7h5.รธ<( &80+85รธ<(7 0(5.(= %$1.$6,1,1
)รธ1$16$/ 6รธ67(0 รธ67รธ.5$5,1,1 6$รถ/$10$6,1'$.รธ 52/h
0HOLK รธSHNHU
8]PDQOร N <HWHUOLOLN 7H]L
7ย UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVร
%DQNDFร Oร N YH )LQDQVDO .XUXOXรบODU *HQHO 0ย Gย UOย รทย $QNDUD 0DUW
g16g= 7 UN PDOL VLVWHPLQLQ WHPHOLQL ROXúWXUDQ EDQNDFÕOÕN VHNW|U KÕ]OÕ ELU
GH÷LúLP V UHFL LoLQGH EXOXQPDNWDGÕU (NRQRPLN VL\DVL YH VRV\DO \DSÕQÕQ
JHOLúLPLQH J|UH V UHNOL \DSÕODQPD LoLQGH EXOXQDQ 7 UN EDQNDFÕOÕN VHNW|U
LoLQGH IDDOL\HW J|VWHUGL÷L 7 UNL\H HNRQRPLVLQLQ NRúXOODUÕQGDNL GH÷LúLPOHUH HQ
KDVVDV VHNW|UOHUGHQ ELULVL ROPXúWXU 8OXVODUDUDVÕ JHOLúPHOHUH SDUDOHO úHNLOGH
EDQND J|]HWLP YH GHQHWLPLQGHQ VRUXPOX \DVDO RWRULWH RODUDN %DQNDFÕOÕN
' ]HQOHPH YH 'HQHWOHPH .XUXPX¶QXQ NXUXOPDVÕQÕQ DUGÕQGDQ 7 & 0HUNH]
%DQNDVÕQÕQ \HQL G|QHPGHNL URO YH VRUXPOXOXNODUÕ NRQXVXQGD oRN oHúLWOL
J|U úOHU ROXúPXúWXU
2UWD\D oÕNDQ HNVLN \DQOÕú YH ROXPVX] J|U úOHULQ JLGHULOPHVL YH
7 & 0HUNH] %DQNDVÕQÕQ GH÷LúHQ URO KDNNÕQGD ELOJLOHQGLUPH \DSÕOPDVÕ
DPDoODUÕ\OD \DSÕODQ EX oDOÕúPDQÕQ KD]ÕUODQPDVÕ YH VDYXQPDVÕ DúDPDODUÕQGD
GH÷HUOL NDWNÕ YH \RUXPODUÕQÕ HVLUJHPH\HQ %DQNDFÕOÕN YH )LQDQVDO .XUXOXúODU
*HQHO 0 G U 6Q ø +DNNÕ $UVODQ YH 0DOL 6HNW|U 'H÷HUOHQGLUPH 0 G U 6Q
dL÷GHP .R÷DU¶D WHúHNN U ERUo ELOLULP
7H]LQ VDYXQPDVÕ HVQDVÕQGD WLWL] GH÷HUOHQGLUPH YH NDWNÕODUÕ\OD WH]LQ
QLKDL KDOLQL DOPDVÕQGD |QHPOL GHVWHNOHUL EXOXQDQ EDúWD 7H] .RPLV\RQX
%DúNDQÕ 6Q 3URI 'U )DWLK g]DWD\ ROPDN ]HUH 6Q 3URI 'U (UFDQ 8\JXU 6Q
'Ro 'U (UGDO g]PHQ YH 6Q 'U hPLW g]FDQ¶D D\UÕFD WHúHNN U HGHULP
6RQ RODUDN EX oDOÕúPDQÕQ KD]ÕUODQPDVÕ DúDPDVÕQGD JHUHNOL oDOÕúPD
NRúXOODUÕQÕ KD]ÕUOD\DQ YH KRúJ|U OHUL LOH EHQL GHVWHNOH\HQ HúLP 1LO IHU
øSHNHU¶H YH W P 0DOL 6HNW|U 'H÷HUOHQGLUPH 0 G UO ÷ oDOÕúPD
DUNDGDúODUÕPD WHúHNN U ERUoOX\XP
0HOLK øSHNHU
g=(7 )LQDQVDO VHNW|UGH \HU DODQ EDQNDODU YH |]HO ILQDQV NXUXPODUร JLEL
NXUXOXรบODUร Q J|]HWLPL YH GHQHWLPL LOH J|UHYOL RODQ %DQNDFร Oร N 'ย ]HQOHPH YH
'HQHWOHPH .XUXPXยถQXQ NXUXOXรบXQGDQ VRQUD ROXรบDQ \HQL EDQNDFร Oร N
RUWDPร QGD 7 & 0HUNH] %DQNDVร Qร Q ILQDQVDO SL\DVDODUGD GHรทLรบHQ Uolรผnรผ
LQFHOHPHN
0HUNH]
%DQNDVร Qร Q ILQDQVDO
VLVWHP
LVWLNUDUร DPDFร Qร Q
JHUoHNOHรบWLULOPHVLQH \|QHOLN RODUDN ILQDQVDO VLVWHP YH WHPHO XQVXUX RODQ
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย LVWLNUDUร Qร L]OHPHGHNL UROย EX IRQNVL\RQXQX \HULQH
JHWLULUNHQ NXOODQDFDรทร \|QWHP YH DUDoODUร WDQร PODPDN J|]HWLP DQOD\ร รบร Qร YH
\DNODรบร Pร Qร EHOLUOHPHN EX WH]LQ WHPHO DPDoODUร Gร U
6RQ \ร OODUGD \DรบDQร ODQ WHFUย EHOHULQ GH J|VWHUGLรทL JLEL ILQDQVDO
VLVWHPOHUGH RUWD\D oร NDQ UDKDWVร ]Oร NODU YH NUL]OHU ROGXNoD |QHPOL HNRQRPLN YH
VRV\DO PDOL\HWHOHUH QHGHQ RODELOPHNWHGLU *ย Qย Pย ]GH PHUNH] EDQNDODUร QD genel anlamda finansal sistemin bir bรผtรผn olarak incelenmesi ve sistemdeki
Nร Uร OJDQOร NODUร Q YH SRWDQVL\HO ULVN \DSร ODUร Qร Q EHOLUOHQPHVL J|UHY YH
VRUXPOXOXรทX YHULOPHNWHGLU 6RQ \ร OOร N G|QHPGH DUWDQ รบHNLOGH PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q EDQND J|]HWLP YH GHQHWLPLQGH GRรทUXGDQ \HU DOPDGร NODUร ELULQFL
GHUHFHGHQ VRUXPOXOXรทX EDรทร PVร ] YH |]HUN NXUXPODUD GHYUHWWLNOHUL
J|Uย OPHNWHGLU $QFDN PHUNH] EDQNDODUร Qร Q EDQND J|]HWLP YH GHQHWLPLQGHQ
ELULQFL GHUHFHGH VRUXPOX ROPDPDODUร QD NDUรบร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย LVWLNUDUร
NRQXVXQGDNL VRUXPOXOXNODUร Vย UPHNWH ROXS EX DQODPGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
JHOLรบLPOHULQL YH WHPHO VLVWHPLN ULVNOHUL L]OHPH\H GHYDP HWPHNWHGLUOHU
)LQDQVDO VLVWHP LVWLNUDU DQDOL]OHUL LOH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO
VLVWHP Nร Uร OJDQOร รทร LOH LOJLOL J|VWHUJHOHUL DQDOL] HGHUHN ILQDQVDO VLVWHPLQ
Eย Wย Qย Qย WHKGLW HGHQ ELU VRUXQX YH\D RODVร ELU EDQNDFร Oร N NUL]LQL RUWD\D
oร NPDGDQ |QFH VDSWD\DUDN JHUHNOL |QOHPOHUL DOPDVร JHQHO HNRQRPLN
SHUIRUPDQVร YH ILQDQVDO DUDFร Oร N Vย UHFLQL ROXPVX] HWNLOH\HQ XQVXUODUร Q \RN
HGLOPHVL YH\D HWNLOHULQLQ SDUD SROLWLNDVร DUDoODUร NXOODQร ODUDN HQ D]D LQGLULOPHVL
DPDoODQPDNWDGร U
รธVWLNUDUOร ELU EDQNDFร Oร N VLVWHPL SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLQOLรทL YH HNRQRPLN
LVWLNUDU LoLQ ELU |Q NRรบXO ROPDVร QHGHQL\OH ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร DQDOL]OHUL
PHUNH] EDQNDODUร Doร Vร QGDQ Eย \ย N |QHP DU]HWPHNWHGLU $NVL WDNGLUGH
|QFHOLNOH PDOL Eย Q\HOHUL YH ULVN DOJร ODPDODUร ]D\ร IODPร รบ |]ND\QDNODUร Qร \LWLUPLรบ
YH QRUPDO DUDFร Oร N IDDOL\HWOHULQL \HULQH JHWLUHPH\HQ ELU EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ
HNRQRPLQLQ LVWLNUDUOร Eย \ย PHVLQL ROXPVX] \|QGH HWNLOH\HFHรทL Doร NWร U %DQNDFร Oร N
YH
ILQDQVDO
NUL]OHU
ย ]HULQGH
\DSร ODQ
oDOร รบPDODU
PDNURHNRQRPLN NRรบXOODUGDNL GHรทLรบLPOHULQ L]OHQPHVL YH ELU Eย Wย Q RODUDN
finansal sistemin makro bazda gรถzetiminin รถnemine ve gerHรทLQH LรบDUHW
HWPHNWHGLU ,0) YH 'ย Q\D EDQNDVร JLEL XOXVODUDUDVร NXUXOXรบODU YH PHUNH]
EDQNDODUร ย ONH ILQDQVDO VLVWHP GHรทHUOHQGLUPHOHULQGH PDNUR ED]GD
J|VWHUJHOHUL NXOODQPDNWDGร U 0DNUR ED]GD YHULOHULQ NXOODQร OGร รทร ILQDQVDO VLVWHP
LVWLNUDUร DQDOL]L ย ONHGHQ ย ONH\H GHรทLรบPHNWH EX DQDOL]OHUGH NXOODQร ODQ
\|QWHPOHU GH IDUNOร Oร N J|VWHUPHNWHGLU
0HUNH] %DQNDVร Qร Q X\JXODGร รทร SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLQOLรทL YH
PDNURHNRQRPLN NRรบXOODUGD LVWLNUDUร Q VDรทODQDUDN QLKDL KHGHI RODQ IL\DW
LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQDELOPHVL LoLQ ILQDQVDO VLVWHPGHNL JHOLรบPHOHULQ \DNร QGDQ
L]OHPHVL GHรทHUOHQGLUPHVL YH RUWD\D oร NDQ EHOLUOHPHOHU GRรทUXOWXVXQGD NHQGL
DODELOHFHรทL |QOHPOHULQ \DQร Vร UD GLรทHU RWRULWHOHUOH ELOJL SD\ODรบร Pร QGD EXOXQDUDN
PHYFXW SUREOHPOHULQ JLGHULOPHVL LoLQ JHUHNOL |QOHPOHULQ ]DPDQร QGD DOร QPDVร
JHUHNPHNWHGLU
$%675$&7 7KLV SDSHU UHYLHZV WKH FKDQJLQJ UROH RI WKH 7XUNLVK &HQWUDO %DQN LQ
WKH QHZ EDQNLQJ HQYLURQPHQW IROORZLQJ WKH HVWDEOLVKPHQW RI %DQNLQJ
5HJXODWLRQ DQG 6XSHUYLVLRQ $JHQF\ %56$ ,Q WKLV SDSHU LW LV DWWHPSWHG WR
VHW D VWDUWLQJ SRLQW IRU D PRUH FRPSUHKHQVLYH DQDO\VLV RI V\VWHPLF ULVN IURP
WKH ILQDQFLDO V\VWHP VWDELOLW\ SHUVSHFWLYH RI WKH FHQWUDO EDQN ,Q WKLV VWXG\ WKH
ZD\V LQ ZKLFK WKHVH PDFUR SUXGHQWLDO DQDO\VHV ZLOO EH GHDOW ZLWKLQ WKH &%57
LQ WKH QHZ EDQNLQJ HUD DUH SUHVHQWHG 7KH 7XUNLVK EDQNLQJ V\VWHP LV JRLQJ
WKURXJK D SHULRG RI XQSUHFHGHQWHG FKDQJH 7KLV LV PDLQO\ EHLQJ GULYHQ E\
FKDQJHV LQ WKH UHJXODWRU\ DQG VXSHUYLVRU\ IUDPHZRUN DQG E\ VKLIWV LQ
PDFURHFRQRPLF HQYLURQPHQW ,Q DGGLWLRQ WR SXUVXLQJ PRQHWDU\ VWDELOLW\
WKURXJK D ORZ LQIODWLRQ SROLF\ DOO FHQWUDO EDQNV KDYH D UHVSRQVLELOLW\ WR promote the stability and soundness of their countryâ&#x20AC;&#x2122;s financial system.
$V VKRZQ E\ UHFHQW H[SHULHQFHV DOO RYHU WKH ZRUOG GLVWXUEDQFHV LQ WKH
ILQDQFLDO V\VWHPV FDQ LPSRVH VLJQLILFDQW HFRQRPLF DQG VRFLDO FRVWV DQG LW LV the central bankâ&#x20AC;&#x2122;s role, looking at the financial system as a whole, to identify
SRWHQWLDO WKUHDWV DQG YXOQHUDELOLWLHV 7KH VWXG\ UHYHDOV WKDW HYHQ WKRXJK
LQFUHDVLQJO\ FHQWUDO EDQNV DUH QRW GLUHFWO\ LQYROYHG LQ EDQNLQJ VXSHUYLVLRQ
WKH\ VWLOO PDLQWDLQ D YLWDO LQWHUHVW LQ D VWDEOH EDQNLQJ LQGXVWU\ DQG FORVHO\
PRQLWRU LWV GHYHORSPHQWV DQG PDMRU V\VWHPLF ULVNV
7KH PDFUR SUXGHQWLDO DQDO\VLV DLPV DW LGHQWLI\LQJ ULVNV WKDW DUH
FRPPRQ WR D QXPEHU RI EDQNV DQG RWKHU ILQDQFLDO LQVWLWXWLRQV RU PDUNHWV
LQFOXGLQJ SD\PHQW V\VWHPV 6XFK ULVNV RIWHQ VWHP IURP WKH GHYHORSPHQW RI
WKH PDFUR HFRQRP\ 9RODWLOH LQIODWLRQ H[FKDQJH UDWH IOXFWXDWLRQV H[FHVVLYH
ORDQ FRQFHQWUDWLRQV RU H[FHVVLYH OHYHUDJH UDWLRV FRXOG OHDG WR VHULRXV
SUREOHPV IRU D QXPEHU RI EDQNV ,Q WKLV FRQWH[W LW LV QDWXUDO IRU WKH FHQWUDO
EDQN WR FORVHO\ PRQLWRU VXFK GHYHORSPHQWV DQG WDNH SURPSW FRUUHFWLYH DFWLRQ
LI LW ILQGV WKDW ILQDQFLDO VWDELOLW\ LV HQGDQJHUHG ,Q VRPH FDVHV WKH FHQWUDO
EDQN PD\ QRW KDYH WKH SRZHUV WR WDNH GLUHFW DFWLRQ LWVHOI EXW LQVWHDG LW PD\
LQIRUP WKH RWKHU SDUWLHV VXFK DV WKH VXSHUYLVRUV WKH SROLWLFDO DXWKRULWLHV
XUJLQJ WKHP WR LPSO\ QHFHVVDU\ PHDVXUHV
)RU WKH DLP RI ILQDQFLDO DQG PRQHWDU\ VWDELOLW\ LW LV UHTXLUHG WR
XQGHUVWDQG DQG DQDO\]H WKH V\VWHP 7KLV PDLQO\ VWHPV IURP WKH UHDOLW\ WKDW
WKH EDQNLQJ V\VWHP LV WKH SULQFLSDO FKDQQHO IRU WKH WUDQVPLVVLRQ RI PRQHWDU\
SROLF\ WKH FRXQWHUSDUW RI PRQHWDU\ SROLF\ RSHUDWLRQV DQG WKH PDLQ SURYLGHU
RI SD\PHQW VHUYLFHV ZKLFK DOO UHODWH WR WKH EDVLF FHQWUDO EDQNLQJ WDVNV 7KH
&HQWUDO %DQN RI 7XUNH\ LV NHHQ WR EH VXUH WKDW EDQNLQJ VXSHUYLVLRQ ZKLFK LV
FRQGXFWHG E\ WKH QHZ VXSHUYLVLRQ DXWKRULW\ LQ VXFK D ZD\ DV WR HQVXUH WKDW
EDQNLQJ SUREOHPV GR QRW HQGDQJHU WKH FRQGXFW RI PRQHWDU\ SROLF\ 7KH CBRTâ&#x20AC;&#x2122;s overall concern is to ensure that the financial system is healthy,
VRXQG DQG HIILFLHQW 7R SHUIRUP LWV SULPDU\ UHVSRQVLELOLWLHV RI FRQGXFWLQJ
PRQHWDU\ SROLF\ DQG HQVXULQJ D VWDEOH DQG ZHOO IXQFWLRQLQJ SD\PHQW V\VWHP
FHQWUDO EDQNV PXVW PRQLWRU WKH ULVNV LQ WKH ILQDQFLDO V\VWHP
)LUVW DQG IRUHPRVW FHQWUDO EDQNV VKRXOG VWUHQJWKHQ WKHLU DELOLW\ WR
XQGHUVWDQG WKH ULVNV DQG YXOQHUDELOLWLHV LQ ERWK WKH QDWLRQDO DQG LQWHUQDWLRQDO
ILQDQFLDO V\VWHP 0RUH VLPSO\ FHQWUDO EDQNV VKRXOG HQKDQFH WKHLU PRQLWRULQJ
DELOLWLHV ,W LV H[WUHPHO\ LPSRUWDQW IRU FHQWUDO EDQNV WR LGHQWLI\ WKH ULVN IDFWRUV
WKDW HQGDQJHU WKH SROLF\ REMHFWLYHV QDPHO\ WKH VWDELOLW\ RI WKH PDFURHFRQRP\ VXVWDLQDEOH JURZWK XQGHU SULFH VWDELOLW\ DQG WKH ILQDQFLDO
V\VWHP DQG FRQVFLRXVO\ DQDO\]H ZKDW FRXOG KDSSHQ LI WKHUH DUH VLJQLILFDQW
FKDQJHV LQ WKRVH ULVN IDFWRUV
,Q WKH QHZ ILQDQFLDO DUFKLWHFWXUH WKH &%57 ZLOO FRQWLQXH LWV SURPLQHQW
UROH LQ WKH SURFHVV RI SUHVHUYLQJ ILQDQFLDO VWDELOLW\ E\ XVLQJ WKH VXSHUYLVRU\
LQIRUPDWLRQ DQG ILQDQFLDO HYDOXDWLRQV 0RUHRYHU LW ZLOO FRQWLQXH WR GHYHORS LWV
RZQ PHWKRGV RI DVVHVVLQJ ILQDQFLDO PDUNHW VWDELOLW\ DQG LQGLFDWRUV RI
ZHDNQHVVHV IRFXVLQJ PRUH RQ WKH RYHUDOO KHDOWK RI WKH ILQDQFLDO V\VWHP WKDQ
WKDW RI LQGLYLGXDO LQVWLWXWLRQV ZKLFK IDOOV XQGHU WKH %56$ 7KHUH LV D VWURQJ
QHHG WR VWUHQJWKHQ WKH FRRSHUDWLRQ EHWZHHQ WKH &%57 DQG %56$ WR HQVXUH
WKDW LI SUREOHPV DW D EDQN RU D ILQDQFLDO JURXS KDYH FRQWDJLRQ HIIHFWV LQ WKH
ZKROH V\VWHP DQG HQGDQJHU WKH V\VWHPLF VWDELOLW\ WKLV LQIRUPDWLRQ LV WR EH
VKDUHG EHWZHHQ WKH DXWKRULWLHV DQG SRVVLEOH FRUUHFWLYH DFWLRQV DQG RWKHU
VROXWLRQV DUH VRXJKW
ødø1'(.ø/(5 ÖZET...............................................................................................................3
$%675$&7
7$%/2 /ø67(6ø *5$)ø. /ø67(6ø
ù(.ø/ /ø67(6ø
.878 /ø67(6ø
*ø5øù
%ø5ø1&ø %g/h0 )ø1$16$/ 6ø67(0 ø67ø.5$5, $1$/ø=ø 0(5.(= %$1.$/$5, $d,6,1'$1 )ø1$16$/ ø67ø.5$5 9( h/.( g51(./(5ø
)LQDQVDO øVWLNUDU .DYUDPÕQÕQ 7DQÕPODQPDVÕ )LQDQVDO øVWLNUDUVÕ]OÕ÷ÕQ 2UWD\D dÕNÕúÕ YH <D\ÕOPDVÕ 6LVWHPDWL÷L 0HUNH] %DQNDODUÕ YH )LQDQVDO øVWLNUDU )LQDQVDO 6LVWHP øVWLNUDUÕ $QDOL]L««««««««««««« )LQDQVDO 6LVWHP øVWLNUDUÕ $QDOL]OHULQGH .XOODQÕODQ *|VWHUJHOHU )LQDQVDO 6LVWHP øVWLNUDUÕQÕQ 6D÷ODQPDVÕQGD 0HUNH] %DQNDODUÕQÕQ Rolü: Ülke Örnekleri.......................………………………... ø.ø1&ø %g/h0
%$1.$&,/,. .5ø=/(5ø1( <2/ $d$1 )$.7g5/(5 9( .5ø=/(5ø1
g1&h *g67(5*(/(5ø .218681'$ %$=, '(ö(5/(1'ø50(/(5
%DQNDFÕOÕN .UL]OHULQLQ (UNHQ 8\DUÕ *|VWHUJHOHUL .RQXVXQGDNL /LWHUDW U /LWHUDW U øQFHOHPHVL %DQNDFÕOÕN .UL]OHULQLQ 1HGHQOHUL <XUW LoL YH <XUW GÕúÕ 0DNURHNRQRPLN .RúXOODUGDNL 'H÷LúNHQOLN 'Õú 7LFDUHW +DGOHULQLQ 'H÷LúNHQOL÷L
8OXVODUDUDVÕ )DL] 2UDQODUÕQGDNL 'H÷LúNHQOLN YH %XQXQ g]HO 6HUPD\H $NÕPODUÕ h]HULQGH 1HGHQ 2OGX÷X (WNL 5HHO '|YL] .XUODUÕ % \ PH YH (QIODV\RQ 2UDQODUÕ 'H÷LúNHQOL÷L .UHGL +DFPLQLQ +Õ]OÕ *HOLúLPL $NWLI )L\DWODUÕQGDNL %HNOHQPH\HQ 'H÷LúLPOHU YH 6HUPD\H +DUHNHWOHULQGHNL $QL 'DOJDODQPDODU« gQHPOL gOo GH 9DGH YH '|YL] &LQVL 8\XPVX]OX÷X 2ODQ %DQND < N PO NOHULQLQ $UWÕúÕ«««««««««««««««««« ' ]HQOHPHVL <HWHUVL] 2ODQ )LQDQVDO 6HUEHVWOHúPH 6 UHFL %DQNDFÕOÕN 6LVWHPOHULQGH .DPX $÷ÕUOÕ÷ÕQÕQ < NVHN 2OPDVÕ YH *|]HWLP YH 'HQHWLP )RQNVL\RQXQXQ <HWHUVL]OL÷L«««««« 0XKDVHEH )LQDQVDO %LOJLOHULQ 5DSRUODQPDVÕ YH <DVDO $OW <DSÕ .RQXODUÕQGDNL <HWHUVL]OLNOHU YH ùHIIDIIOÕ÷ÕQ 2OPDPDVÕ««««« '|YL] .XUX 6LVWHPOHUL YH 8OXVODUDUDVÕ 5H]HUYOHU %DQNDFÕOÕN 6WUDWHMLOHUL hdh1&h %g/h0
7h5. %$1.$&,/,. 6ø67(0ø1ø1 0(9&87 '85808 9( 6ø67(0ø1 øù/(<øùø1'( *g5h/(1 (.6ø./ø./(5
%DQNDODUÕQ 0DOL % Q\HOHULQGHNL 5LVNOHU YH =D\ÕIOÕNODU 8OXVODUDUDVÕ 1RUPODUD 8\XPGD <DúDQDQ 6RUXQODU 0DNURHNRQRPLN 'HQJHVL]OLNOHULQ YH 8OXVODUDUDVÕ 6HUPD\H $NÕPODUÕQÕQ 6HNW|UGH <DUDWPÕú 2OGX÷X 6RUXQODU ««««««««««««««« 6HNW|U øoLQGH 5HNDEHW 2UWDPÕQÕQ 6D÷OÕNOÕ %LU <DSÕGD 6 UG U OPHVLQGH <DúDQDQ 6RUXQODU ùHIIDIOÕN 8\JXODPDODUÕQGDNL =D\ÕIOÕN 6LVWHPLQ (WNLQOL÷LQLQ $UWWÕUÕOPDVÕQÕ (QJHOOH\LFL <DSÕQÕQ <HQLGHQ ' ]HQOHQPHVL YH .RQVROLGDV\RQ øKWL\DFÕ 'g5'h1&h %g/h0
7h5. )ø1$16$/ 6ø67(0ø1ø1 ø67ø.5$5 $1$/ø=ø )LQDQVDO 6LVWHP øVWLNUDUÕ $QDOL]L YH 0HWRGRORMLVL 0LNUR SUXGHQWLDO DQDOL]OHU 0DNUR SUXGHQWLDO DQDOL]OHU 6WUHV 7HVWOHUL %(ùø1&ø %g/h0
.$6,0 .5ø=ø1ø1 .5ø=/(5ø1 g1&h *g67(5*(/(5ø .8//$1,/$5$. '(ö(5/(1'ø5ø/0(6ø
.UL] gQFHVL '|QHPGH 0DNURHNRQRPLN *HOLúPHOHU .UL] gQFHVL '|QHPGH 2UWD\D dÕNDQ 5LVNOHU YH gQF *|VWHUJHOHU )DL] 2UDQODUÕ 'H÷LúNHQOL÷L &DUL øúOHPOHU 'HQJHVL YH 6HUPD\H +DUHNHWOHUL 'H÷LúNHQOL÷L 'Õú 7LFDUHW +DGOHUL«««««««««««««««««« (QIODV\RQ 'H÷LúNHQOL÷L YH 5HHO '|YL] .XUODUÕ %DQND %LODQoRODUÕQGD 9DGH YH '|YL] &LQVL 8\XPVX]OXNODUÕ 'Õú %RUoODU YH '|YL] 5H]HUYOHUL«««««««««««« $/7,1&, %g/h0
6218d 9( '(ö(5/(1'ø50( 6RQXo YH 'H÷HUOHQGLUPH KAYNAKÇA...................................................................................................98 (./(5 (.
7 UN %DQNDFÕOÕN 6HNW|U YH )LQDQV 6LVWHPLQLQ øVWLNUDUÕ
Bölüm I
%DQNDFÕOÕN VHNW|U YHULOHUL
Bölüm II
$QDOL]LQGH .XOODQÕODFDN 9HULOHU g]HO ILQDQV NXUXPODUÕ YHULOHUL
Bölüm III
'L÷HU EDQND GÕúÕ ILQDQVDO NXUXOXúODU YHULOHUL
Bölüm IV
Piyasa göstergeleri
Bölüm V
Makroekonomik faktörler
7DEOR /LVWHVL 7DEOR ,0) WDUDIร QGDQ ILQDQVDO VLVWHP GHรทHUOHQGLUPHOHULQGH
NXOODQร ODQ J|VWHUJHOHU
Tablo 1.2 ร lke banka ve finansal sistem gรถzetim otoriteleri..........................31
7DEOR )LQDQVDO VLVWHP GHรทHUOHQGLUPHOHULQGH ED]ร ย ONH PHUNH]
EDQNDODUร QFD NXOODQร ODQ J|VWHUJHOHU
7DEOR %DQNDFร Oร N NUL]OHUL VRQUDVร JHUoHNOHรบHQ \HQLGHQ VHUPD\HOHQGLUPH
PDOL\HWOHUL Tablo 2.2 Finansal kriz gรถstergeleri...............................................................40
7DEOR G|QHPLQGH VHoLOPLรบ IQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร N ROD\ODUร Qร Q
รถzellikleri.......................................................................................42
7DEOR %DQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ HUNHQ X\DUร J|VWHUJHOHUL
Tablo 2.5 Kritik gรถstergeler (1996,
7DEOR 6HoLOPLรบ ย ONHOHU LWLEDUL\OH Nร Uร OJDQOร N J|VWHUJHOHUL LOH ILQDQVDO
NUL]OHULQ LOLรบNLVL
7DEOR G|QHPLQGH ED]ร EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Eย \ย NOย NOHUL LOH
PDNURHNRQRPLN J|VWHUJHOHULQ GHรทHUOHQGLULOPHVL
7DEOR 0DNURHNRQRPLN J|VWHUJHOHULQ JHOLรบLPL
7DEOR )DL] RUDQODUร Qร Q JHOLรบLPL
7DEOR <ร OODU LWLEDUL\OH |GHPHOHU GHQJHVL
7DEOR &DUL LรบOHPOHU Doร รทร RUDQODUร
7DEOR '|YL] NXUX YH HQIODV\RQ RUDQร JHOLรบLPOHUL
7DEOR %DQNDFร Oร N NHVLPL IDL]H GX\DUOร DNWLIOHULQLQ IDL]H GX\DUOร
SDVLIOHULQH RUDQร
7DEOR %DQNDFร Oร N NHVLPL G|YL] SR]LV\RQ Doร รทร QGDNL JHOLรบPHOHU
7DEOR $ .ร VD YDGHOL Gร รบ ERUoODUร Q PHUNH] EDQNDVร UH]HUYOHULQH
RUDQร
7DEOR % 'ร รบ ERUoODUOD LOJLOL UDV\RODU
7DEOR 6HoLOPLรบ Nร Uร OJDQOร N J|VWHUJHOHUL LOH .DVร P NUL]L
GHรทHUOHQGLUPHVL
*UDILN /LVWHVL *UDILN 'Ã&#x2022;ú WLFDUHW KDGOHULQLQ JHOLúLPL
*UDILN 'Ã&#x2022;ú WLFDUHW PLNWDU HQGHNVOHUL
*UDILN .Ã&#x2022;VD YDGHOL GÃ&#x2022;ú ERUo VWRNX YH 7&0% G|YL] UH]HUYOHUL
*UDILN .Ã&#x2022;VD YDGHOL GÃ&#x2022;ú ERUoODUÃ&#x2022;Q 7&0% UH]HUYOHULQH RUDQÃ&#x2022;
ùHNLO /LVWHVL ùHNLO *HOLúHQ (NRQRPLOHUGH )LQDQVDO øVWLNUDUVÃ&#x2022;]OÃ&#x2022;÷Ã&#x2022;Q <D\Ã&#x2022;OPDVÃ&#x2022;
ùHNLO )LQDQVDO 6LVWHP øVWLNUDUÃ&#x2022; $QDOL]L 0HWRGRORMLVL
7h5.รธ<( &80+85รธ<(7 0(5.(= %$1.$6,1,1 )รธ1$16$/ 6รธ67(0 รธ67รธ.5$5,1,1 6$รถ/$10$6,1'$.รธ 52/h
*รธ5รธรน 6RQ \ร OODUGD \DรบDQร ODQ WHFUย EHOHULQ GH J|VWHUGLรทL JLEL ILQDQVDO
VLVWHPOHUGH RUWD\D oร NDQ UDKDWVร ]Oร NODU YH NUL]OHU ROGXNoD |QHPOL HNRQRPLN YH
VRV\DO PDOL\HWHOHUH QHGHQ RODELOPHNWHGLU *ย Qย Pย ]GH PHUNH] EDQNDODUร QD
JHQHO DQODPGD ILQDQVDO VLVWHmin bir bรผtรผn olarak incelenmesi ve sistemdeki
Nร Uร OJDQOร NODUร Q YH SRWDQVL\HO ULVN \DSร ODUร Qร Q EHOLUOHQPHVL J|UHY YH
VRUXPOXOXรทX YHULOPHNWHGLU 6RQ \ร OOร N G|QHPGH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q
JLGHUHN EDQND J|]HWLP YH GHQHWLPLQGH GRรทUXGDQ \HU DOPDGร NODUร ELULQFL
GHUHFHGHQ VRUXPOXOXรทX EDรทร PVร ] YH |]HUN NXUXPODUD GHYUHWWLNOHUL gรถrรผlmektedir. Ancak, banka gรถzetim ve denetiminden birinci derecede
VRUXPOX ROPDPDODUร QD NDUรบร Q PHUNH] EDQNDODUร Qร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
LVWLNUDUร NRQXVXQGDNL LOJLOHUL Vย UPHNWH ROXS EX DQODPGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
JHOLรบLPOHULQL YH VLVWHPLN ULVNOHUL L]OHPH\H GHYDP HWPHNWHGLUOHU
%DQNDFร Oร N 'ย ]HQOHPH YH 'HQHWOHPH .XUXPX %''. VRQUDVร QGD
ROXรบDQ \HQL EDQNDFร Oร N RUWDPร QGD 0HUNH] %DQNDVร Qร Q GHรทLรบHQ UROย Qย
LQFHOHPHN YH %DQNDQร Q ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร L]OHPHVLQH \|QHOLN
EDรบODQJร o QRNWDVร RODELOHFHN ELU DOW \DSร ROXรบWXUPDN EX oDOร รบPDQร Q WHPHO
DPDFร Gร U %X oDOร รบPD LOH %DQNDQร Q ILQDQVDO VLVWHP YH WHPHO XQVXUX RODQ
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย LVWLNUDUร Qร L]OHPHGHNL UROย YH EX IRQNVL\RQX \HULQH
JHWLULUNHQ NXOODQDFDรทร \|QWHP YH DUDoODU WDQร PODQDUDN J|]HWLP DQOD\ร รบร YH
\DNODรบร Pร EHOLUOHQPH\H oDOร รบร OPร รบWร U
0HUNH] EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร YH
NRUXQPDVร oDOร รบPDODUร Qร Q LoLQGH \HU DOPDPDODUร YH\D EX \|QGH J|UHY YH
VRUXPOXOXNODUร Qร Q EXOXQPDPDVร Gย รบย Qย OHPH] )LQDQVDO SL\DVDODUร Q QDVร O
LรบOHGLรทLQH GDLU ELOJLVL ROPD\DQ ]DPDQร QGD HOGH HGLOHQ Jย YHQLOLU ELOJLOHUH VDKLS
ROPD\DQ ELU PHUNH] EDQNDVร Qร Q VDรทOร Oร N SROLWLNDODU L]OH\HPH\HFHรทL ELU
gerรงektir. 3DUD SROLWLNDODUร Qร HWNLQ ELU รบHNLOGH X\JXOD\DELOmeleri, รถdeme
VLVWHPLQLQ NHVLQWLVL] YH VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH oDOร รบPDVร Qร VDรทOD\DELOPHOHUL LoLQ
PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q
ILQDQVDO
GHรทHUOHQGLUPHOHUL JHUHNPHNWHGLU
VLVWHPGHNL
ULVNOHUL
L]OHPHOHUL
YH
)LQDQVDO LVWLNUDU DQDOL]OHUL LOH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO VLVWHP
Nร Uร OJDQOร รทร LOH LOJLOL J|VWHUJHOHUL DQDOL] HGHUHN ILQDQVDO VLVWHPLQ Eย Wย Qย Qย
WHKGLW HGHQ ELU VRUXQX YH\D RODVร ELU EDQNDFร Oร N NUL]LQL RUWD\D oร NPDGDQ |QFH
DOJร OD\DUDN JHUHNOL |QOHPOHUL DOPDVร DPDoODQPDNWDGร U รธVWLNUDUOร ELU EDQNDFร Oร N
VLVWHPL SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLQOLรทL YH HNRQRPLN LVWLNUDU LoLQ ELU |Q NRรบXO
ROPDVร QHGHQL\OH ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร DQDOL]OHUL PHUNH] EDQNDODUร
Doร Vร QGDQ Eย \ย N |QHP DU]HWPHNWHGLU $NVL WDNGLUGH |QFHOLNOH PDOL Eย Q\HOHUL
YH ULVN DOJร ODPDODUร ]D\ร IODPร รบ |]ND\QDNODUร Qร \LWLUPLรบ YH QRUPDO DUDFร Oร N
IDDOL\HWOHULQL \HULQH JHWLUHPH\HQ ELU EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ HNRQRPLQLQ LVWLNUDUOร
ELU รบHNLOGH Eย \ย PHVLQH NDWNร Vร Qร Q ROPD\DFDรทร Doร NWร U
'ROD\ร Vร \OD 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q \HQLGHQ \DSร ODQGร UPD Vย UHFL
WDPDPODQDUDN X]XQ \ร OODUGร U GHYDP HGHQ VRUXQODUร JLGHULOPHGHQ YH ILQDQVDO piyasalardaki belirsizlikler yok edilerek yeniden gรผven tesis edilmeden,
0HUNH] %DQNDVร Qร Q IL\DW LVWLNUDUร KHGHILQL JHUoHNOHรบWLUPHVL YH EX \|QGH HWNLQ
ELU SDUD SROLWLNDVร L]OHPHVL Pย PNย Q GHรทLOGLU %X JHUHNVLQLP HQIODV\RQ
KHGHIOHPHVLQH JHoLOHELOPHVL LoLQ GH ELU |Q รบDUW QLWHOLรทLQGH EXOXQPDNWDGร U
'LรทHU \DQGDQ 0HUNH] %DQNDVร Qร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q \HQLGHQ
\DSร ODQGร Uร OPDVร Vย UHFLQGH L]OH\HFHรทL SROLWLNDODU X\JXODPDQร Q DNVDPDGDQ
\ย Uย PHVLQL VDรทODPDN ย ]HUH L]OH\HFHรทL SROLWLNDODU LOH X\JXODPD Vร UDVร QGD
RUWD\D oร NDELOHFHN VRUXQODUร JLGHULFL SROLWLNDODU ILQDQVDO SL\DVDODUร Q YH
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q \DNร QGDQ L]OHQPHVL JHUHรทLQL ELU NH] GDKD RUWD\D
NR\PDNWDGร U %X SROLWLNDODU \ร Oร .DVร P D\ร QGD \DรบDQDQ VRUXQODUร Q YH
\DSร ODQ KDWDOร X\JXODPDODUร Q WHNUDU HGLOPHPHVL Doร Vร QGDQ GD |QHPOLGLU
0HUNH] %DQNDVร Qร Q X\JXODGร รทร SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLQOLรทL YH
PDNURHNRQRPLN NRรบXOODUGD LVWLNUDUร Q VDรทODQDUDN QLKDL KHGHI RODQ IL\DW
LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQDELOPHVL LoLQ ILQDQVDO VLVWHPGHNL JHOLรบPHOHUL \DNร QGDQ
L]OHPHVL GHรทHUOHQGLUPHVL YH RUWD\D oร NDQ EHOLUOHPHOHU GRรทUXOWXVXQGD NHQGL
DODELOHFHรทL |QOHPOHULQ \DQร Vร UD GLรทHU RWRULWHOHUOH ELOJL SD\ODรบร Pร QGD EXOXQDUDN
PHYFXW SUREOHPOHULQ JLGHULOPHVL LoLQ JHUHNOL |QOHPOHULQ ]DPDQร QGD DOร QPDVร Qร
VDรทODPDVร QD LKWL\Do EXOXQPDNWDGร U
dDOร รบPD DQD E|Oย PGHQ ROXรบPDNWDGร U %LULQFL E|Oย PGH ILQDQVDO
LVWLNUDU NDYUDPร PHUNH] EDQNDODUร Doร Vร QGDQ ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q
|QHPL YH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q UROย ย ONH |UQHNOHUL LOH DQODWร OPD\D oDOร รบร OPร รบWร U
รธNLQFL E|Oย PGH LVH JHQHO RODUDN ILQDQVDO NUL]OHU |]HO RODUDN EDQNDFร Oร N NUL]OHUL
HOH DOร QPร รบ YH EX Wย U NUL]OHUH \RO DoDQ IDNW|UOHU NUL]OHULQ |QFย J|VWHUJHOHUL
LUGHOHQPLรบWLU hoย QFย E|Oย PGH 7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPL ILQDQVDO ULVNOHUL
VLVWHPLQLQ JHQHO \DSร Vร YH LรบOH\LรบLQGH J|Uย OHQ HNVLNOLNOHU GHรทHUOHQGLULOPH\H
oDOร รบร OPร รบWร U dDOร รบPDQร Q G|UGย QFย E|Oย Pย 7ย UN ILQDQVDO VLVWHPLQLQ LVWLNUDU
DQDOL]LQH D\Uร OPร รบWร U %HรบLQFL E|Oย PGH \ร Oร .DVร P D\ร QGD \DรบDQDQ NUL]
ED]ร |QFย J|VWHUJHOHU NXOODQร ODUDN GHรทHUOHQGLULOPLรบtir. Son bรถlรผmde ise sonuรง
YH GHรทHUOHQGLUPHOHU \HU DOPDNWDGร U
%รธ5รธ1&รธ %g/h0 )รธ1$16$/ 6รธ67(0 รธ67รธ.5$5, $1$/รธ=รธ 0(5.(= %$1.$/$5, $d,6,1'$1 )รธ1$16$/ รธ67รธ.5$5 9( h/.( g51(./(5รธ
รธVWLNUDUOร ELU EDQNDFร Oร N VLVWHPL YH JHQHO DQODPGD ILQDQVDO VLVWHP SDUD
SROLWLNDVร Qร Q HWNLQOLรทL YH HNRQRPLQLQ VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH oDOร รบDELOPHVL LoLQ |Q
NRรบXOODU RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U 0HUNH] EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO VLVWHP
LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร DPDFร Qร Q JHUoHNOHรบPHVLQH \|QHOLN |QHPOL J|UHY YH
VRUXPOXOXNODUร EXOXQPDNWDGร U %X GXUXPXQ DUGร QGDNL WHPHO QHGHQ PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO VLVWHPGHNL Nร Uร OJDQOร NODUร DQDOL] HGHUHN ELU ILQDQVDO NUL]
YH\D EDQNDFร Oร N NUL]L RUWD\D oร NPDGDQ |QFH JHUHNOL |QOHPOHUL DODELOHFHรทL
Gย รบย QFHVLGLU WHPHO
3HN oRN ย ONH PHUNH] EDQNDVร VRQ \ร OODUGD ILQDQVDO VLVWHPOHULQLQ HQ SDUoDVร
NRQXPXQGDNL
EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q
LVWLNUDUร Qร Q
PDNURHNRQRPLN EHOLUOH\LFLOHUL ย ]HULQGH \RรทXQODรบPร รบWร U %DQNDODUร Q GHรทLรบHQ
