GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ 1. CİLT
Hazırlayanlar
HASAN EKŞİ Tüm Sivil Toplum Kuruluşları Platformu Genel Başkanı (TSTK) Sivil Toplum Kuruluşları Konfederasyonu Genel Başkanı (STK)
CEVDET AKAY Karabük Dernekler Federasyonu Genel Başkanı Tüm Bürokratlar ve İş Adamları Sosyal Dayanışma Platformu Genel Başkanı (TÜMBİAD)
2011
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER .................................................................................i GİRİŞ ................................................................................................ 1 I. GENEL SEÇĠMLER ...................................................................... 5 II. ĠL GENEL MECLĠSĠ ÜYESĠ SEÇĠMLERĠ................................. 7 III. YEREL YÖNETĠM SEÇĠMLERĠ............................................. 27 IV. GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESĠ GENEL DEĞERLENDĠRMELER ........................................... 40 IV.1. SAĞLIK HĠZMETLERĠ ................................................... 40 IV.2. EĞĠTĠM ve DEMOGRAFĠK YAPI .................................. 54 IV.2.1. DEMOGRAFĠK YAPI.............................................. 54 IV.2.2. EĞĠTĠM ..................................................................... 64 IV.3. EKONOMĠ ........................................................................ 70 IV.4. TARIM ve MEYVECĠLĠK ............................................... 74 IV.5. MOTORLU KARA TAġITLARI ..................................... 79
0
GİRİŞ Güneydoğu Anadolu Bölgesi illeri geneli için hazırlanan “Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Sosyo-Kültürel,
Sosyo-Politik
ve
Sosyo-Ekonomik
Yapı
AraĢtırması”nda çalıĢmanın evreni ağırlıkla siyasi tercihleri belirleyen etmenler üzerinde yoğunlaĢtırılmıĢtır. Bu bağlamda bölgedeki demografik yapı, eğitim, sağlık, ekonomik yapıya iliĢkin veriler yıllar itibarı ile karĢılaĢtırmalı olarak ve kendi içlerinde alt konu baĢlıklarına bölünerek değerlendirilmeye çalıĢılmıĢtır. AraĢtırma çalıĢmasında değerlendirmelere kaynaklık eden veriler güvenilir ve sağlıklı olması açısından TÜĠK ve YSK kurumlarının resmi web sayfalarından alınan verilerden derlenmiĢtir. AraĢtırmada kullanılan grafik ve tabloların tümü, resmi verilere dayalı ancak özgün olarak modellenmiĢtir. Bölgenin Türkiye genelindeki yer ve durumunun belirlenmesine yönelik olarak elde edilen ve ulaĢılan veriler ayrıca konularındaki genel Türkiye verileri ile karĢılaĢtırmalı olarak ele alınmıĢtır. BiliĢim çağının doğal ve kaçınılmaz bir sonucu olarak, birey ve toplumların yönetenlerden beklentilerinin yükseldiği, bilgiye dayalı olmayan yaklaĢım ve yöntemlerin kısa vadede baĢarılı görünüyor olmasına karĢın uzun vadede etki gücünü kaybettiği gerçeğinden hareketle, (kısa vadeli aldatıcı çıkarla uzun vadeli gerçek çıkarlar arasındaki farkın kaçınılmaz sonuçları bağlamında) yaĢanan sorunların çözümü ve gelecek tasarımlarının inĢasında bilimselliği
1
onanmıĢ verilere dayalı politikalar üretme ve uygulama günümüzde bir zorunluluğa dönüĢmüĢ bulunmaktadır. Bu nedenle özellikle siyasi görüĢ/eğilimleri etkilenmek ve yönlendirilmek istenilen birey ve toplumların mevcut durum ve konumlarından yola çıkılarak beklentilerinin
neler
olabileceğinin
gereksinimlerine
göre
saptanması
gerekmektedir. Politik propagandanın bir tür pazarlama yöntemi olduğu düĢünüldüğünde, alıcı kitlesinin değerler sistem ve algılaması ile satın alma güç ve eğilimini (siyasi tercih ve oy kullanma) etkileyen etmenlerin bilinmesi, arz ve talep eğrilerinin zaman içindeki değiĢimlerinin izlenmesi amaçlanan baĢarının temel koĢulları arasında değerlendirilmektedir. Etkilenmesi ve yönlendirilmesi amaçlanan birey ve toplumların bağımlı değiĢkenler yerine (üst yapı- süperstructure / ahlak-din-hukuk-ideoloji, vb.) bağımlı olduğu gerçek etmen olan altyapıya (infrastructure) yani sosyoekonomik
düzene
dayalı
olduğu
anımsandığında
iĢlevsel
rasyonellik
doğrultusunda hareket edilebilmesi ancak gerekli verilere sahip olunup bunların değerlendirilmeleri ile mümkün bulunmaktadır. 1984 yılında ġemdinli ve Eruh ilçelerinin PKK‟nın ilk planlı saldırısına maruz kalması ile baĢlayan ve iniĢ-çıkıĢlarla günümüze kadar süren terör hareketlerine “eylem coğrafyası” temelinde sahne olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nin sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel ve sosyo-politik açılarından derinliğine analiz edilmesi uygulanacak politikaların saptanması bağlamında bir zorunluluğa dönüĢmüĢ bulunmaktadır.
2
Bölgede yaĢayan insanlarımızın yıllardır maruz kaldıkları Ģiddetin bir yaĢam tarzına dönüĢmüĢ olmasının gerek günlük yaĢamları gerek gelecek tasarımlarına eklemlediği olumsuzluk giderek kökleĢmeye, ötekileĢme ve ötekileĢtirmeye dönüĢmeye baĢlamıĢ olmasının yansımaları ülkemizin sosyal barıĢ ve huzuru adına dikkatle izlenmesi gereken bir yöne doğru kaymaktadır. Bu ve benzer nedenlerle anılan bölgenin, ülkenin diğer yörelerine oranla taĢıdığı farklılıklar ve bu farklılıkların kaynaklık ettiği hassasiyetler özel bir öneme sahip bulunmaktadır. Bölgede yaĢananların yansımalarının söz konusu coğrafya ile sınırlı kalmadığı, ülkenin baĢkaca yörelerinde yaĢayan insanlarımızı gerek doğrudan gerek dolaylı ilgilendirerek etki altına aldığı düĢüldüğünde yaratılması kaçınılmaz bir sorumluluğa dönüĢen çözümlerin genel bir kabul görmesi yadsınmaz bir gerçeklik kimliğinde değerlendirilmektedir. Bölgede yaĢayan insanlarımızı rahatlatacak ve tatmin edecek yaklaĢım ve çözümlerin ülke genelinde eĢit ölçülerde kabul görmesi/ desteklenmesi/ haklılığına inanılması, ulaĢılması arzu edilen sosyal barıĢ ve huzurun temel etmeni kimliğindedir. Kendilerini öteki olarak duyumsayanların bizleĢtirilme sürecinin yeni ötekilerin ortaya çıkıĢına kaynaklık etmemesi için yaĢanan sorunların köken alanlarına inilerek gerçekçi saptamalarda bulunulması ve bu saptamalara dayalı çözüm öneri, planlama ve uygulamaları geliĢtirilmesinin kaçınılmazlığı karĢısında, bilgi, görüĢ ve tetkiklerine sunulan araĢtırma çalıĢmasının yararlı olacağını ummak istiyoruz.
3
Bu tür araĢtırma çalıĢmalarının belirli bir örneklem doğrultusunda kalitatif ve kantitatif yöntemlerin alanda bir arada kullanılarak yapılması halinde elde edilecek verilerin çok daha ayrıntılı ve gerçekçi bir fotoğraf yansıtacağının bilincinde olunmakla birlikte, zaman sınırlaması açısından bilgilerine sunulan çerçeve ile yetinilmek durumunda kalınmıĢtır. Ancak
incelemelerine
sunulan
araĢtırmada
ulaĢılan
veriler
ve
özet
değerlendirmeler, konusundaki baĢkaca çalıĢmalarla bir araya getirilerek derinleĢtirildiğinde verilmesine çalıĢılan fotoğrafın daha da netleĢeceği düĢünülmektedir. Bilgi ve değerlendirmelerine sunulan ancak „Alan ÇalıĢması‟ içermediği için belirli bir örneklem doğrultusunda gerçekleĢtirilmeyen araĢtırmanın daha da derinleĢtirilmesi ve baĢkaca verilerle desteklenmesi gereken yönlerinin bulunduğu bilinci ile konuya ilgi duyanlar açısından yararlı olacağını ummak istiyoruz.
