glute de millo, 4,4 %; semente enteira de algodón, 4 %; fariña de soia, 16 %; polpa de remolacha, 8 %; xabóns cálcicos, 2 %; carbonato cálcico, 1 %; fosfato bicálcico, 0,35 %; cloruro sódico, 0,79 %; bicarbonato sódico, 0,71 % e corrector vitamínico mineral, 0,75 %. A mestura dos ensilados de xirasol e millo (G-M) ofertados foi pesada e mesturada diariamente; mentres, o ensilado rexeitado pesouse conxuntamente, estimándose por diferenza o consumido. O ensilado de herba ofrecido e rexeitado tamén foi pesado. A mestura G-M e o ensilado de herba foron colocados por separados no corredor de alimentación de forma que permitise un consumo voluntario de ambos aos animais. O cambio de peso vivo no gando foi estimado por diferenza entre o obtido ao principio e final do experimento utilizando unha balanza dixital modelo GI 400.

Medicións experimentais

A inxestión dos diferentes alimentos e a achega de nutrientes dentro de cada dieta experimental vén indicada na táboa 1. A partir da produción individual diaria de leite e a súa porcentaxe de graxa, calculouse a produción de leite corrixido ao 4 % de graxa (Gaines, 1928). Tomáronse unha alícuota de leite ao final de cada período e dos muxidos de mañá e tarde, en colectores estériles de 50 cc, contendo 2-3 pingas de azidiol, conservándose en neveira ata a súa posterior análise física-química. Da mesma forma, tomáronse 125 cc de leite, sen adición de conservante, manténdose en conxelador a -20 oC ata a súa posterior análise de ácidos graxos. Durante todo o experimento, e sempre antes do muxido, comprobou-

ALGÚNS TRABALLOS POÑEN DE MANIFESTO O INTERESE EN QUE AS RACIÓNS SEXAN SUPLEMENTADAS CO

ENSILADO DE XIRASOL COMO FONTE FORRAXEIRA E A SÚA INFLUENCIA BENEFICIOSA SOBRE O PERFIL DE ÁCIDOS GRAXOS DO LEITE

se in situ o estado sanitario dos ubres mediante o test de California.

Análise dos alimentos

O contido en principios nutritivos dos alimentos foi analizado no Laboratorio de Nutrición Animal do CIFP La Granja, determinándose a MS a 60 oC durante 24 horas e as cinzas a 55 oC durante 8 horas segundo a Official Methods of Analysis of AOAC International (A.O.A.C, 1990); o PB como NKjeldahl x 6,25 mediante KjeltecTM 2300 de TECATOR; a FND do ensilado de herba determinouse segundo Goering e Van Soest (1970) e para a mestura dos ensilado de xirasol e millo e o concentrado segundo Van Soest et al. (1991), utilizándose en ambos os casos o extractor Dosifiber de SELECTA. O extracto etéreo (EE), o perfil de ácidos graxos do ensilado de herba, das mesturas dos ensilados G-M e do concentrado foi levada a cabo no Instituto da Graxa (CSIC) de Sevilla segundo a norma ISO

12966:2 (a). A determinación da dixestibilidade in vivo da materia seca foi estimada a partir da dixestibilidade neutro deterxente celulasa (Riveros e Argamentería, 1987) e sobre material previamente desengraxado por lavado con éter de petróleo para evitar o efecto depresor do aceite das mostras sobre a súa dixestibilidade (Valdez et al., 1988). A enerxía metabolizable do ensilado de herba en MJ kg-1 MS estimouse a partir da dixestibilidade in vivo da materia orgánica calculada, expresada en porcentaxe de materia orgánica dixestible sobre materia seca, como EM = 0,16 x MODS (MAFF, 1984). A enerxía neta leite (ENL) das mesturas G-M calculouse a partir do valor de MODS e de MO utilizando a expresión ENL (Mcal/kg MS) = 178 MODS x MO + 0,008 MODS2 x MO2) x 10-6 (Flores-Calvete et al., 2005). Cando a EE superou o 4% de MS, ao valor de ENL das mostras sumóuselle o resultado da expresión ENLaceite (Mcal/kg MS) = (EE-4) x 0,049, onde ENLaceite é a enerxía neta leite proporcionado polo extracto etéreo aceite en exceso do 4% MS, para o que se considerou que a achega de ENL do aceite é de 4,9 kcal g-1 (FEDNA, 2010).

Análise de leite

As análises de proteína, graxa, lactosa, sólidos non graxos e urea foron realizados no Laboratorio Interprofesional Lechero de Cantabria cun equipo MilkoScan FT+ (Foss Electric, Hillerød, Denmark). A preparación dos ésteres metílicos dos ácidos graxos da materia graxa realizouse de acordo coa Norma ISO 15884/FIL 182:2002 e a composición en ácidos graxos determinouse mediante cromatografía de gases segundo a Norma ISO 15885/ FIL 184:2002 no Laboratorio Agroalimentario de Santander (Ministerio de Medio Ambiente, Medio Rural e Mariño). Os esteres metílicos da AG separáronse e cuantificaron cun cromatógrafo de gases Autosystem XL (Perkin Elmer), equipado cunha columna capilar de silica fundida (Chrompack CP-SIL 88) de 50 metros de lonxitude, 0,25 mm de diámetro interno e 0,20 mm de espesor da fase estacionaria. O volume de inxección foi de 1 μL a unha relación 1:42,5, con helio a un fluxo de 1,15 ml por minuto como gas portador. A temperatura do inyector era de 275 oC; o programa de rampla

da temperatura do forno iniciábase a 50MoC durante 2 minutos, despois elevábase a razón de 10 oC por minuto ata 110 oC durante 5 minutos, e posteriormente subía a razón de 5 oC por minuto ata os 190 oC durante 12 minutos.

Cálculos

As relacións C14:1/(C14:0+C14:1), C16:1/ (C16:0+C16:1) e C18:1/(C18:0+C18:1) obtivéronse para valorar a actividade da encima Δ9-desaturasa (Fievez et al., 2003). Os índices de ateroxeneicidade (IA) do leite foron estimados de acordo a Ulbricht & Southgate (1991). A proporción dos ácidos graxos de novo foi calculada como Σ (C4:0 ao C15:0), os ácidos graxos mixtos como Σ (C16:0 e C16:1) e os ácidos graxos desenvolvidos, aqueles que non son producidos de novo na glándula mamaria, como Σ (C17:0 ao C18:3) (Phuoc e Suksombat, 2015).

Análise estatística

Os resultados da produción e composición química do leite foron analizados aplicando un Modelo Lineal Mixto utilizando o programa SPSS v 15.0 (SPSS, 2006), co modelo: E= μ + GMi + Pj + Vk + εijk; onde μ= media do conxunto; considerando GMi= porcentaxe de

A PARTIR DA PRODUCIÓN INDIVIDUAL DIARIA DE LEITE E A SÚA PORCENTAXE DE GRAXAS, CALCULOUSE A PRODUCIÓN DE LEITE CORRIXIDO AO 4 % DE GRAXA

EL ABONADO RENTABLE Y EFICAZ DE CULTIVOS FORRAJEROS

MAYOR EFICIENCIA EN EL USO DEL NITRÓGENO

AHORRO OPERACIONAL Y APLICACIONES FLEXIBLES

COMPATIBLE CON LA PROTECCIÓN DEL CLIMA Y DEL MEDIO AMBIENTE

EXCELENTE ALMACENAMIENTO Y APLICACIÓN PRECISA

Fertilizantes estabilizados que reducen la nitrificación y aseguran el suministro de N

Menor número de aplicaciones y menor dependencia del clima

Reducción de las pérdidas de nitratos por lavado y de las emisiones de gases de efecto invernadero

Granulometría homogénea y con ausencia de polvo para garantizar una distribución uniforme de los nutrientes

ensilado xirasol (G) e millo (M) como efecto fixo; Pj = período (1…3) e Vk= vaca (1…18) como efectos aleatorios e εijk = erro residual. Os efectos lineais e cuadráticos dos tratamentos foron analizados por contrastes ortogonais.

RESULTADOS E DISCUSIÓN

Composición química dos alimentos e consumo de nutrientes

A composición química e o perfil de ácidos graxos dos alimentos e a inxestión de nutrientes vén indicada na táboa 1. A mestura (33G-67M) cunha menor porcentaxe de ensilado de xirasol (G) respecto ao ensilado de millo (M) presentou un incremento da concentración de materia seca (MS) do 45 % e un incremento do 12,4% na dixestibilidade in vitro da materia orgánica. Pola contra, a proteína bruta, a fibra neutro deterxente, o extracto etéreo, a porcentaxe de ácido oleico, linoleico e linolénico foron superiores na mestura 100G-0M respecto da mestura con menor porcentaxe de xirasol.

O consumo de materia seca total e o de forraxe (G-M + ensilado de herba) foi similar entre dietas, con medias de 22,0±1,0 e 14,8±1,2 kg vaca día-1, respectivamente (táboa 1). Con todo, a inxestión da mestura G-M foi menor canto maior proporción de xirasol, imputable ás diferenzas na humidade nas mesturas; esta menor inxestión compensábase cunha maior inxestión do ensilado de herba.

Produción e calidade físico-química do leite

A perda de produción leiteira desde o inicio ao final do experimento foi de 5 litros de leite vaca-1 día-1, corrixida ao 4 % graxo, imputable

a razóns de manexo experimental como a estabulación permanente do gando afeito ao pastoreo e, ao cambio de dieta, normalmente formada por forraxe verde en pastoreo (2,5 kg MS d-1), ensilado de millo (10,5 kg MS d-1) e 6,9 kg MS concentrado. Este cambio de manexo supuxo, ademais, unha perda de peso vivo medio desde o inicio ao final do experimento de 5,3 kg de peso vivo por vaca nos 42 días de experimento. A produción de leite e a corrixida ao 4 % graxo non foi estatisticamente diferente entre tratamentos, aínda que si numericamente superior ao incrementar a porcentaxe de ensilado de millo (táboa 2). Estes resultados están en liña con Chilliard et al. (2001) indicando que, en ocasións, a achega de aceites vexetais ricos en poliinsaturados causa descensos na produción de leite a vacas leiteiras. Outros autores, como Mcguffey e Schingoethe (1980), sinalaron menor produción de leite e maior porcentaxe de graxa cando se substitúe ensilado de millo polo de xirasol, pero similar cando se corrixe ao catro por cento de graxa. Pola contra, Valdez et al. (1988) e Silva et al. (2004) non observaron diferenzas de rendemento en leite ao substituír ensilado de millo por ensilado de xirasol. As concentracións de graxa e proteína en leite non foron diferentes entre dietas (táboa 2), pero si o contido de urea que se incrementou linealmente ao incrementar a proporción de ensilado de xirasol (P<0,001), imputable ao superior consumo de proteína (táboa 1). Estes contidos de urea foron considerados baixos en todos os tratamentos respecto dos niveis sinalados por Salcedo e Villar (2016) como aceptables nas condicións de Cantabria (210-320 mg/l).

Perfil de ácidos graxos en leite

En xeral, a substitución de ensilado de millo por ensilado de xirasol modificou significativamente a maioría dos ácidos graxos (AGs) do leite (táboa 2). Os AG de novo e mixtos na graxa do leite diminuíron linealmente (P<0,001) un 10,2 % e 11,6 % na dieta 100G-0M respecto de 33G67M (P<0,05), respectivamente; pola contra, os desenvolvidos incrementáronse nunha maior proporción (16,9%) (táboa 2). A redución apa-

A MESTURA CUNHA MENOR PORCENTAXE DE ENSILADO DE XIRASOL RESPECTO

AO DE MILLO PRESENTOU UN INCREMENTO DA CONCENTRACIÓN DE MS DO 45 % E UN INCREMENTO DO 12,4 % NA DIXESTIBILIDADE IN VITRO DA MATERIA ORGÁNICA

rente da síntese de novo (≤C15:0) na glándula mamaria, pode atribuírse ao efecto inhibidor dalgúns AG de cadea longa, entre eles o esteárico (C18:0), procedentes da dieta ou da mobilización de reservas corporais que inhibe a síntese do acetil-CoA carboxilasa (Palmquist e Beaulieau 1993). Segundo as condicións experimentais, e á vista dos resultados, a perda de peso nos animais de 126±0,05 g día-1 non xustificaría a redución dos ácidos C4:0 a C15:0 no leite, polo que debe estar relacionada co maior consumo de C18:0 procedente do tratamento 100G-0M (táboa 2). Con todo, a maior porcentaxe de xirasol na mestura con millo transferiulle ao leite unha menor concentración dos ácidos C4:0 a C15:0 (P<0,05), sen diferenzas entre as mesturas 67G-33M e 33G67M de 25,6% e 26,4 % (táboa 2).

VANTAXES

 Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.

 Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.

 Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

PRODUTOS FERTILIZANTES

CÓDIGO TIPO

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

NOME COMERCIAL

F0001757/2022 Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal AGROTHAME ORGANITE START

F0001894/2022 Emenda orgánica compost

F0001895/2022 Emenda orgánica compost

F0001896/2022 Emenda orgánica húmica

F0001897/2022 Emenda orgánica húmica

F0001919/2023 Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

F0001925/2023 Fertilizante órgano-mineral NK líquido

F0001926/2023 Fertilizante órgano-mineral NP líquido

F0001980/2023 Emenda orgánica húmica

F0002420/2025 Fertilizante órgano-mineral NPK

F0002421/2025 Fertilizante órgano-mineral NPK

F0002422/2025 Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

AGROTHAME ORGANITE PURINE

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

AGROTHAME ORGANITE AGRO

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

Outra posible causa da menor suma de C4:0 a C15:0 do leite pode ter a súa orixe na inferior inxestión de amidón, non determinado neste experimento; con todo, Mafakher et al (2010) sinalaron menores contidos de amidón no ensilado de xirasol respecto ao de millo. Pola súa banda, Leite et al. (2017) observaron concentracións superiores de C4:0 a C15:0 no leite de vacas alimentadas con ensilado de xirasol que con ensilados de millo; en ambos os casos, as dietas foron suplementadas ao 50 % con concentrados a base de polpa de remolacha ou millo moído. Posiblemente, o superior consumo de extracto etéreo con ensilado de xirasol de 0,9 kg vaca día-1 respecto de 0,72 kg na dieta 33G-67M sexa a causa do menor contido daqueles ácidos graxos no presente traballo.

A suma dos ácidos hipercolesterolémicos (C12:0, C14:0 e C16:0) no tratamento 100G-0M, foi inferior un 10 % e un 14,2 % respecto de 67G33M e 33G-67M; de entre estes, o ácido maioritario en todas as dietas foi o C16:0, pero cun contido significativamente menor en 100G-0M (P<0,05). Así, a relación hipocolesterolémicos (h)/hipercolesterolémicos (H) (Santos- Silva et al., 2002) do leite incrementouse linealmente ao aumentar a porcentaxe de ensilado de xirasol na mestura con millo (táboa 2).

O ensilado de xirasol do presente experimento contén 37,1 % e 25 % máis de ácido palmítico (C16:0) e palmitoleico (C16:1) que o de millo (tabla 1) e similares para o ácido mirístico (C14:0). Ambos os C14:0 e C16:0 son precursores de miristoleico (C14:1) e palmitoleico C16:1 na glándula mamaria, sen diferenzas nestes últimos nin nos índices de desaturación (táboa 2), posiblemente debido á actividade da ∆9-desaturasa na glándula mamaria (Chilliard et al., 2000).

A maior concentración de C18:0 observada no leite de vacas alimentadas coa dieta 100G-0M pode ser debido á alta biohidroxenación no rume do esteárico procedente da dieta. Grummer (1991) indica que é máis fácil aumentar o contido de C18:0 da graxa no leite con suplementos ricos en ácidos graxos mono e poliinsaturados que con suplementos que proporcionan ácido esteárico per se.

O contido de ácido oleico (C18:1c9) do leite incrementouse linealmente (P<0,001) ao aumentar a porcentaxe de ensilado de xirasol na mestura con ensilado de millo (táboa 2). Chilliard e Farlay (2004) sinalan á inxestión de oleico e a acción da ∆9-desaturasa sobre o ácido esteárico como as dúas vías de formación do ácido oleico no leite; dado que non se observaron diferenzas entre tratamentos para a ∆9-desaturasa, o contido de oleico en leite (táboa 2) pode ser resposta ao alto contido de oleico no xirasol (táboa 1). Como sinalan varios autores, moitos dos lípidos chegados ao rume poderían pasar intactos ao intestino sen ser hidroxenados (Mcguffey e Schingoethe, 1980; Leite et al., 2017).

Ácidos saturados, monoinsaturados e poliinsaturados

Os ácidos graxos saturados do leite diminuíron linealmente un 4,1 % e 7,7 % ao aumentar a proporción de ensilado de xirasol (67G-33M e 33G67M, respectivamente) (P<0,001) e incrementáronse da mesma forma os monoinsaturados e poliinsaturados (táboa 2). Esta circunstancia favoreceu descensos lineais (P<0,001) na relación saturados/insaturados a favor da dieta con maior porcentaxe de ensilado de xirasol. Efectos similares foron sinalados por Dai et al (2011) en vacas leiteiras suplementadas con aceite de xirasol. Estes resultados confirman os sinalados por Coppa et al. (2013) e Flores-Calvete et al. (2015), os que indican que as dietas con ensilado de millo promoven maior concentración de ácidos graxos saturados imputable, entre outros, ao maior contido en amidón (Kala e Samková, 2010).

Ruménico, omega-3 e omega-6 Tanto o ácido ruménico (C18:2 cis9 trans-11) coma o omega-3 (C18:3 n-3) incrementáronse linealmente ao aumentar a porcentaxe de ensilado de xirasol (P<0,001) (táboa 2). Sorprende a ausencia de diferenzas no contido de omega-6 (C18:2 c9, c12) coa porcentaxe de ensilado de millo, contrario ás observacións de Slots et al. (2009), quen sinala o omega-6 como un bo indicador de dietas baseadas en ensilado de millo.

Durante a biohidroxenación dos ácidos linoleico e linolénico no rume

A PERDA DE PRODUCIÓN LEITEIRA DENDE O INICIO AO FINAL DO EXPERIMENTO FOI DE 5 L DE LEITE VACA-DÍA [...], IMPUTABLE A RAZÓNS DE MANEXO EXPERIMENTAL, COMO A ESTABULACIÓN PERMANENTE DO GANDO ACOSTUMADO AO PASTOREO E AO CAMBIO DE DIETA

prodúcense isómeros intermedios con ligazóns trans-11 como o vacénico (Dai et al., 2011), precursor de CLA na glándula mamaria. Algunhas investigacións mostraron que a biohidroxenación do ácido oleico levada a cabo pola microbiota ruminal implica a formación dalgúns isómeros trans, que dan lugar na glándula mamaria outros isómeros CLA e non só ácido esteárico (Mosley et al., 2002). Así mesmo, barállase a posibilidade de que o ácido oleico interfira coa biohidroxenación do ácido linoleico, dando como resultado unha acumulación de trans C18:1 e, por tanto, que puidese ser un precursor para a síntese de CLA (Dai et al., 2011).

CONCLUSIÓNS

A substitución de ensilado de xirasol polo de millo en vacas leiteiras suplementadas con ensilado de herba e de penso reduciu a produción de leite, sen modificacións nas porcentaxes de graxa e proteína. Pola contra, incrementou a proporción dos ácidos graxos mono e poliinsaturados, en especial os ácidos omega-3 e CLA do leite.

Cómpren máis traballos que determinen a porcentaxe óptima de mestura de ensilados nas dietas do

vacún leiteiro que melloren o perfil de ácidos graxos sen afectar o rendemento.