PDNURHNRQRPLN NRรบXOODU YH ILQDQVDO SL\DVDODUGDNL \DSร VDO GHรทLรบLPOHUH RODQ
GX\DUOร Oร NODUร EX LOJLQLQ DOWร QGD \DWDQ WHPHO IDNW|UOHUGLU $\Uร FD ELU oRN ย ONHGH
PHUNH] EDQNDODUร Qร Q EDQND J|]HWLP YH GHQHWLPLQGH GRรทUXGDQ \HU DOPDGร รทร
ELULQFL GHUHFHGHQ VRUXPOXOXรทXQ EDรทร PVร ] YH |]HUN NXUXPODUD GHYUHGLOGLรทL
J|Uย OPHNWHGLU 0HUNH] EDQNDODUร Qร Q EDQND J|]HWLP YH GHQHWLPLQGHQ ELULQFL
GHUHFHGH VRUXPOX ROPDPDODUร QD NDUรบร Q ย VWOHQGLNOHUL J|UHY YH VRUXPOXOXNODU
QHGHQL\OH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย YH ELU Eย Wย Q RODUDN ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร
NRQXVXQGDNL LOJLOHUL Vย UPHNWH ROXS EX GRรทUXOWXGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
JHOLรบLPOHULQL YH WHPHO VLVWHPLN ULVNOHUL L]OHPH\H GHYDP HWPHNWHGLUOHU
0HUNH] EDQNDODUร Qร Q EDQND J|]HWLP YH GHQHWLP IRQNVL\RQXQGD
GRรทUXGDQ \HU DOPDPDODUร NRQXVXQGD J|Uย รบOHU EXOXQPDNOD ELUOLNWH PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร YH NRUXQPDVร
รงDOร รบPDODUร Qร Q LoHULVLQGH \HU DOPDPDODUร Qร Q YH\D EX \|QGH J|UHY YH
VRUXPOXOXNODUร Qร Q EXOXQPDPDVร Qร Q ROGXNoD FLGGL ULVNOHUL EHUDEHULQGH
JHWLUHFHรทL \|Qย QGHNL J|Uย รบOHU GH \D\Jร QGร U gQFHOLNOH ILQDQVDO VLVWHP YH
RQXQ WHPHO XQVXUX RODQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย KDNNร QGD ]DPDQร QGD HOGH HGLOHQ
Jย YHQLOLU ELOJLOHUH VDKLS ROPD\DQ ELU PHUNH] EDQNDVร Qร Q WHPHO KHGHIL RODQ IL\DW LVWLNUDUร Qร JHUoHNOHรบWLUPHVL ROGXNoD Jย oWย U <LQH V|] NRQXVX ELOJLOHUH
VDKLS ROPD\DQ ELU PHUNH] EDQNDVร Qร Q JHQHO SL\DVD OLNLGLWHVLQL Gย ]HQOHPH\H
yรถnelLN OLNLGLWH RSHUDV\RQODUร \DSPDVร YH ILQDQVDO Jย YHQOLN Dรทร Qร Q WHPHO ELU
XQVXUX RODUDN DFLO GXUXPODUGD LKWL\DFD ]DPDQร QGD YH \HWHUOL RODFDN รบHNLOGH
OLNLGLWH
VDรทODPDVร
JLEL
IRQNVL\RQODUร
\HULQH
JHWLUPHVL
Pย PNย Q
J|]ย NPHPHNWHGLU %X oHUoHYHGH oDOร รบPDQร Q LON E|lรผmรผnde finansal sistem
LVWLNUDUร NDYUDPร PHUNH] EDQNDODUร Doร Vร QGDQ ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร
DQDOL]OHULQLQ |QHPL EX DQDOL]OHUGH NXOODQร ODQ J|VWHUJHOHU YH ย ONH X\JXODPDODUร GHรทHUOHQGLULOPLรบWLU
)LQDQVDO รธVWLNUDU .DYUDPร Qร Q 7DQร PODQPDVร Gรผnรผmรผzde โ ILQDQVDO LVWLNUDUยด NDYUDPร \D\Jร Q ELU รบHNLOGH NXOODQร OPDNOD
ELUOLNWH EX NDYUDPร WDQร POD\DQ WHN YH \DOร Q ELU WDQร P EXOXQPDPDNWDGร U
$QFDN VRQ \ร OOร N G|QHPGH Nย UHVHO ILQDQVDO SL\DVDODUGD \HQLOHQHUHN
PH\GDQD JHOHQ ILQDQVDO UDKDWVร ]Oร NODU YH NDUร รบร NOร NODU LNL WHPHO QRNWD\D LรบDUHW
HWPHNWHGLU ยณ6LVWHPLN ULVN ROD\ร ยด YH ยณPH\GDQD JHOHFHN ]DUDUร Q ER\XWXยด *URXS
RI 7KLUW\ EX QRNWDODUร GLNNDWH DODUDN VLVWHPLN ULVNL DรบDรทร GDNL รบHNLOGH
WDQร PODPร รบWร U
โ ......JHQHO HNRQRPLN DNWLYLWH\L |QHPOL รบHNLOGH HWNLOH\HELOHFHN GHUHFHGH
ILQDQVDO VLVWHPH ]DUDU YHUHQ EHNOHQPH\HQ YH DQL รบHNLOGH RUWD\D oร NDQ ELU
ROD\ร Q JHUoHNOHรบPH ULVNL .........โ
(WNLQ YH VDรทOร NOร รบHNLOGH LรบOH\HQ ELU ILQDQVDO VLVWHPLQ JHQHO HNRQRPLQLQ
VDรทOร รทร YH SHUIRUPDQVร Doร Vร QGDQ VRQ GHUHFH |QHPOL ROGXรทX ELOLQHQ ELU
JHUoHNWLU )LQDQVDO VLVWHPLQ HNRQRPLGHNL \HUL YH ย VWOHQGLรทL IRQNVL\RQODUร Q
\DQร Vร UD NDPXR\XQXQ SL\DVDODUD RODQ Jย YHQLQLQ HQ KDVVDV RODUDN L]OHQGLรทL sektรถr de finans kesimidir. Finansal sistem iรงerisinde yer alan bir sektรถrde
\DรบDQDQ ELU VRUXQ VHNW|Uย Q JHUL NDODQ Nร VPร QD YH GDKD VRQUD GD HNRQRPLQLQ
JHQHOLQH Kร ]Oร ELU รบHNLOGH \D\ร ODELOPHNWHGLU
)LQDQVDO LVWLNUDU ILQDQVDO NUL]GHQ NDoร QPD YH\D ILQDQVDO NUL]L |QOHPH
RODUDN WDQร PODQDELOLU )LQDQVDO LVWLNUDU NDYUDPร Wย P ILQDQVDO SL\DVDODUร
iรงermekteGLU *ย Qย Pย ] JHOLรบPLรบ ILQDQVDO SL\DVDODUGD KHU QH NDGDU EDQNDODU
KHPHQ KHU ]DPDQ NUL] LoHULVLQGH \HU DOPDNOD ELUOLNWH NUL]LQ ND\QDรทร
EDQNDODUGDQ ]L\DGH VHUPD\H SL\DVDODUร YH\D EDQND Gร รบร ILQDQVDO NXUXOXรบODU
GD RODELOPHNWHGLU
(NRQRPLQLQ JHQHO SHUIRUPDQVร ย ]HULQGH |QHPOL HWNLOHUL RODQ YH
ILQDQVDO DUDFร Oร N Vย UHFLQL ROXPVX] HWNLOH\HFHN XQVXUODUร Q HWNLOHULQLQ \RN
HGLOPHVL YH\D HQ D]D LQGLUJHQPHVL PHUNH] EDQNDODUร Qร Q WHPHO KHGHIOHUL
DUDVร QGD \HU DOPDNWDGร U %X EDรทODPGD ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร UHHO
HNRQRPL ย ]HULQGH FLGGL ND\ร SODUD QHGHQ RODELOHFHN ILQDQVDO VLVWHP
\HWHUVL]OLNOHULQL YH UDKDWVร ]Oร NODUร Qร JLGHUPHN YH\D EXQODUGDQ NDoร QPDN RODUDN
WDQร PODPDN Pย PNย QGย U %X UDKDWVร ]Oร NODU YH ROXPVX]OXNODU ILQDQVDO
NXUXOXรบODUร Qร Q NHQGLOHULQGHQ ND\QDNODQDELOGLรทL JLEL ILQDQVDO SL\DVDODUGDNL
JHQHO NRรบXOODUGDQ GD ND\QDNODQDELOPHNWHGLU
รธVWLNUDUOร ELU ILQDQVDO VLVWHP RUWD\D oร NDELOHFHN SUREOHPOHULQ ELU
NXUXPGDQ YH\D SL\DVDGDQ GLรทHU ELU NXUXPODUD SL\DVDODUD YH KDWWD ย ONH
Gร รบร QD \D\ร OPD ULVNLQL HQ D]D LQGLUJH\HFHN VDรทOam ve nitelikli รถnleyici
PHNDQL]PDODUร Q
EXOXQPDVร Qร
JHUHNWLUPHNWHGLU
6LVWHPLN
ELU
ULVNH
G|Qย รบHELOHFHN SL\DVD UDKDWVร ]Oร NODUร ILQDQVDO NXUXOXรบODU YH SL\DVDODU
DUDFร Oร รทร \OD \D\ร ODELOPHNWHGLU
รธVWLNUDUOร ILQDQVDO NXUXOXรบODU JHQHO DQODPGD Jย YHQ GX\XODQ PDOL Doร GDQ
VDรทODP YH HWNLQ ELU รบHNLOGH IDDOL\HW J|VWHUHQ NXUXOXรบODU LNHQ LVWLNUDUOร ILQDQVDO
SL\DVDODU LVH Dรบร Uร IL\DW GDOJDODQPDODUร Qร Q \DรบDQPDGร รทร SL\DVDODU RODUDN
WDQร PODQDELOLU %DQNDODU ILQDQVDO VLVWHP LoHULVLQGHNL |QHPOL \HUOHUL YH
รผstlendikleri rollerL QHGHQL\OH ILQDQVDO LVWLNUDU Doร Vร QGDQ |QHP DU]HGHQ
NXUXOXรบODUGร U %LU EDQNDQร Q VHUPD\H \DSร Vร QH NDGDU Jย oOย LVH RODVร ]DUDUODUร
NDUรบร ODPD NDSDVLWHVL GH R NDGDU Eย \ย N YH \HWHUOL ROPDNWDGร U %|\OHFH ILQDQVDO
SUREOHPOHULQ \D\ร OPD ULVNL GH GDKD D]DOPร รบ RODFDNWร U
)LQDQVDO รธVWLNUDUVร ]Oร รทร Q 2UWD\D dร Nร รบร YH <D\ร OPDVร
6LVWHPDWLรทL
0LVKNLQ JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \DรบDQDQ
EDQNDFร Oร N YH ILQDQVDO NUL]OHUL ELOJL DVLPHWULVL \DNODรบร Pร LOH DQDOL] HWPLรบWLU %LOJL
DVLPHWULVL DV\PPHWULF LQIRUPDWLRQ ILQDQVDO VLVWHPLQ HWNLQ ELU รบHNLOGH IDDOL\HW
J|VWHUPHVLQH \|QHOLN |QHPOL ELU HQJHO RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU )LQDQVDO
DUDFร Oร N IDDOL\HWL EDQNDODUร Q LรบOHPOHULQL |QHPOL รบHNLOGH HWNLOH\HQ WLS ELOJL
asimetrisi iรงermektedir: Ters seรงim (adverse seleFWLRQ YH DKODNL ULVN PRUDO
KD]DUG
gQFHOLNOH EDQNDODU NUHGL GHรทHUOHQGLUPH YH SURMH ILQDQVPDQร
NRQXODUร \OD EDรทODQWร Oร RODUDN RUWD\D oร NDQ Gย ]Jย Q YH Jย YHQLOLU ROPD\DQ
ELOJLOHUGHQ ND\QDNODQDQ EHOLUVL]OLNOHUOH XรทUDรบPDN ]RUXQGDGร U %X QHGHQOH
EDQNDODU \HWHUVL] ELOJL VRQXFX VRQUDGDQ VRUXQOX KDOH JHOHELOHFHN ELU NUHGL
NDUDUร YHUPH ULVNLQH PDUX]GXUODU 'LรทHU \DQGDQ EDQNDODU DKODNL ULVN VRUXQX
LOH NDUรบร NDUรบร \DGร UODU %XQXQ QHGHQL LVH EDQNDODUGDQ NUHGL NXOODQDQ
Pย รบWHULOHULQ \ย NVHN JHWLUL LPNDQร VDรทOD\DQ ULVNOL \DWร Uร PODUD JLUHELOPHOHULQGHQ
GROD\ร ULVNLQ Eย \ย N Nร VPร Qร Q EDQND VDKLSOHUL YH NUHGLW|UOHU WDUDIร QGDQ
WDรบร QPDVร Gร U
0DOL Doร GDQ VRUXQOX RODQ YH NUHGL WD\ร QODPDVร Qร FUHGLW UDWLRQLQJ
JHUHNWLรทL รบHNLOGH \DSDPD\DQ EDQNDODUร Q NRQWURO HGLOPHNVL]LQ IDDOL\HWWH
EXOXQPDODUร QD L]LQ YHULOPHVL KDOLQGH VDรทOร NOร EDQNDFร Oร N \DSPDN LVWH\HQOHULQ
DODQODUร GDUDOWร OPร รบ RODFDNWร U 7HNQLN RODUDN |GHPH Jย oOย รทย \DรบD\DQ ILQDQVDO
NXUXPODU VLVWHPGHNL DKODNL ULVNL DUWร UPD SDKDVร QD GDKD Eย \ย N NUHGL ULVNL
รผstlenebilmekte ve maliyetine EDNPDNVร ]ร Q OLNLW NDOPD\D oDOร รบDELOPHNWHGLU
'LรทHU \DQGDQ NUHGLELOLWHVL Gย รบย N ERUoODQร Fร ODUร Q EDQNDFร Oร N SL\DVDVร QGDQ
NUHGL LPNDQODUร Qร NXOODQPD\D GHYDP HWPHOHUL LVH LKWL\DWOร YH VDรทOร NOร EDQNDODU
SDUDQร Q IL\DWร Qร Q JHUoHN ULVNL \DQVร WPDGร รทร YH VHUPD\HQLQ HNRQRPLQLQ
JHQHOLQH WDKVLVLQLQ YHULPOLOLรทLQL YH FD]LEHVLQL ND\EHWWLรทL ELU RUWDPGD UHNDEHW
HWPHN ]RUXQGD NDODELOPHNWHGLU
0LVKNLQ EDQNDFร Oร N YH ILQDQVDO NUL]OHUH \RO DoDQ IDNW|UOHUL JUXS
DOWร QGD WRSODPDNWDGร U
L IDL] RUDQODUร QGDNL DUWร รบ
LL EHOLUVL]OLNWHNL DUWร รบ
LLL YDUOร N SL\DVDODUร Qร Q EDQND YH UHHO VHNW|U ILUPDODUร Qร Q ELODQoRODUร รผzerindeki etkisi
LY EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL VRUXQODU YH SDQLN RUWDPร
0LVKNLQ ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร NODUร Q RUWD\D oร Nร รบ QHGHQOHULQL
ELoLPOHUL YH \D\ร OPD รบHNLOOHUL Doร Vร QGDQ JHOLรบPLรบ ย ONHOHU LOH JHOLรบHQ SL\DVDODU
YH JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHU DUDVร QGDNL EHQ]HUOLNOHUL YH IDUNOร Oร NODUร RUWD\D
NR\DUDN GHรทHUOHQGLUPHNWHGLU <XNDUร GD EHOLUWLOHQ NDWHJRULGH \HU DODQ
IDNW|UOHU RUWD\D oร Nร รบ ELoLP YH QHGHQOHULQGH ED]ร IDUNOร Oร NODU ROVD ELOH KHP
JHOLรบPLรบ ย ONHOHU KHP GH JHOLรบHQ SL\DVDODU LoLQ JHoHUOL EXOXQPDNWDGร U
0LVKNLQ JHOLรบHQ HNRQRPLOHUGH ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร รทร Q RUWD\D
oร Nร รบร Qร YH \D\ร OPDVร VLVWHPDWLรทLQL รนHNLO ยถGH \HU DOGร รทร รบHNOL\OH
gรถstermektedir. Bilgi asimetrisi YH QHGHQ ROGXรทX WHUV VHoLP SUREOHPL IDL]
RUDQODUร Qร Q \ย NVHOGLรทL RUWDPGD GDKD EHOLUJLQ รบHNLOGH RUWD\D oร NDELOPHNWHGLU
<ย NVHN IDL] RUDQODUร RUWDPร EDQNDODUร Q NUHGL SRUWI|\OHULQL ROXรบWXUXUNHQ DUWDQ
รบHNLOGH WHUV VHoLP SUREOHPLQH PDUX] NDOPDODUร QD QHGHQ RODELOPHNWH YH
EDQNDODUร Q NXOODQGร UGร รทร NUHGLOHULQ NUHGL GHรทHUOLOLรทLQL \LWLUPLรบ DODFDNODUD
G|QPH LKWLPDOLQL DUWร UPDNWDGร U %XQXQ WHPHO QHGHQL \ย NVHN IDL] RUWDPร QGD
NUHGL GHรทHUOLOLรทL Gย รบย N ULVNL \ย NVHN Pย รบWHULOHULQ EDQNDODUGDQ \ย NVHN
PDOL\HWOHUGH NUHGL WDOHSOHULQH GHYDP HGL\RU ROPDVร Gร U
$QFDN EX GXUXP ]DPDQ LoHULVLQGH Pย รบWHULOHUL \ย NVHN IDL] RUDQODUร
|GHPH\H UD]ร ROVDODU ELOH WHUV VHoLP SUREOHPL VRQXFXQGD RUWD\D oร NDQ
ROXPVX]OXNODUร Q HWNLVL\OH EDQNDODUร Q NUHGL WD\ร QODPDVร QD GDKD ID]OD |QHP
YHUHUHN NUHGL SRUWI|\OHULQL D]DOWPDODUร QD QHGHQ ROPDNWDGร U 'LรทHU \DQGDQ
D]DODQ NUHGL DU]ร QHGHQL\OH \DWร Uร PODU YH JHQHO RODUDN HNRQRPLN IDDOL\HWOHUGH
ELU GDUDOPD \DรบDQDELOPHNWHGLU
=> ? @A CB @ D EF G
=IH G ? J K
7HUV VHoLP YH DKODNL ULVN VRUXQODUÕQÕQ N|W OHúPHVL
'|YL] NUL]L
! " #$" % '& ( ) * " +
$ ( ) * "$ * '" " $+
7HUV VHoLP YH DKODNL ULVN VRUXQODUÕQÕQ N|W OHúPHVL (NRQRPLN IDDOL\HWOHUGH GDUDOPD
%DQNDFÕOÕN NUL]L 7HUV VHoLP YH DKODNL ULVN VRUXQODUÕQÕQ N|W OHúPHVL
(NRQRPLN IDDOL\HWOHUGH GDUDOPD
,$" ' " -$ .0/ "1 2$ % * 3$ $ * $ 4 5) 6$ " 7 .8"
9 % % .4 :& ; " " #$" # $ .<
ùHNLO *HOLúHQ (NRQRPLOHUGH )LQDQVDO øVWLNUDUVÕ]OÕ÷ÕQ <D\ÕOPDVÕ
= L G B M ? N K N
0LVKNLQ \XNDUร GD GHรทLQLOHQ EX G|UW IDNW|UGHQ ELULVLQLQ YH YH\D ELU
NDoร Qร Q ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUVร ]Oร รทร Qร DUWร UGร รทร Qร EHOLUWPHNWHGLU %X
IDNW|UOHUGHQ KHSVLQLQ D\Qร DQGD JHUoHNOHรบPHVL GXUXPXQGD LVH ILQDQVDO
LVWLNUDUVร ]Oร N JHUoHN DQODPGD ELU ILQDQVDO NUL]H G|Qย รบHELOPHNWH YH UHHO ekonomi
รผzerinde
aรงabilmektedir.
รงok
daha
รถnemli
boyutlarda
olumsuzluklara
yol
*HOLรบHQ HNRQRPLOHUGH V|] NRQXVX IDNW|UOHULQ RUWD\D oร NPDVร VLVWHPGH
ELU G|YL] NUL]LQLQ \DรบDQPDVร QD YH XOXVDO SDUDQร Q |QHPOL |Ooย GH GHรทHU
ND\EHWPHVLQH QHGHQ RODELOPHNWHGLU '|YL] NUL]LQLQ RUWD\D oร NPDVร ELU \DQGDQ
EDQND ELODQoRODUร Qร Q ER]XOPDVร QD QHGHQ ROXUNHQ GLรทHU \DQGDQ PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q XOXVDO SDUDQร Q GHรทHULQLQ NRUXQPDVร QD \|QHOLN oDEDODUร Qร
Jย oOHรบWLUPHNWHGLU $\Uร FD XOXVDO SDUDQร Q GHรทHU ND\EHWPHVLQL HQJHOOHPHN
ย ]HUH NXOODQร ODFDN \ย NVHN IDL] SROLWLNDODUร EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ PDOL \DSร Vร Qร
GDKD GD ]D\ร IODWDFDN รบHNLOGH EDQND ELODQoRODUร Qร Q ER]XOPDVร QD QHGHQ
RODELOPHNWHGLU <ย NVHN IDL] RUDQODUร Qร Q EDQND ELODQoRODUร ย ]HULQGHNL ROXPVX]
HWNLOHUL EDQND ELODQoRODUร QGDNL YDGH X\XPVX]OXรทX YH DUWDQ NUHGL ULVNOHUL
DUDFOร รทร \OD RUWD\D oร NPDNWDGร U hONHPL]GH GH \DรบDQGร รทร ย ]HUH ILQDQVDO NUL]
RUWDPร QGD XOXVDO SDUD\D NDUรบร VSHNย ODWLI DWDNODUร Q GD JHUoHNOHรบPHVL PHUNH]
EDQNDODUร YH JHQHO HNRQRPLN VLVWHP Doร Vร QGDQ VRUXQODUร GDKD GD
Dรทร UODรบWร UPDNWDGร U
)LQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร รทร Q \D\ร OPDVร Qร Q JHOLรบHQ HNRQRPLOHUGHNL ELU
VRQUDNL DรบDPDVร EDQNDFร Oร N NUL]OHULGLU )DL] RUDQODUร \ย NVHOLรบL NUHGL JHUL
|GHPHOHULQGH \DรบDQร ODQ VRUXQODU HNRQRPLN IDDOL\HWOHUGH GDUDOPD JLEL JHOLรบLPOHU VRQXFXQGD EDQND Gร รบร NHVLP ELODQoRODUร Qร Q ER]XOPDVร EDQNDODUร Q
FLGGL Vร Nร QWร ODU YH ]DUDUODU \DรบDPDVร QD QHGHQ ROPDNWDGร U '|YL] NUL]LQLQ EDQND
YH EDQND Gร รบร NHVLP ELODQoRODUร ย ]HULQGHNL ROXPVX] HWNLOHUL GH EDQNDFร Oร N
NUL]OHULQLQ GDKD GD GHULQOHรบPHVLQH \RO DoPDNWDGร U Kร ]Oร |]ND\QDN HULPHVL
NDPEL\R ]DUDUODUร Nร VD YDGHOL Gร รบ ERUoODUร Q GHรทHULQLQ DUWPDVร VRQXFX RUWD\D
oร NDFDN OLNLGLWH VRUXQX Y E
0HUNH] %DQNDODUร YH )LQDQVDO รธVWLNUDU *HoPLรบ \ร OODUGD \DรบDQDQ ILQDQVDO VLVWHP NUL]OHUL VDGHFH HNRQRPL
JHQHOL Doร Vร QGDQ Eย \ย N PDOL\HWOHUH \RO DoPDNOD NDOPDPDNWD SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLQOLรทLQL GH D]DOWPDNWDGร U )LQDQVDO NUL]OHULQ PDOL\HWOHUL oRN
ER\XWOXGXU 6LVWHPGH DUDFร Oร N LรบOHP KDFPLQLQ YH HWNLQOLรทLQLQ D]DOPDVร
PHYGXDW VLJRUWDVร Jย YHQFHVLQLQ X\JXODQPDVร YH EDQNDODUร Q \HQLGHQ
\DSร ODQGร Uร OPDVร YH UHKDELOLWDV\RQX oDOร รบPDODUร JLEL 3DUD SROLWLNDVร Doร Vร QGDQ
ILQDQVDO NUL]OHULQ |QHPLQL PDOL Eย Q\HVL VDรทOร NVร ] RODQ EDQNDODUร Q IDL] RUDQร
GHรทLรบLPOHULQH YH X\JXODQDQ GLรทHU SDUD SROLWLNDVร DUDoODUร QD WHSNLOHULQLQ
EHNOHQGLรทL |Ooย GH ROPD\DFDรทร YH EXQD EDรทOร RODUDN PHUNH] EDQNDODUร Qร Q PDOL
Doร GDQ Nร Uร OJDQOร รทร \ย NVHN RODQ EDQNDODUร GLNNDWH DODUDN SDUD SROLWLNDVร Qร
X\JXODPDN GXUXPXQGD NDOPDODUร รบHNOLQGH Doร NODPDN Pย PNย QGย U )LVFKHU
3DUD SROLWLNDODUร Qร Q HWNLQOLรทL YH X\JXODQDELOLUOLรทL Doร Vร QGDQ
LVWLNUDUOร ELU ILQDQVDO RUWDP \DUDWร OPDVร DPDFร PHUNH] EDQNDODUร QD HN ELU
VRUXPOXOXN GDKD \ย NOHPHNWHGLU VDรทODP XOXVODUDUDVร QRUPODUD X\JXQ YH HWNLQ
ELU รบHNLOGH IDDOL\HW J|VWHUHQ EDQNDFร Oร N VLVWHPOHULQLQ JHOLรบPHVLQL WHรบYLN HWPHN
YH GHVWHNOHPHN
*ย Qย Pย ]GH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q WHPHO IRQNVL\RQX EXOXQPDNWDGร U
3DUDVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร IL\DW LVWLNUDUร YH ILQDQVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร
YH NRUXQPDVร 0HUNH] EDQNDODUร Qร Q DVOL IRQNVL\RQXQXQ SDUDVDO LVWLNUDUร
VDรทODPDN ROGXรทX \|Qย QGHNL J|Uย รบOHU Jย Qย Pย ]GH Dรทร UOร N ND]DQPร รบWร U
)LQDQVDO LVWLNUDU Doร Vร QGDQ LVH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q WHPHO DPDoODUร QGDQ
ELULVLQLQ GH ILQDQVDO VLVWHP LOH UHHO HNRQRPL DUDVร QGD \DNร Q YH LVWLNUDUOร ELU
LOLรบNLQLQ NRUXQPDVร ROGXรทX LONH RODUDN JHQHO NDEXO J|UPย รบWย U 1LWHNLP
ILQDQVDO VLVWHPGH PH\GDQD JHOHELOHFHN KHUKDQJL ELU LVWLNUDUVร ]Oร N Kร ]Oร ELU
รบHNLOGH HNRQRPLQLQ WHPHO \DSร VDOODUร Qร HWNLOH\HELOPHNWH ROXS EHQ]HU รบHNLOGH
HNRQRPLQLQ JHQHOLQGH PH\GDQD JHOHQ ROXPVX]OXNODUร Q GD ILQDQVDO VLVWHP
ย ]HULQGH |QHPOL HWNLOHUL RODELOPHNWHGLU %X QHGHQOHUOH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q
ILQDQVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร YH NRUXQPDVร KHGHIL JHoPLรบ \ร OODUD Nร \DVOD
GDKD ID]OD |QHP ND]DQPร รบWร U
)LQDQVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร DPDFร ILQDQVDO VLVWHPLQ YH EXQXQ HQ
WHPHO XQVXUX RODQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q ROGXNoD L\L GHรทHUOHQGLULOPHVLQL YH
DQDOL] HGLOPHVLQL JHUHNWLUPHNWHGLU 0HUNH] EDQNDODUร Doร Vร QGDQ EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย \DSร VDO JHOLรบLPLQLQ |QHPLQL DQD JUXS DOWร QGD WRSOD\DELOLUL] 0HUNH]
EDQNDVร Qร Q L
)LQDQVDO VLVWHP JHQHO LVWLNUDUร YH EDรบND ELU RWRULWH WDUDIร QGDQ yรผrรผtรผlen banka gรถzetim ve denetim fonksiyonunun etkin ve VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH \DSร OGร รทร QGDQ HPLQ RODELOPHVL
LL )LQDQVDO DUDFร Oร N Vย UHFL YH |GHPH VLVWHPOHULQLQ HWNLQOLรทL LLL 3DUD SROLWLNDVร X\JXODPDODUร
LY 0HUNH] EDQNDVร Qร Q ILQDQVDO Jย YHQOLN Dรทร Qร Q WHPHO XQVXUX RODUDN gerek mevduat gรผvencesi gerek acil durumlarda bankalara OLNLGLWH GHVWHรทL VDรทODQPDVร
Doร Vร QGDQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL JHOLรบPHOHUL L]OH\HFHN ROPDVร
0HUNH] EDQNDODUร Qร Q HOLQGH EXlunan makro dรผzeydeki finansal araรงlar
YH SDUD SROLWLNDVร ILQDQVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร DPDFร QD \|QHOLN |QHPOL
NDWNร ODU VDรทODPDNOD ELUOLNWH J|]HWLP YH GHQHWLP DODQร QGDNL SROLWLND YH
X\JXODPDODUร Q HNRQRPLN YH ILQDQVDO LVWLNUDU Doร Vร QGDQ ROGXNoD |QHPOL
VRQXoODUร EXOXQPDNWDGร U g]HOOLNOH NUL] G|QHPOHULQGH ILQDQVDO SL\DVDODUร Q
QDVร O LรบOHGLรทLQH GDLU ELOJLVL ROPD\DQ ELU PHUNH] EDQNDVร Qร Q EDรบDUร Oร
RODPD\DFDรทร YH VDรทOร NOร NDUDU DODPD\DFDรทร Doร NWร U %X DQODPGD Gย ]HQOHPHVL
oRN ER\XWOX Gย รบย Qย OPHGHQ PHUNH] EDQNDODUร QGDQ D\Uร ELU J|]HWLP YH
GHQHWLP RWRULWHVLQLQ NXUXOPDVร JHUHNOL DOW \DSร VDO Gย ]HQOHPHOHULQ
\DSร OPDPDVร YH NXUXPODU DUDVร QGD \DNร Q LรบELUOLรทLQLQ EXOXQPDPDVร
QHWLFHVLQGH ILQDQVDO VLVWHP YH HNRQRPLQLQ Eย Wย Qย Doร Vร QGDQ ROGXNoD ULVNOL YH
WHKOLNHOL ELU GXUXP RUWD\D oร NDELOPHNWHGLU 'ROD\ร Vร \OD PHUNH] EDQNDODUร Qร Q
ILQDQVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร QGDNL |QHPOL UROOHUL J|]DUGร HGLOPHPHOL YH EX
Vย UHo Gร รบDUร Vร QGD WXWXOPDPDOร Gร U
dRN JHOLรบPLรบ ILQDQVDO SL\DVDODUD YH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH VDKLS
A.B.D.โ de bile Federal DepRVLW ,QVXUDQFH &RUSRUDWLRQ )',& YH 2IILFH RI WKH Comptroller of Currency (OCC) gibi banka gรถzetim ve denetiminden sorumlu
RWRULWHOHULQ \DQร Vร UD ยณXPEUHOOD VXSHUYLVLRUยด DGร DOWร QGD )HGHUDO 5HVHUYH
VLVWHPLQ )(' EL]]DW NHQGLVL ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร DPDoODUร Qร Q
VDรทODQPDVร QD \|QHOLN |QHPOL J|UHY YH VRUXPOXOXNODU \ย NOHQPLรบWLU
0HUNH] EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO VLVWHPGH VLVWHPLN ULVN \DUDWร Fร IDNW|UOHUL
VRQ GHUHFH GLNNDWOL ELU รบHNLOGH DOJร ODPDODUร YH EX ULVN IDNW|UOHULQGH |QHPOL
GHรทLรบLPOHU ROGXรทX ]DPDQ QH Wย U VRQXoODU GRรทXUDELOHFHรทLQL GHรทHUOHQGLUPHOHUL
VRQ GHUHFH |QHPOLGLU 6RQ \ร OODUGD \DรบDQDQ ILQDQVDO NUL]OHU QHWLFHVLQGH
ILQDQVDO NXUXOXรบODU SRUWI|\OHULQGH EXOXQDQ ULVNOHULQ EHOLUOHQHELOPHVL YH EX ULVN
\DSร Vร QD X\JXQ VHUPD\H \DSร Vร Qร Q VDรทODQPDVร YH NRUXQPDVร LoLQ oHรบLWOL ULVN
|Ooย P PRGHOOHUL NXOODQPD\D YH VWUHV WHVWยถOHUL X\JXOD\DUDN GHรทLรบLN VHQDU\RODU
DOWร QGD
NXUXPODUร Q ULVN \|QHWLPLQH \|QHOLN NDUDUODUร Qร
EHOLUOHPH\H
oDOร รบPDNWDGร U $\Qร รบHNLOGH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q GD EHQ]HU ELU \DNODรบร P
L]OHPHVL Jย Qย Pย ]GH Doร N ELU JHUHNVLQLP KDOLQH JHOPLรบWLU %X \DNODรบร P PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q PDNURHNRQRPLN LVWLNUDUร Q YH ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q
VDรทODQPDVร DPDoODUร Qร ROXPVX] HWNLOH\HFHN ULVNOHUL EHOLUOHPHVLQGH \DUGร PFร
RODFDNWร U 0HUNH] EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO LVWLNUDU KHGHILQL VDรทODPD\D \|QHOLN
oDEDODUร QGD GLNNDW HWPHOHUL JHUHNHQ LONHOHUL LVH L
VRUXPOXOXรทXQ ELUH\VHO ED]GD NXUXPODU \HULQH JHQHO RODUDN
SL\DVDODUD YHULOPHVL
LL |GHPH VLVWHPLQLQ HWNLQ YH VRUXQVX] oDOร รบPDVร Qร Q VDรทODQPDVร YH
LLL LKWL\Do GX\XOGXรทXQGD EHOLUOL LONHOHU DOWร QGD SL\DVD\D OLNLGLWH VDรทODQPDVร
รบHNOLQGH |]HWOHPHN Pย PNย QGย U
%X DQODPGD ILQDQVDO LVWLNUDU NDYUDPร QGDQ DQODรบร ODQ LVWLNUDUOร ELU
ILQDQVDO RUWDP ILQDQVDO SL\DVD NDWร Oร PFร ODUร Qร Q LVWLNUDUOร KDUHNHW HWPHOHUL YH LVWLNUDUOร ELU |GHPH VLVWHPLGLU *HQHO RODUDN PHUNH] EDQNDODUร ILQDQVDO
LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร QGD EHQ]HU \DNODรบร PODU L]OHPHNWHGLUOHU <XNDUร GD
EDKVHGLOHQ WHPHO DODQGDNL LVWLNUDU VDรทOร NOร YH LVWLNUDUOร ELU รบHNLOGH IDDOL\HW
J|VWHUHQ ELU ILQDQVDO VLVWHPLQ JHOLรบWLULOPHVLQGH JHUHNOL RODQ WHPHO XQVXUODUGร U
)LQDQVDO 6LVWHP รธVWLNUDUร $QDOL]L )LQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร L]OHPH\H YH Jย oOHQGLUPH\H \|QHOLN
oDOร รบPDODU YH DUDรบWร UPDODU Vย UHNOL ELU รบHNLOGH GHYDP HWPHNOH ELUOLNWH ILQDQVDO
NUL]OHU GRรทDODUร JHUHรทL |QFHGHQ WDKPLQ HGLOPHOHUL ROGXNoD Jย o ROD\ODUGร U %X
DQODPGD Jย Qย Pย ]GH ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร QD \|QHOLN JHOLรบWLULOHQ YH
NXOODQร ODQ oRN oHรบLWOL \|QWHP DUDo YH J|VWHUJH PHYFXWWXU $QFDN EXQODUGDQ
KDQJLVLQLQ ILQDQVDO NUL]OHULQ |QFHGHQ DOJร ODQPDVร QGD YH\D ILQDQVDO LVWLNUDUร Q
VDรทODQPDVร QGD NDWNร Vร Qร Q GDKD ID]OD ROGXรทX \|Qย QGH ELU NHVLQOLN
EXOXQPDPDNWDGร U 'LรทHU \DQGDQ NUL]OHU YH ILQDQVDO VLVWHP SUREOHPOHULQLQ oRN
oHรบLWOL QHGHQOHUGHQ ND\QDNODQร \RU ROPDVร QHGHQL\OH ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDU
DQDOL]OHULQGH oRN IDUNOร \DSร ODU \|QWHPOHU YH J|VWHUJHOHU NXOODQร OPDNWDGร U
*HQHO DQODPGD GHรทHUOHQGLULOGLรทLQGH ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร DQDOL]OHUL
ELU Eย Wย Q RODUDN ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร YH Nร Uร OJDQOร N DQDOL]L \DSร OPDVร QD
\|QHOLN ROXรบWXUXODQ ELU \DSร Gร U %X DQDOL]OHU HUNHQ X\DUร VLVWHPOHUL YH GLรทHU analitik
araรงODUร
NXOODQDUDN
VLVWHPGHNL
ULVNOHULQ
YH
Nร Uร OJDQOร NODUร Q
L]OHQPHVLQGH DOร QPDVร JHUHNHQ |QOHPOHULQ EHOLUOHQPHVLQGH YH NUL]OHULQ YH\D
ILQDQVDO VLVWHP SUREOHPOHULQLQ RUWD\D oร NPDGDQ |QOHQPHVLQGH \DUGร PFร
ROPDNWDGร U
)LQDQVDO VLVWHP DQDOL]OHULQGH ILQDQVDO NXUXOXรบODUร Q PDOL Eย Q\HOHULQL
GHรทHUOHQGLUHELOPHN LoLQ ELU \DQGDQ PLNUR Gย ]H\GHNL YHULOHU YH J|VWHUJHOHU
NXOODQร Oร UNHQ ILQDQVDO VLVWHPLQ PDNURHNRQRPLN รบRNODUD YH JHOLรบLPOHUH
GX\DUOร Oร รทร Qร Q GHรทHUOHQGLULOHELOPHVL LoLQ GH VWUHV WHVWOHUL YH VHQDU\R DQDOL]OHUL
JLEL oHรบLWOL DQDOLWLN \|QWHPOHU NXOODQร OPDNWDGร U รนHNLO 0DNURHNRQRPLN
J|VWHUJHOHU DUDVร QGD Eย \ย PH HQIODV\RQ RUDQร |GHPHOHU GHQJHVL YHULOHUL Lo
ERUo VWRNX JLEL GHรทLรบNHQOHU \HU DOร UNHQ SL\DVD J|VWHUJHOHUL LoLQGH G|YL] NXUX
YH IDL] RUDQODUร ERUVD LรบOHP KDFPL NUHGL GHUHFHOHQGLUPH QRWODUร JLEL
J|VWHUJHOHU \HU DOPDNWDGร U $\Uร FD ILQDQVDO VLVWHP GHรทHUOHQGLUPHOHULQGH
NXOODQร ODFDN J|VWHUJHOHU VDGHFH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q L]OHQPHVL LoLQ GHรทLO
VLVWHPLN ULVN Doร Vร QGDQ EDQND Gร รบร ILQDQVDO NXUXOXรบODU LOH UHHl sektรถr
ILUPDODUร Qร Q GD L]OHQPHVLQGH NXOODQร OPDVร JHUHNPHNWHGLU
0$.52 %$='$ )ø1$16$/ 6(.7g5( $ø7 9(5ø/(5 %DQND GÕúÕ ILQDQVDO NXUXOXúODUÕQ YHULOHUL GDKLO
675(66 7(67/(5ø 9( 6(1$5<2 $1$/ø=/(5ø
0$.52(.2120ø. '(öøù.(1/(5( $ø7 9(5ø/(5
)ø1$16$/ 6ø67(0 ø67ø.5$5, $1$/ø=ø
3ø<$6$ *g67(5*(/(5ø
<$3,6$/ 9(5ø/(5 \DEDQFÕ EDQNDODU RUWDNOÕN \DSÕODUÕ PXKDVHEH VLVWHPL YH GL÷HU G ]HQOHPHOHU
1ø7(/ø.6(/ 9(5ø/(5 (banka yönetimleri, iç kontrol ve risk yönetim VLVWHPOHUL
ùHNLO )LQDQVDO 6LVWHP øVWLNUDUÕ $QDOL]L 0HWRGRORMLVL
)LQDQVDO 6LVWHP øVWLNUDUÕ $QDOL]LQGH .XOODQÕODQ *|VWHUJHOHU )LQDQVDO VLVWHP NUL]OHUL DQL RODUDN RUWD\D oÕNPDNOD ELUOLNWH JHQHOGH
VLQ\DOOHULQL EHOLUOL ELU V UH |QFHGHQ YHUPH\H EDúODUODU 5HHO VHNW|UGHQ kaynaklanan krizler adeta “ben geliyorum” derken, likidite krizlerinin
VLQ\DOOHULQL YHUPHVL LOH JHUoHNOHúPHVL DUDVÕQGDNL V UH GDKD NÕVDGÕU
'ROD\ÕVÕ\OD NUL]H LúDUHW HGHQ J|VWHUJHOHU ILQDQVDO YH UHHO VHNW|UH DLW PHYFXW
ELOJLOHU DUDVÕQGD \HU DOPDNWDGÕU 6|] NRQXVX ELOJLOHU YH YHULOHU GLNNDWOL YH
DQDOLWLN ELU úHNLOGH LQFHOHQGL÷LQGH EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ NUL]H G|Q úHFHN
zaafiyetlerini belirlemek mümkündür.