4
I- GENEL SEÇİMLER
DİYARBAKIR İLİ MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ KAYITLI SEÇMEN SAYISI (2002-2007) Kayıtlı Seçmen Sayısı
675.192
615.103
2002
2007
DİYARBAKIR İLİ MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ SEÇİME KATILMA ORANI (%) (2002-2007) Seçime Katılma Oranı 71,14 71,03
2002
2007
DİYARBAKIR İLİ MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ OY KULLANAN SEÇMEN SAYISI (2002-2007) Oy Kullanan Seçmen Sayısı 479.617 437.595 2002
2007 5
DİYARBAKIR İLİ MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ GEÇERLİ OY SAYISI (2002-2007) Geçerli Oy Sayısı
465.708
420.430
2002
2007
DİYARBAKIR İLİ MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2002-2007) 300.000 200.000 100.000 0 DSP
MHP
DYP
SAADE CHP AKP DEHAP BAĞIM T SIZ 30.278 16.951 9.639 24.856 67.064 236.103 5.711
2002 4.804
6.387
2007
11.355 24.302
0
ANAP
0
3.221
9.355 189.707
0
219.779
DİYARBAKIR İLİ MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2002-2007)
DSP
MHP
DYP
ANAP
SAADET
CHP
AKP
DEHAP BAĞIMSIZ
2002
4.804
6.387
30.278
16.951
9.639
24.856
67.064
236.103
5.711
2007
0
11.355
24.302
0
3.221
9.355
189.707
0
219.779
6
II- İL GENEL MECLİSİ ÜYESİ SEÇİMLERİ
DİYARBAKIR İLİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ KAYITLI SEÇMEN SAYISI (2004-2009) 2004
2009 804.322 674.947 582.773
282.325
392.622
221.549 Köy
Şehir
Toplam
DİYARBAKIR İLİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OY KULLANAN SEÇMEN SAYISI (2004-2009) 2004
2009 661.939
219.109 192.251 Köy
469.688
460.632
241.523 Şehir
Toplam
7
DİYARBAKIR İLİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ GEÇERLİ OY SAYISI (2004-2009) 2004
2009 638.031 453.858
211.340
444.578
233.238
184.173 Köy
Şehir
Toplam
DİYARBAKIR İLİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ KATILMA ORANI (2004-2009) 86,8
2004 80,6
77,6
2009 82,3 68,2
61,5
Köy
Şehir
Toplam
8
DİYARBAKIR İLİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 900.000 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 Toplam Kayıtlı Seçmen Sayısı
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
2004 2009 674.947 392.622 282.325 804.322 582.773 221.549
Oy Kullanan Seçmen Sayısı 460.632 241.523 219.109 661.939 469.688 192.251 Geçerli Oy Sayısı
400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0
444.578 233.238 211.340 638.031 453.858 184.173
DİYARBAKIR İLİ SEÇİM YILINA GÖRE İL GENEL MECLİSİ ÜYELERİ SEÇİMİ GEÇERLİ OYLARDAN PARTİLERİN ALDIKLARI OYLAR (1999-2009)
AKP
ANAP
CHP
DYP-DP
DSP 21.950
FPSAADET 64.702
1999
45.485
12.998
45.004
2004 143.089
4.890
19.829
2009 194.640
3.686
6.533
MHP 9.013
HADEPSHP-DTP 168.769
41.005
2.945
10.684
5.655
192.857
22.076
3.439
10.883
4.967
377.695
DİYARBAKIR İLİ SEÇİM YILINA GÖRE İL GENEL MECLİSİ ÜYELERİ SEÇİMİ GEÇERLİ OYLARDAN PARTİLERİN ALDIKLARI OYLAR (1999-2009) 60 50 40 30 20 10 0 AKP 1999
ANAP
CHP
DYP-DP
DSP
MHP
5,3
FPSAADET 15,7
2,2
HADEPSHP-DTP 40,9
11,0
3,2
10,9
2004
32,2
1,1
4,5
9,2
0,7
2,4
1,3
43,4
2009
30,5
0,6
1,0
3,5
0,5
1,7
0,8
59,2
9
DİYARBAKIR İLİ SEÇİM YILINA GÖRE İL GENEL MECLİSİ ÜYELERİ SEÇİMİ GEÇERLİ OYLARIN PARTİLERE DAĞILIMI (1999) 10,8
AKP ANAP CHP DYP-DP DSP FP-SAADET MHP HADEP-SHP-DTP DİĞER
3,2
11
10,9 40,9
15,7
5,3
2,2
DİYARBAKIR İLİ SEÇİM YILINA GÖRE İL GENEL MECLİSİ ÜYELERİ SEÇİMİ GEÇERLİ OYLARIN PARTİLERE DAĞILIMI (2004) 5,2
AKP ANAP
32,2
CHP
43,4
DYP-DP DSP
1,1
9,2
FP-SAADET MHP
4,5
HADEP-SHP-DTP
1,3 2,9 0,7
DİĞER
DİYARBAKIR İLİ SEÇİM YILINA GÖRE İL GENEL MECLİSİ ÜYELERİ SEÇİMİ GEÇERLİ OYLARIN PARTİLERE DAĞILIMI (2009) 2,2
AKP ANAP
30,5 0,6 59,2
1% 0,5 1,7
DYP-DP DSP FP-SAADET
3,5 0,8
CHP
MHP HADEP-SHP-DTP DİĞER
10
DİYARBAKIR İLİ İL GENEL MECLİSİ ÜYE SEÇİMİ GENEL DURUM (2009) 2009 804.322
661.939
638.031 82,3
Kayıtlı Oy Kullanan Seçmen Sayısı Seçmen Sayısı
Geçerli Oy Sayısı
Katılım Oranı
DİYARBAKIR İLİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2009) 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 DSP Toplam 3.439
ANAP AKP 3.686 194.640
Şehir
2.093
Köy
1.346
DYP 22.076
CHP DTP SAADE 6.533 377.695 10.883
MHP 4.967
1.761 141.288
7.333
4.204 279.888 5.880
2.824
1.925
14.743
2.329
2.143
53.352
BBP
97.807
5.003
11
DİYARBAKIR İLİ BİSMİL İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
50.350
2004 24.223
26.127
55.803
2009 28.209
27.594
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
37.678
16.454
21.224
47.322
22.793
24.529
Geçerli Oy Sayısı
36.512
15.824
20.688
45.549
21.953
23.596
12
DİYARBAKIR İLİ ÇERMİK İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
24.677
2004 8.430
16.247
27.026
2009 9.789
17.237
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
19.772
6.201
13.571
22.418
7.965
14.453
Geçerli Oy Sayısı
18.965
5.843
13.122
21.470
7.561
13.909
DİYARBAKIR İLİ ÇINAR İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
29.329
2004 6.391
22.938
30.110
2009 5.998
24.112
Oy Kullanan Seçmen Sayısı 24.348
4.789
19.559
26.811
5.218
21.593
Geçerli Oy Sayısı
4.618
19.006
25.787
4.912
20.875
Kayıtlı Seçmen Sayısı
23.624
13
DİYARBAKIR İLİ ÇÜNGÜŞ İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
8.166
2004 1.789
6.377
8.100
2009 1.610
6.490
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
6.479
1.318
5.161
6.764
1.442
5.322
Geçerli Oy Sayısı
6.129
1.256
4.873
6.398
1.383
5.015
14
DİYARBAKIR İLİ DİCLE İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
24.979
2004 4.682
20.297
23.072
2009 5.554
17.518
Oy Kullanan Seçmen Sayısı 18.535
3.310
15.225
19.043
4.121
14.922
Geçerli Oy Sayısı
3.071
14.263
17.817
3.877
13.940
Kayıtlı Seçmen Sayısı
17.334
15
DİYARBAKIR İLİ EĞİL İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
13.009
2004 3.586
9.423
12.362
2009 3.159
9.203
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
11.390
3.227
8.163
11.046
2.974
8.072
Geçerli Oy Sayısı
10.840
3.079
7.761
10.512
2.857
7.655
16
DİYARBAKIR İLİ ERGANİ İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
52.521
2004 28.601
23.920
62.080
2009 36.434
25.646
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
39.208
20.216
18.992
51.743
29.659
22.084
Geçerli Oy Sayısı
37.161
19.071
18.090
48.628
27.887
20.741
17
DİYARBAKIR İLİ HANİ İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
14.241
2004 3.895
10.346
16.118
2009 4.480
11.638
Oy Kullanan Seçmen Sayısı 11.840
3.364
8.476
13.637
3.855
9.782
Geçerli Oy Sayısı
3.199
8.083
12.959
3.600
9.359
Kayıtlı Seçmen Sayısı
11.282
DİYARBAKIR İLİ HAZRO İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
10.036
2004 3.428
6.608
9.380
2009 2.868
6.512
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
8.283
2.643
5.640
7.426
2.470
4.956
Geçerli Oy Sayısı
7.935
2.562
5.373
7.090
2.350
4.740
18
DİYARBAKIR İLİ KOCAKÖY İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
8.770
2004 4.044
4.726
8.060
2009 3.071
4.989
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
6.699
2.931
3.768
7.393
2.738
4.655
Geçerli Oy Sayısı
6.432
2.844
3.588
7.231
2.670
4.561
19
DİYARBAKIR İLİ KULP İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
20.355
2004 6.290
14.065
18.919
2009 5.599
13.320
Oy Kullanan Seçmen Sayısı 14.435
4.250
10.185
15.796
4.697
11.099
Geçerli Oy Sayısı
4.060
9.834
15.275
4.528
10.747
Kayıtlı Seçmen Sayısı
13.894
20
DİYARBAKIR İLİ LİCE İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
15.679
2004 5.146
10.533
16.249
2009 5.390
10.859
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
11.478
3.447
8.031
13.493
4.366
9.127
Geçerli Oy Sayısı
10.964
3.296
7.668
12.967
4.182
8.785
21
