Magazine oktober 2011

ZOA OKTOBER 2011 | NR.2 | KOSTPRIJS € 0,39

MAGAZINE

Het waarom van ons nieuwe motto: HULP I HOOP I HERSTEL ZOA in Nederland s Interview met staatssecretaris Ben Knapen såFotodagboek veldmedewerkerås Terugblik hulpverlening Pakistan såLeestips en recept s Reportage Ethiopië s Doe ook mee: kruidnoten-actie voor Afghanistan

VOORWOORD

In gesprek met Beatrice Aol Omaya, een voormalige kindsoldate in Uganda.

Lees haar verhaal op onze website.

Foto: Folkert Rinkema

Functie Communicatiemedewerker en eindredacteur van dit magazine.

Sinds Oktober 2007 Leeftijd 38 Favoriet ZOA-land Ethiopië. De grote hongersnoden en bijbehorende acties voor Ethiopië in de jaren tachtig hebben mijn interesse voor armoede en onrecht gewekt. Sindsdien heb ik altijd een zwak voor Ethiopië gehad.

2 | OKTOBER 2011 | NR. 2

Leuk weetje In 1994-1995 heb ik stage gelopen voor ZOA in Laos.

V

oor een echte bureaubaan is mijn werk behoorlijk afwisselend. In ons kantoor aan een lelijke Apeldoornse straat vol garagebedrijven mag ik dagelijks bezig zijn met de situatie in veertien landen op drie continenten. Geregeld heb ik via mail of Skype rechtstreeks contact met Afghanistan, Uganda of Haïti.

Nog leuker wordt het als mijn wereldwijde collega’s langskomen. Allemaal, ook de stoerste en de nuchterste medewerkers, raken ze me met hun betrokkenheid bij de mensen die ze proberen te helpen. Vaak ben ik onder de indruk van hun inzet en van de resultaten die ze bereiken.

Doorvertellen Aan mij de taak om die informatie door te geven aan u. Dat is nog best lastig. Uit onderzoek bleek dat veel mensen ZOA kennen, maar dat slechts weinig mensen aan kunnen geven wat ZOA precies doet. Terwijl dat werk zo boeiend is, en er zulke indrukwekkende verhalen over te vertellen zijn.

Zoals u ziet is dit magazine ook vernieuwd. We hebben geprobeerd om veel ruimte te bieden voor het antwoord op juist die vragen: wat doet ZOA en waarom? Ik hoop dat u daar dan net zo enthousiast over wordt als ik.

Aanraders Aanraders wat mij betreft: de verhalen van Jozef en Grace uit Zuid-Sudan; echt herstel in woord en beeld. En het interview met Teddy Muhindo, een Congolese collega. Ik had nog nooit van hem gehoord, maar toen ik de tekst van dit interview ontving, voelde ik me direct met hem verbonden. De fotopagina waarin we met hem mee op pad gaan, geeft een levendig beeld van zijn dagelijkse werk.

Het maken van het ZOA-magazine is een belangrijk onderdeel van mijn takenpakket. Een reactie erop of wensen voor het volgende nummer zou ik dan ook erg leuk vinden: u kunt me bellen, 055 3663339, of mailen e.sytsma@zoa.nl Met een hartelijke groet, Els Sytsma Ps. Dat niet iedereen wist wat ZOA deed, weerhield blijkbaar niemand om actie te voeren.

Op pagina 4 - 7 vindt u allerlei voorbeelden van kleine en grote acties die in Nederland voor ZOA zijn georganiseerd. Leuk!

4

12

14

s¬4-7¬

s¬12-13

s¬14-15

ZOA in Nederland

Interview Staatssecretaris Ben Knapen

Fotoverslag onderwijsprogramma Uganda

16

22

INHOUDSOPGAVE

IN DIT NUMMER O.A.:

26

s¬16-17

s¬22-23¬

s¬26¬

Op pad met medewerker Teddy Muhindo

Noodhulp Ethiopië

Recept en leestips

COLOFON Adres: Sleutelbloemstraat 8, 7322 AG Apeldoorn Postbus 4130, 7320 AC Apeldoorn T 055 36 63 339 I www.zoa.nl E info@zoa.nl Giro 550 Bank 38.75.12.012

Redactie: Ewout Suithoff (hoofdredacteur), Els Sytsma, Margaretha de Koning Aan dit nummer werkten verder mee: Jaco Klamer, Sarah Schouwenaar, Henrique Staal, Nicole Resink, Anne Paul Roukema en John Buijs.

Fotografie: ZOA, tenzij anders vermeld.

Vormgeving: IDD concept, communicatie, creatie | www.idd.nu Druk: drukkerij De Bunschoter

© ZOA. ZOA staat positief tegenover het kopiëren of vermenigvuldigen van artikelen, mits met bronvermelding.

Graag ontvangen wij een bewijsexemplaar.

Adressenbestanden van ZOA worden niet uitgeleend of doorverkocht.

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 3

ZOA-magazine is een periodieke uitgave van ZOA. Oplage: 52.500 ISSN: 1871-0727 KvK: 41009723

ZOA IN NEDERLAND

Kinderen in actie voor Ethiopië De noodhulpactie voor de slachtoffers van honger en droogte in het oosten van Afrika heeft veel respons gekregen.

We ontvingen grote en kleine giften, van kerken, bedrijven, scholen en particulieren. Enkele bijzondere acties van kinderen willen we u niet onthouden: Ǧ Arnoud Melse (13) uit Arnhem speelde djembé op straat, en haalde daarmee €43,80 op voor Ethiopië.

“Ik hoorde er zoveel over op het nieuws, dat ik echt iets wilde doen”, vertelt hij. Ǧ Amarantha (8), Rowan (6) en Isaura (4) Laffeber uit NieuwLekkerland bestemden hun zakgeld voor Ethiopië en maakten € 19,84 over. Ǧ Rutger van den Berg (10) uit Veenendaal is al een jaar junior-

ambassadeur en deed allerlei klusjes in huis om geld te verdienen voor ZOA. Ook organiseerde hij een sponsorfietstocht. Het totaalbedrag, € 88,45, maakte hij over voor de slachtoffers van de hongersnood. Ǧ Annabel Horst (10) uit Zwolle heeft gevast: snoep, cola, chips, eigenlijk alle extraatjes heeft ze anderhalve maand laten staan. Het uitgespaarde bedrag werd door sponsorbijdragen van familie en vrienden een paar keer verdubbeld. Met deze bijzondere inspanning haalde ze een bedrag op van € 92,80.

Arnoud (13): “Ik hoorde er zoveel over op het nieuws, dat ik echt iets wilde doen.”

4 | OKTOBER 2011 | NR. 2

Collecte vakantiegangers

Olga Boer en Ilse Junte uit Wezep zijn allebei tien jaar. Ze hebben samen kaarten gemaakt en deze verkocht voor vijftig cent per stuk. Ook hebben ze op een rommelmarkt spulletjes en koffie verkocht. Alles bij elkaar heeft dat 250 euro opgebracht.

Ze bestemden dit geld voor het werk van ZOA in Haïti. Goed gedaan, meiden!

In de Felsenkirche te Raron in Zwitserland worden in de zomervakanties Nederlandse kerkdiensten georganiseerd. Tijdens de diensten wordt gecollecteerd om aan de huurkosten te voldoen, het overige geld wordt in overleg met de predikanten bestemd voor een goed doel. Op zondag 24 juli 2011 werd gecollecteerd voor de nood in OostAfrika. Na aftrek van de huurkosten van het kerkgebouw kon een bedrag van € 2222 aan ZOA worden overgemaakt.

ZOA IN NEDERLAND

Bijzondere muzikale samenwerking: Bach Contextueel ZOA is op uitnodiging van MWH Foundation, een investeringspartner van ZOA, betrokken bij het unieke project Bach Contextueel: een concertreeks en gelijknamige CD-uitgave. Hierin wordt het prachtige cantaterepertoire van Johann Sebastian Bach in een context geplaatst, door het te combineren met muzikaal en liturgisch verwante werken. Samen willen we Bach-liefhebbers een nieuwe invalshoek op dit geliefde repertoire bieden.

Via www.zoa.nl kunt u voordelig concertkaarten en cd’s bestellen, waarbij een gedeelte van de opbrengst ten goede komt aan ons werk.

Tekeningen uit Teuge In 2007 maakten leerlingen van de reformatorische basisschool Eben Haëzer in Teuge tijdens een actie tekeningen voor vluchtelingkinderen in Thailand. Bert Koster van ZOA nam de tekeningen mee toen hij het onderwijsproject in Thailand bezocht.

Drie jaar later bezocht hij het kamp en de school opnieuw. De tekeningen uit Teuge hingen er nog steeds. Dat ging natuurlijk op de foto, om aan de

Eben Haëzer-school te laten zien! De school vond dat zo leuk, dat ze in mei 2011 opnieuw in actie kwamen. Ze zamelden o.a. lege flessen in, er werd een sponsorloop georganiseerd en een kleedjesmarkt gehouden op het schoolplein. Bert Koster mocht een cheque in ontvangst nemen van € 10.487, bestemd voor verbetering van het onderwijs voor zo’n 36.000 gevluchte Birmese kinderen in Thailand!

