Λιβάδι Ολύμπος ηος Νικόλαος Παπαϊωάννος, απσιηέκηονορ
Α. Η ονομαζία ηος σωπιού Γελ ππάξρνπλ ηζηνξηθέο καξηπξίεο, πνπ λα καο δίλνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην όλνκα ηνπ ρσξηνύ. Ολνκάδεηαη ζήκεξα Ιηβάδη. Γηαηί όκσο νλνκάζηεθε έηζη; Δίρε πάληνηε ην ίδην όλνκα ή ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαη άιια; Γηα
λα
ρξεζηκνπνηήζνπκε
απαληήζνπκε ζαλ
πεγέο
ζηα ηα
εξσηήκαηα
ζθνξπηζκέλα
εδώ
απηά
ζα
θαη
εθεί
δεκνζηεύκαηα πνπ αλαθέξνληαη ζην ρσξηό θαη επίζεο ηελ παξάδνζε όπσο κεηαθέξζεθε ζε καο από ην ζηόκα πνιιώλ πλεπκαηηθώλ αιιά θαη απιώλ ππεξαησλόβησλ πνιιέο θνξέο θαηνίθσλ ηνπ ρσξηνύ. Ο άγγινο πεξηεγεηήο ζπληαγκαηάξρεο Leak πνπ επηζθέθζεθε ην ρσξηό ζηηο 7 Γεθεκβξίνπ 1806 ιέεη πσο είλαη θηηζκέλν ζε κηα εληειώο νξεηλή θαη άγνλε ηνπνζεζία θαη πσο ε πεξηνρή απηή είλαη ηόζν πξάζηλε ζαλ «ιηβάδη» όζν είλαη ε Καύξε Θάιαζζα «εύμεηλε». Κε άιια ιόγηα θξνλεί πσο ην ρσξηό νλνκάζηεθε έηζη θαη' επθεκηζκόλ. Γηαθνξεηηθή γλώκε από ηνλ άγγιν πεξηεγεηή έρνπλ νη θάηνηθνη ηνπ ρσξηνύ. Φπζηθά δελ ππνζηεξίδνπλ πσο ππάξρνπλ ζην ηνπίν εθηεηακέλεο πεδηλέο εθηάζεηο, σζηόζν όκσο δελ ιείπνπλ νη κηθξέο
ζαλ
πιαηείεο,
αιώληα
ζρνιεία
«Υνξνζηάζη»
ή
άξρηζε,
πεξηνρέο
πνπ
εθθιεζίεο. θαηά
ηελ
ζήκεξα
Από
κηα
θηινμελνύλ ηέηνηα
παξάδνζε,
λα
πάξθα,
πεξηνρή,
ην
ρηίδεηαη
ζε
ακλεκόλεπηα ρξόληα ην ρσξηό. Ζ πεξηνρή ήηαλ θαηαπξάζηλε, θαηάθπηε, γεκάηε πξαζηλάδα θαη πςίθνξκα δέληξα. Δίρε θαη κηα πεγή κε πνιιά θαη θξύα λεξά, πνπ θπζηθά ζώδεηαη σο ηα ζήκεξα. Κε άιια ιόγηα ην κηθξό απηό ίζησκα όληαο θαηά ηελ έθθξαζε ησλ Ιηβαδησηώλ «βαξθό» έκνηαδε κη ιηβάδη γηα βνζθή. Ιέλε, κάιηζηα, πσο ζε κεξηθά θηίζκαηα, ζε εθθιεζίεο θπξίσο, πνιινύο ρνληξνύο θνξκνύο δέληξσλ, ηνπο ρξεζηκνπνίεζαλ ζαλ ππνζηπιώκαηα, ρσξίο
λα ηνπο θόςνπλ, έηζη ζηεηνύο κε ηηο ξίδεο ηνπο, αθνύ κνλάρα ηνπο θιάδεςαλ. Έηζη δηαιέρηεθε γηα ην ρσξηό ην όλνκα Ιηβάδη. Κηα άιιε άπνςε, κε κηα επίζεο δόζε αιεζνθάλεηαο, είλαη, πσο αθνύ νη βιάρνη πνπ θαηνίθεζαλ ην ρσξηό ήηαλ ζρεδόλ όινη ηνπο γεσξγνί θαη
θηελνηξόθνη,
πνιύ
θπζηθό
ήηαλ λα
δηαιέμνπλ γηα ην ρσξηό ηνπο έλα ζρεηηθό κε ηηο αζρνιίεο ηνπο όλνκα. Σν όλνκα
Ιηβάδη
ζηελ
ηαηξηάδεη πεξίπησζε
πεξηζζόηεξν
από
θάζε
άιιν. Θα ήηαλ δειαδή πνιύ
πεξίεξγν
αλ
νλόκαδαλ ην ρσξηό Κώιν, Φαξνρώξη,
ή
έδηλαλ
θάπνην αληίζηνηρν κε απηά όλνκα.
