• ESPECIAL: RECRÍA
• A PÉ DE PISTA: CONCURSOS NACIONAIS DE ESPAÑA E PORTUGAL
• NA GRANXA: GANADERÍA NOVOA (LUGO)
• CON LUPA: A XUNTA PRESENTA O BANCO DE EXPLOTACIÓNS PARA FACILITAR O TRASPASO DE GANDERÍAS
• ACTUALIDADE: SPACE VOLVE BATER RÉCORDS DE ASISTENCIA
DIRECTOR EXECUTIVO
José Manuel Gegúndez
DIRECTOR DE ARTE
Marcos Sánchez
DIRECTOR EXECUTIVO
José Manuel Gegúndez
DESEÑO E MAQUETACIÓN
DESEÑO E MAQUETACIÓN
DIRECTOR EXECUTIVO
DIRECTOR EXECUTIVO
Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez
Nerea Castiñeira, Silvia Gayoso
José Manuel Gegúndez
José Manuel Gegúndez
EDICIÓN E REDACCIÓN
EDICIÓN E REDACCIÓN
DIRECTOR DE ARTE
DIRECTOR DE ARTE
Marcos Sánchez
Marcos Sánchez
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
Alexandra Cabaleiro, Iván Calaza, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
DESEÑO E MAQUETACIÓN
DESEÑO E MAQUETACIÓN
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
Raquel Anido, Eva Sarmiento
Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez
Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Marcos Sánchez, Martín Sánchez
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido, Eva Sarmiento
COLABORAN NESTE NÚMERO
Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista, xunto a Ibai Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana
EDICIÓN E REDACCIÓN
EDICIÓN E REDACCIÓN
COLABORAN NESTE NÚMERO
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
E REALIZACIÓN EN VACA
Raquel Anido, Eva Sarmiento
Raquel Anido, Eva Sarmiento
COLABORAN NESTE NÚMERO
COLABORAN NESTE NÚMERO
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
ENDEREZO
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Alberto Jurado, Antón Camarero, Israel Flamenbaum, Lucia Pisoni, Martina Godoy, Juliana Mergh Leão, Laura Elvira, Pablo Díaz, Carlos Carbonell, José Antonio Fernández García, Laura Valle, Susana Remesar, David García-Dios, Néstor Martínez, Ana Saldaña, Alberto Prieto, José Manuel Díaz-Cao, Gonzalo López-Lorenzo, Ceferino López, Rosario Panadero, Gonzalo Fernández, Patrocinio Morrondo, Pablo DíezBaños, Vicente Jimeno, Ibán Vázquez-González, Cristian Miras-Varela, María do Mar Pérez-Fra, Bernardo Valdès Paços, Ana Isabel García Arias ENDEREZO
ENDEREZO
ENDEREZO
Web: www.transmedia.es
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
Depósito Legal: LU 28-2018
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
ISSN: 2603-8080
ISNI: 0000 0004 7662 5947
publicitaria de Central Lechera Asturiana
OPINIÓN
OPINIÓN
O hoxe é o día máis importante.
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
Jaume Serrabassa Vila ........................................ 8
O LEITE
ACTUALIDADE
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
SAÚDE PODAL
entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
INSTALACIÓNS
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
Por que o meu veciño produce máis ca min?
SAÚDE PODAL
SAÚDE PODAL
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
Deseño e manexo de instalacións ..................... 66
Secuelas da enfermidade hemorráxica dous casos ............................ 90
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
A relación entre horas por día por riba do limiar de ITH e o rendemento das vacas no verán israelí ................................... 76
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
e-mail: transmedia@ctransmedia.com
ISBN: 978-84-09-57553-4
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893
Web: www.transmedia.es
Ronda Fontiñas, 272, A. 27002 LUGO +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com www.transmedia.es
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares
Depósito Legal: LU 28-2018
Depósito Legal: LU 28-2018
Depósito Legal: LU 28-2018
ISSN: 2603-8080
ISSN: 2603-8080
ISSN: 2603-8080
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISBN: 978-84-09-57553-4
ISBN: 978-84-09-66194-7
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares
ISBN: 978-84-09-57553-4 do número actual: 16.300 exemplares
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Transmedia pertence a:
Tiraxe do número actual:15.300 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL no se responsabiliza del contenido de los artículos firmados
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Transmedia pertence a:
Transmedia pertence a:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
Auditada por:
papel utilizado nesta foi elaborado de maneira sostible:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
Auditada por:
Auditada por:
Auditada por:
Distribución media durante o ano 2023: 15.920 exemplares www.vacapinta.com
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
www.vacapinta.com
www.vacapinta.com
O equipo galego triunfou ante o resto dos participantes do Young Breeders School ............ 10
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
O LEITE
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10 O LEITE
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Space pecha unha edición máis como feira internacional de referencia ............................... 24
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
CRÓNICAS VAQUEIRAS
CRÓNICAS VAQUEIRAS
O LEITE
ENTREVISTA
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
Viaxe ao interior vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
O papel dos lácteos como fontes clave para a achega de iodo .......................................14
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
SAÚDE PODAL
ENTREVISTA
ENTREVISTA
XXII Congreso Mundial de Podoloxía
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
Bovina (Venecia) ............................................... 20
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
CON LUPA
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
ACTUALIDADE
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Asesores y Abogados ............... 44
Nace o Banco de Explotacións para facilitar o alugueiro ou a venda de bens agrogandeiros .... 30
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
A PÉ DE PISTA
ACTUALIDADE
ACTUALIDADE
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
O benestar animal (II): como medilo? ................ 72
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
ESPECIAL: RECRÍA
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
SAÚDE ANIMAL
Bene cios de usar leite de transición na recría ........................................................... 82
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil a dos índices reprodutivos, produtivos económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Leite de transición: cada día conta ................... 94
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
SAÚDE ANIMAL
SAÚDE ANIMAL
Criptosporidiose nas xatas: o segredo está no ciclo ................................................... 104
CALIDADE DO LEITE
Enfoque no rabaño da EHE: do banal grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
SAÚDE ANIMAL
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
CALIDADE DO LEITE
CALIDADE DO LEITE
Plan sanitario integral aplicado a explotacións de gando vacún ................................................ 112
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
Cada un recolle o que sementa: saúde ubre do ao posparto ...................... 134
Micoplasmas hemotrópicos ou hemoplasmas: que son e como repercuten na saúde das nosas vacas ................................................. 124
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
Concurso Nacional de Portugal (Agrosemana) ................................................... 36
Concurso Nacional da Raza Frisona .................. 42
A PÉ DE PISTA
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
XESTIÓN
Concurso Nacional da Raza Parda ................... 44
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
NA GRANXA
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación fertilización con xurros ........ 140
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Resumo dos últimos trinta anos na produción de gando vacún de leite en España ................. 130
MANEXO
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Rendibilidade económica na produción de carne de vacún a pasto en Galicia .............. 140
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Ganadería Novoa. Taboada (Lugo) .................... 48
A PÉ DE PISTA
A PÉ DE PISTA
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Feira Internacional de Cremona ....................... 70 Poxa de Mazaricos ............................................. 72
NA GRANXA
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
NA GRANXA
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72 NA GRANXA La Peruyeira. 76
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
MANEXO
MANEXO
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ...............................
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
A Federación Internacional para o (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do a mitigar o estrés por calor 160
transmedia@ctransmedia.com
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194
+34 675 974 194
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de: +34 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Vaca Pinta
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de: +34 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Pinta
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta
@revistavacapinta
+34 675 974 194
@VacaPinta_
@vacapinta_
Revista Vaca Pinta
transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Vaca Pinta
@VacaPinta_ @transmedia.vacatv
transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @transmedia.vacatv
Baja demanda de energía
Amplia gama de capacidades hasta 60 m3
Sinfines verticales para bultos compactos
Mezclas menos propensas a fragmentación excesiva
Carros mezcladores verticales
LIZARD
Arrimadores de alimento hidráulicos y robotizados
Esparcidor ancho de dos molinetes
Ejes verticales con placas inferiores con palas
Fragmentado y esparcido uniforme
Ancho de esparcido de hasta 12 metros
Esparcidores de estiércol
Pasillos de alimentación limpios
Menos trabajo físico
Mayor consumo de alimento
Producción de leche más eficiente
Ooutono ábrese paso e, con el, sae da imprenta unha nova Vaca Pinta, unha edición que vén cunha presentación de luxo, xa que arrinca cunha re exión de Jaume Serrabassa na que lembra algo que a maioría de nós pasamos por alto no rebumbio da rutina: “O hoxe é o día máis importante”.
No que respecta á parte de contidos propios, a sección “O leite” regresa, e faino cunha análise sobre o rol dos lácteos como fontes imprescindibles de iodo. Así mesmo, ofrecémosvos un novo “Con lupa” no que enunciamos os pormenores do Banco de Explotacións, a última proposta da Xunta de Galicia para facilitar o traspaso de ganderías.
Completa a carteira de reportaxes a nosa visita á granxa Novoa (Taboada, Lugo), negocio que destaca pola lonxevidade das súas vacas, polas altas producións que alcanzan e pola importancia que dan ao benestar dos seus animais.
No apartado de “Actualidade”, poñemos o foco en dous dos eventos clave das últimas semanas: repasamos o desenvolvemento da feira francesa Space, que pechou outra edición consolidándose como cita internacional de referencia para o sector, e celebramos a vitoria da representación española no Young Breeders School de Bélxica, de onde trouxeron o trofeo ao mellor equipo do certame. E falando de concursos… a n do verán é sinónimo de competicións nacionais na península! Os resultados dos concursos nacionais frisóns español e portugués tédelos ao completo nas páxinas que seguen.
O apartado técnico desta edición está centrado nun dos piares fundamentais de calquera gandería: a recría. Este especial aborda dende diferentes enfoques as claves para un manexo adecuado que garanta o futuro produtivo das nosas vacas, entre outros, os bene cios do leite de transición e a súa importancia
nos primeiros días de vida das xatas e o tratamento da criptosporidiose.
O contido deste número non queda neste ámbito. Tamén describimos o Plan sanitario integral aplicado a explotacións e afondamos nos micoplasmas hemotrópicos e os seus efectos na saúde das vacas. “Crónicas vaqueiras” volve cunha segunda entrega sobre o benestar animal, desta vez dedicada a como medir o benestar das nosas vacas de maneira obxectiva.
A saúde podal tamén ten un espazo destacado, coa cobertura do XXII Congreso Mundial de Podoloxía Bovina celebrado en Venecia. No que respecta ás instalacións, analizamos unha pregunta que ronda a mente de moitos gandeiros: “Por que o meu veciño produce máis ca min?” e exploramos como o deseño e o manexo das instalacións poden ser a resposta.
Non nos esquecemos da xestión, cun extenso resumo dos últimos trinta anos na produción de gando vacún de leite en España e unha investigación sobre a rendibilidade económica da produción de carne de vacún a pasto en Galicia. Para pechar, abordamos un dos grandes inimigos da produtividade nos meses de altas temperaturas, o estrés por calor, e explicamos como as horas por riba do limiar de ITH afectan directamente ao rendemento das vacas.
Como non podería ser doutra maneira, esperamos que a proposta de contidos deste número sexa enriquecedora e, por que non, que vos invite a re exionar sobre o rico, variado e humano é o sector para o que temos a fortuna de traballar.
10:30 h
11:00 h
Patrocina:
11:30 h
Patrocina:
Inauguración
EPIXENÉTICA E XENÓMICA
Aplicacións prácticas dos coñecementos da epixenética en granxas de vacún leiteiro
Juan Francisco Sánchez Madueño
Licenciado en Veterinaria Veterinario e cofundador de SAmaVet
Probas xenómicas en vacún leiteiro: avances, desafíos e perspectivas
Francisco Peñagaricano
Profesor asociado no Departamento de Ciencias Animais e Lácteas, Universidade de Wisconsin-Madison
12:00 h
12:30 h
Patrocina:
13:30 h
14:00 h
Evolución dos datos técnicos tras a implantación do xenotipado, experiencias en granxa
Francisco Peñagaricano
Profesor asociado no Departamento de Ciencias Animais e Lácteas, Universidade de Wisconsin-Madison
Coloquio
Pausa do café Xantar por xentileza de
INSTALACIÓNS DE MUXIDO EN GRANDES GRANXAS
16:00 h
Patrocina:
16:35 h
Patrocina:
16:55 h
Patrocina:
Con que sistema muxo as miñas vacas?
Javier Liste Licenciado en Veterinaria. Máster en Asesoría e Xestión de Explotacións de Vacún de Leite
Gandería SAR SL, Touro, A Coruña Muxido traseiro
Manuel Sandá
Granxa A Esperanza San Sadurniño, A Coruña Sala rotativa
Rubén Gómez
17:15 h
Patrocina:
Ganadería Pastora SC Muxía, A Coruña Batch milking
Cristóbal Touriñán
17:35 h
18:00 h
Patrocina:
Debate
Encontro gandeiro:
“Liberdade e eficiencia para as túas vacas; con Lely o muxido é unha experiencia doutro nivel”
Patrocina:
Gandeir@ por un día: Gandeiría O Palomar, Láncara, Lugo
Quiara Pardiñas
TECNOLOXÍA E ROBOTIZACIÓN
10:00 h 10:30 h
Patrocina:
Ferramentas para a toma de decisións en explotacións leiteiras
Álex Bach
Licenciado en Veterinaria pola Universidade Autónoma de Barcelona, Máster e Doutoramento en Produción
Animal pola Universidade de Minnesota
11:00 h
11:45 h
12:15 h
A tecnoloxía que nos transforma: monitorización da saúde da recría
Carolina Tejero
Asesora en recría e técnica veterinaria MSD
Pausa do café
De gandeiro a experto en datos: maximizando o potencial dos robots na xestión da granxa
David García Torres
Licenciado en Veterinaria pola Universidade Autónoma de Barcelona e asesor de explotacións leiteiras
12:45 h
Saúde do ubre: das células á condutividade
Noelia Mourazos García
Licenciada en Veterinaria pola Universidade de Santiago de Compostela, Servizo de Calidade do Leite en Seragro SCG
13:20 h
14:00 h
Coloquio
Xantar por xentileza de
FORRAXES, PLANIFICACIÓN E ALTERNATIVAS
16:00 h
Mellorando a calidade do ensilado para acadar alta eficiencia da produción leiteira. Importancia da planificación e da xestión agronómica
Lluis Xanxo-Doria
Enxeñeiro agrónomo e asesor agronómico-nutricional
CULTIVO DA ALFALFA
16:30 h
Experiencia no primeiro ano: implantación e obxectivos
Agrociocende SC, Boimorto, A Coruña
José Manuel Sánchez
Manexo e resultados tras dez anos de cultivo Ugasma SL, Boimorto, A Coruña
Laura Seoane
17:10 h
17:40 h
Coloquio
El éxito del Ganadero con G de Gefe
Sebastián Martín
Doutor en Veterinaria, asesor e consultor independente en BOVIverso
18:15 h
Clausura e brinde do leite
Nesta edición do Concurso Nacional da Raza Frisona, Conafe decidiu renderlle homenaxe a un bo amigo. Gandeiro, xuíz internacional e, en resumidas contas, un entusiasta do vacún leiteiro, Jaume Serrabassa é un home moi querido e respectado no sector, e nós non podiamos deixar pasar a oportunidade de reproducir nas seguintes liñas as palabras que nos quixo transmitir a todos os que asistimos ao certame.
Jaume Serrabassa Vila
Gandeiro e xuíz internacional
Cando hai cousa dun par de meses me comunicaron que querían facerme esta homenaxe, non sabía se ilusionarme ou máis ben avergoñarme, pero, pensándoo e reflexionando, decidín que sería un gran momento para agradecervos a todos os que me demostrastes o voso cariño e que, aínda como estou, me amosades o voso apoio incondicional.
En primeiro lugar, grazas a Conafe por todo o que fixestes por min. Puiden percorrer todo o país, moitas rexións de Europa e algunhas de América do Sur xulgando concursos e tiven a oportunidade de establecer
coñecementos e relacións que perdurarán para sempre. Quedo, ademais, co trato de privilexiado que tivestes comigo. Sentinme moi querido.
Non tería estado en Conafe de non ser pola figura do meu mentor, que foi, é e será para sempre Gabriel Blanco. El foi quen me ensinou todo. Refírome con isto aos coñecementos en morfoloxía das vacas e, sobre todo, ao xeito de ser e de estar, e case ao xeito de vivir. Da súa man tiven a oportunidade de poder xulgar o concurso europeo de holstein roxas. El foi tamén quen pensou en min como profesor de Luces, e tedes que crerme cando digo que foi unha das
mellores experiencias da miña vida. Alí puiden facer moi bo equipo con Bonet Cid e Xavi Álvarez, ademais doutros profesores e colegas. Baixo o meu punto de vista, non sei se resulta máis pracenteiro e enriquecedor adquirir novos coñecementos ou compartir e ensinar as aprendizaxes asimiladas ás novas xeracións. Grazas aos pais dos mozos por confiarnos os seus fillos.
Grazas ao meu irmán, con quen formamos durante moitos anos un gran tándem. El levoume a Battice para a Escola de Novos Gandeiros, que foi marabillosa. El confioume un traballo que nunca tería imaxinado
“DÍGOVOS
QUE CALQUERA SITUACIÓN PODE SER PEOR E QUE TOCA VIVIR ASÍ, E PUNTO; VIVIR O DÍA A DÍA SEN DEIXAR DE LOITAR”
ser capaz de exercer como comercial, e co que tiven a oportunidade de coñecer moitas persoas que se foron convertendo en amigos, ou máis que amigos. Grazas a todos eles por comprenderme e por deixar que os aconsellase.
Grazas a Miquel Eroles e a Pol Collell que, despois dunha etapa laboral nas súas explotacións, me axudan a manter o pre xo de Comas Novas na descendencia das vacas da miña propiedade. Grazas polo voso traballo diario, que se viu recompensado con diferentes campionatos, ade-
mais de con dous premios de Mellor Criador compartidos. Grazas pola vosa amizade e pola vosa con anza cega nos meus consellos.
Grazas a AFCA por permitirme xulgar o Rexional de Torrelavega cando xa comezaba a asomar a enfermidade, aínda sen diagnóstico ningún. Que mellor praza para xubilarme.
Grazas a Xixón. Esta cidade forma parte da miña vida. Vivín momentos inesquecibles nesta pista e coa xente que, ano tras ano, nos damos cita aquí.
Grazas a todos os amigos que me acompañades un día tras outro, que atopades un momento para facer unha chamada ou para enviar un whatsapp, ou que mesmo cruzades o país para visitarme e compartir un cachiño comigo.
E, nalmente, grazas a meus pais, que son extraordinarios, e especialmente a miña nai, que sempre foi a miña referencia e o piar onde se sostén a nosa familia.
Son un privilexiado por poder despedirme de vós ata cando se poida. Algúns non puideron facelo, e téñoos moi presentes. Dígovos que calquera situación pode ser peor e que toca vivir así, e punto; vivir o día a día sen deixar de loitar. O hoxe é o día máis importante. Gocemos da vida, que pasa moi rápido.
MOITAS GRAZAS
Do 31 de agosto ao 1 de setembro tivo lugar en Battice (Bélxica) o maior concurso de manexo de Europa, o Young Breeders School (YBS). O equipo español, organizado polo Clube de Xóvenes Gandeiros e a Federación Frisona Galega, coa colaboración de CLUN, alzouse campión do certame. Os seis mozos galegos protagonistas desta fazaña, todos eles socios do Clube de Xóvenes Gandeiros, foron María e Andrea Otero, da granxa Fontixón (Castro de Rei, Lugo); Lorena Iglesia, de SAT Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo); Alba López, de Gandería Quintián (O Páramo, Lugo); Simón Blanco, da Ganadería Queirugueira (Val do Dubra, A Coruña), e Xabier Montes, de Casa do Rei (Rodeiro, Pontevedra).
No evento participaron ata 170 mozos gandeiros organizados en 29 equipos e en representación de 28 países, entre os que gurou por primeira vez un equipo estadounidense. As probas que tiveron que superar os integrantes ían desde preparar becerras, pelalas e domalas, ata crear un stand que simbolizase a Galicia baixo a temática do Camiño de Santiago, que incluíu unha representación da catedral de Santiago de Compostela, un vídeo de presentación do equipo e folletos informativos.
Os seis manexadores que asistiron ao certame belga foron elixidos de acordo aos resultados conseguidos nos concursos de Xóvenes Preparadores e Manexadores no certame autonómico galego, celebrado en Santa Comba, e na Moexmu de Muimenta. Así pois, os que máis puntos acumulasen en total, pasaban a formar parte do equipo español do YBS nesta edición.
Manto Maquinaria SLU
Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com
En la ganadería Pucha SC destacan su positiva experiencia con el asesoramiento y los productos de Dismagan.
“Nuestra granja está en pleno crecimiento. Estamos construyendo una nave nueva para alojar unas 120 vacas en ordeño y decidimos contar con los productos de Dismagan después de conocerlos a través de Vaca Pinta y de oír las recomendaciones de otros ganaderos”, comenta Beatriz.
Desde el primer contacto con el equipo de Dismagan sintieron que había sido una decisión acertada: “El trato ha sido excelente, tanto por la calidad como por los precios y la atención al cliente. Siempre están disponibles para resolver dudas, su compromiso con el cliente es total”.
La granja cuenta con diferentes instalaciones suministradas por Dismagan, incluyendo camas de goma, cornadizas, bebederos y
GANADERÍA PUCHA S.C. San Vicente de Pías, Lugo
cubículos flexibles. Beatriz recalca la importancia de estos últimos para la comodidad del rebaño: “Elegimos cubículos flexibles porque son más cómodos para las vacas y evitan que se lesionen, los adquirimos pensando en su bienestar”.
Además, destacan el rendimiento de las colchonetas de Bioret: “Llevamos años usándolas y estamos muy contentos con su rendimiento, por eso las quisimos para la nueva nave”.
GOMAS PARA PASILLOS Y CAMAS
Limpiezas automáticas Gomas y camas para vacas Estabulaciones libres
Más de 15.000 cubículos de plástico instalados en España
CUBÍCULOS FLEXIBLES
En Europa, o leite e os produtos lácteos son as principais fontes de iodo, o cal é crucial para a saúde tiroidea e para o desenvolvemento cerebral. Porén, a crecente popularidade de alternativas vexetais, a miúdo sen este compoñente, está a reducir a súa inxestión e a xerar preocupacións na OMS sobre os riscos que isto supón para a saúde pública.
Oiodo é un nutriente esencial para o correcto funcionamento do organismo. A súa deciencia pode causar problemas como o bocio e outros trastornos tiroideos, así como afectar negativamente o desenvolvemento cognitivo, particularmente en mulleres embarazadas e nenos. En Europa, as principais fontes de iodo inclúen o leite e os produtos lácteos, que se enriquecen a través da alimentación animal. Porén, a crecente popularidade das alternativas vexetais aos lácteos, que a miúdo carecen deste compoñente, está a provocar unha diminu-
ción da súa inxestión, especialmente en adolescentes e mulleres, que xa teñen un maior risco de sufrir a falta deste nutriente. Isto suscitou preocupación entre organismos como a Organización Mundial da Saúde (OMS), que advirten sobre os perigos que pode desencadear para a saúde pública a de ciencia deste mineral indispensable.
UN MINERAL ESENCIAL PARA O DESENVOLVEMENTO
A nivel mundial, unha gran cantidade de persoas sofre de de ciencia de iodo, o cal, segundo a OMS, é a
causa máis común de dano cerebral previble. Trátase dun mineral esencial para a síntese de hormonas tiroideas, fundamentais para o desenvolvemento cerebral e o crecemento. A súa carencia grave durante o desenvolvemento fetal e a infancia temperá pode ter consecuencias devastadoras, como discapacidades intelectuais severas, abortos espontáneos e mortalidade infantil. Nos adultos, esta de ciencia está relacionada cunha maior incidencia de hipotiroidismo e aumento da glándula tiroide, coñecida como bocio.
Mesmo unha de ciencia moderada en mulleres embarazadas pode afectar o desenvolvemento cognitivo dos seus llos, reducindo ata 15 puntos o seu coe ciente intelectual.
En resposta a esta situación, a OMS e o Fondo das Nacións Unidas para a Infancia (Unicef) estableceron, na década de 1990, directrices que recomendaban a iodación universal do sal como unha estratexia para garantir que toda a poboación, especialmente mulleres embarazadas e nenos, accedesen á cantidade necesaria para previr estes trastornos. Porén, existen importantes diferenzas entre rexións en canto ao consumo de iodo e ás políticas de prevención. Actualmente, 126 países implementaron políticas obrigatorias de iodación do sal, mentres que noutros 21, como España, os Estados Unidos e Suíza, estas me-
didas son voluntarias. O paradoxo é que moitos países, seguindo recomendacións da OMS para reducir a hipertensión e as enfermidades cardiovasculares, están a centrarse en reducir o consumo de sal, o que pode comprometer a e cacia das estratexias de iodación universal. Neste contexto, os alimentos de orixe animal, especialmente os lácteos, desempeñan un papel crucial na inxestión de iodo. O leite e os seus derivados son unha das principais fontes naturais deste mineral; de feito, contribúen en máis da metade da inxestión de iodo en nenos de países como Noruega e o Reino Unido. Esta presenza débese, en gran medida, ás prácticas gandeiras, como a suplementación con
este compoñente no alimento do gando. Non obstante, a importancia dos lácteos como fonte de iodo adoita ser subestimada e os cambios nos hábitos de consumo de leite ao longo da vida poden reducir signi cativamente a súa inxestión.
Aínda que o peixe é outra fonte able deste mineral, a súa contribución á dieta humana está limitada a aqueles países cunha forte tradición de consumo de produtos do mar, como Islandia e Noruega. Os veganos e vexetarianos, pola súa banda, a pesar de consumir produtos vexetais forti cados con iodo, tamén corren o risco de non acadar os niveis axeitados.
Dado que a concienciación sobre a importancia do iodo na saúde segue sendo limitada e a súa inxestión varía segundo os grupos de alimentos, é fundamental contar con estudos internacionais que avalíen como de informada está a poboación sobre este tema.
Por isto, un recente traballo, publicado no Journal of Dairy Science e titulado “Low public awareness opens up new opportunities for highlighting milk as an iodine dietary source” [“A baixa conciencia pública abre novas oportunidades para destacar o leite como fonte dietética de iodo”], busca analizar o nivel de conciencia en diversos países e grupos sociodemográficos sobre a relevancia do iodo e as súas principais fontes dietéticas, especialmente o leite.
Esta investigación, con 4.704 participantes de 16 países, revelou notables diferenzas no coñecemento sobre a importancia deste compoñente na dieta.
Os enquisados demostraron un bo coñecemento sobre o peixe e os mariscos como fontes de iodo, o cal reflicte as campañas de saúde pública que promoven o seu consumo. Malia todo, houbo unha clara falta de formación sobre outros alimentos ricos neste composto, especialmente o leite e os produtos lácteos, que son fontes primarias deste nutriente en moitos países. Aínda que estes produtos achegan entre o 13 % e o 64 % da cantidade necesaria deste micronutriente en adultas non embarazadas, moitos enquisados non identificaron os lácteos como unha fonte importante.
O traballo apunta que este descoñecemento podería deberse a que a información ao respecto e a súa relación coa saúde é menos accesible para o público xeral, quedando en gran medida confinada a publicacións científicas. Ademais, as campañas de saúde pública non sempre logran acadar a todos os grupos demográficos.
O estudo revelou que as percepcións sobre o iodo varían significativamente segundo a rexión. No Xapón, por exemplo, os enquisados
ESCASA CONCIENCIA SOBRE O IODO NA DIETA EN TODO O PLANETA
O estudo amosou que a conciencia sobre a importancia do iodo na saúde era elevada en algunhas rexións, como Oceanía, onde os participantes deron a puntuación máis alta nunha escala de 7 puntos (5,9), mentres que América Latina presentou os niveis máis baixos (4,9). Malia a importancia do leite como fonte deste compoñente, a información sobre o seu papel foi escasa, especialmente no norte e no oeste de Europa, onde as puntuacións deron de media 3,0. En contraste, a maioría dos enquisados recoñeceron o peixe e os mariscos como fontes clave, con puntuacións entre 5,4 e 5,5 en Europa.
En rexións como Nova Zelandia, Grecia e Italia, os participantes foron os máis conscientes sobre a influencia do iodo na saúde, mentres que en Colombia, México, Ecuador e o Xapón a conciencia foi notablemente máis baixa. De novo, o peixe e os mariscos foron identificados como as principais fontes polos enquisados de Francia, que obtiveron as puntuacións máis altas neste aspecto. Porén, en países como Armenia e a India, a percepción sobre estes alimentos foi máis neutra.
tendían a valorar menos o seu impacto na saúde debido á súa dieta rica en algas, que proporciona unha cantidade suficiente e mesmo excesiva deste mineral. En contraste, no norte e oeste de Europa, a pesar do alto consumo de leite, os participantes non recoñeceron os produtos lácteos como unha fonte clave.
En canto a outros grupos alimentarios, os enquisados en América do Norte mostraron unha maior conciencia sobre a carne como fonte de iodo, mentres que en Asia se percibiu unha maior relación entre os cereais, as froitas e as verduras con este nutriente, aínda que estes alimentos non son fontes significativas.
Curiosamente, factores como a idade, o nivel educativo e o estado laboral só influíron na conciencia sobre o peixe e os mariscos. As persoas maiores máis educadas e empregadas tendían a ser máis conscientes da importancia destes alimentos. Porén, non se observaron diferenzas significativas no coñecemento sobre outros grupos alimentarios segundo o xénero, a idade ou o nivel educativo, o que contrasta con outros estudos que indican unha maior conciencia nutricional entre as mulleres.
Tras a presentación de resultados, este estudo subliña a necesidade de mellorar a educación pública sobre o iodo, especialmente no que respecta aos produtos lácteos, unha fonte esencial deste nutriente en moitas rexións.
Ademais, é crucial deseñar campañas de saúde pública que cheguen a unha audiencia máis ampla, incluídas aquelas persoas que non participan nas canles tradicionais de educación académica. Un maior coñecemento ao respecto podería previr deficiencias que afectan ao desenvolvemento cognitivo e á función tiroidea.
En liñas xerais, e dado o baixo nivel de información xeral sobre as fontes de iodo, os autores recomendan que as autoridades públicas reforcen as campañas formativas e propoñen a introdución de etiquetas que detallen o contido deste mineral nos alimentos e resalten os produtos ricos neste mineral. Estas estratexias ofrecerían datos claros e accesibles e axudarían a mellorar a inxestión deste micronutriente esencial.
RODILLO MODELO
RTA DE 3 CUERPOS
ANCHO DE LABOR 6, 7 Y 8 m
Desde 12.500 €
RODILLO LINEAL
ANCHO DE LABOR: 3,5m - 4,5m – 5,5 m
RODILLO MODELO DAKOTA DE 2 CUERPOS
ANCHO DE LABOR 5 Y 6 m
Desde 10.000 €
Desde 2.800 €
RODILLO MECANICO CON RUEDAS
ANCHO DE LABOR 2,70 m
RODILLO MODELO XTRA-LONG DE 3 CUERPOS
ANCHO DE LABOR 8, 9 Y 10 m
Desde 17.500 €
Entre o 16 e o 20 de setembro tivo lugar na cidade italiana de Venecia a 22.º edición do Congreso Mundial de Podoloxía Bovina, onde se reuniron boa parte dos mellores investigadores, científicos, profesores, veterinarios e técnicos do mundo. Nesta nova entrega de saúde podal ofrecemos unha síntese dos temas clave que se debateron neste encontro.
José María García Nieto Presidente da APPB
Entre os expertos que se deron cita na cidade italiana atopábanse Carlo María Mortellaro (descubridor da dermatite), Dörte Döpfer, Christoph Mülling, Johann Kofler, Lorsi de Vechis, George Oikonomou, Evgenij Telezhenko e Gerard Cramer. Ademais, tamén acudiron os relatores españois Arturo Gómez e Marc Pineda, ambos socios da APPB.
Tivemos a oportunidade de ver os stands de diferentes empresas, onde se expuñan produtos do mercado relacionados coa podoloxía bovina, algúns típicos e outros máis novos; entre eles estaban Intracare Italy, Zinpro, Demotec, Klaux ou Cowcare, así como a empresa española Anka.
A primeira xornada estivo dedicada principalmente á dermatite, coa destacada participación de Mortellaro e Dörte Döpfer, especialistas na devandita patoloxía.
A dermatite segue a ser unha das patoloxías máis comúns nas granxas de todo o mundo, motivo polo cal se continúa facendo tanto fincapé no seu tratamento, prevención e curación. Grazas aos estudos realizados polos investigadores, temos unha grande axuda para saber
como enfrontarnos a ela e como previla. Aínda que existen avances no seu tratamento, a principal forma de tratala continúa sendo a prevención de todo o rabaño, cos clásicos pediluvios que xa todos coñecemos, unhas boas rutinas e empezando desde idades temperás.
Outra das partes nas que insistiron todos eles foi na necesidade da unificación de criterios á hora de mencionar as distintas lesións. Hoxe en día recóllense moitos datos e é fundamental coñecer ben as distintas lesións e as súas nomenclaturas, para poder obter bos informes acerca da incidencia e prevalencia destas. Sobre este tema foi a presentación do noso compañeiro Marc Pineda, quen deu a coñecer o manual que o GT-FEPYBA creou, coa idea de que todos os podólogos da península ibérica recollan as lesións e a súa severidade, co mesmo criterio e rigor.
Tamén se deron a coñecer algunhas ferramentas novas para a detección de coxeiras, en especial para a detección da dermatite e o seu estadio. Son sistemas novos nos que aínda se está traballando e nos que xoga un papel moi importante a intelixencia artificial (IA), que tanto está a medrar nos últimos tempos.
A segunda xornada centrouse un pouco máis no recorte de pezuños, os distintos métodos de recorte e tamén no tratamento das lesións. Aí puidemos descubrir novos estudos sobre a influencia que teñen os dis-
tintos tipos de recorte, nas presións que se exercen cando unha vaca camiña e cal pode ser mellor segundo o chan no que estean.
En canto ao tratamento de lesións, falouse dos produtos máis eficaces para o seu tratamento e como se deben aplicar. Do mesmo xeito, recalcouse a importancia de usar antiinflamatorios despois de tratar lesións severas para obter mellores resultados, do uso de vendas con produtos de uso tópico, a importancia dunha boa desinfección antes de vendar, sacar ou cambiar as vendaxes con frecuencia.
Pola súa banda, Arturo Gómez (Zinpro) presentou a charla titulada “Desafíos nutricionais e manexo das coxeiras co cambio cambio climático”. Nela abordou a realidade do cambio climático, a cal estende cada vez máis os períodos de estréspor calor que sofren os animais en granxas de produción leiteira, e fixo fincapé nos profundos cambios fisiolóxicos que o estrés por calor provoca nestes animais, os cales inflúen de forma negativa e moi importante na saúde podal. Amosou algunhas estratexias de loita contra o estrés por calor, coma un coidado preciso e específico tanto a nivel nutricional coma do manexo ambiental de instalacións e do movemento dos animais especialmente durante o período de transición. Gómez continuou a súa exposición pondo o foco na nutrición de precisión e calidade como unha ferramenta moi útil que axuda a mitigar os efectos do estrés por calor. Así, un bo manexo da auga (tanto de calidade como de cantidade), o uso de ingredientes con eficacia probada na preservación dun sistema dixestivo en boas condicións como algúns minerais traza, a selección de forra-
xes de alta dixestibilidade, o uso de certos aditivos que melloren a fermentación da fibra a nivel ruminal e, en xeral, a optimización de inxestión de materia seca son algunhas das estratexias que o responsable da nutrición na granxa pode utilizar para completar outras accións (podoloxía, instalacións etc.) que mitigan o efecto do estrés por calor sobre a saúde podal.
Durante a terceira xornada as exposicións tiveron lugar en dúas salas simultaneamente. En cada unha delas impartíanse charlas dunha duración de 15 minutos cada unha, nas que se presentou un pouco de todo: manexo de animais, investigacións, unificación de criterios etc.
Para o derradeiro día organizouse unha xornada en granxa moi interesante, dinámica e entretida, onde había preparados varios talleres de traballo: cualificación de coxeiras co sistema Roms (do cal a APPB é colaborador na Península Ibérica), recorte, dermatite, manexo de animais, instalacións e seguridade laboral.
No taller organizado por Anka, Eki González e Daniel Zalduendo mostráronnos os distintos métodos de seguridade que podemos utilizar para
reducir considerablemente o risco de cortes ou lesións comúns. Isto conséguese ás veces con pequenos cambios nas nosas rutinas de traballo, o emprego de luvas anticorte, lentes, tapóns para os oídos, proteccións nas amoladoras, posturas ergonómicas no traballo e exercicios de quecemento e estiramento previos ao comezo da xornada laboral.
A vindeira cita será Dinamarca no ano 2027 e o equipo da APPB alí estará.
Nosóloaplicaráspurín,estarás transformandotuformadetrabajar latierra!
Diseñadoparaofrecereficienciay sostenibilidad,esteaplicadorreduce eldesperdicioymaximizael rendimientodetuscultivos.
Accesodirectoavideo!
A feira francesa Space volveu bater récords de asistencia na súa última edición. Con máis de 1.200 expositores e 101.000 visitantes, o evento segue consolidando a súa posición global. As competicións gandeiras, os premios Innov’Space e os novos espazos marcaron este encontro centrado no futuro do sector produtor.
Aedición 2024 da feira Space, celebrada do 17 ao 19 de setembro no Parque de Exposicións de Rennes (Francia), reafirmou a súa posición coma un dos eventos gandeiros máis relevantes a nivel mundial. Na súa 38.ª entrega, Space sorprendeu polo seu grande éxito en termos de asistencia e dinamismo, presentándose un ano máis coma o escenario ideal para o intercambio de coñecementos e a exploración das innovacións que marcarán o futuro do sector agropecuario. Neste contexto, a feira ofreceu un espazo idóneo para debater sobre o desenvolvemento e os desafíos da agricultura nos próximos anos.
Un dos aspectos que destacaron os seus portavoces foi a cifra récord de asistencia. “Recibimos 101.757 vi-
sitantes, o que supón un 12 % máis que o ano anterior.
Agardamos que estes tres días fosen unha ocasión excepcional e única para todos os sectores da gandería para recoller información, intercambiar ideas, compartir reflexións e debater”, sinalaron, facendo especial fincapé na magnitude do evento.
Ademais, dos máis de 12.000 visitantes internacionais, procedentes de 120 países, moitos chegaron con proxectos concretos en mente, buscando solucións innovadoras e consellos que puidesen aplicar nas súas respectivas explotacións. “Esta afluencia non só reflicte o interese crecente pola feira, senón tamén a profesionalidade e as oportunidades de negocio que ofrece Space”, engadiron desde a organización.
INNOVACIÓN NO CORAZÓN DE SPACE
Como vén sendo habitual, unha das grandes apostas desta edición foi a promoción da innovación, que estivo presente en todas as áreas da feira, desde os postos dos expositores ata as actividades propostas. “A innovación sempre foi un piar fundamental de Space, pero este ano ofrecemos un enfoque aínda maior, ao centrarnos en como as novas tecnoloxías poden mellorar as condicións de traballo dos gandeiros, o benestar animal e a seguridade sanitaria”, remarcaron desde o comité da feira.
