Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista, xunto a Ibai Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana
EDICIÓN E REDACCIÓN
EDICIÓN E REDACCIÓN
Raquel Anido, Eva Sarmiento
Raquel Anido, Eva Sarmiento
COLABORAN NESTE NÚMERO
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista, xunto a Ibai
COLABORAN NESTE NÚMERO
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
Raquel Anido, Eva Sarmiento
Raquel Anido, Eva Sarmiento
COLABORAN NESTE NÚMERO
COLABORAN NESTE NÚMERO
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Juan Cainzos, Lucía Pisoni, Maria Devant, Anna Bassols, Joan Pujols, Sònia Marti, Gando Nuevas Tecnologías, Manuel Otero, Víctor Manuel López, Rafael Arlegui, Ignacio García, Débora Jiménez, Javier Caballero, David Cano, Israel Flamenbaum, Antón Camarero, Bea Abad, Álex Udina, Enrique Fraile, José Manuel Pereira
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
DIRECCIÓN
ENDEREZO
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
OPINIÓN
OPINIÓN
Cómpre o veterinario de explotación nas granxas de vacún?
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
SAÚDE PODAL
SAÚDE PODAL
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
I Curso de Reciclaxe diplomado pola APPB ....... 80
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
SAÚDE PODAL
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
José Antonio Fernández García .......................... 8
SAÚDE PODAL
MANEXO
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
ISBN: 978-84-09-57553-4
ISBN: 978-84-09-57553-4
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares
Transmedia Comunicaciones y Prensa non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Transmedia pertence a:
Transmedia pertence a:
Transmedia pertence a:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
Auditada por:
Auditada por:
Auditada por:
Auditada por:
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
Distribución media durante o ano 2023: 15.920 exemplares
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
www.vacapinta.com
www.vacapinta.com
www.vacapinta.com
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
Nova edición do Máster Propio en Produción de Leite do Campus Terra ................. 10
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10 O LEITE
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10 O LEITE
ENTREVISTA
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
ESPECIAL: REPRODUCIÓN
Impacto do DIM no momento do diagnóstico da hipercetonemia na produción de leite, o rendemento reprodutivo temperán e a eliminación do rabaño en gando leiteiro .............. 84
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
Manuel Morales, Oceva SC ................................ 16
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22 CRÓNICAS VAQUEIRAS
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22 CRÓNICAS VAQUEIRAS
Juan Miguel Rodríguez, catedrático de Nutrición e Ciencia dos Alimentos .................... 20
ENTREVISTA
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
Viaxe ao interior vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
O LEITE
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
ENTREVISTA
ENTREVISTA
Xearte: un leite de calidade para acadar a excelencia en xeadería ..................................... 26
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
Carolina Tejero, asesora en Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
Ollo coas vacas veganas. Antón Camarero ............ 30
ACTUALIDADE
ACTUALIDADE
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40 Mónica Martínez, economista e asesora scal en Asesores y Abogados ............... 44
ACTUALIDADE
ACTUALIDADE
Ucoga entregou os Premios Peregrino durante a súa última convención anual ......................... 12
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
A xenética nas ganderías ................... 102
Manexo de xatos machos provenientes da industria láctea desde o nacemento ata a chegada ás granxas de ceba ............................... 92
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
REPRODUCIÓN
SAÚDE ANIMAL
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Pode ser o crossbreeding a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
SAÚDE ANIMAL
SAÚDE ANIMAL
Avaliación de índices produtivos, reprodutivos e porcentaxes de eliminación de 1.070 ganderías galegas. Marzo 2024 (II) ....................................... 98
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
CALIDADE DO LEITE
ESPECIAL: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao do individual ao colectivo ................................ 120
A sala de espera desespera ................................. 112
CALIDADE DO LEITE
CALIDADE DO LEITE
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
Avaliación da qPCR para a detección de Prototheca spp. en tanque (II) ..................... 118 Hixiene de muxido, o primeiro paso da seguridade alimentaria ....................................... 130
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
SAÚDE ANIMAL
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
A gandería como parte da solución aos problemas do cambio climático .......................... 34
Xornadas Internacionais sobre a IBR ..................... 40
A PÉ DE PISTA
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
A PÉ DE PISTA
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
A PÉ DE PISTA
A PÉ DE PISTA
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Concurso da Raza Holstein Frisia (San Miguel, Azores) .......................................... 44
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Concurso Rexional de Asturias .......................... 50
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Concurso de Outono de Azores ........................... 64 Feira Internacional de Cremona 70
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
A reemerxencia da lingua azul: un desafío en España e no resto de Europa ...................... 136
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Tres para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140 Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
MANEXO
ESPECIAL: ESTRÉS POR CALOR
MANEXO
MANEXO
Arrefriar as vacas no verán mellora a sostibilidade da produción de leite .................... 142
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Open da Raza Frisona de Feiradeza ................. 56
Nutrición para o estrés calórico da vaca .............. 146 Estratexias fronte ao estrés térmico ..................... 150
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
NA GRANXA
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Subasta de Gando do Páramo (Lugo) …................. 58
NOVAS TECNOLOXÍAS
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
NA GRANXA
NA GRANXA
NA GRANXA
Outros sensores que miden parámetros do leite ............................................................
Fuentes del Tajo. Montearagón (Toledo) ............ 62
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
transmedia@ctransmedia.com
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
+34 675 974 194
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de: +34 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Vaca Pinta
Se recibir a revista na túa ou negocio, en contacto con nós a través de: 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv
@revistavacapinta
@revistavacapinta
@VacaPinta_
transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta
@vacapinta_
@revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Vaca Pinta
Revista Vaca Pinta
@vacapinta_ Revista Vaca Pinta
Micaelense da Raza Holstein Frisia de San Miguel (Azores)
Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana
Llanos, da última campaña publicitaria de Lechera Asturiana
Entregado el primer arrimador robotizado en Portugal
Arrimador de alimento robotizado LIZARD
Arrima y airea la comida para que sea más apetecible
Favorece el incremento de ingesta en el ganado
Totalmente autónomo
Con tres motores: dos para controlar las ruedas de tracción y uno para el sinfín
Control interno de la cantidad de comida para ajustar su velocidad
Captador de señal para adaptar la distancia al pesebre
Sinfín con 20 imanes de alta capacidad para fijar elementos ferrosos
Tapa frontal para detectar cualquier punto de presión
Lámina de polietileno para limpiar totalmente el suelo
Dos cajas de control: circuito de suelo y punto de carga
App para la programación de sus tiempos de trabajo
#EnCampoCon
Paco Bosch MENORCA
“Si tienes cualquier problema, son fantásticos. Lo solucionan por teléfono y me llega el recambio antes de Lugo que de Mallorca o Barcelona. Con nadie puedes trabajar así. Son únicos en este tema”
En vídeo
QUE ESTRÉS
(E NON POR CALOR)
Onúmero de xuño de Vaca Pinta é, xunto co de marzo, un dos máis estresantes do ano para o noso equipo… ¡e non pola calor! O tempo para entregar a edición en imprenta redúcese e os contidos durante as semanas de elaboración non deixan de multiplicarse (por sorte, todo sexa dito).
Esta non foi a excepción. Pasando esta páxina, non tardaredes en descubrir que vos levamos de viaxe ata Toledo para coñecer os pormenores do sistema de traballo da gandería Fuentes del Tajo e, desde alí, iremos fotografar a paisaxe de luxo que teñen as ganderías menorquinas (unha mostra tédela na portada). De regreso, voaremos ata San Miguel para repasar os resultados da última edición do Concurso Micaelense de Primavera nas Azores e, á volta, faremos parada en Xixón para comentar o desenvolvemento do rexional frisón asturiano.
Entre medias, tivemos tempo de recoller as principais ideas extraídas das xornadas internacionais sobre a rinotraqueíte infecciosa bovina (IBR), celebradas en Santiago, e as liñas centrais do panel sobre sostibilidade que ofreceu a última edición do Congreso Anembe, que tivo lugar en Córdoba. Ademais, combateremos as altas temperaturas do verán coñecendo a losofía de traballo de Xearte, unha xeadería de Compostela que… é la leche!
Tamén temos oco, como non, para os contidos técnicos. Conversamos con Manuel Morales sobre a EHE e con Juan Miguel Rodríguez sobre a microbiota mamaria da vaca, abordamos o rol do veterinario de explotación nas granxas de vacún no artigo de opinión de José Antonio Fernández e Antón Camarero fálanos das “vacas veganas” nunha nova entrega de “Crónicas Vaqueiras”.
Así mesmo, aos especiais deste número, centrados en como combater o estrés por calor nas ganderías e nas novidades relativas á calidade do leite e ao
muxido, sumamos a presentación da primeira edición do Curso de Reciclaxe da APPB para podólogos bovinos, así como novos coñecementos relacionados co manexo do rabaño, a reprodución, a saúde animal e as novas tecnoloxías.
A carreira de fondo para entregar en tempo e forma este número da revista e que chegase, coma sempre, puntual ás vosas mans foi intensa. A recompensa está, por suposto, en saber que vos presentamos unha nova edición de Vaca Pinta con contido innovador, atractivo e variado. Evidentemente, a promesa da entrada no verán, e dunhas semanas por diante con certa marxe para recargar as pilas antes de meternos de cheo no próximo número, tamén é un bo aliciente para que todos os que formamos parte desta cabeceira poidamos chegar a nais de xuño aínda con enerxía.
Con esta nova lectura para as vacacións xa en destino, non nos queda máis que desexarvos que pasedes uns bos meses estivais e que non sufrades demasiado estrés (nin por calor… nin por nada!).
Leche: +1701 kg
Tipo: +1,15
Longevidad: +113 Longevidad: +113
Grasa: +0,13%
Patas: +0,25
RCS: +113
Proteína: +0,01%
Ubres: +0,94
Vel. ordeño: +111
WATERMOLEN MARIJKE (VG-87). Abuela de KODAK
José Antonio Fernández García Licenciado e doutor en Veterinaria Membro da Xunta Directiva do Ilustre Colexio Oficial de Veterinarios de Lugo
DO PLAN SANITARIO INTEGRAL EMANA A NECESIDADE DA FIGURA DUN VETERINARIO QUE TEÑA UNHA VISIÓN DE CONXUNTO DA EXPLOTACIÓN
Cómpre o veterinario de explotación nas granxas de vacún?
O16 de maio do 2023 publicouse o RD 364/2023, onde se establecía a figura do veterinario de explotación, así como as súas funcións, que vén cumprir a normativa do Regulamento 2016/429 do Parlamento Europeo e do Consello e da Lei 44/2003 do 21 de novembro do 2003. No devandito RD establécense como funcións prioritarias do veterinario de explotación elaborar un plan sanitario integral e un plan de benestar; no Anexo VI vén detallado o contido mínimo do plan sanitario. O citado RD entrou en vigor o 18 de maio de 2023 e estableceuse un prazo dun ano para designar o veterinario de explotación e dispor dun plan
sanitario integral, ou sexa, o 18 de maio de 2024.
Practicamente dous meses antes de que concluíse este período de adaptación, o Ministerio de Agricultura a través de notas de prensa propón o seu adiamento ata xuño do 2025 e, ultimamente, mesmo falaba de que poida ter un carácter voluntario, no canto de obrigatorio, o cal incumpre a normativa comunitaria.
Antes de responder á pregunta de inicio deste artigo de opinión, gustaríame expoñer de xeito conciso as funcións que levaría a cabo o veterinario de explotación.
As explotacións de gando vacún adoitan estar atendidas por diversos veterinarios nas súas diversas especialidades. Cada un na súa función (clínica, reprodución, alimentación, calidade do leite, ADSG, podoloxía etc.) leva a cabo un formidable labor na mellora da súa parcela de actuación. Con todo, este sistema de traballo fai que non exista unha figura que poida ter unha visión de conxunto da explotación e poder relacionar o manexo, a hixiene, a bioseguridade ou o benestar animal coa situación sanitaria desta, ou mesmo ter unha mellor coordinación na utilización prudente de antimicrobianos, para conseguir a progresiva redución do seu uso ata alcanzar os consumos medios dos estados europeos máis avanzados na devandita redución, xa que, debido á resistencia antimicrobiana que xera o seu uso indiscriminado e as súas consecuencias, é unha prioridade da Unión Europea.
Por iso resulta imprescindible ter un documento, chamado “Plan sanitario integral”, que integre de maneira conxunta as medidas sanitarias, de
hixiene e de bioseguridade, así como o uso racional de antimicrobianos. De aquí emana a necesidade de ter a figura dun veterinario que teña unha visión de conxunto ou integral da explotación, o cal, á parte de deseñar e redactar o devandito plan sanitario, verificará a súa adecuada implantación e sempre tendo en conta as achegas dos demais veterinarios que realizan funcións na granxa, asesorando ao gandeiro en todas as cuestións que necesite mellorar a través dunha serie de visitas zoosanitarias.
Ao meu entender, todo o exposto non supón carga burocrática para o gandeiro, o cal só terá como obriga comunicarlle á autoridade competente a designación do seu veterinario de explotación, co cal, todo o que poderiamos chamar papelame ligado ao plan sanitario o vai levar a cabo o devandito veterinario. O titular da explotación terá que ir cumprindo de forma paulatina os puntos recollidos no citado plan, que sempre estará adaptado ás diferentes tipoloxías das explotacións, así como ás condicións hixiénico-sanitarias que teñan as granxas.
Todo iso levará a unha mellora do estado sanitario e de benestar animal da explotación, algo que redundará nunha mellora da rendibilidade e nunha maior seguridade nos alimentos que produce a granxa.
Algún sindicato fala de que o custo de dispor dun veterinario en exclusividade sería inasumible polas granxas familiares. Este concepto de exclusividade é erróneo no sentido de que o veterinario tivese a única función de atender unha soa granxa. No caso de granxas familiares o veterinario podería desenvolver a súa función en todas
CÓMPRE O VETERINARIO DE EXPLOTACIÓN NAS GRANXAS DE GANDO VACÚN NA GANDERÍA DO SÉCULO XXI, CANDO A PREVENCIÓN SERÁ A PEDRA ANGULAR DA ÓPTIMA PRODUCIÓN
ANIMAL, DA DEFENSA ANTE EVENTUAIS CRISES SANITARIAS E DE REDUCIR NA MEDIDA DO POSIBLE O IMPACTO NEGATIVO NO MEDIO? EU CREO QUE SI. E VOSTEDES?
as explotacións que lle permitise a súa capacidade laboral e a un custo perfectamente asumible polas granxas. Outra cuestión serían as grandes explotacións, as cales poderían asumir, sen problemas, o custo dun veterinario a título de exclusividade.
Debemos ter en conta que a globalización trae consigo un maior uxo migratorio de poboación e de mercadorías. Isto, como ben sabemos, supón un risco e un maior perigo sanitario (cabe lembrar a gripe aviaria, a lingua azul ou a enfermidade hemorráxica epizoótica). Estamos a mercé dun futuro incerto en canto a novas epizootias (febre aftosa, febre do val do Rift, novos serotipos
de lingua azul, da enfermidade hemorráxica epizoótica…), as cales están na nosa proximidade xeográ ca (norte de África) e, noutros casos, poden chegar a Europa desde outras latitudes máis afastadas; por iso, non se debería baixar a garda con relaxacións ou exibilizacións en cuestións sanitarias.
O bo manexo e as medidas de bioseguridade nunha granxa son vitais ante as crises sanitarias; por iso, os plans de continxencia fronte ás enfermidades emerxentes incluídas no Plan sanitario integral deben ser un punto importante a ter en conta. En España, e sobre todo en Galicia, avanzamos moito no control de en-
fermidades do gando, polo que deberiamos manter a máxima prevención e implementar todos os mecanismos de defensa que nos permitan consolidar e avanzar no noso status sanitario, para o que o Plan sanitario integral constitúe unha ferramenta indispensable. O seu propio nome indica que ten unha misión integradora, non só das funcións de hixiene e bioseguridade, senón tamén das restantes funcións que levan a cabo todos os veterinarios que visitan a granxa, pero sempre desde unha óptica colaboradora e de coordinación, non supervisora do traballo doutros profesionais.
Á pregunta “Cómpre o veterinario de explotación nas granxas de gando vacún na gandería do século XXI, onde a prevención será a pedra angular da óptima produción animal, da defensa ante eventuais crises sanitarias e de reducir na medida do posible o impacto negativo no medioambiente?”. Eu creo que a resposta é si. E vostedes?
O Campus Terra continúa potenciando o sector cunha nova edición do Máster Propio en Produción de Leite
Ofrécense 12 prazas e impartirase de setembro a xuño. Ademais, os alumnos poderán realizar, ata decembro de 2025, máis de 300 horas de prácticas en empresas como a Cooperativa Agraria Provincial da Coruña, Ingacal, o Ligal ou Clun. O prazo de matrícula estará aberto ata o 22 de xullo.
O30 de xuño finaliza o período de inscrición para o Máster Propio en Produción de Leite que se imparte no Campus Terra de Lugo, dependente da Universidade de Santiago de Compostela. A Escola Politécnica Superior de Enxeñaría, a Facultade de Veterinaria, a Granxa Docente Gayoso Castro e o Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal) serán as sedes principais onde se desenvolverá a formación en formato presencial, a cal se completará con prácticas en empresas. Esta edición está patrocinada pola Deputación de Lugo, Abanca e a empresa de subministracións agrarias Progando. A matrícula abrirase o 8 de xullo e finalizará o día 22 do mesmo mes.
Para acceder ao máster é necesario contar cunha titulación universitaria, preferentemente relacionada co sector agrogandeiro, ou ben ser estudante pendente de superar o Traballo de Fin de Grao e, como máximo, de conseguir 9 créditos ECTS para obter a titulación de acceso requirida, aínda que será imprescindible presentar o título antes de finalizar o curso.
ORGANIZACIÓN DA TITULACIÓN
Ofrécense un total de 12 prazas e conforman o equipo docente 59 profesores (18 pertencen á USC e 41 a outras universidades, centros de investigación, empresas, cooperativas e administracións públicas). As clases desenvolveranse de setembro a xuño e as prácticas finalizarán, como data límite, o 30 de decembro de 2025. Así mesmo, haberá que presentar un traballo final nalgunha das tres convocatorias establecidas (xullo, novembro ou febreiro).
Os alumnos e alumnas matriculadas terán a posibilidade de realizar 312,5 horas de prácticas en empresas do sector como, por exemplo, a Cooperativa Agraria Provincial da Coruña SCG, o Instituto Galego de Calidade Alimentaria (Ingacal), o Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal), Clun SCG, Seragro SCG, Servicios Veterinarios da Pontenova (Servepo), Oviganic Ibérica, a Asociación Galega de Cooperativas Agrarias (Agaca), Agrotec Entrecanales ou Aira.
OFERTA COMPLEMENTARIA
Así mesmo, a USC oferta a posibilidade de cursar, como formación continua e sen necesidade de facer o mestrado completo, dous módulos independentes: un con formación específica sobre alimentación na produción de leite e outro centrado na economía das explotacións lácteas. Cada un deles dispón de tres prazas.
CONTIGO, TAMBIÉN EN EL CAMPO DE LA DIGITALIZACIÓN
Toda nuestra experiencia es tuya
En el Santander llevamos más de 40 años ayudando a los agricultores y ganaderos de este país en todo lo que necesiten. Y ahora, lo seguimos haciendo a través de la digitalización y las nuevas tecnologías, poniendo a tu disposición productos y servicios que ayudan a modernizar las explotaciones agrícolas y ganaderas para mejorar su producción de manera cómoda, rápida y sencilla
Infórmate en bancosantander.es o en nuestras oficinas.
Ucoga entregou os Premios
Peregrino durante
a súa última
convención anual
Ucoga celebrou o venres 14 de xuño en Santiago de Compostela a súa convención anual. Baixo o lema “Crer. Medrar”, no evento reuníronse tanto colaboradores coma empregados, accionistas e demais persoas do entorno Ucoga. Na súa intervención, o director xeral, Iván Novo, destacou o crecemento da corretoría durante o último exercicio, tendencia que se mantén desde o nacemento da empresa, hai xa 11 anos. Ademais de informar dos datos do peche de 2023, Novo subliñou o inicio deste 2024, ano no
que Ucoga seguiu batendo récords de vendas mes tras mes: “Resultados extraordinarios dunha empresa extraordinaria e con persoas extraordinarias”, apuntou.
Durante a reunión, o director xeral anunciou tamén a compra dunha corretoría que se asinará oficialmente en setembro, así como a creación do departamento “People & Talent” e a apertura de novas oficinas.
Posteriormente, Mariña Fernández Cao, directora de Márketing, ofreceu unha charla sobre a importancia da
CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND PARA LUGO, ASTURIAS Y CANTABRIA
marca e as accións levadas a cabo, así como os datos de visitas web, campañas, presenza en redes sociais e demais actividades online e offline postas en marcha.
Tamén interveu Lucía Méndez Álvarez, directora de operacións, quen presentou o particular Barómetro de Ucoga e enunciou a mecánica da primeira edición dos Premios Peregrino. As compañías Allianz, Reale e Generali foron as premiadas co Peregrino Ouro, Prata e Bronce, respectivamente. Así mesmo, Cristina López, de Allianz, foi a galardoada co Premio Profesionalidade e a compañía Mapfre recibiu o Premio Solidariedade.
Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485
(Servicio Técnico)
distribución material gandeiro
CUBÍCULOS FLEXIBLES
Gomas y camas para vacas
Limpiezas automáticas
Estabulaciones libres
LAS
MEJORES GANADERÍAS
ELIGEN
NUESTROS PRODUCTOS
MÁS DE LA MITAD DE LAS VACAS GALLEGAS COMEN O DUERMEN EN CORNADIZAS, CUBÍCULOS O CAMAS VENDIDAS POR NOSOTROS
CORNADIZAS
Más de 10.000 cubículos de plástico instalados en España
OFRECIDASGARANTÍASPOR DISMAGÁN QUE SE RESOLVERÁN EN ESPAÑA BAJO LASDELNORMAS PAÍS
GOMAS PARA PASILLOS Y CAMAS
Gomas y Camas para Vacas
Tubular Bovino
Tubular Flexible Limpiezas Automáticas
MANUEL MORALES, OCEVA SC
“Espérase
que posibles reinfeccións da EHE sexan máis suaves”
O responsable da sección de vacún do equipo veterinario de Oceva SC, Manuel Morales, interveu na última edición da Xornada Africor Lugo-Vaca Pinta tratando as perspectivas relativas á enfermidade hemorráxica epizóotica (EHE), unha doenza que está a centrar as preocupacións de gandeiros e veterinarios en España durante os últimos meses.
Como foi o proceso de documentación e estudo da enfermidade hemorráxica epizóotica?
O certo é que esta afección nos pillou de forma inesperada no mes de agosto do ano 2023. Oiramos falar dela, pero non contabamos con que ía ter tanto impacto sanitario e económico nas nosas explotacións.
Por mor do ocorrido, á Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe),
pareceunos conveniente facer unhas xornadas en Talavera de la Reina, que se desenvolveron en outubro co obxectivo de poñer en común todas as experiencias que tiveramos os veterinarios que nos dedicamos ao vacún en España.
Nestas reunións chegamos á conclusión de que o problema era máis grave do que pensabamos. Ademais, criamos que as administracións non estaban valorando o suficiente a si-
tuación e alí xurdiu un documento de consenso, que é un pouco do que falamos no relatorio.
Definías na túa intervención ás vacas como “infinitamente tristes” á hora de falar das características a enfermidade. Como afecta a EHE aos animais?
Todos os que nos dedicamos ao vacún de leite sabemos identificar unha vaca enferma porque ten uns síntomas moi característicos (baixada do consumo, apártase do rabaño etc.). Neste caso, e posto que é unha enfermidade vírica que produce moita febre e mesmo fallos multiorgánicos, as vacas están moi deprimidas e deixan de comer e de beber porque teñen moita dor. Ás veces, tamén están moito tempo deitadas porque lles custa moito camiñar, por iso as defino como “vacas infinitamente tristes”, xa que é o que realmente sentes cando as miras.
Afecta da mesma maneira a todas as vacas?
Non. Non se sabe exactamente por que, pero parece ser que é pola resposta innata que teñen os organismos fronte a este virus e que está mediada polo interferón. Esta é unha substancia de defensa e de inmunidade innata, que se atopa nalgunhas especies, razas ou mesmo en individuos. Sabemos que o virus ten a capacidade de saltar esta barreira
En Vaca.tv
dunha forma máis fácil que noutras razas ou exemplares máis maiores. Isto é o que define a gran variabilidade que hai entre uns animais e outros.
Podemos falar xa de datos en canto ao impacto económico e sanitario que vai ter esta enfermidade?
Cuantificala é moi complicado porque, entre outras cousas, depende da maneira de proceder de cada Administración. En xeral, o que se fixo foi que nas unidades territoriais e nas unidades veterinarias, unha vez que saíu un caso positivo, a Administración determinou que todos os sospeitosos ían contabilizar como tal. Entón, eu creo que os datos oficiais que temos non son reais, pero non me atrevo a dicir se tivemos máis incidencia da que realmente se declarou.
Estáselle dando a importancia que ten dende a Administración?
Dende que apareceu, en novembro de 2022, as administracións definírona como “unha enfermidade banal e limitadora”, que pasa en dúas semanas. Na nosa opinión, dende logo, non é así.
Como comentaba na charla, dende o punto de vista da medicina da produción é unha enfermidade grave porque produce altas perdas económicas e, de forma individual, nalgunhas granxas tamén produciu alta mortalidade. Polo tanto, eu creo que a Administración ten moitas cousas que facer, deberíase tomar un pouco máis en serio e, sobre todo, informar e formar máis ao sector sobre unha enfermidade que, como dicía, nos colleu a todos de imprevisto.
A que se debe que Zamora fose unha zona especialmente afectada?
Débese aos casos clínicos que tivemos e tamén aos datos oficiais que se publicaron. Isto non quere dicir que sexa a provincia máis afectada realmente, pero si é verdade que, segundo os datos que manexamos e a experiencia do noso equipo de veterinarios, é unha enfermidade que nos sorprendeu a todos pola súa virulencia.
“DENDE O PUNTO DE VISTA DA MEDICINA DA PRODUCIÓN, A EHE É UNHA ENFERMIDADE GRAVE PORQUE PRODUCE ALTAS PERDAS ECONÓMICAS”
Como de graves son as secuelas no que se refire a baixadas de fertilidade?
Cando falamos de EHE, non debemos dicir que sexa unha enfermidade que pase en dúas semanas. Hai que avaliala cando pasaron meses. De feito, nós nas granxas nas que a EHE apareceu en agosto e setembro aínda seguimos tendo bastantes secuelas en marzo. Estas están, sobre todo, asociadas a mortalidade neonatal, abortos, reabsorcións e baixadas de fertilidade, principalmente nos machos.
Ademais, como é unha enfermidade que afecta a moitos órganos, hai algunhas vacas que non se lograron recuperar dende o punto de vista dixestivo, pulmonar etc.
Como se pode previr o contaxio?
A prevención é complexa, porque o que podemos facer no que respecta á granxa e ao sector sería sobre todo insistir no manexo, porque o virus non ten tratamento, como acontece con outras enfermidades víricas.
Temos que tentar tratar a vaca, que empece a comer e a beber o máis rápido posible, pero, mentres non teñamos unha vacina, loitar contra o virus é moi difícil. A través do vento e do voo, o mosquito transmisor está
colonizando a nosa granxa, co cal o único que podemos facer é tratar de limitarlles as picaduras aos nosos animais.
A hixiene, a orde na explotación, as medidas de bioseguridade e a presenza do lazareto onde poidamos illar as enfermas son medidas adecuadas e interesantes para a prevención da EHE.
Que mensaxe de tranquilidade lles podemos transmitir aos consumidores en referencia á EHE?
Aos consumidores hai que dicirlles que é unha enfermidade que non se transmite ao ser humano en absoluto nin tampouco a través dos produtos que producen as vacas, tanto a carne como o leite.
Outra mensaxe de tranquilidade é para os gandeiros, porque nas zonas endémicas onde apareceu a enfermidade se detectou que produce inmunidade. Non sabemos canto dura a longo prazo, pero si que é certo que, pola experiencia que se ten no norte dos Estados Unidos, no Xapón ou en Israel, parece ser que, en posibles reinfeccións de anos vindeiros, a agresividade e as patoloxías que aparezan se estima que poden ser un pouco máis suaves.
Morales durante a súa intervención na Xornada Técnica Africor Lugo-Vaca Pinta 2024
En Vaca.tv
RODILLO COMPACTADOR DE SILO
BATIDOR DE PURÍN ESPECIAL PARA POZOS DE ARENA
EXTENDEDOR DE SILO TAMBOR Ø 80 Y 100. SIEMPRE GALVANIZADOS.
CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL
NIVELADORA AVÍCOLA APTA PARA SERRIN, CASCARILLA, VIRUTA, PALLETS Y CUALQUIER TIPO DE PAJA. PARA ANCLAJE A 3º PUNTO Y PARA PALAS AGRÍCOLAS O TELESCÓPICAS
NIVELADORA AGRÍCOLA DE 3 PUNTOS
PRECIOS ESPECIALES PARA PROFESIONALES
JUAN MIGUEL RODRÍGUEZ, CATEDRÁTICO DE NUTRICIÓN E CIENCIA DOS ALIMENTOS DA UNIVERSIDADE COMPLUTENSE DE MADRID
“As conexións entre a microbiota do rume, do intestino e da glándula mamaria do ubre son moito máis potentes do que pensabamos”
Juan Miguel Rodríguez, catedrático de Nutrición e Ciencia dos Alimentos na Facultade de Veterinaria da Universidade Complutense de Madrid (UCM) e director do grupo de investigación Microbiota Perinatal, foi o primeiro relator das XX Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro. A súa charla centrouse na microbiota mamaria da vaca, temática sobre a que conversamos con el máis en profundidade durante esta entrevista.
Como é a microbiota mamaria da vaca?
O que adoitamos ter en mente é a microbiota intestinal, que é da que sempre se fala. A mamaria é máis limitada; con respecto aos microorganismos que hai, adoita ser un pouco
máis reducida e as concentracións microbianas son bastante máis modestas. En condicións de boa saúde, cando non hai ningún tipo de problema, adóitase caracterizar pola presenza dunha certa diversidade: moitas especies distintas, moitas cepas distintas... pero
nunha concentración moi baixa, co cal é unha carga que á nai non lle causa ningún tipo de problema, pero como se transfire constantemente, primeiro polo calostro e logo a través do leite, si que é un inoculo realmente importante para o desenvolvemento da microbiota do xato.
O estudo da microbiota mamaria da vaca enfocado nos seus elementos positivos en lugar dos negativos é relativamente recente. A que se debe isto?
Basicamente porque é un pouso da microbioloxía clínica de toda a vida. Sempre asociamos os microorganismos como causantes de problemas e hai relativamente pouco tempo empezouse a considerar que non só xeran problemas, senón que son axentes que axudan ou contribúen a manter ou a mellorar o noso estado de saúde.
Ese tipo de estudos empezaron a realizarse dunha forma intensa hai dúas ou tres décadas aproximadamente, é dicir, que o coñecemento que temos é relativamente escaso. Con todo, está a verse que sufras un problema ou outro pode depender de que bacterias tes, mesmo no caso dunha enfermidade vírica: pode aparecer un animal asintomático ou causarche un gran problema dependendo dos acompañantes que ten, e iso é relativamente novo, así que fan falta moitas máis análises, sobre todo para consolidar os coñecementos e atopar bos marcadores.
Que factores afectan á composición da microbiota do leite?
Realmente, case os que te poidas imaxinar, porque todo inflúe. Sabemos que, por exemplo, nas prácticas rutineiras que ten habido na fase de secado, de administrar antibióticos por vía intramamaria, é algo que afecta á composición microbiana a nivel mamario do devandito animal
En Vaca.tv
“CANDO SE MELLOREN AS TÉCNICAS ACTUAIS E DISPOÑAMOS DE MÁIS DATOS, VEREMOS QUE FACTORES SON RELEVANTES PARA A SAÚDE MAMARIA NO ÁMBITO VACÚN”
e non nese momento, senón a medio e longo prazo. Outro factor sería un manexo de ciente, con situacións de estrés tremendamente importantes que incrementan os niveis de cortisol e iso inmunodeprime, o que desemboca en que os microorganismos oportunistas, como adoitan ser os que causan a mamite, proliferen e
Que funcións da microbiota do leite resultan bene ciosas e positivas? Nestes últimos anos está a verse que a colonización inicial en fases temperás da vida ten un grande impacto no que pasa nun animal cando xa é bastante máis maior. Con respecto a isto tampouco temos un gran coñecemento, porque non hai estudos que o examinen ao longo da súa vida, pero o que se observa é que ten un potencial importante, por exemplo, para consumir o osíxeno, que é fundamental para que as bacterias anaerobias estritas que van dominar nun ambiente poidan facelo, e iso realízano os primeiros microorganismos que chegan a través do leite.
Cal é a relación existente entre a microbiota dixestiva e a mamaria? Moitas veces, a forma de enfocar as microbiotas é que parece que cada órgano é un mundo e independente dos demais, cando en realidade non é así, senón que hai comunicacións e interconexións.
Neste caso concreto, está a verse que as conexións entre a microbiota do rume, do intestino e da glándula mamaria do ubre son moito máis potentes do que pensabamos. Por unha banda, porque hai microorganismos do rume ou do intestino que durante a xestación da vaca poden chegar ao ámbito mamario, acompañando a certas células do sistema inmunitario que tamén nese período de tempo migran cara ao ubre; pola outra, a nivel ruminal, son órganos moi importantes como efectores de respostas inmunolóxicas, e nesas respostas a microbiota tamén ten un papel importante.
Que circunstancias in úen na predisposición que teñen algúns animais de sufrir mastite de maneira reiterativa fronte a outros que non a sofren tanto?
Hai animais que viven na mesma explotación, con xenética idéntica e mesmo ambiente, dieta e condicións de manexo; porén, algúns teñen mamite de forma reiterativa e
“A XENTE QUERE UNHA ESTRATEXIA QUE VALLA A PENA PARA TODOS OS CASOS E MOITAS VECES TES QUE IR ENFOCANDO GANDERÍA POR GANDERÍA”
recorrente mentres que outros non a sofren nunca, co cal a día de hoxe se busca coñecer que factores poden determinar iso.
Con estes ensaios da microbiota agora tes datos con miles de secuencias que hai que procesar a nivel bioinformático e, con respecto á xenética bovina, os coñecementos tamén están a aumentar a un ritmo vertixinoso. Son datos que se teñen que integrar, o problema é que hai que facelo, e o como facelo está no límite da bioinformática actual. Necesitamos avances que permitan integrar toda esta información e ver que detalles poden ser relevantes. Xa se está traballando niso; agora temos información que antes era case imposible procesar e agora si podemos facelo. Cando se melloren as técnicas actuais e dispoñamos de máis datos, veremos que factores son relevantes para a saúde mamaria no ámbito vacún.
Cales son as estratexias que propós seguir para previr e tratar as mastites sen ter que recorrer a un uso continuo de antimicrobianos?
A redución do uso de antimicrobianos é unha desas prioridades de todos os ministerios a nivel europeo. Rebaixar o uso dos antibióticos e, sobre todo, tratar de diferenciar entre cando son realmente necesarios e cando os empregas por se acaso é moi importante.
A día de hoxe propóñense unha serie de alternativas. A dieta é clave; no ámbito vacún é un piar e hai un gran descoñecemento, pero aínda hai temas que son bastante descoñecidos e posiblemente poidan ser unha vía de abordaxe deste tipo de problemas.
Por outra banda, está todo o tema de probióticos, posbióticos, simbióticos, transplante de material ruminal, transplante de leite... Aprovéitase o leite dos animais sans para inocular iso no ámbito mamario. O que pasa é que hai moitas estratexias destas que están en cueiros, nun ámbito case alegal, e a xente quere estandarizalas porque poden ser prometedoras, aínda que a día de hoxe carecen de evidencia científica ou teñen trabas normativas.
O gran contratempo que ten o uso de bióticos é que é un suplemento nutricional, é dicir, non é nin un alimento nin un medicamento: está nun terreo de ninguén onde as empresas grandes non se meten porque son sectores moi regulados e nisto adoita haber unha falta de control de calidade importante. Este tipo de produtos que serven para moitas cousas e ao final non serven para nada, comprámolos para nós ou para as nosas mascotas, porque o márketing é importante, pero cos grandes animais o que marca a diferenza é a eficacia. Sempre adoitamos comentar que sería importante que a Axencia de Medicamentos a nivel europeo ou a nivel nacional se implicase máis en que os produtos que van destinados á saúde dos animais se regulen como un medicamento. Haberá certas peculiaridades, pero sería necesario que se esixan ensaios clínicos ben deseñados, un control de calidade importante etc.
Queda moito por avanzar con respecto ao estudo deste tema? De todos os temas, en realidade. A Ramón y Cajal dicíanlle: “Para que estuda vostede tanto se xa o coñecemos todo?”. Cando observas ao detalle en calquera área, atópaste con grandes lagoas ou, por exemplo, traballos que se fixeron nun sitio, pero que, se cadra, non son equiparables a outro. En canto ás estratexias para o control dese tipo de aspectos, a xente quere unha que valla para todos os casos e moitas veces tes que ir enfocando gandería por gandería e
tratar de atopar claves que na propia granxa poidan ser útiles para que o manexo sexa mellor.
Eu creo que queremos respostas máxicas que sirvan para todo e iso, a día de hoxe, non existe. No ámbito humano, para calquera patoloxía, con respecto aos medicamentos clásicos de toda a vida, sempre se adoita dividir, cando se fan ensaios clínicos, os que responden e os que non responden, e hai un grupo importante que non responde. Entón imaxínao neste ámbito, que eu considero que é incluso máis complexo.
Cales son os seguintes pasos que se deben seguir?
Hai máis de vinte anos que empezamos a indagar sobre este asunto nos ruminantes; nos humanos xa se comezou antes. O que vemos é que se vai obtendo cada vez máis información, pero o problema que adoita haber é que fan falta análises multicéntricas, en moitas ganderías en distintas condicións, para atopar que denominador común pode haber ou que diferenzas existen e que expliquen por que nun sitio hai que mellorar en algo e, noutro, hai que mellorar noutro aspecto.
Eses estudos a grande escala, en diferentes granxas e cun número de animais relevante e facendo un seguimento, eu creo que son necesarios para continuar avanzando. De feito, xa se están empezando a deseñar este tipo de proxectos.
VENTILADORES
HELICOPTERO DE ALTO RENDIMIENTO ALTORENDIMIENTO MUY BAJO CONSUMO MUYBAJOCONSUMO
Un leite de calidade para conseguir a excelencia en xeadería
Xearte Brigitte naceu en 2014 despois de que a súa dona, Brígida Hermida, decidise comezar a fabricar pola súa conta xeados artesáns para crear un produto que destacase en canto ao seu sabor. Para isto sempre contou con boas materias primas e cun leite que achega un toque único ás súas elaboracións.
Brígida Hermida comezou o seu camiño no mundo dos xeados por un frechazo no ano 2014. Os seus estudos como enxeñeira agrónoma e a súa experiencia no sector lácteo levárona a emprender e a crear a súa propia xeadería, Xearte Brigitte, situada na rúa San Pedro, en Santiago de Compostela, en plena porta de entrada do Camiño de Santiago.
Dende o momento da súa apertura, esta xeadería foi crecendo e desenvolvendo novos métodos para conseguir un xeado artesanal, no que empregan produtos lácteos e outras materias primas excelentes.
PAIXÓN POLO MUNDO LÁCTEO
O seu entusiasmo por este campo comezou ao querer combinar a súa experiencia no sector leiteiro e as
súas ganas de crear un produto de calidade: “Grazas ao xeado atopei as sinerxías para traballar con el, desenvolver a miña creatividade e poder investigar ao mesmo tempo”, explica Brígida.
Tras o seu percorrido inicial nunha cooperativa láctea galega, comezou a desenvolver a súa propia idea de empresa xeadeira. Na actualidade, Xearte leva case dez anos de traballo neste sector e Hermida nunca deixou de formarse para chegar a ofrecer unha elaboración superior.
Dentro dos seus obxectivos fundamentais sempre estivo traballar segundo a demanda e esixencias dos clientes, polo que contar cun leite adecuado era un dos seus obxectivos principais: “Debido á nosa formación, xa sabiamos que a alimentación dos animais é esencial no sabor e nas
propiedades que vai ter ese leite”, polo que no seu traxecto foi básico ter en conta isto.
UN LEITE DE CALIDADE COMO MATERIA PRIMA PRINCIPAL
Hermida sempre quixo empregar leite de primeira clase, que lle permitise crear un produto para diferenciar a súa empresa doutras, debido ao sabor e ao tipo de elaboración artesanal que fan.
Grazas á súa formación como mestra xeadeira, Brígida puido descubrir por unha investigación do seu Traballo de Fin de Máster que os consumidores son capaces de diferenciar o tipo de leite que se utiliza nos produtos. Isto sucede sobre todo no caso dos nenos, que son clientes habituais, e dos expertos catadores, que contan cun padal máis adestrado.
En Vaca.tv
DURANTE OS 10 ANOS QUE
XEARTE BRIGITTE LEVA ABERTO, SON MÁIS DE 500 OS SABORES
QUE DESENVOLVERON E AÍNDA
SEGUEN INVESTIGANDO PARA CONSEGUIR NOVAS FORMAS DE XEADO
Por outra banda, Hermida tamén pescudou que entre as persoas que tomaban leite fresco a diario e as que consumían leite UHT se apreciaba unha diferenza á hora de analizar os xeados, e que os adultos de entre 40 e 60 anos eran menos esixentes neste tipo de cuestións.
Así, confirmaron que o leite que utilizan nos seus xeados é moi relevante e por iso lle compran produto a diario a Quintián, que lles proporciona unha materia prima que se axusta ás súas necesidades. Utilizan leite pasteurizado, que ten unhas características adecuadas para os seus produtos: “O que máis nos beneficia a nós á hora de elaborar un xeado é a calidade da proteína e, ademais, buscamos un leite fresco que manteña un sabor similar durante todo o ano, por iso traballamos con Quintián”.
En canto á graxa, Brígida afirma que é importante, pero que no caso do sector do xeado “podémola achegar con nata ou con manteiga”, por iso o máis relevante para a elaboración dos seus xeados é dispoñer dun bo leite fresco e cun nivel de proteína que se adapte aos requisitos dos seus produtos.
Ademais, as súas creacións axústanse ás diferentes tempadas e desenvolven xeados que varían dependendo do tipo de materia prima do que dispoñan en diferentes épocas do ano. Desta forma “imos traballando segundo a estación do ano, escollendo as froitas de cada momento e tamén nos adaptamos ao que nos demanda o mercado”, asegura. Xearte Brigitte pertence á asociación Slow Food Compostela, que lles facilita dirixirse directamente aos provedores dos produtos básicos que necesitan, facendo que “a excelencia do produto que nos chega sexa moi superior ao do que atopamos no mercado”.
PROCESO DE ELABORACIÓN 100 % ARTESANAL
Xearte fabrica todos os seus produtos na propia tenda de Santiago, xa que para Brígida era importante que “a xente vise como eu realizaba os xeados, porque, cando empecei, hai 10 anos, apenas se coñecía o xeado artesán en Galicia e para min era fundamental que os meus clientes puidesen acceder ao obradoiro e ver como se elaboran”. É por iso que o único punto de venda que teñen é o da cidade xacobea.
Ademais, Hermida buscaba un recoñecemento propio polo tipo de xeado que estaban a realizar. Deste xeito, en 2018 comezou o seu camiño xunto coa Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal), para deseñar unha normativa que permitise dispoñer en Galicia de selos de excelencia alimentaria e, en específico, para o xeado: “Para min era imprescindible que nos diferenciasen tanto do xeado industrial como doutros tipos que se
venden como artesáns, pero que realmente son preparados mesturados con leite ou con auga”.
Finalmente, en febreiro de 2022 aprobouse o Decreto de Artesanía Alimentaria de Galicia, no que se incluía dentro das 16 categorías principais a produción de xeados desta clase. A partir dese momento “presentamos a documentación requirida para poder optar a ese selo e concedéronnos a carta de artesán e a de licenza de uso de Artesanía Alimentaria en setembro do 2022”, afirma Hermida.
Dende entón, a xeadería está a traballar con esta distinción e mesmo a súa materia prima conta con ela: “Quintián, e moitos dos provedores dos alimentos que usamos para a elaboración dos nosos sabores, como o queixo, o requeixo ou o doce de leite, tamén están dentro dos produtores de Artesanía Alimentaria”.
PROMOCIÓN CONSTANTE DOS SEUS PRODUTOS
Dende Xearte Brigitte teñen un grande interese por dar a coñecer as súas elaboracións a través de talleres e outras actividades que achegan ao seu público obxectivo ao modo de fabricación dos seus xeados. Brígida relata que “traballamos bastante con colexios, que o que nos piden é que expliquemos realmente o que é un xeado artesán e como se realiza”, desta forma chegan dun modo eficaz a un público que é moi esixente coa calidade dos produtos.
Por outra banda, son numerosos os eventos nos que están presentes, onde se pon de relevo os produtos galegos que son empregados nos seus xeados: “Asistimos ao Fórum Gastronómico e tamén fomos a Madrid Fusión; participamos en convocatorias nas que temos a oportunidade de realizar distintos pratos cos que exaltamos as nosas producións”. O último deles foi a Feira Abanca Semana Verde de Silleda, no que Brígida puido promover as súas creacións grazas a un showcooking.
Durante a pandemia do Covid-19, incluíron un servizo de envío a domicilio, debido a que mesmo neses momentos tiñan demanda: “Cando estabamos confinados polo Covid, os nosos clientes pedíannolos. Así foi como abrimos un novo nicho de mercado”, afirma Brígida. Ademais, son elas mesmas as que distribúen as súas creacións: “O cliente é o que nos chama e nós servímosllo directamente onde o precise”.
ASISTEN A MULTITUDE DE EVENTOS. O ÚLTIMO, A FEIRA ABANCA
SEMANA VERDE DE SILLEDA, NA QUE BRÍGIDA HERMIDA PARTICIPOU FACENDO UN SHOWCOOKING DOS SEUS PRODUTOS
UN CAMIÑO QUE SE SEGUE CONSTRUÍNDO
Brígida Hermida remarca que sempre queda algo por aprender e por investigar. Dende a apertura da xeadería estiveron desenvolvendo diferentes propostas para satisfacer o seu público: “A cantidade de sabores que levamos fabricados seguramente supere xa os 500, porque sempre estamos a innovar e buscando novas formas de facelos”. Neste sentido, subliña a importancia de continuar avanzando e adaptándose ás necesidades do mercado.
Buscan que calquera persoa poida gozar dos seus xeados artesáns, motivo polo que inclúen na súa carta produtos que non conteñen alérxenos nin glute, para que case calquera poida degustalos.
Os xeados de Xearte elabóranse de forma que “non utilizamos ningún tipo de sabor artificial nin conservante; o primeiro conseguímolo co propio gusto do xeado e, como traballamos ao día, non necesitamos conservalo máis tempo; ademais, a conxelación axuda coa súa preservación”, explica.
Ademais, este verán van incluír dentro do seu catálogo un xeado dedicado ás mascotas, co que tamén elas poderán gozar do mesmo sabor excelente que os seus donos, pero fabricado dunha forma específica para as súas necesidades e adaptado ao seu padal. Seguir mellorando e innovando é moi importante, por iso afirma que “cada vez hai máis materias primas que estudar (e que ás veces nos facilitan moito o traballo en xeadería) e, sobre todo, novas técnicas que imos incorporando”. Tendo en conta isto, para esta xeadeira é básico non esquecer o seu obxectivo principal: a excelencia, de tal forma que “investigamos constantemente e seguímonos formando para chegar a facer un xeado da mellor calidade”.
Ollo coas vacas veganas!
Aquí estou cunha nova entrada vacúa e esta vez vouna dedicar a contarvos como e que comen as vacas. Comezo describindo o seu “curioso” aparello dixestivo, no que imos ver cousas que non son o que parecen…
Antón Camarero Veterinario de Adial
Como sabedes, as vacas son ruminantes e, aínda que se di delas que teñen catro estómagos, en realidade estómago, o que se di estómago, só teñen un, o callar (chámase así porque é onde os xatiños “callan o leite” para poder dixerilo). Como curiosidade, hei de dicirvos que nas queixerías antigas utilizaban o zume que extraían do callar dos xatos para facer os queixos. E os outros tres estómagos da vaca? En realidade non son estómagos, son dilatacións do esófago. A súa función? Actuar como tanques de fermentación (cunha capacidade de 200 litros!).