Έλα άιιν όλνκα πνπ γηα ην ρσξηό ρξεζηκνπνηήζεθε είλαη ην Βιαρνιίβαδν, πνιύ θπζηθό, αθνύ όινη νη θάηνηθνη ηνπ ρσξηνύ είλαη βιάρνη. Σν όλνκα απηό ρξεζηκνπνηεί ν Leak θαη ν Θ. Θξπζηάιιεο ζε κηα πξαγκαηεία ηνπ ζρεηηθή κε ηνπο βιάρνπο. Ζ παξάδνζε καο πιεξνθνξεί, πσο ην ζεκεξηλό Ιηβάδη, θαηέρεη ηε ζέζε ηεο αξραίαο Πεξξαηβηθήο Γσδώλεο. Σελ ίδηα πιεξνθνξία καο δίλεη θαη ν σθξάηεο Ιηάθνο πνπ γξάθεη γηα ην Ιηβάδη: « Κεξηθνί ππνζηεξίδνπλ όηη θαηέρεη ηε ζέζε ηεο Γσδώλεο, πνπ κλεκνλεύεη ν Όκεξνο, νπνίνο όκσο νλόκαζε έηζη πεξηνρή θαη
όρη νηθηζκό» θαζώο θαη ν Αρηιιέαο Ιαδάξνπ πνπ αλαθεξόκελνο ζην Ιηβάδη γξάθεη: «Πνιινί ππνζηεξίδνπλ πσο είλαη ε αξραία Πεξξαηβηθή Γσδώλε, ε νπνία δηαηήξεζε ην όλνκα ηεο θαη ζηνπο βπδαληηλνύο ρξόλνπο» ρεηηθή είλαη θαη ε αλάινγε πιεξνθνξία ηνπ Σξύθσλα Δπαγγειίδε πνπ, αλαθεξόκελνο ζην Ιηβαδηώηε ιόγην Κεηξνθάλε Γξεγνξά, γξάθεη ην εμήο: «Ο Κεηξνθάλεο Γξεγνξάο, ν εθ Γσδώλεο ηεο Θεζζαιηθήο ιεγνκέλεο, εζηάιε ην 1685 Έμαξρνο εηο Καθεδνλίαλ ππό ηνπ Υίνπ παηξηάξρνπ Ηαθώβνπ, ην δεύηεξνλ παηξηαξρεύνληνο, έλζα ζπλειήθζε ελ Είρλε θαη εθπιαθίζζε». Όια απηά όκσο ηα ζθνξπηζκέλα θαη θάπσο αλεύζπλα, δε θηάλνπλ λα πείζνπλ πσο ην ζεκεξηλό Ιηβάδη είλαη ζπλέρεηα ηεο Πεξξαηβηθήο έξεπλα
από
Γσδώλεο.
Υξεηάδεηαη
εηδηθεπκέλν
αλαζθαθηθή
αξραηνιόγν
νπόηε
ηεθκεξίσζε αλ
θαη
επηζηεκνληθά
δεδνκέλα καο νδεγήζνπλ ζην ζπκπέξαζκα απηό, πνιιά ζα είλαη πνπ ζα έξζνπλ ζην θσο.