Nesta mesma liña, a cerimonia de entrega dos premios Innov’Space volveu ser un dos actos máis destacados desta edición. Este ano, o xurado, composto por 60 profesionais relacionados con distintos ámbitos
NO CAMPIONATO
PRIM’HOLSTEIN, A GRAN CAMPIONA FOI 592 NOE PENSYLVANI, UN EXEMPLAR PROPIEDADE DE GAEC POM HOLSTEIN, QUIM SERRABASSA, AGRIBER E TRIANGLE HOLSTEIN
do sector produtor, recoñeceu un total de 48 propostas, das 117 candidaturas presentadas. Delas, oito foron as innovacións distinguidas co trofeo de honra das 3 estrelas. “Nesta ocasión, puxemos especial fincapé nas solucións que axudan os gandeiros a facer o seu traballo de maneira máis eficiente e segura”, mencionou un portavoz. Entre as innovacións premiadas, sobresaíu unha tecnoloxía deseñada para reducir o estrés nos animais durante o transporte e un sistema automatizado de xestión de alimentación que optimiza os recursos nas explotacións.
O interese polas novas xeracións tamén se reflectiu no Tech’Agri Challenge by Innov’Space, unha competición que reuniu estudantes para propoñer solucións creativas e viables para os retos do sector. “Queremos que os mozos se sintan motivados para continuar desenvolvendo as súas carreiras dentro do ámbito da produción primaria. Por iso lles damos un espazo onde poidan compartir as súas ideas e traballar en proxectos reais”, explicaron.
A área de exhibición de animais foi outro dos grandes atractivos de Space 2024, onde se ofrece a oportunidade única de coñecer de preto a excelencia xenética de diferentes razas. “Cada ano esforzámonos por garantir que os concursos e as presentacións de animais estean á altura das expectativas de visitantes e expositores”, remarcaron os organizadores. Deste xeito, e malia as restricións sanitarias impostas polas autoridades, a calidade dos exemplares exhibidos foi excepcional. Un dos momentos máis agardados da feira foi o campionato Supremo, un evento único que coroa a mellor
vaca de todas as razas. Este ano, a gañadora foi un exemplar de Pie Rouge, que impresionou os xuíces pola súa calidade e xenética. “O nivel dos animais é altísimo e isto demostra o compromiso dos gandeiros coa mellora continua dos seus rabaños”, sinalaron.
Ademais do campionato Supremo, a poxa Genómic Élite e a poxa de Excelencia Cárnica volveron ser puntos de referencia internacionais e atraeron a atención de expertos en xenética e de compradores de todo o mundo. Por outra banda, as razas limusina e prim’holstein, protagonistas do Challenge nacional, ofreceron todo un espectáculo de profesionalidade e calidade.
No campionato frisón, a gran campiona foi 592 Noe Pensylvani, un exemplar propiedade de Gaec Pom Holstein, Quim Serrabassa, Agriber e Triangle Holstein. O xuíz canadense Yan Jacobs escolleu esta vaca por riba das outras 200 produtoras que entraron en pista e que foran previamente preseleccionadas para competir polos sindicatos da raza nas seis rexións do Grand-Ouest francés.
Space esforzouse por mellorar a experiencia dos visitantes coa incorporación de novos espazos e servizos que fomentaron a convivencia e o intercambio de ideas. “Pretendemos crear áreas onde a xente poida relaxarse e compartir, ao tempo que desfruta dunha ampla gama de produtos locais e servizos de restauración”, explicaron.
Outro dos momentos máis valorados foi o almorzo de expositores,
OS PREMIADOS COAS TRES ESTRELAS DOS INNOV’SPACE
Ender Diagnostics AG foi galardoada pola súa tecnoloxía PCR Emma (Ender Multiplex Molecular Approach), Hanskamp convenceu o xurado coa súa FeedStation Mobile e tamén foi distinguida a gaiola xiratoria hidráulica para ovellas PM 400 de Marechalle Pesage. MSD Animal Health gañou o premio con Bovilis Cryptium, Provimi Cargill recibiu as 3 estrelas con Reveal™ Layers e, ademais, foi recoñecido Salmotruck, desenvolvido por Vitalac Biotech. Así mesmo, foi galardoado CircoMatch™, de Zoetis, unha solución de diagnóstico para PCV2, e, por último, o xurado quixo poñer en valor toda unha gama de produtos innovadores premiando a Vencomatic Group France.
Innov’Space polo seu Serenity Pack, un contrato de mantemento e garantía para a esterilla Magellan 25, que asegura un chan limpo e eficiente durante 20 anos. Con supervisión cada dous anos e o uso da máquina “Motoclean”, asegura durabilidade e benestar para os animais
unha tradición que regresou este ano e que, segundo a organización, “foi moi apreciada por todos os que participaron”.
A feira non só serviu como escaparate de produtos e innovacións, senón que tamén foi un foro para debater sobre os desafíos que enfrontará a agricultura nos próximos anos. O tema deste ano do Espace for the Future, “Xeración Gandería: inventemos o futuro”, deu pé a numerosos debates e mesas redondas que abordaron cuestións cruciais como a remuda xeracional nas explotacións, a organización do traballo e o mantemento da man de obra. “Buscamos axudar os agricultores a trazar a súa propia traxectoria e a atopar solucións para atraer e manter o talento no sector”, aseveraron desde a organización.
As mesas redondas tamén exploraron temas como a reorganización do tempo de traballo, o nanciamento e as oportunidades para mellorar a sustentabilidade dos negocios gandeiros. “Sabemos que os retos son grandes, pero estamos convencidos de que coa colaboración entre profesionais e a adopción de novas tecnoloxías podemos construír un futuro próspero para o sector”, asegurou un dos portavoces da feira.
Space 2024 foi, sen dúbida, un re exo do dinamismo e a modernidade do sector agropecuario. “Demostramos que a agricultura do futuro pode ser e ciente, innovadora e sostible”, celebraron os membros do comité. Os visitantes, pola súa parte, amosáronse moi satisfeitos coas propostas e a calidade do evento, do que destacaron especialmente a riqueza dos debates e as solucións técnicas presentadas. “Recibimos moi bos comentarios dos expositores e dos visitantes, o que nos anima a seguir mellorando nos próximos anos”, a rmaron desde a organización.
Coa súa 38.ª edición, Space continuou consolidándose como un evento imprescindible para os profesionais do sector agropecuario. A próxima cita, prevista do 16 ao 18 de setembro de 2025, promete seguir o mesmo camiño e continuar co legado de innovación e excelencia que caracteriza a esta feira.
Tu esfuerzo se merece contar con la ayuda de nuestros especialistas, que te ofrecerán los productos que necesitas explotación, cooperativa y negocio del sector cárnico de vacuno
Digitalización | Soluciones | Especialistas
Es el momento
Dende os investimentos locais ao apoio máis internacional, no Banco Santander amosan a súa satisfacción por amparar os gandeiros e ofrecer diversos servizos relacionados coa xestión.
A entidade bancaria estivo presente na 38.ª edición de Agropec, a Feira do Campo e das Industrias Agrícolas, Gandeiras, Forestais e Pesqueiras. Unha vez máis, evidenciou a súa defensa do sector e dende o recinto feiral Luis Adaro de Xixón puidemos coñecer a implicación da compañía a través de diferentes profesionais.
“Se algo define as ganderías é a necesidade continua de financiamento”, concreta Francisco Artime, director comercial do Banco Santander en Asturias e Cantabria. “Para nós, xa é un valor moi positivo en si mesmo que o gandeiro invista en robots ou en novas construcións”, destaca, ao tempo que argumenta que “supón avanzar e crear as condicións de emprego que requirimos para traer talento”.
“Estamos instalando robots de muxidura e dende o Santander financiáronnos toda a operación”, subliña Mario Álvarez, responsable da Ganadería Quevedo, unha explotación familiar que contaba con 8 cabezas en 1996 e na actualidade supera as 220: “Muximos sobre unhas 100 cunha media de entre 35 e 36 litros/vaca/día”.
Este gandeiro apunta que a relación coa entidade bancaria polo momento é “curta no tempo”, pero “moi boa”. Asegura que “dende o principio se implicaron no proxecto e nos apoian en todo. En 2025 xestionaremos con eles as solicitudes da PAC e outras tarefas”.
Precisamente, o traballo do Banco Santander non se centra só en materia de financiamento, senón tamén na resolución de diversos trámites administrativos; un deles, a PAC, aínda que Artime aposta por ampliar o espectro: “Cada vez atopamos máis axudas diferenciadas que buscan xerar emprego en espazos rurais”.
A PROXIMIDADE E O COÑECEMENTO, MOI
VALORADOS POR CENTRAL LECHERA
No ámbito gandeiro saen a relucir as aptitudes do banco: “Ofrecemos o que pide o sector: proximidade e coñecemento”, declara o director comercial. “Estamos moi cómodos nel. Ten unhas taxas de morosidade que están por debaixo da media. Nas ganderías de leite os cobros son moi regulares, polo que temos unha enorme comodidade para financialas”.
Dende Central Lechera Asturiana SAT poñen de manifesto os seus lazos co Banco Santander, tal e como explica o seu presidente, Alberto Álvarez: “A través de Central Lechera, as empresas participadas temos unha importante relación co banco. Respecto ás ganderías que son socias de Central, tamén proseguimos cun vínculo bastante intenso”.
O presidente subliña que “é importante que as institucións bancarias lle presten atención ao sector primario, xa que require de investimentos permanentes e unha xestión moi profesional”. Neste sentido, destaca os valores que lles proporcionan dende o Santander: “Os nosos traballadores aprecian a confianza e a proximidade”.
En Central Lechera son expertos na vinculación granxa e familia. O seu mandatario relata que provén “dunha familia de gandeiros de toda a vida. Meus avós fundaron unha gandería, meus pais herdárona e eu pertenzo a terceira xeración”. Na actualidade teñen “95 cabezas de gando e muximos entre 50 e 55 animais. A nosa media de produción sitúase en 35 litros por vaca e día”.
A PROXECCIÓN INTERNACIONAL, FACTOR CLAVE
O Banco Santander promove lazos internacionais grazas a súa implantación en diversos países en Europa e en América. O presidente da Cooperativa Asturiana de Control Lechero (Ascol), José Emilio García, constata que “hai uns doce anos abrimos contas no Santander con motivo do noso impulso internacional. Teñen representación en moitos países e un bo servizo de empresas, ademais valémonos dos seus coñecementos en determinadas rexións para poder traballar con eles”.
Segundo describe José Emilio, esta cooperativa de produtores desenvolve dúas liñas de traballo: “Por unha banda, o control leiteiro. Para este labor dispoñemos de 25 persoas en campo e dúas en oficinas analizando os datos. Pola outra, a xenética. Contamos cun punto de probas con sementais repartidos en catro centros polo mundo: Cenero (Xixón), Inglaterra, Estados Unidos e Canadá. Distribuímos o seme dos touros en 29 países”.
O propio José Emilio é un dos xerentes da Gandería Bernabé, unha explotación familiar que conta cuns 120 animais. “Posuímos un robot de muxidura cunha media de produción de entre 37 e 39 quilos de leite por vaca e día”.
A IMPLANTACIÓN NO RURAL, POR DEBER
E PRINCIPIOS
A aposta por reforzar a súa presenza no rural é outro dos valores da compañía. “En Cantabria e Asturias contamos con 140 oficinas bancarias. En dúas comunidades que agrupan un millón e medio de persoas, se non estivésemos nas vilas, non teriamos razón de ser”, opina Francisco Artime. “A maiores, dende o punto de vista social, debemos asegurar o servizo aos clientes que viven nestes municipios. A tecnoloxía axúdanos a reducir a presencialidade, pero para nós é unha obriga social e unha convicción profesional mantela”.
José Emilio García considera que a intención do Santander é “unha boa idea porque abandónannos todos os bancos nas vilas”. Cre que as entidades bancarias “deben seguir apostando polo campo; sobre todo, pola xente maior, que ten menos posibilidades de desprazarse”.
O gandeiro Mario Álvarez acredita que “dispoñemos dunha oficina a dous quilómetros da granxa, en Luanco”. Pero non é só a proximidade o valor máis estimado, senón que tamén “aprecio as boas experiencias que teñen outros compañeiros e a predisposición a axudar e a impulsar o sector”.
FRANCISCO ARTIME
Director comercial de Banco Santander en Cantabria e Asturias
“Manter as oficinas nas vilas é unha obriga social e unha convicción profesional”
ALBERTO ÁLVAREZ
Presidente de Central Lechera Asturiana e un dos propietarios de Ganadería La Soledad (Tineo, Asturias)
“Os nosos traballadores aprecian a confianza e a proximidade do Banco Santander”
JOSÉ EMILIO GARCÍA
Presidente de Ascol e membro de Ganadería Bernabé (Carreño, Asturias)
“Valémonos dos coñecementos do banco nalgúns países para traballar neles”
MARIO ÁLVAREZ
Responsable de Ganadería Quevedo (Gozón, Asturias)
“No Santander implicáronse con nós dende o principio da instalación dos robots”
A Xunta de Galicia espera poñer en marcha esta ferramenta antes de que finalice o 2024, co obxectivo de garantir a remuda xeracional naquelas ganderías sen expectativas de substitución dentro da unidade familiar.
OBanco de Explotacións pretende ser un instrumento público de intermediación para facilitar o contacto entre os titulares de propiedades agroforestais que abandonan a actividade e persoas interesadas en asumir a xestión das granxas mediante compra ou arrendamento. Foi creado pola Lei 11/2021 de recuperación da terra agraria en Galicia e agora o Goberno autonómico programa activalo antes de finais de ano.
O propósito principal é garantir a continuidade das ganderías, ademais de loitar contra o desmantelamento e o abandono sobrevido dos terreos que as constitúen. Na busca da remuda xeracional, procúrase lograr un medio rural dinámico e unha
agricultura activa, de maneira que se poida combater a despoboación.
En segundo plano, a estratexia da Xunta persegue elevar o grao de cualificación profesional dos titulares e, deste modo, aumentar a viabilidade dos negocios agrarios, reestruturándoos e ampliándoos.
En definitiva, aspírase a evitar o peche, tanto das granxas xa rendibles como das que teñen producións estándar máis pequenas, que poidan ser o xermolo dun traballo proveitoso. Habilitaranse axudas para quen ceda os seus bens e mantéñense as existentes para quen se incorpore a esta profesión. Os principios que rexen a aplicación do Banco son a voluntariedade, a rendibilidade e a sostibilidade.
Esta plataforma únese a outras experiencias previas como o Banco de Terras que, se ben é un instrumento diferente, parte da mesma visión: poñer a disposición das persoas que traballen ou queiran facelo no rural unha serie de facilidades para o acceso a granxas ou a terras agrarias. Espérase que o Banco de Explotacións como instrumento público se consolide en 2025, xa que, a título particular, existen propietarios que practicaron este tipo de cesións, tanto en formato de venda como de alugueiro.
A Axencia Galega de Desenvolvemento Rural (Agader), órgano dependente da Consellería de Medio Rural, encargarase de xestionar esta iniciativa. A entidade ocuparase da resolución final, mentres que as oficinas rurais actuarán como colaboradoras. Os despachos comarcais asumirán funcións de intermediación e acompañamento para ofrecer información e asesoramento de cara á posible compra ou tamén alugueiro.
A incorporación dunha granxa ao Banco poderá ser total ou parcial; non obstante, ten que garantirse a súa
COMO SE INCLÚE UNHA GANDERÍA NO BANCO?
• Aparece recollido no artigo 40 da Lei. Iniciarase por solicitude de calquera persoa interesada en que as súas propiedades sexan incorporadas a esta plataforma.
• No artigo 40.1 da Lei indícase que se incorporarán de facto todas aquelas granxas que non acrediten a súa continuidade e que recibisen axudas públicas para a súa mellora no período de tempo inmediatamente anterior ao abandono da actividade, sempre que tal condición estea expresamente establecida nas correspondentes bases reguladoras das devanditas axudas.
viabilidade. No caso de que non sexa completa, a operación debe abranguer negocios xurídicos de arrendamento ou venda dos elementos da propiedade a unha única persoa.
O Banco de Explotacións estará dispoñible ao público mediante un visor que se situará na páxina web da Consellería. Trátase dunha ferramenta informática que, a través dun mapa, introducirá as explotacións agrarias susceptibles de transmisión en toda a xeografía galega. Activarase cando haxa información incorporada dos bens aptos para a súa transmisión e a súa actualización será continua.
1. Unha declaración xurada sobre a veracidade da información facilitada.
2. A autorización da posta a disposición de terceiras persoas interesadas en consultar información de interese para a súa adquisición ou arrendamento.
3. Unha relación de parcelas e bens que forman parte do negocio. Dende os bens inmobles de natureza rústica, construcións e instalacións agroforestais ata o gando, máquinas, apeiros e outros bens mobles integrados na explotación.
4. Dereitos e obrigas que poidan corresponder ao titular.
Crearanse modelos normalizados para que as persoas interesadas presenten, preferiblemente por vía electrónica, tanto a solicitude de inclusión dunha gandería no Banco, como a de intermediación para o acceso a unha granxa da plataforma. Previamente, para que un propietario integre o seu negocio coa relación de parcelas e bens, a Consellería dispón da aplicación de uso público para a Xestión de Explotacións Agrarias de Galicia (Xeaga). Os trámites que se van realizar repártense entre tres axentes. Por unha banda, atópase a persoa cedente, o titular, que por cesamento de actividade incorpora a súa gandería ao Banco. Pola outra, está a persoa cesionaria, interesada en administrar os bens que adquira do repositorio. Entre ambos, aparece a propia xestión do Banco de Explotacións por parte da Agader.
QUE REQUISITOS NECESITA CUMPRIR A PERSOA CEDENTE?
1. Estar ou ter estado de alta no Rexistro de Explotacións Agrarias de Galicia (Reaga) nos últimos cinco anos.
2. Estar en situación de xubilación establecida ou cumprir os requisitos para acceder á xubilación da actividade segundo a lexislación estatal no momento de realizar a transmisión ou outra causa xustificada do cese de actividade.
3. Darse de baixa no Reaga, transferir os dereitos ao cesionario e realizar un contrato de arrendamento ou compravenda (ou outro negocio xurídico) para a transferencia.
“CADA SUBVENCIÓN CALCULARASE EN FUNCIÓN DAS DIMENSIÓNS DOS NEGOCIOS E ESTARÁN LIMITADAS A CINCO ANOS”
“UNHA BOA OPORTUNIDADE PARA O CEDENTE E O CESIONARIO”
En setembro, a plataforma foi presentada polo presidente da Xunta, Alfonso Rueda, e pola conselleira do Medio Rural, María José Gómez. Para o máximo mandatario autonómico, esta iniciativa responde á “intención da Xunta de seguir garantindo algo fundamental, a remuda xeracional no agro”.
“Sabemos que moitos gandeiros se xubilarán pronto ou que non poden continuar por problemas de saúde e non teñen ningún familiar directo disposto a encargarse da explotación. Queremos preservar que esas instalacións funcionen e, se pode ser, melloren e se modernicen”, opinou Rueda.
Para a responsable do Medio Rural, a través do banco “fomentarase a remuda extrafamiliar”, ao tempo que “constitúe unha moi boa oportunidade, tanto para o titular como para a persoa que asume a xestión dun negocio viable”.
María José Gómez comentou que o proxecto é “unha aposta pola sostibilidade porque se lles dá unha segunda vida a unhas granxas que quedarían abandonadas”. Ademais, engadiu que “contribúe á dinamización territorial, ao favorecer que as explotacións non se concentren tanto no mesmo lugar”.
“Cada subvención calcularase en función das dimensións dos negocios e estarán limitadas a cinco anos”, informou a conselleira, que pensa que “lles servirá aos propietarios que se xubilen para complementar a prestación de xubilación, debido a que nestes sectores é moi baixa”.
Estas axudas enmárcanse nun plan de remuda xeracional “amplo e transversal” que está sustentado en “tres piares: formación, incorporación ao agro e sensibilización”. “Seguimos investindo no futuro do sector, ofrecendo recursos que entendemos que son útiles para os profesionais que traballan nel”, concluíu a encargada do Departamento.
AXUDAS COMPLEMENTARIAS
Á iniciativa do Banco de Explotacións, sumarase unha liña de axudas, dotadas de 2,1 millóns de euros para o período comprendido entre 2025-2029, coas que se pretende estimular os propietarios que están a punto de finalizar a súa actividade para que fagan uso do Banco. Poderán beneficiarse gandeiros e agricultores en idade de xubilarse ou que se vexan na obriga de pechar. Para conseguilo, deberán presentar un proxecto de cooperación co novo titular da gandería. É obrigatorio que a granxa estea inscrita no Banco. A subvención calcularase en función da dimensión económica da propiedade e terá unha duración limitada a cinco anos. Ademais, as persoas cesionarias que cumpran os requisitos poderán acceder ás axudas planificadas no Plan Estratéxico da PAC 2023-2027, a través das intervencións orientadas ao fomento da remuda xeracional.
COMO TRAMITAR A ADQUISICIÓN DUNHA GRANXA DO BANCO?
• O artigo 41 da Lei recolle que as persoas interesadas no arrendamento, permuta, adquisición ou calquera outro negocio xurídico de cesión de uso ou transmisión de dereitos sobre as explotacións poderán solicitar do Banco a intermediación coas persoas titulares das propiedades incluídas.
• Presentarán a súa solicitude ante a Agader e poderán ofrecer un prezo, sen ser un requisito obrigatorio, por calquera das modalidades de negocio habilitadas para o uso da explotación.
QUE REQUISITOS NECESITA CUMPRIR A PERSOA CESIONARIA?
1. Ser unha persoa física ou xurídica, cuxos socios teñan unha idade comprendida entre 18 anos e o que se indique nas bases reguladoras.
2. Non ser familiar de primeiro grao ou cónxuxe da persoa titular.
3. Comprometerse a asumir a condición de titular e realizar un contrato de arrendamento ou compravenda (ou outro negocio xurídico).
EN 2020, SÓ O 12,23 % DOS
TITULARES DAS GRANXAS
GALEGAS ERAN MENORES DE 45 ANOS
Poderán pedir subvencións pola incorporación á actividade agraria, por ser mozas ou novas na profesión, e tamén para realizar investimentos.
DATOS SOBRE OS QUE SE APOIA A CREACIÓN DO BANCO
A creación do Banco de Explotacións, así como outras medidas orientadas a paliar o problema da falta de remuda no campo galego, susténtase nos últimos datos do Instituto Galego de Estatística (IGE), que corresponden ao 2016. Trátase dunha análise baseada na situación estrutural dos negocios por idade das persoas xerentes, a dimensión de persoas mozas, especialización produtiva, acceso á terra, nivel de formación ou as axudas PAC ás novas xeracións.
Neste estudo acreditouse que as explotacións galegas presentan un elevado envellecemento no contexto español e europeo. No 2016, tan só un 7 % dos xefes das granxas tiñan menos de 40 anos. O informe tamén presentaba que os titulares de menor idade traballaban nas máis grandes e esencialmente nas de vacún de leite e de carne.
A memoria concluía que os negocios con responsables relativamente máis mozos e de certa dimensión económica lideraran a demanda de terras, sendo o arrendamento o principal mecanismo de redimensionamento das últimas décadas.
Desde a perspectiva territorial, significaba que a maior parte da remuda concentrábase en determinadas zonas, onde se consolidaran os sectores de vacún de leite e carne máis dimensionados.
Os datos de ocupación máis actuais do sector corresponden ao informe de censo agrario do Instituto Nacional de Estatística de 2020 e confirman a tendencia, aínda que mellora o número de xerentes de menor idade. Neste informe, Galicia é a cuarta comunidade coa menor porcentaxe de xefes ou xefas menores de 45 anos, o 12,23 % dos 75.000 totais.
A idade media dun gandeiro situábase en algo máis de 63 anos, unha cifra que é maior se falamos das mulleres titulares (que son case a metade en Galicia, un 48 %), arredor dos 65 anos.
A galega era a segunda comunidade autónoma onde a media de idade dos
propietarios é máis envellecida, só por detrás da Comunidade Valenciana.
Neste documento constatábase que o territorio galego era o sexto con máis unidades gandeiras e o segundo con máis cabezas de animais bovinos. Superaba as 1.360.000 unidades gandeiras, por detrás de Estremadura, Castela-A Mancha, Andalucía, Aragón, Castela e León e Cataluña. No ranking de rexións con explotacións de máis de 500 unidades gandeiras, é dicir, grandes granxas, Galicia ocupaba a quinta posición con máis de 130.
A comunidade galega estaba á cabeza no número de ganderías de gando bovino. No informe de 2020 superaba as 28.000 ganxas, máis da metade que as dúas seguintes comunidades na lista, Asturias e Castela e León, que superaban as 12.000.
1. Elaborar e publicar unha lista actualizada das explotacións susceptibles de intermediación.
2. Facilitar o labor de intermediación, é dicir, poñer a disposición das persoas interesadas a información vinculada ás explotacións incluídas na plataforma.
3. Coordinar coas entidades colaboradoras o asesoramento no redimensionamento das explotacións; ademais, de ser o caso, dirixir o deseño dos seus plans de negocio seguindo criterios de viabilidade económica e sostibilidade ambiental.
A mediados de setembro, Lely formou parte dun evento na Casa Sibilló (El Pla de la Font, Lleida), onde os propietarios desta granxa, que elaboran e comercializan diversos produtos lácteos, deron a coñecer como moxen os seus animais.
Albert Roquet, María Pilar Martínez, José María Roquet, Juan Francisco Roquet e María Jesús Martínez rexentan Casa Sibilló, onde dispoñen de 150 cabezas de tres razas distintas: fleckvieh, jersey e frisona. “Coa fleckvieh e a jersey queremos mellorar a calidade do leite para os iogures, e coa frisona, a produción”, explica Albert Roquet, un dos socios da gandería.
Hai tan só uns meses que instalaron un Lely Astronaut A5, co que moxen hoxe en día a 39 exemplares. Actualmente producen 38 litros/vaca/día cun número de muxiduras diarias de 3,5. En Casa Sibilló están moi contentos cos resultados percibidos ata agora; polo tanto, prevén implementar un segundo A5 proximamente e continuar medrando.
Os traballadores de Lely coñeceron esta granxa hai arredor de dous anos de forma casual. Alberto Sánchez, responsable de vendas e márketing de Lely Center Los Corrales, conta que estaba a comer nun restaurante da zona e, ao probar o iogur, chamoulle moito a atención o seu sabor: “A verdade é
que estaba moi bo e sorprendeume”, narra. Naquel momento, buscou a marca e decidiu ir visitalos, aínda que por aquel entón en Casa Sibilló non contaban con vacas.
Ao pouco tempo, os propietarios achegáronse a outra gandería próxima para comprender de primeira man o funcionamento do muxido robotizado e apostaron por introducir de novo animais e comezar a producir o seu propio
leite para facer os iogures. “Escollemos Lely porque o negocio ao que fomos, Vilalta, contaba con varios robots. Quedamos abraiados véndoos, era impresionante. De feito, xa temos unha idade e había que continuar coa actividade, así que vimos os Astronaut como unha opción moi apetecible. Ademais, esta compañía está a impoñerse ante outras, é a que máis soa e outorga fiabilidade”, argumenta Albert Roquet.
TRAZABILIDADE DO PRODUTO E BENESTAR ANIMAL
Os asistentes á xornada coñeceron de primeira man a trazabilidade dos produtos de Casa Sibilló, aspecto que os consumidores valoran moito na actualidade. Para iso, observaron como funciona o Lely Astronaut A5. “Grazas ao robot e ao programa de xestión Lely Horizon saben datos de graxa, proteína, lactosa, reconto celular, temperatura, actividade, ruminación... todo iso lévaos a posuír unha trazabilidade excepcional”, manifesta Unai Etxaiz, delegado de vendas de Lely no País Vasco, Navarra e Cataluña. Deste xeito, o leite sae directamente do robot e, posteriormente, vai a un tanque a uns tres graos centígrados, onde se conserva refrixerado: “Nunca vai ser tocado pola man humana”, aclara Etxaiz. Neste sentido, o gandeiro apunta que “con esta información ti dás o leite perfecto, con total garantía, e sabes que o teu produto final vai ser de calidade”.
María Pilar Martínez, parella de Albert Roquet, expresa que “para nós é clave que a xente nos coñeza e vexa o que facemos no día a día, para así valorar o noso traballo e esforzo. Este robot dános calidade de vida e mellor leite”.
Outro aspecto que cada vez lles preocupa máis á sociedade e aos clientes é o benestar dos animais. Co tráfico libre
que desde Lely defenden, o gando está tranquilo e pode comer, beber, deitarse e muxirse cando queira, sen ningún tipo de imposición externa: “Cada exemplar vai ao seu ritmo e iso é moi positivo tanto para eles coma para nós”, opina Roquet. Martínez comenta que co muxido robotizado están a contribuír ao benestar dos exemplares e a un sistema máis sostible: “Un produto local con vacas máis felices”.
Unai Etxaiz declara que os propietarios da gandería comprenderon moi rápido este sistema de traballo, así que a adaptación resultou ser excelente tanto para eles coma para as vacas: “Nunha semana aproximadamente xa estaban afeitas ao novo método. Adquirimos animais franceses durante o proceso e, desde o primeiro día, xa entraron moi ben”, relata Roquet.
O sobriño de Albert Roquet e de María Pilar Martínez, Eric Roquet, destaca a importancia das novas tecnoloxías nas granxas: “Grazas á implementación do A5 podemos prestar máis atención a outros aspectos, como por exemplo, a coidar máis o benestar animal. Eu creo que
a automatización das ganderías vai ser o futuro e que vai funcionar moi ben”.
“Recomendámoslle a todo o mundo os produtos e os iogures da Casa Sibilló”, conclúe Sánchez. Unai Etxaiz, pola súa parte, engade: “Como din na Casa Sibilló, da vaca á boca”.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
Lely Center Los Corrales +34606022405
Lely Center Outeiro +34671646745
Lely Center Aizoain +34676182349
Lely Center Trazo +34685117350
Lely Center Ávila +34665772747
Lely Center Vila Nova +351227538339
O xuíz canadense Steve Fraser deulle a palmada da vitoria a este animal da gandería Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima). En segunda posición quedou outro exemplar da mesma granxa, Pereira Doc Sonica.
Por segundo ano consecutivo, Portugal celebrou o seu Concurso Nacional da Raza Holstein Frisia en Póvoa de Varzim, durante a Feira Agrícola do Norte Agrosemana 2024. O encontro desenvolveuse o sábado 31 de agosto e o domingo 1 de setembro. Na primeira xornada, en horario de tarde, saíron a pista todas as xatas participantes e, a continuación, as xovencas. Matias Warrior Red 2716, de Matias & Silva (Póvoa de Varzim), obtivo o título de xata campiona e, uns minutos despois, coroábase na última sección do día ao ser elixida gran cam-
piona de xatas e xovencas.
Vilas Boas & Pereira destacou ao conseguir o premio de xovenca campiona con Pereira Redeye P Bruta. Esta explotación tamén logrou o galardón de mellor criador nacional; o de segundo mellor criador foi para Matias & Silva. Ao día seguinte, tamén pola tarde, chegaba a quenda das vacas participantes con varios campionatos en xogo. O título de vaca nova campiona levouno PV Denver 7352, de Eusébio Pacheco Viana (Odemira).
Pola súa banda, Vilas Boas & Pereira impúxose ante as demais ganderías
no resto do certame ao facerse co trofeo de mellor rabaño, mentres que Qualileite (Ovar) se situaba en segunda posición. Así mesmo, elixiuse un dos seus exemplares, Pereira Doc Sonica, como vaca intermedia campiona. Finalmente, o xuíz Fraser outorgou a vitoria a Pereira Undenied Alxina, da mesma explotación, tras ser nomeada vaca adulta campiona.
O 7.º Concurso de Novos Manexadores levouse a cabo o sábado 31, xusto antes do inicio do concurso nacional. Deste xeito, os
máis pequenos amosaron as súas habilidades nunha competición dividida en dúas partes. Os gañadores foron, na primeira sección, Juliana Pinho Rebimbas, de Rodrigues e Rebimbas (Murtosa) e, na segunda, Rodrigo Silva Campos, de Duarte & Filha (Barcelos).
CATEGORÍA
XATAS DE 6 A 9 MESES
GAÑADORA
PV Sidekick Boneca
GANDERÍA
Eusébio Pacheco Viana (Odemira)
XATAS DE 10 A 12 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONAMatias Warrior Red 2716 Matias & Silva (Póvoa de Varzim)
XATAS DE 13 A 15 MESES
XOVENCAS DE 16 A 18 MESES E XOVENCA CAMPIONA
XOVENCAS DE 19 A 22 MESES
XOVENCAS DE 23 A 27 MESES
VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA
VACAS DE 30 A 36 MESES
VACAS DE 3 ANOS
VACAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA
VACAS DE 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA
VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS
MELLOR RABAÑO
MELLOR CRIADOR
Lobeira Haxl Pauleta
Pereira Redeye P Bruta
Balazeiro Hammer 2072
QE Sidekick Sea
Virginia Maria Silva Ferreira Martins (Barcelos)
Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)
Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)
Fernando Miguel Fulgêncio Lopes (Moita)
PV Denver 7352 Eusébio Pacheco Viana (Odemira)
PV Haniko Goya
QL Ramsey 6477
Pereira Doc Sonica
Pereira Undenied Alxina
Balazeiro Kingboy 1593
Rosa Herminia Rosas Martins Ferreira Paninho (Alandroal)
Qualileite (Ovar)
Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)
Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)
Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)
Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)
Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)
Ponencias y entrevistas, en vídeo
Phileo
celebró una jornada sobre tecnología aplicada para una nutrición sostenible en vacuno lechero
El AC Hotel Palacio Santa Ana de Valladolid acogió esta reunión técnica organizada por la compañía a finales de septiembre. Durante el encuentro, cuatro expertos trataron diferentes asuntos relacionados con la temática del simposio.
Eva Rodríguez, directora de soporte técnico y marketing, ejerció como moderadora. El responsable de España y Portugal de Phileo, Marcos Jerez, fue el encargado de dar la bienvenida y de presentar la entidad a los asistentes.
Marcos Jerez, que lleva siete años en la corporación, nos explicó que Phileo by Lesaffre se trata de la unidad de nutrición animal del grupo francés Lesaffre, una empresa familiar fundada hace 170 años.
Cinco años atrás empezaron a contar con un equipo propio en España y, en la actualidad, las seis personas que lo componen atienden a los clientes de toda la península.
“Nosotros trabajamos con productos de levaduras que han sido diseñados específicamente para la nutrición animal. Poseemos un departamento de investigación dedicado a ello. Gran parte de nuestros productos, principalmente uno de ellos −la levadura viva probiótica Actisaf−, se utiliza para vacas de leche”, nos detalló el responsable de Phileo para Iberia.
HERRAMIENTAS NUTRICIONALES PARA OPTIMIZAR LA FUNCIÓN RUMINAL
El investigador Ramón y Cajal de la Universidad de Zaragoza, Alejandro Belanche, fue el primer ponente de la mañana. Habló sobre los retos del vacuno lechero en cuanto a alimentación y salud, y propuso una serie de estrategias nutricionales, haciendo hincapié en la reducción de las emisiones: “Hemos demostrado que existen una gran cantidad de opcio-
nes, pero que no todas son válidas en cualquier sistema de producción. Es necesario seguir estudiando la efectividad en los diferentes modelos”.
Con respecto a los estudios realizados sobre el desarrollo de estrategias nutricionales para optimizar la función ruminal en el vacuno de leche, Belanche afirmó que existe abundante bibliografía relacionada y productos nuevos en el mercado con actividades ligeramente diferentes: “Uno de los limitantes que existe es que esas intervenciones nutricionales no se ven del todo reflejadas en los inventarios nacionales. Tene-
mos ganaderos que hacen las cosas muy bien, pero al final se usan medias ponderadas. Por ello, es necesario avanzar y recopilar más datos para que esas buenas intervenciones queden plasmadas”.
Belanche recalcó, asimismo, que se ha observado un avance importante en cuanto a productividad en el vacuno lechero: “Ahora lo que queda es intentar que se genere una reducción de emisiones para que el consumo de la leche sea más atractivo de cara a la sociedad”.
El acto continuó con la conferencia de Erika Paiva, global ruminant program manager de Phileo: “Cultivando las semillas del éxito: desde el modo de acción al efecto dosis de Actisaf para una granja más sostenible”. En su presentación habló sobre cómo el uso de la levadura probiótica Actisaf de Phileo puede reducir hasta en un 5 % la huella de carbono.
“Phileo piensa en alimentar al mundo disminuyendo la huella de carbono y produciendo de una forma saludable. Trabajamos con soluciones de levadura con el objetivo de mejorar los resultados productivos pero sin olvidarnos de la salud de los animales y el cuidado del planeta”, nos contó Erika Paiva acerca de la misión de la corporación.
El modo de acción de la levadura Actisaf está conectado con el aumento de la eficiencia alimentaria, tal y como declaró la experta. Con relación a la huella de carbono, en la compañía comenzaron a trabajar en este sentido hace unos cuatro años, al pensar que con la eficiencia alimentaria se podría disminuir la cantidad de huella de carbono por kg de leche producida y, efectivamente, así fue.
Actisaf también otorga otros beneficios: “Disponemos de datos que muestran que podemos mejorar la fertilidad y el incremento de ingestión de materia seca después del parto. Con estos resultados, conseguimos aumentar la producción de la leche y la salud de los animales”.
LA EVOLUCIÓN DE LA SALUD DE UBRE Y CALIDAD DE LECHE
Tras una breve pausa, llegó el turno de Demetrio Herrera, cofundador de Q-Llet SLP y veterinario especialista en salud de ubre y calidad de leche. Su exposición giró en torno a estos dos temas, con un enfoque práctico.
“La salud de la ubre y la calidad de la leche han mejorado mucho. Tiempo atrás era común encontrar granjas por encima de las 400.000 céls./ml. A día de hoy, si hay alguna que sobrepasa las 200.000, lo vemos como algo mejorable. Esta evolución ha sido gracias a los técnicos y ganaderos, y a la información de la que disponemos, ya que hoy en día fluye con mayor facilidad”, argumentó.
El experto opinó que el hecho de conocer los productos de Phileo y observar los mecanismos de acción de las levadu-
ras sobre el rumen y el sistema inmunitario le resultó muy enriquecedor.
PERFECCIONAR LA INMUNIDAD Y REBAJAR EL RECUENTO DE CÉLULAS SOMÁTICAS
Juan Manuel López, responsable técnico y de ventas en rumiantes en la zona centro y norte de Phileo Iberia, fue el último relator del día. “Nuestro objetivo es mejorar la eficiencia en la producción de vacuno de leche y, una vez alcanzada dicha meta, mejorar ese rendimiento y retorno en las ganaderías”, expresó.
En su charla describió el modo de acción y los beneficios de la levadura posbiótica Safmannan de Phileo: “Es una fracción de levadura premium, lo cual nos diferencia en el mercado al contar con un producto homogéneo en el tiempo y de una calidad determinada”. Sus dos modos de acción se deben a las moléculas que lo componen, los beta-glucanos y los alfa-mananos; estos últimos permiten una adhesión a un grupo de patógenos concreto y la reducción de esa carga en nuestro rebaño: “La adhesión está enfocada a E. coli y salmonela en el tracto intestinal. La fracción de beta-glucanos permite inmunomodular el sistema inmunitario, que nos ayuda a rebajar el recuento de células somáticas”.
La sensación general tras el desarrollo del encuentro por parte de los organizadores, los asistentes y los ponentes fue óptima. Marcos Jerez concluyó que quedaron muy satisfechos con la afluencia y con las charlas, tanto por la cantidad como por la calidad.
