Het Midden Oosten

Het Midden-Oosten

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

1

Inleiding Op 11 september 2001 veranderde de wereld. Twee vliegtuigen boorden zich in de Twin Towers. Het bleek een zelfmoordaanslag van fanatieke moslims die er niet voor terugdeinsden om een hoop onschuldigen met zich mee te nemen. Sindsdien zien velen moslims en de islam als een bende extremisten. Volk waar je maar beter niet al te veel mee te maken hebt.

Maar… is dat wel zo? Klopt dat beeld? En… is het wel zo nieuw?

Het staat zonder twijfel vast dat het er al jaren bovenarms op zit in het Midden-Oosten.

We willen je graag wat meer achtergrond bij deze broeihaard verschaffen. Angst voor wat je niet of nauwelijks kent zorgt af en toe voor vertekende beelden. Het is zoals de filosoof John Locke ooit stelde: ,,De enige bescherming tegen de wereld is een grondige kennis ervan.”

Wat zou bovenstaande cartoon duidelijk willen maken?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

2

Het Midden-Oosten, wat is dat eigenlijk?

Het Midden-Oosten is de naam die gegeven wordt aan het gebied dat de grens vormt tussen Europa, Azië en Afrika (grofweg het meest oostelijke gedeelte van de Middellandse Zee plus achterland). Het begrip ontstond in 1918, na het uiteenvallen van het Ottomaanse Rijk. Tot de Eerste Wereldoorlog sprak men van het Nabije Oosten, een term die onder andere in het Duits en de geschiedeniscontext nog steeds wordt gebruikt Het Midden-Oosten is, net als het Verre Oosten, een eurocentrische term, het gaat uit van het geografische gezichtsveld van Europa. Andere termen hebben echter ook hun tekortkomingen. Zo is de benaming West-Azië weliswaar neutraler omdat deze niet uitgaat van een centrale positie van Europa in de wereld maar niet goed geschikt omdat deze de Afrikaanse landen Libië, Soedan en het grotendeels Afrikaanse Egypte uitsluit.

Ook de benaming Arabische wereld voldoet niet omdat die niet-Arabische landen zoals Iran, Israël en Turkije buitensluit terwijl die dikwijls wel tot het Midden-Oosten worden gerekend.

Ondanks het feit dat 'Midden-Oosten' een eurocentrische term is, betekenen ook het Arabische (‫ ) الش رق الوس ط‬en het Hebreeuwse ( ‫ )המזרח התיכון‬equivalent letterlijk 'het Midden-Oosten'.

Een andere term die wel goed overeenkomt, is de Oriënt (vandaar ook Oriënt-Express).

Misleidend dan weer is dat de wetenschappelijke discipline oriëntalistiek, die zich bezighoudt met de bestudering van de "oosterse" geschiedenis, de cultuur, de talen, religie en volkeren, een veel ruimer gebied bestrijkt. a. Waarop slaat de term Midden-Oosten?

b. De term Midden-Oosten is eurocentrisch. Wat wil dat zeggen?

c. Waarom kloppen de volgende termen niet om dit gebied aan te duiden: a. West-Azië

b. Arabische Wereld

d. Welke term mag je ook nog gebruiken om dit gebied aan te duiden?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

3

De landen en gebieden die tot het Midden-Oosten worden gerekend kunnen enigszins variëren, maar in het algemeen gaat het om: Bahrein – Egypte – Irak – Iran – Israël – Jemen – Jordanië – Koeweit – Libanon – Libië – Oman – Palestijnse Autoriteit – Qatar – Saoedi-Arabië – Soedan – Syrië – Turkije – Verenigde Arabische Emiraten Naast de "vaste" bewoners van deze landen (Arabieren, Turken, Koerden, Iraniërs, joden, enz.) wordt het Midden-Oosten ook nog altijd bevolkt door nomaden die in de woestijn leven waarbij met name aan de Bedoeïenen moet worden gedacht.

Duid het Midden-Oosten op de wereldkaart aan.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

4

Duid

de

landen

van

het

Midden-Oosten

(nummer ze en schrijf de nummers en de namen onderaan)

op

de

kaart

aan

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

5

In het Midden-Oosten wonen moslims Ha! Dat is een makkelijke! In het Midden-Oosten wonen de moslims. En al die moslims, dat is allemaal hetzelfde…

Helaas… Fout gegokt. Zo’n uitspraak is even correct als: In Europa wonen christenen en dat is allemaal hetzelfde.

Als je de christenen in Europa bekijkt, dan heb je katholieken, protestanten, doopsgezinden, gereformeerden, calvinisten, anglicanen en ga zo maar door.

Dit alleen maar om je duidelijk te maken dat de ene moslim de andere niet is.

a. het Midden-Oosten en de islam, een kennismaking We proberen de islam en het Midden-Oosten te verkennen aan de hand van een aantal beeldfragmenten. We volgen televisiemaker Jan Leyers op een verkenningstocht door de islam-wereld.

1. In Marokko ontmoeten we Mounhime Ben Ayata, een Marokkaan die in Dendermonde opgroeide.

-

Aan welk soort landschap denk jij bij het horen van de naam Marokko?

-

Klopt dat beeld?

-

Mounhime ging als kind niet naar de jeugdbeweging. Wat deed hij wel?

-

Hoe werd de Hassan II-moskee betaald?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

6

-

Wat vinden Marokkanen daar zelf van?

2. In Algerije maken we voor het eerst kennis met radicale moslims (streng gelovigen) -

Wat is het belangrijkste uiterlijke verschil met de moslim die je in het stukje uit Marokko zag?

-

Waarom is de toestand in Frankrijk (en bij uitbreiding in de rest van Europa) volgens Nordine Arabai rampzalig?

-

Wanneer deugde Europa dan wel nog?

-

Wat verneem je in dit fragment over de verhouding tussen mannen en vrouwen?

3. In Egypte vernemen we dan weer meer over één van de belangrijke redenen waarom er spanningen zijn in het Midden-Oosten.

-

Welk probleem zorgt voor die spanningen?

-

Waar is er, volgens een geïnterviewde Egyptenaar, tekort in het MiddenOosten?

4. In Syrië staan we stil bij typisch speelgoed.

-

Hoe heet de moslim-versie van Barbie?

-

Wat is het verschil tussen een pop die zich buitenshuis beweegt en een voor binnenshuis?

-

Wat is een belangrijk verschil tussen Fulla en Barbie? cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

7

-

Uit welk land kwam de vraag die daarvoor zorgde?

-

Geloof is ook tijdens het spel nooit ver weg. Waaraan merk je dat?

5. We eindigen Mohammed.

de

verkenningstocht

in

Saudi-ArabiĂŤ,

-

Wat verneem je hier over de positie van de vrouw?

-

Maak dat duidelijk met 2 voorbeelden

het

geboorteland

van

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

8

b. de Arabische lente In één van de fragmenten die je in het vorige punt zag (dat over Egypte) drukte een man letterlijk uit dat het Midden-Oosten dringend nood had aan een revolutie.

Die revolutie is er intussen gekomen. In 2010 en 2011 daverde de Arabische wereld onder het protest van jongeren die de werkloosheid, het strenge regime van dictators en de uitzichtloosheid van hun bestaan meer dan beu waren.

Een overzicht: Tunesië: 17 december 2010: de Tunesiër Mohammed Bouazizi steekt zichzelf in brand nadat zijn koopwaar werd aangeslagen en hij met zijn klachten geen gehoor vond bij de politie.

14 januari 2011:

de Tunesische president Ben Ali kondigt de noodtoestand af en vlucht kort daarna het land uit. Fouad Mebazaa wordt waarnemende president van Tunesië; verkiezingen uitgesteld tot oktober 2011.

Egypte: 17-23 januari:

twaalf mensen steken zichzelf in brand.

25 januari:

begin grote protestbetogingen; regime slaat hard terug; er vallen ruim 300 doden.

11 februari:

president Hosni Mubarak verlaat het land; demonstranten blijven betogen voor hervormingen; Mubarak moet op 5 september 2011 voor de rechter verschijnen; verkiezingen gepland in november.

Jemen: 27 januari:

begin grote demonstraties tegen het regime; bij betogingen in maart schieten sluipschutters op de menigte.

18 maart:

verschillende ministers stappen op als reactie op het geweld.

april-mei:

Golfstaten bemiddelen tussen president Saleh en oppositie; Saleh weigert op te stappen, zet luchtmacht in tegen betogers; er vallen honderden doden in het geweld.

3 juni:

bij aanslag op presidentieel paleis wordt president Saleh zwaar gewond; hij vertrekt naar Saudi-Arabië.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

9

Syrie: 26 januari:

begin van protesten tegen president Bashr Assad.

29 maart:

regering neemt ontslag als toegeving aan betogers.

19 april:

noodtoestand, die al sinds 1963 van kracht is, wordt opgeheven.

25 april-augustus:

leger gebruikt buitensporig geweld tegen bevolking van opstandige steden.

18 augustus:

VS en EU eisen dat president Assad opstapt.

22 augustus:

president Assad belooft in februari 2012 vrije verkiezingen.

Libie: 15 februari:

betogers in de stad Benghazi eisen ontslag president Moammar Kadhafi; ze krijgen navolging in andere steden.

21 februari:

Benghazi en later Misrata in handen van de opstandelingen.

5 maart:

Nationale Overgangsraad roept zichzelf uit als vertegenwoordiger van LibiĂŤ.

17 maart:

VN-Veiligheidsraad stelt no-flyzone in en wil maatregelen om de bevolking te beschermen.

31 maart:

buitenlandse troepen beginnen met bombardementen.

27 juni:

Internationaal Strafhof vaardigt arrestatiebevel uit tegen Kadhafi.

21 augustus:

rebellen rukken Tripoli binnen.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

10

c. De Arabische lente: een e-revolutie

internet: forum voor revolutie Opvallend aan de Arabische lente was de kracht van sociale media zoals Facebook en Twitter. Je zou bijna kunnen spreken van een e-revolutie, want oppositiebewegingen maakten volop gebruik van sociale media zoals Twitter, YouTube en Facebook.

“Als je een volk vrij wil maken, geef hen dan internet!”

Wael Ghonim, Egyptische manager van het internetbedrijf Google In Egypte werd de Facebookpagina “We Are All Khaled Said” opgericht op om te protesteren tegen politiegeweld en corruptie. De oorspronkelijkeArabische versie van de pagina telt intussen al bijna anderhalf miljoen leden.

Maar wie is Khaled Said?

Said was een jonge Egyptenaar, die doodgefolterd werd door de politie in Alexandrië. De gruwelijke foto’s van zijn mishandelde lichaam werden op Facebook gepubliceerd en zorgden voor een schok van verontwaardiging. Honderdduizenden mensen kwamen op de been. Said werd het gezicht dat de Egyptische revolutie op gang trok.

