Downloaded from: justpaste.it/11yjd
Müjdat GÖKÇE Araştırmacı-Yazar-Prodüktör
Yeni Medya Kavramı ve Toplumsal Sosyalleşme Aracı (Derleme)
“Medya” sözcüğü; İngilizcedeki “medium” sözcüğünün çoğulu olup, ülkemizdeki yazılı ve görsel yayınların çoğalmasıyla dilimize “medya” olarak yerleşen ve kökeni Latince olan bir sözcüktür714. Medya kavramı günümüzde oldukça yoğun olarak kullanılmasına rağmen bu kavramın sınırları ve kapsamı tam olarak belli değildir. Kavram karmaşışını engellemek için medya kavramı yerine “kitle iletişim araçları” ifadesi de kullanılmaktadır715. Bu bağlamda, iletişimin bazı tekniklerle belirli bir teknoloji uygulanarak çoğaltıp güçlendirilmesi ve çok sayıda kişiyi etkileyecek biçime getirilmesine kitle iletişimi, kullanılan araçlara da kitle iletişim araçları veya medya denilmektedir.
ÖZET; İnsanoğlu var olduğundan beri çeşitli araçlar geliştirmiştir. Geliştirilen her bir araç insanın yaşamını kolaylaştırmak için insanlığa hizmet etmiştir. İletişim teknolojileri de aynı şekilde insanoğlunun yaşamını kolaylaştırmak için hizmet eden araçlardır. Kimi zaman haberleşme, kimi zaman sohbet, kimi zaman eğlenme veya bir sorunu gidermek için iletişim teknolojisinden tarih boyunca yararlanılmıştır. Çünkü iletişim, insanın var olmasının ön koşullarından biridir. İletişim dünyasında bugün yaşanılan ve gelecekte yaşanılacak tüm süreçlerin teknolojiyle mutlak bir bağı olduğunu düşündüğümüzde “Yeni Medya Nedir ve Ne Değildir?” sorularına “teknik ve kuramsal olarak” cevap vermek büyük önem taşımaktadır. Yeni Medya kavramının tam olarak açıklanmaması ve her kişinin anladığı şekilde yorumlaması, yanlış fakat genel geçer fikirlerin ve içeriklerin doğmasına neden olmaktadır. Günümüzde, yeni medya kavramında da “Yeni Medya vs. Eski Medya” savaşı altında yanlış fakat genel geçer içeriklerin oluşmaya başladığını ve hatta bu çalışmada sunulacağı üzere bilimsel makalelere kadar sıçradığı görülmektedir. Bu durum ise yeni medya kavramında kuramsal bir boşluk izlenimi yaratmakta ve yeni medyanın sunabileceği erdemlerin tam olarak anlaşılmamasına neden olmaktadır. Bu çalışmada bir taraftan medya kavramı kuramsal olarak açıklanırken diğer taraftan da yeni medya ne değildir sorularının cevapları verilip yeni tartışmalar açılmıştır. Yeni medya kavramındaki yeni, eski kavramı üzerine değil, geleneksel medya kavramı üzerine yapılandırılmıştır. Kavram yeni ile eskinin bir ayırımı üzerine değil, etkileşimli, çevrimiçi sayısal teknolojiler ile, etkileşimiz çevrimdışı teknolojiler üzerine oturmuştur.
Yeni medya geleneksel medyadan farklı olarak aynı kanal üzerinde ses, grafikler, tablolar, yazılı dokümanlar, hareketli görüntüler ve farklı Web sitelerine ya da aynı site içerisinde farklı sayfalara bağlantılar vererek çeşitlendirilmiş bir içeriği kullanıcılarına sunar. Diğer taraftan geleneksel medya olarak kabul edilen televizyon, yazılı basın ve radyo ise kullanıcılarına sahip oldukları teknolojik özellikler ve organizasyon yapıları sebebiyle ancak sınırlı bir içerik sunabilir.