Este exemplar continúa facendo historia cunha nova vitoria, que se lle outorgou no Concurso Nacional da Raza Frisona de 2024, celebrado o 28 e 29 de setembro en Xixón (Asturias).
Durante a Feira Monográ ca do Campo e as Industrias Agrícolas, Gandeiras, Forestais e Pesqueiras de Asturias, Agropec, tivo lugar o Concurso Nacional da Raza Frisona, organizado pola Confederación de Asociacións de Frisona de España (Conafe). O escenario no que se disputou foi, unha vez máis, o recinto feiral Luis Adaro de Xixón. O italiano Giuseppe Beltramino, xuíz desta edición, valorou máis de 200 animais que saíron a pista a n de semana.
O concurso comezou na mañá do sábado coas xatas e xovencas participantes. A granxa lucense SAT Rey de Miñotelo sobresaíu nesta primeira parte ao gañar o premio de campiona nacional de xatas e xovencas con
Rey 1273 Haxl Bambi. O de mellor rabaño nacional de xatas e xovencas tamén o levou Miñotelo, mentres que o de mellor criador o recibiu Casa Venturo (Asturias), gandería que presentou ao certame a campiona nacional de xatas e xovencas roxas: Venturo Rompen Halawi Red.
Pola tarde chegou a quenda das vacas. Llinde Ariel Jordan, de SAT Ceceño (Cantabria), foi a grande aclamada do día: este exemplar, que xa acumula diversos premios, conseguiu a súa quinta vitoria sucesiva no Nacional ao ser designada vaca gran campiona nacional. Previamente, Beltramino elixiuna vaca adulta campiona nacional.
O galardón de vaca intermedia campiona nacional recaeu en Rey 1066
Chief Bruna, de SAT Rey de Miñotelo, animal que, máis tarde, obtivo o título de vaca gran campiona nacional reserva. Venturo Happen Rosani quedou en terceira posición na gran nal, co título de mención de honra.
Con respecto ás vacas de capa roxa, Sarobefarm Warrior Izane Roja, de Miren Ardeo e outros (Biscaia), proclamouse vaca roxa campiona nacional. Cudaña (Cantabria) presentou o mellor rabaño nacional de vacas e Casa Flora (Asturias) conseguiu ser nomeada mellor criador nacional de vacas.
O certame chegou á súa n coa sección de mellor autonomía. Nesta ocasión, a gañadora foi Cantabria; Asturias situouse en segundo lugar. Cabe resaltar que,
no marco desta cita, se levou a cabo unha homenaxe a Ganadería Paulino e outra a Jaume Serrabassa.
O XXIII Campionato de Novos Manexadores desenvolveuse na mañá do domingo. María Otero, de Fontixón (Lugo), na categoría de 18 a 30 anos; Iker García, de O Rubio (A Coruña), na de 12 a 17 anos, e India Entrecanales, de Cudaña, na infantil, foron escollidos polo xuíz de Italia Giuseppe Beltramino como mellores manexadores. Con esta competición, a cuadraxésimo cuarta edición do Concurso Nacional da Raza Frisona chegou á súa n.
CATEGORÍA
XATAS DE 6 A 9 MESES
XATAS DE 9 A 11 MESES E CAMPIONA NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS
XATAS DE 12 A 14 MESES
XOVENCAS DE 15 A 17 MESES
XOVENCAS DE 18 A 20 MESES
XOVENCAS DE 21 A 24 MESES
GAÑADORA
GANDERÍA
Flora Dani P Adriana Casa Flora (Asturias)
Rey 1273 Haxl Bambi SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
Rey 1246 Dani Brahina SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
Rey 1239 Chief Divina SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
Venturo Haxl Rosek Casa Venturo (Asturias)
Gloria Collision Delfina Gloria Holstein (Cantabria)
MELLOR RABAÑO NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
MELLOR CRIADOR NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS Casa Venturo (Asturias)
CAMPIONA NACIONAL DE XATAS E XOVENCAS ROXAS
VACAS ATA 26 MESES
VACAS ATA 31 MESES
VACAS ATA 36 MESES
Venturo Rompen Halawi Red Casa Venturo (Asturias)
Venturo Happen Rosani Casa Venturo (Asturias)
Flora Doral Red Country Casa Flora (Asturias)
Flora Have It All Mandya Casa Flora (Asturias)
VACAS DE 3 ANOS JÚNIOR E VACA INTERMEDIA CAMPIONA NACIONAL Rey 1066 Chief Bruna SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
VACAS DE 3 ANOS SÉNIOR Flora Unstopabull Shallow Casa Flora (Asturias)
VACAS DE 4 ANOS
VACAS DE 5 ANOS
VACAS DE 6 OU MÁIS ANOS E MENOS DE 60.000 KG
VACAS DE MÁIS DE 60.000 KG, VACA ADULTA CAMPIONA NACIONAL E VACA GRAN CAMPIONA NACIONAL
Cudaña App Haniko ET Cudaña (Cantabria)
Venturo Crushtime Romeria Casa Venturo (Asturias)
Somoboo Elvira Elude Somoboo (Cantabria)
Llinde Ariel Jordan SAT Ceceño (Cantabria)
MELLOR RABAÑO NACIONAL DE VACAS Cudaña (Cantabria)
MELLOR CRIADOR NACIONAL DE VACAS Casa Flora (Asturias)
VACA ROXA CAMPIONA NACIONAL
Sarobefarm Warrior Izane RojaMiren Ardeo e outros (Biscaia)
MELLOR AUTONOMÍA Cantabria
banner_Hyvido_180x50.pdf 1 18/09/2024 14:59:29
HyvidoTM, tus variedades de cebadas híbridas para conseguir un plus en ensilado y forraje
A SAT Acebo Corrales, de Meruelo (Cantabria), é unha granxa de orixe familiar que hai uns dous anos pensou no cambio ao muxido robotizado. Entre os socios, Diego Acebo, os seus pais, José Ramón Acebo e Montserrat Matanza, e a súa tía, Almudena Acebo, existían diversos prexuízos sobre o que sería dar o salto aos robots.
Diego liderou a aposta por este sistema de muxido, confiando en que conseguirían maior produción, mellor benestar para os animais e máis flexibilidade e calidade de vida para eles mesmos.
Así foi. Aumentaron o leite uns cinco litros, as vacas pasaron de muxirse dúas veces a muxirse unha media de 3 ou 3,2 e, grazas a todo isto, ven un rabaño moito máis tranquilo.
Ademais dos dous robots R9500, incorporaron os colares Cow Scout, cos que melloraron a detección de celos e o control de saúde das súas frisonas.
Para máis información: GEA.com/es en vÍdeo
Localización: Meruelo (Cantabria)
Número total de animais: 270-280
Vacas en muxidura: 125
Media de produción: 38,5 l/vaca/día
Media de número de muxidos: 3-3,2
Porcentaxe de graxa: 3,80 %
Porcentaxe de proteína: 3,50 %
RCS: 180.000 céls./ml
“Estamos moi contentos. Se tivésemos que escoller unha marca de novo, decantariámonos por GEA”
Os robots de muxido permítenlles maior flexibilidade e conciliación familiar?
O feito de ter instalado os robots axúdanos en moitos aspectos, pero, sobre todo, na conciliación familiar porque non tes a obriga de estar na granxa ás seis da tarde. Este sistema dáche moita máis flexibilidade de horarios.
Por que elixiron GEA?
Cando comezaron a muxir cos dous robots GEA? Muxiamos cunha sala 2×10 e hai dous anos, máis ou menos, que comezamos a valorar o tema dos robots.
O meu pai e a miña tía eran máis reticentes ao cambio, pero eu sempre crin que eran unha boa cousa, porque as vacas están moito máis controladas, a produción adoita aumentar e achegan unha forma diferente de traballar.
A verdade é que estamos moi contentos. Se tivésemos que volver elixir unha marca, decantariámonos por GEA, por suposto.
No cambio de sala a robot, tiveron que descartar vacas? Por culpa dos robots non descartamos ningún animal. Só eliminamos exemplares cando xa son vellos ou a produción comeza a diminuír.
Nós escollemos GEA porque nos gustou moito a separación por cuartos, pois podes separar o leite dun só teto sen ter que separar a vaca enteira.
Ademais, pareceunos moi interesante o acceso aos robots grazas ao foso e á opción de muxido manual, porque che permite manter unha vaca que teña moita produción e que, por calquera motivo, non entre ben no robot.
Ademais, temos un bo servizo cos distribuidores da zona, Agrocantabria. Levabamos sete anos coa sala e non podemos dicir nada malo.
Notaron cambios na produción cos robots?
Si. Ao instalar os robots, notamos que as vacas aumentaron a produción uns 4 ou 5 litros. Antes estabamos sempre cunha media de 33 e agora mesmo estamos en 38,5 litros por vaca e día.
As vacas están moito máis tranquilas. Hai vacas que se están muxindo 4 ou 5 veces ao día, que é o que precisan. Coa sala a dous muxidos, o leite apertáballes demasiado. GEA
“Hai vacas que están muxíndose 4 ou 5 veces ao día, que é o que necesitan”
“Ao
que as vacas
E co sistema Cow Scout?
Os colares son unha gran vantaxe, porque todos os días vexo os celos e controlo a ruminación. En canto comprobo que unha vaca non está ruminando ben, é que lle pasa algo.
Como influíu o robot na calidade do leite?
Á parte de incrementar a produción, aumentamos as porcentaxes de graxa e proteína.
Interviñeron GEA e Agrocantabria no deseño e colocación dos robots?
Si. Entre os técnicos de Agrocantabria e os de GEA fóronnos guiando pouco a pouco para ver por onde debiamos ir. Chegamos a un consenso para poñer os dous robots xuntos con sala de espera. A idea foi deixar dúas áreas de separación para vacas que estean en celo ou enfermas.
Teñen algún equipamento máis de GEA?
De momento, contamos cos robots, os colares e os cepillos rascadores. Temos en mente incorporar unha amamantadora e un arrimador de comida.
Pensaron en medrar ou instalar máis robots no futuro? Estaría ben poder medrar e instalar un terceiro robot, pero estamos moi limitados de espazo.
Félix Collantes
Técnico comercial de Agrocantabria, distribuidor de GEA en Cantabria
“A medición de células somáticas e a separación cuarto por cuarto permítennos conseguir unha moi boa calidade de leite”
Esta granxa conta cun deseño en tráfico libre. Cales son as súas características?
Nesta gandería decidimos facer un deseño en tráfico libre, con dous robots colocados na antiga sala de espera. Sacámolos un pouco cara a fóra da nave para conseguir máis amplitude na zona de espera dos robots e decidimos colocalos en paralelo cun único foso, para que o manexo fose máis cómodo e eficaz.
Instalamos dous robots GEA R9500 con todas as prestacións. Destaca a medición de células somáticas e a separación cuarto por cuarto, o que nos permite lograr unha moi boa calidade de leite.
“Os
son unha gran vantaxe, porque
ruminación”
“Temos en mente incorporar unha amamantadora e un arrimador de comida de GEA”
Construímos tamén dúas zonas de separación. Unha delas ten cama quente para vacas con problemas e a outra é unha zona pensada para vacas en celo, para que se manteñan separadas ata que se inseminen.
Que destacaría do traballo de Agrocantabria nesta instalación? Como distribuidores, e sempre co apoio de GEA, elaboramos o deseño previo da colocación dos robots. Barallamos varias opcións co cliente e, finalmente, decidimos que esta era a mellor.
Posteriormente, procedemos á instalación dos robots e á súa posta en marcha.
No arranque, acompañamos e asesoramos o gandeiro ata que se empeza a sentir cómodo co novo sistema de muxido robotizado.
Por último, ofrecemos un servizo técnico as 24 horas os 365 días do ano.
Unha das frisonas da Ganadería Novoa situouse como líder do último ranking de vacas con maior produción vitalicia de Galicia, publicado pola Federación Frisona Galega (Fefriga), e varias das súas compañeiras de rabaño tamén lograron situarse ao longo da citada listaxe. Estes resultados non son unha mera casualidade e achegámonos en persoa á granxa para coñecer cal é o seu segredo.
Localización: Taboada (Lugo)
Propietarios: Juan Carlos Novoa, Trinidad Gómez, Diego Novoa e David Novoa
N.º total de animais: 230
Vacas en muxidura: 126
Media de produción: 40-42 l/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,80 %
Porcentaxe de proteína: 3,27 %
RCS: 180.000-210.000 céls./ml
Venda do leite: Aira
Prezo do leite: 45 cts./l
Novoa Gerard Rocio é a vaca da Ganadería Novoa que chegou a producir nas súas oito lactacións un total de 219.830 quilos de leite. A cifra deixa abraiado a calquera que saiba un pouco do que supón acadar algo así, e é que pode ser unha das maiores producións vitalicias da historia de España e mesmo de Europa.
Con todo, e por se non fose dabondo, esta gandería lucense non só conta con este animal na listaxe, senón que son un total de oito
as vacas que superaron os 100.000 quilos producidos na súa vida produtiva, algo que deixa entrever que este mérito non foi simple sorte.
“Tratamos de manter un manexo excepcional dos animais, un coidado especial coa xenética e un traballo impecable cos cultivos para lograr forraxes de calidade e en cantidade”, explica Diego Novoa, un dos catro socios do negocio xunto cos seus pais, Juan Carlos e Trinidad, e o seu irmán, David.
“TRATAMOS DE MANTER UN MANEXO EXCEPCIONAL DOS ANIMAIS, UN COIDADO ESPECIAL COA XENÉTICA E UN TRABALLO
IMPECABLE COS CULTIVOS PARA LOGRAR FORRAXES DE CALIDADE E EN CANTIDADE”
Actualmente, o rabaño acada as 220 ou 230 cabezas, das cales moxen unha media de 126 ou 127 vacas, outras quince son vacas secas e o resto é recría. A media de produción por vaca e día é de 40 ou 42 litros, cunhas porcentaxes de graxa do 3,80 % e de proteína do 3,27 %.
Como socios da cooperativa Aira, con sede na súa mesma localidade, Taboada, véndenlle toda a súa produción de leite á propia cooperativa, que logo se encarga de transformar nalgún produto lácteo e de revenderlles a outras empresas. Están a cobrar un prezo medio de 45 céntimos por litro, con primas por calidades.
AS VACAS ATÓPANSE POR TODA A NAVE CON VARIOS CEPILLOS RASCADORES E A LIMPEZA DOS CORREDORES REALÍZASE CON ARROBADEIRAS DE CABLE
“Un dos factores clave que implica que as vacas sexan máis lonxevas é ter unhas boas instalacións e, sobre todo, un bo cubículo”, sinala Novoa.
Dividen o seu rabaño en tres naves: a principal, onde manteñen as produtoras; as instalacións antigas, que destinan ás vacas secas, e o centro de recría propio, onde coidan das xatas e xovencas.
Orientada cara ao norte, a nave de produción suma un total de 130 cubículos con camas de serraduras e carbonato. “Fago eu persoalmente a mestura e énchoas todas as semanas, logo airéanse e hixienízanse entre dúas e tres veces ao día”, explica. Aínda que recoñece que a area é unha das mellores opcións, descarta esta alternativa pola xestión do xurro e das terras, pois cre que, pasados uns anos, “teremos terras moito máis areosas e as serraduras e o carbonato non me dan ningún problema”.
Falando das camas, lembra unha experiencia que lle confirmou que a súa elección era correcta: “Antes de ter os robots, as vacas tiñan acceso a un terreo ao aire libre que eu traballaba cada verán para que puidesen estar comodamente no cam-
po. Tras o muxido nocturno, saían todas cara a ese espazo, pero varias noites en que tivemos que vir á granxa, vimos que a pradeira estaba baleira e todas as vacas estaban dentro, deitadas nas súas camas e cubículos. Era a mellor proba de que tiñamos unha cama cómoda e confortable para elas”.
Os comedeiros están todos revestidos de aceiro inoxidable por cuestión de hixiene, “pois así podemos limpalos moito máis facilmente e non acumulan restos de comida”, e os bebedoiros son todos virables, “para limpar tres veces ao día”.
As vacas atópanse por toda a nave con varios cepillos rascadores, e a limpeza dos corredores realízase con arrobadeiras de cable, que empuxan todo o esterco cara a dúas fosas de 1.200.000 litros de capaci-
dade. Ambas están abertas, ao igual que unha terceira máis afastada da explotación, duns 400.000 litros máis. “Nalgunhas épocas temos problemas para retiralo polo espeso que está, pero no inverno, se coincide unha temporada de chuvias, acumulan moita auga. Por iso, non descartamos cubrir as fosas no futuro”, apunta Diego. Utilizan todo o xurro para fertilizar as súas fincas.
Aínda que a nave está moi ventilada, no verán as vacas comezaron a mostrar signos de certo estrés por calor. Acumulábanse na parte norte da nave de produción, amoreábanse demasiado e mesmo detectaron que o robot da zona sur rexistraba menos muxidos que o outro.
Para solucionar isto, decidiron incorporar un sistema de ventilación con ventiladores e duchas.
Colocaron unha liña de aspersores por toda a cornadiza, combinada con varios ventiladores e outra liña de ventiladores por riba dos cubículos.
“Segundo a temperatura e a humidade que alcanza o sensor, comezan a funcionar, e isto fai que as vacas se refresquen e que a calor que se concentra na nave se disipe”, di. Instalaron todo a comezos do verán e o problema quedou solucionado.
INATEGA
-Acceso a los datos de su granja en cualquier momento y lugar
-Soporte de productos por parte de expertos
-Información e integraciones líderes del sector
Ctra. Valdefresno, 2. 24228
Corbillos de la Sobarriba. León.
Teléfono: 987 213 172
www.inatega.com
Inatega se asocia con Dairycomp para ofrecer la mejor herramienta de gestión de granjas.
Grazas ás placas solares notan un aforro considerable, sobre todo nas épocas nas que a luz sobe de prezo
“COMPROBAMOS
UBRES LIBERADOS GRAZAS AO MUXIDO ROBOTIZADO
En setembro de 2015 instalaron o primeiro robot de muxido. “Viamos que moitas veces tiñamos que descartar vacas por temas de saúde ou por ubres moi descolgados, e comezamos a valorar que cun muxido robotizado as vacas estarían moito máis liberadas de leite”, asegura.
Antes de tomar a decisión definitivamente, pasaron a muxir os animais en sala tres veces ao día e viron durante tres anos como as vacas estaban moito mellor, “como o futuro estaba nos tres muxidos”, destaca.
Ademais de buscar un benestar maior para os seus animais, lograrían tamén unha flexibilidade nos horarios para eles mesmos. “Levantámonos cada mañá e temos o 90 % do traballo feito. Simplemente tes que comprobar, ben desde o móbil ou ben desde o ordenador, que os muxidos están ben, que non hai algún atraso e que non existe ningunha alarma de vacas enfermas ou posibles mamites”, enumera Diego.
As vacas están a ser muxidas unha media de 3 veces ao día e alcanzan unha media de 4 en número de partos, e engade: “Comprobamos que non é certo o mito que afirma que as vacas duran menos con muxidos robotizados; máis ben é todo o contrario”.
Ao ano, máis ou menos, colocaron o segundo robot e, coa robotización do muxido, monitorizaron os animais con colares. Ademais da análise
completa da produción de cada animal, obteñen datos da ruminación e detectan os celos. “A ruminación é un dos factores máis importantes, porque, se tes a ruminación controlada, coñeces o estado de saúde dos teus animais, sobre todo, na saída do parto”, indica o gandeiro.
Outro robot que sumaron ás instalacións coa chegada dos novos boxes de muxido foi o arrimador de comida. As súas vacas tiñan a rutina de ir comer inmediatamente despois de saír do muxido, entón Diego considerou que sería esencial que as vacas tivesen acceso á comida en todo momento, xa que a partir de entón irían muxirse ao longo de todo o día.
Do cambio ao muxido robotizado destaca tres aspectos: a precisión do muxido, o benestar dos animais e o control do rabaño que pode ter grazas a todos os datos que lle facilitan.
“Hai vacas que se moxen seis veces ao día e isto fai que os animais non
veñan ao robot con moito máis de 12 ou 13 litros de leite”, aclara Novoa. “Ademais, calquera alerta que nos envía o robot facilítanos detectar os problemas moito antes”.
Diego Novoa sinala que cos robots o consumo de enerxía é moito máis constante e que valorou moito a instalación de placas solares.
Hai máis ou menos seis anos optou por instalalas e conta agora mesmo cun total de 27 quilovatios instalados. “De todo o producido, consumimos unha parte e os excedentes vólcanse á rede e obtemos unha compensación pola noite. Notamos un aforro considerable, sobre todo nas épocas nas que a luz sobe de prezo”, valora.
EQUIPAMIENTO GANADERO: sistemas de ventilación, cubículos y comederos flexibles, arrobaderas, sistemas cortavientos...
ASESORAMIENTO MEDIOAMBIENTAL Y GESTIÓN DE RESIDUOS: separadores, bombas, agitadores, plantas de biogás.....
¡NO DUDES EN PONERTE EN CONTACTO!
RECRÍA EN RENOTA, UN CENTRO PRIVADO CON OUTROS DOUS SOCIOS
Toda a recría, desde a desteta ata poucas semanas antes do parto, concéntrase nun centro privado que Diego creou con outros dous socios a uns tres quilómetros da súa granxa. “Haberá máis ou menos uns catro anos que xurdiu a posibilidade de comprar unha nave a estrear moi cerca das nosas instalacións”, comenta. Era unha granxa que se pensara para unha estabulación canadense cunhas dimensións importantes e moi ben deseñada e construída. “As instalacións eran espectaculares, polo seu tamaño poderían albergar un rabaño para produción con catro robots”, detalla Novoa.
Os tres gandeiros asociáronse para montar o centro e puxéronlle de nome Renota, “de recría de novillas de Taboada”, revela.
En breve debería ter tomado a decisión de envialas a un centro de recría ou de levantar unha nave nova,
Veterinario de Reprodución en Ganadería Novoa
Como é a rutina de traballo que desenvolven en Novoa?
En primeiro lugar, nesta gandería levamos a cabo un control posparto co que valoramos vaca a vaca os pasos a dar en función dos parámetros de reprodución e o arranque que se produce no posparto. En segundo lugar, realizamos o control de xestación e a reconfirmación e sexaxe. Por último, facemos a análise de vacas repetidoras. Ademais, acompañamos todo coa informatización de toda esta información para axudar os gandeiros na xestión.
Os aspectos máis destacables desta gandería son a lonxevidade do seu gando e a alta produción.
EN RENOTA TODA A RECRÍA, DESDE A DESTETA
pero presentouse esta opción e entre os tres decidiron ir cara adiante, contratar un empregado e recriar así os seus animais.
Antes de levalos a este centro, en Novoa manteñen os acabados de nacer en boxes individuais durante uns seis ou sete días. Danlle moita importancia ao encostrado nas primeiras dúas horas tras o parto e despois proporciónanlles dúas tomas de dous litros de leite ao día.
“EXISTE UNHA BOA DETECCIÓN DE CELOS E NÓS INTENTAMOS
TRABALLAR CON BASE NISO, CUNHA BOA TRANSICIÓN DO GANDO DO SECADO Á SEGUINTE LACTACIÓN”
Realizan un secado curto. Cal é o seu beneficio? Desde que coñezo esta granxa, polo menos desde hai 11 anos, realizan un secado curto de 45-50 días. Creo que o principal beneficio é que a transición entre o período seco e o inicio da seguinte lactación implica un comezo correcto, polo menos nesta granxa. A día de hoxe, non é unha práctica tan habitual, pero nesta granxa funciona.
A que aspectos lles están dando máis importancia? É unha granxa na que existe unha boa detección de celos e nós intentamos traballar con base niso, cunha boa transición do gando do secado á seguinte lactación e un manexo exquisito en todos os aspectos.
Que relevancia lle dan á análise de datos?
Utilizamos dous programas para o control dos animais; por un lado, o que nos ofrece o sistema robotizado de Lely e, por outro, eu traballo co programa Gando. Así, incorporo datos de produción do gando, pero tamén todo o relativo a enfermidades e ao aspecto reprodutivo. A partir deste programa, elaboramos, por exemplo, previsións de partos, previsión de vacas en muxidura, remítolles vaca a vaca as que van parir, con que días en leite, ou con que tipo de xato, se macho ou femia.
Valora tamén a reprodución das xovencas que manteñen no centro de recría?
Si. Comezamos a valorar a recría desde o punto de vista reprodutivo a partir dos 13 meses. Neste momento, imos analizando a súa condición corporal e tamaño, e establecemos o protocolo máis adecuado para lograr a primeira inseminación. Ao igual que sucede na granxa de vacas, tamén temos bos datos de detección de celo. Actualmente, estamos nun 65-70 % de fertilidade á primeira inseminación e estamos conseguindo un primeiro parto ao redor dos 23,8-24 meses.
Tras esta primeira semana, entran xa na amamantadora, na que diferencian dous lotes entre as máis pequenas e as máis grandes. “Vailles incrementando a cantidade de leite ao día e, a partir do día sesenta, máis ou menos, comeza a desteta ata os noventa días”, describe.
Durante a súa estadía no centro Renota, son inseminadas aos 12 ou 13 meses, cando ven que chegaron a unha condición corporal e a unha estatura adecuadas.
Neste aspecto, para a reprodución, están asesorados polo veterinario Xosé Ramón Botana.
Danlle moita importancia ao control posparto: “É moi importante –indica Novoa– que os animais arranquen ben a lactación, para que estas sexan o máis altas e longas posible”, e realizan un secado máis curto do habitual, de 45 ou 50 días.
“Lembro facer este tipo de secado desde que eu me incorporei á gandería, para lograr máis produción e porque comprobei que me custaba máis sacar adiante as vacas que máis tempo me botaban secas”, subliña Diego.
Pola súa banda, Botana, aínda que asegura que é algo pouco común, corrobora que nesta granxa funciona e así o seguen mantendo.
O intervalo entre partos en Novoa é de 407 días e a media de inseminacións por preñez, de 2,17 en vacas e de 1,5 en xovencas.
Agora mesmo están traballando unhas 70 hectáreas e todas as fincas están situadas nun radio duns tres quilómetros, o que facilita moito o seu traballo. Ademais, aínda que na zona non existe concentración parcelaria, contan con fincas bastante grandes e uniformes.
Sementan sobre 46 hectáreas de millo e unhas 50 hectáreas de herba e realizan rotación de ambos cultivos nunhas 25 ha. “Algunhas fincas moi húmidas quedan só a millo porque é imposible traballar sobre elas”, matiza.
Priorizan o cultivo de millo, porque basean moito a súa alimentación nesa forraxe e, ademais, nesta zona logran producións moi altas. Doutra banda, Diego considera que o seu
manexo é moito máis sinxelo, xa que a herba esixe unhas condicións moi especiais para lograr a máxima calidade.
Segundo a súa opinión, “podes ter a herba nun punto óptimo para cortar e calquera contratempo meteorolóxico ou nas máquinas fai que xa non consigas o resultado que querías. É moito máis caprichosa”.
Decántanse normalmente por un ciclo 400 de millo, que sementan a primeira quincena de maio e recollen cara a finais de setembro, e por mesturas de híbridos, mesturas de raigrases con veza e trevos para a herba, á que lle fan un único corte.
Están alcanzando rendementos de 50-60 toneladas/hectárea en millo e de 30 t/ha en herba.
Con estes cultivos son autosuficientes e mesmo adoitan ter comida en abundancia, algo que Diego valora como moi positivo: “Dependes moito da climatoloxía en ambos os cultivos e, se algún ano vén malo por calquera motivo, non é o mesmo contar cun pequeno colchón que quedarte xusto de comida, podes verte cun problema”.
De todos os traballos que implican as terras encárganse eles mesmos coa súa propia maquinaria. Só recorren á cooperativa Aira para contratar a recolledora e o transporte.
“QUEREMOS QUE OS ANIMAIS
PRODUZAN O MÁXIMO
LEITE POSIBLE, QUE PREÑEN
BEN E QUE ESTEAN BEN. A ALIMENTACIÓN É UN DOS ASPECTOS FUNDAMENTAIS”
Elaboran as diferentes racións no seu propio carro unifeed. Para as vacas de produción preparan dous carros diarios, un pola mañá e outro pola tarde. A composición desta ración é a seguinte: 32 kg de silo de millo, 14 kg de silo de herba, 0,5 kg de palla e 8,5 kg de concentrado.
Asesor de Alimentación en Ganadería Novoa
En que aspectos se centra o seu asesoramento?
A día de hoxe, encárgome da mostraxe e das analíticas dos silos e valoro as decisións que son necesarias con base nesas análises. As visitas están un pouco marcadas pola situación das vacas. Se as vacas e a comida están estables, non adoitamos tocar a ración. Se vemos que non se cumpren os obxectivos que buscamos, remostramos e valoramos facer cambios.
Que racións están administrando actualmente?
A ración de lactación, a máis importante, está a facerse con silo de millo (32 kg), silo de herba (14 kg), concentrado (8,5 kg) e, nalgún caso, se os silos son moi húmidos, engadimos un pouco de palla picada
As vacas secas toman 8 kg de silo de millo, 11 kg de silo de herba, 1,8 kg de herba seca, 1 kg de palla e 2 kg de concentrado, e para as xovencas diferencian dous grandes lotes. Por un lado, ata os 12 meses aliméntanse de 5 kg de silo de millo, 2,5 kg de herba seca, 3,5 kg de penso e 0,35 kg de palla e, por outro, a partir do ano toman outra
ración con 14 kg de silo de herba, 2,6 kg de herba seca, 3 kg de penso e 0,70 kg de palla.
En canto ao custo das racións, non pensan escatimar: “Queremos que os animais produzan o máximo leite posible, que preñen ben e que estean ben. A alimentación é un dos aspectos fundamentais.”
“NESTA GRANXA O CULTIVO PRINCIPAL É O MILLO, ENTÓN
BUSCAMOS SEMPRE UN CULTIVO ÓPTIMO, CUN AMIDÓN BO, PERO, SOBRE TODO, CUNHA BOA DIXESTIBILIDADE”
(0,5 kg); a ración de secas componse de silo de millo (8 kg), silo de herba (11 kg), herba seca da explotación (1,8 kg) ou palla (1 kg) e concentrado específico de secas (2 kg), e a de xovencas é unha ración moi estable, que non adoitamos cambiar, que mantemos sempre coa mesma proporción de herba seca, de silo de herba, de silo de millo e de concentrado.
A adaptación ao robot obrigou a aplicar algún cambio?
Foi especialmente fácil, porque a granxa xa estaba muxindo os animais tres veces ao día e as producións xa eran moi altas. Simplemente foi adaptar as vacas ao sistema de muxido. Eliminamos parte do concentrado na ración e puxémolo no robot. Nos primeiros días muxíronse no robot uns 40 animais e logo xa se pasou o resto, uns 60 en total. Non houbo maiores problemas. O concentrado que lles proporcionamos aos animais no robot depende dos picos de produción, pero a media ronda os 4,5 ou 5 kg. A maiores, no carro mesturador incluímos uns 8 ou 8,5 kg.
Están intentando mellorar algún aspecto?
Sempre se pode mellorar. Á hora de definir as racións sempre nos adaptamos un pouco ás forraxes que temos. Por exemplo, o ano pasado tocounos traballar con silos un pouco máis húmidos do normal e tivemos que engadir un pouco de palla, para que a estrutura da ración no presebe fose correcta.
En canto a obxectivos, buscamos producir un pouco máis de leite, se cabe, pero sen variar moito o status da granxa, ou sexa, que non haxa problemas e que o gandeiro non teña un exceso de traballo por producir máis leite.
Como é de importante a calidade das forraxes? Que tipo de asesoramento ofrece neste sentido?
Nesta granxa o cultivo principal é o millo, entón o que buscamos sempre é un cultivo óptimo, cun amidón bo, pero, sobre todo, cunha boa dixestibilidade. As miñas recomendacións céntranse máis no punto óptimo de colleita, non tanto na marca ou na variedade do millo.
En canto á herba, este é un tema bastante máis complexo, porque depende sempre da climatoloxía. O que buscamos é unha fibra de calidade que nos garanta unha boa ruminación. O máis importante é que estea ben conservada e que non estea moi pasada de fibras, porque o nivel de proteína poderémolo corrixir co concentrado.
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanquesverticales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Tanqueshorizontales
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Unidadesderefrigeración
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdetubos
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Preenfriadoresdeplacas
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Recuperadoresdecalor
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Controladoresdegranja
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío www.sancristobalsl.net
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
Generadoresdefrío
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
SistemasdeordeñotradicionalyrobotizadoNuevossistemasdeidentificaciónygestiónderebaño
Nuestrasotrasmarcas:
Na selección xenética dos seus animais buscan niveis de produción altos sen descoidar a graxa nin a proteína
“DEBEMOS
APRENDER A XESTIONAR A MONTAÑA RUSA DO NOSO SECTOR”
O confort e a alimentación son dúas das claves que Diego Novoa prioriza para conseguir animais produtores e duradeiros. O terceiro elemento que non pode fallar é a selección xenética.
Neste senso, afirma que leva moitos anos seleccionando sementais con moi altas producións: “Busco niveis de produción altos sen descoidar a graxa nin a proteína”. Ademais, fíxase na lonxevidade, nos datos de saúde xeral, nas patas e nos ubres. Aposta sempre pola raza holstein e, aínda que utiliza touros tanto probados como xenómicos, adoita decantarse máis polos probados, xa que “gústame saber con máis certeza cara a onde vou”.
Como non queren crecer en canto a número de animais, descarta por completo o uso de seme sexado. Para este asunto déixase asesorar polos servizos de Africor Lugo e compra todo o seme a través das súas campañas.
Algo que tamén destaca da xenética das súas frisonas, e que cre que pode ser interesante de cara ao futuro, é que tras un estudo previo sabe que ten un 50 % dos seus animais co xene A2A2, o que lle permitiría traballar nun dos robots con este sistema. “É un tema que estamos barallando, pero de momento non tomamos ningunha decisión”, apunta o gandeiro.
ESTABILIDADE E POSITIVIDADE
De cara a ese futuro próximo pensa na estabilización do seu rabaño e das súas rutinas: “Non me propoño a día de hoxe crecer para chegar a un terceiro robot, porque iso implicaría aumentar as tarefas de campo e incrementar moito o traballo”. Considera que un dos principais problemas aos que se enfronta o sector é a falta de man de obra e sen ese tipo de apoio, apostar polo crecemento é moi complicado.
O investimento que si ten en mente para mellorar o descanso das súas frisonas a curto prazo é a colocación de cubículos flexibles.
O porvir do sector lácteo en xeral veo positivo. É un gandeiro que recoñece os altos e baixos que sempre caracterizaron o seu negocio e cre que “o que se debe facer é aprender a xestionar esa montaña rusa. Debemos sempre crear un colchón para poder manternos nunha liña e iso só se consegue con moita constancia”.
PRODUCIÓN
Animais en total: 230
Vacas en muxidura: 126
Litros/vaca/día: 40-42
Graxa: 3,80 %
Proteína: 3,27 %
INSTALACIÓNS
Muxido: 2 robots
Media de número de muxidos: 3
Camas de produtoras e secas: carbonato e serraduras
Fosas: 3 sen cubrir
Capacidade: 1.600.000 litros
Placas solares: 27 quilovatios instalados
70 ha
46 ha: millo
50 ha: herba
Rotación de ambos cultivos en 25 ha
Cuatro racións:
- Vacas de produción: 32 kg de silo de millo, 14 kg de silo de herba, 0,5 kg de palla e 8,5 kg de concentrado
- Vacas secas: 8 kg de silo de millo, 11 kg de silo de herba, 1,8 kg de herba seca, 1 kg de palla e 2 kg de concentrado
- Xovencas ata 12 meses: 5 kg de silo de millo, 2,5 kg de herba seca, 3,5 kg de penso e 0,35 kg de palla
- Xovencas a partir de 12 meses: 14 kg de silo de herba, 2,6 kg de herba seca, 3 kg de penso e 0,70 kg de palla
REPRODUCIÓN E XENÉTICA
Media de idade na 1.ª inseminación: 12-13 meses
Media de inseminacións por preñez (vacas): 2,17
Media de inseminacións por preñez (xovencas): 1,5
Media de número de partos: 4
Parámetros con prioridade: produción, saúde, patas e ubres
VENDA DO LEITE
Aira
Prezo do leite: 45 cts./l máis primas por calidades
Por que o meu veciño produce máis ca min? Deseño e manexo de instalacións
Cow confort, eficiencia laboral, custo e posibilidade de ampliación son os alicerces fundamentais nos que se basea o deseño das ganderías. Neste estudo poño o foco en cales son os puntos de influencia que se deben ter en conta á hora de construír as nosas instalacións para conseguir a maior confortabilidade das nosas vacas e lograr así a máxima rendibilidade.
Alberto Jurado Moreno
Enxeñeiro agrónomo
Responsable de instalacións gandeiras da COVAP
Cantas veces escoitamos a frase “por que o meu veciño produce máis leite ca min se facemos o mesmo?”. Cada gandería é un mundo completamente diferente e, aínda que pareza que se fai o mesmo, hai unha gran cantidade de factores, tanto externos coma internos, que as diferencian, sendo o deseño das instalacións e, sobre todo, a súa manexo factores clave para poder alcanzar altas producións.
Cada gandería debe estar personalizada para cada gandeiro. Por que se nunca copiamos a casa do
noso veciño, neste caso si o facemos, se non queremos traballar da mesma maneira, nin temos os mesmos gustos nin as mesmas necesidades?
Ao deseñar unha instalación, os alicerces que se deben ter en conta son os seguintes:
• cow confort
• eficiencia laboral
• custo
• posibilidade de ampliación
Todos eles son de grande importancia, pero faremos especial fincapé neste artigo no cow confort, sen esquecernos da seguridade e
eficiencia laboral. Debemos partir da base de que fomos as persoas as que metemos os animais dentro das naves e, por tanto, somos os responsables de achegarlles as condicións máis adecuadas que lles permitan alcanzar esa comodidade para que poidan expresar todo o seu potencial xenético.
O obxectivo principal no deseño dunha instalación é a comodidade dos animais e, grazas a ela, conseguirase ter animais saudables, lonxevos e con alta produción que nos darán a rendibilidade adecuada.
O OBXECTIVO PRINCIPAL NO DESEÑO DUNHA INSTALACIÓN É A COMODIDADE DOS ANIMAIS E, GRAZAS A ELA, CONSEGUIRASE TER ANIMAIS SAUDABLES, LONXEVOS E CON ALTA PRODUCIÓN QUE NOS DARÁN A RENDIBILIDADE ADECUADA
Se queremos alcanzar a devandita comodidade, é fundamental facer que se cumpra o time budget da vaca de produción, é dicir, como distribúen as vacas o seu tempo ao longo do día en función das condicións que teñen, para poder conseguir un comportamento o máis natural posible. Para iso, e grazas á tecnoloxía dispoñible, debemos coñecer que tempo necesitan para cada unha das súas actividades ao longo do día e cales son os factores que poden alterar os citados tempos.
A vaca en produción distribúe as 24 horas do día en comer, beber, rumiar, interaccións sociais, estar deitada e muxirse.
