Vaca Pinta 38. Edición en galego

• ESPECIAIS: MAMITE I ESTRÉS POR CALOR

• A PÉ DE PISTA: CONCURSO DE GANDO FRISÓN MOEXMU 2023

• NA GRANXA: CASA LEONARDO (ASTURIAS) I MAS BES (XIRONA)

• ENTREVISTAMOS A JUAN CARLOS GONZÁLEZ, PRESIDENTE DE ANEMBE, E A JESSICA MCART, DOCENTE

DA UNIVERSIDADE DE CORNELL

• O LEITE: JUAN PASCUAL PRESENTA RAZONES PARA SER OMNÍVOROS

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 38 maio 2023 | Edición en galego

Superior en tipo y

288HO00301

288HO00301

por 15

VG o EX

+2.86

Camino de la Enmesnada, nº 55 33392 Gijón - Principado de Asturias - España

- España

Telf.: +34 985 266 676 - ascol@ascol.es - www.ascol.es

Telf.: +34 985 266 676 - ascol@ascol.es - www.ascol.es

4ª Madre: Kings-Ramsom DM Debonair ET EX-94 Bisabuela: Kings-Ransom Delta Destiny EX-92 Madre: Blondin Dropkick Debora ET VG-87

BLONDIN DIABLO ET Alleyoop x Dropkick

4ª Madre: Kings-Ramsom DM Debonair ET EX-94 Bisabuela: Kings-Ransom Delta Destiny EX-92 Madre: Blondin Dropkick Debora ET VG-87

BLONDIN DIABLO ET Alleyoop x

DIRECTOR EXECUTIVO

José Manuel Gegúndez

DIRECTOR DE ARTE

Marcos Sánchez

DESEÑO E MAQUETACIÓN

Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Sandra Lodi, Marcos Sánchez, Martín Sánchez

EDICIÓN E REDACCIÓN

Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios, Raúl Villamarín

FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV

Raquel Anido, Eva Sarmiento

COLABORAN NESTE NÚMERO

Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, Mikel Imaz, Almudena

Tato, Martín López, Marga Penelas, Antonio Souto, Susana Astiz, Aitor Fernández-Novo, Ángel Revilla, Raquel Patrón, Israel Flamenbaum, Enrique Fraile, Juan Pedro Campillo, Manuel Fernández, Carolina Cardillo, Patricia Prendes

ENDEREZO

Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO

Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com

Web: www.transmedia.es

Depósito Legal: LU 28-2018

ISSN: 2603-8080

ISNI: 0000 0004 7662 5947

ISBN: 978-84-09-51377-2

Tiraxe do número actual: 15.500 exemplares

Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Transmedia pertence a:

O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Auditada por:

Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares

www.vacapinta.com

+34 675 974 194

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós

Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través

A profesora Jessica McArt enuncia as claves de manexo para lograr un exitoso período de transición

Conversamos con Juan Carlos González, o novo presidente de Anembe, na súa granxa Casa Leonardo (Corvera, Asturias)

Nuestros clientes, en acción

Para ver la máquina en funcionamiento, escanea este QR

SAT EMILIO DO JAIME Cuba Samson Modelo TG20

„ Sistema de carga de alto rendimiento vía Ejector con patente Samson

Alta velocidad de carga (6m3 de estiércol/min)

Presión constante dentro de la cuba

Sin lubrificación

Sin pérdida de potencia al tiempo de trabajo

Bajo coste de mantenimiento

„ Bomba centrífuga de descarga de alta potencia (10 m3/min)

„ Encastrada (paso de rueda con guardabarros)

„ Tratamiento epoxy dentro de la cuba

„ Doble eje BPW con suspensión hidráulica de 13 toneladas a 40 Km/h

„ Chasis + cisterna de acero DOMEX 800

„ Transferencia de carga

„ Circuito de descarga superior

„ Brazo doble rótula de carga con turbo accelerador

„ Predisposión de autoinflado de los neumáticos

NOVACAT

Segadoras de discos suspendidas, arrastradas y combinadas

Rastrillos henificadores suspendidos y arrastrados

JUMBO

Remolques autocargadores

Rastrillos hileradores de cinta arrastrados

Todas las máquinas de la campaña de forraje, en vídeo

VACA PINTA, (POR FIN!) EN PODCAST

Presentamos unha nova extensión de Vaca Pinta: Vaca Podcast, a canle de audio sobre vacún leiteiro na que atoparedes unha selección dos mellores contidos audiovisuais de Vaca TV adaptados a un novo formato para chegar mellor á audiencia.

Algo que acontece cando, como é o caso dos nosos equipos, te moves polo sector, pisas as granxas, estás presente nos eventos e asistes a tantos actos como os que levamos cubertos en Vaca Pinta, é que, ao fnal, é habitual (e ben recibido!) que a nosa audiencia se anime a pedirnos cambios e a propoñernos ideas.

Así pois, non sería xusto dicir que a novidade que acabamos de presentar sexa cousa nosa, xa que é algo que nos pediron nos últimos anos un bo número de persoas.

Como saberedes, pese a que Vaca Pinta conta con pouco máis de cinco anos de vida, o certo é que nas nosas bases de datos temos rexistradas centos de xornadas, entrevistas e reportaxes. Todas elas están dispoñibles para a súa visualización na nosa web, no apartado de vídeos, pero dámonos conta de que este formato non sempre é o máis cómodo segundo as circunstancias, xa que, por exemplo, durante os traxectos en coche dun veterinario, ou na tenda dunha cooperativa, ou no medio das tarefas de muxido nunha granxa, resulta máis accesible o soporte radiofónico.

Así pois, atendendo ás vosas propostas e seguindo as tendencias de consumo de contidos actuais, realizamos un traballo de remasterización e adaptación dos nosos mellores contidos técnicos e acabamos de lanzar a nosa canle de podcast, a cal xa conta cun importante volume de material a disposición de todo o mundo.

Dende agora, as nosas contas de Ivoox e Spotify iranse actualizando regularmente tanto con material de arquivo como con novidades ás que poderedes acceder totalmente en aberto.

VACA PODCAST, MUUUUUUITO... POR ESCOITAR!

Síguenos en Ivoox e en Spotify

INNOVACIÓN, COMPROMISO Y GARANTÍA

TRITURADORAS SERRAT

GAMA AGRÍCOLA, FORESTAL, SUELO, CABEZALES, ESPACIOS VERDES, BIOMASA

¡CONSÚLTANOS SIN COMPROMISO!

GRADILLAS DE CAMAS DE PÚAS

NOVEDAD

RODILLOS AGRÍCOLAS ARRASTRADOS AUTONIVELANTES DESDE 1-2-3 CUERPOS DE 3 A 11 M DE LABOR. TUBOS 711X14, 820X18 Y DE 3000 KG A 8000 KG.

CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL

EXTENDEDOR DE SILO TAMBOR Ø 80, 90 Y 100. SIEMPRE GALVANIZADOS.

PRECIOS ESPECIALES PARA PROFESIONALES

ENCONTRARÁS CUALQUIER

TIPO DE RECAMBIO AGRÍCOLA

ENCAMADORA DE CUBÍCULOS DE 1.7 M3 Y 2.1M3

DISPONEMOS DE TODO TIPO DE PIEZAS DE DESGASTE DE ARADOS, GRADAS Y CULTIVADORES

BATERÍAS CON 3 AÑOS DE GARANTÍA WWW.CORBARSLL.COM

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.

Poligono Industrial O Morelle, nave 4 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

Ser orixinal cando un escribe moi frecuentemente sobre os mesmos temas, ser profundo e rigoroso cando escribes nun formato breve e/ou ser o sufcientemente atractivo cando te dirixes a un público xeneralista, como digo, ostentar todas esas calidades, é ben difícil, cando non imposible.

Os que me seguen nun e noutro sitio saben que o sector leiteiro, de vacún principalmente, é o meu olliño dereito. Gústame o leite, gústanme o iogur, o queixo e múltiples sobremesas lácteas; por tanto, é facilmente comprensible a miña tendencia a escribir sobre o sector lácteo, máis aínda se no ámbito profesional estás rodeado de gandeiros de leite que che dan diariamente unha lección de dignidade, profesionalidade, humildade e todos os eloxios que vostedes queiran, pero, se por algo salientan, é pola súa lección de resistencia que, sen querer comparalo con ninguén, deixa á altura do barro o famoso “Manual de resistencia” que escribiu o presidente do Goberno central, Pedro Sánchez.

Dor no peito

Aos meus amigos gandeiros, ademais de por amizade, admíroos pola súa capacidade de resistencia, pola súa resiliencia que diría aquel, porque, convirá vostede comigo que, vendo a treboada de calamidades e difcultades que se atopan no día a día, é un verdadeiro milagre que aínda siga habendo gandeiros de leite neste país.

Tras dous anos de perdas continuas, durante os cales os gandeiros subsistiron ben comendo todos os seus aforros e renunciando a todo investimento, imprescindible nun sector tan tecnifcado coma este, ben suxeitados artifcialmente a base de axudas, vía COVID, vía Ucraína, a cuestión é que, fartos de perderen diñeiro e do desprezo ao que son sometidos polas industrias e cadeas de distribución, decidiron, consciente ou inconscientemente, que era mellor deixar de producir ou producir menos, axilizando o envío de vacas ao matadoiro, que seguir a producir leite a perdas.

É algo parecido ao devandito popular vasco que se refre a aquel industrial eibarrés que, cantos máis parafusos producía, máis diñeiro perdía. Algo similar lles ocorreu aos meus amigos gandeiros nestes dous anos previos.

Pois ben, como dicía, a redución na produción, consciente ou inconsciente, tivo a súa consecuencia máis directa na baixada de produción e, por conseguinte, na escaseza de oferta e, con iso, no “tensionamento” na provisión de leite por parte das industrias, o que provocou que se sucederon imaxes de lineais baleiros nas cadeas de distribución, o cal provocou, como ben sabemos, unha recuperación dos prezos.

Logo destas turbulencias que puxeron dos nervios aos xefes de compras nas cooperativas e industrias, fortemente presionadas polas cadeas de distribución, medorentas de quedar sen leite nos lineais, principalmente sen leite para a súa marca branca, entón e só entón, uns e outros, cooperativas, industriais e cadeas, fxeron acto de contrición e golpeábanse no peito dando sinais de arrepentimento e de sacar as conclusións pertinentes.

Ao parecer, deron con tanta forza os golpes no peito que chegaron a pensar que o seu arrepentimento era sincero. Agora ben, transcorridos 3-4 meses nos que os gandeiros gañaban diñeiro, 3-4 míseros céntimos, sen chegar a tapar o oco nas contas xerado nos dous anos anteriores e sen tempo para facer números sobre o posible investimento a executar, os industriais, de cooperativas e de cadeas, caeron na conta de que a dor no peito non era motivado polos golpes de contrición nin por arrepentimento, senón que se deron conta de que a dor que sentían, esa que lles aprisionaba o peito e lles xeraba unha sensación de malestar xeneralizado, non era máis que a dor de ver os gandeiros contentos por obter benefcios e unha paupérrima marxe de ganancia.

Non hai máis. Os que mandan nas empresas e entidades que compran, transforman e comercializan o leite non soportan que os gandeiros gañen diñeiro, obteñan marxe de benefcio nin, moito menos, que os produtores poidan albiscar un horizonte esperanzador e estable co que reter os seus fllos e fllas nas explotacións.

Non quixera ser inxusto e, daquela, cando me refro ás empresas, ás cooperativas e ás cadeas de distribución, son plenamente consciente de que non todos son iguais e que os hai bos os menos e regulares, malos e peores. Non vou dar nomes; vostede, querido lector, sabe a quen me refro.

Agora ben, e con isto remato, todos eles, son conscientes, ou polo menos deberían selo, de que, de seguiren así, maltratando os gandeiros, condenándoos a longos períodos de venda a perdas, intercalados con brevísimos momentos de ganancias, por moita capacidade de resistencia que tivesen, non van resistir, e con eles, xunto cos gandeiros, caerán as cooperativas, as industrias, as queixerías e o conxunto do sector lácteo.

Alá vostedes! Iso si, recoméndolles ir comprando un medicamento para a dor de peito.

POR MOITA CAPACIDADE DE RESISTENCIA QUE TIVESEN, NON VAN RESISTIR, E CON ELES, XUNTO COS GANDEIROS, CAERÁN AS COOPERATIVAS, AS INDUSTRIAS, AS QUEIXERÍAS E O CONXUNTO DO SECTOR LÁCTEO

Xabier Iraola Agirrezabala Euskal Nekazarien Batasuna (ENBA) Gipuzkoa

MARIJKE (VG-87). Abuela de KODAK

distribución material gandeiro

LIMPIEZAS AUTOMÁTICAS

Gomas y camas para vacas

Limpiezas automáticas

Estabulaciones libres

MÁS DE LA MITAD DE LAS VACAS GALLEGAS COMEN O DUERMEN EN CORNADIZAS, CUBÍCULOS O CAMAS VENDIDAS POR NOSOTROS

CORNADIZAS

BOXES PARA RECRÍA

INDIVIDUALES Y COLECTIVOS

Gomas y Camas para Vacas

Tubular Bovino Tubular Flexible Limpiezas Automáticas

CORNADIZAS FLEXIBLES ALMACÉN PROPIO

CUBÍCULOS FLEXIBLES

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo)

Todas las fotografías proceden

nuestro equipo en Galicia, Asturias, Cantabria, Cataluña, Córdoba y Madrid.

Volvemos a Zaragoza para darlle cobertura a Figan 2023

O equipo de Vaca TV viaxou a Zaragoza do 27 ao 31 de marzo co motivo da celebración da 16.ª edición da Feira Internacional de Gandería, Figan 2023. Alí fxémonos eco dalgunhas das actividades programadas e da presenza de varias corporacións que non quixeron perder esta cita. Durante toda a semana, retransmitimos en directo nas nosas redes sociais un amplo número de entrevistas realizadas a expositores, técnicos, visitantes e representantes da feira, así coma profesionais do sector.

Javier Camo, director de Figan, explicou que esta edición puxo o seu foco nos procesos de dixitalización e incorporación das novas tecnoloxías dentro do sector. Ademais, incidiu en que a posta en marcha deste tipo de eventos é vital para poder coñecer de primeira man as últimas novidades. En canto ao balance da participación, Camo destacou que "se están a recuperar as cifras previas á pandemia".

CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND PARA LUGO, ASTURIAS, CANTABRIA Y LA COMARCA DEL DEZA

CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND PARA LUGO, ASTURIAS Y CANTABRIA

Martín Alzón (Etxe Holz)

Paula Soler (Lallemand Animal Nutrition)

José Bazán (Quimunsa)

Teresa Calvo (MSD Animal Health)

Esteban Fernández (Kuhn)

Alberto Caballero (DF Blue Farm)

En Vaca.tv

Yomar Gerpe (Elmega)

Alberto Benito (Holm & Laue)

José Antonio Manzano (Trouw Nutrition) Alex Chéné (Serval)

Cécile Berthier (Space)

Juan López Plumed (Maquinaria Agrícola Plumed) Óscar Entrecanales (Lely)

Jairo García (Schäffer)

Ángel Coll (Norel)

Manuel Rondón (Nanta)

Jaume Cortés (Nutricor)

Joxe Etxezurieta (Albaitaritza Genetics)

TOUROS PARA A SEGUNDA CAMPAÑA DE SEME 2023

GICO: índice xenético

KC: kappa-caseína

BC: beta-caseína

kl: valor para leite

% Gr: valor para porcentaxe de graxa

kg Gr: valor para quilogramos de graxa

% Pt: valor para porcentaxe de proteína

kg Pt: valor para quilogramos de proteína

IXT: índice xeral de tipo

ICAP: índice de capacidade

IPP: índice combinado de patas e pés

ICU: índice combinado de ubre

RCS: valor para reconto celular

LONX: valor para lonxevidade

DA: días abertos

VMUX: velocidade de muxido

BCS: condición corporal

dCE: facilidade de parto

ISP: índice de saúde podal

IM€T: índice de mérito económico ([L] leite; [Q] queixo; [P] pasto; [E] ecolóxico)

DISTRIBUIDOR OFICIAL DE McCORMICK EN GALICIA

McCormick X8.680

Entregado a la empresa de servicios agrícolas Manuel Ángel, de Outeiro de Rei (Lugo)

David Fernández: “Es muy suave en el cambio, muy cómodo en la suspensión y tiene una capacidad de agarre extraordinaria. Además, su radio de giro lo hace muy manejable”

RED DE CONCESIONARIOS

AGROFORESTAL ROUCO SLU

C/ Xistral, n.º 23

27770 O Valadouro · Lugo

Tfno.: 982 574 613

TALLERES MOSFER SC

P. Ind. Monterroso, Parcela 14 27560 Monterroso · Lugo

Tfno.: 982 378 011

PABLO GONZÁLEZ RODRÍGUEZ

C/ Fonteboa, n.º 1

32570 Maside · Ourense

Tfno.: 696 687 726

EN VÍDEO

TAIL MAQUINARIA

Parque empresarial de Xinzo, Parcela 12 32630 Xinzo de Limia · Ourense

Tfno.: 988 550 502

TALLERES JOMABE SL

C/ Arenal, n.º 52

36500 Lalín · Pontevedra

Tfno.: 986 780 272

AGROCOSME SL

Estrada de Tui, n.º 25, Cela

36415 Mos · Pontevedra

Tfno.: 986 344 599

CIAL. AGRÍCOLA Y CERRAJERA F. CHAVES SL

Tanoira, n.º 17, Padrenda

36968 Meaño · Pontevedra

Tfno.: 986 747 243

XI Unificación de Criterios I-SAP e VIII Curso de Podoloxía Bovina

Os días 2, 3 e 4 de marzo tivo lugar en Avilés (Asturias) a XI edición da Unificación de Criterios I-SAP e o VIII Curso de Podoloxía Bovina, coorganizado por Conafe e a Asociación Profesional de Podoloxía Bovina (APPB), no cal participaron preto de setenta podólogos, entre eles algúns provenientes de Italia, Holanda, O Reino Unido e Portugal.

Nesta ocasión para o seu desenvolvemento contouse con varios relatores e profesores de gran prestixio, así como tamén co grupo de formadores do propio I-SAP.

José María García Nieto Presidente da APPB

Dada a importancia que estes cursos teñen para a nosa formación, antes de nada, queremos agradecerlles ás ganderías asturianas La Corona (Laviana, Gozón), Casa Pepemilio (Guimarán, Carreño), Bernabé SC (Guimarán, Carreño) e Gandería Carbayeda (Gozón) a súa amable acollida e colaboración para a posta en marcha desta nova edición, tras a anterior, realizada en Segovia.

Queremos lembrar que este tipo de actividades formativas nos permiten medrar profesionalmente en todos os aspectos e, desta maneira, poder darlles o mellor servizo aos nosos clientes.

SESIÓN MATUTINA A CARGO DE GRANDES EXPERTOS

A mañá da primeira xornada dedicouse á parte teórica, na cal se trataron temas de moita importancia para nós, impartidos polos mellores profesionais, coma os que describimos a seguir: Fabio Testori (podólogo) e Raffaella Finocchiaro (ANAFIBJ) presentaron o proxecto italiano de mellora xenética e saúde podal no vacún leiteiro, e compartiron o seu modelo de traballo cos podólogos ibéricos.

Seguidamente, Piet Koousterman centrouse na laminite e as súas consecuencias sobre o futuro do pezuño, un interesantísimo relatorio do profesor de recorte holandés, ao que relevou Herwin Brouwers coa súa exposición sobre o coidado sustentable dos pezuños.

Pola súa banda, George Oikonomou, da Facultade Veterinaria de Liverpool, ofreceu unha charla sobre como podería explicar a xenética: a susceptibilidade, curación e recuperación das lesións, e Giovanni Montoya puxo o

foco en analxesia e benestar, algo ao que dende a APPB lle damos moita importancia e está moi presente no noso día a día.

Tras eles, chegou a quenda de Frederic Charrier, que disertou sobre a “Identifcación do tipo de gandeiro e a maneira de darlle un feedback”, e analizou a forma de comunicación profesional cos clientes.

Miguel Ángel García e Pablo Salgado déronlles a coñecer aos asistentes “La guía del podólogo”, un traballo realizado polo grupo de traballo GT-FEPYBA, do cal eles dous forman parte. Unha vez mostrado e explicado o manual, anunciáronse os talleres da sesión práctica previstos para a sesión vespertina.

Para fnalizar a parte teórica, Noureddine Charfeddine (Conafe) enunciou as novidades do programa I-SAP.

QUEREMOS LEMBRAR QUE ESTE TIPO DE ACTIVIDADES FORMATIVAS NOS PERMITEN MEDRAR PROFESIONALMENTE EN TODOS OS ASPECTOS E, DESTA MANEIRA, PODER DARLLES O MELLOR SERVIZO AOS NOSOS CLIENTES

3. Uso de novas tecnoloxías en podoloxía bovina, que se dividiu en dous grupos: un co ecógrafo para medición da almofada graxa dirixido por George Oikonomou, e outro con cámara térmica para diagnose de procesos infamatorios a cargo de Javier Blanco (UCM).

OITO TALLERES MÁIS O ÚLTIMO DÍA Como peche desta nova edición, para a derradeira xornada esperábannos oito talleres máis, que foron repartidos en catro estacións nas que os grupos de podólogos se ían rotando cada 45 minutos.

Arturo Gómez (Zinpro) dirixiu o taller de cow comfort, onde explicou como as medidas e os pequenos trucos sobre ventilación, patios, camas..., son detalles que poden facer que unha granxa sexa máis ou menos confortable.

Outro obradoiro dedicouse á identifcación de lesións e a súa severidade mediante un entretido xogo Kahoot! a cargo de Judit Solana. Tamén se realizou unha auditoria virtual dirixida por Marc Pineda e Roger Bellet, na que se analizaban os puntos críticos dunha granxa.

TALLERES PRÁCTICOS EN DIVERSAS GANDERÍAS

A parte práctica dividiuse en varios obradoiros con grupos pequenos de xente para un mellor desenvolvemento das actividades:

1. Recorte de pezuños con Piet Kloosterman e o grupo de formadores I-SAP. Divididos en tres grupos cun poldro por grupo, foron pasando vacas para ver a técnica de recorte e identifcando e debatendo sobre as lesións que ían aparecendo.

2. Avaliación da condición corporal, da man de Santiago Mato, responsable do Departamento de Cualifcación Morfolóxica de Conafe, que presentou unha parte teórica e unha práctica, mostrándonos como facer unha avaliación de condición corporal.

Na mesma granxa tamén se levou a cabo un obradoiro de recorte, dirixido por dous dos formadores I-SAP, Ángel Tomas e Emilio López, no que todos os participantes fxeron recorte. Na segunda granxa desenvolvéronse outros dous talleres de recorte, con dous formadores por taller, Miguel Ángel García e Víctor Fuentes nun, e Manuel Vidal e Pablo Salgado, no outro. Nestes talleres puntuábase o recorte descrito polo grupo de traballo GT-FEPIBA, baseado no sistema holandés e que se explicou previamente. Estes tres talleres contaron co apoio do profesor Piet Kloosterman.

Na última estación Frederic Charrier e Noureddine Charfeddine foron os encargados de impartir outros dous talleres, titulados “Comunicar e informar ao gandeiro” e “Informes para a análise e o manexo da saúde podal”.

PREMIOS PARA OS MELLORES

Tamén nesta última xornada se decidiu avaliar os participantes e darlles premios aos tres mellores, para así facelo máis atractivo e, ao tempo, competitivo. Para isto en cada taller foise puntuando os participantes polo seu traballo e a media de puntuación xeral foi alta e parella, polo que quedamos moi satisfeitos co resultado. As tres puntuacións máis altas foron para Juan José Sánchez López, Diego Sanmartín Menéndez e Javier Sáez Mateos.

ESTE VERANO... PREVEN LAS ALTAS TEMPERATURAS PREVEN

VENTILADORES

De conectividad automática con sensores THI. Compactible con sistema de riego.

Varios tamaños disponibles

Gran acción con muy bajo consumo

RIEGO EN CORNADIZA DISPONIBLE

CONSULTA CONSULTA CONSULTA SIN COMPROMISO C COMMPROMMISO

Bebederos revoltables de INOX

Arrobaderas con cabrestantes independientes en cada pasillo

Arrobadera de canal

Cubiculos FLEXIBLES

Cornadizas JOURDAIN

CUUBBIICCUULLOS S

FLLEXXIIBBLLES S CUBICULOS FLEXIBLES

JUAN PASCUAL, VETERINARIO E DIVULGADOR CIENTÍFICO

Razones para ser omnívoro. Por tu salud y la del planeta é o título do libro que Juan Pascual, veterinario con máis de 25 anos de experiencia na industria da sanidade animal, acaba de presentarlle ao gran público. A continuación, conversamos con el sobre os aspectos centrais desta publicación.

Como xurdiu a iniciativa para o desenvolvemento de Razones para ser omnívoro?

A idea xorde da necesidade de explicar a importancia, a miúdo descoñecida, do que lle achegan os animais á sociedade. A pesar das mensaxes que adoitan propagar os medios xeralistas, os produtos de orixe animal seguen a ser imprescindibles para nós (en moitos casos, como medicamentos únicos ou, se non, como vía para a obtención de fertilizante). Ademais, o gando recicla: moitos subprodutos, como os talos do millo ou as maltas das cervexeiras, non

se tiran, senón que se lles dan aos animais. Hai que explicalo, porque os animais son imprescindibles, fan moitas achegas positivas e a sociedade debe sabelo.

As persoas somos omnívoras, é unha realidade. Porén, cada vez hai máis debate ao respecto. Que é o que está levando á sociedade a cuestionalo?

En realidade, o consumo de carne en Europa segue aumentando. Unha cousa é o que din as enquisas e outra o que de verdade consumimos. Mesmo aqueles que optan por unha

dieta sen produtos animais confesan, segundo varios estudos de mercado, que a saltan e comen con moita frecuencia ovos ou lácteos. Púxose de moda, queda ben en certos círculos dicir que es vexetariano ou fexitariano. Hai moito postureo, pero tamén está a calar como tendencia social. Ademais, hai continuos titulares que relacionan os animais cos gases de efecto invernadoiro, coas pandemias, coa falta de auga, coa deforestación... Coma se se tratase das sete pragas de Exipto!

Fálase do non consumo de produtos de orixe animal como unha moda, pero é tamén o refexo das desigualdades crecentes entre as distintas zonas do planeta?

O consumo de produtos animais é altamente desexado por aqueles que non teñen acceso a eles. Os nosos maiores aínda lembran que en plena posguerra civil comer un polo era un luxo que só se podían permitir no Nadal. Hoxe quizais o exceso de oferta, e o abaratamento destes produtos –algo que deberiamos celebrar–, lévanos a sospeitar deles nos países ricos. Porén, en rexións onde non poden acceder a eles, como na India, afeccións como a anemia, a avitaminose e a falta de crecemento causan estragos. Dous informes deste mesmo ano da FAO e de Unicef alertan de que non se debe prescindir dos produtos de orixe animal na dieta, e o mesmo sinalan, polo menos, 10 asociacións médicas de distintos países.

“Todos precisamos coñecer que argumentos podemos dar cando no noso día a día escoitemos voces que difaman a produción”

A relación entre o afastamento do rural e a explosión de novos hábitos parece evidente. Como podemos favorecer unha aproximación a este sector?

En primeiro lugar, non menosprezando á outra parte, pois ao fnal queremos que nos escoiten. Iso pasa por participar en debates, por involucrar a persoas infuentes, por conseguir un espazo na prensa, por intervir máis nas redes sociais... Pasa, en defnitiva, por explicarse. Cada un de nós debemos formarnos. Falamos tanto do sector gandeiro e do rural en xeral como de persoas que traballen indirectamente con animais, de industrias lácteas, de calquera que queira seguir tendo cans e gatos (que, ao fnal, comen carne) e daqueles aos que lles guste gozar dun prato de queixo ou de tortilla... Todos necesitamos formación, coñecer que argumentos podemos dar cando no noso día a día escoitemos voces que difaman a produción ou a posesión de animais. É unha tarefa conxunta.

Entre as principais ideas que aborda no seu libro, atópase a do lugar dos animais na sociedade, aspecto que, sen dúbida, cambiou radicalmente nas últimas décadas. É necesario reconducir isto?

Hai unha parte positiva, e é que hai unha maior preocupación polo benestar, que é moi importante. Pero tamén hai un extremo que leva a algúns a considerar que a vida dun animal ten o mesmo valor que o dunha vida humana e, na miña opinión, e explícoa no texto, iso é unha profunda inmoralidade.

A que nos referimos cando se fala do “status moral dos animais”? Á posibilidade de que teñan dereitos (cando somos nós, como humanos, os que nos impoñemos obrigacións para con eles) e de que a súa existencia teña o mesmo valor que a nosa. Se debemos ter consideración cara aos animais é porque non somos unha especie como as outras, pois todas as demais procuran só para os seus. O feito de que teñamos estes debates é posible porque non somos unha especie máis e por iso o noso status moral como humanos é distinto ao do resto do reino animal.

Fai alusión na súa obra ao “veganismo como relixión” e á “superioridade moral do animalismo”. Pode desenvolver estas dúas ideas? Dous xuíces, un en Inglaterra e outro no estado americano de Ohio, determinaron que, aínda que o veganismo non supón crer nun ser superior, si implica crer que se atende a un ben superior seguíndoo e, por iso, ditaminaron que ese modo de vida estea protexido como unha relixión. Así, por exemplo, unha enfermeira rexeitou vacinarse de gripe porque para fabricalas se usan ovos e, como o fallo do xuíz a protexeu, o hospital no que traballaba non puido tomar medida ningunha.

Así pois, a pretendida superioridade moral de moitos veganos (ethical vegans, en inglés) é esa actitude de desdén que mostran moitos deles –e as súas asociacións– cara aos que non seguen os seus postulados. É unha actitude inxustifcada, claro, pero que está moi presente.

AS RAZÓNS DE JUAN PASCUAL PARA SER OMNÍVORO

Indagar na condición omnívora dos humanos, analizar os grandes desafíos aos que se enfronta o mundo para erradicar a fame e estudar a produción de alimentos necesarios para unha crecente poboación, todo iso dende o respecto ao benestar animal, son os eixes centrais do libro que asina o veterinario Juan Pascual.

Licenciado en Veterinaria pola Universidade de Zaragoza e executive MBA polo Instituto de Empresa, no sector da sanidade animal, Pascual exerceu funcións de vendas, publicidade e dirección en distintos países de América Latina, así como tamén en España, nos Estados Unidos, en Francia e en Italia. Na súa faceta de divulgador, nesta obra desenvolve consideracións éticas dende o rigor e a estatística e repasa todos os aspectos que a sociedade debate ao redor do animalismo sen eludir temas complexos, como a experimentación en laboratorio con seres vivos, as vacinas ou a alimentación das mascotas.

“PÚXOSE DE MODA EN CERTOS CÍRCULOS DICIR QUE ES VEXETARIANO OU FLEXITARIANO. HAI MOITO POSTUREO, PERO TAMÉN ESTÁ CALANDO COMO TENDENCIA SOCIAL”

“O FEITO DE QUE TEÑAMOS ESTES DEBATES É POSIBLE PORQUE NON SOMOS UNHA ESPECIE MÁIS E POR ISO O NOSO STATUS MORAL COMO HUMANOS É DISTINTO AO DO RESTO DO REINO ANIMAL”

Cre que se subestimaron estas tendencias ou non hai razón para alarmarse en exceso?

Hai moi poucos veganos (un 0,2 % en Francia, por exemplo) e o 84 % déixano aos poucos meses, pero a súa infuencia social é enorme e convértese en lei cando as autoridades nos convidan a reducir o consumo de carne: xa pasou en Nova York, onde se implementou o luns sen carne nas escolas públicas. Si, hai razóns dabondo para alarmarse e para responder, pero sempre con educación, paciencia e datos.

É posible dialogar cos que defenden estas ideas deixándose levar polas súas sensacións?

É moi difícil convencer os xa convencidos, pero a maioría da sociedade non está en posicións extremas, e é a eles aos que nos debemos dirixir para que non escoiten só unha versión e teñan acceso aos datos, a unha visión quizá menos emocional, pero factual. A ciencia está do noso lado. Iso pretendo demostrar no libro.

Temos a ciencia do noso lado, pero xogamos contra as emocións. Entón, habería que aludir máis á emoción e menos á lóxica á hora de debater? Ambos deben ir da man. É difícil condensar a ciencia nun titular, pero temos historias moi fermosas que contar: o gando recicla, o biogás xa é o 10 % do gas usado en Alemaña, a piscicultura freou a pesca en moitos caladoiros salvaxes, os animais de experimentación salvan millóns de vidas...

Por outra banda, convén ter presente que cultivar vexetais tamén supón acabar con moitas vidas animais como, por exemplo, as mortes nas recolledoras de especies como a tartaraña cincenta, que aniña nos cereais, ou múltiples roedores e réptiles. Comer unha vaca de pasto supón menos mortes animais que substituír esa proteína por proteína vexetal.

Así pois, onde está o equilibrio entre achegar veracidade fronte ás falacias e chegar aos consumidores de maneira efectiva? Ninguén vai vir a resolver este problema, non hai solucións máxicas. Cada un de nós podemos infuír na nosa contorna. Debemos conversar, explicar por que son imprescindibles os animais, como reciclan, como grazas a eles temos heparina e outros medicamentos, como sen eles arde o monte, como contribúen a la ou a seda a eliminar microplásticos no mar (a primeira causa dos microplásticos son as fbras sintéticas da roupa)... Hai moito e moi bo que contar. Contémolo!

Neste senso, diría que unha materia pendente do sector é aprender a venderse mellor de portas para fóra? Dentro do sector, as asociacións fan moitos esforzos, os cales son imprescindibles, pero para o cidadán medio poden ser percibidos como parte interesada. Por iso insisto en que o esforzo individual é clave, e para ser efectivos debemos apoiarnos en datos como os que achega o libro, usalos no boca a boca. Non vai cambiar todo en cinco minutos, pero, se nolo propoñemos, terminará por facelo.

Razones para ser omnívoro. Por tu salud y la del planeta está dispoñible para venda en Galicia a través do grupo editorial La Voz de la Verdad, tanto na tenda física como na súa páxina web www.lavozdelaverdad.es.

Entrevista a Telmo Entrecanales

a vaca ao muxido”

O Especialista de Produto de Lely en España Telmo Entrecanales ten unha ampla experiencia no deseño e implementación de robots Lely nas granxas españolas e ofrécenos unha visión máis detallada do traballo da multinacional holandesa en granxas de gran tamaño.

Que é o primeiro que se fai nun proxecto XL?

O primeiro é sempre pensar nos obxectivos concretos de cada granxa, saber para que queres robotizar e que queres lograr. Para iso, recóllese toda a información posible tendo en conta o que demanda o gandeiro para a súa explotación. Isto é necesario para que despois se poidan ver e avaliar ben os resultados. En xeral, os gandeiros sempre queren conseguir unha maior rendibilidade e unha mellora na saúde dous seus animais, e iso é o que lles propoñemos.

Cales son as directrices coas que se debe deseñar unha granxa XL?

O deseño debe ter en conta a posible localización dos robots, a distribución dos parques, como serán os lotes dos animais, as áreas de separación para cada robot e como se realizará o traballo diario na explotación. Tamén hai que pensar nas necesidades dos animais: unha vaca debe estar 14 horas ao día deitada e 5 horas comendo, repartidas nunhas 14 inxestións duns 20-25 minutos. Ademais, debe ter auga dispoñible, unha boa ventilación e debe estar cómoda no cubículo.

Cambia moito unha granxa de 1 ou 2 robots a unha granxa de 8?

As granxas XL non se diferencian tanto das granxas de 1 ou 2 robots, aínda que si hai que considerar de forma específica o es a o entro a e lotación e tam n lanificar en as reas e se aración, que no caso das granxas XL son algo imprescindible para lograr unha maior eficiencia a ue o tra allo iario do gandeiro se realiza principalmente nesas zonas.

Como ten que ser a granxa por dentro?

Na granxa sempre ten que haber como mínimo un cubículo por vaca. A cornadiza pode ir un pouco máis xusta, pero nese caso deberíase contar cun arrimador de comida para facilitar o acceso continuo ao alimento. Ademais, os corre ores te en ue ser o suficientemente anchos para non ter problemas de xerarquías e para facilitar o acceso ao robot, respectando uns metros cadrados por cada animal para que non haxa un a e cesi a masificación.

o o se lo ra o tráfco libre olo e aposta Lely?

o tr fico li re as acas an ao ro ot or iniciativa propia, pero hai que saber incentivalas para que acudan e para iso hai que controlar ben a ración de comida.

Ademais, o box do robot Lely Astronaut é moi cómodo para os animais, non lles xera estrés porque non hai que xuntar as vacas facendo que non se movan para poder conectalas. Unha vaca debe moverse e poder reaccionar dentro do box de muxido e iso en Lely sabémolo: canto máis confortable sexa o box, máis veces irá a vaca ao muxido.

Cantos robots se poden poñer por lote nunha granxa XL?

Non hai un número determinado, depende do deseño que se realice. A medida ideal adoitan ser 2 robots por lote, pero hai granxas con 3 e 4 robots por lote que funcionan perfectamente. Hai que ter en conta todas as variables da granxa en cuestión e adaptarse a cada explotación.

Á hora de poñer os robots a muxir, van todos á vez ou hai fases?

O arranque dos robots é variable e personalizable. Pódese facer con todos os robots de golpe, facendo un esforzo máis grande, ou ben en fases. Depende un pouco de cada gandeiro e de cada granxa, sempre temos que buscar a mellor opción para cada caso concreto, tendo en conta o benestar das vacas e como facilitarlles a vida aos gandeiros.

“Canto máis confortable sexa o box, máis veces irá

Modelo Lely de granxas XL

O deseño é crucial en calquera proxecto e na posta en marcha dunha granxa con robots de mu ido el stronaut non un a e cepci n n bo dese o pode ter un impacto si nificati o na eficiencia das m uinas, na produti idade dos animais, na rendibilidade para o andeiro e, sobre todo, no benestar das acas

O deseño e o desenvolvemento dunha granxa XL é un proceso complexo que re uire un a coi a osa lanificación. Cun deseño apropiado, unha granxa XL, con máis de 500 vacas en muxido, pode ser altamente eficiente e ren i le o que lles permite aos gandeiros aumentar a s a ro ución e leite iminu r a s a carga e tra allo iaria e mellorar a saúde dos animais dentro da explotación. s gran as e el as anse nun a serie e rinci ios sicos ue hai que ter en conta á hora de deseñar e im lementar un a e lotación ue aia uncionar con olo menos ro ots e mu i o el stronaut.

TRÁFICO LIBRE

on osi le enten er un a e lotación con ro ots el sen o tr fico li re. vaca ten que acudir ao muxido de forma voluntaria; no se levan as vacas ao muxio senón ue se le a o mu i o s acas.

MANGA CENTRAL

rec sase un acceso central ara o moemento as acas e as ersoas e as aumentar a ro uti i a e e eficiencia o tra allo. ai ue asegurarse e ue os ro ots se an e cil acceso e ue os cami os estean lim os e li res e o stculos. De i o a ue ai ue mo er acas aos grupos é necesario que esta manga te a un acceso r i o e seguro.

PARA RECOLLER VACAS

Para as vacas que por calquera motivo non acudan coa regularidade que se ese a ao ro ot e mu i o ó ese crear un a rea e recolección e acas e uso tem oral. sta rea o e estar efini a con ortas colgantes ou o e estar entro as reas e se aración.