10 februari 2012: Grote Kerk, Maassluis 11 februari 2012: Martinikerk, Groningen 12 februari 2012: Waalse Kerk, Amsterdam 14 februari 2012: Grote Kerk, Alkmaar * Meer informatie over deze concerten vindt u op www.bachcontextueel.nl.

Woonorganisatie in actie voor ZOA organisatie de samenwerking. Heel passend dus dat ze geld ophalen voor de terugkeer van ontheemden uit het kamp Hartisheik naar hun eigen dorpen, onder andere tijdens een muziekevenement en met een sponsorloop door het personeel.

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 5

De Apeldoornse woonorganisatie ‘de Woonmensen’ zet zich in 2011 in voor een ZOA-project in Ethiopië. “De missie van onze organisatie is dat we mensen kwaliteit van leven in hun eigen buurt bieden. Dat willen we ook over de grens doen”, zo motiveert de

ZOA IN NEDERLAND

Pakistanavonden Een jaar na de verwoestende overstromingen in Pakistan organiseerden de vier organisaties Dorcas, Red een Kind, Woord en Daad, en ZOA informatieavonden over de voortgang van de hulpverlening. Verspreid over het land vonden vier avonden plaats, waar in totaal zo’n 130 mensen op afkwamen.

Het was heel plezierig manier om samen met u als onze achterban terug te kijken op de hulpverlening in dit complexe land. Er kwamen veel geïnteresseerde vragen. Van ‘doen jullie ook iets voor de kinderen in het gebied’ tot ‘accepteert de overheid het wel dat jullie de sociaal achtergestelde groepen versterken?’

De organisaties hebben in deze noodhulpactie vanaf het begin samengewerkt, zowel in de fondsenwerving als grotendeels ook in de uitvoering van de hulp. De vier organisaties ontvingen gezamenlijk 3.156.893 euro.

Over de hulpverlening publiceerden we een rapportage: Overstromingen in Pakistan. Een jaar hulpverlening in beeld. (www.zoa.nl: wat we doen / wereldwijd / Pakistan). U kunt ook een exemplaar opvragen bij ons kantoor.

6 | OKTOBER 2011 | NR. 2

Ǧ ǀ ȜȣǂȜȤ ǀ

Walk4Water op twee locaties

ZOA Sri Lanka op televisie

Kerkdiensten over water

Het evenement Walk4Water gaat uitbreiden! Op 24 maart 2012 zal het startschot voor de derde keer klinken op het Kootwijkerzand bij Apeldoorn, maar voor het eerst worden die dag ook in Middelharnis (Goeree/Overflakkee) de jerrycans met water meegedragen.

Op deze manier kunnen nog veel meer mensen meedoen aan hèt evenement voor schoon drinkwater. Komend jaar is de opbrengst bestemd voor water- en sanitatieprojecten in Sudan.

Wordt uiteraard vervolgd, maar noteer de datum alvast in uw agenda. Binnenkort meer informatie op www.walk4water.nl.

Het is al een tijdje geleden, maar de uitzendingen zijn nog altijd het bekijken waard. In juni besteedde het programma Nederland Helpt van de Evangelische omroep vier weken achtereen aandacht aan het werk van ZOA Sri Lanka.

U kunt de uitzendingen terugkijken via: www.nederlandhelpt.nl.

Via de knop ‘Uitzendingen’, zoekterm Sri Lanka, komt u terecht bij de vier afleveringen van 9, 16, 23 en 30 juni.

Iedere maand worden in Vlaardingen kerkdiensten voor mensen met een verstandelijke beperking georganiseerd. Het jaarthema voor 2011-2012 is ‘water’. Iedere dienst staat een Bijbelgedeelte centraal waarin water een rol speelt. De collectes tijdens deze diensten zijn bestemd voor een waterproject van ZOA in Darfur, Sudan, waar we toiletten en wasgelegenheid aanleggen bij scholen.

Iedere laatste zondag van de maand, 15.00 uur, kerkcentrum Holy, Reigerlaan 47, Vlaardingen.

Meer informatie H. van Baars, (010) 47 42 353.

Deze uitzendingen brachten € 150.000 op voor ons wederopbouwwerk in Sri Lanka, waarmee we 260 gezinnen kunnen helpen bij een nieuwe start.

ZOA IN NEDERLAND

Nachtje op school voor Uganda

Tekst: Anne Paul Roukema

O

p het Driestar College in Gouda en Leiden zetten leerlingen en docenten zich al sinds 1994 in voor ZOA. Ook dit jaar laten de derdeklassers zich sponsoren om een hele nacht les te krijgen.

Hiermee halen ze geld op voor het onderwijsproject in Uganda: de bouw van scholen, lesmateriaal en training van docenten, waardoor 9000 kinderen van teruggekeerde vluchtelingen weer naar school kunnen.

Hoogtepunt Sinds de Driestar begon met sponsoracties, is al zeker anderhalf miljoen euro opgehaald, vertelt voormalig coördinator van de sponsoracties Joop Vermeulen. “Ik weet nog dat we in 1994 duizenden bloembollen, die de leerlin-

gen verkochten, hebben staan inpakken.

Die actie is tot deze nachtelijke lessenmarathon uitgegroeid. Het voordeel is dat je vrijwel geen kosten hebt en alleen maar winst maakt. We zitten nu al een paar jaar richting de honderdduizend euro per nacht. Leerlingen noemen het vaak een hoogtepunt in hun Driestarloopbaan”, aldus Vermeulen.

In juni droeg Vermeulen het project over aan Jan Möhlmann, directeur van de onderbouw (havo-vwo). Ook hij is enthousiast. “De school vindt het belangrijk om de leerlingen te laten nadenken over hoe goed ze het hebben en dat elders op de wereld grote nood is.”

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 7

Voetbal ‘Het is echt niet saai om de hele nacht les te krijgen. Het zijn juist leuke lessen’, vertelt Lisanne Walhout (16) uit Lisse.

De HAVO-scholiere deed vorig jaar mee aan de lessenmarathon en haalde het meeste geld op van iedereen: 1125 euro.

Samen met twee medeleerlingen mocht ze daarom mee naar het project in Uganda. Ze raakte diep onder de indruk van de ontmoeting met jonge meisjes die verkracht waren tijdens de oorlog.

Voor de bezochte scholen hadden ze als presentje een voetbal meegenomen. “We hadden één voetbal voor elke school. Dan renden er dus tachtig kinderen achter die ene bal aan. Zo blij met die ene bal! Daar kunnen wij veel van leren.”

Bewustwording is één van de hoofddoelen die Bert Koster, coördinator Onderwijs bij ZOA, zich stelt. In de weken voor de lessenmarathon geeft Koster voorlichtingslessen op school, onder meer met een rollenspel. “Het gaat niet alleen maar om het geld dat ze ophalen, ze moeten er ook wat van leren.”

HULP

HOOP

Wij bieden HULP aan mensen die getroffen zijn door een natuurramp of gewapend conict.

Wij dragen bij aan een nieuw perspectief van HOOP waarin mensen in waardigheid en onderling vertrouwen samenwerken aan hun toekomst.

HULP

8 | OKTOBER 2011 | NR. 2

.

HERSTEL Samen met de getroffen gemeenschappen werken wij aan verder HERSTEL totdat zij weer in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien.

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 9

ZOA is méér dan vluchtelingenzorg alleen.

Dat maken we duidelijk met ons nieuwe motto HULP | HOOP | HERSTEL. Op de volgende pagina’s lichten we dit motto toe.

ACHTERGROND

Zeven vragen over ons nieuwe motto

HULP I HOOP I HERSTEL

10 | OKTOBER 2011 | NR. 2

1. Waarom lanceert ZOA dit nieuwe motto?

Wat doet ZOA eigenlijk precies? Uit onderzoek bleek dat veel mensen dat niet zo duidelijk voor ogen hadden. ‘Iets met vluchtelingen’, op zich wel correct, maar verre van volledig. Daarom gingen we op zoek naar een motto dat ons werk kernachtig samenvat.

Een heldere boodschap is belangrijk om mensen in Nederland bij ons werk te betrekken en hun steun te verwerven. De steun van donateurs is en blijft namelijk hard nodig voor de hulpverlening aan mensen die zijn getroffen door conflicten en rampen.

2. Wat bedoelt ZOA met HULP I HOOP I HERSTEL? De termen hulp en herstel laten een proces zien van noodhulp tot wederopbouw: van de levensreddende en praktische hulp in de eerste maanden na een ramp of con-

flict, tot de ondersteuning van wederopbouw en het moment dat mensen weer in hun eigen onderhoud kunnen voorzien.

De centrale term hoop duidt op ZOA’s visie om mensen perspectief te bieden op de toekomst waarin vrede, recht en wederzijds vertrouwen een plaats hebben.

Hierin klinkt ook de christelijke motivatie door van waaruit wij ons dagelijkse werk doen en waarmee we willen handelen naar en bijdragen aan het bijbels perspectief van Gods koninkrijk.