AGRADECEMENTOS

Os autores agradécenlle á empresa Promotec-PG S.L. por proporcionar as sementes de xirasol, a Carmela de Andrés, do Laboratorio Agroalimentario de Santander polas análises de ácidos graxos e ao persoal da Unidade de Produción de Leite do CIFP La Granja polo coidado dos animais.

Táboa 1. Contido en principios nutritivos dos alimentos fornecidos e consumo

CÓMPREN MÁIS TRABALLOS

QUE DETERMINEN A PORCENTAXE ÓPTIMA DE MESTURA DE ENSILADOS NAS DIETAS DE VACÚN LEITEIRO

QUE MELLOREN O PERFIL DE ÁCIDOS GRAXOS SEN AFECTAR AO RENDEMENTO

MO: materia orgánica; PB: proteína bruta; FND: fibra neutro deterxente; DMOIV: dixestibilidade in vitro MO; ENL: enerxía neta leite; EE: extracto etéreo; AGs: ácidos graxos; 1: % sobre materia seca; 2: Mcal kg MS; 3: g kg-1 MS; a, b, c dentro da mesma fila difiren P<0,05; ±: desviación estándar

Táboa 2. Produción, composición química e perfil de ácidos graxos

FCM: leite corrixido 4% graxo; AGCC: ácidos graxos cadea curta; AGCM: ácidos graxos cadea media; AGCL: ácidos graxos cadea longa; 1: só se inclúe o isómero Cis-9 (C18:1); 2: ácido ruménico; 3: só se inclúe o isómero Cis-9, 12, 15 (C18:3); 4: C4:0 + C6:0 + C8:0 + C10:0 + C12:0 + C14:0 + C14:1 + C15:0; 5: C16:0 + C16:1 + C17:0; 6: C18:0 + C18:1 + c9 t11 C18:2; c9 c12 C18:2; C18:3 (n-3); 7: (C18:1 c9 + C18:2 n6 + C18:3 n-3) ÷ (C14:0 + C16:0); 8: IDE: índice de desaturación; 9: (C12:0 + 4 x C14:0 + C16:0)÷(∑monoinsaturados+∑poliinsaturados) (Ulbright & Southgate, 1991); esm: erro estándar da media; a, b, c: dentro da mesma fila difiren p<0,05; ns: non significativo (p>0,05); * p<0,05; *** p<0,001; L: efecto lineal; C: efecto cuadrático

BIBLIOGRAFÍA

A.O.A.C. (1990). Official methods of analysis, 15 th. Ed. Association of Official Analytical Chemists, Arlington, U.S.A. Chilliard Y, Ferlay A, Mansbridge RM, Doreau M (2000). Ruminant milk fat plasticity: nutritional control of saturated, polyunsaturated, trans and conjugated fatty acids. Annales de Zootechnie 49: 181–205.

Chilliard Y, Ferlay A, Doreau M (2001). Effect of different types of forages, animal

fat or marine oils in cow’s diet on milk fat secretion and composition, especially conjugated linoleic acid (CLA) and polyunsaturated fatty acids. Livestock Production Science 70: 31–48.

Chilliard Y, Ferlay A (2004). Dietary lipids and forages interactions on cow and goat milk fatty acid composition and sensory properties. Reproduction Nutrition Development 44: 467-492.

Coppa M, Ferlay A, Chassaing C, Agabriel C, Glasser F, Chilliard Y, Borreani G,

Barcarolo R, Baars T, Kusche D, Harstad O, Verbič J, Golecký J, Martin B (2013).

Prediction of bulk milk fatty acid composition based on farming practices collected through on-farm surveys. Journal of Dairy Science 96: 4197–4211.

Dai XJ, Wang C, Zhu Q (2011). Milk performance of dairy cows supplemented with rapeseed oil, peanut oil and sunflower seed oil. Czech Journal Animal Science 56, (4) 181–191.

FEDNA (2010). Tablas FEDNA de composición y valor nutritivo de alimentos

para la fabricación de piensos compuestos (3ª edición). C. de Blas, G.G. Mateos y P. García Rebollar. 2010. Fundación Española para el Desarrollo de la Nutrición Animal. Madrid. 502 pp.

Fernández ML & West KL (2005). Mechanisms by which dietary fatty acids modulate plasma lipids. Journal Nutrition 135: 2075–2078.

Fievez V, Vlaeminck B, Dhanoa MS, Dewhurst RJ (2003). Use of principal component analysis to investigate the origin of heptadecenoic and conjugated linoleic acids in milk. Journal of Dairy Science 86: 4047–4053.

Flores-Calvete G, González-Arráez A, Castro J, Castro P, Cardelle M, FernándezLorenzo B, Valladares J (2005). Evaluación de los métodos de laboratorio para la predicción de la digestibilidad in vivo de la materia orgánica de ensilajes de hierba y planta entera de maíz. Pastos, 32: 5-99.

Flores-Calvete G, Fernández-Lorenzo B, Pereira-Crespo S, Aguión-Sanda A, Valladares J, Dagnac T, Resch C, GonzálezArráez A, Díaz-Díaz N (2014). Productividade e valor nutricional do xirasol cultivado para forraxe (II). Afriga 112: 68-72.

Flores-Calvete G, Fernández-Lorenzo

B, Dagnac T, Resch C, Pereira-Crespo S, Lorenzana R, González L, Agruña MJ, Barreal M., Veiga M, Botana A (2015). Relación entre dieta y calidad de la leche en un panel de explotaciones lecheras gallegas. Afriga 118: 130-146.

Flores-Calvete G, Martínez-Fernández

A, Doltra J, García-Rodríguez A, EguinoaAncho P (2017). Informe estructura y sistemas de alimentación de las explotaciones lecheras de Galicia, Cornisa Cantábrica y Navarra, 52 pág.

Goering HK, Van Soest PJ (1970). Forage Fiber Analyses (Apparatus, reagents, procedures and some applications). Agricultural Handbook 379. Ed. Agricultural Research Services, United States Department of Agriculture. Washington D.C.

Grummer RR (1991). Effect of feed on the composition of milk fat. Journal of Dairy Science 74, 3244–3257.

Gaines WL (1928). The energy basis of measuring milk yield in dairy cows. Illinois Agricultural Agricultural Experimental Station Annual Report pp 308.

Griinari, JM, Bauman DE 1999. Biosynthesis of Conjugated Linoleic Acid and its composition, incorporation into meat and milk in ruminants. In: Advances in CLA research. AOCS Press, Champaign, Il. pp: 180-200.

Kalac P, Samkova E (2010). The effects of feeding various forages on fatty acid composition of bovine milk fat: A review. Czech Journal of Animal Science 23: 521-537.

Khan NA, Yu P, Ali M, Cone JW, Hendriks WH (2015). Nutritive value of maize silage in relation to dairy cow performance and milk quality. Journal Science Food Agricultural 95 (2), 238-252.

Leduc M, Létourneau-Montminy MP, Gervais R, Chouinard PY (2017). Effect of dietary ax seed and oil on milk yield, gross composition, and fatty acid pro le in dairy cows: A meta-analysis and metaregression. Journal of Dairy Science 100: 8906-8927.

Leite A, Braga R, Guimarães P, Helton MS, Gesteira S, Rocha G (2017). Performance of lactating dairy cows fed sun ower or corn silages and concentrate based on citrus pulp or ground corn. Revista Brasileña de Zootecnia 46 (1), 56-64.

Mafakher E, Meskarbashee M, Hassbi P, Mashayekhi MR (2010). Study of chemical composition and quality characteristics of corn, sun ower and corn-sun ower mixture silages. Asian Journal of Animal and Veterinary Advances 5 (2), 175-179.

MAFF 1984. Energy Allowances and Feeding Systems for Ruminants, Reference Book 443. (Ed. Mccarthy J.R., Klusmeyer T., Vic). Her Hajesty’s Stationary Of ce. London. United Kingdom.

Mcguffey RK, Schingoethe DJ (1980). Feeding Value of a High Oil Variety of Sunowers as Silage to Lactating Dairy Cows. Journal of Dairy Science 63, 1109-1113.

Mosley E, Powell G, Riley M, Jenkins T (2002). Microbial biohydrogenation of oleic acid to trans isomers in vitro. Journal Lipid Research 43, 290–296.

Palmquist DL, Beaulieu AD (1993). Feed and animal factors in uencing milk fat composition. Journal of Dairy Science 76, 1753–1771.

Phouc L, Suksombat W (2015). Milk yield, composition, and fatty acid pro le in dairy cows fed a high-concentrate diet blended with oil mixtures rich in polyunsaturated fatty acids. Asian Australas. Journal Animal Science Vol. 28, Nº 6, 796-806.

Riveros E y Argamentería A (1987). Métodos enzimáticos de predicción de la digestibilidad in vivo de la materia orgánica de forrajes. 1. Forrajes verdes. Avances en producción animal 12: 49-58.

Salcedo G, Villar A (2016). Interpretación del contenido de urea leche. Claves

para su minimización en las explotaciones lecheras de Cantabria. Serie Monografías Técnicas. Edita, Gobierno de Cantabria. Consejería de Medio Rural Pesca y Alimentación. 59 pp.

Santos-Silva J, Bessa RRB y SantosSilva F (2002). Effect of genotype, feeding system and slaughter weight on the quality of light lambs II. Fatty acid composition of meat. Livestock Production Science 77, 187-194.

Schneiter AA & Miller JF (1981). Description of sun ower growth stages. Crop Science 21, 901-903.

Silva BO, Leite LA, Ferreira MI, Fonseca LM, Reis RB (2004). Sun ower silage and corn silage in lactating cow diets: milk production and composition. Arquivo Brasileiro de Medicina Veterinária e Zootecnia 56, Nº 6, 750-756.

Siurana A, Calsamiglia S (2016). A metaanalysis of feeding strategies to increase the content of conjugated linoleic acid (CLA) in dairy cattle milk and the impact on daily human consumption. Animal Feed Science and Technology 217: 13–26. Slots T, Butler G, Leifert C, Kristensen T, Skibsted LH, Nielsen JH (2009). Potentials to differentiate milk composition by different feeding strategies. Journal of Dairy Science 92: 2057-2066.

SPSS (2006). SPSS for Windows, version 15.0 Ed. SPSS Inc., Chicago (USA). Ulbricht & Southgate (1991). Coronary heart disease: Seven dietary factors. Lancet 338: 985–992.

Valdez FR, Harrison JH, Fransen SC (1988). Effect of Feeding Corn-Sun ower Silage on Milk Production, Milk Composition, and Rumen Fermentation of Lactating Dairy Cows. Journal of Dairy Science, 71, Issue 9, 2462-2469.

Van Soest, PJ, Robertson JB, Lewis BA (1991). Methods for dietary ber, neutral detergent ber and nonstarch polysaccharides in relation to animal nutrition. Journal of Dairy Science 74: 3583-3597. Welter KC, Martins CM, de Palma MR, Martins ASV, dos Reis MM, Schmidt BR, Saran BLU, Netto A (2016). Canola oil in lactating dairy cow diets reduces milk saturated fatty acids and improves its omega-3 and oleic fatty acid content. PLOS ONE, 11(3).

Yildiz S, Erdogan S (2018). Using of sun ower silage instead of corn silage in the diets of goat. Indian Journal Animal Research 52 (10), 1446-1451.

NANTA DAIRY

Una década de experiencia en la alimentación de vacas con ordeño robotizado

La confianza en el soporte técnico de Nanta, junto con la ausencia de problemas con la alimentación en robot de ordeño en los años que llevan funcionando con este sistema, son dos de los factores que señalan los propietarios de SAT Jogu como decisivos para llevar más de una década apostando por la gama de productos de alimentación de Nanta.

SAT

■ Ubicación: Castanedo (Ribamontán al Mar, Cantabria)

■ Propietario: José Antonio Gutiérrez

■ N.º de trabajadores: 5

■ N.º total de animales: 600

■ Vacas en ordeño: 270

■ Recría: 280

■ Media de producción: 39 litros/vaca/día

El interés por llegar al tercer ordeño para aumentar la producción fue el motivo principal que llevó a José Antonio Gutiérrez, propietario de la ganadería cántabra SAT Jogu, a comenzar a pensar en la robotización. En la actualidad, disponen de cuatro unidades robotizadas con las que están ordeñando 270 cabezas. Los tres primeros robots los pusieron en 2013 y, el cuarto, un par de años más tarde.

“El robot es otro sistema de trabajo; te da más libertad porque no tienes que ser tan estricto con los horarios”, destaca Gutiérrez. “En lo que respecta a las vacas, además de aumentar la producción, las vemos más tranquilas, así que, en términos de bienestar animal, están mucho mejor”.

“Lo primero que debe tener en cuenta un ganadero que pone un robot de ordeño es que se trata de una herramienta para ayudar a gestionar mejor la explotación”, apunta José María Álvarez, técnico comercial de Nanta. “Además, dentro de lo que engloba el ordeño robotizado, tenemos que pensar que la alimentación cambia totalmente: vamos a tener una ración parcialmente mezclada, con lo cual deberemos acompasar perfectamente la ración del pesebre

■ N.º de robots: 4 (Lely)

■ Media de ordeños: 3

■ Porcentaje de grasa: 3,50 %

■ Porcentaje de proteína: 3,50 %

con el pienso del robot para que las vacas den suficiente producción y entren al robot”, destaca.

LA ALIMENTACIÓN, CON NANTA

Cuenta Gutiérrez que el nutrólogo de la explotación, Ismael Villar, estuvo, junto con los técnicos de Nanta, al frente del proceso de adaptación de la ración, que pasó de ser ración única en el pesebre a combinarse con el pienso de robot.

“Somos un gran equipo, trabajamos codo con codo con el ganadero para conseguir los mejores resultados en cada granja. Aquí, en concreto, también estamos muy en coordinación con Ismael, el veterinario de la explotación; nos reunimos periódicamente, vemos los puntos que habría que mejorar y diseñamos la mejor ración, y con el mejor pienso, para SAT Jogu”, añade Álvarez.

Hace una década que Nanta está a cargo de la alimentación en Jogu, donde valoran la capacidad de Nanta para presentar un producto muy palatable y con la dureza adecuada para que no se rompa. “La palatabilidad del pienso es buena, tiene una granulación correcta y la vaca lo come bien”, enumera el dueño.

NANTA, UN APOYO CONSTANTE PARA

LOS GANADEROS

“Nanta lleva trabajando en la alimentación en robot de ordeño desde inicios de los 2000, cuando empezó a instalarse este sistema en nuestro país. Con el objetivo de darle un enfoque más global a todos los servicios que se prestan bajo este paraguas, ahora hemos presentado la solución integral de alimentación en robots Nanta Dairy Robot”, cuenta el técnico de Nanta Emilio López.

El interés de la empresa por esta línea de negocio comenzó al ver que los ganaderos tenían cada vez más problemas para encontrar mano de obra adecuada para sus negocios, al tiempo que buscaban mejorar su calidad de vida. “En Nanta sabemos que pasar del ordeño convencional al robotizado es una decisión importante y queremos estar ahí, acompañarlos, asesorarlos para que puedan optimizar al máximo la inversión y amortizarla lo antes posible”.

A través de este sistema, de lo que se trata es de configurar el robot de manera que el ganadero obtenga los mejores datos posibles y que estos se traduzcan en unos resultados financieros óptimos. “Trabajamos con un equipo con una amplia experiencia en el manejo de robots de ordeño y nos preocupamos, así mismo, por desarrollar una alimentación personalizada para cada granja y por llevar a cabo un análisis continuo de los parámetros que nos proporcionan los robots para detectar las líneas de mejora y los signos de alarma que es necesario solucionar”, indica el técnico de Nanta.

Así mismo, y si bien remarca este ganadero que nunca han tenido problemas con la alimentación de sus animales, cree que la cercanía de los técnicos y la rápida solución de problemas es muy importante: “Saber que ante cualquier imprevisto hay una buena comunicación entre nuestro equipo y los técnicos de Nanta es esencial, así como también lo es que nos garanticen una buena entrega de piensos”, resalta.

“Nanta también ofrece la posibilidad de hacer productos personalizados para ayudarlos a conseguir el máximo potencial genético de sus animales” apunta Álvarez. “A través de Nanta Dairy Robot hemos diseñado productos que se adaptan a las vaquerías, que contienen los nutrientes necesarios, los oligoelementos y minerales que necesitan las vacas para maximizar su producción y, así, mejorar el rendimiento de las ganaderías”.

LOS DATOS CLAVE EN EL ROBOT

“En Nanta llevamos muchos años trabajando con robots de ordeño”, señalan. “Lo que hemos hecho ahora, con el lanzamiento de Nanta Dairy Robot, es crear un programa de consultoría que abarca todo aquello que es importante para que una ganadería con robots sea más eficiente”. En este sentido, junto con el asesoramiento y la alimentación personalizada, el análisis de los datos del robot es un punto esencial. Los técnicos de Nanta estudian diversos parámetros, tales como la producción, la grasa, la proteína y las entradas en la máquina, para poder dictaminar en qué aspectos es posible potenciar. “Nuestro objetivo con el Dairy Robot es mejorar la rentabilidad de las granjas, que los clientes estén contentos con nuestros piensos, con nuestro asesoramiento y con el soporte que les brinda todo nuestro equipo”, concluye el técnico.

LOS TRES PILARES DEL NANTA DAIRY ROBOT

Asesoramiento técnico de primer nivel

Alimentación personalizada y adaptada a la situación de cada ganadería

Análisis pormenorizado de los datos del robot

Los técnicos de Nanta visitan periódicamente SAT Jogu para estar al día de las necesidades de la granja

Ver reportaje en vídeo

Benestar animal, instalacións e manexo: receita para un bo rendemento produtivo do rabaño

Presentamos os resultados dunha serie de estudos levados a cabo nos últimos anos, nos que foron avaliadas preto de duascentas granxas de vacún de leite da provincia de Lugo, co fin de analizar diferentes aspectos relacionados co grao de confort e benestar dos animais, un parámetro fundamental para a saúde das vacas, o que repercute directamente na rendibilidade das explotacións.

disto é o incremento da demanda que os produtos con selo de garantía de benestar animal están experimentando nos últimos anos, chegando a converterse nun factor verdadeiramente influente no consumidor á hora de decidir que incluír na súa cesta da compra. Son frecuentes as campañas publicitarias onde se menciona o benestar animal como un valor engadido, que ten un efecto atraente sobre o consumidor.

Así mesmo, hoxe en día, ninguén pon en dúbida que os animais con maior grao de confort son máis produtivos e presentan unha maior lonxevidade nas granxas.

Non obstante, neste punto xorde unha pregunta que non é doada de contestar: cal é o grao de benestar nas granxas de vacún de leite no noso ámbito?

Oconcepto de benestar animal converteuse nas últimas décadas nun tópico enormemente complexo, no que conflúen aspectos moi variados, desde consideracións científicas ata reflexións culturais, ético-relixiosas ou incluso opinións políticas e económicas.

Do mesmo xeito, a industria tamén está a demandar un acrecentamento destas prácticas, co obxectivo de que os seus produtos consigan ser competitivos no mercado. Non obstante, é

preciso ter en conta que non son só os consumidores e as industrias os que se benefician, posto que un correcto mantemento do benestar animal nas explotacións debería implicar unha mellora na saúde e no comportamento dos animais, o que, á súa vez, aumenta a súa produtividade.