Ook in andere landen was internet een belangrijke factor in de revolte: in Tunesië werd op internet een pagina opgericht voor Mohammed Bouazizi, de fruitverkoper die zichzelf uit protest in brand stak. In Iran bracht de dood van Neda Agha-Soltan door een sluipschutter een mensenmassa op straat bracht. In Syrië valt de twijfelachtige eer te beurt aan Hamza al-Khateeb, een dertienjarige jongeman die net als Khaled Said doodgemarteld werd. Hun dood werd een duidelijk symbool voor de gruweldaden van het regime.

De symboliek van hun dood beperkte zich niet tot eigen land: de beelden kwamen online via Facebook, YouTube, … en maakten op die manier het conflict zichtbaar in het buitenland.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

11

Wanneer internationale media uit het land geweerd worden spelen YouTubefilmpjes, Twitterberichten en Facebookupdates een steeds belangrijkere rol. Door de constante stroom van informatie via die informele bronnen slaagden de regimes er nauwelijks in het verhaal van de opstanden te sturen: de internationale media – met de Arabische zender al-Jazeera op kop – duidden de oppositiebewegingen al snel aan als pro-democracymovements.

1. Op welke manier werd het internet een forum voor protest tegen de overheid?

2. Bleef de invloed tot het eigen land beperkt? Leg je antwoord uit.

Wat deed de overheid?

In een ultieme poging om toch vat te krijgen op de beeldvorming en op die manier steun en geloofwaardigheid terug te winnen, namen de verschillende regimes een drastische maatregel: ze sloten het hele internet af. Op die manier konden ze ook de communicatie tussen demonstranten, die deels via internet verliep, afsnijden. Ondertussen bleven de staatsmedia een niet-aflatende stroom propaganda uitzenden.

In Egypte werd het internet om redenen van staatsveiligheid zes dagen platgelegd, maar dat werkte vooral contraproductief: meer mensen trokken de straat op. De situatie liep steeds verder uit de hand en na een week werd het internet dan maar weer geopend.

In Syrië waren de opstanden in Tunesië en Egypte een signaal om de strenge censuur op sociale netwerksites terug te schroeven: Syriërs konden plots ongestoord op Facebook en Twitter, wat daarvoor enkel mogelijk was met proxies, servers om quasi anoniem op geblokkeerde sites te surfen.

Syrisch president Bashar Al-Assad hoopte met die toegevingen demonstraties te voorkomen.

1. Hoe reageerde de Egyptische overheid op het internet-protest?

2. Reageerden alle landen zo? Leg uit.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

12

Mark Zuckerberg, oprichter van Facebook, blijft bescheiden over het belang van zijn bedrijf in de revolutie: “Voor om het even welk technologiebedrijf zou het extreem arrogant zijn om te claimen een prominente rol gespeeld te hebben.”

Volgens Zuckerberg waren de revoluties ook zonder Facebook uitgebroken. Uiteraard “hebben mensen de mogelijkheid om te communiceren”, en veel wijder en universeler dan ooit tevoren, “maar dat hebben ze niet specifiek aan Facebook te danken. Wel aan internet”, stelde hij.

In elk geval is het duidelijk dat de jongere generaties in het Midden-Oosten sociale media volop gebruiken. Niet alleen om te chatten met vrienden of spelletjes te spelen, maar ook om te protesteren tegen de wanpraktijken die hun land al decennia lang in een wurggreep houden. De jongere generaties lijken komaf te willen maken met het fatalistischeinsha’allah – als God het wil – en nemen nu het heft in handen, tegen corruptie, tegen dictatuur, tegen onrecht en voor hervormingen en vrijheid. Voor jeugd en verandering, en tegen de oude mannen die niet meer van deze wereld zijn.

Toch was aan het gebruik van moderne media ook een gevaar verbonden. Twee korte fragmenten maken dat duidelijk:

1. Sociale media in Libië Wat is er met heel wat bloggers gebeurd?

Houdt dit Libiërs tegen om het internet als een forum voor kritiek te gebruiken?

2. Macht en onmacht van sociale media Op welke manier spelen overheden in op het internetgebruik van hun inwoners?

Hoe pakt China dit bevoorbeeld aan?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

13

c. de islam, een korte kennismaking ontstaan De islam (

‫ السل م‬, al-islām) is ontstaan in Arabië in de 7de eeuw.

en werd gesticht in door de profeet Mohammed in Arabië een godsdienst die veel invloed op de wereld zou krijgen.

Islam betekent "overgave aan de wil van god". Eigenlijk heeft deze godsdienst erg veel raakvlakken met het christendom en het jodendom.

Na het jodendom en het christendom is dit immers de 3de grote godsdienst die geopenbaard werd aan een profeet, in dit geval Mohammed.

Mozes en Jezus Christus waren ook zulke profeten, maar volgens de moslims was Mohammed de allergrootste. Net als Christenen en joden geloven moslims in 1 God, in Allah.

Moslims zien de islam als het eindpunt in een evolutie. Eerst was er het jodendom. Toen dat niet voldeed kwamen de christenen. De islam is de perfectie. Zo staat het trouwens ook in de koran, het heilige boek van de moslims: “Heden heb ik uw religie voor u vervolmaakt, en Mijn gunst aan u voltooid, en Ik heb de islam voor u als religie gekozen” (Soera 5,3) De islam is ontstaan in de Arabische woestijn. In die tijd woonden maar weinig Arabieren in steden. De meesten waren rondtrekkende bedoeïenen die in stammen leefden. Ze vereerden verschillende goden (polytheïsme). Elke stam had echter een andere “oppergod”. Dat bracht behoorlijk wat spanningen mee.

Mohammed had via handelscontacten kennis gemaakt met het christendom en het jodendom. Hij begreep al snel dat het geloof in een enkele god (monotheïsme) kon bijdragen bij het vormen van een eenheid tussen de verschillende stammen Islam betekent "onderwerping", de overgave aan de wil van Allah. Buitenstaanders spreken ook wel van islamieten en soms ook wel van mohammedanen. Deze laatste benaming suggereert dat zij volgelingen zijn van Mohammed in plaats van God, iets dat iedere moslim zeer beslist zal ontkennen.

Je onderwerpen aan de wil van Allah is in de islam vrij eenvoudig. Je wordt moslim door één keer, in het bijzijn van 2 getuigen oprecht je geloof in Allah uit te drukken en verder 5 regels (of pijlers) te respecteren: eerste rituele verplichting: ___________________________________ Dit is de fundamentele acceptatie van wat elke moslim gelooft. Deze luidt als volgt: 'er is geen andere God dan God en Mohammed is zijn profeet.' Niets buiten God kan het leven van de mens leiden: niet geld, niet carrière, niet ons imago, … tweede rituele verplichting: ____________________________________ Dit is een vaststaande liturgie die plaats vindt op bepaalde ogenblikken (minstens 5 keer) van de dag, met gebaren waarvan men zegt dat de profeet ze van de aartsengel Gabriël geleerd heeft. De woorden die gebruikt worden zijn versregels uit de koran. Vooraf cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

14

gebeurt een rituele wassing (de mens reinigt zich om voor God te verschijnen). Zoals je weet doen de gelovigen altijd hun schoenen uit. Die staan dan in lange rijen voor de deuren van de moskeeĂŤn. derde rituele verplichting: _____________________________________ Deze handeling is op anderen gericht. Hierdoor kan de 'rijke' die in overvloed leeft zich zuiveren en wordt de rijkdom een beetje herverdeeld. vierde rituele verplichting: _____________________________________ Deze periode duurt een maand. Gedurende die maand is het elke dag, van zonsopgang tot zonsondergang, verboden iets -wat dan ook- tot je te nemen. Deze periode wordt beschouwd als een inspanning, een strijd tegen de verleiding. Wie eet na te hebben gevast, heeft heel even deel aan het paradijs. 's Avonds en 's nachts wordt er gegeten en gebeden. vijfde rituele verplichting: _____________________________________ In Mekka komen moslims uit de hele wereld samen om er allemaal samen rituele handelingen te verrichten. Iedere moslim die daaraan heeft deelgenomen heeft zich van zijn egoĂŻsme kunnen bevrijden en wordt door God van alle zonden vergeven.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

15

Bij uitbreiding van die 5 pijlers gelden er ook strenge regels voor de omgang van de mensen onderling. Die verschillen echter per land en per geloofdsgroep.

Een aantal bekende voorbeelden: - de kleding van moslimvrouwen moet hun lichaam helemaal bedekken - alcohol en gokken zijn verboden.

Tegenwoordig zijn er meer dan 800 miljoen moslims in het Midden-Oosten, Azië en Afrika. De islam groeit nog steeds onder andere door de invloed van heel strenge gelovigen die de oude en strenge ideeën van de islam weer willen invoeren.

Wie was die Mohammed?

Mohammed werd geboren rond 570 na Christus in Mekka, de hoofdstad van het Arabische schiereiland.

Hij behoorde tot de dominante stam, Quraisj, die zich gespecialiseerd had in de handel.

Zijn vader, een koopman, stierf nog voor zijn geboorte, en op zesjarige leeftijd verloor hij zijn moeder, zodat hij opgevoed werd door zijn oom, eveneens een koopman, en zijn grootvader, een man die bekendstond om zijn vroomheid.

In het centrum van Mekka stond een grote heilige omheining - de Grote Moskee - en in het midden van deze omheining stond een kubusvormige tempel, de Kaäba. Van over het hele schiereiland kwamen vele Arabieren tijdens hun jaarlijkse pelgrimstocht naar de Kaäba.

Sommige Arabieren, zoals de grootvader van Mohammed, waren overtuigd monotheïstisch en geloofden in een enkele God, die ze Allah noemden. Ze geloofden dat Abraham, de stichter van het judaïsme, en zijn zoon Ismaël de Kaäba hadden gebouwd, op de plaats waar Adam, de eerste mens, het eerste huis had gebouwd. Maar de meeste Arabieren geloofden in allerlei goddelijke wezens; en de Kaäba stond vol heilige beelden die deze wezens moesten voorstellen.

Al op vroege leeftijd nam Mohammed het monotheïsme van zijn grootvader over. Terwijl hij opgroeide, werkte Mohammed eerst als herdersjongen. Daarna nam een rijke weduwe, Chadidja, hem in dienst als koopman en stuurde ze hem als leider van een karavaan met producten naar Jeruzalem. Deze tocht bracht hem rechtstreeks in contact met allerlei christenen en joden, en maakte een diepe spirituele indruk op hem. Terug in Mekka bood Chadidja zich aan als bruid, en hoewel hij pas vijfentwintig was, en zij veertig, accepteerde hij haar. Ze hadden een gelukkig huwelijk en kregen zes kinderen.

