<$%$1&, 6(50$<(/ø %$1.$ *ø5øù/(5ø 9( 8/86$/ %$1.$&,/,. 6(.7g5/(5ø h=(5ø1'(.ø (7.ø/(5ø Vesile ÇAKAR
'DQÕúPDQ 3URI 'U . UúDW $\GR÷DQ 8]PDQOÕN <HWHUOLOLN 7H]L 7 UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVÕ %DQNDFÕOÕN YH )LQDQVDO .XUXOXúODU *HQHO 0 G UO ÷ $QNDUD $UDOÕN
g16g= )LQDQVDO VHUEHVWOHรบPH SROLWLNDODUร LOH RUWD\D oร NDQ JOREDO HNRQRPL
ROJXVX |]HOOLNOH JHOLรบPHNWH RODQ HNRQRPLOHUL Nร Uร OJDQ YH NROD\ HWNLOHQLU ELU
KDOH JHWLUPLรบWLU )LQDQVDO VHUEHVWOHรบWLUPH oDEDODUร \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQL
|QOH\HQ HQJHOOHULQ NDOGร Uร OPDVร QD \|QHOLN Gย ]HQOHPHOHUL GH EHUDEHULQGH
JHWLUPLรบWLU %|\OH ELU \DSร LoLQGH ILQDQVDO LVWLNUDUร Qร Q VDรทODQPDVร YH
Vย UGย Uย OPHVL DPDFร QD \|QHOLN RODUDN PDOL VHNW|UGH IDDOL\HW J|VWHUHQ Wย P
EDQNDODU JLEL \DEDQFร EDQNDODUร Q JHQHO \DSร ODUร Qร Q LQFHOHQPHVL YH EX
EDQNDODUร Q WDรบร Gร รทร RODVร ULVNOHULQ L]OHQPHVL D\Uร FD HNRQRPL YH PDOL SL\DVDODU
ย ]HULQGHNL HWNLOHULQLQ GHรทHUOHQGLULOPHVL |QHP DU] HWPHNWHGLU
%XQGDQ KDUHNHWOH EX oDOร รบPDGD HVDV RODUDN Gย Q\DGD YH 7ย UNL\HยถGH
ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ SROLWLNDODUร Qร Q \DEDQFร EDQNDODU Doร Vร QGDQ JHOLรบLPL
J|]|Qย QGH EXOXQGXUXODUDN LQFHOHQPHNWH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO ILQDQVDO
VLVWHPH JLULรบOHUL YH HWNLOHUL J|]|Qย QH DOร QPDNWD YH 7ย UNL\HยถGH \DEDQFร
EDQNDODU LQFHOHQPHNWHGLU
Bu amaรงla ha]ร UODPร รบ ROGXรทXP oDOร รบPDPร Q EDรบร QGDQ LWLEDUHQ EHQL
birikimleriyle yรถnlendiren ve LGDUL Doร GDQ GHVWHN RODQ %DQNDFร Oร N YH )LQDQVDO
.XUXOXรบODU *HQHO 0ย Gย Uย 6D\ร Q รธ +DNNร $UVODQยถD 0DOL 6HNW|U 'HรทHUOHQGLUPH
0ย Gย Uย 6D\ร Q dLรทGHP .RรทDUยถD YH ELOLPVHO NRQXODUGD ILNLU HOHรบWLUL YH DQOD\ร รบร
LOH \DUGร Pร Qร HVLUJHPH\HQ GHรทHUOL KRFDP 6D\ร Q 3URI 'U .ย UรบDW $\GRรทDQยถD
WHรบHNNย U HGHULP $\Uร FD EHQL EX Jย QOHUH JHWLUHQ DLOHPH YH |]HOOLNOH FDQร P
EDEDP 0HKPHW $OL dDNDUยถD YH GHรทHUOL DUNDGDรบODUร PD VRQVX] WHรบHNNย UOHU
L
ødø1'(.ø/(5 6D\ID 1R ÖNSÖZ....................................................................................................... L
ødø1'(.ø/(5 LL
7$%/2 /ø67(6ø Y
ù(.ø/ /ø67(6ø YLL .,6$/70$ /ø67(6ø L[ (. /ø67(6ø [
ÖZET................................................................................................... [L
$%675$&7 [LLL
*ø5øù [Y %ø5ø1&ø %g/h0 <$%$1&, %$1.$/$5,1 *(/øù0(.7( 2/$1 h/.(/(5'( $57$1
g1(0ø
1.1. Finansal Liberalizasyon Süreci......................................................... 7 UNL\H¶GH )LQDQVDO /LEHUDOL]DV\RQ *HOLúLPL 7 UNL\H¶GH 6RQUDVÕ )LQDQVDO
/LEHUDOL]DV\RQ *HOLúLPL
7 UNL\H¶GH /LEHUDOOHúPH 6RQUDVÕ )LQDQVDO
'HULQOHúPHQLQ øUGHOHQPHVL YH 8ODúÕODQ 6RQXoODU
*HOLúPHNWH 2ODQ hONHOHUGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ gQHPL 'R÷X $YUXSD $V\D /DWLQ $PHULND
LL
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ *HOLúPHNWH 2ODQ 3L\DVDODUGD
gQHPOHULQLQ $UWPDVÕQÕQ 7HPHO 1HGHQOHUL
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ *LULú <DSDFD÷Õ +HGHI
Ülkelerin Beklentileri...................................................................
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ 8OXVDO %DQNDFÕOÕN 6HNW|U QH *LULúOHULQGHNL
7HPHO 1HGHQOHU
)LQDQVDO +L]PHWOHULQ *OREDOOHúPHVL YH
$UWDQ $UELWUDM øPNDQODUÕ
<DEDQFÕ 6HUPD\HQLQ 8OXVDO 3L\DVDODUD *LULúOHULQL
<DúDQDQ %DQNDFÕOÕN .UL]OHULQLQ *HOLúPHNWH 2ODQ
gQOH\HQ (QJHOOHULQ .DOGÕUÕOPDVÕQD øOLúNLQ 3ROLWLNDODU 3L\DVDODUD *LULúWH 0DOL\HWOHULQ ' úPHVLQH 1HGHQ 2OPDVÕ ø.ø1&ø %g/h0
<$%$1&, %$1.$ *ø5øù/(5ø1ø1 8/86$/ (.2120ø h=(5ø1'(.ø
(7.ø/(5ø
8OXVDO %DQNDFÕOÕN 6LVWHPLQLQ 9HULPOLOLN YH
øVWLNUDUÕ hzerindeki Etkileri…………………………………………….....
9HULPOLOLN (WNLVL øVWLNUDU (WNLVL ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
7h5.ø<(¶'(.ø <$%$1&, %$1.$ *ø5øù/(5ø 9( (7.ø/(5ø <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ hONHPL]H *LULúOHULQL dHNLFL .ÕODQ .RúXOODU hONHPL]GH <DEDQFÕ %DQND *LULúOHULQLQ (WNLOHUL 6RQUDVÕ <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ *HQHO 'H÷HUOHQGLUPHVL <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ *LULúOHUL 6RQUDVÕ <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ %LODQoR <DSÕODUÕ 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ 'DYUDQÕúODUÕ
.DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH <DEDQFÕ
%DQNDODUÕQ 'DYUDQÕúODUÕ
LLL
<DEDQFร %DQNDODUร Qร Q 1HW )DL] 0DUMร QD
%DQNDFร Oร N 6HNW|Uย Qย Q $UDFร Oร N )DDOL\HWOHULQL
(WNLOHULQLQ 0RGHOOHQGLULOPHVL Etkileyen Faktรถrler
)DL] 0DUMร รธOH รธOJLOL dDOร รบPDODU 7ย UN %DQNDFร Oร N 6HNW|Uย QGH )DL] 0DUMร Dร RDร NCร Bร Lร M
6218d 9( '(รถ(5/(1'รธ50(/(5 KAYNAKร A................................................................................................
(./(5
LY
7$%/2 /ø67(6ø 6D\ID 1R 7DEOR Türk %DQNDFÕOÕN 6HNW|U QGHNL <R÷XQODúPD
7DEOR
%DQNDFÕOÕN 6HNW|U 9DUOÕNODUÕ $oÕVÕQGDQ <DEDQFÕ
%anka Kontrolünün 1994 <ÕOODUÕQGDNL *HOLúLPL
7DEOR $V\D¶GDNL <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ 6HNW|U Q 7RSODP $NWLIOHUL
YH 0HYGXDWODUÕ øoLQGHNL 3D\ODUÕ
7DEOR <ÕOÕ /DWLQ $PHULNDGD¶NL <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ
.UHGL 0HYGXDW 9DUOÕN YH 6HUPD\H .RQWURO 3D\ODUÕ
7DEOR hONHOHULQ <DúDGÕNODUÕ 6RQ (NRQRPLN 'XUJXQOXN Dönemindeki Toplam Tüketici Kredilerinin
< ]GHVHO 'H÷LúLPL
7DEOR <ÕOODUÕ $UDVÕQGD 'R÷X $YUXSD /DWLQ Amerika ve Asya’daki <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ 7DEOR
3HUIRUPDQVODUÕQÕ *|VWHULU 5DV\RODU
6RQUDVÕ %DQND 6D\ÕODUÕ
7DEOR 6RQUDVÕ %DQNDFÕOÕN 6HNW|U Q Q
%LODQoR <DSÕVÕ
7DEOR 6RQUDVÕ <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ
%LODQoR <DSÕVÕ
7DEOR 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ
%LODQoR <DSÕVÕQÕQ *HOLúLPL
Y
7DEOR 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ
7RSODP 0HQNXO 'H÷HUOHUL
7DEOR 2FDN .UL]LQGH %DQND *UXSODUÕ
øWLEDUL\OH 1HW .DUÕQ *HOLúLPL
7DEOR 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ
ve Sektörün *HOLU *LGHU <DSÕVÕ
7DEOR 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ
.DUOÕOÕNODUÕQGD (WNLOL 2ODQ 6HoLOPLú .DOHPOHU
7DEOR .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ %LODQoR <DSÕVÕQÕQ *HOLúLPL
7DEOR .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ .XOODQGÕUGÕNODUÕ .UHGL 7 UOHUL
7DEOR .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ 0HQNXO 'H÷HUOHU & ]GDQÕ
7DEOR .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
%DQND *UXSODUÕ øWLEDUL\OH 1HW .DUÕQ *HOLúLPL
7DEOR .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ ve Sektörün *HOLU *LGHU <DSÕVÕ
7DEOR .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH <DEDQFÕ
%DQNDODUÕQ .DUOÕOÕNODUÕQGD (WNLOL 2ODQ .DOHPOHU
7DEOR )DL] 0DUMÕ 'HQNOHPL 7DKPLQ 6RQXoODUÕ
YL
ù(.ø/ /ø67(6ø
ùHNLO Döviz Tevdiat hesaplDUÕQÕQ '7+ *60+¶\H
6D\ID 1R
7RSODP 0HYGXDWD YH 7RSODP 3DVLIOHUH 2UDQÕ
ùHNLO 6RQUDVÕ 0DOL 6LVWHPLQ 'HULQOL÷L
ùHNLO %DQNDFÕOÕN 6HNW|U Q Q %LODQoR
% \ NO ÷ ¶Q Q *HOLúLPL
ùHNLO %DQNDFÕOÕN 6HNW|U Q Q %LODQoR
% \ NO ÷ ¶Q Q *60+ øoLQGHNL 3D\Õ
ùHNLO 6RQUDVÕ %DQND *UXSODUÕQÕQ
7RSODP $NWLIOHU øoLQGHNL 3D\ODUÕ
ùHNLO 6RQUDVÕ <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ
7RSODP %DQNDFÕOÕN 6HNW|U øoLQGHNL 3D\Õ
ùHNLO 2FDN .UL]LQGH %DQND *UXSODUÕQÕQ
7RSODP $NWLIOHU øoLQGHNL 3D\ODUÕ
ùHNLO 2FDN .UL]LQGH %DQND *UXSODUÕ
øWLEDUL\OH 7*$ .UHGLOHU
ùHNLO 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ
/LNLW $NWLIOHU 7 $NWLIOHU *HOLúLPL
ùHNLO 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ /LNLW $NWLIOHU
0HYGXDW 0HYGXDW 'ÕúÕ .D\QDNODU *HOLúLPL
ùHNLO 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ $NWLI .DUOÕOÕ÷Õ
YLL
ùHNLO .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
%DQND *UXSODUÕQÕQ 7RSODP $NWLIOHU øoLQGHNL 3D\ODUÕ
ùHNLO .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
%DQND *UXSODUÕ øWLEDUL\OH 7*$ .UHGLOHU
ùHNLO .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ /LNLW $NWLIOHU 7 $NWLIOHU *HOLúLPL
ùHNLO .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ /LNLW $NWLIOHU 0HYGXDW
0HYGXDW 'ÕúÕ .D\QDNODU *HOLúLPL
ùHNLO .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH <DEDQFÕ
%DQNDODUÕQ <DEDQFÕ 3DUD %LODQoR øoL 3R]LV\RQODUÕQÕQ
7XWDUODUÕ YH %LODQoRODUÕ øoLQGHNL 3D\ODUÕ
ùHNLO .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ $NWLI .DUOÕOÕ÷Õ
ùHNLO %DQNDFÕOÕN 6HNW|U Q Q )DL] 0DUMÕ *HOLúLPL
YLLL
.,6$/70$ /ø67(6ø $70
$XWRPDWHG 7HOOHU 0DFKLQH
%''.
%DQNDFÕOÕN ' ]HQOHPH YH 'HQHWOHPH .XUXPX
'ø%6
'HYOHW øo %RUoODQPD 6HQHWOHUL
'7+ 'ø(
)('
*60+ ,0)
ø0.% 0'& ÖFK
'|YL] 7HYGLDW +HVDEÕ
'HYOHW øVWDWLVWLN (QVWLW V )HGHUDO 5HVHUYH 6\VWHP *D\ULVDIL 0LOOL +DVÕOD
,QWHUQDWLRQDO 0RQHWDU\ )XQG
øVWDQEXO 0HQNXO .Õ\PHWOHU %RUVDVÕ 0HQNXO 'H÷HUOHU & ]GDQÕ g]HO )LQDQV .XUXPODUÕ
52$
5HWXUQ 2Q $VVHWV
7%%
7 UNL\H %DQNDODU %LUOL÷L
63.
7&0% 7*$
706)
6HUPD\H 3L\DVDVÕ .XUXOX 7 UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVÕ 7DKVLOL *HFLNPLú $ODFDNODU
7DVDUUXI 0HYGXDWÕ 6LJRUWD )RQX
L[
(. /ø67(6ø 6D\ID 1R (N
(N
(N
%DQNDFÕOÕN 6HNW|U Q Q %LODQoR <DSÕVÕ
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ %LODQoR <DSÕVÕ
%DQNDODUÕQ <DEDQFÕ %DQND *UXEXQGD
Faaliyet Gösterdikleri Tarihler
[
g=(7 'LรทHU ELUoRN JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH ROGXรทX JLEL ยถOHUGH
7ย UNL\H GH ILQDQVDO VHNW|Uย Q NDSร ODUร Qร DoPD\D YH OLEHUDOOHรบPH\H
EDรบODPร รบWร U %X WDULKWHQ VRQUD 7ย UNL\HยถGH \DEDQFร EDQND JLULรบOHUL DUWPร รบWร U
%X oDOร รบPD JHOLรบPHNWH RODQ HNRQRPLOHU LOH JHoLรบ HNRQRPLOHULQGH YH
Tรผrkiyeโ de \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQH RGDNODQDUDN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL
JHOLรบPHOHU KDNNร QGD ELOJL YHUPHNWH XOXVDO EDQNDODUOD \DEDQFร EDQNDODU
DUDVร QGD ED]ร NDUรบร ODรบWร UPDODU VXQPDNWD YH \DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร Qร Q
JHOLรบPHNWH RODQ SL\DVDODUGDNL |QHP YH HWNLOHULQL LUGHOHPHNWLU
<DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO HNRQRPL\H ROXPOX HWNLOHUL YH ROXPVX]
HWNLOHUL RODELOPHNWHGLU (OGHNL NDQร WODU Nร Vร WOร ROPDNOD ELUOLNWH JHQHO RODUDN
\DEDQFร EDQNDODUร Q \HQL WHNQRORML YH EDQNDFร Oร N ย Uย QOHULQLQ NXOODQร Pร Qร
DUWร UDFDรทร QD UHNDEHWL Eย \ย WHFHรทLQH YH ILQDQVDO VHNW|Uย Q YHULPOLOLรทLQL
DUWร UDFDรทร QD LQDQร OPDNWDGร U $QFDN \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ GDKD LVWLNUDUOร
ELU EDQNDFร Oร N VLVWHPL VDรทOD\DFDรทร YH XOXVDO EDQNDODUร Q UHNDEHW QHGHQL\OH
Vร Nร QWร \D Gย รบย S Gย รบPH\HFHรทL KXVXVODUร Qร Q KDOD WDUWร รบร Oร U ELU NRQX ROGXรทX LIDGH
HGLOPHNWHGLU
$QFDN NRQX\OD LOJLOL \DSร ODQ DPSLULN oDOร รบPDODUGDQ KDUHNHWOH
V|\OHQHELOHFHN HQ Doร N \DUJร XOXVDO EDQNDODUD J|UH \DEDQFร EDQNDODUร Q
IRQNVL\RQXQXQ JHOLรบPHNWH RODQ YH JHOLรบPLรบ ย ONHOHUGH IDUNOร Oร N DU]HWWLรทL YH
JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDODUD J|UH GDKD
NDUOร JHOLรบPLรบ ย ONHOHUGH LVH GDKD D] NDUOร ROGXรทXGXU
[L
$PDo \DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร QGDQ JHWLUL HOGH HWPHN ROGXรทXQD
J|UH ILQDQVDO VHNW|Uย Q OLEHUDOL]DV\RQXQXQ ]DPDQODPDVร GD ROGXNoD |QHP
DU]HWPHNWHGLU $\Uร FD HรทHU EDQNDFร Oร N VLVWHPL JOREDO EDQNDODUFD NRQWURO
HGLOL\RUVD ย ONH EX JHOLรบLPLQ URWDVร Qร Q NRQWUROย Qย ND\EHWPHPHOLGLU <DQL sรถz
NRQXVX EDQNDODU JUXEXQXQ VHNW|UGHNL SD\ร Qร Q Eย \ย PHVL KXVXVXQD EX
EDQNDODUร Q VHNW|U ย ]HULQGHNL HWNLOHULQL DUWร UDELOPHOHUL YH ย ONHQLQ XOXVDO
oร NDUODUร GRรทUXOWXVXQGD SDUD YH NUHGL SROLWLNDODUร Qร oDOร รบWร UPDVร Qร YH
L]OHPHVLQL ]RUODรบWร UPDVร QHGHQL\OH LKWL\DWOD \DNODรบร OPDVร JHUHNPHNWHGLU
%XQD HN RODUDN EX oDOร รบPDGD 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH IDDOL\HW
J|VWHUHQ \DEDQFร EDQNDODUร Q SL\DVD\D JLULรบ QHGHQOHUL YH HWNLOHUL LUGHOHQPH\H
oDOร รบร OPร รบ YH OLWHUDWย UGH DQDOL]LQH Vร NoD UDVWODQDQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q QHW
IDL] PDUMร QD HWNLVL LQFHOHQPLรบWLU 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH \DEDQFร
EDQNDODUร Q SL\DVDGDNL SD\ODUร Qร Q Gย รบย NOย รทย QH UDรทPHQ JHFLNPHOL GH ROVD QHW
IDL] PDUMร ย ]HULQGH HWNLOHULQLQ ROGXรทX J|Uย OPย รบWย U
$QDKWDU .HOLPHOHU <DEDQFร %DQND *LULรบL <DEDQFร %DQND 6DKLSOLรทL
<DEDQFร %DQND .DWร Oร Oร Pร )LQDQVDO /LEHUDOL]DV\RQ
[LL
$%675$&7 /LNH LQ PDQ\ RWKHU HPHUJLQJ FRXQWULHV LQ 7XUNH\ WKH ILQDQFLDO VHFWRU
VWDUWHG WR EH RSHQHG XS DQG OLEHUDOL]HG LQ 6LQFH WKHQ WKH IRUHLJQ EDQN
HQWULHV LQ 7XUNH\ KDYH LQFUHDVHG 7KLV VWXG\ SURYLGHV LQIRUPDWLRQ DERXW WKH
GHYHORSPHQWV LQ WKH EDQNLQJ VHFWRU LQ ERWK GHYHORSLQJ DQG WUDQVLWLRQ
HFRQRPLHV DQG LQ 7XUNH\ DV ZHOO ZLWK D IRFXV RQ IRUHLJQ EDQN HQWU\
)XUWKHUPRUH WKLV SDSHU RIIHUV VRPH FRPSDULVRQV EHWZHHQ ORFDO DQG IRUHLJQ
EDQNV DQG LQGLFDWHV WKH UROH DQG WKH LPSDFWV RI IRUHLJQ EDQN SHQHWUDWLRQ LQWR
HPHUJLQJ PDUNHWV
)RUHLJQ EDQN HQWU\ KDV VHYHUDO SRVLWLYH DQG QHJDWLYH FRQVHTXHQFHV
$OWKRXJK WKHUH LV RQO\ OLPLWHG HYLGHQFH LW LV JHQHUDOO\ EHOLHYHG WKDW IRUHLJQ
EDQN SUHVHQFH LV DQ HIIHFWLYH ZD\ RI IRVWHULQJ JUHDWHU FRPSHWLWLRQ LPSURYLQJ
HIILFLHQF\ RI ILQDQFLDO VHFWRU DQG LQFUHDVLQJ WKH XVH RI QHZ WHFKQRORJ\ DQG
EDQNLQJ LQVWUXPHQWV +RZHYHU LW LV VWLOO RSHQ WR GLVFXVVLRQ ZKHWKHU RU QRW
IRUHLJQ EDQN HQWULHV SURYLGH PRUH VWDEOH EDQNLQJ V\VWHP RU ZKHWKHU ORFDO
EDQNV ZLOO JHW LQWR WURXEOH EHFDXVH RI FRPSHWLWLRQ
7KH PRVW FOHDU FRQFOXVLRQ WKDW FDQ EH UHDFKHG EDVHG RQ WKH
HPSLULFDO VWXGLHV UHODWHG WR WKH VXEMHFW LV WKH IXQFWLRQLQJ RI IRUHLJQ EDQNV
UHODWLYH WR GRPHVWLF EDQNV EHLQJ GLIIHUHQW LQ GHYHORSLQJ DQG GHYHORSHG
FRXQWULHV ZLWK IRUHLJQ EDQNV DFKLHYLQJ KLJKHU ORZHU SURILWV WKDQ GRPHVWLF
EDQNV LQ GHYHORSLQJ GHYHORSHG FRXQWULHV
6LQFH WKH REMHFWLYH LV WR REWDLQ UHWXUQ IURP IRUHLJQ EDQN SDUWLFLSDWLRQ
WKH WLPLQJ RI WKH OLEHUDOL]DWLRQ RI WKH ILQDQFLDO VHFWRU LV FUXFLDO $OVR WKH
FRXQWU\ VKRXOG QRW ORVH FRQWURO RYHU WKH FRXUVH RI GHYHORSPHQW LI WKH
GRPHVWLF EDQNLQJ V\VWHP ZHUH WDNHQ RYHU E\ JOREDO EDQNV 7KDW LV WKH
[LLL
LQFUHDVH LQ WKH VKDUH RI WKH IRUHLJQ EDQNV LQ WKH EDQNLQJ VHFWRU FRXOG EH D
WKUHDW IRU WKH FRXQWU\ WR LPSOHPHQW DQG PRQLWRU LWV PRQHWDU\ DQG FUHGLW
SROLFLHV ZKHQ WKH QDWLRQDO LQWHUHVWV RI WKH FRXQWU\ DUH WDNHQ LQWR DFFRXQW DQG
IRU LQFUHDVLQJ LWV LPSDFWV RQ WKH VHFWRU 7KHUHIRUH PRUH HPSKDVLV VKRXOG EH
SODFHG RQ WKLV LVVXH
,Q DGGLWLRQ LQ WKLV SDSHU WKH LPSDFW RI DQG UHDVRQV IRU PDUNHW HQWU\
RI IRUHLJQ EDQNV WKDW RSHUDWH LQ WKH 7XUNLVK EDQNLQJ VHFWRU DQG WKH LPSDFW RI
IRUHLJQ HQWU\ RQ WKH QHW LQWHUHVW PDUJLQ RI WKH EDQNLQJ VHFWRU DUH H[DPLQHG
WKRURXJKO\ +RZHYHU WKH UHVXOWV SUHVHQWHG KHUH VXJJHVWV WKDW IRUHLJQ EDQNV
KDYH ODJJHG HIIHFW RQ QHW LQWHUHVW PDUJLQ GXH WR WKHLU ORZ PDUNHW VKDUH LQ
WKH EDQNLQJ VHFWRU
.H\ZRUGV )RUHLJQ %DQN (QWU\ )RUHLJQ %DQN 2ZQHUVKLS )RUHLJQ
%DQN 3HQHWUDWLRQ )LQDQFLDO /LEHUDOL]DWLRQ
[LY
*ø5øù 1980’lerden sonra, finansal sistemde trend liberalisyona yönelik
ROPXúWXU /LEHUDOL]DV\RQOD ELUOLNWH ILQDQVDO VLVWHPGH ELU |Oo GH GHULQOHúPH GH
VD÷ODQPÕúWÕU $QFDN WDVDUUXIODU LOH \DUDWÕODQ ND\QDNODUÕQ YHULPOL DODQODUD
\DWÕUÕPODUD DNWDUÕODELOPHVL GH JHUHNPHNWHGLU Türkiye’de finansaO VLVWHPLQLQ
OLEHUDOOHúPHVL SROLWLNDVÕQGDQ EDKVHGLOGL÷LQGH ]HULQGH HQ oRN GXUXODQ
NRQXODUGDQ ELUL \DEDQFÕ EDQND JLULúOHULQLQ KÕ]OD DUWPDVÕ ROPXúWXU 'L÷HU ELU
LIDGH LOH ILQDQVDO VHUEHVWOHúPH oDEDODUÕ YH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ JLULúLQH L]LQ
YHUPH úHNOLQGHNL G ]HQOHPHOHU ELUELUOHULQH SDUDOHO ELU VH\LU L]OHPLúOHUGLU
%X DUWÕúODU ELU XOXVDO EDQND LOH ELUOHúPH úHNOLQGH ELU EDQND\Õ
VDWÕQDOPD YH\D \HQL ELU EDQND NXUPD \ROX\OD WDP JLULú \DSPD úHNOLQGH
JHUoHNOHúHELOGL÷L JLEL VDGHFH ELU úXEH DoPD úHNOLQGH GH JHUoHNOHúPLú YH
\DEDQFÕ EDQNDODU VDKLEL ROGXNODUÕ EDQNDGD E \ N |Oo GH \ ]GH HOOLQLQ
]HULQGH ELU SD\D VDKLS RODUDN NRQWURO VD÷ODPDN VXUHWL\OH VHNW|UGHNL \HUOHULQL
DOPÕúODUGÕU %XQGDQ KDUHNHWOH \ÕOÕQGD RODQ \DEDQFÕ EDQND VD\ÕVÕ
incelenen dönemler içinGH \DúDQDQ HNRQRPLN oDONDQWÕODUGDQ HWNLOHQHUHN LQLú
oÕNÕúODU ND\GHWPLú YH \ÕOÕQD JHOLQGL÷LQGH ¶H XODúPÕúWÕU gWH \DQGDQ
\DEDQFÕ VHUPD\HOL PHYGXDW EDQNDODUÕQÕ NDSVD\DQ V|] NRQXVX EDQND
JUXEXQXQ WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\Õ D\QÕ WDULKOHU LWLEDUL\OH VÕUDVÕ\OD \ ]GH
YH \ ]GH RODUDN JHUoHNOHúPLúWLU
6D\ÕODUÕ DUWPDNOD ELUOLNWH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ EDQNDFÕOÕN VHNW|U
LoLQGHNL SD\ODUÕ G ú N VH\UHWPLúWLU 6|] NRQXVX SD\ \ÕOÕQGD \ ]GH
RODUDN JHUoHNOHúPLú \ÕOÕQGD \ ]GH RODUDN JHUoHNOHúPLú LQFHOHQHQ
G|QHPOHU LoLQGH HQ E \ N SD\D EX G|QHPGH VDKLS ROPXúWXU YH \DúDQDQ
.DVÕP YH DUGÕQGDQ GD ùXEDW NUL]L VRQUDVÕ V|] NRQXVX SD\ \ ]GH
[Y
ยถH JHULOHPLรบWLU $QFDN \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQGH VHNW|UGH EXOXQDQ \DEDQFร
EDQNDODUร Q VD\ร Vร Qร Q SL\DVDGDNL SD\ODUร QGDQ oRN GDKD |QHPOL ROGXรทX GLรทHU
ELU LIDGH LOH SL\DVD SD\ODUร Gย รบย N DQFDN VD\ร FD ID]OD RODQ \DEDQFร EDQNDODUร Q
VHNW|UH HWNLOHULQLQ WHUVL GXUXPD J|UH GDKD Eย \ย N ROGXรทX OLWHUDWย UGH NDEXO
J|UPย รบ ELU Gย รบย QFHGLU
/LWHUDWย UGH D\Uร FD \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ JHQHO RODUDN ELU ย ONH\H
NDWNร VDรทOD\DFDรทร Qร Q GD DOWร oL]LOPLรบWLU g]HOOLNOH \DEDQFร EDQNDODUร Q UHNDEHW
RUWDPร \DUDWPDVร QHGHQL\OH XOXVDO EDQNDODUร Q UHNDEHWH X\XP oDEDVร LoLQGH
YHULPOLOLNOHULQLQ DUWWร รทร DQFDN V|] NRQXVX JLULรบOHUOH GDKD LVWLNUDUOร ELU
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQH XODรบร Oร S XODรบร OPDGร รทร NRQXVXQXQ oRN QHW ROPDGร รทร LIDGH
HGLOPLรบWLU
7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPL LoLQGHNL SD\ร \OD VHNW|Uย Q ELODQoR \DSร Vร Qร
GRรทUXGDQ YH WDP YH HรบDQOร RODUDN HWNLOH\HPHVH GH \DEDQFร EDQNDODUร Q
รผlkemizde ve dLรทHU JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH UHNDEHWL WHรบYLN HGHELOHFHรทL
ILQDQVDO EHFHUL\L YH WHNQRORML\L DUWร UDELOHFHรทL VHNW|Uย Q NODVLN EDQNDFร Oร NWDQ
Vร \Uร OPDVร QD KL]PHW oHรบLWOLOLรทLQH JLWPHVLQH RODQDN VDรทOD\DELOHFHรทL YH ย ONHGHNL
gรถzetim, denetim ve dรผzenlemelere ilLรบNLQ DOW\DSร \ร NXYYHWOHQGLUHELOHFHรทL
LIDGH HGLOPLรบWLU $QFDN XQXWXOPDPDOร Gร U NL ILQDQVDO SL\DVDODUร Q OLEHUDOOHรบPHVL
ย ONH HNRQRPLVLQGH PDNURHNRQRPLN GHQJHVL]OLNOHU YH GHQHWLPVHO DOW\DSร Qร Q
\HWHUVL]OLรทL KDOOHULQGH NUL]OHULQ Eย \ย PHVLQL WHรบYLN HGLFL RODELOLU
VRQUDVร JHOLรบLPL GLNNDW oHNHQ Gย Q\DGD YH ย ONHPL]GH XOXVDO
EDQNDFร Oร รทD YH GROD\ร Vร \OD XOXVDO HNRQRPL\H ROXPOX \D GD ROXPVX] HWNLOHUL
|QHP DU]HGHQ \DEDQFร EDQNDODUร LQFHOHPH\L DPDoOD\DQ YH G|UW E|Oย PGHQ
ROXรบDQ oDOร รบPDQร Q ELULQFL E|Oย Pย QGH XOXVDO EDQNDFร Oร N VLVWHPLQH \DEDQFร
EDQND JLULรบOHUL YH ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ Vย UHFL KDNNร QGD ELOJL YHULOPHNWHGLU
%X DPDoOD ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ Vย UHFLQLQ RUWD\D oร Nร รบร Qร Q QHGHQOHUL YH
VRQXoODUร LUGHOHQPH\H oDOร รบร OPDNWDGร U *HOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \DEDQFร
EDQNDODUร Q |QHPLQH GHรทLQLOGLNWHQ VRQUD EX EDQND JUXEXQXQ XOXVDO
EDQNDFร Oร NWD |QHPLQLQ DUWPDVร QGD HWNLOL RODQ IDNW|UOHU ย ]HULQGH GXUXOPDNWDGร U
[YL
รธNLQFL E|Oย PGH \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ XOXVDO EDQNDFร Oร N VLVWHPL
ย ]HULQGH \DUDWWร รทร HWNLOHU WHVSLW HGLlmektedir. Burada, literatรผrde en รงok
รผzerinde durulan, verimlilik ve finansal istikrar etkileri irdelenmektedir.
9HULPOLOLN HWNLVL LQFHOHQLUNHQ GRรทUXGDQ YH GROD\Oร HWNLOHU ย ]HULQGH GXUXOXS
\DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|Uย Q YHULPOLOLรทLQL DUWร UDFDรทร \|Qย QGHNL YH EXQXQ
NDUรบร Wร J|Uย รบOHU \DQVร Wร OPร รบWร U รธVWLNUDU HWNLVL NRQXVXQGD GD ย ONHOHUGHNL IDUNOร
NRรบXOODU ED] DOร QDUDN \LQH IDUNOร J|Uย รบOHUH \HU YHULOPLรบWLU
hoย QFย E|Oย PGH NRQXQXQ 7ย UNL\H Doร Vร QGDQ GHรทHUOHQGLUPHVL \HU
DOPDNWDGร U gQFHOLNOH \DEDQFร EDQNDODUร Q ย ONHPL]H JLULรบOHULQL oHNLFL Nร ODQ
NRรบXOODU YH HWNLOHUL GDKD VRQUD GD VRQUDVร OLEHUDOL]DV\RQ LOH ELUOLNWH
\DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|UGH VD\ร ODUร Qร Q DUWร รบร YH ILQDQVDO DUDFร Oร N IDDOL\HWOHULQL
QDVร O รบHNLOOHQGLUGLNOHUL ย ]HULQGH GXUXOPDNWDGร U 2FDN .DVร P YH
รนXEDW
NUL]OHULQGH
\DEDQFร
EDQNDODUร Q
GDYUDQร รบODUร
VHNW|UOH
NDUรบร ODรบWร UPDOร RODUDN LQFHOHQPHNWH YH RUWD\D NRQXODQ ELU DPSLULN oDOร รบPD LOH
GH \DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|Uย Q IDL] PDUMร ย ]HULQGH HWNLVL LUGHOHQPHNWHGLU Son bรถlรผmde ise sonuรง ve GHรทHUOHQGLUPHOHU \HU DOPDNWDGร U
[YLL
%ø5ø1&ø %g/h0 <$%$1&, %$1.$/$5,1 *(/øù0(.7( 2/$1 h/.(/(5'( $57$1 g1(0ø
¶OL \ÕOODUOD ELUOLNWH VHUEHVW SL\DVD HNRQRPLVLQH JHoLú oDEDODUÕ
NDSVDPÕQGD VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ OLEHUDOOHúPHVL GÕú WLFDUHWLQ \DWÕUÕPODUÕQ
LKUDFDWÕQ WHúYLN HGLOPHVL YH LWKDODWD VHUEHVWOLN JHWLULOPHVL IDL]OHULQ VHUEHVW
EÕUDNÕOPDVÕ JLEL GH÷LúLPOHUH JLGLOPLúWLU
%X GH÷LúLPOHUGHQ KDUHNHWOH oDOÕúPDQÕQ EX E|O P QGH XOXVDO
EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQH \DEDQFÕ EDQND NDWÕOÕPODUÕQÕQ WHPHO JHUHNoHVL RODQ
ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ V UHFL KDNNÕQGD ELOJL YHULOHFHNWLU %X DPDoOD ILQDQVDO
OLEHUDOL]DV\RQ V UHFLQLQ RUWD\D oÕNÕúÕQÕQ QHGHQOHUL YH VRQXoODUÕ LUGHOHQPH\H
oDOÕúÕODFDNWÕU 'DKD VRQUD 7 UNL\H¶GH VRQUDVÕ ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ
RUWD\D NRQXOXS \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ JHOLúPHNWH RODQ ONHOHUGHNL |QHPL WHVSLW
HGLOHFHNWLU
)LQDQVDO /LEHUDOL]DV\RQ 6 UHFL øNLQFL G Q\D VDYDúÕQGDQ VRQUD NXUXODQ \HQL LNWLVDGL G ]HQGH PDOL
NHVLPLQLQ WHPHOL RODQ VDELW NXU VLVWHPLQLQ %UHWWRQ :RRGV
XQ \ÕOÕQGD
o|NPHVL \ÕOÕQda ABD‘de FED’in (Federal Reserve System) bundan
VRQUD DUWÕN IDL] RUDQODUÕQÕ GHQHWOHPH\HFH÷LQL YH GDOJDODQPD\D J|] \XPDFD÷ÕQÕ DoÕNODPDVÕ G|QHPLQGH E \ PH RUDQODUÕQGD YH
YHULPOLOLNWH RUWD\D oÕNDQ D]DOPDODU ELULQFL YH LNLQFL SHWURO úRNODUÕ YH DUGÕQGDQ
\DúDQDQ WLFDUHW KDFPLQGHNL GDUDOPDODU G Q\D LNWLVDGL VLVWHPLQGHNL
GDOJDODQPDODUÕQ FLGGL NDQÕWODUÕ\GÕ ¶OL \ÕOODUD JHOLQGL÷LQGH WDEOR JHOLúPHNWH RODQ G Q\D ONHOHUL DoÕVÕQGDQ ROGXNoD ROXPVX]GX NDSDVLWH
NXOODQร PODUร GDUDOPร รบ DUWDQ ELU IL\DW \DSร Vร YH EHUDEHULQGH \DรบDQDQ \RรทXQ ELU
LรบVL]OLN LoLQH JLULOPLรบ YH ER]XODQ Gร รบ |GHPHOHU GHQJHVL XOXVODUDUDVร WLFDUHW LoLQ
|QHPOL ELU HQJHO GXUXPXQD JHOPLรบWL %RUGR
gWH \DQGDQ HNRQRPLGH ND\QDNODUร Q HWNLQ GDรทร Oร Pร VDรทODQDPDPร รบ
hedeflenen bรผyรผme RUDQODUร QD XODรบร ODPDPร รบWร %X SUREOHPOHUH o|]ย P RODUDN
GD \DEDQFร VHUPD\H JLULรบLQLQ VDรทODQPDVร ย ONH\H SDUD DNร รบร Qร Q DUWร Uร OPDVร
\|Qย QGH ELU oRN |QOHP DOร QPร รบ YH EXQXQ \DQร Vร UD GD NUHGL NRQWUROOHULQLQ
NDOGร Uร OPDVร IDL] RUDQODUร Qร Q \XNDUร oHNLOPHVL \|Qย QGH SROLWLNDODUD
EDรบYXUXOPXรบWXU
8OXVODUDUDVร DODQGD \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ \DรบDQร Oร \RU ROPDVร QGD
HQ |QHPOL LWLFL Jย o RODUDN JHOLรบPLรบ ย ONHOHULQ JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUL
\DSDFDNODUร \DWร Uร PODUร LoLQ \HQL YH NDUOร SD]DU RODUDN J|UPHOHUL YH JHOLรบPHNWH
olan รผlNHOHULQ LVH Eย \ย PH YH NDONร QPD ILQDQVPDQร Qร Q VDรทODQDELOPHVL LoLQ
\XUWLoL YH \XUW Gร รบร WDVDUUXIODUD JLGHUHN GDKD ID]OD LKWL\Do GX\PDODUร YH GDKD
ID]OD IRQ WDOHS HWPHNWH ROPDODUร J|VWHULOPHNWHGLU
'ย Q\DGD ILQDQVDO SL\DVDODUร Q Eย Wย QOHรบPH Vย UHFL |]HOOLNOH 980โ lerin
VRQXQGD DUWPD\D EDรบODPร รบWร U %X Vย UHFLQ DOWร Qร oL]HQ HQ |QHPOL IDNW|U
\ย NVHN JHWLUL VDรทOD\DQ \DWร Uร PODUร Q DUWDQ RUDQGD JOREDOOHรบPHVL YH
\DWร Uร PFร ODUร Q ULVNL XOXVODUDUDVร DODQD GDรทร Wร P LVWHรทLGLU $\Qร ]DPDQGD ELUoRN
รผlke, sermaye hareketlerini tHรบYLN LoLQ Nร Vร WODPDODUร D]DOWPร รบ XOXVDO ILQDQVDO
SL\DVDODUGD \HQLGHQ Gย ]HQOHPH \DSร OPร รบ YH \HQL SL\DVD ED]Oร UHIRUPODUOD
HNRQRPLN oHYUH JHOLรบWLULOPLรบWLU $V\D /DWLQ $PHULND YH 'RรทX $YUXSDยถGDNL
JHOLรบPHNWH RODQ YH JHoLรบ HNRQRPLOHUL XOXVODUDUDVร ILQDQVDO LรบOHPOHUGHNL
Nร Vร WODPDODUร NDOGร UPร รบ YH |WH \DQGDQ XOXVDO SL\DVDODUGDNL RSHUDV\RQODUD
LOLรบNLQ Gย ]HQOHPHOHUL GH JHYรบHWPLรบOHUGLU %ย Wย Q EX SROLWLNDODU HOEHWWH NL
XOXVODUDUDVร SL\DVDODUD Doร N ELU XOXVDO HNRQRPL \DUDWPD\ร DPDoODPDNWDGร U
$JHQRU
/LEHUDOOHรบPH LOH ย ONHOHU ILQDQVDO SL\DVDODUD NDSร ODUร Qร DoPร รบ YH EX
\ROOD \DWร Uร PODUร Q YH Eย \ย PHQLQ DUWDFDรทร YH Eย \ย N ND]DQoODU HOGH HGLOHFHรทL
EHNOHQWLVL V|] NRQXVX ROPXรบWXU 'ย Q\DQร Q Eย Wย Q ILQDQVDO SL\DVDODUร LOH
EDรทODQWร NXUDELOPH Iร UVDWร \DWร Uร PFร ODUร Q SRUWI|\OHULQL GDรทร WPDODUร QD RODQDN
VDรทODPร รบWร U %X GXUXP ULVNOHULQ SRUWI|\GH GDรทร OPDVร Qร YH DNWLI NDOLWHVLQL
DUWร UPD\ร Pย PNย Q Nร OPร รบWร U +HU QH NDGDU ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ ND]DQo
VDรทODGร \VD
GD
EX
ND]DQoODU
PDOL\HWVL]
ROPDPร รบWร U
6HUPD\HQLQ
VHUEHVWOHรบPHVLQGHQ ND\QDNODQDQ ULVNOHULQ EXODรบPD HWNLVLQLQ R\QDNOร N
ULVNLQLQ YH VHUPD\HQLQ Kร ]Oร KDUHNHWLQGHQ GRรทDQ PDOL\HWOHULQ GH DUWร รบ ND\GHWWLรทL J|] DUGร HGLOPHPHOLGLU 1LWHNLP ELU VHUL ILQDQVDO NUL]LQ JHoPLรบWH
\DรบDQPDVร GD EX ND\Jร \D HQ L\L |UQHNWLU ยถWH 0HNVLkaโ da, 1997โ de
$V\DยถGD ยถGH 5XV\DยถGD YH \ร Oร QGD LVH %UH]LO\DยถGD \DรบDQDQ NUL]OHU
ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQXQ PDOL\HWOHULQL GDKD Nร Uร OJDQ ILQDQVDO VHNW|Uย Q RUWD\D
oร NWร รทร Qร YH DUWร N NUL]OHULQ JOREDOOHรบPH LOH EXODรบร Fร HWNLVLQLQ ROGXรทXQX YH VRQXo
RODUDN GD Gย ]HQOHPH YH J|]HWLP \DSร Vร Qร Q ]D\ร I NDOGร รทร Qร J|VWHUPLรบWLU
$JHQRU
%DQNDFร Oร N VHNW|Uย QH JHOLQFH ILQDQVDO VHUEHVWOHรบWLUPH Vย UHFLQGH
ย ONHGHNL SROLWLND \DSร Fร ODUร Qร Q |]HOOLNOH VRQ G|QHPOHUGH NDSร ODUร Qร \DEDQFร
EDQNDODUD DoWร รทร Doร NWร U %X Vย UHoWH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQL HWNLOH\HQ
XQVXUODUGDQ ELULVL GH VHUPD\H JLULรบOHULQLQ QHGHQ ROGXรทX NUHGL JHQLรบOHPHVLGLU
$QFDN EX GXUXP WDKVLOL JHFLNPLรบ DODFDNODUร Q SD\ร Qร Q DUWPDVร HรทLOLPLQL GH
EHUDEHULQGH JHWLUHELOPHNWH YH DNWLI NDOLWHVLQLQ ER]XOPDVร QHGHQL\OH PDOL
SL\DVDODUGDNL Nร Uร OJDQOร N DUWDELOPHNWHGLU %DรบND ELU GH\LรบOH EDQNDFร Oร N
VLVWHPL GRรทUXGDQ \D GD GROD\Oร RODUDN VHUPD\H KDUHNHWOHUL LoLQ DUDFร Oร N LรบOHYL
J|UPHVL GROD\ร Vร \OD ELUoRN ILQDQVDO ULVN LOH NDUรบร NDUรบร \D NDODELOPHNWHGLU (Gรผven,2001). )LQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ Vย UHFLQGH DOWร oL]LOPHVL JHUHNHQ EHONL GH HQ
|QHPOL NRQX OLEHUDOL]DV\RQXQ HNRQRPL\H ROXPOX ELU NDWNร VDรทOD\DELOPHVLQLQ
DQFDN XOXVDO HNRQRPLQLQ JLGLรบDWร QD PHY]XDWD YH \|QHWLPH LOLรบNLQ
DNVDNOร NODUร Q
JLGHULOPHVL
VRQUDVร
OLEHUDOOHรบPH
Vย UHFLQH
JLULรบ
LOH
JHUoHNOHรบHELOHFHรทLGLU %DQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ L\L \|QHWLOPHVL HWNLOL YH YHULPOL
Gย ]HQOHPH YH GHQHWOHPH \DSร ODELOPHVL DUWDQ EDQND OLNLGLWHVL\OH ULVNVL]
DODQODUD
SODVPDQร Q
Liberalizasyon
รถncesi
VDรทODQDELOPHVL
gerekli
LOH
Pย PNย Q
RODELOPHNWHGLU
DOW\DSร Qร Q ROXรบWXUXOPDPDVร GXUXPXQGD
\DEDQFร EDQND JLULรบOHUL SL\DVD ULVNLQL DUWร Uร Fร ELU URO R\QD\DFDNWร U
7ย UNL\HยถGH )LQDQVDO /LEHUDOL]DV\RQ *HOLรบLPL %X E|Oย PGH ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ Vย UHFLQLQ EDรบODGร รทร VRQUDVร
ILQDQVDO GHULQOHรบPH\H YH EX EDรทODPGD \DEDQFร EDQNDQร Q EDQNDFร Oร N VLVWHPL
LoLQGHNL \HULQH NDWNร Vร LQFHOHFHNWLU
7ย UNL\HยถGH 6RQUDVร )LQDQVDO /LEHUDOL]DV\RQ
*HOLรบLPL
VRQUDVร QGD \HQLGHQ Gย ]HQOHPH NDPEL\R Gย ]HQOHPHOHULQGH
VHUEHVWOHรบWLUPH WHNQRORMLN JHOLรบPHOHU YH Wย P EX JHOLรบPHOHUH SDUDOHO RODUDN
JOREDOOHรบPH HรทLOLPL RUWD\D oร NPร รบWร U %X JOREDOOHรบPH Vย UHFL LoLQGH VDGHFH
7ย UNL\H JLEL JHOLรบPLรบ ย ONHOHULQ ILQDQVDO SL\DVDODUร GHรทLO D\Qร ]DPDQGD oRN
VD\ร GD JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHQLQ ILQDQVDO SL\DVDODUร Qร Q GD JOREDOOHรบPH\H yรถQHOGLรทL
J|]OHQPHNWHGLU
\DEDQFร ODUร Q
XOXVDO
%XUDGD
HNRQRPL\H
\HQLGHQ
JLULรบL\OH
Gย ]HQOHPHOHU
XODรบร ODELOHFHรทL
VRQXFX
Gย รบย Qย OHQ
OLEHUDOOHรบPHQLQ UHNDEHWoL YH HWNLQ ELU ILQDQVDO VLVWHPL VDรทOD\DFDรทร
EHNOHQPHNWHGLU 'HQL]HU
Tรผrk ekonomisinin liberal ekonRPL\H JHoLรบ oDEDODUร Vย UHFLQGH
ILQDQVDO SL\DVDODUGD VHUPD\H SL\DVDVร GD \HU DOPD\D EDรบODPร รบ WDรบร Gร รทร
ULVNOHUH UDรทPHQ PDOL GHULQOHรบPH Vย UHFLQL GH EHUDEHULQGH JHWLUHQ EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย QGHNL OLEHUDOOHรบPH DGร PODUร ROGXNoD |QHP DU] HWPLรบWLU
Tรผrkiye de dรผnyDGD ROGXรทX JLEL VRQUDVร QGD Gร รบD Doร N ELU
SROLWLND L]OH\LS NDPEL\R Gย ]HQOHPHOHULQGH VHUEHVWOHรบPH\H JLGHUNHQ
2FDN ยถGH HNRQRPLGH VWDELOL]DV\RQ YH VHUEHVWOHรบPH\L KHGHIOH\HQ ยณ
2FDN .DUDUODUร ยด X\JXODPD\D NRQXOPXรบ YH \XUWLoL WDVDUUXIODUร Q DUWร Uร OPDVร
HWNLQ NXOODQร Pร \XUW Gร รบร WDVDUUXIODUD GD DUDFร Oร N HGLOPHVL KHGHIOHQPLรบWLU
$QFDN Wย P EX |QOHPOHUH UDรทPHQ ILQDQVDO SL\DVDODUร Q LVWHQLOHQ Eย \ย NOย รทH
XODรบDPDGร รทร YH \HWHUOL GHULQOLรทH VDKLS ROPDGร รทร J|Uย OPHNWHGLU
.ÕVDFD 7 UNL\H¶GH VRQUDVÕQGD \DúDQÕODQ ILQDQVDO JHOLúPHOHU
DúD÷ÕGDNL úHNLOGH |]HWOHQHELOLU •
7HPPX] ¶GH PHYGXDW YH NUHGL IDL] RUDQODUÕ VHUEHVW
•
%DQNDODUÕQ YH PHYGXDW VDKLSOHULQLQ G|YL] LúOHPOHULQH JHWLULOHQ
•
.LúLOHUH SRUWI|\OHULQGH G|YL] EXOXQGXUPD LPNDQÕ WDQÕQPÕúWÕU
•
0DOL SL\DVDODUGD JHUoHNOHúHQ LúOHPOHU LOH EXUDGDQ HOGH HGLOHQ
•
$UDFÕOÕN KL]PHWOHULQLQ PDOL\HWOHUL |QFHVLQH J|UH G úPHNOH
•
<DEDQFÕ YH \HUOL EDQNDODUÕQ PDOL VLVWHPH NDWÕOPDODUÕQD LOLúNLQ
EÕUDNÕOPÕúWÕU
NÕVÕWODPDODU NDOGÕUÕOPÕúWÕU
JHOLUOHULQ ]HULQGHNL YHUJLOHU D]DOWÕOPÕúWÕU
ELUOLNWH KDOD \ NVHN ELU VH\LU L]OHPH\H GHYDP HWPLúWLU
JHWLULOHQ NÕVÕWODPDODU D]DOWÕOPÕú YH \DEDQFÕ VHUPD\HQLQ ONH\H
oHNLOPHVL FD]LS KDOH JHWLULOPHN LVWHQPLú YH |UQH÷LQ G ]HQOHPHOHUOH
\DEDQFÕ \DWÕUÕPFÕODUÕQ 7 UNL\H¶GHNL IDDOL\HWOHULQGHQ GR÷DQ, net kâr,
temettü, VDWÕú WDVIL\H YH WD]PLQDW EHGHOOHULQL EDQNDODU YH |]HO ILQDQV
NXUXPODUÕ DUDFÕOÕ÷Õ LOH \XUWGÕúÕQD VHUEHVWoH oÕNDUDELOPHOHUL LPNDQÕ
WDQÕQPÕúWÕU •
0HQNXO NÕ\PHW SL\DVDODUÕ ROXúWXUXODUDN úLUNHWOHUH \HQL
•
øVWDQEXO 0HQNXO .Õ\PHWOHU %RUVDVÕ ø0.% YH 6HUPH\H
ILQDQVPDQ ND\QDNODUÕ \DUDWÕOPÕúWÕU
3L\DVDVÕ .XUXOX 63. 1LVDQ ¶GD 0HUNH] %DQNDVÕ QH]GLQGH
%DQNDODUDUDVÕ 3DUD 3L\DVDVÕ YH ùXEDW WDULKLQGH GH $oÕN
3L\DVD øúOHPOHUL (\O O ¶GH '|YL] YH (IHNWLI 3L\DVDVÕ 1LVDQ 1989’da ise '|YL] .DUúÕOÕ÷Õ $OWÕQ 3L\DVDVÕ NXUXOPXúWXU •
7/ SL\DVDVÕQÕQ ROXúWXUXOPDVÕ YH EHQ]HUL JHOLúPHOHU ROPXúWXU
2NVD\
VRQUDVÕ JHUoHNOHúWLULOHQ G ]HQOHPHOHU ELU oRN \HQLOLN YH
JHOLúLPL EHUDEHULQGH JHWLUPHNOH ELUOLNWH IDL] RUDQODUÕQÕQ KÕ]OÕ DUWÕúÕQD GD
QHGHQ ROPXú YH EDQNDODU oRN \ NVHN RUDQGDNL UHHO IDL]OHUGH UHNDEHW HWPHN
]RUXQGD NDOPÕúWÕU %X GXUXP PHYGXDWÕQ \ NVHOHQ PDOL\HWL GROD\ÕVÕ\OD NUHGL
IDL]OHULQLQ GH \ NVHN DU] HWPHVL UHHO VHNW|U GH VÕNÕQWÕ\D LWPLúWLU 0HUNH]
%DQNDVÕ PHYGXDW IDL]OHULQL \HQLGHQ D\DUODPÕú DQFDN IDL]OHU \LQH GH ¶OHUH
J|UH GDKD \ NVHNOHUGH ROPXúWXU 'HQL]HU
%X JHOLúPH ILQDQVDO LVWLNUDUÕ \HQLGHQ VD÷ODPDN DPDoOÕ ROGX÷X NDGDU
EDQNDODUÕQ DUDODUÕQGD JHUoHNOHúWLUGL÷L ILQDQVDO P KHQGLVOLN LúOHPOHULQL
PHYGXDWODUÕQÕ DUWÕUPDN DPDFÕ\OD IDL]OHUL |QHPOL |Oo GH DUWÕUPD JLULúLPOHULQL GH