MANEXO DO FERTILIZANTE

De en en o o ti o e c an ue imos usar e emos efinir o sistema e lim e a. e se usan grellas normalmente o oso e urro est e ai o a construción rinci al. estes casos ó ese usar o el Disco er ara a lim e a estes c ans. e o c an sólio ai ue fi ar on e se situar o oso e urro e como imos acer a lim e a. u ai i erentes o cións como son as arro a eiras el ollector. estes casos el recomen a sistemas e limpeza que non molesten ás vacas no uso o tr fico li re.

MANEXO

DA MAN DE OBRA

O máis importante é ter empregados ue estean moti a os. aise tra allar con rotocolos esta leci os e coa a u a o noso so t are el ori on. Desen ol eremos este as ecto nun uturo artigo.

filosof a el para o mu ido en grandes explotacións (II): deseño e implementación dunha granxa XL

GRUPOS DE VACAS

Imos concretar como van ser os grupos de vacas. Podemos ter grupos de 2 robots con 120/130 vacas e grupos de 3 robots con 180/195 vacas. É fundamental manter os animais no mesmo grupo durante toda a lactación. Definiremos os seguintes grupos: vacas secas, vacas frescas e vacas en produción.

N.º de vacasVacas secas Inicio de lactaciónVacas en lactación Persoas en granxa

100-300

300-1.000

Están nun ou en dous grupos (secas e próximas ao parto)

Están nun ou en dous grupos (secas e próximas ao parto)

Están entre todas as vacas de muxido, con fácil recoñecemento ou nun grupo especial

Están nun grupo especial baseado na súa saúde

Están nun ou en dous grupos segundo á súa produción ou aos días de lactación

Están en diferentes grupos baseados en produción, lactación ou reprodución

1-2

300-1.000

DESEÑOS

Están nun ou en dous grupos (secas e próximas ao parto)

Tan importante como a colocación é o deseño, xa que marcará o día a día da granxa e o manexo desta. Non hai un modelo mellor que outro, senón que hai diferentes opcións para cada granxa e cada gandeiro.

Están en grupos especiais, corrais completos, que serán movidos a un grupo

En Lely adaptámonos para ofrecer sempre a mellor solución posible a cada caso. Contamos cos deseños cabeza con cabeza, cola con cola, en liña ou tándem, L curta e L longa, e cabina de peaxe.

2-15

A reprodución será o criterio Máis de 15

Se queres saber máis sobre o modelo de Lely para robotizar grandes explotacións de leite, non dubides en poñerte en contacto con nós no seguinte enderezo de correo electrónico: elmodelolelyparalasgrandesexplotaciones@cor.lelycenter.com e lembra que unha vaca feliz é unha vaca máis produtiva.

Cabeza con cabeza

Cola con cola

liña ou tándem

L curta e L longa

Cabina de peaxe

Que importante é ser veterinario!

A HIXIENE DO GANDO É A SAÚDE DO POBO”

Saúdos a todos os lectores. Para empezar, o meu nome é Antón e son veterinario. Levo moitos anos dedicado ás vacas de leite e estréome nesta nova sección de Vaca Pinta, que bauticei como “Crónicas Vaqueiras”, onde espero contarvos moitas cousas relacionadas coa gandería.

Antón Camarero Veterinario de Adial

nos veterinarios que traballan como inspectores e que se encargan nas granxas, os matadoiros, as fábricas de embutidos ou as centrais leiteiras de vixiar como se fan as cousas para que os alimentos sexan sans.

É tamén parte importante do traballo velar polo benestar animal para garantir a calidade do alimento. Antes a isto do benestar chamabámoslle manexo e sempre lle demos moitísima importancia. Consiste en que o animal se manteña cómodo no seu ambiente e afastalo do estrés, que é factor de entrada da enfermidade. Se vai ser sacrifcado, debemos aforrarlle no que se poida o sufrimento; non só é un motivo ético, senón tamén para que a súa carne saiba mellor.

Aos veterinarios gústannos, por suposto, os animais e dedicámonos a curalos. Xunto a médicos e farmacéuticos somos os sanitarios porque velamos pola saúde da poboación; niso consiste o noso compromiso máis sacro. A isto fai referencia o que podedes ler no noso escudo: Higia pecoris salus populi ou, o que é o mesmo, “A hixiene do gando é a saúde do pobo”. Aínda que todos vedes máis claro como un médico ou un farmacéutico traballan pola nosa saúde, seguramente vos preguntaredes como o fai un veterinario. Resulta máis sinxelo velo

Os que nos dedicamos a visitar os animais nas granxas tamén estamos comprometidos coa sanidade. Axudamos aos gandeiros a producir alimentos en cantidade e que non sexan moi caros, tamén velamos pola vosa saúde. Así, os alimentos serán sans, sen bacterias, parasitos, virus ou tóxicos que poidan facernos enfermar. Tamén controlamos se os animais foron tratados con medicamentos e que pasase o tempo sufciente para que desaparezan do alimento.

Mesmo os colegas que se dedican aos animais de compañía teñen tamén que velar pola nosa saúde, previndo enfermidades que compartimos co resto dos animais, como a rabia, a leptospirose ou a hidatidose.

Gústanche os animais?

Pois anímote a que estudes Veterinaria. Na facultade comprobaredes que as doenzas que compartimos cos animais as tomamos moi en serio. Por suposto, tamén nos gusta curalos, aínda que ás veces cometemos algún fallo (sobre todo cando comezamos). Non esquezades que Errar humanum est [“Errar é humano”].

E aquí estou eu entre un “mar de vacas”...

jlmiguezfotografia

NOVE TOUROS DE XENÉTICA FONTAO, NO TOP 10 ESPAÑOL

Xenética Fontao está presente un ano máis no ranking GICO, nesta ocasión con 9 dos 10 mellores touros nacionais, algúns dos cales revalidan posicións e son xa ben coñecidos polo sector, como GABRIELLE, FLADDERAK ou GUIRI, mentres que outros son novas incorporacións ao exclusivo club da elite nacional nestas últimas probas, como CAMPEON ou MAGNOMAN. FLADDERAK

CAMPEÓN

Salientan, ademais, os novos touros “supertipo” JAIPUR P, TORRES e TONY P, con perfís xenómicos de grande equilibrio tanto no sistema americano coma no español e figurando na elite mundial para tipo, todo un fito para a xenética nacional, como é o caso de JAIPUR P, un touro procedente do programa embrionario desenvolvido por XF que figura como Nº 2 por tipo no sistema americano (GPTAT:+4,08) e que achega xenes tan interesantes como o polled (acorne), ademais do xenotipo A2A2 para as caseínas. Gran parte destes novos touros ofértanse para esa segunda campaña en seme sexado.

CAMPEON (Camus x Gywer x Styx Red) é descendente da prestixiosa vaca Radieuse EX-91 que tantos individuos destacados en xenómica a nivel europeo produciu. Con 5.384 GICO, incorpórase coa súa primeira proba xenómica oficial no número 2 do ranking ; este touro achega un tremendo potencial leiteiro en

MAGNOMAN

cantidade e calidades cunha morfoloxía correcta e funcional e excelentes trazos de saúde, ademais do factor vermello (RC); polo seu bo dato de facilidade de parto, pódese usar en xovencas.

GABRIELLE mostra un perfil xenómico cun grande equilibrio e excelencia nos distintos trazos de produción, morfoloxía e saúde, e é tamén portador do factor vermello (RC) e de fácil parto, apto o seu uso para xovencas.

STARMAX ET (Star P x Gywer), xovenco procedente dunha profunda familia de vacas alemá, que xa foi líder do ranking xenómico español e permanece agora no Nº 4 deste. STARMAX mostra un tremendo potencial leiteiro, superando o 2.000 kg de leite cun tipo moi equilibrado e excelentes cifras, en concreto para patas e pés, ángulo de grupa e lonxitude e colocación de tetos (muxidura en robot). Ademais, os seus extraordinarios trazos de saúde, e en concreto a súa gran facilidade de parto, permiten recomendar o seu uso en xovencas. Este touro é tamén portador do factor vermello (RC).

GUIRI

GABRIELLE (Ginger Red x Garido), este membro da familia “Cosmopolitan” é irmán materno de ALLURE, ambos foron foi Nº 1 do ranking nacional en pasadas avaliacións, e GABRIELLE aínda permanece no TOP 3, achegando co seu pedigree o tremendo poder de transmisión da súa nai, a xa soada vaca BWH Channel CMP ET MB-85.

TANXU P RED ET (Soul P Red x Gywer) é un descendente da prestixiosa vaca de cría americana Ricecrest Terry Tory ET EX-93-2E-USA DOM GMD 1* a través da rama española creada pola vaca Bos Bolton Trudy MB-85 7*, que se sitúa no posto Nº 5 do ranking oficial. Boas producións de leite, excelentes trazos de saúde e tipo moi correcto con excelentes cifras para patas (vista posterior e mobilida-

STARMAX

de), ademais de ubres apropiados para a muxidura en robot, son os seus principais sinais de identidade.

TANXU P RED é un touro de capa vermella e portador do xene acorne, polo que polo menos o 50 % da súa descendencia nacerá sen cornos.

MARCEL P RED (Money P Red x Spark Red) mantense no posto Nº 8, é un touro vermello con altísimas producións de leite e patas excelentes, que tamén achega o xene acorne e o xenotipo A2A2. Gran facilidade de parto, moi indicado para xovencas.

Hotjob), formará parte da oferta de dose de “Alta Concentración” (AC) na segunda campaña de seme a piques de comezar. Estas doses levan 40 millóns de espermatozoides e van envasadas en pallas maxi. MALDINI e CARAMELO teñen tamén atractivos perfís xenómicos en base americana (GTPI).

GIGANTIC (Gladius x Durable) é outro dos touros máis prezados e solicitados polo sector, con pedigree moi actual, gran potencial leiteiro con calidades excelentes, morfoloxía sen debilidades, xenotipo A2A2 e excelente proba en GTPI, que tamén repite oferta nesta segunda campaña, tanto en seme convencional coma en sexado.

GLYCINE (Gladius x Starello) no número 6. É un membro da familia “Petrelle”, descendente da rama alemá dunha das vacas (e familias) con máis estrelas por mérito á súa descendencia do Canadá: a presentación Daurel EX-64*. Altas producións de leite con positivas porcentaxes de graxa e proteína, trazos de saúde extraordinarios e boa morfoloxía xeral, con destacadas patas e ubres, constitúen o seu patrón de transmisión. GLYCINE é tamén portador do factor vermello (RC).

MAGNOMAN (Foreman x Riveting x Superhero), xunto con CAMPEON, outra das interesantes e novas incorporacións ao TOP 10 GICO, neste caso no posto número 9. Pedigree de plena actualidade con perfil xenómico elite en ambos os sistemas (GTPI e GICO). Boas producións de leite con excelentes calidades de graxa e proteína, patas funcionais e ubres moi apropiados para o muxido en robot, todo iso acompañado de inmellorables trazos de saúde. MAGNOMAN é o número 1 para fertilidade de fillas e lonxevidade do ranking español.

GLYCINE

FLADDERAK (Freestyle Red x Altadateline) sitúase no Nº 7 do ranking. Este descendente da familia de vacas canadense “Aeroflower” mostra un dos perfís máis completos e atractivos, non soamente pola súa xenómica sen defectos para os capítulos de produción (extraordinaria en cantidade e calidades, é o touro Nº 1 en kg de graxa a nivel nacional) e morfoloxía (dos poucos touros con cifras en torno 2 en tipo, ubres e patas), senón tamén por achegar de novo o factor vermello (RC) e o xenotipo A2A2 para as betacaseínas.

GUIRI (Guitar x Soundcloud) pecha o TOP 10 GICO. É un dos touros máis equilibrados do panorama nacional e dos máis solicitados na campaña de seme desenvolvida por XF-Africores, todo resulta atractivo no xenotipo deste touro e así o apreciou o sector: excelente familia materna (Rudy Missy), excelentes producións de leite con sólidos, morfoloxía top” e A2A2 nas caseínas.

Máis aló dos 9 touros do TOP 10, e aínda na elite da raza, atopamos 24 touros máis de XF no TOP 50 GICO (33 touros en total, propiedade de XF, no TOP 50 xenómico español). Entre eles, algúns como FREIRE RED (Freestyle Red x Solitair P Red), un dos touros vermellos máis completos do panorama nacional, ou MALDINI (Altazazzle x Pursuit), membro da familia “Marbella” con excelentes porcentaxes de graxa (+0,52) e proteína (+0,10) e xenotipo A2A2 e BB en caseínas, que, xunto con CARAMELO (Copyright x Alcove) e XEN (Genius x

TANXU P RED

MARCEL P RED

MALDINI

CARAMELO

XEN

FREIRE RED

Outros touros que se incorporan ao TOP 50 e que tamén irán incluídos na oferta da segunda campaña de seme son os seguintes:

CLAYTON (Clapton x Soundcloud): un pedigree orixinal na familia Rudy Missy, (é irmán materno de GUIRI) que debuta nestas probas cunha impecable proba de produción, tipo e trazos de saúde.

SABOR (Sanchez P x Lavonte): pedigree diferente da familia “Neblina” cun perfil xenómico sen feblezas e que é, ademais, portador do factor vermello (RC) e do xenotipo A2A2 e BB para as caseínas.

XENES ESPECIAIS NOS TOUROS ELITE

LOTTO (Lover x Guay): outro orixinal pedigree na rama española (Divinity) da prestixiosa familia Rudolph Zip con bos datos para produción e excelentes números para tipo xeral, patas e, sobre todo, ubres, como vén sendo habitual nesta familia.

A tendencia dos últimos tempos de introducir xenes especiais nos individuos elite da raza, tanto por motivos meramente estéticos coma de rendibilidade das explotacións ou de benestar animal, dá os seus froitos, e así tamén sucede na selección levada a cabo por XF: entre os seus 9 touros do TOP 10, dous teñen capa vermella (MARCEL P RED e TANXU P RED), ademais de ser acornes (portadores do xene polled), cinco son RC: CAMPEON, GABRIELLE, STARMAX, GLYCINE e FLADDERAK e dous, MARCEL P RED e GUIRI, son A2A2 nas betacaseínas.

O TRÍO DE ASES DO SUPERTIPO

JAIPUR P (Jagger x Mirand PP) é a gran revelación das últimas probas como supertipo, e non soamente no sistema español, senón tamén no sistema americano, onde rompe a barreira da mítica cifra de +4 , cun +4,08 a GPTAT e sitúase como número 2 do ranking USA en abril.

JAIPUR P descende dunha das mellores liñas para tipo a nivel internacional (familia Our-Favorite Unlimited EX-96 2E USA), cun pedigree diferente e moi orixinal, único en Europa, onde o seme do seu pai, Jagger, non puido ser utilizado. Soamente os seus xenes chegaron aquí vía embrionaria, como é o caso de JAIPUR P, e das súas dúas irmás completas, os tres nados en explotacións galegas froito dunha importación de embrións do Canadá dentro do programa embrionario de XF. Estratosféricas cifras para tipo xeral: +4,08 e ubres en particular: +3,19; en concreto ten +3,72 no ubre anterior e +4,58 e +4,94 en altura e anchura de ubre posterior, respectivamente. É un touro que seguramente transmitirá o ansiado tipo de concurso, con +1,72 para patas, unha angulosidade de +3,61, con anchura de grupa +2,96 e unha fondura corporal de +2,30. Sen dúbida, veremos fillas de JAIPUR P entre as pistas dos concursos nun futuro.

Por se todo iso fose pouco, JAIPUR P é positivo nos trazos de produción, portador do xene polled (acorne) co que, polo menos, o 50 % da súa descendencia nacerá sen cornos; é, ademais, A2A2 nas caseínas.

A proba española de JAIPUR P presenta unha gran sintonía coa americana con datos positivos en produción e unhas cifras de +2,89 para tipo, +2,56 para patas e +2,31 en ubres, cunha angulosidade de +2,49!!!

O trío de ases de XF para o tipo complétase con outros dous touros: TORRES (Davinci x Haniko) e TONY P (Wolfgang P x King Doc). Ambos proceden da familia “Menthe”, que tan extraordinarios individuos está a producir, con cifras para tipo espectaculares, como é o caso da nai de TORRES, JB Toullec Raniko ET MB-85 SM-86, que completa 11 xeracións MB ou EX, vaca N.º 10 por tipo de Europa con +3,90 PTAT e cuxa bisavoa foi a filla francesa do mítico XACOBEO, JBTOULLEC

CLAYTON LOTTO

SABOR

JAIPUR P, CON +4,08 GPTAT, É O TOURO Nº 2 PARA TIPO DO RANKING AMERICANO (ABRIL 2023)

JAIPUR P, TORRES E TONY P, OS 3 TOUROS “SUPERTIPO” CON SEME SEXADO NA SEGUNDA CAMPAÑA DE SEME XF-AFRICORES

CHERRY GIRL MB-88 SM-89 , que orixinou a coñecida rama “Cherry” nesta prestixiosa e profunda familia que xa producira celebres vacas como Amarante EX-90, dúas veces “vaca francesa do ano”, ou Calf Emerade Ex-91, excelente vaca de show e de cría.

TORRES cun GPTAT de +3,63, sitúase no posto 21 do TOP TYPE USA (abril 2023) e co seu +3,06 en IGT situábase como o mellor touro para tipo español (decembro 2022). Ubres, patas e angulosidade, ademais do xenotipo A2A2 son os seus sinais de identidade, tanto no sistema americano coma o español.

TONY P Wolfgang P x King Doc), o outro membro das “Cherry” é un completísimo touro novo que mostra unha espectacular morfoloxía en ambos os sistemas con GPTAT +3,19 en USA e +3,08 en IGT en España, con ubres, grupas e patas perfectas, ademais do xene polled (acorne) do que é portador, e altas cifras para produción, o que non é habitual nos touros denominados “supertipo”.

Entre os mellores touros a tipo con seme dispoñible tamén figuran

SEGUNDA CAMPAÑA DE SEME 2023 XENÉTICA FONTAO-AFRICORES

NOVOS TOUROS CON PROBA GTPI E SEME SEXADO

En referencia concreta aos touros incluídos nesta segunda campaña que reciben actualización da súa proba GTPI mencionamos a GIGANTIC, CARAMELO ou MALDINI, e debutan no sistema americano MAGNOMAN e FLADDERAK, ademais do tres supertipo xa comentados anteriormente: JAIPUR P, TORRES e TONY P

O seme de 16 touros elite de XF constitúe a oferta da segunda campaña de seme 2023, dos cales 5 deles se ofertan soamente en seme convencional: CAMPEON, CLAYTON, SABOR, LOTTO e MAGNOMAN; outros seis fano con seme tanto en convencional coma en sexado: GABRIELLE, GIGANTIC, FLADDERAK, GUIRI, JAIPUR P e TORRES, e un deles con seme sexado exclusivamente: TONY P

Por último, catro touros ofértanse en doses de Alta Concentración (AC) de seme convencional, con 40 millóns de espermatozoides e envasadas en pallas maxi: FREIRE RED, XEN, CARAMELO e MALDINI

Trátase de incrementar en cantidade e calidade a oferta de seme sexado en resposta ás demandas do sector neste produto, gran ferramenta da mellora xenética e eficiencia das explotacións, en combinación coa xenómica.

TONY P

TORRES

JAIPUR P

MONIN, con IGT+3,10, e CAMPGRAN, con +2,97, ambos moi destacados

tamén para este trazo (e para o de ubres) no sistema americano.

JUAN CARLOS GONZÁLEZ, PRESIDENTE DE ANEMBE

Sete meses pasaron desde que Juan Carlos González collese as rendas da presidencia da Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe) e, ás portas de celebrar o seu Congreso anual, conversamos con el para coñecer as súas próximas liñas de traballo.

Foi nomeado presidente en novembro do ano pasado. Como se asume este cargo?

A Xunta Directiva de Anembe elixiuse nas eleccións que houbo en setembro durante a celebración do Congreso Mundial de Madrid. Saíu a mesma que xa estaba, pero o anterior presidente, Joaquín Ranz, despois de seis anos no cargo e de facer fronte á pandemia e á organización do Mundial, anunciou que continuaría na Xunta, pero que abandonaba, por cansazo e traballo, a presidencia.

Desta maneira, na seguinte Xunta, en novembro, reeliximos cargos e os compañeiros pensaron que a persoa máis idónea para cubrir a presidencia era eu. Non sei en que se basearon, pero así o decidiron.

Como se asume? Despois dun Congreso Mundial con 3.000 asistentes, con toda a organización que iso levou, acabamos esgotados e, realmente, o obxectivo que me expoño é o de retomar o espírito de Anembe: facer un congreso en España para os membros máis acorde ao que nós somos, clínicos maioritariamente. Ese foi un pouco o primeiro obxectivo.

A segunda gran meta é continuar coa formación que o socio demanda, pois todos queremos que Anembe sexa un foro de formación. Pasado o próximo Congreso, empezaremos a xerar novos espazos de formación para os socios, que estean moi enfocados á práctica.

Por último, Anembe edita un boletín, do que saen catro edicións ao ano, no que tentamos aglutinar todas as publicacións que son de interese. Neste camiño tamén seguiremos mellorando.

Como di, Anembe consolidouse como referencia para a formación dos veterinarios. Que tipo de formación demanda agora mesmo o colectivo?

Fundamentalmente o que queremos, tanto os socios xa consolidados como as novas incorporacións, é formación práctica.

En canto a temáticas, recordo que tivo especial interese un curso sobre cirurxía, concretamente sobre cesárea, e tamén está a ter moita demanda o campo da nutrición.

“Anembe deunos formación, sobre todo cando non a había”

En Vaca.tv

Como benefciou este rol da Asociación ao progreso do colectivo?

Todos os compañeiros, eu o primeiro, manifestan sempre que Anembe nos deu formación, sobre todo cando non a había.

Hai que lembrar que cando naceu Anembe non había Internet, non había os sistemas informáticos aos que accedemos agora e toda a formación era a través de boletín, de revistas... Entón, Anembe empezou a traer relatores estranxeiros con coñecementos en técnicas que aquí nin se escoitaban.

Foi un referente en aglutinar toda esa nova información no boletín e en achegarnos a todo ese coñecemento, a través dos congresos, e creo que é o que máis valora a xente.

Como se ve desde Anembe a dixitalización da profesión?

É unha necesidade. De feito, o Congreso este ano segue esa temática: da tradición ao futuro da buiatría. As novas tecnoloxías están a chamar á porta, asisten e funcionan.

O gran reto da Asociación nos próximos anos é axudar aos socios a formarse neses campos e en todo o que a gandería necesita desde o punto de vista da xestión de datos.

Debemos reconverternos. Á parte de ser clínicos, de facer cirurxías, de curar animais, temos que manexarnos na análise dos datos para poder asesorar os nosos gandeiros.

Ademais de ser unha plataforma para a formación, é Anembe un punto de intercambio de información entre os profesionais? Efectivamente. Cando nós facemos un seminario, a xente ten moi en conta a interrelación que supón a súa asistencia a ese encontro. Moitos coñecémonos e, ao unirnos nun congreso ou nun seminario, intercambiamos ideas e xéranse sinerxías entre compañeiros.

De cara á sociedade, é unha preocupación para o colectivo transmitir certos aspectos postos en dúbida, como a importancia da proteína animal na nosa dieta? Si. Desde hai uns anos estamos a preocuparnos moito pola evolución que están a ter a opinión ou o coñecemento ante certos temas que cremos fundamentais, por exemplo a necesidade da proteína animal na nosa nutrición.

É un tema que se asocia moito tamén ao benestar animal e nós fomos sempre uns grandes defensores de que a proteína animal é insubstituíble para a alimentación humana.

Outro tema esencial é saber transmitir, entre todos, como e canto é de importante a gandería para o mantemento do medio ambiente, dos espazos rurais, da biodiversidade.

Saber unir todos estes aspectos é fundamental e, para iso, desde Anembe creamos a plataforma www.omnívoros.org, desde a que se tenta aglutinar calquera tipo de publicación que faga referencia ou defenda esa alimentación omnívora e variada como base do sostemento do sector gandeiro.

AS VACAS, A SÚA GRAN DEDICACIÓN

Fundou en 1995 o seu propio centro veterinario en Luanco. A que tipo de animais se dedican?

Atendemos todo tipo de animais. Empezamos co gando vacún, porque é a miña formación inicial, pero despois diversificamos cara a pequenos animais, facemos tamén reprodución equina e atendemos outras especies menores, como ovellas ou porcos de ganderías familiares. Abarcamos practicamente todas as especies máis comúns desta zona.

Eu crecín nunha granxa de vacas e a miña tradición é o gando vacún, pero vimos un potencial nos pequenos animais e agora mesmo, aínda que a miña dedicación é maior en grandes, tamén fago as cirurxías dos pequenos.

Como lles afectan as diferentes normativas en canto a control de uso de antibióticos ou a benestar animal?

A normativa para nós sempre foi confusa. Todo o que é papelorio resúltanos dificultoso, pero eu non lle vexo un gran problema. Sempre o afronto como unha gran oportunidade, porque realmente as novas lexislacións nos fan ter unha produción animal máis controlada, con máis seguridade e, por tanto, cunha maior calidade de cara ao consumidor.

Creo que os veterinarios debemos ser os primeiros que esteamos á fronte de traballar con esa lexislación para que os produtos sexan saudables, seguros e de calidade.

Como ve o futuro do sector da veterinaria en xeral e o da gandería en particular?

O sector gandeiro evidentemente ten que modernizarse e, sobre todo, ten que suplir a falta de man de obra con estruturas que lle permitan sobrevivir nunha zona competitiva. Niso non nos queda máis remedio que abrazarnos ás novas tecnoloxías. Desde o punto de vista veterinario, temos un grave problema, non hai xente nova que se queira incorporar aos equipos veterinarios e creo que o futuro da estrutura veterinaria, en canto a gando vacún, pasa porque haxa equipos multidisciplinares que se especialicen, que sexan capaces de xestionar as explotacións e que vexan que se pode vivir da profesión veterinaria, con calidade de vida e nun ambiente que é envexable.

“Á PARTE DE SER CLÍNICOS, TEMOS QUE MANEXARNOS NA ANÁLISE DOS DATOS PARA PODER ASESORAR OS NOSOS GANDEIROS”

O XXV Congreso Internacional Anembe de Medicina Bovina celébrase os días 24, 25 e 26 de maio en León. Que programa se vai desenvolver?

O noso último Congreso celebrouse en Sevilla, con cinco salas paralelas e moitísimos relatores, e nesta ocasión quixemos facer un evento un pouco máis reducido, para non solapar tanto as diferentes conferencias.

Respondendo ao lema desta edición, “Da tradición á buiatría do futuro”, este Congreso pretende estudar, analizar e desagregar, cos mellores expertos, as novas tecnoloxías para ver se son válidas e, ao mesmo tempo, non deixar de lado a veterinaria tradicional. A idea é ir intercambiando en dúas salas esas dúas temáticas: novas tecnoloxías e tradición.

Ademais, como a actualidade manda, organizamos un terceiro bloque de charlas dedicadas á lexislación que deparan os próximos anos: a fgura do veterinario de explotación, o botiquín veterinario, os gases de efecto invernadoiro...

Así, o Congreso queda dividido nesa estrutura de tres bloques: novas tecnoloxías, medicina tradicional e lexislación.

A maiores, varias empresas e laboratorios organizan os seus propios simposios, que se celebrarán durante a tarde do xoves 25, sobre diferentes avances nos seus relativos campos.

Cal será a novidade deste Congreso? Por unha banda, eu diría que a maior novidade será a análise das novas tecnoloxías, é dicir, avaliaremos todas as ferramentas que existen hoxe en día para a xestión de datos no sector vacún e veremos se se está traballando ben con elas, se algunhas non serven para moito e cales son as máis recomendadas.

Doutra banda, teremos unha novidade como tal, porque non se fxo nunca, e é que na xornada do venres, antes de clausura, contaremos con dúas mesas redondas con gandeiros.

Convidamos a catro gandeiros do sector do leite e a catro do sector do vacún de ceba e do extensivo para abordar con eles que é o que esperan do seu veterinario e que necesitan da nosa profesión para os próximos anos.

Con iso queremos darlle un pouco a volta á forma tradicional que temos de analizar o noso traballo. Entón, no canto de cuestionarnos nós mesmos que debemos facer, imos preguntarlles a estes gandeiros, de diferentes zonas de España e referentes nas súas diversas áreas, que necesitan de nós para ver se somos capaces de facer unha boa formulación.

Ningún Congreso de Anembe se esquece do aspecto máis lúdico. Con que se atoparán os asistentes a esta edición?

O primeiro día pola tarde noite, ao fnal do programa, hai unha festa organizada por Syva cunha degustación de chacina e o xoves pola tarde Boehringer organiza a súa tradicional festa de interrelación cos compañeiros.

Tras a clausura do venres, celebrarase unha comida e atoparanse cun cartafol no que lles entregaremos un pequeno tríptico cos lugares máis representativos de León.

Como colofón fnal, só podo adiantar que temos organizada unha sorpresa moi especial para o acto de clausura. Creo que lles gustará a todos os compañeiros, sobre todo, aos que estudaron en León.

“PODO

ADIANTAR QUE TEMOS ORGANIZADA UNHA SORPRESA MOI ESPECIAL PARA O ACTO DE CLAUSURA DO CONGRESO DE ANEMBE”

Juan Carlos González, durante a celebración do Congreso Mundial de Buiatría o pasado mes de setembro en Madrid

JESSICA MCART, UNIVERSIDADE DE CORNELL

A profesora asociada de Medicina Ambulatoria e de Produción na Universidade de Cornell (Estados Unidos) Jessica McArt visitou recentemente o noso país para ofrecer unha serie de conferencias centradas no período de transición no vacún leiteiro. Sobre as claves de manexo nesta fase conversamos con ela nesta entrevista.

Nun dos seus últimos artigos, mencionou que algúns dos maiores problemas que afectan á saúde das vacas ocorren xusto despois do parto. Cando comezan eses desafíos?

Estes desafíos –referentes á enerxía, as proteínas e os macrominerais– que enfrontan as vacas verémolos principalmente despois do parto, pero realmente comezan na semana antes. Por iso, debemos ter coidado durante ese tempo, asegurarnos de previr.

Cales son as consecuencias deses problemas?

As vacas que non se adaptan teñen máis probabilidades de desenvolver enfermidades, polo que é posible que teñan unha produción de leite baixa ou resultados reprodutivos inferiores e poderían abandonar o rabaño antes. Polo tanto, é unha etapa realmente importante.

¿Cales son os puntos clave nos que deberiamos traballar para axudar as vacas durante este período?

Creo que temos que asegurarnos de que as vacas estean nas mellores condicións posibles. É necesario que estean cómodas e que reciban unha boa alimentación. Debemos garantir que fagan unha boa transición á lactación, que teñan moito espazo para deitarse e para comer e que teñan unha ración ben formulada.

Dende a perspectiva do gandeiro, cales son os KPI clave que se deben avaliar en granxa para verifcar se a transición da vaca é exitosa ou non?

Unha das cousas que podemos monitorizar ao longo do tempo é a primeira fase da lactación, así como a produción de leite. Canto están a producir en dúas semanas, en catro, en oito... En xeral, se as vacas están ben, producirán máis leite. Tamén é importante observar a incidencia de enfermidades para saber como están a afectar a cetose, a metrite, o desprazamento do abomaso... Todas estas cuestións poden axudarnos a obter unha idea de se as vacas están a facer ou non unha boa transición.

“Á hora de monitorizar, é importante determinar o esencial e presentar os datos de xeito que proporcionen información útil”

RESULTADOS REPRODUTIVOS INFERIORES”

EXPERIENCIA EN GRANXAS GALEGAS

Durante unha visita ao noso país no mes de marzo, a doutora McArt tivo a oportunidade de coñecer varias granxas galegas, que “están moi por riba da media, son moi boas granxas, nas que se ve que as vacas están moi felices”, valorou. A limpeza, así como a actitude do persoal, foron factores tamén destacados para a estadounidense que, aínda que asegurou que non tiña nada que reprochar en canto a manexo e instalacións, si lembrou que “sempre se pode facer mellor, e puiden comprobar que cada negocio tiña distintos detalles nos que se estaba enfocando”.

E dende a perspectiva do nutrólogo?

O nutrólogo tamén pode desenvolver unha serie de rutinas para ver os resultados en leite. É posible analizar determinados datos para ver como de ben o están facendo estas vacas en transición. É necesario usar eses datos para asegurarse de que a ración estea formulada axeitadamente.

Durante os últimos dez anos, moitos gandeiros e veterinarios implementaron programas de monitoreo de cetose nas ganderías. Porén, aínda hai dúbidas en canto a tempos e protocolos. Cal é a súa recomendación?

Determinados procesos estanse a facer de distintas formas. Recomendo testar as vacas mensualmente, polo menos nas primeiras dúas semanas de lactación, pero poñendo o foco nas de tres a nove días en leite, porque esas son as que, se son cetósicas, teñen máis enfermidades e producen menos leite. Por iso, tanto realizar a proba en sangue unha vez ou dúas á semana como apostar por algúns dos novos métodos de monitoreo a través do leite son boas iniciativas.

Outro tema controvertido é como avaliar a hipocalcemia en granxa.

Ten algunha directriz ao respecto?

Dedico moito tempo á hipocalcemia. É bastante fácil medir o nivel de hipocalcemia clínica porque podemos contar cantas vacas están afectadas. Para medir a hipocalcemia subclínica cada vez hai máis traballos recentes que indican que se as vacas son hipocalcémicas no parto ou ao día seguinte, non é un problema. Pero se o son aos tres ou catro días en leite, a esas vacas non lles está indo ben. Nos meus rabaños, gústame analizar o calcio no sangue aos catro días en leite para avaliar como están a facer a transición á lactación.

Que papel podería ter a Asociación para a Mellora do Rebaño Leiteiro (DHI) no futuro en canto a esta avaliación?

Hai moitas oportunidades para que a DHI teña máis presenza en granxa, especialmente no que se refre a vacas en principio de lactación. Aínda que o monitoreo unha vez ao mes está ben, se puidésemos facelo todas as semanas, aprenderiamos moito máis sobre esas vacas. Creo que a DHI ten unha grande oportunidade para crear valor nas nosas granxas mediante o uso dalgunhas das novas tecnoloxías lácteas, así como tamén dando orientación no que se refre ao período de transición.

En concreto, como pode a DHI axudar tanto os gandeiros como os veterinarios a monitorizar a avaliación da transición?

Un problema que temos con algúns dos métodos de monitoreo de leite é que hai un exceso de datos. Á hora de monitorizar, é importante determinar o que é esencial para o gandeiro, para o nutrólogo e para o veterinario, e traballar en equipo para presentar os datos de xeito que proporcionen información útil que nos digan se o estamos facendo ben e onde podemos mellorar.

No que se refire ás grandes diferenzas entre as ganderías estadounidenses e as galegas, explicou que, aínda que as de aquí teñen un tamaño moi correcto, o habitual nos Estados Unidos é ver negocios cun maior volume de cabezas. “Aínda temos moitas granxas pequenas, pero polo xeral alí son máis grandes”.

Outro punto destacado para esta investigadora foi a robotización: “Creo que Galicia en particular é pioneira na adopción do muxido robotizado; alí estamos empezando a ver esta práctica tamén nalgúns dos nosos rabaños máis pequenos, pero non en tantos coma aquí”, expuxo.

Recentemente, publicou un artigo sobre como empregar as TIC para predicir e interpretar a perda durante o embarazo a partir dos datos de actividade en vacas holstein. Pode explicar os datos máis destacados deste estudo?

Foi unha investigación realizada por un estudante que asesorei, Dan Lynn. Nese traballo, tomamos datos da actividade diaria dunha granxa e estudamos se vacas preñadas abortaban ou non. A pregunta era a seguinte: poderiamos usar un método de bioinformática para determinar cando esas vacas abortaron antes de que o detectase o sistema de alerta de actividade? A resposta foi que si había certos patróns que nos permitirían saber antes que estas vacas abortaran. Creo que a parte fundamental diso é que, aínda que cada vez temos máis empresas que proporcionan nova tecnoloxía, moitas veces non sabemos como funciona. É realmente importante que validemos todos estes métodos para asegurarnos de que son precisos e nos brindan información o antes posible.

“AS VACAS QUE NON SE ADAPTAN TEÑEN MÁIS PROBABILIDADES DE DESENVOLVER ENFERMIDADES, POLO QUE É POSIBLE QUE TEÑAN UNHA PRODUCIÓN DE LEITE BAIXA OU

Lely, alta produción

e eficiencia

Case 13.000 kg de leite diarios con dous operarios e cinco Astronaut A5

Ganadería Vilalta, en Tamarite de Litera (Huesca), viviu o paso á robotización da man de Lely. Despois de sufrir problemas para atopar man de obra eficiente e cualificada, o propietario descubriu os robots de muxido e decidiu instalar unha primeira unidade do A5. Tras ver os bos resultados, adquiriu máis robots ata contar con cinco a día de hoxe. O éxito chegou rapidamente.

Amadeo Vilalta, propietario de Ganadería Vilalta, atopouse por casualidade cos robots de Lely ao querer facer cambios na s a gran a. s eneficios oron claros tras a adquisición da primeira unidade. Actualmente, posúen cinco A5, cos que levan funcionando case un ano.

En Tamarite de Litera, provincia de Huesca, sitúase esta granxa que conta cuns 600 animais, dos cales hai 335 en muxido, cunha media de produción de 39 litros diarios por exemplar. En total, producen case 13.000 kg de leite ao día –dato que se extrae de Lely Horizon, unha aplicación de xestión de ganderías que utilizan na explotación–con só tres operarios, tal e como explica Guiomar Aguilar, Farm Management Support (FMS) de Lely.

O CAMBIO A LELY

“Anteriormente tiñamos unha sala 2x8 de espiña de peixe e quedábasenos xa un pouco pequena e anticuada. A miña intención inicial era comprar outra sala”, explica Amadeo Vilalta. No seu proceso de busca, atopouse cun anuncio no que se vendía unha sala de muxido bastante ampla. A persoa coa cal contactou

contoulle a Vilalta que a poñía en venda porque adquirira 10 robots de muxido. “Díxome: ´mira esa opción ti tamén`”, afirma o ro ietario a gan er a. partir deste momento, empezou a ter contacto coa compañía e comezou o proxecto de robotización da nave.

A pesar do temor inicial e das dúbidas existentes por se os resultados non eran os esperados, decidiron optar por adquirir unha primeira unidade, que actualmente é a que usan as vacas primíparas, para ver como funcionaba este sistema en Ganadería Vilalta. O impacto obtido foi bo e observaron que a robotización se adaptaba ben á súa explotación: “Nun prazo de dez meses, xa tiña postas as outras catro”, asevera Amadeo Vilalta. Desde a gandería aseguran que están satisfeitos coa marca.

Lucía Lavilla e Amadeo Vilalta, socios de Ganadería Vilalta

Tamén contan coa aplicación de xestión de ganderías Lely Horizon

EN VÍDEO!

Amadeo Vilalta comezou co seu proxecto de robotización ao adquirir unha primeira unidade do A5. A pesar das dúbidas, viu que os resultados eran positivos e, dez meses despois, xa contaba con cinco robots

BENESTAR ANIMAL E AMPLOS BENEFICIOS

José María Isábal, de Rumex Grupo Veterinario, percibiu grandes cambios en positivo dende a instalación dos A5 na granxa. “Chama moitísimo a atención o cambio radical no comportamento das vacas, que pasan moito tempo descansando e deixan de ter ese carácter arisco habitual cando hai salas de espera”, explica o veterinario clínico. O profesional informa de que todo isto repercute claramente en aspectos sanitarios; notaron unha mellora en incidencia de coxeiras e na área de fertilidade, ademais de no relativo á calidade de leite con respecto das mamites. “Hai un antes e un despois dende que os robots Lely están en activo”.

