Elizpean V/. Hosanna Dabiden semeari!
Oharra Senideok: Garizumeak Jaunaren Misterioaren atarian jarri gaitu: Jesukristoren Nekaldi, Heriotza, Biztuera, Zeruratze misterioa. Hori beteteko sartu zan Jesus Jerusalemeko bere uri santuan. Orain egingo doguna sarrera ha gogoratzea ta barritzea da; eta Jesusi kurutzeraino jarraitzeko gogoa barriztatuko dogu. Abadeak Egin daigun otoitz Indartu, Jauna, Zugan uste on dabenen fedea eta entzun bihotz onez gure otoitzak: gaur Kristo Erregeri erramuekaz laguntzen deutsogunok Beronengan iraun daigula, egintza onen frutuak emon daiguzan. Errege bizi da-ta gizaldi eta gizaldietan. —Amen. B urtean † Jesukristoren ebanjelioa san Markosen liburutik (11, 1-10)
Jesusek Betfage eta Betania aldetik Jerusalemera hurreratzean, Olio-mendi ondoan bere ikasleetako bi bialdu ebazan, esanez: «Zoaze aurreko auzo ho— 2 —
rretara, eta han sartzean, astakume bat aurkituko dozue lotuta, oraindino gainean inor jarri ez jakona. Askatu eta ekarri eizue. Eta inork zer darabizuen esaten badeutsue, erantzun; “Jaunak behar dau, eta berehala bihurtuko dau hona”». Joan ziran, ba, eta astakumea ate ondoan lotuta aurkitu eben, kanpotik bidean; eta askatu eben. Han ziran batzuk esan eutseen: «Zer darabilzue astakumea askatzen?» Eurek, Jesusek esana erantzun, eta eroaten itzi eutseen. Eroan eben astakumea, eta euren soinekoak ezarri eutsoezan; eta Jesus gainean jarri zan. Askok euren soin-gainekoak zabaldu ebezan bidean; beste batzuek, barriz, landetan ebagitako adarrak. Eta aurretik eta ondoren joiazenek oihuka inoen: «Hosanna! Bedeinkatua Jaunaren izenean datorrena! Bedeinkatua, gure aita Dabidengandik datorren erreinua! Hosanna Goi-goikoari!» Oharra Jesus goratu eban jendetzearen antzera, lagundu deiogun orain Jaunari pozez kantari.
Sarrera-abestia Hosanna! Hosanna! Hosanna! Hosanna! Zeruen goreenetan! Dabid erregearen semea dogu Jesus: Hosanna! Jerusalemen sartzean danok gorets daigun: Hosanna! Aintza ta goralpena zuri, Jesus, Jauna! — 3 —
Hosanna! Hosanna! Hosanna! Hosanna! Zeruen goreenetan! Jerusalenen sartuz agurtu dau Uriak: Hosanna! Abarrak eskuetan, nagusi ta txikiak: Hosanna! Aintza ta goralpena zuri, Jesus, Jauna! Hosanna! Hosanna! Hosanna! Hosanna! Zeruen goreenetan! Agintariak bildurrez, xumeenak pozez: Hosanna! Goratzen dabe Jesus euren Salbatzaile lez: Hosanna! Aintza ta goralpena zuri, Jesus, Jauna! Hosanna! Hosanna! Hosanna! Hosanna! Zeruen goreenetan! Behin elizan sartuta...
(Eta otoitza esanez hasten da Mezea)
Egin daigun otoitz Jainko ahalguztidun betikoa, gizaki guztiei apaltasun-bidea erakusteko, gure Salbatzailea gizon egitea eta kurutzean hiltea nahi izan dozu. Egizu, arren, haren Nekaldiko irakaspenak gogoan hartu daiguzela, beragaz batera biztu gaitezan. Zurekin eta Espiritu santuarekin batean, Jainko ta errege bizi da-ta, gizaldi eta gizaldietan. —Amen. — 4 —
Irakurgaia 1
“Jaunagan dau uste on, salbau begi; maite badau, onik atara begi”. R/.
Ez deutset aurpegia alboratu irainei, eta badakit ez nazala lotsagarri izango.
