Ş a m a n iz m Mircea Eliade Mircea Eliade 1907'de Bükreş'te doğdu. Bükreş Üniversitesi'ndeki felsefe öğreniminin ardından, Kalküta Üniversitesi'nde Hint felsefesi ve Sankrit eğitimi gördü. Himalayalar’da geçirdiği altı aylık bir inziva döneminden sonra, Romanya'ya dönerek felsefe doktorasını tamamladı (1933). 19451956 yılları arasında Paris'te Sorbonne'a bağlı İnsan Bilimleri Yüksek Araştırmalar Okulu'nda ders verdi. 1956'da Chicago Üniversitesinde dinler tarihi profesörlüğüne getirildi. 1961'de History of Religions dergisini çıkarmaya başladı. Rumence, İngilizce ve Fransızca elliyi aşkın kitap yayımlayan Eliade, 1986 yılında Chicago'da öldü. ARKA KAPAK Eliade'ın ana savı, kutsalın her belirişinin tüm kutsalı dile getirdiğidir. Ona göre en ilkel ve en yalın kutsal görüngüde bile kutsallık üstüne her şey söylenmiştir: Kutsalı kendini bir taşta ya da ağaçta dışa vurması, bir tanrıda dışa vurmasından ne daha az gizemli ne de daha az ilgiye değerdir. Gerçekliğin kutsallaşma süreci hep aynıdır; yalnızca bu kutsallaşımın insan bilincinde aldığı biçim değişir. İÇİNDEKİLER Önsöz ................................................................................................................................................. 7 Genel Kavramlar. Devrilme Yöntemleri. Şamanlık ve Mistik Çağrılma ..................................... 21 Sırra Erdirici Hastalık ve Rüyalar ...................................................................................................... 55 Şamanlık Güçlerinin Elde Edilmesi .................................................................................................. 93 Şamanlığa Giriş (Sırra Erme) ............................................................................................................139 Şaman Giysi ve Davulunun Simgesel Anlamları ........................................................................... 175 Orta ve Kuzey Asya’da Şamanlık: I. Göğe Çıkışlar, Yeraltına İnişler ........................................... 213 Orta ve Kuzey Asya’da Şamanlık: II. Sihirli Sağaltımlar-Ruhgüder Şaman ................................. 247 Şamanizm ve Kozmoloji ................................................................................................................... 291 Kuzey ve Güney Amerika’da Şamanizm ....................................................................................... 321 Güneydoğu Asya ve Okyanusya’da Şamanizm .......................................................................... 373 Hint-Avrupalı Kavimlerde Şamancıl İdeoloji ve Teknikler ............................................................ 411 Tibet, Çin ve Uzakdoğu’da Şamancıl Simge ve Teknikler ........................................................... 467 Paralel Mit, Rit ve Simgeler .............................................................................................................. 507 Kuzey Asya Şamanizminin Oluşumu ............................................................................................... 539 SONSÖZ .............................................................................................................................................. 553 DİZİN .................................................................................................................................................... 557
ÖNSÖZ Kişiyi şamanlığa çeken çağrı da, herhangi bir dinsel iç çağrısı gibi, bir bunalımla, şaman adayının tinsel dengesinin geçici olarak bozulmasıyla kendini gösterir. Bir dinsel olguyu belirleyen tarihsel koşullar, son derece önemli olmakla birlikte (her insan olgusu son tahlilde tarihsel bir olgudur), söz konusu olguyu bütünüyle açıklayamaz. Bir örnek vermekle yetinelim: Altaylıların şamanı, ritüel olarak, gövdesine belli sayıda basamaklar oyulmuş bir kayın ağacına tırmanır; kayın, Evren Ağacını simgeler, basamaklar da şamanın göğe yolculuğunda geçmek zorunda olduğu çeşitli Gök katmanlarını temsil eder; bu törende içerilen kozmolojik şemanın kökeni büyük olasılıkla Doğu kültürlerindedir. 1