Outro factor clave é a distribución da gandería: os animais sitúanse en tres parques diferenciados e, un deles, onde están os dous últimos A5 adquiridos, conta con áreas de separación nas que se atopan exemplares aos que hai que dedicar máis tempo, xa sexa por algún factor reprodutivo ou por algún tipo de patoloxía: “Permite un traballo veterinario dunha orma moi es ec fica con a ueles

animais que requiren este tipo de servizo e o resto das vacas están totalmente libres e séntense cómodas; non as molestamos”, asegura.

Os resultados deste sistema quedan cada vez máis claros e patentes. Isábal relata que as áreas de separación teñen actualmente moi pouca densidade de vacas, porque se está reducindo moitísimo o número de exemplares que sofre algún tipo de patoloxía.

O veterinario tamén asevera que co sistema e tr fico li re os animais non teñen que sufrir longos momentos de espera, o cal resulta ser moi positivo tanto para as vacas como para a explotación en xeral: “A vantaxe deste aspecto concreto de suprimir a sala de espera é algo totalmente revolucionario”, conclúe. maiores afirma ue a necesi a e de man de obra diminúe, co cal esta o e ser m is cualifica a e centrarse en aspectos máis relevantes. re e ión final ue o tra allo que se fai desde Ganadería Vilalta pon as necesidades e o benestar dos animais no máis alto”, conclúe.

José María Isábal, veterinario

UN MUXIDO VOLUNTARIO CO TRÁFICO LIBRE

“Nós tiñamos un problema importante ora e ato ar man e o ra eficiente e cualifica a conta uc a a illa socia a gan er a. ras in ormarse ma eo so re os ro ots iron ue con este sistema as acas an soas a mu irse. el a osta ortemente olo tr fico li re o ción ola ue o taron os onos esta gran a omo nos in en e el tr tase e le ar o mu i o s acas non as acas ao mu i o . emais tras a instalación os stronaut o ren emento maior e con menos recursos ro ucen m is canti a e e leite ue antes. nai t ai e lica ue outra o ción ser a un a sala con ro ots or n necesario m is ersoal ue co sistema e tr fico li re. emais este ltimo m is eneficioso ara o enestar os animais. an estar m is tem o escansan o e an acer o ue elas ueiran. n a ai estar comen o a maior a eita as e o resto mu n ose sen o reuirimento e o erarios e lica. or outra an a coa istri ución e ana er a ilalta logran em regar maior canti a e e tem o nos animais ue m is o necesitan. s as acas sas asan m is esa erci i as a ue non necesitan tanta atención coma as outras. maior arte o tra allo

reali molo etr s o ro ot on e se sit an os animais nos ue nos centraremos m is con celos atas inseminación... Desta maneira o timi amos ao m imo o tem o e tra allo na gran a etalla nai t ai elega o e en as e el en a s asco a arra e atalu a. a e estacar ue os animais con alg n ti o e atolo a te en acceso igualmente aos ro ots. Desta orma as ue non est n olo moti o ue se a no gru o rinci al o er n a acerse cil e rapidamente ao robot para o seu uso uturo. an o estean nun a con ición ó tima an ol er coas outras acas.

entres tanto te en cama uente e con orta le is o en e comi a e e auga e contan con acceso aos as oras escri e.

Den e a e lotación mani estan ue to o isto a nós nos su u o un a gran mellora en cali a e e i a e as acas est n moito mellor e tran uilas a ue non asan tanto tem o na sala e es era . am n guilar afirma ue na gran a e ma eo se o ser an to os os elementos de cow comfort gra as tanto im lementación os ro ots en tr fico li re coma ao uso e camas e area moi cómo as ara os animais.

Guiomar Aguilar, FMS de Lely

En total, contan con cinco unidades do Lely Astronaut A5

A granxa distribúese en áreas de separación, con resultados moi positivos

Grazas ao tráfco libre, as vacas van soas ao robot a muxirse

CONCURSO DE GANDO FRISÓN MOEXMU 2023. COSPEITO (LUGO)

A palmada da vitoria na Moexmu 2023 foi para Rey 814 Beemer Yuri

A gandería Rey de Miñotelo (A Pastoriza) triunfou no concurso de gando frisón da nova edición da Moexmu. Ademais de conseguir o título de vaca gran campiona co seu animal Rey 814 Beemer Yuri, tamén obtivo, entre outros, o premio de xovenca gran campiona, con Rey 1085 Moovin Soly ET.

Orecinto feiral Manuel Vila de Muimenta, en Cospeito (Lugo), acolleu o XXXVII Concurso de Gando Frisón da Feira de Mostras e Exposicións de Muimenta (Moexmu), que se celebrou o sábado día 1 de abril. Pol Collell foi o xuíz internacional que valorou os exemplares participantes.

O xulgamento das seccións de xatas e xovencas tivo lugar pola mañá. O título de xovenca gran campiona levouno Rey 1085 Moovin Soly ET, de Rey de Miñotelo (A Pastoriza), a cal tamén se proclamou xovenca campiona. A xovenca gran campiona reserva foi a xata Rey 1174 Thunderstorm Holy, da mesma explotación, exemplar que tamén conseguiu o título de xata campiona.

O premio de mellor criador de xovencas recaeu igualmente na gandería Rey de Miñotelo e na segunda posición quedou A Vereda (Castro de Rei).

Posteriormente, pola tarde leváronse a cabo as seccións de vacas en lactación. O título de vaca gran campiona gañouno Rey 814 Beemer Yuri, de Rey de Miñotelo. Este exemplar conseguiu, a maiores, o galardón de vaca adulta campiona e o de mellor ubre. A vaca gran campiona reserva foi Cundins Adele Moovin ET, gañadora tamén do premio de vaca nova campiona, de Pistulario (Santa Comba). Rey 946 Jacoby Mahendra, Rey de Miñotelo, obtivo o premio de vaca intermedia campiona. O xuíz Collell outorgoulle á explotación Rey de

Miñotelo o título de mellor criador de vacas e, en segunda posición, situouse Casa Pozo (Lugo), a cal tamén se fxo co de maior produción grazas ao seu exemplar Pozosaa Atwood 7128 Tamara.

NOVOS PREPARADORES E MANEXADORES

Durante a tarde do venres 31 de marzo, tivo lugar o Concurso de Novos Preparadores de Gando. A vitoria levouna Lorena Rodríguez (Pol). En segundo lugar, quedou Lorena Iglesia (A Pastoriza) e no terceiro, Xavier Montes (Rodeiro). O domingo día 2 de abril celebrouse o XXII Concurso de Novos Manexadores, no que Lorena Iglesia se proclamou mellor manexadora. O xuíz do certame escolleu a Claudia López (Aranga) como subcampiona.

Rey 1085 Moovin Soly ET, xovenca gran campiona

XATAS ATA 8 MESES

CATEGORÍA

PALMARÉS

GAÑADORA

GANDERÍA

Rey 1193 Haxl Zynal Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

XATAS DE 8 A 10 MESES E XATA CAMPIONA Rey 1174 Thunderstorm Holy Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

XATAS DE 11 A 14 MESES Rey 1165 Beemer Esencial Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

XOVENCAS DE 15 A 18 MESES Rey 1091 Moovin Zintal Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

XOVENCAS DE 19 A 26 MESES, XOVENCA CAMPIONA E XOVENCA GRAN CAMPIONA Rey 1085 Moovin Soly ET Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

MELLOR CRIADOR DE XOVENCA Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

VACA NOVA ATA 28 MESES E VACA NOVA CAMPIONA Cundins Adele Moovin ET Pistulario (Santa Comba)

VACA NOVA DE 29 A 35 MESES Vilarmor Cayenne Nanci A Lagoa Serabel (Xermade)

VACA INTERMEDIA DE 3 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONARey 946 Jacoby Mahendra Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

VACA INTERMEDIA DE 4 ANOS Penelas Hurricane Skali Penelas (Castro de Rei)

VACA ADULTA DE 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA, MELLOR

UBRE E VACA GRAN CAMPIONA Rey 814 Beemer Yuri Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

VACA ADULTA DE 6 ANOS OU MÁIS Pozosaa Krusader 9450 Xela Casa Pozo (Lugo)

MELLOR CRIADOR DE VACAS Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

MAIOR PRODUCIÓN Pozosaa Atwood 7128 Tamara Casa Pozo (Lugo)

Mellora

fertilizantes cristalinos solúbeis para fertirrigación

abonado de máxima eficiencia e corrección do estado nutricional dos cultivos nas aplicacións co equipo de pulverización.

Juan Lorenzo Carballeira: tel. 666530517

Mellora a calidade e produción do teu silo.

e eficiencia do nitróxeno no teu cultivo.

Ctra. N-240, Km 110 - Almacelles - Lleida (Spain) 25100

Sustainable Agro Solutions, S.A.U.

Rey 1085 Moovin Soly ET, xovenca campiona e gran campiona

Rey 946 Jacoby Mahendra, vaca intermedia campiona

Rey 1174 Thunderstorm Holy, xata campiona

Rey de Miñotelo (A Pastoriza), mellor criador de vacas

Rey de Miñotelo (A Pastoriza), mellor criador de xovencas

Cundins Adele Moovin ET, vaca nova campiona

Rey 814 Beemer Yuri, mellor ubre

Rey 814 Beemer Yuri, vaca adulta campiona e gran campiona

Rey 1085 Moovin Soly ET, 1.ª clasificada entre as xovencas de 19 a 26 meses

Rey 1193 Haxl Zynal, 1.ª clasificada entre as xatas ata 8 meses

Rey 1174 Thunderstorm Holy, 1.ª clasificada entre as xatas de 8 a 10 meses

Rey 1165 Beemer Esencial, 1.ª clasificada entre as xatas de 11 a 14 meses

Rey 1091 Moovin Zintal, 1.ª clasificada entre as xovencas de 15 a 18 meses

Cundins Adele Moovin ET, 1.ª clasificada entre as vacas ata 28 meses

Vilarmor Cayenne Nanci, 1.ª clasificada entre as vacas de 29 a 35 meses

Rey 946 Jacoby Mahendra, 1.ª clasificada entre as vacas de 3 anos

Lorena Rodríguez (Pol) gañou o Concurso de Novos Preparadores de Gando

Penelas Hurricane Skali, 1.ª clasificada entre as vacas de 4 anos

Rey 814 Beemer Yuri, 1.ª clasificada entre as vacas de 5 anos

Pozosaa Krusader 9450 Xela, 1.ª clasificada entre as vacas de 6 anos ou máis

Pozosaa Atwood 7128 Tamara, maior produción

Lorena Iglesia (A Pastoriza) saíu vitoriosa do XXII Concurso de Novos Manexadores En Vaca

VANTAXES

Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.

Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.

Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

PRODUTOS FERTILIZANTES

CÓDIGO TIPO

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

F0001757/2022 Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

F0001894/2022 Emenda orgánica compost

F0001895/2022 Emenda orgánica compost

F0001896/2022 Emenda orgánica húmica

F0001897/2022 Emenda orgánica húmica

F0001919/2023 Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

F0001925/2023 Fertilizante órgano-mineral NK líquido

F0001926/2023 Fertilizante órgano-mineral NP líquido

F0001980/2023 Emenda orgánica húmica

F0002420/2025 Fertilizante órgano-mineral NPK

F0002421/2025 Fertilizante órgano-mineral NPK

F0002422/2025 Emenda orgánica húmica

NOME COMERCIAL

AGROTHAME ORGANITE START

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

AGROTHAME ORGANITE PURINE

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

AGROTHAME ORGANITE AGRO

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

Los bioestimulantes, piezas clave para aumentar la productividad del cultivo del maíz

YaraVita™ Last N, YaraVita™ MAÍZ y YaraVita™ OPTITRAC

componen una gama de nutricionales foliares cuya función es poner a disposición de las plantas los nutrientes principales para que desarrollen todo su potencial y puedan hacer frente al estrés abiótico al que se ven sometidas.

Son muchos los factores que pueden impedir un correcto desarrollo de la planta de maíz, y es mucho lo que está en juego si se comete algún error que puede afectar a los resultados de la cosecha. Poder proporcionar al cultivo las herramientas para hacer frente a condiciones adversas permite evitar que las plantas padezcan situaciones limitantes que ocasionen pérdida de rendimiento.

Ana Martínez, directora técnica de Producción Vegetal adjunta de Delagro, indica que “el estrés de la planta puede deberse a factores ambientales, pero también puede venir provocado por desequilibrios en la nutrición del suelo. Lo primero que tenemos que tener claro, incluso antes de la siembra, es la importancia de que el suelo esté balanceado y que posea todos los nutrientes necesarios, por lo que es recomendable realizar analíticas de manera periódica para detectar posibles carencias”.

CONSIGUEN UN MEJOR

DESARROLLO, RENDIMIENTO Y RENTABILIDAD DE LA PLANTA

Así, existe un efecto positivo de los bioestimulantes en las propiedades biológicas del suelo, en las actividades enzimáticas y en el incremento de la biomasa bacteriana y fúngica de este. Producen también un aumento de la bioactividad que permite transformar los nutrientes orgánicos en formas minerales disponibles para las plantas rápidamente; por tanto, se incrementa de esta forma el aprovechamiento de los nutrientes disponibles en el suelo.

Martínez explica que, en ciertas circunstancias, como pueden ser las heladas, las altas temperaturas o la falta de agua, la planta no aprovecha todos los nutrientes que tiene el suelo, lo cual puede comprometer los resultados de la cosecha. Por ello, es fundamental evitar que esto ocurra y maximizar la eficacia y eficiencia nutricional para la planta a través de la prevención. “En Delagro, queremos ofrecer a ganaderos y agricultores de nuestras cooperativas socias soluciones que les ayuden a incrementar la productividad de sus cultivos”, señala.

NUTRICIONALES FOLIARES DE YARA

Un ejemplo de estos productos son YaraVita™ Last N, YaraVita™ MAÍZ y YaraVita™ OPTITRAC, una gama de nutricionales foliares de la compañía: “En general, son productos de aplicación foliar que se caracterizan por ser respetuosos con el medio ambiente y suponen un gran avance, al ofrecer productos novedosos y sostenibles que complementan el uso de fertilizantes convencionales”, asevera la directora técnica de Producción Vegetal adjunta de Delagro. Además, cabe destacar que el objetivo de estos bioestimulantes es conseguir que las plantas obtengan los nutrientes principales necesarios para alcanzar todo su potencial y afrontar de esta manera el estrés abiótico.

YaraVita™ OPTITRAC emplea la tecnología Biotryg, que consigue que las plantas estén más fuertes y sean menos susceptibles frente a posibles ataques de enfermedades y plagas. “Aportar extractos de algas ha demostrado ser un recurso muy valioso para activar los mecanismos naturales de defensa de la planta, beneficios observados en el crecimiento, la sanidad y el rendimiento de los cultivos. Las algas en general, y especialmente Ascophyllumnodosum, son especies con elevado contenido en fibra, macro y microelementos, aminoácidos, vitaminas y fitohormonas. Este es el caso de este bioestimulante concreto de Yara”.

A mayores, en esta gama también está disponible YaraVita™ Last N, formulación nitrogenada enriquecida con el objetivo de ayudar a la planta a maximizar la asimilación del nitrógeno. Por último, otra opción es YaraVita™ MAÍZ, que incluye los nutrientes clave en las primeras fases vegetativas y es un producto altamente mezclable con otros agroquímicos, lo que evita aplicaciones específicas y también conlleva un ahorro en tiempo y dinero.

“Lo que logramos al apostar por la aplicación de estos productos, con un suelo bien equilibrado es que la planta esté más preparada para afrontar situaciones de estrés, lo que deriva en un mejor desarrollo y un gran aprovechamiento del potencial de la variedad, mejorando el rendimiento y, en definitiva, la rentabilidad”, concluye Martínez.

YaraVita™ Last N

Nitrógeno de liberación controlada prolongado)

No se seca sobre la hoja (efecto mojante Sin riesgo de quemaduras Resistencia al lavado en la hoja

YaraVita™ MAÍZ

Desarrolla todo el potencial de tu cultivo

Aumento medio de la producción del 5% Facilita una mayor absorción de los nutrientes principales Aumenta la resistencia al estrés

YaraVita™

OPTITRAC

La combinación es lo que importa

Mejora el desarrollo vegetativo

Estimula la floración y formación de frutos

Mejora la tolerancia al estrés abiótico (bajas temperaturas y sequia. Activa los procesos naturales de las plantas, mejorando la eficiencia de los nutrientes Mayor rentabilidad: cantidad y calidad

CASA LEONARDO. CORVERA (ASTURIAS)

Continuidade para o proxecto familiar

Os pais e os avós de Juan Carlos González, actual presidente de Anembe, dedicaron as súas vidas á gandería e, tras a súa xubilación, o veterinario e os seus tres irmáns quixeron darlle futuro á granxa sen apostar polo crecemento, pero si pola incorporación dos últimos avances e as novas tecnoloxías.

Localización: Corvera (Asturias)

Propietarios: José Manuel, Juan Carlos, Luis Javier e Mimi González

N.º total de animais: 100

Vacas en muxidura: 55

Media de produción: 43 kg/vaca/día

Porcentaxe de graxa: 4,01 %

Porcentaxe de proteína: 3,20 %

RCS: 130.000 cél./ml

Venda do leite: Central Lechera Asturiana

Nos anos 60 Casa Leonardo, situada na localidade asturiana de Corvera, contaba cunha ducia de vacas, pero a chegada da fábrica de Ensidesa a Avilés provocou unha gran demanda de alimentos para o consumo dos traballadores e a gran maioría das granxas da zona especializáronse na produción de leite. “A nosa non foi unha excepción e nese momento comezouse coa produción en maiores cantidades ata que nos 80 chegaron a producir uns 140.000 litros”, lembra Juan Carlos González.

Na actualidade, Juan Carlos e os seus tres irmáns, José Manuel, Luis Javier e Mimi, manteñen un rabaño dunhas 100 cabezas, das que moxen unhas 55 vacas nun único robot.

A presión urbanística da zona, en pleno centro de Asturias, liña de costa e a medio camiño entre Avilés e Xixón, púxolles as cousas difíciles en canto á xestión de base territorial e apostaron por “unha explotación moi intensiva, con poucos animais e moi produtores” na que aproveitan os recursos que teñen e compran o que lles fai falta.

COMODIDADE PARA OS ANIMAIS

Todo xira ao redor dunha instalación, a orixinal, que foron adaptando aos poucos con diversas modifcacións para as vacas produtoras, as xoven cas e a recría. Priorizan para o be nestar animal unha boa xestión das camas, que os patios sexan anchos e que exista unha boa ventilación.

“Conseguimos ter uns cubículos con cama de area, porque nos pare ce fundamental para lograr unha boa hixiene no muxido, e tiramos paredes e puxemos ventiladores porque, aínda que nos dicían que no norte non facía falta, as temperaturas e a humidade aquí afectan moito”, apunta.

MUXIDO AUTOMATIZADO

“Robotizamos o muxido porque consideramos que era a maneira de poder xestionar nós a granxa, tendo en conta que todos traballamos fóra”, indica Juan Carlos.

Tomaron a decisión hai xa 10 anos, cando esta tecnoloxía aínda era incipiente, e tras todo este tempo, considera que alcanzaron unha mellora en diversos aspectos: calidade do ubre, produción e xestión dos datos. “A media actual de muxidos aproxímase aos 3,3 por vaca e día e incrementamos os litros producidos sen aumentar o número de animais”, concreta.

Suman un total de 43 kg diarios por vaca, cun 4,01 % de graxa e un 3,20 % de proteína. “Pasamos de producir algo máis de 400.000 litros de leite cada ano a muxir co robot uns 750.000 litros anuais”, diferencia.

A cama de area parécelle fundamental para conseguir unha boa hixiene no muxido

“PASAMOS DE PRODUCIR ALGO MÁIS DE 400.000 LITROS DE LEITE CADA ANO A MUXIR CO ROBOT UNS 750.000 LITROS ANUAIS”

Ademais, permitiulles unha mellor calidade de vida para eles e tamén para as vacas. “A miña mecánica é vir á granxa todos os días pola mañá, ir ao computador e ver as incidencias que ocorreron, as alarmas que deu o robot e os informes de saúde, de celos e de produción”, sinala o veterinario. Con base en todo iso, xestiona o día a día da súa granxa e ten experiencias de primeira man para asesorar outros gandeiros con robots.

En canto aos animais, asegura que “están moi tranquilos e se moxen voluntariamente. Obtense unha dinámica moi cómoda”.

Robotizaron o muxido hai xa dez anos

RACIÓN DE SILO E HERBA

Na aldea da granxa había hai 40 anos uns 30 gandeiros e hoxe soamente queda en activo esta explotación. A súa base territorial propia non era moi grande e o que foron facendo ao longo de todo este tempo é ir arrendando todos os terreos das granxas veciñas que foron botando o peche.

Así, aínda que son todas fncas moi pequenas, están a rotar cultivos de millo e mestura de gramíneas e leguminosas ao longo do ano para conseguir “unha achega forraxeira –di– de calidade”.

Preparan a ración das produtoras con 25 kg de silo de millo, uns 8 ou 10 kg de silo de herba, un pouco de palla e concentrado.

IMPORTANCIA DA RECRÍA

Para a xestión da recría, González recoñece que lle deu moitas voltas á cabeza, mesmo pensou nalgún momento en enviala a un centro externo, porque as condicións de humidade coas que conviven xeran sempre moitos problemas cos animais máis pequenos.

“Tentamos buscar sempre espazos de illamento individualizados para as primeiras idades, ben ventilados e o máis secos posible para evitar enfermidades”, detalla.

Logo, van facendo lotes por idades para xerar distintos manexos en función das necesidades, destétanas entre os 45 e os 60 días, descórnanas e van pasando á fase de inseminación entre os 10 e os 14 meses. Cando están preñadas, lévanas ao campo e pasan alí varios meses ata que cumpren os oito meses de xestación, que se incorporan xa á nave de produción.

APOSTA TOTAL POLA XENÓMICA

O pai de Juan Carlos era un grande amante dos concursos morfolóxicos e a todos lles gustaron desde sempre as boas vacas, pero, coa chegada frme da xenómica, esta visión foi cambiando pouco a pouco esta tradición familiar.

“Agora mesmo, todo se xenotipa e tes unha predicibilidade, cando nace un xato ou unha xata, de saber ao 75 % que vai transmitir. Non utilizar estes avances sería desperdiciar unha cantidade de información moi valiosa”, puntualiza.

Juan Carlos fai memoria e lembra como, cando comezou en Anembe polos anos 90, lle chamaban atención as producións das vacas en Israel, que chegaban aos 60 litros. Agora, na súa propia granxa, hai vacas que “están a dar 70 litros de leite a catro muxidos”.

Busca principalmente trazos de saúde e de efciencia sempre a través de sementais xenómicos. “Para min unha boa vaca é aquela que non ten enfermidades, que é boa produtora e que dura moitos anos na gandería”, e engade: “Agora mesmo teño moita menos recría que hai 12 ou 15 anos, porque necesito menos reposición ao ter vacas máis duradeiras”.

Está inseminando todas as xovencas e dúas ou tres vacas top con seme sexado; todo o resto, con cruzamento industrial, concede un período de espera voluntario de 60 días para vacas ou de 90 días para xovencas e está a lograr unha media de partos de 3,6.

Para seguir mellorando a súa selección xenética empezou a xenotipar seis ou oito xovencas cada ano. “Xenotipar é un investimento, entón só llelo fago ás mellores e con iso decido se teño que mellorar a produción, as patas, o ubre...”, afrma.

VENDA E ESTABILIDADE

Véndenlle a súa produción a Central Lechera Asturiana e declara que “é a cooperativa que lles permitiu sobrevivir a moitas estruturas familiares como a nosa, recolleunos o leite, achegounos materias primas e servizos e foi un fotador para manter os vaivéns que o mundo dos prezos do leite tivo nestes últimos anos”.

De cara ao futuro, Juan Carlos admite que a súa gandería chegou á meta que se propuxeron no seu día, matiza que “poden mellorar un pouco máis en efciencia” e que “agora mesmo o seu obxectivo é ter este número de animais, pero sendo os mellores e os máis rendibles” e confesa que “poder ir á granxa todos os días é un desafogo; aínda que teñamos problemas e traballo, é un modo de vida que non cambiaría”.

A ración das produtoras leva 25 kg de silo de millo, uns 8 ou 10 kg de silo de herba, un pouco de palla e concentrado

Utiliza touros xenómicos e prioriza os trazos de saúde

“PARA MIN UNHA BOA VACA É AQUELA QUE NON TEN ENFERMIDADES, QUE É BOA PRODUTORA E QUE DURA MOITOS ANOS NA GANDERÍA”

Casa Leonardo

Corvera (Asturias)

PRODUCIÓN

Vacas en muxidura: 55

Secas: 8

Recría: 37

Quilos vaca/día: 43

Graxa: 4,01 %

Proteína: 3,20 %

INSTALACIÓNS

Robots: 1

Media de muxidos: 3,3

Empregados: 1

Patios anchos

Camas: area

Ventiladores contra o estrés por calor

CULTIVOS E ALIMENTACIÓN

Base territorial: 50 ha

Rotación de cultivos:

- Mestura de gramíneas e leguminosas

- Millo

Ración de alta producción: 25 kg de silo de millo, uns 8 ou 10 kg de silo de herba, un pouco de palla e concentrado

Preparación propia e repartición: unha vez ao día

VENDA DO LEITE

- Socios de Central Lechera Asturiana

- Prezo do leite: 64 cts./l

REPRODUCIÓN E XENÉTICA

Idade para 1.ª inseminación: 10-14 meses

Seme sexado para todas as xovencas e vacas top Cruzamento industrial para a gran maioría das vacas adultas

Selección con base na xenómica

Parámetros principales: trazos de saúde e produción

Salto directo dun circuíto ao muxido robotizado

Ante a xubilación dos seus pais, José Luis Méijome e a súa muller, Vanesa Rozas, decidiron romper cos seus empregos anteriores para tomar as rendas da explotación familiar, Ganadería Quinteiro. José Luis continúa traballando a media xornada en Africor Pontevedra, pero Vanesa dedica todo o seu tempo á gandería.

Tras este cambio de rumbo, apostaron por construír unha nave totalmente nova na que situar todas as súas frisonas en produción e as vacas secas para centralizar así o seu manexo e incorporar para o muxido un robot R9500 de GEA.

O gandeiro pontevedrés recoñece que levaba tempo barallando esta opción e que sempre creu en que este sistema se adaptaba perfectamente ao seu tamaño de negocio. As vacas, a pesar de estar afeitas a un establo de amarre canadense, adaptáronse ben ás novas instalacións e con menos contratempos dos esperados.

Desde a súa posta en marcha en agosto do ano pasado, aumentaron uns 5 ou 6 kg de produción por animal e día, manteñen un consumo eléctrico similar ao anterior cun 40 % máis de produción e gañaron en benestar animal e calidade de vida.

Para máis información: GEA.com/es

en Vídeo

anadería uinteiro

Localización: Lalín (Pontevedra)

Número total de animais: 108

Vacas en muxidura: 62

Media de número de muxidos: 2,9

Media de produción: 40,5 litros/vaca/día

Porcentaxe de graxa: 3,85 %

Porcentaxe de proteína: 3,40 %

RCS: 110.000 cél./ml

Que sistema de muxido tiñan antes?

Tras a xubilación dos meus pais, a miña muller e eu collemos as rendas desta gandería e construímos unha nave nova coa idea de pasarnos ao muxido robotizado. No establo que tiñamos antes, as vacas permanecían en camas con amarre canadense e muxíanse cun circuíto de 6 puntos con parada de pulsación.

Por que decidiron dar o paso ao muxido robotizado? Eu teño vocación de gandeiro desde pequeno, levaba 19 anos en control leiteiro, en Africor Pontevedra, e a miña muller traballaba no departamento de compras dunha empresa desde había 14 anos.

Aínda que eu continúo a media xornada en Africor, decidimos dar o paso e incorporarnos os dous á explotación, facer unha nave nova e cambiar o muxido.

Barallei esa idea con muxido robotizado varios anos e apostamos por iso. Crin sempre que este sistema se adaptaba bastante ao noso tamaño e que as vacas necesitaban muxirse máis de dúas veces ao día. Da outra forma, un terceiro muxido era bastante complicado.

Construímos unha nave para 80 cubículos onde ter as vacas en produción e tamén as secas e colocamos un robot.

Por que elixiron GEA?

En primeiro lugar, porque nos gustaba e queriamos un robot con foso. Criamos que a adaptación ía ser mellor.

En segundo lugar, porque este robot ten un baixo consumo de enerxía e ese era outro punto a favor.

era

En terceiro lugar, porque ofrece a posibilidade de separar o leite por cuartos.

Por último, nós eramos clientes de TLM, o seu distribuidor na zona, e levabamos moitos anos traballando con eles. Tiñamos confianza nesta empresa.

Fala do consumo de enerxía. Era unha das súas preocupacións?

Si. Preocupábanos se sería suficiente a potencia que tiñamos contratada, porque estaba vixente un contrato de longa duración e modificar a potencia tamén implicaría cambio nas tarifas.

Non cambiamos nada, a potencia contratada chéganos e vexo que o consumo eléctrico é case o mesmo que antes a pesar de estar muxindo un 40 % máis de leite.

“O consumo eléctrico é case o mesmo que antes a pesar de estar muxindo un 40 % máis de leite”

O foso dos robots GEA foi un dos motivos que lles fixo decantarse por esta marca

Outra característica que valoran moito deste robot é a súa separación por cuartos

Como planificaron o proceso de cambio?

Empezamos a planificar todo tres anos antes, cubrindo o maior número de vacas con seme sexado e seme frisón para chegar ao momento de cambiarnos ao robot co maior número de xovencas posible.

Unha vez feita a nave, eu tiña bastante medo á adaptación dos animais, concretamente ás súas patas, porque viñamos de amarre fixo con cama de palla e carbonato, e os cascos estaban moi endurecidos. Ademais, as vacas estaban pouco afeitas a andar.

Deixamos que os patios se fraguasen ben, raiámolos e tivémolos con xurro sobre uns 20 días.

O primeiro día cambiamos 25 animais e comezamos a muxilos xa no robot e así fomos pasándoos a todos aos poucos. Chegamos a estar un mes simultaneando o muxido en robot coa sala ata que tivemos todas as vacas xa na nave nova.

Como lembran o traspaso?

Lémbroo con nervios e moito traballo, pero todo foi bastante ben. Non sufrimos baixas importantes, si que tivemos algún problema de patas, pero moitos menos dos que eu me temía.

Como foi a adaptación dos animais?

Foi bastante boa. As vacas que peor se adaptan son as que están en cola de lactación e ás vacas con 3 ou 4 partos cústalles máis.

E a do persoal?

O traballo é totalmente diferente e temos moitísimos máis datos. Creo que o estamos facendo máis ou menos ben, cada vez un pouco máis tranquilos.

Que beneficios están a notar?

Os animais aumentaron bastante a súa produción, uns 5 ou 6 quilos por vaca e día, e están moi tranquilos.

Melloramos en saúde do ubre, porque temos un reconto de células moi baixo e o poder muxirse máis veces repercútelles positivamente.

Á robotización da granxa sumaron a monitorización dos seus animais cos colares CowScout

Por que recomendaron o robot en Ganadería Quinteiro?

José Luis e Vanesa estaban convencidos de que o robot se adaptaba perfectamente á súa nova nave, crían nesta nova tecnoloxía de muxido e de xestión de datos e querían dar un salto en calidade de vida.

O proxecto conta con porta preselectora, sala de espera e saída de dúas vías: enfermería ou establo

Nós temos máis flexibilidade, menos traballo físico que antes e unha persoa soa é capaz de facelo todo sen moito apuro.

Tras uns 10 meses de traballo con robot, que valoración fan do cambio?

A valoración global é moi positiva. Era un cambio moi grande e creo que, tanto os animais coma nós, gañamos moito en calidade de vida.

Como se desenvolveu o proceso de cambio?

A pesar de que viñan dun establo con amarre canadense, os animais fóronse afacendo ás novas instalacións sen problema. Están xa alcanzando cifras coma se levasen dous ou tres anos funcionando co robot.

Que características destacaría do robot GEA?

Antes de nada, quero destacar o seu baixo consumo de enerxía e auga. Logo, outro aspecto importante é o seu foso, que facilita o manexo á hora de realizar tratamentos ou calquera tipo de supervisión.

Tamén merecen mención a súa separación por cuartos e o seu sistema InLiner Everything, grazas ao que se realizan todos os pasos do muxido na mesma tetoeira.

Por último, ademais de conseguir con todo iso un muxido de calidade, GEA mantivo nos seus robots o mesmo medidor e a mesma pulsación que nas súas salas, porque cando algo funciona, non merece a pena cambialo.

“A pesar de que viñan dun establo con amarre canadense, os animais fóronse afacendo sen problema”

Víctor Viana Comercial de Tecnor Lalín Maquinaria (TLM), distribuidor na zona

MAS BES. SALITJA (XIRONA)

Diversificación en estado puro

A familia Viñolas continúa á fronte da explotación láctea que iniciaron os seus antepasados hai máis de 150 anos, adaptándose ás novas demandas do mercado, ás esixencias medio ambientais e ás novas tecnoloxías e abríndolle as súas portas a todo aquel que queira coñecer como é a produción de leite de principio a fin.

Localización: Salitja (Xirona)

N.º total de animais: 1.600

Vacas en muxidura: 650

Media de produción: 40,2 litros/vaca/día

Porcentaxe de graxa: 3,85 %

Porcentaxe de proteína: 3,45 %

RCS: 180.000 cél./ml

Venda do leite: ATO e transformación propia

Agranxa Mas Bes, con 650 frisonas en muxidura, é a orixe de todos os proxectos que foron desenvolvendo nestes últimos anos os membros da familia Viñolas, formada por Joan e Nuria, os seus sete fillos e un dos seus xenros.

Precisamente, a paulatina incorporación dos seus fllos ao negocio fxo que se desen conta de que “a rendibilidade era xusta –di o gandeiro–“ e que iniciasen a expansión do negocio cara a diversas vías.

A aposta por un obradoiro onde transformar o seu propio leite en distintos produtos, a creación dunha tenda de produtos de proximidade nas inmediacións da granxa, a compra de varias casas e a súa posta en marcha para turismo rural, a adecuación de varios salóns para reunións e comidas, a apertura da súa granxa a visitas de escolares e excursións e a fundación do seu museo sobre a historia da agricultura e da gandería conforman o que eles chaman o Centro de Interpretación do Leite, todo un conxunto de experiencias a través das cales poder coñecer de primeira man como se produce o leite, como se transforma, e poder degustalo case in situ.

En Vaca.tv

Foto: Mas Bes

Joan Viñolas, xunto á súa muller, Nuria, cinco dos seus fillos e o seu xenro, que traballan na granxa

ás portas da masía Mas Bes

“EN 1979 VIVÍN O CAMBIO MÁIS RADICAL DA GRANXA: PASAR AS VACAS DA CUADRA Á ESTABULACIÓN LIBRE”

A MASÍA

Os bisavós de Joan Viñolas compraron a masía hai uns 150 anos, en 1870, e “establecéronse aquí con dúas vacas”, apunta o gandeiro. Nesa época, os animais servían para traballar o campo e para producir un pouco de leite para os xatos e para a familia.

Pasados os anos, na década entre 1940 e 1950, comezaron a abrirse na zona as primeiras industrias leiteiras e “as casas –conta– comezaron a producir leite para a venda, polo que foron aumentando o número de vacas”. Tanto é así, que os seus pais construíron unha cuadra para 14 vacas.

“Polo ano 1964 recibimos as primeiras doses de seme conxelado dos EE. UU. e daquela xenética provén a nosa árbore xenealóxica, uns 11.000 animais”, asegura.

O negocio continuou crecendo aos poucos e en 1979 aconteceu outro gran cambio. Segundo di: “O cambio máis radical da granxa, creo. O 2 de agosto dese ano pasamos as vacas da cuadra á estabulación libre.

Foi unha das cousas que máis ilusión me fixo nunca, ese día estaba moi contento. Ver as vacas libres, comían cando querían e ían soas á sala de muxido paralela de 4 puntos. Xa non había que muxilas alí agachado. Foi un cambio moi radical”.

A granxa foi evolucionando en todos estes anos e na actualidade xa moxen 650 vacas.

VENDA, TRANSFORMACIÓN E TENDA PROPIA

Cunha produción duns 40,2 litros por vaca e día, forman parte desde 2008 do grupo ATO xunto a outras seis ganderías máis de Cataluña, cinco da provincia de Xirona e outra de Lleida. “Producimos todo o leite para esta industria e, como estamos a producir máis do que vende ATO, transformamos nós mesmos outra pequena parte e o resto vendémolo a outros lugares”, recoñece Joan.

No seu obradoiro preparan coa súa propia materia leite fresco e varios elaborados con produtos da agricultura do territorio: iogures, requeixo, xeados de varios sabores, canelóns, pasteis de queixo e unha crema de abelás e chocolate.

Joan Viñolas recíbenos

Todo iso, xunto ás carnes de angus, provenientes dos xatos de engorde que crían tamén na granxa; a un licor de ratafía, típico de Cataluña, que elaboran e leva o nome dun dos seus netos, e a outros moitos produtos de proximidade, véndeno na tenda que acondicionaron case á entrada das súas instalacións, á que entran visitantes e turistas alleos totalmente á gandería e veciños da zona que xa aprecian os seus produtos.

GRANXA ABERTA A VISITAS

Dentro do recinto de Mas Bes, Joan Viñolas e a súa familia acondicionaron un espazo para as visitas. “Adoitan vir excursións de colexios, tamén estudantes máis adultos, familias ou turistas que queren ver como é a produción nunha gandería coma a nosa”, comenta.

Por unha banda, nesta zona teñen varios boxes colectivos para diferentes animais, como ovellas, cabras, galiñas ou burros, “chamámola “o toca-toca”, porque os visitantes poden darlles de comer, tocalos e interactuar con eles”. Noutra parte, realizan un obradoiro de millo para que “se poida entender todo o proceso de debullar o millo e facer a fariña”.

Por outra, pintaron en toda unha parede do espazo un mural, titulado “Do campo á mesa”, a través do cal explican “todo o camiño que se debe percorrer para beber un vaso de leite”.

Ademais, para todas as persoas que os van visitar, ofrecen a posibilidade de quedar a comer nuns salóns que acondicionaron para eventos e reunións. “Tamén os utilizamos para empresas que queren vir facer convencións ou presentacións dos seus produtos ou servizos”, indica.

TURISMO RURAL

Tamén rehabilitaron catro casas para turismo rural e teñen xusto diante da porta de Mas Bes un aparcadoiro acondicionado para autocaravanas, con cargadores para coches, cuxa enerxía xera a planta de biogás que construíron para a xestión dos xurros. Viñolas bromea: “Sempre lle digo á xente que nos vén visitar que cargan os seus coches coa merda das vacas”.

Mesmo á beira da sala de muxido contan cunha maqueta da granxa dun tamaño importante con todo luxo de detalles, toda unha atracción para pequenos e grandes.

Finalmente, noutra instalación, pódese visitar o museo dedicado ao mundo da agricultura e a gandería, no que atesouran miles de pezas antigas de toda a historia da profesión, coleccións dedicadas ao sector lácteo, como leiteiras, muxidoras, apeiros… e tamén a outros ofcios do campo ligados inevitablemente á produción de leite.