GİRİŞ; Yeni medya 2000’li yılların en moda kavramlarından biridir. Gerek doğrudan medya üzerine yapılan çalışmalarda, gerekse dolaylı olarak medya ile ilişkilendirilmiş araştırmalarda yeni medyanın karakteristik özellikleri farklı şekillerde sınanmaya çalışılmış, yeni medya tanımlarının sınırları sürekli yeniden yapılandırılır olmuştur. 2000’li yılların toplumsallaşma süreci, modern dünyanın geleneksel medyasının ortaya çıkardığı toplumsallaşma yapısından önemli farklılıklar içerir. Kavram olarak ağ toplumu, (2008) tarafından tanımlanmış, gündelik yaşamlarında geleneksel iletişim araçları yerine yeni medyayı kullana gelen, yeni medyanın iletişim olanaklarını gündelik yaşamı içine yerleştirmiş ve belirli bir alışkanlık edinmiş bir topluma karşılık gelmektedir. Ağ toplumu, Bell’in (1996) endüstrisi sonrası toplumunun toplumsal yapılanmasını ağ üzerinden gerçekleştiren biçimi olarak tanımlanabilir. Toplumsal yapılanmasını da bilginin serbest dolaşımı üzerine şekillendirir. Tıpkı endüstri toplumunda üretilen ürünlerin serbest dolaşımında olduğu gibi, ağ toplumunda öne çıkan en önemli olgu, önemli ya da önemsiz, anlık ya da geçmiş, üretilen tüm bilgilerin paylaşılabilir, manipüle edilebilir olmasıdır. Ağ toplumu ile birlikte modern dünyanın göstergeleri arasında sayılan geleneksel medya iletişim gelenekleri gitgide yok olurken, yerini yeni medyanın geleneklerinin oluşumuna bırakmıştır. Yeni medya kendi geleneklerini, geleneksel medyanın geleneklerinin üzerine inşa eder. Var olan gelenekler ve kodlardan yararlanarak, kendine özgü iletişim biçimlerinin ve bu iletişim biçimlerinin örgütlediği toplumsal dönüşümün varlığını pekiştirmesine önayak olur. Bu gelenekler içinde hem kitle iletişim biçimlerindeki dönüşüm, hem de bireysel iletişim süreçlerindeki yenileşmeler vardır. Yeni toplumsal yapının oluşumunda önce bilgisayar aracılı iletişim süreçlerini kavrayabilme, daha sonra mobil iletişimi ve ağ kültürü içinde çevrimiçi bir kimlik oluşturabilme, gündelik yaşam pratikleri içinde iş ve serbest zaman dahilinde yeni iletişim teknolojilerini benimseyebilme ve işlevsel olarak gündelik yaşamın içinde dahil edebilme gibi farklı bilgi ve beceri süreçleri yer alır. Bireylerin ağ toplumu içinde yer alabilmeleri için, bu bilgi ve becerileri yaşamlarının bir parçası haline getirebilmeleri gerekmektedir. Günümüz medyasının bir tanımlayıcısı olarak yeni medya kavramı sadece eski ile yeni arasındaki farkı ortaya koymakla kalmaz, aynı zamanda geleneksel medya ile arasında yapılanan farklılıkları, daha önce olmayan toplumsal kullanım biçimlerini ve bu kullanım biçimlerinden ortaya çıkan yeni toplum-medya ilişkisini ifade eder. Yeni medyayı 6 önerme ile tanımlayabiliriz; 1 – Yeni medya bir internet kültürü değildir: Yeni medya ağ iletişim teknolojilerinin yeni kültürel nesneleriyle ilgilenirken; internet kültürü bu konuyla doğrudan ilgilenmemektedir. 2 – Yeni medya bilgisayar teknolojisini dağıtım kanalı olarak kullanır. 3 – Yeni medyada sayısal veri yazılımlar tarafından kontrol edilir.