DİYARBAKIR İLİ SİLVAN İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2004-2009) 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
41.478
2004 18.906
22.572
42.402
2009 21.562
20.840
Oy Kullanan Seçmen Sayısı 27.466
10.987
16.479
34.876
16.677
18.199
Geçerli Oy Sayısı
10.391
15.896
33.518
15.968
17.550
Kayıtlı Seçmen Sayısı
26.287
22
DİYARBAKIR İLİ BAĞLAR İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2009) 200.000 150.000 100.000 50.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
185.436
2009 182.133
3.303
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
148.124
145.133
2.991
Geçerli Oy Sayısı
143.865
140.955
2.910
DİYARBAKIR İLİ BAĞLAR İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2009) 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 DSP
ANAP
AKP
2009 Toplam
555
137
2009 Şehir
543
2009 Köy
12
BBP
CHP
41.141
DYPDP 1.106
MHP
655
SHP- SAADE DTP T 97.030 1.087
135
40.842
1.096
654
94.475 1.077
353
2
299
10
1
2.555
10
357 4
23
DİYARBAKIR İLİ KAYAPINAR İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2009) 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
110.862
2009 106.548
4.314
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
89.486
85.508
3.978
Geçerli Oy Sayısı
87.495
83.607
3.888
DİYARBAKIR İLİ KAYAPINAR İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2009) 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 DSP
ANAP
AKP
2009 Toplam
348
79
2009 Şehir
338
2009 Köy
10
BBP
CHP
29.562
DYPDP 692
454
SHP- SAADE MHP DTP T 54.397 846 261
78
27.716
682
450
52.515
752
247
1
1.846
10
4
1.882
94
14
24
DİYARBAKIR İLİ SUR İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2009) 100.000
50.000
0 Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
71.722
2009 57.871
13.851
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
61.640
48.677
12.963
Geçerli Oy Sayısı
59.459
46.909
12.550
DİYARBAKIR İLİ SUR İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2009) 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 DSP
ANAP
AKP
2009 Toplam
237
176
2009 Şehir
202
2009 Köy
35
BBP
CHP
17.502
DYPDP 1.764
252
SHP- SAADE MHP DTP T 37.921 862 237
164
14.760
908
228
29.676
458
109
12
2.742
856
24
8.245
404
128
25
DİYARBAKIR İLİ YENİŞEHİR İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ OYLARININ GENEL DURUMU (2009) 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Kayıtlı Seçmen Sayısı
106.621
2009 102.498
4.123
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
84.921
81.395
3.526
Geçerli Oy Sayısı
82.011
78.659
3.352
DİYARBAKIR İLİ YENİŞEHİR İLÇESİ İL GENEL MECLİS ÜYESİ SEÇİMİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2009) 60.000 40.000 20.000 0 DSP 2009 Toplam
535
ANA P 192
AKP
BBP
SHP- SAAD DTP ET 1.298 47.816 660
MHP
28.858
DYPDP 886
2009 Şehir
526
192
27.989
728
2009 Köy
9
0
869
158
CHP
1.296 45.626
610
504
50
28
2
2.190
532
26
III- YEREL YÖNETİM SEÇİMLERİ
DİYARBAKIR İLİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 600.836
485.417
452.595
Kayıtlı Seçmen Sayısı
2009
466.559
281.905
269.582
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009)
DSP
ANAP
AKP
BBP
DYP-DP
2004 4.248
2.274
87.286
928
2009 5.184
365
147.674
0
CHP
14.582
SHP- SAADE DTP T 7.344 138.271 5.091
MHP 1.908
4.842
3.756 289.177 6.453
1.603
27
DİYARBAKIR İLİ BİSMİL İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 24.223
28.209
2009 22.761
16.411
21.880 15.594
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ BİSMİL İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
DYP-DP
CHP
2004
89
0
2.128
0
2.634
268
SHP- SAADE DTP T 10.052 119
2009
0
0
5.962
0
80
113
15.415
148
MHP 61 87
DİYARBAKIR İLİ ÇERMİK İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 8.430
2009
9.789 6.200
Kayıtlı Seçmen Sayısı
7.970
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
7.600 5.795
Geçerlli Oy Sayısı
28
DİYARBAKIR İLİ ÇERMİK İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 4.000 3.000 2.000 1.000 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 0
2004 2.514
0
1.320
2009 3.314
0
2.050
SAAD ET 0
MHP
63
SHPDTP 1.815
0
0
0
1.860
34
39
26
DİYARBAKIR İLİ ÇINAR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 6.391 5.998
2009
4.781 5.248
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
4.529 4.898
Geçerlli Oy Sayısı
29
DİYARBAKIR İLİ ÇINAR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 1.392
0
SHP- SAADE MHP DTP T 1.378 17 6
2004
23
0
1.684
2009
29
0
568
0
0
11
2.913
9
9
DİYARBAKIR İLİ ÇÜNGÜŞ İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 1.789 1.610
2009
1.317 1.443
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
1.262 1.349
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ ÇÜNGÜŞ İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 700 600 500 400 300 200 100 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 96
2004
0
0
557
2009
0
0
652
0
0
690
581
SHP- SAADE MHP DTP T 15 0 10 0
0
0
30
DİYARBAKIR İLİ DİCLE İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 4.682
2009
5.554 3.317
4.118
3.149
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
3.897
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ DİCLE İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 2.000 1.500 1.000 500 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 0
29
SHP- SAADE MHP DTP T 1.644 28 30
2004
0
0
141
2009
33
0
242
0
0
28
1.877
45
9
DİYARBAKIR İLİ EĞİL İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 3.586 3.159
2009
3.223 2.984
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
3.134 2.831
Geçerlli Oy Sayısı
31
DİYARBAKIR İLİ EĞİL İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 1.486
7
SHP- SAADE MHP DTP T 192 7 5
2004
0
0
1.432
2009
0
0
765
0
574
5
1.475
4
8
DİYARBAKIR İLİ ERGANİ İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 36.434 28.601
2009
29.658 20.177
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
27.691 18.769
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ ERGANİ İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 516
939
SHP- SAADE MHP DTP T 6.927 513 223
2004
0
0
5.528
2009
0
0
9.505
0
0
198
15.469 1.811
224
32
DİYARBAKIR İLİ HANİ İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 3.895
4.480 3.369
Kayıtlı Seçmen Sayısı
2009 3.864
3.196
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
3.578
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ HANİ İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 2.000 1.500 1.000 500 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 707
14
SHP- SAADE MHP DTP T 374 782 10
2004
0
0
1.302
2009
0
0
1.667
0
0
18
1.855
24
14
DİYARBAKIR İLİ HAZRO İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 3.428
2.868
2009
2.643 2.462
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
2.435 2.446
Geçerlli Oy Sayısı
33
DİYARBAKIR İLİ HAZRO İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 1.200 1.000 800 600 400 200 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 879
87
SHP- SAADE MHP DTP T 928 16 7
2004
0
0
402
2009
0
0
1.159
0
212
4
852
0
19
DİYARBAKIR İLİ KULP İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 6.290 5.599 4.253
Kayıtlı Seçmen Sayısı
2009
4.695
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
4.035 4.450
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ KULP İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 0
711
SHP- SAADE MHP DTP T 1.087 0 31
2004
0
0
2.166
2009
0
0
2.148
0
0
42
2.232
11
17
34
DİYARBAKIR İLİ LİCE İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 5.146 5.390 3.461
