Vaca Pinta 45. Edición en galego

• ENTREVISTA: MARÍA JOSÉ GÓMEZ, A NOVA CONSELLEIRA DO MEDIO RURAL DA XUNTA DE GALICIA

• A PÉ DE PISTA: CONCURSO DE GANDO FRISÓN MOEXMU

• NA GRANXA: SAT FONTIXÓN (LUGO)

• A SOSTIBILIDADE, TEMA CENTRAL DO XXVI CONGRESO ANEMBE

• ESPECIAIS: MAMITE | ESTRÉS POR CALOR

• Tipo+4.57

• Ubres+2.60

• Patas+1.67

• Leche +1.020

• Somáticas +2.94 • Tipo+4.46

• Ubres+3.31

• Patas+1.82

• Leche +681

NOSLEN

Abuela: Agres

Abuela: Jimtow

NUEVA MARCA EN DURÁN MAQUINARIA

Equipos

para ganadería

Baja demanda de energía

Amplia gama de capacidades hasta 60 m3

Sinfines verticales para bultos compactos

Mezclas menos propensas a fragmentación excesiva

RINO

Carros mezcladores verticales

Pasillos de alimentación limpios

Menos trabajo físico

Mayor consumo de alimento

Producción de leche más eficiente

Esparcidor ancho de dos molinetes

Ejes verticales con placas inferiores con palas

Fragmentado y esparcido uniforme

Ancho de esparcido de hasta 12 metros

BUFFALO

Esparcidores de estiércol

VIPER y LIZARD

Arrimadores de alimento hidráulicos y robotizados

Cuba Samson Modelo TG24

„ Calidad, alto rendimiento y fiabilidad

„ Aplicación eficiente y precisa de purines

„ Mínimo mantenimiento

„ Configuración adaptable a las necesidades del cliente

„ Sistema de carga vía Ejector

„ Alta velocidad de carga (6 m3 de estiércol/min)

„ Sin pérdida de potencia al tiempo de trabajo

„ Bomba centrífuga de descarga de alta potencia (10 m3/min)

„ Paso de rueda con guardabarros

„ Tratamiento Epoxi dentro de la cuba

COMPETENTES

E COMPETITIVOS

Abrimos nova Vaca Pinta, un capítulo no que incidimos especialmente na necesidade de ser competitivos. Pero vaiamos por partes...

No apartado técnico, poñemos o foco na mamite e o estrés por calor, á vez que abordamos tamén novos aspectos sobre saúde e avaliamos índices produtivos, reprodutivos e porcentaxes de eliminación.

Entre os concursos celebrados nas últimas semanas, recollemos os resultados da Moemxu, de Menorca e do rexional catalán, ademais dos datos sobre as poxas de Boimorto, Muimenta e Sarria.

Na sección de actualidade, incluímos a resolución do Premio Syva 2024 e unha crónica sobre o desenvolvemento da última edición do congreso que celebra anualmente a Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe), ademais dunha reportaxe sobre as vantaxes nutricionais de consumir lácteos e outros alimentos de orixe animal que identi ca o nutricionista Antonio Escribano.

Así mesmo, neste número conversamos sobre a evolución do tratamento da BVD e sobre o papel das agrupacións de defensa sanitaria gandeira (ADSG) cos veterinarios Juan Manuel Loste e Gloria Martínez, respectivamente.

Ademais, e xa que co anuncio da composición do novo goberno galego a carteira do Medio Rural cambiou de titular, falamos coa conselleira María José Gómez sobre as súas primeiras impresións no posto. Durante a entrevista, Gómez aludiu a varios retos recorrentes, pero non por iso menos relevantes: a repartición equitativa ao longo da cadea, a formación dos profesionais do sector e a necesidade de sermos máis competitivos.

A continuidade do sector primario pasa por ofrecerlles ás novas xeracións postos de traballo atractivos, xustamente remunerados e ben considerados socialmente. Non podemos permitirnos descoidar a remuda xeracional. Inclinan a balanza ao noso favor proxectos como o de SAT Fontixón, a granxa protagonista desta edición, na que María e Andrea, as dúas llas dos propietarios, se erixen como moi boas representantes do que debería ser o futuro da produción láctea, con profesionais á fronte formados e preparados para competir nun mercado que, cada vez é máis evidente, castiga a quen menos capacidade ten de negociación.

Tamén sobre competitividade fala o consultor Rafael Prieto no artigo de opinión que asina nas seguintes páxinas, no que insta o sector a deixarse de queixumes e a atreverse a facer exame de conciencia co n de progresar.

Non se está a facer mal, pero sabemos que se pode facer mellor e que, como en calquera o cio, aqueles máis competentes serán os que menos di cultades teñan para saír adiante nas situacións máis duras.

Leche: +1701 kg

Tipo: +1,15

Longevidad: +113 Longevidad: +113

Grasa: +0,13%

Patas: +0,25

RCS: +113

Proteína: +0,01%

Ubres: +0,94

Vel. ordeño: +111

WATERMOLEN MARIJKE (VG-87). Abuela de KODAK

Rafael Prieto Rodríguez Consultor

OS ARGUMENTOS DESMÓNTANSE POR SI MESMOS E FORMAN PARTE DUN ESTILO, DUNHA FORMA DE FACER AS COUSAS NO SECTOR LÁCTEO GALEGO DESDE HAI MOITOS ANOS, QUE É DICIR QUE “A CULPA FOI DO CHACHACHÁ”, NO CANTO DE RECOÑECER AS PROPIAS CARENCIAS E PÓRSE EN MARCHA PARA SOLUCIONALAS

O sector lácteo galego e “La culpa fue del chachachá”

Afinais dos 80 lanzou Gabinete Caligari o seu éxito “La culpa fue del chachachá”, e a frase acabou derivando en retrouso popular aplicable cando alguén tenta sacarse de enriba toda culpa de algo que a ollos de todos é a súa responsabilidade. O sector lácteo galego poderíao adoptar coma himno, porque ata o día de hoxe non oín nunca ningún dos seus integrantes asumir responsabilidade ningunha na situación que atravesa.

O último episodio, e o que me levou a escribir esta reflexión, vén recollido en dous artigos de La Voz de Galicia [1], que fan referencia

á importación de queixo de barra desde outros países da Unión Europea (en concreto, Alemaña, Países Baixos e Polonia) e as dificultades que iso supón para os produtores locais, varios dos cales son entrevistados pola articulista. Os argumentos utilizados non poden ser menos convincentes e en varios casos apuntan á propia falta de capacidade do sector para estruturarse de forma competitiva no mundo actual.

Os feitos expostos son que estes industriais queixeiros (de países cuxa produción láctea cuadriplica no caso de Alemaña e dobra no dos Países Baixos á de España) venden aquí o seu queixo de barra a prezos por baixo do que á nosa industria lle custa producilo. A primeira queixa é que “o fan de maneira diferente, non ten a mesma calidade”, e dicímosllo desde España, que é un dos países con menos cultura e consumo de queixo per cápita da UE (posto 25), a produtores dos Países Baixos, Francia ou Alemaña, que, entre outros, lles deron nome ao edam e ao gouda que se mencionan na entrevista. Reclaman selos de calidade ou que se declare a orixe na etiquetaxe, cando existen hai anos selos como “Galicia Calidade” ou “Galega 100%” aos que poden acollerse, iso si, cumprindo as correspondentes normativas.

É queixa habitual dos gandeiros españois que o prezo do leite en España é inferior ao do resto de Europa e tamén é coñecido que o noso

custo de man de obra é inferior ao de Alemaña ou dos Países Baixos, co cal, onde poden estar as claves deste misterio? Pois no que queda, que é a automatización e a innovación que, se falamos dun commodity como é o queixo de barra, son claves para alcanzar o mellor custo, única estratexia válida para un produto indiferenciado que, como os propios entrevistados aducen, se vende na súa maioría a través de marcas de distribuidor e, por tanto, cun enfoque especial no prezo.

Os entrevistados chegan a queixarse de cuestións como que, “ademais, tamén aproveitan o soro para facer produtos de valor engadido”, ou de que “teñen unha maquinaria para facer queixo que se nos escapa. Desintegran o leite para facer leite fresco e manteiga e co que sobra fan queixo. Son produtos tan competitivos que para nós é imposible competir”.

E chegan a lamentarse tamén de que, cando subiu fortemente o leite, estes produtores si conseguiron repercutir rapidamente a subida á distribución, mentres que aquí se conseguiu con dificultade ao cabo de moitos meses e con importantes perdas para moitas queixerías galegas.

Creo que os argumentos se desmontan por si mesmos e forman parte dun estilo, dun xeito de facer as cousas no sector lácteo galego dende hai moitos anos, que é dicir que “a culpa foi do chachachá”, no canto de recoñecer as propias carencias e pórse en marcha para solucionalas. En primeiro lugar, hai que ter unha estratexia gañadora. Os produtores galegos quéixanse de que estes países usan os excedentes de leite para fabricar e vender barato eses queixos, cando Galicia é altamente excedentaria en leite, só que maiormente a vende en cisternas sen elaborar para que se transforme noutras rexións de España. Quéixanse de non poder competir fabricando un queixo indiferenciado como é o de barra, mentres que recoñecen que os que fabrican queixos galegos baixo o amparo das DOP non teñen ese problema (aínda que teñen outros

coma a súa microescala e que o seu produto apenas se vende fóra de Galicia). E quéixanse tamén de que os seus competidores consigan valorizar mellor que eles o leite “mesmo aproveitando o soro”, que aquí se despreza, salvo en contadas empresas.

Ademais de estratexia, fai falta ter unha escala razoable para poder competir, xa que sen ela é imposible acceder aos medios de produción que permiten conseguir eses baixos custos. Dos Países Baixos é Friesland Campina, cooperativa que factura máis de 12.000 millóns de euros anuais e outras, como o danesa Arla Foods ou a francesa Sodial, exceden os 10.000 e os 5.000 millóns de euros anuais, respectivamente.

En España, o maior que temos é CAPSA, que roza os 1.000 millóns. Das queixerías e cooperativas galegas mellor non falemos, porque a súa escala é irrisoria fronte á destes competidores. Co tamaño, ademais do músculo financeiro e produtivo, gáñase poder para negociar mellor a venda dos seus produtos. Por iso, eles si conseguiron repercutir rapidamente as subidas dos prezos do leite e as queixerías galegas non.

[1] ARTIGOS REFERIDOS POLO AUTOR

“Empresas de Centroeuropa se ofrecen a fabricar allí quesos de bajo coste con la marca gallega”, María Cedrón, “Somos Agro”, La Voz de Galicia, 6 de marzo de 2024

https://bit.ly/3y65Olb

“El queso de barra europeo inunda el mercado a precios inasumibles para el gallego”, “Somos Agro”, La Voz de Galicia, 3 de octubre de 2023 https://bit.ly/3Wr1p6F

Pero todo iso require sentar e falar: gandeiros, industria transformadora, comercializadores, centros de investigación, universidade e centros de formación. Require establecer xuntos as bases para crear un ecosistema enfocado ao valor e non ao volume, que é o único que nos preocupou aquí ata o día de hoxe. Iso fixérono os holandeses xa hai moitos anos creando un espazo como Foodvalley (https:// foodvalley.nl/en/), pero aquí segue a ser imposible, porque os actores que conforman a cadea de valor apenas falan entre eles e prefiren seguir sendo “cabezas de rato” e lamentarse mentres segue soando “La culpa fue del chachachá”.

CEPILLOS RASCADORES BOXES

MEJOR RELACIÓN CALIDAD-PRECIO DEL MERCADO

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo)

(Servicio Técnico)

distribución material gandeiro

CUBÍCULOS FLEXIBLES

Gomas y camas para vacas

Limpiezas automáticas

Estabulaciones libres

LAS

MEJORES GANADERÍAS

ELIGEN

NUESTROS PRODUCTOS

MÁS DE LA MITAD DE LAS VACAS GALLEGAS COMEN O DUERMEN EN CORNADIZAS, CUBÍCULOS O CAMAS VENDIDAS POR NOSOTROS

CORNADIZAS

Más de 10.000 cubículos de plástico instalados en España

OFRECIDASGARANTÍASPOR DISMAGÁN QUE SE RESOLVERÁN EN ESPAÑA BAJO LASDELNORMAS PAÍS

GOMAS PARA PASILLOS Y CAMAS

Gomas y Camas para Vacas

Tubular Bovino

Tubular Flexible Limpiezas Automáticas

Ana García-Galán gaña o Premio Syva 2024 coa súa tese sobre o Mycoplasma bovis

O primeiro tribunal internacional na historia do Premio Syva elixiu a tese gañadora da vixésimo sétima edición: Infección por Mycoplasma bovis en rebaños bovinos españoles y evaluación de nuevas estrategias de control, realizada pola doutora Ana García-Galán, da Universidade de Murcia. O acto de entrega do premio tivo lugar o pasado 29 de abril en León.

Este ano, por primeira vez, abríronse as candidaturas do Premio Syva 2024 a nivel internacional; en total, recibíronse 23 teses, das cales 10 procedían de fóra de España. Un tribunal internacional, con expertos de renome, seleccionou os gañadores.

Desta maneira, a doutora Ana García-Galán, da Universidade de Murcia, obtivo o primeiro premio co seu traballo sobre a infección

ANA GARCÍA-GALÁN

Doutora en Veterinaria

pola Universidade de Murcia

Que significa para ti recibir o Premio Syva?

É un orgullo. Despois de tantos anos de traballo, a verdade é que me sinto moi agradecida de que a miña tese fose merecedora do Premio Syva e considero que pode ter unha importante repercusión na miña carreira profesional polo seu prestixio, principalmente en España. Ademais, é bonito o compartilo cos meus directores de tese e coa miña parella, que veu acompañarme.

En que está baseado o traballo?

Pon o foco na importancia que ten o Mycoplasma bovis, principalmente nos rabaños de xatos aquí

por Mycoplasma bovis en rabaños bovinos españois. Ademais, concedéronselles dous accésits á doutora Marina Betancor, da Universidade de Zaragoza, e ao doutor Héctor Puente, da Universidade de León.

A cerimonia de entrega tivo lugar o pasado 29 de abril en León.

A responsable do departamento de I+D Inmuno, Luisa de Arriba, que leva quince anos como secretaria do tribunal que reúne os expertos que

“SÍNTOME MOI AGRADECIDA DE QUE A MIÑA TESE FOSE MERECEDORA DO PREMIO SYVA”

en España, que é de onde proceden a maioría das mostras que se analizaron no traballo. No estudo exponse que o Mycoplasma bovis participa en casos de mamite das explotacións leiteiras, fai unha caracterización molecular das cepas presentes, achega información sobre a susceptibilidade antibiótica das distintas cepas e demostra que as cepas de campo de Mycoplasma bovis poden transmitirse entre elas material xenético, o cal ten grande importancia para o diagnóstico e control da enfermidade. Outra das partes clave do traballo é que se avalían diferentes estratexias de control dunha vía de infección á que non se lle dá moita importancia, pero que si pode tela nalgunhas granxas pechadas, como é a transmisión do axente a través da inseminación artificial.

seleccionan as teses gañadoras, dirixiu o acto de entrega de premios. Así pois, tras recibir os seus respectivos galardóns, os tres gañadores puideron resumir as súas teses. O reitor da Universidade de León, Juan Francisco García, clausurou o acto.

Este premio trátase dun recoñecemento importante tanto para os investigadores como para as universidades e grupos de investigación que os apoian.

Como se produce a transmisión a través dunha inseminación artificial?

A principal vía de transmisión é a través do contacto directo con animais infectados que están excretando o axente, fundamentalmente as secrecións nasais, conxuntivais, tamén durante o proceso do muxido… Porén, naquelas granxas onde non se introducen animais vivos, unha vía de entrada podería ser o seme usado para a inseminación artificial. Hai casos recentes de países, como por exemplo Nova Zelandia, onde non se importan animais vivos dende hai moitos anos e tiveron unha aparición no 2017 de Mycoplasma bovis. Un comité de expertos considerou o seme como unha das posibles vías de entrada do axente no país. Tamén hai traballos recentes en Finlandia que pensaron que en dúas explotacións de granxas leiteiras completamente pechadas, onde se detectaron brotes de mamite por Mycoplasma bovis, o seme usado para a inseminación artificial dos exemplares foi a vía de entrada e a causa do brote en ambos os negocios.

Por ti, los primeros.

Anticipa tu PAC 1 con la ayuda de nuestros especialistas Agro y llévate la suscripción al Cuaderno de Campo Digital 2 .

1. Operación sujeta a previa aprobación por parte del banco. Consulta condiciones en tu oficina o en bancosantander.es

2. Oferta válida hasta el 31/12/2024, una suscripción por cada NIF/CIF y por anticipar un mínimo de 2.500€. Suscripción válida hasta el 31/12/2024. La promoción no incluye retribución en efectivo. Retribución en especie a efectos fiscales y sujeta a ingreso a cuenta según normativa fiscal vigente.

RODILLO COMPACTADOR DE SILO

BATIDOR DE PURÍN ESPECIAL PARA POZOS DE ARENA

EXTENDEDOR DE SILO TAMBOR Ø 80 Y 100. SIEMPRE GALVANIZADOS.

CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL

NIVELADORA AVÍCOLA APTA PARA SERRIN, CASCARILLA, VIRUTA, PALLETS Y CUALQUIER TIPO DE PAJA. PARA ANCLAJE A 3º PUNTO Y PARA PALAS AGRÍCOLAS O TELESCÓPICAS

PRECIOS ESPECIALES PARA PROFESIONALES GRADILLAS

NIVELADORA AGRÍCOLA DE 3 PUNTOS

Nova edición da Xornada de Africor Pontevedra en Finca Mouriscade

O 10 de abril tivo lugar en Finca Mouriscade (Lalín) unha nova edición da Xornada Africor Pontevedra, evento organizado coa colaboración de Vaca Pinta, a Xunta de Galicia, o grupo Soaga e Allfeed, e co patrocinio de Xenética Fontao e a Deputación de Pontevedra.

O primeiro relator foi Héctor Martínez Sanz, xefe de Gandería de Finca Mouriscade, quen presentou a evolución e as novidades do centro. Seguidamente, José Taboada,

veterinario de Allfeed, abordou a adaptación ao novo Plan Sanitario Integral, sobre o que destacou o traballo sen antibióticos e antiparasitarios farmacolóxicos, e M.ª Goreti Dogambide González, bióloga do Departamento de I+D do grupo Soaga, falou sobre as novas normativas para a agricultura en España.

O acto rematou coa clausura, a cargo de Jesús Manteiga Claro, presidente de Africor Pontevedra.

En Vaca.tv

Inauguración da nova fábrica de Nudesa en Silleda

Co obxectivo de dar a coñecer as súas novas instalacións, do 10 ao 13 de abril Nudesa organizou unha serie de xornadas de portas abertas na súa fábrica de pensos en Silleda (Pontevedra).

Concretamente, o xoves 11 as visitas estiveron centradas no sector do vacún e, en canto ás vacas leiteiras, o veterinario da compañía Gonzalo Domingo ofreceu unha charla de benvida sobre o futuro da produción leiteira en Galicia. A continuación, o técnico de Alltech Xan Rodríguez abordou os novos desafíos en canto a nutrición animal e sustentabilidade. Tras as súas intervencións, realizouse unha visita guiada pola fábrica.

Manto Maquinaria SLU

Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com DistribuiDores soLÁ para GaLicia,

En Vaca.tv

Segunda campaña Galicia 2024

SUNDONWNER

CAMBRE

SPERMINATOR

SANCHEZ P x PALMER x APPLICABLE

SUNRISE x COPYRIGHT x BUBBA

CAMUS x CHILTON x SHARPE

GRAXA

Segunda campaña Galicia 2024 Oferta de tour con seme s ado

PEPIN

DOLOMITA x MOOVIN x KING DOC

PREMIO RED

PRECISION x GINGER RED x RUBELS RED

TIFFANY

TIGERMAN x PROXIMO x SOLUTION

SHEIN RED

• Pedigree orixinal en vermello

• Consistente e profunda familia de vacas

• 12 xeracións MB ou EX

• Patas excelentes

• Ubres moi funcionais para muxidura no robot

• A2A2 e BB

PATAS

MARÍA JOSÉ GÓMEZ, CONSELLEIRA DO MEDIO RURAL DA XUNTA DE GALICIA

“Temos que ser conscientes do que custa e do que nos reporta producir un litro de leite”

A mediados de abril, María José Gómez asumiu o cargo de conselleira do Medio Rural da Xunta de Galicia, posto no que sucede a José González. Sobre os seus primeiros pasos nesta nova etapa á fronte da Consellería, así como sobre as necesidades inmediatas do sector lácteo, conversamos con ela nesta entrevista.

rural, traballando desde idades temperás, e animar e apoiar a remuda xeracional.

Cales sinalaría como as necesidades inmediatas da produción láctea galega?

O sector lácteo galego atravesa un momento de estabilidade, pero é necesario seguir traballando para consolidar, tanto a nivel produtivo coma de calidades, a súa situación de liderado nacional e mesmo de referencia en Europa. Así, temos que seguir incidindo en cuestións como a posición dos gandeiros nas negociacións de prezos e volumes, a remuda xeracional ou a base territorial.

Con que perspectivas comeza a súa traxectoria como conselleira? Súmome ao proxecto do presidente Rueda con moita gratitude e ilusión. Por suposto, este é un tren en marcha e, polo tanto, sería ilóxico non recoñecer o traballo que desempeñou o meu antecesor no cargo, o compañeiro José González. Partin-

do de todo o labor xa feito, é necesario agora abrir novas vías de futuro que sigan situando a Galicia como referente no panorama nacional, e incluso internacional, nos diferentes ámbitos. Así mesmo, tamén considero moi importante visibilizar e prestixiar as profesións directamente vinculadas co medio

A mellora permanente do funcionamento da cadea de valor é outro dos retos que temos que afrontar, así como o incremento do valor engadido para os nosos produtos ou o fomento da industrialización na nosa comunidade.

Para iso, temos unha ferramenta fundamental, como é a Estratexia sectorial, que veu dando os seus froitos e que vai continuar contribuíndo a asentar este eido produtivo clave do noso rural.

En Vaca.tv

“É NECESARIO CONTINUAR NA LIÑA DE REFORZAR A POSICIÓN DOS GANDEIROS NA CADEA DE VALOR E SEGUIR MELLORANDO A RELACIÓN ENTRE AS DIFERENTES PARTES”

E cales son os puntos fortes deste sector?

A propia Estratexia identifica os puntos fortes do sector nos diferentes eidos da produción, a industria e a estrutura comercial. Así, no primeiro caso ponse de relevancia o elevado nivel competitivo do sector galego, así como o seu grao de especialización ou a profesionalidade dos nosos gandeiros, entre outras fortalezas. No que atinxe á industria, destaca a seguridade alimentaria que caracteriza o sector, a calidade da materia prima ou a existencia de ata catro denominacións de orixe protexidas de queixo. Por último, no ámbito do mercado, hai que salientar que o leite é un alimento de primeira necesidade e que Europa é un dos principais exportadores de produtos lácteos do mundo.

En todo caso, debemos aproveitar as nosas condicións edafoclimáticas, que lles permiten ás nosas explotacións estar á cabeza a nivel nacional en termos de rendibilidade, como reflicten os informes da Rede Nacional de Granxas Típicas (Rengrati).

Saíndo do eixe da AP-9, cal é o peso, a nivel económico, do lácteo na comunidade para o Goberno galego?

É evidente que o lácteo é o motor do rural galego, xa que xera ingresos no sector gandeiro de máis de 1.500 millóns de euros ao ano. A concentración da produción en certas comarcas impulsa unha maior especialización e dinamismo económico. Esas bisbarras —como o Xallas, Bergantiños, Deza, A Chaira luguesa ou a Meseta Interior de Santiago, entre outras— constitúense como

TRAXECTORIA VITAL LIGADA AO CAMPO

Ao preguntarlle pola súa relación co sector primario galego, di María José Gómez que “o rural é a esencia do que son. Veño dunha pequena gandería que foi crecendo cos anos, como moitas outras. Xa o dixen nalgunha ocasión e reafírmome: nacín, traballei e vivo no rural, e síntome moi orgullosa de todos os valores, coñecementos e aprendizaxes que me trouxo, e me segue traendo, este modo de vida que me transmitiron os meus pais e que agora tanto o meu marido coma min lles estamos tratando de trasladar ás nosas fillas”.

Nada en Pradedo de Baixo (Vilameá, Guntín, Lugo), apunta que, pola súa experiencia persoal, a produción láctea en particular non lle é allea: “Como dicían na miña aldea, ‘crecéronme os dentes entre as vacas’. Coñezo a evolución e a enorme transformación deste sector, as súas potencialidades e, por suposto, as súas necesidades”, remarca, consciente de que “Galicia non é só un referente a nivel nacional, tamén o é en Europa en moitos aspectos e debemos visibilizalo entre todos, pois todas as partes da cadea son importantes: produtores, industria e distribución”.

Sinala Gómez que agora, como conselleira, ten “unha visión máis ampla e global dos diferentes sectores” e neste novo posto agarda “contribuír, desde a colaboración con todos os axentes, a mellorar o futuro do noso lácteo e do medio rural en xeral”.

polos de actividade e xeran sinerxías que abranguen toda a comunidade autónoma.

No Goberno galego, como non pode ser doutro xeito, somos especialmente sensibles e conscientes do que representa esta riqueza e traballamos para consolidar este sector como núcleo central do rural.

Chega a esta Consellería co prazo para os obxectivos da Estratexia de Dinamización do Sector Lácteo próximo a rematar. En que punto estamos?

Falamos de cinco eixes estratéxicos ou ámbitos de actuación, tres deles principais (produción, industria e mercados) e dous transversais (cadea de valor e formación e innovación). Os pasos dados en todos eles son relevantes. Galicia está consolidada como líder en produción en España e como unha das principais rexións europeas na materia. No ámbito industrial, avanzamos con paso firme para acadar o obxectivo de transformar en Galicia o 75 % do leite que producimos e actualmente industrializamos máis do 63 %. Nos mercados, avanzamos con iniciativas como o selo Galega 100 % e estamos finalizando o indicativo para o leite de pastoreo. Na cadea de valor, impulsouse unha ferramenta de grande utilidade, Contaláctea, e en

canto á formación e á innovación, reforzáronse con iniciativas como a creación da Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal), entre moitas outras.

A Política Agrícola Común (PAC) é un tema ineludible. Cal será a posición do Medio Rural neste ámbito para garantir o beneficio dos gandeiros e agricultores galegos?

A posición de Galicia neste tema é clara e nunca variou. Continuaremos defendendo os intereses dos nosos agricultores e gandeiros con lealdade institucional cara ao Goberno de España —interlocutor con Bruxelas—, pero con firmeza. Seguimos avogando por unha maior flexibilidade na aplicación das políticas europeas, especialmente do Plan Estratéxico da PAC (PEPAC) e a súa adaptación á realidade do territorio galego en particular.

De feito, vemos como varias demandas enviadas desde o Goberno galego ao Ministerio tras as mobilizacións do sector produtor foron tidas en conta e finalmente trasladadas a Bruxelas. Alí foron ben acollidas e agora temos a confirmación de que se incorporarán nas próximas modificacións dos regulamentos da PAC, algo que nos alegra y demostra que o que se pide desde Galicia debe ser tido en conta.

Polo tanto, solicitamos unha maior claridade e concreción na adopción de medidas por parte do Ministerio, que debe traballar para garantir seguridade xurídica aos solicitantes da PAC. Aínda que consideramos que se están dando pasos na boa dirección, continuamos reclamando maior ambición e concreción na adopción de medidas, por exemplo en cuestións claves como os ecorréximes, que cómpre adaptar á nosa realidade.

Así mesmo, demandamos maior definición no reforzo da aplicación da Lei da cadea alimentaria ou do sistema de seguros agrarios, e tamén propostas concretas para a gandería en extensivo ou para fomentar a remuda xeracional no agro.

A ordenación do territorio segue sendo un dos temas pendentes para a nosa comunidade. Que medidas se propoñen dende a Consellería? Considero que, tanto coas concentracións parcelarias como cos instrumentos da Lei de recuperación de terras agrarias de Galicia, avanzamos moito neste ámbito. Falamos da mobilización de arredor de 35.000 hectáreas nos últimos anos e seguiremos traballando para recuperar máis terra, co fin de mellorar a base territorial das nosas explotacións, pero tamén de estruturar o rural, en sentido amplo. Un dos propósitos que nos marcamos para os próximos anos é o de axilizar os prazos para que as concentracións parcelarias sexan unha realidade o antes posible.

Falamos dun período de estabilidade, pero os gandeiros galegos seguen a ser os peor retribuídos do país pola venda de leite (levan desde agosto por baixo dos 0,5 €/litro). Que falta por facer para cambiar esta tendencia?

É necesario seguir reforzando a posición dos gandeiros na cadea de valor e seguir mellorando a relación entre as diferentes partes, así como a transparencia xeral do sector. Nós levamos tempo poñendo en valor o enfoque empresarial na xestión das explotacións, centrándonos nas marxes de beneficio.

Neste sentido, Contaláctea é un instrumento que está tendo moi boa

“AÍNDA QUE CONSIDERAMOS QUE SE ESTÁN DANDO PASOS NA DIRECCIÓN CORRECTA, RECLAMAMOS MAIOR AMBICIÓN E CONCRECIÓN NA ADOPCIÓN DE MEDIDAS, POR EXEMPLO, EN CUESTIÓNS CLAVE COMO OS ECORRÉXIMES, QUE DEBEN ADAPTARSE Á NOSA REALIDADE”

acollida e que representa un salto cualitativo importante, unha ferramenta posta ao servizo dos gandeiros con esa finalidade de mellorar a competitividade das explotacións. Ademais, estamos impulsando diferentes accións formativas, como o curso Gandeiros 20-30, que inciden nese enfoque empresarial polo que apostamos.

Por outra banda, tamén é importante salientar que o Fogga publica mensualmente os prezos do leite por tramos de produción, o que redunda nunha maior transparencia do sector.

Fai falta incidir máis na repartición equitativa ao longo da cadea de valor?

Evidentemente. Nunca se debe vender o leite por baixo xa non dos custos de produción, senón da marxe de beneficio. Os gandeiros teñen que sacar unha rendibilidade do seu negocio, se non, non hai futuro. Debemos poñer en valor o que aquí se fai (a sustentabilidade do noso medio rural, o esforzo dos nosos gandeiros, a promoción de moitos postos de traballo na industria e na distribución...) e temos que ser conscientes do que custa e do que nos reporta producir un litro de leite.

Ten capacidade o noso sector transformador para estruturarse de xeito máis competitivo no mundo actual?

Como se sabe, a nosa produción leiteira non para de medrar —precisamente este último mes de marzo, o último do que temos datos consolidados, volveuse bater o récord de produción—, o que dá idea da competitividade do sector. Penso que non debemos descoidar este aspecto, sempre apoiándonos na calidade como gran referente. E falar de calidade é tamén falar de valor engadido. Indubidablemente, é preciso afondar no valor engadido das nosas producións e niso seguiremos traballando da man do sector.

Polo demais, aprecio un compromiso cada vez máis firme do sector transformador por mellorar a súa competitividade e penso que a filosofía da creación de valor está callando en todos os elos da cadea. Temos bos exemplos de implantación no noso territorio de industrias transformadoras punteiras, con plantas de última xeración que producen produtos moi específicos e de alto valor. Desde a Consellería continuaremos traballando para que a repartición dese

“A PERCEPCIÓN DOS CONSUMIDORES É QUE O GALEGO É UN LEITE DE GARANTÍAS, TANTO CUALITATIVAS COMO SANITARIAS “

valor engadido sexa compartido por todas as partes da cadea.

Existen desde hai anos selos como “Galicia Calidade” ou “Galega 100%” (ou, a nivel estatal, a marca “Origen España”) para a valorización dos nosos produtos. Estanse empregando axeitadamente?

Estamos moi satisfeitos co éxito acadado con Galega 100% e traballamos, como comentei anteriormente, noutros selos de calidade, como son o do leite de pastoreo. A nivel nacional, débese impulsar tamén esa referencia á orixe dos nosos produtos lácteos como elemento diferenciador e de valor nos mercados. Niso estamos, en coordinación co Goberno e coa Federación Nacional de Industrias Lácteas (Fenil).

Ante a proliferación de campañas a favor das bebidas vexetais, o sector leiteiro cada vez ten maior necesidade de chegar ao consumidor de maneira efectiva. Como están a promover a calidade e seguridade dos lácteos galegos?

No ámbito da promoción do noso leite, a calidade é unha referencia fundamental. Tamén, por suposto, a orixe, así como a seguridade alimentaria e o benestar animal. Son factores que temos que seguir poñendo en valor e visibilizando entre a sociedade, como se fixo recentemente coa campaña de fomento do consumo de queixos galegos con denominación de orixe. Considero que neste aspecto existe unha coincidencia xeral nos diferentes axentes do sector e nós somos especialmente sensibles á hora de poñer toda esa riqueza en valor.

Penso que a percepción xeral dos consumidores é que o leite galego é un leite de garantías, tanto cualitativas como sanitarias, como realmente é.

Está claro que a formación será unha clave de estabilidade e progreso para este sector, como para calquera outro. Como continuará dando apoio a Consellería neste sentido?

Como mencionei antes, a formación e a innovación son dous eixes clave para o futuro do sector. Nós apostamos por unha formación cun enfoque empresarial, que seguiremos impulsando con cursos específicos para os gandeiros, e tamén potenciando a nosa rede de centros de formación e experimentación agroforestal. A existencia dunha axencia, como a da calidade alimentaria, que coordina toda esta materia, é unha demostración da nosa aposta polo I+D+i como panca de cualificación, profesionalización e desenvolvemento do noso sector lácteo.

A remuda xeracional, tanto de gandeiros coma de veterinarios e demais técnicos, é un aspecto crítico para o medio rural en xeral. Como se propoñen facer fronte a isto? Temos unha ferramenta moi potente para impulsar a remuda xeracional, que xa está a dar os seus froitos. Refírome á liña de axudas para a incorporación de persoas mozas, que permitiu a entrada no sector de preto de 5.000 persoas. Por suposto, na renovación de técnicos e profesionais no sector tamén desempeñan un papel fundamental os centros de formación e experimentación agroforestal. Así mesmo, necesitamos estabilidade. Se os nosos mozos ven o sector como algo estable, decidirán apostar por quedar aquí, por continuar coas ganderías nas que naceron e se criaron ou, por que non, aínda sen ter relación previa co sector, interesaranse polo ámbito da produción ou valorarán compaxinar a gandería cos seus estudos ou con outras profesións. Para potenciar todo isto, a formación é un alicerce fundamental.

No referente aos veterinarios, consideramos que é un colectivo clave para o futuro do sector. Por iso, unha

das miñas primeiras accións como conselleira foi reunirme con eles e coñecer as súas necesidades e inquietudes. Hai temas de actualidade, como o veterinario de explotación ou o uso responsable e racional dos antibióticos, que é necesario explicarlle a este sector con máis detalle.

Cales sinalaría como os retos máis urxentes tanto para o sector como para a súa Consellería?

En termos xerais, eu falaría do reto de asegurar o futuro do noso rural desde un triplo enfoque, procurando a súa sustentabilidade económica, ambiental e social. Temos que ser capaces de harmonizar o necesario crecemento do sector primario cos desafíos que presenta o clima, pero con sentidiño. Estratexias como as de “Da Granxa á Mesa” ou o Pacto Verde Europeo teñen que ser un referente, desde logo, pero sen esquecer que os nosos agricultores, gandeiros e silvicultores son os principais custodios do territorio e é necesario asegurar o seu futuro ofrecendo garantías, seguridade e certezas.

LIMPIEZAYSECADODEPEZONES

Conlapistolaconseguirásunalimpiezaprecisa,unaeficaz estimulaciónyreduciráslostiemposdeordeño.

SALA DE ESEPRA SALADEESEPRA

VENTILADORES HELICOPTERO DE

ALTO RENDIMIENTO ALTORENDIMIENTO

MUY BAJO CONSUMO

ARRANQUE AUTOMÁTICO MEDIANTE SONDA THI

CAPACIDAD PARA CUBRIR AMPLIAS ZONAS

Varios tamaños disponibles Variostamañosdisponibles

COLCHONESPARACAMAS

SUELOSDEGOMAPARA ZONASCONPARRILLAS

ESTABLO LIBRE CON DOBLE FILA DE CAMAS ESTABLOLIBRECON DOBLEFILADECAMAS

CUBICULOS FLEXIBLES

BARRERAS Y CORNADIZAS

JUAN MANUEL LOSTE, VETERINARIO DE ALBAIKIDE

“A percepción dos clínicos e dos gandeiros respecto ao BVD mellorou, témolo moi presente no noso traballo”

O veterinario Juan Manuel Loste centrou o seu relatorio na última edición da Xornada Técnica Africor Lugo-Vaca Pinta no virus da diarrea vírica bovina (BVD), a patoloxía vírica de vacún máis estendida a nivel mundial. Sobre a evolución do seu control, os pasos pendentes para acadar a súa erradicación e o impacto global que ten para unha granxa afectada fala nas liñas que seguen.

En que cifras nos movemos en España en canto a volume de casos de BVD?

Vendo os estudos que houbo nestes últimos anos, e tendo en conta cando noutros países estiveron elaborando programas de erradicación, si que se viu que é o virus máis persisten-

te, tanto en explotacións de vacas de carne como de vacas de leite, e tanto en canto ao número de rabaños positivos (que en moitas zonas chega a ser practicamente o 100 %) como no que respecta ao número de animais afectados dentro deses rabaños. De feito, é unha enfermidade para a que

se leva anos vacinando, que se tenta controlar unicamente con vacinas, e a persistencia non baixou, excepto en zonas como Galicia, onde hai programas instaurados de control e erradicación.

Os cadros clínicos desta enfermidade son diversos. Que problemas concretos se poden observar? Depende un pouco, non sei se da explotación –de en que lotes están a circular os PI [animais permanentemente infectados]– ou das cepas de virus, pero hai granxas nas que principalmente o que vemos son problemas reprodutivos e outras, sobre todo en ganderías máis grandes, onde é máis difícil que os PI cheguen aos lotes de produción porque a maioría deles morren antes. Aí vemos sobre todo problemas en primeiras idades, hai moita mortalidade nesta etapa, e unha fertilidade moi baixa nas xovencas.

En Vaca.tv

Mellorouse na rapidez de diagnóstico da enfermidade nos últimos anos?

Creo que si, pero máis que falar de rapidez, eu diría que mellorou a percepción dos clínicos e dos gandeiros respecto da BVD, é unha enfermidade que temos moi presente no noso traballo do día a día. Tamén é verdade que os laboratorios nos dan cada vez máis ferramentas. Por iso creo que o que mellorou é, sobre todo, a eficacia. Digamos que os resultados que estamos a obter concordan cada vez máis co que estamos a ver no campo.

Que pautas se deben seguir nas granxas tanto para o seu control como para a súa erradicación?

O máis importante, e unha das cousas nas que temos máis que mellorar nas explotacións de vacas, é a bioseguridade. O primeiro que temos que tentar é que a enfermidade non entre na nosa granxa, e nese sentido quédanos moito camiño por percorrer. Logo, unha vez que temos a enfermidade xa dentro, pois hai que instaurar un bo programa de vacinación (agora estamos a obter resultados moi bos coas novas vacinas vivas) e o ideal sería complementalo cunha procura de PI e eliminación ao nacemento.

Cales son os factores esenciais para previr a aparición da BVD?

A clave para previr está na entrada de animais. A BVD é unha enfermidade que chega a catro patas, pola compra de novos exemplares, excepto en granxas cuxos rabaños saen a pastos comunais ou que teñen zonas de moita densidade. Neses casos, á parte de testar os animais que se compran, deben estar vacinados aqueles que estean nesas situacións.

Cal é o impacto sanitario e económico nas ganderías afectadas? Hai moitos estudos sobre o impacto económico e é algo que depende de factores como o número de PI, a densidade de animais, as pautas de control que poñamos... Todos os países, cando levan a cabo un programa de erradicación (e imaxínome que en Galicia sería o mesmo), fan unha valoración económica. Por exemplo, en

“A CLAVE PARA PREVIR ESTÁ NA ENTRADA DE ANIMAIS. A BVD É UNHA ENFERMIDADE QUE CHEGA A CATRO PATAS, POLA COMPRA DE NOVOS EXEMPLARES”

Escocia, nas análises que se fixeron previas á erradicación do BVD, máis ou menos calculaban o impacto en 60 euros por vaca de carne presente en granxas con PI e estimábase que cada PI dentro da explotación provocaba unha perda económica duns 1.000 euros.

Que secuelas pode xerar a entrada do virus nunha granxa?

As secuelas que haxa dependerán principalmente de como afecte o virus ao sistema reprodutivo dos animais enfermos. Ademais, hainas de todo tipo. Por unha banda, están as económicas e, pola outra, no que se refire á saúde do gandeiro, tamén hai que ter en conta as psicolóxicas, tanto cando ten o BVD como cando se lle expón facer un programa de erradicación. Nese momento, un negocio que teña, por exemplo, 100 vacas, se cadra necesita sacrificar 15 ou 20 xovencas ou xatas PI, que aparentemente están sas. Iso ten un custo psicolóxico.

En que momento nos atopamos agora mesmo en canto ao estudo desta afección?