Destes, o máis voluminoso é o bandullo , logo vai a redeciña , que funciona como unha bomba que move todo o contido (se comes callos, son os anacos que teñen forma de “panal de abella”), e, por último, o libro , formado por lámi-
nas ou “páxinas” que secan o contido estomacal e actúan como ltro para impedir que as partículas grandes pasen ao callar. O que non pasa ao callar, a vaca regurxítao, vólveo mastigar, salivar, tragar… e, de novo, ao bandullo.
AS VACAS SON NECESARIAS E SERÍA UN ERRO DEIXAR DE CRIALAS, POIS O BALANCE É MOI POSITIVO CANDO ANALIZAMOS OS SEUS PROLES E OS SEUS CONTRAS AMBIENTAIS
De que se alimentan as vacas?
Principalmente, de forraxes (as herbas, follas e talos, que son ricos en bras) e de concentrados (os grans, sementes ou subprodutos, que son ricos en proteínas ou amidóns).
Cando entran no bandullo, forman parte do líquido ruminal, onde están sobrenadando os alimentos e os microorganismos (bacterias e protozoos) encargados de fermentalo. Os protozoos son como “vaquiñas microscópicas” que no seu interior tamén teñen bacterias que realizan a fermentación da celulosa para conseguir o seu propio alimento. Estes microorganismos ao chegar ao callar son dixeridos, pois son tamén fonte de proteínas. Como os protozoos os podemos considerar animais microscópicos, podemos a rmar que a vaca cultiva no seu interior “animaliños” para despois comelos… a moi ladina, e iso que vai de vegana!
Durante a fermentación, prodúcense gases, que son eliminados ao exterior a través do eructo.
Como curiosidade, cóntovos que cando facía clínica unha das urxencias frecuentes eran as “vacas timpanizadas”. Que lles ocorría? Pois por diferentes razóns non podían desfacerse destes gases co eructo, o que lles provocaba unha dolorosa inchazón. Había que actuar de urxencia e perforar desde fóra o rume para evitar que se asxiase (o gas comprimía o diafragma contra os pulmóns). Se achegabas un chisqueiro ao chorro de gas que saía do interior da vaca, aparecía unha chama como a dun lanzachamas.
Na dixestión das vacas hai unha pequena proporción de bacterias que, no canto de nutrientes, producen metano. Este sae normalmente á atmosfera en forma de eructo e por isto un sector da opinión pública culpa os ruminantes como un dos responsables do efecto invernadoiro.
A produción de metano é real, pero non debemos esquecer que a cría de ruminantes achega outros moitos bene cios ao medio ambiente
e á humanidade: cultívanse no mundo millóns de hectáreas de forraxes para alimentalas (pradeiras ou millo que xan nas súas raíces cantidades enormes de CO2 ao chan e que compensan así este inconveniente do metano). Estes cultivos, ademais, impiden a erosión do chan, ocupan moitas veces zonas onde os ventos ciclónicos non deixarían medrar as árbores e serven de cortalumes intercalados entre as masas boscosas, impedindo a propagación dos incendios.
Tamén debo dicirvos que o alimento dos ruminantes en parte ou na súa totalidade é un recurso que o home non podería utilizar como alimento. Se non fose por estas plácidas falsas veganas, non se podería transformar a celulosa en alimentos, coma son o leite ou a carne.
Como conclusión: as vacas son necesarias e sería un erro deixar de crialas, pois o balance é moi positivo cando analizamos os seus proles e os seus contras ambientais.
A Ganadería Casana aumenta a súa produción en poucos meses co Lely Astronaut A5
Marcos Gómez é o propietario de Ganadería Casana, en Outeiro de Rei (Lugo). A súa explotación converteuse nun referente en toda a península ibérica por contar cunhas instalacións de nova construción pensadas especificamente para o tráfico libre dos animais e para os robots de muxido. Na actualidade, a súa produción e beneficios aumentaron de xeito exponencial da man de Lely.
Ganadería Casana dispón dun total de 120 exemplares, 60 deles en muxidura, cunha produción de 50,9 kg por cabeza ao día. Grazas a unha nova nave construída hai un ano e medio, perfectamente deseñada para o robot Lely Astronaut A5 que instalaron, conseguiron mellorar o benestar dos animais e aumentar o seu rendemento de forma considerable.
Marcos Gómez traballou sempre na gandería dos seus pais e recentemente decidiu iniciar unha modernización íntegra da explotación. Desta forma, adquiriron o robot Lely Astronaut A5 e deseñaron unha nave que se adapta ao seu funcionamento a través do tráfico libre das vacas.
INSTALACIÓNS MODERNAS E ADECUADAS AOS ROBOTS
Esta gandería naceu grazas ao traballo dos pais de Marcos, que xa posuían vacas antes de que o seu fillo se encargase da granxa. Previamente á instalación do robot Lely Astronaut A5, a explota-
ción empregaba un tradicional sistema de muxido manual. A súa filla Paula expón que “antes era un traballo moito máis físico, máis duro e agora está todo informatizado. Cun simple golpe de vista de ordenador podes ter moitísima información que doutra maneira sería máis laboriosa conseguir”.
O recinto é amplo e moi condensado, o que favorece o tráfico das vacas sen deixar atrás a súa propia comodidade no día a día e logrando o denominado cow confort
O BENESTAR DOS ANIMAIS
O proceso de adaptación foi sinxelo. Ganadería Casana contaba no momento do cambio con moita recría de animais, o que lles facía temer que houbese un número elevado de baixas; pola contra, non se produciu ningunha: “Os exemplares adaptáronse ben e non houbo problema”, comentaba Marcos.
O deseño das instalacións está pensado para que os animais poidan producir o máximo posible sen deixar de
EN VÍDEO!
As tres xeracións de Ganadería Casana: pai, filla e avó
lado o seu propio benestar. Con todas estas melloras e coa posta en marcha do robot Lely, conseguiron que a súa granxa se converta en referente de calidade en toda a península.
“As instalacións favorecen que a vaca beba mellor, que estea máis cómoda e, ao final, todo iso vaise notando na produción”, afirmou o socio do negocio. Ademais, a nave está cuberta, oque axuda a que os animais teñan unha temperatura adecuada dentro e non sufran de estrés por calor.
BENEFICIOS DO A5: MÁIS LIBERDADE
A instalación do robot permitiulles maior flexibilidade, non só para os animais, senón tamén para eles. Grazas ao sistema de tráfico libre as vacas poden entrar a muxirse cando o desexen e alimentarse no momento que o precisen.
Así mesmo, a produción de leite aumentou de forma exponencial. Antes de ter na granxa o robot Lely Astronaut A5 contaban cunha media de produción de 38 a 40 kg de leite ao día por animal. A mellora na cantidade producida desenvolveuse en dúas fases: “Os tres ou catro primeiros meses xa estabamos en torno aos 45 kg por cabeza. Como nos sobraban exemplares, fixemos selección e foi cando subimos ata 48 ou 50”, conta Marcos Gómez.
Ao final do día, a produción supera os 3.000 litros de leite diarios, o que a converte nunha explotación cun rendemento moi destacable dentro do sector e que pon de relevo o traballo do Lely Astronaut A5.
NOVAS XERACIÓNS
Ganadería Casana tamén deixa unha base moi sólida para posibles ampliacións e melloras nun futuro e, sobre todo, un camiño máis sinxelo para a remuda xeracional. As facilidades que outorgan o robot e a informatización da granxa son elementos que as novas xeracións de gandeiros valoran.
O tráfico libre é clave para o benestar dos animais
A filla de Marcos, Paula, admite estar moi orgullosa do traballo que seu pai e seus avós fixeron coa granxa e destaca obo rendemento que está tendo na actualidade.
Ademais, confesábanos que o tráfico libre é un dos aspectos que máis lle gusta de ter un robot Lely Astronaut A5, xa que “a vaca pode ir en calquera momento muxirse sen estar forzada e ten un acceso libre tanto á comida como á auga”. Isto tamén permite unha maior liberación de traballo, xa que non é preciso pasar tanto tempo cos animais.
Juan Alonso, técnico de Agrotec Entrecanales, destaca, a maiores, a colaboración existente entre a propia gandería e Lely, cun traballo “man a man” que permitiu a creación dun espazo favorable para o desenvolvemento óptimo dos animais.
Tamén dispoñen do arrimador de comida Lely Juno e do programa de xestión de datos Lely Horizon
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
Lely Center Los Corrales +34606022405
Lely Center Outeiro +34671646745
Lely Center Aizoain +34676182349
Lely Center Trazo +34685117350
Lely Center Ávila +34665772747
Lely Center Vila Nova +351227538339
A granxa destaca polas súas modernas instalacións, adaptadas ao muxido robotizado
A gandería como parte da solución aos problemas
do cambio climático
Varios expertos ofreceron unha mesa redonda no último Congreso Anembe sobre sostibilidade e achegaron algunhas claves para que as granxas poidan ser máis eficientes con respecto ao medio ambiente. David Yáñez, Frank Mitloehner, Frédéric Leroy e Miguel Escribano explicaron por que o sector non está entre os que xera máis contaminantes, aínda que coincidiron en que si se poden reducir as actuais emisións que provoca e contribuír a unha mellora do ecosistema.
Aactividade gandeira foi analizada no XXVI Congreso Anembe como remedio para atallar algúns dos efectos do cambio climático. Colocar o sector como solución foi unha das principais mensaxes que se trasladaron no panel de expertos sobre sostibilidade e medio ambiente que acolleu a última edición deste encontro.
Os catro especialistas participantes compartiron a necesidade de poñer en contexto os datos de impacto. “A gandería e a agricultura producen pouco máis dun 10 % das emisións contaminantes”, apuntou David Yáñez, veterinario especializado en nutrición de ruminantes que desem-
peña o seu traballo na Estación Experimental do Zaidín, un centro do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC).
Neste sentido, o profesor do Departamento de Ciencia Animal da Universidade de California en Davis Frank Mitloehner cre que “os agricultores poden ser parte dunha solución climática, xa que cando se reduce particularmente o metano podemos ter un impacto positivo no clima; unha diminución do metano conduce a un decrecemento do quecemento global”.
Pola súa banda, Frédéric Leroy, docente de Ciencia e Tecnoloxía dos Alimentos na Universidade de
Bruxelas, argumentou que “ás veces, temos unha visión moi estreita da sostibilidade, centramos todo no cambio climático, pero tamén deberiamos mencionar a biodiversidade, a saúde do chan, a retención de auga, os ciclos de nutrientes ou o benestar animal”.
Miguel Escribano, catedrático de Produción Animal na Facultade de Veterinaria de Cáceres na Universidade de Estremadura, recalcou que “a produción animal é necesaria e non é responsable dun impacto tan negativo como o que se lle presupón. Temos que dar unha resposta centrada, pensada e unánime cando se ataca ao sector desde a prensa ou
se tratan cuestións con pouco rigor. Debemos transmitir que a gandería é parte da solución”.
O compromiso cos gandeiros é unha das ideas principais da Declaración de Dublín, citada polo experto belga Leroy, un dos seus fundadores: “Consiste nun acordo sobre o papel social do gando apoiado por uns 1.200 científicos”. Asegurou que o manifesto “esencialmente quere advertir contra as visións simplificadas e os ataques aos gandeiros. Son demasiado valiosos como para ignoralos e estámoslle a pedir á ciencia que achegue os mellores argumentos para mostrar os beneficios para a saúde, o medio ambiente e a sociedade en xeral”.
A NECESIDADE DA GANDERÍA
Os catro expertos concordaron en que sería imposible un mundo sen gandería: “Comen alimentos que ninguén máis pode inxerir”, destacou Mitloehner, quen engadiu que “sen os ruminantes non poderiamos aproveitar dous terzos de todos os chans agrícolas. Son esenciais no ciclo completo dos nutrientes, porque tamén dixiren outros produtos que acabarían nos vertedoiros. Hai que subliñar que estamos a tirar o 40 % dos alimentos que producimos no planeta”.
Leroy describiu tres grandes áreas para destacar as vantaxes do gando: “Por unha banda, a nutricional; despois, os beneficios ambientais relacionados co concepto de circularidade, non hai forma de alimentar a todo o planeta só con plantas, sen que existan monocultivos cun efecto devastador para o medio ambiente. Ademais, está o aspecto social e cultural, os animais son parte da nosa historia como seres humanos. Podemos pensar nas covas de Altamira, por exemplo; ninguén pintou un cogombro nas paredes”.
Seguindo esta vertente, o veterinario do CSIC defendeu a historia: “As condicións climáticas permitiron unha produción de pasto e de forraxe que fixeron posible a presenza de animais que desenvolveron a súa simbiose coa microbiota ruminal. Se hai zonas da terra que non usamos para a produción animal, serán ocupadas por ruminantes silvestres. Desde o punto de vista ambiental hai moitas zonas onde os ruminantes son a maneira máis eficiente de di-
FRANK MITLOEHNER: “SEN OS RUMINANTES NON PODERIAMOS APROVEITAR DOUS TERZOS DE TODOS OS SOLOS AGRÍCOLAS”
minuír a biomasa, que é a que incrementa tamén o risco de incendio. Se nos centramos no tema nutricional, somos seres omnívoros. Se unha persoa vegana ten que tomar un suplemento diario de vitamina e ter moito coidado co perfil de aminoácidos que inxire no seu corpo, é por algo. A sustentabilidade, a seguridade alimentaria e a nutrición non son posibles sen produción animal”.
Nun suposto escenario sen vacas, Miguel Escribano opinou que “ao final, os recursos podrecerían e habería igualmente emisión de metano. Ao longo dos séculos, de peor ou mellor forma, o agricultor e o gandeiro sempre coidaron o medio”.
“O problema non é a vaca, é o como”, apuntou Frank, mentres que Escribano valorou que unha das formas para mellorar o como é “conseguir que os animais produzan menos metano polo tipo de comida que inxiren”.
A SAÚDE E A ALIMENTACIÓN
Para poñer de relevancia o sector, Frank Mitloehner teno claro cando se trata de priorizar: “Para min hai dous sectores estratéxicos na sociedade. Un é o da saúde e outro o dos alimentos e a agricultura”.
Neste sentido, Leroy puxo o foco na saúde da poboación: “Temos un pro-
blema crecente de síndrome metabólica, diabetes ou cancros e, en parte, estas enfermidades están relacionadas coa alimentación. Xa non baseamos as nosas comidas en alimentos nutritivos e completos, senón que os estamos substituíndo por alimentos ultraprocesados; poden ter calorías e carbohidratos, pero non teñen o paquete denso de vitaminas, minerais e ácidos graxos esenciais”.
Defendeu os alimentos de orixe animal, carne, lácteos, ovos e peixe: “Non podemos substituílos por alternativas que nin sequera se achegan ao valor nutricional dos orixinais e lembrou que “os alimentos de orixe animal son moito máis que proteína. Están cheos de vitaminas e minerais, ademais de graxas esenciais. Tamén teñen todo tipo de compostos bioactivos, como creatina e carnitina, entre moitos outros”.
A maiores das cuestións sanitarias, David Yáñez sinalou que “hai que ser consciente de que a mellora ambiental vai ser unha necesidade que a sociedade nos está poñendo enriba da mesa; polo tanto, a parte do sector que se prepare antes vai estar mellor situada”.
Ante toda esta situación, os expertos insisten en contextualizar os
datos. “Para o 2030 o obxectivo é reducir todo o metano que se produce en España nun 30 %, pero este non só provén da gandería, tamén da xestión de residuos urbanos e da industria do gas”, asegurou David Yáñez.
Miguel Escribano matizou que, a pesar dos datos, “a gandería está posta no foco. A nosa función consiste en reverter esta situación. Este sector sempre emitiu gases contaminantes, pero non é o problema e, é máis, o pastoreo pode ser unha das solucións ao cambio climático”.
Para reforzar a posición dos seus colegas de mesa, Mitloehner aludiu á historia do seu país: “Nos Estados Unidos hai 100 anos tiñamos 25 millóns de vacas; agora temos 9 millóns e producimos un 60 % máis de leite. Isto significa que a pegada de carbono dun vaso de leite se reduciu en dous terzos”.
REDUCIÓN DO METANO
Ben é sabido que un dos gases de efecto invernadoiro que provoca a actividade gandeira é o metano. Entre as orixes, David Yáñez mencionou “a fermentación entérica, a xestión de estercos ou a produción de cultivos”.
Os catro especialistas concordaron en que o sector debe reducir as súas emisións. Frédéric Leroy incidiu en que se “necesitan enfo-
FRÉDÉRIC LEROY:
“A SOSTIBILIDADE, A SEGURIDADE ALIMENTARIA E A NUTRICIÓN NON SON POSIBLES SEN PRODUCIÓN ANIMAL”
ques integrados e traballar con solucións locais. Nunca debería existir un único enfoque cunha soa saída para problemas globais”. Asegurou Yáñez que “inconscientemente se están tomando medidas para reducir as emisións, porque algunhas se poñen en marcha para mellorar a eficiencia en produtividade e indirectamente minoran as emisións”.
DAVID YÁÑEZ: “É MOI IMPORTANTE COMUNICAR O QUE XA FIXO O SECTOR”
Con todo, Mitloehner cre que “aínda que xa hai agricultores que reducen as emisións das vacas, estamos neste proceso de aprender o que funciona por parte dos científicos, veterinarios e agricultores e gandeiros. Xa hai algúns aditivos para pensos que sabemos que reducen o metano que normalmente se eructa. Tamén existen algunhas técnicas de manexo do esterco onde se capturan os gases que proveñen desta materia orgánica e se converten en combustible para vehículos ou en enerxía para iluminar unha casa”. David Yáñez subliñou a importancia de “promover a eficiencia do rabaño, non só por mellora xenética, senón tamén pola redución de períodos improdutivos ou o incremento da lonxevidade, todo iso vai diluír as emisións porque imos producir máis leite utilizando menos recursos”. Sumou a esta causa “medidas orientadas á alimentación; tanto a produción como o uso de alimentos contribúen con ata un 70-80 % das emisións totais en ruminantes. Débese traballar na calidade da forraxe para a súa mellor dixestibilidade” e explicou que “hai produtos rexistrados e autorizados para comercializar e que permiten reducir o metano entérico entre o 5 e o 30 %. O metano entérico
contribúe nunha gandería tipo, de Galicia ou Asturias, a case a metade das emisións totais deste sistema de produción”.
Pola súa banda, Frank Mitloehner expuxo un método para modelar as emisións de cada granxa: “Medilas é custoso, pero modelaranse a través dunha conta matemática, poderase predicir cantas emisións producen estes animais en base a saber que e canto comen”.
En referencia ás distintas medidas tomadas noutros lugares, o especialista estadounidense compartiu a experiencia de California: “É o lugar no mundo coa lei de gases de efecto invernadoiro máis estrita. Obrigan para 2030 a unha redución do metano en torno ao 40 %. É un reto difícil, pero os nosos agricultores estano alcanzalo porque o Goberno decidiu non usar o enfoque de regras e impostos, senón o de incentivar financeiramente as diminucións de emisións. Se o agricultor reduce, dámoslle diñeiro; é unha visión baseada en incentivos”.
O veterinario Miguel Escribano remarcou que todas as producións son necesarias: “A intensiva cumpre as súas funcións, levarlle á poboación alimentos necesarios producidos de forma barata. Doutra banda, temos a gandería extensiva, que é outro modelo e que necesita valorizar as súas producións e sacar ese plus de prezo”.
MÁIS DESAFÍOS: VIABILIDADE E COMUNICACIÓN
Ademais de xestionar unha granxa sen danar o medio ambiente, Mitloehner considera que existen outros dous principais retos no sector: “A viabilidade financeira e a man de obra, xa que atraer e reter unha forza laboral cualificada estase a volver moi importante en todo o mundo”.
Neste tema, Escribano recalcou que “se queremos preservar a gandería, o sector ten que ser remunerado de forma xusta. Hai que poñer en valor determinados produtos, sobre todo, os extensivos. A seguridade dos produtos de orixe animal e os seus impactos sobre o medio ambiente ou a saúde non poden ser cuestionados como na actualidade”.
MIGUEL ESCRIBANO: “TEMOS QUE DAR UNHA RESPOSTA CENTRADA, PENSADA E UNÁNIME CANDO SE ATACA O SECTOR”
“É moi importante comunicar o que xa fixo o sector. Mellorou moitísimo na eficiencia de utilización, por exemplo, de recursos alimenticios. Temos animais que producen máis e que poden vivir máis tempo en idade produtiva”, expuxo David Yáñez e engadiu que “toda actividade humana xera un impacto, non podemos negar o que provoca a gandería en calquera formato e debemos traballar para seguilo reducindo”.
Escribano tamén remarcou a importancia da comunicación: “Aos gandeiros fáltalles a transferencia dunha historia contando a verdade. Relatar os impactos ambientais do vacún e incidir en que detrás hai familias e unha cultura”.
Segundo Leroy, no resto de Europa “estamos nun momento en que as comunidades urbanas están desconectadas das zonas rurais. Xa non estamos en contacto coa nosa comida, o cal é unha base perigosa. A xente non sabe de onde veñen os alimentos, como se producen e que hai detrás deles”, ao que Yáñez respondeu que hai que acabar con
ese descoñecemento: “A gandería industrial utilízase coma un termo pexorativo. A min gústame máis referirme á gandería máis tecnificada, pero a ninguén lle importa comprar un champú ou unha roupa dunha industria. En cambio, se é un litro de leite, xa é malo. O sector ten que sacar peito da súa maior profesionalización e eficiencia”.
Para finalizar, Frank Mitloehner enviou a seguinte mensaxe que resume o panel de expertos: “Só se es sostible sobrevives e prosperas baixo condicións nas que deixas a túa granxa á próxima xeración en mellores condicións das que a atopaches. Ser sostible significa que segues facendo o que fas sen esgotar os recursos que tes baixo o teu control”.
Expertos europeos abordan en Santiago a situación de control da IBR
O Edificio CINC da Cidade da Cultura foi o escenario escollido pola Xunta de Galicia para reunir por primeira vez expertos da rinotraqueíte infecciosa bovina (IBR) a nivel internacional. As xornadas tiveron lugar os días 12 e 13 de xuño.
Odirector xeral da Axencia Galega de Calidade Alimentaria (Agacal), Martín Alemparte, e o director xeral da PAC e do Control da Cadea Alimentaria, Juan José Cerviño, inauguraron o encontro. Durante a súa intervención, Alemparte destacou o traballo levado a cabo pola Axencia nesta materia e puxo de relevo o obxectivo das xornadas, centradas en poñer a disposición do sector un completo monográfico sobre esta enfermidade para “compartir coñecemento e realidades”. Pola súa parte, Cerviño subliñou a importancia da remuda xeracional no ámbito da veterinaria a favor da sanidade animal e, neste sentido, engadiu que “os profesionais do sector temos que mostrarlle á xente nova que existen saídas no
campo, como veterinarios de grandes animais”.
DISPARIDADE NAS REXIÓNS
O doutor en Veterinaria e responsable do Laboratorio de Sanidade Animal de Galicia, Ignacio Arnaiz, encargouse do primeiro relatorio e deu a coñecer o programa oficial da IBR en Galicia e a situación da comunidade galega, completamente diferente a outras zonas do territorio nacional. “Temos as bases para dar un paso máis –resaltou–, pero debemos contar agora co apoio do sector lácteo e do sector cárnico, o que faría que avanzásemos o suficiente”. Seguidamente, subiu ao estrado Elena Villacieros, xefa do Servizo de Epidemioloxía do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación
(MAPA), para compartir os puntos clave do programa nacional, que se aplica de xeito voluntario desde finais do 2019. Modificouse unha vez a finais de 2021 e prevese que se volva a modificar o próximo ano para adaptalo á situación actual, cuxo principal hándicap é o seguinte: “Hai rexións que levan moitos anos traballando nun programa autonómico e outras que nin comezaron co seu control, o que nos xera unha dificultade enorme á hora de fixar requisitos comúns”.
CASOS EUROPEOS
En referencia ao panorama internacional, profesionais procedentes de Alemaña, Irlanda, Francia e Bélxica compartiron cos asistentes en que punto se atopan e as medidas do
En Vaca.tv
control oficial da IBR nos seus respectivos países.
O doutor Karsten Donat, director do Thüringer Tierseuchenkasse de Alemaña, explicou que o control oficial da IBR no seu país comezou en 1997 e que o recoñecemento da Unión Europea como libres de IBR foi rexistrándose rexión por rexión desde 2009 ata 2017.
Entre os elementos fundamentais para a súa regulación enumerou: “As probas serolóxicas anuais e obrigatorias para os bovinos maiores de 9 meses, a definición de ‘establecemento libre de IBR’ e gando ‘libre de IBR’, a prohibición do comercio de animais seropositivos, a vacinación ou as medidas obrigatorias en caso dun brote”.
Desde Animal Health Ireland, de Irlanda, participou no encontro a directora dos plans da BVD e da IBR, María Guelbenzu. Cunha situación radicalmente diferente á de Alemaña e unha prevalencia dun 80 % de explotacións con tanques de leite positivos ao test marcado, en Irlanda comezaron a desenvolver unha proposta de programa para controlar e erradicar a IBR. Guelbenzu resaltou que “se está negociando como vai ser o programa, pero no proxecto participará un grupo de actores implicados, incluída a industria”.
Noutra fase atópase Francia, cun programa xa avanzado e co punto de mira no 2027, ano no que contan alcanzar o status de “libres de IBR”.
David Ngwa-Mbot, da Fédération Nationale des Groupements de Défense Sanitaire, detallou os plans que se levaron a cabo no seu país desde os anos 90. “A partir de 2006 implantouse un dispositivo de loita e púxose en marcha unha regulación obrigatoria para a vixilancia e a prevención dos rabaños”, indicou o francés.
O último caso europeo que se deu a coñecer nas xornadas foi o de Bélxica. Para isto, contouse coa presenza de Jean-Yves Houtai, de ARSIA asbl.
O programa belga de control da IBR comezou no ano 2007 de forma voluntaria e converteuse en obrigatorio en 2012, “xa que neste ano o 39,6 % do gando belga estaba infectado e recibira o status IBR 2; desta forma, impuxéronse vacinacións repetitivas con vacinas marcadas”, explicou. En 2021, o marco legal
O PRINCIPAL HÁNDICAP EN ESPAÑA É QUE HAI REXIÓNS MOI AVANZADAS, QUE LEVAN TRABALLANDO MOITOS ANOS CON PROGRAMAS DE CONTROL, E OUTRAS QUE NIN EMPEZARON
adaptouse coa entrada en vigor da Lei de Sanidade Animal, que require que Bélxica alcance o status de libre da enfermidade en 2027.
Houtai resumiu que “a finais deste mes de maio, a proporción de animais libres en Bélxica era do 96,7 % e que, para conseguir suprimir a enfermidade, os rabaños infectados terán que eliminar os seus portadores latentes antes de finais deste ano”.
A SITUACIÓN, A DEBATE
Durante os días de encontro celebráronse, ademais, catro mesas redondas nas que se logrou moita participación e debate entre todos os presentes.
O primeiro día, unha delas centrouse na situación do programa oficial de control da IBR en España, na que participaron Elena Villacieros, do MAPA; Elena Díaz, da Consellería de Desenvolvemento Rural, Gandería, Pesca, Alimentación e Medio Ambiente do Goberno de Cantabria; Carles Riera, do Departamento de Acción Climática, Alimentación e Axenda Rural do Goberno de Cataluña; Jesús Javier Orejas, da Consellería do Medio Rural da Xunta de Galicia, e Gloria Martínez, da ADSG Xundeva, como moderadora.
A segunda mesa redonda, que contou con Rubén Villalba, do Laboratorio Nacional de Referencia da IBR-LCV Algete; Karsten Donat, de Thüringer Tierseuchenkasse; María Guelbenzu, de Animal Health Ireland; Carmen Eiras, do Laboratorio de Sanidade Animal de Galicia, e Carmen Calvo, do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo,
como moderadora, dedicouse ás dificultades de diagnose en laboratorio da IBR.
Abordar a situación global da IBR en Europa foi o tema principal da terceira das mesas, moderada por Juan Carlos Laxe, de ADSGestión, e protagonizada polos relatores María Guelbenzu, Jean-Yves Houtai, David Ngwa-Mbot, Karsten Donat e Elena Villacieros.
O último debate, dirixido por Ignacio Arnaiz, puxo o foco no uso de vacinas de IBR nos plans de erradicación. A esta mesa foron invitados Sergio Rodríguez, de Vetia; Nacho Peón, de Zoetis; Iván Mato, de Hipra, e Laura Elvira, de MSD Animal Health.
O foro internacional, con grande éxito de participación, foi clausurado por Manuel López, subdirector xeral de Formación, Innovación e Investigación Agraria, quen agradeceu a todas as partes implicadas na organización do evento e finalizou a súa intervención cun resumo claro: “Temos un reto importante e é que debemos facerlles comprender aos gandeiros o beneficio económico de vixiar e controlar esta enfermidade, así serán eles mesmos os que demanden este tipo de programas sanitarios”.
ModeloLelydegranxasXL
A
filosofía
Lely para o muxido en grandes explotacións (IX): Ganadería de Pazos SCG
Esta gandería da provincia da Coruña pasou dun robot a oito en trece anos, o que deixa constancia de como se pode medrar de forma graduada cos robots de muxido da multinacional holandesa.
Ganadería de Pazos SCG atópase no concello de Mazaricos, na provincia da Coruña. Esta explotación familiar, que xestionan os irmáns Jesús e Fernando Perfecto, conta con oito robots Lely Astronaut A5 e tres Lely Vector para alimentar as súas vacas.
Esta granxa nace en 1986, momento no que os pais de Jesús e Fernando empezaron coas vacas nun establo con 40 animais. Nos anos 90 xa comezaron co carro mesturador e Jesús incorporouse á gandería cando rematou os seus estudos. “Comezamos a pensar en poñer o primeiro robot no 2005 e tamén a cruzar as vacas a favor do Procross”, explica Jesús.
No ano 2007 colocaron o primeiro Lely A3 nas instalacións antigas. No 2011 construíron a nave onde agora Ganadería de Pazos ten toda a produción de leite. Alí instalaron un novo A3 e trouxeron o outro da nave vella, aínda que como comenta o gandeiro, “a granxa xa se deixara preparada para a implementación de catro máquinas, pero fomos facendo as cousas de forma paulatina”.
En 2013 adquiriron un terceiro robot e, no 2015, o cuarto, todos eles Lely Astronaut A3. “Dende o 2015 movémo-
nos sempre entre as 230 e 260 cabezas en muxidura”, relata este gandeiro da Coruña.
A partir do ano 2020 comezaron co novo proxecto, facendo unha ampliación da granxa e incorporando os oito robots Lely Astronaut A5 e os Lely Vector para a alimentación das súas vacas.
Para Jesús Perfecto non é máis difícil medrar cos robots de muxido, aínda que si apunta que “hai que deixar as cousas pensadas para poder ir evolucionando pouco a pouco. Cando come-
zamos co primeiro robot xa tiñamos en mente poñer os catro, e cando os tivemos, tiñamos claro que queriamos seguir medrando”.
Para Perfecto foi máis doado pasar de catro robots a oito que dun a dous: “Ao final o importante é deixar todo mirado, ter unha idea de futuro e ir pouco a pouco implementándoa”.
Coa ampliación para poñer os oito robots Lely Astronaut A5, o deseño da granxa cambiou bastante, xa que se prepararon unhas áreas de separación
moi cómodas para o traballo diario e un deseño en L curta para xestionalas mellor.
Agora mesmo, dispoñen de catro lotes de dous robots e 120 vacas en cada un deles. Para Jesús, as áreas de separación “son completamente fundamentais, sobre todo se traballas con tantos animais, xa que che axuda moito no traballo diario e no manexo”.
Ganadería de Pazos ten hoxe en día 500 vacas en muxidura, das cales case todas son Procross. O gandeiro confésase un namorado dos cruzamentos, xa que para el “funcionan mellor as vacas”. Comezaron cruzando os animais no 2007 e non se arrepinte diso.
As Procross para Jesús Perfecto teñen unha mellor colocación dos tetos, “é moi raro que se crucen os tetos de atrás e, ademais, estas vacas son máis activas no robot de muxido”. En canto á reprodución, tamén teñen gran diferenza para o gandeiro sobre as frisonas, “xa que quedan preñadas moito mellor e no posparto tamén se nota”, asegura.
Con respecto á lonxevidade, “as Procross son moi boas, ao igual que no tema de saúde. Son animais con moitos menos problemas e cos que nós estamos encantados”, asevera Perfecto.
Nesta explotación coruñesa inseminan sempre a celo natural, algo para o que posúen os colares de celo, ruminación, inxestión e estrés por calor de Lely. Sempre inseminan a partir dos 60 días en lactación e, así, “a reprodución vainos moi ben porque temos moito control”, expón o gandeiro.
En canto ao leite, que é a pregunta que se fai sempre moita xente, estas vacas “tamén son moi boas. Nós chegamos a ter picos de produción de 47 litros por vaca e por día, aínda que si é certo que a media anual adoitaba achegarse aos 42-43 litros por vaca e por día”, aclara Jesús Perfecto.
Na granxa fixéronse moitos cambios nos últimos anos, algo que afectou un pouco ás vacas e baixaron bastante a produción. “Quitamos as camas de area porque decidimos construír un biodixestor e agora utilizamos o esterco como material para a cama unha vez seco e procesado”. Grazas ao dixestor “somos completamente autónomos coa enerxía, xa que antes tiñamos bastantes trabas porque estamos no final da liña da luz”, conta.
En Ganadería de Pazos pasaron de ter os modelos Lely Astronaut A3 aos A5 e a principal diferenza que ven é “o consumo de aire no compresor, xa que cos novos robots se reduciu en máis
dun 80 % ao día. Os A5 son moito máis eficientes, ademais de incorporar a entrada e saída recta para as vacas, algo que creo que é unha gran vantaxe”, afirma Jesús.
A nave desta granxa de Mazaricos é moi longa, pero Jesús di que “iso non é problema para que as vacas veñan ou non ao robot. A distancia non é un impedimento no noso caso”. Dende o robot ata o final da nave hai case 65 metros e detrás están as áreas de separación.
Jesús e Fernando Perfecto xestionan a gandería coa axuda de cinco empregados, aínda que habitualmente adoita haber seis persoas en total traballando para atender as máis de 900 vacas que posúen. “Intentamos concentrar o labor diario pola mañá, a tarde é moito máis levadía”, comenta Jesús Perfecto.
Cos oito Lely Astronaut A5 introduciron tamén o Lely Vector para a alimentación. Contan con dúas cociñas para ter o alimento e tres boles para repartirlles a comida ás
vacas. Perfecto asevera que “os animais agradecen ter a comida sempre fresca, e máis aínda nesta época do ano, para que así non se lles quente no presebe”.
En canto á xestión da cociña, énchena unhas tres veces á semana, e Jesús di que “non temos ningún problema de que se nos quente a comida”. Como comenta Perfecto, “as cociñas deseñáronse nun sitio que estivese moi cómodo e con fácil acceso aos corredores de alimentación”. Para este gandeiro o Vector é “un gran sistema porque podes ter toda a alimentación moito máis controlada”.
A xente que pensa que a comida se quenta na cociña “está moi equivocada, xa que coa desensiladora podes facer mellor os cortes que fresando co carro mesturador. Son máis precisos e non se mollan as frontes dos silos”, asegura Jesús.
Ganadería de Pazos manexa unhas 180 hectáreas de terreo para alimentar os animais e o único que adoitan mercar é a palla.
De cara ao futuro, o que buscan é “estabilizarnos e amortizar o investimento que fixemos. Queremos seguir co noso rabaño e mellorar a produción de leite, que agora mesmo está preto dos 37 litros por vaca e por día. Sempre se busca mellorar e imos da man de Lely para poder conseguilo”, finaliza o gandeiro.
Se queres saber máis sobre o modelo de Lely para robotizar grandes explotacións de leite, non dubides en poñerte en contacto con nós no seguinte enderezo de correo electrónico: elmodelolelyparalasgrandesexplotaciones@cor.lelycenter.com e lembra que unha vaca feliz é unha vaca máis produtiva.
XX CONCURSO MICAELENSE DA RAZA HOSLTEIN FRISIA. AZORES (PORTUGAL)
Milka
conquista o podio en Azores
O venres 7 e o sábado 8 de xuño a illa de San Miguel foi a sede dunha nova edición do Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia, no que se erixiu gran vencedora un exemplar propiedade de Nuno Bernardo Araújo Amaral.
AIlla Verde celebrou a principios de xuño o seu certame frisón de primavera, no que foron valorados polo xuíz canadense Kenton Lindenbach máis de 150 animais, entre recría e produtoras. Como vén sendo habitual, o venres pola noite saíron a pista os animais novos. Este ano, a máis destacada foi 7978, unha xata de 7 meses propiedade de Ferreira & Miranda (Ponta Delgada) que recibiu non só o título de xata campiona, senón tamén o de gran campiona da xornada. Así mesmo, Melos Haxl Alexia, de So-
ciedade Melosfarm (Ponta Delgada), logrou o premio de xovenca campiona. Esta mesma gandería conseguiu o galardón de mellor conxunto novo e, ademais, o sábado fíxose co recoñecemento ao mellor grupo de lactación. Durante a segunda xornada, Lindenbach xulgou as seccións de vacas. Na categoría de novas destacou Hortiga, unha produtora de José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande), e, en adultas, despuntou 2859, exemplar de António Manuel Cogumbreiro Estrela Rego (Lagoa). A vaca inter-
media campiona foi Milka, de Nuno Bernardo Araújo Amaral (Vila Franca do Campo), explotación que
conseguiu con este mesmo animal o premio central do día, o de vaca gran campiona do certame.
7978, xata gran campiona
PALMARÉS
XATAS DE 6 A 8 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA 7978
Ferreira & Miranda (Ponta Delgada)
XATAS DE 9 A 11 MESES 2014 Ferreira & Miranda (Ponta Delgada)
XATAS DE 12 A 14 MESES
XOVENCAS DE 15 A 18 MESES E XOVENCA CAMPIONA
XOVENCAS DE 19 A 22 MESES
XOVENCAS DE 23 A 27 MESES
MELLOR CONXUNTO NOVO
VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR
VACAS DE 2 ANOS SÉNIOR E VACA NOVA CAMPIONA
VACAS DE 3 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA
Maria Ascensão Melo Fonseca e Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)
Maria Vitor Bruno de Melo Galvão (Ponta Delgada)
Hortiga José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande)
Milka Nuno Bernardo Araújo Amaral (Vila Franca do Campo)
Mansa António José Ferreira Pacheco (Povoação)
2859 António Manuel Cogumbreiro Estrela Rego (Lagoa)
ORP Doorman Marilia Roberto Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)
Maria Ascensão Melo Fonseca e Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)
2705
António Manuel Cogumbreiro Estrela Rego (Lagoa)
Milka, vaca intermedia campiona
7978, xata campiona
Melos Haxl Alexia, xovenca campiona
Maria Ascensão Melo Fonseca e Sociedade Melosfarm conseguiron o título de mellor conxunto novo
Hortiga, vaca nova campiona
O premio ao mellor conxunto de vacas foi para Maria Ascensão Melo Fonseca e Sociedade Melosfarm
Mansa, vaca adulta campiona
Cada etapa cuenta
SenseHub® Dairy Youngstock,
Este producto no está diseñado para diagnosticar, tratar, curar o prevenir ninguna enfermedad en los animales. Para diagnosticar, tratar, curar o prevenir enfermedades animales, consulte con su veterinario. La precisión de los datos recogidos y presentados en este producto no tienen como intención compararse con los de dispositivos médicos o cualquier otro dispositivo de medida científico. tu gran aliado en la recría.
Sensehub® Dairy es la solución que puede monitorizar los animales desde que nacen hasta el final del ciclo productivo, ofreciendo información fiable 24/7 para contribuir en la toma de decisiones.
Son Usina: producción y transformación desde Menorca
Alejados de los ejes centrales de producción láctea del país, en Menorca, se encuentra un destacado grupo de ganaderías con un sistema de trabajo que se desmarca del resto de España. Uno de los casos es el de Son Usina, una granja clienta de Nanta que, recientemente, ha decidido comenzar con la elaboración de quesos artesanos.
SON USINA
■ Ubicación: Ciudadela (Menorca)
■ Vacas en ordeño: 80
■ Recría: 30
■ Superficie agrícola: 100 ha
■ Volumen de producción: 700.000 litros/año
En el término de Ciudadela está la ganadería menorquina Son Usina, una granja con 80 cabezas en ordeño que se encuentra entre las 60 mejores de España en calificación morfológica. Cuentan con una media de 84,5 puntos, tienen 43 productoras MB, 2 EX y el resto, BB.
Al frente del proyecto está un matrimonio, Miquel Torres y Lina Capó. Ambos de familia ganadera, fue Miquel quien puso en marcha Son Usina en 2012, con 24 años, y tiempo después se unió Lina.
“Este es un negocio con un proyecto de futuro interesantísimo”, valora Amalio Plasencia, técnico veterinario de Nanta en la región. “Acaban de montar una quesería para comercializar su propio queso artesano; eso hará que los objetivos de producción y de calidades de leche varíen y que tengamos que hacer algunos cambios para adaptarnos a las nuevas necesidades. Nos centraremos en producir niveles altos de proteína en leche. Es fundamental para obtener un buen rendimiento quesero”, remarca.
LAS PECULIARIDADES DE LA PRODUCCIÓN LÁCTEA
EN UNA ISLA
Una de las principales particularidades del trabajo de una ganadería de leche en esta isla es la estacionalidad: se trata de aprovechar los inviernos, de carácter moderado y durante los cuales los animales producen más leche, para pastorear, frente al verano, periodo en el que no salen a las praderas y bajan su producción debido a las altas temperaturas.
■ Porcentaje de grasa: 3,50 %
■ Porcentaje de proteína: 3,20 %
■ Recuento celular: 90.000 cél./ml
El sistema de pastoreo viene, además, impulsado por la necesidad de reducir los costes de producción, más elevados de lo habitual debido al incremento de los cargos de transporte. “Lo que más nos salva en ese sentido es sacarlas a pasto cinco o seis horas al día”, apunta el payés Miquel Torres. “También debido a este sistema tenemos los partos muy concentrados, fundamentalmente entre septiembre y diciembre”.
En un territorio como el menorquín, que es Reserva de la Biosfera y en el que, por tanto, las granjas no tienen grandes opciones de crecimiento, el valor añadido está en la elaboración y comercialización de quesos. “Al frente de muchas de las ganaderías de esta zona está gente joven, para la que es fundamental, si tiene ideas de crecer, el nicho de mercado que supone el queso Mahón Menorca”, explica el técnico Nanta.
La producción lechera en Menorca –una isla ventosa del Mediterráneo sin suficiente espacio para cultivar y que necesita traer de fuera todos los cereales y parte de la materia proteica, con el sobrecoste añadido que implica el transporte marítimo– puede parecer un anacronismo. No obstante, Plasencia identifica tres factores clave para el mantenimiento del sector productor en esta zona: “Un pilar es el ganadero, con un perfil joven y que piensa en el futuro teniendo en cuenta la producción de quesos; otro, el clima, con inviernos suaves, y una estrategia de alimentación elaborada con sentido común, y el tercero es el bienestar animal del que gozan los rebaños de las ganaderías menorquinas”.
QUESOS BAJO LA MARCA SON USINA
Son Usina no tenía demasiado margen para seguir creciendo en número de cabezas y, pensando en el futuro, decidieron comenzar a elaborar sus propios quesos. Otro motivo decisivo para valorar esta nueva vía de negocio fue la irregularidad en los precios de venta de la leche. Ahora, están en proceso de perfilar la estrategia de distribución de sus elaboraciones, que pronto comercializarán bajo el mismo nombre que el de su ganadería.
Miquel no era ajeno al mundo quesero, puesto que antes de empezar con su granja trabajó en una finca que también hacía quesos. Además, las instalaciones en las que se encuentran en la actualidad ya contaban con una quesería antigua, que estaba parada y que han puesto de nuevo en funcionamiento. “El proyecto no es sencillo, requiere de una buena inversión, pero creemos que vale la pena y que nos ayudará a quedarnos con un mayor margen de beneficio. Teniendo unas vacas sanas y una leche de calidad, contamos con la base fundamental para elaborar unos buenos quesos”.
Precisamente en alusión a este último punto, Torres explica que hace dos años terminaron la nueva nave –equipada con cubículos y ventiladores para combatir el estrés por calor–en la que se encuentran sus productoras. “Ya durante el 2023 notamos un incremento fuerte en la producción de leche gracias a la mejora del bienestar animal: conseguimos unos tres litros más de media por vaca, tenemos un recuento celular muy bajo y se preñan mucho mejor. Los números salen, estamos contentos con la inversión”, celebra.
EL PLAN DE ALIMENTACIÓN
Plasencia trabaja con Son Usina en todas las edades. Los animales pequeños están en un programa de crecimiento intenso, con altos niveles de leche, y se les administra el Novalac Starter Prima Fiber. Debido a la concentración de los partos, los lotes de novillas son muy homogéneos, y se les proporciona una alimentación con productos diseñados por el técnico de Nanta específicamente para Menorca.
En cuanto a la lactación, “el enfoque es similar en casi todas las granjas de Menorca, incluida Son Usina, ya que la gran mayoría son clientes de cooperativas en donde se puede encontrar todo tipo de materias primas”, señala Amalio. El técnico utiliza un producto pensado para esta región, mezclándolo con las materias primas disponibles en la cooperativa.
Debido al sistema de pastoreo y a los cambios en función de la época del año, la modificación de las raciones es bastante frecuente. “Trabajamos toda la lactación con un solo producto, se administran entre 4 y 6 kilos por vaca y día, y el resto de la alimentación se ajusta en función de los forrajes, el pastoreo y otras materias primas a disposición”, enuncia.
Ponen mucho énfasis en la transición, ya que la época de secado coincide con una concentración de partos que comienza en la última quincena de agosto, de manera que se alinean los picos de lactación con la disponibilidad de forraje verde. Esta concentración de partos provoca que la época de vaca seca se produzca principalmente en verano, cuando el acceso al forraje es más complicado. Por esta razón, es fundamental prestar especial atención a la transición. “Nosotros lo tenemos bastante bien resuelto con raciones de transición basadas, sobre todo, en el Novalac Transición. Lo empezamos a usar hace unos siete años y los resultados son excelentes”, explica el responsable de Nanta.
Ver reportaje en vídeo
NANTA: SERVICIO PRÓXIMO Y COORDINADO
“El trabajo con Nanta siempre nos ha dado muy buenos resultados”, valora Miquel Torres. “Amalio viene mensualmente, revisamos la ración en función de la época del año en la que estamos y trabajamos en conjunto para sacar la máxima producción posible”. Plasencia explica que el éxito de la compañía en cuanto al nivel de introducción en Menorca radica en “el compromiso continuo y la presencia en granja; procuramos ser ágiles a la hora de trabajar y, además, colaboramos estrechamente con otras áreas de la ganadería”, enumera Plasencia.
La base del trabajo del equipo de la zona pasa por el análisis de forrajes, el seguimiento técnico (del carro TMR, de los pastos, de los ensilados…) y el conocimiento de la idiosincrasia de la zona. “Tenemos la suerte de tener muchas granjas aquí que confían en nosotros. Vengo de manera continuada, semanalmente, y es un placer; trabajar en Menorca es un privilegio”, subraya el técnico de Nanta, quien también señala la importancia de estar en coordinación con el resto de los técnicos que intervienen en la granja. “En Son Usina, por ejemplo, estamos en estrecha comunicación con Jaume Seguí, un gran profesional que se encarga del área de reproducción. No entiendo una forma de trabajar que no sea esta, en equipo”.
O Rexional de Asturias presume de nova gran campiona: Venturo Hotjob Romilita
O exemplar pertence a Casa Venturo (Salas). Nas seccións de xatas e xovencas, Flora SC (Valdés) conseguiu gañar ambos os campionatos con dous dos seus animais. Pola súa banda, Badiola Holstein (Gozón) fíxose cos galardóns de mellor rabaño e criador.