Β. Πλεποθοπίερ πεπιεγεηών ηε Θεζζαιία ν Αγγινο πεξηεγεηήο ζπληαγκαηάξρεο William Leak πεξηόδεπζε ζηα ρξόληα 1805 - 1810. Σηο ηαμηδησηηθέο ηνπ εληππώζεηο καο ηηο άθεζε ππό κνξθήλ εκεξνινγίνπ. Σν Ιηβάδη επηζθέθζεθε ζηηο 7 Γεθέκβξε ζηα 1806. Γξάθεη ινηπόλ γη' απηό θαη ηελ πεξηνρή ηνπ θαηά κεηάθξαζή καο από ην βηβιίν travels in northen Greek “
«O δξόκνο καο πξνο ην Ιηβάδη αθνινπζεί ηα πιεπξά ηνπ βνπλνύ (ελλνεί ην Σηηάξηνλ όξνο) δηαζρίδνληαο πνιιέο θνξέο βαζηά θαξάγγηα θαη βξαρώδεηο θαηεθνξηέο ησλ επηθίλδπλσλ πιαγηώλ. ην ηέινο 5 σξώλ δξόκνπ από ην θάζηξν ησλ εξβίσλ θζάλνπκε ζην Ιηβάδη, έλα όλνκα πνπ θαίλεηαη λα δόζεθε ζηνλ ηόπν θαη' επθεκηζκόλ, αθνύ ε ηνπνζεζία είλαη ηόζν ηξαρηά θαη αλώκαιε, πνπ δύζθνια κπνξεί θαλείο λα ην θαληαζηεί κε ρσξίο νύηε έλα κέηξν πεδηλήο
επηθάλεηαο
γηα
θάκπνζα
κίιηα
καθξηά.
Ζ
θσκόπνιε
πεξηιακβάλεη 800 ζπίηηα θαη βξίζθεηαη ζε έλα βξαρώδεο θνίισκα θάησ από κηα θνξπθή ηεο νξνζεηξάο, πνπ εθηείλεηαη από ηελ παξαζαιάζζηα πεδηάδα ηεο Θαηεξίλεο σο ηε δεμηά όρζε ηεο Βηζηξίηδαο (Αιηάθκνλνο) θνληά ζηε Βέξνηα. Σν Ιηβάδη είλαη κηα βιάρηθε απνηθία από ηελ αξραία επνρή θαη σο εθ ηνύηνπ ζπρλά νλνκάδεηαη Βιαρνιίβαδν. Σα άιια βιάρηθα ρσξηά ηεο πεξηθέξεηαο είλαη ν Θνθθηλνπιόο ζηελ πιεπξά ηνπ Οιύκπνπ, 3 ώξεο απόζηαζε από ηελ Σζαξηηζάλε, ε Φηέξε ζηελ ίδηα απόζηαζε από ηελ Θαηεξίλε θαη ην Λενρώξη κεηαμύ εξβίσλ θαη Ιηβαδίνπ ζε κηα ςειή ζέζε ηνπ βνπλνύ κηα ώξα απόζηαζε πξνο ηα αξηζηεξά ηνπ δξόκνπ, απ' όπνπ ήξζακε.