3. Waarom is ‘Vluchtelingenzorg’ uit ZOA’s naam verdwenen?

Het werk van ZOA is begonnen met hulp aan vluchtelingen. Maar al snel breidde het werk zich uit naar andere groepen mensen die net zo te lijden hadden onder conflicten en rampen. Naast vluchtelingen zijn dat ook: Ǧ Ǧ Ǧ

en ontheemden Ǧ ǀ ZOA is dus meer dan ‘vluchtelingenzorg’.

Onze naam wekte verwarring en soms zelfs irritatie bij een groot deel van onze doelgroep, die zich door de term ‘vluchteling’ niet aangesproken voelt.

4. Wat betekent de naam ZOA nu nog?

Oorspronkelijk is ZOA de afkorting van Zuid-Oost Azië. Deze afkorting dekt de lading niet meer, omdat we ook in Centraal Azië, Afrika en Haïti werken. Bij onze achterban is ‘ZOA’ echter een bekend begrip. Deze naamsbekendheid is een belangrijke reden om de eigennaam ZOA te handhaven, zonder dat dit nog concreet naar Zuid-Oost Azië verwijst.

Natuurlijk koesteren we ook de historie van deze naam en zijn we trots op de oorsprong van de organisatie. De mentaliteit van de jonge mensen in de jaren zeventig om de handen uit de mouwen te steken,

is nog altijd de mentaliteit van de huidige generatie ZOA-medewerkers.

5. Verandert er nog meer behalve het motto?

In de fotografie, zoals ook in dit magazine, willen we meer laten zien van het werk van ZOA. De mensen die we helpen, brengen we zoals altijd met interviews en portretten dichtbij. Daarnaast willen we meer laten zien van projectactiviteiten en de resultaten van ons werk voor de getroffen gemeenschappen. Zodat in tekst èn beeld nog duidelijker wordt wat ZOA precies doet.

Water, sanitaire voorzieningen en hygiëne ZOA heeft veel ervaring in deze sector.

Door de aanleg of het herstel van waterputten en latrines, door de oprichting en opleiding van lokale watercomités en door intensieve hygiënevoorlichting bevorderen we de toegang tot schoon drinkwater en een gezonder leven. De toegang tot schoon drinkwater is vaak een eerste stap van herstel en de voorwaarde voor de wederopbouw van het bestaan.

Levensonderhoud en voedselzekerheid: Om weer voor je eigen gezin te kunnen zorgen en niet afhankelijk te zijn van hulp, is essentieel voor de menselijke waardigheid, één van ZOA’s kernwaarden. Bovendien zal economische ontwikkeling sociale onrust verminderen en zo bijdragen aan het herstel van blijvende vrede.

We werken hieraan door: Ǧ ǀ ǀ verbeterde technieken, irrigatie en kennisoverdracht; Ǧ ǀ ǀ ǂ ningen en het ondersteunen van kleine bedrijven; Ǧ ǀ ǀ ǂ ting van boerencoöperaties.

Basisonderwijs ZOA gelooft dat onderwijs essentieel is voor een onafhankelijke toekomst en verbetering op de lange termijn. Daarbij werken we samen met overheidsinstanties, zodat zij kennis en ervaring opdoen om de verantwoordelijkheid voor het onderwijsprogramma (weer) over te nemen. ZOA richt zich met name op basisonderwijs voor kinderen en functionele alfabetisering voor volwassenen.

7. Gebruiken jullie het nieuwe motto ook in de landen waar jullie werken?

Jazeker! In de meeste landen gebruiken we de Engelse versie: Relief I Hope I Recovery.

In de Franstalige landen Burundi, Congo en Haïti gebruiken we Aide I Espoir I Relèvement.

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 11

Foto: Jaco Klamer

6. Verandert er ook iets in ZOA’s werkwijze?

Nee, het motto is gebaseerd op ZOA’s huidige werk, niet andersom. Ons werk heeft zich de afgelopen jaren wel ontwikkeld, waarin steeds meer nadruk kwam te liggen op het werken aan herstel en wederopbouw. In een noodsituatie is vaak veel hulp beschikbaar. Maar lang niet alle organisaties zijn in staat of bereid mensen ter zijde te staan tijdens het langdurige proces van herstel. ZOA wil en kan dat wel.

We werken voornamelijk in fragiele

situaties; landen met een zwak bestuur, nauwelijks een maatschappelijk middenkader en veel onrust tussen verschillende bevolkingsgroepen. Dit vraagt een specifieke expertise, een werkveld waarin ZOA zich heeft gespecialiseerd.

Daarin concentreren we ons op de volgende sectoren:

INTERVIEW MET...

STAATSSECRETARIS BEN KNAPEN

“Drieluik HULP I HOOP I HERSTEL is belangrijk” Foto: Sven Torfinn | Portretfoto: ministerie van Buitenlandse Zaken

12 | OKTOBER 2011 | NR. 2

Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Ben Knapen (60) is sinds 14 oktober 2010 de verantwoordelijk bewindspersoon voor Ontwikkelingssamenwerking. De CDA-politicus begon als leraar geschiedenis, en heeft daarna als journalist in Duitsland, de Verenigde Staten en Zuidoost-Azië gewerkt voor NRC-Handelsblad. Ook is hij enkele jaren hoofdredacteur van het NRC geweest en heeft hij functies bekleed bij Philips en PCM Uitgevers. n tijden waarin helaas zwaar wordt bezuinigd op ontwikkelingssamenwerking maakte hij tijd voor ZOA vrij om een aantal –schriftelijke – vragen te beantwoorden.

I

belangrijk. Het is altijd zaak eerst acute nood te lenigen. Pas daarna kun je de fundamenten leggen voor een betere toekomst. Uiteindelijk komt – als alles goed gaat – het herstel.

ZOA introduceerde een nieuw motto: Hulp Hoop Herstel. Herkent u dat drieluik als belangrijk in fragiele situaties?

Ja, ik herken me in grote lijnen in deze drieslag. Alle drie de aspecten zijn even

Dit vraagt om langdurige betrokkenheid. U heeft een beperkt budget. Hoe gaat u om met dat dilemma?

Nederland geeft noodhulp uit medemenselijkheid. Maar we richten ons daarnaast vooral op de lange termijn. Als één van

zeer weinig landen in de wereld heeft Nederland een ontwikkelingsbudget van 0,7 procent van het bruto binnenlands product. In 2012 is dat 4,4 miljard euro.

Met dat bedrag willen we efficiënte en effectieve hulp bieden. Dit betekent dat we ons richten op terreinen waar Nederland een meerwaarde heeft: water, voedselveiligheid, seksuele gezondheid en gender, en veiligheid en recht in fragiele staten. Zo investeren we in duurzame ontwikkeling.

produceren voor de markt en zijn zelf niet kwetsbaar meer. Dat is fantastisch.

U hebt forse bezuinigingen moeten doorvoeren op ontwikkelingssamenwerking. Kunt u een voorbeeld geven van een pijnlijke keuze die u heeft moeten maken?

Elke bezuiniging is pijnlijk, zeker op het terrein van ontwikkelingssamenwerking.

Maar uiteindelijk maak je een positieve keuze: op welk terreinen kan Nederland écht het verschil maken voor armen in ontwikkelingslanden? We maken van de nood een deugd door te moderniseren.

U stelt dat Nederland zich moet richten op gebieden waar het internationaal verschil kan maken, en waarmee tegelijk een Nederlands belang wordt gediend. Zou u als CDA-politicus niet een tegengeluid moeten laten horen; we verlenen geen hulp omdat we er zelf baat bij hebben, maar omdat we het in Nederland ongelooflijk goed hebben en daarmee een verantwoordelijkheid dragen voor onze naaste wereldwijd?

Van een CDA-politicus, van iedere politicus, mag je verwachten dat hij probeert de beste resultaten te behalen. Ik ben ervan overtuigd dat wederzijds profijt de efficientie en de effectiviteit van ontwik

U heeft september jl. Somalië bezocht.

Hoe komt het toch dat het niet lukt om daar een begin van basisveiligheid te garanderen?

Door het ontbreken van een legitiem gezag is ruimte ontstaan voor internationale criminaliteit, piraterij en terrorisme.

Dit maakt het lastig om basisveiligheid te creëren, met name in Zuid- en Centraal Somalië.

De VN en EU hebben zowel de financiële middelen als de personele capaciteit om de stabiliteit op relatief grote schaal te bevorderen. Maar ook deze organisaties hebben te maken met de onveiligheid in grote delen van Somalië. De EU moet overigens wel meer met één mond praten en programma’s beter op elkaar afstemmen.

Wat is uw visie op hulpverlening in fragiele staten?

Het is belangrijk om eerst de veiligheid en rechtsorde in deze te landen te verbeteren. Pas daarna kan er sprake zijn van wederopbouw en economische ontwikkeling. In Somalië is voedselzekerheid en de ontwikkeling van de private sector nog een brug te ver. Stabiliteit is daar prioriteit.