OS GANDEIROS, XESTORES DO MEDIO

Joan Viñolas acepta con ilusión que algúns dos seus fllos quixesen incorporarse ao seu proxecto de vida: “Aínda que non estudasen o que quería, porque eu sempre lles dicía que fxesen Veterinaria ou Enxeñería Agrónoma, volveron á granxa e isto é para min un grande orgullo, porque, que a túa familia dea continuidade ao que ti creaches con paixón, che dá moita alegría”.

Aínda así, recoñece que o sector cambiou moito con respecto á súa mocidade. “Cando tiñamos poucas vacas, as tarefas facíanse tranquilamente, con moita máis pausa. Agora –pensa– esta paixón continuámola tendo, pero as cousas complicáronse moito”.

“SEGUE SEN VERSE O GRAN LABOR QUE HAI DETRÁS DA COMPRA DUN LITRO DE LEITE OU DUN QUILO DE CARNE”

Na tenda venden todos os seus elaborados lácteos e produtos de proximidade

No seu museo pódese ver unha colección moi importante de pezas relacionadas co mundo rural

Reciben visitas de escolares e familias para coñecer todo o proceso da produción de leite e de carne

Demanda, sobre todo, máis facilidades de xestión administrativa. “A moitos gandeiros danlles ganas de pechar a explotación pola cantidade de fcheiros que nos obrigan a ter”, indica.

Cre que “as administracións deberían ir solucionando este tema e facer máis fácil a vida dos gandeiros, sen ter tantas trabas para todo” e que resulta cada día máis imprescindible facerlle ver á sociedade a realidade da produción de leite.

Augura un futuro para o sector gandeiro e agrícola incerto, porque “é importante eliminar todas estas barreiras burocráticas e que o consumidor entenda a xestión do produtor, pois segue sen verse o gran labor que hai detrás da compra dun litro de leite ou dun quilo de carne”, matiza.

Para Viñolas, o feito de que o consumidor valore todo iso é moi relevante, sobre todo cando os sinalan como responsables de moitos danos ao medio ambiente: “Somos xestores impresionantes da natureza, porque sen agricultores e sen gandeiros non teriamos a contorna e a paisaxe que temos. Se facemos as cousas ordenadas e ben, como no case o 100 % dos casos, estamos a coidar inmensamente o medio”.

Ante estas ameazas, aconsella igualmente os seus fllos e os mozos que se queiran dedicar ao campo: “Se lles gusta o mundo das vacas e queren continuar, con ilusión e paixón chegarase moi lonxe”.

RABAÑO E MANEXO

Na actualidade, Mas Bes suma un rabaño de 1.600 cabezas, 650 vacas en muxidura, entre 60 e 80 secas, 880 animais en recría e uns 270 xatos de engorde. Da familia Viñolas traballan na granxa e nas súas liñas de diversifcación 8 membros e danlles emprego a uns 17 empregados.

Para as produtoras diferencian cinco patios nun total de 10.000 m²: posparto, alta produción, inseminacións, diagnósticos e preñeces avanzadas. Os lotes de posparto e de preparto están en cama quente con base en serraduras e os demais son cubículos. Outro patio dedícano ás secas e a recría permanece noutros 7 ou 8 lotes, duns 3.000 m², con cama quente.

Segundo indica “buscamos que os animais teñan unha boa cama e unha boa ventilación e comida sufciente en todo momento”. Tamén lles dan moita importancia aos protocolos de vacinación para evitar infeccións e que todos crezan a bo ritmo.

Desde 2014, as sete granxas catalás que producen leite para ATO posúen a certifcación Aenor de benestar animal, entre elas, por suposto, Mas Bes.

“Os comedeiros están deseñados para que os animais poidan saír e entrar con facilidade e a auga dos bebedoiros está tratada con peróxidos”, sinala.

Por unha banda, labran co tractor cada día as camas quentes dos lotes de preparto e posparto e cada dúas semanas eliminan a metade do grosor. Por outra, os cubículos das vacas son enchidos con compost resultante da planta de biogás. “Antes da súa aplicación está cinco días nun pasteurizador, no que se alcanzan os 75 graos para eliminar a fora anaerobia e mesófla, que é a principal causante das mastites. Raiamos todos os días os cubículos cunha especie de peite axustado á pa do tractor e dúas veces por semana engadimos unha capa de carbonato de calcio para desecar”, explica.

O estrés por calor é outro dos puntos clave que teñen en conta para manter os seus animais co maior confort. Tanto é así, que as vacas de preparto e produción contan con ventiladores e duchas que se acenden e apagan en función do índice de temperatura e humidade (THI). Compara como “en 2017 só tiñan este sistema para 200 vacas e ese verán sufriron 15 abortos de vacas reconfrmadas. Ao longo de 2018 e 2019 colocamos os ventiladores restantes e actualmente temos menos dun 1 % de abortos na granxa”.

A maiores, durante os últimos 10 anos foron instalando cepillos rascadores, un por cada 100 vacas: “Encántanlles, vémolas limpas e co pelo brillante. A menos sucidade, menos infeccións”.

Para a limpeza das naves, teñen arrobadeiras automáticas que funcionan cada dúas ou tres horas, así “mantéñense os corredores limpos e as vacas non se ensucian tanto”.

“BUSCAMOS QUE OS ANIMAIS TEÑAN UNHA BOA CAMA E UNHA BOA VENTILACIÓN E COMIDA SUFICIENTE EN TODO MOMENTO”

Nave de produción con sistema de ventiladores e duchas

Un dos lotes de xovencas polo que pasan as visitas

60º - 90º - 115º COLECTOR

Únicos importadores en España

“SEMPRE LLE DIGO Á XENTE QUE NOS VÉN A VISITAR QUE CARGAN OS SEUS COCHES COA MERDA DAS VACAS”

PLANTA DE BIOGÁS E PLACAS SOLARES

A súa aposta polas enerxías renovables comezou hai uns 10 anos, cando empezaron a valorar a posibilidade de instalar unha planta de biogás coa que xestionar e aproveitar o esterco das vacas.

Construíuse ao longo do ano 2011 e foi inaugurada en 2012. “A planta está formada por dúas balsas de recepción de subprodutos de alimentación, unha balsa de mestura cos xurros da granxa, dous dixestores de 2 millóns de litros e dous motores de combustión do metano para a produción de electricidade”, describe o gandeiro.

A planta fermenta o xurro e obtén enerxía eléctrica do metano producido. Tras esta fermentación conducen os restos ao separador de sólidos, a fracción sólida convértese en compost, para as camas, e a parte líquida utilízana como fertilizante para os seus campos.

O ano pasado instalaron a liña de autoconsumo da granxa coa electricidade da planta de biogás e tamén aproveitan a calor que xera o motor para prequentar a auga que se utiliza para a limpeza da sala de muxido, os tanques e a auga quente sanitaria.

O último investimento neste sentido foi a instalación hai dous anos de paneis solares nun dos tellados das naves cunha capacidade de produción duns 100 kW/hora.

TRES MUXIDOS EN SALA

Están a realizar tres quendas de muxido “ás catro da mañá, ás doce do mediodía e ás sete e media da tarde” nunha sala de 32 puntos, 16 de cada lado, con retirada automática e saída rápida.

A esta tarefa dedícanse dúas persoas. “Unha encárgase de ir buscar os animais e de muxir as primeiras 8 vacas de cada lado e a outra, das seguintes 8. Ao fnalizar o muxido límpase con auga a presión tanto a sala de muxido como a sala de espera”, detalla.

Na súa rutina, pasan sempre primeiro as vacas de posparto e “durante esta primeira media hora hai 3 ou 4 persoas na sala para separar os costros e axudar a entrar ás xovencas acabadas de parir. Despois, quedan só 2 persoas e outra quenta o costro para dárllelo aos xatos”, puntualiza Viñolas.

A maiores, levan un ano apostando polo secado selectivo. Realízanlle un test de California a todas as vacas que superan as 400.000 células somáticas por mililitro, identifcan os cuarteiróns infectados e aplican o tratamento unicamente onde é necesario. “O selado dos tetos realizámolo cun tapón de bismuto, sempre os mércores media hora antes do muxido do mediodía e estamos varias persoas para asegurar que o secado se leva a cabo de maneira hixiénica e sen estrés”, subliña o gandeiro.

Para a xestión dos datos, a sala de muxido está conectada co programa correspondente e os animais están identifcados con colares. Tamén levan podómetros para a análise reprodutiva.

Están a lograr unha media de produción de 40,2 litros por vaca e día, cunhas porcentaxes de 3,85 % de graxa e 3,45 % de proteína. O reconto de células somáticas mantéñeno nunhas 180.000 cél./ml.

A planta de biogás foi inaugurada en 2012

Moxen tres veces ao día e levan un ano apostando polo secado selectivo

O MENÚ DAS SÚAS FRISONAS

Preparan seis unifeeds ao día, catro deles para produción, un deles para secas e outro para a recría.

Entre as vacas de produción diferencian dous grupos, as de alta produción –lote de posparto, alta produción, inseminacións– e as de baixa –lotes de diagnósticos e preñeces avanzadas. A ración de baixa componse de 17 kg de silo de millo, 8 kg de fariña de millo, 7,2 kg de silo de sorgo, 6,8 kg de silo de raigrás, 6 kg de herba verde, 5,5 kg de bagazo de cervexa, 3,2 kg de soia, 1,8 kg de colza, 1,5 kg de minerais e 1,2 kg de palla. “Á ración de alta produción engadímoslle 1,9 kg dun núcleo de soia, millo e liño para axudar as vacas a producir leite no posparto, dámoslles enerxía para a súa produción, para fomentar a súa saúde ovárica e evitar quistes e para prepararse mellor para a súa seguinte inseminación”, detalla tras comezar a dalo só en posparto e introducilo, despois dos bos resultados, á metade do rabaño. “Quitámosllelo –engade–cando as vacas se diagnostican de preñez ou baixan moito a súa produción a máis de 150 días en leite”.

Ás vacas secas e ás xovencas preñadas desde os sete meses danlles outra mestura de 12 kg de silo de raigrás, 5 kg de palla, 1,5 kg de colza e 1,4 kg de fariña de millo. Alimentan as xovencas, desde os 8 meses ata os dous meses antes do parto cunha ración composta por 7 kg de silo de raigrás, 3 kg de palla, 1,2 kg de colza e 1 kg de fariña de millo.

Os acabados de nacer están en boxes individuais e, logo, pasan a grupos de 4 ou 5 ata a desteta. “Os tres primeiros días toman o costro da súa nai, 3 tomas de 3 litros ao día, e, a partir de aí, beben 7 litros de leite en po entre mañá e tarde. Nas casetas grupais teñen palla e cereal, para que se familiaricen coa alimentación sólida”, enumera. Ás oito semanas pasan a unha toma e ás 10 semanas quítaselles o leite.

Unha vez destetados, vanos cambiando de lote en función da idade: 3-5 meses, 5-7 meses, 8-10 meses e, fnalmente, entran nos patios de xovencas para empezar a inseminar con 14 meses de idade se a condición corporal é sufciente.

“O CUSTO DA ALIMENTACIÓN DAS VACAS EN LACTACIÓN SUPÓN O 40 % DOS INGRESOS POLO LEITE PRODUCIDO”

CULTIVOS: RAIGRÁS, MILLO, SORGO E ALFALFA

Xestionan un total de 450 ha, 100 ha en propiedade e o resto de alugamento, que destinan á produción de forraxes para os animais. Ademais, teñen en vigor contratos noutras 500 ha de agricultores da zona, que non teñen gando, para cumprir co plan de dexeccións da granxa e da planta de biogás.

Plantan, para ensilar, raigrás inglés e italiano, millo naquelas fncas onde poden regar e sorgo nas de secaño. Os campos de millo utilízanos no inverno para as forraxes de primavera e cada certo tempo fan rotación con alfalfa, un cultivo que dura uns 4 ou 5 anos.

Calcularon que o custo da alimentación das vacas en lactación supón o 40 % dos ingresos polo leite producido: “O menú diario da ración de produción cústanos 9,5 euros”.

Para optimizar este custo levan a cabo dúas estratexias. Por unha banda, utilizan herba fresca nos unifeeds porque aseguran que “6 kg de verde equivalen a 2,5 kg de ensilado” e así aforran os custos derivados do ensilado e do almacenamento; pola outra, utilizan colza para diminuír a cantidade de soia na ración.

As de alta produción toman un núcleo de soia, millo e liño na ración para activar a súa produción e fomentar a súa saúde ovárica

Abril 2023 |

¡Captain es el padre de 59 de las 100 mejores hembras de Europa por GTPI!

PROBADO CON HIJAS 3243 TPI / 1258 MN$

A SÚA XESTIÓN REPRODUTIVA

En canto á xestión reprodutiva, están a conseguir 2,1 inseminacións por preñez de media para vacas, un intervalo entre partos de entre 390 e 410 días e unha media de 2,22 partos por animal.

Descubriron que moitas das súas frisonas chegaban aos 7 meses de preñez antes dos 300 días en leite con producións superiores aos 35 litros ao día e eses datos fxéronlles pensar que “se podían mellorar as cifras de produción por lactación e evitar problemas con secados en vacas moi produtoras”, di.

Coa boa detección de celos actual, empezaron a anotar os celos das vacas sen inseminar cando non chegaran ao pico de lactación e a inseminar cando a produción media semanal descendese 5 litros do seu pico de lactación. Así, desde 2017, conseguiron pasar de 3,5 doses por vaca preñada a 2,1.

En xovencas, non inseminan ningunha ata que o colar indica un celo de calidade e manteñen unha media de 1,45 doses por xovenca preñada.

“As xovencas con celos malos insemínanse con angus para evitar que nazan machos frisóns que dean problemas no parto”, apunta.

O intervalo entre partos téñeno estabilizado entre os 390 e os 410 días, pois buscan “unha tarifa plana de partos na granxa de entre 50-70 partos ao mes”. A fertilidade das súas vacas non descende do 30 % no verán e chega ao 41 % no inverno e a das súas xovencas sostense regular entre o 55 e o 60 % ao longo de todo o ano.

A día de hoxe a súa media de partos por vaca é de 2,22, posto que teñen unha alta taxa de reposición ao non poder muxir máis de 670 vacas pola saturación dos establos. “Agora mesmo temos unha maior taxa de eliminación, porque –concreta– queremos conseguir un rabaño máis produtor e máis novo”.

TOUROS CON BOS SÓLIDOS, FACILIDADE DE PARTO E LONXEVIDADE

Todas as frisonas que residen hoxe en Mas Bes parten unicamente de catro vacas que compraron os pais e avós de Joan Viñolas nos anos 40. “Non compramos ningunha máis, a árbore xenealóxica completa da granxa ten aí a súa orixe e imos axustándolle a cada animal o mellor touro”, confrma.

Buscan sementais que axuden a diminuír as células somáticas, melloren os sólidos en leite, transmitan boa facilidade de parto e boa lonxitude de tetos. Tamén priorizan parámetros como boas patas e maior lonxevidade. Inseminan as xovencas con seme sexado os tres primeiros servizos e, logo, angus se fxese falta. Manteñen este mesmo criterio para as vacas de primeira e segunda lactación, salvo que o seu índice xenético ou a súa produción recomende utilizar angus directamente. Para as vacas adultas xa se utiliza seme convencional os tres primeiros intentos e, despois, angus. “Un 30 % das vacas adultas e de menor produción xa se inseminan directamente con angus, aquelas das que non queremos gardar descendencia”, concreta.

A maioría dos touros, de orixe americana, canadense ou mesmo francesa, son xenómicos A2A2, aínda que tamén seguen utilizando touros que non cumpran estes requisitos se as súas probas saen boas e as vacas preñan ben, como é o caso de Alphabet ou Pursuit.

Lembran algúns con fllas especiais como Jarmon, Euclid, Rubicon ou Pepsi RF. Este ano empezaron a utilizar touros polled para non ter que descornar as xatas.

A media ICO da explotación é de 3.528 puntos e a súa última cualifcación mantívose nos 80 puntos de media.

OS SEUS PIARES: CARIÑO, DEDICACIÓN E EFICACIA

Tras máis de 150 anos de historia, nesta gandería catalá consideran que os piares fundamentais deben manterse en “seguir crendo no traballo ben feito, con agarimo, dedicación e ilusión, o bo coidado dos animais e a procura da maior efcacia posible”.

Joan Viñolas engade que se debe apostar por un bo ambiente de traballo na familia e cos traballadores da granxa e que os seus últimos pasos, desde que desenvolveron tanto a diversifcación do seu proxecto, se están a centrar en darse a coñecer e divulgar a faena que fai o sector primario en canto á produción de alimentos, especialmente no seu caso, na produción de leite e de carne de alta calidade para o consumidor.

“CREMOS NO TRABALLO BEN FEITO, CON ILUSIÓN, O BO COIDADO DOS ANIMAIS E A PROCURA DA MAIOR EFICACIA POSIBLE”

Todas as frisonas de Mas Bes parten unicamente de catro vacas que compraron os pais e avós de Joan Viñolas nos anos 40

Contan cunha maqueta xigante da granxa, aberta ao público

Mas Bes

Salitja (Girona)

PRODUCIÓN

Vacas en muxidura: 650

Secas: 60-80

Recría: 880

Litros vaca/día: 40,2

Graxa: 3,85 %

Proteína: 3,45 %

INSTALACIÓNS

5 lotes de produción: posparto, alta produción, inseminacións, diagnósticos e preñeces avanzadas

Muxido en sala: 32 puntos

Número de muxidos: 3

25 traballadores: 8 membros da familia e 17 empregados

Camas:

- compost para a maioría dos lotes de produción

- cama quente para preparto, posparto, secas e recría

Ventilación: ventiladores e duchas

Xestión de xurro: planta de biogás

CULTIVOS E ALIMENTACIÓN

450 ha

Cultivos para ensilar con rotación: raigrás inglés e italiano, millo e sorgo

Rotación tamén con alfalfa

Ración de baixa produción: 17 kg de silo de millo, 8 kg de fariña de millo, 7,2 kg de silo de sorgo, 6,8 kg de silo de raigrás, 6 kg de herba verde, 5,5 kg de bagazo de cerveza, 3,2 kg de soia, 1,8 kg de colza, 1,5 kg de minerais e 1, 2 kg de palla

Ración de alta produción: a mesma fórmula con 1,9 kg dun núcleo de soia, millo e lino

VENDA DO LEITE

- Venden a súa produción a ATO desde 2008

- Transformación propia

- Produtos que elaboran: iogures, requeixo, xeados de varios sabores, canelóns, pasteis de queixo e unha crema de abelás e chocolate

REPRODUCIÓN E XENÉTICA

Idade media para 1.ª inseminación: 13-14 meses

Intervalo entre partos: 390-410 días

Media de partos por vaca: 2,22

Seme sexado para os tres primeiros servizos en xovencas e vacas de 1.ª e 2.ª lactación

Seme convencional para os tres primeiros intentos en vacas adultas

Seme de angus para o resto dos casos

Parámetros principais: sólidos en leite, facilidade de parto, lonxitude de tetos, patas e lonxevidade

DIVERSIFICACIÓN

- Elaboran os lácteos no seu obradoiro e véndenos na súa propia tenda

- Restauraron catro casas para turismo rural

- Acondicionaron un aparcadoiro para autocaravanas con cargadores para coches

- Ofrecen tamén varios salóns para reunións e comidas

- Abren a súa granxa a visitas de escolares e excursións

- Fundaron un museo sobre a historia da agricultura e a gandería

Xunto á súa granxa, todo iso conforma o que chaman Centro de Interpretación do Leite

Nesta entrega de #YoSoyCampo, coñecemos a traxectoria dun gandeiro asturiano, Javier González, que rexenta a explotación familiar, Ganadería Mingón –situada en Tineo (Asturias)–, xunto coa súa filla Lara. A vida no campo e o seu traballo diario é algo do que realmente goza, aínda que considera que deben tomarse certas medidas para que o sector prospere adecuadamente.

Como empezaches na gandería?

Cando acabei a escola non quixen estudar; entón tiven varios empregos: primeiro, fun camareiro; logo, panadeiro; posteriormente, estiven nun almacén de penso e, despois, xa comecei coa granxa, que é un traballo que me gusta moito. Meus avós sempre tiveron explotación e, máis tarde, meu pai, quen pasou por unha enfermidade e sobre os 40 anos tivo que parar de traballar, así que eu collín as rendas. No ano 2018, miña filla Lara optou tamén por quedar na gandería e a día de hoxe levámola entre ela e mais eu.

Como é a granxa actualmente?

Agora mesmo en Ganadería Mingón contamos con 300 cabezas, das cales estamos muxindo sobre 180. O resto son animais de recría. Tamén traballamos no campo: contamos con 80 hectáreas, das cales 60 as dedicamos a millo e raigrás, e 20 a pasto.

Que é o que máis che gusta do teu traballo?

A min sempre me gustaron moito as vacas e agora podemos traballar doutra maneira moi diferente a antes, grazas aos avances que demos a nivel tecnolóxico, por exemplo, co uso de robots. O traballo físico nesta explotación agora é mínimo. Ademais, para min a vida no campo e na natureza é todo. Eu creo que nunca podería chegar a vivir nunha cidade. Aquí encóntrome ben e gústame levar a cabo todas as tarefas.

Como ves o futuro da profesión?

Agora mesmo hai un problema moi serio, que é a falta de man de obra. Sófrese en todos os sectores, e neste, máis.

En canto á rendibilidade das explotacións, eu creo que estamos ben dentro do que merecemos. É certo que hai que sacar o traballo adiante e que existe certo risco debido ao investimento que require hoxe en día unha gandería.

Estaría ben que a Administración tomase medidas un pouco serias e a longo prazo para asegurar o futuro do sector e que a xente nova se animase a formar parte da profesión, porque a día de hoxe hai moi pouca remuda xeracional.

Que lle dirías á xente nova que quere emprender no campo? Esta profesión require de gran constancia e implica dedicación moitos días do ano, pero ao final estás traballando para ti e non para outra persoa. Ademais, o traballo cambiou moito e non é tan duro como antano.

Se xa teñen algunha granxa familiar, deberían aproveitar iso e seguir por aí. No meu caso concreto, a min fíxome moita ilusión que Lara seguise os meus pasos e, de feito, construín unha nova nave en parte por iso, para que ela continuase e que o negocio puidese mellorar.

Como lle explicarías á xente o valor que ten o sector primario?

Creo que a sociedade non está de todo concienciada do que o sector primario, en calquera país e en calquera lugar do mundo, é principal e moi importante. Eu non sei de que vai vivir a xente se faltan o leite, a carne, os ovos... todo. Entón, estaría ben que as persoas se concienciasen un pouco de que somos o primeiro elo da cadea alimentaria, porque non nos recoñecen o noso labor. Hai que mentalizarse de que, se o sector vai desaparecendo, a sociedade ao completo non vai estar ben.

“Estaría ben que as persoas se concienciasen de que somos o primeiro elo da cadea alimentaria”

Jose Jara, veterinario sevillano, dá os seus primeiros pasos na profesión. Por circunstancias da vida, descubriu que este traballo é realmente a súa paixón e, nesta nova entrega de #YoSoyCampo, fálanos das súas vivencias e da importancia que ten a gandería nas vidas de todos.

Como empezaches no mundo da veterinaria de campo? Eu en principio ía estudar medicina, pero á hora de facer a selectividade non me deu a nota e metinme en veterinaria. Non me arrepinto para nada porque descubrín que é a miña vocación e o mellor que me puido pasar. Sempre estiven traballando en hostalería, pero acabei a carreira hai poucos meses e, por fin, a podo e ercer do que me gusta. Durante os meus estudos empecei buscando prácticas en clínicas de cans e gatos. orén, ao rematar o grao, saíume un contrato temporal vacinando vacas e descubrín que me encantan e que son a miña pai ón.

Cal é o teu principal traballo como veterinario? gora mesmo realmente estou en formación, pero as fun cións que vou desempeñar son de clínica bovina, é dicir, temas de reprodución e inseminación, e tamén curar as vacas, levar as parideiras etc.

De que aspectos gozas máis no teu día a día? que máis me gusta é estar en contacto constante cos animais. No meu día a día estou coas vacas, as cales son moi boas e moi di ertidas, ao igual que as atiñas. s tes animais paréceme que son moi nobres, moi bos e moi tranquilos, é o que me transmiten coa mirada. Ás veces, én tamén o can do gandeiro e dáme moito cariño. min todo iso é o que me ac ega felicidade.

Como cres que cambiou este traballo co paso dos anos? ntes era máis comple o, porque non abía ferramen tas esenciais como poden ser o ou calquera aplica ción de mensa ería instantánea, como é, por e emplo,

WhatsApp, que facilita moito o manter unha comunicación rápida e efecti a entre arios. olo tanto, agora é máis sin elo poder traballar en equipo.

Cales son as maiores complicacións coas que te atopas actualmente na túa profesión?

rincipalmente sinto que estamos pouco coordinados os sectores da veterinaria. Creo que debería haber maior información e cooperación entre todos. Ademais, paréceme interesante que se fagan máis formacións para os gandeiros, porque, despois de todo, as súas actuacións son clave para logo nós poder reali ar o traballo correctamente.

Que lle dirías a alguén que se acaba de licenciar, coma ti, e que está pensando en dedicarse a este traballo?

iríalle que non o dubide. e c e gustan os animais, é o mellor que che pode pasar: traballar no campo. Eu non era consciente do feli que ía ser ata que me atre ín, porque estar en contacto permanente coa nature a c e cambia a vida.

Por que cres que é importante a gandería?

gandería, para min, é algo primordial, é o noso alimento, o campo no que vivimos e a terra que pisamos. Entendo que moita ente o ignore porque, ao fin e ao cabo, os mo os adoitamos ter outros intereses, pero tamén ai que pa rar a pensar no futuro. gual cando teñas 0 anos, teu neto ou neta non probou ning n alimento campeiro na s a ida, porque todo ai ser artificial e feito no laboratorio. fun damental manter os produtos naturais e acurtar as cadeas de comerciali ación. demais, temos que coidar o campo coma se fose o noso fogar.

“Se che gustan os animais, é o mellor que che pode pasar: traballar no campo”

Rapidez e eficacia: vital no diagnóstico e tratamento das mastites

Neste estudo centrámonos nas principais actuacións que se deben levar a cabo ante un caso de mamite, co fin de detela a tempo e diminuír canto antes as perdas asociadas a esta patoloxía.

Mikel Imaz

culas que son cruciais para a saúde humana (categorización de antibióticos) ou a case prohibición do uso profláctico dos antimicrobianos.

Parece que foi onte cando se dicía que a receita electrónica ía ser obrigatoria, que non se ía permitir a compra de antibióticos se previamente non había unha prescrición ou que os produtos só se van poder usar baixo os criterios que marcan as fchas técnicas. E con todo xa están aquí e chegaron para quedar. E non só iso, senón que, ademais, hai que engadir cambios tan radicais e tan importantes como a restrición do uso dalgunhas molé-

E todo isto enmarcado nunha estratexia a nivel europeo que se bautizou como “Da Granxa á Mesa” (Farm to Fork) e dentro dos criterios do movemento One Health [Unha Saúde].

Os principais obxectivos desta estratexia son:

• garantir sufcientes alimentos, e que sexan alcanzables e nutritivos, sen superar os límites do planeta;

• reducir á metade o uso de praguicidas e fertilizantes e a venda de antimicrobianos;

• aumentar a cantidade de terra dedicada á agricultura ecolóxica;

GZ animais de produción e soporte técnico AP Virbac España, SA

É DIGNO DE MENCIÓN O PROCESO DE CONCIENCIACIÓN E INTERIORIZACIÓN DOS

PROCESOS NA CADEA DE PRESCRICIÓN E DIAGNÓSTICO DE ENFERMIDADES QUE SE ESTÁ A LEVAR A CABO NAS GRANXAS

• promover un consumo de alimentos e unhas dietas saudables máis sustentables;

• reducir a perda e o desperdicio de alimentos;

• loitar contra a fraude alimentaria na cadea de subministración;

• mellorar o benestar dos animais. E xa levamos case un ano e medio! O 1 de febreiro de 2022 apareceu o famoso Regulamento europeo (Regulamento UE, 2019/6) que nos fxo modifcar radicalmente a forma de traballar, distribuír e prescribir os medicamentos dentro do sector veterinario. Non só iso, senón que, ademais, en España estase a traballar sobre outros tres reales decretos que farán máis restritivas e controlables as actuacións dentro das granxas: un sobre a distribución, dispensación e prescrición de medicamentos (aínda non aprobado), outro sobre a fgura do veterinario responsable de explotación e o plan sanitario integral PSI (tamén sen aprobar) e, fnalmente, un terceiro

sobre o “uso sustentable de antibióticos” (RD 992/2022), que está vixente desde o 2 de xaneiro de 2023 e polo que as persoas responsables dos animais e os veterinarios habilitados por estes poden acceder ao consumo de antimicrobianos de cada explotación de calquera especie gandeira. É nestes dous últimos RD onde se debe facer máis fncapé desde o punto de vista de traballo de campo entre veterinario e gandeiro para conseguir un uso máis efcaz e sustentable dos antibióticos que se usan na explotación. A través dun PSI débese e pódese reducir a cantidade de medicamentos que se usan nunha granxa e dentro deste podería ser moi interesante engadir un sistema fable de detección e diagnóstico de doenzas.

Sen dúbida, está a levarse a cabo un proceso de concienciación e interiorización dos procesos na cadea de prescrición e diagnóstico de enfermidades dentro das granxas que creo que é digno de mención.

Gráfico 1. Relación entre a curación bacteriolóxica e inicio do tratamento

Taxa de curación bacteriolóxica

O TRATAMENTO TEMPERÁN DA MASTITE REDUCE O RISCO DE CONTAXIO DA ENFERMIDADE AO RESTO DAS VACAS, CO QUE LIMITA A PROPAGACIÓN DA INFECCIÓN NO RABAÑO

Actualmente xa só se concibe un uso terapéutico dos antimicrobianos (tratar animais enfermos) ou metafláctico (tratar unha colectividade de animais pola presenza de animais enfermos diagnosticados, aínda que se debe cumprir cunha serie de requisitos moi estritos, por exemplo nos secados selectivos). Aínda que é certo que na normativa se deixa unha fenda moi estreita para usos proflácticos puntuais.

Isto lévanos a que cada día imos ter que afnar máis no diagnóstico e na rapidez de tratamento de cada unha das patoloxías que aparecen nas nosas granxas. Desta maneira evitaremos usar moléculas pouco ou nada efcaces e facelo durante períodos excesivamente longos.

No caso das mamites, partimos dunha vantaxe clara con respecto a outras enfermidades, e é que as vacas se moxen dúas ou tres veces ao día e iso permítenos visualizar o problema case de inmediato (no caso das mamites clínicas). E, por outra banda, temos unha serie de controis que tamén nos van axudar a detectar problemas subclínicos ou en fases moi temperás, como poden ser:

• Control leiteiro

• Test de California

• Cultivo microbiolóxico

• Condutividade

• Reconto de células automático (robot)

Unha vez que detectamos o problema, agora debemos afrontalo canto antes. O tempo é crucial á hora de tratar unha mamite. Nalgúns casos hai patóxenos que, ao transcorrer certo tempo, poden chegar aos tecidos e xerar infeccións que serán máis difíciles de curar, xa que os antibióticos non chegan nin nas condicións nin as cantidades adecuadas para levalo a cabo.

Con todo, se o tratamento se pon en marcha nas primeiras fases da enfermidade, cando as bacterias só están presentes no leite, incrementa enormemente a posibilidade de éxito. Ademais, o tratamento temperán da mastite reduce o risco de contaxio da enfermidade ao resto das vacas, co que limita a propagación da infección no rabaño.

Segundo diferentes publicacións, o custo dunha mamite clínica varía desde 80-150 € unha MS a 200-400 € unha MC. Nesta valoración estarían incluídos custos directos e indirectos. Ademais, sería moi interesante valorar canto nos custa unha NON curación ou mamite repetida; para iso deberiamos ter moi claro en que consisten as devanditas repeticións (bacterias implicadas, tempo transcorrido entre a mastite e a súa repetición…). Os criterios deberían ser claros porque isto nos permitirá medir e obter datos fables á hora de implementar protocolos de mellora e establecer o punto de corte e as condicións que imos ter en conta á hora de instaurar o secado selectivo.

Os tratamentos que establezamos deben en primeiro lugar aliviar a sintomatoloxía clínica dos animais e facerlles recuperar o seu estado de benestar. Grazas a iso iremos restablecendo o nivel de produción da vaca e conseguiremos a curación bacteriolóxica do ubre. E hoxe máis ca nunca, como xa comentamos, isto debémolo facer sempre respectando as condicións de uso do medicamento que estamos a utilizar e que previamente eliximos baseándonos nos criterios que marca a nova lexislación e o noso criterio técnico (Grupo A, B, C ou D). Desta maneira, evitaremos futuras recaídas e poderemos previr a mastite subclínica. Por outro lado, ao tratar

Fonte: Xavier Berthelot, , Escola Nacional de Veterinaria de Toulouse

Intervalo entre os primeiros síntomas e o tratamento (en horas)

Identifica en 48h las 8 principales bacterias implicadas en mastitis clínicas

48h

24h

Antibiograma en 24h con 14 opciones de antibióticos disponibles en veterinaria

SPEED MAM COLOR DETECTA EL ANTIBIÓTICO

Listo para utilizar

Siembra fácil y rápida, en menos de 3 minutos

Lectura e interpretación clara y rápida

Ayuda a prevenir resistencias y a bajar la tasa de crónicas

desde o primeiro momento cun antibiótico efcaz para esa determinada mamite, evitamos posibles resistencias bacterianas, polo que favorecemos a sanidade da nosa explotación.

Todo isto lévanos a que, cada vez máis, debamos axustar o diagnóstico da mastite, tanto no tempo coma na efcacia, co fn non só de tratala rápida e adecuadamente, senón co de conseguir unha información que nos vai ser tremendamente válida á hora de futuros manexos (xermes contaxiosos ou ambientais, que molécula se adecúa máis á nosa explotación no período seco, que taxa de curación obtemos dentro do rabaño, posibilidade de implementar técnicas como o secado selectivo…).

Xeralmente, o proceso de traballo dentro dunha granxa cando se detecta unha mamite é tomar unha mostra e enviala a un laboratorio externo. Este remitiranos os resultados para que poidamos establecer as medidas que consideremos oportunas para liquidar o problema, aínda que, en ocasións, chegan cando, obviamente, xa se decidiu tratar a vaca baixo os criterios que lle outorgan ao veterinario a experiencia e o coñecemento dos animais en cuestión e coa intención de salvagardar a saúde e o benestar animal.

Pero actualmente tamén se dispón no mercado de probas de diagnóstico rápidas e cunha elevada sensibilidade e especifcidade que se poden realizar na mesma granxa e que poden facilitarlles aos veterinarios un diagnóstico rápido do tipo de xerme implicado na mastite, e mesmo determinar fronte a que antibióticos son sensibles as bacterias implicadas. De feito, grazas á maior profesionalización das explotacións, en moitas delas xa se dispón dun lugar onde facer este tipo de analíticas sinxelas, pero moi efcaces e que requiren

moi pouco equipamento. Se non é así, pódense recoller as mostras e realizar a proba polo veterinario na súa clínica ou lugar preparado para esta dentro dun servizo para os seus clientes.

Con este tipo de probas pódense obter os resultados en períodos de tempo moi curtos:

• 24 horas cal é o antibiótico ou combinación deles máis efectivo (antibiograma)

• 48 horas identifca as bacterias causantes da mastite

O diagnóstico e tratamento rápido co antibiótico adecuado signifca unha curación máis rápida do animal, co que diminuímos as perdas asociadas á mastite.

CONCLUSIÓNS

En defnitiva, creo que o camiño é seguir traballando neste sentido. O máis importante é continuar mantendo os nosos animais sans. Para iso a clave é a prevención e un manexo que facilite este propósito. Pero, por desgraza, os animais van seguir padecendo enfermidades que deberemos tratar tendo en conta as premisas que nos marca a lei e os criterios que marquen os veterinarios. Por iso, cómpre crear e fomentar o uso de ferramentas efcaces que os axuden a tomar decisións acertadas nun marco cada vez máis competitivo e esixente.

AO TRATAR DESDE O PRIMEIRO MOMENTO CUN ANTIBIÓTICO EFICAZ

PARA ESA DETERMINADA

MAMITE, EVITAMOS POSIBLES RESISTENCIAS BACTERIANAS, POLO QUE FAVORECEMOS A SANIDADE DA NOSA EXPLOTACIÓN

Fontes: Benoit F., Treilles M., Evaluation of a commercial in-clinic diagnostic test for combined germ identification and antibiotic sensitivity testing in bovine mastitis; Póster presentado no Fórum Buiátrico Europeo, 27-29 de novembro de 2013, Marsella (Francia)

Concordancia de identificación global = 94,6 %

Streptococcus spp.Streptococcus spp.E. coliEnterobacteriaceae Contaminado Cultivo de agar con sangueSpeed Mam Color TM

Inflúe a mastite na fertilidade?

Este artigo amosa os resultados do noso traballo de investigación levado a cabo entre os anos 2019 e 2021 con base na recollida de datos de preto dun cento de granxas, nas que observamos a fisioloxía e a patoxenia da mamite co obxectivo de entender os mecanismos a través dos cales a fertilidade das vacas pode verse afectada.

Almudena Tato Mosquera Martín López López Servizo de Reprodución de Seragro S. Coop. Galega

CONSIDERACIÓNS PREVIAS

Nos últimos anos o sector produtor leiteiro galego experimentou unha continua evolución, a varios niveis. Asistimos no campo a unha mellora no manexo xeral das explotacións, tanto no que atinxe aos coidados xerais dos animais, coma no plano agrícola, acadando cada vez maiores producións forraxeiras e de maior calidade. Todo isto permitiu que as producións, individuais e colectivas, experimentasen un aumento considerable.

A implantación de medidas de mellora no manexo debeuse tamén á tecnifcación ou especialización do asesoramento. Na actualidade é frecuente

que nunha explotación convivan prestando os seus servizos veterinarios de reprodución, veterinarios clínicos, veterinarios de calidade do leite, nutrólogos, podólogos, asesores de xestión técnico-económica, técnicos de asesoramento agrícola etc. Isto permitiu, sen dúbida, un avance moito máis áxil no conxunto, xa que, coa implantación de medidas de manexo máis concretas e específcas en aspectos clave, se acadaron maiores logros.

Ao mesmo tempo, este feito conduciu a unha certa fragmentación do animal produtor, non en sentido estrito, pero si percibíndose en ocasións no campo certas visións limitadas a un ámbito concreto do animal. A visión do animal en conxunto debe recuperarse, xa que, como ser vivo que é, non podemos illar diagnósticos e deixar de relacionalos co que acontece no resto do seu organismo, coma se fosen com-

partimentos independentes que non interfren uns nos outros.

Coa intención de facer fncapé na necesidade dese asesoramento multidisciplinar, pero tamén interrelacionado entre os diferentes servizos, xurdiu este traballo de análise de datos, para valorar as repercusións que a afectación da glándula mamaria, clínica ou subclinicamente, podería ter na fertilidade individual e, polo tanto, nos índices reprodutivos dos rabaños.

A mastite é unha das principais patoloxías que máis afectan aos rabaños de produción leiteira; non só produce alteracións na calidade bioquímica do leite e na produción do animal, senón que tamén é a que maiores custos por tratamento ten, e, ademais, é responsable do descarte prematuro de animais, o que reincide no custo de produción ao incrementar as necesidades de reposición das granxas..