%DQNDFÕOÕN NUL]OHULQLQ |QF J|VWHUJHOHUL DVOÕQGD NUL]OHULQ WHPHO
QHGHQOHUL GH÷LO VDGHFH JHUoHNOHúPHVL PXKWHPHO SUREOHPOHULQ EHOLUWLOHUL
RODUDN NDEXO HGLOPHOLGLU %LOLQGL÷L ]HUH EDQNDFÕOÕN VHNW|U LúOHPOHULQ GR÷DVÕ
JHUH÷L NUL]OHUH HOYHULúOL ELU VHNW|UG U +HU QH NDGDU EDQNDFÕOÕN NUL]OHULQLQ JHQHO
DQODPGD JHoHUOL RODQ ELU WDQร Pร Qร \DSPDN ROGXNoD Jย o ROPDNOD ELUOLNWH
EDQNDFร Oร N NUL]OHUL oRN oHรบLWOL QHGHQOHUH EDรทOร RODUDN RUWD\D oร NDELOPHNWH YH
ELUELUOHULQGHQ IDUNOร JHOLรบLPOHU L]OH\HELOPHNWHGLU ยถOL \ร OODUGD )LOLSLQOHU
7D\ODQG 8UXJXD\ 9HQH]XHOOD YH 7ย UNL\HยถGH \DรบDQDQ NUL]OHUGHNL JLEL
PHYGXDWODUร Q VLVWHPGHQ oHNLOPHVL YH\D VRQ .RUH |UQHรทLQGH J|]OHPOHQGLรทL
JLEL EDQNDODUDUDVร SDUD SL\DVDVร QGD JHFHOLN PHYGXDWODUร Q NDSDWร OPDVร YH
EDQNDODUร Q ELUELUOHULQGHQ DOGร NODUร NUHGLOHULQ G|QGย Uย OHPHPHVL รบHNOLQGH ROPDVร
VRQXoODUร Doร Vร QGDQ D\Qร HWNL\L \DSPDNWD |GHPH Jย oOย รทย LoHULVLQH Gย รบHQ bankalar yรผkรผmlรผlรผklerini yerine getirememektedirler (Standart and Poors,
%DQNDFร Oร N NUL]OHULQH \RO DoDQ IDNW|UOHU oRN oHรบLWOL ROGXรทXQGDQ ILQDQVDO
VLVWHP GHรทHUOHQGLUPHVLQH \|QHOLN L]OHQPHVL JHUHNHQ GHรทLรบNHQ VD\ร Vร GD oRN
ID]OD DUWPDNWDGร U gUQHรทLQ NUL]LQ ILQDQVDO VHNW|Uย Q \DSร Vร Qร Q ]D\ร IODPDVร QGDQ
ND\QDNODQPDVร RODVร Oร รทร QGD |]HO VHNW|UH NXOODQGร Uร ODQ NUHGLOHUGHNL DUWร รบ
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ Nร VD YDGHOL Gร รบ ERUoODUร IDL] RUDQODUร Qร Q YDGH \DSร Vร
KLVVH VHQHGL YH JD\ULPHQNXO IL\DWODUร QGDNL GHรทLรบLP WDKVLOL JHFLNPLรบ NUHGL
DODFDNODUร JLEL J|VWHUJHOHU |Q SODQD oร NDFDNWร U 'LรทHU \DQGDQ NUL]LQ Gร รบ
GHQJHGHQ ND\QDNODQPDVร RODVร Oร รทร QGD ise รถnem kazanacak gรถstergeler, reel
G|YL] NXUX FDUL LรบOHPOHU GHQJHVL Gร รบ WLFDUHW KDGOHULQGHNL GHรทLรบLP \XUWLoL YH
\XUWGร รบร IDL] RUDQODUร DUDVร QGDNL IDUN \DEDQFร VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ
PLNWDUODUร YH YDGH NRPSR]LV\RQX JLEL J|VWHUJHOHU RODFDNWร U %XQODUร Q \DQร Vร UD
UHHO VHNW|U Eย \ย PH Kร ]ร GLรทHU PDNURHNRQRPLN GHQJHVL]OLNOHU YH VL\DVL ULVNOHU
V|] NRQXVX ILQDQVDO VLVWHP Nร Uร OJDQOร รทร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH \HU DODELOHFHN
IDNW|UOHU RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U
)LQDQVDO VLVWHP DQDOL]OHULQGH NXOODQร ODFDN EX J|VWHUJHOHU KHP ELUH\VHO
RODUDN ILQDQVDO NXUXOXรบODUD DLW PLNUR ED]GDNL J|VWHUJHOHUGHQ EDQN VSHFLILF
LQGLFDWRUV KHP GH PDNURHNRQRPLN GHรทLรบNHQOHUGHQ ROXรบPDNWDGร U (YDQV HW
DO (UNHQ X\DUร J|VWHUJHOHUL NRQXVXQGD \DSร ODQ oDOร รบPDODU ILQDQVDO
NXUXOXรบODra
ait
mikro
bazdaki
gรถstergelerin
gecikmeli
olarak
elde
HGLOHELOGLNOHULQL PDNURHNRQRPLN GHรทLรบNHQOHULQ LVH ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร
etkileyebilecek dengesizlikleri daha รถnceden gรถstermeleri nedeniyle temel
J|VWHUJHOHU OHDGLQJ LQGLFDWRUV RODUDN GHรทHUOHQGLULOGLรทLQL J|VWHUPHNWHGLU Bununla birlikte, genellikle bu her iki kategoride yer alan gรถstergelerin,
ILQDQVDO VLVWHPGHNL Nร Uร OJDQOร รทร Q DUWWร รทร Qร YH SRWDQVL\HO ULVNOHULQ PHYFXW
ROGXรทXQX J|VWHUGLรทL ]DPDQ ILQDQVDO NUL]OHULQ JHUoHNOHรบWLรทL ย ]HULQGH \D\Jร Q ELU
J|Uย รบ EXOXQPDNWDGร U
)LQDQVDO VLVWHP GHรทHUOHQGLUPHOHULQGH GLNNDW HGLOPHVL JHUHNHQ HQ
WHPHO KXVXV DQDOL]OHUGH \HU DODQ J|VWHUJHOHULQ PHNDQLN ELU รบHNLOGH
NXOODQร ODPD\DFDรทร Gร U %XQXQ QHGHQL EX J|VWHUJHOHULQ |QHPLQLQ YH ILQDQVDO
VLVWHP LVWLNUDUร LOH RODQ LOLรบNLVLQLQ ย ONHGHQ ย ONH\H YH VLVWHPGHQ VLVWHPH
GHรทLรบHELOLU ROPDVร Gร U gUQHรทLQ ELU J|VWHUJH ROXรบWXUXOXUNHQ ELU ย ONHGH GDU
DQODPGDNL ELU SDUDVDO Eย \ย NOย N NXOODQร Oร UNHQ GLรทHU ELU ย ONHGH JHQLรบ DQODPGDNL
SDUDVDO Eย \ย NOย รทย Q NXOODQร OPDVร GDKD DQODPOร RODELOPHNWHGLU 'ROD\ร Vร \OD
NXOODQร ODFDN
J|VWHUJHOHULQ
VHoLPLQGH
YH
GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH
ย ONH
HNRQRPLVLQLQ JHQHO \DSร Vร YH PHYFXW รบDUWODUร PXWODND GLNNDWH DOร QPDOร Gร U
$\Uร FD EX J|VWHUJHOHU VDGHFH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ L]OHQPHVL LoLQ GHรทLO
VLVWHPLN ULVN Doร Vร QGDQ ILQDQVDO VLVWHPGH \HU DODQ EDQND Gร รบร GLรทHU ILQDQVDO
NXUXOXรบODUร Q L]OHQPHVLQGH GH NXOODQร OPDOร Gร U 'LรทHU \DQGDQ PLNUR Gย ]H\GH
YHUL YH DQDOL]OHUOH GHVWHNOHQPH\HQ PDNUR ED]GD ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDU
DQDOL]OHULQLQ HNVLN YH \DQร OWร Fร RODFDรทร XQXWXOPDPDOร Gร U
)LQDQVDO VLVWHP DQDOL]OHULQGH GLNNNDW HGLOPHVL JHUHNHQ ELU GLรทHU KXVXV
LVH EDQNDFร Oร N NUL]OHUL YH VRUXQODUร Qร Q VDGHFH PDNURHNRQRPLN รบRNODUOD YH
GLรทHU SL\DVD J|VWHUJHOHUL LOH Doร NODQDPD\DFDรทร Gร U %X DQODPGD \DSร VDO
IDNW|UOHULQ GLNNDWH DOร QPDVร YH D\Qร PDNURHNRQRPLN รบRNODUD PDUX] NDOPDNOD
ELUOLNWH QHGHQ ED]ร EDQNDODUร Q VRUXQ \DรบDUNHQ ED]ร ODUร Qร Q EX ROXPVX]OXNODUร
DWODWDELOGLรทLQLQ DQODรบร OPDVร ROGXNoD |QHPOLGLU
%DQNDODUร Q PDOL \DSร ODUร QGDNL YH PDNURHNRQRPLN NRรบXOODUGDNL
GHรทLรบLPOHULQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH FLGGL VRUXQODUD YH QLKDL RODUDN NUL]OHUH \RO
DoWร NODUร NDEXO HGLOLUVH EX GHรทLรบLPOHULQ HWNLOHULQLQ PLNUR Gย ]H\GH VLVWHPDWLN
RODUDN QDVร O |Ooย OHELOHFHรทL NRQXVX Jย QGHPH JHOPHNWHGLU %X NRQXGD ELU
|UQHN RODUDN ,0) WDUDIร QGDQ ILQDQVDO VLVWHP GHรทHUOHQGLUPHOHULQGH NXOODQร ODQ gรถstergeler TDEOR ยถGH VXQXOPXรบWXU
7DEOR )LQDQVDO 6LVWHP 'H÷HUOHQGLUPHOHULQGH .XOODQÕODQ *|VWHUJHOHU ,0)
O P(Q8RAS TVU$S U$W X Y[Z \ ] X ^_S X T5X Z$X ` Uba c ^ X d(e c Y S f W g Y$g Y[] UhT g W g S i f Y S g T5S f W g Y$g Y[Z U j U$W S U Y Z$X W X S klU d X Y Z UhT5m S S f Y g S f Y_n opm X Z c ` ` X n'W f d(e c S f W g c S f W f Tpq X S X Y U Y1W f d(e c S f W r O s Q t>r u r vxw t f W X5X y S U$k'S U$W$Z U Y i U d X z f e Y f T w {L| U$YF} ] f Y d ~$ S W U Z c[ 1r 5U c Y U ~C lf X Y5Z U$WAopX S S ~ f Y Z Cf m S AX S q U$W d ~ n lf W c a W m5Z U$Y5` X f S Y Z$X 5f5` c W d!c $X Y f Y X f S e5d(` U$k c m Y Z$Y5U d5d n
,0) WDUDIร QGDQ NXOODQร ODQ J|VWHUJHOHU GH PLNUR Gย ]H\GH J|VWHUJHOHU YH
PDNURHNRQRPLN J|VWHUJHOHU ROPDN ย ]HUH NDWHJRUL\H D\Uร OPDNWDGร U 0LNUR dรผzeyde
gรถstergeler
CAMELS
(Capital
adequacy,
Asset
quality,
0DQDJHPHQW (DUQLQJV /LTXLGLW\ 6HQVLWLYLW\ WR 0DUNHW ULVNV DQDOL]L
VLVWHPDWLรทLQH J|UH ROXรบWXUXOPXรบWXU 0DNURHNRQRPLN J|VWHUJHOHU LVH HNRQRPLN
Eย \ย PH HQIODV\RQ |GHPHOHU GHQJHVL IDL] RUDQODUร YH G|YL] NXUODUร NUHGL YH
DNWLI IL\DWODUร QGDNL Eย \ย PH JLEL ELOJLOHUL LoHUPHNWHGLU
<XNDUร GD GHรทLQLOHQ DPDFD \|QHOLN RODUDN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL
SUREOHPOHULQ WHPHO ND\QDNODUร DUDVร QGD \HU DODQ SL\DVD NUHGL YH OLNLGLWH
ULVNOHUL VLVWHPLN RODUDN L]OHQHELOPHNWHGLU %LUH\VHO ED]GD EDQNDODUร Q V|]
NRQXVX EX ULVNOHUOH LOJLOL ULVN \DSร ODUร YH VHYL\HOHUL EDQND \|QHWLPLQLQ ULVN DOPD
WHUFLKOHULQH EDรทOร EXOXQPDNOD ELUOLNWH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH \DรบDQDQ ELU NUL]LQ
DUGร QGDQ PDNURHNRQRPLN NRรบXOODUGDNL GHรทLรบLPOHU EDQNDODUร Q PHYFXW ULVN
\DSร ODUร QHGHQL LOH FLGGL ]DUDUODUD XรทUDPDVร QD QHGHQ RODELOPHNWHGLU %X
NRQXGD NXOODQร ODQ HQ \D\Jร Q |UQHN Kร ]Oร Eย \ย PH J|VWHUHQ ELU VHNW|UH NUHGL
NXOODQGร Uร PODUร QGD RUWD\D oร NDQ \ย NVHN DUWร รบ GXUXPXGXU +HU QH NDGDU EX
JHOLรบLP EDQNDODU Doร Vร QGDQ EDรบODQJร oWD ROGXNoD NDUOร ROPDNOD ELUOLNWH GHรทLรบHQ
HNRQRPLN NRรบXOODU YH RUWD\D oร NDFDN Gร รบVDO รบRNODU QHWLFHVLQGH V|] NRQXVX
VHNW|UGH \DรบDQDELOHFHN VRUXQODU EX VHNW|UH NUHGi konsantrasyonu yรผksek
RODQ EDQNDODU Doร Vร QGDQ VRQ GHUHFH FLGGL ROXPVX]OXNODU YH ]DUDUODU
GRรทXUDELOPHNWHGLU %X GXUXP D\Qร HNRQRPLN NRรบXOODU DOWร QGD oDOร รบDQ
EDQNDODUร Q D\Qร PDNURHNRQRPLN รบRND PDUX] NDOPDODUร QD UDรทPHQ QHGHQ
ED]ร ODUร Qร Q SUREOHPOHU \DรบDGร รทร Qร Doร NODPDNWDGร U
)LQDQVDO
6LVWHP
รธVWLNUDUร Qร Q
%DQNDODUร Qร Q 5ROย hONH gUQHNOHUL
6DรทODQPDVร QGD
0HUNH]
+HU QH NDGDU ILQDQVDO VLVWHPLQ ELU Eย Wย Q RODUDN LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร
YH NRUXQPDVร QGD VRUXPOXOXN JHQHOGH PHUNH] EDQNDODUร QGD EXOXQPDVร QD
NDUรบร Oร N VRQ ]DPDQODUGD ELU oRN ย ONH ELUH\VHO ED]GD ILQDQVDO NXUXPODUร Q
J|]HWLP YH GHQHWLPL IRQNVL\RQXQX PHUNH] EDQNDVร QGDQ DODUDN EDรทร PVร ]
J|]HWLP YH GHQHWLP RWRULWHVL RODUDN NXUXODQ NXUXPODUD YHUPLรบWLU
$YUXSD 3DUD %LUOL÷L (08 LoHULVLQGH \HU DODQ ONHOHULQ oR÷XQGD XOXVDO
PHUNH] EDQNDODUÕQÕQ \D EDQND J|]HWLP IRQNVL\RQXQGD ELULQFL GHUHFHGHQ
VRUXPOXOXNODUÕ ROPDNWD \D GD PHUNH] EDQNDODUÕ \R÷XQ ELU úHNLOGH J|]HWLP
IRQNVL\RQXQGD \HU DOPDNWDGÕU øQJLOWHUH¶GH EDQND J|]HWLP YH GHQHWLP RWRULWHVL
RODUDN )LQDQFLDO 6HUYLFHV $XWKRULW\¶QLQ )6$ NXUXOPDVÕQÕ (08 DODQÕQGD \HU
DODQ ELU oRN ONH L]OHPLúWLU (&% 7DEOR
Tablo 1.2: Ülke Banka ve Finansal Sistem Gözetim Otoriteleri
hONH
$OPDQ\D
3DUD SROLWLNDVÕ RWRULWHVL 'HXWVFKH %XQGHVEDQN
%DQND J|]HWLP RWRULWHVL 6WDW
)HGHUDO %DQNLQJ $\UÕ 6XSHUYLVRU\ 2IILFH $PHULND )HGHUDO 5HVHUYH 6\VWHP )HGHUDO 5HVHUYH 6\VWHP %LUOHúLN 2&& )',& $YXVWUDO\D 5HVHUYH %DQN 5HVHUYH %DQN $\UÕ $YXVWXU\D 1DWLRQDO %DQN 0LQLVWU\ RI )LQDQFH $\UÕ Belçika 1DWLRQDO %DQN %DQNLQJ DQG )LQDQFH $\UÕ &RPPLVVLRQ 'DQLPDUND 'DQPDUNV 1DWLRQDOEDQN )LQDQFH ,QVSHFWRUDWH $\UÕ )LQODQGL\D %DQN RI )LQODQG )LQDQ 6XSHU $XWKRULW\ $\UÕ )UDQVD %DQTXH GH )UDQFH %DQTX GH )UDQFH $\UÕ &RPPLVVLRQ %DQFDLUH +ROODQGD 1HWKHUODQGV %DQN 1HWKHUODQGV %DQN %LUOHúLN øQJLOWHUH %DQN RI (QJODQG )LQDQ 6HUYLFHV $XWKRULW\ $\UÕ øUODQGD &HQWUDO %DQN RI ,UHODQG &HQWUDO %DQN RI ,UHODQG %LUOHúLN øVSDQ\D %DQFR GH (VSDQD %DQFR GH (VSDQD %LUOHúLN øVYHo 6YHULJHV 5LNVEDQN )LQDQ 6XSHU $XWKRULW\ $\UÕ øVYLoUH 6ZLVV 1DWLRQDO %DQN )HGHUDO %DQNLQJ $\UÕ &RPPLVVLRQ øWDO\D %DQN RI ,WDO\ %DQN RI ,WDO\ %LUOHúLN -DSRQ\D %DQN RI -DSDQ %DQN RI -DSDQ 0LQLVWU\ RI $\UÕ )LQDQFH .DQDGD %DQN RI &DQDGD 2IILFH RI WKH $\UÕ 6XSHULQWHQGHQW RI )LQDQFLDO ,QVWLWXWLRQV Lüksemburg /X[HPEXUJ 0RQHWDU\ ,QVWLWXWH &RPPLVVLRQ GH $\UÕ 6XUYHLOODQFH GX 6HFWHXU )LQDQFLHU 0HNVLND %DQFR GH 0H[LFR 1DWLRQDO %DQNLQJ DQG $\UÕ 6HFXULWLHV &RPPLVVLRQ Norveç 1RUJHV %DQN %DQNLQJ ,QVXUDQFH DQG $\UÕ 6HFXULWLHV &RPPLVVLRQ 3RUWHNL] %DQFR GH 3RUWXJDO %DQFR GH 3RUWXJDO %LUOHúLN <HQL =HOODQGD 5HVHUYH %DQN 5HVHUYD %DQN %LUOHúLN <XQDQLVWDQ %DQN RI *UHHFH %DQN RI *UHHFH %LUOHúLN Türkiye 7 & 0HUNH] %DQNDVÕ %''. $\UÕ z f e Y f T w o:c c Z f W ` c U$Y klf TVU$W O P5 Q ~ f fV |Lf S f Af YpZ U$Y8 U$W i$ 1O s Q ~ vAX c X f vAX(o:X c W i$X c ~ O P5 Q f m q W X $~ o'r 5c d5U$a 'O P5 Q r
7DEOR )LQDQVDO 6LVWHP 'HรทHUOHQGLULPHVLQGH %D]ร hONH 0HUNH] %DQNDODUร QFD .XOODQร ODQ *|VWHUJHOHU
%DQND NDUOร Oร NODUร Qร Q WDKPLQ HGLOPHVLQGH NXOODQร ODQ GHรทLรบNHQOHU )HGHUDO 5HVHUYH WDUDIร QGDQ NXOODQร ODQ )LQDQFLDO ,QVWLWXWLRQV 0RQLWRULQJ 6\VWHP LQH YHUL VDรทOD\DQ 8QLIRUP %DQN 6XUYHLOODQFH 6\VWHP 8%66 WDUDIร QGDQ ย UHWLOHQ ELU LVWDWLVWLNWLU
Tablo 1.2โ de yer alan รผlkelerden Avustralya, Kanada, Danimarka,
รธ]ODQGD -DSRQ\D 1RUYHo .RUH 6LQJDSXU รธVYHo YH รธQJLOWHUHยถGH EDQND
VLJRUWD YH PHQNXO Nร \PHW DODQODUร Qร Q Gย ]HQOHQPHVLQLQ WHN ELU oDWร DOWร QGD
WRSODQGร รทร ELU VLVWHP PHYFXWWXU %XUDGD GLNNDW HGLOPHVL JHUHNHQ QRNWD
รธQJLWHUH $YXVWUDO\D รธVYHo รธVYLoUH 1RUYHo 'DQLPDUND )LQODQGL\D JLEL
ย ONHOHULQ PHUNH] EDQNDODUร QGDQ D\Uร EDรทร PVร ] ELUHU banka gรถzetim ve
GHQHWLP RWRULWHVL NXUPDODUร QD NDUรบร Oร N EX ย ONHOHULQ KHPHQ WDPDPร QGD PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร QGDQ YH NRUXQPDVร QGDQ VRUXPOX
WXWXOPD\D GHYDP HGLOPHVLGLU
รธQJLOWHUH รธVYHo .DQDGD )LQODQGL\D YH 1RUYHo JLEL ย ONHOHUGH PHUNH]
EDQNDODUร Eย Q\HVLQGH ILQDQVDO VLVWHP DQDOL]L \DSPDN ย ]HUH D\Uร ELULPOHU
NXUXOPXรบWXU )LQDQVDO VLVWHP GHรทHUOHQGLUPHOHULQGH ED]ร ย ONH PHUNH]
EDQNDODUร QFD NXOODQร ODQ J|VWHUJHOHU 7DEOR ยถGH VXQXOPXรบWXU 7DEOR
LQFHOHQGLรทLQGH PHUNH] EDQNDODUร QFD ILQDQVDO VLVWHP GHรทHUOHQGLUPHOHULQGH
NXOODQร ODQ
J|VWHUJHOHULQ
ยณEDQNDFร Oร N
VHNW|Uย QH
DLW
GHรทLรบNHQOHUยด
YH
ยณPDNURHNRQRPLN GHรทLรบNHQOHUยด ROPDN ย ]HUH LNL NDWHJRUL\H D\Uร OGร รทร
J|Uย OPHNWHGLU 0HUNH] EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร QD \|QHOLN
\DNODรบร PODUร VHoLOPLรบ ED]ร ย ONH |UQHNOHUL\OH DรบDรทร GD GHรทHUOHQGLULOPLรบWLU
รธQJLOWHUHยถGH \ร Oร QGD PHUNH] EDQNDVร NDQXQXQGD \DSร ODQ GHรทLรบLNOLN
VRQUDVร EDรทร PVร ] J|]HWLP YH GHQHWLP RWRULWHVL RODUDN )6$ยถQร Q NXUXOPDVร Qร Q
DUGร QGDQ PHUNH] EDQNDVร \HQL ELU \DNODรบร P EHQLPVHPLรบWLU รธQJLOWHUH PHUNH]
EDQNDVร
L
SDUDVDO LVWLNUDUร Q NRUXQPDVร
LL ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q NRUXQPDVร
LLL ILQDQVDO VLVWHPLQ HWNLQOLรทLQLQ HNRQRPLQLQ JHQHO ID\GDODUร GRรทUXOWXVXQGD KL]PHW YHUHFHN รบHNLOGH JHOLรบWLULOPHVL รบHNOLQGH WHPHO DPDo EHOLUOHPLรบWLU
<HQL GHรทLรบLNOLN VRQUDVร รธQJLOWHUH PHUNH] EDQNDVร +D]LQH YH EDQND
J|]HWLP GHQHWLP RWRULWHVL DUDVร QGD KHU ELU NXUXPXQ ILQDQVDO LVWLNUDUร Q
VDรทODQPDVร QD YH NRUXQPDVร QD \|QHOLN VRUXPOXNOXNODUร Qร EHOLUOH\HQ YH
NXUXPODU DUDVร QGD \DNร Q ELU LรบELUOLรทL NXUXOPDVร Qร VDรทOD\DQ ELU SURWRNRO
LP]DODQPร รบWร U %X SURWRNROH J|UH EX ย o NXUXP ELU Eย Wย Q RODUDN ILQDQVDO VLVWHP
LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร QGDQ YH NRUXQPDVร QGDQ VRUXPOX WXWXOPXรบWXU รธQJLOWHUH
PHUNH] EDQNDVร EX VRUXPOXรทXQX NHQGL Eย Q\HVLQGHNL ILQDQVDO LVWLNUDU ELULPL
DUDFร Oร รทร \OD \HULQH JHWLUPHNWHGLU %X ELULP D\Oร N ILQDQVDO LVWLNUDU GHรทHUOHQGLUPH
UDSRUODUร KD]ร UODPDNWD ILQDQVDO VLVWHPGH PHYFXW YH SRWDQVL\HO ULVNOHUL
EHOLUOHPHNWH YH VLVWHPLQ EX รบRNODUร NDUรบร ODPDGDNL \HWHUOLOLรทLQL LQFHOHQPHNWHGLU
'DKD NDSVDPOร RODUDN LVH ยณ)LQDQFLDO 6WDELOLW\ 5HYLHZยด DGร DOWร QGD DOWร D\GD ELU
GHรทHUOHQGLUPH UDSRUX \D\ร PODQPDNWDGร U %X GHรทHUOHQGLUPHOHU \DSร Oร UNHQ oRN
JHQLรบ ELOJL ND\QDNODUร QGDQ \DUDUODQร OPDNWDGร U %XQODU DUDVร QGD XOXVDO
SL\DVDODUร Q \DQร Vร UD JHOLรบPLรบ ย ONHOHU YH JHOLรบPHNWH olan รผlkelerin
HNRQRPLOHULQH DLW ELOJLOHU GH \HU DOPDNWD EX SL\DVDODUGDNL ILQDQVDO LVWLNUDUร
HWNLOH\HELOHFHN JHOLรบPHOHU YH ULVNOHU DQDOL] HGLOPHNWHGLU
รธVYHo PHUNH] EDQNDVร EDQNDFร Oร N VLVWHPLQGHNL ULVNOHULQ JHOLรบLPLQL DQDOL]
ederek sistemik istikrar aรงร Vร QGDQ GHรทHUOHQGLUPHVLQL \DSPDNWD YH XODรบWร รทร
VRQXoODUร \ร OGD LNL GHID ยณรธVWLNUDU 5DSRUXยด DGร DOWร QGD \D\ร PODPDNWDGร U %X
UDSRUODU รธVYHo ILQDQVDO VHNW|Uย LVWLNUDUร NRQXVXQGD JHQHO ELOJLOHQGLUPH
\DSPDN DPDFร Qร Q \DQร Vร UD ILQDQVDO NXUXOXรบODU YH GLรทHU RWRULWHOHUOH \DSร ODQ
J|Uย รบPHOHUGH WHPHO ROXรบWXUPDNWDGร U รธVYHo PHUNH] EDQNDVร |GHPH
VLVWHPLQLQ VDรทOร NOร YH HWNLQ ELU รบHNLOGH oDOร รบPDVร Qร VDรทODPDNWD ย VWOHQPLรบ
ROGXรทX VRUXPOXOXรทXQ \HULQH JHWLULOPHVLQH \|QHOLN RODUDN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
EDรบWD ROPDN ย ]HUH Eย Wย Q RODUDN ILQDQVDO VHNW|U GHรทHUOHQGLUPHVLQL
\DSPDNWDGร U
รธVYHo PHUNH] EDQNDVร Qร Q EX GRรทUXOWXGDNL J|]HWLP IRQNVL\RQX D\Uร ELU kurum olan banka gรถzetim ve denetiminden sorumlu otoritenin (Swedish Financial Supervision Authority) gรถzetim fonksiyonunun
bir tamamlD\ร Fร Vร
QLWHOLรทLQGHGLU 0HUNH] EDQNDVร Qร Q J|]HWLP IRQNVL\RQX ILQDQVDO SL\DVDODUร Q
VLVWHPLN ULVN Doร Vร QGDQ GHรทHUOHQGLULOPHVL รบHNOLQGH \HULQH JHWLULOPHNWHGLU
)LQDQVDO VHNW|U ULVNOHULQLQ ELU Eย Wย Q RODUDN GHรทHUOHQGLULOGLรทL ILQDQVDO LVWLNUDU
UDSRUODUร QGD NXOODQร ODQ \|QWHP EDQND NDUOร Oร NODUร ย ]HULQGH |QFHOLNOL HWNLVL
EXOXQDQ YH NDWHJRULGH Vร Qร IODQDQ ULVNOHULQ GHรทHUOHQGLULOPHVLGLU %X ULVN
NDWHJRULOHUL L
EDQNDODUร Q X]XQ G|QHPGHNL NDUOร Oร N YH JHOLU \DUDWPD \DSร ODUร Qร
HWNLOH\HQ VWUDWHMLN ULVNOHU
LL NUHGL ULVNOHUL
LLL รถdemH YH NDUรบร WDUDI ULVNOHUL FRXQWHUSDUW\ DQG VHWWOHPHQW ULVNV )LQODQGL\D PHUNH] EDQNDVร EDQNDFร Oร N VHNW|Uย JHOLรบPHOHULQL WDKPLQ
HWPH\H \|QHOLN ELU VLVWHPH VDKLS Vร Qร UOร VD\ร GDNL PHUNH] EDQNDODUร QGDQ
ELULVLGLU ยถOร \ร OODUร Q EDรบร QGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH \DรบDQDQ NUL]LQ
DUGร QGDQ V|] NRQXVX DOW\DSร NXUXOPXรบ YH X\JXODPDGD EXOXQDQ VLVWHP
JHOLรบWLULOPLรบWLU %X VLVWHPLQ WHPHOLQL )LQODQGL\D HNRQRPLVLQLQ PDNUR HNRQRPLN
Doร GDQ WDKPLQ HGLOPHVL PRGHOL ROXรบWXUPDNWDGร U %X PRGHOGH *60+
Eย \ย PHVL IDL] RUDQODUร EDQND NDUOร Oร NODUร NUHGL NXOODQGร Uร PODUร PHYGXDW IDL]
RUDQODUร JLEL ELU oRN PDNUR HNRQRPLN GHรทLรบNHQ *60+ WDKPLQLQGH YHUL RODUDN
NXOODQร OPDNWDGร U
Norveรง |UQHรทLQGH LVH \ร Oร QGDQ LWLEDUHQ 1RUYHo PHUNH]
EDQNDVร Qร Q ILQDQVDO VHNW|Uย Q JHQHO GHรทHUOHQGLUPHVLQL LoHUHQ UDSRUODU ย UHWWLรทL
J|Uย OPHNWHGLU %X UDSRUODUGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Dรทร UOร NOร ROPDN ย ]HUH ILQDQVDO
VHNW|Uย Q Eย Wย Qย DQDOL] HGLOPHNWH JHQHO HNRQRPLN JHOLรบPHOHU LOH ILQDQVDO
VHNW|UGHNL JHOLรบPHOHU DUDVร QGDNL LOLรบNLOHU GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU 1RUYHo
PHUNH] EDQNDVร Qร Q V|] NRQXVX GHรทHUOHQGLUPH YH DQDOL]OHUGH NXOODQGร รทร
\DNODรบร P ELU Eย Wย Q RODUDN ILQDQVDO VHNW|Uย LOJLOHQGLUHQ PDNURHNRQRPLN
GHรทLรบNHQOHUGHNL JHOLรบPHOHULQ |QFHOLNOH LQFHOHQPHVLQGHQ ROXรบPDNWDGร U
%X GHรทLรบNHQOHU DUDVร QGD HNRQRPLN Eย \ย PH IDL] RUDQODUร NUHGL
KDFPLQLQ JHOLรบLPL VHNW|UHO ERUo NRQVDQWUDV\RQX \HU DOPDNWDGร U %DรบODQJร o
DรบDPDVร QGD \DSร ODQ EX DQDOL]L EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ ILQDQVDO Doร GDQ
VDรทODPOร รทร Qร Q J|VWHUJHVL RODQ VHUPD\H \HWHUOLOLรทL RUDQร NUHGL Eย \ย PH
RUDQODUร WDKVLOL JHFLNPLรบ NUHGL DODFDNODUร QGDNL HรทLOLP IDL] RUDQODUร JHOLรบLPL YH
LรบOHWPH PDOL\HWOHULQGHNL JHOLรบLPOHU JLEL ELU WDNร P J|VWHUJHOHULQ NXOODQร OGร รทร
GHรทHUOHQGLUPH
DรบDPDVร
WDNLS
HWPHNWHGLU
%X
DQDOL]OHUGH
1RUYHo
HNRQRPLVLQGH JD\ULPHQNXO SL\DVDODUร Qร Q HWNLQ RODUDN NXOODQร OPDVร QHGHQL\OH
V|] NRQXVX SL\DVDODUGDNL ULVNOHUH D\Uร ELU |QHP YHULOPHNWHGLU
+LQGLVWDQ PHUNH] EDQNDVร EDQNDFร Oร N VHNW|Uย HรทLOLPOHULQL YH
JHOLรบLPOHULQL GHรทHUOHQGLUHQ EDQNDODU YH EDQND Gร รบร PDOL NHVLP KDNNร QGD ELOJL
YHUHQ ILQDQVDO UDV\RODU ELODQoR Gร รบร ULVNOHU WDNLSWHNL DODFDNODU YH NDUOร Oร N JLEL
ED]ร PDNUR Gย ]H\GH J|VWHUJHOHUL PDFURSUXGHQWLDO LQGLFDWRUV 03,V LoHUHQ
\ร OOร N UDSRU KD]ร UODPDNWDGร U
ร in PHUNH] EDQNDVร PDNUR Gย ]H\GH ILQDQVDO VLVWHP DQDOL]LQH \|QHOLN
ELU \DSร Qร Q ROXรบWXUXOPDVร QD oDOร รบPDNWDGร U %X amaca yรถnelik olarak, bir dizi
J|VWHUJHQLQ WRSODQDFDรทร YH EXQODUร Q L]OHQHFHรทL LONH RODUDN EHQLPVHQPLรบWLU
6|] NRQXVX PDNURHNRQRPLN J|VWHUJHOHU DUDVร QGD *60+ HQIODV\RQ SDUDVDO
Eย \ย NOย NOHU FDUL LรบOHPOHU GHQJHVL Gร รบ ERUo VWRรทX XOXVODUDUDVร UH]HUYOHU YH
G|YL] NXUX \HU DOPDNWDGร U 0LNUR ED]GD NRQVROLGH J|VWHUJHOHU DJJUHJDWHG
PLFURSUXGHQWLDO LQGLFDWRUV EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q JHQHO SHUIRUPDQVร Qร
|OoPH\H \|QHOLN RODUDN WRSODP DNWLI Eย \ย NOย รทย NUHGLOHU YH PHYGXDW JLEL
Eย \ย NOย NOHULQ JHOLรบLPLQL VHUPD\H \HWHUOLOLรทL DNWLI NDOLWHVL YH NUHGL NRQVDQWUDV\RQX JLEL VLVWHPLQ Jย YHQOLOLUOLรทLQH \|QHOLN J|VWHUJHOHUL OLNLW DNWLIOHU
XOXVDO SDUD YH \DEDQFร SDUDODU FLQVLQGHQ \ย Nย POย Oย NOHU JLEL OLNLGLWH
J|VWHUJHOHULQL DNWLI YH |]ND\QDN NDUOร Oร NODUร JLEL NDUOร Oร N J|VWHUJHOHULQL YH
NUHGL PHYGXDW RUDQร EDQNDODUDUDVร SDUD SL\DVDVร ILQDQVPDQ LรบOHPOHUL YH RII
VKRUH ILQDQVPDQ LรบOHPOHULQLQ Eย \ย NOย รทย JLEL JHQHO NRQWURO J|VWHUJHOHULQL iรงermektedir.
รธ.รธ1&รธ %g/h0 %$1.$&,/,. .5รธ=/(5รธ1( <2/ $d$1 )$.7g5/(5 9( .5รธ=/(5รธ1
g1&h *g67(5*(/(5รธ .218681'$ %$=, '(รถ(5/(1'รธ50(/(5
<LUPLQFL \ย ]\ร O ELUH\VHO ย ONH ED]ร QGD YH Gย Q\D JHQHOLQH \D\ร ODQ oHรบLWOL
ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร N WHFUย EHOHULQH WDQร N ROPXรบWXU +HU ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร N
YH RUWD\D oร NDQ NUL] ILQDQVDO NUL]OHUL |QFHGHQ WDKPLQ HWPH EX NUL]OHUGHQ
NDoร QPD YH EX NUL]OHUL \|QHWPH NRQXODUร QGD SHN oRN GHรทLรบLN EDNร รบ Doร Vร Qร
EHUDEHULQGH JHWLUPLรบWLU )LQDQVDO NUL]OHULQ QHGHQOHUL HNRQRPLN YH ILQDQVDO
SROLWLNDODU Doร Vร QGDQ EX NUL]OHULQ |QFHGHQ |QJ|Uย OPHOHUL NRQXVXQXQ |QHPLQL
DUWร UPDNWDGร U )LQDQVDO krizler รถnceden รถngรถrรผlebilir ya da finansal krizlere
\RO DoDQ IDNW|UOHU YH JHOLรบPHOHU VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH GHรทHUOHQGLULOHELOLUVH
SROLWLND EHOLUOH\LFL YH X\JXOD\ร Fร RWRULWHOHULQ |QFHGHQ JHUHNOL |QOHPOHUL
DODELOPHOHULQH LPNDQ VDรทODQPร รบ RODFDNWร U
)LQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร L]OHPH\H YH Jย oOHQGLUPH\H \|QHOLN
oDOร รบPDODU YH DUDรบWร UPDODU Vย UHNOL ELU รบHNLOGH GHYDP HWPHNOH ELUOLNWH ILQDQVDO
NUL]OHU GRรทDVร QHGHQL\OH |QFHGHQ WDKPLQ HGLOPHOHUL ROGXNoD Jย o ROD\ODUGร U
%X DQODPGD Jย Qย Pย ]GH ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร QD \|QHOLN JHOLรบWLULOHQ YH
NXOODQร ODQ oRN oHรบLWOL \|QWHPOHU DUDoODU YH J|VWHUJHOHU PHYFXW ROPDNOD birlikte, hangi yรถntem, araรง veya gรถstergelerin finansal krizlerin รถnceden
WDKPLQLQGH YH YH\D ILQDQVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร QD \|QHOLN oDEDODUD
KDQJLVLQLQ
NDWNร Vร Qร Q
GDKD
ID]OD
ROGXรทX
\|Qย QGH
ELU
NHVLQOLN
EXOXQPDPDNWDGร U 'LรทHU \DQGDQ ย ONHOHU DUDVร QGD NXOODQร ODQ \|QWHPOHU
DUDoODU YH ILQDQVDO LVWLNUDU KHGHILQLQ VDรทODQPDVร QGD VRUXPOX RWRULWHOHULQ
YDUOร รทร YH VLVWHPDWLรทL Doร Vร QGDQ IDUNOร Oร NODU EXOXQPDNWDGร U
%X QHGHQOHUOH oDOร รบPDQร Q LNLQFL E|Oย Pย QGH EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ
QHGHQOHUL YH NUL]OHULQ |QFย J|VWHUJHOHUL D\Uร QWร Oร ELU รบHNLOGH DQODWร OPD\D
oDOร รบร OPร รบWร U %X JHUoHNOHรบWLULOLUNHQ LON RODUDN EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ HUNHQ X\DUร
J|VWHUJHOHUL NRQXVXQGDNL oDOร รบPDODUD GHรทLQLOPLรบ LOHUOH\HQ E|Oย POHUGH LVH
EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ QHGHQOHUL GHWD\Oร รบHNLOGH GHรทHUOHQGLULOPLรบWLU
%DQNDFร Oร N .UL]OHULQLQ (UNHQ 8\DUร *|VWHUJHOHUL .RQXVXQGDNL
/LWHUDWย U รธQFHOHPHVL
/LQGJUHQ *DUFLD 1996 dรถneminde IMF รผyesi รผlkelerLQ HQ
D] ย oWH LNLVLQLQ FLGGL ELU EDQNDFร Oร N NUL]L LOH NDUรบร NDUรบร \D NDOGร NODUร Qร
EHOLUWPHNWHGLU *HoWLรทLPL] \LUPL \ร OGD \DรบDQDQ EDQNDFร Oร N NUL]OHUL JHOLรบPHNWH
RODQ ย ONHOHUGH oRN GDKD GHULQ YH X]XQ Vย UHOL \DรบDQGร รทร QGDQ NUL]OHULQ
PDOL\HWOHUL GH \ย NVHN ROPXรบWXU &DSULR .OLQJHELHO JHOLรบPLรบ ย ONHOHUGH
\DรบDQDQ EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ PDOL\HWOHULQLQ JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGHNLQH
Nร \DVOD GDKD Gย รบย N ROGXรทXQX V|] NRQXVX ย ONHOHULQ *60+ยถODUร Qร Q ยถQXQX
DรบWร รทร Qร WHVSLW HWPLรบOHUGLU 7DEOR 'ROD\ร Vร \OD ILQDQVDO LVWLNUDU NDYUDPร Qร Q
|QHPLQL
ILQDQVDO
NUL]OHULQ
PDOL\HWOHULQL
LQFHOH\HUHN
GHรทHUOHQGLUPHN
Pย PNย QGย U %DQND YH\D PHYGXDW NDEXO HGHQ GLรทHU ILQDQVDO NXUXOXรบODUร Q
LIODVร PHYGXDW VLJRUWD VLVWHPL ROVXQ YH\D ROPDVร Q |QHPOL PDOL\HWOHUL
EHUDEHULQGH JHWLUPHNWHGLU
7DEOR %DQNDFร Oร N .UL]OHUL 6RQUDVร *HUoHNOHรบHQ <HQLGHQ 6HUPD\HOHQGLUPH 0DOL\HWOHUL ร lke Dรถnem Sรผre 0DOL\HW *'3
$UMDQWLQ รนLOL รธVUDLO %UH]LO\D .RORPEL\D (VWRQ\D )LQODQGL\D *DQD 0DFDULVWDQ รธVSDQ\D 86$ )LQODQGL\D Norveรง รธVYHo 0HNVLND (QGRQH]\D * .RUH 0DOH]\D )LOLSLQOHU 7D\ODQG Tรผrkiye 9HQH]XHOD
.D\QDN &DSULR .OLQJHELHO (GZDUG - )U\GO
8OXVODUDUDVร DODQGD \DรบDQPDNWD RODQ |QHPOL ILQDQVDO UDKDWVร ]Oร NODUร LNL
IDUNOร NDWHJRUL\H D\ร UPDN Pย PNย QGย U EDQNDFร Oร N NUL]OHUL YH G|YL] NXUX YH\D
SDUD NUL]OHUL <DNร Q JHoPLรบWH \DรบDQDQ EHNOHQWLOHUGHNL GHรทLรบPHOHU YH\D
SL\DVDODUD GX\XODQ KDVVDVL\HWLQ PDUNHW VHQWLPHQW QHGHQ ROGXรทX IL\DW
GHรทLรบNHQOLรทLQGHNL SULFH YRODWLOLW\ Kร ]Oร DUWร รบร WDNLEHQ ILQDQVDO SL\DVDODUGDNL
OLNLGLWHQLQ GH Kร ]Oร ELU รบHNLOGH D]DOPDVร |UQHNOHULQL ILQDQVDO SL\DVD NUL]OHUL
RODUDN WDQร PODPDN LVH EHONL GDKD DQODPOร RODFDNWร U %XQD HQ \DNร Q |UQHN
5XV\DยถQร Q ERUo PRURWRU\XPX LODQร YH /RQJ 7HUP &DSLWDO 0DQDJHPHQW
/7&0 DGOร \DWร Uร P IRQXQXQ EDWร รบร Gร U
6RQ \ร OODUGD |]HOOLNOH JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGHNL EDQNDFร Oร N NUL]OHUL YH
EXQODUร Q QHGHQOHULQLQ LQFHOHQPHVLQH \|QHOLN oRN JHQLรบ ND\QDN ROGXรทX
J|Uย OPHNWHGLU %DQNDFร Oร N NUL]OHUL ย ]HULQGH \DSร ODQ oDOร รบPDODU JHQHO RODUDN
ROGXNoD Nย oย N YH\D |QHPVL] LoVHO YH YH\D Gร รบVDO รบRNODUร Q ELOH EDQND
LIODVODUร QD \RO DoDELOHFHN รบHNLOGH SL\DVD KDVVDVL\HWLQLQ GHรทLรบPHVLQH QHGHQ
RODELOHFHรทLQL J|VWHUPHNWHGLU 3L\DVDODUD RODQ GX\DUOร Oร N YH KDVVDVL\HWWH
PH\GDQD JHOHELOHFHN XIDN oDSOร GHรทLรบLNOLNOHU ELU ILQDQVDO NUL]LQ DWHรบOH\HFLVL
RODELOPHNOH ELUOLNWH EX Wย U GHรทLรบLNOLNOHULQ HWNLVL ILQDQVDO VLVWHPLQ \ย NVHN
Nร Uร OJDQOร รทD VDKLS ROGXรทX G|QHPOHUGH oRN GDKD EHOLUJLQ ROPDNWD YH RODVร
NUL]OHULQ JHUoHNOHรบPH LKWLPDOL DUWPDNWDGร U
%DQNDFร Oร N NUL]OHUL YH ILQansal krizler konusunda yine pek รงok ampirik
oDOร รบPD EXOXQPDNWDGร U %X oDOร รบPDODU NXOODQร ODQ YHUL VHWL LQFHOHQHQ ย ONH
X\JXODQDQ \|QWHP YH GHรทLรบNHQOHU Doร Vร QGDQ IDUNOร Oร N J|VWHUPHNWHGLU
+DZNLQV .ODX WDUDIร QGDQ LQFHOHPHVL \DSร ODQ ILQDQVDO NUL]OHU
NRQXVXQGD oDOร รบPDODUร Q |]HOOLNOHUL 7DEOR ยถGH VXQXOPXรบWXU 7DEOR ยถGH
VXQXODQ oDOร รบPDODUร Q J|VWHUPLรบ ROGXรทX EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ HQ |QHPOL
QHGHQOHUL DรบDรทร GDNL รบHNLOGH |]HWOHPHN Pย PNย QGย U L
Dรบร Uร GHรทHUOHQPLรบ G|YL] NXUX
LL \HWHUVL] VHYL\HGHNL XOXVODUDUDVร UH]HUYOHU LLL HNRQRPLGH \DรบDQDQ UHVHV\RQ HYUHVL
LY \ย NVHN IDL] RUDQODUร
Y Dรบร Uร NUHGL Eย \ย PHVL
.XOODQÕODQ J|VWHUJHOHU
GSMH Bütçe dengesi +LVVH VHQHGL IL\DWODUÕ 8OXVODUDUDVÕ UH]HUYOHU Reel döviz kuru Cari denge øKUDFDW 'Õú ERUo Kredi büyümesi 5HHO IDL] RUDQODUÕ 8OXVODUDUDVÕ EDQNDODUD ERUoODU Enflasyon 6HUPD\H KHVDEÕ 3DUD DU]Õ 'Õú WLFDUHW KDGOHUL <D\ÕOPD HWNLVL FRQWDJLRQ
Siyasi/kanuni
7DEOR )LQDQVDO .UL]OHULQ *|VWHUJHOHUL .$0
&35
./5
.%
*0
(/
.03
)5$7
.23
05
7251
.D\QDN -RKQ +DZNLQV 0DUF .ODX 2FWREHU
.5
+DUG\ 3D]DUEDรบร RรทOX EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ |QFย J|VWHUJHOHUL
NRQXVXQGDNL HPSULN oDOร รบPDODUร QGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย SUREOHPOHULQLQ UHHO
*60+ Eย \ย PH RUDQร QGDNL Hรบ ]DPDQOร YH Eย \ย N |OoHNOL Gย รบย รบOHU HQIODV\RQ
RUDQODUร QGDNL
\ย NVHN
R\QDNOร N
Dรบร Uร
NUHGL
JHQLรบOHPHVL
VHUPD\H
KDUHNHWOHULQLQ R\QDNOร รทร \ย NVHOHQ UHHO IDL] RUDQODUร reel dรถviz kurunun ani
GHรทHU ND\EHWPHVL YH DQL WLFDUL รบRNODU LOH EDรทODQWร Oร ROGXรทXQX J|VWHUPHNWHGLU
$\Uร FD NUL]OHULQ RODELOLUOLNOHULQLQ GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH ย ONHOHULQ NHQGLOHULQH
|]Jย NRรบXOODUร Qร Q GD GHรทHUOHQGLUPHOHUGH GLNNDWH DOร QPDVร JHUHNWLรทL
EHOLUWLOPHNWHGLU
Demirgรผรง .XQW YH 'HWUDJLDFKH LVH EDQNDFร Oร N NUL]OHUL ย ]HULQGHNL
HNRQRPHWULN oDOร รบPDODUร QGD PDNURHNRQRPLN NRรบXOODUร Q ]D\ร IODGร รทร |]HOOLNOH
Eย \ย PHQLQ Gย รบย N YH HQIODV\RQXQ \ย NVHN ROGXรทX G|QHPOHUGH EDQNDFร Oร N
NUL]OHULQLQ RUWD\D oร NPD HรทLOLPLQLQ \ย NVHN ROGXรทXQX EHOLUWPHNWHGLU 'DYLV
( 3KLOLS \ร OODUร DUDVร QGD ED]ร ย ONHOHUGH \DรบDQDQ EDQNDFร Oร N YH
G|YL] NXUX NUL]OHUL JLEL ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร N ROD\ODUร Qร Q RUWDN |]HOOLNOHULQL
EHOLUOHPH\H oDOร รบPร รบWร U 6|] NRQXVX oDOร รบPD VRQXFX HOGH HGLOHQ RUWDN
|]HOOLNOHU 7DEOR ยถGH VXQXOPXรบWXU
%DQNDFร Oร N VHNW|Uย SUREOHPOHULQLQ |QFHGHQ EHOLUOHQPHVLQGH NXOODQร ODQ
GLรทHU WHPHO J|VWHUJHOHU DUDVร QGD \D\ร OPD ULVNL FRQWDJLRQ YH DKODNL ULVN
PRUDO KD]DUG \HU DOPDNWDGร U *RQ]DOH] +HUPRVLOOR oDOร รบPDVร QGD EX
LNL NRQXQXQ EDQNDFร Oร N NUL]OHULQGH HWNLOL ROGXNODUร Qร EHOLUOHPLรบOHUGLU *RQ]DOH]
+HUPRVLOOR $PHULND 0HNVLND YH .RORPEL\DยถGD \DรบDQDQ EDQNDFร Oร N NUL]OHULQL
LQFHOHPLรบ NXOODQGร NODUร YHULOHUGHQ |QHPOL VRQXoODU HOGH HWPLรบOHUGLU
dDOร รบPDGD NXOODQร ODQ \DNODรบร N EDQND YHULVLQLQ LQFHOHQPHVLQGH WXWDUOร Oร N
J|VWHUHQ ELU EXOJX EDQNDODUร Q LIODV DรบDPDVร QD JHOPHGHQ KHPHQ |QFHOHUL
WDKVLO HGLOHPH\HQ NUHGL DODFDNODUร Qร Q oRN Kร ]Oร DUWร รบ J|VWHUGLรทL YH VHUPD\H
\HWHUOLOLNOHUL LOH LOJLOL J|VWHUJHOHULQLQ Kร ]Oร ELU รบHNLOGH N|Wย OHรบWLรทLGLU 'ROD\ร Vร \OD
EX J|VWHUJHOHULQ Nร VD YDGHGH RODELOHFHN EDQND LIODVODUร Qร Q JHUoHNOHรบPH
RODVร Oร รทร Qร Q DUWWร รทร Qร Q Doร N ELU J|VWHUJHVL RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHVLQLQ Pย PNย Q
ROGXรทX EHOLUWLOPHNWHGLU
ÈÊ
Æ
Ñ
Â
ÁÅ
È
ß»
½
À¾ ÀÁ Å ¼½¿ Õ½
Í
ÑÔ
Ô
Å
ÞÅ
ÃÀÉ
Ñ
Í
ÉÅ
½»
»
Á
½¾
½
ÀÁ É ¼½
É
Ñ
À
Ñ Ö×
ÁÝ
ÁÅ Â
Å
Í
ÄÅ
Í
ÑÔ
Ô
Å
ÂÔ
Á½Ê
½»
»
À»
Í
É
ÖÍ ÀÂ
ÀÂ
ÃÀ » Ê Á ÃÀÂ
Ñ
Ô¾
É
ÜÁ
ÉÁ ÃÀ
Ö
¿ ÁÍ ½
»
ɽ
ÀÅ ¼
¿ÃÀ
ÃÀÉ
ÀÂ
ÀÂ
ÀÁ
É
À
Û½¿ Á
½¾ ÉÁ
ÃÀÂ
À
À
Ú
Ñ»
À ¼Î½
Ù
û ÃÑ ¼ ÃÉ
ÃÉ
ÙÁ½»
¼½Î Ž
ÃÀÉ
ÀÍ
ÑÁ
¿ÃÀ
Å ØÂ »
Õ½
ÖÁ ÖÊ Á ÃÀÂ Ñ ×À ÀÁ À Ñ
ÖÂ
ÀÁ
É
Ñ
À
Ñ
ÃÀÉ
ÒÔ
À
ÀÂ
Ò
½»
½
¼Á
ÃÓ Ã» ËÅ
ϽÊ
ÎÅ
̽Í
R isk ko n sa n tra syo n u
¼º»
•
• • • • •
• • • •
• • • •
Â
Ä ½Â
À
É
À
Ò ½¿
Ñ
ÃÀÂ
½
Ͻ
½
Á½Ê
•
ÁÅ
•
½Ê
•
Æ ½Ç ¿½ È» ÉÅ
•
ÄÅ
•
Á½
•
½»
•
Á
•
ÃÀÇ
B o rç b irikim i
½¾ ¿ ½¾ ¼ À Á ÃÀÂ
ÀÂ
ÐÅ
ѽ
• •
.D\QDN ( 3KLOLS 'DYLV 0D\
•
Y e nilik (In n o va tion )
•
•
se rm a ye ye terlilikle ri
• • • •
• • • • •
• • • • •
•
•
•
•
¹
¸
µ
´µ
µ
´µ
·
µ
´µ
·
µ
´µ
´
µ
´µ
´
µ
´µ
¶
µ
´µ
«¡
«¡ ¯
«¡ ¯
¯
«¡
«³
¡
£
§
«¥ «¡
¬¥ ° ± £ ¡
° ±
« ±
²¢
ª
ª
¨©
¡¦
¥¤
« ¡ ° ±
³
±
«
¡ ¯®
« £ ¢ ° ¡
° ±
¯®
¡
±
¯®
¡
« ° ±
¯® ¯
g ]HOOLNOHU ¡
7DEOR '|QHPLQGH 6HoLOPLú )LQDQVDO øVWLNUDUVÕ]OÕN 2OD\ODUÕQÕQ g]HOOLNOHUL
•
•
•
• •
•
• • •
• • •
*RQ]DOH] +HUPRVLOOR EDQNDFร Oร N VLVWHPL Nร Uร OJDQOร รทร Qร Q JHQHO ELU
J|VWHUJHVL RODUDN ยณFRYHUDJH UDWLRยด RODUDN WDQร PODQDQ {gGHQPLรบ VHUPD\H
NUHGL NDUรบร Oร NODUร โ WDKVLO HGLOHPH\HQ NUHGL DODFDNODUร } 7 DNWLIOHU RUDQร Qร
NXOODQร OPร รบWร U %X UDV\RQXQ NXOODQร PGD VDรทODGร รทร |QHPOL ELU DYDQWDMร
EXOXQPDNWDGร U 6|] NRQXVX UDV\R LOH WDKVLO HGLOPHPLรบ NUHGL DODFDNODUร Qร Q
WRSODP DNWLIOHULQH RUDQร D\Qร RODQ LNL EDQNDQร Q PDOL Doร GDQ IDUNOร RODELOHFHรทL
J|Uย OHELOPHNWHGLU %X LNL EDQNDGDQ SUREOHPOL NUHGL DODFDNODUร LoLQ |QHPOL
PLNWDUGD UH]HUY D\ร UPร รบ RODQ YH\D VHUPD\HVLQL Jย oOHQGLUPLรบ EXOXQDQ
EDQNDQร Q EX |QOHPOHUL DOPDPร รบ GLรทHU EDQND\D J|UH GDKD VDรทOร NOร YH Jย oOย
ROGXรทX GLNNDWH DOร QDELOPHNWHGLU *RQ]DOH] +HUPRVLOOR LQFHOHGLรทL ย ONHOHULQ
Gย ]HQOHPHOHULQL YH |]HOOLNOHULQL GLNNDWH DODUDN V|] NRQXVX NDUรบร Oร N UDV\RVX
LoLQ ยณNULWLN GHรทHUยด WKUHVKROG EHOLUOHPLรบOHUGLU gUQHรทLQ $PHULNDQ EDQNDODUร LoLQ
EX UDV\RQXQ GHรทHULQLQ DOWร QGD ROPDVร V|] NRQXVX EDQNDODUร Q PDOL Doร GDQ
Vร Nร QWร LoLQGH ROGXNODUร Qร Q ELU J|VWHUJHVL RODUDN GHรทHUOHQGLULOHELOHFHรทL
EHOLUWLOPLรบWLU 6|] NRQXVX NULWLN GHรทHU 0HNVLND YH .RORPEL\D EDQNDODUร LoLQ
RODUDN WHVSLW HGLOPLรบWLU $\Uร FD EDQNDODUร Q PDOL Vร Nร QWร LoLQGH
EXOXQGXNODUร Qร Q ELU J|VWHUJHVL RODUDN NDUรบร Oร N UDV\RODUร QGDNL N|Wย OHรบPHQLQ
NXOODQร ODELOLUOLรทL V|] NRQXVX ย ONHOHUGH JHUoHNOHรบHQ EDQND NUL]OHUL LOH WHVW
HGLOPLรบ YH JHoHUOLOLรทL NDQร WODQPร รบWร U
.DPLQVN\ $V\D YH /DWLQ $PHULND ย ONHOHUL LWLEDUL\OH \DSPร รบ
ROGXรทX GHรทHUOHQGLUPHGH EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ HUNHQ X\DUร J|VWHUJHOHULQL
EHOLUOHPLรบWLU 7DEOR .DPLVQN\ยถQLQ ย ONH GHรทHUOHQGLUPHOHULQL DรบDรทร GDNL
รบHNLOGH |]HWOHPHN Pย PNย QGย U
7D\ODQG ILQDQVDO NUL]OHU NRQXVXQGD Jย ]HO ELU |UQHN ROXรบWXUPDNWDGร U
\ร OODUร DUDVร QGD \ย NVHN PLNWDUODUGDNL VHUPD\H JLULรบOHUL YH EXQD
EDรทOร RODUDN NUHGL NXOODQGร Uร PODUร QGDNL DUWร รบODU VRQUDVร QGD Vย UHNOL ELU
Eย \ย PHQLQ YH FDQOร Oร รทร Q \DรบDQGร รทร DUDVร QGD GHรทLรบHQ Eย \ย PH
RUDQODUร G|QHPL \ร Oร QGD Eย \ย PHQLQ |QHPOL |Ooย GH D]DOPDVร Qร Q
DUGร QGDQ
NUL] WRKXPODUร Qร Q \HรบHUPH\H EDรบODGร รทร G|QHPLQ L]OHGLรทL
gรถrรผlmektedir.