“Zonder het bedrijfsleven, hier en in ontwikkelingslanden, is groei niet mogelijk.”

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 13

Kunt u een voorbeeld noemen van een situatie waarin de hulp van Nederland echt het verschil heeft gemaakt?

Als ik er één mag noemen, dan kies ik voor mijn bezoek aan boeren in Ethiopië. Met kleine bijdragen uit Nederland aan zaadveredeling, en met Jan van de Haar als deskundige boer, hebben zij de productie op hun grond weten te verdubbelen. Het zijn ondernemers geworden. Zij kunnen nu

In uw beleid is de nadruk verschoven van sociale naar economische ontwikkeling. Maar armoede is ook vaak een verdelingsvraagstuk. Sociale ontwikkeling, zoals onderwijs en gezondheidszorg, versterkt de armste mensen, zodat zij voor hun rechten kunnen opkomen en aan hun eigen ontwikkeling kunnen werken. Hoe voorkomt u dat slechts een kleine minderheid profiteert van economische ontwikkeling?

Uiteraard is bijvoorbeeld onderwijs belangrijk voor ontwikkeling. Maar de balans tussen sociale en productieve sectoren is de laatste decennia een beetje zoek geraakt. Voor armoedebestrijding is duurzame economische groei onontbeerlijk. Zonder het bedrijfsleven, hier en in ontwikkelingslanden, is groei niet mogelijk. Zij zorgen voor banen, zij zorgen voor belastinginkomsten. Daarom zet dit kabinet sterk in op het bedrijfsleven.

Natuurlijk moeten ook de allerarmsten kunnen profiteren van economische groei.

Daarom richten wij ons bijvoorbeeld op duurzame handel. En Nederland bouwt voort op partnerschappen met maatschappelijke organisaties. De kracht van deze organisaties is juist hun contact met de allerarmsten.

kelingssamenwerking ten goede komt.

Dáár gaat het om. Behaalde resultaten zullen ook het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking versterken. Daar richt ik me op. Elke dag.

TERUG NAAR HUIS, T In Noord-Uganda is 95 procent van de bevolking ontheemd geraakt in de periode 1987-2007. Sinds de rust in het gebied is hersteld, ondersteunt ZOA de terugkeer van ontheemden naar hun eigen dorpen. De beschikbaarheid van onderwijs is een belangrijke stimulans voor de beslissing om terug te gaan. Met het grote onderwijsprogramma ‘Terug naar huis, terug naar school’ voorziet ZOA in een grote behoefte.

Foto boven Na jarenlange oorlog waren schoolgebouwen vervallen of verwoest. Kinderen kregen les onder een boom.

14 | OKTOBER 2011 | NR. 2

Resultaten kort: 2008-2010 In de eerste jaren van dit programma hebben we bijna tienduizend kinderen kunnen bereiken met dit onderwijsprogramma. Naast 74 klaslokalen en woningen voor 34 docenten hebben we tientallen waterpunten en latrines aangelegd. Deze faciliteiten worden niet alleen door de school gebruikt, maar ook door de dorpelingen in de buurt. Verder zijn vele docenten getraind. Eén van hen, Achan Jacqueline, vertelt daarover: “Ik vond het inspirerend om te leren hoe je met ouders kunt communiceren, en hoe je met meisjes om moet gaan die geconfronteerd zijn met geweld en seksueel misbruik. Ik voel me nu bekwaam als onderwijzeres en mijn zelfvertrouwen is gegroeid.“

Foto’s boven Het programma bestaat uit diverse onderdelen: de bouw van scholen en lerarenwoningen, het leveren van materialen, en voorlichting. De beschikbaarheid van leerkrachten die in de dorpen willen werken, is een behoorlijk knelpunt. Daarom bouwen we docentenwoningen bij de scholen. Dat stimuleert de leerkrachten om terug te keren vanuit de kampen.

ERUG NAAR SCHOOL Foto’s onder Verder is veel aandacht besteed aan water en sanitaire voorzieningen bij de scholen. Dit komt gezonde omstandigheden voor de kinderen ten goede. Het is ook een erg belangrijke voorwaarde voor onderwijs aan wat oudere meisjes. Veel meisjes gaan namelijk niet meer naar school zodra ze gaan menstrueren. Door wc’s en wasgelegenheid voor meisjes aan te leggen, hoeven ze zich dan niet meer oncomfortabel te voelen.

Foto’s boven Naast deze hardware geeft het project veel aandacht aan voorlichting en bewustwording. Docenten krijgen cursussen over het begeleiden van kinderen, het belang van onderwijs voor meisjes, over het herkennen van problemen bij kinderen en over HIV/Aidspreventie. Op school worden lessen gegeven in hygiëne: waarom het belangrijk is je handen te wassen en om je leefomgeving op school en thuis schoon te houden.

Dit programma is mede gefinancierd door de Driestar (zie ook pagina 7) en door de opbrengst van Walk4Water 2008.

Op onze website vindt u het verhaal van Auma Josephine, een meisje dat volgens eigen zeggen allang was gestopt met school als ze ZOA’s Girl Child Empowerment Programme niet had gevolgd.

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 15

Ouders en docenten organiseren zich in een medezeggenschapsraad, ZOA ondersteunt hen daarbij. Dit vergroot de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kinderen enorm.

Leerlingen vormen theatergroepjes die zingend en toneelspelend onderwerpen als tienerzwangerschappen en HIV/Aids-preventie aan de orde stellen.

DE VELDMEDEWERKER

TEDDY MUHINDO Leeftijd 36 jaar Functie projectcoördinator Waar District Lubero, provincie Noord-Kivu, Democratische Republiek Congo

Congolezen kijken liever serieus op een foto., maar voor ons maakte Teddy graag een uitzondering.

4EKST å3ARAHå3CHOUWENAARåså&OTO S å!LBERTå-ULOBA

D

16 | OKTOBER 2011 | NR. 2

e goedlachse en bescheiden Teddy is de trotse vader van vier kinderen, twee meisjes en twee jongens.

Zijn jongste dochter, Gael, is net een half jaar oud. Hij straalt als hij over zijn gezin vertelt. Naast zijn vrouw en kinderen zorgt Teddy voor zes andere familieleden, waarvan vier bij hem in huis wonen. Ook zijn grootouders leven nog en Teddy helpt ook hen als ze iets nodig hebben, zoals medicijnen of kleding.

Beginnen met gebed Teddy werkt voor ZOA sinds februari 2011. Teddy: “Ik werk al twaalf jaar in de humanitaire sector, en nu dus voor ZOA in Lubero. Ik ben erg blij dat ik voor een organisatie kan werken die dezelfde waarden heeft als ik. Elke ochtend beginnen we met gebed, op deze manier begint mijn dag direct al goed.”

“Ik ben verantwoordelijk voor de activiteiten van ZOA op het gebied van voedsel-

zekerheid. Meer dan 80 procent van de bevolking in het district Lubero is afhankelijk van landbouw en veeteelt, maar de oorlog heeft veel problemen veroorzaakt in de sector. Bovendien ondersteunt de regering de boeren niet, ze worden aan hun lot overgelaten. Zelf kom ik ook uit een boerenfamilie, dus ik weet hoe zwaar de mensen het hebben.”

maar net opgestart. Het ZOA-kantoor staat in Butembo, een stad op anderhalf uur reizen van Lubero, ook Teddy woont in Butembo. Teddy: “In Lubero zijn geen voorzieningen, we moeten ons echt behelpen. Dat is soms wel lastig. Maar ik ben gewend aan het vele reizen en aan het leven in de dorpen waar ZOA werkt. Ik voel me goed als ik daar ben.”

Eén grote familie “Ik vind het geweldig om de gemeenschap te kunnen ondersteunen in mijn werk, vooral omdat ik zelf uit deze regio kom.

De mensen voor wie ik mij inzet beschouw ik als familie: mijn tantes, mijn neefjes.

Ik zie de bevolking van het hele district als een grote familie.” Grappend voegt hij er aan toe: “Ik heb de afgelopen jaren in zoveel dorpen gewerkt, als ik ooit de politiek in wil, weet ik zeker dat de mensen vertrouwen in mij zullen hebben en me als kandidaat zullen voordragen.”

Het programma van ZOA in Lubero is nog

Hoop Op de vraag of hij nooit moedeloos wordt van de talloze problemen, antwoordt hij: “ZOA besteedt veel aandacht aan het identificeren van de belangrijkste problemen in de gemeenschappen, en pakt die vervolgens aan. Ik geloof daarom dat onze hulp echt tot veranderingen zal leiden. De mensen hebben het zwaar, maar ik weet dat er hoop voor hen is.”

09:18 uur

10:23 uur

11:45 uur

Het merendeel van de wegen die ZOA gebruikt om in de dorpen te komen, verkeert in slechte staat. Al sinds begin jaren ’90 onderhoudt de overheid de wegen op het platteland niet meer. De boeren proberen het wel, maar in het regenseizoen veranderen ze in grote waterpoelen. Als de dorpen met de landcruiser niet meer te bereiken zijn, gaat Teddy met de motor.

