MONUMENTAL TRANSCRIPTS | Niki through her imageries by Jenny Andritsou

Ευχαριστώ τον κ. Παπακωσταντίνου για την πολύτιμη καθοδήγησή του καθ’ όλη τη διάρκεια της έρευνας.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ | ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

ΜΝΗΜΕΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΕΣ Η Νίκη μέσα από τις απεικονίσεις της

MONUMENTAL TRANSCRIPTS Niki through her imageries

ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ | ΑΝΔΡΙΤΣΟΥ ΤΖΕΝΗ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ | ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 0.0 Η νέα πραγματικότητα 0.1 Η διττή φύση του νέου έθνους 0.2 Η αρχαιολογία στη νέα πραγματικότητα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Το άγαλμα, η ανακάλυψη και ο τόπος διαμονής του 1.0 Ταυτότητα 1.1 Μύθος 1.2 Καταγωγή 1.3 Ανατομία 1.4 Κινησιολογία 1.5 Τοποθέτηση 1.6 Ταξίδι και διαμονή ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Οι διαφορετικές ζωές και νοηματοδοτήσεις της Νίκης 2.0 Η Νίκη στη Ρώμη 2.1 Η Νίκη στο Χριστιανισμό 2.2 Η Νίκη ως influencer ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΠΩΝΥΜΩΝ ΕΠΙΡΡΟΩΝ 2.2.1 Έμπνευση 2.2.2 Διαφήμιση 2.2.3 Απεικόνιση 2.2.4 Αφαίρεση 2.2.5 Μεταφορά ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΝΩΝΥΜΩΝ ΕΠΙΡΡΟΩΝ 2.2.6 Απεικονίσεις της Νίκης από χρήστες του Instagram 2.2.7 Απεικονισεις της Νίκης από μαθητές Δημοτικού 2.2.8 Μία προσπάθεια εικονογράφισης της Νίκης, στο πέρασμα του χρόνου ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

12 14 16

18 20 22 23 24 26 27 28

30 32 33

34 35 39 41 42 44 48 50 52 54 56 62

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Με έναυσμα τη συνεχή επίκληση στις κλασικές αρχαιότητες τόσο από την πλευρά της Ευρώπης όσο και από αυτή της Ελλάδας, διερευνάται πως μία αρχαιότητα και συγκεκριμένα το άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης μετασχηματίζεται στο πέρασμα του χρόνου μέσα από τις απεικονίσεις της. Ξεκινώντας από την έλευση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η θεά Νίκη εμφανίζεται ως στρατιωτική θεότητα που φέρει τη στρατιωτική νίκη, ενώ στα χρόνια του Χριστιανισμού, η πιο συνήθης μορφή που παίρνει είναι αυτή του αγγέλου. Στα νεότερα χρόνια, η εικόνα της αποτέλεσε αντικείμενο έμπνευσης διαφόρων καλλιτεχνών, διαφημιστών ακόμη και απλών πολιτών. Πρωταγωνιστεί σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής. Από διαφημιστικά έντυπα και γελοιογραφίες, μέχρι εταιρικά λογότυπα και χαρτονομίσματα, η εικόνα της βρίσκεται συνεχώς στο προσκήνιο. Επικυρώνει με την παρουσία της άλλοτε σημαντικές και άλλοτε άσημες στιγμές της ανθρωπότητας, αναδεικνύει τη γυναικεία ομορφιά και τελειότητα, ενώ παράλληλα εξυπηρετεί τις εκάστοτε πολιτικές σκοπιμότητες.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το παρόν ερευνητικό, έχει ως πεδίο μελέτης το άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης. Αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα της τελειότητας των αρχαιοελληνικών γλυπτών της ελληνιστικής περιόδου. Λαξευμένη σε μάρμαρο, που αποτελεί χαρακτηριστικό αυτοπροσδιορισμού της ταυτότητας της ελληνικής γλυπτικής, σε μέγεθος μεγαλύτερο από το φυσικό, εκφραστική και ατμοσφαιρική, στέκεται αγέρωχη στο πέρασμα του χρόνου. Γεννήθηκε στη Σαμοθράκη, πέρασε στην αφάνεια για μεγάλο χρονικό διάστημα, ανακαλύφθηκε εκ νέου, με διαφορετική μορφή απο αυτή που είχε αρχικά και έκτοτε μετοίκησε στο μουσείο του Λούβρου. Μαζί με την Αφροδίτη της Μήλου αποτελούν δύο από τα εντυπωσιακότερα εκθέματα ενός από τα μεγαλύτερα και παλαιότερα μουσεία τέχνης στον κόσμο. Ο χρονικός άξονας μελέτης, τοποθετείται από το κίνημα του Διαφωτισμού, (αρχές 18ου αιώνα) μέχρι και σήμερα. Ξεκινώντας προγραμματικά από τον 18ο αιώνα με το Διαφωτιστικό όραμα του ορθολογικού εκσυγχρονισμού και την υπόσχεση της καθολικής χειραφέτησης, η νεωτερικότητα εγκαινιάζεται ελπιδοφόρα, καταλήγει όμως στον εικοστό αιώνα σε ζοφερή απαισιοδοξία μετά τις καταστροφικές συνέπειες των δύο παγκοσμίων πολέμων. Η συνείδηση της νεωτερικότητας συμπίπτει επίσης με την εμφάνιση του ευρωκεντρισμού και της αποικιοκρατίας. Η Ευρώπη αυτοανακηρύσσεται ως νεωτερική πολιτισμική οντότητα, ενώ καθετί μη ευρωπαϊκό υποτιμάται ως παραδοσιακό, στατικό ή προϊστορικό. Στο πολιτικό πλαίσιο αυτό, έρχεται να προστεθεί και η Ελλάδα των κλασικών χρόνων, η οποία κατακτά μία ξεχωριστή θέση, καθώς αναγνωρίζεται από τη Δύση ως η πρώτη κορύφωση όλων ταυτόχρονα των δημιουργικών εκφράσεων της κοινωνίας, αποτελώντας το κατ’ εξοχήν πρότυπο σύγκρισης και άμιλλας για όλες τις μεταγενέστερες εποχές και δόμηση της ιστορικής της σκέψης. Σύμφωνα με τον Γ. Χαμηλάκη, (Η αρχαιολογία και οι αισθήσεις βίωμα, μνήμη και συν-κίνηση, σελ.67), αρχαία τέχνεργα και ερείπια, από αντικείμενα της καθημερινής ζωής, γίνονται σύμβολα αιωνιότητας, ιεροποιούνται απο-

στειρώνονται, απομακρύνονται από το φυσικό τους τόπο και χρόνο. «Αναδεικνύονται σε μνημεία, δηλαδή υλικά σημαίνοντα της εθνικής μνήμης και του συνόλου του ευρωπαϊκού πολιτισμού παράγοντας και αναπαράγοντας αισθητηριακές εθνικές μνήμες», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γ. Χαμηλάκης (Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα, σελ.110). Από τα αρχαιοελληνικά ονόματα που φέρουν δρόμοι και επιγραφές, μέχρι την παρακολούθηση αρχαίας τραγωδίας ή κωμωδίας σε αναστηλωμένα αρχαία θέατρα και από τις αναφορές στη λογοτεχνία, στην ποίηση, στη δημοσιογραφία, μέχρι τα διαφημιστικά έντυπα και τις γελοιογραφίες, οι αρχαιότητες βρίσκονται συνεχώς στο προσκήνιο, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Μετασχηματίζονται, αποτελούν σημεία συσπείρωσης και διάσπασης, λόγοι καλλιτεχνικής δημιουργίας και έμπνευσης. Είναι εκεί όταν χρειάζεται να επικυρώσουν τόσο σημαντικές όσο και άσημες στιγμές της ανθρωπότητας. Η παρούσα ερευνητική εργασία ξεκινά με μια ιστορική αναδρομή, προκειμένου να γίνει μια εισαγωγή στο πολιτικό, ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι που επικράτησε στην εποχή του Διαφωτισμού στον Ευρωπαϊκό και Ελλαδικό χώρο και αναδιαμόρφωσε το φαντασιακό τους. Μετέπειτα γίνεται μια εκτενής παρουσίαση της ιστορικής διαδρομής του αγάλματος της Νίκης της Σαμοθράκης, στην οποία θα έρθει να προστεθεί και μια σειρά απεικονίσεών τής από το επώνυμου και ανώνυμο κοινό. Τέλος καταλήγει με τα συμπεράσματα, ως απόρροια των παραπάνω. Το κύριο θεωρητικό υπόβαθρο, προέρχεται από τα βιβλία του Γιάννη Χαμηλάκη, «Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα» και «Η αρχαιολογία και οι αισθήσεις βίωμα, μνήμη και συν-κίνηση», ενώ καταλυτικό ρόλο στη διάρθρωση της δομής έπαιξε το βιβλίο του Π. Τουρνικιώτη, Ο Παρθενώνας και η ακτινοβολία του στα νεώτερα χρόνια» και πιο συγκεκριμένα του κεφαλαίου «Ο αποθαυμασμός του Παρθενώνα από την ελληνική κοινωνία» του Δημήτρη Φιλιππίδη. Άλλα βιβλία που βοήθησαν στην ανάπτυξη

ΠΕΡΙΛΗΨΗ της ιδέας, ήταν «Το φανταστικό μουσείο» του Αντρέ Μαρλό (Andre Marlaux), «Υπο-νεωτερικότητα και εργασία του πένθους», του Γιώργου Τζιρτζιλάκη και «Η Ελληνική γλυπτική αρχαία σημασία, σύγχρονη ανάγνωση», του Σπάιβι Νάιτζελ (Nigel Spivey). Πιο συγκεκριμένα στο εισαγωγικό κομμάτι θίγεται η νέα πραγματικότητα που επικράτησε στη Δύση από το Διαφωτισμό και μετέπειτα. Η Ευρώπη ανακαλύπτει εκ νέου τις κλασικές αρχαιότητες, οι οποίες δομούν την ιστορική της βάση και το φαντασιακό αυτής και του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Ο ελλαδικός χώρος, λειτουργώντας ως μια «ετεροτοπία ερειπίων», σύμφωνα με την Αρτέμιδα Λεοντή και τον Ευστάθιο Γουργούρη καθίσταται συγχρόνως μια υπαρκτή χώρα και ένας κοινός τόπος του δυτικού φαντασιακού. Την κοινωνικοπολιτική αυτή αλλαγή θα έρθει να πλαισιώσει και η Αρχαιολογική Υπηρεσία, η οποία

Στα νεότερα χρόνια, η εικόνα της αποτέλεσε αντικείμενο έμπνευσης διαφόρων καλλιτεχνών, διαφημιστών ακόμη και απλών πολιτών. Πρωταγωνιστεί σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής. Από διαφημιστικά έντυπα και γελοιογραφίες, μέχρι εταιρικά λογότυπα και χαρτονομίσματα. Επικυρώνει με την παρουσία της άλλοτε σημαντικές και άλλοτε άσημες στιγμές της ανθρωπότητας, αναδεικνύει τη γυναικεία ομορφιά και τελειότητα, ενώ παράλληλα εξυπηρετεί τις εκάστοτε πολιτικές σκοπιμότητες.

«δημιούργησε κατά μία έννοια, την ορατή, υλική αρχαιολογική μαρτυρία της κλασικής εποχής, στον ελλαδικό χώρο», (Γ. Χαμηλάκη, Η αρχαιολογία και οι αισθήσεις βίωμα, μνήμη και συν-κίνηση, σελ.78). Στο πρώτο μέρος, γίνεται αναλυτική περιγραφή της ιστορικής διαδρομής του αγάλματος της Νίκης της Σαμοθράκης. Ξεκινά με μια ταυτοποίηση του γλυπτού στο σήμερα, συνεχίζει με την παρουσίαση της θεάς Νίκης στην αρχαία ελληνική μυθολογία και την αρχική τοποθέτησή της στο Ιερό των Μεγάλων Θεών, στη Σαμοθράκη. Έμφαση δίνεται στη λεπτομερή ανάλυση της ανατομίας και της κινησιολογίας του γλυπτού, καθώς και στην αρπαγή και την τοποθέτησή του στο Μουσείο του Λούβρου. Στο δεύτερο μέρος, μέσα από τη συλλογή διάφορων απεικονίσεών της και την κατηγοριοποίησή τους, δημιουργείται ένας κατάλογος διαφορετικών νοηματοδοτήσεων της ζωής της Νίκης. Συγκεκριμένα ξεκινώντας από την έλευση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η θεά Νίκη εμφανίζεται ως στρατιωτική θεότητα που φέρει τη στρατιωτική νίκη, ενώ στα χρόνια του Χριστιανισμού, η πιο συωνήθης μορφή που παίρνει είναι αυτή του αγγέλου.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

0.0 Η νέα πραγματικότητα

Η επιθυμία του να είσαι κοντά διαψεύδεται από την απόσταση – από την άλλη, χωρίς αυτή την απόσταση στο χώρο ή στο χρόνο, το παλίο θα ήταν υπερβολικά οικείο ώστε να γίνει επιθυμητό. Γ. Χαμηλάκης, Η αρχαιολογία και οι αισθήσεις Βίωμα, μνήμη και συν-κίνηση, 2015.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η νεότερη Ελλάδα, ως άμεσος κληρονόμος του κλασικού παρελθόντος καταλαμβάνει ιδιάζουσα θέση στο δυτικό φαντασιακό, τοποθετούμενη στο κέντρο του, και ταυτόχρονα στην περιφέρειά του, ως ένα σύγχρονο κράτος με μικρή επιρροή στην τρέχουσα παγκόσμια σκηνή. Τα κλασικά ερείπια ερεθίζουν το συλλογικό φαντασιακό των Ευρωπαίων αστών, που βρίσκονται συνεχώς υπό την πιεστική ανάγκη να οριοθετήσουν εκ νέου την πνευματική τους γενεαλογία, έστω και αν χρειαστεί να την επινοήσουν. Η συμβίωση της σύγχρονης Ελλάδας με τα υλικά κατάλοιπα του κλασικού πολιτισμού, βασίστηκε ήδη από τα πρώτα βήματα του νεο-ελληνισμού του 19ου αιώνα, σε ένα οριενταλιστικό1, ετερόκλητο αφήγημα, προορισμένο να θεμελιώσει την υπεροχή της οποιαδήποτε δυτικόφερτης ελίτ, έναντι των υποδεέστερων κοινωνικά, πολιτισμικά, φυλετικά Άλλων. Αυτό προϋπέθετε την αναγνώριση εκ μέρους της Δύσης της Νέας Ελλάδας, ως άξιου συνεχιστή της Αρχαίας και ως έμπιστου θεματοφύλακα αξιών, ιδεών και μνημείων, ως εκπροσώπου του δυτικού πνεύματος.