Zijn huwelijk gaf Mohammed de financiële zekerheid zodat hij meer tijd kon besteden aan gebed en meditatie; en vaak trok hij er alleen op uit, doorgaans voor verscheidene dagen en nachten, naar de bergen in de buurt van Mekka, om dichter bij God te kunnen zijn. Op een dag, in het jaar 610, toonde een spirituele verschijning, die hij identificeerde als de engel Gabriël, enkele woorden met het bevel ze op te zeggen. Daarop beval Gabriël hem de woorden uit het hoofd te leren, en ze op te zeggen voor de anderen. Dit waren de eerste zinnen van het boek dat bekend werd als de koran - dat 'voordracht' of 'opzeggen' betekent. Daarna duurde het twee jaar voor de volgende openbaringen kwamen, die Mohammed de volgende tweeëntwintig jaar op regelmatige tijdstippen kreeg.

In

het

begin

sprak

Mohammed

over

deze

openbaringen

alleen

met

wie

erin

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

16

geïnteresseerd was; en zijn echtgenote Chadidja en zijn neef Ali waren de eersten die erin geloofden. Daarna kreeg hij de opdracht van God om in het openbaar te spreken.

Vele mannen en vrouwen uit het volk waren onder de indruk en werden moslim, wat betekent 'hij die zich onderwerpt aan God'. Maar de religieuze leiders van Quraisj vreesden dat de ideeën van Mohammed een bedreiging waren voor hun eigen positie, en ondernamen verscheidene pogingen hem te laten vermoorden. Ze probeerden ook de bestaansmiddelen van de moslims te vernietigen.

Op een bepaald moment vluchtte een grote groep moslims naar Ethiopië, waar de christelijke vorst hun bescherming bood. Ten noorden van Mekka lag de kleinere stad Medina, met een bevolking die bestond uit twee Arabische stammen, die eeuwig met elkaar in conflict waren, en een joodse gemeenschap. In 622 kwamen de leiders van de twee stammen bij elkaar en nodigden Mohammed uit hun leider en rechter te zijn.

Daarop droeg Mohammed alle moslims in Mekka op in het geheim naar Medina te vluchten; en hij volgde hen.

Mohammed stelde een charter op voor Medina, waarin hij aan iedereen het recht gaf te leven in vrijheid, het recht om de eigen gebruiken en religie te behouden, zonder angst voor vervolging of onrechtvaardige behandeling; de enige algemene verplichting was elkaar te beschermen tegen elke vijand. Het charter werd aanvaard, en voor de eerste keer in vele jaren was er vrede in Medina. Een groot deel van de bevolking van Medina bekeerde zich tot de islam; en met hun steun besliste Mohammed een oorlog te organiseren tegen zijn eigen, oude stam.

Hij gebruikte het charter ook om vele niet-moslims te overtuigen hem te vergezellen, met als argument dat de Quraisj-leiders zijn vijanden waren. Hij begon met het aanvallen van karavanen uit Mekka, om de economie van Quraisj te destabiliseren. Daarop stuurden Quraisj een groot leger op hem af, dat hij versloeg. Quraisj vormden een nieuw leger om Medina te bezetten, dat Mohammed wist te verslaan door een list, namelijk door de Quraisj-leider te laten geloven dat zijn troepen onderling verdeeld waren. Na verscheidene gevechten en schermutselingen leidde Mohammed zijn troepen naar Mekka zelf. Ondertussen was zijn reputatie al zo hoog dat hij geen enkele weerstand ondervond, en hij de stad zonder bloedvergieten kon intreden. Mohammed reed meteen naar de Kaäba, waar hij alle heiligenbeelden vernielde - behalve een schilderij waarop Jezus en Maria waren afgebeeld.

Tegenover zijn vroegere vijanden stelde hij zich milder op, en vergaf alle Quraisj-leiders op voorwaarde dat ze hem trouw zwoeren. Dan richtte hij zijn aandacht op de andere Arabische stammen. Hoewel sommigen ontstemd waren over zijn vernielingen in de Kaäba - ze hadden het met hun eigen ogen gezien - konden ze niet tegen zijn leger op, dat veruit het grootste was dat Arabië ooit had gehad. Binnen de kortste keren was praktisch het hele Arabische schiereiland onder de controle van Mohammed; en stam na stam besloot dat Allah veel machtiger was dan hun eigen oude goden. Chadidja was gestorven in 619, voor de migratie naar Medina. Hoewel polygamie (het huwen met meerdere vrouwen) een wijdverbreide praktijk was in Arabië, had Mohammed monogaam met haar samengeleefd. Toch cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

17

kreeg hij in de jaren na haar dood nog twaalf vrouwen. De meesten van hen waren volwassen weduwen met wie hij geen seksuele relaties had; door in hun onderhoud te voorzien vervulde hij de belangrijkste sociale bedoeling van polygamie. Onder deze vrouwen waren er twee joods, en één christen. Hij verwachtte van zijn echtgenotes dat ze zijn levensstijl zouden delen: hij at weinig, en zijn maaltijden waren steeds eenvoudig; hij leefde in lemen hutten, sliep op de grond, droeg oude kleren, en naaide er telkens weer lapjes op als ze versleten waren. Hij beschouwde alle materiële dingen als een lening van God; dus zodra hij iets kreeg dat hij niet meteen nodig had, gaf hij het aan de armen. Bovendien was hij nederig; hij eiste geen speciale behandeling en deelde de huishoudelijke taken met zijn vrouwen en de algemene taken met zijn volgelingen.

Mohammeds overwinning op Mekka vond plaats in 630. Kort daarop werd hij ziek; en terwijl zijn leer zich over heel Arabië verspreidde, werd zijn lichaam met de dag zwakker.

Hij stierf in Medina in 632, 63 jaar oud.

Hoe zag die kerel eruit?

Hoe Mohammed eruit zag, weten we niet. In de islam is het immers streng verboden om afbeeldingen van levende wezens, Allah of van Mohammed te maken. De koran stelt: "Elke maker van afbeeldingen zal in het hellevuur zijn en elke afbeelding die hij gemaakt heeft zal tot hem verschijnen en zal hem laten lijden in de Hel." (…) "Als je per se een afbeelding wilt maken, beeld dan bomen en andere dingen af die geen ziel hebben."

Het is binnen de islam dus de algemene overtuiging dat het absoluut verboden is om afbeeldingen te maken van iets dat een ziel heeft. Daarom zul je in een moskee ook nooit een beeld of tekening van Allah of Mohammed aantreffen. Wat je wel vindt is een kalligrafie van zijn naam: Misschien begrijp je nu waarom moslims een aantal jaar terug zo boos waren over de cartoons die in een Deense krant verschenen.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

18

verwerkingsvragen 1. Wat zijn de vijf verplichtingen van elke gelovige moslim?

2. Hoeveel moslims zijn er ongeveer?

3. Waar en wanneer werd Mohammed geboren?

4. Wat is de Ka채ba?

5. Waarom moest Mohammed vluchten uit Mekka?

6. Mohammed had verschillende vrouwen. Polygamie had echter een bedoeling.

Welke?

7. Wanneer stierf Mohammed?

8. Waarom weten we niet precies hoe Mohammed eruit zag?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

19

We ronden deze inleiding af met een reportage over de islam. De zaken die je tot nu toe zag worden er nog eens op een rijtje gezet. Probeer tijdens het kijken naar Inside Islam de volgende vragen te beantwoorden: 1. Hoe vaak bidden moslims?

2. Wat betekent het woord islam eigenlijk?

3. Wat is de oorsprong van de term islam?

4. In welke eeuw is de islam ontstaan?

5. Welke twee grote groepen heb je binnen de islam?

6. Welk land is het grootste moslimland ter wereld?

7. Wat hebben het jodendom, het christendom en de islam gemeenschappelijk?

8. Hoe vaak wordt Jezus in de koran vermeld?

9. Wat is er volgens de koran met Jezus gebeurd?

10. Wie zou de Ka’aba hebben gebouwd?

11. Wat betekent het woord koran?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

20

12. Waarom verbood Mohammed afbeeldingen van zichzelf?

13. Hoe kan iemand zich tot de islam bekeren?

14. Waarom bidden moslims op een tapijt?

15. Mag een moslim in het Nederlands bidden?

16. Welke historische gebeurtenis betekende het begin van de islam-kalender?

17. Wat betekent het woord ‘medina’?

18. Hoe noem je de politieke leiders die na de dood van Mohammed over het rijk heersten?

19. Hoeveel bedraagt de zakat?

20. Waarom wordt er gevast in de maand ramadan?

21. Welk vak op school dankt zijn ontstaan aan de islam?

22. Wat is, na Mekka en Medina, de derde heilige stad van de moslims?

23. Welk volk bracht de islam tot in China?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

21

24. Wat is de 5de pijler van de islam?

25. Moslims lopen rond de Ka’aba. Wat willen ze daarmee zeggen?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

22

c. rare jongens, die moslims Wanneer je de kranten erop na slaat, dan duurt het wellicht niet lang voor je vaststelt dat tussen moslims en Europeanen toch wel een aantal grote verschillen bestaan.

Daar waar wij leven in een geseculariseerde wereld (een wereld waarin godsdienst een persoonlijke zaak is en waarin geloof en kerk niet echt een belangrijke rol in de samenleving spelen), is geloof voor de meeste moslims een zaak van ontzettend belang.

Dat gaat zelfs zo ver dat de wetgeving en de rechtspraak in een aantal landen van het Midden-Oosten gebaseerd is op wat in de koran staat.

Zoiets kan (zelfs bij ons) behoorlijke gevolgen hebben:

Drie biggetjes niet in Britse scholen want beledigend voor moslims "De wolf en de drie biggetjes" kan moslims beledigen en moet dus verboden worden vindt de Britse semi-overheidsinstelling Becta.

Van de tekenfilmbiggetjes zou een nieuwe digitale versie gemaakt worden voor kinderen op school. Hard werken loont, is de onderliggende boodschap. Maar de sprookjesklassieker waarin de biggetjes een huis bouwen om zich te beschermen tegen de boze wolf, kan volgens Becta "vanwege het gebruik van varkens een stroom van verontwaardiging teweegbrengen in de moslimcultuur ".

Sommige scholen hadden de varkens al veranderd in 'cowboy bouwvakkers', maar dit zou de bouwsector in een kwaad daglicht kunnen stellen volgens Becta. Uitgever Shoo Fly is geschokt dat het sprookje niet geschikt zou zijn voor kinderen. Ook de maker van de animatiefilm reageert afkeurend. "Dit besluit voelt als een klap in mijn gezicht. Het is al het zoveelste verbod op een onschuldig kinderverhaaltje."