Unha edición máis, o recinto feiral Luis Adaro de Xixón acolleu o 44.º Concurso Rexional da Raza Frisona de Asturias. A xornada, que se levou a cabo o sábado 15 de xuño, contou coa presenza do irlandés Gary Jones como xuíz.
As xatas comezaron a saír a pista a partir das 10:00 horas e, xusto despois, tamén en horario de mañá, chegou a quenda das xovencas. Nesta primeira parte do certame a gandería Flora SC tivo gran protagonismo logo de alzarse cos dous cam -
pionatos. O premio de xata campiona foi para Flora Harris Sharon e, o de xovenca campiona, levouno Flora Happen Adeena.
Xa en horario de tarde, a partir das 16:30 horas, comezaron a celebrarse as seccións de vacas. Tras saír todas a pista, o xuíz outorgoulle o título de vaca nova campiona ao exemplar de Gorrello (Castropol), Gorrella Chekia Hannans. O de vaca intermedia campiona foi para Venturo Hotjob Romilita, de Casa Venturo e, o de vaca adulta campio -
na, conseguiuno Badiola Jordy Mega Roja, de Badiola Holstein.
A palmada da vitoria na gran final de vacas recaeu na vaca intermedia Venturo Hotjob Romilita,
tal e como decidiu o xuíz. A gandería Badiola Holstein recibiu o galardón de gran campiona reserva coa súa produtora Badiola Jordy Mega Roja. O certame chegou á súa
XLIV CONCURSO REXIONAL
FRISONA DE ASTURIAS. XIXÓN
Venturo Hotjob Romilita, vaca gran campiona e vaca intermedia campiona
Flora Harris Sharon, xata campiona
PALMARÉS
CATEGORÍA GAÑADORA
XATAS DE 5 A 7 MESES E XATA CAMPIONA
XATAS DE 8 A 10 MESES
XATAS DE 11 A 13 MESES
XATAS DE 14 A 16 MESES
XOVENCAS DE 17 A 19 MESES E XOVENCA CAMPIONA
XOVENCAS DE 20 A 22 MESES
XOVENCAS DE 23 A 26 MESES
XATA CAMPIONA ASCOL
XOVENCA CAMPIONA ASCOL
VACA NOVA ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA
GANDERÍA
Flora Harris Sharon Flora SC (Valdés)
Carbayeda Nashville Rosela Carbayeda (Gozón)
Laureles Perennial Eclipse SAT Los Laureles (Villaviciosa)
Naredo Cantera Doral Red Ganadería Naredo (Villaviciosa)
Flora Happen Adeena Flora SC (Valdés)
Llarriba Ayden Mahely Llarriba SC (Gozón)
Marina Master Melinda Casa El Ferreru (Carreño)
Flora Harris Sharon Flora SC (Valdés)
Llarriba Ayden Mahely Llarriba SC (Gozón)
Gorrella Chekia Hannans Gorrello (Castropol)
VACA NOVA DE 31 A 35 MESES Rey AM HT PL Haniko Adenis Agroartime (Gozón)
VACA INTERMEDIA DE 3 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA
VACA INTERMEDIA DE 4 ANOS
VACA ADULTA DE 5 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA
VACA ADULTA DE 6 ANOS OU MÁIS
VACA CAMPIONA ASCOL
MELLOR RABAÑO
MELLOR CRIADOR
fin a última hora da tarde coas seccións de mellor rabaño e mellor criador, con igual resultado en ambas. Badiola Holstein foi premiada cos dous títulos, mentres que a segunda posición a obtivo Flora SC tras sobresaír nas seccións da mañá.
ASCOL, PREMIOS E POXA DE EMBRIÓNS
Durante a xornada houbo galardóns exclusivos para llas de touros de Ascol. Así pois, a xata campiona Ascol foi Flora Harris Sharon, de Flora SC; Llarriba SC (Gozón) gañou o título de xovenca campiona Ascol
Venturo Hotjob Romilita Casa Venturo (Salas)
Badiola King Doc Malincha
Badiola Jordy Mega Roja
Badiola Doorman Koketina
Rey AM HT PL Haniko Adenis
Badiola Holstein (Gozón)
Badiola Holstein (Gozón)
Badiola Holstein (Gozón)
Agroartime (Gozón)
Badiola Holstein (Gozón)
Badiola Holstein (Gozón)
con Llarriba Ayden Mahely. Finalmente, Rey AM HT PL Haniko Adenis, de Agroartime (Gozón), resultou vaca campiona Ascol. Ademais, ao mediodía celebrouse a poxa Ascol de embrións. Vendéronse os cinco lotes presentados e alcanzouse un volume
de vendas de 14.000 euros. O lote mellor valorado foi o de dous embrións de Duckett Ranger 1133 ET x Hanx P, adquirido por 4.700 euros.
Polígono Bravo,
Flora Harris Sharon, xata campiona Ascol
Flora Happen Adeena, xovenca campiona
Llarriba Ayden Mahely, xovenca campiona Ascol
Badiola Jordy Mega Roja, vaca adulta campiona
Gorrella Chekia Hannans, vaca nova campiona
Rey AM HT PL Haniko Adenis, vaca campiona Ascol
Badiola Holstein, mellor rabaño e mellor criador
NUEVO
Saca lo mejor de tus vacas
Más confortable
Excelente calidad de ordeño
Menor consumo de agua y energía
Óptima preparación del pezón con pezonera independiente
Línea de leche sin restricciones para un flujo de leche continuo
Análisis individual del rendimiento y de la salud de cada cuarterón
Descubra el futuro: mejore el rendimiento de su granja con nuestra solución exclusiva para su rebaño
boumatic.com/gemini-up
Energan, o reconstituínte para restablecer a función ruminal e previr a cetose
Energan é un reconstituínte en pasta oral que axuda a restablecer a función ruminal e prevén a cetose en bovino, ovino e caprino. O momento de usalo é sempre que aparezan signos de anorexia ou diminución da función ruminal (endotoxemia, septicemia, reticulite etc.).
Ademais, de forma preventiva, pódese empregar no posparto en xeral e como complemento do tratamento de cetose, hipocalcemia ou outros trastornos metabólicos; en partos difíciles (distocia); en afeccións dolorosas, tales como enfermidades dos pezuños; en recuperacións cirúrxicas (desprazamento do abomaso) ou ante cambios na nutrición.
O seu impacto podémolo definir a diferentes niveis. No rume brinda un efecto estabilizador do pH, evita a súa aparición prolongada por debaixo de 5,5 e estimula a microbiota ruminal. Por outra banda, incrementa o apetito ao asegurar a dixestión apropiada da forraxe e a síntese de nutrientes necesarios para o metabolismo e a produción de leite, e proporciona un resultado positivo na prevención do desenvolvemento de acidose metabólica e corpos cetónicos. É importante lembrar tamén que un balance enerxético negativo, que provoque cetose tanto clínica como subclínica, repercute na reprodución do animal, polo que, se este ten unha achega enerxética adecuada, presentará uns mellores resultados reprodutivos.
Cada un dos seus compoñentes outorga uns beneficios concretos:
• O propilenglicol e o propionato cálcico aumentan a concentración de glicosa e diminúen a de corpos cetónicos no sangue coma o BHB, ademais de facilitarnos unha achega extra de calcio que é útil para superar a hipocalcemia e a hipomotilidade intestinal.
• O fermento de cervexa estimula a microbiota ruminal coa súa achega de aminoácidos, vitamina B e minerais traza.
• A raíz de xenciana eleva o apetito e facilita a dixestión.
En conxunto, podemos dicir que Energan Pansenstarter nos axuda a previr problemas de cetose e, desta forma, o animal terá un pico de produción máis alto.
Para administralo debe inserirse o tubo no dispensador de pasta, colocalo na boca do animal, á altura dos dentes dianteiros, e baleirar a pasta ao mesmo tempo que notamos os movementos de deglutición do exemplar.
A pauta de administración recomendada é un tubo ao día durante as primeiras 72 horas despois do parto, pero, aínda que sexa un produto que non require prescrición, este protocolo debería ser avalado polo criterio dun veterinario.
En vídeo
PANSENSTARTER
Ayuda a prevenir cetosis
Estimula el apetito
Ayuda
Aumenta
FEIRADEZA 2024. LALÍN (PONTEVEDRA)
As produtoras de Finca La Asunción impóñense en Feiradeza
A gandería de Touro alzouse cos premios principais nas seccións de vacas. En xatas e xovencas, o gran campionato foi para un exemplar de Rey de Miñotelo.
Osábado 8 de xuño o Lalín Arena acolleu a trixésimo novena edición de Feiradeza, durante a cal se celebrou o Concurso de Gando Vacún Frisón de Lalín, no que o encargado de valorar os animais participantes foi o xuíz Julián Rodríguez (Asturias).
O exemplar da gandería Carro (Mesía) Casa-Nova Mr Sugus Choice ET foi sinalado como xata campiona, mentres que Rey 1217 Haxl Amara, de Rey de Miñotelo (A Pastoriza), recibiu o título de xovenca campiona e, posteriormente, fíxose co campionato de xatas e xovencas. O título de mellor criador
de xovencas recaeu na gandería Carro.
No que se refire aos campionatos de produtoras, o dominio total foi de Finca La Asunción. A granxa de Touro logrou o galardón de vaca nova campiona con Mona ET, o de vaca intermedia campiona con Panama Del L’Orangerie e o de vaca adulta campiona con Okarina. No gran campionato, foi o exemplar intermedio, Panama Del L’Orangerie, o que recibiu finalmente a palmada da vitoria. Doutra banda, Rey de Miñotelo conseguiu o recoñecemento de mellor criador e o de mellor manexador do certame.
CAMPIONATOS DE NOVOS MANEXADORES E PREPARADORES
Tanto no Concurso de Novos Manexadores Feiradeza 2024 como no Concurso de Novos Preparadores Feiradeza 2024, organizados ambos os dous polo Club de Xóvenes Gandeiros de Galicia no marco desta feira, a vencedora foi Lorena Iglesia, da gandería Rey de Miñotelo.
Panama Del L’Orangerie, vaca gran campiona
CATEGORÍA
XATAS DE 5 A 7 MESES
XATAS DE 8 A 10 MESES E XATA CAMPIONA
XATAS DE 11 A 14 MESES
XATAS DE 15 A 18 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA DE XATAS E XOVENCAS
XOVENCAS DE 19 A 26 MESES
PALMARÉS
GAÑADORA
GANDERÍA
Casa-Nova Karen Chief 1790 ET Carro (Mesía)
Casa-Nova Mr Sugus Choice ET Carro (Mesía)
Asuncion Crushabull Carmen 1 Finca La Asunción (Touro)
Rey 1217 Haxl Amara
Rey de Miñotelo (A Pastoriza)
Rey 1174 Thunderstorm Holy Rey de Miñotelo (A Pastoriza)
MELLOR CRIADOR DE XOVENCAS Carro (Mesía, A Coruña)
VACAS NOVAS ATA 27 MESES
VACAS NOVAS DE 28 A 36 MESES E VACA NOVA CAMPIONA
VACAS INTERMEDIAS DE 3 ANOS
VACAS INTERMEDIAS DE 4 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA
VACAS ADULTAS DE 5 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA
VACAS ADULTAS DE 6 ANOS OU MÁIS
MELLOR CRIADOR
Casas Disgol 601 Casas (Carballo)
Mona ET Finca La Asunción (Touro)
Rey 1066 Chief Bruna
Rey de Miñotelo (A Pastoriza)
Panama Del L'Orangerie Finca La Asunción (Touro)
Okarina Finca La Asunción (Touro)
Aolala 3270 A Lagoa Serabel (Xermade)
Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)
MELLOR MANEXADOR Alberto Iglesia (Rey de Miñotelo, A Pastoriza)
Queiroga Miami 2875, o exemplar máis cotizado no Páramo
Africor Lugo organizou o sábado 8 de xuño unha nova edición da poxa de gando frisón do Páramo (Lugo), coincidindo coa feira de primavera da localidade. Presentáronse 17 exemplares, dos cales foron adxudicados 11, cun prezo medio de venda de 2.341 euros.
O exemplar que acadou o prezo máis elevado foi Queiroga Miami 2875, presentado pola granxa Queiroga (O Páramo) e vendido á gandería veciña Pena Guisande.
Carballeiras Moovin Concava, xovenca gran campiona Feiradeza 2024
Rey 1217 Haxl Amara, xovenca gran campiona Open
Ponderosa King Doc Alicia, vaca gran campiona Feiradeza 2024
Panama Del L’Orangerie, vaca gran campiona Open
POXA DE GANDO FRISÓN. O PÁRAMO (LUGO)
combinar a rutina de muxido en sala coa automatización dos robots
Entre todas as solucións de muxido que ofrece a marca GEA, o Batch Milking é aquela que combina o sistema clásico de muxido en sala coa robotización do propio muxido coa colocación de robots en paralelo. Na última edición do Congreso Internacional de Medicina Bovina, organizado por Anembe e celebrado en Córdoba, a empresa desenvolveu un simposio para presentar o formato xunto a dous gandeiros pioneiros en confiar nas súas vantaxes.
Héctor Salas, especialista en Xestión do Gando e Soporte de Vendas, foi o encargado de impartir a charla, que abriu coa pregunta “Por que se está falando tanto deste sistema?”, ao que respondeu que, sinxelamente, o concepto está a dar que falar porque en tan só un ano e medio xa foron 11 as ganderías que se decantaron por esta opción para o seu muxido. “Sendo algo diferente, un concepto distinto, dá a sensación de estar en pleno auxe”, destacou o técnico.
Principais vantaxes O Batch Milking é un sistema automatizado que encaixa en granxas de entre 200 e 800 animais, que queren automatizar o seu muxido e que confían máis na maneira de traballar das salas, pero con toda a tecnoloxía vinculada ao robot.
As súas principais vantaxes son a flexibilidade á hora de adaptarse a calquera gandería, a calidade de muxido que achegan os robots e a seguridade alimentaria para granxas medianas, posto que “o feito de realizar todo o
proceso de muxido dentro da mesma tetoeira e nunha única colocación garante que o leite de todos os tetos é analizado e controlado individualmente segundo os criterios de calidade que estima o produtor”, apuntou.
10 vacas por hora e robot
Das 11 ganderías que optaron polo Batch Milking, xa hai catro que están muxindo os seus animais desde hai meses, unha que está a penso, a piques de arrincar, e varias na instalación. En canto a rendementos, Salas compartiu cos asistentes que “a media de produción que están a alcanzar estas granxas móvese entre os 36 e os 41 litros por animal e día, e que están muxindo entre 9 e 10 vacas por hora en cada un dos puntos de muxido”.
Cada vez hai unha menor cantidade de granxas de vacún de leite, pero máis grandes e tecnoloxicamente máis avanzadas, polo que “este sistema pode chegar a encaixar moito. A nosa experiencia é positiva e estamos a ver que os gandeiros están contentos cos resultados”, indicou.
O Batch Milking converteuse así nunha alternativa máis do porfolio de GEA e é unha solución, entre outras, que pon ao alcance dos clientes. Segundo engade Héctor Salas, “debemos ser conscientes de que en cada granxa hai que facer un estudo para analizar se esta solución é a que máis encaixa. Unha serie de premisas marcarán se a decisión é a adecuada ou non”.
Tras a súa explicación, subiron ao estrado Josep Masramon e Ramon Falgueras, de El Bruguer e La Coromina, dúas das granxas que xa están a traballar con Batch Milking, para compartir cos asistentes toda a súa experiencia co sistema.
“A nosa experiencia é positiva e estamos vendo que os gandeiros están contentos cos resultados”
LA COROMINA
“O traballo resulta moito máis cómodo e o muxido realízase sempre igual”
Localización: Gurb (Barcelona)
Vacas en muxido: 265
Número de robots: 8
Número de muxidos: 3
Media de produción: 39-40 l/vaca/día
Por que decidiu dar este paso?
Estivemos a piques de instalar unha sala de muxido convencional paralela 2x10, pero cos robots podiamos aproveitar un edificio antigo que tiñamos, conservar os tanques de leite e a refrixeración, e, considerando estes puntos, o investimento era parecido.
Ademais, o persoal era un tema delicado e preocupábanos. Máis que aforrar postos de traballo, queriamos facer as cousas un pouco mellor e que o muxido fose sempre igual. Pareceunos que era unha boa opción e estamos contentos con iso.
Por que elixiu GEA?
“Estamos moi contentos co sistema. É todo un antes e un despois”
EL BRUGUER
“Do robot destacaría a calidade do leite e a opción de separala teto por teto”
Localización: Sant Julià de Vilatorta (Barcelona)
Vacas en muxido: 350
Número de robots: 10
Número de muxidos: 3
Media de produción: 35-38 l/vaca/día
Por que decidiu dar este paso?
Facía tempo que o meu irmán e eu pensabamos nos robots e a miña prioridade era unificar o manexo das dúas zonas da granxa; ademais, no noso caso, cunha das miñas fillas, contamos con substitución xeracional e iso tamén nos axudou a desenvolvelo.
Por que elixiu GEA?
Eliximos GEA por varias razóns. En primeiro lugar, polo bo servizo que ten GEA na nosa zona; en segundo lugar, porque nos parecía que o robot era un pouco máis rápido que algún da competencia, e, en terceiro lugar, porque o sistema de Batch Milking non o estaba montando todo o mundo e, se podes ter unha referencia, como a granxa que vin en Alemaña ou El Bruguer, iso é moito mellor que ser o primeiro. Que beneficios destacaría?
O traballo resulta moito máis cómodo, o muxido realízase sempre igual e o benestar dos animais é moito maior. As vacas están máis tranquilas, entran voluntariamente ao robot e a granxa continúa funcionando igual, porque é como ter unha sala de muxido robotizada.
Estamos moi contentos co sistema, porque é outra maneira de traballar. É todo un antes e un despois, pola comodidade do persoal, polo traballo ben feito e polo benestar das vacas.
Eu teño moita confianza en GEA porque son xente moi seria. Dende o ano 1978, xa cos meus pais, traballamos con eles e o distribuidor que teñen nesta zona é excepcional. A maiores, as máquinas son boas e sobre todo do robot destacaría a calidade de leite, que xa notamos dunha maneira importante, e a opción de separar o leite teto por teto.
“Isto
é unha marabilla, o soño de calquera gandeiro”
Que beneficios destacaría?
Este sistema deunos tranquilidade e a tranquilidade non se paga con diñeiro. Ademais, para atraer á xente nova a este negocio, hai que modernizarse. Se non damos ferramentas para que a mocidade se sinta atraída, aquí non quedará ninguén.
Agora, miramos o ordenador e en media hora temos claro todo o que pasa na granxa vaca por vaca. Isto é unha marabilla, o soño de calquera gandeiro.
FUENTES DEL TAJO. MONTEARAGÓN (TOLEDO)
Superar as 1.000 vacas e seguir pensando en novos proxectos de futuro
Rodeada polo río Tajo e no corazón dunha comarca bastante gandeira, a gandería Fuentes del Tajo destaca polas súas dimensións, pola remuda xeracional e por sumarse á modernización constante das súas instalacións coa robotización do muxido, a aposta pola enerxía solar e a busca dunha mellor xestión do seu xurro. Miguel Ángel Sáez e unha das súas fillas, Jenifer, ábrennos as portas da súa granxa.
Localización: Montearagón (Toledo)
Propietarios: Miguel Ángel Sáez, Jenifer
Sáez e Laura Sáez
N.º total de animais: 1.020
Vacas en muxido: 620
Media de produción anual: 45 kg/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,70 %
Porcentaxe de proteína: 3,40 %
RCS: 150.000 cél./ml
Venda do leite: Lactalis, Schreiber, Quesos
Esperanza del Castillo e Talavera Selecta
Obenestar, a alimentación e a xenética dos animais xunto coa tecnificación da produción de leite forman os catro alicerces sobre os que se sostén a gandería Fuentes del Tajo.
Para coñecela, viaxamos ata a localidade toledana de Montearagón, moi preto de Talavera de la Reina, e de camiño á súa entrada pasamos rozando o río Tajo, unha fonte natural de auga que xustifica a presenza de granxas leiteiras nesta zona, ademais de situarse nunha área con gran densidade de poboación e moita demanda de produtos alimentarios.
Miguel Ángel Sáez fundou a explotación en 1998. A tradición gandeira vén de familia, o seu pai xa tiña vacas e estivo en contacto coa produción leiteira dende sempre. “En 1986 independiceime e estiven a traballar de encargado nunha finca 13 anos ata que decidín montar o meu propio negocio”.
Comprou a finca actual e empezou a traballar con 25 vacas que importou de Holanda. “Construímos a primeira nave e o crecemento foi paulatino ata o día de hoxe, no que tamén están incorporadas as miñas fillas, Jenifer e Laura”, resume o gandeiro.
MÁIS DE 1.000 CABEZAS E 620 VACAS EN MUXIDURA
“O meu pai sempre se dedicou a este sector, tanto coa granxa como coa empresa de servizos gandeiros e agrícolas que temos. A miña irmá estudou Económicas xa coa idea de levar a administración e a contabilidade das empresas e eu deime conta de que en realidade o que me gustaba era isto despois de estudar Enfermería, ser nai e levar uns cantos anos facendo gardas”, resume Jenifer, que agora se dedica á gandería ao 100 %.
Actualmente, xa superan o milleiro de animais, pois suman un total de 1.020 cabezas, das que moxen 620 vacas. Polo xeral, contan cunhas 38 vacas secas e entre todos os lotes de recría reúnen outros 360 exemplares.
Para o manexo de todo este rabaño e a realización de todos os traballos que require unha gandería destas dimensións rexistran un total de 10 empregados: “Unha persoa ocúpase do mantemento, outra realiza as tarefas de alimentación e tres dedícanse unicamente a meter os atrasos do muxido e a facer a limpeza e o mantemento dos robots a diario. Logo, temos un administrativo, un veterinario propio da explotación, xunto cun auxiliar e unha persoa que cobre os días libres do resto”.
Alta Calidad Alemana Asegurada!
A recría só permanece na granxa o primeiro mes de vida e despois é enviada a un centro de recría en Valencia
Para o manexo deste rabaño e a realización de todos os traballos suman un total de 10 empregados
“AUMENTAMOS
A PRODUCIÓN TRES LITROS DE MEDIA E OS ANIMAIS ESTÁN MÁIS TRANQUILOS”
UNHA DECENA DE ROBOTS
A xestión do persoal e a procura de traballadores é en Fuentes del Tajo, como na gran maioría das ganderías e das empresas en xeral, unha das tarefas máis complicadas.
Principalmente por este motivo, e porque levaban tempo pensando na mellora do manexo e do confort animal, deron o paso cara á robotización do muxido.
“Antes tiñamos unha sala rotativa de 40 prazas na que xa faciamos tres muxidos diarios e no ano 2020 instalamos os dous primeiros robots”, indica Jenifer.
O cambio ao muxido robotizado foi paulatino e foron incorporando á granxa boxes de muxido en parellas, sempre de dous en dous. “Durante todo este tempo de transición fomos metendo animais un a un nos robots, con moito tempo e moita dedicación, para que se fosen afacendo, e aqueles que aínda quedaban en sala muxíanse tan só dúas veces ao día”, explica a gandeira.
Recoñecen que o cambio foi “bastante importante” e que notaron melloras, como o aumento na produción, “duns tres litros de media”; a maior tranquilidade nos animais, “pois agradecen que non haxa tanta trasfega”, e o incremento de datos aos que teñen acceso, “porque cos colares de identificación coñe-
cemos datos de inxestión, de ruminación, de actividade, de celos... e con iso xestionamos moito mellor –describe Jenifer– as nosas vacas e anticipámonos moito a diferentes problemas”.
No patio de preparto teñen instalada unha estación de adestramento para os robots, grazas á cal as xovencas se van adestrando con penso para a súa posterior entrada ao muxido automatizado.
Outro sistema que integraron coa robotización foi a instalación de xeolocalizadores polos corredores das naves. A gran dimensión das instalacións provoca que atopar un animal con algún tipo de alarma ou con atraso no muxido sexa unha tarefa complicada e desta forma “simplemente introducimos o número da vaca que estamos a buscar na apli-
cación do noso móbil e enseguida che indica, a través do GPS, onde está a devandita vaca. Isto redúcenos moitísimo o tempo de traballo”.
A día de hoxe, contan con dez robots de muxido e varios patios de animais para cada dous. No primeiro patio sitúan as xovencas, porque neste existe unha zona de separación e élles máis fácil o seu manexo, ao non estar tan ben adestradas. O resto dos animais distribúense indistintamente polos demais patios e robots.
A media de número de muxidos achégase aos 2,7 e a de produción por vaca e día é de 45 kg de leite, cun 3,7 % de graxa e un 3,4 % de proteína. O seu reconto celular mantense nas 150.000 células por mililitro de media.
A media de número de muxidos aproxímase aos 2,7
Instalaron un sistema de xeolocalizadores para poder encontrar moito máis rápido e fácil os seus animais
Cubre deficiencias vitamínicominerales
Suplemento energético
Repelente de insectos: Reduce estrés
Ayuda a mejorar el bienestar animal Controla la proliferación de parásitos internos
*Enfermedad Hemorrágica Epizoótica
Reducción del stress oxidativo: vitamina E y selenio orgánico Reduce el riesgo de Miasis, Lengua azul y *E.H.E
Todas as placas son para autoconsumo, porque a liña que pasa pola súa zona xa está saturada e non lles permiten vender nada
“NA PRIMEIRA FASE XA COMPROBAMOS QUE SERÍA POSITIVO E, CANDO A LUZ ESTIVO TAN CARA, A AMORTIZACIÓN FOI MOITO MÁIS RÁPIDA”
TODAS AS COMODIDADES
A instalación principal, a máis grande e composta por varias naves con motivo das diferentes fases de crecemento do negocio, está dedicada aos animais de produción, ás secas e ao preparto e aos acabados de nacer. Nela tamén se atopan os robots, como é lóxico, e a sala antiga –que queren poñer pronto á venda, porque xa non lle están dando uso.
Teñen 640 cubículos con camas de area. “Enchémolas dúas veces á semana e limpámolas e cepillámolas unha ou dúas veces ao día”, indica Jenifer. O último patio desta nave, dedicado ás secas e ao preparto, dispón de cama fría. “A area é máis limpa e para o muxido cremos que é o mellor, pero neste outro lote mantemos a cama fría por comodidade para elas”, apunta. Unha vez ao día removen a cama cun rotavátor.
Os bebedoiros son de aceiro inoxidable e volteo e límpanos dúas veces ao día como mínimo.
Para evitar o estrés por calor dos seus animais, xa hai moitos anos que en Fuentes del Tajo tiveron que colocar un sistema de ventilación con ventiladores e duchas. “Na primavera e no verán vai moito calor”, afirma, algo que afectaba á produción e á fertilidade dos animais.
O sistema detecta a humidade e a temperatura que hai no ambiente e conéctase só. Segundo di Jenifer, “dende o mes de maio ata outubro, máis ou menos, están sempre acendidos e aínda así a produción baixa uns dous quilos de media”.
Ademais, tratan sempre de evitar as inseminacións na época estival e sincronizan os seus animais para que o maior lote de partos se produza antes de entrar nese tempo.
OS
PRIMEIROS CON PLACAS SOLARES
A climatoloxía da zona, a pesar de ser difícil para certos aspectos, é moi proveitosa para outros e, neste sentido, souberon aproveitar a enerxía do sol dende hai xa uns oito ou nove anos. Segundo lembra Miguel Ángel, “por aquel tempo, en 2015 ou 2016, o investimento pareceunos sensato, porque nos falaban dunha amortización de 7 ou 8 anos”.
Foron pioneiros neste sentido, das primeiras granxas da zona que apostaron por montar placas solares e, tras dúas instalacións, agora alcanzan 100 quilowatts/hora. “Na primeira fase xa comprobamos que sería positivo e, cando a luz estivo
tan cara, a amortización foi moito máis rápida”, asente o toledano.
Todas as placas son para autoconsumo, porque a liña que pasa pola súa zona xa está saturada e non lles permiten vender nada.
Cama fría e estación de adestramento para o robot no lote de secas e preparto
Enchen as camas con area dúas veces por semana
As produtoras atopan catro rascadores por patio
BIOGÁS, SEGUINTE RETO
Todo o xurro dos corredores límpase con arrobadeiras de cable, que pasan constantemente e envórcano nas fosas. Ao final das catro fases da nave principal hai catro fosas abertas, cunha capacidade total de 3.000 m3.
Botan gran parte do acumulado nos terreos que dispoñen para os cultivos e o resto entrégano a un xestor de xurros.
“No verán non temos problemas, pero no inverno, debido ás choivas, dificúltasenos un pouco esta tarefa e temos que estar a baleiralo e a aplicalo constantemente nas nosas terras”, apunta Jenifer.
Por iso, a xestión de xurros é un tema que están a valorar e para o que se lles presentan varias opcións, que consideran positivas, aínda que non terminan de desenvolverse do todo.
Miguel Ángel sinala que se expoñen dúas alternativas: “Por unha banda, xa nos ofreceron instalar unha planta propia de biogás e, pola outra, estamos a esperar a que se resolva un proxecto do que xa oímos moitas noticias, que estaría preto de aquí, e que sería a construción dunha planta comunal, pero a verdade é que non dan arrincado e non sabemos que pasa”.
Ambas as iniciativas están sobre a mesa en Fuentes del Tajo e será este asunto un dos que protagonice o seu futuro a longo prazo.
Para o almacenamento das materias primas necesarias para as racións dedican outra nave e ensilan os seus cultivos nun total de sete silos, catro deles de menor capacida-
“NO VERÁN NON TEMOS PROBLEMAS, PERO NO INVERNO, DEBIDO ÁS CHOIVAS, TEMOS QUE ESTAR APLICANDO XURRO
CONSTANTEMENTE NAS NOSAS TERRAS”
de, de 500.000 kg, e outros tres, os máis novos, con 2 millóns e medio de quilos.
Finalmente, a última das naves, máis aberta e con cama fría, dedícana na actualidade á pouca recría que queda na granxa. “Démonos conta de que nas nosas instalacións xa non tiñamos capacidade sufi-
ciente para realizar o ciclo completo e, aínda que está en proxecto facer outra nave, tomamos a decisión de que o máis fácil sería enviar a nosa recría a un centro”, puntualiza a gandeira.
O seu centro de recría valenciano recóllelles os animais todos os meses con máis ou menos 15 ou 30 días e volven á explotación xa xestantes de sete ou oito meses.
“Vannos enviando informes das nosas frisonas todas as semanas e, de momento, estamos moi contentos”, recalca.
Ata que marchan, mantéñenas en boxes individuais con camas de palla. “Aliméntanse de leite en po e, dependendo do seu peso e medidas, dámoslles dous ou tres litros por toma. A maiores, –engade– proporcionámoslles penso de arranque en gran para que se vaian afacendo”.
Con estas catro fosas dispoñen dunha capacidade total de 3.000 m3
No momento da nosa visita estaban preparando este silo con raigrás e avea
REGADÍO E COMPRAS
En canto á alimentación, preparan unha única ración para as súas vacas en produción, outra para secas e as das xovencas, en caso de ter algún lote.
A das produtoras componse de silo de millo (34 kg), silo de herba, aínda que no momento da nosa visita estaban a utilizar alfalfa (4,5 kg), copos de millo (2,7 kg), soia (3,3 kg), melaza (1 kg) e correctores (3,6 kg). “O difícil neste grupo de animais é compensar a súa ración co penso en gránulo administrado nos robots”, asegura. Están tomando uns 6,7 kg de penso no robot.
A das secas contén palla picada (7 kg), copos de millo (2,5 kg), soia (2,1 kg), auga (7 kg), melaza (1,2 kg) e correctores.
As xovencas neste momento divídense en tres lotes: de 6 a 11 meses, de 11 a 16 meses e de máis de 16 meses. As primeiras aliméntanse de 7 kg de silo de millo, 3,8 kg de palla picada, 1,7 kg de soia, 0,7 kg de copos de millo, 0,6 kg de melaza e correctores; as segundas, de 8,5 kg de silo de millo, 4,7 kg de palla picada, 1,9 kg de soia, 0,6 kg de melaza e correctores, e as terceiras, de 8,5 kg de silo de millo, 5,7 kg de palla picada, 2,1 kg de soia, 0,6 kg de copos de millo, 0,6 kg de melaza e correctores.
Para estas racións traballan un total de 140 hectáreas, 100 propias e 40 arrendadas. Rotan cultivos de millo con raigrás en 30 ha en regadío e as outras 110 divídense en dúas partes: 30 ha, para regadío, onde cultivan alfalfa, e 80 ha, en secaño, onde sementan unha mestura de raigrás e avea.
“A alfalfa sementámola unha vez, en marzo ou abril, e dura catro ou
cinco anos. Realizamos seis cortes ao ano, facemos alpacas e consumímola en seco”, detalla Miguel Ángel.
Calcula uns rendementos para o millo entre 45 e 50 t/ha, e para as colleitas de raigrás, entre 15 e 20 t/ha. “Nos cultivos de secaño dependemos da choiva; por exemplo, o ano pasado, que non choveu, non obtivemos practicamente nada e este ano, que choveu moito, esperamos moi boa colleita”, subliña.
O sistema de regadío funciona con pivotes por aspersión e teñen asinada unha concesión a través dunha comunidade de regadores: “A auga é do río Tajo e asígnannos uns litros en función da seca, pero normalmente –aclara– podemos regar como dúas veces por semana”.
Os labores de campo lévanos a cabo eles mesmos a través dunha empresa propia que realiza estes
O ano pasado, por primeira vez e como proba para poder vendelo, empacaron así parte do silo de millo
servizos. “Dispoñemos de toda a maquinaria porque faciamos traballos para terceiros, pero imos ir reducindo estes servizos e centrarnos máis no noso”, valora o toledano.
O terreo do que dispoñen para estes cultivos non lles permite ser autosuficientes e necesitan comprar outro tanto, ou mesmo o 60 %, das materias primas que consomen. “Atopamos normalmente todo o que necesitamos na zona, como máximo a uns 100 ou 150 quilómetros. Iso si, –insiste– os prezos varían moito segundo a campaña; por exemplo, o ano pasado compramos a herba a 60 euros/t e este ano puidémola adquirir a 30 euros/t. É unha diferenza moi importante”.
OS CULTIVOS PROPIOS NON LLES PERMITEN SER AUTOSUFICIENTES E COMPRAN UN 60 % DAS MATERIAS PRIMAS
Preparan as racións coas súas propias forraxes e coas materias primas compradas
Incorporan cada vez máis silo de millo á ración, ata uns 34 kg
Combinan a ración en presebe cuns 6,7 kg de penso no robot
Asesor en Nutrición e Xestión Técnico-Económica en Fuentes del Tajo
“SE TEMOS ALTA DIXESTIBILIDADE, A VACA AUMENTARÁ O CONSUMO DE MATERIA SECA, OS LITROS DE LEITE E A PRODUCIÓN DE SÓLIDOS”
Desde cando traballa nesta granxa e por que comezou a relación?
Miguel Ángel escoitou unha charla que dei en Santiago sobre as curvas de alimentación en robots e chamoume en setembro de 2023 para ver se podía asesoralos coa súa robotización. Finalmente, empecei a traballar con eles en outubro.
Realizo unha visita mensual e dou asesoramento en nutrición e forraxes, e en xestión técnicoeconómica.
Que racións están a administrar agora mesmo e por que motivos están a facelas así?
Neste momento as vacas de produción no presebe están a comer aproximadamente 34 kg de silo millo, 4,5 kg de alfalfa, 3,3 kg de soia, 2,7 kg de copos de millo, 1 kg de melaza e 3,6 kg dun núcleo con minerais, aditivos etc.
Agora mesmo estamos a traballar con alfalfa e silo de millo porque están ensilando agora o silo de cereal, pero normalmente sempre temos silo de cereal.
As vacas secas aliméntanse dunha ración moi seca, palla picada (7 kg), copos de millo (2,5 kg), soia (2,1 kg), auga (7 kg), melaza (1,2 kg) e correctores e sales aniónicos, para conseguir un DCAD neutro de toda a fase.
Así, este ano só temos un 3 % de retencións, un 12 % de cetoses subclínicas e ningunha cetose clínica.
Eu son un namorado do tráfico libre, é dicir, a vaca debe ir ao robot, a comer ou a beber cando ela quere. Así, están tranquilas. Hai vacas que se están
muxindo 4,5 ou 5 veces ao día e outras que se están muxindo dúas veces, dependendo da necesidade de cada unha.
Que estratexia se seguiu á hora de adaptar a alimentación á robotización?
A adaptación foi moi boa.
Metéronse só tres quilos de concentrado no robot, sacáronse dous quilos en presebe e asignáronse as táboas por días de leite e produción.
As multíparas están a chegar a un pico de produción de 58,8 litros aos 60 días e as primíparas, a uns 45 litros aos 100 días.
Están intentando mellorar algún aspecto en concreto?
Por unha banda, a min gustaríame chegar a facer lotes de vacas secas en función dos robots e, por outra, estamos a probar nunha serie de vacas e de xovencas lactacións máis prolongadas. Estamos intentando inseminalas máis tarde para ter lactacións máis longas. Os datos de momento non os temos.
E algunha estratexia nova a nivel económico?
Estamos en negociacións para ver se avanzamos máis na análise de datos como o custo por litro de leite, o custo de man de obra, en definitiva, todos os custos de produción que hai nunha explotación.
Miguel Ángel quere, ademais, compararse con outro tipo de explotacións, é dicir, ver como están aquí con respecto a outros.
En canto ás forraxes, que lles pide aos cultivos para ter boas calidades?
O que sempre lles pido a todos os gandeiros é alta dixestibilidade. Se temos alta dixestibilidade, a vaca aumentará o consumo de materia seca, aumentará a produción de sólidos e aumentará a produción de litros de leite.
Este ano si que conseguimos un silo de millo que a min me gusta, con picado longo de 22 e máis dixestibilidade, e Miguel Ángel comentoume o mes pasado que as vacas comen máis e producen máis. En forraxes de cereal é máis complicado, porque xa dependemos un pouco máis da climatoloxía, é por iso que o cereal non é a nosa base forraxeira, senón que o é o silo de millo; de feito, o gandeiro está a meter cada vez máis quilos de millo na ración. Cando eu cheguei aquí, andaban sobre 24 kg de silo de millo e este ano xa estamos en 34-35 kg.
Como de importante é este tipo de asesoramento?
O meu traballo non só é importante pola visita ao gandeiro ou por asesoralo con respecto a outras granxas, senón porque sempre hai puntos onde poder mellorar.
Os técnicos tentamos pórnos cada vez máis ao día e actualizarnos constantemente. Con 60 anos que teño segue sendo fundamental para logo transmitirlles esa actualización aos nosos clientes.
ÁNGEL ÁVILA
Sistemas
de refrigeración: ventilación + micro-irrigación para combatir el estrés térmico
Nuestros sistemas de refrigeración combinan los ventiladores y las duchas (micro-irrigación) con el fin de conseguir bajar la temperatura corporal de los animales.
Se trata de un sistema muy efectivo que está basado en un método científico desarrollado hace más de 15 años que garantiza reducir el estrés térmico causado por las altas temperaturas y la humedad.
EL OBJETIVO PRINCIPAL ES ACTUAR SOBRE LOS ANIMALES, NO SOBRE EL ESTABLO Y EL AMBIENTE
Gracias al mojado y posterior secado por ventilación forzada del lomo de la vaca, conseguimos maximizar el efecto de enfriamiento.
BENEFICIOS DE NUESTRO SISTEMA:
Mantiene la ingesta constante
Reduce las caídas en la producción
Mantiene constante la calidad de la leche
Minimiza las perdidas de fertilidad
Reduce el estrés inmunológico
Mejora el BIENESTAR ANIMAL y la PRODUCCIÓN
¿QUIERES QUE ANALICEMOS TU CASO?
Calcularemos tu ratio de eficiencia y veremos las posibilidades de tu granja. ¡Escríbenos!
“NON SOMOS UNHA GANDERÍA DE TIPO, PERO QUEREMOS QUE AS NOSAS VACAS SE VEXAN E LUZAN BEN”
ÁVILA E RANZ, ÚLTIMAS
FICHAXES
Os veterinarios Ángel Ávila e Joaquín Ranz, especializados en nutrición e reprodución, respectivamente, foron as dúas incorporacións recentes da gandería Fuentes del Tajo. Ángel Ávila visítaos cada mes dende Galicia para analizar como están as racións, que resultados están a dar e aconsellalos tamén nos cultivos, ademais de mellorar a xestión técnico-económica da explotación.
JOAQUÍN RANZ
Asesor en Reprodución en Fuentes del Tajo
Como xurdiu a relación?
Comezamos a traballar xuntos hai pouquiño, non pasaría máis de mes e medio, pero a relación vén de hai moito tempo. A Miguel Ángel coñézoo do sector dende hai moitos anos. Coincidimos bastante e téñolle moito aprecio. O día que pechamos as condicións, díxenlle: “Miguel Ángel, coñecémonos de toda a vida e fixemos sendas paralelas. Traballar xuntos a última hora faime moita ilusión”.
Cales son os seus principais obxectivos nesta granxa?
Faremos visitas programadas semanais e, dende que empezamos, levaremos unhas catro. É unha granxa que me sorprendeu, porque teñen un sistema de traballo moi organizado, cun veterinario na propia explotación que está pendente do día a día.
Desde Madrid viaxa Joaquín Ranz cada semana para realizar a reprodución dos seus animais, un traballo que ambos coordinan cos propietarios e co veterinario da gandería. A media de número de partos aproxímase aos 2,3 ou 2,4, a me-
dia de inseminacións por preñez en vacas é de 2,5 e o intervalo entre o parto e a inseminación fecundante é duns 140-150 días. No centro de recría están inseminando os seus animais aos 13-14 meses en función do seu peso.
“A
DINÁMICA DE REUNIRSE
SEN PROBLEMAS AGUDOS PARÉCEME MOI POSITIVA, PORQUE SE TRABALLA MÁIS RELAXADO”
Os meus labores céntranse principalmente no traballo reprodutivo e en pelexar pola máxima eficiencia a través dos que chamamos `controis reprodutivos´. Tamén estarei a cargo da responsabilidade sanitaria da clínica, aínda que o veterinario da granxa está ao pé do canón, pero sempre poden xurdir algunhas cousas un pouco máis complicadas, e mesmo tamén cubrirei os seus períodos de vacacións.
Ao final de cada xornada facemos unha pequena reunión, tomamos un café e compartimos sensacións, achegamos ideas para que todo isto vaia mellorando.
Moitas veces a sensación que teño con outros clientes é que nos reunimos cando hai problemas. Esta dinámica de reunirse sen problemas agudos paréceme moi positiva, porque se traballa máis relaxado.
Que aspectos destacaría a nivel reprodutivo?
O criterio é común a moitas granxas. Tratamos de manter a fertilidade en niveis elevados, controlar o posparto e levar un bo programa sanitario que afecta as enfermidades reprodutivas.
A reprodución non consiste tanto en ideas brillantes, senón máis ben nun traballo continuo, permanente, de perseveranza, para que as cousas funcionen ben.
As vacas de Fuentes del Tajo logran unha media de 2,3-2,4 partos
Instalacións da gandería co río Tajo de límite ao fondo
“CALQUERA COUSA O CAMBIA TODO NUN MOMENTO E DEBEMOS SER SEMPRE COMPETITIVOS E BUSCAR UN EQUILIBRIO”
SÓLIDOS E LONXEVIDADE
A xenética dos seus animais é unha das prioridades en Fuentes del Tajo. “Non somos unha gandería de tipo, pero queremos que as nosas vacas se vexan e luzan ben”, destaca Miguel Ángel.
Traballan cunha única empresa que lles fornece touros holandeses e americanos e o seu criterio de selección fíxase en tres parámetros: sólidos, graxa e proteína; lonxevidade, e o índice de inxestión de alimento por produción.
Utilizan unicamente raza holstein e agora mesmo están a probar un touro holstein roxo que gusta moito: “Temos xa 210 fillas deste touro, 40 delas xa paridas, e estamos moi contentos co resultado”.
Decántanse pola xenómica, porque “é algo que funciona, pois temos boas vacas e boas producións. É verdade que se vemos un touro probado que nos gusta, tamén o empregamos, pero non adoita ser o caso”, admite o gandeiro.
Usan o seme holstein sexado para todas as xovencas e nun 10 ou un 15 % das primíparas mellores, o resto das
Confían na xenómica porque están conseguindo boas vacas con boas producións
vacas son inseminadas con seme de carne, concretamente de azul belga, por garantir moita facilidade de parto. “Agora está moi de moda o angus, pero a min non me gustan moito as modas, porque tan axiña sobe o prezo como baixa, e co azul belga sempre nos mantemos nun bo prezo”, detalla. Os animais de carne son vendidos con 15 días.
LEITE PARA CATRO COMPRADORES
Hai dous anos, cando o mercado se atopou con falta de leite, en Fuentes del Tajo decidiron abrir un pouco o abanico de compradores para a súa produción e agora mesmo están a venderlles a catro empresas.
Véndenlles parte do seu leite a dúas grandes empresas como Lactalis e Schreiber, e outra parte a dúas queixeiras pequenas da zona: Quesos Esperanza del Castillo e Talavera Selecta.
Os prezos móvense entre os 470 e os 485 euros por tonelada. Miguel Ángel mira o futuro con incerteza porque cre que neste sector non se poden facer moitos cálculos a longo prazo: “Calquera cousa o cambia todo nun momento e debemos ser sempre competitivos e buscar un equilibrio. Iso é do que se trata. Facendo as cousas ben, acábache indo ben”.
Os seus obxectivos a curto prazo son dous: mellorar a xestión de xurros, “xa sexa cunha planta propia de biogás ou cunha común que se instale na comarca”, apunta Jenifer, e construír un pequeno cebadeiro de azul belga, “para darlles saída nós mesmos aos nosos xatos de carne”, finaliza a gandeira.
Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas.
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO)
Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO
(35 % MgO / 60 % CaO)
Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)
Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)
Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación.
Valor neutralizante: 65 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO)
Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta.
Valor neutralizante: 83 %
• EMENDA CALCARIA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)
Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO)
Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO)
Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO) Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 %
Estendido regulado por GPS Transporte a calquera punto de España e Portugal
EN VÍDEO
Fuentes del Tajo
Montearagón (Toledo)
PRODUCIÓN
Animais en total: 1.020
Vacas en muxidura: 620
Quilos/vaca/día: 45
Graxa: 3,70 %
Proteína: 3,40 %
INSTALACIÓNS
Muxido: 10 robots
Media de número de muxidos: 2,7
· Camas de produtoras: area
· Camas de secas e próximas ao parto: cama fría
· Camas de recría: palla
Fosas: 4 sen cubrir
Capacidade: 3.000 m3
Placas solares: 100 quilowatts/hora
CULTIVOS E ALIMENTACIÓN
140 ha
60 ha en regadío
· 30 h: rotación de millo e raigrás
· 30 h: alfalfa
80 ha en secaño: mestura de raigrás e avea
Rendemento do millo: 45.000-50.000 kg/ha
Rendemento da herba: 15.000-20.000 kg/ha
Racións:
- Vacas de produción: 34 kg de silo de millo, 4,5 kg de alfalfa, 3,3 kg de soia, 2,7 kg de copos de millo, 1 kg de melaza e 3,6 kg dun núcleo con minerais, aditivos etc.