Ο Θνθθηλνπιιόο έρεη πεξίπνπ 200 ζπίηηα, ε Φηέξε 100 θαη ην Λενρώξη 20 ή 30 ζπίηηα. Θνληά ζηε Φηέξε ιέγεηαη πσο ππάξρεη αξραίν ιαηνκείν. Σα
ρσξηά
απηά δνπλ θπξίσο από ηε βηνηερλία ηνπ
ηξαρένο καιιίλνπ
πθάζκαηνο,
πνπ
νλνκάδεηαη ζθνπηί, από
ην
νπνίν
θαηαζθεπάδνληαη παλσθόξηα πνπ ιέγνληαη θάπεο θαη ρξεζηκνπνηνύληαη πάξα πνιύ ζηελ Διιάδα θαη ηελ Αδξηαηηθή. Σν ύθαζκα απηό είλαη δύν εηδώλ, άζπξν θαη καύξν θαη ε εζσηεξηθή ηνπ πιεπξά είλαη αδξόκαιιε. ηέιλεηαη ζηελ Βελεηία θαη ηελ Σεξγέζηε ζε θνκκάηηα πνπ ιέγνληαη «μύια» θαη ηα νπνία έρνπλ 4 ή 4,50 παιάκεο πιάηνο. Οη Θαιαξπηηώηεο, πνπ θαηαζθεπάδνπλ ην ίδην ύθαζκα ζηα δηθά ηνπο βνπλά θαη ησλ νπνίσλ νη εκπνξεπόκελνη θαηνηθνύλ ζηελ Αδξηαηηθή, ζπλεζίδνπλ λα αγνξάδνπλ ην ύθαζκα πνπ νη Ιηβαδηώηεο θηηάρλνπλ θαη λα ην ζηέιλνπλ ζε θάπνηνλ έκπνξν ζηε Θεζζαινλίθε, ζπγθεθξηκέλα ζε έλαλ Βελεηό πνπ ην απνζηέιιεη ζε Θαιαξπηηώηε έκπνξν ζηελ Αδξηαηηθή δηα ζαιάζζεο, παίξλνληαο 2,5 γξόζηα γηα θάζε θόξησκα από 140 μύια, ζαλ κεζηηεία. Οη
Ιηβαδηώηεο
θαηαζθεπάδνπλ
ζπλήζσο
150
σο
200
θνξηώκαηα ζθνπηί. Θαιιηεξγνύλ πνιύ ιίγα ζηηεξά αιιά θαηέρνπλ άθζνλα
πξόβαηα,
γίδηα,
άινγα
θαη
κνπιάξηα.
Όπσο
θαη
Θαιαξπηηώηεο ππεξεθαλεύνληαη γηα ηνλ ππέξνρν αέξα θαη ην λεξό ηεο θσκόπνιεο ησλ.
Ζ ιίκλε ηεο Θαζηνξηάο ηνπο εθνδηάδεη κε ςάξηα πξνο 25 ή 30 παξάδεο ηελ νθά, θαιύηεξα ησλ ζαιαζζώλ πνπ πσινύληαη ζηε Θεζζαινλίθε πξνο 45 παξάδεο. Από ηελ άιιε κεξηά ηνπ θιίκα είλαη ηόζν δξηκύ ην ρεηκώλα ώζηε νη θάηνηθνη κεξηθέο θνξέο απνθιείνληαη κέζα ζηα ζπίηηα ηνπο γηα πνιιέο κέξεο θαη είλαη ππνρξεσκέλνη λα πίλνπλ ιησκέλν ρηόλη, κε κπνξώληαο λα θέξνπλ από ηηο βξύζεο ηνπο θαη ηηο πεγέο ηνπο ην λεξό. Δίλαη ηώξα έλαο θνβεξόο παγεηόο θαη είλαη πνιύ δύζθνιν λα νδεγνύκε ηα άινγα πνπ καο κεηαθέξνπλ ζηα θξεκλώδε θαη γπαιηζηεξά
δξνκάθηα.