Regenboogschaap In het verleden heeft Engeland al eerder kinderverhalen aangepast omdat het andere culturen pijn zou doen. Zo is Baa Baa Black Sheep (zwart schaap) veranderd in Baa Baa Rainbow Sheep (regenboogschaap) om raciale geschillen te voorkomen.

Uit Het Laatste Nieuws, 24 januari 2008

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

23

Waarom wordt het sprookje van de drie biggetjes niet langer in Britse scholen gebruikt?

Om het samenleven tussen moslims en Europeanen in Europese landen in de toekomst in goede banen te leiden, werd onlangs een verdrag gesloten:

Europese moslims ondertekenen historische 'gedragscode' Deze week wordt er in Brussel een charter ondertekend door meer dan vierhonderd moslimorganisaties uit alle Europese landen. Het charter wil een gedragscode zijn voor moslims die in Europa wonen maar vraagt ook aan niet-moslims om respect te hebben voor een aantal zaken.

In een tweede fase zullen niet-moslimorganisaties gevraagd worden om het akkoord te ondertekenen. 'Het heeft heel veel energie gekost om dit rond te krijgen', zegt Farid El Machaoud, woordvoerder van de Liga voor Moslims in BelgiĂŤ (LMB).

Vertegenwoordigers van vierhonderd moslimorganisaties van Rusland tot Spanje zullen donderdag in Brussel het historisch akkoord goedkeuren en ondertekenen. Dat vierhonderd organisaties het eens zijn geworden over de tekst is al een succes. Het initiatief kwam er van The Federation of Islamic Organisations in Europe om een gemeenschappelijk standpunt uit te werken over de islam in Europa maar ook over de vraag hoe er vanuit de islam kan meegewerkt worden aan de opbouw van een modern Europa.

"Het charter is ook een gedragscode met een aantal regels voor de Europese moslimburger", legt El Machaoud uit. "Hij moet weten dat de Europese cultuur een democratische cultuur is waarin hij zijn godsdienst kan beleven, maar dat het ook een andere cultuur is waarin sommige zaken niet vanzelfsprekend zijn en dat niet alles geaccepteerd zal worden zoals bijvoorbeeld het dragen van hoofddoeken in sommige functies."

Uit: De Morgen, 7 januari 2007

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

24

verwerking Wat wordt in dit verdrag aan moslims gevraagd?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

25

d. de islam en de vrouw Iedereen kent wel de beelden van vrouwen in boerka’s of heeft wel eens gehoord van vrouwen die in islamlanden niet met de auto of de fiets mogen rijden.

Niet in alle landen hebben moslimvrouwen een positie die wij in Europa als onderdrukt zouden bestempelen, maar toch, die situaties zijn er, zoals je in dit artikel kunt lezen:

Je zag eerder in deze bundel, toen we het over de profeet Mohammed hadden, dat polygamie (het huwen met meerdere vrouwen) ooit bedoeld was als een sociale maatregel om vrouwen in een mannenwereld te beschermen.

Maar de medaille heeft ook een keerzijde: Dit lezen we in de Koran: De mannen zijn de opzichters over de vrouwen voor wat god aan de een meer heeft gegeven dan aan de ander en voor wat zij gegeven hebben als bijdrage van hun bezittingen.

De deugdzame vrouwen echter zijn de in ootmoet staanden die de verborgenheid behoeden door de behoeding van God. Maar zij van wie gij opstandigheid vreest, vermaant haar en vermijdt haar op de rustplaatsen en slaat haar.

(Soera 4, 34)

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

26

Dit vers klinkt nogal vreemd in onze oren.

Wat zegt het over de verhouding tussen mannen en vrouwen?

Wat moet je doen met nederige (= ootmoedige) vrouwen?

En met opstandige vrouwen?

Toch was het ooit, in een tijd waarin vrouwen niet buitenshuis mochten werken, bedoeld om vrouwen te beschermen. Alleen wordt net dit vers tegenwoordig al te vaak misbruikt, zoals je op de volgende bladzijden kunt lezen.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

27

Zweepslagen en gevangenisstraf verkrachte Saudische vrouw

voor

Een Saudische vrouw die het slachtoffer werd van een groepsverkrachting, moet 6 maanden de cel in en krijgt 200 zweepslagen.

De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) roept de Saudische koning Abdullah op het vonnis te vernietigen en de zaak tegen de vrouw te laten vallen.

Volgens de verdediging had zijn cliënte, een jonge, gehuwde vrouw, in 2006 in Qatif in een wagen een ontmoeting met een mannelijke kennis. Die had haar beloofd een oude foto van haar terug te geven. Op dat moment werden de twee inzittenden aangevallen door een bende van zeven mannen. Ze werden beiden herhaaldelijk verkracht.

Een rechter veroordeelde in oktober 2006 de daders tot celstraffen van één tot vijf jaar en tussen 80 en 1.000 zweepslagen. Volgens de rechter waren ze schuldig aan ontvoering, de verkrachting achtte hij niet bewezen.

Maar hij veroordeelde ook de twee slachtoffers tot 90 zweepslagen elk wegens 'illegaal contact': in Saudi-Arabië mag een vrouw geen ontmoeting hebben met een man die niet verwant is.

Op 14 november van dit jaar kwam de zaak opnieuw voor de rechter, nadat het hooggerechtshof op een herziening had aangedrongen. Het resultaat was dat de strafmaat voor de vrouw verdubbeld werd: ze werd veroordeeld tot 200 zweepslagen én zes maanden gevangenisstraf.

Uit: De Standaard, 21 november 2007

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

28

Macho's gebruiken de Koran om mee te slaan In de islamitische landen worden vrouwen steevast naar het tweede plan geduwd. Dat is niet noodzakelijk de schuld van de islam, maar wel een gevolg van de eeuwenoude machocultuur.

De draden van het raster van een boerka zijn behoorlijk dik. Ze verdelen het gezichtsveld van de moslima in kleine vakjes. Het raster is niet groot.

Het is niet veel breder dan de afstand tussen de ooghoeken. De vrouw kan alleen maar voor zich uitkijken. Als ze wil zien wat er naast haar gebeurt, dan moet ze haar hoofd helemaal draaien. Net zoals een paard met oogkleppen. ,,Op die manier weet mijn echtgenoot waarnaar ik kijk. Ik kan niet ongemerkt een andere man bestuderen'', vertelt een Afghaanse vrouw, die na de val van de Taliban nog steeds haar boerka draagt.

De boerka is het meest schrijnende beeld van de vrouw in een islamitische samenleving.

De vormeloze tent verbant de vrouw naar de intimiteit van de privĂŠsfeer. In het openbare leven is zij onzichtbaar. In de privĂŠvertrekken moet de vrouw voor de opvoeding van de kinderen zorgen en haar man soigneren. Studeren of buitenshuis werken, was onder de Taliban verboden. En ook het laatste jaar, nu de Taliban weer terrein winnen, worden opnieuw scholen in Afghanistan platgebrand. Ouders worden onder druk gezet om hun dochters thuis te houden. Er sijpelen steeds meer berichten binnen over jonge Afghaanse vrouwen die zichzelf in brand steken omdat ze niet kunnen leven onder de verstikkende regels die de samenleving hen oplegt. De in windels gezwachtelde vrouwen tonen het lelijkste gezicht van de islam.

In Iran doen de sjaalwinkels gouden zaken, niet alle vrouwen hullen zich in de zwarte chador. De felkleurige sjaals en bijpassende handschoenen maken van de jonge vrouwen modieuze, elegante dames. Velen onder hen hebben gestudeerd. Op de universiteit zitten meer vrouwen dan mannen. Volgens het ministerie voor de Vrouw en het Gezin kan een gestudeerde moeder haar kinderen een goede opvoeding meegeven.

Recht wordt in Iran gesproken volgens de sharia, die de vrouwen anders behandelt dan de mannen. ,,We beschermen de vrouwen, die in een zwakkere positie zitten'', vindt de overheid. In een land waar vrouwen geen toegang krijgen tot alle beroepen en waar de verzorgende thuiswerkende vrouw het ideaalbeeld is, vinden velen dat de islamitische modelstaat, zoals hij zichzelf noemt, nog een lange weg heeft af te leggen.

In Turkije werd enkele jaren geleden een groep moeders geweigerd bij de diplomauitreiking van hun kinderen, omdat ze een hoofddoek droegen. Sinds 1924 mogen Turkse vrouwen hun hoofd niet bedekken in regeringsgebouwen en universiteiten. Turkije is het enige land met een moslimbevolking dat de scheiding tussen religie en staat heeft doorgevoerd.

Toch draagt meer dan de helft van de Turkse vrouwen buitenshuis een hoofddoek.

Volgens de Turkse mensenrechtenactiviste Shirin Tikeli hebben vrouwen anno 2006 nauwelijks iets te zeggen. Eerwraak geldt weliswaar sinds 2005 - pas sinds 2005 - als moord met voorbedachten rade, toch komt het nog voor op het platteland. Om nog maar

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

29

te zwijgen van huiselijk geweld. Meer dan de helft van de Turkse vrouwen is er het slachtoffer van.

Eerwraak en huiselijk geweld zijn problemen waar westerse hulpverleners nu ook mee te maken krijgen. In de vluchthuizen zijn vele meisjes afkomstig uit islamitische families: ze zijn afgeranseld door hun echtgenoot of broer, ze worden uitgehuwelijkt aan een onbekende uit het thuisland of ze werden jarenlang opgesloten, zonder contact met de buitenwereld. De koffer met enkele kledingstukken en het onderduikadres zijn een blaam voor zij die in naam van de islam handelen.

Is de islam zo wreed ten aanzien van vrouwen? Of hebben de mannen eeuwenlang de woorden van de Koran in hun voordeel geïnterpreteerd om de emancipatie van de vrouw de kop in te drukken? Sommige analisten vinden dat de woorden van de profeet soms bewust zijn verdraaid door geestelijken die ze ronduit vrouwenhaters noemen. Anderen verwijzen naar het tijdperk en de maatschappij waarin de Koran is tot stand gekomen. In de tribale samenlevingen in het Midden-Oosten waren ten tijde van Mohammed de vrouwen eigendom van de man, over wie hij zijn heerschappij liet gelden. Als we de Bijbel erop naslaan, dan vinden we daar hetzelfde maatschappijbeeld in terug. In sommige aspecten zijn de teksten van de Koran zelfs vrouwvriendelijker dan die van de Bijbel. Net zoals de christenen de Bijbel op zijn woord nemen, zien ook vele islamieten de teksten van de Koran als norm voor hun samenleving.