- Vacas secas: 7 kg de palla picada, 2,5 kg de copos de millo, 2,1 kg de soia, 7 kg de auga, 1,2 kg de melaza e correctores
- Xovencas:
· de 6 a 11 meses: 7 kg de silo de millo, 3,8 kg de palla picada, 1,7 kg de soia, 0,7 kg de copos de millo, 0,6 kg de melaza e correctores
· de 11 a 16 meses: 8,5 kg de silo de millo, 4,7 kg de palla picada, 1,9 kg de soia, 0,6 kg de melaza e correctores
REPRODUCIÓN E XENÉTICA
Recría externalizada
Media de idade na primeira inseminación: 13-14 meses
Media de inseminacións por preñez (vacas): 2,5
Media de número de partos: 2,3-2,4
Parámetros con prioridade: sólidos, lonxevidade e índice de inxestión por produción
· de máis de 16 meses: 8,5 kg de silo de millo, 5,7 kg de palla picada, 2,1 kg de soia, 0,6 kg de copos de millo, 0,6 kg de melaza e correctores
VENDA DO LEITE
Catro empresas: - Dúas industrias lácteas: Lactalis e Schreiber - Dúas queixerías: Quesos Esperanza del Castillo e Talavera Selecta
Prezo do leite: 470-485 €/t
Primeiro Curso de Reciclaxe diplomado pola APPB
No seu continuo compromiso coa formación dos seus socios, a APPB creou un curso totalmente avaliado, o primeiro diplomado e avalado pola asociación, o cal tivo lugar os días 7 e 8 de xuño na granxa Finca Prados hondos, en Valladolid, coa participación como formadores de varios expertos mundiais en podoloxía bovina. Nas seguintes liñas describimos en que consistiu esta nova iniciativa formativa, na cal todos os participantes conseguiron o seu diploma.
José María García Nieto Presidente da APPB
Na primeira edición deste curso, dividido en parte teórica e talleres prácticos, todos aqueles que superaron a proba con nota suficiente obtiveron o seu diploma e terán como distintivo o xa típico adhesivo anual de cor ouro. Esta nova iniciativa lévase a cabo porque desde a asociación cremos fundamental que un bo podólogo bovino, ademais de saber facer un bo recorte, necesita uns coñecementos básicos para poder entender ben o seu traballo e así asegurarse de que sempre preservamos a integridade dos pezuños, saber que en cada situación facemos o correcto,
porque cada granxa ten as súas peculiaridades e necesitamos saber cales son para actuar da maneira correcta; por iso, necesítanse coñecementos de anatomía, biomecánica, instalacións, nutrición, manexo sen estrés etc.
No curso tratáronse os temas que consideramos de maior importancia e esixiuse un mínimo básico para que o podólogo profesional poida asesorar mellor os seus clientes e facer un mellor traballo nos seus recortes tanto funcional coma terapéutico.
CLASES TEÓRICAS
Tras a presentación do curso por parte do presidente da APPB, José María García, deu comezo a parte teórica con charlas de introdución ao que sería a súa parte práctica en sesión de tarde.
O primeiro en intervir foi Miguel Ángel García e falou de tres áreas: anatomía, sobre a que introduciu todas as partes anatómicas do pezuño e partes do aparello locomotor que inflúen na
podoloxía; biomecánica, área na que se centrou en como inflúen as forzas nas súas pisadas, apromos e a súa influencia nas coxeiras, e Roms: mediante vídeos vimos como se puntúan as coxeiras no sistema Roms de cualificación de coxeiras, do que a APPB é promotora na península ibérica.
A continuación, Marc Pineda lembrounos o código de boas prácticas que a APPB ten na súa páxina web e a súa importancia á hora do noso compromiso co benestar animal, o recorte funcional descrito polo GT-FEPYBA (Grupo de Traballo para a Formación e a Estandarización en Podoloxía Bovina e Benestar Animal).
O experto mundial en podoloxía bovina, Loris de Vecchis, abordou o recorte terapéutico e explicou como actuar nas distintas lesións, expoñendo moitos dos seus propios casos, así como a solución e o seu tratamento.
A Vecchis seguiulle Arturo Gómez, outro experto no ámbito da podoloxía a nivel mundial, que nos falou da parte de nutrición e instalacións, a súa importancia e como lle afecta á saúde podal.
NO CURSO ESIXIUSE UN MÍNIMO BÁSICO PARA QUE O PODÓLOGO PROFESIONAL
POIDA ASESORAR MELLOR OS SEUS CLIENTES E FACER UN MELLOR TRABALLO NOS SEUS RECORTES TANTO FUNCIONAL COMA TERAPÉUTICO
cada paso, por que facelo así e tamén valorou o resultado segundo a súa experiencia.
A parte de anatomía tocoulle a Miguel Ángel García, con dúas patas preparadas para poder ver todas as partes que afectan ao noso traballo e explicar o seu funcionamento, algo moi importante para entender mellor o noso labor e o porqué das cousas que facemos.
Pechou a quenda de intervencións Daniel Zalduendo, quen se encargou dunha parte á que desde APPB lle damos moita importancia: o manexo sen estrés do gando bovino.
TALLERES A PÉ DE GRANXA
O venres pola tarde, o alumnado dividiuse en pequenos grupos para poder levar a cabo os talleres máis persoais e que todos os participantes tivesen a oportunidade de participar neles. Daniel Zalduendo e Antonio Nunes proporcionaron toda a información necesaria para unha boa colocación de tacos, cal usar en cada caso e como colocalos, así como as distintas formas e medidas; así mesmo, amosaron como utilizar o adhesivo, a súa conservación, os distintos tipos que hai, a importancia de secar ben a humidade, a importancia de manter unha temperatura óptima para evitar extravíos e as distintas cánulas de mesturado.
De Vecchis aplicou recorte terapéutico en varias vacas coxas explicando
Pola súa banda, Arturo Gómez realizou un percorrido co obxectivo de ver a parte de alimentación: millo, silos, pensos, alfalfa, correctores… indicando a frecuencia de arrimado de comida e como saber cando están dentro do correcto os restos, a medida que ía ofrecendo indicacións en cada caso de como facer ben as cousas para conseguir uns bos resultados. Ademais, lembrou que os podólogos e nutrólogos deben estar sempre en contacto, pois o podólogo lle pode proporcionar moita información ao nutrólogo. Tamén percorreu as instalacións mostrando puntos críticos e realizando medicións en cubículos, cornadizas, bebedoiros e corredores. Finalmente, insistiu na importancia da ventilación, como debe estar orientada, detívose nos raiados dos patios, a transición… en definitiva, en todo o que debemos saber para un correcto funcionamento das granxas e como orientar aos gandeiros en cada caso.
Xa ao sábado pola mañá, Loris de Vecchis e Miguel Ángel García foron os encargados de avaliar o recorte Iberian Balanced Method descrito por GT-FEPYBA e recorte da APPB. Todos os participantes fixeron unha pata traseira e unha dianteira, rexéndose polo devandito recorte.
Marc Pineda encargouse do kahoot de lesións e severidade con 12 cuestións de dificultade media alta e pouco tempo para a resposta.
Os participantes necesitaban estar moi atentos e ter moi claros os conceptos para poder contestar correctamente, algo moi importante á hora de recoller ben os datos no día a día. Para rematar, Arturo Gómez mostrounos cunha lupa dixital o que pode penetrar no baño de pezuños na epiderme, cunha pata mergullada en auga con tinguidura e, mediante un microscopio, puidemos ver os treponemas causantes das dermatites que vemos a diario nas granxas.
AVALIACIÓN FINAL
Todos os participantes tiveron unha hora para completar unha avaliación de 45 preguntas sobre todo o visto, tanto na parte teórica coma na práctica, momento en que o curso se deu por finalizado. Despois de corrixir os devanditos exames, tivemos a gran satisfacción de poder dicir que todos os asistentes conseguiron o diploma APPB.
AGRADECEMENTOS E FELICITACIÓNS
Queremos darlles as grazas aos nosos compañeiros Millán de Pisa e a Javier de Pisa pola súa colaboración local, e a Ángel, de Finca Prados Hondos, por cedernos as súas instalacións con todo o trastorno que supón para o día a día da granxa.
Así mesmo, felicitamos a todos os profesores polo seu gran traballo no curso: Loris de Vecchis, Arturo Gómez, Marc Pineda, Miguel Ángel García e Daniel Zalduendo.
Finalmente, dámoslles os parabéns a todos os participantes polo seu diploma e, en especial, a Manolo Codesido Vieites, a mellor nota do curso e gañador do Pezuño APPB.
Manolo Codesido (esq.) foi o gañador do Pezuño APPB
Conoce nuestro equipo...
Conoce nuestro equipo...
Roberto Barili - Especialista en Genética de ABS
Roberto
Barili
- Especialista en Genética de ABS
Roberto es Ingeniero Técnico en Explotaciones agropecuarias vinculado desde pequeño al sector lechero, pues sus orígenes están en una granja lechera de Cremona (Italia). Se unió a ABS hace 16 años, ocupándose de la asesoría genética de ABS para toda Italia y brindando asistencia a los clientes y equipos de ventas.
Roberto es Ingeniero Técnico en Explotaciones agropecuarias vinculado desde pequeño al sector lechero, pues sus orígenes están en una granja lechera de Cremona (Italia). Se unió a ABS hace 16 años, ocupándose de la asesoría genética de ABS para toda Italia y brindando asistencia a los clientes y equipos de ventas.
Desde el 1 de julio de 2024, Roberto se incorpora a tiempo completo al equipo de ABS España, con el objetivo de mejorar y ampliar los servicios que este equipo ofrece a la industria lechera española, especialmente a los clientes GENEadvance.
Desde el 1 de julio de 2024, Roberto se incorpora a tiempo completo al equipo de ABS España, con el objetivo de mejorar y ampliar los servicios que este equipo ofrece a la industria lechera española, especialmente a los clientes GENEadvance.
La mejora genética con GENEadvance®
La mejora genética con GENEadvance®
El uso de la información genómica por técnicos especialistas, en conjunto con herramientas de selección y genética puntera permiten realizar una selección de los animales más eficaz. Utilizando un índice compuesto como el NM$, que engloba todos los rasgos de mayor peso para la selección de vacas de leche, se garantiza un progreso genético más rápido, descartando los animales con menor valor genético y destinándolos a cruces de carne, y utilizando el resto de los animales para obtener futuros reemplazos para la explotación.
El uso de la información genómica por técnicos especialistas, en conjunto con herramientas de selección y genética puntera permiten realizar una selección de los animales más eficaz. Utilizando un índice compuesto como el NM$, que engloba todos los rasgos de mayor peso para la selección de vacas de leche, se garantiza un progreso genético más rápido, descartando los animales con menor valor genético y destinándolos a cruces de carne, y utilizando el resto de los animales para obtener futuros reemplazos para la explotación.
Actualmente, con más de 18.000 vacas en GENEadvance, ABS España es el tercer equipo del mundo con más penetración en su país, solo detrás de Reino Unido e Italia.
Un ejemplo de campo
Un ejemplo de campo
Actualmente, con más de 18.000 vacas en GENEadvance, ABS España es el tercer equipo del mundo con más penetración en su país, solo detrás de Reino Unido e Italia. 676 terneras genotipadas
Granja situada en Cremona (Italia), con 850 vacas en ordeño. Se incorporó a la familia GENEadvance en Enero de 2021. Desde entonces se han genotipado todos los animales menores de 12 meses presentes en la explotación y todos los nacidos. En un trabajo reciente, los servicios técnicos de ABS han llevado a cabo un estudio de la relación entre los valores del índice personalizado (CI) desarrollado para su granja y su correlación con la salud y fertilidad de los animales. (1).
Granja situada en Cremona (Italia), con 850 vacas en ordeño. Se incorporó a la familia GENEadvance en Enero de 2021. Desde entonces se han genotipado todos los animales menores de 12 meses presentes en la explotación y todos los nacidos. En un trabajo reciente, los servicios técnicos de ABS han llevado a cabo un estudio de la relación entre los valores del índice personalizado (CI) desarrollado para su granja y su correlación con la salud y fertilidad de los animales. (1).
676 terneras genotipadas
289
289 de ellas
técnicos que trabajan allí y a las definiciones con las que trabajan.
Puedes ver la entrevista aquí:
Puedes ver la entrevista aquí:
Predecir
Planificar Progresar...
Planificar Progresar... con
Planificar Progresar... con
Planificar Progresar... con
Acelerar el progreso genético
Acelerar el progreso genético
Acelerar el progreso genético
Acelerar el progreso genético
Planificar Progresar... con
La mejora genética de un rebaño de leche es la clave para mejorar el rendimiento futuro del rebaño.
La mejora genética de un rebaño de leche es la clave para mejorar el rendimiento futuro del rebaño.
La mejora genética de un rebaño de leche es la clave para mejorar el rendimiento futuro del rebaño.
La mejora genética de un rebaño de leche es la clave para mejorar el rendimiento futuro del rebaño.
La mejora genética de un rebaño de leche es la clave para mejorar el rendimiento futuro del rebaño.
Los ganaderos han realizado importantes progresos genéticos en los últimos años. Sin embargo, la capacidad actual de la industria para recopilar y procesar datos ha llevado a disponer de evaluaciones genómicas más precisas, tanto en toros como en vacas.
Los ganaderos han realizado importantes progresos genéticos en los últimos años. Sin embargo, la capacidad actual de la industria para recopilar y procesar datos ha llevado a disponer de evaluaciones genómicas más precisas, tanto en toros como en vacas.
Los ganaderos han realizado importantes progresos genéticos en los últimos años. Sin embargo, la capacidad actual de la industria para recopilar y procesar datos ha llevado a disponer de evaluaciones genómicas más precisas, tanto en toros como en vacas.
Los ganaderos han realizado importantes progresos genéticos en los últimos años. Sin embargo, la capacidad actual de la industria para recopilar y procesar datos ha llevado a disponer de evaluaciones genómicas más precisas, tanto en toros como en vacas.
Los ganaderos han realizado importantes progresos genéticos en los últimos años. Sin embargo, la capacidad actual de la industria para recopilar y procesar datos ha llevado a disponer de evaluaciones genómicas más precisas, tanto en toros como en vacas.
A mayores de esto, el uso de una estrategia de semen sexado y sementales de carne, ha permitido a los ganaderos un cambio significativo en el progreso genético.
A mayores de esto, el uso de una estrategia de semen sexado y sementales de carne, ha permitido a los ganaderos un cambio significativo en el progreso genético.
A mayores de esto, el uso de una estrategia de semen sexado y sementales de carne, ha permitido a los ganaderos un cambio significativo en el progreso genético.
A mayores de esto, el uso de una estrategia de semen sexado y sementales de carne, ha permitido a los ganaderos un cambio significativo en el progreso genético.
A mayores de esto, el uso de una estrategia de semen sexado y sementales de carne, ha permitido a los ganaderos un cambio significativo en el progreso genético.
Nuestra solución... GENEadvance ®
Nuestra solución... GENEadvance ®
Nuestra solución... GENEadvance ®
Personaliza tus objetivos genéticos
Personaliza tus objetivos genéticos
Personaliza tus objetivos genéticos
Personaliza tus objetivos genéticos
Personaliza tus objetivos genéticos
Utiliza las pruebas genómicas y GMS
Utiliza las pruebas genómicas y GMS
Utiliza las pruebas genómicas y GMS
Utiliza las pruebas genómicas y GMS
Utiliza las pruebas genómicas y GMS
Utiliza la genética líder mundial de carne y leche
Utiliza la genética líder mundial de carne y leche
Utiliza la genética líder mundial de carne y leche
Utiliza la genética líder mundial de carne y leche
Utiliza la genética líder mundial de carne y leche
Acelera el progreso genético para mejorar el rendimiento del rebaño
Acelera el progreso genético para mejorar el rendimiento del rebaño
Acelera el progreso genético para mejorar el rendimiento del rebaño
Acelera el progreso genético para mejorar el rendimiento del rebaño
Especialistas en Reproducción y Genética
Especialistas en Reproducción y Genética
Acelera el progreso genético para mejorar el rendimiento del rebaño
Especialistas en Reproducción y Genética
Especialistas en Reproducción y Genética
Especialistas en Reproducción y Genética
Crea tu Plan genético personalizado y revísalo
Crea tu Plan genético personalizado y revísalo
Crea tu Plan genético personalizado y revísalo
Crea tu Plan genético personalizado y revísalo
Crea tu Plan genético personalizado y revísalo
Impacto dos días en leite no momento de diagnóstico de hipercetonemia na produción de leite, o rendemento reprodutivo temperán e a eliminación do rabaño
no gando leiteiro
Este artigo recolle o noso traballo de investigación no cal decidimos avaliar a posible asociación ou impacto dos DEL aos que se lles realiza a mostraxe para a determinación de cetose co impacto desta patoloxía na produción de leite, o desempeño reprodutivo e a eliminación do rabaño ao longo dunha lactación.
Juan M. Cainzos Cagiao; José Vilariño Quinteiro1,2, Guillermo Lorenzo Díaz3
1ABS España
2As Travesas Agropecuaria
3Gando Nuevas Tecnologías
INTRODUCIÓN
Malia todos os avances realizados na comprensión da bioloxía do metabolismo enerxético e a función inmune das vacas leiteiras durante o período de transición, segue a ser unha etapa crucial na que se produce a maior incidencia de patoloxías de toda a vida da vaca leiteira (LeBlanc, 2006), e na cal aínda hai oportuni-
dades para mellorar o noso coñecemento e comprensión dos desafíos das vacas durante este período.
As relacións entre a saúde e o desempeño das vacas leiteiras e a rendibilidade da granxa están ben establecidas na literatura (Dijkhuizen e Morris, 1997; Galligan, 2006).
As enfermidades alteran os mecanismos biolóxicos, comprometen o benestar animal, limitan a produtivi-
dade e engaden custos adicionais ás granxas leiteiras (Dijkhuizen e Morris, 1997). Ademais, as condicións de saúde determinan parcialmente as políticas de eliminación do rabaño, xa que as enfermidades provocan cambios no valor potencial da vaca (Dijkhuizen e Morris, 1997).
Dentro das enfermidades máis prevalentes no vacún leiteiro, a cetose (entendida como hipercetonemia) segue a ser unha das máis importantes (Liang et al., 2017). Así, os últimos reportes en España indican unha prevalencia do 20 % (Guadagnini et al., 2019), o que podería carrexar un 44 % de incidencia acumulada de cetose, segundo Oetzel (2004).
ADEMAIS DUN IMPACTO NAS TAXAS DE INCIDENCIA, AS VARIACIÓNS NOS PROTOCOLOS DE DIAGNÓSTICO PODEN TER UN IMPACTO TAMÉN NAS CONSECUENCIAS ATRIBUIBLES Á ENFERMIDADE
Ademais, é fundamental lembrar que é un factor de risco importante para outros trastornos relacionados co metabolismo, como son o desprazamento de abomaso (DA), metrite, mastite e retención de placenta (Duffield et al., 2009). Todo isto carrexa finalmente unha diminución da produción de leite e o rendemento reprodutivo, así coma un maior risco de descarte (Ospina et al., 2010; Raboisson et al., 2014).
Con todo, á hora de valorar o impacto que as enfermidades teñen sobre a produtividade e eficiencia do rabaño, a súa definición e diagnóstico continúa sendo un tema complexo á hora de calcular ese impacto, especialmente no que se refire á granxa.
No caso da cetose, por exemplo, aínda podemos atopar numerosos autores que clasifican a desorde en función das concentracións de BHB en sangue e da presenza ou non de síntomas clínicos, autores que usan diferentes puntos de corte para a enfermidade ou diferentes protocolos de mostraxe etc. (ver revisión Cainzos et al., 2022). No entanto, cada vez parece máis claro que: a) se debe falar de cetose coma hipercetonemia, niveis elevados de corpos cetónicos no sangue, leite e ouriños ao comezo da lactación (Oetzel et al., 2004); b) o seu diag-
nóstico débese realizar mediante a medición deses niveis plasmáticos circulantes de β -hidroxibutirato (BHB, Duffield et al., 2009), con valores de punto de corte entre 1.2 e 1.4 mmol/L de sangue (McArt et al., 2012, Suthar et al., 2013) e c) que se trata dunha desorde metabólica que se desenvolve como unha secuela a unha mala resposta adaptativa ao balance enerxético negativo e ocorre cando o fígado está excedido na súa capacidade de xestionar a mobilización de graxa a través dos ácidos graxos non esterificados (NEFA) (McArt et al., 2015).
Todo isto ten un impacto nas taxas de incidencia da cetose, pois estas son un reflexo dos criterios diagnósticos empregados (principalmente nos métodos, frecuencia e período de mostraxe) e a intensidade e coherencia dos esforzos para aplicalos. Así, mentres se esperan unhas taxas de incidencia de cetose clínica do 2-15 % no primeiro mes de lactación, nesa mesma situación pódense establecer valores de incidencia acumulada dun 40 % se as vacas son avaliadas semanalmente durante o mesmo período de tempo (Duffield, 2000).
Pero, ademais dun impacto nas taxas de incidencia, as variacións nos protocolos de diagnóstico poden ter un impacto tamén nas consecuencias atribuíbles á enfermidade. Así, estu-
dos previos suxiren que se detectan consecuencias negativas na saúde e produtividade do animal a niveis de BHB no sangue máis baixos naqueles mostreados na primeira semana posparto comparado con animais mostreados na segunda semana posparto. Estas consecuencias negativas inclúen aumento na incidencia de enfermidades e eliminacións, así coma unha diminución na produción de leite e a eficiencia reprodutiva.
Ao longo do tempo tamén se crearon diferentes clasificacións para a cetose, en función da causa e do momento en que se produce. Así, clasificouse a cetose en tipo I, tipo II e cetose de orixe alimentaria orixinada por altos niveis de corpos cetónicos no silo (Oetzel GR, 2007; Zhang e Ametaj, 2020). A cetose tipo I é a forma clásica de cetose que ocorre entre 3 e 6 semanas despois do parto, cando o fluxo de enerxía do leite alcanza o seu punto máximo (Zhang e Ametaj, 2020). As vacas con cetose tipo I experimentan hipoinsulinemia no momento do diagnóstico de hipercetonemia debido á hipoglicemia crónica a causa da escaseza de precursores de glicosa para a produción de leite. Polo regular, o tipo II polo xeral ocorre en torno ao parto, xeralmente entre o día 5 e 15 de lactación e é concorrente con outras enfermidades como o fígado graso. As vacas con cetose tipo II teñen altas concentracións tanto de insulina como de glicosa en sangue no momento do diagnóstico de hipercetonemia (Zhang e Ametaj, 2020). A resistencia á insulina tamén pode existir durante a cetose tipo II. A obesidade e a sobrealimentación durante o período seco son críticas para o desenvolvemento deste tipo de cetose.
É FUNDAMENTAL LEMBRAR
QUE A CETOSE É UN FACTOR DE RISCO IMPORTANTE
PARA OUTROS TRASTORNOS RELACIONADOS CO METABOLISMO, COMO SON O DESPRAZAMENTO DE ABOMASO (DA), METRITE, MASTITE E RETENCIÓN DE PLACENTA
A determinación da cetose subclínica realízase comparando a cor da tira reactiva cunha escala semicuantitativa e, seguindo as indicacións do fabricante, as cores que se correlacionaban cunha concentración de BHBA de 100 μmol/L ou superior deron positivo para a cetose.
primeiro control (p<0,05, r2=0,49) pero estas diferenzas en produción de leite con respecto aos animais sans non se apreciaron para os animais positivos só aos 16 DEL ou en ambos os test (β=-2,22 e -5,14 e p=0,12 e 1,29, respectivamente) (ver figura 1, páx. seg.).
A mobilización da graxa corporal dos tecidos adiposos e a acumulación hepática de triglicéridos (TG) poden ocorrer antes ou durante o parto (Oetzel GR, 2007). A acumulación excesiva de TG no fígado non só altera a gliconeoxénese, senón que tamén suprime as funcións inmunitarias dos hepatocitos. O terceiro tipo de cetose (tipo III) relaciónase co consumo de ensilaxe enriquecida con ácido butírico. Este tipo de cetose atribuíuse á inxestión de alimentos ricos en precursores cetoxénicos (é dicir, o ácido butírico mencionado anteriormente) (Tviet et al., 1992).
Este tipo de clasificacións son útiles porque nos orientan á hora de atopar a orixe da cetose e tamén a súa prevención. Con todo, complican entender, de maneira global, o impacto que esta condición ten sobre a saúde e produtividade do animal e do rabaño.
AVALIACIÓN DE IMPACTO DOS
DEL PARA ASOCIAR A CETOSE COA PRODUCIÓN DE LEITE
Dados todos estes antecedentes, decidimos avaliar a posible asociación ou impacto dos DEL aos que se realiza a mostraxe para a determinación de cetose coa produción de leite, o desempeño reprodutivo e a eliminación do rabaño ao longo dunha lactación. Para iso levouse a cabo un estudo retrospectivo nunha granxa leiteira comercial de Carral (A Coruña, España, Cainzos et al., 2024) e que foi publicado recentemente no Congreso Mundial de Buiatría de Cancún (México). No devandito traballo empregáronse os datos de hipercetonemia dun total de 441 animais. O protocolo empregado na granxa para a determinación de cetose incluía dúas medicións a tempo fixo, a 9 e 16 días en leite utilizando unha tira reactiva de cetonas do leite (Keto-Test; Elanco Animal Health, Greenfield, IN).
Retrospectivamente, recuperouse a seguinte información do software de granxa (Gando® 1.0, Gando Nuevas Tecnologías SL): identificación da vaca, data de nacemento, grupo de lactación (LACT; 1,2 ou ≥3), data da primeira IA, data de preñez, data do primeiro control leiteiro despois do parto, produción de leite do primeiro control leiteiro (kg), data de eliminación e incidencia de cetose aos 9 e 16 días en leite (DEL). Segundo os resultados de cetose en cada proba (cetose), as vacas clasificáronse en sas (Sas), positivas na primeira proba (1stT+), segunda proba (2ndT+) ou positivas en ambas as probas (BothT+).
Realizáronse análises estatísticas para avaliar o impacto da cetose destes diferentes días de proba en a) a incidencia da enfermidade e b) nas consecuencias dun resultado positivo de cetose na produción, a reprodución (risco de preñez nos primeiros 150 DEL) e eliminación (a 60 e 500 DEL). Para a avaliación do impacto na produción de leite construíuse un modelo de regresión lineal múltiple para os valores de cetose, incluíndo o grupo de lactación e o DEL1stT como preditores. Para as avaliacións do impacto reprodutivo e de sacrificio, realizáronse análises de regresión de Cox para a cetose. Os datos xestionáronse a través de Gando® 1.0 (Gando Nuevas Tecnologías SL, España) e todas as análises estatísticas se realizaron con STATA 14.2 (StataCorp LP, EE.UU.).
Os resultados indicaron que o 4,54 % dos animais eran positivos a 9 DEL (20 de 441 animais) en comparación co 8,39 % de incidencia no día 16 (37 de 441 animais). 389 animais foron clasificados como vacas sas en ambas as probas (Sas, 88,21 %), 15 animais foron positivos só no 9 DEL (1stT, 3,4 %), 32 no 16 DEL (2ndT, 7,26 %) e só 5 foron positivos en ambas as probas (Ambos T, 1,13 %).
En comparación cos animais sans, os animais que foron positivos só no primeiro test aos 9 DEL (1stT+) produciron 7,94 kg menos de leite no
En canto aos resultados reprodutivos e de eliminación, os animais positivos aos 9 DEL tiveron un 75 % menor risco de preñez dentro dos 150 DEL [índice de risco (HR) = 0,25; IC 95 %: 0,08 a 0,77] e 3,36 veces maior risco de eliminación do rabaño dentro dos 500 DEL que as vacas sas (IC 95 %: 1,53 a 7,38) (ver gráficos 1 e 2).
Pola contra, non houbo diferenzas entre vacas sas e 2ndT+ en canto ao risco de preñez aos 150 DEL (HR= 0,89; IC 95 %: 0,51 a 1,56) ou eliminación do rabaño dentro dos 500 DEL (HR= 1,93; IC 95 %: 0,43 a 8,59). Para aquelas vacas Ambas+, só se atoparon diferenzas no risco de eliminación (HR= 5,62, IC95 %=1,75 a 18,07) en comparación con animais sans. Estes resultados concordan con estudos anteriores, que indicaron que o momento do diagnóstico de cetose pode ter diferentes efectos sobre a saúde e a produción (Duffield et al., 2009) e é posible que sexa necesario considerar este factor cando tratemos de investigar en granxa as consecuencias dos animais con cetose. Os nosos resultados actuais reforzan esa idea e están aliñados con traballos recentes (Rodríguez et al., 2022) onde, ao comparar as probas da primeira e a segunda semana, os autores atoparon que o HYK diagnosticado durante a primeira semana de lactación se asocia cun rendemento negativo en termos de produción de leite e reprodución e eliminación do rabaño, pero non se atopou evidencia de asociación para os mesmos resultados cando se diagnosticou HYK na segunda semana.
Aínda que todos os datos utilizados nestas análises foron observacionais e só debésemos usalos para determinar asociacións e relacións de causalidade, estes resultados ofrecen máis información (ou reforzan a que xa tiñamos) de cara á prevención e control da cetose nos rabaños.
O motivo de por que isto é importante radica en que a prevalencia da enfermidade e a valoración do
marzo | march 25 28
Zaragoza (SPAIN)
17ª Feria internacional para la Producción Animal
17th International Animal Production Show gan.es
impacto económico de cada caso son alicerces básicos á hora da consideración das medidas de control, prevención e manexo da enfermidade no ámbito da granxa. Así, seguindo a clasificación anterior de cetose tipo I e II, parece claro que tanto a maior incidencia de cetose coma as maiores consecuencias asociadas a esta patoloxía se dan nos primeiros días de lactación (<15 DEL) e, por tanto, poderíanse atribuír á cetose tipo II.
CONCLUSIÓN
Daquela, deberiamos centrar os esforzos de prevención da cetose coma das súas consecuencias negativas na fase preparto. Para isto debemos poñer o foco nunha serie de aspectos importantes de manexo, coma son o control da condición corporal e o consumo de materia seca durante a fase de secado e posparto, e tamén no emprego de aditivos/suplementos que lle axuden ao animal con este desafío (como son niacinas, doantes de grupo metilo ou monensina, entre outros; ver Cainzos J., 2022).
REFERENCIAS
Cainzos J. 2022. Estrategias para la prevención de cetosis. Revista Ganadería. Dossier: desórdenes metabólicos. Nov-Diciembre, pag 42-47.
Cainzos et al., 2022. A systematic review of the cost of ketosis in dairy cattle. J Dairy Sci. 2022 Jul;105(7):6175-6195. doi: 10.3168/ jds.2021-21539. Epub 2022 May 6. PMID:35534272.
Cainzos et al., 2024. Impact of DIM at hyperketonemia diagnosis on milk yield, early reproductive performance, and herd removal in dairy cattle. On proceedings of the XXII International Buiatric Congress. May 20-24 2024. Cancún (México).
Dijkhuizen AA and Morris RS. 1997. Animal Health Economics: Principles and Applications. University of Sydney. Doré et al., 2015. Definition of prepartum hyperketonemia in dairy goats. Journal of Dairy Science 98(7): 4535-4543. https://doi. org/10.3168/jds.2014-9172.
Duffield et al., 2000. Subclinical ketosis in lactating dairy cattle. Vet Clin North Am Food AnimPract; 16: 231-253. Duffield et al., 2009. Impact of hyperketonemia in early lactation dairy cows on health and production. J. Dairy Sci. 92:571–580. https: //doi .org/10 .3168/jds .2008 -1507. Galligan, D. 2006. Economic assessment of animal health performance. Vet. Clin. North Am. Food Anim. Pract. 22:207–227. https: //doi.org/10.1016/j.cvfa.2005.11.007.
Guadagnini et al., 2019. Prevalence and risk factors associated with Ketosis detected in DHI control samples in catalonia. Oral communication XXIV Congreso Internacional ANEMBE de Medicina Bovina, Sevilla
LeBlanc, S. 2006. Major advances in disease prevention in dairy cattle. J Dairy Sci. 2006 Apr;89(4):1267-79. doi: 10.3168/jds. S0022-0302(06)72195-6. PMID: 16537959.
Liang et al., 2017. Estimating US dairy clinical disease costs with a stochastic simulation model. J. Dairy Sci. 100:1472–1486. https:// doi.org/10.3168/jds .2016 -11565
McArt et al., 2012. A field trial on the effect of propylene glycol on displaced abomasum, removal from herd, and reproduction in fresh cows diagnosed with subclinical ketosis. J. Dairy Sci.95:2505–2512
McArt et al., 2015. Hyperketonemia in early lactation dairy cattle: A deterministic estimate of component and total cost per case. J. Dairy Sci. 98:2043–2054.
Oetzel GR, 2007. Herd-level ketosis–diagnosis and risk factors. American Association of Bovine Practitioners. In Proceedings of the 40th Annual Conference. Vancouver, BC, Canada, 3–6 January Rodriguez et al., 2022. Assessment of milk yield and composition, early reproductive performance, and herd removal
Figura 1. Produción media de leite ao primeiro control
Gráfica 1. Porcentaxe de vacas preñadas por DEL e grupo de enfermidade
Gráfica 2. Porcentaxe de vacas presentes por DEL e grupo de enfermidade
in multiparous dairy cattle based on the week of diagnosis of hyperketonemia in early lactation. J Dairy Sci. 105(5):4410-4420. doi: 10.3168/jds.2021-20836. Epub 2022 Feb 25. PMID: 35221059.
Rodriguez et al., 2022. Assessment of milk yield and composition, early reproductive performance, and herd removal in multiparous dairy cattle based on the week of diagnosis of hyperketonemia in early lactation. J Dairy Sci. 2022 May;105(5):4410-4420. doi:10.3168/jds.2021-20836. Epub
2022 Feb 25. PMID: 35221059. Suthar et al., 2013. Prevalence of subclinical ketosis and relationships with postpartum diseases in European dairy cows. J. Dairy Sci. 96, 2925–2938.
Tveit et al., 1992. Etiology of acetonemia in Norwegian cattle. 1. Effect of ketogenic silage, season, energy level, and genetic factors. J. Dairy Sci. 75, 2421–232.
Zhang y Ametaj. 2020. Review: Ketosis an Old Story Under a New Approach 1. Dairy 2020, 1:42-60.
Alrededor del parto, las necesidades energéticas de los animales aumentan brutalmente para asegurar la producción de leche; sin embargo, su capacidad de ingesta permanece todavía limitada.
Durante este periodo, la ración no cubre las necesidades de los animales ni siquiera optimizando el aporte energético. El requerimiento de energía para producir leche y otras funciones metabólicas es todavía superior al que los animales pueden conseguir a través del alimento: estamos ante el balance energético negativo
Este fenómeno metabólico aparece generalmente en las últimas semanas de gestación y puede perdurar hasta 6 semanas después del parto.
Para cubrir las necesidades en energía, los animales van a recurrir a sus reservas corporales. Esta movilización de sus reservas provoca una liberación importante de ácidos grasos no esterificados (también conocidos como AGNE o NEFA) a la sangre que trastornan el hígado y favorecen el desarrollo de trastornos asociados a la función hepática:
• La esteatosis o “hígado graso”: acumulación de grasas a nivel hepático impactando negativamente en su funcionamiento y deteriorando las células hepáticas.
• La cetosis o acetonemia: acumulación de cuerpos cetónicos en la sangre, tóxicos en grandes cantidades, y producidos por la transformación de grasas cuando el balance energético es perturbado.
Una situación de esteatosis hepática es favorable para que se acabe desarrollando la cetosis, es decir, cuando hay un aumento en la lipólisis (movilización de las reservas grasas), aumenta la concentración de NEFA circulan-
Control de cetosis en preparto con Natri Liver
José Manuel Cameán | Director Comercial CTH Península Ibérica
Sophie Pietrement | Asistente Técnica y Reglamentación
Export CTH Agri
tes que llegan al hígado y siguen dos vías metabólicas:
1) Síntesis de triglicéridos para la obtención de energía.
2) Oxidación para formar Acetil-Coenzima A.
A su vez, el Acetil-CoA puede seguir tres vías metabólicas:
1) Oxidarse en el ciclo de Krebs, obteniendo energía;
2) Desempeñar un papel precursor para la síntesis de colesterol y otros esteroides;
3) Participar en la cetogénesis (síntesis de cuerpos cetónicos) dentro de la mitocondria hepática.
Cuando las reservas hepáticas de glucógeno disminuyen, se estimula el transporte de NEFA al interior de la mitocondria, donde se realizan varias oxidaciones que provocan la formación de Acetil-CoA. Esta molécula se combina con oxalacetato para ingresar en el ciclo de Krebs y así obtener energía.
Especialidades
productoras o en aquellas que llegan con un estado corporal alto al final del periodo seco. Las consecuencias de la cetosis son diversas: bajada de ingesta y empeoramiento del estado general de los animales, pérdida de producción lechera, modificación
Elementos clave de formulación
Harinillas de trigo, sorbitol, harina fenogreco, cloruro de sodio, grasa de carbonato de calcio, boldo, fumitoria, ortosifón,
Cuando el oxalacetato se reduce debido al balance energético negativo continuado, el ciclo de Krebs se bloquea y el Acetil-CoA se acumula dentro de la mitocondria hepática, formándose los cuerpos cetónicos (Acetoacetona, βHB y acetona).
ESTUDIO EN ESPAÑA
Objetivo: evaluar la eficacia de Natri Liver GR para asegurar el buen funcionamiento del hígado.
Componentes analíticos
Duración: 5 meses (junio - octubre de 2023). Animales en estudio: 20 vacas lecheras de alta producción repartidas en 2 lotes.
Los cuerpos cetónicos formados se van acumulando en sangre y provocando una acidosis metabólica y, al mismo tiempo, tienen un efecto tóxico sobre el sistema nervioso, lo que, unido a la falta de glucosa, puede originar lesiones cerebrales irreversibles. Por otra parte, la gran cantidad de NEFA que llegan al hígado provocan una infiltración grasa, dado que la exportación de triglicéridos que debía producirse está muy disminuida.
Protocolo: toma de muestras de sangre efectuadas en T , T y T :
• T : entre 7 y 10 días después del secado.
• T (Natri Liver): 30 días antes del parto.
Propiedades
El coste económico medio de una cetosis clínica está estimado en 250 € por vaca, y se hace presente particularmente en multíparas, en las vacas más
• T : de 7 a 10 días después del parto. Después de la toma de muestras T , las vacas del lote TTO fueron suplementadas con Natri Liver a razón de 150 gramos/día durante 7 días.
Ayuda a reactivar el metabolismo hepático acción sinérgico de sus sustancias degradan y eliminar el exceso de grasa metionina, Colina, betaína. Moléculas de rumino protegidas en triglicéridos: previene la degradación ingredientes ingredientes activos y
lenta y gradual en intestino.
Parámetros de seguimiento:
• Concentración en ácidos β-hidroxibutirato (βHB)
• Concentración en ácidos grasos no esterificados (NEFA)
• Perfil hepático: valores de transaminasas GOT/GPT/GGT
Características de los parámetros de seguimiento: las mediciones βHB y NEFA permiten determinar la eficacia del producto Natri Liver sobre la función energética en posparto:
• Un aumento de βHB es un signo de transformación de ácidos grasos no esterificados NEFA en cuerpos cetónicos y su posterior acumulación en sangre.
• La acumulación de cuerpos cetónicos en sangre aumenta el riesgo de cetosis. Las mediciones de transaminasas GOT/GPT/GGT permiten establecer un perfil hepático de los animales:
• GOT (o ASAT) y GGT: enzimas poco específicas pero sensibles a trastornos hepáticos.
• GPT (o ALAT): enzima específica liberada en caso de lesiones en las células del hígado.
• El estudio de las transaminasas permite determinar si los animales sufren lesiones o trastornos de la función hepática.
RESULTADOS DEL ESTUDIO
1. Metabolismo energético: ácidos βHB y NEFA
Umbrales de concentración sanguínea en NEFA:
• De 4 a 6 semanas después del secado (T ): < 0,325 mEq/L.
La concentración de ácidos grasos no esterificados es similar entre los lotes
Control y TTO, a pesar de tener un valor ligeramente superior en T para el lote suplementado con Natri Liver. Umbrales de concentración sanguínea en βHB:
• Antes de tratamiento (T ): < 0,6 nmol/L.
• En lactación (T ): < 1,0 nmol/L.
La concentración en βHB del lote TT0 es netamente inferior al lote Control después del parto (T ).
El valor en βHB del lote TTO se mantiene igualmente alejado del valor de 1 nmol/L de βHB sanguíneo en lactación.
• El lote “TTO” muestra un nivel de NEFA ligeramente superior al del lote “Control”. Este parámetro ofrece una indicación sobre el valor en ácidos grasos no esterificados de los dos lotes potencialmente en riesgo de metabolización en ácido βHB (cuerpos cetónicos).
• A pesar de un nivel de NEFA ligeramente superior, la concentración sanguínea en βHB del lote TTO después del parto es bastante inferior al del lote Control. El valor en βHB del lote TTO está igualmente alejado del considerado de riesgo de cetosis.
• Reducción de la producción de ácidos βHB (cuerpos cetónicos)
• Mejor valorización energética de los ácidos grasos no esterificados
• Reducción del riesgo de aparición de cetosis
2. Medición de los perfiles hepáticos: transaminasas GOT/GPT/GGT Umbrales de concentración sanguínea en transaminasas:
• GOT: 45 a 110 U/L.
• GPT: 7 a 35 U/L.
• GGT: 5 a 45 U/L.
Los valores en transaminasas son estables y similares en los dos lotes, en cualquiera de los tiempos de toma de muestras T , T y T . Los valores están todos dentro de sus respectivos valores correctos.
• Los valores de transaminasas GOT/ GPT/GGT de los dos lotes son globalmente estables y dentro de sus umbrales de concentración.
• El valor GOT aumenta en T2 después del parto, aunque permanecen similares en cada uno de los lotes. Las granjas no presentan, por tanto, un riesgo de patologías hepáticas, debido a que las vacas del lote Control permanecen dentro de los umbrales de concentración.
• Caso a caso, los resultados en ciertas vacas evidencian de manera más clara el interés de usar Natri Liver para asegurar mantener las concentraciones en transaminasas y así reducir los riesgos de trastornos hepáticos.
• Estabiliza las concentraciones en transaminasas.
• Limita el riesgo de aparición de trastornos hepáticos.
CONCLUSIONES DEL ESTUDIO
Perfil hepático (GOT, GPT y GGT): se concluye que las vacas suplementadas con Natri Liver GR (T1) al inicio del periodo de lactación presentan parámetros más estables. En ciertos casos individuales, se observó una mejora de estos valores. El riesgo de aparición de trastornos hepáticos es limitado con el aporte de Natri Liver GR.
Metabolismo energético (βHB y NEFA): se constata que las vacas suplementadas en preparto con Natri Liver GR (T2) muestran una disminución de la producción de ácidos βHB y de cuerpos cetónicos. Esta disminución caracteriza una mejor valorización de ácidos grasos no esterificados a nivel de metabolismo energético.
• Ayuda al metabolismo energético durante los periodos críticos (posparto)
• Reduce el riesgo de aparición de trastornos hepáticos (cetosis).
Manexo de xatos machos provenientes da industria láctea desde o nacemento ata a chegada
ás granxas de ceba
Neste estudo abordamos a importancia do coidado dos xatos desde as súas granxas de orixe ata as de ceba, analizamos os factores de risco do seu traslado e ofrecemos pautas para a implementación de estratexias nutricionais antes e despois do transporte ata chegar ao seu destino final.
Lucía Pisoni1, Maria Devant1, Anna Bassols2, Joan Pujols3, Sònia Marti1
1Produción de Ruminantes, IRTA, Torre Marimon, España
2Departamento de Bioquímica e Bioloxía Molecular, Facultade de Ciencias Veterinarias, Universidade Autónoma de Barcelona, España
3Centro de Investigación en Sanidade Animal, Edificio CReSA, Universidade Autónoma de Barcelona, España
Dado que o obxectivo principal da industria láctea é a produción de leite, os xatos machos e as xatas non destinadas a reposición son retirados das explotacións con relativa rapidez para evitar custos de alimentación e xestión (Haskell, 2020). Estes xatos, que nun principio se consideraban un “excedente ou subproduto” da industria, son destinados a un sistema de produción coñecido globalmente como “dairy beef” co obxectivo final de ser engordados para a produción de carne.
A ceba destes xatos para carne foi crecendo de forma constante en Europa e no resto do mundo nas últimas décadas. Só na Unión Europea nacen anualmente uns 11 millóns de xatos provenientes da industria láctea (Mekonnen et al., 2019) e estímase que a súa contribución na produción total de carne de vacún é dun 30 % (Vinci, 2022).
Algúns dos aspectos máis característicos deste sistema produtivo teñen que ver coa raza dos xatos, a súa orixe e a súa dinámica de comercialización.
En termos xerais, os xatos que se utilizan son de raza frisoa ou cruzamentos de femias frisoas con seme de razas cárnicas. Estes xatos son recollidos nas súas granxas leiteiras de orixe e transportados a mercados e/ou a centros de concentración (entre 15-28 días de idade e 50-70 kg de peso vivo; figura 1) antes de alcanzar o seu destino final en granxas de engorde do mesmo país de orixe ou estranxeiras.
A idade dos xatos no momento do transporte é de grande importancia. Segundo a lexislación vixente na Unión Europea, os xatos lactantes poden ser transportados a partir dos 14 días de idade (Regulamento (CE) n.º 1/2005 do Consello Europeo). Con todo, este momento coincide cun período de baixa
Figura 1. Xato macho angus x holstein usado na industria dairy beef
EN TERMOS XERAIS, OS XATOS QUE SE UTILIZAN SON DE RAZA FRISOA OU CRUZAMENTOS DE FEMIAS FRISOAS CON SEME DE RAZAS CÁRNICAS
Figura 2. Desenvolvemento inmunolóxico durante os primeiros meses de vida dos xatos
Edad, d
inmunidade, xa que os anticorpos maternos procedentes do costro diminúen e os xatos están a empezar a desenvolver os seus propios anticorpos a través da exposición a antíxenos ambientais (figura 2) (Hulbert e Moisá, 2016). Por tanto, os xatos lactantes son transportados no momento máis susceptible a nivel inmunolóxico.
No seu paso polos centros de concentración e/ou mercados, os xatos adoitan estar expostos a períodos de restrición alimentaria debido a que a alimentación con penso ou lactorreemprazante non sempre se atopa dispoñible. Sumado á restrición alimentaria, outros factores estresantes coma o amoreamento, a mestura de animais de diversas orixes, as condicións ambientais, o estrés da carga, descarga e transporte, e as horas de xexún, entre outros, afectan negativamente ao seu benestar e á súa saúde. En conxunto, estes factores xeran un aumento na incidencia de enfermidades á chegada ás granxas de engorde (Van Engen e Coetzee, 2018). Ademais, o estado dos xatos antes do transporte tamén se asociou a un maior risco de mortalidade (Renaud et al., 2018; Wilson et al., 2020b). Demostrouse que os índices de morbilidade e mortalidade nas granxas de engorde son maiores naqueles tenreiros que nos mercados presentan un índice de masa corporal menor con actitude deprimida ou con infección umbilical (Scott et al., 2019; Pardon et al., 2012; Winder et al., 2016; Wilson et al., 2020a).
As enfermidades máis significativas cando os xatos chegan á granxa de engorde son a síndrome respiratoria bovina (SRB) e as diarreas, infecciosas e/ou mecánicas.
A maneira de contrarrestar estas enfermidades á chegada ás granxas de engorde é, na maioría dos casos, con
EnfermedadRespiratoria
Enfermidade respiratoria
Lactorreemprazante
Lactoreemplazante
Adaptado de Hulbert e Moisá, 2016
tratamentos metafilácticos orientados a tratar animais enfermos e a previr brotes de enfermidade. Con todo, o uso indiscriminado de antibióticos xera un aumento na resistencia aos antimicrobianos que termina tendo un impacto negativo na saúde dos tenreiros (Migura-García, 2019). Aínda que a revisión das lexislacións europeas busca reducir á metade a venda de antibióticos para animais de granxa para o ano 2030 (Parlamento Europeo e Consello da Unión Europea, 2019), o uso indiscriminado de antibióticos en animais de consumo foi e continúa sendo un tema de debate que afecta negativamente a percepción dos consumidores cara á industria.
Outro dos puntos febles do sistema dairy beef é a fenda de desinformación que existe entre as explotacións leiteiras que producen os xatos e as instalacións de cría que os reciben (Creutzinger et al., 2021). Esta desconexión está ligada á falta de coñecemento no manexo dos xatos
Penso + lactorreemprazante
Pienso+ Lactoreemplazante
ao nacemento en canto a consumo de costro, estado nutricional e sanitario, vacinacións, entre outros.