4 – Yeni medya mevcut kültürel uygulamalarla yazılım uygulamalarının bir karışımıdır. 5 – Önceden manuel ya da başka tekniklerle uygulanan algoritmalar bilgisayarlar sayesinde çok hızlı bir şekilde uygulanır. 6 – Her yeni modern medya ve iletişim teknolojilerinde, eşlik eden bir estetik yaklaşım vardır. Yeni medya kavramı; yeni iletişim teknolojilerindeki değişimlerin gözlemlendiği etkileşimli kitle iletişim araçlarını tanımlamaktadır. Yeni medyayı geleneksel medyadan ayıran temel özellikler etkileşim, kitlesizleştirme ve eşzamansızlıktır. Bu özellikleri nedeniyle yeni medyayı tüketen bireyler kullanıcı olarak tanımlanmaktadır ve geleneksel medyaya göre daha aktif bir konumda yer almaktadırlar. Yeni medya kavramı iletişim kuramları tarihi içinde defalarca kullanılagelmiştir. Her yeni teknoloji, sadece ortaya çıkardığı yeni teknik olanaklardan dolayı değil, bu yeni teknik olanakların sağladığı yeni iletişim süreçleri ve yeni iletişim kültürü nedeniyle de “yeni medya kavramı ile anılır olmuştur. Yeni, eski ile olan bir karşılaştırma, eski ile sonradan geliştirilen arasındaki farklılık ve bu farklılıkların toplumsal kullanım süreçleri içinde tanımlanır. Beville (1948) televizyon, radyo ve faksimile gibi iletişim ortamlarını birer yeri medya olarak tanımlandığında tarih 1948 yılıdır. Marvin (1988), elektrik ve elektronik teknolojisinin yeni kullanım alanlarını ifade ederken yine benzer bir ifadeyi kullanır; oysa 2000’li yıllara kadar yeni olma durumu birçok iletişim teknolojisi için defalarca kullanılmış ve bir o kadar daha kullanılmaya adaydır. Her yeni iletişim teknolojisinin bir öncekine göre yeni olarak tanımlanması bu nedenle oldukça sıklıkla görülen bir tanımlama biçimidir. Yeni medya kavramı, siberkültürün kapsamadığı tüm sayısal teknolojilerin ürettiği kültürel ve toplumsal dönüşümü inceler.
KAVRAM OLARAK YENİ MEDYA Yeni medya kavramının, medya kavramından daha yeni bir kavram olması itibari ile tanımında literatürde bir birlik sağlanamamış olsa da bugün 20. yüzyılın sonlarında iletişim ve yayıncılık alanında devrim olarak nitelendirilen gelişmeler sonucu geniş kitlelerin kullanımına sunulan ve her geçen gün kendilerini yenilemeyi sürdüren araçlar yeni medya, yeni iletişim teknolojileri, yeni medya teknolojileri gibi adlarla anılmaktadır. Yeni iletişim teknolojilerinin bilgisayar, telekomünikasyon ve mikro elektronik alanlarında süregelen gelişmelerin bir sonucu olduğu ifade edilmektedir. Yeni medya kavramı, “günümüzde gündelik yaşamın her alanında giderek daha yaygın kullanım pratikleri bulan, gündelik yaşam alışkanlıklarını farkında olmasak da köklü bir şekilde dönüştüren, toplumsal yaşamın bir takım gerekleri nedeniyle kullanım yoğunluğu giderek artan, bedenin bir uzantısı /parçası haline dönüşen bilgisayarlar, internet, cep telefonları, oyun konsolları, ipod veya avuçiçi veri bankası kayıtlayıcıları ve iletişimcileri, diğer bir deyişle tüm bu dijital teknolojiler” olarak tanımlamaktadır. Yeni medyayı geleneksel medyadan ayıran en önemli özelliklerinden diğer bir tanesi de iletişim sürecinde karşılıklı etkileşime olanak tanımasıdır. Etkileşim yeni medyanın ana karakteri olarak düşünülmektedir. Yeni medya, kullanıcısını enformasyonun pasif bir tüketicisi yerine aktif bir tüketicisi yapma eğilimi içerisindedir. Bunu gerçekleştirmek için de yeni medya, kullanıcısını sistem ile etkileşim içerisinde olmaya teşvik ederek kullanıcılar ve enformasyon üreticileri arasında çevrimiçi ortamda etkileşimli linkler sağlar.