Lubero is het dichtstbevolkte gebied van Congo en heeft ook het hoogst gelegen dorp: Kipese op 2500 meter. ZOA werkt in veel dorpen op grote hoogte. Teddy: ‘Ik houd niet van kou, en je zult me dan ook niet snel zonder mijn dikke jas zien!’

“We roepen de dorpsleiders en de bevolking van het dorp Luseke bijeen. In de vergadering leg ik uit wat de mensen kunnen verwachten van ZOA. Iedereen luistert vol interesse en steeds meer mensen voegen zich bij ons.

OP PAD MET TEDDY

16:31 uur

18:51 uur

In het Lubero-district rijden maar weinig auto’s. De dorpen waar ZOA werkt, liggen vaak afgelegen. Als er een auto stopt, komen de kinderen snel aangerend, ook als het regent. Teddy: “Soms maak ik foto’s van ze met de digitale camera van ZOA, dat vinden ze geweldig. Als ik hen de foto’s laat zien, moeten ze altijd heel hard lachen.”

In Lubero hebben we geen kantoor. We maken daarom gebruik van de faciliteiten van andere organisaties. Hier maak ik gebruik van de internetverbinding van Handicap International. Het is fijn dat het kan, maar soms zit het hier vol met mensen, dan is het lastig werken.

Na een lange werkdag breng ik mijn avond door met mijn familie. Hier speel ik met mijn kleine meisje van zes maanden. De oudste drie gaan al naar school. De scholing van mijn kinderen is mijn grootste zorg. Ik werk niet alleen voor het welzijn van de bevolking in Lubero, maar ook voor het welzijn van mijn familie.

Op onze website nog meer foto’s uit het dagelijks leven en werk van Teddy Muhindo.

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 17

13:55 uur

HOE GAAT HET NU IN...

PAKISTAN EEN JAAR LATER &OTO S å*ACOå+LAMER

Augustus 2010 startten Dorcas, Red een Kind, Woord en Daad en ZOA een gezamenlijke fondsenwervingsactie voor hulpverlening in Pakistan. Overstromingen troffen het hele land van noord naar zuid; een gebied dat tien keer zo groot was als Nederland. Hoewel het aantal dodelijke slachtoffers met zo’n 2000 personen relatief gering was, raakten 4,6 miljoen mensen dakloos en werden in totaal 20 miljoen mensen getroffen door bijvoorbeeld schade of verlies van vee en oogst.

18 | OKTOBER 2011 | NR. 2

D

e gezamenlijke fondsenwerving leverde in totaal 3.156.893 euro op. Doordat de fondsenwervingskosten gedeeld werden, konden die kosten zeer laag blijven: slechts 1,08 procent van de totale inkomsten.

Wat hebben we in Pakistan sindsdien kunnen doen?

De eerste drie maanden stonden in het teken van noodhulp. Voedsel, tenten, drinkwater, muskietennetten, keukenmaterialen, jerrycans en gasbranders. Aan dit noodhulpprogramma in de provincie Khyber Pakhtunkwa droegen de vier

Nederlandse organisaties allemaal bij.

De uitvoering verliep via de Pakistaanse organisatie I-LAP (zie kader).

Omdat we weten dat het herstel na een ramp vaak jaren duurt, willen we de slachtoffers gedurende langere tijd bijstaan. In gesprekken met de lokale overheid in de provincie Punjab werd duidelijk dat het district Rahim Yar Khan een van de meest getroffen gebieden was, en dat er voor oktober 2010 nog nauwelijks hulp was gearriveerd.

In dit gebied startten we een wederopbouwprogramma, dat tot 2013 zal duren.

Zoals vaak zijn ook bij deze ramp de zwaksten in de samenleving het meest gedupeerd. Zij leven in de risicogebieden, waar anderen niet willen wonen. Het programma richt zich op deze groep.

Schulden Veel van deze mensen zijn kwetsbaar voor uitbuiting. Ze worstelen met schulden, omdat ze leningen moeten afsluiten om zaaigoed of andere noodzakelijke spullen te kunnen kopen. De rentes van deze leningen zijn zo hoog, dat ze die met de opbrengst van hun oogst niet of nauwelijks kunnen afbetalen. Daarbij komt dat ze de

bij de aanleg van een moestuin. Vrouwen zullen kennis en vaardigheden opdoen en wij hopen zo bij te dragen aan hun zelfvertrouwen en aan onderling respect tussen mannen en vrouwen. Daarvoor maken we bij de ‘mannenbijeenkomsten’ ook graag gebruik van de expertise van I-LAP op het gebied van vreedzame conflictoplossing.

Tijdens trainingen over landbouwonderwerpen zoals irrigatie of marketing van producten, zetten we ook huiselijk geweld en het vreedzaam oplossen van conflicten op de agenda.

Cor en Liesbeth Verduijn waren betrokken bij de eerste maanden van wederopbouw, de gesprekken in de dorpen, en de vorming van de groepen. Werk in zware omstandigheden, soms wel 50 °C. “Maar ‘s ochtends, als ik uit het raampje van onze badkamer keek, keek ik precies op het kruis van een kerktoren, waarop de opkomende zon glansde. Dat was iedere dag een enorme bemoediging”, vertelt Liesbeth.

WAT IS I-LAP? oogst via tussenhandelaren verkopen, die hen een bijzonder slechte prijs betalen.

Het programma startte in november 2010 met de distributie van zaaigoed en mest, precies op tijd voor de start van het reguliere zaaiseizoen. Ook kregen de boeren hulp bij het ontginnen van het land doordat tractoren ter beschikking werden gesteld. Deze aanpak is voor de boeren essentieel geweest om niet door de gevolgen van de overstromingen extra in de schulden te raken.

Emotioneel moment Michael Gillham, landenvertegenwoordi-

EU Voor de bouw van duizend huizen met daarbij een latrine hebben we in september 2011 1,5 miljoen euro toegezegd gekregen van de Europese Unie. Bij dit programma hoort ook hygiënevoorlichting en de aanleg van drinkwatervoorzieningen.

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 19

Vervolgens zijn we begonnen met de organisatie van boerengroepen. Noodhulpcoördinator John Buijs: “De doelgroep is grotendeels ongeletterd en sociaal achtergesteld. We helpen hen zich te organiseren en samen te werken. We stellen goedkope leningen beschikbaar en helpen hen bij gezamenlijke in- en verkoop. Een soort coöperatie. Dat zal enorm veel verschil uitmaken voor hun leven.”

ger van ZOA in Pakistan, vertelt over een ontmoeting met zo’n groep. “Ik bezocht een dorp, waar ik werd ontvangen door een groep van 25 oudere mannen. Ze waren stil en teruggetrokken, en ik introduceerde mezelf. Ik legde uit dat ik voor een christelijke organisatie werk, die in het verre land Nederland geld heeft ingezameld om de slachtoffers van de overstromingen te helpen. Ineens, uit het niets, was er een luid applaus, en ik zag de blijdschap en ontroering op hun gezichten. Dat was een heel emotioneel moment.”

De groepen bestaan uit mannen, maar, vertelt John Buijs opgewekt, “de vrouwen krijgen we erbij cadeau. Binnen deze achtergestelde groepen zijn de vrouwen nog meer achtergesteld.” We hebben niet de illusie dat een programma van drie jaar dat kan veranderen. Maar binnen de bestaande context werkt vrouwelijk I-LAP personeel met de vrouwen van de mannen die aan de officiële boerengroepen deelnemen. Ze geven informatie over hun gezondheid (het belang van handen wassen) en over het belang van een gevarieerd dieet en helpen

Interfaith – League Against Poverty is een Pakistaanse hulporganisatie met als doel het bevorderen van begrip tussen diverse godsdienstige bevolkingsgroepen. Hun methode laat zich het best vertalen als opbouwwerk; in dorpen en wijken werken ze aan vredesopbouw en conflictbemiddeling, onderwijs, inkomensondersteuning, water en sanitaire voorzieningen en (her)bouw van scholen.

NIEUWS BUITENLAND

Goed nieuws uit Sri Lanka Europe Aid heeft een programmavoorstel van ZOA Sri Lanka geselecteerd: ZOA ontvangt 3 miljoen euro voor de uitvoering van een wederopbouwprogramma van drie jaar. Voorwaarde is dat ZOA zelf tien procent van het benodigde bedrag (dus 350.000 euro) opbrengt.

Het programma zal 4700 door de oorlog getroffen gezinnen in het noorden en oosten van Sri Lanka ondersteunen bij de wederopbouw van hun bestaan. We richten ons met name op mensen met een handicap, alleenstaande moeders en jongeren.

Onze medewerker Gerard Hooiveld vertelt op pagina 27 van dit magazine meer over hoe het verkrijgen van zulke fondsen in zijn werk gaat.

Zware regenval treft onderwijsprogramma Thailand In juli begon zware regen, die aanhield tot moment van schrijven (10 oktober). Twee vluchtelingenkampen kregen te maken met overstromingen, waardoor honderden huizen wegspoelden. Enkele schoolgebouwen konden niet meer gebruikt worden, deels omdat er ontheemden in gehuisvest werden, en deels omdat de gebouwen zelf te dicht bij de rivier lagen en last hadden van gronderosie.