No que se refire ás explotacións gandeiras, a concienciación da sociedade sobre o estado no que os animais de produción viven nas granxas estase a converter nunha realidade. Exemplo

Co obxectivo de dar unha resposta, nos últimos anos leváronse a cabo unha serie de estudos, nos que se avaliaron 187 granxas de vacún de leite da provincia de Lugo, considerando diferentes aspectos relacionados co grao de confort e benestar dos animais. Así, tivéronse en conta factores de deseño e mantemento das instalacións, e outros relacionados coas prácticas de manexo. Para evitar a influencia do tipo de granxa e da raza, todas as instalacións incluídas nos estudos eran manexadas

Uxía Yáñez Ramil, Sonia Verdes Gil, Juan J. Becerra González, Pedro J. García Herradón, Ana I. Peña Martínez, Luis A. Quintela Arias Unidade de Reprodución e Obstetricia, Departamento de Patoloxía Animal, Facultade de Veterinaria (USC)

UN CORRECTO MANTEMENTO DO BENESTAR ANIMAL NAS EXPLOTACIÓNS DEBERÍA IMPLICAR UNHA MELLORA NA SAÚDE E NO COMPORTAMENTO DOS ANIMAIS, O QUE, Á SÚA VEZ, AUMENTA A SÚA PRODUTIVIDADE

Medidas recomendadas nos cubículos A: anchura (117-127 cm); B: lonxitude ata a almofada (178- 183 cm); C: altura da almofada (≤ 15cm); D: lonxitude total do cubículo (>270 cm); E: altura da barra lateral na parte máis baixa (≤ 15cm); F: altura da barra lateral na parte máis alta (15-30 cm); G: altura ata a barra de retención do pescozo (117-127 cm); H: lonxitude ata a barra de retención (178-183 cm); I: espazo frontal libre (≥90cm); J: altura do bordo (≤ 15 cm)

nun réxime de explotación libre e estaban integradas por animais de raza holstein.

Os resultados deste estudo demostraron que a maioría das granxas presentan un mantemento das instalacións e un manexo dos animais “aceptable”.

PRINCIPAIS FEBLEZAS NAS GRANXAS

Porén, no conxunto de granxas analizadas constatáronse unha serie de debilidades comúns á maior parte delas, entre as que podemos subliñar as que describimos a continuación.

Dimensións dos cubículos

É frecuente atopar erros de deseño na maioría das explotacións analizadas, incluso en granxas de recente construción (figura 1). Poderíase caer na tentación de pensar que deficiencias de poucos centímetros non afectarían en gran medida á rendibilidade da explotación. Non obstante, nada máis lonxe da realidade. O deseño equivocado dos cubículos pode afectar notablemente ao tempo de descanso dos animais e ao grao de limpeza destes. Debido a este mal deseño, podemos encontrar que as vacas pasan menos tempo descansan-

do ou se poden deitar en lugares pouco adecuados como poden ser os corredores. É ben sabido que, se as vacas están deitadas nos corredores, diminúe a súa hixiene, polo que podemos apreciar sucidade nas extremidades posteriores e na mama. Evidentemente, isto pode ser un factor que favoreza a aparición de mamites ou, simplemente, que condicione a calidade hixiénica do leite producido, coas consecuencias que serán comentadas máis adiante neste artigo.

Figura 1. Medidas recomendadas para cubículos en explotaciones de vacas holstein

1. Cubículos curtos e excesivamente anchos que favorecen que as vacas entren de lado ou do revés, ensuciando a cama

Figura 2. Repartición adecuada (en horas) das actividades dunha vaca de leite ao longo dun día

HOXE EN DÍA, TODOS OS ESTUDOS CIENTÍFICOS COINCIDEN EN QUE UNHA VACA DEBERÍA PERMANECER DEITADA ENTRE 12 E 14 HORAS AO DÍA

Hoxe en día, todos os estudos científicos coinciden en que unha vaca debería permanecer deitada entre 12 e 14 horas ao día (figura 2). Durante este tempo, favorécese a ruminación e a inxestión de materia seca, pero tamén o fluxo sanguíneo cara á mama, fundamental para a produción do leite. Ademais, non se debe esquecer que durante este tempo descansan as articulacións e os pezuños, o que diminuirá a aparición de coxeiras.

Dimensións dos corredores laterais

Nun amplo número de explotacións encontramos que existen corredores laterais de dimensións reducidas que, en moitas ocasións, non permitían o paso de dúas vacas de forma simultánea (figura 3). O problema xorde cando introducimos na ecuación unha realidade presente en todo rabaño: a “xerarquía”. En calquera granxa é doado percibir a existencia dunha relación dominancia/ subordinación entre determinados animais. Ademais, as condutas agresivas entre estes individuos aumentan cando o espazo é reducido. A consecuencia disto, as vacas subordinadas poden sentirse acosadas, o que pode condicionar o acceso a determinados recursos escasos (comedeiros, bebedoiros, cubículos, cepillos de rascado etc.).

Deficiencias no chan

Neste estudo tamén se atoparon defectos no piso das zonas de espera da sala de muxido ou incluso nos corredores. Así, comprobouse que moi poucas granxas presentaban chans de goma ou tan sequera chans de cemento coa superficie raiada. Aínda que na zona do estudo o emprego deste tipo de superficie foi moi escaso, está amplamente documentado o emprego de chans de goma nas explotacións de vacún de leite. Neste senso, un grupo de investi-

gadores comprobaron que nos recintos nos que se empregaba este tipo de superficie as vacas mostraban comportamento de celo posparto de xeito máis precoz que as que se atopaban noutros tipos de superficies. Ademais, isto se traducía en que os animais empreñaban antes e presentaban menores intervalos entre partos. Tamén apreciaron que nas granxas que contaban con este tipo de piso se reducía o número de lesións mecánicas dos pezuños, e tamén atoparon notables beneficios no referente ao risco de esvarar, comprobando que as superficies máis brandas (como pode ser o chan de goma), favorecen que o pezuño afonde na superficie e mellore o agarre e a marcha do animal.

Ausencia de protocolos de bioseguridade

É preciso ter en conta que a introdución de animais novos nunha granxa debe ser estudada polo miúdo e debe estar perfectamente planificada. Non podemos esquecer que os animais novos poden portar enfermidades, xa sexan procedentes da granxa de orixe ou adquiridas durante o transporte. Por este motivo, é fundamental contar con plans de bioseguridade onde se teña en conta que non só é importante o tempo de corentena, senón tamén a necesidade de que exista unha separación física efectiva que evite a propagación dos patóxenos. Polo tanto, queremos destacar que para un correcto funcionamento da granxa é imprescindible a existencia dunha sala e duns períodos mínimos de corentena.

PRINCIPAIS FORTALEZAS

A pesar de atoparnos na maior parte das granxas coas debilidades mencionadas, debemos subliñar que nas explotacións da provincia de Lugo tamén

foron observadas notables fortalezas, que poderíamos resumir nas seguintes: Adecuado mantemento das camas. Neste estudo máis do 75 % das explotacións gandeiras tiñan as camas secas e niveladas, e os cubículos eran limpados cunha frecuencia adecuada.

Correcta achega de alimentos e auga. Ademais, os comedeiros estaban protexidos fronte á auga e os animais contaban cunha ampla dispoñibilidade de comida durante todo o día. Tamén é de destacar o correcto mantemento das instalacións, que favorece a hixiene das naves e dos animais.

Correcta densidade de animais Finalmente, tamén observamos que a maior parte das granxas analizadas presentaban unha poboación adecuada que evitaba a existencia de aglomeracións, e contaban con pediluvios Ademais, os animais manifestaban poucos síntomas de estrés.

Chegados a este punto, todos somos conscientes de que as explotacións do noso ámbito teñen certas deficiencias relacionadas co confort e o benestar animal. Non obstante, a nivel práctico, a pé de granxa, xorde unha nova pregunta: é realmente importante corrixir estas deficiencias?

Para intentar responder esta pregunta o noso equipo de investigación deseñou un experimento no que se intentou ver a influencia de todos eses factores sobre a capacidade produtiva e sobre a eficiencia reprodutiva dos animais.

Entre os parámetros avaliados, incluíronse as medidas das zonas de descanso e circulación, o deseño e mantemento de comedeiros e bebedoiros, así como a ventilación das instalacións. Ademais, tamén se valorou a condición corporal dos animais, o grao de hixiene destes, o estado de saúde, a presenza e a severidade de coxeiras e lesións nas bestras.

Á hora de avaliar o benestar animal das distintas explotacións, a cada granxa foille outorgada unha puntuación de acordo a se cumprían ou non cos requisitos citados na literatura científica respecto aos parámetros mencionados no parágrafo anterior (táboa 1). Desta maneira, aquelas granxas que máis requirimentos cumprían obtiñan unha maior puntuación, mentres que aquelas cunhas instalacións e manexos máis deficientes obtiñan unha puntuación máis baixa. Posteriormente, as explotacións foron ordenadas de maior a menor puntuación e divididas en 5 grupos. Así, na análise estatística, comparouse o estado dos animais e máis os parámetros produtivos e reprodutivos das granxas do grupo 1 (mellores granxas) cos dos grupos restantes e, especialmente, coas do grupo 5 (peores granxas).

O REALMENTE DESTACABLE É QUE UNHA ELEVADA INCIDENCIA DE VACAS CON COXEIRAS PROVOCARÁ QUE SE PRODUZA UNHA PEOR HIXIENE DAS VACAS E DAS CAMAS, XA QUE OS ANIMAIS COXOS TEÑEN A TENDENCIA DE PERMANECER MÁIS TEMPO DEITADOS

Táboa 1. Comparación da porcentaxe de explotacións que compren co obxectivo fixado para cada parámetro, entre as mellores e peores granxas (en grosa, os parámetros con diferenzas estatisticamente significativas)

Figura 3. Medidas recomendadas para os corredores en explotacións de gando holstein

2. Cubículos de bo material, pero sen recheo suficiente, o que favorece rozamentos co bordo

SAT Dolaberri 120 vacas

en ordeño

DairyNet GEA UNIFORM-Agri

¿Cuáles son las ventajas para ti?

Sin doble registro de datos (menos errores)

Ahorro de tiempo

Intercambio de datos con organizaciones nacionales Múltiples interfaces de granja (DairyNet, actividad, alimentación, etc.)

Análisis detallados de datos validados

Posibilidad de compartir datos con consultores

Intercambio completo de datos

Con UNIFORM y DairyNet tendrá lo mejor de ambos mundos, y nuestro excepcional equipo de soporte le ayudará siempre que sea necesario.

Un dos aspectos considerados foi o da hixiene. Debemos recoñecer que se atoparon notables diferenzas entre granxas. Probablemente, isto estaba relacionado coa mellor calidade das camas e co mellor mantemento e limpeza destas, observada nas granxas do grupo 1 (mellores granxas). É importante recordar que a limpeza dos corredores (e das restantes áreas da granxa) tamén contribúen a unha maior limpeza dos animais. Isto estará relacionado cunha menor incidencia de enfermidades nos pezuños, debido a que a humidade e a sucidade poden ocasionar un amolecemento dos cascos e os animais serían máis propensos a desenvolver lesións e infeccións a ese nivel. O realmente destacable é que unha elevada incidencia de vacas con coxeiras provocará que se produza unha peor hixiene das vacas e das camas, xa que os animais coxos teñen a tendencia de permanecer máis tempo deitados.

O algoritmo complícase debido a que as vacas con hixiene deficiente están asociadas cunha elevada incidencia de infeccións mamarias, xa que os excrementos e os restos que se atopan nas camas son a fonte principal de E. coli e de Streptococcus ambientais (S. uberis, S. dysgalactiae), enterococos etc.

Un feito a estudar á parte son as instalacións que contaban cun patio exterior. Estas granxas tiñan unha elevada porcentaxe de vacas con hixiene deficiente; non obstante, o reconto de células somáticas nestas explotacións era menor. Aínda que non atopamos unha xustificación concluínte a este fenómeno, sospeitamos que a posible explicación podería estar asociada co tipo de sucidade que presentaban estes animais, máis relacionada coa presenza de terra e lama que cos excrementos (que son considerados a principal fonte de contaminación).

Outro aspecto importante é a presenza de animais con coxeiras. Aquí tamén se atoparon notables diferenzas entre as mellores granxas e as de peores cualificacións. É moi probable que as estas diferenzas poidan ser atribuídas aos materiais empregados para as camas e o chan, pero tamén á existencia de prácticas de limpeza máis rigorosas, dimensións máis adecuadas (tanto para as camas como para os corredores) e a existencia de prácticas para previr as enfermidades dos pezuños nas granxas con mellores cualificacións. Debe terse en conta que, para unha óptima saúde dos pezuños, as vacas deberían permanecer deitadas aproximadamente 12 horas ao día para minimizar o estrés dos cascos. As adecuadas dimensións dos cubículos e a existencia dunhas camas secas, limpas e confortables son factores esenciais. Porén, non se pode esquecer que a superpoboación (a existencia de maior número de animais que de camas) tamén está asociada cunha redución no tempo de descanso e un aumento do tempo de inactividade de animais nos corredores. Evidentemente os animais máis afectados pola superpoboación serán as vacas con problemas de mobilidade e as xovencas, xa que serán as últimas en chegar aos cubículos.

Outro aspecto a ter en conta, relacionado coas enfermidades podais, é o tipo e a limpeza do chan e as dimensións dos corredores. Debe terse en conta que, nunha granxa de estabulación libre, unha vaca camiña longas distancias para ter acceso aos comedeiros, bebedeiros, sala de muxido etc. O tipo de piso, así como seu estado de conservación e hixiene, van condicionar o confort, a capacidade abrasiva, o nivel de humidade e o grao de contaminación. No noso estudo, o 74 % das granxas contaban con chan de cemento con algún tipo de raiado e só contadas explotacións tiñan chan de goma. Como xa se comentou anteriormente, os pisos de goma destacan por ser, aparentemente, os mellores para a saúde dos pezuños. Non obstante, non se pode esquecer que este tipo de chan provoca un escaso desgaste nos cascos, polo que pode haber problemas se non se recortan periodicamente.

Pola contra, os pisos de cemento tenden a ser máis esvaradíos (salvo que estean raiados), pero son mais abrasivos. Ademais, os chans de listóns (pisos en grellas) poden desaliñarse, o que pode dificultar que as vacas teñan unha marcha cómoda sobre eles.

ATOPAMOS IMPORTANTES DEFICIENCIAS ESTRUTURAIS

NA MAIOR PARTE DAS

EXPLOTACIÓNS, SOBRE

TODO NO QUE RESPECTA ÁS DIMENSIÓNS DAS ÁREAS DE DESCANSO E NOS CORREDORES

3. Explotación con chan de slats, pouco adecuado para unha boa saúde podal

Soluciones de bioseguridad

▶ Limpieza con

- Detergente espumante alcalino de superficies

- Se adhiere a paredes verticales

- Espuma muy activa en superficies sucias

- Efecto humectante y desengrasante óptimo

- Apto para ser usado en agricultura ecológica*

▶ Disinfección con

- Eficacia probada en:

• Cryptosporidium parvum y ooquistes de coccidia al 2%

• Virus, bacterias, micobacterias, hongos y levaduras al 1.5%

- Eficaz en pediluvios en 1 min. y para vehículos en 5 min.

- Activo incluso en presencia de materia orgánica

- Eficacia duradera

Mantenga el alojamiento de sus animales libre de patógenos.

* Según el Reglamento Europeo UE 2018/848. Prophyl® S es un produto biocida (PT3). Sólo uso profesional. Utilice biocidas de forma segura. Lea siempre la etiqueta y la información del producto antes de usarlo.

Neste estudo observouse que nas granxas do grupo 1 (grupo das mellores granxas) existían diferentes prácticas para previr as enfermidades nos pezuños (recortes de cascos, pediluvios etc.), o que podería explicar, polo menos en parte, que se encontrase unha menor porcentaxe de vacas coxas que nas granxas dos grupos 4 e 5 (peores granxas).

Para nalizar este apartado, é importante recordar que, como xa se comentou anteriormente, as coxeiras provocan unha diminución da inxestión de materia seca, que se traduce nunha peor condición corporal, o que contribúe a que teñan un peor rendemento reprodutivo e unha menor produción de leite. Evidentemente, todo isto provoca notables perdas económicas. Así, en 2017, un grupo de investigadores estimaron que os custos medios asociados a coxeiras en explotacións de vacún leiteiro serían de 160 € nas xovencas primíparas e de 300 € nas vacas adultas (incluíndo perdas de produción, diminución da fertilidade e os custos de tratamentos).

No noso estudo a taxa de detección de celo e a produción de leite foron signi cativamente mellores nas granxas mellores (grupo 1) que nas granxas dos grupos 4 e 5 ( gura 5). Isto podería estar relacionado coa maior incidencia de problemas podais nas granxas peor cuali cadas. Evidentemente, as vacas coxas padecen distintos graos de dor e teñen unha mobilidade máis restrinxida que os animais sans. Isto afectaría a inxestión de alimento e á posibilidade de poder observar os signos de celo.

Outro parámetro considerado no ensaio foi o nivel de confort que proporcionaban as distintas granxas aos animais.

Debemos recordar que as vacas van permanecer menos tempo deitadas cando na granxa as camas sexan pouco confortables. Dende un punto de vista siolóxico hai que ter en conta que durante os períodos de descanso o uxo sanguíneo cara á mama aumenta nun 21,6 %, o que mellora notablemente a produción. Cando nos atopamos con estabulacións onde a densidade é superior ao 100 % das camas, os períodos de repouso van ser menores, o que leva consigo unha menor produción de leite.

Tamén apreciamos que, nalgunhas instalacións, existían sistemas de ventilación pouco e caces para diminuír o estrés por calor nos meses de verán. De todos é ben sabido que a calor, a partir dun certo punto, afecta aos comportamentos de alimentación, descanso e á ruminación e, ao nal, á produción de leite.

CONCLUSIÓNS

En de nitiva, tras estudar polo miúdo os principais aspectos que poden afectar ao grao de confort e benestar nun número importante de granxas de leite, pódese concluír que existen notables diferenzas entre as mellores e as peores granxas, o que deixa un amplo marxe de mellora destas.

Porén, encontramos importantes de ciencias estruturais na maior parte das explotacións, sobre todo no que respecta ás dimensións das áreas de descanso e nos corredores.

Tamén é moi preocupante a pouca atención prestada aos protocolos de bioseguridade, no referente á ausencia de salas de corentena.

Todas estas de ciencias afectan non só ao confort dos animais, senón tamén a rendibilidade das explotacións.

O CORRECTO DESEÑO DAS INSTALACIÓNS DEBERÍA SER UN ASPECTO FUNDAMENTAL, XA QUE VAI ESTAR DIRECTAMENTE ASOCIADO COA SAÚDE E COA PRODUTIVIDADE DOS ANIMAIS

Polo tanto, é crítico ter en conta que o correcto deseño das instalacións debería ser un aspecto fundamental, xa que vai estar directamente asociado coa saúde e coa produtividade dos animais e debería coidarse á hora de facer novas construcións ou reformar as xa existentes.

BIBLIOGRAFÍA

Verdes et al. (2022). Housing assessment in farms in the Northwest of Spain: main facility weaknesses and strengths. Journal of Dairy Research.

Verdes et al. (2020). Relationship between quality of facilities, animal-based welfare indicators and measures of reproductive and productive performances on dairy farms in the northwest of Spain. Italian Journal of Animal Science. 19(1): 319-329.

Figura 5. Representación gráfica da porcentaxe de detección de celos e a produción diaria por vaca presente nas granxas de cada grupo

Cando as vacas nos falan de benestar…

De cando en vez, é bo prestar atención ao que nos din as vacas sobre o seu benestar, pois ninguén mellor ca elas para mostrarnos en que grao se están adaptando ao ambiente que lles proporcionamos, así que imos observar o que nos din: imos escoitalas.

María Pardo Otero Veterinaria de Seragro S. Coop. Galega

As palabras ‘benestar animal’ soan cada vez máis forte; tanto é así que non cansamos de escoitar falar del, case parece que fose “alguén importante”. Cando se fala de podoloxía, de nutrición, de calidade do leite, de xenética…, sempre aparecen polo medio as mesmas palabras: BENESTAR ANIMAL.

Non cabe dúbida de que o benestar é moi importante no ámbito da produción animal, pois constitúe unha ferramenta a disposición do gandeiro, clave e indispensable para acadar boas producións e conseguir unha maior rendibilidade.