«Αυτή η διαδικασία ήταν κάθε άλλο παρά απλή. Για ανθρώπους που θεωρούσαν τους εαυτούς τους Έλληνες, δεν επρόκειτο απλώς για μίμηση μιας ξενόφερτης τάσης, αλλά για την επανανάκτηση της κυριότητας μιας κληρονομιάς. Ήταν μια προσπάθεια να διεκδικήσουν συμμετοχή στην ευρωπαϊκή νεωτερικότητα, αλλά από μία θέση υπεροχής, η οποία βασιζόταν στην αντίληψη ότι οι Νεοέλληνες4 ήταν άμεσοι απόγονοι και νόμιμοι κύριοι του κλασικού παρελθόντος. Αντιστρόφως, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, τουλάχιστον στον ανεπίσημο λόγο τους, υποβιβάζουν συχνά τη νεότερη Ελλάδα στην κατάσταση ενός απολιθωμένου και στατικού λειψάνου της κλασικής αρχαιότητας, αντιμετωπίζοντας πολλές φορές τους Νεοέλληνες ως ανάξιους απογόνους ένδοξων προγόνων». (Γ. Χαμηλάκης, Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα, σελ.103).

Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γ. Χαμηλάκης2, πως η επανακάλυψη της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς από τους κατοίκους της Ελλάδας ήταν απόρροια μιας σειράς διεργασιών οι οποίες σχετίζονταν με οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις, αλλά και με ιδεολογικές τάσεις, όπως ο υπερεκθειασμός της ελληνικής κλασικής αρχαιότητας (που αντικατέστησε εν πολλοίς τη ρωμαϊκή αρχαιότητα) από τις ευρωπαϊκές μεσαίες τάξεις. Η καθιέρωση της κλασικής αρχαιότητας ως συμβολικού κεφαλαίου του νέου έθνους ήταν επομένως απότοκο της υιοθέτησης ενός δυτικού ιδεώδους, εκείνου του ελληνι-σμού3. 1. Ο οριενταλισμός υπήρξε η προσπάθεια Δυτικών μελετητών να προσλάβουν την έννοια Ανατολή στους τομείς της κουλτούρας, της κοινωνίας, της πολιτικής και ευρύτερα σε όλα εκείνα τα πεδία που συνιστούν τον ανθρώπινο πολιτισμό. 2. Γιάννης Χαμηλάκης, «Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα», μτφ: Νεκτάριος Καλαϊτζής, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2012, σ. 103. 3. Η εξιδανεικευμένη εικόνα της κλασικής αρχαιότητας που επικράτησε στη δυτική Ευρώπη απο το 18ο αιώνα και εξής και καθιερώθηκε από δυτικούς διανοούμενους. 4. Ο νεοελληνισμός εμφανίζεται σαν όρος στο τέλος του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου. Ο Γ. Χαμηλάκης στο βιβλίο του, «Το έθνος και τα ερείπιά του: αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα», κάνει λόγο για ένα εγχώριο ελληνισμό, αναφερόμενος στην οικειοποίηση του δυτικού ελληνισμού από την ελληνική κοινωνία κατά το δεύτερο ήμισι του 19ου αιώνα και τη μετάπλασή του σε μία νέα συγκριτική και οιονεί θρησκευτική μορφή φαντασιακής κατασκευής του χρόνου και του τόπου, του παρελθόντος και του παρόντος, σε μία μορφή παραγωγής και αναπαραγωγής της εθνικής ταυτότητας. 13

0.1 Η διττή φύση του νέου έθνους

«Ξέρεις κάτι; Η Ελλάδα πεθαίνει. Πεθαίνουμε σα λαός. Κάναμε τον κύκλο μας, δεν ξέρω πόσες χιλιάδες χρόνια, ανάμεσα σε σπασμένες πέτρες και αγάλματα. Και πεθαίνουμε.... Αλλά αν είναι να πεθάνει η Ελλάδα, να πεθάνει γρήγορα. Γιατί η αγωνία κρατάει πολύ και κάνει πολύ θόρυβο...» Θ. Αγγελόπουλος, Το βλέμμα του Οδυσσέα (αγγλ.: Ulysses’ Gaze), 1995.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Για τον Γ. Χαμηλάκη5 η φαντασιακή κατασκευή του έθνους μπορεί να αποδοθεί και ως ένα όνειρο, ή καλύτερα ως μια ονειρική διαδικασία, κατά τη φροϋδική έννοια. Η μεταφορά αυτη βοηθά να αντιληφθούμε τη διαδικασία της συγκρότησης του έθνους ως ένα εγχείρημα το οποίο, όπως τα όνειρα έχει εικονογραφική φύση και τοπογραφικό χαρακτήρα. Το εθνικό φαντασιακό λοιπόν, λειτουργεί μέσω της εικονοποιίας και κατασκευάζει ένα κοινό τόπο, τόσο μεταφορικά, όσο και κυριολεκτικά. Κάποια συγκεκριμένα αρχαία ερείπια και τέχνεργα6 μπορούν να θεωρηθούν ως ουσιώδη εμβλήματα, εικόνες και υλικά ορόσημα τα οποία καθορίζουν τον κοινό τόπο του έθνους, ένα τόπο που σύμφωνα με την Αρτέμιδα Λεοντή και τον Ευστάθιο Γουργούρη,(η Ελλάδα) μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια «ετεροτοπία ερειπίων» (κατά τη φουκωϊκή έννοια) παρά ως μία ουτοπία.

τους, ως υποκείμενα παρά ως αντικείμενα, ως αδέλφια-μέλη της ελληνικής οικογένειας». (Γ. Χαμηλάκης, Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα. σελ.38). «Η Ελλάδα καθίσταται συγχρόνως μια υπαρκτή χώρα και ένας κοινός τόπος του δυτικού φαντασιακού, μια πραγματικότητα και ένας μύθος, μια γη που ανήκει σε ένα έθνος και μια αξίωση ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού. Ο ελλαδικός χώρος μνημειοποιείται, λαμβάνει τη μορφή ενός από-ιστορικοποιημένου μυθο-χώρου», (Γ. Χαμηλάκης, Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα, σελ.84).

Ο Μισέλ Φουκώ (Michel Foucault), ορίζει τις ετεροτοπίες ως «υπαρκτούς τόπους [...] ένα είδος υλοποιημένης ουτοπίας, στην οποία όλες οι άλλες υπαρκτές τοποθεσίες που μπορεί να βρει κανείς μέσα στα όρια της εκάστοτε κουλτούρας, αναπαρίστανται, αμφισβητούνται και αντιστρέφονται συγχρόνως». Τα δύο χαρακτηριστικά που καθιστούν τον όρο κατάλληλο να για να προσδιορίσει τον εθνικό χώρο, είναι η υλικότητα των ετεροτοπιών, εν αντιθέσει προς τον εξωπραγματικό χαρακτήρα των ουτοπιών και η ικανότητά τους να λειτουργούν ως υλοποιημένες ουτοπίες. Τα υλικά ορόσημα αυτής της ετεροτοπίας δεν χρησιμεύουν απλώς ως η εικονογραφία του εθνικού ονείρου αλλά και ως η ουσιώδης υλική, φυσική, πραγματική και άρα αδιαμφισβήτητη απόδειξη της συνέχειας του έθνους, ένας καίριος μηχανισμός για τη φυσικοποίησή του. «Οι άνθρωποι του παρελθόντος δεν μας άφησαν μια συγκροτημένη μαρτυρία γύρω από τη ζωή τους, για να την ανακαλύψουμε, να τη διαφυλάξουμε και να την αποκρυπτογραφήσουμε. Αυτό που απέμεινε είναι τα υλικά σπαράγματα. Οι αρχαιότητες και τα υλικά ίχνη του παρελθόντος αντιμετωπίζονται συχνά από τους ανθρώπους, όσων αφορά τον οντολογικό χαρακτήρα 5. Γιάννης Χαμηλάκης, «Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα», μτφ: Νεκτάριος Καλαϊτζής, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2012, σ.41. 6. Αντικείμενο κατασκευασμένο από τον άνθρωπο, προϊόν του τεχνικού πολιτισμού του. 15

0.2 Η αρχαιολογία στη νέα πραγματικότητα

«Βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες».. Η σεφερική «πέτρα» είναι το ορυκτό με το οποίο είναι στρωμένη η ελληνική γη, είναι οι απειρομεγέθεις, κυκλώπειοι, αβάσταχτοι, ασήκωτοι ογκόλιθοι της ιστορίας μας, είναι τα ερειπωμένα, αγνώριστα υλικά των σπιτιών των εξαφανισμένων πόλων, που κάποτε, ενώ ήκμαζαν, κατοικούνταν. Είναι κεφάλια, σώματα, ακρωτηριασμένων τις περισσότερες φορές, αγαλμάτων, που ανακαλύπτονται παντού και πάντοτε μες στο ελληνικό χώμα. Η «πέτρα» αυτή, η ελληνικότητα, τ’ αγάλματα, οι Ολύμπιοι, οι ναοί, έγιναν αντανάκλαση του Φωτός στον υφήλιο, αλλά, ταυτόχρονα, έγιναν και το φωλιασμένο εικονοστάσι της πιο μύχιας ουσίας του νέου Έλληνα, ριζώνοντας στα μέσα της σα θρηνητική, ασίγαστη οιμωγή. Γ. Σεφέρης, Γυμνοπαιδίες, Γυμνοπαιδία A΄. Σαντορίνη, Ίκαρος, 1974.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η προεπαναστατική Ελλάδα7 του 18ου και του πρώιμου 19ου αιώνα, είχε διαφορετική αντίληψη για τις αρχαιότητες από εκείνη που καθιέρωσε η εθνική αρχαιολογία, μετέπειτα. Θεωρούνταν ως αξιοθαύμαστα έργα άλλων ανθρώπων που είχαν κατοικήσει τη χώρα πριν από εκείνους και ήταν πολύ διαφορετικοί από το σύγχρονο πληθυσμό. Αγάλματα, επιγραφές και άλλα τέχνεργα ενσωματώνονταν συχνά σε σύγχρονα κοσμικά και θρησκευτικά κτίσματα, όχι μόνο σαν διαθέσιμη πρώτη ύλη, αλλά και ως αντικείμενα με προστατευτικές ιδιότητες. Επίσης ανθρωποποιούσαν συχνά τα κλασικά αγάλματα και τους απέδιδαν ανθρώπινες ιδιότητες, συγκινήσεις και αισθήματα.

πολύ νωρίς και διαρκεί μέχρι και σήμερα. Η αρχαιολογία στην Ελλάδα εγκαθιδρύει συγκεκριμένες κοινωνικά και πολιτικά καθορισμένες πρακτικές, με σκοπό τη διαμόρφωση αλλά και τον έλεγχο του εθνικού φαντασιακού, είτε αυτό επιτυγχάνεται με τη θεοποίηση του υλικού, είτε με την ιεροποίηση ιδεολογικών σχημάτων και παραδεδομένων πρακτικών». (Γ. Χαμηλάκης, Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα, σελ.130).

Καθώς η κλασική περίοδος θεωρήθηκε πλέον ο «χρυσός αιώνας» του νεοσύστατου εθνικού κράτους αλλά και ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού, οι νέοι μηχανισμοί της νεωτερικότητας, όπως η Αρχαιολογική Υπηρεσία και τα μέλη της, δημιούργησαν κατά μία έννοια, την ορατή, υλική αρχαιολογική μαρτυρία αυτού του χρυσού αιώνα. Τα μετακλασικά μνημεία (π.χ. οθωμανικά κατάλοιπα) θεωρήθηκαν «λείψανα βαρβαρότητας», μόλυσμα και έπρεπε συνεπώς να εξαφανιστούν. Οι δυτικοί λόγιοι και αρχαιολόγοι δρούσαν σύμφωνα με βάση τη διχοτομία μεταξύ Ανατολής/βαρβαρότητας και Δύσης/πολιτισμού. Οι ιεροί τόποι του δυτικού φαντασιακού έπρεπε να ανοικοδομηθούν προκειμένου να ανταποκριθούν στην αποστειρωμένη και εξιδανικευμένη εικόνα τους, να γίνουν ένα παρελθόν το οποίο δεν είχε υπάρξει ποτέ. Τα μνημεία σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο αποστασιοποιούνται από τον καθημερινό βίο, είτε ευρισκόμενα σε περιφραγμένους αρχαιολογικούς χώρους, είτε κάτω από την εστία των μουσείων, γίνονται αντικείμενα οπτικού θαυμασμού, από ξένους επισκέπτες και χάνεται η άλλοτε ενσώματη εμπειρία. «Παράλληλα ο ανταγωνισμός μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων, για την εξασφάλιση δικαιωμάτων ανασκαφής σε σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, ήταν ένα φαινόμενο που έκανε την εμφάνισή του από

7.Γιάννης Χαμηλάκης, <<Η αρχαιολογία και οι αισθήσεις βίωμα, μνήμη και συν-κίνηση>>, μετφ: Νίκος Κούρκουλος, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2015, σ.61. 17

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Το άγαλμα, η ανακάλυψη και ο τόπος διαμονής του

Τ’ αγάλματα σε κυνηγούν, {...} με τα σπασμένα μέλη τους {...} Γιατί τ’ αγάλματα δεν είναι πια συντρίμμια, / είμαστε εμείς. Γ. Σεφέρης, Ο ηδονικός Ελπήνωρ, Κίλχη, 1946.

1.0 Ταυτότητα

«... Η Νίκη που κάποιος την είχε στήσει στην ψηλή ακροθαλασσιά , σ’ ένα βράχο στη Σαμοθράκη, κατάντικρα στη Θράκη και στη Μακεδονία, ανέβηκε και στάθηκε στην πλώρη ενός καραβιού και πήρε τις θάλασσες. Άφησε το νησί της και πάει αλλού μα φεύγοντας έκρυψε το κεφάλι της να μην την αναγνωρίσουν οι άνθρωποι γιατί το πρόσωπο της ήταν παράξενα λυπημένο που άφηνε το νησί της... Ξέχασε όμως να κρύψει και τα φτερά της Λησμόνησε πως τα φορούσε φεύγοντας Και από τα φτερά της την εγνώρισαν....» Ίων Δραγούμης, Σαμοθράκη, 1909.

1.1 Μύθος

Εικ.1 // Το Ιερό των Μεγάλων Θεών, τοπογραφικό, υφιστάμενη κατάσταση. Οι χρωματικές διαφορές υποδηλώνουν τις φάσεις εξέλιξης του ιερού (γαλάζιο = τέλος 5ου αι. π.Χ. – α΄μισό 4ου αι. π.Χ., μπλε = β΄ μισό 4ου αι. π.Χ., πράσινο = 3ος αι. π.Χ., καφέ = 2ος-1ος αι. π.Χ., κόκκινο = 1ος-2ος αι. μ.Χ., κίτρινο = Μεσαιωνική περίοδος). 1-3. Αταύτιστα υστερο-Ελληνιστικά κτίρια. 4. Ατέλειωτο πρώιμο Ελληνιστικό κτίριο. 5. Βυζαντινό οχυρό. 6. Ανάθημα Μιλησίας. 7. Εστιατόρια. 8, 10. Δωμάτια κοντά στο Θέατρο. 9. Αρχαϊστική κόγχη. 11. Στοά. 12. Μνημείο της Νίκης. 13. Θέατρο. 14. Αυλή του Βωμού. 15. Ιερόν. 16. Αίθουσα Αναθημάτων. 17. Κτίριο με τις Χορεύτριες. 18. Βαθμιδωτός αναλημματικός τοίχος. 19. Ιερός Βράχος. 20. Θόλος Αρσινόης Β΄. 21. Κτίσμα με τους Ορθοστάτες. 22. Ιερή Οικία. 23. ‘Ανάκτορο’. 24. Ανάθημα Φιλίππου Γ΄ και Αλεξάνδρου Δ΄. 25. Θεατρικός Κύκλος. 26. Πρόπυλο Πτολεμαίου Β΄. 27. Νότια Νεκρόπολις. 28. Δωρική Θόλος. 29. Νεώριο. 30. Εστιατόριο. 31. Αυτοκρατορικό ιερό ή εστιατόριο. 32. ‘Πρωτοανάκτορο’. 33.Ιωνικό Προστώο, Υπουργείο Πολιτισμού και αθλητισμού.