Ζ
ζεά
ηνπ
Οιύκπνπ
από
εδώ
είλαη
παλνξακηθή. Αιιά ε πςειόηεξε θνξπθή ηεο νπνίαο ε θαηεπζείαλ απόζηαζε από δσ είλαη 10 ή 12 κίιηα δελ θαίλεηαη θαη ν ίδηνο αξηζκόο σξώλ ζα ρξεηαζηεί γηα λα θηάζνπκε εθεί ην θαινθαίξη. Ο δξόκνο πεξλάεη από ηνλ Θνθθηλνπιό, πνπ βξίζθεηαη ζε έλα κεγάιν θξεκλό, ιίγν πην πάλσ από ηελ πεδηάδα. Ζ
θσκόπνιε
πιεξώλεη
5000
ιίξεο
ζε
θνξνινγηθή
ζπλεηζθνξά. Ο νηθνδεζπόηεο κνπ, έλαο από ηνπο πξνύρνληεο, πιήξσζε ήδε 50 ιίξεο απηόλ ην ρξόλν γηα ηελ αλαινγία ηνπ θαη πεξηκέλεη κεξηθέο επηπιένλ αηηήζεηο. Έμσ από ηελ θσκόπνιε βξίζθεηαη ην κλεκείν ελόο Αιβαλνύ πνπ ζθνηώζεθε ζε κηα κάρε κε ηνπο θιέθηεο ηνπ Οιύκπνπ, πξηλ από 30 πεξίπνπ ρξόληα. Δίλαη ηώξα 22 ρξόληα από ηόηε πνπ ν Αιή παζάο πέηπρε ηελ δηνηθεηηθή θπξηαξρία ηνπ Ιηβαδίνπ θαη πνπ έγηλε ηαπηόρξνλα θύξηνο εηζπξάθηνξαο ησλ θόξσλ από ηα εηζνδήκαηα ηνπ. Ο Γάιινο Υηνύδεη επηζθέθηεθε ην Ιηβάδη αξγόηεξα, γύξσ ζηα 1856. Γξάθεη ινηπόλ γη' απηό θαηά κεηάθξαζε εθ ηνπ γαιιηθνύ από ην ΙΔ ΚΟΛΣ ΔΣ Ι ΑΘΑΡΛΑΛΗΑ Παξίζη 1860.
«Γελ ζα αλαθεξζώ ζηα πεξάζκαηα ηεο Πέηξαο θαη ηνπ αξαληαπόξνπ, ζα μαλαβξώ πην
ύζηεξα ηελ επθαηξία
λα ηα
πεξηγξάςσ. Αιιά πξηλ εγθαηαιείςσ ηηο απόηνκεο πιαγηέο ηνπ Οιύκπνπ, πξέπεη λα κηιήζσ γηα κηα θσκόπνιε θαη πνιιά ρσξηά πνπ βξίζθνληαη πάλσ ζην βνπλό, πάλσ από ηελ παιηά Σξηπνιίηηδα. Γελ ππάξρεη εθεί ηίπνηα λα θάλεηο γηα ηελ αξραηνινγία. Πνηέ νη παιαηνί δελ ζα εγθαζίζηαλην πάλσ ζ' απηνύο ηνπο γθξεκνύο, καθξηά από πνιπζύρλαζηνπο δξόκνπο θαη γαίεο πνπ κπνξνύλ λα θαιιηεξγεζνύλ. Δίλαη νηθηζκνί πνπ δεκηνπξγήζεθαλ πξηλ
από
κεξηθέο
εθαηνληάδεο
ρξόληα από κηα κεηαλάζηεπζε ησλ βιάρσλ.
Οη
βιάρνη
κε
ηελ
πξνηίκεζή ηνπο γηα ηα ςειά κέξε θαη γηα ηνλ θαζαξό αέξα ησλ βνπλώλ, δηάιεμαλ ην κέξνο απηό θαηά
ηνλ
εξρνκό
ηνπο
θαη
εγθαηαζηάζεθαλ εδώ. Σν Ιηβάδη είλαη έλα κηθξό ρσξηό κε 400 ζπίηηα. Πξηλ από 50 ρξόληα ππήξρε ζ' απηό δηπιάζηνο αξηζκόο ζπηηηώλ. Σν βνπλό πάλσ ζην νπνίν είλαη ηνπνζεηεκέλν θαη πνπ απιώλεηαη αλάκεζα ζε δύν ζηελά νλνκάδεηαη άπθα. Βξίζθεηαη ζην πίζσ κέξνο ησλ Πηεξίσλ νξέσλ. Οη Ιηβαδηώηεο καο θάλεθαλ γιπθνκίιεηνη θαη θηιόμελνη. Βηάζηεθαλ λα καο επαηλέζνπλ ηελ πόιε ηνπο. Τπάξρεη έλα ειιεληθό ζρνιείν ζην νπνίν θνηηνύλ 150 καζεηέο. Θακαξώλνπλ θπξίσο γηα ηα θακπαλαξηά ηνπο θαη ηηο πέληε εθθιεζίεο ηνπο πνπ είλαη αξθεηά κεγάιεο
θαη
δηαθνζκεκέλεο
βπδαληηλνύ ξπζκνύ.