Eu creo que nos queda moito por facer, a pesar de todo o que avanzou a investigación respecto desta enfermidade nos últimos 15 anos. Hai moitos países con programas de erradicación, principalmente en Europa, e o que se vai vendo conforme nos imos achegando á eliminación, é que máis problemas novos aparecen. Isto tamén pasou, por exemplo, coa tuberculose: é moi fácil baixar dun 10 % a un 0,5 %, pero é moi difícil terminar con ese 0,5 %. Ocorreu nalgúns países nórdicos, onde a teñen practicamente erradicada, pero de cando en vez aparecen rabaños positivos debido, se supón, a algún problema de transmisión, de diagnóstico, de vectores... En calquera caso, ese sería o paso pendente para chegar á súa erradicación.

Loste durante a súa intervención na Xornada Técnica Africor Lugo-Vaca Pinta 2024

Xornada de portas abertas de Lely

Evolución positiva en Abrita cos robots de muxido e o tráfico

libre

A firma holandesa Lely organizou unha xornada de portas abertas a mediados de abril na granxa Abrita, situada en Portomarín (Lugo), para amosar as prestacións do Lely Astronaut A5; nesta explotación dispoñen de catro desde hai xa case tres anos, con resultados satisfactorios.

A familia de Abrita abriu as portas da súa gandería a todo o que estivese interesado en coñecer o funcionamento do Astronaut A5 nun evento levado a cabo por Lely. Manuel Rodríguez, un dos socios, opúñase totalmente aos robots no pasado, “pero ao final acabei con catro de Lely nesta granxa”, —confesou—, “deime de conta das necesidades que había no negocio, os meus pais ían chegando a certa idade e vin que era o que debía facer: cambiar de sala a robots”.

Actualmente moxen uns 230 animais e conseguen ao redor de 10.000 litros diarios. Cabe destacar o aumento da media de produción nos últimos anos, xa que, pouco despois de instalar os robots, obtiñan unha media de 38 litros/vaca/día, un dato que irá incrementándose ata chegar á cifra actual de 42 litros/vaca/día.

NOVAS INSTALACIÓNS, NOVO

TIPO DE MUXIDO

Hai tres anos, en outubro de 2021, inauguraron unha nova nave, momento no que deron o paso para robotizar a súa

explotación. Rodríguez explicou que desde entón e ata agora o modo de levar a cabo as tarefas cambiou moito, sobre todo con respecto ao volume de traballo físico. “Son animais e hai que estar con eles, pero é certo que antes tiñas que estar aquí si ou si e agora podes cambiar as horas e adaptarte moito mellor”, expuxo.

Antes de ampliar as instalacións, fixeron unha investigación previa coa

finalidade de obter os mellores resultados. Optaron por corredores amplos e elixiron as camas que creron que serían máis cómodas para o gando: “Temos camas de carbonato con serraduras, cunha pendente alcanzable á vaca, así que os animais se erguen e se deitan moi facilmente. Non lles ves nunca os xeonllos inchados”, apuntou o socio.

Esta nova nave sobresae pola súa altura, luminosidade e ventilación, e

Manuel Rodríguez, socio de Abrita

EN VÍDEO!

consta de dous parques diferenciados, tal e como contou Pablo Cachafeiro, delegado comercial de Lely en Pontevedra, Ourense e sur de Lugo. Os robots están colocados en forma de L, cola con cola, na cabeza dos lotes. “Comparten unha área de separación e garántese un grande espazo diante das máquinas. A auga está moi preto da saída dos animais”, narrou Cachafeiro.

O que buscaban, en xeral, era o confort da vaca e mellorar o traballo dos gandeiros, metas xa alcanzadas a día de hoxe. Ademais dos Astronaut, posúen o programa de xestión Lely Horizon, o arrimador de comida Lely Juno Flex e dous rascadores da firma holandesa.

DEFENSORES DO TRÁFICO LIBRE

“As vacas van ao seu aire. Entran cando queren e non hai que andar meténdoas no robot nin correndo detrás delas. Unhas van cinco veces e outras, dúas”, comentou o socio da granxa sobre a combinación do tráfico libre cos Lely Astronaut A5.

“Conseguimos que vaian soas ao muxido sen necesitar moita man de obra. Non esquezades que nós levamos o muxido ás vacas, e non as vacas ao muxido. Hai que deixar que as vacas sexan vacas e que elas decidan o que queren facer”, puntualizou o delegado comercial.

Deste xeito, o gandeiro tamén indicou que apenas teñen atrasos, que os

animais están moi tranquilos e que aumentaron a produción en seis litros máis por vaca e día en comparación cos datos que reflectían hai anos. Outro punto positivo que engadiu con respecto ao tráfico libre é que percibiron unha melloría moi importante na recría. “Nunca ves un ubre cheo nin xovencas tirando o leite”, resaltou.

Pablo Cachafeiro insistiu en que desde Lely buscan que os animais estean deitados o máximo tempo posible: “Non cremos en sistemas que forzan os exemplares a estar moito tempo de pé e interrompendo a súa dinámica natural, que dependen de man de obra para levalos dúas ou tres veces ao muxido. O tráfico libre é o mellor para as vacas e para o gandeiro”.

“Canto máis cómodas estean as vacas e mellor sexa o manexo, máis produciremos. Non estabamos afeitos aos robots e, grazas a Lely, estamos a mellorar no benestar da vaca, o que desemboca en que a nosa produción vaia aumentando cos meses”, afirmou o socio de Abrita.

Alberto Sánchez, responsable de vendas e márketing en Lely Center Los Corrales, destacou así mesmo a importancia da eficiencia e a sustentabilidade. Desde a compañía queren que ao gandeiro lle vaia ben e teñen en conta o coidado do planeta: “Queremos que estas vacas sexan máis lonxevas. Van producir máis leite, necesitaremos menos recría e, en consecuencia, seremos moito máis sustentables. Todo iso conseguímolo co tráfico libre”.

A RUTINA DE TRABALLO E O FUTURO DA GANDERÍA

Cos catro Lely Astronaut A5, os empregados só dedican tres horas ao día ao muxido: unha hora e media pola mañá, e outra hora e media pola tarde. Durante este período de tempo, atenden as vacas enfermas, as inseminacións, os primeiros muxidos e os animais en atraso:

“Comparado cun sistema no que levan os exemplares a muxir tres veces ao día, sen dúbida supón un grande aforro de man de obra”, manifestou o delegado comercial.

Desde un primeiro momento, a idea dos socios de Abrita era chegar a instalar unha quinta unidade do Astronaut; proximamente isto farase realidade coa implementación dun novo robot, que lles axudará a seguir prosperando e avanzando na produción e no crecemento do negocio.

“Co tráfico libre e co muxido robotizado o rabaño está máis contento e perde menos o tempo. Lembrade que todos gañamos: o gandeiro, as vacas e o planeta”, concluíu Cachafeiro.

Con Lely Horizon obteñen un gran volume de datos que lles resultan moi útiles para o día a día

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

Lely Center Los Corrales +34 606 022 405

Lely Center Outeiro +34 671 646 745

Lely Center Aizoain +34 676 182 349

Lely Center Trazo +34 685 117 350

Lely Center Ávila +34 665 772 747

Lely Center Vila Nova +351 227 538 339

Pablo Cachafeiro, delegado comercial de Lely en Pontevedra, Ourense e sur de Lugo

GLORIA MARTÍNEZ, VETERINARIA E COORDINADORA DA ADSG XUNDEVA

“O ideal sería conseguir que todas as granxas pertencesen a unha ADS para o control das enfermidades”

Gloria Martínez, veterinaria e coordinadora da ADSG Xundeva, que celebra o seu vixésimo aniversario, participou como relatora nas xornadas Africor Lugo-Vaca Pinta 2024, celebradas na Facultade de Veterinaria de Lugo a finais de febreiro. Con motivo do encontro, puidemos conversar con ela sobre o papel que exerceron e exercen as ADS ao longo dos anos e de como conseguiron mellorar a calidade sanitaria de moitas explotacións inscritas no programa.

Que importancia ten traballar en aspectos relacionados coa prevención nas explotacións?

É tremendamente gratificante, porque, se non previmos, é moi difícil despois curar. Eu creo que somos o primeiro elo; intentamos

evitar que entren os problemas na explotación coa colaboración do gandeiro, porque, se non, é imposible, e no ámbito sanitario obsérvase que as granxas que están en ADS están moitísimo mellor que as outras.

Viuse unha evolución e un avance no traballo de prevención durante estes últimos anos? En que enfermidades se avanzou máis e en cales existen maiores dificultades? Hai enfermidades que tratamos nós no programa sanitario obrigatorio nas que si se observa un avance moi grande, sobre todo no IBR, xa que é máis fácil de controlar e temos máis medios para iso. Con respecto á Neospora, somos sobresalientes en España cos índices tan baixos que temos en Galicia, e co IBR, igual; de feito, levamos dous anos intentando incluír no programa nacional de forma voluntaria as explotacións da ADSG Xundeva. Agora mesmo, das 905 que temos, xa conseguimos incorporar 634 explotacións no máximo nivel no programa voluntario nacional de IBR.

En Vaca.tv

“INTENTAMOS EVITAR QUE ENTREN OS PROBLEMAS NA EXPLOTACIÓN COA COLABORACIÓN DO GANDEIRO”

Así mesmo, con respecto á BVD, na miña presentación obsérvase claramente como fomos mellorando, pero do 2014 ao 2023, que son os datos que temos, estancámonos absolutamente. En canto á paratuberculose, como é unha enfermidade crónica, cústanos, pero ímolo conseguindo.

Que papel desempeñan as ADSG no sector gandeiro galego? Fundamentalmente, o control das enfermidades. Nós destacamos en moitas, é dicir, no seu control. Somos un referente a nivel nacional, non só polo labor dos veterinarios ou da Administración, senón tamén pola concienciación dos gandeiros que pertencen á ADS. A formación que se lles dá continuamente failles ser profesionais.

A ADSG Xundeva celebra o seu vixésimo aniversario. Como foi a súa evolución desde os inicios ata agora? En que se mellorou?

Eu considero que a evolución foi á vez coa gandería en Galicia. É certo que antes tiñamos máis explotacións, agora menos, pero as UGM mantéñense. A tendencia é granxas máis grandes, con persoas máis cualificadas e un equipo veterinario totalmente implicado para poñernos a un nivel adecuado.

Que quedaría por facer? Continuamos pola mesma liña?

Un pouco de loita coa Administración. Eu sei que non é posible e eles non o razoan, pero o ideal sería conseguir que todas as granxas pertencesen a unha ADS para o control das enfermidades.

Cales son os elementos fundamentais nun programa sanitario?

Os elementos fundamentais son o programa sanitario que marca a Consellería; un equipo de veterinarios totalmente vinculado cos gandeiros, con confianza e que abarquen todos os problemas da explotación, e formación das granxas e dos gandeiros. Basicamente iso e traballar conxuntamente todos.

Para que os programas teñan éxito é necesaria unha comunicación e colaboración entre todas as partes. Conséguese de todo a día de hoxe ou faría falta mellorar en algo?

Totalmente. Eu creo que no caso de Xundeva, con 20 anos de traxectoria, cada un temos asignados case sempre os mesmos gandeiros, xa es como da casa; entón, saben cando estás enfadado e mesmo cando fixeron algo mal, e explícancho. Contamos con ese ti a ti.

Que importancia ten o compromiso e a formación dos profesionais no éxito dos programas? Consideras que hai que estar a mellorar e aprendendo de maneira constante?

Continuamente; de feito, creo que nós investimos moito na formación dos veterinarios; tamén dos gandeiros, pero na dos veterinarios, continuamente.

Ante a recente aparición da enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE), que papel exerceron as ADSG?

Fundamentalmente, o de comunicárllelo aos servizos veterinarios oficiais: eles eran os que se encargaban da toma de mostras. Tamén lles demos o noso apoio aos gandeiros, porque realmente tiveron perdas importantes e sufrírono. Como Xundeva é tan grande, houbo zonas onde se viu que a EHE afectaba máis, sobre todo nas de pastoreo e nas máis temperadas.

Nudesa consolida

su expansión con una nueva fábrica en

Silleda

El crecimiento de esta compañía de piensos familiar se ve reflejado en la apertura de su nueva fábrica, situada en la localidad de Silleda (Pontevedra). A mediados de abril llevaron a cabo varios actos en dichas instalaciones para celebrar la expansión de la entidad.

Con esta ampliación, podrán diversificarse más y se adaptarán perfectamente a las exigencias del vacuno lechero gracias a la posibilidad de producir una gran variedad de piensos según las necesidades individualizadas de las ganaderías.

MÁS DE CUARENTA AÑOS DE TRAYECTORIA

Raquel Fondevila, gestora del cambio en Nudesa, se unió recientemente a la empresa: “Soy la última incorporación de la familia. Nací siendo Nudesa, aunque solo llevo aquí siete meses”.

Fue en 1977 cuando el padre de Raquel Fondevila fundó Nudesa. De este modo, Carlos Fondevila comenzó a trabajar muy joven en una granja familiar de su padre. Posteriormente, empezó a gestionar su propia ganadería y, luego, pasó a ser jefe de ventas en una fábrica de piensos de la zona. “En ese momento nació su sueño, con menos de 25 años, que era tener su propio negocio de piensos para ofrecer el mejor producto y en las mejores condiciones a los ganaderos del lugar, con la finalidad última de ayudarles a crecer”, narró su hija Raquel. Tras buscar socios que le apoyaran económicamente, y con muchas horas de formación autodidacta, se inició la andadura de la entidad.

En sus inicios se centraron en pienso para cerdos, al ser el sector que más conocían; sin embargo, debido a la alta demanda y por su buen hacer, al poco pasaron a producir pienso de vacuno y aves. Actualmente, cuentan con piensos para porcino, vacuno, ovejas, caballos, aves y, también, para perros y gatos.

NUEVAS INSTALACIONES EN SILLEDA

Marcos Fuentes, ingeniero agrónomo en Nudesa, explicó que en la nueva fábrica cuentan con unas instalaciones modernas y todas las tecnologías existentes para fabricar piensos seguros y de gran calidad. Todos los procesos, desde la recepción de la materia prima hasta la carga del pienso en los camiones, están totalmente informatizados y automatizados, consiguiendo mejorar la eficiencia energética y mayor precisión de los procesos.

Con respecto a cantidades, Fuentes indicó que, de inicio, se podrán elaborar unas 40 toneladas/hora de pienso granulado y unas 20 más de pienso en harina. Así pues, mantendrán la antigua fábrica y esperan ampliar su capacidad productiva con estas instalaciones. En total, sumando las producciones de ambas, podrían alcanzar 54.000.000 kg mensuales de producto.

El motivo principal por el que decidieron construir esta fábrica fue por necesidad

de ampliar la producción. Raquel Fondevila expuso que la fabricación actual de 26.000 toneladas mensuales es insuficiente para atender la gran demanda de sus clientes y les cuesta aceptar nuevos. “Lo que buscamos con estas instalaciones es continuar ofreciéndoles el mejor pienso a nuestros clientes y que sigan creciendo, además de conseguir a futuros clientes que confíen en nosotros”, expresó Fondevila. En este sentido, añadió que algunos de sus clientes llevan ya más de cuarenta años confiando en Nudesa para alimentar a sus animales, “lo cual es un honor”.

Con esta ampliación podrán llegar más a otros sectores de la ganadería gallega, al haber sido diseñada la nueva fábrica para ser muy versátil y poseer las tecnologías necesarias a la hora de fabricar una gran variedad de piensos. La corporación posee, para vacuno y porcino, una gama completa: “Nudesa se ajusta a las necesidades que tienen los animales en cada momento productivo”, puntualizó Gonzalo Domingo, veterinario en vacuno lechero de Nudesa.

Foto de familia de Carlos Fondevila

Los asistentes disfrutaron de una visita guiada por la nueva fábrica

EN VÍDEO

EL MEJOR SERVICIO PARA

SUS CLIENTES

Además de la calidad de sus productos, la compañía destaca por los servicios que ofrecen a sus clientes; asesoramiento integral a ganaderos, servicios veterinarios, control higiénico sanitario de las instalaciones, servicios analíticos: aguas, pastos, forrajes, etc.

Por ejemplo, en vacuno de leche, se acercan a las granjas, extraen muestras de los forrajes y, en función del valor nutritivo que tienen, intentan equilibrarlos de una forma efectiva con las mejores materias primas. A continuación, se diseña una ración personalizada formulada para satisfacer las necesidades nutritivas del animal, priorizando la salud, seguridad alimentaria y bienestar, de tal forma que, además de mejorar la fertilidad de las vacas, se obtiene una gran cantidad y calidad de leche.

Otro de los aspectos que tienen en cuenta es la presencia de los robots de ordeño en muchas ganaderías. “Nosotros contribuimos suministrando una ración personalizada, que se mezcla con los forrajes en el carro unifeed, para servir en el pesebre. Simultáneamente, cuando los anima-

les acceden al robot de ordeño, este suministra una cantidad de un pienso específico en función de la producción de la vaca. “Priorizando siempre la salud del animal, que es lo primero. Con sanidad siempre hay rentabilidad”, aclaró Domingo.

Salomé Fondevila, responsable de producción porcina de Nudesa, afirmó que “creo que lo que más nos distingue es que somos un gran equipo humano, con muchísima ilusión, ganas de involucrarnos y de apoyar el cliente. De hecho, nuestra máxima es que, si crece el cliente, Nudesa crece. La verdad es que le ponemos todas las ganas del mundo. Nudesa somos las personas que trabajamos en ella. Un dato interesante es que nuestras granjas integradas de cerdos son las que tienen la mayor tasa de relevo generacional de Galicia”.

“Servimos pienso en Galicia, Asturias y norte de Portugal. Con estas instalaciones seguiremos ofreciendo pienso con el máximo rigor científico para que nuestros ganaderos estén seguros de que desde Nudesa nos preocupamos por ellos, por la salud de sus animales y por su rendimiento productivo”, concluyó Gonzalo Domingo.

EXPERIENCIA POSITIVA EN LODOS Y PÉREZ CON NUDESA

La ganadería Lodos y Pérez se sitúa en el ayuntamiento lucense de A Pastoriza. Alfonso Lodos es uno de los socios de esta granja, en la que cuentan con 174 vacas en ordeño a día de hoy, con una media de producción de 49 kg/vaca/día. Las vacas se distribuyen en tres robots de ordeño.

Gonzalo Domingo expresó que tanto la ración personalizada como el pienso del robot suministrados por Nudesa están elaborados con materias primas de alta calidad. Tanto los cereales como la fuente de proteína utilizados satisfacen las necesidades nutricionales tan elevadas que precisan los animales.

“Llevamos 15 años confiando en Nudesa para alimentar a nuestras vacas”

Alfonso Lodos, socio de Lodos y Pérez

“El comercial ya sabe cuándo necesitamos pienso y él mismo se encarga de servírnoslo el día que corresponde, con la suficiente antelación”, contó Alfonso sobre el servicio que les ofrece la compañía.

“Llevamos 15 años confiando en Nudesa para alimentar a nuestras vacas. Siempre nos negamos ante propuestas de otras empresas y seguimos aquí porque creemos que es la mejor opción para nosotros y para nuestro rebaño”, manifestó el ganadero.

Raquel Fondevila, gestora del cambio en Nudesa

“Lo que buscamos con estas instalaciones es continuar ofreciéndoles el mejor pienso a nuestros clientes”

Gonzalo Domingo, veterinario en vacuno lechero de Nudesa

“Nudesa se ajusta a las necesidades que tienen los animales en cada momento productivo”

Marcos Fuentes, ingeniero agrónomo en Nudesa

“Son instalaciones modernas, con todas las tecnologías existentes para producir piensos seguros y de gran calidad”

A sustentabilidade, eixe central da vixésimo sexta edición do Congreso de Anembe

Como clave para o progreso do sector, a Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe) apuntou cara á sustentabilidade como factor esencial na última edición do seu congreso anual. Asistiron ao redor de 800 veterinarios de todo o país, contouse coas exposicións dunha trintena de expertos e houbo máis de medio cento de conferencias técnicas.

Córdoba foi a cidade elixida para a celebración do XXVI Congreso Internacional Anembe de Medicina Bovina de España, unha reunión que organiza anualmente a Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe). Do 24 ao 26 de abril, uns 800 profesionais veterinarios de todo o país déronse cita nesta cidade andaluza para afondar en aspectos como as emisións de gases de efecto invernadoiro, a xestión de residuos, a saúde do ubre, os novos retos e obrigacións dos profesionais veterinarios, as últimas novidades en nutrición na recría e as actualizacións relativas á reprodución en vacún.

UNHA EDICIÓN QUE MANTÉN O NIVEL ALTO

Facendo alusión á sustentabilidade como fío condutor das conferencias desta edición, o presidente de Anembe, Juan Carlos González, destacou a importancia de velar tanto “pola sustentabilidade das producións, como pola sustentabilidade da profesión veterinaria; non hai unha sen a outra”. Nesta liña, e tendo en conta a última lexislación relacionada co cambio climático e as emisións de metano, púxose o foco en enunciar, a través dun grupo de expertos do máximo nivel, as achegas da gandería á nosa sociedade. Para iso, a organización tivo a posibilidade de

duplicar o número de salas paralelas: catro fronte ás dúas da edición de 2023. “Entendemos que é un pouco complicado, porque hai moitos temas importantes que se suceden ao mesmo tempo, e iso podería dispersar a xente, pero a ampla proposta temática deste ano así o requiría e cremos que foi o ideal”, explicou o presidente. Tamén desde a organización destacaron que non hai ningún evento onde os asistentes poidan interactuar con máis de medio millar de profesionais nun espazo e tempo tan concreto como o que ofrece esta reunión. Neste sentido, o Congreso Anembe seguiu batendo récords: ao redor de 800 asistentes, 34 relatores, 4 salas

NESTA OCASIÓN, DESTACARON COMO TEMAS PRINCIPAIS A GANDERÍA

RESPECTUOSA CO MEDIO

AMBIENTE E A XESTIÓN DAS

EMISIÓNS DE GASES DE EFECTO INVERNADOIRO

paralelas, 48 casas comerciais, medio cento de exposicións técnicas, 43 comunicacións orais e 18 pósters. “Outra das novidades deste ano foi incluír as comunicacións orais a continuación das charlas principais, para darlles aos autores máis novos un espazo con máis entidade; esperamos que o valorasen de maneira positiva”, sinalou González.

MÉRCORES: SAÚDE DO UBRE, REPRODUCIÓN E XESTIÓN DE RESIDUOS

Como vén sendo habitual, e a modo de previa ao inicio do Congreso, o mércores 24 á primeira hora da mañá tiveron lugar un taller e un seminario en granxa. O taller, a cargo de Tom Greenham (Advanced Milking), abordou a avaliación práctica dos factores de risco para a saúde do ubre en sistemas de muxido automatizados e as ferramentas dispoñibles para medir áreas clave de rendemento; o seminario, no que interveu como relator Giovanni Gnemmi (Bovinevet Internacional), afondou no diagnóstico ultraprecoz de xestación con ecografía Doppler e a viabilidade do seu uso rutineiro no control reprodutivo da granxa.

Xa en sesión vespertina desenvolvéronse, no Centro de Exposicións, Feiras e Convencións de Córdoba, as sesións teóricas. Os profesores Francisco Peñagaricano (Universidade de Wisconsin-Madison, EE.UU.), Michael Steele (Universi-

dade de Guelph, Canadá), Meredyth Jones (Universidade de Oklahoma, EE.UU.) e Alberto Sanz (Universidade Politécnica de Madrid) foron os primeiros en tomar a palabra. Peñagaricano, Steele e Jones fixérono con tres relatorios dobres. O investigador de Wisconsin-Madison tratou a cría sostible de vacas de leite e a súa fertilidade na era posxenómica; Steele, os novos conceptos relativos á nutrición de xatos, e Jones, a interpretación de hemogramas e de probas bioquímicas en análises de sangue en bovinos. Pola súa parte, o investigador da UPM enunciou a alteración do ciclo do nitróxeno en España, así como a cuantificación en campo e as estratexias de mitiga-

ción das emisións de amoníaco pola aplicación de xurros. Tras el, tomou a palabra Juan Castro (Xunta de Galicia), quen presentou o xurro de vacún como fertilizante sostible tanto ambiental como economicamente e reflexionou sobre a necesidade real do volume actual de papelaxe para poder xestionar correctamente este residuo. Tras a pausa para o café e o acto inaugural, tivo lugar a relatorio maxistral sobre o papel da proteína animal na sustentabilidade da saúde, a cargo do doutor especialista en endocrinoloxía, nutrición e medicina Antonio Escribano Zafra. Seguidamente, desenvolvéronse as últimas exposicións técnicas da xornada. Os doutores Gnemmi e Greenham volveron intervir, nesta ocasión abordando as limitacións e o potencial do Doppler para o manexo reprodutivo de gando leiteiro e de carne, no caso de Gnemmi, e a saúde do ubre e a xestión de mastites ambientais e contaxiosas en sistemas de muxido automatizado, no caso de Greenham. En paralelo, o profesor da Universidade de Murcia Juan Seva expuxo as aplicacións prácticas do sistema visual de bovino de lidia.

XOVES: NUTRICIÓN, XESTIÓN, CASOS PRÁCTICOS E NOVOS RETOS E OBRIGACIÓNS LEXISLATIVAS

As charlas do segundo día de congreso comezaron con Julio Giordano (Universidade Cornell, EE. UU.) falando do manexo reprodutivo de precisión ou dirixido, con Paolo Moroni (Universidade Estatal de Milán, Italia), quen aludiu ao efecto do uso de acondicionadores de cama sobre o reconto microbiolóxico nos materiais de cama orgánicos; con David Yáñez (EEZ-CSIC), que describiu o emprego de suplementos nutricionais para reducir a produción de metano en gando leiteiro e cárnico, e con Javier Blanco (Universidade Complutense de Madrid), o cal deu a coñecer as actualizacións en anestesia e cirurxía reconstrutiva en gando de lidia e extensivo.

Nunha segunda parte das súas exposicións, Giordano enunciou o monitoreo e o manexo de saúde con sistemas automatizados e Moroni enumerou unha serie de estratexias efectivas para a prevención e o tratamento da mastite por Klebsiella. Do mesmo xeito, o investigador da Universidade de Bruxelas (Bélxica) Frederic Leroy ofreceu unha conferencia na que puxo o foco na Declaración de Dublín e no que di a ciencia sobre o papel da gandería na sociedade, mentres que o veterinario Carlos Franco (Franco Veterinarios) expuxo unha serie de

CONFERENCIAS DAS CASAS COMERCIAIS

GONZÁLEZ SUBLIÑOU A IMPORTANCIA DE VIXIAR

TANTO A SUSTENTABILIDADE DAS PRODUCIÓNS COMO A SUSTENTABILIDADE DA PROFESIÓN VETERINARIA

casos clínicos a través dos cales presentou a resolución cirúrxica da torsión uterina en vacas no último terzo de xestación, a infiltración do nervio ciático tras partos distócicos por exceso de volume fetal e o uso de cirurxía ovárica para solucionar problemas de infertilidades.

Ao mediodía, as salas de exposicións cambiaron de temáticas. O doutor Albert de Vries (Universidade de Florida, EE. UU.) aludiu na súa intervención á vida produtiva economicamente óptima do gando leiteiro; o investigador da Universidade de Kiel (Alemaña) Ignacio Ipharraguerre explorou a permeabilidade intestinal e a endotoxemia metabólica na produción de leite

Ceva, Ecuphar, Qualivet, MSD Animal Health, DeLaval, Gea e Uniform Agri foron as casas comerciais que, como patrocinadoras do Congreso, tiveron a oportunidade de aproveitar o evento para ofrecer, na tarde do xoves, unha serie de simposios específicos.

A interpretación de datos reprodutivos en granxas de vacún leiteiro, a inmunidade, a nutrición e a produción, os sensores de monitorización e os novos portais de servizos dixitais, os sistemas de muxido automatizado por lotes e a análise das diferentes realidades das ganderías de vacas leiteiras en España foron algúns dos aspectos abordados.

e a saúde do gando leiteiro; David Yáñez, do EEZ-CSIC, centrouse nas oportunidades de incorporación de medidas de redución das emisións de gases de efecto invernadoiro da gandería nos inventarios nacionais e o profesor da Universidade de Santa Fe (Arxentina) Rubén Mazzini referiuse á resolución de patoloxías da rexión umbilical.

Na última quenda da mañá, De Vries abordou a economía no momento de iniciar e deter a inseminación de vacas leiteiras, mentres que Mazzini detallou a anestesia circular ocular en bovinos. Por outra banda, o profesor da Universidade Autónoma de Barcelona Álex Udina dedicou a súa charla ao impacto da calidade dos ensilados na saúde da ubre e calidade do leite, e o representante do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación Odón Sobrino explicou como cumprir coas obrigacións medioambientais e de redución e/ou mitigación de emisións coa MTDS.

Como xa é habitual, a sesión vespertina do xoves quedou reservada para os simposios ofrecidos polas casas comerciais patrocinadoras do Congreso.

VENRES: RECRÍA, REPRODUCIÓN, XESTIÓN SOSTIBLE E NOVAS TECNOLOXÍAS

A última parte desta edición do Congreso Anembe comezou á primeira hora do venres coas exposicións de Osvaldo Pascottini (Universidade de Dublín, Irlanda), quen enunciou os aspectos innovadores da endometrite en vacas de leite —orixe e efectos da fertilidade e fundamentos do tratamento non antibiótico—; de Lorena Castillejos (Universidade Autónoma de Barcelona), que ofreceu unha revisión de tecnoloxías e sensores dispoñibles en gando leiteiro; da representante da Asociación Española de Produtores de Vacún de Carne (Asoprovac) Maltilde Moro, encargada de presentar as estratexias de mellora de sustentabilidade das granxas bovinas, e de Luis Miguel Ortega (UCM), o cal se centrou na bioseguridade nas granxas de vacas nodrizas. Tras eles, desenvolvéronse as exposicións sobre as perdas embrionarias fetais e os avances en programas de sincronización para IATF en gando de carne, sobre sustentabilidade en vacún de carne e sobre gandería sustentable e solucións climáticas para este sector, das cales se encargaron Álvaro García (Universidade de Ohio, EE. UU.), Miguel Escribano (Universidade de Estremadura) e Frank Mitloehner (Universidade de California-Davis, EE. UU.), respectivamente.

Frederic Leroy volveu intervir o venres cunha disertación sobre o posicionamento da proteína animal no contexto mediático e político actual. Seguírono os portavoces de Generarrecetas (Pamplona), Jorge Urquizu, e de ADSGestión SCG, Juan Carlos Castro, os cales apuntaron os novos retos da lexislación en granxa. En paralelo ás súas exposicións, a doutora Albina Sanz (CITA) falou das innovacións de baixo custo e alto impacto nos rendementos de vacas nodrizas, e da repercusión do ambiente prenatal na vida posnatal dos xatos; pola súa parte, o doutor Luis Miguel Ortega (UCM) disertou sobre as novas solucións para facer fronte á diarrea neonatal.

O investigador Gnemmi impartiu unha última exposición sobre o uso máis apropiado de prostaglandinas, mentres que Pedro Fernández e Ro-

sario Cerrato (Ingulados) abordaron as medidas innovadoras de manexo para o incremento da sanidade en explotacións extensivas bovinas e a modulación da microbiota mediante posbióticos para a mellora de parámetros produtivos e de saúde, respectivamente. Do mesmo xeito, Christian de la Fe (Universidade de Murcia) explicou as últimas informacións relativas á presenza de Mycoplasma bovis en España e aludiu á epidemioloxía e ao control do CRB nos cebadeiros cando está implicado este patóxeno. Antonio Gallo (Universidade Católica do Sagrado Corazón, Italia) presentou “Safety of Silage”, un proxecto para mellorar o coñecemento sobre os efectos da calidade do ensilado no rendemento animal e a calidade do leite, e reflexionou sobre as novas perspectivas respecto ao papel da nutrición con carbohidratos para mellorar a eficiencia da economía alimentaria en granxas leiteiras.

Como peche para as exposicións técnicas desta edición, o venres ao mediodía tivo lugar un panel de expertos sobre sustentabilidade e medio ambiente no que se afondou no impacto do traballo do buiatra neste ámbito. Interviñeron Frank Mitloehner, David Yáñez, Frederic Leroy e Miguel Escribano.

Hablemos

Tras la aparición de los primeros brotes en 2004, la amenaza del virus de la lengua azul es constante tanto en España, como en varios países de Europa.

Tras la aparición de los primeros brotes en 2004, la amenaza del virus de la es constante tanto en España, como en varios

Desde hace más de 20 años, trabajamos codo con codo con veterinarios y ganaderos, protegiendo a millones de vacas y ovejas frente al virus BTV.

Desde hace más de 20 años, con veterinarios y ganaderos, protegiendo a millones de vacas y ovejas

Nuestra experiencia en la investigación y desarrollo de vacunas nos permite ofrecer una vacunación con sentido.

Nuestra experiencia en la investigación y desarrollo de vacunas nos permite ofrecer una vacunación con sentido.

Sede Central: Parque Tecnológico de León Calle Nicostrato Vela M 20 • 24009 León - España Tel.: 987 800 800 • e-mail: mail@syva.es • www.syva.es www.facebook.com/syvacontigo

@syvacontigo

@syvacontigo

CONGRESISTAS E RELATORES VALORAN A EDICIÓN

O investigador da Universidade de Wisconsin-Madison, Francisco Peñagaricano, definiu o congreso como un completo éxito e fixo énfase no alto número de participantes. Así mesmo, destacou a importancia destes encontros: “Creo que desde o punto de vista académico e social todas estas actividades son de gran valor para a comunidade e a industria leiteira”.

Matilde Moro, veterinaria e especialista en produción animal, que asistiu como relatora, mostrouse gratamente sorprendida polo volume de asistentes que consegue manter ao longo do tempo este encontro, o que o sitúa como referente no sector da Veterinaria. Ademais, Moro destacou a necesidade de máis espazos de cooperación para o sector: “Desde Asoprovac estamos xa desenvolvendo colaboracións cos veterinarios de campo, porque cremos que para seguir avanzando temos que traballar xuntos”.

Esta era a segunda ocasión na que o doutor en Veterinaria pola Universidade de Córdoba, David Yáñez, asistía ao congreso. Para Yáñez, a relevancia deste tipo de asembleas sitúase en saír da tónica habitual de discusión

A COBERTURA DE VACA TV

A nosa canle de televisión, Vaca TV, estivo un ano máis presente nesta reunión e, ademais de poder conversar con algúns dos relatores e veterinarios asistentes, cubriu varias das conferencias organizadas por MSD Animal Health e Gea, así como a exposición oral de Aira “A culpa non é da alimentación”, a presentación do programa Gando, a conferencia maxistral a cargo de Antonio Escribano e o panel de expertos sobre sustentabilidade.

NO PECHE ANUNCIOUSE QUE O PRÓXIMO CONGRESO TERÁ LUGAR EN VITORIA EN DE MAIO DE 2025

no sector gandeiro: “É importante que estes foros poidan servir para contrastar distintos posicionamentos, distintas áreas de coñecemento, e que poidamos avanzar”, afirmou.

O veterinario Héctor Salas coincidiu en que este tipo de reunións son de especial relevancia para achegar novas perspectivas, pero tamén para aprender sobre novas ramas da buiatría: “O feedback recibido creo que é moi interesante e o feito de poder acudir a charlas de especialistas, que aportan valor e te forman como profesional, é vital”.

Frederic Leroy, investigador da Universidade Libre de Bruselas, concordou con isto. Desde o seu punto de vista, é importante crear espazos nos que non só se fale de pequenos progresos nun campo determinado e mencionou que Anembe proporciona un balance: “Existen discusións técnicas de expertos sobre certos asuntos de interese veterinario, pero paralelamente hai conversas para ampliar horizontes e falar de temas cos que quizais estamos menos familiarizados”.

En Vaca.tv

En Vaca.tv

En Vaca.tv

En Vaca.tv

LEIRE URRUTIA, MARÍA

LEONOR RODRIGUES E MARTA ALONSO SON AS AUTORAS

DAS COMUNICACIÓNS ORAIS PREMIADAS NESTA EDICIÓN

Miguel Escribano, profesor de Produción Animal na Facultade de Veterinaria de Cáceres, valorou a importancia destes congresos como lugar de reunión para os profesionais do sector gandeiro: “Está ben vernos de vez en cando para intercambiar ideas e para poñernos ao día sobre os temas nos que estamos traballando”.

O especialista en nutrición Antonio Escribano mencionou que Anembe destaca pola súa organización e polas achegas científicas que os expertos expoñen durante as súas conferencias. Valorou especialmente o feito de que “están ben parcelados os distintos apartados científicos, os días que dura e a xente que asiste, á cal se lle ve moi motivada”.

Albert de Vries, profesor do Departamento de Ciencias Animais da Universidade de Florida, comentou o avance que se ten levado a cabo desde a primeira vez que asistiu ao congreso hai dez anos. Concretamente, aludindo ao eixe central desta edición, sinalou que “a sustentabilidade é un tema que non tratariamos hai 10 ou 15 anos, así que quero felicitar a Anembe por ter en conta este aspecto, que realmente agora está na mente de todos”, apuntou. Na mesma liña, reivindicou a importancia de facer fincapé no valor de seguir coidando dos nosos animais ao tempo que se vela polo clima, algo que identificou como fío condutor dentro do congreso.

Doutra banda, o investigador da Universidade Autónoma de Barcelona, Álex Udina, describiu o Anembe como “o mellor congreso que existe en torno ao sector vacún” e, como aspectos que se poderían incluír en futuros encontros, sinalou: “Anembe sempre estivo moi enfocado na parte clínica, creo que hai outras disciplinas que igualmente son moi interesantes e gustaríame que fixesen máis fincapé na nutrición de ruminantes ou de vacún de leite”, aseverou.

COMUNICACIÓNS LIBRES GALARDOADAS POR ANEMBE

PRIMEIRO PREMIO

Microbiota e mamite no gando bovino leiteiro: relación entre a comunidade bacteriana do leite e o estado sanitario do ubre

SEGUNDO PREMIO

Fontes ambientais da infección por Cryptosporidium parvum en xatos leiteiros neonatais

TERCEIRO PREMIO

Leire Urrutia Angulo

María Leonor Rodrigues

Aplicación de marcadores xenéticos asociados á susceptibilidade, resistencia e tolerancia á paratuberculose bovina en selección xenética da raza frisona

Escribano, Leroy, Yáñez e Mitloehner durante a súa intervención no panel de expertos

PREMIOS E CLAUSURA

Os actos de entrega de premios ás mellores comunicacións orais e de clausura, nos que interviñeron, respectivamente, o vogal de Investigación e Divulgación, Juan Caínzos, e o presidente de Anembe, Juan Carlos González, puxeron o broche final ao Congreso.

González —que durante a súa intervención anunciou que a reunión de 2025 se celebrará en Vitoria en maio— fixo un balance moi positi-

vo deste congreso e destacou tanto o volume de asistencia como os comentarios recibidos por parte dos congresistas.

Falando de próximas reunións, afirmou que a organización non se pon límites, aludiu á importancia de non caer en repeticións e fixo fincapé no valor de seguir “escoitando os socios e pedíndolles que nos dean ideas para, a partir de aí, continuar avanzando e lograr que o espírito de Anembe se manteña”.

Leire Urrutia recibiu o primeiro premio pola súa comunicación libre sobre a microbiota e a mamite en vacas leiteiras

Marta Alonso Hearn

En Vaca.tv

As vantaxes de consumir lácteos e outros produtos de orixe animal

O doutor especialista en endocrinoloxía e nutrición, Antonio Escribano, foi o protagonista do relatorio maxistral do XXVI Congreso Internacional Anembe. Nel defendeu a necesidade de inxerir proteínas de orixe animal como o leite, cuestionou diversas crenzas sobre o sector e rogou incidir máis na comunicación sobre os valores positivos da carne.

“ O leite contén unha das proteínas de valor biolóxico máis alto, ademais dos importantes aminoácidos que inclúe. É un grandísimo alimento, quen o toma está en mellor posición nutricional con respecto a quen non pode inxerilo”. Con esta contundencia exprésase o doutor Antonio Escribano. No último congreso Anembe organizado en Córdoba, a súa terra natal, o endocrinólogo e nutricionista defendeu o consumo das proteínas de orixe animal.

Neste sentido, puxo en valor o leite. “Levamos consumindo lácteos 10.000 anos. Os nosos xenes mutaron, o que nos permitiu dixerir a lactosa despois do período de lactación. A mutación é unha adaptación,

non un rexeitamento. Quen non asimila a lactosa no organismo ten un problema”.

O especialista non comprende algunhas a rmacións estendidas en certos grupos da sociedade como que “o leite é un veleno, que senta mal ou que non é un alimento humano”. Considera que “a xente se equivoca cando presume da súa intolerancia á lactosa e ao glute como un salto cualitativo na súa calidade humana. Ao contrario, quen toma leite ten unha vantaxe nutritiva; eu compároo co carné de conducir, se o posúes, poderás trasladarte dun lado a outro con máis facilidade”. Escribano explica que “a persoa intolerante aos lácteos debe tomar doutra maneira certas proteínas”.

