Vaca Pinta 42. Edición en galego by Transmedia Comunicación

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 42 decembro 2023 | Edición en galego

• ESPECIAIS: XENÉTICA E REPRODUCIÓN | ABONADO DE PRADEIRAS • SERAGRO CELEBRA OS VINTE ANOS DAS SÚAS XORNADAS TÉCNICAS • A PÉ DE PISTA: CONCURSO DE OUTONO EN AZORES, FEIRA INTERNACIONAL DE CREMONA E POXAS DE MAZARICOS E LA MARINA DE RETORTILLO • NA GRANXA: LA PERUYEIRA (ASTURIAS) • MANUEL MORALES ANALIZA EN PROFUNDIDADE A ENFERMIDADE HEMORRÁXICA EPIZOÓTICA (EHE) vp042_portada_galego.indd 1

26/12/23 12:36

ADAWAY 288HO00237 ADAWAY RIO 2183 ET Rio x Helix

De nuevo el mejor es de ASCOL: - Nº 1 de España de todos los toros probados por ICO - Nº 1 de España en leche

PRUEBA GENÓMICA USA 12/2023

• Leche:

+2.783 Lbs.

• Tipo:

+1.52

• Ubres:

+1.48

• Longevidad: +3.2 Hija: RG Adaway Mara

• Somáticas: +2.93 Camino de la Enmesnada, nº 55 33392 Gijón - Principado de Asturias - España Telf.: +34 985 266 676 - ascol@ascol.es - www.ascol.es

vp042_anuncio_ascol.indd 2

18/12/2023 16:35:28

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido, Eva Sarmiento COLABORAN NESTE NÚMERO Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-57553-4 Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Transmedia pertence a:

O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite

Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista, xunto a Ibai Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana

EN VACA TV

OPINIÓN Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10

O LEITE Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22

CRÓNICAS VAQUEIRAS

SAÚDE PODAL Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96 A mellora xenética nas ganderías ................... 102

Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30

Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106

ENTREVISTA

SAÚDE ANIMAL

Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34

Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120

Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40

CALIDADE DO LEITE

Mónica Martínez, economista e asesora fiscal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44

Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134

ACTUALIDADE

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50

Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140

Cambios na selección xenética das vacas para unha maior eficiencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60

Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156

Auditada por:

A PÉ DE PISTA

MANEXO

Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares

Concurso de Outono de Azores ........................... 64 Feira Internacional de Cremona ....................... 70 Poxa de Mazaricos ............................................. 72 Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72

A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160

www.vacapinta.com

NA GRANXA La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76

Sequieres queres recibir la a revista Si revista na túa casa ou negocio, ponte en tu casa o negocio, ponte en en contacto contacto con nós a través con nosotros a través de: de:

transmedia@ctransmedia.com transmedia@ctransmedia.com +34 675 974 194

675 974 194

@revistavacapinta

@VacaPinta_

@vacapinta_

@transmedia.vacatv Revista Vaca Pinta 12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 3

vp042_sumario_galego.indd 3

27/12/23 12:32

NUEVA MARCA EN DURÁN MAQUINARIA Equipos para ganadería Baja demanda de energía Amplia gama de capacidades hasta 60 m3 Sinfines verticales para bultos compactos Mezclas menos propensas a fragmentación excesiva

RINO Carros mezcladores verticales

Esparcidor ancho de dos molinetes Ejes verticales con placas inferiores con palas Fragmentado y esparcido uniforme Ancho de esparcido de hasta 12 metros

BUFFALO Esparcidores de estiércol Pasillos de alimentación limpios Menos trabajo físico Mayor consumo de alimento Producción de leche más eficiente

vp042_publicidade_duran_castelan.indd 4

VIPER y LIZARD Arrimadores de alimento hidráulicos y robotizados

18/12/2023 12:21:50

, n o h c i P Samson y os por la UE d a g o l o m ho

n recibir e s e r o id c r spa e purín y e documento legal d s a n r e t n e cis recibirán u ricantes d b s a lo f u da país. s a íc o c r h e e e v d im s r n u p ió s s c a ay e lo ión Europe mplazará a la certific S es uno d n / A U p la u o e r d G n ió ee Samson homologac rmidad (COC), que r e d n ió c a b o onf la apro icado de C if t r e C l e , único

Síguenosen: en: Síguenos

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vp042_publicidade_duran_castelan.indd 5

18/12/2023 12:21:57

EDITORIAL

COMPROMETIDOS CO QUE FACEMOS

o peche desta edición, xa levamos unhas cantas semanas coas luces de Nadal iluminando as rúas, cos anuncios de perfumes copando as televisións e cos turróns e mazapáns presidindo as zonas destacadas de calquera tenda. A estas tradicionais estampas, hoxe sumamos outra: este novo número que, unha vez máis, chega a mans dos nosos lectores coas badaladas de fin de ano aínda repenicando. Nesta ocasión, visitamos a granxa asturiana La Peruyeira; os nosos especiais céntranse na xenética, a reprodución e a fertilización de pradeiras, e abordamos, como tema de especial preocupación, a enfermidade hemorráxica epizoótica. Así mesmo, os nosos entrevistados fálannos de aspectos como a economía das explotacións, a robotización do muxido ou o manexo da recría. Recollemos os certames frisóns, as poxas e as noticias do último trimestre, e repasamos algunhas das claves que nos deixaron os protagonistas da nosa sección sobre a promoción dos lácteos. Que a sétima e última Vaca Pinta do ano se entregue nestas datas é xa costume para o noso equipo, como tamén o é o noso balance anual de propósitos cumpridos. En resumo, e por sorte, este foi un ano atarefado, no que, en paralelo cos nosos traballos habituais, puidemos poñer enriba da mesa unas cantas iniciativas que aos nosos seguidores máis habituais xa lles soarán familiares. Falamos, claro, da presentación da nosa canle de podcasts, Vaca Podcast, onde fomos subindo paulatinamente unha selección de noticias, xornadas, entrevistas e reportaxes destacadas, así como tamén da nosa tenda online de merchandising, onde podedes conseguir produtos exclusivos da nosa marca.

vp042_editorial_galego.indd 6

Se algo se nos pegou da gran maioría dos interlocutores cos que traballamos é a constancia e o compromiso co que facemos e, nesta liña, nestes últimos meses volvemos sumar un bo número de quilómetros no noso percorrido polo cento de granxas, xornadas, feiras, concursos e actos varios nos que estivemos. Coma sempre, as distancias non foron un impedimento para a nosa cabeceira, nin para o noso equipo de televisión, á hora de darlles cobertura a moitos dos eventos de maior repercusión para o sector. O certo é que, nesta recapitulación de fin de ano, tamén vemos que hai algún proxecto que se foi postergando e que, con sorte, comezará a tomar forma en 2024, un ano que, esperamos, veña cheo de festexos. O primeiro de todos, para nós, será o do vixésimo aniversario de Transmedia, empresa editora de Vaca Pinta. É curioso como estas dúas décadas cubrindo en primeira liña a actualidade do sector pareceron pasar nun amén e, ao mesmo tempo, asemellan toda unha vida. Sexa como sexa, tanto se levades aquí desde o principio, coma se vos fostes sumando co tempo, dámosvos as grazas pola vosa confianza e, como non podería ser doutra maneira...

desexámosvos un moi próspero 2024!

26/12/2023 14:02:46

INNOVACIÓN, COMPROMISO Y GARANTÍA

CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL

EXTENDEDOR DE SILO TAMBOR Ø 80 Y 100. SIEMPRE GALVANIZADOS.

RODILLOS AGRÍCOLAS ARRASTRADOS AUTONIVELANTES DESDE 1-2-3 CUERPOS DE 3 A 11 M DE LABOR. TUBOS 711X14, 820X18 Y DE 3000 KG A 8000 KG.

NOVEDAD

GRADILLAS DE CAMAS DE PÚAS

NIVELADORA AVÍCOLA APTA PARA SERRIN, CASCARILLA, VIRUTA, PALLETS Y CUALQUIER TIPO DE PAJA. PARA ANCLAJE A 3º PUNTO Y PARA PALAS AGRÍCOLAS O TELESCÓPICAS

NIVELADORA AGRÍCOLA DE 3 PUNTOS

PRECIOS ESPECIALES PARA PROFESIONALES

DISPONEMOS DE TODO TIPO DE PIEZAS DE DESGASTE DE ARADOS, GRADAS Y CULTIVADORES

ENCONTRARÁS CUALQUIER TIPO DE RECAMBIO AGRÍCOLA

WWW.CORBARSLL.COM

ENCAMADORA DE CUBÍCULOS DE 1.7 M3 Y 2.1 M3

BATERÍAS CON 3 AÑOS DE GARANTÍA

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Poligono Industrial O Morelle, nave 4 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vp042_anuncio_corbar.indd 7

18/12/2023 12:20:57

EN VACA TV

Nova edición dos PROePLA retomou as Encontros Gandeiros súas charlas sobre a análise do sector leiteiro de Xundeva Contouse coa exposicións de Gloria Martínez, Ignacio Arnaiz, Manuel Morales, Carlos Carbonell, Manuel Donsión, Suso Vigo e Suso Andújar

En Vaca.tv

O grupo de investigación Proxectos e Planificación (PROePLA) do Campus Terra da USC organizou o mércores 25 de outubro no salón de actos da Escola Politécnica Superior de Enxeñería de Lugo a xornada PROePLA 2023 sobre os retos do sector lácteo desde o punto de vista dos actores implicados. Abordáronse os desafíos relativos ao financiamento, a sustentabilidade, a produción e a innovación. Ademais, tivo lugar unha visita á granxa Gayoso Castro.

O xoves 9 de novembro o Pazo de Liñares de Lalín (Pontevedra) acolleu os XVIII Encontros Gandeiros da ADSG Xundeva. Tratouse o papel do veterinario de explotación en relación coa normativa europea de sanidade animal, as implicacións da enfermidade hemorráxica epizoótica e a continuidade dos negocios gandeiros, así como a súa adaptación ás novas normativas.

CONCESIONARIO CONCESIONARIOOFICIAL OFICIAL NEW LUGO, NEW HOLLAND HOLLANDPARA PARA ASTURIAS, CANTABRIA Y LA LUGO, ASTURIAS COMARCA DEL DEZA Y CANTABRIA

8 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_enVacaTV_galego.indd 8

27/12/23 10:22

EN VACA TV

Seminario do CPSU sobre Afrile ofreceu en novembro a súa xornada os retos e oportunidades da calidade do leite provincial anual Interviñeron como oradores Eugenio Miranda e Francisco Javier Giráldez

En Vaca.tv

A Asociación Frisona Leonesa (Afrile) celebrou o venres 24 de novembro en Valencia de Don Juan (León) a décima edición da súa xornada provincial, cuxas exposicións estiveron orientadas cara á organización sectorial bovina e ao impacto ambiental da produción de ruminantes, xunto coa súa relación coa competencia polos recursos e a saúde dos consumidores.

O municipio portugués de Vila do Conde foi o escenario o sábado 25 de novembro dun seminario sobre as novas oportunidades relacionadas coa calidade do leite organizado polo Consello Portugués de Saúde do Ubre (CPSU). Entre os expertos convidados a intervir atopábanse Vanessa Fagundes, Ema Roque, João Jacob-Ferreira, Isabel Maia, Carlos Noya, Volker Krömker e Adelaide Pereira.

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 9

vp042_enVacaTV_galego.indd 9

27/12/23 10:22

OPINIÓN

Antigamente non era mellor

Carlos Neves Gandeiro e comunicador

TEMOS MOTIVOS PARA DARLLES VALOR A TODA A EVOLUCIÓN, A TODA A TECNOLOXÍA E A TODA A XENTE QUE TRABALLA NA CADEA DO LEITE PARA OFRECERLLE AO CONSUMIDOR TODA ESTA VARIEDADE DE ALIMENTOS CON MÁIS CONTROL E SEGURIDADE ALIMENTARIA DO QUE EXISTÍA ANTIGAMENTE

unha recente publicación da miña páxina de Facebook sobre o percorrido do leite desde a vaca ata a fábrica, ante o relato de como transcorría o proceso de recollida do leite hai sesenta anos, sen refrixeración nin pasteurización, alguén comentou: “Bos tempos. Agora xa nin sei se é leite o que bebo”. Non respondín no momento, porque este pensamento, moi común, necesita unha resposta máis longa e fundamentada. O valor dunha cousa depende da cantidade que existe no mundo, da cantidade que temos e da falta que nos fai (no fondo, da oferta e a demanda).

O ouro e os diamantes valen moito porque son escasos, pero, se estamos nunha estrada do deserto e lonxe de todo, unha botella de auga vale máis que o ouro nese momento. Cando temos fame, dámoslles valor aos alimentos. Cando sentimos que existe risco para a saúde, dámoslles valor á seguridade dos alimentos. Na nosa sociedade, no “mundo occidental”, temos abundancia. A maioría da xente ten diñeiro suficiente para comprar comida e ten a poucos metros de casa ou á distancia dun clic unha enorme variedade de alimentos seguros e controlados, pero tamén bota de menos da súa infancia pasada o campo onde viviron as súas avoas, e bótao de menos porque era máis nova, tiña máis saúde, máis soños e máis anos de vida por diante, pero a vida non era máis doada e o leite non era mellor. Antes de haber máquinas de muxido, tanques frigoríficos para gardar o leite e fábricas para pasteurizar e quitar graxa do leite, as vacas eran muxidas a man, enriba do esterco, baixo o po e o leite era transportado en cántaros de metal levados por carros, sen arrefriar, ata á fábrica ou ao consumidor da cidade. Na primeira metade do século XX, a calidade do leite era tan baixa que xurdiron en Portugal modernas explotacións e salas de alimentación dentro das cidades, promovidas por benefactores ou polas autoridades, para alimentar os nenos máis pobres con leite mellor que o que levaban do campo as leiteiras, as señoras que transportaban e vendían leite. Ao non haber cadea de frío, era necesario engadir algún conservante ao leite. Non había análise. Moitos nenos e nenas nacían pero non sobrevivían ata á idade adulta a causa da fame e de enfermidades de orixe descoñecida, moitas veces debido á falta de hixiene. Hoxe as vacas son creadas en modernos establos moito mello-

res que os vellos. Teñen seguimento veterinario. Son obrigatoriamente controladas de enfermidades que se poden transmitir aos humanos. Móxense con máquinas de muxido que se lavan automaticamente con auga quente e deterxente. O leite é inmediatamente arrefriado, almacenado no tanque frigorífico e transportado en camións isotérmicos ata a fábrica, onde non pode entrar sen ser analizado, para garantir que non ten residuos de antibiótico. É filtrado, homoxeneizado, pasteurizado ou ultrapasteurizado para eliminar as bacterias patóxenas e poden quitarlle unha parte da graxa. Colócase en embalaxes esterilizadas e non leva conservantes, polo que pode manter a conservación en frío no caso do leite UHT. É verdade que nese proceso perde algún sabor, pero é máis fácil, máis barato e máis cómodo de transportar, conservar e consumir. É a forma máis razoable de ofrecerlle o leite ao consumidor de forma segura e económica. Tivo lugar unha evolución equivalente na produción da manteiga, do queixo e dos iogures. Mantéñense e recupéranse produtos artesanais e todos os días xorden novidades no mercado. A pesar de todos os ataques ao leite por parte de quen pretende “ocupar o espazo no estómago” con outros produtos máis caros e menos nutritivos, os lineais de supermercados teñen unha variedade enorme de leite para beber, de queixos, de iogures e agora, recentemente, de moitos produtos a base da proteína do leite. Producimos un alimento con 10.000 anos de historia e temos motivos para darlles valor a toda a evolución, a toda a tecnoloxía e a toda a xente que traballa na cadea do leite para ofrecerlle ao consumidor toda esta variedade de alimentos con máis control e seguridade alimentaria do que existía antigamente.

10 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_opinionCarlosNeves_galego.indd 10

26/12/23 18:07

II SEMINARIO DE PERIODISTAS DIÁLOGOS MSD INVENTING FOR LIFE: UN MUNDO, UNA SALUD

Las interconexiones entre salud humana, animal y medio ambiente, claves para entender los desafíos de la salud pública global ¿De qué hablamos cuando nos referimos a “One Health”? Este concepto, impulsado por la alianza cuatripartita formada por la Organización de las Naciones Unidas para la Agricultura y la Alimentación (FAO), la Organización Mundial de Sanidad Animal (OMSA), la Organización Mundial de la Salud (OMS) y el Programa de las Naciones Unidas para el Medio Ambiente (PUMA), busca equilibrar y optimizar de manera sostenible la salud de las personas, los animales y los ecosistemas, al reconocer que están estrechamente relacionados y son interdependientes. Para dar mayor visibilidad a la interconexión existente entre salud humana, animal y ecosistemas, y poner el foco en las estrategias implementadas desde esta perspectiva, la compañía biofarmacéutica MSD y la Plataforma One Health en España han organizado el Seminario de periodistas Diálogos MSD Inventing for Life: Un Mundo, Una Salud. El encuentro fue inaugurado por la directora ejecutiva de Policy MSD en España, Cristina Nadal, quien señaló que la colaboración es clave para un planteamiento eficaz de “Una única salud”: “Consideramos que es muy importante seguir haciendo difusión del concepto One Health. Por su parte, Maite Martín, presidenta de la plataforma One Health en España, ha subrayado que “el enfoque One Health, que reconoce el estrecho vínculo existente entre la salud de las personas, la salud de los animales y la del entorno en que coexisten, supone un importante cambio de paradigma al abogar por una visión desde una perspectiva de salud pública (proteger y conservar la salud de la población), en contraposición con la visión de sanidad (tratar la enfermedad tras su aparición), que tenemos actualmente”. Tras el discurso de bienvenida, impartieron charlas sobre el modelo de trabajo One Health los siguientes expertos: Pablo Barrenechea, director de Acción Climática de ECODES; Santiago Vega, catedrático del Área de Salud Animal de la Facultad de Veterinaria de la Universidad CEU Cardenal Herrera; Raquel Sánchez,

vp042_publirreportaxe_MSDevento_castelan.indd 11

asesora del Foro Español de Pacientes; Rafael Cantón, coordinador clínico del European Committee of Antimicrobial Susceptibility Testing (EUCAST); Jaime Pérez, presidente de la Asociación Española de Vacunología, y Bruno González-Zorn, catedrático de la Universidad Complutense de Madrid y director de la Unidad de Resistencias Antimicrobianas. Helene Lanz, directora general de MSD Animal Health para España y Portugal, y Cristina Nadal, directora ejecutiva de Policy MSD en España, recalcaron como conclusiones principales del seminario que “es importante realizar una labor de educación y concienciación social para comprender los vínculos que interconectan a los seres humanos, los animales y el medio ambiente. A través de la fabricación de vacunas y medicamentos para la prevención de enfermedades en personas y animales, así como la reducción de la población de vectores, mostramos cómo la salud de todas las especies está intrínsecamente relacionada. Al mismo tiempo, es necesario contribuir al fomento de políticas públicas capaces de garantizar una mayor protección de la salud de las personas, animales y su entorno. Estas políticas permitirán reducir las inequidades en salud, garantizar el acceso a servicios sanitarios y avanzar hacia la consecución de los Objetivos de Desarrollo Sostenible (ODS) de la Agenda 2030”. Un Mundo, Una Salud es la segunda edición del Seminario de periodistas Diálogos MSD Inventing for Life, formato pensado para informar y sensibilizar sobre temas sanitarios de gran actualidad y calado social, que el año pasado abordó la importancia de los determinantes sociales en salud (DSS) con el objetivo de reflexionar de manera colaborativa sobre las medidas a adoptar para alcanzar un acceso más equitativo a la salud.

18/12/2023 13:41:12

Gomas y camas para vacas Limpiezas automáticas Estabulaciones libres

distribución material gandeiro

LAS

MEJORES GANADERÍAS

ELIGEN NUESTROS PRODUCTOS

MÁS DE L A MITAD D E LAS VACA S GALLEG AS COMEN O DU CORNADIZ ERMEN EN AS, CUBÍC ULOS O CAMAS VENDIDAS POR NOSOTRO S

CORNADIZAS

GOMAS PARA PASILLOS Y CAMAS CUBÍCULOS FLEXIBLES

Cerca de 10.000 cubículos de plástico instalados en España

GARANTÍA OFRECIDA S S DISMAGÁN POR SE RESOLV QUE ERÁ ESPAÑA BA N EN LAS NORM JO AS DEL PAÍS

Gomas y Camas para Vacas

vp042_anuncio_dismagan_castelan.indd 12

Limpiezas Automáticas

Tubular Bovino

Tubular Flexible

19/12/2023 12:04:35

BOXES DE INTERIOR

ALMACÉN PROPIO

CEPILLOS RASCADORES

MEJOR RELACIÓN CALIDAD-PR EC DEL MERCAD IO O

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico)

vp042_anuncio_dismagan_castelan.indd 13

19/12/2023 12:04:46

XENÉTICA. PROBAS DE CONAFE DECEMBRO 2023

Fuente: www.conafe.com

Número

1 ADAWAY RIO 2183 ET 2 K&L OH ROSSI GUAY 3 PALMER ET 4 SALUD ET 5 NEMO G SANTI ET 6 SALVUS ET 7 CASTROMIL ET 8 HUNTER K&L SV ADRIAN SALVATIER 9 GRILO SANRECAM LUCKY ET 10 VEKIS RISK 11 CLEVELAND SALARIO ET 12 LIEU THOMAIN BALTAZAR ET 13 GYMNAST GENIAL ET 14 K&L POPPE GOAL 15 ACAJOU GH KENDO ET 16 MANDY KODAK ET 17 SOLER ET 18 TIRSVAD HOTSPOT HONDO ET 19 SEMPRE ET 20 GINGER ET 21 ISOLDE GIGANTE ET 22 GALILEO DA ET 23 KIRON ET 24 MEADOWHOLSTEINS K&L RM FLORIN 25 WILDER MOCCA ET

Ano kg % kg % kg Fiab. IPP ICU IXT RCS nac. leite graxa graxa prot. prot. prod.

ESPM9204862008 2018 ESPM9204695956 2018 ESPM9204741024 2018 ESPM9204691049 2017 ESPM9204523525 2017 ESPM9204634816 2017 ESPM9204896316 2019 ESPM9204595970 2017 ESPM2704487908 2017 ESPM9204631171 2017 ESPM9204631169 2017 ESPM9204501760 2017 ESPM9204595969 2017 ESPM9204631170 2017 ESPM9204493449 2017 ESPM9204628506 2017 ESPM9204739616 2018 ESPM9204828913 2019 ESPM9204695983 2018 ESPM9204630025 2017 ESPM9204629185 2017 ESPM9204712993 2017 ESPM9204261800 2015 ESPM9204631172 2017 ESPM9204342146 2015

2296 802 1172 1294 1458 1613 1501 1157 1503 1104 1235 1045 1718 1017 1248 1701 1158 597 503 1233 2002 952 1164 1546 1144

-0,21 0,48 -0,07 0,16 0,21 -0,24 0,07 0,09 0,16 0,06 0,09 0,29 0,06 0,14 0,19 0,13 -0,02 0,04 0,38 -0,04 -0,23 0,11 0,03 -0,20 0,00

58 78 34 64 76 31 62 51 72 46 54 68 69 51 65 76 39 25 56 40 45 46 45 33 41

-0,13 0,19 0,11 -0,03 0,10 -0,08 0,00 0,12 0,09 0,05 0,08 0,14 0,05 0,06 0,15 0,01 0,12 0,13 0,29 0,00 -0,11 0,10 -0,03 -0,07 0,08

59 46 50 39 58 43 48 50 58 41 49 49 61 39 57 56 50 33 46 40 52 41 34 42 46

88 99 98 96 96 98 84 96 89 91 99 86 99 99 93 94 95 94 98 98 95 92 98 87 96

0,53 1,22 1,18 105 130 0,94 2,10 1,89 113 125 1,38 2,29 2,05 113 128 2,43 1,39 1,69 122 122 1,67 0,85 1,42 125 114 0,90 1,79 1,33 130 126 1,05 1,69 1,66 112 124 0,97 1,30 0,94 124 121 0,74 1,34 1,20 106 112 0,59 1,09 0,96 119 134 1,18 1,44 1,41 121 118 1,32 1,14 1,10 117 116 0,59 1,80 1,51 120 104 1,30 1,99 1,78 116 120 0,46 2,01 1,62 105 112 0,25 0,94 1,15 113 113 0,43 2,08 1,66 117 117 1,59 1,61 1,63 121 129 1,63 1,61 1,91 116 118 1,03 2,08 1,88 122 115 0,33 1,06 1,10 119 118 0,07 1,46 0,98 114 124 0,34 1,31 0,91 128 118 0,17 1,66 1,29 124 122 1,49 0,50 0,88 108 117

Fiab. Fiab. Fiab. IM€T DA FPD ISP VMUX ICO lonx. DA FPD leite 52 61 57 57 59 59 55 57 61 61 57 57 72 55 59 57 55 55 57 53 57 57 78 57 65

108 108 115 98 95 110 105 107 103 114 110 106 93 104 102 99 113 123 106 106 96 118 114 106 118

86 94 94 82 73 88 75 83 67 65 88 55 94 93 59 55 72 90 90 88 63 58 79 55 75

108 113 108 113 117 108 114 117 110 114 120 109 114 95 97 99 122 119 111 101 104 103 110 109 111

86 94 94 82 73 88 75 83 67 65 88 55 94 93 59 55 72 90 90 88 63 58 79 55 75

106 113 114 123 111 117 111 118 118 111 104 109 104 117 113 105 107 110 109 115 114 112 116 108 127

89 78 106 89 99 77 114 90 97 83 100 92 64 114 108 111 108 105 107 95 77 95 73 89 101

313 291 287 278 291 264 296 280 281 269 274 270 259 252 269 268 260 242 244 232 241 246 225 237 246

Perc.

Nome

Lonx.

Orde

25 MELLORES TOUROS PROBADOS ESPAÑOIS POR ICO 1273 99 1271 99 1266 99 1265 99 1263 99 1262 99 1259 99 1253 99 1247 99 1247 99 1246 99 1242 99 1240 99 1237 99 1236 99 1235 99 1234 99 1233 99 1231 99 1231 99 1229 99 1227 98 1227 98 1225 98 1225 98

ESPM9205325774 ESPM9205284496 ESPM9205355940 ESPM9205262502 ESPM9205523053 ESPM9205463829 ESPM9205463830 ESPM9205463828 ESPM1505288905 ESPM1505183984 ESPM9205433402 ESPM9205288762 ESPM9205524118 ESPM9205463833 ESPM9205463832 ESPM1705501078 ESPM9205433400 ESPM9205463831 ESPM9205355938 ESPM9205288760 ESPM9205179560 ESPM9205524119 ESPM9205355939 ESPM9205524116 ESPM9205153898

Ano nac.: ano de nacemento do touro Fiab. prod.: fiabilidade para a proba de produción IPP: índice de patas e pés ICU: índice combinado de ubres IXT: índice xeral de tipo RCS: valor xenético para reconto celular

Ano nac. 2021 2021 2022 2021 2022 2022 2022 2022 2022 2021 2022 2022 2023 2022 2022 2023 2022 2022 2022 2021 2020 2022 2021 2023 2021

kg % kg % kg Fiab. Fiab. Fiab. Fiab. IPP ICU IXT RCS DA FPD ISP VMUX leite graxa graxa prot. prot. prod. lonx. DA FPD 1643 0,37 100 0,18 73 74 1,28 1,39 1,04 122 135 48 101 58 110 47 113 88 2062 -0,15 57 0,07 75 76 2,35 1,39 1,54 121 135 50 114 60 121 50 108 89 1619 0,12 72 0,07 60 78 1,48 1,15 1,21 133 138 53 123 63 114 52 105 83 1320 0,32 82 0,15 59 76 0,98 1,92 1,17 123 139 48 121 58 115 48 108 87 1576 0,31 91 0,03 54 76 1,20 2,14 1,54 130 135 47 110 58 106 48 103 91 1915 0,45 120 0,13 77 76 0,56 1,26 1,15 118 120 48 105 58 114 48 108 99 953 0,63 100 0,32 65 76 1,37 2,16 1,93 126 125 50 113 60 108 50 108 97 2116 0,09 86 0,06 75 78 1,12 1,61 1,39 115 132 53 104 63 110 52 109 119 1513 0,31 89 0,06 55 76 2,07 2,13 2,13 128 132 50 99 60 117 50 111 107 1258 0,03 48 0,03 44 74 2,74 2,27 1,84 130 141 48 126 58 118 48 106 108 1407 0,45 100 0,16 63 74 0,48 1,79 1,39 120 136 48 108 58 110 48 107 108 1626 0,38 101 0,15 69 76 2,28 1,95 2,30 120 125 50 92 60 110 50 104 101 1146 0,41 85 0,20 59 74 1,30 1,51 1,51 126 137 48 112 58 122 48 113 97 1431 0,36 91 0,02 48 78 1,69 1,81 1,69 117 143 52 110 61 107 52 107 123 1608 0,52 116 0,03 55 78 0,88 1,41 1,15 107 139 52 110 61 119 52 105 126 1598 0,28 89 0,07 59 78 2,76 1,47 1,71 114 136 50 100 60 133 50 107 103 2022 0,35 113 0,16 84 78 0,09 1,59 1,39 107 123 53 93 63 108 53 113 119 1076 0,40 81 0,20 56 78 2,41 2,27 2,17 100 135 52 119 61 111 52 115 110 934 0,43 79 0,24 56 78 1,01 1,84 1,43 115 144 53 123 63 112 53 103 99 1325 0,15 64 0,16 60 74 1,88 1,28 1,12 125 137 47 119 57 101 47 109 90 2380 -0,06 78 -0,06 69 74 0,63 1,48 1,19 116 126 46 108 57 105 61 114 87 1338 0,28 78 0,25 70 80 0,89 1,45 1,27 121 131 55 111 65 104 53 114 100 1784 0,05 70 -0,03 54 74 2,37 1,14 1,27 126 135 47 110 57 127 47 107 80 1638 0,14 74 0,00 53 74 1,54 2,25 1,87 127 133 48 100 58 115 47 112 93 1508 0,06 61 0,08 58 74 1,60 1,62 1,67 131 136 48 108 58 98 47 112 107

Lonx.: valor xenético para lonxevidade Fiab. lonx.: fiabilidade para a proba de lonxevidade DA: días abertos Fiab. DA: fiabilidade para a proba de días abertos FPD: facilidade de parto directa Fiab. FPD: fiabilidade para a proba de facilidade de parto directa

IM€T leite 413 388 369 385 378 399 370 410 375 365 393 370 368 385 411 391 406 374 374 356 361 363 361 357 342

PERC.

1 GLAX DELTA ET 2 STARMAX ET 3 PH CAMPEON ET 4 VISSTEIN 3STAR GAVINO RED 5 FOTON EV 6 SHA SUNDOWNER ET 7 RICO RIPLEY 8 WEH CAMBRE ET 9 CMP GABRIELLE DE CHANEL ET 10 LSCG TANXU P FIV RED ET 11 RODEO GH YOYO ET 12 DIEKERS 3STAR OH FLADDERAK 13 SOLUTION P GH PUR ET 14 ROMAN ET 15 ROMMEL ET 16 GENER GOL P ET 17 RELAX GH JEZEBEL ET 18 SHA RUKURU 19 3STAR OH MAGNOMAN 20 GLYCINE 21 AIRAS ET 22 CICERON ALH MADISON ET 23 SCHUIT 3STAR MARCEL P RED 24 SECTOR ALH ARWEN ET 25 GORDON GH EILEEN ET

Número

Lonx.

Nome

ICO

Perc.

Fuente: www.conafe.com

Orde Orde

25 MELLORES TOUROS XENÓMICOS ESPAÑOIS POR ICO 1352 1348 1347 1346 1345 1342 1342 1341 1338 1338 1336 1334 1334 1334 1333 1329 1328 1328 1328 1327 1324 1324 1324 1323 1323

99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99

ISP: índice de saúde podal Fiab. ISP: fiabilidade para a proba de índice de saúde podal IM€T leite: índice de mérito económico para leite ICO: índice xenético global Perc: percentil VMUX: velocidade de muxido

14 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_probasConafe_decembro2023_galego.indd 14

27/12/23 10:02

Kodak

TOP ICO

K I NG MA N x MONTROSS x SU PER S I R E

(PROBADO)

WATERMOLEN MARIJKE (VG-87). Abuela de KODAK

Ahora con más hijas: Líder indiscutible

¡¡También disponible en SEXADO!! Leche: +1701 kg

Grasa: +0,13%

Proteína: +0,01%

Tipo: +1,15

Patas: +0,25

Ubres: +0,94

Longevidad: +113

RCS: +113

Vel. ordeño: +111

AK ET

MANDY KOD

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta Fertilidad Genética de Conﬁanza

www.aberekin.com vp042_anuncio_escolmo_aberekin_Kodak.indd 15

18/12/2023 12:27:34

XENÉTICA

TOUROS PARA A CAMPAÑA DE SEME DE GALICIA 2024 D1 - Doses «NEXT» de Xenética Fontao

SUNDOWNER

1.342

ÍNDICES PRODUCIÓN kg kg BC kl %Gr % Pt Gr Pt A2A2 1.915 0,45 120 0,13 77

RIPLEY

1.342

A2A2

ROMAN

1.334 BB

A2A2 1.431 0,36

91 0,02

1,69

-0,18

1,69 1,81 117

143

110

123

107

0,32

107

385

495

197

313

ROVER x ACURA

ROMMEL

1.333

A2A2 1.608 0,52 116 0,03

1,15

-0,07

0,88 1,41 107

139

110

126

119

0,15

105

411

558

197

333

ROVER x ACURA

1,66

NOME

GICO

953

0,63 100 0,32

ÍNDICES TIPO IXT

ICAP

IPP

ÍNDICES FUNCIONAIS ICU RCS LONX

DA VMUX BCS

ÍNDICES MÉRITO ECONÓMICO dCE

ISP

IM€T_L IM€T_Q

XENEALOXÍA

IM€T_P IM€T_E

1,15

0,61

0,56 1,26 118

120

105

114

0,28

108

399

577

181

332

SUNRISE x COPYRIGHT

1,93

0,23

1,37 2,16 126

125

113

108

1,14

108

370

556

209

310

RIDERCUP x SIMON P

RUKURU

1.328

A1A2 1.076 0,40

81 0,20

2,17

-0,24

2,41 2,27 100

135

119

110

111

115

374

506

192

312

RIDERCUP x FREEMAX

ROCKDALE

1.321

A2A2 1.298 0,35

85 0,18

1,56

-0,40

1,72 1,60 111

134

111

127 -0,50 109

375

509

188

311

RIDERCUP x COPYRIGHT

ZORRO

1.312 BB

A2A2

743

0,45

73 0,24

2,03

0,37

1,78 2,27 126

132

108

119

0,86

117

331

459

194

274

ZIVET x ADRIAAN

SPERMINATOR 1.282

A2A2

965

0,15

50 0,13

2,73

0,32

2,99 2,65 110

122

111

109

106

0,53

120

293

370

154

246

SANCHEZ P x PALMER

TONY P

A1A2

739

0,09

36 0,04

2,79

1,89

1,83 2,45

106

102

107

102 -1,13 102

157

202

128

WOLFGANG P x KING DOC

1.158

D2 - Doses <<TOP>> de Xenética Fontao NOME

GICO

STARMAX

1.348

CAMPEON

1.347

GAVINO RED 1.346

IXT

ICAP

IPP

ÍNDICES PRODUCIÓN kg kg %Gr % Pt Gr Pt A1A2 2.062 -0,15 57 0,07 75

1,54

-0,33

2,35 1,39 121

A1A2 1.619 0,12

1,21

-0,11

1,48 1,15 133

72 0,07

ÍNDICES TIPO

ÍNDICES FUNCIONAIS ICU RCS LONX

ÍNDICES MÉRITO ECONÓMICO XENEALOXÍA

DA VMUX BCS

dCE

ISP

IM€T_L IM€T_Q

IM€T_P IM€T_E

135

114

121

0,11

108

388

467

176

328

STAR P x GYWER

138

123

114

0,69

105

369

489

193

310

CAMUS x CHILTON

0,59

GNABRY x JACUZZI RED

A1A2 1.320 0,32

82 0,15

1,17

-1,35

0,98 1,92 123

139

121

115

108

385

523

207

322

CAMBRE

1.341 BB

A2A2 2.116 0,09

86 0,06

1,39

-0,69

1,12 1,61 115

132

104

119

110 -1,07 109

410

510

182

343

CAMUS x CHILTON

GABRIELLE

1.338

A1A2 1.513 0,31

89 0,06

2,13

0,08

2,07 2,13 128

132

107

117 -0,41 111

375

484

191

304

GINGER RED x GARIDO

FLADDERAK

1.334

A2A2 1.626 0,38 101 0,15

2,30

1,49

2,28 1,95 120

125

101

110 -0,31 104

370

506

171

301

FREESTYLE RED x ALTADATELINE

FENDER P

1.322

A1A2 1.634 0,36

99 0,10

1,71

-0,09

0,96 2,00 116

125

105

106

120 -0,04 105

377

514

178

310

FREEWOOD P x COPYRIGHT

SUMA P

1.322

A2A2 1.241 0,25

71 0,11

1,48

0,10

1,25 1,65 131

134

117

120

110

347

464

192

290

SUNRISE x SIMON P

GIGANTIC

1.318

A2A2 1.335 0,43

95 0,22

1,61

-0,35

1,75 1,78 115

126

106

100 -1,18 109

365

506

180

303

GLADIUS x DURABLE

FREIRE RED

1.306

A1A2 1.797 -0,01

63 0,04

1,86

-0,47

1,81 1,96 114

130

100

103

118 -0,65 114

353

418

157

292

FREESTYLE RED x SOLITAIR P RED

GENIS P RED

1.304

A2A2 1.646 -0,09

49 0,02

1,57

-0,59

1,87 1,77 120

133

110

111

113

115

340

393

165

285

SOUL P RED x GYWER

GUIRI

1.298

A2A2 1.542 0,27

85 0,09

2,13

0,66

1,59 1,90 111

121

108

103

107 -0,54 103

333

455

152

276

GUITAR x SOUNDCLOUD

CARAMBA

1.265 BB

A2A2 1.039 0,41

81 0,10

2,03

-0,24

1,94 2,06 109

119

105

113

0,10

108

304

415

152

247

CARAMELO x SALVAME

KANALLA

1.259 BB

A2A2

45 0,14

2,11

-0,51

1,90 2,30 118

123

110

115

102

1,34

106

279

350

150

234

CARAMELO x LINEMAN

dCE

ISP

IM€T_L IM€T_Q

IM€T_P IM€T_E

952

0,10

0,28

0,36

D3 - Doses <<SEXADO>> de Xenética Fontao NOME

GICO

SUNDOWNER

1.341 BB

RIPLEY

1.338

CAMBRE

1.334

GABRIELLE

1.334 BB

FLADDERAK 1.318

ÍNDICES PRODUCIÓN kg kg kl %Gr % Pt Gr Pt

ÍNDICES TIPO IXT

ICAP

IPP

ÍNDICES FUNCIONAIS ICU RCS LONX

DA VMUX BCS

ÍNDICES MÉRITO ECONÓMICO XENEALOXÍA

A2A2 2.116 0,09

86 0,06

1,39

-0,69

1,12 1,61 115

132

104

119

110 -1,07 109

410

510

182

343

SUNRISE x COPYRIGHT

A1A2 1.513 0,31

89 0,06

2,13

0,08

2,07 2,13 128

132

107

117 -0,41 111

375

484

191

304

RIDERCUP x SIMON P

A2A2 1.626 0,38 101 0,15

2,30

1,49

2,28 1,95 120

125

101

110 -0,31 104

370

506

171

301

CAMUS x CHILTON

A2A2 1.431 0,36

1,69

-0,18

1,69 1,81 117

143

110

123

107

385

495

197

313

GINGER RED x GARIDO

91 0,02

0,32

107

A2A2 1.335 0,43

95 0,22

1,61

-0,35

1,75 1,78 115

126

106

100 -1,18 109

365

506

180

303

FREESTYLE RED x ALTADATELINE

ROMAN

1.312 BB

A2A2

0,45

73 0,24

2,03

0,37

1,78 2,27 126

132

108

119

0,86

117

331

459

194

274

ROVER x ACURA

GIGANTIC

1.304

A2A2 1.646 -0,09

49 0,02

1,57

-0,59

1,87 1,77 120

133

110

111

113

0,36

115

340

393

165

285

GLADIUS x DURABLE

ZORRO

1.298

743

A2A2 1.542 0,27

85 0,09

2,13

0,66

1,59 1,90 111

121

108

103

107 -0,54 103

333

455

152

276

ZIVET x ADRIAAN

GENIS P RED 1.282 BB

A2A2

965

0,15

50 0,13

2,73

0,32

2,99 2,65 110

122

111

109

106

0,53

120

293

370

154

246

SOUL P RED x GYWER

GUIRI

1.163

A2A2

-88

0,44

38 0,23

2,82

1,75

2,20 2,48 105

113

102

107

-1,03 108

150

225

121

GUITAR x SOUNDCLOUD

SPERMINATOR 1.158

A1A2

739

0,09

36 0,04

2,79

1,89

1,83 2,45

106

102

107

102 -1,13 102

157

202

128

SANCHEZ P x PALMERY

TORRES

1.126

A2A2

187

0,45

50 0,13

2,72

1,35

2,55 2,25

104

112

107 -1,70

135

215

105

DAVINCI x HANIKO

TONY P

4465

A2A2 1449

0,05

58 -0,03

2,31

0,07

2,25 2,27 115

116

104

110

-0,55 123

115

292

350

135

238

WOLFGANG P x KING DOC

JAIPUR P

4822

A2A2 1218

0,5

98 0,09

1,38

-0,83

0,56 1,89 117

129

109

118

-0,69 105

107

352

489

184

289

JAGGER x MIRAND-PP

GICO: índice xenético

kg Gr: valor para quilogramos de graxa

IPP: índice combinado de patas e pés

VMUX: velocidade de muxido

KC: kappa-caseína

% Pt: valor para porcentaxe de proteína

ICU: índice combinado de ubre

BCS: condición corporal

BC: beta-caseína

kg Pt: valor para quilogramos de proteína

RCS: valor para reconto celular

dCE: facilidade de parto

kl: valor para leite

IXT: índice xeral de tipo

LONX: valor para lonxevidade

ISP: índice de saúde podal

% Gr: valor para porcentaxe de graxa

ICAP: índice de capacidade

DA: días abertos

IM€T: índice de mérito económico ([L] leite; [Q] queixo; [P] pasto; [E] ecolóxico)

16 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_xenetica_campanha_seme2024_galego.indd 16

27/12/23 10:05

DISTRIBUIDOR OFICIAL DE McCORMICK EN GALICIA

McCORMICK X7.624 240 CV

La ganadería Ramil de Friolfe (O Páramo, Lugo) confía en McCormick y Duracor Gonzalo Liz: “Es un tractor muy ágil, muy cómodo y con muy buena visibilidad. Además, el servicio técnico que nos ofrece Duracor es excelente” RED DE CONCESIONARIOS

EN VÍDEO

TALLERES MOSFER SC P. Ind. Monterroso, Parcela 14 27560 Monterroso · Lugo Tfno.: 982 378 011

TALLERES JOMABE SL C/ Arenal, n.º 52 36500 Lalín · Pontevedra Tfno.: 986 780 272

PABLO GONZÁLEZ RODRÍGUEZ C/ Fonteboa, n.º 1 32570 Maside · Ourense Tfno.: 696 687 726

AGROCOSME SL Estrada de Tui, n.º 25, Cela 36415 Mos · Pontevedra Tfno.: 986 344 599

TAIL MAQUINARIA Parque empresarial de Xinzo, Parcela 12 32630 Xinzo de Limia · Ourense Tfno.: 988 550 502

CIAL. AGRÍCOLA Y CERRAJERA F. CHAVES SL Tanoira, n.º 17, Padrenda 36968 Meaño · Pontevedra Tfno.: 986 747 243

Lugar Corrillos, 31 AC-223 km 15,8 15685 Mesía · A Coruña | Tfno.: 881 060 218

vp042_publirreportaxe_duracor_castelan.indd 17

18/12/2023 11:50:46

PUBLIRREPORTAXE

OITO TOUROS DE XENÉTICA FONTAO NO TOP 10 ESPAÑOL A xenética galega domina de novo o ranking español con 8 touros nas 10 primeiras posicións do TOP 100 GICO segundo as últimas probas oficiais de Conafe. STARMAX é o mellor touro galego na clasificación nacional, na que estivo desde a súa primeira proba oficial e agora sitúase o segundo posto. Acompáñano no TOP 10 outras 7 estrelas: CAMPEON, GAVINO RED, SUNDOWNER, RIPLEY, CAMBRE, GABRIELLE e TANXU P RED.

STARMAX

GAVINO RED

CAMPEÓN

SUNDOWNER

Máis alá do TOP 10, pero aínda na elite nacional, atopamos touros xa ben coñecidos polo sector, como FLADDERAK, MAGNOMAN, GLYCINE e AIRAS (que permanece como o Nº 1 en kg de leite do ranking xenómico español), ademais de FENDER P, SUMA P, FREIRE RED, MARCEL P RED, GIGANTIC ou GUIRI e novidades coma a dos irmáns completos ROMAN e ROMMEL, así como RUKURU, ROCKDALE ou ZORRO, entre outras moitas.

de parto permite recomendar o seu uso en xovencas. STARMAX é, ademais, portador do factor vermello (RC).

STARMAX ET (Star P x Gywer): procede dunha profunda familia de vacas alemá e é o Nº 2 do TOP 100 GICO. STARMAX mostra un tremendo potencial leiteiro (supera os 2.000 kg de leite) e un tipo moi equilibrado con excelentes cifras para patas e pés, ángulo de grupa e lonxitude e colocación de tetos (muxido en robot). Ten, ademais, extraordinarios trazos de saúde e a súa gran facilidade

vp042_publirreportaxe_fontao_galego.indd 18

CAMPEON Camus x Gywer): descendente da prestixiosa vaca Radieuse EX-91 (que tantos individuos destacados en xenómica a nivel europeo produciu), é o número 3 do ranking e achega alta produción de leite con excelentes calidades, unha morfoloxía correcta e funcional e excelentes trazos de saúde. As súas fillas serán vacas lonxevas, moi fértiles e con moi baixos recontos celulares. É portador do factor vermello (RC) e, polo seu bo dato de facilidade de parto, pódese usar en xovencas. GAVINO RED (Gnabry x Jacuzzi Red): o mellor touro de capa vermella do ranking ocupa o posto Nº 4 grazas ás altas producións de leite con moi boas calidades de graxa e proteína,

unha alta puntuación para ubres e os seus excelentes trazos funcionais ou de saúde. GAVINO RED é a mellor opción para usar sobre as liñas vermellas que necesiten mellorar ubres, produción e fertilidade, e mantén, á vez, a cor de capa. Un bo dato de facilidade de parto permite tamén recomendar o seu uso en xovencas. SUNDOWNER (Sunrise x Copyright): no número 6 do ranking, é un dos touros máis interesantes do ranking nacional, cun pedigree de plena actualidade e un tremendo potencial leiteiro de case 2.000 kg de leite con excelentes porcentaxes de graxa (+0,45) e proteína (+0,13). SUNDOWNER é o mellor touro nacional para kg de graxa (120) e o segundo para kg de proteína (77), ten unha morfoloxía moi correcta, con ubres ideais para o muxido en robot e é, ademais, A2A2 nas betacaseínas. RIPLEY (Rydercup x Simon P): pedigree diferente no posto número 7 do TOP 100 GICO cun perfil xenómico de grande equilibrio: boas producións de leite con excelentes porcentaxes de graxa (+0,63) e proteína (+0,32), morfoloxía moi destacada en ubres (+2,16), patas (+1,37) e tipo xeral (+1,93) e excelentes trazos funcionais ou de saúde, todo iso acompañado do xenotipo A2A2. CAMBRE (Camus x Chilton): é o touro número 8 por GICO e mostra un perfil xenómico de grande atractivo polo seu pedigree peculiar, as súas cifras superiores aos 2.100 kg de leite con porcentaxes positivas de graxa e proteína, a súa morfoloxía equilibrada, os seus ubres aptos para o muxido en

27/12/23 10:11

PUBLIRREPORTAXE

RIPLEY

GABRIELLE

CAMBRE

TANXU P RED

robot e o seu xenotipo A2A2 e BB nas caseínas.

tos e atractivos, non soamente pola súa xenómica, sen defectos para os capítulos de produción (extraordinaria en cantidade e calidades), e morfoloxía (dos poucos touros con cifras en torno 2 en tipo, ubres e patas), senón tamén por achegar de novo o factor vermello (RC) e o xenotipo A2A2 para as betacaseínas. Así o recoñeceu o sector gandeiro sendo un dos touros máis vendidos de XF e que foi exportado a diferentes países europeos.

GABRIELLE (Ginger Red x Garido): este membro da familia “Cosmopolitan”, que foi Nº 1 do ranking nacional en pasadas avaliacións, aínda permanece no TOP 10 e achega co seu pedigree o tremendo poder de transmisión da súa nai, a xa soada vaca BWH Channel CMP ET MB-85. GABRIELLE mostra un perfil xenómico cun grande equilibrio e excelencia nos distintos trazos de produción, morfoloxía e saúde, e é tamén portador do factor vermello (RC) e de fácil parto, apto o seu uso para xovencas. TANXU P RED ET (Soul P Red x Gywer): este membro da prestixiosa familia americana “Terry Tory” pecha o TOP 10 do ranking oficial. Boas producións de leite, excelentes trazos de saúde e tipo moi correcto con excelentes cifras para patas (vista posterior e mobilidade), ademais de ubres apropiados para o muxido en robot, son os seus principais trazos de identidade. TANXU P RED é un touro de capa vermella e portador do xene acorne, polo que polo menos o 50 % da súa descendencia nacerá sen cornos. FLADDERAK (Freestyle Red x Altadateline): este descendente da familia de vacas canadense “Aeroflower” mostra un dos perfís máis comple-

vp042_publirreportaxe_fontao_galego.indd 19

SUNDOWNER É O MELLOR TOURO NACIONAL PARA KG DE GRAXA E O SEGUNDO PARA KG DE PROTEÍNA, TRANSMITE BOS UBRES PARA O MUXIDO EN ROBOT E É A2A2

Outros touros xa ben coñecidos polo sector e que se manteñen na elite nacional son:

FLADDERAK

GUIRI (Guitar x Soundcloud): é un dos touros máis equilibrados do TOP 100 GICO e dos máis solicitados polos gandeiros a nivel nacional e tamén europeo. Todo resulta atractivo no xenotipo deste touro: prestixiosa familia materna (“Rudy Missy”), excelentes producións de leite con sólidos, morfoloxía top e A2A2 nas caseínas.

GUIRI

GIGANTIC (Gladius x Durable): xunto con GUIRI, é outro dos touros máis apreciados e solicitados a nivel tanto nacional coma europeo, con pedigree moi actual, un gran potencial leiteiro con calidades excelentes, morfoloxía sen feblezas, xenotipo A2A2 e excelente proba tamén en base americana ( GTPI).

GIGANTIC

27/12/23 10:11

PUBLIRREPORTAXE

En canto a algunhas das novidades dignas de mención neste artigo, destacamos: ROMAN e ROMMEL (Rover x Acura): estes dous irmáns completos con pedigree 100 % americano presentan perfís xenómicos moi interesantes e con certas semellanzas e también algunhas diferenzas que os caracterizan. En ambos os casos, altas producións de leite con excelentes calidades de graxa (e tamén de proteína), pero máis extremas no caso de ROMMEL, e morfoloxía moi equilibrada e funcional, aínda que máis destacada en ubres e patas en ROMAN, ambos son A2A2 para as betacaseínas e ROMAN tamén é BB nas kappacaseínas. Os dous irmáns mostran perfís moi interesantes tamén nas súas probas oficiales en sistema americano (GTPI.

ROMAN (A2A2 E BB), ROMMEL (A2A2), RUKURU, ROCKDALE (A2A2) E ZORRO (A2A2 E BB) SON ALGUNHAS INTERESANTES NOVIDADES DO TOP 100 GICO

ROMAN RUKURU

ROCKDALE (Rydercup x Copyright): este irmán materno de CAMPEON presenta un perfil xenómico impecable para os principais trazos de produción, tipo e saúde, ademais do xenotipo A2A2 para as betacaseínas.

ROMMEL

RUKURU (Rydercup x Freemax): outra das novidades interesantes desta avaliación con boas producións de leite, excelentes porcentaxes de graxa e proteína e cifras por riba de 2 para tipo, ubre e patas, todo iso acompañado de impecables trazos funcionais.

vp042_publirreportaxe_fontao_galego.indd 20

ROCKDALE

ZORRO (Zyvet x Adriaan): un pedigree alternativo e diferente nunha das mellores familias da raza holstein: “Rudy Missy”, cunha proba xenómica moi equilibrada en todos os seus trazos e o xenotipo A2A2 e BB nas caseínas.

ZORRO

TOUROS SUPERTIPO

No apartado dos touros supertipo, aos xa coñecidos CAMPGRAN (Boom x Chief), MONIN (Moovin x King Doc) TORRES (Davinci x Haniko), TONY P (Wolfgang P x King Doc) e JAIPUR P (Jagger x Mirand PP) engádense agora XOEL (Haxl x Moovin) e SPERMINATOR (Sanchez P x Palmer). XOEL: cun actual pedigree na familia “Chief Adeen” con trazos positivos de produción, excelentes trazos funcionais e unha impecable proba de tipo tanto en base española como americana, ademais de ser A2A2. SPERMINATOR: cun pedigree peculiar na liña “Divinity” desenvolvida en Galicia e procedente da familia americana “Rudolp Zip”, que presenta impresionantes cifras para os trazos morfolóxicos de patas, ubres e tipo xeral; tal é así que é o absoluto Nº 1 tanto en ubres como en tipo xeral e o Nº 2 do ranking TOP 1000 GICO gMace publicado por Conafe en decembro de 2023 e que inclúe todos os touros, nacionais e estranxeiros, con proba xenómica oficial en España. SPERMINATOR é, ademais, positivo en caracteres de produción e funcionais ou de saúde, portador do

27/12/23 10:11

PUBLIRREPORTAXE

XENES DESTACADOS Acorne (polled)

SPERMINATOR É O TOURO Nº 1 PARA TIPO E UBRE E Nº 2 PARA PATAS DO TOP 1000 GMACE. É, ADEMAIS, RC E A2A2 E BB NAS CASEÍNAS

factor vermello (RC) e presenta o xenotipo A2A2 e BB nas caseínas.

XOEL

Sen dúbida, está cada vez máis presente na raza, cun claro incremento da oferta desde XF de touros acornes con altos índices xenéticos e pedigrees de plena actualidade, como SUMA P (Sunrise x Simon P), que é, ademais, A2A2, ou FENDER P (Freewood P x Copyright), e en moitas ocasións en combinación tamén coa cor vermella de capa, como é o caso de TANXU P RED, MARCEL P RED ou GENIS P RED (neste caso tamén co xenotipo A2A2) e noutras vén como “un extra” en touros con status de supertipo, como poden ser TONY P e JAIPUR P.

dous son de capa vermella (GAVINO RED no posto Nº 4, e TANXU P RED no 10) e outros tres son portadores (RC): STARMAX (Nº 2), CAMPEON (Nº 3) e GABRIELLE (Nº 9).

SUMA P

Cor de capa vermella

Outro tipo de xenes, coma o de cor de capa vermella, está xa presente dunha maneira habitual na elite da raza actualmente, e así é a nivel nacional, en gran medida da man dos touros de XF. Sen ir máis lonxe, dos 8 touros que XF sitúa no TOP 10 GICO,

GENIS P RED

CAMPAÑA DE SEME 2024 XENÉTICA FONTAO-AFRICORES Unha ampla oferta de touros inclúese na campaña de seme conxunta Xenética Fontao-Africores para o ano 2024, tanto en calidade (pois todos pertencen á elite nacional do momento) coma en cantidade (pois son 26 os touros ofertados). Oito dos touros ofertados teñen tanto proba española (GICO) coma americana (GTPI), tres dos cales debutan coa súa primeira proba oficial en GTPI, son os irmáns completos ROMAN e ROOMEL, ademais de RUKURU. Touros con altos índices para as distintas liñas de selección da raza frisoa na actualidade; produción, morfoloxía e saúde, todo iso combinado con xenes especiais como poden ser os de cor de

capa vermella, e/ou acornes, ademais do xenotipo A2A2 nas betacaseínas, presente nesta ocasión en case o 70 % dos touros ofertados. A campaña inclúe este ano 14 touros en total en oferta de seme sexado, 11 deles tamén en seme convencional e tres exclusivamente en seme sexado: TORRES, TONY P e JAIPUR P. Trátase de incrementar en cantidade e calidade a oferta de seme sexado en resposta ás demandas do sector neste produto, gran ferramenta da mellora xenética e eficiencia das explotacións, en combinación coa xenómica.

SPERMINATOR

vp042_publirreportaxe_fontao_galego.indd 21

27/12/23 10:11

O LEITE

Uns protagonistas… que son la leche! Neste peche de ano, aproveitamos para repasar as principais ideas que nos deixaron algunhas das persoas que interviñeron na nosa sección dedicada á defensa e promoción do consumo de produtos de orixe animal en xeral e de lácteos en particular.

DAVID FERNÁNDEZ: “OS LÁCTEOS DA MIÑA DIETA SON INTOCABLES OS 365 DÍAS DO ANO”

En Vaca.tv

O tinetense David Fernández fíxose un merecido oco na elite dos deportistas paralímpicos, aínda que, quizais, dentro do noso sector siga sendo habitual asocialo ao nome da explotación familiar: Manolero. Sobre o papel dos lácteos na base da súa alimentación de atleta fala na reportaxe publicada en Vaca Pinta 24.

“Os lácteos para min son unha parte fundamental da dieta, son intocables os 365 días do ano, esteamos en período de competición ou de carga”, afirma este deportista ao que, segundo explica, lle gusta particularmente o leite. Recoméndase tomar tres porcións de lácteos ao día; David toma seis. “Tomo máis ou menos un litro de leite ao día; polas mañás para almorzar xa tomo medio litro cunha cunca de avea, iso é a enerxía da xornada, e logo podo estar na casa as fins de semana e, antes de ir para a cama, podo tomar outro medio litro”, conta.

O leite é unha fonte de enerxía e proteínas moi importante para a súa dieta. Cada vaso achega entre seis e oito gramos de proteína, é dicir, que “con medio litro de leite tomas 16 gramos de proteína, que é a metade da que che pode absorber o corpo nunha soa comida”. Toda a súa alimentación está supervisada por un nutricionista, que se encarga, entre outras cousas, de marcarlle a sobremesa, composta dun iogur –sempre o máis natural posible, para evitar o exceso de azucres– e unha peza de froita pola mañá, ao mediodía e á noite. “Con el teño un pequeno hándicap, que é que me gustan moito os queixos e aí teño a batalla pola cantidade que podo comer”, ri Fernández.