De todos os puntos do time budget, os que máis influenciados poden verse polo deseño das instalacións son os seguintes:
Figura 1. Time budget de vacas en lactación É FUNDAMENTAL FACER QUE SE CUMPRA O TIME BUDGET DA VACA DE PRODUCIÓN, É DICIR, COMO DISTRIBÚEN AS VACAS O SEU TEMPO AO LONGO DO DÍA, EN FUNCIÓN DAS CONDICIÓNS QUE TEÑEN, PARA PODER CONSEGUIR UN COMPORTAMENTO O MÁIS NATURAL POSIBLE
1. Tempo de muxidura
O punto do que partimos á hora de reorganizar unhas instalacións antigas ou deseñar unhas novas é o sistema de muxido que esa gandería ten ou o que imos implantar, xa que isto vai determinar o tamaño dos lotes que debemos facer e, por tanto, das dimensións das naves.
A premisa indiscutible é que as vacas non deben estar fóra da zona de alimentación e descanso máis de 3,5 h/día, é dicir, deben estar no interior das naves 21 h/día. Para iso, o número de vacas por lote e o tamaño da nave debe ser acorde coa capacidade de muxido por hora da sala de muxido que dispomos.
No caso de realizar 3 muxidos, debemos tentar que o tempo de muxido do lote sexa de 45 minutos e así cumprir coa premisa de que as vacas non pasen máis dunha hora fóra da zona de alimentación e repouso.
Se o noso sistema de muxido é un robot, o tamaño do lote dependerá, desde a nosa experiencia, dos uxos conseguidos, do trá co seleccionado e do espazo fronte ao robot.
2. O tempo comendo: os animais pasan comendo entre 3 e 6 horas repartidas entre 9 e 14 visitas ao comedeiro. O tempo que os animais invisten en comer dependerá dos seguintes factores: - N.º de lactación: os animais de primeira lactación dedican
máis tempo a comer que os animais adultos, aínda que ao nal da súa primeira lactación se igualan practicamente. Estes adoitan investir máis tempo para inxerir unha menor cantidade de materia seca, polo que a súa velocidade de inxestión e bocados son máis lentos e máis pequenos.
- Estado de lactación: as vacas secas invisten máis tempo en comer que as vacas en lactación, polo tipo de alimentación que se lles proporciona, xa que é máis seca e, en ocasións, cun maior tamaño de picado.
- Días en leite: os animais durante os tres primeiros meses de lactación invisten máis tempo en comer que en estar deitadas, xa que consomen maiores cantidades de materia seca debido ás súas altas necesidades enerxéticas.
Para conseguir todo isto cómpre que a zona de comedeiro estea ben deseñada, pero é fundamental que sempre haxa comida no comedeiro ao longo do día. Un dos factores clave é un bo arrimado (xa sexa de forma manual ou automática) e unha boa hixiene.
Ademais, hai que ter en conta que as vacas sempre lle van dar prioridade ao descanso fronte ao resto das actividades, polo que, se hai unha alteración do tempo do muxido, os animais priorizarán o
descanso fronte a comer. Ao reducir o tempo de comida, redúcese a inxestión de materia seca, o que repercute de forma directa nunha diminución da produción.
NA ACTUALIDADE, O XEITO MÁIS EFICAZ DE MITIGAR O ESTRÉS DOS ANIMAIS É DUCHÁNDOOS CON AUGA E CON TAMAÑO DE PINGA, QUE NOS PERMITA EMPAPAR E CHEGAR Á PEL DOS ANIMAIS
3. O tempo deitada:
Unha vaca tombada é unha vaca cómoda; este debe ser o principal obxectivo por diferentes motivos:
• Por cada hora adicional de descanso, a produción de leite aumenta 1,5 L/día.
• Este tempo debe estar ao redor do 50-60 % do tempo do día.
• Teremos animais máis saudables e lonxevos debido a unha maior estabilidade ruminal e menor probabilidade de problemas podais.
Os factores que afectan o descanso dos animais son:
• DEL: os animais con baixos días en leite, como vimos antes, dedican máis tempo a comer que a estar deitadas.
• N.º de lactación: os animais de primeira lactación ao principio desta pasan menos tempo deitadas, pero, a medida que van pasando os días, o tempo é igual ca o de maiores lactacións.
• Saúde de ubre: los animais con problemas de ubre adoitan estar menos tempo deitados pola dor que poden sufrir.
• Saúde podal : os animais con problemas podais adoitan estar deitados máis tempo do normal, con tempos superiores a 14 h.
• Dimensións dos cubículos: cando as dimensións dos cubículos non son as adecuadas, os animais adoitan ter un maior rexeitamento cara a esa zona, pasando máis tempo de pé coas mans no interior do cubículo e as patas no formigón, o que provoca maiores problemas podais.
• Materiais: en función do tipo de material utilizado, os tempos de descanso variarán.
• Espesor e manexo: para que as vacas se deiten o máis rápido posible, o estado do material da cama debe manterse brando e seco.
• Organización de tarefas: ao seren as persoas as que realizan as tarefas que lles achegan a comodidade aos animais, debemos ter moi en conta que estas se poidan levar a cabo de forma correcta, rápida e sinxela, así como todos os días, co obxectivo de alterar o menos posible a rutina dos animais.
• Estrés por calor: o estrés por calor é outro dos factores que máis importancia está a coller á hora de alterar a comodidade das vacas en certos meses do ano; de aí os investimentos que se están realizando actualmente para poder mitigar o devandito efecto. A forma que temos os humanos de chegar ao estrés por calor é moi diferente á que teñen as vacas, por iso é polo que moitas veces pensemos que estas aínda non están en estrés por calor en función da nosa sensación.
Para poder combatelo deberemos saber primeiro que as vacas producen nove veces máis calor que as persoas e as diferentes formas que teñen de atenualo.
A forma que temos de medir cando as vacas poden entrar en estrés por calor é mediante unha fórmula que combina a humidade e a temperatura (THI), pero non se teñen en conta nin a velocidade do aire no interior da nave, nin a insolación, factores que tamén teñen unha alta repercusión no estrés dos animais.
Na actualidade, o xeito máis eficaz de mitigar o estrés dos animais é duchándoos con auga e con tamaño de pinga, que nos permita empapar e chegar á súa pel, e que, xunto cunha combinación de altas velocidades de aire, lles facilite aos animais a perda de calor necesaria para poder regular a súa temperatura corporal.
Tamén hai ter en conta a forma de colocar a combinación de auga e aire, en función da zona climática onde nos atopemos, así como a distribución dos cubículos, polo que non debemos copiar a forma que colocan os nosos veciños os ventiladores, xa que poida que non sexa a máis adecuada para as nosas instalacións.
Un adecuado deseño e manexo das instalacións busca conseguir a comodidade das vacas respectando o seu time budget, para proporcionarlles ás vacas o tempo que necesitan para ser vacas, polo que, á hora de deseñar as instalacións, debémolo facer desde dentro cara a fóra, fixando como punto de partida as dimensións dos cubículos e tendo en conta o sistema de muxido, a eficiencia laboral e a adaptación a futuras tecnoloxías.
Esterotipia: a vaca saca a lingua de forma repetitiva ata os ollares… Ata parece sorprendida por ter unha lingua tan grande!
Antón Camarero Veterinario de Adial
ONesta segunda entrega dedicada ao benestar das nosas vacas poño a mirada na importancia de medir o devandito benestar, porque, tal e como dixo William Thomson, “cando se pode medir e expresar con números aquilo sobre o cal se está a falar, sábese algo do tema; pero cando non se pode medir, é dicir, cando non é posible expresalo con números, o coñecemento é insuficiente”.
A Lei de benestar animal non só regula o sistema de produción, senón tamén o transporte de animais “para vida” (animais destinados a recría ou reposición) e o dos animais que se transportan ao matadoiro. Os camións que os transportan deben cumprir unhas paradas obrigatorias para o descanso dos animais. Tamén deberán mantelos en condicións hixiénicas satisfactorias, dispor dunha super cie mínima por animal no camión e, se a viaxe é longa, fornecerlles su ciente bebida e comida.
la de novo a todos! Nesta entrada seguimos co tema do benestar animal. Coa cita de arriba introdúzovos o tema de hoxe: como medir o benestar animal? A resposta está na ciencia. Pero primeiro téñovos que advertir que medilo é un proceso complexo e cómpre combinar diferentes indicadores: de saúde, produtivos e de comportamento.
Cando un inspector veterinario fai unha auditoría nunha explotación para medir o benestar animal comproba se cumpre determinados “puntos críticos”. Un exemplo: valora a calidade da ventilación do aire que ten a explotación. Para iso, encárgase de facer varias medicións das concentracións de CO2, NH3 Outros valores que miden o benestar animal son os niveis das hormonas do estrés no sangue das vacas (as catecolaminas), a subida do cortisol en saliva ou a concentración de glicosa en sangue (que diminúe ante unha situación de estrés). Ademais, os inspectores calibran a incidencia de enfermidades, como as coxeiras.
Tamén valoran a presenza de… estereotipias. E iso que é? pois chámanse así aos movementos repetitivos que lles provoca o estrés aos animais.
Na anterior entrada (1) expliqueivos que boas producións nun establo indican bo nivel de benestar animal. Sabedes que en establos con sobrepoboación de vacas se se retiran animais as vacas que quedan dan máis leite? Isto ocorre porque se elimina o estrés de convivir amoreadas. Por iso, o resultado nal é que a produción total na explotación non se altera.
Coa puntuación obtida nos diferentes apartados, a explotación obtén unha cuali cación global. Hai que ter en conta que algúns dos puntos son de obrigado cumprimento, xa que se consideran determinantes para saber se hai ou non benestar animal. Como premio por obter a certi cación de benestar animal, o gandeiro poderá acceder a subvencións (se a auditoría a realiza a Administración) ou a obter un valor plus para o leite así producido (no caso de que a auditoría a faga unha central leiteira). Tamén hai consecuencias se non se cumpren uns mínimos (o gandeiro é sancionado administrativamente).
Ademais, para evitar o sufrimento innecesario contrólanse as condicións do antes e durante o sacri cio. Nun animal san e descansado, o nivel de glicóxeno dos seus músculos é alto. Unha vez sacri cado o animal, o glicóxeno convértese en ácido láctico e o músculo e o canal vólvense ríxidos (rigor mortis). Este ácido láctico é necesario para producir carne tenra, de bo sabor, calidade e cor.
Pero que ocorre se o animal está tenso antes e/ou durante o sacri cio? Pois que se consome todo o glicóxeno e redúcese o nivel de ácido láctico que se desenvolve despois na carne. Isto pode ter efectos adversos na súa calidade. Aquí volvemos ao mesmo: a máis benestar, máis e mellor produción. Se minimizamos o sufrimento, melloramos a calidade da carne e a consecuencia é unha carne máis tenra nos animais con menos estrés. Por último, é importante informarvos que a Lei de benestar animal non só se lles aplica aos domésticos, senón tamén aos peixes de cultivos mariños e aos animais de investigación usados no laboratorio.
(1) “Benestar animal (I)”, Vaca Pinta 47, páxs. 58-59, agosto de 2024 https://vacapinta.com/gl/articulos/cronicasvaqueras/bienestar-animal-i.html
Quero agradecerlle especialmente ao meu amigo e colega José Luis Míguez a cesión de moitas das fotos que acompañan e ilustran as miñas entradas.
9:30 h
10:00 h
10:10 h 11:00 h
12:00 h
12:30 h 13:30 h
14:30 h
15:30 h 16:30 h
17:30 h
18:00 h
EFICIENCIA e SOSTIBILIDADE en Vacún de Leite
Salón de actos do CIAM, Mabegondo | 27 de novembro de 2024
Rexistro e recollida da documentación
Presentación do seminario
Martín Alemparte Vidal
Director da Axencia Galega da Calidade Alimentaria
O sector lácteo en Galicia: Pasado, presente e futuro
Juan José Cerviño
Director Xeral da PAC e do Control da Cadea Alimentaria
Tendencias mundiais e o mercado lácteo español
Andrea Lendewig
Directora de investigación e desarrollo de IFCN
Pausa café
Eficiencia técnica e económica das granxas EDF en España e Europa
Steffi Wille-Sonk
Investigadora EDF - Asociación Gandeiros de Europa
19:00 h
John Allen
BSc, FRAGS, FIAgrM | MD, AB Dairy Global , Kite Consulting
Comida
Eficiencia en nutrición especialmente en periodo de transición
Tom Davis
Nutricionista principal e cofundador da consultora KITE
Convertir ameazas en oportunidades,cómo sacar proveito da sostenibilidade
2 formas innovadoras de mellorar a eficiencia e o rendemento en vacas e xovencas
Ben Helm
Global Commercial Director – AB Dairy
Pausa café
Opcións dispoñibles de mellorar eficiencia e sostenibilidade na granxa
Jan Bakker
Consultor internacional de nutrición en Duynie (Coop. Royal Cosum)
Mesa redonda: Resumo da xornada e ideas para levar
Colabora: Pablo Carro 647 599 782 pablocarro@animalvit.com
O seminario está destinado a gandeiros e persoal técnico da industria transformadora de leite. Inscricións en:
https://foagro.xunta.gal/foagro/inscripcion/publica/accionsFormativas
Código do seminario: TT2024F115015
En Ganadería Fondon - Ribadeo (Lugo) con 260 vacas en ordeño, 50 vacas secas, 200 novillas de recría fuera de la explotación y una producción de entre 46 y 48 litros por vaca y día, tienen claro que adoptar una estrategia de Sexado y Carne es garantía de éxito.
Jesús Fernández Pérez nos explica cómo las pruebas genómicas les ayudan a seleccionar los animales con mayor valor genético en los que utilizar semen sexado Sexcel® para producir la recría necesaria y en el resto de animales con menor valor genético semen Beef InFocusTM, obteniendo así beneficios adicionales con la producción de animales de mayor valor para la cadena de suministro de carne.
El uso de una estrategia de sexado y carne tiene entre otros beneficios la mejora genética, el control de la recría y un ingreso adicional a la granja. “ “
Beef InFocusTM de ABS nos ofrece todos los beneficios que le pedimos al semen; facilidad de parto, gestación corta y más facilidad a la hora de vender los terneros. “ “
Incluye los costes de veterinario y mano de obra, los costes de fertilidad y longevidad debido a los días abiertos más largos y a la reducción del rendimiento causada por un parto difícil. El valor debería situarse entre 2,24€ y 6,06€ según las investigaciones del USDA. Los valores de dificultad de parto en función del toro empleado se han calculado en base a un trabajo realizado con más de 500.000 partos. Se compara la dificultad de parto para vacas cruzadas con Holstein y con razas de carne en Galicia.
Incluye el coste asociado a tener un día más una vaca preñada, como los gastos de alimentación, los costes fijos de la explotación y la disminución de la productividad lechera en las siguientes lactaciones. El valor sugerido es de 2,87€/día y un rango razonable fluctuaría entre 1,91€ y 5,73€.
Incluye la pérdida adicional por muerte asociada a un mayor porcentaje de terneros nacidos muertos. El rango debería estar entre 1,91€ y 4,78€ basado en la investigación del USDA.
Los valores de los animales fueron recogidos de la Lonja de Silleda. Se reflejan los precios medios para animales machos y hembras de entre 21 y 50 días en Septiembre de 2023.
Los valores de la duración de la gestación media se han calculado en base a un trabajo realizado con más de 500.000 partos, siendo de 279 días para las vacas Holstein cubiertas con semen Holstein y de 284 para las vacas cubiertas con semen de carne.
1,2,3 - Estudio desarrollado por el Dr. Victor E. Cabrera, Universidad de Wisconsin-Madison Dairy Science, con datos y dirección del Departamento de Investigación de ABS.
4 - Trabajo propio a partir de los datos de la Lonja de Silleda. https://centralagropecuariadegaliciaabanca.es/precios_semanales/ 5,6 - Fouz et al,. 2013. The use of crossbreeding with beef bulls in dairy herds: effects on calving difficulty and gestation length. Animal 7:2(211–215). Visite absglobal.com/es/services/ventajas-economicas-beef-infocus/ para leer el estudio completo o escanee el código QR.
https://www.absglobal.com/es/plan-de-juego-ganador/
A relación entre horas por día por riba do limiar de ITH e o rendemento das vacas no verán israelí
Aínda que ata hai pouco o valor ITH 72 se consideraba o limiar máis alá do cal as nosas vacas pode sufrir estrés por calor, neste estudo presento os resultados de diversas investigacións que demostran que, a partir do ITH 68, os animais xa se ven afectados en relación co seu rendemento e a consecuente perda financeira anual por vaca.
Os sectores lácteos de todo o mundo estiveron utilizando o índice de temperatura e humidade (ITH) coma un medio para caracterizar as condicións climáticas ás que están expostas as vacas. Isto é certo cando se analizan os resultados de experimentos e enquisas, así como a rutina pola cal os produtores de leite operan nas súas granxas.
O índice ITH baséase nunha fórmula que inclúe a temperatura ambiente e a humidade relativa nun momento dado. Ata hai pouco, o valor de ITH 72 definiuse coma un valor limiar máis alá do cal unha vaca pode sufrir estrés por calor e o seu rendemento produti-
vo e reprodutivo poden verse afectados. Recentemente, os investigadores de Arizona examinaron o problema das vacas nun nivel de produción máis alto que as vacas utilizadas para determinar o valor 72 na década de 1950. Estes investigadores atoparon que o valor limiar máis aló do cal se supuña que unha vaca entraba en estrés por calor é cando o mínimo de ITH durante o día excede o valor 65 ou cando o ITH diaria media excede o valor 68 (entre 4 a 7 unidades ITH, máis baixo que o valor limiar utilizado ata hai pouco). Isto pode significar que cómpre comezar a arrefriar as vacas cando xa están en condicións “máis favorables” que no pasado e, probablemente, un arrefriamento adecuado necesita máis horas por día (ás veces todo o día), así como máis meses de arrefriamento por ano en cada unha das rexións do mundo.
Unha enquisa recente, que incluíu a todos os estados dos EE. UU., examinou os efectos da carga de calor do verán no rendemento das vacas, así como a mellora que se pode lograr aplicando os mellores coñecementos dispoñibles para arrefriar as vacas nese momento. Para caracterizar as condicións en diferentes estados dos EE. UU., os investigadores calcularon a cantidade de horas media por día nun mes determinado, durante o cal o ITH prevaleceu por riba do limiar crítico (neste caso, o valor foi ITH 70).
Como se pode ver na táboa 1 (páx. seg.), hai unha variación considerable entre as rexións, en termos da porcentaxe de horas por ano, no que as vacas están expostas a condicións por riba do valor limiar e a consecuencia é a redución no consumo de alimentos e a produción de leite, o
HAI UNHA VARIACIÓN CONSIDERABLE ENTRE REXIÓNS, EN TERMOS DE PORCENTAXE DE HORAS POR ANO, NO QUE AS VACAS ESTÁN EXPOSTAS A CONDICIÓNS POR RIBA DO VALOR LIMIAR
Táboa 1. Porcentaxe media de horas durante as cales o ITH estivo por riba de 68 en diferentes estados dos EE. UU. e relación co consumo anual de alimento por vaca, o rendemento de leite, os días abertos por encima do óptimo e a perda financeira anual por vaca
aumento en días abertos (por riba do aconsellable) e, por conseguinte, as perdas financeiras esperadas.
Como se pode ver na táboa 1, a porcentaxe de horas por ano en que as vacas están expostas a condicións de estrés por calor oscila entre o 6 % do total de horas anuais no estado norte de Washington e o 49 % no estado sur de Florida. As reducións no consumo de alimento e a produción de leite, así como o ingreso anual por vaca, son proporcionais a estas porcentaxes.
Nos últimos anos, os expertos do Ministerio de Agricultura de Israel en cooperación coa Asociación de Criadores de Gando de Israel (ICBA) desenvolveron un índice chamado “índice de relación verán: inverno”. Este índice permítenos avaliar o grao de eficiencia en diferentes granxas que están a lidar coa carga de calor do verán. O índice de relación verán:inverno compara o rendemento das vacas no verán (xullo-setembro) co de inverno (xaneiro-marzo), supoñendo que o rendemento das vacas no inverno representa o potencial produtivo das vacas. O índice de relación verán:inverno inclúese nun informe anual elaborado ao final de cada ano para cada granxa leiteira en Israel. Este analiza as “medias corrixidas” do rendemento
do leite, o pico de lactación, o contido de graxas e proteínas, o reconto de células somáticas (RCC), así como as taxas de concepción de inverno e verán. O informe mencionado anteriormente elabórase cada ano para cada granxa leiteira individual, así como por rexión e nivel de produción de leite. Con base neste informe, o Departamento de Asesoramento do Ministerio establece prioridades e concentra os esforzos, centrándose nas granxas con malos resultados.
En colaboración co Departamento de Meteoroloxía Agrícola do Ministerio de Agricultura de Israel e o sistema informatizado da Asociación Israelí de Criadores de Gando, examinamos a situación no sector lácteo israelí.
Desde o aspecto climático, calculamos o número medio de horas por día, durante os meses de verán nos que o ITH estaba por encima de 68. Tendo esta información, examinamos a relación destes números coa produción das vacas. Para as probas preliminares, utilizamos datos de dúas estacións meteorolóxicas: unha na parte costeira de Israel e a outra no interior. En primeiro lugar, para comparalo calculamos a porcentaxe de horas anual nas que se presenta un ITH por encima de 68 (figura 1) e o número medio de horas por día por riba de ITH 68 durante os meses de verán, de xullo a setembro (figura 2), durante 12 anos consecutivos (2008-2019).
Como se mostra nas figuras 1 e 2, pódese ver que en ambas as rexións as vacas experimentan estrés por calor durante más de 40 % do total de horas ao ano (moi parecido ao obtido en Texas e Florida), coa perdas produtivas e financeiras que estes causan, e nos meses do verán, durante a maior parte do día. O número de horas durante as cales as vacas da rexión interior estiveron expostas a condicións de estrés por calor foron máis pronunciadas que na rexión costeira. As vacas do interior permaneceron máis de 22,5 horas ao día (entre 22,5 horas en 2009 e 23,6 horas en 2010).
Na rexión costeira, o número de horas por día variou entre 1,0 e 2,0 horas por día menos, en comparación co rexistrado na rexión interior. En ambas as rexións, existe unha preocupación polos constantes valores de estrés por calor relativamente altos nos últimos cinco anos (23 horas por día e máis na rexión interior e 21 horas por día e máis, na rexión costeira).
Para examinar a relación entre a intensidade do estrés por calor anual e o rendemento da vaca, utilizamos o informe anual de “Relación veráninverno”, elaborado polo sistema computarizado do ICBA. Dado que as tendencias non eran diferentes entre as dúas rexións, e para non estenderse demasiado neste artigo, decidín presentar a continuación as relacións entre as horas de calor e o rendemento das vacas para as granxas leiteiras cooperativas na rexión interior.
Estas son 27 granxas leiteiras con aproximadamente 10.000 vacas. En cada unha das seguintes figuras, un dos parámetros incluídos no informe de verán a inverno próbase en relación co número de horas por encima de ITH 72.
Figura 2. Número de horas por día nos meses do verán nas que se presenta un ITH por riba de 68 (2008-2019) nas rexións costeiras e do interior de Israel
Figura 3. Número de horas por día por encima de ITH 72 e relación de produción de leite de verán:inverno en granxas leiteiras cooperativas na rexión interior de Israel (2008-2019)
200820092010201120122013201420152016201720182019 THI>7215,814,318,41516,614,215,216,816,916,416,915,7 RelacionV:I0,920,950,930,960,940,970,940,930,960,940,930,95
Figura 4. Número de horas por día por riba de ITH 72 e a taxa de concepción (%) de todas as inseminacións administradas no verán
200820092010201120122013201420152016201720182019 THI>7215,814,318,41516,614,215,216,816,916,416,915,7 TCVerano19%23%16%24%16%26%19%19%21%20%20%21%
Figura 5. Número de horas por día por riba de ITH 72 e a diferenza en taxa de concepción (unidades porcentuais) entre o inverno e o verán
10 12 14 16 18 20 22 24
Como se mostra nas figuras 3-5, vese moi clara relación entre a porcentaxe de horas ao ano e as horas media por día, máis alá do limiar de 72, e os parámetros produtivos e reprodutivos. Nos veráns, cando se observaron máis de 18 horas por día por encima do limiar, a relación de produción de leite de verán a inverno diminuíu de 0,97 a 0,93 e a taxa de concepción mensual de verán diminuíu do 26 % ao 16 %, en comparación aos veráns más “frescos”. Tamén se apreciou entre eses anos 200820092010201120122013201420152016201720182019 interior22,722,523,622,723,122,622,823,222,922,923,423,2 costa20,719,522,320,321,4202121,621,321,821,821,6
200820092010201120122013201420152016201720182019
THI>7215,814,318,41516,614,215,216,816,916,416,915,7 DiferenciaInv-Ver161823171912202117191720
unha diminución 26 a 14 unidades porcentuais na brecha entre a taxa de concepción de inverno e verán e, ao mesmo tempo, observamos (sen ser presentado en gráfico), unha baixada na relación do pico de lactación de verán a inverno, de 0,97 a 0,92. Os resultados deste estudo son especialmente interesantes, xa que
estas desemellanzas entre anos en case todos os parámetros examinados ocorren cando a diferenza entre diferentes veráns varía na horas ao día por encima o limiar (entre 16 e 23 horas por día por encima de ITH 72). Isto indica a gran sensibilidade deste parámetro cando se trata do rendemento no verán das vacas.
Cubre deficiencias vitamínicominerales
Suplemento energético
Ayuda a mejorar el bienestar animal
Repelente de insectos: Reduce estrés
Controla la proliferación de parásitos internos
*Enfermedad Hemorrágica Epizoótica
Reducción del stress oxidativo: vitamina E y selenio orgánico Reduce el riesgo de Miasis, Lengua azul y *E.H.E
“Moi poucas persoas serían quen de levar o ritmo de vida dos gandeiros e, malia isto, os prezos que reciben non son xustos”
A traxectoria de Roger Bellet está marcada pola súa paixón pola saúde e o benestar dos animais, e pola herdanza dunha profesión que o seu pai comezou hai máis de tres décadas. Como veterinario especializado en saúde podal, Roger levou a empresa familiar a novos horizontes, partindo dun oficio que, hai non tanto, era practicamente descoñecido en España.
“O meu pai pechou a granxa de vacas de leite hai 33 anos e, buscando un novo rumbo, comezou a formarse en podoloxía bovina, algo que nese momento era totalmente novo en España”, relata Roger. Naquel momento, seu pai viaxou a Holanda para aprender unha profesión que aquí ninguén coñecía e que lle permitiría crear unha empresa pioneira no país. “O que el comezou, agora estou dirixíndoo eu”, engade con orgullo.
Co obxectivo de seguir perfeccionando os seus coñecementos, Roger pasou un ano na Universidade de Minnesota, nos Estados Unidos, onde afondou na investigación e a aplicación práctica da saúde podal. “Alí foi onde me decatei do enorme impacto que tiña a podoloxía no benestar animal”, sinala. Á súa volta a España, implementou un enfoque máis moderno e científico na empresa familiar.
“A saúde podal cobrou moita importancia nos últimos anos grazas ás novas normativas sobre benestar animal”, explica Roger, ao tempo que destaca como este aspecto está directamente relacionado coa produtividade e a calidade de vida dos animais. Porén, lamenta que en España a investigación neste campo non reciba o mesmo apoio que noutros países: “Aquí só hai un profesor que se dedique exclusivamente a investigar a saúde podal, mentres que en lugares como Inglaterra ou os Estados Unidos contan con moitos máis especialistas neste campo”.
Bellet tamén subliña a importancia da prevención no seu traballo. “Visitamos as granxas regularmente, non só para atender urxencias, senón para revisar todas as vacas cada seis meses; máis ou menos a media lactación e antes do secado é moi importante deixalas preparadas para o seguinte parto”, conta. É un proceso que require precisión e seguimento, pero os resultados son máis que gratificantes. “Ver unha vaca que estaba
coxeando e, tras tratala, comprobar que ao cabo dun mes camiña perfectamente é unha das maiores satisfaccións que teño nesta profesión”, admite.
Doutra banda, expresa a súa frustración ante as dificultades que enfrontan os gandeiros, os cales, remarca, merecen moito máis recoñecemento polo seu labor. “Deberían ser un monumento nacional”, afirma con contundencia. “Érguense todos os días ás seis da mañá, incluídos domingos, Nadal e festivos. Moi poucas persoas serían quen de levar este ritmo de vida, e, malia isto, os prezos que reciben non son xustos”. Así mesmo, Roger lamenta a excesiva burocracia á que se enfrontan, a cal dificulta aínda máis o traballo no sector.
Este veterinario tamén se amosa preocupado pola desconexión que percibe entre a sociedade e a produción primaria. “A xente quere ter comida no prato, pero non é consciente de onde vén”, reflexiona. Por iso, avoga por unha maior educación dende a infancia sobre a orixe dos alimentos e o traballo que hai detrás de cada produto: “Deberiamos ensinar os nenos nas escolas sobre a realidade da gandería e a agricultura, e sobre como os gandeiros e os veterinarios traballan incansablemente para que todos teñamos alimentos de calidade”.
En canto ao futuro do sector, Roger lanza un aviso claro: “Se perdemos a nosa soberanía alimentaria, os produtos importados serán moito máis caros e teremos menos control sobre a súa calidade. Se agora xa nos queixamos dos prezos, nese escenario serán tres veces máis altos”. Por iso, insiste na necesidade de apoiar os gandeiros locais e de recoñecer a importancia do seu labor para o benestar de toda a sociedade.
UNES?
Úsalo las veces que necesites durante los 10 días siguientes a su apertura
CONSULTA AQUÍ LAS CARACTERÍSTICAS Y COMPARATIVA DEL MONTANIDE FRENTE A OTROS ADYUVANTES
VISITA AQUÍ EL VIDEO SOBRE EL MODO DE ACCIÓN DE MONTANIDE
BOVISAN® DIAR - Emulsión para inyección. Composición: Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml. Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes). Indicaciones de uso: inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino. La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas: Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera: Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP. Titular: FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda). Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario. En caso de duda consulte con su veterinario.
A medida que a presión pública insta o sector a atopar alternativas aos antibióticos nas granxas, pode existir unha oportunidade para que se adopten certas estratexias nutricionais que lles brinden ás xatas unha fonte de nutrientes para axudar a mellorar a súa saúde e rendemento. Unha delas é o uso do leite de transición no período previo á desteta. Analizámolo polo miúdo no seguinte estudo.
Lucia Pisoni, Marina Godoy, Juliana Mergh Leão
Departamento
de Investigación Clínica, The Saskatoon Colostrum Company Ltd., Saskatoon, Canadá
ACTUALIDADE
Recentemente, púxose moita énfase no concepto de alimentar as xatas con “leite de transición”. Este concepto xorde do feito de que o costro non se converte en leite de inmediato, senón que o fai ao longo de aproximadamente unha semana. Esta transición dá como resultado un alimento nutritivo que é máis rico en inmunoglobulinas, graxa e proteína que o leite enteiro.
Ofrecer unha nutrición adecuada no período previo á desteta resulta fundamental para asegurar a supervivencia e o futuro produtivo da reposición. Aínda que o período
predesteta representa só o 4 % da vida dunha xata, as estratexias nutricionais e sanitarias que se tomen durante este tempo terán un impacto tanto a curto coma a longo prazo na vida produtiva destes animais. Malia que estes conceptos parecesen básicos ou redundantes, na actualidade un 24 % das xatas sofren fallas na transferencia pasiva da inmunidade debido a un mal manexo na administración de costro (Renaud et al., 2020), datos que aumentan ata o 43 % se consideramos os xatos machos provenientes de granxas leiteiras que se comercializan para engorde (Renaud e Pardon, 2022).
Ademais, as porcentaxes de morbilidade e mortalidade en xatas van do 5 % ao 38 %, respectivamente (USDA, 2017). Do total de xatas que enferman, o 56 % presenta problemas dixestivos e do total de xatas que morren, máis do 50 % faino por mor de diarrea neonatal, a cal continúa sendo a enfermidade dominante no período previo á desteta (USDA, 2017).
A maneira tradicional de tratar enfermidades é a través de terapias antibióticas. Con todo, o uso indiscriminado destes fármacos presenta un grave problema de saúde pública polo aumento da resistencia a
ES MUY IMPORTANTE IDENTIFICAR EL CALOSTRO ALMACENADO CON LA FECHA, ASÍ COMO REGISTRAR LA VACA Y EL NIVEL DE INMUNOGLOBULINAS
ESTIMADAS MEDIANTE EL CALOSTRÓMETRO
SE BEN O PERÍODO PREDESTETA REPRESENTA SÓ O 4 DA VIDA DUNHA XATA, AS ESTRATEXIAS NUTRICIONAIS E SANITARIAS QUE SE TOMEN DURANTE ESTE TEMPO TERÁN UN IMPACTO TANTO A CORTO COMA A LONGO PRAZO NA VIDA PRODUTIVA DESTES ANIMAIS
Figura 1. Transición biolóxica de costro a leite (arriba) vs. programas de leite tradicionais en granxas leiteiras (abaixo)
Algunos de los agentes patógenos que se pueden encontrar en un calostro contaminado son los siguientes: Mycobacterium avium subsp. paratuberculosis, Escherichia coli, Campylobacter spp., Listeria monocytogenes, Mycoplasma spp. y Salmonella spp. (Godden et al., 2006). Estos agentes infecciosos pueden ocasionar enfermedades como enteritis y septicemia.
microorganismos como bacterias, fungos, virus e parasitos. Para contrarrestar o uso indiscriminado de antibióticos desenvolvéronse estratexias como a de Farm to Fork (Da Granxa á Mesa) en Europa, que busca reducir nun 50 % as vendas xerais de antimicrobianos destinados a animais de granxa e acuicultura para 2030 (European Commission, 2020).
El frío es una estrategia de conservación del calostro
Se debe tener presente que a través del calostro también se pueden transmitir diversos agentes patógenos al ternero, que pueden encontrarse en el calostro por tres motivos:
1. Proceden de la descamación directa de la glándula mamaria.
Según algunas publicaciones (Stewart et al., 2005), se deben establecer puntos de control para prevenir la contaminación y transmisión bacteriana a tres niveles fundamentales:
- El proceso del ordeño
- El almacenamiento del calostro
Alimentación simultánea de hasta 4 terneros.
Sin tiempo de espera, aumento de capacidad del autómata.
Agiliza el aprendizaje en grupos grandes de terneros.
Leche siempre a temperatura correcta desde la primera gota (sistema de recirculación).
Unidad de entrega de leche en la estación encapsulada y a prueba de heladas.
Todas las piezas de transporte y suministro de leche son tomadas en cuenta en el ciclo de lavado.
Registro al milímetro exacto de consumo y restos de leche.
2. La contaminación se produce después del ordeño, por fallos de higiene de la ubre o por el uso de materiales de ordeño, conducción y almacenamiento sucios.
3. Debido a un almacenamiento inadecuado, las bacterias presentes inicialmente en el calostro se multiplican.
A medida que a presión pública continúa instando os produtores e veterinarios a atopar alternativas aos antibióticos nas granxas, pode existir unha oportunidade para que se adopten certas estratexias nutricionais que lles brinden ás xatas unha fonte de nutrientes para axudar a mellorar a súa saúde e rendemento. Unha desas estratexias
nutricionais é o uso do leite de transición no período previo á desteta.
- El protocolo de alimentación del ternero Los dos métodos que más se utilizan para almacenar el calostro son la refrigeración y la congelación, aunque también existen otros sistemas que conservansus propiedades y evitan su contaminación.
O leite de transición defínese coma os muxidos do segundo ao sexto despois do parto (Godden, 2008) (gura 1). Este leite de transición ten unha composición nutricional con
AÍNDA QUE AS PROPIEDADES NUTRICIONAIS DO LEITE DE TRANSICIÓN SON RECOÑECIDAS, NA PRÁCTICA A MAIORÍA DOS
PRODUTORES OFRECEN COSTRO
AO NACEMENTO, DESPOIS
DO CAL SÓ ALIMENTAN OS SEUS XATOS CON LEITE OU LACTOREEMPRAZANTE
características intermedias entre o costro e o leite. Ten concentracións elevadas de graxas, proteínas e IgG e outros compostos bioactivos como IGF-1, hormona de crecemento, lactoferrina, insulina, lisozimas, entre outros (táboa 1). As concentracións destes compostos bioactivos diminúen gradualmente a medida que as secrecións mamarias pasan de ser costro a leite regular (Blum e Hammon, 2000; Blättler et al., 2001).
Aínda que as propiedades nutricionais do leite de transición son recoñecidas, na práctica a maioría dos produtores ofrecen costro ao nacemento, despois do cal só alimentan os seus tenreiros con leite ou lactoreemprazante. Con todo, tanto os compostos nutricionais (carbohidratos, lípidos, proteínas, vitaminas etc.) coma os compostos bioactivos teñen funcións que resultan esenciais.
Por exemplo, a lactosa e a graxa son claves para a termorregulación nos xatos recentemente nados (Godden et al., 2019). Algúns compostos bioactivos, coma a inmunoglobulina G, a lactoferrina, a lactoperoxidasa e a lisozima, teñen actividade antimicrobiana, mentres que se suxeriu que os oligosacáridos poden
do crecemento
aModificado de Blum, J. W., e H. Hammon. 2000. Efectos do costro no tracto gastrointestinal e parámetros nutricionais, endócrinos e metabólicos en xatos neonatais. Livest. Prod. Sci. 66:151–159. doi:10.1016/S03016226(00)00222-0
bND= non determinado
Composto bioactivo
Inmunoglobulina G
IGF-1 e insulina
Lactoferrina
Lisozima e lactoperoxidasa
Péptido similar ao glucagón tipo
2 (GLP2)
Confiren protección contra infeccións e reducen a carga de microorganismos patóxenos no intestino.
Estimulan o crecemento das células intestinais, o que conduce ao desenvolvemento das vilosidades no intestino delgado, aumentando a superficie de absorción de nutrientes.
Actúa como antioxidante, antimicrobiana e inmunomoduladora. Ademais, incrementa a proliferación e diferenciación das células epiteliais intestinais.
Teñen propiedades antimicrobianas que axudan a manter un microbioma intestinal saudable, crucial para previr enfermidades dixestivas coma a diarrea neonatal.
Estimular a proliferación de células intestinais, reduce a apoptose e a inflamación no epitelio intestinal, e mellora a absorción de nutrientes e a integridade intestinal.
contribuír ao desenvolvemento do microbioma intestinal ao actuar como substrato para microorganismos beneficiosos como Bifidobacterias (Elfstrand et al., 2002; Fischer et al., 2018). Doutra banda, existe numerosa evidencia na literatura que suxire que os compostos bioactivos no costro e leite de transición poden influír de maneira positiva no desenvolvemento e función do tracto gastrointestinal (Nissen et al., 2017; Blum e Hammon, 2000; Hammon et al., 2000). Por exemplo, o factor de crecemento semellante á insulina tipo I (IGF-I) é un dos factores bioactivos máis abundantes no costro e sábese que promove a maduración do intestino delgado (Georgiev et al., 2003).
Nun estudo realizado no Canadá, investigáronse os efectos de alimentar a 24 xatos holstein con A) costro, B) unha mestura 1:1 de costro e leite, ou C) leite durante tres días despois do nacemento, co obxectivo de analizar o impacto destas dietas sobre o desenvolvemento do intestino (Pyo et al., 2020). Os resultados deste estudo revelaron que aqueles xatos que tomaron a mestura de costro e leite tiveron un desenvolvemento significativamente maior do intestino delgado, demostrado por un aumento na altura das vilosidades e a profundidade e as criptas no duodeno, xexuno e íleo comparado con aqueles xatos que só beberon leite (figura 2).