Sempre se considerou que o efecto da mastite só se limitaba ao ubre, agás en casos de mastite clínica aguda, na que si existía afectación sistémica do animal (toxemias, por mastite de tipo colibacilar). Porén, nos últimos anos cada vez hai máis evidencias que indican que a mastite tamén é

un factor crítico que pode interferir no éxito reprodutivo do rabaño (Lavon et al., 2011).

Por outra banda, respecto da fertilidade, esa capacidade dos seres vivos para reproducirse, e tan importante no vacún leiteiro, cómpre incidir en que, malia a evolución continua nos últimos anos, coas implantacións dos terceiros muxidos e os muxidos robotizados, que permitiron incrementar as producións diarias e vitalicias ao prolongar as persistencias das lactacións, seguimos precisando acadar novas xestacións e, con elas, novas lactacións, para maximizar deste xeito a efciencia na produción leiteira.

Ambas as dúas teñen unha casuística multifactorial e son moi similares as variables que poden afectarlles: o estrés térmico; o estrés en xeral (social, falta de benestar, metabólico…); as enfermidades metabólicas típicas da vaca en transición; a inmunodepresión, ben sexa secundaria ao estrés ou debida a situación fsiolóxicas;

a calidade organoléptica e microbiolóxica dos alimentos e auga de bebida, a idade da vaca etc. Incluso a produción, que, froito da continua mellora xenética e de manexo, se incrementou ata os niveis actuais, sen dicir que isto sexa un factor condicionante, si que foron feitos que aconteceron de xeito paralelo, referíndonos ao incremento da incidencia de mastite e o descenso de fertilidade que se veñen vendo a nivel global ao aumentar o nivel produtivo. Todos estes factores denomínanse “de confusión”, pois difcultan determinar o impacto específco da mamite a nivel reprodutivo.

A mastite e a infertilidade son dúas das patoloxías máis importantes e as principais determinantes da efciencia económica das ganderías de leite, no pasado, máis no presente e quen sabe se aínda máis no futuro. Non podemos seguir tratándoas como patoloxías independentes, pois as dúas acontecen no mesmo animal, ao igual ca outras (procesos respiratorios, patoloxías podais…).

A VISIÓN DO ANIMAL EN CONXUNTO DEBE RECUPERARSE, XA QUE COMO SER VIVO QUE É, NON PODEMOS ILLAR DIAGNÓSTICOS E DEIXAR DE RELACIONALOS CO QUE ACONTECE NO RESTO DO SEU ORGANISMO

Gráfico 1

INTERCONEXIÓN ENTRE A MASTITE E A INFERTILIDADE

Por todo o exposto anteriormente, decidimos analizar a interconexión entre a mastite e os problemas de fertilidade e poder deste xeito establecer conclusións que nos permitan mellorar a nosa capacidade de asesoramento e así optimizar os resultados produtivos na granxa, reincidindo novamente nesa visión global da vaca, de xeito que calquera incidencia, ben sexa de tipo patolóxico ou simples actuacións de manexo poden desencadear respostas no animal que afecten a varios niveis, no canto de limitarse a un único órgano ou aparello.

A continuación, profundaremos na fsioloxía e a patoxenia que acompañan a un caso de mamite, para entender deste xeito os mecanismos a través dos cales a fertilidade do animal pode verse afectada. Despois da entrada dos microorganismos na glándula mamaria prodúcese unha infamación nela. Esta infamación non é máis ca unha reacción defensiva do organismo fronte á infección, que non é exclusiva da mastite, e acontece tamén noutras patoloxías, como a metrite, as enfermidades respiratorias ou as coxeiras, pero que ten efectos secundarios. As substancias producidas no proceso, coñecidas como mediadores da infamación, xunto coas substancias tóxicas producidas polos microorganismos, toxinas bacterianas, pasan ao sangue e chegan a diferentes partes do corpo, o que provoca diversos efectos:

- No cerebro reducen a produción de hormonas necesarias para o correcto funcionamento do aparello reprodutor.

- No útero reducen a calidade e viabilidade dos embrións.

- No ovario provocan unha alteración do normal funcionamento que tamén terá consecuencias. Ao mesmo tempo, o malestar xerado no animal pola infamación provoca un estrés que afectará novamente á produción de hormonas necesarias para a reprodución (gráfco 1).

Existen numerosos achados que aclaran os mecanismos a través dos cales a mastite pode afectar á concepción ou ao posterior mantemento da xestación. A liberación de mediadores da infamación inducida pola mastite, como son as citoquinas, as interleucinas e as prostaglandinas F2α, están involucradas na redución da fertilidade:

• Antes da inseminación, a mastite pode alterar patróns hormonais, como pode ser a depresión da produción do estradiol ou o incremento tardío da hormona luteinizante retrasando así a ovulación.

• Ao redor da inseminación pode afectar á maduración e á fertilización dos ovocitos.

• Despois da inseminación interfre na formación e regresión do corpo lúteo, a secreción de proxesterona, as función endometriais e co desenvolvemento embrionario.

Estudos experimentais suxiren, por exemplo, que as infusións de endotoxinas de E. coli implican unha liberación prolongada de prostaglandina F2α e a posterior estimulación da contracción do músculo liso uterino, así coma un efecto luteolítico que conduce á diminución das concentracións de proxesterona. Curiosamente, tamén aumentan as concentracións plasmáticas de cortisol, hormona que como é ben sabido está estreitamente ligada ao estrés. De feito, as endotoxinas, os proteoglicanos de membrana e a liberación de ACTH liga-

NOS ÚLTIMOS ANOS CADA VEZ HAI MÁIS EVIDENCIAS QUE INDICAN QUE A MASTITE TAMÉN É UN FACTOR CRÍTICO QUE PODE INTERFERIR NO ÉXITO REPRODUTIVO DO RABAÑO

da ao estrés da dor son capaces de provocar unha redución na liberación de Lh e GnRh ao través de diferentes mecanismos, o que reduce, deste xeito, a capacidade de acadar unha nova xestación.

EFECTO DA MASTITE NO EIXE HIPOTÁLAMO-HIPÓFISE-OVARIO

As neuronas da área ventromedial e área preóptica do hipotálamo, situado na base do cerebro, secretan hormona liberadora de gonadotropinas (GnRh), que chega á hipófse e estimula a secreción da hormona luteinizante (Lh) e da folículo estimulante (FSH). O papel desta última é promover o crecemento folicular e a produción de estróxenos por parte dos ovarios, mentres que a Lh provoca a maduración do folículo, a ovulación e a formación do corpo lúteo e produción de proxesterona. Unha alteración neste eixe producirá sinais hormonais anormais, o que ocasiona o atraso na reanudación da ciclicidade ovárica posparto.

Endo- e exotoxinas provocan tamén alteracións no normal funcionamento do eixe.

Estas reducións probadas na fertilidade poderían indicar un efecto sobre a calidade do complexo folículo-ovocito; de feito, algúns estudos amosaron unha menor liberación de estradiol por parte dos folículo de vacas con mastite, o que explicaba tamén unha menor taxa de estro nos animais. Tamén observaron unha maior porcentaxe de vacas anovulatorias ou de ovulación tardía. Este efecto foi en parte indirecto debido á redución da Lh, pero tamén directo sobre a funcionalidade das células da granulosa, moi sensibles a presenza de mediadores da infamación. Así mesmo, o ovocito é extremadamente sensible a calquera proceso infamatorio que altere a capacidade de desenvolvemento embrionario.

PRESENTACIÓN DO ESTUDO

O obxectivo deste traballo foi relacionar a existencia ou non dun efecto negativo da mastite sobre a fertilidade. Considerando o momento da inseminación como punto de partida, e dende aí, bus-

cando antes ou despois unha elevación de reconto celular (mastite subclínica) ou un episodio de mastite clínica, e así poder valorar o seu impacto. Diferentes estudos citan que o efecto negativo da mastite sobre a fertilidade varía en función do momento en que se presente o episodio de mastite clínica ou subclínica en relación á inseminación.

Seleccionáronse un total de 95 explotacións, todas elas reciben asesoramento polos servizos de reprodución e calidade do leite de Seragro SCG, e están ademais en control leiteiro ofcial. Como se pode ver nos gráfcos, existe unha gran variabilidade nas granxas; malia practicar todas un réxime intensivo, observamos grandes diferenzas nas producións, no número de animais en muxido, recontos celulares medios etc. (gráfcos 2 e 3).

Para a realización do estudo recolléronse un total de 26.274 primeiras inseminacións, nun período comprendido entre 1/1/2019 e o 31/12/2021. Os controis leiteiros anterior e posterior, nun rango de 30 días antes e despois de cada unha das inseminacións. No caso de mastite clínica seleccionáronse

O MALESTAR XERADO NO ANIMAL POLA INFLAMACIÓN PROVOCA UN ESTRÉS QUE AFECTARÁ NOVAMENTE Á PRODUCIÓN DE HORMONAS NECESARIAS PARA A REPRODUCIÓN

aquelas vacas que tiveron un caso de mastite clínica en calquera momento entre 60 días antes e 60 días despois á 1.ª inseminación. Ademais, recolleuse información complementaria: DEL, datas, tratamentos de indución e sincronización e perdas de xestación, e destas recollemos tamén os controis anteriores e posteriores á inseminación e anterior á perda de xestación.

Antes de comezar coa análise dos datos aclararemos a dinámica que empregamos ao longo do estudo. Para valorar o impacto da mastite subclínica na fertilidade, estaremos continuamente facendo referencia aos recontos celulares (RCS), que aconteceron antes e despois das inseminacións en estudo, considerando de aquí en diante que un animal san é aquel que ten un reconto celular inferior ou igual ás 200.000 cél./ml, mentres que un infectado é aquel cuxo reconto é superior ás 200.000 cél./ml.

Para a valoración do impacto na fertilidade da mastite clínica empregouse o rexistro de casos clínicos da plataforma informática Gesgando, igual que para o resto dos datos.

ANÁLISE DE PARÁMETROS REPRODUTIVOS EN FUNCIÓN DOS RECONTOS CELULARES

A continuación, afondaremos no estudo do impacto que a mastite subclínica ten nunha serie de índices reprodutivos e valoraremos tamén o posible efecto que algúns factores, coma o número de lactacións, a produción ou os tratamentos de sincronización, poden ter nesta relación entre mastite e fertilidade.

Gráfico 3. Fertilidade vs. reconto celular

Gráfico 4. DEL 1.ª IA do total das vacas inseminadas

Intervalo parto-1.ª IA

A relación existente entre os días a primeira inseminación e os RCS foi abordada en numerosos estudos, Pinedo et al. (2009) evidenciaron un efecto da mastite subclínica sobre algúns parámetros reprodutivos. Observaron que cun RCS alto existiu un efecto negativo no intervalo partoprimeiro servicio (86,1 vs. 107,9 días para o grupo control e o grupo con SCS alto, respectivamente). Noutro estudo, Schrick et al. (2001) encontraron que

as vacas que experimentaron mastite clínica ou subclínica antes do parto aumentaron os días ata o primeiro servizo os días abertos en comparación coas vacas sen mastite clínica.

Na nosa experiencia, despois de analizar en profundidade os datos, observamos unha lixeira elevación nos días á primeira inseminación, incrementándose o intervalo parto-1.ª inseminación nos animais con RCS superior ás 200.000 células somáticas tanto no control anterior coma no posterior á in-

INMUNO NEBRIX

Para animales adultos

CON VITAMINAS ESTABILIZADAS Y SALES MINERALES

Completar las distintas clases de pienso con INMUNO NEBRIX, mejora el mantenimiento del equilibrio nutricional de los animales de producción normalizando el desarrollo. Con ello aumentamos la inmunidad y disminuimos los problemas reproductivos, de cojeras, mamitis, etc.

Para más información:

info@lebriquim.com

Tel.: 955 97 20 20

C/ Sanlúcar, 21

41740 Lebrija (Sevilla)

DIFERENTES ESTUDOS

CITAN QUE O EFECTO NEGATIVO DA MASTITE SOBRE A FERTILIDADE VARÍA EN FUNCIÓN DO MOMENTO EN QUE SE PRESENTE O EPISODIO DE MASTITE CLÍNICA OU SUBCLÍNICA EN RELACIÓN Á INSEMINACIÓN

seminación, infectados; é máis marcada esa diferenza no caso deses animais cun episodio de mastite posterior á inseminación, nos que a 1.ª IA se realiza de media aos 86 días, fronte a aqueles animais cun reconto inferior ou igual ás 200.000 células antes da inseminación, considerados sans, nos que esta se efectúa de media aos 82 días despois do parto. Non podemos esquecer neste punto o efecto da toma de decisións respecto ao período voluntario de espera (gráfco 4).

Gráfico 5. Efecto do momento da mamite subclínica sobre a fertilidade 1.ª IA

OS ANIMAIS SANS, ANTES E DESPOIS DA INSEMINACIÓN, TEÑEN FERTILIDADES

SUPERIORES AOS INFECTADOS, E ESTA DIFERENZA ACADA O MÁXIMO VALOR CANDO A INFECCIÓN ACONTECE DESPOIS DO MOMENTO DA INSEMINACIÓN

fronte ao 31,38 % naqueles animais recentemente infectados (RCS posterior maior a 200.000 cél./ml).

Gráfico 7. Porcentaxe de fertilidade por rango de RCS

Fertilidade na 1.ª inseminación No gráfco 5 vemos como o aumento do RCS antes ou despois da IA ten unha forte asociación coa diminución da fertilidade, nesta ocasión moito máis marcado cando o caso de mastite acontece despois da inseminación, chegando case aos 9 puntos menos de fertilidade entre os animais con mastite e os que non a

tiveron, fronte ós 6 puntos cando a incidencia de mastite tivo lugar antes da IA.

A seguir, tratamos de valorar o impacto do RCS e a súa elevación sobre a fertilidade na 1.ª IA en catro grupos de animais. Vimos que os animais sans (RCS anterior e posterior menor a 200.000 cél./ml) acadaron unha fertilidade media de 41,5 %,

Aqueles animais capaces de superar a infección (RCS posterior menor ou igual ás 200.000 cél./ml) acadaron unha fertilidade do 36,95 %, fronte ao 33,7 % dos animais crónicos (RCS anterior e posterior maior de 200.000 cél./ml). Lavon et al. (2011b.) atoparon que, en comparación coas vacas non infectadas, a probabilidade de concepción diminuíu para todas as vacas que experimentaron mamite subclínica; non obstante, o maior impacto acontece nas vacas crónicas (gráfco 6).

Por último, quixemos analizar o efecto da magnitude da infamación; para iso, avaliamos a fertilidade por rangos de células somáticas, de xeito que, como se observa no gráfco, temos unha diferenza de polo menos 10 puntos menos de fertilidade nos animais con RCS maior ás 600.000 cél./ ml, fronte aos animais sans no control anterior, e unha diferenza superior aos 11 puntos no caso do reconto posterior á inseminación naqueles animais con máis de 600.000 cél./ml fronte aos sans (<=200.000 cél./ml) (gráfco 7).

Nun estudo que valoraba a mastite subclínica, observaron que a probabilidade de que a inseminación acade unha xestación diminuíu nun 18 % para as vacas entre 200.000 e 399.000 células/ml (de 1 a 30 d post. IA), mentres que a probabilidade caeu case un 26 % cando o RCS superou as 399.000 células/ml. (Hudson et al., 2012). Polo tanto, parece que a magnitude da infamación se asocia con maiores reducións na fertilidade.

Produción á 1.ª IA

No gráfco 8 tratamos de avaliar a repercusión da produción no

Gráfico 8. Produción á 1.ª IA

Gráfico 6. Efecto da mamite subclínica na fertilidade á 1.ª inseminación

ESPECIAL: MAMITE

Gráfico 9. Fertilidade 1.ª IA/ produción/ RCS

Gráfico 10. Porcentaxe de vacas xestantes en función dos DEL e do RCS

momento da inseminación sobre a fertilidade dela, neste caso e sen ter en conta o RCS. O resultado é unha media de produción lixeiramente superior, pouco máis dun litro, no grupo dos animais non xestantes. Como non apreciamos unha gran diferenza nas producións entre os dous grupos, consideramos novamente os recontos celulares. Observamos que os animais sans, antes e despois da inseminación, teñen fertilidades superiores aos infectados, e esta diferenza acada o máximo valor cando a infección acontece despois do momento da inseminación (gráfco 9)

Porcentaxe de vacas xestantes en función dos DEL e dos RCS posteriormente á 1.ª inseminación fecundante

A incidencia de mastite subclínica en vacas de alta produción pode supoñernos reducións considerables na fertilidade á primeira inseminación con independencia dos días en leite aos que aconteza esta. Isto é o que podemos observar no gráfco, onde vemos que aos 70 DEL temos un 42,6 % de vacas

xestantes no grupo das sas fronte a tan só o 33 % no grupo das infectadas. Así mesmo, aos 120 DEL, hai un 45,9 % de vacas xestantes no grupo das sas, mentres que no grupo das infectadas temos só un 34 %. Observamos coma a porcentaxe de vacas preñadas é sempre maior nos animais con RCS posterior á IA<=200000 células/ml, os considerados sans (gráfco 10).

Gráfico 11. Intervalo parto - IA fecundante

A PORCENTAXE DE VACAS PREÑADAS É SEMPRE MAIOR NOS ANIMAIS CON RCS POSTERIOR Á IA<=200.000 CÉLULAS/ML, OS CONSIDERADOS SANS

OBSERVAMOS QUE

Un artigo do Departamento de Reprodución e Obstetricia da Facultade de Veterinaria de Lugo cita que a caída na fertilidade causada pola mastite pode supoñer un 10 % menos de animais preñados en calquera momento posparto. Noutros estudos fálase dunha redución da fertilidade de ata un 14 %, no caso de mamite subclínica, e 24 % en clínicas. Como consecuencia, nunha granxa con problemas graves de mamite (clínica ou subclínica) a efciencia reprodutiva do rabaño pode estar moi comprometida.

Intervalo parto-IA fecundante

Os días abertos son un dos indicadores da efciencia reprodutiva das explotacións, amosándonos como foi esta no pasado e predicindo, ao mesmo tempo, a duración das lactacións en curso ao permitirnos calcular o intervalo partoparto previsto.

Una nueva barrera en la protección del pezón

SELLADO POR VACACIONES

TODAS

LAS VACAS

MERECEN UN SELLADOR

¿Listos para el cambio?

Descárgate la fcha formativa de Secado Selectivo

Gráfico 12. N.º de IA/xestación

Gráfico 13

Gráfico 14. Porcentaxe de perdas de xestación

No gráfco non observamos diferenza nos días aos que se acada a xestación en función do reconto anterior ou posterior, pero si que vemos que os animais considerados infectados (>200.000 cél/ml) tardan de media 17 días máis en quedar xestantes (gráfco 11).

N.º de inseminacións por xestación

O número de servizos necesarios para acadar unha nova xestación foi lixeiramente superior nos animais infectados. Na bibliografa atopamos que Barker et al. (1998) e Santos et al (2004) xa observaron este incremento nos servizos por concepción para aqueles animais con casos de mastite e elevación de RCS (gráfco 12).

Neste gráfco vemos que para acadar a xestación daqueles animais crónicos, RCS anterior e posterior superiores a 200.000 cél./ml, son nece-

sarios máis servizos; esta diferenza é maior con respecto aos animais sans e menor con respecto ás novas infeccións e ás vacas curadas. Posiblemente isto se deba á persistencia no tempo dunha infección que mantén activos os mecanismos de acción, liberación de mediadores da infamación, endoe exotoxinas, PGF2a que afectan negativamente, como se demostrou ao longo do presente traballo, á fertilidade (gráfco 13).

Perdas xestacionais

As perdas de xestación supoñen un fracaso reprodutivo e, en función do momento no que acontezan, ocasionan a necesidade de toma de decisións condicionada á produción do animal, descartando ou reinseminando novamente ese animal. Neste gráfco tratamos de valorar o efecto dos RCS na incidencia das perdas de xestación. Nun estudo,

OS DÍAS ABERTOS SON UN DOS INDICADORES DA EFICIENCIA REPRODUTIVA DAS EXPLOTACIÓNS, AMOSÁNDONOS COMO FOI ESTA NO PASADO E PREDICINDO, AO MESMO TEMPO, A DURACIÓN DAS LACTACIÓNS EN CURSO

vacas con mastite entre a IA e o día 45 despois da IA tiñan 2,8 veces máis probabilidades de perder a preñez en comparación coas vacas sas (Chebel et al., 2004).

Así mesmo, as vacas con mastite durante os primeiros 45 d de xestación tiveron 2,7 veces máis probabilidades de abortar en 90 días que as vacas sen mamite (Risco et al., 1999). No noso caso vimos unha maior porcentaxe de perdas de xestación nos animais infectados, tanto antes coma despois da inseminación.

Unha vez calculadas as porcentaxes de perdas xestacionais en función dos RCS, quixemos analizar a súa distribución e, para iso, agrupamos todos os rexistros en función dos rangos de RCS tanto no control anterior coma no posterior á inseminación. Unha vez feito isto, vimos que, a medida que os recontos celulares se incrementan, a porcentaxe de incidencia de perdas que acontecen tamén se incrementou, e foi máximo a partir das 600.000 cél./ml tanto para os recontos anteriores, cun 44,56 % das perdas nesa franxa, coma para os posteriores á inseminación, cun 38,62 % (gráfco 15).

Segundo os días nos que aconteceu a perda xestacional, distinguimos entre reabsorción, cando tivo lugar do día 28 ao 45, e aborto, dende os 46 aos 259 días.

Ao analizar as reabsorcións tendo en conta os RCS anteriores e posteriores á inseminación, vimos que a maioría ocorreron no grupo de animais sans, tanto antes coma despois da inseminación. Isto enténdese dende un punto de vista cuantitativo, xa que tamén son os grupos maioritarios que acumulan un moito maior número de animais, pero tamén se xustifca polo feito de que outras causas coma as

A MEDIDA QUE OS RECONTOS CELULARES SE INCREMENTAN, A PORCENTAXE DE INCIDENCIA DE PERDAS QUE ACONTECEN TAMÉN SE INCREMENTOU

Gráfico 15. Rango RCS vs. porcentaxe de incidencia de perdas de xestación

alimenticias, o estrés ou outras patoloxías poden ser responsables de procesos no animal que desemboquen na perda xestacional.

mos nos grupos de animais infectados, tanto antes coma despois da inseminación, vemos como porcentualmente nos dous grupos a incidencia de reabsorcións é maior a medida que se incrementan os RCS, chegando ao 47,88 % nos animais infectados no reconto anterior e ao 41,33 % nos que estaban infectados no reconto posterior.

O reconto celular medio dos animais que reabsorberon no grupo dos animais infectados foi de 1118,40 cél./ml para os do reconto anterior e de 958 cél./ml para os do reconto posterior (gráfco 16).

A análise dos abortos fíxose con base nos RCS previos á data do aborto. Do mesmo xeito que acontecía coas reabsorcións, o grupo de animais sans rexistrou cuantitativamente maior número de incidencias xa que partiamos igualmente dun grupo moito maior de animais xestantes; ademais, existen tamén outras causas que poden ocasionar os abortos. Aclarado isto, novamente centramos o estudo nos animais infectados

antes do aborto e, ao agrupar as incidencias por rangos de células somáticas, observamos coma a porcentaxe de abortos foi aumentando ao incremen-

tarse os recontos celulares, aglutinando o rango a partir de 600.000 cél./ml case un 40 % dos abortos no grupo dos animais infectados (gráfco 17).

Gráfico 16. Porcentaxe de reabsorcións RCS > 200 anterior e posterior a IA

Gráfico 17. Porcentaxe de abortos por rangos de RCS

ESPECIAL: MAMITE

Gráfico 18. Porcentaxe de vacas descartadas >200 RCS

Gráfico 19. N.º de lactación vs. RCS

Gráfico 20. Porcentaxe de fertilidade | Porcentaxe de fertilidade dos tratamentos

QUIXEMOS VER SE OS ANIMAIS QUE FORAN DESCARTADOS POR MOTIVOS DE FALLO REPRODUTIVO AO LONGO DO PERÍODO DE ESTUDO ACUMULABAN TAMÉN CAUSAS RELACIONADAS COA CALIDADE DO LEITE

Porcentaxe de vacas descartadas

Na procura continuada da relación existente ou non entre mastite e a fertilidade, quixemos ver se os animais que foran descartados por motivos de fallo reprodutivo ao longo do período de estudo acumulaban tamén causas relacionadas coa calidade do leite. O resultado da revisión pode verse no gráfco 18, no que observamos a porcentaxe de vacas que tiñan recontos medios (media aritmética de todos os recontos da súa produción vitalicia) superiores ás 200.000 cél./ml, e agrupámolas por número de lactación. Así, nos animais de 1.º parto atopamos que case un 19 % das descartadas con máis de 5 inseminacións tiñan tamén recontos celulares medios superiores ás 200.000 cél/ml. Nos animais de 2.º parto esa porcentaxe elevouse ata o 34 %, chegando ao 42 % nos de 3.ª lactación, semellan-

te aos de 4.º con case un 44 %. Por último, no grupo de animais con 5 ou máis lactacións, máis da metade dos descartes por reprodución tiñan tamén problemas por elevados recontos celulares.

N.º de lactacións

Outro dos sinalados como posibles factores de confusión é o número de lactacións; dende esa consideración quixemos facer a valoración desta variable. Desta volta comparamos os datos dos recontos anterior e posterior, de animais sans e infectados, agrupados polo seu número de lactacións. Como pode verse no gráfco 19, a fertilidade á primeira inseminación vai descendo a medida que se incrementa o número de lactacións, sendo sempre inferior nos animais infectados, tanto no reconto anterior coma no posterior.

Gráfico

Tratamentos de sincronización

Outro dos factores que poden afectar á fertilidade pode ser o emprego de protocolos de sincronización. No estudo partimos dun total de 26.274 primeiras inseminacións, das cales un 65 % levaron algún tratamento de sincronización ou presincronización. A fertilidade do celo natural foi neste caso dun 39,87 %, mentres que as inseminacións de celos inducidos acadaron algo máis dun 37 % de fertilidade.

Como se pode ver no gráfco 20 (páx. ant.), por tratamentos non houbo gran diferenza entre os dispositivos liberadores de proxesterona e os ovsynch nas súas variantes, si que destaca a fertilidade co emprego da prostaglandina, xa que normalmente son inseminacións que se fan a celo visto, e acadou case a mesma fertilidade que o celo natural.

Se analizamos este factor tendo en consideración, tamén os recontos anterior e posterior como se observa no gráfco 21, vemos que os animais sans teñen sempre fertilidades superiores aos animais infectados, tanto no reconto anterior coma no posterior á inseminación.

Efecto da mastite clínica sobre a fertilidade

Aproveitando o rexistro dos episodios de mastite clínica que levan a cabo os compañeiros do Servizo de Calidade do Leite, quixemos tamén valorar a posible afectación que está ten sobre a fertilidade.

A primeira valoración sobre o impacto na fertilidade foi tendo en conta o momento de aparición do caso de mastite clínica en relación á inseminación. Como pode verse no gráfco 22, o descenso na fertilidade é manifesto en ambos os dous casos, tanto cando a mastite aparece nos 60 días anteriores á inseminación coma se acontece despois, con respecto á fertilidade media á 1.ª IA que vimos ao comezo do estudo e que se achegaba ao 40 %, e sen ter en conta os recontos. Este descenso é de case 7 puntos para inseminacións con episodios nos 60 días anteriores, e de máis 11 puntos porcentual cando o caso de mamite clínica tivo lugar nos 60 días posteriores á inseminación.

21. Porcentaxe de fertilidade dos tratamentos en función dos recontos celulares

Gráfico 22. Efecto do momento da mamite clínica sobre a fertilidade 1.º IA

Á VISTA DESTE ESTUDO, UNHA EXPLOTACIÓN CON PROBLEMAS GRAVES DE MASTITE SUBCLÍNICA OU CLÍNICA PODE VER COMPROMETIDA A SÚA EFICIENCIA REPRODUTIVA E, POLO TANTO, O SEU FUTURO

Gráfico 23. Porcentaxe de fertilidade anterior e posterior á 1.ª A

Para afondar nesta valoración decidimos analizar a fertilidade en función do rango de días en que o caso de mastite tivo lugar. O descenso máis marcado dos valores de fertilidade dáse no rango de 0 a 20 días. Tanto cando ese caso acontece nos 20 días anteriores á inseminación, 32 % de fertilidade, coma cando acontece nos 20 posteriores, 23 % de fertilidade (gráfco 23). Redundamos novamente nesa idea que parece que imos corroborando a medida que avanza o estudo, consistente en que elevacións de reconto ou episodios de mastite clínica que acontecen despois da inseminación repercuten de xeito máis negativo na fertilidade desta.

CONCLUSIÓNS

• Existe unha relación entre o descenso da fertilidade e a elevación do RCS. RCS altos ao redor da IA, 30 días antes ou despois desta, repercuten negativamente na fertilidade.

• A presentación dun episodio de mastite clínica ao redor da inseminación, antes ou despois desta, afecta negativamente á súa fertilidade.

• A incidencia de mastite clínica ou subclínica afectou dun xeito máis negativo á fertilidade cando se presentou despois da inseminación.

• Á vista deste estudo, unha explotación con problemas graves de mastite subclínica ou clínica pode ver comprometida a súa efciencia reprodutiva e, polo tanto, o seu futuro, ao ser esta determinante no seu nivel produtivo.

BIBLIOGRAFÍA

- Stoebel e Moberg, Effect of Adrenocorticotro pin and Cortisol on Luteinizing Hormone Surge and Estrous Behavior of Cows(1982).

- Soto et al., Mastitis and Fertility in Cattle - Possible Involvement of Inflammation or Immune Activation in Embryonic Mortality(2003).

- Impact of mastitis on reproductive performance Pamela L. Ruegg, DVM, MPVM, Paul Fricke, PhD & Maria Jose Fuenzalida, University of WI, Dept. of Dairy Science, Madison WI USA.

- Barker, A. R., F. N. Schrick, M. J. Lewis, H. H. Dowlen, and S. P. Oliver.1998. Influence of clinical mastitis during lactation on reproductive performance on Jersey cows. J. Dairy Sci 81:1285-1290

- Battaglia DF, Bowen JM, Krasa HB, Thrun LA, Viguié C, Karsch FJ. 1997. Endotoxin inhibits the reproductive neuroendocrine axis while stimulating adrenal steroids: a simultaneous view from hypophyseal portal and peripheral blood. Endocrinology 138:4273-4281

- Fuenzalida, M.J., P.M. Fricke, and P.L. Ruegg.., 2015. The association between occurrence and severity of subclinical and clinical mastitis on pregnancies per artificial insemination at first service of Holstein cows. J Dairy Sci 98(6):3791-805

- Furman O, Leitner G, Roth Z, Lavon Y, Jacoby S, Wolfenson D. 2014. Experimental model of toxin-induced subclinical mastitis and its effect on disruption of follicular function in cows. Theriogenology 82(8):1165-72.

- Giri SN, Emau P, Cullor JS, Stabenfeldt GH, Bruss ML, Bondurant RH, Osburn BI. 1990. Effects of endotoxin infusion on circulating levels of eicosanoids, progesterone, cortisol, glucose, lactic acid and abortion in pregnant cows. Vet Microbiol 1990; 21:211-231

- Gunay and Gunay, 2008. Effects of clinical mastitis on reproductive performance in Holstein Cows. Acta Vet Brno, 77:555-560

- Lavon Y, Ezra E, Leitner G, Wolfenson D. 2011. Association of conception rate with pattern and level of somatic cell count elevation relative to time of insemination in dairy cows. J. Dairy Sci. 94:4538-4545

- Lavon, Y., G. Leitner, E. Klipper, U. Moallem, R. Meidan, and D. Wolfenson. 2011a. Subclinical, chronic intramammary infection lowers steroid concentrations and gene expression in bovine preovulatory follicles. Domest Anim Endocrin 40:98-109.

- Lavon, Y., G. Leitner, U. Moallem, E. Klipper, H. Voet, S. Jacoby, G. Glick, R. Meidan, and D. Wolfenson. 2011b. Immediate and carryover effects of Gram-negative and Gram-positive toxin-induced mastitis on follicular function in dairy cows. Theriogenology 76:942-953.

- Hudson, C. D., A. J. Bradley, J. E. Breen, and M. J. Green. 2012. Associations between udder health and reproductive performance in United Kingdom dairy cows. Journal of dairy science 95:3683-3697.2

- Effect of subclinical mastitis on reproductive performance of Holstein dairy cows in the Northwest of Spain Hafez Sadeghi, Uxía Yáñez, Ana I. de Prado Taranilla, Faramarz Gharagozlou, Juan José Becerra González, Pedro J. García Herradón, Ana Isabel Peña Martínez, Luis Angel Quintela Arias. , ISSN 1695-971X, ISSN-e 2171-9292

Tecnología para su

HerdMonitor® combina una diversidad inigualable de funciones de monitoreo y herramientas de manejo en un sistema muy avanzado, pero fácil de usar, para el monitoreo de las vacas las 24 horas del día.

Identificación

Identificación electrónica de vacas aprobada por la ISO para todos sus sistemas automatizados.

Detección de celo

De te cció n de celo muy precisa con asesoramie nto para el mome nto óptimo de insemina ción, así como

conocimientos de reproducción.

Cone xión e integración

Conecte fácilme nte el sist em a HerdMonitor® a los sistemas de aut om atización de su ganado y al programa de manejo.

Seguimiento y evaluación

SmartTag

Haga un seg uimiento de los patrones de comportamiento de los lotes y de todos sus animales Reciba alertas cuando los patrones ca mbi en. Evalúe el impacto que tiene n las decisiones de manejo.

Localización de las vacas

Localice de forma rápida y sencilla las vacas que necesitan atención o tr atamiento.

Monitore o de la salud

De te cte los problemas de salud de forma temprana. Supervise a las vacas en tr a nsición y en recuperació n po sterior a un tr atamiento.

Accesibilidad

Todos los miembros del eq tiene n a cceso a infor relevante y en tiempo r se ajusta a sus necesidades.

o s d el e quip o f o r ma ción mp o r ea l qu e ce si da d e s

100% adaptable

SERVICIOS

Nube

Dispositivo de localización para las vacas

Antena

Unidad de procesamiento

GENE X HerdMonit or ® e s a lt a ment e f le x ible y e s t á diseñado p a r a ada pt a r se a cua lquier t ipo y t a ma ño de granja E sf ácil de ins t a la r, e sca la ble y f le x ible p a r a e xp a ndir se con sus otr a s solucione s de aut omat iz ación Ademá s, f unciona de for ma loca l y e s t á conec t ado a la nube S e accede a tr avé s del naveg ador web; ¡no e s nece sar io ins t a la r sof t wa re o a plic acione s en sus disposit ivos!

Manter un ubre saudable, o primeiro paso cara ao secado selectivo

No que respecta á saúde do ubre, debemos seguir traballando coma estes anos, anticipándonos á enfermidade con medidas que reduzan o estrés e incrementen a homeostase, pero sen esquecernos de axudar as nosas vacas a incrementar a súa resistencia á mastite mediante a vacinación. Analizámolo no seguinte estudo.

Antonio Souto1, Marga Penelas2

1Servizos Técnicos Hipra España

2Global Product Manager Hipra

Aevolución hixiénico-sanitaria do leite foi, como cabía esperar, paralela á mellora na saúde do ubre dos nosos rabaños. Na historia da mellora continua na calidade dos produtos lácteos, grazas ao empeño de gandeiros, técnicos e veterinarios, conseguimos grandes avances en conservación, ausencia de transmisión de enfermidades, calidade organoléptica e mastite. Por iso, o leite e os seus derivados constitúen na actualidade uno dos alimentos de maior garantía para o consumidor.

Nesta historia de mellora progresiva, o control da mastite foi e será, entre todos, o principal desafío para todos os implicados na cadea de produción.

Non poderiamos falar da mastite sen botar a vista atrás. O pasado ao que nos referimos non é tan afastado: na década do oitenta foméntase a instalación de tanques de frío en orixe e, pouco antes, chegan as primeiras muxidoras mecánicas ás explotacións. A ausencia de coñecementos específcos sobre a relación entre equipos de muxidura, calidade de leite e saúde de ubre fai que estes primeiros anos as recomendacións dos técnicos no campo se baseen unicamente na hixiene, entendida esta como desinfección durante o muxido. A incidencia de mastite causada por microorganismos contaxiosos durante esta época é moi elevada, case tanto como a frustración de gandeiros e veterinarios ante a ausencia de éxito nos tratamentos fronte a estes patóxenos. Paradoxalmente, os prezos do leite en orixe, preto do sesenta céntimos de

euro actuais, os baixos prezos das materias primas e a sensación de éxito no tratamento e cura de microorganismos ambientais con cócteles de antibióticos, xeraban un clima de conformismo e optimismo.

En 1994, a publicación no BOE do RD 1679/1994 (transposición da Directiva 92/46/CEE), no que se establecían as condicións sanitarias aplicables á produción e á comercialización do leite, e o pagamento por calidade aplicado polas industrias con posterioridade, supuxo a creación e difusión dos programas de calidade do leite e saúde do ubre, que foron un punto clave na mellora da saúde do ubre do rabaño.

A partir de entón, o sector modernizouse a gran velocidade: a era da dixitalización non deixou de lado á agricultura, gandería e veterinaria, e as esixencias en calidade de leite contribuíron en gran medida a iso. Equipos de muxido cada vez máis sofsticados, especialización de técnicos e produtores, maior calidade/conservación de forraxes producidas nas explotacións, mellora xenética e maior capacidade no diagnóstico de patoloxías e análises de datos producidos na granxa son algúns dos grandes cambios que a nosa industria experimentou nun relativo curto período de tempo.

Estes períodos que mencionamos, os tímidos comezos tentando mellorar a saúde do ubre das vacas nos nosos establos e o período actual, onde falamos sempre de manexo (manexo da alimentación, da recría, da vaca en transición…), teñen unha cousa en común: seguimos usando a “estratexia do

NESTA HISTORIA DE MELLORA PROGRESIVA, O CONTROL DA MASTITE FOI E SERÁ, ENTRE TODOS, O PRINCIPAL DESAFÍO PARA TODOS OS IMPLICADOS NA CADEA DE PRODUCIÓN

bombeiro”, é dicir, malia falar de prevención, actuamos “apagando lumes”, tratando reiteradamente animais e atendendo urxencias. Todo isto implica contas negativas na explotación por leite descartado, eliminación de vacas reincidentes, morte de animais e gasto en medicamentos.

É obvio que debemos tratar os animais ou incorreriamos nun grave delito

de benestar animal. Tamén é obvio que, a pesar de seguir usando esta estratexia equivocada “do bombeiro”, fxemos grandes progresos ao longo destes anos: o reconto de células somáticas, medida directa da saúde de ubre, reduciuse considerablemente en Galicia desde 1994, pasando dun reconto en tanque medio nas explotacións galegas de 368.000 RCS naquel ano de inicio da serie histórica a 208.000 RCS de media en 2018 segundo os datos proporcionados polo Ligal. Ademais, reducimos ata case condenar ao ostracismo a incidencia de mastite causada por axentes contaxiosos, que, como mencionamos ao principio, foron o gran cabalo de batalla nos comezos. Con todo, ha de darse, como explicaremos, un cambio de paradigma.

Manter vacas saudables no noso sistema produtivo, cada vez máis intensifcado e profesionalizado, no contexto actual de redución no uso de antimicrobianos, implica un manexo esixente, entender mellor que ocorre ás nosas vacas e entender por que, a pesar desta constante evolución, seguen enfermando.