22 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_eslaleche_remix_galego.indd 22

26/12/2023 15:32:47

O LEITE

CARLOS SPUCH: “SE CHE BOMBARDEO A CABEZA DICINDO QUE O LEITE É VELENO E ESTOUTRA BEBIDA NON, TERMINARÁS DEIXANDO O LEITE, PORQUE DUBIDAS”

En Vaca.tv

O investigador sénior do grupo de Neurociencia Traslacional do Instituto de Investigación Sanitaria Galicia Sur (Vigo) Carlos Spuch leva anos traballando no efecto dos hábitos saudables na saúde mental. Isto levouno a afondar nos beneficios dos lácteos na nutrición humana, razón que motivou a charla publicada en Vaca Pinta 29, na que, entre outros aspectos, apunta as diferenzas entre as alerxias e as intolerancias aos lácteos. “A alerxia é algo que aparece case desde que nacemos e un pediatra diagnostícao rapidamente porque é moi evidente. Podes ter unha alerxia

á caseína, á lactosa, ao compoñente que sexa, e aí non hai discusión: se es alérxico a calquera produto que contén o leite, non podes tomalo”, explica Spuch. Pola contra, unha intolerancia xorde cando unha persoa non fai unha dixestión fácil do produto que está a tomar. “Hai 8.000 anos non tolerabamos os lácteos porque non eramos capaces de procesar a lactosa, ata que xurdiu a mutación na que se creou a encima lactasa, que nos permite dixerila correctamente e que hoxe en día xa ten practicamente toda a poboación mundial (aínda que en distintas porcentaxes)”, expón. Esta encima ten orixe nunha das bacterias do intestino, o lactobacillus, que dixire a lactosa e, se mantemos un microbioma correcto, dixeriremos os lácteos sen problema.

A cuestión é que se deixamos de consumir lácteos o noso microbioma desregularase, o nivel de lactobacilos baixará e entón será cando, ao querer volver inxerilos, teremos unha dixestión máis complicada. Isto pasa con todos os alimentos, pero parece que ao sector lácteo se lle castiga máis. “Algo que fixeron potencias lácteas a nivel mundial como os irlandeses, os noruegueses, os canadenses e os neozelandeses moi ben foi esa defensa dos seus produtos”, remarca Spuch. O importante é que un asunto coma este non quede nas mans dunha noticia en redes que sexa rechamante e careza de fundamentos. “É moi fácil explicar isto desde a neurociencia: se che bombardeo a cabeza dicindo que o leite é veleno e estoutra bebida non, terminarás deixando o leite. Por que? Porque dúbidas”, razoa.

HONORIO GÓMEZ: “AS NOSAS ELABORACIÓNS NON LEVAN CONSERVANTES NIN COLORANTES. NON TEÑEN NADA QUE VER CON PRODUCIÓNS INDUSTRIAIS”

En Vaca.tv

Honorio Gómez está á fronte da pastelería Yomar xunto coa súa muller desde a súa fundación no ano 1996. En Vaca Pinta 31 explica que compran case a totalidade do leite co que traballan a Ganadería Quintián, unha granxa do Páramo (Lugo) que os prové de produto fresco dúas veces á semana, martes e venres. “Non os coñeciamos, viñeron eles ofrecernos o seu produto cando empezaron a comercializar o leite”, lembra Honorio. Comezaron cunha cantidade pequena para probar, pero “co tempo incrementamos o volume e agora case todo llelo compramos a eles; xa non saberiamos que facer sen o leite de Quintián”, salienta.

Non usan ningún tipo de bebida vexetal para elaborar os seus doces; non o consideran necesario. “En todo caso, tentamos ter, por exemplo, bebida de soia, por se nola piden para tomar co café”, puntualizan. Antes de coñecer esta leitería, empregaban leite en brik de litro. “Usabamos o que había, en realidade, porque non hai moita xente que traballe con leite fresco”, expoñen. “O de Quintián é moito máis cremoso, ten unha porcentaxe máis alta de manteiga e o sabor é distinto… sabe a leite de toda a vida”, valoran do produto desta gandería. No que se refire aos cambios que notan nun produto elaborado con leite uperizado de brik e o elaborado con leite pasteurizado de botella, explican que o proceso é idéntico, non cambian medidas nin tempos, “pero un elaborado que se prepare con leite de botella sae mellor, ten máis ca-

lidade, mellor textura e máis sabor”, enumeran. O volume de leite semanal co que traballan varía dependendo das datas, pero calculan que unha media habitual estaría nuns 80 litros. No que se refire á manteiga, manexan entre 40 e 50 quilos á semana. Ao preguntarlles polo segredo que se esconde tras a calidade dos doces artesáns sinalan o que, a dicir verdade, parece evidente: “As nosas elaboracións están feitas por un artesán, por alguén que, día a día, os prepara a base de produtos naturais. Non levan conservantes nin colorantes. A manteiga é simplemente manteiga coa súa porcentaxe de graxa; usamos fariña, usamos leite... Non ten nada que ver con producións industriais”.

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 23

vp042_eslaleche_remix_galego.indd 23

26/12/2023 15:32:56

O LEITE

JOSÉ MANUEL PORTELA: “SEMPRE QUE ME PREGUNTAN, DIGO QUE O MELLOR É O LEITE ENTEIRO E FRESCO”

En Vaca.tv

O punto de vista práctico achégao o barista José Manuel Portela no número 26 de Vaca Pinta, quen apunta que “sempre que me preguntan, digo que o mellor é o leite enteiro e

fresco”. Para Portela, parte do desprestixio que arrastra o consumo de lácteos é que, mentres que as bebidas vexetais teñen un prezo e unha consideración por parte do consumidor bastante elevada, a falta de valor que se lle dá ao produto orixinal neste caso é clara. En moitas ocasións, atópase con que o problema de fondo é a falta de coñecemento. “Á xente teslle que

explicar a verdade, para ben e para mal, e que logo sexan eles os que elixan”, incide. O barista critica que se está xerando unha “confusión entre que é bo e que é malo”; por iso, defende que o importante é deixar que a xente teña a capacidade de decidir o que lles gusta e o que non, e a partir de aí non hai ciencia que valla: é cuestión de gustos.

ANTONIO ESCRIBANO: “COMPRIMES A SOIA E SAE UN LÍQUIDO BRANCO E, COMO TEN ESA COR, DIN QUE É LEITE. SE FOSE VERMELLO, DIRÍAN QUE É SANGUE”

En Vaca.tv

Entre a lista de participantes na mesa sobre omnívoros que acolleu o 31.º World Buiatrics Congress atopábase o doutor especialista en endocrinoloxía e nutrición Antonio Escribano, con quen repasamos en Vaca Pinta 34 algúns dos beneficios que ten o consumo de produtos de orixe animal. O ser humano leva tomando este tipo de alimentos uns 10.000 anos e trátase dun proceso parello ao movemento cara ao norte do planeta das poboacións que habitaban naquel entón no centro de África. “Á vez con esta migración, foise perdendo radiación solar (por iso é polo que a nosa pel se aclarou) e, polo tanto, vitamina D. Un dos motivos principais para tomar leite é a necesidade de vitamina D. Non hai máis”, explica Escribano. Desta forma, houbo na especie unha mutación xenética, “como houbo moitísimas ao longo da historia”, e unha porcentaxe importante dos humanos produciu lactasa despois dos dous anos do nacemento. Así pois, a radiación solar é un fac-

tor clave para a capacidade de producir lactasa, tal e como apunta o noso entrevistado. Aquelas persoas que non teñen suficiente lactasa para dixerir os hidratos de carbono do leite son os intolerantes aos lácteos. “Outra cousa é a alerxia, que é máis complicada. Aí xa estamos a falar dunha patoloxía”, diferencia. En relación con isto, outro problema consecuencia das novas modas de consumo é o dos non intolerantes que terminan por sufrir a intolerancia tras consumir sistematicamente leite sen lactosa. “O que se lle bota ao leite sen lactosa é lactasa e, como o organismo ten feedback para todo, entende que, se ti lles dás xa a lactasa, non necesita fabricala; entón rematas por converterte en intolerante

a este disacárido”, advirte. “E o peor é que hai quen presume diso, que pide leite sen lactosa e pensa que é máis evolucionado por iso”, clama. Na nosa conversación tampouco poderiamos deixar de lado o tema recorrente das bebidas vexetais. “Son zumes”, define Escribano. “Ti comprimes a soia e sae un líquido branco e, como ten esa cor, din que é leite. Se fose vermello, dirían que é sangue. A realidade é que non teñen nada que ver. Non pode substituírse o leite con bebidas vexetais, cos mal chamados “leites vexetais” que, ademais, non é recomendable consumir todos os días porque, por exemplo, a soia ten certo grao de toxicidade”.

24 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_eslaleche_remix_galego.indd 24

26/12/2023 15:33:09

Una máquina potente para cualquier situación Las manipuladoras telescópicas Liebherr convencen por sus excelentes prestaciones. Ágiles, flexibles y con un sistema hidráulico de trabajo que les permite mover cargas pesadas con la máxima seguridad. www.liebherr.com

Manipuladora telescópica T 60-9s

Liebherr-Ibérica, S.L. • Polígono Industrial Albolleque • Calle Los Muchos 53 • 19160 Chiloeches (Guadalajara) • Phone +34 949 34 87 30 info.lib@liebherr.com • www.facebook.com/LiebherrConstruction • www.liebherr.com

vp042_publicidade_liebher.indd 25

18/12/23 11:08

O LEITE

JUAN PASCUAL: “PÚXOSE DE MODA DICIR QUE SE É VEXETARIANO. HAI MOITO POSTUREO, PERO TAMÉN ESTÁ A CALAR COMO TENDENCIA SOCIAL”

En Vaca.tv

Con motivo da publicación do seu libro Razones para ser omnívoro. Por tu salud y la del planeta, en Vaca Pinta 38 conversamos co veterinario Juan Pascual sobre a súa experiencia na industria da sanidade animal, así como respecto das claves para trasladarlle ao gran público a realidade do sector produtor. As persoas somos omnívoras e, aínda que cada vez hai máis debate respecto diso, apunta Juan Pascual que o consumo de carne en Europa segue aumentando. “Unha cousa é o que din as enquisas e outra o que de

verdade consumimos. Mesmo aqueles que optan por unha dieta sen produtos animais confesan, segundo varios estudos de mercado, que a saltan e comen con moita frecuencia ovos ou lácteos”, remarca. Así mesmo, e aínda que lamenta que se puxese de moda en certos círculos dicir que se é vexetariano ou flexitariano por “postureo”, alerta de que “tamén está a calar como tendencia social. Ademais, hai continuos titulares que relacionan aos animais cos gases de efecto invernadoiro, coas pandemias, coa falta de auga, coa deforestación… Coma se tratase das sete infestas de Exipto!”. En contrapartida, Pascual lembra que o consumo de produtos animais é altamente desexado por aqueles que non teñen acceso a eles. “Os nosos maiores aínda lembran que en

plena posguerra civil comer un polo era un luxo que só podían permitir no Nadal. Hoxe quizais o exceso de oferta, e o abaratamento destes produtos –algo que deberiamos celebrar–, lévanos a sospeitar deles nos países ricos. Con todo, en rexións onde non poden acceder a eles, como na India, afeccións como a anemia, a avitaminose e a falta de crecemento causan estragos”. En relación con isto, o autor de Razones para ser omnívoro remite a dous informes deste mesmo ano da FAO e de Unicef, os cales remarcan que non se debe prescindir dos produtos de orixe animal na dieta, “e o mesmo sinalan, polo menos, dez asociacións médicas de distintos países”, conclúe.

FRANCISCO JAVIER GIRÁLDEZ: “HAI QUE TER UNHA VISIÓN CRÍTICA AO LER ARTIGOS QUE UTILIZAN INFORMACIÓN CIENTÍFICA DE MANEIRA NESGADA”

En Vaca.tv

Sobre a problemática da información científica nesgada, así como sobre as mentiras e verdades a medias relacionadas co consumo de produtos de orixe animal, conversamos en Vaca Pinta 40 co investigador Francisco Javier Giráldez. Aludindo a unha publicación nas redes do Partido Animalista co Medio Ambiente (PACMA) na que se dicía que a carne vermella é igual de canceríxena que o amianto e o tabaco segundo a OMS, Giráldez aclarou que este tipo de informacións son “obviamente falsas. Primeiro, porque a carne vermella foi clasificada como ‘probablemente canceríxena’, non como ‘canceríxena’, e segundo, porque se nos referimos a risco relativo, este sería moito menor ao do tabaco ou ao do amianto”.

“Eu non nego que poida existir unha relación”, apunta Giráldez, “só digo que a certeza que hai nestes momentos é baixa no que respecta á asociación entre o cancro de colon e o consumo de carne vermella, e creo que non procede levantar unha alarma e facer comparacións que son falsas e que o único que fan é crear preocupación na poboación”, critica. Neste sentido, durante a súa exposición aludiu á importancia de aplicar a regra dos tres C á hora de analizar unha información deste tipo, isto é, concepto (neste caso, pasa por ter claro o que significa “risco relativo”, xa que cando se fala de parámetros científicos estatísticos hai que saber o que implican exactamente), certeza (as evidencias científicas poden ter un grao alto ou baixo de certeza) e contexto (poñer o risco no conxunto xeral e en relación con todos os demais factores que entren en xogo para poder facer unha valoración xusta).

Como conclusión, di este investigador que “está ben que teñamos un consumo moderado en xeral de calquera nutriente, incluída a carne, pero hai que escapar do alarmismo e ter unha visión crítica ao ler artigos na prensa ou nas redes que lanzan mensaxes moi catastrofistas, e que, ás veces, o que fan é utilizar información científica de maneira nesgada”, advirte.

26 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_eslaleche_remix_galego.indd 26

26/12/2023 15:33:22

De Heus celebra el Día del Ganadero para agradecer su labor en España y Portugal CON LA PARTICIPACIÓN DE MÁS DE 600 GANADEROS, CULMINA ASÍ UN AÑO EN EL QUE DE HEUS HA BATIDO RÉCORD DE VENTAS EN EL SEGMENTO DE VACUNO DE LECHE. La compañía De Heus, especializada en nutrición animal, organizó la primera edición del Día del Ganadero de Leche en España y Portugal para “agradecer su compromiso y su contribución diaria a la producción de alimentos”, en palabras del jefe de negocio de Rumiantes de De Heus en España, Ramiro Fernández. Por un lado, la jornada en Vilalba (Lugo) arrancó con la bienvenida a cargo de Fernández y del director comercial en la zona norte de España, Daniel Castro. Seguidamente, María del Carmen Expósito, gerente de zona en Lugo, se centró en el Plan Kaliber® de recría de terneras; Miguel Iglesias, responsable del Servicio Técnico de Vacuno de Leche, profundizó en las vacas de transición; Alejandro Rodríguez, gerente de zona en Lugo, en el ordeño robotizado, y Daniel Prado, Key Account Vacuno Lechero A Coruña y Pontevedra, en herramientas diferenciadores de la compañía. Finalmente, Miguel Iglesias y Sander Abrahamse, responsable internacional de Producto Rumiantes, presentaron la aplicación Dairy Compass, y Óscar Martínez, adjunto a la dirección comercial de De Heus, puso fin al encuentro con la presentación del exitoso proyecto De Heus Kids, con el que la compañía pretende acercar el campo a la ciudad, educando a los más pequeños en la importancia de la producción primaria y el mundo rural.

EN VÍDEO

Celebración del Día del Ganadero en Vilalba (Lugo)

Encuentro llevado a cabo en Vila Nova de Famalicão (Portugal)

Por otro lado, la celebración del día en Vila Nova de Famalicão (Portugal) arrancó con la bienvenida de João Lobo, director general de De Heus, y de Pedro Torres, director ibérico de Marketing y Estrategia. Joaquim Lima (ESA-IPVC) disertó sobre los desafíos y perspectivas futuras de bienestar en bovinos de leche; José Alves, asistente técnico de Rumiantes en De Heus, habló de sostenibilidad ambiental en la producción de leche; Joost Janssens, gestor de Producto Global de De

Heus, presentó la herramienta de monitorización de la rentabilidad de las explotaciones Margin Monitor Milk, y César Novais, gestor de Producto Rumiantes de De Heus, y Miguel Iglesias, concluyeron el encuentro charlando del impacto de la tecnología De Heus en la producción de leche. Con estas dos jornadas de éxito rotundo, De Heus puso el broche final a un año con récord de ventas en vacuno de leche para la empresa.

www.deheus.es vp042_publirreportaxe_deheus_castelan.indd 27

18/12/2023 11:48:45

vp042_anuncio_elmega.indd 28

18/12/2023 12:26:12

ARRIMADOR DE COMIDA *ARRIMA *AIREA *BARRE

CARRO TRANSPORTE DE TERNEROS

CEPILLOS AUTOMÁTICOS

BEBEDEROS REVOLTABLES INOX MEDIDAS: 0.70M 1M 1.5M 2M

ARROBADERAS DE CANAL

COMEDEROS DE INOX

Desde queremos agradeceros la confianza depositada en nosotros en 2023 y esperamos poder seguir aportando soluciones a vuestras granjas en este 2024. Os deseamos que el nuevo año sea... LA LECHE!

Feliz navidad y prospero año nuevo! Desde

1976

vp042_anuncio_elmega.indd 29

18/12/2023 12:26:35

CRÓNICAS VAQUEIRAS

Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto PODER DIAGNOSTICAR A PREÑEZ DUNHA VACA É MOI IMPORTANTE PARA QUE SIGA PRODUCINDO LEITE E TAMÉN PARA QUE NAZAN CRÍAS QUE POIDAN SUBSTITUÍR AOS ANIMAIS QUE SE VAN FACENDO VELLOS, MORREN OU ENFERMAN

Foto: José Luis Miguez

Sabedes? Os veterinarios que traballamos con vacas temos un superpoder co que viaxamos ao seu interior: podemos ver e ouvir co tacto. E nesta nova crónica vouvos contar como o facemos. Antón Camarero Veterinario de Adial

n realidade trátase dunha técnica que se chama palpación rectal. E para que necesitamos viaxar ao interior das vacas? Pois para saber se están preñadas. Poder diagnosticar a preñez dunha vaca é moi importante para que siga producindo leite e tamén para que nazan crías que poidan substituír aos animais que se van facendo vellos, morren ou enferman. A viaxe comeza cando introduzo a man (máis ben o brazo enteiro) no interior do recto, pero non vos asustedes, para non mancharme vístome con roupa adecuada e uso unha luva que me cobre ata o ombreiro. Ás veces a vaca está relaxada e déixase explorar, non fai falta atala nin acurralala e podo explorala mesmo en liberdade nun pasto; isto é moi grato para min, porque, cando unha vaca o acepta, significa

Aquí me vedes traballando co meu superpoder

que non lle causo dor. E comezo a exploración: a parte final do intestino dunha vaca que se chama recto é moi elástica e por iso a través dela podo localizar o útero e os ovarios.

Foto: José Luis Miguez

A partir dos trinta días xa podo palpar o feto (é como unha boliña que foxe entre os dedos). Con corenta días, a sensación ao palpar cun suave belisco é igual que

30 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_cronicasVaqueras_galego.indd 30

26/12/23 18:26

CRÓNICAS VAQUEIRAS

HOXE OS AVANCES EN TECNOLOXÍA PERMÍTENME ACOMPAÑAR ESTA TÉCNICA “MANUAL” COAS ECOGRAFÍAS, PERO A MIN [...] PÁSAME COMA A SANTO TOMÁS, QUE, SE NON TOCO, NON VEXO

cando unha camisa escorrega por baixo dun xersei… Aos tres meses, todo o feto cae ao fondo do abdome, polo que, ás veces,

Palacio de Santo Tomás de Caravaggio, a) Sanssouci, Potsdam (Alemañ

é imposible de palpar. É por iso que nos seguintes meses o que palpo son as arterias uterinas, que alimentan a cría e que latexan dunha forma moi clara e característica (o frémito). Ao palpar estas arterias, teño a sensación dun fluxo turbulento (noto un “frus frus”, fronte ao “blup blup” dunha artería normal). Isto é moi peculiar…Oio co tacto! Aínda sen palpar a cría, podo confirmar que a vaca está preñada. Co paso do tempo, líquidos e feto ocupan practicamente o fondo da cavidade abdominal e xa podo palpar a cabeza e as patas. Grazas á elasticidade do recto que vos comentaba antes, podo meterlle un dedo na boca ao feto e sentir como succiona, o que proba

que o reflexo de succión é un reflexo innato e non adquirido. Hoxe os avances en tecnoloxía permítenme acompañar esta técnica “manual” coas ecografías. Nelas capturo imaxes de ovarios e embrións e aumento a información que o tacto me dá, pero a min, que xa levo moitos anos palpando, me pasa coma a Santo Tomás, que ”se non toco, non vexo”. Son demasiados anos ouvindo e vendo co tacto!

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 31

vp042_cronicasVaqueras_galego.indd 31

26/12/23 18:26

Tráﬁco libre: tranquilidade e liberdade para as vacas

EN VÍDEO! Patricia Vázquez e Marcos Blanco, propietarios da granxa, cos seus ﬁllos

Gran satisfacción con tres robots de muxido Lely en Ganadería Queirugueira O 9 de novembro celebrouse en Ganadería Queirugueira unha xornada de portas abertas organizada por Lely, durante a cal os asistentes puideron coñecer todas as prestacións do robot de muxido Astronaut A5. Marcos Blanco e a súa muller, Patricia Vázquez, son os propietarios desta granxa, na que traballan con dous A5 e un A3. No municipio Val do Dubra, situado na provincia da Coruña, atopámonos coa Ganadería Queirugueira. Patricia Vázquez e Marcos Blanco, socios da explotación, dispoñen de 200 vacas adultas –180 en muxidura e, o resto, secas– e de 200 animais en recría; en total, suman 400 cabezas. Actualmente, producen máis de 7.000 kg de leite diarios. Para levar a cabo todas as tarefas contan coa axuda de tres empregados. Traballan en torno a 115 hectáreas de terreo, das cales entre 80 e 85 son de millo. Unha parte téñena con praderías permanentes de raigrás, mentres que a outra vai rotando. “Esta é unha das ganderías máis modernas e eﬁcientes que temos na Coruña”, expresou Iván Brea, xestor comercial na Coruña de Agrotec Entrecanales.

e creo que non nos equivocamos”, explicou Marcos Blanco. Os tres Astronaut, dous A5 e un A3, divídense en tres lotes. Nesta explotación hai dúas naves metálicas con moita claridade e ventilación, nas cales se distribúen os dous A5 e áreas de separación en cubículos con camas de area. Nestas áreas é onde se centraliza o traballo, xa que aquí van estar os animais que, polo motivo que sexa, requiran dunha maior atención que o resto. Así pois, as vacas teñen acceso á cornadiza e poden estar neste lugar o tempo necesario, coa comodidade de ter preto o robot para poder usalo en calquera momento.

A maiores, posúen outra nave de formigón, na que teñen un A3 con áreas de separación con cama quente de palla. “Esta zona pódese usar como parideira ou como un espazo para que a vaca se vaia acostumando ao robot”, expuxo Brea. Outro aspecto destacable de Ganadería Queirugueira é o deseño dos pasos de transición: amplos e con bordos estreitos. Isto desemboca en que as vacas teñan un acceso moi cómodo á comida, aos cubículos e facilidade de desprazamento ao redor da gandería.

PUNTO DE PARTIDA: AS INSTALACIÓNS A decisión de optar polos robots de Lely chegou a raíz das novas instalacións que construíron. Nese intre, tiveron que elixir entre continuar co muxido tradicional ou pasarse ao automatizado: “Tomamos esta decisión

vp042_publirreportaxe_lely_queirugueira_galego.indd 32

Os robots de muxido Lely forman, xunto co tráﬁco libre, unha excelente combinación

26/12/2023 15:41:49

O PROCESO DE IMPLANTACIÓN DOS ASTRONAUT A fase de introdución dos robots foi sinxela no caso desta granxa, xa que, tal e como indica Alberto Sánchez, responsable de vendas e marketing de Lely Center Los Corrales, os propietarios xa sabían que este método está baseado en facer o mellor para a vaca. Lucía Freire, coordinadora de proxectos en Galicia de Agrotec Entrecanales, é a encargada de estudar e deseñar a mellor colocación para os robots en función da granxa, co obxectivo de asegurar o seu perfecto funcionamento e o benestar animal. “O meu traballo consiste en visitar a explotación nun primeiro momento para facer un estudo das posibles colocacións do robot, sempre primando o tráfico libre dos exemplares para conseguir os mellores resultados”, conta. Así pois, acorda co gandeiro as alternativas ideais para a colocación dos Astronaut. Os factores que se han de ter en conta para decidir a situación das máquinas son variados, entre eles, as distancias que deben percorrer as vacas para acceder ao robot, o número de camas, os pasos de cruzamento, a ventilación, a iluminación ou as áreas de separación: “Unha vez analizados todos estes aspectos, elabórase un plano que se lle explica ao gandeiro minuciosamente para que comprenda o manexo que vai implicar”, afirma Lucía. Desde Lely declaran que este procedemento é xeralmente accesible: “Nós instalamos unha estrutura sólida de aceiro, sobre a que vai aparafusado o robot e isto facilita moito todo, tanto para nós como para os albaneis, que serán os encargados do desenvolvemento da obra”.

Iván Brea, Lucía Freire e Juan Alonso, equipo de Lely

“Por iso encontrámonos vacas moi limpas e coidadas, que, en definitiva, están producindo gran cantidade de leite”. Alberto Sánchez, pola súa parte, resaltou que o que máis lle gusta desta granxa é que “as vacas desfrutan dun alto nivel de benestar”. Os seus animais están, polo tanto, moi tranquilos en todo momento, aspecto que termina sendo beneficioso para a produción. Ademais, sobresaen pola súa boa saúde e a súa lonxevidade. “Temos que centrarnos na vaca: hai que darlle comodidade e todo o que necesita. Ter un sistema de muxido preto delas, comida e cama cómoda. Se logramos iso, hai rendibilidade. Recordade que a vaca non ten tempo”, manifestou Iván Brea. Co modelo de tráfico libre, defendido por Lely, os animais elixen cando muxirse, cando comer, cando deitarse no cubículo e cando socializar coas súas compañeiras. Ademais, tamén lles axuda a diminuír o tempo que están de pé, o que inflúe en minimizar a aparición de coxeiras. “O ideal é proporcionarlle ao animal unha liberdade total”, transmitiu tamén Brea. “É un orgullo que hoxe poidan estar con nós un grupo importante de gandeiros, porque ao final é o que somos todos: gandeiros”, concluíu Marcos Blanco con respecto ao desenvolvemento da xornada.

TRÁFICO LIBRE E BENESTAR ANIMAL, PEZAS CLAVE DO PUZLE Brea destacou que os socios desta gandería lles outorgan moita importancia á organización e á limpeza da explotación:

OUTRO DISPOSITIVO DE INTERESE, LELY JUNO FLEX Nesta granxa adquiriron, a maiores dos robots de muxido, un arrimador de comida, o Lely Juno Flex. “É importante que as vacas teñan dispoñibilidade de alimento as 24 horas do día”, expresou Juan Alonso, xestor comercial no norte de Lugo de Agrotec Entrecanales. Deste xeito conséguese que a comida estea sempre preto do animal, co cal se alimenta mellor, produce máis e, en consecuencia, encóntrase mellor, afirman desde a compañía. Trátase dun arrimador compacto que conta con luz estreboscópica, con pastor –para que os animais non o paren cando acerca o alimento– e con ollo, que lle serve para guiarse. Este dispositivo posúe motor para empuxar cara a ambos os lados, é dicir, que pode arrimar alimento tanto á esquerda como á dereita. Tamén está deseñado para ter en conta o desnivel, cunha porcentaxe do 15 %; polo tanto, pode subir pequenas costas. Outro dos puntos que cabe resaltar é que achega a comida onde realmente sexa necesario, xa que é capaz de detectar en que espazos hai máis ou menos alimento. Un aspecto moi importante deste arrimador é que se vai actualizando ano a ano: “O que queremos é que estas máquinas duren moito tempo e que cada vez teñan máis capacidades”, anunciou Alonso. O Lely Juno Flex pódese controlar de maneira moi sinxela co teléfono móbil a través dunha app, que lle permite ao operador axustar rutas e movelo manualmente, co que se automatiza todo o proceso, tal e como conta Juan Alonso. Ademais, tamén é posible conectalo ao programa de xestión Lely Horizon.

LOS CORALES DE BUELNA TRAZO

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este ﬁto no muxido.

OUTEIRO DE REI

AIZOAIN VILA NOVA GAIA

AVILA

vp042_publirreportaxe_lely_queirugueira_galego.indd 33

Lely Center Los Corrales Lely Center Outeiro Lely Center Aizoain Lely Center Trazo Lely Center Ávila Lely Center Vila Nova

+34 606 022 405 +34 671 646 745 +34 676 182 349 +34 685 117 350 +34 665 772 747 +351 227 538 339

26/12/2023 15:41:58

ENTREVISTA

CAROLINA TEJERO, ASESORA EN RECRÍA NO SERVIZO TÉCNICO DE MSD ANIMAL HEALTH

En Vaca.tv

“A recría é un período dos máis caros en todo o ciclo de vida, pero, se investimos nestas primeiras idades, imos ter mellores resultados a futuro” As diferentes fases da alimentación da recría e a necesidade de incorporar a análise de datos tamén nas primeiras idades, como xa se realiza cos animais de produción, foron os dous puntos clave do relatorio que a veterinaria asesora en recría, Carolina Tejero, impartiu no último Congreso de Anembe. Cales foron os pasos da súa traxectoria como veterinaria desde os seus inicios ata o día de hoxe? Estudei en Madrid e, despois, funme ao norte de España a traballar nunha cooperativa de Asturias, dando servizos de clínica e reprodución. Máis tarde, trasladeime a Galicia para centrarme máis en reprodución e saúde cun grupo de veterinarios.

Xurdiu a oportunidade de incorporarme ao equipo do Rancho Las Nieves, o centro de recría máis grande, eu creo, a nivel europeo, e alí fixen un máster en recría. Así foi como me especialicei na área das xatas, das xovencas, das futuras nais das granxas de leite. Actualmente, son asesora en recría dentro do Servizo Técnico de MSD Animal Health.

En que temas centrou o relatorio do seu último Congreso de Anembe? Falei do manexo nutricional das xatas de recría nos primeiros meses de vida, sobre todo polo grande impacto que se ve que pode ter esta fase. É unha fase moi curta, pero ten efectos tanto a curto, como a medio e a longo prazo na economía da granxa. Tamén fixen un repaso sobre a saúde, os crecementos e o desenvolvemento dos animais. É a parte máis importante que temos nas granxas e é un dos puntos nos que debemos crecer bastante. Detívenme no manexo do costro, o primeiro alimento que consomen os animais nada máis nacer, para continuar co leite de transición e, despois, ver como facemos o cambio á alimentación líquida nas primeiras fases e á sólida. Puxen diferentes exemplos e casos reais de datos e indicadores sobre os que traballamos nas granxas, para ver como aplicar certas melloras. Que novidades presentou sobre o costro? Creo que houbo unha revolución en canto ao costro. Antes, viámolo como inmunoglobulinas soamente e, agora, tense visto que hai moitos máis compoñentes que forman parte do costro. Estudáronse realmente as súas funcións biolóxicas e confirmouse a parte de que traballa como unha inmunomodulación, os seus factores antimicrobianos e tamén como afecta a factores de crecemento. Vimos que é un compoñente moi rico que temos que saber aproveitar nas granxas.

34 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_entrevista_carolinaTejero_galego.indd 34

26/12/2023 15:29:49

ENTREVISTA

“A INTERACCIÓN ENTRE VARIOS ANIMAIS FOMENTA O CONSUMO DE LEITE E DE PENSO STARTER”

Que aspectos destacou en relación ao leite de transición? Debémonos de quedar con que en moitas granxas utilizabámolo de maneira normal, porque era un leite que non se incorporaba no tanque ata o segundo ou o terceiro muxido, e usábase para alimentar as xatas durante os seguintes días á toma de costro. Co aumento do tamaño das explotacións e a complexidade de separar ese leite, isto complicaba un pouco a

loxística e, agora, viuse, en numerosos estudos, que realmente ese leite ten efectos moi positivos sobre o desenvolvemento destas idades temperás. Proporciona a parte de inmunoglobulinas, cunha protección a nivel sistémico, e, ademais, este leite de transición achega toda unha protección a nivel intestinal, que nos interesa moito nesta fase tan importante na que temos máis problemas, tanto de absorción como con patóxenos.

E en relación ao cambio de líquido a sólido? Temos varias opcións para alimentar con líquido. Podemos facelo con leite de vaca, con leite en po ou con leite de descarte. Sempre se buscou como estándar alimentar con leite de vaca, pero en moitas granxas, por un tema económico, decídese traballar con leite en po, que é un dos puntos onde houbo máis revolución.

AUTOSPIRE

MEZCLADORA AUTOPROPULSADA 12 – 24 M3 > FRESA 200 CV ANCHURA 2M > CINTA DE DISTRIBUCIÓN TRASERA DERECHA E IZQUIERDA > 3 MODOS DE AVANCE: SILO, TRABAJO, CAMINO > VELOCIDAD 40 KM/H

WWW.LUCASG.COM

PARA TODA LA INFORMACIÓN, CONTACTE CON NUESTRO REPRESENTANTE DE VENTAS: JORDAN VARAGNE – 0033 607 647 735

CONTIGO TODOS LOS DÍAS

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 35

vp042_entrevista_carolinaTejero_galego.indd 35

26/12/2023 15:29:58

ENTREVISTA

Preguntámonos como se formulou, cal é a composición, as materias primas que se utilizaron e os tratamentos térmicos que fixeron posible que dispoñamos de leites con moita máis dixestibilidade para esas idades iniciais, para que realmente o leite que damos teña dixestibilidades similares ao de vaca. Eu creo que foi unha das grandes revolucións. Fixo repaso tamén por aspectos de manexo. Que puntos da súa charla cre claves? Nestas primeiras fases empezamos a reagrupar antes os animais. Ata hai pouco tempo, traballabamos con casetas individuais e non pasabamos pronto a grupos. Agora, vemos que a interacción entre varios animais fomenta o consumo tanto de leite como de penso starter. A introdución das amamantadoras en moitas granxas deunos a posibilidade de poder alimentar as xatas en niveis máis altos e dunha maneira máis natural. Antes, só podiamos alimentalas pola mañá e pola tarde, dúas veces ao día, ou nalgunhas granxas, que facían maiores esforzos, chegaban a darlles tres veces ao día. A amamantadora pode dar moitas máis racións, máis pequeniñas, máis adaptadas ao animal, e isto si que nos permitiu mellorar, sobre todo, no primeiro mes de vida, que era un pouco limitante, porque todo o mundo tiña medo a utilizar planos altos e realmente non hai problema en utilizar planos altos nestas primeiras idades de vida, se temos un bo desenvolvemento intestinal e as tomas se adaptan ás necesidades da xata. É necesario valorar a importancia dos datos na recría? Se comparamos os datos que temos en recría cos que manexamos para as vacas, veremos que son datos moi básicos, como moito se cadra temos mortalidade. En moitos casos nin sequera temos incidencia de enfermidade, non temos crecementos, podemos saber a cantidade de leite, pero non sabemos a cantidade de penso que consomen… Realmente é moi difícil tomar decisións cando non temos ningún dato para valorar se o estamos facendo ben ou mal. Só o facemos coa nosa percepción e as percepcións indi-

“É MOI DIFÍCIL TOMAR DECISIÓNS CANDO NON TEMOS NINGÚN DATO PARA VALORAR SE O ESTAMOS FACENDO BEN OU MAL”

viduais poden ser moi diferentes. Entón, si que en cada un dos parámetros, por exemplo, co costro, podemos ter indicadores en granxa e tomar datos que nos poden axudar a determinar se os animais foron ben encostrados ou non. O mesmo sucede na fase lactante. Debemos saber realmente como se comportan os animais, o estado de saúde e as ganancias medias diarias. Se non sabemos canto crecemos, non sabemos se o noso sistema nutricional está a funcionar ou se temos problemas graves de saúde que tamén nos poden estar a penalizar o crecemento destes animais. Por todo iso, hai uns datos básicos que temos que ter. Supoño que no futuro teremos ferramentas moito máis automatizadas para recollelos. Por agora, quédanos un campo grande, e hai que tomalos de maneira manual. As nosas táboas permítennos polo menos saber os puntos nos que temos que prestar atención, en que puntos non cumprimos os nosos obxectivos, para poder pór medidas, e, cando tomamos medidas, ver se funcionan.

Con que titulares lle gustaría que quedasen os veterinarios? A recría é un período dos máis caros en todo o ciclo de vida, pero, se investimos nestas primeiras idades, imos ter mellores resultados a futuro. Non podemos perder a oportunidade que temos de garantir que os animais que estamos a criar sexan boísimas futuras nais, con cifras produtivas moi altas, que poidan expresar todo o seu potencial xenético. Creo que xa somos máis conscientes de que estas primeiras idades teñen un impacto moi grande na economía. Debemos quedarnos con tres aspectos. Primeiro, coa importancia da saúde neste período, porque é cando máis enfermidades podemos ter; segundo, coa idea de que crezan moito, pois prodúcense moitos cambios de alimentación nun prazo curto de tempo e debemos facelo todo o máis preciso e correcto posible para conseguir un desenvolvemento intestinal adecuado, e, terceiro, coa necesidade de traballar con datos, xa que se queremos marcar obxectivos, debemos saber como nos atopamos.

36 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_entrevista_carolinaTejero_galego.indd 36

26/12/2023 15:30:10

Te ayudamos a impulsar tu negocio de lácteos Hace más de treinta años decidimos que el esfuerzo y la pasión que ponéis en vuestro trabajo merecía todo nuestro apoyo. Hoy lo seguimos haciendo, con la ayuda de nuestros especialistas y ofreciéndote los productos que necesites para las explotaciones, cooperativas o negocios del sector lácteo.

Infórmate en bancosantander.es o en nuestras oﬁcinas.

vp042_publirreportaxe_Santander_galego.indd 37

26/12/2023 15:43:53

BANCO SANTANDER PORTUGAL

“Buscamos dar resposta a través dun equipo dedicado e especializado, identificado co sector e cos seus retos”

MIGUEL VON HAFE

Responsable da Área de Clústeres Estratéxicos | Área de Estratexia Corporativa de Banco Santander Portugal

Santander España e Santander Portugal teñen, no que aos seus clientes agrogandeiros se refire, unha liña de actuación similar. Están comprometidos con axudalos a afrontar os retos relacionados co sector agrícola, gandeiro e forestal, poñendo ao seu servizo o mellor que teñen para ofrecer: o seu equipo, a súa proposta de valor e a súa capacidade para operar en diferentes mercados. Cal é a estratexia actual do Santander con respecto ao noso sector dentro de Portugal? O sector agroalimentario considérase estratéxico para Banco Santander Portugal. O noso país conta cun sector agrícola e gandeiro cada vez máis moderno e tecnolóxico, capaz de atraer investidores nacionais e estranxeiros. Dispoñemos de recursos naturais e de condicións climáticas óptimas que propiciaron a aparición de novos proxectos agrícolas e agroindustriais de calidade e con escala. Temos empresarios de calidade e tradición, pero tamén vemos a aparición de novos actores nacionais e estranxeiros, atraídos por un contexto favorable para o desenvolvemento dos seus proxectos. Como ocorre noutros países cos que nos comparamos, cremos que a contribución do sector agrario e agroalimentario á creación de riqueza crecerá nas próximas décadas.

vp042_publirreportaxe_Santander_galego.indd 38

En Santander Portugal buscamos dar resposta a través dun equipo dedicado e especializado, identificado co sector e os seus retos. A nosa proposta de valor é moi completa e capaz de atender todas as necesidades de financiamento ou servizo que xurdan ao longo da cadea de valor ou en calquera fase do ciclo de vida de empresas e emprendedores. Así mesmo, e en liña coas directrices das institucións europeas, queremos xogar un papel protagonista no que ao financiamento sustentable do sector se refire. Como describiría o perfil dos seus clientes agrogandeiros? Somos un país pequeno no que a actividade agraria é moi heteroxénea. Os investimentos en regadío cambiaron a agricultura nalgunhas rexións e propiciaron a aparición de proxectos modernos, con escala, capaces de crear valor e de competir nun mercado global. Cunha superficie agrícola útil duns 3,6 millóns de hectáreas, ao redor do 15 % é de regadío, e é aquí onde se concentra gran parte do investimento. Con todo, en boa parte do país, a actividade desenvólvese en pequenas explotacións, de agricultura extensiva e estrutura familiar. Hai unhas 300.000 ganderías, das cales o 80 % son familiares e, destas, o 41 % teñen menos de 2 ha. A idade media dos nosos agricultores é de 65 anos; só o 4 % ten menos de 40 anos. Polo tanto, poderiamos dicir que estamos a vivir dúas realidades. Nas zonas de regadío existe un crecente investimento, intensivo en capital, con escala, moderno, tecnolóxico e altamente eficiente, que atrae investidores nacionais e de todo o mundo. En contrapar-

26/12/2023 15:44:01

tida, temos unha parte de agricultura tradicional, con pouca necesidade de investimento, pero que segue sendo fundamental para o equilibrio social do noso país e para a xestión e ordenación do noso territorio. Para Santander, todas son importantes. A clave está en que o sector sexa capaz de crear as condicións para que os novos e pequenos produtores se organicen e sintan a confianza e o apoio do Estado, dos bancos e do mercado. Iso será o que os leve a tomar a decisión de levar os seus negocios a niveis superiores. Como pode axudar o sector financeiro a mellorar o rendemento dunha gandería? O rendemento dunha explotación gandeira depende en gran medida das opcións e estratexias de investimento dos empresarios. É unha obrigación do sector financeiro coñecer a fondo todos os axentes do mercado, en particular os produtores e a quen os representan, aprender deles e comprender en todo momento as súas necesidades e expectativas. Deste xeito, a intervención do sector financeiro pode ser fundamental á hora de aplicar estratexias centradas no investimento tecnolóxico e na transición dixital, no investimento produtivo que promova a eficiencia e as ganancias de escala e na adopción de boas prácticas que fomenten a creación de valor a través da certificación do produto final, a promoción de marca, a defensa da orixe e o acceso a novos mercados nacionais e internacionais. Na promoción de que aspectos están a facer maior fincapé? En termos de apoio á tesourería, destacamos o anticipo das axudas da PAC e as Contas de Campaña, instrumentos esenciais para financiar o ciclo das campañas agrícolas. Tamén cabe destacar o uso do confirming, instrumento de apoio ao pago a provedores, e o factoring, útil para anticipar o cobro das vendas a clientes. En canto ao financiamento a medio e longo prazo, o apoio ao investimento en explotacións agrícolas e gandeiras, tanto en instalación como en transformación, é un dos eixes principais do noso soporte ao sector. Isto materialízase na concesión de préstamos tradicionais ou a través de liñas postas a disposición por socios públicos nacionais ou europeos, con prazos, períodos de carencia, prezos e avais axeitados a cada proxecto concreto. Tamén cabe sinalar o leasing de equipos, que pode ser útil á hora de investir na compra ou renovación de equipos menos eficientes, así como as nosas solucións de financiamento a medio e longo prazo para a adquisición de terreos agrícolas.

vp042_publirreportaxe_Santander_galego.indd 39

“A clave está en que o sector sexa capaz de crear as condicións para que os novos e pequenos produtores se organicen e sintan a confianza e o apoio do Estado, dos bancos e do mercado”

Que destacaría en canto á oferta de valor da entidade para os próximos anos? A anticipación das axudas da PAC e o financiamento complementario dos investimentos en explotacións agrícolas e gandeiras son a esencia da nosa formulación para o “Portugal 20-30” e, en particular, para os programas de desenvolvemento rural incluídos nel. Apoiamos os nosos clientes complementando as fontes de financiamento asociadas a cada proxecto concreto, propoñendo solucións financeiras adecuadas, anticipando os incentivos ao investimento aprobados e contratados, e emitindo garantías bancarias ou declaracións de capacidade financeira. Así mesmo, Banco Santander esforzouse en negociar liñas de apoio con entidades europeas (BEI/FEI) que, ben a través da repartición de riscos ou da subvención de prezos, facilítanlles aos nosos clientes o acceso ao crédito en condicións máis competitivas á hora de financiar proxectos de investimento que promovan a sustentabilidade, a innovación e a aplicación de boas prácticas agrarias. O Santander dá en España a posibilidade de solicitar o anticipo da PAC por vías dixitais. Valoran ofrecer esta opción para os seus clientes en Portugal? A diferenza do que ocorre en España, aquí a posibilidade de adiantar a axuda prevista na PAC é utilizada por un número reducido de produtores. En total, estamos a falar duns centos de operacións realizadas polo sistema financeiro portugués. Este proceso en Portugal aínda non se dixitalizou, polo que segue sendo xestionado de forma tradicional. Cremos, con todo, que a dixitalización alcanzará tamén á anticipación das axudas da PAC, como xa ocorreu con outras das nosas solucións de financiamento.

26/12/2023 15:44:10

ENTREVISTA

DIEGO MOYA, VETERINARIO INVESTIGADOR DA UNIVERSIDADE DE SASKATCHEWAN (CANADÁ)

En Vaca.tv

“O uso das tecnoloxías é moi prometedor, pero tamén hai que ser realistas e saber que é o que lles podemos pedir e o que nos poden achegar” Licenciado en Veterinaria pola Universidade Autónoma de Barcelona, decidiu orientar o seu futuro á investigación e elixiu Canadá para o seu posdoctorado. A pesar de volver a Europa durante dous anos para aproveitar unha bolsa no Reino Unido, leva xa cinco anos investigando sobre benestar animal e comportamento de vacún de engorde na Universidade de Saskatchewan, do Canadá. En que temáticas están centradas as súas investigacións actuais? Agora mesmo estamos centrados en temas de monitorear o comportamento dos animais, para tratar de mellorar o diagnóstico de certas enfermidades e optimizar a produtividade con base no seu comportamento e a súa saúde.

Se compara o sector gandeiro do Canadá co de España, que aspectos conformarían a diferenza? Sorprendentemente, son bastante similares, a pesar de que a industria estea estruturada dunha forma algo diferente. A maioría dos problemas son os mesmos: trastornos dixestivos, trastornos respiratorios, o uso

de antibióticos... O que estou a escoitar aquí, as problemáticas da industria e do sector gandeiro non me sorprenden. É practicamente o mesmo. O que podo destacar do sistema canadense é que a industria contribúe moito máis, dunha forma sistemática, á investigación. Eles son os que lideran ou moven a investigación, que campos queren cubrir e que preguntas necesitan responder. Hai unha interacción bastante interesante entre as universidades e a industria gandeira ou o gandeiro como tal. Proponnos temas que queren resolver e nós ofrecemos as solucións. Esta relación é moi fluída e moi dinámica. Para a miña profesión é moi interesante. Cales son eses problemas que expoñen a industria ou o sector? Case sempre xiran sobre como optimizar os recursos, como facer os animais máis produtivos, como contaminar menos e como mellorar o benestar. Todo parte tamén das demandas dos propios consumidores e do camiño que van tomando as entidades

40 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_entrevista_DiegoMoya_galego.indd 40

26/12/2023 15:32:00

ENTREVISTA

“O QUE PODO DESTACAR DO SISTEMA CANADENSE É QUE A INDUSTRIA CONTRIBÚE MOITO MÁIS, DUNHA FORMA SISTEMÁTICA, Á INVESTIGACIÓN”

lexislativas. Tratamos de dar solucións antes de que fagan unha lei respecto diso. Para o sector do engorde, estamos moi enfocados nos ingredientes que se deben usar nas racións, no manexo nutritivo e tamén en temas relativos á redución do estrés e dos procedementos dolorosos, como a castración ou o descornado. Traballamos para optimizar a produtividade e ser máis sustentables. Desenvolveu dous relatorios durante o último Congreso de Anembe. En que aspectos os centrou? En temas de gandería de precisión. Na primeira, centreime en expor as tecnoloxías que existen actualmente, cales son máis prometedoras, cales poden ter un impacto real e inmediato e cales están máis orientadas ao futuro. Na segunda, para ser un pouco máis específico, expliquei como estas tecnoloxías poden usarse para medir o benestar, un tema bastante candente. Con que ideas clave lle gustaría que quedasen os asistentes ás charlas? O uso das tecnoloxías é moi prometedor, pódenos achegar solucións a problemas, pero tamén hai que ser realistas e saber que é o que lles

podemos pedir e o que nos poden achegar, tanto hoxe en día coma no futuro. A tecnoloxía non vai ser a solución para todo, ten que ser un investimento que nos dea un valor engadido e que facilite a aplicación desas solucións. Segundo o que queiramos investigar, debemos analizar que tecnoloxías funcionan realmente, coñecer os seus pros e os seus contras, e ser conscientes do que hai e de cara a onde nos podemos dirixir. Que se debe ter en conta á hora de saber se unha tecnoloxía vale a pena ou non? Calquera tecnoloxía é unha combinación de canto nos vai custar implementala e canto pode abarcar na miña granxa. Se nós pomos eses dous compoñentes na ecuación, xa imos ver se nos compensa ou non. O que hai que destacar é que estas tecnoloxías son cada vez máis baratas, máis versátiles, e teñen máis funcións, co cal o que hoxe é unha realidade, mañá pode cambiar. Por iso, sigo pensando que estas tecnoloxías van ser resolutivas no futuro. Hai que seguir traballando nelas, no desenvolvemento de algoritmos, e imos traballar da man coas com-

pañías que as desenvolven para que sexan beneficiosas para a industria. Se me preguntas por algunha a destacar que poida solucionar algún problema actual, eu destacaría a banda de castración. Aquí en Europa non é un tema candente, pero alí, que se castran todos os machos, o consumidor e os lexisladores demandan que se achegue máis mitigación da dor, con máis medicamentos ou o que faga falta. Esta banda é algo moi práctico, porque o gandeiro o pode facer por si só. Colócase a banda ou a goma de castración, onde xa vai incluída a anestesia, e isto si que pode ser un beneficio para o benestar do animal. Ademais, o consumidor séntese un pouco mellor ao saber que a industria está a pensar no animal e achegando todo o que pode para tratar de satisfacer as súas demandas neste sentido.

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 41

vp042_entrevista_DiegoMoya_galego.indd 41

26/12/2023 15:32:05

GRANJAS PRIMA

Ganaderos pioneros en el programa Prima confían en las innovaciones de Nanta para la mejora de la recría Visitamos en Águas Santas la ganadería de Helena y Jorge Barbosa. Granja de referencia en el norte de Portugal, Nanta confió en ella para hacer los ensayos del programa Prima y, en esta ocasión, nos abren las puertas de su negocio para presentarnos los pormenores referentes a la alimentación y el manejo de su recría.

JORGE MANUEL RAMOS BARBOSA ■ ■ ■ ■ ■

Ubicación: Águas Santas (Maia, Portugal) Propietarios: Helena Barbosa y Jorge Manuel Barbosa N.º total de animales: 160 Vacas en ordeño: 80 Recría: 53

a ganadería de Helena y Jorge Barbosa es un ejemplo de evolución. Fundada por el padre de Jorge y ahora en manos de este matrimonio, con los años han ido creciendo en número de cabezas, actualizando sus instalaciones y adaptándose a las nuevas tecnologías disponibles. LAS FASES DE LA ALIMENTACIÓN DE LA RECRÍA Como granja piloto del programa Prima de recría de Nanta, hace casi una década que prestan especial atención al cuidado de sus animales más jóvenes. “Con ellos, trabajamos con el programa Prima desde 2015 y, desde entonces, su apuesta en lo que se refiere al bienestar de su recría ha ido fortaleciéndose”, valora Filipe Lino, técnico responsable del programa Prima en Portugal. “Cuando nacen las terneras les damos cuatro litros de calostro. Se vacunan y beben calostro hasta los 3 o 4 días. Luego van a una zona donde están en grupos para socializar y aprenden a tomar bien la leche del biberón (hacemos dos tomas de dos litros al día)”, cuenta Helena Barbosa. Sus neonatos tienen ciertas dificultades para acostumbrarse al biberón, motivo por el que cuentan con este grupo intermedio, en el que permanecen un par de días, adaptándose a la tetina.

vp042_publirreportaxe_Nanta_castelan.indd 42

■ ■ ■ ■

Media de producción: 40 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 3,89 % Porcentaje de proteína: 3,29 % Recuento celular: 227.000 cél./ml

“De esta manera, cuando se unen al resto de los animales no tienen problemas en la nodriza y están más preparados para esta transición”. A los diez días, cuando son más autónomos, los pasan a la zona de la amamantadora, en donde siguen un plan de alimentación durante unos 75 días y pueden ingerir hasta ocho litros de leche diarios. Hacer una correcta entrada en esta etapa es clave, ya que las vacas son animales sociales y necesitan tener contacto entre ellas desde una edad temprana. Cuando ingresan en la nodriza, inmediatamente se promueve la alimentación ad libitum, esto es, tienen libre acceso a Novalac Prima Fiber, agua y paja. El destete es muy gradual, con una curva descendente de 25 días, y se hace valorando con el nutricionista la situación de cada animal, lo que fomenta que las terneras lleguen más robustas y preparadas al momento de alimentarse solas y que busquen nuevas fuentes nutricionales. Esto hace que la introducción de un buen starter sea imprescindible: en esta fase hay que asegurarse de que el alimento sea palatable y apetecible.

19/12/2023 12:06:32

La introducción de un buen starter durante el destete es imprescindible. En esta fase hay que asegurarse de que el alimento sea palatable y apetecible

Ver reportaje en vídeo

“En esta etapa introducimos el Novalac Prima Fiber con el objetivo de favorecer la ingesta completa de un TMR seco para terneras hasta los cuatro meses”, destaca Lino. De esta manera, se aumenta el consumo de alimento hasta el destete, se reduce la incidencia de comportamientos anormales, se simplifica el manejo diario del ganadero y se aporta un mayor valor nutricional a la alimentación de las terneras. “En nuestro caso, destetamos progresivamente con la ayuda de la amamantadora automática, de manera que, conforme se reduce el consumo de leche, va en aumento la cantidad suministrada de pienso”, apunta Barbosa. PRODUCTORAS PRIMA Actualmente, están haciendo dos ordeños diarios en una sala de 20 puntos y rondan los 40 litros de media al día por vaca. Todas sus productoras fueron en su momento terneras criadas siguiendo los estándares del programa Prima. Helena Barbosa valora que, al poco tiempo de empezar con el Prima, “vimos que podíamos inseminar a las novillas alrededor de los 12-13 meses, algo que antes no era posible. Además, en seguida fue evidente que a la hora del parto nuestras novillas eran mucho más robustas, tenían menos problemas y, después, pasaban a ser vacas que demostraban un mayor rendimiento”.

LAS VENTAJAS DE NOVALAC PRIMA FIBER Las terneras se inician de manera temprana en la masticación y la rumia. Empiezan a consumir alimentos antes y más fácilmente. Muestran ganancias medias diarias más altas hasta el destete. Las conductas anormales se manifiestan de forma más leve, ya que los animales tienen más tiempo para comer y para socializar.

vp042_publirreportaxe_Nanta_castelan.indd 43

TERNERAS FELICES PARA GRANJAS MÁS RENTABLES A través del programa Prima, y con el objetivo de promover la rentabilidad y el bienestar de la recría, en Nanta llevamos desde 2015 siguiendo el crecimiento de alrededor de 5.000 animales de toda la península, los cuales alcanzan ganancias medias diarias de unos 849 gramos. No obstante, y si bien controlamos sus signos vitales, no nos centramos únicamente en estos aspectos. La socialización, el bienestar, la reducción del estrés y contar con un plan nutricional que contemple tener leche de sustitución y alimento siempre a libre disposición son factores esenciales. Tenemos control sobre la ingesta de nutrientes, tanto la leche de sustitución como el starter, que hará que el animal se convierta en rumiante. Esta es una transición fundamental, y en Nanta, mediante un grupo de trabajo específico, hemos formulado un alimento innovador para esta etapa que incorpora fibra, lo que lo convierte en un TMR seco para terneras. El Novalac Prima Fiber es una novedad en relación con nuestros ya conocidos starters para terneras. Sabemos que, cuando las terneras comen paja, eligen preferentemente la fibra estructural. Esto nos llevó a desarrollar este pienso, con el fin de crear una mezcla homogénea dentro de los componentes que sabemos que poseen una mayor disponibilidad digestiva para el animal. Por ello, estudiamos la composición del granulado, donde pudimos introducir más proteína cruda (nuestro pienso contiene un 20 % más de proteína). También introdujimos los tallos de alfalfa, que favorecen la rumia y la ingesta completa de alimento y, además, aportan beneficios contra conductas anormales. Todo ello resulta en que el animal esté más saciado.