Por outra banda, critica “o plaxio de leite” e razoa: “Todo o que se prensa en sementes para ltrar un líquido branco deberiamos chamalo zume de améndoas, de soia, de espelta etc. O leite é producido por un animal con todas as súas características biolóxicas”. Ao mesmo tempo, matiza que “estes produtos substitutivos non fan dano, soamente a soia en doses altas presenta toxicidade; con todo, non achegan os mesmos bene cios”.

O doutor avisa dos posibles inconvenientes cando unha persoa toma leite sen lactosa sendo tolerante a ela: “Vólvese intolerante porque inclúe lactasa de maneira arti cial; ao tomala, o organismo deixa de fabricala. O contratempo aparece

En Vaca.tv

“O LEITE É UN GRANDÍSIMO

ALIMENTO, QUEN O TOMA ESTÁ EN MELLOR POSICIÓN

NUTRICIONAL CON RESPECTO A QUEN NON PODE INXERILO”

cando come outros alimentos que tamén teñen lactosa coma o xamón de York”.

A IMPORTANCIA DA PROTEÍNA ANIMAL

“Sustentabilidade da saúde: o papel da proteína animal”, así titulou Antonio Escribano o relatorio co que se dirixiu a todos os presentes en Anembe. Para o experto, a sustentabilidade consiste en “non facer nada no presente que comprometa o futuro. Se arriscamos coa nosa saúde, estamos a xogar coa nosa sustentabilidade”.

O especialista detense na relevancia das proteínas: “Son o substrato do noso organismo, ao redor do 70 %. Non se gastan durante o esforzo como se cre comunmente, acábanse cando xa non hai máis remedio. As proteínas teñen esta marabilla de secuencia que son os aminoácidos”. Por iso é polo que insiste na importancia da carne, xa que “contén todos os aminoácidos esenciais”.

O médico relaciona “a falta de aminoácidos” co “déficit de neurotransmisores que interveñen no cerebro en moitos dos comportamentos que os humanos temos”. Está convencido de que “a orixe de moitos dos problemas que se consideran soamente psicolóxicos é neurofisiolóxica, desde a toma de decisións, a relaxación ou a concentración”.

“A carne é un dos alimentos que sempre estivo presente no planeta, a ciencia demostrou que os nosos antepasados non eran vexetarianos. Empezamos a comer legumes hai 15.000 anos, porque para iso é necesario pensar, quentar auga e abrandalas. Fai falta ser moito máis listo que para cazar”, subliña o catedrático en nutrición deportiva, que na súa charla tamén apelou á súa propia experiencia: “En 50 anos de médico non vin ninguén intolerante ou alérxico á carne”.

O facultativo remarca que “unha muller embarazada que non come proteínas de orixe animal indubidablemente pon en risco a saúde do bebé, porque a vitamina B12 é fundamental no desenvolvemento do cerebro. Se non a suplementa, a criatura vai saír cun desenvolvemento cognitivo inferior de forma irreversible”.

CANTAS VECES Á SEMANA DEBEMOS COMER CARNE?

O nutricionista cre que as dietas mediterránea e atlántica non están o suficientemente incorporadas nos hábitos culinarios da sociedade. “Polo xeral, a xente nova come moi pouca verdura e froita; ás veces, pouco peixe e carne; en definitiva, aliméntanse mal, exceden nas súas rutinas de comida procesada e abusan dos hidratos de carbono. Pódese comer pasta, legumes ou pan, pero se non se queiman, convértense en graxa”.

“O ABC dunha boa dieta baséase no conxunto de alimentos que come un omnívoro. As dúas preguntas que deben rexer a comida son que e canto. Ao día, debemos comer de tres a cinco pezas de froita e dúas veces verduras, á semana teriamos que inxerir catro ou cinco veces carne, peixe e ovos e, con menos frecuencia, patacas, legumes etc.”, destaca Escribano.

O médico recalca que “hai que saber elixir ben e non deixarse levar polo bo que está sen importarme o malo que sexa” e suxire que existe “unha ampla variedade de carnes, de peixes, de froitas ou de verduras. Un pode estar a comer ben toda a vida e sen repetir”. Á vez, bota contas: “Máis ou menos, nunha vida comemos 70.000 kg de alimentos e bebemos 100.000 litros de auga. Todo o que inxerimos cáusanos un impacto, bo ou malo. Se comemos unha mazá ou un solombo estamos mellor que antes, se tomamos unha xenebra con tónica estamos peor”.

“A xente que tenta non comer carne ten que tomar suplementos. Como se pode considerar que unha dieta é moi sa cando hai que suplementala? É coma se a un lle venden as mellores zapatillas do mundo pero hai que correr cunha muleta. Non ten sentido”, reflexiona Escribano.

AS CRÍTICAS QUE RECIBE O SECTOR

Antonio Escribano é un grande amante do fútbol, por iso emprega habitualmente moitos paralelismos relacionados con este deporte: “Este partido está gañado porque o equipo é superior, xoga mellor e leva razón. O que pasa é que hai que xogar e á xente cústalle moito traballo, prefiren que xoguen outros porque ás veces dan patadas e hai que tirarse ao campo”.

Neste sentido, exerce de profesor e ponlles tarefas aos veterinarios. “Hai que espertar e saber contrarrestar elegantemente a falta de razón. Os veterinarios teñen moito que aprender nese sentido, deben saber o que é a dopamina, a fenilalanina, a proteína etc.; deben estar capacitados para falar en profundidade da carne porque é do que viven. Isto non ocorre en ningún estamento agrícola ou gandeiro, un produtor de laranxas descoñece a maioría das cuestións químicas do seu produto. Ata o momento tampouco foi necesario, pero agora si porque se está cuestionando o que producen”.

Para realizar esta función, cre que a comunicación é clave e que debemos “tentar que outros non ocupen espazo cun relato bonito revestido de poesía. A alimentación é química, necesitamos unha cantidade e, se non a alcanzamos, os organismos empezan a ter problemas. Entendo que exista unha sensibilidade importante a sacri car animais, pero no momento no que a situación se complica, a fame é difícil”.

Ante esta mala prensa existente, Escribano apunta que os detractores da carne non foron os únicos críticos. “A industria dos combustibles fósiles viu unha saída perfecta para quitar o seu problema de riba e achacarlle o aumento de CO2 ao sector agrogandeiro. A xente pensa que os gandeiros están a contaminar o planeta”.

“Se non existise este sector, todos teriamos que ser gandeiros. Para vivir precisamos osíxeno, auga, agricultura e gandería; se nos quitan os alimentos, duramos o que

“OS

HORA SOBRE CARNE”

nos manteña a reserva de graxa”, remarca. “Na pirámide de Maslow, na base da planta baixa sitúanse o osíxeno, a auga e a alimentación.

Despois, a meditación, os concertos do verán e así sucesivamente. A xente está a vivir na oitava, desprezando a primeira”.

A SÚA EXPERIENCIA, AO SERVIZO DE LA SOCIEDAD

DE LA NIEVE

“O risco minimízase con ciencia”. O catedrático en nutrición deportiva foi un dos responsables de construír a dieta dos actores da premiada película La sociedad de la nieve. “Entregáronnos un guión cinematográfico e logo elaboramos un bioquímico: que nos falte vitamina D, vitamina A, coenzima Q10, ferro, selenio etc.; necesitamos dosificar alimentos, pero tamén usar suplementos para equilibrar os niveis. É unha preparación expresa para ese momento concreto, logo xa continúa a vida normal”.

O médico destaca que en situacións así “non se prescinde da carne. Renúnciase aos hidratos de carbono complexos, como son a pasta ou o arroz, porque xeran graxas e non se queiman. Unha vez que os depósitos de glicosa se enchen, o organismo canaliza o que sobra cara á formación de graxa”.

O experto en endocrinoloxía e nutrición pon o exemplo da historia real na que se basea a obra cinematográfica: “Sobreviviron ao accidente grazas a que comeron as proteínas animais dos seus compañeiros; despois de 72 días falaban coma o primeiro, se caesen nun campo de remolacha non sobrevivirían”.

VETERINARIOS DEBEN ESTAR CAPACITADOS PARA FALAR MEDIA

En Vaca.tv

PANSENSTARTER

Ayuda a prevenir cetosis

Estimula el apetito

Ayuda

Aumenta

Un amor forxado entre dúas Córdobas

coas vacas como testemuñas

Loreto Pardo (nacida en Córdoba, España) e Diego Ezequiel Ruiz (natural de Córdoba, Arxentina) son veterinarios e a súa é unha historia de amor de parella, pero tamén de paixón por un modelo de vida. Levan case vinte anos traballando no Valle de los Pedroches, en Córdoba, e neste #YoSoyCampo coñecemos o seu día a día, que xira ao redor do medio rural e dos gandeiros, polos que amosan un profundo respecto e admiración.

Loreto Pardo e Diego Ruiz son dous veterinarios que medraron nun lugar co mesmo nome; ela na provincia española de Córdoba e el na homónima arxentina. Coñecéronse na Universidade de Córdoba en España en 1996, aínda que a súa relación sentimental comezou tres anos máis tarde no país suramericano. “Vendeume unha camiseta da súa promoción; chamoume a atención porque Loreto, na Arxentina, é un nome máis común nos homes”, relata Diego sobre o seu primeiro contacto, despois de establecerse temporalmente en Andalucía para elaborar a súa tese de doutoramento.

Diego regresou ao seu país e, tempo despois, foi Loreto quen apostou por realizar o camiño á inversa e desenvolver a súa investigación noutro continente. “Aos dous anos de volver á Arxentina, chegounos unha solicitude de España dun tal Loreto que quería preparar o doutoramento. Eu díxenlles aos meus compañeiros que Loreto era unha rapaza, todos riron e o meu director de cátedra indicoume que me correspondía responsabilizarme dela”, comenta Diego entre risas.

Este foi o punto de partida dunha relación que Loreto lembra con moito agarimo: “Estaba todo o día con Diego porque el era profesor na universidade e, ademais, traballaba como veterinario rural co seu pai. Aprendín moito profesionalmente e coñecín o home da miña vida”.

Tras os primeiros anos como parella en terras arxentinas, decidiron trasladarse a España; en concreto, ao Valle de los Pedroches. “A min encántanme as vacas de leite. Cando estaba na universidade en España, cada vez que preguntaba por vacas, mandábanme á Cooperativa Ganadera del

Valle de los Pedroches (Covap). Fixera bos contactos na entidade e, cando decidimos instalarnos aquí, a solución máis fácil era retomar o trato coa Covap para ver se podiamos vivir da gandería de leite nesta zona”, sinala Diego. Loreto actuou de anfitrioa, aínda que ela non nacera no Valle: “É a conca gandeira máis importante na provincia de Córdoba. Sentímonos moi ben acollidos”. Ruiz conseguiu ocupación na cooperativa, da que formou parte durante 22 anos, mentres que Loreto exerceu a docencia universitaria ata 2006. A partir de aí, comezou a traballar no Valle de los Pedroches como consultora agropecuaria avalada pola súa especialidade en economía agraria. “Diego comentoume que os gandeiros necesitaban alguén que lles axudara coa parte documental porque había falta de organización. A min ensináronme que unha gandería é unha empresa específica que necesita un veterinario e un técnico que os asesore en máis aspectos que o estritamente clínico”, explica Loreto. Na actualidade, continúa xestionando a documentación de varias granxas da zona; en cambio, desde hai ano e medio, Diego actúa como profesional independente. O Valle marcou a filosofía de vida que Loreto e Diego intentaron transmitirlles aos seus tres fillos. “Se son felices, abertos e sociables é porque se puideron criar no medio rural”, subliña Loreto. “No campo hai moitas realidades, boas e malas, pero é importante vivir ambas. Nunha aldea pálpase unha relación humana diferente”, confirma Diego, quen engade que “o campo permite calibrar cal vai ser o teu papel na vida, nin vas ser o Deus que revolucione o mundo, nin unha piltrafilla”.

CRENZAS SOBRE O SECTOR

A idea de vida que a parella inculcou nos seus fillos non encaixa cos pensamentos que algúns exhiben sobre o medio rural. “A xente fala sen saber, invitaríaos a que visitaran algunha das granxas que nos dan de comer para que vexan como funcionan. O gandeiro non é ningún explotador. Estou traballando en negocios de 700 vacas e os donos coñécenas a todas. Vin como choran cando teñen que sacrificar aos seus animais por unha enfermidade de erradicación obrigatoria”, razoa Loreto. “Temos que transmitirlle á sociedade a realidade do sector”, apunta Diego, que expón un caso persoal: “Coñecín unha estudante de Agrónomos e por un vídeo que vira dun minuto nas redes sociais pensaba que as vacas se muxían as 24 horas do día”.

Ambos os veterinarios amosan un gran respecto polos gandeiros e piden que se eliminen os prexuízos. “Deben sentirse orgullosos de ser tan importantes na vida das persoas. Moitos pensan que non teñen dereito a protestar; eu sempre apoiei as súas reivindicacións porque merecen ser escoitados e axudados”, realza Pardo.

A SITUACIÓN DAS GANDERÍAS

“Ás novas xeracións estamos ensinándolles que todo é de cor rosa, pero esa non é a realidade. O punto máis crítico do sector nos vindeiros anos vai ser o dilema ético que provoca o sacrificio dun animal. Desde a veterinaria temos que vivilo e afrontalo tamén como sociedade”, expresa Diego.

A pesar de todas as circunstancias, os dous profesionais manifestan o seu optimismo respecto ao futuro. Ela afirma con rotundidade que “os gandeiros non van desaparecer”, aínda que si é certo que “teñen que adaptarse ás novas tecnoloxías como facemos todos nas nosas vidas; isto permitirá que as explotacións sexan máis eficientes e que os seus propietarios teñan unha mellor calidade de vida”.

Ruiz argumenta que “a humanidade necesita proteínas de alto nivel e iso só o poden producir os ruminantes; son os únicos capaces de transformar a herba en comida”. Con todo, recoñece que Os Pedroches “é un lugar complicado porque non temos auga. Aquí, se puidesen escoller, ninguén escollería o vacún de leite. A súa presenza débese ao esforzo dos gandeiros, ao exemplo da Covap e ao traballo de moita xente. O futuro vai depender de que sexamos capaces de ser máis eficientes”.

Nese camiño, Loreto anima os estudantes de Veterinaria a que se especialicen en produción animal: “Hai moi poucos veterinarios que se dediquen a traballar cos gandeiros nas zonas rurais. É absolutamente necesario e existen moitas oportunidades de traballo, non só no coidado”. Para Diego, “é o ámbito da Veterinaria máis artístico; hai unha parte do espírito humano por desenvolver. A min encántame poder perfeccionar o coñecemento en áreas que non están definidas”.

Loreto e Diego desmontan mitos e ofrecen unha visión esperanzadora para o sector a longo prazo

Á pregunta de se haberá remuda xeracional na casa, os proxenitores non se agochan: “Non sei se acabarán sendo gandeiros ou non, pero estou segura de que van seguir vinculados ao campo; é o que mamaron, apréciano e valórano. A miña filla maior está estudando bioquímica e quere especializarse no medio ambiente e na xenómica animal”. Non sabemos se a profesión, pero o legado de Loreto e Diego xa está herdado.

XII Unificación de Criterios I-SAP e IX Curso de Podoloxía Bovina

Os días 29 de febreiro e 1 e 2 de marzo levouse a cabo unha nova edición do Curso I-SAP de Unificación de criterios e Saúde Podal, así como o noveno Curso de Podoloxía Bovina, organizado por Conafe e APPB conxuntamente, en Cantabria e no País Vasco. Nas seguintes liñas describimos o que deu de si este evento, que se despediu ata o vindeiro ano con gran satisfacción polo interese mostrado por todos os participantes en cada unha das actividades.

José María García Nieto Presidente da APPB

Ademais de seguir traballando na unificación de criterios para que á hora de recoller datos todos o fagamos do mesmo modo, en vista da crecente robotización das granxas, tamén decidimos dedicarlles este curso aos posibles problemas vencellados ás instalacións e manexos que nestes novos sistemas se necesitan para o seu óptimo funcionamento, así

como os pros e contras e como podemos pórlles solución.

PRIMEIRA XORNADA: UNIFICACIÓN DE CRITERIOS E ASEMBLEA DA APPB O curso arrincou o xoves pola tarde coa participación na unificación de criterios dos formadores I-SAP Manuel Vidal Barrera, Miguel Ángel García Rodríguez, Luis Mariñelarena, Diego Sanmartín, Javier Sáez, Juan Sánchez López, Manuel Codesido, Ángel Tomás Caravaca e José M.ª García, onde se debateu sobre as lesións ata chegar a consenso, que logo lles trasladaron

aos demais participantes do curso; así mesmo, contamos coa presenza de Piet Kloousterman como profesor e, a última hora da tarde, realizouse a asemblea ordinaria anual da APPB.

SEGUNDA XORNADA: CHARLAS MATUTINAS E TARDES PRÁCTICAS

O venres día 1 dedicouse a mañá a charlas en sala. Piet Kloosterman empezou coa revisión das lesións infecciosas abordando todo o necesario para o control destas mediante o recorte preventivo e os protocolos de prevención.

DECIDIMOS DEDICAR ESTE CURSO AOS POSIBLES PROBLEMAS VENCELLADOS ÁS INSTALACIÓNS E MANEXOS QUE NESTES

NOVOS SISTEMAS SE NECESITAN PARA O SEU ÓPTIMO FUNCIONAMENTO, ASÍ

COMO OS PROS E CONTRAS E COMO PODEMOS PÓRLLES SOLUCIÓN

Seguidamente, Javier Ferrer presentounos os produtos sen antibióticos que Intracare dispón tanto para o tratamento das lesións podais non infecciosas coma para as infecciosas e mesmo a súa utilidade nas dermatites dos ubres, algo que nós podemos detectar moi ben no poldro,

Fotos: Conafe

e que, cun tratamento temperán e sistemático, se poden curar.

Pola súa banda, Etienne Auffrai (Mixscience) deunos a coñecer un produto novo para a prevención da dermatite, bacterias que, aplicadas na parte dixital dos pezuños quedan ocupando ese espazo e son capaces de combater treponemas (dermatite).

O cuarto participante foi Juan José Núñez (MSD Animal Health), quen falou dos avances e beneficios dos colares ou pendentes de monitorización como ferramenta para o diagnóstico de coxeiras. Nos últimos anos, estes sistemas de monitorización evolucionaron moito, proporciónannos moita información, que, cunha boa interpretación, nos axudan moito no noso traballo.

A penúltima intervención estivo a cargo do representante da empresa Lely, Telmo Entrecanales, o cal nos amosou os seus sistemas de baño de pezuños para a prevención da dermatite, deixando claro que os pediluvios á saída do robot non teñen por que ser un problema, os robots de limpeza e os seus últimos avances e tamén a tranquilidade que xera o tráfico libre para as nosas vacas.

A sesión matutina deu fin coa presenza de Ángel Tomás Caravaca e Juan José Sánchez , membros do (GT-FEPYBA), os cales comentaron o estado actual da guía do podólogo e as súas novidades e correccións, dándolles un repaso a algunhas das lesións máis comúns.

Sesión vespertina de obradoiros

A sesión práctica da tarde en SAT Arronte constou de tres estaciones de traballo: unha, recorte de pezuños, onde os formadores explicaron a técnica de recorte e os pasos a seguir, os asistentes tiveron a oportunidade de práctica para a proba avaliada do sábado.

A segunda, coordinada por Arturo Gómez (Zinpro), preparounos un estupendo taller práctico sobre alimentación, transición, instalacións e o manexo destas, o cal que tivo moito éxito entre os participantes do curso. O enfoque e a sinxeleza coa que Arturo explica as cousas fai que sexa fácil de seguir e divertido ao mesmo tempo.

No terceiro taller vimos como un bo manexo sen estrés das vacas fai que elas estean máis tranquilas á

Fotos: Conafe

Ángel Tomás Caravaca (GT-FEBYBA) Arturo Gómez (Zinpro) Juan José Sánchez (GT-FEBYBA)

Etienne Auffray Guiomar Aguilar (Lely) Luis Mariñelarena

Javier Sáez

Nesta edición contamos coa presenza de Piet Kloosterman

A ESTACIÓN DE INTERCAMBIO DE COÑECEMENTOS FOI UNHA DAS ESTACIÓNS CON MAIOR ÉXITO DO CURSO, ONDE DOUS DOS FORMADORES, LUIS MARIÑELARENA E JAVIER SÁEZ, MOSTRARON CASOS PRÁCTICOS E CURIOSOS DO SEU DÍA A DÍA, CONSELLOS, COLOCACIÓN DE POLDRO ETC.

hora de movelas. Gilles Hugon, podólogo francés, mostrounos coas súas habilidades como actuar para conseguir de forma o máis tranquila posible levar unha vaca ao poldro e que, ademais, o resto das vacas non se estrese.

TERCEIRA XORNADA: SEIS ESTACIÓNS DE TRABALLO

O sábado 2 de marzo organizáronse seis estacións de traballo polas que se foi rotando en pequenos grupos, dúas delas avaliadas, recorte e kahoot. Leváronse a cabo dúas estacións de recorte funcional e cada unha delas contaba con dous formadores. Todos os participantes recortaron dous pezuños por poldro e foron avaliados nos dous poldros. O recorte esixido aos participantes é o modelo APPB recorte descrito polo grupo de traballo (G-T FEPYBA).

Na estación de manexo, ese día varios dos participantes tiveron a oportunidade de demostrar as súas habilidades manexando e tranquilizando animais ata mesmo conseguir separar un do grupo e tocar o seu lombo sen causar estrés.

Etienne Auffray ofreceu unha demostración práctica de como preparar e aplicar as bacterias nas patas para a prevención da dermatite.

Guiomar Aguilar (Lely) mostrou os datos que podemos ver nos robots e a utilidade que poden ter para nós os podólogos; así mesmo, levou a cabo un kahoot de identificación de lesións e severidade tamén avaliado.

Foi unha estación moi divertida pola competitividade dos seus participantes e moi interesante pola importancia da unificación de criterio á hora de recoller datos.

A estación de intercambio de coñecementos foi unha das estacións con maior éxito do curso, onde dous dos formadores, Luis Mariñelarena e Javier Sáez , mostraron casos prácticos e curiosos do seu día a día, consellos, colocación de poldro etc. Xerouse moito debate en cada diapositiva, chegando a conclusións entre todos. Sen dúbida, un taller que repetiremos para o vindeiro I-SAP 2025.

PODIO DO CONCURSO DE RECORTE

Os triunfadores desta edición foron os seguintes:

1.º posto: Manuel Iglesias Suárez (Seragro)

2.º posto: Javier Fernández López (Seragro)

3.º posto: José Francisco González Fernández (Seragro)

AGRADECEMENTOS

Desde a dirección da APPB queremos agradecer enormemente a boa acollida que tivemos por parte de colaboradores e do comité local organizativo do curso: Granja Arrabal (Cantabria), SAT Arronte (Cantabria) e Ganadería Los Tejos (Biscaia), así como ao grupo de comité local: Iker Eletxiguerra (Herguvet) e Francisco Díez (Buiatras), e Martín Ruiz, e a todos os patrocinadores.

Fotos: Conafe

xornada de visita a el carrizal e ás

instalacións de josé maría díaz cobos

Durante o día de portas abertas, que resultou un éxito total, un nutrido grupo de clientes habituais e futuros puideron gozar dunha visita completa para descubrir a filosofía de traballo da distribuidora, así como as características dos produtos de GEA.

A distribuidora oficial de GEA José María Díaz Cobos, situada en Pozoblanco (Córdoba), organizou o venres 19 de abril unha dobre xornada de portas abertas na que os asistentes puideron visitar a súa nave e tamén a gandería El Carrizal, equipada con dous robots de muxido e outros produtos da marca.

José María Díaz Cobos agradeceulles a todos os gandeiros a confianza nos seus servizos e destacou que o evento tiña como obxectivo principal que os clientes coñecesen as súas instalacións desde dentro. Concordou con José Luis Sánchez, delegado comercial de GEA no sur de España, que apuntou que esta xornada estaba deseñada para “estar coa nosa xente, coa que traballamos todo o ano e que nos coñece de toda a vida”.

Tanto o delegado de posvenda de GEA no Valle de los Pedroches, Juan Alpiste, como o responsable de vendas de GEA Farm Technologies, Víctor Jorge, aludiron á calidade humana do distribuidor cordobés, así como á facilidade de traballar con eles na posvenda. Ambos fixeron fincapé, así mesmo, na importancia de ter preto persoas de confianza á hora de instalar robots e outra maquinaria nas granxas.

dairyrobot r9500 de gea

SANTIAGO RUIZ

Arroyo Chico de la Dehesa

“Levamos traballando con José María Díaz desde que comezou hai 35 anos e sempre destacou o seu compromiso cos clientes. Estamos moi contentos co seu servizo e o progreso da nosa granxa está ligado a eles”.

sala rotativa gea

MIGUEL RODRÍGUEZ

El Cruce

“O servizo 24 horas de José María é unha das cousas que máis sobresaen. Se nalgún momento temos problemas, sabemos que, tras unha chamada, en 15 minutos recibimos a axuda que necesitamos”.

sala paralela gea

ANTONIO GARCÍA

Guadarramilla

“Comezamos a traballar con José María Díaz Cobos no ano 2000, montando diferentes salas e facendo unha serie de reformas. O que nos achegou desde o primeiro momento foi un servizo rápido e próximo. Ten unha dispoñibilidade completa”.

en vídeo

EN VÍDEO

DOUS ROBOTS DE MUXIDO QUE ALCANZAN PRODUCIÓNS DIARIAS DE 3.500 KG DE LEITE POR BOX

A gandería El Carrizal, no municipio cordobés de Dos Torres, mantén unha vinculación familiar coas vacas de leite. Os bisavós paternos de Cristino Arévalo, un dos actuais propietarios, xa contaban con vacas leiteiras na primeira metade do século XX. Ademais, a súa familia materna tamén tivo granxa, antes de que en 1989 os pais de Cristino unisen ambas as ganderías na localización actual de El Carrizal. Naquel momento sumaban un rabaño de 40 animais en muxidura.

Cristino Arévalo incorporouse á gandería hai vinte anos e está á fronte desde 2011 xunto á súa muller. Na actualidade, atenden 230 cabezas de gando e levan oito anos traballando con dous robots GEA.

A mellor calidade de vida, o incremento da produción e o maior benestar dos animais son as razóns fundamentais que xustifican a decisión, tomada en 2016, de robotizar a granxa.

Para más información: GEA.com/es

el carrizal

Localización: Dos Torres (Córdoba)

Número total de animais: 230

Vacas en muxidura: 136

Media de produción: 45,3 kg/vaca/día

Media de número de muxidos: 2,6

Porcentaxe de graxa: 3,30 %

Porcentaxe de proteína: 3,30 %

RCS: 170.000 cél./ml

“Gañamos calidade de vida e máis posibilidades de librar e de ofrecer contratos cunhas

mellores condicións”

Que sistema tiña antes e cando instalou os robots?

Antes de robotizar a granxa, muxiamos cunha sala 2×8 con medidores electrónicos e podómetros. Foi a finais do 2016 cando empezamos a muxir cos dous robots, xa hai case oito anos.

Por que confiou en GEA para adquirir o sistema de muxido robotizado?

Leváronnos de viaxe a Alemaña cando acababa de saír o sistema, comprobamos nunhas ganderías o traballo desta tecnoloxía e encantounos. Gustounos o tipo de muxido que utiliza o robot, porque dunha soa vez coloca as tetoeiras, limpa os tetos, moxe e realiza o selado. Ademais, valoramos positivamente outros aspectos, como a separación por cuartos, o foso para secar as vacas ou, por suposto, o servizo técnico.

Que beneficios da robotización destacaría?

Sen dúbida, a mellor calidade de vida que nos deu a todos os que traballamos aquí. Permitiunos ter máis flexi-

bilidade para realizar outras tarefas, para librar e para contratar traballadores cunhas mellores condicións. Con respecto á produción, incrementamos os litros ao muxir tres veces ao día. Ademais, achégalles un maior benestar ás vacas, porque son elas as que escollen o momento para ser muxidas.

Como xestiona os lotes de muxido na granxa?

A nave está dividida en dúas partes. Un robot encárgase de muxir as primíparas e a algunha vaca de segundo parto. Outro equipo ocúpase das vacas adultas e tamén das acabadas de parir e das máis delicadas, que descansan en cama quente.

Cal é a función das portas de pre- e postselección?

A porta de preselección decide se un animal entra ou non no robot. Desta maneira, o robot non gasta tempo en impedir o muxido de vacas que non teñen permiso. As vacas están totalmente libres na nave, poden ir comer, beber ou descansar, pero, para entrar ao robot, necesitan desta porta de preselección. A de postselección sitúase na nave das adultas e dirixe as vacas cara aos cubículos ou, se están acabadas de parir ou nun estado máis delicado, condúceas á cama quente. condicións.

“Dunha soa vez, coloca as tetoeiras, limpa os tetos, moxe

sela”

“Desde hai sete anos non incrementamos o número de animais e, con todo, continuamente aumentamos en produción”

Cantas vacas moxe actualmente en cada un dos robots?

Agora mesmo, muximos 68 vacas en cada robot; no das primíparas chegamos ata os 72 animais e no das multíparas, aos 70.

Que produción de leite diaria máxima chegou a alcanzar?

Obtivemos 3.500 kg/día no robot das vacas adultas, mentres que no das primíparas logramos uns 3.200 kg/día. En total, en 2023 producimos 2.200.000 kg de leite.

Que é o primeiro que consulta no móbil?

Conéctome á aplicación GEA FarmView, xa que a través dela controlamos os robots de muxido. Comprobo os atrasos; en definitiva, miro se os muxidos da noite foron ben.

Que máis xestións lle permite realizar a aplicación?

Manexamos a colocación manual ou supervisada, dámoslles permisos aos animais, vemos os muxidos e tamén os atrasos que hai. Á parte, temos un software de xestión da gandería en si, que é o DairyPlan. Proximamente instalaremos a nova versión, o DairyNet Box.

“En 2023 producimos

2.200.000

kg de leite”

Cantas persoas traballan na granxa e como se distribúen as tarefas?

Somos tres, incluíndome a min. Pola mañá cedo, revisamos os robots de muxido, comprobamos se hai algún atraso ou algún animal enfermo, metemos tamén algunha vaca de maneira manual e facemos unha limpeza dos equipos. Logo, como nos traen a ración desde a nosa cooperativa, COVAP, limpamos os cubículos e arámolos para que as vacas estean máis cómodas e teñan sempre o esterco abrandado e seco. Posteriormente, dedicámonos ás xatas, ás vacas secas, aos animais de preparto e, máis adiante, completamos todos os labores que implica unha gandería de muxido, que son moitos.

Que máis produtos de GEA utiliza na granxa?

Ademais dos dous robots de muxido, traballamos con dúas arrobadeiras, un arrimador de comida e un separador de esterco, modelo FAN, para dividir o sólido do líquido.

Que vantaxes lle achega o arrimador de comida? É importantísimo, xa que a ración nos vén desde COVAP ás 7:30 h e sen arrimador as vacas quedarían sen alimento en canto non estivésemos por aquí. Está pro-

A aplicación GEA FarmView permítelles controlar os robots de muxido

“O arrimador está programado para pasar cada hora a partir das 15:00 h”

gramado para que pase cada hora a partir das 15:00 h; así asegurámonos de que os animais teñan sempre a comida preto do presebe.

Ten idea de adquirir un terceiro robot de muxido?

A auga é a nosa limitación principal, aínda que ultimamente logramos mellorar moito en eficiencia. Desde hai sete anos non incrementamos o número de animais e, con todo, continuamente aumentamos en produción. Subimos en litros de media por vaca grazas a aplicar melloras con respecto ao estrés por calor, á xenética e a outros investimentos. Investir noutro robot dependerá de se somos capaces de reutilizar auga e de que contemos con auga suficiente para máis animais.

CONCURSO DE GANDO FRISÓN DA MOEXMU 2024. COSPEITO (LUGO)

Rey 814 Beemer Yuri suma ao seu palmarés unha nova vitoria na Moexmu 2024

O exemplar, que xa conseguiu no mes de febreiro o título de gran campiona do rexional de Galicia, pertence á gandería Rey de Miñotelo, que tamén obtivo o galardón de xovenca gran campiona con Rey 1174 Thunderstorm Holy.

Orecinto feiral Manuel Vila de Muimenta (Cospeito, Lugo) acolleu unha vez máis a Mostra Exposición Muimenta (Moexmu) que, nesta ocasión, celebraba o seu cuadraxésimo aniversario. Durante o desenvolvemento do evento tivo lugar, como xa é habitual, o Concurso de Gando Frisón da Moexmu, que este ano alcanzaba a 38.ª edición. Bonet Cid xulgou os animais e ganderías participantes da xornada. A mañá do sábado arrincou coas seccións de xatas e xovencas. O premio de xata campiona recaeu en Pozosaa Fitters 0259, de Casa Pozo (Lugo) e os de xovenca campiona e xovenca gran campiona levounos Rey 1174 Thunderstorm Holy, propiedade de Rey

de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo). Pola súa banda, a granxa Carro (Mesía, A Coruña) fíxose co título de mellor criador de xovencas.

Xa na sesión de tarde, Cid valorou as vacas participantes. Gorrello (Castropol, Asturias) triunfou na sección de vaca nova campiona co seu exemplar Gorrella Chekia Hannans. O galardón de vaca intermedia campiona foi para o animal da Lagoa Serabel (Xermade, Lugo), Vilarmor Cayenne Nanci.

Rey 814 Beemer Yuri, de Miñotelo, repetiu vitoria na Moexmu un ano máis como vaca gran campiona, tras ser nomeada previamente vaca adulta campiona. Así mesmo, este animal logrou o título de mellor ubre do concurso. A gandería Rey de Miñotelo, gran vence-

dora do encontro, gañou a maiores o premio de mellor criador de vacas e, co seu animal Rei 719 Rivisy Elude, o de maior produción. No marco da feira tamén se celebrou o venres o Concurso de Novos Preparadores de Gando; Lorena Iglesia, de Rey de Miñotelo, conseguiu o primeiro pos-

to e, en segunda posición, quedou María Otero, de Fontixón (Castro de Rei, Lugo). No Concurso de Novos Manexadores, que se levou a cabo o domingo, María Otero proclamouse a mellor manexadora do certame, mentres que a súa irmá, Andrea, obtivo a segunda posición.

En Vaca.tv

Rey 1174 Thunderstorm Holy, xovenca gran campiona

CATEGORÍA

XATAS ATA 8 MESES

XATAS DE 8 A 10 MESES

XATAS DE 11 A 14 MESES E XATA CAMPIONA

XOVENCAS DE 15 A 18 MESES

XOVENCAS DE 19 A 26 MESES, XOVENCA CAMPIONA E XOVENCA GRAN CAMPIONA

PALMARÉS

GAÑADORA

GANDERÍA

Casa-Nova MR Sugus Choice ET Carro (Mesía, A Coruña)

Rey 1246 Dani Brahina Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)

Pozosaa Fitters 0259

Casa-Nova Gigi Blaska 1661

Casa Pozo (Lugo)

Carro (Mesía, A Coruña)

Rey 1174 Thunderstorm HolyRey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)

MELLOR CRIADOR DE XOVENCAS Carro (Mesía, A Coruña)

VACA NOVA ATA 28 MESES E VACA NOVA CAMPIONA

VACA NOVA DE 29 A 35 MESES

Gorrella Chekia Hannans Gorrello (Castropol, Asturias)

Casa-Nova Galir Denver 1497

Carro (Mesía, A Coruña)

VACA INTERMEDIA DE 3 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONAVilarmor Cayenne Nanci A Lagoa Serabel (Xermade, Lugo)

VACA INTERMEDIA DE 4 ANOS

VACA ADULTA DE 5 ANOS

VACA ADULTA DE 6 ANOS OU MÁIS, VACA ADULTA CAMPIONA,

MELLOR UBRE E VACA GRAN CAMPIONA

Rey 946 Jacoby MahendraRey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)

Kergo Ozalid 6818 A Lagoa Serabel (Xermade, Lugo)

Rey 814 Beemer Yuri Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)

MELLOR CRIADOR DE VACAS Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)

MAIOR PRODUCIÓN

Rey 719 Rivisy Elude Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)

Parte trasera de la máquina rediseñada para optimizar el vaciado

Parte trasera de la máquina rediseñada para optimizar el vaciado

Parte trasera de la máquina rediseñada para optimizar el vaciado

Doble eje (modelos 480 y 540) o triple eje (modelos 540 y 590)

Doble eje (modelos 480 y 540) o triple eje (modelos 540 y 590)

Doble eje (modelos 480 y 540) o triple eje (modelos 540 y 590)

Mejor acceso al interior de la caja

Mejor acceso al interior de la caja

Mejor acceso al interior de la caja

La pared frontal inclinada garantiza una distribución ideal de la carga y mejora la descarga

La pared frontal inclinada garantiza una distribución ideal de la carga y mejora la descarga

La pared frontal inclinada garantiza una distribución ideal de la carga y mejora la descarga

El bastidor, la estructura y las chapas de fondo están galvanizados para garantizar una larga vida útil AÚN MÁS RENTABILIDAD NUEVO DISEÑO

El bastidor, la estructura y las chapas de fondo están galvanizados para garantizar una larga vida útil AÚN MÁS RENTABILIDAD NUEVO

El bastidor, la estructura y las chapas de fondo están galvanizados para garantizar una larga vida útil

Rey 1246 Dani Brahina, mellor xata de 8 a 10 meses

Casa-Nova Gigi Blaska 1661, mellor xovenca de 15 a 18 meses

Casa-Nova MR Sugus Choice ET, mellor xata ata 8 meses

Carro, mellor criador de xovencas

Pozosaa Fitters 0259, mellor xata de 11 a 14 meses

Pozosaa Fitters 0259, xata campiona

Rey 1174 Thunderstorm Holy, xovenca campiona

Rey 1174 Thunderstorm Holy, mellor xovenca de 19 a 26 meses

Vilarmor Cayenne Nanci, mellor vaca intermedia de 3 anos

Rey 1174 Thunderstorm Holy, xovenca gran campiona

Gorrella Chekia Hannans, mellor vaca nova ata 28 meses

Casa-Nova Galir Denver 1497, mellor vaca nova de 29 a 35 meses

Gorrella Chekia Hannans, vaca nova campiona

Rey 946 Jacoby Mahendra, mellor vaca intermedia de 4 anos

Vilarmor Cayenne Nanci, vaca intermedia campiona

Kergo Ozalid 6818, mellor vaca adulta de 5 anos

Rey 814 Beemer Yuri, mellor vaca adulta de 6 anos ou máis

Rey 814 Beemer Yuri, vaca adulta campiona

Rey de Miñotelo, mellor criador de vacas

Rey 719 Rivisy Elude, maior produción

A mellor preparadora da fin de semana foi Lorena Iglesia

María Otero conseguiu a vitoria no Concurso de Novos Manexadores

Rey 814 Beemer Yuri, mellor ubre

Rey 814 Beemer Yuri, vaca gran campiona

Matrix, toda

una

gama de

carros

mezcladores distribuidos por TLM a nivel nacional

La ganadería SAT O Carboeiro, de Guntín (Lugo), cuenta desde esta primavera con un nuevo carro mezclador de la marca Matrix. Hablamos con el gerente de Tecnor Lalín Maquinaria (TLM), Manuel Gómez, distribuidor de la marca a nivel nacional, y con el ganadero, Roberto Lamazares, quienes nos desvelan las facilidades que aporta esta máquina al trabajo diario en la granja.

Tecnor Lalín Maquinaria (TLM) es distribuidor oficial de las marcas del grupo Italmix a nivel nacional, algo que les ha permitido desde su sede en Lalín, capital de la comarca pontevedresa del Deza, expandirse desde 2019 por toda Galicia y el resto de España. En este sentido, han vendido equipos de esta marca, como los carros mezcladores Matrix, en Asturias, Castilla y León, País Vasco, La Rioja, Castilla-La Mancha o Andalucía.

Manuel Gómez, gerente de TLM, tiene claros los motivos por los que hace cinco años se decantaron por la firma italiana: “Nos ofrece una amplia gama de carros mezcladores: horizontales, verticales, de un sinfín, de dos sinfines, arrastrados, autopropulsados, etc., con capacidades desde 14 hasta 40 m³. La mayoría de estas máquinas en la competencia alcanzan volúmenes de 26, 30 o 32 m³. Nosotros podemos llegar hasta los 40 m³”, matiza, aunque avanza que pronto alcanzarán más capacidad, porque “se están diseñando dos para Irán que tendrán 50 m³”.

Otras prestaciones que enumera de esta maquinaria son el resultado final para el ganado y la comodidad en el día a día para el ganadero. Según argumenta Gómez, “lo que más aprecian nuestros clientes es la calidad de la mezcla, porque la cuba y los sinfines

de Matrix nunca son iguales, pues cada medida de carro maneja dimensiones diferentes”.

Además, destaca la colocación específica del motor, “que va montado en la parte central, lo que no genera peso ni hacia un lado ni hacia otro”, y las facilidades que la firma ha ingeniado para realizar el mantenimiento: “La cuba se desplaza hacia atrás, lo que nos da un acceso fácil y cómodo para cualquier reparación”.