Kayıtlı Seçmen Sayısı
2009 4.339
3.290
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
4.188
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ LİCE İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 0
19
SHP- SAADE MHP DTP T 2.086 11 54
2004
0
22
1.072
2009
0
0
380
0
0
57
3.210
7
42
DİYARBAKIR İLİ KOCAKÖY İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 4.044
3.071
2009
2.926 2.733
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
2.825 2.655
Geçerlli Oy Sayısı
35
DİYARBAKIR İLİ KOCAKÖY İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 12
952
SHP- SAADE MHP DTP T 1.426 61 7
2004
3
0
361
2009
9
0
1.248
0
0
29
1.327
35
7
DİYARBAKIR İLİ SİLVAN İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 18.906
2009
21.562 16.652 10.979
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
15.799 10.321
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ SİLVAN İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
0
DYPDP 0
125
SHP- SAAD DTP ET 5.982 524
2004
0
0
3.508
2009
0
0
4.159
0
0
63
11.264
166
MHP 0 88
36
DİYARBAKIR İLİ BAĞLAR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 182.133 147.141
2009
145.004
140.128
84.853
Kayıtlı Seçmen Sayısı
82.010
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ BAĞLAR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
380
DYPDP 1.236
2004
307
667
26.130
2009
402
0
40.866
MHP
573
SHP- SAAD DTP ET 50.811 830
0
682
621
95.512
272
760
495
DİYARBAKIR İLİ KAYAPINAR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 106.548 31.718
Kayıtlı Seçmen Sayısı
2009
85.438 18.570
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
82.694 17.987
Geçerlli Oy Sayısı
37
DİYARBAKIR İLİ KAYAPINAR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
131
DYPDP 511
120
SHP- SAADE MHP DTP T 10.552 341 108
2004
73
38
5.900
2009
326
0
27.409
0
578
412
52.552
867
211
DİYARBAKIR İLİ SUR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 57.871
2009 48.546
38.873 24.580
46.726 23.279
Kayıtlı Seçmen Oy Kullanan Sayısı Seçmen Sayısı
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ SUR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
CHP
232
DYPDP 521
173
SHP- SAADE MHP DTP T 13.183 267 117
2004
100
106
8.398
2009
192
0
14.985
0
244
237
30.569
404
95
38
DİYARBAKIR İLİ YENİŞEHİR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ (2004-2009) 2004 86.921
102.498
2009
81.369 48.119
Kayıtlı Seçmen Sayısı
78.541 46.386
Oy Kullanan Seçmen Sayısı
Geçerlli Oy Sayısı
DİYARBAKIR İLİ YENİŞEHİR İLÇESİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ TOPLAM GEÇERLİ OYLARIN SİYASİ PARTİLERE DAĞILIMI (2004-2009) 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 DSP
ANAP
AKP
BBP
2004
187
186
17.845
185
DYPDP 955
2009
444
0
28.621
0
516
CHP 688
SHP- SAADE MHP DTP T 24.942 476 560
1.091 46.354
395
444
39
IV- GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ GENEL DEĞERLENDİRMELER IV-1. SAĞLIK HİZMETLERİ 2007 yılı verilerine göre Türkiye genelindeki kamuya ait 911 hastanenin 70‟i Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟ndeki 8 ilde (yüzde 8) bulunmaktadır. Yine 2007 verilerine göre Türkiye genelindeki 911 kamu hastanesinde mevcut 166.988 yatağın 10.118‟i Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde bulunmaktadır (yüzde 6).
KAMU VE ÖZEL HASTANELER (2004-2007) Türkiye Kamu
Türkiye Özel
Güneydoğu Anadolu Kamu
Güneydoğu Anadolu Özel
922
888
253 54 8
2004
911
858
268 59 11
2005
365
305 53 16
2006
70 21
2007
KAMU ve ÖZEL HASTANE SAYISI (2004-2007) Türkiye Kamu 922
888
Türkiye Özel 911 858
365 253
2004
268
2005
305
2006
2007 40
KAMU ve ÖZEL HASTANE SAYISI (2004-2007) Güneydoğu Anadolu Kamu
Güneydoğu Anadolu Özel 70
54
8
2004
59
11
2005
53
16
2006
21
2007
41
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KAMU/ÖZEL HASTANE 2004 Kamu
Özel
13%
87%
42
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KAMU/ÖZEL HASTANE 2005 Kamu
Özel
16%
84%
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KAMU/ÖZEL HASTANE 2006 Kamu
Özel
23%
77%
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KAMU/ÖZEL HASTANE 2007 Kamu
Özel
23%
77%
43
Bu veriler değerlendirilirken 2008 yılında Türkiye nüfusunun 71.517.100, aynı yıl Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟ndeki illerin toplam nüfusunun 6.921.465, 2009 yılında Türkiye nüfusunun 72.561.312, Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinin toplam nüfusunun 7.032.469 olduğu dikkate alınmalıdır.
TÜRKİYE YATAK SAYISI (2004-2007) Yatak Sayısı Kamu
Yatak Sayısı Özel
160.114
164.446
167.060
11.774
12.339
13.707
2004
2005
2006
166.988
17.995
2007
TÜRKİYE HASTANE/YATAK DURUMU (2004-2007) Hastane Başına Yatak Sayısı Kamu Hastane Başına Yatak Sayısı Özel 174
185
195
47
46
45
2004
2005
183
2006
49
2007
44
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ YATAK SAYISI (2004-2007) Yatak Sayısı Kamu
Yatak Sayısı Özel 10.118
8.736
428
2004
9.235
9.543
578
757
2005
2006
1.059
2007
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ HASTANE/YATAK DURUMU (2004-2007) Hastane Başına Yatak Sayısı Kamu Hastane Başına Yatak Sayısı Özel 162
157
54
53
2004
2005
180
47
2006
145
50
2007
Hastane ve yatak sayısı Türkiye nüfusuna korele edildiğinde Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde sayısal temelde herhangi bir geri kalmıĢlıktan söz edebilmek mümkün değilse de vatandaĢa verilen sağlık hizmetleri, doktor sayısı açısından irdelendiğinde bu defa baĢlangıçtaki olumlu tablo olumsuzluğa evrilmektedir. ġöyle ki 2006 yılı verilerine göre Türkiye‟deki 57.882 uzman hekimden 2.586‟si Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde hizmet görmekte
45
(yüzde 4) , pratisyen hekimlerden ise bölgede hizmet verenlerin oranı yüzde 6‟yla sınırlı bulunmaktadır. (56.701 pratisyen hekimden 3.563‟ü)
TÜRKİYE SAĞLIK PERSONELİ 2002 Uzman Hekim
Pratisyen Hekim
Diş Hekimi
Sağlık Memuru
Hemşire
Ebe
15%
15% 18%
28%
6%
18%
TÜRKİYE SAĞLIK PERSONELİ 2003 Uzman Hekim
Pratisyen Hekim
Diş Hekimi
Sağlık Memuru
Hemşire
Ebe
14%
16% 18%
28% 18%
6%
46
TÜRKİYE SAĞLIK PERSONELİ 2004 Uzman Hekim
Pratisyen Hekim
Diş Hekimi
Sağlık Memuru
Hemşire
Ebe
14%
17%
17%
27%
6%
19%
TÜRKİYE SAĞLIK PERSONELİ 2005 Uzman Hekim
Pratisyen Hekim
Diş Hekimi
Sağlık Memuru
Hemşire
Ebe
15%
15% 18%
28% 18%
6%
TÜRKİYE SAĞLIK PERSONELİ 2006 Uzman Hekim
Pratisyen Hekim
Diş Hekimi
Sağlık Memuru
Hemşire
Ebe
15%
15% 18%
28% 18%
6%
47
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ SAĞLIK PERSONELİ 2002 11%
Uzman Hekim
17%
Pratisyen Hekim
20%
Diş Hekimi
30% 3%
19%
Sağlık Memuru Hemşire Ebe
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ SAĞLIK PERSONELİ 2003 12%
Uzman Hekim
16%
Pratisyen Hekim
20%
Diş Hekimi
29%
Sağlık Memuru
19% 4%
Hemşire Ebe
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ SAĞLIK PERSONELİ 2004 13%
Uzman Hekim
16%
Pratisyen Hekim
17%
Diş Hekimi
28% 22%
Sağlık Memuru 4%
Hemşire Ebe
48
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ SAĞLIK PERSONELİ 2005 13%
Uzman Hekim
15%
Pratisyen Hekim
18%
Diş Hekimi
28% 23%
3%
Sağlık Memuru Hemşire Ebe
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ SAĞLIK PERSONELİ 2006 14%
14% Uzman Hekim Pratisyen Hekim
20%
26%
Diş Hekimi 23%
Sağlık Memuru 3%
Hemşire
Bu durumda Türkiye‟de bulunan uzman ve pratisyen doktorların yüzde 5‟i Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde hizmet vermekte olup aynı bölgenin nüfusunun Türkiye‟nin toplam nüfusuna oranı yüzde 9.7‟dir. (-yüzde 4.7) Aynı veriler özel sağlık kurumları temelinde irdelendiğinde Türkiye genelinde mevcut 365 özel sağlık kurumundan (hastane)