19/12/2023 12:06:44

ENTREVISTA

MÓNICA MARTÍNEZ, ECONOMISTA E ASESORA FISCAL EN AUSUM ASESORES Y ABOGADOS

En Vaca.tv

“Para que as empresas evolucionen ben, debemos prestarlle atención á profesionalización dos sectores” No marco das XX Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro, celebradas a mediados de novembro na Facultade de Veterinaria de Lugo, tivemos a ocasión de charlar con Mónica Martínez, de Ausum Asesores y Abogados, que participou no encontro. Na súa charla expuxo como as decisións sociais e fiscais afectan os negocios, e nesta entrevista afondamos un pouco máis nos puntos que abordou durante a súa intervención. Cales son as principais características dos distintos tipos de sociedades? As sociedades mercantís son, basicamente, as máis importantes e coas que máis se traballa. Así pois, as sociedades anónimas están pensadas para grandes volumes de in-

vestimento e moitos socios, onde a relación persoal non é tan importante e esixen un capital social mínimo de 60.000 €; por tanto, xa partimos dunha barreira de limitación económica relevante e hai moitos negocios que non teñen ese

volume para empezar. A sociedade limitada é moi manexable e versátil no ámbito xurídico, e permite establecer un corte entre o que eu son como persoa física, as responsabilidades que asumo e as que ten que asumir esa sociedade. A miña recomendación é sempre empezar cunha sociedade limitada polo seu capital social, que parte de 3.000 €, pola súa estrutura organizativa e polos seus estatutos, que permiten certa flexibilidade e versatilidade co amparo legal desa figura xurídica no medio. Que tipo de forma xurídica lle aconsellas adoptar a unha gandería de vacún de leite? Débense analizar diversos factores; o primeiro, o investimento que se vai realizar. Se eu estou a asumir un investimento dun millón de euros ou dun pouco menos, non ten ningún sentido que monte unha sociedade civil, porque ese diñeiro estou a asumilo a título persoal, con todos os meus bens presentes e futuros. Se vou ter unha sociedade civil onde a aspiración é que eu teña uns rendementos moi altos, e ademais somos poucos membros, voume plantar nuns tipos tributarios moito maiores que se opto por unha figura xurídica que tributa en imposto sobre sociedades (IS), co cal haberá que ver en que volumes nos movemos e que rendemento se espera obter e, en función diso, decidir. Hai entidades que polas súas cifras e polo escaso risco que van asumir, sempre lles vai ir mellor estar en IRPF. Ás granxas que xa alcanzan un volume de investimento, facturación e rendemento elevados, sempre lles

44 | Vaca Pinta n.º42 | 12.2023

vp042_entrevista_MonicaMartinez_galego.indd 44

26/12/2023 15:47:35

ENTREVISTA

“CANDO TI DERIVAS A RESPONSABILIDADE A UN TERCEIRO, NESTE CASO UN ADMINISTRADOR, ESTÁS FACÉNDOLLE PAGAR POR UNHA CAPACIDADE ECONÓMICA QUE TEN OUTRO”

vai compensar unha sociedade mercantil, unha SAT de responsabilidade limitada, ou algún tipo de figura que, digamos, me exima a min como persoa de certas responsabilidades. É habitual que desde as Administracións se aconselle constituírse como sociedade civil ou como sociedade agraria de transformación (SAT). Que opinas sobre isto? A sociedade civil, na miña opinión, non é boa idea, porque eu estou a responder como persoa física por esa sociedade civil. Pode mesmo chegar a afectar ao punto de que, se eu herdo dos meus pais nun futuro, ese patrimonio poida estar arriscado. Unha SAT ten outro tipo de conformación legal e é verdade que, sen estatutos, regula a limitación de responsabilidade, así que supón un certo amparo. Ten unha finalidade máis social, co cal entendo que iso é o que pretende a Administración cando promove ese tipo de sociedades onde se busca un desenvolvemento social da zona, igual que no caso das cooperativas. Ningunha das dúas é unha figura exclusivamente mercantil, senón que contan cun fondo máis social do que ten unha sociedade normal xurídica, como unha SA ou unha SL. A responsabilidade tamén recae na figura do administrador, que, no caso das ganderías, acostuman ser os propios accionistas. Como lles pode afectar a eles persoalmente isto? Os administradores sempre van ter máis responsabilidade que un socio normal e corrente, porque ao final están a asinar eles e asumindo decisións. Suponse que no teu cargo de administrador debes actuar de maneira ordenada, dilixente e ser leal cara á sociedade. Tamén se debe tratar de buscar, no caso dunha posible situación de insolvencia, minimizar o dano a terceiros. Se actúas den-

tro dunha responsabilidade normal, cumpres cos trámites que che marca a lexislación mercantil e coas túas obrigacións sen grandes excesos; estás a cumprir coa lexislación. Nese caso a figura do administrador debería estar exenta de calquera responsabilidade. Moitas veces o problema de que un negocio vaia mal non é por unha mala administración, senón polas circunstancias que se poden dar, como que entre outro competidor ou que haxa unha pandemia. É verdade que no campo agora mesmo se está usando moito a figura do administrador como responsable tributario solidario, por exemplo, en empresas que van a concurso ou nas que, polo que sexa, se finaliza a súa actividade con débedas. Viuse que a Administración Tributaria é un modo bastante rápido de buscar a recadación que se perdeu por mor de tirar da responsabilidade dos administradores, e estase usando moito esa figura de derivación de responsabilidade aos administradores, que é complexa e un problema a efectos xurídicos. De feito, o Tribunal Supremo limitou isto un pouco porque se supón que un debe pagar pola capacidade económica que ten el persoalmente. Cando ti derivas a responsabilidade a un terceiro, neste caso un administrador, estás facéndolle pagar por unha capacidade económica que ten outro. É unha figura complicada, pero é verdade que si se está facendo uso dela e é un problema a efectos da seguridade que pode ter un administrador cando as cousas van mal; cando van ben, xa non hai ningún problema. Como inflúe a forma xurídica á hora de liquidar impostos? Cando eu estou no ámbito dunha sociedade civil ou dunha comunidade de bens, por exemplo, que era algo moi típico que se utilizaba tamén para as explotacións, sobre todo deste sector, pois estou nun ámbito de IRPF, neste caso do sector agrario; no resto dos casos, as sociedades civís van ao im-

posto sobre sociedades, pero neste, estou no ámbito do IRPF, que é un imposto progresivo, é dicir, que ten en conta a miña situación persoal e vai agravando a capacidade económica en maior contía na medida en que aumenta esa capacidade. O obxectivo é que haxa unha responsabilidade de que o que máis ten, pague máis. Eu pódome atopar con que hai xente que pola rendibilidade que ten na súa actividade non pague nada, pero hai outra xente que se pode plantar en tipos do 47 % de marxinal, é dicir, moito máis que calquera entidade que tribute no imposto sobre sociedades. Unha SL vai pagar sempre o mesmo tipo, o 25 % no réxime xeral, e, a partir deste ano, o 23 % as empresas que teñan menos dun millón de euros de facturación. Pero xa está, non ten en conta outra circunstancia máis que catro ou cinco elementos regulados. Se eu teño rendementos moi altos e vou a un ámbito de tributación de IRPF, podo estar a pagar infinitamente máis do que pagaría se tributase nun tipo fixo que é o tipo do IS. As sociedades agrarias de transformación tamén tributan no imposto sobre sociedades. É unha entidade un pouco estraña e moi específica do sector agrario, que ten personalidade xurídica propia, co cal se vai a tipos fixos do 25 % no ámbito xeral, que é unha cousa estraña, tendo en conta que non deixa de ser unha sociedade civil e que as normais tributan no IRPF. Pensamos na forma xurídica á hora de crear unha sociedade, pero nunca temos en conta o momento de disolvela. Isto é importante? Moi importante. Se eu teño unha actividade económica, haberá unha serie de complexidades que van tributar dunha maneira diferente e que poden complicar moito a operación de venda a terceiros. Se montas unha sociedade limitada onde vendes unhas participacións, é moito máis simple e rápido. Por exemplo, teño unha SL con 3.000 participacións; se quero vender o meu negocio, vendo as miñas participacións. Só teño que facer esa escritura de compravenda e xa está. Cun único documento fixen o cambio completo. A efectos de sucesión tamén é moito máis simple, aínda que é verdade que no imposto sobre sucesións e doazóns hai igualmente reducións importantes, sexa persoa xurídica 12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 45

vp042_entrevista_MonicaMartinez_galego.indd 45

26/12/2023 15:47:41

ENTREVISTA

“SE EU SON SOCIO, TEREI QUE TER DEREITO A COBRAR UNS DIVIDENDOS POR ACHEGARLLE O MEU DIÑEIRO A ESA SOCIEDADE”

a que estea a legar en sucesión, ou sexa unha actividade a título persoal. Pero desde logo é moito máis simple un proceso onde eu simplemente vendo unhas accións e non os elementos por separado. Nas sociedades agrarias de transformación é máis complexo ao tratarse dunha sociedade civil: é como vender unha participación dunha sociedade civil. Ao final, vaise a unha ganancia patrimonial en IRPF. Non é tan complicado como vender unha empresa persoal ou unha SC, pero estaría nun termo intermedio. Se ti buscas que entre un investidor novo, sempre é moito máis simple facelo nunha mercantil onde os procedementos están máis regulados. Unha SAT está regulada por cada unha das comunidades autónomas, igual que as cooperativas van ao rexistro de cooperativas de cada comunidade. O modus operandi de cada un deses rexistros difire levemente, entón, sempre se nos complica un pouco máis a existencia que cunha mercantil. Outro dos temas que ás veces lles causa preocupación aos gandeiros é como fixar o salario dos socios, que tamén son traballadores da granxa, e as bases de cotización. Que lles aconsellas? O das bases de cotización xa nolo vai resolver a Administración da Seguridade Social en función do que cada un estea a recibir persoalmente, porque ata agora os autónomos viñan cotizando unha tarifa fixa que escollían eles. A partir de xa, equipararase un pouco ao réxime xeral e estableceranse uns tramos onde o autónomo teña certa marxe de manobra para moverse, unha base mínima e unha máxima na que cotizar, en función dos ingresos que perciba. Non se vai dar a circunstancia, por exemplo, que se dá agora mesmo, de xente que cobra 200.000 euros, factura 15 millóns de euros na súa empresa e

paga un autónomo de 300 €. O que se pretende é equilibrar esas cotizacións e que cada vez se asemelle máis ao réxime xeral. Como fixar os salarios? É complicado. En todo caso, a lexislación tributaria o que nos establece é que os salarios que se retribúen aos socios traballadores deben ser salarios de mercado, é dicir, se eu fago un traballo que podería facer calquera outro, ese salario tería que ser equiparable ao que cobraría calquera outro que non fose membro desa sociedade. Outra cousa é que se eu son socio, ademais, poida ter un dividendo pola actividade. Pero a efectos tributarios, o imposto sobre sociedades establece os prezos de transferencia. É verdade que tes certa marxe de manobra e, por outra banda, se ti es socio, a empresa ten uns rendementos, entón ti cobras uns rendementos polo feito de selo. Hai moitos socios nas empresas que non reciben nunca nada porque se distribúe en salarios; pois non: se eu son socio, terei que ter dereito a cobrar uns dividendos por achegarlle o meu diñeiro a esa sociedade, igual que se poño o diñeiro nunha conta corrente ou nun fondo de investimento terei dereito a recibir esas retribucións en función de como sexan. Para estas retribucións, tómase como referencia algún convenio colectivo ou algunhas táboas salariais estándar? Teriamos que irnos ao mercado, aínda que o que considera o mercado a efectos tributarios é algo moi amplo, porque o que fai a Administración Tributaria é: “Neste sector en concreto, a media dos salarios para este posto é tanto”. Pero claro, non é o mesmo un salario que se pague por este posto aquí en Lugo, que un salario que se pague polo mesmo posto en Madrid. Non podo tomar como referencia unhas circunstancias sociais e económicas dunha zona que non é a miña.

teñamos sobresaltos na actividade económica que desenvolvamos, debemos prestar atención á profesionalización dos sectores. Neste sector son moi importantes as subvencións, tanto a PAC como as axudas para a adquisición de maquinaria. Como lle aconsellas á xente que as utilice? Sempre, por defecto, un ten que pensar en como vai estruturar o seu negocio e que rendibilidades vai obter sen ter en conta esas subvencións, porque a rendibilidade do negocio ten que verse. Se eu non recibo nada polo que for, porque incumprín condicións ou porque se modificaron as bases que viñan utilizándose habitualmente, teño que saber que se invisto en algo vou ter uns beneficios, e teño que investir porque realmente necesito ese activo ou ese persoal, non simplemente porque teña unha axuda me vou ter que meter nun investimento. Realmente, hai que valorar a necesidade de cada activo concreto ou de cada investimento específico que fagamos, sexa de circulante ou sexa de activo fixo, para ver se realmente nos interesa, independentemente de que teñamos ou non axuda. Que impresión che están xerando estas xornadas? Paréceche unha boa iniciativa que pode influír de maneira positiva no sector para difundir e ampliar coñecementos? Por suposto que me parece positivo. Canta máis formación, mellor; canta máis profesionalización, mellor, e iso só pode desembocar en que todo vaia mellorando, en que as nosas empresas, sexan do tipo que sexan, neste caso do sector agrario, suban de nivel e sexan máis competitivas, co cal o único que me queda é darlles os parabéns a Seragro, aos organizadores e aos patrocinadores, por ter esta iniciativa e levar tantos anos realizándoa con éxito.

Nestas xornadas técnicas estamos vendo o labor dos asesores das ganderías nos distintos aspectos relacionados coa produción. É importante incluír o asesoramento fiscal e financeiro? Si, sempre, en todo, porque para que as empresas evolucionen ben e non

46 | Vaca Pinta n.º42 | 12.2023

vp042_entrevista_MonicaMartinez_galego.indd 46

26/12/2023 15:48:02

EN VÍDEO

Disponemos de enganche para cualquier tipo de manipuladora telescópica, pala o tercer punto a tractor.

PÍDENOS PRESUPUESTO SIN COMPROMISO

www.millarestorron.com vp042_anuncio_millares_torron.indd 47

EN VÍDEO

Distribuidoras de arena, cal, serrín, paja, etc Distribuidoras para camas avícolas modelo FS200 Distribuidoras manuales de camas

Carretera de Santiago Km. 5 Lugo 982 221 966 982 242 921 correo@millarestorron.com

19/12/2023 13:20:20

REBAÑO MONITORIZADO CON SENSEHUB® EN GANADERÍA XUÍZ (LUGO)

“Mejoramos mucho en detección de celos, en fer�lidad y en tasa de preñez, lo que se traduce en más producción” Hace un año que Pablo Rodríguez apostó por la monitorización de todo su rebaño productor con los collares SenseHub®, de MSD Animal Health, con el obje�vo de mejorar sus cifras reproduc�vas. Tras una prueba en un grupo pequeño de vacas adultas comprobó que el sistema le ayudaría a conseguir la meta que buscaba. En esta entrevista, describe todas las ventajas que le aporta en su día a día. ¿Por qué decidieron inver�r en un sistema de monitorización como SenseHub®? La granja estuvo en un con�nuo crecimiento desde el 2018, que fue cuando esto arrancó, y veíamos que, a medida que la granja crecía, se nos escapaban muchos celos. Teníamos una tasa de detección de celos antes de poner los collares en torno a un 60-65 %. Al ﬁnal, eso repercu�a en una media de días en leche alta y, por lo tanto, no conseguíamos llegar a las producciones esperadas para los animales y la gené�ca que teníamos. Tomamos la decisión de poner los collares para subir esa detección de celos y vemos que hemos mejorado en detección de celos, en fer�lidad, en tasa de preñez y todo nos llevó a una media de días en leche anuales que está en torno a 160-170, con lo cual conseguimos mayores producciones.

Ejemplo de una vaca enferma detectada a �empo que recupera rápidamente la producción vp042_publirreportaxe_msd_castelan.indd 48

EN VÍDEO

Otro punto que nos llevó a iden�ficar a las vacas con los collares fue el tema de la salud, para ser capaces de adelantarnos a cualquier problema que pueda surgir en un animal. Algo tan importante como la propia detección de celos. ¿Cuándo instalaron el sistema SenseHub®, con qué plan y en qué animales? El sistema se instaló entre finales del 2022 y principios del 2023. El plan era tener la granja mucho más controlada y ser más eficientes. Empezamos con las vacas adultas en lactación, con unos 20 o 30 collares y, en poco �empo, vimos que el sistema funcionaba, que era una gran herramienta para el trabajo diario y decidimos incorporarlos en el 100 % del rebaño. ¿La adaptación fue complicada? No, para nada. El collar es muy fácil de colocar. Si mal no recuerdo, en todo este año, solo se soltó uno. Además, la aplicación enseguida te avisa de que ese animal está sin collar. Lo vuelves a instalar y sin problema. Luego, la adaptación al sistema informá�co es muy fácil de llevar porque es superintui�vo. ¿Cómo lo u�lizan en el día a día? Lo primero que hacemos al llegar a la granja es ir a la aplicación y comprobar si hay algún animal a revisar, vemos si hay celos y a par�r de ahí programamos el trabajo del día. Si hay algún animal con alerta, ya le prestas atención, ves lo que le pasa e intentas actuar con rapidez. En cuanto a los celos, algo muy bueno que nos aporta este programa es que nos indica la hora óp�ma de inseminación, es decir, yo llego a la mañana, tengo dos, tres vacas en celo y ya sé a qué horas voy a tener que inseminar. ¿Qué ventajas o beneficios han notado desde que trabajan con este sistema? Una ventaja clara es la disminución del uso de an�bió�cos y la eficiencia a la hora de inseminar. Creo que somos capaces de preñar a las vacas de una manera más eficiente, con lo cual eso se traduce en un beneficio económico para la granja. Gastamos menos semen, menos días en leche, con lo cual más producción.

18/12/2023 11:53:43

Nombre de la explotación: Ganadería Xuíz Localización: Bóveda (Lugo) Número total de animales: 220 Vacas en producción: 110 Media de producción total: 39 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 4 % Porcentaje de proteína: 3,40 % Media de partos por vaca: 3,2 Media de inseminaciones por preñez: 2, para vacas, y 1,8, para novillas En cuanto a la salud de los animales, los collares nos ayudan mucho cuando viene, por ejemplo, el técnico nutrólogo, porque revisamos temas de rumia, de ingesta… y eso nos da muchos datos a la hora de formular una ración, de ver cómo está el rebaño y adelantarnos a los problemas. Ahora, con los collares, podemos detectar posibles problemas antes de que la vaca muestre signos evidentes de que está enferma. En cuanto el sistema nos avisa, la miramos e intentamos solucionar con un an�inflamatorio antes de que se convierta en un problema grave y tengamos que usar an�bió�co. Somos capaces de detectar las enfermedades de nuestros animales mucho antes y de tratarlos rápidamente para que no caiga su producción de leche. Con ello, ya estamos ganando un beneficio económico. Por úl�mo, quiero destacar que, tras haber decidido inver�r en maquinaria para encargarnos nosotros mismos de las labores de campo y de la elaboración de las raciones, este sistema me ayuda a seguir controlando la granja cuando necesito dedicarme también a esos otros trabajos. ¿Qué importancia �ene el servicio técnico posventa? Es muy importante, porque cuando estás trabajando con este �po de aplicación informá�ca, siempre surgen dudas y es necesario tener a una persona a la que poder llamar, que te explique, que te asesore y que pueda solucionar rápido, de manera eficiente, cualquier problema. Este es un programa que se usa todos los días y no puede fallar, �ene que funcionar los 365 días del año. ¿Han calculado ya la rentabilidad en cuanto al precio? No puedo dar cifras porque revisamos los números de la granja al principio del año siguiente y con SenseHub® no llevamos todavía el año entero, pero lo que sí vemos es que mejoramos mucho en detección de celos, en fer�lidad y en tasa de preñez. Eso se traduce en más litros de leche, en más partos y en menos días en leche, con lo cual, en más producción. Ahí ya tenemos una rentabilidad muy clara. ¿Recomendarían este sistema a otros ganaderos? Sí. Es muy recomendable para llevar la granja de manera cómoda y eficiente. Además, puedes estar en cualquier parte del mundo, puedes irte de vacaciones o lo que sea, que tú sabes cómo están todos tus animales, porque puedes revisar el programa en el móvil y avisar a los operarios o a quien sea. Puedes controlar la granja a distancia.

JUANJO NÚÑEZ Key Account Manager para Nuevas Tecnologías en MSD Animal Health

“SenseHub® nos va a dar siempre la información obje�va y nosotros podremos ges�onar cambios de manejo o de alimentación” ¿Qué beneficios aportan los sistemas de monitorización SenseHub® a los ganaderos? Lo más conocido de la monitorización es su uso para la reproducción y es el primer beneficio que observa rápidamente un ganadero. Enseguida conseguimos una mayor detección de celos, un menor uso de tratamientos de sincronización y una mejora en las tasas de preñez, porque, aparte de detectar más celos, también mejoramos la fer�lidad, pues al monitorizar a la vaca 24 horas conocemos el momento adecuado de IA. La otra ventaja de SenseHub® es la detección precoz de problemas en animales, lo que te permite atender a un animal antes de que el problema se haga más grave y, sobre todo, ges�onar la excepción, es decir, no tener que vigilar todo el rebaño, sino centrar tu trabajo únicamente en esos animales que van a necesitar atención porque presentan algún problema de salud. Por úl�mo, quiero destacar que el programa SenseHub® nos da información obje�va y nosotros podemos trabajar con ella siempre de la misma manera, para ges�onar cambios de manejo o de alimentación en la granja. La rumia, la ingesta o la ac�vidad son datos transversales que �enen importancia en cualquier aspecto de una explotación ganadera y que nos permiten tener información para tomar decisiones sustentadas en datos. Es una forma fiable de jus�ficar cualquier posible tratamiento an�bió�co ante todas las restricciones y nuevas regulaciones que se deben cumplir. Ayuda tanto al ganadero, responsable de dichos tratamientos, como al veterinario, encargado de realizar el diagnós�co y la receta. ¿Qué apoyo técnico se ofrece a los clientes tras la venta del sistema? Una vez que instalamos SenseHub®, hacemos varias visitas de seguimiento para explicar al ganadero cómo funciona el software, que es muy sencillo, muy intui�vo, y para entender mejor todas las gráficas y los datos a los que �enen acceso. Todos los técnicos de MSD que estamos en el campo intentamos asesorar al ganadero, ayudarle y, por supuesto, resolver los eventuales problemas que puedan surgir. Dar una perspec�va técnica a todo el volumen de información que ofrecen estos nuevos sistemas ayuda a aportar otra visión al ganadero y al veterinario.

www.msd.sensehub.global vp042_publirreportaxe_msd_castelan.indd 49

18/12/2023 11:53:52

A C T U A L I DA D E

En Vaca.tv

Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro Máis de 700 persoas, entre gandeiros, veterinarios, técnicos e demais profesionais do sector, déronse cita os días 16 e 17 de novembro no auditorio de Veterinaria de Lugo para asistir á convocatoria organizada por Seragro.

s XX Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro celebráronse, como vén sendo habitual, no auditorio da Facultade de Veterinaria de Lugo o xoves 16 e venres 17 de novembro. O rendemento e a calidade da colleita, as peculiaridades da microbiota mamaria da vaca, a economía e a dixitalización das ganderías, as novidades respecto ao uso de fertilizantes e fitosanitarios que traerá consigo o caderno de campo dixital, experiencias en granxa respecto dos sistemas de monitorización e sobre xestión

de persoal e unha serie de consellos prácticos para o manexo do rabaño foron algúns dos aspectos tratados nesta edición.

XOVES 16: RENDEMENTO DOS CULTIVOS, MONITORIZACIÓN E FISCALIDADE A xornada comezou á primeira hora da mañá co acto de inauguración, no que tomaron a palabra o presidente de Seragro, Víctor Manrique; o concelleiro e deputado de Formación, Educación e Economía do Coñecemento Miguel Fernández, e o

decano da Facultade de Veterinaria de Lugo, Gonzalo Fernández. O primeiro orador da xornada foi o catedrático do Departamento de Nutrición e Ciencia dos Alimentos da Facultade de Veterinaria da Universidade Complutense de Madrid Juan Miguel Rodríguez, que centrou a súa exposición na microbiota mamaria da vaca. Rodríguez abordou a importancia da lactación como un dos principais factores que explican o éxito evolutivo dos mamíferos e, partindo desa premisa, definiu que é a microbiota do leite, non só a da vaca, senón tamén a do resto dos mamíferos. Analizou, así mesmo, a súa composición, que factores lle afectan e cal é a súa orixe; presentou a relación entre a microbiota dixestiva e a mamaria e, finalmente, ofreceu unha reflexión sobre estratexias alternativas aos antibióticos para o tratamento ou a prevención da mamite, pois “a saúde do ubre é esencial para a produción de leite de alta calidade”. “A sala de espera desespera” foi o título da seguinte charla, exposta por Víctor Manuel López, veteri-

50 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_actualidade_seragro_galego.indd 50

26/12/2023 13:43:18

A C T U A L I DA D E

A CALIDADE DA COLLEITA, A DIXITALIZACIÓN DAS GANDERÍAS E O TRABALLO CON SISTEMAS DE MONITORIZACIÓN FORON ALGÚNS DOS TEMAS ABORDADOS

nario de Seragro. A partir da viaxe que realizaron en maio técnicos de Seragro a Wisconsin (EE. UU.), este orador reflexionou sobre a marxe de mellora na produción das granxas no que se refire á sala de espera, que, segundo explicou, non se debe tomar en sentido literal, senón que hai que integrala coma un “lugar de transición, de paso, dentro dun todo que é o establo, e no cal é desexable que a vaca permaneza en pé, esperando, o menor tempo posible”, para alcanzar menos factores de estrés, máis tempo de descanso e, polo tanto, máis produción. Preguntándose se é posible aumentar o rendemento do millo comezou, tras a pausa para o café, o relatorio do enxeñeiro agrícola David Vilacoba. A resposta foi que, desde o punto de vista técnico, o cultivo en Galicia si que pode mellorar. Para ilustralo, puxo o foco nos factores que afectan o cultivo e nos posibles cambios que debemos ter en consideración, e apuntou a relevancia de dedicar un momento a recapacitar sobre que cousas temos o control e sobre cales non, para despois poder desenvolver cada un dos aspectos que axudarán a mellorar a colleita. Xusto a continuación, foi a quenda da enxeñeira agrónoma de Seragro Ana Rama que, pola súa banda, enunciou as opcións para mellorar a calidade do ensilado de herba, para o que tratou tres aspectos principais: a calidade nutricional que debe ter un bo silo, a súa conservación e a súa calidade hixiénica. Ademais, ofreceu algunhas recomendacións en canto á sementeira, á elección de variedades e ao momento ideal para o ensilado. Un bo silo, concluíu, “é aquel que comen ben os animais, eles son o noso mellor laboratorio”. A mañá finalizou coa tamén enxeñeira agrónoma Diana Freijeiro, que recolleu na súa exposición algunhas

Juan Miguel Rodríguez (Universidade Complutense de Madrid)

Víctor Manuel López (Seragro)

David Vilacoba (enxeñeiro agrícola)

Ana Rama (Seragro)

Diana Freijeiro (enxeñeira agrónoma)

das claves da nova normativa máis restritiva respecto ao uso de praguicidas e fertilizantes, que busca reducir antes de 2030 o uso de produtos químicos nun 50 %. Analizou, entre outros aspectos, como funcionan os indicadores de uso individualizado para cada granxa a través do Sistema de Información de Explotacións Agrícolas, Gandeiras e da Produción Agraria (SIEX), a obrigatoriedade do caderno dixital, cales son as novas responsabilidades do titular da explotación ou como se pode preparar o gandeiro para afrontar estes novos cambios, sobre os que recomendou “enfocarse na oportunidade que ofrecen”.

A economista Mónica Martínez foi a encargada de abrir a sesión vespertina cunha intervención sobre como as decisións sociais e fiscais afectan ás ganderías. Especificamente, centrou o seu relatorio na importancia da forma xurídica que deben ter os negocios agrogandeiros como unha das bases fundamentais para o éxito empresarial, para o que considera como factores principais a responsabilidade persoal, o tipo de formas sociais e os efectos tributarios, sobre os que cre que a elección correcta pode marcar “unha gran diferenza na cantidade de impostos a pagar e de deberes formais a satisfacer”. 12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 51

vp042_actualidade_seragro_galego.indd 51

26/12/2023 13:43:34

A C T U A L I DA D E

Mónica Martínez (economista)

Para poñer fin ás charlas do primeiro día, Pablo Suárez, da Sociedade Cooperativa Galega Grille; Marcos Alvite, de Granxa Pazos, e Jesús Pablo Blanco, de Granxa Xustás, presentaron o seu día a día en granxa empregando sistemas de monitorización para lograr unha maior eficiencia e rendibilidade. No caso de Grille S. Coop. Galega (Mazaricos, A Coruña), Suárez relatou a historia do seu negocio, que forma parte, xunto con outros sete socios, de tres cooperativas (CUMA Xallas e Barcala, Ganxabar e Forxabar). Describiu as diferentes transformacións polas que pasou a cooperativa ata chegar á actualidade (a máis recente foi en 2019, momento no que construíron unha nave con capacidade para case 400 vacas) e, a continuación, ofreceu unha panorámica xeral en números e do día a día a través da análise con datos. Contan cun total de 1.100 cabezas de gando vacún, das cales 550 son vacas en lactación, 80 en período seco e o resto, xatas. Entre outros aspectos, Suárez destacou que o seu obxectivo é continuar crecendo mediante a aplicación do sistema que hoxe funciona na súa empresa: a análise dos datos. Marcos Alvite é un dos socios da Granxa Pazos (Mazaricos, A Coruña), gandería de nova creación (2016) e cuxa actividade foi crecendo ata chegar ás 275 vacas en muxido que teñen na actualidade. Alvite explicou como realizan a xestión da granxa a través da monitorización de animais, o que lles permite analizar parámetros como a produción, a ruminación e a actividade de maneira individual, así como nalgunhas máquinas agrícolas, e fixo balance das melloras obtidas, as cales esperan incrementar de cara a un futuro que pasa pola “homoxeneización e

Jesús Pablo Blanco (Granxa Xustás) durante a súa intervención na rolda de preguntas

Pablo Suárez (Grille S. Coop. Gallega)

Marcos Alvite (Granxa Pazos)

AS EXPERIENCIAS GANDEIRAS ESTIVERON PRESENTES DE MAN DE PORTAVOCES DE GRILLE SCG, GRANXA XUSTÁS, GRANXA PAZOS, MAS BES E FINCA PRADOS HONDOS

mellora xenética do rabaño en canto a produción, calidades e parámetros de saúde”. A Granxa Xustás (Cospeito, Lugo) xurdiu no ano 1999 coa unión de tres ganderías, aínda que na actualidade volve ser propiedade dunha soa familia. Están muxindo entre 160 e 170 vacas, teñen 30 secas e entre 90 e 100 xatas distribuídas en dous centros de recría. Blanco Rozas describiu o día a día da súa granxa con datos e sinalou que, entre os motivos polos cales se decidiron pola instalación dun robot de muxido, resaltou “a necesidade de buscar a eficiencia a través da xestión do rabaño baseándose en datos, tanto no que se refire á importancia do plan de rabaño e das súas forraxes, como ao tempo dos traballadores”. A xornada do xoves rematou, como vén sendo habitual, co encontro gandeiro celebrado a media tarde.

VENRES 17: DESEÑO DE INSTALACIONS, USO DE DATOS E XESTIÓN DO PERSOAL

O enxeñeiro agrónomo Alberto Jurado iniciou o segundo día de sesións cunha conferencia titulada “Por que o meu veciño produce máis ca min?”. Jurado puxo o foco na importancia do deseño das instalacións e en como manexalas para acadar a máxima comodidade e rendibilidade dos animais. Para el, a base fundamental é que todos os establos deben estar personalizados para cada gandeiro e construídos atendendo a dous alicerces fundamentais: o cow comfort e o time budget. Así mesmo, remarcou os puntos de influencia que hai que ter en conta á hora de deseñar unha instalación: o sistema de muxido e o tempo que pasa comendo e deitada a vaca. Como conclusión,

52 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_actualidade_seragro_galego.indd 52

26/12/2023 13:43:41

HIGIENIZACIÓN DEL AGUA

100% Biodegradable Eliminación del biofilm

HIGIENE DE CAMAS

Garantiza el retorno de tu inversión con

No solo seca, también DESINFECTA R

BIOSEGURIDAD INTELIGENTE

Biosicurezza La soluzione più efficace è FIDARSI DI

Sanificante solido Per azione d’urto

On solid disinfection

Completa per il settore

Shock treatment

pack di biosicurezza OX copre la maggior parte dei punti critici di controllo bovino Ilnell’ambito della sanità animale e sicurezza alimentare, proponendo una

Igienizzante per il trattamento delle lettiere e, delle cuccette. Combinazione del Biocida OX-VIRIN®, sostanze minerali prive di fosfati, ed estratti vegetali che costituiscono un supporto inerte con altissima capacità igienizzante. L’uso corretto e costante rafforza la sua azione di gestione igienica della stalla. Sostanze igienizzanti: perossido di idrogeno e acido peracetico. Confezioni: OX-S4 è disponibile in sacchi multistrato carta/plastica da 20 kg.

SOLUZIONE GLOBALE 3E Efficace, Ecologica ed Economicamente sostenibile.

Il pack di biosicurezza OX consente di raggiungere e mantenere condizioni ottimali per la produzione di latte e carne nel rispetto degli standard di qualità più esigenti. Il nostro pack di biosicurezza OX garantisce risultati finali attraverso l’uso di soluzioni innovative, alternative ai trattamenti tradizionali e biodegradabili al 100%.

Contiene:

Progress on microbial inactivation

100% biodegradable

For an intelligent water management

100% biodegradable

Potabilizzatore-Disinfettante

esclusivo dell’acqua HIGIENE DEL CIRCUITO DE ORDEÑO Y TANQUE DE LECHE Rende l’acqua un ambiente ostile alla crescita dei microorganismi. Prodotto certificato per il trattamento dell’acqua potabile. Prodotto biodegradabile al 100%. Certificato come Prodotto per la pulizia e la disinfezione utilizzabile nell’allevamento biologico. Composizione: Perossido di idrogeno 48%, nucleo OX-AE, eccipiente ed acqua. R Autorizzata la vendita come potabilizzatore dal Ministero della Salute. Soddisfa quanto stabilito nel Regolamento Europeo dei Biocidi (BPR) R 528/2012. Come specifica il Regolamento 2015/1730, laRsostanza attiva Drier and protector powder perossido di idrogeno è stata approvata per i TP2, 3, 4 e 5. Richiesta Maintenance treatment On solid2ª disinfection autorizzazione per OX-AGUA GENERACIÓN nel Registro Ufficiale dei Biocidi Shock treatment Soddisfa la norma UNI EN 902, tipo I. (Prodotti chimici utilizzati nel trattamento dell’acqua destinata al consumo umano: Perossido d’idrogeno). Igienizzante per il trattamento delle lettiere e, delle cuccette. Confezioni: OX AGUA 2ª Generación è disponible in confezioni da 5, 20,Combinazione 200 del Biocida OX-VIRIN®, sostanze minerali prive di fosfati, ed estratti e 1150 kg. vegetali che costituiscono un supporto inerte con altissima capacità igienizzante. L’uso corretto e costante rafforza la sua azione di gestione igienica della stalla. • Azione disinfettante ed efficace a lungo termine, previene la diffusione di virus, batteri alghe unicellulari, spore e protozoi resistenti ad altri Sostanze igienizzanti: perossido di idrogeno e acido peracetico. Confezioni: OX-S4 è disponibile in sacchi multistrato carta/plastica da 20 kg. disinfettanti. • Riduce il contagio tra animali negli abbeveratoi. • Elimina il biofilm che ricopre la superficie delle tubazioni. • Elevata azione sanificante: Le sostanze igienizzanti sono attive anche sui • Evita le incrostazioni calcaree. patogeni più resistenti e sulle alghe. • Attività non influenzata dal pH dell’acqua. • Azione d’urto veloce ed efficace. • Stabilità nello stoccaggio: 3 anni. • Facile misurazione del principio attivo attraverso l’uso dei test • Facile misurazione e autocontrollo attraverso l’uso dei test colorimetricicolorimetrici Merckoquant®. Merckoquant®. • Privo di Fosfati, che favoriscono la crescita delle alghe (Prototheca spp.). • Non forma sottoprodotti tossici. • Non tossico per le persone, gli animali e l’ambiente anche in caso di• Granulometria non abrasiva per la pelle e per i tappetini in gomma, Contiene: garantisce la persistenza e l’azione batteriostatica. sovradosaggio. • Deodorante: assorbe l’ammoniaca e le molecole organiche volatili • È conforme alla normativa sulla produzione biologica. riducendo quasi totalmente i cattivi odori. • Svolge un’azione energica di riduzione del livello di contaminazione ambientale. • Privo di controindicazioni per l’apparato respiratorio, la cute e gli arti degli animali e degli operatori. R • Facile somministrazione manuale, e sicuro per gli operatori. • Da distribuire su lettiera, cuccette e materassini a diretto contatto con la cute Riduce il rischio biologico: battericida, fungicida, virucida, alghicida, sporiciPre Dipping Tech animale. da. È attivo contro protozoi, coccidi e relativi oocisti. Sanitiser and moisturiser Prodotto biodegradabile al 100%. Certificato come Prodotto per la pulizia e la disinfezione utilizzabile nell’allevamento biologico. R Composizione: Perossido d’idrogeno 25 %, acido peracetico 5%, nucleo OXVI, eccipienti, acqua. Drier and protector powder P..M.C. 19.437. Soddisfa quanto Registrato dal Ministero della Salute: Maintenance treatment stabilito nel Regolamento Europeo dei Biocidi (BPR) 528/2012. Come Prodotto per il trattamento delle lettiere e delle cuccette. Insieme di sostanze specifica il Regolamento 2016/672, la sostanza attiva acido peracetico è prive di fosfati ed estratti vegetali che costituiscono una miscela stata approvata per i TP2, 3 e 4. Richiesta autorizzazione per OX-VIRINminerali nel Registro Ufficiale dei Biocidi. profumata con elevata capacità assorbente ed alto potere deodorante. Confezioni: OX-Virin® è disponible in confezioni da 5, 20, 200 e 1150 Materiale kg. igienizzante: Combinazione di sostanze minerali, ed estratti vegetali che costituiscono un supporto inerte con altissima capacità • Azione disinfettante rapida ed efficace: previene la diffusione dei virus e batteri. igienizzante. • L’ utilizzo continuato non provoca resistenze da parte dei microorganismi e Confezioni: S2OX è disponibile in sacchi multistrato carta/plastica da 25 kg. non richiede la rotazione dei disinfettanti. • Elimina il biofilm dai pavimenti delle sale di mungitura. • Elevata azione assorbente ed essiccante contro liquidi, ammoniaca e IGENO ATT • È maneggevole perché non tossico, di facile diluizione e utilizzabile in molecole organiche volatili. presenza di animali. • Deodorante: gli estratti vegetali rilasciano un gradevole profumo che • Stabilità in stoccaggio: 2 anni. migliora il benessere in stalla. • Mantiene una alta stabilità anche in diluizione • Igienizzante: le sostanze attive hanno un effetto batteriostatico e l’azione • Alle dosi consigliate non danneggia i materiali. • È di semplice misurazione mediante l’utilizzo dei test colorimetrici Merckoquant®. essiccante evita i fenomeni fermentativi e le proliferazioni dei batteri. • È conforme alla normativa sulla produzione biologica. • Privo di Fosfati, che favoriscono la crescita di alghe (Prototheca). • Con granulometria non abrasiva per la pelle e per i tappetini in gomma. • Non presenta controindicazioni per l’apparato respiratorio e gli arti degli animali, né per gli operatori. • Di facile somministrazione manuale e sicuro per gli operatori.

Máxima eficacia sostenible SIN CLORO Sanificante solido Per azione d’urto

Biosicurezza La soluzione più efficace è FIDARSI DI

pleta per il settore

pack di biosicurezza OX copre la maggior parte dei punti critici di controllo bovino Ilnell’ambito della sanità animale e sicurezza alimentare, proponendo una SOLUZIONE GLOBALE 3E Efficace, Ecologica ed Economicamente sostenibile.

CAAE

Il pack di biosicurezza OX consente di raggiungere e mantenere condizioni IN SU MO PA RA LA ottimali per la produzione di latte e carne nel rispetto degli standardPR OD diUqualità C C IÓN E C OLÓG I C A più esigenti. Il nostro pack di biosicurezza OX garantisce risultati finali attraverso l’uso di soluzioni innovative, alternative ai trattamenti tradizionali e biodegradabili al 100%.

HIGIENE DE PEZONES

Progress on microbial inactivation

100% biodegradable

0% biodegradable

Potabilizzatore-Disinfettante esclusivo dell’acqua

Disinfettante di contatto

ecologico ed efficace.

Progress on microbial inactivation

Rende l’acqua un ambiente ostile alla crescita dei microorganismi. 100% biodegradable Prodotto certificato per il trattamento dell’acqua potabile. Prodotto biodegradabile al 100%. Certificato come Prodotto per la pulizia e la disinfezione utilizzabile nell’allevamento biologico. Composizione: Perossido di idrogeno 48%, nucleo OX-AE, eccipiente ed acqua. Autorizzata la vendita come potabilizzatore dal Ministero della Salute. Soddisfa quanto stabilito nel Regolamento Europeo dei Biocidi (BPR) 528/2012. Come specifica il Regolamento 2015/1730, la sostanza attiva perossido di idrogeno è stata approvata per i TP2, 3, 4 e 5. Richiesta autorizzazione per OX-AGUA 2ª GENERACIÓN nel Registro Ufficiale dei Biocidi Soddisfa la norma UNI EN 902, tipo I. (Prodotti chimici utilizzati nel trattamento dell’acqua destinata al consumo umano: Perossido d’idrogeno). Confezioni: OX AGUA 2ª Generación è disponible in confezioni da 5, 20, 200 e 1150 kg.

CAAE

Disinfettante di contatto

ecologico ed efficace.

gress on microbial inactivation

0% biodegradable

Riduce il rischio biologico: battericida, fungicida, virucida, alghicida, sporicida. È attivo contro protozoi, coccidi e relativi oocisti. Prodotto biodegradabile al 100%. Certificato come Prodotto per la pulizia e la disinfezione utilizzabile nell’allevamento biologico. Composizione: Perossido d’idrogeno 25 %, acido peracetico 5%, nucleo OXVI, eccipienti, acqua. Registrato dal Ministero della Salute: P..M.C. 19.437. Soddisfa quanto stabilito nel Regolamento Europeo dei Biocidi (BPR) 528/2012. Come specifica il Regolamento 2016/672, la sostanza attiva acido peracetico è stata approvata per i TP2, 3 e 4. Richiesta autorizzazione per OX-VIRIN nel Registro Ufficiale dei Biocidi. Confezioni: OX-Virin® è disponible in confezioni da 5, 20, 200 e 1150 kg.

Mousse

Sanificante solido assorbente

Di mantenimento

IN CO TO RP O RA

PRE Pre Dipping Tech

Mousse

Pre Dipping schiumogeno

Per il trattamento e la cura del capezzolo

Sanitiser and moisturiser

Schiumogeno premungitura con Vitamina B5 per detergere. Prodotto 100% biodegradabile Composizione: OX-VIRIN®, Tensioattivi anionici, Provitamina B5, Derivati dell’olio di cocco, Acqua demineralizzata q.b.a 100%. Confezioni: Pre-OX Mousse è disponibile in taniche da 10, 25, e 200 Kg.

Gel Post Dipping

con proprietà Igienizzante

molecole organiche volatili. Principio attivo innovativo che si decompone in acqua e ossigeno, elemen • Deodorante: gli estratti vegetali rilasciano un gradevole profumo•che Contie • Crea una barriera igienizzante grazie alla presenza del’ OX-VIRIN® ch migliora il benessere in stalla. su un ampio spettro di microorganismi. • Igienizzante: le sostanze attive hanno un effetto batteriostatico e l’azione • Prodotto pronto all’uso. essiccante evita i fenomeni fermentativi e le proliferazioni dei batteri. • Colore giallo evidente. • Privo di Fosfati, che favoriscono la crescita di alghe (Prototheca). • Di facile applicazione grazie alla giusta viscosità: grandissima adere • Con granulometria non abrasiva per la pelle e per i tappetini in gomma. nessun gocciolamento. • Non presenta controindicazioni per l’apparato respiratorio e gli arti degli indipendentemente della temperatura. • Stabile animali, né per gli operatori. • Può essere usato anche per il trattamento esterno della mammella • Di facile somministrazione manuale e sicuro per gli operatori. Post Dipping Tech animali da latte: ovini, caprini e bufalini.

ENO ATT IG

IN CO TO RP O R A

Pre BLUE Dipping schiumogeno

Emulsione con proprietà

Per il trattamento e la cura del capezzolo Igienico - rigeneranti Post - Dipping Post Dipping Tech Maximum efficiency and skincare

Emulsione blu, igienizzante, rigenerante e filmante per il trattamento Schiumogeno premungitura con Vitamina B5 per detergere. mersione dei capezzoli dopo la mungitura. L’applicazione regolare do Prodotto 100% biodegradabile mungitura permette di creare una barriera attiva e mantenere il cap Composizione: OX-VIRIN®, Tensioattivi anionici, Provitamina B5, Derivati in eccellenti condizioni soprattutto nella stagione fredda dove si ric dell’olio di cocco, Acqua demineralizzata q.b.a 100%. un’azione altamente cosmetica-rigenerante senza perdite di efficac Confezioni: Pre-OX Mousse è disponibile in taniche da 10, 25, e 200 Kg. Composizione: OX-VIRIN®, Pro vitamina B5 e agenti idratanti. • Altissima azione igienizzante grazie alla presenza del’ OX-VIRIN®. Confezioni: BLUE-OX POST-DIPPING TECH è disponibile in taniche d e 220 Kg. • Principio attivo che si decompone in acqua e ossigeno, componenti25naturali. • Schiuma piccola e persistente che garantisce la rimozione efficace dello • Altissima azione igienizzante grazie alla presenza dell’ OX-VIRIN®che sporco per ridurre il rischio di infezione. su un ampio spettro di microorganismi patogeni. • Formulazione specifica che assicura un elevato tempo di contatto con lacepelle. • Crea una barriera colorata blu ben visibile anche dopo qualche ora. • Grandissima aderenza senza nessun gocciolamento. • Facile applicazione grazie alla giusta viscosità: Grandissima aderenz • Contiene Provitamina B5 per proteggere la pelle. nessun gocciolamento. • Formulazione cosmetica che garantisce morbidezza e nutrizione al capezzolo. • Favorisce la chiusura naturale dello sfintere del capezzolo grazie ad • Stimola la messa a latte in mungitura. azione di idratazione. Contiene: • Non lascia residui. • Formulazione specifica per assicurare un’elevata rigenerazione della • Stabile indipendentemente dalla temperatura. • Formulazione cosmetica che garantisce morbidezza e nutrizione al cap

LIMPIEZA Y DESINFECCIÓN

(corrales, equipos y sala de ordeño, pezoneras, casetas de terneros,..) R

Progress on microbial inactivation

100% biodegradable

POVID

Post Dipping Tech

A Plus

Gel con proprietà

Igienico - rigeneranti Post - Dipping

Barrier effect

Gel igienizzante dermatologico filmante per il trattamento in imm

dei capezzoli dopo la mungitura. L’applicazione regolare dopo la mu Solución eficaz y sostenible permette di creare una barriera attiva contro gli agenti patogeni e man il capezzolo in eccellenti condizioni tutto l’anno grazie alla sua f SIN CLORO contenente un complesso vitaminico di ultima generazione.

Composizione: Iodio di PVP (Povidone) 2%, Pro-vitamina B5, Agenti idra Confezioni: POVIDOXA PLUS è disponibile in taniche da 10, 25 e 22

NE DO -IO VI

IN C

ORPORAT

• Possiede una delle più alte concentrazioni di Iodio di PVP (Povido del mercato. • Prodotto pronto all’uso. • Barriera igienizzante efficace su un ampio spettro di microorgani patogeni. • Crea una barriera colorata visibile e duratura fino alla mungitura successiva. • Il complesso vitaminico di ultima generazione garantisce elastici morbidezza al capezzolo sin dalla prima applicazione. • Non secca la pelle anche in condizioni avverse. • Di facile applicazione grazie alla giusta viscosità: grandissima aderenza e nessun gocciolamento. • Stabile indipendentemente dalla temperatura.

Edificio OX

Parque Tecnológico Walqa • Ctra. Zaragoza, Km.566 22.197 Cuarte (Huesca) España Tel.: (+34) 974 214 124 oxcta@oxcta.com • www.oxcta.com

vp042_anuncio_OX.indd 53

Barrier effect

O DI

• Altissima azione igienizzante grazie alla presenza del’ OX-VIRIN®. • Principio attivo che si decompone in acqua e ossigeno, componenti naturali. • Schiuma piccola e persistente che garantisce la rimozione efficace dello sporco per ridurre il rischio di infezione. • Formulazione specifica che assicura un elevato tempo di contatto con la pelle. • Grandissima aderenza senza nessun gocciolamento. • Contiene Provitamina B5 per proteggere la pelle. • Formulazione cosmetica che garantisce morbidezza e nutrizione al capezzolo. • Stimola la messa a latte in mungitura. • Non lascia residui.

Post Dipping Tech Maximum efficiency and skincare

Prodotto per il trattamento delle lettiere e delle cuccette. Insieme di sostanze minerali prive di fosfati ed estratti vegetali che costituiscono una miscela Gel igienizzante dermatologico per il trattamento in immersione dei capez profumata con elevata capacità assorbente ed alto potere deodorante. dopo la mungitura contenente lo stesso principio attivo del prodotto OX-V Materiale igienizzante: Combinazione di sostanze minerali, ed estratti emollienti. L’applicazione regolare dopo la mungitura permette di cre vegetali che costituiscono un supporto inerte con altissima capacità barriera attiva contro gli agenti patogeni. igienizzante. OX-VIRIN®(a base di perossido di idrogeno e acido p Confezioni: S2OX è disponibile in sacchi multistrato carta/plastica Composizione: da 25 kg. co), agenti idratanti ed emollienti. Confezioni: OXY-SY è disponibile in confezioni da 10, 25, e 220 Kg. • Elevata azione assorbente ed essiccante contro liquidi, ammoniaca e

Distribuido en Galicia por Xesga www.xesga.net

IVO

CAAE

IN SU M O PA RA LA P R O D U CCIÓ N E CO L Ó G I C A

• Azione disinfettante rapida ed efficace: previene la diffusione dei virus e batteri. • L’ utilizzo continuato non provoca resistenze da parte dei microorganismi e non richiede la rotazione dei disinfettanti. • Elimina il biofilm dai pavimenti delle sale di mungitura. • È maneggevole perché non tossico, di facile diluizione e utilizzabile in presenza di animali. • Stabilità in stoccaggio: 2 anni. • Mantiene una alta stabilità anche in diluizione • Alle dosi consigliate non danneggia i materiali. • È di semplice misurazione mediante l’utilizzo dei test colorimetrici Merckoquant®. • È conforme alla normativa sulla produzione biologica.

PRE

IVO

CAAE

IN SU M O PA RA LA P R O D U CCIÓ N E CO L Ó G I C A

• Azione disinfettante ed efficace a lungo termine, previene la diffusione di virus, batteri alghe unicellulari, spore e protozoi resistenti ad altri disinfettanti. • Riduce il contagio tra animali negli abbeveratoi. • Elimina il biofilm che ricopre la superficie delle tubazioni. • Evita le incrostazioni calcaree. • Attività non influenzata dal pH dell’acqua. IN SU MO PA RA LA • Stabilità nello stoccaggio: 3 anni. PR OD U C C IÓN E C OLÓG I C A • Facile misurazione e autocontrollo attraverso l’uso dei test colorimetrici Merckoquant®. • Non forma sottoprodotti tossici. • Non tossico per le persone, gli animali e l’ambiente anche in caso di sovradosaggio. • È conforme alla normativa sulla produzione biologica.

BLUE

Alto rendimiento garantizado. Máxima eficacia e hidratación POVID

OSS

an intelligent water management

OSS

-AGUA 2G R

Limpieza y Desinfección en una sola fase. Sanificante solido assorbente 30% menos consumo Di mantenimento

-AGUA 2G R

• Elevata azione sanificante: Le sostanze igienizzanti sono attive anche sui patogeni più resistenti e sulle alghe. • Azione d’urto veloce ed efficace. • Facile misurazione del principio attivo attraverso l’uso dei test colorimetrici Merckoquant®. • Privo di Fosfati, che favoriscono la crescita delle alghe (Prototheca spp.). • Granulometria non abrasiva per la pelle e per i tappetini in gomma, garantisce la persistenza e l’azione batteriostatica. • Deodorante: assorbe l’ammoniaca e le molecole organiche volatili riducendo quasi totalmente i cattivi odori. • Svolge un’azione energica di riduzione del livello di contaminazione ambientale. • Privo di controindicazioni per l’apparato respiratorio, la cute e gli arti degli animali e degli operatori. • Facile somministrazione manuale, e sicuro per gli operatori. • Da distribuire su lettiera, cuccette e materassini a diretto contatto con la cute animale.

18/12/2023 12:28:47

A C T U A L I DA D E

Alberto Jurado (enxeñeiro agrónomo)

apuntou como claves o proporcionarlles aos animais o tempo que “necesitan para ser vacas” e pensar de xeito individual en cada gandería, “porque as necesidades e a forma de traballo dunhas e outras son completamente diferentes”. A continuación, Marc Pineda, veterinario especialista en saúde podal, falou sobre o manexo e a mellora de instalacións afondando na saúde podal. Comezou aclarando que unha coxeira non é unha enfermidade, senón “unha desviación dos pasos como resultado da dor ou o malestar producido por lesións nos pezuños ou nas extremidades”. Estruturou a súa conferencia en dous bloques temáticos: a importancia do adecuado manexo dos animais á hora de levalos aos poldros de recorte e a optimización do deseño das instalacións. Así mesmo, describiu tres estratexias de recorte funcional: recorte funcional baseado no estado produtivo, recorte funcional dúas veces no ano e recorte funcional mediante visitas programadas. Por outra banda, enunciou diferentes estratexias e pequenas modificacións nas instalacións para mellorar a saúde podal, como son os baños de pezuños no pediluvio, o tipo de raiado dos chans e o deseño de cornadizas e comedeiros. Por último, fixo fincapé en prestarlle atención ao deseño dos currais de recría, isto é, pensar na saúde podal das vacas desde o seu nacemento. Tras un receso, Aurora Villarroel, doutora veterinaria, subiu á palestra para ofrecer unha exposición orientada cara á utilización práctica dos datos que achegan as tecnoloxías na granxa. Villarroel

Seragro presentou unha exposición fotográfica que facía un percorrido polos vinte años das súas xornadas

reflexionou sobre as dúbidas e frustracións que estes aínda suscitan entre os traballadores do sector e incidiu no valor de comprender como funcionan realmente os sistemas tecnolóxicos e na importancia de que haxa continuidade nos datos que arroxan, os cales, destacou, “logo teremos que interpretar”. Así mesmo, resaltou como aspectos fundamentais os parámetros de comportamento e produción do noso rabaño, nos que hai que prestar atención “ao patrón diúrno ou estacional, específicos para cada vaca, cada curral e cada granxa”, afirmou. Nas súas conclusións, Vi-

Marc Pineda (veterinario especialista en saúde podal)

llarroel remarcou a necesidade de ter en conta que os sistemas tecnolóxicos “non son de diagnóstico, senón de alarma [...] e a interpretación do que cambiou e o que iso significa segue sendo parte da arte de ser gandeiros e consultores”.

Aurora Villaroel (doutora veterinaria)

54 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_actualidade_seragro_galego.indd 54

26/12/2023 13:45:00

Guillermo Lorenzo

Gestiona de manera sencilla y práctica tus principales áreas de la producción lechera GANDO es una plataforma de gestión de datos online que te ayudará a analizar los parámetros de gestión lechera de tu explotación para mejorar la eﬁciencia y la rentabilidad de la misma.

Esta plataforma ha sido desarrollada por un Equipo multidisciplinario de veterinarios e informáticos, con más de 20 años de experiencia en el sector agroalimentario y en el desarrollo de soluciones informáticas.

PLATAFORMA DE GESTIÓN DE DATOS HERRAMIENTA PARA GANADEROS Y VETERINARIOS TODA LA INFORMACIÓN EN UN SOLO PUNTO

vp042_anuncio_gando.indd 55

Gando Plataforma de integración y gestión de datos online

ww w.gando.es

19/12/2023 13:20:02

A C T U A L I DA D E

Xa pola tarde, tomaron a palabra os gandeiros Joan Viñolas (Granja Mas Bes) e Ángel Fernando San Juan (Finca Prados Hondos), que se encargaron de poñer o punto final ás intervencións desta edición presentando a súa experiencia coa xestión de persoal. Viñolas relatou a historia da súa granxa, na que na actualidade moxen unhas 650 vacas e teñen uns 100 animais máis entre secas e xovencas a piques de parir. Tras a descrición da súa explotación, realizou un detallado percorrido pola man de obra que foi pasando polo seu negocio ata chegar ao cadro de persoal actual, conformado por 15 persoas. Tras confesar que a “xestión do persoal é a parte máis difícil” do seu traballo, destacou como melloras conseguidas o feito de que a metade dos empregados faga horario continuo. Así mesmo, como principais problemáticas que se deben resolver citou as baixas por enfermidade ou accidente e a organización das vacacións. Finalmente, salientou que, para el, o esencial é “crear un clima de boa convivencia e amizade entre todos”. Pola súa banda, San Juan expuxo unha descrición de como é a organización dunha “granxa leiteira 4.0”, na cal teñen actualmente 1.015 animais, con 500 vacas en muxido (o 46 %, primíparas), e enumerou unha serie de premisas que considera claves para levar a cabo unha boa xestión de persoal, como son valorar se traballaría el no posto que está a ofertar, facer equipo, ter unha completa planificación e protocolización de todos os traballos e promover a formación continua para cada posto. Este gandeiro concluíu resaltando que “un bo equipo de traballadores nos asegurará un bo futuro”. Como xa é costume, as xornadas quedaron clausuradas co tradicional brinde do leite, no que este ano exerceu como mestre de cerimonias o actor e humorista Federico Pérez.

Joan Viñolas (Granja Mas Bes)

Ángel Fernando San Juan (Finca Prados Hondos)

COMO XA É COSTUME, O VENRES A ÚLTIMA HORA DA TARDE AS XORNADAS CLAUSURÁRONSE CO BRINDE DO LEITE

56 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_actualidade_seragro_galego.indd 56

26/12/2023 13:45:11

Producción Producción Producción Más Más Rentable Rentable Más Rentab

Producción Producción

Reproducciòn Reproducciòn Producción

Salud Sostenibilidad Salud Sostenibilidad Reproducciòn Salud

Sostenibilida

Smartamine , ¡INIGUALABLE! Smartamine , ¡INIGUALABLE! Smartamine , ¡INIGUALABL Una forma de producir rentable y sostenible en el tiempo ® ®

A SM021-02

A SM021-02 A SM021-02

Una forma de producir rentable y sostenible en yelsostenible tiempo en el tiemp Una forma de producir rentable Adisseo, lider mundial en aminoácidos Adisseo, lider mundial en aminoácidos Adisseo, lider mundial en aminoácidos protegidos desde 1990. protegidos desde 1990. protegidos desde 1990. Consulta a tu técnico de confianza. Consulta a tu técnico de confianza. Consulta a tu técnico de confianza. +34 974316092 +34 974316092 +34 974316092 @ Info.nasp@adisseo.com @ Info.nasp@adisseo.com @ Info.nasp@adisseo.com

ruminants.adisseo.com/es/ ruminants.adisseo.com/es/ ruminants.adisseo.com/es/ vp042_publirreportaxe_adisseo_castelan.indd 57

18/12/2023 17:40:51

LÍDER MUNDIAL EN METIONINA PROTEGIDA

Smartamine® M, la metionina protegida para rumiantes con mayor biodisponibilidad del mercado

disseo celebró este año el 30 aniversario del lanzamiento de Smartamine® M y, durante todos estos años, no ha parado de investigar para conocer más sobre en el funcionamiento y los efectos positivos de la metionina en el organismo. Toda la innovación en torno a Smartamine® M está en un mayor conocimiento de su funcionamiento.