NRQWURO HWPH LPNDQÕ YHUPLúWLU %XUDGD LIDGH HGLOPHVL JHUHNHQ |QHPOL ELU
QRNWD GD OLEHUDOOHúPH oDEDODVÕ LoLQGH LNHQ HNRQRPLN SROLWLNDODUÕQÕQ LKWL\DWOÕ
EHOLUOHQPHVL YH EDQNDFÕOÕN DoÕVÕQGDQ GD HWNLQ ELU EDQNDFÕOÕN GHQHWLPH VDKLS
ROXQPDVÕ JHUHNWL÷LGLU 'HQL]HU
1LWHNLP *HQoNRO¶XQ oDOÕúPDVÕQGD GD EHOLUWWL÷L JLEL ILQDQVDO
OLEHUDOL]DV\RQ LOH \DEDQFÕ EDQND JLULúOHUL EDúODGÕNWDQ VRQUD EX EDQNDODUÕQ
JHWLUGLNOHUL XOXVODUDUDVÕ LúOHPOHU J|]HWLP YH G ]HQOHQPH HNVLNOL÷LQL RUWD\D
NR\PXúWXU %X QHGHQOHGLU NL \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ E \ N oDSWDNL EDQNDFÕOÕN
KL]PHWOHUL EDúWD W UHY HQVWU PDQODU G ú Q OG ÷ QGH JHOLúPHNWH RODQ
ONHOHULQ JHOLúPLú J|]HWLP WHNQLNOHULQL X\JXODPDN GXUXPXQGD ROGXNODUÕ
DoÕNWÕU
7HPPX] ¶WH 7 UN 3DUDVÕQÕQ .Õ\PHWLQL .RUXPD KDNNÕQGD NDQXQD
LOLúNLQ VD\ÕOÕ NDUDUOD NDPEL\R UHMLPLQLQ OLEHUDOL]DV\RQX GR÷UXOWXVXQGD
7 UNL\H¶GH \HUOHúLN NLúLOHULQ G|YL]H VDKLS ROPDODUÕ VXo ROPDNWDQ oÕNDUWÕOPÕú
7 UN SDUDVÕQÕQ \DEDQFÕ SDUDODU NDUúÕVÕQGDNL GH÷HULQLQ EHOLUOHQPHVL \HWNLVL
0HUNH] %DQNDVÕ¶QD YHULOPLú G|YL] WDKVLV YH WUDQVIHU LúOHPOHUL EDQNDODUD
EÕUDNÕOPÕú YH EDQNDODUÕQ G|YL] PHYFXWODUÕQÕ EDQNDFÕOÕN JHOHQHNOHUL
oHUoHYHVLQGH VHUEHVWoH NXOODQPDODUÕQD L]LQ YHULOPLúWLU $\UÕFD EDQNDODUÕQ
\XUWGÕúÕ PXKDELU EDQNDODUÕQGD G|YL] YH HIHNWLI EXOXQGXUPDODUÕQD L]LQ
YHULOPLúWLU
'L÷HU |QHPOL ELU JHOLúPH LVH \ÕOÕQGD VHUEHVW E|OJHOHUGH \HUOL YH
\DEDQFÕ VHUPD\HQLQ IDDOL\HW J|VWHUPHVLQH L]LQ YHULOHUHN \DEDQFÕ VHUPD\H YH teknoloji
çekilip,
ithaODW XFX]ODWÕOÕS LKUDFDW YH \DWÕUÕPÕQ DUWÕUÕOPDVÕ
DPDoODQPÕúWÕU 0HUNH] %DQNDVÕ \ÕOÕQD NDGDU PHYGXDW IDL]OHULQGH
G ]HQOHPH \DSPD\D GHYDP HWPLú YH VRQUDVÕQGD GD VHUEHVW EÕUDNPÕúWÕU
$÷XVWRV ¶GD 7 UN 3DUDVÕQÕQ .Õ\PHWLQL .RUXPD KDNNÕQGD NDQXQD
LOLúNLQ VD\ÕOÕ NDUDUOD NRQYHUWLELOLWH\H JHoLOPHVL YH ILQDQV NHVLPLQLQ GÕúD
DoÕOPDVÕ \ROXQGD OLEHUDOL]DV\RQ WHGELUOHULQLQ GHYUH\H VRNXOPDVÕ •
%DQNDODUÕQ G|YL] FLQVLQGHQ LúOHPOHULQGH |QHPOL JHOLúPHOHULQ
•
8OXVODUDUDVÕ SL\DVDODUD HQWHJUDV\RQX VD÷ODPD\Õ YH
•
<HUOL \DWÕUÕPFÕODUÕQÕQ \DWÕUÕP DOWHUQDWLIOHULQL DUWÕUPDVÕQÕ YH
ND\GHGLOPHVLQL
\DEDQFÕ \DWÕUÕPFÕODUD SL\DVDGD LúOHP \DSPDODUÕQÕ VD÷OD\DUDN HWNLQ ELU
SL\DVD \DSÕVÕQD XODúPD\Õ KHGHIOHPLúWLU
)LQDQVDO SL\DVDODUÕQ OLEHUDOL]DV\RQXQD \|QHOLN \DEDQFÕ SDUD
LúOHPOHUH LOLúNLQ JHUoHNOHúWLULOHQ EX G ]HQOHPHOHU VRQUDVÕ |]HOOLNOH
\ÕOODUÕ DUDVÕQGD '|YL] 7HYGLDW +HVDSODUÕQÕQ '7+ *60+¶\D 7RSODP
0HYGXDWD YH 7RSODP 3DVLIOHUH RUDQODUÕQÕQ \ NVHN DUWÕú ND\GHWWL÷L
\ÕOODUÕ DUDVÕQGD '7+ *60+ UDV\RVXQXQ DUWÕú GL÷HU LQFHOHQHQ UDV\RODUÕQ LVH
oRN D] G ú ú ND\GHWPHNOH ELUOLNWH \ÕOÕQD JHOLQGL÷LQGH GH EDQNDFÕOÕN
VHNW|U QGHNL '7+¶ÕQ |QHPLQL NRUXGX÷X J|U OP úW U ùHNLO
'7+ *60+
'7+ 7RSODP 0HYGXDW
'7+ 7RSODP 3DVLI
ùHNLO '|YL] 7HYGLDW +HVDSODUÕQÕQ '7+ *60+¶\H 7RSODP 0HYGXDWD YH 7RSODP 3DVLIOHUH 2UDQÕ .D\QDN 7 UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVÕ 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'D÷ÕWÕP 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO YH 7%%
/LEHUDOOHúPH V UHFL GHYDP HGHUNHQ DWÕODQ ELU EDúND DGÕP (NLP
1989’da %DQNDODUD ³5LVNH 'D\DOÕ 6HUPD\H ULVN EDVHG FDSLWDO %XOXQGXUPD
=RUXQOXOX÷X´ JHWLULOPLú ROPDVÕGÕU $\UÕFD VHUEHVW E|OJHOHUGH ³.Õ\Õ %DQNDFÕOÕ÷Õ´ GDKLO W P EDQNDFÕOÕN LúOHPOHULQL \DSPDN ]HUH EDQND
NXUXOPDVÕQD YH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ úXEH DoPDVÕQD L]LQ YHUHQ düzenleme
(NLP WDULKLQGH \DSÕOPÕúWÕU $NVR\
VRQUDVÕQGD OLEHUDOOHúPH oHUoHYHVLQGH \HQL SL\DVDODUÕQ
ROXúWXUXOPDVÕ YH DUWDQ EHOLUVL]OLN RUWDPÕ EDQNDODUÕQ IRQ \|QHWLP WHNQLNOHULQH
GDKD ID]OD H÷LOPHOHULQGH HWNLOL ROPXúWXU %X NDSVDPGD 5(32 9DGHOL
LúOHPOHU 2SVL\RQ YH 6ZDS RSVL\RQODUÕ EDúWD ROPDN ]HUH oHúLWOL ULVN DNWDUÕP
WHNQLNOHULQLQ NXOODQÕPÕ DUWPÕúWÕU $NVR\
)LQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ G|QHPLQGH \DSÕODQ GL÷HU KDWDODUÕQ \DQÕVÕUD
GHQHWLPVL]OLN YH KÕ]OD OLEHUDOOHúPH oDEDVÕ LOH JHUHNli düzenlemelerin ülke
úDUWODUÕ GLNNDWH DOÕQPDGDQ X\JXODQPDVÕ VRQXFX \ÕOÕQGD NUL] \DúDQPÕú
YH EDQNDFÕOÕN VHNW|U QGH GH GHQHWLPLQ HNLVLNOL÷L QHGHQL\OH EDQND VLVWHPGH
YDUOÕNODUÕQÕ GHYDP HWWLUHPHPLúWLU '|QHPVHO DNVLOLNOHU \DUDWPDVÕQD UD÷PHQ
yüksek faL] RUDQODUÕ ILQDQVDO VLVWHPLQ |QHPOL |Oo GH E \ PHVL LOH
VRQXoODQPร รบ YH \HWHUVL] ROPDNOD ELUOLNWH ELU |Ooย GH ILQDQVDO GHULQOHรบPH\H
NDWNร GD EXOXQPXรบWXU
<LQH \ร Oร QGD *ย QH\GRรทX $V\D YH 5XV\D NUL]OHUL
JOREDOOHรบPHQLQ GH HWNLVL\OH XOXVDO HNRQRPL\L GHULQGHQ HWNLOHPLรบ Vย UHNOLOLรทL
DPDoODQDQ LKUDFDW WDOHSOHUL GDUDOPร รบ DUELWUDM RODQDรทร LOH HNRQRPL\H oHNLOPLรบ
VSHNย ODWLI DPDoOร VHUPD\H oร NPร รบWร U
7ย UNL\HยถGH /LEHUDOOHรบPH 6RQUDVร )LQDQVDO 'HULQOHรบPHQLQ
รธUGHOHQPHVL YH 8ODรบร ODQ 6RQXoODU
VRQUDVร X\JXODQDQ IDL] VHUEHVWLVL YH SR]LWLI UHHO IDL] SROLWLNDVร LOH
WDVDUUXI HรทLOLPLQGH DUWร รบร Q YH EXQXQ EHOLUWLVL RODUDN PDOL SL\DVDODUGD
GHULQOHรบPHQLQ JHUoHNOHรบHFHรทL |QJ|Uย OPย รบWย U 7ย UNL\HยถGH VRQUDVร
X\JXODQDQ SR]LWLI UHHO IDL] SROLWLNDVร Qร Q ยณPDOL GHULQOHรบPHยด LOH Vร Qร UOร ROPDN
ย ]HUH ELU |Ooย GH DPDFร QD XODรบWร รทร V|\OHQHELOLU $NVR\ $QFDN \LQH GH
ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ VRQUDVร ILQDQVDO GHULQOHรบPH LVWHQLOLU VHYL\H\H
XODรบร ODPDPร รบWร U
)LQDQVDO OLEHUDOOHรบPH |Ooย Wย RODUDN 7RSODP 0DOL 9DUOร NODUร Q YH
0 <ยถQLQ *06+ยถ\D RUDQร NXOODQร OPDNWDGร U 0 < Eย \ย NOย รทย WRSODP ILQDQVDO
YDUOร NODU Eย \ย NOย รทย QH J|UH ILQDQVDO GHULQOLรทLQ Doร NODQPDVร QGD WHN EDรบร QD
Nร Vร WOร ELU J|VWHUJH RODUDN DOJร ODQPDNWDGร U %X QHGHQOHGLU NL LNL UDV\RQXQ
JHOLรบLPLQL ELUOLNWH L]OHPHN GDKD GRรทUX RODFDNWร U
7RSODP 0DOL 9DUOร NODUร Q YH 0 <ยถQLQ *06+ยถ\D RUDQร \ร OODU LWLEDUL\OH
LQFHOHQGLรทLQGH ยถOHUGHQ Jย Qย Pย ]H V|] NRQXVX RUDQODUร Q DUWร รบ ND\GHWWLรทL
J|Uย OPHNWHGLU $QFDN LQFHOHQHQ G|QHPOHU LoLQGH \ร Oร QGD .|UIH] krizinin de etkisiyle sรถz konusu derinlik gรถstergeleri az da olsa gerileme
J|VWHUPLรบWLU .DVร P YH รนXEDW NUL]OHULQGHQ VRQUD NDPX YH 706)
EDQNDODUร QD DNWDUร ODQ 'รธ%6ยถOHU QHGHQL\OH WRSODP PDOL YDUOร NODUร Q Kร ]OD DUWWร รทร
J|Uย OPย รบWย U 0 <ยถQLQ *06+ยถ\D RUDQร LVH \ร OODUร QGD VDELW ELU \DSร
L]OHUNHQ EX WDULKWHQ VRQUD PHYGXDW DUWร รบODUร KHP 7ย UN OLUDVร YH KHP GH
\DEDQFร SDUD ED]ร QGD UHHO IDL]OHUH SDUDOHO \ย NVHOLรบ ND\GHWPLรบ YH V|] NRQXVX
UDV\R \DNODรบร N RODUDN \ย ]GH ยถOHUGHQ \ย ]GH ยถOHUH JHOPLรบWLU รนHNLO
2002
2001
2000
1999
1998
7 0DOL 9DUOร NODU *60+
1997
1996
1995
1990
1989
1988
1985
1980
(%)
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
M2Y/GSMH
รนHNLO 6RQUDVร 0DOL 6LVWHPLQ 'HULQOLรทL
.D\QDN 7ย UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVร 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'Dรทร Wร P 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO 63. $\Oร N %ย OWHQOHU KWWS ZZZ VSN JRY WU +DEHU'X\XUX D\OLNEXOWHQ
%X LQFHOHPH \DSร OGร รทร QGD DNOD JHOHELOHFHN RODQ Vร Nร QWร EX PDOL
SL\DVDODUGDNL GHULQOHรบPH DUWร รบร Qร Q \HWHUOL YH LVWHQLOGLรทL \|QGH ROXS ROPDGร รทร Qร Q DQODรบร OPDVร Gร U %XQXQ LoLQ KHU รบH\GHQ |QFH WRSODP PDOL
YDUOร NODUร Q GDรทร Oร Pร QD EDNPDN JHUHNPHNWHGLU %X GDรทร Oร PGD LVWHQLOLU RODQ
EDQND NUHGLOHULQLQ SD\ร Qร Q \ย NVHN ROPDVร Gร U 7ย UNL\HยถGH ยถOHUGH EDQND
NUHGLOHULQLQ SD\ร Qร Q WRSODP YDUOร NODU LoLQGH WRSODP PHQNXO Nร \PHWOHUH RUDQOD
yรผkVHN ROGXรทX J|Uย OPย รบ DQFDN PDOL GHULQOHรบPHQLQ DUWWร รทร \ร Oร VRQUDVร
DGร P DGร P WRSODP PHQNXO Nร \PHWOHU DUWร รบ J|VWHUPLรบ YH \ร Oร QGD
JHOLQGLรทLQGH LVH SD\ร EDQNDODUD DNWDUร ODQ NDรทร WODU QHGHQL\OH EDQND
NUHGLOHULQLQ |Qย QH JHoPLรบWLU gWH \DQGDQ XQXWOXPDPDOร Gร U NL VHNW|UGH \HQL
NUHGL NXOODQGร Uร Pร ROPDGร รทร JLEL NUHGLOHULQ DUWDQ RUDQGD WDKVLOL JHFLNPLรบ
DODFDNODUD G|Qย รบWย รทย J|Uย OPย รบWย U 7ย UNL\HยถGH EDQNDFร Oร N NHVLPL WDVDUUXIODUร finansal araรงlardan en รงok mevduat yoluyla รงekmektedir. Yรผksek enflasyon
QHGHQL\OH PDOL\HWL \ย NVHN IRQ ND\QDNODUร Qร Q UHHO VHNW|UH ND\QDN DNWDUร Pร
\DWร Uร P YH Eย \ย PH\L WHรบYLN HWPH \|Qย QGH NXOODQร Pร ]RUODรบPร รบ YH \ย NVHN ! #"%$#&' (*) ' + , '- . $/ '- 0 1" , 23( 465 ' $# - . 3. 7$# '6(7$8" + 6 ":9 ; - $8" 4 "'- "%$/( 2<. - 2:. $/ '- .=$/- " 23 "3- 9
5 - " >/+/"3 #$/- " 23 "3- , "123 ? "3-3$/- " 23 "3- #@ 4 '- . %$/- " 23 #$#& & A "3- /4 ) "3- "! B . ' !$#- " 23 "3-'C '- B#DE0/$# ' $ . 1 , "F> /4 . - . G5 ' $# - . 3. $# '!(H$8" + 6 "I, "H; - $8" 4 "3- "J$/( ' 2<. - 2<. $/ '- .'5 ' $# J$/- " 23 "3- @ > ( - 4 2<. ;'.'$/- " 23 "3- C '- B#DK "ML "3- $8" 6N $# +'. O 3. %2'& />/+'. $/- " 23 "3- 2 "3 M@ 5 ' $# ' '- M B . P$/- " 23 "3- C '- B#D , "J4 &'A 'Q$# '6( $8" + 6 '@ 2 " ,' " 4 4 C/,' "3- , "RC "R5 &' &' '- . DK, "PS/ #"3 $8" + %@ C +/+/"!+/"3 " 2' T, "!4 C/,' D F"3 $/( /$ . > F" 4 "3- /2 "3 !& ( ; ! '$T4 2<. - U
NDPX ERUoODQPD JHUHรทL QHGHQL LOH GH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH \XNDUร GD
V|]HGLOHQ ELODQoR \DSร Vร QD XODรบร OPร รบWร U
ร te yandaQ PDOL SL\DVDODUGDNL GHULQOHรบPH\L ILQDQVDO NXUXPODUร Q
oHรบLWOLOLรทL YH ELU R NDGDU GD ILQDQVDO DUDoODUร Q oHรบLWOLOLรทL J|VWHUPHNWHGLU
)LQDQV SL\DVDODUร QGDNL DUDFร NXUXPODUร Q oHรบLWOLOLรทLQLQ ID]OD ROPDVร
ILQDQVDO SL\DODUGD WDOHS HGLOHQ IRQ ND\QDรทร Qร Q GDKD NROD\ NDUรบร ODQPDVร Qร
VDรทOD\DFDNWร U <DUDWร ODQ UHNDEHW RUWDPร LOH GDKD YHULPOL NXUXOXรบODU YH GDKD
HWNLQ ELU ILQDQVDO SL\DVD \DUDWร OPร รบ RODFDNWร U %X QHGHQOH ILQDQVDO
GHULQOHรบPHQLQ ELU J|VWHUJHVL RODUDN ILQDQVDO NXUXPODUร Q oHรบLWOLOLรทL EL]LP LoLQ bรผyรผk รถnem WDรบร PDNWDGร U 2NVD\ )LQDQVDO DUDFร NXUXPODU JHQHO RODUDN LNL\H D\Uร OPDNWDGร U %XQODU โ ข
0HYGXDW NDEXO HGHQ ILQDQVDO DUDFร ODU YH
โ ข
0HYGXDW NDEXO HWPH\HQ ILQDQVDO DUDFร ODUGร U
hONHPL]GH GH DUDFร NXUXP RODUDN IDDOL\HW J|VWHUHQ NXUXPODU 7LFDUHW
%DQNDODUร <DWร Uร P )RQODUร <DWร Uร P 2UWDNOร NODUร 3RUWI|\ <|QHWLP รนLUNHWOHUL
%Dรทร PVร ] 'HQHWLP รนLUNHWOHUL 6LJRUWD รนLUNHWOHUL YH )LQDQV รบLUNHWOHULGLU $QFDN
7ย UNL\HยถGH ILQDQVDO SL\DVDQร Q KHQย ] NXUXPVDO Doร GDQ \HWHULQFH oHรบLWOLOLN DU]
HWPHGLรทL J|Uย OPHNWHGLU
)LQDQVDO GHULQOHรบPHQLQ DUWร รบ J|VWHUPHVL EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH \HQL
EDQND JLULรบOHULQLQ JHUoHNOHรบPHVL YH ROXรบDFDN UHNDEHW RUWDPร Qร Q SL\DVDGD
\RรทXQODรบPD\ร D]DOWPDVร \OD Pย PNย Q ROPXรบWXU
$QFDN DUDVร G|QHP LQFHOHQGLรทLQGH \ร Oร QGD LON EHรบ
EDQNDQร Q VLVWHPGHNL WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\ร \ย ]GH LNHQ \ร Oร QD
JHOLQGLรทLQGH EX RUDQร Q \ย ]GH ยถH Gย รบWย รทย DQFDN \ร Oร LWLEDUL\OH
\RรทXQODรบPD RUDQร Qร Q LON EHรบ EDQND LoLQ \HQLGHQ DUWDUDN WRSODP DNWLIOHU
Doร Vร QGDQ \ย ]GH ยถOร N ELU RUDQD XODรบWร รทร J|Uย OPHNWHGLU 7DEOR
รธON RQ EDQNDQร Q WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\ร Qร Q LVH \ร Oร QGD
\ย ]GH LNHQ YH \ร OODUร QGD \ย ]GH ยถOLN ELU RUDQGD GHรทLรบPHGHQ
NDOGร รทร J|Uย OPHNWHGLU \ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH VHNW|UGHNL LON EHรบ EDQNDQร Q
sektรถr aktif pD\ร \ย ]GH PHYGXDW SD\ร \ย ]GH NUHGL SD\ร LVH \ย ]GH
ROPXรบWXU รธON RQ EDQNDQร Q LVH VHNW|U DNWLI SD\ร YH PHYGXDW SD\ร \ย ]GH
NUHGL SD\ร \ย ]GH ROPXรบWXU %DQNDFร Oร N VLVWHPLQGHNL EDQND VD\ร Vร QGDNL
D]DOPDQร Q VRQXFX RODUDN KHP LON EHรบ EDQNDQร Q KHP GH LON RQ EDQNDQร Q
SD\ODUร QGD GLNNDWL oHNHQ DUWร รบ ROPXรบWXU 7DEOR
%DQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL \RรทXQODรบPDQร Q WRSODP DNWLIOHU WRSODP
PHYGXDW YH WRSODP NUHGLOHU Doร Vร QGDQ LQFHOHPHVL \DSร OGร รทร QGD \ร Oร QGDQ
VRQUD LON EHรบ EDQND YH LON RQ EDQND LoLQ \RรทXQODรบPDGD |QHPOL ELU D]DOร รบร Q
JHUoHNOHรบPHGLรทL J|Uย OPHNWHGLU %X GXUXP \DQL VHNW|UGHNL V|] NRQXVX
ROLJRSROLVWLN \DSร SL\DVDQร Q LรบOH\LรบLQL ROXPVX] HWNLOHPHNWH UHNDEHWoL RUWDPร Q
ROXรบWXUXODPDPDVร QD YH ULVNOHULQ GH EHOOL EDQNDODUGD WRSODQPDVร QD QHGHQ
ROPDNWDGร r. Buna ek olarak, finansal sektรถrรผn
V
toplam aktifleri iรงinde
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q \ย ]GH FLYDUร QGD SD\D VDKLS ROGXรทXQX GD LIDGH
HGHFHN ROXUVDN ILQDQVDO GHULQOHรบPHQLQ \HWHULQFH VDรทODQDPDGร รทร NROD\FD
DQODรบร ODFDNWร U
7$%/2 7h5. %$1.$&,/,. 6(.7g5h1'(.รธ <2รถ81/$รน0$
รธON %Hรบ %DQND
7 $NWLI
7 .UHGLOHU
7 $NWLI
7 .UHGLOHU
7 0HYGXDW รธON 2Q %DQND 7 0HYGXDW
.D\QDN 7ย UNL\H %DQNDODU %LUOLรทL 7%% ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
7RSODP DNWLIOHUH J|UH LON EHรบ EDQND YH LON RQ EDQND Vร UDODPDVร \DSร OPร รบWร U
W X
X X ' /+IY "3$T4 S'- Z Z 1 [$T4 )KN Z/> Z $/ Z ?3Z Z39'5 ' $# ' - 9 \ #"' ' /+H] ( - ( ! '- . @ \ ]<D 9 + ^'&'- 4 I; - $8" 4 "3- 9 " + ^I; - $8" 4 "3- 9 ) $T4 &'- ^!; - $8" 4 "'- 9#4 Z $8" 4 _ T) ' + ! ' 1; - $8" 4 "3- 9/ '- _ . $/( - ( 6 '- 98> 4 . - . G) & '- .#, "6"31"'$/ $[) &' '- . &' ( ;#4 ( - ! '$`4 2<. - U
7ย UNL\HยถGH ILQDQVDO DUDoODUร Q oHรบLWOLOLรทL DUWร รบ J|VWHUPHNOH ELUOLNWH
JHOLรบPLรบ ย ONHOHUH J|UH Vร Qร UOร NDOPDVร YH PHYFXW DUDoODUร Q D] VD\ร GDNL
NXUXOXรบODUFD NXOODQร OPDVร PDOL GHULQOHรบPHQLQ \HWHUVL]OLรทLQL J|VWHUPHNWHGLU
$QFDN ILQDQVDO OLEHUDOOHรบPH VRQUDVร \DEDQFร VHUPD\HOL NXUXOXรบODUร Q VLVWHPH
JLULรบL LOH DUWร รบ J|VWHUHQ ILQDQVDO DUDoODUร Q oHรบLWOLOLรทL ILQDQVDO SL\DVDODUร Q
GHULQOLรทLQH \HWHUVL] GH ROVD NDWNร VDรทODPร รบWร U 2NVD\
/LEHUDOOHรบPH oDEDODUร LOH \DEDQFร YH XOXVDO EDQNDODUร Q EDQNDFร Oร N
VLVWHPLQH JLULรบOHUL WHรบYLN HGLOPLรบ YH EDQND JLULรบOHULQL NROD\ODรบWร UDQ
Gย ]HQOHPHOHUOH WRSODP EDQNDODUร Q VD\ร Vร |]HOOLNOH \DEDQFร EDQNDODUGDQ
ND\QDNODQPร รบWร U ยถOHUGHQ ยถODUD NDGDU DQL DUWร รบ ND\GHWPLรบ YH ยถWHQ
ยถ\D \ย NVHOPLรบ \ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH ROPXรบ YH (\Oย O WDULKLQGH
LVH \DรบDQDQ .DVร P YH รนXEDW NUL]OHUL VRQUDVร ยถ\D JHULOHPLรบWLU
ยถOHULQ EDรบร QGD \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ KHU QH NDGDU ELUH\VHO
EDQNDFร Oร รทD HWNLVL Vร Qร UOร GD ROVD LQVDQ ND\QDNODUร Qร Q NDOLWHVLQL YH VHNW|Uย Q
ILQDQVDO WHNQRORMLVLQL DUWร UPDGD \DUDUOร ROPXรบWXU ยถODUGDQ gรผnรผmรผze
JHOLQGLรทLQGH LVH EX \DUDUODUร Q \DQร Vร UD ELUH\VHO EDQNDFร Oร N DODQร QGD GD
\DEDQFร EDQNDODUร Q HWNLOL ROGXรทX J|Uย OPย รบWย U
hONHPL]GH \DEDQFร EDQND VD\ร Vร Qร Q OLEHUDOOHรบPH\H UDรทPHQ Gย รบย N
VH\UHWPHVL UHHO VHNW|UH ND\QDN DNWDUPDGD Nร Vร WOร NDOPDODUร QD QHGHQ ROPXรบ
EX GXUXP YH \LQH EX EDQNDODUร Q ELODQoRODUร QGD NDรทร WODUร Q ]DPDQ LoLQGH
|QHPLQLQ
DUWPDVร
Vร Qร UODQGร UPร รบWร U
EHNOHQHQLQ
DNVLQH
ILQDQVDO
GHULQOLรทLQ
DUWร รบร Qร
.ร VDFD PDOL VLVWHPLQ GHULQOHรบPHVL \ร OODU LoLQGH DUWร รบ J|VWHUPLรบ
ancak sรถz konusu derinOHรบPHQLQ UHHO VHNW|UH ND\QDN DNWDUร Pร \|Qย QGH
ROPDGร รทร GLรทHU ELU LIDGH LOH \DWร Uร P YH Eย \ย PH\H NDWNร \|Qย QGH ROPDGร รทร
J|Uย OPย รบWย U %X GXUXPGD ILQDQVDO VHNW|Uย Q ย UHWNHQ YDUOร NODUร Q Dรทร UOร N
ND]DQGร รทร ELU PDOL GHULQOLรทH XODรบDPDGร รทร Qร V|\OHPHN GRรทUX RODFDNWร U
*HOLรบPHNWH 2ODQ hONHOHUGH <DEDQFร %DQNDODUร Q gQHPL a
0DNURHNRQRPLN NRQMRQNWย U PHY]XDW YH DUWDQ JOREDOOHรบPH oDEDVร
\DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร N VHNW|Uย LoLQGHNL SD\ร Qร YH |QHPLQL
DUWร UPร รบWร U %DQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL GHรทLรบLP YH JHOLรบLPOHU |]HOOLNOH JHOLรบPHNWH
RODQ ย ONHOHUGH \XUWLoLQGHNL ND\QDN HNVLNOLรทL YH LKWL\Do GX\XODQ \DEDQFร
VHUPD\H QHGHQL\OH YH GDKD GD |QHPOLVL \DรบDQDQ NUL]OHU VRQXFX ILQDQVDO
VLVWHP LoLQGHNL \HQL o|]ย P DUD\ร รบODUร VRQXFX RUWD\D oร NPร รบWร U hUHWLOPLรบ
รงรถzรผmler iรงinde ]RU GXUXPGDNL EDQNDODUD VHUPD\H JLULรบOHUL VDรทOD\DELOPHN
DPDFร \OD \DEDQFร VHUPD\H ย ]HULQGHNL Vร Qร UODPDODUร Q D]DOWร OPDVร GD
EXOXQPDNWDGร U %XQXQ VRQXFX RODUDN GD EDQND ELUOHรบPH YH VDWร Q DOPDODUร
$%' $YUXSD YH JHOLรบPHNWH RODQ SL\DVDODUGD LYPH ND]DQPร รบ oRN XOXVOX
EDQNDODU Wย P ย ONHOHUGH ELU UHNDEHW RUWDPร \DUDWPร รบWร U รนDK|]NDQ
6ร Qร UODUร Q NDOGร Uร OPDVร LOH DUWDQ \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ EX
DUWร รบODUร Qร Q DOWร QGD \DWDQ VHEHSOHU ]DPDQ LoLQGH YH ย ONHGHQ ย ONH\H IDUNOร Oร N
DU]HWPHNWHGLU (VNLGHQ XOXVODUDUDVร EDQNDODUร Q VHNW|UGH SD\ DOPDODUร
KXVXVX VDGHFH ย ONHOHUDUDVร HNRQRPLN HQWHJUDV\RQX VLPJHOHPLรบWLU %DQNDODU
KL]PHWOHULQL \XUWGร รบร QD DoPDNWD NHQGL ย ONHOHULQLQ XOXVODUDUDVร LรบOHPOHULQL
GHVWHNOHPHN DPDFร Qร Jย WPย รบOHU XOXVDO ILQDQVDO NXUXOXรบODUOD LOHWLรบLP Dรทร
NXUPXรบODUGร U %X |]HOOLNOHUGHQ KDUHNHWOH NUHGL RSHUDV\RQODUร Qร \ย Uย WHELOPHN
XOXVODUDUDVร DODQGD ERUoODQPD\ร VDรทOD\DELOPHN LoLQ \DEDQFร EDQNDODU LON
RODUDN WHPVLOFLOLN NXUPXรบODUGร U 'DKD VRQUD GD รบXEHOHU DoDUDN NHQGL
ย ONHOHULQGHQ ELU |Ooย GH D\Uร ODUDN IDDOL\HWOHULQL Vย UGย UPย รบOHUGLU %,6 3DSHUV
%XJย Q LVH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH JLULรบ
IDNW|UOHUL oRN GDKD IDUNOร Gร U YH GDKD |QFHGHQ ROGXรทX JLEL \DEDQFร EDQNDQร Q
XOXVDO EDQND\D JLULรบ GHUHFHVLQGHQ oRN GDKD ID]OD |QHP DU]HWPHNWHGLU
g]HOOLNOH JLULรบ \DSร ODQ ย ONHGHNL NDU HWPH LPNDQร \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQGH
DQDKWDU IDNW|U RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U $\Uร FD EX JLULรบOHUL oHNLFL Nร ODQ YH
\DEDQFร ย ONHOHULQ JLULรบ NDUDUODUร Qร HWNLOH\HQ ย ONH\H |]Jย YH\D EDQND ED]Oร
VHEHSOHU GH RODELOPHNWHGLU hONH\H |]Jย RODQODU Gร รบ WLFDUHWH Doร NOร N
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q Eย \ย NOย รทย \LQH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q DNWLI NDUOร Oร รทร b V'd d d Bu bรถ Z % B 39 LF 4
C " + &' , "Jc &' 2 & +!@
D O ( %B/ ' . ; 1 +'. 2 ' F> '- '- ' '. H. ;#4 . - U
LNHQ EDQND ED]Oร VHEHSOHU LVH EDQNDQร Q Eย \ย NOย รทย IDL] Gร รบร JHOLUOHULQ WRSODP
JHOLUOHU LoLQGHNL SD\ร JLEL VHEHSOHUGLU %,6 3DSHUV
%LUoRN JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHGH \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQH LKWL\Do
GX\XOPDVร Qร VDรทOD\DQ oRN |QHPOL HNVLNOLNOHU EXOXQPDNWDGร U %XQODU VHUPD\H
HNVLNOLรทL WLFDUL EDQNDFร Oร N EHFHULOHULQLQ HNVLNOLรทL YH HWNLQ oDOร รบPD\DQ ELU
EDQNDFร Oร N \DSร Vร Gร U รธON LNL IDNW|U 'RรทX $YUXSDยถQร Q JHoLรบ HNRQRPLOHULQGH
|QHPOL LNHQ $V\D YH /DWLQ $PHULNDยถGD VHUPD\H HNVLNOLรทL YH HWNLQ oDOร รบPD\DQ
SL\DVD \DSร Vร ย ONHOHULQ NDSร ODUร Qร Gย Q\D\D DoPDODUร QGD |QHPOL HWNHQ
ROPXรบWXU <DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร N VLVWHPLQH JLULรบOHULQH YHULOHQ
L]LQ SROLWLN ELU WHUFLKWLU $QFDN XQXWXOPDPDOร Gร U NL JHQHO RODUDN ย ONHOHU KHU QH
NDGDU NDSร ODUร Qร \DEDQFร EDQNDODUD DoPร รบ ROVDODU GD VHNW|UGHNL \DEDQFร
VDKLSOLรทLQH Nร Vร W JHWLUPLรบOHUGLU gUQHรทLQ )LOLSLQOHUยถGH RWRULWHOHU \DEDQFร
EDQNDODUร Q
SL\DVD
EHOLUOHQPLรบWLU
SD\ODUร Qร Q
\ย ]GH
ยถX
JHoHPH\HFHรทL
NDQXQOD
%X JLULรบOHU ELU XOXVDO EDQND LOH ELUOHรบPH รบHNOLQGH VDGHFH EHOLUOL
IDDOL\HWOHUL JHUoHNOHรบWLUPH KHGHIL NDSVDPร QGD ELU EDQND\ร VDWร QDOPD YH\D
\HQL ELU EDQND NXUPD \ROX\OD WDP JLULรบ \DSPD รบHNOLQGH JHUoHNOHรบHELOGLรทL JLEL
VDGHFH ELU รบXEH DoPD รบHNOLQGH GH RODELOPHNWHGLU 'ย Q\DGD HQ oRN Dรท NXUDQ
XOXVODUDUDVร EDQNDODU &LWLEDQN +6%& ,1* $%1 $PUR 'HXWVFKH %DQN YH
รธVSDQ\RO EDQNDODUร ROPXรบWXU %X EDQNDODU ]DPDQ LoLQGH |QHPL YH |]HOOLรทL
RODQ JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHULQ SL\DVDODUร QD JLULรบ \DSPD VWUDWHMLVLQH
\|QHOPLรบOHUGLU %,6 3DSHUV
*HOLรบPHNWH RODQ SL\DVDODUGD \DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร ยถOร \ร OODUร Q
EDรบร QGDQ EHUL ROGXNoD Kร ]Oร ELU รบHNLOGH GHYDP HWPHNWHGLU <DEDQFร EDQNDODUร Q
WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\ร E|OJHVHO ED]GD LQFHOHQGLรทLQGH 'RรทX $YUXSDยถGDNL
\DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร Qร Q $V\Dยถ\D J|UH GDKD Eย \ย N ELU JHOLรบPH
J|VWHUPHNWH ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU /DWLQ $PHULNDยถQร Q V|] NRQXVX NDWร Oร Pร GD
\ร Oร LOH \ร Oร NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร QGD Kร ]Oร \ย NVHOLรบ ND\GHWPLรบWLU hONH
ED]ร QGD EDNร OGร รทร QGD LVH /DWLQ $PHULNDยถGD รนLOL YH $UMDQWLQยถLQ \DEDQFร EDQND
NDWร Oร Pร QGD DUWร รบ J|]OHQPLรบ YH Vร UDVร \OD \ย ]GH ยถGHQ \ย ]GH ยถ\D YH
\ย ]GH ยถGDQ \ย ]GH ยถ\D \ย NVHOPLรบWLU 7DEOR
1990’lardan öncH $UMDQWLQ¶GH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ JLULúL ROGXNoD D]GÕU
%X WDULKWHQ VRQUD \DEDQFÕ GR÷UXGDQ \DWÕUÕPODUD \|QHOLN NÕVÕWODPDODU
NDOGÕUÕOPÕú YH GDKD ID]OD \DEDQFÕ NXUXOXú XOXVDO SL\DVDODUD JLULú \DSPÕúWÕU
<LQH GH \ÕOÕQGD \DEDQFÕ NDWÕOÕP SD\Õ \ ]GH ¶QLQ DOWÕQGD
JHUoHNOHúPLúWLU ùLOL $UMDQWLQ YH 9HQH] HOD¶QÕQ \ NVHN NDWÕOÕP SD\ODUÕ LOH /DWLQ
$PHULND¶GD NDWÕOÕP WRSODPGD \ ]GH ¶GHQ \ ]GH ¶H \ NVHOPLúWLU
7DEOR (ORVHJXL YH 3LQWHULV
*HQHO ELU ELOJL YHUPHVL LoLQ DúD÷ÕGDNL WDEORGD \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ
ED]Õ VHoLOPLú ONHOHUGH ILQDQVDO VLVWHP LoLQGHNL NRQXPODUÕQD LOLúNLQ ELOJLOHU
VXQXOPXúWXU %X WDEORGDQ OLEHUDOL]DV\RQXQ HWNLOHULQL J|VWHUGL÷L J|U OP úW U
<DEDQFÕ EDQNDODUÕQ EX SD\ODUD VDKLS ROPDODUÕ RODVÕ ROXPOX YH ROXPVX]
HWNLOHULQL GH HOEHWWH EHUDEHULQGH JHWLUHFHNWLU *UDKDP
7$%/2 %$1.$&,/,. 6(.7g5h 9$5/,./$5, $d,6,1'$1 <$%$1&, %$1.$ .21752/h1h1 <,//$5,1'$.ø *(/øùø0øe
$UD
$UD
0DFDULVWDQ
723/$0
'R÷X
$YUXSD
Çek Cumh. 3RORQ\D
/DWLQ
$PHULND
Türkiye
$UMDQWLQ
.RORPEL\D
ùLOL
3HUX
9HQH]XHOD
723/$0
0DOH]\D
.RUH $V\D
7D\ODQG
723/$0
.D\QDN 0DWKLHVRQ YH 5ROGRV
fhg
'5 ' _ . 5 ' $# ' '- . M( ( + ' 35 ' $# _ . . $I+ +#4 "'6 "R$# 4 . . I. 5 (M5 $# ' '- . M$/Z B Z $H! $T4 '- 2 PC +/+/"' "3- ' ! '$!+ ( - " 4 > " &' 5 "'_#" ?3 ^' 5 2' 'C 5 Z#> Z $6! $T4 d '- '- 2' C +/+/"3 "3- / ' '- '$=4 'i5 - C '$/ 6 >/" 4:+ ?3 '1 '$F;/"3$/ 2 "H2 "H&' '5 - U'jh ( + ' 5 5 $# ' 3. kC +/+/"' "'- %> Z/ #2 "ml , "nZ/+#4 Z 2 "Q5 -PA />3. i+ 'd'C p Ai&' ! '$G+ S i$#& ( + (k5 ' $# 2' o" ) "3$T4 )M5 -M$#&' /4 - &' + ?' ' 2<. ?:. 3. @ ) &'- "' ^' 6_/&' #4 - &' /&/, "3-34 C "I2'& 1" +#4 _15 ' $8D:> Z/ #2 "Hl 2 "3 12' 'C !23Z ; Z $F6 $T4 '- 2' H5 -<A >'. !"3 2 "!" 23 1" + V # +/" ( (/+ ' 35 $# > M$# 4 . . I. M@ ) &'- "' ^3 Md A '- 4 _ A /4 &' J& , "3- 4 C " 2'&'F" +#4 _H5 ' $8DK+ ?3 ' /2<. ?<. '.: ) 2 " " 4 1"3$T4 " 2' - U q< '5 &Pr U O 2 " 2 ":9 ( ( + ' 5 -F5 ' $# 2' s> Z/ #2 "*l , "tZ# #"3- 2 "*A > u+ 'C Au& ' R> v2' s4 'wC '$/ 6 >/" 4 "u+ 'C AR> '5 _ .h5 ' $# ' '- . '9 4 & A 'o5 ' $# _ . . $=+/"3$T4 S'- Z 2 "'$/ /A > '- . 3. 1^ "3 ; 6 T>/"3-3 ' ! '$T4 2<. - U
'R÷X $YUXSD ¶ODUÕQ LNLQFL \DUÕVÕQGD 'R÷X $YUXSD¶GD \DEDQFÕ EDQND JLULúOHUL
DUWÕú J|VWHUPLú YH \ÕOÕQÕQ VRQXQD JHOLQGL÷LQGH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ
NRQWURO QGHNL EDQNDFÕOÕN VHNW|U WRSODP DNWLIOHULQLQ \ ]GH ¶VLQGHQ
ID]ODVÕQD XODúWÕ÷Õ J|U OP úW U ¶ODUÕQ LON \DUÕVÕQGD \DúDQDQ EDQNDFÕOÕN
NUL]OHULQGHQ VRQUD NDPXQXQ VDKLS ROGX÷X EDQNDODUÕQ VDWÕúÕ \DEDQFÕ EDQND
NDWÕOÕPÕQÕ |QHPOL |Oo GH DUWÕUPÕúWÕU %DúODQJÕo RODUDN VDWÕúODUÕQ oR÷X RUWD
|OoHNOL EDQNDODUGD ROPXú DQFDN GDKD VRQUD E \ N NDPX EDQNDODUÕ YH
\DEDQFÕ WLFDUL EDQNDODU VDWÕOPÕúWÕU
'R÷X $YUXSD ONHOHULQGH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ XOXVDO HNRQRPL\H
JLULúOHULQGH GHYOHWLQ ROGX÷X NDGDU VHNW|UH JLULú \DSPD\Õ SODQOD\DQ \DEDQFÕ
EDQNDODUÕQ GD SROLWLNDODUÕ HWNLOL ROPDNWDGÕU 'R÷X $YUXSa’daki ülkelerde,
E \ N ERUo SUREOHPL \DúD\DQ YH HNRQRPLN oDONDQWÕ YH NÕVÕWODUGDQ NXUWXOPDN
LVWH\HQ VHUPD\H NÕVÕWÕ DOWÕQGD RODQ E \ PHOHULQL GHVWHNOH\HELOHFHN X]XQ
YDGHOL IRQ LKWL\DFÕQÕ EXOPDNWD ]RUODQDQ ILQDQVDO VHNW|UGH IDDOL\HW
gösterebilecek ve yöneWLP NDSDVLWHVLQH YH JHUHNOL WHFU EH\H HGLQPLú
EH\LQOHUH VDKLS ROPD\DQ XOXVDO EDQNDFÕOÕN VHNW|U EXOXQPDNWDGÕU %|\OH ELU
\DSÕGD GHYOHW ILQDQVDO LKWL\DoODUÕQÕ NDUúÕOD\DELOPH LKWL\DFÕ LoLQH JLUPHNWH YH
\DEDQFÕ ND\QDNODUD YH GROD\ÕVÕ\OD \DEDQFÕ EDQNDODUD LKWL\Do GX\PDNWDGÕU
gWH \DQGDQ \DEDQFÕ EDQNDODU GD ]D\ÕI YH SUREOHP \DúD\DQ EDQNDODUÕ XFX]D
DODUDN SL\DVD SD\ODUÕQÕ DUWÕUPD IÕUVDWÕQÕ \DNDODPD\D oDOÕúPDNWDGÕUODU 6|]
NRQXVX ONHOHUGH \DEDQFÕ EDQNDODU |QFHOLNOH WHPVLOFLOLN \D GD úXEH DoPD
\ROX\OD SL\DVD\D JLUPHNWH YH VRQUDVÕQGD GD HNRQRPLQLQ JHOLúPH
SRWDQVL\HOLQL J|UHUHN SL\DVD SD\ODUÕQÕ DUWÕUPD \ROXQX VHoPHNWHGLUOHU <DQL
KHP XOXVDO HNRQRPLGH NDUDU YHUFLOHULQ KHP GH JLULú \DSPD\Õ SODQOD\DQ
\DEDQFÕ
EDQNDODUÕQ
SROLWLNDODUL
úHNLOOHQGLUPLúWLU %,6 3DSHUV
GR÷X
DYUXSD
ONHOHULQGH
JLULúOHUL
0DFDULVWDQ |]HOOHúWLUPHGH |QGHU ROPXú YH VRQXQGD \DEDQFÕ
NDWÕOÕPÕ WRSODP DNWLIOHULQ \ ]GH ¶ÕQD XODúPÕúWÕU 3RORQ\D¶GDNL |]HOOHúWLUPH
YH \ÕOODUÕQGD \ NVHOPLú YH %DQN 3DNHR¶QXQ \ÕOÕ RUWDVÕQGD
VDWÕúÕ LOH \DEDQFÕ NRQWURO QGH EDQNDFÕOÕN VHNW|U DNWLIOHUL \ ]GH ¶H
\ NVHOPLúWLU 3RORQ\D¶GD \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\ÕQÕQ
JHo DUWร รบ J|VWHUPHVLQLQ DUNDVร QGD \DWDQ QHGHQ |QFHOHUL JHoHUOL RODQ SROLWLN
NDUรบร oร NPDODUร Q DGร P DGร P D]DOPร รบ ROPDVร Gร U hONHQLQ Kร ]Oร Eย \ย PH
ND\GHWPHVLQLQ DUGร QGDQ NDUรบร NDUรบร \D NDOGร รทร ERUo VRUXQX EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย QGHNL EX VRQ JHOLรบPHOHULQ WHPHO QHGHQL RODUDN J|Uย OPHNWHGLU ร ek
&XPKXUL\HWL LVH EDรบND ELU |UQHN RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U %X ย ONHGH
devletรงH \|QHWLOHQ |]HOOHรบWLUPH YH \HQLGHQ \DSร ODQGร UPDGDNL EDรบDUร Vร ]Oร N
\DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร รทD JLULรบLQL ELU |Ooย GH ]RUXQOX Nร OPร รบWร U
8]XQ ]DPDQ WDUWร รบร ODQ YH \ร OGDQ \ร OD HUWHOHQHQ NDPX EDQNDODUร Qร Q
|]HOOHรบWLUPHVL \ร Oร QGD EDรบODPร รบ YH \ร Oร EDรบODUร QGD Eย \ย N |OoHNOL
NDPX EDQNDODUร Qร Q G|UWWH ย oย VDWร OPร รบWร U 6RQXo RODUDN \ร Oร VRQXQGD
\ย ]GH RUDQร QGD \DEDQFร NXUXOXรบODUFD HOGH WXWXODQ WRSODP DNWLIOHUL \ร Oร
EDรบร QGD Eย \ย NOย N Doร Vร QGD LNLQFL Vร UDGD RODQ EDQNDQร Q VDWร รบร LOH \ย ]GH 60โ lara
\ย NVHOPLรบWLU
$V\D <DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร N VLVWHPL LoLQGHNL |QHPOHUL /DWLQ
$PHULND YH 2UWD $YUXSD LOH NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร QGD oRN GDKD Gย รบย N VHYL\HOHUGH
EXOXQPDNWDGร U %X GXUXPXQ HQ |QHPOL QHGHQL LVH E|OJHGHNL Kย Nย PHWOHULQ
bugรผne NDGDU NHQGL EDQNDFร Oร N VLVWHPOHULQL NRUXPD\D \|QHOLN ROXรบWXUGXNODUร
NRUXPDFร HNRQRPL SROLWLNDODUร Gร U $QFDN $V\DยถGD \DรบDQDQ HNRQRPLN NUL]LQ
DUGร QGDQ 0DOH]\D Gร รบร QGDNL ELUoRN ย ONH ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQXQ JHUHNWLUGLรทL
Gร รบD Doร OPD SROLWLNDODUร Qร Jย QGHPH JHWLUPLรบ EX SROLWLNDODU .RUH 7D\ODQG YH
ELUoRN $V\D ย ONHVLQGH \DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร Qร Q FLGGL Gย ]H\OHUH
LOHUOHPHVLQL VDรทODPร รบWร U dLQ GH D\Qร รบHNLOGH XOXVDO EDQNDFร Oร N SL\DVDVร Qร
\DEDQFร ILQDQVDO NXUXOXรบODUD DoPD NDUDUร DOPร รบWร U %X NDUDU VRQUDVร
X\JXODPDGD G|UW DQD DรบDPD LOH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO SL\DVDODUD
JLULรบLQH LKWL\DWOร ELU \DNODรบร POD RODQDN VDรทODQPร รบWร U ยถOHULQ EDรบร QGD
WHPVLOFLOLN DoPD\D L]LQ YHULOLUNHQ GDKD VRQUD EHOOL E|OJHOHUGH รบXEH DoPD
Nร Vร Wร DOWร QGD \DEDQFร EDQNDODUร Q IDDOL\HW J|VWHUPHVLQH L]LQ YHULOPLรบ
\ร Oร QGDQ VRQUD LVH Wย P dLQยถGH รบXEH DoPD\D L]LQ YHULOPLรบWLU
$รบDรทร GDNL WDEORGDQ GD J|Uย OHFHรทL ย ]HUH \DEDQFร EDQNDODUร Q
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย LoLQGHNL PHYGXDW SD\ร ED] DOร QGร รทร QGD HQ \ย NVHN SD\D
sahip รผlke, yรผzde 32,8โ lik mevduaW SD\ร \OD +RQJ .RQJ YH WRSODP DNWLIOHU ED]
DOร QGร รทร QGD LVH \ย ]GH RUDQร \OD GD 6LQJDSXU ROPXรบWXU 7DEOR 7$%/2 $6<$ '$.รธ <$%$1&, %$1.$/$5,1 6(.7g5h1 723/$0 $.7รธ)/(5รธ 9( 0(9'8$7/$5, รธdรธ1'(.รธ 3$</$5, 7DULK
hONH
<DEDQFร %DQND 6D\ร Vร
+RQJ .RQJ
x
)LOLSLQ
x
+D]
ร in
(\O
0DOH]\D
$UD
0DU (\O
$UD (\O
6LQJDSXU
7D\ODQG
.RUH
$NWLIOHU รธoLQGHNL 0HYGXDW 3D\ODUร 3D\ร x
x y y
y
z .D\QDN 3RPHUOHDQR YH 9RMWD YH %,6 3DSHUV {6| } | ~3| }< 'ย ย :ย ย Kย 3ย 'ย ย 3ย 3ย :ย /ย <ย :ย K| ย ย 'ย <ย ย ย }'ย Kย ย ย Kย ย ย ย 'ย ย :ย K| ย 3ย 3ย :ย ย 'ย <ย ย ย } ย ย ย vย ย ย Eย ย Eย ย hย ย ย | ย ย Kย ย <ย <ย :ย Jย :ย ย ย '| ย | ย 3ย ย | ย 3ย ย <ย | ย Eย ย ย ย ย | ย ย ย hย ย <ย :ย Jย :ย ย ย '| ย | ย 3ย ย | ย 3ย ย <ย | ย Eย
/DWLQ $PHULND <DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร GLรทHU JHOLรบPHNWH RODQ
bรถlgelerle
NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร ]DPDQ GDKD HVNL WDULKOHUH GD\DQPDNWDGร U dย QNย E|OJHGHNL
ILQDQVDO VLVWHPGH \DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร Qร Q ยถOร \ร OODUGD รธVSDQ\RO
ILQDQV NXUXPODUร Qร Q X\JXODGร รทร VDWร QDOPD 3URJUDPร LOH \ย NVHOLรบH JHoWLรทL
ELOLQPHNOH ELUOLNWH EX SURJUDPGDQ |QFH GH FLGGL ELU \DEDQFร EDQND JLULรบL
YDUGร U
$UMDQWLQ YH รนLOLยถGH \ร Oร VRQX LWLEDUL\OH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ YDUOร NODUร LoLQGH |QHPOL ELU SD\D VDKLS ROGXNODUร DQFDN
EX SD\ODUร Q |]HOOLNOH \ร OODUร QGD \DEDQFร ILQDQV oHYUHOHULQFH
X\JXODQDQ SURJUDPODUOD \ย ]GH Gย ]H\OHULQH oร NWร รทร J|Uย OPHNWHGLU
0HNVLNDยถGD \ร Oร QGD ย ONHQLQ YH HQ Eย \ย N EDQNDODUร Qร Q VDWร OPDVร \OD
\DEDQFร ODUร Q VHNW|Uย Q YDUOร NODUร LoLQGHNL SD\ODUร Qร Q \ย NVHN RUDQODUD XODรบWร รทร
ELOLQPHNWHGLU %X ย ONHGH \DEDQFร EDQND NRQWUROย \ร Oร QGD \ย ]GH RODUDN
JHUoHNOHรบPLรบWLU %|OJHQLQ GLรทHU |QHPOL HNRQRPLVL RODQ Brezilyaโ Qร Q LVH /DWLQ
$PHULNDยถGDNL ย ONHOHU LoLQGH \DEDQFร ODUร Q VHNW|UGH EDVNร Q RODPDGร รทร WHN ย ONH
ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU %X ย ONHGH \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQH VRQ \ร OODUD NDGDU
ROGXNoD PXKDID]DNDU EDNร OPDVร QHGHQL\OH GLรทHU ย ONHOHUH J|UH GDKD Gย รบย N ELU
\DEDQFร EDQND NDWร Oร Pร J|]OHPOHQPHNWHGLU 7DEOR YH 7DEOR \ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH LVH NUHGL PHYGXDW YDUOร N YH VHUPD\H
Doร Vร QGDQ \DEDQFร EDQND NRQWUROย DรบDรทร GDNL 7DEOR ยถWH J|VWHULOPHNWHGLU
%X WDEOR Doร NoD /DWLQ $PHULNDยถGDNL XOXVODUDUDVร EDQNDODUร Q KDQJL Nร VWDV
NXOODQร ODUDN |Ooย P \DSร Oร UVD \DSร OVร Q YDUOร NODUร Qร Q Eย \ย N ROGXรทXQX
gรถstermektedir (Negro ve Kay, 2002). Buna ilaveten 3HHN YH 5RVHQJUHQ
oDOร รบPDODUร QGD XOXVODUDUDVร EDQNDODUร Q /DWLQ $PHULNDGDยถNL |QHPOHULQLQ
EX Wย U WDEORODUGD D] KHVDSODQGร รทร Qร WRSODP YDUOร N YH NUHGLOHU LoLQGHNL
SD\ODUร Qร Q RIIVKRUHยถODUร NDSVDPDGร รทร LoLQ Gย รบย N KHVDSODQGร รทร Qร LIDGH
etmektedirler. ร te \DQGDQ \DEDQFร EDQND JUXEX LoHULVLQH NDONร QPD YH
\DWร Uร P EDQNDODUร Qร Q LODYH HGLOLS HGLOPHGLรทL ELOLQPHPHNOH ELUOLNWH 7ย UNL\HยถGH
GH ROGXรทX JLEL NDONร QPD YH \DWร Uร P EDQNDODUร Qร Q \DEDQFร EDQNDODUGDQ D\Uร
GHรทHUOHQGLULOGLรทLQL Gย รบย QHFHN ROXUVDN DรบDรทร GDNL WDEORGD \HU DODQ UDV\RODUร Q
GDKD GD Gย รบย N KHVDSODQGร รทร Qร LIDGH HGHELOLUL]
7$%/2 <,/, /$7รธ1 $0(5รธ.$ยถ'$.รธ <$%$1&, %$1.$/$5,1 .5('รธ 0(9'8$7 9$5/,. 9( 6(50$<( .21752/ 3$</$5, $UMDQWLQ %UH]LO\D รนLOL 0HNVLND
.UHGL 0HYGXDW 9DUOร N 6HUPD\H .RQWUROย .RQWUROย .RQWUROย .RQWUROย
.D\QDN 1HJUR YH .D\
<DEDQFร %DQNDODUร Q *HOLรบPHNWH 2ODQ 3L\DVDODUGD gQHPOHULQLQ
$UWPDVร Qร Q 7HPHO 1HGHQOHUL
<DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO Siyasalarda รถnemlerinin artma nedenleri,
GLรทHU ELU LIDGH LOH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH SD\ODUร Qร Q DUWPD QHGHQOHUL
EHNOHQWLOHUOH SDUDOHO ELU VH\LU J|VWHUPHNWHGLU %X DUWร รบODU ELU \DQGDQ JLULรบ