κε
κάιινλ
θαιέο
ηνηρνγξαθίεο
Κε θαηάπιεμε είδα πσο ππάξρνπλ σξαία μπιόγιππηα έξγα θαη έλα ζπνπδαίν επαγγέιην πνπ ην θάιπκκα ηνπ είλαη δηαθνζκεκέλν κε κηληαηνύξεο πάλσ ζε πνξζειάλε. Οη θάηνηθνη δελ κνπ έθξπςαλ, πσο ηα πινύζηα απηά επξήκαηα ηα έθεξαλ από ηε Ρσζία. ΟηΖ Ιηβαδηώηεο είλαη ην πνίκλην επηζθόπνπ, πνπ θέξλεη επίζεο θαη ηνλ ηίηιν ηνπ επηζθόπνπ Πέηξαο. Ζ δηνίθεζε ηεο θσκόπνιεο είλαη ζηα ρέξηα δύν δηνηθεηώλ πνπ νλνκάδνληαη όπσο παληνύ ζηελ Σνπξθία Υόηδα - Κπαρί. Σα άιια ρσξηά πνπ απνηεινύλ ηε κηθξή βιάρηθε παξνηθία είλαη ην Λενρώξη, ε Φηέξε, ε Κειηά θαη ν Θνθθηλνπιόο. Απηό ην ηειεπηαίν είλαη ην πην ζπνπδαίν. Έρεη πεξίπνπ 200 ζπίηηα. Δίλαη επίζεο ην πην απνκαθξπζκέλν από ην Ιηβάδη. Σν δηαθξίλεη θαλείο ζθνξπηζκέλν αθόκα θαη ζηηο ραξάδξεο ηνπ Οιύκπνπ θαη ζρεδόλ πάλσ από ην έινο. Από θεη μεθηλνύλ πνιιά δξνκάθηα πνπ δηαζρίδνπλ ην βνπλό θαη έλα από ηα νπνία νδεγεί κεηά από ώξεο ζηηο πην ςειέο θνξπθέο ηνπ. Οη βιάρνη είλαη έλαο πεξίεξγνο πιεζπζκόο πνπ πξνήιζε από θπιέο πεξηπιαλώκελεο. Έρηηζαλ ζπίηηα, ζρεκάηηζαλ ρσξηά όπσο θαη κηα θσκόπνιε, αιιά έκεηλαλ πνηκέλεο ζην βάζνο ηεο ςπρήο ηνπο. Θαιιηεξγνύλ ιίγα κόιηο ρσξάθηα θαη κεξηθά ακπέιηα ζηηο άθξεο ηεο πεδηάδαο. Ενπλ θπξίσο από ην πξντόληα ησλ θνπαδηώλ ηνπο. Φξόληηζαλ
λα
εγθαηαζηαζνύλ
ζηελ
είζνδν
ησλ
θαιύηεξσλ
βνζθνηόπσλ. Σν βνπλό άπθα κε ηηο απόηνκεο θαη θξεκλώδεηο πιαγηέο ηνπ, έρεη πάλσ ζηα ιεθαλνπέδηα ηνπ εθηεηακέλεο θαη εμαηξεηηθέο πεξηνρέο γηα βνζθή. Απ' όια απηά πξνήιζε θαη ην όλνκα ηεο θσκόπνιεο Βιαρνιίβαδν. Όζνη
από
ηνπο
Ιηβαδηώηεο
δελ
βόζθνπλ
θνπάδηα,
αζρνινύληαη κε ηελ επεμεξγαζία ηνπ καιιηνύ. Ζ νηθηαθή βηνηερλία είλαη εδώ θπζηθή αλάπηπμε ησλ ζπλεζεηώλ ησλ θαηνίθσλ θαη απνηέιεζκα ησλ αλαγθώλ ηεο πνηκεληθήο δσήο. Οη Ιηβαδηώηηζζεο είλαη εθείλεο πνπ θπξίσο θαηαζθεπάδνπλ ην ρνληξό ύθαζκα πνπ νλνκάδεηαη ζθνπηί. Θάζε έλα από ηα ζπίηηα έρεη όια ηα απαξαίηεηα
γηα απηό ην είδνο ηεο βηνηερλίαο, έλα κηθξό αο πνύκε εξγαζηήξην, όπνπ
ε
πθαίλεη
Ιηβαδηώηηζζα ην
καιιί.