7DEOR %DQNDFÃ&#x2022;OÃ&#x2022;N .UL]OHULQLQ (UNHQ 8\DUÃ&#x2022; *|VWHUJHOHUL
.D\QDN *UDFLHOD / .DPLQVN\ &DUPHQ 5HLQKDUW 'HFHPEHU
ยถOL \ร OODUGD /DWLQ $PHULNDยถGD YH \ร Oร QGD 0HNVLNDยถGD ROGXรทX
JLEL V|] NRQXVX NUHGL NXOODQGร Uร PODUร QGDNL EX Dรบร Uร Eย \ย PH EDQNDODUร Q DNWLI
NDOLWHOHULQLQ ER]XOPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU 7D\ODQG EDQNDFร Oร N VLVWHPLQGHNL
]DDIL\HWOHULQ YH VLVWHPLQ JHQHO Nร Uร OJDQOร รทร Qร Q ELU GLรทHU J|VWHUJHVL EDQNDODUร Q
yurtiรงi gayrimeQNXO SL\DVDVร QGD \DSWร NODUร Eย \ย N KDFLPOL \DWร Uร PODUGร U
7D\ODQG HNRQRPLVLQGH X]XQ Vย UH GHYDP HGHQ Dรบร Uร Eย \ย PH YH FDQOร Oร N
7D\ODQG %DKWยถร Qร Q UHHO ED]GD Dรบร Uร GHรทHUOHQPHVL YH EXQX WDNLEHQ LKUDFDWWDNL
DYDQWDMODUร Q YH UHNDEHW Jย Fย Qย Q ND\ร S HGLOPHVL VRQXFXQGD GXUPD QRNWDVร QD
JHOPLรบWLU FDUL LรบOHPOHU Doร รทร |QHPOL GHUHFHGH DUWPร รบ YH 95 dรถneminde
ยณFDUL LรบOHPOHU GHQJHVL *60+ยด RUDQร YH \ร O VRQXQGD
JHUoHNOHรบPLรบWLU *D\ULPHQNXO SL\DVDVร Qร Q o|Nย รบย YH KLVVH VHQHWOHUL
IL\DWODUร QGDNL D]DOร รบ ILQDQVDO VHNW|Uย Q SUREOHPOHULQL GDKD GD DUWWร UPร รบWร U
6RQXoWD \ร Oร QGD IDL] RUDQODUร QGDNL Kร ]Oร DUWร รบODU EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
NUL]LQH VRQ QRNWD\ร NR\PXรบWXU
7D\ODQG |UQHรทLQGHNL HNRQRPLN Eย \ย PHQLQ EHUDEHULQGH JHWLUGLรทL NUHGL
KDFPL DUWร รบร )LOLSLQOHUยถGH GH J|]OHQPHNWHGLU %X JHOLรบLPLQ QHGHQOHUL DUDVร QGD
VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ \DQร Vร UD NDQXQL NDUรบร Oร N RUDQODUร QGD |QHPOL D]DOร รบODUร
EHUEDEHULQGH JHWLUHQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
UHIRUPXQXQ HWNLOL ROGXรทX
EHOLUWLOPHNWHGLU G|QHPLQGH EDQND NUHGL NXOODQGร Uร PODUร Qร Q LNL NDW
DUWPDVร EHQ]HU รบHNLOGH EDQNDODUร Q DNWLI NDOLWHOHUL NRQXVXQGDNL รบย SKHOHUL
DUWร UPร รบWร U 7D\ODQGยถGD ROGXรทX JLEL NUHGL KDFPLQLQ \ย NVHN YH Kร ]Oร รบHNLOGH
DUWร รบร PHQNXO Nร \PHW YH JD\ULPHQNXO SL\DVDODUร QGDNL \DWร Uร PODUร Q |QHPOL
GHUHFHGH DUWPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU
'LรทHU \DQGDQ E|OJHGHNL GLรทHU ย ONHOHUGH GH EHQ]HUL \DรบDQGร รทร JLEL
)LOLSLQOHUยถGH ยถOร \ร OODUGD \XUWLoL NUHGL SODVPDQODUร Qร Q ILQDQVPDQร QD \|QHOLN
Gร รบ ERUoODQPDQร Q YH G|YL] PHYGXDWODUร Qร Q Kร ]Oร DUWร รบร Qร Q G|YL] NXUX ULVNLQLQ
EHOLUJLQ รบHNLOGH DUWPDVร QD QHGHQ ROGXรทX EHOLUWLOPHNWHGLU รธKUDFDW VHNW|Uย QGH
UHNDEHW YH IL\DW DYDQWDMODUร Qร Q \LWLULOPHVL VRQXFX \DรบDQDQ GDUDOPD HNRQRPLN
Eย \ย PHQLQ D]DOPDVร QD YH EHUEDEHULQGH EDQNDODUร Q DNWLI NDOLWHOHULQLQ
ER]XOPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU hONHPL]GH GH 2000
dรถQHPLQGH
\DรบDQGร รทร JLEL Wย NHWLFL NUHGLOHULQLQ DUWWร รทร YH Wย NHWLPGH Oย NV PDOODUร QD
GD\DQDQ |QHPOL DUWร รบODU ROGXรทX XOXVDO SDUDQร Q Dรบร Uร GHรทHUOHQPHVL VRQXFX
Gร รบ WLFDUHW GHQJHVLQLQ ER]XOGXรทX J|Uย OPHNWHGLU
(QGRQH]\D |UQHรทLQGH LVH NUL] RUWDPร Qร Q ROXรบPDVร QGD GLรทHU ย ONHOHUH
J|UH ED]ร IDUNOร Oร NODU EXOXQPDNWDGร U &DUL LรบOHPOHU GHQJHVL GLรทHU ย ONHOHUGHNL
JLEL Kร ]Oร รบHNLOGH ER]XOPD]NHQ Nร VD YDGHOL Gร รบ ERUoODUร Q PHYFXW G|YL]
UH]HUYOHULQL DรบWร รทร UHHO G|YL] NXUXQXQ GLรทHU ย ONHOHUGH ROGXรทX |Ooย GH Dรบร Uร
GHรทHUOHQPHGLรทL
HNRQRPLN
Eย \ย PHQLQ
|QHPOL
|Ooย GH
\DYDรบODPD
J|VWHUPHGLรทL J|]OHQPLรบWLU 'ROD\ร Vร \OD NUL] |QFHVL PHYFXW J|VWHUJHOHULQ oRN
Vร Qร UOร ELU รบHNLOGH VLVWHPGHNL JHQHO DNVDNOร NODUร J|VWHUGLรทL EHOLUWLOPHNWHGLU
.DPLQVN\ (QGRQH]\D 0DOH]\D )LOLSLQOHU YH 7D\ODndโ da dรถviz
NXUODUร QGD JHUoHNOHรบHQ GHรทLรบLPOHUL EX ย ONHOHULQ -DSRQ\D NDUรบร Vร QGDNL UHNDEHW
Jย oOHULQL |QHPOL GHUHFHGH D]DOWDQ |QHPOL ELU Gร รบVDO รบRN RODUDN
GHรทHUOHQGLUPHNWHGLU %X ย ONHOHULQ G|YL] NXUODUร Qร $PHULNDQ GRODUร QD
EDรทODPDODUร YH \ร Oร RUWDVร QGD GRODUร Q DQL รบHNLOGH -DSRQ \HQL NDUรบร Vร QGD
GHรทHU ND]DQPDVร EXQXQ WHPHO QHGHQLGLU %DQNDFร Oร N VLVWHPLQGH ROGXรทX JLEL
UHHO VHNW|U NXUXPODUร Qร Q ELODQoRODUร Doร Vร QGDQ GD YDGH YH G|YL] FLQVLQGHQ
X\XPVX]OXNODU
Eย \ย N
|QHP
DU]HWPHNWHGLU
.UL]
\DรบD\DQ
$V\D
HNRQRPLOHULQGH ILUPDODUร Q PDOL Eย Q\HOHULQLQ ER]XOGXรทX EHOLUOHQPLรบWLU
Endonezya ve Kore รถrneklerinde daha belirgin olmak รผzere, sรถz konusu
NXUXPODUร Q |]ND\QDNODUร QD RUDQOD oRN \ย NVHN PLNWDUODUGD ERUoODQPDVร YH
G|YL] UH]HUYOHULQH RUDQOD Nร VD YDGHOL Gร รบ ERUoODUร Q \ย NVHN VHYL\HOHUH XODรบPDVร
NUL] RUWDPร Qร Q ROXรบPDVร QGD |QHPOL URO R\QDPร รบWร U 7DEOR
(QGRQH]\D .RUH
0DOH]\D
)LOLSLQOHU
7D\ODQG
Tablo 2.5 Kritik Gรถstergeler 1996 (%)
.ร VD YDGHOL Gร รบ
Kurumsal borรง/รถzkaynak
borรง/rezervler
.D\QDN 5XGL 'RUQEXVFK KWWS ZZZ PLW HGX aUXGL
รนLOLยถGH G|QHPL NUL]LQGH SUREOHPOHU JHQHO RODUDN Gร รบ WLFDUHW
VHNW|Uย QGHQ ND\QDNODQร UNHQ .RORPEL\DยถGD LVH %UH]LO\D |UQHรทLQGH L]OHQGLรทL
JLEL EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Nร Uร OJDQOร รทร Qร Q GDKD \D\Jร Q ROGXรทX EHOLUWLOPHNWHGLU
97 dรถneminde Kolombiyaโ da hemen bรผtรผn finansal gรถstergeler (yurt iรงi
NUHGL *60+ RUDQร Dรบร Uร 0 Eย \ย NOย NOHUL 0 UH]HUYOHU RUDQร DUWร รบODUร JLEL
ILQDQVDO SL\DVDODUGDNL FDQODQPD รงรถkรผntรผ
(boom EXVW F\FOH HYUHVLQL
J|VWHUPLรบWLU %X ย ONHOHUGH XOXVDO SDUDQร Q Dรบร Uร GHรทHUOHQPHVL VRQXFX Gร รบ
WLFDUHW VHNW|Uย QGH \DรบDQDQ SUREOHPOHULQ \DQร Vร UD EDQND PHYGXDWODUร Qร Q UHHO
ED]GD |QHPOL |Ooย GH D]DOGร รทร Gร รบ ERUo YDGH \DSร Vร Qร Q |QHPOL |Ooย GH
Nร VDOGร รทร PHYGXDW YH NUHGL IDL] RUDQODUร DUDVร QGDNL PDUMร Q DUWWร รทร YH Wย P
EXQODUร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Nร Uร OJDQOร รทร Qร DUWร UGร รทร J|Uย OPHNWHGLU 0HNVLND
|UQHรทL LVH Nร VD YDGHOL Gร รบ ERUoODUร Q YH GHรทLรบNHQ VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ QH
GHUHFH |QHPOL ROGXNODUร Qร J|VWHUPHNWHGLU
6HEDVWLDQ (GZDUGV finansal krizler konusunda Tablo 2.6โ da
VXQXODQ IDNW|UOHUH HN RODUDN JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHU Doร Vร QGDQ LNL WHPHO
VRUXQXQ JHoHUOL ROGXรทXQX EHOLUWPHNWHGLU %LULQFLVL PDOL Doร NODUร Q YDUOร รทร Gร U
0DOL Doร NODU Kย Nย PHWOHUL \D SDUD EDVร Pร QD \D GD \ย NVHN IDL] RUDQODUร
DUDFร Oร รทร \OD \DEDQFร VHUPD\HQLQ \XUW LoLQH oHNLOPHVLQH \|QHOLN SROLWLNDODUร
X\JXODPD\D ]RUODPDNWDGร U %UH]LO\D NUL]LQLQLQ YH ย ONHPL]GH VRQ \ร OOร N
G|QHPGH \DรบDQDQ NUL]OHULQ GH J|VWHUPLรบ ROGXรทX JLEL EX KHU LNL DOWHUQDWLI Nร VD vadeli
รงรถzรผmler
olup,
uzun
vadede
sรผrdรผrรผlmeleri
mรผmkรผn
EXOXQPDPDNWDGร U 6|] NRQXVX EX X\JXODPDODU HVQDVร QGD XOXVODUDUDVร G|YL]
UH]HUYOHULQLQ \D |QHPOL |Ooย GH D]DOGร รทร \D GD \ย NVHN IDL] RUDQODUร Qร Q UHHO
ekonomiyi olumsuz etkileyerek bรผyรผmenin azDOPDVร QD YH VRQXo RODUDN GD
\D\Jร Q EDQND YH รบLUNHW LIODVODUร QD QHGHQ ROGXรทX EHOLUWLOPHNWHGLU
รธNLQFL QRNWD LVH VL\DVL รบDUWODUGร U hONHOHUGH VL\DVL NDUJDรบD YH FLGGL
GHรทLรบLPOHULQ \DรบDQGร รทร G|QHPOHUGH XOXVODUDUDVร \DWร Uร PFร ODUร Q GX\DUOร Oร รทร Qร Q
DUWWร รทร YH DQL รบHNLOGH IRQODUร Qร V|] NRQXVX ย ONHOHUGHQ oHNHUHN JHOHFHNWH
ILQDQVDO VHNW|UOHUGH FLGGL Vร Nร QWร ODUร Q \DรบDQPDVร QD QHGHQ ROGXNODUร
J|]OHQPLรบWLU
hONHPL]GH \ร Oร .DVร P D\ร QGD \DรบDQDQ NUL] |QFHVL G|QHP
LWLEDUL\OH
\XNDUร GDNL
GHรทHUOHQGLULOGLรทLQGH L
WDEORGD
\HU
DODQ
Nร Uร OJDQOร N
J|VWHUJHOHUL
FDUL LรบOHPOHU Doร รทร Qร Q *60+ยถQร Q ยถL Gย ]H\OHULQH XODรบWร รทร
LL |QFHGHQ EHOLUOHQPLรบ ELU G|YL] NXUX SROLWLNDVร Qร Q L]OHQGLรทL LLL 7ย UN /LUDVร Qร Q |QHPOL |Ooย GH GHรทHU ND]DQGร รทร
LY EDQNDFร Oร N VLVWHPLQGH |]ND\QDN \HWHUVL]OLรทL VRUXQXQ GHYDP HWWLรทL YH VHNW|UGH |QHPOL |Ooย GH IDL] YH NXU ULVNL ELULNWLรทL
Y \DEDQFร VHUPD\H JLULรบOHULQLQ Dรทร UOร NOร RODUDN Nร VD YDGHOL SRUWI|\ \DWร Uร Pร รบHNOLQGH ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU
7DEOR 6HoLOPLรบ hONHOHU รธWLEDUL\OH .ร Uร OJDQOร N *|VWHUJHOHUL รธOH )LQDQVDO .UL]OHULQ รธOLรบNLVL
0HNVLND
7D\ODQG
Yรผksek cari LรบOHPOHU Doร รทร " (YHW *60+ยถQร Q ยถLQL DรบDQ
Dรถviz NXUODUร " (YHW
(YHW (YHW *60+ยถQร Q ยถLQL DรบDQ (YHW (YHW 0DOH]\D *60+ยถQร Q ยถLQL DรบDQ Orta รถlรงรผde. +D\ร U .RUH *60+ยถQร Q ยถย Qย DรบDQ Orta รถlรงรผde. (YHW (QGRQH]\D *60+ยถQร Q ยถLQL DรบDQ (YHW (YHW )LOLSLQOHU *60+ยถQร Q ยถย Qย DรบDQ (YHW (YHW Tรผrkiye *60+ยถQร Q .DVร P ยถL WXWDUร QGD 6DELW YH\D |QFHGHQ EHOLUOHQPLรบ G|YL] NXUODUร
$รบร Uร GHรทHUOHQPLรบ reel dรถviz NXUODUร " (YHW
(YHW (YHW +D\ร U (YHW
.D\QDN 6HEDVWLDQ (GZDUGV
0DOL Eย Q\HVL ]D\ร I EDQNDODU "
(YHW <รผksek WDKVLOL JHFLNPLรบ DODFDNODU \HWHUVL] YH HWNLQ ROPD\DQ gรถzetim fonksiyonu (YHW 0DOL Doร GDQ ROGXNoD ]D\ร I ILQDQVPDQ รบLUNHWOHUL (YHW <HWHUVL] YH HWNLQ ROPD\DQ gรถzetim fonksiyonu Evet. Yรผksek grup รบLUNHWOHUL NUHGL NRQVDQWUDV\RQX
Yรผksek hacimli \DEDQFร VHUPD\H SRUWI|\ \DWร Uร PODUร JLULรบL " (YHW
(YHW (YHW (YHW
(YHW
(YHW %DQNDODUFD JUXS รบLUNHWOHULQLQ รบย SKHOL SURMHOHULQLQ ILQDQVPDQร (YHW
(YHW (YHW
(YHW
(YHW
(YHW
%DQNDFร Oร N .UL]OHULQLQ 1HGHQOHUL %DQNDODUร Q ELU \D GD ELU NDoร Qร ]RU GXUXPD VRNDELOHFHN \D GD JHQHO
DQODPGD ILQDQVDO SL\DVDODUD \D\ร ODELOHFHN NUL]OHUL NHVLQ ELU Vร Qร IODQGร UPD\D
WDEL WXWPDN NROD\ GHรทLOGLU .UL]OHU HNRQRPLN RUWDPGDQ \DSร VDO IDNW|UOHU
ND\QDNODQDELOHFHรทL JLEL ELU \D GD ELUNDo EDQNDQร Q ]RU GXUXPD Gย รบPHVL LOH
VLVWHPH Nร VD Vย UHGH \D\ร ODELOHQ VLVWHPLN Wย UGH GH RODELOLU %DQNDFร Oร N NUL]OHUL
SHN oRN QHGHQGHQ ND\QDNODQPDNWDGร U )LQDQVDO VLVWHPL LVWLNUDUVร ]Oร รทD
Vย Uย NOH\HQ YH EDQNDFร Oร N NUL]OHULQH \RO DoDQ WHPHO IDNW|UOHU WHPHO
NDWHJRULGH Vร Qร IODQGร Uร ODELOLU 0DNUR IDNW|UOHU YH PLNUR IDNW|UOHU รนย SKHVL]
DรบDรทร GD \HU DODQ NDWHJRUL\H JLUHQ IDNW|UOHUL DUWร UPDN Pย PNย QGย U 0DNUR IDNW|UOHU โ ข โ ข โ ข โ ข โ ข โ ข โ ข โ ข โ ข
PDNURHNRQRPLN GHQJHOHULQ Vย UGย Uย OHPH] รบHNLOGH ER]XOPDVร
\ย NVHN FDUL LรบOHPOHU Doร รทร YH Gร รบVDO WLFDUL รบRNODU XOXVODUDUDVร IDL] RUDQODUร QGDNL GHรทLรบNHQOLN UHHO G|YL] NXUODUร
Eย \ย PH YH HQIODV\RQ RUDQODUร GHรทLรบNHQOLรทL
XOXVODUDUDVร UH]HUYOHU YH VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ GHรทLรบNHQOLรทL
HNRQRPLGH \DรบDQDQ UHVHV\RQ
DNWLI IL\DWODUร QGDNL GDOJDODQPDODU
VL\DVL LVWLNUDUVร ]Oร N
0LNUR IDNW|UOHU โ ข โ ข โ ข
NUHGL KDFPLQLQ Kร ]Oร Eย \ย PHVL
NUHGL SL\DVD YH RSHUDV\RQHO ULVNOHULQ UHDOL]DV\RQX
โ ข
GROD\Oร NUHGL NXOODQGร Uร PODUร YH NUHGL NRQVDQWUDV\RQX
โ ข
yetersiz iรง kontrol ve risk yรถnetim sistemleri
โ ข
EDQND ELODQoRODUร QGD YDGH YH G|YL] FLQVL X\XPVX]OXNODUร
โ ข
ELOJL DVLPHWULVL
KDWDOร EDQNDFร Oร N VWUDWHMLOHUL YH RSHUDV\RQODUร
Finansal
EXOXQPDNWDGร U
sistem
krizlerinde
0DNURHNRQRPLN
benzer
Eย \ย klรผkler
veya
ortak
yรถnler
sรผrdรผrรผlemeyecek
de hale
JHOPHNWH ILQDQVDO YDUOร NODU |UQHรทLQ G|YL] NXUX YH\D KLVVH VHQHWOHUL YH UHHO
YDUOร NODU |UQHรทLQ JD\ULPHQNXOOHU Dรบร Uร GHรทHUOHQHELOPHNWHGLU %X GXUXP ]DWHQ
WDรบร \DELOHFHรทLQGHQ ID]OD \ย N YH ULVN DOPร รบ RODQ ILQDQVDO VLVWHPL FLGGL
ND\ร SODUD Doร N KDOH JHWLUPHNWH XOXVDO SDUD\D YH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQH LOLรบNLQ
WHUHGGย WOHULQ NUL]L WHWLNOH\LFL ELU ROD\OD ELU DQGD Jย YHQVL]OLรทH G|Qย รบPHVL\OH GH
VRQXQ EDรบODQJร Fร QD JHOLQPHNWHGLU 9DUOร N IL\DWODUร DQL GHรทLรบLPOHUOH ROPDVร
JHUHNHQ VHYL\HOHUH JHOLUNHQ KHP ILQDQVDO NXUXOXรบODU KHP GH ILQDQVDO VHNW|U
Gร รบร QGD IDDOL\HW J|VWHUHQ LรบOHWPHOHU Eย \ย N ND\ร SODUD XรทUDPDNWD NUL]LQ
ROXPVX] HWNLOHULQGHQ NXUWXODELOPHN LoLQ \DWร Uร PODUร Qร YDGHVLQGHQ |QFH QDNWH
oHYLUPH\H NDONPDODUร LVH VDGHFH EX ND\ร SODUร GHULQOHรบWLUPHNWHGLU $ODFDNODUร Qร
WDKVLO HWPHNWH FLGGL Vร Nร QWร \D Gย รบHQ EDQNDODU Nร VD YDGHOL Lo YH Gร รบ yรผkรผmlรผlรผklerini yerine getiremez duruma gelmekte ve bu noktada da panik
EDรบODPDNWDGร U %LU GLรทHU LIDGH\OH NUL]OHU |QHPOL GHUHFHGH ]DDID Gย รบPย รบ RODQ
HNRQRPLN YH ILQDQVDO VLVWHPOHULQ EX GXUXPODUร Qร Q RUWD\D oร NPDVร YH
VRPXWODรบPDVร ]DUDUร Q ยณUHDOL]H HGLOPHVLยด RODUDN J|Uย OHELOLU
%DQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ N|NHQOHUL ย ]HULQH \DSร ODQ oDOร รบPDODUGDQ
ED]ร ODUร Qร Q &DSULR .OLQJHELHO *DYLQ +DXVPDQQ +RQRKDQ
/LQGJUHQ *ROGVWHLQ 7XUQHU LQFHOHQPHVL VRQXFXQGD JHOLรบHQ
SL\DVDODUGDNL EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ QHGHQOHUL DรบDรทร GDNL รบHNLOGH VXQXODELOLU
<XUW LoL YH <XUW Gร รบร 0DNURHNRQRPLN .RรบXOODUGDNL
'HรทLรบNHQOLN
0DNURHNRQRPLN SROLWLNDODUร Q WHPHO GHQJHOeri sรผrdรผrรผlemez hale
JHWLUPHVL ELUoRN EDQNDFร Oร N NUL]LQLQ WHPHO HWNHQL ROPXรบWXU $รบร Uร JHQLรบOH\LFL
SDUD YH PDOL\H SROLWLNDODUร VRQXFXQGD X]XQ Vย UHOL HNRQRPLN Eย \ย PH dรถnemlerinde
piyasalarda
gerรงekรงi
olmayan
olumlu
beklentiler
ROXรบDELOPHNWHGLU ยณ%RRP EXVW cycleโ RODUDN DGODQGร Uร ODQ E|\OHVL RUWDPODUGD
LรบOHWPHOHULQ NUHGL WDOHSOHUL |QHPOL |Ooย GH DUWDELOPHNWH VRQXoWD LVH EDQND
NUHGLOHULQLQ KDFPL YH ILUPDODUร Q ILQDQVDO NDOGร UDo ERUo |]ND\QDN RUDQODUร
GHQJHVL] ELU รบHNLOGH Eย \ย PHNWHGLU %|\OHFH ELU \DQGDQ PDUMLQDO YHULPOLOLรทL
JLGHUHN D]DODQ \DWร Uร PODU EDQNDFร Oร N VLVWHPL DUDFร Oร รทร \OD ILQDQVH HGLOPHNWH
GLรทHU \DQGDQ Nร VD YDGHGH DU] HVQHNOLรทL ROPD\DQ DU]ร DUWPD\DQ YH\D D]
DUWDQ DNWLI IL\DWODUร QGD JHoLFL ELU รบLรบPH DVVHW SULFH EXEEOHV \DรบDQPDNWDGร U
0DNURHNRQRPLN Doร GDQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH SUREOHPOHUH YH JHQHO
RODUDN LVWLNUDUVร ]Oร รทD \RO DoDELOHFHN GHรทLรบLPOHU DUDVร QGD DNWLI IL\DWODUร Qร Q Kร ]Oร
GHรทLรบLPL \DQร Vร UD IDL] RUDQODUร Qร Q DQL \ย NVHOLรบOHUL G|YL] NXUXQXQ Kร ]Oร GHรทHU
ND\Eร HQIODV\RQ RUDQร Qร Q Kร ]Oร ELU รบHNLlde gerilemesi, gรถreli fiyat seviyelerinin
GHรทLรบLPL YH\D EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q LOLรบNLGH EXOXQGXรทX VHNW|UOHUH \DSร ODQ
Vย EYDQVL\RQODUร Q NDOGร Uร OPDVร YH\D UHVHV\RQ RUWDPร \HU DOPDNWDGร U รนย SKHVL]
EX IDNW|UOHU ELUELUOHUL\OH \DNร QGDQ LOLรบNLOLGLU $QFDN EDQNDFร Oร N VLVWHPOHULQGH
VRUXQODUร Q ND\QDรทร YH\D WHN VRUXPOXVX RODUDN PDNURHNRQRPLN รบDUWODUร
J|VWHUPHN SHN GRรทUX ELU \DNODรบร P ROPD\DFDNWร U รธONH RODUDN EDQND
\|QHWLPOHULQLQ YH EDQND J|]HWLP YH GHQHWLP RWRULWHOHULQLQ EDQNDODUร Q
PDNURHNRQRPLN รบDUWODUGDNL GHรทLรบLPOHUH YH รบRNODUD EHOOL ELU Vร Qร U GDKLOLQGH
GD\DQร NOร ROGXรทXQGDQ HPLQ ROPDODUร YH EX \|QGH DQDOL]OHULQL \DSPDODUร
JHUHNPHNWHGLU %XQXQOD ELUOLNWH รบRNODU YH PDNURHNRQRPLN รบDUWODUGDNL
GHรทLรบLPOHU EX Vร Qร Uร DรบDELOPHNWH YH oRN DQL YH EHNOHQPHGLN รบHNLOOHUGH RUWD\D
oร NDELOPHNWHGLU
'ร รบ 7LFDUHW +DGOHULQLQ 'HรทLรบNHQOLรทL 'ร รบVDO ELU PDNURHNRQRPLN GHรทLรบNHQOLN ND\QDรทร WLFDUHW KDGOHULQGHNL
Eย \ย N GDOJDODQPDODUGร U &DSULR .OLQJHELHO oDOร รบPDODUร QGD \HU DODQ
EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ \DรบDQGร รทร JHOLรบPLรบ ย ONHOHUGHQ 75โ inin kriz รถncesi en az
RUDQร QGD ROPDN ย ]HUH WLFDUHW KDGOHULQGH ELU D]DOร รบOD NDUรบร NDUรบร \D
NDOGร NODUร Qร EHOLUWPHNWHGLU $\Qร รบHNLOGH .DPLQVN\ Reinhart (1995) kรผรงรผk
VDQD\LOHรบPLรบ ย ONHOHU LOH JHOLรบHQ SL\DVDODUGDNL EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ JHULVLQGH
\DWDQ WHPHO IDNW|UOHUGHQ ELULVL RODUDN WLFDUHW KDGOHULQLQ ER]XOPDVร Qร
EHOLUOHPLรบOHUGLU
8OXVODUDUDVร )DL] 2UDQODUร QGDNL 'HรทLรบNHQOLN YH %XQXQ g]HO
6HUPD\H $Nร PODUร h]HULQGH 1HGHQ 2OGXรทX (WNL
%LU GLรทHU |QHPOL Gร รบVDO IDNW|U LVH XOXVODUDUDVร IDL] RUDQODUร Qร Q
GHรทLรบNHQOLรทL YH VHUPD\H KDUHNHWOHUL ย ]HULQGHNL HWNLVLGLU %X GHรทLรบLPOHU VDGHFH
ERUoODQPD PDOL\HWOHULQL GHรทLรบWLUPHPHNWH D\Qร ]DPDQGD JHOLรบPHNWH RODQ
SL\DVDODUD \DWร Uร P \DSร OPDVร Qร Q oHNLFLOLรทLQL GH D]DOWPDNWDGร U 6HUPD\H
KDUHNHWOHULQLQ \ย NVHN GHรทLรบNHQOLรทH VDKLS ROPDVร ย ONH EDQNDFร Oร N VHNW|UOHULQL
|QHPOL GHUHFHGH HWNLOHPHNWHGLU 'ร รบ VHUPD\H JLULรบLQLQ Kร ]Oร YH \ย NVHN ROGXรทX
ย ONHOHUGH EDQNDODU NUHGL SRUWI|\OHULQL DUWWร UPD \ROXQD JLWPHNWH YH EXQX yaparken
dikkatli
ve
seรงici
davranmayabilmekte
ve
sonuรงta
krHGL
SRUWI|\OHULQGH SRWDQVL\HO SUREOHPOHULQ WRKXPODUร DWร ODELOPHNWHGLU 6|] NRQXVX
VHUPD\H JLULรบOHUL WHUVLQH G|QGย รทย YH\D |QHPOL |Ooย GH D]DOGร รทร GXUXPODUGD
EDQNDODU FLGGL VRUXQODUOD NDUรบร ODรบDELOPHNWHGLUOHU 8OXVODUDUDVร \DWร Uร PFร ODUร Q
ย ONH SL\DVDODUร QD RODQ GX\DUOร Oร รทร YH Jย YHQ ND\Eร Qร Q ELU J|VWHUJHVL RODUDN
DOJร ODQDELOHFHN EX JHOLรบLP EDQNDFร Oร N VLVWHPOHULQH RODQ Jย YHQLQ D]DOPDVร QD
YH VRQXo RODUDN LVH FLGGL VRUXQODU \DรบDQPDVร QD QHGHQ RODELOPHNWHGLU
5HHO '|YL] .XUODUร
'ร รบVDO PDNUR HNRQRPLN GHรทLรบNHQOLรทLQ ย oย QFย |QHPOL XQVXUX UHHO G|YL]
NXUODUร Gร U '|YL] NXUX NUL]OHUL ย ]HULQGH \DSร ODQ oDOร รบPDODU EHOLUVL]OLรทLQ |QHPOL
ELU QLWHOLN ROGXรทX Jย Qย Pย ] SL\DVDODUร QGD NHQGL NHQGLQL EHVOH\HQ NUL]OHULQ
VHOI IXOILOOLQJ
FULVHV
SL\DVD
KDVVDVL\HWLQGH
ROXรบDFDN
oRN
kรผรงรผk
GHรทLรบPHOHUGHQ ND\QDNODQDELOHFHN ROPDVร Qร Q EX Wย U NUL]OHULQ |QFHGHQ WDKPLQ
HGLOHELOPHVLQL Jย oOHรบWLUGLรทLQL J|VWHUPHNWHGLU %DQNDODUร Q GLรทHU EDQND Gร รบร
ILQDQVDO NXUXOXรบODUร Q YH UHHO VHNW|UGH \HU DODQ LรบOHWPHOHULQ WDรบร Gร NODUร G|YL]
SR]LV\RQODUร ULVNOHUL EDQNDFร Oร N NUL]OHULQH \RO DoDELOPHNWHGLU '|YL] NXUX
DUWร รบร Qร Q Vร Qร UOร ROGXรทX G|QHPOHUGH G|YL] SR]LV\RQODUร Doร OPDNWD \XNDUร GD
GHรทLQLOHQ VDDGHW G|QHPLQLQ VRQODUร QD \DNODรบร OGร รทร QGD G|YL] ERUoODQPDODUร Qร Q
YDGHOHUL L\LFH Nร VDOPDNWD YH NXU ULVNL QHUHGH\VH WDPDPHQ LKPDO HGLOPHNWHGLU
'LรทHU \DQGDQ ย ONH SL\DVDODUร QGDNL \DWร Uร PODUร Q PDUMLQDO JHWLULOHUL
XOXVODUDUDVร VHUPD\HQLQ PDUMLQDO PDOL\HWLQH HรบLW KDOH JHOPH\H EDรบODGร รทร QGD
G|YL] NXUXQXQ GD Dรบร Uร GHรทHUOHQPLรบ ROGXรทXQX RYHUVKRRWLQJ YH VLVWHPGH
PHYFXW ULVNOHULQ V|] NRQXVX QHGHQOHUOH DUWWร รทร Qร EHOLUOHPHOHUL QHGHQL\OH
XOXVODUDUDVร IRQ \DWร Uร PFร ODUร SR]LV\RQODUร Qร GHรทLรบWLUPHNWHGLUOHU $รบร Uร GHรทHUOHQHQ UHHO G|YL] NXUX QHGHQL\OH ER]XODQ |GHPHOHU GHQJHVL XOXVODUDUDVร
SL\DVDODUGD IDL] RUDQODUร Qร Q \ย NVHOPHVL JLEL oHรบLWOL WHWLNOH\LFL QHGHQOHUOH
XOXVODUDUDVร VHUPD\H DNร PODUร ELU DQGD WHUVLQH G|QPHNWH EX GXUXP ย ONHPL]
|UQHรทLQGH GH \DรบDQGร รทร JLEL ]DWHQ DUWPDVร JHUHNHQ G|YL] NXUXQGD DQL YH
Eย \ย N Vร oUDPDODUD QHGHQ ROPDNWDGร U
%ย \ย N |Ooย GH \ย NVHN GHรทLรบNHQOLรทH VDKLS HQIODV\RQ RUDQODUร QHGHQL\OH
UHHO G|YL] NXUODUร GHรทLรบNHQOLรทLQLQ EDQNDFร Oร N VLVWHPL ย ]HULQGH GRรทUXGDQ
EDQND YDUOร NODUร LOH \ย Nย POย Oย NOHUL DUDVร QGD G|YL] FLQVL YH\D YDGH X\XPVX]OXรทXQXQ EXOXQPDVร QHGHQL\OH YH GROD\Oร G|YL] NXUX GHรทLรบNHQOLรทLQLQ
EDQNDGDQ NUHGL NXOODQDQODU Doร Vร QGDQ \DUDWWร รทร ND\ร SODU รบHNOLQGH HWNLOHUL
EXOXQPDNWDGร U *DYLQ +DXVPDQQ VRQ \ร OOร N G|QHPGH Eย \ย N
|Ooย GH GHรทLรบNHQ HQIODV\RQ RUDQODUร QHGHQL\OH JHOLรบPHNWH RODQ /DWLQ
$PHULND
ย ONHVLQLQ
UHHO
G|YL]
NXUODUร
GHรทLรบNHQOLรทLQLQ
VDQD\LOHรบPLรบ
ย ONHOHULQNLQLQ \DNODรบร N LNL NDWร ROGXรทXQX EHOLUWPHNWHGLU .DPLQVN\ 5HLQKDUW
DQL UHHO G|YL] NXUX GHรทHUOHQPHVLQL EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ L]OHGLรทLQL
J|]OHPOHPLรบWLU %XQXQ QHGHQOHUL LVH X\JXODQDQ HQIODV\RQOD Pย FDGHOH
SURJUDPODUร QHWLFHVLQGH \DEDQFร SDUD ERUoODQPDODUร Q WHรบYLN HGLOPHVL VRQXFX
RUWD\D oร NDQ \ย NVHN PLNWDUODUGDNL G|YL] NXUX ULVNL LOH EXQXQ UHHO VHNW|Uย Q
|]HOOLNOH Gร รบ WLFDUHWOH XรทUDรบDQ NHVLPLQ NDUOร Oร รทร ย ]HULQGHNL ROXPVX] HWNLOHUL
RODUDN EHOLUWLOPHNWHGLU
%ย \ย PH YH (QIODV\RQ 2UDQODUร 'HรทLรบNHQOLรทL %X RUDQODUGDNL GHรทLรบNHQOLN EDQNDFร Oร N YH |GHPHOHU GHQJHVL NUL]OHULQLQ
HUNHQ X\DUร J|VWHUJHOHUL RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU (QIODV\RQ RUDQODUร QGDNL
GDOJDODQPDODUร JHQHOGH IDL] RUDQODUร QGDNL GDOJDODQPDODU WDNLS HWPHNWHGLU
)DL] RUDQODUร QGDNL DQL \ย NVHOLรบOHU WDKYLO YH KLVVH VHQHWOHUL JLEL ILQDQVDO DNWLIOHU
ย ]HULQGH |QHPOL ]DUDUODUร Q ROXรบPDVร QD QHGHQ RODELOPHNWHGLU %HQ]HU รบHNLOGH
ILQDQVDO DNWLIOHULQ WHPLQDW DOร QGร รทร NUHGL NXOODQGร Uร PODUร Doร Vร QGDQ GDKD FLGGL
ULVNOHU YH ND\ÕSODU V|] NRQXVX RODELOPHNWHGLU (QIODV\RQ RUDQODUÕQÕQ DUWWÕ÷Õ YH
HQIODV\RQ EHNOHQWLOHULQLQ VÕNÕ SDUD SROLWLNDVÕ X\JXODPDODUÕQÕ JHUHNWLUGL÷L ELU
RUWDPGD NUL]OHULQ JHUoHNOHúPH RODVÕNODUÕ DUWPDNWDGÕU %X NRQX\D HQ \DNÕQ
|UQHNOHU ¶OL \ÕOODUGD $PHULNDGD¶NL ILQDQVDO VLVWHP NUL]L YH ¶OÕ \ÕOODUGD
øVNDQGLQDY ONHOHULQGH \DúDQDQ NUL]OHU YHULOHELOLU