EN VÍDEO

Enrique Fraile, veterinario y responsable técnico de Rumiantes en Adisseo para España y Portugal, subraya que es el producto que ofrece mayor biodisponibilidad porque “cuando se aporta un aminoácido protegido a los animales, no todo lo que se les da es utilizado. Hay una parte que se degrada en el rumen y otra que, aunque no se degrade, tampoco puede ser absorbida”. La cantidad de producto final que es aprovechada por las vacas es la que marca la biodisponibilidad y Smartamine® M es el que más metionina aporta para ser utilizada por el animal. “Esto nos permite conseguir el mayor porcentaje de aprovechamiento, equilibrar las raciones en aminoácidos y conseguir ahorros económicos importantes”, añade Juan González-Vadillo, responsable técnico de Ventas de Rumiantes en Adisseo. “Trabajar con aminoácidos es algo interesante para el 100 % de las explotaciones”, asegura Fraile. Los técnicos marcan la cantidad que se debe utilizar en función de los objetivos o necesidades de cada granja, pero siempre resulta positivo. Según destaca el técnico, “hay que tener en cuenta que todas las dietas son deficitarias de metionina, por tanto, trabajar con ella siempre resulta beneficioso”. Adisseo cuenta con dos productos de metionina protegida en el mercado, MetaSmart™ y Smartamine® M. La principal diferencia entre ambos es la protección. Smartamine® M tiene una protección física y por esta razón no se puede utilizar en piensos granulados, pues se rompería la protección, y MetaSmart™ sería indicado para esas otras situaciones, pues “se trata de una protección química que se aprovecha en el rumen con efectos no solo en la producción de proteína y en la salud, sino también en un incremento de grasa”, apunta González-Vadillo. Los beneficios de la utilización de Smartamine® M son muchos, aunque se pueden agrupar en tres grupos: en la esfera de la producción de leche, en la reducción de trastornos metabólicos y en el aspecto reproductivo. Beneficios en la producción La metionina siempre se ha utilizado para aumentar la cantidad de proteína láctea producida, pero, además, “está también demostrado el efecto positivo que tiene sobre la síntesis de grasa láctea, lo que mejora la producción y las calidades”, indica Fraile. Nos permite a mayores reducir los niveles proteicos de la ración y la excreción de nitrógeno, con lo que obtendremos un ahorro de costes para los ganaderos y un extra muy importante para la sostenibilidad de las granjas.

vp042_publirreportaxe_adisseo_castelan.indd 58

Reducción de trastornos metabólicos Este tipo de ventajas se notan principalmente en el periodo de transición. La metionina a nivel hepático interviene en el metabolismo de los ácidos grasos, en la respuesta inmune y en la síntesis de antioxidantes. “Todo esto hace que se reduzcan los trastornos metabólicos como cetosis, retención de placenta, mamitis, metritis…”, señala el veterinario. Como consecuencia de esta disminución de los problemas en transición, también se mejora la producción tras el parto. Mejoras en índices reproductivos Por último, la metionina incide positivamente sobre el tamaño del embrión, lo que favorece el reconocimiento de la gestación y la implantación. Además, debemos tener en cuenta que los óvulos que se fecundan se empiezan a formar mucho tiempo antes. “Si el estado sanitario de los animales es bueno, se conseguirán óvulos de mejor calidad”, detalla el técnico. En resumen, con Smartamine® M se consiguen beneficios a corto plazo, por acción directa sobre la producción y la calidad de leche, y, a medio plazo, por efecto sobre la salud y la reproducción.

18/12/2023 17:41:01

EXPERIENCIA EN SAT TEIXEIRO (A PASTORIZA, LUGO)

José Antonio González Técnico de Alimentación de CLUN en SAT Teixeiro

Manuel Teijeiro Socio de SAT Teixeiro

“Aparte de aumentar la proteína en leche y la producción, conseguimos un ahorro en el coste de la alimentación y una mejora en la eficiencia del nitrógeno”

“Comenzamos a utilizar metionina protegida para incrementar el porcentaje de calidades, mejorar la fertilidad y abaratar la ración”

Como nutrólogo, ¿por qué recomendó la utilización de Smartamine® M en esta ganadería? Hace diez años ya que probamos en esta granja la metionina protegida como aditivo, con el objetivo de mejorar la proteína en leche. Al cabo de años comprobamos que nos aportaba también otro tipo de beneficios, como más producción de leche, mejora reproductiva y mejora en la eficiencia alimentaria. ¿En qué tipo de granjas lo está aconsejando? Lo recomiendo, sobre todo, en granjas de alta producción y en aquellas donde sean capaces de valorizar la proteína de la leche. Si eres capaz de subir una o dos décimas en proteína, es algo que el ganadero valora inmediatamente, aunque después haya otros beneficios. ¿Cómo lo introducen en las raciones de los animales? ¿Implica cambios? En principio solo implica un cambio en la formulación del pienso. Hay que balancear los aminoácidos, pero el manejo de la alimentación y los ingredientes de la ración son los mismos. ¿Qué beneficios notan? Aparte de aumentar la proteína en leche, la metionina protegida ayuda a conseguir un aumento de la producción y se notan unas mejoras en los picos de producción. Además, permite rebajar la proteína bruta o la proteína metabolizable en la ración, es decir, irse a niveles de 15 o 15,5, con lo cual conseguimos un ahorro en el coste de la alimentación. También logramos trabajar con niveles de urea mucho más bajos y, por lo tanto, mejoramos la eficiencia de la proteína, la eficiencia del nitrógeno. Finalmente, observamos beneficios en el aspecto reproductivo, con mejora de la fertilidad a primera inseminación y reducción del intervalo parto-preñez. Se nota una mejoría en la salud general de los animales.

vp042_publirreportaxe_adisseo_castelan.indd 59

Propietarios: Manuel, Teresa y Javier Teijeiro Número total de animales: 250 Vacas en producción: 130 Media de producción total: 40,5 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 4,20 % Porcentaje de proteína: 3,50 % RCS: 120.000 cél./ml Venta de la leche: Entrepinares (producción de quesos y productos elaborados)

¿Por qué decidieron comenzar a utilizar Smartamine® M? Comenzamos a utilizar metionina protegida hace unos diez años para incrementar el porcentaje de las calidades, mejorar la fertilidad e, incluso, abaratar la ración. A los pocos años, empezamos a trabajar con Smartamine® M y sí que notamos cierta diferencia con respecto al producto que consumíamos antes. ¿Es complicado incorporarlo a la alimentación de los animales? La verdad es que para el ganadero no implica ningún cambio. Es fácil de incorporar y no te afecta en nada para el manejo. ¿Qué beneficios han notado? Al vender la leche a una quesería, que nos paga más en función de las calidades de la leche, sí que notamos un incremento de beneficios, al producir un litro o litro y medio más por vaca e incrementar el porcentaje de proteína un 0,10 o 0,15 %. En cuanto al tema de la fertilidad, reducimos un poco las inseminaciones por vaca y, en la salud de los animales, destaco la mejoría en las patas. Por último, conseguimos también cierta reducción de costes en cuanto a proteína y, en relación a la ingesta, apreciamos cierto cambio sobre todo en verano, cuando hace calor, porque la ración no se calienta y se hace más apetitosa.

19/12/2023 13:19:00

A C T U A L I DA D E

En Vaca.tv

Cambios na selección xenética das vacas para unha maior eficiencia en sistemas de muxido robotizados Os investigadores Ramiro Fouz e Liliana Fadul charlaron sobre varios temas de actualidade que afectan directamente ao rendemento dos animais en ganderías con robot de muxido: os seus picos de produción, os riscos que leva unha produción máis elevada nos primeiros 60 días de lactación ou as últimas tendencias xenéticas para lograr mellores resultados.

iliana Fadul, analista de datos en Lactanet (Canadá), participou no último Congreso de Anembe con dúas conferencias nas que desenvolveu dúas temáticas: unha, sobre clasificación das vacas segundo o seu rendemento nos sistemas de muxido automático e, outra, centrada na comparación do pico de lactación de vacas en sistemas de muxido automático e tradicional. O centro canadense onde traballa, ademais de levar a cabo o control leiteiro das explotacións, tamén realiza as avaliacións xenéticas e conta con

catro laboratorios a nivel nacional nos que procesan as mostras de leite de todo o país, duns 7.300 produtores. A maiores, un equipo de innovación de 20 investigadores con experiencia en distintos ámbitos axuda e dálles soporte, non só internamente a Lactanet, senón tamén a produtores e á industria. É o equipo ao que pertence Liliana Fadul.

A IMPORTANCIA DOS PICOS DE LACTACIÓN Comprobar os comportamentos das nosas vacas á hora de alcanzar os

seus picos de lactación e revisar as diferenzas que pode haber entre primíparas e vacas adultas e entre os sistemas de muxido son temas que puxo sobre a mesa o investigador Ramiro Fouz. “O que se reportou na literatura é que os primeiros 60 días de lactación en robots as vacas chegan a producir case un 55 % máis que no muxido convencional; agora ben, tamén teñen máis risco de sufrir de cetose, 1,4 veces máis”, subliña Fadul. A hipótese de que este rápido incremento supoña un risco fai que

60 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_actualidade_ramiroLactanet_galego.indd 60

26/12/2023 12:39:30

A C T U A L I DA D E

se deba ter moi en conta á hora de manexar as nosas produtoras, para axudar a previr ou, polo menos, a diminuír esta incidencia. A investigadora enumerou varias prácticas básicas coas que sortear este problema: “Sabemos que nese período crítico de 60 días é importante aumentar a densidade enerxética específica para esas vacas e o robot dános a oportunidade de proporcionarlles un concentrado específico a eses animais. En segundo lugar, o que nos pode axudar é adestrar as primíparas, que unhas semanas antes do parto recoñezan e vaian pasando pola zona de muxido. Por último, outra recomendación que coñecemos é a achega do tipo de concentrado, pois sabemos que o alimento moído vai restrinxir o consumo. Nese momento o que queremos é que o animal realmente consuma para que estea a cubrir as súas necesidades”. Por outra banda, Fouz tamén preguntou sobre a relación que podería haber entre os picos de lactación e a persistencia da produción. “As curvas de produción en robot sempre van estar un pouco máis arriba que as do muxido convencional, pero de momento non atopamos relacións entre a persistencia e os picos”, argumenta Liliana.

SELECCIÓN DAS VACAS PARA ROBOT Tanto en Galicia como en España o número de ganderías con muxido robotizado está a incrementarse e froito deste proceso de robotización é a necesidade de desenvolver ferramentas que nos permitan saber que vacas son máis eficientes para este sistema de muxido. Precisamente, desde Lactanet desenvolveron unha ferramenta a petición dos produtores para clasificar as vacas en función do seu rendemento no robot. Como a comparativa entre primíparas e multíparas podería dar lugar a erros, traballaron co profesor da Universidade de McGill (Montreal), Roger Cue, para perfeccionar o sistema e que todas as vacas se puidesen medir sobre unha mesma base.

“Á PARTE DE BUSCAR UNHA VELOCIDADE APROPIADA, É MOI IMPORTANTE QUE AS VACAS NON SEXAN MOI NERVIOSAS PARA QUE O TEMPO DE PREPARACIÓN PARA O MUXIDO NON SE PROLONGUE MOITO”

“Feito o axuste –remarca Liliana–, o algoritmo o que fai é que cada semana xera automaticamente un reporte onde os gandeiros poden ver a eficiencia das súas produtoras, tanto por kg de leite como por dólares de leite producido, sobre dúas variables: a velocidade de muxido e o tempo de preparación no robot, o que chamamos box timing en inglés”. Pódese dar o caso de que vacas con moi boas producións non sexan eficientes para o muxido robotizado. “Un animal pode dar 40 kg ao día, pero, se pasa moitas horas no robot, quizais non sexa o noso mellor aliado”, aclara. “Aquela que produce o mesmo na metade de tempo de estancia en robot –engade– será moito máis aconsellable para a nosa gandería”. En definitiva, como apunta Fouz, é fundamental buscar a eficiencia das vacas e tamén do propio robot. Neste sentido e grazas a este tipo de datos, os gandeiros tamén poden mellorar a súa selección xenética, porque poden saber de certo de que vacas queren ter máis fillas produtoras. “É un proceso que non se fai da noite para a mañá, pero, grazas a este tipo de ferramentas, podemos ir seleccionando os animais que mellor se adaptan a este sistema de muxido”, resume a científica.

Entre os caracteres específicos para robot de muxido si se ve que o interese aumenta cada vez máis cara á velocidade de muxido. Segundo Ramiro Fouz, “mesmo máis que cara á produción ou ás calidades. Téndese a buscar vacas que non teñan nin moita velocidade nin que sexan moi lentas”. Ao que engade Liliana Fadul: “En Europa, sobre todo en Suíza, avanzouse moito nun novo concepto, que denominamos milkability ou milkhabilidad”. Consiste na combinación da velocidade do muxido e o temperamento das vacas, porque, á parte de buscar unha velocidade apropiada, é moi importante que non sexan moi nerviosas para que o tempo de preparación para o muxido non se prolongue moito. Ata hai pouco, a conformación do ubre era o aspecto máis importante na selección xenética das ganderías robotizadas e, agora, imos camiñar cara a este concepto. “O noso equipo xenético interno vai comezar a explorar neste asunto desde xa”, finaliza a científica.

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 61

vp042_actualidade_ramiroLactanet_galego.indd 61

26/12/2023 12:39:41

Modelo Lely de granxas XL

A ﬁlosofía Lely para o muxido en grandes explotacións (V): os nove toques ás vacas e o uso das áreas de separación En Lely sempre se pensa e se traballa ao redor da vaca, buscando, ademais, facilitar o traballo diario dos gandeiros dentro das súas granxas. A multinacional holandesa dálle moita importancia a que as vacas estean cómodas, pero tamén a que o estean as persoas que teñen que realizar algunha tarefa con elas, polo que esta máxima vai guiar sempre o traballo da nosa marca. Para acomodar o mellor posible os animais dentro dunha cuadra e para facilitar o labor que desempeñan os gandeiros dentro dela, é moi importante o deseño e pensar cal vai ser o manexo e traballo diario dentro da explotación.

vp042_publirreportaxe_LelyXL_galego.indd 62

Desde Lely afírmase que as vacas non teñen tempo, xa que están ocupadas durante case todo o día no que mellor saben facer, que é producir leite, polo que é necesario simplificarlles todo o traballo posible aos animais o resto das horas que teñen libres. Para todo isto o tráfico libre de Lely é fundamental, xa que se obtén unha óptima resposta do animal e unha mellor produción, cun menor traballo do gandeiro. Para facilitar as tarefas que estes teñen que facer cos animais, son fundamentais unhas boas áreas de separación que permitan un manexo máis axeitado das vacas. Nestas áreas de separación é onde se debe centrar todo o traballo. Con elas preténdese que á vaca se lle xere o menor estrés posible no seu día a día. Cando falamos de granxas XL, ganderías con máis de 500 animais en muxido, é moi importante unha boa xestión que mellore a eficiencia diaria da explotación e, por tanto, o rendemento eco-

nómico que obteñen os gandeiros dos seus animais. Para os labores diarios todo debe estar debidamente protocolizado, de maneira que o traballo que se realice sexa

26/12/2023 15:42:32

sinxelo e, sobre todo, moi eficiente. Ao final, sempre se fala dun triángulo sobre o que xira todo dentro dunha gandería: as vacas, a xente e a tecnoloxía. Para que este triángulo funcione á perfección, as vacas deben ser libres para facer o que queiran durante todo o día e aproveitar o seu tempo da mellor forma posible. Para iso, o tráﬁco libre de Lely é a solución. Ademais, os empregados da granxa e os gandeiros deben saber o que hai que facer durante toda a xornada, para o que é necesario establecer uns protocolos de traballo que faciliten as tarefas diarias. Todo iso irá ligado á tecnoloxía de Lely e á información que nos dan os robots Lely Astronaut a través do software de xestión Lely Horizon.

OS TRABALLOS CLAVE DURANTE A LACTACIÓN As tarefas que se deben realizar coas vacas en Lely denomínanse “toques” e realizaranse, polo xeral, nas áreas de separación, deseñadas para levar a cabo estas funcións cos animais. Os toques na lactación dunha vaca son nove: Un. A vaca pare, é cando a imos atender no parto para que non teña ningún problema. A zona de partos estaría nunha das áreas de separación, preto dos robots de muxido Lely Astronaut. Dous. Limpar os cuartos do ubre. Vaise tentar que non haxa restos de ningunha medicación do secado e, unha vez que estea limpo, pásase ao terceiro toque. Tres. Primeiro muxido. Cos robots Lely a vaca estará cómoda e, grazas aos Lely Astronaut A5, conectarase soa debido á autoalineación do seu brazo híbrido. Unha vez que realice o primeiro muxido, o que se fará é devolvela á área de separación, se se quere estar pendente dela os primeiros días da lactación. Cando a ruminación se recupere e se sitúe en máis de 400 minutos diarios, aos 5 ou 10 días, trasladarase ao grupo principal. Polo xeral, as vacas deben estar no grupo principal, non hai que movelas durante a súa lactación. Cando unha vaca necesite algo ou teña algún problema, botarase man das áreas de separación, que é onde realmente se realiza o traballo diario da granxa. Catro. Inseminación. Cando o colar da vaca avise de que o animal está en celo, levarase a cabo a inseminación. Pódese realizar na área de separación, nunha zona debidamente acondicionada para iso.

vp042_publirreportaxe_LelyXL_galego.indd 63

Segundo a marca holandesa, ás vacas débenselles facer nove toques ao longo dunha lactación e para iso o uso das áreas de separación vólvese fundamental para o manexo e o traballo diarios Cinco. Control de reprodución. Unha vez que está inseminada, realízase un control para saber se está realmente cuberta e se non houbo ningunha reabsorción na fertilidade dos animais. Seis. Podoloxía. Recorte de pezuños. Se necesitamos realizar algún axuste ou intervención na pata dalgunha das vacas, pódese facer directamente na área de separación sen molestar a ningún dos animais que están no lote principal da granxa. Sete. Vacinación. Se se quere vacinar os animais ao longo da súa lactación, podemos facelo sempre desde a área de separación, facilitando e simpliﬁcando o traballo levado a cabo cos animais. Oito. Secado. Para secar unha vaca, a área de separación é fundamental. Alí pódese ter a vaca comendo a ración das secas e facerlle un último muxido onde o animal xa reduza a súa produción de leite diario. O secado non se fará no robot. Os robots de Lely non teñen foso, porque non o necesitan, polo que o secado se realizará nunha zona onde poder aplicar ese tratamento de forma cómoda tanto para o animal coma para o gandeiro.

Nove. Tratamento de pezuños. Pódese volver revisar as vacas que se secan para ver que estean ben de patas e garantir desta forma que non teñan futuros problemas nin complicacións, polo que se pode programar outro recorte de pezuños. Estes son os nove toques que se lles deben realizar ás produtoras durante a lactación. O resto das vacas pasan desapercibidas no grupo principal. Desde Lely sempre se di que cando os nosos animais están no grupo principal, todos os días deben ser domingo, centrando todas as tarefas ao redor da vaca, que debe estar sempre o mellor posible, porque, canto mellor estea ela, mellor estarán o gandeiro e os empregados que traballen dentro da explotación.

Se queres saber máis sobre o modelo de Lely para robotizar grandes explotacións de leite, non dubides en poñerte en contacto con nós no seguinte enderezo de correo electrónico: elmodelolelyparalasgrandesexplotaciones@cor.lelycenter.com e lembra que unha vaca feliz é unha vaca máis produtiva.

26/12/2023 15:42:47

A PÉ DE PISTA

IX CONCURSO DE OUTONO EN AZORES (PORTUGAL)

En Vaca.tv

A vaca intermedia campiona impúxose na gran final de vacas

Triunfo para Haroldo Maravilha O xuíz canadense Kyle Rivington xulgou os case cento cincuenta animais participantes na novena edición do Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia de Outono, celebrado do 1 ao 3 de decembro na illa de San Miguel.

certame comezou o venres 1 de decembro, co xulgamento das xatas e xovencas. O primeiro dos títulos en coñecerse, o de xata campiona, recaeu en 5570, unha filla de Parfect propiedade de Antonio José Ferreira Pacheco (Povoação), mentres que o de xovenca campiona foi para Melos Tirano Zuleica, da explotación Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada). Na gran final Kyle Rivington decantouse polo animal máis adulto e a banda de gran campiona de xatas e xovencas entregóuselle a Melos Tirano Zuleica. A mesma gandería, Sociedade Melosfarm, conse-

guiu o galardón de mellor conxunto novo e Mário Fernando da Câmara Serpa (Ribeira Grande), o de segundo mellor conxunto novo. Ao día seguinte, saíron a pista todas as seccións de vacas. Entre todas as participantes resultou vaca nova campiona Açoriana, unha filla de Altavelvet propiedade de José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande); Maravilha, vaca intermedia campiona, filla de Haroldo e propiedade de Antonio José Ferreira Pacheco, e ORP McCutchen Maia, vaca adulta campiona, de Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande).

Na gran final de vacas, Rivington decidiuse polo animal intermedio e deulle a palmada da vitoria a Haroldo Maravilha. O mellor conxunto de vacas foise para o grupo de animais presentados por José Alexandre Braga Pereira e a segunda posición, para Sociedade Melosfarm. O evento finalizou o domingo co concurso de manexadores, no que lograron ser recoñecidos como mellor manexador novo e mellor manexador adulto António Raposo Melo e Ema Couto Ponte, respectivamente.

64 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_aPeDePista_azores_galego.indd 64

26/12/2023 13:46:18

A PÉ DE PISTA

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

Haxl 566-Vanessa

Nuno Bernardo Araújo Amaral (Vila Franca do Campo)

Parfect 5570

António José Ferreira Pacheco (Povoação)

XATAS DE 12 A 14 MESES

High Seas 535-Sarinha

Nuno Bernardo Araújo Amaral (Vila Franca do Campo)

XOVENCAS DE 15 A 18 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Melos Tirano Zuleica

Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

XOVENCAS DE 19 A 22 MESES

Melos Boom Zita

Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

XOVENCAS DE 23 A 27 MESES

Alleyoop 1233

Mário Fernando da Câmara Serpa (Ribeira Grande)

VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR

Emilio 235

Nelson Barbosa Furtado (Ponta Delgada)

Altavelvet Açoriana

José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande)

Melos Crushabull Tifany

Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

XATAS DE 6 A 8 MESES XATAS DE 9 A 11 MESES E XATA CAMPIONA

VACAS DE 2 ANOS SÉNIOR E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 3 ANOS VACAS DE 4 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA

Haroldo Maravilha

António José Ferreira Pacheco (Povoação)

VACAS DE 5 ANOS

Solomon Tempestade

José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande)

VACAS DE 6 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA

ORP McCutchen Maia

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

Undenied 125

Mário Fernando da Câmara Serpa (Ribeira Grande)

VACA MAIOR PRODUCIÓN MELLOR CONXUNTO NOVO

Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

MELLOR CONXUNTO DE VACAS

José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande)

MELLOR MANEXADOR NOVO

António Raposo Melo

MELLOR MANEXADOR ADULTO

Ema Couto Ponte

, A TENDA DE MERCHANDISING OFICIAL DE VACA PINTA FAIte con todas as nosas creacións exclusivas! www.tienda.vacapinta.com peluche súpervaca

Novos suadoiros vp042_anuncio_vacashop_galego.indd 1

tienda.vacapinta.com

tienda.vacapinta.co 20/12/2023 13:53:17

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 65

vp042_aPeDePista_azores_galego.indd 65

26/12/2023 13:46:32

A PÉ DE PISTA

Parfect 5570, xata campiona

Melos Tirano Zuleica, xovenca campiona e gran campiona

Altavelvet Açoriana, vaca nova campiona

ORP McCutchen Maia, vaca adulta campiona

Sociedade Melosfarm logrou o título de mellor conxunto novo

O premio de mellor conxunto de vacas levouno José Alexandre Braga Pereira

António Raposo Melo conseguiu o premio de mellor manexador novo

O título de mellor manexadora adulta foi para Ema Couto Ponte

66 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_aPeDePista_azores_galego.indd 66

26/12/2023 13:47:12

DISTRIGEN ha sido designado como nuevo Distribuidor Autorizado de INSEME, que recientemente, ha pasado a formar parte de STgenetics. STgeneti T Tgeneti cs. INSEME es una empresa italiana con sede en Módena, líder del mercado de la genética bovina. INSEME ha marcado, no solo la historia de la genética italiana, sino la mundial, con toros como Mascalese, Britt, Mtoto...

TOROS SEXADOS DISPONIBLES (Ultraplus con 4 millones) CÓDIGO

NOMBRE

GTPI

MN$

643HO05162

P KUNO PA

3149

1204

643HO05163

SEPTIMUS-ST

3148

1082

643HO05166

LAMBERTT ST T-

3124

1209

643HO05175

DELAINE

3032

1119

ANSOAIN (NAVARRA) 649 466 728 689 233 030 distrigen@distrigen.es www.distrigen.es

vp042_anuncio_distrigen.indd 67

19/12/2023 11:11:11

Sistemadedemonitorización monitorizacióndede actividad Sistema actividad La tecnología para su futuro y para tener mayor certeza en su decisión

INATEGA y GENEX lanzan su nuevo Sistema de monitorización de actividad

Consulte a su distribuidor +34 987 213 172 vp042_publicidade_inatega.indd 68

www.inatega.com

Crta. Valdefresno 2. Corbillos de la Sobarriba 24228 León 18/12/23 13:17

Tecnología para su HerdMonitor® combina una diversidad inigualable de funciones de monitoreo y herramientas de manejo en un sistema muy avanzado, pero fácil de usar, para el monitoreo de las vacas las 24 horas del día. Dispositivo de localización para las vacas

Identificación

Identificación electrónica de vacas aprobada por la ISO para todos sus sistemas automatizados.

Detección de celo

Detección de celo muy precisa con asesoramiento para el momento óptimo de inseminación, así como conocimientos de reproducción.

SmartTag

Conexión e integración

Conecte fácilmente el sistema HerdMonitor® a los sistemas de automatización de su ganado y al programa de manejo.

Antena

Seguimiento y evaluación

Haga un seguimiento de los patrones de comportamiento de los lotes y de todos sus animales.. Reciba alertas cuando los patrones cambien. Evalúe el impacto que tienen las decisiones de manejo.

Localización de las vacas

Localice de forma rápida y sencilla las vacas que necesitan atención o tratamiento.

SERVICIOS

Unidad de procesamiento

Nube

Monitoreo de la salud

Detecte los problemas de salud de forma temprana. Supervise a las vacas en transición y en recuperación posterior a un tratamiento.

Accesibilidad

Todos los miembros os del equipo formación tienen acceso a información mpo real que relevante y en tiempo se ajusta a sus necesidades. cesidades.

100% adaptable GENEX HerdMonitor® es altamente flexible y está diseñado para adaptarse a cualquier tipo y tamaño de granja. Esfácil de instalar, escalable y flexible para expandirse con sus otras soluciones de automatización. Además, funciona de forma local y está conectado a la nube. Se accede a través del navegador web; ¡no es necesario instalar software o aplicaciones en sus dispositivos!

vp042_publicidade_inatega.indd 69

18/12/23 13:17

A PÉ DE PISTA

Fotos: Africor Lugo

FEIRA INTERNACIONAL DE CREMONA (ITALIA)

Llinde Ariel Jordan volve conquistar Cremona Unha nova edición do show frisón desta cidade italiana tivo lugar durante a primeira fin de semana de decembro e ata alí desprazouse unha boa representación das vacas frisonas españolas.

ras conseguir gañar o concurso nacional de España por cuarta vez, a frisona Llinde Ariel Jordan, da gandería SAT Ceceño (Cantabria), segue facendo historia fóra das nosas fronteiras e converteuse na gran campiona e campiona suprema da Feira Internacional de Cremona por segundo ano consecutivo.

De volta a España viaxaron, ademais, os premios de gran campiona reserva, adxudicado á frisona Ponderosa Meridian Emigrant, de Ponderosa Holsteins (Cataluña); o de terceira da súa sección para Kergo Ozalid 6818, da Lagoa de Serabel (Galicia), e o de mellor grupo, no que participaron estes tres exemplares.

Os tres animais españois que se levaron o premio ao mellor grupo

Ponderosa Meridian Emigrant, de Ponderosa Holsteins

Kergo Ozalid 6818, da Lagoa de Serabel

70 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_aPeDePista_cremona_galego.indd 70

26/12/2023 13:47:52

Certificación Intereco para: Caliza Agrícola e Caliza Magnesiana

CALIZA AGRÍCOLA CFN - 01

vp040_pub_calfensa_galego.indd 151

CALIZA MAGNESIANA CFN - 02

22/8/23 10:47

A PÉ DE PISTA

XV POXA DE XOVENCAS DE RAZA FRISONA MEMORIAL JOSÉ MOREIRA. MAZARICOS (A CORUÑA)

Vendidas todas as xovencas por un prezo medio de 3.182 euros O recinto feiral da Picota, na localidade coruñesa de Mazaricos, acolleu o 3 de decembro a décimo quinta edición da Poxa de Xovencas de Raza Frisona Memorial José Moreira, organizada por Africor Coruña, o Concello de Mazaricos, Gandeiros de Mazaricos e a Asociación Cultural de Antes.

odas as xovencas postas á venda, un total de 26 lotes, lograron ser adxudicadas e, desta forma, conseguiuse un volume de transaccións de 69.700 euros. O prezo medio por exemplar foi de 3.182 euros.

Cerdeiras Pepsi Clara ET, da gandería Cundins (Zas), alcanzou o prezo máis alto nesta edición, 5.450 euros, e foi adquirida por SAT Busto Corzón (Mazaricos).

III POXA DE ELITE DE LA MARINA DE RETORTILLO. VALDÁLIGA (CANTABRIA)

Marina Chief Okala alcanza o prezo de venda máis alto: 4.800 euros A gandería cántabra La Marina de Retortillo celebrou o 28 de outubro a terceira edición da súa Poxa de Elite, na que se puxeron á venda un total de 41 animais, entre xatas, xovencas e vacas de primeiro parto, fillas das mellores familias da granxa.

endéronse 36 animais de todos os postos á venda e Marina Chief Okala, adxudicada por 4.800 euros, foi

o exemplar que logrou o prezo de venda máis alto. Levouna SAT Cogu El Rey, de Santiago de Cudeyo (Cantabria).

72 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_aPeDePista_mazaricosRetortillo_galego.indd 72

26/12/2023 13:48:30

EN VÍDEO

En crecemento continuo para chegar aos sete robots A gandería de Uziel de Carvalho, na localidade portuguesa de Monte Redondo (Leiria), naceu en 1984 con apenas 25 animais e o crecemento paulatino en número de cabezas marcou a súa traxectoria. Á xestión da granxa uníronse xa as súas dúas fillas, Diana e Rita, e actualmente suman un rabaño de 430 vacas, das que moxen 215 produtoras. Levan cinco anos traballando con robots GEA. Iniciaron a robotización do muxido con tres máquinas, aos tres anos colocaron a cuarta e agora están en pleno proceso de instalación da quinta, que comezará a funcionar a principios do ano que vén. O incremento de produción e de número de muxidos, a mellor calidade do traballo e o control máis exhaustivo dos animais, combinado coa xestión do rabaño grazas aos colares CowScout, son os tres beneficios que lles achegou esta decisión.

Para máis información: GEA.com/es

vp042_publirreportaxe_GEA_galego.indd 73

26/12/2023 15:40:28

uziel de carvalho Localización: Monte Redondo (Leiria, Portugal) Número total de animais: 430 Vacas en muxidura: 215 Media de muxidos: 3 Media de produción: 36 l/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,60 % Porcentaxe de proteína: 3,30 %

“Gustounos moito o método de limpeza dos tetos” Por que decidiron pasar do sistema de muxido convencional ao robotizado e cantos anos levan muxindo cos robots de GEA? Tiñamos dúas salas de muxido, unha de 16 puntos e outra de 9. Foi unha decisión que no seu día tomei e creo que foi un erro, porque o muxido en dúas salas posiblemente nos prexudicaba. A decisión de pasar ao muxido robotizado foi provocada pola falta de persoal especializado para o muxido. Empezamos a ter moitos problemas e optamos por iso entre 2016 e 2017. Finalmente, comezamos a traballar cos robots en 2018, hai uns cinco anos. Que características valoran máis do robot de GEA tanto para as vacas como para o seu traballo e a xestión da explotación? Por unha banda, nós traballabamos co programa de GEA desde había uns trinta anos e sempre fomos adaptándonos a todas as súas actualizacións. Por tanto, continuar coa mesma marca supuña seguir co mesmo proceso. Pareceunos que era a forma máis fácil de

Robotizaron o muxido por falta de persoal

vp042_publirreportaxe_GEA_galego.indd 74

traballar, cun programa que xa coñeciamos. Cremos que cambiar nos complicaría un pouco a vida. Pola outra, gustounos moito o método de limpeza dos tetos. Foi un dos motivos polo que optamos por este sistema. Como foi a evolución do muxido robotizado na vosa granxa? Comezamos con tres robots. Ao principio tivemos algunhas dificultades porque non soubemos adaptar ben a ración á cantidade de concentrado fornecido polo robot. Unha vez que adoptamos medidas para realizar a alimentación correctamente, o cambio foi radical. Na sala de muxido convencional estabamos nuns 34 litros de media. Ao comezo dos robots, baixamos a 28 litros de media e, cando atopamos a mellor forma de racionar a alimentación, chegamos a 39 litros de media. Con todo, a evolución, entre altos e baixos, foi moi boa.

“Se algunha das nosas vacas reduce o tempo de ruminación, sabemos que algo non está ben”

26/12/2023 15:40:41

“Como media diaria anual, aproximámonos aos 36 litros e estamos en tres muxidos por vaca e día”

Incorporamos o cuarto robot entre 2020 e 2021, e o ano que vén arrincaremos co quinto. Que beneficios lles achegou o sistema de muxido robotizado? Melloramos o número medio de muxidos, aumentou a produción e facilitáronnos moito o traballo. Que producións medias diarias por vaca obteñen cos dous robots? A produción media diaria por animal varía ao longo do ano, fundamentalmente a consecuencia da calor, sobre todo no verán. Como media diaria anual podemos dicir que nos aproximamos aos 36 litros. E cal é a media de número de muxidos? Estamos en tres muxidos por vaca e día. Que razas de vacas están muxindo actualmente? A base das nosas vacas é holstein e estamos a cruzar con montbeliarde e roxa sueca. Por unha banda, a montbeliarde é unha raza mixta de carne e leite que dá uns animais máis valorados no matadoiro. Ademais, a roxa sueca é unha raza un pouco máis pequena, que ten unha boa resistencia de patas e coa que melloramos significativamente a reprodución.

Teñen máis equipos GEA? Si. Traballo cos colares CowScout desde hai moitos anos. Hai máis de trinta anos que monitorizamos as nosas vacas para ver as súas producións. Naquel entón, pouco máis se podía ver. Hoxe en día, vemos practicamente todo. Podemos ter unha percepción de todos os animais enfermos, porque nos saltan as diferentes alertas, realizar de maneira máis precisa a detección celos e controlar mellor a súa ruminación e actividade. Isto permítenos mellorar a sanidade do noso rabaño e a calidade das nosas inseminacións, porque optimizamos ao máximo a hora na que inseminar con moi bos resultados. Por último, o tempo de ruminación é extremadamente importante. Se algunha das nosas vacas reduce ese tempo, sabemos que algo non está ben. Reviso cada mañá estes datos e examinamos aqueles animais que están fóra do seu patrón habitual. Cal é a súa meta de crecemento? A miña meta é chegar ao número de animais que me permite a explotación, fisicamente, e a base territorial, a nivel agrícola, o que esixirá uns sete robots de muxido.

Con este cruzamento reducimos moito o uso de medicamentos e non utilizamos apenas antibióticos.

“Cos colares CowScout optimizamos ao máximo a hora na que inseminar con moi bos resultados”

vp042_publirreportaxe_GEA_galego.indd 75

Proxectan o arranque do quinto robot para principios do ano que vén

27/12/2023 8:39:51

NA GRANXA

LA PERUYEIRA. CASTROPOL (ASTURIAS)

En Vaca.tv

Todo xira en base ao pastoreo e á xestión de 165 hectáreas Neste número de revista Vaca Pinta, quixemos coñecer que hai detrás do día a día de La Peruyeira, a granxa asturiana que estivo no punto de mira tras a visita de Ibai Llanos para un proxecto moi especial. O manexo dos pastos marca claramente a súa xestión.

Localización: Castropol (Asturias) N.º total de animais: 392 Vacas en muxidura: 200 Media de produción: 27 l/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,96 % Porcentaxe de proteína: 3,30 % Venda do leite: Central Lechera Asturiana

omo socia de Central Lechera Asturiana, La Peruyeira, situada no concello asturiano de Castropol, foi elixida para protagonizar unha das últimas campañas publicitarias da cooperativa e de colaborador indispensable para a devandita publicidade recibiu a visita do creador de contidos Ibai Llanos. O día de gravación, en pleno verán, non pasou desapercibido para a prensa xeralista e foi foco de moitas das portadas da comarca porque, por se fose pouca novidade, Llanos aterrou en Asturias acompañado do seu amigo, o exfutbolista Gerard Piqué. Tras varios meses da experiencia, Felipe Fernández, o seu encargado, ábrenos as portas da granxa para coñecer como é o seu verdadeiro día a día.

UNHA GRANXA E UN ESTALEIRO Felipe comezou a traballar en La Peruyeira cando era rexentada polo avó materno do actual propietario, Álvaro Platero, dono tamén da empresa naval Astilleros Gondán. “O avó era xa moi maior, a xestión que se estaba facendo naquel momento non era moi boa e, por mediación do seu pai, convencémolo para que, ademais de traballar xa en Astilleros Gondán, se ocupase tamén da xestión da granxa”, lembra. Así foi, porque segundo conta Felipe, hai máis de 28 anos que Álvaro Platero leva as contas da gandería. A raíz familiar é a razón pola que se combinan dous negocios de tan dispar natureza. Por aquel entón, en La Peruyeira xa realizaban pastoreo, pero como os resultados non eran demasiado

76 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_naGranxa_peruyeira_galego.indd 76

26/12/2023 16:00:41

NA GRANXA

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Ibai Llanos, coas vacas de La Peruyeira e outros dous gandeiros socios de Central Lechera Asturiana, Borja Menéndez e Cristina Rodríguez

VACAS DE ANUNCIO Como acolleu a proposta de Central Lechera Asturiana para protagonizar unha das súas campañas publicitarias? Un día chamáronnos para ver se estabamos interesados en participar nun anuncio con Ibai Llanos, porque lles interesaba facelo nunha granxa con pastoreo, e nós estivemos dispostos desde o primeiro momento. Cal era o obxectivo do anuncio? Querían chegar a unha parte importante dos seguidores de Ibai, mozos de entre 20 e 35 anos, e transmitirlles a idea do benestar animal e de que o consumo de leite é saudable.

AGRÍCOLA MATOVA ENTREGA A GANDARÍA BANEIRA

El, de feito, estaba inmerso nun plan de adelgazamento e tamén querían que transmitise que o leite é un produto excelente para manterse san e en boas condicións. Como lembra os días de gravación? O equipo de marketing veu o día anterior para organizar todo e Ibai chegou acompañado do seu amigo Gerard Piqué, porque parece ser que así llo pediu a Central Lechera Asturiana. Contounos que o seu avó, cando el era pequeno, tiña vacas en San Sebastián. Sabía o que era unha vaca. Entrou na granxa, viu a sala de muxido e visitou os pastos para ver os animais. Transmitiu en todo momento o que vía e o que estaba a vivir. Dicía que o leite era un alimento que sempre consumira e que podía seguir consumindo a pesar de estar a dieta e marchou de aquí dicindo que comprobara que estas vacas eran felices. Gravaron imaxes aquí no campo, vindo en tractor cuns veciños novos que se acaban de incorporar á granxa, muxindo as vacas e, por último, bebendo un vaso de leite.

CAZO OR DISTRIBUID FORRAJE

EED

CAZO UNIF

Cre necesario que o propio sector faga este tipo de campañas para facerlle ver á sociedade as bondades dos lácteos e todo o que hai detrás da produción de leite? Eu creo que é fundamental facer este tipo de anuncios. Esta xente con tantos seguidores pode chegar a moitos e a xente copia dos demais. Mentalizar a sociedade de que o leite é un produto saudable é primordial.

bos, viaxaron a Irlanda para coñecer algún outro método. “Fomos dúas ou tres veces para observar como manexaban alí os pastos –apunta Felipe– e empezamos a aplicar o aprendido, a crecer e a aumentar o número de fincas”. Hoxe en día contan cun total de 392 animais, dos que moxen unhas 200 vacas, e traballan cunhas 165 hectáreas. O equipo da granxa está formado por sete persoas a xornada completa e unha a media xornada.

Tel. (+34) 985 634 238 Schäffer Ibérica • info@schaffer-iberica.com

www.schaffer-iberica.com 12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 77

vp042_naGranxa_peruyeira_galego.indd 77

26/12/2023 16:01:00

NA GRANXA

O PASTOREO, BASE PARA O MANEXO E PARA A ALIMENTACIÓN Todos os animais da Peruyeira saen todos os días ás súas praderías, menos a recría máis nova e aquelas vacas que están a punto de parir, ás que manteñen nunha zona do establo que vixían as 24 horas. Por unha banda, o grupo de vacas en produción divídese en dous lotes: as de alta produción e as de baixa produción. Para aquelas de máis produción reservan os pastos mellores e os máis próximos á granxa e, os máis pobres e máis afastados dedícanse ás de menor produción; pola outra, agrupan as secas e xovencas preñadas. “Desta forma, as vacas están todo o día fóra, mesmo de noite, só veñen ao establo nas horas do muxido, nas que aproveitan para completar a súa alimentación coa ración unifeed”, explica Felipe. As fincas divídenas en parcelas de 2 hectáreas máis ou menos e cada grupo de animais pasa na mesma parcela dous ou tres días como máximo. “Racionámoslles co pastor a zona na que poden estar. Na primavera –matiza– poden chegar a estar na mesma tres días, pero no inverno van cada día a unha diferente”. Se as vacas de leite non deixan ben pacida a súa parcela, “metemos detrás as secas para que aproveiten os rexeitamentos e repasen ben a zona”, aclara. Preparan en función destes lotes catro tipos de racións, as dúas para vacas de produción, de alta e baixa; a de vacas secas, e a de recría. “Hai que ter en conta que temos moita variación entre as racións de inverno e de verán, porque na pri-

Defenden que non hai outra forma mellor que o pastoreo para o benestar animal

“TRATAMOS DE APROVEITAR OS PASTOS O MÁXIMO POSIBLE E, DEPENDENDO DA HERBA QUE TEÑAMOS, MODIFICAMOS A RACIÓN” mavera as vacas poden comer moitísimo máis pasto que no inverno”, detalla o gandeiro. Segundo o pasto que teñan compensan a súa alimentación coa ración dunha ou outra forma: “Tratamos de aproveitar os pastos o máximo posible e, dependendo da herba que teñamos, modificamos a ración, porque, se non, as vacas non comen a herba que queremos. Se comen moita ración, non comen a herba”. Nos meses máis fríos, a ración das vacas de alta produción componse de 30 kg de silo de millo, 20 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla e 7 kg de concentrado. A de vacas de baixa produción consta de 25 kg de silo de millo, 18 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla e 7 kg de concentrado. Na época estival, reducen o silo de millo a uns 18 kg, para as máis produtoras, e a uns 15, para as menos, e rebaixan a cantidade de silo de herba uns cinco ou seis quilos por vaca.

As vacas están todo o día no pasto, só entran ao establo ás horas do muxido

As secas toman 10 kg de silo de millo, 12 kg de silo de herba e 2 kg de palla. “O concentrado punteámosllo cunha paleta, non o incluímos no carro”, engade. As xovencas próximas ao parto reciben outra ración composta por 10 kg de silo de millo, 15 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla e 2,5 kg de concentrado para este tipo de recría. “Cada mañá, en canto as vacas saen ao pasto, fanse as racións no carro e descárganse nos comedeiros. Esa comida chégalles para cando veñen ao muxido desa tarde e da mañá seguinte; así cada día”, explica Felipe. Os acabados de nacer toman os primeiros días o costro das nais e a partir do terceiro ou cuarto día comezan a mamar leite artificial ata os 60 días, que comezan a desteta. “Nese momento incorporámoslles un concentrado específico para este proceso e en 8 ou 10 días quitámoslles o leite. Aliméntanse 20 días máis con este penso de desteta e, logo, xa se inician con outro concentrado de crecemento ata os tres meses”, especifica o encargado da granxa. Aos tres meses comezan a tomar unha ración con herba seca ou palla, silo de herba e concentrado adaptado para este tipo de recría. Seguen así ata que cumpren o ano e, a partir dos 12 meses, incorpóranlle á ración algo de silo de millo. Todos os ingredientes para a alimentación dos animais son froito das fincas que traballan, tan só compran a palla e os concentrados. “Procuramos producir todo na granxa, nas nosas propias fincas”, di. Actualmente están a xestionar unhas 120 ha propias e unhas 45 ha en alugueiro.

78 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_naGranxa_peruyeira_galego.indd 78

26/12/2023 16:01:16

vp042_publicidade_etxeholz.indd 79

18/12/23 11:16

NA GRANXA

SEMENTAN DE MILLO CADA ANO 20 HA DIFERENTES DESTINADAS AO PASTOREO PARA ENRIQUECER O TERREO

A extensión onde pacen as vacas é unha finca única de case 120 ha, dividida por unha pista central e varias paralelas e cercada en diferentes parcelas. “As vacas saen do muxido e van soas á parcela que toca. Unha persoa adiántase para colocar o pastor como nos veña mellor e elas soas xa se dirixen cada día á zona correspondente”, aclara.

XESTIÓN DE CULTIVOS Nesta finca única onde se van rotando os pastos sementan praderías de pastoreo, pero cada ano reservan unhas 18 ou 20 ha para cultivar millo para silo. “Segundo recollemos o millo, volvemos sementar herba para pastoreo e así facemos cada ano con 20 ha diferentes, para tratar de enriquecer o terreo”, sinala Felipe. Ademais, no resto das fincas, as máis afastadas da granxa, é onde fan a rotación pura de millo e de herba para o ensilado. “Este ano chegamos a facer ata tres cortes de herba –concreta– para ensilar”. Para todos os traballos que implican os diferentes cultivos contratan empresas de servizos externas. Segundo indica Felipe, “na gandería tan só dispomos do carro mesturador, dunha cisterna para sacar o xurro e dunha bancada de discos e dunha rozadora para repasar os campos e facer algún tipo de tratamento cando é necesario”.

Completan a alimentación dos seus animais con racións baseadas en silo de millo e silo de herba

UNHA ÚNICA NAVE En canto a instalacións, en La Peruyeira teñen unha única nave. Nunha parte está a sala de espera coa sala de muxido e o resto son todo corredores de comedeiros con cubículos e zonas de descanso. Unha destas resérvase para as vacas que están a piques de parir e outra pequena zona está destinada á recría, con boxes individuais e lotes para todo o proceso de crecemento. “Desde a desteta ata os seis meses están en grupos de cinco ou dez e logo xa as organizamos en lotes de 20 máis ou menos”, afirma o gandeiro. Por unha banda, as camas son de colchoneta de goma e bótanlles unha mestura por encima de carbonato e serraduras. Por outra, os bebedoiros son todos de aceiro inoxidable, tanto os do interior da granxa como os dos campos. “Límpanse sempre a miúdo, como toda a granxa, e sempre teñen auga suficiente, con abundante caudal para o número de vacas que van a cada finca”, detalla. O estrés por calor non é un problema de momento para os animais de La Peruyeira, porque “como pasan a maior parte do día fóra non notamos que o verán e as altas tem-

Preparan as racións unha vez ao día e repártenas nos comedeiros correspondentes cada mañá

peraturas inflúan nin na súa produción nin na súa fertilidade”. Onde si tiveron que instalar un sistema de ventilación importante é na zona de recría, non porque acusase a calor senón porque as pneumonías se converteron nun grave problema durante unha época e “ata que puxemos a ventilación forzada, o problema non se solucionou”. Para iso, colocaron un tubo todo ao longo da zona de recría, cuns buracos, que “meten aire limpo e fresco de fóra para que o aire de dentro se escape”. Ademais, dan moita importancia a manter as súas camas limpas e secas. Os corredores límpanse con arrobadeiras e o xurro acumúlase en dúas fosas, que están baixo terra e comunicadas entre si, de 795.000 litros de capacidade. Utilizan parte deste xurro para a fertilización dos seus campos e outra parte envíana semanalmente á planta de biogás que creou Central Lechera Asturiana en Navia. Teñen sete silos de gabia e completan o ensilado con montóns sobre pisos de formigón. Actualmente, están a construír ademais unha nave nova para ampliar a zona de almacén para fertilizantes, forraxes e maquinaria.

As camas dos cubículos son de colchoneta de goma cunha mestura de carbonato e serraduras

80 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_naGranxa_peruyeira_galego.indd 80

26/12/2023 16:01:46

vp042_pub_holm_laue.indd 81

18/12/23 11:17

Nueva incorporación al... Nueva incorporación al... ® Equipo GENEadvance ® Equipo GENEadvance

® ®

®®

SAT GARCÍA QUINTANA SAT GARCÍA QUINTANA En cifras...

En cifras... Vacas en ordeño: 223 Vacas ende ordeño: 2233,2/vaca/día Número ordeños: Número de ordeños: 3,2/vaca/día Producción media: 42 litros/vaca/día Producción media: 423,78% litros/vaca/día Porcentaje de grasa: Porcentaje 3,78% Porcentaje de de grasa: proteína: 3,33% Porcentaje de proteína: 3,33%

José Oliveros - SAT García Quintana - Trabada (Lugo)

““

José Oliveros Oliveros -- SAT SAT García García Quintana Quintana -- Trabada Trabada (Lugo) (Lugo) El sistema nos favorece mucho, conJosé un programa donde las vacas El sistema nos favorece mucho, con un programa las vacas buenas se inseminan con toros genéticamente buenos donde y las otras para buenas se inseminan con toros genéticamente buenos y las otras cruce. Esto es el futuro, porque se aprovechan las mejores vacas parapara que cruce. Esto es el futuro, porque se aprovechan las mejores vacas para sean buenas reproductoras, y de las que no son tan buenas vas a obtenerque un sean buenas reproductoras, y de las que no son tan buenas vas a obtener un beneficio con cruce de carne. beneficio con cruce de carne.

““

14 14

Machos Machos Holstein Preñeces Preñeces por porHolstein raza raza

Novillas Novillas Holstein Holstein

Terneros Terneros de de cruce cruce

Machos Machos Holstein Holstein

Novillas Novillas Holstein Holstein

14 14 12 12

TERNEROS TERNEROS

12 12 10 10 10 10 88 88 66 66 44 44 22 22 00 00

Dic-23 Dic-23

Ene-24 Ene-24

Feb-24 Feb-24

Mar-24 Mar-24

May-24 May-24

Jun-24 Jun-24

Jul-24 Jul-24

Ago-24 Ago-24

Dic-23 Dic-23

Ene-24 Ene-24

Feb-24 Feb-24

Mar-24 Mar-24deAbr-24 Abr-24 May-24 May-24 Fecha nacimiento

Abr-24 Abr-24

Jun-24 Jun-24

Jul-24 Jul-24

Ago-24 Ago-24

las granjas en global, ““alTodas Todas granjas en global, iguallasque tienen a un al igual que a un nutrólogo, igual tienen que llevas el

nutrólogo, quemodernos llevas el tractor - queigual son tan tractor que son tan modernos - a un -taller especializado, la -genética a un taller especializado, la tiene que llevar a la genética a la gente quetiene esté que en lallevar genética gente que esté en la o genética y tú hacer el campo que te ytoque tú hacer el campo o que te hacer. toque hacer.

““

Preñeces por raza Terneros Terneros de de cruce cruce

Fecha Fecha de de nacimiento nacimiento

Novillas lecheras reales y pronosticadas 25

Previsión Previsión

Actual

Previsión Previsión

Actual Actual

Total Novillas Novillas lecheras lecheras reales reales yyActual pronosticadas pronosticadas Total Total Total

25 25 20

TERNEROS TERNEROS

20 20 15 15 15 10 10 10 5 55 0 00

Mar-23 Mar-23 Abr-23 Abr-23 May-23 May-23 Jun-23 Jun-23 Jul-23 Jul-23 Ago-23 Ago-23 Sep-23 Sep-23 Oct-23 Oct-23 Nov-23 Nov-23 Dic-23 Dic-23 Ene-24 Ene-24 Feb-24 Feb-24 Mar-24 Mar-24 Abr-24 Abr-24 May-24 May-24 Jun-24 Jun-24 Jul-24 Jul-24 Ago-24 Ago-24

Fecha de nacimiento

Fecha Fecha de de nacimiento nacimiento

En vídeo En En vídeo vídeo

Equipo Equipo GENEadvance GENEadvance #5 #5 SAT SAT Garcia Garcia Quintana.indd Quintana.indd 11 vp042_anuncio_ABS_progenex.indd 82 Equipo Equipo GENEadvance GENEadvance #5 #5 SAT SAT Garcia Garcia Quintana.indd Quintana.indd 11

19/12/2023 11:26:27

E E

poración al... qué GENEadvance ¿Por ¿Por qué GENEadvanc

¿Por ¿Por quéGENEadvance GENEadvance ® qué NEadvance es adecuado paraessuadecuado para su esesadecuado adecuadopara parasusu granja? granja? granja? granja?

® ®

Pruebas genómicas Plan Orientación sobre Controlar y optimizar el Acceso inmediato Orientación sobre Plan objetivos y número de novillas para objetivos a la mejor paray tomar las Genético Genético Acceso inmediato inmediato inmediato Pruebas Pruebas Pruebas genómicas genómicas genómicas Orientación Orientación Orientación sobre sobresobre Controlar Controlar y optimizar optimizar y optimizar el el Acceso el Acceso Plan Plan Plan estrategia cubrirControlar las ynecesidades estrategia mejores Personalizado objetivos objetivos objetivos yy y número número de de novillas novillas de novillas para para para aagenética la la mejor mejor a la mejor genética para para tomar para tomartomar las las Personalizado las Genético Genético Genético número genética de reposición del mundo decisiones estrategia estrategia estrategia cubrircubrir las las necesidades necesidades las necesidades genética genética genética mejores mejores mejores Personalizado Personalizado Personalizadocubrir genética genética genética de de reposición reposición de reposición del del mundo mundo del mundo decisiones decisiones decisiones

a ® ®

®®

® ®

Controlar y optimizar el número de novillas para cubrir las necesidades de reposición

José Oliveros - SAT García Quintana - Trabada (Lugo)

su Revisiones Paquetes de Herramientas Maximice Opciones de su Revisiones s, con un programa donde Maximice las vacas Digitales para un estrategia genéticas productos estrategia pago mensuales genéticas Maximice Maximice Maximice su su su Revisiones Revisiones Revisiones Paquetes Paquetes Paquetes de de de Herramientas Herramientas Herramientas Opciones Opciones Opciones de de de cas séticamente buenos y las otras Muestreo Genómico ySexcel® Sexcel® y para para supervisar y servicios a simplificadas para supervisar y Digitales Digitales para para un para un un pago estrategia estrategia estrategia genéticas genéticas genéticas productos productos productos unDigitales pagopago mensuales mensuales mensuales Análisis de Datos Beef InFocus™ los progresos adicionales Beef los progresos Muestreo Muestreo Genómico Genómico Genómico yy InFocus™ y simplificadas eficiente para para supervisar para supervisar supervisar yy servicios servicios y servicios Muestreo Sexcel® Sexcel® Sexcel® yy y a ara simplificadas simplificadas erovechan las mejores vacasBeef para quelos progresos un un Análisis Análisis un Análisis de de Datos Datos de Datos Beef InFocus™ Beef InFocus™ InFocus™ los progresos los progresos adicionales adicionales adicionales eficiente eficiente eficiente que e no son tan buenas vas a obtener un n ue y seguimiento genético SUS DATOS AL ALCANCE DE LA MANO SUS DATOS AL ALCAdeNRegistro CE D E LA MANOSiga eldeprogreso rnun sus muestras de tejido su rebaño

Holstein

al, n el os a a a e

Paquetes de productos y servicios adicionales

Registro Registro Registro yy seguimiento seguimiento y seguimiento Siga Siga el elSiga progreso progreso el progreso genético genético genético SUSSU DSATDOASTO ASL A ALLCAALN CC AE NC DEE D LA E LMAAM NO ANO de de sus susde muestras muestras sus muestras de de tejido tejido de tejido de de su su rebaño de rebaño su rebaño Olvídese de las complicaciones de la Olvídese de las complicaciones de Olvídese Olvídese de de las las complicaciones complicaciones de de la la recogida de datos utilizando nuestras recogida de datos utilizando nuestr Todas las granjas recogida en global, recogida de de datos datos utilizando utilizando nuestras nuestras herramientas digitales para registrar y hacer herramientas digitales para registrar y hac al igual que tienen a un herramientas herramientas digitales digitales para para registrar registrar y hacer y hacer un seguimiento de las muestras de tejido. un seguimiento de las muestras de tejid nutrólogo, igual que llevas un un seguimiento seguimiento de yde las las muestras muestras de tejido. tejido. Controle suseldatos progresos en de cualquier Controle sus datos y progresos en cualqu Controle sus sus datos datos y progresos y un progresos cualquier cualquier tractor - que son tanControle modernos momento del día con par en de en clics en momento del día con un par de clics momento momento del día día con un un par par de clicsclics en en nuestra aplicación. Nocon deje que la de recogida nuestra aplicación. No deje que la recogi - a un taller especializado, ladel nuestra aplicación. aplicación. No No dejedeje queque la recogida la recogida de datos frene genético. de datos frene su progreso genético. genética tiene que nuestra llevar a la su progreso de datos de datos frene frene su progreso su progreso genético. genético.

“

gente que esté en la genética y tú hacer el campo o que te toque hacer.

“

Ago-24

les y pronosticadas Actual

Total

c-23 Ene-24 Feb-24 Mar-24 Abr-24 May-24 Jun-24 Jul-24 Ago-24

imiento

En vídeo Escanee el código QR para obtener más información o visite: www.absglobal.com/es/geneadvance/ Escanee el código QR para obtener más información o visite: www.absglob Escanee Escanee el código el código QR QR parapara obtener obtener másmás información información o visite: o visite: www.absglobal.com/es/geneadvance/ www.absglobal.com/es/geneadvance/ vp042_anuncio_ABS_progenex.indd 83

19/12/2023 19/12/2023 8:59:03 8:59:03 19/12/2023 11:26:37 19/12/2023 19/12/2023 19/12/2023 8:59:03 8:59:038:59:03

NA GRANXA

Moxen dúas veces ao día nesta sala de 20 puntos

Levan xa varios anos con secado selectivo e bos resultados

“AS NOSAS VACAS CAMIÑAN MOITO, FAN MOITOS QUILÓMETROS, E É POR ISO QUE AS PATAS É UN DOS NOSOS PARÁMETROS PRINCIPAIS DE SELECCIÓN XENÉTICA”

DOUS MUXIDOS EN SALA Cada xornada, as vacas de La Peruyeira desprázanse dúas veces ao día desde os campos á nave da granxa para realizar o muxido, ás 6:15 h da mañá e ás 17:15 h da tarde. Dous empregados encárganse en cada quenda de muxir as 200 produtoras nunha sala en paralelo de 2x10. No momento da nosa visita, estaban nunha media de 27 litros por vaca e día, que chegan a aumentar na primavera ata os 32 litros. Están todas identificadas con colares para o control produtivo e reprodutivo e desde hai xa un tempo realizan secado selectivo. “Desde Central Lechera Asturiana propuxéronnos probar cun número pequeno de vacas que estivesen libres de células somáticas e, como a experiencia foi positiva, agora estámolo aplicando a todas”, di.