QUE É O BENESTAR ANIMAL?

Trátase dun concepto multidisciplinar e complexo de definir no que debemos incluír as emocións e o comportamento. Fai referencia ao benestar físico e mental. Non é suficiente con asegurar unhas boas condicións de aloxamento, alimentación ou saúde, senón que debemos facilitar que o animal poida expresar o seu comportamento etolóxico normal na medida do posible e valorar a presenza de emocións positivas.

A evolución dos sistemas de produción, cada vez máis intensivos, foi limitando a capacidade dos animais para expresar aquelas condutas que son propias da especie. O acceso a pastos, a interacción social, creación de xerarquías estables no tempo,

MEDIANTE A OBSERVACIÓN DO ANIMAL UTILIZANDO UNHA METODOLOXÍA VALIDADA CIENTIFICAMENTE, PODEMOS COMPARAR GRANXAS EN CALQUERA PARTE DO MUNDO E BAIXO DIFERENTES SISTEMAS DE ESTABULACIÓN

resposta a estímulos externos ou a relación co ser humano son exemplos de condutas que se ven alteradas cando estabulamos os animais e é a nosa responsabilidade como coidadores e como sociedade en xeral proporcionarlle á vaca un espazo adaptado ás súas necesidades e que lles permita expresar o seu comportamento típico (Dereti e col., 2016).

O interese polo benestar animal ten a súa orixe tras la II Guerra Mundial cando, ante a necesidade de alimentar de forma eficiente a unha poboación falta de recursos, aparecen as primeiras granxas intensivas. Esta preocupación foi medrando ao longo do tempo, intensificándose nos últimos anos de modo moi significativo.

O desexo de presentar nas nosas mesas produtos de orixe animal procedentes de granxas respectuosas co benestar animal é compartida cada día por máis consumidores. Segundo datos do eurobarómetro, o 94 % dos españois consideran importante o benestar dos animais nas granxas e a 7 de cada 10 gustaríalles coñecelo mellor.

Por que necesitamos valorar o benestar animal?

Temos dous motivos fundamentais. Por un lado, a implantación nos últimos anos dos programas de certificación, que nos esixen acadar unha puntuación mínima, polo tanto temos que medir de algún modo o grao de cumprimento e, polo outro, necesitamos unha ferramenta válida para detectar problemas e deseñar estratexias de mellora na granxa.

Que ferramentas temos para medir o benestar animal?

Para medir o grao de benestar dun animal ímonos basear nunha serie de medidas validadas cientificamente que chamamos indicadores. A combinación

de varios indicadores a través dun protocolo permítenos identificar problemas e obter conclusións sobre as que traballar para implantar estratexias de mellora.

É así como nacen os protocolos de valoración de benestar animal; o máis coñecido entre nós é o Protocolo Welfare Quality, resultado do proxecto de investigación a nivel europeo, máis ambicioso en materia de benestar animal.

Finalizou coa identificación dunha serie de medidas ou indicadores que nos permiten avaliar de modo obxectivo como se adapta un animal ao espazo (instalacións + ambiente) que lle proporcionamos.

Estes indicadores actúan directamente sobre o animal (a excepción da valoración dos bebedoiros), polo que temos que observar as vacas para detectar puntos de mellora sobre os que actuar de xeito individualizado para cada explotación e asesorar o gandeiro nas actuacións a levar a cabo.

O primeiro que me gustaría aclarar é por que necesitamos indicadores que actúen directamente sobre o animal; temos dúas opcións: mirar instalacións ou mirar vacas.

Cando miramos instalacións, que é no que se basea a lexislación, podemos detectar defectos nelas pero non podemos predicir de modo certeiro como se vai comportar un animal en concreto, porque non todos son iguais; hai diferenzas por exemplo en función da raza, do temperamento ou da fase da xestación na que se atopa. Realmente o que estamos é a asegurar que o animal non está exposto no seu espazo a ningunha

estrutura que lle poida causar un malestar.

En cambio, cando valoramos as vacas, temos en conta a experiencia de vida desa vaca no establo. Son elas as que nos din como están afrontando as situacións que lles “tocou vivir”. Mediante a observación do animal utilizando unha metodoloxía validada cientificamente, podemos comparar granxas en calquera parte do mundo e baixo diferentes sistemas de estabulación.

Os datos que se reflicten neste artigo son o resultado do traballo feito no último ano nun total de 93 explotacións galegas, 77 en estabulación libre e 32 en establo trabado con acceso a pastos.

As granxas foron auditadas mediante o Protocolo Welfare Quality e sempre tras verificar o cumprimento da lexislación vixente. Valoráronse os catro principios nos que se fundamenta o citado protocolo: boa alimentación, bo aloxamento, boa saúde e bo comportamento

O rango de puntuación oscila entre os 0 e 100 puntos, e no 97 % das granxas auditadas acadouse o nivel de bo; cabe destacar que ningunha granxa chegou a acadar o nivel de excelente.

• non certificado <20

• aceptable 20-54

• bo 55-79

• excelente ≥80

Imos mostrar algúns puntos con base nos principios do protocolo.

SEGUNDO DATOS DO EUROBARÓMETRO O 94 % DOS ESPAÑOIS CONSIDERAN IMPORTANTE O BENESTAR DOS ANIMAIS NAS GRANXAS E A 7 DE CADA 10 GUSTARÍALLES COÑECELO MELLOR

1. PRINCIPIO DE BO ALOXAMENTO

Confort na zona de descanso e limpeza

Empezamos valorando o confort na zona de descanso. É por todos coñecido que un número de cubículos suficiente, ben dimensionados, limpos, secos e con material de cama abundante son imprescindibles para asegurar o confort da vaca de leite. Cando optamos por cubículos para aloxar os animais, debemos ter en conta:

• Tamaño medio dos animais da granxa, as nosas medidas non teñen por que ser as medidas estándar dos instaladores.

• Estado produtivo do animal: xovencas, vacas en lactación ou vacas secas (ao tratarse de animais máis voluminosos as necesidades de espazo son maiores)

• Modelo cabeza con cabeza ou cubículo contra parede; neste último

caso, o espazo de embestida debe ser maior (70-75 cm)

O deseño de corredores amplos e asegurar pases de arrobadeira frecuentes para maximizar a limpeza tamén é importante.

Como podemos saber se isto se cumpre observando as vacas? Con base en catro indicadores:

• Tempo que as vacas tardan en deitarse

• Colisións coas estruturas ao deitarse

• Animais deitados fóra da área de descanso

• Limpeza de ubre, terzo posterior superior e inferior

O tempo que a vaca tarda en deitarse dende que flexiona a articulación do carpo ata que se tumba e se acomoda na cama debe ser inferior aos 5,2 s. Considérase un indicador de falta de benestar cando a media das vacas supera os 6,3 s.

ALGO ESTAMOS A FACER MAL CANDO TEMOS UN 47 % DE GRANXAS CON MÁIS DUN 4,5 % DE MORTALIDADE (FALAMOS DE MORTALIDADE UNICAMENTE DE VACAS ADULTAS)

O valor medio para granxas auditadas foi exactamente de 5,2 s (non se tiveron en conta os establos trabados). O 62,3 % tardou de media 4,8 s, mentres que o 37,7 % restante 5,9 s.

Durante este movemento de deitado debemos fixarnos se chocan ou non coas estruturas e cal é a posición final na área de descanso. Para saber se unha vaca está correctamente deitada, debemos fixarnos na súa posición, que debe ser recta no cubículo. As vacas inclinadas lateralmente é indicativo de falta de lonxitude, de modo que teñen que buscar o espazo lateral para acomodarse ou ben cubículos demasiado anchos no caso de xovencas. Non debe haber ningunha estrutura que limite o movemento do animal e se poida deitar do modo máis natural posible.

Case a metade das granxas, o 48 % delas, ten máis do 5 % das vacas deitadas fóra e non o saben. Este valor é indicativo de falta de confort. Cando se considera que unha vaca está deitada fóra? Considérase que unha vaca está deitada fóra da súa área de descanso cando está total ou parcialmente fóra da cama, ou naqueles casos nos que a vaca presiona a zona do isquion contra o bordo do cubículo.

COW-WELFARE

Garantiza un corto plazo de amortización, un mayor rendimiento y otros innumerables beneficios para la salud de sus vacas. Por algo las soluciones patentadas y flexibles de Cow-Welfare son mundialmente conocidas.

FLEX STALL

La flexibilidad reduce las lesiones en las vacas

Ayuda a las vacas a tumbarse y a posicionarse correctamente

Se adapta a todas las razas y tamaños

FLEX FEED

La flexibilidad reduce las lesiones en las vacas

Imita la posición natural para comer favoreciendo el apetito

Lugares de alimentación individuales y ajustables

Cando non facemos un bo mantemento das camas e están baixas, o que estamos facendo é acurtar a lonxitude do cubículo, de modo que a vaca ao deitarse pode chocar contra o bordo provocándolle lesións. Se temos en conta que as vacas se deitan unhas 14 veces o día, teñen 14 oportunidades de lesionarse. Estas lesións pódense limitar a zonas sen pelo pola rozadura ou zonas de inflamación, feridas ou abscesos.

Tamén é frecuente observar vacas deitadas fóra cando os cubículos non están ben dimensionados: barra educadora, táboa de peito ou cubículos contra parede. Ter en conta que os técnicos instaladores traballan con base nunhas medidas estándar que debemos adaptar aos nosos animais.

Limpeza

A limpeza proporciona unha información moi valiosa sobre o mantemento de camas e corredores e está directamente relacionada coa incidencia de patoloxías como as podais ou a mamite. Corredores amplos, lotes ben dimensionados e pases de arrobadeira frecuentes tórnanse claves para conseguir unha boa hixiene dos animais.

O 34,41 % das granxas teñen vacas co ubre sucio. O 54,83 %, o tercio posterior superior sucio (xarrete cara arriba) e o 82,79 %, o terzo posterior inferior (xarrete cara abaixo).

Máis da metade das explotacións auditadas teñen as vacas demasiado sucias; debemos mellorar a hixiene para evitar a aparición de problemas.

2. PRINCIPIO DE BOA SAÚDE Ausencia de lesións

No principio de saúde valoramos a presenza de lesións como as comentadas anteriormente debidas a colisións cos cubículos e todas aquelas observadas como consecuencia da adaptación das vacas ao espazo.

Máis exemplos son:

• Lesións en xeonllos, zona sen pelo ou inflamación: falta de encamado ou cama dura.

• Zona lumbar e coxal: colisións coa estructura do cubículo

• Zona da cruz: barra educadora e cornadizas

• Xarrete e cadeira: rozaduras, abrasión por cama non axeitada

• Lesións en ombro: falta de arrimado ou cornadizas antigas

• Calquera outra lesión: carpo e tarso, orellas rasgadas, colas rotas, escornaduras...

Se temos en conta só as zonas de inflamación ou feridas, sen contar as zonas sen pelo, o 37 % das granxas obteñen bo resultado, tendo que mellorar o 63 % restante. Este tipo de lesións provocan dor nos animais, a dor funciona dun modo similar ao estrés cunha diminución do nivel de oxitocina e, polo tanto, unha baixada na produción.

Coxeiras

As coxeiras son, xunto coa mamite, un dos problemas que máis afectan ao benestar. Son procesos moi dolorosos que están presentes de forma moi importante no 29 % das explotacións.

As vacas son animais moi estoicos, non manifestan a dor ata que é moi elevada; polo tanto, diagnosticar as coxeiras de maneira prematura vai evitar a aparición de lesións crónicas, facendo que os animais sexan máis rendibles e evitando descartes por va-

TEMOS QUE INCLUÍR AS EMOCIÓNS E O COMPORTAMENTO NUNHA VALORACIÓN DE BENESTAR ANIMAL, POIS AS SITUACIÓNS DE ESTRÉS (...) PROVOCAN ESTADOS DE INMUNODEPRESIÓN

cas que non se recuperan. Non podemos esperar a ver unha coxeira grave para actuar, dende logo neste caso hai que facelo e de modo urxente. Pero aí imos tarde, temos que fixarnos en como pisan as vacas, o ritmo do paso, para poder anticiparnos e evitar a aparición de coxeiras graves.

O emprego frecuente de pediluvios, a hixiene dos corredores, superficies de contacto pouco agresivas (raiado defectuoso, corredores con reixas), bordos de cama que non superen os 20 cm ou evitar pendentes excesivas (acceso a salas de ordeño ou saídas) son algunhas das medidas a ter en conta para obter bos resultados neste campo.

Hai países nos que a valoración de coxeiras forma parte dos programas de benestar e incluso industrias que pagan en función do grao de coxeira en granxa, obrigando ao gandeiro a facer revisións periódicas.

Reconto de células somáticas

Recolléronse datos de recontos de células somáticas en 62 granxas dadas de alta en control leiteiro. A porcentaxe media de vacas por granxa con RCS>400 ufc/ml foi de 11,83 %.

Cando esta media é superior ao 8,75 %, podemos considerar que temos certo grao de compromiso en canto a benestar animal (67,74 % das granxas auditadas), e convértese nun problema grave cando supera o 17,5 % de vacas (16 % das granxas).

Investigacións demostraron que todas as mamites clínicas son dolorosas e sabemos que todo proceso doloroso implica unha diminución do consumo de alimento, diminución da ruminación e tamén se ven alteradas as interaccións sociais. O animal afectado tende a adoptar cambios de postura para evitar moverse e tocar o cuarteirón danado.

Demostrouse que as vacas con mastite de leve a moderada teñen a distancia de xarrete a xarrete significativamente máis grande que as vacas sas, o que suxire que modifican a súa postura para minguar a presión sobre estes. As vacas con mamite diminúen a conduta de repouso e, ademais, tentan tombarse cara ao lado contrario ao da glándula afectada.

Mortalidade

Cando falamos de mortalidade, facemos referencia a vacas mortas ou sacrificadas na granxa nun período de 12 meses. O protocolo Welfare Quality establece que, cando a porcentaxe supera o 2,25 %, xa podemos falar de compromiso de benestar, pero, cando superamos o 4,5 %, temos un serio problema.

Algo estamos a facer mal cando temos un 47 % de granxas con máis dun 4,5 % de mortalidade (falamos de mortalidade unicamente de vacas adultas). Posiblemente este dato é maior, pois non en todas as granxas se puido comprobar documentalmente o número de baixas e a memoria tende a ser selectiva, esquecendo algún caso.

Detectamos que a maioría das mortes eran debidas a accidentes, fundamentalmente vacas abertas durante o celo, ou patoloxías posparto. Acondicionar un espazo para

aloxar as vacas durante a duración de celo, sería moi recomendable, o que evitaría o descarte de animais produtivos.

3. PRINCIPIO DE BOA ALIMENTACIÓN

Estamos alimentando ben as nosas vacas, non hai dúbida; a súa condición corporal é a adecuada nun 91 % dos casos, pero, que pasa no caso dos bebedoiros? Temos suficientes en todos os lotes? Para o cálculo de centímetros lineais dispoñibles por vaca, tivemos en conta os animais en lactación e dentro destes, o lote máis desfavorable (sempre e cando supuxese o 15 % dos animais totais). A media foi de 8,27 cm/vaca, e non chegou a alcanzar os 6 cm (mínimo recomendado polo protocolo) no 10,39 % dos casos.

Decidir cantos bebedoiros debo colocar no meu establo non só é cuestión de centímetros. Temos que ter en conta outros moitos factores, como o sistema de muxido (en sistemas robotizados de muxido os consumos son máis estables ó longo do día, nas salas debemos garantir a subministración á saída), a media de produción, o manexo dos lotes (lotes máis grandes ou con reagrupamentos frecuentes xeran máis competencias), a frecuencia de arrimados da comida, as condicións ambientais ou o fluxo.

Sen dúbida, o fluxo é o condicionante clave, pouco importa que enchamos as paredes de cm de bebedoiro se non somos capaces de garantir a subministración. Precisamos garantir fluxos de un mínimo de 20 litros por minuto (é recomendable chegar a 30 l/min). Todos estes factores teñen a súa influencia na demanda de consumos de auga ao longo do día e débense ter en conta á hora de tomar decisións.

DEBEMOS FACER UNHA ANÁLISE DAS CAUSAS DE MORTALIDADE OU SACRIFICIOS EN GRANXA PARA TOMAR CONCIENCIA DA SÚA INCIDENCIA

4. PRINCIPIO DE BO COMPORTAMENTO

Saúde e bo aloxamento non son sinónimos de benestar animal por si sós. O comportamento e o estado emocional son tamén relevantes, non é suficiente con que a vaca non sinta dor ou medo senón que debe experimentar sensacións positivas (Boissy et al., 2007).

Se o comportamento depende da vaca (xenética) e do seu espazo, debemos proporcionar un manexo e un ambiente axeitados. Un bo deseño do chan, patios e cubículos facilita que o animal poida expresar o seu comportamento natural, minimizando o estrés, a aparición de patoloxías e favorecendo os ritmos de crecemento e produción.

Durante as auditorías tivemos en conta tres aspectos á hora de valorar o comportamento: a relación social entre as vacas, a relación co ser humano e a avaliación do estado emocional do animal.

No estudo das relacións sociais valóranse o número e tipo de interaccións de tipo agonístico e a súa intensidade (cabezadas, desprazamentos, pelexas...). Este tipo de condutas poden ser indicativas de falta de espazo (corredores, cornadizas ou cubículos), competencia por acceder a un recurso (ex.: bebedoiro ou comida) ou o establecemento de xerarquías (cambios de lote ou lotes desiguais).

Para valorar o grao de medo ao ser humano, emprégase o test de fuxida ou distancia de evitación, que nos achega información sobre as relacións establecidas cos coidadores dende fases iniciais da vida. Hai tempo que sabemos que a forma de traballar das persoas ten importancia na produción. Debemos respectar os tempos dos animais e aproximarnos a eles con un

GUSTARÍAME RESALTAR O BO TRABALLO REALIZADO NOS ÚLTIMOS ANOS POLOS

GANDEIROS A FAVOR DA MELLORA DO CONFORT DA VACA DE LEITE

trato tranquilo e firme, e un ton de voz suave.

Intentamos determinar o estado emocional das vacas mediante a observación e valoración de emocións de tipo positivo e negativo. Nos últimos tempos está a xerar moito debate o tema do contacto visual e táctil entre os becerros. O aloxamento en grupo ten moitas vantaxes sempre e cando o manexo sanitario sea excelente.

Cando o aloxamento se fai en boxes individuais, debemos asegurar que o contacto non é forzado, facilitando a interacción cabeza con cabeza para permitir a interacción entre os animais dende as primeiras etapas. Están demostrados os beneficios da cría en grupo ou polo menos en pares, de modo que cando non é posible facelo, temos que facilitar un contacto mínimo.

Imos facer una reflexión das vantaxes e desvantaxes que ten o aloxamento en grupo:

Desvantaxes:

• transferencia de enfermidades causadas por microorganismos (diarreas, neumonías)

• menor control do consumo individual (Bittar e Rocha, 2016).

• risco de succión cruzada (Bittar e Silva, 2016).

Vantaxes:

• Rendemento: becerras aloxadas en grupo inxiren maior cantidade de

individualmente o seu crecemento vese afectado, rexistrándose pérdidas de peso de aproximadamente 2,5 kg, con flutuacións de peso durante os seguintes 14 días.

• Neofobias: numerosos estudos demostran que aloxar os becerros en parellas fai que teñan menos medo a novas situacións sociais, ambientais e alimentarias en comparación con animais aloxados individualmente (Jensen e Larsen, 2014)

• Aprendizaxe: animais criados en grupo aprenden con maior facilidade rutinas e hábitos favorecendo a adaptación a cambios no seu entorno. A falta de adaptación pódese converter nun problema na súa vida produtiva, tanto na alimentación como nos cambios de lote, moi frecuentes nas granxas intensivas, incluso na interacción coas novas tecnoloxías, como os robots de muxido (Gaillard e col. 2014).