H Θεά Νίκη στην ελληνική μυθολογία είναι η φτερωτή θεά που συμβολίζει, τη νίκη. Ειδικό χαρακτηριστικό της είναι τα φτερά της που απλώνει θριαμβευτικά πάνω από τα εγκόσμια. Η Νίκη εμφανίζεται στη λογοτεχνία για πρώτη φορά στον Ησίοδο, ενώ πρωϊμότερες αναπαραστάσεις της χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 6ου π.Χ. αιώνα. Ο Ησίοδος τη θεωρεί κόρη του Τιτάνα Πάλλαντα και της Στύγας, αδελφή του Ζήλου, του Κράτους και της Βίας, ενώ κατά μία άλλη παράδοση ήταν θυγατέρα του Άρη. Ανήκει στην πρώτη θεϊκή γενιά και είναι παλαιότερη από τους Ολύμπιους Θεούς. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, την είχε αναθρέψει ο Πάλλας, ο οποίος της είχε αφιερώσει έναν ναό στην κορυφή του Παλατίνου λόφου στη Ρώμη. (Ο μύθος αυτός γεννήθηκε από τις σχέσεις που συνδέουν στην Αθήνα και τη θεά Αθηνά με τη Νίκη, καθώς και από την ομωνυμία τού Τιτάνα Πάλλαντα και της θεάς Αθηνάς Παλλάδας). Ο ρόλος της ήταν να φέρνει τη νίκη και να την αναγγέλλει. Με αυτήν την ιδιότητα, εικονίζεται συχνά στην τέχνη για να εκθειάσει τους νικητές.

1.2 Καταγωγή Η Νίκη της Σαμοθράκης είναι μαρμάρινο γλυπτό άγνωστου καλλιτέχνη της ελληνιστικής εποχής8 που βρέθηκε στο ναό των «Μεγάλων Θεών», Καβείρων στη Σαμοθράκη, ένα συγκρότημα από δώδεκα ναούς αφιερωμένους σε διάφορες θεότητες δημοφιλείς στην αρχαιότητα. Παριστάνει τη φτερωτή θεά Νίκη.

πρώτη, που αποτελεί ρωμαϊκό αντίγραφο και το βρήκαν Αυστριακοί αρχαιολόγοι, στο μουσείο Kunsthistorisches Museum της Βιέννης και η δεύτερη, που βρέθηκε από την αμερικανική αποστολή του Karl Lehmann και της Phyllis Williams-Lehmann το 1949, στο αρχαιολογικό μουσείο της Σαμοθράκης.

Το ιερό της Σαμοθράκης ήταν αφιερωμένο στους Καβείρους, θεότητες της γονιμότητας οι οποίοι προστάτευαν τους ναυτικούς και έδιναν δύναμη σε όσους πολεμούσαν. Η τοποθέτηση του αγάλματος της Νίκης σε ένα ακρόπρωρο αποτελούσε ένδειξη θρησκευτικής πράξης, απόδοση φόρου τιμής σ’ αυτές τις θεότητες για τη βοήθεια που προσέφεραν στους νικητές αναθέτες.

Ο Karl Lehmann και η σύζυγός του βρήκαν αργότερα, το 1950 σε ανασκαφές και τμήματα του δεξιού χεριού (17εκ.) της Νίκης, τα οποία συναρμολογήθηκαν και εκτέθηκαν στο Λούβρο σε ξεχωριστό μέρος, κοντά στη Νίκη.

Ο καλλιτέχνης που δημιούργησε το γλυπτό δεν είναι γνωστός με βεβαιότητα, αν και ένα απόσπασμα από την επιγραφή στη βάση του περιλαμβάνει τη λέξη «Ρόδιος». Πιστεύεται ότι το έργο ήταν ανάθημα της Ρόδου, της πιο μεγάλης ναυτικής δύναμης εκείνης της εποχής στο Αιγαίο, προς ανάμνηση μιας συγκεκριμένης νίκης σε ναυμαχία. Χρονολογείται μεταξύ 220 και 190 π.Χ. Οι περισσότεροι συγκλίνουν στο 190 π.Χ. Στην αρχαιότητα εικάζεται ότι εκείνος που αφιέρωσε το έργο στο ναό της Σαμοθράκης (τόπο φημισμένο στην αρχαιότητα για την ιερότητά του) είχε δώσει παραγγελία να σχεδιαστεί ένα μικρό σύμπλεγμα θεάς και πλοίου. Μία εκδοχή των αρχαιολόγων επί πολλά χρόνια ήταν πως το είχε αφιερώσει ο Δημήτριος ο Πολιορκητής9 (337-283 π.Χ.) όταν νίκησε το στόλο του Πτολεμαίου στα ανοιχτά της Κύπρου γύρω στο 290 π.Χ. Σήμερα όμως πολλοί πιστεύουν ότι το αφιέρωσαν οι Ρόδιοι όταν το 191 π.Χ., συμμαχώντας με την Πέργαμο, νίκησαν τον Αντίοχο Γ΄ της Συρίας σε ναυμαχία στα ανοιχτά της Σίδης. Είναι μία από τις τρεις φτερωτές Νίκες που βρέθηκαν στο ναό της Σαμοθράκης. Οι άλλες δύο εκτίθενται η μεν 8.Η ελληνιστική περίοδος ξεκινά από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. και διαρκεί ως το 31 π.Χ. (ήττα της Κλεοπάτρας στο Άκτιο). Το ύφος των γλυπτών δεν είναι ενιαίο, αλλά γενικά τα έργα της εποχής εκείνης χαρακτηρίζονται από μεγάλη δεξιοτεχνία, από μια υπερβολή στην έκφραση των συναισθημάτων και των κινήσεων και από την πολυπλοκότητα της σύνθεσής τους. 9. Ήταν ένας από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κεντρικό πρόσωπο κατά τους αιματηρούς πολέμους που ξέσπασαν γύρω από την επικράτηση στα εδάφη της Ανατολικής Μεσογείου μετά το θάνατο του Μακεδόνα στρατηλάτη. 23

1.3 Ανατομία Το άγαλμα βρέθηκε σε πολλά κομμάτια, καθώς στα ελληνιστικά χρόνια οι καλλιτέχνες δούλευαν το γλυπτό τους με αυτόν τον τρόπο. Στην αρχαία Ελλάδα λάξευαν χωριστά μόνο το κεφάλι και τα άκρα που εξείχαν. Ο άγνωστος, λοιπόν, γλύπτης είχε επεξεργαστεί το έργο του κατά τμήματα και ακολούθως το είχε ενώσει, οπότε στο σεισμό που έγινε κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα με την κατακρήμνιση του γλυπτού, αυτό έσπασε πολύ πιο εύκολα και σε πολλά σημεία.

Αποτελείται από: 1.το κεφάλι , αυτό δεν βρέθηκε ποτέ από όσο γνωρίζουν οι ειδικοί, 2.ένα δεύτερο κομμάτι που είναι ο άνω κορμός, 3.το μεγάλο κομμάτι κάτω από το στήθος μέχρι τα πόδια, 4.τα φτερά (δύο μεγάλες μαρμάρινες πλάκες που ήταν συνδεδεμένα στην πλάτη χωρίς εξωτερική στήριξη και αυτό δημιουργούσε πρόβλημα ισορροπίας στο άγαλμα. Το δεξί φτερό βρέθηκε σχεδόν διαλυμένο εκτός από μικρά κομμάτια του και αποτελεί πρόσθετο έργο ανασύστασης «καθρέφτη» του αριστερού, από εμπειρογνώμονες του Λούβρου.) 5.τα χέρια, (λέγεται πως στο δεξί χέρι της κρατούσε μάλλον μια σάλπιγγα, που θα την έφερε κοντά στα χείλη, ενώ στο αριστερό κρατούσε ίσως κάποιο λάφυρο ή τρόπαιο από τη μάχη, τελικά αποδείχτηκε ότι απλά χαιρετούσε). 6.τα πόδια, (έχουν χαθεί) όπως και 7.πολλά κομμάτια του ενδύματος.

Εικ.2 // Σκίτσο απεικόνισης των διαστάσεων του συμπλέγματος. Τ. Ανδρίτσου.

Το άγαλμα έχει ύψος 2,75 μ. (με τα φτερά) και 5,57 μ. με την πλώρη του πλοίου πάνω στην οποία είναι τοποθετημένο σήμερα και ζυγίζει 29 τόνους. Σμιλεύτηκε σε μέγεθος μεγαλύτερο από το φυσικό. Το άγαλμα και η βάση του σαφώς ανήκουν από κοινού και προφανώς σχεδιάστηκαν μαζί ως ενιαίο μνημείο από γλύπτη μεγάλης δεξιοτεχνίας.

Η βάση της Νίκης της Σαμοθράκης απεικονίζει την πλώρη ενός κωπήλατου σκάφους10 τυπικού ενός χρόνου που είδε πολλές νέες εξελίξεις στη ναυτική αρχιτεκτονική. Το άγαλμα στο ελληνιστικό σύμπλεγμα ήταν στερεωμένο στην επίσης μαρμάρινη πλώρη και έδινε την αίσθηση ότι μόλις είχε «προσγειωθεί» σε αυτό και πατούσε φευγαλέα. Το πλοίο είναι κατασκευασμένο από γκρι μάρμαρο Ρόδου. Η πλώρη του αποτελείται από 23 κομμάτια μάρμαρο. Σε μια ορθογώνια βάση από έξι μαρμάρινες πλάκες στερεώνονταν 17 κομμάτια που ενώνονταν αρχικά με μέταλλο και σχημάτιζαν τρεις οριζόντιες σειρές που κλιμακώνονταν προς τα εμπρός για το σχηματισμό της πλώρης. Άγαλμα και πλοίο ισορροπούσαν το ένα το άλλο σαν αντίβαρα και το κέντρο βάρους του αγάλματος είχε σταθμιστεί έτσι ώστε να πέφτει στο σημείο που ανασηκωνόταν ζωηρά η πλώρη σαν αληθινού ξύλινου καραβιού, δεν μπορούσε δηλαδή να μετακινηθεί χωρίς να διαλυθεί το πλοίο.

Εικ.3 // Σκίτσο απεικόνισης των τμημάτων του αγάλματος, Με χρώμα απεικονίζονται τα εκλιπόντα μέλη του αγάλματος. Τ. Ανδρίτσου.

Εικ.4 // Σκίτσο απεικόνισης των διαστάσεων της πλώρης. Με χρώμα απεικονίζονται τα εκλιπόντα τμήματα. Τ. Ανδρίτσου. 10. Οι πολυήρεις ήταν τύποι αρχαίων κωπήλατων πολεμικών πλοίων, δηλαδή γαλερών, που εμφανίστηκαν από τον 4ο αιώνα π.Χ. στη Μεσόγειο Θάλασσα, εκτοπίζοντας (σταδιακά και εν μέρει) τις τριήρεις και αλλάζοντας σημαντικά την ως τότε ισχύουσα ναυτική πολεμική τέχνη. Τα περισσότερα πολεμικά πλοία της εποχής διακρίνονται από τα ονόματά τους, που αποτελούνται από ένα ελληνικής προέλευσης αριθμητικό και την κατάληξη -ήρης. Ο αριθμός του αριθμητικού αντιστοιχεί στον αριθμό των σειρών των κωπηλατών ανά πλευρά και όχι στον αριθμό των σειρών των κουπιών, όπως κάποιοι μεταγενέστεροι μελετητές αρχικά υπέθεταν. 25

1.4 Κινησιολογία Αναπαριστάνεται η στιγμή ακριβώς της προσγείωσης της θεάς, λίγο πριν αυτή σταθεί τελικά στην πλώρη του πλοίου, ενάντια στον δυνατό άνεμο που κάνει τα ενδύματά της να κυματίζουν. Οι ειδικοί εικάζουν ότι ήταν σχεδιασμένο για να το βλέπει ο κόσμος από τα αριστερά, κατά τα ¾ του προφίλ, επειδή όπως συνηθιζόταν στα ελληνιστικά χρόνια ήταν πιο καλοδουλεμένη η μία πλευρά, εκείνη από την οποία προοριζόταν να το βλέπει το κοινό. Η μετωπική όψη είναι δομημένη από τη γραμμή του δεξιού ποδιού που σκιαγραφείται από το ύφασμα του μανδύα, ενώ το αριστερό πόδι είναι σχεδόν τελείως κρυμμένο πίσω από τις πτυχές του χιτώνα. Οι γοφοί και οι ώμοι είναι επίσης τετράγωνοι στον θεατή και ο κορμός είναι αρκετά ίσιος. Ο δεξιός ώμος και ο μαστός είναι ελαφρώς ανυψωμένοι, δείχνοντας ότι ο δεξιός βραχίονας κρατήθηκε ψηλά. Βλέποντας από τη δεξιά πλευρά του αγάλματος, το σώμα είναι μια λεπτή, ελαστική μορφή. Το γλυπτό είναι πολύ πιο λεπτό από αυτήν την πλευρά, καθώς ο καλλιτέχνης πρέπει να είχε σκεφτεί ότι δεν άξιζε να δαπανήσει τόσο μεγάλη προσπάθεια σε μια πλευρά που σπάνια βλέπουν οι θεατές. Το πίσω μέρος του αγάλματος είναι αρκετά απλό, για τον ίδιο λόγο.

Εικ.5 // Σκίτσο απεικόνισης του ιματίου. Με μοβ χρώμα απεικονίζεται εσωτερικά, ενώ με πράσινο εξωτερικά Τ. Ανδρίτσου.

Η κίνηση του έργου είναι σπειροειδής και η σύνθεσή του δίνει την εντύπωση ότι ανοίγεται οπτικά προς διάφορες κατευθύνσεις. Αυτό το πετυχαίνει ο καλλιτέχνης με τις οξείες γωνίες των φτερών, (παρά τους δεκάδες αιώνες που μεσολάβησαν, τα φτερά αυτά διατηρούν ακόμη και σήμερα μια αξιοθαύμαστη αναπαραστατική ακρίβεια), την προβολή του αριστερού ποδιού και την έμφαση που δίνει στο ένδυμα το οποίο κυματίζει ανάμεσα στα πόδια της θεότητας. Το πτυχωτό ένδυμα κολλά πάνω στο σώμα της σαν να είναι βρεγμένο, γλιστρά από τους ώμους της, κυματίζει πίσω της και τυλίγεται γύρω από τα πόδια της. Δίνει την εντύπωση του λεπτού και βρεγμένου υφάσματος, που άλλοτε κολλάει στο σώμα και άλλοτε κυματίζει στον άνεμο.

1.5 Τοποθέτηση

Εικ.6 // Τρισδιάστατη αναπαράσταση αποκατάστασης του βωμού, Πανεπιστήμιο Εmory, Ηνωμένες Πολιτείες.