De Franse islamkenner François Burgat vindt dat de slechte behandeling van vrouwen eigen is aan de traditie van de landen die nu islamitisch zijn. Brutaal geweld tegenover vrouwen is inherent aan een cultuur die eeuwenlang op stam- en clanverbanden heeft gesteund. Daar zijn woorden als eer en schande geen loze begrippen. En helaas wordt de vrouw vaak gezien als de drager van de eer van de familie. Er moet dus een onderscheid gemaakt worden tussen traditie en religie, vindt Burgat.

Dat velen dit onderscheid niet maken, komt tot uiting in het onbegrip van vele westerse feministen voor vrouwen die de islam niet afzweren, maar er integendeel een kracht uit putten in hun strijd voor gelijke rechten. Deze islamfeministen lezen in de teksten van de profeet een leidraad voor een samenleving waarin gelijkwaardigheid en respect basisprincipes zijn. Hun hoofddoek is geen symbool van onderwerping, maar een duidelijke stellingname dat ze kunnen emanciperen zonder hun geloof te verloochenen.

Het aantal vrouwen dat lid wordt van islamistische bewegingen groeit en het zou een grove fout zijn om hen als dom, onderdrukt of naïef niet ernstig te nemen.

Het westers feminisme voelt zich comfortabeler bij vrouwen die de islam aan de kant hebben geschoven wegens vrouwonvriendelijk. Zij dragen geen hoofddoek meer en stellen de wanpraktijken in islamitische maatschappijen luidop aan de kaak. Deze vrouwen hebben een zware strijd moeten leveren, want ze hebben niet alleen hun geloof verloren, maar zijn vaak ook verstoten door hun omgeving. Als afvallige worden ze het doelwit van extremistische moslims, die hen met de dood bedreigen.

Helaas doen sommige feministen de islam onrecht aan als ze eeuwenoude tradities verkeerdelijk toeschrijven aan de Koran. Eerwraak of seksuele verminkingen worden dan gemakshalve aan de islam toegewezen, terwijl ze eigenlijk deel uitmaken van de clanculturen. Zulke onnauwkeurigheden brengen de islam ten onrechte in diskrediet.

Maar helaas zijn er nog te veel mannen die in de islam een prachtig alibi zien om vrouwen in het verdomhoekje te duwen. Uit de naam van enkele verzen uit de Koran denken die mannen zich alles te kunnen permitteren. cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

30

Er wacht de islamitische vrouwen een lange weg en het valt te hopen dat ze het parcours niet alleen moeten afleggen. Het Westen zal begrip moeten opbrengen voor de feministen die binnen de islam een oplossing zoeken.

Want de onrechtvaardigheden die vele vrouwen moeten ondergaan, gebeuren in naam van de islam, niet ten gevolge van de islam.

Uit: de Standaard, 19 maart 2007

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

31

Je ben al een slet als je rookt op straat Haar vriendje vond dat Sohane zich als een slet had gedragen. Dus stak hij het 17-jarige Algerijnse meisje in brand. Tienermeisjes in een aantal Franse voorsteden beseffen dat het zo niet verder kan.

Géraldine, twintig jaar oud, trok tijdens de protestmars in de straten van het Parijse voorstadje Vitry-sur-Seine voor een verslaggever van AFP even haar rolkraagtrui omhoog; ,,Een jaar geleden zat een van hen achter mij aan”, legde ze uit. ,,Hij heeft op mij geschoten, het is bijna een wonder dat ik hier nog sta. De jongen die het deed, loopt alweer vrij rond, hier in Vitry.”

Op haar lichaam was een litteken te zien, dat van haar borst tot haar hals liep. ,,De kogel heeft mijn hart op drie centimeter na gemist.” Géraldine was die vrijdagavond, 11 oktober, medeorganisator van een herdenkingsmars voor Sohane (17), van wie de stoffelijke resten al waren overgevlogen naar een begraafplaats in Algerije.

De feiten hadden zich een week daarvoor afgespeeld, ook op vrijdagavond, in een gemeentelijk lokaal waar het huisvuil was opgestapeld. De 19-jarige Jamal Derrar kon niet meteen worden ondervraagd, omdat hij zelf met zware brandwonden naar het ziekenhuis was overgebracht. De manifestanten konden het drama wel in grote lijnen reconstrueren. Sohane was het vriendinnetje van Jamal. Die avond hadden ze ruzie gehad. Hij had haar voor ‘slet’ uitgescholden en haar bestraft door haar te overgieten met een brandbaar product, om vervolgens zijn aansteker tevoorschijn te halen.

Een kruis op je rug ,,De manier waarop Sohane om het leven kwam heeft veel losgemaakt bij jonge meisjes”, zegt Fadela Amara, voorzitter van de Federatie van Vriendenhuizen. ,,We hebben de afgelopen maand veel vrouwen over de vloer gehad die het spuugzat zijn.” De verontwaardiging over wat zich in een aantal Franse migrantenwijken afspeelt, sluimerde al langer. Op 8 maart van dit jaar presenteerde de Federatie van Vriendenhuizen de petitie ‘Geen hoeren, geen sletten’ aan de Franse premier. Bij de petitie was een manifest gevoegd met daarop de verklaring dat ze sociaal onderdrukt worden en dat ze zich ‘verstikt’ voelen door de dominantie van mannen, die in de naam van de traditie zelfs onze meest elementaire rechten negeren.”

Hélène Orain van de Federatie van Vriendenhuizen: ,,Voor meisjes in de banlieues (voorsteden) is het leven soms echt geen pretje. Ze staan vaak onder zware sociale controle van thuis en daarnaast maken de mannen van de gemeenschap het hen echt niet gemakkelijk. Het is zeker niet onze bedoeling om de buitenwijken te viseren, want natuurlijk zijn niet alle meisjes slachtoffers zoals Sohane. De onderdrukking is veeleer een banaliteit geworden, iets waar ze degelijks mee moeten leven. In het getto staan ze onder constante druk, ze mogen de aandacht geen moment laten verslappen. De meisjes moeten zich in allerlei bochten wringen om zichzelf en hun reputatie te beschermen.”

De beveiliging begint bij kleren. De beste formule is blijkbaar een losse, wijde trui, die de meisjes pas uittrekken als ze op school aankomen. Een rok, decolleté of make-up zijn uit den boze, want daarmee lopen ze het risico de stempel van slet opgeplakt te krijgen.

Maar zelfs wie al die raadgevingen in acht neemt, blijft niet noodzakelijk uit de problemen. Een meisje dat alleen op straat loopt, maakt volgens getuigenissen die cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

32

Hélène Orain inzamelde weinig kans om aan beledigingen te ontsnappen. Meisjes vinden het in sommige wijken interessanter om zoveel mogelijk in groep op stap te gaan. Soms nemen ze hele omwegen om jongens te vermijden. De gesluierde meisjes zijn de enigen die gemakkelijk overal doorheen geraken. ,,Door dat gevoel van onveiligheid gaan maar weinig meisjes nog de deur uit, zegt Sarah Oussékine van de vrouwenorganisatie Voix in Saint-Dénis. ,,Ze kunnen bijna nergens heen. De meeste culturele en sportieve infrastructuur in de wijken richt zich op jongens.

Het is voor meisjes vanzelfsprekend dat ze niet naar dat soort plaatsen gaan, want daarmee kelderen ze onmiddellijk hun eigen ‘reputatie’.”

In de middelbare scholen vormen gemengde klassen gevaarlijk terrein. ,,Vanaf de leeftijd van vijftien worden de relaties een stuk agressiever”, zegt Corinne Boulnier, schoolverpleegster in een college in Val-de-Marne, waar ook Vitry-sur-Seine toe behoort. ,,Dat gaat van verbaal geweld tot rake klappen die worden uitgedeeld. Deze jonge mensen weten gewoon niet hoe ze tederheid moeten tonen of hoe ze moeten liefkozen.”

Als voorbeeld van een ‘communicatiestoornis’ vermeldt Boulnier een bizar spelletje dat op nogal wat speelplaatsen opgeld doet. ,,Een jongen maakt met zijn duim een kruis over de rug van een meisje, waardoor zij, onbewust, het doelwit wordt voor de andere jongens. De scholieren flirten niet meer met elkaar. Ze doen geen moeite meer om de andere sekse te leren kennen. Uitkomen voor een relatie is voor jongens een teken van zwakte en voor de meisjes het begin van een reputatie als hoer.” ,,Bij de leerlingen ontwikkelt zich het idee dat een meisje moet gedwongen worden tot seks. Wanneer ze tegen haar wil wordt genomen, dan schreeuwt ze, en in de logica van de jongens betekent dat dat ze het leuk vindt. Zoals in de pornofilms, die veel jongens hier op school bekijken, hoort een vrouw tijdens het liefdesspel te schreeuwen.” ,,De relaties zijn erg gespannen”, bevestigt een verpleegster in een lyceum in Marseille. ,,Aan de ene kant heb je de meisjes, die maagd willen blijven. Aan de andere kant de jongens, die seks willen met penetratie. De meisjes worden emotioneel verscheurd tussen de familietraditie, die hun verbiedt over te gaan tot de daad, en de jongens, die druk op hen uitoefenen.”

Veel tienermeisjes in de Franse buitenwijken kiezen voor een leugenachtig bestaan. Ze zoeken een vriendje buiten de wijk, ver weg van de controle van hun vaders, broers en de rest van de buurt. ,,Zij verwachten van een meisje dat ze zich ‘ernstig’ gedraagt”, zegt Sarah Oussékine. ,,Omdat ze zich verbeelden dat er bij het minste contact met jongens seks aan te pas zal komen. Als de meisjes niet ‘ernstig’ blijken te zijn, kunnen de gevolgen dramatisch zijn. Ze worden weggehaald van school, mogen de deur niet meer uit en mogen vooral geen contact meer hebben met mannen of zelfs niet met hun vriendinnen. In het ergste geval worden ze teruggestuurd naar het land van herkomst en wordt er een huwelijk geregeld.”

Er is geen eenduidige verklaring voor de trend. Sommigen wijzen met een beschuldigende vinger naar de patriarchale cultuur van de geïmmigreerde families.

Anderen zoeken een verklaring bij een toename van fundamentalisten onder moslims of een stedelijke politiek die zich vooral richt op jongens. Volgens Hélène Orain is het echter vooral het proces van gettovorming in de voorsteden dat schuld treft. ,,Het is voor deze meisjes bijna onmogelijk om vast werk en een eigen woonplaats te vinden”, zegt ook Sarah Oussékine. ,,Daarom zijn ze verplicht thuis te blijven onder de regels van hun ouders.”