Isaias Profetearen liburutik (Is 50, 4-7) Jainko Jaunak berba egiteko trebatu nau, bihotz-jausiei adore-berbea emoteko. Goizero deust belarria erneazoten, ikasle onak lez entzun dagidan. Jainko Jaunak belarria edegi deust, eta nik ez deutsat aurka egin, ez atzera jo. Bizkarra eskeini neutsen joten ninduenei, matrailak, bizarretik tiraka egiten eustenei. Ez neutsen aurpegia alboratu irainei eta txistuei. Jauna dot laguntzaile; horregaitik, ez naz kikildu; horregaitik gogortu dot aurpegia, harkaitza lez, badakit-eta ez nazala lotsagarri izango.
Txakur-taldeak nauka inguraturik, gaizto-taldeak erdian harturik. Esku-oinak zulatu deustez, hazur guztiak bat-banatu daikedaz. R/. Nire jantziak eurentzat banatzen dabez, nire soinekoa zotz egin dabe. Zu, ostera, Jauna, ez egon urrun, Zu nire indar, zatorkidaz arin lagun. R/. Nire senideei zure izena deutset iragarriko, batzarraren erdian zaitut goretsiko. “Goratu egizue Jauna, beldur deutsazuenok, Jakoben seme guztiok, ospatu egizue, izan Haren bildur, Israelen seme guztiok”. R/.
Irakurgaia 2 Salmoa (Sal 21, 8-9. 17-18a. 19-20. 23-24)
Apaldu egin eban bere burua; horregaitik, Jainkoak goratu egin eban.
R/. Ene Jainko, ene Jainko, zergaitik itzi nozu eskutik?
San Paulo Apostoluak Filipoarrei egindako gutunetik (Flp 2, 6-11)
Ikusten nabenak holan dabilkidaz barreka, ezpan-keinuka eta buru-eraginka:
Kristo Jesusek, Jainkoaren izaera bereko izanik, ez eutsan gogor eutsi Jainkoagaz bardin izateari;
— 5 —
— 6 —
bestela baino, bere izaeraz hustu egin zan morroi-izaerea hartuz, eta beste edozein lez azalduz. Eta, gizon lez agerturik, apaldu egin eban bere burua, menpeko eginez heriotzaraino, kurutzeko heriotzaraino. Horregaitik, Jainkoak goratu egin eban eta izen guztien gaineko izena emon eutsan, Jesusen izenera belaun guztiak makurtu daitezan, guztien belaunak makurtu daitezan, zeruan, lurrean eta lurpean, eta mihin guztiek autortu dagien: Jesu Kristo, Jauna da, Aita Jainkoaren aintzarako.
S «Ez gero jaiegunean, herrian iskanbilarik izan ez daiten». Aldez aurretik igurtzi dau nire gorputza hilobirako.
K Jesus Betanian zan, Simon lepradunaren etxean. Mahaian egoala, emakume bat etorri zan, hartzurizko ontzian nardozko ukendu usain gozodun eta garestia ekarrela. Ontzia hausi eta Jesusi burura isuri eutsan. Batzuek, hasarre, honan esaten eutsoen alkarri: S «Zergaitik holan alperrik galdu ukendu hori? Hirurehun denarioz goitik saldu zeikean eta dirua behartsuei emon». K Eta marmarrean ziharduen emakumearen aurka. Baina Jesusek esan eutsen:
Ebanjelioa † Jesu Kristo gure Jaunaren Nekaldia San Markosen liburutik (Mk 14, 1—15, 47) Jesus maltzurkeriaz zelan atxilotuko ebilzan, hilteko.
[K Handik egun bira, Pazkoa eta Legamin bako Ogien jaia ospatzen ziran. Abadeburuak eta lege-maisuak Jesus maltzurkeriaz zelan atxilotuko ebilzan, hilteko. Baina hau inoen:
† «Itziozue bakean; zergaitik gogaitzen dozue? Egintza ona egin dau Nigaz. Izan ere, behartsuak beti dozuez zeuen artean, eta gura dozuenean on egin deikiozue; baina Ni ez nozue betiko izango. Honek ahal ebana egin dau: aldez aurretik igurtzi dau nire gorputza hilobirako. Benetan dinotsuet: mundu guztian zehar, Barri Ona iragarriko dan toki guztietan aitatuko da honek egin dauana, beraren gomutagarri». Judas Iskarioteri dirua agindu eutsoen.