Το μεγάλο αυτό έργο, το οποίο πιθανόν να χρησιμοποιούνταν ως βωμός, ήταν τοποθετημένο σε ανοιχτό και ψηλό χώρο κοντά στο ιερό. Πρόκειται για μια ορθογώνια κατασκευή, χωρίς στέγη, με βόρεια πρόσοψη, η οποία στις υπόλοιπες πλευρές, δυτική, νότια και ανατολική, περιβαλλόταν από αναλημματικούς τοίχους που την προστάτευαν. Το εσωτερικό του οικοδομήματος χωρίζεται από έναν τοίχο σε τμήματα. Στο πίσω τμήμα, διατηρούνται τα ίχνη από την θεμελίωση, πάνω στην οποία μαρμάρινες πλάκες με κυματιστή επιφάνεια στήριζαν την μαρμάρινη πλώρη του πλοίου με το άγαλμα της Νίκης. Στην περιοχή γύρω από το μνημείο της Νίκης έχουν εντοπισθεί τμήματα πήλινων αγωγών, οι οποίοι χρησίμευαν στην τροφοδότηση ή στην απομάκρυνση των νερών της δεξαμενής. Σ’ αυτή τη θέση ίσως να υπήρχε μια μικρή τεχνητή λίμνη, μέσα στην οποία το πλοίο έμοιαζε να πλέει.

1.6 Ταξίδι και διαμονή Εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου από το 1884. Τα κομμάτια του γλυπτού βρέθηκαν τμηματικά και στην αρχή η Νίκη εκτίθετο στο Λούβρο δίχως τον κορμό και τα φτερά της αλλά και δίχως την πλώρη, τα κομμάτια της οποίας οι Γάλλοι ειδικοί στην αρχή είχαν εκλάβει ότι ανήκαν σε τύμβο και τα είχαν αφήσει στη Σαμοθράκη. «Κύριε, εύραμεν μια γυναίκα!», λέγεται ότι αναφώνησε έκπληκτος ο εργάτης που ανακάλυψε τη 15η Απριλίου του 1863 ένα τμήμα του αγάλματος της Νίκης της Σαμοθράκης, στον επικεφαλής των ανασκαφών Κάρολο Σαμπουαζό. Ο Κάρολος Σαμπουαζό (1830-1909) (Charles Champoiseau) υποπρόξενος της Γαλλίας στην Αδριανούπολη (σημερινό Εντιρνέ Τουρκίας), ήρθε αμέσως σε επικοινώνια με τον πρέσβη της πατρίδας του στην Κωνσταντινούπολη και εκείνος φρόντισε η Τουρκία να δώσει τότε την έγκριση για να αποπλεύσει γαλλικό πολεμικό πλοίο και να φορτώσει τη Νίκη της Σαμοθράκης για τη Γαλλία. Η Σαμοθράκη είχε σημαντική αυτονομία, αλλά ανήκε ακόμα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και απελευθερώθηκε στις 19 Οκτωβρίου του 1912.

Εικ.7 // Σκίτσο απεικόνισης των αποκατεστημένων μελών του αγάλματος, Με χρυσό απεικονίζονται τα μέλη που συμπληρώθηκαν με γύψο. Τ. Ανδρίτσου.

Το γλυπτό ταξίδεψε λοιπόν, με πλοίο στη Γαλλία και το 1864 βρήκε μόνιμη πια στέγη στο Λούβρο, στις 11 Μαΐου του 1864, ενώ δύο χρόνια μετά εκτέθηκε για πρώτη φορά μετά τις απαραίτητες εργασίες χωρίς, όμως, ακόμα να μπορούν να εκθέσουν το επάνω μέρος του κορμού και τα φτερά Τα βασικά στάδια της αποκατάστασής του στο Λούβρο έγιναν το 1866, 1883 και 1934. Τον Αύγουστο του 1939 η Νίκη της Σαμοθράκης μεταφέρθηκε με μεγάλη δυσκολία με μια ξύλινη ράμπα, ώστε να απομακρυνθεί όπως και όλα τα πολύτιμα εκθέματα του Μουσείου σε ασφαλέστερη τοποθεσία λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Φυλάχθηκε μαζί με την Αφροδίτη της Μήλου και τους «Σκλάβους» του Μιχαήλ Αγγέλου (Ο θνήσκων σκλάβος, Σκλάβος εξεγερμένος) στο Château de Valençay. Το 1950 όταν συναρμολογήθηκε και η δεξιά παλάμη της, άρχισε να εκτίθεται κι εκείνη.

Εικ.8 // Κάτοψη του ορόφου που βρίσκεται η πτέρυγα της Νίκης, Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι.

Σήμερα είναι τοποθετημένη σε μια βάση και αυτή με τη σειρά της είναι στερεωμένη σε μαρμάρινη πλώρη πλοίου. Η δεξιά παλάμη της ανασυστάθηκε αποκαλύπτοντας ότι δεν κρατούσε σάλπιγγα όπως πολλοί πίστευαν μέχρι τότε και εκτίθεται επίσης στο Λούβρο, σε χωριστή βιτρίνα κοντά στο άγαλμα. Τον Σεπτέμβριο του 2013 ξεκίνησαν τα έργα της αποκατάστασής της. Μια ομάδα οκτώ αρχαιολόγων εργάστηκε σχολαστικά για τον καθαρισμό του αγάλματος, για να του δώσει πίσω τη φυσική λευκή απόχρωση του μαρμάρου. To ταβάνι, οι τοίχοι, τα κιγκλιδώματα και βεβαίως η μεγαλοπρεπής σκάλα Daru, δείγματα τεχνοτροπίας αρτ ντεκώ, φρεσκαρίστηκαν για να πλαισιώσουν επάξια τη σπουδαία κυρία. Οι πρώτες παρεμβάσεις που έγιναν τότε στο άγαλμα ήταν ιστορικά ανακριβείς, όπως υποστηρίζουν τώρα οι ειδικοί. Αλλά η ομάδα αποκατάστασης αποφάσισε να αφήσει τις τροποποιήσεις ανέγγιχτες, καθώς το άγαλμα δεν είναι μόνο μια μαρτυρία της ελληνιστικής λεπτής τέχνης, αλλά είναι επίσης ένα παράδειγμα τέχνης του 19ου αιώνα, όπως δήλωσε ο Ludovic Laugier, ο επικεφαλής του τμήματος Αρχαιοτήτων στο Μουσείο του Λούβρου, ο οποίος επέβλεψε την αποκατάσταση. Η Νίκη είναι ένα από τα πέντε πιο δημοφιλή έργα στο Μουσείο του Λούβρου, το οποίο προσελκύει περίπου 10 εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο.

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Οι διαφορετικές ζωές και νοηματοδοτήσεις της Νίκης

2.0 Η Νίκη στη Ρώμη Στους ρωμαϊκούς χρόνους αντίστοιχη θεά ήταν η Victoria, με ειδικό τομέα την πολιτική έκφραση της κρατικής εξουσίας. Συνδέεται με τη Νέμεση, που αντιπροσωπεύει την εκδικητική και προειδοποιητική πλευρά της αυτοκρατορικής Νίκης. Ρωμαίοι συγγραφείς, όπως ο Ιμέριος την ονομάζουν κόρη του Δία. Στην εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου οι ομοιότητες μεταξύ της ρωμαϊκής Victoria και της ελληνικής Νίκης ήταν πολύ μεγάλες. Στη Ρώμη, η θεά Victoria έγινε το σύμβολο της αυτοκρατορικής εξουσίας. Ο ναός της χρονολογείται από το 294 π. Χ. και πιθανώς ταυτιζόταν με τον ομώνυμο ναό στον Παλατίνο λόφο. Στη ρωμαϊκή δημοκρατία, η Victoria ήταν σχεδόν αποκλειστικά στρατιωτική θεότητα, συνδεδεμένη με τη Ρώμη και τη στρατιωτική της δόξα. Ο Αύγουστος (κυβερνήτης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από το 27 π.Χ. μέχρι το θάνατό του το 14 μ.Χ.), μετά τη ναυμαχία του Ακτίου, ανακήρυξε τη θεότητα προστάτρια του νέου πολιτεύματος.

Εικ.9 // Αργυρός βικτωριάτος (victoriatus) Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, 3oς-1ος αι. π.Χ., Νομισματικό Μουσείο, Αθήνα.

Η Victoria εμφανίζεται κυρίως ως θεά της πολιτικής και στρατιωτικής νίκης. Η ρωμαϊκή θεότητα είναι συνδεδεμένη τόσο με την πολιτική και με τις ιστορικές αλλαγές που συνέβαιναν, όσο και με τον πόλεμο. Σχετίζεται στενά με τον Ρωμαίο αυτοκράτορα και αποτελεί ένα από τα πιο ισχυρά στηρίγματα της θέσης του και της νομιμοποίησης της εξουσίας του. Κυρίως ο Αύγουστος ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε τόσο πολύ με την εικόνα της και τα σύμβολα που θα κρατούσε και την χρησιμοποίησε για την εξυπηρέτηση των σκοπών του σε όλες τις μορφές τέχνης. Η εικόνα της Νίκης για τους Ρωμαίους πολίτες ήταν καθημερινή και στα δημόσια γλυπτά και στα νομίσματα. Έτσι συνδέθηκε με την εδραίωση και την εξάπλωση της αυτοκρατορίας. Η απεικόνισή της έχει προπαγανδιστικό και αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα. Εξυπηρετεί τον

2.1 Η Νίκη στο Χριστιανισμό σκοπό της τιμητικής προβολής προσώπων, γεγονότων ή ιδεών και συχνά πολιτικών γεγονότων η καταστάσεων. Το πνεύμα λοιπόν της συγκεκριμένης θεάς είναι κατά κάποιον τρόπο τελείως αντικαλλιτεχνικό, παρότι αυτό δεν γίνεται εμφανές στις αναπαραστάσεις της . Η λατρεία γι’ αυτήν επικράτησε στην αυτοκρατορία μέχρι την έλευση του χριστιανισμού. Η Victoria Αugusta προσέλαβε μια κεντρική θέση στην πολιτική ιδεολογία της αυτοκρατορίας. Κάθε Ρωμαίος αυτοκράτορας τιμούσε την προσωπική του Victoria (Victoria Αugusti, Victoria Caesaris) και συχνά της έδιναν γεωγραφικά επίθετα που σημειώνουν τις χώρες που κατακτήθηκαν (Victoria Αrmenica, Βritannica, Germanica, Parthica, Pontica). Ακóμη, της προσέδιδαν τα λατρευτικά επίθετα Sancta, Aeterna και Maxima που προέρχονταν από ανατολική επίδραση. Η απεικóνιση της Νίκης συμβóλιζε τρία είδη νίκης στη ρωμαϊκή και βυζαντινή τέχνη: 1. τη στρατιωτική νίκη και την ισχύ της αυτοκρατορίας 2. τη νίκη στην επικράτηση του χριστιανισμού έναντι της ειδωλολατρίας και 3. τη νίκη επί του θανάτου.

Εικ.10 // Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, μωσαϊκό, 6η-7η χιλιετία μ.Χ., Κύπρος.

Η επικράτηση του Χριστιανισμού οδήγησε σε μια μεγάλη διαμάχη για το βωμό της Νίκης στη Ρώμη, που τελικά καταστράφηκε το 382 μ. Χ. Παρ’ όλα αυτά, η εικόνα της Νίκης συνέχισε να είναι οικεία και προσιτή στους πολίτες. Στις αρχές του 5ου μ. Χ. αιώνα, η λατρεία της ήταν ακόμη ζωντανή στη Ρώμη. Με την καθιέρωση της Κωνσταντινούπολης ως πρωτεύουσα της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το 324 μ. Χ., η Νίκη στεφανώνει την νέα πρωτεύουσα. Αναπαρίσταται σε νομίσματα όπως ακριβώς συνέβαινε και στη Ρώμη. Εικονίζεται σε χρυσό νόμισμα Αρκαδίου του 397- 402 μ. Χ., όπου η προσωποποίηση της Κωνσταντινούπολης κρατάει στο χέρι της τη Νίκη πάνω σε σφαίρα, η οποία με τη σειρά της τη στεφανώνει. Σε χρυσό νόμισμα Πουλχερίας του 414-419 μ. Χ. η Νίκη κάθεται σε πλώρη πλοίου και κρατάει ασπίδα στην οποία χαράσσει χριστóγραμμα. Ο παλιός τύπος της αναπαράστασης της Νίκης να γράφει σε ασπίδα (votum), τώρα, αποκτά ένα νέο ιδεολογικó περιεχόμενο, καθώς η Θεά χαράσσει το σύμβολο της νέας θρησκείας. Σε χρυσό νóμισμα του 491-518 μ. Χ., η Νίκη στέκεται όρθια στραμμένη προς τα αριστερά και κρατάει ψηλó σταυρό στο δεξί της χέρι. Από την άλλη, σε χρυσό νόμισμα του Ιουστίνου του 519-527 μ.Χ., η Νίκη – Άγγελος, óρθια και μετωπική, κρατάει στο δεξί της χέρι ψηλó σταυρό, ενώ στο αριστερó μία σταυροφόρο σφαίρα. Παρóτι η απεικóνιση αυτή είναι εντελώς στατική, φέρνει μία νέα δυναμική, τη μετατροπή της Νίκης σε άγγελο. Αυτή η απεικόνιση είναι πλέον η πιο συνήθης.

2.2 ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΠΩΝΥΜΩΝ ΕΠΙΡΡΟΩΝ Η Νίκη ως Influencer

Ο όρος «influencer» μπορεί να φαίνεται σαν μια αρκετά νέα προσθήκη στο λεξικό μας, αλλά χρονολογείται από το 1660. Ωστόσο, η εφαρμογή της στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης, είναι ένα πιο πρόσφατο φαινόμενο. Ο όρος αναφέρεται σε κάποιο πρόσωπο ή πράγμα που επηρεάζει ή αλλάζει τον τρόπο συμπεριφοράς των άλλων ανθρώπων. Στο πέρασμα της νεότερης ιστορίας, το άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης, απασχόλησε πολλάκις τόσο το επώνυμο όσο και το ανώνυμο κοινό, αποτελώντας πηγή έμπνευσης γι’ αυτό. Η εικόνα της συνδέθηκε άλλοτε με την πρέσβευση ανώτερων ιδανικών και αξιών, και άλλοτε με την ανάδειξη της γυναικείας ομορφιάς και τελειότητας. η ς

2.2.1 Έμπνευση

Εικ.11 // Αφίσα της οπερέτας La Victoire de Samothrace, Szulc Joseph.

Εικ.12 // Σκίτσο πάνω σε καρτ ποσταλ, Dorothy Knapp.

Εικ.13 // Αγαλματίδιο, ρεπλίκα της Νίκης, Yves Klein.

La Victoire de Samothrace - Szulc Joseph, 1924 Ο Πολωνός συνθέτης Szulc Joseph, από μουσική οικογένεια ταξίδεψε στην Ευρώπη (κυρίως Γερμανία και Βέλγιο) και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, για να ολοκληρώσει τις σπουδές του στη διεύθυνση ορχήστρας και τη μουσική σύνθεση, το 1899. Μεταξύ του Α’ και Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συνθέτει σχεδόν είκοσι οπερέτες11. Μία από αυτές είναι και «Η Νίκη της Σαμοθράκης», που δημιουργεί στις 12 Φεβρουαρίου 1923, οπερέτα τριών πράξεων.