\DSร ODQ ย ONHQLQ EHNOHQWLOHUL GROD\ร Vร \OD \DVDO Gย ]HQOHPH YH oDEDODUร \OD
รบHNLOOHQLUNHQ GLรทHU \DQGDQ GD KHGHI ย ONH\H JLULรบ \DSDFDN \DEDQFร ย ONHOHULQ
EHNOHQWLOHUL GH |QHP DU] HWPHNWHGLU .ร VDFD \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQGHNL
JHOLรบLPL ย ONHOHULQ SROLWLNDVร YH HNRQRPLVL\OH RUWD\D oร NDQ DU] YH WDOHSOHU
EHOLUOHPHNWHGLU
<DEDQFร %DQNDODUร Q *LULรบ <DSDFDรทร +HGHI hONHOHULQ
%HNOHQWLOHUL
/LEHUDOOHรบPH oDEDODUร LOH ย ONHOHU \DรบDGร NODUร NUL]OHU ERUo \ย NOHULQLQ
Dรทร U EDVPDVร Eย \ย PHQLQ ILQDQVPDQร JLEL QHGHQOHUOH \DEDQFร EDQNDODUD GDKD
JHQLรบ LIDGH LOH \DEDQFร VHUPD\H\H NDSร ODUร Qร DoPร รบODUGร U <XNDUร GD GD LIDGH
HGLOGLรทL JLEL ย ONHQLQ EHNOHQWLOHUL EX GHรทLรบLPGH |QHPOLGLU *LULรบ \DSร ODQ ย ONHQLQ
EHNOHQWLOHULQH DQD KDWODUร \OD GHรทLQHFHN ROXUVDN โ ข
hONH\H \DEDQFร VHUPD\H JLULรบLQL DUWร UPDODUร
โ ข
<DWร Uร PODUร YH GROD\ร Vร \OD Eย \ย PH\L oHรบLWOL รบHNLOOHUGe, mรผmkรผnse
โ ข
8OXVODUDUDVร WLFDUHWL NROD\ODรบWร UPDODUร YH JHOLรบWLUPHOHUL
โ ข
<DEDQFร GRรทUXGDQ \DWร Uร PODUร Q DUWPDVร LoLQ \DUGร PFร ROPDODUร
โ ข
%DQNDFร Oร N WHNQRORMLVL YH \|QHWLP VDรทOD\DUDN YH |QFย Oย NWH
X]XQ YDGHOL YH Gย รบย N PDOL\HWOH ILQDQVH HGHUHN WHรบYLN HWPHOHUL
EXOXQDUDN ย Uย Q oHรบLW YHULPOLOLN KL]PHW RWRPDV\RQ |UJย WVHO YH
GRQDQร PVDO DQODPGD XOXVDO EDQNDFร Oร รทร Q PRGHUQL]DV\RQXQD YH
UHNDEHW DUWร รบร QD NDWNร GD EXOXQPDODUร โ ข
7DVDUUXI WHรบYLNL YH
โ ข
8OXVODUDUDVร YH E|OJHVHO ILQDQVPDQ IDDOL\HWOHULQLQ JHOLรบWLULOPHVL
JLEL KXVXVODUร \HULQH JHWLUPHOHULGLU $NVR\
<DEDQFร
%DQNDODUร Q
*LULรบOHULQGHNL 7HPHO 1HGHQOHU
8OXVDO
%DQNDFร Oร N
6HNW|Uย QH
<DEDQFร EDQNDODUร Q JHOLรบPHNWH RODQ SL\DVDODUD DUWDQ RUDQODUGD
JLUPHOHULQLQ DOWร QGD DรบDรทร GD Doร NODQDFDN WHPHO QHGHQLQ YDUROGXรทX
Gย รบย Qย OPHNWHGLU %X QHGHQOHUGHQ LONL ILQDQVDO KL]PHWOHULQ JOREDOOHรบPHVL YH
DUWDQ DUELWUDM LPNDQร LNLQFLVL \DEDQFร VHUPD\HQLQ XOXVDO SL\DVDODUD JLULรบOHULQL
|QOH\HQ HQJHOOHULQ NDOGร Uร OPDVร QD LOLรบNLQ SROLWLNDODU YH ย oย QFย Vย LVH \DรบDQDQ
EDQNDFร Oร N NUL]OHULQLQ JHOLรบPHNWH RODQ SL\DVDODUD JLULรบWH PDOL\HWOHULQ
Gย รบPHVLQH QHGHQ ROPDVร Gร U
)LQDQVDO +L]PHWOHULQ *OREDOOHรบPHVL YH $UWDQ $UELWUDM
รธPNDQODUร
$VOร QGD ILQDQVDO KL]PHWOHULQ JOREDOOHรบPHVL ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ
Vย UHFLQLQ ELU VRQXFXGXU gQFHNL \ร OODUGD JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHU LoLQ \DEDQFร
VHUPD\H WHNQRORML\L JHOLรบWLUPHN VHUPD\H Doร รทร Qร NDSDPDN LรบVL]OLรทH o|]ย P
JHWLUPHN G|YL] UH]HUYOHULQL JHQLรบOHWPHN YH XFX] KDPPDGGH NXOODQPDN
DPDFร \OD JHWLULOLUNHQ EXJย Q EXQODUD HN RODUDN Gร รบD Doร OPDN ย ONH LoLQGH
GHQJHOL ELU UHNDEHW RUWDPร \DUDWPDN Y V JLEL KHGHIOHU GH EHQLPVHQPLรบWLU %X
KHGHIOHU EDรทODPร QGD JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUH \|QHOLN VHUPD\H JLULรบL borรงlanma yolu ile gelir yaratarak talebi etkilemekte ve dรผnya ticaretindeki
JHOLรบPH\L Kร ]ODQGร UDUDN Nย UHVHOOHรบPH\L DUWร UDQ ELU URO ย VWOHQPHNWHGLU
6ย UHNOL Eย \ย \HQ Nย UHVHOOHรบPH VRQXFX ILQDQVDO VHNW|UGH GH FLGGL
\DSร VDO GHรทLรบLNOLNOHU PH\GDQD JHOPLรบWLU )LQDQVDO KL]PHWOHULQ JOREDOOHรบPHVL
ILQDQVDO VHNW|UGH ILQDQVDO ย Uย Q IDUNOร ODรบWร UPDVร QD YH ULVNL \D\PD\D RODQDN
YHUPLรบ UHNDEHWL DUWร UPร รบWร U %X UHNDEHW EDQND Gร รบร ND\QDNODU YH ILQDQVDO
KL]PHWOHUGHQ ND\QDNODQPร รบ |]HOOLNOH KLVVH VHQHGL SL\DVDODUร YH EX GXUXP GD
IDL] PDUMODUร LOH NDUOร Oร N ย ]HULQGH EDVNร \DUDWPร รบWร U gWH \DQGDQ EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย |]HOOLรทL JHUHรทL HQIRUPDV\RQ WHNQRORML YH LOHWLรบLPH GX\DUOร ELU VHNW|U
ROGXรทX LoLQ VXQXODQ KL]PHW YH ย Uย QOHULQ IL\DWร Qร Q Gย รบPHVL GLรทHU ELU LIDGH LOH
PDOL\HW D]DOร รบร EDQNDODUร Q |OoHN HNRQRPLVLQGHQ \DUDUODQPDVร Qร Pย PNย Q
Nร OPร รบWร U %DKVL JHoHQ |OoHN HNRQRPLVLQGHQ ID\GDODQPDN EDQNDODUร Q ELULQFL
|QFHOLรทL KDOLQH JHOPLรบ EX QHGHQOH VHNW|UGH EDQNDODUร Q SD\ODUร Qร Eย \ย WPHOHUL
UHNDEHWL GDKD GD ID]OD WHรบYLN HWPLรบWLU )DDOL\HW J|VWHUPHNWH ROGXNODUร JHOLรบPLรบ
ย ONHOHUGH V|] NRQXVX UHNDEHW LOH FLGGL ELU NDUOร Oร N ND\Eร LOH NDUรบร NDUรบร \D NDODQ
EDQNDODU LoLQ HQ Jย ]HO \RO IDUNOร FRรทUDI\DODUD Doร OPDN RODUDN EHOLUOHQPLรบWLU
<DEDQFร EDQNDODUร Q |QHPOL XOXVODUDUDVร PHUNH]OHUOH EDรทODQWร ODUร ROGXรทXQGDQ
Gย Q\D HNRQRPLVL YH XOXVODUDUDVร SDUD VLVWHPL\OH LOJLOL GHWD\Oร YH Jย YHQLOLU
ELOJL\H GRรทUXGDQ XODรบDELlmekte ve fon hareketlerinden รถnemli avantaj elde
HWPHNWHGLU %X IDNW|UOHU \DEDQFร EDQNDODUD Eย \ย N ELU UHNDEHW DYDQWDMร
VDรทODPDNWDGร U gUQHรทLQ XOXVDO EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH JLULรบOHULQGH \DEDQFร
EDQNDODUÕQ WHOHIRQ YH HOHNWURQLN EDQNDFÕOÕN WHNQLNOHULQL NXOODQPDODUÕ $YUXSD
SL\DVDODUÕQGD YH JHOLúPHNWH RODQ SL\DVDODUGD |]HOOLNOH $V\D¶GD |QHPOL SD\D
VDKLS ROPDODUÕQGD GLNNDW oHNLFLGLU $QFDN úXQX GD YXUJXODPDN JHUHNLU NL
E|\OH ELU \DSÕ YH VW QO ÷H VDKLS \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ NDUúÕVÕQGD XOXVDO
EDQNDODUÕQ YDUOÕNODUÕQÕ GHYDP HWWLUHELOPHOHUL YH UHNDEHW HGHELOPHOHUL ROGXNoD
]RUGXU )DUNOÕ E|OJHOHUGH JHUoHNOHúWLUGLNOHUL EDQNDFÕOÕN LúOHPOHULQLQ \DQÕ VÕUD
\HQL
ILQDQVDO
HQVWU PDQODU
VXQDUDN
NDUúÕODúWÕUPDOÕ
VW QO NOHUGHQ
ID\GDODQPDN LVWH\HQ \DEDQFÕ EDQNDODU LoLQ HQ FLGGL VRUXQ LVH \HUHO ELOJLOHU
NRQXVXQGD XOXVDO EDQNDODU NDGDU J oO ROPDPDODUÕGÕU
<DEDQFÕ 6HUPD\HQLQ 8OXVDO 3L\DVDODUD *LULúOHULQL gQOH\HQ
(QJHOOHULQ .DOGÕUÕOPDVÕQD øOLúNLQ 3ROLWLNDODU <DEDQFÕ
EDQND
JLULúOHULQLQ
DUWPDVÕQGD
ILQDQVDO
KL]PHWOHULQ
JOREDOOHúPHVL ROGXNoD |QHPOL ROPDNOD EHUDEHU \HWHUOL GH÷LOGLU 6|] NRQXVX
JOREDOOHúPH KDUHNHWOHULQLQ JHOLúPHNWH RODQ SL\DVDODUFD NDEXO HGLOPHVL EDúND
ELU LIDGH\OH \DEDQFÕ JLULúOHULQ |Q QGHNL HQJHOOHULQ NDOGÕUÕOPDVÕ GD
JHUHNPHNWHGLU <DEDQFÕ EDQNDODUGD GÕúD DoÕOPDN LoLQ \R÷XQ ELU LVWHN ROGX÷X
KDOGH oRN \DNÕQ ]DPDQODUD NDGDU JHOLúPHNWH RODQ ONHOHUH JLULúOHULQGH J oO
YH FD\GÕUÕFÕ HQJHOOHUOH NDUúÕODúPÕúODUGÕU %LUoRN ONHGH EDQNDFÕOÕN
IDDOL\HWOHULQH EDúODPDN LoLQ JHUHNOL RODQ OLVDQVODUÕQ ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ
V UHFLQGHQ |QFH \DEDQFÕ EDQNDODU V|] NRQXVX ROGX÷XQGD GDKD NDWÕ ELU
ELoLPGH ED]Õ NÕVÕWODPDODU NRQXODUDN X\JXODQGÕ÷Õ ELOLQPHNWHGLU gUQH÷LQ
ELUoRN $V\D ONHVLQGH \DúDQDQ NUL]OHU |QFHVL \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ \DQOÕ]FD
WHN úXEHOHUL ROPDVÕ YH\D \DEDQFÕ EDQNDODUÕn lisans sürelerinin belli bir süre ile
VÕQÕUODQGÕUÕOPDVÕ X\JXODPDODUÕ PHYFXWWXU )LQDQVDO PHUNH] RODUDN ELOLQHQ
6LQJDSXU YH +RQJ .RQJ¶GD ELOH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ WRSWDQ EDQNDFÕOÕN YH
VHUPD\H SL\DVDVÕ LúOHPOHULQH RODQDN YHULOLUNHQ ELUH\VHO EDQNDFÕOÕN \DSPDODUÕ
NÕVÕWODQPÕúWÕU
%X VÕQÕUODPDODU ELUoRN JHOLúPHNWH RODQ ONHQLQ ¶OÕ \ÕOODUGD
\DúDGÕNODUÕ NUL]OHULQ DUGÕQGDQ GDKD LVWLNUDUOÕ ELU ILQDQVDO VLVWHP ROXúWXUPD
oDEDODUÕ VRQXFX D]DOPÕúWÕU
<DรบDQDQ
%DQNDFร Oร N
.UL]OHULQLQ
*HOLรบPHNWH
3L\DVDODUD *LULรบWH 0DOL\HWOHULQ 'ย รบPHVLQH 1HGHQ 2OPDVร
2ODQ
*HOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \DรบDQDQ EDQNDFร Oร N NUL]OHUL \DEDQFร รบXEH
DoPD \ROX\OD ย ONHGH EXOXQDQ EDQNDODUร Q NUL] DQร QGD \DรบDGร รทร HNRQRPLN
SUREOHPOHUH UDรทPHQ ย ONHOHULQH G|Qย รบ \DSPDGร NODUร Qร YH KDWWD WDP WHUVL EX
GXUXPX ELU Iร UVDW RODUDN J|UGย NOHULQL J|VWHUPLรบWLU <DEDQFร EDQNDODU EX Vย UHo
LoLQGH \D XOXVDO EDQNDODUOD Gย รบย N PDOL\HWOHUOH ELUOHรบPH \D GD PHYFXW
รบXEHOHULQGH Eย \ย PH \ROXQD JLWPLรบOHUGLU 7DELLGLU NL \DEDQFร EDQNDODUร Q R
ย ONHGH รบXEH DoPD \ROX\OD YDU ROPDVร JHOLรบPHNWH RODQ HNRQRPLN GXUXPX
L]OHPHOHUL Doร Vร QGDQ GD |QHP DU] HWPHNWHGLU <DEDQFร EDQNDODUร Q NUL]
G|QHPLQGH SUREOHP \DรบDPร รบ DQFDN |QFHVLQGH Eย \ย N EDQND ROPD |]HOOLรทL
RODQ EDQNDODUร \D GD HOGHQ oร NDUร OPDVร SODQODQDQ EDQNDODUร oRN GD XFX]D PDO
HGHUHN DOPD VWUDWHMLOHUL 7ย UNL\HยถGH YH EXQXQ \DQร Vร UD $UMDQWLQ %UH]LO\D YH
0HNVLNDยถGD GD HNRQRPLN SUREOHPOHULQ \DรบDQGร รทร G|QHPOHUGH J|Uย OPย รบWย U
3HHN YH 5RVHQJUHQ %X VWUDWHMLGHNL \DEDQFร EDQNDODU HOEHWWH NL JLULรบ
\DSWร NODUร NUL] G|QHPLQGH NDU HWPH\L EHNOHPHPHNWH DQFDN XFX] DOGร NODUร
EDQNDODUร Q NUL] VRQUDVร QGD Kร ]OD JHWLUL VDรทOD\DFDรทร Qร Gย รบย QPHNWHGLUOHU .UL]
G|QHPOHULQGH ]DWHQ ย ONHGH IDDOL\HW J|VWHUHQ \DEDQFร EDQNDODU LVH \ย NVHN likiditeyle zor durumdaki bankalara yรผksek faizlerden fon aktararak, diรทHU ELU
LIDGH\OH NUL]OHUL N|Uย NOH\HUHN \ย NVHN JHOLU GH HOGH HGHELOPLรบOHU YH WDรบร Gร NODUร
YH ELU |Ooย GH UHDOL]H RODQ ULVNOHULQL E|\OHFH \|QHWHELOPLรบOHUGLU
<DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ HWNLOHUL VRQUDNL E|Oย PGH LQFHOHQHFHN
olmakla birlikte, kriz dรถnemlerini fร UVDW ELOHQ V|] NRQXVX EDQNDODUร Q VHNW|UH
ROXPOX YH ROXPVX] HWNLOHULQGHQ Nร VDFD EDKVHWPHN \HULQGH RODFDNWร U %X
EDรทODPGD NUL] G|QHPOHULQGH HNRQRPLN oDONDQWร ODU \DรบDPDNWD RODQ /DWLQ
$PHULND ย ONHOHULQH JLULรบ \DSDQ \DEDQFร EDQNDODUร Q NUL]H UDรทPHQ D]DOร รบ
ND\GHWPHGLรทL J|Uย OPย รบWย U $QFDN EX GXUXP RIIVKRUHยถODU LoLQ JHoHUOL GHรทLOGLU
<DรบDQDQ HNRQRPLN SUREOHPOHU Vย UHVLQFH \DEDQFร IRQ ND\QDNODUร
RIIVKRUHยถODUD GHรทLO J|]HWLPLQLQ GDKD L\L \DSร ODELOGLรทL DODQODUD ND\PDNWDGร U 2 nedenlerdir
ki,
kriz dรถnemlerinde yabanFร ODUร Q RIIVKRUHยถODUD VHUPH\H
DNWDUร Pร QGD EXOXQPDGร รทร Qร YH EXQXQ J|]|Qย QH DOร QDUDN ULVNOHULQ DQDOL]
HGLOPHVL JHUHNWLรทLQL LIDGH HWPHN GRรทUX RODFDNWร U
3RORQ\DยถGD \DEDQFร EDQNDODU NUL] |QFHVLQGH ]DWHQ IDDOL\HW
gรถstermekte idiler. Buna ilaveten, minimum serPD\H YH OLNLGLWH LKWL\DFร
WXWXOPDVร QD LOLรบNLQ Gย ]HQOHPHOHU GH \DSร OGร รทร YH RWXUPXรบ L\L LรบOH\HQ ELU
J|]HWLP VLVWHPL ROGXรทX LoLQ ย ONH NUL]H Jย oOย ELU \DSร \OD JLUPLรบWLU
gWH \DQGDQ \DEDQFร ODUร Q JLULรบ \DSWร NODUร KHGHI ย ONH NUL] \DรบDPDVD
ELOH JOREDOOHรบPH\OH RUWD\D oร NDQ NUL]OHULQ EXODรบPD HWNLVL LOH JLULรบ \DSDQ
ย ONHQLQ HNRQRPLN SUREOHP \DรบDPDVร GD KHGHI ย ONH\L NUL]H J|Wย UHELOPHNWHGLU
/DWLQ $PHULND JLEL \DEDQFร ODUร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย GH SD\ร Qร Q \ย NVHN ROGXรทX
ย ONHOHUGH EX Wย U NUL]OHULQ EXODรบร Fร HWNLVL |QHPOL ULVN WHรบNLO HWPHNWHGLU รน|\OH NL
|QHPOL IRQ ND\QDรทร DNWDUDQ \DEDQFร EDQND ย ONHVLQGH \DรบDQDQ HNRQRPLN
SUREOHPOHU QHGHQL\OH IRQODUร Qร NHQGL ย ONHVLQH \|QOHQGLUHELOPHNWH \D GD
Nย oย OPH SROLWLNDVร LOH รบXEHOHULQL YH WHPVLOFLOLNOHULQL NDSDWPD VD\ร ODUร Qร D]DOWPD
VWUDWHMLVLQH JLUHELOPHNWHGLU 7HFUย EHOHUGHQ KDUHNHWOH \DEDQFร VHUPD\HQLQ
JLULรบLQL KHGHIOH\HQ JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHULQ \DEDQFร EDQNDODUร Q X\UXNODUร QGD
oHรบLWOLOLรทH JLWPHOHUL XOXVDO EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH EHNOHQPHGLN ILQDQVDO problemlerin รผstesinden gelmelerinde รถnemlidir.
รธ.รธ1&รธ %g/h0 <$%$1&, %$1.$ *รธ5รธรน/(5รธ1รธ1 8/86$/ (.2120รธ h=(5รธ1'(.รธ (7.รธ/(5รธ
<DEDQFร EDQNDODU IDDOL\HWWH EXOXQGXNODUร ย ONH HNRQRPLOHULQH oHรบLWOL
HWNLOHUGH EXOXQPDNWDGร U %X EDQNDODUร Q JHOLรบHQ ย ONHOHUGH QH Wย U HWNLOHU
\DUDWDFDรทร |]GH LNL IDNW|U JUXEXQD EDรทOร Gร U รธON JUXS \DEDQFร EDQNDODUร Q
DPDFร YH |]HOOLNOHUL\OH LNLQFL JUXS LVH HY VDKLEL ย ONHQLQ DPDo YH |]HOOLNOHUL\OH
LOJLOLGLU
%DQNDFร Oร รทร Q Nย UHVHOOHรบPHVL JHOLรบHQ ย ONHOHUGH EDQND VLVWHPLQLQ
KL]PHW \DSร Vร Qร Q YH WHNQRORMLVLQLQ PRGHUQL]DV\RQXQD YH Gร รบD Doร OPDVร QD
\DUGร PFร RODELOLU <DEDQFร EDQNDODU JHQHOOLNOH Gย Q\DGD EDQNDFร Oร N DODQร QGD
JHOLรบWLULOPLรบ HQ VRQ WHNQLNOHUL NXOODQDQ HQ \HQL KL]PHW YH ย Uย QOHUL VXQDQ
EDQNDODUGร U %X EDQNDODU XOXVDO EDQNDODUร Q KL]PHWOHULQL KHP XOXVDO KHP
XOXVODUDUDVร Gย ]H\GH oHรบLWOHQGLUPH\H \|QHOWLUOHU %|\OHFH XOXVDO EDQNDFร Oร N
VLVWHPL \DSร VDO GHรทLรบLP Vย UHFL VRQXQGD HWNLQOLN ND]DQร U YH X]XQ G|QHPGH
\DEDQFร EDQNDODUOD PDOL\HW oHรบLW HWNLQOLN YHULPOLOLN JLEL ELUoRN Doร GDQ UHNDEHW edebilecek dรผzeye gelir (Aksoy Birรงok รผlkede faaliyette bulunan รงok uluslu bankalar, รถnemli finansal
PHUNH]OHUOH \DNร Q EDรทODQWร LoLQGH ROGXNODUร QGDQ Gย Q\D HNRQRPLVL YH
XOXVODUDUDVร SDUD VLVWHPL\OH LOJLOL D\Uร QWร Oร YH Jย YHQLOLU ELOJL\H GRรทUXGDQ
XODรบDELOPHVL YH \DEDQFร VHUPD\H SL\DVDODUร QD JLULรบL NROD\ODรบWร UDELOPHOHUL oRรทX
]DPDQ Gร รบ SL\DVDODUGD ERUoODQPDNWD ]RUODQDQ YH WD]H Vร FDN IRQODUD LKWL\Do
GX\DQ JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHU LoLQ |QHPOL ELU DYDQWDM RODELOPHNWHGLU $QFDN
V|] NRQXVX \DEDQFร EDQNDODU EX DYDQWDMODUร VD\HVLQGH JLUGLNOHUL SL\DVDODUGD
DVLPHWULN HQIRUPDV\RQ NRรบXOODUร Qร ROXรบWXUPDNWD YH EXQXQ VRQXFXQGD RUWD\D
oร NDQ
WHUV
VHoLP
YH
LVWLNUDUVร ]ODรบWร UDELOPHNWHGLU
DKOkNL
o|Nย QWย
LOH
ELUOLNWH
PDOL
VLVWHPL
*HOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH XOXVDO EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ \DEDQFร EDQND
NDWร Oร PODUร QD Doร OPDVร Qร Q GRรทXUDFDรทร HWNLOHU ย ]HULQGH ELU oRN ILNLU ย UHWLOPLรบWLU
<DEDQFร EDQND JLULรบOHUL ELUoRN JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHGH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ
VRQ \ร OODUGDNL VLVWHPLN EDQNDFร Oร N NUL]OHULQH o|]ย P RODUDN DUWร รบ J|VWHUPLรบWLU
'ย Q\D %DQNDVร GD \ร Oร QGDNL oDOร รบPDVร QGD VD\Jร Q \DEDQFร EDQNDODUร Q
XOXVDO SL\DVDODUD JLULรบOHULQLQ NROD\ODรบWร Uร OPDVร Qร Q PHPQXQL\HWOH NDUรบร ODQPDVร
JHUHNWLรทLQL EX GXUXPXQ UHNDEHWL EHUDEHULQGH JHWLUHFHรทLQL YHULPOLOLรทL YH
NDOLWH\L DUWร UDFDรทร Qร YXUJXODPร รบWร U *ย Qย Pย ]GH \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ
UHNDEHWoL ELU EDVNร ROXรบWXUPDN VXUHWL\OH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ YHULPOLOLรทLQL
DUWร UGร รทร DQFDN GDKD LVWLNUDUOร ELU EDQNDFร Oร N VLVWHPL YH GDKD D] GHรทLรบNHQ
NUHGL DU]ร \DUDWPD\D NDWNร GD EXOXQPDVร KXVXVXQXQ GDKD D] Doร N ROGXรทX
LIDGH HGLOPHNWHGLU (ORVHJXL YH 3LQWHULV
9HULPOLOLN \DEDQFร ODUร Q JHOLรบPHNWH RODQ ย ONH\H JLULรบOHUL\OH JHWLUGLNOHUL
\HQL NDOLWHOL YH oRN VD\ร GDNL ILQDQVDO ย Uย QOHUOH WHNQRORML\OH ELOJL YH
WHFUย EHQLQ \DQVร Wร OPDVร \OD YH \DEDQFร EDQNDODUOD XOXVDO EDQNDODUร Q UHNDEHWH
JLUPHVL\OH VDรทODQDELOLUNHQ LVWLNUDUร Q VDรทODQPDVร KHP XOXVDO KHP GH
XOXVODUDUDVร HNRQRPLN YH ILQDQVDO NRรบXOODUD EDรทOร ROGXรทXQGDQ XODรบร OPDVร
GDKD X]XQ YDGHOL YH GDKD ]RUGXU gWH \DQGDQ NUHGL DU]ร GL\H LIDGH HGLOHQ IRQ
ND\QDNODUร Qร Q JHOLรบPHNWH RODQ ย ONH\H DNPDVร GD \LQH ELUD] HYYHO GHรทLQLOHQ
HNRQRPLN YH ILQDQVDO NRรบXOODUD EDรทOร Gร U hONHGHQ ย ONH\H IDUNOร Oร N DU]HWPHNOH
ELUOLNWH 0DFDULVWDQ 3RORQ\D YH (VWRQ\DยถGD HNRQRPLQLQ N|Wย JLWWLรทL G|QHPOHUGH \DEDQFร EDQNDODUร Q NUHGL GDUDOPDVร QD JLWPHGLNOHUL J|Uย OPย รบWย U
%X G|QHPOHUGH Vร Qร U|WHVL \DEDQFร ND\QDNODUร Q D]DOร รบร ย ONHGH IDDOL\HW
J|VWHUHQ \DEDQFร EDQNDODUร Q NUHGL NXOODQGร Uร Pร \OD NDUรบร ODQPร รบWร U /DWLQ
$PHULND ย ONHOHULQGH GH EHQ]HU GXUXP J|Uย OPย รบ YH RIIVKRUH NUHGLOHUL KDULo
NUL] G|QHPLQGH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDODUGDQ oRN GDKD D] GHรทLรบNHQ
ELU NUHGL NXOODQGร Uร Pร V|] NRQXVX ROPXรบWXU $V\D ย ONHOHULQGH LVH JHQHO RODUDN
\DEDQFร
EDQNDODUร Q
NUHGL
NXOODQGร Uร PODUร
HNRQRPLGHNL
G|QHPOHULQGHQ ROXPVX] RODUDN HWNLOHQPLรบWLU 7DEOR
GXUJXQOXN
7$%/2 h/.(/(5ø1 <$ù$',./$5, 621 (.2120ø. '85*81/8. 'g1(0/(5ø1'(.ø 723/$0 7h.(7ø&ø .5('ø/(5ø1ø1 <h='(6(/ '(öøùø0ø hONHOHU .RUH
0DOH]\D )LOLSLQ
<ÕOODU
7D\ODQG
%UH]LO\D
$UMDQWLQ ùLOL
.RORPEL\D 0HNVLND
dHN &XPKXUL\HWL 7 UNL\H
<DEDQFÕ 8OXVDO .DPX %DQNDODU %DQNDODUÕ %DQNDODU
.D\QDN %,6 3DSHUV
8OXVDO %DQNDFÕOÕN 6LVWHPLQLQ 9HULPOLOLN YH øVWLNUDUÕ h]HULQGHNL
(WNLOHUL
<DEDQFÕ EDQND JLULúOHULQLQ XOXVDO HNRQRPL\H HWNLOHUL NRQXVXQGD üzerinde en çok durulan etkiler verimlilik ve finansal istikrar etkileridir. Bu
E|O PGH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ XOXVDO SL\DVDODUD NDWÕOÕPÕQÕQ YHULPOLOLN YH
ILQDQVDO LVWLNUDU ]HULQGHNL NDWNÕODUÕQD LOLúNLQ J|U úOHULQ GDKD GHWD\OÕ ELU
LQFHOHPHVL \DSÕODFDNWÕU
9HULPOLOLN (WNLVL <DEDQFÕ EDQNDODUÕQ SL\DVDODUGDNL YHULPOLOL÷L DUWÕUPD LPNDQODUÕ KHP
GLUHNW KHP GH GROD\OÕ \ROODUGDQ RODELOPHNWHGLU <DEDQFÕ EDQNDODU IDDOL\HW
J|VWHUGLNOHUL ONHOHUGHNL P úWHULOHULQH GDKD VW Q WHNQRORML \HQL NDOLWHOL YH
XFX] ILQDQVDO U QOHU VXQDUDN GR÷UXGDQ ELU YHULPOLOLN NDWNÕVÕQGD EXOXQXUNHQ
V|] NRQXVX SL\DVDODUGD UHNDEHWLQ DUWÕUÕOPDVÕ VXUHWL\OH GL÷HU EDQNDODUÕ WHúYLN
HGHUHN WRSODP YHULPOLOLN ]HULQGH GH GROD\OÕ RODUDN HWNLOL ROPDNWDGÕUODU ù|\OH
NL \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ VXQGX÷X \HQL ILQDQVDO U QOHU NODVLN EDQNDFÕOÕN
IDDOL\HWOHULQGHQ X]DNODúÕOGÕ÷ÕQÕ YH ELODQoRODUÕQGD ULVNOHULQL oHúLWOL LúOHPOHUH
GD÷ÕWWÕNODUÕQÕ J|VWHUPHNWH YH EX GXUXP GD ILQDQVDO JHOLúLP V UHFLQH KÕ]
ND]DQGÕUPDNWDGÕU <LQH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ XOXVDO SL\DVDODUD EDQNDFÕOÕN
VHNW|U Q Q JHOLúPHVLQGH HQ |QHPOL HWNHQOHUGHQ RODQ WHNQRORML DOW\DSÕVÕQÕ
WDúÕPDODUÕ YH PRGHUQ EDQNDFÕOÕN WHNQLNOHULQL X\JXODPDODUÕ GD YHULPOLOL÷LQ
DUWPDVÕQGD URO R\QDPDNWDGÕU <DEDQFÕ EDQNDODUÕQ \|QHWLP WHFU EHVL YH ELOJL
WHNQRORMLVL XOXVDO EDQNDODUÕQ HWNLQOL÷LQL GR÷UXGDQ \D GD GROD\OÕ RODUDN XOXVDO
EDQNDODUOD UHNDEHW HGHUHN DUWÕUDELOLU +DDV YH /HO\YHOG
' Q\DGD \LUPL NDGDU E \ N XOXVODUDUDVÕ R\XQFX JOREDO ILQDQVDO
KL]PHWOHUL HOLQGH WXWPDNWDGÕU %X NXUXOXúODU oRN VD\ÕGD U Q YH KL]PHWL
VD÷OD\DELOPH HQ E \ N \DWÕUÕPÕ \DSDELOPH YH ELOJL\L \|QHWHELOPH YH ULVN
PDOL\HW HWNLQOL÷LQL UDV\RQDOL]H HWPH LPNDQÕQD VDKLSWLU $\UÕFD EX NXUXOXúODU
GDKD L\L Nredi tahsis etme ve büyük global sermayeyle desteklenen riskleri
\D\PD YH NLúL YH ELOJLOHUL RUJDQL]H HWPH \HWLVLQH GH VDKLSWLU 3RPHUOHDQR YH
9RMWD
%X JHUoHNWHQ KDUHNHWOH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ JLULúLQLQ JHOLúLPLQH
\DUGÕPFÕ ROGX÷X JHOLúPHNWH RODQ ONHOHU VRQXo RODUDN GDKD VD÷OÕNOÕ VHNW|UH
VDKLS RODFDNWÕU <DEDQFÕ EDQNDODUÕQ \HUOL SL\DVD\D JLULQFH GDKD \ NVHN NDWPD
GH÷HUOL KL]PHW VXQPDODUÕ \HUHO EDQNDODUÕQ ELUOHúPH \ROX\OD GDKD XFX]D
KL]PHW VXQPDODUÕQÕ WHúYLN HGHUHN \DQL \DEDQFÕ EDQND JLULúL XOXVDO EDQNDODUÕQ
ELUOHúPH \ROX\OD PDOL\HWOHULQL G ú UHUHN KL]PHW VXQPDODUÕQD RODQDN
VD÷OD\DFDNWÕU 3RPHUOHDQR YH 9RMWD
<DEDQFÕ EDQNDODU JHOLúPHNWH RODQ ONHOHUGH XOXVDO EDQNDODUD J|UH
\ NVHN IDL] PDUMÕ YH NDUOÕOÕ÷ÕQD VDKLSNHQ JHOLúPLú ONHOHUGH EX GXUXP WHUVLGLU
<DEDQFÕ EDQNDODUÕQ VHNW|U LoLQGHNL E \ N SD\Õ XOXVDO EDQNDODUÕQ NDUOÕOÕNODUÕQÕ
G ú UPHNWHGLU ù|\OH NL XFX] IRQ ND\QDNODUÕQD VDKLS \DEDQFÕ EDQND XOXVDO
EDQND LOH D\QÕ YH ED]HQ GH GDKD G ú N IDL] RUDQÕQGD NUHGL NXOODQGÕUÕPÕQD
JLGHUHN IDL] PDUMÕQÕ NHQGL OHKLQH \ NVHOWPHNWHGLU
$VOÕQGD \DEDQFÕ EDQND JLULúOHULQGH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ VD\ÕVÕ
SL\DVDGDNL SD\ODUÕQGDQ GDKD |QHPOLGLU 'L÷HU ELU LIDGH LOH SL\DVDGDNL SD\Õ
oRN \ NVHN D] VD\ÕGDNL \DEDQFÕ EDQNDQÕQ VHNW|UH HWNLVL\OH SL\DVD SD\ODUÕ
G ú N oRN VD\ÕGDNL \DEDQFÕ EDQNDQÕQ VHNW|U Q LúOH\LúLQH PRGHUQL]DV\RQXQD
HWNLVL GDKD E \ NW U 1H NDGDU SL\DVD SD\ODUÕ G ú N oRN VD\ÕGD \DEDQFÕ
EDQND VHNW|UH JLULรบ \DSDUVD UHNDEHW R NDGDU GDKD oRN DUWDFDN IDUNOร WHFUย EH
YH EHFHUL\OH JHOHQ \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH HWNLVL R
GHQOL Eย \ย N RODFDNWร U %XUDGD |QHPOL RODQ GLรทHU ELU QRNWD GD V|] NRQXVX
\DEDQFร EDQNDODUร Q SL\DVDGD EHOOL ELU Vร Qร Uร Q ย VWย QGH oRN Eย \ย N SD\ODUD VDKLS
ROPDPDODUร Gร U dย QNย \DEDQFร EDQNDODU VHNW|UGH Eย \ย N SD\D VDKLS ROGXNWDQ
VRQUD XOXVDO EDQNDODUOD \DUร รบ JHULGH NDOร U YH XOXVDO NUHGL YH SDUD SROLWLNDODUร Qร Q HWNLQ oDOร รบDELOPHVL Doร Vร QGDQ V|] NRQXVX EDQNDODUร Q VHNW|U
LoLQGHNL SD\ODUร Qร Q Eย \ย NOย รทย Qย Q |QHP WDรบร Gร รทร Gย รบย Qย OPHNWHGLU &ODHVVHQV Demirgรผรง .XQW YH +XL]LQJD *UDKDP GD &ODHVVHQV YH DUNDGDรบODUร Qร Q LIDGH HWWLรทL JLEL ELU
oRN ย ONHGH XOXVDO EDQNDODUร Q \DEDQFร EDQNDODUOD \DUร รบDELOLU ROGXNODUร Qร LIDGH
HWPLรบWLU .ร VD YDGHGH XOXVDO EDQNDODUร Q \DEDQFร EDQNDODUOD UHNDEHW HWPHGH
Vร Nร QWร oHNPHNWHGLU %XQXQ QHGHQL JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGHNL EDQNDODUร Q
NODVLN Gร รบD NDSDOร EDQNDFร Oร N IDDOL\HWOHUL\OH YDUOร NODUร Qร GHYDP HWWLUPHNWH\NHQ
NHQGLOHULQGHQ WHNQRORML KL]PHW YH WHFUย EH Doร Vร QGDQ LOHUL RODQ \DEDQFร
EDQNDODUOD UHNDEHW HWPHN YH GDKD Gย รบย N NDUODUOD oDOร รบPD\D EDรบODPDN ]RUOXN
\DUDWPDNWDGร U $QFDN X]XQ YDGHGH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDODUD etkisi pozitif olmakta, ancak elbette ki bu etki, sรถz konusu rekabet sonucu
YDUOร NODUร Qร Vย UGย UHELOHQ XOXVDO EDQNDODUOD RODELOPHNWHGLU
<DEDQFร EDQNDODU JHQHOOLNOH NUHGL GDรทร Oร Pร YH NUHGL ULVNL IL\DWODPDVร QGD
XOXVDO EDQNDODUD J|UH GDKD HOYHULรบOL |OoPH YH GHรทHUOHQGLUPH LPNDQODUร QD
VDKLSWLUOHU %XQXQOD ELUOLNWH \DEDQFร EDQNDODUร Q JHOLรบPLรบ ย ONHOHUGH NXOODQร Pร
VRQ GHUHFH \D\Jร Q RODQ Wย UHY HQVWUย PDQODUร NRQXVXQGDNL LKWLVDVODUร GD XOXVDO
SL\DVDODUGD |QHPOL ELU ULVN \|QHWLPL DQOD\ร รบร Qร EHUDEHULQGH JHWLUHFHรทLQGHQ
V|] NRQXVX ย ONHOHUGH ILQDQVDO VLVWHPLQ GDKD Jย oOย ROPDVร \|Qย QGH NDWNร ODU
VDรทOD\DELOHFHN EDรบND ELU XQVXUGD NHQGLOLรทLQGHQ Jย oOHQHFHNWLU
gWH \DQGDQ \DEDQFร EDQNDODUร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH JLULรบL GDKD
JHOLรบPLรบ Gย ]HQOHPHOHUL PXKDVHEH VWDQGDUWODUร Qร YH ILQDQVDO YH NDQXQL \DSร \ร
GDKD JHQLรบ NDSVDPOร ELU รบHNLOGH WHรบYLN HGHELOLU +DDV YH /HO\YHOG %X
GXUXP JHUoHNOHรบWLULOHQ Gย ]HQOHPHOHUOH XOXVDO EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ GDKD
YHULPOL ELU \DSร GD IDDOL\HW J|VWHUPHVLQH RODQDN VDรทOD\DFDNWร U
<DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร Qร Q XOXVDO SL\DVDODUGD VHNW|Uย Q YHULPOLOLรทLQL
DUWร UDFDรทร \|Qย QGH \XNDUร GD \DSWร รทร Pร ] Doร NODPDODUD NDUรบร Q ED]ร J|Uย รบOHU
E|\OH ELU GXUXPGD YHULPOLOLรทLQ DUWPD\DFDรทร J|Uย รบย Qย VDYXQPDNWDGร UODU 6|]
NRQXVX J|Uย รบOHUH J|UH \DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร NUHGLOHULQ UDV\RQHO GDรทร Oร Pร
ย ]HULQGH EHNOHQHQ ROXPOX NDWNร \ร \DSPD\DFDN EDรบND ELU GH\LรบOH \DEDQFร
EDQNDODUร Q SL\DVD\D JLUPHVL XOXVDO EDQNDODUร Q NUHGL NDOLWHVLQL Gย รบย UHFHNWLU
โ Cherry PicNLQJยด DGร YHULOHQ EX GXUXPGD NUHGL NDOLWHVL \DEDQFร EDQNDODU
OHKLQH JHOLรบHFHNWLU <DEDQFร EDQNDODU N|Wย NUHGL NXOODQGร Uร Pร Qร YH D\Qร
รบHNLOGH ELUH\VHO SL\DVDODUร XOXVDO EDQNDODUD Eร UDNDUDN VDGHFH Eย \ย N |OoHNOL \D
GD \DEDQFร VDKLSOL ILUPDODUD NUHGL VDรทOD\DFDNWร U $QFDN EX GXUXPGD \DEDQFร
EDQNDODUร Q GD ULVN |Ooย P WHNQLNOHULQL XOXVDO SL\DVDODUD WUDQVIHU HWPHVL
]RUODรบDFDNWร U รธVWDWLVWLNVHO SXDQODPD\D GD\DQDQ JHOLรบPLรบ NUHGL ULVN |Ooย P
WHNQLNOHULQLQ XOXVDO SL\DVDODUGDNL GXUXPGD X\JXODQPDVร LPNDQร GDUDODFDNWร U
$\Uร FD EX Wย U JHOLรบPLรบ NUHGL ULVNL |Ooย P WHNQLNOHULQLQ X\JXODQPDVร Nย oย N YH
RUWD |OoHNOL LรบOHWPHOHUH NUHGL YHULOPHVLQL Nร Vร WOD\DFDรทร QGDQ YH GROD\ร Vร \OD
\DEDQFร EDQNDODUร Q IDDOL\HW J|VWHUGLNOHUL ย ONHOHUGHNL XOXVODUDUDVร DODQGD
faaliyet gรถsteren firmalara NUHGL NXOODQGร UPD\ร WHUFLK HWWLNOHULQGHQ EX Wย U
WHNQLNOHUL NXOODQDQ \DEDQFร EDQNDODU EXOXQGXNODUร E|OJHGH ROLJRSROLVWLN YH
PRQRSROLVWLN \DSร ODQPDODUGD WHรบYLN HGLFL URO R\QD\DFDNODUGร U 0DWKLHVRQ YH
5ROGRV
$VOร QD EDNร Oร UVD JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \DEDQFร EDQNDODUร Q
RSHUDV\RQODUร QD LPNDQ YHUPHGHNL EHNOHQWL V|] NRQXVX EDQNDODUร Q VHUPD\H
JLULรบOHULQL YH UHNDEHW \ROX\OD GDKD ID]OD YHULPOLOLรทL YH XOXVDO ILQDQVDO VHNW|UGH
PRGHUQL]DV\RQX DUWร UDFDรทร \|Qย QGHGLU $QFDN KLoELU GXUXP EX SRWDQVL\HO
ND]DQFร JDUDQWL HWPHPLรบWLU 3HKOLYDQ YH .LUNSDWULFN
$VOร QGD J|] DUGร HGLOHQ ELU GXUXP YDUGร U NL R GD XOXVDO EDQNDODUร Q ย ONH
HNRQRPLVLQLQ JHUoHNOHULQL LKWL\DoODUร Qร GDKD L\L ELOGLรทL YH EXQODUD GDKD NROD\
FHYDS YHUHELOGLรทLGLU 2\VD NL \DEDQFร EDQNDODU EDQNDFร Oร N IDDOL\HWOHULQH GDKD
Gย Q\D J|]ย \OH EDNDU YH EX IDDOL\HWOHULQL GDKD VWDQGDUWODรบPร รบ ELU \DSร GD
Vย UGย Uย UOHU <ร OODUGร U Vย UHJHOHQ YH RWXUPXรบ Lรบ LOLรบNLOHUL\OH \ย Uย Wย OPH\H DOร รบร ODQ
UHHO VHNW|UOH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย IDDOL\HWOHULQL Nร UPDN YH YHULPOLOLรทL DUWร UPDN
ED]HQ \DEDQFร EDQNDODUร Q JHUoHNOHรบWLUHPHGLรทL KHGHIOHUL RODELOPHNWHGLU +DWWD
JHoPLรบWH ED]ร GXUXPODUGD \DEDQFร EDQNDODUร Q NUL] DQร QGD NUHGLOHULQL \HQLGHQ
Gย ]HQOHPHGH oRN GD EDรบDUร Oร RODPDGร NODUร J|Uย OPย รบWย U %,6 3DSHUV
<DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ YHULPOLOLรทLQ DUWPDVร QGD ROXPOX HWNLVLQLQ
RODPD\DFDรทร QD GDLU ELU EDรบND HQGLรบH LVH \DEDQFร EDQNDODUร Q IRQODUร Qร
LQWHUEDQN SL\DVDVร QGD NXOODQGร NODUร QGD \HUHO EDQNDODUร Q GD EX SL\DVD\D
IRQODUร Qร \|QOHQGLUPHOHUL VRQXFX GDKD D] \XUW LoL NUHGL YHUPHOHULGLU %X
GXUXP LVH Eย \ย N รบLUNHWOHULQ Nย oย N YH RUWD |OoHNOL รบLUNHWOHUH J|UH GDKD NROD\
NUHGLOHUH HULรบPHVLQH RODQDN VDรทOD\DFDNWร U %X HQGLรบH JHUoHNOHรบPHVL ]RU
J|]ย NVH GH ELU oRN JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHGH GHYDP HWPHNWHGLU %,6 3DSHUV
'RรทX $YUXSDยถGD ย ONHOHUH JLULรบ \DSDQ \DEDQFร EDQNDODUร Q DUWDQ
RUDQGD Nย oย N YH RUWD |OoHNOL ILUPDODUD YH KDQHKDONODUร QD DUWDQ RUDQGD
RGDNODQPร รบODUGร U %XQXQOD ELUOLNWH ELUoRN JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHGH XOXVDO
VHNW|UOH LOJLOL ELOJLOHULQLQ Nร Vร WOร ROPDVร QHGHQL\OH KDVVDV J|UGย NOeri sektรถrlere
NUHGL YHUPHNWH WHPNLQOL GDYUDQPร รบODUGร U /DWLQ $PHULNDยถGD |UQHรทLQ รธVSDQ\RO bankalar,
Brezilyaโ daki
ekonomik
krizlerden
sonra,
bireysel
kredi
NXOODQGร UPDGD YH RUWD |OoHNOL ILUPDODUD ND\QDN DNWDUPD SODQODUร QGD NUHGL
ULVNLQH PDUX] NDOPDPDN LVWHGLNOHUL NLรบL \D GD ILUPDODUร Q NUHGL JHoPLรบOHULQL
WDP RODUDN DQDOL] HGHPHGLNOHUL YH GH VHNW|UGH รบHIIDI ELU ELODQoR \DSร Vร
ROPDGร รทร LoLQ YD]JHoPLรบOHUGLU %XQXQ \HULQH SL\DVDODUGD LรบOHP \DSPDN YH
KDWWD LQWHUEDQN LรบOHPOHUL\OH JDUDQWLOL ND]DQo VDรทODPDN WHUFLK VHEHEL ROPXรบWXU
7ย UNL\HยถGH GH .DVร P YH รนXEDW NUL] G|QHPOHULQH EDNร ODFDN
ROGXรทXQGD \DEDQFร EDQNDODUร Q HQ oRN EDQNDODUGDQ LQWHUEDQN SL\DVDODUร QGDQ
YH 'รธ%6ยถOHUGHQ JHOLU HOGH HWWLNOHUL J|Uย OPHNWHGLU %X GXUXP EL]H |]HOOLNOH NUL]
dรถnemlerinde JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \DEDQFร EDQNDODUร Q EHNOHQHQGHQ
IDUNOร RODUDN \DWร Uร Pร YH Wย NHWLFL\L WHรบYLN DPDFร QGDQ ]DPDQ ]DPDQ IDUNOร Oร N
DU]HWWLรทLQL J|VWHUPHNWHGLU
9HULPOLOLN HWNLVLQLQ ROXPOX YH ROXPVX] WDUDIODUร KDNNร QGD Nร VD ELU ELOJL
YHULOGLNWHQ VRQUD EX NRQX LOH LOJLOL ED]ร DPSLULN oDOร รบPDODUร Q QH VRQXoODU
GRรทXUGXรทXQX J|UPHN ID\GDOร RODFDNWร U
\ร Oร YHULOHUL NXOODQร ODUDN %HUJHU WDUDIร QGDQ )UDQVD $OPDQ\D
รธVSDQ\D YH รธQJLOWHUH LoLQ \DSร ODQ oDOร รบPDGD \DEDQFร EDQNDODUร Q PDOL\HW YH
NDUOร Oร N YHULPOLOLNOHUL DQDOL] HGLOPLรบWLU 6|] NRQXVX oDOร รบPDQร Q VRQXoODUร QD
EDNร OGร รทร QGD \DEDQFร EDQNDODUร Q IDDOL\HW J|VWHUGLNOHUL XOXVDO SL\DVDODUGD
\HUHO EDQNDODUD J|UH GDKD YHULPVL] ROGXNODUร VRQXFXQD XODรบร OPร รบWร U <DOQร ]FD
ED]ร $PHULNDQ EDQNDODUร Qร Q EXOXQGXNODUร E|OJHGHNL \HUHO EDQNDODUGDQ GDKD
YHULPOL ROGXNODUร VRQXFXQD YDUร OPร รบWร U %X GXUXPXQ LVH XOXVDO EDQNDODUร Q
VDKLS ROGXNODUร \HUHO ELOJLOHUH GDKD NROD\ XODรบDELOPH DYDQWDMODUร Qร Q $PHULNDQ
EDQNDODUร QFD X\JXODQDELOHQ ULVN \|QHWLPL YH \HQL ILQDQVDO ย Uย QOHUOH
]HQJLQOHรบWLULOPLรบ
SRUWI|\
\|QHWLP
WHNQLNOHULQLQ
GHQJHOHQPLรบ ROPDVร QGDQ ND\QDNODQGร รทร EHOLUWLOPLรบWLU
NXOODQร OPDVร
VXUHWL\OH
%DรบND ELU DPSLULN oDOร รบPD LVH &ODHVVHQV 'HPLUJย o .XQW YH +XL]LQJUD
WDUDIร QGDQ \DSร OPร รบWร U \ร OODUร DUDVร QGD JHOLรบPHNWH RODQ
YH JHOLรบPLรบ ย ONHOHULQ YHULOHUL NXOODQร ODUDN \DSร ODQ oDOร รบPDGD \DEDQFร
EDQNDODUร Q JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \HUHO EDQNDODUD J|UH GDKD \ย NVHN IDL]
PDUMร LOH NDUOร Oร รทD VDKLS ROGXNODUร YH \LQH \HUHO EDQNDODUD J|UH GDKD ID]OD YHUJL
รถdemesinde bulunduklaUร EHOLUOHQPLรบWLU $QFDN D\Qร YHULPOLOLN J|VWHUJHOHULQLQ
JHOLรบPLรบ ย ONH SL\DVDODUร HOH DOร QGร รทร QGD \XNDUร GDNL VRQXoODUร Q WDP WHUVLQL
GRรทXUGXรทX WHVSLW HGLOPLรบWLU 6RQXo RODUDN \DSร ODQ oDOร รบPD LOH YHULPOLOLN
DUWร รบร Qร Q DQFDN \DEDQFร EDQNDODUร Q JHOLรบPHNWH RODQ SL\DVDODUGD IDDOL\HW
J|VWHUPHOHUL VRQXFX Pย PNย Q RODELOHFHรทL J|VWHULOPH\H oDOร รบร OPร รบWร U $\Qร
oDOร รบPDGD JHOLรบPHNWH RODQ SL\DVDODUGD \DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร Qร Q \HUHO
EDQNDODUGD FLGGL ELU NDUOร Oร N ND\Eร QD QHGHQ ROGXรทX YH \HUHO EDQNDODUร Q
maliyetlerinde bรผyรผN ELU DUWร รบร Q \DรบDQGร รทร LIDGH HGLOPLรบWLU $\Uร FD \DEDQFร
EDQND JLULรบOHULQLQ JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGHNL YHULPOLOLN HWNLVLQLQ V|] NRQXVX
EDQNDODUร Q SL\DVD\D JLUPHOHUL LOH KHPHQ RUWD\D oร NWร รทร YH EX GXUXPXQ
\DEDQFร EDQNDODUร Q SL\DVD SD\ODUร Qร Q Eย \ย NOย รทย LOH DODNDOร ROPDGร รทร
EHOLUWLOPLรบWLU l
ย
N ( '6A - $IB/ ' . ; 1 2' P5 ( ( ' J+ &' ( B '- 93 - ย /4 M@ ย [ '- $8"<9:ย [( 9 ย O ! 4 &J, "sL1&' - 9 r/ย ย ย DE9 ] &' &'!5 > M@ N '- 8ย +'9 9Kr/ย ย ย D ; $/ 65 ( ^3( '- 6A '- "3 $ '- #" 4 6 ;#4 - U
Steiner ve Salazar, 1999a), Tรผrkiye (Denizer, 1999) ve sekiz Asya ekonomisine (Claessens ve Gl " +/+ "3-
$รบDรทร GD \DEDQFร EDQNDODUร Q JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH QH GHUHFH
YHULPOL RODELOHFHNOHUL NRQXVXQGD GDKD VRPXW ELOJLOHU YHULOHELOPHVL LoLQ ED]ร
SHUIRUPDQV NULWHUOHULQLQ EX ย ONHOHUGHNL VH\ULQH LOLรบNLQ ELU WDEOR VXQXOPDNWDGร U
Tablo 2.2โ de, 1996 G|QHPL LoLQ JHOLรบPHNWH RODQ SL\DVDODUGD
LรบOHP \DSDQ \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDODUGDQ GDKD YHULPOL ROGXNODUร
J|Uย OPย รบWย U 'RรทUX $YUXSDยถGD RUWDODPD RODUDN \DEDQFร EDQNDODUร Q GDKD
\ย NVHN RUWDODPD VHUPD\H NDUOร Oร รทร YH Gย รบย N JHOLU PDOL\HW UDV\RVX LOH 7DKVLOL
*HFLNPLรบ $ODFDNODU 7*$ UDV\RVX EXOXQPDNWDGร U %HQ]HU GXUXP \DEDQFร
EDQND JLULรบOHULQLQ HUNHQ EDรบODGร รทร /DWLQ $PHULND LoLQ GH J|Uย OPHNWHGLU (รถzellikle Arjantin, Kolombiya, Peru ve Venezuella). Asya รผlkelerinde ise,
\DEDQFร EDQNDODUร Q SHUIRUPDQV J|VWHUJHOHUL XOXVDO EDQNDODUGDQ N|Wย J|]ย NPHNWH DQFDN EX GXUXP \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDODUร \HQL DOPร รบ
ROPDODUร QGDQ YH EX XOXVDO EDQNDODUร Q GD DOร PODUร QGDQ KHPHQ |QFH ROGXNoD
]D\ร I ELU \DSร \D ROPDODUร QGDQ ND\QDNODQPDNWDGร U 0DWKLHVRQ YH 5ROGRV
gWH \DQGDQ รนLOLยถQLQ SHUIRUPDQV J|VWHUJHOHULQL LQFHOHGLรทLPL]GH EX
ย ONHQLQ XOXVDO EDQNDODUร Qร Q YH \DEDQFร EDQNDODUร Q V|] NRQXVX J|VWHUJHOHULQLQ
KHPHQ KHPHQ HรบGHรทHU ROGXNODUร J|]H oDUSPDNWDGร U %XQXQ QHGHQL รนLOLยถQLQ
1980โ lerin bDรบร QGD \DรบDGร รทร EDQNDFร Oร N NUL]LQGHQ VRQUD JHOLรบPHNWH RODQ
ย ONHOHU DUDVร QGD HQ FLGGL YH HQ Jย oOย Gย ]HQOHPHOHUL \ย Uย UOย รทH NR\PXรบ ROPDVร
YH XOXVDO EDQNDODUร Q GD YHULPOLOLNOHULQL DUWร UPร รบ ROPDVร Gร U %XQD HN RODUDN
\ร OODUร QGD \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDODUOD ELUOHรบPHOHUL
QHGHQL\OH ELUOHรบPH\H LOLรบNLQ KDUFDPDODUร Qร Q ROPDVร GD \DEDQFร EDQNDODUร Q
SHUIRUPDQV J|VWHUJHOHULQL ROXPVX] \|QGH HWNLOHPLรบWLU
7$%/2 <,//$5, $5$6,1'$ '2รถ8 $9583$ /$7รธ1 $0(5รธ.$ 9( $6<$ยถ'$.รธ <$%$1&, %$1.$/$5,1 3(5)250$16/$5,1, *g67(5รธ5 5$6<2/$5
g]ND\QDN .DUOร Oร รทร
<DEDQFร %DQNDODU
<HUHO %DQNDODU
ร ek Cumh.