— 7 —
— 8 —
K Judas Iskariote, Hamabietako bat, abadeburuakana joan zan, Jesus hareen eskuetara emoteko asmoz. Hori entzutean, poztu egin ziran eta dirua agindu eutsoen. Eta Jesus hareen eskuetara emoteko egokiera bila hasi zan Judas. Non da ikasleekin pazko-bildotsa jateko tokia?
Legamin bako Ogien Jaiko lehen eguna zan, pazko-bildotsa hilten zaneko eguna. Ikasleek itaundu eutsoen Jesusi: S «Non gura dozu pazko-afarirako prestaketak egitea?» K Harek ikasleetako bi bialdu zituan, esanez: † «Zoaze urira, eta ur-suila daroan gizon bategaz egingo dozue topo; jarraitu egiozue, eta sartuko dan etxeko nagusiari esan: "Maisuak itauntzen dau non dagoan ikasleekaz pazkobildotsa jateko tokia". Harek gela handi bat erakutsiko deutsue goian, jantzirik eta atondua. Prestau hantxe behar doguzanak». K Joan ziran ikasleak eta, urira heltzean, Jesusek esan lez aurkitu eben dana, eta pazko-afaria prestau eben. — 9 —
Zuetako batek saldu egingo nau, Nigaz jaten diharduan batek
Ilunabarrean, joan zan Jesus Hamabiekaz eta, mahaian afaltzen ziharduela, Jesusek esan eutsen: † «Benetan dinotsuet: Zuetako batek saldu egingo nau, Nigaz jaten diharduan batek». K Hareek goibeltzen hasi ziran eta bata bestearen ondoren itaunka: S «Nik ete?» K Jesusek erantzun: † «Hamabietako batek, Nigaz plater beretik jaten diharduanak. Gizonaren Semea badoa, Liburu Santuek Haretaz dinoen lez; baina dohakabea Gizonaren Semea salduko dauana! Hobe leukean jaio izan ez balitz». Hau nire gorputza da. Hau nire odola da, itunaren odola.
K Afaltzen ziharduela, Jesusek ogia hartu eban eta, bedeinkapen-otoitza eginez, zatitu eta emon eutsen, esanez:
— 10 —
† «Hartu egizue: hau nire gorputza da». K Gero, kaliza hartu eta esker oneko otoitza esanez, emon eutsen, eta guztiek edan eben bertatik. Eta esan eutsen:
† «Benetan dinotsut: Gaur gauean bertan, oilarrak birritan jo baino lehen, zuk hiru aldiz ukatuko nozu». K Baina Pedrok gero eta areago:
† «Hau nire odola da, itunaren odola, guztien alde isuria. Benetan dinotsuet: Ez dot gehiago ardorik edango, Jainkoaren erreinuan ardo barria edango dodan egunera arte».
S «Zugaz hil behar badot ere, ez zaitut ezelan ere ukatuko».
Oilarrak bi aldiz jo baino lehen, zuk hiru aldiz ukatuko nozu.
Ikara eta larria sentitzen hasi zan.
K Goratzarreak abestu ondoren, Oliamendira urten eben. Jesusek esan eutsen: † «Guztion sinesmenak huts egingo dau, honan dago-eta idatzirik Liburu Santuan: "Joko dot artzaina eta ardiak sakabanatu egingo dira". Baina Ni, biztu ondoren, aurretik joango najatzue Galileara». K Orduan, Pedrok esan eutsan: S «Guztiek huts egiten badabe ere, nik ez». K Jesusek erantzun eutsan: — 11 —
K Eta gauza bera esaten eben guztiek.