à 7DEOR '|QHPLQGH %D]Õ %DQNDFÕOÕN 6HNW|U % \ NO NOHUL øOH 0DNURHNRQRPLN *|VWHUJHOHULQ 'H÷LúNHQOL÷L
86$ -DSRQ\D $OPDQ\D $UMDQWLQ %UH]LO\D ùLOL .RORPEL\D 0HNVLND 9HQH]XHOD (QGRQH]\D 0DOH]\D 7D\ODQG +RQJ .RQJ .RUH 6LQJDSXU 7D\YDQ +LQGLVWDQ â
*60+
(QIODV\RQ
%DQND á PHYGXDWODUÕ
ã 'H÷LúNHQOLN \ÕOOÕN \ ]GH GH÷LúLPOHULQ VWDQGDUG VDSPDVÕ RODUDN |Oo OP úW U 1RPLQDO *60+¶QÕQ \ ]GHVL RODUDN |Oo OP úW U .D\QDN *ROGVWHLQ 7XUQHU
g]HO VHNW|U EDQND NUHGL á NXOODQGÕUÕPODUÕ
(QIODV\RQ YH E \ PH RUDQODUÕQGD JHQLú oDSOÕ GDOJDODQPDODUÕQ
\DúDQGÕ÷Õ G|QHPOHUGH NUHGL ULVNLQLQ GH÷HUOHQGLULOPHVL ROGXNoD J o KDOH
JHOPHNWHGLU &DSULR .OLQJHELHO 1994 döneminde sistemik
EDQNDFÕOÕN NUL]L \DúDPÕú ONHOHUGH E \ PH YH HQIODV\RQ RUDQODUÕQGDNL
GH÷LúNHQOL÷LQ V|] NRQXVX G|QHPGH DUWÕú H÷LOLPLQGH ROGX÷XQX KLo EDQNDFÕOÕN
J oO ÷ \DúDPD\DQ YH\D GDKD D] FLGGL EDQNDFÕOÕN VRUXQODUÕ \DúD\DQ
ONHOHUGH LVH ELU H÷LOLPLQ DoÕNoD ROPDGÕ÷ÕQÕ WHVSLW HWPLúOHUGLU 7DEOR
JHOLúPHNWH RODQ ONHOHUGH YH JHOLúHQ SL\DVDODUGD E \ PH YH HQIODV\RQ
RUDQODUÕ GH÷LúNHQOL÷LQLQ GDKD \ NVHN ROGX÷XQX PDNURHNRQRPLN RUWDPÕ HQ
\ย NVHN GHรทLรบNHQOLรทH VDKLS ย ONHOHUGH EDQND PHYGXDWODUร YH NUHGLOHULQLQ GH HQ
\ย NVHN GHรทLรบNHQOLรทLQ EXOXQGXรทXQX J|VWHUPHNWHGLU
.UHGL +DFPLQLQ +ร ]Oร *HOLรบLPL $NWLI )L\DWODUร QGDNL
%HNOHQPH\HQ
'DOJDODQPDODU
'HรทLรบLPOHU
YH
6HUPD\H
+DUHNHWOHULQGHNL
$QL
.UHGL KDFPLQLQ JHQLรบOHPHVL\OH ILQDQVDO YH UHHO YDUOร NODUร Q IL\DWODUร QGD
\DรบDQDQ Dรบร Uร GHรทHUOHQPH KHOH ELU GH HQIODV\RQXQ NRQWURO DOWร QD DOร QPDVร \OD
Wย NHWLFL IL\DWODUร D\Qร |Ooย GH \ย NVHOPHPLรบ LVH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ LoLQGH
EXOXQGXรทX VRUXQODUร ILQDQVDO VLVWHPLQ ]DDIODUร IDUNHGLOLQFH\H NDGDU
JL]OH\HELOPHNWHGLU %X \DQร OJร DVOร QGD FLGGL Vร Nร QWร ODU \DรบD\DQ PDOL VHNW|U
Gร รบร QGDNL NXUXPVDO Pย รบWHULOHULQH NUHGL YHUHQ EDQNDODU Doร Vร QGDQ GD V|]
NRQXVX RODELOPHNWHGLU %DQNDODUร Q EX \DQร OJร ODUร รบย SKHVL] DVLPHWULN ELOJL YH
DKODNL ULVN NRQXODUร \OD GD \DNร QGDQ LOJLOLGLU
*HQLรบOHPH G|QHPL DUGร QGDQ HQIODV\RQX NRQWURO DOWร QD DOPDN
Vย UGย Uย OHPH] KDOH JHOHQ Gร รบ WLFDUHW YH NDPX NHVLPL Doร NODUร Qร D]DOWPDN LoLQ
ELU Vย UH VRQUD NDoร Qร OPD] RODUDN Vร Nร SDUD YH PDOL\H SROLWLNDODUร Qร Q
X\JXODPDODUร QD JHoLOPHNWHGLU (NRQRPL JHQHOLQGHNL EX JHQHO GDUDOPD
G|QHPLQGH LVH GDKD |QFHNL JHOLรบLPOHU ELU DQGD WHUVLQH oHYULOPHNWH YH Eย \ย N
VRUXQODU \DรบDQPDNWDGร U (NRQRPLQLQ Eย \ย PH Kร ]ร Qร Q YH LKUDFDWร Q
\DYDรบODPDVร UHHO VHNW|U ย UHWLPLQLQ D]DOPDVร EDQND NUHGLOHULQH NDUรบร Oร N
WHPLQDW RODUDN NDEXO HGLOHQ Nร \PHWOHULQ GHรทHUOHULQGH |QHPOL Gย รบย รบOHU JLEL
JHOLรบPHOHU EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q PDOL \DSร Vร Qร ]D\ร IODWPDNWDGร U %|\OHFH ELU
WDUDIWDQ SUREOHPOL NUHGLOHULQ DUWPDVร GLรทHU WDUDIWDQ GD D]DODQ YDUOร N
IL\DWODUร QGDQ GROD\ร WHPLQDWODUร Qร Q LรบWLUDNOHULQLQ YH \DWร Uร P SRUWI|\OHULQLQ GHรทHU
ND\Eร QD XรทUDPDVร EDQNDODUร Q DNWLI NDOLWHVLQL FLGGL |Ooย GH ER]PDNWDGร U
(NRQRPLOHULQ Eย \ย PH VDIKDODUร QGD RUWD\D oร NDQ NUHGL KDFPLQLQ Dรบร Uร
Eย \ย PHVL JLEL oHรบLWOL VDรทOร NVร ] EDQNDFร Oร N LรบOHPOHULQLQ EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ
\DรบDQPDVร QGD HWNLOL ROGXรทX V|] NRQXVX JHoLFL YH LVWLNUDUVร ] Eย \ย PHOHULQ ELU
\HUGH VRQD HUHFHรทL YH NUL]OHUL DWHรบOH\HFHรทL J|Uย รบย ROGXNoD \D\Jร Q RODUDN GLOH
JHWLULOPHNWHGLU +RQRKDQ YH .DPLQVN\ 5HLQKDUW \DNร Q JHoPLรบWH
\DรบDQDQ NUL] GHQH\LPOHULQL LQFHOHPHOHULQGH WHPHO QRNWD\D LรบDUHW
HWPHNWHGLUOHU
L EDQND NUHGLOHULQGHNL Dรบร Uร YH VDรทOร NVร ] Eย \ย PH\L YH KLVVH VHQHGL
IL\DWODUร QGDNL D]DOร รบODUร EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ L]OHGLรทL
LL HQ Eย \ย N PLNWDUODUGD Gร รบ VHUPD\H JLULรบL RODQ JHOLรบPHNWH RODQ
รผlkeOHULQ D\Qร ]DPDQGD WLFDUL EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q GH Kร ]Oร JHQLรบOHGLรทL
ย ONHOHU ROGXรทX YH
LLL ยถOร \ร OODUGD JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUH RODQ \ย NVHN PLNWDUODUGDNL
VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ V|] NRQXVX ย ONHOHUGHNL SROLWLND GHรทLรบLPOHUL NRQXVXQGD
GX\XODQ Dรบร Uร L\LPVHUOLNWHQ ND\QDNODGร รทร
gQHPOL gOoย GH 9DGH YH '|YL] &LQVL 8\XPVX]OXรทX 2ODQ
%DQND <ย Nย POย NOHULQLQ $UWร รบร
(NRQRPLOHULQ Eย \ย PH HYUHOHULQGH ILQDQVDO GHULQOLรทLQ DUWWร รทร Qร Q ELU
J|VWHUJHVL ILQDQFLDO GHHSHQLQJ JHQLรบ WDQร POร SDUDVDO Eย \ย NOย NOHULQ
GSMHโ ya RUDQร Gร U %DQND \ย Nย POย Oย NOHULQLQ XOXVODUDUDVร UH]HUYOHUH YH
HNRQRPLQLQ Eย \ย NOย รทย QH Nร \DVOD oRN Kร ]Oร DUWร รบ J|VWHUPHVL OLNLGLWH YDGH YH
G|YL] FLQVOHUL LWLEDUL\OH EDQND YDUOร NODUร Qร Q \ย Nย POย Oย NOHULQGHQ ROGXNoD |QHPOL
IDUNOร Oร N J|VWHUPHOHUL DUWDQ EDQNDFร Oร N VLVWHPL Nร Uร OJDQOร รทร Qร Q J|VWHUJHOHUL
RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU
+RQRKDQ G|QHPL LWLEDUL\OH JHOLรบPHNWH RODQ ย ONH\L
NDSVD\DQ LQFHOHPHVLQGH 0 *60+ RUDQร Qร Q EDQND VHUPD\HOHULQGH
HรบGHรทHUOL ELU DUWร รบ ROPDNVร ]ร Q ยถGHQ ยถH \ย NVHOGLรทLQL WHVSLW HWPLรบWLU %X
GXUXP LNL |QHPOL JHOLรบPH\L EHUDEHULQGH JHWLUHELOPHNWHGLU %DQNDODUร Q YH
HNRQRPLGHNL \DWร Uร PFร ODU GDKLO GLรทHU ELULPOHULQ G|YL] FLQVLQGHQ ERUoODQPD\D
\|QHOPHOHUL YH G|YL] FLQVL EDQND PHYGXDWODUร Qร Q DUWร รบ J|VWHUPHVL HรทLOLPOHUL
%X JHOLรบLPOHU VRQXFX EDQNDFร Oร N VHNW|Uย G|YL] OLNLGLWHVL YH XOXVODUDUDVร G|YL]
rezervleri รถnemli รถlรงรผde azalma gรถsterebilmektedir.
0HNVLND NUL]LQLQ EDรบODQJร o QHGHQL RODUDN J|VWHULOHQ EX GXUXPGD
G|QHPLQGH 0 *60+ RUDQร Qร Q oRN Kร ]Oร DUWWร รทร GHYDOย DV\on รถncesinde
GRODU FLQVLQGHQ 0 Eย \ย NOย รทย Qย Q ย ONHQLQ XOXVODUDUDVร UH]HUYOHULQLQ NDWร QD
XODรบWร รทร GRODULVDWLRQ RI GHSRVLWV \DWร Uร PFร ODUร Q IRQODUร Qร VDGHFH GRODU
ย ]HULQGHQ WXWPD\ร WHUFLK HWPHNOH NDOPD\ร S ย ONH Gร รบร QGD WXWPD\ร GD WHUFLK
HWWLNOHUL EHOLUOHQPLรบWLU %|\OH ELU RUWDPGD EDQND ELODQoRODUร QGD G|YL] FLQVL YH
YDGH Doร Vร QGDQ X\XPVX]OXNODUร Q EXOXQPDVร |QHPOL ULVNOHUL EHUDEHULQGH
JHWLUPHNWHGLU 'ย รบย N G|YL] OLNLGLWHVL Nร VD YDGHOL G|YL] \ย Nย POย Oย NOHUL X]XQ
YDGHOL DNWLI ILQDQVPDQร \DSร Vร RODVร ELU GHYDOย DV\RQ VRQUDVร FLGGL ]DUDUODUD
QHGHQ RODELOPHNWH Gร รบ G|YL] \ย Nย POย Oย NOHULQLQ |GHQPHVLQGH \DรบDQDFDN
VRUXQODU LVH EDQNDODUร Q LIODVร QD \RO DoDELOPHNWHGLU 'DKD |QFHNL E|Oย POHUGH
GHรทLQLOGLรทL JLEL EX \DSร VDGHFH EDQNDODU Doร Vร QGDQ GHรทLO EDQNDGDQ NUHGL
NXOODQDQ Pย รบWHULOHU Doร Vร QGDQ GD |QHPOL Vร Nร QWร ODU \DรบDQPDVร QD QHGHQ
ROPDNWDGร U
'ย ]HQOHPHVL <HWHUVL] 2ODQ )LQDQVDO 6HUEHVWOHรบPH 6ย UHFL )DL] RUDQODUร Qร Q VHUEHVW Eร UDNร OPDVร VRQXFX RUWD\D oร NDELOHFHN \ย NVHN
IDL] RUDQODUร YH GHรทLรบNHQOLรทL NUHGL OLPLWOHULQLQ NDOGร Uร OPDVร VRQUDVร Kร ]Oร NUHGL
Eย \ย PHVL YH NUHGL NRQVDQWUDV\RQXQ ROXรบPDVร NDQXQX NDUรบร Oร N RUDQODUร Qร Q
Gย รบย Uย OPHVL VRQXFX NUHGL NXOODQGร Uร PODUร Qร Q Kร ]Oร DUWร รบร RIIVKRUH IDDOL\HWOHUH
L]LQ YHULOPHVL YH EX NRQXGD FLGGL ELU L]OHPH YH GHQHWLP \DSร OPDPDVร YH\D
X\JXQ Gย ]HQOHPH YH NXUDOODUร Q LรบOHPH\LรบL JLEL SHN oRN Gย ]HQOHPH EDQNDFร Oร N
NUL]OHULQH RUWDP \DUDWDQ IDNW|UOHU RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU
%DQNDFร Oร N 6LVWHPOHULQGH .DPX $รทร UOร รทร Qร Q <ย NVHN 2OPDVร
YH *|]HWLP YH 'HQHWLP )RQNVL\RQXQXQ <HWHUVL]OLรทL
*ROGVWHLQ 7XUQHU EX LNL IDNW|Uย Q GH EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ
\DรบDQPDVร QGD |QHPOL URO R\QDGร NODUร Qร EHOLUWPHNWHGLU %DQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH
NDPX NRQVDQWUDV\RQXQXQ \ย NVHN ROPDVร GROD\Oร NUHGL NXOODQGร Uร PODUร
NRQXVXQGD FLGGL Gย ]HQOHPH YH X\JXODPDODUร Q EXOXQPDPDVร YH\D EX
Gย ]HQOHPHOHULQ HWNLQ รบHNLOGH X\JXODQPDPDVร \|QHWLPOHULQ VL\DVL DPDoODUร QD
\|QHOLN NDPX EDQNDODUร Qร NXOODELOPHOHULQH YH EDQND VDKLSOHULQLQ YH ย VW Gย ]H\
\|QHWLFLOHULQLQ EDQND ND\QDNODUร Qร NHQGL NLรบLVHO oร NDUODUร GRรทUXOWXVXQGD
NXOODQDELOPHOHULne neden olabilmektedir (รผlkemizde bu faktรถrlerin banka
NUL]OHUL YH LIODVODUร ย ]HULQGH QH GHUHFH HWNLOL ROGXรทX Doร NWร U
/LQGJUHQ *DUFLD GROD\Oร NUHGL NXOODQGร Uร PODUร Qร $UMDQWLQ
%DQJODGHรบ %UH]LO\D รนLOL (QGRQH]\D 0DOH]\D รธVSDQ\D YH 7D\ODQG JLEL
ย ONHOHUGH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH FLGGL VRUXQODU \DรบDQPDVร QD QHGHQ RODQ
WHPHO EDQND \|QHWLP VRUXQX RODUDN GHรทHUOHQGLUPHNWHGLU 'ย ]HQOHPH YH
GHQHWOHPH RWRULWHOHUL Doร Vร QGDQ NUL]H Pย VDLW RUWDP KD]ร UODPD RODVร Oร รทร
EXOXQDQ KXVXVODU LVH DรบDรทร GDNL รบHNLOGH EHOLUWmek mรผmkรผndรผr: L
LL
LLL LY Y
%DQNDODUFD Lo NRQWUROOHULQ JHUHNOLOLรทLQLQ YH |QHPLQLQ \HWHULQFH
DQODรบร ODPDPร รบ ROPDVร
.XUXPVDO ULVN Nย OWย Uย Qย Q \HUOHรบPHVLQLQ YH ULVN \|QHWLPLQLQ
EDQNDFร Oร N IDDOL\HWOHULQLQ D\Uร OPD] ELU SDUoDVร ROGXรทXQXQ \HWHULQFH
DOJร ODQDPDPDVร
'HรทLรบHQ SL\DVD GLQDPLNOHULQH JHUHรทLQFH \DQร W YHUPHGH \HWHUVL]
NDODQ NODVLN GHQHWLP X\JXODPDODUร QGDQ YD]JHoLOHPHPHVL
hONH LoL GHQHWLP YH Gย ]HQOHPH RWRULWHOHUL DUDVร QGD \HWHUOL ELOJL
DNร รบร Qร Q SD\ODรบร Pร Qร Q YH NRRUGLQDV\RQXQ ROPDPDVร
8OXVODUDUDVร GHQHWLP YH Gย ]HQOHPH RWRULWHOHUL DUDVร QGD \HWHUOL ELOJL
DNร รบร Qร Q YH SD\ODรบร Pร Qร Q ROPDPDVร |UQHรทLQ %&&, ROD\ร
%X EDรทODPGD Gย ]HQOHPH YH GHQHWOHPH RWRULWHOHUL Doร Vร QGDQ WHPHO
J|UHY EDQNDODUร Q NUL]H GD\DQร NOร Oร รทร Qร DUWWร UDFDN |QOHPOHUL DOPDODUร Gร U %X
\DNODรบร P JHOHQHNVHO RODUDN %DVHO VHUPD\H \HWHUOLOLรทL Gย ]HQOHPHOHULQGH
NHQGLQL J|VWHUPHNWHGLU %DVHO .RPLWHVL WDUDIร QGDQ VRQ EHรบ \ร OGD \DSร ODQ
NRUX\XFX Gย ]HQOHPHOHU EX NRQXGD |QHPOL ELU ERรบOXรทX NDSDWPร รบWร U
$Oร QDELOHFHN |QOHPOHU DUDVร QGD EDQND LoL ULVN |Ooย P YH \|QHWLPLQLQ JHUHNWLรทL
รบHNLOGH \DSร OPDVร Qร Q VDรทODQPDVร ILQDQVDO DOW\DSร Qร Q Pย QIHULW EDQND NUL] \D
GD Vร Nร QWร ODUร Qร Q VLVWHPH \D\ร OPDVร Qร |QOH\HFHN รบHNLOGH WHVLV HGLOPHVL YH NUL]
RUWDPร QGD GD Jย YHQLQ VDรทODQPDVร YH Vย UGย Uย OPHVL \HU DOPDNWDGร U
0XKDVHEH )LQDQVDO %LOJLOHULQ 5DSRUODQPDVร YH <DVDO $OW
<DSร .RQXODUร QGDNL <HWHUVL]OLNOHU YH รนHIIDIIOร รทร Q 2OPDPDVร
%DQNDODUร Q IDDOL\HW J|VWHUGLรทL Gย ]HQOH\LFL \DSร Qร Q YH X\JXODQDQ
PXKDVHEH VWDQGDUWODUร Qร Q \HWHUVL] ROPDVร EDQNDFร Oร N VHNW|UOHULQL ]D\ร IODWDQ
ELU QHGHQ RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U %X DQODPGD Gย ]HQOHPHGHQ VRUXPOX
EXOXQDQ RWRULWHOHULQ Jย oOย YH HWNLQ ELU \DVDO oHUoHYH\L ROXรบWXUPDVร YH
VHNW|Uย Q
JHQHO
NDEXO
J|UPย รบ
XOXVODUDUDVร
\|QHWLOPHVLQL VDรทODPDVร JHUHNPHNWHGLU
VWDQGDUWODUร
NXOODQDUDN
Sรถz konusu bu faktรถrler piyasa disiplinini bozucu ve banka gรถzetim
IRQNVL\RQXQXQ HWNLQOLรทLQL D]DOWร Fร XQVXUODU RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU
*|]HWLP YH GHQHWLP RWRULWHOHUL LOH GLรทHU SL\DVD NDWร Oร PFร ODUร Doร Vร QGDQ
EDQNDODUD DLW ILQDQVDO ELOJLOHULQ รบHIIDIOร รทร GRรทUXOXรทX YH ]DPDQร QGD HOGH
HGLOHELOLUOLรทL Eย \ย N |QHP DU]HWPHNWHGLU 'LรทHU \DQGDQ PXKDVHEH
X\JXODPDODUร Qร Q EDQNDODUร Q NR]PHWLN PXKDVHEH GHQLOHQ J|]HWLP YH GHQHWLP
RWRULWHVLQL \DQร OWPD\D YH EDQNDQร Q JHUHN LรบOHP YH NDOHP ED]ร QGD JHUHN JHQHO
PDOL GXUXPXQX GDKD L\L J|VWHUPHN DPDFร \OD \DSร ODQ \DVDO ROPD\DQ
X\JXODPDODUD LPNDQ WDQร PD\DFDN รบHNLOGH \DSร OPDVร JHUHNPHNWHGLU
'|YL] .XUX 6LVWHPOHUL YH 8OXVODUDUDVร 5H]HUYOHU 6RQ \ร OODUGD VDELW YH\D \|QOHQGLULOPLรบ SHJJHG H[FKDQJH UDWHV G|YL]
NXUX VLVWHPOHUL KHPHQ Eย Wย Q JHOLรบHQ HNRQRPLOHUGHNL HPHUJLQJ HFRQRPLHV
ILQDQVDO NUL]OHUGH |QHPOL ELU URO R\QDPร รบWร U \ร O VRQXQGD 0HNVLND
\ร Oร QGD 7D\ODQG .RUH YH (QGRQH]\D \ร Oร QGD 5XV\D YH %UH]LO\D
\ร Oร QGD $UMDQWLQ YH 7ย UNL\H YH \ร Oร QGD \LQH 7ย UNL\H )LVFKHU ยถH gรถre, 1998 \ร Oร QGD 7ย UNL\H รธVUDLO *ย QH\ $IULND YH 0HNVLND JLEL G|YL] NXUODUร Qร
\|QOHQGLUPH\HQ
NDoร QDELOPLรบOHUGLU
JHOLรบHQ
HNRQRPLOHU
EX
Wย U
ILQDQVDO
NUL]OHUGHQ
(QIODV\RQOD Pย FDGHOHGH G|YL] NXUXQXQ oร SD RODUDN NXOODQร OPDVร
ยถOL YH ยถOL \ร OODUGD ELUoRN JHOLรบHQ HNRQRPL WDUDIร QGDQ WHUFLK HGLOPLรบWLU
'|YL] NXUXQD GD\DOร V|] NRQXVX LVWLNUDU SURJUDPODUร X\JXODPDODUร JHQHOGH
HQIODV\RQX LQGLUPHGH EDรบDUร Oร ROPXรบ DQFDN EHOLUOL ULVNOHUL GH EHUDEHULQGH
JHWLUPLรบWLU %X ULVNOHUGHQ HQ |QHPOLVL G|YL] NXUXQXQ Dรบร Uร รบHNLOGH
GHรทHUOHQPHVLGLU hONHPL]GH GH \ร Oร รนXEDW D\ร QGD \DรบDQGร รทร JLEL G|YL]
NXUXQXQ Dรบร Uร GHรทHUOHQPHVL VRQXFX NXUODU ย ]HULQGH ROXรบDQ SL\DVD EDVNร Vร
oRรทX ]DPDQ |QHPOL RUDQODUGD GHYDOย DV\RQODU JHUHNWLUHUHN GDKD Eย \ย N G|YL]
NXUX HVQHNOLรทLQH G|Qย รบย ]RUODPร รบWร U
.DPLQVN\ Reinhart (1995) ve Goldstein (1996) reel dรถviz kurunun ani
YH Vย UDWOL รบHNLOGH GHรทHUOHQPHVLQL EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ |QHPOL ELU HUNHQ X\DUร
J|VWHUJHVL RODUDN J|VWHUPHNWHGLU <|QOHQGLULOPLรบ G|YL] NXUODUร Qร Q \DQร Vร UD sabit dรถviz kuru sistemleri de EDQNDFร Oร N VLVWHPOHULQLQ ROXPVX] Gร รบVDO รบRNODUD
NDUรบร Nร Uร OJDQOร รทร Qร DUWWร UGร รทร LoLQ HOHรบWLULOPLรบWLU *DYLQ +DXVPDQQ VDELW
G|YL] NXUX VLVWHPLQGH Gร รบVDO รบRNODUร Q |GHPHOHU GHQJHVLQLQ ER]XOPDVร QD
SDUD DU]ร Qร Q D]DOPDVร QD SL\DVD IDL] RUDQODUร Qร Q \ย NVHOPHVLQH \RO
DoDELOHFHรทLQL EHOLUWPHNWHGLU $\Uร FD D]DODQ NUHGL DU]ร YH \ย NVHOHQ NUHGL
PDOL\HWOHUL ELU \DQGDQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย DNWLI NDOLWHVLQL ER]XFX VRUXQODUD
QHGHQ ROXUNHQ GLรทHU \DQGDQ UHHO VHNW|U ILUPDODUร Qร Q ERUo |GHPH Jย oOHUL YH
รผretim kapasiteleri ย ]HULQGH |QHPOL ELU EDVNร XQVXUX ROXรบWXUDELOPHNWHGLU
7DEOR ยถGH \HU DODQ DPSLULN oDOร รบPDODUร Q GD J|VWHUGLรทL JLEL
JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHULQ SRUWI|\OHULQGHNL XOXVODUDUDVร UH]HUYOHU LOH EX
ย ONHOHULQ EDQNDFร Oร N YH G|YL] NUL]OHULQH RODQ Nร Uร OJDQOร NODUร DUDVร nda ters yรถnlรผ
ELU LOLรบNL EXOXQPDNWDGร U %X DQODPGD 'ร รบ ERUo *60+ RUDQร FDUL LรบOHPOHU
Doร NODUร YH *60+ยถ\H RUDQร G|YL] NXUODUร QGDNL GHQJHVL]OLNOHU JLEL HUNHQ X\DUร
J|VWHUJHOHULQLQ ย ONHOHULQ Gย รบย N VHYL\HOHUGH G|YL] UH]HUYOHULQH VDKLS ROGXNODUร
GXUXPODUGD GDKD DQODPOร YH Jย YHQLOLU J|VWHUJHOHU ROGXNODUร Gย รบย Qย OPHNWHGLU
'|YL] NXUODUร SRWDQVL\HO ELU NUL] LoLQ EDรบODQJร o QRNWDVร RODELOPHNWHGLU
%X WLSLN RODUDN HQIODV\RQX Gย รบย UPHN DPDFร \OD X\JXODQDQ G|YL] NXUXQD EDรทOร
GH]HQIODV\RQ SURJUDPODUร Q H[FKDQJH UDWH EDVHG GLVLQIODWLRQ SURJUDPV
G|YL] NXUXQXQ Dรบร Uร GHรทHUOHQPHVLQH \RO DoPDVร QGDQ ND\QDNODQPDNWDGร U
hONHPL]GH \ร Oร รนXEDW D\ร QGD \DรบDQDQ NUL] LOH ELU oRN JHOLรบPHNWH RODQ
ย ONHGH \DรบDQDQ NUL]OHULQ J|VWHUPLรบ ROGXรทX JLEL UHHO G|YL] NXUXQXQ Dรบร Uร
GHรทHUOHQPHVLQLQ DUGร QGDQ FDUL LรบOHPOHU GHQJHVLQLQ JLGHUHN ER]XOPDVร YH
\DEDQFร VHUPD\HQLQ ย ONH\H oHNLOHELOPHVL LoLQ X\JXODQDQ \ย NVHN IDL] SROLWLNDODUร Qร Q UHHO VHNW|Uย HWNLOHPHVL YH VRQXoWD HNRQRPLN Eย \ย PHQLQ
\DYDรบODPDVร YH EDQND DNWLI NDOLWHOHULQLQ ER]XOPDVร X\JXODQDQ HQIODV\RQX
Gย รบย UPH\H \|QHOLN G|YL] NXUX SROLWLNDODUร Qร Q VRQVX]D GHN Vย UPH\HFHรทLQL YH
NHQGL NHQGLQL Gย ]HOWLFL PHNDQL]PDODUร Qร Q EXOXQPDGร รทร Qร J|VWHUPLรบWLU 6|]
NRQXVX SROLWLNDQร Q X\JXODPDVร HVQDVร QGD KHUKDQJL ELU ]DPDQGD \ย NVHN IDL]
RUDQODUร Qร Q YH\D G|YL] UH]HUYOHULQLQ NXOODQร OPDVร QD UDรทPHQ HQJHOOHQHPH\HQ
VSHNย ODWLI DWDNODU RUWD\D oร NDELOPHNWHGLU %|\OH ELU RUWDPGD G|YL] NXUX
X\JXODPDVร Qร Q GDKD ID]OD Vย UGย Uย OHPH\HFHรทL YH QLKD\HWLQGH G|YL] NXUXQXQ
GHรทHU ND\EHGHFHรทL YH EX XQVXUODU VRQUDVร QGD EDQNDFร Oร N VHktรถrรผ
ELODQoRODUร QGD \DรบDQDQ VRUXQODUOD ELUOLNWH FLGGL ULVNOHUOH NDUรบร NDUรบร \D
NDOร QDELOHFHรทL SHN oRN GHQH\LPGH J|]OHQPLรบWLU
%HQ]HU รบHNLOGH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย SUREOHPOHUL G|YL] NUL]OHULQLQ ELU
SDUoDVร RODELOGLรทL JLEL EL]]DW G|YL] NUL]OHULQLQ DQD QHGHQL RODELOPHNWHGLU
%DQNDODUDUDVร NUHGL NXOODQGร Uร PODUร Qร Q PDOL \DSร Vร NRQXVXQGD รบย SKH GX\XODQ
YH\D PDOL Vร Nร QWร ODU \DรบDGร รทร KLVVHGLOHQ EDQNDODUGDQ JHUL oHNLOPHVL YH\D
\XUWLoL YH YH\D \XUWGร รบร PHYGXDW VDKLSOHULQLQ IRQODUร Qร EX Wย U EDQNDODUGDQ
รงekmeleri, bir yanGDQ UH]HUY ND\ร SODUร QD QHGHQ ROXUNHQ GLรทHU \DQGDQ G|YL]
NXUODUร Qร Q GHรทHU ND\EHWPHVLQH \RO DoDELOPHNWHGLU %X GXUXPXQ WDKVLOL
JHFLNPLรบ NUHGL DODFDNODUร Qร Q Kร ]Oร DUWร รบร EDQND ELODQoRODUร QGD YDGH NRPSR]LV\RQXQGD FLGGL X\XPVX]OXNODUร Q EXOXQPDVร YH GDKD GD |QHPOLVL
ELODQoRODUร Q
DNWLI
YH
SDVLIOHUL
DUDVร QGD
|QHPOL
G|YL]
FLQVLQGHQ
X\XPVX]OXNODUร Q EXOXQPDVร QHGHQOHUL\OH ELU EDQNDFร Oร N YH G|YL] NXUX NUL]LQH
G|Qย รบPHVL PXKWHPHO J|]ย NPHNWHGLU
%DQNDFร Oร N 6WUDWHMLOHUL %DQNDODUร Q PDOL \DSร ODUร LOH LOJLOL RUWD\D oร NDQ VRUXQODUร ED]HQ
EDQNDODUร Q NHQGL IDDOL\HW VWUDWHMLOHULQGHNL \DQOร รบOร NODUGDQ YH RSHUDV\RQHO
KDWDODUGDQ ND\QDNODQPDNWDGร U %DQNDODU WDUDIร QGDQ SRUWI|\ \|QHWLPLQLQ HWNLQ
YH VDรทOร NOร รบHNLOGH \DSร ODPDVร VRQXFX ULVNOHULQ Dรบร Uร GHUHFHGH IDUNOร ODรบPDVร
Dรบร Uร รบXEHOHรบPH VRQXFX RSHUDV\RQHO JLGHUOHULQ VDรทOร NVร ] Eย \ย PHVL IRQODQPD
YH SODVPDQ SROLWLNDODUร QGD \DSร ODQ KDWDODU EDQND VWUDWHMLOHULQGH RUWD\D oร NDQ
DNVDNOร NODUร Q EDรบร QGD JHOPHNWHGLU 2SHUDV\RQHO KDWDODUร Q DUDVร QGD HQ \D\Jร Q
RODUDN
D NUHGL GHรทHUOHQGLUPHOHULQ \HWHUVL]OLรทL SRRU FUHGLW DVVHVVPHQW E NUHGL NRQVDQWUDV\RQX YH GROD\Oร NUHGL NXOODQGร Uร PODUร
F \HQL IDDOL\HW DODQODUร |UQHรทLQ JHUHN EDQND ย VW \|QHWLPL JHUHN X\JXODPDGD SHUVRQHO Doร Vร QGDQ X]PDQOร รทร Q EXOXQPDGร รทร Wย UHY
HQVWย PDQODUร JLEL JHOLรบPLรบ YH NRPSOLNH finansal enstrรผmanlar ile
LOJLOL LรบOHPOHUH \|QHOLQPHVL
G IDL] YH NXU ULVNOHUL
H yetersiz banka iรง kontrol sistemleri sonucu, yetkisiz personel
WDUDIร QGDQ EDQND\ร \ย NVHN ULVN DOWร QGD Eร UDNDFDN YH\D ]DUDUD
VRNDELOHFHN SR]LV\RQODUร Q DOร QPDVร YH LรบOHPOHULQ JHUoHNOHรบWLULOPHVL
%DULQJV %DQN |UQHรทLQGH ROGXรทX JLEL
\HU DOPDNWDGร U
hdh1&h %g/h0 7h5. %$1.$&,/,. 6ø67(0ø1ø1 0(9&87 '85808 9( 6ø67(0ø1 øù/(<øùø1'( *g5h/(1 (.6ø./ø./(5
hONHPL] PDOL VLVWHPLQLQ WHPHOLQL ROXúWXUDQ 7 UN EDQNDFÕOÕN VHNW|U
WDULKVHO V UHo LoLQGH VL\DVL YH HNRQRPLN NRúXOODUD YH JHOLúPHOHUH J|UH
\DSÕODQDUDN GH÷LúLP J|VWHUPLúWLU 7 UN EDQNDFÕOÕN VHNW|U J QGHQ J QH
HNRQRPLN IDDOL\HWOHULQ oHúLWOHQPHVL YH KÕ]OD DUWDQ ILQDQVPDQ LKWL\DFÕQD
SDUDOHO RODUDN EHOOL DúDPDODUGDQ JHoPLú HNRQRPLN VL\DVL YH VRV\DO \DSÕQÕQ
JHOLúLPLQH J|UH V UHNOL \DSÕODQPD LoLQGH ROPXúWXU (NRQRPLN E \ PH YH
NDONÕQPD oDEDODUÕQGD ]DPDQ ]DPDQ |QF URO VWOHQHQ VHNW|U LoHULVLQGH
IDDOL\HW J|VWHUGL÷L 7 UNL\H HNRQRPLVLQLQ NRúXOODUÕQGDNL GH÷LúLPOHUH HQ KDVVDV
RODQ VHNW|UOHUGHQ ELULVL ROPXúWXU (NRQRPLGH EHOLUVL]OLNOHULQ DUWPDVÕ
PDNURHNRQRPLN NRúXOODUGDNL LVWLNUDUVÕ]OÕN \ NVHN HQIODV\RQ G|QHPOHUL katlanarak artan kamu kesimi iç borçlanma gereksinimi ve bu durumun mali
SL\DVDODUGDNL
\DQVÕPDODUÕ
7 UNL\H¶GH
JHUoHN
DQODPGD
EDQNDFÕOÕN
IDDOL\HWOHULQLQ \DSÕOPDVÕQD YH HWNLQ ELU ILQDQV VLVWHPLQLQ ROXúPDVÕQD HQJHO
ROPXú ND\QDNODUÕQ UHHO VHNW|UH YH PLOOL JHOLULQ DUWPDVÕQÕ VD÷OD\DFDN DODQODUD
DNWDUÕOPDVÕQGD VRUXQODU \DúDQPÕúWÕU
\ÕOODUÕ DUDVÕQGDNL G|QHPGH ILQDQVDO VLVWHPLQ KÕ]OÕ ELU
úHNLOGH VHUEHVWOHúPHVLQLQ \DUDWWÕ÷Õ VÕNÕQWÕODU YH EXQODUÕQ HNRQRPLQLQ JHQHO
\DSÕVDO ]D\ÕIOÕNODUÕ LOH ELUOHúPHVL PDNUR HNRQRPLQLQ \|QHWLPLQL LPNDQVÕ] KDOH
JHWLUPLú VLVWHPGH ELULNHQ ULVNOHU YH RUWD\D oÕNDQ NÕUÕOJDQOÕNODU SRWDQVL\HO ELU
ILQDQVDO NUL] RODVÕOÕ÷ÕQÕ DUWÕUPÕúWÕU \ÕOÕ VRQODUÕQGD X\JXODPD\D NRQXODQ
LVWLNUDU SURJUDPÕ HVQDVÕQGD X]XQ \ÕOODUGÕU o|] OHPH\HQ VRUXQODUÕ QHGHQL LOH
7 UN ILQDQVDO VLVWHPLQLQ NÕUÕOJDQOÕ÷Õ VRQ GHUHFH \ NVHOPLúWLU 6|] NRQXVX
NÕUÕOJDQ \DSÕ QHWLFHVLQGH \ÕOÕ .DVÕP YH \ÕOÕ ùXEDW D\ODUÕQGD LNL FLGGL
NUL] \DúDQPÕúWÕU (NRQRPLQLQ JHQHOL DoÕVÕQGDQ FLGGL VRUXQODUD YH \ NVHN
PDOL\HWOHUH \RO DoDQ EX NUL]OHU EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ GHQHWLPL J|]HWLPL YH
VWOHQGL÷L ULVNOHULQ \DSÕVÕ JLEL ELUoRN NRQXQXQ VRUJXODQPDVÕQÕ J|]GHQ
JHoLULOPHVLQL YH LODYH ED]Õ G ]HQOHPHOHU \DSÕOPDVÕQÕ JHUHNWLUPHNWHGLU
hVWย QGH GXUXOPDVร JHUHNHQ ELU GLรทHU |QHPOL KXVXV GD EX NUL]OHULQLQ
HNRQRPLGHNL N|Wย JLGLรบLQ Gร รบร QGD EDรบND IDNW|UOHUGHQ GH ND\QDNODQGร รทร Gร U
%DQNDFร Oร N NUL]OHUL YH SUREOHPOHUL KHPHQ KHU G|QHPGH \DรบDQPDNWD YH
bizler bu tecrรผbelerden รถnemli
bilgiler ve deneyimler edinmekteyiz.
