behoud het Twentse erf een stappenplan bij herbestemming van agrarisch erfgoed
twentse erven het oversticht
Erve Deperman in Reutum Een schoolvoorbeeld van hoe een monumentaal maar compleet verwaarloosd erf kan veranderen in een paradepaardje van herbestemming en streekeigen restauratie, in slechts vijf jaar tijd. Dankzij subsidies en dankzij adviezen vanuit onder andere gemeente, provincie, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Monumentenwacht en ervenconsulent kon een goed plan worden gemaakt en uitgevoerd.
herbestemming De ruimtelijke kwaliteit en de identiteit van het buitengebied van Twente staan onder druk, mede omdat het aantal historische gebouwen en erven afneemt. De oorspronkelijke agrarische functie is verloren gegaan. De gebouwen voldoen niet aan moderne maatstaven. Behoud wordt een te hoge kostenpost. Volgens onderzoek naar de stand van de agrarische sector in Twente, zal in de komende 25 jaar voor 900 van de 1200 nog in bedrijf zijnde boerderijen herbestemming noodzakelijk zijn. Hoe kan in deze ontwikkelingen het typisch Twentse landschap, dat in hoge mate wordt bepaald door de zo herkenbare traditionele bebouwing, zijn aantrekkelijkheid behouden? Op de volgende pagina’s van dit boekje vindt u een stappenplan dat inzicht wil geven in de verschillende stadia van het proces van herbestemming van uw boerderij en erf. Waar moet u aan denken bij verandering van functie, welke beslissingen moet u nemen, wie moet u erbij betrekken? Met logisch nadenken, enige creativiteit en veel inzet is de oorspronkelijke bebouwing prima geschikt te maken voor nieuwe functies. Hiernaast ziet u een geslaagd voorbeeld. Kijk op de website van Twentse Erven voor meer boerderijen en erven die een functieverandering hebben ondergaan. Zie bit.ly/ambassadeurstwente.
STAP 1
formuleer het idee De eerste vraag die u uzelf stelt is: wat wil ik met mijn erf of met mijn gebouw? Zo kunt u uw eigen ambitie ontdekken. Bedenk daarbij dat inzichten of ideeĂŤn van mensen die dit denkproces al hebben doorgemaakt, inspiratie kunnen opleveren. En bedenk dat het er in deze fase niet om gaat alles uit te sluiten wat eventueel kan tegenzitten. Nee, alle mogelijkheden dienen te worden onderzocht. Ambitie gaat over: welke toekomst zie ik voor dit gebouw? Wil ik er geld mee verdienen of wil ik het gewoon wind- en waterdicht houden? Welke functies zijn geschikt? Zijn er familieleden die een plek zoeken om een hobby of beroep uit te oefenen? Mogen anderen op het erf komen om te werken, te wonen of te overnachten?
tips Laat de Monumentenwacht bouwhistorisch onderzoek doen; aan de hand daarvan kunnen zij u advies geven over de belangrijkste aan te pakken werkzaamheden. Ga kijken bij andere erven en boerderijen: hoe hebben zij het aangepakt en wat hebben ze ervan gemaakt? Zie de Checklist Transformatieplan cultureel erfgoed, te vinden op de website van Twentse Erven: bit.ly/ambassadeurstwente.
STAP 2
stel uw plan op U heeft een idee, eenvoudig of complex. Zoek meteen naar deskundige en erkende adviseurs die u kunnen bijstaan in het concreet maken van dat idee. Goede adviseurs leveren de investering dubbel en dwars weer op: in kwaliteit, in doorloopsnelheid en in kosten van het proces. Stel ook uw buren op de hoogte. Dat wekt vertrouwen. Organiseer een keukentafelgesprek met vertegenwoordigers van alle betrokken instanties. Heeft u alle mogelijkheden en beperkingen in beeld - denk vooral ook aan de gemeentelijke wet- en regelgeving, aan de financiering van het project en het businessplan -, dan kan de architect aan het werk om het plan in een schetsontwerp te vertalen. Vervolgens kunnen de betrokkenen in een zogenaamd vooroverleg nog een eindcontrole uitvoeren. En dan kan het proces in gang worden gezet.
tips Nodig adviseurs uit op uw erf en vraag ze naar de mogelijkheden en de onmogelijkheden van uw plannen. Speel open kaart, en laat u niet ontmoedigen als het moeilijker lijkt dan u dacht.
STAP 3
ga aan de slag De uitvoering is in beeld; het gaat gebeuren! Maak eerst zelf een overzicht van alle werkzaamheden, zodat u goed weet wat u gaat doen. Vraag verschillende aannemers om een open begroting: dat is een zo gedetailleerd mogelijke offerte. Op grond van dit soort offertes kunt u goed vergelijken, ook per onderdeel, en uw keus maken. Let bij het beoordelen van de aanbiedingen op zorgvuldigheid en kwaliteit. Nu u weet wat de kosten zijn, kunt u zelf uw prioriteitenlijst en planning maken. Houd uzelf tijdens het werk goed op de hoogte van de werkzaamheden; vooral bij historische panden kunnen er nogal eens verrassingen tevoorschijn komen die voor vertraging en extra kosten zorgen.
tips Bekijk andere projecten van de aannemers die u wilt uitnodigen voor een offerte. Houd tijdens het werk ook goed contact met betrokken ambtenaren en adviseurs. Als u zelf toezicht op het werk kunt houden, is dat het mooiste. Zorg anders voor een opzichter die u compleet vertrouwt.
formuleer1het idee STAP
ambitie inspiratie voorbeelden bouwhistorisch onderzoek checklist
stel uw plan STAP 2 op
adviseurs en ambtenaren buren wet- en regelgeving financiering schetsontwerp
ga aan de STAP 3slag
lijst van werkzaamheden aannemers en offertes prioriteiten planning toezicht
nuttige adressen Stichting Twentse Erven M 06 53170798 www.twentse-erven.nl bit.ly/ambassadeurstwente Het Oversticht T 038 4213257 www.oversticht.nl Stichting Materiaal voor Monumenten T 074 2919555 | M 06 55793787 www.historischbouwmateriaal.nl Monumentenadvies Oost T 038 4602930 www.monumentenadvies-oost.nl
Landschap Overijssel T 0529 401731 www.landschapoverijssel.nl
Nationaal Restauratiefonds T 033 2539439 www.restauratiefonds.nl Provincie Overijssel www.overijssel.nl bit.ly/atlasvanoverijssel
Historisch Centrum Overijssel T 038 4266300 www.historischcentrumoverijssel.nl
Website Wat Was Waar Stichting Monumentenwacht Overijssel www.watwaswaar.nl en Flevoland Vereniging Oudheidkamer Twente T 038 4603237 T 053 4787447 www.monumentenwacht-ovfl.nl www.oudheidkamertwente.nl Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Agriwiki kennissysteem T 033 4217421 www.agriwiki.nl www.cultureelerfgoed.nl www.monumenten.nl Š2015 Twentse Erven | Het Oversticht