Getsemani eritzon landa batera heldu ziran, eta Jesusek esan eutsen ikasleei: † «Zagoze hemen, Nik otoitz egin bitartean». K Pedro, Santiago eta Joan eroan zituan Beragaz. Ikara eta larria sentitzen hasi zan, eta esan eutsen: † «Hilteko zorian nago tristuraz; gelditu hemen eta zagoze erne». K Eta aurreratxoago joanik, lurrean jausi eta otoizka hasi jakon Jainkoari, urrundu ekiola ordu ha, ahal bazan. Honan inoen: — 12 —
† «Abba! Aita! Zuk guztia daikezu; urrundu egizu Nigandik kaliza mingots hau. Baina ez bedi egin Nik gura dodana, Zuk gura dozuna baino». K Ikasleakana joan eta lotan aurkitu zituan. Pedrori esan eutsan: † «Simon, lotan? Ordu bete ere ezin izan zara erne egon? Zagoze erne eta egin otoitz, tentaldian jausi ez zaitezen: gogoz gartsu izan arren, ahula da-eta gizakia». K Barriro aldendu eta otoitz egin eban, lehengo berbak eurak esanez. Eta barriro bihurturik, lotan aurkitu zituan, begiak astun ebezan-eta; hareek ez ekien zer erantzun. Hirugarren aldiz joan jaken eta esan eutsen: † «Egin lo eta hartu atsedena. Nahikoa da! Heldu da ordua: hona Gizonaren Semea pekatarien eskuetara emona. Jagi, goazen, hurrean da salduko nauana». Atxilotu eta eroan arduraz.
K Oraindino berbetan ziharduala, han azaldu zan Judas, Hamabietako bat; jente-taldea etorren — 13 —
haregaz, abadeburuek, lege-maisuek eta herriko zaharrek bialduta, ezpatak eta makilak eskuetan zituela. Saltzaileak seinale hau emon eutsen: S «Nik musu emongo deutsadana, haxe da; atxilotu eta eroan arduraz». K Heldu baizen laster, Jesusegana hurreratu eta esan eutsan: S «Maisu!» K Eta musu emon eutsan. Besteek heldu eta atxilotu egin eben. Han egoan batek ezpatea atara, abade nagusiaren morroia jo eta belarria moztu eutsan. Jesusek esan eutsen: † «Lapur baten bila lez etorri zaree, ezpata eta makilakin, Ni harrapatzera. Egunero zuen artean nengoan tenpluan irakasten, eta ez ninduzuen atxilotu. Baina holan behar dau, Liburu Santuetan idatzitakoa bete daiten». K Ikasleek Jesus itzi eta ihes egin eben. Gazte bat ondoren joakon, soinean izara bat besterik ez ebala, eta eskua jarri eutsoen; baina harek, izarea itzi eta ihes egin eban biluzik.
— 14 —
Zu al zara Mesias, Jainko bedeinkatuaren Semea?
Jesus abade nagusiaren etxera eroan eben, eta han batu ziran abadeburu, herriko zahar eta lege-maisuak. Jesusen ondoren joan zan Pedro, urrundik jarraituz, abade nagusiaren jauregi barruraino. Eta morroiekin batera jesarrita, sutondoan berotzen ziharduan. Abadeburuak eta Batzar Nagusi osoa Jesusen kontrako lekukotasun bila ebilzan, heriotzara kondenatzeko; baina ez eben aurkitzen. Asko ziran haren aurka guzurrezko testigantza egiten ebenak; baina lekukotasunak ez etozan bat. Batzuek jagi eta guzurrezko testigantza hau egin eben Jesusen kontra: S «Guk entzun deutsagu esaten: "Neuk desegingo dot giza eskuz egindako santutegi hau eta hiru egunetan beste bat eregiko dot, giza eskuz egin bakoa"». K Baina honetan ere ez etozan bat hareen testigantzak. Orduan, abade nagusiak, batzarraren erdian zutunik, itaundu eutsan Jesusi: S «Ez al dozu ezer erantzun behar? Zer dira zure kontrako salaketa horreek?»
K Baina Jesus isilik egoan eta ez eban ezer erantzuten. Abade nagusiak barriro itaundu eutsan: S «Zu al zara Mesias, Jainko bedeinkatuaren Semea?» K Jesusek erantzun: † «Bai, Neu naz, eta Gizonaren Semea Jainko ahalguztidunaren eskuman jesarrita eta zeruko hodei artean etorten ikusiko dozue». K Abade nagusiak bere soinekoak urratu zituan, esanez: S «Ba al dogu lekuko beharrik? Zeuek entzun dozue biraoa. Zer deritzazue?» K Guztiek heriotzea merezi ebala erabagi eben. Batzuk txistua botaten hasi jakozan eta, aurpegia estalduz, ukabilkadak emoten eutsoezan, esanez: S «Asmau egik, profeta!» K Guardiek ere matrailakoka erabilen. Ez dot ezagutzen zuek dinozuen gizon hori!