Tarihsel süreç içerisinde yaşanan bu “yenilenme” aşamaları, teknolojik belirleyici bir yaklaşım içinde çözümlenmeye başlasa da, bu ve benzer gelişimlerin sadece teknoloji üzerinden açıklamaya çalışmak yetersiz kalabilir. Nihayetinde tüm bu iletişim araçlarının hepsi belirli bir iletinin belirli bir araç sayesinde aracılanması sürecini yerine getirirler. Aracılanmış iletişim (mediated communication) belirli bir iletinin, alıcısına belirli bir araç ya da ortam sayesinde iletilmesi sürecini tanımlar (Pavlik and McIntosh 2004: 70). Alemdar ve Erdoğan (2005) bu tür aracılama yöntemlerinin kullanılan teknoloji üzerinden, iletişim ortamlarının tanımlanmasına da yok açtığını vurgular. Fotoğraf, film, sinema, radyo vb. İletişim ortamları aynı zamanda birer aracılama yöntemleri olarak kabul edilir. O halde yeni medya ile toplumsallaşma süreçlerinde, yeni medyanın ne tür aracılama yöntemleri kullandığı sorusu öne çıkar. Bir başka deyişle, yeni medyanın hangi karakteristik özelliklerinin, sosyalleşme süreçlerinde ne gibi rol oynayabileceği sorusu akla gelir. Bu sorunun yanıtı için de öncelikle yeni medyanın kendine özgü karakteristik yapısını özetleyebilmek, geleneksel medya ile olan farklılıklarını konumlandırabilmek önem taşır. Yeni medya, kitle iletişimi için tüm diğer teknolojilerden daha çok enformasyonun iletilebilmesini, arşivlenmesini ve sınırsız veri depolanmasını mümkün kılar. Yeni medya kavramını geleneksel medyadan ayırırken öne çıkan kavramlar sayısallık, taşınabilirlik, eşzamansızlık, etkileşimlilik, kitlesizleştirme, kişiselleştirebilme ve yöndeşme kavramları içinde sınıflandırılabilir (Altunay 2013). Bu sınıflandırma dışında farklı kuramcıların sayılan kavramlardan bazılarını öne çıkardığı ve diğerlerinden daha ayrıcalıklı bir konumda tartıştığı görülebilir. Bunun nedeni ise yeni medyanın henüz toplumsal yapı içinde geleneksel medya kadar yerleşmiş bir yapılanma içinde yer almaması, buna karşılık kuramcıların ise yeni medya-toplum arasındaki yeni ilişki biçimlerini sınıflandırmada bu tanımları yeniden gözden geçirme ihtiyaçları olabilir. Yine de tüm sınıflandırmalar yeni medya ve toplum arasında oluşan yeni yapılanmayı anlamada, kavramada birçok kişiye önemli ipuçları vermektedir. Yeni Medya’nın dili, sayısal temsile ve bilgisayar tabanlı aktarıma dayanan tüm kültürel nesnelerin bazı ortak nitelikler paylaştığı varsayımı üzerine kurulmuştur. Yeni medya var olan görsel kültürel gelenekler olan, farklı resmetme tekniklerini, görsel ve işitsel anlatım yöntemlerini nümerik sisteme dönüştürerek, geleneksel temsil sistemlerini veriler haline getirir. Bu anlamda, yeni medya verileri var olan görsel işitsel temsil geleneklerin nümerik hale getirilmiş halleridir. Yeni medya kavramı, siberkültürün kapsamadığı tüm sayısal teknolojilerin ürettiği kültürel ve toplumsal dönüşümü inceler.