IMPORTANCIA DO ENCOSTRADO EN XATOS MACHOS
Aínda que a importancia do consumo de costro en xatos recentemente nados sexa un concepto amplamente recoñecido e estudado, demostrouse que entre o 12 % e o 43 % dos provenientes da industria láctea sofren fallas na transferencia pasiva da inmunidade (Renaud e Pardon, 2022). Este problema é recorrente en moitos países e está relacionado co feito de que o coidado e manexo dos xatos machos nas explotacións leiteiras adoitan ser inferiores aos das xovencas de reposición (Lovell e Hill, 1940; Rutherford et al., 2021). Polo xeral, as xovencas reciben maiores volumes de costro menos contaminado en comparación cos xatos machos (Fecteau et al., 2002), os cales nalgúns casos non reciben costro en absoluto (Renaud et al., 2017).
TRANSPORTE: FACTORES DE RIESGO
TRANSPORTE: FACTORES DE RISCO
Mezcla de animales de diversos orígenes
Mestura de animais de diversas orixes
Condiciones ambientales
Exposición a enfermidades contaxiosas
Exposición a enfermedades contagiosas
Reagrupamientos
Restrición de alimento e auga Reagrupamento
Restricción de alimento y agua
Tiempo en transporte
Condicións ambienais Tempo de tansporte
Densidade animal
Densidadanimal
Aumenta a incidencia de SRB e diarreas
Aumenta la incidencia de SRB y diarreas
Uso de tratamentos metafilácticos
Uso de tratamientos metafilácticos
↓ Genera resistencia a los antibióticos ↓
Xera resistencia aos antibióticos
Aumento da permeabilidade inestinal
Aumento de la permeabilidad intestinal
Afecta á saúde, ao benestar, á eficiencia dos xatos e ao descontento social cara á produción cárnica
Afecta a la salud, el bienestar, la eficiencia de los terneros y el descontento social hacia la producción cárnica
Diarrea
Idade, d
Desteta
Diarrea
O resultado final deste mal manexo é unha menor concentración de proteína sérica total, que se traduce en fallas na transferencia pasiva da inmunidade e incrementa a susceptibilidade a enfermidades e as taxas de mortalidade (Godden et al., 2019).
Con todo, a importancia do consumo de costro vai máis aló da absorción de inmunoglobulinas; tamén determina o paso de compoñentes que son fundamentais para a saúde, crecemento e o desenvolvemento dos xatos recentemente nados. Ademais de nutrientes como proteínas, minerais e vitaminas, a enerxía achegada pola lactosa e a graxa do costro é clave para a termorregulación (Godden et al., 2019) e os compostos bioactivos como a lactoferrina, aminoácidos esenciais, factores de crecemento, entre outros, modulan o desenvolvemento e a función do tracto gastrointestinal dos tenreiros recentemente nados (Blum, 2006).
O noso grupo de investigación do IRTA demostrou que cando os xatos son alimentados con 2 L en lugar de 10 L de costro de boa calidade ao nacemento, as perdas de peso corporal desde o nacemento ata o momento de seren transportados ás granxas de engorde son de aproximadamente 2 kg (Pisoni et al., 2022b) (figura 3). A diminución nas perdas de peso vivo nos xatos alimentados con 10 L de costro podería deberse aos efectos beneficiais que os nutrientes e compostos bioactivos exercen sobre o crecemento e desenvolvemento do aparello dixestivo. Estes efectos están relacionados cun aumento na proliferación celular e a síntese de proteínas e a modulación da microbiota intestinal, o que favorece a absorción de
Figura 3. Perdas de peso corporal dende o nacemento ao momento de seren transportados en xatos machos holstein alimentados con 2 L vs. 10 L de costro dentro ds 2 horas despois do nacemento
Figura 4. Recuperación da inxestión de concentrado antes (día-3 a día -1) e despois (día 0 a día 7) dun transporte de 19 horas en xatos machos holstein alimentados con 2 L (CAL 2) ou 10 L (CAL 10) de costro ao nacemento
nutrientes ou a motilidade, entre outras (Roffler et al., 2003; Blum, 2006).
Ademais das diferenzas no peso vivo, identificáronse maiores niveis séricos de inmunoglobulina G e G1 e gamma-glutamil transferasa naqueles xatos alimentados con 10 L de costro desde o nacemento ao momento de ser transportados con aproximadamente 15 días de idade. A determinación destes marcadores de consumo de costro podería brindar información sobre o estado inmunolóxico dos xatos e así poder expor estratexias de alimentación e manexo dependendo da súa susceptibilidade individual (Pisoni et al., 2022b). Outro dos resultados desta investigación foi que, independentemente de se os tenreiros foron alimentados con 2 L ou 10 L de costro, ningún deles sufriu fallas na transferencia pasiva da inmunidade. Asumimos que o feito de alimentar os xatos con costro de boa calidade dentro das primeiras 2 horas despois do nacemento asegurou unha transferencia exitosa de inmunoglobulinas que eliminou as diferenzas entre tratamentos. Estes últimos resultados reforzan a importancia de ofrecer costro de boa calidade canto antes para previr deficiencias inmunolóxicas e posibles incrementos na incidencia de enfermidades en xatos acabados de nacer.
Ademais dunha diminución nas perdas de peso vivo, o noso grupo de investigación tamén observou que un baixo consumo de costro ao nacemento pode impactar negativamente na recuperación do consumo de penso á chegada. Resultados da nosa investigación demostraron que cando os xatos consumían 10 L en lugar de 2 L de
costro, o consumo de penso durante a primeira semana posterior ao transporte era superior (día 1 a día 5; figura 4) (Pisoni et al., 2023). Estes resultados indicarían que asegurar un consumo adecuado de costro tería un efecto positivo na recuperación dos tenreiros despois de ser transportados, posiblemente estimulado polos mesmos compostos bioactivos e nutricionais do costro anteriormente mencionados.
IMPACTO
DA RESTRICIÓN
ALIMENTARIA DURANTE A COMERCIALIZACIÓN E O TRANSPORTE
A restrición alimentaria é un factor característico na industria “dairy beef” que ten un impacto negativo sobre o estado nutricional dos xatos. En tenreiros machos, esta restrición comeza desde idade temperá nas granxas leiteiras de orixe. Isto débese a un manexo nutricional deficiente onde, 1) utilízanse programas restritivos de alimentación láctea onde os tenreiros se alimentan cunha media de só 4-5 L de lactorreemprazante ao día, e 2) onde os xatos machos non adoitan ter acceso a penso. En xeral, cando estes animais son vendidos para producir carne, a comercialización e o transporte aos que se someten continúan inducindo restricións alimentarias (Hutcheson e Cole, 1986). Os xatos de granxas leiteiras próximas transpórtanse aos mercados e/ou centros de concentración (figura 5), onde se agrupan en lotes (Velarde et al., 2021). Aquí poden permanecer desde algunhas horas ata varios días sendo alimentados a base de solucións rehidratantes ou, no mellor
dos casos, lactorreemprazantes (Velarde et al., 2021). Tras a clasificación e o reagrupamento, os xatos pasan por unha segunda fase de transporte antes de chegar ao seu destino final nunha granxa de engorde. Este segundo transporte adoita implicar distancias máis longas e, polo tanto, un maior tempo en tránsito. Como os xatos non son alimentados durante o transporte e, a miúdo o acceso á auga non está asegurado, o estado nutricional e a deshidratación empeoran así tamén como a condición xeral destes animais.
Como se mencionou anteriormente, o uso de solucións rehidratantes e, nalgúns casos, lactorreemprazantes, adoitan ser as dúas estratexias máis comúns para alimentar os xatos antes do transporte. Con todo, hai poucos estudos que avalíen a alimentación previa ao transporte (Marcato et al., 2020; Pisoni et al., 2022a). O noso grupo de investigación avaliou o uso de rehidratantes ou lactorreemprazantes como dietas previas a un transporte de 19 horas (máxima cantidade de horas que os tenreiros poden ser transportados sen ser descargados para comer ou descansar, segundo a lexislación europea; 9 h + 1h de descanso + 9h) simulando unha estancia nun centro de concentración durante 3 días (Pisoni et al. 2023). Os resultados deste estudo demostraron que cando os xatos son alimentados con solucións rehidratantes (SR) as perdas de peso corporal antes do transporte (día -1; figura 6) eran de case 2 kg comparado con aqueles alimentados con lactorreemprazantes (LR). Ademais, as perdas de peso debidas á dieta previa ao transporte non se recuperaron durante a primeira semana na granxa de engorde (día 7).
Tamén se observou un incremento na concentración de ácidos graxos volátiles e unha diminución nos ni-
veis de glicosa en sangue nos xatos alimentados con rehidratantes xusto antes do transporte. Por tanto, os xatos alimentados con rehidratantes estaban a mobilizar reservas antes de empezar o transporte. Por último, a alimentación a base de rehidratantes durante 3 días no centro de concentración mostrou un aumento na permeabilidade intestinal despois do transporte con respecto aos xatosalimentados con lactorreemprazante ou aos animais sen restrición nin transporte (CTRL). O mecanismo detrás da alteración da barreira intestinal parece estar asociado á liberación de glicocorticoides en resposta á tensión (Lambert, 2009), como aquel físico e psicolóxico provocado pola comercialización e o transporte. Calquera alteración no funcionamento normal desta barreira intestinal permitiría a entrada de antíxenos desde a luz do intestino até o torrente sanguíneo provocando ou perpetuando un aumento da súa permeabilidade e dando lugar a reaccións inflamatorias locais ou sistémicas (Lambert, 2009; Bischoff et al., 2014). Ademais, a perda de integridade intestinal pode ter consecuencias a longo prazo afectando parámetros produtivos e metabólicos nestes tenreiros (Kvidera et al., 2017). Cabe destacar que os tenreiros alimentados con lactorreemprazantes durante o tempo no centro de concentración do mesmo xeito que os tenreiros alimentados con rehidratantes, tampouco foron capaces de previr a mobilización de reservas e o dano intestinal debidos ao xaxún durante o transporte. En conclusión, estes resultados demostran que as estratexias nutricionais implementadas de maneira rutineira na comercialización de xatos non son capaces de satisfacer as demandas enerxéticas dos xatos condicionando a súa recuperación á chegada ás granxas de engorde.
de
Figura 6. Evolución do peso vivo antes (día -1) e despois (día 0 a día 7) dun transporte de xatos machos holstein alimentados con lactorreemprazantes (LR) ou solucións rehidratantes (SR) antes do transporte
ESTRATEXIAS NUTRICIONAIS PARA ESTIMULAR A RECUPERACIÓN DOS XATOS POSTERIOR AO TRANSPORTE
Co obxectivo de mellorar a recuperación dos xatos, o noso grupo de investigación estudou o uso de estratexias nutricionais previas ao transporte para tentar minimizar os efectos negativos da restrición alimentaria e o xaxún durante a comercialización e o transporte dos tenreiros destinados á industria dairy beef (Pisoni et al., 2022c). Para isto, deseñáronse estratexias nutricionais onde se suplementou unha dieta baseada en lactorreemprazante co acceso a libre disposición de penso ou leite acidificado durante 3 días, simulando unha estancia nun centro de concentración. Os resultados deste estudo demostraron que cando os xatos son suplementados con penso ou leite acidificado antes de seren transportados durante 19 horas, non existen perdas de peso corporal. Ademais, observouse que despois do transporte os xatos suplementados con penso ou leite acidificado incrementaron o consumo de penso comparados co control e con aqueles tenreiros que só foron alimentados con lactorreemprazante antes do transporte (figura 7). En conclusión, os resultados deste último estudo mostran que a aplicación dunha estratexia de alimentación previa ao transporte mellora a recuperación do peso corporal e a inxestión de concentrado á chegada.
Figura 5. Visión xeral da dinámica do transporte na comercialización
xatos de vacún de leite
GRANXAS LEITEIRAS DE ORIXE
CENTROS DE CONCENTRACIÓN/ MERCADOS
GRANXAS DE ENGORDE
Figura 7. Evolución do consumo de penso antes (día -1) e despois (día 0 a día 14) dun transporte de 19 horas en xatos machos holstein alimentados con diferentes estratexias nutricionais aplicadas previas ao transporte
Ademais, os nutrientes e a enerxía proporcionados antes do transporte poderían exercer efectos positivos no intestino, protexendo a integridade intestinal.
RECOMENDACIÓNS FINAIS
1. Mellorar o manexo dos xatos machos nas granxas de orixe
· Ofrecer unha adecuada cantidade de costro de boa calidade dentro das primeiras 2 horas posteriores ao nacemento.
· Mellorar a nutrición dos machos (introdución temperá ao penso e implementación de protocolos de lactorreemprazante non restritivos).
2. Aumentar o volume de costro
· Non só IgG! Os compostos bioactivos do costro son fundamentais para o crecemento e o desenvolvemento do tracto gastrointestinal.
· Desenvolvemento temperán do intestino → mellora a recuperación do consumo postransporte.
· Evita perdas do peso corporal dende o nacemento ata a chegada ás granxas de engorde.
3. Implementar estratexias nutricionais previas ao transporte Mellora a ganancia de peso e a recuperación do consumo na primeira semana posterior á chegada.
· O maior número de nutrientes na dieta podería evitar incrementos na permeabilidade intestinal debidos ao transporte.
REFERENCIAS
Bischoff, S.C., G. Barbara, W. Buurman, T. Ockhuizen, J.D. Schulzke, M. Serino, H. Tilg, A. Watson, and J.M. Wells. 2014. Intestinal permeability - a new target for disease prevention and therapy. BMC Gastroenterol. 14. doi:10.1186/s12876-014-0189-7.
Blum, J.W. 2006. Nutritional physiology of neonatal calves. J. Anim. Physiol. Anim. Nutr. (Berl). 90:1–11. doi:10.1111/ J.1439-0396.2005.00614.X.
Creutzinger, K., J. Pempek, G. Habing, K. Proudfoot, S. Locke, D. Wilson, and D. Renaud. 2021. Perspectives on the Management of Surplus Dairy Calves in the United States and Canada. Front. Vet. Sci. 8. doi:10.3389/ FVETS.2021.661453.
Van Engen, N.K., and J.F. Coetzee. 2018. Effects of transportation on cattle health and production: a review. Anim. Heal. Res. Rev. 19:142–154. doi:10.1017/ S1466252318000075.
Parlamento Europeo y Consejo de la Unión Europea. Reglamento (UE) 2019/6 del Parlamento Europeo y del Consejo, de 11 de diciembre de 2018, sobre medicamentos veterinarios y por el que se deroga la Directiva 2001/82/CE. Diario Oficial de la Unión Europea; 2019. b. https://eurlex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/? Fecteau, G., P. Baillargeon, R. Higgins, J. Paré, and M. Fortin. 2002. Bacterial contamination of colostrum fed to newborn calves in Québec dairy herds. Can. Vet. J. 43:523. Godden, S.M., J.E. Lombard, and A.R. Woolums. 2019. Colostrum Management for Dairy Calves. Vet. Clin. North Am. - Food Anim. Pract. 35:535–556. doi:10.1016/j. cvfa.2019.07.005.
Haskell, M.J. 2020. What to do with surplus dairy calves? Welfare, economic and ethical considerations. Landbauforschung 70:45–48. doi:10.3220/ LBF1593617173000.
Hulbert, L.E., and S.J. Moisá. 2016. Stress, immunity, and the management of calves1. J. Dairy Sci. 99:3199–3216. doi:10.3168/jds.2015-10198.
Hutcheson, D.P., and N.A. Cole. 1986. Management of Transit-Stress Syndrome in Cattle: Nutritional and Environmental Effects. J. Anim. Sci. 62:555–560. doi:10.2527/JAS1986.622555X.
Kvidera, S.K., E.A. Horst, M. V. Sanz Fernandez, M. Abuajamieh, S. Ganesan, P.J. Gorden, H.B. Green, K.M. Schoenberg, W.E. Trout, A.F. Keating, and L.H. Baumgard. 2017. Characterizing effects of feed restriction and glucagon-like peptide 2 administration on biomarkers of inflammation and intestinal morphology. J. Dairy Sci. 100:9402–9417. doi:10.3168/jds.2017-13229. Lambert, G.P. 2009. Stress-induced gastrointestinal barrier dysfunction and its inflammatory effects. J. Anim. Sci. 87. doi:10.2527/jas.2008-1339.
Lovell, R., and A.B. Hill. 1940. 261. A study of the mortality rates of calves in 335 herds in England and Wales (together with some limited observations for Scotland). J. Dairy Res. 11:225 242. doi:10.1017/ S0022029900003265. Marcato, F., H. van den Brand, B. Kemp, B. Engel, M. Wolthuis-Fillerup, and K. van Reenen. 2020. Effects of pretransport diet, transport duration, and type of vehicle on physiological status of young veal calves. J. Dairy Sci. 103:3505–3520. doi:10.3168/jds.2019-17445. Mekonnen, M.M., C.M.U. Neale, C. Ray, G.E. Erickson, and A.Y. Hoekstra. 2019. Water productivity in meat and milk production in the US from 1960 to 2016. Environ. Int. 132:105084. doi:10.1016/J.ENVINT.2019.105084. Migura-García, L., S. Marti, A. Aris, A. Pérez de Rozas, C. Tejero, J. Torra, J. Pujols, and M. Devant. 2019. Antimicrobial resistance profiles of Pasteurella multocida, Mannheimia haemolytica and Moraxella spp. of bovine origin pre- and post-treatment with antimicrobials in
Pardon, B., K. De Bleecker, M. Hostens, J. Callens, J. Dewulf, and P. Deprez. 2012. Longitudinal study on morbidity and mortality in white veal calves in Belgium. BMC Vet. Res. 8:1–15. doi:10.1186/1746-6148-8-26/ FIGURES/5.
Pisoni, L., M. Devant, A.M. Bassols, Y. Saco, R. Pato, J. Pujols, and S. Marti. 2023. The effects of colostrum consumption and feed restriction during marketing and transportation of male dairy beef calves: Impact on pretransport nutritional status and on farm recovery. J. Dairy Sci. doi:10.3168/JDS.2023-23374.
Pisoni, L., M. Devant, M. Blanch, J.J. Pastor, and S. Marti. 2022a. Simulation of feed restriction and fasting: Effects on animal recovery and gastrointestinal permeability in unweaned Angus holstein calves. J. Dairy Sci. 105:2572–2586. doi:10.3168/JDS.2021-20878.
Pisoni, L., S. Marti, J. Pujols, Y. Saco, N. Gomez, A. Bassols, and M. Devant. 2022b. Evaluation of potential biomarkers to determine adequate colostrum provision in male dairy-beef calves upon arrival at the rearing facility beyond 14 days of age. J. Dairy Sci. 0. doi:10.3168/JDS.2022-22233.
Pisoni, L.; Marti, S.; Bassols, A.M.; Saco, Y.; Pujols, J.; Gomez, N.; Devant, M. 2022c. Evaluation of pre-transport feeding strategies in bull calves’ performance and gut permeability. Page 43. EAAP Annual Meeting. 5-9/09/2022. Porto, Portugal. Reglamento (CE) nº 1/2005 del Consejo Europeo del 22 de diciembre de 2004, relativo a la protección de los animales durante el transporte y las operaciones conexas y por el que se modifican las Directivas 64/432/CEE y 93/119/CE y el Reglamento (CE) nº 1255/97.
Renaud, D., and B. Pardon. 2022. Preparing Male Dairy Calves for the Veal and Dairy Beef Industry. Vet. Clin. North Am. - Food Anim. Plract. 38:77–92. doi:10.1016/j. cvfa.2021.11.006.
Renaud, D.L., T.F. Duffield, S.J. LeBlanc, D.B. Haley, and D.F. Kelton. 2017. Management practices for male calves on Canadian dairy farms. J. Dairy Sci. 100:6862–6871. doi:10.3168/jds.2017-12750.
Renaud, D.L., D.F. Kelton, S.J. LeBlanc, D.B. Haley, and T.F. Duffield. 2018. Calf management risk factors on dairy farms associated with male calf mortality on veal farms. J. Dairy Sci. 101:1785–1794. doi:10.3168/jds.201713578.
Roffler, B., A. Fäh, S.N. Sauter, H.M. Hammon, P. Gallmann, G. Brem, and J.W. Blum. 2003. Intestinal morphology, epithelial cell proliferation, and absorptive capacity in neonatal calves fed milk-born insulin-like growth factor-1 or a colostrum extract. J. Dairy Sci. 86:1797–1806. doi:10.3168/JDS.S00220302(03)73765-5.
Rutherford, N.H., F.O. Lively, and G. Arnott. 2021. A Review of Beef Production Systems for the Sustainable Use of Surplus Male Dairy-Origin Calves Within the UK. Front. Vet. Sci. 8:635497. doi:10.3389/ FVETS.2021.635497/BIBTEX.
Scott, K., D.F. Kelton, T.F. Duffield, and D.L. Renaud. 2019. Risk factors identified on arrival associated with morbidity and mortality at a grain-fed veal facility: A prospective, single cohort study. J. Dairy Sci. 102:9224–9235. doi:10.3168/JDS.2019-16829.
Velarde, A., Teixeira, D., Devant, M. & Martí, S 2021, Research for ANIT Committee – Particular welfare needs of unweaned animals and pregnant females, European Parliament, Policy Department for Structural and Cohesion Policies, Brussels. Vinci, C. 2022. European Union beef sector: Main features, challenges and prospects. Accessed Nov. 10,2023. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ BRIE/2022/733676/EPRS _BRI(2022) 733676_EN.pdf
Wilson, D.J., J. Stojkov, D.L. Renaud, and D. Fraser. 2020a. Short communication: Condition of male dairy calves at auction markets. J. Dairy Sci. 103:8530–8534. doi:10.3168/jds.2019-17860.
Wilson, D.J., J. Stojkov, D.L. Renaud, and D. Fraser. 2020b. Risk factors for poor health outcomes for male dairy calves undergoing transportation in western Canada. Can. Vet. J. 61:1265.
Winder, C.B., D.F. Kelton, and T.F. Duffield. 2016. Mortality risk factors for calves entering a multilocation white veal farm in Ontario, Canada. J. Dairy Sci. 99:10174–10181.doi:10.3168/jds.2016-11345.
Avaliación de índices produtivos, reprodutivos e
porcentaxes
de eliminación de 1.070 ganderías galegas. Marzo 2024
(II)
Nesta nova entrega presentamos a análise descritiva da nosa investigación, levada a cabo coa colaboración de 51 técnicos, con base en máis de 1.000 granxas, e un total de 166.226 vacas; a produción de leite normalizado a 365 días, e, finalmente, a eficiencia reprodutiva do rabaño vacún de leite.
1. ANÁLISE DESCRITIVA
Oconxunto de datos representa unha poboación significativa de granxas da xeografía galega, que contén información de 1.070 ganderías cun total de 166.226 animais, dos cales 103.166 son vacas adultas e 63.060 son xovencas. Isto representa o 19,20 % das ganderías (1.070 de 5.573 ganderías con entregas de leite en Galicia, MAPA 2024) e o 33,41 % das vacas adultas da comunidade autónoma (106.562 de 318.958 vacas adultas en Galicia, MAPA, 2024).
A nivel estatal, representa o 10,75 % das ganderías (o total de ganderías en España con entregas declaradas de leite ascendeu a 9.951 en xaneiro de 2024, MAPA 2024), o 13,29 % das vacas adultas (o censo nacional de vacas adultas en marzo de 2024 foi de 776.252 vacas adultas) e o 25,25 % das xovencas nacionais (dun total de 249.713 xovencas entre 8 e 24 meses en marzo de 2024; MAPA 2024).
En canto á demografía do rabaño polo seu estado reprodutivo, os animais agrúpanse en:
a) Xovencas: femias novas que aínda non pariron nunca e que por tanto non producen leite. Nesta base de datos supoñen 63.060 animais, o que supón o 37,94 % do total de animais. A estes animais podémolos agrupar en: - Xovencas non inseminadas : inclúense todas as xovencas non inseminadas presentes no rabaño. Representan un total de 38.362 animais. A media de xovencas non inseminadas por rabaño é de 35,85 xovencas, cun rango entre 0 e 541.
Gando Nuevas Tecnologías SL e colaboradores*
A AVALIACIÓN REFLICTE O 19,20 % DAS GANDERÍAS GALEGAS, DAS 5.573 CON ENTREGAS DE LEITE, SEGUNDO DATOS DO MAPA 2024
Defínese a porcentaxe de xovencas non inseminadas (%Xovencas-noIA) como o número de xovencas non inseminadas entre o total de xovencas na granxa no momento da recollida dos datos x 100. Exprésase en porcentaxe (%). O %Xovencas non-IA medio é de 56,62 %, cun rango entre 0 e 100 %.
Defínese a porcentaxe de xovencas xestantes (%Xovencas xestantes) coma o número de xovencas inseminadas entre o total de xovencas na granxa no momento da recollida dos datos x 100. Exprésase en porcentaxe (%). O %Xovencas xestantes medio é de 33,88 %, cun rango de entre 0 % e 100 %.
Supoñen un total de 6.483 animais e a media de vacas secas por rabaño é de 6,6, cun rango de entre 0 e 76. Defínese a porcentaxe de vacas secas (%Vacas secas) como o total de vacas con secado rexistrado entre o número vacas presentes na granxa (muxido + secas) x100.
Exprésase en porcentaxe (%). As %Vacas secas medio é de 5,01 %, cun rango de entre 0 e 35,71 %.
- Xovencas inseminadas: inclúense todas as xovencas inseminadas, pero sen un diagnóstico de xestación positivo. Representan un total de 5.638 animais.
A media de xovencas inseminadas por rabaño é de 5,27, cun rango de entre 0 e 81. Defínese a porcentaxe de xovencas inseminadas (%Xovencas-IA) coma o número de xovencas inseminadas entre o total de xovencas na granxa no momento da recollida dos datos x 100. Exprésase en porcentaxe (%). O %Xovencas-IA medio é de 9,50 %, cun rango entre 0 e 100 %.
b) Vacas: aquelas que pariron polo menos unha vez. Supoñen un total de 103.166 animais (62,06% do total). A media de animais adultos por rabaño é de 96,41, cun rango de entre 1 e 983. Á súa vez, estas podémolas agrupar en:
- Vacas en muxido: inclúense todas as vacas que guren como lactantes (en muxido) no momento da recollida dos datos. Supoñen un total de 96.683 animais e a media de vacas lactantes por rabaño é de 90,36, cun rango de entre 1 e 918. Defínese a porcentaxe de vacas en muxido (%Vacas en muxido) coma o total de vacas en muxido entre o número de vacas presentes na granxa (muxido + secas) x100. Exprésase en porcentaxe (%). As %Vacas en muxido medio é de 94,98 %, cun rango entre 64,29 e 100 %.
- Vacas xestantes: inclúense todas as vacas cun diagnóstico de xestación positivo estean a dar leite (en muxido) ou estean secas. Supoñen un total de 50.429 animais e a media de vacas xestantes por rabaño é de 47,13, cun rango de entre 5 e 514. Defínese a porcentaxe de vacas xestantes (%Vacas xestantes) coma o total de vacas con diagnóstico de preñez positivo presentes (en muxido ou secas) entre o total de vacas presentes na granxa (en muxido ou secas) x 100. Exprésase en porcentaxe (%). As %Vacas xestantes medio é de 49,30 %, cun rango entre 19,23 e 75,68 %.
- Xovencas xestantes: inclúense todas as xovencas inseminadas, cun diagnóstico de xestación positivo pero que aínda non pariron. Representan un total de 19.060 animais. A media de xovencas xestantes por rabaño é de 17,81, cun rango de entre 0 e 239.
- Vacas secas: inclúense todas as vacas ás que se lles rexistrou un secado na plataforma.
- Vacas inseminadas: inclúense todas as vacas inseminadas, pero sen un diagnóstico de xestación positivo. Supoñen un total de 26.415 animais e a media de vacas inseminadas por rabaño é de 24,69, cun rango de entre 1 e 284. Defínese a porcentaxe de vacas inseminadas (%VacasIA) coma o número de vacas inseminadas sen diagnóstico de preñez positivo presentes/ vacas presentes na granxa (muxido + secas) x 100. Exprésase en porcentaxe (%).
As %Vacas IA medio é de 25,19 %, cun rango de entre 2,02 e 63,89 %.
- Vacas non inseminadas: inclúense todas as vacas non inseminadas presentes no rabaño. Supoñen un total de 26.322 animais e a media de vacas inseminadas por rabaño é de 24,60; cun rango de entre 2 e 235. Defínese a porcentaxe de vacas non inseminadas (%Vacas-noIA) como o número de vacas non inseminadas presentes/vacas presentes na granxa (muxido + secas) x 100. Exprésase en porcentaxe (%). O %VacasIA medio é de 25,51 %, cun rango de entre 5,88 e 65,38 %.
Días en leite
En canto aos valores de días en leite medios do rabaño (mDEL) calcúlanse en base á seguinte fórmula, onde o valor de DEL dun animal se define coma o número de días que o animal foi muxido na lactación actual, ou o que é o mesmo, o número de días desde que pariu a última vez. Só se teñen en conta para o cálculo os animais que están a ser muxidos. Así:
A media de mDEL dos rabaños incluídos neste reporte foi de 221 días, cun rango de entre 126 e 547 días. A análise en percentís dos valores de mDEL indícanos que o percentil 25 % é de 194 días e o percentil 75 % é de 242 días. Este último valor indícanos que o 25 % dos rabaños teñen unha mDEL de 242 días ou máis. Asúmese que, entre outras causas, neses rabaños o rexistro da información en canto aos secados e eliminacións pode non ser de todo correcto ou non estar a se rexistrar en absoluto.
Parto medio
Para o cálculo do parto medio (PM) do rabaño, tense en conta o número de partos das vacas presentes no rabaño no momento da recollida dos datos entre o número total de vacas presentes (incluíndo secas e lactantes). Así, a fórmula é:
1.1. Impacto do tamaño de granxa sobre a demografía, DEL e parto medio Con base no número de animais totais na granxa e á distribución do número de animais por cuartís, procedeuse á asignación de cada gandería a un dos seguintes grupos:
• Ganderías pequenas (GP): 25 % das granxas con menor número de animais totais. Son un total de 269 ganderías, cunha media de 52,08 animais (rango de 29 a 69).
• Gandería media (GM): este grupo engloba ao 50 % das ganderías dos cuartís do medio. Son un total de 536 ganderías, cunha media de 115.36 animais (rango de 70 a 182).
• Ganderías grandes (GG): 25 % das granxas con maior número de animais totais. Son un total de 265 ganderías, cunha media de 341,07 animais (rango de 183 a 1706).
A táboa 2 representa a demografía do rabaño de animais adultos en función do cuartil do tamaño da granxa, segundo se definiron anteriormente.
A media de PM dos rabaños incluídos neste reporte foi de 2,40 partos, cun rango de entre 1 e 7,31 partos.
Do mesmo xeito, na táboa 4 (páx. seg.) descríbese o impacto do cuartil de tamaño de granxa sobre a demografía da poboación de xovencas.
Táboa 1. Distribución do total de animais polo tamaño da granxa
Táboa 2. Demografía do rabaño de animais adultos (en muxidura e secas) en función do tamaño da granxa
100% ONLINE
Diseñada por VETERINARIOS expertos
Gráficos y análisis sencillos
Accesible, práctica y fácil de usar
Optimización de tiempo y procesos
Visita nuestra web y contáctanos
A MEDIA DE PM DOS RABAÑOS INCLUÍDOS NESTE REPORTE FOI DE 2,40 PARTOS, CUN RANGO DE ENTRE 1 E 7,31 PARTOS
Táboa 3. Demografía do estado reprodutivo dos animais adultos en función do tamaño de granxa
En canto ao impacto do grupo de tamaño de granxa sobre os días en leite medios do rabaño (táboa 5), obsérvanse diferenzas estatisticamente significativas entre os grupos (p<0.0001), cun menor número de DEL para as granxas grandes.
Isto mesmo se aprecia nos valores de parto medio en cada grupo de tamaño (táboa 6). Do mesmo xeito que para os DEL, observáronse diferenzas estatisticamente significativas no parto medio do rabaño en función do tamaño de granxa (p<0.0001).
2. PRODUCIÓN
Á hora de realizar comparacións na produción de leite entre animais, xa sexan dun mesmo rabaño ou non, a estandarización ou normalización a 305 días é un proceso habitual (Ashton, 1956; Patton et al., 2006; Windig et al., 2006). A produción de leite normalizado a 305 días defínese coma a produción de leite dun animal desde o día 1 ata o día 305 de lactación (Kong et al., 2018). Isto débese a que a estandarización a 305 días proporciona unha medida consistente e fiable da produción de leite dunha vaca durante un período completo de lactación e evitando factores como a diferente duración das lactacións ou os días en leite. Do mesmo xeito, para realizar comparacións no que respecta ao rabaño emprégase a produción media do rabaño estandarizada a 305 (HM305, Chen et al., 2022). Estes cálculos de normalización pódense realizar directamente con base no leite producido nos primeiros 305 días como describimos
das xovencas en función do tamaño de granxa
Valores conectados por diferentes letras son estatisticamente diferentes (p<0.001)
anteriormente, pero tamén se pode estimar en base aos datos de control leiteiro ou en base a previsións realizadas cunha eficiencia razoable a partir de rendementos parciais ou producións de leite acumulado en diferentes momentos, como a 120 ou 150 días (Vinothraj et al., 2017).
Do mesmo xeito, tamén podemos atoparnos valores de lactacións que reporten os quilogramos de leite producidos, os quilos de leite corrixido por graxa, proteína ou enerxía, así como a produción equivalente a vaca madura (Pinedo et al., 2010; Nor et al., 2014; Shahid et al., 2015).
Neste caso, para o cálculo das producións medias por rabaño todos os datos se tomaron dos rexistros de control leiteiro, usando o valor de produción normalizada a 305 de control leiteiro (produción a 305 d) de lactacións que se secaron nos últimos 365 e cuxa duración da devandita lactación fose maior a 240 días. Por tanto, as lactacións empregadas corresponden a vacas con datas de secado en control leiteiro entre o 20/2/2023 e o 20/2/2024,
cun mínimo de 240 días en produción. En base a esas lactacións, para cada gandaría calculouse a media de produción a 305 por rabaño (produción media a 305 d) en base á seguinte fórmula:
a. Cálculo da produción a 305 días Unha vez que todas as comparacións posteriores se realizan seguindo os datos de control leiteiro, cremos conveniente lembrar o seu procedemento de cálculo e validación de información (Conafe, 2019). Así, diferénciase entre a produción natural (que representa a produción da lactación desde o seu inicio ata o seu fin) e a produción normalizada, que representa a produción da lactación nos seus primeiros 305 días. Desta forma, se a duración da lactación é de
Táboa 4. Demografía do estado reprodutivo
Táboa 5. DEL medio do rabaño en función do tamaño de granxa
Táboa 6. Parto medio do rabaño en función do tamaño de granxa
OS ESFORZOS DEBEN CENTRARSE EN PREVIR E CONTROLAR MÚLTIPLES
FACTORES QUE PODEN
IMPACTAR NEGATIVAMENTE NA REPRODUCIÓN E REACCIONAR O MÁIS RÁPIDO POSIBLE, SUXERINDO ACCIÓNS PARA
CORRIXIR OS PROBLEMAS IDENTIFICADOS E MINIMIZAR AS SÚAS CONSECUENCIAS
produción do primeiro control polos días que pasaron desde o parto ata o primeiro control (é dicir, considérase p0=p1 e d0=0) e que no tramo desde o último control ata o secado se multiplica a produción do último control polos días que transcorren desde o último control ata o secado (o cal se corresponde con que pn=pn-1, onde n é o día de secado e n-1 o día do último control).
305 d ou menos, a produción natural e a normalizada serán iguais, mentres que, se a lactación ten máis de 305 días, a normalizada será menor que a natural.
Para o cálculo das producións natural e normalizada a 305 días a partir dos reportes mensuais de control leiteiro emprégase a fórmula xeral do método de interpolación de Fleischmann (Conafe, 2019):
No cálculo de lactación natural utilízase toda a información dos controis realizados ata o peche da lactación, mentres que para a lactación normalizada se utilizarán aqueles controis realizados desde o inicio da mesma ata o día 305 ou o peche da lactación (se ocorre antes de 305 días). De cara a considerar “válida” unha lactación para os cálculos, os rexistros mensuais deben cumprir unha serie de criterios segundo o manual de control leiteiro:
A) O intervalo entre dous controis consecutivos debe ser ≥ 26 días e ≤ 33 días. Só no caso de que entre dous controis consecutivos coincida un período vacacional, poden transcorrer entre estes entre 34 e 67 días, ambos inclusive.
B) Ademais do anterior:
- Os intervalos entre controis intermedios (a partir do segundo control realizado) deben ser iguais ou superiores a 26 días (agás certas excepcións contempladas no manual).
lizaron dous controis intermedios e contabilizaranse dúas faltas seguidas.
- Permítense dous intervalos superiores a 33 días e iguais ou inferiores a 67 días nos primeiros 305 días de lactación. A información válida, para os efectos de certificación, sería a comprendida entre o inicio da lactación e os 305 días.
- No caso en que se producise un terceiro control faltante nos primeiros 305 días de lactación, a lactación non é válida a efectos de certificación.
- O feito de que a lactación acumule dúas faltas seguidas, é dicir, que entre dous controis consecutivos transcorresen 68 días ou máis, se estas se producen nos primeiros 305 días de
Na cal pi é a produción (de kg de leite neste caso, pero podería ser graxa ou proteína) no control número i, onde i vai de 0 (parto) a n (fin de lactación); di son os días que a vaca leva en lactación cando se lle realiza o control número i, é dicir, para cada tramo da lactación dun control a outro, multiplícase a media da produción de ambos os controis (anterior e posterior) polos días que transcorreron dun a outro. Con todo, hai que destacar que no caso do primeiro control a produción desde o parto ata o primeiro control é a multiplicación da
- O intervalo máximo entre controis é de 33 días. Se fose igual ou superior a 34 días, pero igual ou inferior a 67 días, considerarase que non se realizou un control intermedio e contabilizarase unha falta.
- Se o intervalo entre controis é igual ou superior a 68 días, considerarase que non se rea-
Táboa 7. Distribución da produción normalizada a 305 d por cuartil de nivel de produción
AVALIOUSE O IMPACTO DO TAMAÑO DA GRANXA SOBRE A PRODUCIÓN MEDIA
DO RABAÑO A 305 DÍAS A TRAVES DUNHA REGRESIÓN LIENAL, E ATOPOUSE UNHA
CORRELACIÓN POSITIVA ENTRE O NÚMERO DE VACAS E A PRODUCIÓN DO RABAÑO
media de 8.098 kg/animal (rango de 5.037 a 9.166 kg).
• Grupo intermedio: este grupo engloba o 50 % das ganderías dos cuartís do medio. Son un total de 310 ganderías, cunha media de 10.330 kg/animal (rango de 9.172 a 11.328 kg).
• Grupo de alta produción: 25 % das granxas con maior produción media a 305. Son un total de 155 ganderías, cunha media de 12.077 kg/animal (rango de 11.339 a 14.232 kg.
Relación entre o número de vacas na explotación e a produción media a 305 días
Táboa 8. Relación entre o grupo de tamaño de granxa (pequenas, medianas e grandes) coa produción a 305 d
lactación, fai que a información válida desta, para os efectos de certi cación, sexa a que se recolleu no período comprendido entre o parto e o control anterior ás dúas faltas acumuladas.
b. Resultados
Das 1.070 granxas incluídas neste reporte, só 620 granxas dispuñan de información actualizada de control leiteiro (57.94 % do total).
A media de produción a 305 das devanditas granxas foi de 10.209 kg por vaca, cun rango de 5.307 e 14.232 kg, cun intervalo intercuartil de 9.169 a 11.333 kg.
A distribución da produción a 305 por granxa descríbese no grá co (superior dta.).
Con base na produción media a 305 de cada granxa e á súa distribución por cuartís, procedeuse á asignación de cada gandería con datos de produción a un dos seguintes grupos:
• Grupo de baixa produción: 25 % das granxas con menor produción media a 305. Son un total de 155 ganderías, cunha
Avaliouse o impacto do tamaño da granxa sobre a produción media do rabaño a 305 a través dunha regresión lineal e atopouse unha correlación positiva entre o número de vacas e a produción do rabaño (p<0.001, R de Spearman = 0,42), sendo a fórmula da regresión produción media a 305 d = 7,01 x total de vacas + 9.453.
Impacto do tamaño de granxa sobre a produción media a 305 días
Do mesmo xeito, cando a análise se realizou por cuartil de tamaño de rabaño, outra vez a análise estatística dos datos indicounos que hai diferenzas entre as producións medias do rabaño en función do tamaño de rabaño (p<0.001).
3.
REPRODUCIÓN
A e ciencia reprodutiva no vacún leiteiro ten un impacto importante nos resultados económicos do rabaño. Este impacto non só se debe a unha redución dos custos de produción (por exemplo, menores custos de eliminación, Groen et al., 1998), senón tamén que un aumento na fertilidade do rabaño se asociou con maiores ingresos (por venda de leite e intervalos entre partos máis curtos, Dekkers et al., 1991). Así, numerosos autores indican que os técnicos de reprodución deben enfocarse en tratar de conseguir a maior cantidade posible de vacas e xovencas preñadas, no momento máis rendible do ciclo reprodutivo e ao menor custo posible (Armengol et al., 2022). Para iso, os esforzos deben centrarse en previr
e controlar múltiples factores que poden impactar negativamente na reprodución e reaccionar o máis rápido posible, suxerindo accións para corrixir os problemas identificados e minimizar as súas consecuencias (Armengol et al., 2022).
Dado que os resultados reprodutivos son consecuencia de múltiples factores (desde factores de manexo, instalacións, tecnoloxía dispoñible, alimentación etc.), á hora de monitorizar e avaliar parámetros de fertilidade, dispoñemos de numerosos indicadores empregados na industria leiteira. Neste estudo, os autores centráronse en certos aspectos reprodutivos das vacas e as xovencas.
Índices reprodutivos en xovencas a) Idade a primeira inseminación: defínese a idade a primeira inseminación como a idade a que unha xovenca é inseminada por primeira vez. Repórtase en meses. Así, a idade media a primeira inseminación (Idade_1ªIA) do rabaño nun momento concreto defínese como a suma da idade a primeira inseminación das xovencas inseminadas por primeira vez en rabaño en últimos 365 días entre o total de xovencas incluídas. No cálculo inclúense tamén os animais que foron baixa, e non só os animais que están presentes o día de recollida dos datos. Así, a fórmula sería:
VANTAXES
Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.
Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.
Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.
Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.
Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.
Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.
Regulan o pH do solo, ao achegar cal.
PRODUTOS
FERTILIZANTES
O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.
FERTILIZANTES AUTORIZADOS
CÓDIGO TIPO
F0001757/2022 Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal
A MEDIA DE IDADE_1ºP DO CONXUNTO DE GRANXAS INCLUÍDAS NESTE ESTUDO FOI DE 26,46 MESES, CUN RANGO DE 20,14 E 33,99 MESES
Táboa 9. Relación entre o grupo de tamaño de granxa (pequenas, medianas e grandes) e índices produtivos de xovencas
A media de Idade_1.ªIA do conxunto de granxas incluídas neste estudo foi de 16,24 meses, cun rango de 9,27 e 28,66 meses. O 25 % dos rabaños tiñan unha Idade_1ªIA de 14,58 meses ou menos mentres que o 25 % peor tiñan valores superiores a 17,13 meses.
b) Intervalo entre nacemento e preñez: defínese como o período de tempo (en meses) entre o nacemento dun animal e o día que se produce a IA fecundante. Por tanto, o intervalo medio entre nacemento e preñez (Inter_nac_preñez, en meses) do rabaño nun momento concreto defínese coma a suma do intervalo nacemento-preñez das xovencas que resultaron preñadas no rabaño en últimos 365 días entre o total de xovencas incluídas. Así, a fórmula sería:
O Inter_nac_preñez medio do conxunto de granxas incluídas neste estudo foi de 17,39; cun rango de 8,67 e 33,98 meses. O 25 % dos rabaños tiñan un inter_nac_preñez de 15,49 meses ou menos mentres que o 25 % peor tiñan valores superiores a 18,48 meses.
c) Idade a primeiro parto: defínese a idade a primeiro parto (en meses) como a idade a que unha xovenca pare por primeira vez. Así, a idade media a primeiro parto (Idade_1ºP) do rabaño nun momento concreto defínese como a suma da idade a primeiro parto das xovencas paridas por primeira vez en rabaño en últimos 365 días entre o total de xovencas incluídas. Así, a fórmula sería:
nacemento, a data de inseminación fecundante e a duración estimada da xestación. Para a estimación da duración da xestación, Gando® usa a diario os valores preconfigurados do sistema. Neste ensaio, a todas as xovencas se lles estimou a mesma duración da xestación para todas as granxas, 277 días. Así, a idade media prevista ao parto (Idade_PrevP, en meses) do rabaño nun momento concreto defínese coma a suma da idade prevista ao parto das xovencas preñadas e presentes no rabaño no momento do cálculo entre o total de xovencas incluídas. Así, a fórmula sería:
A media de Idade_1ºP do conxunto de granxas incluídas neste estudo foi de 26,46 meses, cun rango de 20,14 e 33,99 meses. O 25 % dos rabaños tiñan unha Idade_1ºP de 24,79 meses ou menos mentres que o 25 % peor tiñan valores superiores a 27,69 meses
d) Idade prevista ao parto: a idade prevista ao cálculo dunha xovenca calcúlase en base á idade estimada da xovenca ao primeiro parto con base na data de
A media de Idade_PrevP do conxunto de granxas incluídas neste estudo foi de 26,36 meses, cun rango de 17,9 e 34,97 meses. O 25 % dos rabaños tiñan unha Idade_PrevP de 24,77 meses ou menos mentres que o 25 % peor tiñan valores superiores a 27,59 meses.
Índices reprodutivos en vacas
a) Vacas problema: defínese unha vaca problema como aquela que non está preñada despois de 150 DEL. Por tanto, defínese a porcentaxe de vacas problema (%Vacas_probl) nun rabaño como o número de vacas problema presentes no rabaño entre o número total de vacas presentes x 100. Exprésase en porcentaxe. A fórmula sería:
Total xovencas Idade 1ªIA Idade
Tras 25 millones de dosis, significa PI
INMUNIDAD CELULAR
INMUNIDAD HUMORAL
VIVA
DOBLE DELECIÓN
SIN EXCRECIÓN VÍRICA
100% PROTECCIÓN FETAL
INMUNIDAD 1 AÑO
ÚNICA DOSIS DESDE LOS 3 MESES
PROTECCIÓN INTELIGENTE
BVDV-1
VER FICHA TÉCNICA
A MEDIA DE VACAS
PROBLEMA DE GRANXAS INCLUÍDAS NESTE ESTUDO
FOI DO 18,47 % CUN RANGO DE 0 % E 79,17 %
A media de %Vacas_probl de granxas incluídas neste estudo foi de 18,47 %, cun rango de 0 % e 79,17 %. O 25 % dos rabaños tiñan unha %Vaca_probl do 12,12 % ou menos, mentres que o 25 % peor tiñan valores superiores a 22,92 %.
b) Intervalo parto-1ª inseminación: defínese o intervalo parto-1ª inseminación coma o número de días transcorridos desde o parto e a primeira inseminación da lactación. Por tanto, defínese o Intervalo parto-1.ªIA medio do rabaño (Int_P1ªIA) nun momento concreto como a suma do intervalo parto-1.ªIA das vacas presentes no rabaño en últimos 365 días entre o total de vacas incluídas. Así, a fórmula sería:
c) Intervalo parto e preñez: defínese como o período de tempo (en días) entre o último parto do animal e o día que se produce a IA fecundante. Así, o intervalo medio parto-preñez (Inter_parto_preñez, en días) do rabaño nun momento concreto defínese como a suma do intervalo partopreñez das vacas que resultaron preñadas no rabaño en últimos 365 días entre o total de vacas incluídas. Tamén se coñece como días abertos, aínda que algúns autores definen os días abertos coma a media do número de días desde o parto ata a concepción para aquelas vacas que quedaron xestantes e desde o parto á eliminación para aquelas que non quedaron xestantes (Armengol et al., 2022).
(Inter_parto_parto, en días) do rabaño nun momento concreto defínese como a suma do intervalo parto-parto das vacas multíparas no rabaño en últimos 365 días entre o total de vacas incluídas. Así, a fórmula sería:
A media de Int_P1ªIA de granxas incluídas neste estudo foi de 89,69 días, cun rango de 52,6 e 197,57. O 25 % dos rabaños tiñan un intervalo medio de parto a 1ªIA de 77,30 días ou menos, mentres que o 25 % peor tiñan valores superiores a 98,38 días.