• Protección social: a presenza de animais da mesma especie pode alterar a percepción da dolor, medo ou o estrés. No gando vacún esta resposta de protección social refórzase mediante a conduta de acicalamento. Esta conduta é independente da dominancia social e aumenta coa duración da cohabitación (Mandel e col., 2016).

Observar as vacas é importante. Fixarnos en indicadores que actúan directamente sobre elas pode axu darnos a detectar puntos de mellora.

Temos que incluír as emocións e o comportamento nunha valoración de benestar animal, pois as situacións de estrés mantidas no tempo ocasionadas por interaccións sociais negativas ou mala relación humano-animal provocan estados de inmunodepresión.

A mamite e as coxeiras son procesos moi dolorosos que teñen unha repercusión moi importante no benestar. Identificar os animais afectados canto antes e previr a súa aparición minimizará as perdas económicas ocasionadas.

Debemos facer unha análise das causas de mortalidade ou sacrificios en granxa para tomar conciencia da súa incidencia. Non podemos pensar que un problema rutinario non é un problema, hai que buscar solucións.

Por último, gustaríame resaltar o bo traballo realizado nos últimos anos polos gandeiros a prol da mellora do confort da vaca de leite. A evolución da gandería de leite en Galiza é realmente admirable. Espero que este artigo sirva como unha pequena reflexión para seguir no camino da mellora continua.

DFBlueagro e Innofarm fusionan su área ganadera

Con este proyecto, Delso Fertilizantes Grupo (DFGrupo) refuerza su apuesta por la ganadería con Innofarm como socio, una iniciativa con la que quiere demostrar que está preparado para implantarse no solo entre las más importantes empresas de fertilizantes, sino también entre las del sector ganadero.

El área de ganadería de DFBlueagro, empresa que pertenece a DFGrupo, ha firmado un acuerdo con Innofarm para la creación de una joint venture especializada en el desarrollo y comercialización de productos para ganadería. Esta compañía ha empezado a operar a principios de año. Al anexionarse con Innofarm, DFGrupo busca destacar dentro del sector como una organización de gran relevancia.

La nueva corporación seguirá tres ejes que son fundamentales: en primer lugar, la nutrición animal: nutracéuticos y reducción del uso de antibióticos, suplementos nutricionales para animales de granja, productos para una mejor digestión, salud respiratoria y crecimiento del ganado; en segundo lugar, la higiene: mejora de la ganadería a través de la sanidad y el bienestar animal; por último, el medioambiente: reducción de las emisiones de gases de efecto invernadero, tecnología y soluciones sostenibles, conservación de la biodiversidad y reducción del impacto ambiental.

Tanto DFBlueagro como Innofarm incorporan a esta fusión equipos humanos con experiencia en el sector y unas carteras de clientes que harán más efectivo su desarrollo en el mercado.

AUNAR EXPERIENCIA

DFGrupo es una compañía líder en España y Portugal dedicada a la comercialización de fertilizantes, con una facturación de 600 millones de euros y más de 300 trabajadores. Cuenta con experiencia en el sector desde el año 1978 y actualmente cubre toda la cadena de valor de la industria de los fertilizantes, desde la producción o importación hasta la comercialización, incluida su logística.

En DFBlueagro llevan años centrados en mejorar la salud, la nutrición y el bienestar animal a través de la marca DFBluefarm y cuentan con valores como la eficiencia o la sostenibilidad. El desarrollo, la fabricación y la comercialización de su gama de

3 ejes fundamentales

Nutrición animal 1 Higiene 2

Medioambiente 3

productos es de alta calidad, para así mejorar los resultados de las ganaderías de sus clientes.

Por su parte, Innofarm lleva más de una década de actividad en la nutrición animal y cuentan con especialistas en ganadería con más de 35 años de experiencia. La empresa se caracteriza por su apuesta decidida a fomentar la salud animal mediante la nutrición.

Alberto Caballero, director general de Innofarm, se mostró positivo ante esta unión: “Es un proyecto muy ambicioso e ilusionante en el que disponemos de un gran equipo de I+D+i que, junto al departamento técnico-comercial, contará con el apoyo y los objetivos de progreso que tiene DFGrupo. Todo esto nos va a permitir luchar en un mercado muy competitivo de primer nivel y participar de forma activa en el bienestar y la sostenibilidad de nuestra ganadería”.

Parque Tecnológico Miramón | Paseo Mikeletegi, 54 | 20009 Donostia – San Sebastián (Gipuzkoa)

Teléfono (+34) 943 308 042

E-mail info@d luefarm.com

SALUD & NUTRICIÓN

ALTERNATIVA NATURAL PARA UN REFUERZO DE LAS DEFENSAS NATURALES Y UNA UBRE SANA

Nuestros animales suelen tener periodos de estrés en los que se reducen las defensas naturales:

Épocas frías y húmedas.

Épocas de estrés por calor. Épocas con mastitis y/o recuentos celulares altos (RCS).

Programas de vacunación. Agrupaciones de ganado, concursos.

Cuando aparecen pases víricos que pueden desembocar en catarros, toses, diarreas, etc.

SIN RETIRADA DE LECHE

SIN ANTIBIÓTICOS

SIN RECETA VETERINARIA

USO ORAL COLECTIVO EN EL CARRO UNIFEED.

Israel: un exemplo de produción de leite sustentable en condicións climáticas duras e cálidas

Neste artigo analizo os motivos que levaron a un país cunha industria láctea pequena como é a israelí a converterse nunha das líderes mundiais no que respecta á produción sustentable de leite.

Dr. Israel Flamenbaum Cow Cooling Solutions Ltd, Israel

Israel atópase na conca oriental do mar Mediterráneo e caracterízase por un clima subtropical. O verán dura de xuño a outubro e caracterízase na maioría das rexións do país por

altas temperaturas e humidade acotío do día, pero sen choivas. A industria láctea israelí ten unhas 120.000 vacas que producen preto de 1.500 millóns de litros ao ano. A produción anual de leite por vaca é a máis alta do mundo e situouse en máis de 12.000 litros en 2021. Os pais fundadores da industria láctea deste país comezaron hai case cen anos a criar unha vaca adapta-

da ás condicións locais, utilizando un sistema de crianza local. Tamén entenderon que, por razóns climáticas, as vacas deben estar completamente confinadas, sen pastoreo e aprenderon a desenvolver métodos de alimentación que substitúen a falta de forraxe de alta calidade con subprodutos agroindustriais e da industria alimentaria humana.

Cos anos e o progreso xenético na produción de leite, os produtores en Israel tiveron que desenvolver e implementar métodos avanzados para facer fronte á carga de calor a través do arrefriamento intensivo das vacas. Isto fai posible alcanzar os altos rendementos leiteiros, aínda dentro das limitacións climáticas e ambientais que existen no país.

CLAVES NA MELLORA DA SÚA INDUSTRIA

A industria láctea israelí é unha das líderes no mundo no que respecta á produción sustentable de leite, grazas aos seguintes motivos:

1. A falta de auga e a necesidade de rega para cultivar forraxe levou os agricultores israelís a purificar grandes volumes de augas residuais municipais (é líder mundial neste tema), así como a desenvolver métodos de rega que aforran auga, como a rega por goteo (un método desenvolvido en Israel).

2. A escaseza e o alto custo das forraxes de alta calidade levou os produtores de leite dese país a substituír parte deste ingrediente con sobras e subprodutos da industria agrícola e alimentaria, gañando así o dobre; por un lado, para aforrar e substituír o uso de parte da comida convencional e, polo outro, para aforrar en custos de transporte de materiais de refugallo para vertedoiros nas zonas desérticas do sur.

3. O alto custo da man de obra motivou o desenvolvemento de tecnoloxías avanzadas de manexo e control, que permiten aforrar no investimento de tempo de traballo por litro de leite producido. Israel é líder mundial no desenvolvemento de sistemas de ordeño computarizados que inclúen a detección temperá de problemas de manexo e saúde e o seu tratamento en tempo real, unha forma máis de posibilitar a obtención de altos rendementos de leite por vaca.

4. O uso de medidas intensivas para arrefriar vacas no verán que se desenvolveron durante os últimos corenta anos en Israel permite unha redución significativa na diminución da produción de leite nesta tempada, como é o caso na maioría dos países cálidos e, recentemente, tamén en Europa e o norte dos EE. UU.

BENEFICIOS DA IMPLEMENTACIÓN DESTES MEDIOS

Os beneficios da implementación destes medios atópanse nos seguintes aspectos:

• Desde o punto de vista ambiental, canto maior é a produción de leite, máis a industria pode satisfacer as necesidades de leite do país con menos vacas e, por tanto, as emisións de

gases de efecto invernadoiro metano á atmosfera por litro de leite son menores.

• En canto á saúde das vacas, evitar que estean “en estrés por calor” fortalece o seu sistema inmunolóxico e reduce a morbilidade, especialmente no período crítico ao redor do parto, así como tamén reduce o número de animais que sofren de mastite. Máis aló da vantaxe económica que isto ten, pódese esperar un aforro no uso de medicamentos, polo aspecto positivo que isto ten desde o punto de vista económico e ambiental.

• Desde o punto de vista económico, a medida que o rendemento das vacas é maior e se requiren menos vacas para a súa produción, afórrase o alimento requirido para o mantemento destas vacas, e como resultado, o requirimento de alimento por litro de leite producido é menor, polo que os custos de produción diminúen.

CONCLUSIÓNS

A industria láctea israelí é pequena, pero sofisticada e moi eficiente ambiental e economicamente. O coñecemento e a experiencia adquiridos durante a produción de leite neste país apréndenos hoxe os produtores leiteiros de todo o mundo, especialmente os que proveñen de países “en desenvolvemento”, que tentan establecer granxas leiteiras en condicións difíciles, similares ás existentes en Israel.

Facer uso do coñecemento acumulado das 120.000 vacas en Israel polos 270 millóns de vacas leiteiras que existen hoxe no mundo e aumentar a produción de leite de cada “vaca mundial” en só un 10 % máis aló do que produce actualmente permitirá producir leite global cuns 30 millóns de vacas menos, por todos os beneficios ambientais e económicos que isto leva.

O COÑECEMENTO E A EXPERIENCIA ADQUIRIDOS DURANTE A PRODUCIÓN DE LEITE NESTE PAÍS

APRÉNDENOS HOXE OS PRODUTORES LEITEIROS DE TODO O MUNDO

Como pode influír o número de xovencas na eficiencia dunha gandería? (parte II)

No anterior artigo, titulado “Como pode influír o número de xovencas na eficiencia dunha gandería? (parte I)”, que viu a luz en Vaca Pinta 35, analizamos a forma na que o número de xovencas pode influír na eficiencia dunha gandería. Nesta nova entrega investigamos a través de varios enfoques cales son as vantaxes económicas ocultas, así como o valor económico do progreso xenético.

Marco Laurenti1, Sergio Ibáñez2

1Director de Servicios Técnicos de ABS Italia

2Marketing Manager ABS España

VANTAXES ECONÓMICAS OCULTAS

Existen certas vantaxes económicas que non todos os gandeiros son capaces de avaliar, como é o custo de cría por xovenca. Cal é o custo de criar 189 xovencas ao ano? Continuando co exemplo do artigo anterior (ilustración 1), se facemos os cálculos (ilustración 2) aplicando un custo de cría por xovenca de 2,1 €/día para producir 189 xovencas, o custo total ascende a 144.868,50 €.

Ilustración 1. Exemplo de estratexia 100 % xenética convencional

SITUACIÓN ACTUAL

TOTAL VACAS 418

TOTAL XOVENCAS 369

XOVENCAS PRODUCIDAS 189

ESTRATEXIA ACTUAL 100 % XENÉTICA CONVENCIONAL

Ilustración 2. Custos totais

CUSTO DE CRIANZA (€/DÍA)* 2,10 €

XOVENCAS NADAS 189

CUSTO TOTAL 144.868,50 €

ADOPTAR UNHA ESTRATEXIA DE SEXADO E CARNE PERMITE CONSEGUIR, ADEMAIS DUNHA REDUCIÓN DE CUSTOS E AUMENTO DOS BENEFICIOS, UNHA ACELERACIÓN DO PROGRESO XENÉTICO

Se decidimos aplicar a nova estratexia (ilustración 3) axustando as xovencas ao número que necesitamos, o custo total redúcese a 99.645,00 € (ilustración 4).

Despois do primeiro ano produciranse 130 xovencas de menos de 12 meses, pero aínda seguiremos tendo as 190 que xa estaban na granxa. Deste xeito, o aforro do primeiro ano será de ao redor de 45.000 €, pero o aforro a partir do segundo ano será ao redor de 90.000 €. Desta forma podemos incrementar a marxe bruta uns 35.000 € por ano e aforrar 90.000 € en custos de crianza despois do segundo ano. Se comparamos ambas as estratexias, queda claro que, ademais da redución dos custos e do aumento dos bene cios, conseguimos unha aceleración do progreso xenético.

IMPACTO DO PROGRESO XENÉTICO

Agora ben, cal é o impacto do progreso xenético no balance de resultados dunha granxa? Antes de nada, é importante subliñar algúns aspectos, porque o progreso xenético é o propósito de crear animais capaces de crear máis leite, graxa, proteína utilizando os mesmos ou menos recursos, que precisamente é o mesmo obxectivo que persegue a e ciencia. Isto signi ca que canto menor sexa o progreso xenético, menor será a e ciencia da granxa. A ilustración 5 representa a distribución estándar dos animais dunha granxa de acordo co seu valor xenético individual.

Ilustración 3. Estratexia proposta: 35 % xenética Sexcel; 65 %, azul belga

Ilustración 4. Custos totais

ADM ANIMAL NUTRITION SPAIN, S.A. c Clavo, nº1 Pol. Ind. Santa Ana Rivas Vaciamadrid (Madrid) t (34) 91 666 85 00 setnanutricion@adm.com w setna.com

Leche maternizada para rumiantes

Núcleos para piensos de arranque

Os animais da granxa con valor xenético medio distribúense no centro; os mellores, na dereita e os que teñen menor valor xenético, na esquerda.

Se decidimos utilizar unha estratexia de seme convencional para producir a reposición de 190 xatas por ano, teremos que utilizar a maioría destes animais, se non todos, como nais da futura xeración. Isto significa que o progreso xenético que obteremos só se alcanzará co nivel xenético do semental que vaiamos utilizar, é dicir, obteremos un progreso xenético lineal (ilustración 6).

A diferenza entre ambas as gráficas débese unicamente ao progreso xenético obtido dos sementais utilizados, pero este tipo de progreso xenético non cambia a distribución dos animais na granxa. Na maioría dos casos non cambia

a distancia entre os mellores e os peores animais.

Agora unha pregunta para os gandeiros: usarías todos os touros dispoñibles no mercado para crear o plan de axustes? Se a resposta é “non”, entón por que utilizar todas as femias do rabaño no plan de axustes para obter as futuras nais do rabaño?

Se decidimos utilizar só os mellores animais como nais da futura xeración, maximizando o número de femias que produciremos e seguindo a estratexia de usar seme sexado, podemos obter tres importantes resultados:

• O primeiro é un maior salto xeracional, porque non só se debe á elección dos touros, senón tamén á selección das femias do rabaño.

• O segundo é que cambiará a distribución dos animais dentro da curva, cun maior número de animais próximos á media do grupo.

O

SIGNIFICA O PROPÓSITO DE CREAR ANIMAIS CAPACES DE CREAR MÁIS LEITE, GRAXA, PROTEÍNA UTILIZANDO OS MESMOS OU MENOS RECURSOS

• O terceiro e máis importante é que se reducirá a diferenza xenética entre o mellor e o peor animal..

Utilizar xenética de carne probada Beef InFocus axudará a incrementar o beneficio a final de ano (ilustración 7).

Con esta estratexia, ademais, conseguiremos cambiar o progreso xenético de lineal a exponencial.

Ilustración 5. Distribución estándar dos animais dunha granxa de acordo co seu valor xenético individual

Ilustración 6. Progreso xenético lineal

Ilustración 7. Xenética de carne probada Beef InFocus

PROGRESO XENÉTICO

Ilustración 8. Punto de equilibrio leite vs. custos de alimentos

UTILIZAR XENÉTICA DE CARNE PROBADA BEEF INFOCUS AXUDARÁ A INCREMENTAR O BENEFICIO A FINAL DE ANO

Por poñer un exemplo, é a mesma diferenza que conseguiriamos ao conducir a unha velocidade constante ou acelerando.

Por outra banda, todo o mundo estará de acordo en que unha das vantaxes económicas máis difíciles de analizar é o retorno de investimento que obtemos con cada animal.

Partindo do número medio de lactacións dunha granxa típica italiana, que é 2,3, se o trasladamos a un gráfico para analizar o beneficio da venda do leite e comparalo co custo de alimentación, obsérvase que desde o nacemento dunha xata ata o parto hai un custo, cuxo balance durante a primeira lactación será positivo e durante os dous meses do secado torna a cero, de igual forma na segunda lactación con período seco e terceira lactación co seu período seco.

Se se venden os animais cando a media de lactación é 2,3, obteremos uns 500 € de beneficio descontando os custos de alimentación (ilustración 8).

Reducindo o número de xovencas que imos producir, teremos un 3540 % de xovencas e será moi difícil superar esa cifra de beneficios, pero, se aumentamos a media de lactacións a 2,5 ou 2,6, poderemos obter o triplo de beneficios por animal.

É algo que debemos ter en conta cando se estima o número de xovencas que queremos producir, porque necesitamos manter os animais o maior tempo posible.

VALOR ECONÓMICO DO PROGRESO XENÉTICO

Vimos como podemos cambiar a velocidade do progreso xenético cambiando a estratexia, pero cal sería o valor económico do progreso xenético?

O progreso xenético pódese expresar matematicamente como o produto da intensidade de selección pola precisión e a variación xenética entre o intervalo xeracional.

Vexamos un exemplo no que utilizaremos o mérito neto nunha granxa real (ilustración 9) cun valor de NM$ media orixinal de 140.

Utilizando seme convencional en todos os animais, podemos obter un incremento do progreso xenético de 50 puntos de NM$, unicamente grazas ao nivel xenético dos touros que utilizamos, pero que ocorrería se decidimos aumentar a intensidade de selección utilizando seme sexado Sexcel e azul belga? O valor medio de NM$ da nova xeración sería 80 puntos superior ao valor orixinal.

Se comparamos os valores de NM$ de ambas as estratexias, observamos que a estratexia de seme sexado e carne é un 60 % máis rápida.

Centrando a nosa atención na precisión de selección utilizando, por exemplo, as probas xenómicas, podemos obter un resultado que é máis do dobre que coa estratexia de seme convencional.

Sprayfo Delta Especialmente diseñado para planos elevados de nutrición

Gráfico 9. Valor das xovencas despois dunha xeración

E como podemos traducir estes resultados en valores económicos? Promar Internacional realizou un estudo hai uns anos, no que hoxe en día segue traballando, para obter correlacións entre o NM$ e o bene cio, descontando o custo de alimentación (IOFC). Os resultados demostran que, aumentando o NM$ do rabaño, increméntase o bene cio despois de descontar o custo de alimentación (ilustración 10).

A correlación mostra que 50 puntos de NM$ equivalen a 206 € de bene cio sen os custos de alimentación. Isto débese a diferentes motivos, por exemplo que o NM$ está relacionado á e ciencia alimenticia, porque se nos centramos no NM$ se producirán vacas máis pequenas que requiren menores custos de mantemento, pero coa mesma capacidade de produción de leite.