%DQNDODUร Q IDDOL\HWOHULQL VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH \ย Uย WHELOPHOHUL J|]HWLP YH
GHQHWLP IRQNVL\RQODUร Qร Q \DQร Vร UD ROXPOX YH LVWLNUDUOร PDNURHNRQRPLN
NRรบXOODU HWNLQ |GHPH VLVWHPOHULQLQLQ YDUOร รทร PXKDVHEH VWDQGDUWODUร Y E SHN
oRN \DQ NRรบXOD GD EDรทOร EXOXQPDNWDGร U +HU QH NDGDU VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH
IDDOL\HWOHULQL Vย UGย UHQ ELU EDQNDFร Oร N VLVWHPL PDNURHNRQRPLN SUREOHPOHULQ
ROPDVร Qร WHN EDรบร QD HQJHOOH\HPHVH GH PDNURHNRQRPLN SUREOHPOHU YH
LVWLNUDUVร ]Oร NODU PDOL VLVWHPL YH EX VLVWHPLQ WHPHO WDรบODUร GXUXPXQGDNL
EDQNDFร Oร N VLVWHPOHULQL GRรทUXGDQ ROXPVX] รบHNLOGH HWNLOH\HELOPHNWHGLU
%DQNDFร Oร N VLVWHPL Doร Vร QGDQ ULVN Nย OWย Uย Qย Q ROXรบWXUXOPDVร ELU GLรทHU JHUHNVLQLP RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U (WNLQ ELU NXUXPVDO \|QHWLPLQ YDUOร รทร
D\Qร ]DPDQGD EDQND \|QHWLPOHUL LOH EDQND J|]HWLP YH GHQHWLP RWRULWHOHUL
DUDVร QGDNL LรบELUOLรทLQLQ DUWWร Uร OPDVร QD GD \DUGร PFร ROPDNWDGร U
*HOHFHNWH %''.ยถ\ร EHNOH\HQ WHPHO J|UHY YH VRUXPOXOXN XOXVODUDUDVร
JHQHO NDEXO J|UPย รบ LONH YH VWDQGDUWODUร Q 7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQGH IDDOL\HW
J|VWHUHQ EDQNDODUFD HWNLQ YH HNVLNVL] รบHNLOGH X\JXODQร \RU ROPDVร Qร
VDรทODPDNWร U %X GRรทUXOWXGD Gย ]HQOHPHVL \DSร ODUDN X\JXODPD\D NRQXODFDN
gรถzetim ve denetim sistemi BDKKโ Qร Q NXUXPVDOODรบPDVร \|Qย QGH |QHPOL
NDWNร GD EXOXQDFDN .XUXPยถXQ RUJDQL]DV\RQ HWNLQOLรทLQL DUWWร UDFDN YH .XUXP
ND\QDNODUร Qร Q EDQND J|]HWLP YH GHQHWLPLQGH RSWLPDO ELU รบHNLOGH
NXOODQร OPDVร Qร WHPLQ HGHFHNWLU $\Uร FD NULWHUOHUL VLVWHPDWLN ELU รบHNLOGH
WDQร PODQPร รบ ELU J|]HWLP YH GHQHWLP IRQNVL\RQX XOXVODUDUDVร NXUXOXรบODUร Q
ย ONHPL] J|]HWLP YH GHQHWLP VLVWHPLQL VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH GHรทHUOHQGLUPHOHULQH
LPNDQ VDรทOD\DFDN XOXVODUDUDVร \DWร Uร PFร ODUร Q 7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQH RODQ
Jย YHQLQL GH DUWWร UDFDNWร U
Bu รงerรงevedH oDOร รบPDQร Q EX E|Oย Pย 7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ
LVWLNUDUOร ELU \DSร \D NDYXรบWXUXOPDVร QD \|QHOLN X\JXODQDFDN SROLWLNDODUร Q
EHOLUOHQPHVLQH \|QHOLN VLVWHPLQ JHQHO ELU GHรทHUOHQGLULOPHVLQH D\Uร OPร รบWร U
%DQNDODUÕQ 0DOL % Q\HOHULQGHNL 5LVNOHU YH =D\ÕIOÕNODU ¶OÕ \ÕOODUGD L]OHQHQ HNRQRPLN SROLWLNDODU 7 UN EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q
JHOLúLPLQL YH IDDOL\HW VWUDWHMLOHULQL EHOLUOH\HQ WHPHO XQVXU ROPXúWXU .DPX
NHVLPL ERUoODQPD JHUH÷LQLQ V UHNOL DUWÕú J|VWHUGL÷L VRQ RQ \ÕOOÕN G|QHPGH Lo
ERUo VWRNXQXQ EDQNDFÕOÕN Vektörü üzerinden sürdürülebilmesine ve Hazine’nin
ERUoODQPDVÕQÕQ NROD\ODúWÕUÕOPDVÕQD \|QHOLN SROLWLNDODU L]OHQPLúWLU g]DWD\
0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ |]HOOLNOH \ÕOÕ LOH \ÕOÕQÕQ EDúÕ DUDVÕQGDNL
G|QHPGH +D]LQH LOH ELUOLNWH +D]LQH ERUoODQPDVÕQÕQ NROD\ODúWÕUÕOPDVÕ YH
LVWLNUDU SURJUDPÕQÕQ X\JXODQDELOPHVL LoLQ ELU WDNÕP SROLWLNDODU L]OHGL÷LQL
EHOLUWPHNWHGLU %X GXUXPXQ 0HUNH] %DQNDVÕ DoÕVÕQGDQ \DSÕOPDVÕ JHUHNHQ ELU
]RUXQOXOXN ROGX÷XQD LúDUHW HGHQ g]DWD\ ¶H J|UH G|QHPLQ úDUWODUÕQD
ED÷OÕ RODUDN L]OHQLOHQ EX SROLWLNDODU VRQXFX EDQNDFÕOÕN VHNW|U ELODQoR \DSÕVÕ
ELODQoRQXQ SDVLI WDUDIÕQÕQ GDKD NÕVD YDGHOL KDOH G|Q úPHVL YH ULVN DOJÕODPDVÕ +D]LQH ERUoODQPDODUÕQÕQ WHPHO DOÕFÕVÕ KDOLQH JHOHQ EDQNDFÕOÕN
VHNW|U Q Q ELU DQODPGD UDKDWD DOÕúPDVÕ ER]XOPXúWXU
.D\QDNODUÕQ |QHPOL ELU E|O P Q Q NDUOÕ YH J YHQLOLU NDPX ND÷ÕWODUÕQD
\DWÕUÕP \DSÕOPDVÕ QHGHQL\OH EDQNDODUÕQ IDDOL\HW YH U Q \DSÕODUÕQÕQ JHOLúLPL
VÕQÕUOÕ NDOPÕú YH EXQD ED÷OÕ RODUDN GD ELU ULVN N OW U ROXúPDPÕúWÕU %DQNDODUÕQ
VLVWHPGH ELULNHQ IDL] NXU YH OLNLGLWH ULVNOHULQL JHUHNWL÷L JLEL \|QHWHPHPHOHUL
VLVWHPLQ NÕUÕOJDQOÕN YH KDVVDVL\HWLQL DUWÕUPÕú PH\GDQD JHOHQ NUL]OHULQ VLVWHPH
\D\ÕOPDVÕQÕQ |QOHQPHVLQGH J oO NOHUOH NDUúÕODúÕOPÕúWÕU
%X GXUXPXQ HQ \DNÕQ |UQH÷L \ÕOÕ .DVÕP YH $UDOÕN D\ODUÕQGD
\DúDQDQ JHOLúPHOHUGLU 8]XQ \ÕOODU ER\XQFD EDQNDODUÕPÕ]ÕQ DoÕN G|YL]
SR]LV\RQODUÕ LOH oDOÕúPD\Õ NDUOÕOÕN \|Q QGHQ WHUFLK HWPHOHUL GL÷HU WDUDIWDQ
DNWLIOHUL YH SDVLIOHUL DUDVÕQGD E \ N RUDQODUD XODúDQ YDGH X\XPVX]OXNODUÕ
øVWDQEXO 0HQNXO .Õ\PHWOHU %RUVDVÕ¶QGD ø0.% J|U OHQ IL\DW GDOJDODQPDODUÕ
UHHO VHNW|UGH \DúDQDQ VRUXQODU QHGHQL\OH NUHGLOHULQ JHUL G|Q ú QGH
NDUúÕODúÕODQ ROXPVX]OXNODU VLVWHPL YH |]HOOLNOH ED]Õ EDQNDODUÕPÕ]Õ HQ N o N
ROXPVX] JHOLúPHOHUH NDUúÕ ROGXNoD GX\DUOÕ ELU \DSÕGD oDOÕúPD\D ]RUODPDNWD
\ NVHN |]ND\QDN EXOXQGXUPD NDoÕQÕOPD] KDOH JHOPHNWHGLU %DQNDODUÕQ IRQ
DNWDUPD PDOL\HWOHUL KHP oRN \ NVHN KHP GH NDPX EDQNDODUÕQÕQ SL\DVD\D
\RรทXQ Pย GDKDOHOHUL QHGHQL\OH IRQODPD YH IRQODQPD Vย UHoOHUL UDV\RQHO
GHรทLOGLU 'ROD\ร Vร \OD HWNLQ SL\DVDODU LoLQ LON รบDUW RODQ SL\DVD GLVLSOLQL E|\OH ELU
Vย UHoWH \HWHULQFH VDรทODQDPDPDNWDGร U
7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPL \ร Oร .DVร P D\ร QGD \DรบDQDQ NUL]OH
IDDOL\HWOHULQL
YH
VWUDWHMLOHULQL
X\JXODQPDNWD
RODQ
LVWLNUDU
SURJUDPร
oHUoHYHVLQGH \HQLGHQ \DSร ODQGร UPD Vย UHFLQGH LNHQ NDUรบร ODรบPร รบWร U \ร O
VRQXQGD X\JXODPD\D NRQXODQ ,0) GHVWHNOL LVWLNUDU SURJUDPร VRQUDVร QGD 7ย UN
EDQNDODUร Qร |]HOOLNOH SL\DVD ULVNOHULQH NDUรบร GDKD Nร Uร OJDQ KDOH JHWLUPLรบWLU
รธVWLNUDU SURJUDPร Qร Q LON DรบDPDVร QGD IDL]OHUGH \DรบDQDQ Kร ]Oร Gย รบย รบ Kย Nย PHW
YH X\JXODQDQ SURJUDPD GX\XODQ ELU DQODPGD Dรบร Uร Jย YHQ EDQNDODUร X]XQ
YDGHOL GHYOHW Lo ERUoODQPD VHQHWOHULQL DOPD\D \|QHOWPLรบWLU $QFDN EX Vย UHoWH
EDQNDODUร Q IRQODQPD YDGHOHUL X]DPDPร รบ DNVLQH WHPHO IRQ ND\QDรทร
PHYGXDWร Q YDGHVL D\ DUDOร รทร QGD \RรทXQODรบPร รบWร U
%DQNDFร Oร N VHNW|Uย DNWLI YH SDVLIOHUL DUDVร QGDNL YDGH X\XPVX]OXรทX
QHGHQL\OH X]XQ \ร OODUGร U IDL] YH OLNLGLWH ULVNL LOH NDUรบร NDUรบร \D EXOXQPDNWDGร U
.D\QDNODUร Q oRN Nร VD YDGHGH \RรทXQODรบPDVร YH YDUOร NODUร Q GDKD X]XQ YDGH\H
\D\ร OPDVร
QHGHQL\OH
ELODQoR
\DSร ODUร QGDNL
YDGH
X\XPVX]OXรทXQXQ
GHULQOHรบPHVL EDQNDODUร Q ND\QDN VDรทODPDGD NDUรบร ODรบDFDNODUร \ย NVHN IDL]
PDOL\HWL ULVNLQL DUWร UPร รบWร U \ร Oร QGD X\JXODPD\D NRQXODQ LVWLNUDU SURJUDPร
LOH ELUOLNWH D]DODQ SL\DVD IDL] RUDQODUร YDGH X\XPVX]OXรทX QHGHQL\OH Vektรถrรผn
PDUX] NDOGร รทร IDL] ULVNLQL J|UHOL RODUDN D]DOWPร รบWร U %DQNDODU IDL] RUDQODUร Qร Q
GDKD GD Gย รบHFHรทL EHNOHQWLVL oHUoHYHVLQGH \ย Nย POย Oย NOHULQL GDKD Nร VD YDUOร NODUร Qร LVH GDKD X]XQ YDGHOL ELU \DSร \D G|Qย รบWย UPH\H \|QHOPLรบOHUGLU
$QFDN EX \DSร EDQNDFร Oร N VLVWHPLQL KHP OLNLGLWH Vร Nร รบร NODUร QD KHP GH Nร VD
YDGHOL IDL] RUDQODUร GHรทLรบLPOHULQH GDKD Nร Uร OJDQ KDOH JHWLUPLรบWLU 6HNW|UGH UHSR
KDFPLQLQ GH |QHPOL ER\XWODUD XODรบPDVร YH EX LรบOHPOHULQ oRN Nร VD YDGHOHUGH
\RรทXQODรบPDVร .DVร P NUL]LQGH GH WHFUย EH HGLOGLรทL JLEL VLVWHPGH OLNLGLWH
ULVNLQLQ DUWPDVร QD \RO DoPร รบWร U
6RQ G|QHPOHUGH PHYGXDWODUÕQ GDKD X]XQ YDGHOHUH \D\ÕODELOPHVL LoLQ
DOÕQDQ |QOHPOHUH UD÷PHQ EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q 7/ ND\QDN \DUDWDPDGÕ÷Õ à
J|U OPHNWHGLU %XQXQ WHPHO QHGHQL NUL]OHU VRQUDVÕ ROXúDQ J YHQVL]OLN YH
EHOLUVL]OLN RUWDPÕQGD \DWÕUÕPFÕODUÕQ oRN NÕVD YDGHOHUL WHUFLK HWPHVL YH
\DWÕUÕPODUÕQÕ G|YL] RODUDN NRUXPDODUÕGÕU %X VRUXQODUÕQ DúÕODELOPHVL LoLQ
|QFHOLNOH EDQNDODUÕQ VHUPD\H \DSÕODUÕQÕQ J oOHQGLULOPHVL DNWLI NDOLWHOHULQLQ
DUWÕUÕOPDVÕ YH ND\QDN YDGHOHULQLQ X]DWÕOPDVÕ JHUHNPHNWHGLU
%DQNDODUÕQ ELODQoRODUÕQGDNL ELU EDúND ULVN GH \DEDQFÕ SDUD YDUOÕN YH
\ N PO O NOHU DUDVÕQGDNL GHQJHVL]OLNWHQ ND\QDNODQDQ DoÕN SR]LV\RQ ULVNLGLU
6RQ \ÕOOÕN G|QHPGH DoÕN SR]LV\RQOD oDOÕúPDN EDQNDODUÕPÕ] DoÕVÕQGDQ
JHQHO ELU IRQODQPD VWUDWHMLVL ROPXú \ÕO VRQXQGD X\JXODPD\D NRQXODQ
G|YL] NXUXQD ED÷OÕ HQIODV\RQX G ú UPH SROLWLNDVÕ HVQDVÕQGD G|YL] NXUODUÕQGDNL YRODWLOLWHQLQ |QHPOL |Oo GH D]DOPDVÕ GD EDQNDODUÕQ ND\QDN \DSÕVÕ
LoHULVLQGH \DEDQFÕ SDUD FLQVLQGHQ IRQODUÕQ D÷ÕUOÕN ND]DQPDVÕQD YH EXQXQ
VRQXFX RODUDN DoÕN SR]LV\RQODUÕQÕQ DUWPDVÕQD QHGHQ ROPXú EX GD EDQNDODUÕ
DUWDQ ER\XWWD NXU ULVNL LOH NDUúÕ NDUúÕ\D EÕUDNPÕúWÕU %DQNDODUÕQ \DEDQFÕ SDUD
ND\QDNODUÕQ E \ N ELU E|O P Q 7/ SODVPDQODUD G|Q úW UPH\H GHYDP
HWPHOHUL VRQXFXQGD VHNW|U Q SR]LV\RQ DoÕ÷Õ \ÕOÕQGD GD DUWÕú H÷LOLPLQL
V UG UP ú YH EDQNDODU NXU ULVNLQH NDUúÕ GDKD GX\DUOÕ KDOH JHOPLúWLU 'L÷HU
\DQGDQ DoÕN SR]LV\RQODUGDNL EX DUWÕú NUL] G|QHPLQGH \DEDQFÕ \DWÕUÕPFÕODUÕQ
7 UN EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ LVWLNUDUÕQD LOLúNLQ HQGLúHOHULQL DUWÕUDQ ELU XQVXU
ROPXúWXU
\ÕOÕ VRQXQGD PLO\RQ 86' RODQ ELODQoR GÕúÕ G|YL] YDUOÕN YH
\ N PO O NOHULQLQ GDKLO HGLOGL÷L EDQNDFÕOÕN VHNW|U \DEDQFÕ SDUD QHW JHQHO
SR]LV\RQX \ÕOÕ $÷XVWRV D\Õ VRQXQGD PLO\RQ 86'¶\H D]DOPÕúWÕU
$QFDN EDQNDODU SR]LV\RQ DoÕNODUÕQÕ \ÕOÕ 0D\ÕV D\ÕQGDQ LWLEDUHQ
D]DOWDELOPLúOHUGLU %X D]DOPDGD VHQGLNDV\RQ JHUL |GHPHOHULQLQ \DQÕ VÕUD
0D\ÕV D\ÕQGD 706) EDQNDODUÕQD \DEDQFÕ SDUD 'ø%6¶OHULQ YHULOPHVL YH â
.ÕVD YDGHGH \R÷XQODúDQ WDVDUUXIODUÕQ GDKD X]XQ YDGH\H \|QHOPHVLQL WHúYLN HWPHN DPDFÕ\OD $÷XVWRV WDULKLQGH 7/ PHYGXDW IDL]OHULQLQ VWRSDM RUDQÕ D\ YH ]HUL YDGHOHUGH D]DOWÕOÕUNHQ UHSR LúOHPOHULQGH YH G|YL] WHYGLDW KHVDSODUÕQGD VWRSDM RUDQODUÕ \ NVHOWLOPLúWLU
+D]LUDQ D\ร QGD JHUoHNOHรบWLULOHQ Lo ERUo WDNDVร LรบOHPL LOH 7/ 'รธ%6ยถOHULQ G|YL]H
HQGHNVOL NDรทร WODUOD GHรทLรบWLULOPHVL HWNLOL ROPXรบWXU
<XNDUร GD GHรทLQLOHQ JHOLรบPHOHULQ KLo รบย SKHVL] UHHO VHNW|U ย ]HULQGHNL
ROXPVX] HWNLOHUL NUHGL ULVNLQLQ GH DUWPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU %DQNDODUร Q NUHGL
YHUPHGHNL LVWHNVL]OLNOHULQLQ \DQร Vร UD YHULOHQ NUHGLOHULQ JHUL oDรทUร OPDVร \D GD
JHUL G|QPHPH ULVNLQLQ RUWD\D oร NPDVร PHYFXW GXUXPX N|Wย OHรบWLULFL HWNLGH
EXOXQPXรบWXU /LNLGLWH VRUXQX VLVWHPLQ ELU VRUXQX ROPXรบ YH HWNLQ ELU OLNLGLWH
ULVNL \|QHWLPLQLQ ROPD\ร รบร JHUHN EDQNDODUร JHUHN VLVWHPL ]RUD VRNPXรบWXU
.DVร P YH รนXEDW NUL]OHUL ELU \DQGDQ \ย NVHOHQ NUHGL IDL]OHUL VRQXFX UHHO VHNW|U
ILQDQVPDQ PDOL\HWOHULQL DUWWร Uร UNHQ GLรทHU \DQGDQ HNRQRPLGHNL GDUDOPD\D
SDUDOHO RODUDN UHHO VHNW|Uย Q Nย oย OPHVL ILUPDODUร Q ERUo |GHPH NDSDVLWHOHULQL
ROXPVX] รบHNLOGH HWNLOHPLรบWLU
Gelecek dรถnemlerde sektรถr kredi portfรถylerinin problemli krediler
KDOLQH JHOHUHN DNWLI NDOLWHVL ย ]HULQGHNL ROXPVX]OXNODUร Qร Q JLGHULOPHVL LoLQ UHHO
VHNW|U ILUPDODUร Qร Q ERUo |GHPH NDSDVLWHVLQLQ DUWWร Uร OPDVร JHUHNPHNWHGLU
(NRQRPLGHNL GDUDOPDQร Q UHHO VHNW|U NUHGLOHULQLQ SUREOHPOL KDOH G|Qย รบPHVL
VXUHWL\OH EDQNDODUร Q DNWLI NDOLWHVLQGH QHGHQ RODELOHFHรทL ER]XOPDQร Q
|QOHQHELOPHVL ILQDQVDO ND\QDNODUร Q UHHO VHNW|U FDQODQPDVร Qร GHVWHNOH\HFHN
YH ILUPDODUร Q ย UHWLP NDSDVLWHOHULQL DUWWร UDFDN รบHNLOGH NXOODQGร Uร OPDVร Qร
JHUHNWLUPHNWHGLU
%DQNDODUร Q IDDOL\HWOHULQL Vย UGย Uย UNHQ PDUX] NDOGร NODUร ELU GLรทHU ULVN GH
RSHUDV\RQHO ULVN ROXS oRN JHQHO DQODPGD NUHGL YH SL\DVD ULVNOHUL Gร รบร QGD
NDODQ ULVNOHU RODUDN WDQร POD\DELOLUL] %X Doร GDQ EDNร OGร รทร QGD \DNร Q JHoPLรบWH
\DรบDQDQ 0DUPDUD GHSUHPL ELOJL LรบOHP VLVWHPOHULQGH PH\GDQD JHOHELOHFHN
Eย \ย N ER\XWOX DUร ]DODU YH LรบOHPOHUGH \DSร ODELOHFHN XVXOVย ]Oย NOHUL RSHUDV\RQHO
ULVN EDรทODPร QGD VD\DELOLUL] %XQODUร Q Gร รบร QGD 706) QH]GLQGH EXOXQDQ YH
GDKD VRQUD ELUOHรบWLULOPH NDUDUร DOร QDQ EDQNDODUร Q ELUOHรบPH Vย UHoOHULQGHQ
GRรทDELOHFHN VRUXQODU GD EX NDSVDPGD GHรทHUOHQGLULOHELOLU
8OXVODUDUDVร 1RUPODUD 8\XPGD <DรบDQDQ 6RUXQODU 6HNW|UGHNL ED]ร EDQNDODUร Q XOXVODUDUDVร LKWL\DWL QRUPODUD X\XPXQGD
JHFLNPHOHU YH VRUXQODU \DรบDGร NODUร J|Uย OPHNWHGLU %X QRUPODUGDQ HQ
|QHPOLOHUL NRQVROLGH VWDQGDUW UDV\RODUD NUHGL Vร Qร IODPDVร YH NDUรบร Oร N D\ร UPD
LOH JUXS ULVNOHULQLQ Vร Qร UODQGร Uร OPDVร QD LOLรบNLQ QRUPODUGร U 5LVN \|QHWLPL YH
NXUXPVDO \|QHWLP NRQXODUร QGD EDQNDODUร Pร ]ร Q \HWHULQFH \DSร ODQPDPDODUร YH
IDDOL\HW VWUDWHMLOHULQL EX GRรทUXOWXGD EHOLUOH\HUHN X\JXODPDPDODUร EDQNDODUร Pร ]ร
Nย UHVHO EDQNDFร Oร N DODQร QGD GH]DYDQWDMOร GXUXPD JHWLUPHNWHGLU %X QHGHQOH
sรถz konusu alanlarda daha fazla ilerleme kaydedilmesi gerekmektedir.
0DNURHNRQRPLN 'HQJHVL]OLNOHULQ YH 8OXVODUDUDVร 6HUPD\H
$Nร PODUร Qร Q 6HNW|UGH <DUDWPร รบ 2OGXรทX 6RUXQODU
ยถOร \ร OODUGD Vย UHNOLOLN DU]HGHQ \ย NVHN HQIODV\RQ YH IDL] RUDQODUร
RUWDPร EDQNDODUร Q ELODQoR JHOLU JLGHU YH ND\QDN SODVPDQ \DSร ODUร QGD |QHPOL
GHรทLรบLPOHUH \RO DoPร รบWร U $UWDQ NDPX ERUoODQPD JHUHรทLQH EDรทOร RODUDN
\ย NVHOHQ UHHO IDL]OHU JHWLULVL \ย NVHN YH ULVNL EXOXQPD\DQ NDPX NDรทร WODUร Qร Q
'รธ%6 PHQNXO GHรทHUOHU LoLQGHNL SD\ร Qร Q DUWPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU
%DQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ EXJย QH NDGDU \ย NVHN NDPX ERUoODQPDVร Qร Q JHWLUGLรทL ELU
\DSร LoLQGH DUDFร Oร N IDDOL\HWOHULQH GHYDP HWPHVL ILQDQVDO GDYUDQร รบODUGD NDPX
NDรทร WODUร QD \DWร Uร P \DSPDN \|Qย QGH ELU ]RUXQOXOXN \DUDWPร รบ NUHGLOHQGLUPH
Vย UHFL LVWHQLOHQ |Ooย OHUGH JHOLรบHPHPLรบ YH NUHGLOHULQ EDQND DNWLIOHUL LoLQGHNL
SD\ร D]DOPร รบWร U FURZGLQJ RXW HIIHFW EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q Dรทร UOร NOร RODUDN
NDPX NHVLPLQH ILQDQVPDQ VDรทODPDVร QHGHQL\OH |]HO VHNW|UH \HWHULQFH
ND\QDN DNWDUร ODPDPDVร HWNLVL
.DPX ERUoODQPDVร Qร Q Vย UGย Uย OHELOPHVL LoLQ L]OHQHQ SROLWLNDODU VRQXFX
RUWD\D oร NDQ \ย NVHN UHHO IDL] RUWDPร QGD X]XQ \ร OODU ER\XQFD VLVWHP Vร FDN
SDUD RODUDN DGODQGร UGร รทร Pร ] oRN Nร VD YDGHOL VHUPD\H DNร PODUร Qร Q WHUFLKOHUL
GRรทUXOWXVXQGD GHQJHOHUL NXUPD\D oDOร รบPร รบWร U 0DOL VLVWHPGHNL GHรทLรบNHQOLรทLQ
\ย NVHN ROGXรทX E|\OHVL ELU RUWDPGD EDQNDODUร Pร ]ร Q PDOL VLstemde gรถrรผlen
EDรบOร FD ULVNOHUH YH |]HOOLNOH GH VLVWHPLN ULVNOHUH NDUรบร NHQGLOHULQL NRUX\DELOHFHN
PHNDQL]PDODUร JHOLรบWLUPHOHUL XOXVODUDUDVร QRUPODUD X\JXQ Lo GHQHWLP YH ULVN
\|QHWLPL VLVWHPOHULQL Kร ]OD WHVLV HWPHOHUL YH X\JXODPDODUร JHUHNOLGLU
Birรงok รผlkH |UQHรทLQGH J|Uย OGย รทย JLEL oร Nร รบ \|Qย QGHNL Nร VD YDGHOL
VHUPD\H KDUHNHWOHUL NUL]OHU EDรบODGร NWDQ VRQUD PH\GDQD JHOHELOGLรทL JLEL EL]]DW
NUL] QHGHQL GH RODELOPHNWHGLU $\Uร FD V|] NRQXVX Nร VD YDGHOL YH GHรทLรบNHQ
VHUPD\H KDUHNHWOHUL JHQHOGH ,0) WDUDIร QGDQ WDYVL\H HGLOHQ \DSร VDO UHIRUP YH
\HQLGHQ \DSร ODQPD SURJUDPร X\JXOD\DQ JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH PH\GDQD
JHOPHNWHGLU 6HUPD\H KDUHNHWOHULQLQ EX |]HOOLรทL Jย Qย Pย ]GH GH NHQGLQL
J|VWHUPHNWH ROXS XOXVODUDUDVร NXUXPVDO \DWร Uร PFร ODU ,0) ND\QDNOร SURJUDP
uygulayan รผlkelHUL \DNร QGDQ L]OHPHNWH YH EX SL\DVDODUGD DNWLI ROPD\ร ELU Lรบ
VWUDWHMLVL KDOLQH JHWLUPHNWHGLUOHU 'ROD\ร Vร \OD VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ \ย NVHN
GHรทLรบNHQOLรทL \ร Oร QGD WHFUย EH HGLOGLรทL ย ]HUH Nร Uร OJDQOร รทร \ย NVHN ILQDQVDO
VLVWHPOHUH VDKLS JHOLรบPHNWH RODQ ย ONH HNRQRPLOHULQGHNL VRUXQODUร Q NUL]OHUH
G|Qย รบPH HWNLVLQL Kร ]ODQGร UDELOPHNWHGLU
6HNW|U รธoLQGH 5HNDEHW 2UWDPร Qร Q 6DรทOร NOร %LU <DSร GD
6ย UGย Uย OPHVLQGH <DรบDQDQ 6RUXQODU
.DPX EDQNDODUร LOH 7DVDUUXI 0HYGXDWร 6LJRUWD )RQXยถQD 706)
GHYUHGLOHQ EDQNDODUร Q VHNW|UGH VHUEHVW UHNDEHWL HQJHOOH\LFL YDUOร NODUร YH
QHGHQ ROGXNODUร ROXPVX]OXNODU EX NRQXGDNL HQ WHPHO VRUXQGXU 'ROD\ร Vร \OD
VHNW|U LoLQGH EDQNDODUDUDVร UHNDEHWLQ VDรทOร NOร ELU ELoLPGH Vย UGย Uย OPHVLQLQ
VDรทODQPDVร YH HWLN LONHOHULQ EHOLUOHQHUHN X\JXODQDELOLU ELU \DSร WHVLV HGLOPHVLQL
JHUHNPHNWHGLU
รนHIIDIOร N 8\JXODPDODUร QGDNL =D\ร IOร N %DQNDFร Oร N VLVWHPLQGH KHVDS YH ND\ร W Gย ]HQLQH LOLรบNLQ XOXVODUDUDVร normlara bรผyรผk รถlรงรผde uygun kurallar bulunmakla birlikte, รถzellikle donuk
NUHGLOHULQ WDVQLIL YH EXQODUD NDUรบร Oร N D\Uร OPDVร X\JXODPDODUร QGD DNVDPDODU
PH\GDQD JHOPHNWHGLU 0HYGXDW VDKLSOHULQH YH GLรทHU \DWร Uร PFร ODUD PDOL GXUXPODUร Qร Q GRรทUX YH JHUoHรทL \DQVร WDFDN ELU ELoLPGH VXQXOPDVร VLVWHPH
GX\XODQ Jย YHQL DUWWร Uร Fร ELU oDED RODUDN Gย รบย Qย OPHOLGLU %X \|QGH HNVLNOLNOHUL
RODQ EDQNDODUร Q HQ Nร VD Vย UHGH GXUXPODUร Qร J|]GHQ JHoLUPHOHUL YH JHUHNOL
oDEDODUร J|VWHUPHOHUL ]RUXQOXGXU
6LVWHPLQ (WNLQOLรทLQLQ $UWWร Uร OPDVร Qร (QJHOOH\LFL <DSร Qร Q
<HQLGHQ 'ย ]HQOHQPHVL YH .RQVROLGDV\RQ รธKWL\DFร
7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH YHULPOLOLรทLQ YH HWNLQOLรทLQ DUWWร Uร OPDVร EXJย Q
YH JHOHFHN G|QHPOHU Doร Vร QGDQ Eย \ย N |QHP DU]HWPHNWHGLU \ร Oร $รทXVWRV
G|QHPL YHULOHUL LWLEDUL\OH VLVWHPGH EDQND EXOXQPDVร QD UDรทPHQ
EDQNDODUร Pร ]ร Q DNWLI WRSODPร PLO\DU 86' FLYDUร QGDGร U %XQD ELODQoR Gร รบร
\ย Nย POย Oย NOHUL GH LODYH HWWLรทLPL]GH EX KDFLP PLO\DU 'RODUยถร
JHoPHPHNWHGLU *HOLรบPLรบ PDOL VLVWHPOHUH EDNWร รทร Pร ]GD EX KDFPLQ ROGXNoD
Nย oย N ROGXรทXQX J|UPHNWH\L]
%DQNDODUร Pร ]ร Q IDDOL\HWOHULQLQ HWNLQOLรทLQL YH YHULPOLOLรทLQL DUWWร UDUDN
XOXVODUDUDVร DODQGDNL UHNDEHW Jย oOHULQL YH SD]DU SD\ODUร Qร JHQLรบOHWHELOPHOHUL
LoLQ VLVWHPGHNL EDQNDODUร Q RODQDNODUร Qร ELUOHรบWLUHUHN JHUHNHQ VLQHUML YH NDWPD
GHรทHUL \DUDWPDODUร \|Qย QGH ELUOHรบPH oDEDODUร QD JLUPHOHUL EHNOHQPHNWHGLU
$\Uร FD \|QHWLPL 706)ยถGH EXOXQDQ EDQNDODUร Q VRUXQODUร Qร Q HQ Nร VD ]DPDQGD
o|]ย POHQPHVL YH NDPX EDQNDODUร Qร Q |]HOOHรบWLULOPHVL VHUEHVW SL\DVD
NRรบXOODUร QGD IDDOL\HW J|VWHUHQ ILQDQVDO NXUXOXรบODU KDOLQH JHWLULOPHOHUL YH
E|\OHFH PDOL SL\DVDODU ย ]HULQGHNL ROXPVX] HWNLOHULQLQ JLGHULOPHVL KXVXVODUร bรผyรผk รถnHP DU] HWPHNWHGLU
'g5'h1&h %g/h0 7h5. )รธ1$16$/ 6รธ67(0รธ1รธ1 รธ67รธ.5$5 $1$/รธ=รธ 0HUNH] %DQNDVร ยถQร Q GD JHOLรบPLรบ ย ONH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO
LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร DPDoODUร QD \|QHOLN ย VWOHQGLNOHUL J|UHY YH VRUXPOXOXNODU
LOH JHUoHNOHรบWLUGLNOHUL IDDOL\HWOHUH SDUDOHO รบHNLOGH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Dรทร UOร NOร
ROPDN ย ]HUH ย ONHPL] ILQDQVDO VLVWHPL LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร QD YH
NRUXQPDVร QD \|QHOLN DNWLI รบHNLOGH oDOร รบPDODUGD EXOXQPDVร JHUHNPHNWHGLU
%DQNDFร Oร N YH )LQDQVDO .XUXOXรบODU *HQHO 0ย Gย UOย รทย Eย Q\HVLQGH
โ FinDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q DQDOL]Lยด DGร DOWร QGD ELU SURMH EDรบODWร OPร รบWร U
dDOร รบPDQร Q EX E|Oย Pย JHOHFHN G|QHPOHUGH 0HUNH] %DQNDVร Eย Q\HVLQGH
\DSร ODFDN RODQ 7ย UN ILQDQVDO VLVWHPLQLQ LVWLNUDUร DQDOL]LQH D\Uร OPร รบWร U %X
amaca yรถnelik olarak sรถz konusu projenin ELU GHรทHUOHQGLUPHVL \DSร OPร รบWร U
)LQDQVDO 6LVWHP รธVWLNUDUร $QDOL]L YH 0HWRGRORMLVL 7ย UN ILQDQVDO VLVWHPL LVWLNUDUร Qร Q DQDOL]L JHUHN HNRQRPLN Eย \ย PH
|GHPHOHU GHQJHVL HQIODV\RQ NUHGL JHQLรบOHPHVL YDUOร N IL\DWODUร GHรทLรบLPL Lo
borรง stoku ve konsolLGH Eย WoH YE PDNUR Eย \ย NOย NOHUGH RODQ JHOLรบPHOHUL
JHUHN
GLรทHU
ย ONH
SL\DVDODUร QGDNL
JHOLรบPHOHULQ
\D\ร OPD
HWNLOHULQL
GHรทHUOHQGLUPH\H DOPDNWDGร U $QDOL]LQ WHPHOLQL PDOL VLVWHP LOH LOLรบNLOL makroekonomik
ve
finansal
piyasa
gรถstergelerinin
belirlenmesi
ROXรบWXUPDNWDGร U %X GHรทLรบNHQOHULQ VHNW|U ELODQoRODUร LOH LOLรบNLOHULQLQ ekonometrik testlerle desteklenerek seรงilmesi, periodik olarak izlenmesi ve
GHรทHUOHQGLULOPHVL SODQODQPDNWDGร U
)LQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร DQDOL]LQLQ DPDFร 0HUNH] %DQNDVร .DQXQXQGD
|QJ|Uย OGย รทย ย ]HUH IL\DW YH ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร QD \|QHOLN
RODUDN
L
)LQDQVDO VLVWHPLQ ELU Eย Wย Q RODUDN L]OHQPHVL EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q WDรบร Gร รทร ULVNOHULQ VDSWDQPDVร
LL LLL
6LVWHPLQ Nร Uร OJDQOร รทร Qร Q EDQND ED]ร QGD YH NRQVROLGH VHNW|U RODUDN
|Ooย OHUHN X\DUร UDSRUODUร Qร Q KD]ร UODQPDVร
0DNURHNRQRPLN NRรบXOODUGDNL GHรทLรบPHOHULQ YH RODVร รบRNODUร Q
ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร ย ]HULQGHNL HWNLOHULQLQ GHรทHUOHQGLULOPHVLGLU
)LQDQVDO VLVWHP DQDOL]OHULQGH NXOODQร OPDVร X\JXQ RODELOHFHN YHUL WDEDQร
oDOร รบPDQร Q VRQXQGD (N ยถGH VXQXOPXรบWXU 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย YH ILQDQV
VLVWHPLQLQ LVWLNUDUร DQDOL]LQGH NXOODQร OPDVร WDVDUODQDQ YHULOHU DQD E|Oย PGHQ
ROXรบPDNWDGร U รธON ย o E|Oย PGH EDQNDODU |]HO ILQDQV NXUXOXรบODUร YH EDQND Gร รบร
ILQDQVDO NXUXPODUร Q ELODQoRODUร L]OHQHUHN PLNUR ED]Oร analize yรถnelik olarak,
KHP NXUXP ED]ร QGD KHP GH NRQVROLGH ED]GD VHNW|Uย Q PDOL \DSร Vร Qร Q YH
ULVNOHULQLQ GHรทHUOHQGLULOPHVL DPDFร \OD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย ELOJLOHUL LOH VHUPD\H
\HWHUOLOLรทL DNWLI NDOLWHVL \|QHWLP NDUOร Oร N OLNLGLWH YH SL\DVD ULVNL NRQXODUร QGDNL
ELOJLOHU \HU DOPDNWDGร U LoVHO IDNW|UOHULQ GHรทHUOHQGLULOPHVL
5HHO VHNW|Uย Q ILQDQVDO SL\DVDODUOD RODQ LOLรบNLVL J|]|Qย QH DOร QGร รทร QGD
Eย \ย N |OoHNOL YH ULVNOL ILUPDODUร Qร Q ERUo |GHPH NDSDVLWHOHUL ERUo |]ND\QDN YH
NUHGL \DSร ODUร EDQNDFร Oร N VHNW|Uย ELODQoRODUร QGDQ L]OHQPH\H oDOร รบร ODFDN D\Uร FD
|GHPH VLVWHPOHULQGHNL JHOLรบPHOHU L]OHQHFHNWLU 'ร รบVDO IDNW|UOHULQ ILQDQVDO
VLVWHP ย ]HULQGHNL HWNLOHULQLQ GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH LVH GLรทHU LNL E|Oย PGH (N Bรถlรผm IV ve V) yer alan makroekonomik faktรถrler ve piyasa gรถstergelerine
LOLรบNLQ YHULOHU NXOODQร ODFDNWร U %XQODUGDQ G|UGย QFย E|Oย PGH IDL] RUDQODUร G|YL]
NXUODUร GHรทLรบLPL Gร รบ NUHGL GHUHFHOHQGLUPHOHUL JLEL oHรบLWOL SL\DVD J|VWHUJHOHUL
EXOXQPDNWDGร U %HรบLQFL E|Oย P LVH HNRQRPLN Eย \ย PH |GHPHOHU GHQJHVL
HQIODV\RQ GHรทLรบNHQOLรทL YH GLรทHU \DSร VDO IDNW|UOHULQ GHรทHUOHQGLULOGLรทL
PDNURHNRQRPLN IDNW|UOHUH LOLรบNLQ ELOJLOHUL LoHUPHNWHGLU
3URMH LOH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL \DSร VDO Nร Uร OJDQOร รทร Q VDSWDQPDVร
PHYFXW YH SRWDQVL\HO ULVNOHULQ EHOLUOHQPHVL YH VHNW|Uย Q รบRNODUร NDUรบร ODPDGDNL
\HWHUOLOLรทLQLQ LQFHOHQPHVL Pย PNย Q RODFDNWร U )LQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร
DQDOL]OHUL VLVWHPGHNL \DSร VDO YH G|QHPVHO GX\DUOร Oร NODUร Q EHOLUOHQPHVLQH YH
EXOJXODUร Q VLVWHPLN ULVN Doร Vร QGDQ GHรทHUOHQGLULOPHVLQH RODQDN WDQร PDNWD YH
PDOL VLVWHP LVWLNUDUร Qร WHKGLW HGHELOHFHN XQVXUODU NRQXVXQGD X\DUร QLWHOLรทLQGH
LรบDUHWOHU YHUHELOPHNWHGLU %X GRรทUXOWXGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย LOH HWNLOHรบLP
DOWร QGD ROGXรทX GLรทHU VHNW|UOHU PHUFHN DOWร QD DOร QPDNWDGร U
)LQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q ELU Eย Wย Q RODUDN GHรทHUOHQGLULOHFHรทL
DQDOLzlerde โ mikro prudential analizโ , โ makro prudential analizโ ve โ stress
WHVWOHULยด RODUDN DGODQGร Uร ODQ ย o WHPHO E|Oย P EXOXQPDNWDGร U
0LNUR SUXGHQWLDO DQDOL]OHU 0LNUR SUXGHQWLDO DQDOL]OHU ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDU DQDOL]LQLQ WHPHO
SDUoDVร Qร ROXรบWXUPDNWDGร U 0LNUR DQDOL]OHU WHNHU WHNHU EDQND ED]ร QGDQ
KDUHNHWOH PDOL VHNW|U LoLQGH LVWLNUDUVร ]Oร รทD QHGHQ RODELOHFHN SUREOHPOHULQ
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ LVWLNUDUร Qร YH JHQHO GHQJHOHULQL ER]DELOHFHN YH\D
Gร รบDUร GDQ JHOHFHN รบRNODUD GDKD Nร Uร OJDQ KDOH JHWLUHELOHFHN WHPHO ULVNOHULQ YH
]DDIL\HWOHULQ EDQND ELODQoRODUร YH UDV\RODU \DUGร Pร LOH VDSWDQPDVร Gร U (.