O Inter_parto_preñez medio do conxunto de granxas incluídas neste estudo foi de 140.82 días, cun rango de 75,85 e 265,26 días. O 25 % dos rabaños tiñan un intervalo parto preñez de 120,59 días ou menos, mentres que o 25 % peor tiñan valores superiores a 155,04 días.
d) Intervalo parto-parto: defínese coma o período de tempo (en días) entre o último parto e o anterior. Así, o intervalo medio parto-parto
O Inter_parto_parto medio do conxunto de granxas incluídas neste estudo foi de 424,75 días, cun rango de 333,25 e 500. O 25 % dos rabaños tiñan un inter_parto_parto de 405,99 días ou menos, mentres que o 25 % peor tiñan valores superiores a 441,20 días.
e) Número de IA en vacas preñadas/vacas preñadas (n): para o cálculo da media do rabaño, téñense en conta cantas inseminacións de media necesitaron as vacas que están preñadas.
O Num_IA/preg medio do conxunto de granxas incluídas neste estudo foi de 2,37, cun rango de 1,02 e 7,71. O 25 % dos mellores rabaños necesitaron 2 IA ou
O INTERVALO DE INSEMINACIÓNS MEDIO DO CONXUNTO DE GRANXAS
DESTE ESTUDO FOI DE 36,86 DÍAS, CUN RANGO DE 19 E 60,88 DÍAS
menos, mentres que o 25 % peor necesitaron 2,65 IA/vaca preñada ou máis.
f) Intervalo entre inseminacións: defínese como o número de días entre dúas inseminacións consecutivas. Así, o intervalo medio entre inseminacións (Inter_IAIA, en días) do rabaño nun momento concreto defínese como a suma de todos os intervalos entre inseminacións das vacas do rabaño en últimos 365 días entre o número de intervalos entre inseminacións incluídos. Así, a fórmula sería:
O Inter_IA-IA medio do conxunto de granxas incluídas neste estudo foi de 36,85 días, cun rango de 19 e 60,88 días. O 25 % dos rabaños tiñan un Inter_IA-IA de 32,51 días ou menos, mentres que o 25 % peor tiñan valores superiores a 40,25 días.
*COLABORADORES
Alberte Rico (C.V. Meira), Alfonso Goris Pereiras (CLUN Cooperativas Lácteas Unidas), Almudena Tato Mosquera (Coop. Leiteira Pico Sacro), Andrés Fernández Fernández, Benigno Rey Pazos (Coop. Xallas), Cándido Rodríguez Fernández, Carmen Castro Gómez (Xestavet), Carolina Pardo Martínez (Aira SCG), Daniel Server Gonzále, Elena Reyes Mulero (Xestavet), Estefania Maceira Taibo, Fermín Rico (C. V. Meira), Fernando Reguera Nadela (Aira SGC), Fernando Vidal Redondo (CenVet), Francisco J. González (C.V. Meira), Francisco Vidal Redondo (CenVet), Gerardo Alonso (C.V. Meira), Guillermo Lorenzo (VEIGA), Héctor Ferreras (Agrosoneira), Isabel Vilariño González (Aira
SCG), Ismael Fernández Sánchez (Xénese ETE), Javier Tenreiro Díaz (VEIGA), José Ángel Quintana Díaz, José Manuel Grille Barbeira (Agrobarcala, José Manuel Lema Pérez (CenVet), Juan Cainzos (ABS España), Juan García Arias (Xestavet), Juan Ignacio Rico Adega (Gando), Juan Luis Mosquera Gómez (Agrobarcala), Laura Román Reigosa (Agrobarcala), Luis Fernández Couto-Gómez, Luis Miguel Araujo Arte (Aira SGC), Manuel Antelo Ferreiro (CenVet), Marcial Fernández Rodríguez (3 vet sar 2018 SCP), Marcos Fernández González (Aira SCG), Marcos Vigo Fernández,María Álvarez Rey (CenVet), Marta Isabel Salillas Martínez (Aira SGC), Miguel González (C.V. Meira), Mónica Barrio (Xénese ETE), Óscar Lois Bravo (Aira SGC), Pablo Pérez Vilas (CenVet), Pablo Santos Díaz (Coop. Xallas), Ricardo García (Agrosoneira), Roi Capón Fernández (Aira SCG), Rosa Carballo Felpete (Aira SCG), Rubén Laria Sanmartín (CLUN Cooperativas Lácteas Unidas), Sandra Meledo Ojén (Aira SCG), Sara Gracia Carbajo (Coop. Xallas), Soledad García Ameijeiras (CenVet), Susana Velo García (CetVet)
Táboa 10. Relación entre o grupo de tamaño de granxa (pequenas, medianas e grandes) e índices reprodutivos de vacas
Táboa 11. Relación entre o grupo de produción (pequenas,
e grandes) e índices reprodutivos de vacas
Un ano con dous A5 e tráfico libre
Valls Gol consegue tres muxidos ao día grazas á robotización con Lely
No municipio de Montferrer i Castellbò, en Alt Urgell (Lleida), sitúase a gandería Valls Gol. Nesta granxa contan con dous Lely Astronaut A5 para a muxidura do seu gando dende hai máis dun ano. Proximamente, instalarán dúas unidades máis, coas que poderán robotizar a granxa ao completo e prescindir de forma definitiva da sala de muxidura que aínda manteñen na actualidade.
Albert Gomà é un dos socios da granxa catalá Valls Gol. Hai vinte e cinco anos que seu pai construíu esta explotación na que, na actualidade, teñen unha media de produción de 41,3 litros/vaca/día e sitúanse en 3,1 muxiduras por vaca diarias, cunhas calidades dun 4,22 % de graxa e un 3,58 % de proteína: “É o que nos interesa para elaborar queixo e manteiga, e para que nos valoren ben o leite”, explicou Albert.
Dispoñen de dous Lely Astronaut A5, un para multíparas e outro para primíparas. A pesar de contar con estas máquinas, aínda conservan unha sala de muxidura rotativa para 120 das súas vacas. Con todo, pronto instalarán dous robots de muxido máis para ter un total de catro e poder pechar a sala de muxidura. Deste xeito, a idea é robotizar a granxa ao completo.
O obxectivo en Valls Gol é chegar a muxir unhas 240 vacas con máis de tres muxiduras e en tráfico libre. De feito, o cambio aos robots de Lely produciuse ao ver que era necesario pasar de dúas a tres muxiduras, co cal ou o facían na sala ou se pasaban ao muxido robotizado. Finalmente, optaron por instalar os Astronaut para darlles máis tranquilidade aos animais e incrementar a súa produción.
AS VANTAXES DO TRÁFICO LIBRE
“O que máis se nota é o benestar das vacas” —afirmou Gomà—, “non se move ningunha nin están nerviosas; en cambio, agora ata tes problemas cando entras no patio da sala de muxidura para que non te atropelen do estresadas que están”. O socio de Valls Gol expuxo que “o tráfico libre, unha vez que se acostuman
tanto os gandeiros coma os exemplares, funciona”. Neste sentido, engadiu que é complicado para os gandeiros en xeral saír da dinámica de ir a empuxar as vacas para que entren ao robot e permitirlles que actúen por si soas, pero que, en definitiva, se consegue e se obteñen os muxidos necesarios.
Albert Gomà e Joan Moliné, socios de Valls Gol
EN VÍDEO!
CARACTERÍSTICAS
DESTACABLES DO A5
Sobre os Astronaut que posúen, Gomà afirma que non lles dan moitos problemas e non os molestan polas noites coas alarmas. Unai Etxaiz, delegado de vendas de Lely no País Vasco, Navarra e Cataluña, expresou que o A5 é silencioso, que pasa desapercibido, é dicir, que non hai que estar pendente do robot constantemente, e que é fiable.
Así mesmo, destacou que, tras acostumarse ao traballo desempeñado polo robot, gañan tempo para outras tarefas da granxa: “Hai unhas horas que tes que dedicarlle ao robot, pero xa coa experiencia que levamos déixalo fluír bastante só”.
Cos dous A5, en Valls Gol están realizando case 400 muxiduras ao día, que é o que dende Lely defenden, tal e como aclarou Etxaiz: 200 muxiduras diarias cada robot. Na firma holandesa teñen moi claro que as vacas son todas iguais: “Dá igual que o exemplar sexa asturiano, holandés ou alemán. É o binomio perfecto: a vaca sempre se vai comportar igual e o robot tamén responderá”.
“O traballo que ten Lely é facer que o robot sexa a mellor máquina para as vacas, o cal lles reportará moitas vantaxes aos gandeiros”, concluíu Unai Etxaiz.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
+34685117350
+34665772747 Lely Center Vila Nova +351227538339
Unai Extaiz, delegado de vendas de Lely no País Vasco, Navarra e Cataluña
A sala de espera desespera
Nas seguintes páxinas analizamos a importancia de entender a sala de espera da nosa granxa coma un espazo de tránsito das vacas cara ao seu muxido, enumeramos os aspectos que debemos ter en conta para lograr un manexo adecuado e ofrecemos algúns consellos para levalo a cabo de forma óptima para alcanzar o seu benestar e, en consecuencia, unha maior rendibilidade da produción.
Víctor Manuel López Rodríguez Servizo de Calidade do Leite Seragro Soc. Coop.
En maio de 2023, os técnicos de Seragro viaxamos a Wisconsin, onde tivemos a oportunidade de visitar Milk Source. No ano 2014, as súas granxas recibiron o premio ao “proxecto innovador do ano” da International Dairy Foods Association polos seus esforzos en obter unha maior produtividade de leite. En Rosendale Dairy puidemos ver como máis de 8.000 vacas son muxidas tres veces no día cunha
exactitude practicamente milimétrica en dúas salas rotativas de 80 puntos. Cada curral ten arredor de 350 cabezas, das cales 80 entran directamente na primeira volta e móxense en pouco máis de 8 minutos. Deste xeito, o tempo transcorrido dende que unha vaca se ergue do cubículo ata o seu regreso do muxido, vén sendo, no peor dos casos, de 40 minutos. Partindo deste exemplo, fagamos una simple reflexión; se
conseguimos xuntar 2 horas máis de descanso no día, e que ese tempo resultase en 2,5 litros máis de leite, xa estariamos falando de 20.000 litros mais de leite. O concepto de ‘sala de espera’ non debe estar definido, funcionalmente, polo seu significado literal. Debemos integrala coma un lugar de transición, de paso, dentro de un todo que é o establo, e no cal a vaca permaneza en pé, esperando o menor tempo posible.
CABE PREGUNTARNOS QUE PODEMOS MELLORAR; QUE DEBEMOS DEIXAR DE FACER, PARA ACADAR MÁIS TEMPO DE DESCANSO, PARA INTERACTUAR CON MENOS FACTORES DE ESTRÉS, E, POR TANTO, ACADAR MÁIS PRODUCIÓN
Gráfico 1. Parámetros que miden a actividade diaria adecuada da vaca
Interaccións sociais
Cabe preguntarnos que podemos mellorar; que debemos deixar de facer, para acadar máis tempo de descanso, para interactuar con menos factores de estrés, e, por tanto, acadar máis produción.
O antropocentrismo (as necesidades e intereses do ser humano predominan na toma de decisións) e o antropomorfismo (outorgarlles aos animais capacidades sensoriais similares ás do ser humano) levaron sempre a cometer erros tanto no manexo coma no deseño e na construción de instalacións gandeiras, inadecuadas en moitos casos para os requirimentos da vaca de alta produción de leite. Para mostra, a subestimación do impacto na produción, do estrés térmico moderado, polo feito inconsciente de
Ruminación
Superposición co tempo social e o tempo de descanso
ACTIVIDADE DIARIA ÓPTIMA DA VACA
Infografía do Proxecto 4D4F
ser o home máis tolerante que a vaca para estes niveis mais baixos de estrés térmico (non temos un preestómago de fermentación como é o rume). A etoloxía (parte da bioloxía que estuda o comportamento animal) baséase nun principio ben definido: que non seremos quen de entender o comportamento dun animal se non coñecemos a súa capacidade sensorial. No 2017, nas XV Xornadas Técnicas de Vacún de Leite, Javier Liste presentaba o relatorio “Amodiño, ao ritmo da vaca” (publicado en Vaca Pinta, n.º 1, febreiro 2018, páxs. 110-125). Nela adiantábanos o seu status como animal predable, o seu gregarismo como adaptación ás ameazas, a súa capacidade de fixación de experiencias negativas,
e o seu carácter fuxidío ás veces e inquisitivo outras ante estímulos e obxectos novos ou descoñecidos.
VISTA E OÍDO
A situación dos ollos a ambos os lados da cabeza capacitan a vaca dunha estreita franxa frontal de visión binocular (similar á do home), seguida dunha ampla franxa lateral de visión monocular, na cal tería menor capacidade de enfocar e de percepción tridimensional. Isto define, para os efectos prácticos de comportamento, unha “zona de fuxida” ante movementos e posibles ameazas que entrarían nesta zona visual. Por último, detrás dos cadrís quedaría unha franxa non cuberta pola visión, e por tanto, cega.
Inxestión de alimento
Espazo do muxido
Toma de auga
Descanso
A ETOLOXÍA [...] BASÉASE
NUN PRINCIPIO BEN DEFINIDO:
QUE NON SEREMOS
CAPACES DE ENTENDER O COMPORTAMENTO DUN
ANIMAL SE NON COÑECEMOS
A SÚA CAPACIDADE SENSORIAL
zonas de sombra ou escuras poden provocar que as vacas se internen nelas con lentitude e precaución
Os grandes contrastes entre espazos con alta intensidade lumínica e diferentes zonas de sombra ou escuras pode facer que as vacas se internen nelas con lentitude e precaución.
Dende o punto de vista do manexo, debemos evitar facer movementos bruscos; debemos evitar, na medida do posible, os lugares de paso sen iluminación, e debemos aprender a utilizar a “zona cega” e a “zona de fuxida” das vacas para conducilas de modo axeitado e sen présa (pero sen perdas de tempo) polos diferentes patios e lugares de tránsito, así como na entrada á sala de muxido. As vacas, coma o resto dos mamíferos predables, posúen orellas grandes e móbiles, capaces de orientalas cara á fonte de ruído.
Son capaces de escoitar por debaixo do noso limiar, pero a 70 decibelios xa se senten incómodas. No servizo de calidade do leite fixemos medicións e puidemos comprobar que nunha ampla porcentaxe das salas de muxir había un nivel de contaminación acústica arredor dos 70 decibelios ou máis.
Dende o punto de vista do manexo, debemos evitar berros e actitudes de castigo coas vacas; evitar aparatos de radio con volume ex-
cesivo e sons de golpeo contra as estruturas metálicas da instalación, así como ruídos estridentes que proveñan desta por falta de lubricación ou mantemento deficiente.
TRÁNSITO DE VACAS NA EXPLOTACIÓN
As vacas deberían ser conducidas con tranquilidade e sen apuralas, sen berros nin golpes. Unha boa premisa sería respectar sempre o seu paso. Cabe lembrar que unha vaca asustada pode permanecer en estado de estrés un tempo significativo, capaz de transmitirlles este estado ás compañeiras, desencadeando así reflexos de defecación e interferir a baixada do leite no muxido mediada pola oxitocina.
A utilización da “zona cega” e da “zona de fuxida” debe ser levada da teoría á práctica como a mellor forma de conducir tanto vacas individuais coma a totalidade ou partes do rabaño, que van adoptando sobre a marcha unha zona de fuxida común. Só require de adestramento, pericia e posta en práctica por parte do gandeiro. Nos lugares de tránsito deberíanse evitar zonas de escuridade, así como a existencia de obxectos que esperten a curiosidade e poidan provocar a parada de vacas ou do grupo. Isto ocorrerá tamén en zonas onde haxa contacto visual e mesmo físico de vacas con outras que estean en retorno.
Os grandes contrastes entre espazos con alta intensidade lumínica e diferentes
As vacas deberían ser conducidas con tranquilidade e sen apuralas, sen berros nin golpes
SALA DE ESPERA
Os accesos á sala de espera deben ser xenerosos, cun mínimo de tres metros para os grupos máis reducidos, e cun dimensionamento, na medida do posible, máis longo ca ancho para favorecer a orientación e a condución. A pendente da sala debería ser a mínima necesaria pola propia obra civil e acceso á zona de muxido, e non exceder innecesariamente un 2-3 %. Pendentes elevadas son perxudiciais para as vacas, provocan problemas podais e poden dificultar o arrastre das dexeccións ao pasar a auga por riba. O manexo do estrés térmico convértese nunha necesidade no noroeste peninsular co avance do cambio climático ano tras ano.
Son numerosos os establos que dispoñen xa de sistemas de ventilación e refrixeración, máis necesarios aínda se cabe ao pasar de 2 a 3 muxidos ao día, para non menoscabar este aumento de produción. Malia que as salas de muxido adoitan estar ben iluminadas, non sucede o mesmo coa sala de espera; deberíase diminuír esa diferenza de contraste para facilitar o avance dos animais. Como sinalabamos ao principio, o concepto de ‘sala de espera’ non debe estar definido, funcionalmente, polo seu significado literal, senón que debemos integrala coma un lugar de transición, de paso. Se manexamos lotes non excesivamente grandes e temos salas de muxido ben dimensionadas, acadaremos un tempo de espera reducido para unha porcentaxe ampla das vacas do devandito lote. Ter un lote exclusivo de primeira lactación evitaría tamén a xerarquización polo espazo dispoñible por parte de vacas adultas e máis pesadas nesta zona da explotación. Un espazo mínimo de 1,8 m2/vaca permitiríanos ter as vacas máis tranquilas e mellor ventiladas, ben sexa porque están máis cómodas, ben sexa porque permiten unha mellor acción dos sistemas de ventilación e refrixeración por aspersión.
Unha regra fácil: se vemos vacas coa cabeza erguida e o lombo arqueado é porque non caben onde están e respiran con dificultade. O arrimador converteuse nunha ferramenta imprescindible no mane-
xo das salas de espera, pero debe ser utilizado coas premisas aquí expostas, xa que non se trata nin dun amoreador nin dun acumulador de vacas. O arrimador non debería ter nunca un contacto directo con elas.
SALA DE MUXIDO
Na última década, e máis intensamente nestes últimos anos, a gandería de leite experimentou un forte proceso de dimensionamento e modernización. Os avances tecnolóxicos no mercado da muxidura ofrécenlle ao gandeiro non só grandes estruturas en espiña, paralelo ou rotativas, tamén dixitalización, big data e gandería de precisión.
Pero debemos ter sempre presente que o respecto á fisioloxía do muxido e o coñecemento do manexo etolóxico da vaca de alta produción son os que van determinar o éxito do proceso. A entrada dilixente das vacas na sala pode practicarse tamén cunha contramarcha dun operario en relación á marcha da vaca (movemento de triangulación), paralelo a zona de escape lateral da vaca e sen establecer un contacto visual directo que puidese provocar a súa parada.
A instauración dunha rutina de muxido necesita dun proceso de ensaio e observación para cada explotación en particular, para ser “efectiva”.
O concepto de “sala de espera” non debe estar definido, funcionalmente, polo seu significado literal, senón que debemos integrala coma un lugar de transición
Na última década, e máis intensamente nestes últimos anos, a gandería de leite experimentou un forte proceso de dimensionamento e modernización
A SALA DE ESPERA
DESESPERA POR TODAS AS CONNOTACIÓNS NEGATIVAS
QUE NUN CONFINAMENTO MÁIS OU MENOS DILATADO
NO TEMPO NESTE ESPAZO TEÑAN LUGAR EN RELACIÓN Á BAIXADA DO LEITE, Á FATIGA
PODAL E AO TEMPO DE DESCANSO EN CUBÍCULO
Gráfico 2. Rendemento da sala co tempo de tarefa do muxido seleccionado
Isto significa que o técnico de calidade de leite terá en conta a capacidade de traballo do muxidor, maximizándoa e educándoa se fose necesario, para facilitala e simplificala de cara á efectividade. A efectividade lógrase estandarizando, na medida do posible, o muxido vaca a vaca, e colocando as tetoeiras sobre tetos limpos, secos e ben estimulados, acurtando o tempo de muxido e conseguindo óptimos fluxos de leite dende o inicio do muxido.
O gráfico 2 demostra que a presenza de muxidores extra na sala de muxido non se traduce nunha maior eficiencia, xa que os tempos de baixada do leite glandular e preparación cisternal se ven afectados. O manexo deficiente premuxido xunto cunha rutina deficiente pode traducirse nun escaso ou ausente fluxo inicial de leite, dando lugar aos chamados fluxos bimodais e optar pola retirada en modo manual. O sobremuxido inicial dilata o tempo de muxido, provocando sobremuxido final e sobremuxido total por baixo fluxo durante a maior parte do muxido. A consecuencia máis directa será un aumento do tempo de permanencia das vacas na sala de espera.
A sala de espera desespera por todas as connotacións negativas que nun confinamento máis ou menos dilatado no tempo neste espazo teñan lugar en relación á baixada do leite, á fatiga podal e ao tempo de descanso en cubículo. A curto prazo, as deficiencias na preparación das vacas para o muxido darán lugar ao empeoramento da condición de esfínteres.
Debemos facilitar a saída rápida das vacas da zona de muxido, eliminando calquera elemento de distracción ou que entorpeza a marcha, coma son zonas de escuridade, con acodadas, con chanzos, con pediluvios ocasionais ou con posibilidade de contacto físico directo con vacas que están noutra transición.
RECOMENDACIÓNS FINAIS
• Toma conciencia das diferentes estancias diarias da vaca coma todo un conxunto interrelacionado, sen zonas illadas: todo é tránsito.
• Analiza as causas polas que as vacas se paran e non progresan no seu tránsito.
• Hai unha relación directa entre descanso e produción. A vaca que non descansa, non come nin bebe non está a producir leite.
• A sala de espera non debe estar definida, funcionalmente, polo seu significado literal. Non é unha sala de espera; debe funcionar coma un lugar de transición.
BIBLIOGRAFÍA
Cow Confort. El bienestar de la vaca lechera. Antonio Callejo Ramos. Intervet Schering Plough Animal Health
El confort del ganado lechero en época de calor. Manejo del estrés térmico. Antonio Callejo Ramos. Ed. Agrícola. Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente Cow Signals. El lenguaje de las vacas. Jan Hulse. Ed. Técnicas Reunidas. Schering Plough Vacuno de leche de alta producción. Sus alojamientos e instalaciones. Carlos Buxadé Carbó. Manuel Torres Caballero. Ed Euroganadería Bienestar en vacas de leche. Valoración y control del dolor. Xavier Manteca Vilanova. Boehringer Ingelheim
“Amodiño, ó ritmo da vaca”. Javier Liste Pose. XV Xornadas Técnicas de Vacún de Leite. Seragro, 2017
El ordeño, lo que es. José Luís Míguez Vázquez. Calier
Avaliación da qPCR para a detección de Prototheca spp . no leite de tanque (II)
Neste estudo presento a segunda (e última) parte do meu traballo Fin de Grao, na cal se describen o tratamento e control desta enfermidade, o material e os métodos utilizados, así como os resultados, as limitacións e as conclusións finais desta investigación.
Manuel Otero Coto
Grao de Veterinaria
Investigación en Sanidade Animal de Galicia (Invesaga)
Titor: Alberto Prieto Lago (Universidade de Santiago de Compostela)
TRATAMENTO E CONTROL
De maneira xeral pode dicirse que este xénero de algas non responde o tratamento cos antimicrobianos máis comunmente empregados fronte ás mamites, deixando como única opción e método de control máis eficaz no gando bovino a eliminación dos animais infectados (Kirk, 1991; Melville et al., 1999). Aínda que existen algúns estudos in vitro que demostraron certa eficacia dalgúns antibióticos
e antifúnxicos contra cepas de Prototheca spp., por exemplo a anfotericina B e a nistatina (Buzzini et al., 2004; Bexiga et al., 2003), os tratamentos aplicados in vivo non ofreceron resultado. Doutra banda, a capacidade e eficacia como alguicidas dalgúns produtos naturais tamén foi demostrada en estudos in vitro; por exemplo, algúns antimicrobianos de orixe natural, como o extracto de sementes de froitas cítricas, o extracto etanólico de Senecio
desiderabilis ou óleos esenciais dalgunhas plantas (Brito e Veiga, 1997; Deuschle et al., 2007; Tortorano et al., 2008) poden ser unha alternativa eficaz e económica a estudar para futuros tratamentos. En canto ao emprego de desinfectantes, existen algúns compostos químicos como o sulfato de cobre, a clorhexidina e o nitrato de prata que poden afectar o microorganismo (Melville et al., 2003); desta maneira, poderíase utilizar clorhexidina no paso de predipping, que se realiza previamente ao muxido para evitar contaminar o sistema.
UNHA VEZ IDENTIFICADAS AS VACAS QUE PRESENTAN A INFECCIÓN, DÉBENSE SEPARAR DO RABAÑO E MUXILAS EN ÚLTIMO LUGAR, ASÍ COMO FAVORECER UN DESVELLE PREMATURO DESTES ANIMAIS
Tamén se suxire levar a cabo un paso de postdipping cos mesmos antisépticos para eliminar organismos da pel e do orificio aínda aberto pola extracción de leite (Salerno et al., 2010). No caso de cuarteiróns xa afectados, pódese utilizar nitrato de prata para a cauterización e peche completo do teto. Hai que ter en conta que a presenza de humidade ou material orgánico como as feces pode diminuír a efectividade dos desinfectantes utilizados; por tanto, o teto debe estar limpo e seco previamente.
Debido á ausencia dun tratamento eficaz in vivo contra a mamite por Prototheca spp., débense levar a cabo estritas medidas de hixiene para previr e controlar a enfermidade. No caso de que haxa un brote por Prototheca spp., o primeiro que se debe ter en conta sería identificar os animais afectados e portadores que poidan actuar como reservorio e estender a enfermidade ao resto do rabaño. Unha vez identificadas as vacas que presentan a infección, débense separar do rabaño e muxilas en último lugar, así como favorecer un desvelle prematuro destes animais.
Ademais da segregación e eliminación dos animais infectados, para
o control deste patóxeno cómpre ter en conta que existen outras fontes de contaminación ambiental ademais dos animais infectados. Por exemplo, dada a súa capacidade para poder sobrevivir na auga, esta debería ser tratada; no entanto, hai que lembrar a capacidade da alga para producir biofilm e que os tratamentos convencionais para a súa eliminación como a cloración non son efectivos (Davies, 2003). En relación con isto, un estudo de Gonçalves et al. (2015) que avaliaba a capacidade de formar biofilms de P. zopfii illada de casos subclínicos de mamite bovina, observou que o ácido peracético era máis efectivo que o hipoclorito de sodio ou o iodo, pero os tres posuían certo efecto contra esta alga.
Outra medida que pode ser interesante é administrar a ración dos animais xusto á saída do muxido. Dado que se trata dunha mamite principalmente ambiental que se adquire por vía ascendente, o feito de non alimentar os animais despois do muxido pode provocar que as vacas se tomben en chans ou camas contaminadas co esfínter do teto aínda aberto, favorecendo a contaminación do canal e a posterior infección da glándula mamaria (Costa et al., 1996b). Así, ofrecer un bo alimento palatable inmediatamente tras o muxido pode evitar que se tomben inmediatamente, dando máis tempo desta forma a que se peche o canal do teto (Bueno et al., 2006).
O tempo de exposición do canal do teto a un ambiente con posible presenza de Prototheca spp. debe reducirse ao máximo, prestándolles atención a todas as instalacións da granxa e, especialmente, aos aloxamentos das vacas secas, ás xovencas e ás vacas en lactación, así como á sala de muxido.
Nestas áreas débese tentar manter unhas condicións de sequedade adecuadas eliminando toda a humidade posible, especialmente nos materiais das camas, debido á preferencia de Prototheca spp. polos ambientes húmidos (Jánosi et al., 2001b; Lopes et al., 2008). Segundo algúns estudos, o tipo de cama ten un efecto significativo sobre o illamento in vitro de Prototheca spp. e este efecto asociouse cun maior crecemento a partir de materiais como o esterco, as serraduras e a area; pola contra,
Débeselles prestar atención a todas as instalacións da granxa, especialmente aloxamentos e sala de muxido
O tipo de cama ten un efecto significativo sobre o illamento in vitro de Prototheca spp., asociado cun maior crecemento a partir de materiais coma o esterco, as serraduras e a area
as labras de abeto secadas en forno poden chegar a inhibir o seu crecemento (Adhikari et al., 2013). Outras medidas máis xerais para o control incluirían tamén unha boa alimentación.
A dieta é un factor que pode influenciar a resistencia das vacas á mamite; de feito, algúns estudos reflectiron a importancia da vitamina
E e o selenio para aumentar o nivel inmunitario dos animais fronte a esta patoloxía (Erskine, 1993; Smith et al., 1997). Aínda que non hai unha correlación directa da nutrición coa prototecose bovina, a dieta si que presenta certa influencia noutros axentes de mamite bovina, o que pode axudar a que os animais sexan menos susceptibles a unha infección por Prototheca spp
Por último, e debido ao carácter subclínico da enfermidade, é importante realizar unha boa monitorización do leite de todos os animais da explotación mediante a avaliación dos resultados do control leiteiro ou, na súa falta, a realización periódica de probas de diagnóstico como o CMT (California Mastitis Test) (Ruegg, 2017), o que nos permitirá
A presenza de humidade ou material orgánico pode diminuír a efectividade dos desinfectantes utilizados; polo tanto, o teto debe estar limpo e seco antes da súa aplicación
AS FERRAMENTAS MOLECULARES COMO A PCR PODEN SER UNHA BOA ALTERNATIVA PARA A MONITORIZACIÓN DO TOTAL DE ANIMAIS EN PRODUCIÓN MEDIANTE A ANÁLISE DE MOSTRAS DE LEITE DE TANQUE
dieta é un factor que pode influenciar a resistencia
identificar aqueles animais con cuarteiróns positivos e así evitar ou reducir a posibilidade de contaminación do medio e, por tanto, o contaxio a outros animais. De maneira similar, sempre que se adquiran animais, estes deberían ou ben comprarse a rabaños con historial negativo demostrable ou ben realizarse análises individuais que permitan identificar se se trata dun animal portador antes de introducilo no rabaño (Bueno et al., 2006). Neste sentido, as ferramentas moleculares como a PCR poden ser unha boa alternativa para a monitorización do total de animais en produción mediante a análise de mostras de leite de tanque.
OBXECTIVOS
Con todo o exposto na revisión bibliográfica, e en especial coa problemática derivada da presenza de animais positivos a Prototheca spp. nas explotacións leiteiras e a imposibilidade do seu tratamento, neste traballo experimental expuxéronse os seguintes obxectivos:
1º. Avaliar a capacidade dunha técnica comercial de qPCR (reacción en cadea da polimerasa cuantitativa) para a detección de Prototheca spp. a partir de mostras de leite de tanque de explotacións positivas.
2º. Comparar os resultados obtidos mediante qPCR para mostras de leite de tanque con aqueles obtidos mediante o cultivo microbiolóxico convencional das devanditas mostras.
MATERIAL E MÉTODOS
Toma de mostras
Este traballo realizouse en colaboración co Laboratorio Interprofesional Galego de Análise de Leite (Ligal); este
laboratorio é o encargado de realizar todas as análises do programa de Control Oficial de Rendemento Leiteiro que se realiza en Galicia e, ademais, préstanlles servizo de diagnóstico de mamite ás ganderías.
De maneira resumida, para o diagnóstico de mamite realízase un cultivo no medio agar-sangue a partir do leite do cuarteirón ou cuarteiróns afectados, e, no caso de obter colonias illadas, procédese á súa identificación mediante espectrometría de masas MALDI-TOF.
Durante o período de setembro de 2021 a xuño de 2022, solicitóuselle ao Ligal que cada vez que obtivesen un illamento positivo de Prototheca spp. nas mostras de leite de cuarteiróns individuais que reciben rutinariamente para diagnóstico, se puxesen en contacto coa devandita gandería ou co seu veterinario responsable, solicitando unha mostra de leite do tanque da devandita explotación.
Unha vez obtida a mostra de tanque, realizouse o seu cultivo no Ligal no medio agar-sangue, do mesmo xeito que coas mostras individuais e, a continuación, procedeuse a gardala en conxelación a -20 °C. Deste xeito, o Ligal recolleu 49 mostras de tanque de diferentes explotacións de toda Galicia, que cumprían a característica de que en todas elas se detectou polo menos unha vaca positiva a Prototheca spp. mediante cultivo microbiolóxico de leite de cuarteirón. Posteriormente, as mostras de leite de tanque foron enviadas á Facultade de Veterinaria de Lugo para realizar a súa análise mediante qPCR.
Na figura 2 pode observarse o número de explotacións incluídas de cada provincia; A Coruña e Lugo son as máis representadas.
É importante realizar unha boa monitorización do leite de todos os animais mediante a avaliación dos resultados do control leiteiro ou a realización periódica de probas de diagnóstico como o CMT
Figura 2. Número e porcentaxe de explotacións incluídas no estudo por cada provincia de Galicia
Extracción de ADN
Unha vez coas mostras no laboratorio, o primeiro paso foi realizar a extracción e purificación do ADN presente en cada mostra.
Este paso é un dos máis críticos, xa que, se non obtemos un ADN en suficiente calidade e cantidade, é posible que a qPCR non funcione.
A
das vacas á mamite
Hablemos
Tras la aparición de los primeros brotes en 2004, la amenaza del virus de la lengua azul es constante tanto en España, como en varios países de Europa.
Tras la aparición de los primeros brotes en 2004, la amenaza del virus de la es constante tanto en España, como en varios
Desde hace más de 20 años, trabajamos codo con codo con veterinarios y ganaderos, protegiendo a millones de vacas y ovejas frente al virus BTV.
Desde hace más de 20 años, con veterinarios y ganaderos, protegiendo a millones de vacas y ovejas
Nuestra experiencia en la investigación y desarrollo de vacunas nos permite ofrecer una vacunación con sentido.
Nuestra experiencia en la investigación y desarrollo de vacunas nos permite ofrecer una vacunación con sentido.
UNHA VEZ OBTIDA A MOSTRA DE TANQUE, REALIZOUSE O SEU CULTIVO NO LIGAL NO MEDIO AGAR-SANGRE, DO MESMO XEITO QUE COAS MOSTRAS INDIVIDUAIS E, A CONTINUACIÓN, PROCEDEUSE A GARDALA EN CONXELACIÓN A -20 °
Para isto utilizamos o kit comercial high pure PCR template preparation KIT (Roche Diagnostics, Mannheim, Alemaña) seguindo o seguinte protocolo:
1. Desconxelar a lisozima humana e a proteinasa K.
2. Homoxeneizar as mostras de leite de tanque nun axitador de tubos.
3. Aspirar con micropipeta un volume 200 μL de cada mostra de leite e introducir nun tubo Eppendorf estéril.
4. Engadir 14 μL de lisozima humana (50 mg/mL) a cada mostra de leite. Este reactivo axuda a descompoñer a parede celular das posibles bacterias e algas presentes.
5. Homoxeneizar durante 1 minuto no axitador de tubos Eppendorf
6. Incubar as mostras homoxeneizadas durante 1 h a 37 °C cunha axitación de 500 revolucións por minuto.
7. Engadir 40 μL de proteinasa K desconxelada ás mostras e homoxeneizar no axitador durante 1 minuto. A proteinasa K é unha serina proteasa (encima) con ampla actividade de escisión para destruír proteínas en lisados celulares e así liberar ácidos nucleicos. Teñen a capacidade para inactivar tanto ADNasas (desoxirribonucleasa) como ARNasas (ribonucleasas).
8. Incubar durante 1 h a 55 °C cunha axitación de 500 revolucións por minuto.
9. Engadir 200 μL de Binding Buffer, que permite obter un pH e concentracións de sales adecuados para que o ADN se absorba
e se adhira posteriormente á membrana sílica da columna de centrifugación. Na figura 3 podemos observar a columna de centrifugación e a súa membrana sílica no interior dun tubo colector.
10. Homoxeneizar inmediatamente durante 1 minuto.
11. Incubar durante 10 minutos a 70 °C cunha axitación de 500 revolucións por minuto. Aproveitar este momento para prequentar a solución de elución a tamén a 70 °C.
12. Engadir 100 μL de isopropanol. Desta maneira, o isopropanol precipita o ADN porque compite con este pola auga, deshidratándoo e levándoo ao fondo do tubo.
13. Homoxeneizar durante 1 minuto e centrifugar brevemente (aproximadamente 10 s) na microcentrífuga para que non quede ningún líquido nin na tapa nin nas paredes do tubo.
14. Colocar unha columna de centrifugación nun tubo colector e pipetear todo o contido de cada Eppendorf coas mostras á correspondente columna.
15. Centrifugar durante 1 minuto a 9300 revolucións por minuto.
16. Colocar a columna sobre un novo tubo colector e refugar o anterior.
17. Engadir 500 μL de Inhibitor Removal Buffer (primeiro lavado). Este tampón contribúe a eliminar as substancias non desexadas presentes na mostra como restos de membranas, graxas, proteínas etc.
18. Centrifugar durante 1 minuto a 9300 revolucións por minuto.
Figura 3. Tubo colector e columna de centrifugación, con detalle da membrana de sílica
Columna de centrifugación
Tubo colector
19. Colocar a columna sobre un novo tubo colector e desbotar o anterior.
20. Engadir 500 μL de Wash Buffer (segundo lavado).
21. Centrifugar 1 minuto a 9300 revolucións por minuto.
22. Engadir 500 μL de Wash Buffer (terceiro lavado).
23. Centrifugar 1 minuto a 9300 revolucións por minuto.
24. Baleirar o tubo colector e volver colocar a columna. Centrifugar 3 minutos a 10400 revolucións por minuto para conseguir un secado de membrana. Mediante este paso conseguimos que non queden restos das solucións de lavado na membrana da columna de centrifugación.
25. Colocar a columna sobre un novo tubo Eppendorf estéril e libre de nucleasas onde se almacenará o ADN ata a súa análise. Engadir na columna 100 μL de Elution Buffer (precalentado a 70 °C).
26. Deixar incubar 2 minutos e centrifugar 1 minuto a 9300 revolucións por minuto.
27. Almacenar o tubo Eppendorf co ADN a -20 °C.
PROTOCOLO DE QPCR
Unha vez obtido o ADN de cada mostra mediante o protocolo anterior, procedeuse á realización da qPCR para a detección de Prototheca spp. Para iso empregouse un kit comercial rápido de qPCR (EXOone® Protothecaspp. oneMix, EXOPOL, España), que inclúe, ademais, un control endóxeno (CE) que utiliza como diana unha rexión conservada do xene da proteína β-actina que está presente en todas as células de mamíferos.
Membrana sílica
Figura 4. Termociclador de tempo real
QuantStudio5® (Applied Biosystems, Estados Unidos)
As mostras foron analizadas nun termociclador de tempo real QuantStudio 5® (Applied Biosystems®, Estados Unidos), o cal se pode observar na figura 4. Na táboa 1 podemos ver unha descrición dos compoñentes fornecidos polo kit.
En primeiro lugar, é necesario hidratar o control positivo sintético que se fornece liofilizado co kit e que serve como control positivo externo da análise. O protocolo foi o seguinte:
1. Centrifugar brevemente o tubo do Control Positivo MAM4 e reconstituír con 250 μL de auga de grao molecular.
2. Deixar repousar o tubo 10 minutos a temperatura ambiente para facilitar a resuspensión do liofilizado.
3. Homoxeneizar brevemente no axitador de tubos Eppendorf e centrifugar durante 10 s.
4. Almacenar o Control Positivo reconstituído a temperatura ≤ -18°C despois de utilizar.
5. A continuación, procedeuse a realizar a qPCR propiamente dita, para o que se seguiu o seguinte protocolo:
a. Desconxelar o tubo oneMIX®, que contén todos os elementos necesarios para a detección tanto de Prototheca spp. como do control endóxeno (polimerasa, primers, sondas etc.).
b. Homoxeneizar brevemente o tubo oneMIX® no axitador de tubos Eppendorf e centrifugar durante 10 s.
c. Cubrir o persoal de análise, incluíndo todas as mostras a testar e os controis positivo e negativo. Colocar nunha gradilla tantos tubos de 0,2 mL como mostras e controis se necesiten, seguindo a mesma distribución do persoal.
d. Dispensar 15 μL de oneMIX® en cada tubo.
e. Engadir 5 μL de mostra de ADN, Control Positivo ou Control Negativo (auga de grao molecular) ao seu tubo correspondente seguindo o persoal, pechándoos a continuación para evitar contaminacións entre tubos.
f. Centrifugar os tubos a 1600 revolucións por minuto para evitar que queden pingas na tapa ou paredes do tubo.
g. Introducir os tubos no termociclador e programar a análise utilizando o seu propio software.
O protocolo térmico empregado está resumido a táboa 2.
Cada tubo contén tampón, enzimas dnTP, cebadores/sondas para o patóxeno e control de detección endóxeno
tubos
Control sintético específico liofilizado 1 tubo
Auga Auga de grao molecular 1 tubo (1 mL)
Táboa 2. Protocolo térmico empregado para a análise de Prototheca spp. Mediante qPCR
INTERPRETACIÓN DA QPCR
A presenza de Prototheca spp. en cada tubo detectouse mediante a amplificación do sinal de fluorescencia da canle FAM®, considerando positiva calquera mostra cun valor do limiar de amplificación (Ct: Cycle threshold) inferior a 38. Aquelas mostras con valores de Ct entre 38 e 42 (límite de ciclos da técnica) consideráronse como dubidosos. Hai que destacar que o valor de Ct é inversamente proporcional á cantidade de ADN diana presente inicialmente na mostra, polo que valores máis baixos de Ct indican unha maior presenza de Prototheca spp. na mostra.
Naquelas mostras para as cales non houbo amplificación da canle FAM® que detectaba a presenza de Prototheca spp., a CE incluído na análise permitiu avaliar o funcionamento da qPCR. Dado que a diana da CE é a β-actina, un xene que está presente en todas as células de mamíferos, todas as mostras de leite deben obter unha amplificación positiva para esta diana; pola contra, un resultado negativo para esta diana indicaríanos que houbo algún problema ou erro co funcionamento da qPCR. A CE detectouse a través da canle VIC e o seu rango de Ct debe estar comprendido entre 22 e 37. Desta forma, se o Ct da CE dunha mostra negativa está dentro dese rango, considerarase que o resultado obtido para ela no canal de detección do patóxeno é válido, mentres que se non hai ningunha lectura isto pode indicar que a extracción de ADN non foi eficiente ou houbo algún problema durante a realización da qPCR (mal pipeteado, reactivos en mal estado etc.).
Na táboa 3 (páx. seg.) resúmense os criterios de interpretación do resultado da qPCR en función dos resultados de cada canle de fluorescencia e os controis positivo e negativo; mentres, na figura 5 (páx. seg.) poden verse catro posibles resultados que poden obterse para unha mostra.
RESULTADOS E DISCUSIÓN
Das 49 mostras de leite de tanque de explotacións leiteiras con animais positivos a Prototheca spp. que foran recollidas polo Ligal e analizadas individualmente mediante un cultivo microbiolóxico no medio agar-sangue, non se conseguiu illar colonias compatibles con Prototheca spp. en ningunha delas.
Figura 5. Posibles resultados da qPCR. Represéntase a lectura de detección de Prototheca spp. en cor celeste (canal FAM®) e a lectura de detección de control endóxeno en vermello (canal VIC ®)
Gráfico de amplificación
Gráfico de amplificación
Gráfico de amplificación
A: Mostra non válida: mostra e control endóxeno negativos
Gráfico de amplificación
B: Mostra negativa: existe amplificación do canal que detecta o control endóxeno, pero non do canal que detecta o patóxeno
C: Mostra positiva: existe amplificación de ambos os canais
D: Mostra positiva: existe amplificación do canal que detecta o patóxeno, pero non do canal que detecta o control endóxeno. Este resultado pode producirse naquelas ocasións nas que a presenza do patóxeno é tan elevada que consome todos os recursos da qPCR, impedindo a amplificación do control endóxeno
En cambio, a análise de qPCR realizada sobre as mesmas mostras si obtivo resultados positivos nun gran número delas, e permitiu detectar ADN de Prototheca spp. nas mostras de leite de tanque do 68 % das explotacións (33/49 explotacións).
Para o resto das explotacións, en cinco das mostras de leite de tanque (10 %) obtívose un resultado dubidoso,
6. Porcentaxe de detección de Prototheca spp. Mediante qPCR nas mostras de leite de tanque recollidas neste estudo 22
mentres que nos 11 restantes (22 %) se obtivo un resultado claramente negativo (figura 6).
Na táboa 4 poden verse os valores de Ct máximo e mínimo, así como a media obtida para cada categoría de resultado.
Estes resultados parecen indicar que a qPCR realizada sobre mostras de leite de tanque de explotacións
con infección coñecida por Prototheca spp. é unha técnica cunha maior sensibilidade analítica que o cultivo microbiolóxico convencional, dado que non se conseguiu illar colonias de Prototheca spp. en ningunha das mostras de leite de tanque analizadas. Aínda que o cultivo de Prototheca spp. a partir de leite de tanque foi descrito e empregado mesmo nalgún
Táboa 3. Criterios de interpretación dos resultados obtidos na qPCR
control
+: positivo; -: negativo; +/-: positivo/negativo
Táboa 4. Número de mostras positivas, negativas e dubidosas xunto cos valores Ct máximos, mínimos e media obtidos por cada categoría
Figura
O VALOR DE CT É INVERSAMENTE PROPORCIONAL Á CANTIDADE
DE ADN DIANA PRESENTE
INICIALMENTE NA MOSTRA, POLO QUE VALORES MÁIS
BAIXOS DE CT INDICAN UNHA MAIOR PRESENZA DE PROTOTHECA SPP. NA MOSTRA
Outra posible razón para a inhibición do crecemento de Prototheca spp. pode ser a presenza no leite de certas substancias con capacidade antimicrobiana, como son a lactoferrina, lisozima e lactoperoxidasa, entre outros, o que, unido a unha baixa carga do microorganismo, pode provocar que se produzan ausencias de crecemento (Rainard e Riollet, 2006).
de Prototheca spp. nun medio de cultivo e confirmar o illamento necesítanse entre 3 e 5 días (Krukowski et al., 2013; Onozaki et al., 2013), mentres que para a PCR non se necesitan normalmente máis de 24 h.
estudo recente con ata un 0,5 % de detección de tanques positivos (Toyotome et al., 2022), a maioría das publicacións atopadas realizan esta análise mediante PCR e obteñen porcentaxes de detección moi superiores (6-11 %), o que suxire que as técnicas moleculares presentan en principio unha maior sensibilidade analítica que os métodos microbiolóxicos convencionais baseados no cultivo (Bauman et al., 2018; Zecconi et al., 2020).
É posible que estas diferenzas se deban tamén a que os estudos mencionados se realizaron en países diferentes, pero, tendo en conta que Prototheca spp. é un microorganismo de orixe ambiental e relacionada principalmente coas fontes de auga, non parece que as distintas rexións xeográficas sexan a única causa que xustifique estas diferenzas.
O feito de que neste traballo non se lograse o illamento de Prothoteca spp. en ningunha mostra podería estar seguramente relacionado cunha maior sensibilidade da técnica de PCR, pero é probable que existan outros factores que influísen nestes resultados. Un dos factores con maior influencia é posiblemente a prevalencia deste patóxeno nas granxas, de tal maneira que naquelas explotacións con maior número de animais infectados é máis probable que o cultivo microbiolóxico a partir de leite de tanque resulte positivo; isto pode verse tamén nun traballo realizado por Ricchi et al. (2013), onde nunha explotación con prevalencia do 4,8 % a Prototheca blaschkeae só o 33 % das mostras de leite de tanque cultivadas obtiveron un illamento positivo.