Desta forma o NM$ está relacionado positivamente cos trazos do rabaño e con vacas máis sas, o que implica que seremos capaces de producir

animais con maior produción de leite. A outra razón é que o NM$ achega moito peso aos índices de fertilidade. Todo o mundo sabe que a fertilidade leva unha produción máis e ciente debido principalmente a lactacións máis curtas e máis partos por ano.

Volvendo ao exemplo anterior coa estratexia convencional, o rabaño producirá 206 € de bene cio descontando os custos de alimentación por vaca e ano, pero, se aplicamos a estratexia de sexado e carne, o benecio ascende a 330 € por vaca e ano.

Se a estratexia de sexado e carne, ademais, se apoia nas probas xenómicas, o valor sería de 465 € por vaca e ano.

CONCLUSIÓN

Adoptar unha estratexia de sexado e carne ofrece bene cios adicionais pola venda de tenreiros de carne, que se comercializan a maior prezo, así como unha redución de custos e unha aceleración do progreso xenético. Aínda que o investimento en

MALIA QUE O INVESTIMENTO EN XENÉTICA É MAIOR, OS BENEFICIOS MEDRAN E O RETORNO DO INVESTIMIENTO MULTIPLÍCASE POR 20

xenética é maior, os bene cios increméntanse e o retorno do investimento multiplícase por 20.

Incrementar a precisión de selección mediante o uso das probas xenómicas permite duplicar o progreso xenético con respecto a unha estratexia de seme convencional.

O progreso xenético pode cuanticarse economicamente. Aumentando o NM$ do rabaño, medran os benecios despois de descontar os custos de alimentación.

Orixinal

Convencional Sexado & Bristish Blue+Proba xenómica

Tongue rolling e estereotipias orais en bovino

Esta síndrome, que afecta á lingua dos nosos animais, relaciónase coa falta de benestar, de feito é un bo indicador esta; por iso, realizáronse diferentes estudos na procura da súa causa e da solución. Neste artigo preséntase unha revisión bibliográfica sobre as teorías publicadas referentes aos diferentes factores que poden causala.

INTRODUCIÓN

Otongue rolling é unha estereotipia oral típica en bovino que consiste no movemento constante da lingua sen ningunha función ou obxectivo. Normalmente, acompáñase doutros movementos orais e é este conxunto de comportamentos o

que se definiu, nalgunha bibliografía, como ‘síndrome orosténica’ (McMilan, 2005).

Durante a domesticación do Bos taurus someteuse a grandes cambios, como foron o seu espazo, a alimentación ou a maneira de socializar. Estes cambios afectaron ao comportamento

Laura Torrent Romero1, Isabel Blanco Penedo1, Leire López de Armentia Osés2, Daniel Villalba Mata1, Beatriz Serrano Pérez1

1Departamento de Ciencia Animal, Universitat de Lleida 2Departamento de Ciencia Animal, Centro de Investigación y Tecnología Agroalimentaria de Aragón (CITA)

A TEORÍA MÁIS CONSOLIDADA SOBRE A ETIOLOXÍA DAS ESTEREOTIPIAS ORAIS EN RUMINANTES É O DESEQUILIBRIO NA ALIMENTACIÓN

do ungulado, o que provocou a aparición de estereotipias, normalmente relacionadas co estrés e coa frustración que leva o feito de estar en catividade, é dicir, non poder levar a cabo o seu comportamento natural. De feito, os ungulados son os mamíferos con máis prevalencia de estereotipias e afecta a millóns de animais ao redor do mundo.

As estereotipias máis importantes en ruminantes son as que se focalizan nos movementos orais. As linguas destes animais son moi prénsiles e son a súa ferramenta principal para a maioría de interaccións que teñen co medio do seu ao redor de forma natural. No momento en que ese comportamento natural vese alterado é cando aparecen alteracións nos movementos orais. Estes movementos, os cales poden ser estereotípicos ou non, englóbanse baixo un concepto conxunto denominado ‘comportamento oral non nutritivo’ ou non-nutritive oral behaviour (NNOB). Os movementos que pode incluír o NNOB son tongue rolling, bar-biting (manipulación

CALIDAD DE CONFIANZAPARA

TODA LA VIDA

oral de obxectos da cuadra; na súa maioría, barras), self-grooming (acicalamento dun individuo a si mesmo, sobre todo coa acción de lamber) ou allo-grooming (acicalamento entre individuos) (Redbo & Nordblad, 1997).

A porcentaxe de animais que manifestan as estereotipias, a idade ou a frecuencia na que se observa varía de xeito significativo entre diferentes autores e estudos. As discrepancias atopadas son debidas ás diferenzas entre as condicións ás que estaban sometidos os animais nos estudos, as cales son realmente as que inflúen na aparición e frecuencia do tongue rolling Segundo Broom (1983), “independentemente da función da estereotipia, se ocupa un 10 % da vida actual do animal, considérase que as condicións de benestar deste son malas”. Wiepkema et al. (1983) estableceron como límite teórico que fose un máximo de 1-5 % dos animais dun mesmo recinto ou granxa que expresasen estereotipias antes de considerarse un perigo para o seu benestar.

»Nuestra familia cría vacas desde hace tres generaciones. En base a nuestra vasta experiencia, hace unos años, decidimos recurrir a las vacas Brown Swiss debido a sus buenas condiciones de salud y durabilidad. En nuestra región, los veranos pueden ser muy calurosos y es un desafío para nosotros y para los animales. Nuestras vacas Brown Swiss son extremadamente tolerantes al calor, por lo que nunca tenemos que preocuparnos por ellas. Eso nos da tranquilidad y una leche excelente para nuestros clientes.«

Familia Moraga, Andujar-Jaen/España

FACTORES PARA A SÚA APARICIÓN

A continuación, presentamos algúns dos factores que se propuxeron como causas da aparición do tongue rolling

Alimentación

Aínda que non se coñece a causa exacta da aparición do tongue rolling, expuxéronse diferentes teorías, que se dividen en dúas correntes de pensamento segundo o efecto que ten a estereotipia sobre o animal. A primeira baséase na hipótese de que a realización destes comportamentos repetitivos teña un efecto calmante ou de reforzo para o animal (Mason, 1991) e que aparecen en momentos nos que o ruminante se somete a un estresor. Dedúcese entón que os animais que non mostran a estereotipia padecen máis que os que teñen as condutas alteradas (Mason & Latham, 2004). A segunda corrente baséase en que a estereotipia ten un efecto equilibrante dentro do organismo e que esta se activa cando hai alteracións metabólicas, como poden ser o estrés metabólico ou a diminución do pH ruminal.

A teoría máis consolidada sobre a etioloxía das estereotipias orais en ruminantes é o desequilibrio na alimentación. Os bovinos en liberdade pasan o 90 % do seu tempo pastando, rumiando e descansando (Kilgour, 2012), comen segundo as súas necesidades e preferencias, regulándose eles mesmos. En catividade, en cambio, non poden elixir a súa alimentación e, normalmente, coa administración da comida en racións, tampouco o momento en que comer. Cando iso ocorre, pode aparecer o feed-searching, é dicir, procura de comida, relacionada coa posible frustración que pode comportar o feito de que o animal non senta saciado coa comida administrada, xa sexa por cantidade, por tempo de alimentación ou por contido nutricional da dieta non suficiente (Redbo et al., 1996).

Outra teoría relacionada coa dieta fala sobre a cantidade de fibra e o seu efecto sobre tongue rolling. Os nutrientes e a estrutura da ración poden afectar á saciedade que sente o animal e, por tanto, influír na aparición de estereotipias (Bergeron et al., 2006). Un exemplo sería o tamaño da partícula do alimento administrado, e é menor a aparición do NNOB en racións con fibras de máis de 3 cm (Montoro et al., 2013).

pH ruminal

En contraste coas teorías de saciedade mencionadas, outro estudo demostrou, mediante canulación do rume, que a cantidade de contido ruminal non era a influente na aparición de estereotipias, senón que era a necesidade natural de realizar movementos orais a que marcaba a diferenza, é dicir, o feito de rumiar era máis importante que a saciedade que podía sentir o animal, xa poida ser por necesidade de limar a dentadura ou de manter un tracto dixestivo san e funcional (Lindstrom & Redbo, 2000).

Unha das teorías que fala das estereotipias como mecanismo equilibrante sostén que o movemento oral pode axudar a manter os niveis de pH ruminal entre os seus valores normais (entre de 5,5 e 6,5) (Mcdonald et al ., 2013). Cando se administra unha dieta con grandes cantidades de concentrado ou feo cortado demasiado pequeno, o pH ruminal pode acidificarse. A saliva é un buffer natural que contribúe á regulación do pH do rume. Cos movementos orais, tanto naturais, como pode ser a ruminación, como estereotípicos, como é o tongue rolling , estimúlase a produción de saliva e, por tanto, equilíbrase o pH ruminal (Bergeron et al ., 2006).

Alimentación durante a cría

En xatos, unha causa de frustración pode ser a desteta precoz ou o feito de

A FALTA DE ESTÍMULOS AMBIENTAIS É UNHA DAS CAUSAS PRINCIPAIS QUE SE ATRIBÚEN Á APARICIÓN DE ESTEREOTIPIAS EN DIFERENTES ESPECIES ANIMAIS

que non teñan a opción de succionar durante o tempo suficiente, sexa directamente do ubre ou en mamadeiras. Isto pode afectar o seu benestar e provocar que o animal desenvolva un movemento de succión non nutritivo ou non-nutritive sucking (De Passillé, 2001). Este comportamento pode ser a un mesmo, self-sucking, ou a outro individuo, inter-sucking. Ata pode pasar en vacas adultas, comportamento denominado milk theft polo feito de “roubar” leite doutra vaca. Estas anomalías que, normalmente, se expresan cando son novas, unha vez chegados á idade adulta pódense trasladar a estereotipias orais, como son o tongue rolling ou o bar-biting (Lidfors & Isberg, 2003).

KESSENT® y LysiGEM™

LIDERANDO UNA GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE

GANADERÍA

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.

Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción. KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.

Ambiente

As estereotipias son sempre complexas e relaciónanse simultaneamente con varios aspectos da vida da vaca e a miúdo van física e temporalmente vinculadas a condicións subóptimas do ambiente. Os estudos realizados en relación co efecto que ten o ambiente sobre os animais obteñen resultados diferentes e a miúdo contraditorios, o que fixo que Bergeron et al. (2006) chegasen á conclusión de que o ambiente non se relaciona directamente coa aparición de estereotipias, pero si que afecta á forma na que se realizan ou a severidade coa que se poden mostrar.

Durante o crecemento, e tamén na idade adulta, o tipo de aloxamento pode influír no desenvolvemento do tongue rolling. Algúns autores defenden que o feito de estar sós ou en grupo afecta ás estereotipias, e é máis prevalente cando os animais se atopan en grupos reducidos (Leruste et al., 2014). Outros, en cambio, suxiren que son as condicións do espazo onde se atopan, como poden ser as instalacións, o tipo de chan ou a frecuencia de alimentación, e non o número de animais por grupo o que inflúe na aparición de NNOB (Schneider et al.,

2020). Outro factor que tamén condiciona a aparición de estereotipias é a restrición de movemento e a cantidade de metros cadrados dispoñibles por xato ou vaca, sendo inversamente proporcional o espazo proporcionado coa cantidade de NNOB expresada. A falta de estímulos ambientais é unha das causas principais que se atribúen á aparición de estereotipias en diferentes especies animais. De feito, Binev (2020) conclúe que o tongue rolling é unha actividade patolóxica causada por aburrimento e privación de comida.

Socialización

O compoñente social xoga un gran papel no desenvolvemento do tongue rolling, que se incrementa cando non se pode desenvolver de forma natural e, sobre todo, cando existe unha combinación de falta de contacto social e falta algún aspecto alimentario (Veissier et al., 1998). Se non poden cumprir os requisitos de interaccións relacionais, como podería ser en caso de aloxarse nun box individual, as estereotipias orais aumentan, e entón necesítanse elementos de enriquecemento ambiental para substituír as carencias sociais (Bruno et al., 2020).

O METABOLISMO E O SISTEMA ANTIOXIDANTE DA VACA NECESITAN DIFERENTES ELEMENTOS ESENCIAIS PARA PODER FUNCIONAR E DEFICIENCIAS NESTES PODEN TER QUE VER COA ETIOLOXÍA DO TONGUE ROLLING

Outros modos nos que inflúe o factor social sería pola teoría da imitación mencionada por Binev (2020), que describe como se propaga o tongue rolling dentro dun mesmo grupo unha vez que un individuo comeza a mostrar a estereotipia, e como desaparece ou se reduce cando os animais se separan do grupo.

En xatos, unha causa de frustración pode ser a desteta precoz ou o feito de que non teñan a opción de succionar durante o tempo suficiente, sexa directamente do ubre ou en mamadeiras

Estrés e estrés oxidativo

O estrés é un proceso siolóxico que se activa cando un animal está sometido a un estresor. Existe unha activación do eixe hipotalámico-hipo sario-adrenal (HPA) e do sistema nervioso autónomo (SNA) simpático que provoca a liberación de cortisol, adrenalina e noradrenalina. A resposta biolóxica do animal a este proceso é manifestar cambios no comportamento, así como nos sistemas neuroendócrino, nervioso autónomo e inmunitario.

O desequilibrio no organismo pode desencadear multitude de problemas. Unha das alteracións que pode provocar falta de homeostase é o estrés oxidativo, dado polo exceso de residuos metabólicos xerados en procesos celulares ou pola falta de antioxidantes. Algúns destes metabolitos son moléculas altamente reactivas chamadas especies de osíxeno reactivo (ROS en inglés) e que, acumuladas, provocan in amación, que á súa vez xera máis residuos oxidantes. Este ciclo leva a unha in amación crónica que dana as células e, en consecuencia, os tecidos (Gessner et al., 2017).

O cerebro é particularmente sensible a esta oxidación polo seu gran consumo de osíxeno, baixo nivel de antioxidantes e altos niveis de fosfolípidos. É por esta razón pola cal o estrés oxidativo se considera un dos causantes de desordes psicolóxicas en humanos. En bovino, Kirmizigul et al. (2019) demostraron que os animais que presentaban este tipo de estereotipias tiñan os parámetros que miden o estrés oxidativo aumentados se xeito signi cativo en relación aos animais sans.

O estrés oxidativo pode causar inamación hipotalámica e, por tanto, unha alteración no eixe HPA (Gessner et al., 2017). Esta alteración fai que aumente a produción de cortisol de forma similar a outros estados de estrés e isto podería estar relacionado con estrés comportamental, que pode-

ría causar tongue rolling, sobre todo se este cambio é crónico, xa que unha elevación do cortisol a longo prazo provoca catabolismo proteico, o cal elimina encimas antioxidantes e, ao mesmo tempo, provoca máis estrés oxidativo.

É importante, pois, saber que feitos poden causalo, xa que parece ser un dos principais problemas á hora de causar danos no cerebro e, por tanto, trastornos na conduta. Hai moitos factores que poden causar descompensacións no metabolismo, pero neste caso mencionaranse os que poderían chegar a provocar tongue rolling en vacún.

O primeiro, e máis obvio, é a falta de antioxidantes. Estes poden ser propios do animal, do seu sistema antioxidante, que son as encimas antioxidantes, os antioxidantes de baixa masa molecular (por exemplo, a vitamina E ou vitamina C) e as proteínas con capacidade de captar metais de transición. Á parte, tamén se poden obter antioxidantes da dieta, por exemplo, os polifenois. Cando existe unha falta destes, xa sexa por dé cit na dieta ou por unha alteración metabólica, prodúcese un desequilibrio entre a formación de oxidantes e a súa detoxi cación, causando pois estrés oxidativo.

O metabolismo e o sistema antioxidante da vaca necesitan diferentes elementos esenciais para poder funcionar e de ciencias nestes poden ter que ver coa etioloxía do tongue rolling. Os minerais que se relacionaron con esta estereotipia son o manganeso e o cobre (İssİ et al., 2009; Kirmizigul et al., 2019).

Por último, demostrouse que algunhas enfermidades, ao provocar desequilibrios no metabolismo, tamén poden levar á aparición de estrés oxidativo. En vacún atopamos dous exemplos comúns que poden provocar esta alteración: Neospora caninum ou Mycoplasma bovis (Glombowsky et al., 2017; Liu et al., 2020).

O TONGUE ROLLING É UNHA ESTEREOTIPIA NA QUE MOITOS FACTORES XOGAN UN PAPEL CLAVE E QUE SE RELACIONAN ENTRE ELES, É DICIR, NON É CONSECUENCIA DUN SÓ ELEMENTO, SENÓN DA ACUMULACIÓN DE DIFERENTES FACTORES NO INDIVIDUO

CONCLUSIÓN

Existen diferentes hipóteses expostas sobre a aparición do tongue rolling, aínda que ningunha foi probada como a causa principal. Entre elas atopamos a alimentación, o ambiente, a socialización, o estrés e a frustración, ademais de todo o que implica ao benestar animal.

O tongue rolling é unha estereotipia na que moitos factores xogan un papel clave e que se relacionan entre eles, é dicir, non é consecuencia dun só elemento concreto, senón unha acumulación de diferentes factores no individuo.

BIBLIOGRAFÍA DISPOÑIBLE EN

La UNIR apuesta por la formación en reproducción bovina

La reproducción bovina es una pieza clave en el sector primario, que crece constantemente, y la Universidad Internacional de La Rioja (UNIR), consciente de la situación, busca colaborar en la evolución del sector. De esa necesidad, surge su Máster en Nuevas Técnicas de Reproducción Bovina.

España es actualmente el tercer país de la Unión Europea con mayor volumen de cabezas de ganado bovino, con 6,7 millones, solo por detrás de Francia y Alemania. Esta actividad genera más de 3.000 millones de euros en el país y el valor de la producción de carne de vaca ha aumentado unos 900 millones de euros desde 2008. Su relevancia económica es, por tanto, evidente y la figura del veterinario resulta imprescindible para los ganaderos a lo largo de todo el proceso reproductivo.

Así, la reproducción es una de las disciplinas determinantes en la veterinaria de grandes animales. El crecimiento y la evolución del propio sector primario obliga a actualizar constantemente los conocimientos. Por ello, es muy importante que existan programas de especialización para los profesionales, en particular de ganado vacuno. De ahí nace el Máster en Nuevas Técnicas de Reproducción Bovina de UNIR.

UN PLAN DE ESTUDIOS COMPLETO

Este máster está destinado especialmente a profesionales en activo, recién graduados o estudiantes que quieran profundizar en los aspectos más relevantes de este tipo de reproducción, como la asistencia en los partos o una buena gestión del puerperio, por ejemplo.

Algunas de las temáticas que se abordan en el posgrado son las patologías del aparato reproductor en la vaca y el toro, los factores que influyen en la fertilidad, las técnicas ecográficas más avanzadas, las estrategias de reproducción más eficaces, la importancia de la genética y de la genómica o los últimos avances en biotecnología de la reproducción y en técnicas quirúrgicas.

En el máster se parte de la base de que la reproducción bovina no se entiende si no hay detrás una base firme en torno a la fisiología de la reproducción, porque solo a partir de ella se implementan tecnologías posteriores.

PROFESIONALES EN ACTIVO Y METODOLOGÍA ONLINE

Desde la UNIR consideran fundamental a la hora de transmitir los conocimientos a los alumnos, sobre todo en niveles académicos superiores más especializados, que los docentes estén en activo a nivel profesional. El director del posgrado, Carlos Coronel, es veterinario clínico de medicina interna en las especies bovina, ovina-caprina y equina desde el 2004 y cuenta con una dilatada experiencia en reproducción y obstetricia en ganado bovino y en pequeños rumiantes.