— 15 —
— 16 —
K Pedro beheko patioan egoala, abade nagusiaren neskame bat etorri zan. Pedro berotzen ikusirik, begira-begira jarri eta esan eutsan:
K Eta bat-batean oilarrak bigarren aldiz jo eban. Jesusek esana gogoratu jakon Pedrori: «Oilarrak birritan jo baino lehen, zuk hiru aldiz ukatuko nozu», eta negarrari emon eutsan.]
S «Zu ere Nazareteko Jesusegaz ibilten zinan». Gura al dozue juduen erregea askatzea?
K Baina harek ukatu egin eban: S «Ez dakit zer dinozun ere, ez deutsut ulertzen!» K Kanpora, atarira, urten eban, eta oilarrak jo eban. Ikusi eban neskameak eta han egozanei ere esan eutsen:
K Eguna argitu baizen laster, abadeburu, herriko zahar eta lege-maisuak batu ziran —Batzar Nagusi osoa— eta, erabagia hartu ondoren, Jesus loturik eroan eta Pilatoren eskuetan jarri eben. Pilatok itaundu eutsan: S «Zu al zara juduen erregea?»
S «Hau horreetarikoa da».
K Jesusek erantzun eutsan:
K Pedrok barriro ukatu eban. Handik laster, han egozanek ere holan inoen:
† «Zeuk dinozu».
S «Bai, zu ere horreetarikoa zara, galilearra zara-eta». K Pedro biraoka eta madarikazinoka hasi zan: S «Ez dot ezagutzen zuek dinozuen gizon hori!»
— 17 —
K Abadeburuek salatu eta salatu ziharduen haren aurka. Pilatok itaundu eutsan barriro: S «Ez al dozu ezer erantzun behar? Begira zenbat salakuntza egiten daben zure aurka». K Baina Jesusek ez eutsan gehiago erantzun, eta harriturik egoan Pilato. Pazko-jai guztietan preso bat askatu ohi eban Pilatok, herriak eska— 18 —
tzen ebana. Bazan espetxean Barrabas izeneko bat, matxinadakoan giza hilketa bat egin eben beste matxinatuekaz batean. Igon eban jenteak Pilatoren jauregira eta ohitura ebana emoteko eskatzen hasi ziran. Pilatok erantzun eutsen:
K Pilatok, orduan, jenteari atsegin emoteagaitik, Barrabas askatu eutsen eta Jesus, zigortuazo ondoren, hareen eskuetara emon eban, kurutzeratu egien.
S «Gura al dozue juduen erregea askatzea?»
Arantzaz egindako koroia ipini eutsoen.
K baekian-eta abadeburuek bekaitzez emon eutsoela Jesus. Baina abadeburuek jentea berotu eben, Barrabas askatzeko eskatu egian. Pilatok barriro itaundu eutsen:
K Gudariek Gobernadorearen jauregi barrura eroan eben Jesus eta gudari-talde osoa batu eben. Purpurazko jantzia ipini eutsoen soinean eta arantzaz egindako koroia buruan. Eta agurka hasi jakozan:
S «Eta zer egin behar dot juduen errege esaten deutsazuen Horregaz?»
S «Agur, juduen erregea!»
K Hareek, orduan, deadarka: S «Josi kurutzean!» K Eta Pilatok:
K Kainaberaz buruan joten eben eta txistua botatzen eutsoen eta, belaunikaturik, aurrean ahuspez jarten jakozan. Nahiko iseka egin ondoren, purpurazko jantzia kendu eta bere soinekoak jantzi eutsoezan. Gero, atara eta kurutzean josteko eroan eben.
S «Zer oker egin dau, bada?» K Hareek, gero eta deadar handiagoz:
Golgota izeneko lekura eroan eben Jesus.
K Solotik etxerakoan handik joian bat, Simon Zirenekoa, Alexandro eta Ruforen aita, kurutzea eroatera behartu eben. Golgota izeneko lekura
S «Josi kurutzean!»
— 19 —
— 20 —
eroan eben Jesus (Golgotak "Buru-hazur" esan gura dau). Gaizkileen kidekotzat jo eben.
S «Besteak salbau jozak, eta bere burua ezin salbau. Mesias eta Israelgo erregea ei dok; jaitsi daitela orain kurutzetik, ikusi eta sinestu dagigun».