Καρτ ποσταλ - Dorothy Knapp, 1943 Η Ελληνίδα Θεά, αν και καλά φυλαγμένη μαζί με άλλες αρχαιότητες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, έχει ανοίξει τα φτερά της πάνω από τον πλανήτη, και συμβάλλει με τα υπέρτατα ιδανικά που πρεσβεύει, να τον προστατεύσει και να θριαμβεύσει, νικώντας τον τρόμο του ναζισμού. Εμπνέει την Dorothy Knapp, η οποία κατά τη διάρκεια του πολέμου σκιτσάρει φακέλους με τη Νίκη της Σαμοθράκης, εμψυχώνοντας τους συμμάχους.

La Victoire de Samothrace - Yves Klein, 1962 Νίκη της Σαμοθράκης, έργο του Υβ Κλάιν (1928-1962). Ο Υβ Κλάιν το 1962 στο ρεύμα του νέου ρεαλισμού, συνεχίζοντας την παράδοση των φουτουριστών, θα σχολιάσει τη διάσημη αρχαία θεά του Λούβρου, τη Νίκη της Σαμοθράκης, (διαστάσεων: 51,5 x 25,5 x 25 εκ / βάση 7 x 14,5 x 21 εκ), καλύπτοντάς τη με μπλε χρώμα. Xρησιμοποίησε πλαστικά αντίγραφα γλυπτών (συνθετική ρητίνη, πέτρα, μέταλλο και χρωστική ουσία), όπως η Αφροδίτη της Μήλου ή η Νίκη της Σαμοθράκης τα οποία χρωμάτισε με μπλε ΙΚΒ (International Klein Blue). Για πολλά από αυτά τα έργα του δημιουργήθηκαν αντίγραφα μετά τον θάνατό του.

11. Η oπερέτα είναι ένα διεθνές θεατρικό είδος όπερας σε μικρότερη, απλούστερη και ελαφριά απόδοση με περισσότερο κωμικό χαρακτήρα, της οποίας ένα μεγάλο μέρος είναι πρόζα. Στην ελληνική αποδόθηκε με τον όρο «Μελοδραμάτιο» (υποκοριστικό του Μελοδράματος), που όμως δεν καθιερώθηκε. Ως θεατρικό είδος πρωτοεμφανίσθηκε στη Γαλλία της οποίας δημιουργός φέρεται ο Ιάκωβος Όφενμπαχ. 35

Εικ.14 // Cor – ten, Ζογγολόπουλος, Θεσσαλονίκη.

Εικ.15 // «Ο Σουρεαλιστής Άγγελος», Salvador Dali.

Εικ.16 // Γελοιογραφία, Emilio Giannelli, Μιλάνο.

Cor – ten - Ζογγολόπουλος, 1966 Βρίσκεται στην Βόρεια Πύλη της ΔΕΘ και συμβολίζει την βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Κατά τον Ζογγολόπουλο ωστόσο, απεικονίζει αφαιρετικά την Νίκη της Σαμοθράκης. Έχει ύψος 17 μ. και είναι κατασκευασμένο από κράμα σίδερου και χαλκού, υλικά τα οποία έφερε από την Γαλλία. Aποτελεί ένα από τα πρώτα αφαιρετικά γλυπτά που στήθηκαν σε δημόσιο χώρο στην Ελλάδα. Το 1966, ύστερα από πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό που είχε προκηρυχθεί από τη ΔΕΘ, απέσπασε το πρώτο βραβείο για την κατασκευή της νέας πύλης και στοίχισε εκείνη την εποχή ένα εκατομμύριο δραχμές.

«Ο Σουρεαλιστής Άγγελος» - Salvador Dali, 1983 Έργο εμπνευσμένο από τη Νίκη της Σαμοθράκης. Ο Νταλί θεωρούσε οτι καμία ιδέα δεν ήταν πιο εμπνευσμένη από εκείνη του αγγέλου. Από τα τέλη της δεκαετίας του 40’, όταν ο καλλιτέχνης άρχισε να υφαίνει ισχυρά θρησκευτικά θέματα πάνω στα έργα του, η μορφή ενός αγγέλου γεμάτη θεία ενέργεια, απέκτησε μία σχεδόν μόνιμη θέση στο σύνολο του έργου του. Με μια αρτ νουβό διάθεση, τη μαύρη λαμπερή πατίνα και το ομαλά ανδρόγυνο σώμα, αναδεικνύει τις θεωρίες του σχετικά με τη μαθηματική συμμετρία και την αδυναμία του ανθρώπου έναντι των αγγέλων. Η ανδρόγυνη μορφή, στέκεται σε contrapposto12. Φέρει το δεξί του πόδι μπροστά, λυγίζοντας το γόνατο. Τα έντονα μυώδη χέρια του, βρίσκονται σε ανάταση, ενώ το τριγωνικό του κεφάλι στρέφεται ελαφρά προς τα δεξιά και κάτω. Το άγαλμα φορά μακρύ πτυχωτό περίζωμα. Από την πλάτη του εκφύονται δύο μικρά φτερά που δηλώνουν την αγγελική του ταυτότητα. Το μεγάλο κενό που διαμορφώνεται στο θώρακά του μεταφράζεται ως μία σουρεαλιστική απεικόνιση της εξερεύνησης της εσωτερικής ψυχής ή μιας αόρατης καρδιάς στα καλλιτεχνικά πάθη.

12. Το κοντραποστο είναι στάση του σώματος στη γλυπτική , αποδόθηκε για πρώτη φορά στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. από Έλληνες γλύπτες του αυστηρού ρυθμού. 36

Εικ.17 // «Winged Victory. Winged Whaat? (Just. Do.It)», Αιμιλία Μελετίου, Λονδίνο.

Εικ.18 // Φωτορεαλιστική απεικόνιση, Vasily Klyukin.

Εικ.19 // Απόσπασμα απεικόνισης της Νίκης από το κόμικ Les Gardiens du Louvre, Jirō Taniguchi.

Η Μέρκελ ως «Νικη» της Σαμοθράκης - Emilio Giannelli, 2012 Ο Emilio Giannelli (1936) είναι Ιταλός γελοιογράφος. Πρώην διευθυντής του Banco Monte dei Paschi της Σιένα, ο οποίος εργάστηκε διαδοχικά για την La Repubblica, το L’Espresso και το Panorama. Από το 1991, τα κινούμενα σχέδια του εμφανίζονται στην πρώτη σελίδα του Corriere della Sera (Milan). Δημοσιεύει στις 18 Ιούνη του 2012, σε ένθετο για την Ελλάδα, με τίτλο «Η Νίκη του Βερολίνου», μια γελοιογραφία στην οποία η Μέρκελ απεικονίζεται πίσω από το άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης. Η ίδια βρίσκεται σε υψηλότερη θέση από αυτή του αγάλματος, το κεφάλι της τοποθετείται ακριβώς πάνω από το εκλιπών κεφάλι της Νίκης, ενώ με τα δύο της χέρια κρατά επιδεικτικά τα φτερά της.

«Winged Victory. Winged Whaat? (Just.Do.It)». - Αιμιλία Μελετίου, 2013 Αυτή η Νίκη δεν θυμίζει σε τίποτα την Νίκη της Σαμοθράκης που βρίσκεται το Λούβρο. Είναι λιγνή, αποστεωμένη, διαβρωμένη και ακέφαλη με μεγάλα γυάλινα φτερά (μήκους 2 μέτρων) που κρέμονται από το ταβάνι ενώ απλά «ένα πανί καλύπτει την περηφάνια της» όπως λέει και η ίδια η Αιμιλία. Στο πανεπιστήμιο Goldsmiths του Λονδίνου, δημιούργησε τη «Νίκη της Σαμοθράκης» για την πτυχιακή της εργασία και βραβεύτηκε. Έφτιαξε μια «Νίκη» 2,5 μέτρα ψηλή, ασταθή με 300 στόματα στα φτερά της. Στόματα ανοιχτά που είναι σαν να μιλούν και να φωνάζουν. Μέσα από το δημιούργημά της αυτό αποτυπώνεται η απόγνωση. Το έργο το ξεκίνησε με καταθλιπτική διάθεση, τα ανοιχτά όμως στόματα στα φτερά μαρτυρούν δύναμη. «Δεν υπάρχει γνώση της ιστορίας, δεν υπάρχουν Νίκες» . Η «Νίκη» που έχει εκτεθεί σε γκαλερί του Λονδίνου θεωρήθηκε από τους Βρετανούς «αφοπλιστικά ειλικρινές έργο», με την πραγματικότητα να μην ωραιοποιείται» .

Nike of Samothrace Tower - Vasily Klyukin, 2014 Ο Vasily Klyukin, Ρώσος επιχειρηματίας και αρχιτέκτονας ελπίζει να φέρει στη ζωή μια αρχαία ελληνική γλυπτική με τη μορφή ενός κτιρίου. Η κατασκευή είναι τυλιγμένη στην ανατομία του διάσημου μαρμάρινου αγάλματος ενώ στρώματα γυαλιού οριοθετούν την φτερωτή μορφή. Πιστεύει ότι ένα συμβολικό οικοδομικό έργο συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη της οικονομίας, στην προσέλκυση επενδύσεων και στην αύξηση του τουρισμού και προτείνει αυτή την κατασκευή ως την επιτομή των τρόπων με τους οποίους μια δομή μπορεί να το κάνει αυτό. Ωστόσο, ο σχεδιασμός του αρχιτέκτονα δεν έχει επί του παρόντος σπίτι. Δύο πιθανές υποψήφιες χώρες είναι το Χονγκ Κονγκ και η Κουάλα Λουμπούρ.

από αόριστο παρελθόν; Νίκη. Η Νίκη της Σαμοθράκης.

Les Gardiens du Louvre - Jirō Taniguchi, 2014 Οι Κηδεμόνες του Λούβρου είναι ένα κόμικ του Jirō Taniguchi, συνεκδόθηκε από τις εκδόσεις Louvre και Futuropolis και δημοσιεύθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2014. Ένας Ιάπωνας στο Παρίσι. Ένας Ιάπωνας στο Λούβρο, μεθυσμένος από τους καλλιτέχνες που θαυμάζει και που θα ζήσει μέσα από ένα πυρετικό παραλήρημα, συναντά τα “φαντάσματα” που κατοικούν και φυλάσσουν το παλάτι. Γνωρίζουμε το σύνδρομο του Stendhal, αυτό το συναίσθημα που μπορεί ένα έργο τέχνης να σου προκαλέσει δυσφορία ή ακόμα και παραισθήσεις. Το σύνδρομο Taniguchi είναι διαφορετικής τάξεως. Ανυπόμονος να ξεφύγει από το πλήθος που συγκεντρώνεται στις αίθουσες του Λούβρου, καταφεύγει στις λιγότερο επισκέψιμες γωνιές του μουσείου και ενώ λιποθυμά από την εξάντληση, συμμετέχει σε μια άλλη πραγματικότητα, θαμμένη μέσα του. Ο άλλος κόσμος που του ανοίγεται όμως, δεν είναι τόσο διαφορετικός από τον δικό μας, εκτός από αυτή την παράξενη γυναίκα που θα τον καθοδηγήσει στους διαδρόμους του παλατιού που είναι τώρα πια ερημωμένο. «Είμαστε οι φύλακες του Λούβρου», εξηγεί, «είμαστε το ονειροπόλο κενό της φαντασίας σας. Αλλά ποιο είναι το όνομά της, αυτή η όμορφη γυναίκα, που προέρχεται

2.2.2 Διαφήμιση Παρισινοί κορσέδες - «La Samothrace», 1905 Η Νίκη της Σαμοθράκης εκτός από την εμβληματική της διάσταση ως έργο τέχνης, χαρακτηρίζεται και ως σύμβολο γυναικείας θηλυκότητας, καθώς την επικαλούνται για την προώθηση γυναικείων παρισινών κορσέδων, όπως φαίνεται σε δημοσίευμα εφημερίδας του 1904. Εικ.20 // Διαφήμιση γυναικείων παρισινών κορσέδων σε απόκομμα εφημερίδας, Λονδίνο,

Εικ.21 // Διαφημιστικό απόκομμα της Διεθνής Αεροπορικής Ένωσης, Αμερική.

Εικ.22 // Διαφήμιση του Caesars Palace Hotel Casino, Λας Βέγκας.

Διεθνής Αεροπορική Ένωση, 1941 Το 1941, η Διεθνής Αεροπορική Ένωση, εν μέσω πολέμου, προχωρά σε διαφημιστική καταχώρηση σε αμερικάνικο περιοδικό, με τίτλο “H 25η ώρα”, προκειμένου να τονώσει το ηθικό των εμπόλεμων και να διαβεβαιώσει ότι η αεροπορική τους δύναμη θα βγει νικήτρια από τον πόλεμο αυτό και θα φέρει την ειρήνη. Η Νίκη δεσπόζει στην καταχώρηση αυτή, καταλαμβάνοντας τη μισή σελίδα, ενώ στη λεζάντα υπογραμμίζεται: “Φτερωτή Νίκη της Σαμοθράκης, 305 π.Χ., σύμβολο Νίκης τότε, η Φτερωτή Νίκη είναι ακόμα πιο συμβολική σήμερα, όταν η αεροπορική δύναμη καθορίζει το πεπρωμένο των εθνών”.

Caesars Palace Hotel Casino, 1966. Το Caesars Palace Hotel Casino, έχει εκδώσει το 1966 μια μάρκα με τη Νίκη σε περιορισμένα τεμάχια, έχει στην είσοδό του εντυπωσιακό αντίγραφο του αρχαιοελληνικού αγάλματος, το οποίο και προβάλλεται σε κάθε διαφημιστική καταχώρηση της επιχείρησης.

Gustavo Thrace Winery - Gustavo Brambila, 1996 Η Νίκη της Σαμοθράκης, αυτή τη φορά κοσμεί συσκευασία κρασιού, παραγόμενο από την κοιλάδα της Νάπα (περιοχή στην Καλιφόρνια). Η φήμη της ως κορυφαία αμπελουργική περιοχή είναι τεράστια. Το 4% του οίνου της Καλιφόρνιας παράγεται εκεί. Το Napa Valley Cabernet Sauvignon φέρνει τις υψηλότερες τιμές από οποιοδήποτε αμερικανικό κρασί.

Arsinoe de Thrace - θεϊκά φορέματα για θνητούς, 2013 Εμπνευσμένα από την αρχαιότητα και τη μυθολογία και σχεδιασμένα για να φοριούνται από σύγχρονες Βασίλισσες, αντλούν έμπνευση από την αέρινη μορφή της Νίκης της Σαμοθράκης και κατασκευάζονται με παραδοσιακές τεχνικές, «δια χειρός», με πρώτη ύλη, το διάσημο ελληνικό μετάξι και σχεδιάστρια την Katja Heidrich (Κάτια Χάιντριχ). Τον Οκτώβριο του 2013 ξεκινά η παραγωγή των ενδυμάτων Arsinoe de Thrace. Στη σκιά του Ιερού ναού της Αρσινόης όπου από το 288 έως το 281 π.Χ. διεξάγονταν τα Καβείρια Μυστήρια, η AdT αποκάλυψε στο κοινό, τον περασμένο Ιούλιο, την ολοκληρωμένη κολεξιόν των «Θεϊκών» φορεμάτων της Arsinoe de Thrace που στόχο έχουν να κατακτήσουν τον κόσμο προσφέροντας στη Σαμοθράκη άλλη μία «Νίκη»!