INMUNIDAD CELULAR
INMUNIDAD HUMORAL
VIVA
DOBLE DELECIÓN
SIN EXCRECIÓN VÍRICA
100% PROTECCIÓN FETAL
INMUNIDAD 1 AÑO
ÚNICA DOSIS DESDE LOS 3 MESES
NO CASO DE NON ALIMENTAR CON LEITE DE TRANSICIÓN, AS XATAS VENSE PRIVADAS
DA FRACCIÓN BIOACTIVA
QUE PODERÍA FAVORECER
UNHA MAIOR MADURACIÓN
INTESTINAL
Ademais, non existiron diferenzas significativas a nivel morfolóxico no intestino dos xatos alimentados con costro ou aqueles alimentados coa mestura de costro e leite, o que suxire que ambas as estratexias nutricionais foron igualmente efectivas para o desenvolvemento intestinal. Conxuntamente a este estudo, outros investigadores demostraron que o consumo de compostos bioactivos aumenta a proliferación de células das criptas intestinais, diminúe a apoptose e estimula o crecemento das vilosidades nos xatos (Blum, 2006). Corroborouse, ademais, un aumento na proliferación das células das criptas intestinais en xatos alimentados con grandes cantidades de costro en comparación con xatos alimentados con substitutos de leite ou fórmula (Blättler et al., 2001). Este concepto é bastante importante ao considerar que un aumento no crecemento de vilosidades no intestino delgado debido ao consumo de costro ou leite de transición tradúcese nun aumento da capacidade de absorción (Blättler et al., 2001). A investigación mostrou, ademais, que non é a acción individual dos compostos bioactivos, senón a interacción dun gran número de factores a que é responsable dos efectos beneficiosos na proliferación e crecemento das células intestinais (Hammon et al., 2012).
En conclusión, o leite de transición promove:
Figura 2. Imaxes de microscopía de campo brillante (200× de aumento) do xexuno proximal de xatos que consumiron costro (A), unha mestura 1:1 de costro e leite (B), ou leite (C) durante as primeiras 12 a 72 horas de vida (Pyo et al., 2020)
1. Maduración do intestino
2. Aumenta a eficiencia dixestiva
3. Mellora a capacidade de absorción do tracto gastrointestinal
4. Aumenta a altura, a circunferencia e a área das vilosidades
5. Outorga saúde gastrointestinal
No caso de non alimentar con leite de transición, as xatas vense privadas da fracción bioactiva que podería favorecer unha maior maduración intestinal, mentres, en cambio, proporciónaselles unha dieta a base de lactoreemprazante que contén menos enerxía e proteína. Un desenvolvemento intestinal máis lento tradúcese nunha menor capacidade de absorción de nutrientes, un menor aumento diario de peso e unha maior susceptibilidade a enfermidades gastrointestinais.
O concepto de leite de transición coma unha estratexia nutricional e o coñecemento sobre os efectos beneficiosos dos compostos bioactivos contidos nela son aspectos relativamente novos no campo da nutrición animal. Desde o Departamento de I+D de SCCL (Saskatoon Colostrum Company Ltd.), leváronse a cabo numerosas investigacións científicas para identificar estratexias que permitan enriquecer o leite ou o lactoreemprazante cun reemprazante de costro, co fin de simular os efectos beneficiosos do leite de transición.
Saskatoon Colostrum Company é unha empresa canadense que, desde hai trinta anos, se especializa exclusivamente na produción e comercialización de costro de alta calidade. Os produtos de SCCL non conteñen aditivos nin ingredientes engadidos nin eliminados, é costro puro, obtido directamente de vacas recentemente paridas, que logo é secado para a súa comercialización en po como reemprazante de costro para xatos. Ademais de ofrecer un produto de excelencia, SCCL mantén un compromiso coa investigación, facilitando solucións nutricionais que apoian a saúde e o desenvolvemento óptimo das xatas nas súas primeiras etapas de vida aproveitando as propiedades bioactivas do costro, que promoven un desenvolvemento óptimo e unha mellor resposta inmunolóxica. A continuación, preséntase unha táboa resumo coas investigacións máis recentes que utilizaron o reemprazante de costro de SCCL como estratexia tanto para imitar un leite de transición como para tratar cadros dixestivos, e os principais achados en función do crecemento e saúde en xatas recentemente nadas (táboa 2, páx. sig.).
O leite de transición desempeña un papel crucial no desenvolvemento e benestar das xatas ao ofrecer unha nutrición superior nun período crítico das súas vidas.
Táboa 2. Estudos que avaliaron o uso do reemprazante de costro de SCCL (Saskatoon Colostrum Company Ltd.) como suplemento para leite ou lactorreemprazante ou como terapia para o tratamento de diarreas en xatas acabadas de nacer
Autor, ano
Berge et al., 2009
Chamorro et al., 2017
Van Soest et al., 2020
a) Alimentación con lactorremprazante
b) Suplementacion con 70 g de remprazante do costro no lactorremprazante 14
a) Alimentación con lactorremprazante
b) Suplementación con 150 g de remprazante do costro no lactorremprazante
a) Alimentación con lactorremprazante
b) Suplementación con 143 g de remprazante do costro no lactorremprazante
a) Alimentación con lactoreemplazante
Pyo et al., 2020
Carter et al., 2022
McCarthy et al., 2023
b) Suplementación 1:1 con remprazante do costro no lactorremprazante
a) Alimentación con lactorremprazante
b) Suplementación con 65 g de remprazante do costro no lactorremprazante
Grupo 1= só lactorremprazante do día 2 ao 14
Grupo 2= 50 % reemplazante de costro e 50% lactorremprazante (días 2 e 3) e só lactorremprazante do día 4 ao 14
Grupo 3= 10 % remprazante de costro e 90 % lactorremprazante do día 2 ao 14
Grupo 4= 50/50 % de remprazante de costro e lactorremprazante os días 2 e 3, logo unha proporción de 10/90 % do día 4 ao 14 14
A CRECENTE EVIDENCIA CIENTÍFICA RESALTA A IMPORTANCIA DE IMPLEMENTAR ESTRATEXIAS NUTRICIONAIS QUE INCLÚAN LEITE DE TRANSICIÓN, ESPECIALMENTE NUN CONTEXTO ONDE O USO DE ANTIBIÓTICOS DEBE SER RESTRINXIDO
A diferenza do leite enteiro ou o lactoreemprazante, o leite de transición contén unha combinación rica en inmunoglobulinas, graxas e proteínas, xunto con compostos bioactivos que favorecen a maduración e a saúde gastrointestinal. Este alimento non só mellora a capacidade de absorción de nutrientes, senón que tamén reduce a morbilidade e mortalidade asociadas con problemas dixestivos nas xatas.
90 xatas holstein 1-3 días de idade
202 xatas holstein 1 día de idade
105 xatas holstein 1 día de idade
1) Redución nos casos de diarrea
2) Menor uso de antimicrobianos
3) Maior consumo de penso
4) Maior aumento de peso previo á desteta
5) Menor mortalidade
1) Redución nos casos de diarrea
2) Redución nos casos de enfermidade respiratoria
3) Menor enfermidade umbilical
4) Redución en el número de doses de antibióticos utilizada
1) Ganancia de 3 kg más de peso vivo desde o nacemento á desteta
2) Diminución da haptoglobina (biomarcador de inflamación)
1) Aumento na proliferación das células da cripta no íleo
xatas holstein 1 día de idade
108 xatasholstein diarreicas 3-7 días de idade
2) Aumento de altura das vilosidades no duodeno, xexuno e íleo
3) Aumento na área de superficie do tracto gastrointestinal
4) Maior maduración do intestino delgado en xeral
1) Resolución máis rápida da diarrea 2) Maior peso corporal
200 xatas holstein 1 día de idade
1) Aumento na ganancia diaria de peso nos grupos 3 e 4
2) Menor probabilidade de sufrir diarrea nos grupos 2 e 3
3) Menor risco de mortalidade nos grupos 2 e 3
A crecente evidencia científica resalta a importancia de implementar estratexias nutricionais que inclúan leite de transición, especialmente nun contexto onde o uso de antibióticos debe ser restrinxido. Alimentar as xatas con leite de transición pode ser unha alternativa efectiva para mellorar a súa saúde e rendemento a longo prazo, contribuíndo así a un mellor futuro produtivo na gandería. Ignorar este compoñente esencial pode limitar o potencial das xatas, privándoas de nutrientes críticos e expóndoas a maiores riscos de enfermidade. Por tanto, é imperativo que os produtores recoñezan e adopten a importancia do leite de transición nos seus programas de alimentación para garantir unha reposición saudable e eficiente.
1. Berge, A. C. B., Besser, T. E., Moore, D. A., & Sischo, W. M. (2009). Evaluation of the effects of oral colostrum supplementation during the first fourteen days on the health and performance of preweaned calves. Journal of Dairy Science, 92(1), 286–295.
2. Blättler, U., H.M. Hammon, C. Morel, C. Philipona, A. Rauprich, V. Romé, I. Le Huërou-Luron, P. Guilloteau, and J.W. Blum. 2001. Feeding colostrum, its composition and feeding duration variably modify proliferation and morphology of the intestine and digestive enzyme activities of neonatal calves. J Nutr 131:1256–1263.
3. Blum, J.W. 2006. Nutritional physiology of neonatal calves. J Anim Physiol Anim Nutr (Berl) 90:1–11.
4. Blum, J.W., and H. Hammon. 2000. Colostrum effects on the gastrointestinal tract, and on nutritional, endocrine and metabolic parameters in neonatal calves. Livest Prod Sci 66:151–159.
5. Carter, H. S. M., Steele, M. A., Costa, J. H. C., & Renaud, D. L. (2022). Evaluating the effectiveness of colostrum as a therapy for diarrhea in preweaned calves. Journal of Dairy Science, 105(12), 9982–9994.
6. Chamorro, M. F., Cernicchiaro, N., & Haines, D. M. (2017). Evaluation of the effects of colostrum replacer supplementation of the milk replacer ration on the occurrence of disease, antibiotic therapy, and performance of preweaned dairy calves. Journal of Dairy Science, 100(2), 1378–1387.
7. Elfstrand, L., H. Lindmark-Månsson, M. Paulsson, L. Nyberg, and B. Åkesson. 2002. Immunoglobulins, growth factors and growth hormone in bovine colostrum and the effects of processing. Int Dairy J 12:879–887.
8. European Commission: DirectorateGeneral for Health and Food Safety, From farm to fork – Our food, our health, our planet, our future. 2020. The European Green Deal, Publications Office of the European Union. https:// data.europa.eu/doi/10.2875/653604.
9. Fischer, A.J., N. Malmuthuge, L.L. Guan, and M.A. Steele. 2018. Short communication: The effect of heat treatment of bovine colostrum on the concentration of oligosaccharides in colostrum and in the intestine of neonatal male Holstein calves. J Dairy Sci 101:401–407.
10. Georgiev, I.P., T.M. Georgieva, M. Pfaffl, H.M. Hammon, and J.W. Blum. 2003. Insulin-like growth factor and insulin receptors in intestinal mucosa of neonatal calves. Journal of Endocrinology 176:121–132.
11. Godden, S. 2008. Colostrum Management for Dairy Calves. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice 24:19–39.
12. Godden, S.M., J.E. Lombard, and A.R. Woolums. 2019. Colostrum Management for Dairy Calves. Vet Clin North Am Food Anim Pract 35:535.
13. Hammon, H.M., J. Steinhoff-Wagner, U. Schönhusen, C.C. Metges, and J.W. Blum. 2012. Energy metabolism in the newborn farm animal with emphasis on the calf: endocrine changes and responses to milk-born and systemic hormones. Domest Anim Endocrinol 43:171–185.
14. Hammon, H.M., W. Liermann, D. Frieten, and C. Koch. 2020. Review: Importance of colostrum supply and milk feeding intensity on gastrointestinal and systemic development in calves. Animal 14:S133–S143.
15. McCarthy, H. R., Cantor, M. C., Lopez, A. J., Pineda, A., Nagorske, M., Renaud, D. L., & Steele, M. A. (2024). Effects of supplementing colostrum beyond the first day of life on growth and health parameters of preweaning
Holstein heifers. Journal of Dairy Science, 107(5), 3280–3291.
16. Nissen, A., P.H. Andersen, E. Bendixen, K.L. Ingvartsen, and C.M. Røntved. 2017. Colostrum and milk protein rankings and ratios of importance to neonatal calf health using a proteomics approach. J Dairy Sci 100:2711–2728.
17. Pyo, J., Hare, K., Pletts, S., Inabu, Y., Haines, D., Sugino, T., Guan, L. L., & Steele, M. (2020). Feeding colostrum or a 1:1 colostrum:milk mixture for 3 days postnatal increases small intestinal development and minimally influences plasma glucagon-like peptide-2 and serum insulin-like growth factor-1 concentrations in Holstein bull calves. Journal of Dairy Science, 103(5), 4236–4251.
18. Renaud, D., and B. Pardon. 2022. Preparing Male Dairy Calves for the Veal and Dairy Beef Industry. Veterinary Clinics of North America - Food Animal Practice 38:77–92.
19. Renaud, D.L., M.A. Steele, R. Genore, S.M. Roche, and C.B. Winder. 2020. Passive immunity and colostrum management practices on Ontario dairy farms and auction facilities: A crosssectional study. J Dairy Sci 103:8369–8377.
20. Shivley, C.B., J.E. Lombard, N.J. Urie, D.M. Weary, and M.A.G. von Keyserlingk. 2019. Management of pre-weaned bull calves on dairy operations in the United States. J Dairy Sci 102:4489–4497.
21. United States Department of Agriculture (USDA). 2017. Dairy 2014, Health and management practices on US dairy operations, 2014.
22. Van Soest, B., Cullens, F., VandeHaar, M. J., & Nielsen, M. W. (2020). Short communication: Effects of transition milk and milk replacer supplemented with colostrum replacer on growth and health of dairy calves. Journal of Dairy Science, 103(12), 12104–12108.
NOTA DOS AUTORES
Para máis información visita a páxina web de SCCL: https://sccl.com/.
Ordinario.
Ese espacio conocido, habitual, corriente. Donde habita lo usual.
Sin embargo, cuando vamos más allá de lo común, descubrimos nuevas formas de dibujar el futuro, y potenciar aquello que realmente importa.
La diferencia es ese extra.
Ese extra que transforma lo ordinario en extraordinario.
Ese EXTRA EXTRA que transforma lo ORDINARIO en ORDINARIO
Manuel Rondón
Responsable técnico de vacuno lechero en Nutreco Animal Nutrition Iberia
El período de transición de las vacas lecheras, que comprende las tres semanas anteriores y posteriores al parto, es una etapa crítica para su bienestar y productividad. Durante esta fase, las vacas pasan de un estado de preñez a uno de lactancia y se enfrentan a cambios metabólicos, hormonales e inmunológicos profundos que influyen en su salud, en la cantidad y calidad de la leche producida y, en definitiva, en la rentabilidad de la granja.
En NANTA hemos desarrollado el modelo Dairy Start para vacas secas y en transición con un enfoque holístico que aborda de manera integral todos los aspectos y factores relacionados con las tres áreas clave del modelo: la nutrición, el bienestar y la sanidad de las vacas secas. Buscamos soluciones para cada granja con el fin de que las vacas tengan una transición adecuada a la lactación, mejorando su salud y la de su descendencia, su productividad y su longevidad.
PREVENCIÓN DE LA INFLAMACIÓN Y DEL ESTRÉS
Uno de nuestros principales enfoques es prevenir la activación inmunológica causada por una inflamación excesiva. La inflamación es un factor común en muchas enfermedades que afectan a las vacas lecheras, deprime el apetito, aumenta el consumo de glucosa y daña los te-
jidos, lo que repercute negativamente en la producción y en la reproducción.
A través de prácticas de manejo y nutrición optimizadas, minimizamos el estrés y la pérdida de condición corporal al inicio de la lactación. Nuestro programa Dairy Start promueve una nutrición de precisión, con dietas que favorecen una mayor ingesta de materia seca y reducen la incidencia de enfermedades metabólicas durante el periparto.
ALIMENTACIÓN EN LA TRANSICIÓN: NOVALAC START IMPULSE
Dentro del programa de alimentación, disponemos de una gama completa de piensos de vacas secas, incluido el Novalac Start Impulse. Este pienso, diseñado para el periodo de transición (21 días antes y después de parto) de vacas y novillas preñadas, incluye una mezcla única de aditivos llamados “impulse”, esenciales para “impulsar” la salud, la producción y la calidad de leche al inicio de la lactación.
La inclusión del Novalac Start Impulse a 1 kg/vaca/día, en dietas equilibradas correctamente en energía, proteína y minerales, cubre las necesidades nutricionales de la vaca y al mismo tiempo reduce el riesgo de enfermedades.
1. Control de la energía. Mantener una ingesta energética controlada durante el período seco es crucial para el éxito de la transición. Se recomiendan dietas con un nivel moderado de energía (aproximadamente 1,3 Mcal de ENL/kg de MS para limitar la ingesta a unos 15 Mcal/día para vacas holstein) para satisfacer las necesidades energéticas sin promover el aumento de grasa corporal y favorecer la disminución de los problemas de salud. Las dietas se deben administrar de manera ininterrumpida en forma de una ración completa mezclada (TMR) con partículas largas correctamente picadas (pajas y henos < 4 cm) y una humedad entre 42-48 % (raciones húmedas), para evitar que las vacas seleccionen los ingredientes más voluminosos.
De nada sirve hacer una dieta perfecta si las vacas son capaces de seleccionar los ingredientes.
Son necesarias dietas de alto volumen y baja energía que aporten suficiente fibra neutro detergente (FND) forrajera (especialmente la procedente de ingredientes que mantienen la estructura física para estimular la rumia y el llenado del rumen, como la paja de cereal), pues reducen el riesgo de desplazamiento de abomaso al inicio de la lactación.
El éxito de la siguiente lactación viene determinado, en gran medida, por los acontecimientos que tienen lugar durante el periodo de transición.
El uso de minerales traza en forma de hidroxicloruros (Intellibond®), y no en forma inorgánica, incrementa la producción de calostro y su contenido en sólidos, junto con la producción de leche durante las primeras 15 semanas de lactación, sin afectar a la ingesta de materia seca posparto. Reducen también el riesgo de enfermedades uterinas y aumenta la supervivencia de las vacas en la granja a los 305 días en leche.
BENEFICIOS DEL NOVALAC START IMPULSE
Los beneficios esperados en las vacas por el uso del Novalac Start Impulse durante el periodo de transición son:
Un principio clave del éxito de la transición es maximizar la ingesta de materia seca antes y después del parto. Medir y monitorizar cada semana la ingesta de materia seca en el grupo de secas y preparto tiene utilidad.
2. Uso de aditivos protegidos. El suministro de aditivos protegidos de la degradación ruminal, como las vitaminas del grupo B, mejora la salud y la producción de leche. Las vacas lecheras son muy susceptibles de desarrollar hígado graso en las primeras semanas de lactación y esta acumulación excesiva de grasa está relacionada con la aparición de enfermedades y la disminución de la producción de leche. Estos aditivos reducen el riesgo de enfermedades como la cetosis, la retención de placenta y la mamitis, a la vez que aumentan la ingesta de materia seca posparto, la producción y la calidad de leche.
El suministro de los aditivos “impulse” a las vacas en transición también tienen su efecto en las terneras, enlazando el Programa Dairy Start con el Programa Prima. Las terneras nacidas de vacas alimentadas con el Novalac Start Impulse tienen una mayor tasa de crecimiento entre el destete y el año de vida, debido a una mayor eficiencia de absorción del calostro en intestino y a un calostro con mayor concentración de IgG, lo que resulta en una mayor producción de leche en su primera lactación.
3. Uso Intellibond. El uso de minerales traza (zinc, cobre y manganeso) durante el secado y transición mejora la salud en el periparto, la producción de leche y la reproducción.
1. Incremento en la producción de leche (+ 2 kg/d) y un mayor contenido en sólidos durante las primeras 15 semanas de postparto.
2. Mayor ingestión de materia seca y reducción de los problemas relacionados con el periparto.
3. Disminución del balance energético negativo y de la concentración plasmática de NEFA, BHB y TG, siendo una alternativa eficaz al uso de los bolos de monensina.
4. Menor incidencia de enfermedades metabólicas como la hipocalcemia subclínica, la retención de placenta, la cetosis y la mamitis.
5. Aumento en la concentración de IgG en calostro.
6. Terneras con un mayor crecimiento entre los 2 y 12 meses de edad.
CONCLUSIONES
El éxito de los programas de vacas secas y en transición depende de un manejo excelente de las tres áreas clave: nutrición, bienestar y salud. Además, el control de factores no nutricionales, como la densidad de población, el agrupamiento de vacas y el control del estrés por calor, es esencial para maximizar la ingesta de alimento y asegurar que las vacas se sientan cómodas, ya que la nutrición no funciona si las vacas no tienen el bienestar adecuado.
Neste artigo poñemos o foco na importancia de alimentar as xatas con leite de transición nos seus primeiros días de vida, enumeramos os principais beneficios nutricionais que achega para o futuro da xata e, finalmente, ofrecemos algunhas pautas para un adecuado protocolo á hora de implementala en granxa.
Omanexo do encostrado é o factor máis importante na saúde e supervivencia das xatas durante as súas primeiras semanas de vida (Godden et al., 2019). Por este motivo, nos últimos anos traballamos intensamente os 4 C do encostrado, revisando cando se administra o costro, a calidade deste, a cantidade fornecida e a contaminación. Todo iso, co obxectivo de diminuír o fallo de transferencia de inmunidade vaca-xata fundamental á hora de protexelas nesta primeira etapa de vida.
Agora ben, probablemente puxemos tanto foco na administración do costro durante as primeiras 24 horas que nos esquecemos da importancia da inmunidade local que
con re o leite de transición nos primeiros días de vida. Quizais, por este motivo, en moitas ganderías despois
de dar unha ou dúas tomas de costro se cambia a alimentación a leite de vaca ou lactorremprazante.
Con todo, o encostrado é só a primeira parte da historia. E por iso as vacas, de forma natural, alimentan as xatas con leite de transición durante os primeiros días de vida.
A pregunta que nos xorde é quen ten a razón: a natureza ou nós?
Esquema 1. Diferenzas entre a alimentación das xatas coas súas nais fronte ao que ocorre frecuentemente nalgunhas granxas comerciais
Táboa 1. Composición nutricional do costro, leite de transición e leite de vaca
N.º de muxidos 123
Materia seca%23,917,914,112,9
Graxa%6,75,43,94
Proteína%148,45,13,1
Inmunoglobulinas %64,22,40,09
Lactosa%2,73,94,45
Lactoferrinamg/L38518316066
Insulinaµg/L21,28,72,80,5
IGF- Iµg/L48020512413,2
Fonte: adaptado de Gooden e col., 2019, e Fischer-Tlustos e col., 2024
PUXEMOS TANTO FOCO NA ADMINISTRACIÓN DO COSTRO DURANTE AS PRIMEIRAS 24 HORAS QUE NOS ESQUECEMOS DA IMPORTANCIA DA INMUNIDADE LOCAL QUE CONFIRE O LEITE DE TRANSICIÓN NOS PRIMEIROS DÍAS DE VIDA
Leche maternizada para rumiantes
QUE É O LEITE DE TRANSICIÓN E EN QUE SE DIFERENCIA?
En xeral, defínese como a secreción que produce a vaca durante a transición entre o costro do primeiro muxido ata o sexto ou oitavo muxido cando xa se considera leite (Fischer et al., 2019).
A nivel nutricional, a súa composición, aínda que varía en función do número de muxido, é moi diferente á do leite de vaca, especialmente no segundo e terceiro muxido (táboa 1). O leite de transición contén máis sólidos e maior cantidade, tanto de graxa coma de proteína, proporcionando máis enerxía metabolizable, que axuda a xata á adaptación a un ambiente máis frío que o do útero materno.
Núcleos para piensos de arranque
O LEITE DE TRANSICIÓN
PRESENTA MAIOR CONTIDO EN SÓLIDOS E MAIOR CANTIDADE
QUE O LEITE DE VACA, TANTO DE GRAXA COMA DE PROTEÍNA, POLO QUE PROPORCIONA
MÁIS ENERXÍA METABOLIZABLE
O propósito nal é tentar cubrir as necesidades dunha xata recentemente nada e, entre elas, está a de adaptarse a un ambiente novo no que pode ter que enfrontarse a moitos desafíos, especialmente infecciosos. Así mesmo, contén niveis elevados de substancias bioactivas como citoquinas, oligosacáridos, factores de crecemento (IGF-1) e hormonas (insulina) que explican, en parte, os bene cios de continuar alimentando uns días con leite de transición.
CALES SON OS BENEFICIOS DO LEITE DE TRANSICIÓN?
Como resultado, as xatas gozan de mellor saúde, especialmente no ámbito dixestivo, logran unha maior ganancia de peso e, o que é tamén moi importante, un menor consumo de antibióticos (McCarthy et al., 2024; Uyama et al., 2022; Van Soest et al., 2022).
Á súa vez, non só se diferencia do leite na cantidade, senón tamén no tipo de graxa e de proteína presente. Por exemplo, no caso da graxa, a proporción de ácidos graxos omega 3 e 6 do leite de transición é moito maior, os cales interveñen na resposta inmune e in amatoria do neonato, así como o ácido palmítico que participa no establecemento da poboación microbiana intestinal, denominada microbiota, fundamental na saúde dixestiva da xata (Wilms et al., 2022).
Respecto das proteínas, destaca a gran diferenza na cantidade de anticorpos maternais ou inmunoglobulinas (Ig), especialmente de tipo IgG. Estas constitúen o principal compoñente do sistema inmune que a vaca lle trans re á xata para a súa protección mentres desenvolve a súa propia inmunidade especí ca. Ademais, contén altos niveis doutras proteínas, case todas relacionadas coa regulación e activación do sistema inmunolóxico (Masterson et al., 2024).
O sistema dixestivo dunha xata recentemente nada é relativamente maduro. Con todo, para facilitar a absorción de gran cantidade de inmunoglobulinas maternas nas primeiras horas de vida, require certos cambios morfolóxicos e funcionais posteriores, para adaptarse ao novo ambiente e nutrición (Blum, 2006). A alimentación con leite de transición favorece este desenvolvemento intestinal, incrementando a lonxitude e a anchura das vilosidades intestinais e, por tanto, a super cie de absorción (imaxe 1) (Pyo et al., 2020; Van Soest et al., 2022).
A nivel de saúde intestinal, o leite de transición xoga un papel moi importante, xusto no momento de maior risco de diarreas. Por unha banda, axuda no establecemento de poboacións bacterianas beneciosas a nivel intestinal, que conformarán a microbiota intestinal (Hromádková et al., 2020), e, pola outra, achega unha gran cantidade de inmunoglobulinas que actúan a nivel da luz intestinal, o que denominamos inmunidade lactoxénica (Schalich et al., 2021). Estes anticorpos actúan bloqueando a adhesión e multiplicación dos patóxenos nas células intestinais, polo que é especialmente importante na prevención das diarreas. E aínda en maior medida no caso de nais vacinadas, onde inducimos a formación de gran cantidade de anticorpos especí cos para previr a diarrea (González et al., 2021).
Imaxe 1. Corte histolóxico do intestino delgado de dúas xatas de 5 días. A xata A, alimentada con leite de transición durante 4 días, duplícalle a lonxitude e anchura das vilosidades á xata B alimentada con lactorreemprazante
Fonte: Van Soest e col., 2022
Esquema 2. Resumo dos beneficios de alimentar con leite de transición en diferentes estudos
Establecimiento e interacción
Mejor salud y menor uso de antibióticos del microbiota intestinal
y la salud intestinal
diaria de peso
O PROTOCOLO PARA ALIMENTAR CON LEITE DE TRANSICIÓN DEBE ADAPTARSE
A CADA GRANXA. O MÁIS
IMPORTANTE É QUE SEXA MOI
SIMPLE, CO OBXECTIVO DE QUE, AO SER MOI SINXELO, SE POIDA CONVERTER FACILMENTE EN RUTINA
1. Identificar e marcar
N.º muxidos
COMO SE PODE IMPLEMENTAR NA GRANXA?
O protocolo para alimentar con leite de transición debe adaptarse a cada granxa. O máis importante é que sexa moi simple, co obxectivo de que, ao ser moi sinxelo, se poida converter facilmente en rutina. O propósito será non desbotar os dous ou tres primeiros muxidos e aproveitar todos os seus beneficios nas xatas. Nestes puntos resúmense as estratexias a seguir para o seu uso (ver gráficos da dta.):
1. Identificar e marcar as vacas de primeiro, segundo e terceiro muxido, para recoller, o costro e o leite de transición, ben en pool ou de maneira individual.
2. Administrarlles o leite de transición ás xatas durante os primeiros cinco días de vida. Pódese dar en fresco ou almacenar refrixerado e despois quentalo para administralo en seguintes tomas. Normalmente recollendo o segundo e, ás veces o terceiro muxido, teremos suficiente cantidade para administrárllelo ás xatas durante os primeiros cinco días de vida.
3. No caso de que sexa complexo separar o leite de transición, outra estratexia pode ser mesturar medio litro de costro, sobrante, con leite ou lactorreemprazante para simular un leite de transición.
Leite de transición
Leche transición
La producción es muy variable entre animales
A produción é moi variable entre animais
2. Administrar leite de transición
Opción 1
Opción 1.
Leite de transición 2-5 días
Leche de transición
Opción 1.
Leche de transición
Opción 2.
Opción 2 1/2 L Costro en leite 2-5 días
Leite de transición
Leite de transición
Opción 2.
½ calostro
Opción 1.
½ leche
Leche de transición
½ calostro ½ leche
Opción 2.
½ calostro
½ leche
COMO SE PODE CONSERVAR SEN RISCO DE CONTAMINACIÓN?
Do mesmo xeito que sucede co costro, un dos maiores riscos deste alimento tan rico en nutrientes é a contaminación, tanto por falta de hixiene coma por multiplicación bacteriana durante a conservación. Respecto da hixiene, coma sempre, o primeiro é cumprir as pautas de limpeza, utilizando unha solución de alcalino clorado, para a limpeza
dos materiais usados para a recolección, almacenamento e alimentación das xatas. En segundo lugar, usar os mínimos utensilios necesarios posibles a fin de minimizar os riscos.
Así mesmo, se non se administra en fresco pouco despois da súa recolección, corre o risco de contaminarse pola multiplicación bacteriana. De aí que sexa recomendable refrixeralo nunha neveira que arrefríe adecuadamente.
LIDERANDO UNA
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.
Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.
KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.
TEÑA PRESENTE QUE
CADA DÍA CON LEITE DE TRANSICIÓN CONTA NO FUTURO DAS SÚAS XATAS
Se se quere almacenar durante máis dun día, recomendamos utilizar un conservante: o sorbato potásico. O sorbato de potasio é un conservante químico que inhibirá o crecemento bacteriano tanto no costro coma no leite de transición. O seu uso permíte nos conservalos en refrixeración du rante cinco días minimizando o risco de multiplicación das bacterias, tal e como se observa na imaxe 2. E o que é tamén importante, faino sen danar os anticorpos presentes no costro e o leite de transición.
Con todo, un punto relevante a ter en conta é que, se partimos de niveis altos de bacterias por fallo previo de hixiene, o sorbato non as destruirá, só evitará que se continúen multi plicando. Por iso, continuará sendo fundamental que previamente se realizou un muxido hixiénico e que a cántara de recollida e cubos de alma cenamento estean ben limpos.
CONCLUSIÓNS
No reino animal, as especies que vi ven máis tempo, coma os humanos, elefantes ou baleas, teñen en común que o coidado materno dura moitos anos. Na natureza, que é moi sabia, cada día que a cría está baixo os coidados da súa nai, a súa esperan za de vida increméntase. Nas vacas de leite, o gandeiro ten a oportuni dade de ofrecerlles ás súas xatas os beneficios de alimentar co segundo ou terceiro muxido. Teña presente que cada día con leite de transición conta no futuro das súas xatas.
NOTA EDITORIAL
As persoas interesadas na bibliografía téñena á súa disposición contactando cos autores.
Imaxe 2. Reconto de coliformes cada 24 horas de leite de 2.º e 3.º muxido, refrixeradas na neveira de 4 granxas leiteiras durante 96 horas. O grupo control é sen conservante e ao grupo sorbato engadíuselle ao leite unha solución do sorbato potásico
Fonte: Carbonell e col., Anembe 2024
Imaxe 3. Biberóns de costro e leite de transición correctamente refrixerados 96 h Control Sorbato K
“Uniform nos ayuda a tomar decisiones más informadas, nos ahorra tiempo y mejora la productividad”
En Cornaces han mejorado la eficiencia y rentabilidad de su ganadería gracias al programa de ges�ón de UNIFORM-Agri. Esta herramienta les permite un control integral de la granja, de manera que pueden potenciar áreas clave, como la producción de leche y la reproducción, así como tomar mejores decisiones y op�mizar la ges�ón diaria.
El equipo de la ganadería Cornaces, ubicada en la parroquia de Santa María de Rus (Carballo, A Coruña), ha experimentado un notable cambio en cuanto a la ges�ón gracias al programa de UNIFORM-Agri. Esta granja, que comenzó en 2013 con 60 cabezas provenientes de dos pequeñas explotaciones, ha crecido significa�vamente, alcanzando en los úl�mos años los 260 animales, de los cuales 130 están en ordeño, con una producción media de 38 a 40 litros diarios.
Bea Barca, portavoz del negocio, explica que este aumento en el número de cabezas les exigía una ges�ón más eficiente y detallada de los datos. “Cuando empezamos aquí, implementamos podómetros para la iden�ficación de cada animal y para la producción. Después de diez años, queríamos saber un poco más de medias y tener más información de la que nos podía dar el programa que teníamos”, comenta. Fue entonces cuando encontraron el software de UNIFORM-Agri, que rápidamente se adaptó a sus necesidades.
“Cualquier dato que queramos saber lo tenemos al momento en la aplicación móvil”
A diferencia del programa que u�lizaban antes, Bea explica que UNIFORM les ha supuesto una op�mización considerable del �empo, además de permi�rles llevar un control más detallado y preciso de sus animales. Hoy en día, la ganadería �ene acceso a datos concretos sobre aspectos como la producción de leche, la reproducción y el rendimiento de los toros.
El proceso de implementación fue más fácil de lo que esperaban. “Le teníamos miedo al principio, pero fue muy sencillo. Tuvimos mucha ayuda del soporte técnico y cogieron la información del programa anterior muy rápido”, recuerda Bea. Otro factor destacado es la integración de UNIFORM con otras plataformas y tecnologías. Esto permite que los datos se actualicen automá�camente, manteniendo al día todos los apuntes relevantes para el negocio.
Además, la aplicación móvil ha facilitado enormemente el trabajo diario de los trabajadores. “Dos de los empleados y uno de los socios �enen la app instalada, y nos parece súper ú�l porque no tenemos que ir a la oficina para consultar cualquier dato”, explica Bea. “Si ven un movimiento raro en el ubre de una vaca, por ejemplo, pueden verificar rápidamente si puede ser una posible mami�s o si está próxima al parto, lo que nos ahorra mucho �empo”.
La facilidad para programar tareas de sincronización y la capacidad de generar informes detallados también son ventajas que destacan de UNIFORM. “Al final del año, podemos imprimir un resumen y consultar cómo vamos”, remarca, señalando la importancia de estos datos para evaluar el rendimiento y planificar el futuro.
El uso de la tecnología en la ges�ón ganadera ha permi�do a la ganadería Cornaces op�mizar su trabajo y mejorar su eficiencia. Además, UNIFORM no solo facilita la ges�ón diaria, sino que también ha simplificado la labor de los veterinarios que colaboran con la ganadería.
Para el personal de esta granja, el empleo de UNIFORM ha sido un avance sobresaliente. “Recomiendo a otros ganaderos este programa porque nos ayuda a tomar decisiones más informadas, nos ahorra �empo y mejora la produc�vidad”, concluye Bea.
Si quieres saber más sobre cómo gestionar tu ganadería con UNIFORM-Agri, ¡contacta con nosotros!
| lucia@uniform-agri.com
A gandería familiar Laguna Man sitúase no concello de Monasterio de Vega, provincia de Valladolid. Na actualidade é rexentada por Álvaro Martínez, que recentemente adquiriu dous robots de muxido Astronaut A5 para mellorar o negocio.
Nesta granxa introducíronse no mundo do muxido robotizado cun A5 en novembro de 2023; tempo despois, en xullo deste ano, instalaron outra unidade. Dispoñen de 280 animais en total, dos cales moxen nos A5 a 120, cunha media de produción de 41 kg/vaca/día. O número de muxidos diarios é de 2,9 a día de hoxe, aínda que por momentos superan a cifra de 3. En canto a calidades, a media de graxa é dun 4 % e a de proteína, dun 3,50 %. O reconto de células somáticas sitúase entre 150.000 e 200.000 céls./ml. O aumento da produción con respecto á sala tradicional que tiñan previamente foi duns 3 ou 4 litros por vaca e día en tan só uns meses. Héctor Garcinuño, xerente de Lely Center Ávila, afirma que, co paso do tempo, é probable que ese dato siga mellorando, cando o rabaño estea asentado de todo.
Os inicios desta granxa familiar remóntanse aos pais de Álvaro, que posuían na vila unha pequena gandería cunhas 30 cabezas. Hai 18 anos ampliaron o tamaño da explotación e trasladárona á localización actual.
Xa por aquel entón barallaban a posibilidade de implementar un robot de muxido. Agardaron ao mellor momento, que chegou na actualidade, por problemas de man de obra e de acumulación de traballo, tal e como narra Álvaro Martínez, o cal engade que “persoalmente, había xa seis ou sete anos que tiña claro que había que facerse cun robot de muxido”.
CAMBIO
Álvaro tomou as rendas da explotación familiar e converteuse na nova xeración de Laguna Man. Con iso, decidiu dar o paso ao muxido robotizado, un investimento para o negocio que permitirá a súa continuidade no futuro a través dos seus fillos.
Os principais motivos que levaron o propietario a optar polo muxido robotizado foron os problemas de man de obra e, tamén, a intención de chegar a tres muxidos diarios de media. “Queriamos chegar a tres muxidos porque estas vacas, grazas á súa alta calidade xenética, teñen un gran volume de produción
e para nós é importante. Xa case nin se atopa man de obra para facer dous muxidos, así que para chegar a tres é inviable”, aclara o gandeiro.
“Adquirín os robots sen ningún tipo de subvención. Eu creo que se pode amortizar co aumento de produción e co aforro de man de obra nuns sete ou oito anos como máximo”, razoou Martínez. No futuro a súa intención é facerse con outro A5 máis.
EXCELENTE
A adecuación dos animais ao muxido robotizado foi extraordinaria. En dez días as vacas xa entraban soas no robot: “Foron cinco ou seis días difíciles, pero ao sétimo ou oitavo xa comezaron. Chegamos a unhas cifras de entre 2,9 e 3,1 muxidos diarios de media por animal nuns quince días”, narra o propietario. O tempo que dedican os traballadores ao momento do muxido é arredor duns vinte minutos por quenda e por cada dous robots. O gandeiro explícao: “Nese período de tempo metes os atrasos. Hai días que incluso, na nave das xovencas, non houbo ningún”. No sistema tradicional de muxido que tiñan antes empregaban sobre tres horas ao día pola mañá e pola tarde, é dicir, seis en total. Na actualidade, cunha hora para os robots ao día, xa está o traballo do muxido rematado. En canto a por que escolleron Lely en contraposición a outras opcións existentes no mercado, Álvaro conta que o tiña claro desde había tempo: “Xa vira os robots de Lely traballar e os outros non me cadraban polo seu funcionamento. En Lely o brazo está debaixo do exemplar, o cal é moi importante para min. Así mesmo, destaca o seu servizo técnico, cun grande apoio: sempre que precisei algo, nunha hora ou menos xa tiven resposta e solución”. Neste sentido, engade que os FMS se achegan frecuentemente á granxa para axudar no necesario.
