Vaca Pinta 41. Edición en galego

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 41 outubro 2023 | Edición en galego

• ESPECIAL: RECRÍA • A PÉ DE PISTA: AGROSEMANA, CONCURSO NACIONAL E ESCOLA INICIACIÓN DE FUTUROS GANDEIROS • ENTREVISTAS A ALBERTO JURADO, FERNANDO MAZERIS E CARLOS NEVES • ACTUALIDADE: ANEMBE DEDICA UNHA XORNADA Á ENFERMIDADE HEMORRÁXICA EPIZOÓTICA EN TALAVERA DE LA REINA • NA GRANXA: QUINTA DO SINAL (PORTUGAL) E SAT BUSTO CORZÓN (A CORUÑA)

vp041_portada_galego.indd 1

25/10/23 18:07

DOUBLEDARE 288HO00315 HIL-PORT DOUBLEDARE ET Hatchet x Artist

Nº 1 del mundo en tipo (+4.53),

con semen disponible y libre de clones

PRUEBA GENÓMICA USA 08/2023

• Tipo: +4.53 • Ubres: +3.37 • Patas: +1.82 • Leche: +655 Lbs. • Somáticas: +2.87

4ª Madre: A-L-H Atwood Diamond ET EX-92

Bisabuela: Agresti Doorman Diamond ET EX-90

Abuela: Agresti Doc Dymond ET EX-91

Camino de la Enmesnada, nº 55 33392 Gijón - Principado de Asturias - España Telf.: +34 985 266 676 - ascol@ascol.es - www.ascol.es

vp041_anuncio_ascol.indd 2

20/10/2023 11:16:07

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Sandra Lodi, Marcos Sánchez, Martín Sánchez EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido, Eva Sarmiento COLABORAN NESTE NÚMERO Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Roger Bellet, Alexandre Udina, Antón Camarero, Bea Abad, Israel Flamenbaum, Alessia Tondo, Dario Pasetti, Anna Jubert, Rogelio Grille, Noelia Mourazos, Marcos Inácio Marcondes, Luiza Carneiro da Silva, Jessica Marcela Vieira Pereira, José Manuel Pereira, Carlos Carbonell, Laura Elvira ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-55392-1 Tiraxe do número actual: 15.500 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Desconfinar a agricultura é o título do libro que publicou o gandeiro e comunicador portugués Carlos Neves. Neste número, visitamos a súa granxa e desvelamos que quixo transmitir con esta obra

José Manuel Fernández é un dos catro socios da SAT Busto Corzón, unha gandería coruñesa cuxos piares son equipo, instalacións, xenética e forraxe

OPINIÓN

Poxa de Gando Frisón de Friol ........................ 58

Desviar a mirada. Xabier Iraola ......................... 8

Escola Iniciación de Futuros Gandeiros ........... 58

EN VACA TV

NA GRANXA

12

O LEITE A integración de lácteos na dieta por saúde, por educación… e por gusto! ........................... 14

CRÓNICAS VAQUEIRAS Nai non hai máis que unha .............................. 18

ENTREVISTA Alberto Jurado, enxeñeiro agrónomo ................ 24

Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares

ALIMENTACIÓN A lactación empeza no secado ......................... 94

Os produtores italianos aprenderon a lidar co estrés por calor; agora é o momento dos produtores de España ..................................... 102

Que necesitan os gandeiros dos veterinarios nos vindeiros anos? ........................................... 34

Xornada Anembe sobre a Enfermidade Hemorráxica Epizóotica en Talavera de la Reina (Toledo) ................................................ 20

Space volveu converter Rennes na capital internacional da gandería en setembro ............... 44

A PÉ DE PISTA Concurso Nacional de Portugal (Agrosemana) ... 48

www.vacapinta.com

O control da inflamación, un punto clave para controlar as coxeiras ................................. 90

Carlos Neves, gandeiro e comunicador ............. 78

Lectura da saúde das vacas a través dos datos de control leiteiro ...................................... 40

Auditada por:

SAÚDE PODAL

MANEXO

ACTUALIDADE O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Quinta do Sinal. Vila do Conde (Portugal) ......... 84

Fernando Mazeris, Dairy Data Warehouse ........ 30

CON LUPA Transmedia pertence a:

SAT Busto Corzón. Mazaricos (A Coruña) ......... 62

Concurso Nacional da Raza Frisona ................. 54 Concurso Nacional da Raza Parda .................... 56

Sequieres queres recibir la a revista Si revista na túa casa ou negocio, ponte en tu casa o negocio, ponte en en contacto contacto con nós a través con nosotros a través de: de:

ESPECIAL: RECRÍA Como subministrar o calostro? Métodos para o seu almacenamento e a súa conservación ........ 110 Diferentes estratexias de alimentación e manexo na etapa de leite na recría ............. 118 Prácticas de manexo no cruzamento leite x carne ............................................... 132

NOVAS TECNOLOXÍAS Produción leiteira de precisión: sensorización do gando (I) ..................................................... 148

CALIDADE DO LEITE Dar para recibir: manexo da vaca seca de alta produción ........................................... 156

transmedia@ctransmedia.com transmedia@ctransmedia.com +34 675 974 194

675 974 194

@revistavacapinta

@revistavacapinta

@VacaPinta_

@VacaPinta_

@vacapinta_

@transmedia.vacatv Revista Vaca Pinta 10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 3

vp041_sumario_galego.indd 3

26/10/23 10:53

NUEVA MARCA EN DURÁN MAQUINARIA Equipos para ganadería Baja demanda de energía Amplia gama de capacidades hasta 60 m3 Sinfines verticales para bultos compactos Mezclas menos propensas a fragmentación excesiva

RINO Carros mezcladores verticales

Sinfines horizontales para trituración más rápida Mayor aumento de peso en ganado de carne Mayor producción en vacas lecheras

PUMA Carros mezcladores horizontales Esparcidor ancho de dos molinetes Ejes verticales con placas inferiores con palas Fragmentado y esparcido uniforme Ancho de esparcido de hasta 12 metros

BUFFALO Esparcidores de estiércol

Pasillos de alimentación limpios Menos trabajo físico Mayor consumo de alimento Producción de leche más eficiente

VIPER y LIZARD Arrimadores de alimento hidráulicos y robotizados

vp041_publicidade_duran_castelan.indd 4

19/10/2023 12:25:13

, n o h c i P Samson y os por la UE d a g o l o m ho

n recibir e s e r o id c r spa e purín y e documento legal d s a n r e t n e cis recibirán u ricantes d b s a lo f u da país. s a íc o c r h e e e v d im s r n u p ió s s c a ay e lo ión Europe mplazará a la certific S es uno d n / A U p la u o e r d G n ió ee Samson homologac rmidad (COC), que r e d n ió c a b o onf la apro icado de C if t r e C l e , único

Síguenosen: en: Síguenos

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vp041_publicidade_duran_castelan.indd 5

19/10/2023 12:25:21

EDITORIAL

O ÚLTIMO MONO

A

principios setembro, a Federación Nacional de Industrias Lácteas (FeNIL) alertou da perda de competitividade do sector lácteo español fronte ao resto de Europa apuntando que, de acordo cos datos do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación e da Comisión Europea, o prezo de pago ao gandeiro polo leite cru de vaca en España é o máis alto da UE. Alerta: o produtor está a recibir unha remuneración xusta.

Para a FeNIL, o problema do alto prezo que perciben os gandeiros polo leite producido está a provocar a perda de posicionamento da industria láctea española e a entrada no noso territorio de produtos chegados doutros países próximos.

Non é nada novo que España, como rexión deficitaria na produción de leite, necesita importar, canto menos, unha cuarta parte dos produtos lácteos que se consomen. Entón, cal era o motivo desta mensaxe alarmista? A resposta non se fixo esperar e unhas semanas despois foron moitas as asociacións agrarias que denunciaron rebaixas no prezo de pago ao produtor durante ese mes (estímase que, de media, a redución foi do 20 %); isto é, a Federación lanza primeiro un comunicado alertando da situación precaria do sector para xustificar despois o reaxuste dos contratos cos produtores.

Foron varias as organizacións que advertiron que esta rebaixa non implicará un impacto na carteira dos consumidores. Coidado con este tipo de comparacións, porque o tiro pode saír pola culata. En ningún caso lle interesará ao produtor unha baixada no prezo de venda no lineal, porque, sen dúbida, carrexará un descenso irremediable no valor do leite producido.

Curiosamente, no comunicado da FeNIL que mencionabamos ao comezo, o seu director xeral alertaba “dunha serie de factores estruturais” que habería que ter en conta para garantir a continuidade do sector, vendo que, aínda tendo unhas condicións superiores á media europea, non se consegue estimular a pro-

vp041_editorial_galego.indd 6

dución. Non podemos nin imaxinarnos cales serán eses factores estruturais. Estamos seguros de que en absoluto terán que ver co feito de reducir as marxes de beneficio do produtor sen máis xustificación que a de aumentar as ganancias doutros actores. É evidente que partes son as que saen beneficiadas dese xogo. Con todo, preguntámonos canto tempo será sostible ese beneficio. Ninguén está disposto a traballar se non é a cambio dunha remuneración xusta e é importante lembrar que a tendencia ao peche de ganderías na última década non parou. Só en Galicia, en oito anos cesaron a súa actividade o 40 % das granxas.

Apunta acertadamente Xabier Iraola no artigo de opinión deste número que “os responsables das estruturas cooperativas, comerciais e industriais, máis que preocupados polo futuro dos gandeiros, están realmente alarmados ao temer que [...] o seu futuro como cooperativa, intermediario, comercial, matadoiro, transportista, envasadores e plantas industriais etc. perige”. Pero que futuro terán se se esforzan en espremer ata as últimas consecuencias un sector produtor sen o que, non o esquezamos, ningún poderiamos desempeñar a nosa actividade?

A ver se imos estar tratando como o último mono ao elo sen o que a cadea non tería razón de ser.

25/10/2023 16:28:31

, A TENDA DE MERCHANDISING OFICIAL DE VACA PINTA Camisetas, suadoiros, peluches, accesorios...

Faite con todas as nosas creacións exclusivas!

tienda.vacapinta.com

vp041_publicidade_vacashop_galego.indd 7

25/10/2023 16:26:58

OPINIÓN

Desviar a mirada

Xabier Iraola Agirrezabala Euskal Nekazarien Batasuna (ENBA) Gipuzkoa

OCORRE O QUE OCORRE PORQUE DESVIAMOS A MIRADA DO OBXECTIVO ORIXINAL E PORQUE NINGUNEAMOS, ANO VAI E ANO VÉN, O PRODUTOR. É HORA DE MIRAR OS GANDEIROS AOS OLLOS

L

eo con estupor o informe de perspectivas gandeiras para o ano 2031 elaborado polo Consello de Cámaras de Agricultura de Francia que prevé unha terrible baixada na cabana bovina. Segundo o devandito informe a cabana de vacas abastecedoras descendeu un 2 % anual entre os anos 2016 e 2020 e, ademais, vaticina unha baixada do 3 % anual ata o 2031, o que suporía unha nova contracción do 33 %. Na cabana de vacas leiteiras, igualmente, prevé unha importante caída e así, mentres do ano 2015 ao 2019 se deu unha baixada do 1 % anual, do 2019 ao 2031 prevé un 2 % anual o que implicaría unha caída adicional do 22 %.

A alarma xerada no sector primario francés e en toda a estrutura cooperativa, comercial e industrial impulsada sobre a produción da carne de bovino e o leite de vaca é innegable e difícil de ocultar tras unha cortina de datos macroeconómicos.

Coma sempre, haberá quen tentará poñer panos fríos dicindo que a baixada no número de cabezas será perfectamente compensada por unha alza, froito da mellora xenética, nos rendementos cárnicos e leiteiros. Na miña opinión, mesmo eles son sabedores de que nin a mellora xenética, necesaria por outra banda, compensará a desaparición de explotacións gandeiras nin a drástica redución da cabana gandeira.

Agora ben, moito me temo que os responsables das estruturas cooperativas, comerciais e industriais, máis que preocupados polo futuro dos gandeiros, están realmente alarmados polo seu futuro, ao temer que, de materializarse as perspectivas recollidas no informe, o seu futuro como cooperativa, intermediario, comercial, matadoiro, transportista, envasadores e plantas industriais etc. periga, e moito.

Di o refrán que “en todas as casas cocen fabas, e na miña, a caldeiradas” ou aqueloutro de “mal de moitos, consolo de parvos” e é que, na miña humilde opinión, as perspectivas máis abaixo dos Pireneos non distará moito da previsión gala; máis aínda, se tal como ocorre no conxunto da Unión Europea, pero con maior crueza se cabe no caso do Estado español, os produtores menores de 40 anos nin alcanzan o 10 % dos produtores e os que se atopan en idade de estar xa xubilados supoñen aproximadamente o 40 % dos gandeiros.

No noso caso, máis aló dos propios gandeiros e das súas organizacións, que auguran un futuro non moi afastado sen asociados, son os responsables das estruturas sectoriais e con iso estoume referindo a cooperativas, transportistas, matadoiros, queixerías, envasadores, industrias, carnicerías, comercios e cadeas de distribución (particularmente as máis vinculadas ao produto local), pois todos eles son os que mostran maior preocupación en tanto que basearon o seu negociado ao redor da produción deses produtores que minguan.

A alarma instalouse nos despachos dalgunhas destas estruturas e

algunhas hai que se cuestionan, a semellanza das grandes empresas alimentarias, que para poder manter as súas instalacións produtivas ao máximo rendemento e os seus persoais intactos, baixar ao campo, adquirir terras e/ou naves gandeiras e contratar man de obra, o máis barata posible, iso si, coa que asegurarse a materia prima coa que manter a súa estrutura e os seus compromisos comerciais cos seus clientes e, moi particularmente, coas grandes cadeas de distribución.

Chegados a este punto, máis dun de vostedes se preguntará cal é o motivo, ou os motivos, que provocaron que chegásemos a este punto no que contamos cun entramado cooperativo, comercial e industrial agroalimentario que funciona, mentres o entramado produtivo conformado por eses miles de agricultores e gandeiros que provén a cooperativas, comerciais e industrias vai, aos poucos, pero de forma imparable, reducíndose e, o que é peor, ninguén lle ve saída á situación.

O motivo, na miña humilde opinión e sen descubrirlles o mar Cantábrico, é que os obxectivos fundacionais de moitas estruturas, crear valor engadido para o produto e con iso repercutírllelo aos produtores que lle dan sentido á cadea, pasaron a un segundo plano e así, na actualidade, o que prevalecen son os intereses e prioridades dos cadros de persoa e responsables desas estruturas fronte aos intereses dos gandeiros, prevalecen os compromisos cos clientes fronte aos compromisos cos provedores que son os seus gandeiros, prevalece o saneamento financeiro das estruturas fronte á microeconomía das explotacións e prevalecen o mantemento dos cadros de persoal das estruturas, aínda que sexa á conta da drástica redución do sector gandeiro.

En definitiva, ocorre o que ocorre porque desviamos a mirada do obxectivo orixinal e porque ninguneamos, ano vai e ano vén, o produtor. É hora de mirar os gandeiros aos ollos.

8 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_opinion_iraola_galego.indd 8

26/10/23 10:55

INNOVACIÓN, COMPROMISO Y GARANTÍA TRITURADORAS SERRAT GAMA AGRÍCOLA, FORESTAL, SUELO, CABEZALES, ESPACIOS VERDES, BIOMASA

¡CONSÚLTANOS SIN COMPROMISO!

CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL NOVEDAD

RODILLOS AGRÍCOLAS ARRASTRADOS AUTONIVELANTES DESDE 1-2-3 CUERPOS DE 3 A 11 M DE LABOR. TUBOS 711X14, 820X18 Y DE 3000 KG A 8000 KG.

NIVELADORA AVÍCOLA APTA PARA SERRIN, CASCARILLA, VIRUTA, PALLETS Y CUALQUIER TIPO DE PAJA. PARA ANCLAJE A 3º PUNTO Y PARA PALAS AGRÍCOLAS O TELESCÓPICAS

GRADILLAS DE CAMAS DE PÚAS

NIVELADORA AGRÍCOLA DE 3 PUNTOS

PRECIOS ESPECIALES PARA PROFESIONALES

DISPONEMOS DE TODO TIPO DE PIEZAS DE DESGASTE DE ARADOS, GRADAS Y CULTIVADORES

ENCONTRARÁS CUALQUIER TIPO DE RECAMBIO AGRÍCOLA

WWW.CORBARSLL.COM

ENCAMADORA DE CUBÍCULOS DE 1.7 M3 Y 2.1 M3

BATERÍAS CON 3 AÑOS DE GARANTÍA

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Poligono Industrial O Morelle, nave 4 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vp041_anuncio_corbar.indd 9

19/10/2023 12:23:40

Gomas y camas para vacas Limpiezas automáticas Estabulaciones libres

distribución material gandeiro

LAS

MEJORES GANADERÍAS

ELIGEN NUESTROS PRODUCTOS

MÁS DE L A MITAD D E LAS VACA S GALLEG AS COMEN O DU CORNADIZ ERMEN EN AS, CUBÍC ULOS O CAMAS VENDIDAS POR NOSOTRO S

CORNADIZAS

GOMAS PARA PASILLOS Y CAMAS CUBÍCULOS FLEXIBLES

Todas las fotografías proceden de instalaciones vendidas por nuestro equipo en Galicia, Asturias, Cantabria, Cataluña, Córdoba y Madrid.

GARANTÍA OFRECIDA S S DISMAGÁN POR SE RESOLV QUE ERÁ ESPAÑA BA N EN LAS NORM JO AS DEL PAÍS

Gomas y Camas para Vacas

Limpiezas Automáticas

vp041_publirreportaxe_dismagan_castelan.indd 10

Tubular Bovino

Tubular Flexible

19/10/2023 13:04:18

N

“DESDE QUE UTILIZAMOS LAS GOMAS BIORET HAY MENOS ACCIDENTES Y LAS VACAS ESTÁN MÁS CÓMODAS” Tras 18 años confiando en esta marca, hablamos con José Manuel Castro, de la ganadería lucense Dematías SC, sobre su experiencia con los pasillos de goma Bioret y las camas de colchoneta Bioret Elista de 50 milímetros. ¿A qué problemas se enfrentaban antes de apostar por los productos Bioret?

Cuando se construye una granja nueva, hay que comprar los materiales y conocía estos productos por mediación de otras granjas que me hablaron muy bien de ellos. Ese fue el motivo por el que los probé y, pasados los años, al ir aumentando las instalaciones, como estaba contento, seguí apostando por la marca.

Además, con el paso del tiempo, los pasillos se empezaron a alisar y colocamos en los patios las gomas, porque no es lo mismo que las vacas se caigan en una goma a que se caigan en el hormigón.

Probamos con las vacas secas y, al ver la mejora que supuso para este lote, las colocamos también para todas las de producción. ¿Por qué buscaban soluciones para el confort de los animales?

Porque, lógicamente, todos los accidentes que sufren los animales te van al bolsillo.

Al final, tienes que decidir si se mejora o si sigues con los accidentes. Buscamos mejorar la comodidad del rebaño.

Localización: Lugo Propietarios: José Manuel Castro y Lucía Castro N.º total de animales: 210 Vacas en ordeño: 105 Ordeño: robotizado, con 2 unidades N.º de empleados: 1 Tipo de suelo: goma Bioret Tipo de cama: colchón Bioret Elista de 50 milímetros Tipo de limpieza: arrobadera de cable Prinzing

EN VÍDEO

sí están funcionando bien. Por ello, seguí apostando por la misma marca.

Además, conocía al distribuidor y ese fue otro de los motivos. ¿Qué ha cambiado tras su instalación en lo referente a su trabajo?

Desde que utilizamos las gomas Bioret hay menos accidentes, porque las vacas lógicamente si se caen en el hormigón siempre se van a lastimar más.

Veo también que, desde que utilizamos las gomas, las vacas están más cómodas.

Habéis cambiado los colchones y habéis vuelto a confiar en la misma marca. ¿Qué os ha llevado a tomar esta decisión?

Después de 18 años, nada es interminable, y cambiamos las camas de nuevo. Volví a apostar por la misma marca porque me funcionan bien y estamos contentos con estos productos Bioret.

¿Y en qué ha mejorado la comodidad de las camas?

Antes teníamos una cama de hormigón con una loneta sencilla. Era muy dura y las vacas resbalaban al levantarse.

Desde que puse la cama con una goma de 50 milímetros se notó que mejoraron bastante en comodidad.

JOSÉ MANUEL CASTRO Y TONI FERREIRO, DE DISMAGAN, EN LAS INSTALACIONES DE DEMATÍAS

¿Por qué eligieron los productos de Bioret?

Siempre te informas de lo que está funcionando bien a través de otros ganaderos conocidos y me hablaron bien de ellos. Los empecé a probar y, efectivamente,

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico)

vp041_publirreportaxe_dismagan_castelan.indd 11

19/10/2023 13:04:24

EN VACA TV

O CIAM abordou os métodos para mellorar a sustentabilidade das ganderías de vacún de leite O martes 19 de setembro o Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) acolleu unha xornada orientada cara á mellora da sustentabilidade das ganderías de vacún leiteiro.

Na primeira intervención, o profesor da Universidade de Santiago de Compostela Francisco Sineiro presentou a situación da produción láctea en Nova Zelandia tras a entrada en vigor das últimas restricións ambientais.

A continuación, Solenn Challali, de L’Institut de l’Élevage, expuxo os resultados obtidos logo da aplicación do programa Bas Carone en Francia. Os últimos oradores, César Resch e Adrián Botana, investigadores do CIAM, centraron a súa exposición nos fundamentos e o desenvolvemento do Proxecto Climate Neutral Farms.

En Vaca.tv

Francisco Sineiro

Solenn Challali

César Resch

Adrián Botana

CONCESIONARIO CONCESIONARIOOFICIAL OFICIAL NEW LUGO, NEW HOLLAND HOLLANDPARA PARA ASTURIAS, CANTABRIA Y LA LUGO, ASTURIAS COMARCA DEL DEZA Y CANTABRIA

12 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_enVacaTV_galego.indd 12

27/10/23 9:31

EN VACA TV

Xornada sobre a vida do solo, o aumento das producións e a rendibilidade O Grupo Operativo “Vacún de carne e pasto: identificación e fomento de manexos gandeiros económica e ambientalmente máis sustentables" ofreceu o venres 22 de setembro no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) unha serie de conferencias sobre a vida do solo e a súa relación co aumento das producións a través de técnicas rexenerativas.

A investigadora do CIAM Gabriela Quiroga abriu a rolda de exposicións abordando a importancia dos fungos como microrganismos impactantes na saúde do chan. Seguidamente,

En Vaca.tv

Paula Pérez (UVigo) impartiu unha charla titulada “A vida no solo e a compactación”. Durante a súa quenda, o biólogo Rüdiger Schmelz tratou o papel das miñocas como promotoras dunha gandería sustentable e, tras el, o viticultor Bernardo Estévez presentou ferramentas que

promoven a rendibilidade da agricultura rexenerativa. A modo de conclusión, o asesor de ganderías Xan Pouliquen enunciou as últimas técnicas dispoñibles para a mellora das produtividades.

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 13

vp041_enVacaTV_galego.indd 13

27/10/23 9:32

O LEITE

A integración de lácteos na dieta por saúde, por educación… e por gusto!

A ciencia e a arte culinaria coinciden ao sinalar o valor nutricional e nutritivo que lle achegan os lácteos á nosa alimentación. Como parte esencial que son das dietas mediterránea e atlántica, seguir modas que os exclúan é totalmente desaconsellable e, é máis, sería necesario mellorar a educación dos máis pequenos en canto ao seu consumo.

M

edicina e gastronomía saen en defensa do consumo de lácteos nunha nova acción de promoción da Interprofesional Láctea (InLac) dentro da campaña “Conta cos produtos lácteos europeos”. Nesta ocasión, recollen as declaracións da doutora Rosaura Leis e da chef Pepa Muñoz, ambas as dúas firmes defensoras de incluír derivados lácteos en calquera dieta que queira ser saudable.

COMELOS POR SAÚDE A doutora e profesora da Facultade de Medicina na Universidade de

Santiago de Compostela Rosaura Leis advirte dos riscos que implica o abandono dos lácteos, que sempre foron parte das dietas tradicionais saudables e sustentables, e sinala que esta práctica debería causar alerta social. Estes alimentos inclúense en dietas como a mediterránea e a atlántica, as cales, lembra, “explican en boa parte que teñamos a maior expectativa de vida no noso país e que rexións como Galicia poidan presumir dunha lonxevidade na súa poboación similar á do Xapón”.

O abandono destes produtos, explica, vén motivado por modas e

mitos e advirte que, por exemplo, as mensaxes relacionadas coa intolerancia á lactosa son incorrectas e estanse transmitindo mal. “Son moi poucas as persoas que non toleran as cantidades recomendadas de lácteos, aínda que a industria xa está a elaborar produtos sen lactosa que nos permiten facer unha mellor elección dos alimentos en función das características persoais”, apunta, á vez que lembra que realizar calquera restrición alimentaria na dieta non é algo superfluo, xa que “leva a cambios no patrón alimentario e pode representar un risco nutricional importante”.

14 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_eslaleche_inlacDieta_galego.indd 14

25/10/2023 16:27:57

O LEITE

“DEBEMOS POÑER EN VALOR A NOSA RIQUEZA LÁCTEA, DEDICAR TEMPO Á COCIÑA DOS RECORDOS E DAS EMOCIÓNS QUE NOS REMONTAN Á INFANCIA, Á ALIMENTACIÓN DE TODA A VIDA”

Información e ciencia son os dous factores que enuncia Leis para combater mitos e falsas crenzas e para evitar que a poboación abandone os alimentos das dietas tradicionais. Así, fronte aos que foxen dos lácteos alegando que o ser humano é o único animal que toma leite durante toda a súa vida, a doutora responde: “O ser humano tamén é o único animal que conseguiu aumentar a súa esperanza de vida ata case os 90 anos, e fíxoo en boa parte grazas á alimentación saudable”.

SABOREALOS POR GUSTO

Pola súa banda, a chef Pepa Muñoz subliña que “os cociñeiros teñen a responsabilidade de poñer en valor estes produtos porque a cociña é alimentación e esta, á súa vez, é medicina preventiva”. Por iso, avoga por “dedicarlle tempo á alimentación e por pasar de pais a fillos o receitario centrado na dieta mediterránea e atlántica, porque é un gran tesouro da nosa cultura e da nosa vida”.

No devandito receitario teñen un elevado protagonismo os lácteos, xa que o noso país ten unha extensa cultura no que respecta á cociña tradicional, marcada por ingredientes obtidos das áreas máis inmediatas, de forma sustentable.

Ben é sabido que todos os lácteos tiveron sempre un papel relevante na nosa cociña, respectuosa cos recursos próximos, coa agricultura e a gandería de quilómetro cero. Con todo, apunta Muñoz que a cociña de vangarda, por moda,

adoita recorrer menos a eles. “Hai que tentar que isto non pase. Debemos poñer en valor a nosa riqueza láctea, dedicar tempo á cociña dos recordos e das emocións que nos remontan á infancia, á alimentación de toda a vida”.

Evidentemente, esta chef non pode deixar de facer alusión ao papel dos lácteos na repostería: “Teño predilección polo arroz con leite que tomaba cando chegaba do colexio, ao que engadiría o requeixo con nata e mel; o queixo con marmelo e a nosa afamada torta de queixo”. E, se falamos de entrantes, “diríache que non coñezo a ninguén a quen non lle gusten as croquetas, onde os lácteos cobran protagonismo como grande ingrediente central”, destaca.

COÑECELOS POR EDUCACIÓN Educar en nutrición é unha tarefa pendente. Por iso, Leis defende establecer patróns nutricionais que axuden a guiar os gustos en alimentación dos máis pequenos. “Cando un aprende a comer dunha maneira determinada, de forma saudable, mantén este hábito durante o resto da súa vida”, remarca.

Estas preferencias alimentarias inícianse xa no útero materno e nos primeiros anos de vida e, polo tanto, é esencial empoderar a escola como lugar de educación nutricional e introducir no currículo os estilos de vida saudables. Ademais, engade como factor interesante fomentar que os nenos reciban clases de cociña e que saiban ler a etiquetaxe, elixir os alimentos de proximidade e

TRES PORCIÓNS AO DÍA Na actualidade, as principais causas de enfermidade e morte teñen que ver cos estilos de vida non saudables, resumidos fundamentalmente en mala alimentación, ausencia de actividade física e aumento do sedentarismo.

Neste sentido, cabe lembrar un hábito que a ciencia aconsella e a evidencia corrobora: tomar unha media de tres lácteos ao día durante toda a vida carrexa innumerables beneficios para a saúde. Estes alimentos achegan a inxestión dos macro e micronutrientes recomendados, como principal fonte que son de calcio e de vitaminas liposolubles, entre outros.

A profesora da USC destaca especialmente a importancia do consumo de lácteos durante os primeiros anos de vida, posto que son un alimento “fundamental para o crecemento e desenvolvemento do infante, así como para unha boa mineralización ósea nestas idades”, explica.

coñecer a tradición cultural gastronómica do país.

Neste contexto, Muñoz súmase a Leis ao reivindicar a necesidade de reforzar a educación alimentaria nos colexios para que os máis pequenos aprendan a integrar os lácteos na gastronomía. “Queixos en ensaladas, aliños con iogur, con ourego emulsionado, comiño ou noces; con alcachofas ou espárragos verdes… Os lácteos son insuperables”, aclama.

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 15

vp041_eslaleche_inlacDieta_galego.indd 15

25/10/2023 16:28:03

SISTEMA DE LIMPIEZA DE PEZONES Conseguirás una eficiente y rápida desinfección de los pezones.

Sistema de secado disponible en la misma pistola. Elimina la contaminación cruzada entre vacas, ya que el cepillo se desinfecta automáticamente entre cada pezón. Con los tres cepillos se garantiza un procedimiento de limpieza completo.

GOMAS PARA ESTABLOS

vp041_anuncio_elmega.indd 16

19/10/2023 12:22:50

e d s e D

1976

BOX TERNEROS

BEBEDEROS Disponibles de izquierdas o derechas en medidas...

0.7M - 1M - 1.5M -2M

ARROBADERA R S RA Siguenos en

INSTAGRAM o

FACEBOOK y no pierdas detalle! vp041_anuncio_elmega.indd 17

Y MUCHO MUCHO MÁS! MÁS! C/ CAMINO VIEJO DE MOURELLE, SN 15840 - SANTA COMBA - A CORUÑA

19/10/2023 12:23:04

CRÓNICAS VAQUEIRAS

Nai non hai máis que unha AS HOLSTEIN CHEGAN A PRODUCIR ATA OITENTA LITROS DE LEITE NUN SÓ DÍA. ESTA ESPECIALIZACIÓN TAN POSITIVA [...] TEN ALGÚN INCONVENIENTE, POIS SON ANIMAIS MÁIS “DELICADOS” QUE PERDERON O QUE SE COÑECE COMO RUSTICIDADE

Tras o parto, as vacas producen tanto que non lles chega o que comen, polo que, para obter enerxía, queiman as súas reservas de graxa, o que trae consigo perda de peso e outras consecuencias nas que poño o foco nesta nova crónica.

Antón Camarero Veterinario de Adial

“

Máis madeira, que é a guerra!” gritaba Groucho en Los hermanos Marx en el Oeste, mentres lanzaban á caldeira dunha locomotora as táboas de madeira que arrincaban do vagón porque a leña xa se esgotou. Algo parecido lles sucede ás vacas leiteiras despois de parir: producen tanto que o que comen despois non lles chega. Entón, que fan para obter enerxía? A resposta está na queima das reservas de graxa dos depósitos corporais que foron “aforrando” no final da anterior lactación. A consecuencia directa é que a vaca adelgaza. Se esta queima non fose suficiente, tócalles a quenda ás proteínas da súa masa muscular (que neste caso fan o papel da locomotora na película dos Marx).

Aparece entón unha especie de oquedade no medio da coxa das vacas recentemente paridas. Como vedes na foto superior, isto faise moi visible onde está o músculo chamado semitendinoso: a frecha amarela sinala o oco que deberían ocupar as fibras musculares.

As vacas leiteiras actuais son un produto de máis dun século de selección xenética que empezou nos Estados Unidos e no Canadá a partir da raza frisoa (vaca de orixe holandesa e que se coñece tamén como vaca pinta). De como se fi x o esta selección xenética merece outro capítulo, pero deu como resultado o que actualmente se coñece coma raza holstein. Estes animais chegan a producir ata oitenta litros de leite nun só día. Esta especialización tan positiva desde o punto de vista produtivo ten algún inconveniente, como veremos, pois son animais máis “delicados” que perderon o que se coñece como rusticidade.

Adage Starbuck

18 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_cronicasVaqueiras_galego.indd 18

26/10/23 10:56

CRÓNICAS VAQUEIRAS

UNHA CONSECUENCIA IMPORTANTE DO ADELGAZAMENTO POSPARTO É O ATRASO DA ENTRADA EN CELO, POLO QUE NON PODE QUEDAR PREÑADA ATA QUE EMPECE A RECUPERAR PESO (SE NON HAI XESTACIÓN, NON HAI LACTACIÓN)

Na fotografía (páxina anterior) podedes admirar a beleza dun exemplar que foi campioa de España nos anos noventa e tamén o meu máis ilustre cliente: Adage Starbuck.

As vacas menos selectas (máis rústicas) cobren en primeiro lugar as necesidades de nutrientes e enerxía para o seu propio mantemento e os excedentes destínanos á produción de leite. Isto obedece ao que se coñece en bioloxía como homeostase. Pero as vacas leiteiras holstein non funcionan así, son moi maternais. E como consecuencia danlle preferencia á lactación, onde invisten todos os seus recursos de enerxía e nutrientes.

A lactación está asociada á viabilidade da cría e a vaca sacrifica os seus recursos metabólicos por ela (nai non hai máis que unha...) e este comportamento acentúase canto máis selecto é o animal. Basta dicir que unha ducia de litros de leite é o máximo consumo que pode ter un xato nun día e a vaca non necesita producir o oitenta litros que vos comentei anteriormente. É o seu

metabolismo o que dalgunha maneira “cre” que son necesarios. Este comportamento metabólico coñécese en fisioloxía como homeorrese: o individuo dá preferencia a funcións como a reprodución, o exercicio físico ou a lactación (como é o noso caso). Resumindo, a homeostase dálle prioridade á supervivencia do individuo mentres que a homeorrese á perpetuación da especie.

Outro exemplo de homeorrese, onde se ve favorecida a lactación sobre outras funcións; é o que ocorre co calcio na febre do leite. Esta patoloxía é típica de vacas moi produtoras e con moitas lactacións. Cando chega o momento do parto, as necesidades de calcio son moi altas para poder cumprir a demanda que esixe a síntese do leite (lembrade que o leite é unha rica fonte de calcio).

Cando unha vaca se pon de parto destina todo o calcio dispoñible cara ao ubre e descalcifícase. Consecuencia? Non queda calcio no organismo (necesario para a contratación do músculo e para o sistema nervioso central), así que a vaca cae e entra en coma.

Actualmente, unha intervención rápida coa aplicación intravenosa de gliconato cálcico adoita resolver o problema.

Anos atrás, para evitar isto, atábanselle os tetos á vaca. Así, a propia presión do leite sobre a glándula mamaria impedía que se producise tanto leite, baixando a demanda de calcio. Era como favorecer a homeostase sobre a homeorrese.

Desgraciadamente, era frecuente que a vaca con este método collese unha infección no ubre (mamite)... e o remedio era peor que a enfermidade.

Unha consecuencia importante do adelgazamento posparto é o atraso da entrada en celo, polo que non pode quedar preñada ata que empece a recuperar peso (se non hai xestación, non hai lactación). Isto convértese nun problema económico para os gandeiros, pero é tamén un sistema de autodefensa: outra cría cunha nova lactación sen tempo para a recuperación acabaría coa nai. Dalgunha forma está a dicirnos: “Que volva quedar preñada a túa tía…

Bastante teño xa con isto!”.

Ata a próxima entrada!

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 19

vp041_cronicasVaqueiras_galego.indd 19

26/10/23 10:56

A C T U A L I DA D E

Relatorios dispoñibles en Vaca Podcast

En Spotify

En Ivoox

Anembe aborda a enfermidade hemorráxica epizoótica nunha xornada presencial en Talavera de la Reina O encontro, que tivo lugar a principios do mes de outubro, contou con tres relatorios e unha mesa redonda con veterinarios que compartiron as súas experiencias reais fronte a esta enfermidade.

A

nte a forte e rápida extensión da enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE) polo centro e sur de España ao longo deste ano, así como a súa chegada paulatina tamén ao norte nos últimos meses, a Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe) celebrou o pasado 6 de outubro unha xornada presencial especializada nesta patoloxía.

Os tres relatores puxeron o foco en temáticas como os seus vectores principais, o seu desenvolvemento e os seus efectos nos animais ou os diferentes métodos de loita que se poden levar a cabo.

A cita comezou cun relatorio online de Javier Lucientes, catedrático de Parasitoloxía e Enfermidades Parasitarias do Departamento de Patoloxía Animal da Facultade de Veterinaria de Zaragoza e, na actualidade, profesor emérito da Universidade de Zaragoza.

Iniciou a súa explicación presentando aos Culicoides imicolas e Culicoides obsoletus, “os insectos que provocan a transmisión da EHE da

maneira que o estamos vivindo”.

Repasou os seus lugares de cría e as súas maneiras de desprazamento, “importante ter en conta que se se dan as condicións perfectas de vento, temperatura e humidade, pódense suspender e desprazar ata 700 km”. Seguidamente, presentou o ciclo de transmisión da enfermidade e o seu período de incubación.

A última parte da charla centrouse nos métodos de loita que temos ao noso alcance para combater esta enfermidade. “Como controlar os mosquitos é moi difícil, o que temos que facer é protexer os nosos animais das súas picaduras”, sentenciou o catedrático. Describiu como máis eficaces os tratamentos tópicos pour-on, por “ser fáciles de usar”; iso si, recomendou “a súa aplicación por partes iguais e tendo moi en conta aquelas nas que adoita haber máis picaduras, como a cabeza, as axilas ou as patas”.

INVESTIGACIÓN E VACINACIÓN A segunda intervención foi desenvolvida por Eva Calvo, investigadora no

Centro de Investigación en Sanidade Animal (CISA), pertencente ao Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) en España. A súa investigación está centrada principalmente no estudo de estratexias de inmunización para os virus da lingua azul, a peste equina e a enfermidade hemorráxica epizoótica.

Calvo comezou describindo o tipo de animais que sofren a EHE, sobre todo cervos, bovinos, ovellas e cabras, e repasando a cronoloxía das principais epidemias que afectaron a bovinos.

Entre os signos clínicos que provoca nos animais infectados comentou unha longa lista: “Febres que poden chegar aos 40 ou 41 graos, debilidade corporal, coxeiras, anorexias por falta de apetito, edemas de cabeza e pescozo, inflamación na cavidade oral, hiperemias conxuntivas, dificultades respiratorias, abortos e, nos casos máis graves, hemorraxias”.

Ante esta situación, reclamou que “hai unha necesidade urxente de desenvolver vacinas e investigar sobre a resposta inmunitaria dos animais

20 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_actualidade_xornadaEHE_galego.indd 20

25/10/2023 16:25:34

A C T U A L I DA D E

fronte á EHE”. A investigadora defendeu que “o ideal sería poder centrarse en vacinas de nova xeración, vacinas bivalentes, que son moito máis seguras, aseguran que non hai replicación nin transmisión, permiten diferenciar os animais vacinados dos realmente enfermos (DIVA) e actúan ante múltiples serotipos”.

Eva Calvo confirmou que a día de hoxe en España non temos acceso a ningún tipo de vacina. “Sempre quedamos con aquelas vacinas que permiten controlar a enfermidade, pero o realmente necesario é evolucionar e conseguir vacinas bivalentes, que mesmo reducen custos, porque protexen de varios serotipos á vez”, finalizou.

LOITA INTERNACIONAL O último dos relatorios correu a cargo do italiano Alessio Lorusso, doutor veterinario pola Universidade de Bari, con doutoramento sobre coronavirus animal obtido tras un período de formación de dous anos na División de Viroloxía da Universidade de Utrecht (Países Baixos).

Lorusso compartiu como interveu ante a epidemia de 2021 xurdida en Tunes con compañeiros do país africano e tamén de Francia e como están a traballar agora a nivel europeo, pois afirmou que “o traballo en conxunto é esencial para realizar comparacións, comprobar o virus que se expande e concretar como se actúa”.

Tras explicar experiencias pasadas, o doutor italiano concluíu que “o que estamos a observar é o mesmo escenario que xa investigamos no pasado con diferentes cepas. O que debemos facer pensando no futuro é apostar por unha forte vixilancia entre países do Mediterráneo para desenvolver un banco de antíxenos e de vacinas que poidamos utilizar en casos de emerxencia como o que estamos a vivir agora”.

JUAN CARLOS GONZÁLEZ: “XA QUE A SÚA ERRADICACIÓN É IMPOSIBLE, FAREI O QUE ESTEA NAS MIÑAS MANS PARA QUE AS ADMINISTRACIÓNS SE ABRAN ÁS NOSAS PETICIÓNS CO FIN DE FAVORECER A VIXILANCIA, O DIAGNÓSTICO E O CONTROL DA EHE”

Juan Carlos González, presidente de Anembe

Primeiramente, Vicente Peña, veterinario e socio fundador do Hospital Veterinario Costa de la Luz (Conil de la Frontera), resaltou, tras as súas experiencias, que a enfermidade afecta máis a final do verán e no outono, que este ano está a ter menos virulencia e menos mortalidade porque os animais xa teñen inmunidade, e que pode ser que implique maior gravidade nos machos.

O seguinte en compartir as súas sensacións e os resultados dunha rápida investigación con base en 30 vacas foi Joaquín Ranz, veterinario e xerente da empresa Vet-Rumen e actual vogal de Relacións Institucionais de Anembe.

Como conclusións apuntou que normalmente “non hai un trastorno nos factores de coagulación, non existe agregación plaquetaria e si se comproba un reconto baixo de plaquetas, por dano na medula e nas células endoteliais”.

A continuación, a atención centrouse en Alfonso Monge, veterinario especialista en gando bovino, director de Monge Veterinarios SLP e fundador e primeiro presidente de Anembe.

Fixo fincapé no grande impacto económico que si carrexa nas explotacións, “non só hai que recontar a mortalidade senón tamén os gastos en visitas veterinarias e tratamentos, os trastornos posteriores en fertilidade e as enfermidades das nais xestantes e dos xatos”, advertiu.

Por último, o veterinario zamorano Manuel V. Morales destacou unha vez máis que é unha enfermidade que lles xera elevadas perdas ás explotacións e alertou das dificultades reais coas que se atopa nas ganderías: “Existen moitas dúbidas sobre como actuar, moita lentitude para o diagnóstico e levar a cabo os diferentes tratamentos nas granxas supón grandes alteracións no manexo e na organización do persoal”.

O encontro rematou cun pequeno tempo para o debate e o presidente de Anembe, Juan Carlos González, puxo o colofón final cun compromiso: “Xa que a súa erradicación é imposible, farei o que estea nas miñas mans para que as Administracións se abran ás nosas peticións co fin de favorecer a vixilancia, o diagnóstico e o control da EHE”.

A EHE, A DEBATE O último apartado do programa do encontro dedicouse a unha mesa redonda na que participaron os veterinarios Vicente Peña, Joaquín Ranz, Alfonso Monge e Manuel V. Morales.

Cada un deles expuxo unha breve exposición da situación real que se están atopando nas granxas, os signos máis comúns que se repiten en cada unha das súas zonas e os tratamentos e consellos que lle están a dar aos seus rabaños e gandeiros.

Vicente Peña, Joaquín Ranz, Manuel V. Morales e Alfonso Monge, participantes na mesa redonda

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 21

vp041_actualidade_xornadaEHE_galego.indd 21

25/10/2023 16:25:44

Impacto positivo con dous Lely Astronaut A5

EN VÍDEO! Jordi Erra, propietario de Can Soca

O bo funcionamento do tráfico libre agrada e sorprende a partes iguais en Can Soca Jordi Erra é o propietario da gandería Can Soca, que se sitúa en Calldetenes, comarca de Osona e provincia de Barcelona. Nesta explotación, que é recoñecida dentro do sector pola súa frecuente presenza en concursos morfolóxicos, dispoñen de dous robots Lely Astronaut A5 desde hai xa dous anos.

Os robots de muxido A5 son unha aposta clara para moitas explotacións de toda a península ibérica. Un exemplo disto é a de Jordi Erra, único propietario de Can Soca, en Calldetenes, comarca de Osona (Barcelona). Hai dous anos que adquiriu dous A5.

Erra dispón de 240 cabezas –100 xatas e 140 vacas–, das cales hai 110 en muxidura. Actualmente produce unha media de 42 litros/vaca/día, aínda que este verán, coa excesiva calor, notou un pequeno descenso. En canto a calidades, atópase nun 3,30 % de proteína e nun 3,70 % de graxa. Para levar a cabo todas as tarefas da granxa, conta coa axuda de varios traballadores.

non baixaban de 3 muxidos en ningún momento e que conseguían chegar mesmo a unha media de 3,4. “Alcanzamos os 45 litros/vaca/día no pleno verán. É certo que por aquel entón tiñamos boa comida e nestes últimos anos non é así debido á seca”. Comezaron con 50 vacas en robot, pero grazas ás boas sensacións e aos resultados que estaban observando, axiña aumentaron a cifra a 75. Pouco despois, decidiron instalar o outro robot.

O TRÁFICO LIBRE, RAZÓN DE PESO PARA OPTAR POR LELY Son varios os motivos polos cales Jordi Erra adquiriu estes robots e os beneficios que percibiu ao longo destes anos reafirman que a súa elección foi a correcta: “De momento vai fantástico, moi ben.

Aforras moito traballo”.

Erra explicou que un dos aspectos máis importantes polos que se decantou por Lely en contraposición a outras marcas e opcións foi o feito de como funciona o Astronaut no momento da muxidura:

OS INICIOS: O PRIMEIRO ROBOT E SALA Cando en Can Soca se decidiu mercar o primeiro A5, compaxinaron durante un tempo a muxidura en robot coa de sala, xa que o número de exemplares era demasiado elevado como para poder xestionalo cunha soa unidade do Astronaut.

Xa desde o principio, Erra notou rapidamente que a produción de leite ía en aumento con este novo sistema, que

vp041_publirreportaxe_lely_cansoca_galego.indd 22

25/10/2023 16:23:20

“Vai seguindo á vaca: non importa se está máis cara diante ou máis cara atrás; polo tanto, o ubre cólleo moito mellor”. Tamén destacou en positivo que aos animais non lles aperta para nada.

Outra das causas polas que apostou por esta marca foi o tráfico libre. O propietario aseverou que non quería obrigar as vacas a que tivesen que beber auga ou comer para muxirse. “Aínda alucino cando vexo que, por exemplo, están comendo, ven o robot baleiro, e de golpe van muxirse soas. Van cando queren”, confesou. Ademais, anotou que con este método non se xera ningún tipo de competencia entre elas á hora de ir á muxidura. “Non se amontoan, é algo moi curioso”.

O BENESTAR DOS ANIMAIS EN ÉPOCAS CALOROSAS “En Lely sempre dicimos que as protagonistas son as vacas e nos días de calor, que se pode chegar ata os 40 ºC, temos que pensar que podemos facer por elas”, expuxo Guiomar Aguilar, Farm Management Support (FMS) de Lely.

Co uso do colar, que mide diversos parámetros –entre eles, o estrés–, en Can Soca poden saber facilmente cando actuar en épocas calorosas: “Proporciónanos información sobre aqueles exemplares que requiren da nosa atención ao medir a dificultade respiratoria do animal”, indicou Aguilar. É moi importante que as vacas se sintan frescas e que non estean expostas a altas temperaturas e en pleno sol, para así evitar que sufran de estrés por calor.

A FMS explicouno claramente: “Se tivésemos que levalas a muxirse a un lugar externo, por exemplo, a uns 100 metros en batch milking, estarían sometidas a moitísimo máis estrés e podería haber bullying animal. Polo tanto, a filosofía de Lely consiste en levarlles o muxido ás vacas, e non as vacas ao muxido”.

Co colar obtense información precisa sobre o estrés que sofren as vacas

Guiomar Aguilar, Camilo Gutiérrez e Unai Etxaiz, equipo de Lely

Durante o verán, o uso de ventiladores é importante para axudar ao arrefriamento, o que se complementa cos principios da compañía. “O que lles convén ás vacas é ter todo preto, o muxido incluído, e non ter que levalas lonxe. Hai que pensar nos animais para que nós tamén consigamos uns bos resultados. O que é mellor para a vaca vai ser sempre mellor para o gandeiro”, asegurou a FMS. Guiomar Aguilar manifestou que “en Lely cremos que hai que deixar as vacas ser vacas. Son animais de rabaño e hai que intentar que estean o máis tranquilas posible”.

A FIABILIDADE, OUTRO ASPECTO CLAVE “Para nós, como marca, o robot sempre ten que ter cero fallos ou menos de cinco. É a mesma máquina en todas as partes do mundo e as vacas sempre son vacas”, relatou Unai Etxaiz, delegado de vendas de Lely no País Vasco, Navarra e Cataluña.

Jordi Erra está satisfeito coa fiabilidade dos seus A5: “Aquí levaba moitísimo tempo sen ter nin un fallo. Hoxe tivemos un polo exceso de calor, pero foi algo excepcional”. O propietario resalta que ese animal que fallou volverá ao robot un pouco máis tarde e muxirase igualmente: “Non é necesario que vaia eu detrás da vaca a conectala”.

UNHAS VACAS DE CONCURSO Can Soca participa habitualmente en concursos morfolóxicos. Por tanto, os exemplares brillan polo seu alto nivel xenético, o cal se ve reflectido en que, por exemplo, posúen un fluxo de muxido alto pero, ao mesmo tempo, en moitos casos dispoñen de ubres difíciles de conectar e moi altos, ou de tetos pequenos ou invertidos. “É incrible como o A5 se adapta a isto tan ben en comparación con outros robots, que son máis fixos”, contou o propietario da gandería.

“Invitámosvos a todos desde Cataluña a que coñezades de preto como é unha gandería Lely: esperámosvos en Can Soca”, concluíu Camilo Gutiérrez, delegado de vendas de Lely en Cataluña.

LOS CORALES DE BUELNA TRAZO

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

OUTEIRO DE REI

AIZOAIN VILA NOVA GAIA

AVILA

vp041_publirreportaxe_lely_cansoca_galego.indd 23

Lely Center Los Corrales Lely Center Outeiro Lely Center Aizoain Lely Center Trazo Lely Center Ávila Lely Center Vila Nova

+34 606 022 405 +34 671 646 745 +34 676 182 349 +34 685 117 350 +34 665 772 747 +351 227 538 339

25/10/2023 16:23:28

ENTREVISTA

ALBERTO JURADO, ENXEÑEIRO AGRÓNOMO

En Vaca.tv

“Se nunha granxa hai máis produción, rendibilidade e lonxevidade, notarase na conta de resultados e o gandeiro quedará satisfeito” Alberto Jurado, enxeñeiro agrónomo responsable de instalacións gandeiras na Covap, participou o pasado mes de maio no XXV Congreso de Anembe cunha charla sobre o time budget en ganderías de alta produción. Cabe destacar que en novembro tamén estará presente na nova edición das Xornadas de Seragro. Nesta entrevista falamos con el sobre o seu desenvolvemento profesional e sobre as principais claves tratadas na comunicación impartida no Congreso de Anembe.

Como foi evolucionando a túa traxectoria desde o principio ata o día de hoxe?

Nos meus inicios, estudei Enxeñería Agrónoma na Universidade Politécnica de Madrid e traballei na granxa

familiar que os meus tíos teñen en Córdoba. As miñas tarefas como profesional sempre estiveron ligadas á parte práctica, na que hai que pasar moito tempo nas ganderías de forma directa e presencial. Máis tarde,

empecei nun estudo de enxeñería e, logo, comecei o Máster en Produción de Leite da Universidade de Santiago de Compostela (USC). Con posterioridade, rematei na Cooperativa Agraria Provincial da Coruña (CAP). Agora, desde hai sete anos, traballo na Cooperativa Ganadera del Valle de los Pedroches (Covap), onde me dedico ao tema de instalacións e xurros, así como á xestión técnico-económica.

En definitiva, a miña función céntrase nunha xestión global do que é a explotación.

Que temáticas tocaches durante o teu relatorio no congreso?

Falei da importancia do time budget en ganderías de alta produción. Consiste en saber en que invisten as vacas o tempo para reflexionar sobre como darlles unhas boas condicións e aplicar certas medidas de maneira que poidan aproveitar ao máximo o seu potencial, é dicir, trátase de saber canto tempo dedican a comer, a muxirse etc., e, a raíz disto, buscar como interactuar pouco cos animais para que poidan estar o máis cómodos posible.

24 | Vaca Pinta n.º41 | 10.2023

vp041_entrevista_AlbertoJurado_galego.indd 24

26/10/2023 13:44:53

ENTREVISTA

“É VITAL QUE COIDEMOS AS VACAS E QUE LLES DEMOS O TEMPO QUE ELAS REALMENTE NECESITAN PARA COMPORTARSE DE FORMA NATURAL”

FUTURA PARTICIPACIÓN NAS XORNADAS DE SERAGRO O enxeñeiro agrónomo, responsable de instalacións gandeiras na Covap, formará parte proximamente das XX Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro, que se celebrarán na Facultade de Veterinaria de Lugo o 16 e o 17 de novembro.