Zo’n tweeduizend leerlingen in het ZOA-onderwijsprogramma werden hierdoor getroffen. We nemen de nodige maatregelen door schoolgebouwen te verplaatsen of te stutten. Ook bouwden we een brug van hout en bamboe, zodat de toegang tot een school weer mogelijk werd.

Droogte Afghanistan In het noorden van Afghanistan heerst ernstige droogte.

Samen met Tearfund UK is ZOA betrokken bij noodhulp door de aanleg van wateropslagplaatsen. De dorpelingen die daaraan meewerken, krijgen betaald. Het mes snijdt zo aan twee kanten; de beschikbaarheid van water verbetert en de deelnemers aan het programma verdienen geld waarmee ze water en voedsel kunnen kopen.

20 | OKTOBER 2011 | NR. 2

Regenoverlast Pakistan Verkiezingen Liberia en Congo Op 11 oktober waren er algemene en presidentsverkiezingen in Liberia gepland, met een tweede ronde gepland op 8 november. In Congo staan presidentsverkiezingen gepland voor 28 november.

In deze instabiele landen kunnen verkiezingen tot nieuwe onrust en onlusten leiden. Wilt u bidden voor stabiliteit en veiligheid in Liberia en Congo?

Pakistan kent dit seizoen opnieuw zware regenval. Veel mensen zijn hun oogst of vee kwijt geraakt, met name in de zuidelijke provincie Sindh. In Punjab, waar ZOA actief is, is de schade minder. Maar ook daar zijn het juist de kwetsbaarste gezinnen die de zwaarste klappen oplopen.

Zo’n 7000 boeren in ons programma zijn een deel van hun oogst verloren. We willen hen helpen met zaaigoed en kunstmest en zijn nog op zoek naar fondsen om dat mogelijk te maken.

,,Landbouwproject komt iedereen ten goede’’

HULP HOOP HERSTEL VOOR...

IMKER JOZEF EN BOERIN GRACE IN ZUID-SUDAN:

JOZEF&OTOGRAlåE å*ACOå+LAMERåså4EKST å(ENRIQUEå3TAAL

Voor het uitbreken van de oorlog was Zuid-Sudan de graanschuur van Midden-Afrika. Boeren verbouwden vele soorten groenten en fruit. Maar tijdens de jarenlange burgeroorlog verlieten veel Zuid-Soedanezen hun vruchtbare gronden. In de loop van lange jaren op de vlucht verleerden zij en hun kinderen hoe ze grond moesten bewerken en gezonde gewassen konden kweken. De verwilderde akkers liggen vol landmijnen.

S

inds juli 2011 is Zuid-Sudan zelfstandig. Het land moet van de grond worden opgebouwd. ZOA helpt in het gebied ten westen van Juba achtduizend boerengezinnen, met middelen en technieken om de landbouwopbrengsten te verhogen en een inkomen te verdienen.

Muisvrij De akker van Grace Jozeph (37) is klaar voor het nieuwe seizoen. De ZuidSudaneze boerin is leider van een boerengroep en vertelt enthousiast over de voorlichting van ZOA over de opbouw van een gezond boerenbedrijf. ,,Wij leren verbeterde zaden en gereedschappen

gebruiken, terwijl weer anderen worden geschoold in het maken van landbouwgereedschappen en muisvrije opslagsilo’s.’’

Boerengroepen leren braakliggende gronden bewerken, ze werken effectief samen op grote, gemeenschappelijke gronden.

Nieuwe gewassen worden geteeld die de opbrengst van het land vergroten. Vooral het samenwerken geeft Grace grote vreugde: ,,De sfeer in onze gemeenschap is heel goed door de samenwerking. Het landbouwproject komt onze hele gemeenschap ten goede.’’

Binnenkort zullen de boeren – gezamenlijk - de opbrengst van de oogst aan de man brengen, waardoor ze minder afhankelijk zijn van opkopers. Zo zullen Grace en vele andere boeren een eerlijke prijs krijgen voor de opbrengst van hun land.

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 21

Gezonde bijen “Acht jaar lang vocht ik als soldaat voor de onafhankelijkheid van mijn land, nu ben ik imker” vertelt Jozef Lomodie Oliver (35). ZOA helpt Jozef en andere imkers de productie van honing te verbeteren. Traditionele bijenkasten, gemaakt van bladeren, klei en rietstengels, worden vervangen door houten bijenkasten, die meer opleveren. Jozef toont ze trots: ,,Imkers kunnen bijen in houten

kasten beter controleren en ziekten voorkomen. Ook het oogsten gaat nu gemakkelijker. Ik heb geleerd geschikte bijen te vinden, mijn bijenvolken gezond te houden en honing te verkopen. Mijn zes kinderen kunnen van de opbrengst naar school.”

Bijen zijn belangrijk voor de landbouw. Ze zorgen bij het verzamelen van nectar en stuifmeel voor bestuiving van vruchten en groenten.

REPORTAGE

Een nieuwe stad in het midden van niks 4EKST å*OHNå"UIJS

Het kamp Kobe bij Dolo Ado, aan de Ethiopisch-Somalische grens, maakt indruk door z’n grootte. In onafzienbare rijen witte tenten worden ruim 25.000 mensen opgevangen – ongeveer zoveel mensen als in Ermelo of Terneuzen. En dan te bedenken dat hier een paar maanden geleden nog helemaal niets was; een droge, dorre vlakte waar hooguit wat nomaden doorheen trokken met hun geiten, koeien en kamelen.

22 | OKTOBER 2011 | NR. 2

H

et is er meer dan veertig graden.

Er staat een stevige wind, waardoor stuifzand vrij spel heeft. De tenten staan gelukkig stevig vast. Maar overdag kun je eigenlijk niet in de tenten terecht, de brandende zon op het dak maakt het binnen nog warmer dan buiten.

Nee, dit is geen gemakkelijke plek om te overleven.

Het kamp lijkt langzamerhand goed georganiseerd. Er wordt dagelijks voedsel uitgedeeld. De watervoorziening komt steeds beter op gang, er zijn latrines gebouwd.

Het Kobe-kamp begint op een stad te

lijken. Weliswaar van tenten, maar verder met alles wat bij een stad hoort: waterpunten, marktplaatsen, een dokterspost, sportveldjes, een bestuur, enzovoort. Het besturen en onderhouden van de voorzieningen voor 25.000 mensen vraagt heel wat kennis en kunde. In een gebied met een laagopgeleide bevolking, nauwelijks infrastructuur en extreme droogte is het moeilijk om daarvoor voldoende geschikte mensen te vinden.

Brandhout Deze nieuwe stad kent forse uitdagingen.

Eén daarvan is het voorkomen of oplossen

van spanningen tussen de lokale bevolking en de nieuwkomers. De lokale bevolking zag in één klap de hele leefomgeving veranderen. De nieuwkomers beconcurreren hen op de schaarse natuurlijke hulpbronnen die deze woestijnachtige omgeving biedt en dat zet kwaad bloed. Zo is er veel geruzie over brandhout. De omwonenden van het kamp klagen erover dat kreupelhout in rap tempo verdwijnt. Vluchtelingen melden dat ze worden aangevallen als ze hout verzamelen om te kunnen koken.

Beide groepen hebben een punt in het probleem dat ze aansnijden.

Eén uit duizenden: Mako Omar Ali Mako Omar Ali (32) is vanuit een dorp achter Luuq in Somalia komen lopen naar Dolo Ado. Vier van haar zes kinderen heeft ze meegenomen. Twee kinderen heeft ze achtergelaten bij familie omdat ze bang was dat ze de tocht niet zouden overleven. Ze heeft niets meer van hen gehoord en heeft geen idee hoe het met ze is.

Haar man handelde in brandhout, dat hij verzamelde in de bush. Tot hij een aantal maanden geleden niet meer thuis kwam. Tijdens een zoektocht vond men zijn vermoorde lichaam. Wie het heeft gedaan, is nooit duidelijk geworden. Mako: “Misschien heeft het iets met Al Shabaab te maken, dat ze hem wilden dwingen mee te vechten.”

Mako kon haar gezin zonder man niet

ZOA is gestart met het uitdelen van kooktoestellen die het houtverbruik bijna halveren. Half september waren er al duizend toestellen uitgedeeld en er staan er nog eens 5500 gepland. Elk gezin krijgt een training van een half uur in het gebruik van het toestel. De mensen zijn er erg blij mee. Het toestel bespaart veel tijd om zelf hout te zoeken, en het bespaart geld in het geval dat ze brandhout kopen.

Belangrijk is ook dat de kwetsbare natuurlijke omgeving zoveel mogelijk wordt ontzien, en dat daarmee tegelijkertijd de spanningen tussen de lokale bevolking en de vluchtelingen beperkt worden.

Het verhaal van Mako staat niet op zichzelf, tachtig procent van de 120.000 bewoners in de kampen bij Dolo Ado is jonger dan achttien en van volwassenen is een ruime meerderheid vrouw. Er gaan veel verhalen dat mannen worden vastgehouden en gedwongen worden gerekruteerd.