%DQNDFร Oร N YH )LQDQVDO .XUXOXรบODU *HQHO 0ย Gย UOย รทย Eย Q\HVLQGH
YDURODQ DOW\DSร YH GHYDP HWWLULOHQ oDOร รบPDODU oHUoHYHVLQGH XOXVODUDUDVร
VWDQGDUWODUGD WDNLS HGLOHQ &$0(/6 UDV\RODUร QD X\JXQ RODUDN |]ND\QDN DNWLI
QLWHOLรทL NDUOร Oร N OLNLGLWH YH SDVLI \DSร Vร UDV\RODUร EDQND JUXS YH VHNW|U
ED]ร QGD LQFHOHQPHNWH YH HUNHQ X\DUร DQDOL]OHUL \DSร OPDNWDGร U 'LรทHU \DQGDQ
HUNHQ X\DUร DQDOL]OHUL OLNLGLWH ULVNL IDL] ULVNL NUHGL ULVNL YH NXU ULVNL JLEL oHรบLWOL
ULVN DQDOL]OHUL LOH GHVWHNOHQPHNWHGLU
)LQDQVDO VLVWHP LVWLNUDU DQDOL]OHULQGH NXOODQร ODQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
NRQVROLGH YHULOHUL VDGHFH ELUH\VHO NXUXP ED]ร QGDNL YHULOHULQ NXOODQร OPDVร
KDOLQGH HOGH HGLOHPH\HFHN ILQDQVDO VLVWHP SUREOHPOHULQLQ |QHPOL HUNHQ X\DUร
J|VWHUJHOHUL RODUDN GHรทHUOHQGLULOHELOLU .RQVROLGH ED]GD YHULOHU oRN GLNNDWOL
DQDOL] HGLOPHOL VSHVLILN NRQXODUGD PLNUR ED]GD YHUL YH DQDOL]OHUOH
GHVWHNOHQPH\HQ PDNUR Gย ]H\GH ILQDQVDO VLVWHP DQDOL]OHULQLQ \DQร OWร Fร
RODELOHFHรทL J|] |Qย QGH EXOXQGXUXOPDOร Gร U 'LรทHU \DQGDQ NRQVROLGH ED]GDNL
YHULOHULQ VLVWHPLN ULVN Doร Vร QGDQ Eย \ย N |QHPH VDKLS ED]ร NXUXPODUGDNL ULVNOHUL
GHรทHUOHQGLUPHGH \HWHUVL] NDODELOHFHรทL XQXWXOPDPDOร Gร U %X QHGHQOH PDNUR
dรผzeydeki analizlerin belirleyHPHGLรทL V|] NRQXVX ULVNOHULQ ELUH\VHO NXUXP
ED]ร QGD \DSร ODFDN PLNUR DQDOL]OHUOH EHOLUOHQPHVL YH\D GHVWHNOHQPHVL
JHUHNHELOPHNWHGLU
0DNUR SUXGHQWLDO DQDOL]OHU 0DNUR prudential analizler, makroekonomik gรถstergeler ve finans
SL\DVDODUร J|VWHUJHOHUL \DUGร Pร \OD HNRQRPLGHNL GHรทLรบLNOLNOHULQ PDOL VLVWHPH
RODQ HWNLVLQLQ PRGHOOHU DUDFร Oร รทร LOH EHOLUOHQHQ HWNLOHรบLP PHNDQL]PDODUร
oHUoHYHVLQGH
GHรทHUOHQGLULOPHVLGLU
EDQNDFร Oร N
VLVWHPL
Gร รบร QGDQ
ND\QDNODQDELOHFHN SRWDQVL\HO UDKDWVร ]Oร NODUร Q EDQND Gร รบร ILQDQVDO NHVLP YH reel sektรถr bilgileri ile piyasa gรถstergeleri ve makroekonomik gรถstergelerin
\HU DOGร รทร Gร รบVDO IDNW|UOHU NXOODQร ODUDN EHOLUOHQPHVL (.
+HU QH NDGDU DQDOLWLN ELU oHUoHYH\H G|Qย รบWย Uย OPย รบ ROVD ELOH PDNUR
Gย ]H\GHNL J|VWHUJHOHULQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q LVWLNUDUร Qร YH PDOL GHQJHOHULQL
ER]XFX QLWHOLNWHNL ROD\ODUร Q YH JHOLรบLPOHULQ HWNLOHULQL |OoPH\H \|QHOLN
NXOODQร OPDODUร V|] NRQXVX GHรทLOGLU %X QHGHQOH PDNURHNRQRPLN RUWDPGDNL
]DDIL\HWOHU YH Nร Uร OJDQOร NODU EHOLUOHQGLNWHQ VRQUDNL DรบDPD EX GHรทLรบLPOHULQ
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย ย ]HULQGHNL HWNLVLQL |OoHELOHFHN ELU DQDOLWLN VLVWHPLQ
JHOLรบWLULOPHVLGLU %X DQODPGD oHรบLWOL PDNURHNRQRPLN VHQDU\RODU DOWร QGD VWUHV
WHVWOHUL NXOODQร OPDNWDGร U
6WUHV WHVWOHUL 6WUHV WHVWOHUL PLNUR YH PDNUR DQDOL]OHULQ WDPDPOD\ร Fร ELU XQVXUXGXU %X
WHVWOHU LOH PLNUR prudential analizlerle ortaya konan mali sistem รผzerindeki risk
XQVXUODUร Qร Q oHรบLWOL VHQDU\RODU YH GX\DUOร Oร N DQDOL]OHUL DOWร QGD PDNURHNRQRPLN
HWNLOHULQLQ VDSWDQPDVร DPDoODQร U 0LNUR ED]GD YHULOHU YH PDNURHNRQRPLN
GHรทLรบNHQOHU NXOODQร ODUDN \DSร ODFDN DQDOL] LOH VHNW|UGHNL ]DDIL\HWOHU YH
Nร Uร OJDQOร NODU EHOLUOHQGLNWHQ VRQUD EX GHรทLรบLPOHULQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
ELODQoRODUร ย ]HULQGHNL HWNLVLQL |OoHELOHFHN ELU DQDOLWLN VLVWHPLQ JHOLรบWLULOPHVL GH
gereklidir. Stress testleri, โ portfรถy VWUHVV WHVWLยด LOH EDQND ED]ร QGD ยณDJJUHJDWH stress testiโ ile de toplam sektรถr รผzerinde meydana gelebilecek herhangi bir
รบRN NDUรบร Vร QGD VHNW|Uย Q Nร Uร OJDQOร N DQDOL]LQH LPNDQ VDรทODPDNWDGร U
6WUHVV WHVWOHUL IDL] SL\DVD NXU NUHGL OLNLGLWH JLEL ULVN PRGHOOHUL
ย ]HULQGH WHN ELU IDNW|UGH PH\GDQD JHOHQ GHรทLรบLNOLรทLQ J|]|Qย QH DOร QGร รทร
GX\DUOร Oร N WHVWL ELUGHQ ID]OD IDNW|Uย Q D\Qร DQGD GHรทLรบLP J|VWHUGLรทL VHQDU\R
DQDOL]OHUL \D GD Xo GHรทHU PDNVLPXP ]DUDU DQDOL]OHULQH LPNDQ VDรทODPDNWDGร U
.ร Uร OJDQOร รทร Q |Ooย OHELOPHVL LoLQ VDSWDQDQ ELU YDUOร N NDOHPLQH IL\DW \DGD IDL]
JLEL SL\DVD YHULVL YRODWLOLWH \D GD NRUHODV\RQ NXOODQร ODUDN รบRN X\JXODQร U
Sonuรงlar, tarihsel, hipotetik yada Monte &DUOR VLPXODV\RQODUร oHUoHYHVLQGH
GHรทHUOHQGLULOLU
%LU Eย Wย Q RODUDN GHรทHUOHQGLULOGLรทLQGH 0HUNH] EDQNDVร WDUDIร QGDQ
\DSร ODFDN RODQ ILQDQVDO LVWLNUDU DQDOL]OHUL %''. WDUDIร QGDQ \DSร ODQ J|]HWLP
YH GHQHWLP IDDOL\HWOHULQLQ ELU WHNUDUร QLWHOLรทLQGH GHรทLOGLU Mali Sektรถr
'HรทHUOHQGLUPH 0ย Gย UOย รทย Eย Q\HVLQGH KD]ร UODQDFDN RODQ ILQDQVDO VHNW|U
LVWLNUDU GHรทHUOHQGLUPH UDSRUODUร ILQDQVDO NXUXOXรบODUร Q PHYFXW YH SRWDQVL\HO
ULVN NRQVDQWUDV\RQ \DSร ODUร Qร HWNLOHรบLP LoLQGH EXOXQGXNODUร IDNW|UOHUL
L]OH\HUHN PDOL VLVWHPGHNL GHQJHVL]OLNOHUL RUWD\D NR\DELOHFHNWLU $\Uร FD HUNHQ
X\DUร QLWHOLรทL WDรบร \DFDN RODQ EX DQDOL]OHU VLVWHPLQ รบRNODUร NDUรบร ODPDGDNL
\HWHUOLOLรทL NRQXVXQGD ELOJLOHU YHUHFHNWLU
%X EDรทODPGD 0HUNH] %DQNDVร Qร Q ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q
VDรทODQPDVร YH NRUXQPDVร Qร VDรทODPD\D \|QHOLN ย VWOHQHFHรทL VRUXPOXOXN YH
IRQNVL\RQODUร DรบDรทร GDNL DODQODUGD WRSODPDk mรผmkรผndรผr: Sistemik risk
Doร Vร QGDQ ILQDQVDO VLVWHPLQ J|]HWLPL ILQDQVDO LVWLNUDUร HWNLOH\HELOHFHN
IDNW|UOHULQ Gย ]HQOL ELU รบHNLOGH L]OHQPHVL L
2ODVร LoVHO YH Gร รบVDO รบRNODU NDUรบร Vร QGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
Dรทร UOร NOร
ROPDN
ย ]HUH
JHQHO
RODUDN
ILQDQVDO
VLVWHPLQ
Nร Uร OJDQOร รทร Qร Q VLVWHPLQ KDVVDVL\HWOHULQLQ EHOLUOHQPHVL YH EX
VRUXQODUร Q JHUHNOL |QOHPOHU DOร QDUDN FLGGL VRUXQODU YH QLKDL
RODUDN NUL] RUWDPร QD G|Qย รบPHGHQ |QFH o|]ย POHQPHVL VLVWHPLQ
LL
Jย oOย YH ]D\ร I \|QOHULQLQ EHOLUOHQPHVL
8\JXODQDQ SDUD SROLWLNDVร YH JHQHO HNRQRPLN SROLWLNDODUร Q
ILQDQVDO VLVWHP ย ]HULQGHNL HWNLOHULQLQ GHรทHUOHQGLULOPHVL
LLL
0LNUR SUXGHQWLDO YH PDNUR SUXGHQWLDO DQDOL]OHU NXOODQร ODUDN
\DSร ODFDN ILQDQVDO LVWLNUDU GHรทHUOHQGLUPHOHUL LOH \XUWLoL YH \XUGร รบร
SL\DVD NDWร Oร PFร ODUร Qร Q YH \DWร Uร PFร ODUร Qร Q 7ย UN PDOL SL\DVDODUร
KDNNร QGD รบHIIDI Jย YHQLOLU Gย ]HQOL ELOJL VDKLEL RODELOPHVLQLQ
VDรทODQPDVร DPDFร \OD G|QHPVHO UDSRUODU \D\ร PODQPDVร YH
LY Y YL
GHรทHUOHQGLUPHOHU \DSร OPDVร
6LVWHPH RODรทDQ YH RODรทDQย VWย KDOOHUGH OLNLGLWH VDรทODQPDVร
IRQNVL\RQX
ร demeler sisteminin soUXQVX] YH VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH LรบOH\LรบLQLQ
VDรทODQPDVร
+ย Nย PHW YH GLรทHU RWRULWHOHUOH \DSร ODQ SURWRNRO oHUoHYHVLQGH
ILQDQVDO VLVWHPLQ Gย ]HQOHQPHVL YH JHOLรบWLULOPHVL \|Qย QGHNL
oDOร รบPDODU NRQXVXQGD J|Uย รบ DOร รบYHULรบL ELOJL DNร รบร Qร Q VDรทODQPDVร
YLL 8OXVODUDUDVร NXUXOXรบODUOD ILQDQVDO LVWLNUDU NRQXODUร QGD LรบELUOLรทL
\DSร OPDVร
%(ùø1&ø %g/h0 .$6,0 .5ø=ø1ø1 .5ø=/(5ø1 g1&h *g67(5*(/(5ø .8//$1,/$5$. '(ö(5/(1'ø5ø/0(6ø
\ÕOÕQÕQ .DVÕP D\ÕQGD 7 UNL\H ILQDQVDO SL\DVDODUÕQGD FLGGL ELU NUL]
\DúDQPÕúWÕU 6|] NRQXVX G|QHPGH IDL] RUDQODUÕ |QHPOL |Oo GH \ NVHOPLú \XUW
GÕúÕQD E \ N ER\XWOX VHUPD\H oÕNÕúODUÕ \DúDQPÕú 0HUNH] %DQNDVÕ UH]HUYOHUL
KÕ]OD JHULOHPLú YH KLVVH VHQHGL IL\DWODUÕQGD NHVNLQ G ú úOHU JHUoHNOHúPLúWLU
)LQDQVDO SL\DVDODUGD |QHPOL oDONDQWÕODUD QHGHQ RODQ EX NUL]LQ ROXúXPXQGD
ú SKHVL] PDNURHNRQRPLN IDNW|UOHU EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQGH X]XQ \ÕOODUGÕU
ELULNHQ YH JLGHULOHPH\HQ VRUXQODU YH \DEDQFÕ \DWÕUÕPFÕODU LoLQ EHOLUVL]OL÷L YH
J YHQVL]OL÷L DUWÕUDQ HNRQRPLN VL\DVL YH XOXVODUDUDVÕ SL\DVDODUGD \DúDQDQ
ROXPVX] JHOLúPHOHU HWNLOL ROPXúWXU dDOÕúPDQÕQ EX E|O P QGH .DVÕP D\ÕQGD
\DúDQDQ NUL] |QFHVLQGH NUL]OHULQ WHPHO |QF J|VWHUJHOHUL LOH NUL] |QFHVL
G|QHPGH RUWD\D oÕNDQ ULVN XQVXUODUÕ GH÷HUOHQGLULOPLúWLU
.UL] gQFHVL '|QHPGH 0DNURHNRQRPLN *HOLúPHOHU 7 UNL\H \ÕOÕ EDúÕQGD RUWD YDGHOL YH NDSVDPOÕ ELU HNRQRPLN LVWLNUDU
SURJUDPÕQÕ X\JXODPD\D NR\PXúWXU %X SURJUDPÕQ WHPHO DPDoODUÕ o \ÕOOÕN ELU dönem sonunda enflasyonu tek haneli rakamlara indirmek, reel faizleri
V UDWOH DúD÷Õ oHNPHN NDPX ILQDQVPDQ GHQJHVLQL VD÷OÕNOÕ ELU \DSÕ\D
NDYXúWXUPDN HNRQRPLGH V UG U OHELOLU ELU E \ PH RUWDPÕQÕ WHVLV HWPHN YH
HNRQRPLQLQ HWNLQ HVQHN YH YHULPOL ELU \DSÕ\D NDYXúPDVÕQÕ VD÷OD\DFDN
\DSÕVDO UHIRUPODUÕ V UDWOH JHUoHNOHúWLUPHN RODUDN EHOLUOHQPLúWLU ,0) 1L\HW
0HNWXSODUÕ
\ÕOÕ LON \DUÕVÕQGD X\JXODPDQÕQ ROXPOX VRQXoODU YHUPH\H EDúODGÕ÷Õ
J|U OPHNWHGLU 3URJUDPÕQ ROXPOX HWNLOHUL \XUW LoL YH \XUW GÕúÕ SL\DVDODUGD
J|U OPH\H EDúODQPÕú GÕú ILQDQVPDQ LPNDQODUÕ DUWPÕú Lo ERUoODQPD
PHYGXDW YH NUHGL IDL] RUDQODUÕ KÕ]OD JHULOHPLúWLU ùXEDW D\ÕQGDQ LWLEDUHQ
HQIODV\RQ RUDQODUÕQGD GD EHOLUJLQ ELU \DYDúODPD H÷LOLPL RUWD\D oÕNPÕú YH UHHO
VHNW|UGH FDQODQPD EDรบODPร รบWร U (NRQRPLGH \ร Oร Qร Q LNLQFL oH\UHรทLQGHQ
LWLEDUHQ EDรบOD\DQ \DYDรบODPD YH GDUDOPD HรทLOLPL \ร Oร QGD \HULQL
FDQODQPD\D Eร UDNPร รบWร U 1LWHNLP \ร Oร RQ LNL D\Oร N G|QHPLQGH
RUDQร QGD JHULOH\HQ *D\UL 6DIL 0LOOL +DVร OD *60+ \ร Oร QGD
RUDQร QGD Eย \ย Pย รบWย U \ร Oร QGD *60+ยถGD ND\GHGLOHQ Eย \ย PH \XUW LoL
WDOHSWHNL FDQODQPDGDQ ND\QDNODQPร รบWร U )DL] RUDQODUร Qร Q Kร ]OD Gย รบPHVL
HUWHOHQPLรบ Wย NHWLP WDOHELQLQ FDQODQPDVร QGD YH |]HO Wย NHWLPLQ DUWPDVร QGD
HWNLOL ROPXรบWXU 'LรทHU \DQGDQ SL\DVDODUGD Jย YHQ RUWDPร Qร Q ROXรบPD\D
EDรบODPDVร YH JHOHFHรทH \|QHOLN EHOLUVL]OLNOHULQ D]DOPDVร Wย NHWLFLOHU Doร Vร QGDQ
da gรผvenL \ย NVHOWPLรบ YH Wย NHWLFL NUHGLOHUL NXOODQร Pร QGD |QHPOL DUWร รบODU
JHUoHNOHรบPLรบWLU 7DEOR
7DEOR 0DNURHNRQRPLN *|VWHUJHOHULQ *HOLรบLPL
รค รฅ>รฆ รง รจ รฉ รชCรซ1รฅ>รฌ รญ รฎ8รฏ>รฐรฒรฑรดรณ รต รฉ รต$รถ4รท รธ รง รค รนรปรบ รท รผ รฝ รญ รพ
รฟ
รฟ
0DUW
+D]LUDQ
Eylรผl
$UDOร N
รฅ _รค รนรปรบ รท รผ รฝ รญ
รฅ xรค รนรปรบ รท รผ รฝ รญ
AรชCรซ รฝ รณ รต รท"! # รผ #
รค% & ')( รฎ8รฏ>รฐรฒรฑ รญCรชCรฆ ! รซ !
รง *,+
รณ รต รท
# - #
รฝ
#
รจ !$รธ #
! *
รค% รบ & ( รฎ1รฏ>รฐFรฑ รญ รช รฆ ! รซ
รฝ
#
รฝ
รฝ
รฝ
รฝ
รฝ
รฝ
รฝ
รฝ
รฝ
รฝ
รฝ $
รฝ
รฝ
$
รฝ
รฝ
รฝ
รฝ รฝ
รฝ
Aรช รซ รธ รช รจ รง + รทรฒรณ รต รท"! # รผ # Aรบ0& รฝ ! รง */+ # - # รณ รต รท21 ! * รจ ! รธ # รท รถ รจรท C รค3 รญ4 ! รฉ$รจ # 5 + รท รผ รง - รง รถ รค รญ 6 รท รฆ ! รฉ$รจ # 5 + 7Cรซ C รฆ รง รง รณ ! รฆ รง รฉ$รจ รท + รท รผ รง - รง รถ ! รฉ$รซ ! 5 .59 รฅ 8 รฐ & & '/.
)DL] RUDQODUร QGD \DรบDQDQ D]DOร รบODUD Nร \DVOD Gย รบย N NDOPDNOD ELUOLNWH
\ร Oร QGD HQIODV\RQ RUDQODUร Qร Q VRQ \ร Oร Q HQ Gย รบย N RUDQODUร QD XODรบWร รทร
J|Uย OPHNWHGLU 8\JXODQDQ SURJUDPร Q HQ VRPXW EDรบDUร Vร NDPX ILQDQVPDQร
DODQร QGD RUWD\D oร NPร รบWร U )DL] Gร รบร Eย WoH GHQJHVLQGHNL L\LOHรบPH YH Gร รบ
ILQDQVPDQ LPNDQODUร QGDNL ROXPOX JHOLรบPHOHU VRQXFXQGD +D]LQH Lo ERUoODQPD
SL\DVDODUร QGD QHW JHUL |GH\LFL KDOH JHOPLรบ YH ILQDQVDO SL\DVDODU ย ]HULQGHNL
ERUoODQPD JHUHรทL EDVNร Vร |QHPOL |Ooย GH D]DOPร รบWร U 1LWHNLP Lo ERUoODQPD IDL]
RUDQODUร QGD |QHPOL RUDQODUGD D]DOPD \DรบDQPร รบWร U
รฝ
$
รฝ
รฝ
รฝ
.UL] gQFHVL '|QHPGH 2UWD\D dร NDQ 5LVNOHU YH gQFย
*|VWHUJHOHU
.UL] |QFHVL G|QHPGH Eย \ย PH HQIODV\RQ YH NDPX ILQDQVPDQร
DODQร QGDNL \XNDUร GD GHรทLQLOHQ ROXPOX JHOLรบPHOHUH NDUรบร Q FDUL LรบOHPOHU
Doร รทร Qร Q Kร ]ODQGร รทร VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ NRPSR]LV\RQXQXQ Nร VD YDGHOL
VHUPD\H JLULรบOHUL \|Qย QGH JHOLรบWLรทL HQIODV\RQ KHGHILQGHNL VDSPD QHGHQL LOH
7ย UN /LUDVร Qร Q UHHO RODUDN GHรทHU ND]DQGร รทร YH EDQNDFร Oร N NHVLPL ELODQoR
\DSร ODUร QGD ED]ร ULVNOHULQ EHOLUJLQOLN ND]DQGร รทร J|Uย OPHNWHGLU %X ULVNOHU
oDOร รบPDQร Q ย oย QFย E|Oย Pย QGH D\Uร QWร Oร รบHNLOGH GHรทHUOHQGLULOGLรทL LoLQ EXUDGD
\HQLGHQ HOH DOร QPDPร รบWร U
)DL] 2UDQODUร 'HรทLรบNHQOLรทL 8\JXU .DVร P NUL]LQLQ ELU DQGD RUWD\D oร NDQ ELU NUL]
ROPDGร รทร Qร YH ELU NUL] RUWDPร QD GRรทUX JLGLOGLรทLQL J|VWHUHQ oHรบLWOL J|VWHUJHOHULQ
YDU ROGXรทXQX EHOLUWPHNWHGLU .UL]OHULQ |QFย J|VWHUJHOHUL LOH LOJLOL RODUDN ED]ร
HNRQRPLN GHรทLรบNHQOHUL LQFHOH\HQ 8\JXU .DVร P NUL]L |QFHVLQGH ILQDQVDO
VLVWHPGH ELU EDVNร Qร Q YDUOร รทร Qร YXUJXODPDNWDGร U *HFHOLN IDL] RUDQODUร QGD
\ร Oร EDรบร QGDQ LWLEDUHQ DUWDQ GDOJDODQPD $รทXVWRV YH (\Oย O D\ODUร QGD
NHQGLQL GDKD GD J|VWHUPLรบWLU 7DEOR 1LWHNLP \DSร VDO UHIRUPODUร Q
WDPDPODQPDVร QGDNL JHFLNPH YH |GHPHOHU GHQJHVL Doร NODUร Qร Q VLQ\DO
YHUPHVL SL\DVDODUGD JHQHO ELU WHGLUJLQOLรทH QHGHQ ROPXรบ YH (\Oย O D\ร QGD
LQWHUEDQN YH $3รธ IDL] RUDQODUร Kร ]OD \ย NVHOPLรบWLU
7ย UNL\HยถGH \ร Oร QGD G|YL] NXUXQXQ oร SD RODUDN NXOODQร OGร รทร LVWLNUDU
SURJUDPร QGD OLNLGLWH \DUDWร P PHNDQL]PDVร Qร Q Vย UHNOL Gร รบ ND\QDN JLULรบLQH
GD\DQGร Uร OPDVร \ร Oร Q VRQ oH\UHรทLQGH JHUoHNOHรบHQ Kร ]Oร VHUPD\H oร Nร รบODUร
QHWLFHVLQGH SL\DVD OLNLGLWHVLQLQ |QHPOL |Ooย GH GDUDOPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU
.DPX YH 706) Eย Q\HVLQGHNL EDQNDODUร Q JHFHOLN IRQODQPD JHUHNVLQLPOHUL
QHGHQL\OH SDUD SL\DVDODUร QGD ROXรบWXUGXNODUร EDVNร ODU VRQXFX DUWDQ OLNLGLWH
GDUDOPDVร Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร Qร \ย NVHOWLUNHQ X]XQ Vย UHGLU IDL] YH NXU
ULVNL WDรบร \DQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย GDKD Nร Uร OJDQ KDOH JHWLUPLรบWLU
7DEOR )DL] RUDQODUร JHOLรบLPL Dรถnem
2FDN 0DUW +D]LUDQ 7HPPX] $รทXVWRV Eylรผl (NLP .DVร P .DVร P .DVร P .DVร P .DVร P $UDOร N
,QWHUEDQN 2 1
<ร OOร N JHFHOLN RUWDODPD IDL]OHU .D\QDN 7&0%
$3รธ UHSR
'LรทHU \DQGDQ .DVร P WDULKL VRQUDVร QGD G|YL] UH]HUYOHULQGHNL
|QHPOL D]DOร รบODUร Q GD ILQDQVDO SL\DVDODUGDNL EDVNร Qร Q YH JHUJLQOLรทLQ GHUHFHVLQL
J|VWHUGLรทL LIDGH HGLOPHNWHGLU %X G|QHPGH EDQNDODUร Q Doร N SR]LV\RQODUร Qร
kapatmaya yรถnelmelerine EDรทOร RODUDN G|YL]H RODQ \RรทXQ WDOHS LOH ELUOLNWH
\DEDQFร ODUร Q VLVWHPGHQ IRQODUร Qร oHNPHOHUL YH NUHGL LPNDQODUร Qร NDSDWPDODUร
VRQXFXQGD G|YL] NXUX รนXEDW WDULKLQGH \HQLGHQ GDOJDODQPD\D
Eร UDNร OPร รบWร U 8\JXU V
&DUL รธรบOHPOHU 'HQJHVL YH 6HUPD\H +DUHNHWOHUL 'HรทLรบNHQOLรทL \ร Oร Qร Q RQ LNL D\Oร N G|QHPLQGH PDO LKUDFDWร QGDNL DUWร รบ
Gย ]H\LQGH LNHQ WRSODP LWKDODWWDNL DUWร รบ RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU %X
JHOLรบLP VRQXFXQGD \ร Oร $UDOร N G|QHPLQGH Gร รบ WLFDUHW Doร รทร PLO\DU
GRODUD FDUL LรบOHPOHU Doร รทร LVH PLO\DU GRODUD \ย NVHOPLรบWLU &DUL LรบOHPOHU
Doร รทร Qร Q ILQDQVPDQร QGD Nร VD YDGHOL VHUPD\H JLULรบOHUL QHGHQL\OH ELU VRUXQ
\DรบDQPDPDNOD ELUOLNWH Doร รทร Q \ร Oร LoLQGH Vย UHNOL \ย NVHOPHVL 7ย UNL\H LOH
LOJLOL RODUDN XOXVODUDUDVร SL\DVDODUGD HQGLรบHOHUL DUWร Uร Fร ELU HWNL \DUDWPร รบWร U <ร Oร Q
VRQ oH\UHรทLQGH LWKDODWWDNL DUWร รบร Q GHYDP HWPHVL FDUL LรบOHPOHU Doร รทร Qร Q GDKD
GD \ย NVHOHFHรทL EHNOHQWLVLQL DUWร UDQ ELU IDNW|U ROPXรบWXU 7DEOR
: ;=< > ? @ A2B C9D E
7DEOR <ÕOODU øWLEDUL\OH gGHPHOHU 'HQJHVL FHG$G I
FHG G JKFHG G$LKFHG$G MKFHG$G NOFHG$G GQP$R$R R
S T$U V W%<$X Y > Z [\> Z W D Z A ] Z ^ < _ `$a b cHb d e f g f h f
ikj f l$m$n
o i$f m$p$q
l o f r$r s
l o f s r p
l i$f o$o n
o m f l o q
l i$f s$s r
_ d ` b t b d$e f g f h f
u o o f s n s
u l q f iHj$p
u r l f n o j
u r j f n$n$q
u r q f r$r n
u l$m f p s j
u qHr f n r i
D v wyx X U S)z9{ x|D9{ } ~ { C X $ a 0b t / 9 0 d
t a t a
a b
t a t a
U S)z9X$X w9 { ;, { z D9{ } ~ { C X T C Z W [/V ?$Z2 V W Z HZ %> Z W%< : z Z Z W 2 V W%< $E g a H b 0 b d a ¡ g$a d e ¢ £ 9b d a
t b a 9
t b$a 4 i
a ¤ )¥9b $ t k¦ a ¨ ©Hb ¥ b $ t k¦ a
b £ 2 b a § d t a
b £ 2 b a § d t a d
U4T z Z Z W 2 V W Z HZ %> Z W3< g = k $ §k ¥9b a t § t b a ª
« © = « k a t a
i b `H t `$a b c$ k£ g t £ t b © b t b b$ o ¨ a$e b a § b ¬b$a a t
Fk T P FHP
FkR T J N$P
F J$T J N
FkI T P$P$R
FHR T I$I
P P T $M$M
i s f n$m r
i r f s$o j
o i f o p$l
o q f j$n o
iHj f p r j
o o f l o n
r f l o i
r f m$q$p
q f s q$n
p f n$n o
p f iHp$p
q f o n$l
p f s l s
j$m$n
i$f r j$j
i$f q$p$p
i f m$n$n
o f r j i
o f l$q$n
o f j$l s
P T L$ F
P T $ $G
P T I $M
P T L$ $N
F T G$N I
F T $L$R
G T N FkG
I T FHG I
I T L I
N T M$L$
N T M$ $M
I$I N
I T L$M$R
G T I$I J
q$q$m
p$p o
s iko
q$q r
q$p$l
iHl$j
i$iko
i$f iHq$j
o l$p
q$p$n
i f s l r
u s f p i$i
l f r o m
i$f n o o
u p$j r
u p$m
i$f s l s
r f p$j$j
l f m$j$q
l r$r
r f o p s
u q f iko p
l f p iHl
q f m r q
i f p s i
o f s n i
p$q$m
r f n$l q
P$R$L
I T L J N
I T J I J
T I$I
I$I M
J T P$R$L
P T G$G M
o
içermektedir.
I T P FHL i i$f s m i
n n
n
n
n
u i$iko
n
l r n
l r p
n
u o j
u o l i
q o n
l f l$q i
u q r s
u q f n$n$q
u l f l iks
u o iks
u q f s i r
u l$q r
§ a t a , §H t § £ d b t
u r f q r q
u © b d
kd a f
.D\QDN +D]LQH 0 VWHúDUOÕ÷Õ
8\JXU &DUL DoÕN '|YL] UH]HUYL YH &DUL DoÕN *6<ø+ RUDQODUÕQÕQ
\ÕOÕQGD KÕ]OÕ YH V UHNOL úHNLOGH \ NVHOPHVLQLQ ROXPVX] ELU JHOLúLPH
ROGX÷XQX EHOLUWPHNWHGLU $UDOÕN G|QHPLQGH RODQ FDUL LúOHPOHU
DoÕ÷ÕQÕQ *6<ø+¶\D RUDQÕ \ÕOÕ D\QÕ G|QHPL LWLEDUL\OH ¶H \ NVHOPLúWLU
7DEOR 7 UN /LUDVÕQÕQ UHHO RODUDN GH÷HUOHQPHVL YH Lo WDOHELQ DUWPDVÕ
LKUDFDWÕQ GXUDNODPDVÕQD QHGHQ ROPXú YH VRQXoWD FDUL DoÕN KÕ]OD E \ P úW U 7DEOR &DUL øúOHPOHU $oÕ÷Õ & ø $ 2UDQODUÕ Dönem
$UDOÕN $UDOÕN $UDOÕN $UDOÕN 0DUW +D]LUDQ 2000 Eylül $UDOÕN
.D\QDN 7&0%
& ø $ %U W '|YL] 5H]HUYOHUL
& ø $ *6<ø+
\ร Oร VRQ oH\UHรทLQGH \DEDQFร VHUPD\H DNร รบร WHUVLQH oHYULOPLรบ YH
G|YL] NXUXQXQ Dรบร Uร GHรทHUOHQGLรทLQLQ EHOLUOHQPHVL YH SL\DVDODUD GX\XODQ
Jย YHQLQ ND\EROPDVร VRQUDVร QGD Kร ]Oร รบHNLOGH ย ONH Gร รบร QD oร NPร รบWร U %|\OH ELU
RUWDPGD 0HUNH] %DQNDVร ,0)ยถ\H YHULOHQ WDDKKย WOHU YH X\JXODQDQ G|YL] NXUX
SROLWLNDVร KHGHIOHUL GRรทUXOWXVXQGD OLNLGLWH Vร Nร QWร Vร LoHULVLQGH EXOXQDQ
EDQNDODUD VDGHFH G|YL] NDUรบร Oร รทร QGD OLNLGLWH VDรทODPDN GXUXPXQGD NDOPร รบWร U
7ย UN PDOL SL\DVDODUร QD RODQ Jย YHQLQ D]DOPDVร YH JHOHFHNWHNL LVWLNUDU
NRQXVXQGD KLVVHGLOHQ HQGLรบHOHU VRQUDVร \DEDQFร VHUPD\HQLQ ย ONH\L Kร ]OD
WHUNHWPHVL VRQXFX UH]HUYOHULQ |QHPOL |Ooย GH D]DOPDVร ,0) GHVWHNOL G|YL]
NXUX LVWLNUDU SROLWLNDVร X\JXODPDVร Qร WHKGLW HGHU GXUXPD JHOPLรบWLU 6HUPD\H
KDUHNHWOHULQLQ
ELOHรบLPLQGHNL
JHOLรบPHOHU
XOXVODUDUDVร
SL\DVDODUGD HQGLรบH\L DUWร UDQ ELU GLรทHU XQVXU ROPXรบWXU 1LWHNLP 2FDN
$UDOร N G|QHPLQGH WRSODP PLO\DU GRODU RODUDN JHUoHNOHรบHQ UH]HUYOHU
GDKLO QHW VHUPD\H JLULรบL Dรทร UOร NOร RODUDN +D]LQHยถQLQ \XUW Gร รบร QGD \DSWร รทร WDKYLO
LKUDoODUร QGDQ ND\QDNODQPร รบ GRรทUXGDQ \DEDQFร VHUPD\H \DWร Uร PODUร QGD QHW
ED]GD oร Nร รบODU \DรบDQPร รบWร U 6HUPD\H KDUHNHWOHUL GHQJHVLQGH GLNNDW oHNLFL ELU
GLรทHU JHOLรบPH LVH \ร Oร VRQ oH\UHรทLQGH QHW VHUPD\H JLULรบOHULQLQ \ร Oร
+D]LUDQ D\ร QD J|UH JHULOHPH\H EDรบODPDVร YH (\Oย O D\ร QGD PLO\RQ GRODUOร N
oร Nร รบOD VRQXoODQPDVร Gร U
8\JXU V FDUL Doร รทร Q Gร รบ ERUoODQPD LOH Vย UGย Uย OHELOPHVL
NRQXVXQGDNL HQGLรบHOHULQ \ร Oร oH\UHรทLQGHQ LWLEDUHQ \ย NVHOPH\H
EDรบODGร รทร Qร YH JHOHFHN G|QHPOHUGH Gร รบ ERUoODQPDQร Q Vย UGย Uย OHELOLUOLรทL
NRQXVXQGDNL รบย SKHOHULQ \RรทXQOXN ND]DQGร รทร Qร LIDGH HWPHNWHGLU %X ROXPVX]
JHOLรบPHOHU SDUDOHOLQGH 7ย UNL\HยถQLQ Gร รบ ERUoODQPDGDNL ULVN SULPL \ย NVHOPLรบ YH
NUL] RUWDPร QD L\LFH JLULOPLรบWLU %X RUWDPGD NDPX EDQNDODUร Qร Q YH 'HPLUEDQNร Q
Lo SL\DVDGD Nร VD YDGHOL ERUoODQPD LKWL\DFร ED]ร EDQNDODUร Q Doร N
SR]LV\RQODUร Qร NDSDWPD\D \|QHOPHOHUL Gร รบ ERUoODQPD LPNDQODUร Qร Q GDUDOPDVร
NUL]H ]HPLQ KD]ร UOD\DQ GLรทHU IDNW|UOHUGLU
'Õú 7LFDUHW +DGOHUL \ÕOÕ EDúÕQGDQ LWLEDUHQ \ ]GH VHYL\HVLQLQ ]HULQH oÕNDUDN
LKUDFDW OHKLQH ELU J|U QW YHUHQ GÕú WLFDUHW KDGGLQLQ \ÕOÕ 2FDN D\ÕQGD
G ]H\LQH NDGDU \ NVHOGL÷L DQFDN EX \ NVHOLú WUHQGLQLQ \ÕOÕ
+D]LUDQ D\ÕQGDQ LWLEDUHQ D]DODQ ELU H÷LOLPH G|Q úW ÷ J|U OPHNWHGLU 6|]
NRQXVX GÕú WLFDUHW KDGGL H÷LOLPL .DVÕP G|QHPL |QFHVLQGH GH÷HULQLQ
DOWÕQGD GH÷LúLP J|VWHUHUHN LWKDODW OHKLQH ELU SR]LV\RQ \DUDWÕUNHQ (\O O
G|QHPL LWLEDUL\OH VHYL\HVLQH NDGDU JHULOHPLúWLU
³ ³ ¯3° ¯
*UDILN 'Õú WLFDUHW KDGGL JHOLúLPL
³ ¯%±3° ¯ ³ ¯%¯3° ¯ ²%±3° ¯ ²%¯3° ¯ ®%±3° ¯ ®%¯3° ¯ ´ µ ¶3· ² ®O¸H¹ ¶3· ²%®º´ µ ¶ · ²%²K»k¶ ¼ · ² ²¾½%¿ À · ² ²Á¸H¹ ¶3· ²%²º´ µ ¶ · ¯%¯KÂ$¶%¹ · ¯ ¯º» ¶ ¼ · ¯ ¯¾½%¿ À · ¯ ¯ Ã Ä Å Æ Ç Æ Ä È É Ê Æ Ä Ë9Ì Í Î Ï Ð É
à Å$Ñ Æ Ò Æ Ä È É Ê Æ Ä Ë9Ì Í Î Ï Ð É
Ó0Ô Õ=Ä É Ò Æ Ñ Î Ä Å Æ Í Í É
'Õú WLFDUHW PLNWDU HQGHNVOHULQLQ JHOLúLPL LQFHOHQGL÷LQGH GÕú WLFDUHW
KDGGLQLQ LWKDODW OHKLQH JHOLúPHVLQH ED÷OÕ RODUDN \ÕOÕ .DVÕP D\Õ
|QFHVLQGH LWKDODW PLNWDU HQGHNVLQLQ LKUDFDW PLNWDU HQGHNVLQH NÕ\DVOD oRN
GDKD ID]OD DUWÕú J|VWHUGL÷L DQODúÕOPDNWDGÕU
*UDILN 'Õú WLFDUHW PLNWDU HQGHNVOHUL
Ý × × Ø$Ü × Ø Û$× Ø Ù × Ø Ø$× Ø$× × Ö Ü × Ö Û$× ÖÚÙ × Ö Ø$× Ö × ×
Oca.98
Ara.98
Oca.99
Haz.99
Eyl.99
Þ ß à ákâHákã ä å æ ã á à ç èHé ê æÚë å
Ara.99
Oca.00
Mar.00
Haz.00
Eyl.00
Þ ã ßHá ì ákã ä å æ ã á à ç èHé ê æÚë å
(QIODV\RQ 'H÷LúNHQOL÷L YH 5HHO '|YL] .XUODUÕ \ÕOÕQGD D\OÕN HQIODV\RQ JHUoHNOHúPHOHUL IDL] RUDQODUÕQGDNL KÕ]OÕ
G ú úOHU YH JHOHFH÷H \|QHOLN ROXPOX EHNOHQWLOHU QHWLFHVLQGH \DYDúOD\DQ ELU
H÷LOLP L]OHPLúWLU %XQXQOD ELUOLNWH HQIODV\RQGDNL D]DOPD SURJUDP KHGHIOHULQLQ
JHULVLQGH NDOPÕúWÕU 1LWHNLP \ÕOÕ VRQX LWLEDUL\OH D\OÕN 7()( YH 7h)(
JHOLúLPOHUL KHGHIOHQHQ G ]H\LQ SXDQ GDKD ]HULQGH JHUoHNOHúPLúWLU
SURJUDP KHGHIL JHUoHNOHúHQ '|YL] NXUX JHOLúLPOHUL LVH SURJUDP
KHGHIOHULQH X\XPOX ELU \DSÕGD JHOLúLP J|VWHUPLúWLU
$QFDN HQIODV\RQ KHGHILQGHNL VDSPD G|YL] NXUXQXQ GH÷HUOHQPHVLQH
QHGHQ ROPXúWXU $UDOÕN .DVÕP G|QHPLQGH UHHO HIHNWLI G|YL] NXUX
HQGHNVL JHOLúLPL 7 UN /LUDVÕQÕQ RUDQÕQGD UHHO GH÷HU ND]DQGÕ÷ÕQÕ
J|VWHUPHNWHGLU 7DEOR 7 UN /LUDVÕQÕQ UHHO GH÷HU ND]DQFÕ LKUDFDW
SHUIRUPDQVÕQÕ ROXPVX] \|QGH HWNLOHPLúWLU '|YL] NXUXQXQ GD |QJ|U O U
QLWHOLNWH ROPDVÕ QHGHQL\OH LWKDODW V UHNOL DUWÕú J|VWHUPLú YH GÕú WLFDUHW DoÕ÷ÕQÕQ
E \ PHVLQGH HWNLOL ROPXúWXU 'L÷HU \DQGDQ EX J|VWHUJHOHULQ GÕú SL\DVDODU YH
\DWÕUÕPFÕODU WDUDIÕQGDQ DOJÕODQPDVÕ X\JXODQDQ NXU VLVWHPLQLQ V UG U OHELOLUOL÷L
NRQXVXQGDNL VSHN ODV\RQODUÕ YH HQGLúHOHUL DUWÕUPÕúWÕU
7DEOR '|YL] .XUX YH (QIODV\RQ 2UDQร *HOLรบPHOHUL Reel efektif dรถviz kuru รญ รฎ รฏ
7()(
Tร FE (1994=100)
$UDOร N
.DVร P
GHรทLรบLP
7h)( ED]Oร KHVDSODQDQ UHHO HIHNWLI G|YL] NXUX HQGHNVL .D\QDN 7 & 0HUNH] %DQNDVร
%DQND %LODQoRODUร QGD 9DGH YH '|YL] &LQVL 8\XPVX]OXNODUร .DVร P NUL]L |QFHVLQGH EDQND ELODQoRODUร QGDNL YDGH X\XPVX]OXรทX
QHGHQL\OH ย VWOHQLOHQ IDL] YH OLNLGLWH ULVNOHULQLQ JHoPLรบ G|QHPOHUH J|UH DUWWร รทร
GLNNDW oHNPHNWHGLU \ร Oร QGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q SDVLI \DSร Vร oRN Nร VD
YDGHGH \RรทXQODรบPร รบ EXQD NDUรบร Oร N JHWLULOL DNWLIOHULQLQ YDGH \DSร Vร GDKD
X]DPร รบ YH ELODQoRODUGDNL YDGH X\XPVX]OXรทX GDKD GD GHULQOHรบPLรบWLU %X
JHOLรบLPLQ WHPHO QHGHQL \ร Oร EDรบODUร QGD EDQNDODUร Q IDL] RUDQODUร Qร Q GDKD
GD Gย รบHFHรทL EHNOHQWLVL oHUoHYHVLQGH \ย Nย POย Oย NOHULQLQ GDKD Nร VD YDUOร NODUร Qร Q LVH GDKD X]XQ YDGHOL ELU \DSร \D G|Qย รบWย UPH\L WHUFLK HWPHOHULGLU
ร zellikle 1 D\ DUDVร YDGH JUXEXQGD IDL]H GX\DUOร SDVLIOHULQ
\RรทXQOXรทXQXQ oRN \ย NVHN ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU \ร O VRQX LWLEDUL\OH
D\ DUDVร YDGHGH IDL]H GX\DUOร DNWLIOHULQ IDL]H GX\DUOร SDVLIOHUL NDUรบร ODPD RUDQร
LNHQ EX RUDQ (\Oย O G|QHPLQGH ยถD JHULOHPLรบWLU 7DEOR
'LรทHU \DQGDQ D\ YH GDKD Nร VD YDGHOL IDL]H GX\DUOร DNWLIOHULQ WRSODP YDUOร NODU
LoLQGHNL SD\ร LNHQ IDL]H GX\DUOร SDVLIOHULQ WRSODP \ย Nย POย Oย NOHU LoLQGHNL
SD\ร ยถH XODรบPร รบWร U %X \DSร EDQNDFร Oร N NHVLPLQL OLNLGLWH Vร Nร รบร NOร NODUร QD YH
Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร GHรทLรบLPLQH GDKD Nร Uร OJDQ KDOH JHWLUPLรบWLU 6HNW|UGH
UHSR KDFPLQLQ |QHPOL ER\XWWD ROXรบX YH EX LรบOHPOHULQ oRN Nร VD YDGHOHUGH
\RรทXQODรบPร รบ ROPDVร VHNW|Uย Q OLNLGLWH LKWL\DFร Qร GDKD GD \ย NVHOWPLรบWLU
7DEOR %DQNDFร Oร N 6HNW|Uย )DL]H 'X\DUOร $NWLIOHULQLQ )DL]H 'X\DUOร 3DVLIOHUH 2UDQร
$UDOร N 0DUW +D]LUDQ Eylรผl 2000 $UDOร N 0DUW
D\D NDGDU
D\ DUDVร YDGH
.D\QDN 7 & 0HUNH] %DQNDVร *|]HWLP 6LVWHPL 9HULOHUL
D\ DUDVร YDGH
D\ DUDVร YDGH
\ร OGDQ X]XQ YDGH
%DQNDODUร Q ELODQoRODUร QGDNL ELU EDรบND ULVN GH \DEDQFร SDUD YDUOร N YH
\ย Nย POย Oย NOHU DUDVร QGDNL GHQJHVL]OLNWHQ ND\QDNODQDQ Doร N SR]LV\RQ ULVNLGLU
.DVร P WDULKL LWLEDUL\OH YDGHOL LรบOHPOHU KDULo G|YL] SR]LV\RQ Doร รทร \ร O
EDรบร QD J|UH \DNODรบร N PLO\DU GRODU DUWPร รบWร U 7DEOR $oร N SR]LV\RQODUGDNL
EX \ย NVHOPH NUL] G|QHPLQGH \DEDQFร \DWร Uร PFร ODUร Q 7ย UN EDQNDFร Oร N
VLVWHPLQLQ LVWLNUDUร QD LOLรบNLQ HQGLรบHOHULQL DUWร UDQ ELU XQVXU ROPXรบWXU
7DEOR %DQNDFร Oร N .HVLPL '|YL] 3R]LV\RQ $oร รทร *HOLรบLPL
0LO\RQ GRODU 2FDN 0DUW +D]LUDQ Eylรผl (NLP .DVร P .DVร P $UDOร N
Dรถviz Dรถviz Dรถviz Dรถviz 3R]LV\RQ 3R]LV\RQ 3R]LV\RQ 3R]LV\RQ $oร รทร $oร รทร $oร รทร $oร รทร
9DGHOL รธรบOHPOHU +DULo 9DGHOL รธรบOHPOHU 'DKLO Kaynak : T.C.M.B, GรถzetiP 6LVWHPL 9HULOHUL
'ร รบ %RUoODU YH '|YL] 5H]HUYOHUL .ร VD YDGHOL ERUoODUร Q G|YL] UH]HUYOHULQH RUDQร ELU HNRQRPLQLQ
Jย YHQLOLUOLรทLQLQ WHPHO J|VWHUJHOHUL DUDVร QGD ROXS EX RUDQGDNL \ย NVHOPH G|YL]
NXUXQXQ UHHO RODUDN GHรทHUOHQPHVL YH FDUL LรบOHPOHU Doร รทร Qร Q DUWPDVร LOH ELUOLNWH
GHรทHUOHQGLULOGLรทLQGH RODVร ELU G|YL] NUL]LQLQ |QFย J|VWHUJHOHULQGHQ NDEXO
HGLOPHNWHGLU .DPLQVN\ 5HLQKDUW +RQRKDQ +DZNLQV .ODX
รฐ/รฑ รฒ รณร รด รต,รถ รท รธ"รน)รบ รป รฒ2รผ รฒ รฝ รพ รฟ รด รฝ รบ
! " " " "!