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

33

Vooral niet zoenen Fatia (19), een meisje van Malinese afkomst uit Balzac, heeft besloten om niet langer bang te zijn: ,,Vroeger camoufleerde ik mijn vrouwelijke vormen met wijde, vormeloze kleren. Hoewel ik me van binnen wel vrouw voelde, zag ik eruit als een man. Ik probeerde me ook zo mannelijk mogelijk te gedragen. Ik imiteerde hun gedrag om mezelf te beschermen.” Nu draagt Fatia een elegante, gecentreerde jas en een strakke broek en ze heeft zich opgemaakt. In tegenstelling tot veel van haar lotgenoten die de strenge sociale controle van de banlieue willen vermijden, heeft zij haar vriendje niet gezocht buiten de wijk. Ze heeft nu al vier jaar verkering met een jongen uit de buurt. ,,Maar hier zouden we nooit hand in hand lopen of elkaar een zoen geven.”

Mocht het geweld tegen jonge vrouwen tot doel hebben hun een aantal levensregels op te leggen, dan lijkt het op dat punt zijn effect niet te missen. Om zichzelf te beschermen heeft Fatia besloten om voor haar huwelijksnacht niet met haar vriend naar bed te gaan.

Want haar maagdelijkheid verliezen staat gelijk met grote problemen. ,,Je mag jezelf niet zomaar geven”, vindt ook de Algerijnse Kahina (18). ,,Je bevuilt jezelf door een jongen op die manier te vertrouwen. Een meisje dat sigaretten rookt op straat, geen maagd meer is en die uitgaat met verschillende jongens wordt in deze gemeenschap automatisch bestempeld als hoer.”

Kahina wordt zowel door haar oudere broers als haar neven in de gaten gehouden. De sociale controle loert om elke hoek. ,,Mijn neef heeft me onlangs nog een klap verkocht”, zegt Kahina. ,,Omdat hij tussen mijn spullen sigaretten had gevonden. Hij mag dan wel al roken sinds zijn dertiende, ik heb blijkbaar niet het recht om een sigaret op te steken.

Ik weet zeker dat zijn reactie nets te maken heeft met zijn bezorgdheid om mijn gezondheid.”

Uit: De Morgen

moeilijke woorden en begrippen manifestanten: betogers reconstrueren: opnieuw samenstellen manifest: openbare verklaring dominantie: overheersing elementaire rechten:basisrechten viseren: (negatief) bekijken getto: woonbuurt van één bepaalde groep, los van de rest van de maatschappij patriarchaal: waar mannen het voor het zeggen hebben

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

34

Toch is er een duidelijk onderscheid tussen wat de islam zegt – en wat dus in de koran staat – en wat de traditie – de gewoontes van de gelovigen – voorschrijft. Het artikel dat je hierboven las, heeft niks met religieuze voorschriften, maar alles met traditie.

Ook bij ons komen dergelijke situaties voor. Dat blijkt uit de getuigenis van de Marokkaanse schrijfster Nadia Abdelouafi, die in ons land opgroeide. Omdat haar ouders gescheiden waren, groeide ze ver van de Marokkaanse gemeenschap op: ,,In mijn kindertijd stond ik er niet bij stil dat ik Marokkaanse was, of dat wij anders waren. Er was geen verschil. Ik mocht gaan en staan waar ik wilde. Naar de film, de stad met vriendinnen: het was geen probleem.

Het tij keerde toen mijn broer school begon te lopen in Antwerpen en daar in contact kwam met Marokkanen. Hij wist niets van de traditie, de cultuur. Op school lachten de andere Marokkaanse jongens hem uit. Om erbij te horen, kwam hij plots met strenge regels thuis. Zijn vrienden zagen me op straat lopen en spraken er schande over. Ik mocht niets meer en als ik niet luisterde, sloeg hij me. Mijn moeder liet het toe. Plots was mijn broer de baas in huis.”

Door thuis weg te lopen en met haar familie te breken, wist Abdelouafi een eigen leven op te bouwen.

Toch denken niet alle moslimvrouwen hier hetzelfde over. Wat immers te denken van de volgende uitspraak van Chalira Abbasj, een vrouwelijk bestuurslid van de Arabisch Europese Liga (AEL) over de positie van de vrouw: ,,Als wij de moslimvrouw en de Westerse vrouw met elkaar vergelijken, is het de laatste die mishandeld wordt. Zij moet aan bepaalde normen en schoonheidsidealen voldoen. Ze mag niet dik worden en moet carrière maken.”

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

35

Het Palestijns conflict Eén van de absolute hete hangijzers in het Midden-Oosten is echter de Palestijnse Kwestie: het voortdurende conflict tussen de joden en de Palestijnen in Israël. We proberen je een kort overzicht te geven van het probleem. tot wereldoorlog I Tot Wereldoorlog I maakt het hele Midden-Oosten deel uit van het Ottomaanse Rijk.

Voor de Palestijnen beginnen de problemen iets meer dan honderd jaar geleden.

In 1896 sticht de Oostenrijkse jood Theodor Herzl de zionistische beweging..

Joden hebben op dat ogenblik in Europa een eeuwenlange geschiedenis van onderdrukking en vervolging achter de rug en verlangen naar een eigen land. Het land waar ze ooit, aan het begin van onze jaartelling zijn weggevlucht na een opstand tegen de Romeinen (135 na Christus) is voor hen het Beloofde Land. De zionistische beweging stelt zich tot doel om "van Palestina een joodse staat te maken en de oorspronkelijke bevolking ongemerkt over de grens te drijven". Daarvoor beginnen rijke joden stukken grond op te kopen in Palestina Tijdens de Eerste Wereldoorlog kiezen de Ottomanen de kant van de Duitsers. De Britten, winnen de steun van de Arabieren te winnen door hen allerlei beloftes over zelfbestuur te doen.

Tussen twee wereldoorlogen in Na de oorlog worden die niet of nauwelijks werden waargemaakt. Bovendien wordt op dat moment de kiem gelegd voor het Arabisch-Israëlisch conflict, omdat tegelijkertijd aan de zionistische joden een thuisland werd beloofd in Palestina.

Na de Eerste Wereldoorlog ontstaan in het Midden-Oosten een aantal nieuwe staten: Irak, Libanon, Palestina, Syrië en Transjordanië. Bij de vorming van deze staten houden de Fransen en de Britten, die het gebied onder elkaar verdelen in invloedssferen echter geen rekening met stammen en bevolkingsgroepen. cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

36

Palestina werd een Brits mandaatgebied: dat betekent dat Groot-BrittanniĂŤ het gebied in opdracht van de Volkerenbond (de voorloper van de Verenigde Naties) moest besturen totdat het rijp werd geacht voor zelfbeschikking.

In de daaropvolgende jaren neemt de joodse immigratie in Palestina snel toe.

Rond 1936 wonen er ongeveer 350.000 joden in het mandaatgebied, tegenover ongeveer 900.000 Arabieren.

Het Palestijnse verzet tegen de joodse aanwezigheid nam toe en ontaardde soms in aanvallen op joodse burgers. Die terreur werd door clandestiene joodse organisaties beantwoord. Zij keerden zich ook tegen wat ze als de Britse

bezetter beschouwden.

Vanwege het Palestijnse verzet en de dreiging van een oorlog met Duitsland - waardoor Groot-BrittanniĂŤ de Arabische wereld niet tegen zich in het harnas wilde jagen - perkte het Britse bestuur de joods immigratie vanaf 1936 sterk in.

Maar ondertussen waren in Duitsland de nazi’s aan de macht gekomen. De rassenpolitiek van Hitler dreef duizenden mensen op de vlucht, waarvan een groot deel naar Palestina wilde gaan - en er clandestien ook binnenraakte. Na de Holocaust werd de roep in de joodse milieus om een eigen staat luider dan ooit.

Na de Tweede Wereldoorlog De Britten kondigen in februari 1947 aan dat ze het Palestijnse mandaatgebied op 15 mei 1948 zullen verlaten. Ze vragen aan de Verenigde Naties, de opvolger van de Volkerenbond, een oplossing uit te werken. Volgens een speciale commissie was een verdeling van het grondgebied de beste oplossing.

Het plan werd op 29 november 1948 door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties goedgekeurd. De 650.000 joden (30 procent van de bevolking) die zich op dat cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

37

ogenblik in Palestina bevonden en minder dan tien procent van de grond bezaten, zouden 55 procent van het gebied krijgen.

Hoewel veel joden deze regeling onvoldoende vonden, aanvaardden ze de regeling. Een scharniermoment in de geschiedenis: na bijna 2.000 jaar herrees een nieuwe staat Israël in het gebied waar ooit David en Salomon heersten. De joden keerden terug naar ,,het Beloofde Land’’, dat hen door God was gegeven.

Maar dat maakte allemaal weinig indruk op de Palestijnen en de Arabische landen: zij vonden dat de Arabieren niet de prijs moesten betalen voor de Holocaust in Europa.

Na de uitroeping van de onafhankelijkheid van Israël viel op 15 mei 1948 ongeveer de hele omliggende Arabische wereld Israël aan. Maar de slecht georganiseerde aanvallers vormden geen partij voor het joodse leger.

Ook in de rest van het Midden-Oosten wordt met ontzetting en onbegrip gereageerd. De nieuwe staat Israël staat van meet af aan op voet van oorlog met haar buurlanden.

Het komt dan ook snel tot een reeks van conflicten.

In 1967 veroverde de joodse staat de Sinaïwoestijn en de Gazastrook op Egypte, de Golanhoogvlakte op Syrië, en de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem - met de Klaagmuur - op Jordanië.

Palestijnen worden botweg de grens overgezet en gaan wonen in vluchtelingenkampen in de buurlanden.

Dit is meteen het begin van het Palestijnse Vraagstuk dat de rest van de wereld sindsdien in zijn ban houdt.

Maar wat is nu het probleem?

De twistpunten: Jeruzalem De status van Jeruzalem is een van de heetste hangijzers in het conflict tussen de Israëli’s en de Palestijnen. De discussie draait vooral om een heuvel in de stad: voor de joden de Tempelberg, voor de moslims Haram al-Sharif. Op dat stukje dierbare grond staan de ruïnes van de (voor de joden) heiligste tempel, waarbovenop twee (voor de moslims) erg belangrijke moskeeën gebouwd werden. De onderhandelingen in Camp David (1999) cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

38

liepen vast op de vraag wie er controle zou krijgen over de plaatsen waar de heiligdommen gelegen zijn.