Bireyler bir toplum içinde doğdukları için, içinde doğdukları topluma adaptasyonu, bu toplum içinde yaşamını sürdürebilmek için kendine özgü bilgi ve beceriler kazanarak, toplumun bir parçası olabilmesi; toplumsallaşmayı tanımlayan tüm süreçlerdir. İşte bu süreçler, insanı biyolojik bir varlık olmaktan çıkarır ve toplumsal bir varlığa dönüştürür. Aynı zamanda bu süreç, bireylerin toplumsal değer ve normları öğrenmesi, içselleştirmesi, içinde bulunduğu toplumun bir parçası olabilmesi için, tüm insani ve toplumsal değerleri kazanabilmesini anlamına da gelir. Olumlu yönde kullanılan ve yönlendirilen YENİ MEDYA yukarıda sayılan işlevleri bireye tek başına verme kapasitesine sahiptir. Toplumsallaşma sürecinde birey topluma ait değer ve normları sadece öğrenmez, aynı zamanda içselleştirir. İçinde bulunduğu toplumun genel norm davranış kalıpları hakkında fikir sahibi olur ve toplumun bir parçası olabilmek için gerekli davranış kalıpları hakkında fikir yürütmeye başlar. İşte bu nedenle bu süreç sadece bir öğrenme sürecine değil, aynı zamanda gerekli olan davranış
kalıplarını içselleştirme ve bütünleşme sürecine karşılık gelir. Bu süreç toplum ve birey arasındaki kesintisiz bir etkileşim süreci ile süre gider ve bireylerin ölümlerine dek devam eder. İnsanın doğumundan ölümüne kadar toplumsallaşan bir varlık olduğu savı da bu sürece dayanır. Toplumsallaşma bu nedenle yaşamın tüm evrelerini kapsar ve insan yaşadıkça bitmeyen bir süreç olarak devam eder. YENİ MEDYA teknolojik toplumsallaşmanın yeni adıdır. Sosyal ağlar, ağ toplumunun yapılanmasında yeni medya ve iletişim teknolojilerinin toplumsallaşma için en yetkin olarak kullanıldığı öğelerin başında gelir. Bireylerin, bireysel ve toplumsal iletişim ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuş olan bu yeni iletişim ortamları, paylaşım, ortak ilgi alanlarını keşfetme, yeni kişiler ile tanışma ve yeni ilişkiler kurabilme, var olan ilişkilerini ağ üzerinden sürdürebilme, gerektiğinde kişisel haberleşme ortamları oluşturabilme ve bu ortamların sürdürülebilirliğini sağlama, anlık bireyler arası iletişim ihtiyaçlarını karşılama gibi farklı işlevleri yerine getirebilme becerilerine sahiptir. Sosyal ağlar ve yeni medya sayılan bu ve benzeri ihtiyaçların tamamını ya da bazılarını karşılayabilecek özellikler içerir. Sosyal ağlar güçlü yapıları ile bireylerin bir araya toplanabilecekleri, gruplar oluşturabilecekleri, çevrimiçi altyapıları hazırlayabilecekleri ve bu iletişim etkinliklerinin sürdürülebilirliğini destekleyebilecekleri bir yapı içinde tasarlanmıştır.
Yeni medyada etkileşim farklı şekillerde gerçekleşebilmektedir. Birey-birey etkileşimi: iletişim teknolojisi aracılığıyla birbirlerinden zaman ve uzam bakımından uzak olan iki bireyin sözsüz, sözlü, yazılı veya görüntülü bir iletişim sürecini gerçekleştirebilmesidir. İki bireyin 3G bağlantısı ile cep telefonuyla görüntülü görüşmeyi gerçekleştirmesi, veya elektronik posta ile bireylerin ileti alışverişinde bulunması Birey-kitle etkileşimi: kullanılan iletişim teknolojinin imkan verdiği ölçüler doğrultusunda, zaman ve uzam farkı gözetmeksizin bireylerin iletişim sürecini yönlendirme olanağına sahip olduğu etkileşim türüdür. Bir birey tarafından gönderilen görsel, işitsel veya her ikisini de kapsayacak şekilde gönderilen bir ileti her hangi bir yer ve zamanda olan farklı bireylere ulaşmaktadır. İletiyi alan bireylerin verdiği geribildirim doğrultusunda iletişim süreci yönlendirilmektedir. Örneğin: sosyal medya ortamlarında paylaşılan bir videoya farklı bireylerin yorum yapması Birey-teknoloji/içerik etkileşimi: bireyin iletişim teknolojisi ile etkileşimini tanımlamaktadır. Birey iletişim teknolojisinin içeriğini kendi istekleri, gereksinimleri beklentileri ve ilgileri doğrultusunda yönlendirmektedir. Örneğin: dijital ortamlarda oynanan oyunlar. Birey oyunu kazanmak için kullandığı iletişim teknolojisinin kumanda aygıtı, klavyesini kullanmaktadır. Bireyin verdiği komutlar doğrultusunda oyundaki görüntüler, hareketler değişmektedir. Sonucu belirleyen komutu veren bireydir. Bu etkileşim türü sistem sağlayıcıların sunduğu sınırlılıklar dahilinde gerçekleşmektedir. Yeni medya kullanıcısının tavrı geleneksel izler kitlesinden çok farklıdır. Bazıları internet üzerinden iletişim kurarken, eğlenirken, oyun oynarken bazıları da araştırma yapar. Yeni medya için coğrafi engel diye bir sorun yoktur, çünkü internet küresel bir araçtır. Yerel haberler ya da tarım ürünleri bile yerel medyayla ve pazarla sınırlı değildir.