3RORQ\D
Tรผrkiye $UMDQWLQ
0DFDULVWDQ 723/$0
0DOL\HW *HOLU 5DV\RVX
<DEDQFร <HUHO %DQNDODU %DQNDODU 'RรทX $YUXSD
<HUHO %DQNDODU
/DWLQ $PHULND
723/$0
$V\D
7D\ODQG
723/$0
.RUH
0DOH]\D
3HUX
9HQH]XHOOD
<DEDQFร %DQNDODU
รนLOL
.RORPEL\D
7*$ .UHGLOHU
.D\QDN 0DWKLHVRQ YH 5ROGRV
รธVWLNUDU (WNLVL <DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO SL\DVDODUGD IDDOL\HW J|VWHUPHOHULQLQ LON HWNLVL
RODQ YHULPOLOLN HWNLVL \DQร QGD ELU GH LVWLNUDU HWNLVL YDUGร U *HQHO NDEXO J|UPย รบ
ELU NDQร \D J|UH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO SL\DVDODUD NDWร Oร Pร LOH GDKD LVWLNUDUOร
ELU NUHGL ND\QDรทร ROXรบDFDรทร QGDQ \HUHO ย ONHQLQ EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ รบRNODUD
NDUรบร GLUHQFL DUWPDNWDGร U %X PDQWร N \DEDQFร EDQNDODUร Q R ย ONHGH DoDFDรทร
รบXEHOHU VD\HVLQGH LKWL\Do GX\XOGXรทX DQGD HN ELU IRQODPD YH VHUPD\H
NDWNร Vร QGD EXOXQDFDNODUร YDUVD\ร Pร QD GD\DQPDNWDGร U +HUKDQJL ELU NUL]
RUWDPร QGD \DEDQFร EDQNDODUร Q \HUHO EDQNDODUD RUDQOD GDKD D] Nร Uร OJDQ
ROPDODUร EX EDQNDODUร Q SRUWI|\ ELOHรบLPOHULQLQ \HUHO EDQNDODUร Q SRUWI|\
ELOHรบLPOHULQGHQ GDKD ID]OD oHรบLWOHQGLULOPLรบ ROPDVร LOH GH GLUHNW RODUDN LOLรบNLOLGLU
$\Uร FD \DEDQFร EDQNDODU IDDOL\HWWH EXOXQGXNODUร ย ONHQLQ Kย Nย PHWLQGHQ
GDKD EDรทร PVร ] YH XOXVDO ILUPDODUOD GDKD D] ]DUDU YHULFL LOLรบNL\H JLUHFHNWLU NL EX
GXUXP V|] NRQXVX EDQNDODUร Q |]HOOLNOH NUHGL NXOODQGร Uร Pร QGD ULVN GRรทXUXFX yani
ahlaki
รงรถkรผntรผye
nedHQ ROXFX IDDOL\HWOHUGHQ X]DN GXUPDODUร Qร
VDรทOD\DFDNWร U *ย oOย ELU VHUPD\H\H VDKLS \DEDQFร EDQNDODUร Q EXOXQGXNODUร
ย ONHQLQ HNRQRPLN GXUXPX N|Wย JLWWLรทL ]DPDQODUGD XOXVDO ILUPDODUD ND\QDN
DNWDUPDODUร EX ILUPDODUร Q NUHGL EXOPD oDEDODUร Qร D]DOWDFDNWร U +DDV YH
/HO\YHOG
1LWHNLP \DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร Qร Q ILQDQVDO LVWLNUDU \D GD NUHGL
DU]ร Qร Q GHYDPOร Oร รทร ย ]HULQGH \RรทXQODรบDQ DPSULN oDOร รบPDODUGDQ KDUHNHWOH
\DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร N VLVWHPLQL LVWLNUDUD XODรบPD \|Qย QGH
HWNLOHGLรทLQLQ DOWร oL]LOPHNWHGLU dย QNย \DEDQFร EDQNDODU Jย oOย NUHGL DU]ร LOH
ELUOLNWH \ย NVHN NDUรบร Oร N SROLWLNDVร Qร ELUOHรบWLUPLรบ NL EX DUDGD ULVN Dรทร UOร NOร
VHUPD\H VHYL\HVLQL GLรทHU ELU GH\LรบOH VHUPD\H \HWHUOLOLรทL UDV\RVXQX GD
WXWWXUPXรบWXU &ODHVVHQV 'HPLUJย o .XQW YH +XL]LQJD
gUQHรทLQ +ร UYDWLVWDQ EDQNDFร Oร N NUL]L Vย UHVLQFH \DEDQFร
EDQND รบXEHOHUL PHYGXDW VDKLSOHUL LoLQ Jย YHQOL ELU Vร รทร QDN ROPXรบ YH EX
EDQNDODU NUHGL DU]ODUร Qร NUL] VRQUDVร QGD JHQLรบOHWPLรบOHU YH NUL] VRQUDVร
\DรบDQDQ NUHGL Vร Nร รบPDVร Qร Q HWNLVLQL D]DOWPร รบODUGร U .UDIW
/DWLQ $PHULNDยถGD LVH \DEDQFร EDQNDODU NUHGL DU]ODUร Qร HNRQRPL
ER]XOGXรทXQGD D]DOWPDPร รบODU WDP WHUVL EX GXUXPX ELU Iร UVDW RODUDN J|Uย S
Eย \ย PH \D GD ELUOHรบPH \ROXQD JLWPLรบOHUGLU $QFDN EX GXUXPXQ D\Qร Vร Qร DQD
PHUNH]GHQ NUHGL NXOODQGร UDQ EDQNDODU LoLQ V|\OHPHN Pย PNย Q GHรทLOGLU %X
GXUXPGD HรทHU ELU ย ONH ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร NWDQ HNRQRPLVLQLQ Eย \ย N ]DUDUD
XรทUD\DFDรทร Qร EDรบWDQ J|UHELOL\RUVD \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ IL]LNVHO RODUDN
JHUoHNOHรบPHVLQL \DQL รบXEH DoPD \ROX\OD \D GD GDKD JHQLรบ DQODPร \OD
GRรทUXGDQ \DWร Uร PODUOD \DSร OPDVร Qร VDรทODPDOร Gร U 3HHN YH 5RVHQJUHQ
$VOร QGD LVWHU XOXVDO LVWHUVH \DEDQFร EDQND ROVXQ HรทHU Gย รบย N VRUXQOX
NUHGL UDV\RODUร YDUVD EX EDQNDODU EHQ]HUGLUOHU %XQGDQ KDUHNHWOH EDQNDQร Q
VDKLSOLรทLQLQ NLPGH ROGXรทXQXQ GHรทLO VDรทOร NOร ROXS ROPDGร รทร Qร Q Eย \ย PHGH
YRODWLOLWHGH YH NUHGLQLQ NXOODQGร Uร P SHUL\RGXQGD |QHPOL ELU IDNW|U ROGXรทX LIDGH
HGLOHELOLU 'DJHV *ROGEHUJ YH .LQQH\
<DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร Qร Q ILQDQVDO LVWLNUDUD RODQ NDWNร Vร QGD |QHPOL
RODQ EDรบND ELU KXVXV LVH EX EDQNDODUร Q GHQHWLP YH J|]HWLP DODQร QGD \DWร Uร P
\DSWร NODUร ย ONHOHUH WDรบร Gร NODUร ELOJLOHUGLU %X NRQXGD 0LVKNLQ JHOLรบPHNWH RODQ
ย ONHOHUGH ULVN \|QHWLP WHNQLNOHULQLQ \HWHUVL] EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ
GHQHWOHQPHVLQGHQ VRUXPOX RWRULWHOHULQLQ LVH GHQHWLP NRQXVXQGD GDKD HVNL
ELOJLOHUH VDKLS ROGXNODUร Qร EHOLUWHUHN EX ย ONHOHUGH \DSร ODFDN ILQDQVDO
\DWร Uร PODUOD \HQL J|]HWLP YH GHQHWLP WHNQLNOHULQLQ WUDQVIHU HGLOHELOPHVL
LPNDQODUร Qร Q DUWDFDรทร Qร LIDGH HWPLรบWLU 0LVKNLQ g]HOOLNOH ย ONHPL]GH
ROGXรทX JLEL VRQ \DรบDQร ODQ NUL]OHUOH ULVN \|QHWLP WHNQLNOHULQLQ ELOLQPHVLQLQ
JHUHNOL ROGXรทXQXQ GD DQODรบร OPDVร YH V|] NRQXVX WHNQLNOHUL X\JXOD\DQ \DEDQFร
EDQNDODUGDQ
\DUDUODQร OPDVร
Gย รบย Qย OPHNWHGLU
LOH
|QHPOL
ELU
DรบDPD
ND\GHGLOHFHรทL
<DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร N VLVWHPLQH NDWร Oร PODUร JHOLรบPHNWH
RODQ HNRQRPLOHUGH Vร FDN SDUD HWNLVL RODUDN ELOLQHQ HWNLQLQ GH D]DOWร OPDVร QGD
HWNLQ URO R\QD\DELOPHNWHGLU 6ร FDN SDUD \DEDQFร VHUPD\HQLQ X]XQ YDGHOL YH
ย UHWLP DPDoOร WHNQRORML WUDQVIHUL VDรทOD\DELOHFHN \DWร Uร PODUร QD HQJHO RODQ YH
RQXQ \HULQH ย ONH\H oRรทX NH] HQIODV\RQXQ \DUDWWร รทร VSHNย ODWLI ND]DQo
RODQDNODUร Qร GHรทHUOHQGLUPHN LoLQ JLULS NDU UHDOL]DV\RQODUร VRQUDVร ย ONH Gร รบร QD
oร NDUDN GHQJHOHULQ ER]XOPDVร QD \RO DoDQ VHUPD\H WLSLGLU <DEDQFร EDQNDODUร Q
XOXVDO EDQNDFร Oร N VLVWHPL LoLQGH GRPLQDQW ROPDVร KDOLQGH VHUPD\H oร Nร รบODUร
ย ONH Gร รบร QD ROPD\DFDN EXQXQ \HULQH D\Qร ย ONHGH IDDOL\HW J|VWHUHQ \DEDQFร
EDQNDODUD GRรทUX ELU \|QHOLP V|] NRQXVX RODFDNWร U KDWWD GLรทHU \DEDQFร
GRรทUXGDQ \DWร Uร PODUร WHรบYLN HGHELOHFHNWLU
ร zelliklH GH NUL] ]DPDQODUร QGD Jย YHQOL ELU Vร รทร QDN JLEL oDOร รบDELOLU YH
E|\OHFH XOXVDO IRQODUร Q Gร รบDUร \D NDoร รบร Qร D]DOWDELOLUOHU %X GXUXPGD ย ONH LoLQGH
NDODQ VHUPD\HQLQ PDNUR GHQJHOHUL ER]XFX HWNLVL Vร Qร UODQDELOHFHNWLU
7ย UNL\HยถGH
\DEDQFร
EDQNDODUร Q
SD\ODUร Qร Q
ROGXNoD
Gย รบย N
ROGXรทX
ELOLQPHNWHGLU \DรบDQDQ VRQ NUL]OHUGHQ GH J|Uย OGย รทย ย ]HUH VSHNย ODWLI DPDoOD
ย ONH\H JHOHQ \DEDQFร \DWร Uร PFร ODUร Q \DSร VDO UHIRUPODUร Q JHFLNPHVL YH
GROD\ร Vร \OD X\JXODQPDNWD RODQ SURJUDPร Q JHOHFHรทLQGHQ HQGLรบH HGLOPHVL
nedeniyle รผlkemizden oร NPDN LVWHGLNOHUL J|Uย OPย รบ YH VLVWHPGHQ oร Nร รบODUร \OD
GD OLNLGLWH Vร Nร รบร NOร รทร GRรทPXรบWXU
<DEDQFร EDQND NDWร Oร PODUร Qร Q XOXVDO SL\DVDODUGD ILQDQVDO LVWLNUDUร
DUWร UDFDรทร
\|Qย QGHNL
Doร NODPDODUD
NDUรบร Q
ED]ร
J|Uย รบOHU
DNVLQL
VDYXQPDNWDGร UODU %X J|Uย รบOHUH J|UH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร N
VLVWHPOHULQH NDWร Oร PODUร QGDNL HQ |QHPOL XQVXU ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQGXU
$QFDN ย ONH HNRQRPLOHUL LoLQ VWUDWHMLN ELU |QHPH VDKLS RODQ EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ Vย UHFL LoLQGH \DEDQFร EDQNDODUร Q HOOHULQH
JHoPHVLQLQ VLVWHPLN ULVNL DUWร UDELOPH LKWLPDOL GH J|] DUGร HGLOPHPHOLGLU %,6ยถLQ
oDOร รบPDVร QGD NRQX\D LOLรบNLQ DOWร oL]LOHQ ELU J|Uย รบ \HUDOPDNWDGร U รธVWHU
XOXVDO ROVXQ LVWHUVH \DEDQFร ELU EDQND VHNW|UGH oRN Eย \ย N SD\D VDKLSVH EX
EDQND EDรบDUร Vร ]Oร รทD XรทUD\DPD\DFDN NDGDU Eย \ย N ELU EDQNDGร U WRR ELJ WR IDLO
YH YDUOร รทร Qร Vย UGย UHPHPH JLEL ELU SUREOHPOH NDUรบร NDUรบร \D NDOร UVD EX GXUXP
VLVWHPLN ULVNH VHEHS RODELOLU %X QHGHQOHGLU NL OLEHUDOOHรบPH Vย UHFLQGH ROXQVD
GD HNRQRPLQLQ NDONร QPDVร QGD EDQNDODUร Q |nemi bรผyรผk olsa da, ulusal ve
\DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|UGHNL IDDOL\HW L]LQOHULQH LKWL\DWOD \DNODรบร OPDOร Gร U
$\Qร oDOร รบPDGD ILQDQVDO KL]PHWOHULQ JOREDOOHรบPHVL LOH ยถOL \ร OODUGD
\DรบDQDQ YH $UMDQWLQ %UH]LO\D YH รนLOLยถ\L FLGGL ELoLPGH HWNLOH\HQ EDQNDFร Oร N NUL]L
DUDVร QGD LOHUL Gย ]H\GH ELU LOLรบNLQLQ WHVSLW HGLOGLรทL D\Qร รบHNLOGH 0HNVLNDยถGD
\ร OODUร DUDVร QGD \DรบDQDQ YH GLรทHU E|OJH ย ONHOHULQH GH Vร oUD\DQ
SDUD NUL]LQLQ GH V|] NRQXVX ILQDQVDO KL]PHWOHULQ JOREDOOHรบPHVL LOH GRรทUXGDQ
EDรทODQWร Oร ROGXรทX EHOLUOHQPLรบWLU %XQODUD LODYH RODUDN GDKD |QFH GH GHรทLQLOHQ
ยณ&KHUU\ 3LFNLQJยด HWNLVL GH ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร รทร N|Uย NOH\HQ EDรบND ELU
XQVXUGXU %XQXQ QHGHQL \DEDQFร EDQNDODUร Q NUHGL DU]ร QGD Eย \ย N |OoHNOL \D
GD \DEDQFร ILUPDODUD NUHGL NXOODQGร Uร UNHQ XOXVDO EDQNDODUร Q \D ULVN WHNQLNOHULQL
X\JXOD\DUDN D\Qร Wย UGH ILUPDODUD ND\QDN DNWDUPDODUร VHoPHOHUL \D GD
WDPDPHQ ULVN |Ooย Pย \DSPDGDQ VHNW|UGH JHUL\H NDODQ YH KDWWD ULVNOL ROGXรทX
ELOLQHQ ILUPDODUD YH EHONL GH NHQGL JUXSODUร QD NUHGL NXOODQGร Uร Pร QGD
EXOXQPDODUร QHGHQL\OH EDQNDFร Oร N YH UHHO VHNW|Uย Q Nร VD ]DPDQGD ELU oRN
VRUXQOD NDUรบร NDUรบร \D NDOPDVร Gร U <DEDQFร EDQNDODU JLULรบ \DSWร NODUร ย ONHOHUH
NUHGL DNWDUร Pร QD GDKD D] PH\LOOL RODELOLUOHU |UQHรทLQ EX GXUXP NHQGL
ย ONHOHULQGHNL HNRQRPLN GDUDOPD G|QHPOHULQGH RODELOLU (รทHU \DEDQFร EDQND
Eย \ย N IRQ ND\QDรทร QD VDKLSVH NUHGL NXOODQGร Uร Pร Qร Nร VPHQ \D GD WDPDPHQ
Vร Qร UODPDVร ย ONHGH |]HOOLNOH GH HNRQRPLN SUREOHP \DรบDQร \RUVD Eย \ย N
LVWLNUDUVร ]Oร รทD VHEHS RODELOLU +DDV YH /HO\YHOG
McKinnon ve Pillโ e (1997) gรถre, bir รผlkenin XOXVDO SL\DVDODUD Vร Qร UVร ]
EDรทODQWร Vร ROGXรทXQGD |UQHรทLQ ELU oRN Vร Qร U |WHVL NUHGL RODQDรทร ROGXรทXQGD YH
ย VWHOLN XOXVDO ERUoOXODU DKODNL o|Nย QWย \H NRQX ROGXรทXQGD EX GXUXP Dรบร Uร
NUHGL\H YH Dรบร Uร \DWร Uร PD VHEHS ROXU <DEDQFร EDQNDODUร Q ULVNOHUL YH SRWDQVL\HO
GH]DYDQWDMODUร NUHGL ULVNLQLQ R ย ONHGH Eย \ย N WHKGLW ROPDVร QD QHGHQ ROXU NL EX
GXUXP HWNLQOLNOH oRN ID]OD LOLรบNLOL ROVD GD GDKD GD ID]OD XOXVDO EDQNDFร Oร N
VLVWHPLQLQ LVWLNUDUร LOH LOLรบNLOLGLU 0F.LQQRQ YH 3LOO
$\Uร FD Vร Qร U |WHVL \D GD E|OJHVHO รบXEHOHU NXUPD \ROX\OD \DEDQFร EDQND
NDWร Oร PODUร GDKD D] JHOLรบPLรบ XOXVDO EDQNDODUร Q SR]LV\RQXQX ]D\ร IODWDELOLU
<DEDQFร EDQNDODUOD \DUร รบDPD\DQ XOXVDO EDQNDODU EDรบDUร Vร ]Oร รทD XรทUD\DELOLU YH
FLGGL ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร รทD VHEHS RODELOLU 3HHN YH 5RVHQJUHQ
Ulusal bankalar, bรถlgesel bilgilerini ve bireysel ve kรผรงรผk รถlรงekli
ILUPDODUOD LOLรบNLOHULQL \ย NVHOWHUHN \DUDUODQDFDNODUGร U %X SL\DVD\D oRN D]
\DEDQFร EDQNDQร Q EX SL\DVD\D JLUPHVL PXKWHPHOGLU $QFDN JHOLรบPHNWH RODQ
ย ONHOHUGHNL XOXVDO EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q ND\QDN YH KL]PHW Nร Vร Wร QHGHQL LOH
NDODQ Nย oย N YH RUWD |OoHNOL LรบOHWPHOHUH KL]PHW YHUPHPHVL EX WLS LรบOHWPHNHULQ
Eย \ย PH SHUIRUPDQVODUร Qร HWNLOH\HFHNWLU %XUDGD JHUHNOL RODQ XOXVDO
EDQNDODUร Q NDSDVLWHOHULQL DUWWร UPD JHUHNOLOLรทLGLU &ODUNH &XOO 3HULD YH
6DQFKH]
hdh1&h %g/h0 7h5.ø<(¶'(.ø <$%$1&, %$1.$ *ø5øù/(5ø 9( (7.ø/(5ø )LQDQVDO
OLEHUDOL]DV\RQ
V UHFL
YH
JHUoHNOHúWLULOHQ
UHIRUPODU
LQFHOHQGLNWHQ VRQUD EX E|O PGH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ ONH\H JLULúOHULQL
NROD\ODúWÕUDQ IDNW|UOHU JLULúOHULQLQ ROXPOX \D GD ROXPVX] HWNLOHUL LUGHOHQPLúWLU
'DKD VRQUD \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ VD\ÕODUÕ VHNW|U LoLQGHNL SD\ODUÕ |QHPOHUL
ELODQoR \DSÕODUÕ OLNLGLWH GXUXPODUÕ YH NDUOÕOÕNODUÕ VRQUDVÕ G|QHP
NUL]L G|QHPL YH |]HOOLNOH \DúDQDQ .DVÕP YH ùXEDW dönemleri
DoÕVÕQGDQ LQFHOHQPLúWLU
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ hONHPL]H *LULúOHULQL dHNLFL .ÕODQ .RúXOODU |QFHVL \DúDQDQ G|YL] GDUER÷D]Õ GÕú ERUoODUÕQ \ NVHNOL÷L JLEL
ONHQLQ NDUúÕ NDUúÕ\D NDOGÕ÷Õ HNRQRPLN VÕNÕQWÕODU HNRQRPLGH oÕNÕú \ROX
EXOXQPDVÕ NRQXVXQX ]DUXUL NÕOPÕú EX DúDPDGD ,0) LVWLNUDU SURJUDPÕ
J QGHPH JHOPLúWLU gWH \DQGDQ HQIODV\RQX |QOHPH ELULQFLO DPDo RODUDN
EHOLUOHQLUNHQ SL\DVD HNRQRPLVLQH GD\DOÕ GÕúD DoÕOÕPÕ HVDV DODQ ELU SROLWLND GD
EHOLUOHQPLúWLU 6DUDo
\ÕOÕ YH VRQUDVÕ .DPEL\R PHY]XDWÕQGDNL VHUEHVWOHúPH
HNRQRPLQLQ VHUEHVW SL\DVD NRúXOODUÕQD X\GXUXOPDVÕ oDEDVÕ JHOLúPHNWH RODQ
LVWLNUDU ND]DQPD\D EDúOD\DQ YH SL\DVD\D JLULúOHUL NROD\ODúWÕUÕFÕ W P G ]HQOHPHOHUL JHUoHNOHúWLUPH\H oDOÕúDQ ELU DQOD\ÕúOD 7 UNL\H HNRQRPLGH
\DEDQFÕ VHUPD\H\L GH DUWÕUPÕúWÕU %X SDUDOHOGH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ
NXUXOPDVÕQD LOLúNLQ HQJHOOHULQ D]DOWÕOPDVÕ YH\D NDOGÕUÕOPDVÕ úHNOLQGH
VHUEHVWOHúWLUPH SROLWLNDVÕ QHWLFHVLQGH 7 UNL\H¶\H \|QHOHUHN úXEH DoDQ
\DEDQFÕ EDQND VD\ÕVÕQGD GD |QHPOL ELU DUWÕú J|]OHQPLúWLU
\ÕOÕQGD SL\DVD\D JLULúOHUL NROD\ODúWÕUÕFÕ G ]HQOHPHOHULQ GHWD\ÕQD
JLUPHPHNOH
ELUOLNWH
ONHQLQ
OLEHUDOOHúPH\H
\|QHOLN
\DNODúÕPÕQGDQ
EDKVHGHUNHQ 2FDN WDULKOL YH VD\ÕOÕ <DEDQFÕ 6HUPD\H
dHUoHYH .DUDUQDPHVL¶QGH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ úXEH DoDELOHFHNOHULQL DoÕNoD
EHOLUWHQ G ]HQOHPHQLQ \DEDQFÕ EDQND JLULúOHULQL oHNLFL NÕODQ NRúXOODUGDQ EHONL
GH HQ |QHPOLVL ROGX÷XQXQ DOWÕQÕ oL]PHN \HULQGH RODFDNWÕU %X G ]HQOHPH\OH
¶OL \ÕOODUGD \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ 7 UNL\H¶GH úXEH DoPDODUÕQD VD\ÕOÕ
WDULKOL <DEDQFÕ 6HUPD\H\L 7HúYLN .DQXQX LOH VD\ÕOÕ YH
WDULKOL .DUDUQDPH oHUoHYHVLQGH IDDOL\HW J|VWHUPHOHULQH L]LQ YHULOPLúWLU <LQH
¶OHUGHQ VRQUD WDULKOL VD\ÕOÕ %DQNDODU .DQXQX¶QXQ
PDGGHVL LOH 7 UNL\H¶GH úXEH DoPDN VXUHWL\OH IDDOL\HW J|VWHUHQ \DEDQFÕ
EDQNDODUD LOLúNLQ G ]HQOHPH \DSÕOPÕúWÕU $\UÕFD D\QÕ NDQXQGD PDGGH LOH
\DEDQFÕ EDQNDODUÕQ PHYGXDW NDEXO HWPHPHN YH EDQNDFÕOÕN LúOHPOHUL
\DSPDPDN ND\GÕ\OD 7 UNL\H¶GH WHPVLOFLOLN DoPDODUÕ %DNDQOÕ÷ÕQ L]QLQH WDEL
WXWXOPXúWXU
7 UNL\H
VRQUDVÕ
G|QHPGH
OLEHUDOOHúPH\H
\|QHOLN
JHUoHNOHúWLUGL÷L GH÷LúLPOHUOH \DEDQFÕODU LoLQ \HQL YH NDUOÕ ELU SD]DU KDOLQH
JHOPLúWLU < NVHN JHOLúPH KÕ]ÕQD VDKLS RODQ ONHPL] JHOLúLPLQL ILQDQVH
HGHFHN ELU GÕú ND\QD÷D LKWL\Do GX\PDNWDGÕU 'ünyadaki
sermaye
KDUHNHWOHULQGHNL VHUEHVWOHúPH\H SDUDOHO 7 UN EDQNDFÕOÕN VHNW|U GH ILQDQVDO
VHUEHVWOHúPH \DúDPÕúWÕU %DQNDODU R J QH NDGDU VDGHFH NODVLN EDQNDFÕOÕN
RODUDN DGODQGÕUÕODQ PHYGXDW EDQNDFÕOÕ÷Õ \DSPÕú DQFDN 2FDN
NDUDUODUÕ LOH GDKD |QFH KLo NDUúÕODúPDGÕ÷Õ UHNDEHW RUWDPÕ LOH NDUúÕ NDUúÕ\D
NDOPÕúWÕU
'DKD GD |QHPOLVL \DEDQFÕODUÕQ 7 UNL\H¶\L NDUOÕ ELU SD]DU RODUDN
J|UPHOHUL \DEDQFÕ EDQNDODUOD XOXVDO EDQNDODUÕQ RUWDN Lú \DSPD LPNDQÕ EXOPD
DUD\ÕúODUÕQÕ GD DUWÕUPÕú YH XOXVDO SD]DUÕ oHNLFL NÕOPÕúWÕU <DEDQFÕ EDQNDODU
ILQDQVDO OLEHUDOL]DV\RQ VRQUDVÕ ONHQLQ XOXVODUDUDVÕ SDUD YH VHUPD\H
SL\DVDODUÕQD HQWHJUH ROPD JHUHNVLQLPLQL NDUúÕODPDN VXUHWL\OH \ NVHN NDU
PDUMÕ\OD oDOÕúÕUDN EX GH÷LúLP V UHFLQGHQ \DUDUODQPDN LVWHPLúOHUGLU
K" 4 > .=5 ^3 [ B 75 '$ . 3. 9[ \F "3- 9 ¡ - 2'& ? ' 39 L1 ' h¢F > '-=, "£ hZ/ #"3 "3F"3V' "3d d-I¤ ;'. ?<. 2 t¢=+ ! ' . ¥ 6A - 4 & - ( ?3(u, " [( !C ( - >/" 4 S' "3! 2 "JLF ' ¥ 2' - " ¦ 98q U =U LF ' >/"JN '$# ' . ?<. 9# $# '- :9 § ' r8¦ U
$\Uร FD ย ONHQLQ EXOXQGXรทX FRรทUDIL \DSร Vร $YUXSD YH 2UWDGRรทX
DUDVร QGD ELU N|SUย ROPDVร ย ONHQLQ Eย \ย NOย รทย YH GHPRJUDILN \DSร Vร GD J|]
|Qย QH DOร QGร รทร QGD ย ONH\L oHNLFL Nร ODQ IDNW|UOHU GDKD GD QHWOHรบPHNWHGLU hONHPL]GH <DEDQFร %DQND *LULรบOHULQLQ (WNLOHUL
<DEDQFร EDQNDODUร Q IDUNOร \DSร ODUร JHUHรทL 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q
ย ]HULQGH ROXPOX YH ROXPVX] HWNLOHUL EXOXQPDNWDGร U 6|] NRQXVX HWNLOHU
ย ]HULQGH GXUPDN \HULQGH RODFDNWร U
+HU QH NDGDU \DEDQFร EDQNDODUร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q WRSODP
DNWLIOHUL LoLQGHNL SD\ร D] ROVD GD VHNW|UH JLULรบOHUL EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q
\DSร Vร Qร GHรทLรบWLUPLรบ YH EDQNDODUร Q NODVLN EDQNDFร Oร NWDQ ELU |Ooย GH Vร \Uร ODUDN
ELUH\VHO EDQNDFร Oร รทD \|QHOPHOHULQH WHNQRORML WUDQVIHULQH YH KL]PHW
oHรบLWOHQGLUPHVLQH NDWNร GD EXOXQPXรบWXU 6RQ \ร OODUGD 7ย UN EDQNDODUร GD
ELUH\OHULQ ILQDQVDO KL]PHW LKWL\DoODUร Qร Q |QHPLQL IDUNHWPH\H YH VHNW|UGHNL
UHNDEHW DUWWร NoD ELUH\VHO EDQNDFร Oร รทร LOJL RGDรทร KDOLQH JHWLUPH\H
EDรบODPร รบODUGร U %X EDรทODPGD 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH LQWHUQHW
EDQNDFร Oร รทร GD \D\Jร QODรบPD\D EDรบODPร รบWร U %XUDGD GDKD |QFH GHรทLQLOPHNOH
ELUOLNWH WHNUDU YXUJXODQPDVร JHUHNHQ ELU NRQX GD \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQGH
VHNW|UGH EXOXQDQ \DEDQFร EDQNDODUร Q VD\ร Vร Qร Q SL\DVDGDNL SD\ODUร QGDQ GDKD
|QHPOL ROGXรทXQXQ GD OLWHUDWย UGH NDEXO J|UPย รบ ELU Gย รบย QFH ROGXรทXGXU
ร lkemizde GH VHNW|UGHNL SD\ODUร D] ROPDNOD ELUOLNWH XOXVDO EDQNDODUร
HWNLOHGLNOHUL J|Uย OPย รบWย U
5LVNOHULQH UDรทPHQ HOHNWURQLN EDQNDFร Oร รทร Q VRQ G|QHPOHUGH |QHPL
XOXVDO EDQNDODUร Q NXOODQGร รทร ILQDQVDO HQVWUย PDQODUGD oHรบLWOLOLN \DรบDQDQ NUL]OHU
VRQUDVร ULVN DQDOL]LQH YHULOHQ |QHP YH KDVVDVL\HW DUWPร รบNHQ ILQDQVDO
ย Uย QOHULQ oHรบLWOLOLรทL LOH ULVNLQ GDรทร Wร OPDVร XOXVDO EDQNDODUร Q PRGHUQL]DV\RQ
UDV\RQDOL]DV\RQ YH KL]PHWOHULQL KHP XOXVDO KHP XOXVODUDUDVร Gย ]H\GH
oHรบLWOHQGLUPH\H J|Wย UPย รบWย U
%X EDQNDODU VDKLEL ROGXNODUร WHNQRORMLOHUL Kร ]OD WUDQVIHU HGHELOPHNWH
\HQL ILQDQVDO DUDoODUร SL\DVDGD NXOODQPDNWD YH NXOODQร Pร Qร |]HQGLUPHNWH Kร ]Oร hizmet sunabilmekte ve pazarlama gรผcรผyle fiyat ve kalite rekabetine neden
ROPDNWDGร UODU $UWDQ UHNDEHW RUWDPร LOH 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย GH NHQGLVLQL
\HQLOHPHN YH ROXรบDQ UHNDEHW RUWDPร QGD \HULQL DOPDN GXUXPXQGD NDOPร รบWร U
<DEDQFร EDQNDODUร Q EHUDEHULQGH JHWLUGLรทL HQ |QHPOL ROXPOX HWNL D]
SHUVRQHO YH \RรทXQ WHNQRORML LOH GDKD YHULPOL oDOร รบPD RUWDPร Qร VDรทODPDNWร U %X
SR]LWLI HWNL LOH ELUOLNWH 7ย UNL\HยถGH XOXVODUDUDVร EDQNDFร Oร N WHNQLNOHUL EDQNDFร Oร N
]LKQL\HWLQGH IDUNOร Oร N \DUDWPร รบWร U
gWH \DQGDQ \DEDQFร EDQNDODU 7ย UN EDQNDODUร JLEL Eย \ย N Pย รบWHUL
NLWOHVLQH DUDFร Oร N HWPH \ROXQX VHoPHPLรบ D] Pย รบWHUL\OH Eย \ย N PHEODรทOร
LรบOHPOHU \DSPร รบ YH Pย รบWHUL VHoLPLQGH ULVNH JLUPHPLรบOHUGLU
<DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|UH NDWร Oร Pร |GHPHOHU GHQJHVL ย ]HULQGH
VHNW|UGHNL SD\ODUร SDUDOHOLQGH ROXPOX HWNL \DUDWPร รบWร U %X HWNL\L ย ONH\H
VDรทODGร NODUร \DEDQFร VHUPD\H JLULรบL YH ย ONHGH JHUoHNOHรบHQ Eย \ย N SURMHOHUL
ILQDQVH HGHUHN VDรทODPร รบODUGร U <DEDQFร EDQNDODU XOXVODUDUDVร ILQDQVDO
SL\DVDODUOD \DNร Q EDรทODQWร LoLQGH ROGXNODUร QGDQ Gย Q\D HNRQRPLVL YH
XOXVODUDUDVร SDUD VLVWHPL\OH LOJLOL D\Uร QWร Oร YH Jย YHQLOLU ELOJL\H GRรทUXGDQ
XODรบDELOPHNWH YH ย ONHQLQ GH \DEDQFร VHUPD\H SL\DVDODUร QD JLULรบLQL
NROD\ODรบWร UDELOPHNWHGLUOHU %X GXUXP GD IRQ LKWL\DFร RODQ ย ONHPL]H DYDQWDM
VDรทODGร รทร JLEL JHOLรบPHNWH RODQ Wย P ย ONHOHU LoLQ GH |QHPOL ELU DYDQWDM
RODELOPHNWHGLU
<DEDQFร EDQNDODU JHWLUGLNOHUL \HQLOLNOHUOH EHUDEHU XOXVDO EDQNDFร Oร รทD
HรทLWLP NRQXVXQGD GD |QHPOL NDWNร GD EXOXQPXรบWXU %X EDQNDODU VHNW|UGHNL
HOHPDQODUร NHQGLOHULQH oHNHUHN EX NLรบLOHULQ ELULNLP YH WHFUย EHOHULQL DUWร UDUDN
RQODUD \ย NVHN ย FUHW YH L\L VRV\DO VWDWย OHU VDรทODPร รบODUGร U %X GXUXP LON HWDSWD
XOXVDO EDQNDODUร HOHPDQ Vร Nร QWร Vร LOH NDUรบร NDUรบร \D Eร UDNPDNOD ELUOLNWH X]XQ
YDGHGH VHNW|UGH ELULNLPOL LQVDQ Jย Fย QH VDKLS ELU EDQNDFร Oร N VHNW|Uย
ROXรบPDNWDGร U $NVR\
$QFDN 7ย UNL\HยถGH IDDOL\HWWH EXOXQDQ \DEDQFร EDQNDODUร Q HNRQRPL\H YH
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH ROXPOX NDWNร ODUร \DQร QGD ROXPVX] HWNLOHUL GH
RODELOPHNWHGLU รน|\OH NL \DEDQFร EDQNDODUร Q KHU QH NDGDU SL\DVD LoLQGHNL
SD\ODUร D] GD ROVD XOXVDO EDQNDODUร Q ELU PLNWDU SL\DVD ND\Eร QD QHGHQ
ROPXรบODUGร U
<DEDQFÕ EDQNDODUÕQ VHNW|UH JLULúOHULQLQ |GHPHOHU GHQJHVL ]HULQGH
ROXPOX HWNLOHULQGHQ \XNDUÕGD EDKVHWPLúWLN $QFDN EX EDQNDODUÕQ 7 UNL\H¶\H
JLULú \DSÕS úXEH DoPDODUÕ YH NDU V|] NRQXVX ROGX÷XQGD GD NDUODUÕQÕ
\XUWGÕúÕQD DNWDUPDODUÕQÕQ |GHPHOHU GHQJHVL ]HULQGH ROXPVX] HWNL \DUDWDELOHFH÷L YH |]HOOLNOH NUL] G|QHPOHULQGH YDUOÕNODUÕQÕ NHQGL ONHOHULQH
oHNPHOHULQLQ NUL]L N|U NOH\LFL HWNL\H VDKLS RODELOHFH÷L G ú Q OPHNOH ELUOLNWH
\DEDQFÕ EDQNDODUÕQ EDQNDFÕOÕN VHNW|U LoLQGHNL SD\Õ G ú Q OG ÷ QGH V|]
NRQXVX HWNLOHULQ \DEDQFÕ EDQND JLULúOHUL DoÕVÕQGDQ PLQLPDO RODFD÷Õ DoÕNWÕU
ùX QRNWada olmasa da, söz konusu bankalar grubunun sektördeki
SD\ÕQÕQ E \ PHVL EX EDQNDODUÕQ VHNW|U ]HULQGHNL HWNLOHULQL DUWÕUDELOHFHN YH
ONHQLQ XOXVDO oÕNDUODUÕ GR÷UXOWXVXQGD SDUD YH NUHGL SROLWLNDODUÕQÕ
oDOÕúWÕUPDVÕQÕ YH L]OHPHVLQL ]RUODúWÕUDFDNWÕU
6RQUDVÕ <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ *HQHO 'H÷HUOHQGLUPHVL ¨
VRQUDVÕ OLEHUDOOHúPH oDEDODUÕ LOH ELUOLNWH \DEDQFÕ EDQND JLULúOHUL
GH DUWÕú J|VWHUPH\H EDúODPÕúWÕU %X DúDPDGD \DEDQFÕ EDQND JLULúOHULQLQ
QDVÕO ELU VH\LU J|VWHUGL÷L YH EX JUXSWDNL EDQNDODUÕQ YH Vektörün bilanço
\DSÕODUÕQÕQ QDVÕO úHNLOOHQGL÷L ]HULQGH GXUXODFDNWÕU <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ *LULúOHUL ©
<DEDQFÕ EDQND VD\ÕODUÕQGDNL DUWÕúODU E \ N |Oo GH úXEH DoPD \ROX\OD
ROGX÷X JLEL VDWÕQDOPD \ROX\OD GD JHUoHNOHúPLúWLU VRQUDVÕ \DEDQFÕ
EDQNDODUÕQ 7 UN EDQNDODUÕQGD SD\ VDKLEL ROPDN LVWHPHOHUL 7 UN EDQNDODUÕQÕQ
\DEDQFÕ RUWDN DUDPDODUÕ YH 7 UN VHUPD\HVLQLQ YH EDQNDODUÕQÕQ \DEDQFÕODUOD
RUWDN EDQND NXUPD \|Q QGHNL JD\UHWOHUL EX JHOLúPHOHUH |UQHN RODUDN
gösterilebilir. Öte yandan, Türkiye’de uygulaQDQ HNRQRPL SROLWLNDODUÕQÕQ EDWÕOÕ
ONHOHUFH JHQHO NDEXO J|UPHVL YH GHVWHNOHQPHVL ONHPL]LQ |]HOOLNOH RUWDGR÷X
SD]DUODUÕQD \DNÕQOÕ÷Õ \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ KDOHQ 7 UNL\H¶GH IDDOL\HW J|VWHUHQ
oR÷X XOXVODUDUDVÕ QLWHOLNWHNL \DEDQFÕ VHUPD\HOL úLUNHWOHUH KL]PHW YHUPH DPDFÕ
YH 7 UNL\H¶QLQ GÕú WLFDUHW SRWDQVL\HOL JLEL QHGHQOHUOH GH \ÕOÕQGDQ VRQUD ªM« ¬/ ® ¯ °#± ²'¬£³6´ µ ¯ °/¶3· ¶ ° ¸=´/±/¹3´ ® ¯'¬ ³Iº »t¼ ¶o½ ¾ ® ½G¿ ¶3¬ ¶ À ¸ ³F¶£À ¯'· ¸[À ´/À ´ ® ³!´ »£· ¸ ® ¯ ¬ ¾/²G¼ ¶'Á ¸ ® ¶3Á ¸ ¬ ¸ ¬G³6´ Â#¯ ±/¶ °/¶£¶ ¿3¸ ® ¶'· ¸ ® ¸ Á ® ¸ Ã3¸
²'Á À ¯ ¿'¯ ¬6Â#¯'® ÂTÀ º Ã:º ¸ ¾ ¸ ¬3Ä · ´1¾/¯'® º » ³1¯ ¿'¯6¯ ¬ ¯'® ¸ Å#¶6¹ ¶3¬/¶3®#²'® ¯'Á ¯'Â=Æ'Ç Ç3È=À ¯'Á ¸ µ ¸ ¬ ¶HÂ#¯ ¿'¯'Á'±/¶'Á'¼ ¶3Á ¸ ® ³6¸ »#À ¸ Á É Ê3Ë ½ Á ÂF· ¯'¬ Â#¯ Ì º ® º Â=°/¶3ÂTÀ Í'Á ½ ¬/¿ ¶! ¯ ¯'® ¸ ±/¶ À3¹'Í °8À ¶3Á ¶3¬ ± ¯'· ¯'¬ Ì º · ¯'¬ Â#¯'® ¯'Á º ¬F°/¶3ÂTÀ Í'Á ¶6¹3¸ Á ¸ »#Î ¾ º Â º » À ¯'Á ¸ µ ® ¶3 Á ¸ «KÂ Ï#Ð Ñ À ¶1±/¶3Á'¯'® ³!¯'Â`À ¯ ¿<º Á É
\DEDQFÕ EDQNDODUÕQ 7 UNL\H¶GH úXEH DoPD JLULúLPOHULQGH ELU KÕ]ODQPD
J|U OP úW U