Hulpverlening De grote klussen zoals levering van de tenten en de voedselvoorziening pakken de grote (VN-) organisaties op. ZOA richt zich op ‘de drie E’s’:

Ǧ Ǧ Environment We distribueren speciale oventjes die veel brandhout besparen en daardoor ontbossing beperken.

Education We willen in het kamp starten met basisonderwijs. Voor de kinderen is onderwijs uiteraard belangrijk voor de toekomst, maar het is ook een goede dagbesteding.

Deze kinderen, die ontbering en een vlucht uit hun eigen land achter de rug hebben, kunnen op school de draad van kind zijn en leren weer oppakken. Verder is onderwijs een prima aanknopingspunt voor voorlichting over hygiëne.

Economic development We gaan de opzet van kleinschalige handel bevorderen. Denk aan kleine winkeltjes en diensten als kledingherstel.

Met de lokale bevolking maken we plannen om de irrigatie te verbeteren en zo tweede oogsten mogelijk te maken. Dit komt zowel de lokale bevolking als de vluchtelingen ten goede.

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 23

Structureel Droogte is in deze regio een terugkerend feit. Maar de gewelddadige conflicten in Somalië zijn een belangrijke reden van de escalatie van honger: het geweld belemmert boeren hun land te bewerken en te kunnen oogsten. Hulporganisaties kunnen werken aan verbeterde voedselzekerheid, maar voor bevordering van stabiliteit is ook politieke inzet nodig. Op diverse niveaus trekken we dan ook aan de politieke bel; o.a. door ChristenUnie-politicus Arie Slob in Dolo Ado uit te nodigen en tijdens een gesprek met staatssecretaris Ben Knapen na afloop van dat bezoek.

langer onderhouden. Omdat ze op de BBC-radio had gehoord dat in de kampen bij Dolo Ado in Ethiopie hulp werd geboden, koos ze ervoor daarheen uit te wijken. In totaal heeft zij twaalf dagen met haar kinderen moeten lopen.

“Vooral de eerste dagen waren zwaar”, vertelt ze. “Ik heb veel gehuild, maar we hebben het gehaald. Nu wachten we op betere tijden. Het geweld moet stoppen.”

ONDERNEMEND

De pijn in hun ogen Tekst: Nicole Resink

Frans en Piety Muller werden in 2009 Business Ambassadeur bij het Congo-team.

Gewoon, omdat ze vinden dat je niet op de wereld bent om alleen voor jezelf te leven.

In mei jl. bezochten ze ZOA’s programmagebied in Zuid-Kivu. Bovenstaand gezin bleef hen het meest bij.

24 | OKTOBER 2011 | NR. 2

hevig geëmotioneerd in een cassaveveldje. ’ Frans valt haar bij: ‘Het was de pijn in hun ogen die mij raakte. Je weet wat voor gruwelijkheden een oorlog met zich meebrengt en je vraagt je af: wat hebben deze mensen allemaal meegemaakt?’

Waarom kiezen jullie deze foto als beeld van wat het meeste bijbleef?

‘De ontmoeting met dit gezin kwam hard aan’, vertelt Piety. ‘Dit gezin is jarenlang op de vlucht geweest. Ze hebben drie van hun zes kinderen verloren. Na de woelige oorlogsjaren konden ze terugkeren naar hun dorp, maar ze hadden niets meer.

Op deze foto staan ze op een stukje land dat ze met geld van ZOA hebben kunnen beplanten. Maar totdat ze de eerste gewassen kunnen oogsten, houdt de armoede aan. Ze kunnen zelfs het schoolgeld van 1 dollar per maand niet betalen. Uit zelfbescherming had ik mezelf in Nederland voorgenomen om enige afstand te bewaren. Maar daar stond ik dan,

Wat betekent de hulp van ZOA voor dit gezin?

‘ZOA geeft middelen om een eigen inkomen te verdienen’, vertelt Frans. ‘Ze krijgen bijvoorbeeld een geit of visgereedschap. Dit gezin kreeg poot- en zaaigoed.’

‘Dat is direct ook de positieve boodschap die in deze foto besloten ligt’, vult Piety aan. ‘Nu heeft dit gezin het moeilijk, maar je weet dat ze het beter krijgen wanneer de eerste gewassen geoogst kunnen worden. Een deel van de oogst eten ze zelf op, de rest kunnen ze doorverkopen. Met de opbrengst kunnen de kinderen naar school.’

Wat vonden jullie van de rest van de reis?

‘Zeer indrukwekkend’, zegt Frans. ‘En ook een beetje frustrerend. Ik ben ondernemer, een doener. Problemen wil ik oplossen. In Congo zagen we dat je de problemen niet

eventjes kunt oplossen. Je kan wel zaaigoed geven, maar de mensen zijn tien tot vijftien jaar vluchteling geweest. Ze weten niet meer hoe je gewassen verbouwt.

Goed dus, dat ZOA hun daar training in geeft. ZOA zet in op zelfredzaamheid en dat spreekt ons erg aan.’

Jullie zijn weer een paar maanden terug in Nederland. Heeft de reis jullie veranderd?

‘Als ambassadeurs is het onze taak om mee te denken over de invulling van het project en ons netwerk te gebruiken om sponsoren te werven’, legt Piety uit. ‘Sinds we in Congo zijn geweest, is onze bijdrage veel concreter geworden. Zo zorgen we dat er een cassavemolen komt in een van de dorpen die we bezochten.’ ‘Voor de reis waren we bescheiden over ons werk voor ZOA’, voegt Frans toe. ‘Maar nu praten we er veel meer over. Zo brengen we ZOA onder de aandacht van mensen. Wij hebben het hier heel goed. Die welvaart kunnen we best een beetje delen met de mensen in Congo.’

Ook Business Ambassadeur worden? Er zijn teams voor Cambodja, Sri Lanka, Burundi, Ethiopië, Congo en Liberia. ƽ ǩțȠȠǪ Ȟȡ ȡȞ ȞȞȤƽ ǀ ȇ ǀ

VRAAG & ANTWOORD We ontvangen geregeld vragen of opmerkingen over ons werk. We beantwoorden uiteraard alle vragen persoonlijk, maar sommige vragen zijn voor meer mensen interessant. Vanaf nu zullen we daarom in deze rubriek ruimte maken voor antwoorden op uw vragen.

Reclamecampagne ZOA Vanaf 12 september heeft ZOA geadverteerd naar aanleiding van de introductie van het nieuwe motto. We ontvingen daarover de volgende vraag (zowel vraag als antwoord zijn overigens een samenvatting):

Helaas is het zo dat zich zelden spontaan nieuwe donateurs aanmelden. Naamsbekendheid en bekendheid met ons werk blijven nodig om ook nieuwe mensen te betrekken bij ons werk. We wegen uiteraard de kosten van een advertentiecampagne af tegen de verwachte nieuwe inkomsten. Van ƽ ȤȜ rechtstreeks naar de doelgroep. Vier procent van onze inkomsten zijn administratieen beheerskosten (overhead) en slechts 5 procent van onze inkomsten wordt gebruikt voor fondsenwerving. We zijn altijd op zoek naar manieren om zo verantwoord mogelijk met ons geld om te gaan, bijvoorbeeld door te zoeken naar sponsors voor dekking van kosten.

D

aar zit ik dan: in de woestijn, met zand in mijn haar en in mijn ogen. Naast me zitten Rahman Abdi en haar zieke dochtertje Sahlan. Het meisje is ernstig ondervoed en ziek, hangt tegen haar moeder aan. Zelden voelde ik zo’n hopeloosheid - van deze moeder, van de duizenden Somalische vluchtelingen hier, en tegelijk van de mensen in Somalië, onbereikbaar voor hulp.

Ik voel de hopeloosheid tot diep in mijn lijf en mijn hart. Tegelijk voel ik een groot verlangen om juist op plaatsen waar het onrecht zo groot is, toch te blijven helpen. Maar waar beginnen we aan? Is niet alles wat we doen een druppel op de gloeiende plaat?

Tegelijk weet ik: al kon ik maar één gezin helpen, ik zou het doen. Elk mens is een uniek schepsel van God, en heeft recht op zorg, water, onderwijs. Recht op leven.

Terug in Nederland zal ik me opnieuw vol overtuiging inzetten om het verhaal van onrecht en honger te vertellen, en hoe wij als ZOA in situaties van hopeloosheid de handen en voeten van de Here Jezus willen zijn.

Hulp, hoop, herstel. Ons nieuwe motto vertelt wat we doen en wat we willen bereiken. Maar vooral vat dit motto samen waarom we dit doen: omdat we mogen bijdragen aan Gods toekomstperspectief voor zijn wereld, waarop vrede en gerechtigheid een alledaagse werkelijkheid zullen zijn.

Zo ver is het nog niet. Eerlijk gezegd weet ik niet of de kleine Sahlan het gaat halen, ze is zo ziek. Ik ben aangeslagen en verdrietig. Tegelijk voel ik me gemotiveerd en gesteund. We ontvangen veel giften voor de slachtoffers van de honger.