Yeni medyanın oluşturduğu iletişim olanaklarına kitle iletişim süreci perspektifinden bakan ilk araştırmalar konuya daha çok bilgisayar teknolojisini temel alarak yaklaşmışlar ve bu süreci “Bilgisayar Aracılı İletişim” (Computer Mediated Communication) sözcükleriyle kavramlaştırmışlardır. Yeni medya kullanıcısı, kendisine sunulan enformasyondan hangisini
alacağı konusunda geleneksel medyanın izler kitlesine göre daha özgürdür. Haber sitesi okuru ilgilendiği haberle ilgili konuları sitesinde bulabileceği gibi bununla yetinmeyip diğer haber sitelerini de ziyaret ederek ayrıntılı bilgi alabilir. Sosyal medya üzerinden konuyla ilgili tartışmaları izleyebilir hatta katılabilir. Bu durum yeni medya kullanıcısını bilgiye ulaşmak konusunda daha özgür kılmaktadır.
YENİ MEDYA VE ETKİLERİ İletişim çalışmaları tarihine bakıldığında medya dolaylı etki ve zarar tartışmasının her yeni teknolojik gelişmeyle yeni/yinelendiğini söylemek mümkündür. Tartışmanın niteliği (muhafazakâr ve korumacı bir yaklaşım) ve savunulan temel argümanlar (şiddet, ahlaki yozlaşma, nesillerin dejenerasyonu, ailenin korunması gibi) sabit, iken değişen tartışmanın odağındaki araç ve kullanımlarıdır: “Televizyon, daha sonra sinema, 1960’lı yıllardan başlayarak zararlı olduğu öne sürülen, toplumsal ve bireysel şiddeti taşıdığı varsayılan medya hiyerarşisinin doruğunda yer alır. Günümüzde video oyunları ve internet de sağlık, okuma-yazma bilmeme ve gençlerin şiddeti üzerine kaygıların merkezidir.” Yeni medyanın bireysel kullanımları üzerinden toplumsal yaşama, siyasete, ekonomiye, kültüre, kişilerarası ilişkilere doğru çeşitlenen farklı alanlarda ve kapsamlardaki etkilerinden söz etmek mümkündür. Yeni medya ortamında var olan kullanım pratiklerinden kaynaklanan bu etkiler olumlu ve olumsuz nitelikte olabilirler. Ünitenin bir sonraki kısmında olanaklar, riskler ve engeller başlığı altında bu tartışma ele alınmaktadır. Bu kullanım pratiklerine ve olası etkilerine örnek verecek olursak şunlar söylenebilir: Zaman ve mekân kısıtlamasının ve / veya kavramsallaştırmasının farklılaştığı bu yeni ortamda profesyonel anlamda iş yapma pratikleri değişmiş, elektronik ticaret ve e-öğrenme bu platformlarda gelişmiş, özellikle son dönemde tanımlanan biçimiyle sosyal medya siyasal iletişim için yeni bir alan ve popüler araçlar sağlamıştır. Benzer şekilde yeni medya toplumsal hareketler ve muhalefet açısından da örgütlenmeyi hızlandırma, iletişimi güçlendirme gibi olanaklar barındırmaktadır. Elbette, yeni medyayı da her toplumsal olgu gibi tek boyutlu olarak değerlendiremeyeceğimiz için yeni medyanın kullanım pratiklerine ve amaçlarına bağlı olarak gelişen olumsuz özelliklerinden de söz etmek gerekir. Bunlar da dijital gözetim ve ırkçı, cinsiyetçi, farklı siyasi görüş ve dini inanç sahiplerine yönelik nefret söylemi gibi çoğunlukla etik ve hukuki problemler üzerinden değerlendirilmektedir. Günümüzde yeni medyanın etkileri tartışması çoğunlukla olumsuz bir bakış açısıyla ele alınmakta ve sunulmaktadır. Bu durumu ve nedenlerini kavrayabilmek için de öncelikle geleneksel medya ve etkilerini üzerine yapılan önceki dönem tartışmaları hatırlamakta ve bu tartışmalardan yola çıkarak günümüzdeki görünüme dair çıkarımlarda bulunmakta yarar vardır. Medya araçları toplumsal yaşam içerisinde varlıklarını hissettirmeye ve siyasal yaşamın ve gündelik yaşamın önemli araçları haline gelmeye başladıkları andan itibaren bireyi nasıl etkiledikleri sorusu önemli bir konu ve iletişim çalışmaları açısından da bilimsel merakın ilk yöneldiği alanlardan birisi olmuştur.