$\UÕFD |QFHOHUL VHNW|UH XOXVDO ELU EDQND\Õ VDWÕQDOPD \ROX\OD
JHUoHNOHúWLULOHQ JLULúOer, ya küçük miktarda hisse sahibi olmak yoluyla ya da
\ ]GH HOOLQLQ ]HULQGH SD\D VDKLS ROPD \ROX\OD JHUoHNOHúPLúWLU * Q P ]H
JHOLQGL÷LQGH LVH V|] NRQXVX \DEDQFÕ EDQNDODU \ ]GH HOOLQLQ ]HULQGH ELU
SD\D VDKLS RODUDN EDQND ]HULQGH NRQWURO VD÷ODPDN VXUHtiyle sektördeki
\HUOHULQL DOPÕúODUGÕU gUQH÷LQ ¶ODUGD 2VPDQOÕ %DQNDVÕ $ ù ¶QGH \DEDQFÕ
EDQND SD\Õ \ ]GH ¶QLQ DOWÕQGD LNHQ ¶OL \ÕOODUGD \DEDQFÕODUÕQ HQ G ú N
SD\D VDKLS ROGX÷X $UDSW UN %DQNDVÕ $ ù YH %13 $N 'UHVGQHU %DQN $ ù ¶GH
bile yüzde elOLQLQ ]HULQGH SD\D VDKLS ROGXNODUÕ J|U OP úW U * Q P ]GH
GL÷HU \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ SD\ODUÕ GD \ ]GH \ ]H WHNDE O HWPHNWHGLU
6RQXo RODUDN %DQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q W P QH EDNÕOGÕ÷ÕQGD
\ÕOÕQGD \DEDQFÕ EDQND VD\ÕVÕ LNHQ \ÕOÕQGD \DúDQDQ NUL] KDULo WXWXOXUVD
7<7 %DQN 0DUPDUD %DQNDVÕ YH øPSH[EDQN¶ÕQ IDDOL\HW L]QL LSWDO HGLOPLúWLU
\ÕOÕQD NDGDU EDQND úXEH YH SHUVRQHO VD\ÕODUÕQÕQ DUWÕú J|VWHUGL÷L
J|U OP úW U .DVÕP YH ùXEDW \ÕOÕQGD \DúDQDQ NUL]OHU VRQUDVÕ
EDQND VD\ÕVÕ ELUOHúPH GHYLU YH WDVIL\H D\UÕFD NDPX EDQNDODUÕQÕQ \HQLGHQ
\DSÕODQGÕUÕOPDVÕ VRQXFX JHULOHPLú YH EXQD SDUDOHO RODUDN úXEH YH SHUVRQHO Ò
VD\ÕODUÕQGD GD G ú ú J|]OHQPLúWLU (\O O ¶H JHOLQGL÷LQGH EDQNDFÕOÕN
VHNW|U QGH IDDOL\HW J|VWHUHQ EDQND VD\ÕVÕ H JHULOHPLúWLU 7DEOR
Ó Ô ¸ Á ® ¶ » ³F¶R¼ ¶ÖÕK¶ ¼'¸ Á ® ¶3Á ÏKÔ ¯'¬ Â «KÂT° × Á ¶ °wØ É Ù É Ä3Ë<¶3Â` ¶3¬RÔ ¯ ¬ ÂIØ É Ù É ¸ ® ¶s· ¸ Á ® ¶ »#À ¸ Á ¸ ® ³6¸ »#À ¸ Á ÉK«<¹ ¶3· ¯'¬ Â6Ø=É Ù[É Ä3Úh¯ » ¯'Á · ¯'¬ Â6Ø É Ù[É Ä
Ô ¯'¬ ÂRÛ ¯'× ¸ À ¯ ®<Ø É Ù É Ä Ú[´ Á À · ¯ ¬ ÂJØ=É Ù É ¼ ¶*Üh® ´ ° ¯'® · ¯ ¬ ÂHØ=É Ù É Ä Ý ½ ³1¶'Á · ¯'¬ ÂJØ É Ù É ¯'® À º ¬ ¿'¯v· ¸ Á ® ¶ »#À ¸ Á ¸ ® ³6¸ »#À ¸ Á ÉhÞ ¬/À ¶3Á · ¯'¬ ÂHØ É Ù É ¼ ¶ «<° · ¯'¬ Â*Ø É Ù[É Ä6«:À ¸ · ¯'¬ ÂÖØ=É Ù[É Ñ ¬ ¸ ¬£¯'® À º ¬/¿'¯i· ¸ Á ® ¶ »#À ¸ Á ¸ ® ³6¸ »#À ¸ Á É6Ô ¸ Á ® ¶ » ¸ Â*Ë ½ Á ÂGÛ Í Á ¶ Å%Ô ¯'¬ Â#¯ °'º Ø É Ù É À ½ ³ß¯ ® ¯ Ì/¯' Ä!· ²'Á ¾*¼ ¶ ± ½ Â/½ ³6® ½ ® ½ Â/® ¶3Á ¸ ± ® ¶R¼ ¶PÀ ½#Å#¶3® Â/¸ » ¸ ® ¸ Ã3¸'° ²'¬ ¯M¶3Á ¿'¸ Á ¸ ® ³1¶3ÂI° ´ Á ¶ À ¸ ± ® ¶sà ° ³!¯'¬ ® º Ô ¯'¬ Â#¯ °'º3Ø É Ù É Ñ ±/¶P¼ ¶sà=° ³1¯'¬ ® º Ô ¯'¬ Â#¯ °'º3Ø É Ù É<¿ ¶ á ¯ Á ¯'¬/À ¸ Ô ¯'¬ Â#¯ °'º/Ø É Ù É Ñ ±/¶I¿ ¶ ¼'Á ¶ ¿'¸ ® ³!¸ »#À ¸ Á É'âF²'Á ¹ ¯'¬ á ´ ¯ Á ¯'¬/À ±!¸ ® ¶!Ë µ/¶Iã[µ ¯ °/¶Hâ1¯'¬ µ ¯ À À ¯'¬ ¼ ¶JÕK¶3¬ ¸ Å · ¯'¬ Â Ø É Ù É ¸ ® ¶!Ë<¯'Á ¸ » · ¯'¬  · ¸ Á ® ¶ » ³6¸ »#À ¸ Á É « á ÝiÔ ¯ ¬  Ø=É Ù[É ¼ ¶vË<²'× Á ¯ Â/· ¯'¬ Â Ø É Ù É Ä Ô ¯ ±'º ¬ ¿<º Á · ¯'¬ Â Ø É Ù É Ñ ±/¶u¿ ¶ ¼'Á ¶ ¿3¸ ® ³6¸ »'Ä â1¸ ® ® ¸<ØK±/¿<º ¬ÖÔ ¯'¬ Â#¯ °'º ËKÉ Ø É Ù[É Ä ÕK¶3¬ ¸ Å · ¯'¬ Â6Ø=É Ù É ä ±/¶P¿ ¶ ¼'Á ¶ ¿3¸ ® ³6¸ »#À ¸ Á É Ý ½ ³F¶3Á · ¯ ¬ ÂIØ É Ù É Ñ ¬ ¸ ¬Mà ± ¯'Â Ô ¯ ¬ Â6Ø=É Ù É Ñ ±/¶<Ä<Ý ¸ À ¶3· ¯'¬ Â6Ø É Ù É Ñ ¬ ¸ ¬Påh²/¼ ¯'· ¯'¬ Â#Ñ ¯M° ¯/À º »H¼ ¶ ¿ ¶ ¼'¸ Áh¸ » ® ¶3³!® ¶3Á ¸ À ¯'³!¯ ³6® ¯'¬ ³Iº »#À º Á É3Ý º ¬ ¯'¸ Ú ¯/À º Á º ³nÔ ¯'¬ Â#¯ °'º Ø É Ù É'Ë ½ Á Â/¸ ±/¶MÝ[º ¬ ¯'¸:Û ¯'®  º ¬ ³!¯PÔ ¯'¬ Â#¯ °'º Ø=É Ù É Ñ ±/¶ ¿ ¶ ¼'Á ¶ ¿3¸ ® ³6¸ »#À ¸ Á É æ ¸ · ¯RÔ ¯'¬ Â!Ø É Ù É æ ¸ ¬ ¯'¬ ° · ¯ ¬ Â!Ø É Ù É Ñ ±/¶M¿ ¶ ¼'Á ¶ ¿3¸ ® ³6¸ »#À ¸ Á É<ÕK¶3³6¸ Á · ¯'¬ Â1Ø=É Ù É Ä<ç Ý Ô ãtØ É Ù É Ñ ±/¶ ¿ ¶ ¼'Á ¶ ¿3¸ ® ³6¸ »#À ¸ Á É3Ý ½ ³1¶'Á · ¯'¬ Â!Ø É Ù É ¿'¯ µ ¯!° ²'¬ Á ¯6à[± ¯ Â/· ¯'¬ Â[Ø=É Ù É Ñ ±/¶!° ¯ À º ® ³Hº »#À º Á É Ë<¯ °# ¸ ±/¶£«<¿3¸ ® ¶3¬ ® ¶3Á ÏhË ½ Á ÂPË ¸ Ì/¯'Á ¶ À!Ô ¯'¬ Â#¯ °'º Ø É Ù É Ñ ¬ ¸ ¬vÀ ¯ °# ¸ ±/¶ ° ¸ ¬ ¶7¸ ® ¸ » Â/¸ ¬*Â#¯'Á ¯'Á=À ¶ ° Ì ¸ ®K¶ ¿'¸ ® ³!¸ »#À ¸ Á É=è å á Ô ¯'¬ Âuå[É é É À ¯ °# ¸ ± ¶ ¶ ¿'¸ ® ³!¸ »#À ¸ Á É8ØKÀ ® ¯ °=Úh¯ À º Á º ³%Ô ¯'¬ Â#¯ °'º8Ø É Ù É8¼ ¶6àFÂ#¯ ¬ Úh¯ À º Á º ³%Ô ¯'¬ Â#¯ °'º`Ø=É Ù É Ñ ¬ ¸ ¬F· ¯'¬ Â#¯ Ì º ® º Â=¸ » ® ¶3³6® ¶3Á ¸ê± ¯'× ³!¯1¸ Å ¬ ¸8Â#¯'® ¿<º Á º ® ³Iº »#À º Á É Þ ³1¯'Á6Ô ¯'¬ Â#¯ °'º ä ¬3º ¬*· ¯ ¬ Â#¯ Ì º ® º Âv® ¸ ° ¯'¬ ° º ë É ì:É Æ Ç Ç Ðt¸ À ¸ · ¯'Á ¸ ± ® ¶7Â#¯'® ¿<º Á º ® ³Hº »s¼ ¶ÖÀ ¯ °# ¸ ±/¶*° ½ Á ¶ Ì ¸h· ¯ » ® ¯ À º ® ³Iº »#À º Á É Ë ½ Á Â/¸ ±/¶G« ³!® ¯ Â Ô ¯'¬ Â#¯ °'º Ø=É Ù É Ñ ¬ ¸ ¬v¯ ÂTÀ ¸ [¼ ¶Ö× ¯ ° ¸ ® ¶3Á ¸ ¬ ¸ ¬PË É ã=É í ¸ Á ¯ ¯ À Ô ¯ ¬ Â#¯ °'º Ø É Ù É Ñ ¬ ¶v¿ ¶ ¼'Á ¸<À ¯'³!¯'³!® ¯'¬ ³Hº »P¼ ¶sË ½ Á Â/¸ ±/¶*« ³6® ¯'ÂRÔ ¯'¬ Â#¯ °'º Ø É Ù É Ñ ¬ ¸ ¬6· ¯ ¬ Â#¯ Ì º ® º  ¸ » ® ¶'³6® ¶3Á ¸T± ¯ × ³!¯F¼ ¶H³1¶ ¼ ¿3´ ¯ À:Â#¯'· ´ ®8¶ À ³1¶I¸ Å ¬ ¸8° ²'¬ ¯!¶'Á ³6¸ »#À ¸ Á É ØK± Á º Ì/¯3Ä î[´ Â/´ Á ² ¼ ¯ á Á ´ · ´ ¬ ´ ¬Rï ¯'³!´ Â/· ¯'¬ Â6¼ ¶ Úh¯'×3º'¼ ¶sÛKÁ ¶ ¿3¸<Ô ¯'¬ Â#¯ °'º ¬ ¯M²'® ¯'¬M· ²'Á ¾ ® ¯'Á º ¬'º ¬J±/¶'¬ ¸ ¿ ¶3¬H± ¯'×3º ® ¯ ¬ ¿<º Á º ® ³!¯ °'º ¬ ¯ ¸ ® ¸ » Â/¸ ¬1° Í/Å ® ¶ » ³1¶iÐ3È É Ç:È É Æ'Ç Ç ÐFÀ ¯'Á ¸ µ ¸ ¬/¿ ¶H¸ ³FÅ/¯ ® ¯ ¬ ³Hº »#À º Á É ï ¯'³!´ Â/· ¯'¬ Â[Ø=É Ù É Ñ ¬ ¸ ¬F° ¯ À º »F° ½ Á ¶'Ì ¸8¿ ¶ ¼ ¯'³G¶ À ³1¶'ÂTÀ ¶ ¿3¸ Á É
$\Uร FD \ร Oร QGD RODQ รบXEH VD\ร Vร ]DPDQ LoLQGH GHรทLรบNHQOLN
J|VWHUVH GH (\Oย O ยถH JHOLQGLรทLQGH ยถH \ย NVHOPLรบWLU %XUDGD
\ร Oร QGD 'HPLUEDQNยถร Q +6%& WDUDIร QGDQ VDWร QDOร QPDVร LOH รบXEH YH SHUVRQHO
VD\ร Vร QGD DQL ELU \ย NVHOLรบ J|Uย OPย รบWย U 3HUVRQHO VD\ร Vร QD EDNร OGร รทร QGD LVH
KHU QH NDGDU DUWร รบ J|Uย OVH GH J|]GHQ NDoร Uร OPDPDVร JHUHNHQ QRNWD EDQND
YH รบXEH EDรบร QD Gย รบHQ SHUVRQHO VD\ร Vร QGD D]DOร รบ ROGXรทXGXU %XUDGD
HOHNWURQLN EDQNDFร Oร รทร Qร Q JHOLรบLP J|VWHUPHVL LOH LQWHUQHW NXOODQร Pร Qร Q YH
โ AXWRPDWHG 7HOOHU 0DFKLQHยด $70 VD\ร Vร Qร Q DUWPDVร Qร Q SHUVRQHO LKWL\DFร Qร
ELU |Ooย GH D]DOWWร รทร Qร Q DOWร Qร Q oL]LOPHVL GRรทUX RODFDNWร U 7DEOR 7$%/2 6215$6, %$1.$ 6$<,/$5, <DEDQFร %DQNDODU
%DQND 6D\ร Vร
(\O
รนXEH 6D\ร Vร
7RSODP 6HNW|U
3HUVRQHO %DQND 6D\ร Vร 6D\ร Vร
รนXEH 6D\ร Vร
3HUVRQHO 6D\ร Vร
.D\QDN 7ย UNL\H %DQNDODU %LUOLรทL 7%% ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
6RQUDVร <DEDQFร %DQNDODUร Q %LODQoR <DSร ODUร 7DVDUUXIODUร DUWร UPDN YH PDOL VLVWHP LoLQH oHNHELOPHN LoLQ ยถGHQ
VRQUD EHQLPVHQHQ SR]LWLI UHHO IDL] YH HVQHN NXU SROLWLNDODUร VHNW|UH \HQL EDQND JLULรบOHULQH L]LQ YHULOPHVL VHNW|Uย Q \DEDQFร EDQND UHNDEHWLQH Doร OPDVร
YH G|YL] LรบOHPOHUL LOH VHUPD\H KDUHNHWOHULQGH VHUEHVWOHรบPH\H JLGLOPHVL
VHNW|Uย Q Kร ]OD Eย \ย PHVLQH QHGHQ ROPXรบ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH ELODQoR
Eย \ย NOย รทย Eย \ย PH ND\GHWPH\H EDรบODPร รบWร U
\ร Oร QGD PLO\DU 86' RODUDN JHUoHNOHรบHQ ELODQoR Eย \ย NOย รทย
DUWPD HรทLOLPL J|VWHUHUHN \ร Oร QGD PLO\DU 86' \ร Oร QGD
PLO\DU 86' RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU รธQFHOHQHQ G|QHPOHU LoLQGH ED]ร \ร OODUGD
D] GD ROVD D]DOร รบ ND\GHGHQ ELODQoR Eย \ย NOย รทย .DVร P YH รนXEDW
NUL]OHULQLQ GH HWNLVL\OH \ร Oร QGD PLO\DU 86' WUilyon Tรผrk
OLUDVร LNHQ \ร Oร VRQX LWLEDUL\OH PLO\DU 86' WULO\RQ 7ย UN
OLUDVร RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU %LODQoR Eย \ย NOย รทย Qย Q EX GDUDOร รบร QGD EDรบWD
IRQD DNWDUร ODQ EDQNDODU ROPDN ย ]HUH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL ED]ร EDQNDODUร Q
ELUOHรบPH GHYLU YH WDVIL\HOHULQLQ YH G|YL] NXUXQXQ DQL DUWร รบร Qร Q HWNLOL ROGXรทX
J|Uย OPHNWHGLU \ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH LVH ELODQoR Eย \ย NOย รทย WHNUDU DUWร รบ ND\GHGHUHN PL\DU 86'ยถ\H \ย NVHOPLรบWLU รนHNLO 160
(Milyar USD)
120
80
40
0 %LO %ย \ย NOย รทย
1980 1985 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 19
27
58
69
83
95
117
134
155
115
รนHNLO %DQNDFร Oร N 6HNW|Uย Qย Q %LODQoR %ย \ย NOย รทย Qย Q *HOLรบLPL
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
123
%DQNDFร Oร N NHVLPLQLQ ELODQoR Eย \ย NOย รทย Qย Q *D\UL 6DIL 0LOOL +DVร ODยถ\D
*60+ RUDQร QD EDNDFDN ROGXรทXPX]GD \ร Oร QGD \ย ]GH RODQ V|]
NRQXVX RUDQ \ร Oร QGD \ย ]GH RODUDN JHUoHNOHรบPLรบ \ร Oร QGD
HNRQRPL\H \DQVร \DQ ROXPX]OXNODU QHGHQL\OH .|UIH] .UL]L YE \ย ]GH ยถH
JHULOHPLรบWLU %DQNDFร Oร N VHNW|Uย WRSODP ELODQoRVXQXQ *60+ LoLQGHNL
Eย \ย NOย รทย \ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH WDULKLQLQ HQ \ย NVHN VHYL\OHULQH XODรบPร รบ
YH \ย ]GH RODUDN JHUoHNOHรบPLรบ DQFDN ยถH JHOLQGLรทLQGH \DรบDQDQ
.DVร P NUL]LQLQ GH HWNLVL\OH V|] NRQXVX RUDQ \ย ]GH ยถ\D JHULOHPLรบWLU
\ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH KHU QH NDGDU ELODQoR Eย \ย NOย รทย JHULOHPLรบ ROVD GD
sรถz kRQXVX RUDQ \LQH \ย ]GH ยถ\H \ย NVHOPLรบ *60+ยถGH J|Uย OHQ DQL
Eย \ย PH QHGHQL\OH GH \ร Oร QGD \ย ]GH ยถH JHULOHPLรบWLU รนHNLO 100
92,2
90
82,6
80
69,5
(%)
70
60,6
60 50 40 30
92,7
45,2 37,2
41,7
45,3
55,1
52,9
49,4
47,3
43,9
43,3
50,7 52,9 47,0
52,3
78,0
65,3
52,8
31,4
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
20
Bil. Bรผy./GSMH
รนHNLO %DQNDFร Oร N 6HNW|Uย Qย Q %LODQoR %ย \ย NOย รทย Qย Q *60+ รธoLQGHNL 3D\ร
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
%LODQoR Eย \ย NOย NOHULQLQ JHOLรบLPL YH PLOOL JHOLU LoLQGHNL SD\ร QD
EDNร OGร NWDQ VRQUD ELU GH EDQND JUXSODUร Qร Q WRSODP ELODQoR Eย \ย NOย รทย
LoLQGHNL SD\ร Qร Q LQFHOHQPHVL VHNW|U LoLQGHNL HWNLOHULQLQ DQODรบร OPDVร Doร Vร QGDQ
\HULQGH RODFDNWร U รนHNLO
g]HO EDQNDODUOD NDPX EDQNDODUÕQÕQ SD\ODUÕ ¶OHULQ EDúÕQGD KHPHQ
KHPHQ D\QÕ ROPDNOD ELUOLNWH \ÕOÕQGDQ LWLEDUHQ NDPX EDQNDODUÕQÕQ VHNW|U
LoLQGHNL SD\Õ |]HO EDQNDODUÕQ JHULVLQGH NDOPÕúWÕU \ÕOÕQGD NDPX
EDQNDODUÕQÕQ SD\Õ \ ]GH YH |]HO EDQNDODUÕQ SD\Õ LVH LNHQ
\ÕOÕQD JHOLQGL÷LQGH V|] NRQXVX SD\ODU VÕUDVÕ\OD YH RODUDN
JHUoHNOHúPLúWLU
<DEDQFÕ EDQNDODU JUXEXQXQ SD\ÕQÕQ G ú N ROPDNOD ELUOLNWH |]HOOLNOH
VRQUDVÕQGD HNRQRPLGHNL OLEHUDOOHúPH DQOD\ÕúÕ LOH SD\ODUÕQÕQ \ NVHOPH
H÷LOLPLQH JLUGL÷L ELOLQPHNWHGLU \ÕOÕQGD V|] NRQXVX SD\ \ ]GH LNHQ
\ÕOÕQGD HQ \ NVHN VHYL\HVLQH JHOHUHN \ ]GH ¶H XODúWÕ÷Õ YH È/Ç
\ÕOÕQD JHOLQGL÷LQGH LVH \ ]GH ¶H JHULOHGL÷L J|U OPHNWHGLU
.DONÕQPD YH \DWÕUÕP EDQNDODUÕQÕQ NXUXOXú DPDoODUÕ GÕúÕQGD WLFDUL
EDQNDFÕOÕN IDDOL\HWOHULQGH EXOXQDPDPDODUÕ YH PHYGXDW NDEXO HGHPHPHOHUL
QHGHQL\OH ND\QDN VD÷ODPD LPNDQODUÕQÕQ VÕQÕUOÕ ROPDVÕ EX EDQNDODUÕQ UHNDEHW
J F Q VÕQÕUODPÕú YH VHNW|U LoLQGHNL SD\ODUÕ G ú N NDOPÕúWÕU ù|\OH NL
\ÕOÕQGD SD\ \ ]GH LNHQ \ÕOÕQD JHOLQGL÷LQGH \ ]GH ¶\H JHULOHGL÷L
J|U OPHNWHGLU <DEDQFÕ EDQNDODU JUXEXQGD GH÷HUOHQGLULOPHPHNOH ELUOLNWH
NDONÕQPD YH \DWÕUÕP EDQNDODUÕ LoLQGH \HU DODQ \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ &UHGLW
$JULFROH ,QGRVXH] %DQN 'HXWVFKH %DQN YH 7DLE <DWÕUÕP %DQN
LWLEDUL\OH VDKLS ROGX÷X WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\ÕQ \ ]GH ¶LQH EX EDQNDODU
VDKLSWLU
ð ñ Ô ´I¾/¯'® º » ³1¯ ¿'¯H· ¯'µ ° ¸#¹ ¶'¾#¶3¬1± ¯'· ¯'¬ Ì º · ¯' ¬ Â#¯'® ¯'Á Ä ¯'Â8° ¸ ¸ ¯ ¿ ¶I¶ ¿3¸ ® ³F¶ ¿3¸ Ã3¸#° ½ Á ¶'Ì#¶H³1¶ ¼ ¿3´ ¯ À Â#¯'· ´ ®#¶ ¿ ¶'¬1± ¯'· ¯ ¬ Ì º · ¯'¬ Â#¯'® ¯'Á ²'® ´ ×3Ä ³1¶ ¼ ¿'´ ¯ ÀFÂ#¯'· ´ ® ¶ À ³1¶ ± ¶'¬3Ä ± ¯'¬ ¸KÂ#¯'® Â º ¬ ³!¯s¼ ¶v± ¯ À º Á º ³ò· ¯ ¬ Â#¯'® ¯'Á ºh¯ Á ¯ °'º ¬/¿'¯s±/¶3Á=¯'® ¯'¬P± ¯ · ¯'¬ Ì ºh· ¯'¬ Â#¯'® ¯'Á Ä ± ¯'· ¯'¬ Ì º
· ¯ ¬ Â#¯'® ¯'Á'¹3Á ´ · ´!¯'® À º ¬/¿'¯6¯'¬ ¯'® ¸ Å#¶6¿'¯'µ ¸ ®8¶ ¿3¸ ® ³1¶3³!¸ »#À ¸ Á É
60 50 (%)
40 30
<DEDQFร %DQNDODU
20 10 0
1980
1985
1990
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Kamu
44,1
47,6
44,6
37,7
38,3
34,6
34,9
34,9
34,3
32,4
ร zel
44,2
43,6
43,2
52
52,7
55,4
53,3
49,5
47,5
56,3
2,9
3,6
3,5
2,9
3
4,7
4,4
5,2
5,4
3
8,9
5,3
8,7
7,4
6
5,4
4,7
4,8
4,5
4,7
0
0
0
0
0
0
2,6
5,6
8,4
3,6
รณHรด รต3รด รถ3รทKรธ รน รด รบ รป รธ รถ:รผFรด
TMSF
รนHNLO 6RQUDVร %DQND *UXSODUร Qร Q 7RSODP $NWLIOHU รธoLQGHNL 3D\ODUร
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
<LQH LQFHOHQHQ G|QHPLQGH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q ELODQoR
\DSร Vร QD EDNDFDN ROXUVDN 7DEOR โ ข
6HNW|Uย Q IRQ ND\QDN LKWL\DFร Qร Q Eย \ย N ELU E|Oย Pย Qย
PHYGXDWWDQ ELU |Ooย GH GH \XUWGร รบร EDQNDODUD ERUoODU
NDOHPLQGHQ VDรทODGร รทร J|Uย OPHNWHGLU รธQFHOHQHQ G|QHPOHUGH
|]HO EDQNDODU VHNW|U RUWDODPDVร Qร Q ย ]HULQGH PHYGXDW
ND\QDNODUร QD \|QHOPHNWH \DEDQFร EDQNDODU IRQ LKWL\DoODUร Qร
DUWDQ RUDQGD PHYGXDWWDQ YH VRQUDVร GD \XUWGร รบร EDQNDODUD
ERUoODU NDOHPLQGHQ VDรทODPDNWD NDPX EDQNDODUร Qร Q LVH
SDVLIOHULQGH GLรทHU SDVLIOHU NDOHPLQLQ LQFHOHQHQ G|QHPOHU LoLQGH
Eย \ย N SD\D VDKLS ROGXรทX ELOLQPHNWHGLU โ ข
$\Qร G|QHPOHU LWLEDUL\OH SODVPDQODUD EDNร OGร รทร QGD LVH NUHGLOHU
NDOHPLQLQ DNWLIOHU LoLQGH ELULQFL Vร UDGD \HU DOGร รทร DQFDN |]HOOLNOH
VRQUDVร D]DOร รบ ND\GHWWLรทL J|Uย OPย รบWย U %XQXQOD ELUOLNWH
NXU oร SDVร SROLWLNDVร Qร Q X\JXODQGร รทร \ร Oร QGD IDL] RUDQODUร
Kร ]OD Gย รบPย รบ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย NUHGLOHULQLQ YH |]HOOLNOH
tรผketici krediOHULQLQ WRSODP DNWLIOHU LoHULVLQGHNL SD\ร DUWร รบ
ND\GHWPLรบWLU $QFDN \DรบDQDQ NUL]OHUOH EDQNDODUร Q ND\QDN
PDOL\HOHULQLQ DUWPDVร ND\QDN VDรทODPD LPNDQODUร Qร Q GDUDOPDVร
YH NUHGL JHUL G|Qย รบOHULQGH \DรบDQDQ Jย oOย NOHU NDUรบร Vร QGD
EDQNDODUร Q OLNLW NDOPD\ร WHUFLK HWPHOHUL NUHGL DU]ร Qร ROXPVX]
HWNLOHPLรบ NUHGL SRUWI|\ย WHNUDU JHULOHPLรบWLU 7&0% E โ ข
0HQNXO 'HรทHUOHU &ย ]GDQร 0'& YH %DรทOร 0HQNXO 'HรทHUOHU
3RUWI|\ย ยถODUGDQ VRQUD DUWDQ NDPX ERUoODQPD JHUHรทLQH
EDรทOร RODUDN \ย NVHOHQ UHHO IDL]OHU JHWLULVL \ย NVHN YH ULVNL
EXOXQPDGร รทร NDEXO HGLOHQ 'รธ%6ยถOHU VHEHEL\OH DUWร รบ ND\GHWPLรบWLU
%XQXQ VRQXFX RODUDN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q ULVN \DSร Vร Kร ]OD
GHรทLรบPH\H EDรบODPร รบ YH DUWDQ NDPX ERUoODQPDVร VRQUDVร QGD
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย NROD\ \ROGDQ JHOLU VDรทODPD\D DOร รบPร รบWร U
$QFDN \ร Oร QGD NXU EHOLUVL]OLรทLQLQ RUWDGDQ NDONPDVร Gร รบ
ILQDQVPDQ VDรทODQDELOLUOLรทLQH \|QHOLN ROXPOX EHNOH\LรบOHU LOH
+D]LQHยถQLQ Lo ERUoODQPD LKWL\DFร Qร Q D]DOPDVร QD GD EDรทOร RODUDN
Lo ERUoODQPD IDL] RUDQODUร Qร Q JHULOHPHVL GROD\ร Vร \OD SD\ร Qร Q
D]DOGร รทร J|Uย OPHNWHGLU 0'&ยถOHU \DรบDQDQ LNL] NUL]OHU VRQUDVร
ยถGH WHPHO RODUDN J|UHY ]DUDUODUร NDUรบร Oร รทร NDPX EDQNDODUร QD
YH PDOL \DSร ODUร Qร Jย oOHQGLUPHN YH VHUPD\H LKWL\DoODUร Qร
NDUรบร ODPDN DPDFร \OD )RQ EDQNDODUร QD YHULOHQ 'รธ%6ยถOHU
nedeniyle, en bรผyรผk aktif kalemi haOLQH JHOGLรทL J|Uย OPHNWHGLU
7&0% E gWH \DQGDQ \ร Oร QGD EDรทOร PHQNXO
GHรทHUOHU NDOHPLQLQ Kร ]OD DUWร รบ J|VWHUPHVL \ร Oร Q VRQ oH\UHรทLQGH
|]HOOLNOH NDPX EDQNDODUร Qร Q SRUWI|\ย QGH \HU DODQ PHQNXO
Nร \PHWOHULQ Eย \ย N ELU oRรทXQOXรทXQXQ \DSร ODQ Gย ]HQOHPH\OH
EDรทOร
PHQNXO
ND\QDNODQPร รบWร U โ ข
Nร \PHWOHU
Vร Qร IODQGร Uร OPDVร QGDQ
6HNW|Uย Q GLรทHU |QHPOL ELU SODVPDQ DUDFร LVH EDQNDODUGDQ
DODFDNODU NDOHPL RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U
RODUDN
7$%/2 6215$6, %$1.$&,/,. 6(.7g5h1h1 %รธ/$1d2 <$3,6, รฝ`รฝ $NWLIOHU %DQNDODUGDQ $ODFDNODU 0'&
%DรทOร 0HQNXO 'Hรท
.UHGLOHU 7*$
3DVLIOHU 0HYGXDW
<XUWGร รบร %DQN %RUoODU )RQODU
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
*HQHO LWLEDUL\OH PHYGXDW WRSOD\ร S NUHGL YHUHUHN NODVLN EDQNDFร Oร N
\DSDQ 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q \DEDQFร EDQND JLULรบL\OH DOWHUQDWLI \DWร Uร P
DUDoODUร QD \|QHOGLรทL DGร P DGร P WHNQRORMLN JHOLรบPHOHUL VDรทODPD \ROXQGD
LOHUOHPH ND\GHWWLรทL YH D] GD ROVD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH YHULPOLOLรทL DUWร Uร Fร
\|QGH UHNDEHWLQ DUWWร รทร V|\OHQHELOLU $QFDN รบX GD JHUoHNWLU NL EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q NDPX Lo ERUoODQPDVร Qร ILQDQVH HWPHVL GROD\ร Vร \OD DVOL IRQNVL\RQX
RODQ ยณDUDFร Oร NยดD Eย Wย Qย \OH G|QGย รทย Qย V|\OHPHN Pย PNย Q GHรทLOGLU 1LWHNLP
VHNW|UGH 0'&ยถOHULQ YH EDรทOร PHQNXO GHรทHUOHULQ DNWLI LoLQGHNL SD\ร Eย \ย UNHQ
NUHGLOHULQ SD\ร LVH Nย oย OPH\H GHYDP HWPLรบWLU 0'&ยถOHULQ SD\ร Qร Q Eย \ย PHVL
DNWLI SDVLI DUDVร QGDNL YDGH X\XPVX]OXรทX SUREOHPLQL GDKD GD ER]PXรบ NUHGL
NDQDOODUร Qร Q HWNLQOLรทLQL \LWLUPHVLQH QHGHQ ROPXรบ YH EDQNDODUร Q JHUoHN
EDQNDFร Oร N IDDOL\HWOHUL \DSPDPDODUร UHHO HNRQRPL\H NDWNร ODUร Qร Vร Qร UOร
WXWPDNWDGร U 2UWDODPD YDGHVL Nร VD RODQ PHYGXDWODU \ROX LOH VDรทODQDQ
ND\QDNODU Eย \ย N |Ooย GH 'รธ%6ยถOHUH SODVH HGLOPHNWHGLU 'ROD\ร Vร \OD
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ IDL] ULVNLQH RODQ Nร Uร OJDQOร รทร KDOD oRN \ย NVHNWLU %|\OH ELU
\DSร LoLQGH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDFร Oร รทD NDWNร ODUร YH JLULรบOHUL Vร Qร UOร
NDOPDNWDGร U
ยถOHUGHQ LWLEDUHQ \DEDQFร EDQNDODUร Q NDUOร ELU SD]DU RODUDN J|UGย รทย
7ย UN ILQDQVDO VLVWHPLQGH VD\ร ODUร DUWDQ EX EDQNDODUร Q ELU GH EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q ELODQoR Eย \ย NOย รทย NUHGLOHUL YH PHYGXDWร LoLQGHNL SD\ODUร Qร Q รพ รพ ร ยฏ'ยฌ ร #ยฏ ร ยบ ยฎ ยบ ร =ยฐ/ยถ3ร Tร ร ร ยฝ ยฌ ยฝ ยฌ6ยท ยธ ยฎ ยฏ'ยฌ ยพ/ยฒFยฑ ยฏ'ร 3ยบ ยฐ'ยบ ยฌ3ยบ/ ยน'ร ยฐ#ร ยถ3ร ยธ ร 'ยฟ ยถ ร ยฏ ยฑ!ร #ยฏ ยฎ ยถ3ยณ6ยฎ ยถ3ร ยถHยธ ยฎ ยธ ยป ร /ยธ ยฌFร ยด/ร ยฏ'ร ยฎ ยฏ'ร <ยซKร ร ร /ร ยฟ ยถ!ยฑ/ยถ'ร :ยฏ'ยฎ ยณ1ยฏ'ร Tร ยฏ ยฟ<ยบ ร ร
Eย \ย NOย รทย Qย LQFHOHPHN VHNW|UGHNL HWNLQOLNOHULQL J|VWHUPHN Doร Vร QGDQ \HULQGH
RODFDNWร U $QFDN XQXWOXPDPDOร Gร U NL \DEDQFร EDQNDODUร Q OLEHUDOL]DV\RQD
UDรทPHQ VHNW|U LoLQGHNL SD\ODUร Qร Q Gย รบย N ROPDVร EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q
NDPXQXQ ILQDQVPDQ DUDFร RODUDN J|Uย OPHVLQH ย ONHGH Vร Qร UOร WDVDUUXIX
PHYGXDWD G|Qย รบWย UPHQLQ ]RUOXรทXQD YH \ย NVHN HQIODV\RQD YH ILQDQVDO
LVWLNUDUVร ]Oร รทD EDรทODQร ODELOLU รนHNLO
<DEDQFร EDQNDODUร Q DNWLIOHU LoLQGHNL SD\ร LQFHOHQGLรทLQGH \ร Oร QGD sรถz konusu bankDODUร Q \ย ]GH ยถOร N SD\D VDKLS ROGXรทX GHYDP HGHQ \ร OODUGD
EX SD\ร Q DUWร รบ J|VWHUGLรทL J|Uย OPHNWHGLU \ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH V|] NRQXVX
JUXEXQ SD\ร \ย ]GH ยถH \ย NVHOPLรบWLU \ร Oร QGD \DEDQFร EDQNDODUร Q
ELODQoRODUร QGD GDUDOPD ROPDPDNOD ELUOLNWH 2VPDQOร %DQNDVร .|UIH]EDQN YH
7XUNLVKEDQNยถร Q \DEDQFร EDQND JUXEXQGDQ |]HO EDQND JUXEXQD JHoPHVL
QHGHQL\OH EX JUXSWDNL EDQNDODUร Q WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\ร D]DOPร รบWร U
<DEDQFร EDQNDODUร Q NUHGLOHU PHYGXDWODU YH \XUWGร รบร QGDQ VDรทODGร NODUร
NUHGLOHULQLQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL SD\ร QD EDNWร รทร Pร ]GD LVH ]DPDQ LoLQGH
GDOJDODQPDODU J|Uย OPHNOH ELUOLNWH ยถOHUGHQ VRQUD JHQHO RODUDN DUWร รบ WUHQGL
L]OHQPHNWHGLU $QFDN NUHGLOHU NDOHPL |]HOOLNOH \ร Oร QGDNL EDQNDFร Oร N NUL]L
G|QHPLQGH D]DOร รบ ND\GHWPLรบWLU รธQFHOHQHQ G|QHPOHUGH \DEDQFร EDQNDODUร Q
IRQ ND\QDรทร RODQ PHYGXDWร Q SD\ร QGDNL GHรทLรบLP LVH Eย \ย N |Ooย GH \DEDQFร
EDQND VD\ร Vร QGDNL DUWร รบ YH D]DOร รบODUGDQ ND\QDNODQร UNHQ GLรทHU IRQ ND\QDรทร
RODQ \DEDQFร EDQNDODUD ERUoODU NDOHPLQLQ SD\ร QGDNL GHรทLรบNHQOLNWHQ GH
HWNLOHQPHNWHGLU <LQH G|QHPLQGH PHYGXDWร Q SD\ร QGDNL DQL D]DOร รบ
\XNDUร GD EDKVHGLOHQ EDQNDODUร Q JUXS GHรทLรบPHVLQGHQ ND\QDNODQPDNWDGร U
6
25
5
20
4
(%)
15 3 10
2
Eksen
1 0
5
80
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
00
01
Aktifler
2,9
3,6
3,8
3,1
3,6
3,1
3,5
3,3
3,7
3,8
3,0
2,9
3,0
4,7
4,4
5,2
5,4
3,0
Krediler
1,8
3,4
2,7
2,5
2,9
3,2
3,5
3,4
3,0
2,8
1,8
1,9
1,8
2,7
2,9
2,9
2,8
3,3
Mevduat
2,3
2,7
3,6
3,7
3,8
3,0
2,4
2,0
1,7
1,6
1,9
2,7
2,5
3,4
2,7
2,7
3,2
2,1
0
0,1
1,7
2,7
4,8
1,7
5,8
6,2
8,4 10,2 10,2 2,1
รฟ
0
3,7 12,6 14,8 20,7 19,0 8,1
รนHNLO 6RQUDVร <DEDQFร %DQNDODUร Q 7RSODP %DQNDFร Oร N 6HNW|Uย รธoLQGHNL 3D\ร
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
<DEDQFร EDQNDODUร Q IRQ ND\QDNODUร Qร YH SODVPDQODUร Qร ROXรบWXUDQ
NDOHPOHU LQFHOHQGLรทLQGH HQ Eย \ย N IRQ ND\QDรทร Qร Q PHYGXDW ROGXรทX EX NDOHPL
\XUWGร รบร EDQNDODUD ERUoODU NDOHPLQLQ L]OHGLรทL \ร Oร QGD EX ND\QDรทร Q
PHYGXDWWDQ GDKD \ย NVHN SD\D VDKLS ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU 7DEOR
<DEDQFร EDQNDODUร Q DNWLI \DSร Vร LQFHOHQGLรทLQH LVH EDQNDODUGDQ DODFDN
NDOHPLQLQ PHQNXO GHรทHUOHU SRUWI|\ย Qย Q YH NUHGLOHU NDOHPLQLQ |QHPOL SODVPDQ
NDOHPOHUL ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU g]HOOLNOH .DVร P NUL]LQGH OLNLGLWH
Vร Nร QWร Vร \DรบD\DQ GLรทHU EDQNDODUร \ย NVHN IDL]OH IRQOD\DUDN EDQNDODUGDQ DODFDN
NDOHPOHULQLQ SD\ร Qร \ร Oร QGD \ย ]GH H \ย NVHOWPLรบOHUGLU %X GXUXP
\DEDQFร EDQNDODUร Q GDYUDQร รบร LOH LOJLOL VRPXW ELU J|VWHUJHGLU .UHGLOHU NDOHPLQLQ
SD\ร Qร Q LVH KHU G|QHPGH VHNW|UGHNL GLรทHU JUXSODUD RUDQOD oRN GDKD Gย รบย N
ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU
7$%/2 6215$6, <$%$1&, %$1.$/$5,1 %ø/$1d2 <$3,6, ý
$NWLIOHU
%DQNDODUGDQ $ODFDNODU 0'&
%D÷OÕ 0HQNXO 'H÷
.UHGLOHU
0HYGXDW
3DVLIOHU
<XUWGÕúÕ %DQN %RUoODU
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ 'DYUDQÕúODUÕ 1994 krizi öncesinde de hÕ]OÕ bir büyüme yaúDQPÕú, artan cari açÕN YH
UHHO RODUDN GH÷HUOHQHQ 7 UN OLUDVÕ QHGHQL\OH G|YL] NXUX ]HULQGHNL EDVNÕ
DUWPÕú, buna hükümetlerin gerekli refomlarÕ \DSPDNWD \DYDú NDOPDVÕ RODUDN
ve gittikçe kÕVDODQ Lo ERUo YDGHOHUL HNOHQPLúWL NUL]L |QFHVL K N PHWLQ
IDL]OHUL VXQL G ú UPH LVWH÷L ERUFXQ SDUDVDOODúPD RODVÕOÕ÷ÕQÕQ DUWPDVÕ G|YL]
WDOHELQL DUWÕUPÕúWÕU %X DQL YH \ NVHN WDOHS VRQXFXQGD JHUoHNOHúHQ NRQWUROO
devalüasyon VLVWHPL 7 UN OLUDVÕQGDQ NDoPD\D KÕ]OÕ ELU VHUPD\H oÕNÕúÕQD
VHEHS ROPXúWXU dRN NÕVD V UHGH 7 UN OLUDVÕ E \ N |Oo GH GH÷HU ND\EHWPLúWLU
1LVDQ NDUDUODUÕ YH ,0) LOH DQODúPD JHoLFL GH ROVD HNRQRPL\L GDUER÷D]GDQ
oÕNDUPÕúWÕU $ONLQ
Söz konusu dönemGH EDQNDODU G|YL] NXUXQXQ DUWPDVÕ\OD KHP NXU
ULVNLQH KHP GH HNRQRPLN GDUDOPD QHGHQL\OH NUHGL ULVNLQH PDUX] NDOPÕúODUGÕU
%X G|QHPGH EDQNDODU \HWHUOL G ]H\GH VHUPD\H LOH IDDOL\HW J|VWHUPHPLú YH
\HWHUVL] WHNQLN DOW GRQDQÕPOD oDOÕúPÕúODUGÕU %DQNDFÕOÕN LoLQ OLEHUDO
G ]HQOHPHOHU JHWLULOPHVLQH UD÷PHQ JHUHNOL J|]HWLP YH GHQHWLPLQ
\DSÕODPDPÕú ROPDVÕ EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ ULVNOHULQLQ GDKD GD DUWÕUÕOPDVÕQD
J|] \XPXODUDN VLVWHPGHNL SD\ODUÕQÕQ NRUXQPDVÕQD QHGHQ ROXQPXúWXU
(NRQRPLN NRúXOODUGD YH ILQDQV VHNW|U QGHNL W P EX ROXPVX] JHOLúPHOHU þ <Úh¯'· ¯'¬ Ì º · ¯'¬ Â#¯'® ¯'Á º ¬6· ¸ ® ¯'¬ ¾/²F± ¯'×3º °'º ¬'º/¹'Í °#À ¶3Á ¸ Á3¿ ¶ À ¯ ±!Â#¯ ® ¶3³6® ¶3Á ¶H¸ ® ¸ » Â/¸ ¬FÀ ´/À ¯ Á ® ¯'Á<«KÂ Ï#Æ'Ñ ¿ ¶!±/¶'Á:¯'® ³!¯ ÂTÀ ¯ ¿<º Á É
NUL]LQLQ DUNDVÕQGDNL HQ |QHPOL QHGHQOHU RODUDN NDUúÕPÕ]D oÕNPDNWDGÕU 6DUDo
Neticede, yüzde 39 devalüasyon, 4 milyar USD’dan fazla sermaye