Usan seme sexado para os primeiros intentos e, se non, xa se van a convencional. O resto das produtoras son inseminadas con seme de carne para venda, “pomos azul belga, INRA ou colorao”. Normalmente nas xatas utilizan touros probados e nas vacas, xenómicos. Tratan de realizar a primeira inseminación das xovencas aos 14 meses, aínda que, ao querer agrupar os partos, ás veces poden chegar aos 16. A media de inseminacións por preñez nas máis novas adoita aproximarse ás 2,4 e nas vacas chega a 3.

A media de número de partos do rabaño está en 3,7. Todas as vacas xestantes son vacinadas contra as diarreas neonatais, xa que “desde que empezamos con este protocolo –asegura Felipe– notamos moitísima melloría ante as diarreas das nosas xatas”.

AS PATAS, FUNDAMENTAIS Na selección xenética do rabaño estanlles a dar prioridade aos ubres e ás patas. “As nosas vacas camiñan moito, fan moitos quilómetros, e é por iso que é un dos nosos parámetros principais”, asegura Felipe. Cada ano recrían unhas 60 xatas e para iso inseminan todas as xovencas e as mellores vacas. “Tentamos agrupar os partos para que se produzan nos meses de novembro e decembro, e que a mellor época de produción da vaca sexa na primavera”, subliña.

Inseminan todas as xovencas e as mellores vacas con holstein para recriar e o resto de produtoras, con carne para venda

84 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_naGranxa_peruyeira_galego.indd 84

26/12/2023 16:02:01

NA GRANXA

Cal é a estratexia actual en canto a aprovisionamento e prezos do leite? CLAS manexa un volume de 400.000 toneladas de leite ao ano, achegadas por unhas 920 ganderías, que transforma e comercializa a través da súa filial, CAPSA. O noso compromiso cos socios é recoller o 100 % da súa produción, sen limitar o seu crecemento natural. Recollemos leite en Galicia, en Cantabria e máis do 75 % do leite que se produce en Asturias. RAMÓN GARCÍA Director de Aprovisionamento e Relación co Socio de Central Lechera Asturiana

“AS NOVAS NORMATIVAS E OS COMPROMISOS AMBIENTAIS MARCAN NOVAS REGRAS DE XOGO, QUE SON TODO UN RETO PARA O SECTOR” A que áreas se dedica? A miña competencia directa é o aprovisionamento de leite dos nosos socios e abastecedores. O día a día fundaméntase en dar cumprimento ao noso propósito: Garantir o futuro dos socios dándolles o apoio necesario para que as súas ganderías sexan eficientes, rendibles e sustentables, xerando tecido social e económico no territorio e permitindo a elaboración de alimentos seguros, naturais e saudables a través das empresas do grupo CLAS. Como é a relación cos socios? Temos que diferenciar dous ámbitos: o social e o técnico. Respecto ao social, temos oito zonas sociais representadas por compromisarios e os seus portavoces. Deste grupo de compromisarios saen elixidos os representantes que compoñen a xunta reitora e as súas dúas comisións delegadas. No seu conxunto conforman a asemblea que é o órgano soberano da entidade. Esta estrutura de representantes é a que mantén viva esa relación social mediante reunións informativas periódicas, a revista El Correo, foros ou puntos de encontro como é a aula de formación continua ou as feiras e concursos nos que a empresa está presente.

En canto a prezos, Central Lechera Asturiana trata de ofrecer máxima estabilidade de prezos, considerando períodos completos e saíndo de tendencias puntuais de subidas ou baixadas. Durante o ano 2022 o conxunto dos socios percibiu un prezo medio de 0,50 €/litro. Este ano, 2023, será, polo menos, un 10 % superior. Ademais, os socios, como donos de Central Lechera Asturiana, participan dos beneficios que reporta o seu grupo empresarial. En canto á xestión de medio ambiente, que estratexias e proxectos están a seguir coas ganderías? Todo pivota sobre o noso Plan de Sustentabilidade, que dá os seus primeiros pasos en 2021. Analizamos o ciclo de vida do leite producido nas ganderías e identificamos as principais pancas sobre as que podemos actuar para minimizar estes impactos: 1. Alimentación, a través da empresa do grupo ASA. A alimentación de precisión, a eficiencia alimenticia e o uso de aditivos redutores de emisións de metano son áreas nas que se está traballando. 2. Valorización dos excedentes de xurros das ganderías desde o ano 2017 para a produción actual de biogás e de biometano en 2025 e para a produción de emendas orgánicas. A previsión de recollida do xurro en 2023 é dunhas 100.000 toneladas, que se traducirá en 10 Gwh de enerxía eléctrica de orixe renovable, 25.000 tn de emenda orgánica e 9.000 toneladas de CO2-equivalente eliminado. 3. Arrefriamento, recollida e transporte do leite. Investimos en equipos de alta eficiencia de arrefriamento, equipos con alta capacidade de succión para minimizar o impacto ambiental nas ganderías e en vehículos GNL para a recollida de leite.

4. Valorización das superficies agrícolas e forestais, a través dun acordo co Banco de Terras do Principado de Asturias e o Centro Tecnolóxico da Madeira (Cetemas). 5. CLAS Enerxía. Asinamos acordos coas comercializadoras para que a subministración enerxética ás ganderías adheridas sexa 100 % de orixe renovable. Se falamos de benestar animal, cales son os programas que levan a cabo e os seus obxectivos? O modelo de produción das nosas ganderías referenciámolo no selo Garantía Ganadera no ano 2018, que se ocupa e preocupa do triplo impacto que supón a actividade: económico, social e ambiental. Actualmente, estamos a adaptarnos ao novo Real Decreto de Ordenación de Granxas Bovinas, publicado en decembro de 2022. O noso obxectivo é axudar e facilitar o cumprimento da norma tratando de que ningunha gandería quede atrás. Que aspectos cre que deberá afrontar a gandería do futuro? As novas normativas e os compromisos ambientais marcan novas regras de xogo, que son todo un reto para o sector. A innovación, a tecnoloxía e o expertis dos gandeiros crearán un ecosistema que debe conxugar a robotización de tarefas, a sensorización na agricultura e interpretación do dato, o uso racional da auga, o aproveitamento dos recursos naturais, a autosuficiencia alimenticia, a xestión adecuada dos xurros e a procura de man de obra cualificada. Esta transformación da produción láctea e a adaptación ás novas esixencias traerán consigo un encarecemento do custo de produción, que o gandeiro non poderá asumir. Ademais, enfrontarémonos á necesidade de vencer os falsos mitos ou fakes news que rodean a produción de leite e ao problema da remuda xeracional, ben sexa nas ganderías existentes ou ben tentando que esta sexa unha actividade atractiva para a incorporación de novos mozos.

No ámbito técnico, formamos un equipo multidisciplinar que asiste os socios de forma directa en todo o relacionado coa súa actividade: asesoramento e xestión de incidencias a través do xestor de campo, nutrólogos, técnicos que asesoran en cultivos e análises de terras, xestión técnico-económica da gandería, asesoramento enerxético e normativo e outros equipos de servizos ao socio, como veterinarios, podólogos, substitucións etc. Adiantarnos ás necesidades dos nosos socios e ofrecerlles solución aos seus problemas forma parte do noso día a día.

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 85

vp042_naGranxa_peruyeira_galego.indd 85

26/12/2023 16:02:06

NA GRANXA

“CLAS ERA UNHA EMPRESA QUE GARANTÍA, E SEGUE GARANTINDO, MOI BEN A ESTABILIDADE DO PREZO PAGADO POLO LEITE”

As instalacións de La Peruyeira, rodeadas dunhas 120 ha para pastoreo

ESTABILIDADE PARA O PREZO DO LEITE Son socios de Central Lechera Asturiana (CLAS) desde hai 26 anos. Por aquel entón, vendíanlle o leite a outra industria que comezaba a baixar os prezos e CLAS estaba a buscar abastecedores que cubrisen as baixas que tiñan por xubilación. Tiveron a oportunidade de comprar o título dun socio que se xubilaba e incorporáronse inmediatamente á cooperativa. “Era unha empresa que garantía, e segue garantindo, moi ben a estabilidade do prezo pago polo leite. Colócannos o tanque de leite e dannos –engade– moitísimos servizos. É por todo iso polo que nos interesa seguir como socios”.

O ano pasado tiveron un prezo estable durante todo o ano duns 50 céntimos por litro e en 2023, segundo Felipe, a media vai ser uns céntimos superior. Entre os asesores que lles facilita a cooperativa, destacan o servizo de nutrición, o de reprodución ou o de calidade de leite. “O nutrólogo asesóranos en alimentación e fainos análise dos ensilados e das terras de cultivo e o veterinario de reprodución vén case todas as semanas revisar as vacas xestantes, os celos e as vacas paridas”, describe. O técnico de calidade de leite encárgase de chequear as vacas altas en reconto celular e de “analizar o tipo de xerme de cada caso para dar un ou outro

tratamento”. Outro servizo que lles presta CLAS é o de podoloxía.

ESPERANZA NA CUARTA XERACIÓN Felipe resalta que o pastoreo é a característica que diferencia o día a día da gandería e que grazas a iso conseguen garantir un benestar animal excepcional. “O que se pode conseguir con este modelo non se logra en ningún outro caso e iso transfírese á duración dos animais”. Están centrados en producir o máximo posible da maneira máis rendible e cre que así continuará a granxa nun futuro. “O máis importante para facer rendible unha explotación hoxe en día é contar con terreo e con poder realizar forraxes propias”, resume. El ten 59 anos e o propietario da granxa, 63. “A día de hoxe non se desfai dela por nada, porque ve que é un negocio rendible e que se está mantendo un modelo que non é habitual. Por todo iso, está contento con ela e quere que o seu fillo, que xa se está incorporando á xestión de todos os seus negocios, continúe con todo isto”. “A min gustaríame moito que seguise, claro que si, e vexo que está a pór todo o seu interese para garantir o futuro de todas as empresas cando o seu pai se xubile”, finaliza Felipe.

O futuro de La Peruyeira parece estar garantido coa incorporación das novas xeracións

86 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_naGranxa_peruyeira_galego.indd 86

26/12/2023 16:02:14

FIELDPRO THERMO+ FIELDPRO THERMO+ FIELDPRO FIELDPRO FIELDPRO THERMO+ THERMO+ THERMO+ Nueva bota térmica de Dunlop “100% metal free”

Nueva bota térmica dede Dunlop “100% metal free” Nueva Nueva Nueva bota bota bota térmica térmica térmica dedeDunlop Dunlop Dunlop “100% “100% “100% metal metal metal free” free” free”

Un 16% más ligera Un 16% más ligera Un Un 16% Un 16% 16% más más más ligera ligera ligera

Termoaislamiento: Termoaislamiento: Termoaislamiento: Termoaislamiento: Termoaislamiento: hasta -60ºC hasta -60ºC hasta hasta hasta -60ºC -60ºC -60ºC

Almohadillas Almohadillas Almohadillas Almohadillas deAlmohadillas absorción de absorción de absorción absorción dede absorción de energía de energía de energía energía dede energía (1) (1) (1)(1)(1)

TERRAPRO TERRAPRO TERRAPRO TERRAPRO

Agarre dede de Agarre Agarre Agarre de Agarre de escalera certifiescalera escalera escalera certificertifiescaleracertificertificado cado cado cado cado

Sujeción del Sujeción Sujeción Sujeción deldel del Sujeción del talón mejorada talón talón talón mejorada mejorada mejorada talón mejorada

Almohadillas Almohadillas Almohadillas Almohadillas Almohadillas ¡Te ¡Te hemos hemos hemos escuchado! escuchado! escuchado! de¡Te absorción de de absorción de absorción absorción de absorción de¡Experimenta energía (2) de de energía de energía energía (2) (2)(2) ¡Experimenta ¡Experimenta elelnuevo elnuevo nuevo ajuste ajuste ajuste que que que hemos hemos hemos diseñado diseñado diseñado para para para ti!ti!ti! de energía (2)

¡Te ¡Te hemos hemos escuchado! escuchado! ¡Experimenta ¡Experimenta el el nuevo nuevo ajuste ajuste que que hemos hemos diseñado diseñado para para ti! ti! •de •Zona Zona del del empeine empeine empeine con con con nuevo nuevo nuevo diseño diseño diseño •••Zona Zona del empeine con nuevo diseño Máximo Máximo Máximo nivel nivel nivel de de de Máximo nivel Zona del empeine con nuevo diseño Máximo nivel de→ → → antideslizamiento antideslizamiento antideslizamiento (SR) (SR) (SR) → antideslizamiento (SR) 100% 100% 100% metal metal metal free: free: free: puntera puntera puntera 100% metal free: puntera antideslizamiento → (SR) 100% metal free: puntera y plantilla yyplantilla yplantilla plantilla dede composite de composite composite de composite • ••Sujeción •Sujeción Sujeción del del del talón talón talón perfeccionada perfeccionada perfeccionada Sujeción del talón perfeccionada y plantilla de composite • Sujeción del talón perfeccionada

→→ →→ → Certificada Certificada Certificada según según según la normativa normativa la normativa más más reciente: más reciente: EN ISO EN ISO 20345:2022 ISO 20345:2022 20345:2022 S5L S5L CI S5L CI CRCR CR SR FOSR FO LGFO LG LG • ••Agarre •Agarre Agarre Agarre yreciente: yytracción tracción yEN tracción óptimos óptimos óptimos Certificada según lalanormativa más reciente: EN ISO 20345:2022 S5L CICISR CR SR FO LG tracción óptimos Certificada según la normativa más reciente: EN ISO 20345:2022 S5L CI CR SR FO LG •→ Agarre y tracción óptimos → → → → DUNLOP DUNLOP DUNLOP | MAKE | MAKE | MAKE EVERY EVERY EVERY STEP STEP STEP COUNT COUNT COUNT DUNLOP | MAKE EVERY STEP COUNT DUNLOP DUNLOP DUNLOP | CARE | CARE |EVERY CARE BEYOND BEYOND BEYOND SAFETY. SAFETY. SAFETY. DUNLOP | MAKE STEP COUNT DUNLOP | CARE BEYOND SAFETY. www.sidipal.com www.sidipal.com www.sidipal.com · Tel: · Tel: 981 · Tel: 981 795 981 795 532 795 532 · semillas@sidipal.com 532 ·SAFETY. semillas@sidipal.com · semillas@sidipal.com DUNLOP | CARE BEYOND

www.sidipal.com · Santo Tel:Santo 795 532 · semillas@sidipal.com Pol. Pol. Ind. Pol. Ind. Espíritu Ind. Espíritu Espíritu Santo · 981 Rúa · Rúa Bell · Rúa Bell 50-52-54 Bell 50-52-54 50-52-54 · Naves · Naves · Naves 5-6-7 5-6-7 ·5-6-7 15160 · 15160 · 15160 Cambre Cambre Cambre (A Coruña) (A Coruña) (A Coruña) www.sidipal.com · Tel: 981 795 532 · semillas@sidipal.com Pol. Ind. Espíritu Santo · Rúa Bell 50-52-54 · Naves 5-6-7 · 15160 Cambre (A Coruña) Pol. Ind. Espíritu Santo · Rúa Bell 50-52-54 · Naves 5-6-7 · 15160 Cambre (A Coruña)

Sin título-3 87

19/12/2023 11:14:46

NA GRANXA

La Peruyeira Castropol (Asturias) PRODUCIÓN

CULTIVOS E ALIMENTACIÓN

Animais en total: 392 Vacas en muxidura: 200 Litros/vaca/día: 27 Graxa: 3,96 %

120 ha pastoreo 165 ha

45 ha rotación de millo e herba

Catro racións para complementar o pastoreo:

Proteína: 3,30 %

-Xovencas preñadas: 10 kg de silo de millo, 15 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla e 2,5 kg de concentrado

INSTALACIÓNS

-Vacas secas: 10 kg de silo de millo, 12 kg de silo de herba, 2 kg de palla e punteo de concentrado

Muxido: sala 2x10 Número de muxidos: 2

-Vacas de alta produción: 30 kg de silo de millo, 20 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla e 7 kg de concentrado

Camas: colchoneta de goma con mestura de carbonato e serraduras

No verán: 18 kg de silo de millo, 15 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla e 7 kg de concentrado

Fosas: 2 baixo terra e comunicadas Capacidade: 795.000 litros

-Vacas de baixa produción: 25 kg de silo de millo, 18 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla e 7 kg de concentrado No verán: 15 kg de silo de millo, 13 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla e 7 kg de concentrado

REPRODUCIÓN E XENÉTICA Idade media para a 1.ª inseminación: 14 meses Seme sexado nas primeiras inseminacións de xovencas Seme convencional holstein para as mellores vacas Seme azul belga, INRA ou colorao para o resto Parámetros con prioridade: patas e ubres

VENDA DO LEITE Central Lechera Asturiana Prezo do leite: 50 cts./l (media do ano 2022)

88 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_naGranxa_deUnVistazo_LaPeruyeira_galego.indd 88

26/12/23 11:44

vp042_publi_serval.indd 89

18/12/23 11:18

S A Ú D E P O DA L

Caso de vaca limusina de 3 anos

Caso de touro limusín de 5 anos

Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE): dous casos clínicos Nesta nova entrega mostramos dous casos clínicos derivados da EHE para que sirvan como exemplo da súa gravidade e instamos as autoridades competentes a que traballen para crear a vacina que poña freo a esta enfermidade, que está a causar estragos nos rabaños e, en consecuencia, na economía das granxas.

Miguel Ángel García Rodríguez Veterinario Servet Ledesma SLP

enfermidade hemorráxica epizoótica é unha epizootia (en medicina humana denomínase epidemia) que afecta ao gando bovino, pero non é unha zoonose, non afecta ao ser humano e o consumo de carne é completamente seguro. Foi claramente infravalorada polas autoridades central, autonómicas e locais. As consecuencias tanto clínicas coma económicas son moito máis serias do que previron, demostrando claramente un fallo absoluto da Rede de Alerta Sanitaria Veterinaria (RASVE) para este caso.

Poderanse poñer todas as escusas imaxinables, pero o que está absolutamente claro é que este erro non pode volver repetirse e un dos alicerces sobre os que haberá de fundamentarse o seu funcionamento a partir de agora para tratar de evitar isto no futuro pasa inequivocamente por incluír na cadea de alerta de RASVE aos veterinarios de explotación, onde empeza e acaba a acción contra brotes de enfermidade, xa que os clínicos declaramos os casos en primeira instancia, e os clínicos enfrontámonos á enfermidade para tratar de minimizar os seus efectos coas ferramentas das que dispomos, mentres que desde as diferentes Administracións se tratou de minimizar a gravidade desta enfermidade. As consecuencias son moitas: abortos, infertilidade transitoria dos sementais, atrasos na aparición de celos fértiles nas femias, animais emaciados que tardan en recuperarse semanas ou non o fan, coxeiras crónicas, entre moitos

outros e, nos casos máis graves, a morte. Pódese alcanzar unha mortalidade nos rabaños máis castigados de entre o 5 e 10 % dos individuos.

DOUS CASOS CLÍNICOS Centrareime en dous casos clínicos de coxeira, xa que é a miña área principal de traballo no vacún de carne extensivo. Un dos signos iniciais máis visibles nos animais afectados é a coronite, é dicir, a inflamación do rodete coronario, o lugar onde nace o pezuño e desde onde se produce a substancia córnea, o “casco”. Nalgúns casos o problema instáurase desde o principio e xa non desaparece. Noutros, o paciente recupérase co tratamento, pero, ao cabo de varias semanas despois, aparece unha coxeira severa, consecuencia en última instancia en ambos os casos dunha infosura: desprendemento das láminas dermoepidérmicas que manteñen a terceira falanxe unida ao casco e na

90 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_saudePodal_EHE_galego.indd 90

26/12/23 18:22

S A Ú D E P O DA L

PÓDESE ALCANZAR UNHA MORTALIDADE NOS RABAÑOS MÁIS CASTIGADOS DE ENTRE O 5 E 10 % DOS INDIVIDUOS

Extremidade anterior esquerda

Extremidade posterior dereita

Extremidade posterior esquerda

súa posición. Ese desprendemento parece consecuencia da inflamación e as hemorraxias que o virus causa no animal infectado. Pero nada mellor que velo para entendelo. O primeiro caso é dunha vaca limusina de 3 anos, que enfermou a principios de setembro, recuperouse, pero, a mediados de outubro, empezou a desenvolver unha coxeira severa. Aparecen hemorraxias severas e moi extensas en todos os pezuños, que afectan a toda a sola e tamén á muralla, e provocan a despeadura (perda de todo o estoxo córneo) do pezuño lateral da extremidade posterior esquerda, así como a parcial dos pezuños mediais de ambas as anteriores e da lateral da posterior dereita.

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 91

vp042_saudePodal_EHE_galego.indd 91

26/12/23 18:22

S A Ú D E P O DA L

Extremidades anteriores esquerda e dereita

URXIMOS TANTO AOS LABORATORIOS COMO ÁS ADMINISTRACIÓNS PÚBLICAS PARA QUE ARTICULEN UN PLAN DE CHOQUE QUE PERMITA POÑER A DISPOSICIÓN DOS SERVIZOS VETERINARIOS UNHA VACINA PARA PREVIR E CONTROLAR ESTA ENFERMIDADE

Extremidades posteriores esquerda e dereita

Extremidade posterior esquerda - Enfermidade de liña branca

O seguinte caso é o dun semental, tamén limusín, de 5 anos (fotos superiores), que pasou a enfermidade hai un mes e que logo empezou cunha coxeira de gravidade media, no que ás hemorraxias consecuencia da EHE, hai que sumar unha das lesións máis típicas nestes animais, a enfermidade de liña branca. Ante a gravidade das hemorraxias atopadas ao longo de toda a sola, decidimos tratar a enfermidade de liña branca de maneira conservadora sen desmontar toda a muralla separada, para tentar manter a maior integridade funcional e anatómica posible nese pezuño.

Son moitos os casos informados polos nosos clientes, e que nós mesmos podemos ver a diario no campo de animais con coxeiras crónicas severas, que non só minguan o benestar dos individuos afectados, senón a súa capacidade produtiva e a economía da granxa, poñendo con iso en perigo a viabilidade dalgunhas das explotacións, consecuencia non desdeñable e que, insistimos, debe tratarse de evitar tomando medidas que reforcen a Rede de Alerta Sanitaria Veterinaria para garantir que se manteñen os altos niveis de sanidade e benestar animal, saúde

pública e seguridade alimentaria que ten nosa gandería. Urximos tanto aos laboratorios como ás Administracións públicas para que articulen un plan de choque que permita poñer a disposición dos servizos veterinarios unha vacina co fin de previr e controlar esta enfermidade que, aínda que non afecta á saúde das persoas nin á seguridade alimentaria, xera graves perdas económicas, ademais do devastador efecto sobre a saúde dos nosos animais.

92 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_saudePodal_EHE_galego.indd 92

26/12/23 18:22

KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ LIDERANDO UNA

LIDERANDO UNA LIDERANDO GANADERÍA UNA MÁS SOSTENIBLE GANADERÍA GANADERÍA MÁS MÁS SOSTENIBLE SOSTENIBLE

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes. Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción. KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.

kemin.com/ kemin.com/ ruminant-essentialities kemin.com/ ruminant-essentialities ruminant-essentialities © Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2021. All rights reserved. ® ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. Certain statements, product labeling and claims may differ by geography or as required by government requirements. vp042_publi_kemin.indd 93

18/12/23 11:34

Dous A5 e dous A4 en Ganadería Casa Cegarito

EN VÍDEO! Pedro Suárez, socio de Ganadería Casa Cegarito

Menor carga de traballo e maior comodidade para as vacas co tráfico libre Ganadería Casa Cegarito, situada no concello de Navia (Asturias), foi o lugar escollido por Lely para o desenvolvemento dunha xornada de portas abertas o 30 de novembro, na que lles amosaron aos visitantes todas as características e os beneficios do robot de muxido Astronaut A5; nesta explotación dispoñen de dous e, a maiores, teñen dous A4 Pedro Suárez é socio de Ganadería Casa Cegarito xunto coa súa muller, Yasmir Lanza. Na xestión da gandería tamén colaboran os seus pais e un empregado. “Nesta granxa, que é moi familiar, fan un uso eficiente da man de obra. Buscan obter un retorno a un investimento moi grande e practicamente ningunha das súas accións son improvisadas: todos os días se fai de todo e cada un dos integrantes sabe que tarefas debe realizar”, aclarou Alberto Sánchez, responsable de vendas e marketing de Lely Center Los Corrales. Na granxa hai dous lotes diferenciados: un deles con dous robots para as

vacas adultas; o outro, tamén con dous Astronaut, para as xovencas. Por outra parte, están as xatas. O seu número de animais en muxido é de 190 actualmente: “A idea é seguir crecendo ata os 220 e poñer a 55 exemplares por robot”, explicou Suárez. A recría da gandería sitúase en dúas naves alugadas, onde posúen outras 180 xovencas.

CATRO LELY ASTRONAUT: MELLORES HORARIOS E MÁIS DATOS DOS ANIMAIS Hai xa nove anos que nesta explotación, situada en Polavieja, Navia (Asturias), decidiron conﬁar en Lely e nos seus robots

En total, contan con catro robots Lely Astronaut

vp042_publirreportaxe_lely_casacegarito_galego.indd 94

de muxido, momento no que adquiriron dous A4 cos que continúan traballando a día de hoxe. “Estivemos muxindo durante os últimos nove anos unhas 140 vacas con eses dous robots, colocados cola con cola, cunha área de separación”, expuxo Alberto Sánchez. Máis recentemente, cando decidiron crecer, colocaron un A5 coas novas instalacións e este ano incorporaron outro A5 a maiores: “Os A5 van un paso por diante que os A4 en seguridade ou en fiabilidade”, expresou Suárez. Tamén indicou que, ademais dos robots de muxido, teñen un Lely Collector para a limpeza da granxa, un Lely Juno que arrima a comida, e a Lely Calm para amamantar as xatas. “Estou contento cos robots. É unha forma diferente de traballar, pero que eu a vexo moi ben: un horario máis libre e máis datos dos animais; distinto, pero mellor”, confesou o socio da granxa, que así mesmo engadiu que para as vacas resulta beneficioso, xa que están máis controladas no tema das enfermidades, pasan menos tempo de pé, están máis tranquilas e cómodas e, finalmente, a media de muxidos que se consegue na

26/12/2023 15:48:49

Alberto Sánchez, responsable de vendas e marketing de Lely Center Los Corrales

David Mosquera, comercial de Lely Center Los Corrales

Utilizan o Lely Calm para amamantar as xatas

explotación é alta: “Trátase dun sistema bo para elas e tamén para nós”, afirmou.

TRÁFICO LIBRE EN GANADERÍA CASA CEGARITO “Para nós o tráfico libre é un piar á hora de conseguir un correcto funcionamento das granxas”, sinalou Alberto Sánchez. Desde Lely apuntan que con este sistema se logra un bo descanso dos exemplares e, ademais, os operarios non os molestan constantemente. Outro aspecto que cabe resaltar deste sistema é que os animais comen, beben, móxense e socializan cando eles mesmos o deciden, sen ningún tipo de imposición externa. Un dos beneficios que trae consigo o tráfico libre, tal e como conta Sánchez, é a diminución da carga de traballo, ademais de que non se perturba a vaca e deixámola que ela actúe por si soa, é dicir, que sexa unha vaca. “Unha vaca que non vaia ao robot polo motivo que sexa, tanto en tráfico libre coma en forzado, haberá que acabar levándoa. Polo tanto, nós preferimos deixalas tranquilas e que elas decidan”, manifestou

Sánchez, ao tempo que declarou que, deste xeito, hai menos accidentes e menos problemas de bullying.

ALIMENTACIÓN CON CAMPOASTUR Un elemento que se debe ter en conta en calquera gandería para obter a máxima eficiencia e asegurar o benestar animal é a alimentación. “Os animais deben comer unha ración parcialmente mesturada e hai que diferenciar entre os distintos exemplares” –contou Alberto Sánchez–, “ao final, as nosas protagonistas teñen que vivir mellor, hai que conseguir máis lonxevidade, evitar as coxeiras e, en definitiva, todo isto redundará nun beneficio para o gandeiro”. Nesta granxa confían en Campoastur para a alimentación dos animais: “O carro vén todos os días. Nunhas gabias de formigón teño o millo e os silos de herba, que mo carga a diario”, concluíu Pedro Suárez. Tomás Zaballos, que asistiu á xornada, forma parte da devandita cooperativa de gandeiros, cuxa actividade principal é a fabricación de pensos.

O LELY COLLECTOR, UNHA MÁQUNA IMPRESCINDIBLE Un dispositivo que axuda aos socios de Ganadería Casa Cegarito a asegurar a limpeza da súa explotación é o Lely Collector, que succiona o esterco en solos sólidos e o almacena na súa cuba de 350 litros. Posteriormente, transpórtao ata o canal de descarga e deposítao alí para que, finalmente, se vaia á fosa de xurro. Conta cunha base de carga e con cargador de auga, xa que, ademais de aspirar o esterco, humedece á súa vez o solo para evitar esvaróns e que a superficie quede máis limpa aínda. Proximamente, en marzo de 2024, Lely sacará á venda o seu novo Collector C2. “Con esta máquina ampliaremos a capacidade de traballo ata cinco horas máis cada día e, polo tanto, conseguirá limpar superficies de ata 750 metros”, indicou David Mosquera, comercial de Lely Center Los Corrales. Outras novidades que se poden resaltar deste último modelo son a súa carga por indución e a súa nova batería.

LOS CORALES DE BUELNA TRAZO

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este ﬁto no muxido.

OUTEIRO DE REI

AIZOAIN VILA NOVA GAIA

AVILA

vp042_publirreportaxe_lely_casacegarito_galego.indd 95

Lely Center Los Corrales Lely Center Outeiro Lely Center Aizoain Lely Center Trazo Lely Center Ávila Lely Center Vila Nova

+34 606 022 405 +34 671 646 745 +34 676 182 349 +34 685 117 350 +34 665 772 747 +351 227 538 339

27/12/2023 9:35:05

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas No seguinte artigo analizamos a relación histórica entre a taxa de preñez e o rendemento produtivo nas vacas holstein dos Estados Unidos e demostramos como, a partir de comezos do século XXI, se logrou reverter a curva descendente a ascendente grazas ao avance da aplicación das ferramentas xenéticas para medir e seleccionar a mellora da fertilidade. Sergio Ibáñez Porqueras ABS

n mito da cría de holstein nos EE.UU. é a continua diminución da fertilidade das vacas leiteiras a medida que aumentou a produción de leite. Cal é a situación actual desta afirmación?

É certo que as holstein estadounidenses experimentaron un descenso da fertilidade ata o ano 2000, durante décadas de enormes aumentos da produción.

Tamén é certo que a produción e a fertilidade están negativamente correlacionadas nos animais de granxa. Dito doutro xeito, as vacas de maior produción están xeneticamente predispostas a unha menor eficiencia reprodutiva.

96 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_xeneticaReproducion_ABS_galego.indd 96

27/12/23 9:54

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Figura 1. Relación entre o rendemento leiteiro e a taxa de preñez das fillas holstein en USA de 1960 a 2020

Rendemento leiteiro (lbs)

30,000

Taxa de preñez (%)

O ANO 2000 FOI UN PUNTO DE INFLEXIÓN PARA A FERTILIDADE DAS VACAS LEITEIRAS ESTADOUNIDENSES. A PESAR DA CORRELACIÓN NEGATIVA ENTRE PRODUCIÓN E FERTILIDADE, AS TENDENCIAS XENÉTICAS ACTUAIS SON FAVORABLES PARA AMBAS

25,000

20,000

15,000 1960

1970

1980

1990

2000

2010

2020

Ano de nacemento da vaca A tendencia fenotípica da produción anual de leite móstrase en vermello (escala da esquerda) e o tempo de xestación en azul (escala da dereita). Cando a selección xenética se centrou na produción, a fertilidade viuse afectada negativamente. Desde que se utilizan trazos de fertilidade nos programas de selección, a taxa de preñez mellorou. Fonte: CDCB

Recoñecendo estes feitos, o ano 2000 foi un punto de inflexión para a fertilidade das vacas leiteiras estadounidenses. A pesar da correlación negativa entre produción e fertilidade, as tendencias xenéticas actuais son favorables para ambas.

A figura 1 mostra as tendencias fenotípicas (ou observadas) da produción leiteira e a taxa de preñez das holstein estadounidenses desde 1960.

2 Soluciones PREMIUM para el control celular

SELLADOR MARCANTE DE DIÓXIDO

SELLADOR CON NUESTRA EXCLUSIVA MOLÉCULA LSA®

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 97

vp042_xeneticaReproducion_ABS_galego.indd 97

27/12/23 9:54

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Ata 1994, o noso índice nacional de selección centrábase na produción. A fertilidade resentiuse, en consonancia coa súa correlación xenética negativa co rendemento leiteiro. A mediados dos anos 90, esa tendencia á baixa da taxa de preñez freouse e empezou a mudar a principios dos anos 2000.

QUE CAMBIOU? Os obxectivos xenéticos ampliáronse e os programas de selección empezaron a incorporar a lonxevidade e, posteriormente, medidas directas de fertilidade. En 1994, a vida produtiva empezou a estar dispoñible e o índice de selección xenética dos EE.UU. −Net Merit− ampliouse para incluír a vida produtiva, xunto coa puntuación de células somáticas. Comezamos a criar indirectamente vacas máis fértiles a través do vínculo positivo entre o rendemento reprodutivo e a lonxevidade. En 2003, introduciuse o trazo de taxa de preñez de fillas (DPR) e incluíuse no mérito neto (MN). Os produtores de leite e os programas de cría podían seleccionar directamente a fertilidade das vacas, o que cambiou radicalmente a situación. Os obxectivos e o índice de selección dos EE.UU. axustáronse para aumentar a produción á vez que se melloraba a fertilidade. A través da base de datos nacional de cooperadores da CDCB, con millóns de rexistros fenotípicos, os trazos de taxa de concepción de sementais, taxa de concepción de vacas e taxa de concepción de xovencas pasaron a estar dispoñibles a nivel nacional en 2006 e 2009, respectivamente.

OS ÍNDICES DE SELECCIÓN DEFINEN OS OBXECTIVOS DE CRÍA Os índices de selección son ferramentas valiosas en gandería porque combinan moitos trazos nun único valor que impulsa o progreso xenético, clasifica os animais e axiliza as decisións de xestión. Os trazos pondéranse en función do seu impacto xenético na rendibilidade da explotación. Na actualidade, o DPR ten unha ponderación do 5 % do total da fórmula do mérito neto, e a taxa de concepción de vacas e xovencas combínanse para unha ponderación do 1,7 %. Desde a incorporación dos trazos de fertilidade ao mérito neto, tivéronse en conta máis trazos de saúde e aptitude, incluíndo a habitabilidade de vacas e

xovencas, a resistencia a enfermidades e a eficiencia alimentaria en holstein. O sitio web da CDCB [1] detalla a incorporación destes trazos aos índices xenéticos. Esta expansión dos trazos deu lugar a un enfoque de cría máis equilibrado que ten en conta a multitude de factores que inflúen na contribución dunha vaca á rendibilidade ao longo da súa vida.

ATA 1994, O NOSO ÍNDICE NACIONAL DE SELECCIÓN CENTRÁBASE NA PRODUCIÓN. A FERTILIDADE RESENTIUSE, EN CONSONANCIA COA SÚA CORRELACIÓN XENÉTICA NEGATIVA CO RENDEMENTO LEITEIRO

A XENÉTICA E A XESTIÓN, DA MAN Á vez que se dispoñía de ferramentas xenéticas para medir e seleccionar a mellora da fertilidade, o progreso xenético foi acompañado de melloras na xestión das explotacións leiteiras. Os produtores de leite introduciron cambios nos programas de reprodución, as racións, o aloxamento das vacas e outros factores ambientais que traballan man a man coas ferramentas xenéticas. Coas melloras xenéticas e de xestión colectivas, produciuse unha diminución significativa no número de inseminacións para crear unha xestación. En 2020, o número medio de inseminacións por concepción foi de 2,0, fronte a 2,5 en 2010, entre as holstein dos EE.UU. en rabaños que participan en programas de Mellora do Rabaño Leiteiro (Dairy Herd Improvement, DHI). A media de inseminacións por concepción en jersey dos EE.UU. diminuíu de 2,2 a 1,9 nese mesmo período de 10 anos (CDCB, Reproductive status of cows in DHI programs and bred using artificial insemination [2]).

A MELLORA DA FERTILIDADE FACILITA A XESTIÓN Os produtores están intuitivamente familiarizados cos beneficios dunha mellor reprodución: redución dos días abertos, adianto da volta ao parto, menos sacrificios involuntarios e aforro en inseminación, veterinarios e outros gastos. Sen dúbida, estas vantaxes son importantes para as explotacións leiteiras. Ademais, a taxa de progreso xenético aumenta coa redución dos intervalos entre partos e a mellora da eficiencia reprodutiva. Este progreso xenético tradúcese nun avance permanente e acumulativo. Menos destacados son os beneficios para a sustentabilidade da produción leiteira estadounidense coas melloras na fertilidade das vacas. É un feito que os clientes e consumidores de produtos lácteos esperan que os seus alimentos e bebidas se

produzan de forma responsable, especialmente no que se refire ao impacto sobre o benestar animal e o noso medio ambiente. As vacas máis fértiles son máis sas e poden ter unha vida produtiva máis longa, e iso é importante para os nosos clientes. Mellorar a eficiencia reprodutiva dos animais significa que se necesitan menos substitucións e menos recursos para manter o tamaño do rabaño, e reduciranse as emisións. Documentouse que a mellora da taxa de preñez en vacas lactantes e xovencas é poderosa para reducir a pegada de gases de efecto invernadoiro (GEI) do sector lácteo estadounidense. A mellora da taxa de preñez (cun período de

98 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_xeneticaReproducion_ABS_galego.indd 98

27/12/23 9:54

CRIADAS MÁIS DE 100 VACAS EX Pechamos 2023 con 40 vacas EX e 59 MB, 89,10 puntos de media morfolóxica e 60.397 litros de produción vitalicia media.

Mantoño Windbrook Audra EX92 (Ubre 94)

Mantoño Awesome Renny Red EX92 (Ubre 93)

Mantoño Emilio Dulcea MB89 (2.º parto)

Desexamoslles aos nosos clientes e amigos un feliz 2024! VENDA PERMANENTE DE VACAS, SEMENTAIS E EMBRIÓNS CHÁMANOS! 626 309 194

vp042_anuncio_mantonho_galego.indd 99

Novás, 8, San Xusto (Barreiros, Lugo)

Síguenos en:

@telefonica.net mantonoholstein@ www.mantonoholstein.com

26/12/2023 15:46:35

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Figura 2. Relación entre a taxa de concepción e as emisións de metano con diferentes taxas de detección de celo (50, 60 ou 70 % de detección de celo) 45 40 Produción de metano (2yr)

EN 2003, INTRODUCIUSE O TRAZO DE TAXA DE PREÑEZ DE FILLAS (DPR) E INCLUÍUSE NO MÉRITO NETO (MN). OS PRODUTORES DE LEITE E OS PROGRAMAS DE CRÍA PODÍAN SELECCIONAR DIRECTAMENTE A FERTILIDADE DAS VACAS, O QUE CAMBIOU RADICALMENTE A SITUACIÓN

C050 C060 C070

35 30 25

C050 C060 C070

20 15 10

Taxa de concepción (%) Fonte: Garnsworthy, 2004

Táboa 1. Avaliacións xenéticas de fertilidade nos EE. UU. TRAZO

ANO DE INTRODUCIÓN

DEFINICIÓN

2003

Porcentaxe de vacas non preñadas que quedarán preñadas durante cada período de 21 días en comparación coa base da raza

Taxa de concepción das vacas

2009

Porcentaxe prevista de vacas en lactación que quedarán preñadas en cada inseminación en comparación coa base da raza

Taxa de concepción das xovencas

2009

Porcentaxe esperada de xovencas preñadas en cada inseminación en comparación coa base da raza

2019

Capacidade xenética do animal para alterar a idade da súa descendencia femia no primeiro parto, definida en días en comparación coa base da raza

2006

Predición das diferenzas futuras nas taxas de concepción dos sementais de servizo, como puntos porcentuais da desviación da media de touros de I.A.

Taxa de preñez das fillas

Primeiros partos prematuros

Taxa de concepción dos touros

espera voluntario de 50 días) do 19 % ao 25 % tradúcese nunha redución do 10 % do metano total do rabaño, o GEI máis importante das explotacións lácteas, como se mostra na figura 2. Isto equivale a un aforro de 49 dólares por vaca en lactación, o que equivale a un aumento da rendibilidade de 49 dólares anuais por vaca. Nas xovencas, a diminución da idade ao primeiro parto (AFC) en dous meses (cando se crían co peso óptimo) pode reducir a pegada da xovenca nun 30 %. Cun custo medio de cría de 2,50 dólares por xovenca e día desde a desteta ata a cría, a diminución da AFC equivale a 150 dólares por xovenca. A sustentabilidade ten tres aspectos, todos eles importantes para os consumidores e compradores de produtos lácteos: social, económico e ambiental.

Desde o punto de vista social, sabemos que os animais que quedan preñados con máis facilidade son animais máis sans e dan lugar a un menor uso de hormonas e a menos sacrificios involuntarios. Desde o punto de vista económico, unha mellor reprodución supón un aforro por animal e un aumento da rendibilidade. Desde o punto de vista ambiental, requírense menos substitucións, necesítanse menos recursos e redúcense as emisións.

REFERENCIAS

Artigo adaptado do publicado orixinalmente en Progressive Dairy, abril 2023 https://www.agproud.com/articles/57370genetic-tools-have-reversed-cow-fertilitydecline 1. Sitio web da CDCB 2. CDCB, Reproductive status of cows in DHI programs and bred using artificial insemination

100 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_xeneticaReproducion_ABS_galego.indd 100

27/12/23 9:54

vp040_publi_boumatics.indd 101

18/12/23 11:35

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

A mellora xenética nas ganderías Nas seguintes páxinas abordamos a revolución que están a supoñer nos últimos anos a xenómica e a utilización do seme sexado, unha combinación que lles permite ás ganderías un grande incremento na velocidade de mellora dos seus animais, polo que é moi recomendable realizar un correcto programa de apareamentos co fin de dirixir a selección do rabaño cara aos nosos obxectivos. Técnicos das Africores

s Africores levamos moitos anos facendo acoplamentos para os nosos socios, en distintas modalidades en función da provincia, pero cun mesmo obxectivo: ofertarlles aos socios un servizo independente que lles permita optimizar o investimento en xenética, buscando as mellores combinacións dos touros mercados coas súas vacas. Moito cambiaron as cousas ao longo deste tempo, fundamentalmente pola irrupción da xenómica e do seme sexado, dous feitos que, xunto co incremento do tamaño das explotacións, fan este servizo cada vez máis necesario. A xenómica permite incrementar a fiabilidade dos índices xenéticos dende un 35 % aproximadamente, que poden ter os índices de pedigree, ata valores próximos ao 70 %. Isto quere dicir que coñecemos con maior precisión as características xenéticas dunha xata con

xenómica que dunha vaca con varios partos, o que fai moito máis interesante a posibilidade de acoplala, pois, dado que coñecemos as súas características con moita maior precisión, podemos buscar o touro que mellor a complementa. Tal é a importancia de realizar acoplamentos cando temos a xenómica que dende Conafe xa se inclúen dentro do programa de recría xenómica. Así, todos os gandeiros inscritos neste programa contan cuns apareamentos de balde incluídos e pódense solicitar a Conafe ou directamente a súa Africor. O seme sexado é a outra gran revolución na selección de vacún, pois con ganderías en continuo crecemento, como ocorre en moitas galegas, ata que apareceu esta posibilidade, case a totalidade das vacas eran cubertas con touros frisóns para obter o máximo número de xatas, o que limitaba as opcións para seleccionar correctamente as nais da futura xeración, baseando a mellora xenética unicamente na vía macho, en poñer os mellores touros posibles.

Non obstante, unha vez que este produto está xeneralizado, a maior parte dos touros xa están dispoñibles na modalidade de sexado, o que abre unha nova vía de selección e permite obter femias das mellores vacas, seleccionando as nais da futura xeración. Isto, sen dúbida, pode provocar unha grande aceleración na mellora das vacas, pois cantas grandes vacas remataron a súa vida produtiva sen deixar descendencia na gandería. A combinación destas dúas ferramentas, a xenómica e a utilización do seme sexado, permítelle a calquera gandería un incremento moi grande na velocidade de mellora dos seus animais, pero, para asegurar iso, cómpre realizar un correcto programa de apareamentos, que nos permita dirixir a selección do rabaño cara aos nosos obxectivos, algo que cada vez é máis necesario ter claro, sobre todo por ese incremento na velocidade de selección que podemos conseguir. Canto máis rápida sexa a velocidade, máis preciso é ter unha folla de ruta,

102 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialXenetica_africorLugo_galego.indd 102

27/12/23 10:14

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

A XENÓMICA PERMITE INCREMENTAR A FIABILIDADE DOS ÍNDICES XENÉTICOS DENDE UN 35 % APROXIMADAMENTE, QUE PODEN TER OS ÍNDICES DE PEDIGREE, ATA VALORES PRÓXIMOS AO 70 %

AÑOS

TU ALIADO

EN GESTIÓN DE CETOSIS

La cetosis es más común de lo que piensas saber a onde se quere chegar; por iso, os coches de rally levan copiloto. Todo o que acelere o progreso xenético (xenómica, seme sexado...) fai imprescindible un programa de apareamentos, non só na súa concepción clásica de buscar o mellor touro para cada vaca, senón para establecer unhas directrices de cara a onde dirixir a mellora xenética da granxa. Estes cambios tamén fan mudar o traballo dos técnicos para axudar nesta mellora xenética, pois ata o de agora este consistía fundamentalmente en buscar a mellor combinación das vacas da gandería cos touros seleccionados polo gandeiro para o seu rabaño, pero neste novo escenario o traballo comeza por seleccionar as femias que deben ser as nais da seguinte xeración, un labor máis laborioso e no que, sen dúbida, van xurdir discrepancias entre técnicos e gandeiros. O técnico debe fiarse dos datos, fundamentalmente os índices xenéticos que nos reflicten o xenotipo do animal (o que vai transmitir) e o gandeiro vai pensar no fenotipo (o que se ve): “Este animal produce moito e non dá problemas e non o seleccionaches; en cambio, aquel que dá moitos problemas si o seleccionaches”. Estas son cousas difíciles de entender, pero confiando na ciencia, ese animal seleccionado polos seus índices vai ter unha descendencia mellor ca o outro, aínda que por algún motivo el non puidese expresar ese potencia, xenético no seu fenotipo, por exemplo, porque sufriu unha pneumonía de pequeno que reduciu a súa capacidade pulmonar, condicionando toda a súa vida produtiva, pero non é algo que se trasladase ao seu ADN, así que a súa descendencia si pode expresar ese potencial que esa vaca non puido. Con estas ferramentas está claro que o progreso xenético se pode acelerar de forma substancial, coa selección das nais da próxima xeración, o que vai facer que parte das vacas sexan cubertas con touros de aptitude cárnica na procura dun maior valor desa descendencia.

Incluso granjas de alta producción y buen manejo pueden tener más del 40% de sus animales en riesgo.1,2 Los niveles de cetosis observados en la granja pueden ser ampliamente subestimados. A menos que estés buscando activamente, es posible que no asocies necesariamente las altas tasas de enfermedad de transición, el bajo rendimiento y fertilidad con niveles elevados de BHB

¿Tu rebaño está en riesgo? Pregunta a tu veterinario hoy mismo cómo prevenir la cetosis en tu granja. También puedes contactar con el Equipo de Elanco. Más en https://vetconecta.elanco.com/plataformas-de-conoci miento/descubre-que-es-vital-90tm-days

1. Duffield T., 2009 “Impact of hyperketonemia in early lactation dairy cows on health and production”. Journal Dairy Science 2009; 92 (2): 571–580; 2. Guadagnini et al., 2019 “Culling Dynamics and Risk Factors in High Producing Italian Dairy Farms” Congresso Nazionale della Società Italiana di Buiatria, 8 Noviembre, Parma;

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 103

vp042_especialXenetica_africorLugo_galego.indd 103

27/12/23 10:14

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Táboa 1. Porcentaxe de taxa de non retorno (TNR) por raza Raza

TNR 56

Porcentaxe de xovencas

Frisona

53,7

22,2

Frisona sexado

52,1

66,4

Branco belga

48,7

0,7

Limousine

51,3

1,9

Angus

51,4

11,7

Rubia galega

51,3

2,0

Datos 2022, Africor Lugo

NO CONTROL LEITEIRO DISPOÑEMOS DE INFORMACIÓN QUE PODE SER ÚTIL Á HORA DE DESEÑAR AS ESTRATEXIAS DE CADA EXPLOTACIÓN, COMO A TAXA DE NON RETORNO (TNR 56), QUE REFLICTE AS VACAS QUE NON REPITEN O CELO NOS SEGUINTES 56 DÍAS TRAS A PRIMEIRA INSEMINACIÓN

Táboa 2. Duración da xestación e facilidade de parto por raza Raza

Duración da xestación

Porcentaxe de partos fácil e normal

Frisona

276,7

98,1

Limousine

283,9

95,3

Branco belga

279,7

95,8

Angus

278,4

98,0

Rubia galega

282,7

95,7

Calculado cos partos dos últimos 5 anos (Africor Lugo)

Non obstante, debemos ter en conta factores como a duración da xestación e a facilidade de parto, non vaia ser que por buscar un maior valor de mercado desa cría comprometamos a lactación da vaca, xa que existe unha relación directa entre a dificultade de parto e a redución da produción na seguinte lactación. No Control Leiteiro dispoñemos de información que pode ser útil á hora de deseñar as estratexias de cada explotación, como a taxa de non retorno (TNR 56), que reflicte as vacas que non repiten o celo nos seguintes 56 días tras a primeira inseminación. Na táboa 1 amosamos a porcentaxe de xovencas porque estas teñen unha maior fertilidade e pode condicionar a fertilidade por raza. Con estes datos non parece que a fertilidade sexa un factor determinante para escoller unha raza ou outra e son maiores as diferenzas entre touros dentro dunha mesma raza que a que podemos atopar entre as distintas razas. Outros factores a ter en conta son a duración da xestación e a facilidade de parto, dúas características que si definen as razas, aínda que dentro de cada raza tamén hai diferenzas substanciais, sobre todo na facilidade de parto. Por iso, temos que avaliar os touros de forma individual, para o cal é necesaria unha correcta identificación das inseminacións mesmo nos casos de cruzamento, pois así podemos dispoñer de información sobre os touros de forma individual, de xeito que poidamos elixir as mellores opcións en cada caso.

NOVO ICO Para poder realizar correctamente a selección dos animais é preciso calcular correctamente e con moita precisión os valores xenéticos dos animais, á vez que se deseñan índices de selección que faciliten seleccionar as mellores vacas e touros. No mes de xuño deste ano produciuse un cambio no índice de selección de España, o ICO, aínda que este cambio só afectou á súa escala, sen variar o peso de cada carácter, polo que a orde dos touros se mantén e só varía en base ás modificacións dos valores xenéticos para os distintos caracteres, como é habitual cada vez que se recalculan os valores xenéticos na medida en que se dispón de máis información. Con este cambio establécese como base de referencia para o ICO a media do valor xenético das vacas nadas 10 anos antes, outorgándolles un valor de 1.000, que serve de base para clasificar tanto touros coma vacas, de acordo con este índice de selección. Este sistema vai permitir que os valores de ICO non medren de forma indefinida, ao ir mudando a base de referencia ano tras ano. Isto fai que un touro que estea entre o 1 % dos mellores en España teña un ICO superior a 1.232 puntos e unha vaca, tamén situada entre o 1 % das mellores, teña un ICO de máis de 1.204 puntos. Este nivel de valores é o que imos atopar nas novas listaxes, deixando atrás os antigos, que facían que os mellores animais tivesen ICO arredor dos 4.0005.000 puntos.

104 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialXenetica_africorLugo_galego.indd 104

27/12/23 10:14

¡CONSULTA NUESTRA WEB! www.sancristobalsl.net

Tanques verticales Tanques horizontales Unidades de refrigeración Preenfriadores de tubos Preenfriadores de placas Recuperadores de calor Controladores de granja Generadores de frío

IMPORTADOR OFICIAL PARA ESPAÑA

SILOS DESDE 12.000 L.

PREENFRIADOR DE LECHE

RECUPERADOR DE CALOR

GENERADOR GENERADOR DE FRIO DE FRIO

TANQUES HORIZONTALES

Monterroso (Lugo) - Negreira (A Coruña) Telf: 982377103 - 699468985 - 697486779 sancristobalsl@sancristobalsl.net

Nuestras marcas:

@sancristobalsl

vp042_anuncio_SAC.indd 105

19/12/2023 12:02:20

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos nos rabaños leiteiros comerciais? Ofrecemos os resultados da investigación levada a cabo para determinar se existen diferenzas nos índices reprodutivos e produtivos entre as vacas e xovencas holstein puras e dous dos seus cruzamentos (roxa sueca e montbeliarde) nunha explotación comercial de alta produción leiteira, ademais de establecer as diferenzas entre os grupos na supervivencia á primeira inseminación (en xovencas) e a cada un dos tres primeiros partos. Juan Manuel Loste Montoya1, José Ignacio Martí Jiménez2, Araceli Loste Montoya2 1 Albaikide SA, Pól. Akaborro, s/n, Irurzun (Navarra) 2 Profesores titulares do Departamento de Patoloxía Animal, Facultade de Veterinaria. Universidade de Zaragoza

INTRODUCIÓN

raza holstein ou frisona é a raza de vaca predominante na produción leiteira mundial desde, polo menos, os últimos corenta anos, debido ao éxito da selección encamiñada á mellora da produción de leite (Heins et al., 2012). Con todo, unido a este importante incremento de produción láctea,

observouse unha diminución substancial na vida media dos animais (Hare et al., 2006), un incremento no índice de mortalidade das vacas (Miller et al., 2008), un aumento da taxa de reposición (Weigel e Barlass, 2003) e unha redución aguda da fertilidade (Norman et al., 2009). Na procura de maior lonxevidade e vida produtiva, mellores índices repro-

106 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialXenticaReproducion__crossbreeding_galego.indd 106

27/12/23 9:52

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

DEBIDO AOS EXITOSOS PROGRAMAS DE SELECCIÓN XENÉTICA LEVADOS A CABO SOBRE A POBOACIÓN BOVINA DA RAZA HOLSTEIN, CONSEGUÍRONSE GRANDES MELLORAS NA PRODUCIÓN DE LEITE, DE GRAXA E DE PROTEÍNA LÁCTEA

dutivos e mellor sanidade, sen unha diminución importante de produtividade, introducíronse diferentes esquemas de cruzamento con distintas razas bovinas (Lucy, 2001; Weigel e Barlass, 2003; Funk, 2006). Varios traballos demostraron que cruzamentos deron lugar a resultados económicos satisfactorios (Swalve et al., 2008; Hazel et al., 2014), aínda que algúns estudos atoparon resultados desfavorables (McAllister et al., 1994). Debido aos exitosos programas de selección xenética levados a cabo sobre a poboación bovina da raza holstein, conseguíronse grandes melloras na produción de leite, de graxa e de proteína láctea (AIPL, 2019) e o éxito da selección encamiñada á mellora da produción de leite contribuíu ao dominio desta raza fronte a outras da mesma aptitude (Heins et al., 2011). Considérase que o incremento na produción, os rabaños cada vez máis grandes, a perda de saúde das vacas (Lucy, 2001) e a alta consanguinidade poden contribuír ao fallo reprodutivo

(Heins e Hansen, 2012). Algúns estudos mostraron unha relación inversa entre a produción leiteira e resultados reprodutivos en animais lactantes (Clay e McDaniel, 2001; VanRaden et al., 2004). Numerosos traballos demostraron que diferentes esquemas de cruzamento dan resultados económicos satisfactorios avalando esta estratexia de manexo (Dechow et al., 2007; Swalve et al., 2008; Hazel et al, 2014). Non obstante, outros estudos atoparon resultados desfavorables nos esquemas de cruzamento. Unha das causas do uso dos cruzamentos é que estes aumentan a vida produtiva do rabaño (Heins et al., 2006a). É de esperar que os cruzamentos teñan máis vida produtiva por maior resistencia ás enfermidades debido ao vigor híbrido (Touchberry, 1992; VanRaden e Sanders, 2003) e, ademais, os custos sanitarios sexan menores nos animais cruzados (McDowell e McDaniel, 1968).

+ IVA Pedidos en www.dtafarm.com

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 107

vp042_especialXenticaReproducion__crossbreeding_galego.indd 107

27/12/23 9:52

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

DESENVOLVEMENTO DO ESTUDO Como obxectivo deste traballo, propoñémonos determinar se existen diferenzas nos índices reprodutivos e produtivos entre as vacas e xovencas holstein puras e dous dos seus cruzamentos (raza roxa sueca e montbeliarde) nunha explotación comercial de alta produción leiteira. Ademais, determinouse se existían diferenzas entre os grupos na supervivencia á primeira inseminación (en xovencas) e a cada un dos tres primeiros partos. Este estudo realizouse nunha explotación comercial do val do Ebro, na Comunidade Foral de Navarra. Esta granxa tiña un total de 360 animais, dos cales 211 eran vacas e 149 xovencas. No manexo reprodutivo da explotación empregouse seme de tres razas: holstein, roxa sueca e montbelairde. A base xenética das vacas era holstein e realizouse un esquema de cruzamento coas outras dúas razas mencionadas. Durante todo o tempo que durou o estudo non houbo ningún touro na explotación. Estudáronse os índices reprodutivos e produtivos. O estudo dos índices reprodutivos realizouse en 406 xovencas: 320 holstein, 50 holstein x vermella sueca e 36 holstein x roxa sueca x montbelairde. O total de vacas incluídas no estudo foi de 323, sendo a súa distribución por raza a seguinte: 247 holstein, 48 holstein x roxa sueca e 28 holstein x roxa sueca x montbelairde. No estudo sobre a produción leiteira incluíronse datos de 299 vacas: 228 holstein, 45 holstein x x roxa sueca e 26 holstein x roxa sueca montbeliarde. O esquema de cruzamento foi o descrito por Malchiodi et al. (2014a). Os animais de raza holstein (xovencas ou vacas) insemináronse con seme procedente de touros roxos suecos. As femias F1 procedentes deste primeiro cruzamento foron inseminadas con seme de raza montbeliarde. O esquema de cruzamento na explotación continuaba entón usando sobre as F2 seme holstein, para logo continuar con roxo sueco e montbeliarde sucesivamente. Para este estudo recolléronse datos dos animais da raza holstein, da F1 e da F2. A F3 e sucesivas non entraron no estudo ao ser un número moi reducido de animais e non resultar representativo. En total, incluíronse tres razas: holstein, holstein x roxa sueca (F1) e holstein x roxa sueca x montbeliarde (F2).