O efecto da prevalencia de Prototheca spp. a nivel de rabaño é seguramente tamén o responsable da aparición de falsos negativos na qPCR no noso estudo, xa que, aínda que todas as explotacións incluídas presentasen polo menos un animal infectado por Prototheca spp., ata un 22 % das mostras analizadas mediante qPCR resultaron negativas, o que suxire que a cantidade de Prototheca spp. presente na mostra de leite de tanque era máis baixa que a sensibilidade analítica da qPCR. Este efecto da prevalencia sobre a capacidade de detección das técnicas moleculares pode observarse tamén en traballos realizados con outros microorganismos causantes de mamites, como é o caso de Streptococcus agalactiae e Staphylococcus aureus (Boss et al., 2011; Mahmmod et al., 2013).
En relación cos resultados dubidosos (10 % neste estudo), hai que comentar que deberían interpretarse polo menos coma un posible risco e, daquela, deberían tomarse medidas como a monitorización continuada da explotación, sobre todo tendo en conta as implicacións que supón para as granxas a existencia de animais infectados por esta alga.
O desenvolvemento de métodos analíticos que posibiliten a detección deste patóxeno no tanque de leite supón un avance, xa que facilitaría realizar un mellor control da enfermidade e reducir en parte os grandes custos económicos que provoca a presenza deste tipo de mamites nas explotacións gandeiras, tanto polo sacrificio de vacas afectadas coma polo aumento de células somáticas no tanque de leite e custos veterinarios asociados. Coma principais vantaxes da qPCR, pódese sinalar que é unha técnica moito máis rápida que o cultivo microbiolóxico no que se refire á obtención de resultados e, polo tanto, axiliza a toma de decisións en granxa.
De maneira xeral, pódese dicir que para que se consigan illar colonias
Doutra banda, como observamos, o cultivo non conseguiu illar ningunha colonia do tanque de leite, xerando por tanto falsos negativos en explotacións onde realmente si había casos de mamite por Prototheca spp.; con todo, a qPCR si conseguiu detectar o patóxeno nunha importante porcentaxe de granxas, o que indica unha maior capacidade de detección deste patóxeno. Por último, hai que sinalar que, ao ser empregada sobre unha mostra de leite de tanque, esta técnica tamén ten a vantaxe de que permite monitorizar as explotacións dunha maneira sinxela, o que permite coñecer se a explotación é ou non positiva e a súa evolución no tempo. Esta vantaxe xa foi demostrada para a qPCR noutros axentes patóxenos causantes de mamite; por exemplo, Syring et al. (2012) demostraron a eficacia da qPCR para coñecer o estado de infección dun rabaño por Staphylococcus aureus e a monitorización da devandita infección no tempo. De maneira similar, Soltau et al. (2017) chegaron á conclusión de que a qPCR realizada sobre o leite de tanque permitía a detección de patóxenos como Staphylococcus aureus, Streptococcus agalactiae, Streptococcus dysgalactiae e Streptococcus uberis, e, por tanto, era unha moi boa ferramenta para monitorizar explotacións se se usa con frecuencia e en repetidas mostras.
Desta maneira, poderíase implementar a análise mediante qPCR
A qPCR é unha técnica moito máis rápida ca o cultivo microbiolóxico no que se refire á obtención de resultados
EN FUTUROS ESTUDOS CONVIRÍA COÑECER A PREVALENCIA EXACTA DA ENFERMIDADE NAS EXPLOTACIÓNS, XA QUE DESTA MANEIRA SE PODERÍA ANALIZAR A RELACIÓN ENTRE ESTA E O VALOR DE CT OBTIDO PARA DETECTAR PROTOTHECA SPP.
de infección nas explotacións que podería ser detectada mediante o emprego de qPCR sobre mostras de leite de tanque.
de Prototheca spp. sobre as propias mostras de leite de tanque que se recollen periodicamente nas ganderías para realizar as análises oficiais de RCS e a bacterioloxía de tanque. En xeral, estas mostras recóllense utilizando un axente conservante (normalmente azidiol), polo que non poden ser utilizadas para cultivo microbiolóxico; con todo, a presenza deste composto non xera ningún tipo de problema para a realización da qPCR. Deste xeito, a monitorización de certos patóxenos como Prototheca spp. nas ganderías poderíase facer dun modo moito máis económico, xa que, por unha banda, só sería necesaria unha mostra de leite de tanque para saber se está presente o patóxeno na explotación e así evitar ter que analizar as vacas individualmente, e, pola outra, poderíanse aproveitar as mostras de leite de tanque que chegan de maneira rutineira ao laboratorio, evitando ter que realizar unha mostraxe específica e o correspondente desprazamento á granxa.
A pesar das vantaxes, a técnica de qPCR tamén presenta certos inconvenientes. Entre eles, un dos principais é que non permite valorar a viabilidade do microorganismo detectado, a diferenza do cultivo, onde soamente crecerán aqueles microorganismos viables.
Non obstante, este inconveniente pode solucionarse coa adición dalgunhas substancias a mostra problema; por exemplo, algúns estudos suxiren que en futuras investigacións se engadan certos produtos coma o bromuro de etidio, que impide que a polimerasa utilizada na PCR poida amplificar o ADN de microorganismos mortos, o que permite que a proba detecte só as células viables e realmente se demostre que existe
unha infección activa de devandito patóxeno na explotación (Nocker et al., 2006; Taskin et al., 2006). Con todo, no caso de Prototheca spp., debido a certas características coma a ausencia dun tratamento eficaz e a súa ampla e fácil distribución polo ambiente das explotacións leiteiras, o mero feito de detectar ADN deste patóxeno en tanque de leite, aínda que se descoñeza se pertencía a unha célula viable ou non, debería ser considerado coma un risco suficiente para empezar a tomar medidas de control estritas, tal e como se mencionou anteriormente.
LIMITACIÓNS DESTE TRABALLO
Por último, para rematar este traballo de fin de grao habería que sinalar algunhas das limitacións que presenta o estudo experimental exposto. En primeiro lugar, tal e como se sinalou anteriormente, a prevalencia de infección existente nas explotacións é un factor que inflúe na capacidade de detección da qPCR; con todo, neste traballo non puido avaliarse este efecto, xa que se descoñecía a prevalencia exacta de infección por Prototheca spp. nas granxas incluídas.
Isto débese a que, aínda que o Ligal foi capaz de localizar granxas nas que había polo menos un animal infectado, se carecía de información do resto dos animais da granxa, polo que a prevalencia de infección entre unhas granxas e outras posiblemente sexa bastante variable. Por ese motivo, en futuros estudos conviría coñecer a prevalencia exacta da enfermidade nas explotacións, xa que desta maneira se podería analizar a relación entre esta e o valor de Ct obtido para detectar Prototheca spp. durante a qPCR. Isto permitiría establecer cal é a prevalencia mínima
Doutra banda, a pesar de observarse unha maior sensibilidade da qPCR en relación ao cultivo microbiolóxico sobre mostras de leite de tanque, tal como se explicou anteriormente, producíronse resultados falsos negativos e dubidosos en explotacións teoricamente positivas; por este motivo, sería moi interesante estudar como se podería mellorar esta técnica. Unha das posibilidades que se poderían explorar sería tentar aumentar a concentración do patóxeno na mostra de leite de tanque previamente á extracción de ADN, o que, sen dúbida, aumentaría a súa sensibilidade analítica. Por exemplo, na industria alimentaria empregáronse con éxito algúns métodos para concentrar os patóxenos nas mostras de leite e separalos así da matriz, por exemplo a centrifugación, a filtración e a separación inmunomagnética (Mortari e Lorenzelli, 2014).
A centrifugación é un dos métodos que máis se empregou para a preparación e concentración de patóxenos como Escherichia coli, Listeria monocytogenes ou Salmonella spp. en mostras tanto de leite coma de produtos lácteos, podendo ser utilizadas posteriormente noutras aplicacións como a PCR (Stevens e Jaykus, 2004; Paul et al., 2013; Brewster e Paul, 2016).
A filtración é outra técnica que tamén se utilizou en mostras de leite; por exemplo, Wu e Kado (2004) utilizaron filtros con poro de 0,45 μm para recuperar eficazmente células de Escherichia coli. No caso de Prototheca spp., debido ao maior tamaño desta (7-30 μm), poderíanse empregar incluso filtros con maior tamaño de poro, o que permitiría recuperar as células da alga dunha maneira máis limpa posto que o resto de materiais máis pequenos presentes na mostra como bacterias escaparían a través do poro do filtro. Por último, o método de separación inmunomagnética tamén foi empregado para concentrar diferentes axentes patóxenos presentes en mostras de leite. A grandes liñas, este método baséase en engadirlle á mostra problema unhas pequenas esferas magnéticas que
A TÉCNICA DE QPCR EMPREGADA É UNHA TÉCNICA VÁLIDA PARA DETECTAR PROTOTHECA SPP . NO TANQUE DE LEITE DAS EXPLOTACIÓNS GANDEIRAS, E É, ADEMAIS, UNHA ALTERNATIVA ECONÓMICA
están recubertas con anticorpos específicos do microorganismo de interese que se quere recuperar, posteriormente se incuban para facilitar a unión antíxeno-anticorpo e, finalmente, sepáranse do resto da matriz utilizando un imán (Wang et al., 2020). De entre as tres alternativas propostas para mellorar a concentración de microorganismos en leite, esta é a máis específica de todas, xa que utiliza anticorpos específicos fronte ao axente que se tenta detectar; seguramente este sexa o motivo polo cal esta técnica presentou moi bos valores de recuperación de microorganismos a partir de mostras de leite, por exemplo Staphylococcus aureus (Wang et al., 2022), Escherichia coli (Lim et al., 2016) ou Salmonella spp. (Dai et al., 2015).
CONCLUSIÓNS
De acordo cos resultados obtidos neste traballo, deducíronse as seguintes conclusións:
• A técnica de qPCR empregada é unha técnica válida para detectar Prototheca spp. no tanque de leite das explotacións gandeiras, e é, ademais, unha alternativa económica.
• Segundo os resultados obtidos, a qPCR é máis sensible que o cultivo microbiolóxico convencional para analizar mostras de leite do tanque, dado que todas as mostras cultivadas deron falsos negativos a diferenza da qPCR que detectou ata un 68 % das mostras.
• A existencia de mostras negativas e dubidosas á qPCR suxiren que a capacidade de detección desta técnica depende da prevalencia de infección existente nas explotacións.
• Tendo en conta a porcentaxe descrita de falsos negativos na qPCR, conviría para futuros estudos tentar mellorar a técnica utilizando métodos de concentración de microorganismos.
NOTA FINAL DO AUTOR
Este artigo é a segunda (e última) parte do meu traballo de investigación Fin de Grao, cuxos obxectivos foron avaliar a capacidade da técnica de qPCR para detectar Prototheca spp. en mostras de leite de tanque, un dos axentes causantes da mamite,
e comparar os resultados obtidos mediante esta técnica cos obtidos mediante o cultivo microbiolóxico tradicional.
A primeira parte pódese consultar en Vaca Pinta 45, maio 2024, co título “Evaluación da qPCR para a detección de Prototheca spp. en leite de tanque (I)”: https://vacapinta.com/é/ articulos/evaluacion-de-a-qpcr-paraa-deteccion-de-prototh.html
Este estudo realizouse grazas á colaboración entre o grupo Invesaga e o Laboratorio Interprofesional Galego do Leite (Ligal), equipos que recolleron as mostras empregadas e realizaron os cultivos microbiolóxicos desta.
AGRADECEMENTOS
A Gonzalo López Lorenzo (Invesaga), quen me axudou con todo o procesado de mostras para a PCR, e a María Belén Pombo Río (Ligal), que se encargou de identificar as granxas positivas e recoller as mostras.
BIBLIOGRAFÍA
As persoas interesadas na bibliografía deste artigo poden solicitala neste correo electrónico: manuotero73@gmail.com
Hixiene do muxido, o primeiro paso da seguridade alimentaria
Din que na antiga China houbo un filósofo chamado Lao-Tse.
Din que dixo que “unha viaxe de mil leguas comeza cun primeiro paso”. Se realmente existiu ou non, se o dixo ou non, non é o importante.
O importante é que é certo. Todo ten un principio, un primeiro paso.
Rafael Arlegui Xefe de produto de gandería, Kersia
Oleite é un dos alimentos máis completos que hai. E como produtores, somos os encargados de dar ese primeiro paso do camiño cara á seguridade alimentaria.
QUE É A SEGURIDADE ALIMENTARIA?
Dentro deste concepto englóbanse varios aspectos, desde garantir a subministración de alimentos en cantidade suficiente á poboación, como que
eses alimentos sexan nutritivos ata, por suposto, que sexan seguros.
Estamos en Europa, o que supón que, neste momento, o punto da cantidade suficiente témolo resolto. O do valor nutritivo tamén está hoxe, ou debería estar, asegurado.
Por iso, cando aquí se fala de ‘seguridade alimentaria’, o termo adoita referirse á inocuidade dos alimentos para o consumidor, é dicir, garantir
que os procesos de produción, elaboración, transformación e conservación dos alimentos sexan seguros para consumo humano.
Toda a cadea pode resumirse con a frase “Da granxa á mesa”. A granxa é o primeiro paso do camiño cara á seguridade alimentaria.
O punto que nos ocupa, a hixiene do muxido, constitúe un dos alicerces básicos para alcanzala.
A hixiene no muxido é fundamental
TODA A CADEA PODE RESUMIRSE COA FRASE “DA GRANXA Á MESA”.
A GRANXA É, POIS, O PRIMEIRO PASO DO CAMIÑO CARA Á SEGURIDADE ALIMENTARIA
Non esquezamos que o leite é un alimento, desde o momento en que se obtén directamente do ubre, e como tal debe ser tratado. Segundo sae polo teto, recóllese a través da máquina de muxido, almacénase no tanque e, de aí, sae camiño da central leiteira.
Todo este proceso debe realizarse na maneira máis hixiénica e segura posible. As instalacións, o ubre e os tetos, o tanque… Todo ha de estar e manterse en condicións impecables de hixiene para asegurar a salubridade do proceso e do benestar animal.
O leite ha de ir libre de contaminantes biolóxicos, de microorganismos que puidesen comprometer a devandita seguridade; cantos menos haxa, menor será o risco. E tamén temos que asegurar que vaia libre de residuos, de contaminantes físicos ou químicos de calquera tipo, que
O ubre é o piar da granxa leiteira
A sala de muxido ha de estar sempre o máis limpa posible
Momento de recollida de leite cara á central
O LEITE HA DE IR LIBRE DE CONTAMINANTES BIOLÓXICOS, DE MICROORGANISMOS QUE PUIDESEN COMPROMETER A DEVANDITA SEGURIDADE; CANTOS MENOS HAXA, MENOR SERÁ O RISCO
puidesen chegar ao consumidor ao longo do proceso. Por iso, na Unión Europea hai normas que regulan a hixiene do muxido, os seus procesos e os produtos que se empregan.
Seguindo estas normas, todos os produtos que se empreguen na hixiene do muxido han de estar debidamente rexistrados e autorizados para o uso que se lles vai dar.
Así, temos produtos rexistrados e autorizados para a desinfección das instalacións, outros o están para a hixiene, desinfección e coidado do ubre e os tetos; ou doutras partes dos animais como poidan ser os pezuños. Outra categoría corresponde á máquina de muxido etc.
REGULACIÓN EN MATERIA DE DESINFECTANTES
No caso dos desinfectantes, todo isto regúlao o Regulamento europeo de biocidas (N.º 528/2012) e as súas diferentes transposicións nos estados membros da Unión Europea. Esta normativa ten como obxecto asegurar a eficacia e a seguridade dos procesos, coa protección do usuario, os animais, o consumidor e o medio ambiente como obxectivo principal. Neste sentido, entre as novidades que implica a nova lexislación de biocidas, é notable o incremento das esixencias, probas e evidencias que sobre os produtos hai que presentar. Aumentaron máis que considerablemente os requisitos e nivel de cumprimento que deben ser quen de demostrar os produtos en canto a eficacia biocida, estabilidade no tempo, toxicoloxía, normativa medioambiental, ecotoxicidade, residuos etc.
O propio Regulamento recolle no seu texto que o seu espírito, ou a súa finalidade, “é asegurar un elevado nivel de protección da saúde humana e animal e do medio ambiente”.
E deixa outra cousa clara: “Non se deben comercializar nin usar biocidas que non fosen autorizados de conformidade co presente Regulamento”.
Chegados a este punto, convén aclarar que un biocida é calquera substancia ou composto que empregamos para contrarrestar organismos nocivos. Son biocidas todos os produtos que empregamos nas tarefas de DDD, é dicir, desinfectantes, insecticidas e raticidas, entre outros moitos.
Nesa liña, a de protexer e impulsar o benestar animal, os produtos aplicados sobre o ubre e os tetos merecen unha mención especial.
A IMPORTANCIA DOS PRODUTOS
APLICADOS SOBRE O UBRE E OS TETOS
Dos produtos empregados no premuxido, e os seladores de tetos para despois, dependen en gran medida o éxito do proceso e a rendibilidade da granxa. Deben ser eficaces desinfectando no menor tempo posible, para evitar contaminacións cruzadas, e tamén deben manter a súa acción despois no tempo para evitar infeccións da glándula mamaria despois do muxido.
E non só han de garantir a desinfección da pel, senón que, ademais, teñen que posuír unhas adecuadas propiedades cosméticas para ofrecer protección a esa pel e asegurar a recuperación dos tetos entre os muxidos. Deben garantir que o teto se mantén elástico e nunhas óptimas condicións de hidratación e suavidade da pel.
Hai que ter en conta que un teto que non estea nas mellores condicións lle producirá molestias ao animal, o que redundará nun peor muxido e, en consecuencia, nunha diminución do rendemento leiteiro.
As condicións hixiénicas no tanque han de ser estritas
Limpeza de tetos no premuxido
Selado de tetos no posmuxido
Tanque de almacenamento de leite
Recollida de leite cara á central
LIDERANDO UNA
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.
Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.
KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.
É POR ISO RESPONSABILIDADE DE TODOS […] QUE TODO SE FAGA CONFORME ÁS NORMAS PARA EVITAR RISCOS INNECESARIOS E PREXUÍZOS AO SECTOR, DA GRANXA Á MESA
E máis aló do rendemento, como se comentou, o aspecto do benestar animal cobra, e cobrará, cada vez máis relevancia, sendo o confort do animais un dos puntos de demanda máis importantes por parte do consumidor e a sociedade en xeral.
Con todo isto queda claro que non se pode empregar calquera cousa. Os produtos deben estar debidamente rexistrados, sen que poidan empregarse na súa elaboración materias primas nin substancias que non conten á súa vez coa debida autorización.
Desta maneira, primeiro débese autorizar un principio activo para a elaboración de produtos biocidas e, despois, a partir desta materia activa autorizada, poderanse elaborar produtos rematados, que deberán contar cada un coa súa autorización para un uso concreto.
Por exemplo, o ácido peracético debe estar autorizado como substancia activa para unha serie de usos. A partir de aí, con esa materia prima poderanse elaborar diferentes produtos; cada un deles autorizado para un uso determinado.
Neste caso, poderanse elaborar produtos formulados a partir de ácido peracético para a desinfección das superficies e instalacións onde se aloxan os animais, ou facelo para a desinfección dos circuítos da máquina de muxido.
En ambos os casos o rexistro de autorización do produto terminado é diferente. No primeiro caso deberá estar autorizado para uso en hixiene veterinaria, pois vaise empregar onde se aloxan os animais.
No segundo caso, a autorización deberá ser como a dun produto empregado en hixiene alimentaria, pois se vai aplicar nunha superficie en contacto con alimentos, como son o circuíto da máquina de muxido e o leite.
Se falamos da máquina de muxido, esta e os seus circuítos, ademais dunha boa desinfección, requiren unha adecuada limpeza, o suficientemente enérxica para retirar toda a sucidade e restos de leite do muxido, incrustacións de calcio e calquera resto de materia orgánica, e o suficientemente coidadosa para non estragala. Non esquezamos que o material ten un custo e, canto máis alonguemos a súa vida útil, maior será o seu rendemento e máis problemas evitaremos.
Así, á hora de aplicar deterxentes, tamén hai que elixir produtos adecuados, tanto na limpeza alcalina coma no ciclo ácido.
Non son o mesmo uns ácidos, digamos máis nobres, ca outros máis económicos, pero máis agresivos, nin unhas formulacións ca outras, pois optar por unhas ou outras pode supor que a vida útil da máquina se reduza e as avarías aparezan, ademais de pór en perigo a calidade hixiénica do leite e, con ela, a seguridade alimentaria.
Outro caso mencionable é o do formaldehído, pois en ningún caso está permitido empregar formol tal cal, comprado a un provedor calquera, e usalo na granxa como desinfectante para os pezuños do gando, por exemplo.
Todo produto empregado debe contar coa súa correspondente autorización e indicacións de uso.
Esta responsabilidade no uso dos produtos abarca dende ao fabricante e comercializador ao resto da cadea e cada parte debe encargarse de cumprir coa norma en cada caso.
Desta maneira, tamén a Lei de sanidade animal o deixa moi claro e estende a responsabilidade a todos os actores do proceso; isto é, fabricantes, comercializadores, veterinarios, gandeiros etc. Con isto queda claro que o fabricante é responsable do que pon no mercado, o veterinario ou técnico o é do que prescribe ou aconsella e o gandeiro de todo canto emprega na súa granxa. O obxectivo é asegurar a seguridade alimentaria, así como minimizar o risco de prexudicar o benestar animal e a seguridade laboral.
NON É SÓ CUESTIÓN DE SEGURIDADE ALIMENTARIA
Indo máis aló, non é só cuestión de seguridade alimentaria. É algo que tamén afecta á imaxe do propio sector de cara á sociedade. Nun contexto coma o actual, en que a opinión pública está cada vez máis sensibilizada con estes temas, o sector agrario non se pode permitir que a súa imaxe se vexa embazada pola actuación irregular dun só actor que pode prexudicar ao resto. É por iso responsabilidade de todos, desde o fabricante ata o usuario final do produto, pasando por todos os axentes intermedios, técnicos, veterinarios, comerciais… que todo se faga conforme ás normas para evitar riscos innecesarios e prexuízos ao sector, da granxa á mesa.
O leite é un dos alimentos máis completos
A reemerxencia da lingua azul: un desafío en España e o resto de Europa
Neste estudo achegámonos a esta enfermidade e respondemos a diversas cuestións de interese para o sector: en que consiste, cales son as principais vías de transmisión e as especies máis afectadas, o seu diagnóstico e evolución dos novos serotipos no noso país, así como no resto de Europa, e enumeramos algunhas medidas que debemos tomar para loitar contra ela.
Ignacio García Bocanegra1,2, Débora Jiménez Martín1,2, Javier Caballero Gómez1,2,3, David Cano Terriza1,2 1Departamento de Sanidade Animal, Grupo de Investigación en Sanidade Animal e Zoonose (GISAZ), UIC Zoonose e Enfermidades Emerxentes ENZOEM, Universidade de Córdoba, 14014 Córdoba, España
2CIBERINFEC, ISCIII CIBER de Enfermidades Infecciosas, Instituto de Saúde Carlos III, Madrid, España
3Unidade de Enfermidades Infecciosas, Hospital Universitario Reina Sofía, Instituto Maimonides para a Investigación Biomédica (IMIBIC), Universidade de Córdoba, Córdoba, España
QUE É A LINGUA AZUL?
Alingua azul ou febre catarral ovina é unha enfermidade infecciosa pouco contaxiosa causada polo virus da lingua azul (VLA), que afecta os ruminantes domésticos e silvestres.
COMO SE TRANSMITE O VLA?
O VLA transmítese principalmente pola picada de Culicoides. Estes insectos, coñecidos como jejenes, son dípteros de pequeno tamaño (1-4 mm), sendo as femias as únicas que se alimentan de sangue e, por
tanto, as que transmiten a enfermidade. Ademais da lingua azul, os Culicoides poden actuar na trasmisión doutras enfermidades de grande importancia en sanidade animal, coma a peste equina, a enfermidade de Schmallenberg ou a enfermidade hemorráxica epizoótica, esta última detectada por primeira vez en Europa en 2022.
COMO SE MANIFESTA E QUE IMPORTANCIA TEN A LINGUA AZUL?
O VLA inclúese dentro do xénero Orbivirus (familia Sedoreoviridae). Ata a data confirmáronse polo menos 24 serotipos diferentes deste virus. A clínica e o curso da enfermidade varían en función de diferentes factores, coma o serotipo implicado, a especie, a raza ou o estado sanitario e inmunolóxico dos animais. Entre os signos clínicos e lesións que podemos observar nun animal infectado por VLA destacan: febre, apatía, descenso da produción láctea, abortos, coxeiras, descarga nasal e ocular, aumento da salivación, así como inflamación, conxestión e pequenas hemorraxias das mucosas oral e nasal ou hemorraxias en órganos internos (figura 1, páx. seg.).
A lingua azul ten un grande impacto no sector gandeiro, ocasionando perdas económicas que poden ser tanto directas, debidas á morte de animais, abortos ou diminucións da produción gandeira, coma indirectas, asociadas aos custos derivados das medidas de loita fronte a esta enfermidade.
A CLÍNICA E O CURSO DA ENFERMIDADE VARÍAN EN FUNCIÓN DE DIFERENTES
FACTORES COMA O SEROTIPO IMPLICADO, A ESPECIE, A RAZA OU O ESTADO SANITARIO E INMUNOLÓXICO DOS ANIMAIS
A QUE ESPECIES AFECTA E COMO SE MANTÉN O VLA?
O VLA afecta a diferentes especies de ruminantes domésticos e silvestres. O gando bovino considérase o principal reservorio doméstico da enfermidade, xa que o virus é capaz de persistir no seu sangue máis de seis meses tras a infección. Os pequenos ruminantes, nos que o virus tamén causa clínica e mortalidade, particularmente no gando ovino, non se consideran tan relevantes na transmisión da enfermidade debido a que a persistencia do virus no seu sangue adoita ser inferior a dous meses. Así mesmo, aínda que a maioría dos ruminantes silvestres son asintomáticos ao VLA, detectáronse casos clínicos e mortalidade nalgunhas especies como o mu ón, a cabra montesa ou o bisonte europeo. Entre os ruminantes silvestres presentes en España, destaca o cervo roxo coma a especie máis relevante na transmisión da lingua azul. Nos ecosistemas mediterráneos ibéricos diferéncianse dous ciclos epidemiolóxicos do VLA, un ciclo doméstico e un silvestre, ambos interconectados a través dos vectores competentes do virus, os Culicoides ( gura 2). Demostrouse que, cando o gando doméstico está vacinado, o virus pode permanecer circulando nas poboacións de ruminantes silvestres. Por tanto, recoméndase manter os programas de vacinación naquelas zonas onde estas especies comparten hábitat mentres que o virus estea presente na fauna silvestre.
EVOLUCIÓN E SITUACIÓN ACTUAL DO VLA
EN ESPAÑA
Durante as dúas últimas décadas, detectouse a circulación de tres serotipos diferentes do VLA en España (gura 3, páx. seg.): serotipo 4 (VLA-4), serotipo 1 (VLA-1) e serotipo 8 (VLA-8), declarándose máis de 13.000 brotes ( gura 4, páx. seg.), a maioría deles en explotacións de pequenos ruminantes.
Hospedadores susceptibles
Hospedadores infectados (ciclo doméstico)
En outubro de 2004, o VLA-4 apareceu por primeira vez na España peninsular. Durante os dous anos seguintes con rmáronse máis de 400 brotes causados por este serotipo en diferentes rexións do centro e sur do noso país. Grazas ás medidas de loita establecidas, España volveu ser un país libre deste serotipo ata a súa reaparición en 2010. Na última década, o VLA-4 presentou unha circulación endémica, detectándose brotes anuais en explotacións de bovino e de pequenos ruminantes desde 2013. Así, durante o período 2010-2024 con rmáronse un total de 1.082 brotes asociados a este serotipo. Cabe destacar a reemerxencia deste serotipo no noso país.
Hospedadores susceptibles
Hospedadores infectados (ciclo silvestre)
De feito, o 94 % dos 601 brotes detectados desde 2020 estiveron asociados ao VLA-4.
Ademais, durante os dous últimos anos este serotipo presentou unha rápida expansión xeográ ca, alcanzando rexións que levaban sendo libres de circulación de VLA desde hai varios anos.
En 2007, o VLA-1 emerxeu no noso país, detectándose os primeiros brotes no sur da provincia de Cádiz. Ao longo dese mesmo ano, o virus estendeuse rapidamente causando un brote epidémico con graves consecuencias para o sector gandeiro. Durante 2007 con rmouse a circulación de VLA-1 en 7.906 explotacións, a maioría delas de pequenos ruminantes localizadas no sur peninsular.
Figura 1. Signos clínicos e lesións asociados á infección por VLA en gando ovino. A) Edema submandibular e descarga nasal. B) Inflamación e hiperemia do rodete coronario do pezuño
Figura 2. Interconexión dos ciclos epidemióloxicos do VLA. Creado en BioRender.com
En 2008, este serotipo seguiu circulando activamente no noso país, declarándose máis de 3.000 brotes. As medidas de loita fronte ao virus permitiron que o número de brotes se reducise considerablemente nos anos consecutivos. Con todo, a circulación do VLA-1 segue a ser endémica en España. De feito, con excepción de 2018 e 2019, todos os anos se declararon brotes deste serotipo no noso país.
O VLA-8 detectouse por primeira vez en xaneiro de 2008 en Cantabria, dous anos despois da súa aparición no centro de Europa. Durante os dous anos seguintes confirmáronse novos brotes en Andalucía. España declarouse libre do VLA-8 en 2013 ata que reapareceu en 2020. Desde entón non se detectou circulación deste serotipo, manténdose o status de libre desde decembro de 2022.
Actualmente, España atópase dividida en tres zonas respecto da lingua azul: zona suspendida por VLA-1 e VLA-4, zona suspendida por VLA-4 e zona libre (figura 5).
Ademais, con excepción das provincias de Tarragona, Zaragoza, Teruel, A Rioxa, Soria, así como a Comunidade Autónoma de Canarias, todo o territorio nacional está considerado como zona de risco de circulación de VLA (figura 6).
QUE SEROTIPOS ESTÁN A EMERXER NOUTROS PAÍSES EUROPEOS?
A rápida expansión xeográfica das poboacións de Culicoides asociadas principalmente ao cambio climático e a globalización, o elevado número de especies que poden infectarse, así como a capacidade de evolución e mutación do VLA, son os principais factores que ocasionaron a reemerxencia de varios serotipos de VLA en diferentes países de Europa durante os últimos anos.
En Francia, onde o VLA-8 é endémico, detectouse de novo unha cepa
4. Número de brotes de VLA detectados en España durante o período 2004-2014
5. Zonificación das comarcas gandeiras con base na presenza dos diferentes serotipos de VLA en España, 2024
Fonte: adaptado do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA)
emerxente deste serotipo en 2023, expandíndose en pouco tempo pola maioría das rexións continentais da metade sur do país, así como a áreas do centro de Italia e ás illas de Córsega e Sardeña.
Doutra banda, ata ese mesmo ano en Europa unicamente se detectara circulación do serotipo 3 (VLA-3) na rexión sur de Italia. No entanto, en setembro de 2023 detectouse este serotipo por primeira
3. Evolución temporal dos serotipos de VLA que circularon en España durante as dúas últimas décadas
Figura
Figura
Figura
Figura 6. Zonas de risco de circulación de VLA en España, 2024 vez no norte do continente, en concreto nos Países Baixos. Desde entón, este serotipo expandiuse rapidamente por todo o país confirmándose máis de 6.000 brotes e causando mortalidade maioritariamente en ovinos, pero tamén en gando caprino, bovino e alpacas. Así mesmo, tamén se confirmaron brotes de VLA-3 en explotacións de ovino e bovino en Bélxica e Alemaña desde outubro de 2023 ata a actualidade. Ademais, a circulación deste serotipo emerxente non se restrinxiu a Europa continental, detectándose brotes no sur de Reino Unido durante leste mesmo período. Estes achados sinalan a capacidade de expansión xeográfica deste serotipo emerxente.
QUE PODEMOS FACER?
Ao tratarse dunha enfermidade de declaración obrigatoria incluída na categoría C da lista de enfermidades do Regulamento de execución EU 2018/1882, o tratamento está prohibido. Por iso, as principais medidas na loita da lingua azul son:
1. Vacinación: é a principal estratexia para o control desta enfermidade. Debido á limitada reacción cruzada entre os diferentes serotipos de VLA, débense utilizar vacinas específicas fronte aos serotipos detectados na zona.
2. Control de movementos do gando segundo a normativa vixente
3. Control de vectores: dado que o VLA se transmite principalmente a través de Culicoides, moitas das medidas de bioseguridade están dirixidas a evitar o contacto entre animais susceptibles e estes insectos. Isto inclúe:
- Confinamento dos animais nas horas do día de maior actividade do vector (amencer e atardecer).
adaptado do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA)
PRINCIPAIS CONCLUSIÓNS
- Uso de insecticidas e repelentes autorizados en animais, instalacións e medios de transporte.
- Eliminación de zonas con acumulación de materia orgánica, xa que son as principais áreas de cría.
- Colocación de mosquiteiras nas instalacións.
4. Outras ferramentas para o control da enfermidade
- Vixilancia epidemiolóxica: que inclúe:
• Análise de animais non vacinados (animais sentinela): permite unha detección precoz da circulación do virus e posibilita unha resposta rápida e coordinada.
• Rápida comunicación ás autoridades competentes ante a sospeita de animais infectados por VLA.
- Vixilancia entomolóxica: captura e identificación das especies de Culicoides que circulan na zona.
• O VLA presenta ciclos epidemiolóxicos compartidos entre o gando e a fauna silvestre.
• Recoméndase manter a vacinación do gando mentres o VLA estea a circular na fauna silvestre.
• En España, detectouse circulación dos serotipos VLA-1, VLA4 e VLA-8 nas dúas últimas décadas, declarándose máis de 13.000 brotes, principalmente en explotacións de pequenos ruminantes.
• A maioría destes brotes están asociados ao VLA-1 e detectáronse durante o período 2007-2008.
• O 72 % dos brotes afectaron principalmente a explotacións do centro e suroeste peninsular.
• VLA-1 e VLA-4 presentan unha circulación endémica no noso país.
• O VLA-4 é o serotipo que circulou máis activamente en España, mostrando unha rápida diseminación xeográfica nos últimos anos.
• O VLA-3 ampliou considerablemente a súa distribución xeográfica en Europa durante o período 2023-2024.
• Os serotipos VLA-3, VLA-4 e VLA-8 son reemerxentes en Europa.
Este artigo forma parte dunha serie de contidos organizados por iniciativa dos Laboratorios Syva co fin de contribuír á difusión dos coñecementos científicos sobre a lingua azul e os vectores responsables desa enfermidade, e de sensibilizar sobre as medidas de control e de prevención. Todos os relatores expresan as súas propias opinións e os seus discursos recóllense integramente.
Fonte:
RoboPusher Nimbo RoboPusher Nimbo
Tasa de desperdicio de alimento alrededor del 3%
Trabajar un máximo de 16 horas al día
Navegación visual
Monitoreo remoto en tiempo real
Motor de alta potencia
Diseño compacto
Sistema de carga rápida
Fácil mantenimiento
Sveaverken, una marca sueca con más de cien años de historia, se fundó en 1911 con un obje�vo clave: innovar en ganadería y agricultura. U�lizando lo úl�mo en robó�ca, está generando grandes cambios en la agricultura y más allá.
Sveaverken se encuentra a la vanguardia de la innovación agrícola, especializándose en tres sectores clave: agricultura de precisión, ganadería digital y automa�zación. Este enfoque se traduce en soluciones avanzadas que permiten a los agricultores lograr una mayor eficiencia, produc�vidad y rentabilidad.
La presencia global de Sveaverken posee una fundación sólida: 3 plantas de fabricación, 4 centros de I+D y un equipo de más de 200 empleados apasionados en todo el mundo. Esta robusta infraestructura impulsa la innovación con�nua y el desarrollo de productos de Sveaverke n, garan�zando así, que sus soluciones se mantengan a la vanguardiade la tecnología agrícola.
En el área ganadera, Sveaverken �ene una rica línea de productos, como el RoboPusher Nimbo (arrimador robó�co de alimento) que se enfoca en mejorar la eficiencia económica, reducir el costo y la carga de trabajo. Además, el collar de monitoreo y el cepillo inteligente se enfocan en el bienestar de su ganado. El arrimador robó�co de Sveaverken es un producto estrella, diseñado con nuevas tecnologías y nuevas ideas.
¿Cómo funciona? ¡Tienen navegación visual avanzada, detección de obstáculos y algoritmos más inteligentes !
Como pionero de la tecnología de navegación visual en la industria, Sveaverken cambia aún más la manera en que funciona los robots arrimadores de alimento. La navegación visual es más avanzada, adaptable y más fácil de implementar, lo que reduce la necesidad de mano de obra y mejora enormemente los beneficios económicos. Con algoritmos profundamente op�mizados y el módulo ultrasónico, su RoboPusher Nimbo es capaz de iden�ficar obstáculos y ajustar sus rutas de arrimado automá�camente, asegurando un empuje de alimento altamente eficiente.
¡Puede trabajar hasta 16 horas al día maximizan do los beneficios de su granja lechera!
El robot viene de fábrica con un nuevo diseño de batería ternaria de li�o de 48 V y 40 Ah. El cargador ofrece una carga automá�ca rápida y eficiente. Esta función garan�za que el robot pueda trabajar un máximo de 16 horas al día. Una vez culminada la ruta programada, el robot regresará automá�camente a la estación para recargarse. No requiere operación manual y trabajará día y noche garan�zando una correcta alimentación de su ganado, reduciendo el desperdicio de alimento, maximizando la producción de leche y sus beneficios.
¿Le preocupa que ocupe mucho espacio? ¡No, �ene un diseño compacto y efec�vo!
El robot viene de fábrica con un nuevo diseño de batería ternaria de li�o de 48 V y 40 Ah. El cargador ofrece una carga automá�ca rápida y eficiente. Esta función garan�za que el robot pueda trabajar un máximo de 16 horas al día. Una vez culminada la ruta programada, el robot regresará automá�camente a la estación para recargarse. No requiere operación manual y trabajará día y noche garan�zando una correcta alimentación de su ganado, reduciendo el desperdicio de alimento, maximizando la producción de leche y sus beneficios.
¿Desea ver el estado de alimentación de sus vacas?
¡El monitoreo remoto en �empo real ya está aquí!
Las imágenes de su granja se pueden enviar en �empo real a una plataforma de IoT (internet de las cosas) para constante monitoreo del robot y el rebaño. Puede controlar remotamente el robot y configurar sus parámetros, como las horas de funcionamiento, si es necesario. La plataforma sigue una lógica de operación simple y clara, fácil de usar y aprender.
¿Le preocupa el mantenimiento de la máquina y los elevados costes a futuro? No, ¡puede hacerlo usted fácilmente!
Con un innovador diseño modular, el robot no requiere mantenimiento especial para sus partes principales. La combinación de un nuevo rodillo de liberación rápida y placas de carga autolimpiantes reduce aún más la frecuencia y la dificultad del mantenimiento. Los trabajos de mantenimiento ru�nario ya no serán un problema para los agricultores. Esto no sólo mejora enormemente la eficiencia, sino que también minimiza la mano de obra y reduce los costos opera�vos de su granja.
¡Escucha a nuestros usuarios!
El propietario de la granja de Västerdala (Suecia) escuchó sobre el RoboPusher Nimbo cuando estaba en una llamada con el equipo de Sveaverken pidiendo piezas de repuesto para una bomba de es�ércol. En ese momento, Sveaverken se estaba preparando para lanzar la nueva edición del robot arrimador de alimento (RoboPusher Nimbo) y buscaba una granja para realizar pruebas. Su función totalmente automá�co despertó su interés.
El trabajo de arrimado manual les había preocupado durante un largo �empo. El dueño es�mó que arrimaban el alimento manualmente unas 12 veces al día, durante unos 30 minutos cada vez. Esto significa que llevar el alimento a las vacas les costaba 6 horas cada día. Debido a la confianza establecida durante su larga relación con Sveaverken, en conjunto con su deseo de reducir el trabajo manual, el propietario decidió implementar el RoboPusher Nimbo en su granja, que alberga aproximadamente 170 vacas lecheras.
Según el propietario de la granja de Västerdala, desde que el robot arrimador de Sveaverken comenzó a funcionar en marzo, se han eliminado 6 horas diarias de trabajo de arrimado manual. Ha notado que las vacas comen mejor ahora con un mayor consumo de alimento, con muy poco desperdicio. Esto ha conducido a una mayor producción de leche y a un mejor bienestar animal. Como resultado, el propietario de la granja está ansioso por recomendar el RoboPusher Nimbo a otros productores de leche, confiando en
https://www.sveaverken.com/
Arrefriar as vacas no verán mellora a sostibilidade da produción de leite
Neste artigo analizo a relación existente entre o proceso de produción de leite e o medio ambiente, un vínculo que en moitos países se examina non só en parámetros económicos, senón tamén na súa emisión de gases de efecto invernadoiro e na súa contribución ao quecemento global.
Israel Flamenbaum Ph. D. Cow Cooling Solutions Ltd., Israel
INTRODUCIÓN
Arrefriar vacas no verán é unha práctica común utilizada polos produtores de leche en Israel durante décadas e ultimamente foi amplamente adoptado polos produtores de lácteos de todo o mundo, en especial nas rexións cálidas.
O aumento na necesidade de arrefriamento das vacas está relacionado tanto co quecemento global coma coa subida na produtividade das vacas, o
que leva a un incremento na produción de calor das vacas e a necesidade da súa disipación.
A práctica de arrefriamento máis común nas leiterías mundiais baséase nunha combinación de mollado e ventilación forzada das vacas, xeralmente no curral de espera, antes e entre os muxidos, e ao longo da liña de alimentación.
Durante os meses do verán, as vacas israelís arrefríanse intensamen-
te, reciben un “tratamento de arrefriamento” de 30 a 60 minutos, case cada tres horas e un total de 6 horas consecutivas durante todo o día.
Unha enquisa a grande escala, baseada en datos do Israel Herdbook, demostrou que as vacas de alto rendemento, arrefriadas no verán, alcanzaron o 98,5 % do leite producido polas compañeiras de rabaño no inverno, mentres que as vacas non arrefriadas alcanzaron só o 90 %
ADEMAIS DO SEU EFECTO ECONÓMICO
BENEFICIOSO PARA AUMENTAR A EFICIENCIA DE PRODUCIÓN E REDUCIR A DISCREPANCIA ESTACIONAL NA SUBMINISTRACIÓN DE LEITE AO MERCADO, ARREFRIAR AS VACAS NO VERÁN É AMIGABLE CO MEDIO AMBIENTE
Si te preocupa el efecto del calor, en
ADM Animal Nutrition Spain podemos ayudar a vuestros animales:
da produción invernal (verán as medias son 0,6 e 3,6 kg/día menos que as medias de produción do inverno, en vacas arrefriadas e non arrefriadas, respectivamente).
Mentres que as taxas de concepción de inverno foron similares en todas as granxas (~45 %), as taxas de concepción do verán das vacas arrefriadas foron case o dobre, en comparación coas non arrefriadas (34 % e 16 %, respectivamente). En xeral, a produción anual de leite de vacas arrefriadas en Israel tendeu a ser de 5 % a 10 % máis alta, en comparación coas vacas non arrefriadas.
PRODUCIÓN DE LEITE E MEDIO AMBIENTE
Na actualidade, préstaselle grande atención en todo o mundo á relación entre o proceso de produción de leite e o medio ambiente. O proceso de produción de leite en moitos países analízase hoxe en día non só en parámetros económicos, senón tamén na súa emisión de gases de efecto invernadoiro e a súa contribución ao quecemento global.
No artigo titulado “O balance de emisións de gases de efecto invernadoiro” calcúlase para o uso de prácticas de arrefriamento de vacas nas granxas leiteiras israelís; supoñemos que os mesmos datos poden encaixar con moitos outros sectores lácteos do mundo.
No noso estudo relacionamos o aumento das emisións de CO2 á atmosfera debido ao uso de electricidade para a operación dos ventiladores no proceso de arrefriamento, á redución esperada das emisións de CO2 á atmosfera, debido á redución no número de vacas e a súa emisión de metano (CH4), para o mantemento.
Minimiza el efecto del calor extremo sobre los terneros de cebo.
Ayuda a mantener las producciones y calidades de leche en épocas de calor.
Consulte con nuestro equipo técnico como aplicar en su ración diaria.
DESCUBRIMOS QUE A EFICIENCIA DE PRODUCIÓN MELLORADA E A REDUCIÓN DO TAMAÑO DO RABAÑO NUN 5 %, DEBIDO AO ARREFRIAMENTO DAS VACAS NO VERÁN, REDUCE A EMISIÓN DE CO2 EN 320 KG/VACA/ ANO
Este estudo baséase en datos publicados en dous eventos internacionais levados a cabo recentemente:
1. Reunión anual da FID 2006, Shanghái, China; conferencia especial titulada “Redución da emisión de gases de efecto invernadoiro a nivel de granxa e fabricación”, Boletín 422/200.
2. Primeiro Cume Lácteo das FDI: “A calor está acesa?”, Edimburgo, Escocia, xuño de 2008 (conferencia presentada polo Dr. Torsten Hemme do instituto IFCN no Cume).
• O cálculo da emisión de CO2 do funcionamento do ventilador no proceso de arrefriamiento: Datos básicos:
- A produción de 1 KW/h de electricidade a partir de carbón emite 1,4 kg de CO2 á atmósfera.
- Os ventiladores utilizados no proceso de arrefriamento consomen 0,6 KW/h.
- Para o arrefriamento intensivo das vacas en condicións climáticas israelís, os ventiladores deben operar durante 8 horas por día, 120 días por ano.
- Para un arrefriamento óptimo, requírese un ventilador por cada 5 vacas.
Segundo estes parámetros, o noso cálculo é que a operación do sistema de arrefriamento crea unha emisión adicional de 160 kg de CO2 por vaca/ano.
• O cálculo da redución na emisión de CO2 polas vacas, debido á eficiencia de produción mellorada e ao número reducido destas, relacionado co seu arrefriamento: Datos básicos :
- A produción de 1 kg de leite está relacionada coa emisión dun equivalente a 1,3 kg de CO2
- Arrefriar as vacas no verán aumenta a produción anual de leite e diminúe o tamaño do rabaño nun 5 %.
- A emisión anual de CO2 para o mantemento da vaca é o 40 % da emitida por unha vaca lactante e alcanza os 6.000 kg de CO2, que son equivalentes a 2.400 kg/vaca/ano.
- O CO2 emitido polo esterco é de 420 kg/vaca/ano.
Segundo estes parámetros, o noso cálculo é que a emisión de CO2 no proceso do mantemento é de 2.820 kg de CO2 por vaca/ano. Con base nestes datos, descubrimos que a eficiencia de produción mellorada e a redución do tamaño
do rabaño nun 5 %, debido ao arrefriamento das vacas no verán, reduce a emisión de CO2 en 320 kg/ vaca/ ano, o dobre da emitida no proceso de arrefriamento e se “aforra” unha emisión de 160 kg de CO2 por vaca/ano.
No caso de que a produción anual aumentada debido ao arrefriamento alcance o 10 % (un resultado común en moitos sectores lácteos en rexións cálidas), a redución na emisión de CO2 alcanzará catro veces a cantidade emitida durante o proceso de arrefriamento, e aforrarase unha emisión de 480 kg de CO2 por vaca/ano.
CONCLUSIÓN
Podemos concluír que, ademais do seu efecto económico beneficioso para aumentar a eficiencia de produción e reducir a discrepancia estacional na subministración de leite ao mercado, arrefriar as vacas no verán é amigable co medio ambiente, ao reducir a contribución do sector lácteo na emisión de gases de efecto invernadoiro e o quecemento global.
EL RUMEN: UN POTENTE MOTOR
QUE IMPULSA EL RENDIMIENTO DE TU GRANJA
*Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077 hasta % MÁS LECHE % MÁS CARNE hasta 7 6
obtÉN más potencia del rumen DURANTE EL PERIODO DE ESTRÉS POR CALOR
LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, puede mejorar el rendimiento de tu granja durante todas las etapas de producción de leche y carne, incluso en situaciones de Estrés por Calor.
LEVUCELL SC ayuda a maximizar la energía y a mejorar el pH del rumen (reduciendo el riesgo de acidosis subaguda ruminal), a favorecer el desarrollo del rumen y a aumentar la digestibilidad de la fibra.