oÕNÕúÕ YH VHNW|U Q KD]ÕUOÕNVÕ] \DNDODQPDVÕ VRQXFXQGD N o N |OoHNOL
EDQNDQÕQ 1LVDQ¶GD 7<7 %DQN 1LVDQ¶GD 0DUPDUD %DQNDVÕ YH
øPSH[EDQN IDDOL\HW L]LQOHULQLQ LSWDOL LOH VRQXoODQDQ EDQNDFÕOÕN NUL]LQGHQ
ILQDQVDO VHUEHVWOHúPH V UHFL ROXPVX] \|QGH HWNLOHQPLúWLU 6DUDo
WDULKLQGH PHYGXDW VDKLSOHULQLQ GH SDUDODUÕQÕ oHNPHN
LVWHPHOHUL VRQUDVÕ VLVWHPGH J YHQLQ \HQLGHQ WHVLV HGLOPHVLQH \|QHOLN RODUDN
PHYGXDWD WDP J YHQFH VD÷ODQPDVÕ YH NUL]L VRQUDVÕQGD V|] NRQXVX
EDQNDODUÕQ VLVWHP GÕúÕQD oÕNDUÕOPDVÕ NUL]LQ EDQNDFÕOÕN VHNW|U ]HULQGHNL
ROXPVX] HWNLOHULQL JLGHUHPHPLú +D]LQH IDL]OHULQGHNL DUWÕú |]HOOLNOH SUREOHPOL
EDQNDODU YH NDPX EDQNDODUÕQÕQ IDL] \DUÕúÕ IDL]OHULQ PDNXO G ]H\OHU ]HULQGH
VH\UHWPHVLQH YH GROD\ÕVÕ\OD GD ND\QDN PDOL\HWOHULQLQ |QHPOL |Oo GH
DUWPDVÕQD QHGHQ ROPXúWXU 1LWHNLP \ÕOÕ VRQODUÕQGD \ ]GH
FLYDUÕQGD RODQ LQWHUEDQN JHFHOLN RUWDODPD EDVLW IDL] RUDQÕ 2FDN YH
ùXEDW D\ODUÕQGD DUWPD H÷LOLPLQL EHOOL HWPH\H EDúODPÕú YH \ ]GH YH \ ]GH
¶OHUH NDGDU oÕNPÕú YH 0DUW D\ÕQGD \ ]GH ¶OHUH \ NVHOPLúWLU 6DUDo
'L÷HU \DQGDQ VHNW|U 'ø%6 SODVPDQODUÕ ]HULQGHQ UHHO JHWLULOHU
VD÷ODUNHQ DNWLI \DSÕODUÕQÕQ HNRQRPLN E \ PH\H NDWNÕ VD÷OD\DFDN úHNLOGH
ROXúPDVÕQÕ HQJHOOHPLúWLU
<DúDQDQ 2FDN NUL]L V UHVLQFH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ ELODQoR
\DSÕODUÕ YH V|] NRQXVX NUL]GHQ QH úHNLOGH HWNLOHQGLNOHUL DúD÷ÕGD NÕVDFD
LQFHOHQHFHNWLU
.UL] LOH JHOHQ úRN EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ WRSODP YDUOÕNODUÕQÕ FLGGL
ELoLPGH HWNLOHPLúWLU øQFHOHQHQ $UDOÕN $UDOÕN \ÕOODUÕ DUDVÕQGD
EDQNDFÕOÕN VHNW|U QGH HQ \ NVHN SD\D |]HO EDQNDODU VDKLS LNHQ LNLQFL VÕUDGD
NDPX EDQNDODUÕ JUXEX JHOPHNWHGLU <DEDQFÕ EDQNDODU JUXEXQXQ SD\Õ D] GD
ROVD GH÷LúLP J|VWHUPHNOH ELUOLNWH ROGXNoD G ú N SD\D VDKLS ROPD\D GHYDP
HWPHNWHGLU ùHNLO
60 50 40 30
(% )
20
&('*)+'*,+-+.0/1'*,32 '*4 '*5
10 0
Ara.93
Mar.94
Haz.94
Eyl.94
Ara.94
Mar.95
Haz.95
Eyl.95
Ara.95
Kamu
36,9
41,4
41
39,9
39,6
40,2
40,5
39,1
37,7
Özel
52,3
47,9
47,2
48,4
49,2
48,7
48,4
50,9
52
3,8
3,2
3,8
3,4
3
3,5
3,6
2,9
2,9
7,1
7,5
8
8,3
8,2
7,6
7,4
7,1
7,4
! " # $%
ùHNLO 2FDN .UL]LQGH %DQND *UXSODUÕQÕQ 7RSODP $NWLIOHU øoLQGHNL 3D\ODUÕ
.D\QDN 7%%
KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
%LODQoR LoLQGH G ú N SD\D VDKLS RODQ V|] NRQXVX \DEDQFÕ EDQND
JUXEXQXQ |QFHOLNOH SDVLI \DSÕVÕ LQFHOHQGL÷LQGH 7DEOR IRQ ND\QDNODUÕQÕQ
$UDOÕN WDULKLQGH \XUWGÕúÕ EDQNDODU D÷ÕUOÕNOÕ ROGX÷X J|U OPHNWH DQFDN
\DúDQDQ NUL] VRQUDVÕ V|] NRQXVX ND\QDN oHNLOHUHN PLO\DU 7/¶GHQ
PLO\RQ 86' $UDOÕN ¶WH PLO\DU 7/¶\H PLO\RQ 86'
JHULOHPHNWHGLU %XQD NDUúÕOÕN EDQNDFÕOÕN VHNW|U QGH HQ |QHPOL IRQ ND\QD÷Õ
PHYGXDW ROPXúWXU
<XUWGÕúÕ EDQNDODU NDOHPLQGH J|U OHQ EX KÕ]OÕ D]DOÕúD NDUúÕQ PHYGXDW
NDOHPL KÕ]OD DUWÕú ND\GHWPLú $UDOÕN WDULKLQGH PLO\DU 7/
PLO\RQ 86' RODQ PHYGXDW NDOHPL $UDOÕN ¶WH PLO\DU 7/¶\H
milyon USD) yükseOPLúWLU $QFDN 2FDN NUL]L YH NUL] G|QHPOHULQGHNL
EHOLUVL]OLNOHULQ HWNLVL\OH IRQ ND\QDNODUÕQGD YH |]HOOLNOH SD\Õ E \ N RODQ \XUWGÕúÕ
EDQNDODU
YH
PHYGXDW
NDOHPLQGH
G ú ú
\DEDQFÕ
SDUD
ED]ÕQGD
J|U OHELOPHNWHGLU 0DUW WDULKLQGH DQL G ú ú V|] NRQXVX ROPXúWXU
%DQNDFÕOÕN VHNW|U QGH LVH \XUWGÕúÕ EDQNDODU NDOHPLQGH \ÕOÕ LoLQGH
oHNLOLúOHU J|U OP ú YH PHYGXDWWD GD |]HOOLNOH PHYGXDWD JHWLULOHQ VLJRUWDGDQ
VRQUD DUWÕúODU J|U OP úW U 0HYGXDW VLJRUWD OLPLWLQGHNL VÕQÕUÕQ NDOGÕUÕOPDVÕ LOH
EDQNDFÕOÕN VHNW|U QGH J YHQ WHVLV HGLOPH\H oDOÕúÕOPÕú %X X\JXODPD ]D\ÕI
J|]HWLP YH GHQHWLPLQ GH HWNLVL\OH DKODNL o|Nย QWย SUREOHPLQL YH EDQNDODUร Q
GDKD ID]OD ULVN DOPD HรทLOLPLQL DUWร UPร รบWร U YH \ร Oร QGDQ LWLEDUHQ PHYGXDWWD
DUWร รบ J|Uย OPย รบWย U
<DEDQFร EDQND JUXEXQXQ GLรทHU IRQ ND\QDNODUร LVH LQWHUEDQN YH \XUWLoL
EDQNDODU NDOHPOHULGLU NUL]LQLQ HQ EHOLUJLQ |]HOOLรทL IDL] RUDQODUร Qร Q
\ย NVHOPHVL ROPXรบWXU g]HOOLNOH ,QWHUEDQNยถWD JHFHOLN IDL]OHU oRN \ย NVHN
Gย ]H\OHUH \ย NVHOPLรบ YH EX GXUXP GD IRQ LKWL\DFร RODQ EDQNDODUร Q borรงlanma
PDOL\HWOHULQL \ย NVHOWPLรบWLU <DEDQFร EDQNDODUร Q V|] NRQXVX G|QHPGH OLNLGLWH
LKWL\DoODUร Qร Q ROPDPDVร QHGHQL\OH LQWHUEDQN YH \XUWLoL EDQNDODUGDQ \ย NVHN
IDL]OHUOH IRQ ND\QDรทร VDรทODPDGร NODUร J|Uย OPย รบWย U $NVLQH OLNLGLWH Vร Nร รบร NOร รทร
RODQ GLรทHU EDQNDODUร IRQODPร รบODUGร U 1LWHNLP GDKD VRQUD LIDGH HGLOHFHรทL JLEL
\DEDQFร EDQNDODUร Q |]HOOLNOH LQWHUEDQN IDL] JHOLUOHULQLQ EX G|QHPGH DUWร รบ
ND\GHWWLรทL J|Uย OPย รบWย U
gWH \DQGDQ \DEDQFร EDQND JUXSODUร Qร Q DNWLI \DSร Vร QD \LQH 7DEOR 3.4โ ten bakacak olursak, krediler ve bankalardan alacak kalemlerinin รถnemli
SD\D VDKLS ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU <ย NVHOHQ IDL]OHU VRQXFX JHUL G|Qย รบย ]RU
ROPDVร PXKWHPHO \HQL NUHGL NXOODQGร Uร Pร QGDQ oHNLQLOPHVL YH D]DODQ Wย NHWLP
YH \DWร Uร PD SDUDOHO NUHGL WDOHELQLQ GH GDUDOPDVร VRQXFX VHNW|UGH \DEDQFร
EDQNDODUร Q NUHGL NXOODQGร Uร Pร GDUDOPร รบWร U $QFDN 0DUW WDULKLQGHQ LWLEDUHQ
0'& NDOHPLQLQ |]HOOLNOH +D]LQH ERQRODUร QD \DSร ODQ SODVPDQ QHGHQL\OH DQL
DUWร รบ J|VWHUGLรทL J|Uย OPHNWHGLU %DQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH LVH HQ |QHPOL SODVPDQ kalemi sรถz konusu dรถnemde kredilerdir. Bu kalemi, bankalar ve MDC
L]OHPHNWHGLU $UDOร N ยถWH PLO\DU 7/ RODQ \DEDQFร EDQNDODU
JUXEXQXQ NUHGL WXWDUร 0DUW ยถWH PLO\DU 7/ยถ\H YH $UDOร N ยถWH LVH
PLO\DU 7/ยถ\H \ย NVHOPLรบWLU $QFDN V|] NRQXVX G|QHPOHUGH 7ย UN OLUDVร
ED]ร QGD EDNร OGร รทร QGD DUWร รบ ND\GHWWLรทL J|Uย OHQ NUHGLOHU WXWDUร Qร Q GHYDOย DV\RQ
QHGHQL\OH UHHO RODUDN GD LIDGH HGLOPHVL GRรทUX RODFDNWร U 1LWHNLP 7ย UN OLUDVร
ED]ร QGD EDNร OGร รทร QGD 0DUW WDULKL LWLEDUL\OH $UDOร N ยถH J|UH DUWร รบ
gรถsteren WRSODP NUHGL WXWDUร Qร Q \DEDQFร SDUD ED]ร QGD PLO\RQ 86'
WXWDUร QGDQ PLO\RQ 86'ยถ\H JHULOHPLรบ ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU
gWH \DQGDQ \DEDQFร ODUร Q EDQNDODUGDQ DODFDNODU NDOHPLQGHQ GH
J|Uย OGย รทย ย ]HUH GLรทHU EDQNDODUD \DSWร NODUร SODVPDQODU D]DOPร รบWร U g]HOOLNOH
$UDOร N ยถWH PLO\DU 7/ PLO\RQ 86' RODQ V|] NRQXVX NDOHP
2FDN NUL]LQLQ HWNLVL\OH 0DUW ยถWH Kร ]OD JHULOHPLรบ YH PLO\DU 7/
PLO\RQ 86' RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU 'HYDP HGHQ G|QHPOHUGH \DEDQFร
EDQNDODU JUXEXQXQ EDQNDODUD \DSWร รทร SODVPDQODU GDOJDODQPD J|VWHUPHNOH
ELUOLNWH +D]LUDQ WDULKLQGHQ LWLEDUHQ DUWร รบ J|VWHUPHNWHGLU
7$%/2 2&$. .5รธ=รธ1'( <$%$1&, %$1.$/$5,1 %รธ/$1d2 <$3,6,1,1 *(/รธรนรธ0รธ
0LO\DU 7/
$UD 0DU +D] (\O $UD 0DU +D] (\O $UD
.UHGLOHU
$NWLIOHU
% $ODFDNODU 0'& 1HW 5HHVNRQWODU 3DVLIOHU
<XUWGร รบร %DQNDODU
0HYGXDW
Yurtiรงi Bankalar
,QWHUEDQN
%LO %ย \ย NOย รทย
.D\QDN 7%%
KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
7*$ WXWDUร YH NUHGLOHULQ WDKVLOL JHFLNPLรบ DODFDNODUD G|Qย รบย P RUDQร
EDQNDODUร Q NUHGL ULVNOHULQLQ |Ooย Pย QGH HQ |QHPOL YH NDEXO J|UPย รบ gรถstergeleridir. .UHGLOHULQ 7*$ G|Qย รบย P RUDQร QD EDQND JUXSODUร ED]ร QGD EDNร OGร รทร QGD
LQFHOHQHQ G|QHPOHUGH V|] NRQXVX RUDQร VHNW|U RUWDODPDVร Qร Q \XNDUร Vร QGD
JHUoHNOHรบHQ EDQND JUXSODUร QGDQ VHNW|U LoLQGHNL SD\ODUร GD J|]|Qย QH
DOร QGร รทร QGD LON J|]H oDUSDQ JUXEXQ NDPX EDQNDODUร ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU
<DEDQFร EDQNDODUร Q GRQXN NUHGL RODUDN GD DGODQGร UDELOHFHรทLPL] 7*$
RUDQODUร LQFHOHQGLรทLQGH $UDOร N ยถGH \ย ]GH RODQ NUHGLQLQ 7*$
G|Qย รบย P RUDQร 0DUW ยถWH DUWDUDN \ย ]GH ยถH \ย NVHOPLรบWLU \ร Oร
LoLQGH DUWDQ V|] NRQXVX RUDQ $UDOร N ยถWH LQFHOHQHQ G|QHPOHU LoLQGH YH
GLรทHU JUXSODUOD NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร QGD HQ \ย NVHN VHYL\H\H XODรบPร รบ YH \ย ]GH
RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU %X \ย NVHOLรบ 7*$ WXWDUร Qร Q DUWร รบร QGDQ GHรทLO NUHGL
NXOODQGร Uร Pร Qร Q GDUDOPDVร QGDQ ND\QDNODQPร รบWร U 'HYDP HGHQ G|QHPGH V|]
NRQXVX RUDQ Eย \ย N |Ooย GH JHULOHPH HรทLOLPLQH JLUPLรบWLU $QFDN รบXQX
YXUJXODPDN JHUHNLU NL \DEDQFร EDQNDODUร Q 7*$ยถODUร Qร Q \ย NVHN ROPDGร รทร
Doร NWร U รนHNLO 12 10
BDC*E+C F G+H*I1C*F3J C*K C*L
8 6
(%)
4 2 0 Ara.93 Mar.94 Haz.94 E yl.94 A ra.94 Mar.95 Haz.95 Eyl.95 Ara.95 Kamu
4,5
4,4
5,8
6,1
4
4,3
4,1
4,2
3
ร zel 687*937 : ;+<
1,8
2,1
3,4
3,4
2,6
2,6
2,3
2,1
1,8
2,9
3,5
4,3
5,1
11,1
8,8
3,1
2,6
3,1
4,4
5,2
6,5
6,6
8,9
9,6
8,5
7,6
6,2
3,1
3,3
4,7
4,9
4,1
4,2
3,7
3,5
2,8
= 78> ? < : @A7
Sektรถr
รนHNLO 2FDN .UL]LQGH %DQND *UXSODUร รธWLEDUL\OH 7*$ .UHGLOHU
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
<DEDQFร EDQNDODUร Q 0'&ยถVL LQFHOHQGLรทLQGH 7ย UN OLUDVร ED]ร QGD
\ร O VRQXQGDQ +D]LUDQ ยถH NDGDU DUWร รบ J|VWHUHQ $UDOร N ยถWH LVH
JHULOHPH ND\GHGLS 0DUW ยถWH DQLGHQ \ย NVHOLรบ ND\GHGHQ YH \LQH GHYDP eden dรถnemde gerileyeQ Nร VDFD GDOJDODQPDODU ND\GHGHQ ELU SODVPDQ NDOHPL
NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U %DQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q WRSODP DNWLIOHUL LoLQGH V|]
NRQXVX \ร OODUGD 0'&ยถQLQ SD\ร ROGXNoD Gย รบย N VH\UHWPHNWH <ย ]GH 15โ lik bir
SD\OD GDOJDODQPD J|VWHUPHNWHGLU YH NUHGL WXWDUร Qร Q oRN JHULVLQGH
NDOPDNWDGร U
'RODU ED]ร QGD LQFHOHQGLรทLQGH LVH 0DUW WDULKL LWLEDUL\OH PLO\RQ
86' RODQ 0'& NDOHPL 0DUW G|QHPLQGH DQLGHQ JHULOHPH ND\GHWPLรบ YH
PLO\RQ 86'ยถ\H JHULOHPLรบWLU %X G|QHPGHQ VRQUD HQ J|]H oDUSDQ \ย NVHOLรบ
dรถnemi Mart 1 ยถWLU NL EX G|QHPGH WRSODP PHQNXO GHรทHUOHU NDOHPL
PLO\RQ 86'ยถ\H \ย NVHOPLรบ YH EX \ย NVHOPHGH GH EDรทOร PHQNXO GHรทHUOHU GHรทLO
0'& HWNLOL ROPXรบWXU 1LWHNLP EX G|QHPGH YH EX G|QHPL WDNLS HGHQ +D]LUDQ
ยถWH NUHGLOHU NDOHPLQL JHULGH Eร UDNDUDN Gย Q\DGD ULVNVL] ELU \DWร Uร P DUDFร
RODUDN J|Uย OHQ YH EDQNDODUร OLNLGLWH Vร Nร รบร NOร รทร QD LWHELOHFHN ELU NDOHP RODQ
WRSODP PHQNXO GHรทHUOHU NDOHPL WRSODP DNWLIOHU LoLQGH HQ Eย \ย N SD\D VDKLS
ROPXรบWXU 7DEOR
7$%/2 2&$. .5รธ=รธ1'( <$%$1&, %$1.$/$5,1 723/$0 0(1.8/ 0LO\DU 7/ 0'&
'HYOHW 7DKYLOOHUL +D]LQH %RQRODUร 'LรทHU
'(รถ(5/(5รธ
$UD 0DU +D] (\O $UD 0DU +D] (\O $UD
%DรทOร 0 '
'(รถ
723 0(1.8/
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
%DQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q OLNLGLWHVLQH \|QHOLN RUWD\D oร NDELOHFHN EDVNร Qร Q
LQFHOHPHVL \DSร OGร รทร QGD NXOODQร ODELOHFHN UDV\RODUGDQ ED]ร ODUร OLNLW DNWLIOHULQ
WRSODP DNWLIOHUH RUDQร YH OLNLW DNWLIOHULQ \ย Nย POย Oย NOHUOH LOLรบNLOHQGLULOPHVLGLU %X
oHUoHYHGH \DEDQFร EDQNDODUร Q OLNLW DNWLIOHULQ WRSODP DNWLIOHUH RUDQร $UDOร N
WDULKLQGH \ย ]GH RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU 0DUW WDULKLQH
JHOLQGLรทLQGH LVH \ย ]GH ยถ\H JHULOHGLรทL J|Uย OPHNWHGLU รธQFHOHQHQ
G|QHPOHUGH OLNLW DNWLIOHULQ WRSODP DNWLIOHUH RUDQร Qร Q GDOJDODQPD ND\GHWWLรทL YH
$UDOร N ยถH JHOLQGLรทLQGH \ย ]GH RUDQร QD XODรบWร รทร J|Uย OPย รบWย U รนHNLO
ยถGHQ GH DQODรบร OGร รทร ย ]HUH EX G|QHPGH \DEDQFร EDQNDODUร Q OLNLGLWHVL
sektรถre oranla รงok yรผksek seyretmektedir.
70 60 50
(%)
40 30 20 10 0
M%N O N P Q R
Sektรถr
Ara.93
Mar.94
Haz.94
Eyl.94
Ara.94
Mar.95
Haz.95
Eyl.95
Ara.95
60,3
53,2
55,6
63,4
63,4
65,7
62,7
56,4
56,7
41,4
37,1
41,4
42,2
39,3
40
38,3
37,2
36,9
รนHNLO 2FDN .UL]LQGH <DEDQFร %DQNDODUร Q /LNLW $NWLIOHU 7 $NWLIOHU
*HOLรบLPL
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
/LNLW DNWLIOHUL \ย Nย POย Oย NOHUOH LOLรบNLOHQGLUPHN EDQNDODUร Q HOGH HWWLNOHUL
IRQ ND\QDNODUร Qร DNWLI NDOHPOHU LoLQGH SODVH HGHUNHQ QH NDGDU OLNLW YDUOร NODUร
WHUFLK HWWLNOHULQL J|UPHPL]L VDรทODPDNWDGร U %X DQDOL]LQ |QHPL NUL] G|QHPOHULQGH EDQNDODUร Q OLNLGLWH\H LKWL\Do GX\DELOPHOHUL YH OLNLGLWH Vร Nร รบร NOร รทร
\DรบD\DQ EDQNDODUร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH EDVNร XQVXUX RODUDN RUWD\D
oร NDELOPHOHULQGHQ ND\QDNODQPDNWDGร U %DQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q
OLNLGLWHVLQL
J|VWHUHQ
ยณOLNLW
DNWLIOHU
PHYGXDW PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODUยดร Q JHOLรบLP UDV\RVXQX LQFHOHGLรทLPL]GH GH
\LQH \DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|UH RUDQOD oRN GDKD ID]OD OLNLW ROGXรทX
J|Uย OPย รบWย U
1LWHNLP \DEDQFร EDQNDODU $UDOร N WDULKL LWLEDUL\OH \ย ]GH
RUDQร QGD ELU ยณOLNLW DNWLIOHU PHYGXDW PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODUยด UDV\RVXQD
sahipken, toplam sektรถrรผn sรถz konusu rasyosu รงok GDKD DรบDรทร GD VH\UHWPLรบ
YH \ย ]GH RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU <DรบDQDQ NUL] VRQUDVร 0DUW ยถWH EX
RUDQ \DEDQFร EDQNDODU LoLQ \ย ]GH YH VHNW|UGH \ย ]GH RODUDN
JHUoHNOHรบPLรบWLU $UDOร N ยถWH LVH Vร UDVร \OD \ย ]GH YH \ย ]GH
olarak gerรงekleรบPLรบWLU $UDOร N \ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH LVH \DEDQFร EDQNDODU
JUXEX \ ]GH RUDQÕQD VDKLSNHQ VHNW|U Q V|] NRQXVX RUDQÕ \DEDQFÕ
EDQNDODU JUXEXQXQ DOWÕQGD NDOPÕú YH \ ]GH RODUDN JHUoHNOHúPLúWLU ùHNLO
120 100 80 (%)
60 40 20 0
S(T U T V W3X Sektör
Ara.93
Mar.94
Haz.94
Eyl.94
Ara.94
Mar.95
Haz.95
Eyl.95
Ara.95
97,5
87,1
93,2
100,1
101,4
104,8
101,4
89,7
80,6
53,1
51,3
52,5
52,4
48,9
50,7
48,9
47,8
46,7
ùHNLO 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ /LNLW $NWLIOHU
0HYGXDW 0HYGXDW 'ÕúÕ .D\QDNODU *HOLúLPL
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
<DúDQDQ 2FDN NUL]LQGHQ EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q QDVÕO HWNLOHQGL÷LQL
HQ L\L \DQVÕWDQ EDQNDODUÕQ \DSWÕNODUÕ LúOHPOHU VRQUDVÕ HOGH HWWLOHUL NDU
GXUXPODUÕ \D GD WDP WHUVL NDWODQPDN ]RUXQGD ROGXNODUÕ ]DUDUODUÕGÕU
%XUDGD \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ NDUOÕOÕNODUÕQÕ HWNLOH\HQ EDúWD NUHGLOHUGHQ elde edilen faiz gelirleri olmak üzere toplam faiz gelirlerinde görülen büyük
VÕoUDPDGÕU %X JHOLúLPOHUL GHWD\OÕ RODUDN LQFHOH\HFHN ROPDPÕ]D UD÷PHQ QHW
NDUÕQ ROXúXPXQGD HWNLOL ROPDODUÕ QHGHQL\OH NÕVDFD GH÷LQLOPHVL X\JXQ
J|U OP úW U $UDOÕN ¶WH PLO\DU 7/ PLO\RQ 86' RODQ WRSODP
IDL] JHOLUOHUL $UDOÕN ¶WH 19.977 milyar TL’ye (520 milyon USD)
\ NVHOPLúWLU $UDOÕN ¶WH LVH V|] NRQXVX JHOLU PLO\DU 7/
PLO\RQ 86' RODUDN JHUoHNOHúPLúWLU 7DEOR
6RQXo RODUDN $UDOร N ยถWH PLO\DU 7/ PLO\RQ 86'
RODQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q QHW NDUร $UDOร N ยถH JHOLQGLรทLQGH PLO\DU
7/ PLO\RQ 86' RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU 5HHO ED]GD EDNร OGร รทร QGD
\ร OODUร DUDVร QGD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q NDUOร Oร รทร D]DOPร รบ YH EX D]DOร รบWD
HQ HWNLOL JUXS EDรบWD |]HO EDQNDODU JUXEX YH VRQUD GD NDPX EDQNDODUร JUXEX
ROPXรบWXU 7DEOR
%DKVHGLOHQ V|] NRQXVX G|QHPOHUGH \DEDQFร EDQNDODUร Q QHW NDUOร Oร N
GXUXPXQD EDNร OGร รทร QGD LVH VHNW|U LoLQGH SD\ODUร D] ROPDNOD ELUOLNWH NUL]GHQ
NDU HGHUHN oร NWร NODUร YH KDWWD UHHO ED]GD ELU |QFHNL \ร O LOH NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร QGD
$UDOร N ยถWH PLO\RQ 86' RODQ QHW NDUODUร Qร Q $UDOร N WDULKLQGH \ย ]GH
RUDQร QGD DUWDUDN PLO\RQ 86'ยถ\H XODรบWร รทร J|Uย OPHNWHGLU $UDOร N ยถH
JHOLQGLรทLQGH LVH \DEDQFร EDQNDODUร Q QHW NDUร PLO\DU 7/ PLO\RQ
USD) olarak gerรงeNOHรบPLรบWLU 6HNW|Uย Q QHW NDUร LVH EX G|QHPGH
PLO\DU 7/ PLO\RQ 86' RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU 7DEOR
7$%/2 2&$. .5รธ=รธ1'( %$1.$ *583/$5, รธ7รธ%$5รธ</( 1(7 .$5,1 *(/รธรนรธ0รธ
Y[Z
0LO\DU 7/
$UD 0DU +D] (\O $UD 0DU +D] (\O $UD
g]HO
.DPX
<DEDQFร
.DON YH <DWร Uร P 6HNW|U
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
<DEDQFร EDQNDODUร Q NDUOร Oร N SHUIRUPDQVODUร Qร Q JHOLรบLPLQL GLรทHU EDQND
JUXSODUร \OD NDUรบร ODรบWร UPDOร RODUDN L]OHGLNWHQ VRQUD \DEDQFร EDQNDODUOD WRSODP
sektรถrรผn gelir JLGHU GXUXPXQX ED]ร UDV\RODUร NXOODQDUDN NDUรบร ODรบWร UGร รทร Pร ]GD
G|QHPOHU LoLQGH GHรทLรบLNOLN J|VWHUPHNOH ELUOLNWH \DEDQFร EDQNDODU JUXEXQXQ
IDL] IDL] Gร รบร YH WRSODP JHOLUOHULQLQ JLGHUOHULQH RUDQร Qร Q VHNW|U RUWDODPDVร Qร Q
ย VWย QGH \HU DOGร รทร J|Uย OPHNWHGLU %X J|VWHUJHOHU \DEDQFร EDQNDODUร Q NDUOร Oร N รพ \*] ^ _ ` a ` a b(_ ^ b[^ cD` ^ _ a d a e f[g _ e _ h ^ i ` j ` ^ _ k i e ` ^ d f jDl e i e b m c(m ` ^ h e n j ` ^ _ ^ bpo g q ^ r ` ^ d c(^ c%^ bsh ^ k i tud g v g d ` gu^ d ^ ` e w e d e d%v x d g cD` e b j ` ^ _ ^ bzy ^ r a ` c(^ q a[l g _ g b c%g bsh g v e _ {
SHUIRUPDQVODUÕQÕQ IDL] YH IDL] GÕúÕQGD VHNW|UH J|UH GDKD \ NVHN ROGX÷XQX
\DQVÕWPDNWDGÕU
<DEDQFÕ EDQNDODUÕQ $UDOÕN \ÕOÕQGD WRSODP JHOLUOHULQLQ WRSODP
JLGHUOHULQH RUDQÕ \ ]GH LNHQ \DúDQDQ NUL]OH ELUOLNWH V|] NRQXVX UDV\R
DUWÕú ND\GHWPLú YH (\O O ¶H JHOLQGL÷LQGH \ ]GH ¶\D \ NVHOPLúWLU %X
WDULKWHQ VRQUD V|] NRQXVX UDV\R ELU |Oo GH D]DOÕú ND\GHWPLú YH LQFHOHQHQ
V UHo LoLQGH GDOJDODQPD J|VWHUPHNOH ELUOLNWH $UDOÕN ¶WH \ ]GH
RODUDN JHUoHNOHúPLúWLU $UDOÕN ¶WHQ $UDOÕN ¶H NDGDU LQFHOHQHQ V UHo
LoLQGH \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ V|] NRQXVX UDV\RVX VHNW|U Q oRN ]HULQGH
VH\UHWPLúWLU 7DEOR
7$%/2 2&$. .5ø=ø1'( <$%$1&, %$1.$/$5,1 9( 6(.7g5h1 *(/ø5 *ø'(5 <$3,6, |~}
)DL] *HOLUOHUL )DL] *LGHUOHUL
<DEDQFÕ %DQNDODUÕQ *HOLU *LGHU <DSÕVÕ $UD 0DU +D] (\O $UD 0DU +D] (\O $UD
)DL] 'ÕúÕ *HOLUOHU )DL] 'ÕúÕ *LGHUOHU 7RSODP *HOLUOHU 7RSODP *LGHUOHU
)DL] *HOLUOHUL )DL] *LGHUOHUL )DL] 'ÕúÕ *HOLUOHU )DL] 'ÕúÕ *LGHUOHU 7RSODP *HOLUOHU 7RSODP *LGHUOHU
6HNW|U Q *HOLU *LGHU <DSÕVÕ $UD 0DU +D] (\O $UD 0DU +D] (\O $UD
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS þ ^ e w( 1g ` e _ ` g _ e k b _ g v e ` g _ v g du^ ` a d ^ d%n ^ e w ` g _ k h ^ b e r h g b e ^ ` ^ ^ b ` ^ _ v ^ dD^ ` a d ^ d%n ^ e w ` g _ k i ^ d b[^ ` ^ _ v ^ du^ ` a d ^ d%n ^ e w ` g _ k r ^ _ ^ r e y {
e ` { ^ ` a d ^ d n ^ e w ` g _ k ^ ` a c% q ^ h a c ^ c(^ f ` a c%g d b t ` v g g _ ` g _ v g d ^ ` a d ^ dun ^ e w ` g _ k q ^ h a ` c%^ y ^ o ^ w a _0c%g d b t ` v g g _ ` g _ v g d ^ ` a d ^ d n ^ e w ` g _ k[ 8]3 c%g d b t ` v g g _ ` g _ v g d(^ ` a d ^ dpn ^ e w ` g _ k[h g _ q(_ g r jDe ` g c(` g _ e d v g d%^ ` a d ^ d n ^ e w ` g _ k n e d ^ d q ^ `[b e _ ^ ` ^ c%^%l g ` e _ ` g _ e d v g d ^ ` a d ^ dpn ^ e w ` g _ k v e g _ n ^ e wz g(n ^ e w%i g d w[g _ e l g ` e _ ` g _ v g d(j ` t c(^ bsh ^ v a _ { ^ e wu e v g _ ` g _ e k c%g v t ^ h ^ g _ e ` g dun ^ e w ` g _ k i ^ d b[^ ` ^ _ ^u g _ e ` g dDn ^ e w ` g _ k r ^ _ ^ r e y { e ` { g _ e ` g dDn ^ e w ` g _ k e o _ ^ f(g v e ` g d c%g d b t ` b a y cpg h ` g _ g g _ e ` g d n ^ e w ` g _ k _ g r j e ` c%g ` g _ e d g g _ e ` g d n ^ e w ` g _ k8n e d ^ d q ^ `zb e _ ^ ` ^ c(^ l e v g _ ` g _ e k8v e g _pn ^ e w g n ^ e w i g d w[g _ e l e v g _ ` g _ v g d(j ` t c(^ bsh ^ v a _ { ^ e w 8a a zg ` e _ ` g _ k b _ g v e ` g _ v g d ^ ` a d ^ d m _ g h g b[j cDe q[y j d ` ^ _ k ^ ` a d ^ d b[^ _ r ^ y ` ^ _ a k i ^ d b[^ a ` a b o e w cpg h l g ` e _ ` g _ e k ^ bsh e n ` g _ e cDe w e d%q ^ h a a d v ^ d%g ` v gDg v e ` g dpl g ` e _ ` g _ k v e g _ n ^ e w v a a l g ` e _ ` g _ v g d%j ` t c%^ bsh ^ v a _ { ^ e w 8a a pe v g _ ` g _ k8r g _ q j d g `3l e v g _ ` g _ e k*l g d g `*b[^ _ a ` a bAr _ j e w y j d t k8b a v g c h ^ w cDe d ^ h a8r _ j e w y j d t k8cpg d b t `+v g g _ ` g _ v g g _p^ w ^ ` c(^ r _ j e w y j d t k e [h e _ ^ b ` g _z g i ^ ` a3 g i e _ ` { b j d h {0g v {*j _ h {0v g g _ ^ w ^ ` c%^ r _ j e w y j d t k0v e g _pr _ j e w y j d ` ^ _ k g _ e ` g d m _ g h g b[j c(e q[y j d ` ^ _ k ^ c%j _ h e q c%^ d l e v g _ ` g _ e kD g _ l e k _ g q e c k o ^ _ f g n j d ` ^ _ kDv e g _ n ^ e w v a aDl e v g _ ` g _ v g d j ` t c(^ bsh ^ v a _ {
<DEDQFร EDQNDODU JUXEXQXQ NDUOร Oร รทร QGD HWNLOL RODQ NDOHPOHUH 7DEOR
ยถGHQ EDNDFDN ROXUVDN $UDOร N WDULKLQGHQ GH J|Uย OHFHรทL ย ]HUH \DEDQFร
EDQNDODU NDUOร Oร NODUร Qร ELU |QFHNL \ร OD J|UH DUWร UPร รบWร U %X G|QHPGH
NDUOร Oร NODUร Qร Q DUWPDVร QGD QHW IDL] JHOLUOHULQLQ \ย NVHN VH\UHWPHVLQLQ HWNLOL
ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU 6|] NRQXVX IDL] JHOLULQLQ ND\QDรทร EDQNDODUDUDVร
LรบOHPOHUGHQ HOGH HGLOHQ IDL] JHOLUOHULQGHNL DUWร รบWร U gWH \DQGDQ V|] NRQXVX
G|QHPGH WRSODP IDL] JHOLUOHUL LoHULVLQGH NUHGLOHUGHQ DOร QDQ EDQNDODUGDQ
DOร QDQ 'HYOHW รธo %RUoODQPD 6HQHWOHUL 'รธ%6 ยถOHUGHQ DOร QDQ YH EDQNDODUDUDVร
LรบOHPOHUGHQ HOGH HGLOHQ IDLzler yรผksek paya sahiptir.
1HW IDL] Gร รบร JHOLUL JLGHUL NDOHPL LVH 0DUW YH +D]LUDQ
WDULKOHUL Gร รบร QGD QHJDWLI VH\UHWPLรบWLU 6|] NRQXVX JHOLรบLP Eย \ย N |Ooย GH
NDPEL\R NDUร Qร Q ]DUDUร Qร Q JHOLรบLPL\OH รบHNLOOHQPHNWHGLU รน|\OH NL LQFHOHQHQ
dรถnemler LoLQGH \DEDQFร EDQNDODU JUXEX WRSODP ED]GD NDU HWPHNOH ELUOLNWH
NDPEL\R ]DUDUร LOH NDUรบร NDUรบร \D NDOPร รบWร U
$UDOร N \ร Oร QGD PLO\DU 7/ PLO\RQ 86' WXWDUร QGD
NDPEL\R ]DUDUร HGHQ V|] NRQXVX \DEDQFร EDQNDODU JUXEX $UDOร N
WDULKLQGH โ PLO\DU 7/ PLO\RQ 86' ]DUDUOD NDUรบร ODรบPร รบ YH $UDOร N
WDULKLQH JHOLQGLรทLQGH LVH V|] NRQXVX ]DUDU โ PLO\RQ 86'
RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU $QFDN QHW IDL] Gร รบร JHOLULQLQ ROXรบWXรทX 0DUW YH +D]LUDQ
WDULKOHULQGH NDPEL\R NDUร GD Vร UDVร \OD PLO\RQ 86' YH
PLO\DU 7/ PLO\RQ 86' RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU
7$%/2 2&$. .5ø=ø1'( <$%$1&, %$1.$/$5,1 .$5/,/,./$5,1'$ (7.ø/ø 2/$1 6(dø/0øù .$/(0/(5
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
<XNDUÕGD GD EDKVHGLOHQ NDUOÕOÕN ELU GH 52$ UDV\RVX LOH DQDOL] ¡ ¢
HGLOHELOLU ùHNLO ¶GD J|U OHQ V|] NRQXVX UDV\R EDQND JUXEXQXQ NDUOÕOÕN
SHUIRUPDQVODUÕQÕ J|VWHUHFHNWLU <DúDQDQ NUL] RUWDPÕQGD EDQNDFÕOÕN
VHNW|U Q Q WDúÕGÕ÷Õ ULVNOHULQ UHDOL]H ROPDVÕQD SDUDOHO RODUDN SR]LWLIWHQ
QHJDWLIH G|QP ú YH $UDOÕN ¶WH VRQUD WHNUDU SR]LWLI RODUDN JHUoHNOHúPH\H
EDúODPÕúWÕU <DEDQFÕ EDQNDODU JUXEX LVH \LQH \XNDUÕGD EDKVHWWL÷LPL] JLEL
\ NVHN NDUOÕOÕN SHUIRUPDQVÕ VHUJLOHPLú YH $UDOÕN ¶WH \ ]GH LNHQ
$UDOÕN ¶WH \ ]GH RODUDN JHUoHNOHúPLúWLU $UDOÕN ¶H JHOLQGL÷LQGH
LVH V|] NRQXVX RUDQ \ ]GH RODUDN JHUoHNOHúPLúWLU
þ £0¤ bsh e n0b[^ _ ` a ` a a j ` ^ _ ^ bD^ v ` ^ d v a _ a ` ^ d ¥3g h t _ d ¦pd ¤ q q g h q § ¥0¦ ¤0¨ _ ^ q[y j q t d t d o g q ^ r ` ^ d a a © ª 0g _ l e «0j d _ ^ q a ] ^ _ ¬ ¦p_ h ^ ` ^ c(^ Toplam Aktifler”dir.