yalnızca 21‟i (yüzde 6)
Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde bulunmaktadır. Türkiye genelinde özel hastanelerde mevcut 17.995 yataktan Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟ndeki özel hastanelerde bulunan yatak sayısı 1.059‟dir. (Türkiye genelinin yüzde 6‟sı)
49
Bölgede sağlık hizmetlerindeki iyileĢmenin derecesine bakıldığında;
TÜRKİYE SAĞLIK PERSONELİ SAYISI 2002-2006 90.000 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 Pratisyen Hekim 51.530
Diş Hekimi
2002
Uzman Hekim 43.660
Hemşire
Ebe
17.108
Sağlık Memuru 49.324
79.059
41.513
2003
46.563
51.200
18.073
53.432
82.246
41.273
2004
53.344
50.882
18.363
57.723
82.616
42.649
2005
53.103
53.595
18.771
58.599
83.411
43.429
2006
57.882
56.701
18.213
67.649
87.327
43.301
IV-1-1. 2004 yılında Türkiye genelinde kamu hastanelerinde mevcut 160.114 yatak 2007 yılında 166.988‟e (+ 6.874), özel hastanelerdeki 11.774 yatak 17.995‟e (+6.221) çıkmıĢtır. IV-1-2. Aynı dönemde Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerindeki yatak sayısı artıĢı kamu hastanelerinde 1.382, özel hastanelerde 631 olarak gerçekleĢmiĢtir. (Kamu hastanelerindeki yatak sayısı artıĢ oranı Türkiye geneline oranla yüzde 11.5, özel hastanelerdeki yatak sayısı artıĢ oranı Türkiye geneline oranla yüzde 94.6)
50
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ SAĞLIK PERSONELİ 2002-2006 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 Pratisyen Hekim 2.635
Diş Hekimi
2002
Uzman Hekim 1.479
Hemşire
Ebe
470
Sağlık Memuru 2.586
3.991
2.236
2003
1.605
2.735
528
2.660
4.059
2.157
2004 2005
2.109
2.834
612
3.596
4.507
2.560
2.353
3.242
615
4.097
5.089
2.762
2006
2.586
3.563
532
4.201
4.662
2.628
IV-1-3. Aynı dönemde bölgedeki kamu hastanelerinin sayısında 16 artma olurken özel hastane sayısındaki artıĢ 13‟dür. Yukarıdaki veriler Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde, özel sağlık hizmetleri verilmesinde bu sektöre bir artıĢ ve ilgiyi ifade etmekte ancak uzman doktor oranındaki düĢüklük kaliteyi etkiler görünmektedir. IV-1-4. 2002-2006 yılları arasındaki dönem sağlık personeli sayısı temelinde incelendiğinde
2002
yılında
Güneydoğu
Anadolu
Bölgesi
illerinde
görevli/hizmet veren 1.479 uzman doktor sayısının 2006 yılında 1.107 artıĢla 2.586‟ya, pratisyen hekim sayısının aynı dönemde 928 artıĢla 3.563‟e çıktığı görülmektedir.
51
TÜRKİYE ve GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ HEKİM SAYISI 2002-2006 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 Uzman Hekim
Pratisyen Hekim
Türkiye
Uzman Hekim
Pratisyen Hekim
2002
43.660
51.530
Güneydoğu Anadolu 1.479 2.635
2003
46.563
51.200
1.605
2.735
2004
53.344
50.882
2.109
2.834
2005
53.103
53.595
2.353
3.242
2006
57.882
56.701
2.586
3.563
UZMAN HEKİM 2005 4% Güneydoğu Anadolu Diğer Bölgeler
96%
UZMAN HEKİM 2006 4% Güneydoğu Anadolu 96%
Diğer Bölgeler
52
IV-1-5. Uzman ve pratisyen doktorlar dıĢındaki diğer sağlık personeline bakıldığında (DiĢ hekimi, sağlık memuru, hemĢire, ebe); 2006 yılı itibarı ile Türkiye genelindeki diĢ hekimlerinin yüzde 3‟ü (532), sağlık memurlarının yüzde 6‟sı (4.201), hemĢirelerin yüzde 5‟i (4.662), ebelerin yüzde 6‟sı (2.628) Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde görev ve hizmet vermektedirler. Sağlık hizmetleri bağlamında 2002 ve 2004 yılı itibarı ile yayınlanan en son veriler (2006) karĢılaĢtırıldığında Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde bir yetersizlikten söz edebilmek olanaklı görünmemekte ancak nüfus yoğunluğu ile uzman ve pratisyen doktor sayısı arasında göreli bir dengesizlik göze çarpmaktadır. Bu dengesizliğin en belirgin olduğu meslek dalı uzman hekimlikte ortaya çıkmakta, bunun temelinde serbest çalıĢan uzman hekimlerin yoğun nüfuslu
bölge
ve
illeri
tercih
etmelerinin
baĢat
etmen
olduğu
değerlendirilmektedir.
53
IV-2. EĞİTİM ve DEMOGRAFİK YAPI IV-2.1. DEMOGRAFİK YAPI
GENEL NÜFUS DURUMU 2008 71.517.100
2009
72.561.312
6.921.465
Türkiye
7.032.469
Güneydoğu Anadolu
ŞEHİR NÜFUS DURUMU 2008
2009
53.611.723 54.807.219
4.710.980 4.824.309
Türkiye
Güneydoğu Anadolu
KÖY NÜFUS DURUMU 2008 17.905.377
2009
17.754.093
2.210.485
Türkiye
2.208.160
Güneydoğu Anadolu
54
ŞEHİR - KÖY NÜFUS ORANI 75,0%
2008 75,5%
2009 65,9%
25,0%
Şehir
66,5% 34,1%
24,5%
Köy
Şehir
Türkiye
34,5%
Köy
Güneydoğu Anadolu
ŞEHİR NÜFUS ORANI 2008 75,0%
2009
75,5% 65,9%
Türkiye
66,5%
Güneydoğu Anadolu
KÖY NÜFUS ORANI 2008
2009 34,1%
25,0%
Türkiye
35,5%
24,5%
Güneydoğu Anadolu
55
Türkiye‟de nüfusun ĢehirleĢmeye yöneliminden Güneydoğu Anadolu Bölgesi de payını almıĢ görünmektedir. Türkiye genelinde Ģehirlerde yaĢayan nüfusun genel nüfusa oranı 2009 yılında %75.5 iken (2008‟de %75) aynı oran Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde 2009 yılı için %66.5‟tir. Bölgenin bugüne değin öne çıkan dağınık kırsal ağırlıklı sosyal ve ekonomik dokusunun son yıllarda gerek güvenlik kaygıları gerek tarım alanlarının erozyon ve kuraklık nedeniyle daralması, hayvancılığın gerilemesi gibi iĢsizliği artıran nedenlerle Ģehirlere bir yönelimle tersine döndüğü görülmektedir. Ancak kırsal kesimlerden özellikle dağ köy ve mezralarından kentlere göç etmek zorunda kalan nüfusun eğitim düzeyindeki düĢüklük, çok çocuklu ve çok eĢli aile yapıları, yoksulluk sınırında bulunmaları kent yaĢamında kendilerine bir yer edinmelerini engellemekte, anılan sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik farklılıklar var olan sorunlara yenilerini eklemlemektedir. Kırsaldan kentlere göç etmek zorunda kalanlar paylaĢım ve özdeĢim olanağından yoksun bulundukları yeni kentli yaĢamlarında “öteki kimliklerini” daha fazla duyumsamaya ve içselleĢtirmeye baĢlamakta, kentlerin çevrelerinde oluĢan varoĢlarda patlamaya hazır öfkelerini büyüterek varlıklarını sürdürmekte ve sonuçta yasadıĢı hareket ve odakların çekim merkez dönüĢmektedir. Hızlı ve çarpık kentleĢmenin engellenememesi bir yandan sosyal doku üzerinde göçerler ve yerleĢikler bağlamında çift yönlü tahribat yaratırken bir yandan da iĢsizlik/yoksulluk/düĢ kırıklığı gibi nedenlerle her türlü etkileĢime açık denetimsiz
yığınları
yaratmakta ve bölgenin,
Türkiye‟nin
bütününden
ayrıĢtırılması çabalarına kaynaklık etmektedir. 56
Bölge kentlerinin yetersiz altyapıları ve istihdam olanaklarının kısıtlığı ile beslenen bu sarmal kırılamadığı takdirde etnik temelli söylemlerin çekim ve cazibe kaynağı olmayı sürdürmesi doğal karĢılanmalıdır. Bu nedenle bölge insanlarının yaĢadıkları yerlerden göç etmelerini engelleyecek istihdam
olanaklarının
kent
merkezli
değil
yaĢanılan
noktalarda
gerçekleĢtirilmesine iliĢkin pilot uygulamaların zaman yitirmeden devreye alınması bir zorunluluk kimliğinde değerlendirilmektedir. Bölgede yaĢamakta olan insanlarımızın özellikle etnik aidiyetlerini Kürt olarak tanımlayanlarının %50‟sinin sürdürmek
durumunda
yaĢamlarını
kaldıkları
“yeĢil
gerçeği,
kart” bağımlısı
sosyal
devlet
olarak
olgusu
ile
açıklanamayacak önemde bir sorun olmalıdır. Üretken yaĢlardaki nüfusun, katılımcı – özgüvenli - gelecek tasarımlarını inĢa edebilen – paylaĢımcı sorumlu ve bilinçli yurttaĢlara dönüĢtürülmesine çaba gösterilmek yerine yaĢamlarını rahatça sürdürmelerine olanak tanımayan ölçülerde „balık verilen‟ bir hayata mahkûm edilmiĢ olmalarındaki sosyal çarpıklık süratle ortadan kaldırılması ve insanların onurlarının iade edilmesini gerektiren bir düzleme ulaĢmıĢ görünmektedir. BireyleĢmenin, bağlı olarak toplumsal dokunun sağlıklı oluĢmasın önündeki engeller kaldırılamadığı takdirde bölge insanlarının yaĢadıkları savrulmaların süregeleceği sosyolojik gerçeklik düĢünüldüğünde Türkiye‟nin önündeki zaman giderek daralmaktadır görüĢündeyiz. Genel saptamalar dıĢında bölge seçim sonuçları verilerinin incelenmesinden CHP‟nin kırsal kesimde kayda değer bir tabanının bulunmadığı anlaĢılmakta, 2011 seçim kampanyasında kısa erimli hedef olarak potansiyel gücü olan kentsel alanlara ağırlık verilmesi, kentleri besleyen kırsal kesimlere yönelik orta erimli planlamalar yapılmasının daha uygun olacağı değerlendirilmektedir.
57
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ CİNSİYET ve YAŞ GRUBUNA GÖRE TOPLAM NÜFUS 2008 1.000.000 900.000 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 0-4 5-9 10 - 14 15 - 19 20 - 24 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 Toplam 880.770 907.078 856.511 753.773 644.100 607.385 439.101 412.347 327.871 Erkek
452.382 464.400 439.403 386.113 326.287 301.556 248.397 213.166 169.268
Kadın
428.388 442.683 417.108 367.660 317.813 305.830 244.704 205.181 158.604
300.000
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ CİNSİYET ve YAŞ GRUBUNA GÖRE TOPLAM NÜFUS 2008
250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 - 69 70 - 74 75 - 79 80 - 84 85 - 89 Toplam 262.377 200.188 167.711 129.445 103.012 71.952 59.556 29.449 10.183
90 + 4.606
Erkek
131.212 99.461 79.116 58.285 46.626 32.182 27.198 10.915
3.052
1.157
Kadın
131.165 100.727 88.595 71.160 56.386 39.770 32.358 18.584
7.131
3.449
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ CİNSİYET ve YAŞ GRUBUNA GÖRE TOPLAM NÜFUS 2009 1.000.000 900.000 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 0-4 5-9 10 - 14 15 - 19 20 - 24 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 Toplam 917.625 896.332 872.850 766.392 643.735 604.003 502.099 433.078 321.612 Erkek
470.357 457.683 446.590 392.760 322.248 301.659 252.492 219.044 167.156
Kadın
447.268 435.649 426.260 373.632 321.487 302.344 249.607 214.034 154.456
58
300.000
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ CİNSİYET ve YAŞ GRUBUNA GÖRE TOPLAM NÜFUS 2009
250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 - 69 70 - 74 75 - 79 80 - 84 85 - 89 Toplam 281.043 203.858 166.752 136.555 100.018 76.257 62.680 32.104 12.943
90 + 5.533
Erkek
142.700 99.748 80.472 62.183 46.711 32.693 28.949 11.942
3.788
1.236
Kadın
138.343 102.110 86.280 74.372 53.307 43.064 33.731 19.162
9.155
4.297
0-4 yaĢ grubundan baĢlayarak düzenli olarak süren erkek nüfus ağırlığının 25-29 yaĢ grubunda (301.659 kiĢi) kadınların arkasına düĢmesi (kadın sayısı 302.344) aktif ve üretken nüfusu ifade eden bu dilimde bölgenin erkek nüfus temelinde dıĢarıya göç verdiğini göstermektedir.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ CİNSİYET ve YAŞ GRUBUNA GÖRE GELECEKTE OY KULLANACAK TOPLAM NÜFUS 2008-2009 1.000.000 900.000 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 Toplam
Erkek
0-4
880.770
2008 452.382
5-9
907.078
10 - 14 15 - 19
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
428.388
917.625
2009 470.357
447.268
464.400
442.683
896.332
457.683
435.649
856.511
439.403
417.108
872.850
446.590
426.260
753.773
386.113
367.660
766.392
392.760
373.632
YaĢ grupları itibarı ile kadın/erkek nüfus dağılımına bakıldığında 25-29 yaĢ grubuna kadar erkek ve kadın nüfus arasında erkekler lehine doğum oranından 59
kaynaklanan fark, 50/54 yaĢ grubundan baĢlayarak tersine bir seyir izlemeye baĢlamakta ve kadın nüfus erkeklerin önüne geçmektedir. Bunun nedenleri arasında kadınların ortalama yaĢam sürelerinin erkeklere oranla daha fazla olması, bölgedeki iĢsizlik ve güvenlik sorunlarından kaynaklanan göç yer almaktadır.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ CİNSİYETE GÖRE DOĞUM SAYISI 2004-2008 Erkek 95.681 90.816
2004
Kadın
98.515 98.655 98.319 97.884 93.879 93.609 93.498 93.270
2005
2006
2007
2008
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ DOĞUM SAYISI 2004-2008 Toplam 192.394 191.817
191.925
191.493
186.497
2004
2005
2006
2007
2008
60
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ CİNSİYETE GÖRE DOĞUM SAYISI 2004-2008 Erkek
Kadın
98.319
98.655
93.498
93.270
97.884
95.681
98.515
93.609
93.879
90.816
2004
2005
2006
2007
2008
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ DOĞUM ARTIŞ YÜZDELERİ 2004-2008 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% -1,00% -2,00%
2,95%
2,76%
0,34% -0,24%
0,64% 0,36%
0,29%
2004-2005
2005-2006
-0,78% 2006-2007
Kadın
2,95%
-0,24%
0,36%
0,29%
Erkek
2,76%
0,34%
-0,78%
0,64%
2007-2008
Nitekim cinsiyete göre doğum sayısı Güneydoğu Anadolu Bölgesi genelinde irdelendiğinde 2004-2008 yıllarına ait verilerin tümünde doğumda erkek doğumun kadın doğuma oranla daha fazla olduğu görülmektedir. (örneğin 2008 yılında erkek doğum 98.515, kadın doğum 93.879 gibi) Aynı Ģekilde yaĢ grubuna göre ölüm sayılarına bakıldığında tüm yaĢ grubu aralıklarında erkeklerin ölüm oranlarının kadınlara oranla daha fazla olduğu görülmektedir. (Anılan veriler iller ve tüm yaĢ grupları itibarı ile tablolar halinde verilmiĢtir.) 61
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ YAŞ GRUBUNA GÖRE ÖLÜM SAYISI (2006-2008) 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 0 Yaş
1-4 Yaş
5-14 Yaş
15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş
75+ Yaş
Bilinm eyen
263
Güneydoğu Anadolu 301 464 711
1.360 2.335 2.928
336
274
280
306
491
853
1.382 2.489 3.498
347
235
336
321
449
847
1.514 2.413 3.871
352
2006 2.156
355
247
2007 1.989
310
2008 1.761
315
Güneydoğu Anadolu Bölgesi genelinde 0, 1-4, 5-14 ve 15-24 yaĢ gruplarında ölüm
sayısı
Türkiye
geneline
oranlandığında
önemli
bir
farklılık
görülmemektedir. Özellikle 0 yaĢ grubu olarak ifade edilen bebek ölümleri en yüksek seviyede olup yaĢ grubu ilerledikçe bu farklılık azalmaktadır.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNİN YAŞ GRUBUNA GÖRE ÖLÜM SAYISININ TÜRKİYE TOPLAMINA ORANI (2006-2008) 20,0% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 0 Yaş
1-4 5-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş 2006 19,4% 16,0% 12,4% 7,4% 6,5% 5,8% 4,0% 4,7% 4,8%
75+ Bilinm Yaş eyen 3,8% 5,8%
2007 17,6% 15,4% 13,9%
8,7%
6,7%
6,4%
4,8%
4,8%
5,2%
4,3%
5,4%
2008 16,0% 15,6% 13,7% 10,8%
7,5%
5,9%
4,7%
5,0%
5,2%
4,5%
7,1%
62
Kadın-erkek nüfus dağılımında 50-54 yaĢ grubundan baĢlayarak 90+ yaĢ grubuna kadar olan tüm dilimlerde kadın nüfusun erkek nüfusuna oranla fazlalığı sosyal güvence açısından bir sorun kimliğinde değerlendirilmektedir. 50-54 yaĢ grubundan baĢlayarak 90+ yaĢ grubuna kadar olan dilimlerin tümünde kadın nüfusun erkeklere oranla toplam fazlalığı yaklaĢık 60.000 olup, bu kiĢilerin her ne kadar kapalı aile yaĢamı içinde yardımlaĢma geleneği ile yaĢamlarını sürdürdükleri varsayılsa da sosyal güvenceye sahip olup olmadıklarının araĢtırılması ve gerekli önlemlerin alınmasının yararlı olacağı düĢünülmektedir. 2009 yılı itibarı ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde 15-19 yaĢ grubundaki toplam nüfus 766.392 olup bu grubun 392.760‟ı erkek, 373.632‟si kadındır. Anılan grup içinde 19 yaĢında olanların kesin sayılarına iliĢkin bir veri elde edilememekle birlikte bu grup içinde yer alanların en azından yüzde 20‟sinin (yaklaĢık 155.000 kiĢi) 2011 seçimlerinde seçmen kimliğine kavuĢacakları ve yürütülecek seçim çalıĢmalarında bu kesimin beklentilerine yönelik öğelere yer verilmesinin yararlı olacağı değerlendirilmektedir.
63
IV-2.2. EĞİTİM 2009/2010 eğitim ve öğrenim yılı itibarı ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi genelinde Okul Öncesi Eğitim Seviyesindeki okul sayısı 1.172‟si kentsel alanlarda, 2.165‟i kırsal alanlarda olmak üzere toplam 3.337 olup anılan okullarda eğitim görmekte olan öğrenci sayısı 78.058‟i erkek ve 72.253‟ü kız olmak üzere toplam 150.311‟dir.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM SEVİYESİNDE OKUL SAYISI 2007-2010 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
2007/'08
22.506
Türkiye 12.953
9.553
2.261
2008/'09
23.653
13.243
10.410
2.505
1.128
1.377
2009/'10
26.681
14.134
12.547
3.337
1.172
2.165
Güneydoğu Anadolu 1.095 1.166
64
Güneydoğu Anadolu Bölgesi genelinin Türkiye geneli ile karĢılaĢtırması yapıldığında aynı eğitim döneminde Türkiye‟deki eĢdeğer okul sayısı 26.681, bu okullarda okuyan öğrenci sayısı 511.127‟si erkek 469.527‟si kız olmak üzere toplam 980.654‟dir. (Türkiye geneline oranla Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki okul oranı yaklaĢık yüzde 12, öğrenci oranı yaklaĢık yüzde 15. Güneydoğu Anadolu Bölgesi illeri nüfusunun Türkiye nüfusuna oranı yüzde 9.7)
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM SEVİYESİNDE CİNSİYETE GÖRE ÖĞRETMEN SAYISI 2007-2010 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Türkiye Güneydoğu Anadolu 2007/'08 2.336 23.565 2.082 20.807 254 2.758 278 1.497 241 1.275 37
222
2008/'09 1.644 27.698 1.327 24.150 317 3.548 272 1.964 229 1.583
381
43
2009/'10 2.069 40.647 1.535 30.385 534 10.262 428 4.688 310 2.871 118 1.817
Anılan okullardaki öğretmen sayısına bakıldığında Türkiye genelinde 2.069 erkek, 40.647 kadın, toplam 42.716 öğretmen bulunmakta olup bunların 428‟i erkek, 4.688‟i kadın olmak üzere 5.116‟si Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟ndedir. (Türkiye geneline oranı yüzde 12) Ġlköğretim seviyesinde Türkiye‟deki toplam okul sayısı 33.310 olup bunların 5.302‟si Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde bulunmaktadır (yüzde 16).
65
İLKÖĞRETİM EĞİTİM SEVİYESİNDE OKUL SAYISI 2007-2010 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
2007/'08
34.093
Türkiye 11.255
22.838
Güneydoğu Anadolu 5.330 1.075 4.255
2008/'09
33.769
11.503
22.266
5.339
1.112
4.227
2009/'10
33.310
11.840
21.470
5.302
1.113
4.189
Anılan okullarda Türkiye genelinde okuyan öğrenci sayısı 5.632.328 erkek, 5.284.315 kadın olmak üzere 10.916.643‟tür. Aynı rakamlar Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde 801.405 erkek, 753.941‟i kadın olmak üzere toplam 1.555.346‟dır.
66
Sayı ve öğrenci sayıları verilen okullardaki öğretmen sayılarına bakıldığında Türkiye genelindeki öğretmen sayısı 485.677, Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde görevli öğretmen sayısı 54.739‟dur. Öğretmen baĢına düĢen öğrenci sayısına bakıldığında Türkiye genelinde ilköğretim seviyesindeki okullarda öğretmen baĢına 22.5 öğrenci, Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde öğretmen baĢına 28.4 öğrencidir. Yukarıda verilen rakamlar genel sayılar üzerinden varılan değerler olup kimi bölgeler ve kentlerdeki yığılmaları yansıtmamaktadır. Anılan sayıların veriliĢindeki temel amaç Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nin bu konuda Türkiye genelinden bir farklılığı olup olmadığının belirlenmesine yöneliktir.
67
GENEL LİSE EĞİTİM SEVİYESİNDE OKUL SAYISI 2007-2010 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
2007/'08
8.280
Türkiye 7.416
864
Güneydoğu Anadolu 507 463 44
2008/'09
8.675
7.831
844
541
496
45
2009/'10
8.913
8.119
794
592
542
50
Genel lise eğitim seviyesindeki okullara gelindiğinde Türkiye genelinde 8.913 lise bulunmakta olup bunların 592‟si Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerindedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerindeki genel liselerin Türkiye geneline oranı yaklaĢık yüzde 14‟dür.
Türkiye genelinde genel liselerde okuyan öğrenci sayısı 2009/2010 eğitim ve öğrenim yılı itibarı ile 4.240.139, Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerindeki öğrenci sayısı 400.947‟dir. (yaklaĢık yüzde 9.5) 68
Anılan okullarda Türkiye genelindeki öğretmen sayısı 450.453, Güney Doğu Anadolu Bölgesi illerinde görevli öğretmen sayısı 13.515‟dir. Öğretmen baĢına düĢen öğrenci sayısı incelendiğinde Türkiye genelinde 20.5 öğrenciye bir öğretmen, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 29.3 öğrenciye bir öğretmendir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde yüksek öğrenim yapmıĢ bulunan, yapmakta olan ve yeni kayıtlı öğrenci ve mezun sayıları iller itibarı ile 2004/2009 yılları itibarı ile karĢılaĢtırmalı olarak tablolar halinde verilmiĢtir. Anılan sayılar Türkiye ortalamasının üzerindedir. Bölgede cinsiyetlerine göre öğrenci sayılarına bakıldığında ileri basamaklara geçildikçe kız öğrenci sayısının giderek azalmakta olduğu, bunun bölgenin sosyo-kültürel dokusunun bir yansımasından kaynaklandığı değerlendirilmektedir.
69
IV-3. EKONOMİ Güneydoğu Anadolu Bölgesi genelinde ekonomik verilere değiĢik bir bakıĢ açısı ile yaklaĢıldığında olumlu ve olumsuz hareketliliklerin eĢ zamanlı olarak gerçekleĢtiği görülmektedir. Bu bağlamda „ĠĢ Demografisi‟ne iliĢkin veriler irdelendiğinde elde edilen sonuçlar aĢağıda verilmektedir.