Manuel Gómez recomienda emplear máquinas grandes, para “no funcionar siempre a tope, aumentar el desgaste y el tiempo de trabajo y perder calidad de mezcla”. Insiste, a mayores, en aplicar la teoría del 85 %: “Aunque algunas veces trabajemos al tope de su capacidad, hacerlo al 85 % nos va a dar muchísima rapidez, menos consumo de combustible y menos desgaste”.

Desde TLM resaltan que “Matrix nos permite adaptarnos siempre a cada ganadería”; por eso, en el caso de SAT O Carboeiro, al trabajar mucho tiempo, “aconsejamos un carro con sinfines más gruesos y recubiertos con acero inoxidable, al igual que la cuba”.

Por último, en Tecnor Lalín Maquinaria se comprometen a dar el mejor servicio técnico, tanto en las revisiones como

Carro mezclador autopropulsado Matrix

• Capacidad: 40 m³

• Dos sinfines que trabajan de forma mecánica

• El tanque de mezcla se retrae 90 cm

• Fresa delantera de 2 m de ancho con bomba Linde de alta presión (420 bar) de cilindrada variable y motor de pistones orbitales SAI

• Controles ergonómicos con joystick integrado en el reposabrazos del asiento

• Contracuchillas hidráulicas automáticas

• Brazo de corte de 700 mm de ancho con banda de goma y travesaños vulcanizados (funcionan independientemente del tambor de corte y con la posibilidad de invertir el sentido de rotación)

• Doble eje trasero direccional

En vídeo

ante un arreglo. “Además de cambiar los aceites, inspeccionamos una serie de puntos, como los engrasadores o las cintas, y procuramos estar presentes en una mezcla para detectar cualquier tipo de ruido que pueda derivar en una avería. La prevención es mejor que la reparación”, subraya su propietario.

La expansión de TLM por todo el panorama nacional ha acrecentado sus aptitudes porque “al operar con la marca en zonas tan amplias, vendemos más y conseguimos más capacidad para tener recambios y mejor formación en los técnicos”, concluye Manuel Gómez. Para cualquier avería que no tenga solución en un corto espacio de tiempo disponen de equipos de sustitución con los que garantizan las labores de sus clientes.

Localización: Guntín (Lugo)

Socios: 5

Número total de animales: 1.000

Vacas en ordeño: 480

Media de producción: 35 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa: 3,76 %

Porcentaje de proteína: 3,25 %

RCS: 197.000 cél./ml

¿Desde cuándo contáis con un carro mezclador para el día a día?

Prácticamente desde que fundamos la sociedad hace unos quince años, pero esta es la primera vez que estrenamos una máquina de este tipo. Anteriormente, tuvimos dos de segunda mano.

¿Cómo conocisteis a Tecnor Lalín Maquinaria?

A base de mirar carros, nos hablaron de este y, aunque no habíamos trabajado nunca con ellos, nos dieron buenos informes. Fuimos a visitarlos, nos llevaron a fábrica y también a ver cómo trabajaba esta maquinaria en granjas.

¿Por qué decidisteis apostar por Matrix?

Principalmente, nos gustó su capacidad de carga y su maniobrabilidad. Al girar dos de los ejes, entra mejor en los sitios que el anterior carro, aun teniendo 10 m³ más de capacidad. Además, las mezclas salen mejores y tiene una mejor accesibilidad para reparar cualquier avería que otras máquinas del mercado.

¿Habéis notado cambios en la producción?

En cuestión de 15 días, producimos un litro y medio más de media con las mismas vacas en ordeño.

¿Cuántas raciones preparáis al día? En total, hacemos cinco diarias: tres para vacas en producción, una para las novillas y otra de secas. Cuatro de las raciones se hacen a primera hora de la mañana, a las 6:00 h tengo el carro funcionando y a las 8:30 h están listas. Al mediodía, preparo la tercera mezcla para vacas en producción con el fin de tenerla más fresca para esos animales.

¿Es suficiente la capacidad del carro?

Más que sobrada, ya que la anterior máquina constaba de 30 m³ y ya nos llegaba por capacidad, a excepción de la ración de las novillas que iba algo más justa.

¿Qué mantenimiento necesita este equipo?

Apenas implica mantenimiento, porque viene muy completo de fábrica. Está equipado con el sistema de engrase automático, por lo que, simplemente, tienes que echar gasoil, urea y soplar filtros.

¿Qué valoración general haces de este estreno?

Es difícil comparar esta máquina con respecto a las anteriores, porque eran usadas, pero la nota, tanto para TLM como para Matrix, es de diez.

“En 15 días, producimos un litro y medio más”

Roberto Lamazares, de SAT O Carboeiro

Matrix cuida la calidad de mezcla y adapta los sinfines y la cuba a la capacidad de cada carro

Los sinfines de este carro están recubiertos con acero inoxidable

O podio menorquín levouno Rafal Fort Grade Isabel

A Asociación Frisona Balear, coa colaboración do Concello de Alaior, celebrou os días 16 e 17 de marzo unha nova edición do Concurso Frisón de Menorca, que foi xulgado por Julián Rodríguez.

Os dous primeiros títulos, o de xata campiona e o de xovenca campiona, foron para Binigarba Choice Rene, de Binigarba (Ciutadella), e para Bell Lloch Lambda Estefanía, de Son Bell Lloch (Ferreries), respectivamente, pero a gran final foi gañada polo exemplar máis adulto, Bell Lloch Lambda Estefanía.

Entre as vacas, TJ Sidekick Hanna, de Son Vives (Fe-

Marquet Paradis Unstopabull, elixida vaca gran campiona do rexional catalán

A localidade barcelonesa de Vic acolleu os días 23 e 24 de marzo a vixésimo cuarta edición do Concurso Catalán da Raza Frisona Fefric 2024, na que participaron uns setenta exemplares, entre xatas, xovencas e vacas. XXXVI CONCURSO FRISÓN

rreries), converteuse en vaca nova campiona; Rafal Fort Grade Isabel, de Binigafull (Ciutadella), en vaca intermedia campiona, e Binillubet 1st Grade Dorita, de Binillubet (Es Mercadal), en vaca adulta campiona. O xuíz asturiano decantouse na gran final de vacas pola frisona intermedia.

A gandería Binillubet conseguiu o premio de mellor criador.

Oxuíz do certame, o asturiano Javier Freije, elixiu vaca gran campiona a Marquet Paradis Unstopabull, propiedade de Cal Marquet, gandería que tamén levou o galardón ao mellor rabaño de vacas. Nas seccións de xatas e xovencas, Campgran Anapurna Thunder, de El Campgran, alzouse co título de gran campiona. Esta mesma gandería logrou, ademais, o premio ao mellor rabaño de xatas de Cataluña.

Vaca gran campiona

Vaca gran campiona

Xovenca gran campiona

Xovenca gran campiona reserva e xovenca gran campiona

El futuro es de quienes saben cultivarlo.

POXA DE GANDO DE LEITE. BOIMORTO (A CORUÑA)

Saamil Torrel 3153, vendida por 6.100 euros en Boimorto

Durante a mañá do domingo 24 de marzo, Africor Coruña organizou, xunto co Concello de Boimorto, a súa Poxa de Gando de Leite, coincidindo coa

Feira de Maquinaria Agrícola e Produtos Ecolóxicos Magreco.

O volume de vendas acadou os 39.700 euros, cun prezo medio de 3.609 euros. O animal máis co-

POXA DE GANDO FRISÓN. MUIMENTA (LUGO)

Pleno na venda de animais na poxa da Moexmu

No intermedio do concurso de gando frisón celebrado no marco da Mostra Exposición de Muimenta, o 6 de abril tivo lugar a 38.ª edición da Poxa de Gando Frisón Moexmu 2024.

Foron adxudicados os sete animais participantes, cun prezo medio de 3.050 euros. Entre todos, destacou particularmente unha xovenca de capa roxa propiedade da gandería Marei Castro (Pol, Lugo), que foi vendida por

POXA DE GANDO FRISÓN. SARRIA (LUGO)

tizado foi Saamil Torrel 3153, vendido a José Ramón Carballeiro Becerra

(Tordoia, A Coruña) por 6.100 euros.

4.150 euros a Casa Grande, de San Martiño de Fente (Monterroso, Lugo).

Unha filla de Genuine, o exemplar máis valorado en Sarria

Osábado 11 de maio, durante o tradicional Mercado de San Isidro Labrador de Sarria (Lugo), Africor Lugo organizou a súa poxa anual de gando frisón na localidade.

Sacáronse a poxa 16 exemplares, 13 vacas de primeiro parto e 3 xovencas. Ao final do evento, conseguiuse darlles saída a 14

dos animais que pasaron pola pista, cun prezo medio de 2.557 euros e un volume total de negocio de 35.798 euros.

O animal que alcanzou o prezo máis alto foi unha filla de Genuine presentada pola gandería Antonio da Laura e adquirida pola gandería Pena Guisande (O Páramo, Lugo) por 3.200 euros.

Modelo Lely de granxas XL

A filosofía Lely para o muxido en grandes explotacións (VIII):

Ben Hölscher, Global

Key Account Manager Dairy XL

“O tráfico libre é o noso enfoque global para as ganderías de leite”

Como ve o mercado actual de granxas XL en España?

O mercado actual de granxas XL en España está en desenvolvemento nos últimos anos. Por esa razón organizamos o noso terceiro Evento Internacional da Vaca Roxa en España en 2022 (Santiago de Compostela). As grandes explotacións enfróntanse a varios retos en canto ao tamaño do rabaño e o aumento do custo da alimentación; con todo, os gandeiros españois ven oportunidades para investir na automatización do muxido cos Lely Astronaut e na alimentación co Lely Vector.

Por que é tan importante o tráfico libre nas ganderías con máis de oito robots de muxido?

En Lely falamos de grandes explotacións a partir de oito robots de muxido. Un gandeiro está cualificado para formar parte da comunidade da Vaca Roxa dentro de Lely con máis de 500 vacas en muxido. O tráfico libre de animais é o noso enfoque global da gandería, xa que todas as nosas solucións están deseñadas para que a vaca teña unha posición central na granxa, que todo se organice ao redor dela e que sexa ela quen decida

cando entra ao muxido. A nosa visión baséase nese principio: vacas felices, gandeiros felices.

Que opina do sistema de muxido por lotes co que as distintas marcas intentan atraer os gandeiros con máis vacas en muxido?

Dado que a nosa filosofía é o tráfico libre das vacas, pódese entender que o muxido non voluntario, no que os humanos dirixen o sistema en lugar das vacas, ou os sistemas de fluxo híbrido, non se

axustan á nosa forma de pensar e de deseñar solucións para as explotacións lácteas. Nos sistemas non voluntarios, as vacas teñen menos liberdade e non contan con acceso ao alimento e a auga as 24 horas do día. En Lely, a vaca é a protagonista.

No tráfico libre o número de robots é menor que no muxido por lotes. Cre que isto é unha vantaxe?

Vexo moitas vantaxes no concepto de Lely do tráfico libre fronte a outros sis-

temas, pero depende do gandeiro, do establo no que se teña que instalar (actual ou novo) e dos obxectivos de cada un.

Algúns teñen dificultades para entender ou cambiar cara ao tráfico libre, xa que están afeitos a traballar en sistemas tradicionais durante máis de vinte anos. Ás veces, teñen que esforzarse para realizar o cambio, pero as vacas comprenden a transición en poucos días; o problema reside principalmente nas persoas. De feito, na actualidade vemos que outros sistemas requiren máis robots que nunha nave deseñada para o tráfico libre de vacas.

Que destacaría como punto forte de Lely á hora de deseñar unha granxa XL?

O principio da grande explotación en Lely é que concentramos a carga de traballo ao redor da vaca, a área de xestión desempeña un papel importante nos toques do animal e prestámoslle atención ao fluxo do traballo diario. Ser máis eficaz coa capacidade do traballo dos empregados e tomar mellores decisións sobre a saúde das vacas é o que resaltan os gandeiros que traballan coas solucións Lely. O resultado é unha redución do tempo que os empregados pasan entre o rabaño, o que se traduce en menos estrés na explotación e, por conseguinte, unha mellora significativa nos animais.

En España o número de explotacións XL medrou nos últimos anos. Como ve o futuro destas granxas?

Os gandeiros españois son creativos á hora de afrontar os retos que se lles presentan en cada momento e atopar solucións. Creo que o futuro das grandes granxas en España é prometedor, aínda que a normativa e a dispoñibilidade de auga, sobre todo en Cataluña, poden converterse nun obstáculo para estes emprendedores. Lely quere ser o seu socio, xa que ofrecemos unha ampla gama de solucións para axudalos no futuro desenvolvemento das súas granxas e rendemento.

As granxas Lely XL sempre obteñen máis litros de leite por vaca e día que outras marcas. Cre que isto se debe a que os robots Lely Astronaut poden producir máis litros de leite que a competencia?

Aumentar a produción de leite depende de moitos aspectos. A vantaxe de Lely é que axudamos á nosa rede de gandeiros con persoal especializado

en apoio á xestión da granxa, que lles resulta útil para mellorar o manexo do rabaño, as rutinas diarias e optimizar a carga de traballo no negocio.

Cando se melloran estes aspectos, nótase nos resultados. Investimos moito tempo na preparación para coñecer a fondo os indicadores clave de rendemento das ganderías. Cando se fai isto, os resultados obtéñense grazas a unha mellor comprensión. Centrámonos en que a relación cos gandeiros sexa unha asociación connosco para poder axudarlles en todo o que necesiten.

Que lle diría a un gandeiro que ten máis de 500 vacas leiteiras e quere robotizar a súa granxa?

Diríalle que é máis que benvido a poñerse en contacto cos nosos Lely Centers. Nestes centros traballan expertos ben formados en cada fase do percorrido para poder axudar aos clientes no proceso de reflexión e preparalos para unha decisión que lles cambiará a vida. A automatización é o futuro da gandería, a man de obra cualificada é cada vez máis difícil de atopar, os robots eliminan moitos crebacabezas aos gandeiros e, ademais, converteranse nos seus traballadores máis leais dentro da granxa.

Se queres saber máis sobre o modelo de Lely para robotizar grandes explotacións de leite, no dubides en poñerte en contacto con nós no seguinte enderezo de correo electrónico: elmodelolelyparalasgrandesexplotaciones@cor.lelycenter.com e lembra que unha vaca feliz é unha vaca máis produtiva.

Ben Hölscher

FONTIXÓN. CASTRO DE REI (LUGO)

Xente nova coas ideas claras para quedar na granxa familiar

María e Andrea Otero son as caras máis novas da gandería Fontixón e ultimamente están protagonizando as noticias relacionadas cos concursos de novos preparadores e manexadores da raza frisona; tanto é así que participarán no próximo certame europeo Young Breeders School ao quedar primeira e segunda clasificadas no ranking realizado polo Club de Xóvenes Gandeiros de Galicia, en colaboración coa Federación Galega da Raza Frisona (Fefriga). Tanto elas coma os seus pais, Juan Carlos e Julia, quixeron compartir connosco como ven o presente e o futuro da súa granxa de leite.

Localización: Castro de Rei (Lugo)

Propietarios: Juan Carlos Otero e Julia Naval

N.º total de animais: 550

Vacas en muxidura: 280

Media de produción anual: 37 l/vaca/día

Porcentaxe de graxa: 4,20 %

Porcentaxe de proteína: 3,40 %

RCS: 190.000 cél./ml

Venda do leite: Lactalis

Resulta moi motivador e esperanzador chegar a unha granxa leiteira en Galicia, en pleno crecemento, porque a última parte das instalacións se ve aínda moi nova, construída hai moi pouco tempo, e coñecer a uns propietarios como Juan Carlos Otero e Julia Naval cunhas fillas moi novas, pero coas ideas xa moi claras e coa ilusión de formarse para quedar co negocio familiar.

María e Andrea Otero, con tan só 18 e 16 anos, están seguras de que “estudarán algo relacionado coa gandería”, aínda non saben o que, pero algo que lles axude a xestio-

nar a granxa familiar e a garantirlle un futuro.

Combinan os seus estudos coa presenza na granxa, porque “nos criamos entre as vacas e sempre nos gustou pasar o día a día con elas”, explican as dúas.

Ademais, asistiron xa a algunhas das Escolas de Futuros Gandeiros organizadas pola Federación Frisona Galega (Fefriga) e o seu gusto polos animais e pola gandería acrecentouse. “Coñecemos a moitos rapaces e rapazas coma nós aos que lles gusta este mundo e estás moi a gusto”, sinala Andrea.

En Vaca.tv

“CRIÁMONOS

ENTRE AS VACAS E SEMPRE NOS GUSTOU PASAR O DÍA A DÍA CON ELAS”

Como resultado destes encontros, tanto Andrea como María tamén comezaron a participar nos concursos de preparadores e manexadores que se levan a cabo no marco das competicións morfolóxicas de Galicia. “O que máis me gusta é pelar e manexar os animais na pista, porque domalos xa é un traballo constante e que require de moita paciencia”, indica María. “Manexando as vacas síntome moito máis a gusto, estou máis preto delas. Para o pelado noto máis presión e necesítase practicar moito máis”, engade a súa irmá Andrea.

Ambas coinciden en que este tipo de convocatorias axudan a darlle visibilidade ao sector, para que se coñeza como os gandeiros coidan das vacas, e destacan como parte máis positiva “o trato coa xente, xa que grazas aos certames, tes contacto con outras persoas coma ti”.

Non só participan senón que case sempre levan medalla. Por unha parte, María Otero subiu ao podio dúas veces no último certame rexional, xa que se converteu na gañadora do Concurso de Novos Manexadores e do Concurso de Novos Preparadores de Gando. Por outra, no campionato de manexadores celebrado na Moexmu a primeira n de semana de abril, ambas as irmás conseguiron o primeiro e o segundo posto de mellores manexadores.

Alta Calidad Alemana Asegurada!

María e Andrea, participando nos certames de Santa Comba e Moexmu

HISTORIA LIGADA AO CRECEMENTO

A gandería Fontixón comezou cos pais de Juan Carlos, e el, sendo moi novo, decidiu quedar na explotación para traballar. As instalacións máis antigas da granxa estaban xusto ao lado da casa familiar e en 1996 decidiron construír a primeira nave na localización actual. “Aínda que moi preto da casa, este novo lugar permitiunos ir crecendo pouco a pouco”, asegura o gandeiro.

Aos dous anos ampliaron un novo tramo e a comezos dos anos 2000, outro máis. En 2012 fixeron un establo moito máis grande que o que tiñan e instalaron unha nova sala de muxido, coa que contan actualmente. A última das ampliacións levárona a cabo en 2022, para 100 vacas máis.

“Na actualidade temos un rabaño de 550 animais, dos que muximos unhas 280 produtoras. Mantemos regularmente ao redor dunhas 40 secas e o resto é recría”, relata.

A recría, dende que nace, instálase en boxes individuais con cama de palla durante as primeiras dúas semanas e logo pasa á amamantadora, onde se diferencian dous lotes por idade. “Aquí pasan uns dous meses, ata que se destetan, e logo van formando diferentes grupos de 12 animais ata que chega o momento de inseminar”, describe Juan Carlos.

Nos boxes individuais e na amamantadora contan con cama de palla e nos seguintes teñen colchoneta (dos 6 aos 11 meses) ou area (a partir dos 11 meses). As xovencas próximas ao parto e as secas descansan en compost.

“NA ACTUALIDADE TEMOS UN RABAÑO DE 550 ANIMAIS, DOS QUE MUXIMOS UNHAS 280 PRODUTORAS”

“Estamos contentos con este sistema, porque, aínda que aquí temos moita humidade, levámolo ben e cremos que é positivo para os animais”, apunta.

No inverno, engaden labra ou algo de carbonato cada segundo día, máis ou menos, e removen cunha fresadora todos os días. No verán, con pasarlles o apeiro é suficiente.

Inseminan os animais sobre os 13 meses en función do seu tamaño e da súa condición corporal e, cando lles queda un mes para o parto, pasan ao lote de preparto, tamén en cama de compost.

As vacas en produción distribúense en tres grandes lotes con cubículos e camas de area. Segundo comenta Juan Carlos, “a area para as de leite funciona moi ben, pode dar algo máis de problema nas fosas,

xatas pasan 15 días en boxes individuais e logo incorpóranse

pero, de momento, non podemos queixarnos; estamos satisfeitos”.

Ao longo dos corredores de alimentación cubriron os comedeiros con aceiro inoxidable para que “as vacas teñan a comida o máis limpa posible. É un pouco caro, pero para min é o mellor”, opina.

Na distribución dos bebedoiros, o gandeiro limítase á normativa existente. Outras instalacións que inflúen no benestar das vacas son a dispoñibilidade de rascadores e os ventiladores da nave antiga. “A calor comeza a afectar nesta zona e no establo vello colocamos uns ventiladores pequenos ao longo das cornadizas xunto a aspersores de auga que se conectan cando hai unha certa temperatura e humidade”, explica o gandeiro. Pouco despois instalaron outros ventiladores máis grandes para aumentar o efecto refrescante do sistema.

A limpeza das naves lévase a cabo automaticamente con arrobadeiras de cable que empurran todo o xurro cara a catro fosas, dúas delas cubertas, cunha capacidade total de 4.600.000 litros.

As produtoras descansan en camas de area, mentres que as próximas ao parto e as secas, en camas de compost

Realizaron a última ampliación da granxa no ano 2020

As

aos dous lotes da amamantadora

Tanquesverticales

Tanquesverticales

Tanquesverticales

Tanquesverticales

Tanquesverticales

Tanquesverticales

Tanquesverticales

Tanquesverticales

Tanquesverticales

Tanqueshorizontales

Tanqueshorizontales

Tanqueshorizontales

Tanqueshorizontales

Tanqueshorizontales

Tanqueshorizontales

Tanqueshorizontales

Tanqueshorizontales

Tanqueshorizontales

Unidadesderefrigeración

Unidadesderefrigeración

Unidadesderefrigeración

Unidadesderefrigeración

Unidadesderefrigeración

Unidadesderefrigeración

Unidadesderefrigeración

Unidadesderefrigeración

Unidadesderefrigeración

Preenfriadoresdetubos

Preenfriadoresdetubos

Preenfriadoresdetubos

Preenfriadoresdetubos

Preenfriadoresdetubos

Preenfriadoresdetubos

Preenfriadoresdetubos

Preenfriadoresdetubos

Preenfriadoresdetubos

Preenfriadoresdeplacas

Preenfriadoresdeplacas

Preenfriadoresdeplacas

Preenfriadoresdeplacas

Preenfriadoresdeplacas

Preenfriadoresdeplacas

Preenfriadoresdeplacas

Preenfriadoresdeplacas

Preenfriadoresdeplacas

Recuperadoresdecalor

Recuperadoresdecalor

Recuperadoresdecalor

Recuperadoresdecalor

Recuperadoresdecalor

Recuperadoresdecalor

Recuperadoresdecalor

Recuperadoresdecalor

Recuperadoresdecalor

Controladoresdegranja

Controladoresdegranja

Controladoresdegranja

Controladoresdegranja

Controladoresdegranja

Controladoresdegranja

Controladoresdegranja

Controladoresdegranja

Controladoresdegranja

Generadoresdefrío

Generadoresdefrío

Generadoresdefrío

Generadoresdefrío www.sancristobalsl.net

Generadoresdefrío

Generadoresdefrío

Generadoresdefrío

Generadoresdefrío

Generadoresdefrío

SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño

SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño

SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño

SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño

SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño

SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño

SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño

SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño

Nuestrasotrasmarcas:

DANLLES MÁXIMA

IMPORTANCIA AO UBRE E ÁS PATAS DAS SÚAS FUTURAS PRODUTORAS

MUXIDO EN SALA DE 32 PUNTOS

Moxen as súas produtoras dúas veces ao día nunha sala 2x16 con retirador automático e medición. “Hai tres anos cambiamos os podómetros por colares e este sistema ofrécenos máis datos, como os celos ou a ruminación. Agora logramos mellores datos de fertilidade e notamos que as cifras da ruminación son moi importantes, porque, en canto a vaca comeza a non comer de maneira habitual, é que algo empeza a pasar”, recoñece Juan Carlos.

Dende xaneiro de 2022 aplican o selado selectivo con antibiótico e selador para vacas con infección ou propensas a infectarse. “Tomamos como referencia o historial de mastite clínica durante a lactación, o reconto de células somáticas dos últimos meses e realizamos test de California”, resume.

Actualmente están logrando unha media de produción por animal e día de 37 litros cunhas calidades de graxa do 4,2 % e de proteína do 3,4 %. O reconto celular móvese nunha media de 190.000 células por mililitro.

PRIORIDADE AO UBRE E ÁS PATAS

En canto á xenética das súas frisonas, Juan Carlos e Julia danlles máxima importancia ao ubre e ás patas das súas futuras produtoras.

Á hora de seleccionar as doses dos touros coas que inseminarán as súas vacas, déixanse asesorar por técnicos do sector que lles realizan os acoplamentos con touros que venden e cos do programa de mellora xenética de Xenética Fontao. En ocasións, utilizan seme sexado en xovencas, crían todas as femias que nacen e venden todos os xatos.

Hai seis anos tomaron a decisión de empezar a traballar na granxa co sistema ProCROSS, un programa de cría de animais a través do cal se cruzan tres razas de vacas: a holstein, a montbeliarde e a vermella sueca, para intentar lograr mellores datos en calidades, de saúde e de fertilidade.

Tras este tempo de experiencia, o gandeiro lucense afirma que “as vacas funcionan ben, en canto á produción conseguen datos similares

ás holstein, pero notamos que son máis fortes, máis resistentes en relación á saúde”.

“É certo que non son tan bonitas e parece que ás miñas fillas lles gustan máis as holstein”, di o gandeiro recoñecendo que María e Andrea defenden máis a mellora xenética da raza pura holstein. “Agora seguiremos así –di Juan Carlos– e despois elas que fagan o que queiran”. A día de hoxe contan tan só cun 30 % do rabaño en ProCROSS.

Para falar das cifras da área reprodutiva de Fontixón, conversamos con María José Rodríguez, a veterinaria da explotación, quen confirma que a media de inseminacións por preñez en xovencas anda polas dúas e en vacas ao redor das tres, o intervalo entre partos achégase aos 411 días e a media de número de partos do rabaño é de 2,4.

Moxen as súas 280 vacas dúas veces ao día

Hai seis anos empezaron a traballar co sistema ProCROSS, pero só teñen neste programa un 30 % do seu rabaño

GANADERIA SICO ®

En cifras...

Vacas en ordeño: 70

Número de ordeños: 2,8/vaca/día

Producción media: 38 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa: 4,10%

Porcentaje de proteína: 3,50%

El programa GENEadvance es muy completo que consigue un progreso genético muy rápido, porque seleccionamos los mejores animales para hacer el cruce genético y utilizamos el resto para el cruce industrial. Esto además, ofrece un aporte económico adicional a la explotación.

“50 puntos de NM$ equivalen 250€ más de margen sobre alimentación”

Mejora Genética de Ganadería SICO en UNA generación utilizando varias tecnologías

después de una generación de selección

Aumento de 52$

“La genética no es un gasto, es una inversión”

Rendimiento predecible.

La Predicción del Retorno de Inversión (ROI) en Pruebas Genómicas muestra un aumento de la rentabilidad neta de por vida de 52$ al cambiar la forma de seleccionar las novillas como madres de la futura generación.

Gracias al programa GENEadvance® y a la genómica, se aumenta la precisión de la evaluación del valor de la cría y la intensidad de selección, y se reduce la brecha generacional, acelerando el progreso genético a una escala sin precedentes. Además, permite trabajar sobre rasgos poco heredables (fertilidad, longevidad y ahorro de alimento).

Todo ello, en combinación con el uso de semen sexado Sexcel® proporciona:

Mejora en la eficiencia de la reproducción para reducir los costos de producción. Elaboración de estrategias para lograr un ganado superior. Mejor programación de la recría.

Nicolás Sierra - Ganadería SICO - Gajano (Cantabria)

Original Convencional Sexcel®

ConvencionalSexcel®

Acelere su Progreso Genético con

Usted fija sus objetivos, nosotros le ayudamos a alcanzarlos.

Asesoramiento y acompañamiento en Estrategia Reproductiva y Genética

¿Cómo lo hacemos?

GENEadvance® acelerará la mejora genética de su rebaño para obtener un mejor rendimiento futuro. Este producto combina nuestro asesoramiento y acompañamiento en su estrategia reproductiva y genética con lo último en tecnología genómica y la genética líder del mercado.

Defina el nº de novillas que desea obtener.

Defina el perfil de vaca más rentable para usted.

Seleccione las mejores hembras para alcanzar los objetivos genéticos y de número de novillas.

®

Pruebas genómicas de las hembras:

» Para seleccionar las mejores madres

» Validar los resultados obtenidos

Maximice su estrategia de Sexcel® y Beef InFocus™

MARÍA JOSÉ RODRÍGUEZ

Veterinaria de Fontixón

“AO PASAR MOITAS HORAS NA GRANXA, VAS VENDO OS PUNTOS QUE SE DEBEN CORRIXIR PARA CUMPRIR CO PLAN DE EXPLOTACIÓN E COAS NORMATIVAS, PARA SER CADA VEZ MÁIS EFICIENTES”

Cumpre así coas esixencias normativas do veterinario de explotación?

Niso estamos. Hai que elaborar un plan sanitario integral que inclúa actuacións sanitarias, de hixiene, de bioseguridade e de uso racional de antibióticos.

Neste caso, ao pasar moitas horas na granxa, xa vas vendo os puntos que se deben corrixir ou mellorar para cumprir co plan e coa normativa e para reducir o uso de antibióticos e ser cada vez máis eficientes.

Que opina desta lexislación e como lles vai afectar ás ganderías?

É algo que haberá que cumprir; entón, canto antes se adapte a explotación ás novas normativas, moito mellor. Como todo o novo, asusta, pero logo será beneficioso para elas.

De cara ao futuro, están centrados en mellorar algún aspecto concreto?

Sempre hai cousas que mellorar para beneficiar o benestar animal e as condicións de traballo dos traballadores. Canto máis cómodo estea todo, mellor para ambos.

Xa está en mente reformar a zona da recría, para darlles un espazo máis amplo, e a zona de preparto, sobre todo de cara á tempada de inverno. Outro aspecto que segue sendo unha materia pendente, creo que a nivel xeral, é a transformación de datos en conclusións finais.

Como ve o futuro de Fontixón?

Vexo unha granxa con futuro e, ademais, ás novas xeracións, por agora, gústalles moito a gandería.

Cantos anos leva traballando en Fontixón?

Hai case tres anos. A proposta xurdiu por parte de Julia e de Juan cando eu estaba rematando unha substitución na ADSG de Castro de Rei. Propuxéronme traballar na súa explotación algunhas horas.

A que aspectos da granxa se dedica?

Estou centrada no aspecto burocrático da explotación. Levo os libros de explotación e de medicamentos ao día. Anoto todos os datos, aplico as vacinas intranasais para prevención de infeccións respiratorias en xatas e levo a cabo protocolos de vacinación en vacas secas, para previr as diarreas neonatais, e de prevención de cetose no preparto e posparto.

No relativo á calidade do leite, aproveito os datos do control leiteiro para sacar mostras de leite de vacas con altos recontos en células somáticas para así previr ou tratar algunha mastite o antes posible e os datos de BHB, que son indicadores de cetose subclínica.

Cal é a súa rutina cada mañá?

Cando chego, reviso no ordenador toda a información que transmiten os colares de monitorización do celo e de diminución do tempo de ruminación e inxestión de comida. Logo, xunto cos veterinarios de Aira, revisamos cada un deses animais. Fago as prescricións de medicamentos necesarias e aplico os tratamentos.

LA REFRIGERACIÓN MÁS EFICIENTE

EL BIENESTAR ANIMAL ES NUESTRA PRIORIDAD

Amplia gama de ventiladores para conseguir una óptima refrigeración en función de las características de cada proyecto ganadero. Motores Brushless para garantizar el menor consumo energético y generar el máximo flujo de aire.

MAYOR POTENCIA, MENOR CONSUMO

CADA GOTA ES IMPORTANTE

Nuevo sensor que únicamente moja al animal cuando está cerca. Refrigeración sin desperdiciar ni una gota con el objetivo de reducir el consumo y ser respetuosos con el medio ambiente.

ESCRÍBENOS

POR WHATSAPP AL 683 61 24 06

¿QUIERES QUE ANALICEMOS TU CASO?

Calculamos cuántos ventiladores y duchas necesita tu instalación y te damos presupuesto sin compromiso

“SEMPRE ME GUSTARON MÁIS AS MÁQUINAS QUE AS VACAS, PERO O CERTO É QUE QUEN PRODUCE O LEITE E O BENEFICIO DESTE NEGOCIO SON ELAS”

PAIXÓN POLA MAQUINARIA

“Sempre me gustaron máis as máquinas que as vacas, pero o certo é que quen produce o leite e o beneficio deste negocio son elas”, admite Juan Carlos. Como consecuencia da súa paixón pola maquinaria, sempre se dedicou máis ás tarefas relacionadas co campo e a alimentación dos animais, mentres que os seus pais se ocupaban máis dos temas relacionados co muxido e co manexo das vacas. Coa xubilación dos seus proxenitores, agora encárgase Julia desa parte e el continúa dedicado ao que máis lle gusta.

Traballan nun total de 130 hectáreas, rotan con millo e herba unhas 90 ha e o resto queda en pradeiras para forraxe. Grazas á concentración parcelaria da zona, “temos todas as fincas arredor da gandería, nun radio de 2 km máis ou menos e a gran maioría son terras grandes de 10, 15 ou 20 ha”, resume. O millo que sementan a principios de maio é dun ciclo 260, mentres que o que sementan a finais de mes ou principio de xuño é dun ciclo 200. Dependendo das zonas, realizan sempre varios cortes de herba e 10 ha dedícanas a unha mestura de raigrás con veza e trevos, “pois xa nos obrigan a facelo así as novas políticas agrarias da UE”. Con todo, o que máis utilizan nesta gandería é o raigrás, como moito híbridos de raigrás italiano e raigrás inglés. Cos cultivos de millo chegan a rendementos de 40.000 kg/ha e coa herba aseguran que hai máis va-

riación: “Algunhas veces logramos 20.000 kg/ha e outras case alcanzamos os 30.000”, explica.

Encárganse de levar a cabo todos os traballos que implican estas forraxes, menos do picado do millo, un servizo que contratan a empresas externas. Para iso, contan cunha longa lista de maquinaria de última xeración e equipada con tecnoloxía de vangarda.

Neste sentido, Fontixón é unha das ganderías fieis á empresa lucense Durán Maquinaria Agrícola. Juan Carlos intenta lembrar cantos anos de relación os unen, pero “son

tantos, que xa nin me lembro”, subliña entre risas.

O seu contacto comercial converteuse xa nunha amizade, pois “o fundador da empresa, Antonio, falaba connosco, diciámoslle o que necesitabamos e el xa nos traía o que entendía como mellor. Non tiñamos que mirar nin buscar nada”, recorda Juan Carlos.

A máxima confianza con el e agora cos seus fillos, Antonio e Manuel Durán, é o principal piar do seu vínculo e, ademais, destaca o bo servizo que sempre lles prestaron e seguen prestando aos seus clientes.

Das súas 130 hectáreas, rotan entre herba e millo unhas 90 ha e encárganse de todos os traballos menos do picado do millo

JAVIER MURIAS

Responsable de Alimentación en Fontixón

“BUSCAR

A

EFICIENCIA MÁXIMA DOS ANIMAIS É UNHA FORMA DE ABARATAR”

de proteína; 2 ou 3 kg dun silo de herba con máis fibra, para aportar a cantidade suficiente que necesitamos para que as vacas funcionen; 6 kg dun núcleo con fariña de millo, soia extorsionada e correctores, e 4,5 kg de colza.

A ración das vacas secas consta de 12 kg de silo de millo, aproximadamente, sobre 7 kg de silo de herba fibroso, 5 kg de palla, porque neste momento non temos suficiente silo de herba, e 3 kg de concentrado.

Por último, a ración das xovencas está composta basicamente de silo de herba e de herba seca. Dos 4-6 meses aos 10-11 meses, todo forraxe cun par de kilos de concentrado e, a partir dos 12-13 meses ata o parto, forraxe e 1-1,5 kg de concentrado.

Hai algunha recomendación en canto a manexo ou benestar dos animais?

Si. Esta é unha granxa que traballa con camas de area. Creo que é o máis recomendable para pensar no benestar dos animais, na saúde do ubre e na rendibilidade. Na actualidade, facer cama con outro tipo de produto é extremadamente caro. A area aquí é moi económica e, en canto ao manexo, non hai nada que se lle poida comparar.

Que características lles demanda aos cultivos de millo e de herba para conseguir forraxes de calidade?

Apostamos, sobre todo, pola calidade, porque, aínda que levamos dous ou tres anos cuns prezos do leite moi bos, esta granxa foi quen de medrar incluso en situacións do peor, e ese crecemento logrouse grazas á cantidade e calidade da forraxe.

Nas forraxes buscamos dixeribilidade, que sexan moi dixeribles, que o momento do corte sexa o axeitado e que o millo non sufra estrés por seca.

Tamén tratamos de picar moi ben, que o silo quede moi compactado, para gardar uns niveis de materia seca correctos e que se estropee o mínimo posible.

Están tentando aplicar algunha estratexia para abaratar o custo da ración?

Sempre estamos a facer estratexias para tentar abaratar o custo da ración, pero o principal é producir cada vez máis.

Desde cando traballa en Fontixón e por que comezou a súa relación?

Levo traballando en Fontixón aproximadamente dende hai trinta anos. Juan e eu colaboramos dende hai moito tempo. Practicamente, comezamos a traballar xuntos, el na gandería e eu facendo nutrición. Podo dicir que aprendemos os dous á vez.

En que consiste o seu asesoramento?

Encárgome da analítica dos silos de herba e de millo e da formulación de racións para vacas de leite, vacas secas e xovencas.

Ademais de todo o relacionado coa alimentación, tamén o aconsello en temas de instalacións e obras. Eu viaxo moito e visito explotacións de toda España ou incluso do estranxeiro e sempre compartimos esa información.

Que racións están administrando e por que?

Esta granxa é autosuficiente e produce toda a forraxe que necesita; é por iso polo que as racións están baseadas principalmente na forraxe producida e collida nesta gandería.

A ración das vacas de leite adoita estar sempre por enriba do 60 % de forraxe, entre o 60 e o 70 %. Trabállanse forraxes de moita calidade, que nos permiten poder facer racións moi forraxeiras.

Agora mesmo, están cunha ración a 24 quilos de materia seca. Componse de 33 kg de silo de millo; 7 kg dun silo de herba de primeiro corte, dunha calidade extra cun 48 % de materia seca e un 20 %

Na recría e nas vacas secas trabállase nunha zona con cama de area e noutras zonas con compost. Estamos contentos co seu funcionamento e, posiblemente, no futuro se aumente o traballo con ese tipo de cama.

Canto tempo levan utilizando o compost para as camas?

Con este sistema levaremos ao redor de tres ou catro anos. O motivo principal de comezar con este tipo de cama foi aforrar custos, pero o inconveniente que ten aquí en Galicia é que che obriga a traballar con moitos metros por vaca, xa que no inverno é moi complicado mantela seca e confortable.

Cos seus bos resultados, estamos a valorar incluso a posibilidade de incorporar un separador.

O obxectivo desta granxa é aumentar a media de produción. Neste momento, estamos a dous muxidos e arredor de 37 litros coa ración que mencionei antes. Queremos intentar facer un par de litros máis con esta mesma ración.

Este é un traballo constante, porque buscar a eficiencia máxima dos animais é unha forma de abaratar.

Por que cre necesario este tipo de asesoramento? Como pode mellorar a rendibilidade?

Creo que o máis importante para estes gandeiros é que eu poida compartir con eles a información á que eles moitas veces non teñen acceso.

Están vendendo toda a súa produción a Lactalis e estanlles pagando por cada litro uns 49 céntimos

PENSAN EN PERFECCIONAR O ESPAZO DE CAMA QUENTE PARA AS XATAS, EN INCORPORAR UNHA NOVA AMAMANTADORA E EN CONSTRUÍR UN NOVO SILO

RACIÓNS POR IDADES

A alimentación dos animais de Fontixón comeza con tres días de costro e logo teñen leite en po e auga á disposición. Desde que entran nos lotes da amamantadora, a máquina proporciónalles leite segundo as táboas que eles mesmos deseñan e, ademais, reciben penso de arranque e auga. Logo da desteta comezan a comer a ración das vacas de lactación combinada con outro penso de arranque.

Por un lado, dende os 6 ata os 13 meses reciben unha mestura de 9 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla, 1 kg de colza e 1 kg de concentrado das vacas de leite. Por outro, as xatas preñadas reciben outra ración de 16 kg de silo de herba, 3 kg de herba seca e 1 kg de concentrado de vacas secas. O lote de secas e de preparto aliméntase con 12 kg de silo de millo, 7 kg de silo de herba, 5 kg de palla e 3,5 kg de concentrado de secas e, finalmente, a ración das produtoras prepárase con 33 kg de silo de millo, 9 kg de silo de herba, 6 kg de concentrado e 4,5 kg de colza.