Jurado inaugurará o segundo día do encontro, o venres 17 ás 11:00 horas, coa súa presentación, que leva por título “Por que o meu veciño produce máis ca min? Deseño e manexo das instalacións”.

O resumo que eu faría da conferencia é que lles debes proporcionar ás vacas o tempo que necesitan para ser vacas e sentirse cómodas, que teñan un comportamento natural, o cal desemboca nunha mellor saúde dos nosos animais, unha maior produción e, sobre todo, máis lonxevidade. Eu sempre insisto en que nós como técnicos temos que conseguir que os produtores obteñan ganancias; non debemos esquecer que son os que nos pagan o soldo. Entón, se nunha granxa hai máis produción, rendibilidade

e lonxevidade, notarase na conta de resultados e o gandeiro quedará satisfeito co noso labor.

Cales son os puntos da túa exposición que che gustaría que a xente poña en práctica?

Fundamentalmente, que os muxidos sexan rápidos e que as vacas nunca estean máis dunha hora na sala, xa que ese é o momento no cal máis interactuamos con elas e limitamos o seu comportamento natural.

Outro factor é que hai que encontrar un equilibrio tanto na eficiencia

produtiva das vacas como na laboral; se non poñemos as cousas fáciles aos empregados, que son os que realmente teñen esa tarefa de outorgarlles comodidade aos animais, non a van realizar correctamente e fai falta que se leve a cabo de maneira eficaz.

Para rematar, é vital que coidemos as vacas e que lles demos o tempo que elas realmente necesitan para comportarse de forma natural.

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 25

vp041_entrevista_AlbertoJurado_galego.indd 25

26/10/2023 13:45:43

LÍDER MUNDIAL EN METIONINA PROTEGIDA

Jornada de Adisseo para celebrar el 30 aniversario del lanzamiento de Smartamine®

EN VÍDEO

Con motivo de los 30 años en el mercado de Smartamine, la primera metionina protegida comercializada, Adisseo organizó una reunión técnica de actualización de los conocimientos relacionados con esta línea de investigación y desarrollo de la compañía.

U

n centenar de técnicos veterinarios de España y Portugal acudieron el viernes 8 de septiembre en A Coruña a la jornada de Adisseo sobre nutrición de precisión para el rendimiento, el valor y la sostenibilidad vitalicia de las vacas lecheras.

Con esta convocatoria de jornada técnica, señaló González, la intención de Adisseo fue ofrecerles a veterinarios de toda la península un completo repaso por los avances que se han logrado en el empleo de la metionina desde los inicios de su utilización.

“Adisseo es la empresa pionera en investigar sobre metionina y la que más proyectos sigue desarrollando en torno a esta. Nuestro Smartamine, que cumple 30 años de comercialización, fue la primera metionina protegida que salió al mercado y sigue siendo la que tiene mayor biodisponibilidad”, destacó Juan Antonio González, responsable técnico y de ventas de rumiantes en España y Portugal de la empresa.

Para ello contaron con las exposiciones de reconocidos expertos en esta área. “Para nosotros es esencial establecer colaboraciones con universidades y con otras empresas a través de las cuales podemos avanzar en la investigación y el desarrollo que nos permite ver nuevos usos y efectos de nuestros productos”, señaló Enrique Fraile, responsable del asesoramiento técnico para rumiantes en la península ibérica de Adisseo.

vp041_publirreportaxe_adisseo_castelan.indd 26

19/10/2023 13:07:02

BALANCE DE AMINOÁCIDOS EN TRANSICIÓN Phil Cardoso, profesor asociado de la Universidad de Illinois, en Urbana-Champaign, trató el balance de aminoácidos en vacas en transición y la relación entre nutrición y reproducción, así como la manera en que la alimentación con aminoácidos protegidos afecta a la placenta, que, a su vez, impacta en la futura ternera.

“El éxito reproductivo también radica en trabajar en la alimentación de la ternera cuando todavía está en el vientre de la vaca, esto es, en prestar atención a los efectos epigenéticos que tiene una determinada nutrición”, aseguró Cardoso.

Su propuesta, explicó, se centra en el desarrollo de un trabajo más holístico. “Con la nutrición podemos impactar en la salud de la vaca, en su producción, en su fertilidad y también hacer que la futura ternera llegue a producir más leche. Si conseguimos todo esto, creo que las ganaderías serán más rentables y productivas”, afirmó.

NOVEDADES EN CUANTO A METABOLISMO Y AMINOÁCIDOS Intervino, así mismo, el responsable global de investigación y desarrollo de Adisseo, Daniel Luchini, quien abordó la incidencia de los aminoácidos en el metabolismo de los animales, así como las consecuencias que tiene tanto sobre la producción como sobre la longevidad de los animales, factores fundamentales para el desarrollo económico de las granjas.

“Originariamente, la metionina se usó para aumentar la producción de proteína en la leche, pero con el tiempo nos hemos dado cuenta de que, aparte de ser un aminoácido esencial, es un aminoácido funcional, idea en la que se han centrado todos los proyectos de investigación que hemos llevado a cabo en los últimos 15-20 años”, expuso Luchini.

ACTUALIZACIÓN DEL CNCPS El rumen, la nutrición y el ganado lechero son las tres líneas de trabajo del orador Michael Van Amburgh, profesor de la Universidad Cornell, en Ithaca (Nueva York). Van Amburgh está al frente del desarrollo del Sistema de Proteínas y Carbohidratos Netos de Cornell (CNCPS).

Sobre la nueva versión del CNCPS versó su exposición.

“Hace unos 13 años comenzamos a reconstruir el modelo. Está siendo un proceso largo”, apuntó el investigador. “Creo que la clave es que ahora tenemos un modelo dinámico. Tiene plena capacidad para el reciclaje ruminal y el manejo del nitrógeno. Básicamente, hemos aislado los requerimientos de nitrógeno ruminal, lo que nos permite formular de mejor manera dietas específicas para satisfacer los requerimientos del rumen”, expuso.

vp041_publirreportaxe_adisseo_castelan.indd 27

“Adisseo es la empresa pionera en investigar sobre metionina y la que más proyectos sigue desarrollando en torno a esta” Smartamine® M: mayor rentabilidad para las granjas Smartamine® M es una metionina protegida, una DL-metionina recubierta de un polímero que confiere una protección especial y evita la degradación ruminal.

De esta manera, se consigue el producto de mayor biodisponibilidad del mercado.

Entre su gran variedad de beneficios, todos ellos enfocados a mejorar la rentabilidad de las explotaciones, destacan, además de sus efectos positivos en el rendimiento lechero, la reducción de los trastornos metabólicos, ya que tiene un efecto directo sobre el funcionamiento hepático, y la mejora de los parámetros reproductivos.

Otra de las ventajas de Smartamine® M es que es un producto indicado para todo tipo de granjas. Los técnicos deberán adaptarlo a las necesidades y requerimientos de cada cliente, pero puede encajar en cualquier situación con los objetivos de rendimiento de las ganaderías.

Los clientes destacan que es interesante aplicarlo en explotaciones que tienen problemas con la calidad de leche y en las que no tienen mucho volumen de producción, ya que contribuye a aumentar considerablemente su beneficio económico.

Siempre partiendo de un manejo adecuado del ganadero, las vacas que consumen Smartamine se observan mucho más sanas. Además, en cuanto a reproducción, la mejora es evidente.

19/10/2023 13:08:37

EVALUACIÓN Y APLICACIÓN PRÁCTICA En tercer lugar, tomó la palabra el asesor técnico de rumiantes de Adisseo para la península Enrique Fraile. Su presentación se enfocó en dar una visión más práctica de toda la ciencia vista durante la jornada. “Mi objetivo es que todos los técnicos que hemos reunido hoy se queden con una idea clara de cuál puede ser el nivel que deben utilizar del aminóacido, en qué momento, por qué, a qué pueden aspirar y cómo deben manejarlo en sus racionamientos”, apuntó Fraile.

Seguidamente, el director técnico senior de rumiantes de Adisseo en Europa, Sion Richards, se centró en hablar de cómo determinar la biodisponibilidad de los aminoácidos, los mejores métodos para hacerlo y la forma en que se evalúan los diferentes productos, mostrando biodisponibilidades realmente buenas de Smartamine y MetaSmart, ambos productos Adisseo. “También he presentado una manera de compararlos con otros productos a través de un método tipo. Eso nos da una valiosa medida estándar para el análisis de la biodisponibilidad de los aminoácidos”, destacó Richards.

Phil Cardoso

Juan Antonio González

Enrique Fraile

Daniel Luchini

Sion Richards

Michael Van Amburgh

“Con esta propuesta temática, buscamos transmitir de manera eficiente tanto los aspectos técnicos, como las nociones prácticas respecto a la utilización del producto; esto es, tanto las investigaciones, como su puesta en funcionamiento”, aseveró el técnico y de ventas de Adisseo.

PARA LAS MICOTOXICOSIS

PARA LA PALATABILIDAD

Unike®Plus Toxi-Nil®Plus Toxy-Nil®

Gusti® Plus Aroma Fruity Gusti FI

Aflatoxinas Toxinas T-2 y HT-2 Fumonisinas Ocratoxina A Zeralenona Deoxinivalenol

Piensos granulados de robot Piensos comerciales Ración completa Forrajes

*Incluye la aplicación móvil Mycoman®

PARA EL ESTRÉS

PARA LA DEPLECIÓN GRASA

Selisseo® Calor, periparto, alta producción, reproducción Aporte 100 % seleniometionina

RumenSmart™ Posibilidad de racionar con materias primas ricas en insaturados Alta producción Alta velocidad de tránsito ruminal

Microvit® A Supra Ruminant Fuente protegida de vitamina A

PARA LA DIGESTIBILIDAD Nutri®-Ferm Prime Combinación de las enzimas de dos hongos: Aspergillus oryzae & aspergillus niger Garantiza un alto nivel de enzimas fibrolíticas: celulasas, hemi-celulasas, pectinasas, alpha-amylasa, beta-glucanasa, xylanasa y mananasa

A SM021-02 A SM021-02

Soluciones de Adisseo para rumiantes

“Con esta propuesta temática, buscamos transmitir de manera eficiente tanto los aspectos técnicos, como las nociones prácticas respecto a la utilización del producto”

r www.adisseo.com vp041_publirreportaxe_adisseo_castelan.indd 28

r 19/10/2023 13:12:32

Producción Producción Más Más Rentable Rentable

Producción Producción

Reproducciòn Reproducciòn

Salud Salud

Sostenibilidad Sostenibilidad

Smartamine , ¡INIGUALABLE! Smartamine , ¡INIGUALABLE! Una forma de producir rentable y sostenible en el tiempo ® ®

Una forma de producir rentable y sostenible en el tiempo

A SM021-02 A SM021-02

Adisseo, lider mundial en aminoácidos Adisseo, lider mundial protegidos desde 1990.en aminoácidos protegidos desde 1990.

Consulta a tu técnico de confianza.

Consulta a tu técnico de confianza. +34 974316092 +34 974316092 @ Info.nasp@adisseo.com @ Info.nasp@adisseo.com

ruminants.adisseo.com/es/ ruminants.adisseo.com/es/ vp041_publirreportaxe_adisseo_castelan.indd 29

19/10/2023 13:12:43

ENTREVISTA

FERNANDO MAZERIS, DAIRY DATA WAREHOUSE

En Vaca.tv

“A maneira na que se utilicen os datos é o que pode facer destacar unha granxa” Conversamos co director da compañía holandesa Dairy Data Warehouse, especializada na análise de datos no sector lácteo, Fernando Mazeris, sobre os últimos avances en canto a tecnificación e xestión de datos en gandería.

Que tipo de labor desenvolven no referente á análise de datos en granxa?

A nosa compañía dedícase a traballar con datos de explotacións leiteiras de forma global e a achegar valor a estes datos desenvolvendo algoritmos de intelixencia artificial cuxo obxectivo é axudar aos gandeiros a incrementar o rendemento das súas granxas. Isto contribúe, ao mesmo tempo, a mellorar a súa sustentabilidade e a xerar todo tipo de beneficio para potenciar a eficiencia produtiva.

A que nivel diría que está a tecnificación en España en comparación con outras zonas de Europa?

Non coñezo España como para poder establecer unha diferenza cos países nórdicos. Si podo dicir que, no norte de Europa, tanto en Escandinavia coma en Holanda, estas tecnoloxías estanse a utilizar desde hai máis anos que no resto do mundo en xeral.

Na actualidade hai moitísima tecnoloxía que chega ás granxas e iso significa unha gran colección de datos. A forma en que se utilicen eses datos é o que pode facer destacar a

unha granxa, facela moito máis produtiva que outra. Con isto non me refiro soamente a como os manexe o gandeiro, senón tamén o seu equipo de asesores: o seu nutrólogo, o seu veterinario...

Que áreas identifica como as máis innovadoras no que se refire a tecnificación dentro da granxa?

O máis destacable respecto do que estivo acontecendo nas ganderías de leite é a incorporación masiva de sensores que permiten monitorizar diferentes parámetros fisiolóxicos

30 | Vaca Pinta n.º41 | 10.2023

vp041_entrevista_mazeris_galego.indd 30

25/10/2023 16:23:45

ENTREVISTA

“CREO QUE O USO DA IA NA GRANXA SE VAI MASIFICAR NOTORIAMENTE, COMO ESTÁ A ACONTECER EN MOITAS OUTRAS ACTIVIDADES”

do animal e, despois, utilizar esa información para determinar o estado das vacas e como proceder con elas.

Nós utilizamos eses datos, que están no computador do gandeiro, para axudalos a sacarlle máis proveito, valorizamos eses datos, e para iso utilizamos ferramentas de intelixencia artificial, especificamente a tecnoloxía de aprendizaxe profunda.

Por exemplo, unha das ferramentas que nós utilizamos serve para predicir a aparición de certas enfermidades nas vacas ao momento do secado. Predicimos cal é a posibilidade de que eses animais enfermen na lactación seguinte. Isto permítelles ao gandeiro e ao seu asesor deseñar estratexias preventivas para evitar que suceda. Desa maneira, diminúese o seu potencial impacto e, ao aumentar a saúde dos animais, promóvese un incremento na produción.

Interveu como relator na última edición do Congreso Anembe, onde falou do impacto da IA na gandería.

O seu emprego será cada vez máis habitual?

Si. Creo que o uso da IA na granxa se vai masificar notoriamente, como está a acontecer en moitas outras actividades. Nós usamos intelixencia artificial todos os días en distintos ámbitos, xa sexa para seleccionar que película ver ou para ir dun lugar ao outro e evitar o tráfico. É constante.

Durante a miña charla, presentei unha pequena analoxía coas tecnoloxías que se usaron no Mundial de Fútbol de Qatar: da mesma maneira que un árbitro ten que decidir que é falta, un gandeiro debe identificar se esta vaca vai enfermar ou non, se este animal ten que deixar a granxa ou quedar, cal é máis ou menos produtivo...

Diría que se están xestionando de maneira correcta este tipo de datos na actualidade?

Unha cuestión moi importante é que estas aplicacións que se están desenvolvendo teñen que ser extremadamente fáciles de usar, teñen que simplificarlle a vida á persoa que as usa e non ao contrario.

Por exemplo, nós damos a opción de que o usuario reciba a información das predicións por WhatsApp, por SMS ou por e-mail, o que lle

sexa máis conveniente e á hora que mellor lle vaia. Pode configurar máis ou menos alarmas en base a como de sensible quere que sexa a ferramenta á hora de identificar animais que requiren de atención.

Todo isto é esencial para que haxa unha óptima utilización destas novas tecnoloxías, tanto por parte dos propietarios das granxas como polos asesores. O rol do veterinario segue sendo moi importante para achegar o contexto adecuado ás aplicacións e poder, á súa vez, sacarlle todo o proveito.

Neste sentido, fai falta máis formación no campo das novas tecnoloxías para os profesionais do sector?

Si, pero polo menos como primeira medida hai que perderlles o medo.

Na miña charla preguntáronme sobre o nivel de preparación que deberían ter os gandeiros para poder adaptarse a estas ferramentas e eu manteño que de ningunha maneira creo que vaia ser necesario que haxa un científico de datos nunha granxa.

Ese non é o propósito, pero si hai que entender realmente como funciona o concepto, cales son as limitacións, saber que non hai que obedecer cegamente o que unha aplicación electrónica di. É importante ter en conta todo isto e, para iso, é fundamental a formación dos profesionais.

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 31

vp041_entrevista_mazeris_galego.indd 31

25/10/2023 16:23:56

ENTREVISTA A ROGELIO GRILLE, ASESOR TÉCNICO DO CENTRO DE RECRÍA CASTRO

En vídeo

“Tivemos que aplicar agora unha subida forte de tarifas cando o razoable sería telo feito gradualmente desde hai ano e medio” Ata hai apenas uns meses era o xerente de Recría Castro e, agora, Rogelio Grille asumiu o cargo de asesor técnico do centro, situado no concello lucense de Castro de Rei. Nesta charla, fálanos dos obxectivos que cumpriron e das principais trabas coas que deben loitar cada día.

Como transcorreron estes cinco anos de historia de Recría Castro?

Firmamos coa Deputación a concesión o 8 de novembro de 2017, ou sexa que vai facer agora seis anos xa, pero non empezamos a incorporar animais ata o 5 de xuño do 2018. Iniciámonos cuns trinta clientes e, desde aquela, fomos medrando. Hai xa un par de anos que conseguimos estar ao 98 % e contamos con 69 clientes da provincia de Lugo. A día de hoxe temos 2.600 animais.

Cantos animais saíron de aquí nestes cinco anos de actividade?

Ata o día de hoxe saíron de aquí 4.036 xovencas, cun peso medio de saída de 628 kilos e uns 21,7 meses de idade. Así, logramos unha previsión media a parto de 24 meses, que era un dos nosos obxectivos iniciais. Cando collemos a concesión e nos diriximos aos gandeiros, dixémoslles que entregariamos os animais con máis de

vp041_publirreportaxe_RecriaCastro_galego.indd 32

600 kg de peso e 24 meses ao parto. Cinco anos despois, cumprimos o compromiso con fartura.

Se miramos agora os datos do último ano, podemos dicir que saíron, no que vai de 2023, uns 1.130 animais, con 614 kilos de peso e 21,1 meses, é dicir, cunha media de idade ao parto de 23,6.

Con que idade poden entrar no centro?

En 2023 entraron 1.263 animais, con 22 días de vida e 49 kg de peso de media.

Un 30 % entra co que nós chamamos admisión condicionada, pois o día que entran, pesámolos, medímolos, mirámoslles temperatura, embigos, diarreas, auscultamos, identificámolos cun crotal noso, vacinámolos e descornámolos. En función de todos eses datos, se non hai nada relevante, dámoslles a admisión satisfactoria e incorpóranse con normalidade; pero se vemos algo que non nos gusta, que non está ben, como pode ser temperatura alta, disnea, diarrea ou calquera cousa, dámoslles admisión condicionada.

Antes, eran moitos máis, pero froito de ir falando cos clientes para mellorar estas condicións fomos reducindo esta taxa. Aínda así estamos nun 30 %.

Como é a evolución destes casos?

O noso compromiso cos clientes é que, cando un animal entra con admisión satisfactoria, se lle pasa algo, nós indemnizámolos, devolvémoslles todo o que gastou aquí ata ese día.

25/10/2023 16:24:20

“Para conseguir o obxectivo do parto a 24 meses, estamos inseminando con 13,8 meses de media”

Pola contra, se un animal entra con admisión condicionada, non nos vemos na obriga de indemnizar. Aínda así, unha porcentaxe alta deses animais, con tratamento e coidados cun pouco máis de cariño, saen para diante, algúns cun pouco máis de atraso no crecemento que os seus compañeiros, pero saen.

Eso si, é verdade que do total de baixas que temos, arredor dun 75 % son de animais que entraron con admisión condicionada.

Que protocolos seguides para as inseminacións?

Para acadar o obxectivo do parto a 24 meses, estamos inseminando con 13,8 meses de media. Tamén falamos cos clientes e, en función do que eles queren, decidimos data de inseminación e seme. Hai xente que quere seme sexado, hai xente que quere seme estranxeiro, que é máis caro, outros prefiren seme de Xenética Fontao.

Adaptámonos un pouquiño tamén ás súas peticións e, a partir de aí, escollemos a nosa lista de touros.

De Fontao, xenómicos, sexados, convencionais etc., sempre intentamos que estean entre os 20 primeiros dos rankings e con estes facemos os acoplamentos.

Arredor dun 50 % da xente quere solo seme de Fontao e outro 50 %, máis menos, prefire nas primeiras inseminacións seme estranxeiro. As xovencas que non preñan, a partir da cuarta inseminación, intentamos que preñen cun touro que temos aquí e, se non, xa van a matadeiro.

Como vos influíron no centro as diferentes conxunturas que afectaron tamén ao sector, como a pandemia, a guerra de Ucraína ou o consecuente incremento dos custos de produción?

Iso foi tremendo. Para que vos fagades unha idea, nós comprabamos ao inicio o leite en po a 1,80 €/kilo e agora estámolo comprando a 2,52 €/kilo. A principios de ano, chegou a estar a 3,20 €/kilo. Subiu algo máis dun 40 % desde que empezamos. Podo dar outro exemplo coa colza, pois o primeiro ano fixen un peche de colza a 228 €/tonelada e hai 6 meses tivémola a 380 €/tonelada. Agora mesmo está en 350 €/tonelada.

A fariña de millo pasou de estar en 170 ou 180 €/tonelada, cando arrancamos, a moverse na segunda metade do 2022 e toda a primeira metade do 2023 entre os 330 e os 350 €/tonelada.

Todo isto fixo que a alimentación se nos disparase máis dun 40 % e, para acabar de rematala, en 2023 chagou a subida da palla. En 2017 comprabamos a palla en Castela a 24 €/tonelada máis 30 euros de porte, ou sexa a 55-60 €/tonelada, e agora mesmo estanos saíndo a 160-170 €/tonelada. Subiu tres veces máis, un 150 %.

E non falemos doutros custos, como pode ser o salario

vp041_publirreportaxe_RecriaCastro_galego.indd 33

base, que subiu varias veces. O incremento salarial foi importante, pero o custo máis grande que temos na recría é a alimentación, que supón un 60 % do custo total da recría.

Ademais, como nós non podemos modificar as tarifas sen permiso da Deputación, as nosas tarifas soben cada dous anos como firmamos na concesión e levamos desde a primavera de 2022 traballando por debaixo de custo. Levamos máis de 18 meses traballando a perdas.

Os clientes entenden que as tarifas deberan ser máis altas?

Por suposto, eles mesmos, ao longo de toda a segunda metade de 2022 e do que vai de 2023, nos preguntaron sobre como somos capaces de aguantar isto.

Somos capaces de aguantalo con cargo á póliza de crédito, porque non hai outra forma. Nós investimos moito na finca, pois estaba case en semiabandono, e a consecuencia dese investimento achéganos moita forraxe en cantidade e calidade, pero non a suficiente para estes 2.600 animais. Aínda que producimos forraxes a un prezo axeitado, temos que ir ao mercado a comprar penso, leite en po e moitísima palla; estamos gastando 7.500 kilos de palla diarios. Isto é un limitante moi grande.

Cal é o principal reto ao que vos afrontades?

Aos gandeiros de leite subiulles o leite dunha forma máis ou menos proporcional, aínda que un pouco tarde, á subida das materias primas. En cambio nós non podemos repercutir esa mesma subida das materias primas ás nosas tarifas desde o ano 2021. Iso fai que esteamos nunha situación de indefensión.

Deberiamos poder estar dentro do mercado e, cando soben as materias primas ou sobe o leite, poder subir o prezo acorde aos nosos custos. Da mesma maneira, cando os custos baixan, poder baixar os prezos. É o razoable.

Agora mesmo estamos fóra de mercado e tivemos que aplicar agora unha subida forte de tarifas, cando o razoable sería telo feito gradualmente desde hai ano e medio. A situación que mantemos non é boa nin para nós nin para os clientes.

25/10/2023 16:24:30

C O N LU PA

En Vaca.tv

Que necesitan os gandeiros dos veterinarios nos vindeiros anos?

Unha das novidades máis destacadas do XXV Congreso de Anembe, que aconteceu a finais de maio en León, baseouse na celebración de dúas mesas redondas con gandeiros. Nunha delas, catro produtores do sector leiteiro explicaron que esperan dos seus veterinarios nun futuro próximo. Nós puidemos falar con todos en profundidade sobre as temáticas que abordaron na xornada, así como coñecer as súas opinións sobre o asunto e os casos concretos de cada un deles.

M

aría Guadalupe Prado, José María Pont, Víctor Rodríguez e José Vilariño foron os catro participantes dunha das dúas mesas redondas que tivo lugar no XXV Congreso de Anembe, na capital leonesa, do 24 ao 26 de maio. Así, estes produtores do sector leiteiro compartiron diferentes enfoques e pareceres sobre o papel dos técnicos nas ganderías de cara ao futuro.

Esta actividade, totalmente innovadora na historia dos congresos de Anembe, levouse a cabo co obxectivo de dar un xiro á hora de enfrontarse ás problemáticas que xorden nas ganderías por parte dos veteri-

narios. Desta forma, en lugar de intentar buscar solucións unicamente tendo en conta os criterios dos clínicos, a idea pasaba por recorrer ao punto de vista de gandeiros de distintas zonas de España e darlles voz para, entre todos, poder chegar a conclusións factibles e útiles co fin de dar un cambio que beneficie o sector en xeral.

Durante a celebración do congreso tivemos a oportunidade de conversar con estes catro relatores para coñecer máis en profundidade as súas circunstancias e perspectivas. María Guadalupe Prado, de SAT Arealba, en Vilalba (Lugo), puxo

o foco na importancia que teñen as Administracións á hora de conseguir avances e melloras e que, por tanto, deben tomar parte no asunto e implementar algunha modificación que poida ser positiva para o sector. Directamente desde Granja San José, situada en Tamarite de Litera (Huesca), José María Pont resaltou, entre outros aspectos, a importancia dunha forte unión entre todos os traballadores. Víctor Rodríguez forma parte do equipo de SAT Rote (Zamora) e unha das propostas que nos comentou centrábase en que os técnicos poderían xestionar eles mesmos as explotacións que,

34 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_conlupa_gandeirosanembe_galego.indd 34

26/10/2023 13:40:46

C O N LU PA

A IMPORTANCIA DE TER UN BO EQUIPO

MARÍA GUADALUPE PRADO: “AS ADMINISTRACIÓNS CARECEN DE PROFESIONAIS QUE SEXAN CONSCIENTES DA REALIDADE QUE TEMOS AGORA MESMO NO CAMPO”

por falta de remuda xeracional, están a punto de desaparecer, para así asegurar a súa continuidade. Finalmente, José Vilariño, en representación de As Travesas Agropecuaria, en Carral (A Coruña) indicou que, ao remate do encontro, a pesar das variadas posicións e as distintas circunstancias dos catro participantes, as conclusións ás que chegaron foron bastante similares. A continuación, recompilamos as opinións destes produtores coa finalidade de que, entre todos, se asegure o futuro do sector ao aplicar cambios e medidas que resulten positivas.

FALTA DE UNIÓN NAS ADMINISTRACIÓNS SAT Arealba é a gandería familiar da que Lupe Prado forma parte. Esta naceu en 2006 e, actualmente, posúen un total de 125 vacas en muxidura que producen 38 litros ao día.

En canto a calidades, anotan unha media de 3,87 % de graxa e 3,37 % de proteína.

Nesta granxa dispoñen dunha sala de muxido traseira 2x10 que utilizan dúas veces ao día e contan coa axuda de dous empregados para realizar todas as tarefas relacionadas coa gandería. O traballo de campo téñeno externalizado: manexan 69 hectáreas de herba. Actualmente, desde hai dous anos, mercan todo o millo.

Prado contounos que na súa granxa todo o persoal ten cohesión, aspecto que ve necesario para o traballo entre veterinarios e gandeiros: “Traballamos con seis equipos externos de nutrición, reprodución,

calidade de leite, xestión económica, clínica e podoloxía. Reunímonos asiduamente” −engadiu−, “para tratar problemas e todos respectamos os nosos criterios para poder así solucionar con eficacia os contratempos. Nese aspecto, eu síntome moi satisfeita”.

A gandeira considera que o problema non reside na parte técnica, senón nas novas lexislacións que parten das Administracións: “Creo que carecen de profesionais que sexan conscientes da realidade que temos agora mesmo no campo. O problema máis grave está hoxe nas Administracións e nos políticos, ademais de nas políticas agrarias que aproban. A maiores, fáltalles esa cohesión que tan importante me parece”, manifestou.

O veterinario José María Pont é socio de Granja San José, unha gandería familiar da provincia de Huesca que remonta os seus inicios ao ano 1951.

Pont pertence á terceira xeración da explotación e dirixe todo o relacionado coa produción láctea.

“Eu creo que realmente as miñas aptitudes son máis empresariais que de veterinario, que é realmente do que exerzo neste momento”, confesou. O seu avó empezou este negocio cun socio e a familia foi apostando pouco a pouco polo mundo da vaca leiteira; esta foi a maneira de ir crecendo e profesionalizándose ata o día de hoxe.

A media de produción en Granja San José está en 47 quilos/vaca/día, cun 3,75 % de graxa e un 3,32 % de proteína. O reconto celular é de 130.000 cél./ml. “Neste momento estamos muxindo 3.700 vacas nunha sala rotativa de 80 prazas e traballamos case 90 persoas”, explicou. En canto á xestión do campo, dispoñen de 1.300 hectáreas: 400 propias e o resto, arrendadas.

Neste caso, os técnicos cos que traballan forman parte do persoal; neste momento, un total de 7 veterinarios.

“Tamén temos asesores externos en varias ramas da produción”, aclarou.

Desde a gandería non dubidan que “ter os mellores integrantes é o que vai marcar as diferenzas. En cada unha das parcelas debemos atopar os mellores profesionais pero que tamén sexan boas persoas”.

JOSÉ MARÍA PONT: “CADA VETERINARIO TEN QUE IMPLEMENTAR SOLUCIÓNS QUE MELLOREN A VIDA DOS SEUS GANDEIROS PARA QUE O NEGOCIO SIGA ADIANTE”

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 35

vp041_conlupa_gandeirosanembe_galego.indd 35

26/10/2023 13:41:00

C O N LU PA

EMPREGADOS SATISFEITOS CO SEU TRABALLO

VÍCTOR RODRÍGUEZ: “ESTARÍA BEN QUE OS TÉCNICOS TIVESEN O VALOR DE XESTIONAR EXPLOTACIÓNS PARA EVITAR O SEU PECHE”

Granja San José é un exemplo de como xestionar unha grande empresa dentro do sector e, aínda que é certo que isto pode supoñer moitas vantaxes, implica saber dirixir un negocio así para que todo funcione correctamente: “Temos moitos plans de formación para o persoal, ademais, contamos cunha persoa de recursos humanos para a contratación e os problemas que nos xorden día a día. Non podes xestionar máis de 80 persoas como xestionabas 4”, indicou Pont.

Outro dos aspectos que tocou na nosa conversación foron os movementos reivindicativos animalistas, que abundan na zona na que se sitúa a súa explotación. “A nós non nos está supoñendo ningún contratempo, pero creo que, como sector, non lle estamos transmitindo ben á sociedade o noso labor”, confesou. Neste senso, contou que moitos dos que visitan a súa gandería quedan sorprendidos en positivo de todo o traballo que se fai no sector leiteiro: “O problema é o descoñecemento”.

APOIO MUTUO PARA MELLORAR E AVANZAR En canto á súa participación na mesa redonda, José María Pont expresou que a súa opinión e a súa realidade non ten por que trasladarse a todo o sector. É consciente de que cada circunstancia é distinta e que hai moitas variables a ter en conta, como a localización da granxa, o seu tamaño, o tipo de manexo que se empregue etc.: “Cada veterinario ten que implementar solucións que melloren a vida dos seus gandeiros para que o negocio siga adiante”.

En Granja San José teñen claro que é o que precisan dun veterinario para poder traballar con eles: implicación, formación e vocación. “Esta profesión tenche que gustar, tes que desenvolvela con ganas, con paixón, con intensidade”, sostivo. Outro dos puntos clave que destacou foi que o clínico teña ganas de mellorar cada día e de dar solucións aos problemas que poden ir xurdindo.

Precisamente, tamén expuxo que eles sempre tratan de buscar un progreso continuo, fixándose noutras explotacións referentes e en diversas publicacións técnicas: “Analizamos os datos, vemos onde están os nosos puntos débiles e intentamos implementar melloras”. A maiores, comunicou que, en canto detectan algún contratempo, non teñen ningún tipo de inconveniente en contratar un asesor especializado que lles poida axudar e achegar ideas. Tamén remarcou que non hai que conformarse con medias de produción baixas, senón que se deben optimizar os niveis produtivos.

No referente ás novas tecnoloxías como posibles substitutas de man de obra, non dubidou na súa resposta: “Que non se asusten os clínicos: hai moito traballo no campo e moitas oportunidades. Ademais, detrás da tecnoloxía terá que estar un veterinario. O traballo tradicional seguirase exercendo durante moito tempo e as últimas novidades tecnolóxicas implementaranse conforme se vaia demostrando que son rendibles para as granxas”.

Víctor Rodríguez é o encargado de SAT Rote, en Zamora. Trátase dunha gandería familiar e forma parte da segunda xeración: “Levo 15 anos traballando alí, pero antes viaxei, formeime, estiven noutras explotacións e, ao final, rematei na casa, intentando mellorar o que fixeron os meus pais e o meu tío”.

A día de hoxe teñen 1.100 cabezas, das cales 650 están en muxidura. Realizan tres muxidos diarios e intentan que as quendas sexan continuas, para que os traballadores encargados desta tarefa non teñan que facer ningunha outra función e facilitar así os seus horarios: “Polo tanto, non temos unha sala excesivamente grande, porque está condicionada a esas horas”, argumentou.

“Como xa non crecemos, intentamos ter altas producións”, comentounos. Certamente, producen 44 kg por vaca e día. En canto ao reconto celular, este sitúase en 180.000 cél./ml. e sofren moi poucos casos de mamites.

Outro dato a recalcar é que esta granxa pertence a Leite Gaza: “Somos socios fundadores. O meu avó constituíu aquela empresa con outros compañeiros”, aclarou. O negocio céntrase en toda Castela e León e parte de Madrid, o que contribúe a promover o comercio local e a coidar o medio ambiente: “Intentamos non ter que traer materias primas de lonxe e que todo proveña de Castela e León. Ademais, o leite que se reparte non sae de España”.

En SAT Rote hai 15 traballadores, entre eles, un veterinario no persoal, que se encarga de temas de xestión e de reprodución xunto ao propio Víctor. Para as cuestións de nutrición, calidade de leite, podoloxía e cow confort requiren de servizos técnicos externos.

En canto ao que esperan dos seus asesores, foi claro na charla que mantivemos con el. A nivel profesional, buscan que estean ao día do que é unha gandería e que non se centren unicamente na súa especialidade senón que teñan unha visión máis global.

36 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_conlupa_gandeirosanembe_galego.indd 36

26/10/2023 13:41:15

C O N LU PA

JOSÉ VILARIÑO: “ESIXÍMOSLLES MOITA IMPLICACIÓN NO TRABALLO QUE DESENVOLVEN E UNHA FORMACIÓN CONSTANTE”

Outro dos aspectos que teñen moi en conta, ao igual que en Granja San José, é o factor humano: queren que tanto os asesores externos coma os empregados estean cómodos e a gusto no seu traballo, para así ter un bo ambiente xeral e non transmitir incomodidade e apatía duns a outros. “Queremos mellorar día a día e que cada xornada sexa mellor que a anterior. O ideal é que, cando todos os empregados cheguemos á granxa, o gocemos e que non o sintamos coma unha penitencia”, expresou.

PROPOSTA: ASEGURAR A CONTINUIDADE DAS GRANXAS QUE PERIGAN O encargado de SAT Rote explicou que leva asistindo a Anembe desde o ano 2007 e que lle fai moita ilusión ver a evolución que viviron tanto outros compañeiros coma el mesmo.

De feito, comentounos que un dos puntos que sacou a relucir durante a

celebración da mesa redonda céntrase na falta do remuda xeracional que sofren moitas ganderías. Así, achegou a idea de que os técnicos poidan facerse cargo destas granxas: “Estaría ben que tivesen o valor de xestionar explotacións para evitar o seu peche, porque, ao final, o leite vaise demandar sempre”.

DIFERENTES PUNTOS DE VISTA, CONCLUSIÓNS SIMILARES José Vilariño formaba parte naquel momento do equipo directivo de As Travesas Agropecuaria en Carral (A Coruña), onde estivo 10 anos, aínda que actualmente traballa en ABS. Nesta granxa dispoñen de 630 animais, 340 en muxidura. En canto a calidades, están nun 3,50 % de graxa e nun 3,40 % de proteína, cun reconto celular de 200.000 cél./ml. Hai tres anos comezaron a xenotipar co obxectivo de mellorar a súa xenética.

A súa media de muxidos sitúase en 3, cunha sala de muxido 12x2 de saída rápida e obteñen 42 litros/vaca/día.

Para a alimentación dos animais posúen 120 hectáreas de terreo que destinan a millo, a unha mestura de leguminosas con raigrás híbrido e a outra mestura que achega materia orgánica verde ao chan.

En As Travesas Agropecuaria traballan cun total de sete veterinarios externos: “Esixímoslles moita implicación no traballo que desenvolven e unha formación constante e de actualidade para que non queden atrás coas novas tecnoloxías, que é algo que vexo moi interesante a día de hoxe”, afirmou.

Este xestor explicou que para progresar un debe centrarse nas instalacións que ten, no seu persoal e en marcarse obxectivos realistas: “No canto de pensar ata onde tes que chegar con respecto a outras granxas, creo que é mellor meditar como aplicar certas ideas á túa propia gandería”.

José Vilariño narrounos que era a primeira vez que asistía a un Congreso Anembe e falounos da súa experiencia na actividade da que formou parte: “No encontro expuxemos as deficiencias e as virtudes dos veterinarios nas granxas, e tratamos de facer achegas ao respecto entre todos ao expresar diversos enfoques”. Tamén manifestou que, a pesar das distintas opinións existentes, as conclusións ás que chegaron foron bastante similares. Un dos temas máis destacados foi o feito de empezar a ver as ganderías como unha empresa e non tan só como un negocio familiar que vai indo de xeración en xeración: “Por exemplo, na miña situación, o propietario é de Madrid e eu estou xestionando a granxa en Galicia”, declarou con respecto ao seu contexto daquel momento.

Sobre esta iniciativa na que os catro participaron, a opinión de Vilariño foi clara: “Paréceme moi interesante porque se pode obter unha visión diferente ao outorgarlles a oportunidade ás ganderías de dar directamente a súa opinión aos técnicos”, concluíu.

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 37

vp041_conlupa_gandeirosanembe_galego.indd 37

26/10/2023 13:41:28

Ganados Carballo, la primera ganadería española en ordeñar con el Gemini doble box de

EN VÍDEO

Tras el lanzamiento en Portugal de este modelo el año pasado, BouMatic ha comenzado ahora con su implantación en España. La primera unidad en ser instalada y puesta en funcionamiento ha sido la de la granja coruñesa Ganados Carballo.

Luego de quince días trabajando a pleno rendimiento con el Gemini doble box de BouMatic, Ganados Carballo nos abre las puertas de su explotación para presentarnos las peculiaridades de este modelo de robot con ordeño trasero y capacidad para asistir a un centenar de cabezas.

“Hace 14 años que estamos en esta nave, el mismo tiempo que hemos empleado para el ordeño una sala de 10 puntos en espina”, cuenta Bruno Pena, copropietario del negocio. Con 101 cabezas en ordeño, la sala comenzaba a quedárseles pequeña y, viendo las dificultades cada vez mayores para encontrar mano de obra cualificada, la robotización les pareció la opción más segura.

En concreto, explica Pena que dos de las características de este modelo de robot que les interesaron especialmente fueron el ordeño trasero y la cabina doble. “Buscábamos el ordeño trasero porque creemos que de esta manera los animales se estresan menos y están más cómodos. Además, la doble cabina no solo posibilita el ordeño de dos vacas a la vez, sino que

vp041_publirreportaxe_Boumatic_castelan.indd 38

permite meter retrasos en uno de los boxes, mientras que el otro sigue funcionando con normalidad”, señala.

Se trata del primer robot de este modelo que BouMatic pone a funcionar en España, si bien ya tienen otros cinco más vendidos y pendientes de instalación y en Portugal hace algo más de un año que comenzaron a trabajar las primeras unidades. “La valoración del robot, especialmente del doble, está siendo muy buena porque se adapta muy bien al tipo de granjas que tenemos en España y en Portugal”, afirma Javier Liste, delegado de ventas de BouMatic para la península. En las ganaderías típicas de esta zona, con 80-90 vacas, un robot simple no es suficiente y dos pueden ser demasiado, pero “nuestro robot doble, con capacidad para 100 vacas, encaja perfectamente”.

En el diseño de sus robots, BouMatic busca un ordeño suave, rápido y completo de la vaca. “Centramos siempre la atención, desde que estructuramos la implantación hasta que realizamos la instalación, en el animal.

Todo el robot está pensado para ordeñar buscando la producción, la eficiencia y la suavidad”, enumera Liste.

20/10/2023 11:40:31

MEJORAS Y PROCESO DE ADAPTACIÓN Tras el cambio, han aumentado la media de ordeños de los 2 que realizaban en sala hasta los 2,4 que están alcanzando ya en el robot. Se centran especialmente en las calidades puesto que, aunque un porcentaje de la leche se la entregan a Celega, también destinan una parte a la elaboración de su propio queso fresco.

“En esta granja priorizan la longevidad y evitar problemas de patas y de fertilidad, entre otros. Además, como tienen muchas hectáreas en propiedad, la alimentación es sobre todo a base de hierba; sus vacas comen muy poco concentrado, y todo se lo suministran directamente en el robot”, expone Ismael Grandal, comercial de Frior, empresa a cargo de la instalación del Gemini en Ganados Carballo.

En lo que se refiere al proceso de adaptación al robot, apunta este ganadero que fue algo muy llevadero. “Hicimos la obra y a los tres días ya las teníamos entrando a comer el pienso.

Primero dejamos que se acostumbraran y luego cortamos la sala y empezamos a ordeñar en el robot”, recuerda. “Fue mucho mejor de lo esperado. Es verdad que durante un par de días tienes que estar muy pendiente, pero las vacas se adaptaron bien y no estamos teniendo grandes retrasos. Ellas van al pienso, que es lo que les gusta”.

LAS CARACTERÍSTICAS DEL GEMINI DOBLE BOX La versión doble del Gemini optimiza al cien por cien el funcionamiento del brazo robotizado, lo que permite ordeñar más vacas por hora. Gracias a la inteligencia artificial, se optimizan las tareas y se pueden combinar trabajos en los 2 boxes al mismo tiempo.

LA ROBOTIZACIÓN, CON BOUMATIC Y JUNTO A FRIOR “Para mí, en la elección de la máquina la mitad del peso lo tienen el distribuidor y el servicio técnico”, afirma Bruno Pena, que en este cambio ha seguido confiando en Frior, con quienes lleva trabajando 14 años. “Nos gustaba mucho este modelo, pero la experiencia con ellos fue decisiva, porque siempre se han portado muy bien con nosotros y sabemos que, cuando los necesitemos, la gente de Frior está aquí”.

La instalación fue un proceso de aprendizaje tanto para los distribuidores como para este ganadero. “Este era el primer robot que montábamos, pero pudimos resolver sin problema el reto y creo que estuvimos a la altura”, cuenta Grandal. “También recibimos el apoyo de nuestros compañeros de Agros Comercial, de Portugal, que nos ayudaron a resolver dudas, y con personal de la fábrica de BouMatic, que estuvo aquí el día de la instalación”.

Para Frior, empezar en el ordeño robotizado supuso una serie de cambios y retos: por un lado, la formación de los técnicos y, por otro, la inversión en material de stock para, en el caso de que haya una avería, darle solución lo antes posible. Ahora, con la primera unidad robotizada ya instalada y con otros tres robots dobles y dos simples en camino, aseguran que su apuesta por este mercado ha sido la acertada y que están “preparados para afrontar los desafíos que nos plantee el ordeño robotizado”.

El Gemini incluye el software OneView, que permite manejar tanto el rebaño como los ajustes de la máquina.

El ordeño trasero, una patente de BouMatic, hace que el brazo esté menos expuesto a la suciedad y a las patadas del animal, lo que alarga su vida útil, ya que durante el ordeño el brazo no está situado debajo de la vaca.

La situación del brazo en la parte posterior es lo que posibilita la colocación de dos puertas de entrada y dos de salida. En la versión simple, esto permite que el propio robot actúe como puerta selectora, y en el doble, hace posible que entren dos vacas a la vez, lo que favorece la adaptación y promueve la tranquilidad de la vaca, ya que tiene una compañera al lado durante todo el proceso.

El brazo del Gemini es hidráulico, lo que lo hace muy preciso en sus movimientos, y no genera ningún tipo de ruido, aspecto que ayuda a mejorar el bienestar de las vacas.

Este robot ofrece al animal una visión lateral perfecta del establo, lo que elimina la sensación de estar aislado en un box.

Junto con el OneView, disponen del Herdmetrix, que ayuda a hacer una gestión general de toda la granja y da acceso a informaciones de servicios externos, como Conafe o control lechero. Así mismo, han instalado el sistema RealTime, con el que monitorean las 24 horas del día aspectos como la actividad, la rumia o el descanso de sus animales.

Todos estos programas están interconectados, de manera que es posible cruzar datos y simplificar el trabajo de gestión.

El robot viene completamente montado de fábrica, por lo que el proceso de instalación en la granja es muy rápido.

For the life of your dairy

vp041_publirreportaxe_Boumatic_castelan.indd 39

20/10/2023 11:40:45

A C T U A L I DA D E

En Vaca.tv

Lectura da saúde das vacas a través dos datos de control leiteiro Sobre as múltiples posibilidades que ofrece a avaliación do perfil de ácidos graxos no leite conversan os investigadores Aurélien Thery e Ramiro Fouz nas liñas que seguen.

N

o marco do Congreso Anembe deste ano, tivo lugar un simposio sobre nutrición e produción en gando leiteiro no que un dos oradores foi o enxeñeiro de desenvolvemento de ruminantes de Valorex Aurélien Thery, que presentou un novo produto baseado en sementes de liño seleccionadas polo seu contido en omega-3.

Un dos aspectos máis importantes para conseguir a mellor eficiencia alimentaria é lograr unha redución do metano que producen as vacas.

Neste sentido, apunta o francés, o produto que desenvolveron actúa seleccionando a flora ruminal e potenciando máis propiónico e non

tanto acético e butírico, o que permite baixar as emisións de metano, á vez que se aumenta a produción grazas á ganancia acadada.

CÁLCULO DE METANO A TRAVÉS DO LEITE Galicia é pioneira na análise de ácidos graxos directamente no leite, labor que realiza o control leiteiro. A través deste, estímase a emisión de metano que están a producir as vacas con base nesa configuración de ácidos graxos.

“As aproximacións que realizamos agora son moito máis próximas á realidade porque teñen en conta todos os ácidos graxos presentes no

leite”, sinala Thery. Empregan os datos que facilita o control leiteiro ao respecto para calcular a produción de metano, o que á vez permite controlar como está a ser a fermentación no rume.

Thery participou no seu momento, xunto con outros investigadores como o profesor da Universidade de Santiago de Compostela Ramiro Fouz, nun programa apoiado pola Unión Europea para desenvolver un programa en varios países de Europa, entre eles España, cuxo obxectivo era medir os ácidos graxos.

“Empregamos os datos que nos proporcionou o control leiteiro para calcular o metano, tamén medimos este

40 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_actualidade_ramiroValorex_galego.indd 40

25/10/2023 16:24:45

A C T U A L I DA D E

de maneira física e fixemos unha correlación que nos facilitou validar a ecuación que usamos. Todo isto non o poderiamos levar a cabo sen o labor do control leiteiro en Galicia”, remarca.

Este proceso estase implementando de maneira sistemática, conta Fouz. “Cada vez que se realiza o control leiteiro, faise unha estimación en todas as vacas, sobre todo a partir do palmítico, que é o ácido graxo que máis se correlaciona coa produción de metano”. O obxectivo inicial e central tras a posta en marcha deste proceso, explica, radicaba en axudar ao gandeiro a concienciarse de que é un produtor de gases de efecto invernadoiro “e, sobre todo, proporcionarlle unha ferramenta para que vexa como calquera cambio no manexo da súa granxa pode facer que vaia cambiando mes a mes esa produción de metano; en definitiva, que comprobe el mesmo como pode ser máis ou menos eficiente neste sentido”, destaca.

Son datos moi necesarios, valora o francés. “Á hora de medir os efectos dos nosos produtos é moi importante ter esta información en canto ao equilibrio nutricional entre enerxía e proteína, pero tamén, máis aló diso, poder ler a saúde dese animal no leite, porque sabemos que unha vaca sa presenta un correcto perfil de ácidos graxos no leite”, explica o enxeñeiro de Valorex.

Ademais, esta información tamén se está empregando para coñecer a porcentaxe de ácidos graxos de novo e preformados. “En función da súa orixe podemos establecer tamén unhas estimacións para ver a saúde ruminal”, apunta Fouz, quen engade que é interesante tratar de que as vacas produzan moita graxa e que esta teña unha alta porcentaxe de ácidos graxos de novo, porque a presenza destes se correlaciona directamente con como está a funcionar o rume.

“Á HORA DE MEDIR OS EFECTOS DOS NOSOS PRODUTOS É MOI IMPORTANTE TER A INFORMACIÓN EN CANTO A ENERXÍA E PROTEÍNA, PERO TAMÉN PODER LER A SAÚDE DESE ANIMAL NO LEITE”

“Se queremos que unha vaca dea moito leite debe ter saúde ruminal”, lembra.

Así mesmo, todo isto impacta na cantidade de graxa: se no rume da vaca non hai unha ruminación suficiente, non produce graxa. “Ao final, desta maneira estamos a lograr traballar cun amplo abanico de parámetros que antes non se podían medir, así que se podería dicir que xa non só a saúde ruminal, senón tamén a metabólica, se poden ler no leite”, aseveran estes investigadores.

CLASIFICACIÓN DE ÁCIDOS GRAXOS Os ácidos graxos do leite pódense clasificar segundo a súa orixe en “de novo”, “preformados” ou “mixtos”. Os de novo proceden dos ácidos graxos que se sintetizan na glándula mamaria, os preformados veñen directamente do alimento ou da mobilización da graxa corporal e os mixtos teñen ambas as orixes.

Así, dada a súa procedencia, unha baixa porcentaxe de de novo correlaciona cun mal funcionamento ruminal e unha alta porcentaxe de preformados tras o parto correlaciona co feito de que a vaca estea a perder moita condición corporal.

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 41

vp041_actualidade_ramiroValorex_galego.indd 41

25/10/2023 16:24:54

Modelo Lely de granxas XL

A filosofía Lely para o muxido en grandes explotacións (IV): xestión da man de obra con robots de muxido Ás veces, dirixir o persoal dunha gandería pode resultar complicado. Porén, isto non é sempre así, xa que o manexo da man de obra vai depender do sistema de muxido que se use e, precisamente, os robots de Lely son unha opción que facilita moito o traballo diario nunha granxa XL. Son varias as vantaxes que ofrecen os robots de muxido Lely nas explotacións de gran tamaño; unha delas, a comodidade coa que os empregados traballan.

Isto desemboca en que os gandeiros teñan menos problemas no seu día a día, co que poderán dedicar máis tempo a outras tarefas que non teñan que ver unicamente coa organización da granxa.

O enfoque que se require para xestionar o persoal dunha gandería con robots de muxido é diferente ao dunha convencional, tanto con sala de muxido como con sala rotativa. A continuación, amosaranse as claves para a correcta organización do persoal nunha granxa con robots, así como as súas funcións e tarefas que deben realizar, sempre desde a filosofía do tráfico libre e o benestar animal.

e aumenta a súa produción. Os animais sempre deben decidir por eles mesmos cando comer, beber, deitarse na cama ou muxirse; iso facilitará que o rabaño estea moito máis tranquilo e que o traballo con eles se reduza de forma drástica.

A xestión do persoal ten que ir enfocada a aumentar tamén a produtividade laboral de cada traballador, que sexan máis eficientes en menos tempo e, polo tanto, que estean máis cómodos coas súas tarefas diarias. Para iso, nos deseños das ganderías con robots de muxido Lely búscase que o acceso ao robot para as persoas sexa limpo e estea libre de obstáculos, ademais de que teña unha manga pola que poder mover os animais de forma segura se os queremos cambiar dun lote a outro, buscando que poida facelo unha única persoa.

TRÁFICO LIBRE

ÁREAS DE CONTENCIÓN

Nas granxas XL os empregados ocúpanse da rutina diaria na explotación baseándose no tráfico libre, xa que unha vaca máis cómoda e libre de facer o que queira e cando queira presenta un maior benestar

Para facilitar o traballo cos exemplares que se deben arrimar ao robot, xa sexa no caso dunha xata nova ou con vacas que por algún motivo non entraron, deséñanse unhas portas de contención para

vp041_publirreportaxe_LelyXL_galego.indd 42

facer unha sala de espera temporal dentro do patio. Esas áreas, a onde se levan as vacas que posteriormente entrarán no robot, prepáranse para que unha única persoa poida buscar os animais dentro da

26/10/2023 13:43:27

gandería e os poida levar alí, o que minimiza o traballo e a cantidade de xente que necesitará o gandeiro para desempeñar estas tarefas.

O maior problema hoxe en día dos produtores é atopar empregados que estean altamente motivados, organizados e con ganas de traballar con vacas.

Por iso, as estratexias e protocolos de traballo lóxicos son importantes.

LELY HORIZON Unha suxestión que fai Lely para organizar o traballo diario parte dunha simple lista de tarefas que os empregados deben realizar ao longo da xornada.

Esta pódese organizar co programa de xestión Lely Horizon, xa que cada traballador pode ter no seu móbil a aplicación, saber que tarefa ten que desempeñar en cada momento e marcala como feita, para que ninguén máis teña que ir detrás revisando se o traballo está acabado ou non.

Isto facilita moito o día a día tanto nas explotacións grandes como nas medianas. As tarefas pódense definir previamente para cada granxa; por exemplo, que un empregado se ocupe dos atrasos dos robots, outros do manexo das vacas nas áreas de separación, reprodución e inseminacións, podoloxía etc.

TRABALLO DIARIO DO ROBOT Unha gandería de, por exemplo, 1.000 vacas en muxidura, que funciona con 16 robots Lely Astronaut, ten unha media de 100 vacas secas e unhas 3 vacas de parto diarias. Para este modelo de explotación os empregados deberían ter en conta as seguintes cuestións con respecto ao robot de muxido: cobertura para vacas paridas e alarmas do robot, tratamentos sanitarios e administración de tarefas no ordenador, e introdución das vacas atrasadas dúas veces por día.

O ideal é que un empregado se poida encargar de dous robots de muxido e que teña máis tempo para outras tarefas da granxa, como a limpeza dos patios e as camas, ou arrimar a comida e atender a recría.

darlles estabilidade durante a lactación.

Por exemplo, unha vaca que inicia a súa lactación no robot 1, o ideal é que pase toda esa etapa nese robot; será no seguinte parto cando a poidamos mover de zona. Desta maneira, os animais estarán mellor, actuarán dunha forma máis natural e terán moitos menos problemas ao longo de toda a súa lactación.

Ao igual que ás persoas, ás vacas non lles gusta que se lles cambien os costumes semana a semana, por iso é importante darlles aos animais esa estabilidade e continuidade necesaria dentro dos lotes. Isto fai que estean máis sans e que produzan unha maior cantidade de leite.

REPRODUCIÓN Un apartado moi sinxelo de xestionar nunha granxa con robots de muxido, e á par moi importante, é a reprodución. O gandeiro necesita que as súas vacas teñan

unha boa media de días en lactación para producir máis cantidade de litros diarios.

Os colares detectarán o celo e, ademais, dirannos cal é o momento óptimo para poder inseminar. Grazas a isto simplifícase moito esta tarefa e, ao ser más preciso, aumenta o cociente de inseminacións na gandería e a taxa de crecemento.

LOTES Un dos consellos que Lely dá é agrupar as vacas por lotes de 120 a 180 cabezas, con dous ou tres robots de muxido e que sexa un único empregado o que os poida xestionar de forma autónoma.

Ademais de ter ben atendidos os animais, é importante sabelos asistir no robot, non cambialos de lotes e

vp041_publirreportaxe_LelyXL_galego.indd 43

Se queres saber máis sobre o modelo de Lely para robotizar grandes explotacións de leite, non dubides en poñerte en contacto con nós no seguinte enderezo de correo electrónico: elmodelolelyparalasgrandesexplotaciones@cor.lelycenter.com e lembra que unha vaca feliz é unha vaca máis produtiva.

26/10/2023 13:43:42

A C T U A L I DA D E

Space volveu converter Rennes na capital internacional da gandería en setembro Durante a 37.ª edición do Salón Internacional de Gandería Space sucedéronse ducias de actividades, entre conferencias, exposicións, entregas de premios, presentacións de produtos, poxas de gando e concursos morfolóxicos.

O

tema da enerxía, punto de inflexión moi significativo para o sector primario en xeral e especialmente para a gandería, estivo moi presente nos debates e nas presentacións da última edición de Space, celebrada en Rennes (Francia) do 12 ao 14 de setembro.

“Fronte ao aumento dos custos enerxéticos, os gandeiros deben atopar solucións para que as súas ferramentas de produción sexan máis eficientes. Estes desafíos supoñen o desenvolvemento de competencias e coñecementos para o uso e a xestión de novos equipos”, destacaron desde a organización. Durante os tres días de feira, os visitantes puideron descubrir as novidades e solucións existentes neste ámbito,

comparar as diferentes propostas e obter consellos por parte de expertos para tomar decisións e dirixir mellor os seus investimentos.

PREMIOS INNOV’SPACE Na xornada do martes, como vén sendo habitual, o evento central foi a cerimonia de entrega dos premios Innov’Space. Nesta convocatoria foron premiadas 37 das 188 candidaturas presentadas, logo dun rigoroso exame por parte dun xurado de expertos multidisciplinares. De todas elas, catro recibiron a mención de honra: Pudama (Kverneland Francia), Watt’N’Wall (Leretrif Rossard Batiment), Mastatest (Mastaplex) e Vetscan MastiGram+ (Zoetis France).

As grandes temáticas do palmarés deste ano abordaron a agricultura de precisión e a redución do impacto ambiental mediante maquinaria agrícola, así como as solucións que optimizan o uso da enerxía e melloran as instalacións, a seguridade sanitaria e a saúde dos animais.

Na área da saúde animal foron favoritos Mastatest e Vetscan MastiGram+, os cales lles dan a posibilidade aos gandeiros de diagnosticar e tratar rapidamente ás vacas en caso de problemas nos ubres. No relativo á agricultura de precisión, sobresaíu a candidatura presentada polo grupo Kverneland, que permite introducir fertilizantes no chan á beira de cada gran. No campo da enerxía destacou Watt’N’Wall, un produto para a

44 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_actualidade_space_galego.indd 44

25/10/2023 16:28:54

A C T U A L I DA D E

“SPACE NON SÓ PRESENTA SOLUCIÓNS PARA OS NOSOS EXPOSITORES, SENÓN TAMÉN ESPAZOS PARA QUE OS ASISTENTES INTERACTÚEN ENTRE SI”

cría de porcos que inclúe unha rede hidráulica para quentar as instalacións e que aposta polo benestar dos gandeiros e dos animais.

Durante a feira tamén tivo lugar a presentación de proxectos candidatos ao Tech’Agri by Innove’Space, un concurso iniciado por Bretagne Développement Innovation, Innozh e Space, que pretende que mozos en formación reflexionen sobre problemáticas agrícolas concretas e deseñen xuntos solucións técnicas para abordalas.

Nesta primeira edición, quince alumnos procedentes de escolas agrícolas e de enxeñaría participaron nesta acción. Repartidos en catro grupos, traballaron en conxunto desde o mes de marzo de forma presencial e por videoconferencia co fin de crear unha solución técnica para os problemas agrícolas que eles mesmos identificaron previamente.

Un xurado especialmente creado para o concurso estudou os expedientes antes de asistir ás presentacións que se ofreceron durante o transcurso de Space. “Por unha banda, participar neste concurso permite que estudantes procedentes de formacións centradas no terreo dixital identifiquen saídas e oportunidades nas que quizais non pensaran inicialmente. Pola outra, aos educandos da rama agraria este exercicio dálles a posibilidade de saír da súa liña habitual de aprendizaxe para deseñar e probar solucións tecnolóxicas”, apuntaron os membros do tribunal.

UN ESPAZO PARA OS MOZOS E O FUTURO “Space non só presenta solucións para os nosos expositores, senón tamén espazos para que os asistentes interactúen entre si, intercambien opinións e debatan sobre temas im-

Unha trintena de candidaturas foron premiadas na última edición dos premios Innov’Space

O Espace Jeunes congregou cada día a un centenar de persoas

portantes para a agricultura do presente e do futuro”.

Neste sentido, o “Espace for the Future” deste ano tratou o tema da enerxía e deulles aos visitantes as claves no referente ás expectativas para as súas explotacións gandeiras a longo prazo.

A oferta completouse co Espace Jeunes, un proxecto realizado conxuntamente coas redes de ensino

agrícola que pretende darlles voz aos mozos que están a cursar formacións agrícolas e contribuír, desta maneira, á remuda xeracional no mundo agrícola. “Hoxe en día, a metade das nosas explotacións están dirixidas por persoas maiores de 55 anos, e unha cuarta parte delas teñen máis de 60 anos. Chegou o momento de que os mozos se integren”, sinalaron os portavoces da feira.

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 45

vp041_actualidade_space_galego.indd 45

25/10/2023 16:28:58

A C T U A L I DA D E

Así, Espace Jeunes acolleu cada día un cento de estudantes, os cales tiveron a ocasión de debater sobre os temas que máis lles interesan en relación co sector. Como incorporarse, as posibilidades respecto dos días de descanso, aspectos relacionados cos ingresos, os problemas derivados da caída da produción e a utilidade de realizar prácticas foron algúns dos temas que saíron a colación. “Espace Jeunes, xunto co Tech’Agri Challenge, puxo de manifesto toda a determinación e a capacidade das novas xeracións, ás que podemos confiar o noso futuro”, aplaudiron os organizadores.

CERTAMES DE GANDO No que se refire á exhibición de animais, entre o martes e o xoves sucedéronse unha ducia de campionatos de vacún nos que participaron 500 bovinos de 13 razas. As razas homenaxeadas desta edición, a charolesa e a simmental, celebraron, respectivamente, o seu certame nacional e o trofeo europeo.

Como vén sendo habitual, a xornada do xoves estivo dedicada aos exemplares frisóns: 166 animais competiron no Prim’Holstein Atlantique, que foi xulgado polo normando Luc Sassel.

O exemplar ao que o xuíz deu a palmada vencedora foi Paisley Feunteun Sané, copropiedade do Gaec de Kresker e o Gaec de Feunteun Sané. Esta vaca impúxose ás outras produtoras que entraron en pista e que foran previamente preseleccionadas para competir polos sindicatos da raza das rexións do Grand-Ouest francés.

Tamén volveu celebrarse, na tarde do mércores, a poxa Génomic Elite, na que foi posible poxar de forma dixital e física. Poxáronse exemplares de 7 razas diferentes.

En total, 31 xovencas (10 delas presentes na feira) e 7 lotes de embrións de seme sexado.

UNHA FEIRA QUE SEGUE INNOVANDO E EN EXPANSIÓN A organización salientou que, nesta edición, inscribíronse un total de 1.207 expositores (cen máis que en 2022) e que, deles, 241 o fixeron por primeira vez. “Tivemos 365 casetas de empresas internacionais (22 delas, españolas), chegadas de 39

OS SECTORES DA NUTRICIÓN, DA ALIMENTACIÓN ANIMAL E DA ENERXÍA EXPERIMENTARON UN NOTABLE AUMENTO CON RESPECTO AO ANO PASADO

Elmega foi uno dos expositores habituais que non faltou á súa cita con Space

Paisley Feunteun Sané alzouse coa vitoria no Prim’Holstein Atlantique

países, e recibimos ao redor 91.000 visitantes durante estes tres días”, subliñaron, ademais de destacar que concretamente os sectores da nutrición e da alimentación animal, xunto co da enerxía, experimentaron un notable aumento con respecto ao ano anterior.

Con esta edición xa finalizada, Space encamíñase cara á organización da reunión de 2024, que terá lugar os días 17, 18 e 19 de setembro e na cal prometen continuar poñendo o foco nas tendencias que permitan promover un sector agrogandeiro rendible e sustentable.

46 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_actualidade_space_galego.indd 46

25/10/2023 16:29:04

Ministero degli Affari Esteri e della Cooperazione Internazionale

Juez y subastador

Paul Trapp

78ª edición

2023 del 30 de NOVIEMBRE al 2 de DICIEMBRE Centro de Exposiciones de Cremona, Italia

Nici Nosbisch

La única exposición internacional de ganado en Europa

Programa de actividades disponible en www.fierezootecnichecr.it vp041_anuncio_feria_cremona.indd 47

20/10/2023 11:30:12

A PÉ DE PISTA

40.º CONCURSO NACIONAL DA RAZA HOLSTEIN FRISIA DE PORTUGAL. PÓVOA DO VARZIM

En Vaca.tv

A gandería Eusébio Pacheco Viana levou o podio portugués PT723772827, filla do touro asturiano Emilio, recibiu na gran final de vacas a palmada do triunfo de parte do xuíz canadense Brian Masters.

N

esta cuadraxésima edición do Concurso Nacional da Raza Holstein Frisia de Portugal, que se celebrou en Póvoa do Varzim os días 2 e 3 de setembro no marco da Feira Agrícola do Norte Agrosemana 2023, participaron un total de 20 ganderías e uns 120 animais, xulgados polo canadense Brian Masters.

O primeiro día saíron ao ring as xatas e xovencas e as dúas grandes elixidas foron Balazeiro Hammer 2072, da gandería Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde), que logrou o título de xata campiona, e Pereira Pc TStorm O´Kazen, de Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima), a cal se

converteu en xovenca campiona. A máis nova impúxose na gran final proclamándose xovenca gran campiona.

O premio de mellor criador levouno Vilas Boas & Pereira e o de segundo mellor criador, Balazeiro do Sobrado.

Na xornada seguinte, Masters repartiu os títulos de vaca nova campiona, vaca intermedia campiona e vaca adulta campiona.

A nova Pereira Jacoby Alicia, de Vilas Boas & Pereira; a intermedia Emilio PT723772827, de Eusébio Pacheco Viana (Odemira), e a adulta QL Muu 5941, de Qualileite (Ovar), competiron na gran final de vacas e, finalmente, a in-

termedia conseguiu o esperado título de vaca gran campiona.

A gandería Vilas Boas & Pereira foi recoñecida co título de mellor rabaño e Qualileite recibiu o de segundo mellor rabaño.

NOVAS PROMESAS O sábado, como preámbulo ao certame nacional, os máis pequenos déronlle sentido ao 6.º Concurso de Mozos Manexadores. O xuíz Brian Masters proclamou como gañadores a José Pedro Marinho (Maria Manuela Pereira Marinho), na primeira sección, e a Leonor Marques (Vale de Leandro), na segunda.

48 | Vaca Pinta n.º41 | 10.2023

vp041_aPeDePista_nacionalAgrosemana_galego.indd 48

25/10/2023 16:27:21

A PÉ DE PISTA

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 6 A 9 MESES

Balazeiro Doral-red Catia

Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)

XATAS DE 10 A 12 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Balazeiro Hammer 2072

Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)

XATAS DE 13 A 15 MESES

Pereira Haxl Camikaze

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XOVENCAS DE 16 A 18 MESES

Pereira Hanans Dina

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XOVENCAS DE 19 A 22 MESES

Pereira Master P&J Apple

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XOVENCAS DE 23 A 27 MESES E XOVENCA CAMPIONA

Pereira Pc TStorm O´Kazen

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

VACAS ATA 30 MESES

Admiral PT724351618

Irmãos Correia Silva (Póvoa do Varzim)

VACAS DE 30 A 36 MESES E VACA NOVA CAMPIONA

Pereira Jacoby Alicia

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

VACAS DE 3 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA

Emilio PT723772827

Eusébio Pacheco Viana (Odemira)

VACAS DE 4 ANOS

Pereira Undenied Alxina

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

QL Muu 5941

Qualileite (Ovar)

Goldsun PT418937792

Irmãos Correia Silva (Póvoa do Varzim)

VACAS DE 5 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS MELLOR RABAÑO

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

MELLOR CRIADOR

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

AUTOSPIRE

MEZCLADORA AUTOPROPULSADA 12 – 24 M3 > FRESA 200 CV ANCHURA 2M > CINTA DE DISTRIBUCIÓN TRASERA DERECHA E IZQUIERDA > 3 MODOS DE AVANCE: SILO, TRABAJO, CAMINO > VELOCIDAD 40 KM/H

WWW.LUCASG.COM

PARA TODA LA INFORMACIÓN, CONTACTE CON NUESTRO REPRESENTANTE DE VENTAS: JORDAN VARAGNE – 0033 607 647 735

CONTIGO TODOS LOS DÍAS

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 49

vp041_aPeDePista_nacionalAgrosemana_galego.indd 49

25/10/2023 16:27:28

A PÉ DE PISTA

Balazeiro Hammer 2072, gran campiona de xatas e xovencas

Pereira Pc TStorm O´Kazen, xovenca campiona

Vilas Boas & Pereira logrou o premio de mellor criador

O título de mellor rabaño foi para Vilas Boas & Pereira

Pereira Jacoby Alicia, vaca nova campiona

QL Muu 5941, vaca adulta campiona

José Pedro Marinho (Maria Manuela Pereira Marinho) e Leonor Marques (Vale de Leandro) gañaron, respectivamente, as dúas seccións que se disputaron durante o Concurso de Mozos Manexadores

50 | Vaca Pinta n.º41 | 10.2023

vp041_aPeDePista_nacionalAgrosemana_galego.indd 50

25/10/2023 16:27:43

ENTREVISTA A JUAN CARLOS CONDE, RESPONSABLE DEL PROGRAMA DE SELECCIÓN DE ASCOL

“Trabajamos para que nuestros socios y clientes puedan tener los mejores toros” Hil-Port Doubledare ET lidera el listado de sementales por tipo de EE. UU. y con esta es la tercera vez que Ascol consigue tal logro. El responsable del Programa de Selección de la cooperativa asturiana, Juan Carlos Conde, nos desvela cuáles son las cualidades más destacadas de este semental y realiza un repaso por los mejores del catálogo actual.

Hil-Port Doubledare ET

Juan Carlos Conde Responsable del Programa de Selección de Ascol

¿Qué supone para Ascol posicionar a un toro en el número 1 en tipo a nivel mundial?

No es la primera vez que un toro de Ascol logra ser número 1 en tipo del mundo. Antes también ocuparon esta posición destacada Yorick en el año 2010 y Emilio en el año 2015.

Es cierto que es un nuevo hecho histórico para nuestra cooperativa y poder ofrecer a nuestros socios y clientes toros de este nivel nos produce una tremenda satisfacción, más aún siendo una compañía pequeña en comparación con las grandes multinacionales del sector.

Tenemos plena confianza en que hechos insólitos como este redunden en la consolidación e incremento de las ventas en los 26 países en los que se comercializan dosis de Ascol.

No es habitual que un toro propiedad de una compañía europea se posicione tan arriba en este ranking. ¿Qué hay que tener para lograrlo?

Creo recordar que Yorick y Emilio, junto con Doubledare, son los únicos sementales propiedad de una compañía europea que han ocupado el top en el ranking PTAT (tipo) de EE. UU., lo que supone un éxito no solo para Ascol sino para la genética española y europea en general.

vp041_publirreportaxe_ascol_castelan.indd 51

Para lograrlo se requiere lo mismo que en otros sectores: trabajo, esfuerzo, dedicación, tiempo y lo más importante, según mi parecer, pasión e ilusión por lo que se hace. En Ascol trabajamos para que nuestros socios y clientes puedan tener los mejores toros dentro de la cooperativa y es un orgullo haber podido obtener tres toros números 1 del mundo en tipo y poder contar con un catálogo como el que Ascol tiene a día de hoy. ¿Qué rasgos diferencian a este toro?

Es un semental propio de la filosofía de nuestro programa de selección. Buscamos animales correctos morfológicamente, que desciendan de familias profundas y que sean balanceados dentro de su rango, es decir, si queremos un toro alto en tipo, necesitamos que también tenga buena producción y que no sea negativo en rasgos de salud.

Doubledare es un toro bonito, desciende de una familia muy popular, como es la familia de Snow-N Denises Dellia EX-95, su madre completa la octava generación de vacas calificadas Muy Buenas o Excelentes y él presenta números envidiables en tipo (+4,53), a la vez aporta una destacada cantidad de leche (+655 lbs) y es mejorante en células somáticas (+2,87). Como añadido, destacaría que es portador de la variante A2A2 de Beta Caseína y que no es descendiente de clones ni portador de haplotipos conocidos indeseables, que son factores que creemos que se deben de poner en valor a la hora de seleccionar un semental.

No es el único que sobresale en el panorama genético actual, otros toros de Ascol están despuntando con hijas muy buenas o excelentes. Una muestra de ello son los concursos nacionales o internacionales, como el de Portugal, en el que ganó una hija de Emilio. ¿Puedes

hacernos un repaso por los toros destacados del catálogo actual de Ascol?

Que aparezcan hijas que ganen los concursos nacionales e internacionales quiere decir que los ganaderos asiduos a estos eventos ya confían en los toros de Ascol para inseminar a sus mejores vacas, lo cual les agradecemos y nos agrada.

Es por esto que un toro como Dylan, que ya ha producido ganadores de concursos en varios países, ha sido el más usado en Australia el pasado año y sus hijas paridas satisfacen plenamente a los criadores, o Haniko que, además de ganar concursos, aporta vacas muy productoras y con las mejores ubres que se han visto nunca. También quiero mencionar a Arrow, cuya popularidad aumenta a medida que añade hijas a su prueba. Tanto Dylan como Haniko o Arrow son ejemplos de toros balanceados que producen vacas lecheras, longevas, bonitas y rentables.

Actualmente, en nuestro catálogo hay una variedad importante de toros y contamos con cuatro que superan las 2.000 libras de leche y con siete con más de 3,50 puntos en tipo. Además, tenemos 31 un toros portadores de la variante A2A2 de Beta Caseína y 14 portadores de la variante BB de Kappa Caseína.

De los nuevos me gustaría destacar a Singleton y a Maxl, por ser toros balanceados; al mencionado Doubledare y a Diablo, como superiores en tipo; a Bayonne, como especialista en producción con casi 3.000 libras de leche; a Amnisty PP, como el toro polled homozigótico número 2 en tipo de la raza, y a Hefner Red, Hartland Red y Turbo Red, como toros de capa roja élites a nivel mundial.

20/10/2023 12:12:56

En vídeo

O Banco Santander, coas campionas A aposta por reforzar a súa presenza no rural, así como por adaptarse ás necesidades específicas dos negocios agrogandeiros, marcan a estratexia de actuación de Banco Santander.

A banca en xeral estase retraendo un pouco no que a presenza no rural se refire, pero no Santander temos un firme compromiso con eles, con manter as oficinas e con darlles formación a aqueles que necesiten aprender a usar ferramentas como os caixeiros automáticos ou as apps bancarias.

Banco Santander non só lles presta diñeiro a gandeiros e agricultores, senón tamén servizos, como pode ser cubrir a solicitude da PAC, trámite que realizamos de maneira gratuíta; adiantar o anticipo da PAC, ou facilitar o caderno de campo dixital, que será obrigatorio a partir do ano que vén.

SANTIAGO RUIZ

Responsable do Sector Agroalimentario do Santander en Asturias e Cantabria

Levamos 30 anos traballando de preto cos integrantes do sector produtor, xa que non hai mellor maneira de saber que necesidades teñen e como podemos adaptarnos ao que nos solicitan. O banco está a apostar forte neste sentido e quéreo seguir facendo.

A nosa é unha granxa familiar típica da cornixa. Herdeina do meu pai que, á súa vez, a herdou dunhas tías. Fíxenme cargo dela profesionalmente no ano 2000, aínda que sempre estiven vinculado á gandería.

Asistín a concursos frisóns desde que era neno e ía co meu pai. Para un gandeiro coma min, ao que sempre lle gustaron as vacas e que traballou moito con elas, ter a sorte de ter unha produtora tan relevante como Llinde Ariel Jordan, que foi nomeada catro veces vaca gran campiona nacional, é un orgullo.

AGAPITO FERNÁNDEZ

SAT Ceceño (Valdáliga, Cantabria) Propietario de Llinde Ariel Jordan, vaca gran campiona nacional

Con Banco Santander xa tiñamos relación cando eran Banesto, e na absorción seguimos vinculados. Agora mesmo estamos pendentes de ampliar con eles a conta de crédito e temos dous financiamentos abertos: un de placas solares, que puxemos recentemente, e outro de aplicador de xurros, que temos desde hai un par de anos.

En xeral, vexo que ultimamente o Santander se está a involucrar moito co agro. Están a levar a cabo un bo labor e creo que a súa é unha grande aposta.

Herdei a nosa gandería dos meus pais. Empezamos no ano 1996 con 13 vacas e 4 xatas. A partir de aí, fomos aumentando. Fixemos unha nave en 1999 e outra en 2006. Máis recentemente, coa incorporación da miña filla en 2014, pasámonos á nave actual e, xa en 2017, fixemos unha pequena ampliación coa incorporación de Germán, o meu xenro.

Para todo iso, requirimos de servizos financeiros, de plans de mellora (a través da Consellería de Medio Rural) e tamén de subvencións para novas incorporacións.

Do labor do Santander dentro do noso sector valoro a proximidade das oficinas e, ademais, que nelas haxa persoal que atenda unha poboación que aquí, en Asturias, é cada vez máis envellecida e á que lle resulta moi difícil funcionar con aparellos como os caixeiros automáticos.

JOSÉ CARLOS FERNÁNDEZ

Ganadería Casa Venturo (Salas, Asturias) Propietario de Venturo Happen Rosani, xovenca gran campiona nacional

vp041_publirreportaxe_santander_galego.indd 52

Este é un sector con altibaixos, pero sempre estivo e ten que seguir aquí.

Para iso, requírese financiamento: necesítanse recursos para poder continuar. Despois de todo, é importante non perder de vista a nosa función na sociedade: somos os que producimos para que todos coman.

25/10/2023 16:22:13

AF 20

AF 200x280-AGRO-UVA_Vaca Pinta.indd 17 vp041_publirreportaxe_santander_galego.indd 53

20/8/23 16:22:19 12:05 25/10/2023

A PÉ DE PISTA

CONCURSO NACIONAL DA RAZA FRISONA 2023. XIXÓN (ASTURIAS)

En Vaca.tv

Llinde Ariel Jordan, vaca gran campiona nacional e vaca adulta campiona nacional

Llinde Ariel Jordan fai historia no Nacional con catro vitorias consecutivas O exemplar Llinde Ariel Jordan logrou un fito histórico no 43.º Concurso Nacional da Raza Frisona, que se celebrou o 23 e o 24 de setembro en Xixón (Asturias), ao renovar unha vez máis o seu título de vaca gran campiona nacional. Pola súa parte, Venturo Happen Rosani, de Casa Venturo (Asturias), sobresaíu nas seccións de xatas e xovencas.

O

recinto feiral Luis Adaro de Xixón, en Asturias, foi o escenario principal da cuadraxésimo terceira edición do Concurso Nacional da Raza Frisona, organizado pola Confederación de Asociacións de Frisona Española (Conafe). O certame tivo lugar durante a Feira Monográfica do Campo e as Industrias Agrícolas, Gandeiras, Forestais e Pesqueiras de Asturias, Agropec, a última fin de semana de setembro. O xuíz encargado de valorar os exemplares era, nesta ocasión, o asturiano Paulino Badiola, da gandería Badiola, que adoita competir cada ano neste encontro con varios dos seus animais.

Sobre as 9:30 horas do sábado os exemplares máis novos comezaron a saír a pista. A gandería Casa Venturo, de Asturias, conseguiu destacar na xornada coa súa xata Venturo Happen Rosani, que obtivo o título de campiona nacional de xatas e xovencas. Oyambre Kandela Moovin Red, unha xovenca da granxa cántabra SAT Cabo Oyambre, resultou gañadora do campionato nacional de xatas e xovencas roxas. A comunidade galega tamén brillou nestas primeiras seccións do día, máis concretamente nas de mellor rabaño e mellor criador nacional de xatas e xovencas: SAT Rey de Miñotelo, de Lugo, fíxose

coa primeira posición en ambas as categorías.

Esa mesma tarde chegou a quenda das vacas e, ao final do día, Llinde Ariel Jordan, da cántabra SAT Ceceño, venceu no concurso outro ano máis ao ser proclamada polo xuíz Paulino Badiola como vaca gran campiona nacional, logo de nomeala previamente vaca adulta campiona nacional. Así mesmo, o premio de vaca roxa campiona nacional supuxo outra vitoria para Galicia, especificamente para a explotación lucense Casa Cid, co seu exemplar Ferreiro Rocio Jordy Red Roja que, a maiores, conquistou o podio na sección de vaca intermedia campiona. Ponderosa

Holsteins (Lleida) presentou o mellor rabaño nacional de vacas e logrou, de igual xeito, o título de mellor criador nacional de vacas. O evento rematou coa decisión da mellor autonomía: o xuíz Badiola recoñeceu en primeira posición a Cataluña e, en segunda, a Cantabria.

OS MELLORES MANEXADORES DA FIN DE SEMANA O domingo pola mañá levouse a cabo o XXII Campionato Nacional de Manexadores, co que rematou o 43.º Concurso Nacional da Raza Frisona. Claudia López, da gandería López Fontela y Otros (A Coruña), resultou a gañadora da categoría infantil. Na júnior, María Otero, da granxa Fontixón (Lugo), resaltou por encima dos demais participantes. Finalmente, na sénior, Llorenç Bosch, de Son Quart (Menorca), alzouse coa vitoria.

54 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_apedepista_nacionalfrisona23_galego.indd 54

26/10/2023 13:39:25

A PÉ DE PISTA

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 6 A 8 MESES

Rey 1217 Haxl Amara

SAT Rey de Miñotelo (Lugo)

XATAS DE 9 A 11 MESES

Casa-Nova Gigi Blaska 1661

Ganadería Carro (A Coruña)

XATAS DE 12 A 14 MESES E CAMPIONA NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS

Venturo Happen Rosani

Casa Venturo (Asturias)

XOVENCAS DE 15 A 17 MESES

Manolero Hanans Vanesa

Ganadería Manolero (Asturias)

Oyambre Kandela Moovin Red

SAT Cabo Oyambre (Cantabria)

Tezanillos Alligator Regaliz

SAT Tezanillos (Cantabria)

XOVENCAS DE 18 A 20 MESES E CAMPIONA NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS ROXAS XOVENCAS DE 21 A 24 MESES MEJOR RABAÑO E MELLOR CRIADOR NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS

SAT Rey de Miñotelo (Lugo)

VACAS ATA 28 MESES

Marquet Queens Boom

Cal Marquet (Lleida)

VACAS ATA 31 MESES

Marina Crushabull Naty

Granja La Marina (Cantabria)

VACAS ATA 36 MESES

Venturo Emilio Monita

Casa Venturo (Asturias)

VACAS DE 3 ANOS JÚNIOR

Flora Haniko Serena

Casa Flora (Asturias)

VACAS DE 3 ANOS SÉNIOR, VACA INTERMEDIA CAMPIONA NACIONAL E VACA ROXA CAMPIONA NACIONAL

Ferreiro Rocio Jordy Red Roja

Casa Cid (Lugo)

VACAS DE 4 ANOS

Ponderosa Solomon Angel ET

Ponderosa Holsteins (Lleida)

VACAS DE 5 ANOS

Serrada Chantel Chief

La Serrada (Ávila)

VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS E MENOS DE 60.000 KG

Rey 814 Beemer Yuri

SAT Rey de Miñotelo (Lugo)

VACAS DE MÁIS DE 60.000 KG, VACA ADULTA CAMPIONA NACIONAL E VACA GRAN CAMPIONA NACIONAL

Llinde Ariel Jordan

SAT Ceceño (Cantabria)

MELLOR RABAÑO E MELLOR CRIADOR NACIONAL DE VACAS MELLOR AUTONOMÍA

Llinde Ariel Jordan, vaca gran campiona nacional; Serrada Chantel Chief, vaca gran campiona reserva, e Rey 814 Beemer Yuri, mención de honor

Oyambre Kandela Moovin Red, campiona nacional de xatas e xovencas roxas

Ponderosa Holsteins (Lleida) Cataluña

Venturo Happen Rosani, campiona nacional de xatas e xovencas

SAT Rey de Miñotelo conseguiu os títulos de mellor rabaño e mellor criador nacional de xatas e xovencas

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 55

vp041_apedepista_nacionalfrisona23_galego.indd 55

26/10/2023 13:39:40

A PÉ DE PISTA

Ferreiro Rocio Jordy Red Roja, vaca roxa campiona nacional e vaca intermedia campiona nacional

Cataluña, mellor autonomía do concurso

Os premios de mellor rabaño e mellor criador nacional de vacas obtívoos Ponderosa Holsteins

Claudia López, María Otero e Llorenç Bosch, mellores manexadores nacionais

CONCURSO NACIONAL DA RAZA PARDA 2023. XIXÓN (ASTURIAS)

Sobrefuente Blooming Dilaila, vaca gran campiona nacional

En Vaca.tv

Sobrefuente Blooming Dilaila, nova vaca gran campiona da raza parda O recinto feiral Luis Adaro de Xixón (Asturias) acolleu en setembro o Concurso Nacional da Raza Parda. A vaca adulta Sobrefuente Blooming Dilaila, propiedade de Ricardo Sierra (Asturias), triunfou sobre as demais e fíxose coa vitoria.

Famosa, gran campiona nacional de xatas e xovencas

N

a tarde do venres 22 de setembro celebrouse o Concurso Nacional da Raza Parda. Stefan Hodel valorou os animais participantes.

Durante as primeiras seccións do día, Famosa, a xata de Ramiro Sabadel SC (Asturias), obtivo o título de gran campiona nacional de xatas

e xovencas. Na quenda das vacas, o xuíz elixiu ao exemplar Sobrefuente Blooming Dilaila, de Ricardo Sierra (Asturias), vaca gran campiona da trixésimo terceira edición deste certame.

56 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_apedepista_nacionalfrisona23_galego.indd 56

26/10/2023 13:39:49

BY

DISTRIGEN ha sido designado como nuevo Distribuidor Autorizado de INSEME, que recientemente, ha pasado a formar parte de STgenetics.

INSEME es una empresa italiana con sede en Módena, líder del mercado de la genética bovina.

INSEME ha marcado, no solo la historia de la genética italiana, sino la mundial, con toros como Mascalese, Britt, Mtoto...

TOROS SEXADOS DISPONIBLES PRÓXIMAMENTE (Ultraplus con 4 millones) CÓDIGO

NOMBRE

GTPI

MN$

643HO05163

SEPTIMUS-ST

3120

1049

643HO05162

PAKUNO

3105

1154

643HO05166

LAMBERT-ST

3088

1167

643HO05175

DELAINE

3000

1085

ANSOAIN (NAVARRA) 649 466 728 689 233 030 distrigen@distrigen.es www.distrigen.es

vp041_anuncio_distrigen.indd 57

BY

20/10/2023 13:39:20

A PÉ DE PISTA

II POXA DE GANDO FRISÓN. FRIOL (LUGO)

O animal mellor pagado, en pista

Esta primípara, comprada por Casa Roca (Friol), logrou o prezo máis alto: 3.050 euros

O prezo medio das poxas chegou aos 2.326 euros O mercado gandeiro de Friol (Lugo) acolleu o pasado 21 de outubro a II Poxa de Gando Frisón, na que se puxeron á venda un total de 19 animais.

D

urante a poxa, organizada polo Concello da localidade en colaboración con Africor Lugo, foron vendidas 17 frisonas das postas en venda cun prezo medio de 2.326 euros, unha cifra máis baixa que na anterior edición. Nesta ocasión, a situación do sector, con prezos do leite á baixa e custos de produción elevados, parece que provocou que os compradores fosen máis cautos á hora de levantar a man.

Así, o volume total das transaccións alcanzou os 39.550 euros e os prezos pagos polos animais non xustificaron a calidade xenética e sanitaria presentada, moi superior á media do mercado.

A vaca máis valorada foi unha primípara, presentada pola gandería Neiras, de Sarria (Lugo), pola que Casa Roca, de Friol, pagou 3.050 euros. Todos os animais vendidos quedaron na provincia de Lugo e cinco deles, no propio concello de Friol.

III ESCOLA INICIACIÓN DE FUTUROS GANDEIROS. LALÍN (PONTEVEDRA)

En Vaca.tv

Terceira edición da Escola Iniciación de Futuros Gandeiros O proxecto de formación para os futuros gandeiros posto en marcha pola Federación Frisona Galega (Fefriga), en colaboración co Club de Xóvenes Gandeiros de Galicia, vaise afianzando e en setembro levou a cabo a súa terceira edición.

F

inca Mouriscade (Lalín) foi o lugar no que un grupo de mozos e mozas de entre 8 e 17 anos recibiron formación do 1 ao 5 de setembro no marco da iniciativa Escola Iniciación de Futuros Gandeiros.

O último día realizouse un acto de clausura durante o cal tivo lugar un concurso de manexo amistoso no que puideron poñer en práctica fronte aos seus seres queridos moitas das leccións aprendidas. Así mesmo, celebrouse unha entrega de premios.

58 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_apedepista_poxa_friol2023_escolafuturosgandeiros_galego.indd 58

26/10/2023 13:38:13

EN VÍDEO

Priorizar o benestar das vacas, pero tamén o dos gandeiros Zaira Rodríguez e Fernando Lago están á fronte de Casa Eiras, a gandería familiar que herdou el dos seus pais na localidade coruñesa do Pino. As vacas foron desde sempre a paixón de Fernando e Zaira decantouse por este proxecto porque era o que realmente a facía feliz.

En 2015, o coruñés decidiu que a robotización do seu negocio lle axudaría a chegar aos tres muxidos por vaca, a controlar mellor a saúde dos seus animais e a lograr unha maior calidade de vida tanto para as vacas como para eles mesmos.

Tras os dous primeiros anos de muxido robotizado, a granxa continuou en crecemento e Fernando deuse conta de que debía traballar con dúas cabinas de muxido. Neste momento namorouse dos robots GEA, polo seu deseño e as facilidades de traballo que lle achegaba ao gandeiro. O foso e a colocación manual para xestións puntuais foron clave para levar a cabo o cambio.

Xunto ao seu empregado, Pablo Midón, coidan actualmente dun total de 150 vacas produtoras, coas que están a alcanzar producións de 40 kg diarios por animal e uns 400 muxidos por día entre as dúas cabinas.

Contentos cos resultados, o próximo paso que darán de maneira inminente é a posta en marcha do terceiro robot GEA DairyRobot R9500.

Para máis información: GEA.com/es

vp041_publirreportaxe_GEA_galego.indd 59

25/10/2023 16:30:16

casa eiras Localización: O Pino (A Coruña) Número total de animais: 318 Vacas en muxido: 150 Media de muxidos: 2,7 Media de produción: 40 kg/vaca/día Porcentaxe de graxa: 4,00 % Porcentaxe de proteína: 3,50 % RCS: 180.000 cél./ml

Fernando Lago: “Foi amor a primeira vista. O robot reunía todos os requisitos que buscaba” Que sistema de muxido tiñan antes dos robots?

Fernando: Antes de robotizar a granxa, muxiamos cunha sala GEA, a sala de toda a vida coa que traballaran os meus pais.

Foi en 2015 cando decidín comprar un robot de muxido.

Quería lograr máis flexibilidade e tamén intentaba lograr máis de dous muxidos por día cun manexo mellor dos animais. Telos todos identificados, sobre todo, para os parámetros de saúde, parecíame interesante.

Cantos anos levan muxindo os dous robots de muxido GEA? F En 2017, é dicir, hai seis anos máis ou menos, apostei por incorporar dous Monobox da marca GEA e ata a data.

Estamos moi contentos.

Por último, convenceume o servizo técnico con Tecnor Lalín Maquinaria. Anteriormente, tiñamos algo de relación con eles e agora, tras estes anos de traballo xuntos, cremos que son uns grandes profesionais.

Que características deste modelo valoran máis positivamente tanto para as vacas como para o seu traballo?

Zaira: Para nós este robot ten un valor engadido respecto dos outros que había nese momento no mercado.

Ao final, o que queremos é que o traballo do día a día sexa fácil e cómodo para o gandeiro e certamente este modelo permíteche secar un animal desde o foso, moi importante para nós, muxir unha xovenca que teña nun momento puntual un edema cando está acabada de parir, revisar calquera vaca durante a visita dun veterinario... Este robot permíteche facer todo isto e non ter que atar os animais na cornadiza.

Ademais, o deseño gustounos moito, parecíanos unha máquina funcional, compacta, fácil de traballar para nós e cómoda para as vacas.

Cantas vacas chegaron a muxir cos dous robots actuais?

F Esta tempada aproximámonos ás 150, pero chegamos a muxir unhas 154 ou 156.

Por que elixiron GEA cando decidiron crecer e pasar a traballar con dúas unidades de robot?

F Nese momento, foi como un amor a primeira vista. O robot reunía todos os requisitos que buscaba. Parecíame unha máquina moi completa, cunhas facilidades de traballo importantes e moi agradable para as propias vacas.

Na marca tamén confiaba, porque xa traballaramos moitos anos coa sala de muxido GEA.

Cantos muxidos chegaron a facer por box co robot GEA? F Xeralmente aproximámonos aos 400 muxidos ao día entre os dous. No noso caso, non é complicado chegar aos 200 muxidos por cabina. O pico máis grande que conseguimos foron os 432 muxidos ao día.

Actualmente, alcanzan os 400 muxidos ao día entre ambos os robots

Valoran moi positivamente o acceso aos animais que permite o foso

vp041_publirreportaxe_GEA_galego.indd 60

25/10/2023 16:30:25

Zaira Rodríguez: “O foso é moi importante, queremos que o traballo sexa fácil e cómodo para o gandeiro” Que produción diaria obteñen cos dous robots actuais?

F: Situámonos, máis ou menos, sobre os 6.000 kg de produción diaria nos dous robots.

Moxen animais de raza holstein e jersey. Por que se decidiron por vacas con características tan diferentes?

F: Para min, a raíña é a holstein, pero como lle entregamos leite a unha queixería, incorporamos de modo anecdótico tres jersey polos sólidos que achega esta raza e agora mesmo estamos muxindo unhas 15. As calidades destes animais chegan tranquilamente a un 5 % de graxa e un 4 % de proteína, e as súas producións son tamén moi boas.

Que beneficios achega o muxido con robots?

F: A diferenza máis grande é a tranquilidade dos animais e a melloría en calidade de vida para nós. As salas implican un traballo moito máis físico, que así non existe practicamente, e non necesitas tanto persoal.

Z: Permítennos interactuar máis coas vacas e pódense mesmo acariñar. Antes, sufrían un pouco máis. Ademais, a nós permítenos descansar algún día, porque unha persoa soa pode defenderse perfectamente. É importante que o gandeiro poida conseguir esa calidade de vida e os robots facilitan iso.

Teñen algún equipamento máis de GEA? F: Si. Temos o tanque de frío e as vacas identificadas cos colares CowScout.

Pensan en crecer ou instalar máis robots?

F: Agora mesmo queremos ir paso a paso, acabar as obras que temos empezadas e comezar a muxir cun terceiro robot que xa está instalado.

Z: Non nos gusta facer plans a futuro porque a nosa experiencia nos di que ningún plan se cumpre. Neste traballo atopámonos con moitas trabas burocráticas e con falta de persoal.

O que si queremos facer é seguir traballando coa mesma ilusión e tentar que os animais estean cómodos e que as persoas que estamos aquí esteamos contentas co noso día a día. Eses son os nosos plans.

José María Viana Técnico de Alimentación de Aira en Casa Eiras

“Esta granxa está logrando uns rendementos para muxido robotizado sobresalientes” Que rendementos son os que se conseguen nestes robots de muxido de Casa Eiras?

Esta granxa está a lograr uns rendementos para muxido robotizado sobresalientes. Estamos a falar duns 200 muxidos por robot e día, cunhas medias de 15 litros por muxido, unhas calidades moi boas para ser unha granxa de alta produción e cunhas asistencias voluntarias que lles supoñen moi pouco traballo aos operarios de granxa.

Cales son os factores máis importantes para conseguir estes rendementos?

O meu traballo consiste simplemente no asesoramento a nivel de alimentación e manexo alimentario, que é unha parte fundamental nas granxas con muxido robotizado.

Tanto Fernando como Zaira aplicaron rapidamente o que necesitabamos a nivel alimentario e así están a lograr estes bos resultados. O traballo ao final é dos operarios e as miñas recomendacións neste caso sempre foron moi ben acollidas.

Cre que a alimentación é un dos puntos clave para a circulación de animais en robots de muxido voluntario?

A alimentación é un punto máis, a clave está no manexo que o gandeiro faga do seu establo. Estamos nunha granxa na que as condicións dos animais están moi ben coidadas e, partindo desa boa base, sumamos un bo manexo da alimentación.

Podería puntualizarnos algunhas características da ración utilizada? É unha ración na que buscamos unha base forraxeira de calidade a partes iguais de millo e de herba. Para o concentrado no robot estamos nunha media de 6 kg.

O truco non é se estás en máis ou en menos senón en estar no que debes segundo os días en leite da vaca, cunhas táboas ben deseñadas e cuns grupos de muxido ben establecidos.

Que lle parecen os resultados da granxa e da máquina instalada nesta explotación? É unha granxa con muxido robotizado das que eu cualifico de sobresaliente, unha granxa cunha base xenética impresionante, das mellores de España. Só lles queda conseguir a matrícula de honra con base na súa meta de crecemento.

Chegarán proximamente aos 220 animais en muxido e a granxa será un establo moi automatizado, que poderán manexar sen problema dous operarios ao día, para así poder ter moito máis tempo libre, tanto os empregados como os donos.

Xa teñen instalada a terceira cabina, coa que comezarán a traballar en poucas semanas

vp041_publirreportaxe_GEA_galego.indd 61

25/10/2023 16:30:32

NA GRANXA

SAT BUSTO CORZÓN. MAZARICOS (A CORUÑA)

En Vaca.tv

Gañas de seguir crecendo aínda máis Cun rabaño que roza as mil cabezas, os catro socios da SAT Busto Corzón seguen con tanta ilusión como ao principio e teñen listo xa o seguinte proxecto para a súa gandería, co que contan manter unhas 200 vacas máis.

José Manuel Fernández recibiunos en Mazaricos para compartir connosco cales son os puntos imprescindibles para o progreso do seu negocio.

Localización: Mazaricos (A Coruña) N.º total de animais: 987 Vacas en muxidura: 500 Media de produción: 42,5-43,5 l/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,70 % Porcentaxe de proteína: 3,50 % Venda do leite: InLeit

U

n equipo contento co seu día a día, unhas instalacións cómodas, unha boa xenética nos animais e unha forraxe de calidade son os catro alicerces nos que se asenta a xestión da sociedade coruñesa SAT Busto Corzón, creada en 2005 por catro socios.

Catro persoas –o matrimonio formado por Mariana Capelo e José Manuel Fernández; José Manuel Antelo e José Antonio Moledo–, procedentes de tres explotacións familiares da localidade de Mazaricos, sabían que para quedar no sector e optar a mellores condicións de vida

que as que viviran cos seus pais terían que buscar unha alternativa.

“Viaxamos a Francia –explica José Manuel Fernández– e vimos como eran as sociedades gandeiras, como funcionaban cos horarios e como a súa calidade persoal era moito mellor que a que nós coñeciamos. Así, volvemos a Mazaricos coas ideas claras e convencidos de que aquilo era algo que podía ter futuro”. Grazas a esta experiencia naceu a SAT Busto Corzón.

Tras case vinte anos de crecemento, coidan actualmente dun total de 987 cabezas e para o muxido móvense ao redor das 500 vacas.

62 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_BustoCorzon_galego.indd 62

26/10/2023 9:20:13

NA GRANXA

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Entre os catro socios e os nove traballadores organízanse en quendas para muxir tres veces ao día

“O PRIMEIRO É PODER CONTAR CUN BO EQUIPO, QUE LLE GUSTE O QUE FAI, PORQUE, AÍNDA QUE TEMOS AS NOSAS QUENDAS, DÍAS LIBRES E VACACIÓNS, ALGUÉN SEMPRE DEBE ESTAR AQUÍ“

En cifras de produción están a alcanzar unha media de 42,5 ou 43,5 litros por vaca e día ao longo de todo o ano e, en canto a calidades, aproxímanse ao 3,70 % de graxa e ao 3,50 % de proteína.

VALOR AO EQUIPO Ademais dos catro socios, na gandería traballan outras nove persoas e “crear un bo ambiente” é un dos obxectivos de José Manuel Fernández.

El mesmo destaca que “o primeiro é poder contar cun bo equipo, que lle guste o que fai, porque nas ganderías hai que estar os 365 días e, aínda que temos as nosas quendas, días libres e vacacións, alguén sempre debe estar aquí”.

Orgulloso do grupo que conseguiron a pesar de todas as dificultades que existen hoxe en día para atopar persoal, “non só na gandería –sinala– senón en todos os sectores en xeral”, recoñece que este factor lles axuda a seguir investindo en melloras e “anímanos moito de cara ao futuro”.

Ser numerosos permitiulles organizar o traballo para lograr os tres muxidos e están muxindo as súas 500 vacas ás cinco da mañá, á unha da tarde e ás oito da noite.

“A produción é moitísimo maior que con dous e iso fai que a empresa sexa máis rendible, aínda necesitando máis persoal”, admite o gandeiro.

CAZO OR DISTRIBUID FORRAJE

EED

CAZO UNIF

Tel. (+34) 985 634 238 Schäffer Ibérica • info@schaffer-iberica.com

www.schaffer-iberica.com 10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 63

vp041_naGranxa_BustoCorzon_galego.indd 63

26/10/2023 9:20:23

NA GRANXA

Moxen nunha sala de 44 puntos, 22 de cada lado, con retiradores automáticos e identificación dos animais a través de colares. “Con eles temos o rabaño totalmente controlado, en canto a enfermidades, actividade, ruminación e celos”, resalta.

Entre os protocolos da rutina de muxido, Fernández destaca o secado selectivo, co que comezaron a traballar xa hai catro anos. “Ao principio –lembra– dábanos un pouco de medo, pero o resultado é moi bo. As vacas están moi ben, non hai ningún tipo de problema. Ademais, gañamos en tranquilidade”.

AMPLITUDE E COMODIDADE Se para José Manuel o equipo é fundamental, as instalacións son tanto ou máis, “xa que as vacas deben estar cómodas e necesitan poder moverse libremente, con bos accesos á bebida e á comida”.

A amplitude das naves non só mellora a calidade de vida dos seus animais senón tamén a dos empregados, “que realizan mellor as súas tarefas, de maneira máis áxil e rápida”, asegura.

A granxa divídese en dúas grandes naves: unha, para a recría ata os catro meses, e outra, a principal, para o resto dos animais.

Na parte de recría atopámonos as xatas lactantes e os xatos machos que se destinan á venda.

Na nave principal distínguense outras nove zonas: xovencas para inseminar, xovencas preñadas, primíparas en lactación, alta produción, baixa produción, posparto, preparto, secas e recría desde os 4 aos 10 meses.

Atallaron as baixadas de leite, as coxeiras e as perdas en fertilidade durante os veráns con ventiladores e duchas

“NON ME IMAXINO A MIÑA GRANXA SEN UNHA CAMA QUENTE, PORQUE AS VACAS EN POSPARTO ARRINCAN MOI BEN E AS ENFERMAS RECUPÉRANSE MOITO MELLOR“

En ambas deron moitísima importancia á ventilación das súas frisonas. “En épocas estivais, as vacas pasábano moi mal, non comían igual e as baixadas de leite eran considerables; a maiores, notabamos perda de fertilidade e aumento de coxeiras”, recoñece José Manuel, quen asegura que, tras comprobar estes problemas, deron o paso de incorporar un sistema de ventilación con ventiladores de helicóptero nas zonas de camas e con ventiladores verticais combinados con chorro de auga polas liñas de comedeiro.

“Está todo controlado por unhas centrais que miden o THI (Índice de

Temperatura e Humidade) e é impresionante ver como funcionan e como responden as vacas. Estamos moi contentos”, sentencia.

AREA VS. CAMA QUENTE En Busto Corzón manexan tres tipos de cama: a cama de palla para a recría máis nova, a cama fría en area para todas as vacas de leite e as xovencas, e a cama quente para posparto, preparto, secas e recría entre 4 e 10 meses.

En cada muxido, limpan as camas de area e os bebedoiros. “Arámolas dúas veces ao día para airear e refrescar”, concreta. A cama quente renóvana dúas veces por semana e trabállana cunha grade outros dous días.

Por unha banda, afirma que “a cama de area é unha boa cama, non dá problemas e non sae cara”.

Por outra banda, da cama quente asegura que “implica outro tipo de coidado, un pouco máis de traballo, e é un pouco máis cara. Aínda así non me imaxino a miña granxa sen unha cama quente, porque as vacas en posparto arrincan moi ben e, se tes unha vaca con algún tipo de problema, recupérase moito mellor, pois están máis cómodas”.

Teñen cama quente para os lotes de preparto, posparto, secas e a recría entre os 4 e os 10 meses

64 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_BustoCorzon_galego.indd 64

26/10/2023 9:20:33

vp041_publi_sidipal.indd 65

20/10/23 13:45

NA GRANXA

“CON BOA XENÉTICA OBTÉS MÁIS PRODUCIÓN CON MENOS VACAS, MELLORES CALIDADES E LOGRAS TRABALLAR CON PRODUTORAS MÁIS DURADEIRAS E CON MENOS PROBLEMAS“

Un dos parámetros no que centran a súa selección xenética desde hai varios anos é o trazo A2A2

CON VETERINARIA NO CADRO DE PERSOAL En Busto Corzón sempre lle deron moito valor ao aspecto veterinario e xa hai tempo que tomaron conciencia de que a normativa relativa a medicamentos, antibióticos ou benestar animal sería cada vez máis estrita. Tanto é así que desde hai xa tres anos contan cunha veterinaria no cadro de persoal, Eva María Peris, grazas á que teñen a granxa “moito máis controlada” e iso supón para eles “menos traballo e un grande aforro”, describe José Manuel. Falamos con ela sobre a súa rutina diaria e os aspectos nos que está centrada.

“CONTAR CUN VETERINARIO DENTRO DAS EXPLOTACIÓNS AXUDA MOITÍSIMO A BAIXAR A INCIDENCIA DAS PATOLOXÍAS”

Desde cando traballas en Busto Corzón e de que aspectos te encargas?

Vai facer xa case catro anos e entrei máis que nada para levar todo o tema de clínica. Hai un mes máis ou menos que incorporei a maiores toda a parte de reprodución.

Cumpres tamén con todas as esixencias normativas do veterinario de explotación?

Comigo no equipo xa non teñen que recorrer a un veterinario externo. O libro de explotación e as receitas, que teñen que estar perfectamente ao día, son temas que temos máis que controlados.

Ademais, en canto ao benestar animal, revisamos todos os días, polo menos unha ou dúas veces ao día, como están todos os animais.

Contar cun veterinario dentro das explotacións axuda moitísimo a baixar a incidencia das patoloxías.

Como é a túa rutina en canto a clínica?

Esta é unha explotación na que hai moitísimos animais; por tanto, cando un animal, ou os que sexan, se pon enfermo, é conveniente que sexa o mesmo veterinario o que faga todo o seu seguimento. Nese sentido, aquí mellorouse moitísimo. Eu sei perfectamente cando o animal me enferma, se me está mellorando ou non, porque o coñezo e estouno vendo todos os días.

En canto a patoloxías, non temos ningunha en concreto que nos dea problemas reiteradamente. Podería dicir que si temos un pouquiño máis de incidencia coas coxeiras, pero entendo que é porque as vacas teñen que desprazarse máis ao realizar tres muxidos.

Aínda así, non é un problema grave.

E en relación á reprodución?

Case todas as vacas van con protocolo desde que paren ata que se lles insemina sobre os 72-74 días. O feito de facer eu o control reprodutivo é moito mellor, porque é máis gratificante, coñezo como está cada unha delas por fóra e por dentro.

Estás centrada nalgún tipo de mellora?

Si, por suposto que si. Aínda que a situación clínica é moi boa, algo que me gustaría moitísimo sería poder acurtar o intervalo entre inseminacións. Quero dicir con isto que se poidan quedar xestantes canto antes.

Se nos quedan á primeira, sería estupendo.

Outro asunto que se podería mellorar aínda máis é a xestión da recría, porque é un momento delicado no que collen de todo.

66 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_BustoCorzon_galego.indd 66

26/10/2023 9:20:51

DISTRIBUIDOR OFICIAL DE McCORMICK EN GALICIA

McCORMICK X7.621

Agroforestales Vilela vuelve a confiar en McCormick y Duracor en menos de un año, adquiriendo un segundo tractor que se une al comprado el año pasado Álvaro Vilela: “Destacaría la suspensión en la cabina y en el eje delantero, que es muy cómoda, y el buen servicio técnico” RED DE CONCESIONARIOS

EN VÍDEO

TALLERES MOSFER SC P. Ind. Monterroso, Parcela 14 27560 Monterroso · Lugo Tfno.: 982 378 011

TALLERES JOMABE SL C/ Arenal, n.º 52 36500 Lalín · Pontevedra Tfno.: 986 780 272

PABLO GONZÁLEZ RODRÍGUEZ C/ Fonteboa, n.º 1 32570 Maside · Ourense Tfno.: 696 687 726

AGROCOSME SL Estrada de Tui, n.º 25, Cela 36415 Mos · Pontevedra Tfno.: 986 344 599

TAIL MAQUINARIA Parque empresarial de Xinzo, Parcela 12 32630 Xinzo de Limia · Ourense Tfno.: 988 550 502

CIAL. AGRÍCOLA Y CERRAJERA F. CHAVES SL Tanoira, n.º 17, Padrenda 36968 Meaño · Pontevedra Tfno.: 986 747 243

Lugar Corrillos, 31 AC-223 km 15,8 15685 Mesía · A Coruña | Tfno.: 881 060 218

vp041_publirreportaxe_duracor.indd 67

23/10/2023 13:03:16

NA GRANXA

“HAI ANOS REALIZABAMOS A PRIMEIRA INSEMINACIÓN AOS 15, 16 OU MESMO 17 MESES; AGORA, ESTAMOS A FACELO CON 13 MESES E É UN AFORRO MOI GRANDE“

Os acabados de nacer pasan as súas tres primeiras semanas nestes boxes individuais

A limpeza dos corredores está programada a través de arrobadeiras que pasan automaticamente cada dúas horas e media e que arrastran todo o xurro cara a unha fosa de 13 millóns de litros. “Isto permítenos –apunta– non estar sempre preocupados, acumular todo o xurro e baleirala simplemente dúas veces ao ano para esparexelo xusto antes das sementeiras da herba e do millo”.

Precisamente, para o ensilado de ambos os cultivos contan con sete silos de 60 metros de longo, 4 m de alto e 12 m de ancho. Cinco deles destínanos a millo e dous a herba. Á parte, entre as instalacións, teñen tamén un almacén para a palla, unha pequena nave para a maquinaria do día a día –o resto das máquinas gárdanas noutra máis apartada da granxa– e un taller no que poder gardar ferramentas e reparar calquera maquinaria.

Por último, José Manuel comenta que nos últimos anos apostaron moito por incorporar sistemas que lles acheguen aforro enerxético. Para iso, levan case catro anos con placas de enerxía solar, “desde o inicio da granxa traballamos con placas de auga quente e desde hai varios anos temos todas as luces LED”, indica.

Suman a todo isto un variador de frecuencia para os motores de muxido e as placas de arrefriamento para o tanque de leite. “A verdade é que se

nota moito. Se non tivésemos nada disto, a factura da luz posiblemente se triplicaría. Son investimentos aos que si lles vemos moito rendemento”, recoñece o gandeiro.

SEME HOLSTEIN OU BLACK ANGUS AMERICANO Falamos do equipo, das instalacións, e o terceiro alicerce para Busto Corzón é a xenética. “Con boa xenética obtés máis produción con menos vacas, mellores calidades e logras traballar con produtoras máis duradeiras e con menos problemas. Iso ten moito valor”, subliña José Manuel.

Outro parámetro no que centran a súa selección é no trazo A2A2, co

que levan traballando varios anos; de feito, o gandeiro cre que “o 80 % dos seus animais xa conservan esta característica”.

Con todo, José Manuel tamén destaca que, grazas a esta mellora, están a notar como poden inseminar as súas xatas moito antes: “Hai anos realizabamos a primeira inseminación aos 15, 16 ou mesmo 17 meses; agora, estamos a facelo con 13 meses e algunhas xatas case cumpren os requisitos de estatura e de corpo ao ano. Iso é moi importante para nós, porque é un aforro moi grande”. A detección de celos realízana a través dos colares de identificación, tanto en vacas como en xovencas.

Cando cumpren as tres semanas ou case o mes, agrúpanse en lotes de seis ata a desteta

68 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_BustoCorzon_galego.indd 68

26/10/2023 9:21:02

PREENFRIADOR DE LECHE

RECUPERADOR DE CALOR

GENERADOR DE FRIO TANQUES HORIZONTALES

Monterroso (Lugo) - Negreira (A Coruña) Telf: 982377103 - 699468985 - 697486779 sancristobalsl@sancristobalsl.net

Nuestras marcas:

@sancristobalsl

vp041_anuncio_SAC.indd 69

19/10/2023 12:29:07

NA GRANXA

Para axilizar a mellora dos seus animais confiaron hai anos na transferencia embrionaria, mesmo tamén na fecundación in vitro, porque “é verdade que se adianta moitísimo no proceso”. Actualmente, seguen con este tipo de técnicas, aínda que en menor medida.

Utilizan sexado no 100 % do seme destinado ás xatas, todo holstein para leite; convencional de leite para un grupo de primíparas top e para o resto do rabaño aplican doses de black angus americano. “Son touros de carne que funcionan moi ben, as vacas non teñen problemas nos partos e, ao mesmo tempo, os xatos conseguen alcanzar bos rendementos de canal”, explica. Véndenlle toda a recría de carne a un cebadeiro da zona.

Sementan sempre un ciclo 400 de millo para colleitar a finais de setembro

NA COLLEITA DE MILLO CONSEGUEN ENTRE OS 55.000 OU 60.000 KG POR HECTÁREA CON PORCENTAXES DE AMIDÓN DUN 38 OU 40 %

ESPECIAL ATENCIÓN Á RECRÍA Unha das naves de Busto Corzón está dedicada especificamente á recría, con varias filas de boxes individuais para as xatas, diversos lotes para diferenciar grupos de futuras nais lactantes e outra zona de boxes para os animais destinados á venda.

As camas son todas de palla, perfectamente coidadas e acondicionadas.

“En canto nace un novo animal, alimentámolo con costro tres tomas, e logo xa pasa ao leite pasteurizado en taximilk, co que xa se vai calculando automaticamente a cantidade de leite que debe ir consumindo”, relata o gandeiro.

Pasan así tres semanas nas casetas individuais e seguidamente conviven en grupos de seis ata os 70 días, que comezan a desteta. A cantidade máxima que poden tomar son 10 litros de leite ao día en dúas tomas. Ademais, desde o día 1, están con auga e penso de arranque.

Nos grupos permanecen dous meses con forraxe e logo xa pasan para os lotes de cama quente, nos que comezan a comer un pouco de herba seca e ración de produción.

so–, outra para as xovencas preñadas –6 kg de silo de millo, 4,7 kg de palla e 3,5 kg de penso–, unha terceira para vacas de alta produción –30 kg de silo de millo, 7 kg de silo de herba, 1 kg de avea, 5 kg de colza e 12,5 kg de penso–, outra para vacas de baixa produción –30 kg de silo de millo, 8 kg de silo de herba, 5 kg de colza e 11,5 kg de penso–, unha quinta para o lote de preparto –18 kg de silo de millo, 4,5 kg de palla e 4,5 kg de penso– e a última, para vacas secas –12 kg de silo de millo, 6 kg de palla e 2,5 kg de penso.

170 HA A MILLO E HERBA A base de todas estas racións parte dos seus propios cultivos. A sociedade

conta con 60 hectáreas en propiedade e 110 ha en alugueiro. Dedican todo a dous tipos de cultivos: millo e herba.

“Sementamos sempre un ciclo 400 de millo, porque se adapta moi ben a esta terra e vénnos moi ben para colleitar a finais de setembro”, indica o gandeiro.

Para a herba confían nunha mestura biodiversa dun único corte con raigrás, veza e trevos, porque “achega producións moi altas e de gran calidade. Cun corte, temos cubertas as nosas necesidades para todo o ano”.

Os rendementos en herba aproxímanse aos 22.000 kg por hectárea cun 70 % de materia seca, un 30 % de humidade e un 18 % de proteína.

En millo, conseguen entre os 55.000

RACIÓNS POR GRUPOS Preparan todos os días seis racións diferentes no seu propio carro unifeed: unha ración para as xatas de inseminar –8 kg de silo de herba, 5 kg de silo de millo, 2 kg de palla e 3 kg de pen-

Elaboran cada día no seu propio carro seis racións diferentes

70 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_BustoCorzon_galego.indd 70

26/10/2023 9:21:12

vp041_publicidade_etxeholz.indd 71

20/10/23 15:49

NA GRANXA

“O SEU PLAN A CURTO PRAZO XA ESTÁ EN MARCHA, O PROXECTO CONSISTE EN CONSTRUÍR UNHA NAVE MÁIS PARA 200 VACAS, UNHA FOSA DE XURRO PARA TRES MILLÓNS DE LITROS E INCORPORAR UN NOVO SILO“

A mestura de raigrás, veza e trevos achégalles producións moi altas e de gran calidade

ou 60.000 kg por hectárea con porcentaxes de amidón dun 38 ou 40 %.

Os seus investimentos en maquinaria durante os últimos anos permitíronlles contar cun parque amplo co que realizan practicamente todos os labores de campo. Contrátanlle a unha empresa externa de servizos o picado e o transporte da herba e o millo, así como tamén algo de axuda para aplicar nos campos os 13 millóns de litros de xurro que acumulan.

O CRECEMENTO, EN MENTE InLeit é a industria láctea á que lle están a vender o leite desde hai apenas un ano e medio. “Temos un con-

trato asinado por un ano cun prezo de 48,50 céntimos por litro máis primas por calidades, volume, certificación e fidelidade. Grazas a todo isto estamos nun prezo final de 53 céntimos sen IVE”, asegura José Manuel.

Recoñece que un dos principais problemas do sector é a falta de persoal, aínda que tamén apunta que “é un reto ao que se enfrontan todos os sectores”. Ao mesmo tempo, reitera que no seu caso “a xente está contenta, temos un bo equipo e isto anímanos a seguir investindo”.

Por unha banda, o seu obxectivo principal, “polo que loita cada día –di–“, é darlles calidade de vida a to-

dos os que traballan na súa granxa, “non só para nós senón tamén para os nosos empregados, que se sintan a gusto e estean contentos”.

Por outra, o seu plan a curto prazo xa está en marcha, o proxecto consiste en seguir crecendo, construír unha nave máis para 200 vacas, unha fosa de xurro para tres millóns de litros e incorporar un novo silo para forraxe.

Vista aérea de todas as instalacións de SAT Busto Corzón

72 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_BustoCorzon_galego.indd 72

26/10/2023 9:21:23

Grandes capacidades de carga, alto rendimiento Pala cargadora telescópica L 509 Tele

vp041_publicidade_liebherr.indd 73

20/10/23 15:51

NA GRANXA

SAT Busto Corzón Mazaricos (A Coruña) PRODUCIÓN

CULTIVOS E ALIMENTACIÓN

Animais en total: 987

170 ha

Vacas en muxidura: 500 Litros/vaca/día: 42,5-43,5 Graxa: 3,70 % Proteína: 3,50 %

INSTALACIÓNS Naves: 2 -Nave 1: dedicada á recría ata os 4 meses -Nave 2: xovencas para inseminar, xovencas preñadas, primíparas en lactación, alta produción, baixa produción, posparto, preparto, secas e recría desde os 4 aos 10 meses Muxido: sala de 44 puntos Número de muxidos: 3 Camas: -cama de area: vacas de produción e xovencas -cama quente: posparto, preparto, secas e recría entre 4 e 10 meses

Millo | 55.000 ou 60.000 kg/ha Herba: mestura de raigrás, veza e trevos | 22.000 kg/ha Seis racións unifeed: -Xatas de inseminar: 8 kg de silo de herba, 5 kg de silo de millo, 2 kg de palla e 3 kg de penso -Xovencas preñadas: 6 kg de silo de milllo, 4,7 kg de palla e 3,5 kg de penso -Vacas de alta produción: 30 kg de silo de millo, 7 kg de silo de herba, 1 kg de avea, 5 kg de colza e 12,5 kg de penso -Vacas de baixa produción: 30 kg de silo de millo, 8 kg de silo de herba, 5 kg de colza e 11,5 kg de penso -Preparto: 18 kg de silo de millo, 4,5 kg de palla e 4,5 kg de penso -Vacas secas: 12 kg de silo de millo, 6 kg de palla e 2,5 kg de penso

Fosas: 1 | Capacidade: 13 millóns de litros

REPRODUCIÓN E XENÉTICA Idade media para a 1.ª inseminación: 13 meses Seme sexado en todas as inseminacións de xovencas Seme convencional holstein nun grupo reducido de vacas con alta xenética Seme de black angus americano para o resto Parámetros con prioridade: produción, calidades, lonxevidade e A2A2

VENDA DO LEITE InLeit Prezo do leite: 53 cts./l

74 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_BustoCorzon_deUnVistazo_galego.indd 74

26/10/23 10:38

X X X O R N A DA S T É C N I C A S D E VAC Ú N D E L E I T E XOVES 16 DE NOVEMBRO 10:30 h

Inauguración

11:00 h

A microbiota mamaria da vaca Juan Miguel Rodríguez Gómez Catedrático, Dpto. de Nutrición e Ciencia dos Alimentos (UCM). Director do Grupo Microbiota Perinatal Patrocina:

11:35 h

Patrocina:

12:40 h

13:40 h

Aumentar o rendemento no millo, é posible?

Mellorar a calidade da herba, é posible?

Ana Rama Andrade Enxeñeira agrónoma Seragro S. Coop. Galega Patrocina:

Patrocina:

16:00 h

11:45 h

12:10 h

Pausa do café, por xentileza de

Como utilizar de xeito práctico os datos que nos dan as tecnoloxías na granxa Aurora Villarroel Doutora veterinaria. Athyr VET LLC - EE.UU. Patrocina:

14:30 h

13:00 h

Xantar, por xentileza de

Xestión de persoal Joan Viñolas Esteva Granja Mas Bes Patrocina:

16:30 h

Xantar, por xentileza de Fiscalidade e negocios: como as decisións sociais e fiscais afectan ao teu negocio Mónica Martínez Gigirín Economista licenciada en Administración e Dirección de Empresas. Asesoría fiscal e contable Asesores y Abogados (AUSUM) Patrocina:

16:30 h

O manexo e mellora de instalacións enfocados á saúde podal Marc Pineda Balsells Veterinario especialista en saúde podal. Picovets Patrocina:

O caderno dixital e as novas restricións na xestión das explotacións Diana Freijeiro Lorenzo Enxeñeira agrónoma. Asesoramento agroambiental en Agroenxeñería Galega

14:00 h

11:00 h

Pausa do café, por xentileza de

David Vilacoba Vieito Enxeñeiro agrícola, ESP. Explotacións Gandeiras Patrocina:

13:10 h

Por que o meu veciño produce máis ca min? Deseño e manexo de instalacións Alberto Jurado Moreno Enxeñeiro agrónomo. Responsable de instalacións gandeiras en COVAP Patrocina:

A sala de espera desespera Víctor Manuel López Rodríguez Veterinario Seragro S. Coop. Galega

12:10 h

VENRES 17 DE NOVEMBRO

O día a día en granxas con sistemas de monitorización Grille, S. Coop. Galega Pablo Suárez Otero Patrocinan:

Ángel Fernando San Juan Velasco Finca Prados Hondos Patrocina:

17:30 h

Acto de clausura con brinde do leite Federico Pérez Humorista, guionista e actor galego Patrocinan:

NUZOA Más cerca, para llegar lejos

Briks do leite por xentileza de:

Granxa Pazos, SL Marcos Alvite Barca Patrocina: Granxa Xustás, SL Jesús Pablo Blanco Rozas Patrocina:

18:00 h

Encontro gandeiro Patrocina:

vp041_publi_xornadasSeragro_galego.indd 75

26/10/23 18:47

Tráfico libre e dous A4 en Urruela

EN VÍDEO!

O Lely Astronaut A4 mantén os seus excelentes resultados co paso dos anos Na localidade de Respaldiza, no concello de Ayala (Álava), atopámonos coa granxa Urruela.

Os seus propietarios contan con dous Lely Astronaut A4 desde hai dez anos e, co transcurso do tempo, observaron que a eficiencia dos robots permanece intacta.

Dez anos atrás, os socios de Urruela, unha gandería situada en Respaldiza, municipio de Ayala (Álava), empezaron a pensar en automatizar o muxido. Logo de realizar varias visitas a outras explotacións e valorar diversas opcións, finalmente escolleron o Lely Astronaut A4 e o tráfico libre que este asegura.

Enrique Urruela é un dos socios desta granxa, xunto coa súa muller, Ziortza López, e a súa irmá, Mila Urruela. Posúen máis de 170 cabezas na actualidade, con 100 vacas en muxido que producen unha media de 38 quilos/vaca/ día. Cos dous A4 dos que dispoñen, están facendo unha media de 3,5 muxidos diarios, cunha porcentaxe de máis do 30 % de tempo libre.

Cabe resaltar que no ano 2020 se aventuraron nun novo proxecto familiar, que consistiu en abrir a súa propia queixería: Soloitza Gaztandegia.

Así, gran parte do leite que producen transfórmano neste negocio propio: “Estamos facendo fincapé, sobre todo, no produto local”.

vp041_publirreportaxe_lely_urruela_galego.indd 76

OS INICIOS DO TRÁFICO LIBRE EN URRUELA A nave actual desta gandería construíuse no 2001, momento no que decidiron instalar unha sala de muxido de 2x8.

Porén, co tempo, comezaron a cavilar en como mellorar.

Así, en 2010, tiveron a idea de automatizar o muxido. Sopesaron varias opcións e, en resumo, apostaron polo Lely Astronaut A4. “A base é que as vacas sempre teñen os robots accesibles, é dicir, tráfico libre. Fan o que queren e deixamos que as vacas sexan vacas”, expresou Enrique Urruela.

POR QUE ELIXIR LELY? Urruela teno moi claro: “Logo de moitos anos de experiencia, eu recomendaríalles a outros gandeiros que se deixen asesorar por Lely e, sobre todo, que lles deixen ás vacas a súa propia liberdade e que non se dediquen a arrimalas. Isto é un erro gravísimo, porque as acostuman a que as teñan que levar ao robot”.

O socio da granxa tamén explicou que o segredo do robot é que diminúe a man de obra e mellora o estado dos animais.

Outro dos aspectos que máis lles agradou deste sistema foi o descenso na porcentaxe de mamites que apreciaron can-

25/10/2023 16:22:50

do se pasaron ao muxido robotizado con Lely: “Antes sempre tiñamos unha porcentaxe de entre un 5 e un 10 % de mamites e agora levamos meses sen ningunha”.

“Moita xente vén aquí pola queixería e sorpréndeos o tráfico libre, ver que as vacas interactúan coa máquina completamente”, contou Enrique Urruela. Isto débese a que o robot está pensado para os animais, para que sexa algo seu e que non teñan que forzalos a ir a muxirse. Por tanto, van con toda liberdade e sen ningún tipo de problema, o que desemboca nun número de rexeitamentos practicamente nulo. “Ao final, está deseñado para eles e para o seu benestar, non para o gandeiro”, indicou.

A EFICACIA DOS ASTRONAUT PERDURA NO TEMPO Os Farm Management Support (FMS) de Lely acompañan e asesoran aos gandeiros antes, durante e despois da instalación dos robots. Guiomar Aguilar, FMS de Lely no País Vasco, explicou que para a compañía é moi importante que á xente lle vaia ben.

“A miúdo nos preguntan como funciona un A5. Porén, tamén nos gusta ensinar un A4 e incluso un A3 despois de moitos anos de uso”, relatou Aguilar. Nesta explotación pódese ver claramente: dispoñen de dous A4 desde hai 10 anos e a efectividade dos robots mantívose intacta a pesar do paso do tempo. Unai Etxaiz, delegado de vendas de Lely no País Vasco, Navarra e Cataluña, expúxoo así: “Esta é a maneira que temos de contrastar como operan as máquinas. A aposta é segura con calquera Astronaut”.

Actualmente, moita xente demanda robots rehabilitados para as súas explotacións. En Lely traballan con A3 e A4 reacondicionados, aos cales aplican moitas das últimas novidades do A5. “Ao final, a clave é que todos son Lely Astronaut”, apuntou Unai Etxaiz.

Co software de xestión Lely Horizon obsérvase o número de fallos dos robots, xa sexa un A5, un A4 ou un A3: “Todos están entre 0 e 5 fallos. Para nós é vital a fiabilidade dos Astronaut e que non haxa interacción humana, é dicir, non ter que poñer ningunha tetoeira a man”, aseverou a FMS.

OUTROS DISPOSITIVOS DE LELY

Enrique Urruela, socio da gandería Urruela

Ademais dos Astronaut, esta marca ofrécelles aos gandeiros ferramentas e recursos adicionais para facilitar o seu día a día e as tarefas que deben levar a cabo nas granxas. Unha delas é o Lely Horizon, unha aplicación de xestión de ganderías.

“Agora que está tan de moda a intelixencia artificial, cabe destacar que Lely Horizon é unha ferramenta de traballo que tamén nos asesora e nos dá consellos”, apuntou Guiomar. Así pois, este programa, ao analizar varios parámetros, dá recomendacións como as de non inseminar ou muxir con menor frecuencia a algún exemplar. Tamén achega datos económicos, como a marxe por vaca.

O Lely Vector é outro dos dispositivos que a compañía lles ofrece aos seus clientes, co cal se pode saber con exactitude cal é o custo de alimentación por vaca e día e a eficiencia da alimentación.

Por último, esta marca tamén conta cun arrimador de comida, o Lely Juno, que en Urruela xa está en marcha.

Unai Etxaiz aclarou que desde Lely potencian o éxito económico, un aspecto primordial en todas as explotacións, ao diminuír a man de obra, mellorar a vida social do gandeiro e prestarlles atención ás protagonistas, as vacas, para mellorar ao máximo o seu benestar: “Se a todos lles vai ben, todos gañamos”, concluíu.

Guiomar Aguilar, FMS de Lely no País Vasco

Parte do leite que producen utilízano a posteriori na súa queixería

Unai Etxaiz, delegado de vendas de Lely no País Vasco, Navarra e Cataluña

LOS CORALES DE BUELNA TRAZO

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

OUTEIRO DE REI

AIZOAIN VILA NOVA GAIA

AVILA

vp041_publirreportaxe_lely_urruela_galego.indd 77

Lely Center Los Corrales Lely Center Outeiro Lely Center Aizoain Lely Center Trazo Lely Center Ávila Lely Center Vila Nova

+34 606 022 405 +34 671 646 745 +34 676 182 349 +34 685 117 350 +34 665 772 747 +351 227 538 339

25/10/2023 16:22:58

ENTREVISTA

CARLOS NEVES, GANDEIRO E COMUNICADOR

En Vaca.tv

“É importante que sexamos os primeiros en falar e, se é posible, de xeito positivo” Ante unha sociedade na que proliferan haters do sector, quizais necesitemos máis ca nunca influencers que falen en positivo do mesmo. Un deles é o portugués Carlos Neves, quen leva tres décadas escribindo sobre as bondades da vida no campo e que recentemente publicou unha recompilación dos seus mellores textos no libro Desconfinar a agricultura.

Por que decidiu empezar a escribir sobre o sector primario?

Comecei a ler moitas publicacións onde se dicían mentiras sobre a agricultura, sobre a maneira en que cultivamos os campos e criamos os animais, e pensei que era importante contar a miña historia, mostrar a realidade. Hoxe en día todos temos un móbil cunha cámara que nos permite sacar fotografías de momentos do noso traballo e compartilo. Así, podo

mostrar como é o muxido, como lles dou de comer ás xatas, como realizo o ensilado do millo... A agricultura ten moitas cousas bonitas e por iso decidín deixar de rebater nas redes sociais e empezar a ser eu o que contase a nosa vida.

Os seus textos oriéntanse cara á xente do sector ou ao gran público?

Sobre todo, gústame escribir pensando en dirixirme a persoas que for-

maron parte deste sector de mozos e que agora se alegran ao lembrar o que facían. Conto moitas historias do pasado, de como se realizaban antes determinadas tarefas e como se levan a cabo agora. Con estes relatos, de maneira positiva e amena, sen discutir con radicais, explico por que facemos as cousas da maneira que as facemos, por que coidamos así as vacas e criamos desta maneira as xatas...

Cando escribía no xornal local, dirixíame á xente do sector. Hoxe escribo en primeiro lugar para o consumidor, pero moitos dos que me seguen son agricultores e gandeiros e é natural que termine por haber diálogo cos colegas. Se subo unha foto bonita de millo, pregúntanme que variedade é ou pídenme opinión. Eu falo da miña experiencia e, se podo axudar, fágoo, pero sempre lles digo que non son veterinario nin agrónomo, polo que non podo dar consellos técnicos.

78 | Vaca Pinta n.º41 | 10.2023

vp041_entrevista_CarlosNeves_galego.indd 78

25/10/2023 16:29:34

ENTREVISTA

A PRODUCIÓN E A COMUNICACIÓN, DOUS INTERESES QUE VAN DA MAN “Gústame máis escribir que falar, porque me resulta máis fácil resumir escribindo”, ri Neves, quen apunta que, hoxe en día, a comunicación é coma un bolo de bolacha: ten que ter de todo.

“A min sempre me gustou moito falar e comunicar”, afirma. Empezou a escribir con 18 anos, elaborando artigos para unha revista local, así como para o xornal de Vila do Conde, onde publicaba mensualmente unha páxina de agricultura.

“TEMOS QUE LOITAR A NIVEL GRUPAL PARA FACERNOS RESPECTAR, PARA OBTER UNHA REMUNERACIÓN XUSTA E PARA GARANTIR A REMUDA XERACIONAL”

Fala da importancia de “ser os primeiros en falar”. Por que incide neste aspecto?

En Portugal temos un dito que di “Candeia que vai à fronte ilumina duas vezes” [a lámpada que vai primeira refulxe dúas veces]. Penso que é importante que sexamos os primeiros en falar e, se é posible, de xeito positivo. Desta forma, chegaremos antes ao consumidor e poderemos explicar en primeira persoa os motivos polos que facemos o que facemos; por exemplo, por que e como levamos a cabo o desmochado das xatas. Se chega antes ca nós outra persoa e conta isto dando unha versión difusa da realidade, cando entremos no xogo xa iremos perdendo.

En Desconfinar a agricultura recolle unha selección de textos, os cales repasan un amplo abanico de temas relacionados coa gandería e a agricultura. Que criterios seguiu para a súa elección?

O libro é unha continuación do meu blog e da miña páxina de Facebook.

Antes de pensar nesta obra, algúns amigos dicíanme que os meus textos eran bos, que debería publicalos. Por iso, dediquei un tempo a facer unha selección de entre todo o que tiña no blog e nas miñas redes. Elixín os que me parecían máis educativos.

Quixen empezar falando da agricultura e a familia, do que aprendín coa miña avoa, porque a maioría das ganderías son negocios familiares e creo que é importante que os que compran o noso leite saiban que hai familias que se están encargando de producilo.

Tamén abordo o pasado para que se entenda como se foi evolucionando. Do mesmo xeito que os consumidores antes lavaban a roupa ou os pratos a man e hoxe teñen máquinas para facelo, o mesmo ocorre co noso traballo.

Posteriormente, incentivado pola Asociación de Produtores de Leite de Portugal (Aprolep), introduciuse no mundo das redes sociais. “A miña vía principal de comunicación é a miña páxina de Facebook, así coma o blog”, conta, á vez que explica que tivo que aprender a redactar para este tipo de plataformas: as redes piden textos máis breves, imaxes rechamantes e mensaxes moi directas. O sistema de sementeira do millo, que é un FAO 600, que volume de patacas recolleron na última campaña ou como axudan os seus fillos nas tarefas da granxa son algúns dos temas que aborda nos seus escritos.

Falo de agricultura, de cultivos, de maquinaria, interésanme tamén especialmente a seguridade no traballo e todo o relativo ao coidado do medio ambiente... Ao final, estou a resumir todo o que abarca o noso sector.

Na introdución di Assunção Cristas que, para vostede, familia e produción leiteira son as dúas caras da mesma moeda. Que tanto hai de certo nisto?

Así o creo, si. Como dicía, a gran maioría das ganderías están xestionadas por familias, e é moi difícil que alguén de fóra do sector entre nel. Primeiro, por cuestións económicas, porque se queres empezar a producir debes ter algo do que partir, aínda que sexan unhas poucas vacas e un tractor. Segundo, porque este é un sector que require de moita dedicación e é algo máis fácil de asumir se creciches neste sistema, se tes normalizado, por exemplo, que ás vacas hai que muxilas todos os días do ano.

O consumidor escoita falar moito da “industria da carne”, ou da “industria do leite”. Úsase a palabra

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 79

vp041_entrevista_CarlosNeves_galego.indd 79

25/10/2023 16:29:41

ENTREVISTA

“CON RADICAIS OU DETRACTORES DO SECTOR O MELLOR É NON DAR OPCIÓN A DEBATE: BLOQUEÁMOLOS E SEGUIMOS COAS NOSAS VIDAS”

“industria” como algo negativo. En contrapartida, creo que usar a palabra “familia” é algo positivo e que non falta á realidade. É complexo hoxe en día transmitirlles o respecto e a paixón pola profesión aos máis pequenos para garantir a continuidade desta actividade?

En ocasións si resulta difícil, porque nós mesmos somos demasiado pesimistas, dicimos que esta vida é dura, que non é o que queremos para os nosos fillos e empurrámolos para fóra do sector. Dicímoslles que se busquen un traballo mellor, pero en realidade calquera deles ten aspectos arduos.

Por iso insisto en que temos que tratar de transmitir a paixón polo que facemos e a nosa intención por mellorar en calidade de vida. Poñemos un robot de muxido, compramos un tractor con aire acondicionado ou buscamos a maneira de descansar máis para mellorar as condicións laborais.

Neste sentido, é interesante interactuar en redes sociais e participar en asociacións que organicen concursos morfolóxicos, actividades, feiras etc. Desta maneira, os máis novos, e tamén os demais, poden ver que non están sós.

Temos que loitar a nivel grupal para facernos respectar, para obter unha remuneración xusta e para garantir remuda xeracional. Debemos buscar unhas condicións que fagan que eles teñan interese en traballar no sector.

No seu libro figuran unha serie de relatos escritos polo seu pai e polo seu fillo. É cousa de familia o de combinar a gandería coa literatura?

Podería dicirse que si. O meu pai, que faleceu hai un par de anos, nunca publicou nada, pero el falaba moi ben, e atopei algúns textos que escribira.

Este libro foi unha maneira de homenaxealo. Sei que algunhas das súas historias serán moi interesantes para xente da súa xeración. Ao meu fillo tamén lle gusta escribir e empezou levando un diario.

Os seus relatos divídense en tres tempos: o pasado, ligado ás anécdotas que conta sobre os seus pais; o presente, relacionado coas súas propias vivencias, e o futuro, que protagonizan os seus fillos. Tendo isto en conta, de que maneira cre que evolucionou o sector?

O sector cambiou moito. Hoxe temos máis calidade de vida. Temos robots, tractores máis equipados, máis maquinaria, un establo mellor acondicionado... Por todo iso, o traballo é cada vez máis levadío. O que empeorou é a parte psicolóxica: temos máis estrés, unha sociedade máis crítica co que facemos e entre os gandeiros ás veces hai moito pesimismo, sobre todo entre os máis maiores. Parece que todo fose acabar, e iso non é así, a vida segue, nós somos só un elo da cadea. Por iso digo que cos meus escritos procuro dar unha perspectiva positiva, sobre todo para os máis maiores.

Como se deben afrontar as críticas que chegan, na súa maioría, das zonas urbanas?

En ocasións somos nós mesmos os que creamos esa loita entre o rural e o urbano, entre pequenas poboacións e grandes cidades. Creo que é unha concepción errónea.

Moitos dos nosos consumidores, os que compran a carne ou o leite que producimos, están nas cidades. Non podemos ser nós os que levanten esa barreira, esa separación con eles. Deberiamos ir ao seu encontro e establecer unha boa relación. Con radicais ou detractores do sector o mellor é non dar opción a debate: bloqueámolos e seguimos coas nosas vidas. A maioría dos consumidores respectan os gandeiros e teñen unha visión positiva da agricultura, e é con eles cos que temos que establecer a conversación.

80 | Vaca Pinta n.º41 | 10.2023

vp041_entrevista_CarlosNeves_galego.indd 80

25/10/2023 16:29:48

vp041_publi_lely_FRANCIA.indd 81

19/10/23 21:27

vp041_publicidade_progenex.indd 82

20/10/23 13:23

vp041_publicidade_progenex.indd 83

20/10/23 13:23

NA GRANXA

QUINTA DO SINAL. VILA DO CONDE (PORTUGAL)

En Vaca.tv

Carlos Neves, xunto á súa muller, Carina Ribeiro, e aos seus dous fillos, no último Concurso Nacional de Portugal

Predicar co exemplo Darlle continuidade á granxa do seu pai foi o destino que elixiu Carlos Neves en 1996 e, tras 27 anos dedicado á gandería e á agricultura, incorporou outra faceta á súa vida que cre moi necesaria: a de comunicador. Dela falounos na entrevista publicada nas páxinas anteriores e nesta reportaxe quixemos coñecer as claves de todo o que conta no seu libro e nas súas redes sociais.

Localización: Vila do Conde (Portugal) N.º total de animais: 130 Vacas en muxidura: 60 Media de produción: 38-40 kg/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,70 % Porcentaxe de proteína: 3,20 % Venda do leite: Lactogal

L

ograr a máxima produción cos seus 60 animais, garantir calidade de vida familiar e manter os seus animais co maior benestar posible e con alimento suficiente son os tres retos que se marca cada día Carlos Neves para sacar adiante a súa granxa, Quinta do Sinal, xunto á súa muller, Carina Ribeiro.

O seu bisavó era carpinteiro naval e o seu pai foi o primeiro que decidiu dedicar a súa vida á agricultura e á gandería. “En 1960 tiña 12 vacas e, como no lugar onde iniciou a actividade non tiña espazo para crecer, trasladouse en 1974 para a actual localización”, lembra Neves.

Por aquel ano, comprou a sala de muxido, o tanque novo e, en 1980, construíu un establo para 28 vacas.

Os anos pasaron e Carlos incorporouse á explotación familiar en 1996.

“Tiñamos 40 vacas e traballabamos 12 hectáreas”, di.

Desde entón, foron crecendo en número de animais e en terras de cultivo, e hai 10 anos, en 2013, levantaron un novo establo, para albergar máis animais, e colocaron o robot de muxido.

Na actualidade, moxen cada día 60 produtoras, teñen unhas 10 secas e coidan dunhas 60 xatas e xovencas.

A súa produción diaria alcanza os 38-40 kg por vaca e día. “Chegamos

84 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_quintaDoSinal_galego.indd 84

25/10/2023 16:26:11

NA GRANXA

“O MUXIDO ROBOTIZADO ACHEGA CALIDADE DE VIDA E CONTROL DO RABAÑO”

A súa produción diaria alcanza os 38-40 kg por vaca e día

a 13.000 litros por vaca e ano e sumamos unha produción anual duns 800.000 litros en total”, resume o portugués.

ESTABLO CON MUXIDO ROBOTIZADO Na nave máis antiga, Carlos mantén cinco lotes de xatas e xovencas e na parte máis recente descansan os acabados de nacer, en boxes individuais, dous lotes de xovencas próximas ao parto, as secas e as vacas leiteiras.

As camas son de goma e bótanlles por encima unha pequena capa de serraduras. “As vacas teñen tamén un colchón de 3 ou 4 cm”, engade.

O estrés por calor ameazaba nos veráns a produción e a fertilidade dos seus animais e animáronse a loitar contra este problema instalan-

do dous ventiladores de helicóptero xusto encima do lote de produción.

“A maiores, temos illamento no tellado e cortinas para abrir e pechar.

Nos días de máis calor, tamén lles proporciono un suplemento alimentario”, explica Carlos.

Os corredores dos establos están compostos por parrillas, que limpan cun tractor unha vez ao día. Todo o xurro é enviado a unha fosa inferior, que ten capacidade para un mes e “seguidamente destínase a unha fosa maior de 850.000 litros”, indica.

Unha das próximas incorporacións que chegará pronto á granxa será un robot de limpeza. “Grazas a el limparanse máis veces as zonas de tránsito e incomodaremos menos os animais. Tamén nos reducirá –engade– o noso traballo diario”.

Non será a primeira vez que automatizan algunha das tarefas da gandería, xa que levan 10 anos co muxido robotizado. “En 2004 organicei cos novos agricultores unha viaxe a España para coñecer os primeiros robots que se estaban instalando no país veciño e volvín crendo no sistema, pero non quixen ser o primeiro que o fixese en Portugal”, recoñece.

Conseguen unha media de 2,8 ou 3 muxidos por día e entre as vantaxes enumera “a calidade de vida que achega, a boa asistencia da zona e a mellora no control do rabaño grazas aos colares, que alertan de enfermidades e detectan os celos tanto das vacas como das xovencas”.

SAÚDE PARA OS ANIMAIS E FACILIDADE DE PARTO Inseminan as xovencas a partir dos 14 ou 15 meses, “sempre que pesen 150 kg e superen 1,40 m de altura”, especifica Carlos.

Utilizan seme sexado en todas as inseminacións das xovencas e seme convencional de holstein nun grupo reducido de vacas, que son boas por xenética ou produción. A gran maioría das vacas son inseminadas con seme de angus, “por ser unha raza con partos fáciles”, aclara.

Conseguen unha media de 2,8 ou 3 muxidos por día

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 85

vp041_naGranxa_quintaDoSinal_galego.indd 85

25/10/2023 16:26:19

NA GRANXA

Dedica 24 ha a millo forraxeiro para a alimentación dos seus animais e 6 ha a millo gran para venda

En xenética prioriza os datos de produción, os trazos de saúde e a facilidade de parto

“CO CAMBIO CLIMÁTICO, ESTOU INTENTANDO ANTICIPAR A SEMENTEIRA DA HERBA E DO MILLO”

Na súa selección busca touros con correcta posición de tetos, pensando nos robots de muxido, e que sexan positivos en leite e en calidades. Tamén lles dá moita importancia aos trazos de saúde e á facilidade de parto. Segundo asegura, “o 70 % das vacas paren soas, sen problema ningún. Hoxe teño moita máis facilidade de partos que cando comecei”.

O intervalo entre partos adoita aproximarse aos 400 días e está a lograr unha media de partos no rabaño de entre 2 e 2,5.

APOSTA POLA AGRICULTURA Dedica o total das súas terras á rotación de cultivos de millo e herba. En 30 ha, parte delas alugadas a veciños que deixaron a produción de leite, cultiva entre o outono e o inverno as mesturas de gramíneas e leguminosas e entre a primavera e o verán, millo forraxeiro e millo gran.

“Co cambio climático –explica–, estou intentando anticipar a sementeira de ambos os cultivos”. Asegura que das tres sementeiras que fixo de millo nesta campaña, unha a finais de marzo, outra polo 15 de abril e outra a finais de abril, “as que mellor resultaron foron as dúas primeiras, porque nesta zona os millos sementados en maio tiveron moitos ataques de rosquilla”.

Desta maneira, despois das experiencias dos últimos anos, quere sementar antes a herba, poder recollela antes e sementar o millo para poder

ensilar máis ben a finais de agosto e “así poder irnos de vacacións co traballo feito”, indica entre risas.

Con estes cultivos é practicamente autosuficiente para alimentar os seus animais. As vacas de produción están a comer unha ración composta por 38 kg de silo de millo, 3 kg de silo de herba, 0,5 kg de palla e 6 kg de concentrado.

As xovencas aliméntanse de silo de herba e un pouco da ración, e os acabados de nacer toman os primeiros catro ou cinco días o costro das nais, pasan seguidamente a leite de substitución e herba seca; finalmente, cando se lles retira o leite, comezan a comer a súa ración específica de xatas ou xovencas.

Ademais do millo que cultiva para a alimentación dos seus animais, traballa 6 ha con millo gran, que lle vende á Cooperativa de Vila do Conde para a elaboración de racións.

COMPROMETIDO CO SECTOR Véndenlle o leite á Cooperativa de Vila do Conde, que á súa vez está unida a outras cooperativas en Agros. Todo o leite recollido é vendido e entregado á industria leiteira Lactogal, cuxa fábrica está a 6 km de distancia de Quinta do Sinal.

Está a cobrar por cada litro 49 céntimos, que poden chegar, grazas aos niveis das calidades, aos 51 céntimos.

En canto aos prezos, Carlos Neves destaca que Portugal pasou 13 anos co peor prezo do leite de toda Eu-

ropa. “É certo que no último ano o prezo se dobrou. Fomos os últimos en notar a subida e agora xa está a baixar de novo, a pesar de que os custos de produción seguen sendo moi elevados”, concreta.

O sector portugués tivo tamén ameazas dos partidos animalistas e as vacas están a ser responsabilizadas do quecemento global, da pegada de carbono... As preocupacións do lácteo e de Carlos Neves en particular son similares ás que se viven en España; pero, segundo apunta, “a sociedade comeza a abrir os ollos ante estas informacións nesgadas e é por iso que a min me gusta comunicarlle á sociedade a realidade do noso traballo e as bondades de consumir leite no marco dunha dieta completa e equilibrada”.

Entre os plans de futuro que valora para o seu negocio subliña a mellora do manexo da recría, o aumento de produción por vaca sen comprometer a súa saúde e o incremento das súas terras de cultivo para producir máis millo para a venda. “Todo se resume en poder vivir das vacas tendo tempo libre para gozar da miña familia, continuar comprometido coas asociacións e seguir transmitíndolle o noso mundo á sociedade coa axuda das redes sociais”.

86 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_quintaDoSinal_galego.indd 86

25/10/2023 16:26:30

vp041_pub_delagro.indd 87

20/10/23 15:57

NA GRANXA

Quinta do Sinal Vila do Conde (Portugal) PRODUCIÓN

CULTIVOS E ALIMENTACIÓN

Vacas en muxidura: 60

30 ha

Secas: 10 Recría: 60

Millo: millo forraxeiro para consumo propio e millo gran para venda

Kilos/vaca/día: 38-40

Herba: mestura de gramíneas e leguminosas

Graxa: 3,70 %

Ración unifeed: - 38 kg de silo de millo, 3 kg de silo de herba, 0,5 kg de palla e 6 kg de concentrado

Proteína: 3,20 %

INSTALACIÓNS Naves: 2 Robot: 1 Media de muxidos: 2,8-3 Camas: colchoneta de goma e serraduras Fosas: 1 | Capacidade: 850.000 litros

VENDA DO LEITE Cooperativa de Vila do Conde Lactogal Prezo do leite: 51 cts./l REPRODUCIÓN E XENÉTICA Idade media para a 1.ª inseminación: 14-15 meses Intervalo entre partos: 400 días Media de partos do rabaño: 2-2,5 Seme sexado en todas as inseminacións de xovencas Seme convencional holstein nun grupo reducido de vacas con alta xenética Seme de angus para o resto Parámetros con prioridade: produción, calidades e trazos de saúde

88 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_naGranxa_quintaSoSinal_deUnVistazo_galego.indd 88

26/10/23 10:38

Kodak

TOP ICO

K I NG MA N x MONTROSS x SU PER S I R E

(PROBADO)

WATERMOLEN MARIJKE (VG-87). Abuela de KODAK

Ahora con más hijas: Líder indiscutible

¡¡También disponible en SEXADO!!

Leche: +1736 kg

Grasa: +0,12%

Proteína: +0,01%

Tipo: +1,22

Patas: +0,42

Ubres: +0,98

Longevidad: +116

RCS: +118

Vel. ordeño: +109

X-94)

(E TLE MAY ET KEVREL SHOT KODAK de a el bu sa Bi

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta Fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com vp041_anuncio_escolmo_aberekin_Kodak.indd 89

19/10/2023 12:26:36

S A Ú D E P O DA L

Na gran maioría de casos, a coxeira pasa desapercibida, ata que a marcha do animal lle impide seguir o resto dos animais ou que non apoia claramente una das catro patas. A percepción da dor, tanto en animais coma en humanos, prodúcese a través de múltiples receptores tisulares (mecanoreceptores), que son detectores de dor mecánica e física. Dentro destes, hai outros tipos de receptores, pero os que nos importan a nós son os chamados nocirreceptores, que nos indican o dano tisular causado por unha lesión.

O control da inflamación, un punto clave para controlar as coxeiras As coxeiras son unha das lesións máis importantes que padecen as vacas de leite de alta produción. Non obstante, malia ser moi común e frecuente, falta información específica para o gandeiro. Nesta nova entrega dedicada á saúde podal reflexionamos sobre este tema e ofrecémosvos algúns consellos sobre como actuar cando nos atopamos con este problema na nosa granxa.

Roger Bellet Elias Veterinario/podólogo Rogadri (Lleida); socio de APPB

H

oxe en día, diagnosticar unha coxeira nas nosas ganderías modernas debería ser unha parte importante da rutina xa implantada no día a día, pero máis importante aínda é tratalas antes das 72 horas.

Cando digo tratar, non só é chamar ao podólogo ou veterinario para facerlle un bo recorte terapéutico que evite danos nos tecidos sans periféricos, pórlle un taco ortopédico e sanear a zona afectada para que teña unha boa cicatrización da ferida, senón tamén administrarlles un antiinflamatorio.

A hiperalxesia (aumento da dor) é un dos desafíos máis importantes nas nosas ganderías para o manexo da dor relacionada coa coxeira das nosas vacas; desta forma imos garantir un bo benestar animal como primeira toma de decisión para o gandeiro.

Juan Diego Cadavid (MVZ Universidad CES)

Estes receptores están repartidos por todo o corpo e vannos indicar nestes casos os estímulos nocivos (daniños), que no noso caso sería a dor asociada á coxeira, e vánnolos transmitir principalmente os nocirreceptores. O dano tisular que se produce no lugar da lesión provoca unha avalancha de impulsos que se envían desde o lugar da lesión á medula espinal, e logo ao cerebro, que alí o vai interpretar como a dor.

A inflamación é parte do suceso e provoca liberación de múltiples substancias, entre elas a substancia P, péptidos, células inflamatorias e substancias químicas (J. Auer, J. Stick., 2012). Estas substancias causan o seu dano e inflamación ao difundirse nos tecidos que rodean o sitio da lesión, ampliando a área involucrada. Isto fai que as fibras nerviosas próximas a estes mediadores inflamatorios en expansión se sensibili-

90 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_saudePodal_roger_galego.indd 90

26/10/23 10:57

S A Ú D E P O DA L

A HIPERALXESIA (AUMENTO DA DOR) É UN DOS DESAFÍOS MÁIS IMPORTANTES NAS NOSAS GANDERÍAS PARA O MANEXO DA DOR RELACIONADA COA COXEIRA DAS NOSAS VACAS

cen e envían espontaneamente impulsos á medula espinal e cerebro, amplificando a dor. Esta é unha explicación de que o sitio orixinal da lesión pode ser pequeno, pero, a medida que avanza o proceso inflamatorio, a dor vaise sentindo nunha área máis grande.

Fonte: Dr. Bruno Rutter

A dor hiperalxésica ou neuropática é común no gando que padece trastornos de coxeira de forma recorrente ou animais con coxeiras crónicas. Caracterízase por ser un animal que exhibe unha reacción da dor esaxerada en resposta a un estímulo menor. A dor persistente, independentemente de se se produce por unha lesión ou enfermidade, produce inflamación e hiperexcitabilidade ou, o que viriamos dicir máis tecnicamente, “activación” das neuronas sensoriais da medula espinal e do cerebro. A medida

que as neuronas se “activan”, vólvense máis sensibles aos estímulos dolorosos.

Aquí é onde imos ter un problema, porque a dor neuropática de forma recorrente normalmente é bastante resistente ao tratamento analxésico, polo que as vacas que se van poñendo coxas van requirir un período prolongado de tratamento para recuperarse (Shearer et al., 2013). Hai estudos que describiron que a diminución significativa do limiar nociceptivo dos animais coxos pode durar ata os 28 días despois da súa detección e tratamento (Whay et al., 1998), polo que é un dos motivos polos que se recomenda tratar a coxeira canto antes. É importante tamén, xa que as coxeiras se detectan moito máis tarde da súa identificación, polo que resultarán xa en hiperalxesia e a recuperación vai ser máis prolongada a pesar de ter un tratamento eficaz.

Hai varios estudos sobre o uso de antiinflamatorios non esteroideos para tratar a dor asociada ás coxeiras de vacas de leite. As vacas tratadas tiveron melloras leves na mobilidade e na súa distribución de peso das patas (FC Flower et al ., 2008; N. Chapinal et al., 2013). Outros estudos que probaron o Flunixin Meglumine resultou ser máis significativo, reducindo a dor no seu

uso para tratar a coxeira, polo que os investigadores determinaron que os animais tratados tiñan menos probabilidade de coxear despois da administración e colocaban o peso sobre o pé afectado 12 horas despois do tratamento e pasaban menos tempo deitados en comparación co animais control (Schulz KL. et al., 2011).

Un dos tratamentos que máis destacou pola súa eficacia para o control da dor é a combinación do Meloxicam e o Gabapentin. O Meloxicam é tamén un coñecido antiinflamatorio non esteroideo cun efecto analxésico moi potente nos bovinos. O Gabapentin, orixinalmente, desenvolveuse para o tratamento da epilepsia en persoas, pero logo descubriron que tiña beneficios para a dor crónica neuropática é a dor inflamatoria aguda (Hurley et al., 2002) e que pode usarse no gando bovino (Coetzee et al., 2011).

A administración de antiinflamatorios non esteroideos é unha boa mesura preventiva para a mellora da curación da coxeira, así como dixen antes, aliviar a dor do animal, xa que lle

RAYADO Y PICADO

de pasillos de establos

Marcos Villamide Construcciones S.L.U | Álvare, s/n 27248 A Pastoriza (Lugo)

10.2023 | Vaca Pinta n.º 40 | 91

vp041_saudePodal_roger_galego.indd 91

26/10/23 10:57

S A Ú D E P O DA L

vai causar unha diminución da inxestión e, á vez, vai repercutir de forma directa na súa produción e fertilidade. Os seus custos non só son substanciais, senón que tamén poden ser prolongados na redución da produción de leite, que poden comezar varias semanas antes. As coxeiras poden conducir a custos indirectos, coma os intervalos de partos máis longos (Charfeddine e Pérez-Cabal, 2017), o que tamén pon en risco a redución da súa produción de leite esperado e baixo a súa fertilidade e, como resultado, ponse en risco a súa saída da granxa.

Todo este proceso prodúcese ao redor do parto (Knott et al., 2007).

O papel da inflamación subaguda durante este período de transición converteuse nun mecanismo subxacente ao risco de ter resultados negativos na saúde podal (Bradford et al., 2015).

Todas as vacas experimentan un grao de inflamación sistémico nos días posteriores ao parto e, segundo o grao de inflamación, pode ditar o risco de coxeira posterior (Bradford et al., 2015).

Estes procesos de inflamación subaguda tamén poden afectar á lipólise da almofada dixital ou ao seu enfraquecemento do aparello suspensorio, que así podería predispoñer a unha futura coxeira (Newsome et al., 2016).

Por tanto, o uso de antiinflamatorios poderían limitar o grao de inflamación e reducir a probabilidade de coxeira (Wilson et al., 2022).

BIBLIOGRAFÍA

As vacas experimentan un grao de inflamación sistémico nos días posteriores ao parto

Sabemos que unha vaca en inicio de lactación ten o dobre de probabilidade de que se poña coxa, xa que sofre unha sucesión de cambios fisiolóxicos, nutricionais e de manexo despois do parto (Oehm et al., 2019), polo que deberiamos ter especial atención nestes animais. Estudos recentes explican que reducir a inflamación no primeiro parto pode ter beneficios a longo prazo para previr e tratar enfermidades, entre elas as coxeiras (J. Wilson et al., 2022). Cando hai inflamación dentro do casco da vaca, hai un enfraquecemento do aparello suspensorio que une a falanxe distal co casco córneo (Newsome et al., 2017).

Auer J, Stick J. Equine Surgery. 2nd ed. St Louis: Saunders Elsevier; 2012.

Bradford, B. J., K. Yuan, J. K. Farney, L. K. Mamedova, and A. J. Carpenter. 2015. Invited review: Inflammation during the transition to lactation: New adventures with an old flame. J. Dairy Sci. 98:6631–6650. https: / / doi .org/ 10 .3168/ jds .2015 -9683.

Chapinal N, de Passille AM, Rushen J, Wagner S. Automated methods for detecting lameness and measuring analgesia in dairy cattle. J Dairy Sci. 2010;93(5):2007–2013.

Charfeddine N and M. A. Pérez-Cabal.

Effect of claw disorders on milk production, fertility, and longevity, and their economic impact in Spanish Holstein cows J. Dairy Sci. 100:653–665 2017 https://doi. org/10.3168/jds.2016-11434 Coetzee JF, Kleinhenz K, Pingsterhaus B, Schleining J, Wulf P, Shearer J. Effect of topical treatment of claw horn lesions with tetracycline-derivatives on plasma and milk concentrations. In: 47th Annual Conference of the American Association of Bovine Practitioners; 2014; Albuquerque, NM. Hurley RW, Chatterjea D, Rose Feng M, Taylor CP, Hammond DL. Gabapentin and pregabalin can interact synergistically with naproxen to produce antihyperalgesia.

Anesthesiology. 2002;97(5):1263–1273.

Knott, L., J. F. Tarlton, H. Craft, and A. J. F. Webster. 2007. Effects of housing, parturition and diet change on the biochemistry and biomechanics of the support structures of the hoof of dairy heifers. Vet. J. 174:277–287. https: / / doi .org/ 10 .1016/ j .tvjl .2006 .09 .007.

Oehm, A. W., G. Knubben-Schweizer, A. Rieger, A. Stoll, and S. Hartnack.2019. A systematic review and meta-analyses of risk factorsassociated with lameness in dairy cows. BMC Vet. Res. 15:346. https: / / doi .org/ 10 .1186/ s12917 -019 -2095 -2.

O USO DE ANTIINFLAMATORIOS PODERÍA LIMITAR O GRAO DE INFLAMACIÓN E REDUCIR A PROBABILIDADE DE COXEIRA

Newsome, R., M. J. Green, N. J. Bell, M. G. G. Chagunda, C. S. Mason,C. S. Rutland, C. J. Sturrock, H. R. Whay, and J. N. Huxley. 2016. Linking bone development on the caudal aspect of the distal phalanx with lameness during life. J. Dairy Sci. 99:4512–4525. https: / / doi .org/ 10 .3168/ jds .2015 -10202.

Newsome, R. F., M. J. Green, N. J. Bell, N. J. Bollard, C. S. Mason, H. R. Whay, and J. N. Huxley. 2017. A prospective cohort study of digital cushion and corium thickness. Part 1: Associations with body condition, lesion incidence, and proximity to calving. J. Dairy Sci. 100:4745–4758. https: / / doi .org/ 10 .3168/ jds .2016 -12012.

Schulz KL, Anderson DE, Coetzee JF, White BJ, Miesner MD. Effect of flunixin meglumine on the amelioration of lameness in dairy steers with amphotericin B-induced transient synovitis-arthritis. Am J Vet Res. 2011;72(11):1431–1438.

Shearer JK, Stock ML, Van Amstel SR, Coetzee JF. Assessment and management of pain associated with lameness in cattle. Vet Clin North Am Food Anim Pract.

2013;29(1):135–156.

Whay HR, Waterman, AE, Webster AJ, O’Brien JK. The influence of lesion type on the duration of hyperalgesia associated with hindlimb lameness in dairy cattle. Vet J. 1998;156:23–29.

Flower FC, Sedlbauer M, Carter E, von Keyserlingk MAG, Sanderson DJ, Weary DM. Analgesics improve the gait of lame dairy cattle. J Dairy Sci. 2008;91(8):3010–3014.

Wilson JP, M. J. Green, L. V. Randall, C. S. Rutland, N. J. Bell, H. Hemingway-Arnold, J. S. Thompson, N. J. Bollard, and J. N. Huxley Effects of routine treatment with nonsteroidal anti-inflammatory drugs at calving and when lame on the future probability of lameness and culling in dairy cows: A randomized controlled trial. J. Dairy Sci. 2022 105:6041–6054 https://doi.org/10.3168/ jds.2021-21329

92 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_saudePodal_roger_galego.indd 92

26/10/23 10:58

Behi Alde SC confía en UNIFORM-Agri desde hace más de cinco años para la gestión de su ganadería UNIFORM-Agri, empresa holandesa con más de treinta años de experiencia en el sector, ofrece soluciones informá�cas a explotaciones de vacuno de leche para la ges�ón de datos. El programa y la aplicación informá�ca para móviles (app) ayudan a llevar a cabo un mejor seguimiento y a tomar decisiones para que la granja consiga la mayor eficiencia y rentabilidad.

“UNIFORM permite registrar gran cantidad de datos diferentes y sus análisis nos ayudan a tomar decisiones basadas en datos fiables. Nosotros estamos muy contentos”

Entrevistamos a Gorka Berrio, socio de la coopera�va Behi Alde, fundada en 1982 en Aramayona (Álava).

Cuentan con 520 animales adultos, una media de 450 animales en ordeño y, a diferencia de otras explotaciones, hacen pastoreo. En la explotación trabajan veinte personas y u�lizan la aplicación móvil y cinco ordenadores conectados en red. ¿Cuál es vuestro sistema de ordeño y cómo os organizáis?

Tenemos a los animales distribuidos en tres unidades, tres naves diferenciadas, con tres salas de ordeño, y cada ordeño lo realiza una sola persona. Eso, junto al pastoreo, es lo que nos diferencia de otras ganaderías.

Los movimientos entre naves se realizan los jueves y nos guiamos por los listados de producción de UNIFORM para reubicar a los animales. ¿Por qué decidisteis adquirir UNIFORM? Cuando el anterior programa que usábamos se quedó obsoleto, buscamos uno con conexión directa con Conafe y con el control lechero, y con una aplicación móvil eficaz para ges�onar el control reproduc�vo. Además, para nosotros era muy importante poder trabajar con diferentes rebaños. Nos permite también enlazarlo con otros programas, como los de las salas de ordeño o los collares de ac�vidad, para poder hacer una ges�ón integral desde un único si�o.

¿Cuáles son los tres aspectos que destacarías del programa? ¿Qué es lo que más u�lizas?

Llevamos el control detallado del censo y los movimientos entre los diferentes rebaños a diario. También planificamos los partos y los secados.

Lo u�lizamos en cada nave para llevar el control reproduc�vo, gracias al calendario con las tareas diarias.

Por úl�mo, destacaría de UNIFORM sus estadís�cas e informes, que nos permiten hacer seguimiento del estado del rebaño. ¿Cómo os ayuda el programa con la transición del rebaño a A2A2?

Decidimos empezar la transición hace seis años. De los 1.025 animales actuales, 536 son A2A2 y nuestra idea es conseguir un rebaño total A2A2.

U�lizamos un informe personalizado en UNIFORM para poder controlar la proporción de animales que ya son A2A2. Con los filtros podemos ver cuántos animales tenemos A1A2 (195 animales) o A1A1 (14 animales). El informe también nos permite filtrar por �po de animal o por lactación, con lo que apreciamos que las 14 vacas A1A1 �enen todas más de cuatro lactaciones.

Si quieres saber más sobre cómo gestionar tu ganadería con UNIFORM-Agri, ¡contacta con nosotros! +34 650 90 58 91 | lucia@uniform-agri.com

vp041_publirreportaxe_uniformAgri.indd 93

19/10/2023 12:51:38

ALIMENTACIÓN

A lactación comeza no secado Un dos factores decisivos da vida dunha vaca en produción de leite é o seu manexo durante o período de transición, o cal ten repercusións na súa saúde e benestar, e determina a vida produtiva do animal.

Analizámolo polo miúdo no seguinte artigo.

Alexandre Udina, Antón Camarero, Bea Abad Departamento Técnico de Adial Nutrición SL

O PERÍODO DE TRANSICIÓN (PT)

A

intensa selección xenética á que foron sometidas as vacas converteunas en verdadeiras atletas metabólicas. Estas deben ter a capacidade de incrementar rapidamente a produción de leite, alcanzando o máximo unhas poucas semanas despois do parto e logo han de ser capaces de manter esa produción durante 10 meses. Con todo,

un deficiente manexo nutricional e alimenticio pode comprometer non só a aceleración coa que a vaca produce leite no posparto temperán senón que, ademais, pode afectar negativamente á súa saúde e fertilidade. É importante ter clara a diferenza que se debe facer durante o tempo que a vaca permanece sen producir leite, que idealmente debería ser de 60 días a contar dende o día de secado e ata o parto.

Un dos factores decisivos da vida dunha vaca en produción de leite é o manexo que recibe durante o período de transición, o cal ten repercusións na súa saúde

94 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_alimentacion_adial_galego.indd 94

26/10/23 11:21

ALIMENTACIÓN

É IMPORTANTE TER CLARA A DIFERENZA QUE DEBE FACERSE DURANTE O TEMPO QUE A VACA PERMANECE SEN PRODUCIR LEITE, QUE IDEALMENTE DEBERÍA SER DE 60 DÍAS A CONTAR DESDE O DÍA DE SECADO E ATA O PARTO

Gráfico 1. Ciclo produtivo da vaca leiteira Período de Transición

Período seco -60 díasco

Preparto -21 díasco

Posparto Partoo

Lactación temperá

+21 días

Lactación media

+100 días

Lactación final

+180 días

+300 días

Gráfico 2. Efecto dos cambios fisiolóxicos, metabólicos, inmunes e condutuais durante o período de transición na vaca leiteira Adaptacións fisiolóxicas

Adaptacións metabólicas Condición de vulnerabilidade

Vaca transición Cambios condutuais

Inmunodepresión

Prácticas de manexo

Enfermidade

e no seu benestar, e determina a vida produtiva do animal.

Algúns autores determinaron que os períodos de transición deficientes resultan en perdas de 4,5 a 9 litros de leite no pico de produción, o que representa de 900 a 1.800 litros de produción de leite en toda a lactación. Por tanto, cómpre implementar boas prácticas no manexo alimentario da vaca en transición, co obxectivo de minimizar os problemas de saúde e optimizar a produtividade/rendibilidade durante o resto da súa lactación.

A PT vai desde as 3 semanas previas ao parto e ata as 3 semanas posteriores a e ste (figura 1). Durante este período ocorren cambios fisiolóxicos, metabólicos e nutricionais moi profundos asociados a unha inmunodepresión que determinarán o éxito produtivo e reprodutivo da vaca.

No caso das desordes metabólicas hai risco de cetose, fígado graxo e ede-

ma de ubre; en canto aos nutricionais, hipocalcemia e hipomagnesemia e respecto dos alimentarios están a acidose ruminal, laminite e desprazamento de abomaso.

Tamén se presentan riscos a nivel sanitario asociados con mastite, metrite e abscesos hepáticos, e adicionalmente pódese rexistrar baixa produción de leite e relación graxa-proteína investida.

O aspecto máis relevante da PT ten que ver coas intensas modificacións nas demandas de nutrientes, cambios que deben axustarse nun período de tempo acoutado só ás tres últimas semanas antes do parto e as tres primeiras semanas posparto e inicio da nova lactación. Estes cambios esixen a reorganización completa de metabolismo nutricional da vaca, de maneira que garanta os requirimentos de nutrientes do útero ao final da xestación cos da glándula mamaria ao comezo da lactación.

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 95

vp041_alimentacion_adial_galego.indd 95

26/10/23 11:21

ALIMENTACIÓN

ACIDIFICACIÓN

vos coñéceselles tamén por anións e aos positivos por catións, pois emigran ao ánodo ou ao cátodo respectivamente nunha cuba electrolítica.

Figura 2. Electrólise

UN DEFICIENTE MANEXO NUTRICIONAL E ALIMENTICIO PODE COMPROMETER NON SÓ A ACELERACIÓN COA QUE A VACA PRODUCE LEITE NO POSPARTO TEMPERÁN SENÓN QUE, ADEMAIS, PODE AFECTAR NEGATIVAMENTE Á SÚA SAÚDE E FERTILIDADE

Figura 1. Óso en vinagre

Na foto superior (óso de vinagre) podedes ver o óso dun polo abrandado pola acción do vinagre. Parece que é de goma e, aínda que os adultos o vemos un pouco repugnante, aos rapaces adóitalles divertir. Explica como pola acción dun ácido como o vinagre o óso se descalcifica, e queda practicamente só a matriz proteica, pasando o calcio á fase líquida. Algo parecido pasa cando acidificamos o sangue, desa maneira mobilizamos parte do calcio dos ósos a sangue.

Na proximidade ao parto a vaca ten unha gran demanda de calcio para o crecemento fetal e a formación do costro. A vaca é tan boa nai que cede este mineral para a supervivencia da xatiña, polo que se descalcifica. O calcio é necesario para a contracción muscular e, ao escasear, prodúcese unha paresia muscular e a vaca cae, e non só é necesario no músculo estriado ou esquelético; tamén é necesario no liso, o que move vísceras como o útero ou rume. A deficiencia provoca, ademais, unha atonía ruminal e uterina; esta última pode provocar unha distocia por parto flácido e retención de placenta.

En casos graves a vaca pode entrar en coma, pois o calcio tamén se necesita para a estimulación do sistema nervioso. A vaca ha de estar hormonalmente “adestrada” para esta mobilización e acidificar lixeiramente o sangue é unha boa estratexia.

Que nutrientes da dieta inflúen nesta acidificación do sangue?

Fundamentalmente, van ser catro elementos químicos: o cloro e o xofre son acidificantes e dáselles un valor negativo; o sodio e o potasio actúan, ao contrario, como alcalinizantes, e dáselles valor positivo. Aos negati-

Como o medimos?

Primeiro determinaremos en gramos por quilo de materia seca os catro elementos químicos na ración: faremos analíticas das forraxes, pois nestas varía moitísimo a súa composición; os concentrados podemos estimalos por valores de táboa e que son máis constantes. Tamén podemos facer unha analítica da ración final, da do carro mesturador, pero esta ha de ser por química húmida. O sistema NIR non funciona para minerais con partículas tan heteroxéneas; a maioría dos laboratorios fano por química húmida, que é un pouco máis cara.

Cada elemento químico ten un peso que se coñece como peso atómico, este inflúenos na fórmula de cálculo dándolle máis ou menos poder (miliequivalentes). O sodio e o potasio teñen unha carga negativa (valencia), o cloro outra negativa, pero o xofre multiplícase por dous, pois ten dúas cargas negativas. Así explícase a fórmula do DCAD (diferenza catión-anión na dieta), que poño cun exemplo a continuación. Mídese en meq/100 g.

Que valores debe ter?

Pois debe estar entre -8 e -12 meq /100 g nas vacas de preparto se facemos lote de preparto e acidificamos durante este período. Se consideramos acidificar durante todo o secado (50 días), debe estar lixeiramente negativo entre 0 e -5 meq/100 g.

Facer lotes de preparto só é factible en explotacións de gran tamaño; nas de pequeno tamaño podemos puntear as secas que lles faltan 21 días ao parto. O problema é o traballo extra do gandeiro e o estrés que lles xeramos aos animais ao ter que prendelas. Ao estar co resto das secas, estas compiten e comerían o penso de punteo con toda seguridade. En explotacións pequenas onde non hai unha ración de preparto aconséllase acidificar máis lixeiramente durante todo o secado.

Figura 3. Fórmula DCAD

Resaltada en vermello a fórmula para a folla de cálculo

96 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_alimentacion_adial_galego.indd 96

26/10/23 11:22

vp040_publi_rock_river_galego.indd 139

22/8/23 10:46

ALIMENTACIÓN

Figura 4. Obtención da fonte aniónica Biochlor

Como logramos a baixada do DCAD? En primeiro lugar, usando os ingredientes na ración con valores baixos de DCAD coma a colza no canto de soia ou a cebada mellor ca o millo.

Os silos de herba teñen moito potasio e, por tanto, DCAD alto, así como a herba seca ou feo, e descártanse a favor da palla. Despois, engadiremos produtos con alto DCAD negativo coma os sales ou pensos aniónicos para seguir baixándoo.

Que produtos podemos usar?

Os sales son soamente o compoñente mineral a partir de cloruro ou sulfatos cálcicos, magnésicos ou amónicos.

Hai que utilizar cantidades máis ou menos grandes e son moi pouco palatables. Os pensos aniónicos, como o Biochlor®, obtéñense con coprodutos proteicos aos que se lles vai engadindo clorhídrico e sulfúrico no medio líquido. Posteriormente, desécanse e séguese engadindo e vólvense desecar e así ata fixar unha boa cantidade de cloro (7 %) e xofre libre (3,5 %).

Son moi potentes acidificando (-400 meq/100 g), máis palatables e, ademais, achega unha boa fonte de proteína metabolizable con aminoácidos moi biodispoñibles.

Como facer un seguimento?

A acidificación do sangue vese reflectida na acidificación dos ouriños.

O pH dos ouriños normais é alcalino entre 8,5 e 9, se acidificamos cunha dieta aniónica durante todo o secado deberiamos baixar a 7,5. Se optamos por facelo só no preparto, acidificaremos por baixo de sete e corrixiremos a ración subindo algo o DCAD se

ALGÚNS AUTORES DETERMINARON QUE OS PERÍODOS DE TRANSICIÓN DEFICIENTES RESULTAN EN PERDAS DE 4,5 A 9 LITROS DE LEITE NO PICO DE PRODUCIÓN

baixase de seis. Por temas de estrés non recomendamos sondar as vacas; aplicando unha masaxe debaixo da vulva, provocaremos a micción na maioría. Os ouriños recollerémolos nun recipiente e mediremos o pH coa axuda dun pHmetro dixital (tipo piscina) ou con tiras de papel.

Como facemos co calcio?

Nas racións clásicas, sen produtos aniónicos debemos baixar o calcio ao 0,5 % da MS. En racións aniónicas durante os 21 días do preparto sobre o 1 %, pois estamos descalcificando ao acidificar. Se o facemos durante todo o secado, descalcificamos aínda máis e achegaremos entre 1,5 e 1,8 % de calcio sobre MS. Que outros nutrientes minerais debemos vixiar?

O magnesio no preparto debe estar entre o 0,45 e o 0,5 %. É moi importante que sexa biodispoñible e soluble a pH ruminal, pois o magnesio só se absorbe nos preestómagos nos ruminantes adultos. Hai que considerar que algunhas fontes de óxido de magnesio terrestre teñen un 25 % de solubilidade a pH ruminal, mentres que o mariño alcanza case o 100 %.

O selenio engadido debe estar en 0,3 ppm. As vitaminas liposolubles deberán ser por vaca e día: 100.000 UI de A, 30.000 UI de D e 1.800 UI de E. Outras estratexias?

Certos produtos secuestran o calcio no rume e provocan unha lixeira hipocalcemia no preparto. Así mobilízanse as hormonas como a parathormona para mobilizar no par-

to o calcio óseo tan necesario. No mercado existen estes absorbentes a base de zeolitas ou cilindro de arroz.

98 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_alimentacion_adial_galego.indd 98

26/10/23 11:22

ALIMENTACIÓN

Figura 5. Valoración nutritiva Biochlor

Nutrientes en BIOCHLOR

Novos valores para balanceo de racións Como Tal

100 % base seca

Proteína bruta %

42

47,7

Magnesio %

1,3

Cloro %

7,1

Especificacións mínimas para etiqueta (como Tal)

Histórico (típico)

Base como Tal

100 % base seca

40 % (mínimo)

45,76

52

1,5

1,2 % (mínimo)

0,26

0,29

8,1

7,1 % (mínimo)

7,74

8,8

Xofre %

3,7

4,2

2,08

2,36

Sodio %

1,3

1,5

1,02

1,16

Potasio %

1,0

1,1

0,96

11,09

ICAD,meq (Na+K)(Cl+S)/100 g

-351,9

-400,5

-282,08

-320,55

IMPORTANCIA DO CALCIO E DO MAGNESIO NO PERÍODO DE TRANSICIÓN O mineral máis abundante no corpo da vaca é o calcio e, aínda que case todo está nos ósos, hai unha pequena cantidade do 1 % aproximadamente, que é esencial para a contracción muscular, a función nerviosa e os sinais intracelulares.

Hai unha regulación interna dos niveis de calcio en sangue onde participan a parathormona, a calcitonina e a vitamina D3 (1, 25-dihdiroxicholecalciferol) ou calcitriol, que regulan o calcio mediante a súa absorción ou resorción ósea e tamén da absorción dixestiva no intestino delgado do calcio da dieta.

O ASPECTO MÁIS RELEVANTE DA PT TEN QUE VER COAS INTENSAS MODIFICACIÓNS NAS DEMANDAS DE NUTRIENTES

A parathormona (PTH), tamén denominada hormona paratiroidea, HPT ou paratirina, controla os niveis de calcio no sangue e, por tanto, cando hai pouco calcio no sangue a paratiroides secreta parathormona. Tamén os niveis de magnesio baixos no sangue afectan á resorción de calcio; os niveis de magnesio son importantes para

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 99

vp041_alimentacion_adial_galego.indd 99

26/10/23 11:22

ALIMENTACIÓN

Figura 6. Porcentaxe de magnesio sms na ración e incidencia de febre do leite (MF) 0,050 0,045 0,040

Incidencia de MF

0,035 0,030

OBSÉRVASE COMO AO IR AUMENTANDO OS NIVEIS DE MAGNESIO NA RACIÓN, DIMINÚE A INCIDENCIA DE FEBRE DO LEITE (MF), POLO QUE SUPLEMENTAR CUNHA FONTE DE MAGNESIO BIODISPOÑIBLE É MOI POSITIVO

0,025 0,020 0,015 0,010 0,005 0

0,25

0,30

0,35

0,30

0,45

Dietario MG, %DM

Figura 7. Consumo de materia seca durante os días do período de transición (parto = 0)

Consumo MS (kg/d)

24 18

Período de balance enerxético negativo

12 6 0

Consumo de MS redúcese un 30 % -21

-18

-12

-6

0

6

12

18

24

30

Días relativos ao parto

previr a hipomagnesemia e tamén para mellorar a capacidade da vaca para mobilizar Ca do óso cando é estimulada pola parathormona, xa que o Mg está involucrado no segundo sistema mensaxeiro da PTH. En moitos estudos obsérvase como, ao ir aumentando os niveis de magnesio na ración, diminúe a incidencia de febre do leite (MF), polo que suplementar cunha fonte de magnesio biodispoñible é moi positivo.

As deficiencias de Mg diminúen a liberación de parathormona e a síntese de 1,25 DHD3 en riles. Esta 1,25 VitD (VitD activa) fórmase nos riles en resposta ao incremento de parathormona e incrementa a absorción de calcio do intestino.

Proteína metabolizable e reformulación As necesidades nutricionais de vacas secas aumentan a medida que o período de xestación progresa, debido ao crecemento exponencial do feto ao final da xestación (NRC, 2001). A diminución da inxestión de materia seca (IMS) é un dos maiores problemas na PT (figura 3). En consecuencia, a dis-

poñibilidade de nutrientes para a vaca e o feto diminúen (Ingvartsen e Andersen, 2000). Claramente, a cantidade de proteína e, como consecuencia, o fluxo de proteína metabolizable (PM) ao intestino procedente da dieta e da fermentación microbiana diminúen a miúdo debido a este menor IMS na época próxima ao parto. Por tanto, as vacas presentan unha incapacidade en fase posparto de producir suficiente PM para satisfacer as necesidades de AA tanto para a glándula mamaria como para o resto das funcións.

En canto ás necesidades de proteína, diferentes autores apuntan que unha vaca preparto, durante as súas últimas 3 semanas de xestación debería recibir unha cantidade de 1,150 a 1,250 g/d de PM, equivalentes a unha densidade de proteína crúa de entre 14 % a 15 % base materia seca (MS). Durante o posparto temperán a concentración da proteína da dieta pode chegar a ser entre 15 % a 16 % MS, dependendo da IMS que logre alcanzar o animal, xa que a cantidade total de PM requirida debe ser da orde de 2.700 a 2.850 g por vaca/día para produ-

cións de 30 kg de leite diario. Para satisfacer esas necesidades nutricionais proteicas durante a PT, existen diferentes estratexias como agora o uso de diferentes aditivos ricos en PM e aminoácidos esenciais, que nos permitirán ao mesmo tempo axustar a proteína da ración e diminuír a inclusión dalgunhas materias primas proteicas.

CONCLUSIÓNS Podemos considerar que hai tres puntos básicos e críticos á vez na implementación dun plan de manexo da transición. O primeiro punto é a estratexia de facer unha ración con DCAD negativo, o segundo punto é traballar a proteína metabolizable da ración para chegar ás necesidades desta e o terceiro punto importante é a “consistencia” en xeral, é dicir, todo o plan de traballo ten que ser estable, firme e congruente, desde o manexo ata a calidade das materias primas.

100 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_alimentacion_adial_galego.indd 100

26/10/23 11:22

GALICAL, ampla gama de produtos para un mellor rendemento da túa pradeira

EN VÍDEO

Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas.

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)

Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)

Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 %

• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO) Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %

Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación.

Valor neutralizante: 65 %

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO)

• EMENDA CALCARIA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO) Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio.

Valor neutralizante: 59 %

Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta.

Valor neutralizante: 83 %

Estendido regulado por GPS Transporte a calquera punto de España e Portugal

GALICAL SL

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

vp040_publi_galical_galego.indd 161

R/ Gallastegui Unamuno Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo

Teléfono 982 22.14.84 Tfno.: 982 22 14 84 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

25/8/23 12:36

M A N E XO

Os produtores italianos aprenderon a lidar co estrés por calor; agora é o momento dos produtores de España Neste estudo detémonos nos bos resultados obtidos na produción anual de leite en Italia grazas á posta en marcha do programa Element, levado a cabo en 23 granxas leiteiras italianas, e confiamos en que estas medidas sirvan tamén para o sector leiteiro español nos vindeiros anos.

Dr. Israel Flamenbaum, 2Dra. Alessia Tondo, 3Dr. Dario Pasetti Cow Cooling Solutions Ltd, Israel 2 Asociación Italiana de Criadores (AIA) 3 Arienti Co. (Italia) 1 1

S

egundo o sitio web italiano https://www.clal.it/, en 2021 o sector lácteo italiano representou case o 10 % da produción total de leite da UE e o 6 % das exportacións de leite da UE. Italia exporta case o 35 % da súa produción de leite, na súa maioría queixo, con alto valor agregado ao leite. O rabaño leiteiro italiano consta de 1,6 millóns de vacas leiteiras, a maioría delas nas granxas situadas na rexión do val do Po, no norte do país. A produción de leite en 2021 alcanzou os 13.200 millóns de litros, cando a produción anual

por vaca é de 8.300 litros, 3,76 % graxa e 3,44 % proteína. A produción anual de leite en 2021 foi case un 4 % superior á do ano anterior, máis do dobre do aumento de 2020 (1,7 %) e de 2019 (1,3 %).

Nunha das últimas publicacións de clal.it atopamos que o aumento na produción anual é exclusivo de Italia e que a mesma magnitude non se presenta noutros importantes produtores de leite da UE, como Alemaña, Francia e Holanda, como se pode ver nos gráficos que mostramos na páxina seguinte.

102 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_manejo_produtoresItalianos_galego.indd 102

26/10/23 12:42

M A N E XO

POLO MENOS PARTE DESTE AUMENTO INUSUAL NO RENDEMENTO DAS VACAS EN ITALIA RELACIONARÉMOLO COA ADOPCIÓN E A IMPLEMENTACIÓN ADECUADA DE MEDIOS DE ARREFRIAMENTO DE VACAS EN MÁIS E MÁIS GRANXAS LEITEIRAS DESE PAÍS NOS ÚLTIMOS ANOS

Leite de vaca recollido - IT

2021

1200

1150

1000 950

1100

900 850

1050

Xan-Feb 2022/21: + 1.0 % Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set

Leite de vaca recollido - NL

1150 1100 1300 1050 1250 1000 3000 950 1200

2019

2022 2020

1250

2019

o - DE

2022

Leite de vaca recollido - DE

1100 27002300

Out Nov Dec

Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set 24002000 Xan-Feb 2022/21: - 1.3 % 1900

1700

Ago Set

DE

Out Nov Dec

2020

2100

Out Nov Dec 2022

2400

2021

2020

2300

2020 2019

2200 2100 2000 1900 1800 1700

Set

Out Nov Dec

Xan-Feb 2022/21: - 0.1 % Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set

Out Nov Dec

Como reflicten as cifras dos gráficos, a produción de leite en 2021 nestes países foi menor que nos dous anos anteriores, principalmente nos meses de verán e outono, mentres que a produción de leite en Italia foi maior neses mesmos anos durante os 365 días.

Non hai unha explicación clara para este fenómeno.

De todos os xeitos, especularemos un pouco neste artigo e polo menos parte deste aumento inusual no rendemento das vacas en Italia relacionarémolo coa adopción e a implementación adecuada de medios de arrefriamento de vacas en máis e máis granxas leiteiras dese país nos últimos anos, onde, sinceramente, sentimos que tomamos parte.

Out Nov Dec

Out Nov Dec

2021 2020 2019

2000

1700

Leite de vaca recollido - FR

2019

Xan-Feb 2022/21: - 0.1 %

2200

1800

Out Nov Dec

2020

2022

1900

Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set Xan-Feb 2022/21: - 0.1 %

Incluso granjas de alta producción y buen manejo pueden tener más del 40% de Leite animales de vaca recollido - FR sus en riesgo.1,2

Xan-Feb 2022/21: - 2.1 %

Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set

2300

2021 2019

1700

2022 2021

Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set

2020 2022 2019 2021

Out Nov Dec

Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set

2022

2100

2400

2300

Xan 1800

2200

2019 2021

Xan-Feb 2022/21: - 2.1 %

2100 1000 2500

2300

2020 2022

2019

1050 26002200

1050

2400

Out Nov Dec2021

Leite de vaca recollido - FR

2020

1100

1800 2022

3000

1150 28002400

Leite de vaca recollido - FR

1150

1900

Out Nov Dec

Xan-Feb 2022/21: - 1.3 % Leite de vaca recollido - NL

2021 2019

Set

Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set

1200 2900

2019

2000

Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set

1300

2020

1200

1000

Out Nov Dec

Xan-Feb 2022/21: - 2.1 %

2300

2021

2022 2019

2019

Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set

2021

1250

2021

2020

2400

- IT

2022 2020

Xan-Feb 2022/21: + 1.0 %

2022

1300

2021

2600 1000 2500 Xan

Out Nov Dec

2019

Leite de vaca recollido - DE

900 2900 1150 850 2800 1100 800 2700 Xan 1050

Ago Set

2020

Out Nov Dec

Leite de vaca recollido - NL

2021

1200

Xan-Feb 2022/21: - 2.1 %

Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set

2022

1250

2020

1000

Out Nov Dec

Leite de vaca recollido - IT

2021

2019

1200

1050

2022

2020

1250

2019

2022 2021

1300

2020

1150 1100

do - IT

La cetosis es más común de lo que piensas

Leite de vaca recollido - NL

2022

1250

800

AÑOS

TU ALIADO

EN GESTIÓN DE CETOSIS

Los niveles de cetosis observados en la granja pueden ser ampliamente subestimados. A menos Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xull Ago Set Out Nov Dec que estés buscando activamente, es posible que no asocies necesariamente las altas tasas de enfermedad de transición, el bajo rendimiento y fertilidad con niveles elevados de BHB Xan-Feb 2022/21: - 0.1 %

¿Tu rebaño está en riesgo?

Pregunta a tu veterinario hoy mismo cómo prevenir la cetosis en tu granja. También puedes contactar con el Equipo de Elanco. Más en https://vetconecta.elanco.com/plataformas-de-conoci miento/descubre-que-es-vital-90tm-days

1. Duffield T., 2009 “Impact of hyperketonemia in early lactation dairy cows on health and production”.

Journal Dairy Science 2009; 92 (2): 571–580; 2. Guadagnini et al., 2019 “Culling Dynamics and Risk Factors in High Producing Italian Dairy Farms” Congresso Nazionale della Società Italiana di Buiatria, 8 Noviembre, Parma;

Elanco y la barra diagonal son marcas registradas de Elanco o sus filiales © 2023 Elanco. PM-ES-23-0043

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 103

vp041_manejo_produtoresItalianos_galego.indd 103

26/10/23 12:18

M A N E XO Fig 1

Figura 1. Curvas de lactación de 23 fincas do programa Arienti Element que describen o rendemento medio de FPCM por DIM nos diferentes anos de cada un dos períodos estudados 45

FPCM kg

40

35

CANDO COMPARAMOS 2020 E 2021, CADA UN CO ANO ANTERIOR, TIVEMOS UN AUMENTO DE 435 E 420 KG DE LEITE, RESPECTIVAMENTE, QUE ESTÁ MOI POR RIBA DO AUMENTO DE ANOS ANTERIORES

30

25

20

0

50

100

150

DIM

200

250

300

FCPM sen refrixeración = 2017-2018 (os dous primeiros anos de refrixeración) - período a FCPM refrixeración 1 = 2019 - período b FCPM refrixeración 2 = 2020 (o segundoPage ano1 de implementación) - período c FCPM refrixeración 3 = 2021 (o terceiro ano de implementación) - período c

Fonte: datos de rexistro de rendemento AIA

A primeira visita profesional do Dr. Flamenbaum a Italia foi en marzo de 2016, brindando conferencias sobre arrefriamento de vacas en diferentes partes do país. A colaboración coa empresa Arienti comezou a fins dese ano, tras o cal se estableceu un programa de consultoría e apoio profesional, denominado “Element”, onde se instalaron equipos de refrixeración e se avaliaron os resultados das granxas por parte do persoal técnico da empresa. O seguimento inclúe o uso de rexistradores de datos intravaxinais e o cálculo do “índice de relación verán-inverno”, en colaboración coa Asociación Italiana de Criadores de Leite (AIA). Durante estes anos, o Dr. Flamenbaum participou como disertante en dous encontros nacionais de gandeiros leiteiros “Cirio” consecutivos (2017 e 2018), nun obradoiro especial sobre o tema de arrefriamento de vacas, e catro visitas dunha semana cada ano a fincas e institucións, reuníndose coa xente de Arienti para levarlles a “mensaxe de arrefriamento de vacas” de forma directa aos produtores leiteiros de toda Italia.

Para apoiar as “especulacións” sobre a contribución da “campaña de arrefriamento de vacas” á mellora da produción nacional de leite (como se presentou ao comezo deste artigo), investigáronse en profundidade os datos de 23 granxas leiteiras que participaron no programa Element, onde se

lograron algúns resultados importantes. Estas granxas (a maioría en Lombardía) comezaron a implementar arrefriamento intensivo no verán de 2019 e continúan facéndoo ata estes días.

As granxas foron visitadas por técnicos da empresa durante o verán e confirmouse que eran granxas que “refrixeran adecuadamente”. Para comprender a mellora do ano pasado na produción agrícola italiana, decidimos comparar os resultados das granxas de Element cos de case 2.000 granxas leiteiras de vacas frisonas na rexión do val do Po de Lombardía.

Utilizando os datos de rexistro de rendemento de AIA, calculouse a comparación das curvas de lactación anuais e as medias mensuais de produción de FPCM (leite corrixido por graxa e proteína) por vaca. Para a avaliación e comparación, calculouse o rendemento anual das vacas durante tres períodos: (a) dous anos antes de que comezase o programa de arrefriamento (2017-2018), (b) o ano no que se implementou o arrefriamento por primeira vez (2019) e (c) dous anos despois (2020-2021).

Preséntanse as curvas de lactación e a produción total de leite nos diferentes tres períodos: na figura 1, para as granxas Element (páx. seg.), e na figura 2, para todas as granxas de Lombardía.

104 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_manejo_produtoresItalianos_galego.indd 104

26/10/23 12:18

EL RUMEN: UN POTENTE MOTOR QUE IMPULSA EL RENDIMIENTO DE TU GRANJA

hasta

7 6 hasta

% MÁS LECHE % MÁS CARNE

obtÉN más potencia del rumen LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, puede mejorar el rendimiento de tu granja durante todas las etapas de producción de leche y carne, ayudando a proteger el medio ambiente al producir más con la misma cantidad de alimento.

LEVUCELL SC ayuda a maximizar la energía y a mejorar el pH del rumen (reduciendo el riesgo de acidosis subaguda ruminal), a favorecer el desarrollo del rumen y a aumentar la digestibilidad de la fibra.

Alimenta cada día con LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, y pon a punto tu granja para alcanzar la máxima eficiencia.

*Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077

* No todos los productos están disponibles en todos los mercados ni las alegaciones asociadas están permitidas en todas las regiones.

vp041_publi_LALLEMAND.indd 105

19/10/23 21:34

M A N E XO Fig 2

Figura 2. Curvas de lactación de case 1.500 explotacións en Lombardía, que describen o rendemento medio do FPCM por DIM entre 2017 e 2021 45 FPCM_2017 FPCM_2018 FPCM_2019 FPCM_2020 FPCM_2021

FPCM kg

40

35

O AUMENTO OBSERVADO NA PRODUCIÓN NAS GRANXAS DE ELEMENT PODE ENTENDERSE BEN, XA QUE O PERSOAL DE ARIENTI PUIDO CONFIRMAR A CORRECTA INSTALACIÓN E OPERACIÓN DOS MEDIOS DE REFRIXERACIÓN DESDE O VERÁN DE 2019

30

25

20 0

50

100

150

200

DIM

250

300

Fonte: datos de rexistro de rendemento AIA Page 1

Figura 3. Produción media anual por vaca nos anos 2017 a 2012 e taxa de aumento desde 2019, nas explotacións Element e en todas as explotacións de Lombardía b) Incremento de FCPM

a) Produción FCPM 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500 9.000 8.500

2017

2018 Arienti

2019

2020

2021

Lombardía Val do Po

A mellora de 2017 a 2018 foi de 170 kg (+1,62 %) e pode considerarse como unha “tendencia regular anual de mellora” que inclúe melloras tanto xenéticas coma de manexo. Se calculamos a diferenza entre 2019 (primeiro verán de arrefriamento) e 2018, a diferenza é de 210 kg, só 40 kg por riba da mellora “regular”.

De todos os xeitos, cando comparamos 2020 e 2021, cada un co ano anterior, tivemos un aumento de 435 e 420 kg de leite, respectivamente, que está moi por riba do aumento de anos anteriores. Coma se publicou nun artigo anterior, é bastante claro que a mellora no rendemento das vacas non se completa no ano de implementación, senón que “segue a medrar” durante polo menos dous veráns máis.

Calculouse a mellora anual “xenética” (definida polo índice de leite) e “non xenética” por vaca nestas granxas e comparouse entre os períodos antes e despois de implementar o arrefriamento. Entre 2019 e 2021 houbo un incremento anual total de 1.176 kg FCPM por vaca, dos cales 346 kg se consideraron como incremento xenético esperado e 830 kg (case o dobre) consideráronse como incremento “non

114 112 110 108 106 104 102 100 98

2017

2018 Arienti

2019

2020

2021

Lombardía Val do Po

xenético” (ser consciente de que a implementación do arrefriamento intensivo foi un dos únicos cambios realizados nestas granxas, neste período de tempo). Temos curiosidade por ver se esta tendencia continúa e, no caso de que así sexa, ata cando xa que ritmo.

Agora vexamos que sucedeu no mesmo período no resto de Lombardía (rexión do val do Po, aproximadamente 2.000 granxas). A tendencia na produción nos mesmos anos pódese ver na figura 2.

Como se pode observar, tamén as granxas de Lombardía experimentaron un aumento notable na produción anual de leite por vaca en 2020 e 2021, moi por riba do observado nos anos anteriores. Podemos supor que, do mesmo xeito que coas fincas de Element, o aumento de produción nestes anos nas fincas de Lombardía está por encima da mellora xenética esperada. Nas figuras 3a e 3b, comparamos a taxa de aumento obtida entre 2017 e 2021, nas 23 granxas Element coa obtida en toda Lombardía.

Do presentado na figura 3a, detéctase un aumento na produción anual de vacas no últimos tres anos tanto en Element como en todas as granxas de Lombardía. A taxa de aumento en todo o período (2017-2021) foi case un 50 % maior nas granxas de Element, en comparación con todas as granxas de Lombardía (1.250 e 766 kg FPCM kg), respectivamente. Desde 2019 (o primeiro ano de implementación de refrixeración nas granxas de Element), a produción de leite aumentou en 1.109 kg nas granxas de Element (10,4 %), en comparación con 690 kg (6,9 %), en todas as granxas de Lombardía, máis do dobre. O cambio na magnitude do aumento da produción anual de leite tanto en Element coma en todas as granxas de Lombardía, a partir de 2019, pódese ver na figura 3b.

106 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_manejo_produtoresItalianos_galego.indd 106

26/10/23 12:18

M A N E XO

Figura 4. Comparación da relación verán-inverno entre as explotacións de Arienti e Lombardía 1,000 0,980 0,960

www.abristhor.es

0,940

La solución sencilla y ecónomica para su cubierta

0,920 0,900 0,880 0,860

Arienti Lombardía Arienti Lombardía Arienti Lombardía Arienti Lombardía Arienti Lombardía

2017

2018

O incremento observado na produción nas granxas de Element pode entenderse ben, xa que o persoal de Arienti puido confirmar a correcta instalación e operación dos medios de refrixeración desde o verán de 2019 (isto inclúe tamén o control da temperatura corporal das vacas). O aumento en todas as granxas de Lombardía, aínda que menor ao observado nas granxas de Element, tamén está por encima da mellora xenética esperada, e a pregunta pode ser se representa tamén unha mellora relacionada coa implementación de medios de refrixeración de vacas en gran parte destas granxas.

Para avaliar o posible efecto da adopción de estratexias de arrefriamento de vacas nos resultados presentados anteriormente, utilizamos o índice de relación verán-inverno (V:I), que AIA comezou a calcular recentemente e proporcionar a todos os produtores asociados. Este índice compara os parámetros de rendemento da vaca entre o verán (xullo a setembro) e o inverno (xaneiro a marzo).

Agardamos que canto máis se acheguen os resultados do verán aos do inverno, mellor enfrontará a granxa o estrés por calor do verán. Na figura 4 preséntase a relación verán-inverno de FCPM nos anos 2017 a 2021, en 23 granxas de Element e todas as granxas de Lombardía.

Como se pode ver na figura 4, a proporción de verán a inverno mellorou nos últimos dous anos, tanto en Element como en todas as granxas de Lombardía e, como se esperaba, con mellores resultados nas granxas de Element. A relación V:I aumentou de 0,92 en 2018 a 0,97, en 2021, nas granxas de Element, e de 0,91 a 0,94, no mesmo período en todas as

2019

2020

2021

granxas de Lombardía. Esta mellora na relación V:I en ambos os grupos de granxas apoia a nosa crenza de que polo menos parte da mellora na produción anual de vacas obtida se pode atribuír á implementación de medios de arrefriamento de vacas en máis e máis granxas en Italia nos últimos anos.

Agora é o momento de pechar o círculo e volver ás cifras presentadas ao comezo deste artigo. Probablemente, poidamos relacionar a mellora especial e única na produción italiana nos últimos anos coa “campaña” intensiva de implementar medios de mitigación da calor, que inclúen a subministración de equipos e coñecementos para instalar e operar correctamente o sistema de refrixeración. É tamén o momento de volver á intensa campaña levada a cabo en Italia nos últimos anos. O efecto positivo do arrefriamento das vacas no verán pódese obter durante un período máis longo que o primeiro ano do seu implementación. Entón, probablemente, estamos a recoller agora os froitos dos esforzos antes mencionados. Agardamos que pase o mesmo no sector leiteiro de España nos vindeiros anos.

Cubiertas desmontables para industria, agricultura y ganadería www.easy-covering.com

- Ahorro de hasta un 90% en cimentación.

- Gran aislamiento y luminosidad.

- Ventilaciones automáticas.

- Menor estrés térmico.

- Mejores condiciones internas.

C/ Mª Glez “La Pondala”, nº41 33393 - Gijón - Asturias Tlfn: 985 303 752

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 107

vp041_manejo_produtoresItalianos_galego.indd 107

26/10/23 12:19

Gando, una plataforma online de gestión que simplifica el trabajo de técnicos y ganaderos

José Ángel Díaz Quintana Veterinario asesor especialista en reproducción

¿Cómo impacta en tu trabajo tener información en diferentes formatos y plataformas?

Creo que esto es algo absolutamente indispensable. Forma parte de nuestro día a día trabajar, desde cualquier soporte, con plataformas que integren los datos que recibes del propio establo y de centros como el control lechero. ¿De qué manera te ayudan las plataformas de integración de datos a mejorar el servicio ofrecido a los ganaderos?

Estas plataformas, que recogen los datos y los analizan, te permiten sacar listados, conclusiones... Entonces posibilitan integrar, por ejemplo, en una hoja de control reproductivo datos de producción, con los que puedes, entre otras cosas, modificar la primera inseminación posparto o el periodo de espera voluntario. Con esto también puedes asesorar a los clientes con respecto a la prevención de enfermedades o hacer un seguimiento de cómo se están comportando sus animales en los diferentes momentos de su vida productiva. ¿Cómo valoran tus clientes la posibilidad de generar reportes específicos que integren información de distintas fuentes?

Cada cliente es un mundo, no todos prestan atención a los mismos aspectos. No obstante, en líneas generales, siempre valoran que tú les digas en qué punto están, cómo son sus datos reproductivos y que les presentes listados para que puedan prevenir enfermedades. Por ejemplo, tener información relativa a la producción y al estado de salud del rebaño les ayuda a realizar

“Gando es un programa que hemos hecho un poco entre todos los técnicos de la zona, en el que cada uno aportó su granito de arena para que fuese lo más completo y útil posible” correctamente el secado selectivo y a reducir el uso de antibióticos, temas de gran importancia en la actualidad.

En general, ¿cuáles son las principales ventajas que te ofrece Gando como veterinario?

Como programa reproductivo y de integración de datos, en mi trabajo es absolutamente indispensable. Este tipo de aplicaciones hoy por hoy son imprescindibles.

Gando es muy visual, hace que sea sencillo introducir los datos.

Los gráficos que saca son también muy ilustrativos y a mí, en general, me gusta. Al fin y al cabo, es un programa que hemos hecho un poco entre todos los técnicos de la zona, en el que cada uno aportó su granito de arena para que fuese lo más completo y útil posible. ¿Qué mejoras sugerirías para la plataforma?

Lo que echo de menos, y es algo que ya le hemos pedido al informático, es que incluya una agenda de la explotación para que nos avise de tratamientos futuros y de tareas pendientes, que cree alertas. ¿Cómo ha cambiado tu trabajo diario en la granja tras empezar a emplear Gando?

Han mejorado detalles que son los que marcan la diferencia.

Por ejemplo, ahora es muy fácil adaptar el periodo de espera voluntario a las producciones de las vacas.

Gando Plataforma de integración y gestión de datos online

ww w.gando.es vp041_publirreportaxe_gando_castelan.indd 108

19/10/2023 12:54:01

Ganadería Ferpar Localización: O Incio (Lugo) Vacas en producción: 120 Media de producción: 37 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 3,30 % En vídeo

Porcentaje de proteína: 3,70 %

María Jesús Pardo Copropietaria de Ganadería Ferpar

¿Dirías que la falta de datos reales en granja sigue siendo un problema hoy en día?

Antes quizás en el sector de producción en vacuno, sobre todo en el del vacuno de leche, el acceso a datos reales en granja era limitado. Esto ya no es así, se han hecho muchos avances en los últimos años en este sentido. ¿Qué ha cambiado para poder afirmar que en la actualidad tenemos más acceso a los datos datos de la explotación?

Tenemos más información gracias a las herramientas que hoy hay en el mercado. Cada vez disponemos de más programas donde puedes meter los datos y obtener resultados que te ayudan a orientar tu forma de trabajar para dar con los objetivos que persigues. ¿Cómo crees que puede ayudar una buena gestión de la información a tus tomas de decisión?

Nosotros consideramos que cuidar la gestión es esencial. Una gestión correcta es muy beneficiosa, ya que nos permite escoger la decisión más acertada en cada momento.

“Gando nos aporta unos parámetros reproductivos y de salud con los que, con la ayuda del técnico de reproducción, podemos escoger el mejor camino a seguir” ¿Qué limitaciones teníais para acceder a información de calidad da vuestro negocio antes de usar Gando?

Lo más limitante para nosotros era todo lo relativo a la tecnología, estábamos faltos de herramientas que nos ayudasen a acceder a la información de nuestra ganadería de manera eficiente. ¿Cómo os ha ayudado Gando en este sentido?

De Gando sacamos unos listados donde podemos ver los partos, los secados, los índices a un día... También nos da una orientación sobre salud animal, sobre los índices de cetosis y de mamitis, por ejemplo, los cuales nos ayudan a prevenir esas enfermedades. ¿Cuáles señalarías como las principales ventajas de esta plataforma?

En nuestra opinión, lo más destacable es que en Gando se integran todos los datos y nos aporta unos parámetros reproductivos y de salud con los que, con la ayuda del técnico de reproducción, podemos escoger el mejor camino a seguir para nuestra granja.

LAS VENTAJAS DE GANDO •

•

•

•

Es una plataforma on-line en la nube. Integra los datos de las diferentes fuentes externas (control lechero, Conafe, Ligal...) e internas.

Es compatible con cualquier dispositivo. El usuario puede acceder a su cuenta desde su ordenador, móvil o tablet.

Esto permite introducir información a cualquier persona autorizada tanto en la oficina como a pie de vaca.

Es muy práctica. Está diseñada por veterinarios con la mejor experiencia como asesores en explotaciones de vacuno de leche, desde el punto de vista del trabajo en campo y con el objetivo de dar soluciones útiles al ganadero.

Gestiona todas las áreas principales de una granja de manera sencilla. Es intuitiva y extremadamente fácil de usar. Sus herramientas de análisis y visualización de da-

vp041_publirreportaxe_gando_castelan.indd 109

•

tos son muy gráficas, lo que facilita la toma de decisiones de forma rigurosa y en tiempo real.

Simplifica el trabajo del veterinario y del ganadero. Permite las entradas de datos automatizadas de fuentes externas, la introducción fácil y rápida de eventos diarios y la elaboración de listados de trabajo prácticos, como informes, previsiones, agendas de protocolos de tratamientos y despieces de control reproductivo.

19/10/2023 12:54:11

ESPECIAL: RECRÍA

Como subministrar o calostro?

Métodos para o seu almacenamento e a súa conservación Nas seguintes liñas abordamos a importancia do calostro para preservar a vida dos xatos acabados de nacer, describimos cales son as principais ameazas que carrexa unha manipulación inadecuada e ofrecemos os mellores métodos para a súa conservación co fin de conseguir unha calidade óptima para garantir a saúde dos nosos animais.

Anna Jubert Xerente e directora técnica da Asociación Interprofesional Leiteira de Cataluña (ALLIC)

O

calostro é fonte de nutrientes e inmunoproteínas para a protección dos xatos acabados de nacer. Moitas veces os produtores deben almacenar e conservalo para poder dispor del cando unha vaca non provea de suficiente calostro de alta calidade para o xato.

É moi importante identificar o calostro almacenado coa data, así como rexistrar a vaca e o nivel de inmunoglobulinas estimadas mediante o calostrómetro para non ocupar espazo de almacenamento con calostros de mala calidade e darlle ao xato que o reciba un produto pouco efectivo que non lle proporcione suficiente inmunidade pasiva.

110 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_calostro_galego.indd 110

26/10/23 11:43

ESPECIAL: RECRÍA

É MOI IMPORTANTE IDENTIFICAR O CALOSTRO ALMACENADO COA DATA, ASÍ COMO REXISTRAR A VACA E O NIVEL DE INMUNOGLOBULINAS ESTIMADAS MEDIANTE O CALOSTRÓMETRO

O frío é unha estratexia de conservación do calostro

Débese ter presente que a través do calostro tamén se lle poden transmitir diversos axentes patóxenos ao xato, que poden atoparse no calostro por tres motivos: 1. Proceden da descamación directa da glándula mamaria.

2.A contaminación prodúcese despois do muxido, por fallos de hixiene do ubre ou polo uso de materiais de muxido, condución e almacenamento sucios.

3. Debido a un almacenamento inadecuado, as bacterias presentes inicialmente no calostro multiplícanse.

Algúns dos axentes patóxenos que se poden atopar nun calostro contaminado son os seguintes: Mycobacterium avium subsp. paratuberculose, Escherichia coli, Campylobacter spp., Listeria monocytogenes, Mycoplasma spp. e Salmonella spp. (Godden et al., 2006).

Estes axentes infecciosos poden ocasionar enfermidades como enterite e septicemia.

Segundo algunhas publicacións (Stewart et al., 2005), débense establecer puntos de control para previr a contaminación e transmisión bacteriana a tres niveles fundamentais: - O proceso do muxido - O almacenamento do calostro - O protocolo de alimentación do xato Os dous métodos que máis se utilizan para almacenar o calostro son a refrixeración e a conxelación, aínda que tamén existen outros sistemas que conservan as súas propiedades e evitan a súa contaminación.

Sistemas de alimentación ión para terneros terneros, corderos y cabritos Ventajas de la alimentación paralela: Alimentación simultánea de hasta 4

MilkShuttle

terneros.

Sin tiempo de espera, aumento de

Capacidades (litros)

capacidad del autómata.

100 150 200 250 350

Agiliza el aprendizaje en grupos grandes de terneros.

Leche

siempre

a

temperatura

correcta desde la primera gota

Alma Pro

(sistema de recirculación).

Unidad de entrega de leche en la estación encapsulada y a prueba de heladas.

Para terneros

Teléfonos de contacto:

Todas las piezas de transporte y suministro de leche son tomadas en cuenta en el ciclo de lavado.

Registro al milímetro exacto de consumo y restos de leche.

Para corderos y cabritos

+34 699 937 760 +34 699 937 763

+351 252 657 306

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 111

vp041_especialRecria_calostro_galego.indd 111

26/10/23 11:43

ESPECIAL: RECRÍA

tempo, durante o cal os microorganismos poden reactivarse e recuperar a súa capacidade de consumo de nutrientes e multiplicación.

A CONXELACIÓN PERMITE A CONSERVACIÓN DO CALOSTRO DURANTE MOITOS MESES

A refrixeración permite a conservación do calostro durante uns poucos días

REFRIXERACIÓN O calostro pódese gardar na neveira (3-4 °C) ata 7 días sen que perda a súa calidade e sen alteración significativa. Débese conservar en frío para previr a proliferación de bacterias.

Se este non se refrixera, empeza a “agrearse” por efecto do crecemento bacteriano e a súa calidade diminúe, xa que as moléculas de IgG son degradadas. Por esta razón, se o calostro non se emprega inmediatamente tras o muxido, é importante conservalo en frío.

CONXELACIÓN O calostro pódese gardar nun conxelador (-20 °C) por un período máis prolongado, de 10 a 12 meses, sen que perda a súa calidade nin se reduza o contido de inmunoglobulinas (Davis e Drackley, 1998).

Convén lembrar que axentes como Mycobacterium avium subsp. paratuberculose son moi resistentes á conxelación, polo que antes de conxelar debe asegurarse de que o calostro procede de animais libres de paratuberculose, así como de calquera outra enfermidade de erradicación obrigatoria ou aquelas sometidas a un programa de erradicación na granxa.

COMO DESCONXELAR O CALOSTRO? A mellor forma de desconxelar o calostro sen degradar as proteínas é realizando un baño maría, a condición de que non se supere unha temperatura de 44 °C. A temperaturas superiores, as proteínas comezan a desnaturalizarse. O calostro tamén se pode desconxelar usando un forno microondas a baixa potencia e establecendo ciclos de desconxelación dun minuto como máximo (Heinrichs e Radostits, 2001; Quigley et al., 2001; Rogers e Capucille, 2000).

Desconxelalo a temperatura ambiente ten o risco de que tarda máis

COMO SUBMINISTRAR O CALOSTRO?1 A toma de calostro materno é esencial para que o xato dispoña dun sistema inmunolóxico funcional na primeira etapa da súa vida. Débese proceder á súa administración inmediatamente despois do parto, sempre que o xato mostre o reflexo de succión. Unha inxestión forzada nunca é tan eficaz como un consumo voluntario; con todo, a inxestión forzada mediante sondaxe nasoesofáxica está indicada no caso de que o xato o rexeite polo motivo que sexa.

A supervivencia do animal é sempre moi superior tras a administración forzada a se non inxire o calostro. É importante administralo á temperatura adecuada (entre 35 °C e 38 °C).

Débense seguir sempre unhas correctas medidas de hixiene que garantan que o calostro non está contaminado con bacterias. A cantidade que a vaca produce está inversamente relacionada coa súa calidade. Por este motivo estímase que o calostro das femias que producen máis de 10 litros de leite no primeiro muxido non será de máxima calidade. Haberá que ter isto en conta á hora de encalostrar os xatos.

TEMPO DE ENCALOSTRADO E CANTIDADE DE CALOSTRO A ADMINISTRAR Para non padecer un fallo de transferencia de inmunidade pasiva, un xato debe alcanzar unha concentración sérica de inmunoglobulinas IgG1 superior a 10 mg/ml ás 48 horas de vida (Filteau et al., 2003; Nousiainen et al., 1994). Para alcanzar estes niveis, canto volume de calostro debe inxerir un xato, e cando? A resposta non é sinxela. Obviamente, para que o xato alcance a concentra-

ción adecuada de inmunoglobulinas débense ter en conta moitos factores, como a calidade do calostro, que, á súa vez, depende de innumerables factores relacionados coa vaca, tales como a raza, a idade, o estado de saúde, o manexo, a alimentación, a duración do período seco etc.

O neonato debe inxerir uns 100 gramos de IgG1 nas primeiras horas de vida. Comprobouse que só o 36 % das vacas leiteiras achegan esta cantidade de inmunoglobulinas en 2 litros, mentres que o 66 e o 85 % das vacas alcanzan esta cantidade de anticorpos en 3 e 4 litros de calostro, respectivamente (Besser et al., 1991).

Como norma xeral, no vacún leiteiro a cantidade de calostro administrado durante as primeiras 24 horas de vida debe ser como mínimo uns

112 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_calostro_galego.indd 112

26/10/23 11:43

Tras 25 millones de dosis, significa

PI

INMUNIDAD CELULAR

INMUNIDAD HUMORAL

VIVA DOBLE DELECIÓN

BVDV-1 | BVDV-2

SIN EXCRECIÓN VÍRICA 100% PROTECCIÓN FETAL

VER FICHA TÉCNICA

365 INMUNIDAD 1 AÑO

ÚNICA DOSIS DESDE LOS 3 MESES

PROTECCIÓN INTELIGENTE vp041_publicidade_boheringer.indd 113

20/10/23 13:39

ESPECIAL: RECRÍA

Gráfico 1. Cantos litros de calostro cunha concentración de IgG de 60 g/l debe consumir unha xata de 35 kg de peso para alcanzar unha concentración de IgG en soro de 10 g/l?

3-6 litros divididos en dúas tomas, administrando polo menos 2 litros dentro das 6 primeiras horas de vida. No caso de utilizar calostro procedente de vacas de carne, pode ser suficiente administrar 500 ml antes das primeiras 6 horas de vida (González e Astiz, 2003).

Algunhas publicacións (McGuirk e Collins, 2004) aconsellan unha única toma forzada duns 4 litros de calostro nas primeiras 6 horas de vida.

Este último protocolo facilita o manexo, posibilita a conservación de calostro de boa calidade e reduce o risco de contaminación bacteriana deste.

Se a toma é voluntaria, este accede directamente ao abomaso e nunha media hora tras a inxestión comeza a absorción de inmunoglobulinas a nivel intestinal. Pero se a toma de calostro é forzada, con sonda nasoesofáxica, o calostro cae ao rume e precisa unha media de tres horas ata chegar ao duodeno. Isto explica que un encalostrado natural e voluntario sexa máis eficiente que unha administración forzada.

Deben terse en conta outros factores que afectan á absorción do calostro ademais do tempo: • Crese que a presenza da nai incrementa a eficiencia na absorción dos compoñentes do calostro.

• O estado de acidose no xato, normalmente asociado a partos distócicos, produce unha diminución do reflexo de succión e afecta directamente á absorción intestinal de inmunoglobulinas.

NOTA DA AUTORA

A fonte na que está baseado este artigo é a Guía Solomamitis, destinada aos asesores en calidade do leite https://www.solomamitis.com/

BIBLIOGRAFÍA

Davis, C.L., Drackley, J.K. The development, nutrition, and management of the young calf.

Iowa State University Press, Ames, Iowa, 1998.

Godden, S., McMartin, S., Feirtag, J., Stabel, J., Bey, R., Goyal, S., Metzger, L., Fetrow, J., Wells, S., Chester-Jones, H. Heat treatment of bovine colostrum. II. Effects of heating duration on pathogen viability and immunoglobulin G. J Dairy Sci, 2006; 89:3476-3483.

Heinrichs, A.J., Radostis, O.M. Health and production management of dairy calves and replacement heifers. En: Radostits, O.M. (ed.).

Herd Health Food Animal Production Medicine. 3rd ed. Philadelphia, WB Saunders, 2001; pp. 333-473.

Quigley, J.D., Nyabadza, C.S.T,, Benedictus.

G., Brand. A. Monitoring replacement rearing: execution, decisition and follow up. En: Brand, A., Hoordhuizen, J.P.T.M., Schukken, Y.H. (eds.). Herd Health and Production

Management in Dairy Practice. 3rd reprint.

Wageningen: Wageningen Pers, 2001b; pp.

103-42.

Rogers, G.M., Capucille, D.J. Colostrum management: keeping beef calves alive and performing. Comp Cont Educ Pract Vet, 2000; 22(1):S6-S13.

Stewart, S., Godden, S., Bey, R., Rapnicki, P., Fetrow, J., Farnsw orth, R., Scanlon, M., Arnold, Y., Clow, L., Mueller, K., Ferrouillet, C. Preventing bacterial contamination and proliferation during the harvest, storage, and feeding of fresh bovine colostrum. J Dairy Sci, 2005; 88:2571-2578.

Referencias sobre como administrar o calostro

1

Besser, T.E., Gay, C.C., Pritchett, L. Comparison of three methods of feeding colostrum to dairy calves. J Am Vet Med Assoc, 1991; 198(3):419-22.

Filteau, V., Buchard, E., Fecteau, G., Dutil, l., DuTramblay, D. Health status and risk factors associated with failure of passive transfer of immunity in newborn beef calves in Quebec. Can Vet J, 2003;44:907-13.

González, J.V., Astiz, S. Diarreas en el ternero neonato. Schering-Plough Animal Health, 2005.

McGuirk, S.M., Collins, M. Managing the production, storage, and delivery of colostrum. Vet Clin North Am Food Anim Pract, 2004; 20(3):593-603.

Nousiainen, J., Korhonen, H., Syvaoja, E.L., Savolainen, S., Saloniemi, H., Halonen, H. The effect of colostral, immunoglobulin supplement on the passive immunity, growth and health of neonatal calves. Agric Sci Finly, 1994; 3:421-428

114 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_calostro_galego.indd 114

26/10/23 11:43

vp041_publi_serval.indd 115

19/10/23 21:42

Aspectos prácticos para el correcto uso de nodrizas La nodriza puede ser un buen aliado para cuidar de la alimentación y el bienestar de nuestra recría, pero, para ello, primero hay que asegurarse de conocer detalladamente el funcionamiento y mantenimiento de estas máquinas que, no debemos olvidarlo, no eximen de realizar un buen encalostrado y de garantizar unos cuidados adecuados en los primeros días de vida de la ternera.

1 2

Las nodrizas están diseñadas para hacer curvas de alimentación. Con más cantidad de leche (de 8 a 12 litros) tendremos terneras relajadas, con buenas condiciones y sin estrés.

5

Se deben cumplir los parámetros de higiene bacteriológica para no dañar a nuestra recría.

A la hora de limpiar la máquina debemos tener en cuenta que la nodriza tiene tubos internos en los que pueden quedar residuos. Para prevenir problemas es necesario asegurarse de que los detergentes de lavado estén bien calibrados, ver si los parámetros extraídos de las analíticas de la leche son correctos y usar todos los días tetinas limpias, como punto crítico de lavado que son.

6

El confort social y la edad de entrada en la nodriza están relacionados con la homogeneidad de lotes y el espacio. Si se tienen lotes de aprendizaje, con terneras tiernas que no tienen ningún tipo de estrés y que pueden aprender tranquilamente, se pueden empezar a meter en la nodriza a los 4 o 5 días. Por el contrario, será recomendable atrasar el momento de entrada si hay mucha densidad de animales y/o se mezclan animales muy jóvenes con otros más grandes, ya que en este caso los más pequeños acabarán enfermando por el estrés que les produce la competencia con terneras de más edad.

Si permitimos que la ternera mame a libre disposición, esta puede llegar a hacer tomas de entre 2 y 2,5 litros. No solo importa la cantidad de leche total que beba a lo largo del día, sino también la cantidad ingerida en cada toma.

3

La temperatura idónea de la leche está entre los 38 y los 39 grados. Estas máquinas son muy eficientes haciéndola a la temperatura marcada, pero en el espacio que debe recorrer la leche hasta llegar a la ternera puede haber pérdidas de temperatura. Para evitar o, cuanto menos, reducir este problema, se puede elevar un poco la temperatura de preparación, a 42-43 grados, y montar las tetinas lo más cerca posible de la máquina.

4

La concentración de la leche debe ser constante y estar siempre entre los 130 y los 160 gramos por litro. Para ello hay que: Asegurarse de que la presión del agua es siempre la misma.

Calibrar las máquinas cada 15 días.

Limpiar la salida de la leche.

Ajustar el tiempo que se le da a la máquina para hacer la mezcla.

vp041_publirreportaxe_Nanta_castelan.indd 116

19/10/2023 12:55:04

7

Se deben evitar los obstáculos, como pueden ser los bordillos. Para una ternera, entrar en la nodriza supone un estrés; entonces habrá que facilitarle las cosas en la medida de lo posible para que pueda acceder con comodidad.

8

10

La velocidad de succión de una ternera refleja su estado de salud. Una ternera que mama lento es un animal que puede estar próximo a enfermar y una ternera que lo hace muy rápido puede llegar a padecer problemas de digestión.

También es importante saber que cuando empieza el destete hay terneras muy grandes que al entrar en la nodriza y tomar la leche muy rápido pueden inquietarse. En tal caso, es recomendable el uso de tetinas con distinto diámetro, que las obligue a dedicar más tiempo a mamar para reducir esa ansiedad.

12

El número de animales por tetina depende de factores como el espacio y el tipo de nodriza, pero, en líneas generales, la recomendación es no meter a más de 10-15 animales por lote. De esta manera, son más manejables.

NOVALAC PRIMA FIBER Es necesario dar pienso y forraje a libre discreción todo el tiempo.

Resulta muy complicado meter forraje picado de buena calidad en las granjas, por lo que Nanta ha diseñado Novalac Prima Fiber, un pienso que incorpora el forraje picado dentro del saco y al porcentaje que necesita el animal.

Es importante que coman forraje porque en curvas de destetes cercanos a los 100 días, que son cada vez más habituales, lo esencial es que el descenso de la leche sea muy progresivo para dejar que la ternera vaya poco a poco comiendo cada vez más cantidad de concentrado. Así, lograremos una adaptación paulatina del rumen a la digestión del concentrado y la fibra.

9

11

En cuanto a confort ambiental importan tanto los metros cuadrados, como los metros cúbicos, es decir, el volumen de aire que hay por cada ternera. Con techos muy bajos y todo cerrado la renovación de aire será muy mala y el ambiente estará tan contaminado que será inevitable que haya brotes de neumonía. Así mismo, habrá que combinar unas buenas instalaciones con un encamado correcto.

Las terneras necesitan agua, tanto de bebida como en la amamantadora, siempre limpia, ya que son muy sensibles a aguas de mala calidad.

Así mismo, importa la posición del bebedero: es deseable que se sitúe en una acera limpia, donde se pueda volcar sin mojar la cama.

vp041_publirreportaxe_Nanta_castelan.indd 117

VENTAJAS DEL USO DE AMAMANTADORAS Posibilidad de hacer las curvas de lactancia que se quieran según los lotes, así como de repartir la cantidad de leche administrada a lo largo del día.

La máquina prepara la leche de manera mucho más constante (en cuanto a temperatura, concentración e higiene) que una persona.

Menos mano de obra.

Facilita la adaptación ruminal.

Favorece el diagnóstico precoz de enfermedades.

Remite una amplia variedad de datos que permiten, entre otras cosas, analizar la eficiencia alimentaria.

19/10/2023 12:55:15

ESPECIAL: RECRÍA

Diferentes estratexias de alimentación e manexo na etapa de leite na recría Neste estudo expoñemos datos propios da nosa de experiencia na recría de xovencas seguindo dúas diferentes estratexias, e mesmo a súa evolución ao longo do tempo, co obxectivo común de calquera gandeiro de vacún de leite: obter unha xovenca a parto con menos de 24 meses de máis de 600 quilos de peso vivo que sexa sa e funcional para producir moito leite ao menor custo posible.

Rogelio Grille Barbeira1, Noelia Mourazos2 1 Veterinario Recría Castro SL (Castro de Rei, Lugo) 2 Veterinaria Servizo de Calidade de Leite, Universidade de Santiago de Compostela (USC)

INTRODUCIÓN

A

recría representa entre un 1218 % dos custos de produción dunha explotación de vacún leiteiro, sendo a alimentación láctea da primeira etapa de vida a máis custosa, que representa entre un 17-20 % do custo de alimentación de toda a vida da xovenca. Seguramente por iso, e porque resulta clave o manexo desta etapa no correcto desenvolvemento da xovenca, hai numerosos estudos sobre as distintas estratexias de alimentación no referente a cantidade

de leite e/ou número de tomas e mesmo outros aspectos de manexo como o tipo desteta ou as estratexias de agrupamento, cada vez máis incentivadas por cuestións de benestar, que fomenten o consumo de dieta sólida.

Nos últimos anos, tamén se publicaron múltiples estudos facendo referencia a unha relación directa entre alimentación acelerada, é dicir, moito leite, na fase lactante e produción de leite no primeiro parto.

Con todo, isto foise modulando ultimamente cara a máis crecemento

118 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_rogelioGrille_galego.indd 118

26/10/23 17:00

ESPECIAL: RECRÍA

Leches maternizadas para rumiantes

na etapa láctea é sinónimo de máis leite en primeiro parto.

Neste traballo pretendemos expor datos propios da nosa de experiencia na recría de xovencas seguindo dúas diferentes estratexias, e mesmo a súa evolución ao longo do tempo, perseguindo sempre o mesmo obxectivo común de calquera gandeiro de vacún de leite: obter unha xovenca a parto con menos de 24 meses de máis de 600 quilos de peso vivo que sexa sa e funcional para producir moito leite e sempre ao menor custo posible. Para conseguir este obxectivo necesitamos un crecemento medio de 800 g/día durante todos os días da súa vida.

Inicialmente, imos abordar de forma xeral as variables que manexamos na fase de leite dunha xata e lembrar algúns conceptos que consideramos necesarios para unha etapa lactante exitosa. Posteriormente, abordaremos a transición cara á desteta e, finalmente, exporemos dúas estratexias de recría que pretenden ilustrar que o resultado pode ser válido adaptándonos a distintos manexos e plans de alimentación.

Tradi l it

MÁIS CRECEMENTO NA ETAPA LÁCTEA É SINÓNIMO DE MÁIS LEITE EN PRIMEIRO PARTO

PARTE I: ETAPA DE LEITE ENCALOSTRADO E LEITE DE VACA Ademais da importancia crucial dun bo encalostrado rápido e suficiente nas primeiras horas de vida, insubstituíble por outro preparado artificial, para achegar as defensas que terá a nosa xata nas primeiras semanas de vida; continuar alimentando con leite de vaca as nosas xatas parece unha boa decisión reforzada non só pola dixestibilidade e o seu perfil nutritivo senón tamén pola hipótese lactocrina de que hai factores bioactivos transmitidos polo leite que desempeñan un papel na determinación da traxectoria do desenvolvemento con consecuencias positivas na vida da futura xovenca.

O maior problema se se emprega leite de vaca fronte ao LR é o exquisito manexo que debemos ter

ADM ANIMAL NUTRITION SPAIN, S.A. c Clavo, nº1 · Pol. Ind. Santa Ana · 28522 Rivas Vaciamadrid (Madrid) t (34) 91 666 85 00 setnanutricion@adm.com · w setna.com

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 119

vp041_especialRecria_rogelioGrille_galego.indd 119

26/10/23 17:00

ESPECIAL: RECRÍA

Primeira alimentación

Wk 1

Calostro

Leite

Primeira alimentación

Transición

Calostro

para dalo en condicións de hixiene óptimas, porque desde o muxido debe ser administrado rapidamente ou, no caso contrario, almacenalo en boas condicións (refrixeración, pasteurización...) para, finalmente, a dministralo á temperatura adecuada e cunha calidade microbiolóxica boa. Un segundo problema é a posibilidade de transmisión de certas enfermidades coma a paratuberculose.

Número de tomas Se traballamos con leite de vaca, o número de tomas ideal por manexo será o número de muxidos, a non ser que dispoñamos dunha pasteurizadora que nos permita manter a temperatura e as condicións hixiénicas óptimas o leite a administrar. Se esa terceira toma fóra de muxido non se pode facer en boas condicións é mellor suprimila. Se traballamos con lactorreemprazante LR, a decisión en número de tomas será nosa en función da man de obra dispoñible.

De forma xenérica, un maior número de tomas aseméllase máis ao que ocorre en condicións naturais de amamantamento, reduce as vocalizacións por fame, ao ter o abomaso cheo máis tempo, diminuíndo o estrés e as dixestións poden ser de volumes máis reducidos repartidas ao longo do día, pero tamén hai que ter en conta a distribución das devanditas tomas e tentar na medida do posible distribuílas “regularmente” nas 24 horas.

Lactorreemprazante No caso de que non usemos leite de vaca en toda a etapa, deberemos decidir con que lactorreemprazante (LR) traballar e non só nos debemos fixar na porcentaxe de graxa ou proteína senón na súa orixe, a medida que abaratamos custos pro-

O MAIOR PROBLEMA, SE SE EMPREGA LEITE DE VACA FRONTE AO LR, É O EXQUISITO MANEXO QUE DEBEMOS TER PARA DALO EN CONDICIÓNS DE HIXIENE ÓPTIMAS

Wk 1 Leite

bablemente os seus compoñentes se afasten cada vez máis do leite desnatado en po. Se non hai problemas dixestivos nas xatas, talvez poidamos cuestionarnos o cambio cara a un LR de máis baixo perfil, porque incrementando a cantidade de leite ou a concentración, podemos suplir en certa forma a menor dixestibilidade ou a falta dalgún punto porcentual de proteína ou graxa. En calquera caso, hai que valorar que a saúde das xatas non se vexa comprometida.

O uso dun LR con maiores puntos porcentual de graxa no inverno cando a temperatura ambiental afecta aos crecementos tamén pode ser unha estratexia empregada.

Concentración Con respecto á concentración do lactorreemprazante, sempre hai un rango indicado nas propias especificacións do fabricantes que adoita ir de 120 a 150 g/l. Hai que considerar que para traballar con concentracións altas hai que ser estrito na preparación, xa que temos maiores riscos de problemas dixestivos (alta osmolaridade ou alta concentración de solutos no leite reconstituído>dixestión dificultosa> atracción de auga a estómago e abomasite con resultado ocasional de morte). Por iso, se queremos manternos nun mesmo plano nutricional e dar os mesmos gramos de leite, é unha estratexia “menos esixente” máis tomas a menor concentración que reducir tomas e concentrar.

Variar a concentración en función da época do ano tamén pode ser unha boa estratexia que non require grandes cambios de manexo. No noso caso adóitase incrementar de 125 g/l a 135g/l cando chega o inverno para manter as mesmas ganancias e tentar compensar o que as nosas xatas perden na termorregulación.

PUNTOS DE CONTROL CLAVE PARA SABER QUE HAI UN BO MANEXO DO LEITE

A. Auga potable Se o compoñente maioritario do leite elaborado é auga, o primeiro que hai que verificar é a súa potabilidade. Analíticas periódicas e o control do sistema de potabilización empregado (verificación con tiras de peróxido en valores ao redor de 15 ppm ou niveis de cloro ao redor de 1 ppm) son fundamentais.

Potabilizala é imprescindible se queremos garantir que non haxa achega de bacterias patóxenas que poidan comprometer a saúde das nosas xatas.

B. Concentración estable nas tomas Un punto que nos gustaría destacar por útil na nosa experiencia é o uso do refractómetro (sexa óptico ou dixital) en mostras de leite reconstituído para valorar a consistencia do método de elaboración do LR, é dicir, saber que sempre se fai igual, o cal consideramos clave para a minimización de problemas, en certa maneira é o que tentan facer nas explotacións cando unha persoa soa encárgase das xatas, só que nun centro de recría hai que ter ferramentas para poder valoralo.

O refractómetro mide en graos Brix a porcentaxe de soluto disolto, de tal forma que a medida que aumentamos a dosificación no proceso de mestura do lactorreemprazante (concentración), como se incrementan linealmente dos sólidos totais tamén o fan os graos Brix.

120 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_rogelioGrille_galego.indd 120

26/10/23 17:00

vp041_publi_innofarm.indd 121

20/10/23 16:01

ESPECIAL: RECRÍA

É pois, unha ferramenta para saber se para un determinado lactorreemprazante a concentración permanece constante. Pero hai que considerar que aínda traballando á mesma concentración, poñamos 125g/L, un LR pode ter un valor 10,5 e o outro 11,5; por iso é importante saber o valor que estamos a buscar, e que este se repita con cada elaboración.

Cabe sinalar que un refractómetro óptico é de fácil manexo, económico e, así mesmo, pode ser usado na valoración da calidade dun calostro, co que a súa extensión de uso ao ámbito das explotacións é altamente interesante.

C. Homoxenización O leite reconstituído debe ser unha disolución completa o máis parecida posible ao leite natural, pode ter unha capa graxa en superficie pero NON debe deixar grumos non disoltos. Se vemos grumos no fondo dos cubos ou biberóns cando as nosas xatas acaban de mamar, debemos revisar o noso protocolo de elaboración.

A maioría dos LR teñen temperaturas de mesturado de 50-55°, en caso contrario non se disolven. Pero existen outras dúas variables imprescindibles: enerxía cinética (movemento de axitación) e tempo, que non é aconsellable que baixe de cinco minutos.

Noutras ocasións vese un pouso “areento” que non se disolve, o que adoita ser indicativo dun lactorreemprazante de baixa calidade ou dun lactoreemprazante difícil de homoxeneizar.

D. Temperatura de administración O leite debe ser inxerido polas xatas cunha temperatura ao redor de 39 °C. Na nosa experiencia, como punto de control debemos dispor dun termómetro para comprobar aleatoriamente, non só a temperatura de mesturado e de envasado senón tamén saber a que temperatura inxiren o leite, en non poucos casos levaremos sorpresas.

Hai que considerar que a perda de temperatura do leite é superior se empregamos cubo con tetina con respecto ao biberón e que, dependendo da época do ano, a temperatura de inxestión pode variar, o que pode dar problemas de diarrea.

Na nosa experiencia, aínda usando biberón, nos meses do inverno subimos a temperatura dous ou tres graos no envasado para manter a temperatura final de inxestión polo arrefriamento que se produce na repartición de biberóns.

E. Limpeza e recambio dos utensilios empregados Dispor dun ritual de limpeza e mantemento da nosa zona de preparación do leite é algo factible e necesario para calquera explotación de leite.

Unha vez lavados, sexan cubos ou biberóns é desexable que se coloquen

O NÚMERO DE TOMAS IDEAL POR MANEXO SERÁ O NÚMERO DE MUXIDOS, A NON SER QUE DISPOÑAMOS DUNHA PASTEURIZADORA QUE NOS PERMITA MANTER A TEMPERATURA E AS CONDICIÓNS HIXIÉNICAS ÓPTIMAS O LEITE A ADMINISTRAR

boca abaixo para mantelos secos e dispoñibles ata o seguinte uso. Un protocolo sinxelo será o mellor, talvez o deterxente clorado da propia sala de muxidura á concentración de lavado coa temperatura adecuada sexa suficiente, o verdadeiramente importante non é o produto empregado senón a consistencia na rutina, lavalos canto antes mellor antes de que arrefríen os depósitos de leite e todos os días sen excepción. Ás veces unha simple revisión ocular do fondo das botellas, ou dos elementos empregados na preparación do leite (taximilk, cubo de mesturado, axitador etc.) antes do uso permítenos saber se a limpeza é correcta.

No caso da imaxe, vense claramente restos mal lavados de leite que xera biofilm.

Se queremos buscar máis que o que visualmente vemos, podemos enviar unha mostra de leite ao laboratorio para reconto microbiolóxico (algo complexo manter a cadea de frío en ocasións) ou usar placas de superficie,

122 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_rogelioGrille_galego.indd 122

26/10/23 17:00

ESPECIAL: RECRÍA

O LEITE RECONSTITUÍDO DEBE SER UNHA DISOLUCIÓN COMPLETA O MÁIS PARECIDA POSIBLE AO LEITE NATURAL; PODE TER UNHA CAPA GRAXA EN SUPERFICIE PERO NON DEBE DEIXAR GRUMOS NON DISOLTOS

presionando contra a superficie por exemplo do cubo ou do recipiente de preparación do leite e esperando 24 horas para a súa lectura.

PARTE II: A TRANSICIÓN DE LACTANTE A RUMINANTE

A limpeza e o mantemento das tetinas é fundamental, no noso caso que empregamos tetinas individuais no biberón e son moitas, o máis factible é lavalas e logo deixalas nunha solución clorada >20 ppm (auga con lixivia) ata o seguinte uso. No caso das explotacións que usan cubo con tetina, esta debe ser desmontada e lavada regularmente.

Consideramos especialmente importante a substitución das tetinas, que no noso caso facemos cada mes e medio. Aquí presentamos unha imaxe dunha tetina en bo uso (esquerda) e unha tetina que está gastada e necesita cambio (dereita), vemos que co uso se abranda e gretan as comisuras do orificio (dificultando unha boa hixiene) e este faise máis grande.

Desde logo, abrir o orificio como se ve nalgunhas explotacións ou non substituír tetinas gastadas para que as xatas acaben pronto e forzar a tragar máis que mamar resulta unha práctica que se debe evitar, sen saliva non hai suficiente encima lipasa que axuda á dixestión da graxa no abomaso e prodúcese unha caída excesiva do Ph, resultando en problemas dixestivos graves.

A maior inxestión de leite ou LR sexa polo incremento de volume de tomas ou do aumento da concentración nas primeiras etapas tradúcese nunha maior ganancia de peso, pero tamén terá un custo maior que dar menos leite ou gramos de LR e pode facernos pouco eficientes cando o miramos desde o punto de vista económico.

Dunha maneira simplista, no curto prazo, economicamente interesaría que as nosas xatas tomasen pouco leite e comesen canto antes penso e forraxe pero, doutra banda, temos un animal que nace con capacidade para dixerir leite no seu abomaso, e só así pode obter a enerxía e crecer.

Considerando que a fisioloxía non a podemos cambiar, a nosa actuación no manexo só pode incidir en favorecer que o rume se desenvolva canto antes para que esa xata poida seguir mantendo os ritmos de crecemento en base cada vez máis na enerxía do alimento seco fronte ao leite, ata a súa completa desteta. E a transición exitosa nesta inclúe que o animal non enferme no proceso e que non lastre as súas capacidades futuras.

Ou dito doutra maneira, o éxito do manexo da desteta reside na correcta transición dunha condición de animal prerruminante (monogástrico) a unha condición ruminante funcional.

Primeira semana de vida Volume total combinado de compartimentos: 3-4 litros

Rume 25 % Abomaso 60 % Retículo 5 % Omaso 10 %

12 semanas de vida Volume total combinado de compartimentos: 20-30 litros

Rume 65 %

Abomaso 20 % Omaso 10 %

Retículo 5 %

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 123

vp041_especialRecria_rogelioGrille_galego.indd 123

26/10/23 17:00

ESPECIAL: RECRÍA

Esófago Auga

Osomaso

A goteira esofáxica está aberta

Rume A auga flúe directamente ata o rume

Starter, kg/d

Lr, kg/d

Auga, kg/d

5

l/d o kg/d

3,75 2,5 1,25 0

2

3

A CLAVE: A DESTETA É A ARTE DE AUMENTAR A FUNCIÓN E O TAMAÑO DO RUME, MENTRES QUE Á MESMA VEZ DIMINÚE O TAMAÑO DO ABOMASO

Retículo

4

5

6

Semana de vida

Para que se produza o desenvolvemento do rume canto antes e de forma correcta desde o primeiro día de vida temos que considerar estas dúas liñas: que a xata incremente o consumo de alimento sólido e que o rume non se lesione pola chegada de leite.

1. Para incentivar o consumo gradual de alimento sólido a xata debe dispor de auga potable ad líbitum renovada diariamente xunto con penso prestarter desde o primeiro día de vida.

Aínda que ao principio bastarán uns grans de penso, idealmente renovados a diario, e só os coma por xogo ou curiosidade, cada vez veremos como vai comendo máis. O motivo de que teña auga é que esta favorece o consumo de alimento seco, porque na súa inxestión vai ao rume contribuíndo ao seu desenvolvemento (figura 1), e tamén, porque a xata non incrementará o consumo de penso se non dispón de auga, consideremos que o consumo de auga na sexta semana de vida se triplica con respecto á primeira semana (figura 2) e é aí cando o consumo de penso comeza a ser relevante.

2. Evitar o rume se dane pola chegada do leite. No medio anaerobio do rume, a proteína e a graxa do leite NON se poden dixerir. Iniciarase no seu lugar un proceso de descomposición mediante a fermentación do rume. Serán xatas con abdome dila-

Abomaso

tado, mal pelo, de pouco crecemento e cun desenvolvemento do rume incorrecto para a desteta debido ás fermentacións ácidas anormais pola chegada de leite que dana o epitelio ruminal comprometendo o desenvolvemento das papilas ruminais.

Neste sentido, debemos realizar todas as prácticas de manexo que favorezan que o leite vaia ao sitio correcto: ao abomaso. Moitas das recomendacións que mencionamos en apartados anteriores: ausencia de grumos no alimento lácteo, temperatura adecuada de inxestión (39 °C), tetinas que favorezan que o fluxo sexa apropiado e se permita salivar e mellor cunha postura ao mamar de pescuezo estirado cara arriba van neste sentido. A base fisiolóxica de todas estas prácticas é o funcionamento da estrutura chamada goteira esofágica, que non é máis que un pregamento muscular que segue o camiño do esófago que se abre (caendo o alimento a rume) ou pecha (xerando unha canle que desemboca no abomaso).

A DESTETA Só cando a xata é capaz de obter a súa enerxía mantendo os seus ritmos de crecemento en base á dieta sólida está capacitada para a desteta e a retirada do leite da súa dieta.

O momento ou días de vida á que retiraremos o último litro de leite non vén tanto determinado pola idade senón polo consumo de penso, aínda que é certo que “facerlles pasar fame” ás xatas para que incrementen o consumo de penso é unha estratexia errónea, xa que aínda que puidese consumir poñamos ese 1,5 quilos de penso ao día que se tomou como referencia, se o seu rume non está capacitado e o desenvolvemento das papilas ruminais non é bo, non sería capaz de dixerilo e aproveitalo, a súa ganancia diaria sería baixa e tería problemas dixestivos. O consumo de penso debe ser incentivado non forzado por fame para que se desenvolva un rume funcional que acompañe á tenreira no resto da súa vida.

Podemos facer unha desteta brusca interrompendo a subministración de leite desde os litros que esteamos a achegar sen reducións.

A vantaxe é que o manexo é sinxelo pero poida que o rume non se atope desenvolvido e para facelo

Esófago Retículo Leite

Osomaso

Cando a goteira esofáxica se pecha, o leite flúe cara ao abomaso Rume

Abomaso

O leite flúe cara ao interior do abomaso

Cando o xato toma o leite, a pingueira esofáxca forma un paso directo entre o esófago e o abomaso e impide que o líquido quede no rume

124 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_rogelioGrille_galego.indd 124

26/10/23 17:00

¡Es el momento de digitalizar tu ganadería GRATIS! Continúa abierto el plazo para solicitar el Kit Digital, la iniciativa del Gobierno de España que promueve la digitalización de pequeñas y medianas empresas.

TODAS NUESTRAS SOLUCIONES TECNOLÓGICAS SON 100% SUBVENCIONABLES. Hasta 2000€ en empresas de 0 a 2 empleados Hasta 5000€ en empresas de 3 a 9 empleados Nosotros nos encargamos de la tramitación y justificación, para que no tengas que preocuparte por nada.

Rumi es el collar de monitorización de ganado vacuno más versátil del mercado Rumi se adapta a tu ganadería, ya sea intensiva, extensiva o semiextensiva.

ALERTAS DE CELO con seguimiento en tiempo real y ventana óptima de inseminación ALERTAS DE ENFERMEDAD con seguimiento en tiempo real de su evolución GESTIÓN REPRODUCTIVA REGISTRO DE GENEALOGÍA CUADERNO DE PASTOREO AUTOMÁTICO LOCALIZACIÓN GPS

Consúltanos tus dudas y pídenos un presupuesto sin compromiso.

AHORA SIN INVERSIÓN INICIAL. ¡ALQUILA NUESTROS COLLARES Y DESPREOCÚPATE! 644 586 245 hola@innogando.com Facebook: www.facebook.com/innogando Instagram: www.instagram.com/innogando vp041_anuncio_innogando.indd 125

www.innogando.com 19/10/2023 12:27:12

ESPECIAL: RECRÍA XOVENCA 930 929 935 925 954 927 953 938 956 952 939 920 951 921 949

NACEMENTO 21/09/2021 21/09/2021 20/09/2021 15/09/2021 17/09/2021 15/09/2021 17/09/2021 09/09/2021 20/09/2021 15/09/2021 14/09/2021 17/09/2021 13/09/2021 17/09/2021 20/09/2021

ENTRADA 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021 28/09/2021 05/10/2021 05/10/2021 05/10/2021

DÍAS ENTRADA PESO ENTRADA BOXES DÍAS DE VIDA KG GMD PREDESTETA 1400 42 E5 11/11/2021 5100 78 0,97 14,00 41 E5 11/11/2021 51,00 77 0,97 15,00 47 E6 11/11/2021 52,00 80 0,89 20,00 38 E5 11/11/2021 57,00 69 0,84 1800 42 E6 11/11/2021 5500 70 076 20,00 42,5 E5 11/11/2021 57,00 70 0,74 18,00 45 E6 11/11/2021 55,00 65 0,54 26,00 46 E6 11/11/2021 63,00 64 0,49 15,00 48 E6 11/11/2021 52,00 66 0,49 20,00 45 E6 11/11/2021 57,00 77 0,86 21,00 47 E6 11/11/2021 58,00 75 0,76 11,00 45 E5 11/11/2021 55,00 76 0,70 22,00 45 E6 11/11/2021 59,00 71 0,70 18,00 50 E5 11/11/2021 55,00 72 0,59 15,00 47 E6 11/11/2021 52,00 72 0,68 55,27 72,13 0,73

CASETA 76 76 76 77 77 77 78 78 78 79 79 79 80 80 80

AGRUPAMENTO

POSTDESTETA

3 LITROS/2 TOMAS

3 LITROS/2 TOMAS

ENTRADA

ÚLTIMOS 14 DÍAS *2 LITROS/2 TOMAS *1 TOMA DE 2 LITROS PREDESTETA PESADA

de forma segura deberiamos saber que cantidade de concentrado come e posteriormente a xata requirirá de maiores controis de crecemiento, incluso posdesteta, para verificar que os ritmos de crecemento non caen drasticamente desde a retirada do leite. Se estamos nun plano alto de leite poñamos 8 litros día, a desteta brusca é máis perigosa porque aínda que as ganancias medias durante a etapa láctea serán maiores que se administramos menos leite ao retirar o achegar poida que caian porque o consumo de penso non era suficiente.

A maioría das explotacións e na nosa experiencia optamos por unha desteta gradual, reducindo de forma paulatina ben o número de tomas e/ou a cantidade fornecida. A xata presenta menos estrés, necesitamos menos controis posdesteta e é máis seguro se non sabemos con exactitude que consumo de penso temos ao iniciar a baixada da cantidade de leite. O único inconveniente é que require de maior manexo.

PARTE III: DIFERENTES ESTRATEXIAS EN FASE DE LEITE ATA DESTETA Considerando todas as recomendacións expostas na fase de leite e na transición cara á desteta, temos dife-

rentes formas de manexar e diferentes planos de alimentación co mesmo obxectivo común: obter unha xovenca sa e funcional para producir moito leite ao menor custo posible.

RECRÍA CASTRO En Recría Castro as xatas se o peso de entrada é menor de 60 quilos e a idade menor de 45 días, permanecen nun box individual con auga e penso cun plano de alimentación de 3 litros /2 tomas con leite a 125g/l de concentración (só aumentada a 135g/l nos meses de inverno). Sacando unha listaxe das xatas maiores en idade ao redor dos 55 días de vida media iníciase o proceso de agrupamento desteta que durará máis ou menos en función desa pesada xa que non nos é fácil avaliar individualmente o consumo de starter. As xatas que non alcanzan unha pesada suficiente recolócanse noutro box coas que entraron en semanas posteriores.

O agrupamento para predesteta realízase en grupos de 3 ou 4 animais segundo a localización dispoñible (casetas ou currais), pero sempre se tenta homoxenizar agrupando os animais en función do seu peso en predesteta e Ganancia Media Diaria (peso predesteta-peso entrada/días transcorridos), de forma que os animais atrasados con menores GMDS

e/ou que pasaron por unha patoloxía van xuntos e dáselles leite máis tempo.

Na fase de agrupamento o penso é o mesmo e incorpórase a forraxe.

Na desteta gradual que seguimos, establecemos un sistema de pulseiras, de forma que a pulseira azul indica 3L/2 tomas, a pulseira verde 2L/ 2 tomas e sen pulseira pero con soporte de biberón 2L/1 toma paso previo á semana de desteta onde se pesa o día que se saca o leite por completo.

Neste exemplo de agrupamento semanal, a caseta 76 e a 79 quedan cunha pulseira azul, co que xatas agrupadas estarán unha semana máis 2 tomas 3 litros e á semana seguinte baixarán cambiando a pulseira a verde, mentres que ás casetas 77 e 80 se lles colocarán dous azuis, co que estarán dúas semanas con 2 tomas 3 litros, e á caseta 78, onde se agruparon animais con baixas GMD e peso medio de 65 quilos, que moi probablemente estiveron enfermas, colócanselle 3.

Completada a desteta gradual, realízase a pesada de desteta. Se esta é inferior a 85 quilos prolóngase unha semana máis o leite, desta forma reforzamos animais que se cadra non estaban preparados para a desteta. Esta pesada tamén nos volve permitir homoxenizar lotes para que, agrupadas por peso,

126 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_rogelioGrille_galego.indd 126

26/10/23 17:01

ESPECIAL: RECRÍA

POSDESTETA AGRUPAMENTO SEMANA 2.ª, 3.ª, 4.ª: 3 L-2 L-3 L

ENTRADA

SEMANA 1.ª: 2 L-2 L-2 L

SEMANA 5.ª: 3 L-3 L SEMANA 6.ª: 2 L-2 L SEMANA 7.ª: 2 L

tada de media con 86,57 días 103,56 quilogramos de peso e a GMD desde a entrada á desteta en 860 g/día tomando leite en media 64,40 días no centro.

Representación do esquema de leite na opción A

GANXABAR

continúen tomando penso, de media 46 días máis ata baixada a naves con mestura unifeed na ración (132 días de vida, 158 quilogramos e GMD 1,18 kg/día).

Analizando todos os datos do ano 2021, de media as xovencas entraron ao centro con 22 días de vida 48,8 kg de peso e 83,10 cm de alzada a grupa (se só consideramos as que entran a box, a media sitúase en 19,24 días de vida, 46,6 kg de peso e 82,2 cm de altura). Foron pesadas na predesteta no momento do agrupamento con 56,75 días de vida e 72,76 kg de peso cunha ganancia de peso media ata ese momento de 700g/día. Continuaron de media tomando leite outros 28 días, momento no cal se lles retira e se pesan, a GMD desde o agrupamento ou predesteta ata a desteta real sitúase en media anual en 1.060 g/día.

En Recría Castro, considerando o ano 2021, traballamos con datos de 1.206 xatas de 58 explotacións de orixe e obtivemos unha xovenca deste-

En Ganxabar as xatas entran aloxándose individualmente en box con auga e penso cun plano de alimentación láctea en tres tomas cunha fase de ascenso a primeira semana, outra de mantemento durante tres semanas e outra de baixada afectando a número de tomas e cantidade. Na semana 8.ª non toman leite pero permanecen aloxadas en box; transcorrida esta semana onde consomen só auga e penso agrúpanse e pésanse.

En Ganxabar no ano 2021 traballamos con datos de 493 xatas de 7 explotacións de orixe que entraron de media no ano 2021 con 25,27 días e 49,64 quilogramos de peso para obter unha xovenca destetada de media que con 84,22 días pesa 98,04 quilogramos de peso e o seu GMD desde a entrada á desteta é 830 g/día tomando leite en media 52 días no centro.

DISCUSIÓN Considerando a fase de leite temos dúas estratexias: a de Recría Castro (estratexia A con con 2 tomas máximo 6 litros/día) e a de Ganxabar (estratexia B con tres tomas máximo 8 litros/día).

Representación do esquema de leite na opción B

Recría Castro coas xatas aloxadas de media 36 días desde a chegada en box individual e outras 4 semanas de media aloxadas en grupos ata a desteta con pesada ese día e Ganxabar cunha estancia completa en box individual ata desteta, onde, tras permanecer unha semana máis, se pesan.

Os resultados permítennos obter unha xovenca que dobra o peso vivo, cunhas GMD aceptables superior a 0,82 en media (0,86 pero a máis idade de desteta en Recría Castro fronte a 0,83 pero a menos idade de desteta en Ganxabar).

Imos, pois, estimar con que consumo de leite alcanzamos este obxectivo, isto

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 127

vp041_especialRecria_rogelioGrille_galego.indd 127

26/10/23 17:01

ESPECIAL: RECRÍA

é calculable porque sabemos o plan nutricional que seguen no centro e os días medios de leite, e o consumo na explotación de orixe estandarizámolo a 2 tomas 3L como leite de vaca, que traducido a gramos serán 125 g/l.

Datos medios ano 2021

Días de alta á entrada Estimación do consumo de leite en orixe Días con leite no centro ata desteta Estimación de consumo de leite en centro kg totais de leite/xata

Recría Ganxabar - B Castro - A 86,57 días 84,22 días | |103,56 kg 98,04 kg 22,17

25,27

25,38 kg

27,70 kg

64

52

44,29 kg

36,75 kg

69,67 kg

64,45 kg

Vemos que a grandes liñas o consumo de leite por xata é alto en ambos os casos, pero a estratexia de Recría Castro reparte eses quilos en maior tempo de vida sen chegar a alcanzar picos diarios de consumo de leite tan altos como na estratexia B. Isto implica que se pesásemos tamén con 56 días de vida as xatas de Ganxabar como facemos en Recría Castro coa pesada de agrupamento seguro as medias en peso serían maiores xa que están a tomar máis leite. Con todo, en Recría Castro cremos que compensamos o menor ritmo de crecemento inicial co agrupamento que favorece o consumo de penso, porque se non non é posible igualar o peso aos 90 días en ambos os sistemas.

Doutra banda, posto que as orixes das xatas son máis diversos en Recría Castro, con rutas de recollida que ás veces non se repiten ata pasadas as dúas semanas, expúxose neste centro traballar máis que por semanas de entrada, por días de vida. Os resultados expostos na táboa de abaixo mostran que facendo así se homoxeniza máis os animais á desteta, dando máis leite ás que máis o necesitan porque ao dispor do control de peso ao agrupamento podemos saber como van os ritmos de crecemento e cales necesitan máis leite. No cadro podemos ver que animais que entraron con menos de 40 quilos con desteta no ano 2021 houbo 209 e que chegaron practicamente á media de quilogramos á desteta; iso si, necesitando algo máis días de dez días de leite de media, o que non ocorre nun sistema de semanas plan de alimentación máis estandarizado a semanas de estancia. De todos os xeitos non se ten en conta que estes ani-

DESTETAS RECRÍA CASTRO 2021 Media Animais con entrada <= 40 kg Animais con entrada > 50 kg- BOX DESTETAS GANXABAR 2021 Media Animais con entrada <= 40 kg Animais con entrada > 50 kg- BOX

Número

Día na entrada

Peso Estatura entrada entrada

Días en desteta

Peso desteta

1.206

22,17

48,80

82,90

86,57

103,56

Días con leite no centro 64,40

209

15,72

37,55

79,57

91,20

102,27

75,47

0,86

273

24,15

58,88

84,95

83,03

103,86

58,88

0,85

Número

Día na entrada

Peso Estatura entrada entrada

Días en desteta

Peso desteta

493

25,27

49,64

85,96

84,22

103,56

Días con leite no centro 58,94

58

17,10

37,81

81,64

81,63

89,41

64,53

0,81

172

33,98

56,94

88,74

88,58

105,45

55,38

0,88

mais de menos de 40 quilogramos son máis susceptibles de ser baixa, xa que aquí só se teñen en conta os que chegaron á desteta.

Se consideramos que a desteta é unha das situacións máis estresantes na vida dunha xovenca, o agrupamento das xatas previo a esta, para a minimización de devandito estrés e a imitación comportamental entre xatas que incrementa o consumo de penso e forraxe resulta claramente beneficioso. Ademais, o agrupamento está en liña coas demandas en canto a benestar animal recomendado por algúns autores a partir das 6 semanas, e mesmo antes, e sendo necesario en protocolos de benestar antes das 8 semanas (56 días).

CONCLUSIÓNS Pretendemos resumir a presente exposición dicindo que é posible chegar a unha desteta correcta cuns crecementos adecuados, de moi diferentes formas, respectando os principios da fisioloxía da xata, coñecendo aquilo que favorece a súa transición a ruminante e evitando prácticas estresantes ou de mal manexo que comprometan a súa saúde e o correcto desenvolvemento ruminal. Ás veces, o debate céntrase erroneamente en que é mellor darlle tres tomas a unha concentración alta porque así obteremos mellores ritmos de crecemento, o cal é verdade, pero, se non temos un desenvolvemento ruminal adecuado, podemos perder na posdesteta parte da ganancia da etapa láctea, é dicir, perdemos eficiencia.

Gran parte do éxito da etapa láctea está en como facemos a transición e talvez unha xovenca alimentada de forma máis “modesta” en canto a leite se refire cun bo manexo polo incremento de consumo total de materia seca pode chegar a ser máis eficiente.

GMD 0,86

GMD 0,83

Do mesmo xeito, é importante adaptarse a un espazo de custos cambiante e optimizar a estratexia en cada momento, sen perder de vista o obxectivo de conseguir unha xovenca sa e funcional.

A evidencia recente suxire que o crecemento previo á desteta, e non a cantidade de leite, xa sexa influenciado pola inxestión de leite, a inxestión de concentrado, o medio ambiente ou a saúde, ou todos no seu conxunto, inflúen na produción futura de leite.

BIBLIOGRAFÍA

Bittar CMM, Gallo MP, Silva JT, de Paula MR, Poczynek M, Mourão GB. Gradual weaning does not improve performance for calves with low starter intake at the beginning of the weaning process. J Dairy Sci. 2020 May;103(5):46724680. doi: 10.3168/jds.2019-17614. Epub 2020 Mar 12. PMID: 32173018.

Costa JHC, Meagher RK, von Keyserlingk MAG, Weary DM, 2015. Early pair housing increases solid feed intake and weight gains in dairy calves. J Dairy Sci 98, 6381–6386.

Costa JHC, von Keyserlingk MAG, Weary DM, 2016. Invited review: Effects of group housing of dairy calves on behavior, cognition, performance, and health. J Dairy Sci 99: 2453-2467.

Charlton, S. J. (2009). Calf Rearing Guide.

Practical and easy to use. Context Steele, M. A., Doelman, J. H., Leal, L. N., Soberon, F., Carson, M., & Metcalf, J. A. (2017).

Abrupt weaning reduces postweaning growth and is associated with alterations in gastrointestinal markers of development in dairy calves fed an elevated plane of nutrition during the preweaning period. Journal of Dairy Science, 100(7), 5390-5399. https://doi.org/10.3168/ jds.2016-12310 Van Niekerk, J. K., Fischer-Tlustos, A. J., Wilms, J. N., Hare, K. S., Welboren, A. C., Lopez, A. J., Yohe, T. T., Cangiano, L. R., Leal, L. N., & Steele, M. A. (2021). ADSA Foundation Scholar Award: New frontiers in calf and heifer nutrition—From conception to puberty. Journal of Dairy Science, 104(8), 8341-8362. https://doi. org/10.3168/jds.2020-20004 Vivares Martínez, Gonzalo (2020). Caracterización de lactoreemplazantes comerciales en la alimentación de terneros mamones: recomendaciones de dosificación según su osmolaridad Trabajo Fin de Grado, E.T.S. de Ingeniería Agronómica, Alimentaria y de Biosistemas (UPM) <https://oa.upm.es/view/institution/Agronomica/>, Madrid.

128 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_rogelioGrille_galego.indd 128

26/10/23 17:01

Smart DCT, a nova ferramenta de Virbac que axuda ao veterinario co secado selectivo

EN VÍDEO

Smart DCT é unha app coa que os clínicos poden definir o punto de corte adecuado para poñer en práctica un tratamento de secado selectivo do xeito máis sinxelo e seguro

Nos últimos tempos estase buscando unha redución do uso de antibióticos nas ganderías. Estes adóitanse destinar, no caso do sector leiteiro, ao secado. Coa recente entrada en vigor da obrigatoriedade de realizar o secado selectivo, e co obxectivo de facilitarlles este traballo aos veterinarios, Virbac acaba de lanzar unha nova aplicación: Smart DCT.

Nos últimos meses, Virbac estivo presente en reunións como o Congreso Anembe co obxectivo de estar ao lado do sector bovino, de maneira presencial, e poder presentar ferramentas que axuden ao veterinario de explotación coa situación actual que se está vivindo en España en relación ao uso de antimicrobianos.

“Un dos puntos clave no sector leiteiro está no tema dos antibióticos, na saúde do ubre.

vp041_publirreportaxe_virbac_smartdct_galego.indd 129

Onde máis se adoitaban empregar, ata agora, era no secado”, expuxo Mikel Imaz, responsable de Márketing de Animais de Produción en Virbac. Coa nova lei, o secado selectivo xa é obrigatorio para todo o mundo, co cal é interesante contar con aplicacións como Smart DCT, que axuden a dar o paso da maneira máis cómoda.

Imaz explicou que medidas están poñendo en marcha desde a compañía con respecto a este asunto: “Nós intentamos dar ferramentas ao veterinario para que poida saber máis ou menos cales son os seus puntos de corte ou onde pode establecer os seus criterios para levalo a cabo o mellor posible”.

Con Smart DCT, a través dos parámetros que cada veterinario ou gandeiro ten na súa explotación, pódese ver se as variables que se están utilizando para o secado selectivo son as adecuadas ou non.

“A nosa aplicación mide a prevalencia de infeccións intramamarias tendo en conta os datos de control leiteiro. Desta

PROBA SMART DCT

maneira, é posible saber cal vai ser o número de células somáticas que é óptimo para decidir se unha vaca vai a secado selectivo ou se necesita antibiótico para facer o secado”, indicou Imaz.

26/10/2023 13:38:45

DAVID HERNÁNDEZ (ÁVILA)

“Levo ligado a este mundo desde que empecei a andar.

Para min é unha forma de vida” Dunha pequena localidade da provincia de Ávila, Hoyos del Collado, é David Hernández, gandeiro por tradición e por vocación. Tras traballar un tempo nun taller deuse conta de que o que de verdade lle enchía era a gandería da súa familia e deixou todo por dedicarse a ela. A día de hoxe suma un rabaño dunhas cen cabezas e neste capítulo de #YoSoyCampo comparte cales son os seus principais retos.

Sempre quixeches dedicarte á gandería?

A miña familia tivo animais toda a vida, aínda que non en gran cantidade como agora, porque antes non había tantísimos recursos.

O meu avó tiña vacas. Do meu avó pasaron ao meu pai, do meu pai a min e así sucesivamente os anos que poidamos seguir aguantando.

Eu estaba a traballar nun taller e deixei aquilo porque a min o que me enchía era isto. Levo ligado a este mundo desde que empecei a andar. Para min é unha forma de vida.

Como é a túa rutina como gandeiro?

Neste traballo non tes un día a día fixo, cunha ruta por así dicilo. Un día pódeste atopar unha cousa e ir ben e outro atópaste con outra e botas toda a xornada.

A que retos te estás enfrontando?

Os principais problemas que temos hoxe en día son, máis que nada, coa Administración, porque nos pon moitas trabas para todo. Nós, por exemplo, somos transhumantes e para subir e baixar de Estremadura obrígannos a facer unha proba de saneamento de pel e, este ano, mesmo de sangue. Poñen dificultades para vender xatos, para todo...

Non entenden que non podemos estar todos os días cercando estes animais en currais, máis que nada porque non somos tanta xente para poder movelos como queremos.

Como cambiou a profesión nestes últimos anos?

Cambiou bastante, a peor e a mellor. Antes había tres ou catro vacas en cada casa, que era o que se podía ter e, agora, con axudas e subvencións, pódense ter máis animais.

Agora mesmo temos un cento máis ou menos.

Como ves o futuro e que lle dirías a unha persoa nova que queira dedicarse a isto?

O futuro é un pouco incerto polo que xa comentei, porque poñen moitas trabas, pero esperemos que se poida ir solucionando todo para poder ter un futuro un pouco mellor; se non, isto vaise acabar.

En sitios coma este, cada vez hai menos poboación. Na miña aldea non chegamos a trinta persoas e, se cada vez poñen máis problemas, a xente vaino deixando, vai desaparecendo e a xente nova non se inicia neste sector, porque non é rendible.

Con todo, hai mozos que se queren dedicar a isto, non moitos, non tantos como nos gustaría, pero si que van animándose. Iso si, necesitan ter axuda dos seus pais ou de familiares que xa teñan animais porque, se non, non é viable.

Se tivese que animar a alguén, diríalle que neste traballo agora mesmo tes moita liberdade, vas ao teu aire. Os problemas que vos comentei antes vanse levando, pero aquí o mellor é a comodidade e o pracer de estar a gusto aquí, na natureza, nunha paisaxe coma esta. Isto nunha cidade non o vas ter, non se pode comparar.

#YoSoyCampo ¿TE UNES?

vp041_publirreportaxe_virbac_galego.indd 130

25/10/2023 17:23:17

SU VIDA DEPENDE DE TÍ.

TU NEGOCIO DEPENDE DE ELLOS. UNA SOLA DOSIS PUEDE PROTEGER A AMBOS.

Bovisan ® Diar, vacuna de 1 sola dosis, frente a diarreas neonatales de terneros, con una respuesta inmunitaria rápida y duradera.

PARA VACAS DE LECHE Y DE CARNE

BOVISAN® DIAR - Emulsión para inyección. Composición: Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml. Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes). Indicaciones de uso: inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino. La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas: Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera: Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP. Titular: FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda). Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario.

En caso de duda consulte con su veterinario.

vp041_publirreportaxe_virbac_galego.indd 131

25/10/2023 17:23:31

ESPECIAL: RECRÍA

Prácticas de manexo no cruzamento de leite x carne Neste artigo revisamos as actuais prácticas de manexo no uso de seme de touros para carne en vacas leiteiras, ademais de resaltar algunhas das principais diferenzas produtivas e reprodutivas entre xatos leiteiros e mestizos.

Marcos Inácio Marcondes1, Luiza Carneiro da Silva2, Jessica Marcela Vieira Pereira3 Profesor asistente, Dpto. Ciencias Animais Nutrición do Gando Leiteiro, Universidade de Washington 2 Universidade Federal do Norte de Tocantins, O Brasil 3 Universidade Federal de Vicosa, O Brasil

1

INTRODUCIÓN

O

s ingresos das granxas leiteiras proveñen case na súa totalidade da venda de leite, pero a venda de xatos tamén é unha fonte importante de ingresos para estas industrias. Con todo, o escenario financeiro coa venda de xatos é desafiante, xa que os seus valores exhiben amplas flutuacións. Este escenario require desenvolver unha forma de sacar estes animais da

granxa dunha maneira económica e socialmente responsable.

As tecnoloxías reprodutivas tamén están a evolucionar para satisfacer as necesidades da industria láctea. Os produtores de leite están a aproveitar os avances en tecnoloxía da reprodución e xenética, para maximizar os seus rendementos. O uso de seme sexado permítelles aos produtores seleccionar de que animais se crearán futuros substitutos,

o que dá como resultado unha maior oferta de xovencas de substitución e acelera a ganancia xenética, o que en consecuencia aumenta o sacrificio voluntario. Isto crea unha oportunidade para mellorar a desexabilidade da proxenie destinada aos sistemas de alimentación, mediante o cruzamento de touros de carne con femias que xa non se necesitan, para proporcionar futuras xovencas de substitución.

132 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 132

26/10/23 16:56

ESPECIAL: RECRÍA

Figura 1. Uso de seme sexado e seme de gando de carne en vacas leiteiras dos Estados Unidos

Inseminaciones (%)

A INFLUENCIA POSITIVA DESES CRUZAMENTOS RESULTA NUNHA MELLOR SAÚDE ANIMAL [...] EN COMPARACIÓN CO GANDO DE LEITE PURO, O QUE FAI A PRÁCTICA DE CRUZAMENTO DE CARNE X LEITE MOITO MÁIS SOSTIBLE

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

0,0

0,0 0,2 0,7

1,3 1,8 10,7 30,8

Seme de carne Seme de leite convencional Seme de leite sexado 0,4

0,7

1,0

2,0

2,5

3,7

6,6

0

201

1

201

2

201

3

201

4

201

5

201

201

8,5

6

9,8

13,4

7 2018 2019

201

Adaptado de Pereira et al., 2022

As vendas de seme de gando de carne nos Estados Unidos aumentaron de 2,54 millóns de doses en 2017 a 7,20 millóns de doses en 2020, proporcionalmente á diminución nas vendas de seme de gando leiteiro de 23,2 millóns de doses en 2017 a 18,3 millóns de doses en 2020 (NAAB, 2021). Este incremento está asociado ao uso de seme de bovinos de carne en vacas leiteiras (McWhorter et al., 2020; Pereira et al., 2022) xa que máis do 90 % das femias de carne en Estados Unidos se cruzan exclusivamente por monta natural (USDA, 2020). Na figura 1

obsérvase o aumento do uso de seme de gando de carne en vacas leiteiras.

A segunda vantaxe máis importante percibida foi o control do stock de xovencas (69 %), xa que a eficiencia tecnolóxica no manexo reprodutivo do gando leiteiro resultou nun número excesivo de xovencas de substitución.

Por tanto, o interese no uso de seme de touros de carne en femias leiteiras parece estar a aumentar a nivel mundial, como unha estratexia para mellorar a rendibilidade das granxas e unha opción para axustar a xerencia dos rabaños de xovencas.

Betimax RDS:

Suspensión de la lanza por láminas parabólicas

Caja pintada o galvanizada

Sistema «ras del suelo» 17 cm y puertas traseras de apertura total

Barreras a elegir: • Giratorias • Sobre rieles • Telescópicas

SCAN ME

¡UN TRANSPORTE SEGURO Y CONFORTABLE!

HOMOLOGACIÓN

167/2013

www.joskin.com

136B

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 133

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 133

26/10/23 17:44

ESPECIAL: RECRÍA

As femias con menor valor xenético para as características de rendemento leiteiro esperadas, cando non se consideran o suficientemente boas para producir substitucións para o rabaño leiteiro, poderíanse cruzar co gando de carne. Esta estratexia de melloramento con xatos mestizos de carne e leite conduciría a un aumento da ganancia xenética no rabaño e a un maior valor dos xatos excedentes utilizados para a produción de carne (McCullock et al., 2013; Li e Cabrera, 2019; Ettema et al., 2017). Ademais, sábese que un xato mestizo de carne e leite pode producir características de canal e carne satisfactorias para os consumidores (Domingo et al., 2015).

Os prezos dos xatos mestizos de carne e leite teñen un valor de mercado máis alto, con informes de US$ 125 a US$ 254/cabeza (Reynold Livestock Market, 2021) en comparación cos prezos dos xatos Holstein que estarían entre US$15/cabeza a US$150/cabeza (Farmers Livestock Market, 2021). Se se venden cun día de idade, os xatos mestizos de carne e leite aumentan os ingresos do rabaño por riba do custo do seme, especialmente se se establecen contratos con granxas de cría de xatos (Li e Cabrera, 2019). Con todo, cómpre considerar a facilidade de parto e a fertilidade do touro para obter resultados positivos adicionais usando o seme de vacúns de carne en rabaños leiteiros.

Por tanto, o obxectivo deste artigo é revisar as prácticas actuais de manexo usando seme de touros de carne en vacas leiteiras, ademais de resaltar algunhas das principais diferenzas produtivas e reprodutivas entre xatos leiteiros e mestizos.

TENDENCIAS GLOBAIS A contribución do rabaño leiteiro á produción total de carne bovina de moitos países pode ser substancial, superando, a miúdo, a contribución do respectivo rabaño bovino nacional (Berry, 2021). A carne de gando leiteiro (incluíndo os animais leiteiros e as vacas de descarte) representa do 20,5 ao 22,7 % da produción de carne de res dos Estados Unidos (DelCurto et al., 2017). En Nova Zelandia o 65 % da produción de carne de res por volume orixínase directa ou indirectamente de rabaños leiteiros (Morris, 2008).

Nalgúns estados como Michigan, por exemplo, a contribución do leite na produción de carne de res pode chegar ata o 80 % nalgúns mercados locais (Gould e Lindquist, 2018).

En Suecia o 60 % da carne de vacún producida provén de vacas leiteiras de descarte ou das súas crías (Federación de Agricultores Suecos, 2019) e o 80 % da carne vacúa producida en Finlandia procede de rabaños leiteiros (Niemi e Ahlstedt, 2015). En Rusia, este número alcanza o 87 % (Legoshin e Sharafeeva, 2013). En investigacións realizadas nos países nórdicos desde o ano 2000, obsérvanse tendencias anuais que mostran un número crecente de xatos mestizos carne × leite, nacidos na década máis recente, especialmente en Dinamarca (Davis et al., 2019). No norte de España, o 20,2 % das primeiras inseminacións de vacas Holstein foron con touros de carne (Fouz et al., 2013).

O crecemento dos xatos Holstein de engorde é xeralmente máis consistente que o das razas de carne convencionais, pero por encima das 1.000 libras de peso vivo, a conversión alimenticia para os xatos Holstein é menos eficiente, cunha porcentaxe de rendemento 6-8 % menor (Grant et al., 1993). Por tanto, o cruzamento de carne x leite dá como resultado un canal de calidade media superior á carne de vaca leiteira, estando este método en aumento a nivel mundial.

Berry e Ring (2020) relataron que o 53 e o 32 % dos cruzamentos de razas de carne con femias Holstein-Friesian en Irlanda se realizaron con touros Angus e Hereford, respectivamente. Dunha investigación con 69 produtores de leite dos EE. UU. (dos cales 45 responderon se usan ou non razas de carne), o 62 % afirmou que usou touros Angus (Halfman e Sterry, 2019). Baseado nun conxunto de datos de inseminación artificial de EE. UU., McWhorter et al.

(2020) informaron que o 95,4 % das inseminacións de touros de carne cruzados con vacas leiteiras foron de touros Angus. Debido á superioridade media na facilidade do parto e na calidade da carne, xustifícase o predominio pola elección desta raza (Berry, 2021).

Segundo Berry (2021), debido a esta gran e crecente contribución do rabaño leiteiro á produción de carne bovina en moitos países, os rabaños de carne poden estar baixo unha ameaza adicional, xa que tenden a ser menos competitivos en termos de uso da terra e residen predominantemente en áreas marxinais; os países poden estar baixo unha presión cada vez maior para usar estas terras coma un vehículo para o secuestro de carbono para

SÁBESE QUE UN XATO MESTIZO DE CARNE E LEITE CONDUCIRÍA A UN AUMENTO DA GANANCIA XENÉTICA NO RABAÑO

134 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 134

26/10/23 16:57

vp041_pub_fima.indd 135

19/10/23 21:43

ESPECIAL: RECRÍA

cumprir cos obxectivos establecidos no Acordo de París sobre a acción climática e calquera tratado futuro deste tipo.

DESEMPEÑO ESPERADO O obxectivo de cruzar touros de carne con vacas leiteiras que non se necesitan para xerar substitucións (é dicir, excedentes aos requirimentos ou xeneticamente inferiores) é lograr un aumento no valor da descendencia en comparación cos xatos leiteiros puros, coma unha estratexia para aumentar o valor do xato, maximizando o beneficio posterior da femia lactante, xa que as crías mestizas se aproximan aos requirimentos da industria cárnica.

Unha análise dos rexistros de poxas canadenses indicou que, de media, os xatos mestizos carne x leite se venderon por C$30, C$92 e C$140 máis que os xatos Holstein, Pardo Suízo e Jersey, respectivamente (Wilson et al., 2020).

En modelos que mostrearon rabaños leiteiros nunha rexión de Alemaña, a incorporación de seme bovino de carne incrementou a ganancia media por vaca cando se comparou co uso exclusivo de seme de gando leiteiro convencional; os rabaños que utilizaron seme de bovino leiteiro sexado e seme bovino convencional tiveron un beneficio medio por vaca aínda maior (Pahmeyer e Britz, 2020).

Mc Hugh et al.(2010) a partir dunha análise de prezos de 53.838 xatos novos (<12 semanas de idade) nacidos de vacas leiteiras relataron un valor maior dos xatos machos de razas de carne en comparación cos xatos machos de razas leiteiras. Con todo, con base nunha análise de 117.593 rexistros de canais de proxenie de vacas leiteiras, Berry et al. (2018) documentaron un valor maior do canal dos cruzamentos de Angus x raza de leite en comparación cos animais leiteiros de raza pura ou os cruzamentos de leite x leite.

A influencia positiva destes cruzamentos dá como resultado unha mellor saúde animal, menos perda por mortalidade, maior eficiencia alimenticia e maior rendemento do canal en comparación co gando leiteiro puro, o que fai que o cruzamento carne x leite sexa moito máis sustentable. O gando de carne orixinado de razas leiteiras mostra beneficios adicionais, como a redución da pegada ambiental, xa que produce un 29 % menos de emisións de gases de efecto invernadoiro en comparación co sistema de produción de gando de carne por kg de canal (Van

Selm et al., 2021). Isto débese a que son un subproduto das vacas que provén leite para a venda de xatos para a produción de carne, pola mesma cantidade de materia seca consumida.

Con respecto ao desempeño no crecemento e ás características do canal, Jaborek et al. (2019) investigaron a implementación dunha estratexia de cruzamento carne x leite con vacas Jersey. A investigación realizouse con xatos mestizos Jersey procreados por touros Angus, SimAngus e Red Wagyu, observando maior ganancia media diaria, peso corporal final e consumo de materia seca, en comparación cos xatos Jersey puros. Os xatos mestizos de Jersey presentaron un maior peso do canal quente, puntuacións de marmóreo máis altas e menos graxa renal en comparación co Jersey puros. Os cruzamentos SimAngus x Jersey e Red Wagyu x Jersey tiveron un maior rendemento de canal en comparación cos mestizos Angus e os xatos Jersey puros (57,6 e 57,3 vs. 54,7 e 54,0%, respectivamente).

PÓDESE AFIRMAR QUE UNHA VANTAXE MENCIONADA DOS CRUZAMENTOS DE CARNE CON LEITE É O AUMENTO DA GANANCIA MEDIA DIARIA (GMD) EN COMPARACIÓN COS LEITEIROS DE RAZA PURA

PRÁCTICAS NO USO DO CRUZAMENTO CARNE X LEITE A través de investigacións e entrevistas, co obxectivo de describir prácticas reprodutivas usando seme de bovinos de carne en vacas leiteiras, con produtores de California, maior estado produtor de leite dos Estados Unidos, Pereira et al. (2022) informaron que a maioría dos produtores entrevistados en tres rexións diferentes do estado utilizan seme de vacún de carne en vacas leiteiras (81 %) e que 4,7 % dos enquisados planean utilizar este método en futuras producións leiteiras.

Entre as principais vantaxes de utilizar esta práctica reprodutiva, o 78 % dos enquisados mencionaron a ganancia extra. Con todo, é importante salientar que a vantaxe económica de utilizar gando de carne na produción de leite dependería do desempeño reprodutivo do rabaño, da expectativa de vida das vacas, dos custos do seme sexado de razas de leite e do seme dos touros de carne (Pahmeyer e Britz, 2020), e das condicións de mercado, coma o prezo das xovencas e do xato mestizo dun día (Li e Cabrera, 2019).

A segunda vantaxe percibida máis importante foi o control do stock de xovencas (69 %), xa que a eficiencia tecnolóxica no manexo reprodutivo do gando leiteiro deu como resultado

136 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 136

26/10/23 16:57

ESPECIAL: RECRÍA

OS RESULTADOS DOS MODELOS ECONÓMICOS AVALIANDO DIFERENTES ESTRATEXIAS REPRODUTIVAS SUXIREN QUE O BENEFICIO DE IVP-ET DEPENDE DO CUSTO TOTAL POR TRANSFERENCIA CANDO SE USA UN RABAÑO CON BO RENDEMENTO REPRODUTIVO

un número excesivo de xovencas de substitución. Debido a isto, criar xovencas de substitución en exceso nas condicións actuais do mercado pode xerar perdas económicas e aumentar as taxas de descarte para acomodar o exceso de xovencas, o que non é unha decisión económica ideal (De Vries, 2017).

A mellora xenética do rabaño tamén se percibiu como unha vantaxe adicional do uso de razas de carne na produción leiteira (37 %) e, neste estudo, os gandeiros informaron que utilizaron a selección xenómica para a elección de vacas que recibirían seme sexado de razas leiteiras e seme de razas de carne. Esta estratexia aumenta a ganancia xenética ao reducir o atraso xenético do rabaño debido ao uso de seme leiteiro en xovencas e vacas xeneticamente superiores (Ettema et al., 2017; De Vries, 2019).

A maioría dos enquisados (58 %) comezaron a usar seme bovino nos últimos

3 anos e o 34 % dos enquisados estaban a reproducir máis do 30 % de todas as vacas elixibles con seme de razas de carne. Os resultados deste estudo demostraron o amplo uso do seme de bovinos de carne en rabaño s leiteiros.

CRITERIOS UTILIZADOS NA SELECCIÓN DE VACAS Os criterios para a selección de vacas para reprodución con seme sexado e seme de vacúns de carne infórmanse na investigación de Pereira et al.

(2022). En xeral, os principais factores que os produtores utilizaron para seleccionar vacas para reprodución con seme sexado de razas leiteiras foron o número de lactacións, o desempeño reprodutivo, as probas xenómicas e a produción de leite. Esta práctica utilízase principalmente en xovencas e vacas de primeira lactación. Segundo o desempeño reprodutivo, o 26,4 % dos produtores estaban a reproducir seme sexado de gando leiteiro nas súas vacas na primeira monta, 62,5 % no primeiro e segundo cruzamento, 6,9 % no primeiro, segundo e terceiro cruzamento, 2,8 % do primeiro ao cuarto cruzamento e o 1,39 % estaban a usar seme de bovinos de leite do primeiro ao quinto cruzamento ou máis.

Un total do 60 % dos produtores asociaron máis dun criterio para seleccionar as vacas elixibles para recibir seme de razas cárnicas. Para esta técnica, os criterios máis comúns reportados polos gandeiros foron desempeño reprodutivo, número de lactacións e produción de leite (figura 2). A maior porcentaxe de gandeiros (45 %) reportou iniciar a cría con seme de bovinos de carne na terceira monta, 18 % na cuarta e o 21 % desde a quinta monta en diante.

Figura 2. Criterios para a selección de vacas leiteiras para a reprodución con seme de bovinos de carne Porcentaxe de rabaños leiteiros 12 % 18 % 74 %

33 % 42 %

Entre os entrevistados, o 24,7 % asociou máis dun factor para a selección de seme de bovinos de carne.

Os principais factores que levaron á selección deste tipo de seme foron os seguintes: a preferencia da granxa de xatos, o custo do seme bovino e a facilidade de parto (figura 3). Entre os enquisados, o 9,4 % informou problemas usando seme de bovinos de carne nas leiterías. Entre os principais atópanse a fertilidade (55,6 %), o tamaño dos xatos (22,2 %) e as dificultades no parto (22,2 %).

Figura 3. Factores para a selección de seme de bovinos de carne en vacas leiteiras 21,60 %

42,30 % 42,30 %

Preferencia da granxa de xatos Custo do seme bovin Facilidade de partos Adaptado de Pereira et al., 2022

PREZO DO XATO MESTIZO LEITEIRO

Pereira et al. (2022) mencionan que a rexión do estado de California (11,8 %), os contratos con granxas de xatos (31,1 %) e a raza do rabaño (33,8 %), asociáronse ao prezo recibido polo xato mestizo, explicando o 76,7 % da variación observada no prezo do xato mestizo dun día.

No mesmo estudo, os autores observaron que, independentemente da raza do rabaño leiteiro, os xatos mestizos Angus x raza de leite, tiñan a maior variación de prezo nun día: de US$50/xato<a máis de US$250/ xato. A razón desta variación débese ao feito de que o seme Angus foi o máis utilizado polos entrevistados (89 %), seguido de Limousin (12 %), Wagyu (10%), Charolais (7 %), outros (5 %, Limflex, Stabilizer e Hereford) e Simmental (4 %).

54 %

Rendemento reprodutivo

Número de lactacións

Produción de leite

Probas xenómicas

Pedigree

Outros

Adaptado de Pereira et al., 2022

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 137

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 137

26/10/23 16:57

ESPECIAL: RECRÍA

McWhorter et al. (2020) informan que a razón pola cal os touros Angus contribúen na maioría dos cruzamentos de carne x leite nos Estados Unidos, é a énfase na cor da pelame.

A cor da pelame é un fenotipo básico que lles pode agregar valor aos xatos mestizos predestetados de carne x leite. O sistema de produción de carne de res dos EE. UU. xeralmente está disposto a pagar máis polos xatos de pelame negra, xa que teñen un maior potencial para gañar premios adicionais no sacrificio, se teñen os demais atributos para cualificarse no programa de carne de Angus certificada.

Dentro dos rabaños Holstein, os prezos dos xatos mestizos dun día oscilaron entre <US$50/xato e máis de US$250/xato, pero os prezos máis altos obtivéronse cando se utilizou seme de Wagyu e Charolais (máis de US$250). Para os rabaños de Jersey, os prezos dos xatos mestizos dun día estaban entre <US$50/xato e US$201-US$250/xato. Nos rabaños Jersey, o uso de seme Charolais produciu o mellor valor de mercado para o xato cruzado (de US$201 a US$250).

A ELECCIÓN DO TOURO Cando se utilizan cruzamentos de carne x leite para lograr fenotipos desexables que satisfagan as necesidades dos produtores de carne e de leite, débense utilizar criterios de selección internacionais. Necesítase un grande enfoque para proporcionarlle á leitería a xenética de carne ideal que complemente a influencia de crianza leiteira, sen sacrificar a fertilidade e a facilidade de parto.

Cabe destacar que o mellor touro para un escenario de cruzamento corte x leite debe seleccionarse para complementar as debilidades do xato leiteiro, e espérase que as diferenzas na proxenie sexan superiores para o peso á desteta, o peso ao ano e a calidade do canal (Basiel e Felix, 2022).

Con todo, antes de salientar as características de desempeño dos xatos, é importante que a selección de touros para os cruzamentos carne x leite se centre principalmente nos trazos de reprodución (Cauffman et al., 2019; Halfman e Sterry, 2019), xa que un dos problemas máis comúns reportados polos gandeiros leiteiros ao utilizar seme de touros de carne está relacionado co manexo

reprodutivo, tales como baixas taxas de concepción, tamaño dos becerros e dificultade no parto (McWhorter et al., 2020; Pereira et al., 2022).

Posteriormente, débese ter en conta o mérito do canal, tanto en termos de musculatura como de marmóreo.

Para que a sustentabilidade do mercado do cruzamento carne x leite poida lograr un produto de alta calidade que satisfaga as necesidades da industria cárnica para a eficiencia alimentaria en confinamento e na industria do matadoiro.

O índice de selección para cruzamentos de carne x leite en Irlanda pon aproximadamente a metade da súa énfase no parto e na duración da xestación, e a outra metade da súa énfase no crecemento e nos parámetros do canal (Berry et al., 2019).

Nos países escandinavos, desenvolvéronse dous índices para seleccionar touros para reproducirse con vacas leiteiras; o primeiro índice para as características relacionadas ao parto e o segundo para o desempeño do canal (Davis et al., 2019). Os parámetros xenéticos estímanse para unha variedade de razas de carne en poboacións de gando irlandeses e escandinavos, e os valores do índice pódense ponderar para as respectivas razas de carne e leite utilizadas nos cruzamentos (Berry et al., 2019; Davis et al., 2019).

Nos EE. UU. os índices de selección de touros para cruzamentos de carne x leite progresaron lentamente, aínda que algunhas organizacións privadas desenvolveron ferramentas para axudar na selección de touros de carne para cruzar con femias leiteiras. A facilidade de parto inclúese nos índices xunto co consumo diario e as características do canal, atributos economicamente relevantes para os sistemas de produción nos EE. UU. (Miller et al., 2021).

Como xa se informou neste artigo, unha vantaxe reportada dos cruzamentos de carne e leite é o aumento na ganancia de peso en comparación cos animais leiteiros de raza pura.

A raza de touros de carne pode afectar a ganancia de peso, o consumo de materia seca e a subseguinte eficiencia alimenticia dos xatos de carne x leite. Pahnish et al. (1969) analizaron o desempeño de cruzamento Pardo Suízo con diferentes razas de touros de carne e observaron que, mesmo antes da desteta, a

CABE DESTACAR QUE O MELLOR TOURO PARA UN ESCENARIO DE CRUZAMENTO CARNE x LEITE DEBE SELECCIONARSE PARA COMPLEMENTAR AS FEBLEZAS DO XOVENCO LEITEIRO

ganancia de peso dos xatos Charolais x Pardo Suízo foi 7 % maior que a dos xatos Angus x Pardo Suízo; as xovencas e xatos Charolais x Pardo Suízo foron 9 % e 10 % máis pesados á desteta que os xatos Angus x Pardo Suízo dos seus respectivos sexos. No mesmo estudo, os autores informaron de maneira similar que as xovencas Charolais x Pardo Suízo destetaron un 8 % máis pesadas que as xovencas Hereford x Pardo Suízo.

ANÁLISE DA RENDIBILIDADE ECONÓMICA Debido a que os xatos Jersey teñen un valor comercial baixo ou inexistente, os gandeiros adoptaron o uso de seme

138 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 138

26/10/23 16:57

Soluciones Solucionesmodernas modernaspara para proSoluciones modernas parapropro- S fesionales fesionales de de la la cría cría de de terneros terneros f fesionales de la cría de terneros

Ganar tiempo y flexibilidad

Más prestación

Terneros sanos

Trabajo más ligero

a r a p s a r o d a v o n n i s eId a s terneros u s y www.holm-laue.com usted Ganar Ganar tiempo tiempo y y flexibilidad flexibilidad

Más Más prestación prestación

Terneros Terneros sanos sanos

Trabajo Trabajo más más ligero ligero

Reducción de gastos

Reducción Reducción de de gastos gastos

sap s apraara a r r o o d d a a v v nono IdIedaesaisnin sussutsetrenrenreorsos yy www.holm-laue.com www.holm-laue.com usutsetded Delegado Miguel Sá: 00351919028774

Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • Teléfono: +49 4331 20174 - 0 • Correo electrónico: info@holm-laue.de

Cosmolabor: 964 139 487 •Alemania Parrondo Cabornero: 626 983 Luciano Fernández: 0034 626 983 049 Moorweg Moorweg 6 • 24784 6+351 • 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania • Teléfono: • Teléfono: +490034 +49 4331 4331 20174 20174 - 0 043 •-Correo 0 ••Correo electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de Jesmi: 0034 677 72 96 30 • Alberto Disega: 0034 670 286 215 • Albaitaritza: 0034 948 50 03 43 • Trivic: 0034 938 86 62 99 pub_holm_laue_castelan_ok.indd 97 vp041_holm_laue.indd 139

25/6/19 12:37 20/10/23 16:02

ESPECIAL: RECRÍA

Táboa 1. Resumo de estratexias utilizadas nunha simulación de 1.000 vacas leiteiras Jersey por orde de parto e número de reprodución Inseminación

Animais Xovencas

1.o parto

2.o parto

3.º + partos

ESCENARIO POR DEFECTO 1.º

Sexado

2.º

Sexado

3.º

Sexado

4.º

Sexado

5.º

Convencional

6.º

Convencional

Sexado

Sexado

Convencional

Sexado

Sexado

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

Convencional

A RAZA DE TOUROS DE CARNE PODE AFECTAR Á GANANCIA DE PESO, AO CONSUMO DE MATERIA SECA E Á SUBSEGUINTE EFICIENCIA DOS XATOS DE CARNE x LEITE

ESTRATEXIA SS¹:BS² 1.º

Sexado

Sexado

Sexado

Raza de carne

2.º

Sexado

Sexado

Sexado

Raza de carne

3.º

Sexado

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

4.º

Sexado

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

5.º

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

6.º +

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

1.º

Sexado

2.º

Sexado

Sexado

Sexado

Embrión

3.º

Sexado

Embrión

Embrión

Raza de carne

ESTRATEXIA IVP-ET³ BOVINA Sexado

Sexado

Embrión

4.º

Sexado

Embrión

Embrión

Raza de carne

5.º

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

6.º

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

Raza de carne

¹SS: seme sexado; ²CS: seme de carne; ³IVP-ET: transferencia de embrión in vitro; adaptado de Pereira, 2022

de razas de carne como estratexia para producir xatos con maior valor de mercado, aumentando así os seus ingresos debido á maior valorización dos xatos de leite cruzados con razas cárnicas, en relación aos puros desta raza (Li e Cabrera, 2019; Pereira et al., 2022). Pereira (2022) avaliou a viabilidade económica de estratexias de cría que combinan seme leiteiro convencional (SC), seme sexado (SS), seme de raza de carne convencional (RC) e embrións bovinos producidos in vitro (PIV-CHE) sobre a dinámica e rendibilidade de rabaños Jersey que producen xatos non substitutos, comercializando estes animais cun día de idade ou ata 180 kg.

Na investigación, Pereira (2022) variou a estratexia de cría por orde de reprodución e partos, custo de transferencia de embrións, prezo de mercado do xato e comercialización de bovinos Jersey x carne e razas puras de carne cun día ou con 180 kg. Desenvolveuse un modelo de cadea de Markov para avaliar o impacto das estratexias reprodutivas na dinámica e rendibilidade dun rabaño Jersey. O modelo so-

meteuse a restricións dun máximo de 1.000 vacas leiteiras para simular un rabaño establecido con restrición de sala de muxido. A táboa 1 describe o uso de SC, SS, RC e PIV-CHE en orde de parto e número de reprodución.

Simuláronse un total de 8 escenarios máis o escenario estándar (táboa 2), no que se executou o escenario estándar (SS:SC) para simular un rabaño Jersey utilizando só seme de razas de leite.

Logo, realizouse unha simulación da estratexia reprodutiva utilizando RC, onde todo SC foi substituído por RC (escenario 1-SS:RC). A seguinte estratexia foi a adopción da PIV-CHE bovinos, substituíndo algúns cruzamentos RC. Nestas estratexias, creáronse catro escenarios (2 a 5-SS:RC:PIV-CHE) cambiando o custo total da técnica PIV-CHE (US$85 ou US$ 170) e o prezo de mercado do xato puro ($200/cabeza ou $300/cabeza). Nos escenarios 6 a 8 simuláronse as estratexias de comercialización de animais mestizos Jersey x carne e carne puro (Angus) con 180 kg en lugar dun día de vida. Pereira (2022) utilizou unha ganancia de peso de 0,8 kg/d e 1,0 kg/d para o mestizos Jersey x carne e Angus

respectivamente; así, vendéronse con 190 ou 150 días de vida respectivamente, para chegar ao 180 kg.

O escenario 1 (SS:RC) en comparación co escenario estándar reduciu a produción de xatos machos Jersey puros en 83,5 % e aumentou o lucro por vaca leiteira por ano de US$133 a $238,8, o que resultou no escenario coa maior ganancia por vaca en lactación por ano (US$238,8) entre escenarios con venda de xatos dun día.

Comparando só os escenarios usando PIV-CHE, o escenario 3 (US$85/PIV-CHE, $300/xato puro de carne) tivo a maior ganancia por vaca en lactación por ano (US$206.8), seguido polo escenario 2 (US$85/IV-CHE, $200/xato puro de carne) cunha ganancia de US$170,8. O escenario 4, con custo da PIV-CHE de US$ 170, logrou a menor ganancia (US$62,1/vaca en lactación por ano) comercializando xato puro dun día de vida (US$ 200). A maior ganancia obtívoa o escenario que creou mestizos Jersey x carne a 180 kg (US$ 273,6; escenario 6), seguido do escenario 7 (US$ 261,6) cun custo PIV-CHE de US$85.

140 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 140

26/10/23 16:57

vp041_anuncio_agroseguro.indd 141

19/10/23 21:44

ESPECIAL: RECRÍA

Táboa 2. Descrición da análise de sensibilidade nun rabaño de 1.000 vacas Jersey lactantes Uso SS¹

Uso do CS² de leite

Uso de RC3

Uso do IVPET4 bovino

Custo IVP-ET

Prezo do xato de carne

Si

Si

Non

Non

.

.

Escenario 1 (SS:BS)

Si

Non

Si

Non

.

.

Escenario 2 (SS:BS:IVP-ET)

Si

Non

Si

Si

$85

$200

Escenario 3 (SS:BS:IVP-ET)

Si

Non

Si

Si

$85

$300

Escenario 4 (SS:BS:IVP-ET)

Si

Non

Si

Si

$170

$200

Escenario 5 (SS:BS:IVP-ET)

Si

Non

Si

Si

$170

$300

Si

Non

Si

Non

.

$620

Escenarios Normalizado Vendido cun día de idade

Vendido con 180 kg Escenario 6 (SS:BS) Escenario 7 (SS:BS:IVP-ET)

Si

Non

Si

Si

$85

$784

Escenario 8 (SS:BS:IVP-TE)

Si

Non

Si

Si

$170

$784

¹SS: seme sexado; ²SC: seme convencional; 3RC: seme de raza de carne; 4PIV-TE: transferencia de embrión in vitro; adaptado de Pereira, 2022

Figura 4. Retorno neto por xato vendido (custo para producir un xato-prezo de mercado) por escenario

As cores azuis representan animais comercializados cun día de idade e as cores vermellas representan animais comercializados con 180 kg. Para os xatos vendidos cun día de idade, o custo considerado foi o custo por preñez; para xatos vendidos con 180 kg, o custo utilizado foi o custo por preñez e o custo de crianza (Jersey-carne e carne puro). SS: uso de seme sexado; RC: uso de seme de raza de carne; PIV-CHE: embrións producidos in vitro

A figura 4, adaptada de Pereira (2022), mostra o retorno neto do custo para producir un xato mestizo de Jersey x carne e carne puro; prezo de mercado cun día de idade ou 180 kg segundo os escenarios de uso de SS:RC e SS:RC:PIV-CHE. O retorno económico considerando só o custo de produción de xatos mestizos Jersey x carne foi positivo entre os escenarios (comercialización ao día de idade ou cría ata 180 kg). Ao comercializar os xatos Jersey x carne e puros de carne cun día de idade, o rendemento neto máximo foi de US$67,4/animal (tenreiros mestizos Jersey x carne comercializado). O menor ingreso obtívose pola venda de animais de carne puros dun día de idade (US $170/ transferencia; US $200/tenreiro de carne puro). Os animais comercializados con 180 kg tiveron o retorno neto máis alto, nun rango entre US$120,0 a US$219,3.

Nas condicións actuais do mercado, os rabaños de Jersey poden mellorar a ganancia/vaca leiteira por ano utilizando SS para producir xovencas de substitución, e RC ou PIV-CHE para aproveitar os xatos de raza pura e cruzados de leite x carne. Os resultados dos modelos económicos que avalían diferentes estratexias reprodutivas suxiren que o beneficio da PIV-TE depende do custo total por transferencia cando se usa nun rabaño con bo desempeño reprodutivo. Por tanto, criar xatos mestizos Jersey x carne pode ser unha estratexia lucrativa e os produtores leiteiros deben avaliar a mellor opción para investir, xa que será un risco adicional producir animais de alta calidade para o mercado (Pereira, 2022).

PROBLEMAS E DESVANTAXES A pesar de que a venda de xatos mestizos é unha importante fonte de ingresos dentro das granxas leiteiras, e dunha

maior cantidade de xatos mestizos leiteiros ingresando ao mercado de carne (Basiel e Felix, 2022), a maioría das leiterías non coñecen ou non están interesadas en manexar mellor o acabado de nacer. Dado que a preferencia do manexo nunha granxa leiteira é sempre das xovencas de substitución, os xatos que non son de substitución (xovencas excedentes, xatos machos de raza de leite e xatos mestizos para carne) xeralmente tardan máis en recibir calostro despois do nacemento, ademais de recibir un volume menor en comparación cos de substitución. Isto conduce a niveis máis baixos de proteína sérica total (Renaud et al., 2020; Shivley et al., 2019). En consecuencia, será difícil alcanzar a cantidade mínima de inmunoglobulinas G (IgG) necesarias para evitar fallas na transferencia de inmunidade pasiva (FTIP) (Pereira, 2022).

A transferencia de inmunidade pasiva é un indicador importante do estado de saúde inmunolóxica dos xatos. Así, Pereira (2022) co obxectivo de avaliar a asociación da falla na transferencia

142 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 142

26/10/23 16:58

KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ LIDERANDO UNA

LIDERANDO UNA LIDERANDO GANADERÍA UNA MÁS SOSTENIBLE GANADERÍA GANADERÍA MÁS MÁS SOSTENIBLE SOSTENIBLE

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.

Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.

KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.

kemin.com/ kemin.com/ ruminant-essentialities kemin.com/ ruminant-essentialities ruminant-essentialities © Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2021. All rights reserved. ® ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements.

Certain statements, product labeling and claims may differ by geography or as required by government requirements. vp041_publi_kemin.indd 143

19/10/23 21:45

ESPECIAL: RECRÍA

Figura 5. Probabilidade de supervivencia libre de enfermidade por (A) transferencia de inmunidade pasiva (TIP), categorías: TPI-pobre (<10,0 g/L), TIP-regular (10,0 - 17,9 g/L), TIP-boa (18,0 - 24,9 g/L) e TIP-excelente (≥ 25,0 g/L), e (B) por grupos xenéticos (Jersey x Carne e Holstein x Carne), para 1.055 xatos mestizos leite x carne dun criadeiro de California

Adaptado de Pereira, 2022

Figura 6. Probabilidade de supervivencia por (A) transferencia de inmunidade pasiva (TIP), categorías: TIP-pobre (<10,0 g/L), TIP-regular (10,0- 17,9 g/L), TIP-boa (18,0-24,9 g/L) e TIP-excelente (≥ 25,0 g/L), e (B) por grupos xenéticos (Jersey x Carne e Holstein x Carne), para 1.055 xatos mestizos leite x carne dun criadeiro de California

Adaptado de Pereira, 2022

da inmunidade pasiva (FTIP) coa morbilidade, mortalidade e a ganancia de peso en xatos mestizos criados ata os 60 días de idade, avaliou un total de 1.058 xatos mestizos de carne x leite.

As razas dos becerros foron Holstein × Angus (Ho × An, 49,5 %), Jersey × Charolais (Je × Ch, 5,4 %) e Jersey × Angus (Je × An, 45,1 %). Ademais, o estudo tamén comparou os resultados por categorías de IgG sérica, tales como TIP-pobre (<10,0 g/L); TIP-regular (10,0-17,9 g/L); TIP-boa (18,0-24,9 g/L) e TIP- excelente (≥25,0 g/L).

Neste estudo, observouse que só a categoría de niveis séricos de baixa concentración de IgG (<10,0 g/L) se asociou cunha diminución da ganancia de peso de 0,12 kg/d nos primeiros 60 días de vida. A raza Ho × An reduciu a ganancia de peso en aproximadamente 0,2 kg/d. Doutra banda, os xatos Je × Ch non tiveron a súa ganancia de peso afectada pola FTIP.

No mesmo estudo, Pereira (2022) observou unha taxa de morbilidade xeral do 84,9 %, na que os xatos observados mostraron incidencia de polo menos unha das dúas enfermidades avaliadas, diarrea (65,2 %) e enfermidades respiratorias (55,6 %). Para os animais que tiveron FTPI na categoría pobre (< 10,0 g/L), máis do 90 % tivo un evento de enfermidade. As categorías de IgG sérica excelente (≥ 25,0 g/L), boa (18,024,9 g/L) e regular (10,0-17,9 g/L) asociáronse a unha redución do 42,2 %, 34,5 % e 24,8 % no risco de enfermar en comparación coa categoría pobre (< 10,0 g/L), respectivamente. Entre as razas, o Ho × An presentou a maior porcentaxe de enfermidades respiratorias, mentres que a Je × An presentou a maior porcentaxe de diarrea (figura 5).

A taxa de mortalidade xeral foi do 2,6 % e 6,5 % dos xatos con IgG <10,0 g/L morreron. As categorías de IgG sérica excelente (≥ 25,0 g/L),

boa (18,0-24,9 g/L) e regular (10,017,9 g/L) asociáronse cunha redución do 83,75 %, 78,7 % e 44,9 % no risco de morte, en comparación cun xatoda categoría pobre (<10,0 g/L). Comparando as razas, Je x Ch tivo a maior proporción de crías que morreron (figura 6).

Con isto, o autor salienta e demostra a importancia dos niveis altos de IgG, para reducir a incidencia de enfermidades e mortalidade en mestizos de carne x leite e que mellores prácticas de manexo do calostro e das instalacións de cría de xatos, reducirían o risco de vender xatos non saudables e poderían garantir un maior desempeño durante o período previo á desteta. Por tanto, os criadores de xatos deben seleccionar animais sen FTIP nas vendas de xatos, para reducir o risco de enfermidades e mortalidade nas súas operacións (Pereira, 2022).

144 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 144

26/10/23 16:58

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal.

Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo.

AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com vp040_pub_agroamb_galego.indd 131

22/8/23 10:44

ESPECIAL: RECRÍA

CONCLUSIÓNS En conclusión, os xatos cruzados de razas de carne e leite son unha estratexia antiga pero que cobrou forza debido ás condicións actuais do mercado, contribuíndo positivamente á cadea de subministración de carne vacúa. A adopción desta estratexia de cruzamento ofrece a oportunidade de mellorar as características da carne dos xatos leiteiros e a consecuente eficiencia do sistema de produción de carne bovina. Ademais, bríndalles flexibilidade e oportunidades económicas aos produtores leiteiros a través do seu programa de manexo reprodutivo. Con todo, aínda se necesitan investigacións futuras que enfoquen en estratexias de manexo para mellorar o desempeño produtivo, reprodutivo e económico deste sistema de cruzamento.

BIBLIOGRAFÍA

Basiel, B. L., & Felix, T. L. (2022). Board Invited Review: Crossbreeding beef× dairy cattle sea the modern beef production system. Translational Animal Science, 6(2).

Berry, D. P., Amer, P. R., Evans, R. D., Byrne, T., Cromie, A. R., & Hely, F. (2019). La breeding index te lo rank beef bulls sea use on dairy females te lo maximice profit. Journal of Dairy Science, 102(11), 10056-10072.

Berry, D. P., Judge, M. J., Evans, R. D., Buckley, F., & Cromie, A. R. (2018). Carcass characteristics of cattle differing in Jersey proportion. Journal of Dairy Science, 101(12), 11052-11060.

Berry, D. P., & Ring, S. C. (2020). Observed progeny rendimiento validates the benefit of mating genetically élite beef sires te lo dairy females. Journal of dairy science, 103(3), 2523-2533.

Berry, D. P. (2021). Invited review: beef-ondairy—The generation of crossbred beef × dairy cattle. J. Dairy Sci. 104, 3789–3819. doi: 10.3168/jds.2020-19519 Cauffman, A., Educator, Y. A., County, G., Sterry, R., Agent, Y. A., County, S. C., et al.

(2019). Considerations sea Breeding Dairy Cattle te lo Beef Breeds sea Meat Production.

Available en línea at: https://fyi.extension.wisc. edu/wbic/files/2019/07/Beef-on-Dairy-SireSelection-07-16-19.pdf Davis, R. B., Fikse, W. F., Carlén, Y., Pös, J., & Aamand, G. P. (2019). Nordic breeding values sea beef breed sires used sea crossbreeding with dairy dams. Interbull Bulletin, (55), 94-102.

DelCurto T., Murphy T., Moreaux S. (2017).

Demographics and long-term outlook sea western US beef sheep and horse industries and their importance sea the forage industry.

Proc. Western Alfalfa and Forage Symposium.

Reno (NV). 2017; pp 87-99.

De Vries, A. (2017). Economic trade-offs between genetic improvement and longevity in dairy cattle. J. Dairy Sci. 100, 4184–4192. doi: 10.3168/jds.2016-11847 De Vries, A. (2019). “Culling, beef and sexed semen: which strategies make economic sense?,” in Proceeding Dairy Cattle Nutrition Taller (Hershey, PA).

Domingo, G., Iglesias, A., Monserrat, L., Sanchez, L., Cantalapiedra, J., & Lorenzo, J. M. (2015). Effect of crossbreeding with L imousine, R ubia G allega and B elgium B lue on meat quality and fatty acid profile of H olstein calves. Animal Science Journal, 86(11), 913-921.

Ettema, J. F., Thomasen, J. R., Hjortø, L., Kargo, M., Østergaard, S., and Sørensen, A. C. (2017). Economic opportunities sea using sexed semen and semen of beef bulls in dairy herds. J. Dairy Sci. 100, 4161–4171. doi: 10.3168/jds.2016-11333 Farmers Livestock Auction (2021). Market Watch: Cattle. Farmers Livestock Auction.

Available en línea at: https://www.progressivedairy.com/news/organizations/market-watch-cattle Fouz, R., Gandoy, F., Sanjuán, M. L., Yus, Y., & Diéguez, F. J. (2013). The use of crossbreeding with beef bulls in dairy herds: effects on calving difficulty and gestation length. Animal, 7(2), 211-215.

Grant, R. F., Juma, N. G., & McGill, W. B. (1993). Simulation of carbon and nitrogen transformations in soil: microbial biomass and metabolic products. Soil Biology and Biochemistry, 25(10), 1331-1338.

Gould, K., & Lindquist, J. (2018). Crossbreeding optimícetelo dairy beef production.

Halfman, B., and Sterry, R. (2019). Dairy Farm Use, and Criteria sea Use, of Beef Genetics on Dairy Females. Available en línea at: https://hoards.con/article-25428-beef-ondairy-semen-sales-skyrocketed-in-2018.html Jaborek, J. R., Zerby, H. N., Moeller, S. J., Fluharty, F. L., Relling, A. Y. (2019). Evaluation of feedlot rendimiento, carcass characteristics, carcass retail cut distribution, Warner-Bratzler shear fuerce, and fatty acid composition of purebred Jersey and crossbred Jersey steers.

Translational Animal Science, 3(4), 14751491.

Legoshin, G. P., & Sharafeeva, T. G. (2013).

Fattening of young cattle at the modern feedlots. Practical Guide-Dubrovitsy: VIZ them.

LK Ernst, 91.

Li, W., and Cabrera, V. Y. (2019b). “Dairy × beef: fad or sustainable future,” in Proceeding Dairy Cattle Reproduction Council Conference (Pittsburgh, PA; New Prague, MN: Dairy Cattle Reproduction Council), 32–40.

McCullock, K., Hoag, D. L., Parsons, J., Lacy, M., Seidel Jr, G. Y., & Wailes, W. (2013). Factors affecting economics of using sexed semen in dairy cattle. Journal of Dairy Science, 96(10), 6366-6377.

McHugh, N., Fahey, A. G., Evans, R. D., & Berry, D. P. (2010). Factors associated with selling price of dairy calves at livestock marts. Advances in Animal Biosciences, 1(1), 154-154.

McWhorter, T. M., Hutchison, J. L., Norman, H. D., Pegue, J. B., Fok, G. C., Lourenco, D. A. L., et al. (2020). Investigating conception rate sea beef service sires bred te lo dairy cows and heifers. J. Dairy Sci. 103, 10374–10382. doi: 10.3168/jds.2020-18399 Miller, S. P., Archer, J. A., Hely, F., Quinton, C., Retalick, K., Moser, D., & Amer, P. (2021).

Selecting Angus sires sea the growing beef on dairy market. J. Dairy Sci, 104(Suppl 1), 357.

NAAB (2021). Annual Reports of Semen Sales and Custom Freezing. NAAB. Available en línea at: https://www.naab-css.org/semensales Niemi, J., & Ahlstedt, J. (2015). Suomen maatalous ja maaseutuelinkeinot 2015.

Pahmeyer, C., and Britz, W. (2020). Economic opportunities of using crossbreeding

OS XATOS CRUZADOS DE CARNE E LEITE SON UNHA ESTRATEXIA ANTIGA, PERO QUE COBROU FORZA DEBIDO ÁS CONDICIÓNS ACTUAIS DO MERCADO

and sexing in Holstein dairy herds. J. Dairy Sci. 103, 8218–8230. doi: 10.3168/jds.201917354 Pahnish, Lo. F., Brinks, J. S., Urick, J. J.. , Knapp, BW., Riley, T. M. (1969). Resultados del cruce entre razas bovina × bovina y bovina × leiteira: desempeño de terneros hasta el desmame. Journal of Animal Science , 28 (3), 291-299.

Pereira, J. M. V. Use of beef-semen on dairy cows: breeding strategies, Economics of using beef embryo on jersey dairy cows and Association of failure of transfer of passive immunity With morbidity and mortality in dairy-beef crossbred calves up te lo 60 days of actúa. 2022. Thesis. Universidad Federal de Viçosa, Viçosa, 2022.

Pereira, J. M. V., Bruno, D., Marcondes, M. I., & Ferreira, F. C. (2022). Use of beef semen on dairy farms: la cross-sectional study on attitudes of farmer toward breeding strategies.

Frontiers in Animal Science, 2, 90.

Renaud, D. L., Waalderbos, K. M., Beavers, L., Duffield, T. F., Leslie, K. Y., & Windeyer, M. C. (2020). Risk factors associated with failed transfer of passive immunity in male and female dairy calves: A 2008 retrospective cross-sectional study. Journal of Dairy Science, 103(4), 3521-3528.

Reynold Livestock Market (2021). Reynolds Livestock, LLC. Reynold Livestock Market.

Available en línea at: https://www.reynoldslivestock.com/what-we-offer-pricing Shivley, C. B., Lombard, J. Y., Urie, N. J., Weary, D. M., & von Keyserlingk, M. A. G. (2019). Management of preweaned bull calves on dairy operations in the United States. Journal of dairy science, 102(5), 4489-4497.

Van Selm, B.; de Boer, I.; Ledgard, S.; Van Middelaar, C. Reducing greenhouse gas emissions of New Zealand beef through better integration of dairy and beef production.

(2021) Agric. Syst., 186, 102936.

Wilson, D. J., Stojkov, J., Renaud, D. L., & Fraser, D. (2020). Condition of male dairy calves at auction markets. Journal of dairy science, 103(9), 8530-8534.

USDA (2021). Economics, Statistics and Market Information System. USDA. Available en línea at: https://usda.library.cornell.edu/ concern/publications/c821gj76b?locale=en.

146 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_especialRecria_cruce_galego.indd 146

26/10/23 16:58

¿Cómo podemos amortiguar la caída de peso al destete en nuestras terneras?

Francisco Zarauza Gerente de zona Vacuno de Leche en Castilla Oriental y Cantabria

E

l paso de los años nos ha traído numerosos estudios en el sistema de recría y su posterior relevancia, lo cual ha concienciado a nuestros ganaderos de la importancia de esta fase. A fin de cuentas, se trata del futuro de nuestras granjas.

Una fase crítica es el destete y la común caída de peso de nuestras terneras. Para evitar esto hay que atender en la medida de lo posible a diversos factores de esta etapa inicial.

CALOSTRO El calostro es la base sobre la que construimos todo nuestro sistema de recría.

Es fundamental un buen encalostrado en las primeras horas de vida (4 litros), ya que la capacidad de absorción del calostro disminuye cada hora en un 10 % durante las primeras 24 horas de vida.

Resulta muy importante el uso del calostrómetro para evaluar la calidad del calostro y establecer una criba en su uso, ya que es la primera y única barrera de inmunidad que tendrán nuestras terneras en esta fase inicial.

AMBIENTE Hemos de evitar en todo momento pérdidas de energía de las terneras, porque la necesitan para mantener su temperatura corporal. Para ello, es muy importante una buena cama seca, con el suficiente grosor, para que estas puedan hacer un nido y evitar las corrientes de aire y la lluvia. El uso de mantas impermeables ayuda a cumplir este objetivo.

MANEJO Y SANIDAD Se antoja clave el uso de protocolos de profilaxis en esta fase para evitar problemas que más adelante repercutan en el destete de las terneras. Una buena desinfección del ombligo así como una pauta vacunal y un protocolo de actuación frente a los problemas clínicos que observemos son fundamentales para que este apartado tenga éxito.

ALIMENTACIÓN La leche es el alimento principal en esta fase inicial, por lo que debemos usar leche con alta digestibilidad. Independientemente del sistema, ha de suministrarse

vp041_publirreportaxe_deheus_castelan.indd 147

con la temperatura e higiene adecuadas.

Establecer tablas de cantidades ofrecidas según las semanas de vida es muy importante para no subalimentar a las terneras.

Han de tener agua limpia y fresca en todo momento y se ha de vigilar su temperatura en épocas de frío, ya que puede influir en el menor consumo de concentrado. El concentrado tiene que ser específico para esta fase inicial, con alto valor nutricional, limpio y fresco a diario, para alcanzar los 2 kg ingeridos a los dos meses de vida.

El uso de fibra a libre disposición en los comederos a partir de las dos semanas de vida es fundamental para un buen desarrollo de las paredes y papilas ruminales.

Así, una vez llegado el destete, tendremos un rumen totalmente funcional en nuestras terneras y evitaremos caídas posdestete.

La cantidad de leche ofrecida ha de reducirse progresiva y paulatinamente según nos vamos acercando al destete, para tratar de evitar cualquier proceso que cause estrés al animal (descornado, vacunación…) e intentar mantener lotes homogéneos en cuanto a tamaño. De esta forma, el proceso será lo menos brusco posible.

El plan Kaliber es un programa nutricional específico para esta fase que hemos implementado desde De Heus a través de numerosos estudios realizados y basándonos en un crecimiento acelerado para conseguir animales totalmente desarrollados en el momento del destete.

La capacidad de convertir el alimento en este periodo por parte de las terneras es mucho más alta que en las fases posteriores de la recría. Por ello, potenciamos este factor con el uso de leches con alta

digestibilidad y emulsificadores naturales para aumentar la solubilidad de las grasas así como el uso de concentrados starter con proteína altamente digestible y carbohidratos de degradabilidad rápida, con el fin de lograr terneras con gran desarrollo corporal (85 kg en la semana 9).

Estas terneras Kaliber estarán totalmente preparadas para atravesar la fase del destete sin ningún problema y en un futuro obtendremos animales con un mayor desarrollo de la ubre, mejores tasas de concepción y una mejor producción vitalicia de nuestro rebaño.

20/10/2023 11:21:27

N O V A S T E C N O LOX Í A S

Produción leiteira de precisión: sensorización do gando (1) Nesta primeira entrega sobre a sensorización dos nosos rabaños, poñemos o foco na instalación dos sensores e nos distintos niveis de complexidade á hora de implementalos, como o primeiro paso para chegar a un sistema de monitorización e produción leiteira de precisión co fin de lograr mellores condicións laborais para os gandeiros.

José Manuel Pereira González Universidade de Santiago de Compostela (USC)

INTRODUCIÓN

N

os sistemas de produción animal podemos considerar tres factores principais como condicionantes da produción: 1) A base territorial na que se localiza a explotación 2) O financiamento 3) A man de obra No pasado, a man de obra era abundante e as condicións do traballo, penosas. O sector gandeiro caracterizábase por carecer de días

libres, traballábase os 365 días do ano con horarios moi dependentes das esixencias de cada momento, pero con xornadas longas e duras, en condicións ambientais adversas (frío, calor, humidade...). Neste contexto a xente tende a fuxir do campo buscando actividades onde as condicións laborais sexan menos esixentes, a man de obra dispoñible para a actividade agrícola-gandeira é escasa, os empregados teñen e reclaman os seus dereitos laborais e os propietarios das explotacións desexan ter tempo libre para pasar en familia e o lecer. Como consecuencia, a remuda xeracional vese comprometida para moitas explota-

cións e, polo tanto, a súa continuidade. Así é que a produción leiteira nos últimos 20-30 anos vén caracterizada por un continuo descenso no número de explotacións. En España, unicamente seguen operativas arredor do 15 % das granxas que existían en 1990. Ao mesmo tempo que os custos laborais e o prezo da terra se foron incrementando, o prezo do leite diminuíu, polo que se fixo necesario aumentar a produtividade para manter a competitividade das explotacións.

Nesta situación a sustentabilidade do sector pasa por facer máis atractivas as profesións relacionadas co sector agrario. A implantación dos sistemas de muxidura robotizada en conxunción con novas tecnoloxías que utilizan sensores e ferramentas de axuda na toma de decisións innovadoras (tecnoloxías de precisión) están revolucionando o sector da produción de leite tal e como o coñecíamos na súa forma máis tradicional, sendo a redución do traba-

148 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_novasTecnoloxias_sensores_galego.indd 148

26/10/23 15:47

N O V A S T E C N O LOX Í A S

NESTA SITUACIÓN, A SUSTENTABILIDADE DO SECTOR PASA POR FACER MÁIS ATRACTIVAS ÁS PROFESIÓNS RELACIONADAS CO SECTOR AGRARIO

llo e a flexibilidade da xornada laboral as principais razóns polas que os gandeiros deciden instalar estes sistemas (Castro et al., 2015). O futuro, presente xa nalgunhas explotacións, pasa por que sexan robots os que realicen as tarefas máis penosas, repetitivas e esixentes, logrando que os labores agrarios e/ou gandeiros sexan máis atractivos.

As tecnoloxías de precisión teñen o potencial de eliminar a subxectivida-

de nos procesos de toma de decisións, melloran a eficiencia das rutinas de traballo, reducen o tempo requirido para completar as tarefas, o estrés dos empregados e bríndanlles aos traballadores tempo para concentrarse noutras áreas. Isto contrasta cos sistemas tradicionais de produción láctea onde se depende case por completo da habilidade, experiencia e avaliacións subxectivas do traballador. A adopción de tecnoloxías leiteiras de precisión permite monitorizar animais e granxas, pode incrementar o benestar animal, aumentar a eficiencia da produción e diminuír o impacto ambiental da produción gandeira, mellorando así a percepción que a sociedade ten do sector, ao demostrar o compromiso das explotacións co medio ambiente e o desenvolvemento de estratexias que melloran o benestar animal (Rutten et al., 2013).

SENSORIZACIÓN A implementación de sensores representa o primeiro paso para che-

gar a un sistema de monitorización e produción leiteira de precisión.

Son múltiples os sensores que poden chegar a utilizarse para controlar diferentes aspectos da produción leiteira.

En xeral, os sistemas de monitorización están formados por tres elementos esenciais: 1. O primeiro é o “tag”. O tag contén no seu interior un ou varios sensores e está montado normalmente nun colar arredor do pescozo, na pata ou na orella, aínda que tamén existen sensores montados na cola e mesmo no interior do propio corpo do animal (figura 1).

O tag adoita utilizar sistemas de identificación por radiofrecuencia (RFID). Cada un dos transponders de identificación RFID emite un sinal cun código único que se asocia á información específica de cada animal (número de identificación, datos produtivos, reprodución, ruminación, peso, condición corporal etc.).

20 - 22 NOVEMBER - ABU DHABI 7 A.051

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 149

vp041_novasTecnoloxias_sensores_galego.indd 149

26/10/23 16:52

N O V A S T E C N O LOX Í A S

Figura 1. Principais localizacións de dispositivos para a recollida de datos in situ nunha vaca (orella, pescozo, pata, cola, rume...)

2. A antena (figura 2) le a información transmitida de maneira inalámbrica dende o tag. O número de antenas será variable en función do sensor, o tipo de datos a rexistrar e as dimensións do establo.

Figura 2. Antena receptora

mación útil sobre aspectos produtivos, sanitarios ou de benestar na explotación en xeral ou para animais concretos de forma individual.

• Nivel 3: integración da información.

O proceso pode ter en conta outro tipo de datos históricos non recollidos por un sensor en concreto.

Trataríase de datos que alimentan o sistema e que permiten afinar o procedemento (por exemplo: a data de parto, data da última inseminación, días en leite, datos de xestión económica etc.).

• Nivel 4: toma de decisións. Neste nivel a información é utilizada para decidir e actuar en consecuencia.

Por exemplo, realizar unha inseminación no momento preciso, decidir incrementar, ou non, a ración de concentrado nun sistema de dosificación automático, ou no propio robot de muxidura. Neste último caso a decisión tamén podería ser adoptada de forma autónoma polo sistema, tomando como referencia a produción de leite e o intervalo entre muxidos.

O FUTURO, PRESENTE XA NALGUNHAS EXPLOTACIÓNS, PASA POR QUE SEXAN ROBOTS OS QUE REALICEN AS TAREFAS MÁIS PENOSAS, REPETITIVAS E ESIXENTES, LOGRANDO QUE OS LABORES AGRARIOS E/OU GANDEIROS SEXAN MÁIS ATRACTIVOS

Figura 4. Datos de aceleración, velocidade angular e inclinación nos tres planos do espazo en coordenadas X, Y, Z subministrados polo sensor WT901BLECL MPU9250

3. O terceiro elemento é o sistema informático (figura 3), formado por un Pc e o software, que permite transformar os datos transferidos en información útil para o gandeiro.

WitMotion Shenzhen Co., Ltd

Figura 3. Sistema informático

Figura 5. Esquema do proceso de transformación dos datos en decisións

Pódense clasificar os sistemas automáticos de monitorización en 4 niveis de complexidade: • Nivel 1: tipo e técnica do sensor.

Consiste nunha descrición do sensor, nome comercial, características técnicas, tipo de datos recollidos, localización, alcance, autonomía etc.

• Nivel 2: interpretación dos datos. Refírese a como os datos subministrados polo sensor e procesados mediante un algoritmo poden producir infor-

150 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_novasTecnoloxias_sensores_galego.indd 150

26/10/23 15:47

vp041_publi_rocalba_castelan.indd 151

20/10/23 16:10

N O V A S T E C N O LOX Í A S

É importante, polo tanto, establecer a diferenciación entre datos, información, coñecemento e actuación. Os sensores son capaces de subministrar unha cantidade inxente de datos, datos que en si mesmos teñen unha utilidade moi limitada.

Se consideramos os datos subministrados por un acelerómetro triaxial, observaremos que o sensor é capaz de subministrar unha inxente cantidade de datos de aceleración, velocidade angular e inclinación nos 3 planos do espazo, coordenadas X, Y, Z (figura 4).

Tomando eses datos e utilizando un algoritmo matemático, eses datos poden ser utilizados para xerar información (figura 5); entre outras, informar dos pasos dados polo animal ao longo dun período de tempo, ou incluso saber, en función do ángulo de inclinación e dependendo da posición do sensor, se o animal está de pé quieto, se está camiñando ou se está deitado. Informar implica darlles un certo significado aos datos, engadirlles valor transformándoos a través de procesos de cálculo, correccións, agregación, agrupación etc. Despois de darlle significado, cómpre interpretar a información e poñela no contexto axeitado, integrar a información e modelala para xerar indicadores que poidan ser utilizados, en base ao coñecemento, e valorados á hora de tomar decisións.

APLICACIÓN DAS TECNOLOXÍAS DE PRECISIÓN NA PRODUCIÓN LEITEIRA As tecnoloxías de precisión (TP) brindan unha gran variedade de posibilidades para as explotacións leiteiras. Os aspectos económicos xogan un papel central na adopción das novas tecnoloxías. A adopción é maior onde permite aumentar os rendementos e reducir os custos de produción, tradicionalmente en situacións nas que a dispoñibilidade de man de obra é baixa ou cara. É fundamental levar a cabo unha planificación estratéxica a longo prazo, que permita estimar o impacto financeiro da implantación de TP. Con prezos do leite e custos dos pensos moi variables, o impacto do investimento pode non ser recomendable nalgúns casos. A estimación das consecuencias financeiras non sempre é previsible, os factores que inflúen na toma de decisións son múltiples, hai moitas opcións tecnolóxicas e isto dificulta tomar a decisión correcta porque moitos produtores descoñecen as tecnoloxías

dispoñibles e, en ocasións, falta unha información eficaz sobre a súa fiabilidade e alcance. É fundamental dispor da información necesaria para discernir cal será a tecnoloxía que mellor se adapte a cada caso e acadar as expectativas que nelas se depositan. A idade do produtor, a formación, o tamaño e características da explotación, a implantación previa ou simultánea doutras tecnoloxías e os coñecementos informáticos son factores que inflúen na adopción. Para que o uso das TP sexa útil e economicamente viable, estas deben supervisar continuamente e cuantificar con precisión, fiabilidade e facilidade os parámetros fisiolóxicos ou de comportamento nos que se baseará a toma de decisións.

Nunha investigación realizada por Eckelkamp & Bewley (2019), os produtores indicaron que a maioría das alertas representaron un cambio real de comportamento (55 %) e aínda que só se cuestionaron o 8 % das alertas, o 37 % non foron avaliadas e só seguidas visualmente o 21 % destas. Os produtores tiñan máis probabilidades de utilizar alertas de actividade ou alimentación, alertas sobre vacas no inicio da lactación, durante a semana laboral e cando había ≤ 20 alertas na lista.

As TP teñen moitos usos potenciais e o mercado ofrece actualmente a posibilidade de incorporar múltiples sensores, pero, en moitos casos, o enfoque está determinado e condicionado pola súa distribución comercial, a cal, sen desmerecela, debería vir acompañada de información obtida tras un proceso de validación que permita testear o modelo e determinar ata que punto son fiables as relacións entre os datos e o parámetro a medir (produción, celo, parto, ruminación, mastite, coxeira, localización, tempos de alimentación, descanso etc.).

VALIDACIÓN DAS TECNOLOXÍAS DE PRECISIÓN APLICADAS Á PRODUCIÓN LEITEIRA Para proceder a realizar unha validación, os eventos detectados polos diferentes sensores compáranse contra o denominado patrón de ouro (gold standard), que representa a forma e o método máis fiable para confirmar o evento de interese. A miúdo, as observacións visuais e as medicións directas realizadas polo persoal humano son tratadas como patróns de ouro nas probas de validación.

A IMPLEMENTACIÓN DE SENSORES REPRESENTA O PRIMEIRO PASO PARA CHEGAR A UN SISTEMA DE MONITORIZACIÓN E PRODUCIÓN LEITEIRA DE PRECISIÓN

Seguindo a metodoloxía proposta por Hogeveen et al. (2010), os resultados clasificaranse en catro grupos: • Número de observacións nas que se produce un evento e coincide coa medición ou alerta do sensor (verdadeiro positivo, VP).

• Número de observacións nas que se constata a existencia do evento pero non se xera unha alerta no sistema de alarmas do sensor (falsos negativos, FN).

• Número de observacións nas que non se produce o evento, pero o sensor xera unha alerta (falsos positivos, FP).

• Número de observacións nas que non se produce o evento e o sensor non xera alerta (verdadeiros negativos, VN).

Utilizando esta clasificación básica, pódese avaliar e validar o funcionamento da maior parte dos sensores a través da definición dos seguintes parámetros: • Sensibilidade (%): 100 x VP/(VP + FN) • Especificidade (%): 100 x VN/(FP + VN) • Valor preditivo positivo: 100* VP/ (VP + FP) • Valor preditivo negativo: 100* VN/(VN + FN) • Precisión: 100 * VP + VN/(VP + FN + FP + VN) Os resultados deses procesos de validación e os criterios aplicados deberían ser públicos e facilmente accesibles, para que os gandeiros teñan información sobre a súa fiabilidade e o seu alcance, de xeito que a elección sexa a máis axeitada en cada caso.

152 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_novasTecnoloxias_sensores_galego.indd 152

26/10/23 15:47

Telf: 609 379 636 www.balsasmn.es e-mail: balsasmn@gmail.com

mpresalocalizada ubicada na zona centro de de Galicia Galiciadedicada adicada áá fabricación fabricacióneemontaxe montaxe mpresa zona centro BalsasnaMN é unha empresa localizada na zona centro de Galicia dedicada á fabricación e montaxe de cenamento auga, puríns, lodos e todo tipo de residuos; estanques, lagos, así como estanques, lagos, enamento dede auga, xurros, lodos e todo de xurros, residuos, asíe como estanques, balsas para almacenamento detipo auga, lodos todo tipo de residuos, eiais impermeabiliación de vertedeiros, terrazas, cubertas, canles dederego, etc. e impermeabiliación de vertedoiros, terrazas, canles rego etc. canles de rego, etc. Para iso encoros artificiais e impermeabiliación decubertas, vertedeiros, terrazas, cubertas, nha ampla de materiais en polietileno e PVC. unha amplagama gama de materiais en polietileno e pvc. contamos cunha ampla gama de materiais en polietileno e PVC. Debido á nosa situación xeográfica, ao coñecemento da

onstrución de balsas de polietileno para o almacenamento de xurro, construción purín, tanto de balsas novas como de zanxas que actividade agrícola e gandeira e aos cambios nas polítiimpermeabilizar.

cas medioambientais, especializámonos na construción

lsas con respectode ás fosas tradicionais son innumerables: balsas de polietileno para o almacenamento de xurro,

LLORAde DAzanxas ESTRUTURA SOLO. tanto de balsas novas como que DO está sendo obrigatorio impermeabilizar.

• PERMITE UN CRECEMENTO DA EXPLOTACIÓN MÁIS FLEXIBLE, XA RCEIRA PARTE DO CUSTO RESPECTO

N (1-2 DÍAS).

QUE EN 2-3 DÍAS SE PODE FACER UNHA AMPLIACIÓN DA BALSA AL, AL. O QUE QUERE DICIR QUE O MESA UN CUSTO REDUCIDO. vantaxes deste tipo de balsas con respecto ás fosas MITE CUBICAR O As TRIPLO DE CAPACI• CONSECUENTE CO IMPACTO AMBIENTAL, XA QUE PODE SER O TANTO, ALMACENAR PURÍN E ABONO tradicionais son innumerables: DESMONTADA CON FACILIDADE, O QUE PERMITIRÍA UN CAME FÓRA DA EXPLOTACIÓN, PARA AS instalación días).

BIO(1-2 DE LOCALIZACIÓN CUN CUSTO MÍNIMO. CO CORRESPONDENTE Rapidez AFORRO Ede ME-

Redución de ata a terceira parte do custo respecto dunha fosa tradicional, o que quere dicir que o mesmo investimento permite cubicar o triplo de capacidade, permitindo, polo tanto, almacenar xurro e abono orgánico, incluso de fóra da explotación, para as épocas de abonado, co correspondente aforro e mellora da estrutura do solo.

Permite un crecemento da explotación máis flexible, xa que en 2-3 días se pode facer unha ampliación da balsa a un custo reducido.

Consecuente co impacto ambiental, xa que pode ser desmontada con facilidade, o que permitiría un cambio de localización cun custo mínimo.

ro técnico agrícola dedicado aodeseño deseñoeesituación situacióndas dasbalsas balsaseetamén taménáátramitación tramitaciónde desubvencións subvenciónsse sefose fosenecesario. necesario. iro adicado ao

Posibilidade de recubrirlas con estrutura metálica e lona

utura utura metálica metálica ee lona lona

Posibilidade de construción con rampla de acceso e superficie de formigón para facilitar •• SUBVENCIONADAS DE SUBVENCIONADAS POLA POLA XUNTA XUNTA DE GALICIA GALICIA posibles limpezas posteriores

O AUGA,LODOS, LODOS,RESIDUOS...

RESIDUOS...

O DE DE XURROS, PURÍNS, AUGA,

S S ARTIFICIAIS, ARTIFICIAIS, CANLES CANLES DE DE REGO...

REGO...

•• DENDE DENDE UN UN CÉNTIMO CÉNTIMO POR POR LITRO LITRO

DOIROS, TERRAZAS, CUBERTAS, FACHADAS...

EDEIROS,

•• RAPIDEZ RAPIDEZ DE DE INSTALACIÓN INSTALACIÓN (1-2 (1-2 DÍAS) DÍAS)

M33 •• AMORTIZABLE S DE DE ALMACENAMENTO ALMACENAMENTO DE DE AUGA AUGA DE DE ATA ATA 500 500M AMORTIZABLE ATA ATA EN EN 3,5 3,5 ANOS ANOS

• Subvencionadas pola Xunta de Galicia.

• Balsas para almacenamento de xurros, auga, lodos, residuos...

• Dende un céntimo por litro.

• Estanques, lagos e encoros artificiais, canles de rego...

• Rapidez de instalación (1-2 días).

• DE Impermeabilización vertedoiros, terrazas, cubertas, fachadas...

PLAN ABONADO ELIXIDOde PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO 3 de 600 de litros xurro vaca 40.000 xurro litros vaca 600 quilos de triple Triple15 15 40.000 litros de dede purín vaca 40.000 litros litros deauga purín vaca vaca 80.000m litros purín vaca . de xurro • Amortizable ata en 3,5 anos.

•quilos Distribuidores de40.000 depósitos almacenamento dede de ata 80.000 500 200 200 quilos quilos de de urea Urea46% 46%

600 600 quilos quilos de de triple Triple15 15

300 300 quilos quilos de de cloruro Cloruropotásico potásico 100 100 quilos quilos de de urea Urea46% 46%

600 600 quilos quilos de de 22/7/6 22/7/6

300 300 quilos quilos de de 20/12/8 20/12/8

(especial (especial millo) millo)

(especial (especial millo) millo)

195 UF de N 195 195 195 90 UF de P2O5 90 126 108 225 UF de K20 225 260 225 377,00 €/ha 258,00 € /ha 205,00 €/ha zación de de purín xurro con con respecto respecto aa abono abono típico típico (600 zación (600 quilos quilos de de triple Triple15 15ee100 100quilos quilosde deurea) urea) HA ha on de 800 m 3

195 102 360 84,00 €/ha 175 €/ha 1750 € 3,5 anos

mado para unha balsa de 800 m33 faise con prezos de mercado de abonados nos que non se ten en conta unha posible prezododopetróleo. petróleo. edeprezo rezo petróleotrae traeconsigo consigoque queo operíodo períododedeamortización amortizaciónsesereducirá reduciráconsiderablemete considerablemeteata ata2,5 2,5ouou3 3anos. anos. zo dodopetróleo

9 636 | www.balsasmn.es | e-mail: balsasmn@gmail.com

Balsas flexibles para almacenamento de xurro ou agua. Con esta solución aforramos a cuberta e os traballos de excavación.

vp041_anuncio_balsasMN_galego.indd 153

26/10/2023 9:57:57

REBAÑO MONITORIZADO CON SENSEHUB® EN EL NIÑO BONITO (CÓRDOBA)

EN VÍDEO

“Puedes producir y ganar más teniendo menos animales, pero mejor llevados” José Manuel Jurado, de la ganadería El Niño Bonito, situada en la localidad cordobesa de Dos Torres, en Valle de los Pedroches, lleva trabajando con el sistema de monitorización SenseHub®, de MSD Animal Health, unos dos años. Ges�onar de una manera más certera los celos, adelantarse a las posibles enfermedades de sus animales y hacer balance de los perjuicios que estaba ocasionando el estrés por calor en sus productoras fueron los tres mo�vos por los que comenzó a probar este sistema. ¿Por qué decidieron inver�r en un sistema de monitorización como SenseHub®?

Quisimos inver�r en monitorización de los animales para tenerlos controlados y conocer mejor los datos sobre celos, enfermedades, rumia y estrés por calor. ¿Cuándo instalaron el sistema SenseHub® y con qué animales?

El sistema lleva instalado algo más de dos años. Lo probamos gracias a una propuesta que nos ofreció Covap. Según los resultados, teníamos la opción de comprarlos o no y, pasados los meses, lo tuvimos clarísimo.

Primero, se los colocamos a unos 100 animales en lactación, porque uno de los temas que queríamos comprobar era cómo nos estaba afectando el estrés por calor en la fer�lidad y, ahora, lo �enen unos 200. Así, lo tenemos casi todo controlado.

¿Cómo lo utilizan en el día a día?

Miramos todas las mañanas qué animales están en celo, qué vacas están enfermas, cuáles debemos diagnos�car…

Nos ayuda mucho a la hora de controlar nuestros diferentes pa�os. Si nos salta una alarma de un animal que está enfermo, sabemos al momento en qué lote está y así vamos directamente a ese pa�o para buscarlo. ¿Qué ventajas o beneficios han notado desde que trabajan con este sistema?

La ventaja principal es que nos adelantamos a que las vacas se pongan enfermas. El programa nos manda una alerta de un animal por la mañana y nos avisa ya de que puede estar enfermo. De esa manera, podemos revisar inmediatamente a esa productora en cues�ón y ya actuamos para evitar que vaya a más.

Si hablamos de celos, el programa nos indica casi la hora exacta de cada inseminación, tanto si queremos hacerla con semen convencional como si queremos u�lizar semen sexado. Nos marca una franja horaria para cada �po de semen y sobre esa hora puedes jugar un poquito.

¿La adaptación fue complicada?

No. Su manejo no es complicado. Al principio, hasta que te acostumbras, puede parecer más di�cil, pero nosotros lo llevamos estupendamente.

Iniciaron con 100 animales y ahora ya lo instalaron en unos 200

vp041_publirreportaxe_msdAllflex_castelan.indd 154

19/10/2023 12:56:17

Nombre de la explotación: El Niño Bonito Localización: Dos Torres Número total de animales: 350 Vacas en producción: 173 Media de producción total: 43 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 3,10 % Porcentaje de proteína: 3,40 % Media de partos por vaca: 2,8 Media de inseminaciones por preñez: 2,18

“La ventaja principal es que nos adelantamos a que las vacas se pongan enfermas” ¿Han mejorado tras su incorporación la ges�ón de la reproducción de la granja?

Aunque la reproducción nos iba bastante bien, hemos mejorado bastante en la inseminación de novillas, porque ya no las miramos. Antes, trabajábamos a celo visto y, ahora, como �enen collares, vemos la alarma, comprobamos las horas que nos propone de inseminación y ya la programamos. Nos olvidamos de ellas.

A mayores, conseguimos un mayor ahorro en an�bió�cos.

Como nos adelantamos a que nuestros animales se pongan enfermos, muchas veces los curamos con un par de días a base de an�inflamatorios. Si tú tardas en darte cuenta de que el animal lleva unos días mal, cuando le echas mano, necesitas an�bió�co.

Con SenseHub® controlan mucho mejor a los animales de cada pa�o

¿Qué importancia �ene el servicio técnico posventa?

Siempre que necesito algo, lo soluciono con una llamada o con un wasap; pero aun así he de decir que casi no hace falta. Yo llevo con el sistema dos años y, aunque me han hecho visitas, nunca hubo que cambiar nada.

Desde que empiezas a manejar el programa, lo haces todo y no �ene más complicación. ¿Recomendaría este sistema a otros ganaderos?

Sí. Se lo recomendaría a todos los ganaderos que lo vean necesario.

Si los colocas y no miras ni un solo dato, ¿de qué te sirve que un animal tenga un collar colgado?

¿Se notan estos cambios en una mejor eficiencia económica?

Sí. Se nota en el sen�do de que hay más partos, de que todos los animales están más controlados y, al final, eso se traduce en leche, en dinero.

Puedes producir más y ganar más teniendo menos animales, mejor llevados.

Al adelantarse a las posibles enfermedades de sus vacas, consiguen un mayor ahorro en an�bió�cos

El programa indica casi la hora exacta de cada inseminación, tanto para semen convencional como para sexado vp041_publirreportaxe_msdAllflex_castelan.indd 155

www.msd.sensehub.global

19/10/2023 12:56:26

C A L I DA D E D O L E I T E

Dar para recibir: manexo da vaca seca de alta produción Este é o terceiro capítulo dunha serie de artigos breves, enmarcados dentro do refraneiro popular, cuxo obxectivo é reflexionar sobre o manexo integral do secado e a saúde do ubre na vaca de alta produción. Nesta entrega é a quenda do período de vaca seca, que se inicia xusto tras aplicar o secado e finaliza tres semanas antes da data prevista de parto, dando paso á fase de preparto.

Carlos Carbonell, Laura Elvira Servicio Técnico de Ruminantes MSD Animal Health

N

os capítulos anteriores explicamos que unha infección no ubre ao principio do secado pode repercutir gravemente na seguinte lactación. Por iso é polo que é crítico, para que as vacas continúen “sas” tras o parto, diminuír as posibilidades de entrada das bacterias ambientais no ubre. Hai dous períodos de maior risco para as novas infeccións: ao principio do secado, durante a involución do ubre, e ao final, durante a calostroxénese (esquema 1).

Esquema 1. Risco de novas infeccións intramamarias (IMM) durante as tres fases do período seco

Risco de infeccións

Secado

Involución activa

Fase de repouso

calastroxénese

Parto

Adaptado de Bradley & Green, 2004

156 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_calidaddeLeiteSecadoMSD_galego.indd 156

26/10/23 18:10

C A L I DA D E D O L E I T E

O CURRAL DE VACAS SECAS DEBERÍA OFRECERLLES O MÁXIMO BENESTAR AOS ANIMAIS, PARA DIMINUÍR O ESTRÉS E MANTER MOI LIMPO E SECO O LUGAR ONDE SE DEITAN AS VACAS

As vacas son máis susceptibles ás infeccións IMM ao comezo do secado porque os primeiros días despois de finalizar o muxido increméntase a presión intramamaria, o que provoca malestar e dor na vaca, así como unha dilatación e acurtamento da canle do teto, principal mecanismo de defensa, o que facilita a entrada de bacterias.

A isto súmase que desaparece o efecto protector asociado ao arrastre de bacterias polo leite durante o muxido, e que o animal sofre estrés polo cambio de grupo e de alimentación.

Entón, pódese reducir o risco de novas infeccións ao comezo do período seco?

Exposición de bacterias

Sistema Inmune

Pois, do mesmo xeito que noutros programas de prevención, podemos traballar en dous aspectos: primeiro, diminuíndo a exposición ás bacterias ambientais e, segundo, incrementando os mecanismos de defensa do hospedador, que neste caso é o sistema inmune da vaca. Por este motivo, o curral de vacas secas debería ofrecerlles o máximo benestar aos animais, para diminuír o estres e manter moi limpo e seco o lugar onde se deitan as vacas.

Pódense valorar de maneira obxectiva o manexo e a hixiene dun curral?

Existen varios métodos de puntuación de limpeza centrados, non nas instalacións, que un día poden estar mellor que outro, senón na hixiene das vacas, como reflexo do manexo e a hixiene do curral no tempo.

Os animais puntúanse estimando o nivel de sucidade e acumulo de esterco en diferentes zonas das vacas (táboa 1).

2 Soluciones PREMIUM para el control celular

SELLADOR MARCANTE DE DIÓXIDO

SELLADOR CON NUESTRA EXCLUSIVA MOLÉCULA LSA®

10.2023 | Vaca Pinta n.º 41 | 157

vp041_calidaddeLeiteSecadoMSD_galego.indd 157

26/10/23 18:10

C A L I DA D E D O L E I T E

A VACA DE LEITE SEMPRE LLE DÁ PRIORIDADE AO DESCANSO. POR ISO É POLO QUE É TAN IMPORTANTE FACILITARLLE, NO ÚLTIMO TERZO DE XESTACIÓN, PERÍODOS DE REPOUSO MÁIS PROLONGADOS

Táboa 1. Clasificación e sistema de puntuación de hixiene das vacas Puntuación e clasificación

1. Moi limpa

2. Limpa

3. Sucia

4. Moi sucia

Pouco ou nada de

Pequenas salpicaduras

Placas de esterco con

Cubierto de esterco

esterco

partes de pelo visibles

Flanco e zona alta extremidade Zona inferior das patas

Ubre Adaptado de Schreiner & Ruegg., 2002

Gráfica 1. Resultados de puntuación de limpeza nas vacas secas de dúas ganderías galegas PORCENTAXE DE VACAS SECAS CON PUNTUACIÓN 1 OU 2 (MOI LIMPAS OU LIMPAS)

Hixiene patas

Hixiene ubres

Hixiene flanco

Granxa 1 Granxa 2

Gráfica 2. Metros cadrados de cama quente por vaca en dous currais de secas Metros cadrados por Metros cuadrados porvaca vaca

Os rabaños con puntuacións malas de hixiene incrementan a probabilidade de ter problemas de saúde de ubre. Así mesmo, cada unha das zonas pódenos indicar que pautas de manexo presentan marxe de mellora: • Zona inferior das patas: algún sitio polo que camiñan as vacas está sucio e con demasiado esterco→ revisar o manexo e mantemento de arrobadeiras, corredores estreitos, limpeza defectuosa de corredores á entrada ou saída da sala, baleirado de cama quente etc.

• Flanco e ubre: sucede cando o lugar onde se tomban as vacas pode estar húmido ou sucio→ pode indicar un incorrecto deseño de cubículos, enchido e manexo do material de cama insuficiente ou alta densidade de vacas na cama quente.

Na gráfica 1 móstrase a puntuación de limpeza das vacas secas de dúas ganderías de leite galegas. Nas dúas granxas as vacas alóxanse nun curral con cama quente de palla, con encamado semanal. Pero, como se observa no gráfico, mentres as vacas secas da granxa 2 están bastante limpas, non sucede o mesmo na granxa 1. E a que se debe se o tipo de aloxamento e a frecuencia e cantidade de encamado son similares? A diferenza está en que a granxa 1 dispón da metade de espazo de cama por vaca que a granxa 2 (gráfica 2).

Os animais nunca se poderán deitar nunha superficie limpa se dispo-

14 12 10 8 6 4 2 0

12,4 10

Obxectivo Objetivo Granxa Granja 11

5,6

Granxa 22 Granja

m2 / vaca

ñen de poucos metros cadrados de cama quente por vaca. Ademais, esta sobrepoboación humedece zonas da cama onde as vacas evitan tombarse, o que pode reducir o seu tempo de descanso. No caso dos cubículos, a sobrepoboación non repercute tanto na hixiene, pero si que diminúe o tempo de descanso, incrementando os pro-

blemas de locomoción e o estrés dos animais. O estrés, especialmente o crónico, diminúe a capacidade de resposta do sistema inmune, o segundo compoñente para previr o risco de IMM por bacterias ambientais.

158 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_calidaddeLeiteSecadoMSD_galego.indd 158

26/10/23 18:10

®

Una nueva barrera en la protección del pezón

SELLADO POR VACACIONES TODAS

LAS VACAS MERECEN UN

SELLADOR

¿Listos para el cambio?

Descárgate la ficha formativa de Secado Selectivo

vp041_publi_msd_secado.indd 159

20/10/23 16:11

C A L I DA D E D O L E I T E

O inicio do período seco é un momento de estrés para a vaca de alta produción?

Non hai ningunha dúbida. Os primeiros días despois do secado non son nada fáciles, especialmente para as vacas que chegan con máis leite ao secado. A glándula mamaria continúa sintetizando e secretando leite, o que provoca un incremento da presión intramamaria causando dor e incomodidade. E, en consecuencia, as vacas, especialmente as primíparas, estarán a se levantar e deitar continuamente, o que reduce o seu tempo de descanso.

A isto súmase que, co cambio de lote, o animal se ten que adaptar a unha nova ración e a un novo grupo, co consecuente estrés social ante a nova xerarquía, especialmente nas vacas cun carácter menos dominante. Á súa vez, aínda que de forma transitoria, tamén sofren un pequeno estrés metabólico, incrementando a mobilización de ácidos graxos, debido á restrición enerxética da nova ración, e de cortisol, como consecuencia do estrés.

Entón, pódese facer algo para diminuír o estrés neste período?

Un animal tan rutineiro e de rabaño como unha vaca de leite sempre vai sufrir algo de estrés cos cambios. Con todo, existen algunhas estratexias, que buscan incrementar o benestar e facerlle o proceso menos amargo ao animal. Por exemplo: • Diminuíndo a produción de leite previo ao secado: aínda que este punto xera debate, a maior produción ao secado, o ubre soporta maior presión mamaria e incrementa a eliminación fecal de metabolitos do cortisol (marcador de estrés) nos primeiros días despois do secado.

• Proporcionando suficiente espazo de comedeiro (70 cm por vaca) e bebedoiro (10 cm lineais por vaca) para evitar competencia.

• Secando os animais en grupo, un día á semana, para evitar problemas diarios de nova xerarquía social.

• A vaca de leite sempre lle dá prioridade ao descanso. Por iso é polo que é tan importante facilitarlle, no último terzo de xestación, períodos de repouso máis prolongados, dispoñendo dunha cama profunda de material seco e solto. E proporcionando suficientes cubículos (100 % vs. vaca), de dimensións apropiadas, que permitan descansar a todas as vacas ao mesmo tempo.

Doutra banda, para evitar a sobrepoboación, como podo calcular para cantas vacas necesito dimensionar o curral de secas?

Non é sinxelo dimensionar correctamente estes currais de estancias relativamente curtas; principalmente, porque non é fácil axustar os días de permanencia das vacas, xa que o fluxo de saída non o decide o gandeiro senón o parto da vaca. A isto hai que engadir a estacionalidade de partos, xa que se se dimensiona o curral para a media anual, durante as épocas de máis partos o aloxamento quedará pequeno. Por iso, para calcular de forma sinxela pero axustada ás necesidades reais, increméntase un 25 % respecto da media de vacas estimadas, en estancias maiores de 4 semanas, e un 40 %, en períodos menores de 3 semanas.

Móstrase como calculalo no seguinte exemplo: Nun rabaño de 200 vacas (lactantes e secas), se a reprodución funciona ben, teremos entre un 6 e un 10 % máis de partos ao ano, é dicir, uns 220 partos. Se o dividimos entre 52 semanas, podemos estimar que teremos 4,2 vacas que paren por semana. Se repartimos o período seco en dous currais teremos: • Cinco semanas en curral de secas (5 sem. x 4,2 vacas)→ 21 vacas x 1,25 de estacionalidade→ necesitariamos sitio para 26 vacas.

• Tres semanas en preparto (3 x 4,2)→ 13 vacas x 1,4 de estacionalidade→ precisamos espazo para 18 vacas.

O ESTRÉS, ESPECIALMENTE O CRÓNICO, DIMINÚE A CAPACIDADE DE RESPOSTA DO SISTEMA INMUNE, O SEGUNDO COMPOÑENTE PARA PREVIR O RISCO DE INFECCIÓNS INTRAMAMARIAS POR BACTERIAS AMBIENTAIS

CONCLUSIÓN Para finalizar queremos compartir unha reflexión que escoitamos a un gandeiro: “As vacas non son como as persoas; a unha persoa canto máis lle dás, máis che pide. En cambio, a vaca é tan xenerosa que, canto máis lle dás, máis che devolve”.

O período seco é o comezo da seguinte lactación, na cal a saúde do ubre é clave para lograr a máxima produción.

Así que, por favor, lembre esta frase e coide con agarimo as vacas secas. Non hai como dar para recibir.

Agardamos que nos siga lendo no próximo capítulo.

NOTA DOS AUTORES

Bibliografía a disposición de quen o solicite

160 | Vaca Pinta n.º 41 | 10.2023

vp041_calidaddeLeiteSecadoMSD_galego.indd 160

26/10/23 18:11

vp041_publirreportaxe_DeLaval.indd 161

19/10/2023 13:14:21

LØNHOLM AGRO

LØNHOLM AGRO

DeLaval presenta el sistema Batch Milking más grande del mundo Vaca Pinta fue invitada a un evento exclusivo en Kolding (Dinamarca) en el que DeLaval presentó Lønholm Agro, una granja que está ordeñando 840 vacas de raza jersey con el sistema de batch milking empleando 24 robots DeLaval VMS™ V310.

La ganadería danesa Lønholm Agro mostró el 31 de agosto su instalación de ordeño por lotes compuesta por 24 unidades del DeLaval VMS™ V310 durante un evento VIP al que fue invitado el equipo de Vaca Pinta como único medio representante del sector en España. A la convocatoria acudieron periodistas y clientes de la marca llegados de toda Europa.

UN SALTO DE CALIDAD CON EL ORDEÑO POR LOTES El propietario, Klaus Jakobsen, contó a los asistentes su experiencia y la de su equipo con la puesta en funcionamiento de este sistema, con el que comenzaron en mayo de este año a ordeñar 840 vacas de la raza jersey. “Los animales se adaptaron bien y todos fueron ordeñados desde el primer día”, afirmó Jakobsen.

Tienen previsto ampliar el negocio para llegar hasta las 1.400 vacas en los próximos años.

Luego de tres meses de su puesta en marcha, entre los puntos reseñables de este sistema el ganadero destacó particularmente que los inicios fueron positivos y sencillos:

vp041_publirreportaxe_DeLaval.indd 162

fue llevadero desde el comienzo, ya están consiguiendo que todo funcione correctamente con un solo trabajador, la configuración del VMS Batch es simple (puede manejarlo cualquiera de los empleados) y están ordeñando unas 170 vacas/hora, dato que sigue en aumento. Como detalle al que prestar especial atención, Jakobsen apuntó que, durante el arranque, es importante atender a la configuración del DeLaval DelPro, así como a otras herramientas adicionales.

En el evento estuvieron presentes periodistas y clientes de DeLaval de toda Europa

Localización: Kolding (Dinamarca) Propietario: Klaus Jakobsen Empleados: 8 Vacas en ordeño: 840 (objetivo: 1400) Media de producción: 33 kg/vaca/día Porcentaje de grasa: 6,12 % Porcentaje de proteína: 4,35 % Recuento celular: 130.000 cél./ml

PERFIL DEL PROPIETARIO Siempre ha tenido un gran interés por la agricultura y por la producción láctea.

Es copropietario e inversor de otra planta de producción de leche donde el ordeño se realiza con robots de manera tradicional.

También es propietario de otras empresas no relacionadas con el sector.

Dirige la granja con una mentalidad empresarial.

Lo motiva alcanzar objetivos y organizar el trabajo.

19/10/2023 13:14:42

EL BATCH MILKING, PARTE DEL ‘THINK BIG’ DE DELAVAL El concepto de ordeño por lotes con VMS se introdujo en 2021. La configuración flexible permite el ordeño por grupos para un extenso abanico de granjas utilizando los beneficios del ordeño robótico.

“Tenemos granjas con ordeño por lotes VMS localizadas en varios países europeos, así como en Asia y América, y estamos viendo un aumento constante en el interés de nuestros clientes por este sistema”, señaló Jonas Hällman, vicepresidente ejecutivo de la compañía para las zonas de Europa, Medio Oriente y África, durante la presentación del evento.

“La configuración por lotes con el VMS es flexible y se puede ampliar fácilmente para una gran variedad de ganaderías, incluidas las muy grandes. Además, el ordeño automático requiere poco trabajo manual, lo que permite reducir la dependencia de mano de obra y los costes relacionados”, explicó Hällman.

La tendencia hacia la consolidación LAS VENTAJAS DEL ORDEÑO de granjas en todo el mundo continúa ROBOTIZADO POR LOTES y esto está implicando el aumento en la demanda de soluciones eficientes de Menos dependiente de la mano ordeño automático. Con sus constande obra. tes innovaciones, DeLaval ayuda a los Estructura en función del flujo agricultores a hacer crecer su negocio de trabajo. y la configuración del ordeño por lotes aporta una perspectiva diferente al futuOrdeño automático con separo del ordeño automático a gran escala. ración simple de vacas y leche.

“Nos centramos en apoyar a nuestros Ordeño automático y alimentaclientes, los productores de leche del ción TMR casi al 100 %. mundo, frente a los desafíos que se les presenten y nos comprometemos a ser “Teníamos “Teníamos “Teníamosnuestra nuestra nuestrapropia propia propia un agente útil que contribuya a que sus solución solución solución de de de enfriamiento, enfriamiento, enfriamiento, pero pero pero negocios sean más rentables”, conclutuvimos tuvimos problemas problemas con con el el tráfico tráfico de de yó Hällman. vacas,visitas visitasal alVMS VMSyyysalud saludanimal. animal. vacas, visitas al VMS salud animal.

La visión de DeLaval pasa por hacer vacas, posible la producción sostenible de ali- Después Despuésde deinstalar instalarel elsistema sistemade de Después de instalar el sistema de mentos. Como empresa basada en la enfriamiento enfriamientode devacas vacasDeLaval, DeLaval,las las enfriamiento de vacas DeLaval, las innovación, trabajan constantemente visitashan hanvuelto vueltoprácticamente prácticamenteal alnivel nivel visitas visitas han vuelto prácticamente al nivel para encontrar maneras de ayudar a los quetenemos tenemosen eninvierno. invierno.Lo Lomismo mismo que que tenemos en invierno.

Lo mismo productores a hacer más con menos, ocurrecon conla laproducción producciónde deleche.” leche.” ocurre con la producción de leche.” proporcionándoles equipos y solucio- ocurre JoséMaría MaríaMiguel, Miguel,ganadero. ganadero.

José José María Miguel, ganadero. nes de ordeño líderes en el mundo.

Talaverala laNueva, Nueva,Toledo Toledo Talavera Talavera la Nueva, Toledo

Cow Cooling

Creando clima adecuado C reando elelclima adecuado para susvacas vacas para sus

En Lønholm Agro ordeñan 840 vacas con 24 VMS™ V310 en sistema de batch milking

MOTIVOS PARA CONFIAR EN DELAVAL

Sisu su explotación estaen enun unclima clima enelel elque quelas lastemperaturas temperaturasexceden excedende de22°C, 22°C,no nonecesita necesitaque quelalalainvestigación investigación Si Si su explotación explotación esta esta en un clima en en que las temperaturas exceden de 22°C, no necesita que investigación Experiencia positiva desde el primer leinforme informe sobrelala lacaída caídade deproducción producciónen enlos los días en los que las temperaturas son altas.

Cuando la temperatura lele informe sobre sobre caída de producción en los días días en en los los que que las las temperaturas temperaturas son son altas. altas.

Cuando Cuando la la temperatura temperatura contacto. de toda Europa, tanto a los pequeños UNA SOLUCIÓN ÚNICA PARA excedede de22°C, 22°C,las lasvacas vacascomienzan comienzanaaasufrir sufrir stress porcalor. calor.Esto Estoprovoca provocacomo quecoman coman menos produzcan excede excede de 22°C, las vacas comienzan sufrir stress stress por por calor.

Esto provoca que que coman menos menos yyyproduzcan produzcan a los grandes”, incidió.

CADA GRANJA El proceso ventas estuvo enperdidas. todo menos leche,de hasta un25% 25%de de perdidas.

El stress par calor puede tambien llevar a índices de preñez bajos menos menos leche, leche, hasta hasta un un 25% de perdidas.

El El stress stress par par calor calor puede puede tambien tambien llevar llevar a a índices índices de de preñez preñez mas mas bajos Esta marca no trabaja mas parabajos ofrecer “El sistema por lotes tiene la capacimuy orientado a aportar ternerascon conmenos menospeso peso enelel elsonacimiento. yyyaaamomento terneras terneras con menos peso en en nacimiento. nacimiento. dad de dar soporte a ganaderías muy una solución prediseñada que se ajuste luciones.

Cuentan con un equipo internacional profesional y dispuesto a tener varias posibilidades sobre la mesa (barajaron la rotativa como segunda opción).

El equipo fue solucionando cualquier dificultad técnica acontecida durante las distintas fases del proceso.

diversas. Nos da las ventajas de ambos métodos (el tradicional y el robotizado) y nos permite crear uno nuevo que es perfecto para ganaderos como Klaus Jakobsen”, explicó el business development manager de la empresa, Robert Jensen.

“En DeLaval estamos firmemente comprometidos con nuestros productos, con nuestros clientes y con la promoción de un modelo de negocio sostenible. Damos asistencia a ganaderos

Es un proveedor potente, centrado en Enfriar Enfriar las las preparar a las ganaderías para el futuro y en dar soporte a todos los niveles. vacas vacas es es la la forma forma adecuada adecuada de de aumentar aumentar su su producción producción

.Tel DeLavalEquipos EquiposS.A. S.A. C/ C/Anabel AnabelSegura, Segura,7.

7.28108 28108Alcobendas Alcobendas(Madrid) (Madrid) Tel.91 9144 490 73///63 65 DeLaval DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7.

28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 490 44 73 7344 /562 /62 62 63 +34 914 437

a cualquier ganadería, ya que la única manera de dar con la opción más eficaz, señala Jensen, es el intercambio de opiniones con el ganadero: “Nos acercarnos a él con la mente abierta y dispuestos a prestar atención a los detalles.

De esta manera sabremos en qué está enfocado y qué espera del sistema y de nuestros productos. Una vez que sabemos esto, es cuando podemos buscar la solución específica que se ajuste a sus necesidades”.

www.delaval.es www.delaval.es www.delaval.es

es esuna unamarca marcaregistrada registradade deTetra TetraLaval LavalHoldings Holdings&&Finance FinanceS.A. S.A.yyDeLaval DeLavales esuna unamarca marcacomercial comercialregistrada registradade deDeLaval DeLavalHolding HoldingAB. AB. ElElpropietario propietariose sereserva reservatodos todoslos losderechos derechosde demodificación modificacióndel del diseño diseño diseño

vp041_publirreportaxe_DeLaval.indd 163

19/10/2023 13:14:54

SUNDOWNER ESPM9205463829

SUNRISE x COPYRIGHT x BUBBA

GRAXA

+1.885 KG L. +0,46 % G. +120 KG G. +0,15 % P. +78 KG P.

PROTEÍNA

• Altísimas producións de leite, graxa e proteína • Morfoloxía moi correcta e funcional para muxido en robot • Trazos de saúde extraordinarios • Fácil parto; recomendado en xovencas

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com vp040_contraportada_galego.indd 164

@xeneticafontao 26/10/23 11:51