Cando o empregado que ten contratado non está, o propio Álvaro, grazas aos robots, pode realizar el só todas as tarefas da gandería en oito horas sen problema. Cos robots percibiron melloras á hora de compaxinar a vida familiar co traballo. “Ese avance foi moi positivo; así podo gozar máis da miña familia”, manifesta o xerente do negocio.
Acerca do tráfico libre dos animais que desde Lely sempre se defende, o propietario da granxa séntese realmente satisfeito: “Para min é incrible o a gusto que están as vacas. Levántanse e van cando queren; unha marabilla”. Garcinuño declara que, se as vacas están felices, o gandeiro tamén.
Para Álvaro é clave que o seu rabaño posúa unha alta calidade xenética. Durante moitos anos e pensando nos robots tiveron en conta varios aspectos nos seus exemplares: uns ubres e tetos ben colocados, boas patas e fortaleza, óptima conformación para o robot e alta velocidade de muxido: “Estamos entre 3,8 e 4 litros por minuto”, apunta o gandeiro.
“Na actualidade, en canto a produción xa nos mantemos ben. Agora buscamos mellorar ubres, patas e a estrutura da vaca, principalmente. Queremos animais duradeiros e con boa produción”, expresa Álvaro.
Finalmente, o xerente da granxa asevera que o futuro das ganderías pasará polo robot, tanto pola problemática actual da falta de man de obra como polo ben que está o gando con este sistema. “Hai anos aínda había dúbidas, pero agora o futuro da robotización está asegurado”, conclúe Martínez.
Héctor Garcinuño é o xerente de Lely Center Ávila, que cobre toda a zona centro de España: Castela e León, Madrid, Toledo e Cáceres.
“O noso Lely Center está estruturado en diferentes departamentos: vendas, coordinadores de proxectos, FMS, administración e servizo técnico”, enumera Garcinuño. Actualmente, posúen cinco bases técnicas en Castela e León, en Madrid e Toledo, para poder cubrir toda a zona: “Buscamos sempre a proximidade do gandeiro: que en menos dunha hora ou en hora e media esteamos nas granxas”. Teñen dúas sedes físicas, unha en Valladolid e outra en Talavera de la Reina.
O seu persoal está composto por 38 persoas e cada ano viven un crecemento aproximado duns setenta robots, co cal van incorporando máis persoal –arredor de 5 ou 6 empregados anuais. “Ao final deste 2024 pecharemos o ano cuns 300 robots”, relata o xerente.
Os produtos de Lely que venden no Center Ávila son o robot de muxido –Lely Astronaut–, o arrimador de comida –Lely Juno–, o robot que aspira o esterco nos corredores da nave e o deposita no foso –Lely Collector–, e o robot de alimentación automática –Lely Vector.
“Tamén dispoñemos de produtos de hixiene e de equipamento de granxa, como poden ser os ventiladores”, finalizou Garcinuño.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
Su Lely Center local le dará más información sobre este hito en el ordeño.
Lely Center Los Corrales +34606022405
Lely Center Los Corrales +34606022405
Lely Center Outeiro +34671646745
Lely Center Outeiro +34671646745
Lely Center Aizoain +34676182349
Lely Center Aizoain +34676182349
Lely Center Trazo +34685117350
Lely Center Trazo +34685117350
Lely Center Ávila +34665772747
Lely Center Ávila +34665772747
Lely Center Vila Nova +351227538339
Lely Center Vila Nova +351227538339
Cryptosporidium parvum é un dos principais patóxenos causantes da diarrea nas xatas lactantes. Neste estudo analizamos o “segredo do seu éxito” para a súa expansión na granxa, enumeramos os factores de risco e ofrecemos algúns puntos de manexo clave para minimizar a presión de infección e maximizar a súa inmunidade nas primeiras semanas de vida dos nosos animais.
1Pablo Díaz, 2Carlos Carbonell
1 Departamento de Patoloxía Animal (grupo Invesaga), Facultade de Veterinaria da Universidade de Santiago de Compostela (USC)
2 Servizo Técnico Ruminantes MSD Animal Health
INTRODUCIÓN
Adiarrea neonatal é unha enfermidade multifactorial complexa e constitúe a principal causa de problemas de saúde e mortalidade en xatas lactantes. Tanto gandeiros coma veterinarios están familiarizados coas perdas económicas asociadas ás baixas de xatas, ás visitas veterinarias, aos tratamentos e ao tempo de man de obra. En cambio, non existe tanta consciencia sobre as repercusións que causa a diarrea tanto a curto prazo, cunha menor ganancia de peso e maior
risco de sufrir pneumonía posterior, coma a longo prazo, debido ao atraso reprodutivo e á menor produción de leite en primeira lactación (Abuelo et al., 2021; Schinwald et al., 2022).
Entre as principais causas infecciosas de diarrea, atopámonos con virus, bacterias e parasitos. Os axentes máis frecuentemente involucrados son Escherichia coli (E. coli), rotavirus, coronavirus e Cryptosporidium parvum (Cho & Yoon, 2014). Estes patóxenos poden actuar tanto de maneira illada coma en infeccións mixtas, nas que
se incrementa a gravidade clínica e amplía o rango de idade dos animais afectados. Por iso, establecer un diagnóstico adecuado será clave á hora de decidir as medidas de prevención máis efectivas. Dentro do xénero Cryptosporidium inclúense polo menos 44 especies de protozoos gastrointestinais que poden afectar a numerosos mamíferos, incluído o home (Chalmers et al., 2019). No caso dos xatos, C. parvum é a principal especie causante de diarrea, especialmente aos xatos entre a segunda e a terceira semana de
O CICLO COMEZA CANDO OS BOVINOS INXIREN AS FORMAS DE RESISTENCIA DO PROTOZOO, QUE SE DENOMINAN OOQUISTES, PRESENTES EN ALIMENTOS, AUGA OU MEDIO AMBIENTE
vida (Shaw et al., 2021), cunha ampla distribución mundial e presenza nos rabaños leiteiros (Santin, 2020).
E por que ten este parasito unha distribución tan ampla? Cal é o segredo do seu éxito?
O SEGREDO ESTÁ NO CICLO
En primeiro lugar, é necesario coñecer as diferentes etapas do ciclo do parasito, o que nos achegará as claves do seu éxito. Cryptosporidium parvum presenta un ciclo directo (imaxe 1), é dicir, necesita un único animal para completalo.
CAMPAÑA DE PRADERAS
ASA 2024
DESTRUCIÓN CELULAR ciclos de multiplicación esporozoítos
AUTOINFECCIÓN
INXESTIÓN
ooquistes de parede grosa ooquistes de parede
ALTA CONTAMINACIÓN AMBIENTAL con ooquistes de parede grosa (forma de resistencia)
O ciclo comeza cando os bovinos inxiren as formas de resistencia do protozoo, que se denominan ooquistes, presentes en alimentos, auga ou medio ambiente. Os ooquistes dixírense no tracto gastrointestinal, liberándose catro esporozoítos que invaden de forma activa as células intestinais, destruíndoas, especialmente aquelas localizadas ao nal do intestino delgado. Nesta localización, o parasito experimenta varios ciclos de multiplicación que conducen á destrución dun elevado número de células intestinais, o que
diminúe notablemente a super cie de absorción.
Ademais, as células destruídas restitúense a base de células inmaturas con menor capacidade dixestiva e de absorción. Todas estas alteracións desencadean un proceso de malabsorción que orixina a diarrea. A última fase de multiplicación do parasito dará lugar ao ooquiste. A maioría dos ooquistes posúen unha parede grosa e son eliminados ao exterior coas feces, o que lles permite infectar outros animais.
Confianza y calidad
COMPROBOUSE QUE, CANDO AS CONDICIÓNS SON ÓPTIMAS, CON TEMPERATURAS MODERADAS PRÓXIMAS AOS 15 °C, O PARASITO PÓDESE MANTER INFECTANTE DURANTE LONGOS PERÍODOS DE TEMPO, QUE PODEN SUPERAR O ANO
Imaxe 2. Fotografías de microscopía electrónica onde se observan numerosas células das pilosidades intestinais infectadas polo parasito
Pola contra, unha menor porcentaxe de ooquistes, próxima ao 20 %, desenvolven unha única membrana que rompe con facilidade na luz intestinal, liberando outro catro esporozoítos, o que dá comezo de novo ao ciclo e son responsables da autoinfección.
Este ciclo, aparentemente sinxelo, presenta diferentes particularidades que fan que C. parvum sexa un parasito extremadamente frecuente nas granxas de gando vacún, e moi complicado de eliminar das instalacións. Entre elas atópanse:
a) C.parvum é un parasito que pode completar o seu ciclo en numerosas especies de animais. Así, comprobouse que pode afectar ata a 155 mamíferos diferentes (Fayer, 2004). Isto facilita a inxestión dos ooquistes por un animal, así como a multiplicación do parasito, o que finalmente propiciará unha maior contaminación ambiental, incrementando a presión de infección.
b) Unha das claves da supervivencia deste parasito é a súa localización na célula intestinal: C. parvum atópase dentro da célula, pero separado do contido celular por unha organela de alimentación que posúe unha función clave: regula o transporte de certas moléculas ao interior do parasito. Neste sentido, demostrouse que algúns fármacos con grande eficacia fronte a outros protozoos intestinais, como os coccidios, non eliminan a C. parvum
pois non son quen de atravesar esta barreira e, daquela, de alcanzar o interior do parasito (Barta & Thompson, 2006). Todo iso explica por que se dispón de moi poucos fármacos con actividade fronte a este protozoo, o que dificulta o seu control e prevención
c) C.parvum disemínase moi rapidamente entre xatos debido ao seu elevado potencial reprodutor: un animal parasitado elimina coas feces un número elevadísimo de ooquistes de parede grosa, o que se traduce nunha gran contaminación ambiental, que incrementa notablemente a presión de infección. Describiuse que un único xato con diarrea pode eliminar entre un millón e 10 millóns de ooquistes por gramo de feces (Nydam et al., 2001). Así, estimouse que, durante o período en que o animal excreta ooquistes, a eliminación total pode alcanzar os 40.000 millóns. Poremos algúns exemplos que permitirán comprender mellor a elevadísima contaminación ambiental: o número de ooquistes excretados por un animal infectado é 4.000 veces superior a todos os ladrillos empregados na contrución do Empire State Building e 10 veces superior aos empregados na Gran Muralla Chinesa.
d) Ademais, os ooquistes de parede grosa eliminados posúen unha elevada resistencia ambiental
Así, comprobouse que, cando as condicións son óptimas, con temperaturas moderadas próximas aos 15 °C, o parasito pódese manter infectante durante longos períodos de tempo, que poden superar o ano. Tamén se manteñen viables tras exporse á acción da maioría dos desinfectantes, resistindo a acción da lixivia e a cloración, por exemplo. Comprobouse que os produtos a base de peróxido de hidróxeno e compostos de amonio cuaternario son especialmente eficaces (Quilez et al., 2005). Hai estudos que tamén sinalan o cal vivo como eficaz para inactivar os ooquistes (Björkman et al., 2018). Tamén se pode recorrer a métodos físicos como a desecación, radiación solar, compostaxe etc., que comprometen a viabilidade dos ooquistes no medio.
e) Os ooquistes que se excretan coas feces xa son directamente infectantes, polo que poden constituír a fonte de infección para outros animais xusto tras a súa eliminación nas feces.
f) Finalmente, e como se comentou antes, tras a última fase de multiplicación do protozoo fórmanse tamén ooquistes de parede fina, cuxa membrana rompe con facilidade na luz intestinal liberando os esporozoítos, o que dá lugar á autoinfección
Nueva Bovilis Cryptium®, la primera vacuna diseñada para proteger a los terneros frente a la criptosporidiosis desde el primer día de vida a través del calostro de madres vacunadas
Nueva Bovilis Cryptium®, la primera vacuna diseñada para proteger a los terneros frente a la criptosporidiosis desde el primer día de vida a través del calostro de madres vacunadas
Bovilis® Crypt iu m® contiene antígenos Gp40 de Cryptosporidium parvum inactivados.
Bovilis® Crypt iu m® contiene antígenos Gp40 de Cryptosporidium parvum inactivados.
Ficha Técnica
En caso de duda, consulta con tu veterinario.
¿Quieres saber más sobre Bovilis Cryptium®?
¿Quieres saber más sobre Bovilis Cryptium®?
UN DOS PRINCIPAIS FACTORES DE RISCO PARA QUE UN XATO SE INFECTE POR C. PARVUM É ESTAR EN CONTACTO CON OUTRO XATO QUE SUFRA UNA DIARREA POR CRIPTOSPORIDIOS, DEBIDO Á ALTA ELIMINACIÓN DE OOQUISTES E Á BAIXA DOSE INFECTANTE
Imaxe 3. Diferentes factores de risco potenciais á hora de infectar un xato por C. parvum: a) xatos con diarrea, b) parideira, c e d) materiais de alimentación, e) auga e f) botas
Polo tanto, na ausencia dunha resposta inmunolóxica protectora, este protozoo pode manterse nun hospedador sen a necesidade de inxerir novos ooquistes. En consecuencia, a dose infectante media é moi pequena , é dicir, o número de ooquistes que un animal debe inxerir para desenvolver e mostrar un cadro clínico é moi baixo. Así, demostrouse experimentalmente que, tras a inxestión de unicamente 17 ooquistes, o 50 % dos xatos mostraban diarrea e eliminaban ooquistes, e todos o fixeron con 132 ooquistes (Zambriski et al., 2013). Por último, debemos tomar en consideración que o desenvolvemento de C. parvum pode verse favorecido pola combinación con outros patóxenos. Un estudo recente realizado en Galicia demostra que o 82,1 % dos xatos con diarrea estaban infectados por máis dun patóxeno, ata un máximo de sete diferentes (López-Novo, 2023). No caso concreto de C. parvum, no 95 % dos casos identificouse xunto con outros axentes, demostrándose unha interacción sinérxica de C. parvum con outros patóxenos entéricos, especialmente víricos, cuxa acción inmunosupresora podería facilitar o desenvolvemento do ciclo interno do protozoo.
CALES SON OS PRINCIPAIS FACTORES DE RISCO NUNHA GRANXA DE LEITE?
Os factores de risco máis importantes viran ao redor do ciclo do parasito e á contaminación do ambiente. Por iso é polo que un dos principais factores de risco para que un xato se infecte por C. parvum é estar en
contacto con outro xato que sufra unha diarrea por criptosporidios, debido á alta eliminación de ooquistes e á baixa dose infectante. Un escenario similar sucede cando se aloxa un xato recentemente nacido nunha caseta na que o xato anterior padeceu diarrea. Isto explica por que o risco de criptosporidiose se incrementa nos rabaños de maior tamaño en produción intensiva (Brainard et al., 2020), xa que, a maior cantidade de nacementos, aumenta a probabilidade de que algún xato, entre 7 e 20 días de vida, excrete ooquistes e, polo tanto, tamén o risco de contaxiar a algún xato na súa primeira semana de vida, cando son máis susceptibles á infección. No entanto, tamén as granxas de menor tamaño se ven frecuentemente afectadas, dado que o manexo tradicional, con menores estratexias de limpeza e contacto entre animais de distintas idades, tamén pode favorecer a presenza do parasito (Castro-Hermida, 2002).
Así mesmo, un punto a ter en conta para o diagnóstico e o control é que unha porcentaxe dos xatos sen diarrea tamén poden eliminar C. parvum nas feces (Díaz et al., 2021), sendo outra potencial fonte de infección.
Doutra banda, non está tan claro cal é o papel das vacas adultas e o risco de transmisión de C. parvum de nai a xato. A ciencia demostrou que unha porcentaxe das vacas adultas eliminan C. parvum nas feces (Díaz et al., 2021; Shaw et al., 2021). Con todo, non hai evidencias concluíntes de que se incremente o risco de presentar criptosporidiose ao nacer nunha parideira común ou deixar o xato coa nai un tempo (Trotz-Williams et al., 2008).
Aínda así, que a evidencia científica sexa limitada, non descarta que sexa unha posible orixe de contaxio.
PODO ELIMINAR A CRYPTOSPORIDIUM PARVUM
Pois, unha vez presente a infección nos xatos, parece unha tarefa complicada, tendo en conta que os ooquistes poden sobrevivir longos períodos de tempo en ambientes húmidos e que son resistentes á maioría dos desinfectantes. Por iso, aínda que non se poidan eliminar da granxa, é fundamental minimizar a presión de infección coa que ten que convivir o xato, xa que, canto maior é a cantidade de ooquistes inxeridos de C. parvum, maior é a porcentaxe de xatos con diarrea e antes se inicia a enfermidade e a excreción de ooquistes (Zambriski et al., 2013).
Tendo en conta que a infección é vía fecal-oral, e que a susceptibilidade dos xatos decrece coa idade, os seguintes puntos de manexo considéranse claves para minimizar a presión de infección nas primeiras semanas de vida (imaxe 3):
• Limpeza con auga e unha solución de alcalino clorado dos utensilios de alimentación (TrotzWilliams et al., 2008).
• Limpeza e desinfección dos aloxamentos. Os chans de cemento parecen diminuír o risco en comparación con outras superficies (Brainard et al., 2020)
• O movemento de xatos en grupos e non de maneira individual diminúe o risco de trasmisión (Silverlås et al., 2009), así como deixar períodos sen baleiro sanitario das instalacións antes de introducir novos xatos.
• As botas, monos de traballo etc. poden ser potenciais vías de diseminación dentro dun rabaño, de aí a importancia da limpeza e o coidado á hora de pisar os comedeiros.
• A contaminación das fontes de auga da granxa e a contaminación fecal dos bebedoiros aparecen como unha vía de transmisión de difícil diagnóstico e control.
Por último, é importante destacar que unha limpeza e desinfección inadecuadas poden favorecer a diseminación de ooquistes dentro dun rabaño (Díaz et al., 2018). Para que sexa eficaz, é fundamental realizar unha limpeza previa antes da desinfección, xa que os desinfectantes perden eficacia en presenza de materia orgánica. Así mesmo, débese ter especial precaución cos sistemas de limpeza con auga a alta presión, pois, en espazos pechados, poden diseminar os ooquistes pola nave a través dos aerosois que xera.
SE TEMOS QUE CONVIVIR CO PARASITO, COMO PODEMOS MINIMIZAR O SEU IMPACTO?
Ata hai pouco tempo, os tratamentos metafilácticos eran a única opción para o control da criptosporidiose. Con todo, desde a publicación do Regulamento (UE) 2019/6 do Parlamento Europeo, a súa prescrición ten que estar xustificada e nunca pode realizarse para compensar unha falta de hixiene ou de medidas preventivas. Unha das dúas alternativas de tratamento é o lactato de halofuxinona. É un criptosporidiostático que, administrado a partir das primeiras 48 horas durante a primeira semana de vida, demostrou beneficios na saúde dos xatos, reducindo a diarrea, a excreción de ooquistes e a mortalidade (Brainard et al., 2021), sempre que se siga correctamente o protocolo de tratamento (Niine et al., 2018). Doutra banda, a paromomicina, un antibiótico clasificado pola Axencia Europea do Medicamento (EMA) como grupo C, para o seu uso con cautela, tamén mostrou eficacia na redución da diarrea e a excreción do parasito (Aydogdu et al., 2018). No entanto, a súa administración debe ser restrinxida aos casos clínicos que o requiran, dado que o seu uso incorrecto pode favorecer a aparición de resistencias bacterianas aos antibióticos.
Imaxe 4. Vacinando as nais no último terzo de xestación podemos transmitir a protección o xato a través do costro e o leite de transición
A vacinación fronte a rota-coroacoli desempeñou un papel crucial na prevención da diarrea neonatal. Con todo, ata hai moi pouco non se dispuña dunha vacina fronte a C. parvum. Afortunadamente, lanzouse moi recentemente unha innovadora vacina que permite protexer os xatos fronte á criptosporidiose. Esta vacina, do mesmo xeito que a de rota-coroa-coli, aplícase nas nais durante o último terzo de xestación, incrementando a resistencia inmunolóxica dos xatos a través de anticorpos específicos presentes no costro e leite de transición das nais vacinadas. A protección dos anticorpos vacinais fronte á glicoproteína Gp40 do parasito na luz intestinal actúa fronte polo menos 4 fases do parasito dificultando a infección das células intestinais e a súa replicación, e minimizando con iso a gravidade e duración do cadro clínico (Timmermans et al., 2023). Por iso, continuar dando leite de transición das nais vacinadas durante os primeiros cinco días de vida é vital para aproveitar ao máximo a protección da vacina.
As principais claves do éxito de C. parvum radican na elevada contaminación que xera, a partir dun único animal infectado, liberando grandes cantidades de ooquistes moi resistentes no ambiente. A isto súmase a súa capacidade para infectar outro xato recentemente nacido cunha dose infectante mínima.
Inmunidade específica en soro
Inmunidade específica en costro e leite de transición
Ademais, é destacable a interacción sinérxica deste parasito con outros patóxenos entéricos, especialmente víricos, cuxa acción inmunosupresora podería facilitar o desenvolvemento do ciclo interno do protozoo.
Afortunadamente, o gandeiro pode controlar a criptosporidiose mediante un manexo adecuado, a implementación de correctas pautas de limpeza e a oportunidade que xorde da vacinación para maximizar a inmunidade dos seus xatos fronte a C. parvum. Iso si, teñan presente que o verdadeiro segredo do éxito dunha gandería fronte á criptosporidiose radica na suma de pequenos esforzos repetidos un día si e outro tamén
NOTA EDITORIAL
As persoas interesadas na bibliografía téñena á súa disposición contactando cos autores.
“La vaca ideal debe ser altamente productiva, eficiente en el consumo de alimentos y funcionalmente atractiva”
Los productores de leche están constantemente buscando maneras de maximizar su rentabilidad y su eficiencia. En este sentido, Francisco Carbone, asesor ganadero, explica en esta entrevista los beneficios de la Asesoría Genética Integral, como una herramienta valiosa para lograr estos objetivos.
¿CÓMO SURGE SU RELACIÓN CON LA ASESORÍA GENÉTICA INTEGRAL?
Este concepto lo vengo desarrollando desde mis años en Argentina, cuando comencé a investigar sobre el PRV y busqué la forma de poder trasladar ciertos aprendizajes a la producción de leche y genética, abordándola desde un enfoque holístico.
Por generaciones, las vacas lecheras han tenido la difícil tarea de producir productos de alta calidad para alimentar al mundo de una manera eficiente, sostenible, rentable para el ganadero y atractiva para el consumidor.
Si bien los recientes avances genéticos han conducido a la creación de más rasgos que nunca, puede ser un desafío identificar qué define a la vaca más ideal para el ganadero lechero de hoy. En el volátil mercado actual, donde la competencia por la tierra, el agua y el alimento continúa aumentando junto con las crecientes demandas sociales para reducir las emisiones de gases de efecto invernadero, creo que la vaca ideal debe ser altamente productiva, eficiente en el consumo de alimentos y funcionalmente atractiva.
En consecuencia, lo primero que hacemos es sentarnos con el ganadero y desarrollar el plan estratégico. Si no sabemos hacia dónde vamos, no podemos llegar allí. Determinamos qué es lo que queremos, mediante las auditorías que realizo y la información que nos brindan los distintos instrumentos de medición de la ganadería, y definimos el plan de acción.
¿Quiere mantener el número de vacas? ¿Quiere crecer en la ganadería? ¿Qué industria y finalidad tiene la producción láctea en su ganadería? Son algunas de las preguntas que surgen en las primeras conversaciones.
Una vez que determinamos estas cuestiones, tomamos decisiones conjuntas y los asesoramos en concordancia con los demás profesionales que trabajan en la ganadería.
¿QUÉ ES LA ASESORÍA GENÉTICA INTEGRAL?
La Asesoría Genética Integral (AGI) es un servicio de Xesga, en colaboración con Seragro, que ofrece a los ganaderos una herramienta crucial en la selección de animales. Consiste en el análisis genómico de estos, con el fin de identificar aquellos que tienen mayor potencial para producir
leche de alta calidad y en grandes cantidades, y detallar posibles problemas de salud o enfermedades.
A partir de esta información, se pueden tomar decisiones informadas sobre la selección y la implementación de prácticas de manejo más efectivas para maximizar la rentabilidad y la eficiencia de los rebaños.
La genética deja de ser un mal llamado gasto para vislumbrar la inversión.
¿CÓMO FUNCIONA LA ASESORÍA GENÉTICA INTEGRAL?
La toma de muestras en la granja es un proceso clave en el servicio integral de asesoramiento genético. Esta es realizada por técnicos y/o comerciales de las tiendas bajo rigurosos estándares de cuidado en el bienestar animal y la inocuidad del material empleado.
El acoplamiento y distribución del semen es otro paso importante en el servicio de asesoría. Utilizando nuestra base de datos global, podemos ofrecer la mejor información genética y de acoplamientos para garantizar los mejores resultados posibles.
La AGI también implica la monitorización continua del rendimiento
de los animales seleccionados y la actualización de las recomendaciones según sea necesario.
Esto nos permite trabajar en conjunto con los ganaderos para diseñar programas de acoplamientos personalizados que maximicen la rentabilidad y eficiencia de sus rebaños.
¿CUÁL ES LA IMPORTANCIA DE GENOTIPAR?
Los análisis genómicos son una herramienta crucial en la selección para la producción de leche. Permiten a los ganaderos identificar a los animales con mayor potencial genético y también les ayudan a identificar aquellos que puedan tener riesgo de enfermedades o problemas de salud. Estos análisis se basan en la identificación de marcadores genéticos específicos que están asociados con la producción de leche y otros rasgos importantes.
El concepto de endogamia en el ganado lechero ha sido ampliamente debatido durante muchos años. Muchos productores aún se preguntan cuestiones sobre el nivel aceptable de endogamia en sus granjas para continuar haciendo progreso genético, pero sin causar una disminución perjudicial en la producción, la fertilidad o los rasgos de salud.
A menudo, el aumento de la endogamia se considera muy negativo y debe evitarse, pero por sí sola no es un factor que deba determinar las decisiones de selección. Necesitamos entender cómo afecta la endogamia a la rentabilidad de un individuo o a una decisión de apareamiento, de modo que nuestro enfoque se centre en el progreso
genético y, en última instancia, en la rentabilidad. Es importante señalar que, en sí misma, la endogamia no es ni buena ni mala.
Los ganaderos pueden tomar decisiones más informadas sobre qué animales deben ser recriados y cuáles deben ser descartados. Además, al perfeccionar la calidad de la producción, los ganaderos pueden obtener un mejor precio por su leche y mejorar su posición en el mercado.
¿CÓMO IMPACTA EN LA REDUCCIÓN DE COSTES Y EN EL AUMENTO DE LA RENTABILIDAD?
En términos económicos, los análisis genómicos y el programa de acoplamientos pueden tener un impacto significativo en la rentabilidad de una explotación lechera. Al seleccionar a los animales más eficientes en la producción de leche y reducir los costes asociados con la cría y la alimentación de ejemplares ineficientes, los ganaderos pueden aumentar su margen de beneficio.
Además, al prever los problemas de salud o de producción de los animales, los ganaderos pueden reducir los costes asociados con la atención veterinaria y el tratamiento de los animales enfermos, lo que también puede mejorar la rentabilidad de la explotación.
¿CUÁLES SON LOS BENEFICIOS DE LA ASESORÍA GENÉTICA INTEGRAL?
Así como lo fue en su día la aparición de la inseminación artificial, estoy convencido de que la genómica es el siguiente paso y el que va a hacer las ganaderías rentables y perdurables. Tenemos la tecno-
logía vanguardista y el know how para poder aplicarla.
Esa interrelación única es una herramienta a disposición de los ganaderos españoles. Desde nuestra empresa, creemos en la flexibilidad y la transparencia. Por eso, no imponemos contratos de permanencia ni límites en la cantidad de toros por casa comercial.
Queremos que nuestros clientes se sientan libres de elegir los servicios que mejor se adapten a sus necesidades individuales.
Los resultados genómicos nuestros se actualizan mes a mes, manteniendo al día las constantes mejoras y cambios de base que puedan suponer a nivel mundial. Así, el ganadero tendrá una valoración real de sus animales actualizada a la fecha.
En resumen, es una inversión inteligente para cualquier productor de leche que busque incrementar su rentabilidad y eficiencia de manera sostenible y responsable.
Ao longo das seguintes páxinas, imos tratar de responder a dúas cuestións: a primeira, en que consiste un plan sanitario integral e, a segunda, que beneficios achega a súa implantación nas ganderías bovinas.
José Antonio Fernández García Doutor en Veterinaria
Vogal da Xunta de Goberno do Ilustre Colexio Oficial de Veterinarios de Lugo
Nestes tempos de incerteza con respecto á aplicación da figura do veterinario de explotación, están a xurdir moitas opinións, nalgúns casos pouco acertadas. Penso que é por falta de coñecemento das funcións do devandito veterinario e, noutros casos, parecen que responden máis a un oportunismo político. En calquera caso, paga a pena explicar un pouco como é o plan sanitario integral, pedra angular da actuación do veterinario de explotación. O contido mínimo que debe conter o citado plan vén recollido no anexo IV do RD 364/2023. No entanto, para unha maior comprensión, é preciso ter en conta o RD 1053/2022 sobre as normas básicas
de ordenación das granxas bovinas, así como a actual modificación en curso do devandito RD que aparece no artigo cuarto do borrador presentado polo MAPA.
Tamén hai que ter en conta a clasificación das explotacións gandeiras en función da súa capacidade produtiva que aparece no punto 4 do artigo 3 do RD 1053, e a disposición final cuarta relativa á entrada en vigor dos artigos 5,6,7,9,10,11,17, así como o artigo 1 do mesmo RD, onde se establecen as exencións no cumprimento das disposicións dos artigos 5,6,7,8,9,10,11,17 do citado RD, o cal é determinante para que as explotacións gandeiras teñan a obriga ou non de dispor de determinados requisitos sobre manexo,
equipamento, condicións hixiénico-sanitarias, benestar animal etc., de cara ao cumprimento dos puntos que se establezan no plan sanitario integral. Este plan sanitario débese elaborar adaptándose ás características, sistema produtivo, capacidade produtiva e tipoloxía de cada explotación, por exemplo a unha explotación do grupo I (menos de 20 UGM inclusive) ou II (21-180 UGM) ou III (181-850UGM) existentes non se lles vai a esixir nin acceso pechado, nin arco ou vao de desinfección para vehículos ou, no caso dunha explotación de vacún de leite, non ten os mesmos requisitos de infraestruturas, manexo e condicións de bioseguridade que unha explotación de carne en extensivo.
para previr a difusión dun patóxeno na granxa.
- Biocontención: medidas para evitar a saída dun patóxeno dunha granxa afectada e que poida afectar a outras libres do patóxeno en cuestión.
- Bioprevención: medidas para evitar a difusión de patóxenos zoonósicos que poidan afectar ao ser humano.
En definitiva, non se trata dun plan sanitario uniforme para todas as granxas, senón que cada explotación terá o seu plan propio, o cal velará polo cumprimento mínimo nas condicións de bioseguridade e hixiénico-sanitarias.
Xa que estamos a falar de bioseguridade, é preciso expor unhas puntualizacións respecto diso. A bioseguridade é un concepto máis amplo que o de garantir o óptimo estado sanitario dunha granxa; forma parte do
concepto one health, é dicir, “unha soa saúde”, o cal considera que a saúde animal, a humana e a ambiental están moi interconectadas, co cal un fallo nunha delas inflúe directamente sobre as outras; por iso, o concepto de bioseguridade debe ser ampliado mediante os seguintes principios (Callejo Ramos, A):
- Bioexclusión: comprende as medidas para evitar ou minimizar a entrada de patóxenos na granxa.
- Biocompartimentación: medidas
- Biopreservación: medidas para previr a contaminación ambiental. Un plan sanitario integral implantado nunha explotación de vacún ten que ter en conta os citados principios. En liñas xerais e a modo de exemplo, o Plan sanitario integral (PSI) comprende os capítulos que imos desenvolver a continuación sen afondar en detalle, de forma que sexan de fácil aplicación e sempre tendo en conta o descrito no RD 1053, sobre todo no capítulo 1, onde se establecen as exencións no cumprimento de moitos dos puntos que se describen a continuación en función de se son explotacións en
EN CASO DE COMPRA DE ANIMAIS, DÉBENSE REALIZAR ANALÍTICAS PREVIAS DE IBR, BVD, PARATUBERCULOSE E DE MOSTRAS DE LEITE PARA DETECTAR PATÓXENOS CONTAXIOSOS
extensivo ou non extensivas, coas súas diferentes capacidades produtivas:
Medidas en relación ao acceso de vehículos
• Acceso pechado con delimitación perimetral, salvo para vehículos autorizados.
• Arco de desinfección ou vao sanitario.
• As explotacións deben manter un rexistro actualizado dos vehículos e persoas que acceden ás explotacións.
Medidas en relación ao acceso de animais
• Impedir o acceso de animais alleos á explotación.
• Favorecer a autorreposición, en caso de reposición externa a granxa de procedencia debe ter igual ou superior cualificación sanitaria.
• Evitar o transporte conxunto de animais de distinta procedencia.
• Realizar unha rigorosa inspección dos animais tras a descarga do camión de transporte, a poder ser nun lugar habilitado para iso e separado do resto dos locais e animais da explotación.
• Espazo para corentena separado do resto das instalacións (pídese que haxa un espazo de corentena, fixo ou temporal, pero, segundo o RD 1053, non se esixe separación do resto das instalacións e manexo diferenciado en explotacións dos grupos I, II e III existentes; entra en vigor en xaneiro de 2026 RD1053).
• Control de limpeza e desinfección de vehículos de transporte do gando.
• En caso de compra de animais, débense realizar analíticas previas de IBR, BVD, paratuberculose e de mostras de leite para detectar patóxenos contaxiosos.
Medidas en relación co persoal
• Acceso restrinxido ás persoas alleas á explotación.
• Roupa e calzado exclusivo da granxa.
• A granxa debe dispor de medios de hixiene suficientes (xabón e auga para lavado de mans).
• A explotación debe contar cun espazo adecuado para o cambio de roupa do persoal que traballa na explotación.
• As visitas deben utilizar calzado limpo ou calzas desbotables e non deberían acceder á área de alimentación, nin á zona de partos, área de maternidade etc.
Medidas en relación co control da alimentación
• As operacións de descarga de pensos na granxa deben realizarse
minimizando o risco sanitario e o impacto negativo no benestar animal.
• Os sistemas de almacenamento de pensos deben estar deseñados para evitar a contaminación e a súa deterioración, así como evitar o acceso de animais.
• O deseño e construción dos sistemas e equipos de subministración de alimentos e auga deben permitir reducir o risco de contaminación e limparse periodicamente.
• O número de puntos ou de superficie dispoñible para a alimentación e bebida debe ser suficiente para permitir o acceso de todos os animais e evitar a competencia.
• Os animais deben alimentarse de acordo coa súa idade ou estado produtivo.
• A compra de pensos debe realizarse a empresas autorizadas.
• Os silos de forraxe deben estar en condicións de conservación e mantemento adecuadas.
Medidas en relación co control da subministración e calidade da agua
• Control da calidad sanitaria da
auga; debe estar sometida a controis de calidade cunha frecuencia, polo menos, anual, e, se é necesario, aplicar tratamento de potabilización.
• Control do estado hixiénico de bebedoiros, conducións e depósito de auga.
Medidas de manexo sanitario
• Utensilios de limpeza e manexo exclusivo da explotación.
• Medidas para a separación de animais enfermos mediante un espazo adecuado fixo ou temporal.
• Sistemas de manexo e suxeición adecuados e seguros para os animais e o persoal.
• Na orde de manexo e atención dos animais, débese empezar polos animais novos, seguido dos adultos e, por último, dos animais enfermos.
• Revisión do estado sanitario dos animais polo menos unha vez ao día.
• Débese impedir o acceso de cans, gatos e aves ás instalacións onde se aloxa o gando.
• Os animais de diferentes grupos de idade deben estar aloxados separadamente, polo menos en granxas de tipo non extensivo.
• Débense limpar e desinfectar adecuadamente a sala de partos e o lazareto tras a saída dos animais.
• Débense limpar e desinfectar adecuadamente os aloxamentos da recría despois da saída dos animais.
• Hai que evitar que a recría teña contacto coas feces dos animais adultos.
• Débense limpar diariamente as mamadeiras e cubos de leite dos xatos lactantes.
• Hai que utilizar utensilios diferentes para manexar o esterco e os alimentos.
• É conveniente pór pediluvios para as vacas na saída da sala de muxido.
• En caso de dispor de semental para a reprodución, sobre todo en gando en extensivo, á parte das analíticas efectuadas ao resto do gando, adicionalmente pódense facer análises fronte a tricomonas e campilobacter
Revisión periódica das instalacións en relación co benestar e sanidade animal
• A ventilación natural ou artificial do establo debe ser suficiente para evitar a concentración de malos cheiros, gases e humidade.
• A temperatura ambiental e a iluminación dos diferentes espazos da granxa deben ser adecuados para os diversos grupos de ani-
mais, sen escuridade permanente nin iluminación artificial sen interrupción.
• O deseño e a construción das instalacións deben ofrecer unhas condicións adecuadas de confort ambiental para os animais que minimice o estrés térmico.
• O estado de limpeza e conservación e deseño das instalacións, así como as camas e corredores deben ser adecuados.
marzo | march 25 28
Zaragoza (SPAIN)
17th International Animal Production Show gan.es
17ª Feria internacional para la Producción Animal
DÉBESE FACER UNHA REVISIÓN VISUAL, POLO MENOS UNHA VEZ AO DÍA, DE TODOS OS ANIMAIS DA EXPLOTACIÓN, OBSERVANDO CALQUERA SÍNTOMA OU COMPORTAMENTO ANÓMALO
• No espazo da granxa debe manterse limpo de lixo e vexetación.
• Hai que evitar que o esterco entre en contacto cos alimentos.
Medidas de xestión de residuos sanitarios
• As ganderías inclúense dentro dos pequenos produtores de residuos perigosos.
• Deben dispor de colectores homologados, ríxidos e opacos para almacenar os residuos de orixe sanitaria.
• A explotación debe dispor dos servizos dun xestor autorizado para recoller os residuos sanitarios para o seu posterior tratamento.
Plan de limpeza, desinfeción, desinsectación e desratización
• Normalmente, dentro dos programas da ADSG, xa están establecidos os devanditos plans.
Plan de recollida e almacenamento de cadáveres e outros subprodutos de orixe animal
• A granxa debe dispor dun lugar onde depositar cadáveres, afastado dos establos e das áreas de maior risco como a maternidade, zona de xatos.
• Esta zona é de fácil limpeza e de fácil acceso ao camión de recollida.
Medidas de almacenamento de medicamentos, biocidas etc.
• A explotación debe dispor dun local ou armario específico pechado con boas condicións de temperatura e humidade para a correcta conservación dos medicamentos.