Otro ejemplo es el de Francisco Javier Blanco, colaborador y veterinario especializado en clínica y reproducción de rumiantes. Con una carrera docente y asistencial centrada en obstetricia y reproducción en ganado vacuno, es ponente habitual en congresos nacionales e internacionales. Según él, cualquier iniciativa destinada a conectar a profesionales en ejercicio y a enseñar nuevas herramientas, mejorará la calidad del trabajo y las competencias y expectativas laborales.

Cabe destacar también de esta universidad que es completamente online, lo cual permite compaginar la vida laboral de los profesionales del sector con la formación, una enorme virtud para, por ejemplo, los veterinarios, quienes normalmente tienen jornadas muy largas y les resultaría muy difícil compatibilizar su trabajo con estudios presenciales.

El enfoque práctico y la metodología online convierten el Máster en Nuevas Técnicas de Reproducción Bovina en una buena oportunidad para especializarse y crecer desde el punto de vista profesional gracias al aprendizaje de las últimas novedades en medicina reproductiva bovina de la mano de reconocidos y prestigiosos expertos en el sector.

Formado por tres granjas con ubicaciones diferentes, el Grupo Reigada ha apostado por la monitorización de sus productoras con el sistema SenseHub®, de MSD Animal Health, con el objetivo de detectar mejor los celos y realizar un control más exhaustivo de los pospartos.

La veterinaria del conjunto de ganaderías, Mariluz Graña, nos detalla en esta entrevista cómo está siendo su experiencia y qué mejoras han notado.

¿En qué áreas trabaja con el sistema SenseHub®?

Lo estamos u�lizando principalmente para la monitorización de los pospartos y para la detección de celos.

Tras su instalación, ¿ha mejorado la ges�ón de la reproducción?

Llevamos pocos meses con el sistema, pero lo que sí estamos consiguiendo es reducir el trabajo diario a la hora de pinchar animales. Por ejemplo, antes sincronizábamos a las vacas de las tres granjas inyectando hormonas y eso conllevaba mucho �empo, que ahora dedicamos directamente a inseminar.

Además, el sistema nos aporta la hora exacta del celo y obtenemos el momento óp�mo para la inseminación.

Antes, con la sincronización, inseminábamos vacas los jueves, pero podían salir en celo real el sábado o el domingo. De esta manera, reducimos el número de animales a pinchar y el número de vacas a revisar, porque la que no está gestante ya está inseminada. Adelantamos mucho trabajo y lo que hacemos, lo realizamos de manera más eficiente. No es lo mismo manejar a un animal para pincharlo y poder sacarlo en celo, que puede salir o no, que inseminar productoras que sabes que quedarán preñadas casi fijo.

Este sistema nos ayudará a mejorar la tasa de fer�lidad y los índices de preñez.

¿Y el control de la salud de los animales?

Es verdad que con las alarmas afinas el índice de salud, pues siempre vas a tratar a los animales cuando realmente están enfermos.

Cuando hay, por ejemplo, un desplazamiento de abomaso, que es algo muy rápido, casi salta la alarma en el momento en que la vaca lo produce. Se puede operar ya ese mismo día y te adelantas mucho. Sin este sistema, igual ese animal se operaba a la semana siguiente.

En patologías posparto, para retenciones, metri�s o simplemente una novilla que no está cómoda, comienzo a tratar en ese mismo momento, porque el sistema �ene una sensibilidad muy alta.

¿Le ayuda en la ges�ón del personal?

Ese aspecto es casi en el que más notamos el cambio. Mi compenetración con el equipo a la hora de trabajar es mucho mejor ahora, porque puedo saber la situación de las tres granjas antes de llegar a ellas.

Organizo la lista de tareas con cada encargado y sabemos los dos, porque los tres �enen también la aplicación en sus móviles, qué vacas tenemos que revisar cada día. En función del trabajo que detecto cada mañana, organizo mi día según las prioridades que necesiten en cada ganadería.

¿Por qué lo recomendaría?

Siempre he defendido que lo que yo necesito es saber que mis vacas están sanas, que detecto los celos a �empo y que insemino en la ventana de inseminación.

Me importa un poco menos la producción por vaca. Sé que si los animales están bien, van a producir lo máximo posible. Como veterinaria, no me interesan tanto los litros sino saber que está funcionando todo bien. Si tengo la rueda funcionando, no tengo problemas.

“Nos ayuda a mejorar la fertilidad y los índices de preñez”

EN VÍDEO

De izqda. a dcha., Antonio Díaz, Mariluz Graña y Luis Miguel Rivera

Nombres de las explotaciones: Reigada, Chaín y Xerlea

Localizaciones: Castro de Rei, Pol y Cospeito (Lugo)

Número total de animales: 1.480

Vacas en producción: 770

Media de producción total: 41 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa: 4 %

Porcentaje de proteína: 3,40 %

Media de partos por vaca: 2,2

Media de inseminaciones por preñez: 2,6

LUIS MIGUEL RIVERA Encargado en Xerlea

¿Qué ventajas ha notado desde que trabajan con SenseHub®?

A la hora de inseminar es muy prác�co, porque te dice la hora exacta en la que poder inseminar a una vaca y en eso va muy bien.

Nos mejoró mucho el plan de trabajo y somos mucho más eficientes. En los pospartos, las alarmas de las vacas que �enen problemas van saliendo solas y a los animales que están bien ya no hay que revisarlos.

Para los celos, en vez de tener que sincronizar e inseminar un día por semana, ahora estamos inseminando cuando el collar nos avisa. Además, las vacas atrasadas van siendo recuperadas por el propio collar y se quedan finalmente gestantes, antes quedarían descartadas. El �empo que pasaba trabando animales para pinchar las sincronizaciones lo dedico a otras tareas.

Por úl�mo, la monitorización de la rumia nos ayuda también a detectar los problemas. En cuanto baja la rumia es que algo pasa. En vacas cojas, por ejemplo, sabes cuáles son en cuanto se reducen las horas que van a comer. Son ventajas para todo. Estamos contentos.

¿Por qué lo recomendaría?

Lo recomendaría, sobre todo, por una mejor organización y por ahorro de �empo. Es muy interesante también para ver los celos, especialmente en explotaciones tan grandes, en las que muchas veces se pasan. Por úl�mo, por el tema de las enfermedades, porque coges a los animales enfermos a �empo.

ANTONIO DÍAZ Sales Manager de SenseHub® en MSD Animal Health

¿Qué retos implicó la instalación del sistema SenseHub® en el Grupo Reigada?

Uno de los principales desa�os fue encontrar la forma de poder integrar las tres granjas, con dis�ntas ubicaciones, y poder trabajar con las tres, y sus peculiaridades, dentro de un mismo sistema.

Otro reto importante era la can�dad de animales, pues hablamos de un volumen muy grande y teníamos que conseguir op�mizar el número de collares instalados para que la inversión fuese lo más asumible económicamente.

El tercer punto destacable, y que valoramos mucho, fue el hecho de que la responsable de la parte sanitaria es una veterinaria. Ella nos facilitó mucho la forma de implantar los sistemas, pero todo ello también exigió por nuestra parte mucho rigor en todos los datos y que el sistema le proporcionase toda la información que ella precisa para su trabajo.

¿Cómo es el asesoramiento posventa desde que los collares están puestos en marcha?

Una vez que instalamos el sistema, nuestro equipo de veterinarios interactúa prác�camente a diario con los responsables de los sistemas en cada granja para dar solución a cualquier duda o a cualquier aspecto que podamos ajustar.

La realidad de cada granja es par�cular y para nosotros es muy importante que nuestros técnicos estén en constante comunicación con los técnicos de las granjas, para poder op�mizar los sistemas al máximo.

Además, después de la instalación inicial, se hacen una serie de visitas periódicas para dar formación a los usuarios y para realizar un seguimiento sobre cómo se está implementando todo el sistema, cómo están funcionando con él y si se necesita mejorar en algún aspecto.

“Nos mejoró mucho el plan de trabajo y somos mucho más eficientes”

“Nuestro equipo interactúa a diario con los responsables de los sistemas para dar solución a cualquier aspecto”

Ante a escaseza de materias primas, xa é hora de considerar o uso de insectos na ración dos ruminantes

Este informe pretende ofrecer unha análise da situación actual no marco da produción de ruminantes a partir dos estudos realizados en distintos países, que demostra que a introdución de insectos na súa ración é unha solución rendible e respectuosa co medio ambiente.

INTRODUCIÓN

Ocrecemento da poboación mundial provocará a curto prazo un aumento da demanda de alimentos de orixe animal, como a carne e o leite de ruminantes, o que fará necesario reestruturar algúns dos compoñentes da ración (Castillo et al., 2017; Van Huis, 2020).

Esta necesidade é controvertida por varias razóns: 1) contribución ao esgotamento dos recursos ambientais; 2) competencia das fontes de proteína coa alimentación humana ou o combustible que incrementa os prezos para os gandeiros, minimizando a rendibilidade das explotacións.

O ano 2022 será lembrado no sector agrícola como desastroso debido a 1) a guerra Rusia-Ucraína, que incrementou o prezo dos cereais; 2) a persistente seca, que provoca unha redución das colleitas, 3) os incendios, que causan a degradación das terras, e 4) a presión ambiental sobre este sector como fonte de emisións de metano que contribúe a aumentar os gases de efecto invernadoiro (GEI). Aínda que o metano permanece pouco tempo na atmosfera e se emite en menor cantidade

Cristina Castillo, José Luís Benedito, Rodrigo Muíño, Joaquín Hernández Departamento de Patoloxía Animal, Facultade de Veterinaria de Lugo, Universidade de Santiago de Compostela

OS INSECTOS PODEN CONVERTER EFICAZMENTE OS RESIDUOS DE SUBPRODUTOS ORGÁNICOS EN FONTES DE NUTRIENTES APROVEITABLES, TEÑEN UN TEMPO DE CRECEMENTO RÁPIDO E A SÚA PRODUCIÓN XERA MENOS EMISIÓNS DE GEI

que outros elementos como o CO2 ou o N, a súa capacidade para atrapar calor na atmosfera é 28 veces maior.

A Organización das Nacións Unidas para a Agricultura e a Alimentación (FAO) estableceu en 2013 que a entomofaxia era unha solución para combater a fame en seres humanos. Aperitivos crocantes, barritas enerxéticas, hamburguesas ou barras de pan a base de grilos, formigas ou vermes son algunhas das propostas xurdidas nos últimos anos no mercado. En canto á alimentación animal, os insectos utilízanse como penso para producións animais seleccionadas, como acuicultura, galiñas, coellos, porcos e animais de compañía (Ahmed et al., 2021). Con todo, o seu consumo como fonte alternativa de nutrientes para ruminantes non está tan estendido (Domingues et al., 2020).

Poderían ser unha opción á situación actual debido ao seu alto contido en proteínas e lípidos (Makkar et al, 2014) e á escasa cantidade de terra e auga necesaria para a súa

produción en comparación cos cultivos tradicionais. Os insectos poden converter e cazmente os residuos de subprodutos orgánicos en fontes de nutrientes aproveitables, teñen un tempo de crecemento rápido e a súa produción xera menos emisións de GEI.

Varios estudos demostran que os residuos locais, como os procedentes de restaurantes, cultivos agrícolas, mercados almacenistas ou esterco de galiñas, serven de substrato para a produción de insectos (Gasco et al., 2020). As larvas de mosca soldado negra cultivadas neste medio conteñen bacterias produtoras de ácido láctico, que poden actuar como probióticos, e bacteriocinas, e caces contra as infeccións intestinais (Astuti e Wiryawan, 2022).

MARCO LEGAL ACTUAL

En xullo de 2018, a Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA Panel de Nutrición) indicou que o verme amarelo desecado (larva de Tenebrio molitor ) podería

ser un novo alimento como insecto enteiro, desecado ou en po consumido pola poboación xeral.

A Unión Europea (UE) estableceu as especies de insectos autorizadas e os seus requisitos: non deben ser patóxenas nin ter efectos adversos para as plantas, os animais ou a saúde humana; non deben ser vectores de patóxenos humanos ou animais/vexetais, nin estar protexidas ou definidas como especies foráneas invasoras. As especies aceptadas son a mosca soldado negra ( Hermetia illucens ), a mosca doméstica ( Musca domestica ), o verme da fariña ( Tenebrio molitor ), o escaravello da cama ( Alphitobius diaperinus ) e o grilo doméstico ( Acheta domesticus ).

A restrición imposta pola UE aos ruminantes débese probablemente á sombra residual da enfermidade das vacas tolas. Nos EE.UU., só a mosca soldado negra ( Hermetia illucens ) está incluída na acuicultura (troita ou salmón). No Canadá, as larvas de Hermetia illucens están autorizadas na acuicultura e as aves de curral. O Brasil non desenvolveu unha lexislación específica respecto diso e só están permitidas en animais non ruminantes (Domingues et al ., 2020). En países como A China ou Corea do Sur non existen limitacións (Gasco et al ., 2020).

QUE ACHEGA A FARIÑA DE INSECTOS NA ALIMENTACIÓN DE RUMINANTES?

A composición nutricional de cada insecto varía en función da especie. A revisión de Makkar et al (2014) describe as características de cada un. O que é común a todas elas é 1) o contido de proteína bruta (PB) das fariñas de insectos é alto, variando do 42 % ao 63 %, similar ao da fariña de soia, común nas racións de ruminantes; 2) nas fariñas de insectos, a concentración de ácido linoleico é superior á ofrecida polo aceite de soia ou o aceite de xirasol, confirmado polos estudos de Ahmed et al . (2021); 3) a súa palatabilidade é boa; 4) Pode ser unha fonte de compostos bioactivos de alto valor, como péptidos con efectos inmunoestimulantes e antimicrobianos. Outros beneficios nutricionais veñen dados pola quitina (principal compoñente do seu exoesqueleto), rica en fibra, que

favorece o crecemento de determinados grupos de bacterias, con efectos vantaxosos sobre a saúde intestinal e o sistema inmunitario (Gasco et al ., 2020).

A investigación en ruminantes (vacas, xatos e cabras) confirmou estas propiedades engadindo outras de grande interese. O estudo in vitro de Jayanegara et al. (2017) avaliando diferentes especies (Gryllus assimilis, Tenebrio molitor e larvas de mosca soldado negra) sobre a dixestibilidade ruminal e as emisións de metano en comparación coa fariña de soia, ás 12, 24 e 48 horas, revelou que as emisións de metano eran inferiores ás emitidas polo cereal, variando a cantidade nesta orde: grilos < moscas < vermes.

Nos EE.UU., Fukuda et al. (2022), ao avaliar os efectos das larvas de mosca soldado negro como suplemento proteico en xatos descubriron que a inxestión nos animais que recibían fariñas de insectos aumentaba, o que favorece o aumento de peso. En termos de dixestibilidade, a introdución de fariñas de insectos non tivo efectos negativos sobre a produción ruminal de amoníaco, a produción de ácidos graxos volátiles ou o pH do rume.

Por último, o estudo in vitro realizado por Renna et al. (2022) en cabras utilizando fariñas de Hermetia illucens, Musca domestica e Tenebrio molitor confirma os datos anteriores, valorando o alto contido en ácidos graxos poliinsaturados (PUFA), o que supón unha interesante faceta para mellorar a calidade dos produtos alimenticios derivados de ruminantes.

Este campo da nutrición de ruminantes ofrece moitas oportunidades dentro da economía circular ou a produción animal respectuosa co medio ambiente. Por tanto, urxe a realización de máis estudos en todo tipo de ruminantes.

CONCLUSIÓN

Nos actuais momentos xeopolíticos e ambientais nos que a explotación de ruminantes é moi complicada, a introdución de insectos na súa ración, permitida pola normativa sanitaria, claramente constitúe unha solución viable e razoable á luz dos estudos realizados.

ESTE CAMPO DA NUTRICIÓN DE RUMINANTES OFRECE

MOITAS OPORTUNIDADES

DENTRO DA ECONOMÍA

CIRCULAR OU A PRODUCIÓN

ANIMAL RESPECTUOSA CO MEDIO AMBIENTE

BIBLIOGRAFÍA

Ahmed, A., et al., 2021. Insects as novel ruminant feed and a potential mitigation strategy for methane emissions. Animals. 11, 2648.

Astuti, D.A., Wiryawan, K.G., 2022. Black soldier fly as feed ingredient for ruminants. Anim. Biosci. 35 (2), 356–363.

Castillo, C., et al., 2017. Biotechnological approaches to improve sustainable Milk and meat yield in bovines. In: Reference Module in Food. Sciences. ed., Elsevier Inc., pp. 1–27. Domingues, ChdF., et al., 2020. Understanding the factors influencing consumer willingness to accept the use of insects to feed poultry, cattle, pigs and fish in Brazil. PLoS One 15 (4), e0224059.

Fukuda, E.P., et al., 2022. Evaluation of black soldier Fly larvae (Hermetia illucens) as a protein supplement for beef steers consuming low-quality forage. Translat. Anim. Sci. 6, 1–6.

Gasco, L., et al., 2020. From waste to feed: a review of recent knowledge on insects as producers of protein and fat for animal feeds. Curr. Opin. Green Sustain. Chem. 23, 67–79. Jayanegara, A., et al., 2017. Use of black soldier fly larvae (Hermetia illucens) to substitute soybean meal in ruminant diet: an in vitro rumen fermentation study. Vet. World. 10 (12), 1439–1446.

Makkar, H.P.S., et al., 2014. State-of-theart on use of insects as animal feed. Anim. Feed Sci. Technol. 197, 1–33.

Renna, M., et al., 2022. Full-fat insect meals in ruminant nutrition: in vitro rumen fermentation characteristics and lipid biohydrogenation. J. Anim. Sci. Biotecnol. 13, 138. Van Huis, A., 2020. Insects as food and feed, a new emerging agricultural sector: a review. J. Insects Food Feed 6 (1), 27–44.

O método de traballo

Neste estudo centrámonos na orixe e nas características que definen este software comercial, que o fan diferente a outros similares do mercado por ser un proxecto colaborativo e gratuíto para os usuarios, que se mantén grazas ao esforzo dunha serie de axentes altamente implicados e involucrados no seu funcionamento.

Manuel Fernández Webmaster de www.cowsulting.com

Éfácil que nalgún momento oísedes falar de cowsulting a través de artigos de divulgación, formacións ou pola súa presenza en Internet. Tamén oirías dicir que é un sistema de información e o máis fácil é pensar que é un software máis como tantos outros que cobren, sobre todo, o manexo da reprodución pero que entran noutros aspectos, con maior ou menor profundidade, ou os que manexan directamente as salas de muxido. En realidade estamos a falar dun proxecto colaborativo e gratuíto para os usuarios, que se mantén con base no esforzo dunha serie de axentes involucrados e altamente implicados.

É unha formulación disruptiva, porque se lles ofrece como un servizo gratuíto aos técnicos e, a través deles, aos gandeiros.

ORIXE E EVOLUCIÓN

A súa orixe remóntase a hai máis de quince anos, cando empezamos a capturar datos de control leiteiro de forma automática en Galicia a través do acceso por contrasinal ao ficheiro texto que ofrecía a súa web, moito antes de que se empezase a usar o intercambio de datos cliente-servidor e os servizos actuais de webservice tipo SOAP ou API REST, que se usan xa na maioría dos sectores. Iso si, a presentación que conseguiamos era bastante precaria.

É UNHA FORMULACIÓN DISRUPTIVA, PORQUE SE LLES OFRECE COMO UN SERVIZO GRATUÍTO AOS TÉCNICOS E, A TRAVÉS DELES, AOS GANDEIROS

Todos os softwares comerciais da época tentaban integralo de forma automática ou manual. Xuntando produción e calidade de leite, conseguiamos peitear boa parte da información da granxa.

Pronto apareceu outra pata importante que nos permitiría explicar o resultado das nosas racións ou a estacionalidade da recollida de graxa e proteína; primeiro capturabamos a información subindo e baixando cheiros ata que os laboratorios interprofesionais (aínda que non todos deron ese paso) ofreceron os seus servizos de consulta web e de servizo web.