Nederzettingen & Palestijnse staat De Palestijnen eisen dat de toekomstige Palestijnse staat het land bevat dat Israël tijdens de oorlog in 1967 bezette: Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. De Israëli’s zeggen echter dat de aanwezigheid van hun troepen in delen van de Westelijke Jordaanoever noodzakelijk is om Israëls veiligheid te waarborgen. Ze willen ook dat sommige joodse nederzettingen in Palestijns gebied tot Israël gaan behoren.

Palestijnse vluchtelingen De oprichting van de staat Israël en de oorlog die daarop volgde, deed honderdduizenden Palestijnen in 1947 en 1948 vluchten naar Libanon, Jordanië en Syrië. Sommigen werden door de Israëli’s uit hun huizen verdreven. Ondanks een VN-resolutie, die het Palestijnse recht op terugkeer erkende, verbood de Israëlische wet de Palestijnen Israël na de oorlog opnieuw binnen te komen. De VN richtten het Relief and Works Agency for Palestinian Refugees in the Near East (UNRWA) op om hulp te bieden aan de meer dan 4 miljoen Palestijnse vluchtelingen.

In Israël lijkt het echter alsof haat met de moedermelk wordt meegegeven. De reportage “Promises” maakt wat dat betreft heel wat duidelijk. verwerking 1. Wie stichtte het zionisme?

2. Wat is het doel van de zionistische beweging?

3. Wat is een mandaatgebied?

4. Wanneer werd de staat Israël opgericht?

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

39

Het Palestijnse conflict van A tot Z Wat is.....?

Wat betekent intifada, wie zijn de Hezbollah strijders, hoe heet het Israëlische volkslied en wanneer werden de Camp David akkoorden gesloten? Dit lexicon wijst u de weg in de wirwar van Israëlische en Palestijnse termen. We geven je dit mee omdat het wat duidelijkheid kan bieden wanneer je ergens iets over het Palestijnse conflict hoort.

Al Aqsa brigade Deze paramilitaire groep bestaat sinds de uitbraak van de tweede intifida. Op 28 september 2000 brengt Sharon een bezoek aan de Aqsa moskee in Jeruzalem om daarmee duidelijk te maken dat die stad onder de soevereiniteit van Israël valt. De brigade is gelieerd aan Al Fatah van Yasser Arafat en belooft aanvankelijk alleen Israëlische soldaten en kolonisten in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever aan te vallen, maar sinds 2002 plegen ze ook terroristische aanslagen gericht tegen de burgerbevolking van Israël. Ze gebruiken eigenlijk dezelfde methoden als terroristische groeperingen als Hamas en Jihad. Het verschil is dat de ideologie van de Al Aqsa brigade gebaseerd is op Palestijns nationalisme, terwijl Hamas en Jihad fundamentalistische islamistische denkbeelden hebben.

Al Fatah Dit is een belangrijk onderdeel van de PLO. Al Fatah wordt in 1959 opgericht door Yasser Arafat met als doel de bevrijding van Palestina. In 1968 voegt Al Fatah zich bij de PLO en krijgt al snel de overhand binnen de PLO. De organisatie pleegt verschillende terroristische aanslagen en in 1970 probeert ze de macht over te nemen in Jordanië. Tijdens de maand september (Black September) zet Jordanië de PLO het land uit. Arafat is nu nog altijd de leider van Al Fatah, maar zijn methoden zijn drastisch veranderd. In de loop van de jaren tachtig gaat hij steeds meer pleiten voor het voeren van een dialoog in plaats van geweld.

Al Haram al Sharif De Arabische benaming voor de Tempelberg. Het duidt op het gebied waar de Al Aqsa moskee en de Klaagmuur staan. Voor de Moslims is dit de plek waar Mohammed op zijn reis naar de hemel halt hield, voor de Joden is het gebied heilig omdat er vroeger twee tempels stonden, die na elkaar verwoest zijn. De Klaagmuur is alles wat er nog resteert van de Tweede Tempel.

Aliyah Immigratie op grote schaal naar Israël. De eerste golf vond plaats tussen 1882 en 1903. Het waren vooral Joden uit Rusland die toen naar Israël trokken om te ontsnappen aan de pogroms.

Aliyah Bet Tak van de Haganah onder leiding van Shaul Avigur om illegale immigratie naar Palestina te organiseren. De beweging werd in 1939 opgericht en hield zich tijdens de Tweede Wereldoorlog bezig met het redden van Joden uit de handen van de Nazi's in Europa. Tussen 1945 en 1948 zorgde de organisatie voor de immigratie van 70.000 verdwaasde Joden die de Holocaust overleefd hadden.

Al Salahadin Brigade Genoemd naar de islamitische generaal die de kruisvaarders versloeg. De Brigade bestaat uit leden van Hamas en El Fatah en pleegt net als die twee organisaties terroristische aanslagen. cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

40

Antisemitisme Een verzamelnaam voor een negatieve houding tegenover Joden. Het woord duikt voor het eerst op rond 1880, maar feitelijk bestaat het al veel langer. Vooral in de landen in Europa was het een veel voorkomend verschijnsel, met als dieptepunt de Holocaust.

Arabische Liga Een confederatie van 22 Arabische staten opgericht in 1945. Het hoofdkwartier is gevestigd in Caïro en de vergaderingen van de Liga zijn een soort graadmeter voor de Arabische eenheid.

Arbeiderspartij De belangrijkste linkse politieke partij in Israël. De aanpak van de Arbeiderspartij is pragmatisch en de aanhangers erkennen de noodzaak van het vormen van compromissen om vrede en veiligheid te bereiken. Bekende leiders zijn David Ben Gurion, Golda Meir, Yitzhak Rabin, Shimon Peres, Ehud Barak en Amram Mitzna.

Ashkenazy Joden afkomstig uit Europa.

Balfour Declaration Brief uit 1917 waarin de Britse regering haar steun uitspreekt voor de stichting van een Joods Nationaal Thuis in Palestina. De brief werd geschreven door de Britse Buitenlandse Minister Arthur James Balfour en was gericht aan Lord Rothschild.

Bezette gebieden Na de zesdaagse oorlog in 1967 bezet Israël Oost-Jeruzalem en een gedeelte van de Westelijke Jordaanoever. In 1981 volgen de Golanhoogten langs de grens met Syrië. De Verenigde Naties beschouwen deze annexaties als illegaal.

Bilu Afkorting van 'Beit Ya'akov, lehu venelha' (O huis van Jacob, kom, laten we gaan – Jesaja 2:5). Het is een beweging opgericht door jonge Russische Joden uit Kharkov na de pogroms in 1881-1882. De leden roepen op tot herleving van het Joods volk door zich te vestigen in het land Israël. De eerste leden van de beweging trekken al in 1882 naar Palestina.

Camp David Akkoorden Met deze akkoorden, die de Egyptische president Saddat en de Israëlische premier op 26 maart 1979 ondertekenen, komt er een einde aan 30 jaar oorlog tussen beide landen. Begin en Sadat krijgen er hetzelfde jaar de Nobelprijs voor de Vrede voor.

Chassieden Joden behorend tot een religieuze stroming die in de 18e eeuw werd opgericht door Israel Ben-Eliezer Baal Shem Tov in Oost Europa. Chassieden benadrukken het belang van het dienen van God in extase. De stroming bevat dan ook heel wat mystieke elementen.

Diaspora Joden die buiten Israël wonen.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

41

Dimona Plaats in de Negev woestijn waar Israël nucleaire wapens ontwikkelt.

Druzen Religieuze minderheid binnen de Arabische sprekende Palestijnen. Het geloof bevat elementen van de Sji'itische Islam, van het Christendom en heidense elementen. Ze leven in het noorden van Israël, in Syrië en Libanon.

Etzel Zie Irgun Gaza Strook Voormalig Egyptisch grondgebied langs de Middellandse Zee. De Israëli's veroverden het gebied tijdens de Zesdaagse oorlog in 1967.

Golan Hoogten Voormalig Syrisch grondgebied. Israël bezette het gebied in 1967, voegde er in 1973 stukken aan toe en annexeerde de heuvels in 1981 volledig.

Green Line Israëlische grenzen zoals die in 1949 (na afloop van de onafhankelijksoorlog) werden vastgesteld.

Gush Emunim De tegenhanger van Vrede Nu. Deze joodse religieuze groepering gelooft in een groter Israël en strijdt tegen landteruggave.

Ha'aretz Ha'aretz is een onafhankelijke Israëlische krant die sinds 1919 bestaat. De krant staat bekend om zijn liberale kijk op de binnenlandse en buitenlandse politiek en heeft veel invloed op de publieke opinie en de politieke besluitvorming.

Hadassah Een Zionistische Organisatie van vrouwen, in 1912 opgericht door Henrietta Szold. Hadassah heeft in de beginjaren een grote bijdrage geleverd aan het tot stand brengen van gezondheidsvoorzieningen.

Haganah Net als Irgun was dit een clandestiene organisatie. Leden van de vakbond Histradut hadden Haganah in 1920 opgericht. Tijdens de Tweede Oorlog was het doel vooral zoveel mogelijk Joden uit de handen van de Nazi's te redden. Daartoe werkten ze samen met de Britten. Na de oorlog verschoof het doel naar het verdrijven van de Britse heerschappij. Mensen als Shimon Peres, Yitzhak Rabin, David Ben Gurion zijn er allemaal lid van geweest.

Hamas Deze Palestijnse organisatie die in 1987 – kort na de uitbraak van de eerste Intifada ontstond – erkent het bestaansrecht van de Staat Israël niet. De leden willen een islamitische staat vormen op het grondgebied van het vroegere mandaat Palestina. De hardliners binnen Hamas vormen de Izzedine al-Qassam brigades en zijn verantwoordelijk voor talloze bloedige aanslagen in Israël. Sjeik Ahmad Yassin wordt gezien als de spirituele leider. Ondanks zijn vaak hevige retoriek vertegenwoordigt hij eerder de gematigde vleugel van Hamas. Hamas houdt zich niet alleen bezig met de strijd tegen Israël, maar heeft ook een sociale rol en voert bijvoorbeeld de leiding over ziekenhuizen en scholen. cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

42

Ha Tikvah (De Hoop) Het Israëlische volkslied. De tekst werd in 1886 geschreven door Napthali Herz Imber. De melodie komt van Samuel Cohn en is gebaseerd op een thema uit de Moldau van Bedrich Smetana.

Hatzvi Eerste Hebreeuwse krant die voor het eerst in 1908 verscheen.

Hezbollah De naam betekent letterlijk 'Partij van God'. Hezbollah wordt in 1983 opgericht door Sji'itische Libanezen en is gekant tegen alles wat Westers is. De leden willen een fundamentalistische staat creëren naar het model van Iran en beschouwen Israël als hun grootste vijand.

Hezbollah wordt verantwoordelijk gehouden voor diverse terroristische aanslagen in Amerika, Israël en Europa, zoals de aanslag op de Amerikaanse marine in Libanon waarbij 200 mariniers omkwamen en twee grote aanslagen op joodse doelen in Argentinië.

Hok Hashvut Deze Wet van de Terugkeer uit 1950 houdt in dat iedere Jood waar ook ter wereld het recht heeft om in Israël te komen wonen.

Intifada Letterlijk betekent het 'afschudden'. Het staat voor de Palestijnse opstand in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever van december 1987 tot september 1993 als protest tegen de Israëlische bezetting. In 2000 breekt er een tweede Intifada uit, de zogenaamde Al Aqsa Intifada. De aanleiding is een bezoek van Ariël Sharon aan de Al Aqsa moskee om daarmee aan te tonen dat Jeruzalem volledig aan de Israëli's toebehoort.

Irgun of Etzel Afkorting van Irgun Zva'i Leumi (Nationale Militaire Organisatie) en wordt als Joodse ondergrondse organisatie in 1931 opgericht. De groep komt voort uit de meer gematigde Haganah en strijdt voor krachtige acties tegen de Arabieren. De latere premier Menachim Begin was een tijd commandant van Irgun.

Islamitische Jihad ©Palaestina Info Deze groepering is veel kleiner dan Hamas en kent maar weinig aanhangers. Het hoofdkwartier ligt in Syrië en ze zouden financiële steun ontvangen van Iran.

De groep bestaat sinds de jaren zeventig en wil een islamitische palestijnse staat vormen en Israël vernietigen. De leden voeren geregeld zelfmoordaanslagen uit en plegen vrijwel jaarlijks een aanslag op de dag dat hun leider Fathi Shaqaqi in Malta werd vermoord.

Jihad Ten onrechte wordt dit vaak vertaald als 'heilige oorlog'. Het begrip 'heilige oorlog' komt niet eens voor in de Koran. Wat betekent het wel? De 'grote Jihad' betekent een soort streven naar het behoud van het geloof , het bereiken van zelfbeheersing en het verbeteren van de levenskwaliteit in de samenleving. Er bestaat ook een 'kleine jihad' en dat duidt op vechten als een middel voor zelfbescherming.

Kaddisj Rouwgebed ter nagedachtenis aan overleden personen.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

43

Kibbutz Gemeenschap gebaseerd op socialistische principes. Al het werk, de eigendommen en de winsten worden gelijkelijk over de bewoners verdeeld. Beslissingen worden genomen door stemmingen, waarbij de meerderheid van de stemmen bepalend is. De eerste kibbutz was Degania aan de oevers van het meer van Galilea. Nu wonen er ongeveer 117.000 mensen verdeeld over 270 kibbutziem.

Klaagmuur (in het Hebreeuws Kotel) Overblijfsel van de Tweede Tempel en een zeer speciale plaats voor de Joden. Ze komen erheen om te bidden en steken briefjes (kvittelchen) tussen de stenen. De tekst daarvan is enkel voor God bedoeld.

Knesset Het Israëlische parlement. Het telt 120 leden en bestaat uit maar één kamer.

Ladino De taal die wordt gebruikt door de Sefardiem (Joden van Portugese of Spaanse herkomst).

Ladino is gebaseerd op middeleeuws Catalaans, vermengd met Hebreeuws.

Lehi (Lohamei Herut Yisrael) Strijders voor de Vrijheid van Israël. De groep was tussen 1940 en 1948 actief en stond onder leiding van Avraham Stern. Lehi was radicaler dan Irgun en zeker dan Haganah. De doelen waren de verovering van Israël, oorlog tegen het Britse rijk en de vestiging van een joods koninkrijk van de Eufraat tot de Nijl. De doelen waren niet in verhouding tot de kracht van de groep en daarom namen de leden hun toevlucht tot terroristische activiteiten.

Likud partij De belangrijkste conservatieve politieke partij in Israël. Bekende leiders zijn Menachem Begin, Yitzhak Shamir, Benjamin Netanyahu en Ariël Sharon.

Massada (Metzada) Een fort in de bergen aan de oevers van de Dode Zee. Hier hielden rond 70 vóór Christus een groep Joden (de Zeloten) drie jaar stand tegen de Romeinen. Daarna pleegde de groep zelfmoord. Het fort staat nog altijd symbool voor de joodse heldenmoed.

Menora Kandelaar met zeven armen en het officiële embleem van de Staat Israël. De Menora is gebaseerd op de Israëlische plant salie die zeven takken heeft.

Mizrachi Religieuze zionistische organisatie opgericht in 1902 met als doel het verspreiden van de Zionistische idealen onder de orthodoxe joden.

Moshav Een corporatie van kleine boerderijen. Anders dan de leden van een kibbutz hebben de boeren eigen bezittingen, maar ze organiseren de arbeid en verkoop gezamenlijk.

Nakba Dit betekent letterlijk 'De Catastrofe'. Wat de Israëli's beschouwen als de Onafhankelijkheidsoorlog was voor de Palestijnen een catastrofe. De Palestijnen herdenken de Nakba jaarlijks op 15 mei.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

44

Oleh Immigratie naar Israël.

Orient House Kantoorgebouw van de Palestijnse Autoriteit in Oost-Jeruzalem.

Sinds augustus 2001 is het in handen van de Israëli's.

Operatie Mozes Operatie in 1984 waarbij Joden uit Ethiopië naar Israël werden gebracht.

Palmach Samenvoeging van Pelugot Mahatz. Het zijn de strijdkrachten van Haganah.

©Belga

PLO (Palestine Liberation Organization) De PLO wordt in 1964 opgericht wanneer de Arabische Liga toezegt dat een organisatie de statenloze Palestijnen mag vertegenwoordigen. Yasser Arafat wordt in 1969 de voorzitter.

Sinds 1974 is de PLO erkend door de Verenigde Naties en sinds 1993 ook door Israël.

Pogroms Razzia's tegen Joden die vroeger vooral in Rusland en Polen veelvuldig voorkwamen en met veel geweld en plunderingen gepaard gingen.

Ramadan Dit is de negende maand van de Islamitische kalender. Gedurende deze maand vasten de Moslims van zonsopgang tot zonsondergang. Het is een periode waarin mensen vaak bij elkaar op bezoek gaan, veel bidden en heel wat tijd in de moskee doorbrengen. De Ramadan wordt afgesloten met het feest Eid al Fitr.

Sabbath De joodse rustdag. Het gaat in op vrijdagavond bij zonsondergang eindigt op zaterdag bij zonsondergang.

Sabra In Israël geboren Jood.

Sefardiem Joden van Portugese, Spaanse of Noord-Afrikaanse herkomst.

Shadid Arabische term voor 'martelaar'. In religieuze termen is het een getuige van het geloof, inclusief de getuige die sterft voor zijn of haar geloof. In politiek opzicht is het iemand die sterft in de strijd voor vrijheid, een held.

Shalom Achshav (Vrede Nu) De Israëlische vredesbeweging die streeft naar het sluiten van vredesverdragen met Arabische buurlanden. Ze gelooft dat daarvoor de in 1967 bezette gebieden teruggegeven moeten worden.

Shekel Israëlische valuta.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

45

Shoah Dit is een ander woord voor de Holocaust, de georganiseerde genocide op Joden onder het Nazi-regime.

Sji'ieten Leden van de richting binnen de Islam die alleen de opvolgers van Ali ibn Aboe Talib (neef en schoonzoon van Mohammed) als opvolgers van de profeet erkennen.

Soennieten Soennieten zijn aanhangers van de Islamitische stroming die de Soenna erkent als de voorschriften afkomstig van de profeet Mohammed. Het is verreweg de grootste groep binnen de Islam.

Talmoed Letterlijk betekent het 'onderwijzen'. Het is de verzameling van discussies door joodse geleerden en juristen over de Misjna (de joodse wet die in het jaar 200 werd afgerond).

Tanzim Tanzim betekent letterlijk 'organisatie'. Het is een quasi militaire groep gelieerd aan El Fatah. De leden spelen een grote rol in demonstraties tegen Israël en vormen de voorhoede van de gewelddadige protesten tegen Israël sinds oktober 2000 (tweede intifada). Vooral onder studenten heeft Tanzim vele leden en aanhangers.

Tempelberg Nederlandse term voor het Arabische Harim al Sharif of Hebreeuwse Har Ha Moriyya en Har Ha Bayt. Dit gebied is heilig voor de moslims omdat Mohammed er overnacht zou hebben op zijn tocht naar de hemel en voor de Joden omdat de Eerste en Tweede Tempel hier stonden. De Eerste Tempel is volledig verwoest, van de Tweede is enkel nog de Klaagmuur over. ©Belga Torah Eerst vijf boeken van het Oude Testament: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium. Het is hetzelfde als de Pentateuch.

Westelijke Jordaanoever Dit gebied hoorde vroeger bij Jordanië, maar de Israëli's veroverden het tijdens de zesdaagse oorlog in 1967.

Yesh Gvul Yesh Gvul betekent 'Er is een grens'. Het is een Israëlische vredesbeweging, opgericht in 1982. Ze verleent onder andere steun aan soldaten die weigeren deel te nemen aan repressieve of agressieve acties.

Yiddish Taal van de Joden uit Oost-, Noord- en Centraal-Europa. Het is gebaseerd op het Duits en bevat Russische, Poolse en Hebreeuwse invloeden. Je schrijft Yiddish met Hebreeuwse letters.

Yishuv De joodse gemeenschap die binnen Palestina bestond vóór de oprichting van de staat Israël.

Ook duidt de term wel eens op de periode tussen 1900 en 1948.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

46

Yom Ha'atzmaut Israëlische Onafhankelijkheidsdag op 15 mei.

Yom Hazikaron Herdenking van de slachtoffers die zijn gevallen tijdens de Israëlische oorlogen. Dit gebeurt op 14 mei, de dag voor de viering van de onafhankelijkheid.

Yom Kippur Grote Verzoendag. Het is een dag om boete te doen voor de gepleegde zonden in het afgelopen jaar. Het is misschien wel de belangrijkste joodse feestdag. Ook Joden die verder niet religieus zijn houden rekening met Yom Kippur.

Zionisme Zion is de bijbelse term voor Jeruzalem in zijn geheel of voor het tempelgebied. Het begrip zionisme wordt voor het eerst gebruikt in 1890 om de beweging aan te duiden die streeft naar de terugkeer van Joden naar Palestina om daar de staat Israël te vestigen.

cursus kwijt? extra info nodig? kijk eens op www.mavosite.be

47