15,0 12,5 10,0 (%)
7,5 5,0 2,5 0,0 -2,5
<DEDQFÕ Sektör
Ara.93 Mar.94 Haz.94 Eyl.94 Ara.94 Mar.95 Haz.95 Eyl.95 Ara.95 7,5
7,8
8,2
5,4
12,1
13,3
10,7
3,2
5,2
3,4
3,0
2,4
1,6
2,2
-0,9
-0,8
-0,2
3,5
ùHNLO 2FDN .UL]LQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ $NWLI .DUOÕOÕ÷Õ
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
.DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ
'DYUDQÕúODUÕ Y
\ÕOÕQGD HQIODV\RQX G ú UPHN YH HNRQRPLGH \HQLGHQ E \ PH
RUWDPÕQÕ VD÷ODPDN DPDFÕ\OD \ÕOÕQGD NXU oÕSDVÕQD GD\DOÕ HNRQRPLN
LVWLNUDU SURJUDPÕ X\JXODQPD\D EDúODQPÕúWÕU 6|] NRQXVX SURJUDP LOH G|YL]
NXUX |QFHGHQ DoÕNODQDQ GH÷HUOHU ]HULQGHQ WHVSLW HGLOPLú E|\OHFH G|YL]
NXUXQD EHOOL VÕQÕUODPDODU NRQXOPDN VXUHWL\OH HQIODV\RQ NRQWURO HGLOPH\H
oDOÕúÕOPÕúWÕU 1LWHNLP NUL] G|QHPOHULQH NDGDU HQIODV\RQXQ EX \ROOD NRQWURO
DOWÕQD DOÕQPDVÕ NRQXVXQGD |QHPOL PHVDIHOHU DOÕQPÕú YH EX úHNLOGH HQIODV\RQ
LOH G|YL] NXUX DUDVÕQGDNL ED÷ J oOHQPLúWLU
6|] NRQXVX SURJUDP EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q GH ELODQoR \DSÕVÕQÕQ
úHNLOOHQPHVLQGH |QHPOL URO R\QDPÕúWÕU Programa olan güven, enflasyonun
YH IDL] RUDQODUÕQÕQ G úHFH÷LQH RODQ LQDQFÕ GD DUWÕUPÕúWÕU %|\OH ELU \DSÕGD GD
\ NVHN IDL]OL ND\QDNODUD X]XQ V UHOL ED÷OÕ NDOPDPD \ROX VHoLOPLúWLU $\UÕFD
G|YL] NXUXQXQ GD |QFHGHQ EHOLUOHQHQ RUDQGD DUWÕú J|VWHUPHVL \DEDQFÕ SDUD ® ¯A°+t±i x ` m c%v g k ¤ _ ^ ` a b ² ³ ³ ¡ h ^ _ e o e%e h e i ^ _ e y ` g kpg d n ` ^ q[y j d±cDt o ^ q g i g q e g q ^ q ^ ` a d ^ _ ^ b o g q ^ r ` ^ d ^ d g m f ^ ^ c(^ ` a v g d g h e c%v g d±l g f[g d g _ e ` g _ b t ` ` ^ d a ` c a h a _ { °3t d g v g d ` g kDx d [g b epv x d g cD` g _ ` g b[^ _ a ` ^ [h a _ a ` v a a d v ^ q ^ r c(^ ` ^ _ ^ d g v g d j ` c%^ bsh ^ v a _ {
ย ]HULQGHQ RODQ ERUoODQPD\ร 7ย UN OLUDVร ND\QDNODUD J|UH GDKD FD]LS Nร OPร รบWร U
%|\OH ELU \DSร GD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย ND\QDN WHPLQLQL Nร VD YDGHOL YH \DEDQFร
SDUD ย ]HULQGHQ VDรทODUNHQ SODVPDQODUร Qร LVH X]XQ YDGHOL YH 7ย UN OLUDVร
รผzerinden JHUoHNOHรบWLUPLรบ YH \DEDQFร SDUD NXU ULVNLQL ย VWOHQPLรบWLU %X GXUXP
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q OLNLGLWH NXU YH IDL] ULVNOHULQH GX\DUOร Oร รทร Qร DUWร UPร รบWร U
\ร Oร .DVร P D\ร QGD RUWD\D oร NDQ YH LON DรบDPDGD WDPDPHQ OLNLGLWH
NUL]L รบHNOLQGH \DQVร \DQ NUL] DVOร QGD NDPX EDQNDODUร YH IRQ EDQNDODUร Qร Q
DNWLIOHULQL OLNLGLWH HGHPHPHVL IRQ ID]ODVร RODQ EDQNDODUร Q EX EDQNDODUD RODQ
GHSRODUร Qร NDSDWPDVร YH ED]ร EDQNDODUร Q ELODQoRODUร QGD WDรบร Gร รทร ULVNOHULQ
UHDOL]H ROPDVร QGDQ ND\QDNODQPร รบ YH GDKD VRQUD OLNLGLWH NUL]LQH G|Qย รบPย รบWย U
7&0% %DQNDFร Oร N YH )LQDQVDO .XUXOXรบODU *HQHO 0ย Gย UOย รทย
รนXEDW D\ร QGD +D]LQH LKDOHVL |QFHVLQGHNL ROXPVX] JHOLรบPHOHU
X\JXODQDQ SURJUDPD RODQ Jย YHQLQ WDPDPHQ ND\EROPDVร QD QHGHQ ROPXรบ YH
7ย UN /LUDVร QD NDUรบร FLGGL ELU DWDN PH\GDQD JHOPLรบWLU 1LWHNLP รนXEDWโ ta bir
Jย Q YDO|UOย PLO\DU GRODUOร N G|YL] WDOHEL ROPXรบWXU 0HUNH] %DQNDVร \ย NVHN
VHYL\HGHNL EX G|YL] WDOHELQH NDUรบร OLNLGLWH\L NRQWURO HWPH\H oDOร รบPร รบ OLNLGLWH
Vร Nร รบร NOร รทร |]HOOLNOH NDPX EDQNDODUร Qร Q Dรบร Uร Gย ]H\GH Jย QOย N OLNLGLWH LKWL\DoODUร
QHGHQL\OH |GHPHOHU VLVWHPLQLQ NLOLWOHQPHVLQH QHGHQ ROPXรบWXU รนXEDW
WDULKLQGH ,0) GHVWHNOL YH G|YL] oร SDVร QD GD\DOร SURJUDPร Q \ย Uย Wย OPHVLQLQ
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ VRUXQODUร Qร GDKD GD Dรทร UODรบWร UDFDรทร YH HNRQRPL ย ]HULQH
HN \ย NOHU JHWLUHFHรทL DQODรบร OPร รบ YH 7ย UN /LUDVร GDOJDODQPD\D Eร UDNร OPร รบWร U
7&0% D
.ร VDFD .DVร P NUL]L VRQUDVร QGD OLNLGLWH YH IDL] ULVNL QHGHQL\OH
FLGGL VRUXQODU \DรบD\DQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย รนXEDW NUL]L LOH EXQODUD LODYH
RODUDN NXU ULVNLQGHQ ND\QDNODQDQ ND\ร SODUOD NDUรบร NDUรบร \D NDOPร รบWร U
3URJUDPร Q WHUNHGLOPHVL QHGHQL\OH RUWD\D oร NDQ Jย YHQ EXQDOร Pร
RUWDGDQ NDOGร UPDN YH WHNUDU Jย YHQL WHVLV HWPHN HNRQRPLQLQ \HQLGHQ
\DSร ODQGร Uร OPDVร QD \|QHOLN DOW\DSร \ร ROXรบWXUPDN DPDFร \OD +ย Nย PHW WDUDIร QGDQ
ยณ*ย oOย (NRQRPL\H *HoLรบ 3URJUDPร ยด X\JXODPD\D NRQXOPXรบWXU %X SURJUDPร Q
DQD
XQVXUODUร QGDQ
\DSร ODQGร Uร OPDVร Gร U
ELULVL
LVH
EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q
\HQLGHQ
.ÕVDFD GH÷LQLOHQ EX RUWDPGD EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q GH ELODQoR
E \ NO NOHUL GH÷LúLNOLN J|VWHUPLúWLU %DQNDODU V|] NRQXVX LNL NUL]H \DNDODQGÕNODUÕ ]DPDQ VDKLS ROGXNODUÕ ELODQoR \DSÕODUÕQD J|UH NDU HGHELOPH \D
GD ]DUDUODUÕQÕ HQ D]D LQGLUHELOPH oDEDODUÕ LoLQH JLUPLúOHUGLU
<DEDQFÕ EDQNDODUÕQ DNWLIOHUL DoÕVÕQGDQ VHNW|U LoLQGHNL SD\ODUÕ NUL]
G|QHPLQGH JUXSODUÕQGDQ oÕNDQ YH\D VDWÕQ DOÕP \ROX\OD JUXED JLUHQ \DEDQFÕ
EDQNDODU QHGHQL\OH YH GH NUL] RUWDPÕQGDNL LVWLNUDUVÕ] RUWDPGDQ GD
HWNLOHQPHOHULQGHQ GROD\Õ GH÷LúNHQOLN J|VWHUPLúWLU
0HYGXDW NDEXO HGHQ \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ (\O O WDULKLQGH WRSODP
DNWLIOHU LoLQGHNL SD\Õ \ ]GH LNHQ $UDOÕN WDULKLQGH \ ]GH RODUDN
JHUoHNOHúPLú YH ùXEDW NUL]L VRQUDVÕ 0DUW WDULKLQGH LVH \ ]GH
¶H \ NVHOPLúWLU \ÕOÕQGD \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ SD\ODUÕQÕQ JHULOHPHVL
GDKD |QFH GH EDKVHGLOGL÷L ]HUH EDQNDODUÕQ ED]ÕODUÕQÕQ |]HO EDQNDODU
grubuna geçmesinden kaynaNODQPÕúWÕU .ÕVDFD \DEDQFÕ EDQNDODU NUL]
G|QHPOHULQGH N o OPH H÷LOLPLQH JLUPHPLúOHUGLU <DEDQFÕ VHUPD\HOL NDONÕQPD
EDQNDODUÕQÕQ WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\Õ LVH LQFHOHQHQ G|QHPGH \ ]GH
DUDVÕQGD VH\UHWPHNWHGLU ùHNLO 60 50 40 30
(%)
20
<DEDQFÕ %DQNDODU
10 0
Eyl.00
Ara.00
Mar.01
Haz.01
Eyl.01
Ara.01
Kam u
33,35
34,25
30,45
26,28
27,18
31,82
Özel ´3µ3¶ µ0· ¸ ¹
52,44
46,28
48,15
47,94
50,44
56,91
6,64
6,52
7,27
5,98
5,84
3,09
4,38
4,45
4,56
4,41
4,84
4,62
3,19
8,5
9,57
15,39
11,71
3,56
º*µ0» ¼ ¹ · ½Aµ TMSF
ùHNLO .DVÕP 9H ùXEDW .UL]OHULQGH %DQND *UXSODUÕQÕQ 7RSODP $NWLIOHU øoLQGHNL 3D\ODUÕ
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU WDEORODU KWP
Eylรผl 2000 $UDOร N G|QHPLQGH \DEDQFร EDQNDODUร Q ELODQoR
\DSร ODUร LQFHOHQGLรทLQGH 7DEOR 3.9), sรถz konusu grubun aktif kalemleri
DUDVร QGD NUHGLOHU EDQNDODUGDQ DODFDNODU PHQNXO GHรทHUOHU Fย ]GDQร EDรทOร
PHQNXO GHรทHUOHU YH EDQNDODUDUDVร SDUD SL\DVDVร QGDQ DODFDNODU NDOHPOHULQLQ
pasifte ise mevduat ve bankalara borรงlar kalemlerinin รถnemli paya VDKLS
ROGXรทX J|Uย OPย รบWย U
*HQHO RODUDN LQFHOHQHQ NUL] G|QHPLQGH NUHGLOHU NDOHPL EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย QGH GDUDOร รบ J|VWHUPLรบ DQFDN \DEDQFร EDQNDODU NUHGL NXOODQGร Uร Pร QD
GHYDP HWPLรบWLU <DEDQFร %DQNDODUร Q NXOODQGร รทร NUHGL WXWDUร (\Oย O WDULKL
LWLEDUL\OH .071 trilyon TL (1.069 milyon USD) iken, Eylรผl 2001โ de 1.820 trilyon
7/ PLO\RQ 86' RODUDN JHUoHNOHรบPLรบ $UDOร N WDULKLQGH LVH
WULO\RQ 7/ยถ\H PLO\RQ 86' Gย รบPย รบ DQFDN EX Gย รบย รบ NUHGL D]DOร รบร Qร GHรทLO
\DEDQFร EDQND JUXEXQGDQ |]HO EDQND JUXEXQD WUDQVIHU RODQ EDQNDODUร Q
HWNLVLQL \DQVร WPร รบWร U
.DVร P NUL]LQH OLNLW RODUDN JLUHQ \DEDQFร EDQND JUXEX
EDQNDODUGDQ DODFDNODU YH EDQNDODUDUDVร SDUD SL\DVDODUร LรบOHPOHULQGHQ
DODFDNODU NDOHPOHULQL DUWร Uร Fร \|QGH LรบOHPOHU \DSPร รบ OLNLGLWH Vร Nร รบร NOร รทร RODQ EDQNDODUD \ย NVHN IDL]OHUGHQ IRQ DNWDUร Pร LOH IDL] JHOLUOHULQL \ย NVHOWPLรบWLU %XQD
J|UH รนXEDW NUL]L DUGร QGDQ 0DUW WDULKL LWLEDUL\OH EDQNDODUGDQ
DODFDNODU YH EDQNDODUDUDVร SDUD SL\DVDODUร LรบOHPOHULQGHQ DODFDNODU NDOHPOHUL
Vร UDVร \OD WULO\RQ 7/ PLO\RQ 86' YH WULO\RQ 7/
PLO\RQ 86' RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU
8]XQ \ร OODUGร U NDPX ERUoODQPD JHUHรทLQLQ \ย NVHNOLรทL YH EX IRQ
LKWL\DFร Qร Q Eย \ย N |Ooย GH Lo ERUoODQPD \ROX\OD NDUรบร ODQPD WHUFLKL EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย DNWLIOHULQH \DQVร Pร รบ YH VHNW|Uย Q PHQNXO GHรทHUOHU SRUWI|\ย Qย Q RUDQร
DUWPร รบWร U
<DEDQFร EDQNDODUร Q (\Oย O $UDOร N G|QHPLQGH WRSODP DNWLIOHUL
LoLQGH EDรทOร PHQNXO GHรทHUOHU YH PHQNXO GHรทHUOHU Fย ]GDQร Qร Q SD\ร \ย NVHN
VH\UHWPLรบWLU +D]LUDQ G|QHPLQGH PHQNXO GHรทHUOHU Fย ]GDQร DQL ELU D]DOร รบ
J|VWHUPLรบ YH 0DUW WDULKLQGH WULO\RQ 7/ยถGHQ PLO\RQ 86'
WULO\RQ 7/ยถ\H PLO\RQ 86' JHULOHPLรบWLU
gWH \DQGDQ \DEDQFร EDQND JUXEXQXQ Dรทร UOร NOร RODUDN ND\QDN WHPLQLQL
ROXรบWXUDQ PHYGXDW YH EDQNDODUD ERUoODU Nalemleri ise, sรถz konusu bankalar
JUXEX LoLQ Eย \ย N |Ooย GH \DEDQFร SDUD FLQVLQGHQGLU
7$%/2 .$6,0 9( รน8%$7 .5รธ=/(5รธ1'( <$%$1&, %$1.$/$5,1 0LO\DU 7/ $NWLIOHU .UHGLOHU % $ODFDNODU
%DรทOร 0 ' 1HW % 3U 3L\ รธรบO $O
%รธ/$1d2 <$3,6,1,1 *(/รธรนรธ0รธ
(\O
$UD 0DU +D] (\O $UD
0'& 1HW
Bankalara Borรงlar
%LODQoR %ย \ย NOย รทย
3DVLIOHU 0HYGXDW
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU WDEORODU KWP
<DEDQFร EDQNDODUร Q ELODQoR Eย \ย NOย รทย QGH |QHPOL SD\ร RODQ NUHGLOHULQ
DOW NDOHPOHULQH EDNร OGร รทร QGD NUL] G|QHPLQGH LKUDFDW NUHGLOHULQLQ SD\ร Qร Q
$UDOร N WDULKLQGH \ย ]GH Eย \ย N ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU <LQH Eย \ย N
SD\D VDKLS RODQ Wย NHWLFL NUHGLOHUL LVH $UDOร N WDULKLQGH WULO\RQ 7/
PLO\RQ 86' LNHQ รนXEDW NUL]LQGH D]DOร รบ ND\GHGLS 0DUW WDULKLQGH
WULO\RQ 7/ยถ\H PLO\RQ 86' JHULOHPLรบWLU %XQD NDUรบร Oร N NUHGL NDUWร
NXOODQGร Uร Pร Qร Q D\Qร WDULKOHU LWLEDUL\OH WULO\RQ 7/ยถGHQ WULO\RQ 7/ยถ\H
\ย NVHOGLรทL J|Uย OPย รบ DQFDN EX \ย NVHOLรบH \DEDQFร SDUD ED]ร QGD EDNร OGร รทร QGD
D] GD ROVD JHULOHPH ND\GHWWLรทL GLNNDWL oHNPLรบWLU
gWH \DQGDQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q 0DUW WDULKLQGHQ LWLEDUHQ
GHYDP HGHQ G|QHPOHUGH NUHGL NDUWร NXOODQร Pร Qร Q DUWWร รทร EXQXQ GD \DรบDQDQ
NUL]OHUOH UHHO JHOLUL D]DODQ Wย NHWLFLQLQ EDQNDODUร Q NUHGL NXOODQGร Uร Pร Qร Nร VPDVร
GROD\ร Vร \OD NUHGL DODPDPDVร VRQXFX NUHGL NDUWร NXOODQร Pร QD \|QHOPHVLQGHQ
ND\QDNODQGร รทร Gย รบย Qย OPHNWHGLU %X GXUXPXQ ELU |Ooย GH \DEDQFร EDQNDODUGD
GD J|Uย OGย รทย LIDGH HGLOHELOLU 7DEOR
7$%/2 .$6,0 9( ù8%$7 .5ø=/(5ø1'( <$%$1&, %$1.$/$5,1 0LO\DU 7/
øKUDFDW .UHGLOHUL '÷U .UHGLOHU
7 NHWLFL .UHGLOHUL .UHGL .DUWODUÕ
'÷U <DWÕUÕP .UHG 7RSODP .UHGLOHU
.8//$1',5',./$5, .5('ø 7h5/(5ø
(\O
$UD
0DU
+D]
(\O
$UD
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU WDEORODU KWP
.UL] G|QHPLQGH 7*$ RUDQÕ \ NVHOPLú GL÷HU ELU LIDGH LOH JHUL
G|QPH\HQ NUHGLOHUGH DUWÕú ND\GHGLOPLúWLU 6HNW|UGHNL 7*$ RUDQÕ (\O O
WDULKL LWLEDUL\OH \ ]GH RODUDN JHUoHNOHúPLú LNHQ (\O O WDULKLQH
JHOLQGL÷LQGH \ ]GH ¶\D \ NVHOPLúWLU $QFDN EX RUDQODUÕQ JHUoHNWH GDKD
\ NVHN ROGX÷X G ú Q OPHNWH YH EDQNDODUÕQ PDOL GXUXPODUÕQÕ ROGX÷XQGDQ
GDKD L\L J|VWHUPHN LoLQ GRQXN NUHGLOHULQL FDQOÕ NUHGLOHU DUDVÕQGD J|VWHUGLNOHUL
ELOLQPHNWHGLU %XQXQ HQ L\L J|VWHUJHVL $UDOÕN WDULKL LWLEDUL\OH o DúDPDOÕ
GHQHWLPGHQ JHoHQ |]HO EDQNDODUÕQ 7*$ .UHGLOHU RUDQÕQÕQ (\O O ¶GH
\ ]GH LNHQ $UDOÕN ¶GH DQLGHQ \ ]GH ¶H \ NVHOPHVLGLU g]HO
EDQNDODU JUXEXQXQ SD\ÕQÕQ \ NVHN ROPDVÕ QHGHQL\OH GH EDQNDFÕOÕN
VHNW|U Q Q 7*$ .UHGLOHU RUDQÕ $UDOÕN WDULKL LWLEDUL\OH \ ]GH ¶H
\ NVHOPLúWLU ùHNLO
<DEDQFÕ EDQNDODUÕQ V|] NRQXVX RUDQÕ DúD÷ÕGD LQFHOHQHQ G|QHPOHU
LWLEDUL\OH ELU |Oo GH DUWÕú ND\GHWVH GH NUHGL NXOODQGÕUÕPÕQGD D] P úWHUL\OH
büy N WXWDUOÕ NUHGL NXOODQGÕUÕPÕQGD EXOXQXS WLWL] GDYUDQGÕNODUÕ ELOLQPHNWHGLU
(\O O WDULKLQGH \ ]GH JLEL ELU 7*$ RUDQÕQD VDKLS \DEDQFÕ
EDQNDODUÕQ $UDOÕN WDULKL LWLEDUL\OH V|] NRQXVX RUDQODUÕQÕQ VDGHFH \ ]GH
¶H \ NVHOGL÷L J|U OP úW U
35 30 25 20
(%)
15
ร 1ร ร ร ร ร ร ร [ร
10
Bankalar
5 0
Eyl.00
Ara.00
Mar.01
Haz.01
Eyl.01
Ara.01
Kam u
8,8
8,4
7,8
7,5
17,1
18,2
TMSF
29,3
12,6
14,3
18,9
23,9
18,3
ร zel
1,1
1,7
1,9
2,6
2,7
20,8
0,5
0,5
1
2,1
1,3
1,4
2,1
1,3
1,4
2,2
2,6
2,1
4,1
4,4
4,3
4,4
6,6
18
ยพ ยฟ ร ยฟ ร ร ร ร +ยฟ ร ร ร ร ร ย ยฟ(ร sร Dยพ ยฟ ร ร ร ร ร ร
Sektรถr
รนHNLO .DVร P 9H รนXEDW .UL]OHULQGH %DQND *UXSODUร รธWLEDUL\OH
7*$ .UHGLOHU
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU WDEORODU KWP
'DKD |QFHGHQ GH GHรทLQLOGLรทL JLEL GLรทHU EDQND JUXSODUร QD SDUDOHO
RODUDN \DEDQFร EDQNDODUร Q GD (\Oย O $UDOร N G|QHPLQGH EDรทOร
PHQNXO GHรทHUOHU YH PHQNXO GHรทHUOHU Fย ]GDQร QGDQ ROXรบDQ PHQNXO GHรทHUOHU
SRUWI|\ย Qย Q WRSODP DNWLIOHUL LoLQGHNL SD\ร \ย NVHN VH\UHWPLรบWLU <DEDQFร
EDQNDODUร Q EX SRUWI|\ย LoLQGH PHQNXO GHรทHUOHU Fย ]GDQร Qร Q \ย NVHN
VH\UHWPHVLQGH UROย RODQ DOW NDOHPOHU GHYOHW WDKYLOOHULQLQ KD]LQH ERQRODUร YH
ELU |Ooย GH GH (\Oย O YH $UDOร N G|QHPLQGH DUWร รบ ND\GHGHQ G|YL]H
HQGHNVOL NDPX ERUoODQPD VHQHWOHULGLU 'HYOHW WDKYLOOHULQLQ รนXEDW NUL]L LOH
ELUOLNWH DQL ELU D]DOร รบ ND\GHWPHVLQLQ QHGHQL Pย รบWHUL DGร QD VDNODPD DPDoOร
WXWXODQ 'รธ%6 SRUWI|\ย Qย Q NUL] Vย UHFLQGH D]DOPDVร Gร U 7DEOR
7$%/2 .$6,0 9( รน8%$7 .5รธ=/(5รธ1'( <$%$1&, %$1.$/$5,1 0LO\DU 7/ 0'&
'HYOHW 7DKYLOOHUL +D]LQH %RQRODUร Dรถv. End.Kamu B.Sen %DรทOร 0 '
7&0% \H7HP 'รธ%6 ' .XU 7HP 0 ' 'LรทHU
0(1.8/ '(รถ(5/(5 &h='$1,
(\O $UD 0DU +D] (\O $UD
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU WDEORODU KWP
.DVร P NUL]L LOH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย WDรบร Gร รทร OLNLGLWH YH IDL]
ULVNOHULQLQ UHDOL]H ROPDVร QHGHQL\OH |QHPOL ND\ร SODUD XรทUDPร รบWร U %DQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q \ย NVHN OLNLGLWH LKWL\DFร Qร Q ROGXรทX DNWLI YH SDVLIOHU DUDVร QGDNL
YDGH X\XPVX]OXรทXQXQ ROGXรทX VHNW|Uย Q Nร VD YDGHOHUGH IDL]H GX\DUOร
SDVLIOHULQLQ IDL]H GX\DUOร DNWLIOHULQGHQ GDKD ID]OD ROGXรทX YH \DEDQFร
ND\QDNODUร Qร Q SODVPDQODUD J|UH GDKD \ย NVHN ROGXรทX ELOLQPHNWHGLU %X
\DSร \OD OLNLGLWH Vร Nร รบร NOร รทร Qร Q ROGXรทX NUL] G|QHPLQGH \ย NVHOHQ SL\DVD IDL]
RUDQODUร QHGHQL\OH IDL] ULVNL GH UHDOL]H ROPXรบWXU .UL] G|QHPLQGH SL\DVDGDQ
JHUHNOL OLNLGLWH\L WHPLQ HGHPH\HQ EDQNDODU PHQNXO Nร \PHWOHU SRUWI|\OHULQL
Gย รบย N SL\DVD GHรทHUOHULQGHQ OLNLGH HWPHN ]RUXQGD NDOPร รบODU YH\D \ย NVHN IDL]
RUDQODUร QGDQ ERUoODQPDN GXUXPXQGD NDOPร รบODUGร U .ร VDFD 'รธ%6 SRUWI|\ย
\RรทXQ ND\QDNODUร \ย NVHN PDOL\HWOL Nร VD YDGHOL YH \DEDQFร SDUD Dรทร UOร NOร RODQ
\XUW Gร รบร ERUoODQPD NDELOL\HWOHUL Vร Qร UOร EDQNDODU LVH NUL]OHUGHQ HQ oRN HWNLOHQHQ
EDQNDODU ROPXรบWXU 7&0% %DQNDFร Oร N YH )LQDQVDO .XUXOXรบODU *HQHO
0ย Gย UOย รทย <DEDQFร EDQNDODUร Q OLNLGLWHVL VHNW|UH J|UH \ย NVHN
ROGXรทXQGDQ LOHULGH EDKVHGLOHFHรทL JLEL \ย NVHN IDL] JHWLULVL HOGH HGHUHN
NDUOร Oร NODUร Qร NRUXGXNODUร ELOLQPHNWHGLU
.DVร P YH รนXEDW NUL]OHUL G|QHPOHULQGH OLNLW YH OLNLGH \DNร Q
DNWLIOHULQ WRSODP DNWLIOHULQ JHOLรบLPL LQFHOHQGLรทLQGH \DEDQFร EDQNDODUร Q
VHNW|Uย Q JHQHOLQH RUDQOD oRN GDKD ID]OD OLNLW ROGXรทX J|Uย OPย รบWย U 1LWHNLP EX
|]HOOLNOHULQGHQ GROD\ร .DVร P NUL]LQGH GLรทHU EDQNDODUD \ย NVHN IDL]OHUOH
IRQ VDรทOD\DUDN IDL] JHOLUOHULQL DUWร UPร รบODUGร U +D]LUDQ VRQUDVร \DEDQFร
EDQNDODUร Q OLNLGLWHVL ELU |Ooย GH D]DOร รบ ND\GHWPLรบ DQFDN \LQH GH VHNW|UGHQ
\ย NVHN ELU RUDQD VDKLS RODUDN $UDOร N WDULKLQGH \ย ]GH ยถOLN ELU OLNLGLWH
RUDQร QD VDKLS ROPXรบODUGร U รนHNLO 70 60 50 40 (%)
30 20 10 0
ร Dร 3ร ร 3ร ร *ร
Sektรถr
Eyl.00
Ara.00
Mar.01
Haz.01
Eyl.01
Ara.01
64,8
63,7
58,9
63,4
43,9
45,5
32,8
32,2
31,4
43,5
43,2
33,3
รนHNLO .DVร P 9H รนXEDW .UL]OHULQGH <DEDQFร %DQNDODUร Q /LNLW
$NWLIOHU 7 $NWLIOHU *HOLรบLPL
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
6HNW|UGH PHYGXDWร Q GDKD Nร VD YDGHGH \RรทXQODรบWร รทร SODVPDQODUร Q LVH
X]XQ YDGH\H \D\ร OGร รทร ELOLQPHNWHGLU %DQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q OLNLGLWHVLQL
J|VWHUHQ ยณOLNLW DNWLIOHU PHYGXDW PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODUยด ร Q JHOLรบLP UDV\RVXQX
LQFHOHGLรทLPL]GH \LQH \DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|UH RUDQOD ROGXNoD OLNLW ROGXรทX
\RรทXQ ELU รบHNLOGH OLNLGLWH Vร Nร รบร NOร รทร EXOXQDQ VHNW|Uย Q NUL] \DรบDGร รทร
J|Uย OPย รบWย U 1LWHNLP \DEDQFร EDQNDODU (\Oย O WDULKL LWLEDUL\OH \ย ]GH
RUDQร QGD ELU ยณOLNLW DNWLIOHU PHYGXDW PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODUยด UDV\RVXQD
VDKLSNHQ VHNW|Uย Q V|] NRQXVX UDV\RVX oRN GDKD DรบDรทร GD VH\UHWPLรบ YH
\ย ]GH RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU รนHNLO
90 80 70 60 50 (%)
40 30 20 10 0
Ú Û3Ü Û3Ý Þ*ß Sektör
Eyl.00
Ara.00
Mar.01
Haz.01
Eyl.01
Ara.01
79,6
79,3
74
81,3
56,6
66,9
38,3
37,9
36
53,2
51,7
38,5
ùHNLO .DVÕP 9H ùXEDW .UL]OHULQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ /LNLW
$NWLIOHU 0HYGXDW 0HYGXDW 'ÕúÕ .D\QDNODU *HOLúLPL
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
\ÕOÕ EDúÕQGDQ LWLEDUHQ NXU oÕSDVÕQD GD\DOÕ HNRQRPLN LVWLNUDU
SURJUDPÕ X\JXODQPD\D EDúODQPDVÕ LOH G|YL] NXUX |QFHGHQ DoÕNODQDQ
GH÷HUOHU ]HULQGHQ WHVSLW HGLOPLúWLU %X GXUXP GD EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q
ND\QDNODUÕQÕ \DEDQFÕ SDUD ]HULQGHQ SODVPDQODUÕQÕ LVH 7 UN OLUDVÕ ]HULQGHQ
JHUoHNOHúWLUPHVLQH YH GROD\ÕVÕ\OD G|YL] SR]LV\RQ DoÕNODUÕQD VHEHS ROPXúWXU Buna ek olarak, Hazine bonusu faizlerinin bahse konu kriz dönemine kadaU
D]DOÕú J|VWHUPHVL GH SR]LV\RQ DoPD\Õ V UG UPHGH HWNLOL ROPXúWXU
%|\OH ELU \DSÕ LoLQGH (\O O LWLEDUL\OH VHNW|UGHNL DoÕN G|YL]
SR]LV\RQXQXQ E \ N ELU NÕVPÕ |]HO EDQNDODU YH 706) EDQNDODUÕQGD LNHQ \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ GD DoÕN SR]LV\RQOD oDOÕúWÕNODUÕ J|U OP úW U ùHNLO ¶WHQ
GH J|U OHELOHFH÷L ]HUH \DEDQFÕ EDQNDODU JUXEXQFD WHUFLK HGLOHQ ELU
ILQDQVPDQ úHNOL RODUDN DoÕN G|YL] SR]LV\RQ VWUDWHMLVLQLQ L]OHQPHVL EX YH GL÷HU
JUXSODU DoÕVÕQGDQ \ NVHN NXU ULVNLQL EHUDEHULQGH JHWLUPLúWLU ùXEDW NUL]L
VRQUDVÕ DoÕN G|YL] SR]LV\RQODUÕ QHGHQL\OH EDQNDODUÕQ NXU ULVNOHUL UHDOL]H ROPXú
YH E \ N ER\XWODUGD ]DUDUD PDUX] NDOPÕúODUGÕU $QFDN NUL] G|QHPLQGH OLNLW
RODQ YH D] GD ROVD NUL]H \DEDQFÕ SDUD SR]LV\RQODUÕQÕ NDSDWDUDN JLUHQ \DEDQFÕ
EDQNDODU KHP SL\DVDGDNL \ NVHN IDL]OHU VRQXFXQGD \DúDQDQ ND\QDN
PDOL\HWOHUL DUWÕúÕQÕ VÕQÕUODQGÕUÕUNHQ KHP GH SDUD SL\DVDODUÕQGD RUWD\D oÕNDQ
\ NVHN IDL] JHWLULVL VD÷ODPD LPNDQODUÕQÕ HWNLQ úHNLOGH NXOODQPÕú YH NUL]
G|QHPOHULQGHQ NDUOÕ oÕNPÕúODU YH NUL] |QFHVL NDUOÕOÕNODUÕQÕ NRUXPXúODUGÕU 0
0
-2.000
-5
-6.000
-10
-8.000 -10.000
-15
-12.000
(%)
(Milyon USD)
-4.000
-20
-14.000 -16.000
-25
-18.000 -20.000
àzá â á ã ä å Sektör
àzá â á ã ä å æ ç á è é*ê ë ì ã[í ç0ì ê î ï ð æ ç*á è é*ê ë ì ã í
Eyl.00
Ara.00
Mar.01
Haz.01
Eyl.01
Ara.01
-2.305
-1.729
-1.140
-136
-76
-116
-18.288
-13.682
-11.634
-2.971
-2.245
-1.533
-24,1
-17,1
-12,7
-1,9
-1,2
-3,2
-12,7
-8,8
-9,4
-2,5
-2
-1,3
-30
ùHNLO .DVÕP YH ùXEDW .UL]OHULQGH <DEDQFÕ %DQNDODUÕQ <DEDQFÕ
3DUD %LODQoR øoL 3R]LV\RQODUÕQÕQ 7XWDUODUÕ YH %LODQoRODUÕ øoLQGHNL 3D\ODUÕ
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU WDEORODU KWP
<DúDQDQ .DVÕP YH ùXEDW NUL]OHUL 7DEOR ¶GHQ
J|U OHFH÷L ]HUH EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q NDUOÕOÕ÷ÕQÕ QHJDWLI HWNLOHPLúWLU
\ÕOÕQGD X\JXODQDQ VDELW G|YL] NXUXQD GD\DOÕ SURJUDPD GX\XODQ J YHQ
EDQNDODUÕQ GDKD ID]OD ULVN DOPDODUÕQD VHEHS ROPXú YH RUWD\D oÕNDQ NUL]OHUOH
VHNW|U Q ]DUDUODUÕ E \ N ER\XWODUD XODúPÕúWÕU g]HOOLNOH |]HO EDQND
JUXEXQGDQ 706)¶QD GHYUHGLOHQ EDQNDODUÕQ ]DUDUODUÕQÕQ E \ NO ÷ J|]H
oDUSPDNWDGÕU ùXEDW ¶GH JHUoHNOHúHQ GHYDO DV\RQ VRQUDVÕ |]HO EDQNDODUÕQ YH IRQ EDQNDODUÕQÕQ \ NVHN NDPEL\R ]DUDUÕ GD VHNW|U Q ]DUDUÕQÕ
DUWÕUDQ XQVXUODUGDQGÕU
$\UÕFD |]HOOLNOH |]HO EDQNDODUÕQ NUL]OH ELUOLNWH UHDOL]H ROPXú E \ N
ER\XWODUGDNL NUHGL ULVNOHUL ROPDVÕQD UD÷PHQ V|] NRQXVX GRQXN NUHGLOHULQL
FDQOÕ NUHGLOHU DUDVÕQGD J|VWHUPHOHUL VHNW|U Q ]DUDUÕQÕQ o DúDPDOÕ GHQHWLP
YH HQIODV\RQ PXKDVHEHVL HVDV DOÕQDUDN \DSÕODQ KHVDSODPDGDQ |QFH GH
E \ N ER\XWODUGD ROGX÷XQX G ú QG UPHNWHGLU $\UÕFD EDQNDODUÕQ JHOLU JLGHU
\DSÕVÕQD EDNÕOGÕ÷ÕQGD JHOLUOHULQLQ E \ N ELU NÕVPÕ OLNLGH HGLOHELOLUOL÷L GDKD J o
LNHQ JLGHUOHULQLQ QDNLW HVDVร QD GD\DQGร รทร J|Uย OPHNWHGLU 7&0% %DQNDFร Oร N
YH )LQDQVDO .XUXOXรบODU *HQHO 0ย Gย UOย รทย %X GXUXPXQ GD ]DUDUร Q
DVOร QGD oRN GDKD \ย NVHN ROGXรทXQX J|VWHUGLรทL Doร NWร U
<DรบDQDQ LNL NUL]GHQ VRQUD X\JXODPD\D NRQXODQ %DQNDFร Oร N 6HNW|rรผ
<HQLGHQ <DSร ODQGร UPD 3URJUDPร LOH NDPX YH IRQ EDQNDODUร QD YHULOHQ VHUPD\H
GHVWHรทL YH NDPX EDQNDODUร Qร Q J|UHY ]DUDUODUร Qร Q 'รธ%6ยถOHUOH NDSDWร OPDVร YH
\HQL J|UHY ]DUDUร ย VWOHQPHOHULQLQ |QOHQPHVL VHNW|Uย Q GDKD Eย \ย N ]DUDUODUOD
NDUรบร ODรบPDVร Qร |QOHPLรบWLU
<DEDQFร EDQNDODUร Qร Q (\Oย O $UDOร N G|QHPL Vย UHVLQFH NDU
HGHQ WHN EDQND JUXEX ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU .DVร P NUL]LQGH ]DUDU
HWPHPHNOH ELUOLNWH NDUODUร Gย รบย รบ J|VWHUHQ V|] NRQXVX EDQND JUXEX \ร Oร
LoLQGH NDUOร Oร รทร Qร NRUXPXรบWXU
$UDOร N G|QHPLQGH |]HO EDQND JUXEXQXQ YH EXQXQ \DQVร PDVร
RODUDN VHNW|Uย Q ]DUDUร QGD DQL ELU DUWร รบ J|Uย OPHVL \LQH %DQNDFร Oร N 6HNW|Uย
<HQLGHQ <DSร ODQGร UPD 3URJUDPร oHUoHYHVLQGH JHUoHNOHรบWLULOHQ ย o DรบDPDOร
GHQHWLP VRQUDVร QGD VHNW|Uย Q JHUoHN ]DUDUร Qร Q RUWD\D oร NPDVร QGDQ
ND\QDNODQPDNWDGร U $UDOร N WDULKLQGH HQIODV\RQ PXKDVHEHOL YH
GHQHWLPGHQ JHoWLNWHQ VRQUD KHVDSODQDQ VHNW|Uย Q JHUoHN QHW ]DUDUร โ
WULO\RQ 7/ PLO\RQ 86' RODUDN KHVDSODQPร รบNHQ |QFHVLQGH EDQNDODUFD
gรถnderilen verilerden hesaplanan net zarar โ WULO\RQ 7/ RODUDN
KHVDSODQPร รบWร U %X GXUXPGD \DรบDQDQ LNL NUL] G|QHPLQGH EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q JHUoHNWH ELOGLULOHQGHQ oRN GDKD ID]OD ]DUDU HWWLรทL V|\OHQHELOLU
7$%/2 .$6,0 9( รน8%$7 .5รธ=/(5รธ1'( %$1.$ *583/$5, 0LO\DU 7/ .DPX 706) g]HO
<DEDQFร 6HNW|U
(\O
รธ7รธ%$5รธ</( 1(7 .$5,1 *(/รธรนรธ0รธ
$UD
0DU
+D]
(\O
$UD
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU WDEORODU KWP
7DEOR ยถWHQ J|Uย OHELOHFHรทL ย ]HUH NUL] G|QHPOHULQGH GH NDUOร Oร NODUร Qร
NRUX\DQ \DEDQFร EDQNDODUร Q V|] NRQXVX NDUODUร Qร Eย \ย N |Ooย GH IDL] JHOLUOHULQGHQ HOGH HWWLNOHUL J|Uย OPHNWHGLU รธQFHOHQHQ G|QHPOHU LoLQGH ]DUDU
HGHQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q LVH ]DUDUODUร Qร Vร Qร UODQGร UDQ LVH IDL] Gร รบร
JHOLUOHULGLU
7$%/2 .$6,0 9( รน8%$7 .5รธ=/(5รธ1'( <$%$1&, %$1.$/$5,1 9( 6(.7g5h1 *(/รธ5 *รธ'(5 <$3,6,
<DEDQFร %DQNDODUร Q *HOLU *LGHU <DSร Vร (\O
)DL] *HOLUOHUL )DL] *LGHUOHUL
)DL] 'ร รบร *HOLUOHU )DL] 'ร รบร *LGHUOHU 7RSODP *HOLUOHU 7RSODP *LGHUOHU
)DL] *HOLUOHUL )DL] *LGHUOHUL )DL] 'ร รบร *HOLUOHU )DL] 'ร รบร *LGHUOHU 7RSODP *HOLUOHU 7RSODP *LGHUOHU
$UD
0DU
+D]
(\O
$UD
6HNW|Uย Q *HOLU *LGHU <DSร Vร (\O $UD 0DU +D]
(\O
$UD
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU WDEORODU KWP
<DEDQFร EDQNDODUร Q NDUOร Oร รทร Qร รบHNLOOHQGLUHQ NDOHPOHU 7DEOR ยถWHQ
LQFHOHQGLรทLQGH (\Oย O $UDOร N G|QHPOHULQGH QHW IDL] JHOLUOHULQLQ
\ย NVHN VH\UHWWLรทL J|Uย OPHNWHGLU 6|] NRQXVX EDQNDODUร Q WRSODP IDL] JHOLUOHUL
iรงerisinde kredilerden DOร QDQ EDQNDODUGDQ DOร QDQ EDQNDODUDUDVร SDUD SL\DVDODUร QGDQ DOร QDQ YH 'รธ%6ยถOHUGHQ DOร QDQ IDL]OHU \ย NVHN SD\D VDKLSWLU
1LWHNLP .DVร P NUL]LQGH OLNLGLWH Vร Nร รบร NOร รทร \DรบD\DQ XOXVDO EDQNDODUD
ND\QDN VDรทOD\DQ \DEDQFร EDQNDODUร Q EDQNDODUGDQ DOร QDQ IDL]lerinin yรผksek
ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU 7RSODP IDL] JLGHUOHULQGH LVH EDQNDODUD YHULOHQ IDL]
JHOLUOHULQLQ Eย \ย N SD\D VDKLS ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU
1HW IDL] Gร รบร JLGHUL NDOHPL LVH QHW IDL] JHOLULQGHQ GDKD Gย รบย N ELU WXWDUD
VDKLSWLU 1HW IDL] Gร รบร JLGHUL ROXรบWXUDn kalemlerden en bรผyรผk paya sahip olan
NDOHPOHU SHUVRQHO JLGHUOHUL YH YHUJL UHVLP KDUo YH IRQODUGร U <DEDQFร
EDQNDODU JUXEX GD รนXEDW NUL]LQLQ DUGร QGDQ NXUODUGDNL DUWร รบร Q HWNLVL\OH
ROXรบDQ QHW NDPEL\R ]DUDUODUร LOH NDUรบร NDUรบร \D NDOPร รบ YH EX GXUXP dรถnem
NDUร Qร QHJDWLI HWNLOH\HQ ELU XQVXU ROPXรบWXU
7$%/2 .$6,0 9( รน8%$7 .5รธ=/(5รธ1'( <$%$1&, %$1.$/$5,1 .$5/,/,./$5,1'$ (7.รธ/รธ 2/$1 .$/(0/(5 (\O
0LO\DU 7/
$UD
0DU
+D]
(\O
$UD
7RSODP )DL] *HOLUOHUL .UHGLOHUGHQ $Oร QDQ )DL] %DQNDODUGDQ $Oร QDQ )DL] ,QWHUEDQN 3L\ รธรบO $O )DL] 'รธ%6 OHUGHQ $Oร QDQ )DL] 7RSODP )DL] *LGHUOHUL %DQNDODUD 9HULOHQ )DL]
1HW )DL] *HOLUL *LGHUL 7 )DL] 'ร รบร *HOLUOHU 7 )DL] 'ร รบร *LGHUOHU 1HW )DL] 'ร รบร *HO *LGHU 1HW 6HU 3L\ รธรบO .DU =DUDU 1HW .DPEL\R .DU =DUDU 9(5 g1 .$5 =$5$5 'g1 1(7 .$5 =$5$5
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU WDEORODU KWP
6HNW|Uย Q NDUOร Oร รทร Qร J|VWHULU ELU EDรบND J|VWHUJH GH GDKD |QFH GH
EDKVHGLOHQ 52$ยถGร U <DรบDQDQ LNL] NUL]OHUOH ELUOLNWH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q
WDรบร Gร รทร ULVNOHULQ UHDOL]H ROPDVร QHGHQL\OH V|] NRQXVX DNWLI NDUOร Oร รทร Gย รบย รบ
ND\GHWPLรบ YH (\Oย O ยถGH \ย ]GH LNHQ $UDOร N ยถGH \ย ]GH โ YH
$UDOร N ยถGH LVH \ย ]GH โ RODUDN JHUoHNOHรบPLรบLWU
<DEDQFร EDQNDODU JUXEXQXQ 52$ UDV\RVXQX G|QHPVHO RODUDN
LQFHOHGLรทLPL]GH GH NUL] G|QHPLQGH DUWร รบ ND\GHWWLรทL $UDOร N ยถGH \ย ]GH
RODQ RUDQร Q $UDOร N ยถH JHOLQGLรทLQGH \ย ]GH RODUDN JHUoHNOHรบWLรทL
J|Uย OPย รบWย U รนHNLO
10,0 7,5 5,0 (%) 2,5 0,0 -2,5 -5,0 <DEDQFร Sektรถr
Eyl.00
Ara.00
Mar.01
Haz.01
Eyl.01
Ara.01
2,7
0,7
2,5
4,2
4,4
7,8
0,1
-3,6
-3,4
-4,2
-3,8
-3,8
รนHNLO .DVร P YH รนXEDW .UL]OHULQGH <DEDQFร %DQNDODUร Q $NWLI
.DUOร Oร รทร
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
<DEDQFร %DQNDODUร Qร Q 1HW )DL] 0DUMร QD (WNLOHULQLQ 0RGHOOHQGLULOPHVL 'ย Q\DGD ROGXรทX JLEL 7ย UNL\HยถGH GH QHW IDL] PDUMร Qร HWNLOH\HQ
IDNW|UOHU ย ]HULQGH |QHPOH GXUXOPDNWDGร U %X oDOร รบPDGD GD Gย Q\DGD IDL]
PDUMร ย ]HULQGH HWNLOL RODQ IDNW|UOHU YH 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q IDL]
PDUMร QGD HWNLOL RODQ IDNW|UOHU ELU PRGHO DUDFร Oร \OD RUWD\D NRQXOPD\D
oDOร รบร ODFDNWร U
%DQNDFร Oร N 6HNW|Uย Qย Q $UDFร Oร N )DDOL\HWOHULQL (WNLOH\HQ
)DNW|UOHU
)LQDQVDO DUDFร Oร N PDOL\HWOHULQL ILQDQVDO SL\DVDODUร Q HWNLOLOLรทLQLQ ELU
J|VWHUJHVL RODUDN \RUXPODPDN Pย PNย QGย U 'ROD\ร Vร \OD QHW IDL] PDUMร Qร
HWNLOH\HQ GHรทLรบNHQOHULQ ILQDQVDO SL\DVDODUร Q LรบOH\LรบL |]HOOLNOHUL YH \DรบDQDQ
NUL]OHU J|] |Qย QH DOร QDUDN GHรทHUOHQGLULOPHVL GRรทUX RODFDNWร U 1HW IDL] PDUMร
JHQHO DQODPร \OD DUDFร Oร N PDOL\HWOHULQL VD\ร VDO RODUDN \DQVร WDQ ELU J|VWHUJH
RODUDN DQDOL] HGLOPHNWHGLU 6|] NRQXVX PDUMร Q SL\DVD NRรบXOODUร na gรถre
JHQLรบOHPHVL YH\D GDUDOPDVร VHNW|UGH IDDOL\HW J|VWHUHQ EDQNDODUร Q ILQDQVDO
DUDFร Oร N PDOL\HWOHULQL QDVร O \|QHWWLNOHULQL J|VWHUPHNWHGLU
*ย Qย Pย ]GH Nย UHVHO ILQDQVDO Eย Wย QOHรบPH ILQDQVDO SL\DVDODUร Q
GHUHJย ODV\RQX HQIRUPDV\RQ WHNQRORMLVLQGH \DรบDQDQ JHOLรบPHOHU ILQDQVDO
ย Uย QOHULQ oHรบLWOLOLN ND]DQPDVร JLEL JHOLรบPHOHUL EHUHEHULQGH JHWLUPLรบWLU %X
QHGHQOHGLU NL DUDFร Oร N IDDOL\HWOHUL รบHNLOOHQGLNoH NODVLN EDQNDFร Oร N LoLQ JHoHUOL
RODELOHFHN NUHGL YH PHYGXDW IDL]OHULQGHQ KDUHNHWOH KHVDSODQDQ QHW IDL] PDUMร
Gร รบร QGD GD J|VWHUJHOHU NDUรบร Pร ]D oร NDELOPHNWHGLU %X E|Oย PGH \DSDFDรทร Pร ]
GHรทHUOHQGLUPHOHUGH OLWHUDWย UGH Vร NoD DQDOL]LQH UDVWODQDQ QHW IDL] PDUMร ED]
DOร QPDNWDGร U
%DQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q DUDFร Oร N IDDOL\HWOHULQL HWNLOH\HQ IDNW|UOHU PLNUR
YH PDNURHNRQRPLN IDNW|UOHUGLU 0DNUR GHรทLรบNHQ RODUDN G|YL] NXUX
HQIODV\RQ
ILQDQVDO
GHULQOLN
VHUPD\H
KDUHNHWOHUL
UDNDPODUร
NXOODQร ODELOPHNWHGLU $oร NWร U NL X]XQ Vย UHOL \ย NVHN YH GHรทLรบNHQ HQIODV\RQ
\DรบD\DQ LVWLNUDUOร PDNURHNRQRPLN NRรบXOODUD VDKLS ROPD\DQ ย ONHOHU Doร Vร QGDQ
ILQDQVDO VLVWHPLQ YH DUDFร Oร รทร Q LรบOH\Lรบ HWNLQOLรทL D]DOPDNWDGร U 0DNURHNRQRPLN
LVWLNUDUVร ]Oร NODUร Q \DรบDQGร รทร ย ONHOHUGH SL\DVD\D Jย YHQLQ D]DOPร รบ ROPDVร
JHOHFHรทH \|QHOLN EHNOHQWLOHUGH QHWOLNWHQ X]DN ROPD ILQDQVDO DUDFร Oร N
KL]PHWOHULQLQ
PDNURHNRQRPLN
NRรบXOODUGDNL
GHรทLรบLPOHUH
GX\DUOร Oร รทร Qร
DUWร UPDNWDGร U %X QHGHQOHGLU NL V|] NRQXVX GHรทLรบNHQOHULQ |]HOOLNOH EHOLUVL]OLN
RUWDPร QGD GHรทLรบNHQOLN DU] HWPHVL YH EHOLUVL]OLN RUWDPร Qร Q GHYDP HWPHVL
ND\QDN PDOL\HWOHULQL DUWร Uร Fร XQVXU RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U )LQDQVDO
SL\DVDODUร Q GHULQOLรทL GH IDL] PDUMร Qร GROD\Oร GD ROVD HWNLOH\HQ IDNW|UOHUGHQ
ELULGLU รน|\OH NL ILQDQVDO GHULQOLรทLQLQ ROPDGร รทร SL\DVDODUGD IDL] RUDQODUร Qร Q
\ย NVHN GHรทLรบNHQOLN J|VWHUGLรทL EX QHGHQOH EDQNDODUร Q NUHGL YH PHYGXDW IDL]
RUDQODUร Qร D\DUODPDODUร Qร Q ROGXNoD PDOL\HWOL RODELOHFHรทL J|Uย OPHNWHGLU
gWH \DQGDQ ILQDQVDO DUDFร Oร N PDOL\HWOHULQL GRรทUXGDQ HWNLOH\HQ PLNUR
IDNW|UOHUGHQ NXOODQร ODQODU \DVDO \ย Nย POย Oย N RODQ ]RUXQOX NDUรบร Oร NODU YHUJLOHU
VRUXQOX NUHGLOHULQ \ย NVHNOLรทL \DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|UGHNL YDUOร รทร YH
VHNW|UGHNL UHNDEHWWLU <DEDQFร EDQNDODUร Q YDUOร รทร VHNW|UGHNL UHNDEHWLQ
Gย ]H\LQL EHOLUOH\HQ HQ |QHPOL XQVXUGXU =RUXQOX NDUรบร Oร NODU PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q X\JXODGร NODUร SDUD SROLWLNDODUร GRรทUXOWXVXQGD HNRQRPLGHNL
OLNLGLWH VHYL\HVLQL NRQWURO HGHELOPHN DPDFร \OD รบHNLOOHQPHNWHGLU 6|] NRQXVX
NDUรบร Oร NODU ND\QDN PDOL\HWOHULQH \DQVร PDNWDGร U %DQNDODU NDU DPDoOร
NXUXOXรบODU ROGXNODUร LoLQ DUWDQ IRQ PDOL\HWOHULQL Pย รบWHUL\H \DQVร WDUDN IDL]
PDUMODUร Qร Q DUWPDVร QD VHEHS RODELOPHNWHGLU 9HUJLOHU GH HQIODV\RQXQ DUWร รบร \OD
DUWร รบ J|VWHUHQ EDQNDODUร Q IRQ PDOL\HWOHULQL DUWร Uร Fร EDQND\D HN \ย N JHWLULFL
X\JXODPDODUGร U %DQNDODU \LQH YHUJLOHU QHGHQL\OH NDUรบร NDUรบร \D ROGXNODUร JHOLU
ND\Eร Qร Gย รบย N PHYGXDW IDL]L EHOLUOHPHN \ROX\OD \D GD \ย NVHN NUHGL IDL]
RUDQร EHOLUOHPHN \ROX\OD Pย รบWHUL\H \DQVร WPD \ROXQX Pย PNย Q ROGXรทXQFD
VHoHUOHU YH EX GXUXP EDQNDODUร Q IDL] PDUMODUร Qร Q DUWร รบร QGD GRรทUXGDQ HWNLOL
RODELOPHNWHGLU $\Uร FD VRUXQOX NUHGLOHU \DQL 7*$ยถODUร Q WRSODP NUHGLOHU LoLQGHNL
SD\ร Qร Q \ย NVHNOLรทL GH EDQNDQร Q X\JXODGร รทร IDL] RUDQODUร QD YH GROD\ร Vร \OD GD
IDL] PDUMODUร Qร DUWร Uร Fร \|QGH HWNL HWPHNWHGLU <DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|UH
JLULรบOHUL GH IDL] PDUMร Qร HWNLOH\HQ IDNW|UOHUGHQ ELULGLU (WNLVL JHOLรบPLรบ YH
JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH IDUNOร Oร N DU] HWPHNOH ELUOLNWH DVOร QGD X]XQ YDGHGH
EHNOHQHQ \DEDQFร EDQNDODUร Q UHNDEHWL DUWร UPDVร LOH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q IDL]
PDUMร Qร Q GDUDOPDVร YH NDUOร Oร รทร Qร Q D]DOPDVร Gร U )DL] 0DUMร รธOH รธOJLOL dDOร รบPDODU
/LWHUDWย UGH GH QHW IDL] PDUMร Qร HWNLOH\HQ GHรทLรบNHQOHU ย ]HULQGH
oDOร รบPDODU \DSร OPDNWDGร U 'HPLUJย o .XQW YH +XL]LQJD
\ร OODUร DUDVร QGD ย ONHQLQ EDQNDODUร Qร Q IDL] PDUMODUร Qร EHOLUOH\HQ GHรทLรบNHQOHUH
LOLรบNLQ DUDรบWร UPDODU \DSPร รบODUGร U +HUรบH\GHQ |QFH EDQNDQร Q DUDFร Oร N
HWNLQOLรทLQLQ H[ DQWH YH H[ SRVW IDUNODU RODUDN KHVDSODQDELOHFHรทL LIDGH
HGLOPLรบWLU ([ DQWH IDUNร Q JHUoHN NUHGL YH PHYGXDW IDL] RUDQร IDUNร ROGXรทX
LIDGH HGLOLUNHQ H[ SRVW RODUDN KHVDSODQDQ IDUNร Q LVH NUHGL IDL] JHOLUOHUL LOH
PHYGXDW IDL] |GHPHOHUL DUDVร QGDNL IDUN RODUDN Doร NODQPร รบWร U 'HPLUJย o .XQW
YH +XL]LQJD D\Qร oDOร รบPDGD EDQNDODUร Q IDL] PDUMODUร QGD ILQDQVDO \DSร \ร
\DQVร Wร U GHรทLรบNHQOHULQ NDQXQL X\JXODPDODUร Q YH\D \ย Nย POย Oย NOHULQ YHUJLOHULQ
EDQNDQร Q VDKLEL RODQ JUXEXQ |QHPOL ROGXรทXQXQ DOWร Qร oL]PLรบOHU |]HOOLNOH
JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO EDQNDODUD J|UH GDKD
\ย NVHN IDL] PDUMร \OD YH GDKD \ย NVHN NDUOร Oร NOD oDOร รบWร NODUร Qร WHVSLW HWPLรบOHUGLU
<LQH IDL] PDUMร Qร HWNLOH\HQ GLรทHU IDNW|UOHULQ HQIODV\RQ SR]LWLI \|QOย LOLรบNL
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q DNWLIOHULQLQ *60+ LoLQGHNL SD\ร QHJDWLI \|QOย LOLรบNL YH
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q NRQVDQWUDV\RQX SR]LWLI \|QOย LOLรบNL ROGXรทX VRQXFXQD
XODรบPร รบODUGร U
ร te yandan, %DUDMDV 6WHLQHU YH 6DOD]DU E EDQND IDL]
PDUMODUร Qร G|UW IDNW|UH EDรทODPร รบODUGร U %X IDNW|UOHU ILQDQVDO YHUJLOHU operasyon maliyetleri, piyasa gรผรงleri ve kredi kalitesidir. Bu faktรถrleri daha