Alimenta cada día con LEVUCELL SC, la Levadura Viva Específica para el Rumen, y pon a punto tu granja para alcanzar la máxima eficiencia.
Estratexias fronte ao estrés térmico
Co progresivo aumento das temperaturas, o estrés por calor na vaca leiteira converteuse nun problema en calquera parte da península ibérica. Afecta á saúde, ao benestar e á produtividade do gando leiteiro, por tanto, á economía das explotacións. Neste artigo ofrecemos algunhas medidas que se deben aplicar para reducir os efectos negativos da calor.
Nun intento por disipar a calor corporal, as vacas leiteiras reducen o consumo de alimento e pode chegar a unha disminución de máis dun 30 %, e o tempo de ruminación, aumentando a taxa de respiración, o tempo de repouso e o consumo de auga, salivación excesiva, babeo e abafo. Isto conduce a un ambiente e a unha función do rume menos favorables, un pH do rume máis baixo e unha menor produción de proteínas microbianas e AGV e unha menor dixestibilidade dos nutrientes.
Ademais, os requisitos de mantemento aumentan a medida que as vacas tentan perder calor corporal. Todas estas modificacións das necesidades fisiolóxicas tradúcense en problemas no noso rabaño: diminución da produción de leite, diminución da taxa proteica e butírica, aumento do intervalo entre partos e do número de inseminacións, aumento de células somáticas e mamite, acidoses subclínicas, aumento de retención placentarias e problemas metabólicos.
As medidas de manexo que se deben aplicar para reducir, na medida do posible, os efectos negativos da calor son coñecidas. A máis efectiva, sen dúbida, é arrefriar a vaca usando unha combinación de ventiladores e aspersores. En canto á alimentación de verán, existen variedade de solucións: a formulación de dietas moi apetitosas; aumentar a densidade enerxética da ración mediante a utilización de graxas, aceites…; utilización de aditivos que axudan a mellorar a
A MEDIDA DE MANEXO MÁIS COÑECIDA E EFECTIVA É ARREFRIAR A VACA USANDO UNHA COMBINACIÓN DE VENTILADORES E ASPERSORES
dixestibilidade; estratexias especícas de preparación e administración da comida, como humedecer a dieta ou repartir a comida varias veces ao día.
É fundamental ter en conta que calquera medida dietética adaptada cando a sensación de calor se volve claramente perceptible para o ser humano chega tarde, é dicir, cando o rabaño leva algún tempo en estado de sufrimento activou os seus mecanismos de adaptación ao estrés térmico e, daquela, xa reduciu o consumo de alimentos, neste caso de setembro a decembro pagará a factura. Por tanto, se falamos de estrés por calor, o importante é a prevención.
Hai que actuar con antelación, dende nais da primavera, cunha inserción adecuada na dieta de suplementos para previr o estrés “oxidativo” inducido pola calor, e a baixada de produción e os problemas reprodutivos que aparecen: selenometionina pura, metionina protexida da degradabilidade ruminal, vitamina A de alta biodispoñibilidade suplementos que faciliten a dixestibilidade da dieta, axudando a paliar en certa medida a redución da inxestión.
A selenometionina é o nutriente clave. Os animais suplementados con Se son máis resistentes ao estrés oxidativo e a manter o seu rendemento e o seu estado xeral de saúde.
Isto é debido a que o selenio (Se) xoga un papel fundamental dentro do sistema antioxidante; é unha
compoñente clave de dous aminoácidos, selenometionina (SeMet) e selenocisteína (SeCys). Actualmente, identi cáronse 25 selenoproteínas en tecidos animais e máis da metade deles participan directa ou indirectamente no mantemento do equilibrio redox corporal e defensa antioxidante (por exemplo, glutatión peroxidasa). As selenoproteínas tamén están involucradas no metabolismo da tiroides, o correcto funcionamento dos espermatozoides, así como nas respostas in amatorias e inmunes. SeMet é a forma de almacenamento natural de selenio, mentres que SeCys é a
forma activa que se atopa no sitio catalítico das selenoproteínas. No mercado existe unha fonte pura de selenio orgánico composto 100 % de hidroxianálogo de selenometionina, que, despois de ser absorbido a nivel intestinal, chega ao torrente sanguíneo ata que se asenta nos órganos de almacenamento (fígado, riles, páncreas e músculos), creando no animal unha especie de “póliza de seguro” de selenio funcional. Desde aquí, en caso de necesidade, como exemplo en días con alto THI, nos que a inxestión de materia seca e, por tanto, tamén de antioxidantes diminúe signi cativamente,
1. A nivel celular, ese estrés dá como resultado unha sobreprodución de especies reactivas de osíxeno (ROS)
En canto á alimentación de verán, existen variedade de solucións: a formulación de dietas moi apetitosas, utilización de aditivos ou estratexias específicas como humedecer a dieta ou repartir a comida varias veces ao día
Figura
A SELENOMETIONINA É O NUTRIENTE CLAVE. OS ANIMAIS SUPLEMENTADOS CON SE SON MÁIS RESISTENTES AO ESTRÉS
OXIDATIVO E A MANTER O SEU
RENDEMENTO E O SEU ESTADO XERAL DE SAÚDE
as reservas corporais de selenio mobilízanse para manter una correcta produción de selenoproteínas e que realicen pronto a súa acción estimulante antioxidante e inmunolóxico, segue a manter o desempeño produtivo e reprodutivo da vaca. Metionina protexida da degradación ruminal. Coa inxestión reducida hai unha maior actividade do metabolismo hepático para conseguir enerxía; a metionina resulta fundamental neste proceso. Ademais, hai maior demanda de metionina para aumentar a síntese de inmunoproteínas, glutatión e taurina, ocasionada pola maior resposta inflamatoria orixinada pola situación de estrés. Por todo o anterior, apenas se cobren as necesidades de aminoácidos para a produción de leite. Polo tanto, está indicada a inclusión na dieta de metionina de alta biodispoñibilidade, como demostran estudos recentes realizados por Pate et al. (2020), que observaron como animais que recibían unha dieta equilibrada en metionina (Smartamine® M) mantiveron mellores resultados produtivos fronte a outros que non o recibían. Ante unha situación de estrés por calor, experimentaban unha menor diminución na proteína do leite (-0,06 % no lote con tratamento e -0,1 % no lote control); con respecto á taxa butírica, observaron un aumento de graxa en leite fronte ao lote control (+0,12 % grupo tratamento e -0,1 % lote control).
• Vitamina A de alta biodispoñibilidade. O retinol é un nutriente esencial, xa que as bacterias do rume son incapaces de sintetizar
en cantidades suficientes para as súas necesidades; por tanto, debemos asegurar unha achega de Vit A. O problema é que a degradabilidade ruminal da Vit A é bastante alta e a porcentaxe de retinol que chega ao intestino é inferior ao fornecido. Por esta razón resulta interesante achegar vitamina A protexida, que, ao non sufrir degradación ruminal, chega ao intestino na súa totalidade, é absorbido. Aínda que é unha vitamina que se almacena a nivel hepático, vense respostas positivas (recuperación de mucosas, reprodución, inmunidade...) á suplementación en períodos de estrés ou de altas necesidades, polo que os niveis habituais non son suficientes e por iso recomendamos utilizar Vit A protexida asegurando a máxima biodispoñibilidade.
• Melloradores da dixestibilidade e a fermentación ruminal para incrementar o consumo de materia seca. A fermentación dos alimentos no rume é una fonte grande de calor para os ani-
mais. Ademais, a fibra da dieta é limitante da inxestión de materia seca, que neste momento está comprometida. Fixándonos nestes aspectos, a incorporación de extractos, ricos en encimas fibrolíticas axudan a dixerir a fibra, xa que afectan de forma positiva á inxestión de materia seca; fan que o incremento térmico pola fermentación ruminal sexa menor, porque os alimentos son máis fáciles de dixerir, estabilizan o pH ruminal e conseguen un mellor aproveitamento nutricional da dieta.
A inclusión na ración dunha fonte pura de seleniometionina ( Selisseo ®), xunto con fontes de metionina ( Smartamine® M, Mestasmart® ), vitamina A protexidas ( Microvit® A Supra Ruminant ) e extractos de fermentación de fungos ( Nutriferm® Prime ) produce resultados seguros. O uso destes suplementos está tanto ou máis indicado no periparto, situación na que ao estrés polas altas temperaturas se unen todos os cambios fisiolóxicos.
Figura 2. Cambios na concentración dos compoñentes do leite
O uso destes suplementos está moi indicado no periparto, situación na que ao estrés polas altas temperaturas se unen todos os cambios fisiolóxicos
Nutrición para o estrés calórico da vaca
As medidas nutritivas son importantes para seguir minimizando as consecuencias do estrés térmico cando xa se alcanzou unha boa ventilación. Neste estudo falaremos das medidas xerais, a adición de potasio á ración e de como minimizar o problema do intestino permeable.
Xa comeza a calor e, aínda que hoxe en día hai moitas granxas que están moi preparadas para combatela, hai outras onde o pasan mal. Como xa saberedes, os ruminantes levan incorporado un tanque de fermentación ao principio do seu aparello dixestivo. Isto, unido ao alto metabolismo necesario para producir moito leite, significa unha chea de reaccións químicas que xeran moitísima calor. Esta produción extra de calor fai que elas aguanten moi ben o frío (e explica por que, tras unha noite serena de xeada, as atopas pracidamente tombadas no pasto, rumiando e sen interesarse por buscar resgardo).
Ben distinto é se vai calor: a súa capacidade de transpiración vese superada e chega un momento no que non son quen de perder máis: consomen máis auga, perden o apetito, retardan o metabolismo e, como consecuencia, a produción cae. Isto último pódeo, ademais, constatar o gandeiro durante o muxido, que é o mellor termómetro que ten para indicar que hai un problema.
A “evapotranspiración” é o mecanismo polo que un cántaro arrefría a auga que contén. Unha parte da auga escápase polos poros que hai no barro. Ao evaporarse, estas pingas “rouban” calor á auga restante, o que provoca que a auga do cántaro se arrefríe, o mesmo que pasa coa suor. Para isto cómpre que a humidade relativa sexa baixa e se posibilite este traspaso.
Unha humidade relativa alta agrava o estrés calórico, pois impide que a evaporación sexa eficaz (o aire está saturado de humidade e xa non admite máis auga). Non hai traspaso, así que non hai arrefriamento. Por iso, ademais da temperatura, tense en conta a humidade, como se ve na figura 1 (páx. seg.); é algo parecido á “sensación de frío” (que aumenta cando as baixas temperaturas se combinan con vento).
Un caso especial son as zonas desérticas do mundo onde tamén se consome leite. Países como Arabia, Israel, sur de Estados Unidos ou México teñen grandes explotacións de vacas leiteiras.
Cando estiven en Torreón (México), a temperatura alcanzou os 45 °C e comprobei nunha explotación de 9.000 vacas o sistema utilizado para paliar a calor. Primeiro, métense as vacas por quendas nas chamadas “salas de arrefriamento”, ás que as dirixe un pastor desde os distintos lotes da explotación. Víase fácil levalas, todas ían contentas coma se fosen á praia. Na sala de arrefriamento pulverizábanas con auga fresca durante un minuto e despois secábanse durante outros cinco. A auga que cobre a vaca evapórase, forzada pola ventilación, e facilitada tamén pola baixa humidade relativa. Para evaporarse, a auga “róuballe” a calor ao resto da vaca e esta arrefríase (coma no cántaro).
Antón Camarero, Bea Abad, Álex Udina Técnicos de Adial Nutrición
SE VAI CALOR, A SÚA CAPACIDADE DE TRANSPIRACIÓN VESE
SUPERADA E CHEGA UN MOMENTO NO QUE NON SON QUEN DE PERDER MÁIS: CONSOMEN MÁIS AUGA, PERDEN O APETITO, RETARDAN O METABOLISMO E, COMO CONSECUENCIA, A PRODUCIÓN CAE
Ante a calor, a primeira medida é minimizala e para iso hai que aproveitar primeiro a ventilación natural: favorecer a circulación do aire e unha adecuada concentración de animais. Se isto non é su ciente, aplicaremos a ventilación forzada con ventiladores e pulverizadores de auga. É recomendable a nebulización cando a humidade relativa é moi baixa ou por gota gorda cando esta é alta. As medidas nutritivas son importantes para seguir minimizando as consecuencias do estrés térmico cando xa se alcanzou unha boa ventilación.
MEDIDAS NUTRICIONAIS XERAIS PARA REDUCIR O ESTRÉS CALÓRICO
O manexo da alimentación: melloraremos o consumo se fornecemos a ración TMR ás horas máis frescas: a última hora da noite ou durante a madrugada. Hai que considerar que a sobrepoboación de animais xera máis calor e reduce o consumo de alimentos. As consecuencias da falta de cubículos e prazas insu cientes no presebe agrávanse máis nestas circunstancias. As altas temperaturas exteriores expoñen á ración a un maior risco de quecemento nestas circunstancias que comprome-
ten o consumo. Débense adicionar á ración as formas ácidas, con efecto antimicrobiano máis inmediato, de fórmico, sórbico, benzoico ou propiónico, que evitan este quecemento; mellor aínda, recoméndase o seu uso preventivo engadindo os sales destes
ácidos ás forraxes durante o ensilado ou ben utilizar inoculantes tipo Lactobacillus buchneri.
A auga é o principal alimento e é necesario proporcionar auga limpa e fresca a vontade, son capaces de beber ata 150 litros por día.
Figura 1. Clasificación do estrés en función da temperatura e humidade relativa
Humidade relativa
Non estrés
Estrés lixeiro Estrés moderado
Figura 2. Balance mineral nunha vaca en lactación
Cada 20 metros debe haber un bebedoiro e, como mínimo, dous por establo, con dimensións que permitan dispor de 10 centímetros de bebedoiro por vaca. As racións con polo menos un 50 % de humidade son máis apetecibles: usar ensilados con preferencia á herba seca e tamén as polpas frescas e o bagazo de cervexa que adoita estar de promoción nas épocas calorosas. As chamadas dietas frías son axudas que aplicamos na formulación de racións: aumentando a palatabilidade e concentrando a densidade enerxética, o que favorece así o consumo e tamén diminúe a produción metabólica de calor. A fibra ten pouca concentración enerxética e o seu metabolismo máis ineficiente produce moita calor. As racións para estas situacións de calor deben ter a mínima FAD permitida (20 %) e usar forraxes coa maior dixestibilidade posible. As graxas, ao contrario, son moi recomendables pola súa alta concentración enerxética e ser o seu metabolismo moi eficiente con menos perdas en forma de calor: mellor as formas bypass para non prexudicar a dixestibilidade da fibra e, preferentemente, as formas hidroxenadas, ao ser máis palatables que os xabóns cálcicos (máximo de 7 a 8 % de graxa na ración e mínimo 50 % bypass).
SUPLEMENTACIÓN DE MINERAIS EN ESTRÉS POR CALOR
Durante o estrés por calor prodúcense diferentes cambios fisiolóxicos na vaca de leite. En condicións de altas temperaturas os animais súan e ouriñan máis, polo que perden desta maneira grandes cantidades de potasio (K) e sodio (Na) respectivamente e ven incrementadas as súas necesidades nas dietas do verán.
Para lograr este incremento na concentración de K e Na, e manter un adecuado balance na dieta, a diferenza catión-anión (DCAD pola súa sigla en inglés) é fundamental. West et al. demostraron que as vacas lactantes nun ambiente caloroso responden mediante un aumento diario do balance catiónico-aniónico de 120 a 460 meq/kg con maior inxestión de materia seca.
Ímonos centrar no potasio, que é o mineral máis abundante no leite, de modo que é o máis limitante na produción, e, á vez, é o mineral que o animal retén peor no corpo respecto doutros.
Nun estudo de N. Silanilove en condicións de temperatura moderada (14 °C),
é dicir, sen estrés calórico, valorouse o consumo de Na, K e Cl (entradas alimentarias e por auga) e a capacidade de retención considerando as perdas pola produción de leite, polos ouriños e polas feces, e deu como resultado que a retención aparente do potasio é moito peor que a do sodio ou a do cloro.
Necesidades de K dunha vaca en lactación en situación de estrés por calor Visto isto, preguntarémonos cales son as necesidades de K dunha vaca en lactación en situacións de estrés por calor. Tendo en conta que o animal retén pouco o potasio, de modo que as perdas por vía urinaria, feces ou sudoración son importantes e poden aumentar en situación de estrés calórico, as necesidades de K dunha vaca de alta produción vense incrementadas ao 1,5 % ou 1,8 % de potasio sobre a materia seca da ración.
Temos claro que, en situacións específicas de altas temperaturas, as necesidades de potasio se ven aumentadas. Agora tócanos revisar os niveis de K da nosa ración. Existe unha gran variabilidade dos niveis de potasio nas forraxes, de modo que sempre se debe analizar a porcentaxe de K na mestura unifeed
No caso de que os niveis de K da nosa mostra unifeed non cubran as necesidades dos animais, teremos que suplementar a nosa ración cunha fonte de K. Existen diferentes fontes e non é o mesmo a achega en forma de cloruro de potasio que en forma de carbonato de potasio. Só o carbonato de potasio ten efectos positivos na biohidroxenación ruminal das graxas e é efectivo en corrixir as perdas metabólicas, ademais de en achegar máis potasio e en forma máis biodispoñible que o cloruro.
Un estudo de 2012 publicado en Progressive Dairyman (“Potasium source matters”, Elliot Block) comparaba un lote control cun lote suplementado con carbonato de potasio e outro con cloruro de potasio, e só no lote con carbonato había unha biohidroxenación ruminal máis completa que explicaba os resultados positivos en produción e graxa. A razón é que o cloro do cloruro de potasio afecta negativamente ao balance DCAD e o efecto positivo de suplementar con potasio vese neutralizado polo efecto negativo do cloro. O carbonato de potasio achega entre un 48 e un 52 %
de K, mentres que o bicarbonato de potasio só achegará un 30 % de K. Neste xogo de minerais, non nos podemos esquecer do magnesio (Mg), xa que maiores cantidades de potasio poden reducir a absorción de magnesio e aumentar os requisitos deste último. Témonos que asegurar de manter a relación 1 Mg: 4 K.
O INTESTINO PERMEABLE E O ESTRÉS CALÓRICO: ADITIVOS QUE O REDUCEN (EXTRACTOS DE FERMENTOS E TANINOS) O concepto de intestino permeable (leaky gut en inglés) explica algúns dos problemas asociados co estrés por calor. Hai unha sobreestimulación do sistema inmunolóxico cun aumento do RCS en leite asociado a este problema. O estrés térmico produce HSP (proteínas de acción contra a calor), pero tamén unha hipoxia en intestinos, xa que o sangue flúe á periferia e xunto ao estrés oxidativo hai unha disfunción nas unións estreitas facendo o intestino permeable á entrada a sangue de endotoxinas (LPS) que provocan unha reacción inmunitaria proinflamatoria. Isto explica os problemas asociados ao estrés por calor, como o aumento de mamite e problemas na calidade microbiolóxica do leite.
As capacidades do epitelio intestinal de formar unha barreira selectiva que impida a entrada de toxinas, antíxenos e patóxenos do dixestivo ao sangue veñen determinadas polas unións intercelulares, que si deben permitir o paso de auga e nutrientes. Existe un sistema de defensa da mucosa intestinal, que é o tecido linfoide asociado
ao intestino (TLAI) e tamén hai un sistema nervioso entérico que regula estas funcións de absorción, secreción e de barreira do intestino. Se hai unha disbiose da microbiota intestinal ou un problema de inmunosupresión, esta integridade intestinal pode fallar e entón hai entrada a nivel sistémico de toxinas, micotoxinas, bacterias etc., que logo poden pasar de sangue ao leite.
O estrés térmico ou as micotoxinas poden comprometer a función da barreira intestinal debido ao estrés oxidativo, a disbiose ou o esgotamento da capa de mucina. Isto afecta á dixestibilidade dos nutrientes, á función inmunitaria e permite que as toxinas, LPS (lipopolisacáridos) e os patóxenos se introduzan sistemicamente. Este estrés pode comezar con perda de apetito, trastornos dixestivos, fatiga, letargo, pero se non se corrixe, pode comprometerse a barreira intestinal (intestino permeable), causando infeccións sistémicas, inmunosupresión e perdas produtivas. O estrés asociouse tamén cun aumento da excreción de patóxenos, o que incrementa o risco de transmisión de infeccións verticais e horizontais (Danielo et al., 2020).
Para mellorar a integridade intestinal, pódense usar extractos de fermento, sobre todo carbohidratos refinados funcionais a partir dun hidrolizado de cultivo e paredes de fermento que teñen o efecto de mellorar as unións estreitas entre células do endotelio e, ademais, interactúan contra toxinas, tanto micotoxinas como endotoxinas, evitando os seus efectos citotóxicos.
Figura 3. efecto dos RFC sobre a integridade intestinal e efecto das micotoxinas na permeabilidade
Aflatoxina
Só microtoxinas
Microtoxinas + RFC
Aflatoxina Zearalenona Zearalenona DON DON Fumonisina Fumonisina Ocratoxina
Ocratoxina Patulina Patulina T2 T2
Estrés oxidativo, ROS Redución do estrés oxidativo, ROS Dano en tecidos
Redúcese a integridade intestinal e aumenta a permeabilidade
As toxinas migran aos órganos
Inmunosupresión
Redución eficiencia alimentaria
Fonte: Sangita Jalukar-A&H,2023
Infeccións secundarias
Mala morfoloxía intestinal
Menos dano tisular
Mantense a integridade intestinal e redúcese a permeabilidade
Menos toxinas migran aos órganos
Inmunidade mellorada
Mellora da eficiencia alimentaria
Menos infeccións por bacterias
Mellor morfoloxía intestinal
Tamén os taninos teñen un efecto cicatrizante de mucosas e melloran a integridade intestinal actuando de forma mecánica sobre a superficie danada do intestino.
CONCLUSIÓNS FINAIS
A modo de conclusións, podemos resumir a problemática do intestino permeable (leaky gut) do seguinte xeito:
• Fallo na integridade intestinal por disbiose ou inmunosupresión
• Entrada a nivel sistémico de toxinas, micotoxinas, bacterias etc.
• Aumento asociado de células somáticas e problemas de mamite.
• En situacións de estrés calórico hai unha sobreestimulación inmune con hipoxia en intestinos e produción de HSP que provoca disfunción das unións estreitas.
• O estrés oxidativo tamén provoca disfunción da barreira intestinal.
Microbiota Toxinas
Vía paracelular
Vía transcelular
Microbiota
Explotaciones Pardo aplica el programa de alimentación de De Heus en toda la granja
Hace año y medio que los socios de esta explotación comenzaron a trabajar con las soluciones de De Heus. Empezaron con el pienso para robot y, poco a poco, el cambio llegó al resto de las partes del negocio. Las mejoras a nivel productivo se hicieron notar rápidamente.
Adrián Rodríguez, Ángel Manuel Rodríguez y María Teresa Campo son los propietarios de Explotaciones Pardo, ganadería lucense situada en el ayuntamiento de Friol. Cuentan con 130 animales, 63 de ellos en ordeño. Su producción media es de 43 kg/vaca/día con 2,8 ordeños diarios, datos que consiguieron tras confiar en De Heus. Con respecto a calidades, anotan un 3,90 % de grasa y un 3,30 % de proteína, y el recuento celular es de 170.000 cél./ml. Hace un año y medio que eligieron De Heus para la alimentación de su rebaño en el robot, el cual ya habían instalado previamente. Con el tiempo, integraron el programa en el resto de las partes de la granja.
Alejandro Rodríguez, gerente de la zona en De Heus, expone que asesorar de forma integral a esta ganadería es muy sencillo: “Están muy implicados en su trabajo y siempre intentan mejorar el confort de sus animales para llegar a unas mejores producciones”. De hecho, a raíz del cambio a De Heus percibieron un aumento importante de producción de leche y una subida en el número de ordeños. Asimismo, se ha mejorado el bienestar
de los animales por la mayor afluencia al ordeño y ha disminuido la carga de trabajo diaria.
Adrián Rodríguez, socio de la ganadería, cuenta que su experiencia con el servicio técnico de la compañía es positiva: “Nos apoyan mucho y es fácil hablar con ellos y buscar soluciones a los problemas que van surgiendo”.
RÁPIDA ADAPTACIÓN AL ROBOT
El ganado se adecuó correctamente al robot de ordeño. Desde la explotación indican que, aunque al principio tuvieron algún problema, con De Heus lograron encaminar bien a las vacas y actualmente circulan mejor gracias al equilibrio entre la alimentación del robot y la del pesebre.
Alejandro Rodríguez narra que en De Heus fomentan que la circulación sea la ideal para ayudar al ganadero a tener menos trabajo y que las vacas alcancen una mayor producción. También procuran trabajar con una mayor seguridad a nivel nutricional para que el rebaño no sufra ningún tipo de patología digestiva.
Desde la entidad observan que las granjas con robot aumentan en núme-
ro y que para el vacuno de leche están siendo un pilar importante, con lo cual son conscientes de que deben formarse día a día para ayudar a la gente que apuesta por ellos para asesorarles lo mejor posible y que los resultados sean los ideales.
EN VÍDEO
Los animales circulan mejor en el robot con la alimentación de De Heus
Adrián Rodríguez, socio de Explotaciones Pardo, y Alejandro Rodríguez, gerente de De Heus
Los aspectos más importantes a la hora de diseñar las instalaciones para el robot de ordeño son la ventilación y la luz en torno a la máquina, además del tamaño de los pasillos y salas de espera, que deben ser amplios para reducir los problemas de luchas por jerarquía. La alimentación en estas granjas es PMR. Se trata de una ración parcialmente mezclada donde parte del concentrado va en el carro y otra parte en el robot; por lo que estos piensos tienen que estar en perfecto equilibrio entre ellos.
El grano distribuido en robot debe tener la mayor durabilidad posible y ser muy palatable, ya que la vaca va a ordeñarse principalmente porque le gusta dicho grano. En De Heus también tienen en cuenta que deben reducir las posibilidades de rotura o de que se deshaga; por ello, su formulación es la más exigente en este tipo de piensos.
Dos de las herramientas que cabe destacar de la entidad para robots serían Robot Expert® y Dairy Compass. La primera de ellas se centra en el análisis de datos a medio plazo y permite ver cómo están los ordeños, los rechazos, los accesos y observar cuál es el punto de mejora que tiene cada ganadería. Por su parte, con el Dairy Compass se puede comprobar con perspectiva cómo está la explotación a día de hoy y compararla con los últimos años; esto resulta útil para percibir los errores cometidos en el pasado o cuáles fueron los puntos que se hicieron bien y así anteponernos a próximas decisiones.
Los animales, según Alejandro Rodríguez, se sienten mucho más tranquilos con la alimentación en un establo robotizado, al ser un sistema donde se mueven de forma voluntaria y con un manejo más sencillo. Por su parte, Adrián Rodríguez opinó que las granjas acabarán pasando en un futuro por el ordeño robotizado.
PLAN KALIBER PARA LA RECRÍA
Para la recría de la granja aplican el Plan Kaliber, con el que buscan que la novilla llegue a la edad del parto lo antes posible, en torno a los 23 meses, lo que va a llevar a que tenga un crecimiento adecuado y progresivo en su desarrollo para que exprese todo su potencial productivo.
El Plan Kaliber consiste en darle al animal, según la etapa en la que esté, los nutrientes necesarios, para que el crecimiento sea el adecuado, que el hueso se desarrolle correctamente y minimizar problemas.
Para la recría aplican el Plan Kaliber
Con la implementación del programa de alimentación de De Heus en esta granja aumentaron los niveles de producción
Para su alimentación, por tanto, hay que formular piensos precisos que cubran las necesidades nutricionales de cada edad, que el grano sea pequeño y palatable para aumentar el consumo de la ternera y, además, facilitar su digestión a nivel ruminal.
Con respecto a las camas para la recría, el técnico Alejandro Rodríguez explica que es el ganadero quien debe decidir qué cama usar y cómo, pero debe mantenerse limpia, seca y con el confort adecuado.
Otro elemento que se debe subrayar es el calostro, que está influenciado por lo que coma la vaca en el periodo seco, con lo cual es vital que sea alimentada correctamente para que su calidad sea la óptima. “Es sencillo con un densímetro y valoramos el nivel en el que se sitúa el calostro para ver si se lo vamos a dar a nuestro ternero o no”, expresa Alejandro Rodríguez. Otro factor importante es el tiempo que pasa desde que nace el ternero hasta que se le proporciona el calostro, ya que lo ideal sería dárselo en sus primeras seis horas de vida para una máxima absorción posible de inmunoglobulinas. Debemos ser cuidadosos con su manejo, desde que se extrae de la vaca hasta que llega al ternero, y tener en cuenta el resto de puntos clave como su conservación, la manera de dárselo, la temperatura, limpieza de utensilios, etc.
PRELACTO, EL MEJOR PLAN PARA LAS SECAS
En esta explotación también alimentan a las secas de la mano de De
Heus empleando el Plan Prelacto, que se diseñó para reducir los problemas clínicos o subclínicos del posparto. Alejandro Rodríguez lo comenta: “Desde la compañía veíamos que había muchos puntos de mejora en este asunto, así que decidimos desarrollar un programa que solucionase los problemas en este periodo. Así pues, tendremos mayores picos de producción y la reproducción en el siguiente parto será mejor”.
A través del Plan Prelacto se diseñan piensos equilibrados en vitaminas y minerales y que contengan todos los nutrientes que la vaca necesita durante este periodo.
Otro aspecto crucial en esta etapa es el confort de los ejemplares, que tiene que ser el mayor posible para evitar problemas de estrés, ya que cada pico de estrés se traducirá en una reducción del consumo de materia seca, que va a influir mucho al animal en la siguiente lactación. El técnico Alejandro Rodríguez recalca, finalmente, que desde De Heus están trabajando día a día en mejorar sus programas, en los robots y en la alimentación. “Recomendaría De Heus a otros ganaderos porque me solucionaron muchos problemas y veo que la granja va mejor. Buscan las soluciones adecuadas para las ganaderías y esa es la mejor manera de trabajar”, concluye Adrián Rodríguez.
y, para las secas, el Plan Prelacto
Produción leiteira de precisión: outros sensores que miden parámetros do leite (III)
Nesta terceira e última entrega dedicada á sensorización dos nosos rabaños, describimos o funcionamento dos principais sistemas de monitorización en materia de alimentación e de limpeza robotizada no establo existentes no mercado e ofrecemos algunhas claves para a súa adecuada utilización nas nosas granxas.
José Manuel Pereira Universidade de Santiago de Compostela (USC)
Existen outros sistemas e sensores relacionados coa monitorización da mastite (condutivímetros) calidade do leite (sistemas de reconto de células somáticas: DeLaval Online Cell Counter, MQC-C Lely, Dairy milk M6850 GEA) ou mesmo pequenos minilaboratorios moi vinculados aos sistemas de muxido robotizado, como por exemplo o sistema Herd Navigator de Delaval, que permiten analizar ata catro substancias presentes no leite: Lactato deshidroxenasa (utilizada como indicador de mastite), proxesterona (reproducción), β-hidroxibutirato
(cetose) e urea (balance de proteína na alimentación). Son todos eles sistemas moi vinculados á muxidura robotizada, aínda que algún non é exclusivo, e non son abordados no presente manual.
SISTEMAS DE ALIMENTACIÓN ROBOTIZADA
Os robots de alimentación son sistemas total ou parcialmente automatizados que mediante a utilización dun ou varios robots, traballando de maneira conxunta e sincronizada, son capaces de preparar e distribuír a ración de alimento ao gando, no momento e a cantidade
axeitada, sen necesidade de intervención humana no proceso. O desenvolvemento dos sistemas de alimentación robotizada baséase no mesmo principio utilizado nos remolques mesturadores (unifeed): alimentar os animais cunha ración uniforme, homoxénea e equilibrada nos seus compoñentes principais (enerxía, proteína, fibra e minerais). Para conseguilo mestúranse os diferentes compoñentes da ración, formada por forraxes húmidas, forraxes secas, concentrados, en ocasións subprodutos industriais, minerais e outros suplementos (figura 1).
O DESENVOLVEMENTO DOS SISTEMAS DE ALIMENTACIÓN ROBOTIZADA BASÉASE
NO MESMO PRINCIPIO
UTILIZADO NOS REMOLQUES
MESTURADORES (UNIFEED):
ALIMENTAR OS ANIMAIS
CUNHA RACIÓN UNIFORME, HOMOXÉNEA E EQUILIBRADA
NOS SEUS COMPOÑENTES
PRINCIPAIS
Os sistemas de alimentación robotizada están formados polos seguintes elementos ( gura 2): 1) Os silos, tanto de forraxes como de concentrados; 2) a cociña, formada por caixóns con fondo móbil e un sistema de corte ou fresado en cabeza ou ben por un espazo chan con zonas delimitadas para cada compoñente da ración, e unha ponte grúa que será a encargada de recoller os compoñentes cando corresponda; 3) o mesturador, normalmente fai tamén a función de distribución, e 4) o sistema de guiado.
O procedemento de traballo destes sistemas podemos dividilo en catro etapas ou fases ( gura 3):
1. Abastecemento primario: está formado por todos os silos de forraxe, silos de concentrados e almacéns das materias primas que van integrar a ración.
2. Abastecemento da cociña: é a única fase do proceso que non está totalmente automatizada, os concentrados granulados, fariñas ou líquidos poden automatizarse mediante sistemas de espirais, sinfíns ou mesmo bombeo, pero o abastecemento de forraxes secas e húmidas require do emprego de sistemas de desensilado e transporte. Normalmente, empréganse desensiladoras en bloques ou diferentes modelos de pinzas ou cazos que requiren de un tractor adicional e un condutor para abastecer a cociña. É importante ser coidadosos na periodicidade
Figura 1. A ración nos sistemas de alimentación robotizados deberá estar equilibrada, incluíndo para iso varios ingredientes e suplementos
de abastecemento, sobre todo no verán, e con temperaturas elevadas pode haber risco de fermentación se a frecuencia de abastecemento é maior de 24 horas, ou incluso menos, dependendo da calidade da forraxe.
3. Preparación da ración: os diferentes compoñentes son trasladados dende a cociña ata o mixer por medio de cintas de transporte, ou ben volteados directamente no seu interior, ao ser este o que se despraza ata a cociña dende unha posición máis baixa á de descarga.
4. Distribución: unha vez feita a mestura, o mixer desprázase mediante rodas seguindo unha guía ou ben suspendido por un raíl ata a liña de cornadizas e realiza a descarga. En ocasións, o mixer é xo e o distribuidor só fai a tarefa de transporte e distribución, pero non do mesturado.
Coa instalación de robots, o tempo dedicado a tarefas de alimentación redúcese considerablemente. Algúns estudos apuntan ata un 55 %, inda que isto varía en función do sistema previo da granxa
Figura 2. Elementos que integran o sistema de alimentación robotizada para vacas de leite
1. Abastecemento primario
4. Robots de distribución
2. Abastecemento da cociña
3. Preparación da ración
Figura 3. As catro etapas dos sistemas de alimentación robotizada
COA INSTALACIÓN
DE ROBOTS, O TEMPO DEDICADO A TAREFAS DE ALIMENTACIÓN REDÚCESE CONSIDERABLEMENTE. ALGÚNS ESTUDOS APUNTAN
ATA UN 55 %, AÍNDA QUE ISTO VARÍA EN FUNCIÓN DO SISTEMA PREVIO DA GRANXA
(tipo de carro, en propiedade ou CUMA etc.). Pola contra, o principal inconveniente é o seu elevado custo económico. Outra das vantaxes do robot é que axudan a evitar o desperdicio de alimento, xa que se realizan frecuentes distribucións, 6-8 veces ao día, en cantidades moito máis reducidas; só entregan a cantidade exacta a medida que as vacas van consumindo no comedeiro, tamén facilita a preparación de diferentes racións en función de diferentes lotes de produción. Isto reduce os custos de produción e mellora o benestar animal, reducindo a competencia polo alimento. Tamén é frecuente que o distribuidor realice o arrimado dos restos da comida sobrante de distribucións previas.
Arrimar a forraxe con certa frecuencia resulta bene cioso para estimular o apetito das vacas (aumenta a inxestión de materia seca), para evitar que escollan os compoñentes da ración que lles resultan máis agradables e deixen sen comer aqueles que son menos apetecibles (minimizan o desperdicio de alimento), e mesmo para achegar o comedeiro a forraxe que queda fóra do alcance do animal.
Existen no mercado variedade de sistemas para facer o arrimado; os máis amplamente difundidos podemos agrupalos en dous grupos ( gura 4):
1) empuxadores de tambor rotativos, 2) empuxadores de hélice ou sinfín (permiten a aireación da forraxe).
Os empuxadores móvense independentemente ao longo dos corredores de alimentación con traxectorías programables dende unha aplicación.
Normalmente, dispoñen dun dispositivo guía no chan que seguen para acceder ás diferentes instalacións; poden traballar un equipo en varias naves e desprazarse tanto polo interior coma polo exterior e ata a estación de carga das baterías.
Aínda en fase de probas, resulta prometedor o sistema mixer autopropulsado autónomo desenvolvido por Kuhn baixo a denominación comercial de Aura ( gura 5). Kuhn é unha empresa do sector da agricultura e gandería con ampla experiencia na fabricación de carros mesturadores (sistemas unifeed).
O mixer Aura permite de xeito totalmente autónomo realizar todas as tarefas necesarias para a alimentación diaria do gando, sen ningún tipo de intervención humana máis que as propias de supervisión e xestión. O sistema é capaz de realizar a carga tanto de concentrados coma de forraxes secas e húmidas (non se necesitan de medios adicionais ao propio carro), pesa os diferentes compoñentes e mestúraos, realiza o transporte e a distribución. Aínda non se coñecen todas as especi cacións técnicas, pero os primeiros datos dispoñibles apuntan a que se trata dun vehículo con tracción 4x4 movido por un motor eléctrico, con capacidade duns 3 m3 (reducida en comparación cos sistemas convencionais, pero su ciente para alimentar de 250-300 vacas). O sistema de guiado baséase nun RTK-GPS e sensores LIDAR, que permiten escanear o espazo do robot e deterse automaticamente diante de obstáculos, persoas ou animais.
ROBOTS DE LIMPEZA PARA ESTABLOS
Tradicionalmente, nas estabulacións libres en cubículos son tres os sistemas de limpeza empregados: os sistemas por arrastre con tromba de auga (pouco utilizados en Galicia), os enreixados e as arrobadeiras. As arrobadeiras son, sen dúbida, o método de limpeza máis amplamente difundido. Trátase dunhas barras raspadoras accionadas por un motor eléctrico que acciona un sistema hidráulico ou tira de un cable ou cadea ( gura 6), e que realizan a limpeza por empuxe dos xurros presentes nos corredores de limpeza.
Aproximadamente a partir do período 2000-2003, comezaron a instalarse os primeiros sistemas de arrobadeiras que utilizaban os mesmos principios, limpeza por empuxe, pero con tracción autopropulsada, e pódense considerar os primeiros robots de limpeza. Dende entón, foron sucedéndose os avances e aparecendo diferentes sistemas con gran variedade de distribuidores no mercado. Na actualidade, podemos considerar tres formas diferentes de realizar a limpeza utilizando robots autónomos de diferentes tamaños e pesos ( gura 7):
Figura 4. Empuxadores de forraxe Lely Juno (rotativo) e DeLaval OptiDuo (de hélice)
Figura 5. Mixer autopropulsado autónomo (detalle de Kuhn)
GESTIÓN DE GRANJAS
INATEGA
-Acceso a los datos de su granja en cualquier momento y lugar
-Soporte de productos por parte de expertos
-Información e integraciones líderes del sector
Ctra. Valdefresno, 2. 24228
Corbillos de la Sobarriba. León.
Teléfono: 987 213 172
www.inatega.com
Inatega se asocia con Dairycomp para ofrecer la mejor herramienta de gestión de granjas.
ARRIMAR A FORRAXE CON CERTA FRECUENCIA RESULTA BENEFICIOSO PARA ESTIMULAR O APETITO DAS VACAS [...], PARA EVITAR QUE ESCOLLAN OS COMPOÑENTES DA RACIÓN QUE LLES RESULTAN MÁIS AGRADABLES
E DEIXEN SEN COMER AQUELES QUE SON MENOS APETECIBLES
1. Por empuxe: constitúen o primeiro sistema de arrobadeiras que foron robotizadas. O corpo da arrobadeira está formado por unha estrutura que aloxa no seu interior un motor eléctrico accionado por baterías que posibilitan o desprazamento continuo e autónomo. A forma de realizar a limpeza é a mesma que nas arrobadeiras tradicionais, na fronte do robot unha reixa empuxa o xurro que se vai acumulando na fronte a medida que vai avanzando. O xurro descárgase a un canal de dexeccións que está ao nal do corredor. Dependendo da frecuencia de limpeza e da lonxitude dos corredores, a cantidade de xurro acumulado na fronte pode ser considerable, polo que o peso do robot é un factor limitante para asegurar a su ciente capacidade de arrastre, é por iso frecuente a utilización de lastrado no seu interior. Trátase dos robots de limpeza de maiores dimensións e tamén os máis pesados. As vantaxes fronte ás arrobadeiras tradicionais son que é posible traballar en curvas;
unha arrobadeira pode limpar varios corredores e os dispositivos de protección e parada ante obstáculos son independentes do esforzo de tracción, co que se consegue unha maior seguridade no seu funcionamento.
2. Varrido: agruparía as arrobadeiras robotizadas deseñadas especi camente para a limpeza en corredores enreixados, mediante o empuxe e raspado do xurro ata que este cae por gravidade polos ori cios da reixa. Algúns sistemas incorporan un pequeno depósito de auga que se vai pulverizando sobre o chan a medida que a arrobadeira avanza, o que facilita a caída do xurro polos ori cios da reixa. Trátase, normalmente, de robots de pequenas dimensións que se adaptan ben á limpeza de esquinas en corredores grandes e pequenos con ou sen curvas. Aínda que depende moito do fabricante, podemos atopar robots con capacidade para limpar un único robot en establos con 8.000-10.000 m2 de chan enreixado.
3. Aspiración: constitúen un grupo de robots de limpeza deseñados para limpeza de corredores cegos (sen reixa) e recollida de zurros sólidos, que son recollidos, cargados no interior do corpo do robot, transportados e descargados nunha abertura de descarga que dá acceso a unha canle de dexeccións ou fosa. Un raspador frontal guía o esterco cara á boca de entrada a un depósito interior. O enchido do depósito pode producirse de dúas formas diferentes dependendo dos fabricantes: 1) mediante un alimentador rotativo a base de paletas que van empurrando o esterco cara ao contedor interior, 2) carga polo baleiro xerado por unha bomba de baleiro que, de xeito continuo, extrae aire do depósito de carga, e xera un efecto de succión na entrada. Unha vez que o depósito está cheo, un sensor de nivel envíalle un sinal ao sistema de control e o robot desprázase ao punto de descarga e, daquela, queda listo para repetir o ciclo.
Figura 6. Arrobadeiras tradicionais utilizadas para a limpeza nas estabulacións libres en cubículos
De cable ou cadea Hidráulicas
Figura 7. As tres formas de realizar a limpeza con robots: por empuxe, varrido ou aspiración
¡En vídeo!
Ganadería Foxo incorpora la P500 de DeLaval para seguir creciendo
En enero de este mismo año, la ganadería asturiana Foxo cambió su antigua sala de ordeño por la novedosa P500 de DeLaval, una sala paralela de 24 puntos con la que han conseguido reducir a la mitad el tiempo de ordeño, a la vez que han podido seguir creciendo en número de animales en producción.
Visitamos la ganadería Foxo, en la aldea asturiana de Mendones, para conocer su experiencia con el ordeño en sala de DeLaval. Allí, nos recibe Rodrigo García, propietario junto con su padre de este negocio, al que dieron inicio tiempo atrás sus abuelos.
Rodrigo lleva incorporado a la empresa familiar dos años y, aunque todavía es joven (tiene 21 años), cuenta que su interés por el sector viene ya de largo.
Con sus inicios en la granja, comenzaron a pensar en la posibilidad de cambiar de sala. “Llevábamos ya ocho años haciendo tres ordeños diarios en la sala antigua, una 2x5. Fuimos aumentando animales y estábamos ya en el punto de dedicar por lo menos tres horas a cada ordeño”, explica. “Se juntaron varios factores: se nos empezaba a hacer pequeña, tenía ya 20 años y se estaba quedando anticuada, queríamos seguir creciendo hasta las 200 en ordeño, que es el límite que tenemos en el establo, sin que eso impactase demasiado en el tiempo a mayores...”.
GANADERÍA FOXO
Localización: Mendones (El Franco, Asturias)
Propietarios: Rodrigo García Méndez y José Javier García Acevedo
Empleados: 4
Vacas en ordeño: 170
Media de producción: 41 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 3,90 %
Porcentaje de proteína: 3,45 %
Recuento celular: <100.000 cél./ml
Así fue como llegaron a su nuevo equipo, una sala P500 de DeLaval de 2x12 en la que ordeñan desde enero de 2024. “La vimos en una entrevista y nos interesamos por saber más”. Cuando comprobaron su rapidez y eficiencia, se terminaron de decidir por ella: “Nos gustó mucho lo rápida que es la salida de los animales; salen sin ningún riesgo de que
se lastimen y es muy eficaz en todos los sentidos”, destaca. “Además, desde su instalación hemos reducido el tiempo de ordeño a la mitad y hemos podido seguir creciendo”. En la actualidad, cuentan con 300 cabezas, 170 en ordeño, produciendo una media de 41 litros/vaca/día, con unos porcentajes del 3,90 % de grasa y del 3,45 % de proteína.
Otro aspecto clave que destacan en cuanto a la decisión de adquirir este equi-
Los DeLaval EvanzaTM se cambian cada 5.000 ordeños, ofrecen una gran calidad de ordeño y aseguran la limpieza y la buena condición de los pezones, lo que reduce la incidencia de mastitis
pamiento fue el soporte técnico de la marca: “La verdad es que fue otro de los factores por los que elegimos esta sala, por la asistencia que teníamos tan cerca y que da Hermanos Fernández”.
En cuanto al protocolo que tienen a la hora de trabajar en ella, explican que lo habitual es dividirla entre dos: “Un trabajador hace los primeros seis puntos y el segundo hace los seis siguientes, de manera que conseguimos que a las vacas se les pongan las pezoneras casi a la vez”.
Junto con la nueva sala, empezaron a emplear la aplicación de gestión DeLaval DelPro™, de la que valoran particularmente el soporte que les da en cuanto a aspectos relacionados con la reproducción y el seguimiento del rebaño. “Nos ayuda a tener un mejor control general; es de gran utilidad, sobre todo cuando te refleja una bajada de actividad en una vaca, lo que puede significar que se está enfermando, o, al contrario, si tiene mucho movimiento, puede ser un indicativo de que está en celo”, remarca Rodrigo.
Isabel María González Lozano
Hermanos Fernández de la Caridad, distribuidores de DeLaval
¿Qué beneficios han experimentado los animales en este nuevo equipo? Las vacas están muy tranquilas, entran y salen de manera ágil y eficiente. Gracias a todo esto, en esta ganadería han conseguido reducir a la mitad el tiempo de ordeño con respecto a la sala convencional que tenían antes.
¿Qué otros extras han instalado en Ganadería Foxo?
LA P500, AL DETALLE
de manera rápida, tranquila y eficiente en la sala. Además, anima a las vacas a abandonar la plataforma de ordeño utilizando un método amigable y que reduce su estrés.
• La tecnología SynchroControl de DeLaval aporta más información, automatización y funcionalidades. Garantiza que la sala pueda ser operada de forma segura y cómoda por menos personas, y ofrece controles configurables para tres estilos de gestión diferentes que proporcionan información al operador para asegurar un funcionamiento adecuado.
Además de la app de gestión DeLaval DelPro™, disponen de los colectores con las pezoneras DeLaval EvanzaTM, las más modernas del mercado, y también cuentan con puertas separadoras, que facilitan el manejo de vacas que, por ejemplo, tengan que pasar por enfermería, o a las que haya que hacer algún tratamiento de patas, en las ubres… Separarlas del resto de esta manera es muy fácil.