K Mirraz nahastutako ardoa eskeini eutsoen, baina ez eban hartu. Kurutzean josi eben, eta gudariek haren jantziak banatu ebezan, zer norentzat zotz eginez. Bederatziak ziran kurutzeratu ebenean. Honan inoan kondenaren arrazoia adierazoten eban idazkunak: JUDUEN ERREGEA. Jesusegaz batean gaizkile bi kurutzeratu ebezan, bata eskuman eta bestea ezkerrean. Honan bete zan Liburu Santuak dinoana: «Gaizkileen kidekotzat jo eben».
K Beragaz kurutzean josiak egozanek ere irain egiten eutsoen.
Besteak salbau jozak, eta bere burua ezin salbau!
K —hau da,
Handik igaroten ziranek irain egiten eutsoen Jesusi, buruari eragin eta esanez: S «Hara, santutegia desegin eta hiru egunetan barriro eregiten ei dauana! Salbau egik heure burua! Jaitsi hadi kurutzetik!»
Jesusek, deadar handia eginez, azken arnasa emon eban.
K Eguerdian, ilundu egin zan lurbira osoa hirurak arte. Hiruretan, Jesusek oihu handiz esan eban: † «Eloi, Eloi, lema sabaktani»,
† «Ene Jainko, ene Jainko, zergaitik itzi nozu?»—. K Hau entzutean, han egozan batzuek esan eben: S «Eliasi deika ziharduk».
K Era berean, abadeburuek ere, lege-maisuekin batean, burla egiten eutsoen, esanez:
K Orduan batek, lasterka joan, belaki bat ozpinetan busti eta, kainabera bati muturrean jarriz, edatera emon eutsan, esanez:
— 21 —
— 22 —
S «Egon, ea jatorkon Elias, kurutzetik jaistera». K Baina Jesusek, deadar handia eginez, azken arnasa emon eban. Hemen belauniko jarri eta egonalditxo bat egiten da.
Orduan, santutegiko oihala erdiz erdi urratu zan, goitik beheraino. Aurrean egoan erromatar ehuntariak, zelan hil zan ikustean, esan eban:
Jose Pilatogana joatera ausartu zan, Jesusen gorpua eskatzera. Jose hau kontseilukide ospetsua zan, eta Jainkoaren erreinua noiz helduko zain egoan. Harritu zan Pilato Jesus ordurako hila izateaz eta, ehuntariari dei eginez, aspaldi hila zan itaundu eutsan. Ehuntariaren argibideak jaso ondoren, gorpua eroateko baimena emon eutsan Joseri. Honek izara bat erosi eta, Jesus kurutzetik jaitsirik, izaran batu eban eta harkaitzean zulatutako hilobian ipini. Gero, harri bat irauliz, hilobiko sarrerea itxi eban. Maria Magdalena eta Maria, Joseren ama, non jarten eben begira egozan.]
S «Benetan, gizon hau Jainkoaren Semea zan». [ K Baziran han emakume batzuk ere, urrundik begira; hareen artean, Maria Magdalena, Santiago gaztearen eta Joseren ama Maria, eta Salome; honeek Jesusen ondoren eta beraren zerbitzuan ibiliak ziran, Galilean egoala. Baziran beste emakume asko ere, Jesusegaz Jerusalemera igon ebenak. Josek izaran batu eban eta harkaitzean zulatutako hilobian ipini.
Ilunabarrean —zapatu-bezperea zan egun ha, Pazko-jairako prestaketa-eguna—, Arimateako — 23 —
Oparien gaineko otoitza Jainko Jauna, zure Semearen Nekaldiari esker betorkigu laster zure parkamena; eta elizkizun honetan gaurkotzen dogun Jesukristoren opari bakar honen bidez, emoiguzu zeure errukia, gure pekatuek merezi ez badabe ere. Jesukristo gure Jaunaren bitartez. — Amen. Jaunartze ondorengo otoitza Zure doai santuz aseturik, otoizka gaituzu, Jauna: zure Semearen heriotzeari esker emon deuskuzu sinisten doguna itxarotea; haren biztuereari esker, egizu gure azken helburura heldu gaitezala. Errege bizi da-ta, gizaldi eta gizaldietan. — Amen. — 24 —