Un dos maiores retos en termos de saúde do ubre é o período seco. Continuando co símil do bombeiro, ata agora os nosos esforzos centráronse en pensar no secado como un período de oportunidade para curar vacas que sufriron mastite durante a lactación, ou como un período sen muxido onde aplicar medidas preventivas en saba sen diferenciar entre animais sans/enfermos e sen risco de residuos no leite producido. Con todo, debemos pensar no secado como un obxectivo, é dicir, as nosas vacas deben chegar o máis sas posible a este período, pois supón o pistoletazo de saída para a lactación que comeza e non a meta da lactación que fnaliza.

Xa que logo, o obxectivo actual de técnicos e produtores debe ser diferente ao dos dous períodos históricos mencionados anteriormente: mellorar o status inmunitario dos rabaños durante a lactación para axudar as vacas nunha etapa onde inmunidade innata e adquirida estarán comprometidas e onde o uso de antibióticos non achegará ningunha vantaxe, es dicir, mediante a anticipación (seguir traballando en estratexias de prevención

A PUBLICACIÓN NO BOE DO RD 1679/1994 SUPUXO A CREACIÓN E A DIFUSIÓN DOS PROGRAMAS DE CALIDADE DO LEITE E SAÚDE DO UBRE, QUE FORON UN PUNTO CLAVE NA MELLORA DA SAÚDE DO UBRE

para diminuír o estrés e incrementar a homeostase) e a resistencia (inmunidade), chegaremos ao momento puntual do secado con vacas máis sas e poderemos prescindir de ferramentas que, ademais de non cumprir as regulacións vixentes, engordarán os gastos das nosas explotacións.

A homeostase á que facemos referencia é a regulación estable das respostas do animal: a función do sistema inmune é manter este equilibrio e loitar contra o seu principal inimigo, o estrés

A resposta do gando leiteiro ao estrés implica un gasto de enerxía extra para axudar a contrarrestar o impacto que este ten e facilitar o rápido retorno ao equilibrio, é dicir, á homeostase fsiolóxica. Produtores e técnicos debemos estar equipados cos coñecementos necesarios para recoñecer o estrés e seguir traballando na elaboración de estratexias para mitigar os impactos prexudiciais na produtividade e o benestar do animal, é dicir, seguir traballando na anticipación como estes anos atrás, pero tentando abandonar a “estratexia do bombeiro”. Desafortunadamente, moitas das consecuencias adversas do estrés só son perceptibles cando xa se produciron danos no sistema inmunitario e dan lugar a unha redución dos parámetros de produción e/ou a un aumento da incidencia de trastornos da saúde, entre eles, a mastite.

A anticipación, é dicir, o conxunto de todas aquelas prácticas preventivas que son capaces de recoñecer e resolver rapidamente as fontes de estrés pode mitigar os impactos prexudiciais no sistema inmunitario, pero debemos acompañala de resistencia, entendendo esta como unha achega de elementos extra para o rabaño distintos aos antimicrobianos que axuden a ter vacas máis sas, é dicir, vacinas, que incrementarán a habilidade das vacas para resistir as patoloxías.

Esta habilidade depende da efcacia do sistema inmune: a súa función non soamente é impedir a entrada de patóxenos senón tamén eliminar as infeccións existentes e restaurar

Fuente: Inmunidad bovina: una visión práctica de la inmunología y la vacunología (Hipra, 2022)

a función tisular normal. Tras o recoñecemento dos patóxenos invasores, o sistema inmune recruta factores celulares e solubles que tentan eliminar o invasor dende o primeiro momento: esta é unha inmunidade innata, non específca, polo que non diferencia a clase ou a especie do agresor e non deixa memoria tras o seu encontro con el. Se non logra controlar ao agresor, desencadearanse unha serie de procesos que levan ao desenvolvemento da inmunidade adquirida e, daquela, as seguintes exposicións ao mesmo patóxeno inducirán unha maior resposta a este.

A protección da glándula mamaria de novas infeccións require que ambas as respostas, innata (mediada por tipos celulares e compoñentes non inmunolóxicos solubles) e adquirida (mediada por anticorpos), interactúen de maneira coordinada. O desafío ao que nos enfrontamos tanto os investigadores como nós, técnicos de campo, é como ter un maior coñecemento das interaccións entre a patoxenicidade das bacterias causantes de mastite e as respostas do hospedador, e tamén como mellorar a inmunidade da glándula mamaria antes de que a infección se estableza.

A inmunomodulación é o termo xeralmente empregado para describir o proceso de modifcar a inmunidade do

hospedador e levala a un nivel desexable. Os principais obxectivos da inmunomodulación inclúen linfocitos T e B, células NK, fagocitos, citoquinas, inmunoglobulinas e complemento. O deseño das estratexias de inmunomodulación debería considerar as interaccións patóxeno-hospedador involucradas na patoxénese da mastite. Por exemplo, certas bacterias poden evadir as defensas do hospedador adheríndose ás células epiteliais, encapsulándose para evitar a fagocitose, producindo toxinas para destruír ou inactivar leucocitos ou utilizando a invasión intracelular. O problema é que a mastite está causada por multitude de axentes infecciosos con diferentes formas de patoxenicidade, polo que deseñar inmunomoduladores específcos cuxa función sería a de proporcionar unha inmunidade sostida e efectiva sen o risco de dano tisular ou toxicidade é extremadamente complicado.

Con todo, e como mencionamos anteriormente, os últimos anos o estudo da inmunidade da glándula mamaria proporcionou un maior coñecemento da fsioloxía do ubre, pero tamén de todos os procesos metabólicos, ambientais, infecciosos e do comportamento que poden causar estrés e alterar esa inmunidade e reducir a capacidade da

DEBEMOS PENSAR NO SECADO COMA UN OBXECTIVO, É DICIR, AS NOSAS VACAS DEBEN CHEGAR O MÁIS SAS POSIBLE A ESTE PERÍODO

vaca de responder á mastite. Ademais, este maior coñecemento permitiu desenvolver ferramentas de resistencia nos períodos nos cales a vaca máis o necesita, es dicir, como técnicos podemos intervir implementando estratexias de mellora das estruturas físicas de defensa, pero tamén modulando as defensas celulares e solubles mediante a nutrición, o confort/benestar e a vacinación.

A aplicación da terapia selectiva de secado (TSS), por tanto, está directamente ligada non só a medidas

de hixiene no momento puntual de aplicación de tratamentos intramamarios (antimicrobianos e/ou seladores de teto), senón a incrementar a habilidade das vacas a resistir as infeccións intramamarias durante dous períodos críticos anteriores (fase de transición e fase produtiva) e que o seu status de saúde do ubre permita evitar o uso de antibióticos.

A fase de transición é de grande interese debido á ampla variedade de enfermidades que se desenvolven e ás

CALIDAD DE CONFIANZAPARA TODA LA VIDA

numerosas alteracións do sistema inmunitario que se producen, afectando á glándula mamaria. Un factor importante que contribúe ao desenvolvemento de trastornos da saúde das vacas durante o período de transición é o estrés metabólico, que se produce cando as vacas non conseguen adaptarse fsioloxicamente aos maiores requisitos de nutrientes necesarios para o parto e o inicio da lactación.

As variacións nos niveis hormonais, cun descenso acusado da

»Nuestra familia cría vacas desde hace tres generaciones. En base a nuestra vasta experiencia, hace unos años, decidimos recurrir a las vacas Brown Swiss debido a sus buenas condiciones de salud y durabilidad. En nuestra región, los veranos pueden ser muy calurosos y es un desafío para nosotros y para los animales. Nuestras vacas Brown Swiss son extremadamente tolerantes al calor, por lo que nunca tenemos que preocuparnos por ellas. Eso nos da tranquilidad y una leche excelente para nuestros clientes.«

Familia Moraga, Andujar-Jaen/España

Fuente: Inmunidad bovina: una visión práctica de la inmunología y la vacunología (Hipra, 2022)

proxesterona na última fase da xestación e incremento nos niveis de estróxenos inmediatamente antes do parto, así como un incremento sostido nos niveis de cortisol sanguíneo e o balance enerxético negativo no posparto inmediato son os principais causantes do estrés metabólico e a posterior inmunosupresión. Esta aínda é máis acusada se o parto se produce en condicións de estrés térmico, amoreamento, baixa inxestión de materia seca no período seco ou presenza de patoloxías concomitantes (coxeiras, cirurxías…) que cursen con dor continuada e que incrementen aínda máis os niveis de cortisol sanguíneo, xa de seu elevados de maneira fsiolóxica en vaca e xato. Despois de todos estes cambios no preparto, a vaca posparto enfróntase a un aumento da carga microbiana cunha función inmunitaria subóptima.

Do mesmo xeito que coa función inmunitaria innata, os cambios na inmunidade adaptativa durante a transición

á lactación caracterizáronse en gran medida en función das poboacións de leucocitos circulantes. As poboacións de linfocitos xeralmente non cambian drasticamente ao redor do parto, pero en numerosos estudos notifcouse unha diminución da función dos linfocitos. Os linfocitos das vacas periparto vólvense hiporreactivos aproximadamente ao mesmo tempo que diminúen as funcións bactericidas dos neutróflos. Esta diminución de Ig en soro correspóndese coa transferencia de inmunoglobulinas ao costro, que é probablemente a causa principal deste cambio.

Todas as estratexias encamiñadas polo tanto a reducir o estrés metabólico nesta fase e incrementar a resistencia á mastite en períodos de maior actividade linfocitaria e, en consecuencia, maior efectividade das vacinas, axudarán as nosas vacas a encarar sas a lactación que comeza e permanecer así ata o secado: directamente, por conseguinte, infuirá na cantidade de tratamentos que habemos de aplicar. As vacinas contra a mastite son unha ferramenta consolidada para minimizar as novas infeccións do ubre mediante o reforzo da resposta inmune específca dos animais.

Durante a fase productiva, o estrés relaciónase con ausencia de benestar. Esta ausencia de benestar pode vir dada, no que respecta á saúde do ubre, por ausencia de muxibilidade.

Durante anos, nestes dous períodos que mencionamos ao comezo do artigo, desde a creación dos primeiros programas de calidade de leite, as estratexias de manexo basearon o seu éxito en prácticas de hixiene que foron moi exitosas. Na actualidade, o maior carácter leiteiro das vacas multíparas por maior intensifcación do seu manexo e a selección xenética de xovencas de elevada produción determinan un maior cociente glandular de leite respecto da cisternal e, por iso, cómpre que teñamos un maior coñecemento da estrutura da glándula mamaria, pero tamén da súa fsioloxía para entender como se comporta esta durante o muxido e tamén ante unha infección. As últimas tendencias en redución do estrés relacionado co muxido (NMC, 2022) suxiren que na saúde do ubre debemos incrementar a muxibilidade, é dicir:

• muxir vacas tranquilas e acougadas

• consistencia na rutina de preparación

• estímulo sufciente

• colocación adecuada da unidade de muxidura e aliñación

• retirada ccorrecta da unidade/programación correcta

• máquina de muxidura efciente

• anatomía de ubre adecuada

• alta velocidade de muxidura

• ausencia de patoloxías (edema, mastite…)

• raza, aptitude, status reprodutivo... É obvio que non debemos considerar o ubre coma unha estrutura illada da vaca, nin a esta como un individuo illado do medio que a rodea: na nosa estratexia de anticipación e redución do estrés na fase de lactación para incrementar a homeostase, debemos ter en conta todas as medidas que reduzan o estrés térmico nos nosos rabaños. O estrés por calor provoca que exista un menor fuxo sanguíneo cara ao ubre (menor quimiotaxe), cortisol en soro elevado por estrés continuado, menor

consumo de alimentos, menor ruminación e, por tanto, risco inminente de acidose e menor inxestión de materia seca (cetose).

Con todo, as vacas refrixeradas presentan maiores títulos de anticorpos en resposta á vacinación, mellor blastoxénese linfocitaria e maior fagocitose de neutróflos na lactación temperá, o que demostra os impactos negativos do estrés térmico tanto na inmunidade adaptativa coma na innata.

Por último, nesta fase produtiva non debemos minimizar o impacto que outras enfermidades infecciosas teñen no benestar dos animais e, por tanto, indirectamente, na saúde do ubre e, como mencionamos, non só nos antibióticos que empregamos en lactación senón nos que imos empregar para iniciar o secado das nosas vacas.

As vacinas son unha parte esencial dos programas de saúde dos rabaños Dado o impacto adverso que o estrés ten no sistema inmunitario, reducir os factores de estrés no momento da vacinación é fundamental para optimizar a protección contra enfermidades infecciosas.

No que respecta á saúde do ubre, debemos seguir traballando como estes anos, anticipándonos á enfermidade con medidas que reduzan o estrés e incrementen a homeostase, pero sen esquecernos de axudar as nosas vacas a incrementar a súa resistencia á mastite mediante a vacinación. Vacas que cheguen máis sas ao período seco iniciarán máis sas a seguinte lactación e contribuirán positivamente a reducir a cantidade de antibióticos que usemos nesta fase. O impacto emocional, de saúde, económico e legal do uso das vacinas de mastite é, xa que logo, innegable.

Novalac Prima Fiber, el pienso para la recría con fibra larga de Nanta, nuevo indispensable en la ganadería Freixe

La relación de la ganadería Freixe con Nanta, la cual se inició hace una década, es un buen ejemplo del compromiso de esta casa con sus clientes, lo que ha llevado a los responsables del negocio a incorporar a la alimentación de sus animales más jóvenes la gama de piensos para la recría de Nanta, entre los que destaca el nuevo Novalac Prima Fiber.

■ Ubicación: Barcia (Santa Eulalia de Oscos, Asturias)

■ Propietarios: Iván Freije y Celia Álvarez

■ N.º total de animales: 100

■ Vacas en ordeño: 55

■ Recría: 45

Iván Freije entró en el año 2008 como socio en la ganadería que dirigían sus padres. Tres años después, coincidiendo con la jubilación de estos, su mujer decidió también dar un paso adelante y se incorporó al negocio. Hoy en día, este matrimonio está al frente de Freixe, ganadería que cuenta con un centenar de animales: 55 vacas en producción, 45 cabezas de recría y el resto, secas. A mayores, también disponen de algún ejemplar de asturiana para la limpieza de fincas.

Hace dos años y medio que Freixe decidió incorporar a la explotación un robot de ordeño y, de manera simultánea, empezó a trabajar con leche en polvo de Nanta. La decisión, según explica, estuvo motivada porque “antes estábamos trabajando con leche materna y, al cambiarnos al robot, era más complicado administrársela a las terneras. Cuando probamos con Nanta, vimos que funcionaba perfectamente, por lo que continuamos administrándola”.

LA RECRÍA, CON NANTA

En Freixe tienen claro que la recría es la base esencial de cualquier ganadería, por lo que prestan especial atención al manejo de sus terneras. “Cuando nacen, sondamos a un porcentaje grande de ellas para asegurarnos de que toman

■ Media de producción: 39 litros/vaca/día

■ Porcentaje de grasa: 4,10 %

■ Porcentaje de proteína: 3,30 %

■ Recuento celular: 110.000 cél./ml

bien el calostro. Posteriormente pasan a boxes individuales durante dos semanas y, finalmente, van a un corral de cuatro o cinco animales hasta el destete”.

En el pasado, las terneras sufrían problemas de diarrea, razón por la cual las comenzaron a sondar: “Tras esto, notamos una gran diferencia. Antes, tomaban el calostro que querían, dos litros como mucho; ahora, encalostrando con sonda, llegamos a 4 litros y las terneras van mucho mejor, están más protegidas”, asevera. Junto con este cambio, gracias a la incorporación de la leche en polvo NantaMilk Platino y del pienso Novalac Prima Fiber, están consiguiendo animales mucho más fuertes y sanos; “llegan al destete con más peso y más desarrolladas que cuando dábamos leche materna”.

Las mejoras son evidentes: ahora, los animales crecen más protegidos durante las primeras semanas, las cuales son clave para su correcto desarrollo y para prevenir problemas futuros.

LAS CLAVES DEL NUEVO PIENSO NOVALAC PRIMA FIBER Ganadería Freixe lleva confiando en los productos de alimentación de Nanta desde hace una década. Uno de los motivos, destaca su propietario, reside en la relación calidad-precio,

que para ellos marca la diferencia a la hora de optar por esta fábrica. La decisión, sin duda, tiene un gran impacto en el bienestar de los animales.

El Novalac Prima Fiber es un producto que nace de la mano de Nanta con las miras puestas en lograr un mayor desarrollo de las terneras, así como un mayor peso al destete. “Queremos mejorar el bienestar de la recría, y la fibra incorporada al pienso (procedente de tallos de alfalfa y con un 20 % de proteína) ayuda a cubrir todas las necesidades de la ternera desde los primeros días de vida hasta los cuatro meses de edad”, apunta Omar Martínez, veterinario especialista en vacuno de leche de Nanta.

En lo que respecta a este pienso, en Freixe administran el Fiber desde el pasado mes de octubre, y señalan que ha repercutido positivamente desde el primer día en el correcto desarrollo de su recría. En un comienzo, confiesa Freije, tenían ciertas dudas sobre si sería necesario añadir un comedero con fibra aparte para el correcto destete, pero en seguida se dieron cuenta de que todo funciona de manera óptima: “Los animales van, comen más pienso que antes, crecen bastante y ya no hay terneras blandas, que al final es lo que cuenta”.

El motivo para desarrollarlo, añade el veterinario, radica en que “las terneras, desde las primeras semanas de vida, comen forraje y, cuando no lo tienen a disposición, suelen consumir del que se les echa en la cama o en el suelo. Con este pienso, se elimina esta tendencia”. Además, la fibra incorporada del Novalac Prima Fiber es ideal para las terneras que se encuentran en ambientes estresantes, o que sufren por hambre crónica o por necesidad del mencionado forraje, aspectos que pueden provocar un comportamiento anormal o estereotipias.

EL PROGRAMA PRIMA, UN ÉXITO EN LA RECRÍA

El programa Prima es una iniciativa de Nanta enfocada en el bienestar de las terneras. Desde su implantación, la empresa se ha encargado de monitorizar más de 5.000 terneras procedentes de 25 granjas de la península ibérica. El proyecto, remarca Martínez, mejora la longevidad y las producciones futuras de los animales.

“Buscamos el bienestar de las terneras porque, consiguiendo una mayor ingesta de alimentos sólidos, favoreciendo la socialización y disminuyendo el estrés al destete, lograremos un desarrollo metabólico más robusto”, enumera el técnico de Nanta. Controlar estos aspectos influye directamente en

el refuerzo del sistema inmunológico de los animales, lo que aumenta sus años de vida útiles y su rendimiento general.

Hace ocho años que el programa Prima contribuye a mejorar la calidad de vida de la recría de las ganaderías de vacuno lechero y sus resultados hasta el momento han sido todo un éxito: “Nuestro objetivo último es ayudar al ganadero a ser más eficiente, y lo estamos logrando”, concluye Martínez.

Para los propietarios de Freixe, el apoyo que ha brindado Nanta en todo lo referente a la alimentación de su ganado ha sido clave para la correcta implementación de todas las novedades que ha asumido recientemente esta granja.

“En concreto, cuando comenzamos con el Prima, Omar nos ayudó, nos fue explicando todas las pautas a seguir para que los animales estuvieran lo mejor posible. Ahora que las primeras terneras Prima van llegando al parto y nos están reportando mejoras en cuanto rendimiento respecto a las productoras anteriores, podemos corroborar que se cumplen los objetivos del programa”.

En líneas generales, estos ganaderos están satisfechos con el servicio técnico de la marca, enfocado en aportar un trato personalizado y de calidad que se adapte a todas y cada una de las necesidades particulares de cada ganadería.

“Contar con un técnico que nos ayuda a solucionar cualquier contratiempo es muy útil. Al final, es lo que necesitamos para desarrollar con tranquilidad nuestro trabajo”, apunta Freije.

“La fibra incorporada al Novalac Prima Fiber ayuda a cubrir todas las necesidades de la ternera desde los primeros días de vida hasta los cuatro meses de edad”

Ver reportaje en vídeo

NANTA, AL SERVICIO DEL GANADERO

Manexo e relevancia do calostro nas granxas de bovino: que cambiou nos últimos anos?

Neste artigo poñemos o foco na importancia da toma do calostro dende o primeiro día e repasamos de maneira breve as pautas clave no manexo para obter unha recría sa, lonxeva (que nos faga polo menos dúas lactacións completas) e gran produtora.

Susana Astiz Blanco1, Aitor Fernández-Novo2, Ángel Revilla Ruiz3, Raquel Patrón4

1Dip. ECBHM; Investigadora titular INIA-CSIC

2Profesor adxunto, Universidade Europea de Madrid

3Residente ECBHM; Facultade de Veterinaria. Universidade Complutense de Madrid

4Profesora asociada, Facultade de Veterinaria. Universidade Complutense de Madrid RESUMO

Coidar a recría nas nosas granxas é esencial porque é o noso futuro. Estes coidados comezan xa desde a vaca seca (que xesta a nosa xata) e debemos saber que os coidados durante os primeiros días de vida teñen efectos na saúde e produtividade durante toda

a vida da xovenca e logo xa como vaca. É fundamental proporcionar un calostro de boa calidade, canto antes e en cantidade sufciente: antes das 6 h de vida, mínimo 4 litros, con calidade ideal de 22 > % Brix. A pasteurización debemos considerala coma unha moi boa opción, igual que conservar calostros no caso de que nos sobren. Igualmente, se usa-

mos calostro conservado, hai que medir sempre a súa calidade. Outro compoñente en xogo que debemos observar é a microbiota dixestiva dos nosos xatos, xa que infúe na súa saúde. Por tanto, hai que evitar os tratamentos antibióticos, que afectan tamén a esas bacterias “boas” que conforman a fora intestinal, excepto cando sexa estritamente necesario, con indicación veterinaria e vía parenteral. Finalmente, debemos atender e reducir a posibilidade de facer os nosos xatos portadores de xermes patóxenos para nós e resistentes a antibióticos!

TEMOS CONSTANCIA DOS MOITOS EFECTOS POSITIVOS

NA SAÚDE E BENESTAR DO CALOSTRO SOBRE OS XATOS

NAS PRIMEIRAS 24-48 HORAS, PERO, ADEMAIS, A LONGO PRAZO

QUE É O CALOSTRO?

O calostro bovino defínese como a secreción da glándula mamaria das vacas que se obtén durante as primeiras 24 h posparto. Posteriormente, ata os seguintes cincos días posparto considérase “leite de transición”. A composición do calostro é moi complexa (Godden et al., 2019) e consta dun 23,9 % de sólidos (o leite ten 12,9 %), catro veces máis proteína e o dobre de graxa (6,7 % vs. 3,6 %) que o leite. Este moito maior contido en proteína é importante porque se debe principalmente á gran cantidade de inmunoglobulinas (Igs), en especial a IgG (85-90 % do total). As inmunoglobulinas son proteínas cunha función especifcamente protectora fronte a xermes patóxenos e de aí a súa relevancia.

Ademais, sabemos que hai moitos máis compoñentes no calostro (Fischer et al., 2018), relevantes na súa función protectora, estimulantes do desenvolvemento de diferentes funcións vitais no xato, ou da súa micro-

biota (leucocitos maternos; factores de crecemento (IGF-I), hormonas, citoquinas, inhibidores de tripsina, factores antimicrobianos inespecífcos, vitaminas e minerais, oligosacáridos (importantes para o desenvolvemento do microbioma intestinal), ácido siálico (promotor de crecemento de bacterias benefciosas), células nai e micro RNA.

FUNCIÓNS DO CALOSTRO

O calostro ten tres funciones moi relevantes (Geiger et al., 2020), que garanten a supervivencia e a viabilidade dos xatos recentemente nados. A primeira é a meramente nutritiva, proporcionando todos os nutrientes necesarios nos seus primeiros días de vida, garantindo o seu benestar e a súa supervivencia, mesmo en climas moi fríos (a condición de que o xato sexa lambido ou secado tras o seu nacemento). Ademais, está a función protectora, á que demos sempre moita importancia, xa que, polo tipo de placenta que ten o bovino, as inmunoglobulinas maternas non poden

pasar ao feto durante a xestación e facer que naza protexido (como ocorre en humana).

A natureza ideou esta estratexia para a maioría das mamíferas de maneira que as inmunoglobulinas maternas (e máis substancias protectoras) pasen case intactas ao sangue do xato, se este as inxire co calostro nas súas primeiras horas de vida (12 horas tras o nacemento). Isto implica un mecanismo especial durante estas horas de vida do xato cando non “dixire” estas Igs (que son proteínas), senón que chegan ao torrente sanguíneo atravesando a parede intestinal e cumpren a súa función protectora. Así, o xato queda máis protexido mentres o seu sistema inmune e a súa microbiota dixestiva van madurando. Finalmente, o calostro desempeña unha función esencial: estimula o desenvolvemento de sistemas orgánicos vitais no xato, principalmente do sistema inmune e do dixestivo.

Así pois, temos constancia dos moitos efectos positivos na saúde e benestar do calostro sobre os xatos nas primeiras 24-48 h, pero, ademais, a longo prazo. Isto é, o feito de non encostrar adecuadamente as nosas xatas nese primeiro día de vida pode supor ter unha vaca (se chega a vivir ata entón) moito menos produtiva, máis susceptible a enfermar e menos lonxeva (Abuelo et al., 2021); en defnitiva, menos rendible para a empresa gandeira.

PRINCIPAIS FUNCIÓNS DO CALOSTRO

• Nutritiva: proporciona todos os nutrientes necesarios nos seus primeiros días de vida, garantindo o seu benestar e a súa supervivencia

• Protectora: pois as inmunoglobulinas maternas non poden pasar ao feto durante a xestación e facer que naza protexido (como ocorre na humana)

• Estimula o desenvolvemento de sistemas orgánicos vitais: sistema inmune e dixestivo

QUE É FTP OU FALLO DE TRANSFERENCIA PASIVA?

Comentamos que os xatos nacen desprotexidos polo tipo de placenta bovina (as Igs non pasan do sangue da nai ao sangue do feto) e que o seu sistema inmune é inmaturo nada máis nacer, polo que non son completamente capaces de defenderse fronte a retos microbiolóxicos inmediatos. De aí este

sistema tan extraordinario do calostro que posibilita que a nai lle transfra a súa inmunidade.

Pero debemos saber que, se non a muximos rapidamente tras o parto, a nai reabsorbe as Igs. Son proteínas moi valiosas e, se non llas vai poder transferir ao seu xato, vólveas pasar ao seu sangue. Así pois, sabemos que se muximos nas primeiras 2 h posparto teremos 1 l co 100 % das Igs, nas seguintes 6 h posparto xa só o 83 % das Igs, o 70 % ás 10 h e ás 48 h soamente o 10 % (Geiger et al., 2020).

Outro factor moi relevante é o momento de administración do calostro ao xato, xa que o que as proteínas pasen intactas polo tracto dixestivo ao sangue do neonato, sen ser dixeridas, é extraordinario e só ocorre durante as primeiras 24 h tras o seu nacemento (Matta et al., 1982). Logo, xa falamos do “peche intestinal”, e todo o que consuma o xato alimentarao, pero xa non poderá cumprir unha función de protección inmunolóxica potente.

Así pois, se non facemos as cousas ben respecto ao momento óptimo de muxido do calostro ou de administración, ou ben, polo que sexa, son de mala calidade, os xatos estarán máis desprotexidos ata que o seu sistema inmune poida responder por si mesmo de maneira activa, fronte aos retos microbiolóxicos aos que se enfronta.

Cando non conseguimos protexelos, falamos de xatos con “fallo de transferencia pasiva” (FTP) (fallo da transferencia maternal que non fomos capaces de garantir) e xa dependerán da súa inmunidade activa, que tarda semanas en funcionar ao 100 % (Godden et al., 2019).

Podemos detectar os xatos con FTP dunha maneira fácil en granxa, con refractómetro para proteínas totais con escala para graos Brix ou en g/dl (ópticos ou dixitais; consultade co voso veterinario), tomándolles sangue aos xatos de entre un e catro días de vida, e polo menos 1 h tras a inxestión do calostro.

Se usamos a escala de Brix, consideramos que un xato con FTP é aquel con un valor <8,1% Brix (correspóndese con 5,1 <g/dl de proteína sérica), cunha protección aceptable entre 8,1-8,8 % Brix, e a partir de 9,3 % Brix (≈ >5,8 g/dl proteínas séricas) ou máis con boa protección (Terre, 2020).

CANDO NON CONSEGUIMOS PROTEXELOS, FALAMOS DE XATOS CON “FALLO DE TRANSFERENCIA PASIVA” [...] E XA DEPENDERÁN DA SÚA INMUNIDADE ACTIVA, QUE TARDA SEMANAS EN FUNCIONAR AO 100 %

UN EXCELENTE COMIENZO PARA SU HISTORIA

LA

SALUD

DEL TERNERO

EMPIEZA CON LA VACUNACIÓN DE LA MADRE Y UN MANEJO ADECUADO

Fencovis® supone un paso adelante en la prevención frente al complejo de la diarrea neonatal del ternero.

PROTECCIÓN AVANZADA

FRENTE A LA DIARREA NEONATAL

Que relevancia ten que un xato padeza FTP? Pois moita! Sabemos que o non ter encostrado ben os xatos multiplica por 3-9 veces a morbilidade (a probabilidade de enfermar), multiplica por 5 a mortalidade, mesmo no tramo posdesteta e atrasa a idade ao primeiro parto (Godden et al., 2019). Pola contra, sabemos que xatos con maior inxestión de calostro ou que o tomaron con mellor calidade conseguen mellor ganancia de peso ata a puberdade, reducen a probabilidade de descarte durante a primeira lactación, presentan unha mellor efciencia reprodutiva a primeira xestación, producen máis en primeira e segunda lactación, e están máis días sans (Abuelo et al., 2021).

MAIOR INXESTIÓN DE CALOSTRO

• Mellor ganancia de peso ata a puberdade

• Redución de probabilidade de descarte durante a primeira lactación

• Mellor eficiencia reprodutiva á primeira xestación

• Máis produción en primeira e segunda lactación

• Máis días sans

A RECRÍA: IMPLICACIÓNS NA GRANXA

GLOBAL E O NEGOCIO

En defnitiva, todo isto comentado previamente terá máis ou menos importancia, segundo o valor que lle deamos á nosa recría nas granxas. As xatas témolas porque as necesitamos para manter o rabaño. Con todo, isto

non é un mero obxectivo numérico, senón que á parte de manter un número, pretendemos mellorar a xenética dos nosos animais, a súa produción, o tipo, a súa saúde e maximizar a súa lonxevidade. A recría é o futuro do noso rabaño e, se esta é a nosa actividade profesional, supón a sustentabilidade da nosa actividade económica, é dicir, o noso futuro profesional. Entón é realmente unha opción non coidala adecuadamente?

En números, se perdemos unha xata recentemente nada/mortinato perderemos: valor do seme (1,3-2,5 dose) máis o valor de venda da xata recentemente nada, máis a repercusión na taxa de reposición (obríganos a inseminar máis animais con seme de leite ou a comprar xovencas para manter o rabaño). A partir de aí, a maior idade, maior investimento existe nela, e o seu valor, así que canto maior sexa cando morra, máis perderemos. Se hoxe unha xovenca a piques de parir pódenos custar ata 3.000 €, este será o valor do primeiro litro de leite que dea tras o seu primeiro parto! A primeira lactación en realidade só serve para amortizar o investido nela (Ohnstad, 2010; Virtala et al., 1996).

Vimos que o que facemos coas nosas xovencas durante as primeiras 24 h de vida pode determinar que cheguen ao seu primeiro parto e sobrevivan a primeira lactación: non merece a pena priorizar o tempo para facer as cousas ben neses momentos especifcamente?

PAUTAS CLAVES DE MANEXO REFERENTES AO CALOSTRO E MÁIS…

Así pois, repasemos de maneira moi resumida, case telegráfca, as pautas clave no manexo para obter unha recría sa, lonxeva (que nos faga polo menos dúas lactacións completas) e gran produtora.

Nós englobámolas en tres grandes bloques: os coidados da vaca no último terzo de xestación (que leva a recría no seu útero) para garantir un desenvolvemento fetal adecuado, o nacemento de xatos neonatos fortes e capaces de permanecer sans. Daquela, os coidados do neonato ou xato recentemente nado, durante as súas primeiras 24 h para manter os xatos fortes, sans e inmunocompetentes. Finalmente, os coidados dos xatos en si, para mantelos sans, pero cun desenvolvemento orgánico adecuado e un crecemento rápido (Barrier et al., 2012; Farm Health Online, 2018; Godden et al., 2019).

BrixEquivalencia proteínas séricas

As xatas témolas porque as necesitamos para manter o rabaño

A ADMINISTRACIÓN DO CALOSTRO DEBEMOS FACELA NÓS E RECOMENDÁMOLA PREFERENTEMENTE DESDE RECIPIENTES CON MAMADEIRA (BIBERÓN OU CUBO), ENSINÁNDOLLE AO XATO A INXERILO VOLUNTARIAMENTE

A FORMACIÓN DO PERSOAL/GANDEIRO COIDANDO AS VACAS SECAS, OS PARTOS E OS XATOS, É ESENCIAL

OS TRES GRANDES BLOQUES A TER EN CONTA

• Coidados da vaca no último terzo de xestación

• Coidados do neonato ou xato durante as súas 24 primeiras horas de vida

• Coidados dos xatos en si

destas funcións de vital importancia para toda a granxa. Se sabemos que é importante o que facemos, farémolo mellor. Involucrar os empregados na toma de novas decisións e cambios de protocolos é moi positivo para todos, e debemos sempre monitorizar e avaliar as actuacións, sen percibilo nin transmitilo como “vixilancia” senón como modo de traballo, para determinar onde traballamos excepcionalmente ben (e premialo) e onde podemos seguir mellorando.

Antes de abordar estes bloques, quixeramos salientar a relevancia e o valor do traballo que implican estas actividades na granxa. Xa sexamos nós mesmos os gandeiros/propietarios, ou ben os xerentes e teñamos traballadores ao noso cargo, en calquera caso debemos ser conscientes da relevancia diso e comunicalo (Klein-Jöbstl et al., 2014). Para iso, a formación do persoal/gandeiro coidando as vacas secas, os partos e os xatos, é esencial.

Para facilitar o traballo e asegurar a súa excelencia, recomendamos protocolizar as actividades, ofrecer formación/asistir a sesións formativas (charlas, seminarios, eventos organizados na mesma granxa…). É relevante motivar o persoal, ou a nós mesmos, dando e salientando o valor

No referente aos coidados da vaca (Geiger et al., 2020), sabemos que é moi relevante minimizar o estrés: en secado, en periparto, por manexo, por reagrupamentos, por ambiente inadecuado, por estrés por calor, entre outros. Este último tipo de estrés reduce o desenvolvemento fetal e fai que a vaca non produza un calostro de calidade adecuada. Hai que ter as nais vacinadas fronte aos xermes que producen diarrea neonatal en xatos e procurar que seguisen unha estratexia de secado adecuado (evitar especifcamente as mastites, xa que un ubre con mastite non produce calostro de calidade, ou incluso non produce calostro en absoluto!). A alimentación das nais debe ser específca para esta fase, con ou sen ración pre e periparto, segundo as indicacións do noso asesor veterinario, asegurando cubrir as súas necesidades específcas desta fase e previndo os problemas inmediatos da vaca en transición. Ademais, cómpre maximizar a hixiene do ambiente que rodea a nosa vaca seca e periparto. En xeral, a hixiene é esencial en toda a granxa, pero nestes grupos de animais: vaca seca, parto e transición e xatos neonatos e lactantes, é extraordinariamente relevante.

O parto é un momento clave para a vaca, para o calostro e para a xata (o noso futuro…), de maneira que temos que facer as cousas moi ben (Quigley et al., 1998; Quigley, 2002). Tratemos de reducir as distocias, xa desde o momento da inseminación, elixindo ben os touros. A atención do parto debe ser adecuada: nin precipitada nin demasiado tarde; nunha parte da granxa específca para atender partos (parideiras); extremando a hixiene nos operadores e o material utilizado se debemos intervir e coñecendo (e limitando) a capacidade de tracción a efectuar. Se o parto non avanza, debemos chamar o noso veterinario.

Finalmente, debemos coñecer o estado infeccioso das nosas vacas no caso de enfermidades transmisibles vía vertical ou a través do calostro (BVD, paratuberculose, neospora…) e seguir as indicacións do noso veterinario para reducir/controlar/eliminar as citadas enfermidades do noso rabaño. Lembrade que a pasteurización non garante que o calostro estea libre de micobacterias, especifcamente de Mycobacterium avium paratuberculosis, así que non é seguro dar calostros de vacas con paratuberculose, nin sequera pasteurizado, ou de vacas con Mycoplasma spp. (Godden, 2008). Por iso é tan importante gardar calostros de boa calidade, facendo un banco deste que poida asegurarnos unha boa transferencia pasiva nestes casos.

Como dixemos anteriormente, o muxido do calostro debe ser inmediato tras o parto (2-6 h posparto). As vacas deben ter períodos de secado adecuado, de entre 45 e 60 días (vacas con secados moi curtos ou moi longos produce un calostro de peor calidade,

ademais de ver reducida a súa produción nun 10 % con secados inferiores a 30 días; Bachman e Schairer, 2003); sempre evitar calostros de vacas con mastite, sanguinolentos, ou de vacas que secretan calostro no preparto ou de vacas muxidas antes do parto. O muxido deste debe ser exquisitamente hixiénico, idealmente na sala de muxido e de ubres igualmente limpas e desinfectadas. O reconto bacteriano total aceptable nunca debe superar 100.000 UFC/ml, e recoméndase un nivel de 10.000 <UFC/ml, con: <1.000 UFC/ml de coliformes (sendo 10.000 UFC/ml de coliformes inaceptable) e <20.000 UFC/ml de bacterias aerobias.

Debemos obter calostros exclusivamente de vacas sas, libres de paratuberculose ou mastite e con condición corporal correcta para evitar que as vacas excreten altas cantidades de corpos cetónicos polo calostro. En caso de decidir facer pooles (mesturas) de calostro, sempre debemos pasteurizarlo e medir a súa calidade previamente. A determinación do calostro pódese facer con refractómetro Brix, considerándose o punto de corte para conservalos calostros con máis de 50 g/ml de Ig, o que é equivalente a un valor Brix de 22 > %.

En calquera caso, cando falamos de “desbotar” calostros, referímonos só se nos sobran e podemos elixir ou se imos conservalo (en refrixeración ou conxelación). Nestes casos, só facelo de calostros de boa calidade. Con todo, se non sobra, aínda que sexa un calostro de menor calidade, sempre é mellor administralo natural de menos calidade a un xato que nada, ou darlle substitutivos artifciais. A única excepción a esta regra é o caso de nais con paratuberculose e micoplasma.

HAI QUE TER AS NAIS VACINADAS FRONTE AOS XERMES QUE PRODUCEN

DIARREA NEONATAL EN XATOS

E PROCURAR QUE SEGUISEN UNHA ESTRATEXIA DE SECADO ADECUADO

Se decidimos conservar o calostro, debemos usar recipientes limpos e preferentemente opacos, de 2 l de capacidade, extremando as condicións hixiénicas; etiquetalos ben con data, identifcación da nai ou do pool, e calidade. Para conservar o calostro períodos de tempo curto (máximo sete días) débese refrixerar inmediatamente tras o seu envasado a 2-5 °C (en neveira). Se o queremos conservar durante máis tempo, debemos conxelalo a -20 °C, ata 12 meses. Neste caso, recomendamos encarecidamente realizar previamente a súa pasteurización.

Se non medimos a calidade do calostro con Brix, só debemos conservar calostro de vacas SAS, sen mastite, con historial sanitario adecuado e controlado, con programa de vacinas completo e secado adecuado, condición corporal correcta ao parto (nin moi gordas nin

A hixiene é esencial en toda a granxa, pero nestes grupos de animais: vaca seca, parto e transición e xatos neonatos e lactantes, é extraordinariamente relevante

moi delgadas), que non adiantase o parto e que este fose eutócico.

Non é verdade que, canto máis calostro dá unha vaca, peor é a súa calidade, polo menos ata un límite. Demostrouse que as vacas leiteiras que dan no primeiro muxido ata 8,5 l de calostro é da mesma calidade que as que dan menos volume. A partir de aí, si vemos un efecto de dilución. Tampouco descartedes como regra fxa os calostros segundo o número de parto.

En canto aos coidados do neonato ou xato recentemente nado e as súas primeiras 24 horas de vida (Godden et al., 2019), debemos dominar as técnicas de reanimación do neonato no nacemento, por se son necesarias; explorar e desinfectar o cordón umbilical (con povidona iodada 7-10 %); secar o xato, asegurando que consegue unha temperatura corporal adecuada (pódense utilizar lámpadas de infravermellos, abrigos e parideiras moi ben encamadas). Inmediatamente tras o nacemento, débese administrar o calostro, se o xato está san e non acidótico, e pódese adoptar a postura de decúbito esternal (sentado sobre o peito) en cinco minutos, o que lle facilita a regulación da súa pH e a respiración. Se o toma el só, indica moi bo prognóstico. Se non, debemos colocarlle nós mesmos, e se o xato mantén a postura, o prognóstico tamén será bo. En todo momento hai que maximizar a hixiene e reducir o estrés. Actualmente, recomendamos a permanencia do xato coa nai durante unhas horas posparto, porque mellora a absorción de Igs calostrais, o seu benestar e a súa vitalidade. Só podemos desaconsellar esta pauta en función do estado infeccioso da nai, e seguindo recomendación veterinaria específca.

Por suposto, e tal e como repasamos antes, nestes primeiros momentos, debemos administrarlle ao xato un calostro de calidade e canto antes, porque, se non, as Igs non poderán pasar ao seu sangue (Quigley et al., 1998).

Se se efectúa a administración do calostro directo da nai, este debe ser recentemente muxido, e administralo o máis rápido posible. Pero se se tarda máis de 1 h entre o muxido e a súa administración, debemos colocar o calostro na neveira para preservar a calidade hixiénica.

Canto debemos administrar? Como o obxectivo é evitar o FTP, dependerá da calidade do calostro cando facemos os cálculos a mínimos. Con todo, sabe-

mos que, canto máis, mellor, así que nos adaptamos ao que un recentemente nado pode inxerir: mínimo, 4 litros de calostro de calidade aceptable, nas primeiras 6 h (poden ser dunha única toma). Unha pauta máis específca é administrar un mínimo do 10 % do peso vivo do xato, co seguinte réxime: mínimo 2 l nas 2 primeiras horas de vida, recomendando ata 4-5 l nas primeiras 6 horas de vida, e outros 2-5 l nas seguintes 12 horas

A administración do calostro debemos facela nós e recomendámola preferentemente desde recipientes con mamadeira (biberón ou cubo), ensinándolle ao xato a inxerilo voluntariamente. Se isto non é posible, considerade a administración forzada con sonda esofáxica. Neste caso, o persoal responsable debe ser adestrado por un veterinario e o volume a administrar debe ser de 4 l nas primeiras 6 h de vida. Como dixemos anteriormente, administrar o calostro en presenza da nai mellora a absorción de inmunoglobulinas e redunda nun mellor benestar animal. Ademais, o que deixemos os xatos con elas unhas horas, non implica que non demos nós o calostro, porque sabemos que un terzo dos xatos que maman libremente os calostros adquiren FTP.

Debemos coidar especifcamente a temperatura deste ao administralo, especialmente se é calostro refrixerado ou conxelado. En caso de calostros conservados, hai que temperalos antes da súa administración ao baño maría (non con microondas porque desnaturaliza as Igs), a 35-40 °C e cunha distribución homoxénea da temperatura (remover o calostro mentres se quenta). Exceder esta temperatura afecta ás proteínas e empobrece a calidade do calostro.

Para rematar este punto, hai que salientar de novo na hixiene. Hai que ser especialmente coidadoso coa limpeza do material utilizado para muxir, conservar e administrar o calostro, lavando e desinfectando todos os utensilios usados, despois de cada uso cunha pauta alternada de xabóns e desinfectantes e con auga a diferentes temperaturas, semellante aos ciclos de lavado do sistema de muxido.

O último bloque engloba os coidados do xato, a partir das súas primeiras 24 h de vida, o que inclúe a súa alimentación, o aloxamento e manexo sanitario (Barrier et al., 2012; Quigley, 2002).

NUNCA SE DEBE UTILIZAR LEITE DE DESCARTE POR RESIDUOS ANTIBIÓTICOS OU CÉLULAS SOMÁTICAS, POIS AFECTA Á FLORA DIXESTIVA NO PRIMEIRO CASO E O CONSUMO DE LEITE CON ALTO NIVEL DE CÉLULAS SOMÁTICAS AUMENTA A INCIDENCIA DE MASTITE NA IDADE ADULTA

El Plan del Periodo Seco de De Heus te ayudará a optimizar la transición entre lactancias para mejorar el rendimiento de tus vacas y reducir significativamente el impacto de las enfermedades en tu rebaño. Conseguirás resultados sorprendentes, ahorrando tiempo, dinero y esfuerzo.

El Plan del Periodo Seco de De Heus te ayudará a optimizar la transición entre lactancias para mejorar el rendimiento de tus vacas y reducir significativamente el impacto de las enfermedades en tu rebaño. Conseguirás resultados sorprendentes, ahorrando tiempo, dinero y esfuerzo.

Sempre que sexa posible, recoméndase a administración prolongada de calostro/leite intermedio, polo menos nas primeiras 36-48 h de vida, e mesmo pode chegar aos sete-catorce días. Se temos leite de transición, recomendamos dar 6 l/día durante todos os días que poidamos, ata as dúas semanas de vida. Outra opción é suplementar o leite ou o lactorreemprazante habitual con 250 ml de calostro de primeiro muxido/día, durante sete días de vida do xato. Esta pauta induce un mellor aproveitamento de células inmunes, citoquinas e factores de crecemento presentes no calostro, mellorando a súa saúde.

Durante o resto da lactación, se se pode, é preferible alimentar os xatos con leite de vaca, en xeral, cunha pauta por defecto de 6 l/día, mínimo 12 % do peso vivo/día (tamén se poden aplicar pautas de alimentación

ad libitum, e ter acceso a penso de

máis intensivas, sempre baixo asesoramento veterinario); se non, administrar lactorreemprazantes de alta calidade, sen proteína vexetal, seguindo as recomendacións do fabricante, excepto por indicación do veterinario responsable. A temperatura de reconstitución debe oscilar entre 41-42 ˚C e de administración de 37-38 ˚C. Nunca se debe utilizar leite de descarte por residuos antibióticos ou células somáticas, pois, como xa dixemos, afecta á fora dixestiva no primeiro caso e o consumo de leite con alto nivel de células somáticas aumenta a incidencia de mastite na idade adulta.

Os xatos deben recibir sempre auga apta para o consumo humano, ad libitum, e ter acceso a penso de iniciación, sempre limpo e descartando o deixado a diario.

DEMOSTROUSE QUE HAI UNHA MICROBIOTA DIFERENTE EN XATOS QUE PREDOMINANTEMENTE ESTÁN SANS RESPECTO DOS XATOS QUE FRECUENTEMENTE ENFERMAN

Cada vez máis tendemos a tentar maximizar o estado de benestar dos animais, pous sempre redunda nunha mellor saúde e produtividade. Así pois, no caso das xatas, sabendo que son animais sociais, recomendamos aloxalas individualmente o menor tempo posible, xa que invisten menos tempo en comer, van menos ao comedero e empezan a comer penso máis tarde que as tenreiras aloxadas en parellas (De Paula Vieira et al., 2010). Daquela, mentres estean en casetas individuais (permitindo que se vexan e se poidan tocar coas súas veciñas de liña), é interesante permitir que compartan o soportal por parellas para facilitar a súa socialización e o desenvolvemento das súas habilidades cognitivas. Se se pode, que pasen a grupos de catro canto antes para reducir as reaccións asociadas á tensión (Duve e Jensen, 2011).

O ambiente debe estar sempre limpo e seco, encamando adecuadamente, engadindo cama progresivamente (reduce tensión respecto baleirar todo o chan). Tras o cambio de casetas/lote hai que efectuar un baleiro sanitario e esterilización de superfcies (sol, solucións desinfectantes…), antes de aloxar novos animais. A temperatura ambiental debe ser adecuada tamén, protexéndoos da excesiva calor (dobres sombras), de precipitacións e de ventos.

Os xatos deben recibir sempre auga apta para o consumo humano,

iniciación, sempre limpo e descartando o deixado a diario

Cada vez máis tendemos a tentar maximizar o estado de benestar dos animais, sabendo que isto sempre redunda nunha mellor saúde e produtividade

Os xatos requiren unha vixilancia frecuente, diaria e especializada, efectuada por persoal adestrado e con experiencia

Os xatos requiren unha vixilancia frecuente, diaria e especializada, efectuada por persoal adestrado e con experiencia, que deben atender ao seu comportamento, inxestión, actitude… para posibilitar o diagnóstico canto antes de calquera patoloxía. Recomendamos especifcamente monitorizar o nivel de FTP nas granxas. En rabaños grandes determinar aproximadamente un 10 % dos xatos nados ao ano e en granxas de menos de 50 vacas, se é posible, determinar se temos ou non FTP en todos os xatos posibles.

O último punto de interese, que non é novo, pero ao que cada vez lle damos máis relevancia, é o coidado da microbiota dixestiva dos nosos animais e, no caso dos xatos, a garantir unha implantación dunha microbiota adecuada, desde o seu nacemento.

Sabemos que os xatos non nacen estériles. Xa conviven con microorganismos en case todas as súas cavidades e, especialmente, no tracto dixestivo. É a este conxunto de microorganismos aos que denominamos microbiota dixestiva. Sabemos que é benefciosa, porque protexe fronte a bacterias patóxenas, contribúe ao desenvolvemento e bo funcionamento da mucosa dixestiva, aínda que aínda descoñecemos como e en que medida exerce estes efectos.

Os xatos xa nacen con bacterias e arqueas no intestino, provenientes da nai (moi semellante á fora da súa boca), cremos que pola inxestión de líquido amniótico durante a súa fase fetal. Logo, se atravesan a canle do parto (non son xatos de cesárea), a microbiota dixestiva inclúe fora vaxinal da nai. Ás tres semanas de vida do xato, a súa fora dixestiva parécese á fora cu-

tánea do ubre da nai en xatos que maman dela. Así pois, vemos que é algo tremendamente dinámico, variable e, ademais, difre do tramo dixestivo que analicemos. Aínda que non podemos afrmar que microbiota específca é mellor, ou se ten efecto terapéutico, demostrouse que hai unha microbiota diferente en xatos que predominantemente están sans respecto dos xatos que frecuentemente enferman. Por tanto, tentamos identifcar pautas de manexo que garantan esa microfora que vimos nos xatos sans.

E nisto o calostro volve ser fundamental, xa que favorece a implantación de microbiota saudable con determinados compoñentes específcos, coma son o ácido siálico, factores de crecemento, oligosacáridos, células vivas maternas…

Outra pauta de coidado específco da microbiota é, como xa dixemos, evitar tratamentos antibióticos, exceptuando aqueles imprescindibles, indicados polo veterinario, e evitando a vía oral. Nunca lles debemos dar leite con residuos antibióticos aos xatos e non se debe retirar o leite en xatos con diarrea, xa que non só alimenta os mesmos xatos, senón que desa nutrición oral depende tamén a supervivencia da microbiota saudable. Por iso, recomendamos tomas de leite de menos volume, pero máis frecuentes, en xatos con diarrea que xa beben voluntariamente.

En xeral, debemos ser conscientes de que se usamos mal os antibióticos nos nosos xatos podémoslles facer portadores de xermes multirresistentes, MOI perigosos para a saúde humana.

DEBEMOS SER CONSCIENTES DE QUE SE USAMOS MAL OS ANTIBIÓTICOS NOS NOSOS

XATOS PODÉMOLOS FACER PORTADORES DE XERMES MULTIRRESISTENTES, MOI PERIGOSOS PARA A SAÚDE HUMANA

BIBLIOGRAFÍA

• Godden SM, et al. Vet Clin North Am Food Anim Pract. 2019;35(3):535–556.

• Fischer AJ, et al. J Dairy Sci. 2018;101:401–407.

• Geiger et al., J Anim Sci 2020 98 Suppl S126-S132

• Matte JJ, et al. J Dairy Sci. 1982;65(9):1765–1770.

• Abuelo A, et al. Animals. 2021;11(3):782.

• Klein-Jöbstl, et al. J Dairy Sci. 2014;97(8), 5110-5119.

• Barrier et al. Prev Vet Med, 2012; 103(4), 248-256.

• Farm Health Online; 2018: https://www.farmhealthonline.com/disease-management/cattlediseases/colibacillosis/

• Terre M. 2020; 20:102-106.

• OhnstadI; 2010; https://nadis.org.uk/disease-a-z/cattle/calf-management/calf-nutrition-andcolostrum-management/

• Virtala et al. J Dairy Sci. 1996; 79(6), 1040-1049.

• Barrier AC, et al. Prev Vet Med. 2012;103(4):248–256.

• Raboisson D, et al. PLoS One. 2016;11(3):e0150452.

• Godden S. Vet Clin North Am Food Anim Pract. 2008;24(1):19-39

• Quigley, et al. 1998, J Dairy Sci 81:2779-2790 3

• Quigley J. Advances in Dairy Technology. 2002;14:273.

• Bachman KC, Schairer ML, 2003. J Dairy Sci.;86(10):3027-37.

• Duve LR, Jensen MB, 2011. Appl. Anim. Behav. Sci. 135:34–43

• De Paula Vieira A, et al., 2010. J. Dairy Sci. 93:3079–3085

Estrés por calor: en Trouw Nutrition te ofrecemos las mejores soluciones para prevenirlo

O impacto do estrés por calor no estado inmunolóxico das vacas leiteiras

Neste estudo analizo como o estrés por calor inflúe negativamente no sistema inmunolóxico dos nosos animais, o cal provoca, entre outras enfermidades, o aumento de mamites, o que pode carrexar reducións no rendemento e a calidade do leite e, en consecuencia, o aumento no uso de medicamentos e da taxa de sacrificio.

Israel Flamenbaum, Ph.D Cow Cooling Solutions, Ltd, Israel

Ében sabido que o estrés por calor (HS polas súas abreviaturas en inglés: Heat Stress) infúe negativamente no benestar, a saúde e a produtividade das vacas leiteiras e é un problema global multimillonario. Deteriora o rendemento das vacas durante o verán cando están expostas a altas temperaturas ambientais, radiacións solares directas e indirectas e alta humidade. Aínda que se lograron avances signifcativos nas últimas décadas para mitigar o impacto negativo de HS, como a modifcación física do medio ambiente para protexer as vacas da radiación

solar e a calor, ou axudalas a disipala no medio ambiente, todavía segue a ser un desafío importante para a industria láctea, que compromete a saúde e o benestar do gando leiteiro, así como a economía dos agricultores e da industria. En tal escenario, é esencial ter unha boa comprensión de como o sistema inmunolóxico do gando leiteiro responde á HS e identifcar as respostas variables entre as vacas. Esta comprensión axudará a enfrontar mellor o estrés por calor, a través de melloras nutricionais e de manexo e, en paralelo, identifcar vacas leiteiras resistentes á calor a través de melloras xenéticas, para apoiar a produción sustentable de gando leiteiro.

O ESTRÉS POR CALOR AFECTA

NEGATIVAMENTE AO SISTEMA INMUNITARIO DAS VACAS A TRAVÉS DO EIXE HIPOTALÁMICOPITUITARIO-SUPRARRENAL, O QUE IMPLICA UN CAMBIO NA FUNCIÓN INMUNITARIA ADAPTATIVA

O estrés por calor (HS) é un fenómeno complexo que desencadea unha variedade de mecanismos de resposta das vacas que teñen un impacto negativo no seu benestar e produción. Aínda que estes efectos negativos están ben establecidos e sábese que están asociados coas respostas de produción, estudos recentes mostran que o HS produce efectos negativos na resposta inmune da vaca leiteira e, por tanto, infúe indirectamente no seu rendemento. O estrés por calor afecta negativamente ao sistema inmunitario das vacas a través do eixe hipotalámico-pituitariosuprarrenal, así como un cambio na función inmunitaria adaptativa, o que debilita a súa función inmunitaria.

Hai sufcientes datos que demostran o impacto do aumento da temperatura e a humidade nas respostas endócrinas á HS no gando leiteiro, especialmente os cambios na concentración de hormonas, coma o estróxeno, a prolactina e o cortisol, que tamén brindan unha indicación do posible impacto no sistema inmunolóxico.

A mastite representa unha das principais enfermidades do gando inducidas por patóxenos durante a lactación, e hai evidencia de que o estrés por calor exacerba a aparición da enfermidade debido aos seus efectos sobre a función inmunolóxica, o que resulta en reducións no rendemento e na calidade do leite, e en paralelo, aumento no uso de medicamentos e na taxa de sacrifcio de vacas. Así mesmo, tamén se observou durante décadas unha vinculación das enfermidades uterinas co estrés por calor. Atopouse que a porcentaxe de vacas con placenta retida e metrite se duplicou no verán en relación co inverno. Os datos recompilados de vacas que presentan retención de placenta e metrite indican unha maior incidencia no verán, independentemente da carga bacteriana, e unha maior persistencia dos impactos negativos das devanditas enfermidades no rendemento, cando ocorren nos meses de verán fronte aos do inverno

FUNCIÓN INMUNOLÓXICA E ESTRÉS POR CALOR

Hai polo menos catro formas posibles nas que o estrés por calor afecta á función inmunolóxica das vacas:

1. Reduce a liberación da hormona estróxeno, que ten un efecto de mellora inmunolóxica, ao modular a función das células B.

2. Suprime a síntese e liberación de citocinas, que teñen funcións importantes na reparación do dano tisular inducido quimicamente e na modulación das reaccións inmunitarias.

3. A medida que aumenta a intensidade do estrés por calor, a capacidade fagocítica das células diminúe, o que indica unha diminución funcional na resiliencia do sistema inmunitario.

4. Provoca unha redución no consumo de alimento, o que supón unha depresión da actividade da glándula tiroides e conduce a unha diminución dos niveis de hormona tiroidea. Isto pode afectar signifcativamente á función do sistema inmunolóxico, xa que as hormonas tiroideas teñen un papel importante na autoinmunidade e a eliminación de patóxenos. A redución da inmunidade en condicións de estrés por calor pode ocorrer no período pre- e posnatal das crías recentemente nadas, no período seco e na lactación. No período seco, que pode caracterizarse tamén como o período de “non lactación entre lactacións sucesivas”, podemos observar no gando leiteiro incidencias elevadas de enfermidades patoxénicas e metabólicas. As novas infeccións intramamarias alcanzan o seu punto máximo ao redor do secado e o parto, en relación con todas as demais fases da lactación. As taxas de incidencia varían segundo a estación, pero adoitan ser máis altas no verán ca no inverno. O potencial dunha maior carga de patóxenos aumenta coa temperatura ambiente alta do verán e afecta negativamente a función inmunolóxica das vacas. Observouse nos períodos secos, correspondentes aos meses de verán, a maior incidencia de mastite, enfermidade respiratoria e abomaso desprazado, o que suxire que as altas temperaturas ambientais no verán reduciron a competencia inmunolóxica das vacas e poden alterar a resposta ao posparto, desafío de patóxenos, especialmente ao comezo da lactación.

RELACIÓN ESTRÉS TÉRMICO-INMUNIDADE

Entre os factores que afectan a relación estrés térmico-inmunidade, podemos incluír os seguintes:

Tipo de patóxeno

Os virus son xeralmente menos sensibles ao cambio de temperatura, mentres que a supervivencia e a proliferación de bacterias poden mellorar linealmente cun aumento de temperatura.

Raza do animal e nivel de produción

As vacas holstein vense signifcativamente menos afectadas que as pardosuízas, o que indica certa variabilidade xenética na resiliencia ao estrés por calor. As vacas de alto rendemento xeran máis calor metabólica, para ser disipada no medio ambiente, son máis sensibles ao estrés por calor e, daquela, poden sufrir unha deterioración da función do sistema inmunolóxico antes.

Duración da exposición ás condicións de HS

A función inmunolóxica suprímese e a gravidade da infección aumenta a medida que se alonga a duración do calor. Os avances nas estratexias de manexo e nutrición axudan a mitigar os efectos negativos do HS nas vacas e melloran o seu desempeño en condicións de HS. As estratexias de mitigación da calor, como proporcionar sombra, o uso adecuado de ventiladores e aspersores para arrefriar directamente a as vacas, ou usar paneis evaporativos ou de nebulización para arrefriar os establos (especialmente en climas secos), teñen o potencial de axudar as vacas a manter temperaturas corporais normais, un aspecto clave, necesario para previr a deterioración da función do seu sistema inmunolóxico. As prácticas nutricionais, como ofrecerlles as vacas acceso gratuíto a auga fresca e limpa e alimentos frescos durante todo o día, mellorar a calidade da forraxe, aumentar a enerxía da dieta e a densidade de proteínas, poden permitir que estas manteñan un bo rendemento e un bo sistema inmunolóxico en condicións de estrés por calor. Recentemente, aparecen no mercado algúns aditivos nutricionais, supostamente para mellorar o sistema inmunolóxico das vacas, principalmente en condicións de HS. Os agricultores deben comprobar e avaliar a súa efcacia e a conveniencia do seu uso para alcanzar os obxectivos para os que foron desenvolvidos.

A MASTITE REPRESENTA UNHA DAS PRINCIPAIS ENFERMIDADES DO GANDO INDUCIDAS POR PATÓXENOS DURANTE A LACTACIÓN, E HAI EVIDENCIA DE QUE O ESTRÉS POR CALOR EXACERBA A APARICIÓN DA ENFERMIDADE

CONCLUSIÓN

O impacto do estrés por calor nas respostas inmunes das vacas leiteiras pódese reducir adoptando estratexias de mellora apropiadas; entre elas, intervencións nutricionais e implementación de estratexias de mitigación de calor, adaptándoas ás condicións especiais de cada granxa. Isto é importante en todo o ciclo de vida das vacas, pero en especial cando están no período seco e na lactación temperá. Paralelamente, o uso dos métodos actuais de selección de animais e o desenvolvemento de razas resilientes ao clima poden apoiar, xunto coas prácticas de manexo e nutrición mencionadas anteriormente, á sustentabilidade e rendibilidade dos sistemas de produción de vacas no futuro.

Condicións das vacas paridas a principios do verán

As vacas paridas a inicios da época estival deben estar en condicións corporais adecuadas, ademais de seren arrefriadas intensamente. Poñemos o foco neste tema ao longo das seguintes páxinas.

Israel Flamenbaum, Ph.D Cow Cooling Solutions, Ltd, Israel

Nas últimas catro décadas desenvolvéronse nos sectores lácteos dos países de clima cálido sistemas de arrefriamento efcientes baseados na evaporación da auga da superfcie da vaca. O principal efecto do arrefriamento é reducir a caída no consumo de alimento, causada polo estrés por calor, ademais da caída normal no consumo de alimento ao comezo da lactación, como resultado da mobilización das reservas corporais e con todos os seus signifcados metabólicos.

Hai uns anos, realizamos unha investigación na que estudamos a posibilidade, ao aumentar (mediante

manipulacións dietéticas ao fnal da lactación e o período seco) as reservas corporais de vacas que están programadas para parir a principios do verán, coa fnalidade de compensar a baixa inxestión de alimento da vaca a principios da lactación que sucedía en condicións estresantes de verán. Esta investigación foi publicada no American Journal of Dairy Science (a fonte aparece ao fnal deste artigo).

Oitenta vacas adultas, programadas para parir a fns da primavera e principios do verán, foron asignadas ao chou no último trimestre da lactación en dous grupos. A condición corporal das vacas manipulouse a través da concentración de enerxía da dieta na lactación tardía e o período seco, para alcanzar unha condición corporal alta (3,50) e baixa (2,75) ao parto (aumentando ou reducindo a cantidade de

enerxía consumida, segundo o grupo de condición corporal que a vaca foi asignada). Despois deste, as vacas de ambos os grupos foron asignadas a un de dous tratamentos. Un deles consistiu en arrefrialas mediante ciclos combinados de mollado e ventilación forzada (30 segundos de aspersión cada 5 minutos), administrados nunha duración de 30 minutos cada vez, 7 veces ao día (cada 2-3 horas).

Debido a limitacións técnicas, puidemos medir só a inxestión de alimentos das vacas (en grupo), para comparar as vacas arrefriadas coas non arrefriadas. As primeiras consumiron signifcativamente máis alimento durante o principio da lactación no período do verán (19,4 vs. 17,8 kg/día), respectivamente, mentres que o consumo de auga das vacas arrefriadas foi aproximadamente 10 litros por día menor ca o das vacas control (93 fronte a 103 litros por día), respectivamente.

A temperatura corporal diaria media das vacas arrefriadas foi menor

OITENTA VACAS ADULTAS, PROGRAMADAS PARA PARIR A FINS DA PRIMAVERA E PRINCIPIOS DO VERÁN, FORON ASIGNADAS AO AZAR NO ÚLTIMO TRIMESTRE DA LACTACIÓN EN DOUS GRUPOS

La cetosis es más común de lo que piensas

Táboa 1. Rendemento da media diaria do leite, graxa láctea, proteínas e sólidos lácteos totais en vacas que exerceron en puntuación de condición corporal alta e baixa, con e sen arrefriamento intensivo ao comezo da lactación subseguinte no verán

ao parto

que a das vacas control (38,7 °C e 39,2 °C), respectivamente. A temperatura corporal máxima diaria foi de 38,9 °C vs. 39,7 °C, nas vacas arrefriadas e de control, respectivamente. As medicións de temperatura corporal dinnos moito acerca da efectividade do tratamento de arrefriamento que reciben as vacas (manter as vacas por baixo de 39,0 °C ) durante todo o día. Volverei sobre este importante logro cando discuta os resultados de fertilidade presentados neste artigo.

PRODUCIÓN DE LEITE

A produción de leite e a súa composición nos 85 días pico de verán (mediados de xullo a fnais de setembro) amósanse na táboa 1.

Los niveles de cetosis observados en la granja pueden ser ampliamente subestimados. A menos que estés buscando activamente, es posible que no asocies necesariamente las altas tasas de enfermedad de transición, el bajo rendimiento y fertilidad con niveles elevados de BHB

¿Tu rebaño está en riesgo?

Pregunta a tu veterinario hoy mismo cómo prevenir la cetosis en tu granja. También puedes contactar con el Equipo de Elanco. Más en https://vetconecta.elanco.com/plataformas-de-conoci miento/descubre-que-es-vital-90tm-days

Incluso granjas de alta producción y buen manejo pueden tener más del 40% de sus animales en riesgo.1,2

PARA ALCANZAR OS NIVEIS DE CONCEPCIÓN INVERNAL NO PERÍODO ESTIVAL, CÓMPRE [...] QUE ESAS VACAS CHEGUEN A PARIR A PRINCIPIOS DO VERÁN EN CONDICIÓNS CORPORAIS ADECUADAS

Táboa 2. Relación entre a condición corporal das vacas en partos ao comezo do verán e o tratamento de arrefriamento durante o verán, ao intervalo entre o parto e a renovación da actividade ovárica, a manifestación de signos de estro e a concepción

Do presentado na táboa 1 podemos ver un claro efecto positivo do tratamento de arrefriamento no rendemento do leite, así coma no contido de sólidos. Con todo, tamén a puntuación de condición corporal máis alta nas lactacións que comezan a principios do verán ten un efecto positivo no rendemento do leite e, especialmente, no seu contido total de sólidos.

É vantaxoso ter máis reservas de enerxía corporal nestas vacas, sobre todo nas que non están refrixeradas. A alta condición corporal durante o parto modera a diminución na produción de leite e sólidos lácteos a principios da lactación, tras a exposición a condicións de estrés por calor. Os resultados deste estudo mostran que una puntuación de condición corporal máis alta no parto ao nivel recomendado, en combinación cun arrefriamento intensivo das vacas ao principio da lactación, cando isto ocorre no verán dá os mellores resultados. Doutra banda, o peor ocorre cando as vacas paren en condición corporal baixa e están expostas a condicións de estrés por calor ao principio da lactación cando ocorre no verán. Como se pode ver na táboa, estas vacas produciron menos leite e menos sólidos lácteos e, como veremos máis adiante neste artigo, sufrirán tamén de pobres

trazos de fertilidade na lactación subseguinte.

FERTILIDADE

Na táboa 2 preséntase a relación entre a condición corporal no parto, que ten lugar a principios do verán, e os diferentes parámetros relacionados coa fertilidade de vacas arrefriadas vs. non arrefriadas.

A partir do presentado na táboa 2, pódese ver que o parto en condición corporal alta, como se recomenda, e o arrefriamento das vacas na lactación temperá, que ocorre no verán, están positivamente relacionadas co retorno temperán das vacas á actividade sexual normal despois do parto. Como se viu anteriormente, con respecto á produción de leite, tamén neste caso as vacas que pariron en baixa condición corporal e non se arrefriaron a principios da lactación ocorrendo no verán, foron as máis inferiores e tiveron o maior tempo para volver á actividade reprodutiva normal despois de parto.

Debido ao número limitado de inseminacións administradas no verán nesta investigación, non puidemos analizar as taxas de concepción por separado para cada un do catro subtratamentos no experimento. Á luz disto, decidín presentar neste artigo as taxas de concepción de vacas arrefriadas vs. non arrefriadas,

EL RUMEN: UN POTENTE MOTOR

QUE IMPULSA EL RENDIMIENTO DE TU GRANJA

obtÉN más potencia del rumen DURANTE EL PERIODO DE ESTRÉS POR CALOR

LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, puede mejorar el rendimiento de tu granja durante todas las etapas de producción de leche y carne, incluso en situaciones de Estrés por Calor.

LEVUCELL SC ayuda a maximizar la energía y a mejorar el pH del rumen (reduciendo el riesgo de acidosis subaguda ruminal), a favorecer el desarrollo del rumen y a aumentar la digestibilidad de la fibra.

hasta

7 6

hasta % MÁS LECHE % MÁS CARNE

Alimenta cada día con LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, y pon a punto tu granja para alcanzar la máxima eficiencia.

*Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077

A MIÑA RECOMENDACIÓN É AVALIAR A CONDICIÓN CORPORAL DAS VACAS PROGRAMADAS PARA PARIR A PRINCIPIOS DO VERÁN, CANDO ESTAS INGRESAN NO ÚLTIMO TRIMESTRE DO EMBARAZO

onde se obtivo o resultado máis signifcativo. A mellora na taxa de concepción obtida ao arrefriar as vacas neste estudo foi a máis alta, coñecida para min na literatura, e xorde do feito de que as vacas arrefriadas estaban “en confort térmico” (por baixo de 39,0 °C), durante todo o día, durante todo o período de estudo. Estes resultados difren doutras publicacións, así como a situación nos rabaños leiteiros comerciais en Israel, que tenden a arrefriar as vacas adecuadamente.

O que atopamos nestas granxas é que non son capaces de manter as vacas en confort térmico durante todo o día, polo que experimentan algunhas horas de estrés por calor (por encima de 39,0 °C) durante o día. Esta situación conduce a unha certa diminución na taxa de concepción de verán, mesmo se está bastante por riba dos niveis normais do estío, pero aínda 10 unidades porcentuais por baixo dos niveis de inverno

Pódese resumir que, para alcanzar os niveis de concepción invernal no período estival, cómpre, ademais de arrefriar e manter as vacas en confort térmico durante todo o día e o verán, que esas vacas cheguen a parir a principios desa etapa en condicións corporais adecuadas, como se recomenda. Isto é especialmente importante en condicións onde, por diferentes razóns e limitacións, os granxeiros non son capaces de arrefriar as súas vacas dunha maneira que evite que estas sufran estrés por calor durante todas horas do día. Estas vacas atópanse en parte do día en temperaturas corporais superiores ao normal, como segue a ser a realidade actualmente, na maioría das granxas leiteiras en Israel e no mundo.

CONCLUSIÓN

Practicamente, a miña recomendación é avaliar a condición corporal das vacas programadas para parir para comezos do verán, cando estas ingresan no último trimestre do embarazo.

Aconsello separar as vacas cunha condición corporal inferior a 3,0 e alimentalas cunha dieta con maior densidade de enerxía durante fns desta lactancia e, se é necesario, tamén no período seco, para alcanzar, como sexa posible, a condición corporal máis próxima ao rango de 3,50 a 3,75 no día do parto.

BIBLIOGRAFÍA

Flamenbaum I., Wolfenson D., Kunz P. L., and Maman M. (1995) Interactions between Body condition at calving and cooling of dairy-cows during lactation in summer. J. Dairy Sci. 78 : 2221-2229.

FINANCIACIÓN HASTA 10 AÑOS, LEASING

SISTEMAS DE VENTILACIÓN Y REFRIGERACIÓN POR AGUA

CON CENTRALITAS DE CONTROL DE TEMPERATURA, HUMEDAD Y VELOCIDAD DEL AIRE

PRESUPUESTOS Y DISEÑOS A MEDIDA, CON DIFERENTES OPCIONES DE VENTILACIÓN

MÁS DE 50 ESTABLOS CON ESTE SISTEMA

GARANTÍA DE DOS AÑOS*

IMPORTADORES PARA ESPAÑA Y PORTUGAL

Os beneficios da metionina na etapa de transición

Tendo en conta que o período de transición é un dos máis críticos na produción leiteira, neste traballo detémonos nos múltiples beneficios que reporta a suplementación con metionina na saúde das nosas vacas, que repercutirán nun mellor rendemento leiteiro.

Fraile

De todas as fases da produción do vacún leiteiro, a transición é probablemente o período máis crítico de todos, e non é precisamente o que máis atención recibe. É o paso de vaca seca a animal de alta produción. Esta fase abrangue desde 2-3 semanas antes do parto ata 3-4 semanas despois. Durante este período, a vaca está exposta a un gran número de situacións de risco que poden limitar o rendemento leiteiro, a reprodución e a saúde do animal.

Nesta fase, o animal experimenta moitos cambios físicos e metabólicos que se manifestan principalmente tras o parto nos seguintes puntos: diminución da resposta inmune, estado de infamación, balance nutricional negativo, estrés oxidativo de hipocalcemia... Estes trastornos desencadean en multitude de problemas, como metrite, mamite, problemas reprodutivos (os animais non quedan preñados) e, por suposto, descenso da produción.

Enrique

Pernaute Técnico de Ruminantes Adisseo

A METIONINA ACTÚA EN MULTITUDE DE PROCESOS QUE SE PRODUCEN NO FÍGADO, O QUE FAVORECE O SEU CORRECTO FUNCIONAMENTO

Para empezar, atopámonos con que hai unha redución da inxestión de materia seca, máis marcada nos días máis próximos ao parto e que coincide cun aumento das necesidades de nutrientes para a síntese do leite: glicosa, aminoácidos e minerais. Ademais desta alteración do consumo, tras o parto hai un cambio na alimentación, dunha dieta máis fbrosa pásase a unha moitísimo máis concentrada, pero os microorganismos ruminais non están adaptados a esta nova alimentación, co que a obtención de nutrientes a partir da dieta tampouco é a óptima. Todo isto sumado provoca que o animal entre nun balance nutricional ne-

gativo, que se fai especialmente patente no desequilibrio enerxético, aínda que tamén hai un défcit de proteína metabolizable e de aminoácidos dixestibles, metionina e lisina. Para satisfacer esta demanda, o animal mobiliza as súas reservas corporais, principalmente o tecido adiposo, para obter enerxía. Como consecuencia, hai unha liberación de gran cantidade de ácidos graxos non esterifcados (NEFA) que chegan ao fígado e seguen o seu metabolismo normal; o problema é que a cantidade de NEFA que chega é tan grande que o fígado non é capaz de responder á velocidade sufciente; entón, aumenta o risco de

Gráfico 1. Efectos sobre a produción leiteira de suplementación con metionina protexida en vacas en transición

OUTRO ASPECTO IMPORTANTE QUE SE OBSERVOU É QUE A SUPLEMENTACIÓN CON METIONINA PROTEXIDA DURANTE A TRANSICIÓN TEN UN EFECTO BENEFICIOSO SOBRE A REPRODUCIÓN

cetose e de acumulación de triglicéridos, que pode terminar nunha lipidose hepática (danos nas células do fígado).

Ademais deste desequilibrio nutricional, o feito do parto ocasiona un estado de resposta infamatoria e unha situación de estrés oxidativo importante, todo isto xestionado no fígado. Por tanto, este é o órgano principal onde debemos incidir para reducir os riscos da transición. Se non funciona correctamente, prodúcense alteración na síntese de glicosa, na detoxifcación e secreción; alteración na resposta infamatoria e un maior risco de infeccións secundarias.

A metionina actúa en multitude de procesos que se producen no fígado, o que favorece o seu correcto funcionamento. A suplementación con metionina protexida en período de transición, se alcanza os niveis mínimos recomendados (2,5 % de PDI), ten un efecto moi positivo, tal e como demostran numerosos estudos. Así, por exemplo, Osorio en 2013 observou que en animais suplementados con metionina protexida se producía un aumento de IMS, aumento da produción e unha redución na incidencia de cetose.

Tamén Osorio en 2014 observou un aumento dos niveis da poliproteína B-100 (ApoB-100), molécula que forma parte de VLDL no sangue en animais suplementados con metionina protexida, o que tamén observou Sun en 2016, e constatou incrementos de VLDL no sangue nestes animais.

Un aspecto moi importante que hai que considerar é o estrés metabólico no que se atopa o fígado en transición, que ten que desafar moitas frontes ao mesmo tempo. Este estrés pode orixinar un aumento da resposta infamatoria, que, unido a unha maior cantidade de radicais libres

(proveñen de reaccións de oxidación), acrecentan o dano tisular.

Outro aspecto importante que se detectou é que a suplementación con metionina protexida durante a transición ten un efecto benefcioso sobre a reprodución, pois favorece o desenvolvemento embrionario e a súa implantación.

CONCLUSIÓN

Nestas situacións a suplementación con metionina protexida tamén ofrece unha resposta satisfactoria, porque é precursora dos principais antioxidantes endóxenos, o glutatión e a taurina. Así o demostrou Osorio en 2014, que observou un aumento da concentración de glutatión no fígado nas vacas suplementadas con metionina protexida, fronte a aquelas que non o estaban. Así mesmo, detectou que os niveis de albúmina no sangue eran máis elevados, o que vén constatar unha mellor resposta infamatoria, menos esaxerada, unha mellor resposta antioxidante, en defnitiva, un mellor funcionamento hepático. Datos similares foron observados por Zhou en 2015.

Podemos dicir que a suplementación con metionina protexida en vacas durante o período de transición favorece a eliminación de graxa do fígado, mellora a resposta inmune, reduce o estrés oxidativo e mellora a resposta infamatoria. Todas estas melloras tradúcense nunha redución de mamites, metrites, cetoses e, en consecuencia, nunha diminución da reposición de animais durante esta fase. Ademais, hai un mellor aproveitamento da enerxía e, daquela, un maior rendemento leiteiro; en resumo, dobre benefcio económico, menor gasto por unha redución das patoloxías e un maior ingreso por unha mellora na produción leiteira.