Εικ.23 // Ετικέτα συσκευασίας κρασιού, Gustavo Brambila.

Εικ.24 // Φωτογραφία ενδύματος της εταιρίας Arsinoe de Thrace, Σαμοθράκη.

2.2.3 Απεικόνιση Γραμματόσημα Ολυμπιακών αγώνων, 1896 Η πρώτη απεικόνιση της θεάς Νίκης, αλλά με την μορφή της Νίκης του Παιωνίου (άγαλμα της Ολυμπίας), εμφανίζεται στα διεθνώς περιζήτητα γραμματόσημα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, στην αξία των 5 δραχμών, το οποίο, όπως και η υπόλοιπη σειρά ανατυπώνεται σε αναμνηστικές σειρές άλλων χωρών, με αφορμή τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Εικ.25 // Απεικόνιση της Νίκης του Παιωνίου σε γραμματόσημο, Αθήνα.

Εικ.26 // Απεικονίσεις της Νίκης πάνω σε χαρτονομίσματα δραχμών, Αθήνα.

Εικ.27 // Φωτογραφική απεικόνιση της Νίκης στην αναμνηστική maximum card, σκακιστικό φεστιβάλ, Ρουμανία.

Ελληνικά χαρτονομίσματα, 1941-44 Στα χρόνια της κατοχής (1941-44) αίσθηση προκαλεί, η εμφάνιση του εμβληματικού αγάλματος της Νίκης της Σαμοθράκης στην όψη τριών χαρτονομισμάτων της χώρας μας. Η χρονική συγκυρία αλλά και η μέθόδος εκτύπωσης (λιθογραφική), καθιστά την εμφάνισή της εντυπωσιακή και καθοριστική. Το πρώτο χαρτονόμισμα με τη Νίκη της Σαμοθράκης (κερματικό γραμμάτιο αποτυπωμένο σε χαρτί ελλείψει μετάλλων) είναι αυτό των 50 λεπτών της δραχμής, με ημερομηνία κυκλοφορίας την 18η Ιουνίου 1941. Στις 20 Ιουνίου 1942, τίθεται σε κυκλοφορία το χαρτονόμισμα των 5.000 δραχμών εικονίζοντας το αρχαιοελληνικό σύμβολο της Νίκης, πλαισιωμένο εκατέρωθεν από εργάτες. Μετά την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων, η οικονομία προσπαθεί να βρει ένα νέο ρυθμό. Στις 9 Νοεμβρίου 1944, εκδίδεται και κυκλοφορεί το τραπεζικό γραμμάτιο των 50 δραχμών με τη Νίκη να κυριαρχεί στην μπροστινή όψη. Πρόκειται για το πρώτο μετακατοχικό χαρτονόμισμα, έκδοσης τέταρτης, που τυπώθηκε σε λιθογραφείο των Αθηνών. Διεθνές Σκακιστικό Φεστιβάλ , 1986 Η εμβληματική Νίκης της Σαμοθράκης συνδυάζεται και με το σκάκι. Με αφορμή τη διεξαγωγή Διεθνούς Σκακιστικού Φεστιβάλ στην Τιμισοάρα το 1986, η Ρουμανία προχωρά στην έκδοση αναμνηστικής maximum card, στην οποία επιλέγεται η φωτογραφική απεικόνιση του αγάλματος.

2.2.4 Αφαίρεση HONDA - Soichiro Honda, 1947 Η Honda Motor Co., Ltd. είναι μια διεθνής βιομηχανική εταιρεία, η οποία είναι γνωστή για τα αυτοκίνητα, τις μοτοσικλέτες και τα ρομπότ της. Η εταιρεία ιδρύθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 1948 και ο Soichiro Honda έγινε ιδρυτής της. Πριν από τη δεκαετία του ‘60, η εταιρεία Honda ήταν ειδικευμένη στην παραγωγή μοτοσικλετών. Μετά την ενεργειακή κρίση του 1973, τα μοντέλα της Honda έγιναν μπέστ σέλερ στην αμερικανική αγορά, καθώς επίσης ενίσχυσαν κάπως τις θέσεις τους στην ευρωπαϊκή αγορά. Η ιστορία των «φτερών» της εταιρείας Honda συνδέεται με τον ιδρυτή της Soichiro Honda. Η Soichiro Honda πήρε τα φτερά της θεάς Νίκης (Victory) ως βάση για το λογότυπό της. Έτσι, εμφανίστηκε το πρώτο λογότυπο της Honda το, 1947. Εικ.28 // Λογότυπα της εταιρίας Honda, Τόκιο.

Εικ.29 // Λογότυπο της εταιρίας ΝΙΚΕ, ΗΠΑ.

NIKE - Phil Knight, 1971 Το 1971 ο Φίλ Νάιτ, πρώην δρομέας μεσαίων αποστάσεων στις ΗΠΑ, αποφάσισε να δημιουργήσει τη δική του σειρά παπουτσιών. Με το σωστό σκεπτικό ότι η μισή επιτυχία μιας εταιρεία βασίζεται στο όνομα, ο Νάιτ ζήτησε από όλους τους υπαλλήλους του να γράψουν την πρότασή τους σε ένα χαρτί και στη συνέχεια να το ρίξουν σε ένα καπέλο. Τελικά, επιλέχθηκε το όνομα «NIKE», από την αρχαία Ελληνίδα θεά Νίκη. Ο μάλλον αρχαιολάτρης υπάλληλος που το πρότεινε, ισχυρίστηκε πως είδε τη θεά στο όνειρό του. Το επόμενο βήμα ήταν η σχεδίαση του λογοτύπου, εμπνευσμένο φυσικά από το όνομα. Η σχεδιάστρια Κάρολιν Ντέιβιντσον δημιούργησε ένα αφαιρετικό φτερό, το οποίο παρέπεμπε στο διάσημο άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης. Το «swoosh» είναι ένα «τικ», δηλαδή το χαρακτηριστικό σημάδι επιλογής. Το σχήμα του είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να δείχνει κίνηση και ταχύτητα. Επίσης, σχεδιάστηκε να μοιάζει με φτερό, προκειμένου να συνδέεται με το όνομα της μάρκας, που προέρχεται από τη φτερωτή θεά «Νίκη» της ελληνικής μυθολογίας. Ο Νάιτ δεν ενθουσιάστηκε ιδιαίτερα, αλλά βιαζόταν. Ενέκρινε λοιπόν το σχέδιο και κατέβαλε στην

Ντέιβιντσον την πενιχρή αμοιβή των 35 δολαρίων. Ένδεκα μόλις χρόνια αργότερα, η «ΝΙΚΕ», με λογότυπο το φτερό της Νίκης, «πέταξε» στην κορυφή των πωλήσεων παγκοσμίως, εκτοπίζοντας τη γερμανική «ADIDAS».

2.2.5 Μεταφορά

Εικ.30 // Η Σοφία Λόρεν με το αγαλματίδιο της Νίκης, ποζάρει μπροστά στο επιβλητικό άγαλμα και η Ινγκριντ Μπέργκμαν παραλαμβάνει το πρώτο βραβείο του θεσμού το 1948, Παρίσι.

Εικ.31 // Φωτογραφικό κάδρο του Fred Astaire, η Hepburn κατεβαίνει τα σκαλιά μπροστά από τη Νίκη της Σαμοθράκης, Λούβρο, Παρίσι.

Εικ.32 // Αεροφωτογραφία, land art, Σαμοθράκη.

«Victoires du cinéma français», 1946 Tο 1946, το εβδομαδιαίο περιοδικό Cinémonde καθιερώνει γαλλικά βραβεία κινηματογράφου «Victoires du cinéma français». Τα τρόπαια, που χαρακτηρίζονται ως τα γαλλικά όσκαρ, έχουν τη μορφή της Νίκης της Σαμοθράκης και απονέμονται κάθε χρόνο στους νικητές κατά τη διάρκεια της «Νύχτας του Κινηματογράφου». Μάλιστα, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, γίνεται κρατικός θεσμός και η τελετή απονομής των βραβείων τίθεται από το Υπουργείο Βιομηχανίας και Εμπορίου της Γαλλίας. Τα μεγαλύτερα αστέρια της εποχής έχουν τιμηθεί με το βαρύτιμο έπαθλο, ενώ αρκετές φορές η τελετή απονομής πραγματοποιήθηκε μπροστά στο εντυπωσιακό άγαλμα. Η Ίνγκριντ Μπέργκμαν (Ingrid Bergman) παραλαμβάνει το πρώτο βραβείο του θεσμού, το 1948.

Funny face - Stanley Donen, 1957 Το φίλμ είναι σχεδόν μια musical σάτιρα του κόσμου της μόδας και των beatnicks13. Η κεντρική ιστορία αφορά το ειδύλλιο ενός φωτογράφου μόδας, Ντικ Έϊβερι (Fred Astaire) και μιας άτσαλης, υπαλλήλου βιβλιοπωλείου του Greenwich Village, Τζο Στόκτον (Audrey Hepburn), η οποία μέσα από τις προτροπές και με την υψηλή εποπτεία του φωτογράφου θα μετατραπεί σε ένα κομψό μοντέλο μόδας που θα ενσαρκώνει το νέο πρότυπο γυναίκας του περιοδικού Quality. Μιας γυναιίκας που εκτός από ομορφιά θα διαθέτει και εξυπνάδα, στυλ, κομψότητα. H σταδιακή μεταμόρφωση λαμβάνει χώρα στο Παρίσι, την πολη του φωτος, της μόδας και του στυλ. Σε μία σκηνή, η Hepburn, φίνα, γεμάτη στυλ και ευρωπαϊκη κομψότητα, κατεβαίνει τα σκαλιά μπροστά από τη Νίκη της Σαμοθράκης στο Λούβρο φορώντας μια υπέροχη τουαλέτα Givenchy και ο Fred Astaire αιχμαλωτίζει τη μαγεία σε μια σειρά απο διαδοχικά φωτογραφικά κάδρα.

13. Ήταν ένα στερεότυπο των μέσων ενημέρωσης που επικρατούσε σε όλη τη δεκαετία του 1950 έως τα μέσα της δεκαετίας του ‘60 που έδειχνε τις πιο επιφανειακές πτυχές του λογοτεχνικού κινήματος Beat Generation (λογοτεχνικό κίνημα που ξεκίνησε από μια ομάδα συγγραφέων των οποίων το έργο διερεύνησε και επηρέασε τον αμερικανικό πολιτισμό και την πολιτική στην μεταπολεμική εποχή )της δεκαετίας του 1950. Τα στοιχεία του beatnik περιλάμβαναν τον ψευδο-διανοουμενισμό, τη χρήση ναρκωτικών και μια γελοιογραφική απεικόνιση των πραγματικών ανθρώπων μαζί με την πνευματική αναζήτηση της αυτοβιογραφικής μυθοπλασίας του Jack Kerouac (Αμερικανός μυθιστοριογράφος και ποιητής γαλλοκαναδικής καταγωγής πρωτοπόρος της Beat Generation). 44

Εικ.33 // Λάξευση του μαρμάρινου αντιγράφου της Νίκης, από ρομποτικό μηχάνημα, Δράμα.

Εικ.34 // Απόσπασμα από το βίντεο κλιπ των Beyoncé και Jay Z, μπροστά από το άγαλμα της Νίκης, Λούβρο.

Η «Νίκη της Σαμοθράκης» επέστρεψε στο νησί της!, 2011 Το εντυπωσιακό και πρωτότυπο αυτό περίγραμμα του αγάλματος, σε κάτοψη 50x70 μέτρων περίπου, φιλοτεχνήθηκε από την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία ΙΔΕΑ, η οποία ιδρύθηκε στο νησί, το 2011 και δραστηριοποιείται στη Μακεδονία και τη Θράκη. Είκοσι εθελοντές εργάστηκαν με μεράκι και αφοσίωση χρησιμοποιώντας την τεχνική του λεγομένου «land art», με πέτρες που συνέλεξαν από τη γύρω περιοχή και έτσι σιγά-σιγά απεικονίστηκε μια σύγχρονη εκδοχή της Νίκης της Σαμοθράκης στη γη, η οποία μπορεί να βρίσκεται μακριά, το όνομά της όμως θα παραπέμπει πάντοτε σε αυτό το νησί με την άγρια, φυσική ομορφιά. Τα φτερά της βαμμένα με το γαλάζιο της θάλασσας, το φόρεμά της γαλαζοπράσινο και μια κόκκινη λωρίδα ανάμεσα, ήταν τα χρώματα που επιλέχτηκαν για την τελική διαμόρφωση της «γήινης» Νίκης της Σαμοθράκης, ενώ οι υπεύθυνοι της πρωτότυπης αυτής εικαστικής δράσης σκέφτονται μάλιστα να μεγαλώσουν ακόμη περισσότερο το περίγραμμα και να το φωτίσουν, διεκδικώντας με αυτόν τον τρόπο μια θέση στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες. Το αντίγραφο, 2018 Έπειτα από συζητήσεις με το μουσείο του Λούβρου, συμφωνήθηκε να κατασκευασθούν με τρισδιάστατους εκτυπωτές δύο ακριβή αντίγραφα του διάσημου γλυπτού της Νίκης της Σαμοθράκης. Ένα θα τοποθετηθεί στο νησί της Σαμοθράκης και το δεύτερο στην Αλεξανδρούπολη. Η ιδέα να ζητηθεί από το Μουσείο του Λούβρου, η τρισδιάστατη (3D) ψηφιοποίηση αρχείου, βάση του οποίου φιλοτεχνήθηκε το εν λόγω ακριβές αντίγραφο, γεννήθηκε το 2012. Το ακριβές αντίγραφο της Νίκης της Σαμοθράκης κατασκευάστηκε από μάρμαρο Θάσου σε εργοστάσιο στη Δράμα και οι διαστάσεις του είναι αυτές του πρωτότυπου, με ακρίβεια χιλιοστού και βάρος περίπου 6,5 τόνους. Η πιστή αποτύπωσή του απαιτούσε τη χρήση ενός ρομποτικού μηχανήματος τελευταίας τεχνολογίας το οποίο διέθετε η εταιρία και χρειάστηκαν τρεις μήνες

τελευταίας τεχνολογίας, το οποίο διέθετε η εταιρία και χρειάστηκαν τρεις μήνες για σχηματοποιηθεί το γενικό περίγραμμα και οι βασικές λεπτομέρειες του αγάλματος σε ένα κομμάτι μαρμάρου βάρους περίπου 18 τόνων. Χρειάστηκαν άλλοι τρεις μήνες στη συνέχεια και δύο γλύπτες της σχολής της Τήνου, οι οποίοι σμίλευσαν τις λεπτομέρειες, ολοκληρώνοντας την εξαιρετική δημιουργία το καλοκαίρι του 2018. Ο κ. Πέτροβιτς (αντιπεριφερειάρχης Έβρου) αναφέρθηκε και στον «συμβολικό προσανατολισμό των αγαλμάτων», καθώς αυτό που θα τοποθετηθεί στην Αλεξανδρούπολη θα «κοιτά» προς τη Σαμοθράκη και εκείνο που θα τοποθετηθεί σύντομα στον προαύλειο χώρο του μουσείου της Σαμοθράκης θα «βλέπει» προς το Μουσείο του Λούβρου, προκειμένου να καταδεικνύεται «η διαρκής μας απαίτηση να επιστρέψει η Νίκη στο φυσικό της χώρο», όπως λέει χαρακτηριστικά.