Yeni Medyanın Olanakları ve Riskleri (Tablo)
Yukarıdaki tabloya yaklaşık olarak eş değer bilgi olarak, bilgi iletişim teknolojilerinin sağladığı olanakları verebiliriz; Eğitim amaçlı kullanımı ile özellikle uzaktan eğitim sistemleri ile eğitimde mekân sınırlarının aşılması ve toplumun tüm kesimlerine eğitim olanakları, Toplumsal ve kültürel ifade amaçlı kullanımı, Kullanıcılarının kendilerini ifade etmelerini, Kültürel çeşitliliğe olanak, Küreselleşme olgusu sonucunda farklı dilleri kullanabilme becerisinin gelişmesine katkı, İletişimin ve hızının artmasını, Çeşitli ve güncel bilgi kaynaklarına ve bilgiye kolay erişimi, Bilgiye erişmede ve kullanmada fırsat eşitliğini, Ekonomik, toplumsal ve kültürel amaçlarla bireylerin bir araya gelmesini, Oyun oynamayı, Yeni medyanın temel özellikleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir. 1. 2. 3. 4. 5.
Sayısallaşma Farklı medyaların yöneşmesi Etkileşim İnternet’in kitle iletişiminden ayrılması Kullanıcının içeriği etkilemedeki rolü
6. Toplumsal kontrolün azalması 7. Asenkron iletişim Yeni Medya İle Geleneksel Medya Arasındaki Farklılıklar (Tablo)
Yeni medyanın etkileşimsellik özelliği bireysellik duygusunun ön plana çıkmasına da yol açmaktadır. Bugün internette yer alan forumlar ve sanal cemaatler neredeyse bireyselleşmenin lokomotifleridir ve bireyselliğin bu derece ön planda olması hem bireyi hem de toplumu etkilemekte; sosyal, psikolojik ve kamusal alanlarda değişikliklere yol açmaktadır. Sanal cemaatler “siber-uzayda kişisel ilişki ağlarını şekillendirmek üzere yeterli sayıda insanın, yeterli uzunlukta kamusal tartışmayı, yeterli insani hislerle gerçekleştirdiği zaman ağda ortaya çıkan” kabileler olarak görülmektedir. Kişileri adeta görünmez sicimlerle birbirine bağlayan internet bu sanal birey / topluluklar ve diğer vasıtalar aracılığıyla yeni bir kamusal alan oluşturmaktadır. Yeni Medya, internet teknolojilerinin sosyal hayatımıza giderek daha fazla girmesi sayesinde popülerlik kazanan bir kavram haline gelmiştir. Yeni Medyanın ülkeler arasındaki gelişmişlik düzeyi fark etmeksizin tüm dünyada nesiller üzerinde dönüştürücü bir etki yarattığı öne sürülmektedir. Başta medya sektörü olmak üzere eğlence, iletişim, eğitim, finans ve dağıtım sektörlerinde yaşanan bu dönüşümler aslında yeni bir toplumsal yapıya geçtiğimizi ve aynı zamanda yeni bir nesle doğru ilerlemekte olduğumuzu da işaret ediyor olabilir. Ağ nesli dediğimiz bu nesil, gerçek ortamda kurduğu ilişkileri sanal ortama da taşıyarak devam ettirebilen bir özellik göstermektedir. Diğer bir deyişle, artık iletişimin sürekliliğini sağlayan araçları kullanarak sürekli çevreleri ile iletişimde kalan bir nesilden bahsetmek mümkündür.