2008 yılında Türkiye genelinde 4.903 Ģirket kurulurken Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde faaliyete geçen Ģirket sayısı 2.304 olarak gerçekleĢmiĢtir (yaklaĢık %45). Aynı yıl Türkiye genelinde 9.578 Ģirket faaliyetini tatil ederken Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde kapanan Ģirket sayısı 222 olmuĢtur. 2009 yılında Türkiye genelinde 44.472 yeni Ģirket kurulmuĢ, bunların 2.594‟ü yine Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde faaliyete geçmiĢtir. Kurulan Ģirket sayısında 2008 ve 2009 yılları arasında Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde büyük bir farklılık görülmemekle birlikte Türkiye‟de 2009 yılında faaliyete geçen Ģirket sayısındaki artıĢ Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde sayısal anlamda önemli bir değiĢiklik olmamasına karĢın yüzdeyi aĢağıya çekmiĢtir (yaklaĢık %6). 70
2009 yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde kurulan 2.594 Ģirkete karĢın 234 Ģirketin kapanmıĢ oluĢu aynı yıl Türkiye genelinde 10.395 Ģirketin kapanmıĢ olması ile birlikte dikkate alındığında 2008 ve 2009 yıllarında Ģirket faaliyetleri bağlamında istikrarlı bir yapının varlığını akla getirmektedir. Ancak iĢ demografisi ticarethane temelinde değerlendirildiğinde aynı olumlu tablo tekrarlanmamaktadır. ġöyle ki 2008 yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde toplam 207 ticarethane kurulurken daha önceki yıllarda kurulanlarla birlikte 167 ticarethane kapanmıĢ, 2009 yılında 246 ticarethanenin kuruluĢuna karĢın bu defa kapanan ticarethane sayısı dramatik bir yükseliĢle 5.564 olmuĢtur. Bu veriler ĢirketleĢme konusunda Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde kayda değer olumlu bir hareketlenmeyi iĢaret ederken küçük iĢletmeler tarzında algılanması olası ticarethanelerde aynı olumluluğu görebilmek mümkün değildir. AraĢtırmamız alan çalıĢmalarını içermediği için ĢirketleĢmedeki artıĢ ve ticarethanelerin faaliyetlerindeki azalmanın köken alanlarına inerek nedenlerinin saptanması mümkün olamamıĢtır. 71
Ancak bu olumlu ve olumsuz tabloların aynı zaman dilimlerinde ortaya çıkmıĢ olması,
sermayenin
daha
profesyonel
yönetimi
ve
giriĢim
gücünün
profesyonellikle desteklenmesi olarak yorumlanabileceği gibi küçük iĢletmelerin ciddi darboğazlar yaĢamakta olduğu tarzında da değerlendirilebilir. Bu konuda kesin bulgulara ancak alanda yapılacak incelemelerle varılabileceği ise ayrıca not edilmelidir. Bu verilerin değerlendirilmesinde dikkate alınması gereken bir ayrı nokta tescil edilen Ģirketlerin sermaye yapıları, iĢtigal alanları, tescil iĢlemleri sonrası faaliyete geçip geçmedikleri, yarattıkları istihdam ve katma değerlerin ölçülmesidir.
İl Bazında İşgücü Göstergeleri 2009 İŞGÜCÜNE KATILMA ORANI İl Adı
İŞSİZLİK ORANI
İSTİHDAM ORANI
Oran (%)
Bölge Sırası
Oran (%)
Bölge Sırası
Oran (%)
Bölge Sırası
Adıyaman
38,0
3
17,9
2
31,2
3
Batman
32,5
6
13,5
7
28,1
6
Diyarbakır
32,7
5
20,6
1
26,0
7
Gaziantep
42,8
2
17,4
3
35,3
2
Kilis
44,2
1
14,9
5
37,7
1
Mardin
32,3
7
12,8
8
28,2
5
Siirt
30,4
8
14,8
6
25,9
8
Şanlıurfa
36,2
4
17,0
4
30,0
4
Ekonomik faaliyetlere göre ihracat ve ithalat rakam ve kalemlerine bakıldığında bölgenin sanayileĢmemiĢ yapısı açık biçimde ortaya çıkmaktadır.
72
Bölgenin ihracat kalemlerini daha çok imalat, madencilik ve taĢocakçılığı, tarım ve ormancılık ürünleri oluĢturmaktadır. Anılan gruplar ve değerlere iliĢkin tablolar bölge ve il özelinde Türkiye geneli ile karĢılaĢtırmalı olarak verilmiĢtir.
73
IV-4. TARIM ve MEYVECİLİK Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde iĢlenen tarım alanları, alan kullanımı, üretilen tahıllar ve diğer bitkisel ürünler, kök ve yumru sebzeler ile meyvesi için yetiĢtirilen sebzeler, örtülü sebze ve meyve üretimi (seracılık) cins ve miktarları itibarı ile tablolar ve grafikler halinde ayrıntıları ile verilmektedir.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ İŞLENEN TARIM ALANI Hektar Ekilen 2.595.377
2.575.492
273.006 79.822
2004
2.491.077
273.514 80.924
2005
Nadas
Sebze 2.434.866
238.894 81.886
2006
2.315.525
202.382 81.470
2007
240.375 83.318
2008
74
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ UZUN ÖMÜRLÜ BİTKİLER ALANI Hektar Meyveler, İçecekler ve Baharat Bitkileri Alanı Bağ Alanı Zeytin Ağaçlarının Kapladığı Alan 256.176 254.432 251.595 238.239 233.291 117.807 115.271 123.543 122.719 122.876 69.309 65.218 47.925 40.832 37.525
2004
2005
2006
2007
2008
75
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ SEBZE ÜRETİMİ Ton/Hektar Sebze Üretimi Ton/Hektar
24,22
23,91
24,41
24,16
22,97 2004
2005
2006
2007
2008
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ MEYVE ÜRETİMİ Ton/Hektar Meyve Üretimi Ton/Hektar 3,53
3,27
3,26
3,57
2,54
2004
2005
2006
2007
2008
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ SEBZE ve MEYVE ÜRETİMİ Ton/Hektar Sebze Üretimi Ton/Hektar 22,97
2,54 2004
23,91
3,27 2005
Meyve Üretimi Ton/Hektar 24,22
24,41
3,53
3,57
2006
2007
24,16
3,26 2008 76
77
Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki örtülü sebze ve meyve üretim miktarı Türkiye geneli üretim miktarının çok altında kalmıĢtır. Bu durumda bölgenin verimli topraklarının suyla kavuĢturulması düĢüncesiyle baĢlatılan ve büyük bir kısmı bitirilmiĢ olan GAP projesinin mevcut verilere göre bölgedeki tarımsal geliĢmeye
olumlu
katkısının
olduğunu
ileri
sürmek
pek
mümkün
görülmemektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde iĢlenen tarım alanlarına bakıldığında ise 20042008 yılları arasında ekilen tarım alanlarında -%10.8‟lik bir azalma söz konusu iken sebze üretimi için ekilen alanda aynı dönemde %4.4‟lük bir artıĢ söz konusudur. Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde 2004-2008 yılları arası uzun ömürlü bitkilerin kapladığı alanlara bakıldığında sadece zeytin ağaçlarının kapladığı alanlarda kayda değer bir artıĢ olduğu görülmektedir (31.784 Hektar, +%85). Bu değer dikkate alındığında bölgede zeytin ve zeytin ürünlerinin üretimine yönelik sanayinin teĢvik edilmesi sonucu bölge ekonomisine önemli bir katkı sağlanacağı değerlendirilmektedir. Tüm verilerin ortak değerlendirmesinden ulaĢılan sonuç tarım ve meyveciliğin Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde yüksek fiyatlı tarım ürünlerinin üretim alanı ve üretim miktarı olarak önemli artıĢlar göstermesine karĢılık düĢük fiyatlı tarım ürünlerinin (tahıllar) üretim alanları ve üretim miktarlarında önemli düĢüĢler olduğu merkezindedir. Dolayısıyla yüksek fiyatlı tarım ürünleri üretiminin daha profesyonel yapılması gereğinden hareketle bölge üreticisinin bu konuda bilinçlenmesine yönelik eğitim programlarının yapılması ve bunun devamı olarak gerekli teĢviklerin sağlanması yoluyla destekleme çalıĢmalarına ihtiyaç duyulduğu değerlendirilmektedir.
78
IV-5. MOTORLU KARA TAŞITLARI Güneydoğu Anadolu Bölgesi illeri genelinde tescilli motorlu kara taĢıtları cins ve adetlerine göre iller ve 2005-2009 yılları itibarı ile tablolar ve grafiklerle verilmektedir.
79