รฑ /รป รต =รผ รพ รฝ รผ รด
รฑ รพ $รพ รฑ รผ รฟ รพ รฑ3รด
, - . #( #( #( # ( $ # ## $# $ %'& # $ $ ) & # $ $ $ & ( * * * & * ( * * * & * ( * * * & * + ( * * * & * ( * * * & * ( * * * & * ( * * * & * % ( * * * & * ) ( * * * & * ( * * * & * ( * * * & / 0214365 7 8 7 5 9 KV borรง :4; < =?> @4A B C6D2E F <4G < H IKJ >"H E L6M NO;QP J <K;'E R SKT U VW; I X"IK; GKJ I ;?> R I N ; < RYE"Z []\
b"_ g b"_ f b"_ e b"_ d b"_ c b"_ b ^ _ a ^ _ `
b
hm hm hm h m j n i ho hh h i i jlk h i i n k h i i i k m o o o k o m o o o k o m o o o k o p m o o o k olq m o o o k o r m o o o k o s m o o o k o m o o o k o m o o o k o m o o o k m o o o k
<HOGDQ \ร Oร QGD G|YL] NXUXQXQ |QJ|Uย OHELOLU ROPDVร Qร Q Nร VD
YDGHOL Gร รบ ND\QDN NXOODQร Pร Qร Q DUWPDVร QGD |QHPOL URO R\QDGร รทร Qร YH IDL] NXU
PDNDVร QD GD\DOร VSHNย ODWLI QLWHOLNL XOXVODUDUDVร VHUPD\H DNร PODUร Qร Q SL\DVDODUร
ROGXNoD Nร Uร OJDQ KDOH JHWLUGLรทLQL EHOLUWPHNWHGLU 1LWHNLP Grafik 5.4โ de yer alan
Nร VD YDGHOL Gร รบ ERUo VWRNXQXQ 0HUNH] %DQNDVร XOXVODUDUDVร UH]HUYOHULQH RUDQร
EX Nร Uร OJDQOร รทร Q HQ WHPHO J|VWHUJHOHULQGHQ ELULVLGLU 8\JXU EX RUDQร Q
\ย NVHN ROPDVร Qร Q Gร รบ ND\QDN \DSร Vร Qร Q QH GHUHFH Nร VD YDGHOL ROGXรทXQX
GHรทLรบNHQ VHUPD\H KDUHNHWOHUL NDUรบร Vร QGD ย ONHQLQ PDUX] NDODFDรทร ULVNOHUL
DUWDQ Nร VD YDGHOL Gร รบ ND\QDN JLULรบLQLQ Vย UGย Uย OHELOLUOLรทL NRQXVXQGDNL HQGLรบHOHULQ
\DEDQFร \DWร Uร PFร ODUร Q ย ONH SL\DVDODUร QD RODQ \DNODรบร Pร Qร ROXPVX]
HWNLOH\HFHรทLQL J|VWHUGLรทLQL EHOLUWPHNWHGLU 7DEOR $ยถ GD VRQ \ร OOร N
G|QHPGH ILQDQVDO NUL]H Vย Uย NOHQPLรบ RODQ ย ONHOHUGHQ 0HNVLND YH *ย QH\ 'RรทX
$V\D ย ONHOHULQGH EX RUDQร Q NUL] |QFHVLQGH DOGร รทร GHรทHUOHU \HU DOPDNWDGร U
7ย UNL\HยถGH LVH V|] NRQXVX RUDQ \ร Oร +D]LUDQ D\ร QGDQ LWLEDUHQ |QHPOL รถlรงรผdH \ย NVHOPLรบWLU
7DEOR $ .ร VD 9DGHOL 'ร รบ %RUo 0HUNH] %DQNDVร 5H]HUYOHUL 0HNVLND (QGRQH]\D 7D\ODQG )LOLSLQOHU 0DOH]\D รญ tkรฏ Tรผrkiye
รญ รฎ รฏ
Kaynak: Erinรง Yeldan \ร Oร (NLP D\ร GHรทHULGLU .DVร P GHรทHUL LVH JHUoHNOHรบPLรบWLU 7&0% YHULOHULQGHQ KHVDSODQPร รบWร U
$รบDรทร GD \HU DODQ Gร รบ ERUoODUOD LOJLOL UDV\RODU GD 7DEOR % VLVWHPLQ
VHUPD\H KDUHNHWOHULQGHNL GHรทLรบNHQOLN NDUรบร Vร QGD Nร Uร OJDQ KDOH JHOGLรทLQL
J|VWHUPHNWHGLU %LU GLรทHU LIDGH\OH 7ย UNL\HยถQLQ |GHPHOHU GHQJHVLQGHQ
ND\QDNODQDELOHFHN ELU G|YL] NUL]LQH KD]ร U KDOH JHOGLรทL J|Uย OPHNWHGLU
$UDOร N $UDOร N $UDOร N $UDOร N
7DEOR % 'ร รบ %RUoODUOD รธOJLOL 5DV\RODU
'ร รบ ERUo รธKUDFDW
0DUW
Eylรผl 2000
+D]LUDQ $UDOร N
& รธ ' &DUL LรบOHPOHU GHQJHVL .D\QDN 7&0%
5H]HUYOHU 'ร รบ ERUo
5H]HUYOHU .9
borรงlar
& รธ ' 5H]HUYOHU
รธVWLNUDU SURJUDPร QGD |QJ|Uย OHQ \DSร VDO WHGELUOHULQ JHFLNPHVL YH GLรทHU
JHOLรบHQ SL\DVDODUGD \DรบDQDQ ROXPVX] JHOLรบPHOHU ยณGร รบVDO รบRNODUยด RODUDN
GHรทHUOHQGLULOHELOLU %X รบRNODU GD |QHPOL WXWDUODUGD VHUPD\H oร Nร รบODUร QD \RO
DoPร รบ YH JHUHN \XUW LoLQGH JHUHN \XUW Gร รบร QGD SURJUDPร Q Vย UGย Uย OHELOLUOLรทL
NRQXVXQGDNL HQGLรบHOHUL DUWร UPร รบWร U *HOLรบHQ SL\DVDODUGD ยถOร \ร OODUGD
JHUoHNOHรบHQ ILQDQVDO NUL]OHU ย ]HULQGH \DSร ODQ oDOร รบPDODU G|YL] NXUXQD GD\DOร
LVWLNUDU SURJUDPร X\JXODPDODUร Vร UDVร QGD ย ONH SDUDODUร Qร Q UHHO GHรทHU
ND]DQGร รทร Qร HNRQRPLQLQ Kร ]Oร ELU FDQODQPD Vย UHFLQGHQ VRQUD GDUDOPD
HรทLOLPLQH JLUGLรทLQL YH |GHPHOHU GHQJHVLQLQ |QHPOL |Ooย GH ER]XOGXรทXQX
gรถstermektedir.
(GZDUGV ยถOร \ร OODUGD JHOLรบHQ SL\DVDODUGD \DรบDQDQ ILQDQVDO
krizlerin ortak
รถzellikleriQL รบ|\OH Doร NODPDNWDGร U .XUD GD\DOร LVWLNUDU
SURJUDPODUร Qร Q LON DรบDPDVร QGD |QHPOL WXWDUODUGD \DEDQFร VHUPD\H JLULรบL
ROPDNWD FDUL LรบOHP Doร NODUร ILQDQVH HGLOPHNWH YH PHQNXO Nร \PHW SL\DVDODUร
FDQODQPDNWDGร U %X JHOLรบPHOHU \DรบDQร UNHQ X\JXODPDGD RUWD\D oร NDQ
DNVDNOร NODU YH FDUL Doร NODUร Q Kร ]OD \ย NVHOPHVL VRQUDVร QGD SURJUDPร Q
Vย UGย Uย OHELOLUOLรทL NRQXVXQGDNL HQGLรบHOHU DUWPDNWD YH EXQD EDรทOร RODUDN
VHUPD\H JLULรบOHUL D]DOPDNWD YH\D oร Nร รบODU EDรบODPDNWDGร U *HUHNOL WHGELUOHULQ
DOร QPDVร QGD \DรบDQร ODQ JHFLNPHOHU ย ONH ULVN SULPLQL DUWร Uร UNHQ SL\DVDODUGD
JHQHO ELU Jย YHQVL]OLN YH EHOLUVL]OLN ROXรบPDNWDGร U $]DODQ G|YL] UH]HUYOHUL
VRQXFXQGD DUWร N NXU UHMLPL WHUN HGLOHUHN GDOJDOร NXU X\JXODPDVร QD
JHoLOPHNWHGLU $oร NODQDQ EX VLVWHPDWLรทLQ 7ย UNL\HยถGH \DรบDQDQ .DVร P NUL]L รถncesLQGH GH JHUoHNOHรบWLรทL J|Uย OPHNWHGLU g]PHQ G|YL] NXUXQD GD\DOร SROLWLNDODUร Q NUL]OHUH JHEH SROLWLNDODU
ROGXรทXQX YH VDELW NXU UHMLPOHULQLQ VRQUDVร \ย NVHOHQ SL\DVDODUGD
\DรบDQDQ NUL]OHULQ RUWDN QRNWDVร ROGXรทXQX EHOLUWPHNWHGLU 6DELW G|YL] NXUX YH\D
G|YL] NXUXQX oร SD RODUDN NXOODQDQ ย ONHOHUGH Oย NV Wย NHWLPH GD\DOร Lo WDOHS DUWร รบร LOH RUWD\D oร NDQ Kร ]Oร Eย \ย PH HYUHVLQL ]DPDQ LoLQGH ER]XODQ FDUL
LรบOHPOHU GHQJHVL VRQXFXQGD \DEDQFร \DWร Uร PFร ODUร Q HQGLรบHVLQLQ DUWWร รทร
VHUPD\H oร Nร รบODUร Qร Q YH VSHNย ODWLI KDUHNHWOHULQ \DรบDQGร รทร ELU G|QHP L]OHPHNWH
YH VRQXoWD |GHPHOHU GHQJHVL YH EDQNDFร Oร N NUL]OHUL PH\GDQD JHOPHNWHGLU g]PHQ
7ย UNL\HยถGH
GHรทHUOHQGLUPHGH
Lo
\DรบDQDQ
ERUoODQPDQร Q
VRQ
NUL]OHU
EDQNDFร Oร N
ย ]HULQH
VLVWHPL
\DSWร รทร
DUDFร Oร รทร \OD
\DSร OPDVร Qร Q SDUD DU]ร Qร HWNLOHGLรทLQH EX GXUXPXQ SDUD SROLWLNDVร DUDoODUร Qร Q
HWNLQOLรทLQL D]DOWWร รทร QD ILQDQVDO LVWLNUDU XรทUXQD IL\DW LVWLNUDUร QGDQ YD]JHoLOGLรทLQH
YH EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ V UHNOL IRQODQPDVÕ JHUH÷LQLQ RUWD\D oÕNWÕ÷ÕQD
GH÷LQPHNWHGLU g]PHQ D\UÕFD 7 UNL\H¶GH HQIODV\RQ KHGHIOHPHVLQH
JHoLOHELOPHVL IL\DW LVWLNUDUÕQÕQ VD÷ODQDELOPHVL YH EX SROLWLNDODUÕQ ILQDQVDO
LVWLNUDU SROLWLNDODUÕ YH KHGHIOHUL LOH oHOLúPHPHVL LoLQ VD÷OÕNOÕ ELU PDOL YH
EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ EXOXQPDVÕQÕQ úDUW ROGX÷XQX EHOLUWPHNWHGLU
7DEOR SeçiOPLú .ÕUÕOJDQOÕN *|VWHUJHOHUL LOH .DVÕP .UL]L 'H÷HUOHQGLUPHVL
*|VWHUJH
u v w x x y z { |]z { w } {K~" { x
{ w | v {] v w { { z {Kw x } { x y { ~ z x Kx ¡ y¢ x "v w { K v } z {Kw x ¥ v x 4 w v ~ z v w } { Kx y {K~ z x Kx
~ z v " ~ } { Kx y {K~ z x Kx
Reel döviz kurl
v w
¡ y w z v w { } x w { { w z { w x ¬ v ~ v x z v ~ z v w ~"} v x v } { { } x 4 x ~ x" " | " z z v w
.DVÕP NUL]L |QFHVL
K { { "v w x"x y z { | z { w v K K { v v } {Kz x } { Kx y {K~ w "v w | z v w K { £ v z v Kz {K x ~ { {Kz x y x | K { ¥ v x w v ~ z v w ~ ~4v ~ x {Kz x y z { w x {Kw v {Kw x ~ } { x "v v z v w } v v { { w x ~ z x z y | v K { ~" z v " ~ x { z { ~" x z { w x ~ w z v | v | v § v x z { w { v w v z {Kz y"{ x z } { x w v v z | v z | v | v K { ¨ª© « ~ x ~ w { { z } { { w z { ~ | { x K { ¡ y w z v ~ | v ~ ~ w }K w z { x z x w z x Kx {K~"}Kx y"{ z {Kw x ~ x ~ v w | v
Evet. Yüksek faiz, kur ve likidite
w x z { w x ~ x ~ x w x "x | x
'H÷HUOHQGLUPH
z " z v w v w v x "v v z v w } v " ~ v K ~ x ~ v ~ | v ~ ~ ~"} v {K~"}Kx y"{ z {Kw x ~ v w | v { w }K y ~ } v w x { z {K~ x z { w x ~ x ~ z y | v
Ülke risk priminin yükselmesi,
"{Kw | v { y z v w ~ }Y y v ~ v x | v ~ z v w ~ ~4} v w v z | v u v w x"x y z { |]z {Kw } { ~ { x ~ x ~ z | " { z x y x |]x ~ { v ~ ~ } { v |¤{ } { { x ~ x ~ { w { x ¦ x "v "v z v w ~ "{Kw | v { v w { { z {Kw x ~"{ { x { | } { x { z x w x z x z {Kw { z v ~ } " "v w z z K ~ ~
göstergesi
¦ x "v "v z v w } v {Kz { { { " ~ { z x belirsizlik ve güvensizlik
z "y | v £ v z { x v w w { } z v z v "v w x"x y z { |]z {Kw } { ~ { x ~ x { "x x
Ülkenin sermaye hareketleri
v w y ~ } v x w z v ~ z Y ~ ~ v w K ~ ~ { w { x ¬ v ~ v z x { |]x ~ x ~ x w x {K~ w x "z {Kw ~ { } { ~ x z { w z v ~ z K ~ ~ v w K ~ ~ { w { x
<XNDUร GDNL E|Oย POHUGH D\Uร QWร Oร รบHNLOGH \HU DODQ YH NUL]OHULQ |QFย
J|VWHUJHOHUL RODUDN ELOLQHQ ED]ร GHรทLรบNHQOHULQ 7ย UNL\H รบDUWODUร GLNNDWH DOร QDUDN
\DSร ODQ GHรทHUOHQGLUPHVL .DVร P NUL]LQLQ DQL RUWD\D oร NPDGร รทร Qร YH
|QFHVLQGH oHรบLWOL |QFย J|VWHUJHOHULQ YDU ROGXรทXQD LรบDUHW HWPHNWHGLU
0DNURHNRQRPLN NRรบXOODUGDNL GHรทLรบNHQOLN YH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH ELULNHQ
ULVNOHU QHGHQL\OH RUWD\D oร NDQ Nร Uร OJDQ \DSร SRWDQVL\HO ELU ILQDQVDO NUL]LQ
JHUoHNOHรบPH RODVร Oร รทร Qร DUWร UPร รบWร U 1LWHNLP DรบDรทร GD VXQXODQ 7DEOR ยถGD \HU
alan รถncรผ gรถstergelHULQ GH LรบDUHW HWWLรทL EX Nร Uร OJDQ \DSร QHWLFHVLQGH \ร Oร
.DVร P YH \ร Oร รนXEDW D\ODUร QGD FLGGL ER\XWWD LNL NUL] \DรบDQPร รบWร U
$/7,1&, %g/h0 6218d 9( '(รถ(5/(1'รธ50( รธVWLNUDUOร ELU EDQNDFร Oร N YH JHQHO DQODPGD ILQDQVDO VLVWHP SDUD
SROLWLNDODUร Qร Q HWNLQOLรทL YH HNRQRPLQLQ LVWLNUDUOร ELU รบHNLOGH oDOร รบDELOPHVL LoLQ
Eย \ย N |QHP DU]HWPHNWHGLU *ย Qย Pย ]GH PHUNH] EDQNDODUร SDUDVDO LVWLNUDU
KHGHIOHULQLQ \DQร Vร UD ILQDQVDO VLVWHPOHULQLQ LVWLNUDUร Qร VDรทODPDGD YH
VDรทODPOร รทร Qร JHOLรบWLUPHGH VRUXPOXOXN VDKLELGLUOHU )LQDQVDO VLVWHPLQ
LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQDELOPHVL LoLQ PHUNH] EDQNDODUร Qร Q KHP SDUDVDO \|QHWLP
KHP GH SL\DVDODUร Q L]OHQPHVL IRQNVL\RQODUร QD VDKLS ROPDODUร JHUHNPHNWHGLU
%X LNL IRQNVL\RQXQ ELUOLNWH NXOODQร OPDVร QD |]HOOLNOH ILQDQVDO NUL] YH VLVWHPLN
NUL] G|QHPOHULQGH Eย \ย N LKWL\Do GX\XOPDNWDGร U
%DQND J|]HWLP YH GHQHWLPLQGH GRรทUXGDQ \HU DOPDPDODUร QD NDUรบร Oร N
PHUNH] EDQNDODUร JHQHO RODUDN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย JHOLรบLPOHULQL YH WHPHO
VLVWHPLN ULVNOHULQL L]OHPH\H GHYDP HWPHNWHGLUOHU )LQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q
VDรทODQPDVร YH NRUXQPDVร QGDQ VRUXPOX WXWXODQ SHN oRN ย ONH PHUNH] EDQNDVร
JHQHO HNRQRPLN SHUIRUPDQVร YH ILQDQVDO DUDFร Oร N Vย UHFLQL ROXPVX] HWNLOH\HQ
XQVXUODUร Q \RN HGLOPHVL YH\D HWNLOHULQLQ HQ D]D LQGLULOPHVL DPDFร \OD ILQDQVDO
VLVWHP LVWLNUDU DQDOL]OHULQGH EXOXQPDNWDGร U
6RQ \ร OODUGD SHN oRN ย ONHGH \DรบDQร ODQ EDQNDFร Oร N NUL]OHUL PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร DQDOL]LQH \DSDELOHFHNOHUL NDWNร ODUร Qร Q
|QHPOL |Ooย GH DUWPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU .UL]OHU |QHPOL HNRQRPLN YH VRV\DO
PDOL\HWOHUL EHUDEHUOHULQGH JHWLUPHNWH ROXS JHQHO DQODPGD ILQDQVDO VLVWHPLQ
L]OHQPHVL PXKWHPHO ]DDIOร NODUร Q YH WHKGLWOHULQ EHOLUOHQPHVL PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q VRUXPOXOXรทX DOWร QGD EXOXQPDNWDGร U 'ROD\ร Vร \OD PHUNH]
EDQNDODUร Doร Vร QGDQ ILQDQVDO VLVWHPGHNL SRWDQVL\HO ]DDIL\HWOHULQ YH
Nร Uร OJDQOร NODUร Q EHOLUOHQPHVL |QHPOLGLU gGHPHOHU VLVWHPLQLQ DNVDPDGDQ
oDOร รบPDVร Qร Q YH SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLQ ELU รบHNLOGH X\JXODQDELOPHVLQLQ
VDรทODQPDVร Doร ODUร QGDQ PHUNH] EDQNDVร Qร Q ILQDQVDO VLVWHPGHNL ULVNOHUL
L]OHPHVL YH GHรทHUOHQGLUPHVL JHUHNPHNWHGLU
%''.ยถQร Q IDDOL\HWH JHoPHVL YH VRQ \DรบDQDQ NUL]OHU VRQUDVร QGD
0HUNH] %DQNDVร Qร Q ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร YH RQXQ WHPHO XQVXUX RODQ
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย LVWLNUDUร NRQXVXQGDNL |QHPL GDKD GD DUWPร รบWร U 1LWHNLP
\ร Oร 0D\ร V D\ร QGD GHรทLรบWLULOHQ 0HUNH] %DQNDVร .DQXQX %DQND\D
ILQDQVDO LVWLNUDU NRQXVXQGD GDKD ID]OD \HWNL YH VRUXPOXOXN YHUPHNWHGLU
%X oDOร รบPDGD |QHULOHQ ILQDQVDO LVWLNUDU DQDOL]L LOH 0HUNH] %DQNDVร Qร Q
ILQDQVDO VLVWHP Nร Uร OJDQOร รทร Qร PLNUR YH PDNUR Gย ]H\GH DQDOL]OHUOH
GHรทHUOHQGLUPHVi, finansal sisteminin bรผtรผnรผnรผ tehdit eden bir sorunu veya
RODVร ELU EDQNDFร Oร N NUL]LQL RUWD\D oร NPDGDQ |QFH DOJร OD\DUDN JHUHNOL |QOHPOHUL
DOPDVร Gร U $NVL WDNGLUGH PDOL Eย Q\HOHUL YH ULVN DOJร ODPDODUร ]D\ร IODPร รบ
|]ND\QDNODUร Qร \LWLUPLรบ YH QRUPDO DUDFร Oร N IDDOL\HWOHULQL \HULQH JHWLUHPH\HQ ELU
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ HNRQRPLQLQ LVWLNUDUOร รบHNLOGH Eย \ย PHVLQL ROXPVX] \|QGH
HWNLOH\HFHรทL Doร NWร U 'ROD\ร Vร \OD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q \HQLGHQ \DSร ODQGร UPD
Vย UHFL WDPDPODQDUDN PHYFXW VRUXQODUร JLGHULOPHGHQ YH SL\DVDODUGDNL
EHOLUVL]OLNOHU \RN HGLOHUHN \HQLGHQ Jย YHQ WHVLV HGLOPHGHQ 0HUNH] %DQNDVร Qร Q
WHPHO DPDFร RODQ IL\DW LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร YH EX \|QGH HWNLQ ELU SDUD
SROLWLNDVร L]OHPHVL Pย PNย Q GHรทLOGLU
\ร Oร QGD X\JXODQPDVร SODQODQDQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q \HQLGHQ
VHUPD\HOHQGLULOPHVL RSHUDV\RQXQXQ WHPHO KHGHIOHULQGH ELULVL GH EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q
\HQLGHQ
HWNLQ
รบHNLOGH
IDDOL\HW
J|VWHUHQ
ELU
\DSร \D
NDYXรบWXUXOPDVร Gร U <HQLGHQ VHUPD\HOHQGLUPH X\JXODPDVร Qร Q HWNLQOLรทL YH
EDรบDUร Vร Doร Vร QGDQ 0HUNH] %DQNDVร ยถQร Q L]OH\HFHรทL SROLWLNDODU |QHPOLGLU
<HQLGHQ VHUPD\HOHQGLUPH X\JXODPDVร QD \|QHOLN RODUDN 0HUNH] %DQNDVร LNL
IDUNOร SROLWLND L]OHPHN GXUXPXQGD EXOXQPDNWDGร U %LULQFLVL V|] NRQXVX
X\JXODPDQร Q DNVDPDGDQ \ย Uย PHVLQL VDรทOD\DFDN รบHNLOGH GHQJHOL NXU YH IDL]
SROLWLNDODUร L]OHPHVLGLU รธNLQFLVL LVH X\JXODPD Vร UDVร QGD RUWD\D oร NDELOHFHN
DNVDNOร NODUร VLVWHP JHQHOLQH \D\ร OPDGDQ JLGHUHFHN SROLWLNDODU L]OHPHVLGLU %X
SROLWLNDODU .DVร P YH รนXEDW NUL]OHULQGH \DรบDQDQ VRUXQODUร Q YH \DSร ODQ \DQOร รบ
X\JXODPDODUร Q WHNUDU HGLOPHPHVL Doร Vร QGDQ GD |QHPOLGLU $\Uร FD \HQLGHQ
VHUPD\HOHQGLUPH
X\JXODPDVร Qร Q
0HUNH]
%DQNDVร
SROLWLNDODUร
LOH
GHVWHNOHQPHVL LKWL\DFร %DQNDQร Q ILQDQVDO SL\DVDODUร YH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย
\DNร QGDQ L]OHPHVL JHUHรทLQL ELU NH] GDKD RUWD\D NR\PDNWDGร U 0DOL
Eย Q\HVL
]D\ร I
EDQNDFร Oร N
VLVWHPLQLQ
JHQLรบ
NDSVDPOร
UHKDELOLWDV\RQD WDEL WXWXOGXรทX YH Dรทร U Lo ERUo \ย Nย Qย Q ILQDQVDO VLVWHPL
]D\ร IODWWร รทร ELU RUWDPGD oRN Dรบร Uร GDOJDODQPDODU Gร รบร QGD Pย GDKDOHGH
EXOXQPD\DQ 0HUNH] %DQNDVร Doร Vร QGDQ G|YL] NXUXQXQ \|QHWLPL G|YL]
rezervlerinin gรผoOHQGLULOPHVLQL JHUHNWLUPHNWHGLU %X GD 0HUNH] %DQNDVร
UH]HUYOHULQH G|YL] JLULรบL LOH Pย PNย QGย U 3L\DVDODUร Q \HQLGHQ LVWLNUDUD
NDYXรบWXUXOPDVร |QFHOLNOH \XUW LoL \DWร Uร PFร ODUร Q WDVDUUXIODUร Qร Q VLVWHPH
รงekerek, mevcut durumda yรผksek oranda dolarizasyona maru] NDODQ
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH 7/ ND\QDNODUร Q SD\ร Qร Q DUWPDVร VXUHWL\OH ELODQoRODUร Q
Eย \ย PHVLQH NDWNร GD EXOXQDFDNWร U 6RQXoWD LVH X]XQ \ร OODUGร U VLVWHPLQ PDUX]
NDOGร รทร WHPHO VRUXQ RODQ Nร VD YDGHOL ELODQoR SDVLI \DSร Vร YH QHGHQ ROGXรทX
ULVNOHU NRQWURO DOWร QD DOร QDELOHFHNWLU
\ร Oร .DVร P YH \ร Oร รนXEDW D\ODUร QGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH
EDรบOD\DQ YH HNRQRPLQLQ JHQHOLQH \D\ร ODQ NUL]OHU \ย NVHN PDOL\HWOHUH QHGHQ
ROPXรบWXU 6|] NRQXVX DFร WHFUย EHOHU ILQDQVDO VLVWHP YH WHPHO XQVXUX RODQ
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q LVWLNUDUร Qร Q YH VDรทODPOร รทร Qร Q \DNร QGDQ L]OHQPHVLQLQ
|QHPLQL DUWร UPร รบWร U .DVร P YH รนXEDW NUL]OHUL DQL RODUDN RUWD\D oร NPDPร รบ ROXS
VLQ\DOOHULQL |QFHGHQ YHUPLรบOHUGLU 'LรทHU \DQGDQ V|] NRQXVX NUL]OHU
]DPDQODPDODUร Doร Vร QGDQ GD KD\OL LOJLQo EXOXQPDNWDGร U \ร Oร VRQXQGD
X\JXODPD\D NRQXODQ LVWLNUDU SURJUDPร LOH ELUOLNWH SL\DVDODUD EHOLUVL]OLNOHUL
JLGHULFL YH Jย YHQ WHVLV HGLFL LรบDUHWOHU YHULOPLรบWLU
'|YL] NXUXQX oร SD RODUDN NXOODQDQ SURJUDPODUร Q JHQHOLNOH ELU ILQDQVDO
NUL]OH VRQXoODQGร รทร ELOLQPHVLQH NDUรบร Oร N 7ย UNL\H X\JXODPDVร QGD |QHPOL
|Ooย GH ,0) GHVWHรทLQLQ EXOXQPDVร SURJUDPD GX\XODQ Jย YHQL DUWร UPร รบWร U
$QFDN SL\DVDODUGD V|] NRQXVX ROXPOX JHOLรบPHOHU \DรบDQร UNHQ EDQNDFร Oร N
VLVWHPL YH HNRQRPLQLQ JHQHOLQGH ROXรบDQ ULVNOHU GLNNDWH DOร QPDPร รบ YH YH\D
J|]DUGร
HGLOPLรบWLU
g]HOOHรบWLUPH
YH
ED]ร
\DSร VDO
UHIRUPODUร Q
JHUoHNOHรบWLULOPHVLQGH \DรบDQDQ JHFLNPHOHUH LODYH RODUDN X]XQ \ร OODUGร U
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQGH YDU RODQ VRUXQODUร Q JLGHULOPHVLQH \|QHOLN |QOHPOHULQ
DOร QPDPDVร EDQND J|]HWLP YH GHQHWLPLQLQ HWNLQ ELU รบHNLOGH \HULQH
JHWLULOHPHPHVL NDPX YH 706) Eย Q\HVLQGHNL EDQNDODUร Q EDQNDFร Oร N
VLVWHPLQGH YH PDOL SL\DVDODUGD QHGHQ ROGXNODUร ROXPVX]OXNODU YH EDVNร ODU
NUL]OHUH Pย VDLW ELU ]HPLQ KD]ร UODPร รบWร U
%X JHOLรบPHOHU EDQNDODUร Q J|]HWLP YH GHQHWLPLQGHQ VRUXPOX \DVDO
RWRULWH RODQ %''. Doร Vร QGDQ \HQL ELU J|]HWLP YH GHQHWLP \DNODรบร Pร Qร Q
ROXรบWXUXOPDVร Qร
JHUHNWLUPLรบWLU
6DGHFH
\ย Uย UOย NWH
EXOXQDQ
NXUDOODU
oHUoHYHVLQGH EDQNDODUร Q J|]HWLP YH GHQHWLPLQGHQ oRN EDQNDODUร Q ULVN
\DSร ODUร IDDOL\HW VWUDWHMLOHUL ULVN \|QHWLP VLVWHPOHUL YH HWNLQOLรทLQL GLNNDWH
DODFDN \HQL ELU J|]HWLP \DNODรบร Pร Qร Q ROXรบWXUXOPDVร QD LKWL\Do EXOXQPDNWDGร U
%X oDOร รบPDGD RUWD\D oร NDQ JHQHO QRNWDODU GHรทHUOHQGLULOGLรทLQGH 0HUNH]
%DQNDVร Qร Q EXJย QH NDGDU ILQDQVDO LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร Vย UHFLQGH ย VWOHQGLรทL
รถncรผ rolรผnรผ geleFHN G|QHPOHUGH Vย UGย UPHVLQLQ JHUHNOL ROGXรทX VRQXFXQD
XODรบร OPDNWDGร U %Dรทร PVร ] ELU RWRULWH RODUDN EDQNDFร Oร N J|]HWLP YH
GHQHWLPLQGHQ VRUXPOX RODQ %''.ยถQร Q NXUXOPDVร Qร Q YH IDDOL\HWOHULQH
EDรบODPDVร Qร Q DUGร QGDQ 0HUNH] %DQNDVร ยถQร Q LVWLNUDUOร ELU EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q YH ILQDQVDO VLVWHPLQ VDรทODQPDVร QGDNL KD\DWL UROย Qย Vย UGย UPHVLQH
YH EX GRรทUXOWXGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL JHOLรบPHOHUL YH WHPHO VLVWHPLN
ULVNOHUL L]OHPHVLQH LKWL\Do EXOXQPDNWDGร U
7 & 0HUNH] %DQNDVร ยถQร Q JHOLรบPLรบ ย ONH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q ILQDQVDO
LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร DPDoODUร QD \|QHOLN ย VWOHQGLNOHUL J|UHY YH VRUXPOXOXNODU
LOH JHUoHNOHรบWLUGLNOHUL IDDOL\HWOHUH SDUDOHO รบHNLOGH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Dรทร UOร NOร
ROPDN ย ]HUH ELU Eย Wย Q RODUDN ILQDQVDO VLVWHP LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร QD YH
NRUXQPDVร QD \|QHOLN DNWLI รบHNLOGH oDOร รบPDODUGD EXOXQPDVร JHUHNPHNWHGLU
.$<1$.d$ $%5$06 5LFKDUG YH 0 : 7$</25 2000, â&#x20AC;&#x153;Issues in the Unification of Financial Sector Supervisionâ&#x20AC;?, IMF Working Paper, No.00/213 %5(1'$ *RQ]DOH] Hermosillo, 1999, â&#x20AC;&#x153;Developing Indicators to ProvLGH Early Warnings of Banking Crisesâ&#x20AC;?, Finance and Development, Vol.36,
1R
&$35,2 *HUDUG YH ' ./,1*(%,(/ â&#x20AC;&#x153;Bank Insolvencies: Cross Country Experienceâ&#x20AC;? :RUOG %DQN :RUNLQJ 3DSHU 6HULHV 1R DAVIS, E.Philip, 1999, â&#x20AC;&#x153;Financial Data Needs For MacURSUXGHQWLDO 6XUYHLODQFH :KDW $UH 7KH .H\ ,QGLFDWRUV RI 5LVNV 7R 'RPHVWLF
Financial Stabilityâ&#x20AC;?, Centre for Central Banking Studies, Bank of
(QJODQG /HFWXUH 6HULHV 1R
'(0ø5*hd .817 $VOĂ&#x2022; YH $ ( '(75$*,$&+( Âł7KH 'HWHUPLQDQWV RI Banking Crises In Developing and Developed Countriesâ&#x20AC;?, IMF Staff
3DSHUV 9RO 1R
DI NOIA, Carmine ve G.D.GIORGIO, 1999, â&#x20AC;&#x153;Should Banking Supervision and 0RQHWDU\ 3ROLF\ 7DVNV %H *LYHQ 7o
,QWHUQDWLRQDO )LQDQFH
Different
Agencies?â&#x20AC;?,
DORNBUSCH, Rudiger, 2001, â&#x20AC;&#x153;A Primer On Emerging Market Crisesâ&#x20AC;?, 0DVVDFKXVHWWV ,QVWLWXWH RI 7HFKQRORJ\â&#x20AC;?, KWWS ZZZ PLW HGX aUXGL
EDWARDS, Sebastian, 1999, â&#x20AC;&#x153;On Crisis 3UHYHQWLRQ /HVVRQV )URP 0H[LFR and East Asiaâ&#x20AC;?, NBER Working Paper, No.7233 EDWARDS, Sebastian, 2001, â&#x20AC;&#x153;Exchange Rate Regimes, Capital Flows and Crisis Preventionâ&#x20AC;?, NBER Working Paper, No.8529 EUROPEAN CENTRAL BANK, 2001, â&#x20AC;&#x153;The Role of Central Banks In 3UXGHntial Supervisionâ&#x20AC;?, ZZZ HFE LQW
EVANS, Owen, A.M.LEONE, M.GILL ve P.HILBERS, 2000, â&#x20AC;&#x153;Macroprudential Indicators of Financial System Soundnessâ&#x20AC;?, IMF Occasional Paper,
1R
FISCHER, Stanley, 1988, â&#x20AC;&#x153;Real Balances, The Exchange Rate, and
,QGH[DWLRQ 5HDO 9DULables in Disinflationâ&#x20AC;?, 4XDUWHUO\ -RXUQDO RI (FRQRPLFV V
FISCHER, Stanley, 1997, â&#x20AC;&#x153;Financial System Soundnessâ&#x20AC;?, )LQDQFH 'HYHORSPHQW ,0) YRO 1R
FISCHER, Stanley, 2001, â&#x20AC;&#x153;Exchange Rate Regimes: Is The Bipolar View Correct ?â&#x20AC;?, )LQDQFH 'HYHORSPHQW ,0) YRO 1R
FRYDL, Edward, 1999, â&#x20AC;&#x153;The Length and Cost of Banking Crisesâ&#x20AC;? ,0) :RUNLQJ 3DSHU 1R
GAVIN, Micheal ve R.HAUSMANN, 1996, â&#x20AC;&#x153;The Roots of Banking Crises: The Macroeconomic Contextâ&#x20AC;?, Inter $PHULFDQ 'HYHORSPHQW %DQN :RUNLQJ
3DSHU 1R
GAVIN, Micheal ve R.HAUSMANN, 1995, â&#x20AC;&#x153;Macroeconomics of Capital Flows to Latin America: Experience and Policy Issuesâ&#x20AC;?, Inter $PHULFDQ
'HYHORSPHQW %DQN :RUNLQJ 3DSHU 1R
GOLDSTEIN, Morris ve P.TURNER, 1996, â&#x20AC;&#x153;Banking Crises in Emerging Economies: Origins and Policy Optionsâ&#x20AC;?, BIS Economic Papers, No.46 GOODHART, Charles ve D.SCHOENMAKER, 1995, â&#x20AC;&#x153;Should The Functions of Monetary Policy and Banking Supervision Be Separated?â&#x20AC;?, Oxford
(FRQRPLF 3DSHUV 9RO 1R
GROUP OF THIRTY, 1997, â&#x20AC;&#x153;GlobaO ,QVWLWXWLRQV 1DWLRQDO 6XSHUYLVLRQ DQG Systemic Riskâ&#x20AC;?, Washington, D.C. +$5'< ' & YH & 3$=$5%$Ăš,2Ăś/8 Âł/HDGLQJ ,QGLFDWRUV RI %DQNLQJ Crises: Was Asia Different?â&#x20AC;?, IMF Working paper, No.98/99
HAUBRICH, G.Joseph, 1996), â&#x20AC;&#x153;Combining Bank Supervision and Monetary Policyâ&#x20AC;?, (FRQRPLF &RPPHQWDU\ 1RYHPEHU
+$:.,16 -RKQ YH M.KLAU, 2000, â&#x20AC;&#x153;Measuring Potential Vulnerabilities in Emerging Market Economiesâ&#x20AC;?, BIS working papers, No.91 HONOHAN, Patrick, 1997, â&#x20AC;&#x153;Banking System Failures in Developing and Transition Countries: Diagnosis and Predictionâ&#x20AC;?, BIS working papers,
1R
,0) 1ø<(7 0(.783/$5, $UDOĂ&#x2022;N $UDOĂ&#x2022;N 0DUW KAMINSKY, Graciela ve C.REINHART, 1999, â&#x20AC;&#x153;Currency and Banking Crises: The Early Warnings of Distressâ&#x20AC;?, IMF working paper, No.99/178 KAUFMAN, G.George, 1999, â&#x20AC;&#x153;Banking and Currency Crises and SystemiF Risk: A Taxonomy and Reviewâ&#x20AC;?, Federeal Reserve Bank of Chicago /,1'*5(1 &DUO -RKDQ * *$5&,$ YH 0 , 6$$/ %DQN 6RXQGQHVV DQG 0DFURHFRQRPLF 3ROLF\ ,0) 3XEOLFDWLRQV
MISHKIN, S.Frederic, 1996, â&#x20AC;&#x153;Understanding Financial Crises: A Developing &RXQtry Perspectiveâ&#x20AC;?, NBER working paper series, No.5600
MISHKIN, S.Frederic, 1997, â&#x20AC;&#x153;The Causes and Propagation of Financial Instability: Lessons for policymakersâ&#x20AC;?, Federal Reserve Bank of
.DQVDV &LW\
MISHKIN, S.Frederic, 2001, â&#x20AC;&#x153;Financial Policies and The PrevHQWLRQ RI Financial Crises In Emerging Market Countriesâ&#x20AC;?, NBER working paper,
1R
g=$7$< )DWLK ( g=0(1 YH EDĂşN Âł3DQHO .UL] h]HULQH´ øúOHWPH YH )LQDQV 'HUJLVL 6D\Ă&#x2022; 0DUW
SAHAJWALA, Ranjana ve P.VAN DEN BERGH, 2000, â&#x20AC;&#x153;Supervisory RisN Assessment and Early Warning Systemsâ&#x20AC;?, BIS working papers, No.4
67$1'$57 DQG 32256 Âł)LQDQVDO 6LVWHPLQ .Ă&#x2022;UĂ&#x2022;OJDQOĂ&#x2022;áĂ&#x2022;QĂ&#x2022;Q 7HPHO Sebepleriâ&#x20AC;?, $FWLYH %DQNDFĂ&#x2022;OĂ&#x2022;N YH )LQDQV 'HUJLVL 6D\Ă&#x2022; 0D\Ă&#x2022;V
+D]LUDQ
UYGUR, Ercan, 2001, â&#x20AC;&#x153;Krizden Krize TĂźrkiye: 2000 KaVĂ&#x2022;P YH ĂšXEDW Krizleriâ&#x20AC;?, Ankara Ă&#x153;niversitesi, Siyasal Bilgiler FakĂźltesi <(/'$1 (ULQo Âł7 UNL\H (NRQRPLVLQGH .UL]LQ <DSĂ&#x2022;VDO 'D\DQDNODUĂ&#x2022;´
ZZZ ELONHQW HGX WU