Leite con corrección enerxética, kg/d

Osorio et al. Zhou et al. Control MetasmartSmartamine M Control Smartamine M Función

Solución inteligente para aumentar la grasa de la leche RumenSmart™

Solución inteligente para aumentar la grasa de la leche

Incrementa la grasa láctea

Incrementa la grasa láctea

Promueve una población bacteriana ruminal benéfca

Promueve una población bacteriana ruminal benéfca

Reduce la depresión de la grasa láctea inducida por la dieta

Reduce la depresión de la grasa láctea inducida por la dieta

Confía en Adisseo, líder mundial en nutrición con aminoácidos en rumiantes desde los 90s.

Confía en Adisseo, líder mundial en nutrición con aminoácidos en rumiantes desde los 90s.

Contacta hoy mismo con nuestro equipo técnico.

Contacta hoy mismo con nuestro equipo técnico.

+34974316092 @ Info.nasp@adisseo.com

+34974316092 @ Info.nasp@adisseo.com

Monitorización animal: cambiando o rumbo cara a granxas de leite máis eficientes e cunha mellor calidade de vida

Ser máis rendibles e traballar para vivir, non vivir para traballar: esas son as metas de calquera granxa actual e a monitorización animal é o camiño para logralo. Vémolo nas seguintes páxinas.

Juan Pedro Campillo Marketing Global MSD Animal Health

Atecnoloxía está en todas as partes e pouco a pouco vaise introducindo nas nosas vidas case sen que nos decatemos. Por exemplo, antes para chegar a unha granxa pintábanse planos nos panos de mesa do bar da esquina e tomábanse referencias coma árbores ou naves en ruínas. Hoxe en día, temos aplicacións nas que se pon a localización do sitio ao que queremos chegar e dános alternativas para que poidamos elixir a que máis

nos gusta. Do mesmo xeito, esta tecnoloxía estase a implantar para axudar a veterinarios e gandeiros a seren máis efcientes e teren unha mellor calidade de vida. Non é unha cuestión de se vai chegar ás nosas granxas ou non, senón máis ben de cando chegará. A tecnoloxía está aquí para quedar.

QUE DESAFÍOS EXISTEN NAS GRANXAS LEITEIRAS DE HOXE EN DÍA E COMO PODE CONTRIBUÍR A MONITORIZACIÓN?

O obxectivo principal dunha explotación leiteira é ser rendible e, en ocasións, isto vólvese difícil, polo que é crucial ser o máis efciente posible. Así mesmo, queremos traballar para vivir,

tentar ter unha calidade de vida o mellor posible para así poder conciliar o traballo diario dunha granxa coa vida persoal e familiar. Finalmente, e non menos importante, é conseguir todo isto asegurando o benestar animal e dunha forma sustentable.

Algo que ocupa moito tempo nas granxas de gando vacún leiteiro é a observación visual dos animais para poder identifcar se o animal necesita algún tipo de atención. Estarán comendo ben? Esa vaca estará enferma? E esoutra: estará en celo?

Son preguntas que nos facemos cando observamos as vacas. Podemos ter intuición ou experiencia, pero non son

datos precisos que nos permitan tomar decisións certeiras. A monitorización animal vai eliminar esta incerteza dando información coa que poidamos tomar decisións.

As vacas son os animais máis rutineiros que existen. A monitorización animal aprende do comportamento individual de cada un e identifca aqueles animais que cambian a súa rutina e, por tanto, aqueles que necesitan atención. A monitorización animal é ter información máis precisa do que pasa no rabaño para poder optimizar a efciencia do traballo e a rendibilidade da granxa. Reduce a complexidade existente na granxa permitindo maior control. En defnitiva, mellora a calidade de vida do gandeiro e veterinario, ao tempo que lles permite ás vacas seren vacas.

SILO-SPACE2

Co seu sistema de monitorización SenseHub®, MSD Animal Health son expertos en monitorización animal, con máis de 7,5 millóns de vacas monitorizadas en 48.000 granxas. A información está acumulada nunha nube e pódese acceder desde calquera dispositivo en calquera parte do mundo 24 h ao día, 7 días á semana, 365 días ao ano. Baixo a monitorización do comportamento do animal, a través de depurados algoritmos, é quen de ofrecer relevantes alertas que lle facilitan ao gandeiro ser máis efciente, tales como identifcar potenciais animais para inseminar, animais potencialmente enfermos ou grupos en estrés por calor, entre outras.

¡UNA CAJA DE ENSILAJE DE ALTO RENDIMIENTO!

Pared frontal reclinable (ayuda a la descarga)

Tren de rodaje Hidro-Tándem (/Tridem) = estabilidad y confort de conducción

Suelo móvil con doble accionamiento: hidráulico con 2 velocidades o mecánico

Bastidor autoportante, baja el centro de gravedad para una mejor estabilidad

A MONITORIZACIÓN ANIMAL É TER INFORMACIÓN MÁIS PRECISA DO QUE PASA NO RABAÑO PARA PODER OPTIMIZAR A EFICIENCIA DO TRABALLO E A RENDIBILIDADE DA GRANXA

MONITORIZACIÓN DA REPRODUCIÓN Anoestro Anoestro

O PERMANENTE CONTROL DA SAÚDE A TRAVÉS DA MONITORIZACIÓN FACILITA O CONTROL SANITARIO DO RABAÑO E A REDUCIÓN DE USO DE TRATAMENTOS, ASÍ COMO AXUDA A ANTICIPARSE AO PROBLEMA

Ovario poliquístico

A reprodución e a detección de celos é unha das accións que máis recursos en tempo e diñeiro se lle dedica nas explotacións de vacún leiteiro. A monitorización con SenseHub® dá unha detección precisa de celo, orienta sobre o mellor momento para inseminar o animal diferenciando se é seme normal ou sexado, optimizando a taxa de concepción, alerta dos animais con desordes reprodutivas para que o veterinario poida intervir e ofrece indicadores reprodutivos que permite avaliar a situación na granxa. A implementación do sistema de monitorización SenseHub® axuda a mellorar os cocientes reprodutivos das granxas, como se pode ver no exemplo da fgura 2.

MONITORIZACIÓN DA SAÚDE

Outra das vantaxes que pode ofrecer a monitorización dos animais é a detección temperá de animais potencialmente enfermos; ás veces, mesmo antes da aparición visible dos síntomas clínicos. Isto vai permitir a intervención temperá e, xa que logo, unha mellor resposta ao tratamento. A información obtense de maneira individualizada e a alerta de saúde vai aparecer se o índice de saúde nunha animal baixa por baixo de 86. SenseHub® chega mesmo a dar unha orientación sobre o que pode estar a pasar ao animal segundo as variacións dos parámetros medidos. Pódense ver algúns exemplos na fgura 3.

Figura 1. Exemplos de desordes do ciclo reprodutivo

Figura 2. Mellora dos datos reprodutivos dunha explotación de 1.500 animais tras a implementación de SenseHub®

OUTRA DAS VANTAXES QUE OFRECE A MONITORIZACIÓN

Figura 3. Representación gráfica de como aparecen as alertas de saúde de retención de placenta, metrite e mastite. A curva morada representa a ruminación; a amarela, a actividade, e a verde, a inxestión

É A DETECCIÓN TEMPERÁ DOS ANIMAIS POTENCIALMENTE ENFERMOS, ÁS VECES MESMO ANTES DA APARICIÓN VISIBLE DOS SÍNTOMAS CLÍNICOS a te

Retención de placenta

O permanente control da saúde a través da monitorización facilita o control sanitario do rabaño e a redución de uso de tratamentos, así como axuda a anticiparse aos problemas.

Metritis

Retención de placenta

Mastitis

Metritis

MONITORIZACIÓN DO GRUPO

A nutrición e o estrés por calor son dous aspectos que hai que xestionar no que atinxe ao grupo, xa que as decisións deben ser adaptadas á maioría.

A monitorización da nutrición mellora a efciencia da alimentación. Consiste na medición do patrón de ruminación no grupo. Isto vainos servir para poder avaliar os cambios que se poidan facer na ración e poder rectifcar no caso de que estea a producir algún tipo de alteración no grupo. As alertas que dea o programa pódense utilizar para tomar decisións e detectar problemas ligados ao mal manexo, como poden ser a sobrepoboación, o picado da ración ou a introdución dun novo pasto.

Así mesmo, nun país como é España a monitorización do estrés por calor é moi importante, xa que a produción depende de que os animais estean cómodos e sen calor. O sistema de monitorización SenseHub® detecta o arquexo a tempo real e de forma retrospectiva e dános a información da porcentaxe de animais que están nunha situación de arquexo (estrés por calor). Esta información podémola utilizar para decidir se se pon ou

Metritis

Metrite

dunha granxa na que ata un 50 % dos animais manifestan síntomas de estrés por calor

A TECNOLOXÍA, NESTE CASO A MONITORIZACIÓN ANIMAL, ENTRA NAS NOSAS GRANXAS

PARA FACERNOS O TRABALLO MÁIS FÁCIL, VIVIR MELLOR

E SER MÁIS EFICIENTES E PRODUTIVOS

non un sistema de refrixeración, ou se o temos decidir cando acendelo e cando apagalo seguindo os patróns e así reducir os custos de enerxía. Na fgura 4 pódese observar unha gráfca cos patróns de grupo.

A monitorización do grupo vainos dar unha visión completa do que sucede na explotación e vainos permitir tomar decisións no que respecta ao rabaño, optando por aquela que favoreza a maioría dos animais e baseándonos en datos.

SenseHub®, o teu mellor aliado

Este sistema de monitorización permite:

• Ter a información a tempo real do que sucede na túa granxa

• Control e mellora de índices reprodutivos

• Optimización dos tratamentos hormonais e sanitarios

• Control do benestar dos animais e da nutrición

• Visión completa para a toma de decisións

• Máis tempo libre para dedicar a outras cousas

A tecnoloxía, neste caso a monitorización animal, entra nas nosas granxas para facernos o traballo máis fácil, vivir mellor e ser máis eficientes e produtivos.

Rumiando Comiendo Respirando fuerte

Figura 4. Representación gráfica

A metodoloxía de traballo cowsulting en bloques estratéxicos (1): a produción

Dámosvos a benvida a esta primeira entrega, onde imos comezar a describir polo miúdo o método de cowsulting, baseado en bloques de traballo. Sabémolo ben cando pensamos na nosa granxa e nos técnicos que pasan por ela; por iso nesta entrega centrámonos nun dos bloques fundamentais para a nosa granxa: a produción.

Manuel Fernández Webmaster de www.cowsulting.com

Normalmente hai unha persoa ou empresa encargados de levar:

• A nutrición da granxa

• O control de reprodución

• A calidade de leite

• A xestión técnico-económica

• A saúde podal

• A xestión da recría

• O check-list de certifcación, benestar animal e instalacións

• A patoloxía (ADS e veterinario de explotación): saúde e prevención

• Caderno de explotación agrario: xestión de cultivos

• Granxa intelixente: datos de robot de muxido e sensores

COWSULTING PERMITE CRUZAR INFORMACIÓN CRUCIAL PARA A GRANXA QUE, DOUTRO XEITO, PERMANECERÍA OCULTA E EXPLICITÁMOLA EN FORMA DE CADROS OU DE VELOCÍMETROS

Ás veces, contrátase unha persoa como consultor estratéxico da granxa, especialmente cando esta quere crecer moi rápido e necesita accións de fnanciamento con bancos para a compra de animais e investimentos varios, pero a realidade é que non sempre hai conexión entre as persoas encargadas de cada un dos bloques, xa que, moitas veces, son persoas contratadas a empresas de servizos diferentes. Por iso faise difícil combinar os datos xerados en cada bloque.

Cowsulting consegue traballar os datos de cada bloque por separado e unilos nun único cadro de mandos que se visualiza nun panel de control. Permite cruzar información crucial para a granxa que, doutra maneira, permanecería oculta e explicitámola en forma de cadros ou de velocímetros (páx. seg.).

Escanee el código QR para comenzar a trabajar juntos o póngase en contacto con Luis da Veiga: ldaveiga@zinpro.com #PowerOfZinpro

O ideal sería ter un cowsultor ou “consultor estratéxico”, que se dedique a observar cales deses bloques da granxa se desvían do correcto para poder propoñer reunións estratéxicas do bloque en cuestión (acuarios de traballo) onde se solucionen as lagoas detectadas. Vaia, demos co quid da cuestión, o cowsultor débenos axudar primeiro a saber que é o correcto, aínda que todos coñecemos parámetros estándar que se dan como bos segundo a literatura científca.

Con todo, para un cowsultor o obxectivo non é ter parámetros técnicos correctos, senón conseguir obxectivos económicos, e non sempre unha cousa leva á outra. Para iso dotámolo da nosa mellor ferramenta: o simulador de custos.

Poñamos un exemplo sinxelo pero moi habitual: a media de produción nunha granxa considerada como lt/vaca/día é relativamente fácil de aumentar se subimos a presión no descarte das vacas. Se eliminamos as que nos fan baixar esa media, énos máis fácil conseguila.

Para saber a nosa porcentaxe de descarte, podémola calcular de dúas maneiras:

• Poñendo no numerador o número de saídas na granxa (baixas+saídas)

• Poñendo no denominador a media de animais do ano ou período (exemplo: 90 animais o 1 xaneiro de 2022 e 110 animais o 31 de decembro de 2022 dan unha media de 100 animais)

• Dividindo numerador e denominador (e multiplicando por 100), diríanos a porcentaxe de descarte; p. ex.: 30 (baixas+saídas) dividido por un censo medio de 100 = 30 %.

Aínda que non é a forma correcta, pode valer. Por que non é a forma correcta? Pois porque o correcto sería dividir o numerador (baixas+saídas) polo número de animais que puideron

morrer nese período que non coincide exactamente co censo medio.

Se no canto de calculalo para un ano, o calculásemos para dous, o censo medio pode ser o mesmo (p. ex.: 90 animais de media o 1 xaneiro de 2021 e 110 animais o 31 decembro de 2022, censo medio =100) e o número de baixas o dobre (60 baixas+saídas); entón, a taxa de descarte sería de 60/100 = 60 %.

Poñamos un exemplo: un animal o 1 de xaneiro de 2022 pode ter 15 meses de vida e é unha xovenca, pero ao fnal de período (31 de decembro de 2022) tería xa 27 meses e sería unha vaca.

Se contamos que un animal pasa a adulto aos 24 meses, ese animal contaría como xovenca desde o 1 xaneiro ata o 1 de setembro e contaría como vaca dende o 1 setembro ata o 31 de decembro, de forma que sería xovenca o 83 % do seu tempo e vaca o 17 % ou, dito doutra forma, contaría como 0,83 vacas e 0,17 xovenca no canto de como 1 vaca. Se tivésemos que facer ese cálculo para cada vaca volveriámonos tolos. Afortunadamente, cowsulting faino por nós e, cando calcula a taxa de descarte, faino desta segunda maneira, a correcta; desta forma, podemos calcular o número de animais (vaca) e o número de animais (xovenca) que tiveron oportunidade de morrer nun intervalo de tempo determinado.

A min resultoume curioso como un concepto que parece sinxelo, no fondo non é tan sinxelo de calcular. Cando a nivel informático o tes resolto, respiras profundamente.

Pero non nos desviemos do tema en cuestión: nunha granxa de 100 vacas en muxido podemos ter unha produción de 37-39 lt/vaca/día baseada nunha taxa de descarte do 35 % ou unha produción de 33-35 lt/vaca/día baseada nunha taxa de descarte do 28 %. A diferenza económica en canto a custo de recría é alta (da orde de 15.000 €/ano), aínda que a diferenza en ingresos tamén é importante, uns 7.000 litros (2 lt*100 vacas*365 días) extra que, dependendo do prezo do litro de leite a que nos paguen, suporá máis ou menos ingreso respecto do que perdemos: multiplicando os litros pola marxe por litro que teñades). Cando queirades, formulade a situación para o voso caso concreto.

O FUNDAMENTAL NON É TER MEDIAS BOAS SENÓN BENEFICIOS SUFICIENTES

www.cowculations.com

Xa que logo, non podemos analizar a produción da granxa sen ter en conta a porcentaxe de descarte e a estratexia de reposición desta, porque subindo a media por vaca e día, estamos a perder benefcio.

Neste artigo concreto tan só vos quero transmitir a idea de que é imprescindible non analizar os bloques de traballo de forma individual, senón que hai que facelo cruzando información entre eles, tal e como facemos en cowsulting

Para empezar, imos falar de como analizar a produción da granxa en termos xerais para poder seguir o fío do que acabamos de dicir (a media por vaca e día non é a produción da granxa, é outra cousa).

QUE É A PRODUCIÓN

Cando dicimos que queremos coñecer a produción da nosa granxa, podémonos referir a varios conceptos segundo pensemos nun momento concreto ou unha serie de tempo:

• Cal é a media por vaca e día: nun día concreto (por exemplo o día de control leiteiro) ou a media do último ano

• Cales son as entregas diarias nun día concreto ou as entregas medias no último ano (e o acumulado).

En cowsulting, e a través do noso simulador de custos, fxámonos obxectivos por granxa e ano, en termos de litros totais producidos pagos a un prezo medio concreto,

pero cumprindo uns índices técnicos concretos.

NON PODEMOS ANALIZAR A PRODUCIÓN DA GRANXA SEN TER EN CONTA A PORCENTAXE DE DESCARTE E A ESTRATEXIA DE REPOSICIÓN DESTA, PORQUE SUBINDO A MEDIA POR VACA E DÍA, ESTAMOS A PERDER BENEFICIO

ÍNDICES TÉCNICOS

Censo: 118 vacas: 100 lactantes + 18 secas (15 %)

Alimentación: 8,02 €/v/d, 1,4 l/kg MS

Produción: 33 l/v/d, 12.045 lt/v/ano

Personal: 2,7 UTH, 450 T/UTH/ano

Reprodución: 420 días IPP | días abertos: 135 | 27 m. EPP

Descarte de vacas: 30 %

Mortalidade: xovencas 6 %; xatas: 15 %; vacas: 6 %

Ao fnal, eses 33 litros que vemos como obxectivo na táboa poderémolo conseguir con máis días en leite ou con menos, sempre que cheguemos a facelo, pero temos que ter en conta que, se os conseguimos con máis días en leite, o custo previsto de alimentación 8,02 €/v/d pódesenos incrementar ao perder efciencia a ración por esa interacción produción-DEL.

Por tanto, o difícil (ou quizais non tanto) é facerlles o seguimento a eses poucos índices técnicos mantendo os criterios económicos marcados.

En calquera caso, hai un parámetro máis que debemos controlar, e é o prezo ao que cobramos o leite, que tamén é un compoñente do concepto “produción”, xa que, se producimos con menos prezo do esperado, podemos ter un problema para cumprir o noso orzamento.

Sabemos que o prezo ao que nos pagan o leite ten diferentes compoñentes, como a graxa, proteína, a ca-

PARA COÑECER A EVOLUCIÓN DA PRODUCIÓN DE LEITE TEMOS QUE CRUZALA COAS CALIDADES PARA PODER COMPARAR PERÍODOS E GRANXAS; NON VALE CON MIRAR SÓ CARA Á PRODUCIÓN OU SÓ CARA ÁS CALIDADES

Gráfico 1. Composición do prezo do leite (2020)

lidade hixiénica, cantidade etc. Para cumprir o prezo medio establecido como obxectivo, temos que facer un seguimento aos parámetros da factura, tal e como se ve no gráfco 1.

En consecuencia, a evolución da produción do leite non a debemos seguir como litros producidos senón como litros corrixidos por graxa e proteína (e demais valores polos que nos paguen).

No gráfco 2 vemos a evolución anual de litros entregados por meses nun ano en litros brutos nunha granxa.

Proyecto1_Maquetación 1 12/5/23 14:24 Página 1

Gráfico 2. Entregas de leite

No gráfco 3 vemos os mesmos datos pero considerando litros entregados por meses nun ano en litros corrixidos ao 4 % de graxa e 3,5 % de proteína, máis parecido ás demandas actuais de calidades en España.

No gráfco 4 observamos o mesmo, pero corrixindo o leite ao 3,5 % de graxa e 3,2 % de proteína, concepto que se adoita usar máis en publicacións americanas para facer comparacións.

Por conseguinte, para coñecer a evolución da produción de leite temos que cruzala coas calidades para poder comparar períodos e granxas; non vale con mirar só cara á produción ou só cara ás calidades.

EVOLUCIÓN DA GRAXA E A PROTEÍNA

Cando avaliamos a evolución da graxa na nosa granxa, adoitamos facelo en porcentaxe e mirar a serie histórica para buscar tendencias (gráfco 5) e estacionalidades (gráfco 6), pero iso non é sufciente.

*Tendencia: vén dunha tendencia descendente con recuperación nos últimos meses.

Gráfico 3. Entregas de leite estandarizadas por enerxía: 4,0 % graxa e 3, 5 % proteína

*Estacionalidade: baixa moito no último semestre do ano respecto ao primeiro.

Gráfico 4. Entregas de leite estandarizadas por enerxía: 3,5 % graxa e 3,2 % proteína

Gráfico 5. Porcentaxe de graxa

Gráfico 6. Porcentaxe de graxa laboratorio oficial

LIDERANDO UNA

GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE

GANADERÍA

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.

Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.

KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.

O que temos que facer é multiplicalo polos litros producidos en cada momento para pasar de porcentaxe a quilos producidos e entón o gráfco ten outra pinta (ver gráfco 7).

*Tendencia: vense dentes de serra subindo e baixando case mes a mes.

*Estacionalidade: peores producións de graxa no segundo semestre.

CANDO AVALIAMOS A EVOLUCIÓN DA GRAXA NA NOSA GRANXA, ADOITAMOS FACELO EN PORCENTAXE E MIRAR A SERIE HISTÓRICA PARA BUSCAR TENDENCIAS E ESTACIONALIDADES, PERO ISO NON É SUFICIENTE

O mesmo nos pasaría para a proteína (gráfco 8).

*Tendencia: nou hai tendencia clara

*Estacionalidade: clara estacionalidade (subidas e baixadas cíclicas).

A baixada en proteína tamén comeza no segundo semestre do ano, pero a recuperación chega moito antes (gráfco 9).

Gráfico

O dato fnal lógrase revisando en quilos totais de proteína moito me-

nos estacional do que parece a gráfca anterior.

Gráfico 7. Graxa (quilos totais)

9. Proteína laboratorio oficial

Gráfico 8. Proteína (histórico)

Gráfica 10. Proteína (quilos totais)

Entendémolo moi facilmente vendo os datos do Ministerio de Agricultura respecto do leite producido por comunidade autónoma:

E comparándoo coas calidades dese leite entregado:

Gráficos 11 e 12. Litros producidos de media por mes corrixindo por graxa e proteína

Gráfico 13. Días en leite

Gráfico 14. Curva de lactación: 0,35 €/vaca/día

Desta maneira, se facemos unha gráfca cos litros producidos de media por mes corrixindo por graxa e proteína, veremos que canto máis graxa se produce é, practicamente, cando menos litros se producen, por exemplo (gráfcos 11 e 12).

A fórmula que se vai usar é elección de cada un. En Rengrati utilízase “leite corrixido rengrati g4/p3.3” e pódese consultar a fórmula na propia web de Rengrati.

OS DÍAS EN LEITE

Tamén sabemos que outro factor que hai que ter en conta son os días en leite que ten a granxa nese momento. Todos sabemos que con máis días en leite se producen menos litros coas mesmas vacas e iso lastra a produción. Por tan-

to, é importante grafcar os días en leite da granxa segundo a serie temporal con datos de control leiteiro (por exemplo, na granxa do gráfco 13).

E calcular o impacto que ten traballar cos 171 DEL de 2022 (vese no título da gráfca anterior) respecto de 183 en 2021 co simulador de días en leite.

Con este simulador comprobamos que estamos a perder 0,7 l/v/día, o que, se se mantén todo o ano, nos suporá un custo oculto de 7.045 € anuais (caso real). Parece que 10 días en leite non terían que ter moito impacto pero, como sabemos, a curva de lactación de cada granxa cifra o custo dos días en leite para esa granxa (gráfco 14).

CONCLUSIÓN

Estes exercicios son casos reais do sistema de traballo que seguimos en para avaliar a produción da granxa en termos reais e sempre seguindo a formulación que nos fxemos estratexicamente co simulador económico, que cada vez usan máis granxas a través dos seus cowsultores.

NOTA DO AUTOR

Agardamos seguir achegando algúns datos máis e que sexan do voso interese nas seguintes entregas en Vaca Pinta do sistema de traballo cowsulting.

Trabajamos por la seguridad de los animales

Trabajamos por la seguridad de los animales

Yo uso antibióticos Yo soy responsable Uso Betaline taline

Yo uso antibióticos Yo soy responsable Uso Betaline

La gama de antibióticos betalactámicos de Laboratorios Syva que ofrece soluciones a las principales enfermedades bacterianas en animales de producción a través de tratamientos individualizados.

La gama de antibióticos betalactámicos de Laboratorios Syva que ofrece soluciones a las principales enfermedades bacterianas en animales de producción a través de tratamientos individualizados.

Danos a cultivos ocasionados por especies cinexéticas

Nos últimos tempos, os profesionais dos sectores da agricultura e a gandería observan con preocupación como a tendencia cada vez máis proteccionista para o medio ambiente pon en perigo as súas explotacións e, en definitiva, o seu xeito de vida. A seguir, repasamos a lexislación vixente que protexe a este sector en caso dos prexuízos causados por diversas especies animais.

Carolina Cardillo, Patricia Prendes Directoras do Departamento de Seguros e RC Agrario de JLCasajuana

Non son poucos os agricultores e gandeiros que sofren ataques aos seus cultivos por parte de especies como os xabaríns, coellos, lobos, cervos etc. que, en ocasións, supoñen a práctica devastación da súa

produción anual, cos consecuentes prexuízos económicos difíciles ou imposibles de asumir.

De feito, en moitos casos estes ataques son recorrentes unha vez que se producen, de modo que o agricultor

ou gandeiro pode sufrir múltiples ao longo do ano.

Evidentemente, o éxodo e a diminución de poboación rural, xunto coa aprobación dalgunhas normas novas proteccionistas, supuxeron a ocupación de terreos antes habitados por parte destes animais.

Álvaro Vaamonde (Botica do Campo, Touro)

Así deixou o xabarín esta finca da gandería Liñeira García SC en Sendelle (Coto do Barro, Boimorto)

O ÉXODO E A DIMINUCIÓN DE POBOACIÓN RURAL, XUNTO COA APROBACIÓN

DALGUNHAS NORMAS NOVAS

PROTECCIONISTAS, SUPUXERON A OCUPACIÓN DE TERREOS ANTES HABITADOS POR PARTE DESTES ANIMAIS

Os animais, en certa medida, recuperan terreo fronte ao home, o que se traduce en difcultades graves para o mantemento das explotacións.

A caza foi sempre un importante elemento para controlar as poboacións de animais salvaxes e ten unha incidencia directa na minoración dos danos á agricultura e a transmisión de infeccións á gandería doméstica.

O certo é que nos últimos anos, a pesar de incrementarse o número de pezas cazadas, é continuada a proliferación de xabaríns e coellos cunha superpoboación difícil de manter.

este non efectuase o necesario para impedir a multiplicación das pezas ou cando difcultase a acción dos donos das fncas lindeiras para perseguilas. Este precepto só recolle como responsable o propietario dos terreos, pero non o titular do aproveitamento.

O artigo toma como base unha responsabilidade subxectiva, por neglixencia, que se manifesta nunha inacción por parte do titular no control das especies.

CAL É O RÉXIME

DE RESPONSABILIDADES POR ESTES DANOS?

A responsabilidade por danos ocasionados a cultivos por especies cinexéticas é de tipo extracontractual e atópase regulada no artigo 1906 do Código Civil, que lle atribúe a responsabilidade ao propietario da herdade de caza, cando

Este precepto, aínda que non formalmente derrogado, é, non obstante, a día de hoxe, de escasa aplicación dende a entrada en vigor da Lei de caza do ano 1970, que supón un avance a un criterio de responsabilidade obxectiva.

A Sentencia da Sala 1.ª do TS de data 30 de outubro de 2000 sinalaba que “a Lei de caza de 4 de abril de 1970 e o seu regulamento do 25 de marzo de 1971 regulan unha responsabilidade marcadamente obxectiva que autoriza os propietarios

das parcelas afectadas para esixir o resarcimento dos danos ocasionados, mesmo aínda que non se determinou en forma concreta a procedencia dos animais (cervos e xabaríns neste caso) que, na procura de alimentos, se desprazan das súas propias reservas”.

A Lei 1/1970, do 4 de abril, no seu artigo 33.1 atribúelles a responsabilidade polos danos en primeiro lugar aos titulares dos aproveitamentos cinexéticos e, subsidiariamente, aos propietarios dos terreos, sen ter en conta que a actitude daqueles fose dilixente ou non.

Debemos ter en conta que ao titular do couto ou do aproveitamento cinexético se lle esixe a dilixencia de adoptar as medidas necesarias para previr o perigo e que se lle faculta mesmo para obter autorizacións para a caza dos animais cando haxa unha sobrepoboación ou exceso destes.

No entanto, non se lle esixe ningunha outra medida, posto que os peches supoñen obrigalo a impedir o acceso das pezas ao propio coto de caza.

No caso de que se xeren danos polas especies cinexéticas que procedan de refuxios, reservas nacionais e parques nacionais han de responder os titulares dos aproveitamentos e de forma subsidiaria o Servizo de Pesca, Caza e Parques Nacionais.

Esta normativa específca de caza remite ás prescricións da lexislación civil ordinaria e, en todo caso, cabe a acción de repetición cando existan terreos acoutados por unha asociación.

Así as cousas, reiteramos que a responsabilidade por danos ocasionados a cultivos ou gandos, por causa de especies cinexéticas, é de tipo obxectivo e non por culpa.

Para que o dano sexa indemnizable, este ha de ser real, efectivo, avaliable

economicamente e individualizado, incidindo en bens ou dereitos, imputable a unha persoa ou entidade concreta e o dano debe derivarse da actividade cinexética. O prexudicado é quen ha de probar fdedignamente a concorrencia de todos os requisitos para que prospere a acción fronte a quen se reclama.

No caso de que a túa actividade agrícola ou gandeira se vexa afectada pola inclusión dunha especie cinexética, en primeiro lugar, hai que comunicarlle o feito ao titular do aproveitamento para que adopte as medidas necesarias para deter a acción animal, incluíndo organizar batidas para sacar as pezas do cultivo. Para iso tense que acreditar documentalmente a existencia dos danos, número de polígono, parcela e recinto no que se sitúa a fnca. Unha vez comunicado, hanse de avaliar economicamente os danos ocasionados pola perda de colleita e os custos reais de produción.

Ademais, tamén son indemnizables aqueles gastos que o prexudicado tivese que asumir para minorar o dano ocasionado pola especie cinexética, como poden ser os derivados da instalación de aramados, pastores, peches etc.

Temos que ter en conta que estas indemnizacións estarán normalmente cubertas por póliza de seguros contratada polo titular da explotación, polo que, tras sufrir o dano, é moi importante facer unha correcta valoración dos produtos aseguradores que podemos poñer en xogo e así obter resarcimento íntegro para o agricultor ou gandeiro.

Débense estudar as condicións da cobertura contratada e, sobre todo, as exclusións pactadas, por exemplo os danos compensados por sistemas ofciais, con axudas específcas, ou os danos causados precisamente a parcelas

AÍNDA QUE AS SUPERFICIES AFECTADAS POR DANOS VAN CRECENDO CADA ANO, TAMÉN MEDRA A CULTURA DO ASEGURAMENTO E, EN CONSECUENCIA, SON MAIORES AS INDEMNIZACIÓNS PAGADAS POLAS COMPAÑÍAS ASEGURADORAS

cultivadas coa fnalidade de alimentar especies cinexéticas.

Tras iso, farase a comunicación do sinistro e colaborarase coa compañía nos labores de peritación das causas e dos danos causados, proporcionando toda a información que os peritos requiran, todo iso en cumprimento do deber de colaboración que lle corresponde ao asegurado.

Posteriormente, a compañía realizará proposta de indemnización ou por contra notifcará o rexeitamento do sinistro, resolucións ambas que recomendamos que sexan valoradas por un letrado especializado en dereito de seguros, de modo que non se perda a indemnización que poida corresponder ao agricultor ou ao gandeiro.

CONCLUSIÓN

Temos que dicir que, aínda que as superfcies afectadas por danos van crecendo cada ano, tamén medra a cultura do aseguramento e, en consecuencia, son maiores as indemnizacións pagadas polas compañías aseguradoras. Iso si, cómpre sinalar que, pola contra, en moitas ocasións con esas indemnizacións non se cobren totalmente os prexuízos que padecen os agricultores ou ben se dá unha solución tardía aos sinistros, o que difculta enormemente a supervivencia do sector e a continuidade das explotacións.

En moitas ocasións con esas indemnizacións non se cobren totalmente os prexuízos que padecen os agricultores, o que dificulta a supervivencia do sector

RENUEVA SU APUESTA POR

DELAVAL CON EL PASO A LA ROBOTIZACIÓN

La ganadería Tasil es un ejemplo de adaptación a las necesidades productivas que demanda actualmente el sector lácteo. Y es que esta granja pontevedresa, que cuenta con más de dos décadas de experiencia trabajando con DeLaval, ha dado un paso adelante en tecni fcación con la incorporación de un robot de ordeño DeLaval VMS™ V300.

“EL AUMENTO EN LA PRODUCCIÓN FUE EVIDENTE Y, ADEMÁS, AHORA UNA SOLA PERSONA ES CAPAZ DE ATENDER EL ORDEÑO”

Rubén Taboada Silva y su madre María del Carmen Silva López son los actuales propietarios de la ganadería Tasil, situada en la aldea de Reboredo (Dozón, Pontevedra) desde 1999. Rubén se incorporó al negocio en el 2019 y, dos años después, comenzaron las nuevas obras en la explotación. Según lo previsto, en febrero de 2022 Tasil ya estaba funcionando con su primer robot Delaval VMS™ V300.

En la actualidad, de sus 140 animales en producción, están ordeñando en robot 68 vacas (con una media superior a los 3 ordeños diarios). A la espera de la instalación de la segunda unidad robotizada, el resto de productoras pasan todavía por la sala de ordeño.

UN PASO NECESARIO

Cuenta esta familia que el trabajo en la sala de ordeño, de ocho puntos, exigía de su atención completa y copaba prácticamente la totalidad de las tareas diarias. En concreto, la nave antigua (preparada para acoger unas sesenta vacas) recibía alrededor de 130 animales para llevar a cabo el ordeño. Esta situación, además de suponer una carga de trabajo difícilmente asumible en ocasiones para estos ganaderos, provocaba la falta de atención a otras áreas, como la detección de celos y

TASIL

Localización: Reboredo (Dozón, Pontevedra)

Propietarios: Rubén Taboada y María del Carmen Silva

Vacas en ordeño: 140 (68 en robot)

Media de producción: 40 litros/vaca/día en robot (35 litros/vaca/día en sala)

Porcentaje de grasa: 3,9 %

Porcentaje de proteína: 3,6 %

la solución de cualquier tipo de problema con los animales, lo que terminaba repercutiendo en la producción y el bienestar del rebaño.

Por ello, y coincidiendo con la llegada al negocio del menor de la familia, decidieron trasladar a los animales a una nueva nave y automatizar el trabajo a través de la adquisición de un robot de ordeño DeLaval VMS™ V300.

El sistema comenzó a funcionar en febrero de 2022 y el cambio, aseguran, fue notorio desde el primer momento. “El aumento en la producción fue evidente y la reducción en la dependencia de mano de obra, en comparación con la sala, mejoró

bastante. Antes hacían falta dos personas como mínimo para el ordeño, pues era más laborioso, y ahora una sola es capaz de atender el trabajo perfectamente”, cuenta Rubén.

También se ha notado mejoría en la salud de las vacas, pues “antes el recuento celular era mucho más alto y teníamos problemas con la mastitis, aspecto que ahora es inexistente”.

Por otro lado, con la robotización, parte del trabajo se ha trasladado a la oficina, donde dedican tiempo a analizar los datos que el sistema de DeLaval les proporciona y pueden controlar de una forma más eficaz la producción con menor esfuerzo físico.

RUBÉN TABOADA

Cow Cooling Creando el clima adecuado para sus vacas

Cow Cooling Creando el clima adecuado para sus vacas

Cow Cooling Creando el clima adecuado para sus vacas

“Teníamos nuestra propia solución de enfriamiento, pero

vacas, visitas al VMS y salud animal. Después de instalar el sistema de enfriamiento de vacas DeLaval, las visitas han vuelto prácticamente al nivel que tenemos en invierno. Lo mismo ocurre con la producción de leche.”

José María Miguel, ganadero.

Talavera la Nueva, Toledo

namiento con pienso, y así fue. Subimos cualquier inconveniente”.

requieren una atención especial.

Si su explotación esta en un clima en el que las temperaturas exceden de 22°C, no necesita que la investigación le informe sobre la caída de producción en los días en los que las temperaturas son altas. Cuando la temperatura excede de 22°C, las vacas comienzan a sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos y produzcan menos leche, hasta un 25% de perdidas. El stress par calor puede tambien llevar a índices de preñez mas bajos y a terneras con menos peso en el nacimiento.

Si explota ión esta en un clima en el que las temperaturas exceden de 22°C, no necesita que la investigación re la caída de producción en los días en los que las temperaturas son altas. Cuando la temperatura las vacas comienzan a sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos y produzcan hasta un 25% de perdidas. El stress par calor puede tambien llevar a índices de preñez mas bajos menos peso en el nacimiento.

Si su explotación esta en un clima en el que las temperaturas exceden de 22°C, no necesita que la investigación le informe sobre la caída de producción en los días en los que las temperaturas son altas. Cuando la temperatura excede de 22°C, las vacas comienzan a sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos y produzcan menos leche, hasta un 25% de perdidas. El stress par calor puede tambien llevar a índices de preñez mas bajos y a terneras con menos peso en el nacimiento.

Marcos Lorenzo es gerente de Leiva y Lorenzo, empresa de venta, reparación y mantenimiento de equipamientos para instalaciones ganaderas que encabeza junto a su socio Carlos desde hace 15 años. Como distribuidor de la marca, conoce de primera mano las grandes fortalezas del robot de ordeño de DeLaval VMS™ V300.

Según indica, se trata de una máquina “que nos facilita el manejo de cualquier tipo de tráfico, el caso de Tasil es tráfico guiado, y reduce mucho la mano de obra. Además, aporta mucha información, tanto al ganadero como a nosotros mismos, lo que nos garantiza que durante la puesta en marcha podemos dar el asesoramiento más preciso”.

Enfriar

En lo que se refiere a la aplicación DeLaval DelPro™, detalla que este programa “resume con muchísimo menos trabajo dónde pueden estar los problemas, te dice a qué tres o cuatro anima-

les debes prestar atención y ayuda a que los demás estén más libres”, comenta. Para los distribuidores de DeLaval, la instalación de este tipo de sistemas aporta numerosas ventajas; principalmente, la desvinculación que permiten de las tareas de ordeño diarias, lo que repercute directamente sobre otros trabajos igual de esenciales, como son, por ejemplo, la reproducción y la salud animal. “En resumen, es una mejora increíble para la granja: con menos animales tienes más producción y menos trabajo, que al final es lo que buscamos todos”.

las vacas es la forma adecuada de aumentar su producción

Enfriar las vacas es la forma adecuada de aumentar su producción

Enfriar las vacas es la forma adecuada de aumentar su producción

EL DELAVAL VMS™ V300, VISTO POR LOS TÉCNICOS