θόξε
Οη
πην
πξννδεπηηθνί θαη νη πην πινύζηνη είλαη
εθείλνη
πνπ
θάλνπλ
ην
εκπόξην θαη ηελ εμαγσγή ηνπ πθάζκαηνο ζε μέλεο αγνξέο. Γελ
πξέπεη
σζηόζν
λα
μεγειηόκαζηε, ε δνπιεηά θαη ηα νθέιε από απηή δελ κπόξεζαλ λα θάλνπλ ηνπο βιάρνπο ηεο πεξηνρήο κόληκνπο
απηήο
εμ
νινθιήξνπ
θαηνίθνπο,
λα
εμαθαλίζνπλ δειαδή ηειείσο ην λνκαδηθό ηνπο πλεύκα. Έκαζα ζην Ιηβάδη ην εμήο απιό γεγνλόο: ηα 1854 έγηλε κηα επηδξνκή ιεζηώλ. Ζ θσκόπνιε πνπ δελ ήηαλ νύηε θαζαξά ειιεληθή αιιά νύηε θαη ηνπξθηθή ήμεξε θαιά ηη ηελ πεξηκέλεη. Γη' απηό νη Ιηβαδηώηεο πξνηίκεζαλ ηελ πξνζθπγηά. Φόξησζαλ ηα κνπιάξηα θαη πήγαλ λα θαηαζθελώζνπλ γηα πνιιέο κέξεο ζηηο δηπιαλέο θνξπθέο ηνπ Οιύκπνπ. Ο πιεζπζκόο, όιεο ζρεδόλ ηηο επνρέο ηνπ έηνπο, έρεη ζπκπεξηθνξά πεξηζζόηεξν ή ιηγόηεξν λνκαδηθή. Ο εξρνκόο ηνπ ρεηκώλα θαη αθόκε ην αλήζπρν πλεύκα ή θαη ε αλία αλαγθάδνπλ ηνπο πην θησρνύο ηνπιάρηζηνλ ζε κεηαθίλεζε. πλάληεζα αξθεηά ζπρλά ζηα ζηελά κνλνπάηηα ηνπ Οιύκπνπ, απηέο ηηο θησρέο ηαμηδηάξηθεο νηθνγέλεηεο. Πνηέ δελ κνηάδνπλ λα είλαη πεξηζζόηεξν επηπρηζκέλνη θαη ραξνύκελνη από ηελ ώξα πνπ δηπιώλνπλ ηα κπαγάδηα ηνπο ηνπο θαη παίξλνπλ ζην ρέξη ηα κπαζηνύληα ηνπ δξόκνπ. Δγθαζίζηαληαη ζε θάπνην άιιν ρσξηό, αιιά είλαη ζπάλην λα αγνξάζνπλ εθεί ή λα ρηίζνπλ έλα ζπίηη. Αληί γη' απηό, λνηθηάδνπλ έλα νίθεκα θαη πεγαίλνπλ εθεί, όηαλ ηνπο θάλεη επραξίζηεζε
Δθεμεπίδα ΛΙΒΑΓΙ ΟΛΥΜΠΟΥ Ηλεκηπονική επεξεπγαζία Γιάννερ Γαδέηερ (τζαντζαλιάρης)