• Dispor doutro lugar para gardar biocidas e produtos de limpeza.
• Deben ser espazos seguros, protexidos e debidamente sinalizados.
2) PLAN DE VIXILANCIA E CONTROL DE PARASITOS
Este plan adoita formar parte do programa sanitario dasADSG.
• Consiste en tomar mostras de feces que sexan representativas do rabaño, a poder ser dos diferentes grupos de idade ou estados produtivos. No caso de animais enfermos con sospeita de infestación tómanse mostras individuais.
• O resultado da coproloxía indicaranos o xénero ou especie parasitaria e unha estimación da carga parasitaria, o cal será indicativo para elixir o antiparasitario máis específico e económico. Na desparasitación débese seguir a pauta de dosificación e días de aplicación indicado na receita veterinaria.
3) PROTOCOLO DE VIXILANCIA DO ESTADO SANITARIO DOS ANIMAIS, INCLUÍNDO VIXILANCIA PASIVA DAS ENFERMIDADES DE DECLARACIÓN OBLIGATORIA
Débese facer unha revisión visual, polo menos unha vez ao día, de todos os animais da explotación, observando calquera síntoma ou comportamento anómalo que nos faga sospeitar de que o animal está a sufrir un proceso morboso ou unha situación de malestar.
Na devandita observación debemos fixarnos nunha serie de
síntomas que puidesen indicar que estamos ante unha enfermidade de declaración obrigatoria en gando vacún. Para iso proporciónaselle ao gandeiro unha indicación dos síntomas máis característicos de enfermidades como a febre aftosa, lingua azul, carbunco bacteridiano, peripneumonía contaxiosa bovina, encefalopatía esponxiforme bovina ou a enfermidade hemorráxica epizoótica. O titular da explotación deberá comunicarlle ao veterinario da explotación a sospeita de que algún animal presente os síntomas que puidesen ser compatibles con algunha das enfermidades citadas. No caso de que o veterinario de explotación, tras a observación do animal, confirme tal sospeita, procederá a comunicárllela aos servizos veterinarios oficiais segundo o protocolo de actuación establecido pola autoridade competente.
4) PROGRAMA DE MOSTRAXE RUTINARIA FRONTE ÁS ENFERMIDADES QUE SON OBXECTO DE CONTROL NA EXPLOTACIÓN
No caso de que a explotación pertenza a unha ADSG, aplicarase o programa de mostraxe de todas as enfermidades recollidas no programa sanitario da ADSG. En caso contrario, será a autoridade competente quen determine as enfermidades a mostrear.
5) PLAN DE VACINACIÓN
No caso de que a explotación pertenza a unha ADSG, xa se teñen en conta os programas de vacinación que se deben implementar; en caso contrario, procederase a establecer
» Protege a las vacas de la cetosis clínica y subclínica
» Reduce los trastornos metabólicos
» Aumenta el apetito, mejora la salud y conduce a una recuperación rápida
Distribución exclusiva para Galicia
programas de vacinas en función dos resultados das analíticas que se considere oportuno realizar.
• Identificación dos antimicrobianos que poden aplicarse con prioridade e os que deben excluírse.
• Valoración do consumo trimestral e habitual de antibióticos: no caso de que o consumo habitual sexa superior ao indicador de referencia nacional, o gandeiro debe poñelo en coñecemento do veterinario de explotación para tomar as medidas seguintes:
- Identificar a causa do aumento do consumo de antibióticos.
- Avaliar o cumprimento das medidas establecidas no plan sanitario integral e, se procede, establecer medidas correctoras para diminuír o devandito consumo, así como o seu prazo de execución.
• Medidas para o almacenamento e conservación de medicamentos veterinarios: os medicamentos almacénanse en armarios específicos, os cales se manterán pechados verificando que cumpren as condicións de temperatura e humidade adecuadas para a súa correcta conservación. Estes deben estar almacenados no seu envase orixinal, non deben gardarse con outros tipos de produtos como insecticidas, raticidas etc. Os fármacos ou vacinas non empregados ou cuxa data de caducidade fose traspasada eliminaranse de acordo co plan de residuos.
• Rexistro dos tratamentos con medicamentos: todas as explotacións manterán un rexistro, en forma electrónica ou en soporte de papel, dos tratamentos administrados aos animais.
• Plan para a xestión dos residuos de medicamentos veterinarios: os residuos sanitarios, debidamente separados, almacenaranse en recipientes ríxidos, opacos, resistentes á perforación, de peche hermético, que eviten a perda do contido. O produtor de residuos sanitarios entregarallos a un xestor de residuos destinados ao seu tratamento.
7) PLAN DE CUMPRIMENTO E CONTROL DE HIXIENE DO LEITE (REGLAMENTO 853/2004)
Requisitos aplicados aos locais e equipos
• Os locais nos que o leite se almacena e arrefría deben ser construídos de forma que se limite o risco de contaminación, deben estar protexidos contra roedores e outras alimañas, e claramente separados dos locais onde están estabulados os animais, e dispor dun equipo de refrixeración adecuado.
• Os equipos de muxido e cisternas deben ser fáciles de limpar e desinfectar despois da súa utilización antes de volver usarse.
Hixiene durante o muxido, a recollida e o transporte
• O muxido debe efectuarse de modo hixiénico, seguindo a rutina de muxido máis adecuada á explotación.
• Tras o muxido, o leite debe conservarse nun recipiente limpo
concibido e equipado para evitar calquera contaminación. Debe arrefriarse inmediatamente a unha temperatura inferior a 8 °C na recollida diaria e 6 °C se non é diaria.
• Deben almacenarse separadamente os medicamentos e produtos que se administren durante a lactación, daqueles que se administren no secado.
Hixiene do personal: as persoas encargadas do muxido deben levar roupa limpa e apropiada, deben manter un elevado grao de limpeza (mans limpas, luvas etc.).
Este capítulo correspóndelle cubrir ao veterinario de explotación, onde deixará escrito, en formato de papel ou por medios electrónicos, os seguintes puntos:
• As medidas correctoras necesarias para emendar as deficiencias detectadas na explotación, así como os prazos prudentes para levar a cabo tales correccións.
• O programa de desparasitación e vacinación correspondente.
• Avaliación e cumprimento do programa de limpeza, desinfección, desinsectación e desratización, así como as recomendacións oportunas.
• As medidas necesarias para reducir o consumo de antibióticos ou de determinados grupos de antibióticos.
• Neste rexistro o veterinario de explotación porá a data de actuación e a súa firma, o cal constará como visita zoosanitaria.
NO REXISTRO O VETERINARIO DE EXPLOTACIÓN POÑERÁ A DATA DE ACTUALIZACIÓN
E A SÚA FIRMA, O CAL CONSTATARÁ COMO VISITA ZOOSANITARIA DE TEMPERATURA E HUMIDADE AXEITADAS PARA A SÚA CORRECTA CONSERVACIÓN
moitos casos practicamente xa o teñen en proceso de execución a través doutros programas como as ADSG, calidade de leite, certificación etc.
• Ás explotacións que aínda lles falta por cumprir algúns dos puntos do plan, a obrigatoriedade do Plan sanitario integral constitúe o pulo necesario para entrar definitivamente na gandería do século XXI e converterse en ganderías profesionalizadas.
• O cumprimento do Plan sanitario integral constitúe unha garantía para o gandeiro para protexer a súa explotación de posibles epizootias que causarían un gran prexuízo, máis agora, que por mor da globalización de mercadorías e persoas tamén están involucrados patóxenos emerxentes que acompañan os devanditos movementos.
• Constitúe tamén para o consumidor unha garantía de seguridade sanitaria, onde, ao implementar estas medidas hixiénico-sanitarias, se asegura un mellor control dos produtos alimentarios que se xeran nas granxas.
integral é un factor clave para evitar esas perdas e contribuír á citada sostibilidade.
• O Plan sanitario integral constitúe unha ferramenta para mellorar as medidas de control das enfermidades que puidesen afectar ao ser humano (zoonose).
• O feito de que aparezan comentarios na prensa dicindo que o PSI contén 25 puntos moi complicados de asumir pola gandería familiar, denota un descoñecemento total de como é un plan sanitario integral. Isto é un gran problema, xa que dan unha opinión terxiversada da realidade, máxime cando moitos deses 25 puntos, tan inasumibles, xa os están a cumprir a maior parte desas ganderías familiares.
Unha vez exposto o Plan sanitario integral, podemos sacar unha serie de conclusións:
• Para a inmensa maioría de explotacións, polo menos en Galicia non resulta problemático o seu cumprimento, o desenvolvemento alcanzado en manexo e tecnificación, é dicir, en profesionalización, permítelles levar a cabo o devandito programa, en
• A aplicabilidade do plan sanitario integral nas granxas leva unha mellora no benestar animal, é ben coñecido que saúde e benestar teñen unha relación bidireccional.
• As perdas produtivas dos animais debidas ás enfermidades son moi importantes, polo que mellorar o status sanitario dos animais é un elemento clave na sustentabilidade da produción animal, tanto económica como social e ambiental.
• Por iso, a bioseguridade enmarcada dentro do Plan sanitario
Tal como quedou exposto, todos os puntos que comprende o Plan sanitario integral son de fácil aplicabilidade; é máis, cómpre a súa implantación para asegurarlles un futuro ás nosas ganderías, xa que, tanto desde o punto de vista sanitario coma de benestar animal, contribúe a mellorar a produtividade destas, así como a proporcionarlle ao consumidor alimentos seguros e, ao tempo, dar a boa imaxe do sector que as novas xeracións de consumidores demandan, as cales cada vez son máis esixentes e críticas coas producións gandeiras que non cumpren cos mínimos requisitos sanitarios e de benestar.
Abortos
Fetos con malformaciones
Cojeras
Fiebre
Ulceraciones en mucosas: morro/boca/ojos
Reducción de la producción lechera y lesiones en la ubre
Regurgitación
Durante el brote del serotipo 8 entre 2006 y 2008, la producción individual de leche de vacas que mostraban seroconversión disminuyó con un promedio de 52 kg anuales
El primer estudio sobre el brote del serotipo 3 muestra una pérdida de 1kg/vaca/día
Pérdidas
Pérdidas directas:
– Reducción de la producción lechera.
– Incremento de la mortalidad.
– Pérdida de peso.
– Reducción de la tasa de fertilidad.
– Abortos.
– Reducción de la producción cárnica.
Pérdidas indirectas:
– Incremento de costes asociados a servicios veterinarios y medicamentos.
– Pérdida de ingresos.
Edema
Hiperemia
Conjuntivitis
Descarga nasal
Hipersalivación
Recuperación larga (semanas)
Las vacas infectadas tienen 5 veces más probabilidades de repetir el celo dentro de los 56 días posteriores a la primera inseminación.
Otros hechos observados durante el brote de serotipo 3 en 2023 en los Países Bajos
– Restricciones de movimientos y pérdida de oportunidades en mercados de alto valor.
Bibliografía:
– Royal GD. (2024, 6 mai). BTV-3 outbreak update: Clinical, symptoms, pathology and impact analysis: Highlights Report Cattle - April 2024.
– Rushton J, Lyons N. Economic impact of Bluetongue: a review of the effects on production. Vet Ital. 2015 Oct-Dec;51(4):401-6. doi: 10.12834/VetIt.646.3183.1. PMID: 26741252.
– Transmisión vertical.
– Incremento del número de diagnósticos de excesiva queratinización/corni cación del rumen.
– Incremento del número de diagnósticos de problemas respiratorios in amatorios y/o neumonía.
– Incremento del número de diagnósticos de nemátodos pulmonares.
¡Descubre más sobre la enfermedad de la lengua azul!
Syvazul BTV 3
y
Suspensión inyectable para ovino y bovino
El uso de Syvazul BTV 3 está autorizado en España, bajo el Art, 110 (2) EU2019/6.
El uso de Syvazul BTV 3 está autorizado en España, bajo el Art, 110 (2) EU2019/6.
Vía SC. Edad mínima: 3 meses
Vía SC. Edad mínima: 3 meses
Primovacunación 1 año 1 año
Primovacunación
3 semanas
Vía IM. Edad mínima: 2-3 meses*
Vía IM. Edad mínima: 2-3 meses*
Primovacunación
Primovacunación
1 año
* A partir de los 2 meses de edad en animales sin tratamiento previo o a partir de los 3 meses de edad en terneros nacidos de madres inmunizadas.
Revacunación
Revacunación
Revacunación
Revacunación
* A partir de los 2 meses de edad en animales sin tratamiento previo o a partir de los 3 meses de edad en terneros nacidos de madres inmunizadas.
INDICACIONES: Ovino: Para la inmunización activa de ovino para reducir la viremia, prevenir la mortalidad y reducir los signos clínicos y las lesiones causadas por el serotipo 3 del virus de la lengua azul. Establecimiento de la inmunidad: 28 días después de completar la pauta de primovacunación. La duración de la inmunidad no se ha establecido. Bovino: Para la inmunización activa de bovino frente al serotipo 3 del virus de la lengua azul. El establecimiento de la inmunidad y la duración de la inmunidad no se ha establecido. POSOLOGÍA PARA CADA ESPECIE, MODO Y VÍAS DE ADMINISTRACIÓN: Agitar bien antes de usar. Ovino: Vía subcutánea. Administrar por vía subcutánea a ovino a partir de los 3 meses de edad, de acuerdo con el siguiente esquema: Primovacunación: administrar una dosis única de 2 ml. Revacunación: administrar una dosis de 2 ml a los 12 meses. Bovino: Vía intramuscular. Administrar por vía intramuscular a ganado bovino a partir de los 2 meses de edad en animales sin tratamiento previo o a partir de los 3 meses de edad en terneros nacidos de madres inmunizadas, de acuerdo con el siguiente esquema: Primovacunación: administrar dos dosis de 4 ml separadas por un intervalo de 3 semanas. Revacunación: administrar una dosis de 4 ml a los 12 meses. Uso veterinario. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. En caso de duda, consulte a su veterinario.
Sede Central: Parque Tecnológico de León
Sede Central: Parque Tecnológico de León
Calle Nicostrato Vela M 20 • 24009 León - España Tel.: 987 800 800 • e-mail: mail@syva.es • www.syva.es
Calle Nicostrato Vela M 20 • 24009 León - España
Tel.: 987 800 800 • e-mail: mail@syva.es • www.syva.es
Escanea el código QR para obtener información del producto.
INDICACIONES: Ovino: Para la inmunización activa de ovino para reducir la viremia, prevenir la mortalidad y reducir los signos clínicos y las lesiones causadas por el serotipo 3 del virus de la lengua azul. Establecimiento de la inmunidad: 28 días después de completar la pauta de primovacunación. La duración de la inmunidad no se ha establecido. Bovino: Para la inmunización activa de bovino frente al serotipo 3 del virus de la lengua azul. El establecimiento de la inmunidad y la duración de la inmunidad no se ha establecido. POSOLOGÍA PARA CADA ESPECIE, MODO Y VÍAS DE ADMINISTRACIÓN: Agitar bien antes de usar. Ovino: Vía subcutánea. Administrar por vía subcutánea a ovino a partir de los 3 meses de edad, de acuerdo con el siguiente esquema: Primovacunación: administrar una dosis única de 2 ml. Revacunación: administrar una dosis de 2 ml a los 12 meses. Bovino: Vía intramuscular. Administrar por vía intramuscular a ganado bovino a partir de los 2 meses de edad en animales sin tratamiento previo o a partir de los 3 meses de edad en terneros nacidos de madres inmunizadas, de acuerdo con el siguiente esquema: Primovacunación: administrar dos dosis de 4 ml separadas por un intervalo de 3 semanas. Revacunación: administrar una dosis de 4 ml a los 12 meses. Uso veterinario. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. En caso de duda, consulte a su veterinario.
syvacontigo laboratorios-syva
syvacontigo
el código QR para obtener información del producto. 3 semanas
Micoplasmas hemotrópicos ou hemoplasmas: que son e como repercuten na saúde das nosas vacas
Entre novembro de 2023 e febreiro de 2024 levamos a cabo un estudo con base en nove explotacións da provincia de Lugo, co obxectivo de determinar a porcentaxe de animais infectados con hemoplasmas e identificar as especies presentes. A seguir, respondemos a algunhas cuestións aprendidas no transcurso da nosa investigación e ofrecemos algunhas conclusións sobre estas bacterias.
Laura Valle, Susana Remesar, David García-Dios, Néstor Martínez, Ana Saldaña, Alberto Prieto, José Manuel Díaz-Cao, Gonzalo López-Lorenzo, Ceferino López, Rosario Panadero, Gonzalo Fernández, Patrocinio Morrondo, Pablo Díez-Baños, Pablo Díaz Investigación en Sanidade Animal de Galicia (Invesaga)
Os micoplasmas hemotrópicos, tamén chamados hemoplasmas, son bacterias que poden infectar a numerosas especies de animais, incluídas as persoas. En gando vacún describíronse dúas especies, Mycoplasma wenyonii e Candidatus Mycoplasma haemobos, que se transmiten principalmente pola picadura dalgunhas especies de moscas e tabáns. O máis frecuente é que os animais infectados non mostren sintomatoloxía clínica. Con todo, como estes hemoplasmas destrúen os glóbulos vermellos, poden producir anemia, especialmente en
animais inmunodeprimidos ou en animais con infeccións concomitantes. É importante destacar que as infeccións por hemoplasmas, ao provocar un certo grao de inmunodepresión, parecen facilitar o desenvolvemento doutras infeccións, polo que, ás veces, é complicado sospeitar da súa presenza polos signos clínicos.
Nos últimos anos detectouse un incremento considerable do número de bovinos infectados por hemoplasmas, xa sexa por un aumento no número de casos ou polo emprego de técnicas moleculares como a
PCR para a súa detección, que son moito máis sensibles que as técnicas tradicionais.
QUE SON OS HEMOPLASMAS E COMO SE TRANSMITEN?
Os hemoplasmas son bacterias que se inclúen dentro do xénero Mycoplasma e que se caracterizan por ser patóxenos obrigados que se adhiren e crecen na superficie dos glóbulos vermellos. Presentan unha distribución mundial e identificáronse nun amplo rango de animais domésticos, coma cans, gatos, pequenos ruminantes e porcos, así como nunha
gran variedade de especies de animais silvestres. As principais especies de hemoplasmas que afectan o gando vacún son Mycoplasma wenyonii e Candidatus Mycoplasma haemobos. Mentres que a primeira é especí ca de gando vacún e búfalos, a segunda pode afectar a moitos animais diferentes, pois identi couse en ovellas, cabras, cabalos, cans, cervos, gamos e corzos.
Aínda que aínda non se coñecen exactamente as vías de transmisión
de gran parte das especies de hemoplasmas, considérase que os principais vectores para o gando vacún son algúns insectos que se alimentan de sangue, coma a mosca dos cornos (Haematobia irritans), a mosca dos establos (Stomoxys calcitrans), a mosca da froita (Musca domestica) e os tabáns (Tabanus spp.), os cales vehiculan estes patóxenos entre animais. Outros estudos tamén apuntan a unha posible transmisión a través de
sangue infectado, como, por exemplo, tras a realización de transfusións, ao reutilizar agullas contaminadas, así como instrumentos para o descornado e o recorte de pezuños, ou realizar unha palpación rectal; con todo, estas vías de transmisión aínda non se conrmaron. Finalmente, a transmisión vertical, é dicir, da nai ás súas crías, describiuse tanto para M. wenyonii como para Ca M. haemobos, aínda que se considera pouco frecuente.
CONSIDÉRASE QUE OS PRINCIPAIS VECTORES PARA O GANDO VACÚN SON ALGÚNS
INSECTOS QUE SE ALIMENTAN DE SANGUE
QUE FAVORECE A INFECCIÓN DOS ANIMAIS?
Todos aqueles factores que impliquen un maior contacto cos insectos citados anteriormente suporán un maior risco de infección. Así, por exemplo, atopáronse porcentaxes de infección máis elevadas en animais en pastoreo que nos estabulados. A idade dos animais tamén se identificou coma un factor de risco. Deste xeito, os novos adoitan presentar porcentaxes de infección menores ca os adultos, pois estiveron un menor tempo no pasto e, daquela, menos expostos aos vectores. Tamén se sinala que a presenza de anticorpos adquiridos co costro podería protexer estes animais. Algúns autores tamén observaron diferenzas na prevalencia en función da raza estudada. Deste modo, unha investigación detectou maior prevalencia en vacas de raza jersey que en holstein; con todo, outros traballos non permitiron identificar a raza coma un factor que inflúa de forma significativa sobre a prevalencia de Mycoplasma spp., o que indica a necesidade de realizar máis investigacións.
A información dispoñible ata o momento mostra notables variacións na porcentaxe de bovinos infectados por hemoplasmas a nivel mundial, pois os valores individuais oscilan entre o 4,7 % e o 100 % dependendo do estudo. Con todo, non se dispuña de datos sobre a prevalencia en gando vacún de España. Por iso, durante novembro de 2023 e febreiro de 2024, realizouse un estudo preliminar en nove explotacións de gando vacún de aptitude leiteira con manexo intensivo da provincia de Lugo, con obxecto de
determinar a porcentaxe de animais infectados con hemoplasmas e identificar as especies presentes. Con este fin, recolléronse mostras de sangue dun total de 345 animais, que tiñan entre 16 e 157 meses de idade. Así, este traballo representa a primeira investigación sobre a presenza de hemoplasmas en gando vacún do noso país.
A presenza de ADN de hemoplasmas en sangue detectouse mediante PCR. As mostras de cada explotación dividíronse grupos de cinco animais clasificados en función da súa idade, que posteriormente se mesturaron e procesaron como unha única mostra. Finalmente, analizáronse un total de 75 mostras. Os resultados obtidos foron sorprendentes, xa que o 93,3 % das mostras analizadas resultaron positivas. Cabe sinalar a gran diseminación destas bacterias dentro dos rabaños, xa que en seis explotacións todas as mostras resultaron positivas, mentres que nas granxas restantes a porcentaxe de positivos foi tamén moi alta, ao oscilar entre o 77,8 % e o 87,5 %.
Aproximadamente o 25 % de mostras positivas se purificaron e secuenciaron, o que permitiu identificar dúas especies de Mycoplasma, sendo M. wenyonii moito máis frecuente (88,9 %) que Ca M. haemobos (11,1%). É destacable que M.wenyonii mostrou unha gran dispersión xeográfica, pois se detectou en todas as granxas, mentres que Ca M.haemobos só se identificou en dúas delas.
Estes resultados parecen indicar una elevada presenza e diseminación desta bacteria nas granxas de gando vacún da provincia de Lugo, aínda que é necesario analizar máis mostras procedentes doutras provincias de Galicia para obter resultados máis robustos.
QUE SIGNOS CLÍNICOS PRESENTAN OS ANIMAIS INFECTADOS?
Habitualmente, os bovinos infectados con hemoplasmas son asintomáticos. Algúns autores suxeriron que a manifestación de signos clínicos está relacionada co estado inmunóloxico do animal, polo que é máis frecuente en animais tensos, con enfermidades concomitantes ou inmunodeprimidos. Os signos clínicos poden ser moi variados, sendo a anemia a alteración máis frecuente. Aínda que se descoñece a patoxénese exacta, suxeriuse que os hemoplasmas se adhiren á parede do glóbulo vermello, causando un dano directo sobre a súa membrana, destruíndoo, aínda que estudos sinalan que estas bacterias tamén poderían introducirse no interior dos glóbulos vermellos, o que tamén contribuiría á destrución destes. Ademais, a infección dos glóbulos vermellos cos hemoplasmas vai inducir a produción de autoanticorpos, é dicir, anticorpos que atacan os propios eritrocitos, o que conduce á súa destrución, causando o que se denomina “anemia inmunomediada”. A anemia causada por hemoplasmas pode ser entre leve e moderada, aínda que se observaron anemias graves en animais novos e inmunodeprimidos. As infeccións por hemoplasmas tamén se asociaron coa presenza de debilidade, edemas en zonas declives do corpo do animal como a porción distal das extremidades, glándula mamaria e escroto, aumento de tamaño dos ganglios linfáticos, febre transitoria, incremento do ritmo cardíaco e respiratorio, pelame áspera e pouca lustroso, perda de peso, diminución drástica da produción de leite e infertilidade en machos. Ocasionalmente, observouse un aumento do número de glóbulos brancos, así como dos niveis de bilirrubina e encimas hepáticos no sangue.
En caso de coinfeccións de hemoplasmas con outros patóxenos sanguíneos, por exemplo Babesia ou Anaplasma, os signos clínicos son máis graves, xa que induce unha resposta inflamatoria máis intensa. Nese sentido, suxeriuse que as infeccións por hemoplasmas facilitan o desenvolvemento doutros patóxenos ao provocar un certo grao de inmunodepresión.
COMO DETECTAR A PRESENZA DE ANIMAIS INFECTADOS?
A día de hoxe disponse de varios métodos para o diagnóstico destas bacterias. As técnicas tradicionais baséanse no exame microscópico dun frotis sanguíneo, o que permite observar directamente os hemoplasmas. Con todo, estas técnicas son pouco fiables, pois dan moitos falsos negativos cando as cargas bacterianas en sangue son baixas. Tamén se obteñen numerosos falsos positivos, pois os hemoplasmas pódense confundir facilmente con outros patóxenos que afectan aos glóbulos vermellos, incluíndo bacterias como Anaplasma bovis, Anaplasma centrale ou Anaplasma marginale, ou parasitos como Theileria annulata Por todo iso, na actualidade as técnicas tradicionais substituíronse case totalmente por técnicas moleculares como a PCR, moito máis fiables. Ademais, a PCR a tempo real permite cuantificar o ADN presente na mostra e, por tanto, estimar a carga bacteriana do animal.
QUE PODO FACER SE DETECTO ANIMAIS POSITIVOS NA GRANXA? COMO EVITAR AS INFECCIÓNS?
Na actualidade non se dispón de tratamentos efectivos fronte a hemoplasmas en gando vacún. Aínda que
algúns autores observaron que a administración de tetraciclinas durante períodos prolongados permite reducir a carga bacteriana en bovinos con signos clínicos, os resultados doutros estudos non son concluíntes. Comprobouse que a terapia de soporte, aplicando un tratamento con glicocorticoides e transfusións de sangue, podería mellorar a calidade de vida do animal e reducir as perdas produtivas.
Tendo en conta estes aspectos, o control débese centrar na implementación de medidas de prevención, pois son as máis eficaces para evitar a aparición de animais infectados nos rabaños. Como a principal fonte de infección son os dípteros hematófagos, para reducir a porcentaxe de animais infectados débese evitar tanto a presenza destes insectos como o contacto destes co rabaño. Por estes motivos recoméndase o uso de repelentes a base de piretroides sobre os animais, especialmente durante a tempada de maior actividade destes insectos, é dicir, primavera e verán.
Actualmente, en España só se dispón de dous principios activos comercializados para o seu uso en bovino: a cipermetrina e a deltametrina. Ambos poden aplicarse como unción dorsal continua (pour-on), unción dorsal puntual (anuncio-on), pulverización ou en crotais, e teñen un tempo de espera en carne entre 4 e 15 horas; con todo, mentres que a deltametrina pode empregarse en animais de produción láctea presentando un período de espera en leite de entre 0 e 12 horas, a cipermetrina non pode administrarse en animais cuxa leite se destine ao consumo humano. Ademais, no caso da cipermetrina, existen presentacións en forma de crotal que deben colocarse
ao principio da tempada de moscas e retirarse ao terminar este período, que presentan un período de espera de 0 horas en leite e carne. Entre as diferentes medidas para reducir as poboacións de moscas dentro da explotación atópanse a instalación de trampas eléctricas e de teas mosquiteiras en xanelas, así como o emprego de insecticidas que eliminen tanto adultos coma larvas de moscas. Tamén se recomenda reducir o risco de transmisión mediante o control de fómites, que inclúe evitar a reutilización de certos materiais, como agullas ou luvas, especialmente cando os animais presentan signos clínicos.
Os hemoplasmas son patóxenos pouco coñecidos no gando vacún; con todo, os datos dispoñibles mostran que están moi diseminados polas explotacións da provincia de Lugo e afectan a un elevado número de animais destes rabaños. Aínda que unha alta porcentaxe de animais infectados son asintomáticos, estas bacterias poden favorecer as infeccións con outros patóxenos, dando lugar a procesos de gravidade. Ademais, a súa elevada presenza nas granxas podería dificultar a detección doutros patóxenos, xa que os hemoplasmas poderían ser identificados como axentes causais de signos clínicos ou danos produtivos que, en realidade, teñen outra orixe. Debido a que non se dispón de tratamentos eficaces nin vacinas, é de grande importancia establecer medidas de prevención nas explotacións baseadas principalmente no emprego de insecticidas ou repelentes de insectos nas épocas de maior actividade de moscas e tabáns.
Datos claros y en tiempo real para agilizar la toma de decisiones con Gando
En la gestión moderna de una ganadería, la tecnología es clave para optimizar el trabajo y tomar decisiones acertadas. En este sentido, Gando simplifica la gestión diaria, promueve un manejo más eficiente y facilita el acceso a la información en tiempo real de la granja tanto para ganaderos como para veterinarios.
José Manuel Raposo López Socio de Finca Raposo
¿Dirías que la falta de datos reales en la granja sigue siendo un problema hoy en día?
Sin datos, tomar decisiones tanto para el presente como para el futuro sería impensable. Las granjas cada vez son más grandes y, evidentemente, los datos son fundamentales.
¿Cuánto ha mejorado vuestra estrategia de control diario desde que empezasteis a utilizar Gando? Gando es un programa sencillo y fácil de entender. Todo está muy accesible; tanto, que incluso los empleados lo captan rápidamente. Eso es clave, porque he comprobado que, si las cosas no son sencillas, simplemente no se hacen. Lo importante es que tanto los trabajadores como yo podamos manejar la información de manera fácil y eficiente.
¿Cómo os ha ayudado una buena gestión de la información a la hora de trabajar en la granja?
La información en tiempo real que nos proporciona Gando es impresionante. Además, hemos contado con el apoyo de Mónica e Ismael, del equipo de Xénese, quienes nos han ayudado mucho en el manejo del programa, especialmente en el área de reproducción.
"Gando es un programa muy sencillo, donde todos, incluidos los trabajadores, pueden introducir datos fácilmente"
¿Qué fue lo que os llevó a trabajar con esta aplicación?
Creo que las cosas se hacen si son sencillas, y Gando es eso. Es un programa muy sencillo, donde todos, incluidos los trabajadores, pueden introducir datos fácilmente. Al final, tener la información actualizada y accesible nos permite gestionar la granja de manera mucho más eficiente.
Desde que habéis implementado el programa, ¿cuál ha sido la información más útil que os proporciona?
Una de las cosas que más valoro es la capacidad de ver tanto el presente como el futuro de la granja. Esto nos permite planificar mejor, decidir, por ejemplo, si necesitamos recriar más o menos animales, y anticiparnos a las necesidades de la explotación. La ayuda que nos brinda en este sentido es enorme.
¿Cuáles señalarías como las principales ventajas de Gando?
El programa es como el volante de la granja. Te ofrece datos clave como la tasa de preñez o la de fertilidad. Estos datos, si se analizan bien, te ayudan a gestionar mejor la explotación. Sin información, no podríamos tomar decisiones acertadas.
Localización: Mesía (A Coruña)
Vacas en producción: 240
Media de producción: 36 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 3,80 %
Porcentaje de proteína: 3,55 %
Ismael Fernández Veterinario de Xénese E.T.E. Veterinarios
¿Cómo ha ido evolucionando vuestra empresa a medida que ha cambiado el sector?
Nos dedicamos a la reproducción y transferencia embrionaria desde hace más de dos décadas. En estos últimos años, hemos experimentado un crecimiento considerable en cuanto al volumen de trabajo. Antes trabajábamos con granjas más pequeñas, pero ahora colaboramos con explotaciones más grandes. En cuanto a la transferencia de embriones, hemos pasado de manejar una sola donante con algunas receptoras a trabajar con varias donantes, incluso llegamos a 10 o 13 donantes para sacar óvulos para fecundación in vitro.
¿Cómo impacta en tu trabajo la disponibilidad de datos en diferentes formatos y plataformas?
Tener los datos en distintos formatos y plataformas puede complicar las cosas. Sin embargo, cuando toda la información está en una única plataforma, el trabajo se simplifica enormemente. Esto se traduce en una mayor rapidez y precisión.
¿De qué manera te ayudan las plataformas de integración de datos a mejorar el servicio que ofreces a los ganaderos? Principalmente, nos ayuda a tomar decisiones rápidas y acertadas, siempre basadas en datos reales y objetivos. En nuestro caso, conocer el historial detallado de cada vaca resulta fundamental para seleccionar donantes y receptoras de embriones, ya que nos permite identificar con mayor exactitud qué animales son los más adecuados y cuál es el momento ideal para intervenir. Además, el establecimiento de tratamientos es mucho más sencillo y ágil, permite incluso pautarlos a distancia. Esto también te evita perder días abiertos en los animales.
Cuando un ganadero nos plantea un problema con algún animal, o con algún grupo de animales que no salieron en celo, o que ha tenido algún inconveniente con una pauta establecida, podemos ajustar la estrategia de inmediato a través de la plataforma, sin necesidad de esperar a la próxima visita. Esto se traduce en una gestión mucho más eficiente, algo crucial en granjas modernas de gran tamaño.
¿Cómo valoran tus clientes la posibilidad de generar reportes específicos que integren información de distintas fuentes?
Los ganaderos valoran muy positivamente la facilidad con la que pueden generar todo tipo de reportes. Estos les permiten gestionar tratamientos diarios o semanales, prever partos y secados, revisar el estado futuro de la
"Gando permite establecer pautas de tratamiento sin errores y tiene la capacidad de integrar información con otras plataformas"
granja para hacer previsiones y consultar listados de eventos que hayan ocurrido en el último mes para poder pasárselos al controlador lechero. Antes, todo esto implicaba revisar calendarios o libretas, pero ahora, con un solo reporte tienen toda la información a mano. Como digo, todo esto se traduce en rapidez al tomar decisiones acertadas dentro de la granja.
¿Por qué confías en esta plataforma en particular? Esta es una plataforma en constante evolución, con mejoras frecuentes que se ajustan a las necesidades tanto de los ganaderos como de los veterinarios. Ha sido desarrollada por veterinarios que comprenden perfectamente nuestras necesidades, en este caso, profesionales gallegos que conocen de primera mano la realidad del sector. Además, cuenta con un servicio técnico excelente y hace cálculos muy precisos, lo que nos da gran confianza.
¿Cuáles dirías que son las principales ventajas de Gando?
En primer lugar, su facilidad de uso. Es muy visual, intuitiva y rápida de aprender. Además, permite establecer pautas de tratamiento sin errores y tiene la capacidad de integrar información con otras plataformas, lo que reduce la duplicación de datos. Por ejemplo, en esta granja hemos integrado los datos de Gando con los collares de actividad, lo que evita que el ganadero tenga que introducir la información dos veces. La mete en Gando y el programa actualiza los datos de la plataforma del collar. De esta manera, el ganadero dispone de la misma información en ambos sistemas.
¿Cómo ha cambiado tu trabajo tras empezar a emplear Gando como programa de gestión?
Ahora es mucho más fácil consultar los datos y, por lo tanto, es más sencillo tomar decisiones. La facilidad de uso de la plataforma anima a los ganaderos a adoptarla sin miedo. Cuando les presentamos cómo funciona, rápidamente ven las ventajas. Esto implica que, si el ganadero mantiene la aplicación actualizada, siempre tenemos acceso a datos en tiempo real, lo que permite una gestión más eficiente. Esto, en esta granja en particular, en donde también se trabaja con transferencia embrionaria, nos da mucha seguridad al seleccionar donantes y receptoras y al dictaminar exactamente cuál es el mejor momento para trabajar con ellas.
Nas seguintes liñas realizamos un percorrido pola evolución da produción de gando de leite desde o ano 1985 ata a actualidade e analizamos polo miúdo os principais cambios sufridos no que respecta a aspectos como censo de vacas produtoras, prezo do leite, número de gandeiros, así como o manexo, alimentación e sistemas de muxido. Finalmente, enumeramos algúns puntos de mellora con vistas a garantir o futuro do sector.
Vicente Jimeno Vinatea Universidade Politécnica de Madrid
1.INTRODUCIÓN
Actualmente, no mundo o censo de vacas de leite supera os 140 millóns de cabezas, sendo a India (59,5 millóns), UE-27 (20,2 millóns), o Brasil (16,9 millóns) e os Estados Unidos (9,4 millóns) os países que ostentan un maior censo de vacas. A produción mundial de leite de vaca supera os 600 millóns de toneladas. Á cabeza dos países produtores está a UE-27, con algo máis de 145 millóns de toneladas, séguenlle os Estados Unidos (105 millóns), a India (95 millóns) e a China (38 millóns) (USDA Foreign Agricultural Service, 2023).
Dentro da UE-27, España ocupa o sétimo lugar como produtor de leite de vaca, co 5,1 % da produción europea, detrás de Alemaña (21,8 %), Francia (16,6 %), os Países Baixos (9,3 %), Italia (8,9 %), Polonia (8,5 %) e Irlanda (6,2 %) (Eurostat, 2021).
2.
Na Unión Europea, dos 10 Estados membros (UE-10), o 2 de abril de 1984, tras anos de importante sobreprodución de leite de vaca e produtos lácteos (leite desnatado en po e manteiga), co consecuente aumento no orzamento económico para o almacenamento desta sobreprodu-
ción, a Política Agraria Común (PAC) decidiu establecer o sistema de cotas lácteas. A cota láctea limitaba a produción de leite en cada un dos Estados membros a una cantidade determinada, ao tempo que garantía a recollida de leite de vaca a todos os gandeiros da Comunidade Económica Europea (CEE).
España asina o tratado de adhesión á CEE o 12 de xuño de 1985, aínda que a integración efectiva se produce o 1 de xaneiro de 1986. A partir deste momento, o sector de vacún de leite español sométese ao sistema de cotas lácteas que se implantou na CEE. A cota láctea que
Gráfico 1. Principais países produtores de leite de vaca no mundo, 2022 (millóns de Tm)
Gráfico 2. Número de vacas leiteiras no mundo en 2022 por país (en 1.000
se asignaba a cada Estado membro era como resultado das estatísticas de produción que achegaba cada Estado. No ano 1986 a produción de leite de vaca en España era de 6.112.000 Tm, mentres que a acta de adhesión só garantía unha cota leiteira de 5.400.000 Tm.
TRAS O RECOÑECEMENTO DA PAC DO 2009, A UNIÓN EUROPEA DECIDE PREPARAR A FIN DAS COTAS LÁCTEAS CON DATA DO 1 DE ABRIL DO 2015, DANDO ASÍ POR FINALIZADO UN PERÍODO DE 30 ANOS NO QUE A PRODUCIÓN DE LEITE DE VACA ESTIVO SOMETIDA A UN TOPE DE PRODUCIÓN
Tras o recoñecemento da PAC do 2009, a Unión Europea decide preparar a n das cotas lácteas con data do 1 de abril do 2015, dando así por nalizado un período de 30 anos no que a produción de leite de vaca estivo sometida a un tope de produción, en cada un dos Estados membros.
2.1. Principais cambios do sector de vacas de leite en España durante o período 1986-2023
Tras o ingreso de España na CEE ata a actualidade, o sector de vacún de leite en España experimentou un importante grao de especialización, reducíndose de forma signi cativa o número de gandeiros ou produtores e o censo de reprodutoras, acompañado ao mesmo tempo dun aumento signi cativo no tamaño das granxas, a produción de leite e o rendemento leiteiro por vaca.