Dank u wel voor uw betrokkenheid. Hulp, hoop en herstel dankzij u.

Reageren? ƿ ǀ ȇ ǀ

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 25

Heeft u ook een vraag of opmerking?

Die kunt u sturen aan Margaretha de Koning (m.dekoning@zoa.nl).

IK VOEL DE HOPELOOSHEID

Foto: Carel Schutte

“We zagen in het Reformatorisch Dagblad vier grote kleurenadvertenties voor ZOA (terwijl heel de RD-achterban ZOA kent.)

We schrokken ervan. Ook via de radio hoorden we vandaag een reclame van ZOA. Wat een geldverspilling. Gebruik het geld van de gevers voor het doel waarvoor het bestemd is.”

TROPISCHE FRUITSALADE Wij adviseren Max Havelaar-fruit, zodat de producenten een goede prijs hebben gekregen. Mocht uw supermarkt dit niet verkopen, dan kan het natuurlijk nooit kwaad er eens om te vragen.

Foto: Jaco Klamer

LEESTIPS / RECEPT

MANGO’S

Tijdens een presentatie in Nederland, waar mango-etende Zuid-Sudanezen op de foto te zien waren, kregen we kritische vragen. “Mango’s? Weet u wel hoe duur die zijn? Die kunnen zelfs wij nauwelijks betalen!”

Gelukkig groeien de mango’s in ZuidSudan overdadig. Maar van alleen mango’s kun je niet leven. Door gebrek

aan essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten en koolhydraten raak je ondervoed, zelfs als je veel mango’s eet.

Het voedselzekerheidsprogramma in Zuid-Sudan werkt aan de verbetering van de landbouw door de verbouw van verschillende gewassen te bevorderen.

Maar een lekkere mango is natuurlijk nooit te versmaden!

Ȝ Ǧ ʍ ƽ Ȝ ǩȠȡț Ǫ Ǧ Ȝ ǂ Ǧ Ȝ Ǧ Ǧ 2 eetlepels gemalen kokos Snijd het fruit in stukjes en meng ze met versnipperde muntblaadjes, of met citroensap en geraspte citroenschil. Rooster de kokos goudbruin en strooi het over de fruitsalade. Lekker als bijgerecht of als toetje.

Over de landen waar ZOA werkt, is meer te vertellen dan we ooit in dit magazine zullen kunnen plaatsen.

We geven u daarom tips over boeken, die u op een heel andere manier meenemen naar één van de landen waar ZOA werkt.

Hebt u ook leestips? We ontvangen ze graag! e.sytsma@zoa.nl

De meisjes van Aboke en En toen moest ik mijn broer doodbijten

Haïti, een ramp voor journalisten (!.3å*!!0å-%,)33%.åå

26 | OKTOBER 2011 | NR. 2

ELS DE TEMMERMAN Journaliste Els de Temmerman doet in haar eerste boek over Noord-Uganda verslag van de zoektocht naar een groep meisjes die door de Lords Resistance Army ontvoerd waren uit hun school. Ze werd zo gegrepen door de situatie dat ze in een opvanghuis ging werken voor kinderen die erin slaagden te ontsnappen. Daarover schrijft ze in “En toen moest ik mijn broer doodbijten”. Op toegankelijke manier schrijft ze over de gruwelijkheden die deze kinderen hebben ondergaan, en over de nieuwe start die ze maken na terugkeer uit de bush.

Anderhalve dag na de aardbeving van januari 2010 arriveerde journalist Melissen in Haïti. Hij keert er in het jaar daarop geregeld terug en doet betrokken verslag van de verwoesting, de pogingen tot puinruimen en wederopbouw. Rode draad van zijn verhaal is de zoektocht naar het werkelijke aantal slachtoffers. Hij bezoekt massagraven, ziekenhuizen en mortuaria, en toont aan dat het aantal slachtoffers veel minder is dan de steeds hogere schattingen die elkaar af lijken te troeven. Gelukkig verliest hij niet uit het oog dat ook een ramp die 50.000 levens eist verschrikkelijk is.

UITGEZONDEN

GERARD HOOIVELD Leeftijd 48 jaar Functie hoofd donorrelaties Waar Colombo, Sri Lanka Getrouwd met Jenny. Jongste zoon Wouter (14) is ook meegegaan naar Sri Lanka

Foto: Carel Schutte

Voordat je bij ZOA kwam werken in 2009, was je accountant bij Ernst & Young. Drie kinderen in Nederland achterlaten, wonen in een ontwikkelingsland, overstappen naar de non-profit sector, dat is nogal wat. Vertel eens hoe dat zo kwam?

Ik had een zeer goed inkomen, maar ik had het steeds minder naar mijn zin. Ieder jaar meer winst maken ging ten koste van mijn gezin en van mijn leven met God. In oktober 2008 hebben Jenny en ik besloten dat ik mijn baan zou opzeggen en dat we graag ontwikkelingswerk wilden doen. Best spannend op het moment dat de wereld getroffen werd door een financiële crisis!

Ik benaderde ZOA en voordat ik het wist kwam het verrassende verzoek om in Sri Lanka te gaan werken. We waren enthousiast, maar ook een beetje verbouwereerd.

Gelukkig reageerden onze kinderen positief.

De drie oudsten waren al uit huis, maar ook Wouter zag het zitten.

Wat zijn minder leuke kanten aan je werk?

Ons werk in het veld is heel flexibel, want we willen inspelen op de behoefte van de mensen die we helpen. Maar de rapportagevoorschriften van de donor zijn heel strikt en aan strakke deadlines gebonden.

Dat is lastig met elkaar in overeenstemming te brengen.

En verder: ik had gehoopt het rustiger te krijgen. Maar dat is eigenlijk nauwelijks uitgekomen.

Waar ben je blij mee of trots op?

Het veldbezoek van ECHO, één van onze Europese donoren, was memorabel. Het ging om een project voor noodshelters om teruggekeerde vluchtelingen te beschermen in het regenseizoen. ZOA had geld gekregen voor 500 shelters, grote VNorganisaties voor 5000. We hadden hard ons best gedaan voor dit bedrag, want de grote organisatie profileren zich graag als geoliede machines.

Tijdens het veldbezoek werd het verschil pijnlijk duidelijk. Terwijl ZOA alle 500 shelters in oktober al opgeleverd had, in minder dan vier weken tijd, bleken de sheltermaterialen bij de andere organisaties nog in de verpakking te zitten..!

OKTOBER 2011 | NR. 2 | 27

Kun je aan een leek uitleggen wat een ‘hoofd donorrelaties’ doet?

Donoren zoals de Europese Unie en de Verenigde Staten stellen fondsen beschikbaar, maar het geld wordt niet zomaar gegeven.

We moeten daarvoor een projectvoorstel inleveren, nog het beste te vergelijken met een offerte. Op mijn afdeling werken acht mensen die zich hiermee bezighouden.

Verder begeleid ik donoren als zij de projecten bezoeken. Ook ondersteun ik de veldstaf met voortgangsrapportages en ben ik betrokken bij evaluaties.

Kruidnoten actie 2011

Help mee!

(Ver)koop onze heerlijke kruidnoten!

Onderwijs voor Afghaanse kinderen Iedere ouder weet dat goed onderwijs fundamenteel is voor een kind. In Afghanistan krijgen veel kinderen van teruggekeerde vluchtelingen les in tenten. Dat lijkt misschien spannend, maar dat is het helemaal niet. “De tenten zijn heel koud in de winter en heel heet in de zomer. De kinderen kunnen zich niet concentreren en worden heel vaak ziek”, vertelt Omidullah, leraar het dorp AwchiKhord.

In elf dorpen bouwt ZOA samen met de dorpelingen aan beter onderwijs. In drie dorpen komen scholen speciaal voor meisjes, in de andere dorpen zal de school door zowel jongens als meisjes gebruikt worden.

Wat onderwijs betekent voor deze mensen, blijkt uit het ontroerende verhaal van Natasha Palubinski, de vrouw van ZOA’s programmamanager Steve. Ze las een verhaal voor aan de 20-jarige Farzana, getrouwd en moeder van enkele kinderen.

Het duurde enkele momenten voordat Farzana zich realiseerde dat de woorden ‘voortkwamen’ uit het papier. Ze kon er niet over uit!

Analfabete vrouwen zoals Farzana leiden een uiterst geïsoleerd leven. Door meisjes de kans te geven naar school te gaan, doorbreken we deze isolatie en investeren we in hun toekomst en in die van hun gezinnen.

WWW.KRUIDNOTENACTIE.NL

U kunt de kruidnoten bestellen op de website www.kruidnotenactie.nl Verkoop gaat per doos. In een doos zitten twaalf zakken.

Kruidnoten: per zak van 500 gram: € 2,50 Chocoladekruidnoten: per zak van 350 gram: € 3,50 (De helft van het bedrag is voor de kosten van de kruidnoten, de andere helft komt ten goede aan onderwijs voor Afghaanse kinderen.)