Os índices reprodutivos estudados no presente estudo foron en xovencas, idade á primeira inseminación en días, idade á inseminación fecundante en días, número de inseminacións para a fecundación e idade ao primeiro parto en días; e en vacas, intervalo parto primeira inseminación en días, intervalo parto fecundación en días e número de inseminacións para esa fecundación dos tres primeiros partos. Os datos de produción foron obtidos do Control Leiteiro oficial realizado por AFNA e refírense a lactacións estandarizadas a 305 días, no que se refire a quilos de leite, quilos de graxa e quilos de proteína. Índices reprodutivos en xovencas A media de idade á primeira inseminación foi 418,8 días nas xovencas HO, 408,2 días en xovencas HOxRS e 416,3 días nas HOxRSxMO (figura 1). Non se atoparon diferenzas significativas entre ningún dos tres grupos, aínda que si se observou unha tendencia significativa (P=0,0625) a que as xovencas HO fosen inseminadas máis tarde que o seu cruzamento con RS. Pola contra, non houbo diferenzas entre as HO e HOxRSxMO (P=0,9422) e entre estas últimas e as HOxRS (P=0,3109). Ao analizar a idade á fecundación, si que se observaron diferenzas estatisticamente significativas (P=0,0033) entre as xovencas puras HO respecto das HOxRS. As primeiras recibiron a inseminación fecundante cunha media de 443,0 días e as HOxRS con 423,6 (figura 1). As xovencas HOxRSxMO quedaron xestantes unha media de 3,6 días antes que as HO (439,4 días), aínda que non se atoparon diferenzas estatisticamente significativas entre elas (P=0,9856). Si que houbo unha alta tendencia estatística a que as HOxRSxMO

quedasen xestantes máis tarde que as HOxRS (P=0,0566). Respecto da idade ao primeiro parto, atopamos diferenzas estatisticamente significativas entre grupos. Así, as xovencas HOxRS con 690,0 días de media quedaban xestantes antes que as HO (713,9 días) (P<0,0001) e que as HOxRSxMO (720,2) (P=0,0007). Aínda que as HOxRS quedaban preñadas antes que as HOxRSxMO, as diferenzas non foron estatisticamente significativas (P=0,5417; figura 1). As xovencas HOxRS foron as que necesitaron un menor número de inseminacións para quedar xestantes, cunha media de 1,46 inseminacións, seguidas das HOxRSxMO con 1,66 e, por último, as HO con 1,68. Estas diferenzas entre HOxRS e HO (P=0,1235),

108 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialXenticaReproducion__crossbreeding_galego.indd 108

27/12/23 9:52

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Figura 1. Idade media (días) á primeira inseminación, á inseminación fecundante e ao primeiro parto das xovencas HO, HOxRS e HOxRSxMO. Os asteriscos indican diferenzas estatisticamente significativas (** P<0,01) **

1000

800

713,9

6 90,0

600

720,2

HO HO x RS

400

418,8

408,2

443,0

416,3

HO x RS x MO

439,4

423,6

200

PRIMEIRA IA

IA FECUNDANTE

PRIMEIRO PARTO

Figura 2. Número de inseminacións necesarias para quedar xestantes as xovencas e as vacas HO, HOxRS e HOxRSxMO no primeiro, segundo e terceiro parto. Os asteriscos indican diferenzas estatisticamente significativas (* P<0,05). Entre paréntese amósase o número de animais incluídos en cada grupo *

2,78 2,48

2,5

HOxRS e HOxRSxMO (P=0,1468) e entre HO e HOxRSxMO (P=0,6850) non foron significativas (figura 2). Índices reprodutivos en vacas Sinalouse que as diferenzas nos índices reprodutivos deberían ser maiores en vacas que en xovencas, porque os índices reprodutivos das xovencas non se verían afectados pola produción leiteira (Heins et al., 2008; Malchiodi et al., 2014a). No noso estudo o número de inseminacións necesarias para a fecundación no primeiro, segundo e terceiro parto non diferiu estatisticamente entre as dos tres grupos excepto no terceiro parto, no que as vacas HOxRSxMO necesitaron 1,90 inseminacións fronte ás 2,76 das HO puras (P=0,0309). En todos os partos, as vacas HOxRSxMO foron as que numericamente menos inseminacións necesitaron (sempre por baixo de 2) e as que máis as HO puras. No primeiro parto, as vacas HO necesitaron 2,78 inseminacións, as HOxRS 2,33 e as HOxRSxMO 1,74. Con todo, as diferenzas non foron en ningún caso estatisticamente significativas: HO e HOxRS (P=0,4114), HO e HOxRSxMO (P=0,4122) e HOxRS e HOxRSxMO (P=0,9793). No segundo parto as vacas HO foron inseminadas 2,48 veces, as HOxRS 2,08 e as HOxRSxMO 1,95. Do mesmo xeito, non se atoparon diferenzas estatisticamente significativas entre HO e HOxRS (P=0,1212),

2,76 2,43

2,33 2,08

2 1,68 1,5

1,95

1,9

1,74

1,66

1,46

HO x RS HO x RS x MO

(308) (50)

(35)

(228) (45)

(24)

(125) (36) (23)

(53) (30) (20)

0,5

XOVENCAS

PRIMEIRO PARTO

SEGUNDO PARTO

TERCEIRO PARTO

As xovencas HOxRS foron as que necesitaron un menor número de inseminacións para quedar xestantes, cunha media de 1,46 inseminacións, seguidas das HOxRSxMO con 1,66 e, por último, as HO con 1,68. Estas diferenzas entre HOxRS e HO (P=0,1235), HOxRS e HOxRSxMO (P=0,1468) e entre HO e HOxRSxMO (P=0,6850) non foron significativas (figura 2).

HO e HOxRSxMO (P=0,1497), nin entre as vacas HOxRS e as HOxRSxMO (P>0,9999). No terceiro parto, as vacas HOxRSxMO (1,90) foron as que menos inseminacións necesitaron, fronte ás HO puras (2,76), atopándose, esta vez si, diferenzas estatisticamente significativas (P=0,0309) entre ambos os grupos. As vacas HOxRS con 2,43 inseminacións non diferiron das HO (P=0,2940) nin das HOxRSxMO (P=0,3031; figura 2). No primeiro parto as vacas HO tiveron un intervalo parto primeira inseminación de 81,6 días fronte aos 84,9 das HOxRS e os 76,8 días das HOxRSxMO (figura 3) (páx. seg.).

Non se atoparon diferenzas significativas entre as HO e HOxRS (P=0,6248), nin entre as primeiras e as HOxRSxMO (P=0,5275). O mesmo ocorreu entre as HOxRS coas HOxRSxMO (P=0,3375). No segundo parto, a diferenza do observado no primeiro, as vacas puras HO foron as que tiveron maior intervalo parto fecundación con 80,8 días, seguidas das HOxRS (78,7 días) e, do mesmo xeito que no primeiro parto, as que menor intervalo tiveron foron as HOxRSxMO (76,7 días); aínda que as diferenzas non foron estatisticamente significativas neste parto entre ningún dos grupos: HO e HOxRS (P=0,2954), HO e HOxRSxMO (P=0,3813), HOxRS e HOxRSxMO 12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 109

vp042_especialXenticaReproducion__crossbreeding_galego.indd 109

27/12/23 9:52

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Figura 3. Intervalo parto inseminación en días das vacas HO, HOxRS e HOxRSxMO nos tres primeiros partos. Os asteriscos sinalan diferenzas estatisticamente significativas (* P<0,05). Entre paréntese móstrase o número de animais incluídos en cada grupo 90 81,6

84,9

76,8

80,8

78,7

82,6

EN TODAS AS LACTACIÓNS AS VACAS HOLSTEIN FORON AS QUE MÁIS QUILOS DE LEITE PRODUCIRON

78,7

76,7 68,8

70 60

HO x RS 40

HO x RS x MO (245)

(48)

(26)

(150)

(38)

(26)

(53)

(30)

(20)

20 10 0

PRIMEIRO PARTO

SEGUNDO PARTO

(P=0,9673). No terceiro parto, as vacas que recibiron a primeira inseminación antes foron as vacas HOxRS. As 30 vacas deste cruzamento foron inseminadas por primeira vez cunha media de 68,8 días. Isto supón 13,8 días antes que as HO (P=0,0103) que foron inseminadas por primeira vez con 82,6 días. Aínda que as vacas HOxRSxMO se inseminaron con 78,7 días, estes resultados non diferiron estatisticamente das HOxRS (P=0,0982) nin das HO (P=0,5527). En todos os partos, as vacas HOxRSxMO foron as que tiveron un intervalo parto fecundación menor (figura 4). Pola contra, nas vacas HO o intervalo parto fecundación foi maior nos tres partos. No primeiro parto atopáronse diferenzas significativas entre as vacas HO que tiveron un intervalo parto fecundación de 136,8 días e as HOxRSxMO cun intervalo de 97,9 días (P=0,0316). Con todo, as vacas HOxRS con 132,4 días non diferiron das HO (P=0,4663) nin das HOxRSxMO (P=0,2725). No segundo parto as vacas HO volveron ser as que máis tardaron en quedar preñadas con 137,1 días, atopándose diferenzas estatisticamente significativas cos 121,4 días das HOxRS (P=0,0182) e cos 108,3 das HOxRSxMO (P=0,0005). Non houbo diferenzas entre as vacas HOxRS e as HOxRSxMO (P=0,8209). No terceiro parto as vacas HO quedaron xestantes con 149,4 días de media, non atopándose diferenzas significativas cos 135,6 días das HOxRS (P=0,3002), pero si coas HOxRSxMO (P=0,0078), que volveron ser as que me-

TERCEIRO PARTO

nos días (105,5) necesitaron para quedar xestantes. Do mesmo xeito que nos partos anteriores, non se atoparon diferenzas con significación estatística entre as vacas HOxRS e as HOxRSxMO (P=0,1813). Índices produtivos En todas as lactacións as vacas HO foron as que máis quilos de leite produciron (figura 5). No primeiro e segundo parto as HOxRSxMO foron as segundas que máis leite produciron, mentres que no terceiro parto as vacas HOxRS produciron máis que as HOxRSxMO, pero sempre menos que as HO puras. No primeiro parto as HO produciron 11.516,4 ± 2.164,1 kg de leite, atopándose diferenzas estatisticamente significativas coas HOxRS que produciron a menor cantidade de leite 9.983,1 ± 1.788,2 kg (P<0,001) e coas vacas HOxRSxMO con 10.475,5 ± 1.436,1 kg (P=0,0171). Non se atoparon diferenzas para a produción de leite entre as vacas HOxRS e as HOxRSxMO (P=0,3234). No segundo parto, as vacas HO produciron máis leite (12.780,8 ± 1.703,5 kg) que as HOxRS (11.087,8 ± 1.510,6 kg), aínda que sen atoparse diferenzas significativas (P=0,3826), do mesmo xeito que ocorreu coas HOxRSxMO (P=0,4172), que produciron 12.554,7 ± 2.903,6 kg. Tampouco houbo diferenzas significativas entre as vacas HOxRS e as HOxRSxMO no segundo parto (P=0,1677). No terceiro parto, as vacas HO volveron ser as mellores produtoras con 12.917,6 ± 2.054,0 kg e as que menos produciron foron as HOxRSxMO, con 10.430,2 ±

770,1 kg, un 1.640 kg menos que as HOxRS (12.072,7 ± 997,9). Atopáronse diferenzas significativas entre as vacas HO e as HOxRSxMO (P<0,0001) e entre as HOxRS e as HOxRSxMO (P=0,0102), pero non entre as HO e as HOxRS, aínda que si se observou unha tendencia estatística (P=0,0737). Do mesmo xeito que ocorría coa produción de leite, as vacas HO foron as que máis graxa produciron (figura 6). Como era de esperar, os quilos de graxa ían aumentando desde a primeira á terceira lactación en todas as razas, fóra das vacas HOxRSxMO, que tiñan máis produción de graxa na primeira lactación que nos dous partos seguintes. No primeiro parto as vacas puras HO produciron 388,5 ± 94,8 kg, atopándose diferenzas significativas coas HOxRS que produciron 347,9 ± 47,0 kg de graxa (P=0,0069). Aínda que as vacas HOxRSxMO tiveron unha produción de 22 kg menos que as HO (366,1 ± 56,8), estas diferenzas non foron estatisticamente significativas (P=0,2075). Tampouco houbo diferenzas entre as vacas HOxRS e HOxRSxMO

110 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialXenticaReproducion__crossbreeding_galego.indd 110

27/12/23 9:53

Flexibilidad y bienestar para los ganaderos y sus vacas

Robot de ordeño Lely Astronaut A5

Robot de alimentación Lely Vector

Robot aspirador de estiércol Lely Discovery Collector

Robot empujador de forraje Lely Juno

¿Tienes un proyecto? ¿Está pensando en automatizar su explotación? Póngase en contacto con nosotros en el 06 67 94 93 98 o visite www.lely.com

Decídase por una gestión óptima de su explotación

Más información en nuestro sitio lely.com

vp042_publi_lely_FRANCIA.indd 111

18/12/23 11:36

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

OS RESULTADOS ECONÓMICOS REFLECTIRON DIFERENZAS PRODUTIVAS E REPRODUTIVAS, ONDE OS CRUZAMENTOS TEÑEN MENORES CUSTOS DE ALIMENTACIÓN E DE REPRODUCIÓN, PERO, POR CONTRAPARTIDA, TEÑEN MENORES INGRESOS DERIVADOS DA VENDA DE LEITE

Figura 4. Intervalo parto inseminación fecundante, expresado en días, das HO, HOxRS e HOxRSxMO nos tres primeiros partos. Os asteriscos sinalan diferenzas estatisticamente significativas (*P<0,05; ** P< 0,01). Entre paréntese móstrase o número de animais incluídos en cada grupo 160 140

* 136,8

149,4

137,1

132,4

135,6 121,4

120

108,3

105,5

97,9

100

HO 80

HO x RS HO x RS x MO

(228)

(45)

(24)

(125)

(36)

(24)

(53)

(30)

(20)

40 20 0

PRIMEIRO PARTO

SEGUNDO PARTO

TERCEIRO PARTO

Figura 5. Quilos de leite producidos polas vacas HO, HOxRS e HOxRSxMO nos tres primeiros partos. Os asteriscos sinalan diferenzas estatisticamente significativas (*P<0,05; **P<0,01). Entre paréntese amósase o número de animais incluídos en cada grupo 14000

* 12000

12.780,8

11.516,4 10.475,5 9.983,1

10000

no primeiro parto (P=0,3730). No segundo parto as vacas HO volveron ser as mellores produtoras de graxa (423,1 ± 84,0 kg), atopándose diferenzas estatísticas coas HOxRSxMO que produciron 337,8 ± 65,1 kg (P<0,0001) pero non coas HOxRS (P=0,1860), aínda que a produción foi de 23 kg menos (399,7 ± 49,1). Por outra banda, as HOxRSxMO non só foron peores produtoras que as HO, senón que tamén produciron menos que as HOxRS (P=0,0079). No terceiro parto as vacas comportáronse igual que no segundo. As vacas HO puras foron as que produciron máis quilos de graxa (442,7 ± 105,1), seguidas das HOxRS (414,8 ± 35,1) e por último, as HOxRSxMO (353,9 ± 33,8). Atopáronse diferenzas estatisticamente significativas entre as HO e as HOxRSxMO (P=0,0031) e entre as HOxRS e as HOxRSxMO (P=0,0496), pero non se observaron diferenzas entre as HO e HOxRS (P=0,2244). A produción de proteína móstrase na figura 7 e comportouse de maneira similar á produción de graxa. As vacas HO foron as que máis proteína produciron, seguidas das vacas HOxRS, a excepción do primeiro parto, no cal as vacas HOxRSxMO produciron máis que as

12.554,7

12.917,6

12.072,7

11.087,6 10.430,2

8000

HO HO x RS

6000

4000

HO x RS x MO (228)

(45)

(26)

(125)

(36)

(23)

(53)

(30)

(20)

2000

: PRIMEIRO PARTO

SEGUNDO PARTO

HOxRS. No primeiro parto a produción das vacas HO (358 ± 80,4) foi significativamente maior (P=0,0124) que a das vacas HOxRS (326,2 ± 46,9) e aínda que foi maior que a das vacas HOxRSxMO, que tiveron unha produción estandarizada a 305 días de 344,3 ± 48,0 kg, non se atoparon diferenzas estatisticamente significativas (P=0,3544). Na segunda lactación as vacas HO volveron presentar as maiores producións con 399,9 ± 63,9 kg, seguidas das HOxRS con 375,8 ± 38,3 e por último as HOxRSxMO con 325,6 ± 60,7. O estudo estatístico mostrou diferenzas significativas entre as HO e as HOxRSxMO (P<0,0001), e as HOxRS e

TERCEIRO PARTO

as HOxRSxMO (P=0,0063). Así mesmo, o devandito estudo estatístico non atopou diferenzas estatísticas entre as vacas HO e HOxRS no que se refire a produción de proteína, aínda que si unha tendencia estatística a que as vacas HO producisen máis proteína que as HOxRS (P=0,0864). O terceiro parto tivo o mesmo comportamento que o segundo. Os animais puros da raza holstein foron os que máis proteína produciron (397,7 ± 74,1 kg de proteína), seguidos dos HOxRS (390,3 ± 90,8), e por último os HOxRSxMO (331,5 ± 20,3). Atopáronse diferenzas significativas entre a produción de proteína das vacas HO e HOxRSxMO(P=0,0197) e as HOxRS coas HOxRSxMO (P=0,0482).

112 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialXenticaReproducion__crossbreeding_galego.indd 112

27/12/23 9:53

Barentz Iberia

Calle Venezuela 103 1 planta 1-2 08019 - Barcelona | +34 628 709 951

vp042_anuncio_bacyj.indd 113

18/12/2023 12:19:46

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Figura 6. Quilos de graxa estandarizada a lactacións de 305 días das vacas HO, HOxRS e HOxRSxMO nos tres primeiros partos. Os asteriscos sinalan diferenzas estatisticamente significativas (*P<0,05; ** P<0,01). Entre parénteses móstrase o número de animais incluídos en cada grupo 26 23 20

500 450 400

** **

423,1

347,9

414,8

399,7

388,6

350

442,7

366,1

AS VACAS HO FORON AS QUE MÁIS PROTEÍNA PRODUCIRON, SEGUIDAS DAS VACS HOXRS, AGÁS NO PRIMEIRO PARTO, NO CAL AS VACAS HOXRSXMO PRODUCIRON MÁIS QUE AS HOXRS

353,9

337,8

300 HO

250

HO x RS

200 150

HO x RS x MO

(228)

(45)

(26)

(125)

(23)

(36)

(53)

(30)

(20)

100 50 0 PRIMEIRO PARTO

SEGUNDO PARTO

TERCEIRO PARTO

Figura 7. Quilos de proteína estandarizada a lactacións de 305 días das vacas HO, HOxRS e HOxRSxMO nos tres primeiros partos. Os asteriscos sinalan diferenzas estatisticamente significativas (* P<0,05; **P<0,01). Entre parénteses móstrase o número de animais incluídos en cada grupo 26 23 20

450 400

** 399,9

375,8

358,5 350

397,7 390,3*

326,2

344,3

331,5

325,6

300 250

HO HO x RS

200

HO x RS x MO 150 (228)

(45)

(26)

(125)

(36)

(23)

100

(53)

(30)

(20)

50 0 PRIMEIRO PARTO

SEGUNDO PARTO

Aínda que as vacas HO produciron algo máis de proteína que as HOxRS (7 kg), esta diferenza non foi suficiente para observar diferenzas estatísticas (P=0,7354) Efecto da raza sobre a lonxevidade e supervivencia Dos 436 animais incluídos no estudo, un total de 403 (92,4 %) chegaron a inseminarse por primeira vez (figura 8). Se analizamos os grupos por separado, vemos como a porcentaxe de animais HOxRSxMO (94,4 %) que se inseminan foi superior ao de HOxRS (94,2 %) e ao das xovencas HO puras (91,9 %). Con todo, estas diferenzas non tiñan significación estatística entre o tres grupos. O primeiro parto realizárono 394

TERCEIRO PARTO

xovencas das 436 estudadas (90,3 %). As pertencentes ao cruzamento HOxRS foron as que en maior porcentaxe chegaron a parir polo menos unha vez (49 de 52; 94,2 %), seguidas das HOxRSxMO (36 de 40; 91,6 %) e por último as HO puras (309 de 344; 88,1 %). Do mesmo xeito que ocorría cando se estudaba a supervivencia das xovencas á primeira inseminación, non se atoparon diferenzas significativas entre as HO e as HOxRS (P=0,8216) nin coas HOxRSxMO (P=0,5868), nin entre os dous grupos de animais cruzados (P=0,5459). Con respecto ao segundo parto, o grupo das HOxRSxMO é o que maior porcentaxe de animais chegou a realizalo (33 de 40, 82,2 %), sendo a porcentaxe de

HO (218 de 307; 71,0 %) moi similar ao de HOxRS (37 de 52; 71,1 %). De todos os xeitos, non se obtiveron diferenzas estatisticamente significativas entre HOxRSxMO e as vacas HO (P=0,2356) e as HOxRS (P=0,3319). Como era de esperar, tampouco entre as HO e as HOxRS (P=0,9252). O número de animais dos tres grupos que chegaron a realizar o terceiro parto foi máis reducido. Tan só o 42,1 % das vacas HO chegaron a parir por terceira vez (89 de 122), mentres que a metade das vacas HOxRS (27 de 52; o 51,9 %) e HOxRSxMO (20 de 40; o 50 %) pariron por terceira vez. Aínda que un 8 % menos de vacas HO que dos outros dous grupos realizaron o terceiro parto, non se atoparon diferenzas estatisticamente significativas coas vacas HOxRS (P=0,2646), nin coas HOxRSxMO (P=0,6258), nin entre os dous animais cruzados no terceiro parto (P=0,8360).

114 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialXenticaReproducion__crossbreeding_galego.indd 114

27/12/23 9:53

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

DOS 436 ANIMAIS INCLUÍDOS NO ESTUDO, UN TOTAL DE 403 (92 %) CHEGARON A INSEMINARSE POR PRIMEIRA VEZ

Figura 8. Porcentaxe de animais HO, HOxRS e HOxRSxMO que chegaron á primeira inseminación (xovencas) primeiro, segundo e terceiro parto 100% 91,9%

94,2% 94,4%

94,2% 88,1%

90%

91,6% 82,2%

80% 71,0% 71,1%

70% 60%

(348)

(52)

(40) (344)

50%

51,9%

(52) (40) (307)

(52)

(40)

50,0%

HOxRS

42,1%

HOxRSxMO

40% 30%

(211)

(52) (40)

20% 10% 0% PRIMERA INSEMINACIÓN

En relación coa idade no momento de causar baixa, os animais dos tres grupos morreron ou foron enviados a matadoiro cunha media de 1.199 días. As vacas HO abandonaron a explotación cunha media de 1.206,3 ± 629,6 días, mentres que as vacas HOxRS o fixeron á idade de 1.296,3 ± 864,9 días. Así mesmo, as vacas HOxRSxMO foron as que antes abandonaron a explotación con 715,6 días ± 554,3 días, aínda que hai que sinalar que é o grupo con menos animais. Non se atoparon diferenzas significativas na lonxevidade das vacas HO respecto das HOxRS (P=0,6661), pero si unha tendencia estatística a que as vacas HO tivesen máis lonxevidade que as HOxRSxMO (P=0,0865). Tampouco se atoparon diferenzas significativas entre a lonxevidade das vacas HOxRS e das vacas HOxRSxMO (P=0,2481). Os resultados obtidos tras unha simulación de catro anos amósanse na táboa 2 (páx. seg.).

PRIMEIRO PARTO

SEGUNDO PARTO

Comparación económica Os datos obtidos desta explotación (N1) incluíronse conxuntamente cos doutras dúas de Portugal (P1 e P2) para analizarse usándose o modelo de simulación de granxas de bovino leiteiro desenvolvido na UAB (www.granjadevacas.com) (Calsamiglia et al., 2015) para determinar

TERCEIRO PARTO

o efecto das características destas dúas estratexias xenéticas (uso de raza pura ou cruzamentos) nos índices técnicos e económicos (López-Suárez et al., 2017). Neste caso non se comparou a raza en pureza con cada un dos cruzamentos e estes entre si, senón a raza pura (HO) cos dous cruzamentos en conxunto.

Táboa 1. Características dos dous rabaños orixinais de cada granxa GRANXA N1

GRANXA P1

GRANXA P2

Produción (L/d)

41,1

46,6

32,9

35,4

32,6

31,4

Graxa (%)

2,69

3,60

3,99

3,79

Proteína (%)

3,25

3,21

2,96

3,40

3,32

RCS (x1000/mL)

111

215

250

238

518

Media de lactacións (n)

2,40

2,41

1,7

2,0

1,43

2,88

Taxa de preñez (%)

30,9

23,8

20,4

15,5

20,5

15,5

C: cruzamento H: holstein

RAYADO Y PICADO

de pasillos de establos

Marcos Villamide Construcciones S.L.U | Álvare, s/n 27248 A Pastoriza (Lugo)

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 115

vp042_especialXenticaReproducion__crossbreeding_galego.indd 115

27/12/23 9:53

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

OS RESULTADOS SUXIREN QUE A MELLORA NA REPRODUCIÓN DAS VACAS CRUZADAS RESPECTO DAS DE PURA RAZA HOLSTEIN NON COMPENSOU A PERDA DE PRODUCIÓN

Táboa 2. Resultados técnico-económicos das simulacións dos rabaños de raza holstein e cruzamento e do diferencial cruzamento-holstein das tres explotacións Efectivo Vacas (n) Media lactacións (n) Produción Media de CCS (x1.000/mL) Graxa (%) Proteína (%) Produción vaca lactante (L/d) Produción vaca presente (L/d) Reprodutivo Intervalo parto - 1.ª IA (d) Días abertos Media días en leite (d) Fertilidade (%) Taxa preñez (%) Xatos Xatos nados (n) Economía Prezo leite (€/1000L) Ingresos por venda de leite (€) Ingresos por venda de vacas (€) Ingresos por venda de xatos (€) Gasto alimentación (vacas) (€) Gasto alimentación (xatos) (€) Custos médicos e veterinarios Gastos IA (vacas) h (€) Gastos IA (xatas) (€) Compra de xatas (€) Marxe bruta (€) Marxe bruta axustada (€/vaca/ano)

GRANXA N1 H

DIF.

GRANXA P1 H

DIF.

GRANXA P2 H

DIF.

167 2,66

168 2,67

-1 -0,01

371 2,52

374 2,57

-3 -0,05

185 2,53

181 2,75

4 -0,22

139 2,66 3,07 41,5 34,6

107 2,62 3,14 43,5 36,4

32 0,04 -0,07 -2,0 -1,8

320 3,47 3,38 31,8 28,4

300 3,55 3,31 34,1 30,6

20 -0,08 0,07 -2,3 -2,2

310 3,91 3,24 33,2 29,5

524 3,77 3,29 34,6 30,8

-214 0,14 -0,05 -1,4 -1,3

88 115 162 52 27

102 143 177 44 21

-14 -28 -15 8 6

84 140 188 31 18

86 164 202 24 13

-2 -24 -14 7 5

78 132 182 32 18

85 164 199 22 13

-7 -32 -17 10 5

182

167

370

341

178

170

326 694.183 20.321 9.568 377.097 66.669 14.255 6.232 1.527 1.927 113.418 674

327 734.957 17.349 9.418 390.207 67.390 14.477 6.722 1.588 953 132.940 810

-1 -40.774 2.972 150 -13.109 -721 -223 -491 -61 974 -19.522 -136

341 1.320.596 15.055 20.680 857.261 14.0525 29.960 20.201 3.244 27.046 43.094 122

340 1.429.980 24.416 18.944 897.711 140.750 25.537 24.723 3.255 5.818 137.834 386

1 -109.384 -9.361 1.736 -40.450 -225 4.423 -4.522 -11 21.227 -94.740 -264

336 673.371 11.740 10.197 382.299 57.777 12.997 10.199 1.545 4.530 72.392 399

334 684.860 9.920 9.792 387.835 56.716 12.018 12.088 1.548 9.660 68.800 387

2 -11.489 1.820 405 -5.536 1.061 980 -1.889 -3 -5.130 3.592 12

CONCLUSIÓNS Os resultados económicos reflectiron diferenzas produtivas e reprodutivas, onde os cruzamentos teñen menores custos de alimentación e de reprodución, pero, por contrapartida, teñen menores ingresos derivados da venda de leite. A marxe bruta axustada polo inventario animal (só se consideran as diferenzas de vacas e xatas) resultou maior nas holstein que nos cruzamentos en dúas das tres granxas estudadas. Isto é atribuíble principalmente á maior produción leiteira das holstein respecto dos cruzamentos, resultando en maiores ingresos por venda de leite. Na granxa P2, a diferenza na marxe bruta foi marxinalmente superior nos cruzamentos que nas vacas holstein (12 €). Isto foi debido, en parte, á penalización polo elevado RCS das holstein (máis de 500.000/mL) que fai baixar

o prezo do leite e, en parte, porque a diferenza de produción media das holstein respecto dos cruzamentos foi de 1,4 L/vaca lactante, mentres que nas dúas outras granxas foi de máis de 2 L/vaca lactante.

Tendo en conta estas simulacións, os resultados suxiren que a mellora na reprodución das vacas cruzadas respecto das de pura raza holstein non compensou a perda de produción.

116 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialXenticaReproducion__crossbreeding_galego.indd 116

27/12/23 9:53

Úsalo las veces que necesites durante los 10 días siguientes a su apertura

BOVISAN® DIAR - Emulsión para inyección. Composición: Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml. Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes). Indicaciones de uso: inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino. La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas: Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera: Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP. Titular: FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda). Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario.

En caso de duda consulte con su veterinario.

vp042_publirreportaxe_virbac_galego.indd 117

26/12/2023 15:45:05

LUIS ÁNGEL QUINTELA E JACOBO ÁLVAREZ (LUGO)

“Intento transmitir a importancia do veterinario de produción, porque é o garante da saúde das persoas” Fervente defensor da produción animal e de que é unha saída profesional que deben aproveitar os futuros veterinarios, Luis Ángel Quintela, profesor de Reprodución e vicedecano de Organización Académica e Estudantes na Facultade de Veterinaria de Lugo (USC), repasa nesta nova edición de #YoSoyCampo como evolucionou a docencia nos últimos trinta anos e os motivos polos que a xente nova non se decanta polos grandes animais.

Sempre quixeches dedicarte á veterinaria? Nunca pensara en facer Veterinaria e a miña intención era estudar Bioloxía, pero acabei o instituto e xusto ese ano abriron a Facultade de Veterinaria en Lugo, que me quedaba preto da casa. Por iso, decidín inscribirme e, unha vez que entrei, cada vez me foi gustando máis. Ao rematar, empecei a traballar, pero enseguida me xurdiu a posibilidade de quedar na universidade. A reprodución gustábame moito, ﬁxen a tese e aos poucos fun traballando cada vez máis nese campo. Procurei sempre non quedar só na facultade e facer traballos fóra, porque eu entendo que para explicar o que é a veterinaria de verdade tes que coñecer o que están a facer os veterinarios. Imparto tamén moitos cursos a veterinarios, porque me introducín no tema da ecografía, grazas ao compañeiro Carlos Díaz de Pablo, e sigo traballando nesta área. Como foi a evolución da docencia en todos estes anos? Comecei a dar clase a principios dos 90 e o cambio, con respecto a agora, é radical. Había moi poucas prácticas, eu mesmo ﬁxen tres ou catro prácticas en toda a carreira e, a día de hoxe, teñen case tantas prácticas como horas de teoría. Dispomos de novas tecnoloxías para dar clases e dun hospital, dunha granxa de leite en funcionamento e dun laboratorio de habilidades, onde temos simuladores para facer prácticas sen danar ningún animal.

vp042_publirreportaxe_virbac_galego.indd 118

Os veterinarios de produción notan cada vez máis a falta de profesionais novos no sector. Por que non é unha área atractiva para as futuras xeracións? Na miña promoción e as seguintes, creo que o 70 % dos veterinarios queriamos dedicarnos a grandes animais. Actualmente, é todo o contrario e probablemente só pretendan facelo así o 15 %. É certo que hai máis saídas profesionais, pero a produción é o colectivo no que máis demanda de veterinarios temos e non se cobre. O problema francamente sorpréndeme. Ata hai uns anos pensaba que era un problema de aquí nada máis, que a xente pensaba que traballar en vacas era un traballo duro, sacriﬁcado, sucio, desagradable… No Congreso Mundial de Anembe deime conta de que era un reto mundial, que estaba a pasar en todas as partes. Ademais, creo que tamén está a inﬂuír moito o desprestixio da produción animal en si. Non son moitos, pero os poucos que son fan moito ruído. As vacas son as que máis contaminan, a carne é mala, o leite é malo, os veterinarios e os gandeiros maltratan os animais... Todas estas mensaxes, a maior parte mentiras ou informacións nesgadas, acaban minando e entrando en moita xente. Por último, tamén pesa moito o desprestixio da profesión. Durante moitos anos, fomentamos nós mesmos esa visión, devaluando o noso traballo.

26/12/2023 15:45:18

Ante esta situación, que se debería facer? Digamos que temos dous momentos importantes nos que debemos traballar. O primeiro creo que é nos institutos, antes de que cheguen aquí, porque hai moita xente que entra en Veterinaria crendo o que non é, que non queden en que lles gustan moito os animais. O segundo xa é aquí, na facultade. Temos o labor de explicarlles todo o que estamos a facer. Cada certo tempo organizamos charlas con veterinarios de todos os sectores para que coñezan as diferentes saídas, nos conten as súas realidades e os alumnos poidan chegar a decidir que camiño tomar. Aínda así, creo tamén que non está a ser nada fácil mobilizar a mocidade. Tentamos facer de todo, pero é moi complicado. Que lle dirías a un licenciado que pensa en dedicarse á veterinaria de animais de produción? Son un fervente defensor da produción animal e de que é unha saída profesional que hai que aproveitar. Eu dígolles: “Dedicádevos á produción animal, porque acabades a carreira e tedes traballo seguro”. Intento, ademais, transmitir a importancia do veterinario de produción, porque é o garante da saúde das persoas. É o que avala que os animais estean sans e que non transmitan enfermidades. É o que garante que os produtos que saen dos animais, o leite, a carne ou o que sexa, teñan as características sanitarias adecuadas. Son os que aseguran o que comemos. Cal é o futuro do veterinario de animais de produción en España? Na miña época, tanto facías un diagnóstico de xestación como mirabas unha mamite ou tratabas unha vaca do que fose. Tiñas que saber de todo, un pouco de todo e pouco de nada. Co tempo, os veterinarios fóronse especializando e apareceron os veterinarios de reprodución, os de calidade de leite, os de nutrición… Creo que esta especialización foi moi boa e o gandeiro está moito mellor atendido. É unha evolución bastante interesante e creo que merece a pena seguir por este camiño. É necesario trasladarlle á sociedade como é de importante o labor do veterinario e dos gandeiros? Por suposto. Existe un problema de descoñecemento do labor dos veterinarios. Minimízase a súa importancia e, ao ﬁnal, a sociedade non é consciente de que o veterinario está presente cada vez que vai a un restaurante, a unha cafetería ou a un supermercado. Non só iso, senón tamén cabe destacar a relevancia do colectivo veterinario no control de zoonoses, de enfermidades de transmisión ás persoas. Grazas á súa acción durante moitos anos conseguiuse erradicar practicamente a brucelose ou a tuberculose. Creo que fai falta unha campaña moi potente de marketing e de información cara á poboación en xeral, porque os que están a informar non son os que teñen que informar.

#YoSoyCampo ¿TE UNES?

vp042_publirreportaxe_virbac_galego.indd 119

“Non podemos perder o rural, porque comemos todos os días” Jacobo Álvarez forma parte dese 15 % dos graduados en Veterinaria que se deciden pola produción animal como futuro profesional. Nesta entrevista fálanos de por que tomou esta decisión.

Por que decidiches estudar Veterinaria? A verdade é que eu non quería estudar Veterinaria. Cando era pequeno, quería ser paseador de vacas, porque unha tía avoa tiña catro e a min encantábame levalas aos prados e volver traelas. Máis tarde, quixen ser gandeiro, tamén pensei en traballar nun banco, pero chegou o bacharelato e non me vía nunha oﬁcina todos os días, así que me decidín por Veterinaria. Durante a carreira, descubrín que as vacas me gustaban moito máis e, ao acabar, en xuño de 2023, o profesor Luis Ángel Quintela propúxome facer o doutoramento con el. Aceptei, para dedicarme ás vacas, pero investigando sobre elas e tentando mellorar a súa produción. A que área da veterinaria te queres dedicar? Quero dedicarme á produción animal, aínda que siga na rama investigadora, porque a min gústame moito a vida galega rural tradicional. Que é o que máis che atrae da área de animais de produción? O contacto co rural. Non podemos perdelo porque comemos todos os días e a gran maioría dos alimentos prodúcense no rural. Esa liberdade que che dá o campo, o respirar aire puro, non a dá unha clínica. A miña tese doutoral céntrase en tentar desenvolver un dispositivo para medir gases de efecto invernadoiro, en particular o metano, en bovinos de leite a nivel individual. Son poucos os veterinarios graduados que se queren dedicar a grandes animais. A que cres que se debe esta decisión? A gran maioría, coma min, vimos da cidade e creo que estamos moi desvinculados do campo, cada vez máis. Traballar en grandes tamén implica afastarse das cidades e a xente non está disposta, creo, a perder todas as comodidades. Botaches de menos durante os teus anos de carreira máis información sobre as posibles saídas profesionais? Non. Ao longo dos cinco anos tocamos todas as áreas. Dános tempo a coñecer todas as alternativas e logo dannos charlas. Nese sentido, a carreira está bastante ben orientada. Cres necesario darlle solución a esa desvinculación cara ao rural e facer ver o traballo real dos veterinarios? Si. Os gandeiros son os primeiros interesados en ter ben os animais, porque así producirán moito máis, e os veterinarios debemos facer un esforzo por promover unha imaxe máis real da nosa profesión. Eu faría esta pregunta: Sabes cantas veces fas uso do veterinario ao día? Cada vez que comemos, “utilizamos” o veterinario.

26/12/2023 15:45:46

SAÚDE ANIMAL

Ao comezo da doenza os gandeiros describen os animais como “infinitamente tristes”

Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo Neste estudo poño o foco na enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE), a cal irrompeu con forza nas nosas granxas, e comparto a información do que aprendemos ata o momento sobre o virus que a provoca, o vector e sobre cales son as pautas de manexo que debemos implementar nas nosas granxas para paliar os seus efectos mentres non dispoñamos dunha vacina eficaz. Manuel V. Morales Gamazo Veterinario de Oceva (Zamora)

ceva é un equipo profesional que se fundou en 1990 e na actualidade está conformado por 5 veterinarios e 1 administrativo, que atenden 9.000 vacas de leite en 75 explotacións, 2.000 vacas en extensivo en 12 explotacións, ademais de 1.900 porcas e unhas 65.000 ovellas. Malia a longa experiencia adquirida ao longo de máis de trinta anos, ao que nos enfrontamos entre os meses de agosto e outubro deste ano non

o padecemos durante toda a nosa vida profesional, foi moito máis serio do que pensabamos nun principio e colleunos a todos por sorpresa.

DO BANAL AO GRAVE, DO INDIVIDUAL AO COLECTIVO Engadín ao título do artigo esta frase porque realmente describe a sensación que tivemos nestes meses nos que transitamos enfrontándonos á EHE. Pensabamos nunha enfermidade banal e converteuse en grave; pensabamos nunha enfermidade que afectaba a individuos e converteuse nunha enfermidade que afecta os rabaños e

que, en consecuencia, produciu grandes perdas económicas. Non se trata de asustar, pero si é importante que non colla os gandeiros desprevidos, é dicir, recoméndase estar alerta. A enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE) é tamén coñecida como “o COVID das vacas”, pois ten algunhas similitudes, sobre todo polo descoñecido. Hai moi poucos expertos mundiais que saiban sobre esta enfermidade e sobre o virus que a provoca. Trátase dunha enfermidade infecciosa; non contaxiosa; transmítese por vectores, neste caso o mosquito culicoides, e hai que ter claro que non afecta

120 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_saudeAnimal_EHE_oceva_galego.indd 120

27/12/23 10:07

SAÚDE ANIMAL

É FUNDAMENTAL TRANSMITIRLLE Á OPINIÓN PÚBLICA QUE NON AFECTA Á CARNE NIN AO LEITE E, POR ÚLTIMO, QUE É DE DECLARACIÓN OBRIGATORIA

ao ser humano. Tamén é fundamental transmitirlle á opinión pública que non afecta á carne nin ao leite e, por último, que é de declaración obrigatoria. Isto é moi importante, porque un dos problemas cos que nos atopamos é que, debido á desconfianza que xeran no sector as Administracións, non se declararon os primeiros casos. Isto motivou que, cando chegaron as axudas (por exemplo, en Castela e León xa saíron publicadas), as que non se declararon, de momento non van ser subvencionables. A que nos enfrontamos? Nos meses de agosto, setembro e outubro de 2023 tivémonos que enfrontar aos seguintes problemas: • Ao descoñecido: é unha enfermidade sobre a que ouviramos falar algo o ano pasado e descoñeciámola totalmente, coa que non conviviramos, non sabiamos cales eran os síntomas, non coñeciamos os tratamentos, hai moi pouca investigación e publicacións sobre ela, co cal nos colleu a todos de sorpresa.

• Á rumoroloxía: viñan rumores do sur de España, de Andalucía −no noso caso de Salamanca− acerca de que era unha enfermidade moi grave e esas mensaxes recibiámolas de sectores gandeiros. Con todo, por parte da Administración era xusto o contrario; nas súas mensaxes, ademais do que está publicado na páxina web do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA), afirmábase que é unha “enfermidade moderada, autolimitante e cunha duración dunhas dúas semanas”, pero nada diso se cumpriu. • Ás condicións do sector, as cales ás veces non nos facilitan a loita contra estas enfermidades: as medidas de seguridade, as condicións de granxa, ausencia de lazaretos, a organización das granxas... • Á desconfianza mutua: hai negacionistas en todos os ámbitos e no noso tamén. A excesiva presión sobre o sector, os movementos animalistas, a constante regulamentación e o sociedade en xeral fai que os gandeiros se volvan desconfiados e desanimados.

EXPERTOS EN VENTILACIÓN Y COWCOOLING Con tecnología 100% italiana, combinamos sistemas de ven�lación y aspersión para la mejora de las condiciones ambientales, mejorando el bienestar animal y la produc�vidad

¿TE INTERESA DISTRIBUIR NUESTROS PRODUCTOS EN TU ZONA DE INFLUENCIA? ¡CONTÁCTANOS!

628 162 360

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 121

vp042_saudeAnimal_EHE_oceva_galego.indd 121

27/12/23 10:07

SAÚDE ANIMAL

• Á falta de recursos humanos e materiais: a pesar de todo o que está a suceder, desde o punto de vista profesional son días de moito traballo, pero, ao mesmo tempo, motivadores; a EHE obríganos a aprender, a seguir avanzando e a animar aos gandeiros día a día, transmitíndolles mensaxes de esperanza en que a ciencia e a investigación a través das vacinas, a inmunidade dos animais e o bo facer de veterinarios e gandeiros acabarán vencendo á enfermidade. Que sabemos e que descoñecemos? Tristemente, hai máis cousas que descoñecemos que as que sabemos, pero despois da experiencia destes tres meses, temos claro que esta enfermidade se asenta sobre tres alicerces básicos: o virus, que é o axente causal da enfermidade; o mosquito, que é o vector, e o manexo, o cal moitas veces condiciona o feito de que unha enfermidade que sexa moi grave ou sexa relativamente banal. Ademais, nós como gandeiros, como sector e como persoal clínico, este é o alicerce sobre o que máis podemos intervir.

1. O VIRUS É un virus do xénero Orbivirus, ao que pertencen tamén os virus que causan a peste equina e a lingua azul, e ten importancia o feito de que é un virus segmentado, é dicir, está feito de pequenas partes, de segmentos xenómicos de dobre cadea e de diferentes proteínas externas e internas, estruturais e non estruturais. Esta estrutura segmentada e a existencia das diferentes proteínas, condiciona a aparición de serotipos e cepas víricas. Esta peculiaridade tamén ten outras consecuencias no feito de que, se un hospedador é infectado por diferentes cepas, na replicación do virus hai a posibilidade de recombinacións e mutacións que ocasionen outras cepas. Isto ten moita importancia á hora de poder deseñar vacinas. De momento, as vacinas para un serotipo protexen moi pouco fronte a outros; isto é realmente significativo, porque en España temos o serotipo 8, pero non estamos exentos de que aparezan outros. Evolución mundial ao longo da historia É unha enfermidade nova, tanto para Zamora como para España, pero tamén é relativamente nova na historia da veterinaria. Apareceu por primeira vez en 1955 en New Jersey no leste dos Estados Unidos, en concreto no cervo de cola branca. Ao principio

pensouse que era específica deste tipo de animal, algo tamén no cervo de cola gris, pero principalmente no de cola branca, onde produciu gran mortalidade. Logo, vai estendéndose do sur ao norte e é unha tendencia global. Converteuse nun virus endémico en América do Norte, Australia, China e África. No Xapón, en 1959 produciuse o que se chama a “enfermidade de Ibaraki” porque apareceu o brote na prefectura que leva este nome e causou 4.000 mortes en vacún. O primeiro serotipo identificado nos EE. UU. denominouse serotipo 1 e, a partir de aí, foron aparecendo serotipos e actualmente temos descritos 7. O serotipo que inicialmente se denominou serotipo 3, cando se secuenciou, viuse que era idéntico ao serotipo 1 e unificáronse no 1, polo que actualmente temos esta secuencia de serotipos: 1, 2, 4, 5, 6, 7 e 8; dentro de cada serotipo hai diferentes cepas. Tamén se coñece que, desde o punto de vista inmunolóxico, hai pouca reactividade cruzada, o cal é moi importante á hora de desenvolver vacinas xa que, aínda que consigamos crear unha vacina para o serotipo 8, posiblemente, se nos entrase o serotipo 6, non teriamos protección suficiente. En 1982, en Australia apareceu o serotipo 8, que é o que temos hoxe na actualidade en España. Antes de 2022 tiñamos en moitas rexións do mundo, pero Europa estaba libre, aínda que é certo que xa estabamos nunha situación de alto risco, porque estaba no norte de África. O 25 de outubro do

ATA QUE NON USEMOS A VACINA, POUCO PODEMOS FACER CO SECTOR. NON OBSTANTE, SI QUE PODEMOS INTERVIR NO STATUS SANITARIO DA GRANXA, NAS MEDIDAS DE SEGURIDADE E NO ESTADO INMUNOLÓXICO DAS VACAS

2021 pasouse desde Tunes, declarándose os primeiros brotes en Sardeña e Sicilia e, posteriormente, apareceu en España o 21 de novembro do 2022, data de declaración do primeiro brote na península ibérica.

18 de novembro de 2022

122 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_saudeAnimal_EHE_oceva_galego.indd 122

27/12/23 10:07

vp042_publicidade_boheringer_ok.indd 123

18/12/23 11:39

SAÚDE ANIMAL

Por tanto, a primeira vez que tivemos información da proximidade da enfermidade foi o ano pasado en brotes declarados en Andalucía, onde se referían algúns síntomas, como eritemas no morro (morro queimado), baba na boca, ás veces un pouco de mucosidade, hiperemia conxuntival, prolapso palpebral e lingual etc. Esta é a sintomatoloxía típica citada na bibliografía, aínda que a posteriori se comproba que é unha enfermidade cunha gran variabilidade na sintomatolocía e gravidade da presentación. Na actualidade non hai un tratamento específico, como ocorre con moitas enfermidades víricas en humana e veterinaria. Ata que non se desenvolva unha vacina eficaz, pouco podemos facer. Os tratamentos han de ser sintomáticos e de soporte, e tamén podemos intervir no status sanitario da granxa, nas medidas de bioseguridade e no estado inmunitario das vacas; telas saudables e en condicións de benestar sempre axuda a superar calquera continxencia sanitaria. Patoxénese O que se coñece do proceso de desenvolvemento da enfermidade é que a través do vector (Culicoides) o virus chega a un animal san e replícase en ganglios linfáticos periféricos comezando a fase de viremia. Nesta fase o animal comeza a manifestar os síntomas propios da enfermidade e increméntase o risco de transmitirlles a enfermidade aos vectores. Actualmente, non hai certezas da duración da fase virémica, pero pénsase que pode durar meses. O virus ten especial tropismo por células inmunitarias e células endoteliais do sistema circulatorio e linfático, onde produce a destrución destas e, como consecuencia, aumenta a permeabilidade dos vasos, o que dá lugar aos síntomas descritos, como edemas, eritemas e hemorraxias nos casos máis graves. Así mesmo, ao verse afectadas as células inmunitarias, prodúcese unha inmunodepresión que favorece a aparición de patoloxías secundarias, que, en moitas ocasións, son as que desencadean a morte dos individuos. Debido a estas lesións celulares de macrófagos e células endoteliais, nalgúns casos prodúcese unha alta secreción de citoquinas, que en casos extremos desencadea a chamada “tormenta de citoquinas”, a cal se pode definir coma unha resposta esaxerada e descontrolada do sistema inmunolóxico de difícil tratamento e de prognóstico moi grave. Calquera órgano pode verse afectado, aínda que o bazo, o fígado, o timo e o

pulmón son os que aparecen con máis frecuencia. Outra característica do virus é que ten especial tropismo polos eritrocitos, nos que se ancora á membrana, non os destrúe, pero pode persistir neles durante moito tempo e aumentar o risco de transmisión da enfermidade. Outro aspecto observado é que a anorexia non soamente aparece polas lesións bucais, senón que tamén ocorre como consecuencia da aparición destas citoquinas, concretamente da IL1, de gran efecto depresor do apetito. Outro síntoma é a diminución moi acusada das plaquetas. A trombocitopenia é algo xeneralizado. Nun estudo realizado na nosa asociación cun número moderado de casos (n=30) na zona centro de España e en diferentes estadios da enfermidade, observouse que en todos eles existía. O feito de afectar aos leucocitos, macrófagos e células dendríticas conduce a unha inmunodepresión. Moitos síntomas e baixas prodúcense por enfermidades oportunistas, sobre todo no posparto: Mamitis coli, metritis séptica, pneumonías etc. Tamén hai que sinalar que, aínda que está claro que a enfermidade é transmitida polos vectores, non se pode descartar que existan outros medios de transmisión (virus da lingua azul). Demostrouse que o virus da peste equina pode transmitirse a individuos que comen a placenta infectada. Sendo virus tan similares, é de supor que isto tamén poida ocorrer co virus da enfermidade hemorráxica epizoótica. Ademais, nalgúns estudos o virus detectouse en secrecións orais e nas feces. En canto á resposta inmune que produce o virus, parece que hai unha resposta innata mediada polo IFN 1 (interferón). Trátase dunha substancia inmunolóxica que se produce no primeiro contacto coa enfermidade e ten moita importancia desde o punto de vista da susceptibilidade, porque algo que si observamos todos os que convivimos coa enfermidade é que non todas as razas son igual de susceptibles. Por exemplo, tivemos unha granxa de 300 animais de raza angus onde apareceron 52 casos con síntomas e a mortalidade foi 0, e noutros casos con razas de limousine ou frisón temos mortalidades de entre o 1 e o 7 %. Pódese concluír que a susceptibilidade de raza é importante, igual que a susceptibilidade de especie. No caso dos cervos hai alta mortalidade, en vacas morren menos, pero a patoxenicidade vai en aumento e noutras especies como as ovellas

PÓDESE CONCLUÍR QUE A SUSCEPTIBILIDADE DE RAZA É IMPORTANTE, IGUAL QUE A SUSCEPTIBILIDADE DE ESPECIE

practicamente é moi escasa, pero serve como reservorio para transmisión. Hai unha resposta adquirida tamén con anticorpos, linfocitos específicos e anticorpos neutralizantes, e non se sabe cal pode ser a duración da inmunidade a longo prazo. Como citei anteriormente, é alentador que na enfermidade de Ibaraki, primeiro caso citado en vacún no leste do Xapón en 1959, os seguintes brotes que apareceron houbo menos mortalidade. Igual ocorre este ano en Andalucía, onde apareceu o ano pasado por primeira vez a enfermidade e este ano detectouse menos agresividade, menos mortes. O problema foi maior en Salamanca, Zamora e tamén na zona norte (Santander, Asturias...), onde en anos anteriores non houbera contacto co virus. Con todo, é importante ver tamén a exactitude dos datos rexistrados que en moitas ocasións non son suficientemente fiables; se non traballamos con datos consistentes, podemos chegar a conclusións equivocadas.

2. O VECTOR O segundo protagonista é o mosquito. Sabemos pouco del. En España, ata hai uns vinte anos descoñecíase mesmo a súa existencia. Culicoides é un xénero de dípteros nematóceros da familia Ceratopogonidae, coñecidos popularmente como jejenes ou roedores. É de tamaño minúsculo (1 mm e medio-2 mm e medio) e ten a peculiaridade de que ten as patas moi curtas e, cando pica, adhírese á pel e ao pelo dos animais e non se ve. Por iso, moitos gandeiros manifestan que na súa explotación estes vectores non existen.

124 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_saudeAnimal_EHE_oceva_galego.indd 124

27/12/23 10:08

vp042_anuncio_agroseguro.indd 125

18/12/23 11:41

SAÚDE ANIMAL

Culicoides imicola

Por outra banda, ao ser un díptero como as moscas comúns, iso confírelles unhas peculiaridades especiais en relación co ciclo biolóxico e os lugares de cría. Ciclo evolutivo do Culicoides As larvas son pequenas, miden practicamente un milímetro e o ciclo desde que pon os ovos ata que se desenvolve depende moito da temperatura, por seren animais de sangue frío. No verán con temperaturas por riba de 25 graos o ciclo pode durar ao redor de tres semanas. É certo que cando as temperaturas baixan se enlentece, pero está descrito que a temperaturas de entre 12 e 20 graos poden durar entre dous e seis meses, ou sexa, non desaparecen no inverno fronte ao que se cría nun principio. Hai dous tipos de Culicoides principais en España: o Culicoides imicola e o Culicoides obsoletus. O imicola é unha especie máis adaptada a climas tropicais e, posiblemente, sexa a responsable de traer a enfermidade desde Tunes e desde o norte de África. Funciona mellor ou voa mellor en temperaturas altas, pero en España temos o obsoletus, un complexo da especie de Culicoides cuxa máxima actividade está na primavera, mesmo no inverno. Ao Culicoides imicola gústalle ao exterior e o obsoletus é máis activo dentro das explotacións, co cal non é seguro que no inverno desapareza a enfermidade. De feito, actualmente, apareceron brotes en Francia e mesmo en lugares de clima máis frío, como o sur de Suíza. Costumes tróficos Son as femias hematófagas as que chupan o sangue; son oportunistas, o que quere dicir que poden picar calquera animal. Fano cada tres-cinco días, co cal, se o ciclo dura 20 días, se poden alimentar dous, catro ou cinco veces. Pican moi pouca cantidade de sangue e a dixestión fana moi rápido, polo que o virus chega ás glándulas salivares en dous ou tres días e ese mosquito xa é capaz de infectar ao animal que parasite.

Culicoides obsoletus

Son crepusculares, aínda que todo isto debemos polo entre aspas, porque non sempre é certo ao 100 %. Aliméntanse normalmente ao amencer ou á tardiña. Neste momento, despois de anos de investigación, aínda se descoñecen moitos aspectos del; si se sabe que poden desprazarse entre un e dous quilómetros ao día en condicións normais e, ademais, teñen a peculiaridade de que á tardiña forman enxames que coas correntes térmicas ascenden a 20-30 metros de altura e cos ventos hai citados desprazamentos de ata 700 km. Todo iso condiciona a dificultade que temos para poder combatelos. Tamén temos que falar de Ciclo de Transmisión extrínseco, xa que o virus non soamente se replica nos animais enfermos ou portadores senón tamén no vector. Iso quere dicir que a temperaturas altas o virus se amplifica dentro do Culicoides e a temperaturas máis baixas non sucede esta replicación, pero si a pervivencia, co cal poderiamos atoparnos mosquitos na primavera que manteñen o virus captado no outono, xa que se sabe que moitos Culicoides do complexo obsoletus aguantan dentro das explotacións. Todo iso complica a loita contra este vector.

en bovino, clínica moderada e autolimitante de dúas semanas; en ovino, susceptible, pero sen síntomas e non hai transmisión placentaria. Con todo, nin foi banal, nin foi moderada, nin se pasou en dúas semanas. Tras a súa aparición, como adiantei, de Tunes a Córsega e Sicilia, e logo Cádiz e Sevilla, 2023 foi algo moi explosivo, porque aparece en xullo nas provincias andaluzas, en Portugal tamén foi ascendendo máis ou menos ao mesmo ritmo que ascendeu en España; o 17 de xullo xa o tiñamos en Castela-A Mancha e en Estremadura, o 31 de xullo estaba xa en Madrid e Ávila, e en agosto levounos a Salamanca e a Zamora. En concreto, o primeiro caso do que houbo sospeitas foi o 15 de agosto. Cremos que o causante do aceleramento na transmisión foi o ciclo de tormentas que tivemos nas primeiras semanas de setembro na nosa zona. DATOS RECOLLIDOS OUTUBRO 2023 • 436 explotacións afectadas (34.007) • 8074 animais con síntomas • 807 mortes • Explotacións mostreadas: 38 • Animais mostreados: 122 (110 +)

3. MANEXO NA GRANXA Agora voume centrar na nosa experiencia directa na zona onde traballa Oceva. Nunha publicación de El Correo de Zamora (26-10-2023) faise referencia a unha granxa que sufriu o maior impacto en enfermidade hemorráxica epizoótica, con 28 vacas mortas e perdas por riba de 60.000 €, un dos casos máis graves de Castela e León. En 10 de novembro do 2022, a información que tiñamos no Ministerio de Agricultura, o que se lle transmitía ao sector era que se trata dunha enfermidade vectorial, infecciosa, non contaxiosa, de declaración obrigatoria, que afecta a ruminantes silvestres: cervo, ocasionalmente gamo e corzo;

Os datos a data de 9 de outubro de 2023 en Zamora: temos 436 explotacións afectadas, as cales reúnen un censo de aproximadamente 34.000 vacas, extensivo e intensivo incluídos, 8.074 animais con síntomas, 807 mortes confirmadas. Hai mostreadas oficialmente 38 granxas e 122 animais dos que 110 foron positivos á proba de PCR. Non sei se é por falta de recursos materiais, económicos ou de laboratorio, pero sospeito que non están todas as que son, nin son todas as que están; a desconfianza do gandeiro á hora de declarar a enfermidade, sobre todo ao comezo da enfermidade, posiblemente faga que os casos oficiais estean infravalorados.

126 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_saudeAnimal_EHE_oceva_galego.indd 126

27/12/23 10:08

SAÚDE ANIMAL

Situación actual en España e no mundo

9 de novembro de 2022 Distribución de serotipos EHE no mundo

Datos do Ministerio de Agricultura de Francia

1.200 brotes en Francia e un caso no sur de Suíza

Desde o sector reclamóuselles ás Administracións que aproben axudas para o sector e, á vez, o propio sector debería cumprir coa súa parte e, posto que é unha enfermidade de declaración obrigatoria, notificar todos os casos sospeitosos. No mapa pódese observar que en Francia xa hai 1.200 brotes e no sur de Suíza apareceu xa un caso a pesar do seu clima, polo que hai aínda moitos aspectos que se descoñecen sobre a súa transmisión. Coa información actual observada no campo podemos afirmar que a enfermidade é vectorial infecciosa non contaxiosa e recolle os seguintes datos:

• Afectou máis a vacas que a animais silvestres, apenas apareceron casos doutros animais. • A mortalidade varía entre o 1,5-5 %. • A duración do proceso dentro dos rabaños supera con fartura as dúas semanas, alongándose os síntomas, en moitos casos máis do mes. • A sintomatoloxía é en animais adultos, e é moi estraño atopar animais novos afectados; no caso de estalo con síntomas moito máis leves. • Diversa casuística confi rma que hai transmisión vertical e aparecen animais acabados de nacer con sintomatoloxía, especialmente eritemas no morro. • Tamén aparecen efectos teratoxénicos en fetos e abortos. • Non se ten constancia de casos en ovino dentro da provincia, pero é de supor que estean a actuar como reservorios.

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 127

vp042_saudeAnimal_EHE_oceva_galego.indd 127

27/12/23 10:09

SAÚDE ANIMAL

Análise de datos de Oceva DATA DE PRESENTACIÓN

APTITUDE

RAZA

CENSO

AFECTADOS

MORTES

OBSERVACIÓNS

MORBILIDADE

MORTALIDADE

25 ago. 27 ago. 30 ago. 10 set. 11 set. 11 set. 18 set. 19 set. 21 set. 23 set. 24 set. 22 set. 22 set. 29 set.

CARNE CARNE CARNE LEITE CARNE LEITE LEITE CARNE LEITE LEITE LEITE LEITE CARNE FRISÓN

ANGUS LIMOUSINA FLECKVIEH FRISÓN CHAROLESA FRISÓN FRISÓN CHAROLESA FRISÓN FRISÓN FRISÓN FRISÓN LIMOUSINA FRISÓN

294 99 162 671 244 202 578 20 190 189 70 173 30 250

52 16 36 75 25 32 35 2 3 20 1 15 3 3

0 1 1 22 2 11 8 0 0 3 0 0 0 0

MACHOS IDADE 17 ANOS DIARREA HEMORRÁXICA DIARREA HEMORRÁXICA SÍNTOMAS RESPIRATORIOS DIARREA HEMORRÁXICA DIARREA HEMORRÁXICA SÍNTOMAS RESPIRATORIOS DIARREA HEMORRÁXICA DIARREA HEMORRÁXICA XOVENCA DIARREA HEMORRÁXICA SÍNTOMAS RESPIRATORIOS EDEMAS

17,69 % 16,16 % 22,22 % 11,18 % 10,25 % 15,84 % 6,06 % 10,00 % 1,58 % 10,58 % 1,43 % 8,67 % 10,00 % 1,20 % MORBILIDADE 10,20 %

0,00 % 1,01 % 0,62% 3,28 % 0,82 % 5,45 % 1,38 % 0,00 % 0,00 % 1,59 % 0,00 % 0,00 % 0,00 % 0,00% MORTALIDADE 1,01 %

MEDIA

Con base nos datos recollidos entre o 25 de agosto e finais de outubro en 14 granxas do noso equipo, ofrecemos algúns apuntamentos: - Os primeiros casos confirmados polo noso equipo sucederon nunha granxa de gando extensivo ao norte de salamanca, cun censo de 294 animais, tivemos sintomatoloxía en 52 animais, pero non houbo morbilidade. Hai que destacar que, naquela explotación, principalmente de extensivo, onde hai sementais, estes se ven gravemente afectados, con gran perda de condición corporal e sintomatoloxía moi manifesta. Referente a isto, xórdenos a dúbida de cando volverán ser válidos para a cubrición, en caso de recuperarse. - A finais de agosto apareceron os primeiros casos en vacas limousinas, descritos polo noso equipo en Zamora. A ascensión xeográfica foi fulminante, pasando do norte de Salamanca ao sur de Zamora e ascendendo en dúas semanas ata o centro. En Sanabria e León non se detectaron moitos casos, polo que parece que a zona suroeste zamorana foi a máis afectada. - O 10 de setembro, diagnostícanse os primeiros casos sospeitosos no vacún leiteiro intensivo e, a partir de entón, a enfermidade segue avanzando tanto en gando de aptitude láctea como carne. - En resumo, podemos concluír deste estudo que a morbilidade é do 10 % e a mortalidade chegou ao 1,13 % entre todas as granxas. Na nosa experiencia, se comparamos os casos aparecidos entre rabaños de aptitude cárnica e produción de leite respecto da morbilidade, é máis alta en extensivo, pero a morta-

Exemplos de animais enfermos

A mortalidade está a ser máis elevada en produción de leite

Prolapso lingual e palpebral en vacas afectadas por EHE

Vaca de raza angus, en decúbito lateral e con lesións ulcerativas no morro

As vacas manifestan intensa dor ao andar pola coronite desenvolvida

lidade foi máis elevada en produción de leite. Outro aspecto salientable é que, se analizamos por censos, no censo total da granxa os datos son máis ou menos os que publica o Ministerio, aínda que no noso caso a mortalidade segue sendo máis alta, pero se analizamos o censo de produción, a mortalidade chega case a l7 %, concluíndo que afecta, sobre todo, ás vacas adultas. Por tanto, con

As diarreas hemorráxicas foron un dos síntomas máis característicos no vacún leiteiro e de peor prognóstico

morbilidade do 19 % e unha mortalidade do case 6 %, pasamos do banal ao grave. Non podo considerar esta enfermidade moderada, porque levo moitos anos traballando con vacas e nunca crin que me enfrontaría a unha enfermidade tan grave como esta, que afecte a tantas granxas e que afecte economicamente tanto aos rabaños.

128 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_saudeAnimal_EHE_oceva_galego.indd 128

27/12/23 10:09

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com vp040_pub_agroamb_galego.indd 131

22/8/23 10:44

SAÚDE ANIMAL

A MAIORÍA DA MORTALIDADE DAS VACAS QUE TIVEMOS FOI AO REDOR DO PERIPARTO. ISTO TEN MOITO QUE VER COA INMUNIDADE, POIS NESTE PERÍODO AS VACAS SEMPRE BAIXAN A DEFENSA Primeiras observacións Despois de varias semanas loitando coa enfermidade, a nosa opinión é que a enfermidade hemorráxica epizoótica é unha doenza grave en vacún intensivo de leite. Afecta principalmente a animais en produción e apenas nada en xovencas e ceba. De feito, en xovencas só vimos 2 casos e con síntomas leves. Hai bastantes casos clínicos de presentación dixestiva, que comprometen a vida do animal. A presenza de diarreas hemorráxicas foi un dos síntomas máis agudos e de peor prognóstico e os brotes, polo menos na miña opinión, hai que avalialos pasados polo menos 20-30 días. Hai animais con secuelas importantes e algunhas recaídas, polo que cremos que as perdas económicas serán na maioría das granxas moi cuantiosas. As dúbidas sobre a posible duración da inmunidade é algo que aínda non está resolto, nin no ámbito das observacións no campo, nin no da investigación e publicacións. Outro punto importante que extraín dos meus datos é que afecta sobre todo ao periparto. A maioría da mortalidade das vacas que tivemos foi ao redor deste período. Isto, loxicamente, ten moito que ver co estado inmunitario do animal. É ben sabido que neste período e debido aos cambios fisiolóxicos e hormonais, as vacas presentan estados de inmunodepresión; das 28 mortas no rabaño máis afectado, os días en leite que teñen son 49. Houbo mortes de vacas secas e xestantes, pero a maioría foron vacas no período de posparto.

PRINCIPAIS CARACTERÍSTICAS DA EHE • EHE é grave en vacún intensivo de leite. • Afecta principalmente a animais en produción e apenas en xovencas e ceba. • Hai bastantes casos clínicos de presentación dixestiva que comprometen a vida do animal. • A presentación dos brotes hai que avaliala pasados, polo menos, 20 días. • Afecta especialmente ao periparto. Sintomatoloxía Enfermidade desde subaguda ata mortal: Letarxia, debilidade, deterioración do estado xeral

Febre Rixidez muscular e coxeiras Edemas Hiperemia conxuntiva Prolapso lingual e palpebral Eritemas e úlceras Dificultade respiratoria Diarreas hemorráxicas Alto risco de patoloxías oportunistas Tratamentos Cando o gandeiro nos chama e di que ten as vacas enfermas e sospeitamos desta enfermidade, o grao de frustración é moi alto. Sabemos que a enfermidade hemorráxica non ten tratamento, pero, como na maioría de enfermidades víricas, o que se pode facer é unha medicación de soporte e sintomática. A rumoroloxía no sector difundía que inxectando AINE se curaba. Como consecuencia, esgotáronse e tamén houbo desabastecemento de garrochas (lanzas longas para inxectar extensivo). Os tratamentos en extensivo son dificultosos polo manexo e en moitos casos e sempre na miña opinión, o estrés nos animais podía agravar o proceso. Por tanto, cales son os principais tratamentos cos que contamos ata o momento? - Antibióticos: só en casos necesarios para evitar as principais infeccións secundarias ou oportunistas e sempre coas restricións propias da regulamentación dos antibióticos. - Corticoides: foi algo que implementamos algúns veterinarios cando xa levamos uns días coa enfermidade e creo que nos deu mellores resultados. Hai que saber que en extensivo os corticoides, se non tes un bo control reprodutivo, debemos evitalos por se os animais estivesen gestantes. - Sueroterapia, hidratación, tratamento local das úlceras con aceite hipocloroso, enxaugaduras de auga con sal e vinagre etc. - Etamsilatos, hemostáticos, vitamina K e ferro, complexos vitamínicos, protectores hepáticos, transfusións... - Non facer nada (algúns compañeiros desesperados avogaban por deixar que a natureza e a inmunidade fixesen o seu traballo). Desde que exerzo a miña profesión tiven en mente a frase hipocrática Primum non nocere, que quere dicir que ante unha enfermidade o máis importante é

“polo menos, non facer dano” e nesta ocasión foi unha das miñas máximas preocupacións. De todos os tratamentos que enumerei, os máis interesantes son os antiinflamatorios; de primeira intención, no caso de que non estean preñadas, corticoides; a fluidoterapia, vitaminas, Fe, hidratación, complexos vitamínicos e protectores hepáticos son outros dos que probamos con maior ou menor éxito. Nas analíticas realizadas obsérvase que non están afectados os factores de coagulación, polo que o etamsilato e vitamina K non parece que nos acheguen moito beneficio. Por último, nalgunhas vacas e cando se tiñan poucos animais afectados na granxa, fixéronse transfusións con resultados prometedores, aínda que limitado a casos moi concretos e en vacas de intensivo.

A sueroterapia e as tranfusións son algúns dos tratamentos aplicados con mellores resultados

POSIBLES TRATAMENTOS AINEs Antibióticos Corticoides Hidratación Tratamento local da úlcera Etamsilato Ferro Vitamina K Complexos vitamínicos Protectores hepáticos Transfusións ¿Non facer nada?

130 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_saudeAnimal_EHE_oceva_galego.indd 130

27/12/23 10:09

Foto: J.Lucientes

SAÚDE ANIMAL

A protección de mallas mosquiteiras nos establos diminúe a presenza do Culicoides, pero non a evita totalmente

Perdas económicas Desde o punto de vista clínico, unha enfermidade é grave cando compromete a vida do animal, pero desde o punto de vista da medicina da produción, unha enfermidade é grave cando ocasiona altas perdas económicas nas explotacións, polo que considero que no caso que nos ocupa a EHE é unha enfermidade moi grave e mesmo nalgún caso pode chegar a ser critica se afecta a granxas cun estado financeiro axustado. Véxase o exemplo dunha das explotacións máis afectadas onde se ocasionaron perdas por valor de 54.000 € en dous meses (ver táboa).

Exemplo das perdas ocasionadas pola EHE nunha das granxas máis afectadas Animais mortos Descenso de produción Gastos veterinarios Lucro cesante Total

1.500 €

42.000 €

15.000

0,15 €

2.250 €

75 17.600

25 € 0,05 €

1.875 € 8.800 € 54.925 €

Que podemos facer? Está prohibido renderse e debemos tentar facer cousas na medida das nosas posibilidades. As medidas xerais de salubridade externa e interna son importantísimas: - Control de entradas de persoas e vehículos - Limpeza exhaustiva das instalacións - Programa de desinsectación quincenal e sempre que existan cambios de lote: non hai mal que por ben non veña e, por mor disto, para o ano que vén seguro que en Zamora imos facer os programas de desinsectación de forma máis exhaustiva. - Rozar e hixienizar os arredores das naves

- Deixar postos os ventiladores todo o día: cando hai ventilación, os mosquitos móvense menos dentro - Illar os animais enfermos dentro das posibilidades da explotación - Medidas de protección nos establos: Tratamento dos establos con insecticidas Tratamento dos animais con insecticidas Uso de repelentes nos animais Protexer os animais nos establos pola noite diminúe o risco, pero non as evita Pór mosquiteras en xanelas e entradas ten os seus inconvenientes, polo tema da ventilación En canto ás vacinas, hai moi pouca investigación. Parece mentira, pero por exemplo, hai unhas perdas económicas en Florida de máis de 30 millóns de euros; no brote de Israel, máis de 7 millóns de euros e, non obstante, fíxose moi pouca investigación. Posiblemente é porque aos laboratorios non lles interesa mentres non sexa obrigatoria nos programas de vacinación. No que respecta ás vacinas atenuadas e inactivadas teñen inconvenientes como a posible reactivación, a presenza de efectos teratoxénicos, a recombinación, a non discriminación de virus de campo e de vacinación, a inmunidade especifica de serotipo etc., polo que a esperanza está no desenvolvemento de vacinas recombinantes máis eficientes e seguras.

LECCIÓNS APRENDIDAS 1. O manexo e as medidas de bioseguridade nunha granxa son vitais ante as crises sanitarias. 2. Ter preparados plans de continxencia fronte a enfermidades emerxentes debería ser un punto fundamental no futuro da gandería. 3. Formación e información son os alicerces de resposta rápida ante emerxencias. 4. O benestar dos animais vs. benestar das persoas condiciona a capacidade e calidade dos tratamentos. As granxas onde máis afectou foron as que teñen maior densidade de animais, con condicións organizativas e de hixiene que deixan moito que desexar. Igual que pasou con esta enfermidade, pode pasar con outras, a presenza dun lazareto onde concentrar o tratamento e vixilancia dos animais é fundamental. 5. Unha Administración máis áxil e que xere máis confianza no sector sería o desexable.

Dúbidas que nos quedan: o papel doutras especies domésticas, a eficacia dos plans de desinsectación, a transmisión vertical, outra fonte de transmisión, as secuelas que deixan, grao de inmunidade xerado e reinfeccións, reservorios e vectores, podemos facer algo no inverno para previr a súa aparición no verán, susceptibilidade das diferentes razas gandeiras e idades, cales son os tratamentos máis indicados, vacinas...

CONCLUSIÓN Para rematar, gustaríame deixar constancia do manifesto que desde a nosa asociación de veterinarios especialistas en vacún (Anembe) presentamos na xornada sobre a EHE que tivo lugar en Talavera de la Reina, e que asina o seu presidente Juan Carlos González Fernández: “A única medida de control eficaz sería unha vacina preventiva e, aínda que o máis eficaz sería unha vacina recombinante multiserotipo, como as que xa están en proxecto supostamente, o mercado levará anos. Ante esta demora inasumible e nunha situación de emerxencia como a que se produciu desde Anembe, ínstase á Administración a que dea os pasos oportunos para que se dispoñan o menor prazo posible a unha vacina de virus activado, que poderían desenvolver en pouco tempo laboratorios nacionais coa tecnoloxía e o apoio necesarios. En resumo, é necesario mellorar en España a capacidade de resposta inmediata á entrada de novos virus, en especial os transmitidos por vectores, e non será posible sen contar debidamente co sector gandeiro e cos veterinarios de explotación, para o que Anembe ofrece a súa colaboración e a súa disposición”. Isto é a síntese desta exposición: podemos facer cousas, pero mentres non teñamos unha vacina eficaz, é difícil. Desde 1950 a presenza de novas enfermidades animais está en aumento, polo que é de supor que a EHE non será a última. Desde o sector gandeiro, veterinarios e Administracións públicas temos que estar preparados. Esperemos que “un tropezón poida previr unha caída”.

AGRADECEMENTOS • A Eva Calvo (CISA) • A Javier Lucientes (FVZ) • A José Emilio Yáñez, xefe de Sección de Agricultura e Gandería de Zamora (Castela e León) • A Rufino, Jesús, Rocío, José Luis e Pilar, membros do equipo veterinario de Oceva. 12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 131

vp042_saudeAnimal_EHE_oceva_galego.indd 131

27/12/23 10:09

Una herramienta de diagnóstico para la gestión de la mastitis clínica desde las propias granjas David Reyero Gutiérrez, Vetoquinol Iberia (david.reyero@vetoquinol.com) Cristiana Inácio Silva, Vetoquinol Portugal La mastitis es, aún hoy en día, una de las enfermedades más comunes y costosas en el sector lácteo, que reduce la producción y la calidad de la leche y acorta la vida productiva de las vacas afectadas. Además, se estima que, a nivel global, tan solo un 20 % de los casos clínicos son gestionados con la colaboración conjunta entre ganadero y veterinario. Principalmente, cuando ha existido un fracaso en el tratamiento, el caso es recurrente o la mastitis es severa y se pierde una gran oportunidad para realizar los tratamientos basándose en un diagnóstico y un análisis bacteriano1, 2 con un trabajo conjunto entre ganaderos y veterinarios. En este escenario Mastatest® se presenta como una herramienta fácil de utilizar para el diagnóstico de mastitis clínica de tipo 1 y 2, que, además de reforzar la alianza entre veterinarios y ganaderos, representa una nueva oportunidad para que el sector lácteo promueva el uso racional de antibióticos. Mastatest® presenta un enfoque diferente e innovador para el diagnóstico de mastitis en granjas lecheras, salvando una barrera en el tratamiento de las mastitis tipo 1 y 2 en granja. ¿EN QUÉ CONSISTE MASTATEST®? Mastatest® consta de tres partes: 1. Lapbox™ (analizador) 2. Consumibles (cartuchos de prueba) 3. Plataforma de control (nube)

Grabación automática de los datos para el control epidemiológico de la granja Los resultados y recomendaciones se comunican automáticamente al productor y al veterinario. El mantenimiento de datos permite realizar un control epidemiológico de la granja, así como una mejor auditoría, evaluación comparativa y trazabilidad de todos los animales de la granja. Apoyo al veterinario La plataforma en línea permite al veterinario: a) Gestionar muestras con posibilidad de iniciar una prueba desde la plataforma; b) Controlar los resultados y el acceso de los usuarios; c) Decidir qué y cómo se envían los resultados al productor, y d) Recomendar un tratamiento confiable y basado en evidencia. Gestión desde la clínica y desde la granja El analizador (Lapbox™) puede ser colocado en la misma granja, de forma que el ganadero puede tomar las muestras de leche y lanzar el análisis gracias a un proceso fácil y automatizado. Sensibilidad y especificidad probadas para un uso racional de antibióticos Resultados confiables para el uso racional de los antibióticos, con elección guiada según el resultado obtenido.

¿CUÁLES SON LOS PRINCIPALES BENEFICIOS DE MASTATEST®? Fácil de usar: todo el proceso es automático Ya sea en la clínica o en la granja, tras preparar la muestra y colocar el cartucho en el Lapbox™, todo el proceso, incluida la lectura de resultados, es automático. Resultados rápidos que no comprometen las tasas de curación de las mastitis Los resultados están disponibles en 24 horas, lo que permite tomar decisiones de tratamiento sin comprometer la tasa de curación de las mastitis tipo 1 y 2.

www.vetoquinol.es/mastatest vp042_publirreportaxe_vetoquinol_castelan.indd 132

18/12/2023 11:56:36

Recomendaciones de tratamiento informadas Además de ahorrar tiempo y recursos, Mastatest® le permite tomar decisiones de tratamiento informadas, con recomendaciones basadas en el tipo de bacteria y la sensibilidad a los antibióticos testados, que, en el caso de Mastatest® son bencilpenicilina, cloxacilina, tilosina, ampicilina, cefapirina y oxitetraciclina. ¿CÓMO FUNCIONA MASTATEST®? Mastatest® comprueba, en primer lugar, si la mastitis es de origen bacteriano. Si la mastitis no es de origen bacteriano, no es necesario el tratamiento con antibióticos. En caso de detectar la presencia de bacterias, Mastatest® relaciona la sensibilidad del organismo afectado a los 6 antibióticos mediante CMIs, de modo que se pueda seleccionar el antibiótico adecuado para el tratamiento. Los resultados se cargan en la nube a través de Lapbox™ y se comunican directamente al veterinario para que pueda elegir el tratamiento adecuado para cada vaca según el patógeno y su perfil de sensibilidad. ¿CUÁL ES LA EFICACIA DE MASTATEST®? Mastatest® tiene unos resultados comparables a las pruebas de cultivo de laboratorio estándar, con unos valores promedio de concentración mínima inhibitoria (CMI) equivalentes a los de los métodos que siguen las pautas globales del Clinical & Laboratory Standards Institute (CLSI)3. Las grandes ventajas de Mastatest® son su sencillez y automatización. Independientemente de dónde se encuentre Lapbox™ (en la granja o en la clínica), los resultados de las pruebas y las recomendaciones de tratamiento se comunican automáticamente a través de la plataforma en un plazo de 24 horas.

MASTATEST® AYUDA A PROPORCIONAR MEJORES PRÁCTICAS EN EL USO DE ANTIBIÓTICOS EN GRANJA En conclusión, Mastatest®, además de ahorrar tiempo y recursos, ayuda a proporcionar mejores prácticas en el uso de antibióticos en granja mediante la aplicación de decisiones de tratamiento y recomendaciones basadas en el tipo de bacteria específico del caso clínico y su sensibilidad a los antibióticos. Al identificar los patógenos y su sensibilidad a los antibióticos, y mantener un registro de los resultados, Mastatest® es un excelente apoyo para implementar medidas de manejo basadas en la evolución de la epidemiología de la granja en un trabajo conjunto entre el veterinario y el ganadero.

CUADRO RESUMEN DE LOS BENEFICIOS DE MASTATEST® • Facilita el tratamiento temprano y adecuado de la mastitis clínica.

La prueba puede diferenciar un amplio número de grupos de patógenos principales causantes de mastitis desde Streptococcus spp. (como S. uberis, S. dysgalactiae u otros como S. agalactiae), Staphylococcus spp. (como Staphylococcus aureus o Estafilococos coagulasa negativos) a coliformes como por ejemplo Escherichia coli u otros Gram negativos como Klebsiella sp. o Serratia sp.

• Ayuda a decidir qué animales necesitan tratamiento y cuáles no en un plazo de 24 horas. • Apoya el proceso de selección de antibióticos para el tratamiento. • Permite el uso racional de antibióticos.

La espera de resultados de 24 h no afecta a la tasa de curación, lo que permite reducir entre un 24 y un 49 % el antibiótico utilizado, sin aumentar la tasa de recaída.

• Permite el control de la sensibilidad y resistencia a los antibióticos de uso común. • Ayuda a mejorar la gestión supervisada de todos los casos de mastitis.

Estudios publicados sobre el uso de Mastatest® concluyen que esperar a iniciar el tratamiento antibiótico hasta 24 horas, mientras se esperan los resultados de Mastatest®, no tiene ningún impacto en la tasa de curación, la producción de leche, el recuento de células somáticas ni en la supervivencia de las vacas en casos de mastitis de leve a moderada. Sin embargo, sí que hay un impacto directo en la reducción de entre el 24 al 49 % en uso de antibióticos1, 2.

Mastatest® es una herramienta de diagnóstico fácil de usar para fortalecer la asociación entre veterinarios y productores lácteos.

Las explotaciones controladas en dichos estudios varían en la puesta en marcha de protocolos de tratamiento y procedimientos microbiológicos y, por ello, es importante contar con capacitación específica y seguimiento continuo para implementar y optimizar el uso de esta herramienta1, 2. Andrew Bates, R. Laven , O. Bork , M. Hay , J. McDowell , B. Saldias. Tratamiento selectivo y diferido de mastitis clínica en siete rebaños lecheros de Nueva Zelanda. Medicina Veterinaria Preventiva 176 (2020) 104915. https://doi.org/10.1016/j . preventmed.2020.104915

Alfonso Lago, SM Godden , R. Bey , PL Ruegg y K. Leslie. Tratamiento selectivo de la mastitis clínica basado en resultados de cultivos en granja. Efectos sobre el uso de antibióticos, tiempo de retención de la leche y resultados

vp042_publirreportaxe_vetoquinol_castelan.indd 133

clínicos y bacteriológicos a corto plazo. J Dairy Sci 94:4441-4456 (2011). https://doi . org /10.3168/jds.2010-4046 Geoff Jones, O. Bork, S. A. Ferguson, A. Bates. Comparison of an on-farm point-of-care diagnostic with conventional culture in analysing bovine mastitis samples. Journal of Dairy Research, Volume 86, Issue 2 (2019): 222 – 225. DOI: https://doi.org/10.1017/S0022029919000177

18/12/2023 11:56:51

C A L I DA D E D O L E I T E

Cada un recolle o que sementa: saúde do ubre do preparto ao posparto Neste cuarto e penúltimo capítulo da serie, sobre a saúde do ubre e o manexo integral do secado, reflexionamos sobre o período de transición. A sementeira e o coidado das vacas por parte do gandeiro neste período permitiralle recoller os froitos ao longo da seguinte lactación. Carlos Carbonell, Laura Elvira Servizo Técnico Ruminantes MSD Animal Health

gandería de leite e a agricultura xeran riqueza mediante unha marabillosa economía circular entre a forraxe e o leite. E na agricultura, coma nas vacas, non se pode recoller se non se atenden a sementeira e o cultivo co coidado necesario.

O período de transición comprende desde as tres semanas preparto ata as tres semanas posparto. Durante esta fase prodúcense cambios nutricionais, físicos, metabólicos e inmunolóxicos nas vacas. Na medida na que o gandeiro facilite a adaptación dos seus animais a estes cambios, mediante distintas estratexias de manexo (ver esquema 1), determinará a incidencia de patoloxías, fertilidade, produción e a supervivencia das súas vacas na seguinte lactación.

No que respecta ao ubre, iníciase a costroxénese, etapa na que se produce o costro. E como explicamos en capítulos anteriores, trátase dunha das fases de máis risco para a entrada de novas infeccións por bacterias ambientais, xa que, ademais, os riscos físicos polo acurtamento e dilatación do canal do teto, as perdas de leite e o edema mamario, súmanse os cambios metabólicos e inmunolóxicos fundamentais para a protección fronte a enfermidades infecciosas. Por outro lado, nas granxas existen diferentes manexos de lotes ou grupos neste curto período de tempo, desde granxas que aloxan todo o período seco nun curral único, ata as que prefiren un grupo de preparto ou as que separan as multíparas das primíparas (esquema 2, páx. seg.). Visto así, a primeira pregunta que nos xorde é: que sistema debemos elixir? Pois a verdade é que calquera dos sistemas pode ser válido sempre que se cumpran os requisitos do esquema 1. A elección dun ou doutro dependerá do tamaño do rabaño, a dispoñibilidade de instalacións ou a posibilidade de elaborar diferentes racións, aínda que, na nosa opinión, a razón máis importante debería ser a practicidade de manexo por parte dos gandeiros. E no caso de dispoñer dun curral preparto ten importancia o momento de cambiar a vaca de curral? Sen ningunha dúbida, debería evitarse o movemento de animais nos últimos

134 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_calidadeLeite_MSD_galego.indd 134

27/12/23 11:23

C A L I DA D E D O L E I T E

AOS RISCOS FÍSICOS POLO ACURTAMENTO E DILATACIÓN DO CANAL DO TETO, AS PERDAS DE LEITE E O EDEMA MAMARIO, SÚMANSE OS CAMBIOS METABÓLICOS E INMUNOLÓXICOS FUNDAMENTAIS PARA A PROTECCIÓN FRONTE A ENFERMIDADES INFECCIOSAS

Esquema 1. Principais estratexias de manexo para o éxito do período de transición

Esquema 2. Opcións de manexo e organización de lotes 45 – 60 días

secas -preparto Lote único ou multíparas e primíparas

Secas

Preparto

PARTO

10 días antes da data prevista do parto, debido aos cambios de comportamento, tanto de descanso coma alimentarios, para adaptarse a unha nova xerarquía social. As vacas que se introducen no grupo reducen o tempo no comedeiro os primeiros días. E aínda que comen máis rápido e máis cantidade de comida por visita ao presebe, diminúen o seu consumo total diario de materia seca. Probablemente, o confort da instalación e a facilidade de acceso ao comedeiro, poidan reducir en parte este impacto debido á competencia. Ademais, as racións de preparto adoitan ser máis enerxéticas e proteicas, debido ao incremento das necesidades asociadas ao maior crecemento fetal e a costroxénese coma ao menor consumo de MS neste período. Por tanto, períodos prolongados no curral preparto poden incrementar a condición corporal e, con iso, o risco de problemas metabólicos. Nun estudo recente, en dúas ganderías relacionouse a duración da estancia no curral de preparto coa produción de leite proxectado a 305 días e as enfermidades posparto. As dúas granxas tiñan unha ración específica de preparto con sales aniónicos. Os resultados indicaron, como se observa na gráfica 1, que a duración máis recomendada estaría entre os 21 e 28 días de estancia, asociándose este intervalo con maior produción na seguinte lactación e menor porcentaxe de mamites e doutras enfermidades posparto, como metrite, cetose ou hipocalcemia. Así mesmo, tamén demostrou a repercusión dos cambios

21 días

de xerarquía, en estancias curtas (de 7 días), e do risco de incremento da condición corporal, en permanencias longas (> 35 días), tanto en produción de leite como en patoloxías. Pero, por que é tan importante o consumo de materia seca (MS) neste período? A vaca en transición experimenta unha caída de consumo fisiolóxico, nas últimas semanas de xestación, especialmente nos últimos 10 días (gráfica 2), e nos primeiros días posparto. A isto súmase o incremento das necesidades do animal, o que provoca o famoso balance enerxético e proteico negativo, e a mobilización de graxa. Numerosos estudos demostran que canto maior é a caída de consumo de materia seca, maior é a incidencia de todo tipo de patoloxías na lactación temperá, entre elas inclúense tamén as relacionadas coa saúde do ubre. Pódese mitigar a baixada de consumo de MS? Pois si, principalmente favorecendo un ambiente co máximo benestar, predicible

para o animal xestante, e de fácil acceso tanto para o preparto como o posparto. Para iso: • Proporcionar unha zona de descanso ampla, seca, profunda e con material de cama abundante, para conseguir períodos de repouso máis prolongados evitando que a vaca perda tempo en tombarse e levantarse moitas veces. • Reducir a densidade de animais respecto ao espazo de cama, do mesmo xeito que de comedeiro e bebedoiro, co obxecto de diminuír os problemas de competencia, especialmente nos animais de menor xerarquía (xovencas ou primíparas). De aí é polo que se recomenda: - Dispor, como mínimo, de 10 metros cadrados de cama por vaca - Maior dispoñibilidade de cubículos versus vacas - Relación ao 80 % de vacas versus cornadizas 12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 135

vp042_calidadeLeite_MSD_galego.indd 135

27/12/23 12:32

10.000 7 días

14 días

21 días

28 días

Días de estancia en el corral preparto Mastitis Lact proyectada 305 días

C A L I DA D E D O L E I T E

Leite a 305 días proxectado

11.110

11.045

11.000

25,0 % 10.917 20,0 %

10.800

10.746

10.754

15,0 %

10.600 10.400

10,0 %

19,7 % 11,2 %

10.200

10,4 %

9,8 %

11,8 %

10.000

5,0 %

Porcentaxe de mamite 30 DEL

Días de estancia en preparto vs. produción de leite e mamite 30 días posparto 11.200

0,0 % 7 días

14 días

21 días

28 días

35 días

Días estancia no curral prerparto Mamite Lact proxectada 305 días

Gráfica 2. Capacidade de consumo de materia seca ao final de xestación (representada sobre porcentaxe de peso vivo) 2 Consumo de MS

Gráfica 1. Asociación en 14.161 vacas multíparas entre días en curral preparto e a Lact 305 días proxectada e mamite os 30 primeiros días posparto

1,8 1,5 1,4 1,2 1

Xovencas Vacas -19 -17 -15 -13 -11 -9 -7 -5 -3 -1 Días previos ao parto

Fonte: Grummer et al., 2004

Fonte: Venjakob et al., 2023

Táboa 1. Clasificación e sistema de puntuación de enchido ruminal PUNTUACIÓN 1

PUNTUACIÓN 2

PUNTUACIÓN 3

PUNTUACIÓN 4

PUNTUACIÓN 5

Depresión leve no flanco esquerdo. Estado normal en vacas en media e pico de produción

Non se observa depresión no flanco. Estado mínimo en vaca seca e frecuente en preparto

Flanco inchado, cheo de fibra. Non se diferencia ben a transición do flanco a costelas. Ideal en vaca seca

Consumo de MS

2 1,8

Flanco esquerdo afundido e con forma 1,5 rectangular. Este animal leva máis de 24 1,4comer horas sen

1,2

Flanco con forma triangular. Frecuente primeira semana posparto. Baixa inxestión de MS

Novillas Vacas 1/2

-19 -17 -15 -13 -11 -9 -7 -5 -3 -1 Días previos al parto Fonte: Adaptado de Zaaijer e Noordhuizen, 2003

• Dimensionar ben o curral tendo en conta a estacionalidade dos partos e os días de permanencia no curral, tal e como se explicou no artigo anterior. • Administrar cantidade de mestura suficiente, nun presebe limpo, con arrimados frecuentes e cunha forraxe de boa calidade para evitar rexeitamentos. Existe algún procedemento para saber se o consumo de MS é adecuado? Pois si, principalmente dispoñemos de dous métodos. O primeiro consiste en monitorizar, xunto co seu nutrólogo, o consumo da ración de secas. Apuntando todos os días os quilos de mestura que descarga o carro, estimando a MS da mestura e as sobras do día seguinte e, finalmente, dividiremos o consumo resultante polo número de animais do curral. Así se obtén o consumo de MS, en quilogramos. Nun curral único, de xovencas ao parto e vacas secas, debería andar preto dos 12-13 quilogramos de MS. O segundo método, máis indirecto, consiste en valorar o enchido ruminal das vacas polo menos dúas horas despois de administrar a mestura. Este

sistema, aínda que é menos exacto que o anterior, é moito máis sinxelo e é un bo indicador do consumo de MS dos animais. O grao de enchido ruminal é reflexo da composición da ración e da cantidade de materia seca inxerida pola vaca. Podemos avalialo observando, desde o lado esquerdo, a fosa ruminal das vacas, seguindo o sistema de puntuación descrito na táboa 11. Un curral de vacas secas, con racións fibrosas e unha alta inxestión, debería ter un enchido ruminal de puntuación 5, de polo menos 9 de cada 10 animais. En cambio, no preparto, ao diminuír o consumo de MS, o obxectivo é que polo menos o 90 % das vacas teñan unha puntuación de 4 ou 5. E preguntaraste, como nun artigo de mamite non se escribiu nada relacionado co ubre, a hixiene ou o muxido? No control da saúde de ubre e a prevención da mamite, coma en todas as enfermidades infecciosas, existe un equilibrio entre a exposición aos patóxenos e os mecanismos de defensa do animal. Por iso, ao longo deste capítulo reflexionamos sobre medidas de ma-

nexo sinxelas encamiñadas a tratar de amortecer a baixada de consumo de MS e o risco de enfermidades metabólicas propias deste período. Estes factores están interrelacionados coa diminución da eficacia do sistema inmune da vaca, e o incremento de problemas de saúde mamaria no período seco e inicio da lactación. A modo de resumo, a clave do exito na implementación destas estratexias de manexo na súa granxa expúxoa un gandeiro recentemente nunha presentación ao afirmar o seguinte: “Sempre tento que o que facemos na miña granxa sexa moi simple, co obxectivo de que, ao ser moi sinxelo, o poidamos converter facilmente nunha rutina”. Este mozo, ese día, ensinoume que o que sabe como sementar nunca teme a colleita. Esperamos velo no último capítulo.

NOTA DOS AUTORES

Bibliografía a disposición de quen o solicite.

136 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_calidadeLeite_MSD_galego.indd 136

27/12/23 11:23

Una nueva barrera en la protección del pezón

SELLADO POR VACACIONES TODAS

LAS VACAS MERECEN UN

SELLADOR

¿Listos para el cambio? Descárgate la ficha formativa de Secado Selectivo

vp042_publi_msd_secado.indd 137

18/12/23 11:44

FERTIBERIA TECH LANZA Y ENSAYA EL NOVEDOSO BIOFERTILIZANTE NEOFORCE® N FIXER

C/ Agustín de Foxá, 27. Planta 10 28036 Madrid

vp042_publirreportaxe_fertiberiaTECH_.indd 138

Los principales beneficios de la aplicación de Neoforce® N Fixer son los siguientes: 1. Fijación de nitrógeno y asimilación de nutrientes Neoforce® N Fixer está compuesto por un consorcio de microorganismos (libres, asociativos y simbióticos) y un conjunto de bioactivos-señal que, al colonizar raíces y hojas, son capaces de transformar el nitrógeno atmosférico en formas de nitrógeno asimilables por los cultivos. Además, ayuda a reducir la pérdida de nitrógeno por lixiviación de manera indirecta, mediante la promoción del crecimiento de las raíces de las plantas y la mejora de su capacidad para absorber y utilizar el nitrógeno disponible en el suelo. 2. Promoción del crecimiento Uno de los efectos de Neoforce® N Fixer es la inducción de la síntesis de ácido indol-acético (fitohormona vegetal de crecimiento). Esta fitohormona es fundamental durante los primeros estados de implantación del cultivo, imprescindible para su desarrollo y crecimiento. Además, mejora el desarrollo radicular, promoviendo el desarrollo de las raíces adventicias. De esta forma, las nuevas plantaciones están mejor preparadas para la absorción de agua y nutrientes.

de Lugo y Asturias en la campaña de 2023 en maíz forrajero, donde se ha comparado con la no aplicación del producto (control). Se observó que aquellas plantas en las que se había aplicado el biofertilizante de Fertiberia TECH mostraban una coloración foliar más verde y menor cantidad de rastrojos (menor cantidad de hojas secas y ausencia de síntomas de carencias). La producción de materia verde se estimó pesando muestras de plantas enteras. En los 3 campos, se obtuvieron aumentos de producción superiores a 4 toneladas/ha, con una media de +6,7 toneladas/ha (+13 %), acompañados de un aumento en el contenido de proteína soluble, cuando se aplicó Neoforce® N Fixer.C M

¿CÓMO SE APLICA NEOFORCE® N FIXER?Y Neoforce® N Fixer puede aplicarse en todo CM tipo de cultivos, ya sea de manera directa MY al suelo o foliarmente. En el cultivo de maíz CY se recomienda la aplicación de 3 l/ha, desde preemergencia hasta posemergencia preCMY coz cuando las plantas de maíz presenten K 3-4 hojas verdaderas.

3. Mitigación de estrés La activación de la enzima ACC-desaminasa bloquea la síntesis de etileno que generan las plantas bajo condiciones de estrés. Este fenómeno genera un efecto positivo sobre la fisiología vegetal de los cultivos, retrasando el envejecimiento de las células vegetales y mejorando la capacidad fotosintética. ENSAYOS DEMOSTRATIVOS EN GALICIA Y ASTURIAS La eficacia de Neoforce® N Fixer fue testada en 3 campos demostrativos en las provincias

Control

Con Neoforce® N Fixer

Aumentos de producción Maíz forrajero Neoforce® N Fixer

t mv/ha

En la actualidad, la biotecnología ha conseguido numerosos avances en el sector agrícola. Fertiberia TECH está siempre a la vanguardia en productos tecnológicos para la agricultura, que complementan las prácticas de fertilización actuales con la finalidad de crear un camino que lleve a optimizar producciones y obtener la mayor rentabilidad de nuestros cultivos, contribuyendo a una mayor sostenibilidad y respeto por el medio ambiente. La novedosa línea de productos Neoforce® con Tecnología Care de Fertiberia TECH centra su desarrollo en soluciones de biofertilización, bioprotección y bioestimulación. La aplicación de Neoforce® N Fixer aumenta la biodisponibilidad, fijación y absorción de nutrientes por parte de la planta. Destinado a cultivos con grandes requerimientos nutricionales y un alto grado de tecnificación, está desarrollado especialmente para la fijación biológica de nitrógeno. Induce la síntesis de sustancias que retrasan el envejecimiento de las células vegetales prolongando la actividad fotosintética y reduciendo las pérdidas nutricionales, lo que aumenta la eficiencia energética. Se trata de un biofertilizante único en el mercado formulado como concentrado soluble (SL) a base de un consorcio de 3 microorganismos fijadores de nitrógeno: Azospirillum brasilense (109 ufc/ml*), Azotobacter vinelandii (109 ufc/ml*) y Rhizobium leguminosarum (109 ufc/ml*) [*unidades formadoras de colonias]. Este potente consorcio de microorganismos, a los que se le incorpora la tecnología Care, actúa en equilibrio tanto en el microbioma de la hoja como en el microbioma del suelo de forma libre, asociativa y simbiótica. Además, la exclusiva composición de Neoforce® N Fixer contiene elicitores moleculares metabólicos (lipoquitooligosacáridos) que actúan como moléculas señal en la comunicación “microorganismo-planta-microorganismo”.

10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0

+17 % +13 %

Promedio (+6,7 t/ha)

+8 %

Lugo Castro Rei. 1

Lugo Castro Rei. 2

Asturias Navia

APP: Fertiberia TECH

18/12/2023 17:36:43

vp042_publirreportaxe_fertiberiaTECH_.indd 139

19/12/2023 13:36:24

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web RAX de recomendación de fertilización con xurros Neste traballo analizamos as aplicacións RAX de recomendación de fertilización anual con xurros para pradeiras, unha ferramenta de apoio para técnicos e gandeiros que axuda a obter consellos de fertilización, tendo en conta que a mellor fonte de nutrientes nas explotacións gandeiras son os xurros reciclados como fertilizantes. M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)-Agacal

INTRODUCIÓN nha pradeira é un cultivo polifito constituído fundamentalmente por gramíneas e leguminosas, que pode ser aproveitado por sega ou pastoreo de forma indistinta. É un pasto sementado para o que se elixen especies pratenses de valor forraxeiro recoñecido, como raigrás italiano, raigrás inglés, raigrás hí-

brido, dactilo, festuca alta, trevo branco, trevo violeta e alfalfa, entre outras (Ferrer et al., 2001). Nas explotacións de vacún de leite de Galicia as especies pratenses máis sementadas son o raigrás inglés, seguido do raigrás híbrido, o trevo branco, o trevo violeta e o raigrás italiano (Botana, 2019). A pradeira está asociada fundamentalmente á produción leiteira e cárnica do sector gandeiro de vacún de Galicia. O seu aproveitamento é en pastoreo, tras a sega en verde na corte ou en ensilado, tras a sega e secado en henificado ou nun aproveitamento mixto de sega e pastoreo. Nas explotacións

de vacún de carne as pradeiras son máis utilizadas en pastoreo. No ano 2020 as pradeiras ocuparon en Galicia unha superficie de 204.332 ha (Xunta de Galicia, 2020). Os cultivos forraxeiros en Galicia (figura 1) incrementáronse dende o ano 2003 ata o ano 2008 ata chegar ás 303.600 ha, debido a un incremento da superficie das pradeiras, pero maiormente da superficie de millo forraxeiro, para posteriormente descender do 2009 ao 2012 ata as 287.732 ha. A partir deste ano a superficie de cultivos forraxeiros mostrou unha certa tendencia a baixar,

140 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialAbonadoPradeiras_CIAM_galego.indd 140

27/12/23 9:47

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Figura 1. Evolución da superficie dos cultivos forraxeiros en Galicia. Anos 2003-2020 350.000 300.000 250.000 Superficie (ha)

AS PRADEIRAS [...] CONSTITÚEN UN GRAN SUMIDOIRO DE CARBONO POR UN MENOR LABOREO DO TERREO, QUE FAVORECE A ESTABILIZACIÓN DA MATERIA ORGÁNICA, UN MAIOR DESENVOLVEMENTO RADICULAR, UNHA MAIOR BIOMASA RESIDUAL E UNHA MENOR EROSIÓN

200.000 150.000 100.000 50.000 0 2002 2004

2006

2008

Pradeira

2010

2012

Millo forraxeiro

2014 2016

2018

2020

2022

Cultivos forraxeiros

Estadística agraria, Consellería de Medio Rural (Xunta de Galicia)

sendo no ano 2020 de 281.942 ha, pois mentres que a superficie de millo se estabilizou a superficie de pradeira tendeu a diminuír lixeiramente cos anos. Por conseguinte, nos últimos 18 anos a porcentaxe de superficie de pradeiras evolucionou do 79 % ao 72 % da superficie total dos cultivos forraxeiros;

en cambio, a superficie de millo forraxeiro incrementouse en detrimento das pradeiras, pasando do 12 % da superficie dos cultivos forraxeiros ao 25 %. BENEFICIOS DAS PRADEIRAS As pradeiras supoñen importantes beneficios medioambientais:

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 141

vp042_especialAbonadoPradeiras_CIAM_galego.indd 141

27/12/23 9:48

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Figura 2. Carbono orgánico do solo (SOC) segundo o tipo de cultivo da parcela nos primeiros 10 cm de solo 160 140

SOC (t ha-1)

120 100 80 60

UN DOS PUNTOS FUNDAMENTAIS DA ESTRATEXIA EUROPEA "DA GRANXA Á MESA" A REDUCIÓN DAS PERDAS DE NUTRIENTES NUN 50 %, SEN DETERIORACIÓN DA FERTILIDADE DO SOLO, O QUE REDUCIRÁ O USO DE FERTILIZANTES EN POLO MENOS UN 20 % DE AQUÍ A 2030

40 20 0

Millo

C. Inverno/Millo

- As pradeiras, en alternancia con millo ou soas, constitúen un gran sumidoiro de carbono (materia orgánica) por un menor laboreo do terreo que favorece a estabilización da materia orgánica, un maior desenvolvemento radicular, unha maior biomasa residual e unha menor erosión, contribuíndo á sostenibilidade ambiental dos sistemas de produción de vacún de Galicia. Nun estudo feito no CIAM nun total de 19 explotacións e 168 parcelas sobre o contido do carbono orgánico do solo nos primeiros 10 cm de solo (figura 2) segundo o tipo de cultivo da parcela: millo, cultivo de inverno/millo, pradeira en rotación con millo cada 3-4 anos ou pradeira, observouse que o solo da pradeira contén máis do dobre de carbono que o solo das parcelas con monocultivo de millo forraxeiro (García et al., 2019). Polo tanto, o descenso de superficie de pradeira a favor do millo que se está observando nos últimos anos en Galicia supón reducións importantes do carbono do solo, coas perdas correspondentes de CO2 cara á atmosfera. - O maior contido en materia orgánica ten outros beneficios engadidos, como son o incremento da fertilidade do solo, cunha subministración de N e P, o que permite reducir os fertilizantes minerais e o incremento da biodiversidade do solo (miñocas, biomasa microbiana…). - As leguminosas das pradeiras diminúen e as emisións subseguintes do gas de efecto invernadoiro óxido nitroso (N2O). - Prevención de incendios forestais. - Mantemento de paisaxes agrarias.

Pradeira/Millo

Pradeira

Tamén hai que considerar que as pradeiras son un alimento que non compite coa alimentación humana, e pode ser utilizado polos ruminantes, que converten unha proteína non comestible de baixa calidade nunha proteína de alta calidade presente no leite e na carne, e da que cada vez hai máis demanda (Flores et al., 2019). E no caso dos sistemas de produción baseados no pastoreo de pradeiras, esta alimentación confire características diferenciais de alto valor ao produto, sexa leite ou carne (Botana, 2019). O USO DO XURRO NA FERTILIZACIÓN E AS APLICACIÓNS RAX ANTE OS NOVOS RETOS DA UNIÓN EUROPEA Dentro do Pacto Verde Europeo a estratexia “Da granxa á mesa” (Comunicación 2020/381 final/CE) persegue un sistema alimentario sostible e acadar os obxectivos climáticos e medioambientais. Un dos puntos fundamentais desta estratexia é a redución das perdas de nutrientes nun 50 %, sen deterioración da fertilidade do solo mediante a aplicación de técnicas precisas de fertilización e de prácticas agrícolas sostibles e o reciclado de produtos orgánicos como fertilizantes renovables, a través do uso de ferramentas e do asesoramento. Preténdese reducir o uso de fertilizantes polo menos un 20 % de aquí a 2030. O Real Decreto 1051/2022 polo que se establecen normas para a nutrición sostible nos solos agrarios pretende axudar a acadar estes obxectivos, sendo o cumprimento desta normativa obrigatoria dentro da condicionalidade da PAC. Entre os seus obxectivos están unha

achega sostible de nutrientes, manter ou incrementar a materia orgánica dos solos agrarios, redución das emisións de gases efecto invernadoiro e outros gases contaminantes (amoníaco) ou preservar e mellorar as condicións das especies que integran a biodiversidade edáfica autóctona. Para a redución das emisións de amoníaco pódense empregar sistemas de banda ou inxección e prohíbese a aplicación do xurro con prato, exceptuando zonas con pendentes superiores ao 10 % nas que, tras a aplicación con prato, é obrigatorio

142 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialAbonadoPradeiras_CIAM_galego.indd 142

27/12/23 9:48

EL ABONADO RENTABLE Y EFICAZ DE CULTIVOS FORRAJEROS MAYOR EFICIENCIA EN EL USO DEL NITRÓGENO

Fertilizantes estabilizados que reducen la nitrificación y aseguran el suministro de N

AHORRO OPERACIONAL Y APLICACIONES FLEXIBLES

Menor número de aplicaciones y menor dependencia del clima

COMPATIBLE CON LA PROTECCIÓN DEL CLIMA Y DEL MEDIO AMBIENTE

Reducción de las pérdidas de nitratos por lavado y de las emisiones de gases de efecto invernadero

EXCELENTE ALMACENAMIENTO Y APLICACIÓN PRECISA

Granulometría homogénea y con ausencia de polvo para garantizar una distribución uniforme de los nutrientes

EuroChem Agro Iberia, S.L. www.eurochemiberia.com

vp042_pub_entec_eurochem.indd 143

18/12/23 11:45

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

NUN ENSAIO FEITO NO CIAM EN PRADEIRAS CON FERTILIZACIÓN MINERAL E CON XURROS DE VACÚN E DE PORCO, OBSERVOUSE UN INCREMENTO DA BIOMASA MICROBIANA NOS TRATAMENTOS FERTILIZADOS CON XURRO

Acceso ás aplicacións RAX na páxina web do CIAM

ou ben incorporalo ou, no caso das pradeiras establecidas, empregar outras medidas de mitigación como poden ser o uso no xurro de inhibidores da ureasa/nitrificación ou a acidificación. Este real decreto obriga a facer un plan de fertilización cun cálculo das necesidades dos nutrientes dos cultivos, e pódense utilizar programas de cálculo recoñecidos oficialmente polas autoridades competentes das comunidades autónomas. As aplicacións RAX de recomendación de fertilización con xurros facilítanlles o labor de recomendación de fertilizantes tanto a técnicos como a gandeiros, axustando estas recomendacións ás necesidades dos cultivos e evitando perdas cara o medio ambiente. As aplicacións RAX adoptan como fonte principal de nutrientes nas explotacións de gando vacún a reciclaxe do xurro. A fertilización debe ter en conta o sistema completo de produción, no que hai entradas de nutrientes a través dos fertilizantes minerais adquiridos no mercado e dos pensos e forraxes comprados fóra da explotación, que se incorporan ao sistema coas aplicacións aos cultivos forraxeiros das dexeccións dos animais en forma de esterco ou xurro (Castro et al., 2012). Un factor moi importante que se debe considerar para mellorar o

aproveitamento do nitróxeno é o uso de técnicas de aplicación do xurro de baixa emisión (incorporación, tubos colgantes ou inxección) para evitar as perdas do nitróxeno amoniacal cara á atmosfera, técnicas que se teñen en conta nas aplicacións RAX, o que permite coñecer a mellora da eficiencia na utilización do nitróxeno que supón a aplicación destas técnicas. O uso de xurro, á parte da achega de nutrientes, proporciónalle materia orgánica ao solo. A devandita materia orgánica achégalles beneficios ás propiedades físicas deste (mellora a estrutura, a permeabilidade, a capacidade do solo para reter auga, a temperatura...), ás propiedades químicas (redución das oscilacións do pH, incremento da capacidade de adsorción e intercambio catiónico…) e ás propiedades biolóxicas (reduce os asolagamentos, favorece a actividade da poboación microbiana aerobia do solo e a súa acción beneficiosa sobre os procesos do solo, exerce un efecto favorable sobre a rizoxénese e nutrición mineral das plantas cultivadas…). Nun ensaio feito no CIAM en pradeiras con fertilización mineral e con xurros de vacún e de porco, observouse un incremento da biomasa microbiana nos tratamentos fertilizados con xurro (Paz-Ferreiro et al., 2008).

AS APLICACIÓNS RAX DE RECOMENDACIÓN DE FERTILIZACIÓN CON XURROS As aplicacións ou programas RAX (Recomendación de Abonado con Xurros) teñen a gran vantaxe de integrar e valorizar os nutrientes producidos nas explotacións gandeiras ao facer unha recomendación de fertilización nos cultivos forraxeiros, tendo como fonte principal de nutrientes a reciclaxe do xurro, recomendación que pode vir complementada se é necesario co uso de fertilizantes minerais sintéticos.

144 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialAbonadoPradeiras_CIAM_galego.indd 144

27/12/23 9:48

vp042_pub_fima.indd 145

18/12/23 13:15

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Datos de entrada da aplicación RAX de fertilización anual de pradeiras

Na actualidade hai cinco aplicacións RAX: - Fertilización do millo forraxeiro - Fertilización de establecemento de pradeiras - Fertilización anual de pradeiras - Fertilización de cultivos forraxeiros de inverno - Fertilización de alfalfa Todas as aplicacións RAX teñen unha estrutura semellante. Neste artigo imos ver con detemento as aplicacións RAX de recomendación de fertilización anual con xurros para pradeiras. Para acceder a calquera das aplicacións hai que meterse na páxina web do CIAM (www.ciam.gal), na parte superior dereita premer sobre “Aplicacións RAX e REN” e entrar nunha aplicación. Unha vez que se entra nela, o primeiro paso é rexistrarse. O rexistro é completamente gratis e só ten como misión coñecer os usuarios conectados e ofrecer un mellor servizo. O nome de usuario e o contrasinal introducidos serven para o acceso a calquera das aplicacións RAX e REN. A APLICACIÓN RAX DE FERTILIZACIÓN ANUAL DE PRADEIRAS Datos de entrada do programa Para realizar unha correcta fertilización da pradeira con xurros hai que coñecer a composición química do xurro, a riqueza en nutrientes do solo, as extraccións de nutrientes da pradeira que dependen da dispoñibilidade dos nutrientes no solo e da produción obtida, o tipo de manexo da pradeira: pastoreo, ensilado cun corte ou ensilado con dous cortes e a presenza de leguminosas que xunto coas técnicas e condicións de aplicación axeitadas

A CARACTERIZACIÓN MEDIANTE ANÁLISE DA COMPOSICIÓN QUÍMIC DO XURRO PARA COÑECER O CONTIDO EN NUTRIENTES PODE FACERSE MEDIANTE UNHA ANÁLISE EN LABORATORIO OU MEDIANTE UNHA ESTIMACIÓN A PARTIR DE MEDIDAS INDIRECTAS (DENSÍMETRO E/OU CONDUTÍMETRO)

melloran a eficiencia na utilización do nitróxeno. Por todo isto, para obter a recomendación de fertilización coa aplicación RAX é necesario introducir os seguintes datos: • Composición química do xurro • Análise do solo • Técnicas e condicións de aplicación do xurro • Presenza de leguminosas na composición da pradeira • Manexo da pradeira e produción de materia seca • Fertilizante mineral complementario á cantidade de xurro aplicada (opcional) Composición química do xurro Os contidos de nutrientes dun xurro poden extrapolarse a partir dos valores medios dun número elevado de mostras, pero é mellor caracterizalo en cada explotación nos momentos da súa aplicación, pois o contido en nutrientes deste presenta variabilidade entre sistemas de alimentación (Báez et al., 2023) e dunhas explotacións a outras (Castro, 2000) e unha variabilidade estacional dentro dunha mesma explotación (Acea et al., 1990). A caracterización mediante análise da composición química para coñecer o contido en nutrientes pode facerse mediante unha análise en laboratorio ou mediante unha estimación a partir de medidas indirectas (densímetro e/ou condutímetro). As medidas indirectas presentan a vantaxe de facer estimacións en tempo real e in situ, sen apenas procesado de mostras, dun xeito rápido, suprimindo o tempo que pasa dende a recollida da mostra para análise en laboratorio ata a entrega do resultado analítico ao gandeiro.

A aplicación permítenos catro opcións (A, B, C e D) para introducir o contido en nutrientes do xurro. A) Considerar un valor medio de nutrientes no xurro A aplicación permite seleccionar un valor medio de contido en nutrientes do xurro de vacún de leite, obtido a partir de 255 mostras de explotacións galegas analizadas nos últimos anos no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo e un valor medio de contido en nutrientes do xurro de porcino de ceba ou xurro de porcino de xestaciónlactación-transición, obtidos a partir de 22 e 12 mostras, respectivamente (táboa 1, páx. seg.). Para un xurro de vacún medio se se aplica 10 m3 de xurro estanse aplicando 33 kg de N, 14 kg de P2O5 e 38 kg de K2O, o que sería equivalente á aplicación duns 225 kg dun fertilizante complexo 14-7-17.

146 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialAbonadoPradeiras_CIAM_galego.indd 146

27/12/23 9:48

vp042_pub_rocalba_galego.indd 147

26/12/23 16:54

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Táboa 1. Contido medio de nutrientes e o valor fertilizante dos xurros % Materia seca % N total (% sobre m.s.)

Xurro vacún leite 7,83 3,72

Xurro porcino ceba 4,83 8,73

Xurro porcino 2,06 12,03

% N amoniacal (% sobre m.s)

1,77

4,78

7,13

% P total (% sobre m.s.) % K total (% sobre m.s.) Densidade (kg/l) kg N /m3 xurro kg N /m3 xurro kg de P2O5/m3 xurro kg de K2O/m3 xurro

1,77 3,58 1,14 3,32 1,58 1,41 3,83

2,31 4,83 1,02 4,30 2,35 2,61 2,86

2,47 6,86 1,008 2,50 1,48 1,17 1,71

B) Introducir a análise do xurro en laboratorio A análise do xurro farase nun laboratorio e solicitarase a realización das seguintes analíticas: pH, % de materia seca, nitróxeno, nitróxeno amoniacal (% sobre materia seca) −caso de que o laboratorio non faga esta análise, o programa estímao seleccionando o tipo de xurro−, fósforo (% sobre materia seca), potasio (% sobre materia seca) e densidade (kg/l). Se non se ten o valor da densidade, o programa suxire empregar para o xurro de vacún o valor medio de 1,14 kg/l, para o xurro de porcino de ceba: 1,02 kg/l e para o xurro de porcino xestación-lactación-transición: 1,008 kg/l. Unha vez que se teñan estes datos, introdúcense os seus valores no programa, na pestana “Análise xurro”. A mostra de xurro para análise química debe tomarse da fosa, remexendo previamente o xurro, ou da cisterna. A cantidade de mostra estará ao redor do litro, o envase será de plástico e non se encherá na súa totalidade. A almacenaxe antes de enviala ao laboratorio será en lugar fresco e durante non máis de tres días. Para ver as necesidades de fertilización cun xurro de vacún de carne só se ten a opción de introducir a análise de laboratorio. C) Estimar a composición do xurro a partir da densidade A densidade do xurro relaciónase coa súa materia seca e coa súa composición química (García et al., 2015). Na pestana “Densidade xurro” seleccionamos o tipo de xurro: vacún ou porcino e introducimos o valor da densidade (kg/l) e a aplicación estima os contidos en nutrientes deste. A toma de mostras será igual que para a análise no laboratorio e despois deposítase o xurro recollido nunha probeta ou nun caldeiro coa suficiente profundidade,

O COÑECER AS NECESIDADES DE ENCALADO É DE MOITA IMPORTANCIA, XA QUE OS FERTILIZANTES NON SERÁN BEN APROVEITADOS POLA PRADEIRA SE NON SE CORRIXE A ACIDEZ DO SOLO

reméxese e introdúcese un densímetro, facendo a lectura aos cinco minutos. D) Estimar a composición do xurro a partir da condutividade e a densidade Unha estimación máis precisa da composición química do xurro de vacún de leite faise a partir da medida da condutividade (mS/cm) e a densidade (kg/l) (García et al., 2015; García et al., 2018), o que mellora notablemente, respecto a ter en consideración só a densidade, a estimación dos contidos de nitróxeno e potasio e lixeiramente a estimación dos contidos de fósforo. Para determinar a condutividade (mS/cm) reméxese previamente o xurro e tómase unha mostra de 100 ml da cisterna ou da fosa, que se introduce nunha probeta de 1.000 ml de capacidade que logo se enche con auga ata os 1.000 ml. Reméxese e cun condutímetro (previamente calibrado) mídese a condutividade eléctrica introducíndoo directamente no xurro diluído. A determinación da densidade faise como o indicado no apartado anterior. Para que o programa estime os contidos de nutrientes do xurro só é necesario na pestana “Condutividade e densidade xurro” elixir o tipo de xurro: vacún ou porcino e introducir os valores da condutividade no xurro diluído 1:10 (mS/ cm) e da densidade (kg/l) e a aplicación estima os contidos de nutrientes deste. Análise do solo Cando se fai unha análise de fertilidade de solo, hai dúas determinacións básicas, que son a de fósforo (P) e a de potasio (K) expresadas en partes por millón (ppm), datos que nos pide o programa. Tendo en conta estas dúas determinacións temos solos ricos, onde o nivel elevado de nutrientes permite economizar fertilizantes; solos pobres onde é necesario facer fertilizacións de corrección para ir incrementando o nivel de nutrientes

ata os dun solo medio e solos de riqueza media, onde non é necesario facer unha fertilización de corrección para elevar as reservas dos solos, pero si unha para achegar as extraccións que realiza a colleita. Un solo cun nivel medio debe alcanzar as 16 ppm de P e as 121 ppm de K. O nivel de riqueza do solo en fósforo e potasio é tido en conta polo programa para incrementar ou reducir as achegas destes nutrientes respecto ás extraccións que realiza a pradeira. Outro parámetro importante da fertilidade dos solos galegos é a porcentaxe de saturación de aluminio, que nos indicará se é necesario ou non encalar. Coñecer as necesidades de encalado é de moita importancia, xa que os fertilizantes non serán ben aproveitados pola pradeira se non se corrixe a acidez do solo. Este labor é fundamental, dada a súa elevada repercusión nos rendementos produtivos e o seu baixo custo.

148 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialAbonadoPradeiras_CIAM_galego.indd 148

27/12/23 9:48

GALICAL, ampla gama de produtos para un mellor rendemento da túa pradeira

EN VÍDEO

Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas.

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)

Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)

Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 %

• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO) Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %

Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: 65 %

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO)

• EMENDA CALCARIA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO) Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 %

Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: 83 %

Estendido regulado por GPS Transporte a calquera punto de España e Portugal

GALICAL SL

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

vp040_publi_galical_galego.indd 161

R/ Gallastegui Unamuno Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo

Teléfono 982 22.14.84 Tfno.: 982 22 14 84 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

25/8/23 12:36

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Táboa 2. Eficiencia de utilización do nitróxeno do xurro, en función das técnicas e condicións de aplicación Técnica de aplicación

Condicións de aplicación Óptimas (*)

Regulares

Malas (**)

0,72

0,64

0,56

Tubos colgantes

0,88

0,80

0,72

Inxector con discos ou reixas

0,93

0,90

0,87

Prato ou abano

O PROGRAMA PERMITE ELIXIR ENTRE OS SEGUINTES TIPOS DE MANEXO: PASTOREO, ENSILADO CUN CORTE OU ENSILADO CON DOUS CORTES

(*) Condicións óptimas: -Elevada humidade relativa do aire: orballo, ao amencer ou ao atardecer -Vento en calma -Baixas temperaturas (**) Condicións malas: -Tempo seco, mediodía -Forte vento -Altas temperaturas

A introdución da porcentaxe de saturación de aluminio (% Al) nas aplicacións permítenos obter a recomendación con calcaria cun 100 % de riqueza, pero recoméndase utilizar a aplicación REN de Recomendación de Encalado que permite coñecer a cantidade dun material encalante concreto necesario para corrixir a acidez do solo (García et al., 2014). Técnicas e condicións de aplicación dos xurros O nitróxeno non se acumula no solo co tempo, polo que o fertilizante nitroxenado debe achegar todas as extraccións que realiza a colleita e tamén as perdas por volatilización do amoníaco (NH3) cara á atmosfera, que poden ser importantes cando se fertiliza con xurros (García et al., 2010). A eficiencia na utilización do nitróxeno dos xurros vai depender da técnica de aplicación. Para mellorar o aproveitamento do nitróxeno do xurro deben empregarse técnicas de aplicación de baixa emisión (tubos colgantes ou inxector con discos ou reixas) para evitar as perdas do nitróxeno amoniacal cara á atmosfera. Nesta volatilización tamén inflúen as condicións ambientais durante a aplicación. A aplicación RAX de fertilización anual de pradeira dá a opción de introducir a técnica e as condicións de aplicación e calcula as perdas de nitróxeno por volatilización corrixíndoas cunha maior achega de fertilizante nitroxenado. A eficiencia pódese calcular de dous xeitos diferentes: o cálculo estándar a partir de táboas ou o cálculo co modelo Alfam2 (Hafner et al., 2019). O cálculo estándar a partir de táboas (táboa 2) faise elixindo o tipo de aplicación: prato ou abano, tubos colgantes ou inxector con discos ou reixas e as condicións de aplicación (óptimas, regulares e malas).

Para calcular a eficiencia na aplicación do nitróxeno co modelo Alfam2, é necesario seleccionar o método de aplicación: prato ou abano, tubos colgantes, tubos colgantes con patíns, inxector con discos ou reixas ou inxector con cultivador −que neste caso non é aplicable para a fertilización anual das pradeiras−, o tipo de xurro: vacún, porcino ou outros. É necesario, ademais, introducir os seguintes valores: materia seca do xurro (%), pH do xurro, así como as condicións ambientais nas 24 h seguintes á aplicación: temperatura mínima do aire (°C), temperatura máxima do aire (°C), velocidade do vento (km/h) e choiva (mm/día).

dixestibilidade, e pola outra, teñen a capacidade para fixar nitróxeno do aire, o que deberá terse en conta na fertilización nitroxenada. O programa calcula o nitróxeno que fixan as leguminosas segundo a porcentaxe presente na pradeira: sen leguminosas (0 %), moi poucas leguminosas (10 %), presenza de leguminosas pero o raigrás domina (20 %), mesma cobertura raigrás e leguminosas (40 %), leguminosas dominan o raigrás (60 %). A porcentaxe presente é introducida na seguinte fórmula (Bossuet et al., 2006):

Presenza de leguminosas na composición da pradeira As pradeiras adoitan ter unha compoñente leguminosa, principalmente trevos, que, por unha banda, supoñen a mellora no valor nutritivo da pradeira polo seu elevado contido en proteína e a súa boa

Deste xeito, o programa, ao calcular o nitróxeno que a pradeira necesita, desconta o nitróxeno fixado polas leguminosas.

Nfixado (kg) = Rendemento (t MS) · % leguminosas · 30 kg N/t MS de leguminosas · 1,3

Unha alta presenza de trevos nas pradeiras reduce o fertilizante nitroxenado aplicado

150 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialAbonadoPradeiras_CIAM_galego.indd 150

27/12/23 9:48

¡La única enmienda líquida a base de carbonato de calcio para mezclar con purín! Calcimag flow es una enmienda cálcica líquida a base de carbonato de calcio en suspensión (flow) para mezclar con los purines. Calcimag flow es la cal con mayor finura de molienda del mercado (60% pasa a través del tamiz de 2 micras y el 98% pasa a través del tamiz de 6 micras), que junto con su origen y su proceso de fabricación le confieren unas características únicas en el mercado. • Encalas y fertilizas en una única aplicación (facilidad de manejo) • Reduce las pérdidas de nitrógeno del purín ( más calidad del purín, menos costes de fertilización). • Reduce la emisión de gases de efecto invernadero, menos contaminación (RD uso sostenible de suelos). • Reduce los olores del purín.

CALCIMAG FLOW ES LA INNOVACIÓN AL SERVICIO DEL GANADERO GRUPO

vp042_anuncio_soaga_calcimag_flow.indd 151

Encale y fertilice en la misma aplicación

Estimula la nitrificación

Reduce los malos olores

Reduce los gases de efecto invernadero

Descargue aquí la presentación completa del producto con todas sus características

Parque empresarial Vilanova I (Vial B - Manzana 4 - Parcela 1) 36614 - Vilanova de Aurosa (Pontevedra) Telf.: 986 51 60 30 Fax: 986 51 60 35 www.gruposoaga.com

18/12/2023 13:53:43

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Manexo da pradeira e produción de materia seca O programa permite elixir entre os seguintes tipos de manexo: pastoreo, ensilado cun corte ou ensilado con dous cortes. A aplicación RAX ten en conta que a cantidade de nitróxeno aplicado inflúe de forma decisiva no equilibrio gramínea-leguminosa (González, 1982), restrinxindo as doses altas de nitróxeno nos aproveitamentos de ensilado para asegurar a presenza de leguminosas. Tamén ten en conta que en sistemas en pastoreo se reducen as doses de fósforo e potasio porque hai un retorno a través dos animais pastantes, que é máis acusado para o potasio (Castro et al., 2012). En función da produción, as extraccións feitas pola pradeira e, por conseguinte, a cantidade de nutrientes que é necesario achegar variarán. A aplicación permite introducir a produción de materia seca esperada (t/ha) nunha parcela, da cal o comportamento produtivo sexa coñecido polo agricultor. Para pastoreo hai que introducir: - Produción esperada de materia seca para o primeiro pastoreo (t/ha). Se non se introduce este valor, o programa toma o valor de 1,8 t/ha. - Produción esperada de materia seca por cada seguinte pastoreo (t/ha). Se non se introduce este valor o programa toma o valor de 1,3 t/ha. - N.º de pastoreos ao ano (sen contar o primeiro). Para ensilado cun corte hai que introducir: - Produción esperada de materia seca (t/ha) para ese corte. Se non se introduce este valor, o programa toma o valor de 7 t/ha. Para ensilado con dous cortes hai que introducir: - Produción esperada de materia seca para o primeiro corte (t/ha). Se non se introduce este valor, o programa toma o valor de 5 t/ha. - Produción esperada de materia seca para o segundo corte (t/ha). Se non se introduce este valor, o programa toma o valor de 4 t/ha. Outros datos A aplicación RAX de fertilización anual de pradeiras permite establecer os metros cúbicos por hectárea de xurro que se van aplicar. Hai tres opcións: • Non cubrir este dato e o programa toma o valor de 30 m3/ha.

• Cubrir o dato previamente á recomendación que vai obterse. • Volver a cubrir o dato a posteriori, para axustar a dose á recomendación obtida. O programa calcula as unidades fertilizantes complementarias ás aplicadas co xurro para cubrir todas as necesidades da pradeira e permite tamén elixir entre diferentes fertilizantes para satisfacer as necesidades pendentes en nitróxeno, fósforo ou potasio. En función do tipo de fertilizante pódese elixir o nutriente que se quere achegar na súa totalidade: N, P2O5 ou K2O e o programa posteriormente indicará se quedan pendentes de satisfacer as necesidades dalgúns deles. Ao igual que no caso do xurro, pódese elixir o fertilizante a posteriori para adaptalo ao equilibrio entre nutrientes obtido na recomendación. Pódese elixir a opción sen fertilizante mineral (0-0-0). Datos de saída do programa Unha vez introducidos os datos indicados anteriormente, a aplicación mostra unha saída de datos, que pode imprimirse ou gardarse: - O valor fertilizante de 1 m3 de xurro, expresado en unidades fertilizantes de nitróxeno (kg de N), de fósforo (kg de P2O5) e de potasio (kg de K2O). - A equivalencia de 10 m3 do xurro en fertilizantes simples. - A recomendación de encalado en t/ha de calcaria cun 100 % de riqueza. Para outras riquezas ou materiais encalantes pode utilizarse a aplicación REN de Recomendación de Encalado. - O momento de aplicación da fertilización e o número de aplicacións: Fertilización pastoreo: á saída do inverno (NPK) + cada 2 pastoreos (N). Fertilización ensilado cun corte: á saída do inverno (NPK). Fertilización ensilado con dous cortes: á saída inverno (NPK)+ tras o primeiro corte (NPK). - As cantidades de xurro necesarias para satisfacer as necesidades de nitróxeno (N), fósforo (P) e potasio (K) en cada momento de aplicación, expresadas como m3 de xurro/ha. O programa recomenda non pasar nunha aplicación de determinado número de m 3/ha de xurro que corresponde a 120 kg de K2O/ha, posto que en pradeiras con leguminosas as doses de potasio superiores a esta cantidade fan que a

O PROGRAMA CALCULA AS UNIDADES FERTILIZANTES COMPLEMENTARIAS ÁS APLICADAS CO XURRO PARA CUBRIR TODAS AS NECESIDADES DA PRADEIRA

concentración do potasio das gramíneas sexa moi alta, o que dá lugar ao que se denomina “consumo de luxo”, sen repercusión no nivel de produción e, como consecuencia, pode haber escaseza de potasio no solo, o que afecta negativamente ao desenvolvemento das leguminosas, que compiten moi mal coa gramínea nunha situación de escaseza de potasio (Castro et al., 2012). - As unidades fertilizantes de nitróxeno (kg/ha de N), de fósforo (kg/ha de P2O5) e de potasio (kg/ha de K2O) que faltarían por achegar á pradeira cando se aplica a dose de xurro que se seleccionou previamente, pero convén modificar a dose en función

152 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialAbonadoPradeiras_CIAM_galego.indd 152

27/12/23 9:49

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

dos resultados do apartado anterior. En pastoreo, a recomendación de fertilización nitroxenada cada 2 pastoreos é con nitrato amónico cálcico do 27 %. - Necesidades que quedarían por satisfacer tras complementar a aplicación do xurro coa aplicación dun determinado fertilizante. Este fertilizante pode seleccionarse ao principio indicando o nutriente que se quere achegar na súa totalidade, pero convén modificalo en función dos resultados do apartado anterior, para que os valores se aproximen a 0. CONCLUSIÓNS • A aplicación RAX de fertilización anual en pradeiras é unha ferramenta de apoio para técnicos e gandeiros que axuda a obter recomendacións de fertilización, considerando que a mellor fonte de nutrientes nas explotacións gandeiras son os xurros reciclados como fertilizantes. As recomendacións poden vir complementadas se é necesario co uso de fertilizantes minerais. Ademais, ten en conta as técnicas e condicións de aplicación do xurro máis axeitadas para minimizar a volatilización do amoníaco e incrementar a eficiencia no uso do nitróxeno. • O valor do reciclado de nutrientes, a través dun aproveitamento do xurro como fertilizante na propia explotación, fai que as explotacións de gando poidan ter un elevado grao de autosuficiencia na fertilización, reducindo os custos de produción polo aforro de fertilizantes minerais (Green Dairy, 2006; Castro et al., 2007; García et al., 2007). • Esta ferramenta contribúe a acadar os obxectivos da estratexia “Da granxa á mesa” e a cumprir co establecido no Real Decreto 1051/2022, ao realizar plans de fertilización mediante o cálculo das necesidades dos nutrientes das pradeiras e das doses de xurro. Isto permite, por unha banda, reducir o uso dos fertilizantes minerais e as perdas de nutrientes e, por outra, manter ou incrementar a materia orgánica do solo e a biodiversidade edáfica autóctona, contribuíndo deste xeito a un sistema alimentario sostible e a acadar os obxectivos climáticos e medioambientais.

• A aplicación vén acompañada dunha guía de utilización, aínda que o seu uso é doado, polo que esperamos que sexa unha boa ferramenta para o incremento e mellora do uso do xurro como fertilizante nas explotacións galegas e para a realización dos plans de fertilización. • A aplicación está en continua revisión e actualmente conta con máis de 1.500 usuarios entre técnicos e gandeiros. AGRADECEMENTOS Á Unión Europea, ao Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA) e á Xunta de Galicia polo financiamento da acción de cooperación AC2021C-07 “Mellora das aplicacións on-line do CIAM de recomendacións de abonado con xurros (RAX)” e dos proxectos FEADER 2012/31 e FEADER 2007/08, que o CIAM desenvolveu en colaboración coa Cooperativa Agraria Provincial da Coruña.

BIBLIOGRAFÍA

Báez, M.D.; Santiago, C.; García, M.I. 2023. Nutrient composition and fibre contents of slurry from different feeding systems in NW Spain. Libro de resúmenes del 18th International RAMIRAN Conference, 163. Cambridge (Reino Unido). Botana A. 2019. Estudio de los sistemas de alimentación en explotaciones de vacuno de Galicia efecto de la composición de la dieta sobre el perfil de ácidos grasos y antioxidantes liposolubles de la leche. Tesis doctoral, 224 pp. Universidad de Santiago de Compostela. España. Bossuet, I.; Chambaur, H.; Le Gall, A.; Raison, C. 2006. Study of the distribution of nitrogen surplus in experimental dairy farms of the Atlantic Area. En: Dairy systems and environment in the Atlantic Area. Taking better account of the regional diversities with the findings of the Green Dairy Project. Proceedings of the final seminar, 67-96. 1314 December. Rennes (Francia). Castro, J. 2000. O manexo do xurro nas explotacións de leite galegas: problemática e planes de manexo do xurro como abono. Curso de residuos agrarios, EGAP. Castro, J.; García, M.I.; Báez, D.; Blázquez, R. 2007. Ahorro de costes de abonado en explotaciones de vacuno de leche. Ganadería, 48, 40-41. Castro, J.; García, M.I..; Piñeiro, J.; Blázquez, R. 2012. Fertilización de prados, pradeiras e forraxes anuais. Afriga, 96: 82-92. Ferrer, C.; San Miguel, A.; Olea, L., 2001. Nomenclátor básico de pastos en España. Pastos, XXXI(1), 7-44. Flores, G.; Botana, A.; Veiga, M.; Pereira, S.; Resch, C. Y Lorenzana, R. 2019. Eficiencia alimentaria en explotaciones de

leche de vaca de Galicia. XII Congreso de la Asociación Española de Economía Agraria: La sostenibilidad agro-territorial desde la Europa Atlántica, 225-228. Lugo. García, M.I.; Báez, D; Castro, J. 2014. Recomendación de encalado nos cultivos forraxeiros. Afriga, 114: 106-114. García, M.I.; Báez, D.; Castro, J.; Gilsanz, C. 2015. A aplicación web RAX de recomendación de abonado con xurro no millo forraxeiro. Utilización de métodos rápidos de análise de xurro. Afriga, 115, 132-140. García, M.I.; Báez, M.D.; García, V.; Castro, J.; Blanco, J.M.; Fernández, M.; Giménez, M.; Presedo. 2018. Estimación in situ del contenido en nutrientes del purín de porcino por métodos rápidos. Actas de la 57ª Reunión Científica de la Sociedad Española de Pastos, 84-92. Teruel. García, M.I.; Báez, M.D.; Santiago, C. 2019. Influencia del tipo de manejo del suelo en la fijación del carbono en las parcelas de explotaciones lecheras gallegas. Libro de actas del VII Remedia Workshop: Los sistemas agroforestales como solución al cambio climático, 21. Lugo. García, M.I.; Castro, J.; Báez, D; Camba , J.; López, J. 2010. Directrices para fertilizar con xurros o millo forraxeiro. Afriga, 85: 66-73. García, M.I.; Castro, J.; Báez, D.; Díaz, J. 2007. Balance y eficiencia en la utilización del nitrógeno, fósforo y potasio en las explotaciones de vacuno de leche en Galicia. Actas de la XLVI Reunión Científica de la Sociedad Española para el Estudio de los Pastos, 429-435. Hafner S.D. et al. 2019. A flexible semiempirical model for estimating ammonia volatilization from field-applied slurry. Atmospheric Environment, 199, 474-484. Green Dairy Project Interreg Atlantic Area III B Nº 100. 2006. Proceedings of the final seminal. Rennes (France), 13-14 december. González, A. 1982. Respuesta de la pradera mixta a la aplicación de nitrógeno. Fijación de nitrógeno. Pastos, XII (1), 107117. Paz-Ferreiro, J; Báez, D.; Castro, J.; García, M.I. 2008. Effect of different amendments in soil microbial biomass in a grassland soil. Luminescence, 23, 257-258. Xunta de Galicia. 2020. Estadística Agraria https://mediorural.xunta.gal/es/recursos/estatisticas/estatistica-agraria/2020.

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 153

vp042_especialAbonadoPradeiras_CIAM_galego.indd 153

27/12/23 9:49

Blue Cycle, el aditivo tecnológico que aumenta el valor fertilizante de nuestro purín y reduce las emisiones nocivas La sostenibilidad de las producciones ganaderas es uno de los principales retos a los que se enfrentan nuestras explotaciones. Los compromisos ambientales (European Green Deal) advierten de la necesidad de mitigar las emisiones de gases de efecto invernadero (GEI) y también de reducir las aportaciones de fertilizantes nitrogenados y fosfóricos de síntesis.

En pruebas llevadas a cabo en aplicaciones directas de Blue Cycle a la fosa de purín, en este caso de porcino, se han acreditado disminuciones del nivel de NH3 en el ambiente del 44 %, con aumentos del valor nitrogenado del purín del 16 % frente a control. Figura 1. Efecto de la De-Odorase® sobre el NH3 atmosférico y las unidades de olor

Aunque no es un GEI, el NH3 es otro de los gases contaminantes generados como consecuencia de la actividad agroganadera sujeto a limitaciones de emisión (Directiva UE/2016/2284). El informe de proyección de emisiones de NH3 realizado por el Ministerio para la Transición Ecológica en marzo de 2019 propone una reducción del 45 % de las emisiones para el sector de vacuno de leche. Para completar el nuevo marco legal señalaremos la entrada en vigor del RD 1051/2022 sobre Nutrición Sostenible de los Suelos Agrarios que obliga a las granjas a establecer planes de abonado en función de los rendimientos forrajeros esperados teniendo en cuenta las analíticas de suelo y del purín. Debemos considerar el purín como el recurso principal y prioritario sobre el que debe gravitar la nutrición de nuestros cultivos. Será clave la gestión, el manejo y la valorización de los purines. El desafío que planteamos con Blue Cycle es aumentar el valor fertilizante de nuestros purines, al tiempo que minimizamos las emisiones nocivas.

Tabla 1. Efecto de la De-Odorase® sobre el olor y la composición del estiércol Aire @ 3 pies Amoníaco sobre el suelo Unidades de olor Análisis pH químico del NH3-N estiércol Valores de fertilizantes de estiércol Condición del purín en la fosa

Total N Corteza Profundidad sólidos Consistencia

Control ppm 51,95 217

De-Odorase® ppm % Reducido 29,1 43,9 181 16,9

7,2 0,63 %

6,9 0,63 %

0,68 %

0,79 %

Ninguno Ninguno 12”sólidos, Sin sólidos en el fondo pesados Muy grueso; alto Muy líquido contenido de sólidos

En cuanto a su valor nitrogenado, el purín contiene dos fuentes repartidas al 50 %: una de origen inorgánica, en forma de NH3 que procede de la fracción líquida, y orgánico en forma de péptidos, aminoácidos o N asociado a lignocelulosa contenidos en la fracción sólida.

Blue Cycle contiene, además, tecnologías que contribuyen a acelerar la descomposición de la fracción sólida del purín, facilitando su biodisponibilidad para los cultivos. La consecuencia más inmediata y visible es el aumento en la fluidificación del purín. Gracias a ello, podemos evitar en gran medida tener que batir en la fosa antes de cargar. También se minimizan las obturaciones en los circuitos de aplicación localizada de las cisternas. Desde el punto de vista agronómico, una pradera tratada con un purín más fluidificado nos va a contribuir a obtener mejores rebrotes. También minimizaremos los riesgos de contaminación clostrídica en los ensilados resultantes.

El NH3 se caracteriza por su alta volatilidad. Es en gran medida responsable de los olores, otro de los impactos que más sensibiliza a la población. El N orgánico se libera más lentamente después de sufrir procesos de mineralización.

MODO DE EMPLEO DE BLUE CYCLE Como hemos anticipado, Blue Cycle es un mix de aditivos tecnológicos para el tratamiento de las deyecciones ganaderas. Se trata de una presentación líquida para diluir en agua.

RAZONES PARA ADITIVAR EL PURÍN CON BLUE CYCLE Con respecto al N del purín, el desafío está en tratar de evitar las pérdidas por volatilización del NH3 que contiene. Cubrir las fosas o aplicar el purín con incorporación al terreno son algunas medidas que contribuyen a mitigar sus pérdidas.

La dosificación se hará atendiendo al volumen de purín generado y al desafío con el que nos encontremos (costra relevante, fuertes olores, etc). En todo caso, se recomienda que se sigan las prescripciones del proveedor.

CARACTERIZACIÓN DEL VALOR NITROGENADO DEL PURÍN Una UGM genera 20 m3 de purín al año con un contenido medio de MS del 12 %, que puede variar si a la fosa llegan aguas pluviales o de limpieza de las instalaciones, o por la adición de material de camas u otros restos vegetales (Castro, 2002).

Un paso más en esta dirección es aditivar nuestro purín con Blue Cycle. Blue Cycle contiene tecnologías que permiten fijar el NH3 y retenerlo en el purín de forma estable. Gracias a ello, disponemos de más N disponible para los cultivos y minimizamos los olores en granja o durante su aplicación al suelo.

vp042_publirreportaxe_delagro_castelan.indd 154

Blue Cycle no necesita activación y se puede preparar la dilución justo antes de la aplicación. La cantidad de agua empleada será la adecuada para garantizar un reparto homogéneo por la zona que se va a tratar. Una vez preparada la dilución, puede aplicarse en los pasillos, emparrillados, canales o directamente a la fosa.

19/12/2023 10:55:52

vp042_publirreportaxe_delagro_castelan.indd 155

19/12/2023 10:55:59

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica Analizamos os principais motivos polos que debemos pensar de maneira pragmática co fin de darlle cumprimento ao novo decreto ambiental (Real Decreto 1051/2021) como algo necesario e beneficioso para o sector, e non coma unha imposición. María Hermida Rock River Laboratory Spain

día de hoxe, se pensamos no xurro, quizais a todos se nos veña á mente o novo decreto ambiental (Real Decreto 1051/2021), que nuns meses entrará en vigor, pero máis aló diso deberiamos pensar noutras razóns prácticas e necesarias, que non sexan por obrigación de darlle cumprimento a unha lexislación que consideramos unha imposición. 1. COÑECER O QUE PRODUCIMOS Nas nosas ganderías, máis aló da produción de leite ou carne, debemos pensar tamén na produción de xurro coma un recurso a maiores para a rendibilidade da nosa granxa. Empezaremos por definir que é o xurro.

Que é o xurro? É a mestura en estado semilíquido das dexeccións gandeiras (ouriños, feces e auga), principalmente de vacún de leite e porcino. A súa composición varía en función da especie, a idade, a nutrición e o tipo de aloxamento, así como a época do ano. O seu principal valor é como fonte de fertilización, xa que é un bo fertilizante para os cultivos, de fácil aplicación e, ademais, un recurso que se xera na propia gandería a un baixo custo. A composición do xurro é rica en nutrientes esenciais para as plantas, como o nitróxeno (en forma mineral, e con dispoñibilidade practicamente inmediata para o cultivo), o fósforo e o potasio e, á vez, nutrientes secundarios, (calcio, magnesio, sodio, xofre) e micronutrientes (ferro, manganeso). Se teoricamente é unha fonte rica en nutrientes para os cultivos, deberiamos ter unha mínima curiosidade en saber

como é de rico ou pobre en nutrientes o xurro que produzo na miña explotación, xa que as condicións de produción dunhas granxas a outras está influenciada por multitude de factores e, polo tanto, pensar en datos medios ou datos xerais non nos achega información veraz do que producimos. Entre estes factores, podemos ter: a) Como xestionamos as augas na nosa explotación, se van todas á fosa ou temos reciclaxe de parte delas. b) A xestión da auga dos bebedoiros. c) Que material se utiliza nas camas. d) Temos as balsas pechadas ou reciben augas de choiva. e) Dimensionamento das balsas etc. Todos estes factores nos levan a ter valores tan distintos como os que se aprecian na táboa 1 (páx. seg.). 2. SACARLLE O MÁXIMO RENDEMENTO COMO FERTILIZANTE Como aproveitar o xurro O principal aproveitamento do xurro é como uso fertilizante. Os xurros conteñen importantes nutrientes que, aplicados ao chan, favorecen o crecemento e rendemento dos cultivos, aínda que o seu contido en nutrientes é heteroxéneo. Polo tanto, cando o xurro é utilizado como fertilizante, é preciso coñecer previamente o seu contido en nutrientes (NPK) para realizar unha correcta fertilización dos cultivos segundo as súas necesidades.

156 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialAbonadoPradeiras_MariaHermida_galego.indd 156

27/12/23 9:50

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

MÁIS ALÓ DA PRODUCIÓN DE LEITE OU CARNE, DEBEMOS PENSAR TAMÉN NA PRODUCIÓN DE XURRO COMA UN RECURSO MÁIS PARA A RENDIBILIDADE DA NOSA GRANXA

Táboa 1. Balsas da mesma explotación e xurro de vacún N total (kg/m3)

P2O5 (kg/m3)

K2O (kg/m3)

Balsa 1

1,94

0,67

1,77

Balsa 2

2,40

0,87

2,17

Balsa 3

3,0

1,14

2,.69

Estes datos só os poderemos coñecer se os analizamos

Para coñecer a cantidade de NPK é necesario facer a analítica dese xurro. A mostraxe é un punto bastante complicado, xa que obter unha mostra representativa é moi importante: a) Mesturar o pozo ou balsa con axuda dun axitador mecánico coa forza e o tempo necesario que permita romper a costra que xeralmente se atopa na superficie para que o material se homoxeneice. b) Cun listón longo que leve suxeito un envase plástico aberto que permita recoller a mostra. Deberá repetirse en varios puntos da balsa.

c) Mesturamos todas as submostras que sacamos, homoxeneizámolas e tomamos entre 500-800 ml no frasco limpo para enviar ao laboratorio. d) Recoméndase non encher este envase e débese deixar un espazo libre de 3-4 cm para evitar que a formación de gas derrame o seu contido. e) A mostra deberá ser identificada claramente, ademais do produtor ou gandería e a data de recollida, xa que estas mostras deben ser analizadas canto antes. Outra forma de recoller unha mostra é cando xa estamos a facer a aplicación en campo, fixando uns recipientes abertos no chan, de maneira que nas diferentes pasadas da aplicación recollan unha cantidade. Este método ten a vantaxe de que a homoxeneización é boa porque no proceso de carga e descarga se realiza a homoxeneización, pero debemos dispoñer onde analizalo o máis rápido posible, porque xa o estamos aplicando.

¡Desexámosvos un feliz 2024!

Avda. de Castelao, 18 TOURO (A Coruña) Telf: 981 517 348 Almacén Arzúa Telf: 981 500 714

Avda. de Lugo, 110 1500 ARZÚA (A Coruña) Telf: 981 508 061

Avda. del Brasil, 65 - baixo 15840 SANTA COMBA (A Coruña) Telf: 981 896 922 - 646 106 767

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 157

vp042_especialAbonadoPradeiras_MariaHermida_galego.indd 157

27/12/23 10:13

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Táboa 2. Datos dunha balsa de xurro de 300 m3 de capacidade analizada en diferentes períodos pH

N total (kg/m3)

P2O5 (kg/m3)

K2O (kg/m3)

*Día 0

6,8

1,81

0,61

1,65

30 días

7,0

2,03

0,87

1,98

60 días

7,2

2,86

1,10

2,45

*Día 0: significa o día en que deixou de recibir material e digamos que queda en maduración Estes datos reflicten a importancia do almacenamento e van depender do produto de orixe

Unha vez tomada a mostra, débese trasladar o máis rapidamente posible ao laboratorio para a súa análise ou, se non, mantela nas condicións óptimas de temperatura (mellor refrixerada) para o posterior envío e análise. Unha vez obtidos os resultados de NPK, xa estamos en condicións de doses de xurro por m3, que estaremos a aplicar ao cultivo, así como o seu valor fertilizante en euros. Este cálculo pódese obter a partir do custo de unidade fertilizante mineral por kg de NPK. O plan de fertilización depende de cada cultivo, da zona e da climatoloxía. Recoméndase axustar a dose de aplicación ás doses que se corresponden coas extraccións do cultivo. Entre as vantaxes do uso de xurros para fertilizar pódense destacar o importante aforro económico respecto da fertilización mineral, a súa achega de materia orgánica ao chan e a mellora da estrutura do chan, pois aumenta a retención de auga. 3. DARLLE CUMPRIMENTO Á LEXISLACIÓN MEDIAMBIENTAL ACTUAL (RD 1051/2021) O presente real decreto ten por obxecto establecer normas básicas para conseguir unha achega sustentable de nutrientes nos chans agrarios. O decreto establece 4 puntos fundamentais; entre eles, os requisitos mínimos do plan de abonado, así como as boas prácticas agrícolas mínimas. Isto levaranos á finalidade de xestionar de maneira sustentable a nutrición dos cultivos, manter ou aumentar a materia orgánica do chan, loitar contra o cambio climático reducindo as emisións de CO2, evitar a contaminación das augas e preservar a biodiversidade ligada aos chans agrarios. Unha das prohibicións que máis pode afectar ás granxas galegas é a aplicación do xurro co sistema de abanico ou prato, pois o seu uso queda restrinxido. Isto vai supoñer un investimento en maquinaria ou unha

nova forma de xestión dos xurros a través de empresas de servizos externos. A incorporación da figura do asesor ou ben o uso de programas informáticos polo titular da explotación para as recomendacións de abonado serán obrigatorios coa entrada en vigor do RD. Para levalo a cabo dunha maneira profesional, e non polo simple feito de cubrir obrigados un caderno, debemos dispoñer das analíticas propias de cada explotación, que, utilizadas dunha maneira racional, proporcionarannos un aforro significativo no consumo de fertilizantes químicos. Ademais, se imos tendo o histórico de nosas propias analíticas de xurro, ano tras ano, seguro que en pouco tempo poderemos actuar en distintos puntos de mellora, por exemplo pode ser a mellora do noso xurro co almacenamento (en dous meses, en tres meses etc.). Este real decreto tamén nos indica o número de analíticas que se deben levar a cabo. Se se xeran máis de 1.000 m3 ao ano, unha analítica anual; se se superan os 10.000 m3 por explotación e ano, é conveniente realizar unha analítica cada 6 meses. CONCLUSIÓNS - A analítica de xurro debería formar parte dunha explotación gandeira

CANDO O XURRO É UTILIZADO COMO FERTILIZANTE, É PRECISO COÑECER PREVIAMENTE O SEU CONTIDO EN NUTRIENTES (NPK) PARA REALIZAR UNHA CORRECTA FERTILIZACIÓN DOS CULTIVOS SEGUNDO AS SÚAS NECESIDADES

sen necesidade de que nos obrigue un real decreto, xa que o xurro é un produto xerado na propia explotación e debemos coñecelo. - O seguimento e a utilización da composición do xurro levarannos a diminuír o custo de fertilizantes químicos. - Analizando e utilizando adecuadamente o xurro producido, estamos a contribuír a unha boa xestión ambiental.

158 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_especialAbonadoPradeiras_MariaHermida_galego.indd 158

27/12/23 9:50

vp040_publi_rock_river_galego.indd 139

22/8/23 10:46

M A N E XO

A FIL-IDF actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor Neste artigo presento o labor realizado pola Organización Mundial para o Leite (FIL-IDF), a cal tomou as rendas do problema e hai pouco menos de dous anos estableceu un comité de expertos para examinalo e recomendar formas de abordalo a nivel mundial. Israel Flamenbaum Cow Cooling Solutions Ltd., Israel

carga de calor no verán é actualmente a maior causa de perdas económicas para a industria láctea mundial, especialmente nas rexións cálidas do mundo. A Organización Mundial para o Leite (FIL-IDF) decidiu que era hora de ocuparse do problema e hai pouco menos de dous anos estableceu un comité de expertos para examinalo e recomendar formas de abordalo a nivel mundial. Despois de que o Consello Lácteo de Israel me recomendase para partici-

par como membro do equipo, atopeime desempeñando un papel central na xestión dese equipo, que inclúe científicos expertos no tema de Nova Zelandia, India, Israel, Italia, Alemaña, Suecia, Dinamarca, Brasil e EE.UU., así como dous estudantes de Irán e Paquistán, que están a realizar investigacións para o comité a través de bolsas da empresa que fabrica ventiladores VES. O equipo de expertos reúnese virtualmente unha vez ao mes e ata a data celebrou 17 reunións. Fíxose unha “repartición de responsabilidades” entre os expertos e cada un contribúe no seu campo de especialización. Algúns ocúpanse do campo da caracterización das condicións cli-

máticas e do empeoramento esperado destas nos vindeiros anos. Outros expertos ocúpanse da caracterización do efecto da carga de calor sobre o rendemento das vacas. Un terceiro grupo recompila todo o coñecemento existente sobre os diversos métodos que existen hoxe no mundo para afrontar a carga de calor, adaptando cada método ás condicións climáticas e sistemas de produción, e o cuarto grupo está formado por dous equipos de economistas, un da organización IFCN con sede en Alemaña e outro da Universidade de Florida en EE.UU, que cuantifican a magnitude dos danos causados pola carga de calor para a economía da industria e o medio ambiente. Tamén calculan o alcance do beneficio económico que se acumulará para a industria a partir da implementación óptima das medidas de mitigación da calor nos distintos países, isto hoxe e nun marco de tempo de 30 e 50 anos. Cremos que presentarlles os beneficios económicos aos produtores de leite, onde queira que estean, contribuirá a animalos a investir na instalación dos equipos necesarios para facer fronte á carga de calor nos establos, e a industria láctea, para axudar a subsidiar os investimentos mencionados. Os organismos gobernamentais interésanse tanto polo aspecto económico coma polo ambiental, en cuxo marco se pode reducir a emisión de gases de efecto invernadoiro á atmosfera. Á data culminouse o traballo de caracterizar as condicións climáticas en diferentes rexións do mundo en termos de días ao ano con condicións de carga de calor, hoxe e o prognóstico para os anos 2050 e 2100. Tamén se realizou a caracterización do alcance das perdas financeiras e danos ao medio ambiente debido á carga de calor. Estes temas foron parte dun simposio, sobre o cal informarei máis adiante.

OBXECTIVOS Os obxectivos do equipo, segundo os define a organización do FIL, son os seguintes: • Presentar a situación global respecto do efecto do estrés por calor sobre o rendemento e o benestar das vacas e búfalas, e o efecto sobre o medio ambiente.

160 | Vaca Pinta n.º 42 | 12.2023

vp042_manexo_simposioFIL_galego..indd 160

27/12/23 9:51

M A N E XO

CREMOS QUE PRESENTARLLES OS BENEFICIOS ECONÓMICOS AOS PRODUTORES DE LEITE [...] CONTRIBUIRÁ A ANIMALOS A INVESTIR NA INSTALACIÓN DOS EQUIPOS NECESARIOS PARA FACER FRONTE Á CARGA DE CALOR NOS ESTABLOS

• Caracterizar as condicións climáticas reais (en termos de tempo por ano por riba do limiar do THI) e estimar os cambios esperados no futuro, baixo diferentes escenarios do IPCC. • Cuantificar as perdas económicas reais e o impacto negativo sobre o medio ambiente, en establos situados en diferentes rexións (segundo a época do ano con THI por riba do limiar). • Cuantificar as perdas económicas futuras esperadas e o impacto negativo sobre o medio ambiente en diferentes rexións e escenarios do IPCC. • Recompilar toda a literatura relevante que trate sobre as medidas de mitigación da calor utilizadas en diferentes climas e o seu efecto na mellora do rendemento das vacas. • Avaliar a rendibilidade de implementar medidas de mitigación da calor, adaptadas a diferentes zonas da explotación e ao sistema de produción. • Levarlles o coñecemento aos produtores de leite do mundo. • Darlles aos produtores instrucións sobre como instalar e operar adecuadamente os seus medios de mitigación da calor. • Darlles aos produtores instrucións sobre como avaliar a eficacia dos medios de mitigación en uso .

SIMPOSIO EN CHICAGO SOBRE O TEMA Como parte do esforzo por chamar a atención do público, a dirección do FILIDF decidiu celebrar un simposio especial sobre o tema, como parte do cume anual da organización celebrada este ano en Chicago, EE.UU. O simposio celebrouse o 18 de outubro e durante aproximadamente dúas horas impartíronse catro conferencias breves (tres delas a cargo de membros do noso comité) e levouse a cabo unha discusión final. A primeira conferencia estivo a cargo do Dr. Andrea Vitali de Italia co título “O risco actual e futuro de estrés por calor para os rabaños de gando leiteiro en diferentes rexións do mundo”. No estudo, as condicións climáticas nas diferentes

rexións do mundo caracterizáronse en termos de días por ano cando existen condicións de carga de calor THI que exceden os valores limiar para o gando leiteiro. Posteriormente, presentou unha previsión do empeoramento da situación, de acordo coas previsións de cambio da organización IPCC, que dependen da capacidade da humanidade para facer fronte á emisión de gases de efecto invernadoiro á atmosfera. Ao final da súa conferencia, o Dr. Vitali sinalou a conexión entre esta capacidade, o quecemento global e o agravamento do problema en termos da industria láctea mundial en escenarios de gran quecemento global, a maior parte da poboación mundial de vacas podería estar en condicións de estrés por calor nun número cada vez maior de días durante o ano. A segunda conferencia estivo a cargo do Dr. Torstem Hemme (Alemaña), fundador e presidente da organización IFCN, con base nese país, quen abordou a cuantificación do dano causado pola carga de calor á industria láctea mundial en termos económicos e ambientais, e a expectativa dun aumento nestes danos produciranse no futuro. Os resultados da investigación presentada polo Dr. Hemme indicaron a magnitude da perda de produción de leite de 50.000 millóns de litros a nivel mundial en 2020, que se espera que aumente a 90.000 millóns de litros en 2050, supoñendo unha cifra moderada no quecemento global. Agárdase que o alcance dos danos financeiros aumente de 13.000 millóns de dólares ao ano en 2020 a 30.000 millóns de dólares en 2050. Ao mesmo tempo, tamén se espera un aumento na liberación de CO2 á atmosfera ata 2050 nunha cantidade de 105 millóns de toneladas cada ano, máis aló da situación actual. A conclusión á que chega o Dr. Hemme ao final da súa conferencia é que a industria láctea mundial debe seguir investindo no desenvolvemento de ferramentas para facer fronte á carga de calor, o que de feito se pode ver no traballo do noso comité. A terceira conferencia estivo a cargo do Dr. Mario Mondaca, da empresa de ventiladores VES, quen se centrou nos medios de que dispoñen os produtores de leite para facer fronte á carga de calor. Entre as medidas mencionadas atópanse brindar sombra, humectación e ventilación forzada. Segundo el, o medio máis eficaz é a combinación de sombra máis unha combinación de humidade e ventilación forzada. Según o Dr. Mondaca, para ventilar a zona de descanso das vacas (sen mollar) requírese unha velo-

cidade do vento de 0,5-1,0 metros por segundo, mentres que no arrefriamento que combina humedecemento e ventilación forzada se require unha velocidade do vento de 2,0-3,0 metros por segundo. Os sitios de arrefriamento que combinan humectación e ventilación forzada son o patio de espera da sala de muxido e a área do presebe. Atopouse que proporcionar sombra máis unha combinación de humectación e ventilación forzada antes e entre muxidos é o tratamento de alivio da calor máis eficaz e rendible. A cuarta conferencia estivo a cargo do Dr. Chanchal Waghela, do Instituto Nacional para o Leite da India (NDDB), quen tratou sobre as características da industria láctea na India (o maior produtor de leite do mundo), e as posibilidades de lidar coa carga de calor nas vacas leiteiras alí (principalmente cruzamentos de gando europeo con gando local) e en búfalas para leite. Da conferencia do Dr. Waghela aprendemos que as condicións de estrés por calor en toda a India causan unha perda de produción de 22 litros por ano en vacas de razas locais (Bos Indicus), 104 litros en vacas de cruzadas e ao redor de 450 litros por ano en vacas de razas europeas. Proporcionar sombra e arrefriamento pode aumentar a produción de leite de vacas cruzadas e búfalas en case un 10 %. Proporcionar sombra e ventilación forzada pode aumentar a rendibilidade en $17 por vaca, proporcionar sombra e humectación aumentará a rendibilidade en $48, e cando se proporciona sombra máis a combinación de humectación e ventilación forzada aumentará a rendibilidade por vaca en $67 por ano. Nos tres casos, espérase que o retorno do investimento sexa inferior a 6 meses. O tema da carga de calor cobrou maior importancia ultimamente debido ao quecemento global, pero, principalmente, ao aumento no rendemento das vacas, o que significa a produción de máis calor metabólica que deben perder ao medio ambiente. De aí que a necesidade de abordar a carga de calor se convertese nun factor de grande importancia en case todas as rexións do mundo, incluso as rexións temperadas que ata hai pouco non afrontaban esta necesidade. Temos a intención de completar o traballo do noso comité e presentarlle un primeiro borrador á organización do FILIDF cara a mediados de 2024.

12.2023 | Vaca Pinta n.º 42 | 161

vp042_manexo_simposioFIL_galego..indd 161

27/12/23 9:51

¡En vídeo!

GANADERÍA ESTANQUEIRO

DeLaval: caminando a la par con el futuro del sector En una época en la que la falta de relevo generacional es la tónica imperante en el sector, Ganadería Estanqueiro se desmarca de esta tendencia, al tener garantizada la continuidad. Visitamos esta granja portomarinense para conocer su experiencia con el ordeño robotizado de DeLaval, sistema por el que optaron luego de que el más joven de la familia decidiese seguir con el negocio familiar. Ganadería Estanqueiro es una granja familiar de la que ya empieza a tomar las riendas la tercera generación. Damián López es el encargado de darle continuidad a este negocio, y sus primeros pasos en este sentido han ido dirigidos hacia la robotización de tareas. Coincidiendo con sus inicios dentro de la explotación, hace dos años que instalaron un robot de ordeño DeLaval VMS™ V300. “Las ventajas destacadas de este robot son el foso y la colocación manual, además del ordeño independiente por cuartos”, señala David González, técnico de Tecnolaval, distribuidor de DeLaval en la zona. La preparación se hace con una quinta pezonera que limpia, estimula, extrae los primeros chorros y seca el pezón. De forma opcional, puede mezclarse con el agua de limpieza un jabón o un desinfectante. Esta preparación es de vital importancia, tanto de cara a la salud de ubre como a la calidad de la leche.

Localización: Narón (Portomarín, Lugo) Propietarios: Alberto López Rodríguez, Milagros Parada Buján y Damián López Parada Vacas en ordeño: 66 Media de producción: 40 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 3,80 % Porcentaje de proteína: 3,40 % Recuento celular: 120.000 cél./ml

cuenta nuestra propia comodidad y las dificultades cada vez mayores para encontrar mano de obra; también queríamos que las vacas estuviesen más tranquilas y cómodas e intentar aumentar la producción”, manifiesta este ganadero. Antes de tomar la decisión, estudiaron con detenimiento las distintas posibilidades, analizando opciones y viendo ejemplos de otras granjas para coger ideas. Finalmente, explican, “decidimos montarlo porque nos convencimos de que era la mejor forma de darle continuidad a la granja”.

Ya eran clientes de DeLaval y, después de comparar modelos, decidieron seguir confiando en esta marca: “Lo que más me gustó del DeLaval VMS™ V300 es la colocación y que las vacas están muy tranquilas en este box”, destaca. “Además, el soporte técnico nos ayudó desde el minuto uno en que arrancamos a ordeñar, y así sigue siendo. En ese sentido estamos muy contentos: ante cualquier contratiempo, los llamamos y, si hace falta, en 20 minutos están aquí para ayudar”.

ROBOTIZACIÓN PARA UNA NUEVA GENERACIÓN “El robot fue cosa mía y al final nos decidimos por él porque nos parecía un método más eficiente de trabajar”, cuenta Damián López. “Antes teníamos una sala tipo espina de pescado de 2x5 y optamos por hacer el cambio teniendo en

vp042_publirreportaxe_DeLaval_castelan.indd 162

18/12/2023 11:49:28

z, z

“Damián nos facilita mucho el trabajo”, responde González. “Si surge algún imprevisto, nos da una llamada y entre los dos intentamos solucionarlo de manera que se reduzcan en la medida de lo posible las apariciones de los técnicos en la granja; eso nos ahorra mucho movimiento”. La adaptación de las vacas fue más sencilla que la de los propietarios: “Ellas lo llevaron mejor que nosotros, sobre todo los primeros días, porque pasamos de no tener nada robotizado a robotizar una parte importante de la granja”, explica. “No obstante, fue cosa de una semana, después ya vimos que todo funcionaba perfectamente y nos acostumbramos más rápido de lo esperado. Fue una transición fácil”. En cuanto a cambios y mejoras, remarcan el aumento en la producción y la repercusión en el bienestar animal: “Las vacas están mucho más tranquilas y en producción hemos aumentado unos 7 u 8 litros”. A esto, se suma la menor carga de trabajo: “Hemos reducido tranquilamente una hora a la mañana y otra a la noche, normalmente nos lleva una hora hacer todo lo relacionado con el ordeño, incluso menos, dependiendo del día. En la granja sigue habiendo trabajo, claro, pero es distinto”, explica Damián López.

La nodriza, los ventiladores y los cepillos rascadores son otros de los extras de la marca con los que cuenta esta ganadería

Cow Cooling

Creando clima adecuado C reando elelclima adecuado para susvacas vacas para sus “Teníamos “Teníamos “Teníamosnuestra nuestra nuestrapropia propia propia refrigerar la granja y promover el confort solución solución soluciónde de deenfriamiento, enfriamiento, enfriamiento,pero pero pero animal. “Antes, en verano solían bajar tuvimos tuvimos problemas problemas con con el el tráfico tráfico de de uno o dos litros por el calor, pero des- vacas, vacas,visitas visitasal alVMS VMSyyysalud saludanimal. animal. vacas, visitas al VMS salud animal. de que tenemos los ventiladores no se Despuésde deinstalar instalarel elsistema sistemade de Después Después de instalar el sistema de nota la diferencia entre estaciones”, afirenfriamiento de vacas DeLaval, las enfriamiento enfriamiento de de vacas vacas DeLaval, DeLaval, las las man los propietarios. visitashan hanvuelto vueltoprácticamente prácticamenteal alnivel nivel visitas han vuelto prácticamente al nivel Por otra parte, destacan la liberación que visitas quetenemos tenemosen eninvierno. invierno.Lo Lomismo mismo que tenemos en invierno. Lo mismo les ha supuesto la instalación de la nodri- que za. “De esta manera, nos aseguramos de ocurre ocurrecon conla laproducción producciónde deleche.” leche.” ocurre con la producción de leche.” que toman la cantidad de leche necesaria José JoséMaría MaríaMiguel, Miguel,ganadero. ganadero. José María Miguel, ganadero. y a la temperatura adecuada. Las terne- Talavera Talaverala laNueva, Nueva,Toledo Toledo Talavera la Nueva, Toledo ras crecen mucho más en menos días, tenemos menos diarreas y, en general, hemos reducido los problemas que surgen la comida de manera regular durante el durante la etapa de recría. Las metemos día y la noche y, además, instalarán una con diez días y, cuando empiezan a maestación de alimentación para el punmar ellas solas, es una tarea de la que nos teo de las vacas en una nueva nave que despreocupamos”, cuentan. tienen previsto construir para las secas. Por el momento, no tienen pensado “Damián da especial importancia a que ampliar el número de robots de ordeño, las vacas lleguen con un buen estado pero sí continuar con la tecnificación de de salud al parto, razón por la que se la granja. A corto plazo, adquirirán un han interesado por este sistema”, expliDeLaval OptiDuo™ con el que arrimar ca González.

MÁS PRODUCTOS CON SELLO DELAVAL Junto con el robot, en Estanqueiro cuentan con dos cepillos, cinco ventiladores y una nodriza CF500 de DeLaval. “Las vacas agradecieron mucho los cepillos, lo vemos porque ahora lo priNUEVAS GENERACIONES QUE SE QUEDAN mero que hacen cuando salen de la EN EL SECTOR época de secado es venir a rascarse”, Cuenta Damián que desde pequeño fue un señala el técnico de Tecnolaval. Así misapasionado de las vacas y, al finalizar sus esinstalaron cinco Simo, suexplotación explotación estaventiladores enun unclima climapara enelel elque quetudios, lastemperaturas temperaturas exceden de 22°C,no nonecesita necesitaque quelalalainvestigación investigación Si Si su su explotación esta esta en en un clima en en que las las temperaturas exceden exceden de 22°C, 22°C, no necesita que investigación ya tenía claro que sede quedaría en el leinforme informesobre sobrelala lacaída caídade deproducción producciónen enlos losdías díasen enlos losque que lasque temperaturas sonaltas. altas.Cuando Cuandolalalatemperatura temperatura lele informe sobre caída de producción en los días en los que las las temperaturas temperaturas son son altas. Cuando temperatura negocio familiar. “Creo la robotización excede de22°C, 22°C,las lasvacas vacascomienzan comienzan asufrir sufrir stress por calor. Estoprovoca provocaque quecoman comanmenos menosyyyproduzcan produzcan excede excede de de 22°C, las vacas comienzan sufrir stress stress por calor. calor. Esto Esto provoca que coman menos produzcan es una muypor buena opción Emplean el DeLaval DelPro™ para consultar regularmen- aa te los atrasosleche, y medias semanales y25% desde elperdidas. DeLaval menos leche, hasta un25% de perdidas. El El stress par calor puede tambien llevar a índices de preñez masbajos bajos menos menos leche, hasta hasta un un 25% de de perdidas. El stress stress par par calor calor puede puede tambien tambien llevar llevar a a índices índices de de preñez preñez mas mas bajos para darles continuidad a las Companion™ tienen con la posibilidad de peso introducir losel datos terneras con menos pesoen en el nacimiento. yyyaaaterneras terneras con menos menos peso en el nacimiento. nacimiento. granjas. Además, para gente a pie de granja, sin necesidad de acudir al ordenador de mi edad, adaptarse a estos sistemas es, por lo general, más sencillo”. “Hemos ido creciendo ya con las nuevas tecnologías, es algo que hemos ido aprendiendo desde pequeños, entonces nos resulta fácil desenvolvernos ante programas de gestión, no es algo a lo que nos cueste enfrentarnos”, secunda el técnico de Tecnolaval. “Actualmente, no es muy común ver a gente joven en este sector, y la verdad es que notamos que, gracias a la robotización, hay más personas valorando la posibilidad de continuar con las granjas”.

Enfriar Enfriar las las vacas vacas es es la la forma forma adecuada adecuada de de aumentar aumentar su su producción producción

.Tel DeLavalEquipos EquiposS.A. S.A. C/ C/Anabel AnabelSegura, Segura,7. 7.28108 28108Alcobendas Alcobendas(Madrid) (Madrid) Tel.91 9144 490 73///63 65 DeLaval DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7. 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 490 44 73 7344 /562 /62 62 63 +34 914 437

www.delaval.es www.delaval.es www.delaval.es

es esuna unamarca marcaregistrada registradade deTetra TetraLaval LavalHoldings Holdings&&Finance FinanceS.A. S.A.yyDeLaval DeLavales esuna unamarca marcacomercial comercialregistrada registradade deDeLaval DeLavalHolding HoldingAB. AB. ElElpropietario propietariose sereserva reservatodos todoslos losderechos derechosde demodificación modificacióndel del diseño diseño diseño

vp042_publirreportaxe_DeLaval_castelan.indd 163

18/12/2023 11:49:53

SPERMINATOR ESPM3605355958

SANCHEZ P x PALMER x APPLICABLE

TIPO

UBRE

TOP 1.000 GMACE (Dec. 2023)

TIPO: +2,73 UBRE: +2,65 PATAS: +2,99

• Pedigree diferente na prestixiosa familia “Rudolph Zip” • Extraordinaria morfoloxía xeral, con ubres e patas excelentes • Altas producións de leite con excelentes calidades • Velocidade de muxido, ubres aptos para robot • Seme sexado dispoñible

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com vp042_contraportada_galego.indd 164

@xeneticafontao 27/12/23 10:21