Nese momento cuestionámonos que sería importante incorporar as entregas de leite para cruzar a información co seu pagamento por calidade e así conseguimos avanzar na comprensión da granxa.

Curva lactación (método wood)

NAQUELES MOMENTOS O CONTROL LEITEIRO ERA (E SEGUE A SER) UNHA DAS PRINCIPAIS FONTES DE DATOS PARA ESTUDAR DIFERENTES ASPECTOS DA GRANXA

O que empezou case como unha curiosidade foi montando unha bóla que seguía e seguía a engordar. Non en van, a día de hoxe falamos da “Internet das granxas”, igual que falamos da “Internet das cousas”.

Por iso é polo que chegamos a un momento de re exión onde pensamos que non era su ciente con alagarnos de grá cas e informes que se xuntaban nas cociñas das granxas cos do famoso ReproGtv ou o propio control leiteiro.

Había que darlle unha lóxica a todo iso e decidimos pensar no módulo que manda nos negocios, o de xestión económica (se gaño diñeiro, non teño un problema, pero, se perdo diñeiro, si teño un problema).

Contactamos (hai xa uns dez anos) co referente en xestión económica do porcino, a empresa SIP Consultors, para implementar todo o sistema e poboalo de simuladores. A conclusión nese momento foi que o sector do va-

cún non estaba preparado para esa actividade como si o estaba en porcino, onde eles exercían o liderado. Por iso e por outras razóns cortamos a colaboración, aínda que os dous continuamos involucrados cos nosos programas, pero por separado.

Continúa abierto el plazo para solicitar el Kit Digital, la iniciativa del Gobierno de España que promueve la digitalización de pequeñas y medianas empresas.

TODAS NUESTRAS SOLUCIONES TECNOLÓGICAS SON 100% SUBVENCIONABLES.

Hasta 2000€ en empresas de 0 a 2 empleados Hasta 5000€ en empresas de 3 a 9 empleados

Nosotros nos encargamos de la tramitación y justificación, para que no tengas que preocuparte por nada.

Rumi se adapta a tu ganadería, ya sea intensiva, extensiva o semiextensiva.

ALERTAS DE CELO con seguimiento en tiempo real y ventana óptima de inseminación

ALERTAS DE ENFERMEDAD con seguimiento en tiempo real de su evolución

GESTIÓN REPRODUCTIVA

REGISTRO DE GENEALOGÍA

CUADERNO DE PASTOREO AUTOMÁTICO

LOCALIZACIÓN GPS

A día de hoxe, nin sequera a aparición da Lei da cadea alimentaria conseguiu implicar os gandeiros de forma masiva e colaborativa na peza máis importante do quebracabezas.

“Fabricando” o módulo económico démonos de conta de que, se a alimentación supón polo menos o 50 % do gasto na granxa, tamén se merecía ser a segunda gran pata do programa, xa que a e ciencia nutricional aparece como a gran chave do éxito.

Así o xemos e, á vez, investimos en aplicacións móbiles para facilitar a introdución das descargas dos carros, os eventos ou as patoloxías.

Lonxe de ser un éxito decatámonos de que a xestión da nutrición non era (nin o é a día de hoxe) un tema interiorizado no manexo diario dos datos, ao ter que dedicarlle uns cinco minutos diarios para anotar as descargas, aínda que estamos seguros de que a integración dos datos dos paneis de carro (sempre

O SECTOR

dispersa porque adoitan vender o seu software propietario co panel) cada vez está máis preto.

Sen darnos conta, iamos creando un completo sistema de información onde combinabamos o uso do censo para amortizar vacas, para calcular a reposición necesaria ou para estar seguro de que os índices reprodutivos se calculaban sobre as vacas existentes nese momento.

NACE A INTERNET DAS GRANXAS

A bóla de neve non paraba e iámonos achegando á época da Internet das granxas, así que creamos www. elinternetdelasgranjas.com e integramos sensores de temperatura e humidade para ver como in uía o THI nos índices de calidade de leite ou na produción. Iso que entón era algo anecdótico agora vese como algo necesario e xa integramos caudalímetros e todo tipo de tecnoloxía.

SEGUÍA SEN ESTAR PREPARADO PARA ASUMIR TANTO DATO, PERO NÓS XA NON PODIAMOS PARAR, E MÁIS TENDO EN CONTA A CHEGADA DOS ROBOTS DE MUXIDO

O bloque de reprodución xa existe desde 2016 e presentouse no seu día no XXI Congreso da Asociación Nacional de Especialistas en Bovino (Anembe). Ímonos facendo vellos…

O esforzo en programación para min foise complicando, xa que agora esixía dar un formato homoxéneo a tanto bloque: produción, reprodución, calidade de leite, xestión económica, patoloxías, recría…

Así que, unha vez máis, houbo que sentar e re exionar. Crearamos tamén a posibilidade de recoller datos das instalacións e de gravar un score de vacas, outro de xovencas e un de granxa. Decidimos xuntalo nun módulo novo que chamariamos de “benestar animal” e empezamos a desexar desacelerar un pouco para poder recuperar a saúde mental.

O sector seguía sen estar preparado para asumir tanto dato, pero nós xa non podiamos parar, e máis tendo en conta a chegada dos robots de muxido, onde a integración de datos é tal que nos permite crear un centro de custos por vaca.

Xa eramos capaces de descubrir detalles sorprendentes (sempre cru-

zando datos duns módulos con outros), pero de forma ordenada. Os datos sempre nos daban resposta ás nosas preguntas: unha mortalidade en xatos do 30 % permitíanos sospeitar de pneumonías antes de chegar por primeira vez a ver a granxa, e iso que nas xovencas só tiñan un 6 % de mortalidade, unha curva de lactación cun pico moi tardía facíanos preguntar polo manexo das vacas secas. O sistema empezábase a crear.

CHEGAMOS Á CIMA DO NOSO TRABALLO CREANDO O SIMULADOR ECONÓMICO, VERDADEIRO MOTOR DO PROGRAMA, QUE CHE PERMITE FORMULAR PRESUPOSTOS E OBXECTIVOS

Con todo, o inxente traballo quexemos no seu día con SIP realizando un simulador económico levounos a crear diferentes simuladores que, con datos inventados, permitían aprender antes de enfrontarse aos datos reais: canto custan os días en leite na túa granxa ou canto diñeiro perdes por ter unha mellorable reposición…

Así creamos www.cowculations.com, que agora é un potente proxecto esponsorizado por Laboratorios Fatro.

A CIMA DO NOSO TRABALLO: O SIMULADOR ECONÓMICO

E, por n, chegamos á cima do noso traballo creando o simulador económico, verdadeiro motor do programa, que che permite formular presupostos e obxectivos, igual que fai calquera empresa doutros sectores.

Convertemos a cowsulting nun verdadeiro data warehouse (almacén de datos) pero, sobre todo, nunha base de coñecemento para analizar granxas.

Ao nal, o mérito sempre é do técnico que consiga crear un orzamento coherente que lle faga gañar diñeiro ao seu cliente e do gandeiro que consegue executalo.

Agora que está de moda, un verdadeiro “veterinario de explotación” non só nos axudará cos papeis e as temidas receitas senón que nos axudará e guiará no desempeño da granxa, exercendo do que nós chamamos un cowsultor.

e unha guerra a PAC 2023 se manterá cos mesmos fondos? Ou quizais se recortarán con base nunha maior esixencia no control dos datos?

Como lle imos trasladar datos de pegada de carbono á futura aplicación ECOGAN do Ministerio se non sabemos nin os litros de gasoil consumidos na granxa? Como imos baixar o consumo de antibiótico se non anotamos correctamente as patoloxías que sofren as nosas vacas? Como imos crear mellores técnicas dispoñibles (MTD) para baixar a pegada de carbono se nin sequera sabemos calculalo? Desde www.cowsulting.com estaremos dispostos a axudar sempre desde un punto de vista colaborativo e gratuíto a que ninguén quede descolgado se non quere, e tamén a tentar motivar para que “ninguén queira quedar descolgado”.

NOTA DO AUTOR

PREGUNTAS ANTE OS NOVOS RETOS

Pero temo que as cousas non van quedar aí. As subvencións axudáronnos a desenvolver economicamente as granxas, pero aparecen novos retos. Ou credes que tras unha pandemia

Por todo o mencionado neste traballo, iniciamos unha serie de artigos en Vaca Pinta, onde contaremos o noso “sistema de traballo” para que algúns o copien, outros o rexeiten ou, o que queira, suba a sementar datos no seu cowsultor de elección.

O MÉRITO SEMPRE É DO TÉCNICO QUE CONSIGA CREAR UN ORZAMENTO COHERENTE QUE FAGA GAÑAR DIÑEIRO AO SEU CLIENTE E DO GANDEIRO QUE CONSEGUE EXECUTALO

EN VÍDEO!

O Lely Astronaut A5 triunfa nas explotacións galegas

Jesús Blanco, de Granxa Xustás, e Alberto Busto, de Cotelo Ameixenda, apostaron polos robots de Lely para facilitar o traballo e o día a día das súas ganderías e para aumentar o volume de produción. Nesta reportaxe, ambos nos explican os beneficios que lles achegou o cambio e como viviron o proceso de adaptación ao modelo robotizado, cada día máis presente en Galicia.

GRANXA XUSTÁS

En Cospeito (Lugo), no corazón da Terra Chá, sitúase Granxa Xustás, da que é socio Jesús Blanco. Hai 6 anos que Blanco se incorporou a esta explotación, que leva en funcionamento 2 décadas.

Na actualidade están traballando con dúas unidades do Lely Astronaut A4, adquiridas hai cinco años, e un Lely Astronaut A5, co que funcionan desde 2022. Teñen entre 150 e 155 vacas en muxido, cunha media de produción de 45-47 litros por vaca e día e un medio que se aproxima aos tres muxidos diarios por animal.

“A ración é bastante forte para compensar os dous presebes”, explica Blanco. Traballan con 38 kg de silo de millo, con 8 kg de silo de herba e con 7,5 kg de concentrado en carro unifeed A maiores, tamén están dando en robot unha media de 7,5 kg de penso por vaca e día.

Algo destacable desta explotación é que conta con animais bastante lonxevos; Jesús afirma que o truco disto é outorgarlles ás vacas unha alimentación balanceada e que conteña forraxes de calidade: “Se son de mala calidade, é difícil que poidas facer nada interesante co teu rabaño”, advirte Blanco. É importante tamén que en global os animais estean o mellor posible, é dicir, que dispoñan de boas camas, que o ambiente sexa idóneo, que a nave estea correctamente ventilada e que poidan moverse

libremente en cada momento, factores que teñen en conta nesta gandería.

Antes de adquirir os robots, muxían nunha sala 2x10 de espiña de pescado.

“Cando me incorporei, tiña xa claro que quería instalar os Lely Astronaut A4”, afirma Jesús. Esta decisión tomouse porque buscaban robotizar a nave e lograr un terceiro muxido e, por conseguinte, unha maior produción de leite.

Outra das ideas que lles axudou a reafirmarse no cambio era buscar unha mellor saúde e benestar para os animais, conseguindo que estivesen máis cómodos e, polo tanto, fosen máis rendibles. Tras coñecer a experiencia con este sistema noutros negocios, decidiron dar o paso definitivo.

Tamén dan importancia en Granxa Xustás ao tráfico libre: “A nós non nos gusta o tema das portas selectoras, das mangas de manexo… Á parte, nunha explotación como esta, que era unha nave existente, criamos que o tráfico

Empregan un Lely Juno para arrimar a comida

Jesús Blanco, socio de Granxa Xustás, e Juan Alonso, técnico de Agrotec Entrecanales

O paso á robotización, con Lely

libre e, en concreto, os robots de Lely, se adaptaban moi ben para que a instalación fose o máis sinxela posible”, apunta o gandeiro. Ademais, as vacas poden así muxirse, comer e deitarse cando elas queiran, o cal xera unha harmonía no rabaño. A maiores, cabe subliñar que as máquinas teñen moitísimo tempo libre: un 27 % do día non están muxindo, o cal é un dato interesante pensando no crecemento da explotación no futuro.

MELLORAS SUBSTANCIAIS TRAS A INSTALACIÓN DOS

ROBOTS DE LELY

Coa sala convencional, a media de produción andaba polos 35-36 litros por vaca e día, por tanto, o incremento é considerable: desde a montaxe dos Lely Astronaut A4 a súa produción aumentou en 10 litros diarios por animal, debido á subida do número de muxidos.

As vacas adaptáronse perfectamente ao cambio e, grazas á boa experiencia cos A4, en abril do ano pasado apostaron por comprar o A5. “A diferenza é que o A5 é un pouco máis rápido, menos ruidoso e cun consumo eléctrico menor”, asevera Jesús Blanco. Tamén resalta pola súa fiabilidade; o gandeiro, de feito, explica que, en ubres un pouco máis complexos, resolve mellor a situación que o A4. Outro dos puntos máis notables do A5 con respecto ao anterior é o selado, que é máis eficaz e preciso.

Esta explotación distribúese en dous parques diferenciados, tal e como nos explica Juan Alonso, técnico de Agrotec Entrecanales. Nun deles sitúase un dos dous Lely A4, nunha zona que conta con 84 cubículos que se distribúen entre vacas en lactación e vacas secas, e que tamén se usa como zona de preparto. Estas últimas, unha vez paridas, pasan ao robot e, despois de 100 días aproximadamente, móvense ao segundo parque.

Neste outro lote, que dispón duns 116 cubículos, está o segundo robot A4, xunto co A5. Mentres que o A4 está

equipado con holding gates, o A5 ofrece un acceso libre para todas as vacas en calquera momento do día.

“Eu recomendaría un Lely por varios motivos: pola súa fiabilidade, porque para o gandeiro é fácil e sinxelo de manexar, e porque se adapta moi ben tanto a naves existentes como ás de nova construción”, afirma Jesús.

OUTROS DISPOSITIVOS LELY NA EXPLOTACIÓN

En Granxa Xustás non apostan unicamente polos modelos máis recentes do Lely Astronaut, senón que tamén optaron por adquirir o arrimador de comida Lely Juno, o Lely Meteor para o lavado das patas e os colares para a detección de ruminación, celo, inxestión e estrés por calor no rabaño, para así obter os mellores resultados posibles para a rendibilidade da explotación e para o benestar das vacas.

Lely Meteor é un sistema de lavado de patas traseiro e dianteiro; cando o animal entra ao robot, fai o lavado con auga e, ao saír, aplica o tratamento con produto desinfectante. No caso de Granxa Xustás, instalárono tanto nos A4 como no A5, con resultados moi satisfactorios en ambos. Úsano dous días á semana, martes e venres e, desde a súa posta en marcha, eliminaron por completo o baño de pezuños.

Respecto aos colares, Jesús conta que a información que obtén a través deles é fundamental. A ruminación é un dato moi importante, xa que cando un animal enferma, ou vai enfermar, o primeiro que fai é deixar de comer; por tanto, a caída de ruminación é un indicador básico de que se aveciña un problema. Grazas aos devanditos dispositivos, pódese saber isto con antelación e actuar de maneira preventiva o máis rápido posible. A detección de celos tamén é algo fundamental para calquera granxa e cos colares conséguese obter a información necesaria para a súa identificación temperá.

Na actualidade, tras a implantación dos robots, xa superan os tres muxidos de media ao día

A maiores, cabe mencionar novamente que os Lely destacan pola súa fiabilidade. Nesta explotación móvense ao redor dos tres fallos por día, en momentos puntuais nos que as vacas están nerviosas, intranquilas ou se moven. Neste senso, a experiencia en Granxa Xustás verifica a fiabilidade do Lely Astronaut: cunha media de entre 150 e 155 vacas en muxido, e levando a cabo máis de 300 muxidos diarios, tres fallos por día é unha porcentaxe mínima. “Unha vaca fallada non quere dicir que non sexa unha vaca muxida, senón que nun momento concreto non se puido muxir, pero en 15 ou 20 minutos volverá e poderá facelo correctamente”, conclúe Juan Alonso.

Despois da boa experiencia con Lely Astronaut A4, decidiron adquirir un A5

COTELO AMEIXENDA

Alberto Busto, xunto con súa nai, é o propietario da explotación Cotelo Ameixenda, situada na parroquia de Pazos (Ponteceso, A Coruña). Contan con exemplares das razas frisona e Procross, das cales teñen 64 cabezas en muxido, sobre unhas 10 secas e 45 xovencas. Producen entre 2.400 e 2.500 litros de leite ao día. “A pesar de ter vacas duras, estamos facendo uns tres muxidos ao día por vaca, cunha media de 39 quilos/vaca/día”, aclara Alberto.

MÁIS CALIDADE DE VIDA COS ROBOTS

No ano 2018 construíron a súa actual nave, na cal instalaron un Lely Astronaut A3 que, hai un ano e medio, cambiaron por un A5. “Nas novas instalacións buscabamos corredores amplos para conseguir o mellor tráfico libre”, explica Busto. Nesta explotación teñen dúas áreas de separación: a zona con acceso ao robot e unha de parideira sen retorno á máquina para as vacas con algún problema e para as acabadas de parir.

Alberto conta que a granxa xa foi deseñada para usar un robot deste tipo. Buscaban chegar aos tres muxidos, xa que tiñan vacas que, aínda que non tivesen unha alta produción, si que estaban desaproveitando leite, así que non dubidaron en adquirir nun comezo o A3 e, posteriormente, o A5.

Tras o paso á robotización, inciden na mellora que experimentaron en canto a calidade de vida, xa que, ao ser só dúas persoas, non teñen posibilidade de establecer unhas quendas de traballo que permitan días de descanso. A maiores, remarcan que con este sistema as vacas teñen máis liberdade para establecer os seus propios costumes e rutinas, e elas mesmas van soas a muxirse.

Busto afirma que o que máis lles gusta do novo modelo é o brazo: “As tetoeiras non as tira ao chan e este, a diferenza do anterior, fai menos ruído e ten un menor custo enerxético; por tanto, é máis sustentable”. Aseguran que o A3 lles funcionaba moi ben, pero, ao querer movelo de localización para aproveitar mellor a distribución da granxa, decidiron cambiarse ao A5, “porque así mantiñamos os beneficios que xa tiñamos e, a maiores, conseguiamos as melloras do novo modelo”.

Outra das características que destacan do modelo máis actual é que o brazo, entre cada muxido, se calibra só, sen necesidade de ter que acudir eles a resolvelo. As patadas das vacas ás veces provocaban este problema e, no caso do A5, o seu brazo é robusto e fai que aguante calquera golpe que poida recibir dos animais.

En definitiva, o propietario da gandería afirma que recomendaría a marca por varias cuestións: en primeiro lugar, pola súa innegable fiabilidade; logo, porque non é un robot que requira solucionar fallos de forma constante e, finalmente, polo equipo técnico: “Do servizo posvenda destacaría a atención que nos proporcionan cando hai algunha avaría e a rapidez se xorde calquera problema que nós non poidamos solucionar”. De feito, conta que, despois de varios anos apostando por esta marca, os técnicos tiveron que acudir a Cotelo só nunha ocasión, algo que os propietarios valoran moi positivamente.

A AMAMANTADORA, TAMÉN DE LELY

Unha das tarefas diarias ás que máis importancia dan nesta gandería é a revisión da amamantadora, para verificar que todo estea funcionando correctamente e que os xatos fosen mamar. Empregan unha Lely Calm, a cal implementaron hai ano e medio, cando adquiriron o A5. Contan que lles resulta moi útil para non depender dos horarios das xatas e, ademais, está situada sobre unha estrutura de metal que evita que, ao lavala, se molle a palla.

Cada día, súa nai e el realizan as tarefas necesarias para o bo mantemento da explotación

Alberto Busto, propietario de Cotelo Ameixenda

TOP XENÉTICA R&W