GHWD\Oร Doร NOD\DFDN ROGXรทXPX]GD ILQDQVDO YHUJLOHU RODUDN ]RUXQOX NDUรบร Oร NODU
DNOD JHOPHNWHGLU .UHGL NDOLWHVL RODUDN GD VRUXQOX NUHGLOHULQ PRGHOGH
NXOODQร OGร รทร J|Uย OPHNWHGLU
%URFN YH 5RMDV 6XDUH] EHรบ /DWLQ $PHULND ย ONHVLQLQ $UMDQWLQ
%ROLY\D .RORPEL\D รนLOL YH 3HUX IDL] PDUMODUร QD LOLรบNLQ ELU UHJUHV\RQ DQDOL]L
\DSPร รบODUGร U %Dรทร PVร ] GHรทLรบNHQ RODUDN VRUXQOX NUHGLOHUL RSHUDV\RQ
PDOL\HWOHULQL VHUPD\H UDV\RVXQX OLNLGLWH UDV\RVXQX Nร VD YDGHOL YDUOร NODUร Q
WRSODP PHYGXDWD RUDQร YH NXNOD GHรทLรบNHQOHUL NXOODQPร รบODUGร U 8ODรบWร NODUร
VRQXoODU HWNLOHULQLQ Eย \ย NOย NOHUL ย ONHGHQ ย ONH\H GHรทLรบPHNOH ELUOLNWH \ย NVHN
RSHUDV\RQ PDOL\HWOHULQLQ Wร SNL VRUXQOX NUHGLOHU JLEL IDL] PDUMร Qร JHQLรบOHWWLรทLQH
\|QHOLNWLU %XQD HN RODUDN ]RUXQOX NDUรบร Oร NODUร Q GD IDL] PDUMร QD JHQLรบOHWLFL HWNL
\DUDWWร รทร YH \LQH EDรทร PVร ] GHรทLรบNHQ RODUDN \DQVร WPD\D oDOร รบWร NODUร
EDQNDODUร Q NDUรบร NDUรบร \D NDOGร NODUร PDNURHNRQRPLN EHOLUVL]OLNOHULQ LVH
EDQNDODUร \ย NVHN IDL] PDUMร QD \|QHOWWLรทLQL LIDGH HWPLรบOHUGLU 0DNURHNRQRPLN
GHรทLรบNHQOHUGHQ IDL] RUDQร Qร Q GHรทLรบNHQOLรทL HQIODV\RQ RUDQร YH *60+ยถQร Q
Eย \ย PH RUDQร Qร NXOODQPร รบODU \LQH ย ONHGHQ ย ONH\H GHรทLรบNHQOLN J|VWHUPHNOH
ELUOLNWH IDL] RUDQร Qร Q GHรทLรบNHQOLรทLQLQ YH HQIODV\RQ RUDQร Qร Q DQODPOร VRQXoODU
YHUPHNOH ELUOLNWH Eย \ย PH RUDQร Qร Q LVWDWLVWLNL RODUDN DQODPOร ROPDGร รทร Qร
J|UPย รบOHUGLU .ร VDFD /DWLQ $PHULNDยถGDNL PLNURHNRQRPLN YH PDNURHNRQRPLN
NRรบXOODU VRQXFX PDUMร Q Doร OPDVร QD HWNL HWWLรทL VRQXFXQD XODรบPร รบODUGร U 7ย UN %DQNDFร Oร N 6HNW|Uย QGH )DL] 0DUMร
7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q IDL] PDUMODUร QD JUXSODU LWLEDUL\OH
EDNWร รทร Pร ]GD V|] NRQXVX รบHNLOGH HQ \ย NVHN PDUMD \DEDQFร EDQNDODUร Q VDKLS
ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU g]HO EDQNDODUร Q IDL] PDUMร VHNW|Uย Q RUWDODPD IDL]
PDUMร Qร Q ย ]HULQGH VH\UHGHUNHQ NDPX EDQNDODUร Qร Q |]HO EDQNDODUD J|UH
Gย รบย N IDL] PDUMร LOH oDOร รบWร รทร J|Uย OPHNWHGLU รนHNLO
6LVWHPGH QHW IDL] PDUMÕQÕQ JHQHO RODUDN \DEDQFÕ EDQNDODUGD
\ NVHNNHQ NDPX EDQNDODUÕQGD G ú N ROPDVÕQÕQ QHGHQL NDPX EDQNDODUÕQÕQ
WHPHO IRQ ND\QDNODUÕQÕQ PHYGXDW ROPDVÕ GROD\ÕVÕ\OD PDOL\HWLQLQ \ NVHN
ROPDVÕ YH PHYGXDW IDL]OHULQLQLQ \ NVHNOL÷LQLQ IDL] JLGHUOHULQL DUWÕUDUDN QHW IDL]
JHOLUOHULQL G ú UPHVLGLU %XQD NDUúÕQ \DEDQFÕ EDQNDODUÕQ IRQ ND\QDNODUÕQÕQ
NRPSR]LV\RQXQXQ IDUNOÕOÕ÷Õ EX JUXSWDNL EDQNDODUÕQ IDL] PDUMÕQÕQ \ NVHN
VH\UHWPHVLQGH HWNLOLGLU <DEDQFÕ EDQNDODUÕQ IRQ ND\QDNODUÕQÕ GDKD XFX] YH
NROD\ \ROGDQ VD÷ODPDODUÕQD UD÷PHQ SODVPDQODUÕQGD XOXVDO EDQNDODUOD
EHQ]HU IL\DWODQGÕUPD\D JLWPHOHUL IDL] PDUMODUÕQÕ VHNW|UH J|UH GDKD \ NVHN
WXWPDODUÕQD QHGHQ ROPXúWXU 30 25 20 15 (%) 10 5
Kamu
Özel
ñ ò3ó ò+ô õ*ö
Ara.01
Eyl.01
Haz.01
Mar.01
Ara.00
Ara.99
Ara.98
Ara.97
Ara.96
Ara.95
Ara.94
Ara.93
0
Sektör
ùHNLO %DQNDFÕOÕN 6HNW|U Q Q )DL] 0DUMÕ *HOLúLPL ÷ ø
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH EXOWHQ D\OLN DUDOLN JUXSNXPXOH GHIDXOW DVS
1HW IDL] PDUMÕQÕQ JHOLúLPLQL LQFHOHGLNWHQ VRQUD GDKD |QFH GH÷LQLOHQ söz konusu mDUMD HWNL HGHQ IDNW|UOHUGHQ ED]ÕODUÕ 7 UNL\H DoÕVÕQGDQ GD DQDOL]
HGLOPHNWHGLU
*UDILNWH H[ SRVW RODUDN KHVDSODQDQ QHW IDL] PDUMÕ JUXSODU LWLEDUL\OH
LQFHOHQPLúWLU 0RGHOGH LVH |QFHOLNOH V|] NRQXVX PDUM \LQH H[ SRVW RODUDN ELU
EDúND LIDGH LOH IDL] JHOLU JLGHUOHULQ IDUNÕQÕQ ELODQoR E \ NO ÷ QH E|O QPHVL\OH ù ú8û+ü ý þ ÿ ý þ þ ü ÿ þ þ Dþ ü ÿ ý ý ü þ þ ü ÿ þ ÿ ü! þ " þ " pü # !$ % þ þ ü! ÿ ü! þ " ü!" & ý ÿ ' # ü ( $ ÿ $ " ") " $ * $ ") ÿ + ý, þ ÿ ü ü ( - ÿ . " %ü þ,/ ÿ $ / ÿ 10 ü ÿ " 2
KHVDSODQDQ \|QWHPOH DQDOL] HGLOPHN LVWHQPLรบWLU $QFDN NDUOร Oร N WDEORODUร Qร Q
Nย Pย ODWLI ROPDPDVร QD NDUรบร Q ELODQoRQXQ Nย Pย ODWLI YHULOHUOH KHVDSODQPDVร
QHGHQL\OH HOGH HGLOHQ V|] NRQXVX UDV\R G|QHP EDรบODUร QGD Gย รบย N G|QHP
VRQODUร QGD LVH \ย NVHN oร NPDNWDGร U %X \DSร GD ELU YHUL G|QHPVHO RODUDN DQDOL]
HGLOHELOPHNOH ELUOLNWH PRGHOGH NXOODQร OGร รทร QGD EDรทร PVร ] GHรทLรบNHQOHU DQODPOร
oร NPDPDNWDGร U %X QHGHQOH PRGHOGH V|] NRQXVX GHรทLรบNHQ H[ DQWH RODUDN
KHVDSODQPร รบWร U %XUDGD NDUรบร ODรบร ODQ ]RUOXN LVH PHYGXDW IDL] RUDQODUร NDPX\D
Doร NODQร UNHQ NUHGL IDL] RUDQODUร Qร Q Doร NODQPDPDVร Gร U 'ROD\ร Vร \OD WRSODP
VHNW|Uย Q JHUoHNOHรบHQ IDL]OHULQGHQ KHVDSODQDQ PDUM NXOODQร ODPDPร รบWร U %XQXQ
\HULQH PHYGXDW IDL] RUDQODUร Doร NODQDQ YHULOHUGHQ KDUHNHWOH NXOODQร Oร UNHQ
NUHGL IDL] RUDQODUร LoLQ HOGH HGLOHELOLQHQ ELU EDQNDQร Q NUHGL IDL] RUDQODUร
NXOODQร OPร รบWร U
0RGHO )DL] 0DUMร 3
; 4 < = 5 : 6 4
ELoLPLQGH WDQร PODQPDNWDGร U $QDOL]LPL]GH QHW IDL] PDUMร EDรทร POร GHรทLรบNHQ RODUDN NXOODQร Oร UNHQ
Doร NOD\ร Fร GHรทLรบNHQ RODUDN GD EDรทร PVร ] GHรทLรบNHQOHU ILQDQVDO GHULQOLN
J|VWHUJHVL RODUDN 0 <ยถQLQ *60+ยถ\D RUDQร ; HQIODV\RQXQ D\Oร N DUWร รบร <
\DEDQFร EDQNDODUร Q DNWLI Eย \ย NOย NOHULQLQ WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\ร =
KD]LQH IDL]OHULQLQ UHHO JHWLULVL : NXOODQร OPร รบWร U $\Uร FD UHJUHV\RQGD รนXEDW
NUL]L VRQUDVร YHULOHUGH J|]OHQHQ Nร Uร OPD QHGHQL\OH 0DUW
G|QHPLQGH ยณ ยด GLรทHU G|QHPOHUGH ยณ ยด GHรทHUOHULQL DODQ ELU NXNOD GHรทLรบNHQ 4
NXOODQร OPร รบWร U
dDOร รบPD NDSVDPร QGD \HU DODQ GHรทLรบNHQOHUH LOLรบNLQ D\Oร N G|QHPOHUH
LOLรบNLQ YHULOHU \ร Oร Qร Q LNLQFL oH\UHรทLQGHQ EDรบOD\DQ YH \ร O VRQXQD
NDGDU GHYDP HGHQ G|QHPL NDSVDPDNWD YH J|]OHPGHQ ROXรบPDNWDGร U
%Dรทร PVร ] GHรทLรบNHQ RODUDN NXOODQร ODQ YHULOHU 7&0% YH 7%%ยถQLQ LQWHUQHW
VLWHVLQGHQ HOGH HGLOHUHN KHVDSODQPร รบWร U รธQFHOHQHQ GHรทLรบNHQOHULQ NDSVDGร รทร
]DPDQ VHULVLQLQ Nร VD ROGXรทX ELOLQPHNWHGLU $QFDN PRGHOGH Wย P GHรทLรบNHQOHU
LoLQ HOGH HGLOHELOHQ HQ JHQLรบ G|QHP LQFHOHPH\H DOร QPร รบWร U Tahmin sรผrecimiz,
HQ Nย oย N NDUHOHU \|QWHPL NXOODQร ODUDN JHUoHNOHรบWLULOPLรบWLU 0RGHOLPL]GH KDWD
WHULPLQL EDรทร PVร ] GHรทLรบNHQOHULQ NDWVD\ร ODUร Qร VLPJHOHPHNWHGLU YH GHQNOHPLQ ELOLQPH\HQOHULGLU )DL] PDUMร GHQNOHPL WDKPLQ VRQXoODUร DรบDรทร GDNL
WDEORGD VXQXOPDNWDGร U 7DEOR
7$%/2 )$รธ= 0$5-, '(1./(0รธ 7$+0รธ1 6218d/$5,
0RGHOGHQ โ ข
)LQDQVDO GHULQOLN DUWWร NoD IDL] RUDQODUร Qร Q GDKD D] GHรทLรบNHQOLN
J|VWHUPHVL YH GROD\ร Vร \OD IDL] RUDQODUร Qร D\DUODPDQร Q
NROD\ODรบPDVร \OD IDL] PDUMODUร Qร Q Gย รบPH HรทLOLPL J|VWHUPHVL
\DQL QHJDWLI \|QOย ELU LOLรบNLQLQ UHJUHV\RQda kendini gรถstermesi, โ ข
%LU GLรทHU EDรทร PVร ] GHรทLรบNHQ RODUDN HQIODV\RQXQ DUWWร NoD IDL]
PDUMร Qร Q GD DUWPDVร QD VHEHS ROPDVร YH EX GXUXPGD GD SR]LWLI
\|QOย ELU LOLรบNLQLQ ROPDVร โ ข
<DEDQFร EDQNDODUร Q SD\ODUร Qร Q DUWWร NoD G|QHP LoLQGH UHNDEHWL
DUWร UDUDN IDL] PDUMODUร Qร Q D]DOPDVร QHGHQL\OH IDL] PDUMร LOH
QHJDWLI \|QOย ELU LOLรบNLVLQLQ ROPDVร โ ข
+D]LQH IDL]OHULQLQ UHHO JHWLULOHUL LOH IDL] PDUMODUร DUDVร QGD SR]LWLI
\|QOย ELU LOLรบNLQLQ ROPDVร
EHNOHQPHNWHGLU
1LKDL RODUDN \XNDUร GD J|VWHULOHQ UHJUHV\RQ DQDOL]LQGHNL EDรทร PVร ]
GHรทLรบNHQOHU NXOODQร OPDNOD ELUOLNWH OLWHUDWย U WDUDPDVร LOH NDUรบร Pร ]D oร NDQ IDL]
PDUMร Qร HWNLOH\HELOHFHรทL Gย รบย Qย OHQ GLรทHU GHรทLรบNHQOHU GH WHVW HGLOPLรบWLU
<DVDO \ย Nย POย Oย N RODUDN ]RUXQOX NDUรบร Oร NODUร Q YH YHUJLOHULQ 7ย UN
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH QHW IDL] PDUMร Qร JHQLรบOHWLFL HWNLVL RODFDรทร
Gย รบย Qย OPย รบWย U $QFDN \ย NVHN HQIODV\RQ YH EXQD SDUDOHO EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย QGH \ย NVHN IDL] RUDQODUร Qร Q D\Uร FD ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร รทร Q ROGXรทX ELU
\DSร V|] NRQXVX LNHQ EDQNDODUร Q NDUรบร Oร N YH YHUJLOHULQLQ GHรทLรบLPLQLQ ND\QDN
PDOL\HWLQGH |QHPOL ELU GHรทLรบLP \DUDWPDGร รทร GLรทHU ELU LIDGH LOH IDL] PDUMร Qร Q EX
LNL GHรทLรบNHQH GX\DUOร Oร รทร Qร Q ROPDGร รทร J|Uย OPย รบWย U
'|YL] NXUXQXQ D\Oร N GHรทLรบLPLQLQ GH QHW IDL] PDUMร Qร SR]LWLI \|QGH
HWNLOH\HFHรทL EHNOHQPLรบWLU .XUODUGDNL DUWร รบODUร Q G|YL]H yรถnelmeyi engellemek
DPDoOร PHYGXDW IDL]OHULQL GH DUWร UDFDรทร YH IDL] PDUMร Qร |QFH QHJDWLI
HWNLOH\HFHรทL DQFDN VRQUDNL G|QHPOHUGH NUHGL IDL]OHULQLQ GH DUWร รบ J|VWHUHN IDL]
PDUMร Qร Q DUWDFDรทร Gย รบย Qย OPย รบWย U $QFDN IDL] RUDQODUร Qร Q \HWHULQFH \ย NVHN
ROPDVร SODVPDQODUร Q GDKD oRN KD]LQH ERQXVX YH GHYOHW WDKYLOOHULQH
\|QHOPH\H EDรบODPDVร LOH NUHGLOHUH SODVPDQ \DSPD WHUFLKLQLQ D]DOPDVร
EDQNDODU Doร Vร QGDQ NUHGL NXOODQGร Uร ODELOHFHN YHULPOL YH UDQGร PDQOร ILUPDODUร Q
D]DOPDVร YH HNRQRPLGHNL GDUDOPD LOH NUHGL PDOL\HWOHULQGHNL DUWร รบD EDรทOร olarak
kredi
talebinde
gerilemeler
gรถrรผlmesi,
รถte
yandan
kredi
NXOODQGร Uร PODUร Qร Q JHQHOGH EDQNDODUร Q NHQGL JUXS ILUPDODUร QD ROPDVร
QHGHQL\OH EHNOHQHQ DQODPOร LOLรบNL UHJUHV\RQ DQDOL]LQGH NXUXODPDPร รบWร U
6RQXo RODUDN 7DEOR ยถWH \DQVร Wร ODQ WDKPLQ VRQXoODUร DรบDรทร GDNL JLEL
\RUXPODQPDNWDGร U โ ข
)LQDQVDO GHULQOLN GHรทLรบNHQOHULQLQ IDL] PDUMร Qร G|UW G|QHP
JHFLNPHOL RODUDN YH QHJDWLI \|QGH HWNLOHPLรบ ROGXรทX
J|Uย OPย รบWย U %XUDGD ILQDQVDO GHULQOLN J|VWHUJHVLQLQ IDL] PDUMร Qร
GROD\Oร RODUDN HWNLOHPHVL QHGHQL\OH 4 dรถnem sonra etkisini
J|VWHUGLรทL Gย รบย Qย OPHNWHGLU
โ ข
(QIODV\RQXQ GLรทHU GHรทLรบNHQOHUOH NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร QGD RODVร Oร N
GHรทHULQLQ GDKD \ย NVHN ROGXรทX YH HQIODV\RQ DUWร รบร Qร Q QRPLQDO
IDL] DUWร รบร LOH PHYGXDW NUHGL IDL]OHULQL YH GROD\ร Vร \OD IDL] PDUMร Qร
DUWร UGร รทร J|Uย OPย รบWย U (QIODV\RQ QHGHQL\OH RUWD\D oร NDELOHFHN
ULVNOHUL NDUรบร OD\DELOPH YH JHOLU ND\Eร QD XรทUDPDPD Jย Gย Vย
EHNOHQGLรทL JLEL IDL]OHU ย ]HULQGH GRรทUXGDQ HWNL \DUDWPร รบWร U
6RQXo RODUDN HQIODV\RQ IDL] PDUMร Qร ELU G|QHP JHFLNPHOL RODUDN ve pozitif yรถndH HWNLOHPLรบWLU โ ข
<DEDQFร EDQNDODUร Q VHNW|U LoLQGHNL YDUOร NODUร EDรทร POร GHรทLรบNHQ
RODQ IDL] PDUMร Qร EDรบWD EHNOHQHQLQ DNVLQH SR]LWLI \|QGH
HWNLOHPLรบWLU %X VRQXFXQ 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย LoLQGH SD\ODUร
ROGXNoD Gย รบย N RODQ \DEDQFร EDQNDODUร Q UHNDEHWL DUWร UDUDN
VHNW|Uย Q
IDL]
PDUMร Qร
D]DOWPD
HWNLOHULQLQ
KHQย ]
JHUoHNOHรบPHPHVL QHGHQL\OH RUWD\D oร NWร รทร Gย รบย Qย OPHNWHGLU
*HOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \DEDQFร EDQNDODUร Q \ย NVHN IDL]
PDUMร \OD oDOร รบWร NODUร ย ONHPL]GH GH D\Qร \DSร Qร Q V|] NRQXVX
ROGXรทX ELOLQPHNWHGLU %X VHEHSOH YH D\Uร FD XOXVDO EDQNDODUร Q
ND\QDN PDOL\HWOHULQL D]DOWPDN \ROX\OD IDL] PDUMODUร Qร DรบDรทร
oHNHPHPHOHUL QHGHQL\OH = EDรทร PVร ] GHรทLรบNHQLQ IDL] PDUMร Qร
G|UW G|QHP JHFLNPHOL RODUDN YH SR]LWLI \|QOย ELU LOLรบNL LOH
HWNLOHPLรบ ROGXNODUร Gย รบย Qย OPHNWHGLU โ ข
+D]LQH IDL] RUDQODUร Qร Q UHHO JHWLULVLQLQ DUWPDVร |]HOOLNOH NUHGL
IDL] RUDQODUร Qร Q GD \ย NVHOPHVL HรทLOLPLQL DUWร UDELOGLรทLQGHQ QHW
IDL] PDUMร LOH SR]LWLI \|QOย ELU LOLรบNLVL ROGXรทX YH ELU LVWDWLVWLNL
RODUDN DQODPOร EXOXQGXรทX VRQXFXQD XODรบร OPร รบWร U $\Uร FD ND\QDN
LKWL\DFร Qร Q DOWHUQDWLI IRQ ND\QDNODUร LOH VDรทODQPD\D EDรบODQPDVร
GD PHYGXDW IDL]OHULQLQ DUWร รบร Qร Q Vร Qร UOร ROPDVร QD VHEHS ROPXรบ
YH VRQXo RODUDN V|] NRQXVX EDรทร POร GHรทLรบNHQLQ +D]LQH IDL]
RUDQODUร Qร Q DUWร รบร QGDQ G|UW G|QHP JHFLNPHOL RODUDN HWNLOHGLรทL
J|Uย OPย รบWย U
0RGHOLQ LoVHO EDรทร QWร VRUXQX ROXS ROPDGร รทร 'XUELQ :DWVRQ WHVWL LOH
DQDOL] HGLOHELOPHNWHGLU %X WHVWLQ LVWDWLVWLรทL G LVWDWLVWLรทL ย G ย DUDOร รทร QGD
GHรทLรบLU 7DEOR ยถWHQ GH J|Uย OHFHรทL ย ]HUH J|]OHP VD\ร Vร \ย ]GH
DQODPOร Oร N Gย ]H\LQGH YH EDรทร PVร ] GHรทLรบNHQ VD\ร Vร LNHQ G
EXOXQPXรบWXU 6|] NRQXVX YHULOHUGHQ KDUHNHWOH GD YH Gย RODUDN
EXOXQPXรบWXU %X Nร VD Doร NODPDGDQ VRQUD VRQXoODUร \DQVร Wร ODQ 'XUELQ
:DWVRQ WHVWLQH J|UH PRGHOGH RWRNRUHODV\RQ VRUXQX EXOXQPDPDNWDGร U
Sonuรง olDUDN GHรทLรบNHQOHU HNRQRPLN YH LVWDWLVWLNL RODUDN DQODPOร
EXOXQPXรบ YH EDรทร PVร ] GHรทLรบNHQOHULQ EDรทร POร GHรทLรบNHQOHUL Doร NODPD \ย ]GHVL
\ย NVHN oร NPร รบWร U
'g5'h1&h %g/h0 6218d 9( '(ö(5/(1'ø50( Dünyada finansal piyasalardaki entegrasyon 1980’lerde belirgin
RODUDN DUWÕú ND\GHWPLúWLU $\QÕ G|QHPGH ELUoRN ONH NÕVÕWODPDODUÕ NDOGÕUDUDN
VHUPD\H JLULúOHULQL WHúYLN HWPH\H EDúODPÕúWÕU $V\D /DWLQ $PHULND YH 2UWD
$YUXSD JLEL ONHOHUGHNL JHOLúPHNWH RODQ HNRQRPLOHU YH JHoLú HNRQRPLOHUL
XOXVODUDUDVÕ ILQDQVDO LúOHPOHUGHNL NÕVÕWODPDODUÕ NDOGÕUPÕúODU D\QÕ ]DPDQGD
XOXVDO SL\DVDODUGDNL RSHUDV\RQODUD LOLúNLQ G ]HQOHPHOHUL HVQHNOHúWLUPLúOHUGLU
8OXVODUDUDVÕ DODQGD EX JHOLúPHOHULQ \DúDQÕOÕ\RU ROPDVÕQÕQ HQ |QHPOL
QHGHQOHUL JHOLúPLú ONHOHULQ \HQL YH NDUOÕ SD]DU DUD\ÕúODUÕ YH JHOLúPHNWH RODQ
ONHOHULQ GH E \ PH YH NDONÕQPD ILQDQVPDQÕQÕQ VD÷ODQDELOPHVL DPDFÕ\OD IRQ
WDOHS HWPHOHULGLU )LQDQVDO OLEHUDOOHúPH\H EX ED÷ODPGD KHS NDUOÕ ELU SROLWLND
RODUDN EDNÕOPÕúWÕU <DWÕUÕPFÕODUD SRUWI|\OHULQL YH GROD\ÕVÕ\OD ULVNL GD÷ÕWPD
LPNDQÕ YHUPHNWHGLU
<DEDQFÕODUÕQ NDWÕOÕPODUÕQD RODQDN VD÷ODPD\Õ GHVWHNOHU SROLWLND\D LOLúNLQ
DUJ PDQODU KHQ ] G Q\DFD NDEXO J|UPHNWHQ ROGXNoD X]DNWÕU g]HOOLNOH KÕ]OD
OLEHUDOOHúPH\H JHoLOPHVL NRQXVXQGD EHNOHQLOHQLQ WHUVLQH SUREOHPOHUOH
NDUúÕODúÕOPDVÕ ND\JÕVÕ PHYFXWWXU
)LQDQVDO OLEHUDOOHúPH\H \|QHOLN SROLWLNDODU GHYDP HWPHNWH\NHQ
\DEDQFÕ EDQNDODUÕQ JLULúLQH L]LQ YHUPH úHNOLQGHNL G ]HQOHPHOHU GH EX
SDUDOHOGH \HULQL DOPÕúWÕU <DEDQFÕ EDQNDODUÕQ |Q QGHNL NÕVÕWOD\ÕFÕ SROLWLNDODUÕQ
NDONPDVÕ\OD ELUOLNWH V|] NRQXVX EDQNDODU úXEH WHPVLOFLOLN DoPD \D GD ELU
XOXVDO EDQND\Õ VDWÕQDOPD \ROX\OD XOXVDO HNRQRPLGHNL \HUOHULQL DOPÕúODUGÕU
<DEDQFร EDQNDODUร Q XOXVDO HNRQRPL\H ROXPOX HWNLOHUL RODELOHFHรทL JLEL
ROXPVX] HWNLOHUL GH RODELOPHNWHGLU <DEDQFร EDQND JLULรบOHULQLQ UHNDEHWoL ELU
EDVNร ROXรบWXUPDN VXUHWL\OH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ YHULPOLOLรทLQL DUWร UGร รทร
Gย รบย Qย OPHNOH ELUOLNWH GDKD LVWLNUDUOร ELU EDQNDFร Oร N VLVWHPL YH GDKD D]
GHรทLรบNHQ NUHGL DU]ร \DUDWPD\D NDWNร GD EXOXQPDVร KXVXVXQXQ GDKD D] Doร N
ROGXรทX LIDGH HGLOPHNWHGLU $QFDN EHONL GH HQ NDEXO J|UPย รบ J|Uย รบ \DEDQFร
EDQND JLULรบOHULQLQ XOXVDO ILQDQVDO VLVWHPGH LNL NDUรบร W HWNLVLQLQ RODELOHFHรทL
\|Qย QGHGLU %X HWNLOHU XOXVDO รบRNODUD D]DODQ KDVVDVL\HW YH XOXVODUDUDVร
EDQNDODUร Q PHUNH] ย ONHOHUGHNL รบRNODUD DUWDQ ULVNLGLU
<DEDQFร EDQNDODUร Q ROXPOX HWNLOHULQLQ DUDVร QGD โ ข
%DQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH UHNDEHWL DUWร UDUDN \HUHO EDQNDODUร Q
HWNLQOLรทLQL DUWร UDELOPHVL
โ ข
<HQL WHNQRORML YH EDQNDFร Oร N ย Uย QOHULQLQ NXOODQร Pร Qร DUWร UDELOPHVL
โ ข
*HWLUGLNOHUL \HQL X\JXODPDODUร Q \XUWLoL EDQNDODU WDUDIร QGDQ GD
NXOODQร OPD\D EDรบODQPDVร VRQXFX \XUWLoL ILQDQVDO SL\DVDODUร Q
PRGHUQOHรบPHVLQH Eย \ย N NDWNร GD EXOXQDELOPHOHUL โ ข
8OXVDO EDQNDODUร Q EX EDQNDODUGDQ LGDUL HรทLWLP DOPDODUร YH EXQX
\XUWLoL VHNW|UH WUDQVIHU HWPHOHUL GXUXPXQGD PRGHUQ EDQNDFร Oร N
WHNQLNOHUL YH EHFHULOHULQ \HUHO HNRQRPL\H \D\ร OPDVร โ ข
)LQDQVDO UHJย ODV\RQ GHQHWLP YH NDQXQL \DSWร Uร P \HWHUVL]OLNOHUL
JLEL
NXUXPVDO
Kร ]ODQGร UDELOPHVL โ ข
DOW\DSร
JLGHULOPHVLQL
hONHOHULQ Gร รบ VHUPD\H SL\DVDODUร QD Doร OPDODUร Qร VDรทOD\DELOPHVL
\HU DOPDNWDGร U
HNVLNOLNOHULQLQ
<DEDQFÕ EDQNDODUÕQ ROXPVX] HWNLOHUL DUDVÕQGD LVH •
•
2UWD\D NR\GXNODUÕ UHNDEHW QHGHQL\OH NÕVD G|QHPGH ELUoRN \HUHO
EDQND\Õ VÕNÕQWÕ\D G ú UHELOPHVL
(÷HU \DEDQFÕ EDQNDODU EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q |QHPOL ELU NÕVPÕQÕ
HOH JHoLUPLúOHUVH GDKD oRN E \ N YH\D \DEDQFÕ úLUNHWOHUOH
oDOÕúWÕNODUÕ LoLQ N o N \HUHO ILUPDODUÕQ NUHGL HOGH HWPHNWH
]RUODQDELOPHVL •
<DEDQFÕ EDQNDODUÕQ NHQGL ONHOHULQGHNL HNRQRPLN VÕNÕQWÕODU yüzünden girdikleri ülkeden çekilip, ulusal ekonomide gereksiz
ELU VÕNÕQWÕ\D \RO DoDELOPHVL \HU DOPDNWDGÕU
<DEDQFÕ EDQNDODUÕQ \XUW LoL VHNW|U Q SHUIRUPDQVÕQD HWNLVL SL\DVD
JLULúOHULQLQ úHNLOOHULQH GH ED÷OÕGÕU <DEDQFÕ EDQNDODUÕQ E \ N P úWHULOHUH
XOXVODUDUDVÕ NXUXOXúDODUD ED÷OÕ NXUXOXúODUÕQD KL]PHW YHUPHVL YH úXEH D÷ÕQÕQ
VDGHFH úHKLU PHUNH]OHULQGH ROPDVÕ JLEL SL\DVD E|O POHUH D\UÕOPÕúVD
OLEHUDOL]DV\RQGDQ ND\QDNODQDFDN UHNDEHW ND]DQoODUÕ JHUoHNOHúPH]
' Q\DGDNL OLEHUDOOHúPH SROLWLNDODUÕ YH \DEDQFÕ EDQND NDWÕOÕPODUÕQD
SDUDOHO \ÕOÕQD NDGDU LoH NDSDOÕ ROLJRSROLVWLN ELU \DSÕGD IDDOL\HW J|VWHUHQ
Türk mali sisteminde GH \ÕOÕQGD OLEHUDOL]DV\RQ SROLWLNDODUÕ X\JXODPD\D
NRQXOPXúWXU %X NDSVDPGD KHP PHYFXW EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ HWNLQOL÷LQLQ
DUWÕUÕOPDVÕQD KHP PDOL VLVWHPGHNL HNVLN \DSÕODUÕQ JLGHULOPHVLQH oDOÕúÕOPÕúWÕU )LQDQVDO OLEHUDOOHúPH\H \|QHOLN SROLWLNDODUOD Eirlikte
1980’lerden
LWLEDUHQ \DEDQFÕ EDQNDODU oRN KÕ]OÕ ELU úHNLOGH DUWÕú ND\GHWPLú YH ILQDQVDO
VLVWHP XOXVODUDUDVÕ SL\DVDODUOD HQWHJUH KDOH JHOPLúWLU 6|] NRQXVX EDQNDODUÕQ
YDUOÕ÷Õ XOXVDO SL\DVDGD UHNDEHWL DUWÕUPÕú YH EX GXUXP ELU |Oo GH YHULPOLOL÷H GH
HWNL HWPLúWLU $QFDN \DEDQFÕ EDQNDODU VHNW|UGHNL SD\ODUÕQÕQ N o N ROPDVÕ
QHGHQL\OH
ROLJRSROLVWLN
HWNLOH\HPHPLúOHUGLU
\DSÕ\Õ
YH
\ NVHN
NRQVDQWUDV\RQX
ID]OD
gWH \DQGDQ \DEDQFร EDQND JLULรบLQLQ QLFHOLNVHO \|Qย QH EDNร OGร รทร QGD
Tรผrkiyeโ de finansal sektรถrรผn geOLรบLPLQH NDWNร ODUร Qร Q |]HOOLNOH ILQDQVDO
SODQODPD NUHGL DQDOL]L SD]DUODPD YH LQVDQ VHUPD\HVL \|Qย QGH ROGXรทX
Gย รบย Qย OPHNWHGLU
7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ X]XQ \ร OODU LoLQH NDSDOร ELU \DSร LoLQGH
รบHNLOOHQPHVL 7ย UN EDQNDFร Oร รทร Qร Q EX Jย Qย Qย GLรทHU ELU LIDGH ile bugรผnkรผ
JHOLรบPLรบOLรทLQL GHULQGHQ HWNLOHPLรบWLU $QFDN VRQUDVร OLEHUDOOHรบPH LOH 7ย UN
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH JLULรบ \DSDQ \DEDQFร EDQNDODUร Q |]HOOLNOH NUL] G|QHPOHULQGH ND\QDNODUร Qร NUL]LQ HWNLOHULQL HQ D]D LQGLUHFHN \|QGH
NXOODQPDGร NODUร DNVLQH NHQGL NDUOร Oร NODUร Qร J|] |Qย QH DODUDN NUL]L WHWLNOH\LFL
\|QGH IDDOL\HW J|VWHUGLNOHUL J|Uย OPย รบWย U %X G|QHPOHUGH ND\QDNODUร Qร
\XUWGร รบร QD oร NDUPD\D KD]ร U ELU \DSร L]OHPHOHUL ย ONHPL] LoLQ \DEDQFร
EDQNDODUร Q Eย \ย PH\H NDWNร VDรทODPD LVWLNUDUOร ELU EDQNDFร Oร N VHNW|rรผne sahip
ROXQPDVร \|Qย QGH |QFย ROPD DPDFร QGD ROPDGร NODUร Qร Doร NoD J|VWHUPLรบWLU
.UL] G|QHPLQGH XOXVDO EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH JLUGLNOHUL J|Uย OPHNOH ELUOLNWH EX
GXUXPXQ NUL]L Iร UVDW ELOPHOHULQGHQ ND\QDNODGร รทร Gย รบย Qย OPHNWHGLU
g]HOOLNOH JHOLรบPHNWH RODQ ย ONHOHUGH \DEDQFร EDQNDODU YH EX EDQNDODUร Q
XOXVDO HNRQRPLGHNL UROOHUL YH HWNLOHULQH LOLรบNLQ DUDรบWร UPD YH GHรทHUOHQGLUPHOHU
\DSร OGร NWDQ VRQUD 7ย UNL\H Doร Vร QGDQ J|] |Qย QH DOร QPDVร JHUHNWLรทL Gย รบย Qย OHQ
YH \DEDQFร EDQNDODUร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QH JHWLULVLQL HQ ย VW VHYL\H\H
oร NDUDFDN HWNHQOHUH GHรทLQPHN \HULQGH RODFDNWร U โ ข
)LQDQVDO HQWHJUDV\RQX Eย \ย WPH YH OLEHUDOOHรบPHQLQ XOXVODUDUDVร
ILQDQVDO VLVWHPLQ JHOLรบLPLQGH |QHPOL HWNLOHUL YDUGร U $QFDN
Gย Q\DGDNL Wย P PDOL SL\DVDODUร Q PHYFXW Gย ]HQOHPHOHUL KDOD
JHOLรบPLรบOLNOH YH \DรบDQDELOHFHN ILQDQVDO NUL]OHUOH EDรบHGHFHN
GXUXPGD GHรทLOGLU %X GXUXP EDQNDFร Oร N VHNW|Uย YH EX VHNW|UH
JLULรบ \DSDQ \DEDQFร EDQNDODU LoLQ GH JHoHUOLGLU 7HNQRORMLN
DOW\DSร Qร Q ROXรบWXUXOPDVร \DEDQFร EDQNDODUร Q JHOLรบL YH ย ONHQLQ
NDSร ODUร Qร Gย Q\D\D DoPDVร LOH JHOLรบPH\H EDรบOD\DQ ELU EDQNDFร Oร N
VLVWHPLQGH oDรทGDรบ YH Jย Qย Pย ]GH NDUรบร ODรบร ODELOHFHN VRUX YH
VRUXQODUD FHYDS RODELOHFHN NDQXQODUร Q X\JXODPD\D NRQXOPDVร
Jย oOย YH VLVWHPGHNL DNVDNOร NODUร DQร QGD J|UHELOHFHN ELU J|]HWLP
YH GHQHWLP VLVWHPLQLQ ROXรบWXUXOPDVร YH\D HNVLNOLNOHULQLQ
JLGHULOPHVL JHUHNPHNWHGLU โ ข
6HNW|UGH 7ย UN HNRQRPLVLQLQ LKWL\DoODUร QD FHYDS YHUHFHN
|]HOOLNWH YH QL\HWWH RODQ \DEDQFร EDQNDODU IDDOL\HW J|VWHUPHOLGLU
7ย UNL\HยถGH LVWLKGDP RODQDNODUร Qร JHQLรบOHWHQ \DEDQFร EDQNDODUD
LKWL\Do ROGXรทX Doร NWร U %XQXQ \DQร Vร UD 7ย UNL\H GHNL \DEDQFร
EDQNDODUร Q ย ONHQLQ ILQDQVPDQ LKWL\DFร QD FHYDS YHUHFHN
WHFUย EHOL YH HWNLQ ELU EDQNDFร Oร N Dรทร QD VDKLS ROPDODUร ID\GD
PDNVLPL]DV\RQXQX VDรทOD\DFDNWร U .ร VDFD VHNW|UGHNL \DEDQFร
EDQNDODUร Q HNRQRPL\H NDWNร VDรทOD\DFDN \DWร Uร PODUร YH
Eย \ย PH\L WHรบYLN HGHFHN รบHNLOGH IDDOL\HW J|VWHUPHOHUL |QHP DU]
HWPHNWHGLU $\Uร FD DUDFร Oร N IDDOL\HWOHULQLQ HWNLQ oDOร รบPDVร QD
NDWNร GD EXOXQDFDN YH |]HOOLNOH NUL] G|QHPOHULQGH NUL]GHQ oร Nร รบร
Kร ]ODQGร UPDNWD YH ROXPVX] HWNLOHULQL HQ Nร VD ]DPDQGD RUWDGDQ
NDOGร UPDNWD NDWNร Vร RODFDN \DEDQFร EDQNDODUร Q ย ONH\H JLULรบOHUL รถzendirilmelidir. โ ข
7ย UN EDQNDFร Oร รทร XOXVODUDUDVร UHNDEHWH Doร OPD JHOLรบPLรบ ย ONHOHULQ
VDKLS ROGXรทX ELOJL EHFHUL YH DOW\DSร \D XODรบDELOPH oDEDVร
iรงindedir. Bรถyle bir durumda, รถzellikle รผlkeye JLULรบ \DSDQ
EDQNDODUร Q Jย oOHUL YH Eย \ย NOย NOHUL J|]|Qย QH DOร QGร รทร QGD XOXVDO
EDQNDODUร Q GD EX EDQNDODUOD UHNDEHW HGHELOHFHN Eย \ย NOย NWH YH
Jย oWH ROPDODUร JHUHNPHNWHGLU %XQXQ LoLQ |]HOOLNOH Nย oย N |OoHNOL
EDQNDODUร Q ELUOHรบPH \ROXQD JLWPHOHUL JHUHNPHNWHGLU $\Uร FD
VLVWHPLQ LรบOH\LรบLQL WHKGLW HGHQ YH VLVWHPH \ย N RODELOHFHN
EDQNDODUร Q VLVWHP Gร รบร QD oร NDUร OPDVร \D GD X\JXQ J|Uย OGย รทย
WDNWLUGH ELUOHรบWLULOPHVL WHรบYLN HGLOPHOLGLU โ ข
'DKD |QFH GH LIDGH HGLOGLรทL JLEL 7ย UN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL
ROLJRSROLVWLN \DSร YH yรผksek konsantrasyon bilinmektedir.
ยถOHUGHQ VRQUD \DEDQFร EDQNDODUร Q JLULรบL LOH EX \DSร
Gย ]HOPHPLรบ YH D\Qร NRQVDQWUDV\RQ GHYDP HWPLรบWLU hONHPL]GH
\DEDQFร EDQNDODUร Q SD\ODUร D] ROPDNOD ELUOLNWH VHNW|U LoLQGHNL
SD\ODUร Qร Q ELU |Ooย GH DUWร Uร OPDVร ย ONHQLQ Vร NOร NOD LKWL\Do GX\GXรทX
IRQODPD LKWL\DFร QD NDWNร GD EXOXQPDODUร QGD YH LVWLNUDUOร NUHGL
ND\QDรทร ROPDODUร QGD HWNLOL RODFDNWร U %X QHGHQOHGLU NL NHQGL
PHUNH]OHULQGHQ ย ONH\H NUHGL NXOODQGร UDQ \DEDQFร EDQNDODU GHรทLO
ย ONH\H IL]LNVHO RODUDN JLULรบ \DSDQ \DEDQFร EDQNDODUร Q WHรบYLNL
รถnem arz etmektedir. Ancak, \DEDQFร EDQND JLULรบOHUL KHU QH
NDGDU ROXPOX ELU JHOLรบLP RODUDN J|Uย OVH GH XOXVDO NUHGL YH SDUD
SROLWLNDODUร Qร Q HWNLQ oDOร รบDELOPHVL Doร Vร QGDQ V|] NRQXVX
EDQNDODUร Q VHNW|U LoLQGHNL SD\ODUร Qร Q Eย \ย NOย รทย Qย Q รถnem
WDรบร Gร รทร YH EX QHGHQOH |]HQOH WDNLS HGLOPHVLQLQ JHUHNOL ROGXรทX
Gย รบย Qย OPHNWHGLU โ ข
7ย UN HNRQRPLVLQLQ YH EDQND VLVWHPLQLQ \DSร VDO VRUXQODUร Qร รงรถzecek tedbirler almak ve dรผzenlemeler yapmak ve bรถylece
EDQNDFร Oร รทร Q XOXVODUDUDVร ODรบPD GHUHFHVLQL GHรทLรบWLUHELOHFHN
JHOLรบLPOHUL
JHUoHNOHรบWLUPHN
oRN
|QHPOLGLU
%XQODUร
JHUoHNOHรบWLUPHN \DEDQFร EDQND JLULรบOHULQL WHรบYLNWH HQ |QHPOL
DGร PODUGร U )LQDQVDO LVWLNUDUร Q ROPDGร รทร ELU ย ONHGH \DEDQFร
EDQNDODUร Q YDUOร NODUร Qร Vย UGย UPHOHUL EHNOHQHPH] <DEDQFร
EDQNDODUร ย ONH\H DQFDN ILQDQVDO LVWLNUDUร VDรทOD\DUDN oHNHELOLU YH
VRQUDVร QGD GD V|] NRQXVX EDQNDODUGDQ YH Wย P EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย QGHQ ILQDQVDO LVWLNUDUร Q GHYDPOร Oร รทร Qร VDรทODPDODUร Qร
EHNOH\HELOLUL]
.$<1$.d$ $.62< 7DPHU dDáGDĂş %DQNDFĂ&#x2022;OĂ&#x2022;NWDNL 6RQ (áLOLPOHU YH 7 UNL\HÂśGH 8OXVODU VW %DQNDFĂ&#x2022;OĂ&#x2022;N 6LVWHPDWLN YH $QDOLWLN %LU <DNODĂşĂ&#x2022;P 6HUPD\H 3L\DVDVĂ&#x2022; .XUXOX
$.<h= <Ă&#x2022;OPD] Âł2Q )LQDQFLDO 'HHSHQLQJ DQG (IILFLHQF\ 7KH NH\ ,VVXHV ´ 81&7$' 'LVFXVVLRQ 3DSHUV 1R
$/.ø1 (UGRáDQ Âł2FDN ĂšXEDW .DUĂşĂ&#x2022;ODĂşWĂ&#x2022;UPDVĂ&#x2022; ´ øNWLVDW 'HUJLVL ĂšXEDW 0DUW
$*(125 3LHUUH Richard. â&#x20AC;&#x153;Benefits and Costs of International Financial Intergration: Theory and Facts.â&#x20AC;? The World Bank. EylĂźl 2001. KWWS HFRQ ZRUOGEDQN RUJ YLHZ SKS"W\SH LG 7HPPX]
BARAJAS, Adolfo, Roberto Steiner ve Natalia Salazar. â&#x20AC;&#x153;Foreign Investment LQ &RORPELDÂśV )LQDQFLDO 6HFWRU ´ ,0) :RUNLQJ 3DSHU .DVĂ&#x2022;P D KWWS ZZZ LPI RUJ H[WHUQDO SXEV IW ZS ZS SGI 2FDN BBBBBBâ&#x20AC;&#x153;Interest Spreads in Banking in Colombia, 1974 96.â&#x20AC;? 1999b. KWWS ZZZ LPI RUJ H[WHUQDO SXEV IW VWDIIS EDUDMDV KWP +D]LUDQ BIS PAPERS, â&#x20AC;&#x153;The Banking Industry In The Emerging Market Economies: Competition, Consolidation and Systemic Stability.â&#x20AC;? Monetary and (FRQRPLF 'HSDUWPHQW 1R $áXVWRV ZZZ ELV RUJ SXEO ELVSDS J SGI 0D\Ă&#x2022;V BORDO, Michael D. â&#x20AC;&#x153;Monetary Policy Regimes and Economic Performance:The Historical Record.â&#x20AC;? National Bureau of EconomLF Research Working Paper Series. EylĂźl 1997. KWWS ZZZ QEHU RUJ SDSHUV Z ĂšXEDW
%52&. 3KLOLS YH /LOLDQD 5RMDV Suarez. â&#x20AC;&#x153;Understanding the Behavior of Bank Spreads in Latin America.â&#x20AC;? JournaO RI 'HYHORSPHQW (FRQRPLFV V KWWS ZZZ EFHQWUDO FO HVS HVWXGLRVSXEOLFDFLRQHV HVWXGLRV DUWLFXORV KWP +D]LUDQ
&$/92 *XLOOHUPR A., Leonardo Leiderman ve Carmen M. Reinhart. â&#x20AC;&#x153;Capital Inflow to Latin America: The Role of External Factors.â&#x20AC;? IMF Staff 3DSHUV &LOW 1R V
CLAESSENS, Stijn, ve Thomas Glaessner. â&#x20AC;&#x153;Internationalization of Financial Services in Asia.â&#x20AC;? 7KH :RUOG %DQN 0D\Ă&#x2022;V KWWS ZZZ ZRUOGEDQN RUJ KWPO GHF 3XEOLFDWLRQV :RUNSDSHUV :36 VHULHV ZSV ZSV DEVWUDFW KWPO 2FDN
&/$(66(16 6WLMQ $VOĂ&#x2022; 'HPLUJÂ o Kunt ve Harry Huizinga. â&#x20AC;&#x153;How Does Foreign Entry Affect the Domestic Banking Market?â&#x20AC;? The World %DQN +D]LUDQ KWWS HFRQ ZRUOGEDQN RUJ YLHZ SKS"W\SH LG 0DUW
______â&#x20AC;&#x153;How Does Foreign Entry Affect the Domestic Banking Market?â&#x20AC;? -RXUQDO RI %DQNLQJ )LQDQFH
&/$(66(16 6WLMQ YH -RQJ Kun Lee. â&#x20AC;&#x153;Foreign Banks in Low ,QFRPH Countries: Recent Developments and Impacts.â&#x20AC;? The World Bank. +D]LUDQ KWWS ZZZ IHH XYD QO IP SDSHUV &ODHVVHQV )RUHLJQ %DQNV SGI CLARKE, George, Robert Cull, Laura Dâ&#x20AC;&#x2122;amato ve Andrea Molinari. â&#x20AC;&#x153;The (IIHFW RI )RUHLJQ (QWU\ RQ $UJentinaâ&#x20AC;&#x2122;s Domestic Banking Sector.â&#x20AC;? 1LVDQ KWWS ZZZ ZRUOGEDQN RUJ KWPO GHF 3XEOLFDWLRQV :RUNSDSHUV ZSV VHULHV ZSV ZSV DEVWUDFW KWPO 2FDN
&/$5.( *HRUJH 5REHUW &XOO 0DULD 6ROHGDG 0DUWLQH] 3HULD YH 6XVDQD 0 SĂĄnchez. â&#x20AC;&#x153;Bank Lending to Small Businesses in Latin America: Does Bank Origin Matter?â&#x20AC;? The World Bank. Ocak 2002. KWWS ZEOQ ZRUOGEDQN RUJ /$& ODFLQIRFOLHQW QVI G F IHI EED I HD GI G F E ),/( %DQN RULJLQ DQG VPH OHQGLQJ LQ /DWLQ $PHULFDBRFWREHU SGI (NLP DAGES, B. Gerard, Linda Goldberg ve Daniel Kinney. â&#x20AC;&#x153;Foreign and domestic EDQN SDUWLFLSDWLRQ LQ HPHUJLQJ PDUNHWV /HVVRQV IURP 0H[LFR DQG Argentina.â&#x20AC;? Economic Policy Review from Federal Reserve Bank of 1HZ\RUN KWWS ZZZ Q\ IUE RU HFRQBSRO GDJH SGI 0DUW
'(0ø5*hd .817 $VOĂ&#x2022; YH +DUU\ +XL]LQJD Âł'HWHUPLQDQWV RI &RPPHUFLDO Bank Interest Margins and Profitability: Some Internationa Evidence.â&#x20AC;? 7KH :RUGO %DQN (FRQRPLF 5HYLHZ V KWWS ZZZ ZRUOGEDQN RUJ UHVHDUFK MRXUQDOV ZEHU UHYPD\ SGI DUWLFO H SGI +D]LUDQ
'(1ø=(5 &HYGHW Âł7KH (IIHFWV RI )LQDQFLDO /LEHUDOL]DWLRQ DQG 1HZ %DQN Entry on Market Structure and Competition in Turkeyâ&#x20AC;? 0DFURHFRQRPLFV DQG *URZWK 'HYHORSPHQW 5HVHDUFK *URXS 7KH :RUOG %DQN 0D\Ă&#x2022;V ZZZ ZRUOGEDQN RUJ KWPO GHF 3XEOLFDWLRQV :RUNSDSHUV :36 VHULHV ZSV ZSV SGI $UDOĂ&#x2022;N ELOSEGUI, Pedro ve George Pinteris. â&#x20AC;&#x153;Privatization, Foreign Entry, and Bank Risk in Emerging Banking Systems: Evidence from Argentina.â&#x20AC;? EylĂźl 2002. University of Illinois at Urbana &KDPSDLJQ KWWS ZZZ FED XLXF HGX JSLQWHUL $UJHQWLQDBULVN SGI $UDOĂ&#x2022;N GENĂ&#x2021;KOL, Metin. â&#x20AC;&#x153;Bank Privatization and Foreign Entry In Emerging Countries.â&#x20AC;? University of Illinois at Urbana &KDPSDLJQ 1LVDQ ZZZ FED XLXF HGX JSLQWHUL PHWLQSDSHU GRF 0D\Ă&#x2022;V
*5$+$0 (GZDUG 2SHQLQJ XS %DQNLQJ WR )RUHLJQ &RPSHWLWLRQ 2SHQ 'RRUV )RUHLJQ 3DUWLFLSDWLRQ LQ )LQDQFLDO 6\VWHPV LQ 'HYHORSLQJ &RXQWULHV V HAAS, R.T.A. ve I.P.P. van Lelyveld. â&#x20AC;&#x153;Foreign Bank Penetration and Private Sector Credit in Central and Eastern Europe.â&#x20AC;? DNB Staff Reports. EylĂźl 2002. KWWS HFRQZSD ZXVWO HGX HSV LI SDSHUV SGI 2FDN
.$<$ <DVHPLQ 7 UNHU Âł6HUPD\H +DUHNHWOHUL YH .Ă&#x2022;VD 9DGHOL 6HUPD\H +DUHNHWOHULQLQ 0RGHOOHQPHVL 7 UNL\H gUQHáL ´ '37 <D\Ă&#x2022;Q 1R $áXVWRV KRAFT, Evan. â&#x20AC;&#x153;Characteristics and Behavior of Foreign Banks During and After the Banking Crisis.â&#x20AC;? 5 th Conference on FLQDQFLDO 6HFWRU 5HIRUP LQ &HQWUDO DQG (DVWHUQ (XURSH 7KH ,PSDFW RI )RUHLJQ %DQNV (QWU\ 1LVDQ LEVINE, Ross. â&#x20AC;&#x153;Denying Foreign Bank Entry: Implications for Bank Interest 0DUJLQV ´ 8QLYHUVLW\ RI 0LQQHVRWD .DVĂ&#x2022;P KWWS ZZZ EFHQWUDO FO HQJ VWXGLHVDQGSXEOLFDWLRQV FRQIHUHQFHV DQQXD O SGI URVVBOHYLQH SGI 2FDN MATHIESON, Donald J ve Jorge Roldos. â&#x20AC;&#x153;The Role of Foreign Banks in Emerging Markets.â&#x20AC;? VI. 2000. KWWS ZZZ ZRUOGEDQN RUJ ILQDQFH DVVHWV LPDJHV 5ROHBRIB)RUHLJQB %DQNVBLQB(PHUJLQJB0DUNHWVBBERG\ SGI 0DUW
0&.,1121 5RQDOG , YH 3LOO +XZ &UHGLEOH (FRQRPLF /LEHUDOL]DWLRQV DQG 2YHUERUURZLQJ $PHULFDQ (FRQRPLF 5HYLHZ 3DSHUV DQG 3URFHHGLQJV 0D\Ă&#x2022;V V
0,6+.,1 )UHGHULF 6 3UXGHQWLDO 6XSHUYLVLRQ :K\ ,V ,W ,PSRUWDQW DQG :KDW $UH 7KH ,VVXHV" 7KH 8QLYHUVLW\ RI &KLFDJR 3UHVV V
NEGRO, Marco ve Stephen J. Kay. â&#x20AC;&#x153;Global Banks, Local Crises: Bad 1HZV From Argentina.â&#x20AC;? Federal Reserve Bank of Atlanta, Economic 5HYLHZ 7KLUG 4XDUWHU KWWS ZZZ IUEDWODQWD RUJ ILOHOHJDF\GRFV GHOQHJURBND\ SGI ĂšXEDW 2.6$< 6Xna. â&#x20AC;&#x153;Finansal Piyasalarda Yeni Yasal DĂźzenlemeler 5HUHJXODWLRQ øKWL\DFĂ&#x2022; YH 7 UN )LQDQV 6LVWHPL ´ gQHUL 'HUJLVL +D]LUDQ KWWS ZZZ HFRQWXUN RUJ 7XUNL\HHNRQRPLVL RNVD\ SGI 0DUW g=%ø/(1 ĂšHYNL Âł)LQDQVDO 'HUHJ ODV\RQXQ 7 UNL\H (NRQRPLVLQH (WNLOHUL ´ 1D]LOOL øNWLVDGL YH øGDUL %LOLPOHU )DN OWHVL ZZZ HFRQWXUN RUJ 7XUNL\HHNRQRPLVL VHYNL SGI 0DUW
PEEK, Joe ve Eric S. Rosengren. â&#x20AC;&#x153;Implications Of The Globalization Of The %DQNLQJ 6HFWRU 7KH /DWLQ $PHULFDQ ([SHULHQFH ´ (NLP .DVĂ&#x2022;P KWWS ZZZ ERV IUE R HHU QHHU F SGI 1LVDQ
3(+/ø9$1 +DWLFH YH &ROLQ .LUNSDWULFN Âł7KH ,PSDFW RI 7UDQVQDWLRQDO %DQNV on Developing Countriesâ&#x20AC;&#x2122; Banking Sector: An Analysis of The 7XUNLVK ([SHULHQFH â&#x20AC;&#x201C;1989.â&#x20AC;? British Journal of Middle Eastern Studies. 0DUW KWWS ZZZ HPX HGX WU aKMHQNLQV LPDJHV LPSDFW SGI +D]LUDQ 320(5/($12 0LFKDHO YH *HRUJH - 9ojta. â&#x20AC;&#x153;What Do Foreign Banks Do In Emerging Markets? An Institutional Study.â&#x20AC;? The World Bank, IMF ve %URRNLQJV ,QVWLWXWLRQ $QQXDO )LQDQFLDO 0DUNHWV DQG 'HYHORSPHQW &RQIHUHQFH 1LVDQ
6$5$d * OIHP Âł%DQNDFĂ&#x2022;OĂ&#x2022;N .UL]OHULQL %HOLUOH\LFL )DNW|UOHU 8OXVODUDUDVĂ&#x2022; 'HQH\LPOHU YH 7 UNL\H 'HáHUOHQGLUPHVL´ 7 UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVĂ&#x2022; %DQNDFĂ&#x2022;OĂ&#x2022;N YH )LQDQVDO .XUXOXĂşODU *HQHO 0 G UO á .DVĂ&#x2022;P KWWS ZZZ WFPE JRY WU NXWXSKDQH 785.&( WH]OHU 2FDN Ăš$+g=.$1 %XUDN &HP %DQND %LUOHĂşPHOHUL 7%% <D\Ă&#x2022;Q 1R 7HPPX]
7&0% %DQNDFĂ&#x2022;OĂ&#x2022;N YH )LQDQVDO .XUXOXĂşODU *HQHO 0 G UO á ³6RQ *HOLĂşPHOHU dHUoHYHVLQGH %DQNDFĂ&#x2022;OĂ&#x2022;N 6HNW|U Q Q 'HáHUOHQGLULOPHVL ´ 0DUW .XUXP LoL UDSRU ROXS \D\Ă&#x2022;PODQPDPĂ&#x2022;ĂşWĂ&#x2022;U
7&0%
³7 UNL\H¶QLQ * oO (NRQRPL\H *HoLú 3URJUDPÕ ´ D KWWS ZZZ WFPE JRY WU \HQL GX\XUX HNRBSURJUDP SURJUDP GRF ùXEDW
7&0% ³3DUD 3ROLWLNDVÕ 5DSRUX ´ E
7&0% %DQNDFÕOÕN YH )LQDQVDO .XUXOXúODU *HQHO 0 G UO ÷ ³%DQNDFÕOÕN 6HNW|U .DUOÕOÕN $QDOL]L ´ (\O O .XUXP LoL UDSRU ROXS \D\ÕPODQPDPÕúWÕU
THE World Bank. “Finance for Growth: Policy choices in a Volatile World” 2[IRUG 8QLYHUVLW\ 3UHVV
(./(5
(. %$1.$&,/,. 6(.7g5h1h1 723/$0 %ø/$1d2 <$3,6,
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
(. <$%$1&, %$1.$/$5,1 %ø/$1d2 <$3,6,
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
%$1.$/$5,1 <$%$1&, %$1.$ *58%81'$ )$$/ø<(7 *g67(5'ø./(5ø 7$5ø+/(5
(.
.D\QDN 7&0%