EQUIPO E VENDA DO LEITE

Ademais de traballar cóbado con cóbado coa súa veterinaria e co nutrólogo, valoran moitos máis aspec-

tos da gandería con outros técnicos especializados en diferentes áreas. Son socios desde hai moitos anos da Cooperativa Aira e teñen contratada unha visita diaria dunha das súas veterinarias. Ademais, os luns dedícanos ao control reprodutivo, tamén cun veterinario de Aira. Segundo conta a veterinaria da explotación, María José Rodríguez, “facemos diagnóstico de xestación a partir dos 28 días tras a inseminación e unha revisión das positivas aos 60 e aos 200 días. As negativas indúcese ao celo para volver a inseminar, aplico os tratamentos no caso necesario e anoto todos os datos no programa informático da granxa”.

Da podoloxía encárganse os podólogos de Seragro. Unha vez ao ano realízanlles o recorte de pezuños a todas as vacas e, “se hai coxeiras ou outro tipo de problema, avísanse e veñen o antes posible para evitar o sufrimento do animal e as perdas económicas que estes carrexan”, recalca.

Están vendendo toda a súa produción a Lactalis e están pagándolles por cada litro uns 49 céntimos, aínda que “todo parece indicar que o prezo baixará nos próximos meses uns tres céntimos. Veremos como vai a negociación”, valora o gandeiro.

Polas calidades reciben primas de 3 €/t a partir do 3,70 % de graxa e de 4 €/t a partir do 3,20 % de proteína.

SEMPRE COA IDEA DE MELLORAR

Unha boa xenética, un manexo correcto e unhas forraxes de calidade son para Juan Carlos e Julia os tres piares da gandería Fontixón para continuar co seu crecemento.

Entre eles dous, os seus catro empregados, a veterinaria da explotación e o seu equipo de asesores pretenden seguir traballando da mesma maneira, pero mellorar certos aspectos, “porque sempre hai marxe de mellora en todo”. Xa están pensando en perfeccionar o espazo de cama quente para as xatas, en incorporar unha nova amamantadora máis moderna para a recría máis nova e en construír un novo silo.

Quizais a vindeira vez que visitemos esta gandería lucense, xa vexamos algunha destas novidades.

GESTIÓN DE GRANJAS

INATEGA

-Acceso a los datos de su granja en cualquier momento y lugar

-Soporte de productos por parte de expertos

-Información e integraciones líderes del sector

Ctra. Valdefresno, 2. 24228

Corbillos de la Sobarriba. León.

Teléfono: 987 213 172

www.inatega.com

Inatega se asocia con Dairycomp para ofrecer la mejor herramienta de gestión de granjas.

Fontixón

Castro de Rei (Lugo)

PRODUCIÓN

Animais en total: 550

Vacas en muxidura: 280

Litros/vaca/día: 37

Graxa: 4,20 %

Proteína: 3,40 %

INSTALACIÓNS

Muxido: sala 2x16

Número de muxidos: 2

· Camas de produtoras e xovencas a partir dos 11 meses: area

· Camas de secas e próximas ao parto: compost

· Camas da recría ata os 6 meses: palla

· Camas da recría dos 6 aos 11 meses: colchoneta

Fosas: 4 (2 delas cubertas)

Capacidade: 4.600.000 litros

CULTIVOS E ALIMENTACIÓN

130 ha

90 ha para rotación de millo e raigrás

40 ha para herba unicamente

Rendemento do millo: 40.000 kg/ha

Rendemento da herba: 20.000-30.000 kg/ha

Catro racións:

- Vacas de produción: 33 kg de silo de millo, 10 kg de silo de herba, 6 kg de concentrado e 4,5 kg de colza

- Vacas secas: 12 kg de silo de millo, 7 kg de silo de herba, 5 kg de palla e 3 kg concentrado

- Xovencas ata os 12-13 meses: 9 kg de silo de herba, 1,5 kg de palla, 1 kg de colza e 1 kg de concentrado das vacas de leite

- Xovencas a partir dos 12-13 meses: 16 kg de silo de herba, 3 kg de herba seca e 1 kg de concentrado de vacas secas

REPRODUCIÓN E XENÉTICA

Idade media para a 1.ª inseminación: 13 meses

Media de número de partos: 2,4

ProCROSS nun 30 % do rabaño

Parámetros con prioridade: ubres e patas

VENDA DO LEITE

Lactalis

Prezo do leite: 49 cts./l

A clave do éxito, tres Lely A5 e tráfico libre

Mas Gener, a primeira granxa robotizada da península con Lely

Os irmáns Marc e Quim Xifra son socios actualmente da gandería catalá Mas Gener xunto coa súa nai. Cabe resaltar desta explotación que foron os primeiros de toda España e Portugal en apostar polo muxido robotizado hai xa máis de vinte anos, momento no que instalaron un Lely A2 e, posteriormente, outro. Co paso do tempo, substituíron estas unidades por tres A5 con resultados satisfactorios.

Mas Gener é unha explotación familiar situada en Riudellots da Selva (Xirona) e rexentada actualmente polos irmáns Marc e Quim Xifra e pola súa nai, María Sala, quen contan coa axuda de varios empregados. “Son das primeiras xeracións de gandeiros que facemos este traballo porque queremos e non porque nos tocou”, confesou Marc Xifra. Actualmente dispoñen de tres robots Lely Astronaut A5, cos que moxen 200 vacas e obteñen unha media de muxidos diarios de entre 2,8 e 2,9 litros, chegando aos 8.000 litros ao día.

OS INICIOS DO MUXIDO ROBOTIZADO EN ESPAÑA

Marc Xifra, un dos irmáns, estivo a traballar nunha granxa en Canadá durante un verán e, máis tarde, pasou un ano nos Estados Unidos, en Minnesota, nunha gandería de leite que, naquel momento, en 1997, era a que tiña unha produción máis alta en todo o país. Durante esta experiencia puido coñecer moitos europeos que tamén se formaban alí, o cal foi positivo máis tarde, unha vez que regresou a Europa: “Isto fixo que tivese moita relación con eles e que nos reunísemos de cando en vez”.

Nun deses encontros foi cando Xifra puido coñecer de primeira man o muxido robotizado. Foi en Holanda, onde varios gandeiros visitaron a primeira gandería robotizada que existía, a finais de 1990: “Pareceume incrible. Supoño que a sensación sería similar a cando meu avó viu por primeira vez un tractor”, expuxo. Máis tarde, tamén estivo presente na feira Agribex de Bruxelas cun grupo de mozos gandeiros. Nese evento, puideron observar un robot de Lely traballando en directo. “Eu estaba todo o día

no stand. As vacas muxíanse soas, era a atracción principal da feira”, relatou Marc Xifra respecto diso.

Unha vez de volta en Cataluña, había que facer un proxecto novo na granxa: unha sala de muxido, unha nave… Ao pouco tempo, seu pai pediulle a Marc Xifra que viaxara ata Holanda para poder conversar cos traballadores de Lely. Con todo, aínda non se podía vender o robot en España, aínda que, pouco despois, un comercial da firma holandesa se presentou na explotación e lles ofreceu o

Quim e Marc Xifra, socios da granxa, xunto cun dos seus empregados

EN VÍDEO!

robot de muxido. “Fomos os primeiros en asinar un contrato e en empezar a utilizar un A2, sobre o ano 2000. A experiencia foi moi grata; grazas a iso, aínda estamos a traballar con vacas e o meu irmán enganchouse a elas”, narrou Xifra.

Por aquel entón, mantiveron a sala de muxido e foron crecendo aos poucos. Instalaron unha nova nave, no ano 2008 puxeron o segundo A2 e, en 2020, cambiaron os dous A2 por dous A5. En outubro do 2023 implantaron unha terceira unidade do A5. “Creo que grazas aos robots de Lely seguimos estando no sector cunha boa calidade de vida”, indicou Marc.

MOI BOAS CIFRAS E TRÁFICO LIBRE

Os niveis de produción aumentaron na granxa cos Lely Astronaut A5 que instalaron recentemente en substitución dos modelos anteriores: “Estamos nunha media de entre 39 e 41 litros por vaca e día”, expuxeron. Con respecto disto, Marc Xifra informou de que estes robots poden muxir ata a 65 exemplares con medias moi altas e en tres muxidos diarios: “Polo que me contan e polo que vexo, Lely é o Ferrari dos robots”.

Así mesmo, Marc Xifra afirmou ser un defensor do tráfico libre: “A vaca vai ao muxido cando ela quere, ao seu ritmo. Outro aspecto no que me fixei é que con este sistema aumentan a súa lonxevidade”. “As vacas teñen que estar cómodas, ben e con tráfico libre, que é o mellor que hai”, engadiu Quim Xifra.

Tamén notaron que todo isto lles axudou moito economicamente: “Nos últimos anos vendemos excedente de exemplares de recría. Os clientes volven e repi-

ten, así que é satisfactorio ver que os teus animais non son só bos na túa casa, senón que tamén o son noutras zonas. Todo isto foi grazas ao robot”.

Dos A5 destacaron en Mas Gener o volume de información útil que proporcionan, por exemplo, os celos ou a detección dalgunha patoloxía, ademais de datos de ruminación, produción de leite diario... E todo se pode consultar desde o móbil, co cal resulta ser unha maneira de traballar moi agradable tanto para os animais como para os traballadores da granxa.

Un dato interesante dos socios da explotación é que, cando instalaron unha das súas naves, xa pensada para os robots, déronse conta de que era necesario incluír unha área de separación para poder dividir aos animais. “As vacas que produciran máis de 70.000 litros de leite agradecían ter un parque onde poder deitarse máis libremente”, expresou Marc Xifra.

Actualmente, tal e como conta Quim Xifra, teñen un robot en cama quente para vacas máis adultas, de entre catro e sete partos e, os outros dous, con cubículos: un para primíparas e outro para animais de dous ou tres partos.

AS VANTAXES DO LELY ASTRONAUT A5

Despois de vinte anos traballando co muxido robotizado, Marc Xifra ten moi claros cales son os beneficios dos A5. En primeiro lugar, recalca a súa fiabilidade: “Tes moi poucas alarmas. Nun ano, de ter que vir pola noite tres ou catro veces. Iso non é nada”. Ademais, engadiu que no caso de ter que acudir á granxa por unha alarma, podes solucionar o problema moi facilmente. Con respecto ás cifras de vacas falladas, tamén son mínimas; moitas veces, ningunha.

Acerca do cambio do A2 ao A5, as melloras que percibiron en Mas Gener foron varias. Quim Xifra afirmou que “a vaca entra recto, mellor, non está angustiada dentro do box. Ademais, é moi rápido e áxil conectando o brazo, moi forte, acepta patadas… Eu, ás veces, pregúntolles aos técnicos que máis se pode mellorar do A5,

porque non se me ocorre nada”.

Por outra banda, Marc Xifra destacou que entre el e o seu irmán poden xestionar o negocio traballando unha fin de semana cada un, gozando de vacacións en familia e atendendo as necesidades persoais que lles van xurdindo, o que sería máis complexo cunha sala de muxido.

En canto ao benestar animal, desde a gandería declararon que a máquina trata ben os animais e que é óptima para eles. Ademais, grazas aos robots de muxido, os gandeiros volven gozar dos seus exemplares, xa que poden traballar con eles individualmente, tal e como subliñou Marc Xifra.

UN FUTURO PROMETEDOR E SUSTENTABLE COS ROBOTS

Quim Xifra resaltou que ultimamente cada vez máis gandeiros están a instalar os robots nas súas explotacións, probablemente para reducir a man de obra e ser máis eficaces.

“Eu loito porque o sector agrario siga cara adiante a través da miña organización”, —explicou Marc—, “tamén consegues darlles máis calidade de vida aos traballadores: se a xente está satisfeita e feliz, todo sae mellor”.

Xifra concluíu que, na súa opinión, os robots viñeron para quedar: “Cada día están a funcionar máis, desde Lely foron uns visionarios e puideron ser capaces de sacar un produto que se vai mellorando xeración tras xeración, o cal fai que ser gandeiro sexa fácil e que se vaian a preservar as explotacións familiares e as granxas grandes do noso país”.

Os robots proporciónanlles datos de celos, ruminación, produción de leite diaria etc.

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

Lely Center Los Corrales +34 606 022 405

Lely Center Outeiro +34 671 646 745

Lely Center Aizoain +34 676 182 349

Lely Center Trazo +34 685 117 350

Lely Center Ávila +34 665 772 747

Lely Center Vila Nova +351 227 538 339

Avaliación de índices produtivos, reprodutivos e porcentaxes de eliminación de 1.070 ganderías galegas. Marzo 2024

Neste traballo ofrecemos unha panorámica introdutoria da evolución demográfica e tecnolóxica da gandería española e describimos o material e métodos utilizados grazas á colaboración de 51 técnicos, que axudaron na creación de bases de datos para levar a cabo este estudo comparativo entre granxas.

INTRODUCIÓN

Nos últimos anos produciuse unha consolidación importante na gandería leiteira en España, con menor número de granxas, pero de maior tamaño. O número de gandeiros con entregas de leite pasou de 17.796 en 2015 a 10.023 en decembro de 2023 (Magrama, 2016; MAPA, 2024) e produciuse un descenso paralelo no número de cabezas (de 868.920 vacas adultas leiteiras en 2015 a 787.299 en 2023). Como consecuencia, un maior descenso no número

de granxas que de animais, vimos un incremento do tamaño de rabaño medio (48.83 vs. 78.55 vacas adultas/gandaría con entrega de leite) e, paralelamente, un aumento na produción total de leite (6.794.062 vs. 7.330.574 toneladas para 2015 e 2023, respectivamente (Magrama, 2016; MAPA, 2024).

A medida que o tamaño do rabaño se incrementa, o manexo da granxa complícase (ou cambia) e require máis tempo por parte do gandeiro (Gargiulo et al., 2018): maior número de animais, máis empregados etc.

Un manexo inapropiado do rabaño pode carrexar un peor benestar animal, unha peor saúde de rabaño, menor produtividade e un impacto negativo na economía da explotación leiteira (Calsamiglia et al., 2018). Así, para alcanzar un sistema de produción de leite produtivo e eficiente, o gandeiro e veterinario deben poder avaliar o impacto de cada evento e medida tomada na granxa (González-Padilla et al., 2019) e dispor de recursos e información para avaliar o estado do rabaño en cada momento.

Gando Nuevas Tecnologías SL e colaboradores*

A MEDIDA QUE O TAMAÑO DO RABAÑO SE INCREMENTA, O MANEXO DA GRANXA COMPLÍCASE (OU CAMBIA) E REQUIRE MÁIS TEMPO POR PARTE DO GANDEIRO (GARGIULO ET AL., 2018): MAIOR NÚMERO DE ANIMAIS, MÁIS EMPREGADOS ETC.

O mantemento de rexistros e a avaliación a nivel de vaca individual considéranse esenciais para monitorear o desempeño do rabaño e realizar axustes efectivos no manexo se é necesario (Barragán et al., 2016), e son a ferramenta máis e ciente para coñecer a dinámica de produción e produtividade, así como as particularidades de cada explotación gandeira (Pérez et al., 2006).

Vacas adultas (n)

Novillas (n)

Tamaño rebaño medio (Vacas adultas/ganadería)

PRODUCIUSE UNHA MAIOR TECNIFICACIÓN, AUTOMATIZACIÓN E IMPLEMENTACIÓN DE NOVAS TECNOLOXÍAS QUE A INDUSTRIA DE PRODUCIÓN DE LEITE ADOPTOU BASTANTE RÁPIDO, INCLUÍNDO VETERINARIOS E GANDEIROS

En paralelo a este cambio na demografía da gandería española, produciuse unha maior tecnificación, automatización e implementación de novas tecnoloxías que a industria de produción de leite adoptou bastante rápido, incluíndo veterinarios e gandeiros (Echegaray et al., 2022; Balaska et al., 2023).

Isto permitiu que actualmente se atopen dispoñibles programas informáticos que facilitan o mantemento de rexistros e a súa análise, acurtando drasticamente o tempo

necesario para o procesamento de datos (Pérez et al., 2006; Aparicio et al., 2004). Estes programas informáticos forman parte das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) (Sánchez GZ, 2015) e dos sistemas de manexo da información (MIS) (Verstegen et al., 2015) e son ferramentas para a automatización dos procesos existentes, o que axuda a facilitar os cambios para impulsar o crecemento da produtividade (Jones et al., 1990; Amponsah WA, 1995; Dedrick et al., 2003). Así, como indicaron en 2006 Fetrow e colaboradores, “o maior tamaño do rabaño e a dispoñibilidade de rexistros computarizados brindan a necesidade e a oportunidade de utilizar análises epidemiolóxicas de enfermidades para monitorear adecuadamente a saúde do gando leiteiro. Ao facelo, os produtores e veterinarios poderían avaliar mellor a implementación efectiva de mellores prácticas de manexo” (Fetrow et al., 2006). Os primeiros estudos que analizaron o impacto do uso de computadores e programas específicos para o mantemento de rexistros demostraron asociacións estatisticamente significativas cun maior nivel de produción (Losinger e Heinrichs, 1996; Tomaszewski et al., 1997), alentando ao sector gandeiro a utilizar estes sistemas de manexo da información (Morris et al., 1995). Así, nun estudo de casos e controis comparouse a evolución en tamaño e produción de leite de 357 ganderías holandesas que usaban un software de xestión de información con outras 357 granxas control, que non usaban ningún rexistro e que eran contemporáneas e similares en produción e demografía ao comezo do estudo.

Realizouse durante un período de seguimento de dez anos; os cinco anos anteriores á adopción do software de xestión e os cinco anos seguintes. A adopción e o uso dun sistema de información de xestión asociáronse cun aumento anual significativo na produción media de leite e proteína do rabaño, así como unha redución no intervalo entre partos de cinco días, unha mellor detección de celos, un menor intervalo parto-primeira inseminación e porcentaxe de non retorno aos 56 días despois da inseminación (Tomaszewski et al., 1997; 2000).

Máis recentemente, publicouse un traballo no que se avaliou o grao de adopción dun Programa automatizado de xestión e control de produción e xestión automatizada veterinaria (VAMPP) e o seu impacto na produtividade da granxa (Sánchez et al., 2022). Segundo o alcance e a coherencia do mantemento de rexistros de variables relacionadas coa produción, reprodución e saúde, os rabaños clasificáronse como de nivel de adopción baixo (n = 389), medio (n = 343) ou alto (n = 180).

Para cada rabaño, obtivéronse medias anuais para seis trazos de desempeño: idade ao primeiro parto (EPP), días abertos (DO), produción diaria de leite (PDL), vida produtiva (PL), incidencia de mastitis clínica (MAST) e incidencia de coxeira (LAM). Observouse un efecto significativo do nivel de adopción sobre todas as variables, excepto para PDL e PL. Houbo reducións marcadas para a EPP e os DO no primeiros catro anos de seguimento. A EPP foi maior e o número de DO máis baixo nos rabaños de nivel de adopción baixo en comparación cos medios e altos (p < 0,001). A PDL incrementouse ao longo de tempo de maneira significativa (p < 0,001), independentemente do nivel de adopción do software. Houbo maior incidencia de MAST e LAM no nivel de adopción máis alto (p < 0,05).

O beneficio económico estimouse mediante un modelo de simulación estocástica utilizando un enfoque baseado nunha análise de orzamento parcial, tendo en conta o custo do software, hardware e o custo do tempo destinado ao rexistro e mantemento. Para un rabaño cun nivel medio de adopción, estimouse un incremento na marxe bruta de +6.890$ por cada 100 vacas no cinco anos de seguimento (GMMIS $USD) e unha taxa de retorno marxinal de +163 % polo uso dun programa de xestión.

Pero o obxectivo final dun software de xestión de granxa non debe ser o almacenado e procesamento de datos, senón que debe ser unha ferramenta que acelere o proceso de toma de decisións soportada nos datos rexistrados. Así, con esa información que gandeiros e veterinarios rexistran, e toda a que se compila automaticamente dos diferentes

El Plan del Periodo Seco de De Heus te ayudará a optimizar la transición entre lactancias para mejorar el rendimiento de tus vacas y reducir significativamente el impacto de las enfermedades en tu rebaño. Conseguirás resultados sorprendentes, ahorrando tiempo, dinero y esfuerzo.

El Plan del Periodo Seco de De Heus te ayudará a optimizar la transición entre lactancias para mejorar el rendimiento de tus vacas y reducir significativamente el impacto de las enfermedades en tu rebaño. Conseguirás resultados sorprendentes, ahorrando tiempo, dinero y esfuerzo.

Solicita asesoramiento a un experto en www.deheus.es

Solicita asesoramiento a un experto en www.deheus.es

sensores e máquinas da granxa, podémonos atopar polo menos con tres situacións diferentes de uso da información (Frasden J, 2015):

• A xestión diaria e a evolución da propia granxa no tempoavaliación de indicadores clave de rendemento (KPI, key performance indicator).

• Atopar os “fallos” na granxa e no sistema de produción-análise (onde e por que non funcionou a produción).

• Procura de áreas con potencial de mellora (benchmarking ou avaliación comparativa).

O termo de benchmarking remóntase á industria do calzado no século XIX, cando os zapateiros medían os pés dos seus clientes na procura de zapatos feitos a man. O zapateiro colocaba cada pé nun banco (bench) e marcaba (mark) o patrón dos zapatos novos.

Ese patrón realizado era o punto de referencia para o zapateiro e axudaba a asegurar un mellor axuste do calzado (von Keyserlingk et al., 2012). Este concepto foi adoptado agora polas empresas para referirse a un proceso de aprendizaxe, intercambio de ideas e adopción de mellores prácticas (Camp, 1989). Neste sentido, o benchmarking ou a avaliación comparativa permítelles aos produtores de leite avaliar o seu desempeño actual en relación con outros e identificar o potencial de mellora (Egger-Danner et al., 2020).

Pero cabe lembrar que a comparación entre granxas ás veces é moi difícil, e mesmo inútil, debido a diferentes motivos:

• diferenzas en factores de manexo e produción que fan difícil a comparación

• diferentes fontes de datos, con distintas ferramentas e sistemas de cálculo,

• débese garantir un rexistro de datos preciso e consistente. Isto último é especialmente complicado en temas de saúde. Así, por exemplo, describiuse que “moitos sistemas [de rexistro de datos de saúde] non logran capturar datos de maneira precisa e consistente” (Kelton et al., 1998) ou que “os datos de saúde estandarizados, válidos e rexistrados sistematicamente a nivel de rabaño, e especialmente a nivel rexional ou nacional, son fragmentarios no mellor dos casos e, no peor, inexistentes” (LeBlanc et al., 2006). Máis recentemente mencionouse, en canto á selección directa de resistencia a enfermidades, que se require de “rexistros precisos da incidencia e gravidade das enfermidades. Moitos produtores non rexistran as enfermidades dunha maneira útil para ese propósito” (Appuhamy et al., 2007).

Con todo, hai outras áreas nas cales a recompilación, rexistro e avaliación dos datos estandarizáronse en toda a industria, xa sexa porque se rexistran a través de sistema de recollida de datos estandarizados a nivel

O OBXECTIVO FINAL DUN SOFTWARE DE XESTIÓN DE GRANXA DEBE SER UNHA FERRAMENTA QUE ACELERE O PROCESO DE TOMA DE DECISIÓNS SOPORTADA NOS DATOS REXISTRADOS

internacional (asociacións de control leiteiro e ICAR) ou a través do software de xestión leiteira da granxa. É o caso dos datos de produción, reprodución, eliminación ou reconto de células somáticas, por exemplo (Wenz e Glebel, 2012). Co obxectivo de proporcionarlles un marco xeral a técnicos, veterinarios e gandeiros sobre o estado dos rabaños leiteiros españois no que confire a valores de produción, reprodución e eliminación, 51 veterinarios españois, todos os usuarios do mesmo software de xestión (Gando®; Gando Nuevas Tecnologías, Ferrol, España) compilaron de forma anónima e acordada unha serie de parámetros de interese das ganderías nas que asesoran para a súa avaliación conxunta.

MATERIAL E MÉTODOS

Un grupo de 51 veterinarios españois aceptaron colaborar na creación dunha base de datos que permita a comparación entre granxas. Para iso facilitaron autorización para o acceso, de maneira anónima, aos datos dalgunhas das granxas nas que asesoran e levan o rexistro da información a través da plataforma Gando®. Para a recollida da devandita información, os servizos técnicos de Gando® realizaron unha consulta á base de datos cos seguintes criterios:

• inclusión de granxas nas que lle deu autorización ao veterinario que xestiona a conta,

UN DOS REQUISITOS É QUE AS GRANXAS INCLUÍDAS HAN DE TER UN CONTROL DE REPRODUCIÓN NOS ÚLTIMOS 30 DÍAS ANTES DA RECOLLIDA DA INFORMACIÓN

Táboa 1. Distribución do total de animais polo tamaño de granxa

• inclusión de granxas con polo menos 25 vacas adultas (ver definición a continuación),

• para cada unha das granxas, avaliación dos índices a partir dos datos do último control de reprodución en cada rabaño. Establécese a data do último control como a última data na que hai rexistrado un diagnóstico de xestación,

• as granxas incluídas han de ter un control de reprodución nos últimos 30 días antes da recollida da información,

• a data de consulta á base de datos realizouse o 8 de marzo de 2024. Por tanto, incluíronse as granxas cun control de reprodución entre o 7 de febreiro e o citado 8 de marzo de 2024.

Na devandita consulta recolléronse os seguintes parámetros para cada unha das 1.070 granxas enroladas:

a) Información do rabaño: código de granxa (codificado), vacas en muxidura (en número, n), vacas secas (n), vacas xestantes (n), vacas inseminadas (n), vacas non inseminadas (n), total de vacas (n), parto medio (n), media de días en leite (mDEL, días), xovencas xestantes (n), xovencas inseminadas (n), xovencas non inseminadas (n), total xovencas (n) e total de animais (n).

b) Produción: animais con rexistro de produción a 305 días (n) e media de produción normalizada a 305 d (kg).

Táboa 2. Demografía do rabaño de animais adultos (en muxido e secas) en función do tamaño de granxa

Táboa 3. Demografía do estado reprodutivo dos animais adultos en función do tamaño de granxa

Táboa 4. Demografía do estado reprodutivo das xovencas en función do tamaño de granxa

c) Reprodución: vacas problema (n), intervalo parto-1.ª inseminación (IA) (días), intervalo partopreñez (días), intervalo partoparto (días), número de IA en vacas preñadas/vacas preñadas (n), intervalo entre inseminacións medio (días), idade a primeira IA (meses), idade media ao primeiro parto (meses), idade prevista ao parto (meses), intervalo entre nacemento e preñez (meses).

d) Eliminación: de maneira separada para vacas e xovencas, recolleuse para cada grupo o número de animais que foron baixas (baixas, n), ben sexa por venda para vida (n) ou por morte (n), así como polo motivo (infertilidade, selección voluntaria, problemas de ubre, coxeira, accidente, campaña de saneamento, enfermidade ou morte, n).

Para a determinación de normalidade utilizouse a proba de ShapiroWilk. Naquelas variables que non se confirmou a distribución normal, no canto do ANOVA empregouse a proba non paramétrica de H de KruskalWallis para determinar se había unha diferenza nas medias e proporcións de poboacións de vacas e xovencas nas distintas categorías de granxa en función do tamaño de rabaño e a produción de leite.

DESCRICIÓN DA BASE DE DATOS

166.226 animais, dos cales 103.166 son vacas adultas e 63.060 son xovencas. Isto representa o 19,20 % das ganderías (1.070 de 5.573 ganderías con entregas de leite en Galicia, MAPA 2024) e o 33,41 % das vacas adultas da comunidade autónoma (106.562 de 318.958 vacas adultas en Galicia, MAPA, 2024).

DAS 1.070 GRANXAS INCLUÍDAS NESTE REPORTE, SÓ 620 DISPUÑAN DE INFORMACIÓN ACTUALIZADA DE CONTROL LEITEIRO

Descrición dos resultados produtivos

Das 1.070 granxas incluídas neste reporte, só 620 granxas dispuñan de información actualizada de control leiteiro (57,94 % do total). A media de produción a 305 das devanditas granxas foi de 10.209 kg por vaca, cun rango de 5.307 a 14.232 kg, cun intervalo intercuartil de 9.169 a 11.333 kg.

5. DEL medio do rabaño en función do tamaño de granxa

Valores conectados por diferentes letras son estatisticamente diferentes (p>0.001)

Táboa 7. Distribución da produción normalizada a 305 d por cuartil de nivel de produción

Táboa 8. Relación entre o grupo de tamaño de granxa (pequenas, medias e grandes) cunha produción a 305 d

Valores conectados por diferentes letras son estatisticamente diferentes (p>0.001)

Táboa

Descrición dos resultados reprodutivos

Táboa 6. Parto medio do rabaño en función do tamaño de granxa

Táboa 9. Relación entre o grupo de tamaño de granxa (pequenas, medias e grandes) e índices reprodutivos de xovencas

Táboa 10. Relación entre o

Táboa 11. Relación entre o grupo de produción (pequenas, medias e grandes) e índices reprodutivos

Descrición dos resultados de eliminación

No conxunto de datos representados na base de datos, elimináronse un total de 27.146 vacas adultas no último ano. De todas elas, o destino final foi venda para vida e para sacrificio para 24.217 vacas, mentres que 2.929 foron mortas na explotación.

No conxunto de datos representados na base de datos, elimináronse un total de 5.863 xovencas no último ano. De todas elas, o destino final foi venda para vida e para sacrificio para 4.459 xovencas, mentres que 1.395 foron mortas na explotación.

Enfermedad; 807

Infertilidad; 523

Selección

Muerte; 513

Selección Voluntaria; 3410

Ubre; 32

Táboa 17. Porcentaxe de eliminación por tamaño de granxa

Táboa 18. Porcentaxe de eliminación por produción de granxa

Táboa 20. Porcentaxe de eliminación en xovencas por tamaño de granxa

*COLABORADORES

Alberte Rico (C.V. Meira), Alfonso Goris Pereiras (CLUN Cooperativas Lácteas Unidas), Almudena Tato Mosquera (Coop. Leiteira Pico Sacro), Andrés Fernández Fernández, Benigno Rey Pazos (Coop. Xallas), Cándido Rodríguez Fernández, Carmen Castro Gomez (Xestavet), Carolina Pardo Martínez (Aira SCG), Daniel Server Gonzále, Elena Reyes Mulero (Xestavet), Estefania Maceira Taibo, Fermín Rico (C. V. Meira), Fernando Reguera Nadela (Aira SGC), Fernando Vidal Redondo (CenVet), Francisco J. González (C.V. Meira), Francisco Vidal Redondo (CenVet), Gerardo Alonso (C.V. Meira), Guillermo Lorenzo (VEIGA), Hector Ferreras (Agrosoneira), Isabel Vilariño González (Aira SCG), Ismael Fernández Sánchez (Xénese ETE), Javier Tenreiro Díaz (VEIGA), José Ángel Quintana Díaz, José Manuel Grille Barbeira (Agrobarcala, José Manuel Lema Pérez (CenVet), Juan Cainzos (ABS España), Juan García Arias (Xestavet), Juan Ignacio Rico Adega (Gando), Juan Luis Mosquera Gómez (Agrobarcala), Laura Román Reigosa (Agrobarcala), Luis Fernández Couto-Gómez, Luis Miguel Araujo Arte (Aira SGC), Manuel Antelo Ferreiro (CenVet), Marcial Fernández Rodríguez (3 vet sar 2018 SCP), Marcos Fernández González (Aira SCG), Marcos Vigo Fernández,María Álvarez Rey (CenVet), Marta Isabel Salillas Martínez (Aira SGC), Miguel González (C.V. Meira), Mónica Barrio (Xénese ETE), Óscar Lois Bravo (Aira SGC), Pablo Pérez Vilas (CenVet), Pablo Santos Díaz (Coop. Xallas), Ricardo García (Agrosoneira), Roi Capón Fernández (Aira SCG), Rosa Carballo Felpete (Aira SCG), Rubén Laria Sanmartín (CLUN Cooperativas Lácteas Unidas), Sandra Meledo Ojén (Aira SCG), Sara Gracia Carbajo (Coop. Xallas), Soledad García Ameijeiras (CenVet), Susana Velo García (CetVet)

El nuevo estándar de carros mezcladores

Máxima tecnología y rendimiento único para un servicio integral

CARROS MEZCLADORES (1-3 sinfínes)

faresin.com

Preparación automatizada de la mezcla

Homogeneidad perfecta

Bajo consumo

Innovadora tecnología NIR de medición de la homogeneidad integrada en el mezclador o portátil

Gando presentó en el Congreso Anembe los resultados de un nuevo estudio a los usuarios de su programa

En el marco de la celebración de la última edición del Congreso Anembe, del 24 al 26 de abril en Córdoba, Gando hizo públicos los resultados de un análisis que llevaron a cabo recientemente: productivos, reproductivos y porcentajes de eliminación de 1.070 ganaderías gallegas programa y que asistieron a la charla explicaron qué beneficios perciben con la aplicación de Gando.

Guillermo Lorenzo, director técnico de Gando Nuevas Tecnologías, fue el encargado de dar a conocer ante los asistentes el manual que acaban de publicar sobre la evaluación de índices productivos, reproductivos y porcentajes de eliminación de 1.070 ganaderías gallegas.

Los objetivos de la reunión eran, tal y como explicó Lorenzo a su inicio, agradecer la colaboración de todos los participantes en el estudio y mostrar el manual. Los datos extraídos para la elaboración de este trabajo fueron registrados por veterinarios y ganaderos e importados directamente de Gando o de otros softwares de gestión.

Tras un repaso por los contenidos de la publicación, Guillermo Lorenzo puso fin a la intervención animando a los presentes a introducir los datos de sus granjas en la aplicación: “La idea es contar con una comparativa amplia a nivel nacional para poder contrastar los datos de los rebaños entre diferentes granjas”.

LOS USUARIOS DE GANDO, SATISFECHOS CON EL PROGRAMA

Durante el acto, varios veterinarios que utilizan Gando en su día a día compartieron sus impresiones sobre la plataforma de integración y gestión de datos.

Noelia González, veterinaria en la cooperativa de O Rodo

Laura Morales, veterinaria en Arsovet

Laura Morales, que trabaja con el grupo de Arsovet en Arzúa (A Coruña), también valoró positivamente el programa, el cual lleva empleando aproximadamente un año. “Me gusta mucho porque es muy sencillo de usar, se pueden introducir los datos casi al momento y te da mucha información de forma muy rápida”, expuso.

Invetsa

Daniel Ponté, de Invetsa, concentra su foco de trabajo en las zonas de Lleida y Huesca. Llevan trabajando con Gando desde que salió su programa: “Les echamos una mano en el desarrollo. Encontramos muy interesante el proyecto como un relevo que hacía falta en el sector; nos sentíamos huérfanos desde que Joan Galí vendió el Repro GTV hasta que llegó Gando”. El veterinario también afirmó que este producto se va adaptando y creciendo, es decir, no se ha mantenido estático desde que salió.

“Es muy práctico, ya que puedes consultar la información desde cualquier aparato electrónico al estar todo en la nube. Asimismo, resulta sencillo introducir nueva información y es una aplicación muy rápida”, puntualizó Ponté sobre los puntos fuertes de Gando.

Juan Francisco Sánchez, ganadero y veterinario en Samavet

Juan Francisco Sánchez, ganadero y veterinario fundador de Samavet, también utiliza en su día a día la aplicación: “Empezamos con Gando hace unos años y la experiencia está siendo muy buena. Podemos acceder a los datos desde diferentes dispositivos y nos facilita un gran número de reportes”.

Sánchez, que trabaja principalmente en el Valle de los Pedroches (Córdoba), también afirmó que los ganaderos que poseen el programa están satisfechos con él, tanto por su versatilidad como por el volumen de información que les proporciona. “A la hora de introducir e integrar los datos es muy fiable y la plataforma destaca por su tecnificación”, añadió.

Presentación y entrevistas, en vídeo

El BIG DATA para los veterinarios y las explotaciones de vacuno de leche

100% ONLINE

Diseñada por VETERINARIOS expertos

Gráficos y análisis sencillos

Accesible, práctica y fácil de usar

Optimización de tiempo y procesos

Visita nuestra web y contáctanos

www.gando.es

Daniel Ponté, veterinario en

Terapias selectivas na saúde do ubre: da lei á realidade

Neste artigo analizamos o uso responsable de antibióticos na saúde do ubre no ambiente actual de moita presión por parte das autoridades competentes para reducir o seu consumo, e falaremos de mastite clínica e do período seco. E concreto, centrarémonos en explicar como debe realizarse este proceso da maneira máis racional posible, sen repercutir negativamente na saúde do ubre da nosa explotación.

Carlos Noya Couto Veterinario Servizo de Calidade de Leite en Seragro SCG

Temos ante nós un reto, que é obter dos antibióticos o maior potencial na medicina bovina, sen que iso implique unha perda de efectividade, tanto en medicina veterinaria coma humana debido ao aumento das resistencias microbianas aos antibióticos.

O problema está perfectamente identificado e é urxente poñerlle remedio. As resistencias causan en España 4.000 mortes anuais

e un incremento notable do gasto sanitario, pero estas cifras quedan curtas cando atendemos as predicións que aseguran que se producirán máis de 10 millóns de mortes anuais no mundo no ano 2050 por esta razón, pasando a ser a primeira causa de morte.

Neste contexto, as autoridades puxeron en marcha diversas medidas, tendo en conta que un plan de acción na loita contra as resistencias

aos antibióticos debe considerar todas as circunstancias e axentes involucrados no problema, polo que debemos aludir ao termo One Health [Saúde Única], que aglutina as persoas, os animais e o medio ambiente ante unha mesma realidade.

• En xuño do 2017, a Comisión Europea adoptou o plan de acción da UE “Unha soa saúde” para loitar contra a resistencia aos antimicrobianos.

O RETO É OBTER DOS ANTIBIÓTICOS O MAIOR POTENCIAL EN MEDICINA BOVINA, SEN QUE IMPLIQUE PERDA DE EFECTIVIDADE [...] DEBIDO AO AUMENTO DAS RESISTENCIAS MIBROBIANAS AOS ANTIBIÓTICOS

• En maio de 2020, a Comisión Europea adoptou a estratexia “Da Granxa á Mesa”, unha ferramenta para axudar a configurar a senda da UE cara a uns sistemas alimentarios sustentables. O seu obxectivo é reducir nun 50 % o uso de antimicrobianos para animais de granxa.

Para cumprir estes obxectivos, lexislouse respecto diso, a través de normativas específicas que no que respecta a todos os actores implicados na produción supuxo un cambio importante, que nos obrigou a concienciarnos e a prestarlles máis atención a todos os factores de manexo e prevención.

O regulamento europeo que vehicula todas estas normativas é o Regulamento (UE) 2019/6 do Parlamento Europeo e do Consello, do 11 de decembro de 2018, sobre medicamentos veterinarios, que no seu artigo 107 nos di: “Os medicamentos antimicrobianos non se utilizarán de forma rutineira nin para compensar unha falta de hixiene, unha cría de animais inadecuada ou unha falta de coidados, nin unha mala xestión das explotacións gandeiras”. Tamén prohibe o uso de antimicrobianos de maneira profiláctica, agás casos moi excepcionais, e establece as condicións de uso dun tratamento metafiláctico. Como consecuencia, para a súa aplicación a nivel nacional, estanse a publicar unha serie de reais decretos, que transpoñen este regulamento á lexislación nacional. O primeiro deles foi o RD 191/2018, do l 6 de abril, polo que se establece a transmisión electrónica de datos das prescricións veterinarias de antimicrobianos destinados a animais produtores de alimentos para consumo humano.

CANDO NOS REFERIMOS AO VACÚN DE LEITE E QUEREMOS TRABALLAR PARA REDUCIR O CONSUMO DE ANTIBIÓTICOS, DEBEMOS CONSIDERAR EN QUE PATOLOXÍAS SE CONSOMEN MÁIS, E É NA SAÚDE DO UBRE ONDE SE CONSOME MÁIS DO 60 % DE ANTIBIÓTICOS NUNHA GRANXA

Figura 1. Gráficas de consumo trimestral por gandería

5 10 15 20 13,8523

Consumo habitual Mg/UR T4 2024

IR por clasificación zootécnica

O consumo habitual en mg/UR da súa explotación para esta especie e clasificación zootécnica deste período atópase por baixo do indicador de referencia

IR: indicador de referencia da clasificación zootécnica a nivel nacional (último IR publicado no BOE).

Consumo habitual: consumo expresado en mg/UR da explotación, calculado a partir do consumo desta durante o trimestre en curso e os tres trimestres seguintes ao analizado.

Está vixente dende o 2 de xaneiro do 2019. As prescricións débense comunicar mensualmente e consta dun réxime sancionador no caso de non comunicación en prazo. O Real Decreto 992/2022, do 29 de novembro, en vigor desde o 2 de xaneiro do 2023, polo que se establece o marco de actuación para un uso sustentable de antibióticos en especies de interese gandeiro. Con estes datos obtemos un indicador de referencia a nivel nacional para cada especie e clasificación zootécnica. Cada explotación pode consultar o seu indicador trimestralmente para ver en que punto se atopa e tamén se establece un réxime sancionador, en función da porcentaxe de consumo de cada explotación por riba do indicador de referencia nacional, así como do consumo trimestral de antibióticos considerados críticos (figura 1).