2.1.1. Censos de reprodutoras e produción de leite
O censo de vacas de leite entre os anos 1986 e 2015 reduciuse un 51,7 %, pasando dun censo de 1.800.000 vacas de leite a 868.920 cabezas. A produción de leite de vaca neste mesmo período incrementouse nun 14,3 %, desde 5.972.000 Tm no ano 1986 a 6.825.000 Tm en 2015. Neste período houbo tamén un grande avance no rendemento leiteiro, pasando dos 3.050 litros de leite por vaca e ano en 1986 aos 7.855 l/vaca/ano en 2015, seguramente debido a unha gran mellora nos programas de selección xenética e alimentación.
NUEVO CATÁLOGO
6 fórmulas anuales, adaptadas para cada tipo de aprovechamiento
9 fórmulas plurianuales, para cada condición, ambiente, terreno y aprovechamiento
ELIRIX: Rápido en establecimiento y rebrote tras corte. Muy productivo y apetente al ganado.
ADOR: Rústico y vigoroso. Seguridad de producción en todas condiciones.
Incluyen especies mejorantes
Adaptadas para dar cumplimiento a los requisitos PAC 2025
Fijan nitrógeno en el suelo que será aprovechado por el cultivo siguiente en la rotación
A maior parte desta produción de leite concentrouse en seis comunidades autónomas: Galicia, Castela e León, Principado de Asturias, Cataluña, Andalucía e Cantabria. A produción de leite ao longo deste intervalo de tempo aumentou en Galicia, Cataluña e Andalucía, pero decaeu en Castela e León, Principado de Asturias e Cantabria (figuras 1 e 2). Entre o período entre 2015 e 2023, xa sen cotas leiteiras á produción, mantívose a mesma tendencia que a observada para o período anterior: redución no censo de reprodutoras, 769.056 cabezas en 2023 (-11,5 %), aumento na produción de leite (7.330.574 Tm) e no rendemento leiteiro (9.530 litros/vaca/ano).
2.1.2. Evolución dos prezos do leite
En canto á evolución dos prezos percibida polos produtores de leite de vaca na Unión Europea, podemos diferenciar tres períodos de tempo: entre 1999-2006, con clara tendencia á baixa do prezos ao redor dos 30 céntimos de euros por litro; a continuación, unha fase de gran volatilidade dos prezos entre os anos 2007-2017, e, por último, un período con tendencia alcista dos prezos desde a campaña 2017/2018 ata a actualidade (gráfico 5).
2.1.3. Evolución no número de gandeiros ou produtores
Todos estes cambios experimentados ao longo destes últimos 30 anos tiveron un forte impacto sobre a evolución do número de gandeiros de vacas de leite en España e do tamaño das explotacións gandeiras. No ano 1992, contabamos con algo máis de 144.000 gandeiros, fronte aos 11.159 do ano 2022, unha redución de máis do 90 %, é dicir, unha media de abandono do 3 % anual durante ese período. As taxas máis elevadas de abandono de gandeiros tiveron lugar entre os anos 1992 e 2008. No ano 2020, segundo datos de Eurostat, na UE-27 o 57,6 % dos gandeiros teñen unha idade media superior aos 55 anos e só o 11,9 % son novos gandeiros, con menos de 40 anos (gráficos 6 e 7).
2.1.4.Aloxamentosesistemasdemuxido Os principais cambios relacionados cos aloxamentos deron lugar a unha mellora considerable no benestar dos animais e dos traballadores.
Gráfico 4. Evolución da produción de leite de vaca (1.000 t) en España (1999-2023)
Fonte: Milk Market Observatory, 2023
Gráfico 5. Evolución do prezo do leite de vaca (€/100 l) en España (1999-2023)
Gráfico 6. Media de gandeiros en España
Fonte: Datos INFOLAC, elaboración SGPGyC
Gráfico 7. Porcentaxe de idade dos produtores
Xaneiro-setembro 2023/2022:
Fonte: Eurostat 2020
El periodo de transición alrededor del parto es crucial. La producción comienza aquí!
El preparto, parto y el inicio de la lactación están ligados. Optimizar esa transición significa cubrir las necesidades de elementos traza y vitaminas, asegurar una buena cobertura de aminoácidos digestibles y facilitar dietas de transición.
Adisseo ofrece un programa con 3 puntos clave para mejorar la producción.
Das instalacións nas que os animais estaban aloxados en prazas individuais, atados ao presebe, pasamos ao sistema de aloxamento en estabulación libre, con zonas de descanso en cubículos ou cama quente.
Nas instalacións actuais houbo importantes avances no deseño de comedeiros, bebedoiros, no seu enriquecemento ambiental, así como unha mellora significativa no control da temperatura e humidade, o que permitiu reducir o estrés por calor que sofren as vacas en determinadas épocas do ano.
Pero, seguramente, o avance máis importante no manexo dos animais produciuse nos sistemas de muxido. A automatización do muxido ao longo destes anos conduciunos ao desenvolvemento na mecanización e automatización de salas de muxido de última xeración, xunto á implantación dos robots de muxido. Estímase que a utilización dos robots de muxido permitiu reducir o tempo diario dedicado ao muxido do 57 % ao 33 % da xornada laboral.
2.1.5. Melloras na alimentación
Ao longo destes anos, como consecuencia dos avances nos programas de selección xenética e no rendemento leiteiro das vacas, xunto ás condicións climáticas que afectan o noso país, produciuse un abandono paulatino do sistema de alimentación baseado no pastoreo cara a un modelo de alimentación en comedeiro e sistemas automáticos de alimentación.
A aparición dos carros mesturadores ou carros unifeed facilitou moito a utilización de forraxes conservadas (herba seca e ensilados) e subprodutos procedentes da industria agroalimentaria. Actualmente, a base da alimentación do gando vacún leiteiro constitúeno racións totalmente mesturadas (TRM), conformadas por forraxes e pensos compostos. Nos últimos tempos proliferaron as racións parcialmente mesturadas (PRM), consistentes en racións TRM complementadas coa subministración dunha parte do concentrado nos robots de muxido. Mellorouse moito na produción de forraxes e nas súas técnicas de conservación. Unha das forraxes máis utilizadas nas racións das vacas leiteiras é o millo forraxeiro, actualmente empréganse híbridos
BMR con mellores dixestibilidades da fibra neutro deterxente (FND) e maior valor enerxético.
Outro avance importante na alimentación das vacas leiteiras foi o deseño de racións diferenciadas segundo as distintas fases produtivas, axustadas aos requirimentos nutritivos de cada unha delas.
O control do nitróxeno ureico en leite (MUN) como medida da eficacia do nitróxeno da dieta e o seu efecto sobre a fertilidade deu lugar a unha maior tendencia a formular racións máis por necesidades en aminoácidos esenciais que por proteína bruta.
Como consecuencia de todo o comentado, ao longo destes últimos 30 anos houbo unha gran mellora na eficiencia alimentaria, que evolucionou desde os 0,91 litros de leite por cada quilogramo de materia seca consumido ha sta os máis dos 1,25 l/leite/kg MS.
2.1.6.Algúns dos temas pendentes de mellora
Un dos puntos máis críticos na cría de xatas segue a ser a elevada morbilidade e mortalidade observada nesta fase.
A mortalidade media durante a cría atópase próxima ao 10 %.
Na actualidade, a cetose posparto continúa a ser a principal patoloxía metabólica e a laminite, a principal patoloxía ambiental. Por iso, o manexo, a alimentación, sanidade e deseño de instalacións das vacas en preparto e inicio de lactación requirirán máis atención nos vindeiros anos. Segundo LeBlanc et al. (2006), o 75 % das vacas enferman durante o primeiro mes posparto.
No futuro, deberemos poñer maior énfase nos modelos de produción sustentable, mellorando o benestar animal, a saúde dos animais, e a lonxevidade das vacas, optimizando a eficiencia alimentaria e reducindo as emisións de gases de efecto invernadoiro.
A dixitalización, automatización, procesado, xestión de datos e a intelixencia artificial preséntanse coma as principais ferramentas para a correcta toma de decisións no futuro máis inmediato.
Trituradora móvil reversible
Trituradora plegable profesional
Es la pasión por la tierra la que nos guía. Todos los días. Cada máquina de Maschio Gaspardo es el resultado de investigación, tecnología, innovación para obtener lo mejor de la tierra siempre respetando la naturaleza. Nuestros productos están en constante evolución: desde la preparación del suelo, la siembra, la protección de los cultivos, la fertilización y el heno. Solo de esta manera estamos seguros de brindarles siempre lo mejor. Como la tierra hace con nosotros.
www.maschiogaspardo.com
No contexto da gandería moderna, os avances tecnolóxicos transformaron as prácticas tradicionais, facilitando unha maior eficiencia e mellorando o benestar dos animais. Un exemplo notable desta innovación é o sistema de alimentación automática Lely Vector, que gañou popularidade entre os gandeiros pola súa capacidade para optimizar a alimentación do gando de maneira precisa e constante.
Unha das características máis destacadas do Lely Vector é a súa cociña para a carga de alimentos, un espazo de almacenamento e preparación de ingredientes que automatiza completamente a distribución da comida.
Neste artigo contaremos como o Lely Vector e as súas múltiples opcións de cociña están revolucionando a xestión da alimentación gandeira, cun enfoque na eficiencia, a personalización e o benestar animal.
O Lely Vector é un sistema de alimentación completamente autónomo, deseñado para simplificar o proceso de alimentación do gando nas explotacións gandeiras. Este sistema componse de varios elementos principais: o robot de alimentación, que distribúe o alimento directamente nos comedeiros; a cociña de alimentos, que actúa como un centro de almacenamento e preparación, e a pinza de carga, que é o que lle dá unha precisión sen igual ao Vector. A combinación destes compoñentes permite unha alimentación eficiente e programada, de maneira que se elimina a necesidade de intervención manual frecuente e se libera tempo para que os gandeiros se concentren noutras tarefas.
A cociña de alimentos do Lely Vector é un espazo centralizado onde se almacenan e preparan os ingredientes que compoñen a ración do gando, coma forraxe, ensilado e concentrados. Funciona de maneira similar a unha cociña industrial automatizada, na que os ingredientes
se almacenan en compartimentos ou casetas e se recollen segundo as necesidades do rabaño. O Vector é capaz de combinar diferentes ingredientes de maneira precisa para preparar racións personalizadas para os animais.
Para garantir un funcionamento óptimo, o Lely Vector necesita unha cociña onde almacenar os alimentos para, posteriormente, subministrárllelos aos animais na cornadiza.
Un dos principais beneficios da cociña e do propio Lely Vector é que pode programarse para cargar os ingredientes de
maneira completamente automática, o que optimiza tanto as cantidades como a combinación de alimentos segundo as fases de produción ou as necesidades nutricionais específicas dos animais. Por exemplo, vacas en diferentes etapas da súa lactación poden recibir racións axustadas que incrementan a súa produción de leite. Deste xeito, garántese que cada animal obteña exactamente o que necesita en cada momento.
Para o deseño das posibles cociñas do Lely Vector existen dúas alternativas posibles; por un lado, un carril fixo, que ben pode ir ao longo da nave xa existente onde están os animais; por outro, pode ser unha edificación nova. Ese carril fixo limita o número de casetas, pero, segundo sexa a dieta dos animais e o tamaño da granxa, pode ser unha grande alternativa polo seu baixo custo económico na propia cociña.
Tamén existe a ponte grúa ou ponte suspendida. Este tipo de estrutura é a máis habitual, xa que permite cociñas de maior tamaño e, polo tanto, axuda a alimentar máis animais. Estas cociñas poden ter un tamaño máximo de 20 metros de longo, por 12 metros de fondo, o que axuda a acumular gran cantidade de comida para alimentar as vacas.
A propia cociña pode distribuírse de múltiples formas, xa que a comida pode ser variada en calquera momento polo gandeiro, posto que o acoplamento do Lely Vector ao programa de xestión Lely Horizon é total. Dende o ordenador da granxa ou na propia aplicación pódese realizar calquera tipo de cambio na distribución do alimento na cociña, ben sexa porque precisamos
máis casetas dun material en concreto, ou ben porque se desexa realizar algún cambio na dieta dos animais e é necesario incorporar un novo alimento.
O Lely Vector permítelles aos gandeiros alimentar os animais varias veces ao día sen aumentar a carga de traballo. Isto é crucial para optimizar o benestar animal, xa que as vacas poden acceder a unha alimentación constante e fresca, o que promove unha mellor dixestión e aumenta a produción de leite, ou o crecemento en animais de carne. Deste xeito, a automatización non só mellora a produtividade, senón que tamén contribúe ao benestar animal, un aspecto cada vez máis valorado na gandería moderna.
Outro aspecto clave do Lely Vector é a súa capacidade para reducir o desperdicio de alimentos. Ao medir con precisión as racións e a comida que hai na cornadiza, ademais de asegurarse de que cada ingrediente sexa utilizado eficientemente,
o sistema minimiza os restos. Isto non só implica un aforro en custos, senón que tamén contribúe á sustentabilidade ambiental das granxas. O desperdicio de alimentos é un problema grave na agricultura e reducilo ten un impacto directo na eficiencia dos recursos e na redución da pegada de carbono.
O Lely Vector representa un salto significativo na xestión da alimentación gandeira, grazas á combinación de automatización avanzada cun enfoque na precisión, na eficiencia e no benestar animal. Ao eliminar a intervención manual diaria na alimentación do gando e permitir unha personalización das racións, este sistema contribúe a mellorar tanto a produtividade como a sustentabilidade das granxas. A tecnoloxía do Lely Vector está axudando a transformar a agricultura e impulsando a industria gandeira cara a un futuro máis eficiente e sostible.
Se quere máis información sobre o Lely Vector, non dubide en contactar co seu Lely Center máis próximo. Os profesionais de Lely faranlles un estudo sen compromiso e contaranlles os beneficios que esta máquina pode ter dentro da súa explotación.
Tomando como punto de partida un grupo de ganderías extensivas, realizamos unha tipoloxía que nos permitiu aproximarnos aos manexos de pasto desde o punto de vista da súa rendibilidade económica. Nas seguintes páxinas ofrecemos os resultados desta investigación.
Ibán Vázquez-González1, Cristian Miras-Varela, María do Mar Pérez-Fra, Bernardo Valdès Paços, Ana Isabel García Arias 1Campus Terra, Universidade de Santiago de Compostela (USC) I iban.vazquez.gonzalez@usc.es
INTRODUCIÓN
Galicia é a terceira rexión de España, por detrás de Cataluña e Castela e León, en importancia de produción de carne de vacún, cunha cifra de 386.000 cabezas de vacún sacrificadas no ano 2022, que equivalen ao 14,8 % do conxunto do Estado (MAPA, 2023). Unha das peculiaridades do sector do vacún de carne en Galicia é que está especializado en animais novos (con menos de 12 meses), os cales representan o 55,6 % dos animais sacrificados (MAPA, 2023). Con todo, Galicia nas dúas últimas décadas viu reducir o número de cabezas
de gando vacún sacrificadas: entre 2004 e 2022 aproximadamente un 10 %. Esta redución está vinculada a un intenso axuste estrutural (Sineiro et al., 2010; García, et al., 2020) que non só provocou a desaparición de explotacións, senón tamén a baixada no censo de vacas de carne, entre 2002 e 2022 en máis de 30.000 cabezas (IGE, 2024).
A reestruturación do sector de vacún de carne en Galicia explícase, en parte, pola baixa rendibilidade: as rendas medias anuais no período 2004-2021 aproxímanse a 15.000 € por explotación (FADN, 2023). E non parece que a medio prazo a situación
se vaia reverter, debido á conxunción de tres factores:
- A estabilidade dos prezos pagados ao produtor, que se constata desde inicios do século XXI.
- O incremento sostido do prezo dos insumos.
- A forte baixada do consumo no fogar de carne de vacún (1), que, no caso de Galicia, pasa de 15 kg persoa e ano en 2004 a 4,9 kg no 2022 (MAPA, 2024), aínda que houbese un incremento do consumo fóra do fogar.
Se a isto lle engadimos o consenso que, polo menos para boa parte da sociedade, existe a respecto de
que cómpre avanzar na transición cara a un modelo de agricultura máis sustentable, como se recoñece no propio Pacto Verde Europeo (Comisión Europea, 2019), parece claro que a produción de carne de bovino se enfronta hoxe a importantes retos económicos, ambientais e sociais, retos que, en de nitiva, comprometen a súa viabilidade.
Neste difícil contexto, a produción de carne en base a pasto, que no caso galego se concentra en pequenas unidades familiares, aparece como unha
posible solución para facer fronte a estes desafíos. Trátase dun modelo que xunta a redución de custos coa transición cara a sistemas máis sustentables desde o punto de vista ambiental e social. Ademais, este núcleo de pequenas explotacións, que conservan un manexo extensivo, que en non poucos casos contribúen a xar poboación en zonas en claro proceso de deserti cación demográ ca, están a realizar un labor fundamental de xestión do territorio, actuando como ferramentas de protección e redución
do risco de incendios forestais e contribuíndo a manter vivas as zonas rurais (Bernues et al., 2016; Vázquez et al., 2021).
A hipótese da que partimos é que non existe un único modelo de produción de carne en base a pasto, por iso é polo que o obxectivo deste traballo sexa realizar unha primeira aproximación a esta cuestión. Tomando como punto de partida un grupo de ganderías extensivas, realízase unha tipoloxía que nos permite aproximarnos aos manexos de pasto desde o punto de vista da súa rendibilidade económica.
O material utilizado neste traballo procede dos datos de xestión técnicoeconómica correspondentes ao ano 2022, dunha mostra de 26 explotacións produtoras de carne en base a pasto en Galicia (13 en Lugo, 9 na Coruña, 3 en Pontevedra e 1 en Ourense), 7 das cales están certicadas ou en vías de certi cación en produción ecolóxica.
A metodoloxía de clasi cación utilizada é unha dobre análise multivariante, análise factorial de compoñentes principais (AFCP) e de conglomerados xerárquicos (ACJ).
A caracterización das tipoloxías resultantes desta análise realizouse mediante estudos estatísticos descritivos (medias), análises de varianza (ANOVA) e probas post hoc ao nivel do 5 % (método de Tukey).
Da mostra de explotacións non consideramos nas análises multivariantes catro granxas, ao tratarse de casos singulares cunha orientación produtiva moi distinta do resto (dous ceban bois, unha recría xovencas e outra é de recente implantación e aínda non tiña ingresos).
Análise factorial O AFCP considerado empregou 24 variables (8 de ingresos, 8 de custos, 4 de marxe neta e 4 de tipo produtivo), das cales a maioría teñen unha natureza de tipo económico. A análise pode considerarse válida, posto que o KMO é superior ao límite establecido (0,515) e a proba de esfericidade de Bartlett signi cativa (0,000), con valor de Chi-cadrado de 1.045. Como resultado, creáronse 7 factores (cadro 1) que reproducen un 92,8 % da varianza total das 24 variables, o cal é indicativo do gran poder de síntese da análise. O factor 1, denominado como rendibilidade económica, explica unha maior porcentaxe da varianza total (22,5 %); este factor correlaciónase cun menor peso dos custos sobre os ingresos (maior e ciencia
económica) e maior marxe neta (MN) (ingresos-custos) por explotación, por unidade de traballo-ano (UTA) e por ha de super cie agraria útil (SAU). O factor 2, denominado como intensicación económica do traballo e do gando, reproduce un 21,9 % da varianza; asóciase a maiores ingresos e custos por UTA e unidade de gando (UGM). Os dous primeiros factores considéranse básicos, pois reproducen unha maior porcentaxe da varianza e van ter unha maior incidencia á hora de establecer os grupos na posterior análise de clasi cación.
O factor 3, denominado intensicación de custos por ha, reproduce o 12,3 % da varianza; asóciase con maiores custos por ha de SAU. O factor 4, denominado tamaño, explica un 11,8 % da varianza; correlaciónase positivamente coa SAU, UGM e ingresos. O factor 5, denominado arrendamento (9,4 % da varianza), asóciase á maior SAU arrendada. O factor 6, denominado especialización gandeira (8,4 % da varianza), asóciase cunha maior relevancia dos ingresos do gando. Por último, o factor 7, denominado autonomía forraxeira (6,6 % da varianza), asóciase cunha maior relevancia dos custos dos alimentos producidos.
A análise de conglomerados xerárquicos (ACJ), mediante o dendograma e as taxas de variación dos coecientes de conglomeración, propón como solución óptima agrupar as 22 explotacións en tres grupos: grupo 1, con 9 explotacións; grupo 2, con 11 explotacións, e grupo 3, con 2 explotacións ( gura 1).
1->22,5 % (22,5 %)
Rendibilidade económica
Menor peso dos custos sobre os ingresos e maior rendibilidade económica absoluta e relativa
Intensificación econ. traballo e gando
2->21,9 % (44,4 %)
Maiores ingresos e custos por unidade de traballo e gando
3->12,3 % (56,7 %)
Intensificación de custos por ha
Maiores custos por ha de SAU
4->11,8 % (68,5 %) Tamaño Maior superficie, gando e ingresos
5->9,4 % (77,9 %)
6->8,4 % (86,3 %)
7->6,6 % (92,8 %)
No cadro 2 (páx. seg.) obsérvase unha primeira caracterización dos grupos resultantes ou tipoloxías (clúster) en función do valor medio das puntuacións dos 7 factores obtidos no AFCP. O grupo 1 presenta valores máis baixos dos factores 1, 6 e 7, e máis elevados dos factores 3 e 5; por tanto, as explotacións deste grupo caracterízanse por ter unha maior intensi cación de custos por ha e dependencia do arrendamento, ademais dunha menor especialización gandeira e autonomía forraxeira. Factor->%Varianza
Arrendamento Maior SAU arrendada (absoluta e relativa)
Especialización gandeira
Maior relevancia dos ingresos do gando (s. total ingresos e por animal vendido)
Autonomía forraxeira
Maior relevancia dos custos dos alimentos producidos (s. total custos)
ESTE NÚCLEO DE PEQUENAS EXPLOTACIÓNS QUE CONSERVAN UN MANEXO EXTENSIVO […] ESTÁN
A REALIZAR UN LABOR FUNDAMENTAL DE XESTIÓN DO TERRITORIO
Cadro 2. Valor medio das puntuacións factoriais do sete factores do AFCP segundo clúster
F1- Rendibilidade económica
O grupo 2 presenta os valores máis baixos dos factores 2 e 4 e os máis altos do factor 1; caracterízase por ter explotacións con maior rendibilidade económica, ademais dunha menor dimensión e grao de intensificación económica. O grupo 3 presenta os valores máis baixos dos factores 3 e 5, e os máis altos do factor 4, 6 e 7; caracterízanse pola súa maior dimensión, especialización gandeira e autonomía forraxeira, ademais dunha menor dependencia do arrendamento e intensificación de custos por ha.
O cadro 3 permite unha caracterización máis detallada das agrupacións resultantes. No apartado produtivo, as tres variables analizadas (SAU, UGM e UGM/UTA) mostran diferenzas significativas (p-valor <0,05). O grupo 3, denominado como casos singulares, son dúas explotacións que se diferencian do resto pola súa maior dimensión produtiva, gandeira e produtividade. Nos outros dous grupos, 1 e 2, denominados con baixa e alta rendibilidade, non hai diferenzas significativas; con todo, as explotacións do grupo 1 teñen un rabaño e unha superficie maior, do mesmo xeito que é superior o número de cabezas que manexa cada UTA. No apartado económico, todas as variables presentadas a excepción do MN total (tendencia) mostran diferenzas significativas (p-valor <0,05). Os grupos 2 e 3 teñen as maiores rendibilidades económicas, cun MN lixeiramente superior ao 40.000 € anuais e os13 € por hora traballada; ademais, o grupo 2 ten unha maior eficiencia técnica na xestión de custos (CT/PB de 0,468), mentres que o grupo 3 ten unha menor marxe unitaria que compensa coa maior dimensión produtiva. O grupo 1 ten a Factor/Grupos
F2- Intensificación económica traballo e gando
F3- Intensificación de custos por ha de SAU
F4- Tamaño
F5- Arrendamento
F6- Especialización gandeira
F7- Autonomía forraxeira
*Subíndices con distinta letra indican diferenzas estatisticamente significativas (P-valor <0,05) nas probas Post hoc Fonte: elaboración propia
3.
medios de variables produtivas, económicas e de manexo segundo o grupo resultante
Produtivas
Económicas
Manexo
Idade media venda becerros ceba (meses)
Peso medio animal vendido carne (kg/canal)
Prezo medio animal vendido carne (€/kg canal)
Número mínimo de días que o gando está na mesma parcela con pasto
de pastoreo maioritario
Tipo de pastoreo maioritario ContinuoSemi (44 %) Fío adiante-atrás (45
Fonte: elaboración propia
menor rendibilidade económica, con 18.000 € anuais por explotación e 5,6 € por hora traballada, o que vén determinado pola maior proporción de custos con respecto aos ingresos (CT/PB de 0,787).
En relación co manexo, obsérvanse certos factores que poden influír na rendibilidade. Así, se analizamos os grupos máis representativos e con rendibilidades opostas (G1 e G2), vemos como o grupo 1, a pesar de vender 15 animais máis ao longo do ano e iniciar o cebo 1,5 meses antes, non consegue unha maior rendibilidade. Isto pódese deber aos seguintes factores: en primeiro lugar, os animais cebados en ambos os grupos véndense á mesma idade (próxima aos 10 meses); con todo, o grupo 1
inicia antes a ceba (1,5 meses), incorpora algo máis de concentrado na dieta, pero non consegue canais con máis peso nin con maior prezo.
En segundo lugar, porque estas explotacións teñen menor autonomía forraxeira, dependencia cara ao arrendamento e da compra de alimentos, cunha estrutura de custos máis elevada o que propicia que a marxe unitaria sexa máis reducido. Por último, un terceiro factor ten que ver co manexo dos pastos, pois o G1 parece exercer un peor manexo dos pastos ou menos controlado, como se pode ver polo maior número mínimo de días que o gando pode estar nunha mesma parcela (5,6 días), o cal favorece un sobrepastoreo e atrasa no tempo o posterior crecemento do pasto.
Tamén se observa como no grupo 1 ou de baixa rendibilidade o sistema de pastoreo que predomina é o sistema continuo-semicontinuo (44 %), onde o gando está máis tempo nunha parcela de maiores dimensións sen realizar cambios; con todo, no grupo 2, de alta rendibilidade, predomina o sistema de pastoreo fío diante-fío detrás (45 %), no cal o gando vai avanzando de maneira progresiva e controlada polo pasto (tempo e cantidade), evitando que poida volver á superficie pastada para permitir o seu crecemento.
CONCLUSIÓNS
A modo de conclusión queremos realizar as seguintes consideracións:
• A dobre análise multivariante utilizada permitiu agrupar a maior parte das explotacións en 2 grupos con diferentes niveis de rendibilidade económica (alta e baixa).
• O grupo 2, con 11 ganderías, ten unha maior rendibilidade económica global e relativa (por unidade de traballo, gando e superficie), que, en boa medida, vén determinada pola maior eficiencia económica na xestión de custos.
• A rendibilidade económica parece non estar influenciada por características produtivas, tales coma a dimensión ou o grao de intensificación. Vender un maior número de animais ou iniciar antes a ceba non garante unha maior rendibilidade económica, si en cambio determinados factores relativos ao manexo do gando e os pastos.
• A maior rendibilidade asóciase a unha maior especialización cara á venda de xatos cebados e diversos factores de manexo, tales como un atraso no inicio da ceba, menor consumo de concentrado e un mellor manexo do pasto. Enténdese por isto último coma un menor número de días no mesmo pasto e cun manexo que se afasta do pastoreo continuo-semicontinuo.
• Os resultados obtidos deben ser tomados con cautela, posto que se trata dun único ano (2022). Espérase que os resultados de 2023 consoliden algunhas das ideas expostas sobre certos factores de manexo que parecen influír na rendibilidade económica.
• A caracterización do manexo vai permitir que estas explotacións familiares poidan reducir de for-
ma relevante a súa dependencia de insumos externos para a alimentación animal, incrementando a súa rendibilidade económica e contribuíndo desta forma a que se consoliden sistemas gandeiros sustentables que optimizan e estabilizan unha produción ligada ao territorio.
• Para finalizar, queremos destacar que os resultados abren unha vía interesante para a extensión e fomento de prácticas agronómicas con menos impacto medio ambiental e máis en liña coas prácticas agroecolóxicas, prácticas que melloran a rendibilidade de unidades produtivas, fundamentais para a xestión dunha parte importante do territorio interior de galego. Trátase de manexos que, ademais de contribuír a que as granxas permanezan activas, poden mellorar as posibilidades de remuda de explotacións familiares situadas na súa maioría en áreas nas que, ademais, non existen alternativas claras para a xestión do territorio que non estean vinculadas con esta actividade nin para a xeración de emprego.
Este artigo foi elaborado no marco do Grupo Operativo Autonómico “Vacún de carne a pasto: identificación e fomento de manexos gandeiros económica e ambientalmente máis sustentábeis”, financiado pola Xunta de Galicia no que participan 4 entidades (Xestión Agrogandeira da Natureza, Celtia, Almoga, o grupo ECOAGRASOC da USC), José Manuel Caridad Regueiro, Abel Fernández López e 24 ganderías galegas que producen carne de vacún en base a pasto.
Bernués, A.; Tello-García, E.; Rodríguez-Ortega, T.; Ripoll-Bosch, R.; Casasús, I. Agricultural practices, ecosystem services and sustainability in High Nature Value farmland: Unraveling the perceptions of farmers and nonfarmers. Land Use Policy 2016, 59, 130–142
Comisión Europea (2019). Comunicación de la comisión al parlamento europeo, al consejo europeo, al consejo, al comité económico y social europeo y al comité de las regiones. El Pacto Verde Europeo. Bruselas, 11.12.2019 COM(2019) 640. Obtenido de: Comisión Europea: https://op.europa.eu/ es/publicationdetail/-/ publication/ b828d165-1c22-11ea-8c1f-01aa75ed71a1
FADN. 2023. Farm Accountancy Data Network Public Database. Agriculture and rural development. European Commission. https://agridata. ec.europa.eu/extensions/FADNPublicDatabase/FADNPublicDatabase.html
García-Suárez, E., García-Arias, A. I., & Vázquez-González, I. (2020). Situación productiva reciente de las explotaciones con bovino en España: el caso de la Cornisa Cantábrica. Economía Agraria y Recursos NaturalesAgricultural and Resource Economics, 19(2), 93-111.
Hughner, R. S., McDonagh, P., Prothero, A., Shultz, C. J., & Stanton, J. (2007). Who are organic food consumers? A compilation and review of why people purchase organic food. Journal of Consumer Behaviour: An International Research Review, 6(2‐3), 94-110.
MAPA (2023). Encuesta de sacrificio de ganado. Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación.https://www. mapa.gob.es/es/estadistica/temas/ estadisticas-agrarias/ganaderia/encuestas-sacrificio-ganado/ (consultado: 10/09/2023).
MAPA. 2024. Series de consumo alimentario en hogares. Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación. https://www.mapa.gob.es/gl/alimentacion/temas/consumo-tendencias/ panel-de-consumo-alimentario/seriesanuales/default.aspx (consultado: 8/04/2023).
IGE (2024). Efectivos e explotacións de gando bovino. Instituto Galego de Estatística. https://www.ige.gal/igebdt/ selector.jsp?COD=62&c=0301005
Sineiro, F., Lorenzana, R., & Vázquez, I. (2010). La contribución de la agricultura al desarrollo económico de la Cornisa Cantábrica. UPA, Fundación de Estudios Rurales, 147-152. Olaizola, A., Bernués, A., Blasco, I., & Sanz, A. (2012). Perspectivas de una carne de calidad diferenciada: análisis exploratorio para la carne de vacuno “Serrana de Teruel”. Información Técnica Económica Agraria, 108(4), 546562.
(1) Este descenso no consumo de 2/3 partes explícase por unha suba do 35 % no prezo, pero tamén é atribuíble aos cambios nos hábitos de consumo, cara a produtos máis saudables, sustentables e respectuosos co medio ambiente e o benestar animal (Hughner et al., 2007; Olaizola et al., 2012; Vázquez et al., 2021).
Vázquez-González, I., Pérez-Fra, M. D. M., García-Arias, A. I., ValdêsPaços, B., & López-Iglesias, E. (2021). Rendered Agroecosystem Services and Dysservices of Dairy Farming: A Bottom-Up Approach in Galicia (Spain). Sustainability, 13(15), 8509.
Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas.
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO)
Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO
(35 % MgO / 60 % CaO)
Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)
Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)
Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación.
Valor neutralizante: 65 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO)
Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta.
Valor neutralizante: 83 %
• EMENDA CALCARIA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)
Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO)
Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO)
Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO) Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 %
Estendido regulado por GPS Transporte a calquera punto de España e Portugal
¡En vídeo!
La ganadería López Zolle ha optado por modernizar el negocio con la incorporación de tres robots de ordeño DeLaval VMS™ V300. Próximamente, añadirán una cuarta unidad en aras de gestionar de manera óptima una producción de leche que ha alcanzado cifras destacadas. Según apuntan los propietarios de esta granja, la robotización y el uso del sistema de gestión DeLaval DelPro™ han sido claves para ellos a la hora de mejorar la eficiencia y el bienestar de sus animales.
TRES UNIDADES DEL DELAVAL VMS™ V300 YA FUNCIONANDO, Y UNA CUARTA EN CAMINO
La ganadería López Zolle comenzó con los abuelos de Aitor y Maykel López Zolle, los actuales propietarios, y se consolidó a finales de los años 90, cuando sus padres decidieron importar frisonas de Alemania. Sin embargo, fue en 2022 cuando dieron el gran paso hacia la modernización. “En abril de 2022 instalamos los dos primeros robots DeLaval VMS™ V300 y en octubre ya estábamos operando con un tercero. Ahora, en breve, pondremos en funcionamiento el cuarto”, explica Aitor López. Además, junto con las unidades de ordeño robotizado, en López Zolle también cuentan con el robot de alimentación DeLaval OptiDuo™ y con tanques de refrigeración de esta marca. Con una nave nueva diseñada específicamente para estos robots, la granja se divide en cuatro lotes, cada uno asignado a su propia unidad de ordeño. Este sistema les ha permitido gestionar de forma eficiente un número creciente de vacas. En la actuali-
LÓPEZ ZOLLE
Localización: Paradela (Lugo)
Propietarios: Aitor y Maykel López Zolle
Empleados: 1
Vacas en ordeño: 190
Media de producción: 45 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 3,60 %
Porcentaje de proteína: 3,20 %
Recuento celular: 200.000 cél./ml
dad, se mueven entre los 180 y los 190 animales ordeño y oscilan entre las 450 y las 480 cabezas en total en la explotación. Aunque la adaptación fue compleja, subrayan que los resultados han sido incluso mejores de lo esperado: “Los inicios fueron complicados, pero la producción fue subiendo y este verano llegamos a los 46-47 kilos; estamos vendiendo siempre por encima de los 45 litros por vaca ordeñada”, comenta satisfecho.
Uno de los puntos más destacados es que los robots han permitido a esta granja mantener altos niveles de producción con un equipo humano reducido. “Gestionamos el negocio entre mi hermano y yo, junto con un trabajador que está a jornada completa. Los robots nos ayudan muchísimo. De otra manera, sería imposible manejar una ganadería de este tamaño con solo tres personas”, afirma. Además, señala que la robotización no solo
es una cuestión de eficiencia, sino de supervivencia en un sector con escasez de personal: “Creo que producir mucha leche con poca mano de obra es la única manera de que las granjas familiares sigan siendo rentables”, asevera.
Uno de los motivos por los que la ganadería López Zolle eligió los robots de ordeño DeLaval VMS™ V300 fue la confianza construida durante años con Roberto, de Agropecuaria de Lugo, distribuidor local de la marca. “Tenemos trato con él desde hace muchos años, existe una relación de confianza y eso hace que todo fluya mejor”, cuenta el propietario. Sin duda, un punto a favor de DeLaval fue el servicio técnico. “Es una de las empresas más potentes aquí, en Lugo. Están constantemente formando a sus técnicos y muchas veces resuelven los problemas de manera remota, sin necesidad de venir a la granja”, valora el ganadero, aludiendo a la importancia de contar con un soporte técnico confiable. Por otra parte, más allá de la relación comercial, el rendimiento del robot fue un factor clave en la decisión. “Una de las grandes ventajas del DeLaval VMS™ V300 es su sistema de predipping, que no tiene comparación en el mercado. Ningún otro robot hace esa limpieza de pezones ni estimula la ubre de la misma manera”, añade. Aitor López también destaca la eficacia del robot en el contexto de la gestión diaria de la granja. “Nos habían dicho que los animales se adaptarían antes que el ganadero, y es cierto. Las vacas mejoraron mucho en confort y producción. En lo que se refiere a nosotros, tras un año y medio de uso, la diferencia en la forma de trabajar es notable”. Esto se refleja en la preferencia del personal por el robot, ya que les facilita la labor y reduce significativamente la carga de trabajo en comparación con el ordeño tradicional en sala.
LA REPRODUCCIÓN Y EL ORDEÑO, CONTROLADOS CON DELAVAL DELPRO™
Además de los robots, la ganadería López Zolle utiliza el sistema de gestión DeLaval DelPro™, una herramienta que ha sido clave en la optimización de su trabajo. “DeLaval DelPro™ nos ayuda muchísimo a nivel reproductivo y para controlar a los animales”, asegura Aitor. La aplicación permite un seguimiento exhaustivo de los datos productivos, lo que facilita la toma de decisiones rápidas y precisas. “Es muy fácil de manejar, incluso cuando entra personal nuevo. En comparación con otros sistemas, esta aplicación es muy intuitiva y eso facilita mucho su uso en el día a día”, añade. Uno de los aspectos que más valora es la capacidad del sistema para adelantarse a posibles problemas. “Prestamos especial atención a los datos sobre reproducción y ordeño. Por ejemplo, si un animal baja en la producción de leche, DeLaval DelPro™ te avisa de inmediato y puedes revisarlo antes de que la situación se agrave”, explica. Sin duda, este enfoque proactivo en la gestión del rebaño ha sido fundamental para mantener los altos niveles de producción que han alcanzado en los últimos meses.
TRÁFICO GUIADO PARA SIMPLIFICAR EL MANEJO
En López Zolle están trabajando con tráfico guiado, una opción que, señalan, son conscientes de que suscita cierto debate en la actualidad. “Para nosotros, el tráfico guiado te facilita mucho el trabajo. Aunque sé que genera controversia, en nuestra opinión, al final es menos trabajo que el tráfico libre, los resultados productivos son muy parecidos y las vacas se comportan de manera similar”, apunta el ganadero. Explican que, con el tráfico guiado, pueden seleccionar qué productoras deben ser ordeñadas más veces al día, lo que optimiza los recursos y les garantiza una mayor eficiencia en el proceso. “Es importante que las vacas que lo necesitan sean ordeñadas varias veces al día, mientras que otras pueden hacerlo solo dos veces, y seguir manteniendo una alta producción en el rebaño”, expone. Este sistema les permite precisamente eso: maximizar el rendimiento de cada animal y adaptar el ritmo de ordeño a las necesidades específicas de cada productora.
• Nº 1 dos touros probados españois
• Profundo pedigree
• Leite con sólidos
• Tipo xeral con ubres e patas excelentes
• Trazos de saúde extraordinarios
• Ideal para muxido en robot