Parisien. Ωστόσο όπως αναφέρει η The Telegraph, δεν έλειψαν οι αντιδράσεις για το clip που δείχνει τη Μπιγιονσέ να χορεύει μπροστά από τη Νίκη της Σαμοθράκης, το αρχαιοελληνικό γλυπτό που δεσπόζει στο Λούβρο.

Video clip των Beyoncé - Jay Z, 2018 Η Μπιγιονσέ (Beyoncé) εμφανίζεται ξαπλωμένη φιλήδονα μπροστά από το διάσημο γλυπτό, μέσα στο Μουσείο του Λούβρου. Και όμως, το άγαλμα είναι εκείνο που κλέβει την παράσταση από την εκτυφλωτική ντίβα. Ο τίτλος του video clip είναι Apeshit, στην αργκό των ΗΠΑ σημαίνει είτε «θυμωμένος» είτε «άγρια ενθουσιασμένος» και περιλαμβάνεται στο νέο τους άλμπουμ με τίτλο «Everything is Love» που με αυτοβιογραφικά κομμάτια αφηγείται την ερωτική ιστορία του ζευγαριού. Το video clip του γυρίστηκε στο φημισμένο μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι . Η ομορφιά των έργων συνδυάζεται με εκείνη των χορογραφιών του πολυβραβευμένου χορογράφου από το Βέλγιο, Σιντί Λαρμπί Τσερκαουί. «Είναι ένα πολιτικό κλιπ» σχολίασε ο Gert Van Overloop που είναι στην ομάδα του χορογράφου. «Όλοι οι χορευτές είναι μαύροι, τα περισσότερα από τα έργα του Λούβρου φαίνονται κάτω από αυτό το πρίσμα. Δεν είναι ένα κλιπ εναντίον της λευκής παρακαταθήκης πολιτισμού αλλά ένα κλιπ που επιβεβαιώνει την εξίσου σημαντική με τη λευκή, αφροαμερικανική κουλτούρα», σχολίασε στη Le

Εικ.35 // rau.gau – Γερμανία, waterlily_mood – Ουζμπεκιστάν, naw_girl_ - Ηνωμένες Πολιτείες, torsten_muehlbach – Γερμανία, giular_o0 – Ιταλία, riccardodimaio - Ιταλία, caucasiancrafter - Αζερμπαϊτζάν, Theodora.zt – Ελλάδα, cjstromm – Γαλλία.

2.2.6 ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΝΩΝΥΜΩΝ ΕΠΙΡΡΟΩΝ Απεικονίσεις της Νίκης από χρήστες του Instagram

Εικ.36 // Γλυπτά μαθητών.

2.2.7 Απεικονίσεις της Νίκης από μαθητές Δημοτικού

Εικ.37 // Χρονοδιάγραμμα απεικόνισης της Νίκης της Σαμοθράκης, Τ. Ανδρίτσου.

2.2.8 Μία προσπάθεια εικονογράφισης της Νίκης στο πέρασμα του χρόνου

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Καταλήγοντας, η παρούσα ερευνητική εργασία δεν έχει ως στόχο τη διεξαγωγή κάποιου συγκεκριμένου συμπεράσματος. Αποτελεί περισσότερο μία προσωπική, συνεχή διερώτηση, γύρω από το ρόλο που έχουν οι αρχαιότητες στη ζωή μας. Ο άνθρωπος ως ον έχει την ανάγκη του ανήκειν. Συνεπώς χρειάζεται συνεχώς να προσδιορίζει την ταυτότητά του, τόσο σε ατομικό όσο και σε εθνικό επίπεδο.

«Θα έχετε παρατηρήσει πως υπάρχει ένας διχασμός στον ψυχισμό των Ελλήνων για το που ανήκουν. Αντί να αγκαλιάσουμε την ιστορία μας φαίνεται ότι μας βαραίνει τόσο πολύ που προσπαθούμε να ξεφύγουμε από αυτή αφήνοντας όμως αναπάντητο το ερώτημα για το που ανήκουμε στο χώρο και στον χρόνο. Ναι, διότι σε αυτή τη συζήτηση επιστρατεύεις το παρελθόν που διαλέγεις και τι διαλέγεις; Διαλέγεις αυτό που λέμε στα πολύ καλά ελληνικά self esteem history. Ποτέ την άλλη. Από τη στιγμή που επιλέγεις αυτό το παρελθόν σημαίνει ότι δεν είσαι βέβαιος για το μέλλον, γιατί αν ήσουν βέβαιος για το μέλλον δεν θα έχεις ανάγκη να λες ότι δώσαμε τα φώτα στον κόσμο και να μην αναρωτιέσαι ποιος σου έδωσε τον ηλεκτρισμό. Ναι και αρκετοί λένε ότι δώσαμε τα φώτα στον κόσμο και δεν καταφέραμε κάτι άλλο γιατί μέσα στην ιστορία χαθήκαμε, υπήρξε ένα Βυζάντιο και μια ορθοδοξία και ένας ανατολικός ασκητισμός που μας καθήλωσε την ώρα που υπήρχε ένας διαφωτισμός και εξέλιξη». Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, συνέντευξη, 2016. Για μία όχι και τόσο ισχυρή ευρωπαϊκή χώρα όπως η Ελλάδα, που έμεινε στην αφάνεια για αιώνες, η ανασυγκρότηση και η εκ νέου δημιουργία (κατά τον 19ο αιώνα) μιας ισχυρής κατά τα άλλα αρχαίας ιστορίας που περιορίζεται στον επονομαζόμενο από τη Δύση «χρυσό αιώνα», αποτέλεσε σημείο εθνικής υπερηφάνειας και συσπείρωσης.

«Οι αρχαιότητες βγαίνουν από τη γη, τη γη που κρύβει μέσα της τα οστά των προγόνων. Οι αρχαιότητες είναι οστά, είναι τα μαρμάρινα οστά του σώματος του έθνους. Τα μαρμάρινα αγάλματα μπορούν να μιλούν, να κλαίνε και να θρηνούν. Οι αρχαιότητες βγαίνουν από τη γη, τη γη που έχει ταϊστεί και ποτιστεί με το αίμα των προγόνων, από την ίδια αυτή γη. Οι πέτρες και τα μάρμαρα υπήρχαν αιώνια εδώ, άλλοτε θαμμένα άλλοτε ορθά, σ’αυτό τον ίδιο τόπο, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον, οριοθετώντας το έδαφος του έθνους. Ο κοινός τόπος του έθνους έπρεπε να παραχθεί. Ο κοινός τόπος του έθνους έπρεπε να φανερωθεί μέσα από το εθνικό ονειρεύεσθαι. Οι εθνικές μνήμες έχουν ανάγκη από αντικείμενα για να αγκιστρωθούν, από μνημειακούς χώρους για να αποκρυσταλλωθούν». (πρβλ. Casey Ε.,1996)Γ. Χαμηλάκης, Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα, 2012. Ως απτά τεκμήρια λοιπόν, της νέας αυτής πραγματικότητας ορίστηκαν τα απομεινάρια εκείνου του ένδοξου παρελθόντος. Αναδύθηκαν, επαναπροσδιορίστηκαν και μετσχηματίστηκαν από τέχνεργα και ειδωλολατρικά αντικείμενα σε εθνικά σύμβολα και μνημεία. Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκε ένα νέο παρελθόν, διαφορετικό από εκείνο που είχε υπάρξει, αλλά απαραίτητο για να αποτελέσει μια ακλόνιτη ιστορική βάση τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Ελλάδα. Έτσι και η Νίκη της Σαμοθράκης, ως εναπομείναν λείψανο εκείνου του παρελθόντος, ζει αιώνια μέσα από τις δικές μας απεικονίσεις. Οικειοποιείται, αναπαράγεται και μεταμορφώνεται στο εκάστοτε τώρα, υποδηλώνοντας το ένδοξο παρελθόν της. Αποτελεί ταυτόχρονα δημιούργημα της κλασικής εποχής, αλλά και ολόκληρης της ανθρωπότητας.

ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

//Εικ.1 Το Ιερό των Μεγάλων Θεών, τοπογραφικό, υφιστάμενη κατάσταση. https://el.wikipedia.org/wiki/Ιερό_των_Μεγάλων_Θεών#/media/Αρχείο:Plan_Samothrace_sanctuary-el.png

//Εικ.2 Σκίτσο απεικόνισης των διαστάσεων του συμπλέγματος, Τ. Ανδρίτσου. http://musee.louvre.fr/oal/victoiredesamothrace/victoiredesamothrace_acc_en.html

//Εικ.3 Σκίτσο απεικόνισης των τμημάτων του αγάλματος, Τ. Ανδρίτσου. http://musee.louvre.fr/oal/victoiredesamothrace/victoiredesamothrace_acc_en.html

//Εικ.4 Σκίτσο απεικόνισης της πλώρης, Τ. Ανδρίτσου. http://musee.louvre.fr/oal/victoiredesamothrace/victoiredesamothrace_acc_en.html

//Εικ.5 Σκίτσο απεικόνισης του ιματίου, Τ. Ανδρίτσου. http://musee.louvre.fr/oal/victoiredesamothrace/victoiredesamothrace_acc_en.html

//Εικ.6 Τρισδιάστατη αναπαράσταση αποκατάστασης του βωμού, Πανεπιστήμιο Εmory, Ηνωμένες Πολιτείες. http://chasemitchelljordan.com/the-sanctuary-of-the-great-gods-at-samothrace/

//Εικ.7 Σκίτσο απεικόνισης των αποκατεστημένων μελών του αγάλματος, Τ. Ανδρίτσου. http://musee.louvre.fr/oal/victoiredesamothrace/victoiredesamothrace_acc_en.html

//Εικ.8 Κάτοψη του ορόφου που βρίσκεται η πτέρυγα της Νίκης, Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι. https://www.louvre.fr/plan

//Εικ.9 Αργυρός βικτωριάτος (victoriatus) Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, 3oς-1ος αι. π.Χ., Νομισματικό Μουσείο, Αθήνα. http://www.nummus.gr/νικη-victoria-σε-νομισματα-και-μεταλλια/

//Εικ.10 Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, μωσαϊκό, 6η-7η χιλιετία μ.Χ., Κύπρος. http://musee.louvre.fr/oal/victoiredesamothrace/victoiredesamothrace_acc_en.html

//Εικ.11 Αφίσα της οπερέτας La Victoire de Samothrace, Szulc Joseph. https://www.google.gr/search?q=joseph+szulc+la+victoire+de+samothrace&client=opera&hs=X5F&source=lnms&tbm=isch&sa=X&v ed=0ahUKEwimhqyC9ejjAhXOjqQKHUbrDDcQ_AUIESgB&biw=1326&bih=658#imgrc=xBTF-8F7azOqpM:

//Εικ.12 Σκίτσο πάνω σε καρτ ποσταλ, Dorothy Knapp. https://www.radioevros.gr/wp-content/uploads/.pdf

//Εικ.13 Αγαλματίδιο, ρεπλίκα της Νίκης, Yves Klein. https://www.artspace.com/yves_klein/la-victoire-de-samothrace

//Εικ.14 Cor – ten, Ζογγολόπουλος, Θεσσαλονίκη. https://www.google.gr/search?q=ζογγολοπουλος+δεθ&client=opera&hs=aDv&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiTlvOO8u jjAhXLJlAKHdSRDJ8Q_AUIESgB&biw=1326&bih=658#imgdii=7f4uQLL8YNYQlM:&imgrc=6YPlKe56CiPp8M:

//Εικ.15 «Ο Σουρεαλιστής Άγγελος», Salvador Dali. https://cityculture.gr/o-soyrealistikos-aggelos-toy-salvador-dali/

//Εικ.16 Γελοιογραφία, Emilio Giannelli, Μιλάνο. https://voxeurop.eu/en/content/cartoon/2199421-victory-berlin

//Εικ.17 «Winged Victory. Winged Whaat? (Just.Do.It)», Αιμιλία Μελετίου, Λονδίνο. https://www.tovima.gr/2013/04/09/culture/i-sygxroni-niki-tis-samothrakis-apo-ellinida-kallitexnida-sto-londino/

//Εικ.18 Φωτορεαλιστική απεικόνιση, Vasily Klyukin. https://www.designboom.com/architecture/vasily-klyukin-envisions-winged-victory-of-samothrace-building-03-26-2014/

//Εικ.19 Απόσπασμα απεικόνισης της Νίκης από το κόμικ Les Gardiens du Louvre, Jirō Taniguchi. https://www.lebonplan.org/index.php/rubriques/culture/bande-dessinee/1114-les-fantomes-du-palais

//Εικ.20 Διαφήμιση γυναικείων παρισινών κορσέδων σε απόκομμα εφημερίδας, Λονδίνο. https://www.alamy.com/stock-photo-la-samothrace-corset-1905-advert-for-the-london-corset-co-and-its-48266731.html

//Εικ.21 Διαφημιστικό απόκομμα της Διεθνής Αεροπορικής Ένωσης, Αμερική. https://www.radioevros.gr/wp-content/uploads/pdf

//Εικ.22 Διαφήμιση του Caesars Palace Hotel Casino, Λας Βέγκας. https://www.radioevros.gr/wp-content/uploads/pdf

//Εικ.23 Ετικέτα συσκευασίας κρασιού, Gustavo Brambila. https://www.winemaps.com/winery/gustavo-thrace-winery

//Εικ.24 Φωτογραφία ενδύματος της εταιρίας Arsinoe de Thrace, Σαμοθράκη. http://www.provocateurmagazine.com/tag/νίκης-της-σαμοθράκης/

//Εικ.25 Απεικόνιση της Νίκης του Παιωνίου σε γραμματόσημο, Αθήνα. https://www.radioevros.gr/wp-content/uploads/pdf

//Εικ.26 Απεικονίσεις της Νίκης πάνω σε χαρτονομίσματα δραχμών, Αθήνα. https://www.radioevros.gr/wp-content/uploads/pdf

//Εικ.27 Φωτογραφική απεικόνιση της Νίκης στην αναμνηστική maximum card, σκακιστικό φεστιβάλ, Ρουμανία. https://www.radioevros.gr/wp-content/uploads/pdf

//Εικ.28 Λογότυπα της εταιρίας Honda, Τόκιο. aLq2aIjj5mScJZvyLtDpq9txxLCeqrwaTFUYYXpHPFW_1ReaPJh7z7QEJdJTdgWrgyz4svjiMX1hAYje0HoioSCfmZJwlm_1Iu0EZY4OF48DfhdK hIJOmr23HEsJ6oRyPkRbMK3a8oqEgmvBpMVRhhekRFnnlh9fRk67yoSCc8Vb9F5o8mHEdSO9QZibST8KhIJvPtAQl0lN2ARRB2vJd_1FJqIqE glauDLPiy-OIxGdL21-Yv60FyoSCRfWEBiN7QeiEQBx7iXO-shL&tbo=u&sa=X&ved=2ahUKEwi-8oiJ9-jjAhXJI1AKHbqoDo0Q9C96BAgBEBg&bi w=1326&bih=658&dpr=1#imgrc=gXmHte-7SFGgJM:

//Εικ.29 Λογότυπο της εταιρίας ΝΙΚΕ, ΗΠΑ. https://www.google.gr/search?client=opera&biw=1326&bih=658&tbm=isch&sa=1&ei=PKlGXeSIGfODk74P6Na9-Ag&q=nike+logo+nike+of +samothrace&oq=nike+logo+nike+of+samothrace&gs_l=img.3...17211.22385..22708...0.0..0.246.3842.0j10j9......0....1..gws-wiz-img.......0j0 i30j0i19j0i5i30i19j0i8i30i19j0i8i30.QoR5ElJgi7w&ved=0ahUKEwjkltie9-jjAhXzwcQBHWhrD48Q4dUDCAY&uact=5#imgrc=mV8wKitY_TN-HM:

//Εικ.30 Η Σοφία Λόρεν με το αγαλματίδιο της Νίκης, ποζάρει μπροστά στο επιβλητικό άγαλμα και η Ινγκριντ Μπέργκμαν παραλαμβάνει το πρώτο βραβείο του θεσμού το 1948, Παρίσι. https://www.google.gr/search?q=victoires+du+cinema+francais&client=opera&hs=gav&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKE wjipoC69-jjAhUB-qQKHRxfC1IQ_AUIEigC&biw=1326&bih=658#imgrc=Zz37F3dLVyS9RM:

//Εικ.31 Φωτογραφικό κάδρο του Fred Astaire, η Hepburn κατεβαίνει τα σκαλιά μπροστά από τη Νίκη της Σαμοθράκης, Λούβρο, Παρίσι. https://www.google.gr/search?client=opera&hs=Ybv&biw=1326&bih=658&tbm=isch&sa=1&ei=q6lGXe74E5XYmwWBu7-oCA&q=f unny+face+movie&oq=funny+face+movie&gs_l=img.3..0i19l4j0i8i30i19l3.1289.5465..5837...0.0..0.233.1145.0j3j3......0....1..gws-wizimg.......0j0i67j0i30.aVeeCUh5g6U&ved=0ahUKEwiu-snT9-jjAhUV7KYKHYHdD4UQ4dUDCAY&uact=5#imgrc=KccSNt1O-tkdZM:

//Εικ.32 Αεροφωτογραφία, land art, Σαμοθράκη. https://www.google.gr/search?q=η+νικη+επεστρεψε+στο+νησι+της&client=opera&hs=6wa&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ah UKEwjo8IXt9-jjAhVSsaQKHeVGC4EQ_AUIEigC&biw=1326&bih=658#imgrc=nZaA-WQcGJNg4M:

//Εικ.33 Λάξευση του μαρμάρινου αντιγράφου της Νίκης, από ρομποτικό μηχάνημα, Δράμα. https://www.google.gr/search?q=η+νικη+επεστρεψε+στο+νησι+της&client=opera&tbm=isch&tbs=rimg:CVdCXfs94HZiIjiohkIBAmUybu ZGy-YuMo-gw1SZBI6OwvMfbpq3uYqWWM4-iKLIJSjRol9cP6AsRbTuFaR4ZoasoCoSCaiGQgECZTJuETBZ5O-b0NA3KhIJ5kbL5i4yj6ARmFW Fb3DVw_1QqEgnDVJkEjo7C8xHZeVVgHwnNPyoSCR9umre5ipZYETBZ5O-b0NA3KhIJzj6IosglKNERh1qiVm7NWQEqEgmiX1w_1oCxFtBGaC7 Ugss6i6yoSCe4VpHhmhqygEQyw6-A8kZuI&tbo=u&sa=X&ved=2ahUKEwjKgNL_9-jjAhWQJlAKHUxTBHcQ9C96BAgBEBg&biw=1326&bih=65 8&dpr=1#imgdii=zSUV5WPhaTTTFM:&imgrc=w1SZBI6OwvMXLM:

//Εικ.34 Απόσπασμα από το βίντεο κλιπ των Beyoncé και Jay Z, μπροστά από το άγαλμα της Νίκης, Λούβρο. https://www.google.gr/search?client=opera&hs=Eev&biw=1326&bih=658&tbm=isch&sa=1&ei=UapGXbfqE5GKk74PsLu1yAg&q=beyonc e+nike+of+samothrace&oq=beyonce+nike+of+samothrace&gs_l=img.3...1893.6549..6843...0.0..1.1156.5193.0j5j3j0j2j3j0j1......0....1..gwswiz-img.......0i30.Njwx1BjQs5E&ved=0ahUKEwj31t2i-OjjAhURxcQBHbBdDYkQ4dUDCAY&uact=5#imgrc=dIK7AqL0mJD05M:

//Εικ.35 frau.gau – Γερμανία, waterlily_mood – Ουζμπεκιστάν, naw_girl_ - Ηνωμένες Πολιτείες, torsten_muehlbach – Γερμανία, giular_o0 – Ιταλία, riccardodimaio - Ιταλία, caucasiancrafter - Αζερμπαϊτζάν, Theodora.zt – Ελλάδα, cjstromm – Γαλλία. https://www.instagram.com/explore/tags/nikeofsamothrace/

//Εικ.36 Γλυπτά μαθητών. ://youtu.be/gB1HBtdbwKQ?t=3

//Εικ.37 Χρονοδιάγραμμα απεικόνισης της Νίκης της Σαμοθράκης, Τ. Ανδρίτσου.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βιβλιογραφία // Δραγούμης Ίων, «ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ», Αθήνα: Ρηγόπουλος , 1994. // Μαρλό Αντρέ, «Το Φανταστικό Μουσείο», μτφ: Νίκος Ηλιάδης, Αθήνα: Πλέθρον, 2008. // Νάιτζελ Σπάιβι, «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ», μτφ: Βαγγέλης Παπαευθυμίου, Αθήνα: Οδυσσέας, 2004. // Σάιντ Έντουαρντ, «ΟΡΙΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ Η ΠΙΟ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ... - ΜΙΑ ΕΝΤΟΝΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΠΙΦΥΛΑΣΣΕΙ Η ΔΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ», μτφ: Φώτης Τερζάκης, Αθήνα: Νεφέλη, 1996. // Σεφέρης Γιώργος, «Γυμνοπαιδία A΄. Σαντορίνη», Αθήνα: Ίκαρος, 1974. // Τζιρτζιλάκης Γιώργος, «Υπο-νεωτερικότητα και εργασία του πένθους», Αθήνα: Καστανιώτη, 2014. // Τουρνικιώτης Παναγιώτης, «Ο Παρθενώνας, η ακτινοβολία του στα νεώτερα χρόνια», Αθήνα: Μέλισσα, 1994. // Φουκώ Μισέλ, «Ετεροτοπίες και άλλα κείμενα», μτφ: Τάσος Μπέτζελος, Αθήνα: Πλέθρον, 2012 // Χαμηλάκης Γιάννης, «Το έθνος και τα ερείπιά του: Αρχαιότητα, αρχαιολογία και το εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα», μετφ: Νεκτάριος Καλαϊτζής, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2012. // Χαμηλάκης Γιάννης, «Η αρχαιολογία και οι αισθήσεις βίωμα, μνήμη και συν-κίνηση», μτφ: Νίκος Κούρκουλος, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2015.

Δικτυογραφία ΕΛΛΗΝΙΚΗ // Βίκυ Καλοφωτιά, ‘Η “Νίκη της Σαμοθράκης” επέστρεψε στο νησί της!’, <http://provocateur.gr/archive/3884/h-ldquo-nikhths-samothrakhs-rdquo-epestrepse-sto-nhsi-ths-photos>.

// Γενιά Μπιτ, <https://el.wikipedia.org/wiki/Γενιά_Μπιτ>, Αύγουστος 2019. // ‘Γλυπτό Cor-ten Ζογγολόπουλου, η μοναδική ιστορία του’, <https://www.thessalonikiartsandculture.gr/thessaloniki/paliathessaloniki/glypto-cor-ten-zoggolopoulou-i-istoria-tou/>, // Δέσποινα Κουτσούμπα, ‘Παρουσίαση του βιβλίου «Το Έθνος και τα ερείπιά του»’, <http://dkoutsoumpa.gr/2013/01/ post=436/>, Γενάρης 2013.

// Δημοσθένης Γκαβέας, ‘Αρβελέρ: «Η Ελλάδα δεν γνώρισε Διαφωτισμό. Ποιός φταίει; Θα το πω, η εκκλησία’, <https:// www.huffingtonpost.gr/2016/03/24/arveler-sinedeyxi-elliniki-taytotita-ahrweiler_n_9518210.html>, Μάρτης 2016. // Ελ. Ελευθερίου, ‘Με τα “Ελευθέρια” φτερά της Νίκης, η Σαμοθράκη εμπνέει τον πλανήτη!’, < https://www.radioevros.gr/ wp-content/uploads/2019/02/1551122834-055faa3a685417712a9a9ba2a8a6103b.pdf>, 2019. // Ελληνιστική περίοδος, <https://www.namuseum.gr/collection/ellinistiki-periodos/>, 2018. // ‘Η αρχαιολογία των αισθήσεων’, <http://www.avgi.gr/article/10812/5577477/e-archaiologia-ton-aistheseon>, Μάϊος 2015. // ‘Ιερό των Μεγάλων Θεών - Παλαιόπολη Σαμοθράκης’, <http://art-hellas.blogspot.com/2012/04/blog-post_3961.html>, Απρίλης 2012. // Κοντραπόστο, <https://el.wikipedia.org/wiki/Κοντραπόστο>, Μάϊος 2017. // ‘ΝΙΚΕ: Η αρχαία Ελληνίδα θεά Νίκη και το αφαιρετικό φτερό της, έμπνευση για όνομα και λογότυπο’, <https://www. pronews.gr/athlitismos/istoria-athlitismoy/380295_nike-i-arhaia-ellinida-thea-niki-kai-afairetiko-ftero-tis>, Μάϊος 2017. // Οπερέτα, <https://el.wikipedia.org/wiki/Οπερέτα>, Απρίλιος 2013. // Παναγιώτης Καμπάνης, ‘Ο ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΟΥ SALVADOR DALI’, <https://cityculture.gr/o-soyrealistikos-aggelostoy-salvador-dali/>, Σεπτέμβρης 2018. // Πασχάλης Μεντίζης, ‘ Η ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ: ΜΙΑ ΘΡΑΚΙΩΤΙΣΣΑ ΚΑΛΛΟΝΗ, ΣΤΑΡ ΣΤΟ ΛΟΥΒΡΟ’, <https://www.voria.gr/ article/i-niki-tis-samothrakis-mia-thrakiotissa-kalloni-star-sto-louvro>, Δεκέμβριος 2015.

// Περικλής Δεληγιάννης, ΤΕΤΡΗΡΗΣ, ΠΕΝΤΗΡΗΣ, ΔΕΚΗΡΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΥΗΡΕΙΣ – ΜΕΡΟΣ Α, <https://www.greekalert. com/2014/09/blog-post_4.html>. // Τέχνεργο, <https://el.wiktionary.org/wiki/τέχνεργο>, Απρίλιος 2016. // Το ΒΗΜΑ Team, ‘Η σύγχρονη Νίκη της Σαμοθράκης από ελληνίδα καλλιτέχνιδα στο Λονδίνο’, <https://www.tovima. 65

// Το ΒΗΜΑ Team, ‘Η σύγχρονη Νίκη της Σαμοθράκης από ελληνίδα καλλιτέχνιδα στο Λονδίνο’, <https://www.tovima. gr/2013/04/09/culture/i-sygxroni-niki-tis-samothrakis-apo-ellinida-kallitexnida-sto-londino/>, Απρίλιος 2013.

// Τριανταφυλλιά Γιάννου, ‘Νίκη της Σαμοθράκης (μπλε)’, <http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/ navigator/browse.html?object_id=40194&tag=Νίκη&start=170&order=category%20ASC&tab=tab02>, 2012.

ΞΕΝΗ

// ‘Arsinoe De Thrace’, <http://arsinoedethrace.com>. // ‘Caesars Palace’, <https://en.wikipedia.org/wiki/Caesars_Palace>, Ιούλης 2019. // Chase Mitchell Jordan, ‘The Sanctuary of the Great Gods at Samothrace’, <http://chasemitchelljordan.com/thesanctuary-of-the-great-gods-at-samothrace/>, Μάρτιος 2015.

// Corriere della Sera (Milan), ‘The Victory of Berlin’, <https://voxeurop.eu/en/content/cartoon/2199421-victory-berlin>, Ιούνης 2012. // ‘Dorothy Knapp: Philately And Family’, <http://douglasweisz.com/book-dorothy-knapp-philately-family/>, Μάρτης 2015. // Florent Mathieu, ‘BANDE DESSINÉE LES FANTÔMES DU PALAIS’, <https://www.lebonplan.org/index.php/rubriques/culture/ bande-dessinee/1114-les-fantomes-du-palais>, Δεκέμβριος 2014.

// ‘Gustavo Thrace Winery’, <https://www.gustavowine.com>. // ‘HONDA LOGO’, <http://motorcycle-brands.com/honda-logo/>, 2018. // ‘Josef Szulc’, <https://en.wikipedia.org/wiki/Josef_Szulc>, Φλέβάρης 2019. // Μarianne Ηamiaux, ‘Winged Victory of Samothrace’, ‘A closer look at the Victory of Samothrace’,<http://musee.louvre. fr/oal/victoiredesamothrace/victoiredesamothrace_acc_en.html>, 2008. // Peter Schultz, ‘NIKE IS NOW THE GODDESS THAT BROKE THE MOULD’, ‘NIKE OF SAMOTHRACE’ <http://www.nikeisnow.co.uk/ shultz-on-nike/nike-of-samothrace>, Απρίλιος 2019.

// ’Stock Photo - La Samothrace Corset, <https://www.alamy.com/stock-photo-la-samothrace-corset-1905-advert-for-thelondon-corset-co-and-its-48266731.html>.

// ‘vasily klyukin envisions winged victory of samothrace tower’, <https://www.designboom.com/architecture/vasilyklyukin-envisions-winged-victory-of-samothrace-building-03-26-2014/>,Μάρτιος 2014. // ‘WHAT CONSTITUTES AN INFLUENCER?’, <https://mediakix.com/blog/influencer-definition-marketing/#gs.dhezbr>, Αύγουστος 2018.

Βιντεογραφία ΕΛΛΗΝΙΚΗ // Μιχάλης Κοντουδής, ‘ΝΙΚΗ’, ‘Μαθητές γνωρίζουν και αναλύουν τη Νίκη της Σαμοθράκης και δημιουργούν γλυπτά με θέμα τη θεά Νίκη.’, Φλεβάρης 2018. // Χρίστος Βασιλόπουλος, Δημήτρης Πετρόπουλος, ‘Η Μηχανή του χρόνου «ΚΛΕΜΜΕΝΗ ΕΛΛΑΣ» - Β ΜΕΡΟΣ’, Φλεβάρης 2009. ΞΕΝΗ // ‘Awarding of the “Victoire du cinéma français” awards at the opening of the 1951 Festival’, Απρίλιος 1951. // Beyoncé, ‘APES**T - THE CARTERS’, Ιούνης 2017. // euronews (in English), ‘A replica of the Winged Victory of Samothrace is being made in Greece’, Ιούλης 2018. // mushroombomb, ‘Funny Face 1957, Wardrobe by Hubert de Givenchy’, Νοέμβρης 2009. // Musée du Louvre, ‘Restauration de la Victoire de Samothrace : le travail préparatoire - Musée du Louvre’, Μάρτης 2014.