O Real Decreto 666/2023, do 18 de xullo, polo que se regula a distribución, prescrición, dispensación e uso de medicamentos veterinarios, que derroga varios reais decretos anteriores en materia de gandería,

Tetraciclinas

Sulfamidas

Penicilinas naturales

Macrólidos

Aminopenicilinas

Aminopenicilinas+inhibidor betalactámico

Aminoglicósidos

GRUPO B -100 %

GRUPO D -18,73 % POR RISCO EMA (%)

tenta adecuar toda a normativa regulatoria sobre medicamentos veterinarios e incluílas nesta norma. Cando nos referimos ao vacún de leite e queremos traballar para reducir o consumo de antibióticos, debemos considerar en que patoloxías se consomen máis, e é na a saúde do ubre onde se consome máis do 60 % de antibióticos nunha granxa (JDS, Pol & Ruegg, 2007), ben sexa por tratamento de mamite clínica ou por tratamento antibiótico de secado, polo que nos imos centrar nestes dous aspectos da produción.

TRATAMENTO SELECTIVO DE MAMITE

CLÍNICA

O primeiro aspecto que imos considerar serán as mamites clínicas. Para reducir o uso de antibióticos no seu tratamento, debemos actuar evitando un uso inadecuado dos antibióticos, por exemplo, usándoos para substituír boas prácticas de manexo e con excelentes prácticas no seu uso racional. Todo isto, que parece moi obvio, implica estar

GRUPO C -8,81 %

atentos a multitude de factores na granxa. Imos englobalos en tres bloques principalmente:

• Prevención: É o máis efectivo; obviamente, a redución de patoloxías reduce o consumo de antibióticos drasticamente. Sabemos que unha mamite é unha reacción inflamatoria da glándula mamaria producida por un microorganismo, pero necesítase un desequilibrio no chamado “triángulo epidemiolóxico”, non basta coa presenza do microorganismo, a infección prodúcese cunha presión ambiental moi alta do xerme ou por un descenso no status inmunolóxico do animal; para iso, é fundamental implementar un programa de saúde de ubre en granxas leiteiras. Este programa debe prestarlles atención a todos os factores que inflúen na saúde do ubre:

- Rutina e hixiene do muxido

- Funcionamento do equipo de muxido

- Formación dos muxidores

- Valoración epidemiolóxica da saúde do ubre

- Maximizar a inmunidade natural dos animais:

Alimentación: racións correctamente formuladas, alimentos en bo estado, moita atención ás forraxes ensiladas e comedeiros limpos.

· Auga de bebida: asegurar a subministración de auga en condicións óptimas, limpa, cantidade suficiente e dunha calidade hixiénico-sanitaria óptima; prestarlle atención á limpeza dos bebedoiros.

· Control do estrés: control de densidade, evitando amoreamentos; prevención do estrés por calor; manexo adecuado dos animais; control do estrés social e control de moscas e parasitos.

· Hixiene adecuada para reducir a presión de infección, facilitarlles aos animais un ambiente limpo e seco; garantir o bo manexo e hixiene das camas; protocolos eficaces de limpeza en todas as estancias da granxa e plan DDD das instalacións e materiais. Instalacións que garantan benestar e confort dos animais; manter a calidade da cama, temperatura, ventilación, iluminación e concentración de gases, dentro dos parámetros correctos.

Plans de vacinación, no seu caso.

• Diagnóstico

En ocasións, as medidas preventivas non son suficientes e aparecen signos de enfermidade. É importante ter en conta que só se pode prescribir un antimicrobiano nunha infección bacteriana, polo que temos que ter claro cando podemos usalo e isto só o poderemos lograr cun bo diagnóstico. Para iso, o primeiro paso é ter unha rutina de vixilancia para detectar os animais enfermos nunha granxa, coa conveniente formación do persoal para detectar signos precoces de enfermidade, así como analizando todos os datos que nos proporcionan hoxe en día os sistemas de muxido o e monitoreo, que nos permiten

anticiparnos á detección de diferentes patoloxías.

Isto proporciónanos un diagnóstico clínico, pero, sempre que sexa posible, debemos recorrer ao laboratorio para un diagnóstico definitivo, cun diagnóstico etiolóxico e/ou un test de sensibilidade antibiótica.

O artigo 33.2 do RD 666/2023 establece que “se poderá levar a cabo unha prescrición baseada unicamente no diagnóstico clínico por razóns de urxencia, sempre que antes de instaurar o tratamento se tome unha mostra biolóxica dos animais afectados, que permita, a posteriori, establecer un diagnóstico etiolóxico ou, no seu caso, de sensibilidade”. O veterinario debe coñecer a situación sanitaria e epidemioloxía da granxa, polo que todas estas analíticas poden ser moi útiles no futuro e deben ser arquivadas e documentadas.

Tamén podemos empregar os sistemas de cultivo en granxa dispoñibles hoxe en día no mercado, que nos proporcionan información sobre o grupo bacteriano causante da infección intramamaria.

Para chegar a un diagnóstico de mamite é básico e relevante dispor do historial de granxa e de datos individuais sobre casos de mastite, eficacia dos tratamentos en campo, recidivas e é aconsellable dispor dos rexistros mensuais de reconto de células somáticas. Unha ferramenta moi interesante da que dispomos actualmente é o reconto celular diferenciado de células somáticas (DSCC, polas súas siglas en inglés), que, á parte do reconto total de células

SEMPRE QUE SEXA POSIBLE, DEBEMOS RECORRER AO LABORATORIO PARA UN DIAGNÓSTICO DEFINITIVO, CUN DIAGNÓSTICO

ETIOLÓXICO E/OU UN TEST DE SENSIBILIDADE ANTIBIÓTICA

somáticas, nos indica a proporción entre polimorfonucleares neutrófilos con linfocitos e macrófagos. Resulta útil para mellorar o prognóstico da infección, pois indícanos se estamos ante unha infección incipiente/aguda ou se existe cronicidade na infección (figura 2).

Figura 2. Reconto celular diferenciado (DSCC)

NUEVO

Saca lo mejor de tus vacas

Más confortable

Excelente calidad de ordeño

Menor consumo de agua y energía

Óptima preparación del pezón con pezonera independiente

Línea de leche sin restricciones para un flujo de leche continuo

Análisis individual del rendimiento y de la salud de cada cuarterón

Descubra el futuro: mejore el rendimiento de su granja con nuestra solución exclusiva para su rebaño

boumatic.com/gemini-up

O TRATAMENTO ANTIBIÓTICO

SÓ SE PODE APLICAR NUNHA

INFECCIÓN BACTERIANA, PERO

NON EN TODAS AS MASTITES

CAUSADAS POR BACTERIAS

TRATAMENTO

Unha vez efectuado o diagnóstico, podemos saber que tipo de tratamento require a vaca. Á pregunta todas as mastites se tratan con antibiótico?, a resposta é non. O tratamento antibiótico só se pode aplicar nunha infección bacteriana, pero non en todas as mastites causadas por bacterias. Podemos clasificar as bacterias en dous grandes grupos: as bacterias Gram positivas e as bacterias Gram negativas. As bacterias Gram positivas son aquelas que, ademais da membrana celular, posúen unha parede celular externa e que podemos observar ao microscopio cando facemos unha tinción de Gram. Algúns exemplos serían os estreptococos e estafilococos. De maneira contraria, as bacterias Gram negativas só posúen a membrana celular e carecen de parede celular. Neste grupo podemos atopar os coliformes: E. coli, Klebsiella spp. etc.

Diferentes estudos científicos móstrannos que as bacterias Gram positivas teñen unha moi boa resposta aos antibióticos, xa que moitos dos mecanismos de acción se centran en actuar sobre a síntese da parede celular, mentres que as bacterias Gram negativas non presentan grandes diferenzas se as tratamos con antibiótico ou se simplemente cun antiinflamatorio para axudar ao animal a que resolva a infección en por si. Así, terá moito máis sentido usar antibiótico naqueles animais que presenten unha infección causada por Gram positi-

vos e tratar só con antiinflamatorio aqueles animais cunha infección por Gram negativos.

Ademais, debemos ter en conta que, de maneira normal, entre un 25 e un 35 % das mostras de leite que se toman nunha mamite clínica aparecen no laboratorio como “sen crecemento”. Os motivos que explican esta porcentaxe de resultados negativos son varios. Poida que a bacteria causante da infección xa non sexa viable ou que estea presente en baixa cantidade ou que o axente infeccioso non creza con facilidade (micoplasma, fermentos etc.).

Aínda que hai excepcións dentro dos Gram (+), segundo as últimas investigacións só se probou que os antibióticos intramamarios son eficaces contra as especies de Streptococcus e Estafilococcus non aureus, pero non hai diferenzas en grupos

de bacterias como Lactococcus e Enterococcus (J. Goncalves, J. Leite de Campos e P. Ruegg, 2022); dentro dos Gram (-), a Klebsiella, con síntomas moderados debe ser tratada con antibioterapia (M.J. Fuenzalida; P.L. Ruegg, 2019).

Existen outros microorganismos causantes de mastites, que non son bacterias, e, por tanto, non podemos instaurar unha terapia antibibiótica (Prototheca, Mycoplasma, fermentos, fungos...).

E, por último, atopámonos o factor individual do animal, o que nos orienta no prognóstico do tratamento:

• Idade do animal: a máxima curación dáse no primeiro parto e descende segundo avanza o número de lactacións

• Altos recontos celulares previos ao caso de mastite clínica

• Caso novo ou repetido

leves e moderados “negativos” por E.coli: alta curación espontánea, pero Gram-positivos precisan de antibiótico

Resumo da curación espontánea por tipo de axente causante da mastite clínica leve e moderada

Casos

Figura 3. Taxa de curación espontánea dos diferentes patóxenos

Para maximizar a inmunidade natural dos animais é importante asegurar a subministración da auga en condicións óptimas, limpa, cantidade suficiente e dunha calidade hixióenico-sanitaria óptima

®

Una nueva barrera en la protección del pezón

TODAS LAS VACAS

MERECEN UN SELLADOR

SELLADO POR VACACIONES

¿Listos para el cambio?

Descárgate la ficha formativa de Secado Selectivo

• Número de casos anteriores

• Edema, ubre descolgado

• Días en leite

Defínese como vaca incurable aquela que ten dúas ou máis casos de mamite na lactación no cuarto e/ou tres recontos celulares na lactación por riba de 700.000 (Ziesch e Kromker, 2016).

TERAPIA SELECTIVA DE SECADO

Neste apartado imos dar pautas para o uso responsable de antibióticos durante o período seco na contorna actual lexislativo, considerando este período como o inicio da seguinte lactación e como o factor máis determinante tanto da produción posterior, como da prevalencia de infeccións na glándula mamaria. Centrarémonos en explicar como debe realizarse este proceso da maneira máis racional posible, sen repercutir negativamente na saúde do ubre da seguinte lactación.

Introdución

Todos estamos familiarizados co uso de antibióticos por vía intramamaria no momento do secado. Isto realízase desde os anos 60 cando o National Institute for Research in Dairyng (NIRD) introduciu o seu famoso “Plan dos 5 puntos de control de mamites”, onde o uso de antibióticos no momento do secado era un deles. Isto debíase ao feito de que a maioría das vacas chegaban infectadas ao secado; estas infeccións estaban causadas principalmente por microorganismos contaxiosos como Staphylococcus aureus y Streptococcus agalactiae

Sen ningunha dúbida, a implementación na granxa de todos estes plans por parte de veterinarios especialistas contribuíu enormemente a minimizar os problemas de saúde do ubre durante estas décadas. Con todo, o escenario a día de hoxe é moi diferente, pois o reconto de células somáticas en tanque diminuíu drasticamente desde entón (figura 4) e os patóxenos principais tamén son diferentes, con relativamente poucas granxas con problemas de xermes contaxiosos por Stap. aureus o Strep. agalactiae (figura 5).

O maior desafío é o control das mamites de orixe ambiental, nas que unha porcentaxe moi considerable de animais chegan sans ao momento do secado, polo que non ten ningún sentido aplicarlles un tratamento antibiótico preventivo.

Figura 4. Evolución da calidade hixiénico-sanitaria en Galicia

Fuente: Ligal 1989-2022

00-10Década 10-202022

Prevalencia de Patógenos

Figura 5. Prevalencia de patóxenos (3.811 mostras no ano 2023)

Prototheca

Prototheca

Fermentos

Levaduras

Strep. agalactiae

Strep. Agalactiae

Enterococcus

Enterococcus

Lactococcus

Lactococcus

Strep. dysgalactiae

Strep. Dysgalactiae

Coryneb. Bovis

Coryneb. bovis

SCN

SCN

Serratia

Serratia

Pseudomona

Pseudomona

Klebsiella

Klebsiella

E. coli

E. coli

Stap. aureus

Stap. Aureus

Strep. uberis

Strep. Uberis

Fonte: datos Seragro SCG

Como afecta a nova lexislación que limita o uso de antibióticos aos protocolos de traballo de secado en granxa?

A primeira idea que se nos vén á cabeza ao escoitar todo isto é inquietude, preocupación, medo…

Como gandeiros farémonos as seguintes preguntas:

• Está a miña granxa preparada para realizar o secado selectivo?

• Como realizo este proceso?, vai empeorar a saúde do ubre das miñas vacas?, terei máis mamites e peor calidade de leite?

A resposta a todas estas preguntas debe ser tranquilizadora. Si é posible realizar o secado selectivo, é posible manter uns bos cocientes de saúde do ubre. O uso racional de antibióticos é posible; ademais, é beneficioso para todos.

Para este proceso debemos recorrer a veterinarios especialistas nesta materia que nos xestionen a calidade do

leite da granxa de maneira integral, nun proceso de formación continua, con protocolos de traballo definidos, monitorizando a xestión de datos, establecendo obxectivos e avaliando continuamente resultados.

Manexo e hixiene do período seco

O manexo no período seco é máis importante que nunca, é fundamental o control de todos os aspectos relacionados co manexo e a hixiene durante todo este período, controlar todos estes factores é a mellor estratexia que temos ao noso alcance para conseguir uns resultados satisfactorios. Debemos dedicar máis tempo a educar o gandeiro e os operarios da granxa nun proceso de formación continua, establecendo programas, protocolos de traballo etc.

En primeiro lugar, como veterinarios de calidade de leite debemos implantar nas explotacións unhas rutinas de muxido encamiñadas a conseguir un muxido efectivo, sen traumas para o animal.

SÍ É POSIBLE REALIZAR O SECADO SELECTIVO, É POSIBLE MANTER UNS BOS COCIENTES DE SAÚDE DE UBRE. O USO RACIONAL DE ANTIBIÓTICOS É POSIBLE; ADEMAIS, É BENEFICIOSO PARA TODOS

en cantidade suficiente e seco. Así mesmo, bebedoiros, comedeiros, corredores etc. sempre limpos.

É moi importante exercer un control activo de moscas para evitar que actúen como vectores na transmisión de microorganismos. En épocas de calor ambiental prodúcese estrés nas vacas secas e depresión do sistema inmune.

Hai que facilitar a disipación da calor da vaca mediante un correcto deseño das instalacións; de non ser así, pódese requirir ventilación forzada mediante sistemas de ventiladores e/ou aspersores.

Con isto conseguiremos que a condición de esfínteres ao secado sexa adecuada en máis do 80 % dos animais (score 1, 2 na clasificación do National Mastitis Councill). Deste xeito evitamos tetos con hiperqueratose ao secado, que, ao ter danada a súa integridade anatómica, dificultan moito máis aínda a formación do tapón de queratina. Tetos con score 3, 4 teñen un 15 % máis de risco de adquirir unha nova infección por Estreptococcus ambientais e un 10 % máis de infección por coliformes no período seco (Dingwel, 2004). Outros autores falan mesmo dun aumento do 50 % de novas infeccións en vacas con hiperqueratose (Agger et al.,1986).

Outro aspecto fundamental refírese ás condicións de hixiene e estabulación en todo este período. En caso de dispor de cubículos, deben estar correctamente dimensionados para permitir que a vaca poida botarse e levantarse sen dificultade, sobre unha cama o máis cómoda e limpa posible; ten que haber dispoñible un cubículo por vaca; en caso de cama quente, débese dispor de 10 m2 por animal, o material da cama sempre

En canto ao manexo da alimentación, este período sempre debe garantir os requirimentos nutricionais óptimos que aseguren o correcto estado metabólico do animal. Un aspecto que é de vital importancia é o control dos ensilados fornecidos nesta fase; débense evitar ensilados en mal estado, quentes, con zonas con mofo, con alta carga microbiolóxica etc., pois tamén producen inmunosupresión. A auga tamén é moi importante, debe estar potabilizada.

A maiores, tamén temos estratexias de vacinación, inmunomodulación, que, en determinados casos, poden chegar a ser moi útiles para reforzar o sistema inmunolóxico.

Terapia selectiva de secado

Os obxectivos do secado selectivo serían facer un uso racional de antibióticos eliminando o uso profiláctico destes, diminuír o risco de aparición de resistencias para paliar o seu impacto na saúde pública, pero, ao tempo, debemos manter a saúde do ubre e a calidade de leite.

Esta terapia selectiva, a grandes liñas, consiste en unicamente tratar

con antibióticos aqueles animais con infeccións ao momento do secado. Daquela, o enfoque na prevención toma máis importancia se cabe e o manexo e hixiene en todo este proceso deben ser excelentes.

Sabemos que en moitos casos o tapón de queratina necesario para protexer a glándula mamaria tarda moito en formarse ou non chega a formarse completamente (ata un 23 % de animais non forman completamente o tapón de queratina ata os 40 días e ata un 5 % non chega a formalo nunca, Capuco et al.,1990), polo que o uso de seladores internos para previr infeccións na fase inicial do secado naqueles animais que non leven tratamento antibiótico é esencial.

Non hai criterios únicos nin uniformes entre países, hai criterios que se basean en recontos celulares, en índices de mamite clínica, en cultivos bacteriolóxicos previos ao secado etc.

DEBEMOS DEIXARNOS

ASESORAR POR VETERINARIOS ESPECIALISTAS QUE NOS

MOSTREN O CAMIÑO DUNHA MANEIRA CORRECTA PARA TRABALLAR MÁIS EN MANEXO, HIXIENE E PREVENCIÓN

Figura 6. Porcentaxe do uso de antibiótico en función da situación da granxa

RCS tanque 100, mamite <5

En calquera sistema que se utilice é fundamental dispor da maior cantidade de datos posible para monitorizar os resultados e analizar os resultados obtidos.

O criterio máis utilizado, ao que me vou referir, é que os animais seleccionados para recibir antibioterapia serían aqueles con un reconto superior a 200.000 céls./ml nun ou máis dos tres últimos controis leiteiros presecado, e/ou un ou máis episodios de mamite clínica neste período.

Con estes criterios de selección sécanse con antibiótico entre o 15-60 % dos animais dependendo da granxa. O resto dos animais recibirían unicamente selador interno (figura 6).

O 20 de xuño de 2022 o Ministerio de Agricultura, en colaboración cos axentes implicados (colexios veterinarios, Anembe…), puxo en marcha o documento “Procedemento normalizado de traballo para o control oficial da aplicación de metafilaxia no secado de vacún de leite”. Este documento establece os criterios oficiais que se deben seguir á hora de realizar a antibioterapia en secado, o que nos permite unha maior amplitude de uso en función da situación da granxa. Así, clasifica as granxas en dous tipos:

• Rabaños de alto risco:

- Aqueles cuxos recontos de células somáticas en tanque supere as 250.000 céls./ml os dous últimos meses.

- Con presenza de patóxenos contaxiosos os seis últimos meses

RCS

Figura 7. Resultados antes e despois da terapia selectiva ÍNDICES

(Stap. aureus, Strep. agalactiae, Mycoplasma…).

• Rabaños de baixo risco → os que non cumpren os criterios anteriores. Nos rabaños de alto risco poderase usar metafilaxia e tratar con antibióticos todo o rabaño, pero este uso non poderá ser prolongado no tempo, polo que se esixe a implementación dun programa hixiénicosanitario na explotación, para poder previr a presenza da enfermidade e, xa que logo, evitar un uso rutineiro da metafilaxia. Este programa debe ser posto en marcha e avalado por un veterinario.

En canto aos criterios de selección de animais para terapia antibiótica, permítenos seleccionar aqueles con dous ou máis recontos por encima de 100.000 células/ml nos últimos 4 meses e/ou con mamite clínica na presente lactación.

CONCLUSIÓNS

Non debemos intimidarnos cos novos retos que se nos formulan e debemos ter claras as oportunidades que nos brinda un mercado esixente; podemos producir alimentos cun alto estándar de calidade demostrando a sustentabilidade ambiental e económica das nosas producións. Para iso, debemos deixarnos asesorar por veterinarios especialistas que nos mostren o camiño dunha maneira correcta para traballar máis en manexo, hixiene e prevención, e demostrar que con menos antibióticos a produción será mellor e máis sostible.

BIBLIOGRAFÍA

• Guía Solomamitis del asesor en calidad de leche.Equipo solomamitis.Boehringer Ingelheim.

• Consenso para la reducción del consumo de antibióticos en vacuno.Boehringer Ingelheim.2024.

• Annen, E. L., Collier, R. J., McGuire, M. A., Vicini, J. L., Ballam, J. M., & Lormore, M. J. (2014). Effect of modified dry period lengths and bovine somatotropin on yield and composition of milk from dairy cows. Journal of dairy science, 87(11), 3746–61. doi:10.3168/jds.S0022-0302(04)73513-4

• Bradley, A J, Breen, J. E., Payne, B., Williams, P., & Green, M. J. (2020). The use of a cephalonium containing dry cow therapy and an internal teat sealant, both alone and in combination Journal of dairy science, 93(4), 1566–77. doi:10.3168/jds.2009-2725

• Bradley, Andrew J, & Green, M. J. (2014). The importance of the nonlactating period in the epidemiology of intramammary infection and strategies for prevention. The Veterinary clinics of North America. Food animal practice, 20(3), 547–68. doi:10.1016/j.cvfa.2004.06.010

• Capuco, a V, Wood, D. L., Baldwin, R., Mcleod, K., & Paape, M. J. (2001). Mammary cell number, proliferation, and apoptosis during a bovine lactation: relation to milk production and effect of bST Journal of dairy science, 84(10), 2177–87. doi:10.3168/jds.S00220302(01)74664-4

• Dingwell,R.T., D.F. Kelton, K.E. Leslie, V.L. Edge (2001) Deciding to dry-off:does level of production matter? National Mastitis Council Annual Meeting Proceedings.

• Dingwell, R. T., Leslie, K. E., Schukken, Y. H., Sargeant, J. M., Timms, L. L., Duffield, T. F., … Conklin, J. (2004). Association of cow and quarter-level factors at drying-off with new intramammary infections during the dry period Preventive veterinary medicine, 63(1-2), 75–89. doi:10.1016/j.prevetmed.2004.01.012

CARTUCHOS HiSCC

La solución diagnóstica en Internet más cómoda para la mastitis subclínica.

Cartuchos HiSCC para la identificación de bacterias causantes de mastitis subclínica bovina

Fácil de usar

“Configure la prueba y olvídese”, ya sea en la clínica o en la granja

Registros automatizados

Los resultados y recomendaciones se comunican automáticamente al ganadero y al veterinario. Los registros permiten una mejor auditoría, evaluación comparativa y trazabilidad (captura de todos los datos)

Utiliza los cartuchos HiSCC solo para vacas con RCS elevados. Para casos de mastitis clínica, usa cartuchos clínicos.

Interfaz controlada por el veterinario

Interfaz específica y control de las recomendaciones de tratamiento

En la clínica y en la granja

El ganadero puede recoger y analizar las muestras si es necesario

Terapia de secado óptima

Tratamiento selectivo dirigido: identificación de las bacterias para adaptar la elección del antibiótico

DESCUBRE MÁS EN:

Avaliación da qPCR para a detección de Prototheca spp. en leite de tanque (I)

Neste artigo presento a primeira parte do meu traballo Fin de Grao. Nela abordo a etioloxía deste axente causante da mamite, a súa epidemioloxía e patoxenia, así coma os distintos métodos de diagnóstico da doenza.

Ademais, dependendo do tipo de patóxeno, as perdas poden continuar en seguintes lactacións. A maioría das infeccións resultan nunha inflamación local ou leves casos clínicos (Ruegg, 2017); con todo, as infeccións crónicas poden derivar en agalactia no cuarteirón afectado ou, en casos clínicos severos, nunha profunda afectación sistémica que de maneira ocasional pode levar á morte.

Manuel Otero Coto

Grao de Veterinaria

Investigación en Sanidade Animal de Galicia (Invesaga)

Tutor: Alberto Prieto Lago (Universidade de Santiago de Compostela)

INTRODUCIÓN

Amamite é a inflamación da glándula mamaria, producida maioritariamente por infección. Implicáronse diversos grupos de bacterias, micoplasmas, fermentos e algas como causa da mamite

bovina (Watts et al., 1988), aínda que tamén se sinalaron factores etiolóxicos non infecciosos.

A infección causa cambios patolóxicos na secreción de leite das células epiteliais, o que diminúe a capacidade funcional da glándula.

A mamite bovina provoca as perdas económicas máis importantes nas explotacións leiteiras de gando bovino (Halasa et al., 2007). Ao afectar á glándula mamaria, a primeira perda económica que se deriva da mamite é a drástica diminución na produción e calidade do leite. Con todo, existen outras perdas importantes coma os custos derivados do veterinario, os tratamentos, repoñer as vacas que se acaban sacrificando etc. (Beck et al., 1992). Actualmente, a mamite bovina continúa sendo o principal problema sanitario para a industria láctea, a pesar dos grandes avances no diagnóstico e tratamento. Dentro das mamites infecciosas, podemos sinalar a mamite causada por Prototheca spp. como unha das máis problemáticas e insidiosas.

AO AFECTAR Á GLÁNDULA

MAMARIA, A PRIMEIRA PERDA ECONÓMICA QUE SE DERIVA DA MAMITE É A DRÁSTICA DIMINUCIÓN NA PRODUCIÓN E CALIDADE DO LEITE

Este patóxeno afecta principalmente a vacas leiteiras de alta produción, muxidas mecanicamente e en moitos casos mantidas en condicións hixiénicas deficientes (Jánosi et al., 2001a). A enfermidade adoita asociarse a unha redución significa-

tiva da produción de leite e a un forte aumento do RCS (reconto de células somáticas) por riba de 1.000.000 por mL (Lassa et al., 2011).

A incidencia real desta mamite segue a ser unha incógnita, malia que cada vez é máis endémica en todo o mundo; con todo, crese que é moito maior que a rexistrada, dado que en ocasións o axente causal pode clasificarse erroneamente como fermento ou non crecer en condicións microbiolóxicas rutineiras (Jánosi et al., 2001b). Doutra banda, algunhas especies de Prototheca spp. poden chegar a ser un risco para a saúde pública (Melville et al., 1999), tendo en conta que este axente pode chegar a eliminarse en grandes cantidades a través do leite (Milanov et al., 2016) e, ademais, é capaz de resistir procesos térmicos como a pasteurización (Melville et al., 1999; Bozzo et al., 2014). Por estes motivos, a prevención e control da presenza de Prototheca spp. Son de suma importancia para a industria láctea (Costa et al., 1997).

ETIOLOXÍA

O xénero Prototheca inclúe varias especies diferenciadas de algas unicelulares e aerobias que viven predominantemente como saprófitas en ambientes acuosos con contido de material vexetal en descomposición; con todo, algunhas especies poden causar infección en humanos e tamén en animais, como é o caso da prototecose bovina. Este xénero foi descrito por primeira vez por Wilhelm Krüger en 1894 (Pore, 2011), e foi reclasificado como alga en 1913 dado que as súas esporas se producen internamente de maneira idéntica ás algas verdes do xénero Chlorella (Chodat, 1913). Segundo distintos autores, ao perder a súa capacidade fotosintética debido a que carece de clorofila (Pore et al., 1983), as algas deste xénero convertéronse en heterótrofas debido á necesidade de obter enerxía por outra vía, un feito que lle confire o seu potencial patoxénico. A primeira descrición dunha mamite bovina ocasionada por unha alga do xénero Prototheca data de 1952 (Lerche, 1952).

ESTE PATÓXENO AFECTA PRINCIPALMENTE A VACAS LEITEIRAS DE ALTA PRODUCIÓN, MUXIDAS MECANICAMENTE E EN MOITOS CASOS MANTIDAS EN CONDICIÓNS HIXIÉNICAS DEFICIENTES

Extraído de https://es.wikipedia.org/wiki/Archivo:Prototheca_wickerhamii.gif, con licenza de dominio público

Desde un punto de vista taxonómico, Prototheca spp. clasifícase dentro do Dominio Eukaryota, Reino Viridiplante, Filo Chlorophyta, Clase Chlorophyceae, Orde Chlorellales, Familia Chlorellaceae e Xénero Prototheca (Rapuntean et al., 2009). Dentro do xénero recoñécense as seguintes especies: P. wickerhamii, P. blaschkeae, P. cute, P. ulmea, P. stagnora , P. mirajii e P. zopfii, considerándose esta última a especie maioritaria que causa mamite bovina (Möller et al. 2007). Outras especies, como P. wickerhamii, tamén se observaron nalgún caso como causantes de mamite bovina, aínda que afecta principalmente a humanos (Marques et al., 2006; Bakuła et al., 2021).

Dentro da especie P. zopfii describíronse inicialmente tres biotipos, que foron reclasificados posteriormente en 2 xenotipos (1 e 2) e unha nova especie rebautizada como P. blaschkeae (antigo xenotipo 3) (Roesler et al., 2006). O xenotipo 2 ten maior capacidade de adhesión ao epitelio mamario e considérase a principal causa de mamites nas vacas (Möller et al., 2007; Ahrholdt et al., 2012). Recentemente, novos estudos moleculares propuxeron que P. zopfii xenotipo 1 e 2 pasen a denominarse como dúas novas especies: P. ciferrii e P. bovis, respectivamente (Jagielski et al., 2019a; Jagielski et al., 2022). P. zopfii é unha alga unicelular inmóbil e aerobia que presenta unha morfoloxía esférica ou oval, cun diámetro entre 7-30 μm. A súa principal fonte de carbono é a glicosa (Pore, 1985). Reprodúcese de maneira asexual: a célula nai, denominada esporanxio,

forma entre 2 e 16 células fillas mediante divisións internas, que reciben o nome de esporanxiosporos ou endosporos. Estes permanecen dentro do esporanxio, envolvidos nunha cápsula trilaminar de esporopolenina, ata a súa liberación ao medio ambiente (Jànosi et al., 2001b). Na figura 1 podemos observar a morfoloxía de Prototheca wickerhamii. Considérase que P. zopfii xenotipo 1 é máis predominante no medio ambiente que o xenotipo 2, pero non se cre que cause mamite; de feito, especulouse con que o xenotipo 1 é en realidade unha forma adaptada ao medio ambiente do xenotipo 2. Con todo, a infección experimental do gando con P. zopfii xenotipo 1 asociouse coa aparición de lesións granulomatosas na glándula mamaria (Ito et al., 2011), e algún traballo menciona o illamento a partir de mostras de leite recollidas nunha mesma granxa tanto de P. zopfii xenotipo 2 (predominante) coma do xenotipo 1 (pouco común), así como de P. blaschkeae (Bozzo et al., 2014).

EPIDEMIOLOXÍA

As diferentes especies ou cepas de Prototheca están estendidas por todo o mundo, polo que este tipo de mamite foi descrito en distintas zonas, documentándose en moitos países como Italia (Cammi et al., 2008), Polonia (Jagielski et al., 2019b), Brasil (Bueno et al., 2006), Alemaña (Roesler et al., 2006), Estados Unidos (Kano, 2020), China (Gao et al., 2012), Xapón (Toyotome et al., 2022) e España, entre outros (Jánosi et al., 2001a; Abarca et al., 2001).

O incremento na incidencia da infección causada por estes microorganismos pode chegar a ser un problema de saúde pública en países subdesenvolvidos, xa que pode chegar a afectar a adultos ou nenos inmunodeprimidos, por exemplo con cancro ou a sida (síndrome da inmunodeficiencia adquirida) (Heney et al., 1991; Kaminski et al., 1992; Laeng et al., 1994; Gómez-Hernando et al., 1996). Ademais, débese ter en conta que sobrevive ao someterse a temperaturas de pasteurización do leite (Melville et al., 1999).

Aínda que Prototheca spp. pode estar presente en diferentes ambientes, atópase de maneira endémica naqueles con alta humidade, materia orgánica e temperatura relativamente elevada, actores que favorecen o crecemento da alga no ambiente (Costa et al., 1998).

Tras a observación da súa presenza en feces (Pore e Shahan, 1988), algúns autores defenden que Prototheca spp. pode pasar a formar parte da flora do tracto gastrointestinal de humanos e animais, sobre todo cando se expoñen a espazos contaminados por este patóxeno. Un compoñente na parede celular, chamado esporopolenina, parece ser o que lle proporciona protección para resistir a degradación polo tracto gastrointestinal e ser eliminada en feces volvendo contaminar o medio ambiente (Pore et al., 1983; Costa et al., 1997). Por estes motivos, é común a súa aparición en explotacións leiteiras, sobre todo en zonas húmidas contaminadas con esterco (Pore et al., 1983).

Figura 1. Aspecto de Prototheca wickerhamii en tinción de Gram

Cubre deficiencias vitamínicominerales

Suplemento energético

Ayuda a mejorar el bienestar animal

Repelente de insectos: Reduce estrés

Controla la proliferación de parásitos internos

*Enfermedad Hemorrágica Epizoótica

Reducción del stress oxidativo: vitamina E y selenio orgánico Reduce el riesgo de Miasis, Lengua azul y *E.H.E

Os animais sans poden, por tanto, eliminar a alga a través das feces, polo cal é normal que se atope en toda a contorna das explotacións leiteiras, especialmente no barro que rodea os cortellos (Enders e Weber, 1993a; Costa et al., 1997). Os pastos nos que aparecen estas algas, tanto no chan coma no lodo próximo aos cortellos, son un risco potencial para as vacas, sobre todo durante o período seco, xa que é o momento no que o ubre está a recuperarse da última lactación; daquela, este é un período crítico para as novas infeccións por este patóxeno (Costa et al., 1997).

Cabe sinalar que os animais salvaxes tamén poden estar involucrados na transmisión de Prototheca spp. ao gando bovino, expulsando o axente a través das súas feces (Rakesh et al., 2006). Tamén se atopou a alga en feces doutras especies como porcos, cabalos e ratas (Enders e Weber, 1993b; Weber e Enders, 1993).

Esta alga posúe a capacidade para crear un biofilme, dificultando a actuación dos produtos desinfectantes de uso común (Gonçalves et al., 2015). Trátase dun microorganismo moi resistente, que pode atoparse en ambientes con gran variedade de pH (1 a 12), crecendo de maneira óptima entre 5 e 9. Ademais, pode medrar en concentracións altas de sal, augas tratadas con cloro e en leite pasteurizado (Marques et al., 2010a; Ryohei et al., 2002; Melville et al., 1999; Lassa et al., 2011). En relación a isto último, hai que mencionar que se trata dun axente cuxo crecemento só se inhibiu con tratamentos térmicos de 100 °C durante 1 s, o que suxire que o único procedemento industrial que asegura que o leite das rexións endémicas é libre deste axente é a ultrapasteurización. No entanto, este mesmo estudo sinala que parecen existir diferenzas entre especies en canto á resistencia aos tratamentos térmicos, suxerindo que P. blaschkeae é máis resistente que L. (Marqués et al., 2010b).

Segundo algúns autores, P. zopfii pode infectar o gando bovino en calquera fase de produción (McDonald et al., 1984; Furuoka et al., 1989) e illouse tanto de casos de mamites clínicas coma subclínicas; normalmente, a casuística

ocorre de forma esporádica e epidémica, principalmente en explotacións onde as condicións de manexo e hixiene son inadecuadas (Costa et al., 1996a; 1996b). O feito de que o cuarteirón permaneza aberto durante 1-2 horas despois do muxido (a relaxación do esfínter ocorre durante o proceso de muxido para permitir o fluxo do leite) (Jones e Bailey, 2009) permite que exista unha vía libre de entrada aos patóxenos ambientais, o que facilita así a infección da glándula mamaria (Cheville et al., 1984; McDonald et al., 1984; Furuoka et al., 1989).

Normalmente, a infección mantense no rabaño grazas á presenza de animais clinicamente sans portadores da alga a nivel intramamario. En condicións naturais, durante a progresión da enfermidade, as algas son eliminadas intermitentemente a través do leite por un número significativo de vacas infectadas, mesmo durante períodos de 18 meses (Jánosi et al., 2001a; Roesler e Hensel, 2003). Nestes animais con infección subclínica, as algas poden sobrevivir durante o período seco e reaparecer de novo no costro no seguinte parto (Dion, 1982). Unha mala actuación durante a desinfección dos cuarteiróns antes do muxido (predipping) e durante a inmersión destes en solucións desinfectantes despois do muxido (posdipping) están relacionados cunha maior incidencia de mamite por P. zopfii a nivel de rabaño (Costa et al., 1996a).

Sobre as posibles fontes de contaxio, cabe sinalar que se conseguiu illar Prototheca spp. tanto de leite de vacas en lactación coma de secrecións de vacas secas, así como de máquinas de muxido, dos comedeiros e bebedoiros, de mostras de forraxe verde, do chan, das feces bovinas, das canles de esterco e das augas residuais comunitarias (Costa et al., 1996a; Costa et al., 1997; Anderson e Walker, 1988). O iodo é un bo antiséptico, pero é inefectivo en presenza de materia orgánica como as feces, polo que unha limpeza escasa e deficiente dos tetos pode contribuír á infección por organismos ambientais como Prototheca spp. (Costa et al., 1996a).

En canto aos factores predispoñentes, a idade do animal e tratamentos antibióticos previos inflúen na aparición da mamite por Prototheca spp.

A Prototheca spp. atópase de maneira endémica naqueles con alta humidade, materia orgánica e temperatura relativamente elevada

Tamén se viu que se os cuarteiróns teñen un historial de mamite clínica nalgún momento da lactación son máis vulnerables a seren reinfectados (Tenhagen et al., 1999). Así, observouse que as maiores incidencias se producen nas primeiras semanas da lactación (incidencia máxima no segundo mes) e durante os meses de verán (Costa et al., 1996b; Costa et al., 1997; Jánosi et al., 2001a).

PATOXENIA/SIGNOS CLÍNICOS E LESIÓNS

A prototecose pode cursar de forma clínica ou subclínica (Roesler et al., 2001), e pode causar unha mamite de tipo inflamatoria aguda ou granulomatosa crónica (Lopes et al., 2008; Roesler et al., 2001; Roesler e Hensel, 2003).

No gando vacún, crese que Prototheca spp. penetra polo canal estriado do teto e chega á glándula mamaria, tipicamente despois do muxido cando este permanece parcialmente aberto e o ubre contacta co ambiente altamente contaminado (Salerno et al., 2010). A alga adoita invadir o tecido conectivo e tamén os linfonodos, e en moitos casos pode permanecer na glándula mamaria e nos linfonodos rexionais, provocando granulomas inflamatorios que lle dan unha consistencia firme ao ubre (Jensen et al., 1998). A nivel microscópico, viuse que P. zopfii xenotipo 2 induce estrés oxidativo a nivel do tecido mamario e cambios ultraestruturais asociados con apoptose das

LIDERANDO UNA

GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE

GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.

Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.

KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.

CRESE QUE PROTOTHECA

SPP. PENETRA POLO CANAL ESTRIADO DO TETO E CHEGA Á GLÁNDULA MAMARIA, TIPICAMENTE DESPOIS

DO MUXIDO CANDO ESTE PERMANECE PARCIALMENTE

ABERTO E O UBRE CONTACTA

CO AMBIENTE ALTAMENTE CONTAMINADO

perda de apetito e resistíanse a moverse; tamén a produción de leite se viu diminuída ata deterse completamente. A forma crónica caracterizábase por unha edema pastoso no ubre cunha lixeira dor e unha consistencia do ubre firme, así como unha marcada diminución da produción de leite; a secreción inflamatoria era acuosa e gris con escamas.

Desde un punto de vista histopatolóxico, P. zopfii causa lesións graves e pode observarse a presenza da alga tanto no lume dos alvéolos como no intersticio do ubre, o que leva a unha atrofia alveolar (Corbellini et al., 2001). Nos casos crónicos pódese chegar a ver necrose, atrofia alveolar e proliferación fibroblástica no tecido conectivo intersticial (Corbellini et al., 2001; Jánosi et al., 2001b; Bueno et al., 2006).

DIAGNÓSTICO

células epiteliais bovinas (Shahid et al., 2017a; 2017b). Os mecanismos de defensa do ubre non poden eliminar este patóxeno, polo que pode sobrevivir por un longo tempo no ubre mesmo durante o período seco (Dion, 1982; Möller et al., 2007; Thompson et al., 2009).

A infección adoita limitarse á glándula mamaria, poden estar afectados un ou máis cuarteiróns mamarios, e non necesariamente ten por que mostrar síntomas clínicos (Melville et al., 2003; Jagielski et al., 2019a; Libisch et al., 2022). Nas formas clínicas, entre os síntomas descritos pola literatura menciónase fundamentalmente a inchazón e dureza das glándulas mamarias á palpación, como resultado da inflamación granulomatosa que se desenvolve no tecido do ubre. O leite das vacas infectadas adoita ser de consistencia acuosa e contén escamas, coágulos e grumos (Anderson e Walker, 1988; Jánosi et al., 2001a, 2001b).

No estudo dun brote de mamite por Prototheca spp. en Polonia (Costa et al., 1996b), observáronse dúas formas de mamite segundo os resultados bacteriolóxicos, síntomas clínicos e reconto de células somáticas.

Na forma aguda detectouse que a temperatura corporal era elevada, presentaban dor e edema no ubre,

Os métodos de diagnóstico para a mamite causada por Prototheca spp. poden clasificarse en métodos de diagnóstico directos e indirectos. Os métodos directos máis empregados inclúen o illamento, a histopatoloxía e a reacción en cadea da polimerasa (PCR), mentres que os indirectos buscan identificar signos clínicos ou detectar anticorpos específicos.

Historicamente, a identificación de Prototheca spp. realizábase a través de criterios fenotípicos como a morfoloxía da colonia, micromorfoloxía do microorganismo en cortes histopatolóxicos ou cultivos e tamén a súa actividade bioquímica. Con todo, estes métodos convencionais fenotípicos son laboriosos e consomen demasiado tempo, dando resultados ás veces ambiguos e de baixa reproducibilidade. Hoxe en día utilízanse métodos moleculares, baseados no ADN (ácido desoxirribonucleico), que se han ir desenvolvendo ao longo das dúas últimas décadas, permitindo que a identificación de Prototheca spp. sexa máis rápida e precisa (Roesler et al., 2006; Gao et al., 2011; Ricchi et al., 2011; Sobukawa et al., 2013; Capra et al., 2014).

O illamento de Prototheca spp. a partir de mostras de leite adóitase levar a cabo mediante o cultivo da mostra en diferentes medios e posteriormente tinxindo as células con azul de algodón ou lactofenol e observando a súa morfoloxía ao mi-

croscopio óptico (Pore, 1987; Costa et al., 1996b). Con todo, debido ao lento crecemento da maioría das cepas de Prototheca spp. e á excreción intermitente dos organismos, estes métodos non poden utilizarse para adoptar medidas de control estritas (Roesler e Hensel, 2003). Entre os medios de cultivo máis empregados podemos mencionar o agar Columbia suplementado con 5 % de sangue de año (denominado comunmente agar sangue), agar Sabouraud-dextrosa ou a infusión de cerebro e corazón (BHI polas súas siglas en inglés), entre outros. As bacterias, fungos e fermentos poden actuar como microorganismos contaminantes crecendo por riba das algas, polo que se pode engadir cloranfenicol ao medio para evitar o seu crecemento. Hai que ter en conta que o crecemento de Prototheca spp. pode ser inhibido en presenza de ciclohexamida, polo que os medios con este inhibidor débense evitar para identificar de maneira correcta estes microorganismos (Casal et al., 1997; Jánosi et al., 2001b; Stenner et al., 2007).

Antes do desenvolvemento de taxonomía molecular, a identificación de Prototheca spp. a nivel de especie levábase a cabo mediante métodos auxanográficos e bioquímicos como atopar patróns diferenciais nos ácidos graxos (Padhye et al., 1979; Roesler et al., 2006). Ambos os métodos consumían moito tempo e tiñan limitacións, como baixa reproducibilidade e dificultades na interpretación dos resultados debido á alta interespecificidade variable dalgúns aspectos bioquímicos, como recentemente confirmouse (Marques et al. 2010c). A medida que as técnicas de bioloxía molecular ían desenvolvéndose e perfeccionándose, foron aparecendo diferentes métodos que permitían a identificación dos membros deste xénero. As primeiras técnicas moleculares que diferenciaban as principais especies causantes da mamite, P. zopfii xenotipos 1 e 2 e P. blaschkeae, foron técnicas de análises do xenotipo específico mediante combinación dunha PCR e unha técnica de RFLP (polimorfismo de lonxitude de fragmentos de restrición) dirixidas a unha rexión específica do xene 18S rRNA (ácido ribonucleico ribosomal 18 S) de

450 pares de bases (Roesler et al., 2006; Möller et al., 2007). A partir desta, fóronse desenvolvendo distintos métodos baseados en análises mediante PCR para mellorar o diagnóstico e ampliar o espectro de cepas detectadas, a maioría deles dirixidos cara ao xene 18S rRNA. Algúns dos máis destacados serían o deseño de Gao et al. (2011), que puxeron a punto unha PCR dúplex que permitía diferenciar o xenotipo 2 do resto das variantes xenéticas de P. zopfii. Outro traballo interesante sería o realizado por Sobukawa et al. (2013), que combinaron o emprego dunha PCR coa análise de fusión de alta resolución (HRM, High Resolution Melting), permitindo desta forma diferenciar as distintas especies de Prototheca spp. mediante a análise da temperatura de fusión dos amplicóns xerados durante a PCR. De maneira similar a este último, o estudo de Onozaki et al. (2013) desenvolveu unha PCR cuantitativa específica de P. zopfii que, ademais, permitía diferenciar entre os xenotipos 1 e 2 mediante a análise do punto de fusión. Máis recentemente, desenvolveuse un ensaio rápido e sinxelo de RFLP que permite identificar e diferenciar todas as especies de Prototheca spp. baseándose no polimorfismo existente a nivel do xene mitocondrial cytb, que foi empregado tanto como marcador para diagnósticos como para estudos filoxenéticos (Jagielski et al., 2018). No entanto, e malia a elevada sensibilidade das técnicas moleculares para o diagnóstico, hai que ter en conta

que o leite presenta algúns compoñentes como o calcio, graxas e proteínas, que poden ocasionar que a polimerasa usada para as análises moleculares non funcione correctamente. Por este motivo, a extracción e purificación do ADN da mostra debe realizarse con métodos que permitan eliminar de maneira fiable todos os inhibidores presentes, posto que, pola contra, estariamos a diminuír notablemente a sensibilidade analítica da técnica (Wilson, 1997).

Outra ferramenta que permite diferenciar de maneira eficaz entre as diferentes especies de Prototheca spp. é a espectrometría de masas denominada MALDI-TOF (Matrix-Assisted Laser Desorption/Ioniation–Estafe-of-Flight) (Murugaiyan et al., 2012; Ahrholdt et al., 2012). No caso de Prototheca spp., esta tecnoloxía comezou a utilizarse en 2012, permitindo a especiación rápida e eficaz a partir de illados obtidos de casos de mamite (Fidelis et al., 2021). Con todo, o principal inconveniente deste método é que require dun grao elevado de coñecementos técnicos e un equipamento adecuado e custoso, o que dificulta que estea dispoñible na maioría dos laboratorios que realizan diagnóstico de mamite de maneira rutineira. En canto ao diagnóstico indirecto mediante procura de anticorpos IgG (inmunoglobulina G) anti-Prototheca, Jensen et al. (1998) observaron que, a pesar de que poida existir unha forte resposta serolóxica tras unha infección por Prototheca spp., un reconto do título de anticorpos nunha soa mostra non é válido

para o diagnóstico dunha mamite causada por Prototheca spp., xa que non existían diferenzas significativas entre o título de anticorpos de animais con infección activa e animais non infectados. Con todo, un estudo posterior de Roesler et al. (2001) desenvolveu un ELISA para a detección de anticorpos IgA (inmunoglobulina A) anti-Prototheca que obtivo unha porcentaxe de sensibilidade do 96 % e unha especificidade do 94 % en relación co cultivo microbiolóxico. Deste xeito, o exame serolóxico podería usarse para identificar os animais infectados de forma aguda e crónica, así como os excretores intermitentes (Roesler et al., 2001, 2003).

Este artigo forma parte do traballo de investigación Fin de Grao do autor, cuxos obxectivos foron avaliar a capacidade da técnica de qPCR para detectar Prototheca spp. en mostras de leite de tanque, un dos axentes causantes da mamites, e comparar os resultados obtidos mediante esta técnica cos obtidos mediante o cultivo microbiolóxico tradicional.

O estudo realizouse grazas á colaboración entre o grupo Invesaga e o Laboratorio Interprofesional Galego do Leite (Ligal), equipos que recolleron as mostras empregadas e realizaron os cultivos microbiolóxicos desta.

AGRADECEMENTOS

A Gonzalo López Lorenzo (Invesaga), quen me axudou con todo o procesado de mostras para a PCR), e a María Belén Pombo Río (Ligal), que se encargou de identificar as granxas positivas e recoller as mostras.

Na forma aguda detectouse que a temperatura corporal era elevada, presentaban dor e edema no ubre, perda de apetito e resistíanse a moverse; tamén a produción de leite se viu diminuída ata deterse completamente

VANTAXES

 Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.

 Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.

 Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

PRODUTOS

FERTILIZANTES

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

CÓDIGO TIPO

F0001757/2022 Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

F0001894/2022 Emenda orgánica compost

F0001895/2022 Emenda orgánica compost

F0001896/2022 Emenda orgánica húmica

F0001897/2022 Emenda orgánica húmica

NOME COMERCIAL

AGROTHAME ORGANITE START

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023 Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

F0001925/2023 Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023 Fertilizante órgano-mineral NP líquido

F0001980/2023 Emenda orgánica húmica

F0002420/2025 Fertilizante órgano-mineral NPK

F0002421/2025 Fertilizante órgano-mineral NPK

F0002422/2025 Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

AGROTHAME ORGANITE AGRO

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

Impacto da calidade dos ensilados na saúde do ubre e a calidade do leite

Neste estudo analizamos as correctas pautas de manexo en todo o proceso de ensilado e o uso de aditivos de ensilaxe, co obxectivo de obter silos da maior calidade posible e reducir as problemáticas asociadas na calidade do leite.

Alexandre Udina Bonet Director técnico de Adial | alexudina@adial.es

Para poder subministrar forraxes durante todo o ano, a forma máis económica e estendida actualmente é facelo en forma de ensilados. Este método de conservación de forraxes implica que poidan pasar algúns compoñentes do ensilado ao leite, como vitaminas, carotenoides ou tocoferois; tamén hai certos estudos, aínda que insuficientes sobre a pasaxe a leite de alcois, ácidos, estróxenos, ésteres, aldehídos ou cetonas presentes nos silos, así como de terpenos e

outros compoñentes volátiles que afectan ao cheiro e ao sabor do leite. Tamén poden ser as ensilaxes unha fonte de microorganismos non desexables e que acaben contaminando o leite vía dixestiva, fecal ou ambiental, ou ben de micotoxinas con efectos de inmunosupresión, entre outros. Estes riscos do ensilado a dar mal sabor ou cheiro ao leite, os queixos ou a manteiga e, sobre todo, o risco microbiolóxico asociado ao uso de ensilados coma fonte de esporas butíricas fixeron

que nalgúns casos se prohíba usar forraxe ensilada na ración das vacas como no caso do queixo parmesano (DOP Parmigiano Reggiano), un queixo de maduración lenta con leite cru. A contaminación do leite pola presenza nos ensilados de bacterias do tipo bacilos, clostridios e listerias pode previrse cunha boa acidificación da ensilaxe coa fermentación láctica e cunha boa estabilidade aerobia desta. Nos programas de calidade de leite úsanse os recontos de células

OS OBXECTIVOS DUN

ENSILADO SON UNHA RÁPIDA ANAEROBIOSE XUNTO A UNHA BAIXADA DE PH PARA PODER FACER COMO UN “IOGUR” DE FORRAXE ENSILADA

somáticas do control leiteiro xa que hai unha relación directa entre a mamite e a resposta inmunolóxica. Pódese correlacionar con estes datos o efecto da calidade dos ensilados no RCS do leite.

ENSILAXE DE CALIDADE

Os obxectivos dun ensilado son unha rápida anaerobiose xunto a unha baixada de pH para poder facer coma un “iogur” de forraxe ensilada. Os azucres das forraxes deben transformarse en ácido láctico, que é unha forma e ciente de conservar a enerxía e, ademais, implica unha baixada do pH, que é o que conservará a este silo, exactamente igual ao que sucede no iogur, no que, a pesar do seu alto contido en auga de máis do 85 % (igual que o leite xa que non hai diminucións), é capaz de conservarse porque a un pH de 4 ou inferior se impide o crecemento de bacterias indesexables.

As fermentacións principais que se dan nun ensilado son a láctica, a butírica, a acética e a alcohólica.

Tipo de fermentación ensilados

Homoláctica

Produtos Recuperación MS/enerxía

Butírica (clostridios) Butírico, NH3 aminas, CO2 49/82

Acética (enterobacterias) Acético, etanol, NH3, CO2 95/83

Alcohólica (fermentos) Etanol, CO2 51/99

Tamén se dá de forma minoritaria a fermentación propiónica. Só a láctica é e ciente e bene ciosa, sendo a peor tanto en perdas de MS e de enerxía, como en efectos sobre a saúde das vacas, a butírica, que vai asociada a clostridios e aminas no silo. Limítase a 50 g/vaca/día o total de ácido butírico, que poden inxerir para evitar problemas de cetose e mamite (niveis altos de β-hidroxibutirato no

sangue correlaciónanse con mamite por ter reducida a capacidade de fagocitose de neutró los e macrófagos).

MICROBIOLOXÍA DO ENSILADO

Na forraxe hai unha cantidade de microorganismos propios da planta que son o que se denomina microbiota epifítica e que é moi variable dentro dunha mesma forraxe e entre distintas forraxes.

Táboa 1. Tipo de fermentación de ensilados

As contaminacións por terra (cinzas externas), por canotos de millo dun mal rozado, por restos de xurro, por impurezas e malas herbas no campo ou un mal manexo do acondicionado poden modificar esta composición de bacterias, fermentos e mofos, pero é no proceso de anaerobiose da forraxe onde as fermentacións modificarán esta composición e os metabolitos que se produzan.

As bacterias ácido-lácticas son as responsables da acidificación e transformación de azucres en láctico e, polo tanto, son as desexables para ter a fermentación desexada. Dentro das LAB hai homofermentativas como Lactobacillus, Pediococcus, Enterococcus, Lactococcus e Streptococcus. Algunhas cepas de Lactobacilos son heterofermentativas do mesmo xeito que os Leuconostoc.

Algunhas bacterias da ensilaxe, como os bacilos, os clostridios ou as listerias, poden contaminar o leite e reducir a vida útil de leites tratados termicamente ou ser tamén un problema de saúde pública.

Clostridios: bacterias Gram+ que son anaerobias e forman esporas. Os clostridios sacarolíticos como Clostridium butyricum, C.Beijerinckii e Clostridium tyrobutyricum fermentan carbohidratos nos ensilados, mentres que os proteolíticos como Clostridium sporogenes, Clostridium bifermentans ou Clostridium botulinum degradan aminoácidos e producen aminas e CO2. No caso de C. tyrobutyricum é dos máis estudados nos ensilados polo seu impacto na calidade dos queixos, xa que é relativamente tolerante ao ácido e pode fermentar lactato, de modo que usa dúas moléculas de láctico para producir unha de butírico + 2 CO2. Así, dende o punto de vista da calidade do leite, se hai esporas de clostridio nos ensilados

Se

de

pola vaca coa ración e pasan o tracto dixestivo para seren eliminadas polas feces

estas son inxeridas pola vaca coa ración e pasan o tracto dixestivo para ser eliminadas polas feces. Se hai unha contaminación fecal dos ubres (Burtscher, 2023), as esporas poden entrar no leite e logo no queixo provocar inchazóns tardías.

A principal fonte de esporas de clostridios no leite son os silos mal conservados (Stadhouders & Spoelstra, 1990; Vissers, Driehuis, TeGiffel, De Jong, & Lankveld, 2007a, Vissers, Driehuis, TeGiffel, De Jong, & Lankveld, 2007b; Zucali et al., 2015; Driehuis et al., 2016; Borreani et al., 2019).

Un caso á parte sería a presenza de Clostridium botulinum nun ensilado, normalmente por mor dalgún

animal morto, xa que a toxina botulínica pode ser mortal para as vacas e é un problema moi grave de saúde pública. Tamén pode haber Clostridium perfringens, pouco frecuente no ensilado, pero que produce toxinas e é outro problema de saúde pública.

Bacilos : hai numerosas especies de Bacillus illadas dos ensilados, pero é Bacillus cereus o causante da deterioración do leite e produtos lácteos, xa que as seus esporas sobreviven á pasteurización. É un anaerobio facultativo e considérase que para que o leite pasteurizado teña polo menos 7 días de vida útil, non pode haber máis de 10³ esporas/ml no tanque de leite.

Figura 1. Esquema da transmisión de esporas de Clostridium, Bacillus e Paenibacillus de silo a leite

Bacterias ácido-lácticas (BAL) 10-1.000.000

Fermentos 1.000-100.000

Mofos 1.000-10.0000

Clostridios (endosporas) 100-1.000

Bacilos (endosporas) 100-1.000

Bacterias acedo-acéticas 100-1.000

Enterobacterias 1.000-1.000.000

Bacterias ácido-propiónicas 10-100

Contaminación en el silo: presencia de bacterias yhongos

Contaminación en el silo: presencia de bacterias yhongos

Contaminación en el silo: presencia de bacterias yhongos

2. Contaminación no silo: presenza de bacterias e fungos (mofos e fermentos)

Anaeróbicos: Bacterias

Anaeróbicos: Bacterias

Anaeróbicos: Bacterias

Listeria monocytogenes

Listeria monocytogenes

Listeria monocytogenes

Clostridium tyrobutyricum / Clostridium butyricum

Clostridium tyrobutyricum / Clostridium butyricum

Clostridium tyrobutyricum / Clostridium butyricum

Enterobacterias

Enterobacterias

Enterobacterias

Bacillus spp

Bacillus spp

Bacillus spp

Paenibacillus spp

Paenibacillus spp

Paenibacillus spp

Aeróbicos: Mohos

Aeróbicos: Mohos

Aeróbicos: Mohos

Penicillium roqueforti

Penicillium roqueforti

Penicillium roqueforti

Monascus ruber

Monascus ruber

Monascus ruber

Anaeróbicos facultativos

Anaeróbicos facultativos

Anaeróbicos facultativos

Acetobacter spp

Acetobacter spp

Acetobacter spp

Levaduras

Levaduras

Levaduras

Pichia

Pichia

Pichia

Candida

Candida

Candida

Hansenula Rhototorula

Hansenula Rhototorula

Hansenula Rhototorula

Fonte: F. Driehuis et al., 2003

Táboa 2. Típicas poboacións bacterianas e fúnxicas en forraxes antes de ensilar

hai esporas

clostridio nos ensilados, estas son inxeridas

Forraje Ensilado

Tierra

Estiércol

Quesos

Leche

Figura

DÉBENSE

MELLORAR

AS CONDICIÓNS AMBIENTAIS DA GRANXA, A HIXIENE E AS RUTINAS DE MUXIDO PARA CONTROLAR A SÚA PRESENZA NO TANQUE DE LEITE

bre todo, ao efecto proteolítico dos clostridios, que degradan os aminoácidos a aminas bióxenas, ácido gamma-aminobutírico (GABA), amoníaco (NH3) e ácido isobutírico ou n-butírico (ácido butírico).

No ensilado o crecemento de B.cereus dáse nas fases avanzadas de deterioración aerobia e a transmisión de esporas vía feces é a principal causa de contaminación do tanque de leite (Vissers et al., 2007). Tamén o xénero Paenibacillus spp. está presente no silo e pode dar problemas de esporas no leite (Driehuis, 2016).

Listeria: os ensilados poden ser tamén unha importante fonte de contaminación de Listeria monocytogenes, unha bacteria anaerobia facultativa, cuxa presenza no silo se asocia a un proceso de deterioración aerobia, e que é un patóxeno para as persoas. Todos os estudos indican que a súa presenza en silos de mala calidade vai correlacionada co pH (segundo estudo de Vilar et al., 2007, en ensilados con pH superior a 4,5 había un 29,5 % de positivos a Listeria por só un 6,2 % de presenza con pH <4,5). Coa súa presenza en silos, tamén estará presente nas feces das vacas. Unha mala hixiene ou erros na rutina de muxido, por exemplo non poñer as vacas con mamite ao final do muxido, poden causar a contaminación dos ubres e do tanque do leite. Débense mellorar as condicións ambientais da granxa, a hixiene e as rutinas de muxido para controlar a súa presenza no tanque de leite.

Enterobacterias: forman parte da microbiota epifítica das forraxes e son indesexables, xa que, como son anaerobias facultativas, poden competir coas LAB ao comezo da fermentación. Ademais, poden producir segundo as cepas, desde acético ata NH3 por degradación de proteínas. Nos ensilados adoita haber presenza

de Erwinia herbicola, Enterobacter agglomerans, Escherichia coli, Serratia fonticola ou Klebsilella. Tamén hai que considerar o risco de endotoxinas producidas por algunhas enterobacterias.

Fermentos: fungos unicelulares e microscópicos, aínda que nalgúns casos forman micelios e colonias que se observan como puntos brancos no ensilado. Son as principais responsables da deterioración aerobia nas ensilaxes, aínda que tamén en condicións anaerobias son capaces de fermentar e producir etanol e outros alcois. As cepas máis habituais de fermentos nas forraxes son Candida, Hansenula, Rhototorula e Pichia. Co monitoreo da temperatura do silo pódese detectar un proceso de inestabilidade aerobia por fermentos (cando hai investimento da T.ª, é dicir, esta é máis elevada na periferia que na zona central).

Fungos: os fungos macroscópicos e pluricelulares que medran nas forraxes son os mofos ou floriduras, que poden ser toxixénicos e producir micotoxinas na forraxe, xa no campo ou ben durante a conservación (ensilado e desensilado). Son aerobios e, daquela, o seu crecemento darase en presenza de osíxeno, e poden clasificarse segundo a coloración que presenten. Adoitan vir da contaminación na forraxe, pero tamén poden ser ambientais, e terán crecemento nas zonas menos compactas do silo (terzo superior ou últimas capas).

AMINAS BIÓXENAS

Os problemas dunha mala fermentación nos ensilados asócianse, so-

Tanto amoníaco como ácido butírico prodúcense durante a degradación dos aminoácidos mediante a desaminación (eliminación do grupo amino), mentres que as aminas bióxenas se forman pola descarboxilación, é dicir, libérase un grupo carboxilo (COOH). Estas aminas son compostos nitroxenados e denomínanse “bióxenas” porque se producen pola acción de organismos vivos (por encimas microbianos). As principais nos ensilados son a putrescina, a cadaverina, a histamina, a feniletilamina, a triptamina e a tiramina. A suma de todas estas debe ser inferior a 5g/kg MS en calquera tipo de silo segundo as recomendacións do LKS de Alemaña (Hoffman, 2012). As aminas bióxenas teñen efectos negativos na saúde das vacas e na fertilidade.

Segundo estudos de Ulbrich (2004) e de Hoffmann (2005), os efectos principais das aminas bióxenas nas vacas son efecto vasoactivo (pola tiramina, triptamina e feniletilamina), que provoca desordes no fluxo de sangue aos capilares, o que se asocia a problemas podais (laminite) e a mamite; destrución de mucosa dixestiva (afectando ao rume e ao intestino) e destrución de mucosa dos órganos xenitais, que se asocia a problemas dixestivos e a problemas de fertilidade; efecto inmunosupresor (sobre todo polo efecto da histamina) e aumento da presión sanguínea. Outro efecto das aminas é a redución de inxestión polo mal cheiro do ensilado, que, en presenza de cadaverina e putrescina, cheirará a rancio e pútrido, moi desagradable.

VOC (ALCOIS E ÉSTERES)

Nos ensilados prodúcense distintos tipos de compostos volátiles orgánicos (VOC) como os alcois (etanol, propanol, butanol), cetonas, aldehídos, monoterpenos, isoprenos, sesquiterpenos, compostos sulfurados, ácidos carboxílicos e outros compostos con carbonilo, e os comentados etilos ou ésteres.

Os compostos de xofre teñen cheiros fortes con estruturas do tipo tioles, sulfitos ou disulfitos.

OUTRO EFECTO DAS AMINAS É A REDUCIÓN DE INXESTIÓN

POLO MAL CHEIRO DO ENSILADO, QUE, EN PRESENZA DE CADAVERINA E PUTRESCINA, CHEIRARÁ A RANCIO E PÚTRIDO, MOI DESAGRADABLE

O dimetilsulfuro detectouse no leite e queixos de animais alimentados con ensilados que o contiñan; ten un cheiro característico que adoita describirse como un cheiro parecido ao da col e resulta moi desagradable mesmo a concentracións moi baixas. O risco do dimetilsulfuro nos ensilados é que se inxira xusto antes do muxido e poida dar mal sabor ao leite.

Os ésteres prodúcense por unha reacción onde un alcol (etanol, propanol) se combina cun ácido carboxílico (acético, láctico), dando lugar a un éster: etanol + ácido acético = etil acetato; etanol + ácido láctico = etil lactato; propanol + ácido acético = propil acetato; propanol + ácido láctico = propil lactato.

Esta reacción prodúcese se hai alcois e ácido-carboxílicos da fermentación, pH baixos e ausencia de osíxeno; así, se o silo é moi húmido e a intensidade da fermentación moi alta, ademais dun pH moi ácido (moi baixo), nas zonas máis compactadas (terzo inferior) pode darse esta reacción química. Os niveis de alcois son os que determinan que se poida dar a reacción química, non os niveis de láctico ou acético. A formación destes compostos (ésteres) é indesexable porque reducen consumo, pola súa volatibilidade, que dará malos cheiros e perdas por volatilización, perdas en dixestibilidade e enerxía do silo, de modo que se terán que combinar pautas de manexo que reduzan a actividade dos fermentos (produtoras de etanol na fermentación alcohólica).

MICOTOXINAS

Aos metabolitos tóxicos dos mofos chámaselles micotoxinas (do grego mykes, fungo; e do latín toxicum, veleno).

Pódense diferenciar en micotoxinas de campo ou de conservación e nunha analítica da mestura unifeed hai que ter en conta que non só os ensilados poden conter micotoxinas, senón que estas poden estar presentes no penso concentrado ou outras materias primas.

Algúns dos efectos da inxestión de micotoxinas son gastroenterite, cetose, intestino hemorráxico, redución funcionalidade ruminal e de absorción intestinal, diarrea, problemas locomotores, inmunosupresión, danos renais, baixada de inxestión etc.; tamén teñen un efecto citotóxico sobre as células epiteliais, de modo que poden desencadear un problema na integridade intestinal que favoreza a entrada a nivel sistémico de bacterias e toxinas que poden pasar de sangue a leite.

A transferencia ao leite das micotoxinas afecta sobre todo ás aflatoxinas. Os niveis da flatoxina B1 en materias primas e pensos compostos están lexislados cuns protocolos de actuación segundo os niveis detectados sexan inferiores a 5 ppp, entre 5 e 20 ppb ou por encima de 20 ppb sms (eliminar da cadea alimentaria). Aínda que non hai unha relación lineal entre os niveis de a flatoxina B1 en pensos e os seus metabolitos (aflatoxina M1) no leite, considérase que pode haber unha transferencia ao leite do 1 %, pero en casos de inmunodeficiencia pode chegar ao 10 %. O metabolito M1 no leite pódese detectar en mostras de leite cru no tanque, en mostras de leite cru no centro lácteo ou en leite ou produto lácteo elaborado, e o límite legal está en 0,05 ppb. A transferencia ao leite doutras micotoxinas, como o DON,

a zearalenona ou a fuminisina, dáse en taxas de transferencia ata 100 veces inferiores ás da aflatoxina B (Driehuis et al., 2012).

INTESTINO PERMEABLE (LEAKY GUT)

As capacidades do epitelio intestinal de formar unha barreira selectiva que impida a entrada de toxinas, antíxenos e patóxenos do dixestivo ao sangue veñen determinadas polas unións intercelulares, que si deben permitir o paso de auga e nutrientes. Existe un sistema de defensa da mucosa intestinal, que é o tecido limfoide asociado ao intestino (TLAI) e tamén hai un sistema nervioso entérico que regula estas funcións de absorción, secreción e de barreira do intestino. Se hai unha disbiose da microbiota intestinal ou un problema de inmunosupresión, esta integridade intestinal pode fallar e entón hai entrada a nivel sistémico de toxinas, micotoxinas, bacterias etc., que poden pasar de sangue a leite.

O concepto de ‘intestino permeable’ (leaky gut en inglés), púxose de moda recentemente e serve para explicar os problemas asociados a estrés por calor co aumento de mamite e problemas na calidade microbiolóxica do leite. Hai unha sobreestimulación do sistema inmunolóxico cun aumento do RCS en leite asociado a este problema. O estrés térmico produce HSP (proteínas de acción contra a calor) pero tamén unha hipoxia en intestinos, xa que o sangue flúe á periferia e xunto ao estrés oxidativo hai unha disfunción nas unións

Figura 3. Efecto das toxinas sobre a integridade intestinal

Microbiota Toxinas

Fonte: Adial-A&H, 2023

estreitas, facendo o intestino permeable á entrada ao sangue de LPS, que provocan unha reacción inmunolóxica.

O estrés ou as micotoxinas poden comprometer a función da barreira intestinal debido ao estrés oxidativo, a disbiose ou o esgotamento da capa de mucina. Isto afecta á dixestibilidade dos nutrientes, á función inmunolóxica e permite que as toxinas, LPS (lipopolisacáridos) e os patóxenos se introduzan sistemicamente. Este estrés pode comezar con perda de apetito, trastornos dixestivos, fatiga, letargo..., pero, se non se corrixe, pode comprometerse a barreira intestinal (intestino permeable), causando infeccións sistémicas, inmunosupresión e perdas produtivas. O estrés asociouse tamén cun aumento da excreción de patóxenos, o que incrementa o risco de transmisión de infeccións verticais e horizontais (Danielo et al., 2020).

ADITIVOS DE ENSILAXE E HIXIENIZACIÓN

DA MESTURA UNIFEED

Para a obtención de ensilados de calidade nutricional, cunha boa fermentación láctica e sen problemas de inestabilidade aerobia, é necesario implementar unhas boas pautas de manexo e tamén se deben aplicar aditivos de ensilaxe, de forma correcta segundo o tipo de forraxe e as condicións de materia seca. De igual forma que se dividían os obxectivos dun bo ensilado no control da fer-

mentación e o control da estabilidade aerobia, para os conservantes ou aditivos de ensilaxe tamén se poden dividir segundo a súa acción sexa para un efecto ou para o outro:

-Ingredientes para o control da fermentación: nitrito sódico, hexamina, ácido fórmico, formiatos (sales de ácido fórmico), láctico, bacterias ácido-lácticas (biolóxicos BAL homoferm).

-Ingredientes para o control da estabilidade aerobica (antifúnxicos): benzoato sódico, sorbato de potasio, ácido propiónico e os seus sales, ácido acético, bacterias produtoras de acético (biolóxicos BAL heterofermentativas).

En canto á mestura unifeed, tamén se debe levar un control analítico da súa calidade microbiolóxica e usar produtos hixienizantes en po ou en líquido con acción antibacteriana e antifúnxica se é necesario.

CONCLUSIÓNS

• É importante ter ensilados de boa calidade nutricional e microbiolóxica, xa que un silo con problemas de fermentación ou con deterioración aerobia pode causar problemas nas vacas que repercuten directamente na calidade do leite e na saúde do ubre.

• Pode haber contaminación fecal ou ambiental de esporas de clostridios e bacilos, así como doutras bacterias procedentes do silo como Listerias ou Coliformes; tamén pode haber efectos inmunosupresores de micotoxinas e aminas da forraxe ou ben transmisión vía dixestiva en casos de incorrecta integridade intestinal.

• No estrés calórico dáse o problema do intestino permeable e, ademais, coincide no verán con altas temperaturas con recontos de bacterias e fungos máis altos na mestura, de modo que o risco de entrada de toxinas e bacterias no sangue e no leite aumenta.

• Todas as medidas de mellorar a hixiene e a limpeza, así coma o control analítico da calidade fermentativa dos ensilados e a correcta hixienización da mestura unifeed con ácidos orgánicos de efecto bactericida e funxicida axudarán a reducir os problemas de células somáticas en leite.

• Os efectos de inmunosupresión de aminas e toxinas poden tamén provocar infeccións no ubre por patóxenos da pel como S. uberis, ambientais como T. piogenes ou contaxiosos como S. aureus, S. agalcatiae etc.

• As correctas pautas de manexo en todo o proceso de ensilado e o uso de aditivos de ensilaxe son unha axuda para ter silos de máis calidade e reducir as problemáticas asociadas na calidade do leite.

Táboa 3. Recomendacións de niveis de fungos, fermentos, clostridios e enterobacterias en mestura unifeed (TMR)

Composto antinutricional TMR

Mofos (límite) 10.000 ufc/g

Mofos (obxectivo) <10 ufc/g

Fermentos (límite) 1.000.000 ufc/g

Fermentos (obxectivo) < 100.000 ufc/g

Clostridios (límite) <10 ufc/g

Clostridios (obxectivo) <10 ufc/g

Enterobacterias (límite)

2.000 ufc/g

Enterobacterias (obxectivo) < 200 ufc/g

Adaptada por Adial

Vía paracelular

Vía transcelular

OS PRODUTOS GALICAL FAVORECEN O RENDEMENTO DO MILLO

Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas. O millo esixe un pH de entre 6 e 7.

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO)

Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO)

Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)

Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)

Valor neutralizante: 65 %

Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación.

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO)

Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta.

Valor neutralizante: 83 %

• EMENDA CALCARIA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)

Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos.Valor neutralizante: 56 %

• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO)

Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO)

Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO)

Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 %

EN VÍDEO

NOVALAC PRIMA FIBER

Descubre los beneficios de incluir forraje picado mezclado con el pienso de arranque

APORTE DE FORRAJE A LOS PIENSOS DE ARRANQUE DE TERNERAS LACTANTES

Durante mucho tiempo se ha desaconsejado la introducción de forraje durante la fase de lactancia de las terneras, ya que se creía que el forraje desplazaba la ingesta de pienso de arranque y que su fermentación ruminal favorecía la producción de acetato en lugar de butirato y, por lo tanto, retrasaba el desarrollo de las papilas ruminales.

Pero actualmente, con el aporte de mayores volúmenes de leche a las terneras (8 a 10 litros al día, o alrededor del 20 % del peso al nacimiento) sabemos que el suministro de forraje no tiene efectos perjudiciales sobre la ingesta total de alimento sólido y que el aporte de forraje da lugar a un rumen físicamente más desarrollado y sano.

Las terneras son capaces de comer una pequeña cantidad de forraje a una edad temprana. Empiezan a comer paja de la cama o de un comedero a los 6 días de nacer. La cantidad que comen es muy pequeña, y no es hasta la semana sexta a décima cuando aumentan su consumo.

Si tienen acceso a forraje, siempre elegirán consistentemente una pequeña proporción de heno en sus dietas, a pesar de contener menos densidad energética que el pienso o la leche.

BENEFICIOS DEL APORTE DE FORRAJE A TERNERAS LACTANTES

Los piensos de arranque suelen tener altos niveles de almidón fácilmente fermentable, lo que puede causar acidosis ruminal. Los efectos positivos de suministrar forraje picado a las terneras se explican por proporcionar una abrasividad física que previene la acumulación de queratina en las papilas del rumen; esto hace que el rumen sea más funcional y capaz de absorber más nutrientes (ácidos grasos volátiles).

El suministro de forraje no tiene efectos perjudiciales sobre la ingesta total de alimento sólido y da lugar a un rumen físicamente más desarrollado y sano

Nuestros estudios han demostrado que las terneras lactantes se benefician del aporte de algo de forraje picado en su dieta.

Proporciona un “factor de rascado” que favorece el crecimiento sano de las papilas ruminales y previene anormalidades en el epitelio (paraqueratosis), lo que aumenta el pH ruminal (+ 0.8).

Potencia el desarrollo muscular del rumen estimulando el inicio temprano de la rumia.

Incrementa la ingesta de sólidos antes y después del destete.

Aumenta el peso vivo por una mayor ganancia media diaria (+ 4 kilos de incremento de peso vivo al destete).

Mejora la eficiencia alimentaria.

Reduce parte de las estereotipias o comportamientos anormales de las terneras como la succión no nutritiva, que es aquella succión dirigida a los accesorios del corral, sin incluir la tetina.

TIPO DE FORRAJE QUE SE DEBE

SUMINISTRAR

Se aconseja suministrar forraje picado (2-3 cm) con un alto nivel de FND, como paja o heno de avena, pero el beneficio de aportar tallos de alfalfa frente a paja picada es su mayor digestibilidad y aporte de energía con un contenido similar en FND que el de la paja picada.

¿FORRAJE PICADO MEZCLADO CON EL PIENSO O FORRAJE PICADO Y PIENSO DE ARRANQUE POR SEPARADO?

Proporcionar heno y pienso de arranque a las terneras lactantes como ración mixta, en comparación con los ingredientes por separado, aporta los mismos beneficios que en las vacas adultas a las que se les suministra una ración total mezclada (TMR), en lugar de suministrar forrajes y concentrados como ingredientes por separado.

Se aumenta el tiempo dedicado a la alimentación antes del destete.

Se logra un mayor tiempo diario de alimentación, se disminuye la tasa de ingesta y se consiguen unos patrones de alimentación diurna más uniformes.

Se simplifica el manejo en granja al disponer de un comedero único y no dos (forraje y pienso de arranque).

No se diluye el nivel de proteína, energía, vitaminas y minerales del pienso de arranque con el forraje, pues el pienso mezclado con forraje está formulado con un nivel de nutrientes correcto.

Hace la función de una ración total seca mezclada (TMR) hasta los 4 meses de vida.

Facilita la transición al TMR de novillas.

RECOMENDACIÓN PROGRAMA PRIMA: NOVALAC PRIMA FIBER

En Nanta hemos desarrollado el Novalac Prima Fiber, donde incluimos tallos de alfalfa, con alto contenido en fibra neutro detergente (FND) y una longitud de corte consistente y sin polvo, junto con un pienso de arranque texturizado.

Novalac Prima Fiber puede ser suministrado desde el segundo o tercer día de vida hasta los 4 meses de vida.

Enfermidade da lingua azul

Nas seguintes páxinas abordo esta enfermidade, provocada polo virus da lingua azul, que afecta aos ruminantes, en especial aos ovinos, pero tamén bovinos, e ofrezo algunhas pautas para detectar os seus síntomas e controlar nas nosas granxas, tendo en conta que a opción máis eficaz é a vacinación aos nosos animais.

Kevin Woodward KNW Animal Health Consulting

Alingua azul é unha enfermidade dos ruminantes, sobre todo das ovellas. Con todo, tamén pode afectar a bovinos, caprinos e cérvidos, así como a animais máis exóticos, como búfalos, yaks, antílopes e camelos. A enfermidade descríbese como non infecciosa porque os animais non poden contraela entre si. No entanto, si pode transmitirse mediante certos jejenes coñecidos como culicoides ou jejenes mordedores, que serían o auténtico vector da infección. A enfermidade da lingua azul non ten cura.

A medicina moderna, humana e veterinaria experimentou moitos avances no tratamento dunha gran variedade de enfermidades. Estes avances significan que moitas enfermidades que antes eran intratables e a miúdo mortais, ou que resultaban difíciles de tratar, agora cúranse de forma rutineira. Algúns exemplos son as causadas por bacterias e por parasitos. Por exemplo, coas enfermidades bacterianas, as especies Bordetella (tose ferina en humanos, tose dos cans nas canceiras), Borrelia (enfermidade de Lyme en humanos e

diversas enfermidades en animais), Mycobacterium (tuberculoses e lepra en humanos, tuberculoses en animais) e Mycoplasma (pneumonía en humanos e animais). Estes son só algúns exemplos dos moitos que podemos atopar. Tamén avanzamos moito no tratamento de enfermidades parasitarias en humanos e animais. Por exemplo, diversos vermes, coma os anquilostomas e as tenias, os parasitos hepáticos e a lariase, unha grave enfermidade humana causada tamén por vermes.

Como chegamos a ter tanto éxito no tratamento destas enfermidades bacterianas e parasitarias? A resposta atópase no desenvolvemento de fármacos. No caso das enfermidades bacterianas temos os antibióticos. Trátase de fármacos cuxos nomes son ben coñecidos, mesmo polo público en xeral, coma as penicilinas, a estreptomicina e as cefalosporinas.

SE PODEMOS TRATAR CON ÉXITO ESTAS ENFERMIDADES, POR QUE NON DESENVOLVEMOS UNHA CURA PARA A LINGUA AZUL? POIS, SINXELAMENTE, PORQUE A LINGUA AZUL NON ESTÁ CAUSADA POR UNHA BACTERIA NIN POR UN PARASITO SENÓN POR UN VIRUS TRANSMITIDO POR UN CULICOIDE

Os nomes dos fármacos antiparasitarios son quizais menos coñecidos, pero inclúen o levamisol, os benzimidazois e as avermectinas e milbemicinas. Entón, se podemos tratar con éxito estas enfermidades, por que non desenvolvemos unha cura para a lingua azul? Pois, sinxelamente, porque a lingua azul non está causada por unha bacteria nin por un parasito.

As bacterias e os parasitos son organismos vivos (respiran e reprodúcense). Do mesmo xeito ca nós, teñen vías metabólicas complexas e os científicos poden focalizarse nelas para desenvolver fármacos seguros e eficaces. A enfermidade da lingua azul está causada por un virus, o virus da lingua azul. Os virus son axentes infecciosos submicroscópicos (non poden verse cun microscopio normal). Infectan todas as formas de vida, incluídos animais, plantas e

bacterias, e causan diversas enfermidades. A diferenza doutros axentes patóxenos, coma os parasitos e as bacterias, non teñen vías bioquímicas complexas que poidan atacarse con fármacos. Foron descritos coma “organismos no límite da vida” e non poden reproducirse de forma illada. Dependen da infección das células dos organismos vivos para reproducirse e, ao infectar as células, causan enfermidades. Moi poucas enfermidades víricas poden tratarse con fármacos. De feito, a única enfermidade vírica que se tratou con éxito con fármacos é o virus da inmunodeficiencia humana (VIH), causante da síndrome de inmunodeficiencia adquirida (sida). Esta enfermidade pode tratarse con éxito con medicamentos antivirais. Estes tipos de medicamentos atópanse nunha fase inicial de desenvolvemento, co que a

maioría das enfermidades víricas non poden tratarse con fármacos.

A PREVENCIÓN, A MELLOR FERRAMENTA

Se non podemos tratar a maioría das enfermidades víricas con medicamentos, por que nin nós nin outros animais estamos totalmente expostos a enfermidades causadas por virus? Se unha enfermidade non pode tratarse con éxito con medicamentos, entón a resposta obvia é a prevención desa enfermidade, se esta é o su cientemente grave como para causar preocupación. Hai moitas enfermidades causadas por virus que son relativamente triviais. Non se poden tratar con medicamentos, pero non merece nin tan sequera a pena esforzarse en previlas. Quizais o mellor exemplo sexa o arrefriado común en humanos. Está causado polo virus do arrefriado común e na gran maioría dos pacientes provoca síntomas bastante leves, coma secreción nasal, tose, dor de gorxa, dor de cabeza, espirros e febre. Como todos sabemos, pode facer que o paciente se senta moi mal, pero resólvese por si soa, normalmente nun prazo de sete a dez días, e os pacientes recupéranse totalmente. Non existe tratamento coñecido, salvo os medicamentos utilizados para aliviar os síntomas, coma o paracetamol para baixar a febre e acougar as dores de cabeza e as pílulas para a dor de gorxa. Pero, por desgraza, moitas enfermidades víricas non son tan benignas. Algúns exemplos son a varíola, o xarampón, a hepatite C, a poliomielite e a covid-19 en humanos e a diarrea vírica bovina, a enfermidade de Aujeszky en porcos,

ADEMAIS DE AFECTAR AOS ANIMAIS ADULTOS, PODE AFECTAR AOS FETOS EN DESENVOLVEMENTO DE VACAS E OVELLAS XESTANTES, CON CONSECUENCIAS DEVASTADORAS

o moquillo en cans e gatos e o parvovirus canino en varios animais, e, por suposto, a rabia en humanos e animais, sen esquecer, dende logo, a enfermidade da lingua azul. Entón, como podemos previr estas enfermidades se non podemos curalas e se son o suficientemente graves como para causar enfermidades e mortes importantes e, no caso dos animais de granxa, grandes perdas económicas?

Un método é o illamento. Os humanos ou os animais mantéñense o suficientemente separados como para que non poidan infectarse entre si. Con todo, isto non é práctico para os animais de granxa (e difícil para os humanos, como se viu cos chamados peches na pandemia da covid-19). Non é unha estratexia útil para a lingua azul porque a enfermidade non se transmite de animal a animal, senón a través do vector, o mosquito mordedor (Culicoides). Outro enfoque consiste en reducir, na medida do posible, o vector da enfermidade. No caso da lingua azul, isto significa reducir o número de poboación de jejenes. Con todo, este enfoque tampouco é práctico. Os jejenes están moi estendidos no medio natural, polo que é imposible combatelos, por exemplo, con insecticidas. O seu uso para controlar as poboacións de jejenes implicaría a súa aplicación xeneralizada, o que

case con toda seguridade provocaría unha contaminación significativa e a morte doutros insectos, incluídos beneficiosos. Tentouse manter os animais en aloxamentos a proba de insectos, pero resulta caro e pouco práctico a grande escala, sobre todo no caso das ovellas, que adoitan ser obxecto de pastoreo extensivo en lugar dunha crianza intensiva.

O único enfoque preventivo práctico e economicamente viable é a vacinación. A vacinación é a administración dunha vacina para estimular o sistema inmunolóxico para protexerse contra os efectos adversos dun axente patóxeno, coma un virus. O termo ‘vacúa’ procede da palabra latina para denominar vaca, vacca. Isto débese ás orixes da vacinación. En 1796, Edward Jenner, un médico inglés, puxo a proba a crenza xeneralizada de que as persoas que foran infectadas pola varíola vacúa do gando estaban protexidas contra a infección. Para iso, tomou material infectado dunha leiteira e infectou un neno. Dous meses despois, expuxo ese neno á varíola, pero a enfermidade non se desenvolveu (isto non se consideraría ético hoxe en día!). Ao longo dos anos, a vacinación utilizouse para previr moitas enfermidades en humanos e en animais consideradas perigosas e, nalgúns casos, coma o das vexigas, permitiu

erradicar a enfermidade. A vacinación é un método seguro, eficaz, práctico e economicamente viable para previr enfermidades graves.

ENFERMIDADE DA LINGUA AZUL E VACINACIÓN

A enfermidade da lingua azul, como vimos, afecta a unha serie de ruminantes, entre eles os de importancia económica para os gandeiros, as ovellas e os bovinos. Trátase dunha doenza vírica hemorráxica que provoca lesións vasculares (danos nos vasos sanguíneos) en numerosos órganos e tecidos. O tracto gastrointestinal superior, os pulmóns e a pel vense particularmente afectados. Os ovinos son os animais máis afectados, pero tamén afecta aos bovinos. Os primeiros signos son febre, inchazón da cara, os beizos, o fociño e as orellas, salivación excesiva, afluencia excesiva de sangue ao revestimento da boca e secrecións polo nariz. A subministración de osíxeno á lingua e as membranas da boca diminúe, o que dá lugar a unha cor azul ou púrpura, de aí o nome de ‘lingua azul’. Os animais afectados poden deixar para comer e beber, polo que perden o seu equilibrio metabólico e a enfermidade pode ser mortal, sobre todo se afecta aos pulmóns. Considérase que as ovellas son os animais

máis vulnerables, pero o gando vacún pode contraer a enfermidade e, de feito, faino. Por tanto, é un importante problema de benestar animal e unha causa significativa de perdas económicas. Ademais de afectar aos animais adultos, pode afectar os fetos en desenvolvemento de vacas e ovellas xestantes, con consecuencias devastadoras. Entre elas, defectos cerebrais importantes, abortos, morte prematura e crías vivas pero débiles, o que ocasiona máis danos económicos e problemas de benestar animal. A lingua azul non é unha enfermidade trivial. Afortunadamente, a vacinación é unha estratexia eficaz para previr a enfermidade en bovinos e ovinos. O virus da lingua azul preséntase nunha variedade de formas lixeiramente diferentes denominadas serotipos. Estes poden causar variacións da enfermidade en termos de gravidade e infecciosidade. Por iso, as vacinas contra a lingua azul deben protexer contra os serotipos do VLA (BTV) considerados prevalentes. Os serotipos numéranse, por exemplo, VLA-1, VLA-4, VLA-8, etc. As vacinas poden conter un ou máis compoñentes para protexer contra un ou máis serotipos do VLA. As vacinas contra o VLA demostraron ser extremadamente eficaces para protexer o gando vacún e ovino contra a enfermidade da lingua azul.

SON SEGURAS AS VACINAS CONTRA A ENFERMIDADE DA LINGUA AZUL?

As vacinas contra a lingua azul son medicamentos veterinarios. Na Unión Europea e noutros países onde se utilizan medicamentos

AS VACINAS CONTRA O VIRUS DA LINGUA AZUL TEÑEN DEMOSTRADO SER EXTREMADAMENTE EFICACES PARA PROTEXER O GANDO VACÚN E OVINO CONTRA A ENFERMIDADE

veterinarios, están estritamente regulados da mesma maneira que se controlan os medicamentos de uso humano. Hai tres alicerces fundamentais que se examinan na regulación de todos os medicamentos, xa sexan veterinarios ou humanos:

1. Calidade: fabrícase o produto de acordo coa lexislación pertinente?, está libre de contaminantes?, é estable?, cumprirá a vida útil especificada na etiqueta?

2. Eficacia: funcionará realmente?, cumprirá as especificacións de eficacia establecidas polo fabricante?

3. Seguridade: é seguro o produto para o paciente (humano ou animal); é seguro para o medio ambiente en xeral?, é seguro

para a persoa que utiliza o medicamento: sexa o agricultor ou o veterinario?

Estas cuestións abórdanse mediante unha multitude de experimentos que o fabricante debe levar a cabo. Os resultados destes experimentos plásmanse en informes científicos que, no seu conxunto, constitúen o expediente no que se basea a solicitude de autorización de comercialización (ou licenza ou aprobación). As autoridades reguladoras avalían rigorosamente a seguridade, calidade e eficacia das solicitudes de autorización de comercialización. Un medicamento non se pode proporcionar ata que teña unha autorización de comercialización e esta non se concederá ata que as autoridades

reguladoras estean convencidas de que o produto ten a calidade suficiente, sexa eficaz e seguro. Calquera risco, coma reaccións adversas ao medicamento detectado durante o proceso de autorización, se destacará na etiqueta do produto e no prospecto que o acompaña como advertencia ou contraindicación (cando non se debe utilizar).

COMO PODEMOS ESTAR SEGUROS DE IDENTIFICAR TODAS AS REACCIÓNS ADVERSAS DURANTE O PROCESO DE APROBACIÓN?

A resposta sinxela é que non podemos estar seguros. En calquera medicamento, as reaccións adversas poden ser frecuentes ou extremadamente raras. Os ensaios clínicos realizados polo fabricante, aínda que poidan ser extensos, seguen a ser limitados en canto ao número de animais utilizados en comparación co tamaño da poboación a tratar. En consecuencia, aínda que durante os ensaios clínicos poidan observarse reaccións adversas comúns, é posible que non se detecten reaccións adversas raras ou moi raras, se é que se producen. Entón, significa isto que o coñecemento e as advertencias sobre os efectos adversos pouco frecuentes seguirán sendo descoñecidos? En absoluto. Na maioría dos países, incluídos os da Unión Europea, existen sofisticados sistemas de recollida de datos sobre os efectos adversos dos medicamentos que se producen unha vez que o produto está no mercado. Este proceso coñécese con diversos termos, como notificación de acontecementos adversos, notificación de efectos adversos ou co nome que utilizan agora os científicos e as autoridades reguladoras: farmacovixilancia. A farmacovixilancia consiste na notificación sistemática de efectos adversos ás autoridades reguladoras por parte dos usuarios, os veterinarios, o público e os fabricantes. Isto permítelles ás autoridades reguladoras avaliar se existen novas reaccións adversas non observadas na fase de autorización, e se as reaccións adversas coñecidas no momento da autorización son máis graves ou máis frecuentes (ou ambas as cousas) do que se pensa actualmente. Como resultado das actividades de farmacovixilancia, as autoridades reguladoras poden

esixir modificacións e adicións ás advertencias que xa figuran na etiqueta e, en casos extremos, poden impor restricións ao uso do medicamento ou revogar a súa autorización de comercialización. As autorizacións de comercialización concédense sobre a base dunha avaliación favorable do beneficio fronte ao risco, é dicir, que o beneficio do uso do produto supere calquera risco. Se os datos de farmacovixilancia suxiren que o resultado da avaliación inicial beneficio-risco cambiou, as autoridades reguladoras tomarán as medidas correctoras necesarias.

CONCLUSIÓNS

• A enfermidade da lingua azul do gando vacún e ovino está causada polo virus da lingua azul.

• Esta doenza pode ser grave e causar mortes.

• Constitúe un grave problema de benestar animal e pode ocasionar importantes perdas económicas. Non existe cura para a enfermidade.

• A opción máis favorable é a prevención mediante o uso de vacinas contra a enfermidade da lingua azul.

• A vacinación é segura e eficaz, xa que as vacinas foron sometidas a rigorosas avaliacións científicas por parte das autoridades reguladoras antes de autorizar o seu uso.

• A vacinación contra a lingua azul é o único método viable para previr a enfermidade.

Este artigo forma parte dunha serie de contidos organizados por iniciativa dos Laboratorios Syva co fin de contribuír á difusión dos coñecementos científicos sobre a lingua azul e os vectores responsables desa enfermidade e de sensibilizar sobre as medidas de control e de prevención. Todos os relatores expresan as súas propias opinións e os seus discursos recóllense integramente.

A lingua azul constitúe un grave problema de benestar animal e pode ocasionar importantes perdas económicas. Non existe cura para a enfermidade

Control de la reproducción y de la salud en la recría, las vacas en lactación y las secas

En la ganadería catalana Can Feliu de Campllong, con 900 vacas en producción, instalaron el sistema de monitorización SenseHub® en las novillas con la intención de mejorar la detección de celos. Tras comprobar su buen funcionamiento, tomaron la decisión de incorporar el sistema también para las vacas adultas, tanto lactantes como secas. La veterinaria especialista en SenseHub®, Laura Ferreira, nos cuenta cómo ha sido el proceso y uno de sus propietarios, Jordi Codina, explica las mejoras que han conseguido.

Los sistemas de monitorización SenseHub® de MSD Animal Health garan�zan al ganadero un control mucho más exhaus�vo de su rebaño y proporcionan datos de salud, rumia y celos las 24 horas durante los 365 días del año.

De esta forma, los propietarios de las ganaderías de leche pueden tomar decisiones en base a datos obje�vos que les permitan mejorar diversos aspectos de sus granjas con mucha más fiabilidad. La veterinaria especialista en SenseHub®, Laura Ferreira, subraya que el beneficio principal de este sistema es “la tranquilidad que aporta a nuestros clientes sabiendo que disponen de información precisa, fiable y obje�va, que les ayude en la toma de decisiones”.

Los técnicos de MSD Animal Health están presentes en la incorporación del sistema a dis�ntos niveles, tanto para la instalación del software como para ofrecer un apoyo más técnico a posteriori y proporcionar recomendaciones de manejo según la información que se vaya a recopilar. Según indica la veterinaria, “estamos disponibles para cualquier duda, información, preocupación o inquietud que tengan en cuanto al propio funcionamiento o a cualquier cues�ón o aspecto más técnico que pueda ayudarles a valorarlo con su servicio técnico veterinario y conseguir hacer la granja más rentable, que es de lo que se trata”.

En Can Feliu de Campllong comenzaron con la monitorización de las novillas para la detección de los celos y, a con�nuación, incorporaron el sistema en todas las vacas y en las secas. “El obje�vo era poder tener todas las alertas de celo en todo el rebaño y poder contar a mayores con las alertas de salud”, explica Ferreira.

Como ya trabajan a diario con los datos que les proporciona SenseHub® para la parte reproduc�va y de la salud, el siguiente propósito es poder trabajar con la aplicación Premium, “con la que se consiguen también alertas acerca de las ru�nas de grupo y estrés por calor, para poder así conocer –añade– si los métodos que están u�lizando para mi�gar este problema están siendo suficientes”.

Otro plan a largo plazo es controlar también a la recría más pequeña con los crotales YoungStock, para así lograr tener a todos los animales de la granja monitorizados desde la fase lactante a la edad adulta.

Jordi Codina, uno de los propietarios de Can Feliu de Campllong, comparte su experiencia con el sistema en la siguiente entrevista.

EN VÍDEO

Antonio Díaz y Laura Ferreira, de MSD Animal Health, junto al ganadero Jordi Codina

Nombre de la explotación: Can Feliu de Campllong

Localización: Campllong (Girona)

Número total de animales: 1.000

Vacas en producción: 900

Media de producción total: 40 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa: 3,80 %

Porcentaje de proteína: 3,40 %

Media de partos por vaca: 2,3

Media de inseminaciones por preñez: 2

¿Por qué decidisteis inver�r en un sistema de monitorización como SenseHub®?

Hace dos años decidimos poner este sistema en las novillas más que nada para mejorar el control de los celos y conseguir mayor tranquilidad. Nos fue muy bien y entonces lo hemos puesto también en las vacas.

Comenzamos a trabajar con SenseHub® en las vacas en sep�embre del año pasado y, seguidamente, lo incorporamos también en las secas.

¿La adaptación fue complicada?

No. La adaptación fue muy sencilla. Enseguida mostraron los celos y el programa es muy fácil de u�lizar. No hay problema.

¿Cómo lo u�lizáis en el día a día?

Por la mañana, miramos si hay alguna bajada de rumia y comprobamos los datos de producción. Analizamos si las vacas con alguna alerta pueden ser casos puntuales o si llevan un par de días con el problema, porque puede que esté pasando alguna cosa y así diagnos�camos algunas enfermedades, como las mami�s. Por la tarde, revisamos los celos.

¿Habéis mejorado, tras la incorporación de SenseHub®, la ges�ón de la reproducción de la granja?

La detección de celos funciona muy bien. Por ejemplo, en sep�embre y octubre, que todavía son meses con mucho calor, los collares detectan muchos más celos por la noche, cuando tú no estás. De esta forma, hemos dejado de sincronizar a las vacas y reducido mucho el gasto en hormonas.

¿Y en cuanto al control de la salud de los animales?

Para el control de la salud, �enes que estar atento igualmente a muchos detalles, pero SenseHub® te ayuda mucho, porque te ofrece muchos datos para poder tomar tus decisiones.

Sabemos que podemos contar con los datos de leche, de rumia, de ac�vidad; al final, tenemos muchos detalles para poder detectar los problemas antes.

¿Cómo os ayuda este sistema en la ges�ón de los grupos? El plan que tenemos actualmente no es el PREMIUM, por lo que no nos permite la ges�ón por lotes, aunque me parece una opción muy interesante, porque nos permi�ría cambiar o no ciertas formas de hacer las cosas y comprobar si los cambios dan buenos resultados.

Muchas veces realizamos ciertos trabajos de una cierta manera simplemente porque nos parece que será mejor, por

“Muchas veces realizamos ciertos trabajos por simple intuición, pero siempre es mejor poder comprobar con datos obje�vos si los cambios �enen sen�do o no”

simple intuición, pero siempre es mejor poder comprobar con datos obje�vos si los cambios �enen sen�do o no.

¿Se notan estos cambios en una mejor eficiencia económica?

Es muy di�cil de calcular. Pienso que los cambios a nivel económico los notaremos a largo plazo. Han pasado solo seis meses desde que estamos u�lizando SenseHub® y, de momento, no puedo hacer una valoración correcta.

¿Qué importancia �ene el servicio técnico posventa?

Supongo que el servicio posventa es muy importante, pero, como por ahora no hemos tenido ningún problema, no puedo decir nada.

¿Recomendarías este sistema a otros ganaderos?

Sí, lo recomendaría sin duda, sobre todo cuando el ganadero tenga un número importante de vacas.

El control de la reproducción es muy importante para mí. Si tú puedes preñar a las vacas cuando les toca, la granja irá mejor. Bajo mi punto de vista, el control de la reproducción es el motor de la granja.

“La detección de celos funciona muy bien, hemos dejado de sincronizar a las vacas y reducido mucho el gasto en hormonas”

Este producto no está des�nado a diagnos�car, tratar, curar o prevenir ninguna enfermedad en animales. Para el diagnós�co, tratamiento, curación o prevención de enfermedades en animales se debe consultar a su veterinario. La precisión de los datos recopilados y presentados a través de este producto no pretende coincidir con la de los disposi�vos médicos o disposi�vos de medición cien�fica.

Monitoreo continuo da temperatura da vaca, unha ferramenta importante para optimizar o tratamento de arrefriamento no verán

O seguinte estudo amosa o coñecemento acumulado nos últimos anos en Israel a partir de experiencias e estudos baseados no monitoreo da temperatura corporal das vacas con rexistradores de datos intravaxinais, así como os beneficios obtidos á hora de afrontar a carga de calor do verán.

Monitorizar e transmitir en tempo real e de forma continuada a temperatura corporal das vacas converteuse nestes días nunha realidade, o que pode mellorar os tratamentos de arrefriamento que se lles dá ás vacas, con todos os beneficios que diso se poden derivar.

Nun dos meus primeiros proxectos de refrixeración, levado a cabo nunha granxa leiteira a grande escala, inserimos rexistradores de

datos intravaxinais no verán nun grupo de 30 vacas, arrefriadas mediante unha combinación de humectación e ventilación forzada. O arrefriamento realizouse no patio de espera, antes de cada sesión de muxido. Ao principio, as vacas arrefriábanse durante un total de tres horas ao día (unha cada oito horas). Na figura 1 (páx. seg.) podemos ver a temperatura corporal das vacas que reciben este tratamento.

Como se pode observar na gráfica, as vacas neste réxime de arrefriamento non se arrefriaron o suficiente e pasaron a maior parte do día cunha temperatura corporal superior a 39 °C, que se considera o limiar para sufrir estrés por calor. Debido a estes malos resultados, decidimos duplicar o tempo de arrefriamento, proporcionándolles ás vacas máis tratamentos de arrefriamento (un cada catro horas). Os resultados pódense ver na figura 2 (páx. seg.).

Israel Flamenbaum, Ph.D.

Cow Cooling Solutions Ltd., Israel

PÓDESE ASUMIR QUE ARREFRIAR AS VACAS DURANTE 6 HORAS ACUMULADAS POR DÍA PERMITIRALLES MANTER UNHA

TEMPERATURA CORPORAL NORMAL DURANTE TODO O DÍA

Como se pode ver na gura 2, arrefriar as vacas durante seis horas acumulativas por día, unha hora de tratamento de arrefriamento cada catro, pode manter as vacas a unha temperatura corporal normal durante todo o día.

Paralelamente a este estudo, levouse a cabo unha investigación na granxa leiteira experimental do ministerio de agricultura do estado de Israel. O comportamento e o rendemento de vacas arrefriadas durante 3,5 horas acumulativas por día,

Figura 1. Temperatura vaxinal ao longo do día, cando as vacas foron arrefriadas durante 3 horas acumulativas por día, unha hora antes de cada sesión de muxido e cada 8 horas

T emperatura vaxinal (ºC)

As columnas azuis representan o tempo de arrefriamento

Figura 2. Temperatura vaxinal ao longo do día, cando as vacas foron arrefriadas durante 6 horas acumuladas por día, antes e entre cada sesión de muxido, unha sesión de arrefriamento cada 4 horas

T emperatura vaxinal (ºC)

As columnas azuis representan o tratamento de arrefriamento proporcionado antes de cada muxido e as columnas vermellas representan os tratamentos de arrefriamento proporcionados entre os muxidos

Leches maternizadas para rumiantes

ESTA INFORMACIÓN

PODE TER UN GRAN VALOR ECONÓMICO, XA QUE PERMITIRÁ REDUCIR O TEMPO DE OPERACIÓN DO SISTEMA DE ARREFRIAMENTO, AFORRAR GASTOS E MELLORAR A RENDIBILIDADE DA GRANXA

Táboa 1. Consumo de alimento, produción de leite, tempo de descanso e ruminación de vacas arrefriadas 5 veces por día, durante 3,5 horas acumuladas (5T), ou 8 veces por día, durante 6 horas acumuladas (8T)

en 5 sesións de arrefriamento de 45 minutos cada unha, comparouse coa de vacas arrefriadas durante 6 horas acumulativas por día, en 8 tratamentos de arrefriamento de 45 minutos cada un (Honig et al., JDS 95:3737, 2012). Os resultados preséntanse na táboa 1.

Do presentado na táboa 1 pódese asumir (como se puido ver no estudo presentado anteriormente neste artigo) que arrefriar as vacas durante 6 horas acumuladas por día lles permitirá manter unha temperatura corporal normal durante todo o día, e isto traduciuse nun aumento do tempo de descanso e ruminación das vacas, así como do consumo de alimento e a produción de leite.

Os datos presentados anteriormente representan os resultados alcanzados mediante un arrefriamento intensivo, o que probablemente sexa difícil de lograr en granxas leiteiras comerciais comúns. Polo xeral, as granxas que implementan medios de refrixeración non logran ter tanto éxito e, moitas veces, as vacas atópanse unhas horas ao día en temperaturas corporais por riba do limiar. Non hai dúbida de que o monitoreo continuo da temperatura da vaca, como se presenta nas figuras 1 e 2, pode permitirlles aos gandeiros optimizar o seu tratamento de arrefriamento. De todos os xeitos, aínda queda a pregunta de cal será o impacto nas vacas ao estaren en temperaturas corporais por riba do limiar durante certo tempo no día.

Un estudo levado a cabo por investigadores do Instituto de Investigación do Ministerio de Agricultura de Israel examinou a relación entre o número de horas por día

de ruminación (min/d)

Táboa 2. A taxa de concepción de inseminacións realizadas no verán, en granxas onde as temperaturas vaxinais das vacas excederon o limiar durante un período de tempo curto, mediano e longo

que as vacas experimentan estrés por calor e as súas características de fertilidade, cando se inseminan no verán. Inseríronse rexistradores de datos intravaxinais en 32 vacas, en cada unha de 12 granxas, situadas na parte central de Israel. Os rexistradores de datos inseríronse durante dous períodos de tres días cada un durante o verán (xullosetembro). Con base nos datos obtidos, as granxas clasificáronse en tres grupos, segundo o número de horas por día que a temperatura vaxinal da vaca superou o limiar de 39 °C. As taxas de concepción para as inseminacións realizadas nese verán nos tres grupos de granxas preséntanse na táboa 2.

Coma se pode observar na táboa 2, as granxas cuxas vacas tiñan unha temperatura corporal superior ao limiar durante 4,4 horas por día, alcanzaron unha taxa de concepción no verán do 33 %, case o dobre da taxa de concepción en granxas onde as vacas experimentaron 9,7 horas por día cunha temperatura corporal superior ao limiar. O nivel de 33 % de taxa de concepción alcanzado neste estudo é próximo ao obtido por granxas con “bo arrefriamento” en Israel, cuxo índice de relación de produción de leite entre o verán e o inverno era próximo a 1,0 (Flamenbaum

et al., Journal of Reproduction and Development, Vol. 56, 2010) e foi menos de 10 unidades porcentuais de taxa de concepción por baixo do nivel invernal. A pregunta segue a ser se as vacas en completo confort térmico (por baixo de 39 °C durante as 24 horas) alcanzarán un borrado completo da fenda de concepción entre o inverno e o verán. Darlle unha resposta a esta pregunta só será posible se se monitorea a temperatura corporal dun gran número de vacas.

CONCLUSIÓNS

Ampliar o uso de medios avanzados para o monitoreo continuo da temperatura corporal nun gran número de vacas, así como poder procesar e transmitir estes datos en forma dixital, ten o potencial de mellorar a eficacia dos tratamentos de arrefriamento. Ao tempo, permitirá obter resposta á pregunta de se as vacas poden experimentar, en determinadas horas do día, unha temperatura corporal superior ao limiar, sen que iso afecte negativamente ao seu rendemento. Esta información pode ter un gran valor económico, xa que permitirá reducir o tempo de operación do sistema de arrefriamento, aforrar gastos e mellorar a rendibilidade da granxa.

Período por riba do limiar

Horas > 39 °C Taxa de concepción

Como afecta o arrefriamento intensivo no verán á fertilidade de vacas novas e adultas?

Neste artigo presentamos medias mensuais da taxa de concepción mensual por vaca nos últimos cinco anos (2019-2023) en granxas con tratamento de arrefriamento mínimo e intensivo.

Israel Flamenbaum

Cow Cooling Solutions Ltd., Israel

Oquecemento global e o aumento constante do rendemento das vacas agravan o problema do verán nas granxas leiteiras e aumentan as perdas de produción causadas aos produtores de leite. Unha parte importante das perdas causadas débese ao efecto negativo da carga de calor na fertilidade das vacas que se inseminan no verán. Para sinalar este efecto, recompilamos datos de cinco granxas leiteiras de grande escala e alto rendemento (1.500 a 3.000 vacas leiteiras por rabaño),

situadas na rexión de La Laguna, ao norte de México, caracterizada por un clima desértico, con preto de 180 días estresantes por ano, onde as vacas están expostas a condicións de tensións por calor.

Malia o desexo de comparar granxas leiteiras con arrefriamento intensivo con aquelas que non o teñen, resultou que non existen xa na rexión explotacións con cero arrefriamento e o arrefriamento mínimo, representado aquí nun par de establos, é por medio de mollar ao gando

e ventilación forzada, unicamente no patio de espera, antes de cada muxido. Os datos das granxas con arrefriamento mínimo comparáronse cos de tres granxas leiteiras onde as vacas recibiron arrefriamento intensivo, que combina humectación e ventilación forzada proporcionada en 6 tratamentos de arrefriamento por día, cunha duración de entre 40 minutos e unha hora cada un (aplicados antes e despois de cada sesión de muxido, un case cada 4 horas), durante todo o día.

MALIA O DESEXO DE COMPARAR GRANXAS LEITEIRAS CON ARREFRIAMENTO INTENSIVO CON AQUELAS QUE NON O TEÑEN, RESULTOU QUE NON EXISTEN XA NA REXIÓN EXPLOTACIÓNS CON CERO

ARREFRIAMENTO E O ARREFRIAMENTO MÍNIMO

1. Medias da taxa de concepción en vacas de primeira lactación, en establos onde as vacas se arrefriaron no verán de forma mínima e forma intensiva

123456789101112

minimal45,647,344,044,041,732,026,922,425,331,739,346,6 intensive45,547,448,547,045,039,140,137,940,542,042,843,2

Figura 2. Medias da taxa de concepción en vacas adultas (2 partos ou máis), en establos onde as vacas se arrefriaron no verán de forma mínima e forma intensiva

Nas dúas guras seguintes móstranse as medias da taxa de concepción mensual nos últimos cinco anos, tanto para vacas de primeira lactación, como para vacas adultas (dúas lactacións e máis).

Como se pode observar nas guras 1 e 2, o arrefriamento intensivo das vacas no verán reduce á metade e máis a diminución na taxa de concepción das vacas que se inseminan nesta estación.

33,333,331,830,828,624,023,821,224,327,129,530,1

123456789101112 minimal38,035,734,832,125,117,114,112,813,319,427,534,6 intensive33,333,331,830,828,624,023,821,224,327,129,530,1

Figura

CANDO

SE TRATA DA CONCEPCIÓN, A DIMINUCIÓN NO

VERÁN PRODÚCESE DE MANEIRA SIMILAR EN VACAS NOVAS E MADURAS

Figura 3. Medias da produción de leite (l/v/d), en vacas de primeira lactación, no establo 2, onde as vacas se arrefriaron no verán de forma mínima e o establo 5, onde as vacas se arrefriaron no verán de forma intensiva

A diferenza da reacción no leite, cando se trata da concepción, a diminución no verán prodúcese de maneira similar en vacas novas e maduras, o que probablemente se deba á maior sensibilidade da fertilidade á calor, en comparación coa produción de leite.

Para examinar a relación entre a produción de leite e a fertilidade, elixín dous establos: o establo número 2, con arrefriamento mínimo, onde se rexistrou a maior diminución no rendemento de leite no verán e, ao lado, está o establo número 5, con arrefriamento intensivo, onde se rexistrou o maior rendemento de leite e a menor diminución no rendemento no verán.

A produción de leite media para os cinco anos 2019-2023 móstrase na figura 3, para as vacas de primeira lactación, e na figura 4, para as vacas adultas.

40,641,641,341,441,941,741,140,339,939,838,939,7 35,035,936,235,635,333,833,031,732,032,833,834,6

EneFebMarAbrMayJunJulAgoSepOctNovDic establo540,641,641,341,441,941,741,140,339,939,838,939,7 establo235,035,936,235,635,333,833,031,732,032,833,834,6

Figura 4. Medias da produción de leite (l/v/d), en vacas adultas, no establo 2, onde as vacas se arrefriaron no verán de forma mínima, e no establo 5, onde as vacas se arrefriaron no verán de forma intensiva

EneFebMarAbrMayJunJulAgoSepOctNovDic establo551,552,752,352,852,951,750,148,447,847,946,948,8 establo244,745,645,343,040,937,935,733,134,137,041,043,8 51,552,752,352,852,951,750,148,447,847,946,948,8 44,745,645,343,040,937,935,733,134,137,041,043,8

EL RUMEN: UN POTENTE MOTOR

QUE IMPULSA EL RENDIMIENTO DE TU GRANJA

*Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077 hasta % MÁS LECHE % MÁS CARNE hasta 7 6

obtÉN más potencia del rumen DURANTE EL PERIODO DE ESTRÉS POR CALOR

LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, puede mejorar el rendimiento de tu granja durante todas las etapas de producción de leche y carne, incluso en situaciones de Estrés por Calor.

LEVUCELL SC ayuda a maximizar la energía y a mejorar el pH del rumen (reduciendo el riesgo de acidosis subaguda ruminal), a favorecer el desarrollo del rumen y a aumentar la digestibilidad de la fibra.

Alimenta cada día con LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, y pon a punto tu granja para alcanzar la máxima eficiencia.

PÓDESE VER CLARAMENTE

QUE LOGRAR UNHA ALTA PRODUCIÓN DE LEITE NON NECESARIAMENTE RESULTA NUNHA MENOR FERTILIDADE

Nas figuras 5 e 6 pódense ver as taxas de concepción de vacas novas e adultas nos mesmos establos. Do que se mostra nas guras 3 a 6, pódese ver claramente que lograr unha alta produción de leite non necesariamente resulta nunha menor fertilidade. A magnitude da diminución da produción de leite no verán no establo con arrefriamento intensivo foi case un terzo da das vacas no establo con arrefriamento mínimo, e isto aplícase tanto ás vacas novas como ás adultas.

Figura 5. Medias da taxa de concepción (%), en vacas de primeira lactación en establo 2, onde as vacas se arrefriaron no verán en forma mínima, e no establo 5, onde as vacas se arrefriaron no verán en forma intensiva

45,346,347,945,9

EneFebMarAbrMayJunJulAgoSepOctNovDic

establo545,346,347,945,942,837,536,637,441,942,339,943,0 establo241,243,537,839,634,024,019,315,719,027,235,042,0

Figura 6. Medias da taxa de concepción (%), en vacas adultas, no establo 2, onde as vacas se arrefriaron no verán de forma mínima, e no establo 5, onde as vacas se arrefriaron no verán de forma intensiva

36,235,734,135,4 30,6 26,525,023,025,7 32,728,829,629,0 32,130,128,0

EneFebMarAbrMayJunJulAgoSepOctNovDic establo536,235,734,135,430,626,525,023,025,728,829,629,0 establo232,732,130,128,020,013,79,28,711,316,825,629,6

Tamén se rexistrou unha tendencia similar en canto á taxa de concepción. A diminución na taxa de concepción no verán no establo con arrefriamento mínimo foi máis do dobre, en comparación coa do establo con arrefriamento intensivo. Ademais do maior nivel de produción no verán nas vacas do establo con arrefriamento intensivo, acadáronse taxas de concepción que foron máis do dobre nas vacas novas e tres veces más altos nas vacas adultas, isto en comparación coas vacas no

establo con arrefriamento mínimo, onde o rendemento de leite no verán tamén foi menor.

CONCLUSIÓN

Pódese dicir que o arrefriamento intensivo das vacas no verán permite reducir de forma notable a esperada diminución na produción de leite e, ao tempo, baixar de xeito signi cativo a mingua da fertilidade nesa estación, lograr boas taxas de concepción e, á vez, alta produción de leite.

Inmunidad gracias a las algas

Mayor resistencia

Asociación única de extractos de macroalgas biológicamente activos (MSP ® )

La robotización con DeLaval pisa fuerte en Los Pedroches

En una de las zonas ganaderas por excelencia en el sur, el Valle de los Pedroches, se encuentra la ganadería La Ciguñuela. Se trata de un negocio comandado por Francisco José Madueño, junto con sus padres, en el que hace un año experimentaron un salto de calidad en su trabajo tras el paso a la robotización del ordeño con la adquisición de dos robots DeLaval VMS™ V310 equipados con el sistema Herd Navigator para el control de celos.

Desde hace poco más de un año, la ganadería La Ciguñuela tiene instaladas dos unidades del robot DeLaval VMS™ V310 con tráfico dirigido forzado. Fundada en 1968 en Dos Torres, en pleno Valle de los Pedroches, en el momento de nuestra visita estaban ordeñando 116 vacas, las cuales producían una media de 44,7 litros al día por animal, con unos porcentajes de grasa del 3 % y de proteína del 3,20 %.

Tras este primer año de experiencia con el ordeño robotizado, Francisco Madueño lo tiene claro: “No me arrepiento, no volvería a ordeñar en sala”, afirma el copropietario de este negocio que, hasta principios de 2023, empleaba una sala de 2x10. “La libertad que nos dan los robots no la tendríamos con el sistema anterior”, remarca. “Valoramos mucho que los fines de semana se pueda hacer cargo una sola persona del trabajo; además, ahora es mucho más asequible poder descansar una tarde entre semana y, aun con menos mano de obra (antes teníamos dos empleados y ahora solo uno), nos apañamos fácilmente”. Como ocurre en muchos casos, la falta de trabajadores fue precisamente uno de los motivos que los impulsó a pensar

LA CIGUÑUELA

Localización: Dos Torres (Córdoba)

Propietarios: Francisco José Madueño

Medrán, Francisco Madueño Misas y Andrea Medrán Peralbo

Empleados: 1

Vacas en ordeño: 116

Media de producción: 44,7 litros/vaca/día

Porcentaje de grasa: 3,00 %

Porcentaje de proteína: 3,20 %

Recuento celular: 160.000 cél./ml

en la robotización del ordeño, así como la intención de mejorar en términos de eficiencia y bienestar animal.

“Concretamente, nos decantamos por los robots de DeLaval porque a mí siempre me han gustado más”, responde Madueño al preguntarle por la elección de este modelo. Además de su robustez y de los extras con los que cuenta, alude a “las posibilidades de colocación individual y manual, aspecto que valoramos

especialmente para enseñar a animales primerizos”.

Estima en seis meses el periodo de adaptación desde su puesta en funcionamiento, tanto para el rebaño como para los ganaderos. “Los primeros dos o tres meses son complicados, pero al medio año ya ves que la cosa fluye y, hoy en día, ¡En vídeo!

estamos perfectamente acostumbrados tanto ellas como nosotros”, explica Francisco José.

Durante esta transición estuvieron acompañados y asesorados por el equipo técnico de DeLaval y ahora, echando la vista atrás, destacan los cambios positivos que han percibido tanto en cuanto a su trabajo, que requiere de menos esfuerzo físico, como a la productividad de sus animales. “Lo notamos especialmente en primerizas, que pican mucho más de lo que lo hacían en la sala”. Además, sus productoras han experimentado mejoras en términos de bienestar animal: “Es espléndido verlas ahora, están menos estresadas, van a su ritmo y nadie las molesta”.

MAYOR CONTROL DE LOS CELOS

CON HERD NAVIGATOR

Los robots de La Ciguñuela tienen instalados, como extra, el Herd Navigator, que permite gestionar los rebaños de forma proactiva. Proporciona un análisis preciso de la leche para desarrollar un plan de acción para cada vaca y para el rebaño, con el fin de mejorar la rentabilidad de la granja gracias a al incremento de los resultados de reproducción y a la reducción de los costes sanitarios, así como hacer un uso más eficiente del tiempo. DeLaval DelPro™, junto a Herd Navigator, avisa de las vacas que necesitan ser inseminadas, preñadas, tratadas o a las que hay que prestar más atención.

“En general, el Herd Navigator les ahorra mucho tiempo a los ganaderos, advierte de los celos antes de que se hagan visibles, y, además, ayuda a confirmar preñeces y abortos y a detectar quistes luteales y foliculares, así como anestros”, explica Isaías Madueño, técnico de DeLaval en la zona de Córdoba.

“Nunca habíamos tenido ningún sistema de monitorización de los animales y al dar el paso al robot pensamos que lo necesitábamos, ya que con este método se supone que vas a pasar menos tiempo en la granja”, expone el propietario de La Ciguñuela. “Para nosotros, la mayor ventaja del Herd Navigator es que, con él, prácticamente te olvidas de mirar celos y, además, te da una hora fiable de inseminación, lo que te asegura hacerla en el momento oportuno. Eso redunda en más vacas preñadas y, por consiguiente, en una mayor eficiencia”.

COMIDA SIEMPRE ACERCADA Y REMEZCLADA CON DELAVAL OPTIDUO™

“En esta granja también han instalado recientemente el arrimador de comida DeLaval OptiDuo™ buscando tener una circulación de animales más fluida”, enuncia el técnico de esta marca. De esta manera, cada una tiene su rutina, se levanta, se alimenta, va al bebedero, se acuesta… y no dependen de que se les arrime la mezcla para comer. “Con este sistema, además de liberarnos del trabajo de estar todo el día arrimando, nos aseguramos de que a nuestros animales nunca les falta la comida”, añade Madueño. “Estoy muy contento con esta adquisición, el DeLaval OptiDuo™ es un producto muy interesante”, valora.

Junto con el robot y el arrimador de comida, en La Ciguñuela disponen de cepillos rotativos de esta casa para favorecer el bienestar animal, así como de dos ventiladores para combatir el estrés por calor, un problema especialmente importante en esta zona, y de un tanque buffer.

CONTROL EN REMOTO CON DELAVAL DELPRO™

+1,93