SONUÇ;
Toplumsal yaşamda yeni iletişim teknolojilerinin etkisi ve gelişimi giderek artan bir hızla önem kazanmaktadır. Toplumun hızla değişmesi ve yeni medyanın değişimde önemli rol oynaması söz konusudur. Dijital iletişim ve yeni medya kavramları artık günlük yaşantımızın bir parçası haline gelmiştir. Toplum içinde yeni medyanın etkisini her alanda görmekteyiz. Yeni medya, ekonomi, siyaset ve iletişim pratiklerini değiştirmiş durumdadır. İletişim bilimleri alanında eğitim alan kişilerin bu yeni medya ile ilgili bilgi ve becerilerini geliştirmeleri önem taşımaktadır. İnsanlar farklı yöntemlerle bu dijital iletişim ve yeni medya ortamına uyum sağlamaya çalışmaktadır. Hayatın pek çok alanına giren bu yeni teknolojinin yaşam pratiklerini ne ölçüde değiştirdiği, etkisi ve gelişiminin farkında olmak, bu yeni teknolojileri istenen amaçlar için kullanımı kolaylaştıracaktır. Dijital iletişim olanaklarının gelişmesi, bilgiyi tükettiğimiz kadar üretmemize de olanak sağlamıştır. Özellikle sosyal medya kullanımı konusunda yaşanan gelişmeler iletişim konusunda bir önceki döneme büyük miktarlarda bilginin üretilmesine ve tüketilmesine, kullanıcılar arasında etkileşim kurulmasına imkan sağlamaktadır. Sosyal medyanın kullanımının yaygınlaşması, kurumların hedef kitlesi ile etkili iletişim kurabilmesine aracılık etmektedir. Günlük yaşamda kullandığımız yeni medya içinde yaşadığımız dünyaya yönelik anlayışımızda, iş ortamında , sosyal ortamda farklı yollar sunmaktadır. Yeni medyaya uyum sağlamak ve özellikle iş hayatının bir parçası haline getirebilmek kurumlara rekabet üstünlüğü sağlayacaktır. Dijital iletişim pratikleri, kurumların farklı iletişim stratejileri geliştirmelerine fırsat sağlamaktadır. Dijital iletişim ve yeni medya kavramları geniş bir erişim ağı sunması nedeniyle küresel uygulamalara da açık bir hale gelmiştir. Dijital iletişim ve yeni medya kavramları üzerinde çalışmak, güncel yaklaşımları yakalanmak ve dijital iletişim yöntemlerini geleceğe taşıyacak anlayışı geliştirmek, iletişim alanında yeterli olabilmek için gereklidir. Yeni medyanın tanınması ayrıca bu yeni teknolojinin etkileri hakkında bir farkındalık geliştirilmesini sağlamaktadır. Kısacası bugün yeni medya bütün bilinen farklı ortamları bir araya getirme yetisine sahip, etkileşimin en üst düzeyde olduğu kitle iletişim araçlarının hepsidir. Buna çoklu ortam denilmektedir ve görüntü, ses ve metin gibi öğeler yeni medya ortamlarında bir arada bulunabilmektedir. Yapı olarak ise yeni medyanın başlangıç ve sonu yoktur. İstediğimiz veriye istediğimiz zaman ulaşabiliriz. Diğer yandan yeni medya ortamları veri kaybının olmadığı ortamlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Kısacası bugün sanal ortamda gerçekleştirdiğimiz edimler gündelik yaşamlarımızda geleneksel medyanın kapladığı yeri ve zamanı almakta ve yaşamın doğal bir parçası haline gelmektedir.
Kaynakça; -Akan YANIK / Dr. / Adnan Menderes Üniversitesi -Alper ALTUNAY / Doç. Dr. / Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi - T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2956 - AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1911 - Celalettin AKTAŞ / Dr. / İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi
- Türkiye Büyük Millet Meclis / Yeni Medya Araştırmaları -Çiğdem AYTEKİN / Dr. / Marmara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi -Cem Sefa SÜTÇÜ / Doç. Dr. / Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi