.5('รธ .$1$/,1,1 (7.รธ1 d$/,รน0$6, 9( 7h5.รธ<( 8<*8/$0$6,
Ekin Toksรถz Gรผr
'DQร รบPDQ 3URI 'U รธUIDQ &LYFLU
8]PDQOร N <HWHUOLOLN 7H]L
7ย UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVร %DQNDFร Oร N YH )LQDQVDO .XUXOXรบODU *HQHO 0ย Gย UOย รทย $QNDUD (ylรผl 2003
g16g= 3DUD SROLWLNDVร X\JXODPDODUร Qร Q UHHO HNRQRPL ย ]HULQGH \DUDWPร รบ
ROGXรทX HWNLOHULQ QH รบHNLOGH YH QDVร O JHUoHNOHรบHFHรทLQLQ ELOLQPHVL PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q JHOHFHNWH DODFDรทร NDUDUODU Doร Vร QGDQ |QHP WDรบร PDNWDGร U
3DUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร LOH LIDGH HGLOHQ EX Vย UHFLQ ย ONH NRรบXOODUร
GLNNDWH DOร QDUDN WDP RODUDN WDQร PODQPDVร YH RUWD\D NRQXOPDVร HNRQRPLQLQ
VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH JHOLรบHELOPHVL LoLQ รบDUWWร U
7ย UNL\H HNRQRPLVLQGH VHUPD\H SL\DVDODUร Qร Q HWNLQ oDOร รบPDPDVร
QHGHQL\OH EDQND NUHGLOHULQ HNRQRPLGH |]HO ELU \HULQLQ ROPDVร SDUD SROLWLNDODUร Qร Q EDQND ELODQoRODUร ย ]HULQGH \DUDWDFDรทร HWNLOHULQ L\L DQDOL]
HGLOPHVLQL JHUHNWLUPHNWHGLU %X QHGHQOH EX oDOร รบPDGD HVDV RODUDN SDUDVDO
DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q NUHGL NDQDOร YH EX NDQDOร Q 7ย UNL\HยถGH HWNLQ ELU
รบHNLOGH LรบOH\LS LรบOHPHGLรทL DUDรบWร Uร OPDNWDGร U
%X DPDoOD KD]ร UODPร รบ ROGXรทXP oDOร รบPDGD EHQL ELULNLPOHUL\OH
\|QOHQGLUHQ %DQNDFร Oร N YH )LQDQVDO .XUXOXรบODU *HQHO 0ย Gย Uย 6D\ร Q รธ +DNNร
$UVODQยถD *HQHO 0ย Gย U <DUGร PFร Vร 6D\ร Q .ย UรบDW .XQWHU YH 0DOL 6HNW|U
'HรทHUOHQGLUPH 0ย Gย Uย 6D\ร Q dLรทGHP .RรทDUยถD ELOLPVHO NRQXODUGD \DUGร PFร
RODQ oRN GHรทHUOL KRFDP 6D\ร Q 3URI 'U รธUIDQ &LYFLUยถH WHรบHNNย U HGHULP $\Uร FD
oDOร รบPD G|QHPLP ER\XQFD JHUHNOL oDOร รบPD RUWDPร Qร KD]ร UOD\DQ YH EHQL KHU
]DPDQ GHVWHNOH\HQ VHYJLOL HรบLP 0HKPHW *ย URO *ย U YH DQQHDQQHP (PLQH
ร nalโ a, sevgili annem ve babam Tรผlin (NUHP 7RNV|]ยถH YH FDQร P DEODP (OLI
7RNV|] 7RSoXยถ\D GD VRQVX] WHรบHNNย UOHU
L
ødø1'(.ø/(5 ÖNSÖZ.......................................................................................................
ødø1'(.ø/(5 7$%/2 /ø67(6ø
L
LL
Y
ù(.ø/ /ø67(6ø YLL .,6$/70$ /ø67(6ø YLLL
(. /ø67(6ø
ÖZET..........................................................................................................
L[
[
$%675$&7 [LL
*ø5øù YL[
%ø5ø1&ø %g/h0
3$5$6$/ $.7$5,0 0(.$1ø=0$6,
3DUDVDO $NWDUÕP 0HNDQL]PDVÕQD <DNODúÕPODU
.H\QHV\HQ <DNODúÕP
0RQHWDULVW <DNODúÕP
3DUDVDO $NWDUÕP 0HNDQL]PDVÕ .DQDOODUÕ *HOHQHNVHO )DL] 2UDQÕ .DQDOÕ
'L÷HU 9DUOÕN )L\DWODUÕ .DQDOÕ '|YL] .XUX .DQDOÕ
+LVVH 6HQHGL )L\DWÕ .DQDOÕ
1.2.2.2.1. Tobin “q“ Teorisi............................................ 6HUYHW (WNLVL
.RQXW YH $UD]L )L\DWODUÕ .DQDOÕ
LL
.UHGL .DQDOร %DQND .UHGL .DQDOร
%LODQoR .DQDOร
1DNLW $Nร รบร .DQDOร %HNOHQPH\HQ )L\DW 'ย ]H\L .DQDOร
+DQHKDONร %LODQoR (WNLOHUL
3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร Qร (WNLOH\HQ )DNW|UOHU 1.3.1. Resmi Mรผdahale............................................
)LQDQVDO 3L\DVDODUร Q 5HNDEHW *ย Fย 'HULQOLรทL YH dHรบLWOLOLรทL
)LQDQVDO 6|]OHรบPHOHULQ '|QHPOHUL
6HUPD\H +DUHNHWOHUL )LQDQVDO .RรบXOODU )LQDQVPDQ .D\QDNODUร
1.3.5.2. Finansal Portfรถylerin Kompozis\RQX
1HW 'HรทHU
%DQNDFร Oร N 6LVWHPLQLQ )LQDQVDO 'XUXPX รธ.รธ1&รธ %g/h0
7h5.รธ<(ยถ'( 3$5$ 32/รธ7รธ.$6,1,1 <$3,6,
1980 Dรถnemi ............................................................................
1989 Dรถnemi............................................................................ 1993 Kriz ร ncesi Dรถnem.........................................................
2.4. 1994 Kriz Dรถnemi................................................................................
1999 Dรถnemi ............................ 2001 Dรถnemiโ ฆโ ฆโ ฆโ ฆ..............................................................
2.7. 2002 Dรถnemi ...................................................................................... ร ร ร NCร Bร Lร M
7h5.รธ<(ยถ'( )รธ1$16$/ 6รธ67(0รธ1 <$3,6, 7ย UN %DQNDFร Oร N 6LVWHPLQLQ <DSร Vร %DQND 6D\ร Vร YH %LODQoR %ย \ย NOย รทย
%LODQoR <DSร Vร
$NWLI %ย \ย NOย NOHULQH *|UH %DQNDODUร Q 'DYUDQร รบODUร
.DPX YH g]HO %DQND *UXSODUร Qร Q 'DYUDQร รบODUร
)LQDQVDO 6LVWHP $oร Vร QGDQ )LUPDODUร Q )LQDQVPDQร
LLL
Dร RDร NCร Bร Lร M
7h5.รธ<(ยถ'( .5('รธ .$1$/,1,1 รธรน/(<รธรนรธ
.UHGL .DQDOร Qร Q (WNLQ dDOร รบPDVร Qร (QJHOOH\HQ )DNWรถrler.....................
)LQDQVDO 6LVWHPLQ %ย \ย NOย รทย YH .D\QDNODUร Q 'Dรทร Oร Pร .DPX .HVLPL )LQDQVPDQ $oร รทร
%DQNDFร Oร N 6LVWHPLQLQGH <RรทXQODรบPD YH +ROGLQJ %DQNDFร Oร รทร
.DPX %DQNDODUร Qร Q 9DUOร รทร
5LVN 7DEDQOร 6HUPD\H <HWHUOLOLรทL 5DV\RVX
.UL] '|QHPOHUL YH .UHGL .DQDOร
.DVร P YH รนXEDW .UL]OHUL 6RQUDVร .UHGL .DQDOร 5HHO 6HNW|U )LUPDODUร Qร Q )LQDQVDO <HQLGHQ
<DSร ODQGร UPD 3URJUDPร %(รนรธ1&รธ %gLร M
6218d 9( '(รถ(5/(1'รธ50( KAYNAKร A................................................................................................ (./(5
LY
7$%/2 /รธ67(6รธ 6D\ID 1R
7DEOR
3DUD 3ROLWLNDVร LOH *6<รธ+ $UDVร QGDNL %DรทODQWร
7DEOR
1979 Dรถnemi SeรงiOPLรบ 7HPHO (NRQRPLN *|VWHUJHOHU
7DEOR
7DEOR
7DEOR
3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร
'|QHPL 6HoLOPLรบ 7HPHO (NRQRPLN *|VWHUJHOHU
'|QHPL 6HoLOPLรบ 7HPHO (NRQRPLN *|VWHUJHOHU
'|QHPL 6HoLOPLรบ 7HPHO (NRQRPLN *|VWHUJHOHU
7DEOR
)LQDQV 6HNW|Uย Qย Q $NWLI %ย \ย NOย รทย Qย Q 'Dรทร Oร Pร
7DEOR
%DQND *UXSODUร QD *|UH %DQND 6D\ร Vร *HOLรบLPL
7DEOR
7DEOR
%DQNDFร Oร N 6LVWHPLQGH <RรทXQODรบPD
%DQND *UXSODUร รธWLEDUL\OH %LODQoR %ย \ย NOย รทย Qย Q *HOLรบLPL
7DEOR
6HoLOPLรบ $NWLI .DOHPOHULQLQ *60+ YH 7RSODP $NWLIOHU
7DEOR
0HQNXO 'HรทHUOHU &ย ]GDQร YH .UHGLOHULQ 7RSODP $NWLIOHU
7DEOR
6HoLOPLรบ 3DVLI .DOHPOHULQLQ *60+ YH 7RSODP $NWLIOHU
7DEOR
$NWLI %ย \ย NOย รทย QH *|UH %DQND *UXSODUร
7DEOR
รธoHULVLQGHNL 3D\ร รธoHULVLQGH 3D\ร รธoHULVLQGHNL 3D\ร
.DPX YH g]HO %DQNDODU LoLQ 6HoLOPLรบ %LODQoR .DOHPOHULQLQ
.HQGL รธoLQGH 'Dรทร Oร Pร
7DEOR 0HYGXDW %DQNDODUร .UHGLOHULQLQ 6HNW|UHO 'Dรทร Oร Pร
Y
7DEOR <ร OODU รธWLEDUL\OH )LUPDODUร Q )LQDQVPDQ 7HUFLKOHUL
7DEOR )LUPD %RUoODUร Qร Q 7RSODP 3DVLIOHU รธoLQGHNL 3D\ร 7DEOR
7DEOR
7DEOR
<XUWLoL )LQDQVDO 9DUOร NODUร Q 'Dรทร Oร Pร
รธo %RUo 6WRNXQXQ *HOLรบLPL
7ย UN %DQNDFร Oร N 6LVWHPLQGH 6HUPD\H %DQND รธOLรบNLVL
7DEOR
6HoLOPLรบ %DQNDODUร Q 7RSODP $NWLI .UHGL YH 0HYGXDW
7DEOR
706)ยถ\H 'HYUHGLOHQ %DQNDODUร Q 'HYLU =DUDUODUร YH
7DEOR
6HUPD\H <HWHUOLOLรทL $QDOL] )RUPX 5LVN $รทร UOร NOร
%ย \ย NOย NOHUL รธWLEDUL\OH +DNLP 2UWDNODUร Q .XOODQGร NODUร .UHGLOHU
Aktifler, Gayrinakdi Krediler ve Yรผkรผmlรผlรผkler ..................... 7DEOR
7DEOR
0HQNXO 'HรทHUOHU &ย ]GDQร YH .UHGLOHU
*UXS %D]ร QGD 7*$ '|Qย รบย P 2UDQODUร
7DEOR )LQDQVDO <HQLGHQ <DSร ODQGร UPD .DSVDPร QGDNL
Firmalar ve Borรงlar................................................................
YL
ù(.ø/ /ø67(6ø 6D\ID 1R
ùHNLO
3DUDVDO $NWDUÕP 0HNDQL]PDVÕQD .H\QHV\HQ
ùHNLO
3DUDVDO $NWDUÕP 0HNDQL]PDVÕ
YH 0RQHWDULVW <DNODúÕPODU
ùHNLO
3DUDVDO $NWDUÕP 0HNDQL]PDVÕQÕQ +LVVH 6HQHGL
ùHNLO
3DUDVDO $NWDUÕP 0HNDQL]PDVÕQÕQ .UHGL .DQDOÕ
)L\DWÕ .DQDOÕ
ùHNLO %DQNDFÕOÕN 6HNW|U $NWLI % \ NO ÷ Q Q *60+¶\H 2UDQÕ
ùHNLO %DQNDFÕOÕN 6LVWHPL .UHGL +DFPLQLQ 7RSODP $NWLI YH
0HYGXDWD 2UDQÕ
ùHNLO 0HYGXDW %DQNDODUÕQÕQ (OOHULQGH 7XWWXNODUÕ +D]LQH 7DKYLO YH
%RQRODUÕQÕQ ..%* \H 2UDQÕ
ùHNLO <DEDQFÕ 3DUD 9DUOÕN YH < N PO O NOHULQ *HOLúLPL
ùHNLO ùLUNHWOHU YH %LUH\VHO øúOHWPH .UHGLOHULQLQ *60+ \H 2UDQÕ ùHNLO <XUWLoL )LQDQVDO 6LWHPLQ % \ NO ÷ Q Q *60+¶\H 2UDQODUÕ
ùHNLO .DPX .HVLPL %RUoODQPD *HUH÷L *60+ ùHNLO øo %RUoODUÕQ $OÕFÕODUD *|UH 'D÷ÕOÕPÕQGD %DQNDODUÕQ 3D\Õ
ùHNLO .UHGL YH 0HQNXO 'H÷HUOHU & ]GDQÕQÕQ *HOLúLPL
ùHNLO Kredi ve Sanayi ÜretimLQGH *HOLúPHOHU ùHNLO 0HUNH] %DQNDVÕ øNWLVDGL <|QHOLP $QNHWLQGH hUHWLPL
.ÕVÕWOD\DFDN 8QVXUODU 6RUXVXQD 9HULOHQ ³&HYDEÕQ 'D÷ÕOÕPÕ
YLL
.,6$/70$ /ø67(6ø %''.
%DQNDFÕOÕN ' ]HQOHPH YH 'HQHWOHPH .XUXPX
'ø%6
'HYOHW øo %RUoODQPD 6HQHGL
%,6
'ø(
*60+
*6<ø+ ,0)
ø0.% .ø7
..%*
%DQN IRU ,QWHUQDWLRQDO 6HWWOHPHQWV 'HYOHW øVWDWLVWLN (QVWLW V *D\ULVDIL 0LOOL +DVÕOD
*D\ULVDIL <XUWLoL +DVÕOD
,QWHUQDWLRQDO 0RQHWDU\ )RXQG
øVWDQEXO 0HQNXO .Õ\PHWOHU %RUVDVÕ .DPX øNWLVDGL 7HúHNN O
: Kamu Kesimi Borçlanma *HUH÷L
..')
.D\QDN .XOODQÕPÕQÕ 'HVWHNOHPH )RQX
185
1HW 8OXVODUDUDVÕ 5H]HYOHU
1ø9
63.
7&0% 7()( 7)9
7*$
706) TÜFE
1HW øo 9DUOÕNODU
6HUPD\H 3L\DVDVÕ .XUXOX
7 UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVÕ 7RSWDQ (ú\D )L\DW (QGHNVL 7RSODP )LQDQVDO 9DUOÕNODU
7DKVLOL *HFLNPLú $ODFDNODU
7DVDUUXI 0HYGXDWÕ 6LJRUWD )RQX : Tüketici Fiyat Endeksi YLLL
(. /ø67(6ø
(N (N
(N
7DULKOL %LODQoR % \ NO ÷ QH *|UH
6D\ID 1R
%DQND *UXSODUÕ 0XQ]DP .DUúÕOÕN 2UDQODUÕ
'LVSRQLELOLWH 2UDQODUÕ
L[
g=(7 3DUD RWRULWHOHULQLQ X\JXODGร รทร SDUD SROLWLNDODUร Qร Q UHHO NHVLP
ย ]HULQGHNL HWNLVLQL LIDGH HGHQ SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร |]HOOLNOH
ยถODUGDQ VRQUD JHUHN WHRULN JHUHNVH X\JXODPDOร ED]GD oRN VD\ร GD
DUDรบWร UPD\D NRQX ROPXรบWXU $QFDN EX oDOร รบPDODUGD SDUD SROLWLNDODUร QD LOLรบNLQ
X\JXODPDODUร Q EDQND ELODQoRODUร QGD \DUDWDFDรทร GHรทLรบLNOLNOHULQ HNRQRPLN
Eย \ย NOย NOHU ย ]HULQGH PH\GDQD JHWLUHFHรทL HWNLQLQ ELODQoRQXQ DNWLI WDUDIร QGD
\DUDWDFDรทร GHรทLรบLPOH PL \RNVD SDVLI WDUDIร QGD \DUDWDFDรทร GHรทLรบLPOH PL RUWD\D
oร NWร รทร NRQXVXQGD EHOLUVL]OLNOHU EXOXQPDNWDGร U %X EHOLUVL]OLNOHU SDUD SROLWLNDODUร Qร Q HNRQRPL\L HWNLOHPHVL NRQXVXQGD SDUDVDO NDQDO YH NUHGL NDQDOร
ย ]HULQGH \RรทXQODรบร ODQ IDUNOร J|Uย รบOHU ROXรบPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU $NWDUร P
PHNDQL]PDVร QD LON \DNODรบร P RODUDN ELOLQHQ YH SDUDVDO DNWDUร P Vย UHFLQLQ IDL]
RUDQODUร DUDFร Oร รทร \OD VDรทODQGร รทร Qร EHOLUWHQ SDUDVDOFร J|Uย รบย Q ROXรบDQ ILQDQVDO
ER]XNOXNODU DUWDQ LIODVODU \DรบDQDQ EDQNDFร Oร N NUL]OHUL YH NUHGLOHULQ JHUL
|GHQPHPH VRUXQXQXQ |QHPOL ER\XWODUD XODรบPDVร LOH HNRQRPLQLQ LรบOH\LรบLQL
Doร NODPDGD \HWHUVL] NDOPDVร NUHGL NDQDOร Qร Q |QHPLQLQ DUWPDVร QD QHGHQ
ROPXรบWXU
6RQ \ร OODUGD SDUDVDO DNWDUร P Vย UHFLQGH ยณNUHGL NDQDOร ยด RODUDN ELOLQHQ YH
NUHGL SL\DVDVร QGDNL HNVLNOLNOHULQ |QHPLQL RUWD\D NR\DQ JHQLรบ ELU OLWHUDWย U
ROXรบPXรบWXU .UHGL NDQDOร J|Uย รบย Qย Q WHPHOLQGH EXOXQDQ EDQND YH ILUPDODU
DUDVร QGDNL LOLรบNLQLQ 7ย UNL\HยถGH GH Jย oOย ROPDVร NUHGL NDQDOร Qร Q VDรทOร NOร ELU
รบHNLOGH GHรทHUOHQGLULOPHVLQL JHUHNOL Nร OPDNWDGร U
.UHGL SL\DVDODUร Qร Q |QHPL J|]|Qย QH DOร QDUDN KD]ร UODQDQ EX
oDOร รบPDGD 7ย UNL\HยถGH SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q NUHGL NDQDOร Qร Q
oDOร รบร S oDOร รบPDGร รทร EDQND YH รบLUNHWOHU NHVLPL ELODQoRODUร Qร Q DQDOL]L \DUGร Pร \OD
LQFHOHQPH\H oDOร รบร OPร รบ YH V|] NRQXVX PHNDQL]PDQร Q oDOร รบPDVร LoLQ JHQHOGH
[
X\JXQ ELU \DSร ROGXรทX J|Uย OPย รบWย U =LUD 7ย UNL\HยถGHNL EDQNDFร Oร N VLVWHPL LOH
UHHO NHVLPLQ ILQDQVPDQ WHUFLKOHUL YH\D LPNDQODUร NUHGL NDQDOร Qร Q LรบOHPHVL LoLQ
HOYHULรบOL ELU RUWDP \DUDWPDNWDGร U $QFDN EX WHVSLWH ED]ร HN Nร Vร WODU NR\PDN
JHUHNPHNWHGLU %X Nร Vร WODUร Q HQ |QHPOLVL NDPX NHVLPL ERUoODQPD JHUHรทLQLQ
\ย NVHN ROPDVร YH EX Doร NODUร Q ILQDQVH HGLOPH ELoLPLGLU 1LWHNLP Eย WoH
Doร NODUร Qร Q ยถOL \ร OODUGDQ VRQUD 0HUNH] %DQNDVร ND\QDNODUร \HULQH Lo
ERUoODQPD \ROX LOH ILQDQVPDQร \ROXQD JLGLOPHVL WLFDUL EDQNDODUร Q IRQODUร Qร Q
NDPX NHVLPLQH DNWDUร ODUDN |]HO NHVLP NUHGLOHULQLQ D]DOPDVร QD YH EDQND
ELODQoRODUร QGD NDPX NDรทร WODUร Qร Q SD\ร Qร Q \ร OODU LWLEDUL\OH Vย UHNOL RODUDN
DUWPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU %X oHUoHYHGH NDPX NHVLPL ILQDQVPDQ Doร รทร Qร Q
Vย UHNOLOLรทL YH ROXรบWXUXODQ NDPX PHQNXO Nร \PHWOHUL SL\DVDVร Qร Q \DSร Vร NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ oDOร รบPDVร Qร HQJHOOH\HQ HQ |QHPOL Nร Vร W ROPXรบWXU
7ย UNL\H Doร Vร QGDQ EHOLUWLOPHVL JHUHNHQ |QHPOL Nร Vร WODUGDQ ELU EDรบNDVร
EDQNDFร Oร N VLVWHPL LoHULVLQGH |QHPOL DNWLI SD\ร QD VDKLS RODQ NDPX
EDQNDODUร Qร Q YDUOร รทร Gร U .XUXOXรบ DPDoODUร LWLEDUL\OH VRV\DO DPDoODUร HNRQRPLN
DPDoODUร QGDQ |Q SODQGD RODQ NDPX EDQNDODUร Qร Q NUHGL NXOODQGร UPD GDYUDQร รบร
SDUD SROLWLNDODUร QGDQ VRQ GHUHFH D] HWNLOHQGLรทLQGHQ NUHGL NDQDOร Qร Q
oDOร รบPDVร QGD |QHPOL ELU Nร Vร W ROXรบWXUPDNWDGร U
3DUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร HWNLOH\HQ GLรทHU |QHPOL XQVXUODU LVH
7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQGH \RรทXQODรบPD YH KROGLQJ EDQNDFร Oร รทร ULVN WDEDQOร
VHUPD\H \HWHUOLOLรทL UDV\RVX YH NUL] VRQUDVร G|QHPOHUGH Kร ]OD GDUDODQ Lo
WDOHSOH ILUPDODUร Q NUHGL NXOODQPD YH JHUL |GHPH NDSDVLWHOHULQLQ GDUDOPDVร YH
EXQD EDรทOร RODUDN Kร ]OD DUWDQ WDKVLOL JHFLNPLรบ DODFDNODU 7*$ RUDQODUร Gร U
$QDKWDU .HOLPHOHU 3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร .UHGL .DQDOร $VLPHWULN
%LOJL $Nร รบร 7ย UNL\H
[L
$%675$&7 (VSHFLDOO\ VLQFH WKH V PRQHWDU\ WUDQVPLVVLRQ PHFKDQLVP
ZKLFK UHIOHFWV WKH LPSDFW RI PRQHWDU\ SROLFLHV LPSOHPHQWHG E\ PRQH\
DXWKRULWLHV RQ UHHO VHFWRU KDV EHHQ D WRSLF RI PDQ\ WKHRUHWLFDO VWXGLHV DV
ZHOO DV ILHOG UHVHDUFKHV 1HYHUWKHOHVV QRQH RI WKHVH VWXGLHV KDV FOHDUO\
VWDWHG ZKHWKHU WKH LPSDFW RI PRQHWDU\ SROLF\ driven changes on bank’s
EDODQFH VKHHW RQ HFRQRPLF SDUDPHWHUV KDV EHHQ D UHIOHFWLRQ RI FKDQJH LQ
DVVHW RU OLDELOLW\ VLGH RI WKH EDODQFH VKHHW 6XFK XQFHUWDLQWLHV HQFRXQWHUHG LQ
UHJDUG WR HIIHFWV RI PRQHWDU\ SROLFLHV RQ WKH HFRQRP\ KDYH FDXVHG
FRQWURYHUVLHV PDLQO\ FRQFHQWUDWHG RQ PRQHWDU\ FKDQQHO DQG FUHGLW FKDQQHO
YLHZV 6LQFH WKH PRQHWDULVW YLHZ ZKLFK LV NQRZQ WR EH WKH ILUVW DSSURDFK LQ
WUDQVPLVVLRQ PHFKDQLVP YLHZ WKDW FODLPV RQO\ WKURXJK LQWHUHVW UDWH
SURFHVVHV WKLV PHFKDQLVP FDQ EH UHDOLVHG KDV EHFDPH UHODWLYHO\ LQVXIILFLHQW
WR H[SODLQ WKH RSHUDWLRQ RI WKH HFRQRP\ GXH WR ILQDQFLDO GHILFLHQFLHV
LQFUHDVLQJ EDQNUXSWFLHV SUHYDLOLQJ FULVLV LQ EDQNLQJ VHFWRU DQG JUHDW ORDQ
UHLPEXUVHPHQW GHILFLWV WKH FUHGLW FKDQQHO KDV JDLQHG VLJQLILFDQFH
,Q UHFHQW \HDUV WKH VWXGLHV HPSKDVLVLQJ WKH LPSRUWDQFH RI
deficiencies in credit markets, which is also called as the “credit channel” in
PRQHWDU\ WUDQVPLVVLRQ PHFKDQLVP YLHZ KDYH FRQVWLWXWHG JUHDWHU SRUWLRQ LQ
WKH OLWHUDWXUH $V WKH UHODWLRQ EHWZHHQ WKH EDQNV DQG FRPSDQLHV ZKLFK DUH
FRQVLGHUHG WKH SULPDU\ PDUNHW VWDNHKROGHUV E\ WKH FUHGLW FKDQQHO YLHZ LV
VWURQJHU LQ 7XUNH\ WRR WKLV QHFHVVLWDWHV D VRXQG UHYLHZ RI FUHGLW FKDQQHO
%HDULQJ WKH LPSRUWDQFH RI WKH FUHGLW PDUNHWV LQ PLQG LQ WKLV VWXG\
WKURXJK DQDO\VLQJ WKH EDODQFH VKHHW RI EDQNV DQG WKH FRPSDQLHV LW ZDV
DLPHG WR DVFHUWDLQ ZKHWKHU RU QRW WKH FUHGLW FKDQQHO RI PRQHWDU\
WUDQVPLVVLRQ PHFKDQLVP LQ 7XUNH\ RSHUDWHV $V D UHVXOW RI VXFK UHYLHZ LW KDV
[LL
EHHQ GHWHUPLQHG WKDW WKHUH LV D IDYRXUDEOH VWUXFWXUH IRU WKH VDLG PHFKDQLVP
WR RSHUDWH ,Q IDFW WKH SUHIHUHQFHV RI WKH DYDLODELOLWLHV WR WKH EDQNLQJ VHFWRU
DQG UHHO VHFWRU LQ 7XUNH\ RIIHU PDQ\ RSSRUWXQLWLHV WR WKH FUHGLW FKDQQHO WR
IORXULVK 1HYHUWKHOHVV WKLV GHWHUPLQDWLRQ KDV WR EHDU VRPH OLPLWDWLRQV 7KH
PRVW LPSRUWDQW OLPLWDWLRQ LV WKH KLJK UDWH RI SXEOLF VHFWRU GHEW UHTXLUHPHQW
DQG WKH PHWKRG RI UH ILQDQFLQJ WKHVH UHTXLUHPHQWV ,Q IDFW ILQDQFLQJ RI
EXGJHW GHILFLWV WKURXJK GRPHVWLF GHEW LQVWUXPHQWV LQVWHDG RI SURYLVLRQ IURP
Central Bank resources in 1980s, and allocation of commercial banksâ&#x20AC;&#x2122; IXQGV
WR SXEOLF VHFWRU KDG OHG WR GHFUHDVH LQ WKH DPRXQW RI SULYDWH VHFWRU ORDQ
IDFLOLWDWHG DQG D FRQWLQXRV LQFUHDVH LQ WKH DPRXQW RI WUHDVXU\ ELOO VKDUH LQ banksâ&#x20AC;&#x2122; balance sheet over the years. Therefore, prevailing public sector debt
UHTXLUHPHQWV DQG VWUXFWXUH RI WKH SXEOLF GRPHVWLF GHEW LQVWUXPHQW PDUNHW DUH
WKH WZR LPSRUWDQW REVWDFOHV FRQVWUDLQLQJ VRXQG RSHUDWLRQ RI WKH FUHGLW
FKDQQHO
$QRWKHU OLPLWDWLRQ ZKLFK LV ZRUWK WR EH PHQWLRQHG LQ UHJDUG WR
7XUNH\ LV WKH DFWLYH UROH RI WKH SXEOLF EDQNV LQ EDQNLQJ V\VWHP 6LQFH FUHGLW
IDFLOLWDWLRQ SURYLGHG E\ WKHVH EDQNV RI ZKLFK WKH SULPDU\ DLP LV RI VRFLDO
UDWKHU WKDQ PRQHWDU\ DUH RI OLWWOH LPSRUWDQFH LQ WHUPV RI PRQHWDU\ SROLFLHV
WKLV EHFRPHV DQ LPSRUWDQW REVWDFOH EHIRUH WKH ZHOO IXQFWLRQLQJ RI WKH FUHGLW
FKDQQHO
2WKHU LPSRUWDQW IDFWRUV DIIHFWLQJ WKH PRQHWDU\ WUDQVPLVVLRQ
PHFKDQLVP LQ 7XUNH\ LV WKH ROLJRSRO\VWLF VWUXFWXUH RI WKH EDQNLQJ V\VWHP DQG
KROGLQJ EDQNLQJ SUDFWLFHV ORZ ULVN ZHLJKWHG &DSLWDO $GHTXDF\ 5DWLR DQG shrinking of companiesâ&#x20AC;&#x2122; capability to utiOLVH FUHGLW IDFLOLWDWLRQ DQG WR UHLPEXUVH
H[LVWLQJ IDFLOLWLHV XWLOLVHG GXULQJ SRVW HFRQRPLF FULVHV HUD WKHUHE\ LQFUHDVLQJ
QRQ SHUIRUPLQJ ORDQV UDWLR
.H\ZRUGV 0RQHWDU\ WUDQVPLVVLRQ PHFKDQLVP FUHGLW FKDQQHO 7XUNH\
DV\PPHWULF LQIRUPDWLRQ
[LLL
*รธ5รธรน ยถOL \ร OODUGDQ LWLEDUHQ ILQDQVDO SL\DVDODUGD \DรบDQDQ Eย Wย QOHรบPH
Vย UHFL YH EXQD EDรทOร RODUDN SDUD SROLWLNDVร Qร Q LNWLVDW SROLWLNDVร LoLQGHNL
Dรทร UOร รทร Qร Q DUWPDVร SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร QD LOLรบNLQ DUDรบWร UPDODUร Q
\RรทXQODรบPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU ยถOL \ร OODUร Q LNLQFL \DUร Vร QD NDGDU SDUDVDO
Eย \ย NOย NOHU \ROX\OD LรบOH\HQ DNWDUร P PHNDQL]PDODUร ย ]HULQGH oDOร รบร Oร UNHQ EX
G|QHPGHQ VRQUD |]HOOLNOH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQL LOJLOHQGLUHQ ELU PHNDQL]PD
GDKD WDUWร รบร OPD\D EDรบODQPร รบWร U 3DUDVDO DNWDUร Pร Q NUHGL NDQDOร RODUDN
DGODQGร Uร ODQ PHNDQL]PD SDUD SROLWLNDVร \DSร Fร ODUร Qร Q SROLWLND GHรทLรบLNOLNOHUL
VRQXFXQGD NUHGL DU]ร Qร Q QDVร O HWNLOHQGLรทL YH EX GHรทLรบLPLQ GH EDรบWD PLOOL JHOLU
ROPDN ย ]HUH GLรทHU PDNUR GHรทLรบNHQOHUL QDVร O HWNLOHGLรทLQL LQFHOHPHNWHGLU
3DUD SROLWLNDVร X\JXODPDODUร Qร Q UHHO HNRQRPL ย ]HULQGH \DUDWPร รบ
ROGXรทX HWNLOHULQ QH รบHNLOGH YH QDVร O JHUoHNOHรบHFHรทLQLQ ELOLQPHVL PHUNH]
EDQNDODUร Qร Q JHOHFHNWH DODFDรทร NDUDUODU Doร Vร QGDQ |QHP WDรบร PDNWDGร U
3DUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร LOH LIDGH HGLOHQ EX Vย UHFLQ ย ONH NRรบXOODUร
GLNNDWH DOร QDUDN WDP RODUDN WDQร PODQPDVร YH RUWD\D NRQPDVร HNRQRPLQLQ
VDรทOร NOร ELU รบHNLOGH JHOLรบHELOPHVL LoLQ รบDUWWร U
0HUNH] EDQNDODUร Qร Q EDQND ELODQoRODUร QGD PH\GDQD JHWLUGLรทL
GHรทLรบLNOLNOHU \ROX\OD HNRQRPLN Eย \ย NOย NOHUL HWNLOHGLรทL ELOLQPHVLQH UDรทPHQ EX
HWNLOHPHQLQ ELODQoRQXQ DNWLI WDUDIร QGD \DUDWDFDรทร GHรทLรบLPOH PL \RNVD SDVLI
WDUDIร QGD \DUDWDFDรทร GHรทLรบLPOH PL PH\GDQD JHOGLรทL NRQXVXQGD EHOLUVL]OLNOHU
EXOXQPDVร SDUDVDO DNWDUร P Vย UHFLQLQ IDL] RUDQODUร DUDFร Oร รทร \OD VDรทODQGร รทร Qร
EHOLUWHQ SDUDVDO NDQDO YH SDUD SROLWDVร Qร Q HWNLOHULQLQ EDQND NUHGLOHUL DUDFร รทร \OD
VDรทODQGร รทร Qร VDYXQDQDQ NUHGL NDQDOร ย ]HULQGH \RรทXQODรบDQ IDUNOร J|Uย รบOHU
ROXรบPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU $NWDUร P PHNDQL]PDVร QD LON \DNODรบร P RODUDN
ELOLQHQ YH SDUDVDOFร J|Uย รบย Q WHPHOLQL ROXรบWXUDQ JHOHQHNVHO IDL] RUDQร NDQDOร
[LY
\DNODรบร Pร ROXรบDQ ILQDQVDO ER]XNOXNODU DNVDN LรบOH\HQ VHUPD\H SL\DVDODUร
DUWDQ LIODVODU \DรบDQDQ EDQNDFร Oร N NUL]OHUL YH NUHGLOHULQ JHUL |GHQPHPH
VRUXQXQXQ
|QHPOL
ER\XWODUD
XODรบPDVร
LOH
HNRQRPLQLQ
LรบOH\LรบLQLQ
Doร NODQPDVร QGD \HWHUVL] NDOPร รบ ve ekonomi iรงerisinde kredilerin rolรผ son
\ร OODUGD DUWDUDN NUHGL NDQDOร Qร Q |QHPL DUWPร รบWร U
<DSร ODQ VRQ oDOร รบPDODUGD |]HOOLNOH NUHGL YH NUHGL NDQDOร ย ]HULQGH
\RรทXQODรบร OPDVร Qร Q QHGHQL EDQND NUHGLOHULQLQ JHOLรบPLรบ YH JHOLรบPHNWH RODQ รผlkelerde
kรผรงรผk
ve
orta |OoHNOL ILUPDODUร Q HQ |QHPOL ILQDQVPDQ
ND\QDNODUร QGDQ ELUL ROPDVร Gร U %DQND NUHGLOHULQLQ Nย oย N YH RUWD |OoHNOL ILUPDODU
WDUDIร QGDQ JHQHOGH VHUPD\H KDPPDGGH DOร PODUร YH oDOร รบPD VHUPD\HVL JLEL
LKWL\DoODUร QGD \RรทXQ ELU รบHNLOGH NXOODQร OPDVร NUHGLOHULQ HNRQRmi iรงindeki
|QHPLQL DUWร UPDNWDGร U
.UHGLOHULQ HNRQRPLGH |]HO ELU \HULQLQ ROPDVร SDUD SROLWLNDODUร Qร Q
EDQND ELODQoRODUร ย ]HULQGH \DUDWDFDรทร HWNLOHULQ L\L DQDOL] HGLOPHVLQL
JHUHNWLUPHNWHGLU %X Doร GDQ SDUD SROLWLNDVร X\JXODPDODUร Qร Q ELU EDQNDQร Q
bilanรงo kaOHPOHULQGHQ NUHGL PHYGXDW YH PHQNXO Nร \PHWOHU ย ]HULQGH
\DUDWDFDรทร HWNLQLQ VDSWDQPDVร |QHP WDรบร PDNWDGร U %|\OHFH NUHGLOHULQ
HNRQRPLQLQ NRQWUROย QGH HWNLQ ELU DUDo RODUDN NXOODQร ODELOLU ROXS ROPDGร รทร GD
RUWD\D oร NPร รบ RODFDNWร U
7ย UNL\HยถGH VHUPD\H SL\DVDVร Qร Q LVWHQHQ JHOLรบLPL J|VWHUHPHPLรบ
ROPDVร EDQNDFร Oร N VLVWHPL Dรทร UOร NOร ILQDQVPDQ PRGHOLQLQ Vย UPHVLQGH YH
GROD\ร Vร \OD NUHGLOHULQ HNRQRPLGHNL UROย Qย Q DUWPDVร QGD |QHPOL ELU IDNW|U
ROPXรบWXU $\Uร FD VHUPD\H SL\DVDODUร Qร Q DNVDN LรบOHPHVLQLQ \DQร QGD ILQDQVDO
SL\DVDODUร Q \HWHUOL Eย \ย NOย รทH YH GHULQOLรทH XODรบDPDPDVร NDPX ERUoODQPD
JHUHรทLQLQ \ย NVHNOLรทL \ย NVHN HQIODV\RQ YH SROLWLN YH ILQDQVDO LVWLNUDUVร ]Oร N JLEL
IDNW|UOHU Nย oย N YH RUWD |OoHNOL ILUPDODUร Q \DWร Uร P YH oDOร รบPD VHUPD\HVL LoLQ
JHUHNOL ILQDQVPDQ LKWL\DoODUร Qร VHUPD\H SL\DVDVร QGDQ ]L\DGH EDQND NUHGLVL YH
|]ND\QDNODU DUDFร Oร รทร \OD VDรทODPDN ]RUXQGD Eร UDNPDNWDGร U
.UHGLOHULQ HNRQRPL Doร Vร QGDQ |]HO |QHPL YH ย ONHPL]GH \DWร Uร P YH
Wย NHWLP KDUFDPDODUร QGD \RรทXQ ELU ELoLPGH NXOODQร OPDVร EX NRQXGD ELU
DUDรบWร UPDQร Q \DSร OPDVร Qร GD JHUHNOL Nร OPDNWDGร U %X oHUoHYHGH KD]ร UODQDQ
oDOร รบPDQร Q DPDFร 7ย UNL\HยถGH X\JXODQDQ PDNUR HNRQRPLN SROLWLNDODUร Qร Q
[Y
EDQND ELODQoRODUร ย ]HULQGH \DUDWPร รบ ROGXรทX HWNL\L RUWD\D NR\DUDN SDUDVDO
DNWDUร P PHNDQL]PDODUร QGDQ NUHGL NDQDOร Qร Q 7ย UNL\H HNRQRPisi iรงin geรงerli
ROXS ROPDGร รทร Qร Q DQDOL] HGLOPHVLGLU
dDOร รบPD EHรบ DQD E|Oย PGHQ ROXรบPDNWDGร U %LULQFL E|Oย PGH SDUDVDO
DNWDUร P PHNDQL]PDODUร Qร Q QH ROGXรทX YH QDVร O oDOร รบWร รทร PHYFXW WHRULN
\DNODรบร PODU oHUoHYHVLQGH Doร NODQPD\D oDOร รบร OPร รบWร U %X E|Oย PGH D\Uร FD
DNWDUร P
PHNDQL]PDODUร Qร Q
LQFHOHQPLรบWLU
HWNLQ
oDOร รบPDVร Qร
HQJHOOH\HQ
IDNW|UOHU
รธNLQFL E|Oย PGHQ LWLEDUHQ 7ย UNL\H X\JXODPDVร QD \HU YHULOPLรบ YH EX
E|Oย PGH 7ย UNL\HยถGH EXJย QH NDGDU X\JXODQDQ SDUD SROLWLNDODUร EHOLUOL DOW
G|QHPOHUH
D\Uร ODUDN
GHรทHUOHQGLULOPLรบWLU
PDNUR
HNRQRPLN
JHOLรบPHOHU
oHUoHYHVLQGH
hoย QFย E|Oย PGH 7ย UNL\HยถGH ILQDQVDO VLVWHPLQ WHPHOLQL ROXรบWXUDQ
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ JHQHO \DSร Vร EDQND JUXSODUร YH DNWLI Eย \ย NOย NOHUL HVDV
DOร QDUDN LQFHOHQPLรบWLU
Dรถrdรผncรผ bรถlรผmde 7ย UNL\HยถGH NUHGL NDQDOร Qร Q QH NDGDU LรบOHGLรทL EDQND
ELODQoRODUร DUDFร Oร รทร \OD DQDOL] HGLOPLรบWLU %X E|Oย PGH HVDV RODUDN GDKD |QFH
\DSร ODQ Doร NODPDODU SDUDOHOLQGH NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ oDOร รบPDVร Qร HQJHOOH\HQ
IDNW|UOHU HOH DOร QPร รบWร U \ร Oร .DVร P YH \ร Oร รนXEDW D\ODUร QGD \DรบDQDQ
NUL] G|QHPOHULQLQ HWNLVLQH GH EX E|Oย PGH GHรทLQLOPLรบWLU
%HรบLQFL E|Oย PGH oDOร รบPD DQD KDWODUร LOH |]HWOHQPLรบ YH VRQXoODUร
J|]GHQ JHoLULOPLรบWLU
[YL
%รธ5รธ1&รธ %g/h0 3$5$6$/ $.7$5,0 0(.$1รธ=0$6, %LU HNRQRPL GHQJH GXUXPXQGD LNHQ SDUD PLNWDUร QD EDรทOร RODUDN
RUWD\D oร NDQ WDOHS YH\D DU] ID]ODVร Qร Q WRSODP KDUFDPDODUD RODQ HWNLVLQL
LQFHOH\HQ PHNDQL]PD SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร RODUDN WDQร PODQPDNWDGร U
6RQXoODUร LWLEDUL\OH oRN |QHPOL RODQ SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร WHRUL YH pratikte รผzerinde รถnemle durulan bir konudur. $NWDUร P PHNDQL]PDVร SDUDVDO GHรทLรบLPOHUGHQ GROD\ร WRSODP WDOHS YH
JHOLUGH PH\GDQD JHOHQ GHรทLรบLPOHUL \DQL SDUD YH JHOLU DUDVร QGDNL EDรทODQWร \ร
J|VWHUHQ SDUD SROLWLNDVร NDQDOODUร Gร U %LU EDรบND LIDGH\OH SDUD PLNWDUร QGDNL
GHรทLรบPHOHUL UHHO VHNW|UH DNWDUDQ \DQVร WDQ PHNDQL]PDGร U
3DUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q QDVร O LรบOHGLรทLQLQ ELOLQPHVL oHรบLWOL
QHGHQOHUGHQ GROD\ร |QHPOLGLU
L 3DUD SROLWLNDVร QGDQ HWNLOHQHQ ILQDQVDO GHรทLรบNHQOHUL EHOLUOHPHN ILQDQVDO VHNW|U LOH UHHO VHNW|U DUDVร QGDNL EDรทODQWร ODUร DQODPDPร ]ร
NROD\ODรบWร Uร U
LL 3ROLWLND \DSร Fร ODUร Qร Q ILQDQVDO GHรทLรบNHQOHUGHNL GDOJDODQPDODUร GDKD L\L \RUXPODPDODUร QD \DUGร PFร ROXU
LLL 3ROLWLND KHGHIOHULQLQ GDKD GRรทUX VHoLOPHVLQH |QFย Oย N HGHU gUQHรทLQ DNWDUร P PHNDQL]PDVร LoLQGH NUHGL NDQDOร |QHPOL LVH
banka portfรถylerine GLรทHU GHรทLรบNHQOHUH J|UH GDKD ID]OD |QHP
YHULOPHOLGLU YH\D IDL] RUDQODUร HNRQRPLGH |QHPOL ELU J|VWHUJH LVH
PHUNH] EDQNDVร IDL] KDGOHULQH \|QHOLN ELU KHGHI EHOLUOHPHOLGLU
LY 8\JXODQPDNWD RODQ SDUD SROLWLNDVร Qร Q HNRQRPLQLQ KDQJL ELULPOHULQL X\DUDFDรทร Qร Q WHVpitine ve ekonomideki aktรถrlerin
EXQGDQ QDVร O HWNLOHQHFHรทLQLQ |QJ|Uย OPHVLQH \DUGร PFร ROXU 1XDOWDUDQHH
3DUDQร Q
HNRQRPL\L
QH
รบHNLOGH
HWNLOHGLรทL
\DQL
DNWDUร P
PHNDQL]PDVร Qร Q QDVร O LรบOHGLรทL VRUXVXQD YHULOHQ \DQร W OLWHUDWย UGH WHPHO RODUDN
.H\QHV\HQ YH 0RQHWDULVW \DNODรบร PODU oHUoHYHVLQGH YHULOPHNWHGLU $QFDN EX
\DNODรบร PODU DUDVร QGD NHVLQ ELU Vร Qร U oL]PH RODQDรทร \RNWXU )DNDW \LQH GH
DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q LรบOH\LรบL GHQLOGLรทLQGH WHPHO WHRULN \DNODรบร PODU RODUDN
PRQHWDULVW YH .H\QHV\HQ J|Uย รบOHU DQODรบร OPDNWDGร U
3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร QD <DNODรบร PODU .H\QHV\HQ <DNODรบร P
รธON RODUDN .H\QHVยถLQ |QH Vย UGย รทย PDNUR HNRQRPLN WHRULOHU DVร O
SRSย ODULWHVLQL ยถOL \ร OODUร Q VRQX YH ยถOร \ร OODUร Q EDรบร QGD ND]DQPร รบWร U
.H\QHV\HQ LNWLVDWoร ODU HNRQominin bir รงok sektรถrรผnde tรผketicilerin ve
ILUPDODUร Q GDYUDQร รบODUร Qร WDQร POD\DQ ELU GHQNOHPOHU VHWL \DUGร Pร \OD
HNRQRPLQLQ LรบOH\LรบLQL DQODWDQ ELU PRGHO \DUDWDUDN SDUDQร Q HNRQRPLN DNWLYLWH
ย ]HULQGHNL HWNLOHULQL Doร NODUODU %X GHQNOHPOHU WRSODP KDVร OD YH WRSODP
KDUFDPDODUร HWNLOH\HQ SDUD YH PDOL\H SROLWLNDVร Qร Q LรบOH\Lรบ NDQDOODUร Qร DNWDUร P
PHNDQL]PDODUร Qร WHPVLO HGHU .H\QHV\HQ \DNODรบร PGDNL LรบOH\Lรบ รบX รบHNLOGH
ROXรบWXUXODELOLU
0
< L ,
.H\QHV\HQ \DNODรบร PGD SDUD SROLWLNDVร DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q
LรบOH\LรบL รบX รบHNLOGHGLU 3DUD DU]ร 0 IDL] RUDQร Qร L IDL] RUDQร \DWร Uร P
KDUFDPDODUร Qร , YH \DWร Uร P KDUFDPDODUร GD oDUSDQ HWNLVL\OH WRSODP KDVร OD
YH\D WRSODP KDUFDPDODUร < HWNLOHU .H\QHV\HQOHU SDUD DU]ร 0 LOH WRSODP
KDUFDPDODU < DUDVร QGDNL EDรทODQWร \ร SDUDVDO รบRNODUร Q EHOLUOL LรบOH\Lรบ
PHNDQL]PDODUร QGDQ HOGH HWWLNOHUL DPSLULN EXOJXODUD EDNDUDN Doร NODUODU
0LVKNLQ
.H\QHV\HQ LNWLVDWoร ODU WDUDIร QGDQ ROXรบWXUXODQ ยณPDNUR HNRQRPLN
SRUWI|\ยด WHRULVLQH J|UH HNRQRPLN ELULPOHULQ DPDFร oHรบLWOL YDUOร N NDOHPOHULQGHQ
ROXรบDQ RSWLPDO ELU SRUWI|\ ROXรบWXUPDNWร U 2OXรบWXUDFDNODUร RSWLPDO SRUWI|\ LVH
SDUD ILQDQVDO YDUOร NODU YH ILQDQVDO ROPD\DQ YDUOร NODUร LoHUPHNWHGLU )LQDQVDO
YH PDGGL YDUOร NODU DUDVร QGDNL LNDPH HWNLVL LVH Vร Qร UOร Gร U 0DGGL YDUOร NODU EHOLUOL
ELU ULVN JUXEXQX ILQDQVDO YDUOร NODU LVH EDรบND ELU ULVN JUXEXQX ROXรบWXUPDNWDGร U
$PDFร ULVNL PLQLPL]H NDUร PDNVLPL]H HWPHN RODQ SRUWI|\ VDKLEL KHP ILQDQVDO
YDUOร NODUGDQ KHP GH PDGGL YDUOร NODUGDQ WDOHS HGHFHNWLU %X YDUVD\ร PODU
DOWร QGD SDUD RWRULWHVL WDUDIร QGDQ SDUD DU]ร QGD DUWร รบ \|Qย QGH \DSร ODQ ELU
GHรทLรบLNOLN |QFH ILQDQVDO SL\DVD ย ]HULQGH HWNLVLQL KLVVHWWLUHFHNWLU +DQHKDONร
HOOHULQH JHoHQ SDUDQร Q WDPDPร Qร VDGHFH Wย NHWLPH \|QHOWPH\HFHรทL JLEL
WDPDPร Qร QDNLW SDUD RODUDN GD WXWPD\ร WHUFLK HWPH\HFHNWLU %X GXUXPGD
HOOHULQH JHoHQ SDUDQร Q ELU Nร VPร Qร IDL] ND]DQFร VDรทOD\DFDNODUร ILQDQVDO
YDUOร NODUD \|QHOWHFHNOHUGLU %|\OHFH DUWDQ SDUD VWRNX KHP ILQDQVDO YDUOร N
DOร Pร Qร X\DUDFDN KHP GH IDL] RUDQร Qร Gย รบย UHFHNWLU )DL]OHULQ Gย รบPHVL YH
ILQDQVDO YDUOร NODUร Q GHรทHULQLQ \ย NVHOPHVL LOH ILUPDODU \HQL WDKYLO LKUDFร QD
\|QHOHFHN YH EXUDGDQ VDรทODQDQ IRQODU \DWร Uร P PDOODUร DOร Pร QGD
NXOODQร ODFDNWร U <DWร Uร P PDOODUร SL\DVDVร QGD RUWD\D oร NDQ EX WDOHS DUWร รบร |QFH
\DWร Uร P PDOODUร IL\DWร Qร GDKD VRQUD GD \DWร Uร P PDOODUร ย UHWLPLQL DUWWร UDFDNWร U
<DWร Uร P PDOODUร ย UHWLPLQGHNL DUWร รบ LVH oRรทDOWDQ HWNLVL LOH |QFH JHOLULQ VRQUD GD
Wย NHWLP KDUFDPDODUร Qร Q DUWPDVร QD \RO DoDUDN WRSODP WDOHEL DUWWร UDFDNWร U 3D\D
6RQXo RODUDN .H\QHV\HQ WHRULGH DNWDUร P GROD\Oร Gร U YH IDL] RUDQร
DUDFร Oร รทร \OD LรบOHU 3DUD DU]ร QGD PH\GDQD JHOHQ GHรทLรบPHOHULQ WRSODP WDOHEH ย o
DรบDPDGD HWNL HWPHVL EHNOHQLU gQFH SDUD DU]ร QGDNL DUWร รบร Q IDL] RUDQODUร Qร
D]DOWDFDรทร Gย รบย Qย Oย U )DL] RUDQร QGDNL EX D]DOPD \DWร Uร PODUGD YH IDL]H
GX\DUOร KDUFDPDODUGD DUWร รบD QHGHQ ROXU <DWร Uร P YH GLรทHU KDUFDPDODUGDNL EX
DUWร รบ LVH PLOOL JHOLUL HWNLOHU
YH ยถOร \ร OODUGD .H\QHV\HQ J|Uย รบย VDYXQDQODU SDUD
SROLWLNDVร Qร Q WRSODP ย UHWLP YH Lรบ oHYULPLQGH EXVVLQHVV F\FOH ROXรบDQ Wย P
KDUHNHWOHULQ ND\QDรทร ROPDGร รทร Qร LOHUL Vย UPย รบOHUGLU %LU EDรบND LIDGH\OH SDUD
SROLWLNDVร Qร Q KHU ]DPDQ HWNLOL RODPD\DELOHFHรทLQL YH EX HWNLVL]OLรทLQ GH SROLWLND
DVLPHWULVLQGHQ GRODรบร PGDNL SDUD PLNWDUร QGDNL GHรทLรบPHOHUGHQ YH \DWร Uร PODUร Q
EHOLUVL]OLรทLQGHQ |]HOOLNOH \DWร Uร PODU IDL] RUDQODUร QD GX\DUOร GHรทLOVH
ND\QDNODQDELOHFHรทLQL EHOLUWPLรบOHUGLU 0LVKNLQ
3DUD SROLWLNDVร Qร HWNLVL] Nร ODQ DVLPHWULN ROPD |]HOOLรทL SDUD SROLWLNDVร
LoLQ |QHPOL ELU HNVLNOLN RODUDN \RUXPODQPDNWDGร U รน|\OH NL GDUDOWร Fร SDUD
SROLWLNDVร EDQNDODUร Q UH]HUYOHULQL D]DOWWร รทร LoLQ \HQL NUHGL YHULOPHPHVLQGH
ROGXNoD HWNLOL RODELOLU %XQD NDUรบร Oร N JHQLรบOHWLFL SDUD SROLWLNDVร GD ED]ร
GXUXPODUGD
\HQL
NUHGLOHUL
HQJHOOH\HELOPHNWHGLU
gUQHรทLQ
GXUJXQOXN
dรถnemlerinde, bankalardan kredi talep edenlerin iflas etme ihtimallerinin
\ย NVHN ROPDVร Qร Q \DUDWWร รทร NRUNX QHGHQL\OH HN UH]HUYOHU EDQNDODU WDUDIร QGDQ
NUHGL WDOHELQGH EXOXQDQODUD YHULOPH\HELOHFHNWLU %X QHGHQOH DQร ODQ GXUXPGD
.H\QHV\HQOHU SDUD SROLWLNDVร \HULQH PDOL\H SROLWLNDVร Qร Q NXOODQร OPDVร
รถnermektedirler.
0RQHWDULVW <DNODรบร P
ยถOร \ร OODUGD .H\QHV\HQ HNRQRPLN J|Uย รบ \D\Jร Q RODUDN
EHQLPVHQLUNHQ 0LOWRQ )ULHGPDQยถร Q |QFย Oย รทย Qย \DSWร รทร GDKD VRQUD
PRQHWDULVWOHU RODUDN LVLPOHQGLULOHFHNWLU ELU JUXS HNRQRPLVW .H\QHV\HQ
J|Uย รบย Q RUWD\D NR\GXรทX SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLVL]OLรทL VRQXFXQXQ KDWDOร
ROGXรทXQX VDYXQPXรบODUGร U
0RQHWDULVWOHU SDUD DU]ร Qร Q WRSODP KDUFDPDODUร HWNLOHPHVLQGH EHOLUOL
ELU PHNDQL]PD WDQร PODPD]ODU (VDVHQ PRQHWDULVWOHU SDUDQร Q HNRQRPL
ย ]HULQGHNL HWNLOHULQL JHOLUGHNL KDUHNHWOHULQ SDUD DU]ร QGDNL KDUHNHWOHUOH ROGXNoD
\DNร Q ELU LOLรบNLVL ROGXรทXQX Gย รบย QHUHN Doร NODUODU 0RQHWDULVWOHU SDUDQร Q JHOLU
ย ]HULQGHNL HWNLVLQL HNRQRPL\L VDQNL LรบOH\LรบL J|]ย NPH\HQ ELU ยณNDUD NXWXยด\D
EHQ]HWHUHN DQDOL] HGHUOHU 0RQHWDULVWOHULQ EX \DNODรบร Pร รบX รบHNLOGH gรถsterilebilir (Mishkin, 1997). 0
"
<
0RQHWDULVWOHU ELUH\OHULQ SDUD GHQJHOHUL LOH KDUFDPDODUร DUDVร QGDNL
ELUHELU LOLรบNL\L Vย UGย UPH HรทLOLPLQGH ROGXNODUร Qร YH JHQLรบOHWLFL SDUD SROLWLNDVร Qร Q
ELUH\OHULQ SDUD GHQJHOHULQL GHรทLรบWLUHUHN GDKD ID]OD KDUFDPD \DSPD\D WHรบYLN
HGHFHรทLQL NDEXO HWPHNWHGLUOHU 'DUDOWร Fร SDUD SROLWLNDVร ELUH\OHULQ SDUD
GHQJHOHULQL GHรทLรบWLUHUHN KDUFDPDODUร D]DOWDFDNWร U 0RQHWDULVW J|Uย รบWH \DWร Uร P
EDรทODQWร Vร QD JHUHN \RNWXU Monetaristler,
miktar
teorisinin
รถnermelerinin
NDQร WODQGร รทร Qร LGGLD HGHUOHU 3DUDQร Q PLNWDU GHQNOHPL
ampirik
olarak
0 9 3 4 รบHNOLQGHGLU
%X GHQNOHPH J|UH SDUD VWRNX 0 LOH SDUDQร Q GRODรบร P Kร ]ร Qร Q 9
oDUSร Pร UHHO ย UHWLP KDFPL 4 LOH IL\DW Gย ]H\LQLQ 3 oDUSร Pร QD HรบLWWLU
'ROD\ร Vร \OD PRQHWDULVWOHU LรบOHP KDFPL LOH SDUD VWRNX DUDVร QGD QHGHQVHO ELU
LOLรบNL ROGXรทXQX |QJ|Uย UOHU
3DUDQร Q PLNWDU WHRULVLQGH |QHPOL ELU SDUDPHWUH RODQ SDUDQร Q GRODรบร P
Kร ]ร SDUDQร Q HNRQRPLGHNL GHYLU RUDQร Gร U 0RQHWDULVWOHU GRODรบร P Kร ]ร Qร Q
LVWLNUDUOร ROGXรทXQD LQDQร UODU oย QNย SDUDQร Q GRODรบร P Kร ]ร SDUD GHQJHVL YH
KDUFDPD DUDVร QGDNL RUDQWร \ร GHYDP HWWLUPHGH WRSOXPXQ PHQNXO GHรทHUOHUH
\|QHOPHVLQLQ ELU \DQVร PDVร Gร U %X LVWLNUDU 0 YH 0 JLEL JHQLรบ DQODPGD SDUD
DU]ร WDQร PODUร NXOODQร OGร รทร QGD JHoHUOLGLU
0RQHWDULVWOHUH J|UH SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทL VRQXFX SDUD VWRNXQGD
J|Uย OHQ DUWร รบ LON HWDSWD WDKYLO IL\DWODUร Qร Q \ย NVHOPHVLQH YH EX \ROOD IDL]
RUDQODUร Qร Q Gย รบPHVLQH QHGHQ RODFDNWร U <HQLGHQ GHQJHQLQ NXUXODELOPHVL LoLQ
EXQXQ UHHO KDUFDPDODUGD D\Qร RUDQGD ELU DUWร รบ PH\GDQD JHWLUPHVL
JHUHNPHNWHGLU %X DUWร รบร Q HNRQRPL ย ]HULQGHNL JHQLรบOHWLFL HWNLVL \D\ร OGร Nรงa,
JHUHN VHUPD\H WDOHEL JHUHNVH IL\DWODU ย ]HULQGH EDVNร \DUDWPDVร E|\OHFH
EDรบWD Gย รบHQ IDL] RUDQร Qร Q \HQLGHQ HVNL Gย ]H\LQH \ย NVHOPHVL V|] NRQXVX
RODELOHFHNWHGLU %X PDQWร N oHUoHYHVLQGH HNRQRPLGH OLNLGLWH ID]ODVร X]XQ
G|QHPGH \ย NVHN IDL] SDUDVDO Vร Nร QWร LVH Gย รบย N IDL] RODUDN RUWD\D
oร NPDNWDGร U +DOEXNL Nร VD G|QHPGH SDUD DU]ร LOH IDL] RUDQร WHUV ELU LOLรบNL
LoHULVLQGH EXOXQPDNWDGร U 3DUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLVL DQFDN X]XQ ELU JHFLNPHGHQ
VRQUD J|Uย OHELOPHNWHGLU %X QHGHQOH GH ED]HQ HNRQRPLGH LVWLNUDUร ER]XFX
VRQXoODU GD \DUDWDELOHFHรทL EHOLUWLOPHNWHGLU %X JHUHNoH\H GD\DQDUDN
PRQHWDULVWOHU HNRQRPLQLQ LVWLNUDUOร ELU รบHNLOGH Eย \ย PHVLQH L]LQ YHUHQ LVWLNUDUOร
ELU SDUD DU]ร DUWร รบ RUDQร WDYVL\H HGHUOHU 0DOL\H SROLWLNDVร Qร Q GD Vร Qร UOร RODUDN
NXOODQร OPDVร JHUHNWLรทLQL EHOLUWLUOHU .H\GHU
.H\QHV\HQ PRGHO SDUD SROLWLNDVร LoLQ oRN |QHPOL RODQ DNWDUร P
PHNDQL]PDODUร Qร
GLNNDWH
DOPDGร รทร
JHUHNoHVL\OH
PRQHWDULVWOHUFH
HOHรบWLULOPHNWHGLU gUQHรทLQ SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร QGD Wย NHWLFL
KDUFDPDODUร \DWร Uร P KDUFDPDODUร QGDQ GDKD |QHPOL LVH \DWร Uร P KDUFDPDODUร QD
RGDNODQDQ .H\QHV\HQ PRGHO SDUDQร Q HNRQRPLN DNWLYLWH ย ]HULQGHNL |QHPLQL
HNVLN GHรทHUOHQGLUPLรบ RODFDNWร U 0LVKNLQ
.H\QHV\HQ PRGHOLQ WHPHO DYDQWDMร LVH SDUD SROLWLNDVร Qร Q HNRQRPL\L
etkileme biรงimi konusunda hiรง ELU Nร Vร WODPD JHWLUPHPHVLGLU (รทHU Wย P SDUDVDO
DNWDUร P PHNDQL]PDODUร ELOLQPL\RUVD JHOLUGHNL KDUHNHWOHULQ SDUD DU]ร QGDNL
KDUHNHWOHUOH \DNร Q LOLรบNLOL ROXS ROPDGร รทร QD EDNDUDN SDUDQร Q JHOLU ย ]HULQGHNL
WDP HWNLVLQL J|UPHPL] RODQDNOร KDOH JHOHFHNWLU 0RQHWDULVWOHU SDUD DU]ร QGDNL
GHรทLรบPHOHULQ JHOLUL HWNLOHPHVL \ROX\OD LรบOH\HQ IDUNOร NDQDOODUร Q ROGXรทXQD YH EX
NDQDOODUร Q Vย UHNOL GHรทLรบWLรทLQH LQDQGร NODUร LoLQ .H\QHV\HQ PRGHOLQLQ WHPHO
YDUVD\ร Pร RODQ SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q Wย P NDQDOODUร Qร Q belirlenmesinin รงoN ]RU RODELOHFHรทLQL LGGLD HGHUOHU 0LVKNLQ
%|\OHFH .H\QHVFL \DNODรบร PGD DNWDUร P PHNDQL]PDVร IDL] RUDQร
DUDFร Oร รทร \OD GROD\Oร \ROGDQ LรบOHUNHQ PRQHWDULVW \DNODรบร PGD DNWDUร P
PHNDQL]PDVร Qร Q LQFHOHQLรบL GRรทUXGDQ SDUD SL\DVDVร QGDNL SDUD VWRNXQD YH
SDUD WDOHELQH GD\DQPDNWDGร U 3DUD VWRNXQXQ Gร รบVDO ELU รบHNLOGH DUWPDVร SDUD
SL\DVDVร QGD ELU DU] ID]ODVร QD QHGHQ RODFDN YH EXQXQ VRQXFXQGD GD KHP PDO
KHP GH WDKYLO SL\DVDVร QGD WDOHS DUWDFDNWร U .H\QHV\HQ 3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร
0RQHWDULVW 3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร
3DUD 3ROLWLNDVร QGD 'HรทLรบPH
3DUD 3ROLWLNDVร QGD 'HรทLรบPH
โ
โ
7LFDUL %DQND 5H]HUYOHULQGH 'HรทLรบPH
7LFDUL %DQND 5H]HUYOHULQGH 'HรทLรบPH
โ 3DUD $U]ร QGD 'HรทLรบPH
โ 3DUD $U]ร QGD 'HรทLรบPH
โ )DL] +DGGLQGH 'HรทLรบPH
โ 7RSODP 7DOHSWH 'HรทLรบPH
โ
โ
<DWร Uร PGD 'HรทLรบPH โ
1RPLQDO *6<รธ+ยถGD 'HรทLรบPH
1RPLQDO *6<รธ+ยถGD 'HรทLรบPH
รนHNLO 3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร QD .H\QH]\HQ YH 0RQHWDULVW <DNODรบร PODU
3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร .DQDOODUร
3DUD SROLWLNDVร Qร Q ยถOL \ร OODUร Q VRQODUร QGDQ LWLEDUHQ Vย UGย Uย OHELOLU ELU
Eย \ย PH YH Gย รบย N HQIODV\RQXQ VDรทODQDELOPHVL LoLQ PDOL\H SROLWLNDVร Qร Q \HULQL
DOGร รทร LNWLVDWoร ODU DUDVร QGD NDEXO HGLOPHNWHGLU 0LVKNLQ $\Uร FD NDEXO
HGLOHQ ELU EDรบND JHUoHN GH SDUD SROLWLNDVร Qร Q UHHO HNRQRPL\L HWNLOHGLรทLGLU
$QFDN QDVร O HWNLOHGLรทL NRQXVXQGD J|Uย รบ D\Uร Oร NODUร EXOXQPDNWDGร U
3DUD SROLWLNDODUร Qร Q HNRQRPL\H HWNLVL ELUH\OHULQ GHรทLรบHQ HNRQRPLN
NRรบXOODUD NDUรบร JHOLรบWLUGLNOHUL WHSNL LOH |Ooย OPHNWHGLU 'LรทHU \DQGDQ ILUPDODUร Q
Eย \ย NOย รทย VHUPD\H SL\DVDODUร QGDNL DNVDNOร NODU ELODQoR \DSร Vร JLEL XQVXUODU
EX WHSNLQLQ ER\XWXQXQ IDUNOร ODรบPDVร QD QHGHQ ROPDNWD SDUD SROLWLNDVร Qร Q
HWNLQOLรทLQL D]DOWPDNWDGร U 0HOW]HU %X QHGHQOH SDUD SROLWLNDVร Qร Q UHHO
HNRQRPL\L Kร ]OD QDVร O HWNLOHGLรทLQL LQFHOHUNHQ LNL QRNWD ย ]HULQGH GXUXOPDOร Gร U
%XQODUGDQ LONL Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร PXQ]DP NDUรบร Oร NODU JLEL GRรทUXGDQ
PHUNH] EDQNDVร NRQWUROย QGH RODQ DUDoODUOD ILQDQVDO ROPD\DQ VHNW|Uย Q NUHGL
RUDQODUร PHYGXDW IDL]OHUL YDUOร N IL\DWODUร YH G|YL] NXUX JLEL GHรทLรบNHQOHUL
ย ]HULQGHNL DNWDUร P HWNLVLGLU %X EDรทODQWร ILQDQVDO VLVWHPLQ \DSร Vร WDUDIร QGDQ
|QFHOLNOL RODUDN EHOLUOHQPHNWHGLU รธNLQFLVL LVH KDQHKDONร YH ILUPDODUร Q ILQDQVDO
GXUXPODUร YH KDUFDPD NDUDUODUร DUDVร QGDNL EDรทODQWร Gร U %XUDGD EDQNDODUร Q
KDQHKDONร Qร Q YH ILUPDODUร Q ERUoODQPD RUDQODUร DNWLI YH SDVLIOHULQLQ YDGH YH
G|YL] NRPSR]LV\RQX Gร รบ ND\QDN EDรทร POร Oร รทร JLEL EDรบODQJร o SR]LV\RQODUร SDUD
SROLWLNDVร Qร Q HWNLQOLรทL Doร Vร QGDQ |QHP WDรบร PDNWDGร U .DPLQ YH 7XUQHU
$NWDUร P PHNDQL]PDVร NDQDOODUร Qร Q |QHPL ILQDQVDO SL\DVDODUร Q YH
HNRQRPLQLQ \DSร Vร QD mevcut dรผzenlemelere ve uygulanan politikalara gรถre
IDUNOร Oร N J|VWHUPHNWHGLU %X QHGHQOH DNWDUร P PHNDQL]PDODUร SDUD SROLWLNDVร
WHRULVLQGH ยณNDUD NXWXยด RODUDN DGODQGร Uร OPDNWDGร U :DUML\R YH $JXQJ
3DUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร QD LOLรบNLQ EXJย QH NDGDU \DSร ODQ
oDOร รบPDODUGD SDUD SROLWLNDVร UHHO HNRQRPL LOLรบNLVLQGH HQ D] ย o WHRUL RUWD\D
DWร OPร รบWร U JHOHQHNVHO IDL] RUDQร NDQDOร GLรทHU YDUOร N IL\DWODUร NDQDOร YH NUHGL
NDQDOร
$NWDUร P PHNDQL]PDVร QD LON \DNODรบร P NODVLN ,6 /0 PRGHOLQH GD\DQDQ
YH IDL] RUDQร LOH VHUPD\H PDOL\HWL DUDVร QGDNL LOLรบNL\L Doร NOD\DQ ยณIDL] RUDQร
NDQDOร ยด ROPXรบWXU *HOHQHNVHO NDQDO RODUDN DGODQGร Uร ODQ IDL] RUDQร NDQDOร QD
J|UH PHUNH] EDQNDVร Qร Q X\JXOD\DFDรทร GDUDOWร Fร ELU SDUD SROLWLNDVร VRQXFXQGD
IDL] RUDQODUร DUWDU 6HUPD\H PDOL\HWLQLQ IDL] RUDQร Qร LoHUGLรทL GH ELOLQGLรทLQGHQ
IDL] RUDQร QGD ROXรบDQ ELU GHรทLรบLNOLN VHUPD\H PDOL\HWLQL GH D\Qร \|QGH
HWNLOH\HFHNWLU 6HUPD\H PDOL\HWLQGH ROXรบDQ EX DUWร รบ Wย NHWLP YH LรบOHWPH
\DWร Uร PODUร Qร Gย รบย UHFHN YH ย UHWLPGH Gย รบย รบOH VRQXoODQDFDNWร U 3DUDVDO DNWDUร P
PHNDQL]PDODUร oDOร รบPDODUร LoLQ ELU oร Nร รบ QRNWDVร RODQ YH JHOHQHNVHO \DNODรบร P
RODUDN NDEXO HGLOHQ EX PHNDQL]PD ]DPDQ LoHULVLQGH oRN VD\ร GD HOHรบWLUL\H
PDUX] NDOPร รบWร U g]HOOLNOH Nร VD YH X]XQ YDGHOL IDL] RUDQODUร DUDVร QGDNL LOLรบNL\L
EHOLUVL] Eร UDNPDVร YH LรบOHWPH \DWร Uร PODUร LOH LOJLOL \DSร ODQ ย ONH oDOร รบPDODUร QGD
VDELW \DWร Uร PODU Gร รบร QGD VWRN \DWร Uร PODUร Lรบ Jย Fย WDOHEL YH Wย NHWLP ย ]HULQGH GH
SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLOHULQH \|QHOLN Jย oOย EXOJXODU HOGH HGLOPHVL JHOHQHNVHO
IDL] RUDQร NDQDOร Qร ]D\ร IODWPร รบ YH GLรทHU YDUOร N IL\DWODUร NDQDOร RODUDN ELOLQHQ IDL]
Gร รบร QGDNL G|YL] NXUX YH KLVVH VHQHGL IL\DWODUร QD GD \|QHOLQPHVLQH QHGHQ
ROPXรบWXU $QFDN OLWHUDWย UGH GHรทLQLOHQ KLo ELU NDQDO ELU GLรทHULQH DOWHUQDWLI RODUDN
\RUXPODQPDPร รบWร U ,WXUULDJD
)LQDQVDO SL\DVDODUGDNL \HQL JHOLรบPHOHU OLEHUDOOHรบPH oDOร รบPDODUร
]DPDQ LoHULVLQGH PHYFXW SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDODUร Qร \HWHUVL] Eร UDNPร รบ
SDUD SROLWLNDODUร Qร Q HNRQRPL ย ]HULQGH \DUDWPร รบ ROGXรทX HWNL\L IDUNOร Doร ODUGDQ
HOH DOPD JHUHNOLOLรทL GRรทPXรบWXU g]HOOLNOH ILQDQVDO VHUEHVWOHรบPHQLQ DUGร QGDQ
ILQDQVPDQ YH UHHO VHNW|U DUDVร QGDNL LOLรบNLQLQ DUWPDVร JHOHQHNVHO DNWDUร P
NDQDOODUร Qร Q HNRQRPLN G|QJย \ย Doร NODPDGD \HWHUVL] NDOPDVร QD \RO DoPร รบWร U
%X QHGHQOHUOH DVLPHWULN ELOJL DNร รบร YH ILQDQVDO DUDFร ODUร GD DQDOL]H GDKLO HGHQ
NUHGL NDQDOร RUWD\D DWร OPร รบWร U %|\OHFH SDUDVDO J|Uย รบ RODUDN WDQร PODGร รทร Pร ]
JHOHQHNVHO J|Uย รบ WDUDIWDUร LNWLVDWoร ODU SDUD SROLWLNDVร Qร Q UHHO HNRQRPL
ย ]HULQGHNL HWNLVLQLQ SDUD SROLWLNDVร Qร Q VHUPD\H PDOL\HWLQGH PH\GDQD JHWLUGLรทL
GHรทLรบPH \ROX\OD VDรทODQGร รทร Qร VDYXQXUNHQ NUHGL NDQDOร Qร Q LรบOHYLQLQ GDKD ID]OD
ROGXรทXQX LGGLD HGHQOHU EX HWNLQLQ ILQDQVDO DUDFร ODU \ROX\OD JHUoHNOHรบWLUGLรทLQL
V|\OHPLรบOHUGLU $QFDN KHU LNL J|Uย รบย Q ย ]HULQGH ELUOHรบWLรทL RUWDN QRNWD SDUD
SROLWLNDVร Qร Q HQ |QHPOL DNWDUร P GHรทLรบNHQLQLQ IDL] RUDQร ROGXรทXGXU +XEDUG
รนHNLO 3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร
.D\QDN .XWWQHU YH 0RVVHU
0LVKNLQ SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร NDQDOODUร Qร ย o DQD NDWHJRUL
DOWร QGD WRSODPDNWDGร U
*HOHQHNVHO )DL] 2UDQร .DQDOร 'LรทHU 9DUOร N )L\DWODUร .DQDOร D Dรถviz Kuru .DQDOร
E +LVVH 6HQHWOHUL )L\DWร .DQDOร L Tobinโ in โ qโ Teorisi
LL 6HUYHW (WNLVL
LLL .RQXW YH (PODN )L\DWODUร .DQDOร * * +-,/. 0 0132 ! " ! 4 !5# ! # ! 4 '6'7 98 ! " # %$ ! # & '!
( ! ) !
: 6 ;' :' <
.UHGL .DQDOร
D %DQND NUHGL NDQDOร
E %LODQoR .DQDOร
L 1DNLW $Nร รบร .DQDOร
LL %HNOHQPH\HQ )L\DW 'ย ]H\L .DQDOร
LLL +DQHKDONร %LODQoR (WNLOHUL
*HOHQHNVHO )DL] 2UDQร .DQDOร
6RQ HOOL \ร O LoLQGH DNWDUร P PHNDQL]PDVร QD \|QHOLN \DSร ODQ
oDOร รบPDODUร Q Eย \ย N ELU oRรทXQOXรทX IDL] RUDQร NDQDOร LOH EDรบODPDNWDGร U
*HOHQHNVHO J|Uย รบ RODUDN ELOLQHQ IDL] RUDQร NDQDOร SDUD SROLWLNDVร Qร Q WHRULN
olarak ekonomik aktiviteler รผzerLQGHNL HWNLVLQL Doร NODPDGD RUWDN EDรบODQJร o
QRNWDVร RODUDN EHOLUOHQPLรบ ROXS GD\DQGร รทร YDUVD\ร PODU รบXQODUGร U
7DP LNDPHVL ROPD\DQ SDUD DU]ร WDPDPHQ PHUNH] EDQNDVร kontrolรผndedir.
0HUNH] EDQNDVร QRPLQDO IDL] RUDQODUร Qร HWNLOHPHNWH EX DUDGD IL\DWODU Hรบ DQOร RODUDN \HQL GHQJH\H X\XP VDรทOD\DPDGร รทร QGDQ UHHO
IDL] RUDQODUร GD GHรทLรบPHNWHGLU %LU EDรบND LIDGH\OH SDUDVDO รบRNODUD
NDUรบร IL\DWODUร Q NDWร Oร รทร YDUVD\ร Pร YDUGร U
3ROLWLND GHรทLรบLNOLรทLQLQ QHGHQ ROGXรทX Nร VD YDGHOL UHHO IDL] RUDQODUร QGDNL GHรทLรบLNOLNOHU KDQH KDONร YH ILUPD KDUFDPD NDUDUODUร Qร
GD HWNLOH\HELOPHNWH YH X]XQ YDGHOL IDL] RUDQODUร Qร GHรทLรบWLUPHNWHGLU
3DUD YH WDKYLOGHQ ROXรบDQ LNL YDUOร N YDUGร U 7DKYLO YH NUHGL DUDVร QGD WDP LNDPH ROGXรทX YDUVD\ร OGร รทร QGDQ SDUD Gร รบร QGDNL Wย P YDUOร NODU
WDKYLO RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU %X YDUVD\ร P QHGHQL\OH IDL]
RUDQร NDQDOร QD LOLรบNLQ oDOร รบPDODUGD SDUD ย UHWLP LOLรบNLVL Doร NODQร UNHQ
EDQNDODUร Q
GDYUDQร รบODUร Qร
GX\PDPร รบODUGร U
<XNDUร GD
VD\ร ODQ
G|UW
PRGHOOHPH
YDUVD\ร P
YH
DOWร QGD
LQFHOHPH SDUDVDO
JHUHรทL
DNWDUร P
PHNDQL]PDVร Qร Q IDL] RUDQร NDQDOร NODVLN .H\QHV\HQ ,6 /0 PRGHOOHUL LOH
Doร NODQPDNWDGร U +XEDUG
*HOHQHNVHO IDL] RUDQร NDQDOร Nร VD YDGHOL IDL] RUDQร QGD ELU GHรทLรบLNOLNOH
EDรบODU YH EX GHรทLรบLNOLรทLQ ILQDQVDO SL\DVDODUGDNL DU] YH WDOHS PHNDQL]PDODUร
DUDFร Oร รทร \OD RUWD YH X]XQ G|QHP IDL] RUDQODUร QD \DQVร PDVร \OD VRQXoODQร U 3DUD
RWRULWHVLQLQ Nร VD YDGHOL QRPLQDO IDL] RUDQODUร QGD \DSWร รทร GHรทLรบLNOLN IL\DWODUร Q
NDWร Oร รทร YDUVD\ร Pร DOWร QGD Nร VD YH X]XQ YDGHOL UHHO IDL] RUDQODUร Qร GD
HWNLOH\HFHNWLU %LU EDรบND LIDGH\OH IL\DWODUร Q NDWร Oร รทร YDUVD\ร Pร DOWร QGD
JHQLรบOH\LFL ELU SDUD SROLWLNDVร X\JXODQPDVร Nร VD YDGHOL UHHO IDL] RUDQODUร Qร
Gย รบย Uย U 8]XQ G|QHPOL IDL] RUDQODUร Qร Q JHOHFHNWH EHNOHQHQ Nร VD YDGHOL IDL]
RUDQODUร Qร Q RUWDODPDVร QD ULVN SULPL LODYH HGLOPHVLQL LIDGH HGHQ EHNOH\LรบOHU
WHRULVL DOWร QGD Gย รบHQ Nร VD YDGHOL UHHO IDL] RUDQODUร X]XQ YDGHOL UHHO IDL]
RUDQODUร Qร Q Gย รบPHVLQH QHGHQ ROXU 6RQXoWD Eย Wย Q EX KDUHNHWOHULQ ILQDQVDO
SL\DVDODUGDNL IL\DW GHรทLรบNHQOHUL LOH UHHO VHNW|U GHรทLรบNHQOHULQL YH QLKD\HWLQGH
HQIODV\RQX HWNLOHPHVL EHNOHQPHNWHGLU :DUML\R YH $JXQJ
*HOHQHNVHO IDL] RUDQร NDQDOร Qร VDYXQDQODUD J|UH SDUD DU]ร QGDNL
GHรทLรบLP HNRQRPL\L HWNLOHPHNWHGLU DQFDN SDUD DU]ร QGDNL V|] NRQXVX
GHรทLรบLPLQ QHGHQ ND\QDNODQGร รทร Qร Q |QHPL \RNWXU 'ROD\ร Vร \OD EDQND
bilanรงosunun aktif WDUDIร Qร J|UPH]GHQ JHOLQPHNWHGLU %LU EDรบND LIDGH\OH
JHOHQHNVHO IDL] RUDQร NDQDOร EDQND ELODQoRVXQXQ VDGHFH SDVLI WDUDIร \OD
LOJLOHQGLรทLQGHQ EDQND UH]HUYOHULQGHNL Gย รบย รบ VRQUDVร NUHGLOHULQ D]DOร S
D]DOPDPDVร \OD LOJLOHQPH] %DQND NUHGL PLNWDUร QGDNL RODVร ELU Gย รบย รบ DOWHUQDWLI
ND\QDNODUGDQ WHPLQ HGLOHFHรทL Gย รบย Qย Oย U %X \ย ]GHQ HNRQRPLGH EDQND
NUHGLOHULQLQ |]HO ELU \HUL \RNWXU %RUoODQPD ND\QDNODUร DUDVร QGD WDP ELU
LNDPHQLQ ROGXรทX VDYXQXOPDNWDGร U .DVK\DS YH 6WHLQ
)DL] RUDQร NDQDOร QD J|UH GDUDOWร Fร ELU SROLWLND VRQXFX SDUD DU]ร QGD
PH\GDQD JHOHQ D]DOPD \XNDUร GDNL Doร NODPDODUร Pร ] oHUoHYHVLQGH IL\DWODUร Q
NDWร Oร รทร YH UDV\RQHO EHNOH\LรบOHU UHHO IDL] RUDQODUร QGD \ย NVHOLรบH YH VHUPD\H
PDOL\HWLQGH DUWร รบD QHGHQ ROXU YH VRQXoWD \DWร Uร P KDUFDPDODUร D]DOร U 'DUDOWร Fร
SDUD SROLWLNDVร VRQXFXQGD WRSODP WDOHS YH ย UHWLP D]DOร U %X Vย UHFL DรบDรทร GDNL
รบHNLOGH J|VWHUPHN Pย PNย QGย U 0LVNLQ
3DUD $U]ร ย 5HHO )DL] 2UDQร ย <DWร Uร P ย Toplam Talep ve ร retim
รธON RODUDN .H\QHV WDUDIร QGDQ EX PHNDQL]PDQร Q VDGHFH ILUPDODUร Q
\DWร Uร P KDUFDPDODUร NDUDUODUร VRQXFX LรบOHGLรทL LOHUL Vย Uย Oย UNHQ GDKD VRQUD
\DSร ODQ oDOร รบPDODUGD KDQHKDONร Qร Q NRQXW YH GD\DQร NOร Wย NHWLP PDOODUร QD
LOLรบNLQ KDUFDPDODUร Qร Q GD \DWร Uร P KDUFDPDODUร NDSVDPร QGD ROGXรทX
YXUJXODQPร รบWร U %|\OHFH QXPDUDOร Vย UHoWH EDVLWoH J|VWHULOHQ IDL] RUDQร
NDQDOร NRQXW YH GD\DQร NOร Wย NHWLP PDOODUร QD \DSร ODQ KDUFDPDODUร Q GD \DWร Uร P
KDUFDPDODUร RODUDN GHรทHUOHQGLULOGLรทLQL J|VWHUPHNWHGLU 0LVKNLQ
+DUFDPDODUร Q QRPLQDO IDL] RUDQODUร QGDQ oRN UHHO IDL] RUDQODUร Qร
HWNLOHPHVL JHUoHรทL SDUD SROLWLNDVร Qร Q QRPLQDO IDL] RUDQODUร Qร Q Vร Iร U Gย ]H\LQGH
EXOXQGXรทX GHIODV\RQLVW ELU Vย UHoWH ELOH HNRQRPL\L QDVร O X\DUGร รทร QD LOLรบNLQ
PHNDQL]PD\ร Doร NODPDNWDGร U 1RPLQDO IDL] RUDQODUร Vร Iร U Gย ]H\LQGH\NHQ SDUD
DU]ร QGD J|]OHQHQ ELU DUWร รบ EHNOenen fiyat dรผzeyini yรผkseltecek ve bรถylece
EHNOHQHQ HQIODV\RQ RUDQร \ย NVHOLUNHQ UHHO IDL] RUDQร Gย รบHFHNWLU 0LVKNLQ
3DUD $U]ร ย Beklenen Fiyat Dรผzeyi ย %HNOHQHQ (QIODV\RQ ย %HNOHQHQ 5HHO )DL] 2UDQODUร ย <DWร Uร P ย Bรผyรผme
%X PHNDQL]PD QRPLQDO IDL]OHULQ SDUD RWRULWHVL WDUDIร QGDQ Vร Iร U YH\D
Vร Iร Uร Q DOWร QGD ELU Gย ]H\H LQGLULOGLรทLQGH GDKL SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLOL RODFDรทร Qร
gรถstermektedir.
3DUD SROLWLNDVร ILUPDODUร Q \DWร Uร P KDUFDPDODUร YH KDQHKDONร Qร Q
GD\DQร NOร Wย NHWLP PDOODUร QD \DSWร รทร KDUFDPDODUร QXPDUDOร Vย UHoWH
EHOLUWLOGLรทL JLEL HWNLOHUNHQ Wย NHWLFLOHULQ GD\DQร NVร ] Wย NHWLP PDOODUร QD \DSWร NODUร
KDUFDPDODUร LVH JHOLU YH LNDPH HWNLVL \ROX\OD HWNLOHPHNWHGLU รธNDPH HWNLVL UHHO
IDL] RUDQODUร Qร Q \ย NVHOPHVLQLQ X\DUGร รทร WDVDUUXI HรทLOLPLQLQ DUWPDVร QD SDUDOHO
RODUDN GD\DQร NVร ] Wย NHWLP PDOODUร KDUFDPDODUร Qร Q Gย รบPHVLGLU 7ย NHWLPLQ ertelenmesi ve tasarrufa yรถnelinmesiyle, ekonomik birimler belirli bir faiz geliri
HOGH HGHFHNOHUGLU 2 KDOGH QRUPDO NRรบXOODU DOWร QGD \ย NVHN IDL]OHU Wย NHWLPLQ
JHOHFHNWHNL PDOL\HWLQL Gย รบย UHFHNWLU
*HOLU HWNLVLQGH LVH Wย NHWLFLQLQ NDUDUODUร Qร รบLPGLNL YH JHOHFHNWHNL
LVNRQWR HGLOPLรบ JHOLULQH J|UH YHUGLรทL Gย รบย Qย OPHNWHGLU %X GXUXPGD UHHO IDL]
RUDQODUร QGDNL \ย NVHOLรบ Wย NHWLFLQLQ JHOHFHNWH HOGH HGHFHรทL JHOLULQin bugรผnkรผ
GHรทHULQL Gย รบย UHFHรทLQGHQ Wย NHWLP KDUFDPDODUร Qร D]DOWDFDNWร U $QFDN Wย NHWLFL
QHW ERUo YHUHQ GXUXPXQGD LVH WHUVL \|QGH LรบOH\HQ VHUYHW HWNLVL JHOLU HWNLVLQL
GHQJHOH\HFHรทLQGHQ Wย NHWLPGH EHNOHQHQ Gย รบย รบ \DรบDQPD\DELOHFHNWLU 7HUVL
\DQL Wย NHWLFLQLQ GHรทLรบNHQ IDL]OH ERUoOX ROGXรทX GXUXPGD LVH QDNLW DNร รบร Nร VD
YDGHOL IDL] RUDQODUร Qร Q DUWPDVร QD EDรทOร RODUDN D]DODFDN YH Wย NHWLP Gย รบHFHNWLU
*HOLU HWNLVLQLQ HN ILQDQVPDQ LPNDQODUร Qร Q PHYFXW ROGXรทX HNRQRPLOHUGH ]D\ร I
ROGXรทX XQXWXOPDPDOร Gร U 7ย NHWLP KDUFDPDODUร Qร Q D]DOPDVร QD \|QHOLN RODUDN
QHW ERUoODQร Fร ROPD GXUXPX Gร รบร QGD QDNLW DNร รบร Qร HWNL\HQ ELU EDรบND IDNW|U GH
ERUFXQ YDGHVLGLU )LUPDODUร Q YH KDQHKDONร Qร Q ERUo YDGHVL IDL] RUDQร NDQDOร
DUDFร Oร รทร \OD SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q LoHUGLรทL DVLPHWULQLQ |Ooย OPHVLQGH รถnemli bir faktรถrdรผr (Favero, 2001). YDUGร U
2 KDOGH SDUD SROLWLNDVร NDUDUODUร Qร Q JHOLU HWNLVLQL EHOLUOH\HQ ย o IDNW|U
%LODQoR NRPSR]LV\RQX YH Eย \ย NOย รทย 0HYGXDW YH NUHGLQLQ YDGHVL
3DUD SROLWLNDVร รบRNODUร QD IL\DWODUร Q YHUHFHรทL WHSNL .XVPLDUVR YH GLรทHUOHUL
%HUQDQNH YH *HUWOHU DNWDUร P PHNDQL]PDVร QD LOLรบNLQ \DSWร NODUร
oDOร รบPDODUGD SDUD SROLWLNDVร QGD PH\GDQD JHOHQ ELU GHรทLรบLNOLรทLQ HNRQRPLGH
\DUDWDFDรทร HWNLOHUL G|UW WHPHO JUXSWD WRSODPร รบODUGร U
L 'DUDOWร Fร SDUD SROLWLNDVร Qร Q IDL] RUDQODUร ย ]HULQGH HWNLVL JHQHOOLNOH JHoLFL ROVD GD Eย \ย PH YH IL\DWODU JHQHO VHYL\HVLQGH NDOร Fร
Gย รบย รบOHU \DUDWร U
LL 1LKDL WDOHS EDรบODQJร oWD SDUDVDO GDUDOPDGDQ HWNLOHQPHVH GH GDKD VRQUDNL SROLWLND GHรทLรบLNOLรทLQGH Kร ]OD Gย รบHU 1LKDL WDOHSWHNL EX
Gย รบย รบย ย UHWLPGHNL Gย รบย รบ WDNLS HGHU hUHWLPGHNL Gย รบย รบ WRSODP
WDOHSWHNL Gย รบPH\L JHFLNPHOL RODUDN L]OH\HFHรทLQGHQ Nร VD G|QHPGH
VWRNODU \ย NVHOLU $QFDN GDKD VRQUD VWRNODU GD Gย รบPH\H EDรบODU YH
VWRN \DWร Uร PODUร QGDNL D]DOPD JD\UL VDIL PLOOL KDVร ODGD Eย \ย N RUDQGD
ELU Gย รบย รบH \RO DoDU
LLL 1LKDL WDOHSWHNL LON YH HQ VHUW Gย รบย รบOHU Wย NHWLFL PDOODUร KDUFDPDODUร Qร Q D]DOPDVร \OD \HUOHรบLNOHULQ \DWร Uร PODUร QGD J|Uย Oย U
LY 6DELW LรบOHWPH \DWร Uร PODUร SDUDVDO GDUDOPD\D EDรทOร RODUDN NRQXW YH GD\DQร NOร Wย NHWLP PDOODUร LOH ย UHWLP YH IDL] RUDQODUร Qร Q DUGร QGDQ HU
\DGD JHo Gย รบHU
(NRQRPLQLQ G|UW HWNL LOH |]HWOHQHQ EX GDYUDQร รบร SDUDVDO DNWDUร P
PHNDQL]PDVร Qร Q JHOHQHNVHO DQDOL]L LOH WXWDUOร Gร U 'DKD |QFH Doร NODQGร รทร JLEL
JHOHQHNVHO WHRULGH PHUNH] EDQNDODUร IL\DWODUร Q NDWร Oร รทร QGDQ GROD\ร Nร VD
G|QHPGHNL UHHO IDL] RUDQร QGD \DSร ODQ ELU GHรทLรบLNOLNOH WRSODP WDOHEL
HWNLOH\HELOPHNWHGLU <DSร ODQ oDOร รบPDODUGD SDUDVDO GDUDOPDQร Q DUGร QGDQ
*60+ GHIODW|Uย QGH J|Uย OHQ \DYDรบ WHSNL YH QLKDL WDOHSWH J|Uย OHQ DQL HWNL EX
WHRUL LOH WXWDUOร Gร U 6RQXoWD NODVLN DQODPGD WRSODP WDOHELQ IDL] RUDQร QD HQ
GX\DUOร Nร VPร RODQ GD\DQร NOร Wย NHWLP KDUFDPDODUร SDUD SROLWLNDVร รบRNODUร QD GD bรผyรผk tepki gรถstermektedir (Bernanke ve Gertler 1995). $QFDN EXUD\D NDGDU DQODWร ODQODU LoLQ %HUQDQNH YH *HUWOHU ED]ร
|QHPOL VRUXQODU ROGXรทXQX EHOLUWPLรบOHUGLU %XQODUGDQ ELULQFLVL SDUD SROLWLNDVร Qร Q \DUDWDFDรทร HWNLQLQ Eย \ย NOย รทย Gย U %LU oRN DUDรบWร UPDFร UHHO
HNRQRPLQLQ IDL] RUDQODUร QGD KDUHNHWH QHGHQ RODQ SDUD SROLWLNDVร
GHรทLรบLNOLNOHULQGHQ Jย oOย ELU รบHNLOGH HWNLOHQGLNOHUL VRQXFXQD YDUPร รบODUGร U 'LรทHU
\DQGDQ WRSODP KDUFDPDODUร Q ELOHรบHQOHULQH \|QHOLN \DSร ODQ IDL]H GX\DUOร Oร N
oDOร รบPDODUร QGD LVH |]HO KDUFDPDODUร Q oHรบLWOL NDOHPOHULQGH JHOHQHNVHO WHRULQLQ
GD\DQGร รทร Jย oOย ยณVHUPD\H PDOL\HWLยด HWNLVLQL VDSWD\DPDPร รบODUGร U
รธNLQFL VRUXQ LVH ]DPDQ ER\XWXGXU 3DUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLOH\HFHรทL IDL]
RUDQODUร QGDNL PDUMLQDO GDOJDODQPDODU JHQHOOLNOH JHoLFLGLU %HUQDQNH YH *HUWOHU
ยถGH KD]LQH ERQRODUร Qร Q IDL] GDOJDODQPDODUร Qร Q DUGร QGDQ D\ VRQUD
HVNL WUHQGLQH G|QGย รทย Qย J|VWHUPHNWHGLOHU +DUFDPDODUร Q ED]ร |QHPOL
kalemleri ise geรงmiรบWHNL ELU oRN IDL] RUDQร GHรทLรบLPLQH WHSNL YHUPH]OHU
gUQHรทLQ VDELW LรบOHWPH \DWร Uร PODUร Qร Q KDFPL SDUDVDO รบRNWDQ โ D\ VRQUD
GHรทLรบPHNWHGLU 6WRNODU SDUDVDO GDUDOPDQร Q DUGร QGDQ โ D\ ER\XQFD
\ย NVHOLU YH IDL] RUDQODUร Qร Q VHUW Gย รบย รบH JHoWLรทL G|QHPGH LVH Gย รบPH\H EDรบODU
)DL] RUDQODUร Qร Q ED]ร KDUFDPD NDOHPOHULQL HWNLOHPH ]DPDQ ER\XWXQXQ IDUNOร
ROXรบX IDL] RUDQODUร Qร Q KDUFDPDODU ย ]HULQGHNL HWNLVLQLQ DPSULN oDOร รบPDODUOD
VDSWDQPDVร Qร Q QHGHQ ]RU ROGXรทXQX Doร NODPDNWDGร U
ร รงรผncรผ nokta; harcama etkisinin kompozLV\RQXGXU 3DUD SROLWLNDVร
GHรทLรบLNOLรทLQLQ GRรทUXGDQ HWNLVL Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร ย ]HULQGH ROGXรทX LoLQ HQ
|QHPOL HWNLVLQLQ GH Nร VD YDGHOL YDUOร NODUGD J|VWHUHFHรทL ]DQQHGLOLU )DNDW SDUD
SROLWLNDVร Qร Q HQ Kร ]Oร HWNLVL \XUWLoLQGH \HUOHรบLNOHULQ \DWร Uร PODUร ย ]erinde gรถrรผlรผr.
%X EXOJX NDUร รบร NOร N \DUDWPDNWDGร U dย QNย \HUOHรบLN \DWร Uร PODU JHQHOOLNOH X]XQ
G|QHPOLGLU YH E|\OHFH Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร QGDQ HWNLOHQPH]NHQ X]XQ
YDGHOL UHHO IDL] RUDQODUร QD oRN GX\DUOร RODELOLU %XUDGD NDUรบร Oร N SDUD SROLWLNDVร
J|Uย Qย รบWH NRQXW YH ย UHWLP HNLSPDQODUร JLEL IDL] RUDQODUร QD GX\DUOร ROPD\DQ
X]XQ YDGHOL YDUOร NODUร Q DOร P NDUDUODUร QGD Eย \ย N |Ooย GH HWNLOL\VH |QFHOLNOH X]XQ
G|QHPOL UHHO RUDQODU ย ]HULQGH GH HWNLOL ROPDVร JHUHNWLรทLGLU
ร zetle, Bernanke ve Gertler (1995) ekonominin SDUDVDO รบRNODUD
YHUHFHรทL WHSNLQLQ Eย \ย NOย รทย ]DPDQODPDVร YH NRPSR]LV\RQXQXQ VDGHFH
JHOHQHNVHO IDL] RUDQร HWNLVL LOH Doร NOD\DELOPHQLQ ]RUOXNODUร Qร RUWD\D NR\PD\D
oDOร รบPร รบODU YH JHOHQHNVHO WHRULGHNL ERรบOXNODUร GROGXUPDPร ]D \DUGร PFร ROPDN
ย ]HUH NUHGL NDQDOร RODUDN ELOLQHQ PHNDQL]PD\ร VDYXQPXรบODUGร U
0HOW]HU LVH .H\QHV\HQ ,6 /0 PRGHOLQH GD\DQDQ JHOHQHNVHO
IDL] RUDQร NDQDOร QGDNL DNWDUร P Vย UHFLQLQ PRQHWDULVW LNWLVDWoร ODUร Q J|Uย รบย QH
J|UH ROGXNoD Vร Qร UOD\ร Fร YH PHNDQLN ROGXรทXQX EHOLUWPHNWHGLU 0HOW]HUยถH J|UH
SDUD VWRNXQGDNL GHรทLรบLNOLN VDGHFH Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร YH VHUPD\H
PDOL\HWLQGH GHรทLรบLNOLN \DUDWPDNOD NDOPD] D\Qร ]DPDQGD \XUWLoL YH \DEDQFร
YDUOร NODUร Q IL\DWODUร DUDFร Oร N PDOL\HWOHUL IDL] RUDQODUร Qร Q YDGH \DSร Vร NUHGLOHU YH dรถviz kurunu da etkilH\HELOLU 'LรทHU 9DUOร N )L\DWODUร .DQDOร
3DUD SROLWLNDVร Qร Q HNRQRPL ย ]HULQGHNL HWNLOHUL LQFHOHQLUNHQ NXOODQร ODQ
.H\QHV\HQ ,6 /0 PRGHOLQH PRQHWDULVWOHULQ HOHรบWLULVL HNRQRPLGH SHN oRN
YDUOร N IL\DWร ROPDVร QD UDรทPHQ VDGHFH ELU WHN YDUOร N IL\DWร QD ยณIDL] RUDQร QDยด
RGDNODQร OPDVร Gร U 0RQHWDULVWOHU DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q GLรทHU J|UHOL IL\DWODU
\ROX\OD LรบOHGLรทLQL YH UHHO VHUYHWLQ HNRQRPL\H SDUDVDO HWNLOHU DNWDUGร รทร Qร รถngรถrmektedirler (Meltzer, 1995)
$NWDUร P PHNDQL]PDVร QD LOLรบNLQ OLWHUDWย UGH ย ]HULQGH GXUXODQ LNL WHPHO
YDUOร N GDKD EXOXQPDNWDGร U '|YL] NXUX YH KLVVH VHQHGL '|YL] .XUX .DQDOร
'ย Q\DGD \DรบDQDQ Nย UHVHOOHรบPH Vย UHFL YH HVQHN G|YL] NXUX
X\JXODPDODUร Qร Q \D\Jร QODรบPDVร SDUD SROLWLNDVร Qร Q G|YL] NXUX DUDFร Oร รทร \OD QHW
ihracat รผzerindeki etkisine \|QHOLN oDOร รบPDODUร Q DUWPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU
'|YL] NXUX GHรทLรบLNOLNOHULQL JHOHFHNWHNL IL\DW KDUHNHWOHULQLQ EHOLUOH\LFLVL RODUDN
\RUXPODPDN Pย PNย QGย U dย QNย G|YL] NXUX GHรทLรบLNOLรทL WRSODP WDOHS YH
WRSODP DU]ร HWNLOH\HQ ELU XQVXUGXU gUQHรทLQ JHQLรบOH\LFL ELU SDUD SROLWLNDVร
X\JXODQPDVร XOXVDO SDUDQร Q GHรทHU ND\EHWPHVLQH YH LWKDO HGLOHQ PDOODUร Q
IL\DWODUร Qร Q XOXVDO SDUD FLQVLQGHQ \ย NVHOPHVLQH QHGHQ RODFDNWร U %|\OHFH
WRSODP WDOHSWH KHUKDQJL ELU GHรทLรบPH J|Uย OPH]NHQ G|YL] NXUXQXQ DUWPDVร
LWKDO DUD PDOร LOH ย UHWLOHQ \XUWLoL PDOODUร Q IL\DWODUร Qร Q \ย NVHOPHVL LOH
VRQXoODQDFDNWร U .DPLQ YH 7XUQHU
$NWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q G|YL] NXUX NDQDOร HVQHN G|YL] NXUX UHMLPL
DOWร QGD \XUWLoL UHHO IDL] RUDQODUร Gย รบWย รทย QGH XOXVDO SDUD FLQVLQGHQ
PHYGXDWODUร Q \DEDQFร SDUD ELrimi cinsinden mevduatlara gรถre daha az รงekici
KDOH JHOPHVL QHGHQL\OH Eย Q\HVLQGH IDL] RUDQร HWNLOHULQL GH EDUร QGร Uร U %XQXQ
VRQXFX RODUDN XOXVDO SDUD ELULPL FLQVLQGHQ PHYGXDWODUร Q GHรทHUL GLรทHU SDUD
ELULPOHUL FLQVLQGHQ PHYGXDWODUD J|UH Gย รบHFHรทLQGHQ XOXVDO SDUDQร Q GHรทHUL GH
Gย รบHU 'LรทHU WDUDIWDQ \XUWLoL IDL] RUDQODUร Gย รบWย รทย QGH ย ONHGHQ VHUPD\H oร Nร รบร
ROXU EX GXUXP GD XOXVDO SDUDQร Q GHรทHULQL Gย รบย Uย U YH G|YL] NXUXQX \ย NVHOWLU
<XUWLoL SDUDQร Q GHรทHULQLQ Gย รบPHVL YH G|YL] NXUXQXQ \ย NVHOPHVL \XUWLoLQGH
รผretiOHQ PDOODUร Q \DEDQFร PDOODUGDQ GDKD XFX] ROPDVร QD \RO DoDU EX GXUXP
QHW LKUDFDWWD ELU DUWร รบD QHGHQ ROXU YH E|\OHOLNOH WRSODP KDVร OD DUWDU 0LVKNLQ
(VQHN G|YL] NXUX UHMLPL ROGXรทXQX YDUVD\Gร รทร Pร ] EX GXUXPGD PHUNH]
EDQNDVร Qร Q KDOD SDUDVDO ELU EDรทร PVร ]Oร รทร YDUGร U 6LVZDQWR YH GLรทHUOHUL
รนHPDWLN RODUDN J|VWHUHFHN ROXUVDN
3DUD DU]ร โ 5HHO )DL]OHU โ <XUWLoL 3DUDQร Q 'HรทHUL โ 1HW รธKUDFDW โ Bรผyรผme
'|YL] NXUXQXQ VDELW ROGXรทX GXUXPODUGD LVH SDUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLQOLรทL
WDP RODUDN RUWDGDQ NDONPDVD GD |QHPOL |Ooย GH Gย รบPHNWHGLU '|YL] NXUXQXQ
JHQLรบ ELU EDQW LoLQGH WXWXOGXรทX X\JXODPDODUGD HรทHU \XUWLoL YH \DEDQFร
YDUOร NODU DUDVร QGD WDP LNDPH GH V|] NRQXVX GHรทLO LVH \XUWLoL IDL] RUDQODUร Qร Q
XOXVODUDUDVร Gย ]H\OHUGHQ IDUNOร ODรบDELlmesi iรงin halen bir alan mevcuttur.
1RPLQDO G|YL] NXUXQXQ VDELW ROPDVร GXUXPGD SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทL IL\DW dรผzeylerini harekete geรงirerek reel dรถviz kurunu etkileyebilecektir. Bu
GXUXPGD SDUD SROLWLNDVร QHW LKUDFDW ย ]HULQGHNL HWNLVLQL Gย รบย N GH ROVD
NRUXPDNWDGร U $QFDN \XUWLoL YH \DEDQFร YDUOร NODUร Q WDP LNDPH ROPDVร
GXUXPXQGD SDUD NXUXOX Gย ]HQOHPHOHUL JLEL SDUD SROLWLNDVร HWNLQOLรทL WDPDPHQ
RUWDGDQ NDONPDNWDGร U .DPLQ YH 7XUQHU
'|YL] NXUXQGDNL GDOJDODQPDODUร Q WRSODP WDOHS ย ]HULQGHNL ELU GLรทHU
|QHPOL HWNLVL ELU oRN \ย NVHOHQ SL\DVD HNRQRPLVLQGH GH J|Uย OGย รทย JLEL
ERUoODUร Qร Q Eย \ย N Nร VPร \DEDQFร SDUD FLQVLQGHQ RODQ ILQDQVDO YH ILQDQVDO
ROPD\DQ ILUPDODUร Q ELODQoRODUร Qร HWNLOHPHVL \ROX\OD JHUoHNOHรบLU (รทHU KDQHKDONร YH ILUPDODUร Q ERUoODUร Qร Q oRรทX \DEDQFร SDUDGDQ ROXรบX\RUVD XOXVDO
SDUDQร Q GHรทHU ND\Eร QD \RO DoDFDN JHQLรบOHWLFL ELU SDUD SROLWLNDVร ERUo \ย Nย POย Oย รทย Qย DUWWร UDFDNWร U $Oร QDQ G|YL] FLQVL ERUoODU NDUรบร Oร รทร QGD \DEDQFร
SDUD YDUOร N \DUDWร ODPDPร รบVD YDUOร NODU LoLQGH \HU DODQ \XUWLoL SDUD FLQVLQGHQ
YDUOร NODUร Q GHรทHUL DUWPD\DFDรทร QGDQ ILUPDQร Q QHW GHรทHULQGH ELU Gย รบย รบ gรถrรผlecek ve bilanรงoda gรถrรผlen bu bozulma โ tersten seรงim ve ahlaki riskโ
SUREOHPOHULQL DUWWร UDUDN NUHGLOHUGH ELU Gย รบย รบH QHGHQ RODFDNWร U .UHGLOHUGHNL
GDUDOPD \DWร Uร PODUร D]DOWDFDN YH VRQXoWD HNRQRPLN DNWLYLWH GDUDODFDNWร U
.DPLQ YH 7XUQHU <ย NVHOHQ SL\DVDODUGD J|]OHQHQ V|] NRQXVX DNWDUร P
PHNDQL]PDVร Qร รบHPDWL]H HGHFHN ROXUVDN 0LVKNLQ
3DUD DU]ร โ <XUWLoL 3DUDQร Q 'HรทHUL โ )LUPDQร Q 1HW 'HรทHUL โ .UHGL โ <DWร Uร P โ Bรผyรผme
%X PHNDQL]PD |]HOOLNOH 0HNVLND YH 'RรทX $V\D ย ONHOHULQGH \DรบDQDQ
NUL]OHUGH oRN |QHPOL URO R\QDPร รบWร U gUQHรทLQ (QGRQH]\DยถGD XOXVDO SDUDQร Q
\ย ]GH RUDQร QGD GHรทHU ND\EHWPHVL \DEDQFร SDUD Dรทร UOร NOร ERUoODUร RODQ
VDรทOร NOร ILUPDODUร ELOH LIODVD J|Wย UPย รบ YH EX G|QHPGHQ VRQUD KLo ELU NUHGL
NXUXOXรบX EX ILUPDODUD oRN YHULPOL \DWร Uร P Iร UVDWODUร QD UDรทPHQ NUHGL DoPDPร รบODUGร U 0LVKNLQ 5REHUW
0XQGHOO
\DSWร รทร
oDOร รบPDGD
SDUD
SROLWLNDVร
GHรทLรบLNOLNOHULQLQ G|YL] NXUXQGD YH EXQD EDรทOร ROarak รผretim ve enflasyonda
QDVร O HWNL \DUDWWร รทร Qร Doร NODPD\D oDOร รบPร รบWร U 0XQGHOO VHUPD\H KDUHNHWOHUL
VHUEHVWLVLQLQ Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร LOH G|YL] NXUX DUDVร QGD EDVLW ELU LOLรบNL\H
QHGHQ ROGXรทXQX EHOLUWPHNWHGLU ยณ)DL] RUDQร SDULWHVLยด LQWHUHVW UDWH SDULW\
RODUDN DGODQGร UGร รทร EX LOLรบNL LNL ย ONH DUDVร QGDNL IDL] RUDQร IDUNOร Oร NODUร G|YL]
NXUXQGD EHNOHQHQ GHรทLรบLNOLNOHUH HรบLW ROGXรทXQX J|VWHUPHNWHGLU 6LVZDQWR YH
GLรทHUOHUL
)DL] RUDQร SDULWHVL Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร QGDNL GHรทLรบLNOLรทLQ QRPLQDO
dรถYL] NXUXQX QDVร O GHรทLรบWLUHFHรทLQL Doร NODPDNWDGร U %X SDULWH\H J|UH PHUNH]
EDQNDVร Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร Qร \ย NVHOWLUVH G|YL] NXUX XOXVDO SDUD OHKLQH
GHรทHU ND]DQDFDNWร U %|\OHFH IDL] RUDQร LOH G|YL] NXUX DUDVร QGD SR]LWLI \|QOย
ELU LOLรบNL WDQร PODQPDNWDGร U รธOLรบNLQLQ \DSร Vร LVH G|YL] NXUX VLVWHPLQGHNL
Gย ]HQOHPHOHUH EDรทOร RODFDNWร U (VQHN G|YL] NXUX UHMLPLQGH \XUWLoL YH \DEDQFร
YDUOร NODU DUDVร QGDNL \ย NVHN LNDPH \XNDUร GD GD EHOLUWLOGLรทL JLEL G|YL] NXUXQXQ
IDL] RUDQร GHรทLรบLNOLNOHULQH RODQ GX\DUOร Oร รทร Qร \ย kseltecektir. Sabit dรถviz kuru
UHMLPLQGH LVH WDP WHUVLQH \XUWLoL YH \DEDQFร YDUOร NODU DUDVร QGDNL WDP LNDPH
KHUKDQJL ELU SROLWLND GHรทLรบLNOLรทL VRQXFX VHUPD\H KDUHNHWL LOH NDUรบร ODQDFDN YH
VRQXoWD SDUDVDO NRรบXOODUร EDรบWDNL GHรทHULQH G|QGย UHFHNWLU 6LVZDQWR YG
'|YL] NXUX NDQDOร WHRULN RODUDN SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLNOHULQL UHHO
VHNW|UH DNWDUร UNHQ LNL WHPHO NDQDOร LoHUPHNWHGLU ยณ'RรทUXGDQ JHoLรบ HWNLVLยด
RODUDN ELOLQHQ GLUHFW SDVVWKURXJK HIIHFW ELULQFL NDQDOGD SDUD SROLWLNDVร
IL\DWODUD GRรทUXGDQ HWNL HGHUNHQ ยณGROD\Oร JHoLรบ HWNLVLยด LQGLUHFW SDVVWKURXJK
HIIHFW RODUDN WDQร PODQDQ LNLQFL NDQDOGD IL\DWODUD HWNLVL JHUoHN YH SRWDQVL\HO
ย UHWLP DUDVร QGDNL IDUNร HWNLOH\HUHN JHUoHNOHรบPHNWHGLU 6LVZDQWR YG
+LVVH 6HQHGL )L\DWร .DQDOร
+LVVH VHQHGL IL\DWร SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร LoHULVLQGH 7RELQยถLQ T
WHRULVL KDUFDPDODU ย ]HULQGH VHUYHW HWNLVL YH NRQXW YH DUD]L IL\DWODUร NDQDOร
ROPDN ย ]HUH ย o NDQDOร LoHUPHNWHGLU
7RELQ ยณTยด 7HRULVL
Tobinโ in โ qโ teorisi SDUD SROLWLNDVร Qร Q KLVVH VHQHWOHULQLQ GHรทHUOHULQLQ
GHรทLรบLPL \ROX LOH HNRQRPL\L QDVร O HWNLOHGLรทLQL Doร NODPDNWDGร U 7RELQ ยณTยดยถ\X
ILUPDQร Q ERUVDGD ROXรบDQ SL\DVD GHรทHULQLQ VHUPD\HQLQ \HQLOHPH PDOL\HWLQH
RUDQร RODUDN WDQร PODPDNWDGร U (รทHU T \ย NVHN LVH ILUPDQร Q SL\DVD GHรทHUL
VHUPD\HQLQ \HQLOHPH PDOL\HWLQGHQ GDKD \ย NVHNWLU GROD\ร Vร \OD \HQL IDEULND YH
GRQDQร P VHUPD\HVL ILUPDQร Q SL\DVD GHรทHULQH J|UH GDKD XFX]GXU %XUDGDQ
KDUHNHWOH KLVVH VHQHGL LKUDo HGHUHN IDEULND YH GRQDQร P VDWร Q DODQ ILUPDODU
DOGร NODUร Qร Q PDOL\HWLQH J|UH KLVVH VHQHGLQGHQ JHWLUL HOGH HWPLรบ ROXUODU
)LUPDODUร Q oร NDUWWร NODUร KLVVH VHQHWOHULQH RUDQOD GDKD ID]OD \HQL \DWร Uร P PDOร
VDWร Q DODELOHFHNOHULQGHQ \DWร Uร P KDUFDPDODUร Qร YH GROD\ร Vร \OD GD PLOOL JHOLUL
DUWWร UDFDNODUGร U 0LVKNLQ
7RELQยถLQ ยณTยด WHRULVL LOH \DWร Uร P KDUFDPDODUร DUDVร QGDNL EDรทODQWร LVH
WDUWร รบPDODUร Q HVDV QRNWDVร Qร ROXรบWXUPDNWDGร U 3DUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทLQLQ
KLVVH VHQHGL IL\DWODUร Qร QDVร O HWNLOHGLรทL DNร OODUD WDNร ODQ HQ |QHPOL VRUXGXU
.RQX\X ELU |UQHN \DUGร Pร \OD Doร NOD\DELOPHN LoLQ PHUNH] EDQNDVร Qร Q GDUDOWร Fร
ELU SDUD SROLWLNDVร X\JXODPD\D NDUDU YHUGLรทLQL Gย รบย QHOLP %X GXUXPGD
ELUH\OHULQ HOOHULQGH KDUFDPDN LVWHGLNOHULQGHQ GDKD D] SDUD RODFDNWร U %|\OHFH
Eย \ย N RODVร Oร NOD KLVVH VHQHGL KDUFDPDODUร QGDQ ROXรบDQ ELU WDNร P KDUFDPDODUร Qร
Nร VDFDNODUGร U $\Uร FD IDL] RUDQODUร Qร Q \ย NVHOPHVL GH HOGH SDUD WXWPD
PDOL\HWLQL DUWWร UDFDN YH ELUH\OHU JHWLULVL GDKD \ย NVHN RODQ PHYGXDWร KLVVH
VHQHGL \HULQH WHUFLK HGHFHNOHUGLU %|\OHFH GLรทHU GHรทLรบNHQOHU VDELWNHQ KLVVH
VHQHGL WDOHELQLQ Gย รบPHVL KLVVH VHQHGL IL\DWODUร Qร Q GD Gย รบPHVLQH QHGHQ
RODFDNWร U +LVVH VHQHWOHULQLQ IL\DWร Qร Q Gย รบPHVLQL ILUPDODUร Q SL\DVD GHรทHUOHULQLQ
Gย รบPHVL WDNLS HGHFHNWLU %|\OHFH SL\DVD GHรทHUL Gย รบHQ ILUPDODUร Q GD
JHQLรบOHPH YH\D \HQLOHPH DPDoOร HNLSPDQ DOPD WDOHSOHUL D]DOPร รบ RODFDNWร U
6RQXoWD \DWร Uร P KDUFDPDODUร Qร Q Gย รบย รบย Qย HNRQRPLN \DYDรบODPD L]OH\HFHN
. YH ย UHWLP Doร รทร RXWSXW JDS ย ]HULQGH ROXรบDQ EDVNร Gย รบย N HQIODV\RQOD
VRQXoODQDFDNWร U ,GULV YH GLรทHUOHUL 6HUYHW (WNLVL
= 6HUYHW HWNLVL รผzerinde ilk olarak Franco Modiglianiโ nin (1954) sรผrekli
JHOLU KLSRWH]L LOH oDOร รบร OPD\D EDรบODQPร รบWร U 0RGLJOLDQLยถQLQ PRGHOLQGH Wย NHWLP
KDUFDPDODUร Wย NHWLFLQLQ EHรบHUL VHUPD\H UHHO VHUPD\H YH ILQDQVDO VHUYHWOHUL
JLEL Wย P \DรบDPร ER\XQFD HOGH HWWLรทL ND\QDNODU WDUDIร QGDQ EHOLUOHQLU )LQDQVDO
servetin en รถnemli bilHรบHQOHULQGHQ ELUL LVH KLVVH VHQHWOHULGLU +LVVH VHQHGL
IL\DWODUร \ย NVHOGLรทLQGH ILQDQVDO VHUYHWLQ GHรทHUL DUWDFDรทร QGDQ Wย NHWLP GH
DUWDFDNWร U *HQLรบOHWLFL ELU SDUD SROLWLNDVร Qร Q KLVVH VHQHWOHUL IL\DWODUร QGD DUWร รบD
\RO DoDFDรทร J|] |Qย QH DOร QGร รทร QGD DรบDรทร GDNL VHUYHW HWNLVL NDQDOร RUWD\D
oร NPDNWDGร U 0LVKNLQ
3DUD $U]ร โ +LVVH 6HQHGL )L\DWร โ 6HUYHW โ Tรผketim โ 7RSODP 7DOHS *HUHN 7RELQยถLQ ยณTยดVX JHUHN VHUYHW HWNLVL NDQDOร ROVXQ KHU LNL NDQDO
GD SDUD SROLWLNDVร RSHUDV\RQODUร Qร Q \DWร Uร P YH Wย NHWLP JLEL UHHO GHรทLรบNHQOHUL
YDUOร N IL\DWร Qร Q KLVVH VHQHGL GHรทLรบPHVL LOH QDVร O HWNLOHGLรทLQL J|VWHUPHNWHGLU
รนHPDWLN RODUDN DQODรบร OPDVร EDVLW RODQ EX PHNDQL]PDQร Q X\JXODPDGD
ROGXNoD NDUPDรบร N ELU Vย UHFL LoHUGLรทL J|]DUGร HGLOPHPHOLGLU .RQXW YH $UD]L )L\DWODUร .DQDOร
.RQXW YH DUD]L IL\DWODUร NDQDOร , Tobinโ in q teorisinin konut ve arazi
SL\DVDVร QD X\JXODQPDVร LOH RUWD\D oร NPร รบWร U <HULQH NR\PD PDOL\HWLQH J|UH
GHรทHUL DUWDQ NRQXW IL\DWODUร NRQXW DOร PODUร LoLQ 7RELQยถLQ TยถVXQGD ELU DUWร รบD
QHGHQ ROXU YH E|\OHOLNOH ย UHWLPGH ELU X\DUร OPD JHUoHNOHรบLU $\Qร รบHNLOGH NRQXW
YH DUD]L IL\DWODUร VHUYHWLQ |QHPOL ELUHU XQVXUXGXU YH IL\DWODUร QGDNL \ย NVHOLรบOHU
ILQDQVDO VHUYHWWH YH GROD\ร Vร \OD GD Wย NHWLPGH DUWร รบD QHGHQ ROXU %|\OHFH NRQXW
YH DUD]L IL\DWODUร Qร Q \ย NVHOPHVLQH QHGHQ RODFDN SDUDVDO ELU JHQLรบOHPH 7RELQ
T WHRULVL YH VHUYHW HWNLVL \ROX LOH WRSODP WDOHSWH ELU DUWร รบD QHGHQ RODFDNWร U
0LVKNLQ
>@? 2D CFE E IDJHK L 5 ;3 HG %B 8 # ! 6' ' , * S TDU # '! M < NPO ! A ; 4- ) 8 ' B ' 7 B , '* + = , '* X1 & M " F ! 7 !'! ; ! " Q $ 8 ! 7 ! ! %R@ 7 $ 8 ! 7 ! ! VW ' 8 G %$ 8 ! 7 ! !
3DUD 3ROLWLNDVร 9DUOร N )L\DWODUร
Servet Etkisi
Toplam Talep
Tรผketim
Tobin q
<DWร Uร P
Output Gap
Enflasyon รนHNLO 3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร Qร Q +LVVH 6HQHGL )L\DWร .DQDOร
.D\QDN ,GULV YH GLรทHUOHUL
.UHGL .DQDOร
3DUD SROLWLNDVร Qร Q UHHO VHNW|UH HWNLOHULQL Doร NOD\DQ IDL] KDGGL HWNLOHULQL
LoHUHQ JHOHQHNVHO Doร NODPDODUOD \HWLQLOPHPHVL ILQDQVDO SL\DVDODUGD DVLPHWULN bilgi, tersten seรงim ve ahlaki risk problemlerini de temel alan yeni bir
Doร NODPD\ร JHUHNOL Nร OPร รบWร U $QFDN NUHGL NDQDOร JHOHQHNVHO IDL] RUDQร NDQDOร QD
DOWHUQDWLI RODUDN oร NPDPร รบ DNVLQH JHOHQHNVHO IDL] RUDQร HWNLOHULQL JHQLรบOHWHQ
YH NXYYHWOHQGLUHQ IDNW|UOHUOH GRQDWร OPร รบWร U
1HRNODVLN ILQDQV WHRULVL WDP UHNDEHWoL VHUPD\H SL\DVDODUร
YDUVD\ร Pร QD GD\DQPDNWDGร U 3L\DVDODUร Q Pย NHPPHO YH ELOJL DNร รบร Qร Q WDP
ROGXรทX GXUXPODUGD IRQ WHPLQL NRQXVXQGD KLoELU VRUXQ oร NPDPDVร YH IRQODUร Q
HQ HWNLQ NXOODQร Fร ODUD DNWDUร OPDVร HVDVWร U %X LGHDO Gย Q\DGD ILUPD LoL IRQODUOD
ILUPD Gร รบร IRQODU DUDVร QGD Eย \ย N ELU IDUN ROPD\DFDรทร JLEL ILUPDODUร Q ERUo \D GD
|]ND\QDN
\ROX\OD
ILQDQVPDQ
VDรทODPDODUร
GD
SHUIRUPDQVODUร Qร
HWNLOHPH\HFHNWLU $QFDN EXQODU JHUoHNoL GHรทLOGLU )LQDQVDO SL\DVDODU WDP
UHNDEHW NRรบXOODUร QGD oDOร รบPDPDNWD |QHPOL PLNWDUODUGD LรบOHP YH ELOJL DNร รบร
PDOL\HWOHUL WDรบร PDNWDGร U 1LWHNLP WDP ELOJL YDUVD\ร Pร ยถOHUGH FLGGL
HOHรบWLULOHUH PDUX] NDOPร รบ YH ELOJLQLQ WDP ROPD\DFDรทร YDUVD\DQ OLWHUDWย UH T $NHUORIยถXQ OLPRQODU SL\DVDVร PRGHOL LOH EDรบODQPร รบWร U $NHUORI DOร Fร YH
VDWร Fร DUDVร QGDNL DVLPHWULN ELOJLQLQ SL\DVDQร Q GHQJH\H JHOPHVLQL QDVร O
HQJHOOHGLรทLQL J|VWHUPHNWHGLU
$VLPHWULN ELOJL DNร รบร \DNODรบร Pร ELU Vย UH VRQUD PHQNXO Nร \PHWOHULQ GH
OLPRQ RODELOHFHNOHUL LGGLDVร \OD ILQDQVDO SL\DVD DQDOL]OHULQH JLUPLรบ YH NHQGLVLQH
JHQLรบ ELU X\JXODPD DODQร EXOPXรบWXU )LQDQVDO SL\DVDODUGDNL LรบOHPOHUGH GRรทUX
NDUDU YHUPHN GXUXPXQGD RODQ WDUDIODU ELUELUOHULQLQ KDNNร QGD ELOPHN LVWHGLNOHUL
Wย P ELOJLOHUH VDKLS GHรทLOOHUGLU gUQHรทLQ NUHGL WDOHELQGH EXOXQDQ ELU JLULรบLPFL
SODQODGร รทร \DWร Uร P SURMHOHULQLQ ULVNOHUL YH JHWLULOHUL KDNNร Qda, รถdรผnรง veren
NXUXPGDQ GDKD ID]OD ELOJL VDKLELGLU <LQH ELU รบLUNHWLQ \|QHWLFLVL รบLUNHWWH LรบOHULQ
QDVร O JLWWLรทL NRQXVXQGD SD\ VDKLSOHULQH J|UH GDKD oRN ELOJL VDKLELGLU )LQDQVDO
SL\DVDODUร Q |QHPOL ELU |]HOOLรทL RODQ DVLPHWULN ELOJL EX HNVLN ELOJLQLQ VRQXFXGXU
YH GLรทHU SL\DVDODUGD ROGXรทX JLEL NUHGL SL\DVDVร QGD GD ELOJL\H LOLรบNLQ LNL Wย U
VRUXQ YDUGร U WHUVWHQ VHoLP ยตOLPRQODU SUREOHPLยถ YH DKODNL WHKOLNH gNWH
7HUVWHQ VHoLP NUHGL V|]OHรบPHVLQLQ \DSร OPDVร |QFHVLQGH |Gย Qo
YHUHQOHULQ |Gย Qo DODQODUร Q gerekli tรผm รถzelliklerini gรถrememesi nedeniyle S RUWD\D oร NDU *LULรบLPFL SURMHVLQLQ EHNOHQHQ JHWLULVLQL ELOPHNWH ยตVDNOร ELOJLยถ IDNDW EDQND SURMHQLQ EHNOHQHQ JHWLULVL KDNNร QGD KHUKDQJL ELU ELOJL\H VDKLS
ROPDPDNWDGร U 'LรทHU ELU LIDGH\OH EDQND L\L YH N|Wย NUHGL ULVNOHULQL ELUELULQGHQ
D\ร UDPDPDNWDGร U $KOkNL WHKOLNH VRUXQX LVH NUHGL YHULOGLNWHQ VRQUD |Gย Qo + YHUHQLQ |Gย Qo DODQร Q IDDOL\HWOHULQL J|]OHPOH\HPHPHVL ยตVDNOร IDDOL\HWยถ LOH LOJLOLGLU %X VRUXQXQ ND\QDรทร LVH |Gย Qo DODQODUร Q NUHGLOHUL ULVNOL DPD JHWLULVL
\ย NVHN SURMHOHUGH NXOODQPD HรทLOLPLQGH RODELOPHOHULGLU 0LVNLQ
7HUVWHQ VHoLPGH SRWDQVL\HO NUHGL Pย รบWHULOHULQLQ Eย \ย N ELU LKWLPDOOH
NUHGL ULVNOHUL HQ N|Wย NLรบLOHU ROPDVร V|] NRQXVXGXU %X NLรบLOHULQ NUHGLOHU LoLQ
Dรบร Uร LVWHNOL ROPDODUร ELU DQODPGD |Gย Qo YHUHQ NXUXPX EX NLรบLOHUH NUHGL Y5Z , , ! ! [ ! # ! " ! ' \! ! '! ! ! / # ! # #
6 ! # ! , ! ] ! 7 !
^ 6 18 _ 8 # : ]# # ' ' ' % ` , a ! # ! !9 ! ! ' ! M ' b : a a 8
c ! d ! 7 ! !
! 8 - 41 G # 6 - < RP / : 8 ] ! - ! # ! & ' , & ! 6 B eG F 6 : 4 !3M ! 6 ' 8
7 f ! ["'8 - <HRP gM ! 6 h# i6 B 2 g! #3 6' 5! #' ! 6 !j ! !k g# : B ! 6 # g - :' ' '! ^# : \ 3 ^ ! ! _) l ! 8 ( # ' : 8 :' <1RP ^ ! @B ! 6 # ^ , '*# " X 0 4-2 - -G [! 6 ! 3 ! ! < m I 3# : , ! % ' ! !' 3# : ' # '!3 1 '# 6 ,
'
- 1) VW 8 M ' ! 7 ! B ! 6 # '! M % ! ! # ! ! % 3 ' ! # ! & ' % ! ! 4 ! ! 4 1 M ! ! # ! 4 !3M - 4 ' ! 4 ! 'n I 6' ! < , , ' M ! 6' 8
8 ! /! ! '! % ! 'M /M ! 6' ! ! ! 4 ! M /7 " # ! ! <
YHUPH\H ]RUODPDNWDGร U .UHGLOHU LoLQ HQ oRN WDOHSWH EXOXQDQODU EX NLรบLOHUGLU
'ROD\ร Vร \OD |Gย Qo YHUHQ NXUXP WDUDIร QGDQ VHoLOPH รบDQVร HQ \ย NVHN RODQODU
EXQODUGร U $QFDN |Gย Qo YHUHQ NXUXP EX NLรบLOHULQ D\Qร ]DPDQGD DOGร NODUร
NUHGLOHUL JHUL |GHPHPH LKWLPDOL HQ \ย NVHN NLรบLOHU ROGXNODUร Qร GD ELOPHNWHGLU
6RQXo EX HQ N|Wย LKWLPDOH NDUรบร |Gย Qo YHUHQ NXUXPXQ SL\DVDGD NUHGL
ULVNOHUL L\L NLPVHOHU EXOXQPDVร QD UDรทPHQ NUHGL YHUPHPHVLGLU 0LVKNLQ
Ahlaki tehlike ise, รถdย Qo YHUHQLQ EDNร รบ Doร Vร QGDQ |Gย Qo DODQร Q
LVWHQPH\HQ ULVNOL IDDOL\HWOHUH JLUPHVL EX \|QGH WHรบYLNOHUH VDKLS ROPDVร
GXUXPXGXU .UHGL\L DODQ NLรบL EXQX JHWLULVL YH ULVNL EHOOL RODQ ELU SURMH\H
\DWร UDELOHFHรทL JLEL JHWLULVL YH ULVNL \ย NVHN ELU SURMH\H GH \DWร UDELOLU $Oร QDQ
NUHGLQLQ ULVNOL SURMHGH NXOODQร OPDVร KDOLQGH LNL LKWLPDO V|] NRQXVXGXU %X
SURMH\H \DWร UGร รทร SDUD\ร \D ID]ODVร \OD JHUL DODFDN \D GD Wย Pย \OH
ND\EHGHFHNWLU %LULQFL LKWLPDOGH \DQL ULVNOL SURMHQLQ EDรบDUร Oร ROPDVร KDOLQGH
\DWร Uร PFร EX LรบH NR\GXรทX SDUDQร Q oRN ย ]HULQGH ELU ND]DQo VDรทODPร รบ RODFDNWร U
$QFDN EX WHN WDUDIOร ELU ND]DQoWร U dย QNย |Gย Qo YHUHQH JHUL |GH\HFHรทL
PLNWDU EHOOLGLU 3URMHQLQ EDรบDUร Vร ] ROPDVร KDOLQGH LVH \DWร Uร PFร Qร Q |Gย Qo
YHUHQ NXUXPD RODQ ERUFX GHรทLรบPH\HFHNWLU %X ERUo DOร QDQ NUHGL PLNWDUร YH
EXQXQ IDL]L LOH Vร Qร UOร Gร U <DWร Uร PFร \ร JHWLULVL YH ULVNL GDKD \ย NVHN RODQ SURMH\L
VHoPH\H WHรบYLN HGHQ รบH\ |Gย Qo YHUHQ NXUXPD NDUรบร RODQ \ย Nย POย Oย รทย Qย Q
Vร Qร UOร ROPDVร Gร U 3URMHQLQ EDรบDUร Vร ] ROPDVร KDOLQGH DOร QDQ NUHGLQLQ JHUL
รถdHQPHPH ULVNL GH YDUGร U <DWร Uร PFร ODUร Q EX Wย U GDYUDQร รบODUร |Gย Qo
YHUHQOHUGHQ |Gย Qo DODQODUD ยตVHUYHW WUDQVIHULยถ DQODPร QD JHOPHNWH EX QHGHQOH
GH |Gย Qo YHUHQOHU WDUDIร QGDQ KRรบ NDUรบร ODQPDPDNWDGร U 6RQXoWD |Gย Qo
YHUHQOHU DKODNL WHKOLNH IDNW|Uย QH NDUรบร SL\DVDGD ULVNL YH JHWLULVL Gย รบย N
Jย YHQOL SURMHOHU ROPDVร QD UDรทPHQ NUHGL YHUPHN LVWHPHPHNWHGLU 0LVKNLQ
*HQHO RODUDN NUHGL NDQDOร ILQDQVDO \DSร Qร Q ELUoRN |]HOOLรทLQL Doร NOD\DQ
YH \XNDUร GD Doร NODQDQ DVLPHWULN ELOJL DNร รบร VRUXQODUร Qร Q SDUDVDO DNWDUร PGD GD
URO R\QDGร รทร YDUVD\ร Pร QD GD\DQPDNWDGร U .UHGL J|Uย รบย Qย VDYXQDQODUD J|UH
IRQ WDOHS HGHQOHU LOH IRQ ID]ODVร RODQODU DUDVร QGDNL DVLPHWULN ELOJL EDQNDODUD
|]HO ELU URO \ย NOHUNHQ PHUNH] EDQNDODUร QD GD IDL] YH SDUDVDO Eย \ย NOย NOHUGHQ
EDรทร PVร ] RODUDN EDQND ELODQoRODUร Qร Q NUHGL PHQNXO Nร \PHW SRUWI|\
ELOHรบLPLQLQLQ \DSร Vร Qร GHรทLรบWLUPHN VXUHWL\OH WRSODP WDOHEL HWNLOHPHVLQH LPNDQ
WDQร PDNWDGร U
.UHGL NDQDOร QD J|UH NUHGL SL\DVDVร QGDNL ELOJL DNร รบร DNVDPDODUร Vร Nร
SDUD SROLWLNDVร G|QHPOHULQGH GDKD ID]OD |QHP ND]DQPDNWDGร U %X GXUXP Lo YH
Gร รบ ILQDQVPDQ IRQODUร DUDVร QGDNL IDUND HรบLW RODQ Gร รบ ILQDQVPDQ SULPLQGH DUWร รบD
QHGHQ ROPDNWDGร U 'ร รบ ILQDQVPDQ SULPLQLQ Eย \ย NOย รทย NUHGL YHUHQOHULQ
EHNOHQHQ JHWLULOHUL LOH SRWDQVL\HO ERUoOXODUร Q PDOL\HWOHUL DUDVร QGDNL IDUNร
yรถnlendireQ NUHGL SL\DVDODUร QGDNL HNVLNOLรทL \DQVร WPDNWDGร U .UHGL NDQDOร QGD
IDL] RUDQODUร QGD GHรทLรบLNOLN \DUDWDQ ELU SDUD SROLWLNDVร RSHUDV\RQX D\Qร \|QGH
Gร รบ ILQDQVPDQ SULPLQL GH GHรทLรบWLUPHNWHGLU %|\OHFH SDUD SROLWLNDVร Qร Q Gร รบ finansman primi รผzerindeki etkisi nHGHQL\OH UHHO IDDOL\HWOHUH QLKDL HWNLVL GDKD da bรผyรผmektedir (Bernanke ve Gertler, 1995).
*HOHQHNVHO IDL] RUDQร NDQDOร Qร Q WDKYLO YH NUHGLOHUL ELUELUOHUL\OH WDP X LNDPH VD\DUDN NUHGLOHUL PRGHOGHQ Gร รบODPDVร ELUoRN LNWLVDWoร \ร EX YDUVD\ร Pร Q geรงerli olamayacDรทร QD GROD\ร Vร \OD SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q IDL]
RUDQร NDQDOร DUDFร Oร รทร \OD ROGXรทX NDGDU NUHGL NDQDOร DUDFร Oร รทร \OD GD oDOร รบDFDรทร
\|Qย QGH oDOร รบPDODU \DSPD\D \|QHOWPLรบWLU %|\OHFH JHOHQHNVHO NDQDOGD
VDGHFH SDUD YH WDKYLOGHQ ROXรบDQ LNL YDUOร NOร \DSร NUHGL J|Uย รบย LOH ย o YDUOร รทD
oร NPร รบWร U .UHGL NDQDOร GLรทHU \DNODรบร PODU JLEL IDL] RUDQร Qร |QHPOL ELU DNWDUร P
GHรทLรบNHQL RODUDN GHรทHUOHQGLULUNHQ EDQND NUHGLOHULQH YH ILUPDODUร Q ILQDQVDO
\DSร ODUร QD GD JHUHNHQ |QHPL YHUPHNWHGLU 'LรทHU WDUDIWDQ NUHGL NDQDOร Qร Q HQ
|QHPOL |]HOOLรทL DVLPHWULN ELOJL DNร รบร Qร YXUJXODPDVร YH EX NXVXUVX]OXNODUร Q
VHUPD\H SL\DVDODUร QD RODQ HWNLVLQL Doร NODPDVร Gร U :DUML\R YH $JXQJ
%UXQQHU YH 0HOW]HU ย oย QFย YDUOร N RODUDN NUHGLQLQ DQDOL]H GDKLO
HGLOPHVLQLQ DQDOL]OHULQ QDVร O GHรทLรบWLUGLรทLQL รบ|\OH |]HWOHPLรบOHUGLU
3DUD SROLWLNDVร Qร Q HWNLOHULQLQ DNWDUร OPDVร KDNNร QGD VDGHFH IDL] RUDQร LOH SDUD DUDVร QGDNL PDUMODU \HULQH IDL] RUDQร LOH GLรทHU LNL YDUOร N
DUDVร QGDNL PDUMODUร Q ELOLQPHVL GDKD \DUDUOร RODFDNWร U
.UHGLQLQ ย oย QFย ELU YDUOร N VD\ร OPDVร \OD ELUOLNWH NUHGL SL\DVDODUร Qร HWNLOH\HQ ELU รบRNXQ ย UHWLP ย ]HULQGHNL HWNLOHULQL Vร Qร UODQGร UPDN
o '* p X E @ R ] 8
' ^ ! ' ;
r-s '*6 p p ^Rj< R-
3 FG [$ < 1I M 6 B %q RD
'! 7^ [$/ , : 8 :'8
8 ! : ! ! tFO ' W;' f! 6 fRj< R-
3 uG vVH< < R@ ! 5 M h6 B vq wW ! $ 8 6u Vk7 7 7 tP ' ;' - <
DPDFร \OD X\JXODQDQ IDL] RUDQร KHGHIOHPHVL SDUD WDOHEL รบRNODUร Qร
HPPHGH EDรบDUร Oร ROGXรทX NDGDU HWNLOL RODPD\DFDNWร U
.UHGL YH SDUD SL\DVDODUร QGD \DรบDQDQ รบRNODU J|VWHUJHOHUL YH Eย \ย NOย NOHUL Doร Vร QGDQ ELUELUOHULQGHQ IDUNOร ODรบDFDNODUGร U
ยณ/LNLGLWH WX]Dรทร DQDOL]Lยด NUHGLQLQ GLQDPLN ELU YDUOร N RODUDN WDQร PODQPDVร Qร Q DUGร QGDQ รบย SKHOL KDOH JHOHFHNWLU
9DUOร N SL\DVDODUร PXQ]DP NDUรบร Oร N Gย ]HQOHPHOHULQLQ \DUDWWร รทร HWNLOHUGHQ GDKD ID]OD PXDI WXWXODPD\DFDNWร U
3DUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q NUHGL NDQDOร QGD ILQDQVDO DUDFร ODU veya
bankalar
toplam
ekonomik
aktivite
iรงerisinde
รถnemli
bir
rol
R\QDPDNWDGร U %DQNDODUร Q ILQDQVDO SL\DVDODUGD R\QDGร NODUร URO 0RGLJOLDQL
0LOOHU WHRUHPLQLQ NXVXUVX] VHUPD\H SL\DVDODUร YH KRPRMHQ ILQDQVDO \DSร
YDUVD\ร PODUร Qร Q UHGGHGLOPHVLQL JHUHNWLUPHNWHGLU =LUD EX WHRUHPGH ILUPDODUร Q
ILQDQVDO \DSร ODUร Qร Q UHHO HNRQRPLN DNWLYLWH ย ]HULQGH ELU HWNLVL ROPDGร รทร
EHOLUWLOPHNWHGLU
xDy z y xP{ | } ~ } 3y'ย }3ย jย 'ย 1} ย } '| } ย }
Rezervler
xPy z y xD{ | } ~ } 3y ย ย ย y } ย ย z y ย ย ย kz ย ย }ย ย /z ย ย
x@} ย 3y'ย y ย y } ย ย z y ย ย
ย -ย 5ย uย Wย Wย kย jย ย Pย 5ย Dย 5ย 1ย
ย ย kย jย ย hย Wย Hย @ย jย ย Pย /ย -ย 5ย -ย
ย y z | ย 5ย -} ย y ~ | y z ย ย Hย 3ย 'ย 'ย }
Teminatlar
TOPLAM TALEP
รนHNLO 3DUDVDO $NWDUร P 0HNDQL]PDVร Qร Q .UHGL .DQDOร
.D\QDN .XWWQHU YH 0RVVHU
.UHGL NDQDOร Qร Q SDUDVDO DNWDUร P NDQDOร |]HOOLรทL \DQร QGD ยณILQDQVDO
Kร ]ODQGร Uร Fร ยด LรบOHYL GH EXOXQPDNWDGร U 3DUDVDO DNWDUร P |]HOOLรทL \XNDUร GD GD
GHรทLQGLรทLPL] JLEL EDQND NUHGLOHULQLQ HNRQRPLGH R\QDGร รทร |]HO URO VD\HVLQGH
JHUoHNOHรบPHNWHGLU .UHGL YH VHUPD\H SL\DVDVร HNVLNOLNOHUL YH ERUo YHUHQ YH
NXOODQDQODU DUDVร QGDNL DVLPHWULN ELOJL EDQND YH EDQND NUHGLOHULQLQ |QHPLQL
DUWร UPร รบ HNRQRPLGH |]HOOLNOH DVLPHWULN ELOJL DNร รบร QHGHQL\OH XFX] YH NROD\ IRQ
EXODPD\DQ ILUPDODUD IRQ DNWDUร P |]HOOLรทLQL |Q SODQD oร NDUPร รบWร U )LQDQVDO
Kร ]ODQGร Uร Fร |]HOOLรทL GH DNWDUร P NDQDOร JLEL VHUPD\H SL\DVDVร Qร Q DNVDN
LรบOHPHVL YH Lo YH Gร รบ ILQDQVPDQร Q WDP LNDPH HGLOHPHPHVLQGHQ
ND\QDNODQPDNWDGร U )LQDQVDO Kร ]ODQGร Uร Fร D\Qร ]DPDQGD ILUPDODUร Q PDOL
GXUXPODUร \OD GD \DNร QGDQ LOLรบNLOLGLU 'DUDOWร Fร SDUD SROLWLNDVร VRQUDVร QGD PDOL
WDEORODUร ER]XODQ YH EX \ย ]GHQ Gร รบ ILQDQVPDQ SULPOHUL \ย NVHOHQ ILUPDODU
KDUFDPDODUร Qร Gย รบย UPHNWHGLUOHU %X GXUXP GDUDOWร Fร SDUD SROLWLNDVร VRQXFX
\DYDรบOD\DQ HNRQRPL\L GDKD GD GXUJXQOXรทD LWPHNWHGLU %HUQDQNH YH *HUWOHU
YH +XEDUG
<DSร ODQ oDOร รบPDODU NUHGLQLQ Kร ]ODQGร UDQ HWNLVLQLQ |]HOOLNOH GXUJXQOXN
G|QHPOHULQGH DUWWร รทร Qร J|VWHUPHNWHGLU .UHGL SL\DVDVร QGD \ย NVHN PDOL\HWOH
borรงlanma imkanร EXODQ Nย oย N YH RUWD |OoHNOL ILUPDODU HNRQRPLN GXUJXQOXN
]DPDQODUร QGD ILQDQVPDQ GDUERรทD]ร QD Gย รบPHNWHGLUOHU 1RUPDO ]DPDQODUGD
GDKL \ย NVHN PDOL\HWOH ERUoODQPD LPNDQร EXODELOHQ EX ILUPDODUร Q SDUDVDO ELU
GDUDOPD VRQXFX NUHGL EXOPD LPNDQODUร GDKD GD GDUDOPDkta, bรถylece รผretim
YH \DWร Uร PODUร Qร Nร VDUDN IDDOL\HWOHULQL \DYDรบODWPDODUร \OD ELUOLNWH HNRQRPLN
GXUJXQOXN GDKD Eย \ย N ER\XWODUD XODรบPDNWDGร U (NRQRPLGHNL GXUJXQOXรทXQ
JLGHUHN DUWPDVร QD QHGHQ RODQ Kร ]ODQGร UDQ HWNLVLQLQ DUDFร Oร N PDOL\HWOHULQGHQ
ND\QDNODQGร รทร VDYXQXOPDNWDGร U %HUQDQNH YH *HUWOHU
.UHGL NDQDOร QGD Gร รบ ILQDQVPDQ SULPL LOH SDUD SROLWLNDVร DUDVร QGDNL
LOLรบNL\L Doร NODPDGD LNL RODVร EDรทODQWร PHYFXWWXU %XQODUGDQ ELULQFLVL ELODQoR
NDQDOร LNLQFLVL LVH EDQND NUHGLVL NDQDOร Gร U %LODQoR NDQDOร RODVร ELU SROLWLND
GHรทLรบLNOLรทLQLQ ERUo DODQ WDUDIร Q QHW GHรทHUL QDNLW DNร รบร YH OLNLW YDUOร NODUร JLEL
GHรทLรบNHQOHUL GH LoHUHQ ELODQoR YH JHOLU WDEORVX ย ]HULQGHNL SRWDQVL\HO HWNLVLQL
YXUJXODU %DQND NUHGL NDQDOร LVH SDUD SROLWLNDVร Qร Q NUHGL NXUXOXรบX WDUDIร QGDQ
VDรทODQDFDN NUHGL ย ]HULQGHNL HWNLVLQL GDKD GDU ELU oHUoHYHGHQ LQFHOHU
%HUQDQNH YH *HUWOHU %XQXQOD ELUOLNWH ยณQDNLW DNร รบร NDQDOร ยด
ยณEHNOHQPH\HQ IL\DW Gย ]H\L NDQDOร ยด YH ยณKDQHKDONร ELODQoR HWNLOHULยดยถGH SDUDVDO
DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q ELODQoR NDQDOร LoLQGH GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU 0LVKNLQ
%DQND .UHGL .DQDOร
%DQND NUHGL NDQDOร QGD EDQNDODU DNWDUร P PHNDQL]PDVร QD JHOHQHNVHO
IDL] RUDQร NDQDOร QGD ROGXรทX JLEL VDGHFH \ย Nย POย Oย N WDUDIร Qร GHรทLO DNWLI
WDUDIODUร Qร GD LoHUPHNWHGLU $\Uร FD NUHGL NDQDOร QGD EDQNDODUD NUHGL SL\DVDODUร QGDNL DVLPHWULN ELOJL VRUXQXQX o|]HELOHFHรทL Gย รบย QFHVL\OH |]HO ELU
|QHP YHULOPLรบWLU .UHGL NDQDOร Qร Q LรบOH\Lรบ PHNDQL]PDVร QGD EDQNDFร Oร N
VLVWHPLQLQ UH]HUYOHULQL D]DOWDQ ELU Vร Nร SDUD SROLWLNDVร VRQXFX NUHGL YHULOHELOLU
IRQODU GD Vร Qร UODQร U YH EDQND EDรทร POร ERUoOXODU LoLQ Gร รบ ILQDQV SULPLQLQ
\ย NVHOPHVL EHNOHQLU 3DUDVDO รบRNXQ Gร รบ ILQDQVPDQ SULPL ย ]HULQGHNL HWNLVL LVH
Nย oย N ILUPDODUGD EDQND NUHGLVL Gร รบร QGD IRQ EXODELOHQ Eย \ย N ILUPDODUD RUDQOD
GDKD ID]OD RODFDNWร U %X GD ย UHWLPGH J|Uย OHFHN GDOJDODQPDODUร Q VDGHFH IDL]
RUDQร HWNLVL LOH GHรทLO Gร รบ ILQDQVPDQ SULPL \ROX\OD GD Doร NODQPDVร QGD \DUGร PFร
RODFDNWร U 5RPHU YH 5RPHU
%DQND NUHGL NDQDOร SDUDVDO NRรบXOODUร Q GHรทLรบPHVL GXUXPXQGD VDGHFH
EDQNDODUร Q ERUoODQPD GDYUDQร รบODUร Qร LQFHOHGLรทLQGHQ OLWHUDWย UGH EX NDQDOD GDU
DQODPGD NUHGL NDQDOร GD GHQLOPHNWHGLU .XWWQHU
%DQND NUHGL NDQDOร Qร Q LรบOH\HELOPHVL LoLQ LNL |QHPOL NRรบXOXQ VDรทODQPร รบ
ROPDVร JHUHNPHNWHGLU %XQODU
%DQND NUHGLVL YH PHQNXO Nร \PHWOHU ILUPD ILQDQVPDQร Doร Vร QGDQ WDP LNDPH YDUOร NODU ROPDPDOร Gร U
3DUD RWRULWHVLQLQ X\JXODGร รทร SROLWLNDODU EDQNDODUร Q NUHGL DU]ร Qร HWNLOH\HELOPHOLGLU
%LULQFL YDUVD\ร Pร Q JHoHUOLOLรทL WHRULGH JHQHOOLNOH DVLPHWULN ELOJL
NDYUDPODUร LOH Doร NODQPDNWDGร U รธKUDo HGLOHQ PHQNXO Nร \PHW KDNNร QGD
KDQHKDONร Qร Q ELOJLVL R ILUPD\D ERUo YHUHFHN YH GDKD VRQUD GD Gย ]HQOL RODUDN
L]OH\HFHN NDGDU \ย NVHN GHรทLOGLU %X GXUXPGD KDQHKDONร NHQGLVL LoLQ EX gรถzetleme ve denetleme gรถrevini yapacak bir gรถzetleyici vekile (delegated monitor) yani bankaya ihtiyaรง duyacaktร U )LUPDODU Doร Vร QGDQ EDNร OGร รทร QGD LVH
LKUDo HGHFHNOHUL PHQNXO Nร \PHWOHUL WHUVWHQ VHoLP YH\D DKODNL WHKOLNH JLEL
VRUXQODU LoHUPHGLรทLQL KDQHKDONร QD LVSDWODPDN LoLQ ELU ILQDQVDO DUDFร \D LKWL\Do
GX\GXNODUร J|Uย OPHNWHGLU %X LKWL\Do GD PHQNXO Nร \PHW LKUDFร YH EDQND NUHGLVL
NXOODQPDQร Q QHGHQ ELUELULQL WDP RODUDN LNDPH HGHQ ILQDQVPDQ ELoLPOHUL
RODPD\DFDรทร Qร RUWD\D NR\PDNWDGร U รธQDQ %|\OHFH EDQNDODU JHUHNHQ
UROย R\QDPDNWD YH VRQXoWD ERUoOXODUร Q Eย \ย N ELU Nร VPร ยณEDQND EDรทร POร ยด
RODUDN WDQร PODQDELOPHNWHGLU $QFDN LNLQFL YDUVD\ร PD LOLรบNLQ WDUWร รบPDODU
Vย UPHNWHGLU %X YDUVD\ร Pร Q JHUoHNOHรบHELOPHVL LoLQ EDQNDODUร Q |QFHOLNOH
PHYGXDW Gร รบร ND\QDN VDรทODPD NDELOL\HWOHULQLQ ROPDPDVร JHUHNPHNWHGLU
gUQHรทLQ SDUD RWRULWHVLQLQ PXQ]DP NDUรบร Oร NODU \ROX\OD ELU Pย GDKDOHGH
EXOXQPDVร PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODUร HWNLOHPH\HFHรทLQGHQ EDQNDODUร Q PHYGXDW
Gร รบร ND\QDN WRSODPD NDSDVLWHVL \ย NVHOGLNoH EX NDQDOร Qร Q LรบOHPHVL GH
Jย oOHรบHFHNWLU รธNLQFL YDUVD\ร Pร Q JHoHUOLOLรทLQH LOLรบNLQ ELU EDรบND QRNWD GD SDUD
SROLWLNDVร VRQXFX ROXรบDFDN \HQL GXUXPGD EDQNDODUร Q UH]HUYOHULQGHNL
GHรทLรบPH\L NUHGLOHULQGHQ oRN SRUWI|\OHULQGH EXOXQDQ PHQNXO Nร \PHWOHUL
D]DOWDUDN WHSNL YHUPHPHVL JHUHNOLOLรทLGLU $\Uร FD EDQND Gร รบร ILQDQVDO DUDFร ODUร Q
YDUOร รทร YH Eย \ย NOย รทย GH EX YDUVD\ร Pร Q JHoHUOLOLรทLQL HWNLOHPHNWHGLU 0RUHQD YG
'ROD\ร Vร \OD LNLQFL YDUVD\ร PD LOLรบNLQ RODUDN EHOLUWLOHQ QRNWDODU EX
YDUVD\ร Pร Q JHoHUOLOLรทLQL WDUWร รบร Oร U Nร OPDNWDGร U
<XNDUร GD EHOLUWLOHQ YDUVD\ร PODU ร รบร รทร QGD SDUDVDO DNWDUร Pร Q EDQND
NDQDOร รบ|\OH LรบOHU 3DUD RWRULWHVLQLQ GDUDOWร Fร ELU SDUD SROLWLNDVร X\JXODPDVร
VRQXFX UH]HUYOHUL Gย รบHU (รทHU EDQND UH]HUYOHULQGHNL EX Gย รบย รบย PXQ]DP
NDUรบร Oร รทD WDEL ROPD\DQ IRQODUOD NDUรบร OD\DPร \RU YDUVD\ร P YH\D EX Gย รบย รบ
\HULQH PHQNXO Nร \PHW LKUDFร QD JLGHPL\RUVD YDUVD\ร P X\JXODQDQ GDUDOWร Fร
SDUD SROLWLNDVร HWkisini banka kredileri รผzerinde de gรถsterecek ve banka
NUHGLOHUL Gย รบHFHNWLU %DQND NUHGLOHULQLQ Gย รบPHVL LVH EDQND EDรทร POร NUHGL
Pย รบWHULOHULQ YDUOร รทร GXUXPXQGD YDUVD\ร P \DWร Uร PODUGD YH HNRQRPLN
DNWLYLWHGH GDUDOPD \DUDWDFDNWร U *|Uย OGย รทย JLEL SDUD SROLWLNDVร EX NDQDOGD
VDGHFH UHHO IDL] RUDQODUร Qร GHรทLO NUHGLOHUL GH GRรทUXGDQ HWNLOHPHNWHGLU
0LVKNLQ รนHPDWLN RODUDN J|VWHUHFHN ROXUVDN
3DUD $U]ร โ .XOODQร ODELOLU 5H]HYOHU โ %DQND .UHGLOHUL โ <DWร Uร P โ ร retim
%XUDGD SDUD SROLWLNDVร Qร Q \ย NVHN ELOJL PDOL\HWL YH EDQND NUHGLVL
Gร รบร QGD IRQ ND\QDNODUร QD JLUPH LPNDQร Vร Qร UOร RODQ GROD\ร Vร \OD GD EDQND
NUHGLOHULQH ROGXNoD EDรทร POร RODQ Nย oย N ILUPDODU DUDFร Oร รทร \OD KDUFDPDODU
ย ]HULQGH Eย \ย N ILUPDODUD RUDQOD GDKD ID]OD HWNL HGHFHรทL EHNOHQPHNWHGLU
$\Uร FD |]HO EDQNDODUD NDUรบร NDPX EDQNDODUร \XUWLoL EDQNDODUD NDUรบร \DEDQFร
EDQNDODU NUHGL SL\DVDODUร QGDNL PHYFXW HNVLNOLNOHUL DUWWร UDQ XQVXUODU RODUDN dikkati รงekmektedirler (Mishkin, 2001). %DQND NUHGLOHULQLQ EDQND EDรทร POร RODUDN WDQร PODGร รทร Pร ] Nย oย N
ILUPDODU LoLQ |]HO |QHPL ROGXรทX GXUXPGD YDUVD\ร P ยณGRรทUXGDQยด YH
ยณGROD\Oร ยด NDQDO RODUDN ELOLQHQ LNL NDQDO SDUDVDO GDUDOPDQร Q EDQND NUHGLOHUL
ย ]HULQGHNL HWNLVLQL DUWWร UDFDNWร U 'RรทUXGDQ NDQDOGD EDQNDODUร Q PHYFXW SL\DVD
IDL] RUDQร QGDQ NUHGL YHrme istekleri yasal dรผzenlemeler veya ikna yolu (moral
VXDVLRQ JLEL NXUXPVDO IDNW|UOHU QHGHQL\OH Gย รบHU %X NDQDOร Q GRรทUXGDQ RODUDN
LVLPOHQGLULOPHVLQLQ QHGHQL EDQND NUHGL KDFPLQLQ IDL] RUDQร GHรทLรบLNOLNOHULQGHQ
EDรทร PVร ] ROPDVร Gร U 'ROD\Oร NDQDOGD LVH SDUD SROLWLNDVร \DSร Fร Vร WDUDIร QGDQ
X\JXODQDQ Vร Nร SDUD SROLWLNDVร VRQXFX \ย NVHOHQ IDL] RUDQODUร Qร Q NUHGL IDL]
RUDQODUร Qร \ย NVHOWPHVL ERUo YHUHQLQ IRQODPD PDOL\HWLQL DUWร Uร UNHQ |GHPHPH
ULVNLQL GHIDXOW ULVN GH \ย NVHOWHFHNWLU %|\OHFH EDQND NUHGL Nร Vร WODPDODUร Qร Q
\DQร QGD WHPLQDWODU YH YDGH JLEL IL\DWWDQ EDรทร PVร ] NULWHUOHUGH GH GDKD VHoLFL
YH GLNNDWOL ROPD \ROXQD JLGHFHNWLU %X LNL EDQND NUHGL NDQDOร Qร Q oDOร รบPDVร
KDOLQGH EDQNDODU WRSODP NUHGLOHULQL Nร VPDN ]RUXQGD NDODFDN YH EDQND
EDรทร POร Vร ELU oRN Nย oย N ILUPD GD \DWร Uร P KDUFDPDODUร Qร HUWHOH\HFHNWLU .DPLQ
YH 7XUQHU
3DUD SROLWLNDVร Qร Q NUHGL GDYUDQร รบODUร ย ]HULQGHNL HWNLQOLรทL NUHGL
SL\DVDODUร Qร Q \DSร Vร QD YH EDQNDQร Q DNWLI SDVLI \|QHWLPLQH GH EDรทOร Gร U
gUQHรทLQ NUHGL SL\DVDVร QGD EDQND Gร รบร ILQDQVDO NXUXOXรบODUร Q ROPDVร SDUD
SROLWLNDVร Qร Q HWNLQOLรทLQL D]DOWDELOHFHN ELU XQVXU RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U
%DQND Gร รบร ILQDQVDO DUDFร ODUร Q YDUOร รทร YH ILQDQVDO VLVWHP LoHULVLQGH |QHPOL ELU
SD\D VDKLS ROPDODUร GXUXPXQGD PHYGXDW Gร รบร ILQDQVDO ND\QDN EXOPD RODVร Oร รทร
\ย NVHN RODFDรทร QGDQ EDQND NUHGL NDQDOร QD LOLรบNLQ LNLQFL YDUVD\ร Pร Pร ]
LรบOHPH\HFHN YH SDUD SROLWLNDVร Qร Q PXQ]DP NDUรบร Oร NODU DUDFร Oร รทร \OD ROXรบWXUGXรทX
SROLWLNDVร NUHGL DU]ร Qร HWNLOHPH\HELOHFHNWLU รธQDQ $NWLI pasif yรถnetimi de
EDQND NUHGL NDQDOร Qร Q LรบOH\LรบLQL HWNLOH\HQ ELU EDรบND IDNW|UGย U gUQHรทLQ Vร Nร
SDUD SROLWLNDVร X\JXODQGร รทร ELU GXUXPGD EDQND NUHGL NDQDOร Qร NDSDWPDN
\HULQH PHQNXO Nร \PHW Fย ]GDQร Qร D]DOWDUDN ERUo YHUPH\H GHYDP HWPH \ROXQX seรงebilir (Kamin ve Turner, 1997). .DVK\DS YH 6WHLQ EDQND NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQOLรทLQL D]DOWร Fร ELU
EDรบND IDNW|U
RODUDN
ULVN Dรทร UOร NOร VHUPD\H JHUHNOLOLรทLQLQ YDUOร รทร Qร
J|VWHUPLรบOHUGLU %DQNDODUร Q ULVN ย VWOHQPH Gย ]H\OHULQL NRQWURO HWPHN DPDFร \OD
NRQXODQ VHUPD\H JHUHNOLOLรทL EDQNDODUD VHUPD\HOHULQL \ย NVHOWHPHGLNOHUL taktirde kredilerini de yรผkseltememeyi bir anlamda empoze etmektedir.
%|\OHFH SDUDVDO ELU JHQLรบOHPH EDQNDODUร Q NUHGLOHULQGHQ ]L\DGH PHQNXO GHรทHU portfรถylerinin yรผkselmesi ile sonuรงlanabilmektedir. Bu konuda, Kashyap ve
6WHLQ JLEL ULVN Dรทร UOร NOร VHUPD\H \HWHUOLOLรทLQLQ WRSODP NUHGL PLNWDUร Qร
Vร Qร UODQGร UPDVร QHGHQL\OH DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Nร Vร WODGร รทร \|Qย QGH
J|Uย รบOHU ROGXรทX JLEL HNRQRPLGHNL GHYUHVHO KDUHNHWOHUH EDรทOร RODUDN EDQND
ELODQoRODUร Qร Q NUHGL NDOHPOHULQGH RUWD\D oร NDQ Dรบร Uร GDOJDODQPDODUร D]DOWWร รทร
GD LOHUL Vย Uย OPHNWHGLU รธQDQ $\Uร FD EX Wย U Gย ]HQOHPHOHULQ LoHUGLรทL EHOOL
NLรบL YH NXUXOXรบODUD Doร ODFDN NUHGLOHU LoLQ WDYDQ X\JXODPDODUร GD EDQNDODUร Q รถzellikle kredi riski รผstlenme dรผzeyini รถlรงen รถnemli kriterler olarak
\RUXPODQPDNWDGร U
%LODQoR .DQDOร
%LODQoR NDQDOร GD EDQND NUHGL NDQDOร JLEL NUHGL SL\DVDODUร QGDNL
DVLPHWULN ELOJL SUREOHPLQGHQ KDUHNHWOH RUWD\D oร NPDNWDGร U %LODQoR NDQDOร
ERUoODQDQODUร Q ILQDQVDO SR]LV\RQXQD EDรทOร RODQ Gร รบ ILQDQVPDQ SULPLQLQ WHRULN
RODUDN EHOLUOHQPHVL ย ]HULQH NXUXOPXรบWXU 1HW GHรทHUL \ย NVHN RODQ ELU ERUoOXQXQ
Gร รบ ILQDQVPDQ SULPL Gย รบย N QHW GHรทHUL Gย รบย N RODQ ELU ERUoOXQXQ LVH Gร รบ
ILQDQVPDQ SULPL \ย NVHN RODFDNWร U )DL] RUDQODUร QGD \ย NVHOPH\H QHGHQ RODQ
ELU SDUDVDO รบRN ERUFXQ UHHO GHรทHULQL DUWWร Uร UNHQ JHOHFHNWH \DSร OPDVร SODQODQDQ
VDWร รบODUร Gย รบย UHFHรทLQGHQ ERUoOXQXQ QHW GHรทHULQLQ D]DOPDVร QD QHGHQ
RODFDNWร U %X GXUXP ERUoODQDQODUร Q NUHGL GHรทHUOLOLรทLQLQ Gย รบPHVLQH YH Gร รบ
ILQDQVPDQ PDOL\HWLQLQ DUWPDVร QD VHEHS RODFDรทร QGDQ WRSODP NUHGL VWRNX
HWNLOHQHFHN YH Vonuรงta borรงlu bilanรงosunda meydana gelecek dalgalanmalar
D\Qร ]DPDQGD \DWร Uร P YH KDUFDPD NDUDUODUร Qร GD HWNLOH\HFHNWLU 1XDOWDUDQHH
%X Vย UHo *ย QH\ 'RรทX $V\D ย ONHOHULQGH NUL]OHU VRQUDVร QGD \XUWLoL IDL]
RUDQODUร QGD Eย \ย N RUDQGD \ย NVHOLรบOH VRQXoODQDFDN รบHNLOGH \DรบDQPร รบWร U p .UXJPDQ EX Vย UHFL รบX รบHNLOGH LIDGH HWPLรบWLU ยณ ย oย QFย NXรบDN NUL]OHU EXJย QH NDGDU NXOODQร ODQ PRGHOOHUGH J|]DUGร
HGLOHQ LNL IDNW|UH LรบDUHW HWPHNWHGLU \DWร Uร P NDSDVLWHVLQL GHรทHUOHQGLULUNHQ ILUPD ELODQoRODUร Qร Q UROย YH UHHO dรถviz kurundan etkilenen sermaye
hareketleri.โ
<DรบDGร NODUร
NUL]OHU
VRQUDVร QGD
ILQDQVDO
\DSร ODUร QGD
|QHPOL
GHรทLรบLNOLNOHU PH\GDQD JHOHQ ย ONHOHUGH SDUD SROLWLNDVร Qร Q ILUPDODUร Q ILQDQVDO
\DSร ODUร YH \DWร Uร P GDYUDQร รบODUร ย ]HULQGHNL HWNLVLQLQ ELOLQPHVL Eย \ย N |QHP
WHรบNLO HWPHNWHGLU .UL] VRQUDVร ILUPDODUร Q ILQDQVDO \DSร ODUร Qร Q ER]XOPDVร
ELODQoR NDQDOร DUDFร Oร รทร \OD SDUD SROLWLNDVร Qร Q UHHO VHNW|U ย ]HULQGHNL HWNLVLQL
\DQL DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q HWNLQOLรทLQL DUWWร UDFDNWร U <ย NVHN IDL] RUDQODUร QD
QHGHQ RODFDN SDUDVDO ELU GDUDOPD VDGHFH \DWร Uร P LoLQ VHUPD\H PDOL\HWLQL
HWNLOHPHNOH NDOPD\DFDN D\Qร ]DPDQGD ILUPDODUร Q YDUOร NODUร Qร GD HWNLOH\HFHNWLU
%X Wย U ELU PHNDQL]PD GDKD |QFH NUHGLQLQ DNWDUร P PHNDQL]PDVร |]HOOLรทL
Gร รบร QGD ELU GLรทHU LรบOHYL RODUDN WDQร PODQDQ ยณILQDQVDO Kร ]ODQGร Uร Fร ยด SDUD
SROLWLNDVร Qร Q UHHO VHNW|U ย ]HULQGHNL HWNLVLQLQ DUWWร Uร OPDVร PRGHO RODUDN
ELOLQPHNWHGLU 0RUHQD YH GLรทHUOHUL
%LODQoR NDQDOร QD LOLรบNLQ RODUDN DNOD JHOHQ |QHPOL ELU VRUX SDUD
SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทLQLQ ILUPD ELODQoRODUร Qร YH \DWร Uร P NDUDUODUร Qร QDVร O HWNLOHGLรทLGLU 3DUD SROLWLNDVร VRQXFX GHรทLรบHQ IDL] RUDQร Qร Q ERUoOX ILUPDQร Q QHW
GHรทHULQH GRรทUXGDQ LNL Wย UOย HWNLVL RODELOLU %LULQFLVL YDGHVL JHOPHPLรบ
ERUoODUร Qร Q IDL] |GHPHOHULQL HWNLOHPHVL LNLQFLVL LVH YDUOร N IL\DWODUร Qร
HWNLOHPHVLGLU
1HW
GHรทHU
Gย รบย รบย Qย Q
\DWร Uร PODU
ย ]HULQGHNL
HWNLVLQL
DQOD\DELOPHN LoLQ GDUDOWร Fร ELU SDUD SROLWLNDVร X\JXODQGร รทร Qร YH ILUPDQร Q KLVVH
VHQHWOHULQLQ GHรทHULQL Gย รบPHVLQH EDรทOร RODUDN QHW GHรทHULQLQ Gย รบWย รทย Qย
YDUVD\DOร P %X GXUXPGD ILUPDQร Q QHW GHรทHUOHULQLQ Gย รบย N ROPDVร NUHGL
YHUHQOHULQ ILUPDGDQ NUHGLOHU LoLQ WDOHS HWWLรทL WHPLQDWODUร Q GHรทHULQLQ GH Gย รบย N
ROPDVร Qร EHUDEHULQGH JHWLUHFHรทLQGHQ WHUVWHQ VHoLPGHQ ND\QDNODQDQ
SRWDQVL\HO ND\ร SODUร Q RUWD\D oร NPD YH\D DUWPD RODVร Oร รทร Qร \ย NVHOWLU 7HUVWHQ
seรงim probleminL DUWWร UDQ QHW GHรทHUGHNL Gย รบย รบ \DWร Uร P KDUFDPDODUร Qร Q
ย
Morena vd. (2002)โ nin โ Monetary Policy and Firm Investment:Evidence for Balance Sheet Channel in Indonesiaโ
' ;' F <
ILQDQVH HGLOGLรทL NUHGLOHULQ Gย รบPHVLQH QHGHQ ROXU 'LรทHU WDUDIWDQ ILUPDQร Q
Gย รบย N QHW GHรทHUL D\Qร ]DPDQGD IDDOL\HWOHULQL ILQDQVH HGHELOPHN LoLQ JHUHNOL
NUHGL\L EXODPD\DQ รบLUNHW \|QHWLFLOHULQL GDKD ULVNOL \DWร Uร P SURMHOHULQH
\|QOHQGLUHUHN DKODNL ULVNLQ ROXรบPDVร QD QHGHQ ROXU 'DKD ULVNOL \DWร Uร P
SURMHOHULQH JLULOPHVL ERUFXQ JHUL |GHQPHVLQL GDKD GD ]RUODรบWร UDFDรทร QGDQ
ILUPDQร Q QHW GHรทHULQGHNL D]DOร รบ Kร ]ODQร U YH GROD\ร Vร \OD NUHGL KDFPLQGH YH
\DWร Uร P KDUFDPDODUร QGD Gย รบย รบ J|Uย Oย U 0LVKNLQ
*HQLรบOHWLFL ELU SDUD SROLWLNDVร LVH KLVVH VHQHGL IL\DWODUร Qร Q YH \XNDUร GD
Doร NODQGร รทร JLEL ILUPDQร Q QHW GHรทHULQLQ \ย NVHOPHVLQH QHGHQ ROXUNHQ WHUVWHQ
VHoLP YH DKODNL WHKOLNH SUREOHPOHULQLQ D]DOPDVร QD EDรทOร RODUDN \DWร Uร P
KDUFDPDODUร Qร Q YH WRSODP WDOHELQ DUWPDVร QD \RO DoDU รนHPDWLN RODUDN gรถsterecek olursak : 3DUD $U]ร โ +LVVH 6HQHGL )L\DWร โ 1HW 'HรทHU โ Tersten Seรงim ve Ahlaki 7HKOLNH โ .UHGL โ <DWร Uร P โ 7RSODP 7DOHS
%LODQoR NDQDOร Qร Q \XNDUร GD Doร NODQDQ LรบOH\LรบL \DQร QGD ย o IDUNOร
NDQDOร Q GDKD ELODQoR NDQDOร HWNLOHUL LOH oDOร รบWร รทร EHOLUWLOPHNWHGLU 1DNLW DNร รบร
NDQDOร EHNOHQPH\HQ IL\DW Gย ]H\L NDQDOร YH KDQHKDONร ELODQoR HWNLOHUL 1DNLW $Nร รบร .DQDOร
1RPLQDO IDL] RUDQODUร Qร Gย รบย UHQ JHQLรบOHWLFL SDUD SROLWLNDVร Qร Q ELU
EDรบND HWNLVL ILUPDODUร Q QDNLW DNร รบODUร Qร QDNLW JLULรบOHUL YH oร Nร รบODUร DUDVร QGDNL
IDUND HรบLWWLU DUWWร UDUDN ELODQoRODUร QGD ELU L\LOHรบPH\H QHGHQ ROPDVร YH E|\OHFH
WHUV VHoLP YH DKODNL WHKOLNH SUREOHPOHULQL D]DOWPDVร Gร U 0LVKNLQยถe gรถre (1996)
EX รบHNLOGH NUHGLOHUGH YH HNRQRPLN DNWLYLWHGH ELU DUWร รบ RUWD\D oร NDFDNWร U
3DUD DU]ร โ )DL] 2UDQODUร โ 1DNLW $Nร รบร โ Tersten Seรงim ve Ahlaki 7HKOLNH โ .UHGLOHU โ <DWร Uร P โ ร retim
%XUDGD |QHPOL RODQ QRNWD ILUPDQร Q QDNLW DNร รบร Qร HWNLOH\HQ RUDQร Q
QRPLQDO IDL] RUDQร ROPDVร Gร U %|\OHFH EX IDL] RUDQร PHNDQL]PDVร UHHO IDL]
RUDQODUร Qร Q \DWร Uร PODU ย ]HULQGH HWNL J|VWHUGLรทL JHOHQHNVHO IDL] RUDQร NDQDOร QGDQ IDUNOร Oร N J|VWHUPHNWHGLU $\Uร FD EX DNWDUร P NDQDOร QGD Nร VD YDGHOL
IDL] RUDQODUร Qร Q |]HO ELU \HUL YDUGร U dย QNย ILUPDQร Q QDNLW DNร รบร ย ]HULQGH HWNLOL
RODQ IDL] |GHPHOHUL X]XQ G|QHPOL NUHGLOHU LoLQ |GHQHQ IDL] RUDQODUร GHรทLO Nร VD
vadeli krediler iรงin รถdenen faizlerdir.
$\Uร FD EDQNDODUร Q \RรทXQ RODUDN JD\ULPHQNXO NUHGLOHUL YHUGLNOHUL YH EX
V|]OHรบPHOHULQ GHรทHUL NDGDU GD WHPLQDW DOGร NODUร Gย รบย Qย OGย รทย QGH
JD\ULPHQNXO IL\DWODUร Qร DUWWร UDFDN JHQLรบOHWLFL ELU SDUD SROLWLNDVร X\JXODQPDVร
EDQNDQร Q VHUPD\HVLQL DUWWร Uร UNHQ NUHGL ND\ร SODUร Qร D]DOWDFDN YH \ย NVHN
VHUPD\H EDQNDQร Q GDKD ID]OD NUHGL YHUHELOPHVLQH RODQDN VDรทOD\DFDNWร U
$UWDQ NUHGL DU]ร QD EDรทOร RODUDN GD \DWร Uร P YH WRSODP WDOHS DUWDFDNWร U 0LVKNLQ
3DUD $U]ร โ *D\ULPHQNXO )L\DWร โ %DQND 6HUPD\HVL โ %DQND .UHGLOHUL โ <DWร Uร P โ 7RSODP 7DOHS
QXPDUDOร รบHPDGD J|VWHULOHQ Vย UHFLQ WHUVLQH LรบOHPHVL YH JD\UL
PHQNXO IL\DWODUร QGD ELU Gย รบย รบ \DรบDQPDVร ยถODUร Q EDรบODUร QGD $PHULNDยถGD
\DรบDQDQ YH VRQ \ร OODUGD -DSRQ\DยถGD \DรบDQDQ GXUJXQOXรทXQ |QHPOL
QHGHQOHULQGHQ ELUL RODUDN J|VWHULOHQ ยณVHUPD\H o|Nย รบย ยด FDSLWDO FUXQFK
NDYUDPร Qร RUWD\D oร NDUPDNWDGร U 0LVKNLQ
*HQLรบOH\LFL SDUD SROLWLNDVร \ROX\OD LรบOH\HQ YH WHUVWHQ VHoLPL GH LoHUHQ
ELU EDรบND PHNDQL]PD GD NUHGL WD\ร QODPDVร Gร U .UHGL WD\ร QODPDVร ERUo DODFDN
NLรบLQLQ \ย NVHN IDL] RUDQร |GHPH\H UD]ร ROGXรทX GXUXPODUGD GDKL NUHGL WDOHELQLQ
UHGGHGLOPHVL GXUXPXGXU <ย NVHN IDL] |GHPH\H UD]ร RODQ NLรบL YH YH\D ILUPDODU
VDKLS ROGXNODUร ULVNOL SURMH JHUoHNOHรบLUVH HQ oRN NDUOร oร NDFDN NLรบLOHU NHQGLOHUL
RODFDNODUGร U %|\OHFH \ย NVHN IDL] RUDQร WHUVWHQ VHoLP SUREOHPLQL DUWWร Uร UNHQ
Gย รบย N IDL] RUDQร EX SUREOHPL D]DOWร U *HQLรบOHWLFL SDUD SROLWLNDVร IDL] RUDQODUร Qร
Gย รบย UGย รทย QGH Gย รบย N ULVNOL ERUoODQร Fร ODU \ย NVHN PLNWDUODUGD NUHGL WDOHS edecekler ve bรถylece kredi verenlerde sรถz konusu borรงlananlara kredi
YHUPH\H J|Qย OOย RODFDNODUGร U %X GXUXP \DWร Uร P YH WRSODP KDVร ODQร Q
\ย NVHOPHVL LOH VRQXoODQDFDNWร U 0LVKNLQ
3DUD $U]ร โ )DL] 2UDQODUร โ Tersten Seรงim โ .UHGL $U]ร โ <DWร Uร P โ Bรผyรผme (ร retim)
%HNOHQPH\HQ )L\DW 'ย ]H\L .DQDOร
Bilanรงo NDQDOร Qร Q ELU GLรทHU PHNDQL]PDVร SDUD SROLWLNDVร Qร Q IL\DWODU
JHQHO VHYL\HVL ย ]HULQGHNL HWNLOHUL \ROX\OD oDOร รบDQ EHNOHQPH\HQ IL\DW Gย ]H\L
NDQDOร Gร U %X NDQDO ERUo |GHPHOHULQLQ QRPLQDO G|QHPGH V|]OHรบPHOHUOH VDELW
ROGXรทX ELOLQGLรทLQGHQ IL\DWODU JHQHO VHYL\HVLQGH EHNOHQPH\HQ ELU \ย NVHOLรบLQ
D\Qร G|QHPGH ILUPDQร Q \ย Nย POย Oย NOHULQL ERUo \ย Nย Qย Gย รบPHVLQL NRQX DOร U
$QFDN \ย Nย POย Oย NOHUGHNL EX Gย รบย รบH SDUDOHO RODUDN YDUOร NODUร Q UHHO GHรทHUL
Gย รบPH\HELOLU %|\OHFH JHQLรบOHWLFL ELU SDUD SROLWLNDVร IL\DWODU JHQHO VHYL\HVLQGH
EHNOHQPH\HQ ELU DUWร รบ \DUDWร U YH WHUV VHoLP YH DKODNL WHKOLNH SUREOHPOHULQLQ
D]DOPDVร UHHO QHW GHรทHUL \ย NVHOWLU 6RQXoWD \DWร Uร P KDUFDPDODUร YH WRSODP
KDVร ODGD ELU DUWร รบ RUWD\D oร NDU
3DUD $U]ร โ %HNOHQPH\HQ )L\DW โ Tersten Seรงim ve Ahlaki Tehlike โ .UHGLOHU โ <DWร Uร P โ Bรผyรผme
+DQHKDONร %LODQoR (WNLOHUL
$NWDUร P PHNDQL]PDODUร NRQXVXQGD oDOร รบPDODUร Q SHN oRรทX ILUPDODU
WDUDIร QGDQ \DSร ODQ KDUFDPDODU ย ]HULQH RGDNODQPDVร QD UDรทPHQ NUHGL NDQDOร
\DNODรบร Pร |]HOOLNOH GD\DQร NOร Wย NHWLP PDOร KDUFDPDODUร YH NRQXW DOร Pร QD
\|QHOLN Wย NHWLP KDUFDPDODUร Qร GD D\Qร รบHNLOGH GLNNDWH DOPDNWDGร U 3DUDVDO
GDUDOPDQร Q QHGHQ ROGXรทX EDQND NUHGLOHULQGHNL Gย รบย รบ GLรทHU NUHGL ND\QDNODUร QD JLULรบ LPNDQร ROPD\DQ Wย NHWLFLOHU LoLQ GD\DQร NOร Wย NHWLP PDOODUร YH
NRQXW DOร Pร KDUFDPDODUร QGD Gย รบย รบ DQODPร QD JHOPHNWHGLU %HQ]HU รบHNLOGH IDL]
RUDQODUร QGDNL \ย NVHOPH Wย NHWLFLQLQ QDNLW DNร รบODUร Qร WHUV \|QGH HWNLOHGLรทL LoLQ
KDQHKDONร ELODQoRODUร QGD ELU ER]XOPD\D \RO DoDU %HUQDQNH YH *HUWOHU
Bu nedenle, bilanรงo kaQDOร Qร Q Wย NHWLFLOHUL QDVร O HWNLOH\HELOGLรทLQL J|UPHQLQ ELU
EDรบND \ROX GD\DQร NOร Wย NHWLP PDOODUร YH NRQXW KDUFDPDODUร ย ]HULQGHNL OLNLGLWH
HWNLVLQL J|] |Qย QH DOPDNWร U /LNLGLWH HWNLOHUL \DNODรบร Pร QGD ELODQoR NDQDOร ERUo
YHUHQOHULQ ERUo YHUPH LVWHรทLQGHQ oRN Wย NHWLFLOHULQ KDUFDPD LVWHรทL ย ]HULQGHNL
HWNLOHUL LOH oDOร รบPDNWDGร U 0LVKNLQ
'D\DQร NOร Wย NHWLP PDOODUร YH NRQXW DOร PODUร QLWHOLNOHUL KDNNร QGD
DVLPHWULN ELOJL DNร รบร QGDQ GROD\ร OLNLW ROPD\DQ YDUOร NODUGร U 7ย NHWLFLQLQ
JHOLUOHULQGH \DรบDQDELOHFHN DQL ELU D]DOPD VRQXFX EX PDOODUร SDUD\D oHYLUPH
LKWL\DFÕ GR÷DUVD EX VDWÕúWD V|] NRQXVX YDUOÕNODU JHUoHN GH÷HULQGHQ VDWÕODPD\DFDNODUÕQGDQ E \ N ELU ND\ÕSOD NDUúÕODúÕODELOHFHNWLU 7DP WHUVLQH
H÷HU W NHWLFL ILQDQVDO YDUOÕNODUÕ HOLQGH EXOXQGXUX\RUVD EDQNDGD YDGHVL]
PHYGXDW WDKYLO YH KLVVH VHQHGL JLEL EXQODUÕ SL\DVD GH÷HUL ]HULQGHQ VDWDUDN
QDNLW JLULúLQL DUWWÕUDELOLU 'ROD\ÕVÕ\OD H÷HU W NHWLFL NHQGLVLQLQ E \ N RODVÕOÕNOD
ELU ILQDQVDO VÕNÕQWÕ\D JLUHFH÷LQL WDKPLQ HGL\RUVD OLNLW ROPD\DQ GD\DQÕNOÕ PDO
YH NRQXW \HULQH OLNLW YDUOÕNODUD \|QHOHFHNWLU .DVK\DS YH 6WHLQ
7 NHWLFLQLQ ELODQoR SR]LV\RQX GD RODVÕ ILQDQVDO NUL]LQ WDKPLQLQGH
|QHPOL HWNL\H VDKLSWLU gUQH÷LQ W NHWLFLOHU ERUoODUÕQD RUDQOD GDKD ID]OD
PLNWDUGD ILQDQVDO YDUOÕ÷D VDKLS ROGXNODUÕQGD ILQDQVDO NUL]GH EXOXQPD
RODVÕOÕ÷ÕQÕQ GDKD G ú N RODFD÷ÕQÕ WDKPLQ HGHUHN GDKD ID]OD GD\DQÕNOÕ W NHWLP
PDOODUÕ YH NRQXW VDWÕQ DOPD\D J|Q OO RODFDNODUGÕU +LVVH VHQHGL IL\DWODUÕ
\ NVHOGL÷LQGH ILQDQVDO YDUOÕNODUÕQÕQ GH÷HUL DUWDFDN YH ILQDQVDO SR]LV\RQXQX
J oOHQGLUGL÷LQL YH ILQDQVDO NUL] RODVÕOÕ÷ÕQÕQ GDKD GD D]DOGÕ÷ÕQÕ WDKPLQ HGHQ
W NHWLFLOHU GDKD ID]OD GD\DQÕNOÕ W NHWLP PDOODUÕ KDUFDPDVÕ \DSPD\D
\|QHOHFHNWLU %X \|QHOPH KLVVH VHQHWOHUL IL\DWODUÕ YH SDUD DUDVÕQGDNL ELU
ED÷ODQWÕ \ROX\OD LúOH\HQ SDUD SROLWLNDVÕ LoLQ ELU EDúND DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQÕQ
LúOHPHVLQH \RO DoDFDNWÕU 0LVKNLQ
3DUD $U]Õ ⇒ +LVVH 6HQHGL )L\DWODUÕ ⇒ )LQDQVDO 9DUOÕNODU ⇒ )LQDQVDO .UL] 2ODVÕ÷Õ ⇒ 'D\DQÕNOÕ 7 NHWLP 0DOODUÕ YH .RQXW +DUFDPDODUÕ
'D\DQÕNOÕ W NHWLP PDOODUÕ YH NRQXWXQ OLNLW YDUOÕNODU ROPDPDVÕ IDL]
RUDQODUÕQGD \ NVHOLúH YH E|\OHFH W NHWLFLQLQ QDNLW DNÕúÕQGD G ú úH QHGHQ
RODQ SDUDVDO GDUDOPDQÕQ QHGHQ W NHWLFL KDUFDPDODUÕQGD GD\DQÕNOÕ W NHWLP
PDOÕ YH NRQXW KDUFDPDODUÕQGD G ú úH VHEHS ROGX÷XQX DoÕNODPDNWDGÕU
TüketiciQLQ QDNLW DNÕúÕQGD PH\GDQD JHOHQ ELU G ú ú ILQDQVDO NUL] RODVÕOÕ÷ÕQÕ
DUWWÕUÕU %|\OHFH GD\DQÕNOÕ W NHWLP PDOODUÕ YH NRQXW KDUFDPDODUÕ G úHFH÷LQGHQ
WRSODP KDVÕOD G úHU %X QDNLW DNÕúÕ HWNLVLQLQ V UHoWH J|VWHULOHQGHQ IDUNÕ
burada borç verenlerin kreGL YHUPH\H J|Q OV ] ROPDVÕQGDQ ND\QDNODQDQ
KDUFDPD G ú ú GH÷LO W NHWLFLQLQ KDUFDPD \DSPD\D J|Q OO ROPDPDVÕQGDQ
ND\QDNODQDQ ELU G ú ú Q V|] NRQXVX ROPDVÕGÕU
¬ ¢® ¯ ¦ ¯ ª ° ± ® ± ² ° ¯ ³-¯W´ ¤µ£'¥ ¤ ° ¶e£ ± ª ± ¦ ¯ ª ¯ ª·± ¥ ± ¸ ¹ ¯ ¥ ¯ ¦ º ± » ¯ ª ± ® § ¦H± ¼'± ª·½ ¦ ¤ º § ª'»·¾ ¥ § ¿ ¦ ¤ º À ¶ ª¢± ¼ ¯ £v¿ ¶ ¥ P ¢¡ £3¤ ¥ ¦ § ¨ © ª9« göstergesidir Á
7$%/2 3$5$ 32/รธ7รธ.$6, รธ/( *6<รธ+ $5$6,1'$.รธ %$รถ/$17, 3$5$6$/ $.7$5,0 0(.$1รธ=0$/$5,
$NWDUร P 0HNDQL]PDODUร
3$5$ 32/รธ7รธ.$6,
*6<รธ+ %LOHรบHQOHUL
'LรทHU 9DUOร N )L\DWODUร (WNLOHUL
*HOHQHNVHO )DL] 2UDQร (WNLOHUL
.UHGL %DNร รบร
Dรถviz Tobinโ in โ qโ 6HUYHW (WNLOHUL .XUXQXQ 1HW 7HRULVL รธKUDFDWD (WNLVL 3DUD $U]ร 3DUD $U]ร 3DUD $U]ร 3DUD $U]ร โ โ โ โ )DL] 2UDQODUร )DL] 2UDQODUร +LVVH 6HQHGL +LVVH 6HQHGL โ โ )L\DWODUร )L\DWODUร โ โ Dรถviz Kuru โ Tobinโ in โ qโ su )LQDQVDO 6HUYHW โ โ
<DWร Uร P .RQXW Sektรถrรผ 'D\DQร NOร 7ย NHWLP 0DOร
1HW รธKUDFDW
.D\QDN 0LVKNLQ
<DWร Uร P
Tรผketim
%DQND .UHGLOHUL .DQDOร 3DUD $U]ร โ %DQND 0HYGXDWODUร โ %DQND .UHGLOHUL โ
<DWร Uร P .RQXW Sektรถrรผ
%HNOHQPH\HQ +DQHKDONร )Lyat Dรผzeyi /LNLGLWH (WNLOHUL .DQDOร 3DUD $U]ร 3DUD $U]ร 3DUD $U]ร 3DUD $U]ร โ โ โ โ +LVVH 6HQHGL )DL] +DGOHUL %HNOHQPH\HQ +LVVH 6HQHGL )L\DWODUร Fiyat Dรผzeyi )L\DWODUร โ โ โ โ 1DNLW $Nร รบร )LQDQVDO $KODNL 7HKOLNH $KODNL โ VHUYHW 7HUVWHQ 6Hรงim 7HKOLNH $KODNL Tersten Seรงim โ โ 7HKOLNH โ Tersten Seรงim .UHGL 9HUPH )LQDQVDO .UL] %HNOHQWLVL .UHGL 9HUPH โ โ โ โ .UHGL 9HUPH โ %LODQoR .DQDOร
<DWร Uร P
*$<5รธ 6$)รธ <857 รธdรธ +$6,/$
1DNLW $Nร รบร .DQDOร
<DWร Uร P
<DWร Uร P
.RQXW 6HNtรถrรผ 'D\DQร NOร 7ย NHWLP 0DOร
Â'Ã 3DUDVDO $NWDUÕP 0HNDQL]PDVÕQÕ (WNLOH\HQ )DNW|UOHU
3DUDVDO DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQD LOLúNLQ J|U úOHU VRQ RQ \ÕO ER\XQFD ELU
oRN ONHGH \DúDQDQ OLEHUDOL]DV\RQ V UHFLQGHQ HWNLOHQPLúWLU g]HOOLNOH
OLEHUDOL]DV\RQ V UHFLQLQ DUGÕQGDQ ILQDQVDO VLVWHPOHULQLQ UHNDEHWH DoÕOPDVÕ YH
GHULQOHúPHVL ILQDQVDO VHNW|UGH DUWDQ NÕUÕOJDQOÕN YH |]HOOLNOH EDQNDFÕOÕN NUL]OHUL
VRQUDVÕ \DúDQDQ JHOLúPHOHU NUHGL NDQDOÕQÕQ |QHPLQLQ DUWPDVÕQD QHGHQ
ROXUNHQ K N PHWOHULQ ILQDQVDO SL\DVDODUGDNL URO Q Q D]DOPDVÕ YH ILQDQVDO
ROPD\DQ VHNW|U Q ELODQoRODUÕQÕQ YDUOÕN YH \ N PO O N WDUDIÕQÕQ GDKD GD
oHúLWOHQPHVL IDL] RUDQÕ GÕúÕQGD G|YL] NXUX JLEL GL÷HU YDUOÕN IL\DWODUÕQÕQ URO Q Q
SDUDVDO DNWDUÕP V UHFLQGH \ NVHOPHVLQH \RO DoPÕúWÕU
3DUDVDO DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQÕ HWNLOH\HQ IDNW|UOHUL LNL DQD JUXSWD
WRSODPDN P PN QG U %LULQFL JUXS NÕVD YDGHOL IDL] RUDQODUÕ UH]HUY SDUD
E \ NO ÷ NDQXQL NDUúÕOÕNODU JLEL PHUNH] EDQNDODUÕQÕQ NRQWURO DOWÕQGD
bulunan araçlarla krHGL YH PHYGXDW IDL] RUDQODUÕ G|YL] NXUODUÕ ILQDQVDO
DNWLIOHULQ IL\DWODUÕ JLEL PDOL VHNW|U GÕúÕQGDNL VHNW|UOHULQ GH GXUXPXQX GR÷UXGDQ
HWNLOH\HFHN GH÷LúNHQOHUGLU %X VD\ÕODQ GH÷LúNHQOHU DUDFÕOÕ÷Õ\OD ROXúDQ SDUDVDO
DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕ |]HOOLNOH ILQDQVDO VLVWHPLQ \DSÕVÕQD ED÷OÕGÕU YH EX \DSÕ
WDUDIÕQGDQ EHOLUOHQPHNWHGLU øNLQFL JUXS LVH ILUPDODU YH KDQHKDONÕ NHVLPOHULQLQ
KDUFDPD NDUDUODUÕ ILQDQVDO GXUXPODUÕ JLEL XQVXUODUGÕU %XQODUD ELU DQODPGD
ILUPDODU YH KDQHKDONÕQÕQ EDúODQJÕo SR]LV\RQODUÕ GL\HELOLUL] %XQlar borçlanma
RUDQODUÕ GÕú ND\QDN ED÷ÕPOÕOÕ÷Õ DNWLI YH SDVLIOHULQ G|YL] YH YDGH NRPSR]LV\RQODUÕ
JLEL
|QFHGHQ
ROXúWXUXOPXú
YH
NÕVD
YDGHGH
GH÷LúWLULOHPH\HFHN XQVXUODUGÕU %X XQVXUODU GD SDUD SROLWLNDVÕQÕQ HWNLQOL÷L YH
SDUDVDO DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQÕQ LúOH\LúL DoÕVÕQGDQ önemlidir. Bu çerçevede
EX E|O PGH SDUDVDO DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQÕ HWNLOH\HQ XQVXUODUD NÕVDFD
GH÷LQLOHFHNWLU
ÄÅ P Æ A Ç
È É Ê Ë Í Ì È ' Ë
Î
Ë v Ï É Ê Ð Ë Ñ ÒµÓDÔ Ì Õ Ö¢× Ò¢ØPÇ Ù Ö Ò Ù Ú Û'Ü Ü Ý Þ ß à Öâá ØPã'ÒfØPÙ Ô Ö ä Ì Õ ä'ä Õ å ÖAæ/Ò ç ã Ô Ö Õ ä Ìèå é%æ å Ö Ò ê Ô Ù Î·ëPå Ê Õ ç3Î¢Õ Ö ì ì Ì Ò Ù í Õ Ö í%æ/Ò Ù Ï3Ò ê ç'å Ö å Ì Õ ç ä î ï Ö ðH× Ò Ù × Õ Ò ñ òPÈ Ô ó Ê à Ï'Ê à Ð'Ô Ê à ó Ì Ô ä à Ö Ñ Ô Ö/Î Ô Ù Ô Ù Ê Ô Ö à Ê Ô Ù Ô Ï/ã Ô ô à Ù Ê Ô Ö Ì%à ó ê à Ù õ
5HVPL 0 GDKDOH + N PHWLQ SDUDVDO DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQÕ HWNLOH\HFHN úHNLOGH finansal piyasalara müdahalesi üç yolla olabilir )DL] RUDQÕ NRQWURO YH\D GL÷HU ILQDQVDO SL\DVD IL\DWODUÕQD OLPLWOHU NRQPDVÕ
'R÷UXGDQ EDQND NUHGLOHULQH OLPLWOHU NRQPDVÕ Û Û + N PHWLQ VHoLOPLú ED]Õ DODQODUD GR÷UXGDQ NUHGL VD÷ODPDVÕ Dünyada gözlenen liberalizasyon trendi içerisinde kredi üzerindeki
GR÷UXGDQ NRQWUROOHU YH G ]HQOHPHOHULQ \HULQL DoÕN SL\DVD LúOHPOHUL JLEL GROD\OÕ
NRQWURO PHNDQL]PDODUÕ DOPÕúWÕU .UHGL WDYDQODUÕQÕQ NXOODQÕOGÕ÷Õ YH PXQ]DP
NDUúÕOÕNODUGDNL
GH÷LúLPOHULQ
\D\JÕQ
ROGX÷X
¶OHULQ
EDúODUÕ
LOH
NDUúÕODúWÕUÕOGÕ÷ÕQGD ¶ODUGD DoÕN SL\DVD LúOHPOHULQLQ \D\JÕQODúPDVÕQGD
GR÷UXGDQ PHUNH] EDQNDVÕQFD VD÷ODQDQ NUHGLOHULQLQ D]DOPDVÕQGD YH PXQ]DP
NDUúÕOÕNODUÕQÕQ G ú U OHUHN NUHGL LPNDQODUÕQÕQ JHOLúPHVLQGH |QHPOL GH÷LúLPOHU
J|U OPHNWHGLU 'ROD\ÕVÕ\OD SDUD SROLWLNDVÕ \DSÕFÕODUÕQD NDUúÕ K N PHW
WDUDIÕQGDQ \DSÕODELOHFHN YH DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQÕQ LúOH\LúLQL HWNLOH\HELOHFHN
GR÷UXGDQ P GDKDOHOHU OLEHUDOL]DV\RQ V UHFL LoHULVLQGH \HULQL SL\DVD
NRúXOODUÕQD WHUN HGHUHN o|] POHQPLúWLU
)LQDQVDO 3L\DVDODUÕQ 5HNDEHW * F 'HULQOL÷L YH dHúLWOLOL÷L 6HUEHVW ELU ILQDQVDO RUWDPGD SDUDVDO DNWDUÕP V UHFLQLQ HQ |QHPOL
|]HOOLNOHULQGHQ ELUL ERUoODQDQODUÕQ YH WDVDUUXI VDKLSOHULQLQ NDUúÕ NDUúÕ\D
ROGXNODUÕ IDL] RUDQÕQÕQ PHUNH] EDQNDVÕ SROLWLNDODUÕQGDQ GR÷UXGDQ HWNLOHQHQ
NÕVD YDGHOL SDUD SL\DVDVÕ IDL] RUDQÕQD RODQ GX\DUOÕOÕ÷ÕGÕU %XUDGD EDQNDFÕOÕN sektörünün rekabet derecesi, alternatif
finansal kaynaklara girebilme
NDELOL\HWL YH ILQDQVDO SL\DVDODUÕQ GHULQOL÷L JLEL ELU oRN IDNW|U HWNLOLGLU
0HYGXDW YH NUHGL IDL] RUDQODUÕ SDUD SL\DVDVÕ IDL] RUDQODUÕQGDNL
GH÷LúLNOL÷H QH NDGDU oDEXN YH J oO FHYDS YHULUVH DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQÕQ
UHHO HNRQRPL\L HWNLOHPHVL GH R NDGDU oDEXN YH E \ N RODFDNWÕU %X
GX\DUOÕOÕ÷ÕQ HQ |QHPOL EHOLUOH\LFLVL GH EDQNDFÕOÕN VHNW|U QGHNL UHNDEHWLQ öö ÆDÔ Ö Ï Ô Ê Ô ÙPÏ Ô Ö Ç Ö ÇFÕ Ê ÒFÎ Ô ÷ à Ê Ô Ö Ñ Ë ô Ò Ö Ê Ò Ì Ò × Ò]Ï à ä à ê Ê Ô Ì Ô Ê Ô Ù à Ö ã Ô Ù Õ ç Õ Ö'Ñ Ò-ø ã Ë Ï'Ë Ì Ò ê ê Ô Ù Ô é à Ö Ñ Ô Ö Ñ å ù Ù Ç Ñ Ô ÖFÏ'Ù Ò Ñ Õ Ì Õ Ï ê Ô Ù à Ö Ô Õ Ê Õ ó Ï'Õ Ö5ê Ô'× Ô Ö/Ñ Ò ù Ò Ù Ê Ò Ù Ï å Ö Ç Ê Ì Ô ä à Ö à'Õ é Ô Ñ Ò Ò ê Ì Ò Ï ê Ò Ñ Õ Ù õ ÓPÙ Ò Ñ Õúê Ô × Ô Ö à Ö Ô Õ Ê Õ ó Ï'Õ Ö Ë Ê Ï3Ò É Ù Ö Ò Ï'Ê Ò Ù Õ3Õ Ð Õ Ö È Ô Ï à Ö à ô î ÓDÔ Ì Õ ÖH× Ò/ØPÇ Ù Ö Ò Ù Ú Û'Ü Ü Ý Þ õ
GHUHFHVLGLU %DQND VD\ÕVÕQÕQ oRN ROGX÷X YH SL\DVD NRúXOODUÕQÕQ UHNDEHWH DoÕN
ROGX÷X GXUXPGD SDUD SROLWLNDVÕQGD PH\GDQD JHOHFHN GH÷LúLNOLN NUHGL YH
PHYGXDW RUDQODUÕQÕ GDKD oDEXN HWNLOH\HFHNWLU 7HUVLQH NRQVDQWUDV\RQX
\ NVHN ELU EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q ROPDVÕ NUHGL YH PHYGXDW IDL]OHULQLQ SDUD
SL\DVDVÕ RUDQODUÕQGDNL GH÷LúLNOL÷H YHUHFH÷L \DQÕWÕQ \DYDú YH DVLPHWULN
ROPDVÕQD \RO DoDFDNWÕU %XQD LODYH RODUDN GL÷HU EDQNDODUD RUDQOD NDU J G V
D] RODQ NDPX EDQNDODUÕQÕQ YDUOÕ÷Õ YH VHNW|UGH VRUXQOX EDQNDODUÕQ IDDOL\HW
J|VWHUPHVL GH NUHGL YH PHYGXDW IDL] RUDQODUÕQÕQ SDUD SROLWLNDVÕ IDL] RUDQÕQD GX\DUOÕOÕ÷ÕQÕ D]DOWPDNWDGÕU Û3û
.UHGL YH PHYGXDW IDL] RUDQODUÕQÕQ GX\DUOÕOÕ÷ÕQÕ HWNLOH\HQ GL÷HU
IDNW|UOHU KDQHKDONÕQÕQ YH ILUPDODUÕQ DOWHUQDWLI \XUWLoL IRQ ND\QDNODUÕQGDQ
VHUPD\H YH PHQNXO NÕ\PHW SL\DVDODUÕ JLEL \DUDUODQDELOPH GHUHFHVL YH EX SL\DVDODUÕQ SDUD YH VHUPD\H GHULQOL÷LGLU Û'ü . Yükselen ekonomilerde
HPHUJLQJ PDUNHWV EDQND IDL] RUDQODUÕQÕQ SDUD SROLWLNDVÕ IDL] RUDQODUÕ
GH÷LúLPOHULQH YHUGL÷L WHSNLQLQ JHOLúPLú ONHOHUGHQ GDKD \DYDú ROGX÷XQX
J|VWHUHQ DPSLULN oDOÕúPDOar mevcuttur. Bu da, yükselen piyasalarda finansal
SL\DVDODUÕQ UHNDEHW J F Q Q GHULQOL÷LQLQ YH HVQHNOL÷LQLQ VÕQÕUOÕ ROGX÷XQX
\DQVÕWPDNWDGÕU
6RQXo RODUDN EDQNDFÕOÕN VHNW|U QGHNL UHNDEHWLQ GHUHFHVL DOWHUQDWLI
ILQDQVPDQ ND\QDNODUÕQÕQ YDUOÕ÷Õ YH \XUWLoL ILQDQVDO SL\DVDODUÕQ GHULQOL÷L YH
R\QDNOÕ÷Õ JLEL IDNW|UOHU SDUD SROLWLNDVÕ GH÷LúLNOLNOHULQH NDUúÕ NUHGL YH PHYGXDW
RUDQODUÕQÕQ D\DUODQPDVÕ V UHFLQLQ ER\XWXQX YH KÕ]ÕQÕ EHOLUOH\HFH÷LQGHQ
DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQÕQ HWNLQOL÷LQLQ GH÷HUOHQGLULOPHVLQGH |QHP WHúNLO HWPHNWHGLU
)LQDQVDO 6|]OHúPHOHULQ '|QHPOHUL 'DKD |QFH GH EHOLUWLOGL÷L JLEL SDUD SROLWLNDVÕQÕQ HNRQRPLN DNWLYLWHOHU
]HULQGH HQ |QHPOL HWNLVL ERUoOXQXQ QDNLW DNÕúÕQGD \DUDWDFD÷Õ GH÷LúLNOLNOH
PH\GDQD JHOPHNWHGLU %X VDGHFH IDL] RUDQODUÕQGDNL GH÷LúPHQLQ \RO DoWÕ÷Õ
NÕVD YDGHOL PHYGXDW YH NUHGL RUDQODUÕQGDNL GH÷LúLNOL÷H GH÷LO D\QÕ ]DPDQGD ö ýPþ ö É ô Ï å Ö Ç ä Ç Ñ Ç Î Ô Ù Ê à Ê à ù-à Ö/ØPË Ù Ï'Õ Î'Ò ß Ñ Ò Ï'Õ3Ñ Ò Ù Ò ç Ò ä Õ ÆPÉ Ê Ë Ì·ÿ ß Ñ Ò%Õ Ö ç Ò Ê Ò Ö Ò ç Ò Ï ê Õ Ù õ ÓPÙ Ò Ñ Õ × ÒFÌ Ò × Ñ Ç Ô ê é Ô Õ ô5å Ù Ô Ö Ê Ô Ù à Ö à Ö/Ñ Ç'Î Ô Ù Ê à Ê à ù-à Ö à3× Ò Ô Ï ê Ô Ù à ÌAÌ Ò Ï Ô Ö Õ ô Ì Ô ä à Ö à Ö Ð'Ô Ê à ó Ì Ô ä à Ö à3Ò ê Ï'Õ Ê Ò Î'Ò ç Ò ÏeÈ Õ Ù Ñ Õ ù Ò Ù É Ö Ò Ì Ê Õ é Ô Ï ê É Ù^ã Ô Ö Ò ã Ô Ê Ï à/ê Ò Ù ç Õ ã Ê Ò Ù Õ Ñ Õ Ù õ Õ Ù Ô ã Ô Ö Ò ã Ô Ê Ï à/ê Ò Ù ç Õ ã Ê Ò Ù Õ/Ð'å Ï·Ï à ä Ô9× Ô Ñ Ò Ñ Ò Õ ä'Ò Ï'Ù Ò Ñ ÕH× Ò Ì Ò × Ñ Ç Ô ê é Ô Õ ô Ê Ò Ù Õ Ö Õ Ö9÷ Ô Ù Ô ÷ å Ê Õ ê Õ Ï3Ô ä à Ö Ñ Ô Ï'Õ1È Õ Ù@Ñ Ò ù Õ ó Õ Ï Ê Õ ù Ò_ê Ò ÷ Ï'Õ Ê Ò Ù Õ Ô Ù Ô ä à Ö Ñ Ô]ô'Ô Ì Ô Ö^Ô Ð à ä à Ö Ñ Ô Ö_È Õ ÙPé Ô Ù Ï%å Ê Ì Ô Î Ô ç'Ô Ï ø-È Ô Ö Ï Ô Ê Ô Ù à Ö_Ô Ï ê Õ é Ê Ò Ù Õ Ö Õ Î'Ò Ö Õ Ñ Ò Ö Ñ Ë ô Ò Ö Ê Ò Ì ÒFÕ ã'ê Õ Î Ô ç à Ñ å ù Ì Ô Î Ô ç'Ô ÏH× Ò%Ï'Ù Ò Ñ Õ'Ï Ô Ö Ô Ê à'Ð'Ô Ê à ó Ì Ô'Î Ô ç'Ô Ï ê à Ù õ
RUDQODUGDNL EX GH÷LúLNOLNOHULQ RUWDODPD RUDQODUD Û3ÿ
ne
kadar
çabuk
\DQVÕ\DFD÷ÕQD ED÷OÕGÕU %XUDGD GD HQ |QHPOL EHOLUOH\LFL IDNW|UOHULQ EDúÕQGD
ILQDQVDO V|]OHúPHOHULQ YDGHVL JHOPHNWHGLU 6|]OHúPHOHULQ YDGHVL QH NDGDU
NÕVD LVH NUHGL YH PHYGXDWODUÕ \HQL IDL] RUDQÕQGDQ \HQLOHQHELOHFH÷LQGHQ
SROLWLND GH÷LúLNOL÷LQLQ RUWDODPD IDL] RUDQODUÕQD \DQVÕPDVÕ GD R NDGDU oDEXN
VD÷ODQPÕú RODFDNWÕU
<DSÕODQ oDOÕúPDODUGD \ NVHOHQ HNRQRPLOHULQ YDGHVLQH ELU \ÕOGDQ
ID]OD NDODQ NUHGLOHULQ SD\Õ LQFHOHQPLú YH EX RUDQÕQ VDQD\LOHúPLú ELU oRN
ONHQLQ DOWÕQGD NDOGÕ÷Õ J|U OP úW U %X GD IDL] RUDQÕ YH HQIODV\RQ
EHNOHQWLOHULQGHNL EHOLUVL]OL÷L J|VWHUPHNWHGLU %|\OHFH SDUD SROLWLNDVÕQÕQ
JHOLúPHNWH RODQ ONHOHUGH QDNLW DNÕúODUÕQD YH GROD\ÕVÕ\OD WRSODP WDOHEH HWNLVL
JHOLúPLú ONHOHUH NÕ\DVOD GDKD KÕ]OÕ ROPDNWDGÕU
3DUD SROLWLNDVÕ IDL] RUDQODUÕQÕQ RUWDODPD IDL] RUDQODUÕ ]HULQGHNL
HWNLVLQL EHOLUOH\HQ LNLQFL |QHPOL IDNW|U NUHGL YH PHYGXDW IDL] RUDQODUÕQÕQ
YDGHVLQGHQ |QFH D\DUODQDELOLU ROPDVÕGÕU 6|]OHúPH IDL] RUDQODUÕ QH NDGDU
VÕNOÕNOD D\DUODQDELOL\RU YH EX D\DUODPDODU GD SDUD SL\DVDVÕ RUDQODUÕQGDNL
GH÷LúLNOLNOHUL \DQVÕWÕ\RUVD SROLWLND IDL] RUDQÕQÕQ RUWDODPD NUHGL YH PHYGXDW
IDL] RUDQÕQD HWNLVL GH R NDGDU oDEXN RODFDNWÕU 6HUPD\H +DUHNHWOHUL 3DUDVDO
DNWDUÕP
PHNDQL]PDVÕQÕQ
HWNLQ
LúOHPHVLQH
\|QHOLN
oDOÕúPDODUGD |]HOOLNOH \ NVHOHQ HNRQRPLOHU LoLQ VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ EX
V UHFL |QHPOL |Oo GH HWNLOHGL÷L RUWD\D NRQXOPXúWXU
6HUPD\H NRQWUROOHULQLQ ROPDGÕ÷Õ ELU GXUXPGD SDUD SROLWLNDVÕQÕQ HWNLVL
G|YL] NXUX UHMLPL LOH \XUWLoL YH \DEDQFÕ YDUOÕNODU DUDVÕQGDNL LNDPH HGLOHELOLUOLN
GHUHFHVLQH J|UH EHOLUOHQHFHNWLU %|\OHFH GDOJDOÕ NXU UHMLPL DOWÕQGD SDUD
SROLWLNDVÕ LNL NDQDO DUDFÕOÕ÷Õ\OD LúOH\HFHNWLU
*HOHQHNVHO IDL] RUDQÕ NDQDOÕ 3DUD DU]Õ PHUNH] EDQNDVÕ WDUDIÕQGDQ GÕúVDO RODUDN NRQWURO HGLOGL÷LQGHQ SDUD SROLWLNDVÕ GH÷LúLNOL÷LQLQ
Û3ÿ æ/Ô Ù Õ Ö Ô Ê'× Ò_å Ù ê Ô Ê Ô Ì Ô%é Ô Õ ôFå Ù Ô Ö Ê Ô Ù à Ô Î Ù à Ì%à Ö Ñ Ô ø1Ù Ò Ò Ê × Ò_Ö å Ì Õ Ö Ô Ê é Ô Õ ôFå Ù Ô Ö Ê Ô Ù à Ô Ù Ô ä à Ö Ñ Ô Ï Õ é Ô Ù Ï É Ö Ò Ì Ï Ô ô'Ô Ö Ì Ô Ï ê Ô Ñ-à Ù õ Ò Ò Ê é Ô Õ ô]å Ù Ô Ö àPã Ô Ù ç'Ô Ì Ô^× Ò[ê Ô ä Ô Ù Ù Ç'é Ï Ô Ù Ô Ù Ê Ô Ù à Ö à-ó'Ò Ï'Õ Ê Ê Ò Ö'Ñ Õ Ù Ò Ö[È å Ù Ð Ê Ô Ö Ì Ô Ö à Ö[Ì Ô Ù Õ Ö Ô Ê1Ì Ô Ê Õ Î'Ò ê Õ Ö Õ Ò ê Ï'Õ Ê Ò Ù õ kå Ì Õ Ö Ô Ê é Ô Õ ô å Ù Ô Ö Ê Ô Ù à Ö Ñ Ô Ï'Õ_Î Ë Ï3ä'Ò Ê Õ ó Î Ë Ï3ä'Ò ÏbÒ Ö é Ê Ô ä Î å Ö È'Ò Ï'Ê Ò Ö'ê Õ Ê Ò Ù Õ Ö Õ_Î Ô Ö ä à ê à Ù øiÑ å Ê Ô'Î à ä à Î Ê Ô Ù Ò Ò Ê_é Ô Õ ô å Ù Ô Ö Ê Ô Ù à\ä Ô È Õ êfÏ Ô Ê à Ùu× Ò È å Ù Ð Ê Ô Ö Ì Ô Ö à Ö Ì Ô Ù Õ Ö Ô Ê Ì Ô Ê Õ Î'Ò ê Õ Ñ Ò ù Õ ó Ì/Ò ô Ï3Ò Ö È å Ù Ð Ê Ô Ö Ô Ö à Ö Ö Ô Ï'Õ ê-Ô Ï à ó à'× Ò%È Õ Ê Ô Ö Ð'åF÷ å ô Õ ä Î å Ö Ç Ñ Ò ù Õ ó'Ò ç Ò ù Õ Ö Ñ Ò Ö å Ù ê Ô Ê Ô Ì Ô é Ô Õ ô¢å Ù Ô Ö àeÑ Ò ù Õ ó Õ Ù õ ÆPÇ¢Î Ô ÷ à Ö à ÖAÖ'Ò Ñ Ò Ö Õjé Ô Õ ô¢É Ñ Ò Ì Ò Ê Ò Ù Õ Ö Õ ÖAÈ Õ ÙFÈ É Ê Ë Ì Ë Ö Ë Ö·È å Ù ç Ç ÖAÙ Ò Ò ÊeÏ à ä Ì%à Ö à Ö·É ÖfÉ Ñ Ò Ì/Ò ä ÕHå Ê Ô Ö Ò Ö é Ê Ô ä Î å Ög÷ Ù Õ Ì Õ Ö Ñ Ò Öiå Ê Ç ó Ì Ô ä à Ñ-à Ù õkÆDÉ Î Ê Ò ç ÒiÒ Ö'é Ê Ô ä Î å Ö Ñ Ô Ï'ÕPÈ Õ Ù Ñ Ò ù Õ ó Õ Ï'Ê Õ Ï[Ï'Ù Ò Ñ Õ Ö Õ Ö[Ò é Ò Ï ê Õ éj× Ô Ñ Ò ä Õ Ö Õ-Ñ Ò ù Õ ó ê Õ Ù Ò ç Ò Ï ê Õ Ù õkÆ@Ç Ö Ô Ï'Õ ê1Ô Ï à ó à Ö à Ö Ñ Ô/ê å ÷ Ê Ô Ìfê Ô Ê Ò ÷ Ë'ô Ò Ù Õ Ö'Ñ ÒFÉ Ö'Ò Ì Ê Õ'È Õ Ù Ò ê Ï'Õ ä Õ × Ô Ù Ñ-à Ù õ Ú ÓDÔ Ì Õ Ö5× Ò ØPÇ Ù Ö Ò Ù ø Û'Ü Ü Ý Þ
HWNLOHUL JHOHQHNVHO IDL] RUDQร NDQDOร YH OLNLGLWH HWNLVL DUDFร Oร รทร \OD
oDOร รบร U
'|YL] NXUX NDQDOร 3DUD SROLWLNDVร WRSODP WDOHEL YH IL\DWODUร G|YL] NXUX DUDFร Oร รทร \OD HWNLOHGLรทLQGHQ \XUWLoL YH \DEDQFร YDUOร NODU
DUDVร QGDNL LNDPH |QHP ND]DQDFDNWร U 6|] NRQXVX LNDPHQLQ
GHUHFHVL QH NDGDU ID]OD LVH G|YL] NXUXQXQ SDUD SROLWLNDVร
RSHUDV\RQODUร Qร Q QHGHQ ROGXรทX IDL] RUDQร GHรทLรบLPOHULQH YHUHFHรทL
NDUรบร Oร N YH G|YL] NXUX NDQDOร Qร Q HWNLVL GH R NDGDU Eย \ย N RODFDNWร U
6DELW NXU UHMLPL DOWร QGD LVH YDUOร N LNDPHVLQLQ GHUHFHVLQLQ SDUD
SROLWLNDVร ย ]HULQGHNL HWNLVL \XNDUร GD EHOLUWLOHQ Vย UHFLQ WHUVLQH LรบOH\HFHNWLU
1LWHNLP VDELW NXU UHMLPL DOWร QGD YH \XUWLoL YH \DEDQFร YDUOร NODU DUDVร QGD WDP
LNDPH ROPDVร GXUXPXQGD KHUKDQJL ELU SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทL DQร QGD
VHUPD\H KDUHNHWOHUL LOH GHQJHOHQHFHN YH SDUDVDO NRรบXOODU VDELW NDODFDNWร U
รธNDPH GHUHFHVLQLQ Gย รบย N ROPDVร GXUXPXQGD LVH SDUD RWRULWHVLQLQ \XUWGร รบร IDL]
RUDQODUร QGDQ EDรทร PVร ] RODUDN \XUWLoL IDL] RUDQODUร Qร GHรทLรบWLUPH LPNDQร GDKD
ID]OD RODFDNWร U
)LQDQVDO .RรบXOODU +DQHKDONร Qร Q ILUPDODUร Q YH EDQNDODUร Q ILQDQVDO GXUXPODUร LOH SDUD
SROLWLNDVร ย o \ROGDQ HWNLOHรบLU
3DUD SROLWLNDVร Qร Q KDUFDPD YH \DWร Uร PODU ย ]HULQGHNL HWNLVL KDUFDPDODUร Q QH NDGDUร Qร Q ILQDQVDO VLVWHPGHQ ILQDQVH HGLOGLรทLQH
EDรทOร Gร U
3DUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทLQGHQ ND\QDNODQDQ YDUOร N IL\DWODUร QGD J|Uย OHQ GHรทLรบPHQLQ QHW GHรทHU ย ]HULQGHNL HWNLVL ILQDQVDO SRUWI|\ย Q
NRPSR]LV\RQXQD J|UH GHรทLรบLU
3DUD SROLWLNDVร Qร Q ERUoODQPD YH KDUFDPD NDUDUODUร Qร QDVร O GHรทLรบWLUHFHรทL KDQHKDONร Qร Q ILUPDODUร Q YH EDQNDODUร Q ELODQoR
SR]LV\RQODUร Qร Q Jย oOย Oย รทย YH\D ]D\ร IOร รทร QD EDรทOร Gร U
)LQDQVPDQ .D\QDNODUร )LQDQVDO DUDFร Oร N IDDOL\HWOHULQLQ D] JHOLรบWLรทL YH KDQHKDONร YH UHHO VHNW|U
\DWร Uร PODUร Qร Q Lo ND\QDNODUOD ILQDQVH HGLOGLรทL ย ONHOHUGH SDUD SROLWLNDVร
GHรทLรบLNOLรทLQLQ WRSODP WDOHS ย ]HULQGH \DUDWDFDรทร HWNLQLQ GDKD Gย รบย N ROPDVร
EHNOHQPHNWHGLU
=LUD
DNWDUร P
PHNDQL]PDVร Qร Q
oDOร รบDELOPHVL
LoLQ
รถngรถrdย รทย Pย ] YDUVD\ร PODUGDQ ELUL RODQ KDQHKDONร Qร Q YH\D ILUPDODUร Q EDQND
ILQDQVPDQร QD
EDรทร POร Oร N
GHUHFHVL
EX
GXUXPGD
Gย รบย N
RODUDN
JHUoHNOHรบHFHรทLQGHQ DNWDUร P PHNDQL]PDVร Vย UHFL LoHULVLQGH V|] NRQXVX
WHPVLOFLOHULQ SDUD SROLWLNDVร QGDQ ID]ODFD HWNLOHQPHVLQL EHNOHPHN \DQOร รบ
RODFDNWร U
*HOLรบPLรบ ย ONHOHUGH LVH
yurtiรงi
finansal
sistem
haricinde fon
VDรทOD\DELOPHQLQ HQ |QHPOL \ROX \DEDQFร ILQDQVPDQGร U %X SL\DVDODUGD
WDVDUUXIODUร Q Eย \ย N ELU Nร VPร EDQNDODU WDUDIร QGDQ GHรทHUOHQGLULOGLรทLQGHQ YH \LQH
\DWร Uร PODUร Q Eย \ย N ELU Nร VPร GD \LQH EDQNDODU WDUDIร QGDQ ILQDQVH HGLOGLรทLQGHQ
DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q HWNLQOLรทL DUWPDNWDGร U $\Uร FD GDKD |QFH GH
EHOLUWWLรทLPL] JLEL |]HOOLNOH VRQ RQ \ร OGD \DรบDQDQ OLEHUDOL]DV\RQ Vย UHFL GH
WRSODP WDOHELQ SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทLQH RODQ GX\DUOร Oร รทร Qร Q DUWPDVร QD
QHGHQ ROPXรบWXU
<DSร ODQ oDOร รบPDODU KDQHKDONร YH \DWร Uร P KDUFDPDODUร Qร Q ILQDQVPDQ
\DSร Vร Qร Q D\Qร ]DPDQGD SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทLQLQ VHNW|UHO HWNLVL ย ]HULQGH
GH |QHPOL URO R\QDGร รทร Qร J|VWHUPHNWHGLU gUQHรทLQ EDQND NUHGLOHUL Gร รบร QGD
ND\QDNODUOD ILQDQVH HGLOHPH\HQ LQรบDDW VHNW|Uย Qย Q SDUD SROLWLNDVร
GHรทLรบLNOLNOHULQGHQ GDKD ID]OD HWNLOHQHFHรทL Doร NWร U %HQ]HU รบHNLOGH GD\DQร NOร
Wย NHWLP PDOODUร KDUFDPDODUร GD EDQND ND\QDNODUร QGDQ ILQDQVH HGLOGLรทL LoLQ
IDL]H GX\DUOร RODUDN QLWHOHQGLULOHFHN YH SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLNOHULQGHQ
|QFHOLNOH HWNLOHQHFHNWLU 2 KDOGH VDELW YH LรบOHWPH VHUPD\HVL LKWL\DFร Qร Lo finansmanla fonlayamayarak banka kredileri ile finanse eden sektรถrlerde,
SDUD SROLWLNDVร HWNLQOLรทLQLQ GDKD ID]OD RODFDรทร VRQXFX oร NDUWร ODELOHFHNWLU
)LQDQVDO 3RUWI|\OHULQ .RPSR]LV\RQX 3DUD SROLWLNDVÕQGD \DSÕODFDN ELU GH÷LúLNOLN |QFHOLNOH ELODQoRODUGD YDUOÕN
YH \ N PO O NOHULQ GH÷HULQL GH÷LúWLUHFH÷LQGHQ V|] NRQXVX GH÷LúLNOL÷LQ WRSODP talep üzerindeki etkisinin belirlenebilmesi için portföylerin kompozisyonunu
LQFHOHPHN JHUHNPHNWHGLU
'|YL] NXUODUÕQGD \DúDQDFDN ELU GH÷LúLNOL÷LQ \DEDQFÕ SDUD D÷ÕUOÕNOÕ
ELODQoRODUÕ GR÷UXGDQ HWNLOH\HFH÷L DoÕNWÕU %X QHGHQOH oR÷X ONHGH EDQNDODUÕQ
\DEDQFÕ SDUD QHW JHQHO SR]LV\RQODUÕQD LOLúNLQ G ]HQOHPHOHU PHYFXWWXU $QFDN
EX G ]HQOHPHOHUH UD÷PHQ EDQND SRUWI|\OHULQLQ QLWHOL÷L LOH NUHGL VD÷ODPDGD
EDQND
NDELOL\HWL
YH
J|Q OO O ÷
G|YL]
NXUX
GH÷LúLPOHULQGHQ
HWNLOHQHELOPHNWHGLU gUQH÷LQ \DEDQFÕ SDUD SR]LV\RQXQXQ VHUPD\HQLQ EHOLUOL
ELU RUDQÕ LOH VÕQÕUODQGÕUÕOGÕ÷Õ 0HNVLND¶GD \ÕOÕQGD \DúDQDQ GHYDO DV\RQ
\DEDQFÕ SDUD D÷ÕUOÕNOÕ ERUoODUÕ RODQ ELU oRN \XUWLoL P úWHULQLQ ILQDQVDO
GXUXPODUÕQÕ FLGGL úHNLOGH HWNLOHPLúWLU )LQDQVDO SR]LV\RQODUÕ ER]XODQ
ERUoOXODUÕQ |GHPH \DSDPDPDVÕ EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQGH WDNLSWHNL DODFDNODUÕ
DUWWÕUDUDN EDQNDODUÕ ]RU GXUXPD G ú UP úW U %XQXQ VRQXFXQGD EDQNDODU
NUHGL NDQDOÕQÕ GDUDOWDUDN ELU N o OPH V UHFLQL GH EDúODWPÕúODUGÕU <DEDQFÕ
SDUD FLQVLQGHQ ERUoODQDUDN \XUWLoL YDUOÕNODUÕQ ILQDQVH HGLOGL÷L $V\D ONHOHULQGH
\DúDQDQ GHYDO DV\RQODUÕ GD KHPHQ KHPHQ EHQ]HU HWNL\L J|VWHUPLúWLU
6|] NRQXVX V UHo ONHPL]GH GH .DVÕP YH ùXEDW D\ODUÕQGD
\DúDQPÕú ROXS '|UG QF %|O P¶GH D\UÕFD LQFHOHQHFHNWLU 1HW GH÷HU
'DKD |QFHGH EHOLUWLOGL÷L JLEL J oO ELODQoR SR]LV\RQX ERUoODQPD YH
KDUFama için önemli bir belirleyici faktördür. Bilanço pozisyonu ile finansal
NÕUÕOJDQOÕN DUDVÕQGDNL LOLúNL YH GROD\ÕVÕ\OD ELODQoR SR]LV\RQX YH KDUFDPDODU
DUDVÕQGDNL LOLúNL LVH GR÷UXVDO GH÷LOGLU %LU EDúND LIDGH\OH ELODQoR SR]LV\RQXQXQ J oO ROGX÷X ELU GXUXPGD Û JHOHFHNWH ROPDVÕ EHNOHQHQ ELU ILQDQVDO VÕNÕúÕNOÕN QHW YDUOÕNODUÕQ SL\DVD GH÷HULQL G ú UP ú ROVD ELOH HWNLVL
G ú N NDODFDN YH KDUFDPDODUÕ HWNLOHPH\HFHNWLU )DNDW ELODQoR SR]LV\RQX
]D\ÕINHQ YDUOÕN GH÷HUOHULQGH PH\GDQD JHOHFHN D\QÕ G ú ú ERUoODUÕQÕ JHUL
|GH\HPHPH RODVÕOÕ÷Õ YH OLNLGLWH VÕNÕúÕNOÕ÷Õ \DUDWDUDN KDUFDPD YH ERUoODQPD ö Ô Ù Ê à Ï'Ê Ô Ù à Ö í Ò Ù Õ É Ñ Ò Ö Ò ç Ò Ï/È å Ù ÐHÎ Ë Ï'Ë Ì Ê Ë Ê Ë Ï'Ê Ò Ù Õ Ö Ñ Ò Ö/é Ô ô Ê Ô å Ê Ñ Ç ù Ç/Ñ Ç Ù Ç Ì%õ
GHQJHVLQGH oRN VHUW ELU G ú ú \DUDWDELOHFHNWLU 2 KDOGH KDQHKDONÕQÕQ YH
EDQNDODUÕQ ELODQoR SR]LV\RQODUÕ SDUD SROLWLNDVÕQÕQ HWNLQOL÷LQL EHOLUOH\HQ |QHPOL
unsurlardan biridir. BilançR SR]LV\RQXQXQ J oO ROPDVÕ SDUD SROLWLNDVÕ
GH÷LúLNOLNOHULQLQ KDUFDPD YH W NHWLP ]HULQGHNL HWNLVLQLQ D]DOPDVÕQD QHGHQ ROXUNHQ KDQHKDONÕ YH ILUPD ELODQoRODUÕQGD QHW ERUFXQ Û SD\ÕQÕQ G ú N ROPDVÕ SDUDVDO NRúXOODUGDNL GH÷LúLNOL÷LQ QDNLW DNÕúÕ HWNLVLQLQ G ú N ROPDVÕQD
\RO DoDFDNWÕU
%DQNDFÕOÕN 6LVWHPLQLQ )LQDQVDO 'XUXPX %DQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ LoLQGH EXOXQGX÷X ILQDQVDO NRúXOODU EDQND
NUHGLOHULQLQ PDOL\HWLQL YH X\JXQOX÷XQX EHOLUOH\HQ |QHPOL ELU XQVXUGXU 5LVN D÷ÕUOÕNOÕ VHUPD\H \HWHUOLOLN UDV\RVXQGD PH\GDQD JHOHFHN D]DOÕúODU EDQNDODUÕQ
IDL]
RUDQÕQÕ
YH
NUHGL
YHUPH
NRúXOODUÕQÕ
\ NVHOWHUHN
NUHGLOHULQL
VÕQÕUODQGÕUPDODUÕQD QHGHQ RODELOLU )LUPDODU YH KDQHKDONÕ ]D\ÕI ELU ILQDQVDO
SR]LV\RQGD LNHQ EDQNDODU E \ N RODVÕOÕNOD VÕNÕ SDUD SROLWLNDVÕ X\JXODQGÕ÷Õ dönemlerGH ROGX÷X JLEL NUHGL DU]ÕQGD ELU NÕVÕWODPD\D JLGHFHNOHUGLU %DQNDQÕQ
VHUPD\H \HWHUOLOLN RUDQÕ \ NVHNVH VHUPD\HQLQ GH÷HULQGH \DúDQDFDN
G ú úOHU PHQNXO NÕ\PHW IL\DWODUÕQÕQ G úPHVL YH\D WDKVLOL JHFLNPLú DODFDNODUÕQ
\ NVHOPHVLQH ED÷OÕ RODUDN V|] NRQXVX UDV\osunun bir süre daha yasal
OLPLWOHU oHUoHYHVLQGH GHYDP HWWLULOHELOPHVLQL VD÷ODU $QFDN EX UDV\R G ú N
ROGX÷XQGD SROLWLND GH÷LúLNOL÷LQLQ ND\QDN PDOL\HWLQL \ NVHOWPHVL NUHGL SHUIRUPDQVÕQGD ER]XOPD\D QHGHQ RODUDN EDQNDODUÕQ NUHGL YHUHELOPH
NDELOL\HWLQL NÕVÕWODU YH NUHGL VÕNÕúPDVÕQD \RO DoDU
6RQ RQ \ÕOGD \ NVHOHQ HNRQRPLOHUGH \DúDQDQ JHOLúPHOHU EDQNDODUÕQ
ILQDQVDO EDVNÕODUD YH E|\OHFH EDQND NUHGLOHULQLQ SDUD SROLWLNDVÕ GH÷LúLNOL÷LQH
NDUúÕ DUWDQ GX\DUOÕOÕ÷ÕQÕ J|VWHULUNHQ ELU WDNÕP HQGLúHOHULQ GH RUWD\D oÕNPDVÕQD
QHGHQ ROPXúWXU 'X\XODQ HQGLúHQLQ ELULQFL QHGHQL PDNUR HNRQRPLN
LVWLNUDUVÕ]OÕNODU YH \DVDO UHIRUPODUGDNL JHFLNPHOHUGLU øNLQFL QHGHQ EDQNDFÕOÕN
VLVWHPLQH K N PHWLQ GHVWH÷LQLQ D]DOPDVÕQÕQ |]HOOHúWLUPH YH LúWLUDNOHULQ
D]DOPDVÕ DUGÕQGDQ VHUPD\H?YDUOÕNODU UDV\RVXQXQ EDQNDFÕOÕN VLVWHPL LoLQ
JHoPLúWHNLQGHQ GDKD ED÷OD\ÕFÕ KDOH JHOPHVLGLU ho QF QHGHQ ILQDQVDO
OLEHUDOL]DV\RQ YH G úHQ PDOL DoÕNODUÕQ EDQNDODUGDQ NUHGL DOPDGD SL\DVD\Õ ö @Ò ê-È å Ù Ð Ô Õ ô Ò jÇ'Î Ô Ù Ê à WË Ï'Ë Ì Ê Ë Ê Ë Ï'Ê Ò Ù Ô Õ ô Ò jÇ'Î Ô Ù Ê à Ô Ù Ê à Ï'Ê Ô Ù
NDPX VHNW|U QGHQ |]HO VHNW|UH GR÷UX \|QOHQGLUPHVLGLU < NVHOHQ
HNRQRPLOHUGHNL EDQNDODUÕQ NUHGL GH÷HUOHQGLUPH YH L]OHPHGHNL VÕQÕUOÕ
WHFU EHOHUL YH LKWL\DWOÕ J|]HWLP PHNDQL]PDVÕQÕQ \HWHULQFH J oO ROPDPDVÕ
NUHGL NDOLWHVLQLQ ER]XOPDVÕQD QHGHQ ROPXú YH VRQXoWD EX H÷LOLP E \ N |OoHNOL
VHUPD\H JLULúL LOH GHVWHNOHQPLúWLU $QFDN EX VHUPD\H JLULúL LOH NUHGL YHULOHELOLU
ND\QDNODU EDQNDODUÕQ X\JXQ ELU úHNLOGH WDKVLV HGHELOHFH÷LQGHQ GDKD KÕ]OÕ
DUWPÕúWÕU
ø.ø1&ø %g/h0 7h5.ø<(¶'( 3$5$ 32/ø7ø.$6,1,1 <$3,6, 1970’lerde Bretton :RRGV VLVWHPLQLQ o|NPHVLQLQ DUGÕQGDQ ¶OL
\ÕOODUGD ILQDQVDO SL\DVDODUGD |QHPOL GH÷LúLNOLNOHU \DúDQPÕúWÕU ¶OHUGH
EDúOD\DQ ILQDQVDO VHUEHVWOHúPH \HQLOLNOHU YH N UHVHOOHúPH ¶OHUGH
DUWPD\D EDúODPÕú YH LOHWLúLP WHNQRORMLVLQGHNL JHOLúPHOHU GH EXQODUD HNOHQLQFH
ILQDQVDO \HQLOLNOHU YH VHUEHVWOHúPH GDKD GD KÕ] ND]DQPÕúWÕU
7 UNL\H¶GH VRQUDVÕQGD LWKDO LNDPHFL ELU HNRQRPLGHQ LKUDFDWD
G|Q N E \ PH PRGHOLQH GD\DOÕ ELU HNRQRPLN VLVWHPH JHoHUHN G Q\D
HNRQRPLOHULQGH YH ILQDQVDO SL\DVDODUÕQGD \DúDQDQ EX JHOLúPHOHUH SDUDOHO
KDUHNHW
HWPLúWLU
6HUEHVW SL\DVD
HNRQRPLVLQH
LúOHUOLN ND]DQGÕUPD
oDOÕúPDODUÕQD SDUDOHO RODUDN ILQDQVDO YH HNRQRPLN VHUEHVWOHúPH KÕ] ND]DQPÕú
YH EX GD 7 UNL\H¶GH |QHPOL \DSÕVDO GH÷LúLNOLNOHUH QHGHQ ROPXúWXU
<HQL ILQDQVDO DUDoODUÕQ RUWD\D oÕNPDVÕ YH WHNQRORMLN JHOLúPHOHU SDUD
SROLWLNDVÕQÕ GD HWNLOHPLú |]HOOLNOH SDUD SROLWLNDVÕ DUDoODUÕQGD oHúLWOLOLN DUWDUNHQ
]RUXQOX NDUúÕOÕNODU YH UHHVNRQW RUDQODUÕ JLEL NODVLN SDUD SROLWLNDVÕ DUDoODUÕ
|QHPOHULQL J|UHOL RODUDN ND\EHWPLúOHUGLU %X GH÷LúLP LVH VD÷OÕNOÕ ELU SDUD
SROLWLNDVÕ X\JXODPDVÕQÕ ]RUODúWÕUPÕú YH PHUNH] EDQNDODUÕQÕQ URO Q Q
GH÷LúPHVLQH QHGHQ ROPXúWXU
%X E|O PGH \XNDUÕGD EHOLUWLOHQ oHUoHYH LoLQGH 7 UNL\H &XPKXUL\HW
0HUNH] %DQNDVÕ 7&0% ¶QÕQ NXUXOXúXQGDQ LWLEDUHQ SDUD SROLWLNDVÕ
X\JXODPDODUÕQÕQ JHoLUGL÷L GH÷LúLP PDNUR HNRQRPLN JHOLúPHOHUOH ELUOLNWH HOH
DOÕQDFDNWÕU
7&0% \ÕOÕQGD NXUXOPXú YH \ÕOÕ EDúÕQGD WDP RODUDN
IDDOL\HWH JHoPLú ROPDVÕQD UD÷PHQ oDOÕúPDGD SDUD SROLWLNDODUÕQÕQ EDúODQJÕFÕ
RODUDN \ÕOÕ EHOLUOHQPLúWLU %X \ÕOÕQ VHoLOPHVLQLQ QHGHQL 7 UNL\H¶QLQ
¶OX \ÕOODUÕ VDQD\LOHúPH oDEDODUÕ LoHULVLQGH NDPX EDQNDODUÕQÕ YH EXQODUD
ED÷OÕ NDPX LNWLVDGL WHúHEE VOHULQL .ø7 NXUPDNOD JHoLUPHVL ¶OÕ \ÕOODUÕQ
LVH VDYDú \ÕOODUÕ ROPDVÕGÕU \ÕOÕ LVH OLEHUDO G ú QFHQLQ KDNLP ROGX÷X YH
LNWLVDW SROLWLNDODUÕQGD ELU GH÷LúLPLQ EDúODGÕ÷Õ \ÕO ROPXúWXU %X QHGHQOH
öncelikle 1950 G|QHPL NÕVDFD HOH DOÕQDFDN GDKD VRQUD GD 7 UNL\H
HNRQRPLVL LoLQ ELU EDúND G|Q P QRNWDVÕ RODQ VRQUDVÕ G|QHPGHNL SDUD
SROLWLNDVÕ X\JXODPDODUÕ YH VD\ÕOÕ .DUDUÕQ X\JXODPD\D NRQXOGX÷X
dönemi inceleneceNWLU \ÕOÕQGDQ VRQUDNL G|QHPOHU LoLQ LVH NUL] \ÕOODUÕ
EHOLUOH\LFL RODFDNWÕU
'|QHPL 7 UNL\H FXPKXUL\HWLQ NXUXOXúXQGDQ ¶OL \ÕOODUÕQ VRQXQD NDGDU
DUDVÕ NÕVD OLEHUDOL]DV\RQ G|QHPL KDULo E \ N |Oo GH K N PHW
müdahalelerinH GD\DQDQ LoH G|Q N ELU LNWLVDW SROLWLNDVÕ L]OHPLúWLU
&XPKXUL\HWLQ LON \ÕOODUÕQGD K N PHW |]HO VHNW|U Q HNVLNOL÷L QHGHQL\OH
VDQD\LOHúPH\L KÕ]ODQGÕUPDN DPDFÕ\OD NDPX LNWLVDGL WHúHEE VOHUL NXUDUDN
HNRQRPLGH |QHPOL ELU J|UHY VWOHQPLúWLU %HQLPVHQHQ GHYOHWçilik ilkesi
çerçevesinde, Birinci (1933 YH øNLQFL %Hú <ÕOOÕN 6DQD\L
3ODQODUÕ X\JXODPD\D NRQPXúWXU
¶OL \ÕOODUÕQ EDúODUÕQGD EDúOD\DQ HNRQRPLN E \ PHQLQ 0HUNH]
%DQNDVÕ¶QÕQ YH WLFDUL EDQNDODUÕQ NDPX VHNW|U QH DoWÕ÷Õ NUHGLOHUOH ILQDQVH
HGLOPHVL HQIODV\RQXQ DUWPDVÕQD YH |GHPHOHU GHQJHVLQLQ ER]XOPDVÕQD \RO
DoPÕú YH \ÕOÕQGD ELU LVWLNUDU SURJUDPÕ X\JXODQPDVÕQÕ ]RUXQOX KDOH JHWLUPLúWLU Û'Ý . 1958’de uygulamaya konan mali istikrar tedbirlerine kadar
devam eden parasal finansman, söz konusu tHGELUOHULQ +D]LQH DYDQVODUÕQÕ
VÕQÕUODQGÕUÕOPDVÕ LOH ELU |Oo GH NRQWURO DOWÕQD DOÕQPÕúWÕU %DúDUÕOÕ RODUDN
QLWHOHQGLULOHELOHFHN RODQ SURJUDPÕ G|QHP K N PHWLQLQ VHoLP HNRQRPLVL
X\JXODPDVÕ QHGHQL\OH JHYúHPLú YH LKWLODOLQGHQ DUGÕQGDQ DOÕQDQ önlemlerOH WHNUDU NRQWURO DOWÕQD DOÕQPD\D oDOÕúÕOPÕúWÕU %X JHoLú G|QHPL Û' Ü ä ê Õ Ï'Ù Ô Ù-÷ Ù å í Ù Ô Ì%à Ö à Ö Ô Ö Ô Ç Ö ä Ç Ù Ê Ô Ù à × ÒFÇ'Î'í Ç Ê Ô Ì Ô ä à Õ Ê ÒFÕ Ê í Õ Ê Õ'È Ô Ï à Ö à ô î ÓPå'ô Õ Ï å ù Ê Ç Ú Û Ü Ý1Û Þ õ
\ÕOÕQGD SODQOÕ NDONÕQPD DQOD\ÕúÕQÕQ EHQLPVHQHUHN LWKDO LNDPHFL VDQD\LOHúPH
VWUDWHMLVLQH JHoLOHQH NDGDU GHYDP HWPLúWLU
3ODQOÕ NDONÕQPD G|QHPL RODUDN ELOLQHQ 1970 dönemi Türkiye
HNRQRPLVL LoLQ GHQJHOL E \ PH G|QHPL ROPXúWXU $QFDN øNLQFL 3ODQ
G|QHPLQGHQ LWLEDUHQ 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ K N PHWH DoWÕ÷Õ NUHGLOHU E \ PH\H
EDúODPÕú HQIODV\RQGDNL DUWÕú KÕ]ODQPÕú X\JXODQDQ VDELW NXU VLVWHPLQGHQ
GROD\Õ 7 UN OLUDVÕ DúÕUÕ GH÷HUOL KDOH JHOPLú YH GÕú ERUo |GHPHOHULQGH VÕNÕQWÕODU
\DúDQPD\D EDúODPÕúWÕU 1LWHNLP VHoLPOHULQLQ DUGÕQGDQ G|QHP
K N PHWLQLQ $÷XVWRV ¶H NDGDU JHUHNOL |QOHPOHUL DODPDPDVÕ ELU
GHYDO DV\RQOD VRQXoODQPÕúWÕU 6|] NRQXVX GHYDO DV\RQXQ DUGÕQGDQ
LKUDFDWÕQ YH LúoL G|YL]OHULQGH J|U OHQ DUWÕúODU VRQXFX YH \ÕOODUÕQGD
FDUL LúOHPOHU GHQJHVL ID]OD YHUPLúWLU gQLú YH g]PXFXU
GHYDO DV\RQX GÕúÕQGD EX \ÕOÕ |QHPOL NÕODQ ELU EDúND JHOLúPH LVH
7&0%¶\H |]HUNOLN WDQÕ\DQ G ]HQOHPHOHULQ \DSÕOPÕú YH 7&0% .DQXQX¶QXQ
GH÷LúWLULOPLú ROPDVÕGÕU .DEXO HGLOHQ ³ 6D\ÕOÕ 7 UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH]
%DQNDVÕ .DQXQX´ LOH ³%DQND .UHGLOHULQL 7DQ]LP .RPLWHVL´ IHVKHGLOHUHN
J|UHYOHUL 7&0%¶\H GHYUHGLOPLúWLU %|\OHFH ]RUXQOX NDUúÕOÕN RUDQODUÕQÕ
belirleme ve bu konuda düzenleme yapma yeWNLVL 7&0%¶\H JHoPLúWLU NL EX
JHOLúPH SDUD SROLWLNDVÕ X\JXODPDVÕ DoÕVÕQGDQ |QHP WDúÕPDNWDGÕU
\ÕOODUÕQÕ NDSVD\DQ ho QF %Hú <ÕOOÕN .DONÕQPD
'|QHPL¶QGH KÕ]OÕ ELU E \ PH SHUIRUPDQVÕ V UG U OPHVLQH UD÷PHQ EX
durum enflasyon ve ödemeler dengesLQGH ER]XOPD\D \RO DoPÕúWÕU 7DEOR
¶GHQ GH J|U OHFH÷L JLEL 7 UNL\H ¶OHULQ VRQXQGD \ NVHN HQIODV\RQ HQIODV\RQ D÷ÕU ERUo \ N YH G|YL] GDUER÷D]Õ LOH NDUúÕ NDUúÕ\D NDOPÕúWÕU Û ö ÆPÇ%Ï'Ù Õ ô Õ Ö É Ö Ò Ì Ê Õ Ö Ò Ñ Ò Ö Ê Ò Ù Õ Ö'Ñ Ò ÖFÈ Õ Ù Õ å Ê Ô Ù Ô Ï ø Û'Ü Ý Î à Ê à Ö Ñ ÔFË Ê Ï3Ò Î'ÒFÑ É × Õ ô/í Õ Ù Õ ó Õ3ä Ô ù Ê Ô Ì Ô Ï/Ô Ì Ô ç à Î Ê Ô í Ò Ê Õ ó ê Õ Ù Õ Ê Ò Ö × Ò^Û'Ü Ý Î à Ê à Ö'Ñ Ô ÖhÕ ê Õ È Ô Ù Ò ÖgÔ þ Ð à Ï'Ê Ô Ù àPé Õ Ö Ô Ö'ä'ÒhÒ ê Ì Ò ÏiÕ Ð Õ ÖhÙ Ò × Õ ô ÒhÒ Ñ Õ Ê Ò Ù Ò Ï\Ç'Î'í Ç Ê Ô Ì Ô Î ÔuÏ å Ö Ç Ê Ô Öiá kÉ × Õ ô Ò Çevrilebilir Mevduatlar” í É ä ê Ò Ù Õ Ê Ì/Ò Ï ê Ò Ñ Õ Ù õ É ô Ï å Ö Ç ä Ç Ì Ò × Ñ Ç Ô ê Ê Ô Ù^ØDË Ù Ï'Õ Î'Ò ß Ö Õ Ö Ñ-à ó È å Ù ÐA× Ô Ñ Ò Î Ô ÷ à ä à Ö à%Ï à ä Ô Ê ê à Ù Ï3Ò Ö øFÔ ó à Ù à é Ô Õ ôµÉ Ñ Ò Ì Ò Ê Ò Ù Õ Ö Ò Ñ Ò Ö Õ Î Ê Ò Ñ1à ó È å Ù ÐeÎ Ë Ï'Ë Ö Ë Ô Ù ê à Ù Ì%à ó ê à Ù-Ú PÎ'í Ç Ù ø Û'Ü Ü ü Þ õ
7$%/2 'g1(0รธ 6(dรธ/0รธรน 7(0(/ (.2120รธ. *g67(5*(/(5
*6MH Bรผyรผme (QIODV\RQ 'ร รบ %RUo 6WRNX 'ร รบ 7LFDUHW 2UDQร 7()( 0LO\RQ 'HQJHVL 0LO\RQ
Dรถviz Kuru
Kaynak: DPT, Ekonomik ve Sosyal Gรถstergeler: 1950
<ย NVHN HQIODV\RQ RUDQร JLGHUHN N|Wย OHรบHQ |GHPHOHU GHQJHVL YH
QHJDWLI Eย \ย PH RUDQร Qร Q EDVNร Vร \OD \DSร VDO UHIRUPODUร Q JHUHNOL ROGXรทXQD
NDQDDW JHWLUHQ Kย Nย PHW 2FDN ยถGH ELU LVWLNUDU SURJUDPร Qร X\JXODPD\D
NR\PXรบWXU 3URJUDP HNRQRPL\L LVWLNUDUD NDYXรบWXUDFDN LKUDFDW DUWร รบร Qร WHรบYLN edecek ve kademeli olarak hem ticaret engellerini hem de dรถvizle ilgili
Nร Vร WODPDODUร NDOGร UDFDN N|NOย |QOHPOHU LoHUPHNWH\GL %X UDGLNDO |QOHPOHU LOH
PDOL VLVWHPL YH ILQDQVDO SL\DVDODUร LoHUHQ GLรทHU \DSร VDO UHIRUPODU HOOL \ร OOร N NRUXPDFร DQOD\ร รบร VRQD HUGLUPLรบ YH VHUEHVW SL\DVD HNRQRPLVLQLQ WHVLVLQL
VDรทOD\DFDN RODQ \DSร VDO GHรทLรบLNOLNOHU G|QHPLQL EDรบODWPร รบWร U
Sonuรง olarak, 1950 G|QHPL 7ย UNL\HยถQLQ DรบDรทร \XNDUร KHU RQ
\ร OGD ELU HNRQRPLN NUL] \DรบDGร รทร ELU G|QHP ROPXรบ YH EX oerรงevede 1958,
YH \ร OODUร QGD IDUNOร |]HOOLNOHUH VDKLS ROVDODU GD HNRQRPL\L WHNUDU
UD\ร QD RWXUWPD\D \|QHOLN LVWLNUDU SURJUDPODUร X\JXODPD\D NRQXOPXรบWXU '|QHPL 7ย UN
HNRQRPLVLQGH
ยถOL
\ร OODU
OLEHUDOL]DV\RQ
Vย UHFLQLQ
รบHNLOOHQGLUGLรทL YH SDUD SL\DVDODUร QGD |QHPOL GHรทLรบLNOLNOHULQ ROGXรทX \ร OODUGร U
'|QHPL EDรบODWDQ HQ |QHPOL JHOLรบPH 7ย UNL\HยถQLQ LWKDO LNDPHFL Eย \ย PH
\DNODรบร Pร QGDQ LKUDFDWD G|Qย N Eย \ย PH DQOD\ร รบร QD JHoLรบLQL VLPJHOH\HQ YH
HNRQRPLGH \DSÕVDO GH÷LúLNOLNOHUH \RO DoDQ ³ 2FDN .DUDUODUÕ´GÕU 6|] NRQXVX
.DUDUODUÕQ DQD XQVXUODUÕ ³UHHO´ G|YL] NXUX YH IDL] SROLWLNDODUÕ GÕú WLFDUHWLQ
VHUEHVWOHúPHVL YH ILQDQVDO VHUEHVWOHúPHGLU %X oHUoHYHGH LKUDFDWÕ DUWÕUÕS
LWKDODWÕ D]DOWDUDN |GHPHOHU GHQJHVL DoÕ÷ÕQÕ NDSDWPDN YH E|\OHFH HNRQRPL\L
FDQODQGÕUPDN DPDFÕ\OD UHHO ELU G|YL] NXUX X\JXODPDVÕ DPDoODQPÕúWÕU
gQFHOLNOH GHYDO DV\RQ \DSÕOPDVÕ LOH LúH EDúODQPÕú YH EXQX N o N |OoHNOL YH
VÕN VÕN \DSÕODQ GHYDO DV\RQODU WDNLS HWPLúWLU 0D\ÕV ¶GH LVH GDOJDOÕ NXU
X\JXODPDVÕQD JHoLOHUHN NXUODUÕQ J QO N RODUDN EHOLUOHQPHVL \ROX VHoLOPLúWLU
< NVHN NDPX DoÕNODUÕ YH GÕú ERUo \ N DOWÕQGD SDUDVDO KHGHI
EHOLUOHPHN YH SDUD DU]ÕQÕ NÕVÕWOD\ÕFÕ SROLWLNDODU X\JXODPDN NROD\ ROPDGÕ÷ÕQGDQ
EX G|QHPGH SDUD DU]ÕQGDQ oRN SDUD WDOHELQH |QHP YHULOPLú YH IDL] RUDQODUÕ
VHUEHVW EÕUDNÕOPÕúWÕU )DL] RUDQODUÕQÕQ VHUEHVW EÕUDNÕOPDVÕQGDNL DPDo
WDVDUUXIODUÕ DUWWÕUPDN YH GROD\ÕVÕ\OD \DWÕUÕPODU LoLQ ND\QDN \DUDWDUDN HQIODV\RQ
RUDQÕQÕQ G úPHVLQL VD÷ODPDNWÕU %X oHUoHYHGH LON RODUDN 7HPPX] ¶GH
PHYGXDW IDL] RUDQODUÕ VHUEHVW EÕUDNÕOPÕúWÕU $QFDN E \ N EDQNDODUÕQ NHQGL
DUDODUÕQGD \DSWÕNODUÕ FHQWLOPHQOLN DQODúPDVÕ JHUH÷L IDL]OHULQ G ú N
VH\UHWPHVL N o N EDQNDODUÕQ PHYGXDW VHUWLILNDODUÕQÕ EX VHUWLILNDODUÕ GDKD
\ NVHN IDL]OH KDOND VDWDQ EDQNHUOHUH VDWPDODUÕQD QHGHQ ROPXúWXU )DL]OHULQ
E \ N EDQNDODUÕQ IDL]OHULQGHQ \ NVHN ROPDVÕ YH EXQODUÕQ JHUL |GHQPHPH ULVNL
WDúÕGÕ÷Õ \ROXQGDNL V|\OHQWLOHU EDQNHUOHUH RODQ J YHQL VDUVPÕú YH KHUNHV
SDUDVÕQÕ oHNPH\H \|QHOPLúWLU %|\OHFH \ÕOÕ RUWDVÕQGD ³%DQNHU .UL]L´ RODUDN DGODQGÕUÕODQ NUL] SDWODN YHUPLú YH LON OLEHUDOL]DV\RQ GHQHPHVL
EDúDUÕVÕ]OÕNOD VRQXoODQPÕúWÕU %X NUL] VRQUDVÕQGD IDL]OHU WHNUDU 0HUNH]
%DQNDVÕ WDUDIÕQGDQ EHOLUOHQPH\H EDúODQÕUNHQ NUHGL IDL] RUDQODUÕQÕQ
EHOLUOHQPHVL EDQNDODUD EÕUDNÕOPÕúWÕU * QDO
2FDN .DUDUODUÕ¶QD paralel olarak uygulanan reel ve esnek döviz
NXUX SROLWLNDVÕ ELU |Oo GH LKUDFDWÕ WHúYLN HWPHGH YH LWKDODWÕ D]DOWPDGD
WDVDUUXIODUÕ DUWWÕUDUDN \DWÕUÕP LPNDQODUÕQÕ JHOLúWLUPHN YH HQIODV\RQX G ú UPHN
LoLQ X\JXODQDQ VHUEHVW IDL] SROLWLNDVÕ LVH LON \ÕOODUGD HQIODV\RQXQ
|QOHQPHVLQGH EHOOL |Oo GH EDúDUÕOÕ ROPXúVD GD \ÕOÕQGD \DúDQDQ EDQNHU
NUL]L QHGHQL\OH IDL]OHULQ \HQLGHQ NRQWURO DOWÕQD DOÕQPDVÕQÕ JHUHNOL NÕOPÕúWÕU
<DúDQDQ NUL] QHGHQL\OH PHYGXDW oHNLOLúLQH PDUX] NDODQ EDQNDODUÕQ GDUDODQ
OLNLGLWHOHULQL NXYYHWOHQGLUPHN LoLQ \DSÕODQ KDUFDPDODU VRQXFX Û Ü \ÕOÕQGD
UH]HUY
SDUDQÕQ
KHGHIOHQHQLQ
]HULQGH
DUWÕUÕOPDVÕ
JHUHNPLúWLU
%X
JHQLúOHPHGHNL GL÷HU ELU QHGHQ LVH UHHO RODUDN DUWDQ E WoH DoÕ÷ÕQÕQ
ILQDQVPDQÕ LoLQ 0HUNH] %DQNDVÕ ND\QDNODUÕQÕQ NXOODQÕOPDVÕ ROPXúWXU
*HQHO RODUDN 2FDN .DUDUODUÕ GH÷HUOHQGLULOGL÷LQGH X\JXODQDQ
SROLWLNDODUÕQ ¶OL \ÕOODUÕQ EDúODUÕQGD ELU |Oo GH HWNLOL ROGX÷XQX V|\OHPHN
P PN QG U 7DEOR ¶GHQ GH J|U OHFH÷L JLEL HQIODV\RQ YH E \ PH
UDNDPODUÕ EX EXOJX\X GR÷UXODU QLWHOLNWHGLU $\UÕFD GHYDO DV\RQ \DSÕOPDVÕ YH
DUGÕQGDQ GDOJDOÕ G|YL] NXUXQD JHoLOPHVLQLQ HWNLVL\OH LWKDODW DUWÕú WUHQGLQH
JLUHUNHQ GÕú WLFDUHW GHQJHVLQGH GH NÕVPL ELU L\LOHúPH J|U OPHNWHGLU $QFDN
NÕVD YDGHOL LVWLNUDU SROLWLNDODUÕQGDQ X]XQ YDGHOL X\XP SROLWLNDODUÕQD ND\ÕOGÕNoD
JHQLúOHWLFL PDOL\H YH SDUD SROLWLNDODUÕ HQIODV\RQLVW ILQDQVPDQÕ NDoÕQÕOPD]
NÕOPÕúWÕU <DQL X\JXODQDQ SROLWLNDODU E \ PH YH |GHPHOHU GHQJHVL DoÕVÕQGDQ
EDúDUÕOÕ ROPDNOD ELUOLNWH HQIODV\RQ YH NDPX PDOL\HVL VRUXQODUÕQÕQ E \ \HUHN
GHYDP HWPHVLQH QHGHQ ROPXúWXU
7$%/2 'g1(0ø 6(dø/0øù 7(0(/ (.2120ø. *g67(5*(/(5
*60+ Büyüme
(QIODV\RQ
2UDQÕ
)DL]
!
Döviz
"
7()(
2UDQÕ
.XUX
'Õú 7LFDUHW 'HQJHVL % WoH $oÕ÷Õ 0LO\RQ
*60+
Kaynak: DPT, Ekonomik ve Sosyal Göstergeler: 1950 ! " 0HYGXDW <ÕOOÕN )DL] 2UDQÕ <ÕO VRQX DOÕú $%' GRODU NXUX
\ÕOÕQGD X\JXODQDQ VÕNÕ SDUD SROLWLNDVÕQD UD÷PHQ |GHPHOHU
GHQJHVLQL L\LOHúWLUPHN YH HQIODV\RQ KÕ]ÕQÕ \DYDúODWPDN DPDFÕ\OD \ U UO ÷H
NRQXODQ HNRQRPLN SURJUDP X\DUÕQFD VÕNÕ SDUD SROLWLNDVÕ X\JXODQPD\D ö# % þ Û Ü û9Î à Ê à Ö Ñ Ô Ê Õ Ï Õ Ñ Õ ê Òµä à Ï à Ö'ê à ä à Ö ÔAí Õ Ù Ò Ö·× ÒAÎ Ë Ï'Ë Ì Ê Ë Ê Ë Ï'Ê Ò Ù Õ/Ï Ô Ì Ç9È Ô Ö Ï Ô Ê Ô Ù à Ö Ô9Ô Ï ê Ô Ù à Ê Ô Ö$ µÈ Ô Ö Ï Ô Ö à Ö9Ì Ô Ê Õ Î'Ò ê Õ Ö Õ Ö & 'kß Ö à Ö/Î Ë ô'Ñ Ò û-õ ß Õ ç Õ × Ô Ù à Ö'Ñ Ô å Ê Ñ Ç'ù Ç È Ò Ê Õ Ù ê Õ Ê Ì Ò Ï ê Ò Ñ Õ Ù-Ú ïWÏ Î Ë ô ø Û'Ü Ü Þ õ
oDOÕúÕOPÕú YH QRPLQDO IDL] RUDQODUÕ |QHPOL |Oo GH \ NVHOPLúWLU $QFDN GÕú
WLFDUHW YH |GHPHOHU VLVWHPLQLQ OLEHUDOOHúPHVL VRQXFX 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ GÕú
YDUOÕNODUÕQÕQ EHNOHQHQGHQ KÕ]OÕ DUWPDVÕQD QHGHQ ROPXú YH SDUDVDO E \ NO NOHU
\ÕOÕQGD KÕ]OÕ ELU JHQLúOHPH J|VWHUPLúWLU \ÕOÕQÕQ LNLQFL \DUÕVÕQGD SDUD
DU]ÕQÕQ V|] NRQXVX KÕ]ÕQÕ \DYDúODWPDN ]HUH ED]Õ |QOHPOHU DOÕQPÕúWÕU %X
ED÷ODPGD 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ YHUGL÷L UHHVNRQW NUHGLOHUL GXUGXUXOPXú
GLVSRQLELOLWH RUDQÕ YH ]RUXQOX NDUúÕOÕN FH]DL IDL] RUDQODUÕ DUWÕUÕOPÕúWÕU
\ÕOÕQGD DWÕODQ ELU EDúND |QHPOL DGÕP GÕúD DoÕN E \ PHQLQ
VD÷ODQDELOPHVL LoLQ G|YL]OH LOJLOL LúOHPOHULQ VHUEHVWOHúWLULOPHVLQH \|QHOLN RODUDN
\XUWLoLQGH \HUOHúLN NLúLOHUH G|YL] WXWPD YH G|YL] WHYGLDWÕ KHVDEÕ DoPD L]QL
YHULOPHVLGLU %X G ]HQOHPH G|YL] ND\QDNODUÕQÕQ PDOL VLVWHP LoLQH oHNLOPHVLQH
QHGHQ ROPXú YH EX KHVDSODUGD WRSODQDQ PHYGXDW NÕVD ]DPDQGD |QHPOL
PLNWDUODUD XODúPÕúWÕU
\ÕOÕ SDUD SROLWLNDVÕ DUDoODUÕQÕQ JHOLúLPL \|Q QGHQ |QHPOL ELU
EDúODQJÕo \ÕOÕ ROPXúWXU =LUD \ÕOÕQGD UHHVNRQW SROLWLNDVÕQÕQ RUWD YDGHOL
UHHVNRQW NUHGLOHUL LOH VÕQÕUODQGÕUÕODUDN RWRPDWLN UH]HUY VD÷ODPD RODQD÷ÕQÕQ
RUWDGDQ NDOGÕUÕOPDVÕ LOH EDQNDODUÕQ UH]HUY LKWL\DoODUÕQÕ HOOHULQGH UH]HUY ID]ODVÕ
RODQ EDQNDODUGDQ VD÷ODPDVÕQD RODQDN VD÷OD\DFDN ELU VLVWHPLQ JHOLúWLULOPHVL
DPDFÕ\OD 1LVDQ WDULKLQGHQ EDúOD\DUDN ³%DQNDODUDUDVÕ 3DUD 3L\DVDVÕ´
X\JXODPD\D NRQXOPXúWXU %X SL\DVD UH]HUY ID]ODVÕ YH LKWL\DFÕ RODQ EDQNDODUÕ
NDUúÕ NDUúÕ\D JHWLUHUHN UH]HUY \|QHWLPLQL NROD\ODúWÕUPÕú D\UÕFD 0HUNH]
%DQNDVÕ¶QÕQ EX SL\DVD\Õ IDL] YH LúOHP KDFPL RODUDN L]OHPHVLQH YH SDUD
SROLWLNDVÕQÕ \|QOHQGLUPHGH JHUHNOL VLQ\DOOHUL DOPDVÕQD RODQDN VD÷ODPÕúWÕU %X
SL\DVDODUÕQ DUGÕQGDQ øVWDQEXO 0HQNXO .Õ\PHWOHU %RUVDVÕ¶QÕQ ø0.% DoÕOPDVÕ
YH 6HUPD\H 3L\DVDVÕ .XUXOX¶QXQ 63. L]QL\OH SL\DVD\D ND]DQGÕUÕODQ NÕVD
YDGHOL DUDoODUOD PDOL SL\DVDODUÕQ oHúLWOHQGLULOPHVL GH \ÕOÕQGD
JHUoHNOHúWLULOPLúWLU gQHPOL ELU SDUD SROLWLNDVÕ DUDFÕ RODQ DoÕN SL\DVD
LúOHPOHULQLQ X\JXODQPDVÕQD LVH ùXEDW \ÕOÕQGD EDúODQPÕúWÕU $oÕN
SL\DVD LúOHPOHUL SDUD SROLWLNDVÕ DUDFÕ ROPD J|UHYLQLQ \DQÕQGD 'HYOHW 7DKYLOOHUL
LoLQ LNLQFL ELU SD]DU ROXúWXUXOPDVÕQD YH Lo ERUoODQPD SROLWLNDVÕQÕQ J Q Q
NRúXOODUÕQD X\JXQ úHNLOGH \ U W OPHVLQH GH NDWNÕGD EXOXQPXúWXU
%|\OHFH ¶OL \ÕOODUÕQ EDúODUÕQGD UHHVNRQW RUDQODUÕ ]RUXQOX NDUúÕOÕN
RUDQODUÕ VHOHNWLI NUHGL X\JXODPDVÕ IDL] RUDQÕ YH G|YL] NXUX JLEL JHOHQHNVHO
SDUD SROLWLNDVÕ DUDoODUÕQÕ NXOODQDQ 0HUNH] %DQNDVÕ ¶OHULQ RUWDODUÕQGDQ
LWLEDUHQ 7 UNL\H HNRQRPLVLQGH \DúDQDQ JHOLúPHOHUH SDUDOHO RODUDN
bünyesinde NXUXODQ SL\DVDODUOD ELUOLNWH \HQL YH HWNLQ SDUD SROLWLNDVÕ DUDoODUÕQD
NDYXúPXúWXU
\ÕOÕQGD VHoLPOHULQ GH HWNLVL\OH JHYúH\HQ SDUD YH PDOL\H
SROLWLNDODUÕQÕ WRSDUODPDN DPDFÕ\OD ùXEDW WDULKLQGH ELU GL]L |QOHP
X\JXODPD\D NRQXOPXúWXU %X oHUoHYHGH WDYDQ EHOLUOHPHN VXUHWL\OH PHYGXDW
IDL]OHUL VHUEHVW EÕUDNÕOÕUNHQ ]RUXQOX NDUúÕOÕN YH GLVSRQLELOLWH RUDQODUÕQGD DUWÕú
\DSÕOPÕúWÕU $\UÕFD LKUDFDW G|YL]OHULQLQ EDQNDODUD DOWÕ D\ LoLQGH VDWÕOPDVÕ
]RUXQOX KDOH JHWLULOLUNHQ LKUDFDWWD YHUJL LDGHVL DUWÕUÕOPÕúWÕU $QFDN EX |QOHPOHU
7 UN OLUDVÕQGDQ NDoÕúÕ HQJHOOH\HPHGL÷LQGHQ 0HUNH] %DQNDVÕ P GDKDOHGH
EXOXQPXú PHYGXDW IDL] RUDQODUÕ WDPDPHQ VHUEHVW EÕUDNÕOPÕú G|YL] WHYGLDW
KHVDSODUÕQD YH YDGHVL] PHYGXDWD X\JXODQDQ ]RUXQOX NDUúÕOÕN RUDQODUÕ
DUWÕUÕOPÕúWÕU * QDO
G|QHPL NUHGL SROLWLNDODUÕQD EDNÕOGÕ÷ÕQGD \ÕOÕ
VRQODUÕQD NDGDU 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ NUHGLOHUL ELU SDUD SROLWLNDVÕ DUDFÕ RODUDN
GH÷LO NDONÕQPDQÕQ ILQDQVPDQÕ DPDFÕ\OD VHOHNWLI NUHGL SROLWLNDVÕQÕQ ELU DUDFÕ
RODUDN NXOODQGÕ÷Õ J|U OPHNWHGLU 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ NUHGL SROLWLNDVÕQÕQ
HVDVODUÕ HNRQRPLQLQ WDUÕPVDO YH VÕQDL UHWLP J F Q YH GÕúD DoÕOPDVÕQÕ
GHVWHNOHPHN DPDFÕ\OD WHúYLNL |QJ|U OHQ VHNW|UOHULQ ILQDQVPDQ LKWL\DoODUÕQÕ
NDUúÕODPDN ROPXúWXU 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ RUWD YH X]XQ YDGHOL NUHGL DoPDVÕ
X\JXODPDVÕQD DQFDN (NLP WDULKLQGH DOÕQDQ NDUDUOD VRQ YHULOPLúWLU
%HQLPVHQHQ \HQL NUHGL SROLWLNDVÕQD J|UH 0HUNH] %DQNDVÕ UHHVNRQW
RODQDNODUÕ EDQNDFÕOÕN NHVLPLQLQ OLNLGLWHVLQL D\DUODPDN DPDFÕ\OD DoÕODQ NÕVD YDGHOL NUHGLOHUOH VÕQÕUODQGÕUÕOPÕúWÕU. Böylece reeskont kredileri, selektif kredi
SROLWLNDVÕ DUDFÕ ROPDNWDQ oÕNDUWÕODUDN VDGHFH SDUD SROLWLNDVÕQÕQ \ U W OPHVL
DPDFÕ\OD NXOODQÕODFDN ELU DUDo KDOLQH JHOPLúWLU .HVUL\HOL
¶OHULQ EDúÕQGD ILQDQVDO UHIRUPODUD SDUDOHO RODUDN 63. YH
ø0.%¶QLQ NXUXOPDVÕQÕQ DUGÕQGDQ ¶OHULQ RUWDODUÕQGD 0HUNH] %DQNDVÕ
E Q\HVLQGH NXUXODQ SL\DVDODU KHP SDUD SROLWLNDVÕ DoÕVÕQGDQ KHP GH NDPX
DoÕNODUÕQÕQ ILQDQVPDQÕ DoÕVÕQGDQ |QHPOL ROPDNOD ELUOLNWH DVÕO |QHPOL JHOLúPH
$÷XVWRV ¶GD X\JXODPD\D NRQXODQ YH 6D\ÕOÕ .DUDU RODUDN ELOLQHQ ³7 UN
3DUDVÕQÕQ .Õ\PHWLQL .RUXPD +DNNÕQGD .DUDU´OD NDPEL\R UHMLPLQGH \DSÕODQ
GH÷LúLNOLN ROPXúWXU 6|] NRQXVX .DUDUOD ¶OL \ÕOODUÕQ EDúÕQGDQ LWLEDUHQ
\ U W OHQ NDPEL\R UHMLPLQL OLEHUDOOHúWLUPH oDOÕúPDODUÕ WDPDPODQPÕúWÕU .UL] gQFHVL '|QHP
– G|QHPLQL |QHPOL NÕODQ EDúODQJÕo \ÕOÕ RODUDN EHOLUOHGL÷LPL]
\ÕOÕQGD NDEXO HGLOHQ 6D\ÕOÕ .DUDUOD UHHO G|YL] YH IDL] SROLWLNDODUÕ
X\JXODPDODUÕ GÕú WLFDUHWWH VHUEHVWOHúPH YH SDUD YH VHUPD\H SL\DVDODUÕQGDNL
NXUXPVDO \HQLOLNOHULQ DUGÕQGDQ HQ |QHPOL YH VRQ DúDPD RODQ VHUPD\H
KDUHNHWOHULQLQ VHUEHVWOHúPHVL YH NRQYHUWLELOLWH\H JHoLúLQ JHUoHNOHúWLULOPHVLGLU
\ÕOÕQGD HNRQRPLGH VD\ÕOÕ .DUDUÕQ GÕúÕQGD LNL |QHPOL JHOLúPH
GDKD J|]OHQPLúWLU %XQODUGDQ LONL EDVWÕUÕOPÕú YH UHHO RODUDN DúÕQPÕú
FUHWOHUGH DQL ELU VÕoUDPD \DúDQPDVÕGÕU NL EX GD ]DWHQ \ NVHOPHNWH RODQ
NDPX DoÕNODUÕQÕ GDKD GD DUWWÕUPÕúWÕU øNLQFL JHOLúPH NDPX DoÕNODUÕQÕQ
ILQDQVPDQÕQGD D÷ÕUOÕ÷ÕQ 0HUNH] %DQNDVÕ ND\QDNODUÕQGDQ Lo ERUoODQPD\D
GR÷UX ND\PDVÕ ROPXúWXU øo ERUoODQPDQÕQ \DSÕODELOPHVL LoLQ IDL]OHULQ \ NVHN
WXWXOPDVÕ JHUHNOLOL÷L GR÷PXú E|\OHFH KHP ERUo \ N DUWPD\D KHP GH YDGH
\DSÕVÕ NÕVDOPD\D EDúODPÕúWÕU * QDO %XUDGD IDL]OHULQ \ NVHOPHVL YH
VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ LOLúNLVL J|]GHQ NDoÕUÕOPDPDVÕ JHUHNHQ HQ |QHPOL
QRNWDGÕU %X LOLúNL IDL] NXU PDNDVÕQÕQ 7 UNL\H¶\H NÕVD YDGHOL VHUPD\H JLULúLQGHNL DUWÕúÕQ EDQNDODUÕQ DoÕN SR]LV\RQODUÕQÕ E \ WPH\H \|QHOPHOHULQLQû ( NÕVDFDVÕ \ÕOÕ EDúODUÕQGDNL NUL]LQ DUNDVÕQGD \DWDQ QHGHQGLU %X
JHOLúPHOHU 7DEOR ¶ GH DoÕNoD J|U OPHNWHGLU
)Å þ ØDË Ù Ï'Õ Î'Ò ß Ñ Òiü û Ô Î à Ê à@ÓDÔ Ù Ô Ù Ñ å ù Ù Ç Ê ê Ç ä Ç Ö Ñ Ô_ïkù Ç'ä ê å ä\Û'Ü Ü ß Ñ Ô Ö[Õ ê Õ È Ô Ù Ò Ö^ä'Ò Ù È Ò ä ê È à Ù Ô Ï à Ê Ô Ö^Ñ É × Õ ô^Õ ó Ê Ò Ì Ê Ò Ù Õ Ö Òi÷ Ô Ù Ô Ê Ò Ê å Ê Ô Ù Ô Ï ø3Î Ô È Ô Ö ç à ä Ò Ù Ì Ô'Î'Ò Î Õúê Ò ó × Õ ÏHÒ ê Ì Ò ÏeÔ Ì Ô ç à Î Ê Ô Ï Ô Ì Ç Ô Ð à Ï'Ê Ô Ù à Ö à Ö Ö Ò Ñ Ò Ö å Ê Ñ Ç ù Ç5Î Ë Ï3ä'Ò Ï5Ù Ò Ò Ê é Ô Õ ôW× Ò þ Ô ó à Ù à3Ñ Ò ù Ò Ù Ê Õ3Ï'Ç Ù ÷ å Ê Õ ê Õ Ï3Ô ä à Ö Ô¢í É ôgÎ Ç Ì Ç Ê Ì Ô ä à ø ô'Ô'ê Ò Öví Ò Ù Ò ÏuÌ Ç Ö'ô'Ô ÌèÏ Ô Ù ó à Ê à Ïi× ÒfÑ Õ ä ÷ å Ö Õ È Õ Ê Õ ê Ò·å Ù Ô Ö Ê Ô Ù àWí Ò Ù Ò Ï3ä Ò¢Ø@æ ·÷ Ù Õ Ì Ê Ò Ù Õ Ö Ñ Ò Ö kaynaklanan yüksek é å Ö%Ì Ô Ê Õ Î'Ò ê Õ Î Ê Ò^Ï Ô Ù ó à Ï Ô Ù ó à Î Ô]å Ê Ô Ö]È Ô Ö Ï Ô ç à Ê à Ï Ï3Ò ä Õ Ì Õ Ö Õ Ö Î Ô È Ô Ö ç à ÷ Ô Ù Ô Õ ó Ê Ò Ì Ê Ò Ù Ò%Î É Ö'Ò Ê Ò Ù Ò Ï ø Ô Ð à Ï ÷ å'ô Õ ä3Î å Ö Ñ Ô Ð'Ô Ê à ó Ì Ô Ê Ô Ù à Ö Ô/× Ò Ñ å Ê Ô'Î à ä à Î Ê Ô ç Õ Ñ Ñ Õ'Ì Õ Ï ê Ô Ù Ñ ÔFÏ'Ç Ù1Ù Õ ä Ï'Õ'Ë ä ê Ê Ò Ö Ì Ò Ê Ò Ù Õ Ö Ò%Ö'Ò Ñ Ò Ö å Ê Ì Ç ó ê Ç Ù õ
7$%/2 'g1(0รธ 6(dรธ/0รธรน 7(0(/ (.2120รธ. *g67(5*(/(5
..%* *60+
(QIODV\RQ 7()(
รธo %RUo 6WRNX *60+
'ร รบ %RUo 6WRNX 0LO\RQ 86' %ย WoH $oร รทร *60+
'|YL] .XUX <ร O VRQX DOร รบ
!
$oร N 3R]LV\RQ 0LO\DU
6HUPD\H +DUHNHWOHUL QHW 0LO\DU
.D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'Dรทร Wร P 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO ! $oร N SR]LV\RQ UDNDPODUร 7%%ยถGHQ DOร QPร รบWร U
G|QHPLQL SDUD SROLWLNDVร X\JXODPDODUร Doร Vร QGDQ |]HOOLNOL
Nร ODQ HQ |QHPOL JHOLรบPH \ร Oร Qร Q 0HUNH] %DQNDVร ยถQร Q RUWD YDGHOL ELU
SHUVSHNWLI LoHULVLQGH ELU SDUD SURJUDPร Qร NDPXR\XQD Doร NODGร รทร LON \ร O
ROPDVร Gร U $VOร QGD GDKD |QFHNL G|QHPOHUGH GH YH SDUD
SURJUDPร X\JXODQPร รบ SDUDVDO KHGHIOHU EHOLUOHQPLรบ DQFDN NDPXR\XQD
Doร NODQPDPร รบWร U \ร Oร QGD LVH GDKD |QFHNL KHGHIOHU Dรบร OGร รทร LoLQ SDUD
SURJUDPร \DSร OPDPร รบWร U SURJUDPร EHOOL |Ooย GH EDรบDUร Oร ROGX\VD GD
\ร Oร QGD RUWD\D oร NDQ .|UIH] .UL]L SROLWLN JHOLรบPHOHU YH HUNHQ VHoLP NDUDUร Qร Q
\DUDWWร รทร EHOLUVL]OLNOHU QHGHQL\OH EX X\JXODPD GHYDP HGHPHPLรบ YH E|\OH ELU
RUWDPGD SDUDVDO SURJUDP LODQ HWPHN \HULQH 7ย UN OLUDVร YH G|YL] SL\DVDODUร QGDNL LVWLNUDUร NRUXPD\ร YH UH]HUY SDUDGDNL Eย \ย PH\L NRQWURO DOWร QD
almak amaรง eGLQLOPLรบWLU (VDV RODUDN \ร Oร QGDNL SDUD SROLWLNDVร Qร Q WHPHO
DPDFร UH]HUYOHUGH Eย \ย N ND\ED \RO DoPDGDQ NXUODU ย ]HULQGH EDVNร
\DUDWร OPDVร Qร |QOHPH\H oDOร รบPDN ROPXรบWXU \ร Oร QGD RUWD YDGHOL KHGHIOHU
รงerรงevesinde ilan edilen parasal program hedeflerL LVH NDPX Doร NODUร Qร Q
NRQWURO HGLOHPHPHVL +D]LQHยถQLQ \ร Oร Q LON D\ODUร QGD Nร VD YDGHOL DYDQV OLPLWLQLQ
Vร Qร Uร QD JHOPHVL YH EX JHOLรบPHOHUH SDUDOHO RODUDN NDPX VHNW|Uย QH YHULOHQ
NUHGLOHULQ Kร ]OD DUWPDVร VRQXFXQGD X\JXODQDPD] KDOH JHOPLรบWLU .HVUL\HOL
.UL] '|QHPL \ร Oร Qร Q VRQODUร QD GRรทUX Kย Nย PHWLQ KHP G|YL] NXUXQX EDVNร
DOWร QGD WXWXS KHP GH IDL]OHULQ DUWPDVร Qร |QOHPH\H oDOร รบPDVร EX QHGHQOH GH
+D]LQH LKDOHOHULQL LSWDO HWPHVL YH ROXรบDQ EHOLUVL]OLN QHGHQL\OH GHUHFHOHQGLUPH
NXUXOXúODUÕQÕQ ONHQLQ NUHGL QRWXQX G ú UPHVL \ÕOÕQGD ELU NUL] \DúDQPDVÕQD QHGHQ ROPXúWXU 6|] NRQXVX NUL]GH G|YL] NXUXQGD PH\GDQD
JHOHQ DQL VÕoUDPD \ NVHN NXU ULVNL WDúÕ\DQ EDQNDODUÕQ FLGGL |Oo GH NDPEL\R
]DUDUODUÕQD PDUX] NDOPDODUÕQD ED]Õ EDQNDODUÕQ |GHPH J oO ÷ LoHULVLQH
JLUPHOHULQH YH KDWWD ED]ÕODUÕQÕQ NDSDQPDODUÕQD \RO DoPÕú YH G|YL] FLQVL NUHGL
DODQODUÕQ GD EDQNDODUD |GHPH \DSDPDPDODUÕQD QHGHQ ROPXúWXU
\ÕOÕ 2FDN D\ÕQGD SDWODN YHUHQ ILQDQVDO NUL] 0DUW \HUHO seçimleri
nedeniyle
uygulanan
seçim
ekoQRPLVL VRQXFX DOÕQDPD\DQ
|QOHPOHULQ HWNLVL\OH GDKD GD GHULQOHúPLúWLU 6HoLPLQ DUGÕQGDQ NXUXODQ
NRDOLV\RQ K N PHWL ³ 1LVDQ .DUDUODUÕ´ RODUDN ELOLQHQ LVWLNUDU SDNHWLQL
NDPXR\XQD DoÕNODPÕúWÕU 6|] NRQXVX .DUDUODUOD NÕVD YDGHGH HQIODV\RQX
G ú U S PDOL SL\DVDODUGD YH G|YL] NXUODUÕQGD GHQJH\L VD÷ODPDN RUWD YDGHGH
LVH PDOL SL\DVDODUGDNL LVWLNUDUVÕ]OÕ÷ÕQ WHPHO QHGHQL RODQ \ NVHN NDPX
DoÕNODUÕQD YH GÕú DoÕ÷D NDOÕFÕ YH N|NO o|] POHU JHWLUHUHN X]XQ YDGHGH
V UG U OHELOLU ELU E \ PH\H XODúPDN DPDoODPÕúWÕU
1LVDQ .DUDUODUÕ oHUoHYHVLQGH DOÕQDQ YH SDUD SROLWLNDVÕ DoÕVÕQGDQ HQ
|QHPOL JHOLúPH GDKD |QFH E WoH |GHQHNOHULQLQ \ ]GH ¶L RODQ +D]LQH¶\H
YHULOHQ NÕVD YDGHOL DYDQV PLNWDUÕQÕQ NDGHPHOL RODUDN \ ]GH ¶H G ú U OPHVLQL
|QJ|UHQ 1LVDQ WDULK YH VD\ÕOÕ .Dnun Hükmünde Kararnamedir.
%X \DVDO G ]HQOHPH LOH SDUD SROLWLNDVÕQÕQ X\JXODPDVÕQÕ ]RUODúWÕUDQ NDPX
DoÕNODUÕQÕQ GLVLSOLQ DOWÕQD DOÕQPDVÕ DPDoODQPÕúWÕU 3DUD SROLWLNDVÕ DoÕVÕQGDQ ELU
GL÷HU |QHPOL JHOLúPH ,0) LOH \DSÕODQ ³6WDQG E\´ DQODúPDVÕGÕU %X DQODúPD\D
J|UH 0HUNH] %DQNDVÕQÕQ QHW Lo YDUOÕNODU 1ø9 UHVPL UH]HUYOHU YH RUWDODPD
G|YL] NXUX JLEL ED]Õ KHGHIOHUH X\PDVÕ JHUHNPHNWHGLU ø0.%¶GH %RQR YH
7DKYLO 3L\DVDVÕQÕQ DoÕOPDVÕQÕQ \DQÕ VÕUD UHSR YH WHUV UHSR LúOHPOHUL GH
\DSÕOPD\D EDúODQPÕúWÕU % W Q EX G ]HQOHPHOHULQ DPDFÕ 7 UN OLUDVÕQD RODQ
WDOHEL DUWWÕUPDN YH SL\DVDODUGD J YHQL WHVLV HGHELOPHNWLU $\UÕFD PXQ]DP NDUúÕOÕN YH GLVSRQLELOLWH RUDQODUÕ LOH LOJLOL N|NO GH÷LúLNOLNOHU \DSÕOPÕúWÕUû-Û $\QÕ ]DPDQGD 7 UN OLUDVÕQD RODQ WDOHEL DUWWÕUPDN DPDFÕ\OD +D]LQH ERQRVX 'HYOHW
* æ/Ò × Ñ Ç Ô ê à Ö¢È Ô Ö Ï ÔfÈ Õ Ê Ô Ö Ð'å Ê Ô Ù àWÕ Ð'Õ Ö'Ñ Ò Ï'Õ È Ë'Î Ë Ï'Ê Ë ù Ë Ö Ë Öuí Õ Ñ Ò Ù Ò ÏgÔ ô'Ô Ê Ì Ô ä àj× Òvô'å Ù Ç Ö Ê Ç¢Ï Ô Ù ó à Ê à Ïh÷ å Ê Õ ê Õ Ï Ô ä à Ö à ÖhÒ ê Ï'Õ ä Õ Ö Õ í Õ Ñ Ò Ù Ò Ï%Ï Ô Î È Ò ê Ì Ò Î'Ò\È Ô ó Ê Ô Ì Ô ä à ä å Ö Ç ç Ç ø-ü Û õ ü1õ Û Ü Ü ÿ_ê Ô Ù Õ ã Õ1Õ ê Õ È Ô Ù Õ Î Ê Ò^ä Ô È Õ êkÏ Ô È Ç Ê Ò Ñ Õ Ê Ò Ö_Ì/Ò × Ñ Ç Ô'ê Ô^Ò ä Ï'Õ å Ù Ô Ö Ê Ô ÙkÚ × Ô Ñ Ò Ê Õ Ì/Ò × Ñ Ç Ô'ê Ô1î +%Ý1õ 1ø × Ô Ñ Ò ä Õ ôFÌ Ò × Ñ Ç Ô ê Ô1î +[ Û Þ ø1È ÇFê Ô Ù Õ ã'ê Ò Ö ä å Ö Ù Ô Ï'Õ Ô Ù ê Ô Ö%Ï à ä Ì%à Ö Ô^Õ ä'ÒF× Ô Ñ Ò Ê Õ × Ò%× Ô Ñ Ò ä Õ ôFÌ Ò × Ñ Ç Ô êPÕ Ð Õ Ö ê Ò Ï å Ù Ô Ö9å Ê Ô ÖAÎ Ë ô Ñ , Ò 9å Ù Ô Ö à Ç'Î'í Ç Ê Ô Ö Ì Ô Î Ô È Ô ó Ê Ô Ö Ì%à ó ê à Ù õ kÉ × Õ ô¢ê Ò × Ñ Õ Ô ê^ã Ò ä Ô ÷ Ê Ô Ù à Õ Ð Õ ÖAÑ ÒµÑ Ò ù Õ ó Õ Ï'Ê Õ Ï'Ê Ò ÙFÎ Ô ÷ à Ê Ì%à óf× Ò ü1Û õ ü1õ Û'Ü Ü ÿFê Ô Ù Õ ã Õ Õ ê Õ È Ô Ù Õ Î Ê ÒFä Ô È Õ ê Î Ë Ï'Ë Ì Ê Ë Ê Ë Ï'Ê Ò Ù Ò é Ô Ù Ï'Ê à å Ù Ô Ö Ê Ô ÙDÇ Î í Ç Ê Ô Ö à Ù Ï3Ò ÖFÈ Ç ê Ô Ù Õ ã'ê Ò Ö ä å Ö Ù Ô Ï'Õ'Ô Ù ê Ô ÖFÌ Ò × Ñ Ç Ô ê Ô%Õ ä'Ò ê Ò Ï å Ù Ô Öhå Ê Ô Ù Ô Ï_Î Ë'ô Ñ Ò· Û (uÇ'Î'í Ç Ê Ô Ö Ì Ô ä àjÉ Ö'í É Ù Ë Ê Ì Ë ó ê Ë Ù .õ / jÕ ä Ô ÖuÓPÔ Ù Ô Ù Ê Ô Ù à Ö à Ö\ ì Ñ Õ ä ÷ å Ö Õ È Õ ê Ò Î'ÒvÕ Ê Õ ó Ï'Õ ÖiÑ Ò ù Õ ó Õ Ì Õ@È Ô Ö Ï Ô Ê Ô Ù à Ö Î Ë Ï'Ë Ì Ê Ë Ê Ë Ï'Ê Ò Ù Õ'Ë'ô Ò Ù Õ Ö'Ò Ñ Õ ä ÷ å Ö Õ È Õ Ê Õ ê Ò%Ç'Î'í Ç Ê Ô Ö Ì Ô'Î ÔFÈ Ô ó Ê Ô Ö Ì Ô ä à Ñ-à Ù ø È Ô Ï à Ö à ô Ï î û × ÒFü1õ
WDKYLOL YH UHSR JHOLUOHULQH X\JXODQDQ YHUJL RUDQร Vร Iร UD Gย รบย Uย OPย รบWย U %|\OHFH
\DEDQFร SDUD LรบOHPOHULQ PDOL\HWL \ย NVHOWLOHUHN 7ย UN OLUDVร QD RODQ WDOHELQ
DUWWร Uร OPDVร DPDoODQPร รบWร U $QFDN |]HOOLNOH +D]LQH ERQRVX YH 'HYOHW WDKYLOL
YHUJL RUDQODUร Qร Q Vร Iร UD Gย รบย Uย OPHVL LOHUOH\HQ E|Oย POHUGH GH EHOLUWHFHรทLPL] JLEL
PHQNXO Nร \PHWOHU OHKLQH NUHGLOHU DOH\KLQH KDNVร ] ELU UHNDEHW RUWDPร
\DUDWPร รบWร U
2FDN WDULKL LVH GLVSRQLELOLWH X\JXODPDODUร QGD |QHPOL ELU WDULK
RODUDN J|]H oDUSPDNWDGร U =LUD V|] NRQXVX WDULKWH oร NDQ 6ร UD 1R OX 7HEOLรท
LOH PHYGXDWODUD GD \ย ]GH RUDQร QGD GLVSRQLELOLWH X\JXODQPD\D EDรบODQPร รบ YH
GLVSRQLEO GHรทHU RODUDN 7ย UN OLUDVร PHYGXDW LoLQ 7()( HQGHNVOL 'รธ%6 \DEDQFร
SDUD PHYGXDW LoLQ LVH 7()( YH\D '|YL]H (QGHNVOL 'รธ%6 LOH .DPX 2UWDNOร รทร
)RQX YH YH\D g]HOOHรบWLUPH รธGDUHVL %DรบNDQOร รทร WDUDIร QGDQ oร NDUWร ODQ 7()( ve/veya Dรถvize Endeksli Senetler ile dรถviz รผzerinden dรผzenlenen senetlerin
EXOXQGXUXOPDVร ]RUXQOX KDOH JHWLULOPLรบWLU %X Gย ]HQOHPHOHULQ DVร O DPDFร LVH banka
yรผkรผmlรผlรผkleriQLQ NRQWURO DOWร QD DOร QPDVร QGDQ ]L\DGH +D]LQH
NDรทร WODUร Qร Q VDWร OPDVร \ROX\OD ND\QDN VDรทODQPDVร ROPXรบWXU
%XUD\D NDGDU DQODWร ODQ WDULKVHO JHOLรบLP LoHULVLQGH \ร Oร Qร ELU ED]
\ร Oร DOPDN Pย PNย QGย U =LUD G|QHPLQGH 0HUNH] %DQNDVร VHUPD\H
JLULรบOHULQL VWHULOL]H HWPH\HQ +D]LQHยถ\H GRรทUXGDQ NUHGL VDรทOD\DQ YH EDQNDFร Oร N
VLVWHPL NUHGL KDFPL ย ]HULQGH \HWHUOL EDVNร \ร \DSPD\DQ ELU J|Uย QWย
VHUJLOHPHNWHGLU g]HOOLNOH VWHULOL]H HGLOPH\HQ VHUPD\H JLULรบOHUL VSHNย ODWLI
RODUDN QLWHOHQGLULOHFHN DWDNODUGD XOXVDO SDUDQร Q GHรทHULQL NRUX\DELOHFHN JHUHNOL
\DEDQFร SDUD UH]HUYLQLQ ROXรบXPXQX HQJHOOHPLรบWLU NUL]L VRQUDVร
GHรทHUOHQGLUHFHรทLPL] 1999 dรถneminde ise, sterilizasyon mรผdahale
SROLWLNDVร VHoLOPLรบWLU 6RQXoWD VDรทODP FDUL LรบOHPOHU GHQJHVL Jย oOย \DEDQFร
SDUD UH]HUYOHUL YH Gร รบ รบRNODUD GD\DQPD GLUHQFL VDรทODPDVร QD UDรทPHQ Eย WoH
ย ]HULQGH \DUDWร ODQ \ย NVHN IDL] |GHPHVL \ย Nย Qย Q \DQร Vร UD Lo ERUoODQPD
GLQDPLNOHULQGH GH FLGGL ER]XOPDODU J|Uย OPย รบWย U (PLU YH GLรทHUOHUL '|QHPL
\ร Oร 1LVDQ .DUDUODUร VRQUDVร X\JXODPD\D NRQXODQ SROLWLNDODUร Q
GHYDPร QLWHOLรทLQL WDรบร PDNWDGร U %X G|QHP SDUD SROLWLNDVร Qร Q DQD KHGHIL PDOL
SL\DVDODUGDNL LVWLNUDUร Vย UGย UPHQLQ \DQร Vร UD HQIODV\RQ RUDQร Qร GD |QHPOL
|Ooย GH Gย รบย UPHN ROPXรบWXU %X oHUoHYHGH ,0) KHGHIOHULQL GH GLNNDWH DODQ ELU
SDUDVDO SURJUDP X\JXODPD\D NRQXOPXรบWXU 3URJUDPร Q GHWD\ODUร QD JLUPHGHQ
|]HWOH\HFHN ROXUVDN \ร Oร QGD Vร Nร ELU SDUD SROLWLNDVร X\JXODQDUDN SDUD YH
PDOL\H SROLWLNDODUร DUDVร QGD X\XPXQ VDรทODQPDVร |QJ|Uย OPย รบWย U
\ร Oร Qร Q LON \DUร Vร QGD SDUD SROLWLNDVร Qร Q KHGHIL RODQ HQIODV\RQ
Gย รบPH HรทLOLPLQH JLUPLรบWLU $QFDN \ร Oร Q LNLQFL \DUร Vร QGDQ LWLEDUHQ WHNUDU
\ย NVHOPH HรทLOLPLQH JLUHQ HQIODV\RQ RUDQร YH \ร Oร Q LNLQFL ย o D\Oร N G|QHPL LoLQ
Doร NODQDQ Eย \ย PH RUDQร Qร Q \ย ]GH JLEL Eย \ย N ELU UDNDPD XODรบPDVร Qร Q
\DQร Vร UD XOXVODUDUDVร UH]HUYOHULQ oRN Kร ]Oร DUWPDVร (\Oย O D\ร LoHULVLQGH ED]ร
|QOHPOHU DOร QPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU 7DOHS ID]ODVร Qร D]DOWPDN VXUHWL\OH
HQIODV\RQX NRQWURO DOWร QD DOPD\ร G|YL] NXUXQD LOLรบNLQ RODUDN LVH ,0)
KHGHIOHULQH X\XP VDรทODPD\ร KHGHIOH\HQ 0HUNH] %DQNDVร (\Oย O ยถGHQ
LWLEDUHQ ED]ร NDUDUODU X\JXODPD\D NR\PXรบWXU %X NDUDUODUD J|UH
L '|YL] UH]HUYOHULQGHNL DUWร รบร IUHQOH\HUHN NDUรบร Oร รทร QGD SL\DVD\D Vย UGย รทย 7ย UN OLUDVร Qร Q \DUDWWร รทร HQIODV\RQLVW EDVNร \ร HQJHOOHPHN
DPDFร \OD G|YL] DOร PODUร Jย Q Vย UH\OH (\Oย O WDULKLQH NDGDU
GXUGXUXOPXรบ D\Uร FD 0HUNH] %DQNDVร Eย Q\HVLQGHNL '|YL] YH (IHNWLI
3L\DVDODUร ยถQGD VDWร ODELOHFHN Nร Vร P \ย ]GH ยถGHQ \ย ]GH ยถH YH
0HUNH] %DQNDVร ยถQD GRรทUXGDQ GHYUHGLOPHVL JHUHNHQ Nร Vร PGD
(yรผzde 18โ den yรผzde 16ยถ\D LQGLULP \DSร OPร รบWร U %X Gย ]HQOHPHQLQ
GLรทHU ELU DPDFร GD Vร FDN SDUD JLULรบOHULQL NRQWURO HWPHNWLU
LL 7DOHEL D]DOWDUDN Eย \ย PH RUDQร Qร Gย รบย UPH\H YH HQIODV\RQX NRQWURO DOWร QD DOPD\D \|QHOLN RODUDN Wย NHWLFL NUHGLOHULQH X\JXODQDQ ND\QDN
NXOODQร Pร Qร GHVWHNOHPH IRQX ..') NHVLQWLVL \ย NVHOWLOPLรบWLU $QFDN
EXUDGD J|] DUGร HGLOHQ QRNWD WDOHS ID]ODVร QD VHEHS RODQ HQ |QHPOL
NHVLPLQ NDPX NHVLPL ROGXรทXGXU %X QHGHQOHGLU NL V|] NRQXVX
RUDQGDNL \ย NVHOLรบ EHOLUOHQHQ DPDFD XODรบPDGD \HWHUOL ROPDPร รบWร U
LLL %DQNDODUร Q DUWร รบ HรทLOLPLQH JLUHQ Doร N SR]LV\RQODUร Qร D]DOWPDN DPDFร \OD VHQGLNDV\RQ NUHGLOHULQH ..') NHVLQWLVL X\JXODPDVร QD
EDรบODQPร รบWร U
LY %ย \ย PH\L \DYDรบODWDELOPHN LoLQ LWKDODWD IRQ X\JXODPDVร JHWLULOLUNHQ G|YL] NXUXQGDNL Gย รบย รบย Q ROXPVX] HWNLVLQL KDILIOHWPHN DPDFร \OD
LKUDFDWD X\JXODQDQ IRQ Vร Qร UODQGร Uร OPร รบWร U
*|Uย OGย รทย JLEL DOร QDQ NDUDUODU VDGHFH HNRQRPLQLQ VRรทXWXOPDVร QD YH
Doร N SR]LV\RQODUร Q D]DOWร OPDVร QD \|QHOLN ROXS KHUKDQJL ELU \DSร VDO UHIRUP iรงermemektedir. \ร Oร QGD \DรบDQDQ ELU EDรบND |QHPOL JHOLรบPH .DVร P D\ร QGD
0HUNH] %DQNDVร Eย Q\HVLQGH IDDOL\HWH JHoHQ YDGHOL G|YL] LรบOHPOHUL SL\DVDVร
ROPXรบWXU %X รบHNLOGH 0HUNH] %DQNDVร G|YL]OH LOJLOL KDUHNHW DODQร Qร
JHQLรบOHWPH\L DPDoODPร รบWร U $QFDN G|YL]GHNL VSHNย ODWLI KDUHNHWOHUL |QOHPHQLQ
\DQร Vร UD EX SL\DVDGDNL YDGHOHULQ |]HOOLNle Hazineโ nin yรผklรผ borรง geri
|GHPHOHULQLQ ROGXรทX Jย QOHUH GHQN JHOPHVL SL\DVDQร Q DVร O DPDFร Qร Q
+D]LQHQLQ ERUoODQPDVร Qร NROD\ODรบWร UPDN RODELOHFHรทLQL DNOD JHWLUPHNWHGLU (Gรผnal, 1995). YH \ร OODUร Nร VD G|QHPOL Kย Nย PHWOHULQ LNWLGDUGD ROGXรทX YH
HVDV RODUDN PDOL SL\DVDODUGD LVWLNUDUร NRUXPD\D \|QHOLN SDUD SROLWLNDODUร Qร Q
X\JXODQGร รทร ELU G|QHP ROPXรบWXU %X LVWLNUDU KHGHIOHULQL Nร VD Vย UHOL YH Kร ]Oร
IL\DW GHรทLรบLNOLNOHULQLQ |QOHQPHVL YH SL\DVDODUGDNL EHOLUVL]OLNOHULQ D]DOWร OPDVร
ROXรบWXUPXรบWXU
\ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH 0HUNH] %DQNDVร EHOLUVL]OLN RUWDPร LoHULVLQGH
ELU Vย UH DUD YHUPHN ]RUXQGD NDOGร รทร SDUD SURJUDPร Doร NODPDODUร QD WHNUDU
EDรบODPร รบWร U %X oHUoHYHGH \ร Oร Q ELULQFL YH LNLQFL ย oHU D\Oร N G|QHPOHUL LoLQ
ยณUH]HUY SDUDยด Eย \ย NOย รทย QH DUDOร N KHGHIOHU EHOLUOenen enflasyon รถngรถrรผsรผyle
\ร Oร LoLQ \ย ]GH ELUOLNWH Doร NODQPร รบWร U 0HUNH] %DQNDVร Qร Q Doร NODGร รทร
EX KHGHIOHUH LODYH RODUDN +D]LQHยถGH ย oHU D\Oร N G|QHPOHU LoLQ ยณIDL] Gร รบร ID]ODยด
KHGHIOHULQL Doร NODPร รบWร U
.ร VD YDGHOL VHUPD\H KDUHNHWOHUL LOH ELUOLNWH IDL] RUDQODUร QGDNL Gย รบย รบ
WUHQGL HQIODV\RQLVW EHNOH\LรบOHULQ Nร Uร OPDVร Eย WoH YH SDUDVDO DODQGD \DรบDQDQ
ROXPOX JHOLรบPHOHUOH ELUOLNWH \ร Oร Qร Q LON oH\UHรทLQGH HQIODV\RQXQ Kร ]OD
Gย รบPHVLQH QHGHQ ROPXรบWXU 3URJUDPร Q HQ ]D\ร I QRNWDVร LVH \DSร VDO
UHIRUPODUD LOLรบNLQ RODUDN KHUKDQJL ELU SURJUDPร Q Doร NODQPDPร รบ ROPDVร Gร U %X
DODQGD DWÕODQ WHN |QHPOL DGÕP 7HPPX] ¶GH X\JXODPD\D NRQDQ YHUJL UHIRUPX ROPXúWXU (PLU YH GL÷HUOHUL
+D]LUDQ ¶GH LVH ,0) LOH ³<DNÕQ ø]OHPH $QODúPDVÕ´ LP]DODQDUDN
LON DOWÕ D\OÕN G|QHP LoLQ JHoHUOL RODQ UH]HUY SDUD E \ NO ÷ \HULQH LNLQFL DOWÕ
D\OÕN G|QHPGH 1ø9 E \ NO ÷ KHGHIOHQHQPLúWLU %X W U ELU G|Q ú P
G|QHPLQ 0HUNH] %DQNDVÕ %DúNDQÕ (UoHO ¶GH úX úHNLOGH DoÕNODPDNWDGÕU ³ < NVHN HQIODV\RQLVW ELU V UHoWHQ G ú N HQIODV\RQLVW ELU
G|QHPH JHoLOLUNHQ HNRQRPLGHNL SDUDVDOODúPD G ú N HQIODV\RQLVW ELU G|QHPGHQ \ NVHN HQIODV\RQLVW ELU V UHFH JHoLOLUNHQ ROXúDQ SDUDVDOODúPD
LOH VLPHWULN ROPDPDNWDGÕU 'L÷HU ELU GH\LúOH KHGHIOHQHQ G ú N HQIODV\RQ
RUDQÕ LOH WXWDUOÕ ELU SDUD WDOHELQLQ WDULKVHO YHULOHUH GD\DQDUDN WDKPLQ
HGLOPHVL EX WDKPLQ VRQXFXQGD RUWD\D oÕNDQ SDUDVDOODúPD |QJ|U V Q Q
JHUH÷LQGHQ ID]OD ROPDVÕQD QHGHQ RODELOPHNWHGLU 'ROD\ÕVÕ\OD G ú N
HQIODV\RQ KHGHILQH \|QHOLN RODUDN X\JXODQDFDN SROLWLNDODUÕQ NUHGLELOLWHVL
ROXPVX] HWNLOHQHELOPHNWHGLU 6RQXo RODUDN HQIODV\RQXQ KÕ]OÕ G ú ú
G|QHPOHULQGH SDUD WDOHELQGH WDKPLQ HGLOHPH\HQ JHOLúPHOHULQ RUWD\D
oÕNPD RODVÕOÕ÷Õ 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ SDUDVDO GXUXPX HWNLOH\HELOPHVLQL
devam ettirecek yeni bir göstergeyi hedeflemesini gerekli NÕOPÕúWÕU %X
DPDo GR÷UXOWXVXQGD 0HUNH] %DQNDVÕ ELODQoRVXQGDQ ³QHW Lo YDUOÕNODU´
NDOHPL KHGHIOHQHQ \HQL ELU E \ NO N RODUDN EHOLUOHQPLúWLU ´
,0) LOH LP]DODQPÕú RODQ DQODúPD\D UD÷PHQ \ÕOÕQÕQ +D]LUDQ
D\ÕQGD 5XV\D¶GD RUWD\D oÕNDQ NUL]LQ \DUDWWÕ÷Õ HNRQRPLN EHOLUVL]OLN YH LNLQFL
\DUÕGD DUWDQ VL\DVL EHOLUVL]OLN VRQXFXQGD HUNHQ VHoLP NDUDUÕQÕQ DOÕQPDVÕ
EHNOHQWLOHULQ GH÷LúPHVLQH \RO DoPÕú YH SL\DVDODU WDPDPHQ VHoLPH HQGHNVOL
KDOH JHOPLúWLU %X oHUoHYHGH 0HUNH] %DQNDVÕ WHPHO SROLWLND RODUDN
SL\DVDODUGD LVWLNUDUÕ VD÷ODPD\D YH +D]LQH¶QLQ ERUoODQDELOPHVL LoLQ SL\DVDODUÕ
PDQLS OH HWPH\H GHYDP HWPLúWLU
\ÕOÕQÕQ LON \DUÕVÕ VHoLP WHODúÕ YH K N PHW NXUPD oDOÕúPDODUÕ\OD
JHoPLú YH EX G|QHPGH SL\DVDODUGD EHOLUVL]OLN KDNLP ROPXúWXU $QFDN
K N PHW NXUPD oDOÕúPDODUÕQÕQ VRQXoODQPDVÕ SL\DVDODUGD RODQ EX WHGLUJLQOL÷L
RUWDGDQ NDOGÕUPÕú ,0) LOH J|U úPHOHU EDúODWÕODUDN X\JXODQPDNWD RODQ <DNÕQ
ø]OHPH
$QODúPDVÕ¶QÕQ
PDOL
GHVWHNOL
ELU
6WDQG E\
$QODúPDVÕ¶QD
G|Q úW U OPHVL DPDoODQPÕúWÕU %X oHUoHYHGH 2002
NDSVD\DFDN
RODQ
NDUDUODúWÕUÕOPÕúWÕU
ELU
HQIODV\RQ
G ú UPH
SURJUDPÕ
dönemini
X\JXODQPDVÕ
'|QHPL \ÕOÕQÕQ $UDOÕN D\ÕQGD X\JXODPD\D NRQXODQ ³'|YL] .XUXQD 'D\DOÕ
(QIODV\RQX ' ú UPH 3URJUDPÕ´ \ÕOÕQGD SDUD SROLWLNDVÕQÕQ oHUoHYHVLQL YH
HNRQRPLN JHOLúPHOHUL EHOLUOH\HQ WHPHO XQVXU ROPXúWXU 6|] NRQXVX SURJUDP
oHUoHYHVLQGH YH \ÕOODUÕ SDUD SROLWLNDODUÕ X\JXODPDODUÕ YH HNRQRPLN
JHOLúPHOHU DoÕVÕQGDQ JHoPLú \ÕOODUGDQ |QHPOL |Oo GH IDUNOÕOÕN J|VWHUPHNWHGLU
\ÕOÕ VRQXQGD X\JXODPD\D NRQXODQ SURJUDP VÕNÕ PDOL\H SROLWLNDVÕ LOH IDL]
GÕúÕ
ID]ODQÕQ
DUWÕUÕOPDVÕQÕ
\DSÕVDO
UHIRUPODUÕQ
JHUoHNOHúWLULOPHVLQL
|]HOOHúWLUPHQLQ KÕ]ODQGÕUÕOPDVÕQÕ YH HQIODV\RQ KHGHIL LOH X\XPOX JHOLUOHU
SROLWLNDVÕ X\JXODPDVÕQÕ EHQLPVHPLúWLU $QFDN SURJUDPÕQ WHPHO SROLWLND DUDFÕ
NXU YH SDUD SROLWLNDVÕ ROPXúWXU 0HUNH] %DQNDVÕ 'RODU (XUR ¶GDQ
ROXúDQ G|YL] NXUX VHSHWLQLQ J QO N GH÷HUOHULQL ELU EXoXN \ÕOOÕN ELU V UH LoLQ
\ÕOÕ EDúÕQGD NDPXR\XQD DoÕNODPÕúWÕU <DUÕ SDUD NXUXOX EHQ]HUL EX
SROLWLND oHUoHYHVL 0HUNH] %DQNDVÕQÕQ GD NÕVD YDGHOL IDL]OHU ]HULQGHNL
HWNLVLQLQ VÕQÕUODQGÕUÕOPDVÕQD QHGHQ ROPXúWXU
7DEOR ¶GHQ SURJUDPÕQ X\JXODPD\D NRQXOPDVÕ LOH ELUOLNWH ROXúDQ
JHOLúPHOHUL L]OHPHN P PN QG U gQFHOLNOH döviz
kurunun
önceden
DoÕNODQPDVÕQD ED÷OÕ RODUDN EDQNDODUÕQ ELU Eölümünün; yükümlülüklerini döviz
FLQVLQGHQ NXOODQGÕUÕPODUÕQÕ LVH 7 UN OLUDVÕ FLQVLQGHQ \DSPDVÕ YH E|\OHFH
EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q DoÕN SR]LV\RQXQXQX DUWWÕUDUDN SDoDOGDQ IRQODPD
PDOL\HWOHULQL DúD÷Õ\D oHNPHOHUL YH IDL] GÕúÕ GHQJH YH |]HOOHúWLUPH\H LOLúNLQ
ROXPOX EHNOH\LúOHU \ÕOÕQGD IDL] RUDQODUÕQÕQ KÕ]OÕ ELU úHNLOGH G úPHVLQH
QHGHQ ROPXúWXU 1LWHNLP \ÕOÕQGD \ ]GH ¶OHULQ ]HULQGH VH\UHGHQ Lo
ERUoODQPD IDL] RUDQODUÕ \ÕOÕQGD \ ]GH VHYL\HVLQH JHULOHPLúWLU
)DL]OHUGHNL EX G ú ú \ÕOÕQGDNL KÕ]OÕ GDUDOPDQÕQ DUGÕQGDQ HUWHOHQPLú
W NHWLP YH \DWÕUÕP KDUFDPDODUÕQÕQ JHUoHNOHúWLULOPHVLQL YH NUHGL WDOHELQL
DUWÕUDUDN HNRQRPLQLQ WHNUDU E \ PH V UHFLQH JLUPHVLQL VD÷ODPÕúWÕU 1LWHNLP
\ÕOÕQGD \ ]GH RUDQÕQGD D]DODQ \XUWLoL WDOHELQ \ÕOÕQGa yüzde
¶OLN DUWÕú J|VWHUPHVL \ÕOÕQGD J|]OHQHQ \DYDúODPD H÷LOLPLQLQ \HULQL
FDQODQPD\D EÕUDNWÕ÷ÕQÕQ DoÕN J|VWHUJHVLGLU *HUHN IDL] RUDQODUÕQGDNL KÕ]OÕ
G ú úOHU
JHUHNVH
SURJUDPD
GX\XODQ
J YHQ
VRQXFX
HQIODV\RQLVW
EHNOH\LúOHUGHNL EHOLUJLQ JHULOHPH X]XQ \ÕOODU VRQUD LON GHID HQIODV\RQ
RUDQODUÕQÕQ \ ]GH VHYL\HVLQLQ DOWÕQD LQPHVL\OH VRQXoODQPÕúWÕU
)DL] YH HQIODV\RQ RUDQODUÕQD LOLúNLQ RODUDN J|U OHQ L\LOHúPH\H
UD÷PHQ SURJUDPÕQ HVDV EDúDUÕVÕ NDPX ILQDQVPDQÕ DODQÕQGD RUWD\D oÕNPÕúWÕU
1LWHNLP IDL] GÕúÕ E WoH ID]ODVÕ \ÕOÕQGD NDWULO\RQ OLUD LNHQ
\ÕOÕQGD NDWULO\RQ OLUD\D \ NVHOPLúWLU %X ID]ODQÕQ ROXúXPXQGD HN YHUJL
G ]HQOHPHOHUL YH IDL] GÕúÕ KDUFDPDODUÕQ NRQWURO DOWÕQD DOÕQPDVÕ HWNLOL ROPXúWXU
7DEOR Böylece, Hazine’nin iç borçlaQPD PDOL\HWL D]DOPÕú YH Lo ERUo
VWRNXQGDNL DUWÕú NRQWURO DOWÕQD DOÕQPÕúWÕU
7$%/2 'g1(0ø 6(dø/0øù 7(0(/ (.2120ø. *g67(5*(/(5
GSMH Büyümesi (%)
(QIODV\RQ 7()( $\OÕN
)DL] 'ÕúÕ % WoH )D]ODVÕ *60+
<XUWLoL 7DOHS 'H÷LúLP
&DUL øúOHPOHU 'HQJHVL 0LO\DU 86'
TCMB Reel Kur Endeksi (TÜFE 1995=100)
+D]LQH øKDOH )DL] 2UDQÕ %LOHúLN
øo %RUo 6WRNX *60+
.D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'D÷ÕWÕP 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO
$QFDN \ÕOÕQGD Lo WDOHSWH J|U OHQ FDQODQPD EDúWD KDP SHWURO
ROPDN ]HUH HQHUML IL\DWODUÕQGDNL DUWÕú YH 7 UN /LUDVÕQÕQ |]HOOLNOH (XUR
NDUúÕVÕQGD UHHO RODUDN GH÷HUOHQPHVL LWKDODWÕ KÕ]OÕ ELU ELoLPGH DUWÕUDUDN FDUL
LúOHPOHU GHQJHVLQLQ ER]XOPDVÕQD QHGHQ ROPXúWXU &DUL LúOHPOHU DoÕ÷ÕQGDNL
KÕ]OÕ DUWÕú V UHUNHQ \ÕOÕQ LNLQFL \DUÕVÕQGD |]HOOHúWLUPH YH \DSÕVDO UHIRUPODUD
LOLúNLQ JHFLNPHOHU Lo YH GÕú SL\DVDODUGD WHGLUJLQOL÷L DUWÕUDUDN VHUPD\H JLULúOHULQL
GROD\ÕVÕ\OD OLNLGLWH\L ROXPVX] HWNLOH\HUHN NÕVD YDGHOL IDL]OHULQ WHNUDU
\ NVHOPHVLQH QHGHQ ROPXúWXU <DSÕVDO UHIRUPODUGDNL JHFLNPH YH HN PDOL
|QOHPOHULQ DOÕQPDVÕ NRQXVXQGDNL LVWHNVL]OLN XOXVODUDUDVÕ SL\DVDODUGD EHNOHQWLOHUL ROXPVX] HWNLOHPLúWLUû û )DL] RUDQODUÕQGDNL \ NVHOLú SRUWI|\OHULQGH \R÷XQ úHNLOGH 'HYOHW øo %RUoODQPD 6HQHGL 'ø%6 WXWDQ YH EXQODUÕ NÕVD YDGHOL
ND\QDNODUOD IRQOD\DQ ED]Õ EDQNDODUÕQ PDOL GXUXPODUÕQÕ ER]PXú YH .DVÕP
D\ÕQÕQ LNLQFL \DUÕVÕQGD PDOL SL\DVDODUGD J YHQVL]OL÷L DUWÕUPÕúWÕU 9DGH X\XPVX]OX÷XQXQ \ NVHN ROGX÷X EX EDQNDODUD \|QHOLN SL\DVDGDNL J YHQLQ
]D\ÕIODPDVÕ EXQODUÕQ OLNLGLWH LKWL\DFÕQÕQ KÕ]OD DUWPDVÕQD YH NÕVD YDGHOL IDL]OHULQ ýý ì ØDË Ù Ï%Ê Õ Ù Ô ä à Ö à Ö^Ô ó à Ù à Ñ Ò ù Ò Ù Ê Ò Ö Ì/Ò ä Õ ø Î Ë Ï3ä'Ò ÏFç'Ô Ù Õ Ô Ð à Ï × 1 Ò 0æ ^ê Ô Ù Ô'é à Ö Ñ Ô Ö^ û ( ( (]Î à Ê à Ï'Õ Ì Ô Î à Ö Ñ Ô^ä'Ò Ù È Ò ä êkÈ à Ù Ô Ï à Ê Ì Ô ä à í Ò Ù Ò Ï3Ò Ö%Ï'Ù Ò Ñ Õ Ñ Õ Ê Õ Ì Õ Ö Õ Ö Ò Ù ê Ò Ê Ò Ö Ì Ò ä Õ'Î Ô È Ô Ö ç à Î Ô ê à Ù à Ì ç à Ê Ô Ù à Ö ØPË Ù Ï'Õ Î'Ò^Õ Ð Õ Ö%Ù Õ ä Ï ÷ Ù Õ Ì Ê Ò Ù Õ Ö Õ'Ô Ù ê ê à Ù Ì Ô Ê Ô Ù à Ö Ô%Ö Ò Ñ Ò ÖFå Ê Ô Ö Ñ Õ ù Ò Ù önemli nedenlerdir.
.DVÕP G|QHPLQGH \ ]GH ¶OHULQ ]HULQH oÕNPDVÕQD QHGHQ ROPXúWXU
.ÕVD YDGHOL IDL]OHUGHNL EX VÕoUDPD LOH ELUOLNWH NDPX PHQNXO NÕ\PHWOHUL YH KLVVH
VHQHGL IL\DWODUÕQGD KÕ]OÕ G ú ú J|]OHQPLú YH \DEDQFÕ \DWÕUÕPFÕODU 7 UNL\H¶GHNL
SRUWI|\OHULQL D]DOWPD\D EDúODPÕúODUGÕU
Türkiye’de 200 \ÕOÕ EDúÕQGD X\JXODPD\D NRQXODQ HQIODV\RQOD
P FDGHOH SURJUDPÕ EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ ELODQoR \DSÕVÕQÕQ úHNLOOHQPHVLQGH
GH |QHPOL |Oo GH HWNLOL ROPXúWXU 3URJUDPÕQ X\JXODQPD\D EDúODPDVÕ\OD
ELUOLNWH EDQNDFÕOÕN NHVLPL IDL] RUDQODUÕQÕQ GDKD GD G úHFH÷L EHNOHQWLVL DOWÕQGD
\ NVHN IDL]OL ND\QDNODUD X]XQ V UH ED÷ÕPOÕ NDOPDPDN \|Q QGH KDUHNHW
HWPLúWLU 'L÷HU \DQGDQ G|YL] VHSHWLQLQ KHGHIOHQHQ HQIODV\RQD J|UH EHOLUOHQHUHN |QFHGHQ DoÕNODQPÕú ROPDVÕ \DEDQFÕ SDUD FLQVLQGHQ ND\QDNODUÕ
7 UN OLUDVÕ FLQVLQGHQ ND\QDNODUD J|UH GDKD FD]LS KDOH JHWLUPLúWLU %X
oHUoHYHGH EDQNDODUÕQ ELU E|O P ND\QDNODUÕQÕQ NÕVD YDGHOL YH G|YL]
FLQVLQGHQ NXOODQÕPODUÕQÕQ LVH X]XQ YDGHOL YH 7 UN OLUDVÕ FLQVLQGHQ JHOLúPHVL
\|Q QGH ELU H÷LOLP LoLQH JLUPH\H EDúODPÕúWÕU
\ÕOÕQÕQ VRQ oH\UH÷LQGH EHOLUJLQ úHNLOGH DUWDQ JHFHOLN IDL] RUDQODUÕ
YH .DVÕP D\Õ RUWDODUÕQGD 0HUNH] %DQNDVÕ G|YL] UH]HYOHULQGHNL D]DOPDODU
DVOÕQGD .DVÕP YH ùXEDW NUL]OHULQLQ LON VLQ\DOOHULQL YHUPLúWLU 1LWHNLP \DSÕVDO
UHIRUPODUÕQ JHFLNPHVL YH GROD\ÕVÕ\OD X\JXODQPDNWD RODQ SURJUDPÕQ
JHOHFH÷LQGHQ HQGLúH GX\DQ \DEDQFÕ \DWÕUÕPFÕODUÕQ ONHPL]GHQ oÕNPDN
LVWHPHVL \ÕO VRQXQD |]J G|QHPVHO oÕNÕúODUÕQ ELUOHúPHVL LOH 0HUNH]
%DQNDVÕ¶QD \ NO PLNWDUGD G|YL] WDOHEL RODUDN \DQVÕPÕú YH EX GXUXP
VLVWHPGHNL OLNLGLWHQLQ GDUDOPDVÕQD YH IDL] RUDQODUÕQÕQ \ NVHOPHVLQH VHEHS
ROGX÷X JLEL NDPX YH 706) YH ED]Õ |]HO EDQNDODUÕQ ø0.% UHSR SD]DUÕQGD YH
LNLQFL SL\DVDGD IRQODPD LPNDQÕQÕ RUWDGDQ NDOGÕUDUDN 0HUNH] %DQNDVÕ
ND\QDNODUÕQD EDúYXUPDVÕQD YH IRQ WDOHELQLQ DUWPDVÕQD QHGHQ ROPXúWÕU
'ROD\ÕVÕ\OD \ÕOÕ .DVÕP D\ÕQGD RUWD\D oÕNDQ YH WDPDPHQ OLNLGLWH NUL]L
úHNOLQGH \DQVÕ\DQ NUL] DVOÕQGD NDPX 706) EDQNDODUÕQÕQ DNWLIOHULQL OLNLGLWH
HGHPHPHVL IRQ ID]ODVÕ RODQ EDQNDODUÕQ EX EDQNDODUD RODQ GHSRODUÕQÕ
NDSDWPDVÕ YH ED]Õ EDQNDODUÕQ ELODQoRODUÕQGD WDúÕGÕNODUÕ ULVNOHULQ UHDOL]H
ROPDVÕQGDQ ND\QDNODQPÕú YH GDKD VRQUD OLNLGLWH NUL]LQH G|Q úHUHN LVWLNUDU SURJUDPÕQÕQ .DVÕP WDULKLQGH NHVLQWL\H X÷UDPDVÕQD QHGHQ ROPXúWXUû ü 3L\DVDODUGD ND\EHGLOHQ J YHQLQ WHNUDU ND]DQÕOPDVÕQD \|QHOLN RODUDN
ELU GL]L |QOHPOHU DOÕQPDVÕQD YH ,0) LOH $UDOÕN D\ÕQGD LP]DODQDQ DQODúPD\D
UD÷PHQ \DSÕVDO UHIRUPODUÕQ KDOHQ JHUoHNOHúWLULOHPHPLú ROPDVÕ\OD EHNOHQWL
V UHFL LoHULVLQGH YH NÕUÕOJDQ ELU \DSÕGD RODQ PDOL SL\DVDODUÕQ GHQJHVL
ùXEDW D\ÕQD JHOLQGL÷LQGH E \ N WXWDUOÕ +D]LQH LWIDVÕ |QFHVL \DúDQDQ VL\DVL ELU
JHUJLQOLN QHGHQL\OH ER]XOPXú YH .DVÕP NUL]LQGH \DúDQDQODU EHQ]HU
úHNLOGH WHNUDU HWPLúWLU 0HUNH] %DQNDVÕ \ NVHN VHYL\HGHNL EX G|YL] WDOHELQH
NDUúÕ OLNLGLWH\L NRQWURO HWPH\H oDOÕúPÕú DQFDN RUWD\D oÕNDQ OLNLGLWH VÕNÕúÕNOÕ÷Õ
özeOOLNOH NDPX EDQNDODUÕQÕQ DúÕUÕ G ]H\GH J QO N OLNLGLWH LKWL\DoODUÕ QHGHQL\OH
|GHPHOHU
VLVWHPLQLQ
NLOLWOHQPHVLQH
QHGHQ
ROPXúWXU
%X
RUWDPGD
X\JXODQPDNWD RODQ G|YL] NXUX VLVWHPL WHUN HGLOHUHN 7 UN OLUDVÕ GDOJDODQPD\D
EÕUDNÕOPÕú YH takip eden günlerde Merkez %DQNDVÕ¶QÕQ |QFHOL÷L SL\DVDQÕQ
OLNLGLWH LKWL\DFÕQÕ NDUúÕOD\DUDN |GHPHOHU VLVWHPLQLQ \HQLGHQ LúOHU KDOH JHWLUPHN
ROPXúWXU
.UL] VRQUDVÕ PDNUR HNRQRPLN SROLWLNDODUÕQ WHPHOLQL LVH 1LVDQ D\Õ
RUWDVÕQGD NDPXR\XQD DoÕNODQDQ ³* oO (NRQRPL\H *HoLú 3URJUDPÕ´
ROXúWXUPXúWXU %X VWUDWHML LOH NDPX PDOL\HVL JHOLUOHU SROLWLNDVÕ |]HOOHúWLUPH
\DSÕVDO UHIRUPODU YH EDQNDFÕOÕN DODQÕQGD \DSÕODFDN G ]HQOHPHOHULQ JHQHO
oHUoHYHVL EHOLUOHQPLúWLU %X VWUDWHML oHUoHYHVLQGH |QFHOLN PDOL SL\DVDODUGDNL
EHOLUVL]OL÷L D]DOWPDN YH NUL] RUWDPÕQGDQ V UDWOH oÕNPDN LoLQ EDQNDFÕOÕN
VLVWHPLQLQ \HQLGHQ \DSÕODQGÕUÕOPDVÕQD YHULOPLú |]HOOLNOH ùXEDW NUL]L VÕUDVÕQGD
IDL] RUDQODUÕQÕQ \ NVHOPHVLQH YH SL\DVDODUÕQ NLOLWOHQPHVLQH QHGHQ RODQ NDPX
YH IRQ EDQNDODUÕQÕQ JHFHOLN ERUoODQPD VRUXQXQXQ o|] P |Q SODQD
DOÕQPÕúWÕU
3URJUDP GDKLOLQGH GL÷HU ELU |QHPOL JHOLúPH WDULK YH
VD\ÕOÕ .DQXQ LOH VD\ÕOÕ 0HUNH] %DQNDVÕ .DQXQX¶QGD GD GH÷LúLNOLN
\DSÕOPDVÕGÕU 6|] NRQXVX .DQXQ¶GD 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ WHPHO DPDFÕ IL\DW
LVWLNUDUÕQÕQ VD÷ODQPDVÕ RODUDN EHOLUOHQPLú YH EX GR÷UXOWXGD 0HUNH]
%DQNDVÕ¶QÕQ X\JXOD\DFD÷Õ SDUD SROLWLNDVÕQÕ ED÷ÕPVÕ] ELU ELoLPGH EHOLUOHPHVL "32 þ % ÆDÔ Ö Ï Ô ç à Ê à Ï × 4 Ò Õ Ö Ô Ö ä Ô Ê ÓPÇ Ù Ç Ê Ç ó Ê Ô Ù Ò Ö Ò Ê æ Ë Ñ Ë Ù Ê Ë ù Ë ø-æ/Ô Ê Õ Ò Ï ê É Ù @Ò ù Ò Ù Ê Ò Ö Ñ Õ Ù Ì Ò_æ Ë Ñ Ë Ù Ê Ë ù Ë ø á ÓDÔ ä à ̵û ( ( ( 5kÇ È Ô'ê û ( (1Û ÓPÙ Õ ô @Ò ù Ò Ù Ê Ò Ö Ñ Õ Ù Ì Ò Ô ÷ å Ù Ç'ò ø jÕ ä Ô Ö/ û ( (1Û õ
VD÷ODQPÕúWÕU $\UÕFD 3DUD 3ROLWLNDVÕ .XUXOX ROXúWXUXOPXú YH .XUXO¶D
+ N PHWOH ELUOLNWH HQIODV\RQ KHGHILQL EHOLUOHPH J|UHYL YHULOPLúWLU <HQL
NDQXQGD úHIIDIOÕN YH KHVDS YHUHELOLUOLN LONHVL oHUoHYHVLQGH SDUD SROLWLNDVÕ
KHGHI YH X\JXODPDODUÕ NRQXVXQGD NDPXR\XQD YH K N PHWH VXQXOPDN ]HUH
G|QHPVHO UDSRUODUÕQ KD]ÕUODQPDVÕ |QJ|U OP úW U $\UÕFD 0HUNH] %DQNDVÕQÕQ
+D]LQH YH GL÷HU NDPX NXUXPODUÕQD NUHGL DoPDVÕ \DVDNODQDUDN 0DDVWULFK
.ULWHUL GH EHQLPVHQPLú DQFDN EX G ]HQOHPHQLQ \ U UO ÷H JLUPHVL LoLQ DOWÕ D\OÕN ELU JHoLú G|QHPL WDQÕQPÕúWÕUû ÿ
1LVDQ D\ÕQGD NDPXR\XQD DoÕNODQDQ ³* oO (NRQRPL\H *HoLú
3URJUDPÕ´QÕQ DUGÕQGDQ 0HUNH] %DQNDVÕ 0D\ÕV WDULKLQGH SDUD
SROLWLNDVÕQÕQ JHQHO oHUoHYHVLQL NDPXR\XQD DoÕNODPÕúWÕU =LUD G|YL] NXUX
UHMLPLQLQ GH÷LúPHVL YH NXUXQ QRPLQDO oDSD RODUDN NXOODQÕPÕQD VRQ YHULOPHVL
SDUD SROLWLNDVÕ VWUDWHMLVLQLQ \HQLGHQ G ]HQOHQPHVLQL JHUHNWLUPLúWLU %X
oHUoHYHGH 1ø9 YH SDUD WDEDQÕ NDOHPOHUL LoLQ WDYDQ QHW XOXVODUDUDVÕ UH]HUYOHU
185 GH÷LúLPL LoLQ WDEDQ GH÷HUOHU JHWLULOPLúWLU $\UÕFD \HQL .DQXQ LOH DUDo
ED÷ÕPVÕ]OÕ÷ÕQD NDYXúDQ 0HUNH] %DQNDVÕ |QNRúXOODUÕQ ROXúWXUXODUDN
HQIODV\RQ KHGHIOHPHVLQH \|QHOLN SDUD SROLWLNDVÕ X\JXODPDVÕQD EDúODQDFD÷ÕQÕ
GD NDPXR\XQD GX\XUPXúWXU
.XU UHMLPLQH \|QHOLN RODUDN LVH ùXEDW D\ÕQGD JHoLOHQ GDOJDOÕ NXU
VLVWHPL JHUH÷LQFH G|YL] NXUODUÕQÕQ SL\DVDGD DU] YH WDOHS NRúXOODUÕQD J|UH
EHOLUOHQPHVL HVDV DOÕQPÕúWÕU $QFDN DQL YH JHoLFL GDOJDODQPDODUGD döviz
NXUODUÕQD P GDKDOH HGLOHFH÷L GH DoÕNODPÕúWÕU $\UÕFD SURJUDP oHUoHYHVLQGH
,0) WDUDIÕQGDQ VD÷ODQDQ HN GÕú ND\QDNWDQ +D]LQH¶\H DNWDUÕODQ NÕVÕPGDQ Lo
ILQDQVPDQ DPDoOÕ NXOODQÕPODUÕQ OLNLGLWH\L DUWÕUÕFÕ HWNLVLQL JLGHUPHN LoLQ GH
SURJUDPOÕ G|YL] VDWÕú LKDOHOHUL EDúODWÕOPÕúWÕU
\ÕOÕQGD L]OHQHQ SDUD SROLWLNDVÕQÕ |]HWOH\HFHN ROXUVDN V|]
NRQXVX G|QHPL \DúDQDQ NUL]OHULQ HWNLVL\OH o IDUNOÕ DOW G|QHPH D\ÕUPDN
JHUHNPHNWHGLU ùXEDW NUL]LQH NDGDU RODQ ELULQFL G|QHPGH \ÕOÕQGD
X\JXODQPD\D EDúODQDQ HNRQRPLN SURJUDP oHUoHYHVLQGH ROXúWXUXODQ NXU
oDSDVÕ YH 1ø9 E \ NO NOHULQLQ NRQWURO QH GD\DQDQ ELU VWUDWHML L]OHQPLúWLU
ùXEDW NUL]L LOH * oO (NRQRPL\H *HoLú 3URJUDPÕQÕQ DoÕNODQGÕ÷Õ *6 kÒ Ö Õ æ5Ò Ù Ï3Ò ôFÆPÔ Ö Ï Ô ä à ÓPÔ Ö Ç Ö Ç ß Ö Ñ Ô1ø ÆDÔ Ö Ï3Ô Ö à Ö 'jÔ'ô Õ Ö'Ò Î'ÒF× Ò]Ï Ô Ì Ç%Ï'Ç Ù Ç Ì Ê Ô Ù à Ö Ô%Ï'Ù Ò Ñ Õ Ô Ð Ì Ô ä à Ö à Î Ô ä Ô Ï'Ê Ô Î Ô Ö%ã Ë Ï'Ì Ë Ö Î Ë Ù Ë Ù Ê Ë ù Ë %ÓDÔ ä à Ì· û ( ( Ûeê Ô Ù Õ ã Õ Ö Ñ Ò%È Ô ó Ê Ô Ì%à ó ê à Ù õ
0D\ร V DUDVร QGDNL LNLQFL G|QHPGH LVH WHPHO |QFHOLN Wร NDQDQ
|GHPHOHU VLVWHPLQLQ Doร OPDVร YH PDOL SL\DVDODUร Q QRUPDOH G|QPHVLQL
VDรทODPDN ROPXรบWXU 0D\ร V VRQUDVร ย oย QFย G|QHPGH LVH WHPHO |QFHOLN
G|YL] NXUODUร QGDNL Dรบร Uร GDOJDODQPDODUร Q NRQWURO DOWร QGD WXWXODUDN HQIODV\RQ
KHGHIOHPHVLQH JHoLรบLQ DOW\DSร Vร Qร Q ROXรบWXUXOPDVร QD YHULOPLรบWLU
6RQXo RODUDN SDUD SROLWLNDVร YH NXU UHMLPL X\JXODPDODUร Doร Vร QGDQ
G|QHPL NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร QGD QLKDL DPDoODUร D\Qร ROPDVร QD NDUรบร Oร N
X\JXODPDGD YHUL RODUDN DOร QDQ NRรบXOODUร Q IDUNOร ROGXรทX LNL G|QHP V|]
NRQXVXGXU %XQODUGDQ ELULQFLVL \ร Oร EDรบร QGD X\JXODPD\D NRQDQ YH
|QJ|Uย OHELOLU DUWร รบOร VDELW NXU UHMLPLQLQ PHUNH]GH ROGXรทX G|YL] NXUXQD GD\DOร
ELU LVWLNUDU SURJUDPร X\JXODPDVร LNLQFLVL LVH \ร Oร 0D\ร V D\ร QGD ยณ*ย oOย
(NRQRPL\H *HoLรบยด DGร DOWร QGD ELU |QFHNL SURJUDPร Q \DSร VDO XQVXUODUร Qร Q
Jย oOHQGLULOPHVLQH GD\DQDQ DQFDN G|YL] NXUXQXQ oDSD |]HOOLรทLQL ND\EHWWLรทL YH
GDOJDOร NXU UHMLPL X\JXODPDVร Qร Q JHoHUOL ROGXรทX YH \ร Oร QGD GD Vย UGย Uย OHQ
LVWLNUDU SURJUDPร X\JXODPDVร Gร U '|QHPL
\ร Oร LoHULVLQGH Doร N ELoLPGH HQIODV\RQ KHGHIOHPHVL SROLWLNDVร
X\JXODQPDVร LoLQ JHUHNOL NRรบXOODU VDรทODQDPDGร รทร QGDQ JHOHFHN G|QHP
HQIODV\RQXQD RGDNODQDQ รถrtรผk enflasyon hedeflemesi ve parasal hedefleme
SROLWLNDVร X\JXODQPร รบWร U 'LรทHU ELU GH\LรบOH EHOLUVL]OLNOHU D]DOWPDN YH
EHNOH\LรบOHUL รบHNLOOHQGLUPHN DPDFร \OD SDUD WDEDQร Qร Q DUWร รบ RUDQร KHGHI
GHรทLรบNHQ RODUDN VHoLOLUNHQ EXQD LODYH RODUDN Nร VD YDGHOL IDL] RUDQODUร
JHOHFHNWH HQIODV\RQXQ DODELOHFHรทL GHรทHUOHU J|] |Qย QH DOร QDUDN EHOLUOHQPLรบWLU
\ร Oร QGD SDUD WDEDQร KHGHILQLQ \DQร QGD EHOLUOHQHQ ELU EDรบND KHGHI
GHรทLรบNHQ QHW XOXVODUDUVร UH]HUY 185 NDOHPLQH NRQXODQ WDEDQ KHGHIOHU
ROPXรบWXU %X NULWHUH J|UH 185 NDOHPLQLQ G|QHPOHU LWLEDUL\OH EHOLUOHQHQ DOW
Vร Qร UODUร Q DOWร QD Gย รบPH\HFHรทL Doร NODQPร รบWร U $\Uร FD 1รธ9 NDOHPL GH J|VWHUJH
QLWHOLรทLQGH ELU Eย \ย NOย N RODUDN L]OHQPLรบWLU
\ร Oร QGD PDOL SL\DVDODUGD HWNLQOLรทL DUWร UPDN DPDFร \OD 0HUNH]
%DQNDVร WDUDIร QGDQ ELU GL]L \HQL X\JXODPD EDรบODWร OPร รบWร U %X oHUoHYHGH
0HUNH] %DQNDVร LON RODUDN %DQNDODUDUDVร 3DUD 3L\DVDVร YH '|YL] (IHNWLI
3L\DVDVร QGD DUDFร Oร N IRQNVL\RQXQD \ร Oร QGD DรบDPDOร RODUDN VRQ YHUPH\L
NDUDUODúWÕUPÕúWÕU %X W U ELU GH÷LúLNOL÷LQ DPDFÕ EDQNDODUDUDVÕ SL\DVDODUÕQ
JHOLúWLULOPHVL YH GHULQOLNOHULQLQ DUWÕUÕOPDVÕGÕU $\UÕFD PDOL NXUXPODUÕQ DUDFÕOÕN
PDOL\HWOHULQLQ G ú U OPHVL YH OLNLGLWH \|QHWLPOHULQLQ GDKD HVQHN ELU \DSÕ\D
NDYXúWXUXOPDVÕ LoLQ ]RUXQOX NDUúÕOÕN YH GLVSRQLELOLWH X\JXODPDVÕQGD GD
GH÷LúLNOLN \DSÕOPÕú YH 7 UN OLUDVÕ \ N PO O NOHU LoLQ \ ]GH \DEDQFÕ SDUD
yükümlülükler için yüzde 11 olarak belirlenen zorunlu NDUúÕOÕNODUÕQ WHVLV
V UHVL ELU KDIWDGDQ LNL KDIWD\D oÕNDUWÕOPÕú YH oHU SXDQOÕN NÕVPÕQÕQ RUWDODPD
RODUDN WXWXOPDVÕQD LPNDQ WDQÕQPÕúWÕU 7 UN OLUDVÕ ]RUXQOX NDUúÕOÕNODUÕQ \DQÕ VÕUD
\DEDQFÕ SDUD ]RUXQOX NDUúÕOÕNODUD GD IDL] YHULOPHVL NDUDUODúWÕUÕOPÕúWÕU
7HPPX] WDULKLQGHQ LWLEDUHQ LVH 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ ³ERUo YHUHQ VRQ
PHUFL´ LúOHYL oHUoHYHVLQGH ³JHo OLNLGLWH SHQFHUHVL´ X\JXODPDVÕQD EDúODQPÕúWÕU \ÕOÕ LoHULVLQGH SDUD YH NXU SROLWLNDVÕQÕQ HWNLQOL÷LQL DUWWÕUPD\D
\|QHOLN RODUDN GL÷HU LNL |QHPOL JHOLúPH $÷XVWRV WDULKLQGH 7 UNL\H %DQNDODU %LUOL÷L WDUDIÕQGDQ EDúODWÕODQ 75/,%25û X\JXODPDVÕ LOH (\O O WDULKLQGHQ LWLEDUHQ +D]LQH 0 VWHúDUOÕ÷Õ WDUDIÕQGDQ X\JXODPD\D EDúODQÕODQ
³3L\DVD <DSÕFÕOÕ÷Õ´ VLVWHPLGLU 0HUNH] %DQNDVÕ GD SL\DVD \DSÕFÕOÕ÷Õ VLVWHPLQL
GHVWHNOHPHN DPDFÕ\OD SL\DVD \DSÕFÕVÕ EDQNDODUD DoÕN SL\DVD LúOHPOHUL
oHUoHYHVLQGH VÕQÕUOÕ YH NRúXOOX RODUDN 7 UN OLUDVÕ OLNLGLWH LPNDQÕ VD÷ODPÕúWÕU
\ÕOÕ SDUD SROLWLNDVÕ GH÷HUOHQGLULOGL÷LQGH X\JXODQDQ PDOL\H YH
JHOLU SROLWLNDODUÕ LOH \DSÕVDO UHIRUPODUÕQGD HWNLVL\OH ROXPOX QLWHOHQGLULOPHNWHGLU
=LUD PDNUR HNRQRPLN J|VWHUJHOHU \ÕOÕ VRQXQGDQ EDúOD\DUDN KÕ]OÕ ELU
L\LOHúPH J|VWHUPLú HQIODV\RQ EHNOHQWLOHUL G úPH\H EDúODPÕú YH HQIODV\RQ
JHULOHPH H÷LOLPLQH JLUPLúWLU $\UÕFD TÜFE enflasyon orDQÕ \ÕOÕ KHGHILQLQ
|QHPOL |Oo GH DOWÕQGD JHUoHNOHúPLúWLU $QFDN EDúDUÕOÕ X\JXODQDQ SROLWLNDODU
\DQÕQGD ED]Õ PDNUR HNRQRPLN JHOLúPHOHU GH \ÕOÕQGD HQIODV\RQGDNL
JHULOHPH\H NDWNÕGD EXOXQPXúWXU %XQODUÕQ EDúÕQGD Lo WDOHS \HWHUVL]OL÷L \HU
DOPDNWDGÕU $\UÕFD JHUoHNOHúHQ HQIODV\RQXQ KHGHIOHQHQLQ GH DOWÕQGD
NDOPDVÕQD \RO DoDQ VHEHSOHUGHQ ELU GL÷HUL GH 7/ $%' GRODUÕ G|YL] NXUXQGDNL
\ÕOOÕN WRSODP DUWÕúÕQ VDGHFH \ ]GH FLYDUÕQGD NDOPDVÕ YH \ÕO LoLQGH G|YL]
NXUODUÕQGDNL GDOJDODQPDODUÕQ NXUODUGDQ IL\DWODUD JHoLú HWNLVLQL VÕQÕUODQGÕUPDVÕ
ROPXúWXU
ý 87 þ 7 Ø 0 ÆPð ø3ØPË Ù Ï Õ Ù Ô ä à ÆDÔ Ö Ï Ô Ê Ô Ù Ô Ù Ô ä à Ô'ê à ó ð/Ù Ô Ö à å Ê Ô Ù Ô ÏHê Ò ä ÷ Õ ê Ò Ñ Õ Ê Ò Ö Ù Ò é Ò Ù Ô Ö'ä5é Ô Õ ô/å Ù Ô Ö à Ö à Ö Ï à ä Ô Ê ê Ì Ô ä à Ñ-à Ù õ
6RQXo
RODUDN
GHรทHUOHQGLULOHFHN ROXUVD
7ย UNL\H
Doร Vร QGDQ
L |QFHVL YH Nร VPHQ 1990
X\JXODQDQ
SROLWLNDODU
dรถneminde:
Sermaye
KDUHNHWOHULQLQ Nร Vร WOร ROGXรทX ELU RUWDPGD IDL] RUDQODUร Qร Q NRQWUROย YH
VDELW YH\D รถngรถrรผlebilir kur rejimi;
LL G|QHPLQGH 6HUPD\H KDUHNHWOHULQLQ VHUEHVWOLรทL YH VDELW YH\D |QJ|Uย OHELOLU NXU UHMLPL GLรทHU ELU LIDGH\OH SDVLI SDUD SROLWLNDVร
LLL \ร Oร VRQUDVร QGD LVH 6HUPD\H KDUHNHWOHULQLQ VHUEHVWOLรทL IDL] RUDQODUร Qร Q NRQWUROย YH EX oHUoHYHGH DNWLI SDUD SROLWLNDVร WHUFLK
HGLOPLรบ YH X\JXODPD\D NRQXOPXรบWXU
hdh1&h %g/h0 7h5.รธ<(ยถ'( )รธ1$16$/ 6รธ67(0รธ1 <$3,6, 0HUNH] EDQNDODUร Qร Q IRQNVL\RQODUร Qร \HULQH JHWLUHELOPHVL LoLQ VDรทOร NOร
LรบOH\HQ ELU ILQDQVDO VLVWHPH LKWL\Do YDUGร U dย QNย SDUD SROLWLNDVร Qร Q LVWHQHQ
HWNLOHUL J|VWHUHELOPHVL YH DPDFร QD XODรบDELOPHVL LoLQ ILQDQVDO VLVWHPLQ LVWLNUDUOร
ROPDVร JHUHNPHNWHGLU
7ย UNL\HยถGH IRQ DNร PODUร Qร Q |QHPOL ELU E|Oย Pย EDQNDFร Oร N NHVLPL
ย ]HULQGHQ \DSร OPDNWDGร U 6RQ \ร OODUGD EDQND Gร รบร PDOL NXUXPODUร Q VD\ร YH
Eย \ย NOย รทย DUWPD HรทLOLPLQGH ROPDNOD ELUOLNWH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย WRSODP
ILQDQVDO VLVWHP DNWLIOHUL LoHULVLQGH \ย ]GH FLYDUร QGD SD\D VDKLS
EXOXQPDNWDGร U %DQND Gร รบร GLรทHU PDOL NXUXOXรบODUร Q |QHPOL ELU Nร VPร Qร Q
EDQNDODUร Q LรบWLUDNOHUL ROGXรทX GLNNDWH DOร QGร รทร QGD ILQDQVDO VHNW|UGH EDQNDODUร Q
Dรทร UOร รทร Qร Q GDKD GD \ย NVHN ROGXรทX J|Uย OHFHNWLU
7$%/2 )รธ1$16 6(.7g5h1h1 $.7รธ) %h<h./hรถh1h1 '$รถ,/,0,
ร FK
/HDVLQJ รนLUNHWOHUL
1$
%DQNDODU 6LJRUWD รนLUNHWOHUL
)DNWRULQJ รนLUNHWOHUL
7ย NHWLFL )LQDQVPDQ รนLUNHWOHUL $UDFร .XUXPODU <DWร Uร P )RQODUร
(PHNOLOLN )RQODUร 7RSODP
.D\QDN 7%% +D]LQH 63.
(\Oย O
%X NDSVDPGD 7ย UNL\HยถGH NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ RODUDN oDOร รบร S
oDOร รบPDGร รทร Qร LQFHOHPHN DPDFร \OD \DSร ODQ EX oDOร รบPDGD 7ย UNL\HยถGH ILQDQVDO
VLVWHP LoHULVLQGH Dรทร UOร NOร ELU \HUH VDKLS RODQ EDQNDODUร Q GXUXPX HOH DOร QPDVร
JHUHNHQ |QHPOL ELU EDรบOร N RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U 7ย UN %DQNDFร Oร N 6LVWHPLQLQ <DSร Vร
Finansal sistem iรงerisinde mutlak bir hakimiyete sahip olan
EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ WRSODP DNWLIOHULQLQ \DSร Vร LQFHOHQGLรทLQGH \RรทXQODรบPDQร Q
ROGXรทX YH EX \DSร Qร Q \ร Oร QGDQ LWLEDUHQ \DYDรบ GD ROVD DUWDUDN GHYDP
HWWLรทL J|Uย OPHNWHGLU $\Uร FD .DVร P YH รนXEDW D\ODUร QGD \DรบDQDQ
NUL]OHU VLVWHPGHNL V|] NRQXVX \RรทXQODรบPDQร Q GDKD GD NXYYHWOHQPHVLQH
QHGHQ ROPXรบWXU 1LWHNLP \ร Oร VRQX LWLEDUL\OH WRSODP DNWLIOHULQ \ย ]GH
ยถย Qย EDQND ROXรบWXUXUNHQ \ร Oร VRQX LWLEDUL\OH EX RUDQ \ย ]GH ยถH
oร NPร รบ \LQH \ร O VRQX LWLEDUL\OH \ย ]GH ยถVLQL ROXรบWXUDQ LON EDQNDQร Q
\ร Oร LoHULVLQGHNL SD\ร \ย ]GH ยถH \ย NVHOPLรบWLU 7DEOR %X
\RรทXQODรบPD\D LODYH RODUDN LON EDQND\ร ROXรบWXUDQ JUXS LoHULVLQGH LON RQ
EDQND\ร ROXรบWXUDQ JUXS LoHULVLQGH LVH NDPX EDQNDVร EXOXQPDNWDGร U .DU
PDNVLPL]DV\RQX DPDFร EXOXQPD\DQ YH ย VWOHQGLNOHri รถzel gรถrevleri yapmak
GXUXPXQGD NDODQ EX EDQNDODUร Q VLVWHPGHNL Dรทร UOร รทร EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGH
UHNDEHWL
HQJHOOHPHNWH
]RUODรบWร UPDNWDGร U
YH
|]HOOLNOH
DNWDUร P
NDQDOODUร Qร Q
LรบOH\LรบLQL
7$%/2 %$1.$&,/,. 6รธ67(0รธ1'( <2รถ81/$รน0$
รธON %DQND
7RSODP $NWLI
.UHGLOHU
0HYGXDW
รธON %DQND 7RSODP $NWLI .UHGLOHU
0HYGXDW
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH PDOLROPD\DQWDEORODU
%DQND 6D\ÕVÕ YH %LODQoR % \ NO ÷ 7 UN EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQGH VRQUDVÕQGD HNRQRPLN \DSÕGD
PH\GDQD JHOHQ GH÷LúLP ILQDQVDO VLVWHPGH PH\GDQD JHOHQ E \ PH YH
GHULQOHúPH YH \ÕOÕQGD oÕNDUÕODQ %DQNDODU .DQXQX LOH VHNW|UH EDQND
JLULúLQH LOLúNLQ ED]Õ |QHPOL HQJHOOHULQ NDOGÕUÕOPÕú ROPDVÕ 2002 döneminde
EDQND VD\ÕVÕQGD KÕ]OÕ ELU JHQLúOHPH V UHFL \DúDQPDVÕQD QHGHQ ROPXúWXU
1LWHNLP 1980 döneminde sektörde ortalama olarak 43 banka faaliyet
J|VWHULUNHQ EX VD\Õ G|QHPLQGHQ VRQUD KÕ]OD DUWDUDN \ÕOÕQGD
\ÕOÕQGD \ÕOÕQGD LVH ¶D \ NVHOPLúWLU $QFDN \ÕOÕ .DVÕP YH
\ÕOÕ ùXEDW D\ODUÕQGD \DúDQDQ NUL]OHU EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q FLGGL úHNLOGH
HWNLOHPLú YH YH \ÕOODUÕQGD EDQND VD\ÕODUÕ VÕUDVÕ\OD YH RODUDN
JHUoHNOHúPLúWLU
7$%/2 %$1.$ *583/$5,1$ *g5( %$1.$ 6$<,6, *(/øùø0ø
%DQND 6D\ÕVÕ
Özel Sermayeli Bankalar
<DEDQFÕ 6HUPD\HOL %DQNDODU
.DPXVDO 6HUPD\HOL %DQNDODU .DONÕQPD YH <DWÕUÕP %DQNDODUÕ 706) \H 'HYUHGLOHQ %DQNDODU 7RSODP
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH GLJHUBELOJLOHU EDQNDVXEHSHU [OV
%DQND VD\ÕVÕQGD PH\GDQD JHOHQ EX DUWÕúÕQ \DQÕ VÕUD ¶OÕ \ÕOODU sektörüQ GÕúD DoÕOGÕ÷Õ YH XOXVODUDUDVÕ ILQDQV VLVWHPL LOH E W QOHúPH VD÷ODGÕ÷Õ
\ÕOODU ROPXúWXU 7DEOR ¶GHQ GH J|U OHELOHFH÷L JLEL 1980 döneminde 4
RODQ \DEDQFÕ VHUPD\HOL EDQND VD\ÕVÕ G|QHPLQGH ¶\H XODúPÕúWÕU
G|QHPLQGH EHOOL \ÕOODUGD \DúDQDQ FLGGL HNRQRPLN YH PDOL
VÕNÕQWÕODUD UD÷PHQ EDQNDFÕOÕN NHVLPL |QHPOL |Oo GH E \ P úW U %X
oHUoHYHGH \ÕOÕQGD PLO\DU $%' GRODUÕ RODQ EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q
DNWLI E \ NO ÷ *60+¶QÕQ \ ]GH ¶ \ÕOÕQGD PLO\DU $%'
GRODUÕQD *60+¶QÕQ \ ]GH ¶ YH \ÕOÕQGD LVH HQIODV\RQX G ú UPH
SURJUDPÕ oHUoHYHVLQGH X\JXODQDQ G|YL] NXUX UHMLPLQLQ GH HWNLVL\OH PLO\DU
$%' GRODUÕQD *60+¶QÕQ \ ]GH ¶VÕ \ NVHOPLúWLU 7 UN EDQNDFÕOÕN
sektörünün büyümesinde,
L 7DVDUUXIODUร DUWร UPDN YH mali sistem iรงine รงekebilmek iรงin EHQLPVHQHQ SR]LWLI UHHO IDL] YH HVQHN NXU SROLWLNDODUร
LL 6HNW|UH \HQL EDQND JLULรบOHULQH L]LQ YHULOPHVL LLL 6HNW|Uย Q \DEDQFร EDQND UHNDEHWLQH Doร OPDVร LY <ย NVHN HQIODV\RQ RUDQODUร Y '|YL] LรบOHPOHUL LOH VHUPD\H KDUHNHWOHULQGH VHUEHVWOHรบPH\H JLGLOPHVL |QHPOL URO R\QDPร รบWร U
$QFDN .DVร P YH รนXEDW D\ODUร QGD \DรบDQDQ HNRQRPLN NUL]
HQ oRN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย HWNLOHPLรบ YH \ร Oร VRQX LWLEDUL\OH EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย DNWLI WRSODPร $%' GRODUร ED]ร QGD \ย ]GH Nย oย OHUHN PLO\DU $'%
GRODUร VHYL\HVLQH JHULOHUNHQ *60+ยถQร Q GD JHULOHPHVL VRQXFX DNWLIOHULQ
*60+ยถ\H RUDQร \ย ]GH RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU LWLEDUL\OH
LQFHOHQGLรทLQGH LVH DNWLI Eย \ย NOย รทย Qย Q PLO\DU $%' GRODUร QD \ย NVHOPHVLQH
UDรทPHQ *60+ยถ\H RUDQร \ย NVHN RUDQOร Eย \ย PH\H EDรทOร RODUDN SXDQOร N
D]DOPD\OD \ย ]GH RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU รนHNLO
< : ; >
<A: ; : D : ; C
2001
2000
1999
1998
1997
9A: ; D
C < ; 9
C @ ; C
1996
1992
1991
1990
1989
1988
1994
9A: ; <
1995
9A: ; B
=?> ; @ = B ; B
1987
1986
= < ; =
9 : ; <
1993
9 9E; F
> D ; @
รนHNLO %DQNDFร Oร N 6HNW|Uย $NWLI %ย \ย NOย รทย Qย Q *60+ยถ\H 2UDQร
2002
120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
.D\QDN 7%% โ KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP ! \ร Oร YHULOHUL HQIODV\RQ PXKDVHEHVLQH JHQHO IL\DW Gย ]H\L PXKDVHEHVL \|QWHPL J|UH Gย ]HOWLOPLรบ YHULOHUGLU
%DQND JUXSODUร LWLEDUL\OH ELODQoR Eย \ย NOย NOHUL LQFHOHQGLรทLQGH L <HUOL YH \DEDQFร EDQND VD\ร Vร Qร Q DUWPDVร \OD NDPX EDQNDODUร Qร Q VD\ร ODUร YH VLVWHP LoLQGHNL Dรทร UOร รทร D]DOPD HรทLOLPL LoLQGH J|Uย QVH GH
KHU G|QHPGH |QHPOL ELU Eย \ย NOย รทH VDKLS ROGXNODUร
LL %HQ]HU ย ONHOHUOH NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร QGD \DEDQFร EDQND SD\ร Gย รบย N Gย ]H\OHUGH NDOGร รทร DQFDN EX EDQNDODUร Q |]HOOLNOH VRQUDVร QGD
JHWLUGLNOHUL \HQL WHNQLNOHU YH PRGHUQ EDQNDFร Oร N DQOD\ร รบร LOH VHNW|UGH
UHNDEHW RUWDPร Qร Q \DUDWร OPDVร YH KL]PHW NDOLWHVLQLQ L\LOHรบWLULOPHVLQGH
|QHPOL NDWNร GD EXOXQGXNODUร
LLL .DONร QPD YH \DWร Uร P EDQNDFร Oร รทร Qร Q \ย NVHN HQIODV\RQ YH GLรทHU EHOLUVL]OLNOHU QHGHQL\OH X]XQ YDGHOL IRQ DU]ร Qร Q Vร Qร UOร NDOPDVร QD
EDรทOร RODUDN ID]OD JHOLรบHPHGLรทL YH GROD\ร Vร \OD WRSODP VHNW|U
LoHULVLQGH SD\ร Qร Q Gย รบย N NDOGร รทร
LY g]HO VHUPD\HOL EDQNDODUร Q VD\ร FD YH VHNW|U SD\ร RODUDN NDPXVDO VHUPD\HOL EDQNDODUร Q SD\ร Qร Q WHUVLQH Vย UHNOL ELU JHOLรบLP WUHQGL
iรงeriVLQGH ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU 7DEOR GIH JLK.MON.P QRP J&H SLT&HVUXWLY-Z[KEH WL\ ] G[] J&H WL] ^ KR_$JL] KEH Sa`-MbJLc8^ c-TLKRcadXcLS-cLSeUX_[KR] f-] g1]Ehjilk
Dรถnem
.DPX %DQNDODUร
ร zel Bankalar
<DEDQFร %DQNDODU
!
.DONร QPD YH 706) <DWร Uร P %DQNDODUร %DQNDODUร
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP ! (QIODV\RQ PXKDVHEHVLQH JHQHO IL\DW Gย ]H\L PXKDVHEHVL \|QWHPL J|UH Gย ]HOWLOPLรบ YHULOHUGLU
%LODQoR <DSÕVÕ m n
VRQUDVÕQGD X\JXODQPD\D EDúODQDQ HNRQRPL SROLWLNDODUÕQÕQ
EDQNDFÕOÕN VHNW|U ELODQoR \DSÕVÕ ]HULQGHNL HWNLOHULQGHQ ELUL ND\QDN
PDOL\HWLQGH PH\GDQD JHOHQ KÕ]OÕ DUWÕú ROPXúWXU %X G|QHPGH ND\QDN
PDOL\HWLQL \ NVHOWHQ EDúOÕFD HWNHQOHU DUDVÕQGD
L 6HUEHVW IDL] X\JXODPDVÕQD JHoLOPHVLQLQ DUGÕQGDQ PHYGXDW YH NUHGL IDL]OHULQLQ DUWPDVÕ
LL (NRQRPLGHNL LVWLNUDUVÕ] JHOLúPH NDPX DoÕNODUÕQÕQ DUWPDVÕ YH EX QHGHQOH HQIODV\RQXQ \ NVHN G ]H\OHUGH VH\UHWPHVLQLQ \DUDWWÕ÷Õ
IDL] YH NXU ULVNOHUL LOH EDQND LúOHWPH JLGHUOHULQGHNL DUWÕú LLL .D\QDNODUÕQ YDGH \DSÕVÕQÕQ NÕVDOPDVÕ
LY 0HYGXDW PXQ]DP NDUúÕOÕNODUÕ YH GLVSRQLELOLWH RUDQODUÕQÕQ YH EDQNDFÕOÕN VHNW|U QH X\JXODQDQ ED]Õ IRQ SULP YH NHVLQWLOHULQ
\ NVHNOL÷L VD\ÕODELOLU 7%%
Yükselen kaynak maliyeti nedeniyle kredi riskinde meydana gelen
DUWÕú EDQNDODUÕ DNWLI YH SDVLI \|QHWLPLQGH GDKD GLNNDWOL GDYUDQPD\D YH \HQL
EDQNDFÕOÕN U QOHUL JHOLúWLUPH\H \|QHOWPLúWLU
VRQUDVÕ
G|QHPGH
X\JXODQPD\D
EDúODQDQ
HNRQRPL
SROLWLNDODUÕQÕQ ND\QDN PDOL\HWLQL DUWWÕUÕFÕ HWNLVL \DQÕQGD EDQND ELODQoRODUÕQÕ
]HULQGH HQ |QHPOL HWNLVL V UHNOL JHQLúOH\HQ NDPX NHVLPL ILQDQVPDQ
DoÕNODUÕQÕQ DUWDQ RUDQODUGD Lo ERUoODQPD \ROX\OD ILQDQVH HGLOPHVL \ROXQXQ
VHoLOPLú ROPDVÕGÕU %|\OHFH NDPX NHVLPL DoÕNODUÕQGDNL DUWÕú YH EX DoÕNODUÕQ
\ NVHN UHHO IDL]OHU LOH \XUWLoL SL\DVDODUGDQ ILQDQVPDQÕ EDQNDODUÕ UHHO
HNRQRPL\H ND\QDN VD÷ODPDNWDQ X]DNODúWÕUDUDN NDPX DoÕNODUÕQÕ ILQDQVH
etmeye yönelmelerine yol DoPÕúWÕU $\UÕFD \ NVHN UHHO IDL]OHULQ RUWD\D
oÕNDUWWÕ÷Õ DUELWUDM LPNDQÕ EDQNDFÕOÕN NHVLPLQLQ \XUWGÕúÕQGDQ ERUoODQDUDN NDPX
NHVLPLQL ILQDQVH HWPHOHULQL GDKD FD]LS KDOH JHWLUPLú EX GXUXP LVH EDQNDFÕOÕN
VHNW|U Q Q \DEDQFÕ SDUD DoÕN SR]LV\RQODUÕQÕQ DUWPDVÕ LOH VRQXoODQPÕúWÕU %X
oHUoHYHGH |]HOOLNOH ¶OÕ \ÕOODUÕQ LNLQFL \DUÕVÕQGD NDPX DoÕNODUÕQÕQ oqp
r8s t u v w4x y y z { | }A~l t s }A~ }A~ u t ~l L t }A } ~ } x l .t v u v8 Ru u t s t s t v8 - t }A }/ E t ~ | t s |?v - A ~1 u t s t w t v s u t ~ t ~ -t u t u u t s ~ } | }A~ u } } - a| ~ } Lu }As?t s t v ~ | t a u w | -t w t- } }As u }As ~ w t s v u t v s v u t u s u A s t | t ~ w t u w -t w t |?v s X~ } | }A~ u }1 }X t w } | }A~X u Lu }As | }X t Av u t ~X u t ~ Xt ~ t u u }As ~ | } rRs t u v w x y y z t s ~ } w t | t sA} ~ u t ~- L t }A } ¡ } s u }As w u u t ~Av u v a u A¢ x y y xa v u v }A~ u t ~L - t }A }Au }As u } s?w u u t ~Av u t -t v v s
ILQDQVPDQÕQÕ NROD\ODúWÕUPD\Õ J|]HWHQ PDNUR HNRQRPLN SROLWLNDODU ELU \DQGDQ
EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q NXOODQGÕUÕODELOLU IRQODUÕQÕQ GHYOHW Lo ERUoODQPD
senetlerine yöQHOHUHN NUHGL NDQDOÕQÕQ oDOÕúPDVÕQÕ HQJHOOHUNHQ GL÷HU \DQGDQ
GD EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q NDUúÕ NDUúÕ\D NDOGÕ÷Õ IDL] YH NXU ULVNOHULQL
DOJÕODPDVÕQÕ LNLQFL SODQD G ú UP úW U
<XNDUÕGD DQODWÕODQ V UHFLQ PHYGXDW EDQNDODUÕQÕQ ELODQoR NDOHPOHULQH
\DQVÕPDVÕQÕ J|VWHUPHN LoLQ KD]ÕUODQDQ 7DEOR ¶H EDNÕOGÕ÷ÕQGD
G|QHPLQGH WRSODP DNWLIOHU LoLQGH NDPX ND÷ÕWODUÕQÕ GD LoHUHQ OLNLW DNWLIOHULQ
SD\Õ DUWPDVÕQD UD÷PHQ HQ E \ N NDOHPLQ NUHGLOHU NDOHPL ROGX÷X
görülmektedirx £ $QFDN NUHGLOHULQ \ÕOÕQD NDGDU WRSODm aktifler içerisinde
\ ]GH RODQ SD\ÕQÕQ EX G|QHPGHQ VRQUD |QHPOL ELU G ú ú WUHQGL LoLQH
JLUGL÷L J|U OPHNWHGLU 7RSODP EDQND NUHGLOHULQLQ *60+¶\H RUDQÕQD
EDNÕOGÕ÷ÕQGD V|] NRQXVX RUDQÕQ \ÕOÕQGDQ VRQUD \ ]GH ¶\H
\ NVHOLUNHQ PHQNXO NÕ\PHW VWRNXQXQ *60+¶\H RUDQÕQÕQ ¶H NDGDU \ ]GH
FLYDUÕQGD ROGX÷X J|U OPHNWHGLU 7DNLS HGHQ G|QHPOHUGH LVH PHQNXO NÕ\PHW
VWRNXQXQ SD\Õ DUWDUDN \ ]GH ¶OHUH NDGDU \ NVHOPLúWLU 2001 dönemi
G|QHPL LOH NDUúÕODúWÕUÕOGÕ÷ÕQGD PHQNXO NÕ\PHW SRUWI|\ Q Q
*60+¶\H RUDQÕQÕQ LNL NDWÕQD oÕNWÕ÷Õ J|U OPHNWHGLU 2\VD NUHGL RUDQÕQD
EDNÕOGÕ÷ÕQGD D\QÕ DUWÕú J|]OHQHPHPHNWH ROXS RUWDODPD WRSODP NUHGLOHULQ
RUWDODPD DNWLI WRSODPÕQD RUDQÕ GD G|QHPLQGH G úP úW U
7$%/2 6(dø/0øù $.7ø) .$/(0/(5ø1ø1 *60+ 9( 723/$0 $.7ø)/(5 ød(5ø6ø1'(.ø 3$<, '|QHPL
!
/LNLW $NWLIOHU
'|QHPL
*06+ øoLQGH $NWLI øoLQGH *06+ øoLQGH $NWLI øoLQGH
3D\
"
0HQNXO 'H÷HUOHU & ]GDQÕ
+D]LQH 7DKYLO YH %RQRODUÕ
.UHGLOHU
3D\
3D\
3D\
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP ! /LNLW $NWLIOHU 1DNLW GH÷HUOHU 0HUNH] %DQNDVÕQGDQ $ODFDNODU %DQNDODUDUDVÕ 3DUD 3L\DVDVÕ øúOHPOHULQGHQ $ODFDNODU %DQNDODUGDQ $ODFDNODU 0HQNXO 'H÷HUOHU & ]GDQÕ %D÷OÕ PHQNXO NÕ\PHWOHU KDULo " %D÷OÕ PHQNXO NÕ\PHWOHUL GH LoHUPHNWHGLU
¤q¥
Kredilerin aktif içerisi ~ | }Aw [ t v& w }Aw/ u -t v ~ tes t A a}A~ ¢a t ~ w t u t s v ~¦w }A~ | 8 As u t s v ~ t¦w u u t ~ | v s v § u |A A w s } |A u }As ~ ~ } s }Aw t ~ u t | tXw s } | ?~ } u t v -t at v }X }As | ~ } }A~4w s } | u } s ~¨| As v ~Av u t ~ | v s v u -t -t vEw s } |A t © L ~ ~ | s s -u t ~ -t v ~Av }A~ } u u } a}Aw u } s u w } ¢? w ~ ¨} w ~ ~4w s } | u t v ~ | t ~ t s v ~ |?v s v u at vE a} © } s u }As }As } } ~ | } L -w ~ u -t |?v ?v ~ | t ~¨ ~ | t ~ ~ s t t v u t ~ t ~ t u u }As | }4 u t ~ u t s | t }As t u t ~ t s v ~ |?v s v u -t v w s } |A s t w t Lu t s v w u u t ~Av u v v s
$QFDN \ร Oร EDรบร QGD X\JXODPD\D NRQXODQ HQIODV\RQOD Pย FDGHOH
SURJUDPร 7DEOR ยถGH \HU DODQ 2001 dรถnemi iรงeULVLQGH HOH DOร QDQ
\ร Oร Qร D\Uร RODUDN LQFHOHPH JHUHรทLQL GRรทXUPDNWDGร U =LUD V|] NRQXVX SURJUDP
EDQND ELODQoRODUร Qร LQFHOHGLรทLPL] G|QHPGHQ IDUNOร \|QGH รบHNLOOHQGLUPLรบ YH
\ร Oร QGD G|QHPL JHQHO |]HOOLรทLQGHQ IDUNOร RODUDN NUHGLOHULQ
SD\ร QGD |QHPOL ELU DUWร รบ ROXUNHQ OLNLGLWHVL \ย NVHN RODQ PHQNXO Nร \PHW
SRUWI|\ย Qย Q WRSODP DNWLIOHU LoLQGHNL SD\ร D]DOPร รบWร U %X D]DOPDGD LVWLNUDU
SURJUDPร LOH EDรบOD\DQ SDUD YH PDOL\H SROLWLNDODUร QHWLFHVLQGH NDPX ERUoODQPD
JHUHNVLQLPLQLQ YH EXQD EDรทOร RODUDN LKUDo HGLOHQ NDPX NDรทร WODUร KDFPLQLQ
J|UHOL RODUDN D]DOPDVร YH IDL] RUDQODUร Qร Q Gย รบPHVL VRQXFX NDPX NDรทร WODUร Qร Q
FD]LEHVLQL ELU |Ooย GH \LWLUPHVL HWNLOL ROPXรบWXU %|\OHFH PHQNXO GHรทHUOHU
Fย ]GDQร Qร Q WRSODP DNWLIOHUH RUDQร $UDOร N ยถGD \ย ]GH ยถGHQ $UDOร N
ยถGH \ย ]GH ยถH JHULOHUNHQ NUHGLOHULQ WRSODP DNWLIOHUH RUDQร \ย ]GH
ยถGHQ \ย ]GH ยถD \ย NVHOPLรบWLU .UHGLOHU LoLQGH |]HOOLNOH Wย NHWLFL
NUHGLOHULQGH oRN Kร ]Oร ELU DUWร รบ J|]OHQPLรบ YH Wย NHWLFL NUHGLOHUL ELU |QFHNL \ร O
VRQXQD J|UH \DNODรบร N G|UW NDW DUWร รบ J|VWHUPLรบWLU .UHGLOHUGH GLNNDW oHNHQ ELU
GLรทHU JHOLรบPH PHYGXDWWDNL \DSร Qร Q WHUVLQH \DEDQFร SDUD FLQVLQGHQ
NUHGLOHUGHNL DUWร รบร Q Vร Qร UOร NDOPDVร 7ย UN /LUDVร FLQVLQGHQ NUHGLOHULQ LVH |QHPOL
RUDQGD DUWร รบ J|VWHUPHVLGLU 7DEOR 6|] NRQXVX JHOLรบPHGH dรถviz sepetinin
KHGHIOHQHQ HQIODV\RQD J|UH EHOLUOHQHUHN |QFHGHQ Doร NODQPร รบ ROPDVร QD EDรทOร
RODUDN \DEDQFร SDUD FLQVLQGHQ ND\QDNODUร Q 7ย UN OLUDVร QD G|Qย รบWย UPHVL LOH
EDQNDODU Doร Vร QGDQ IRQODPD PDOL\HWLQLQ GDKD FD]LS KDOH JHOPHVL HWNLOL
ROPXรบWXU %X oHUoHYHGH EDQNDODU ND\QDNODUร Qร Nร VD YDGHOL YH G|YL]
FLQVLQGHQ NXOODQร PODUร Qร Q LVH X]XQ YDGHOL YH 7ย UN OLUDVร FLQVLQGHQ
JHUoHNOHรบWLUPH HรทLOLPL LoLQH JLUPLรบOHUGLU
7$%/2 0(1.8/ '(รถ(5/(5 &h='$1, 9( .5('รธ/(5รธ1 723/$0 $.7รธ)/(5 รธd(5รธ6รธ1'( 3$<, ยฑ
.UHGLOHU 7RSODP $NWLIOHU
0HQNXO 'HรทHUOHU &ย ]GDQร ยช 7RSODP $NWLIOHU 7ย NHWLFL .UHGLOHUL 7RSODP .UHGLOHU
<DEDQFร 3DUD .UHGLOHU 7RSODP .UHGLOHU
.UHGL 0HYGXDW
ยช %DรทOร PHQNXO Nร \PHWOHUL GH LoHUPHNWHGLU .D\QDN 7&0% 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
· ¶ ¶ ¿ ¶ ¾ ¶
«A´. ®
½ ¶
®A±. ³
« « ±
Ê¡Ë Ì?Í Î ÏqÛ¨Ì Ü Í ÝAÔ Ø
« ¬ ® «A´. ¬
¼?¶
« ¯ °
± ² ´
º ¶
± « ³
±?´. ´
± ³ °
¹ ¶
± ¬ ¯
« ³ ´
°E² ±
²?® ±
° ´. ®
°.µ ¯
±E² ²
» ¶
«?² ®
«?® µ
±E´ ²
± ² ²
¸?¶
±Iµ ± ±E¬ µ ±Rµ ® ¬ ¯ ³ Ê¡Ë Ì?Í Î ÏjÐ?ÑEÒ?Ó Ô?ÕOÖL× ØÙÎ Ú Ó Ì Ë
² ³ ³
±E² ³ ¬?® ¬
¬ ² ³
¬ ´ ¯ ¬ ³ µ
´ ±. °
· ¶ ¶ ÂÃ
ÂÂ
ÂÄ ÀÁ
ÀÁ
ÀÁ
Å ÂÁ ÀÁ
ÁÀÁ
À ÁÀÁ
Æ ÁÀÁ
Ç ÁÀÁ
ÁÀÁ
È ÁÀÁ
É Ã ÁÀÁ
ÁÀÁ
Ä
 ÁÀÁ
ÁÁ ÀÁ
ÅÅ ÀÅ ÅÆ
ÅÆ
ùHNLO %DQNDFÕOÕN 6LVWHPL .UHGL +DFPLQLQ 7RSODP $NWLI YH 0HYGXDWD 2UDQÕ
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
ùHNLO ¶GH LVH PHYGXDW EDQNDODUÕQÕQ HOLQGH EXOXQDQ GHYOHW Lo
ERUoODQPD VHQHWOHULQLQ ..%*¶\H RUDQÕ J|U OPHNWHGLU %X JUDILN YH
LOHUOH\HQ \ÕOODUGD NDPX DoÕNODUÕQÕQ PHYGXDW EDQNDODUÕ IRQODUÕQGDQ QDVÕO
ILQDQVH HGLOGL÷LQL ELU EDúND DoÕGDQ J|VWHUPHNWHGLU x Þ 200
195,5
175 150 125 100 75
97,1 78,9
84,7 63,5
51,6
77,1
86,1
79,3 44,2
50
42,8
25
36,5
91,3
74,9
66,7
48,0
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
0
ùHNLO 0HYGXDW %DQNDODUÕQÕQ (OOHULQGH 7XWWXNODUÕ +D]LQH 7DKYLO YH %RQRODUÕQÕQ ..%* \H 2UDQÕ
.D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'D÷ÕWÕP 6LVWHPL KWWS ZZZ WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO
ß3à
x y y z¦ v u v ~ | t, s u }A~,t ~ w }Au a}V u t -t táw ~ u t ~, w s t s4 s As t v } s } } ~ | }?¢ w t L $ }ãâ Rä t ~ w t u t s v ~Av ~ås }A t u t ~ ~ tæ ~ }Au wç u t s t wçt w3 t s v u t ~ç w }Awç L w t s u t s | t w éè.t ~ }êw t ?v u t s v ~ | t ~ w t ~ t w u t ~ at w t |?v s
%X YHULOHU \ร Oร QGDQ VRQUDNL G|QHPGH EDQND ELODQoRODUร QGD
J|]OHQHQ Eย \ย PHQLQ DNWLI \DSร Vร Qร Q +D]LQH NDรทร WODUร QD ND\DUDN \DSร Vร Qร Q
GHรทLรบPHVLQGHQ ND\QDNODQGร รทร Qร J|VWHUPHNWHGLU %|\OH ELU VRQXo EDQNDODUร Q devlet iรง borรงlanma senetleri alarak hรผkรผmete borรง vermeleriyle, รถzel sektรถre
YHULOHELOLU IRQODUร Q D]DOGร รทร QD ELU EDรบND LIDGH\OH \ร Oร QGDQ VRQUD |]HO
NHVLP NUHGLOHULQLQ Gร รบODQGร รทร QD LรบDUHW HWPHNWHGLU $QFDN EXUDGD NDPX
NHVLPLQLQ PDOL SL\DVDODUGDQ ]RUOD ND\QDN WRSODPDGร รทร SL\DVDODUD KHUKDQJL
ELU LNWLVDGL ELULP JLEL JLUGLรทL GH XQXWXOPDPDOร Gร U 'ROD\ร Vร \OD |]HO VHNW|Uย Q
PDOL
SL\DVDODUGDQ
JHUoHNOHรบPHNWHGLU
Gร รบODQPDVร
SL\DVD
NXUDOODUร
oHUoHYHVLQGH
Sonuรง olarak, 1986 G|QHPLQGH \ร Oร KDULo EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q DNWLI \DSร Vร QGD OLNLW DNWLIOHU YH PHQNXO GHรทHUOHU OHKLQH YH NUHGLOHU
DOH\KLQH EHOLUJLQ ELU GHรทLรบLP J|]OHQPLรบWLU %X GHรทLรบLPLQ DVร O QHGHQL \ย NVHN
HQIODV\RQ RUDQร YH NDPX NHVLPLQLQ Vย UHNOL DUWDQ ERUoODQPD LKWL\DFร QHGHQL\OH
JHUoHNOHรบHQ \ย NVHN UHHO IDL] RUDQODUร Qร Q EDQNDODUร FH]EHWPLรบ ROPDVร Gร U
%DQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ \ย Nย POย Oย N WDUDIร QD EDNร OGร รทร QGD LVH \ย NVHN
PDOL\HWLQH UDรทPHQ PHYGXDWร Q HQ |QHPOL IRQ ND\QDรทร Qร ROXรบWXUGXรทX gรถrรผlmektedir.
Mevduat
kompozis\RQXQD EDNร OGร รทร QGD LVH Vย UHJHOHQ
HQIODV\RQ RUWDPร Qร Q SDUD LNDPHVL HรทLOLPLQL DUWWร UGร รทร YH \DEDQFร SDUD
PHYGXDWODUร Q SD\ร Qร Q ]DPDQ LoHULVLQGH DUWWร รทร J|Uย OPHNWHGLU 0HYGXDWODUร Q
\ร Oร JHQHO RUWDODPDVร \ย ]GH FLYDUร QGD LNHQ \ร Oร QGDQ
VRQUD X\JXODQDQ PHYGXDW Jย YHQFHVL NDSVDPร QGD EX RUDQ GDKD GD DUWPร รบWร U
7DEOR
7$%/2 6(dรธ/0รธรน 3$6รธ) .$/(0/(5รธ1รธ1 *60+ 9( 723/$0 $.7รธ)/(5 รธd(5รธ6รธ1'(.รธ 3$<,
0HYGXDW 0HYGXDW 'ร รบร .D\QDN รซ .XOODQร ODQ .UHGLOHU รฌ <XUWGร รบร .UHGLOHU ร zkaynaklar
'|QHPL '|QHPL *06+ รธoLQGH $NWLI รธoLQGH *06+ รธoLQGH $NWLI รธoLQGH 3D\ 3D\ 3D\ 3D\
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP รซ 0HYGXDW 'ร รบร .D\QDN 0HUNH] %DQNDVร QD %RUoODU %33 รธรบOHPOHULQGHQ %RUoODU %DQNDODUD %RUoODU )RQODU dร NDUร OPร รบ 0HQNXO .ร \PHWOHU 6HUPD\H %HQ]HUL .UHGLOHU รฌ .XOODQร ODQ .UHGLOHU 7&0% <XUWLoL %DQNDODU <XUWGร รบร %DQNDODU 'LรทHU .UHGLOHU
'DKD |QFHGH EHOLUWLOGLรทL JLEL |]HOOLNOH VHUPH\H KDUHNHWOHULQLQ VHUEHVW
Eร UDNร OGร รทร \ร Oร QGDQ NUL]LQH NDGDU RODQ G|QHPGH PHYGXDW Gร รบร QGDNL
IRQODUร Q *60+ยถ\H RUDQร QGD |QHPOL RUDQGD DUWร รบ J|Uย OPHNWHGLU 7DEOR %X
Vย UHFL EHVOH\HQ HQ |QHPOL IDNW|U EDQNDODUร Q \XUW Gร รบร QGDQ VDรทODGร NODUร
NUHGLOHU ROPXรบWXU 7RSODP RODUDN EDNร OGร รทร QGD PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODUร Q
WRSODP DNWLIOHUH RUDQร G|QHPLQGHQ VRQUD Gย รบHUNHQ \XUWGร รบร
NUHGLOHUGH DUWร รบ J|Uย OPHNWHGLU $QFDN EX IRQODU HNRQRPLQLQ JHQHOLQGHNL
ULVNOHUH GX\DUOร ROGXรทXQGDQ EDQNDQร Q ROXPOX J|Uย QWย Vย GDKL EX Wย U IRQODUร Q
\ย NVHOPHVLQH \HWHUOL ROPD\DELOHFHNWLU %X QHGHQOH EDQND PHYGXDWODUร QGD
ROXรบDELOHFHN KHUKDQJL ELU รบRN EDQND SODVPDQ \DSร Vร Qร VWUDWHMLVLQL \HQLGHQ
EHOLUOHPH JHUHNOLOLรทL GRรทXUDELOHFHNWLU
6RQXo RODUDN ยถOร \ร OODUGD \ย NVHN HQIODV\RQ YH DUWDQ HNRQRPLN
EHOLUVL]OLNOHU QHGHQL\OH HNRQRPLN ELULPOHULQ \DEDQFร SDUD ILQDQVDO DNWLI
WHUFLKOHULQL DUWร UPDVร PHYGXDWร Q SDKDOร ELU ND\QDN KDOLQH JHOPHVLQLQ DUGร QGDQ
PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODUร Q |QHP ND]DQPDVร YH WDVDUUXI VDKLSOHULQLQ UHSR
WHUFLKOHULQLQ DUWPDVร EDQNDODUร Q SDVLI \DSร Vร Qร HWNLOHPLรบ \DEDQFร SDUD
ND\QDNODUร Q SDVLIOHU LoLQGHNL SD\ร \ร Oร QGD \ย ]GH LNHQ EX RUDQ Vย UHNOL
DUWร รบ J|VWHUHUHN VRQ \ร OODUGD \ย ]GH VHYL\HVLQH XODรบPร รบWร U <DEDQFร SDUD
SDVLIOHULQ HQ |QHPOL E|Oย Pย Qย G|YL] WHYGLDW KHVDSODUร YH \XUWGร รบร EDQNDODUGDQ
NXOODQร ODQ
NUHGLOHU
ROXรบWXUPXรบWXU
%DQNDODUร Q
G|YL]
FLQVLQGHQ
\ย Nย POย Oย NOHULQLQ YDUOร NODUร QD RUDQOD GDKD \ย NVHN ELU Kร ]GD DUWร รบ J|VWHUPHVL
EDQNDODUร Q Doร N SR]LV\RQGD IDDOL\HW J|VWHUPHOHULQL GH EHUDEHULQGH JHWLUPLรบWLU
%X LVH 7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ WRSODP ULVN Gย ]H\L Doร Vร QGDQ ROXPVX]
VRQXoODU GRรทXUPXรบWXU รนHNLO
70
61,8
60 50
41,1
40 26,3 28,1 25,6 28,8
30 20
19,3 18,7
21,7
26,3 24,7
45,2
33,9 32,3
55,7
52,6 52,3
51,1
49,8
51,8 50,9
45,4
43,4
38,1
44,6
50,2
40,1
38,2
45,8
35,3
27,5 22,8
10
Aktif
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
0
Pasif
ùHNLO <DEDQFÕ 3DUD 9DUOÕN YH < N PO O NOHULQ *HOLúLPL
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
$NWLI % \ NO NOHULQH *|UH %DQNDODUÕQ 'DYUDQÕúODUÕ 3DUDVDO DNWDUÕP PHNDQL]PDVÕQÕQ NUHGL J|U ú QH J|UH EDQND
ELODQoRODUÕQGDNL \DSÕVDO IDUNOÕOÕNODU EDQND NUHGL NDQDOÕ DUDFÕOÕ÷Õ\OD EDQND
YDUOÕNODUÕ ]HULQGH \DUDWÕODFDN HWNLQLQ GH÷HUOHQGLULOPHVLQGH |QHPOL URO
R\QDPDNWDGÕU %LU EDúND LIDGH\OH EDQNDODUÕQ SDUDVDO úRNODUD YHUHFH÷L
WHSNLOHU
ELODQoR
\DSÕODUÕQGDNL
oHúLWOLOLNOHU
YH
YDUOÕN yükümlülük
NRPSR]LV\RQODUÕ QHGHQL\OH IDUNOÕ ROPDNWDGÕU %X QRNWDGDQ KDUHNHWOH
7 UNL\H¶GH IDDOL\HW J|VWHUHQ EDQNDODUÕQ GDYUDQÕúODUÕQÕ LQFHOHPHN DPDFÕ\OD
DNWLI E \ NO NOHULQH J|UH VÕQÕIODQGÕUDUDN KHU ELU NDWHJRULGHNL EDQNDODUÕ SDUD
SROLWLNDVÕ úRNODUÕQD IDUNOÕ WHSNLOHU YHUHQ JUXSODU RODUDN GH÷HUOHQGLUGL÷LPL]GH
o JUXS NDUúÕPÕ]D oÕNPDNWDGÕU (N x
7DEOR IDUNOÕ E \ NO NWH YH\D IDUNOÕ SL\DVD SD\ÕQD VDKLS
EDQNDODUÕQ YDUOÕN YH \ N PO O NOHULQLQ GD÷ÕOÕPÕQÕ J|VWHUPHNWHGLU %X \DSÕ EL]H
D\QÕ ]DPDQGD SDUDVDO úRNODUD NDUúÕ EDQND GDYUDQÕúODUÕQÕQ |]HOOLNOHULQL GH
DoÕNODPDNWDGÕU 7DEOR LQFHOHQGL÷LQGH OLNLW DNWLIOHULQ QDNLW YH 0HUNH]
%DQNDVÕQGDQ DODFDNODU NDOHPL WLFDUL EDQNDODU YH EDQNDODUDUDVÕ SDUD SL\DVDVÕ ßqí
î s u t sE u s u s w } ~A¢ ï z z x? x y y zL u t ~ L} t Lt u v ~ v - }¨ a} | t t ~ w t u t s v w t u w v ~ atL }L t v s v , t ~ w t u t s v t s &t w 8 w u w u }As ~ }X s }X v s t u t ~ v v s E 8v s t u t at4 ~ s t v?t w R w u A ðX L u t s r8 .ñ | u t s v } s ~ | }X u t ~ t ~ w t u t s w¡ u }Aw u Þ t ~ w t ò¢ ð L u t s r& ñX| u t s v u } ð y y - u ~ r8 .ñX| u t s v t s t v ~ | t w t u t ~L t ~ w t u t s s t- u }Aw u x ó4 Et ~ w t ò¢ ð y y¨ - u ~Lr8 ñ1| u t s v ~ | t ~ x ó4 Et ~ w t | w- u t ~ t ~ w t u t sE }¨w wa u }Aw u u t s t w[ v ~Av u t ~ |?v s v u v v s r s v © tX} t Xt u |?v ?v v 4ïAz z x? x y y z¨| ~ }A L ~ | }X t t u } }1 u ~ at t ~ t ~ w t u t s ¢? t t u } }1 u ~ |A w u t s vE ~X| ~ }A t w ? w u A ~ }- s }- v s t u t -t t-| t u } | u } s }Aw¡ v ~ v u t ~ |?v s v u v u t s |?v s
LúOHPOHULQGHQ DODFDNODU NDOHPOHULQLQ WRSODPÕ WRSODP YDUOÕNODUD RUDQÕQÕQ N o N
|OoHNOL EDQND JUXEXQGD GDKD \ NVHN ROGX÷X J|U OPHNWHGLU 0HQNXO GH÷HUOHU
F ]GDQÕQÕ GD LODYH HGHUHN KHVDSODGÕ÷ÕPÕ] OLNLW YH OLNLWH \DNÕQ DNWLI NDOHPOHULQ
WRSODP YDUOÕNODUD RUDQÕ GD D\QÕ |]HOOL÷L J|VWHUPHNWHGLU %XQD NDUúÕOÕN
PHYGXDWODUÕQ WRSODP DNWLIOHUH RUDQÕQÕQ \ NVHN ROGX÷X E \ N YH RUWD |OoHNOL
EDQNDODU JUXSODUÕQGD LVH OLNLW DNWLIOHUH ID]ODFD SODVPDQ \DSÕOPDGÕ÷Õ görülmektedir. 7 UNL\H¶GH EDQNDODU PHQNXO GH÷HUOHU SODVPDQODUÕQÕ LNL DPDo
GR÷UXOWXVXQGD \DSPDNWDGÕUODU
L 7LFDUL SRUWI|\ RODUDN PHQNXO GH÷HU WXWXOPDVÕ LL <DWÕUÕP SRUWI|\ RODUDN PHQNXO GH÷HU WXWXOPDVÕï y 7DEOR LQFHOHQGL÷LQGH PHQNXO GH÷HUOHU F ]GDQÕQÕQ WRSODP OLNLW
DNWLIOHUH RUDQÕQÕQ W P EDQND JUXSODUÕ LoHULVLQGH \ NVHN YH KHPHQ KHPHQ D\QÕ
VHYL\HGH ROGX÷XQX WRSODP DNWLIOHUH RUDQÕQÕQ LVH RUWD YH N o N |OoHNOL
EDQNDODU JUXEXQGD \ NVHN ROGX÷XQX J|VWHUPHNWHGLU %X WDEOR PHQNXO
GH÷HUOHU F ]GDQÕQÕQ OLNLW YDUOÕNODUD RUDQÕQGD J|U OHQ IDUNOÕOÕNODUÕQ EDQNDODUÕQ
PHQNXO GH÷HU SODVPDQODUÕQÕQ \DWÕUÕP SRUWI|\ P \RNVD WLFDUL SRUtföy mü olup
ROPDGÕ÷Õ NRQXVXQD DoÕNOÕN JHWLUPHPHNOH ELUOLNWH 7 UNL\H¶GH EDQNDODUÕQ NUHGL
SODVPDQODUÕQÕ GHVWHNOHPHN DPDFÕ\OD PHQNXO GH÷HU SODVPDQODUÕQÕ o|]HUHN
ND\QDN \DUDWPD H÷LOLPLQGH ROPDGÕNODUÕ ELOLQPHNWHGLU .UL] YH NUL] VRQUDVÕ
dönemlerde kredi portf|\ D]DOÕUNHQ PHQNXO GH÷HUOHULQ WRSODP DNWLIOHU
LoHULVLQGHNL SD\ÕQÕQ DUWPDVÕ EX WHVSLWLPL]L J oOHQGLUPHNWHGLU %X ED÷ODPGD
PHQNXO GH÷HUOHU F ]GDQÕQÕQ WRSODP DNWLIOHUH RUDQÕQÕQ \ NVHN ROGX÷X RUWD YH
N o N |OoHNOL EDQNDODUGD |]HOOLNOH GDUDOWÕFÕ úRNODUÕQ \DúDQGÕ÷Õ GXUXPODUGD
NUHGL NDQDOÕQÕQ LúOHPHVLQH \|QHOLN RODUDN PHQNXO GH÷HUOHULQ o|] OHUHN NUHGL
NXOODQÕPODUÕQÕ DUWÕUDFDNODUÕ \|Q QGH ELU GH÷HUOHQGLUPH \DQÕOWÕFÕ RODFDNWÕU
7DEOR ¶GHQ NUHGLOHULQ SD\Õ LQFHOHQGL÷LQGH N o N |OoHNOL EDQNDODU
için, kredileriQ WRSODP DNWLIOHU LoHULVLQGHNL SD\ÕQÕQ GL÷HU JUXSODUD J|UH GDKD
G ú N OLNLW YDUOÕNODUÕQ SD\ÕQÕQ LVH \ NVHN ROGX÷X J|U OPHNWHGLU %X GXUXP
EDQNDQÕQ YH P úWHULOHULQLQ SURILOL\OH LOLúNLOL ELU NRQXGXU =LUD N o N EDQNDODUÕQ
P úWHULOHUL E \ N EDQNDODUÕQ ôÙõ
P úWHULOHULQH
RUDQOD
HNRQRPLN
öIt v s v V ~ | }A~¨w t v ¢ t | } ~ }4w t | t s }Au | }¨ -t w t at © v u t¨t u v ~ t ~¨w t ?v u t sE }X t t u t s | t } L ~ t u t s t w w u u t ~ v u t © t w w t ?v u t s |?v s
GDOJDODQPDODUGDQ GDKD ID]OD HWNLOHQHQ YH LIODV GHIDXOW ULVNLQLQ HWNLVLQH GDKD fazla maruz kalan bir profil รงizmektedirler. Bu da bankalar iรงin kredi
LVWHNOLOLรทLQL D]DOWร Fร ELU XQVXU ROPDNWDGร U $\Uร FD Eย \ย N EDQNDODUร Q ELOJL WRSODPD
PDOL\HWL DYDQWDMODUร GD Nย oย N EDQNDODUGDQ GDKD ID]OD NUHGL NXOODQGร UDELOPH
LPNDQร VDรทODPDNWDGร U 7DEOR ยถGH Nย oย N EDQNDODUร Q WDNLSWHNL DODFDNODUร Qร Q
WRSODP NUHGLOHUH RUDQร Qร Q GD Eย \ย N EDQNDODUD RUDQOD GDKD \ย NVHN ROGXรทX
gรถrรผlmektedir. Bu durum kรผรงรผk |OoHNOL EDQNDODUร Q GDKD ID]OD ELOJL WRSODPD
PDOL\HWLQH
NDWODQPDN
\RUXPODQDELOHFHNWLU
]RUXQGD
ROGXNODUร Qร Q
ELU
J|VWHUJHVL
RODUDN
7$%/2 $.7รธ) %h<h./hรถh1( *g5( %$1.$ *583/$5,
รท รธ.รนLรธaรบรผรป รฝ รพ-รฟ&รบaรฝ รท รบ ย รฝ a
! " #$" % &'#(% " )+* ,.-$/ 0 132 4 * 5 67&'#8% " )+* ,.-
:9 ; :9
<.9 <
8 =9
:9
<.9
8 =9
.9
> ?
! " #$" % &'#(% " )+* ,.-8@ 0 132 4 * 5 67&'#8% " )+* ,.-
< 9 A :9
.9
9
.9
.9 <
9
9 <
:B(?
CD,:E #$F * GH, I:J K'L M$N 5.E OQP+0 1 2 4 * 5 67&'#8% " ) * ,:-R 9 ; :9
.9
Q 9
<.9
:9
<:9
< .9
S8? T
CD,:E #$F * GH, I ,:- * ,:- K'L M$N 5 E O 0 ! " #$" % &'#8% " )+* ,.-
< :9 U<$ =9
9
:9
:9
.9
:9
:9
S. V? W
X - , N." * ,:- 0 1 2 4 * 5 67&'#8% " ) * ,:-
< :9 Y 9
:9
:9
< :9
.9
<: 9
= 9
T:S8?
CD, Z N:F 5$% 0 132 4 * 5 67&'#(% " )+* ,.-
: 9 A : 9
.9
9
.9
9
:9
.9
S W ?
CD, Z N:F 5$% G[O \ O X=5$] E 5 #3^_0 1 2 4.J &'#8% " )+* ,.-
:9
.9 ` 9 ; :9
.9
.9 <:9 <
.9
a cb: eรป รฝ รพLรฟ&รบ รฝ= รท รบ ย รฝ ed
T ?
! " #$" % &'#(% " )+* ,.-$/ 0 132 4 * 5 67&'#8% " )+* ,.-
<:9 f 9
= 9
9
.9
= 9
=9
.9
? S
! " #$" % &'#(% " )+* ,.-8@ 0 132 4 * 5 67&'#8% " )+* ,.-
< 9 <A< 9
< .9
:9
< .9
9 <
9
.<.9 <
. ?
CD,:E #$F * GH, I:J K'L M$N 5.E OQP+0 1 2 4 * 5 67&'#8% " ) * ,:-R <:9 g 8 =9
.9
:9
= 9
.9
< :9
< :9
?
CD,:E #$F * GH, I ,:- * ,:- K'L M$N 5 E O 0+! " #$" % &'#8% " )+* ,.-
< 9 <A< :9
. .9 <
:9
<.9
.9
=9
:9
> T ? W
X - , N." * ,:- 0 1 2 4 * 5 67&'#8% " ) * ,:-
< <:9 h< :9
< .9
< :9
< <.9
9
:9
.9
T= V?
CD, Z N:F 5$% 0 132 4 * 5 67&'#(% " )+* ,.-
9 A :9 <
.9
9
9
:9
:9
:9
S$T ?
CD, Z N:F 5$% G[O \ O X=5$] E 5 #3^_0 1 2 4.J &'#8% " )+* ,.-
Q 9 i .9 j Q 9 < :9 .9 < 9 < 9
.9 รบaรธ[รพ-รธaรบรผรป รฝ รพLรฟ&รบaรฝ รท ' aรบ ย รฝ lk
?
! " #$" % &'#(% " )+* ,.-$/ 0 132 4 * 5 67&'#8% " )+* ,.-
<$ =9 U< 9
.9
<$ =9
.9
.9
<: 9 <
< :9 <
T= V?_B
! " #$" % &'#(% " )+* ,.-8@ 0 132 4 * 5 67&'#8% " )+* ,.-
:9 A :9
. .9
:9
. .9
9 <
:9
. .9
. ?
CD,:E #$F * GH, I:J K'L M$N 5.E OQP+0 1 2 4 * 5 67&'#8% " ) * ,:-R 8 =9 g <:9 <
.9
Q 9
.9
.9
:9
:9
? W
CD,:E #$F * GH, I ,:- * ,:- K'L M$N 5 E O 0+! " #$" % &'#8% " )+* ,.-
:9 m 9
:9
< <:9
.<.9
9
<:9
.9
. ?
X - , N." * ,:- 0 1 2 4 * 5 67&'#8% " ) * ,:-
:9 m :9
< 9
< 9
< .9
:9
9
:9
.S8?_B
CD, Z N:F 5$% 0 132 4 * 5 67&'#(% " )+* ,.-
:9 m =9
.9
<$ =9
3 9
< .9
:9
< :9
S8? S
CD, Z N:F 5$% G[O \ O X=5$] E 5 #3^_0 1 2 4.J &'#8% " )+* ,.-
<:9 i .9 j
.9
:9
3 9
9
<:9
< .9
T T ?n
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU DVS GRQHPVHO DVS o WDULKL YHULOHULQH J|UH DNWLI Eย \ย NOย รทย PLO\DU $%' GRODUร ย ]HULQGHNL EDQNDODUGDQ ROXรบPDNWDGร U p WDULKL YHULOHULQH J|UH DNWLI Eย \ย NOย รทย PLO\DU $%' GRODUร LOH PLO\RQ $%' GRODUร DUDVร QGDNL EDQNDODUGDQ ROXรบPDNWDGร U q WDULKL YHULOHULQH J|UH DNWLI Eย \ย NOย รทย PLO\RQ $%' GRODUร DOWร QGDNL EDQNDODUGDQ ROXรบPDNWDGร U r 1DNLW GHรทHUOHU 0HUNH] %DQNDVร QGDQ $ODFDNODU %DQNDODUDUDVร 3DUD 3L\DVDVร รธรบOHPOHULQGHQ $ODFDNODU %DQNDODUGDQ $ODFDNODU NDOHPOHULQL LoHUPHNWHGLU s 1DNLW GHรทHUOHU 0HUNH] %DQNDVร QGDQ $ODFDNODU %DQNDODUDUDVร 3DUD 3L\DVDVร QGDQ $ODFDNODU %DQNDODUGDQ $ODFDNODU 0HQNXO 'HรทHUOHU &ย ]GDQร EDรทOร PHQNXO GHรทHUOHU KDULo kalemlerini iรงermektedir. t u %DJOร PHQNXO GHรทHUOHUL LoHUPHNWHGLU 0HUNH] %DQNDVร QD %RUoODU %DQNDODUDUDVร 3DUD 3L\DVDVร รธรบOHPOHULQGHQ %RUoODU %DQNDODUD %RUoODU )RQODU dร NDUร OPร รบ 0HQNXO .ร \PHWOHU 6HUPD\H %HQ]HUL .UHGLOHU kalemlerini iรงermektedir.
$QFDN 7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQGH EDQNDODUร Q DNWLI Eย \ย NOย รทย QH
EDรทOร RODUDN RUWD\D oร NDQ NUHGL DU]ร GDYUDQร รบODUร QGDNL IDUNOร Oร NODU SDUD
SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLNOHULQLQ \DUDWDFDรทร HWNLQLQ Eย \ย NOย รทย Qย RUWD\D NR\PDNWD
\HWHUOL ROPDPDNWDGร U =LUD NDPX EDQNDODUร Qร Q YDUOร รทร SDUDVDO รบRNODUD NDUรบร
EDQND GDYUDQร รบODUร QGD LODYH ELU DVLPHWUL \DUDWPDNWDGร U .DPX YH |]HO
EDQNDODUร Q NUHGL GDYUDQร รบODUร DUDVร QGDNL IDUNOร Oร N YH UHHO HNRQRPLGHNL EDQND
EDรทร POร RODUDN WDQร PODQDQ NUHGL Pย รบWHULOHUL ย ]HULQGH \DUDWDFDรทร RUDQWร Vร ]
HWNLOHU SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทLQLQ UHHO HWNLOHULQL GHรทLรบWLUHELOPHNWHGLU %X
QHGHQOH LOHUOH\HQ E|Oย POHUGH NDPX EDQNDODUร Qร Q NUHGL SL\DVDVร QGD \DUDWWร รทร
DVLPHWUL D\Uร FD LQFHOHQHFHNWLU
3DUDVDO ELU รบRNXQ DNWLI NRPSR]LV\RQXQX IDL] RUDQร DUDFร Oร รทร \OD Pร
\RNVD NXOODQGร Uร ODELOLU UH]HUYOHU DUDFร Oร รทร \OD Pร HWNLOHGLรทLQLQ ELOLQPHVL EDQND
NUHGL NDQDOร J|Uย รบย QGH |QHP WDรบร PDNWDGร U %X Doร GDQ PHYGXDWODU
LQFHOHQGLรทLQGH \ย NVHN UHHO IDL]OHU QHGHQL\OH PHYGXDWODUร Q PHYGXDW Gร รบร
ND\QDNODUD RUDQOD GDKD PDOL\HWOL KDOH JHOPHVLQH UDรทPHQ Wย P JUXSODU LoLQ
RUWDN YH HQ Eย \ย N IRQ ND\QDรทร Qร ROXรบWXUGXรทX J|Uย OPHNWHGLU 2UWDODPD RODUDN
IRQODUร Q \ย ]GH ยถร Qร Q PHYGXDWODUGDQ ROXรบWXรทX ELU GXUXPGD SDUD SROLWLNDVร
VRQXFX PHYGXDWODUGD ROXรบDELOHFHN ELU รบRNXQ EDQND DNWLI NRPSR]LV\RQXQX
NXOODQGร Uร ODELOLU IRQODU DUDFร Oร รทร \OD HWNLOHPHVLQL EHNOHPHN \DQOร รบ ROPD\DFDNWร U
6RQXo RODUDN DNWLI Eย \ย NOย รทย QH J|UH NDWHJRUL]H HGLOHQ PHYGXDW
EDQNDODUร Qร Q DNWLI YH SDVLI NRPSR]LV\RQODUร Qร Q ROXรบXPXQGD IDUNOร Oร N ROGXรทX
gรถrรผOPHNWHGLU %X IDUNOร Oร NODU GRรทDO RODUDN NUHGL GDYUDQร รบODUร QGD GD oHรบLWOLOLN
GRรทXUPDNWDGร U %DQNDODUร Q ELODQoR NRPSR]LV\RQXQGDNL IDUNOร Oร NODU NUHGL
YHUPH Vย UHFLQLQ ELOJL WRSODPD PDOL\HWL YH Gร รบ ILQDQVPDQ PDOL\HWLQGHNL
GHรทLรบLNOLNOHUH GH EDรทODQDELOPHNWHGLU $QFDN EDQND NUHGL GDYUDQร รบODUร QGD
DVLPHWULQLQ ND\QDรทร QH ROXUVD ROVXQ EX DVLPHWULQLQ EDQND NUHGL NDQDOร Qร Q
YDUOร รทร LoLQ JHUHNOL ROGXรทX XQXWXOPDPDOร Gร U
.DPX YH g]HO %DQND *UXSODUร Qร Q 'DYUDQร รบODUร %DQNDODUร Q SDUDVDO รบRNODUD ELODQoR \DSร ODUร QGDNL oHรบLWOLOLNOHU YH YDUOร N
\ย Nย POย Oย N
NRPSR]LV\RQODUร
QHGHQL\OH
YHUHFHNOHUL
IDUNOร
WHSNLOHUL
Doร NOD\DELOPHN DPDFร \OD 7DEOR LoLQ \DSWร รทร Pร ] Vร Qร IODQGร UPD 7ย UN
EDQNDFร Oร N VLVWHPL LoLQ \HWHUOL ROPDPDNWDGร U =LUD DNWLI WRSODPODUร QD J|UH
JUXSODQGร UGร รทร Pร ] EDQNDODUร Q GDYUDQร รบ IDUNOร Oร NODUร Qร Q Gร รบร QGD EX JUXSODUGD
\HU DODQ NDPX YH |]HO EDQNDODUร Q NUHGL GDYUDQร รบODUร DUDVร QGDNL IDUNOร Oร NODU YH
UHHO HNRQRPLGHNL EDQND EDรทร POร RODUDN WDQร PODQDQ ERUoODQร Fร ODU ย ]HULQGH
\DUDWDFDรทร RUDQWร Vร ] HWNLOHU GH SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทLQLQ UHHO HWNLOHULQL
GHรทLรบWLUHELOPHNWHGLU %X QHGHQOH NDPX YH |]HO EDQNDODUร Q ELODQoR
\DSร ODUร QGDNL IDUNOร Oร NODUร Q LQFHOHQPHVL JHUHNOLOLรทL RUWD\D oร NPDNWDGร U
.DPX EDQNDODUร Qร Q |]HO EDQNDODUOD NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร QGD SL\DVD RGDNOร
ROPD\DQ \ROODUGDQ Lo YH Gร รบ ILQDQVPDQ VDรทODPDGD GDKD ID]OD DYDQWDMD VDKLS
ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU UHVPL PHYGXDWร Q NDPX EDQNDODUร QGD WRSODQPDVร
PHUNH]L RWRULWHQLQ NRQWUROย QGH EXOXQDQ IRQ ND\QDNODUร QD JLUHUHN IL\DW
DYDQWDMODUร VDรทOD\DELOPHOHUL YE %X QHGHQOH 7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQGH
NDPX EDQNDODUร |]HOOLNOH G|QHPLQGH VD\ร FD D] ROPDODUร QD
UDรทPHQ PHYGXDW EDQNDODUร Qร Q WRSODP DNWLIOHULQLQ \ย ]GH ยถร JLEL \ย NVHN ELU
RUDQOD |QHPOL ELU SD]DU SD\ร QD VDKLS ROPXรบWXU
7DEOR NDPX EDQNDODUร ELODQoRODUร Qร Q |]HO EDQNDODUD NDUรบร ELU
DVLPHWUL ROXรบWXUXS ROXรบWXUPDGร รทร Qร EHOLUOH\HELOPHN DPDFร \OD KD]ร UODQPร รบWร U
.DPX EDQNDODUร 7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQGH Eย \ย N |OoHNOL EDQNDODU RODUDN
Vร Qร IODQGร Uร OPDNWDGร U (N WDULKOL ELODQoR YHULOHULQH J|UH V|]
NRQXVX WDULK LWLEDUL\OH IDDOL\HWWH EXOXQDQ ย o NDPX EDQNDVร GD LON RQ EDQND
LoHULVLQGH \HU DOPDNWDGร U $NWLI Eย \ย NOย NOHUL WRSODPร LVH WRSODP PHYGXDW
EDQNDODUร Qร Q \DNODรบร N \ย ]GH ยถLQL ROXรบWXUPDNWDGร U
7DEOR ยถGD QDNLW YH OLNLW DNWLIOHU NDOHPOHULQH EDNร OGร รทร QGD NDPX
EDQNDODUร NHQGL NDWHJRULOHULQGH EXOXQDQ |]HO EDQNDODUD RUDQOD GDKD D] OLNLW
ROGXNODUร J|Uย OPHNWHGLU $QFDN PHQNXO GHรทHUOHU Fย ]GDQร Qร Q OLNLW DNWLIOHUH
RUDQร QD EDNร OGร รทร QGD 2001 dรถneminde yรผzde 38.3 ile en yรผksek paya
VDKLSWLUOHU %X UDV\RQXQ GLรทHUOHULQGHQ GDKD \ย NVHN ROPDVร OLNLGLWH DPDoOร
YDUOร N
WDKVLVLQGHQ
]L\DGH
G|QHPLQGH
NDPX
Doร รทร Qร Q
ILQDQVPDQร QGD NXOODQร ODQ IRQODUร Q GDรทร Wร Pร QGD NDPX EDQNDODUร Qร Q UROย Qย
\ร Oร QGD LVH V|] NRQXVX EDQNDODUร Q \HQLGHQ \DSร ODQGร Uร OPDODUร
NDSVDPร QGD J|UHY ]DUDUODUร NDUรบร Oร รทร YHULOHQ +D]LQH NDรทร WODUร Qร Q HWNLVLQL
\DQVร WPDNWDGร U $VOร QGD NDPX Doร รทร Qร Q ILQDQVPDQร QGD NXOODQร ODQ IRQODUร Q
GDรทร Wร Pร QGD URO DOPDODUร JHUoHรทL GDKD |QFHGH EHOLUWWLรทLPL] JLEL VDGHFH NDPX
EDQNDODUร QGD NDUรบร Pร ]D oร NDQ ELU VRQXo GHรทLOGLU ยถODUร Q LNLQFL \DUร Vร QGDQ
LWLEDUHQ Eย WoH ILQDQVPDQร LoLQ LKWL\Do GX\XODQ ND\QDรทร Q ILQDQVDO SL\DVDODUGDQ
NDUรบร ODPD\D EDรบODPDVร LOH ELUOLNWH oRรทX EDQNDQร Q OLNLW DNWLIOHUL LoHULVLQGH
'รธ%6ยถOHULQ SD\ร Qร Q DUWWร รทร Qร J|Uย \RUX]
.DPX YH |]HO EDQNDODUร Q NUHGL YH PHYGXDWODUร Qร Q WRSODP DNWLIOHUH
RUDQร QD EDNร OGร รทร QGD LVH oRN Eย \ย N ELU IDUNOร Oร N RUWD\D oร NPDPDNWDGร U $QFDN
PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODU DUDVร QGD ELU IDUN ROXรบPDNWDGร U g]HO EDQNDODU
PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODUร Qร \DEDQFร EDQND NUHGLOHULQGHQ VDรทODUNHQ NDPX
EDQNDODUร V|] NRQXVX IRQODUร Qร PHQNXO Nร \PHW \DWร Uร P IRQX YH PHQNXO Nร \PHW
LKUDFร JLEL ND\QDNODUGDQ HOGH HWPHNWHGLUOHU .DPX YH |]HO EDQNDODUร Q
PHYGXDW Gร รบร ND\QDNODUร Qร IDUNOร ND\QDNODUGDQ HOGH HWPHOHUL Gร รบ ILQDQVPDQGD
PDOL\HW DVLPHWULVL RODUDN \RUXPODQDELOHFHNWLU 'LรทHU \DQGDQ NUHGL PHYGXDW
RUDQร Qร Q G|QHPVHO JHOLรบLPL EX JUXSODU LoLQ GHรทHUOHQGLULOGLรทLQGH NDPX
EDQNDODUร QGD V|] NRQXVX RUDQร Q FLGGL |Ooย GH D]DOGร รทร J|Uย OPHNWHGLU %X
GHรทLรบLPGH |QFHOLNOH \HQLGHQ \DSร ODQGร UPD SURJUDPร oHUoHYHVLQGH NDPX
EDQNDODUร Qร Q NUHGL QLWHOLNOL LรบOHPOHULQL \HQLGHQ Vร Qร IODQGร UPDVร NDUรบร Oร รทร QGD
DNWDUร ODQ 'รธ%6ยถOHULQ DUWPDVร YH EXQD EDรทOร RODUDN NDPX EDQNDODUร QGD GRรทDQ
OLNLGLWH LKWL\DFร Qร Q YHULOPLรบ RODQ 'รธ%6ยถOHULQ 7&0% SL\DVDODUร QGDQ UHSR \ROX\OD
OLNLGLWH HGLOPHVLQLQ +D]LUDQ LWLEDUL\OH Vร Qร UODQGร Uร OPDVร QHGHQL\OH
PHYGXDW KDFLPOHULQL DUWWร UPDN VXUHWL\OH NDUรบร ODPDODUร HWNLOL ROPXรบWXU
g]ND\QDNODUร Q WRSODP DNWLIOHU LoHULVLQGHNL SD\ร LQFHOHQGLรทLQGH LVH
NDPX EDQNDODUร QGD G|QHPLQGH \ย ]GH RODQ |]ND\QDN SD\ร Qร Q
1999 dรถneminde รถnemli รถlรงรผde azalarak yรผzde 4.0โ a gerilerken, รถzel
EDQNDODU LoLQ V|] NRQXVX RUDQร Q \ย ]GH RODQ GHรทHULQGHQ \ย ]GH ยถ\H
oร NWร รทร J|Uย OPHNWHGLU \ร Oร QGD LVH NDPX EDQNDODUร Qร Q \HQLGHQ
\DSร ODQGร Uร OPDVร oHUoHYHVLQGH \DSร ODQ VHUPD\H GHVWHรทL VRQXFX V|] NRQXVX
RUDQ \ย ]GH ยถ\H oร NDUNHQ |]HO EDQNDODUร Q NUL] VRQUDVร G|QHPGH
VHUPD\HOHULQLQ |QHPOL |Ooย GH HULPHVL VRQXFX \ย ]GH ยถD JHULOHGLรทL gรถrรผlmektedir. 7DKVLOL JHFLNPLรบ DODFDNODUร Q WRSODP NUHGLOHUH RUDQร NDPX YH |]HO
EDQNDODU DUDVร QGD |QHPOL ELU IDUNOร Oร รทD GDKD GLNNDW oHNPHNWHGLU 7*$
RUDQODUร Qร Q NDPX EDQNDODUร QGD GDKD \ย NVHN ROPDVร |]HO EDQNDODUD Nร \DVOD
NUHGL ULVNL \|QHWLPLQLQ GDKD \HWHUVL] ROGXรทXQX J|VWHUPHNWHGLU hVWHOLN NDPX
EDQNDODUร Qร Q \HQLGHQ \DSร ODQGร Uร OPD\D EDรบODQGร รทร \ร Oร QD NDGDU WDNLSWHNL
DODFDN WXWDUODUร Qร Q DNWLI KHVDSODU LoHULVLQGH \HU DODQ ยณ'LรทHU $NWLIOHUยด NDOHPL
DOWร QGD PXKDVHEHOHรบWLULOPHVL EX EDQNDODU LoLQ JHUoHN |GHQPHPLรบ ERUoODUร Qร
WDNLSWHNL DODFDNODU NDOHPL DOWร QGD J|UPHPL]L LPNDQVร ]ODรบWร UPDNWDGร U $\Uร FD
SROLWLN EDVNร ODU EX Eankalarda risk yรถnetimi prensipleri ve etkin kredilendirme
LรบOHYOHULQLQ \HULQH JHWLULOPHVLQH HQJHO ROXรบWXUGXรทXQGDQ NDPX EDQNDODUร Qร Q
ELODQoRODUร QGD \HU DODQ WDNLSWHNL DODFDNODU NDOHPLQGH \HU DODQ WXWDUODUร Q oRN
JHUoHNoL ROGXรทXQX V|\OHPHN GH Pย PNย Q ROPDPDNWDGร U $QFDN |]HO
EDQNDODUร Q GD |]HOOLNOH GROD\Oร NUHGL LOLรบNLVL oHUoHYHVLQGH NHQGL JUXSODUร QD
NXOODQGร UPร รบ ROGXNODUร YH WDKVLO HGHPHGLNOHUL NUHGLOHU LoLQ JHUHNOL NDUรบร Oร NODUร
WHVLV HWPHGLNOHUL YH GROD\ร Vร \OD EX EDQNDODUร Q GD WDNLSWHNL DODFDNODU NDOHPLQLQ yeniden sermayelendirme operasyonu รงerรงevesinde รผรงlรผ denetime tabi
WXWXOGXNODUร \ร Oร QD NDGDU WDP RODUDN JHUoHรทL \DQVร WPDGร รทร GD GLNNDW
HGLOPHVL JHUHNHQ ELU EDรบND |QHPOL XQXVXUGXU
7$%/2 .$08 9( g=(/ %$1.$/$5 รธdรธ1 6(dรธ/0รธรน %รธ/$1d2 .$/(0/(5รธ1รธ1 .(1'รธ รธdรธ1'( '$รถ,/,0,
.$08 %$1.$/$5, %LODQoR 'Dรทร Oร Pร
r
/LNLW $NWLIOHU 0HQNXO 'HรทHUOHU s &ย ]GDQร .UHGLOHU
'LรทHU $NWLIOHU
g=(/ %$1.$/$5
ร zkaynaklar 0HQNXO 'HรทHUOHU v /LNLW $NWLIOHU
.UHGL 0HYGXDW
t
'RQXN $NWLIOHU 0HYGXDW 0HYGXDW 'ร รบร u .D\QDNODU 'LรทHU 3DVLIOHU
7*$ .UHGL
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP r /LNLW $NWLIOHU 1DNLW GHรทHUOHU 0HUNH] %DQNDVร QGDQ $ODFDNODU %DQNDODUDUDVร 3DUD 3L\DVDVร QGDQ $ODFDNODU %DQNDODUGDQ $ODFDNODU %DรทOร 0HQNXO 'HรทHUOHU KDULo 0HQNXO 'HรทHUOHU &ย ]GDQร s t 0HQNXO 'HรทHUOHU &ย ]GDQร 0HQNXO 'HรทHUOHU %DรทOร 0HQNXO 'HรทHUOHU u 'RQXN $NWLIOHU 7DNLSWHNL $ODFDNODU รธรบWLUDNOHU YH %DรทOร 2UWDNOร NODU 6DELW .ร \PHWOHU 0HYGXDW 'ร รบร .D\QDN 0HUNH] %DQNDVร QD %RUoODU %DQNDODUDUDVร 3DUD 3L\DVDVร รธรบOHPOHULQGHQ %RUoODU %DQNDODUD %RUoODU )RQODU dร NDUร OPร รบ 0HQNXO .ร \PHWOHU 6HUPD\H %HQ]HUL .UHGLOHU v %DรทOร PHQNXO GHรทHUOHU KDULo
.DPX EDQNDODUร Qร Q SL\DVD รบDUWODUร Qร ULVNOHULQL YH UHNDEHW NRรบXOODUร Qร
GLNNDWH DOPDGDQ \DSร ODQ DNWLI pasif
yรถnetimini
benimsemeleri,
para
SROLWLNDVร QGD PH\GDQD JHOHFHN ELU GHรทLรบLNOLรทLQ NDPX EDQNDODUร Qร Q NUHGL
GDYUDQร รบODUร Qร QDVร O HWNLOH\HFHรทLQL GLรทHU ELU LIDGH\OH SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทL
VRQXFX UH]HUYOHULQGH PH\GDQD JHOHFHN ELU Gย รบย รบย Q YDUOร NODUร QGD UHHO ELU HWNL
\DSร S \DSPD\DFDรทร Qร DQODPDPร ]ร Jย oOHรบWLUPHNWHGLU $QFDN JHoPLรบ
G|QHPOHUGH
\DรบDQDQ
WHFUย EHOHUH
EDNร OGร รทร QGD
EX
EDQNDODUD
DVOL
IRQNVL\RQODUร Gร รบร QGD YHULOHFHN J|UHYOHU YH \|QHWLPLQGHNL ]DIL\HWOHU \ย NVHN
ND\QDN LKWL\DFร QD QHGHQ ROGXรทXQGDQ Nร VD YDGHGH YH \ย NVHN VHYL\HOHUGH IDL]
RUDQODUร LOH VRQODQPDNWDGร U %|\OHFH PDOL Eย Q\HOHUL ER]XODQ EX EDQNDODUร Q
SDUD SROLWLNDVร QD YH GROD\ร Vร \OD IDL] RUDQODUร QD RODQ GX\DUOร Oร รทร GD
ND\EROPDNWDGร U
)LQDQVDO 6LVWHP $oร Vร QGDQ )LUPDODUร Q )LQDQVPDQร %DQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ \DSร Vร NDGDU EDQNDFร Oร N VLVWHPL LOH UHHO NHVLPLQ
ILQDQVPDQ WHUFLK YH\D LPNDQODUร Qร Q ELOLQPHVL GH NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ oDOร รบDELOHFHรทL RUWDPร Q WHVSLWLQGH |QHP WDรบร PDNWDGร U %X QHGHQOH EX E|Oย PGH
7ย UNL\H NRรบXOODUร QGD ILUPDODUร Q ILQDQVPDQร Doร Vร QGDQ EDQND NUHGLOHUL LOH
GRรทUXGDQ ILQDQVPDQ \|QWHPOHULQLQ WDP LNDPH HGLOHELOLU ROXS ROPDGร รทร
DUDรบWร Uร OPD\D oDOร รบร ODFDNWร U
)LUPDODU NHVLPL ILQDQVPDQ LKWL\DoODUร Qร QRUPDO NRรบXOODU DOWร QGD LoVHO
ND\QDNODUGDQ รบLUNHWOHU DUDVร WLFDUL NUHGLOHUGHQ YH ILQDQVDO VLVWHPGHQ
NDUรบร ODPDNWDGร U )LQDQVDO VLVWHP GHQLOGLรทLQGH LVH ILQDQVPDQ ND\QDNODUร RODUDN
EDQND NUHGLOHUL KLVVH VHQHGL YH PHQNXO Nร \PHW SL\DVDODUร DQODรบร OPDNWDGร U
7ย UNL\HยถGH ILUPDODU NHVLPL ILQDQVPDQ LKWL\DFร Qร YH ยถOร
\ร OODUGDQ LWLEDUHQ DUWDQ รบHNLOGH EDQND YH WLFDUL NUHGLOHU \ROX\OD
NDUรบร ODPDNWDGร U %X GD ILUPDODU NHVLPLQLQ EDQNDODUD EDรทร POร Oร N GHUHFHVLQLQ
DUWWร รทร Qร Q ELU J|VWHUJHVL RODUDN \RUXPODQDELOPHNWHGLU 6|] NRQXVX EDรทร POร Oร รทร
gรถstermenin en kolay yolu, bankalarร Q ELODQoRODUร Qร Q DNWLI YH SDVLIOHULQLQ
LQFHOHQPHVL RODFDNWร U %X DPDoOD KD]ร UODQDQ 7DEOR ยถD EDNร OGร รทร QGD
7ย UNL\HยถGHNL PHYGXDW EDQNDODUร Qร Q NRQVROLGH ELODQoR YHULOHULQH J|UH
1994 dรถneminde banka kredilerinin yรผzde 62โ sinin, 1995 2001 dรถneminde
LVH \ย ]GH ยถXQXQ |]HO ILUPDODUD NXOODQGร Uร OGร รทร Qร J|UPHNWH\L] %X RUDQ
G|QHPLQGH *60+ยถQร Q RUWDODPD \ย ]GH ยถLQL 2001 dรถneminde ise
\ย ]GH ยถย Qย ROXรบWXUPDNWDGร U รนHNLO 20
wnย x |
18 16 14 12 10
wn~ x | {Qx y
w(wVx y
w}|8x |
z8x {
8
w(wVx |
w}ย Qx ย
w_ x {
w(wVx {
wn~ x |
w}|Qx {
wny x ย w_~ x ~ w_~ x ย
{Qx {
6 4 2 2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
0
รนHNLO รนLUNHWOHU YH %LUH\VHO รธรบOHWPH .UHGLOHULQLQ *60+ \H 2UDQร
.D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'Dรทร Wร P 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO 7$%/2 0(9'8$7 %$1.$/$5, .5('รธ/(5รธ1รธ1 6(.7g5(/ '$รถ,/,0,
7RSODP .UHGLOHU รธoLQGH <ย ]GH Merkezi Yรถnetim
Yerel Yรถnetimler 0DOL .XUXOXรบODU
.DONร QPD YH <DWUร P %DQNDODUร %DQND 'ร รบร 0DOL .XUXOXรบODU
YurtiรงL %DQNDODUDUDVร .UHGLOHU +DQHKDONร
รนLUNHWOHU YH %LUH\VHO รธรบOHWPHOHU
7DUร P 6DWร รบ .RRSDUDWLIOHUL 7DUร P .UHGL .UHGLOHUL
<XUW 'ร รบร
0DOL 2OPD\DQ .DPX *LULรบLPOHUL
ร zel Sektรถr
'LรทHU
7RSODP
.D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'Dรทร Wร P 6LVWHPL KWWS ZZZ WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO
)LQDQVDO VLVWHPGHQ VDรทODQDQ IRQODUD EDNร OGร รทร QGD EDQND NUHGLOHUL
Gร รบร QGD VHUPD\H SL\DVDVร DUDoODUร Qร Q IRQ WHPLQLQGH \HWHUOL Eย \ย NOย รทH
HULรบHPHGLรทL J|Uย OPHNWHGLU +LVVH VHQHGL SL\DVDVร รบLUNHWOHU NHVLPLQLQ
ILQDQVPDQ LKWL\DFร Qร NDUรบร ODPDVร QGD HWNLOL ELU NRQXPD JHOHPHPLรบWLU 6DN
ยถGH VRQUDVร QGD KLVVH VHQHGL LNLQFL HO SL\DVDVร RODQ รธ0.%ยถGH
gรถzlenen tempolu bรผyรผmenin, birincL HO SL\DVDODUGD KLVVH VHQHGL LKUDFร
\ROX\OD IRQ WHPLQLQH \HWHULQFH G|Qย รบHPHGLรทLQL LIDGH HWPHNWHGLU 7DEOR
LQFHOHQGLรทLQGH EX WHVSLWLQ \ร Oร QGD GD JHoHUOLOLรทLQL NRUXGXรทX gรถrรผlmektedir. 7$%/2 <,//$5 รธ7รธ%$5รธ</( )รธ50$/$5,1 )รธ1$160$1 7(5&รธ+/(5รธ
0LO\DU 7/ + 6HQHGL
7DKYLO
)LQ %RQ
7RSODP
.UHGL 6WN
* 7RSODP
.D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'Dรทร Wร P 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO 63. KWWS ZZZ VSN JRY WU +DEHU'X\XUX D\OLNEXOWHQ
)LUPDODUร Q ILQDQVDO VLVWHP Gร รบร QGD LoVHO ND\QDN \DUDWPD Vย UHFL LVH
PDNUR HNRQRPLN NRรบXOODUGDNL GHรทLรบPHOHU LOH \DNร QGDQ LOJLOLGLU %HOLUVL]OLN YH
PDNUR HNRQRPLN LVWLNUDUVร ]Oร N รบLUNHWOHULQ ย UHWLP Vย UHFL LoHULVLQGH EDรบODQJร oWD
\DWร UGร NODUร LรบOHWPH VHUPD\HVLQL olumsuz bir biรงimde etkileyebilmektedir. Bu durumda รผretim dรผzeyinin korunabilmesi iรงin alternatif kaynaklara ihtiyaรง
GX\XODELOPHNWHGLU %DรบYXUXODQ DOWHUQDWLI ND\QDNODU DUDVร QGD \HU DODQ EDQND
NUHGLOHULQLQ VDรทODQPDVร GD รบLUNHWOHU NHVLPLQLQ EX \HQLGHQ ย UHWLm sรผrecindeki
SHUIRUPDQVร QD EDรทOร ROPDNWDGร U 'LรทHU ND\QDN RODQ WLFDUL NUHGLOHU LVH HVDV
RODUDN PDOL VLVWHPH JLULรบ LPNDQร EXOXQDQ NUHGL GHรทHUOLOLรทL \ย NVHN ILUPDODU
WDUDIร QGDQ VLVWHPH VDรทODQGร รทร QGDQ EXQODUร Q GD ILQDQVDO VLVWHP WDUDIร QGDQ
VDรทODQDFDN LPNDQODUD EDรทOร ROPDVร NDoร Qร OPD] RODFDNWร U 6DN YH (UVHO
%DQND NUHGLOHULQLQ Eย \ย N ELU E|Oย Pย Qย Q ILUPDODUD YHULOPLรบ ROPDVร ELU
EDรบND LIDGH\OH NUHGL PHNDQL]PDVร Qร Q DU] WDUDIร UHHO VHNW|Uย Q EDQND
EDรทร POร Oร รทร Qร Q ELU J|VWHUJHVL ROPDNOD ELUOLNWH WDOHS WDUDIร Qร Q GD LQFHOHQPHVL
oDOร รบPDPร ]ร WDPDPOD\DFDNWร U %X DPDoOD ILUPDODUร Q VHNW|UHO ELODQoRODUร HVDV
DOร QDUDN KD]ร UODQDQ 7DEOR LQFHOHQGLรทLQGH UHHO VHNW|Uย Q EDQND NUHGLOHULQL
WLFDUL NUHGLOHUOH ELUOLNWH HQ |QHPOL Gร รบ ILQDQVPDQ ND\QDรทร RODUDN NXOODQGร รทร
gรถUย OPHNWHGLU )LUPDODUร Q ILQDQVPDQ ND\QDรทร RODUDN NXOODQGร NODUร PHQNXO
Nร \PHW LKUDFร LVH oRN Gย รบย N Gย ]H\GH NDOPDNWDGร U
7$%/2 )รธ50$ %25d/$5,1,1 723/$0 3$6รธ)/(5 รธdรธ1'(.รธ 3$<,
Mali Borรงlar Ticari Borรงlar
ร zkaynaklar
6DWร Fร ODU
%DQND .UHGLOHUL
Borรง Senetleri
Kaynak: TCMB, Sektรถrel Bilanรงolar
6RQXo RODUDN 7ย UNL\HยถGH EDQNDFร Oร N VLVWHPL LOH UHHO NHVLP ILQDQVPDQ
ND\QDNODUร NUHGL NDQDOร Qร Q LรบOHPHVL LoLQ HOYHULรบOL ELU RUWDP \DUDWPDNWDGร U =LUD
ILUPDODUร Q ILQDQVPDQร QGD EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ Dรทร UOร รทร oRN \ย NVHNWLU )LQDQV
VHNW|Uย QGH EDQNDODUร Q Dรทร UOร NOร ROPDVร EDQND Gร รบร ILQDQV NXUXOXรบODUร LOH
VHUPD\H SL\DVDODUร Qร Q ILUPDODUร Q ILQDQVPDQร QGD J|UHFH |QHPVL] ROPDVร NUHGL
NDQDOร Qร Q oDOร รบPDVร QD \DUGร PFร RODFDN XQVXUODUGร U %|\OHFH EDQND NUHGL
NDQDOร Qร Q LรบOH\HELOPHVL LoLQ VDรทODQPDVร JHUHNHQ LNL |QHPOL NRรบXOGDQ ELUL
RODUDN EHOLUWWLรทLPL] ยณEDQND NUHGLVL YH PHQNXO Nร \PHWOHU ILUPD ILQDQVPDQร
Doร Vร QGDQ WDP LNDPH PDOODU ROPDPDOร Gร Uยด YDUVD\ร Pร Qร Q 7ย UNL\H NRรบXOODUร
Doร Vร QGDQ JHoHUOL ROGXรทX VRQXFXQD UDKDWOร NOD YDUDELOLUL] $QFDN 7ย UNL\H
X\JXODPDVร QGD EX WHVSLWH ED]ร HN Nร Vร WODPDODU NR\PDN JHUHNPHNWHGLU
dDOร รบPDQร Q EXQGDQ VRQUDNL E|Oย Pย QGH EX |]HO Nร Vร WODU LQFHOHQPHNWHGLU
'g5'h1&h %g/h0 7h5.รธ<(ยถ'( .5('รธ .$1$/,1,1 รธรน/(<รธรนรธ .UHGL DNWDUร P PHNDQL]PDVร NDQDOODUร Qร Q QDVร O LรบOH\HFHรทL ย ONHQLQ
ILQDQVDO \DSร Vร PDNUR HNRQRPLN NRรบXOODUร ILQDQVDO ELULPOHULQ ELODQoR \DSร ODUร
DNWLI SDVLI GDรทร Oร Pร YH YDGHVL \DEDQFร SDUD XOXVDO SDUD NRPSR]LV\RQX YE
SDUD RWRULWHOHULQLQ NUHGLELOLWHVL ILQDQVDO SL\DVDODUร Q GHULQOLรทL YH oHรบLWOLOLรทL JLEL
ELU oRN NRรบXOD EDรทOร EXOXQPDNWDGร U g]HOGH NUHGL NDQDOร Qร Q oDOร รบPDVร LoLQ
JHUHNOL RODQ WHPHO NRรบXO LVH NUHGLOHU LOH GLรทHU ERUoODQPD HQVWUย PDQODUร Qร Q WDP
LNDPH PDOODU ROPDPDVร Gร U $QFDN 7ย UNL\H LoLQ EX XQVXUODUD LODYH RODUDN ED]ร
|]HO GXUXPODUร GD HOH DOPD JHUHNOLOLรทL GRรทPDNWDGร U
VRQUDVร G|QHPGH DVOL IRQVL\RQX HNRQRPLGHNL WDVDUUXIODUร
GHรทHUOHQGLUHUHN ND\QDN LKWL\DFร RODQ \DWร Uร PFร ODUD VDรทODQPDVร Qร VDรทODPDN
RODQ EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q NDPX NHVLPL ILQDQVPDQ Doร รทร Qร Q \ย NVHOPHVL YH
EX Doร รทร Q ILQDQVPDQ \|QWHPOHULQGH \DSร ODQ WHUFLKOHU QHGHQL\OH EX
IRQNVL\RQXQX \HULQH JHWLUHPH] GXUXPD JHOPHVL EDQNDODUร Q UROย Qย
GHรทLรบWLUPLรบ YH |]HO NHVLPLQ NUHGL LPNDQODUร Qร Vร Qร UODQGร UPร รบWร U $\Uร FD ILQDQVDO
VLVWHPLQ GHULQOLOLรทLQLQ ROPDPDVร GD NDPX Doร NODUร Qร Q ILQDQVDO VHNW|U
ย ]HULQGHNL HWNLVLQL DUWร UPร รบWร U
TรผrkL\HยถGH NDPX NHVLPLQLQ \ย NVHN ILQDQVPDQ LKWL\DFร Gร รบร QGD NUHGL
NDQDOร Qร Q HWNLQ oDOร รบPDVร Qร HQJHOOH\HQ EDรบND IDNW|UOHU GH EXOXQPDNWDGร U
%XQODU NDPX EDQNDODUร Qร Q YDUOร รทร EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQGH \RรทXQODรบPD
VHNW|UGH \D\Jร Q รบHNLOGH RUWD\D oร NDQ KROGLQJ EDQNDFร Oร รทร \DSร Vร YH JUXS
NUHGLOHUL \RรทXQODรบPDVร ULVN WDEDQOร VHUPD\H \HWHUOLOLรทL UDV\RVX YH NUL] VRQUDVร
G|QHPOHUGH Kร ]OD GDUDODQ HNRQRPLN Eย \ย PHQLQ ILUPDODUร Q NUHGL NXOODQPD YH
JHUL |GHPH NDSDVLWHOHULQLQ Vร Qร UODQGร UPDVร YH EXQD EDรทOร RODUDN Kร ]OD DUWDQ
7*$ RUDQODUร Gร U %X oHUoHYHGH EX E|Oย PGH 7ย UNL\HยถGH NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ
oDOร รบPDVร Qร HQJHOOH\HQ IDNW|UOHU HOH DOร QDFDNWร U $\Uร FD YH
\ร OODUร QGD \DรบDQDQ NUL]OHU VRQUDVร GXUXP LQFHOHQHFHN YH NUHGL NDQDOร Qร Q
oDOร รบPDVร Qร VDรทODPDN DPDFร \OD UHHO NHVLPH \รถnelik olarak uygulamaya
NRQXODQ SURJUDPGDQ GD Nร VDFD EDKVHGLOHFHNWLU
.UHGL .DQDOร Qร Q (WNLQ dDOร รบPDVร Qร (QJHOOH\HQ )DNW|UOHU
)LQDQVDO 6LVWHPLQ %ย \ย NOย รทย YH .D\QDNODUร Q 'Dรทร Oร Pร
6RQ \ร OGD JHOLรบPHNWH RODQ ELU oRN ย ONH ILQDQVDO OLEHUDOOHรบPH
oDEDODUร LoHULVLQGH ROPXรบWXU %X oDEDODUร Q WHPHO QHGHQL ILQDQVPDQ Nร Vร Wร Qร Q
EDVNร Vร DOWร QGD WXWXODQ HNRQRPLOHUGH ND\QDNODUร Q GDรทร Oร Pร QGDNL HWNLQVL]OLรทLQ
IDUN HGLOPHVL YH DPDoODQDQ Eย \ย PH RUDQODUร QD XODรบร ODPDPDVร Gร U %X
oDEDODUร Q KD\DWD JHoLULOPHVLQGH NUHGL NRQWUROOHULQLQ NDOGร Uร OPDVร YH UHHO
PHYGXDW YH NUHGL IDL] RUDQODUร Qร Q QHJDWLI RUDQODUGDQ SR]LWLI RUDQODUD oHNLOPHVL
|UQHN RODUDN J|VWHULOPHNWHGLU )LQDQVDO OLEHUDOOHรบPHQLQ QLKDL DPDFร LVH
WDVDUUXIODUร Q DUWWร Uร OPDVร \DEDQFร VHUPD\H JLULรบLQLQ |]HQGLULOPHVL YH ILQDQVDO
ND\QDNODUร Q NXOODQร Pร QGD HWNLQOLรทLQ Jย oOHQGLULOPHVLGLU %LQD\ YH .XQWHU
7ย UNL\HยถGH ยถOL \ร OODUGD EDรบOD\DQ OLEHUDOL]DV\RQ Vย UHFL 7ย UN
ILQDQVDO VLVWHPLQLQ JHOLรบWLULOPHVL GHULQOHรบWLULOPHVL YH DUDo oHรบLWOLOLรทLQLQ
DUWWร Uร OPDVร QD \|QHOLN UHIRUPODUร Q GD EDรบODGร รทร \ร OODU ROPXรบWXU (UVHO YH
GLรทHUOHULQH J|UH 7ย UNL\HยถQLQ ยถOL \ร OODUGD NDPX NHVLPL Doร NODUร Qร
J|UHOL RODUDN GDKD NROD\ WDรบร \DELOPHVLQLQ JHULVLQGH DQร ODQ G|QHPGH
X\JXODPD\D NRQXODQ \HQLGHQ \DSร ODQPD OLEHUDOL]DV\RQ WHGELUOHULQL YH EX \ROOD
ILQDQVDO SL\DVDODUร Q Eย \ย \HQ ER\XWODUร Qร DUDPDN JHUHNPHNWHGLU
)LQDQVDO VLVWHPLQ Eย \ย NOย รทย LoLQ NXOODQร ODQ |QHPOL J|VWHUJHOHUGHQ
ELUL EDQNDODUGDNL YDGHOL YH YDGHVL] PHYGXDW LOH GRODรบร PGDNL SDUDQร Q WRSODPร
RODUDN WDQร PODQDQ 0 SDUD DU]ร GHรทLรบNHQLGLU 7ย UNL\H JLEL SDUD LNDPHVLQLQ
\D\Jร Q ROGXรทX ย ONHOHUGH LVH 0 \HULQH 0 < DGร \OD ELOLQHQ SDUDVDO Eย \ย NOย N
NXOODQร OPDVร GDKD GRรทUX RODFDNWร U =LUD 0 < ย ONHGH \DEDQFร SDUDODUร Q YH
\DEDQFร SDUD FLQVLQGHQ PDOL DUDoODUร Q GD NXOODQร OGร รทร Qร GD \DQVร Wmak รผzere,
0 ยถ\H LODYH RODUDN G|YL] WHYGLDW KHVDSODUร Qร GD LoHUPHNWHGLU $QFDN g]DWD\
g]Wย UN YH 6DN ยถGH 0 < GHรทLรบNHQLQLQ ILQDQVDO VLVWHPLQ PXWODN
Eย \ย NOย รทย Qย J|VWHUHQ ELU J|VWHUJH ROPDNWDQ ]L\DGH ILQDQVDO VLVWHPLQ
JHOLรบPH \|Qย Qย J|VWHUHQ GROD\Oร ELU J|VWHUJH RODELOHFHรทLQL EHOLUWPHNWHGLUOHU
%XQXQ ELU QHGHQL 0 < GHรทLรบNHQL LoLQGH EDQNDODUร Q PHYGXDW Gร รบร QGDNL
DUDoODUOD WRSODGร รทร IRQODUร Q \HU DOPDPDVร GLรทHU ELU QHGHQL LVH EDQND Gร รบร PDOL
NHVLPLQ YH EDQNDODUร Q DUDFร ROPDGร รทร IRQ DNWDUร P DUDoODUร Qร Q Eรผtรผnรผyle ihmal
HGLOL\RU ROPDVร Gร U %X QHGHQOHUOH ILQDQVDO VLVWHPLQ Eย \ย NOย รทย Qย Q J|VWHUJHVL
RODUDN 0 < \DQร QGD LNLQFL ELU GHรทLรบNHQH LKWL\Do GX\XOPDNWDGร U %X GHรทLรบNHQ
ยณWRSODP ILQDQVDO YDUOร NODUยด RODUDN ELOLQHQ YH IRQ ID]ODVร RODQ NHVLPOHU LOH
ILQDQVDO DUDFร NXUXOXรบODUร Q IRQ LKWL\DFร RODQ NHVLPOHUH KDQJL ILQDQVDO DUDoODU
YDVร WDVร \OD ND\QDN DNWDUGร รทร Qร J|VWHUHQ Eย \ย NOย NWย U %X DQODPGD WRSODP
ILQDQVDO YDUOร NODU IRQ ID]ODVร RODQ NHVLPOHU LOH ILQDQVDO DUDFร NXUXOXรบODUร Q
ELODQoRODUร Qร Q DNWLILQL \DQVร WPDNWDGร U Bu รงerรงevede, M2Y finansal sistem
LoHULVLQGH \DOQร ]FD EDQNDFร Oร N NHVLPLQLQ ELODQoRVXQXQ \ย Nย POย Oย N WDUDIร Qร Q ELU
E|Oย Pย Qย WRSODP ILQDQVDO YDUOร NODU Eย \ย NOย รทย LVH ILQDQVDO VLVWHPGH IRQ
DNWDUDQ NHVLPOHULQ WRSODP ELODQoRVXQXQ YDUOร N WDUDIร Qร J|VWHUPHNWHGLU
7RSODP )LQDQVDO 9DUOร NODU GHรทLรบNHQLQLQ *60+ยถ\H RUDQODQPDVร
HNRQRPLQLQ JHQHO JHOLรบLPL LoLQGH ILQDQVDO VLVWHPLQ J|UHFHOL Eย \ย NOย รทย
KDNNร QGD ILNLU YHUPHNWHGLU 7ย UNL\HยถGH VRQ \LUPL \ร OGD \RรทXQ ELU รบHNLOGH
ILQDQVDO VHNW|UH LOLรบNLQ UHIRUPODUร Q \DSร OPร รบ ROPDVร GRรทDO RODUDN ILQDQVDO
VLVWHPLQ *60+ยถ\H RUDQร Qร Q DUWPDVร \DQL ILQDQVDO GHULQOLรทLQ DUWPDVร LOH
VRQXoODQPร รบWร U 7DEOR
7DEOR ยถGH J|Uย OGย รทย JLEL \ร Oร QGD \ย ]GH RODQ ILQDQVDO
DUDoODUร Q *60+ LoLQGHNL SD\ร NDGHPHOL RODUDN \ย NVHOHUHN \ร Oร QGa yรผzde
RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU \ร Oร QD JHOLQGLรทLQGH LVH WRSODP ILQDQVDO
YDUOร NODUร Q *60+ยถ\H RUDQร .DVร P YH รนXEDW NUL]OHULQGHQ VRQUD
NDPX
YH
706)
EDQNDODUร Qร Q
\HQLGHQ
\DSร ODQGร Uร OPDVร
SURJUDPร
oHUoHYHVLQGH ERUoODUร Qร Q ELU Nร VPร Qร Q PHQNXO Nร \PHWH EDรทODQPร รบ ROPDVร YH
\LQH NUL] VRQUDVร G|QHPGH *60+ยถQร Q Kร ]OD GDUDOPDVร QGDQ GROD\ร \ย ]GH
LOH HQ \ย NVHN VHYL\HVLQH XODรบPร รบWร U $QFDN ILQDQVDO GHULQOLN DUWDUNHQ ยถOร
\ร OODUGD NUHGLOHULQ Kร ]OD D]DOPDVร \OD EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q ย UHWLP IDDOL\HWOHULQL
GHVWHNOHPH YH ND\QDNODUร X]XQ YDGHOL \DWร Uร PODUD \|QOHQGLUPH IRQNVL\RQX
]D\ร IODGร รทร J|]GHQ NDoร Uร OPDPDOร Gร U
7$%/2 <857รธdรธ )รธ1$16$/ 9$5/,./$5,1 '$รถ,/,0,
ย
%DQND .UHGLOHUL
0HYGXDW %DQNDODUร
.DPX .HVLPLQH
รนLUNHWOHU .HVLPLQH
'LรทHU
.DPX .HVLPLQH
ย
%LUH\VHO .UHGLOHU
.DONร QPD YH <DWร Uร P %DQNDODUร
รนLUNHWOHU .HVLPLQH
+LVVH 6HQHGL
ย
+D]LQH %RQRODUร
ย
7RSODP 0HQNXO .ร \PHWOHU *60+
7RSODP )LQDQVDO 9DUOร NODU *60+
ย
ย
4.TCMB Hariรง Toplam Finansal Var./GSMH .D\QDN 7&0% KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO 63. KWWS ZZZ VSN JRY WU +DEHU'X\XUX D\OLNEXOWHQ <XUWGร รบร NUHGL KDFPL GDKLO HGLOPHPLรบWLU 'LรทHU EDรบOร รทร DOWร QGD PHYGXDW EDQNDODUร Qร Q WDUร P NUHGL NRRSDUDWLIOHULQH DoWร รทร NUHGLOHU \HU DOPDNWDGร U 0HUNH] %DQNDVร Qร Q EDQNDODUD DoWร รทร NUHGLOHU \HU DOPDPDNWDGร U
ย
ย
7RSODP .DPX .HVLPL 0HQNXO .ร \PHWOHUL
%DQND .UHGLOHUL *60+
7RSODP )LQDQVDO 9DUOร NODU
7RSODP 0HQNXO Nร \PHWOHU
'HYOHW 7DKYLOOHUL
7DKYLO
7RSODP g]HO .HVLP 0HQNXO .ร \PHWOHUL
0HUNH] %DQNDVร 'ROD\Vร ] .UHGLOHU
0HUNH] %DQNDVร NUHGLOHUL KDULo WXWXODUDN KHVDSODQDQ 7RSODP )LQDQVDO
9DUOร NODU *60+ RUDQร Qร Q \ร Oร QGDNL \ย ]GH ยถOXN Gย ]H\LQGHQ
\ร Oร QGD \ย ]GH ยถ\D \ร O VRQXQGD \ย ]GH ยถH \ร Oร QGD LVH GDKD
|QFHGH LIDGH HGLOGLรทL JLEL NDPX YH 706) EDQNDODUร QD DNWDUร ODQ \ย NVHN
PLNWDUODUGDNL 'รธ%6ยถOHULQ ILQDQVDO YDUOร N WRSODPร Qร DUWWร UPDVร VRQXFX \ย ]GH
ยถOHUH JHOGLรทL J|Uย OPHNWHGLU 0HUNH] %DQNDVร NUHGLOHUL GDKLO HGLOGLรทLQGH
\ร Oร QGD \ย ]GH RODQ 7RSODP )LQDQVDO 9DUOร NODUร Q *60+ยถ\H RUDQร VRQX
itibariyle yรผzde 40โ a, 2000โ de yรผzde 58โ e, 2001 \ร Oร QGD LVH ยถ\H XODรบWร รทร
J|Uย OPHNWHGLU 0HUNH] %DQNDVร ยถQร Q NDPX NHVLPLQH DoWร รทร NUHGLOHUL J|VWHUHQ
0HUNH] %DQNDVร GROD\Vร ] NUHGLOHUL VWRNX G|QHP ER\XQFD D]DOPDNWDGร U .DPX
NHVLPLQLQ IRQODQPDVร LVH ]DPDQ LoHULVLQGH 0HUNH] %DQNDVร NUHGLOHUL \HULQH
NDPX PHQNXO Nร \PHWOHUL \ROX\OD \DSร OPD\D EDรบODQPDNWDGร U %X QHGHQOH
0HUNH] %DQNDVร GROD\Vร ] NUHGLOHUL GDKLO HGLOGLรทLQGH PDOL OLEHUDOL]DV\RQ
WHGELUOHULQLQ PDOL VLVWHPL Eย \ย WPH \ROXQGDNL NDWNร Vร GDKD Nย oย N
J|Uย QPHNWHGLU $\Uร FD JHUHN 7ย UN OLUDVร JHUHNVH \DEDQFร SDUD PHYGXDWODUร Q
|QHPOL |Ooย GH \ย NVHOPHVL QHGHQL\OH 0 <ยถQLQ *60+ยถ\H RUDQร \ร Oร QGDQ
VRQUD Vย UHNOL RODUDN DUWPร รบWร U รนHNLO 100 90 80 70
TFV /GSMH
60
TCMB Hariรง TFV /GSMH
50 40
M2Y/GSMH
30 20 10
รนHNLO <XUWLoL )LQDQVDO 6LWHPLQ %ย \ย NOย รทย Qย Q *60+ยถ\H 2UDQODUร
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
0
.D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'Dรทร Wร P 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO 63. $\Oร N %ย OWHQOHU KWWS ZZZ VSN JRY WU +DEHU'X\XUX D\OLNEXOWHQ
7RSODP ILQDQVDO YDUOร NODUร Q JHOLรบLPLQL J|VWHUHQ 7DEOR ยถGHQ
7ย UNL\HยถGH ND\QDN GDรทร Oร Pร Qร Q ILQDQVDO VLVWHPGHQ KDQJL DUDoODU YDVร WDVร \OD
KDQJL NHVLPOHUH GRรทUX ROGXรทXQX J|UPHN Pย PNย QGย U gUQHรทLQ WDEORGD J|]H
oDUSDQ |QHPOL ELU KXVXV ILQDQVDO VLVWHP JHQLรบOHUNHQ รบLUNHWOHU NHVLPLQH
NXOODQGร Uร ODQ NUHGLOHU LOH |]HO NHVLP PHQNXO Nร \PHW LKUDoODUร Qร Q SD\ODUร Qร Q
Gย รบย N VH\UHWPHVL KDWWD D]DOร \RU ROPDVร Gร U %X GXUXP LNL D\Uร รบHNLOGH
Doร NODQDELOLU %LULQFLVL \ร Oร QGDQ LWLEDUHQ \DรบDQPD\D EDรบODQDQ NDPX
ERUoODQPDVร Vย UHFLQLQ Vร รท ILQDQVDO SL\DVDODUGD Lo ERUoODQPD LOH ILQDQVH
HGLOPHVL NDUDUร QGDQ VRQUD \ย NVHN UHHO IDL]OHUH QHGHQ ROPDVร YH Eย Wย Q G|QHP
ER\XQFD NDPX ERUoODQPD NDรทร WODUร Qร JHWLULVL Doร Vร QGDQ UDNLSVL] Nร OPDVร Gร U NL
EX GXUXP ILUPDODUร Q GLรทHU NRรบXOODU X\JXQ ROVD ELOH NDPX NDรทร WODUร LOH UHNDEHW
HGHELOHFHN JHWLULGH ILQDQVPDQ ERQRVX YH EHQ]HUL DUDoODUร LKUDo HGHUHN
ILQDQVPDQ LKWL\DFร Qร NDUรบร OD\DELOPHVLQL LPNDQVร ] KDOH JHWLUPLรบWLU รธQDQ
รธNLQFLVL LVH 7ย UNL\HยถGH |]HOOLNOH ยถOL \ร OODUร Q LNLQFL \DUร Vร QGDQ LWLEDUHQ
DUWPD\D EDรบOD\DQ PDNUR HNRQRPLN LVWLNUDUVร ]Oร N RUWDPร YH Eย \ย PH
RUDQODUร QGDNL GDOJDODQPDODUร Q ILUPDODU NHVLPLQL DUWDQ ULVNOHUOH NDUรบร NDUรบร \D
Eร UDNPDVร Gร U 0DNUR HNRQRPLN LVWLNUDUVร ]Oร N ILUPDODU NHVLPLQLQ LoVHO ND\QDN
\DUDWPD Vย UHFLQL ROXPVX] ELoLPGH HWNLOHPHNWH YH EHOLUVL]OLNOHUL DUWร UPDNWDGร U
$UWDQ LVWLNUDUVร ]Oร N YH EHOLUVL]OLN LVH ILUPDODUร Q LIODV ULVNLQL \ย NVHOWWLรทL LoLQ
ILQDQVDO VLVWHPGHQ ND\QDN DNWDUร Pร Qร ROXPVX] ELoLPGH HWNLOHPHNWHGLU %X
GXUXPGD JHQHO RODUDN ILQDQVDO VLVWHPLQ YH |]HO RODUDN EDQNDFร Oร N NHVLPLQLQ
ELODQoRODUร Qร Q DNWLILQGH ULVNL DUWDQ NUHGL SRUWI|\ย \HULQH GDKD OLNLW RODQ PHQNXO
Nร \PHWOHU SRUWI|\ย Qย Q |QHPL DUWPDNWDGร U 6DN g]DWD\ YH g]Wย UN %X
WHVSLWOHU oHUoHYHVLQGH ND\QDNODUร Q ILUPDODU NHVLPLQGHQ X]DNODรบPDVร Qร Q WHPHO
QHGHQOHULQGHQ ELUL NDPX NHVLPL ILQDQVPDQ LKWL\DFร Qร Q \ย NVHNOLรทL QHGHQL\OH
NDPXQXQ PHQNXO Nร \PHW LKUDFร QGD รบLUNHWOHU NHVLPLQL Gร รบODPDVร LNHQ ELU GLรทHUL
PDNUR HNRQRPLN LVWLNUDUVร ]Oร N RUWDPร QGD DUWDQ EHOLUVL]OLN YH LIODV ULVNLQLQ
EDQNDODUร NUHGL YHUPHNWHQ X]DNODรบWร UPDVร Gร U
.DPX .HVLPL )LQDQVPDQ $oร รทร
.DPX NHVLPL ILQDQVPDQ Doร รทร NDPX NHVLPL JHOLU YH JLGHU KHVDSODUร
DUDVร QGDNL GHQJHVL]OLN รบHNOLQGH WDQร PODQPDNWDGร U 6|] NRQXVX Doร N Lo
ERUoODQPD LOH NDUรบร ODQGร รทร QGD PDOL SL\DVDODUD DUWDQ ND\QDN WDOHEL RODUDN
\DQVร PDNWDGร U %|\OHFH NDPX NHVLPLQGHNL GHQJHVL]OLN PDOL SL\DVDODUGD GD
GHQJHVL]OLรทH QHGHQ ROPDNWD YH IDL] RUDQODUร Qร \ย NVHOWPHNWHGLU )DL] RUDQODUร
\ย NVHNOLรทL LVH NDPX NHVLPL ILQDQVPDQ JHUHรทLQL NDOร Fร ELU ELoLPGH D]DOWร Fร
|QOHPOHU DOร QPDGร รทร QGD NHQGL NHQGLQL EHVOH\HQ ELU Vย UHFH G|Qย รบWย UPHNWHGLU
%XQD NDUรบร Oร N Doร NODUร Q SDUDVDO JHQLรบOHPH LOH ILQDQVPDQร \ROXQD JLGLOGLรทLQGH
GRรทUXGDQ HQIODV\RQLVW ELU Vย UHo \DUDWร OPDNWDGร U g]DWD\ YH GLรทHUOHUL
7ย UNL\HยถGH ..%* ยถGDQ LWLEDUHQ PDOL GHQJHOHUL VDUVDFDN รบHNLOGH
DUWร รบ LoLQH JLUPLรบ รบRNODUร Q \DรบDQGร รทร G|QHPOHUGH GH HQ \ย NVHN GHรทHUOHUH
XODรบPร รบWร U \ร Oร QGD ..%*ยถGH HQ \ย NVHN SD\ .รธ7ยถOHULQ SD\ร LNHQ LOHUOH\HQ
G|QHPOHUGH \DรบDQDQ Lo NUL] G|QHPOHUL YH Gร รบ JHOLรบPHOHU .|UIH] VDYDรบร
NUL]OHUL SHWURO รบRNODUร 0DUPDUD GHSUHPL JLEL QHGHQL\OH HQ \ย NVHN pay konsolide bรผtรงe aoร NODUร Qร Q ROPXรบWXU .DVร P YH รนXEDW NUL]OHUL
VRQUDVร QGD IDL] RUDQODUร Qร Q \ย NVHOPHVL YH EDQNDFร Oร N RSHUDV\RQX
oHUoHYHVLQGH NDPX YH 706) EDQNDODUร QD DNWDUร ODQ NDรทร WODU QHGHQL\OH
NRQVROLGH Eย WoH Doร รทร Qร Q *60+ยถ\D RUDQร \ร Oร QGD \ย ]GH ยถD XODรบDUDN
..%*ยถQLQ \ย ]GH JLEL UHNRU ELU VHYL\H\H XODรบPDVร QD QHGHQ ROPXรบWXU
รนHNLO .DPX Doร NODUร Qร Q EX GHQOL \ย NVHN ROGXรทX ELU RUWDPGD GHYOHWLQ
ERUoODQPD LKWL\DFร KHP ND\QDN PDOL\HWLQLQ \ย NVHOPHVLQH KHP GH Nร W RODQ WDVDUUXIODUร Q GHYOHW WDUDIร QGDQ oHNLOPHVLQH \RO DoPร รบ EX GD KDUFDPD YH
\DWร Uร PODUร ROXPVX] \|QGH HWNLOHPLรบWLU 18 14
12,0
12
10,2
10 6,1
6 2
5,3
9,0 8,0
7,6
7,4 5,2
4,8
3,7
12,5
9,0
7,9
10,6
8 4
15,4
15,1
16
รนHNLO .DPX .HVLPL %RUoODQPD *HUHรทL *60+
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
0
\ร Oร YHULVL '37 SURJUDPร QGDQ DOร QPร รบWร U .D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'Dรทร Wร P 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO
7ย UNL\HยถGH \ร Oร |QFHVL NDPX Doร NODUร Qร Q ILQDQVPDQร QGD 0HUNH]
%DQNDVร ND\QDNODUร NXOODQร Oร UNHQ \ร Oร QGDQ VRQUD Lo YH Gร รบ ERUoODQPD
WHPHO ILQDQVPDQ KDOLQH JHOPLรบWLU %X Wย U ELU G|Qย รบย Pย Q WHPHOLQGH 0HUNH]
%DQNDVร ND\QDNODUร QGDQ ILQDQVPDQร Q SDUD DU]ร YH GROD\ร Vร \OD HQIODV\RQ
RUDQร ย ]HULQGH \DUDWDFDรทร HWNLOHU EXOXQPDNWDGร U $QFDN HQIODV\RQLVW HWNLOHU
Gย รบย Qย OHUHN ILQDQVPDQ ELoLPL GHรทLรบWLULOLUNHQ Lo ERUoOD ILQDQVPDQร Q |]HOOLNOH
DNWDUร P PHNDQL]PDVร ย ]HULQGH \DUDWDFDรทร HWNLOHU J|]DUGร HGLOPLรบWLU NUHGL
.DPX NHVLPL ILQDQVPDQ Doร NODUร YH EX Doร NODUร Q ILQDQVPDQ ELoLPLQLQ
NDQDOร
ย ]HULQGHNL
HWNLOHUL
LOH
PDNUR
HNRQRPLN
VRQXoODUร Qร
GHรทHUOHQGLUHELOPHN LoLQ NDPXQXQ IRQ WDOHELQLQ ILQDQVDO VLVWHP Doร Vร QGDQ
รถneminL RUWD\D NR\PDN JHUHNPHNWHGLU .DPX NHVLPL ILQDQVPDQ Doร NODUร Qร Q
Eย \ย NOย รทย PXWODN RODUDN GHรทLO ILQDQVDO VLVWHPH J|UH Eย \ย NOย รทย Doร Vร QGDQ
|QHP WDรบร PDNWDGร U
Tablo 4.2, iรง borรง stokunun esas olarak yurtiรงi mali sistemden
ILQDQVH HGLOGLรทL QRNWDVร QGDQ KDUHNHtle, iรง borรง stokunun mali sisteme
RUDQร Qร Q QDVร O JHOLรบWLรทLQL L]OHPHN DPDFร \OD KD]ร UODQPร รบWร U %X oHUoHYHGH Lo
ERUo VWRNXQXQ *60+ 0 < YH WRSODP ILQDQVDO YDUOร NODUD RUDQร QD
EDNร OGร รทร QGD |]HOOLNOH 0 < YH WRSODP ILQDQVDO YDUOร N RUDQODUร Qร Q VRQ \ร OODUGD
รงok Kร ]Oร Eย \ย Gย รทย YH Eย \ย PHQLQ \ร Oร QGDQ VRQUD GDKD GD LYPH
ND]DQGร รทร J|Uย OPHNWHGLU %LU EDรบND LIDGH\OH *60+ยถ\H RUDQOD KHP PDOL
VLVWHP KHP GH NDPX NHVLPL Lo ERUo VWRNX Eย \ย Pย รบ DQFDN EXQODUGDQ ILQDQVDO
VLVWHP Eย \ย PH Kร ]ร Qร Q Lo ERUo VWRNX Eย \ย PH Kร ]ร QD J|UH Gย รบย N NDOPDVร YH Lo
ERUo VWRNXQX ROXรบWXUDQ VHQHWOHULQ YDGHOHULQLQ Nร VD ROPDVร QHGHQL\OH ILQDQVDO
VLVWHP Lo ERUFXQ ILQDQVPDQร QGD JLGHUHN GDKD ID]OD ]RUODQPD\D EDรบODPร รบWร U
g]DWD\ YH GLรทHUOHUL 7DEOR ยถGH KHVDSODQDQ KHU ย o UDNDPGD GD
YH \ร Oร QGD JHUoHNOHรบHQ DQL \ย NVHOLรบOHU |]HOOLNOH \ร Oร QGDQ |QFH
NDPX EDQNDODUร Qร Q J|UHY ]DUDU DODFDNODUร Qร Q 706) EDQNDODUร Qร Q LVH LรบOHP
]DUDUODUร Qร Q NDรทร GD EDรทODQPDPร รบ YH GROD\ร Vร \OD Lo ERUo UDNDPODUร LoHULVLQGH
\HU DOPD]NHQ \ร Oร QGD NDรทร GD EDรทODQDUDN UDNDPODUD GDKLO HGLOPHVLQGHQ
ND\QDNODQPร รบWร U 6RQXo RODUDN 7DEOR ยถGHNL UDNDPODU NDPX NHVLPL
ILQDQVPDQ Doร รทร Qร Q Vย UHNOLOLรทLQLQ Lo ERUoODQPD LOH ILQDQVPDQร \|QWHPL\OH
ELOHรบWLรทLQGH |]HO NHVLP NUHGLOHULQGH YH \DWร Uร PODUร QGD ROXรบDFDN ROXPVX]
HWNLOHUinin de bir gรถstergesi olarak kabul edilmektedir.
7$%/2 รธd %25d 672.8181 *(/รธรนรธ0รธ
รธo %RUo 6WRNX ย
รธo %RUo 6WRNX ย
รธo %RUo 6WRNX ย 7RSODP
*60+
0 <
)LQDQVDO 9DUOร NODU
.D\QDN +D]LQH 0ย VWHรบDUOร รทร KWWS ZZZ KD]LQH JRY WU \D\LQ KD]LQHLVWDWLVWLNOHUL ย รธo %RUo VWRNX UDNDPODUร +D]LQH ERQRVX YH GHYOHW WDKYLOOHULQL LoHUPHNWH ROXS Nร VD YDGHOL DYDQV YH NRQVROide borรงlar kalemlerini iรงermemektedir.
รธo ERUo VWRNXQXQ GDรทร Oร Pร YH ILQDQVPDQ ELoLPLQLQ |QHPL V|] NRQXVX
ERUFXQ DOร Fร ODUร QD J|UH GDรทร Oร Pร QD EDNร OGร รทร QGD GDKD QHW RODUDN RUWD\D
oร NDFDNWร U รนHNLO G|QHPOHU LWLEDUL\OH DUWDQ VWRNXQ DVร O DOร Fร ODUร Qร Q EDQNDODU
ROGXรทXQX J|VWHUPHNWHGLU 'DKD |QFH GH EHOLUWWLรทLPL] JLEL UHHO Lo ERUoODQPD
IDL]OHULQLQ \ย NVHN ROPDVร EDQNDODUร Q OLNLW YDUOร NODUร QGD \ย NVHN PLNWDUGD +D]LQH
NDรทร Gร WXWPDODUร QD QHGHQ ROPXรบWXU %|\OHFH YH \ร OODUร KDULFLQGH
KLoELU \ร O EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q SD\ร \ย ]GH ยถOHUGHQ DรบDรทร Gย รบPHPLรบWLU
G|QHPLQGH RUWDODPD RODUDN \ย ]GH FLYDUร QGD RODQ EX RUDQ
GRรทDO RODUDN EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q ELODQoR NRPSR]LV\RQXQX GD |QHPOL
|Ooย GH HWNLOHPLรบWLU $\Uร FD EDQNDODUร Q \DQร Vร UD \ร Oร QGD KDQHKDONร
WDVDUUXIODUร Qร Q GDKD Eย \ย N ELU Nร VPร Qร Q KD]LQH ERQRVX YH GHYOHW WDKYLOLQH
\|QHOPH\H EDรบODPDVร Qร Q PHYGXDWD \DWร Uร ODQ WDVDUUXIWDUร D]DOWDUDN EDQNDFร Oร N
VHNW|Uย Qย Q ND\QDN \DSร Vร Qร HWNLOH\HELOHFHรทLQGHQ LOHUOH\HQ G|QHPOHUGH NUHGL
DU]ร Qร ROXPVX] HWNLOH\HFHELOHFHNWLU =LUD JHUoHN NLรบLOHULQ HOOHULQGH WXWWXรทX
'ø%6¶OHU \ÕOÕ VRQXQGD NDWULO\RQ 7 UN OLUDVÕ LNHQ $÷XVWRV
WDULKL LWLEDUL\OH RUDQÕQGD DUWDUDN NDWULO\RQ 7 UN OLUDVÕQD oÕNPÕúWÕU
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
ùHNLO øo %RUoODUÕQ $OÕFÕODUD *|UH 'D÷ÕOÕPÕQGD %DQNDODUÕQ 3D\Õ
.D\QDN +D]LQH 0 VWHúDUOÕ÷Õ KWWS ZZZ KD]LQH JRY WU \D\LQ KD]LQHLVWDWLVWLNOHUL
øo ERUo VWRNXQXQ DOÕFÕODUÕQÕQ \DNODúÕN \ ]GH ¶LQLQ EDQNDODU ROGX÷X
ELOLQGL÷LQGHQ Lo ERUo VWRNXQXQ KÕ]OD DUWPDVÕ EDQNDODUÕQ YDUOÕN SRUWI|\OHULQGH
NUHGLOHULQ GÕúODQGÕ÷ÕQÕQ ELU EDúND J|VWHUJHVL RODUDN \RUXPODQDELOHFHNWLU ùHNLO
¶GH J|U OHQ PHQNXO NÕ\PHW VWRNX YH NUHGL VWRN E \ PHVLQLQ WHUV \|QO
KDUHNHWL EDQNDODUÕQ NXOODQGÕUÕODELOLU ND\QDNODUÕQÕ NUHGL YHUPH\HUHN GDKD
\ NVHN JHWLULOL YH GDKD D] ULVNOL RODUDN J|UG ÷ +D]LQH ND÷ÕWODUÕQD GD\DOÕ
RODUDN GH÷HUOHQGLUGL÷LQL J|VWHUPHNWHGLU $QFDN EX WHUV KDUHNHWOHU KHU ]DPDQ
ELUH ELU RUDQWÕOÕ ROPDPDNWDGÕU %X GD EDQNDODUÕQ E \ NO NOHULQH YH SDVLIOHULQLQ
YDGH NRPSR]LV\RQXQD ED÷OÕ RODUDN DODFDNODUÕ SR]LV\RQODUÕQ IDUNOÕOÕ÷ÕQGDQ
ND\QDNODQPDNWDGÕU : .
. : . ¡n ¢
. : $
£¤ ¥ .¦. :§¨ .© + . ª ¡} ¢
ùHNLO .UHGL YH 0HQNXO 'H÷HUOHU & ]GDQÕQÕQ *HOLúLPL
.D\QDN 7%% KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP
6HUPD\H SL\DVDVร QD NDPXQXQ KDNLP ROPDVร YH 'HYOHW WDKYLOL LOH
+D]LQH ERQRODUร Qร Q Eย \ย N |Ooย GH EDQND NHVLPLQH VDWร OPDVร VRQXFXQGD |]HO
NHVLPH
EDQNDODU
NDQDOร \OD
DNWDUร ODELOHFHN
IRQODU
NDPX
NHVLPLQFH
\|QOHQGLULOPHVL ELU EDรบND LIDGH\OH |]HO NHVLP NUHGL WDOHELQLQ \HWHULQFH
NDUรบร ODQDPDPDVร NUHGL IDL]OHULQLQ GH DUWDUDN \ย NVHN VHYL\HGH VH\UHWPHVLQGH
|QHPOL HWNHQ ROPXรบWXU $\Uร FD PHYGXDW IDL]L YH NUHGL IDL]L DUDVร QGDNL IDUN
Doร OPร รบ YH EDQND NHVLPLQGH IRQ DNWDUPD PDOL\HWLQLQ oRN \ย NVHN Gย ]H\GH
GHYDP HWPHVLQH QHGHQ ROPXรบWXU .DPXQXQ |]HO NHVLPH DNWDUDELOHFHN
IRQODUD HO DWPDVร NUHGL IDL] RUDQODUร ย ]HULQGHNL EDVNร \ร DUWร UPร รบWร U
%XUD\D NDGDU EDQNDODUร Q YDUOร N NDOHPOHUL LoHULVLQGH GHYOHW Lo
ERUoODQPD VHQHWOHULQLQ JLGHUHN DUWPDVร Qร Q |]HQGLULFL HWNLVL Gย รบรผk risk
\ย NVHN JHWLUL ย ]HULQGH GXUXOPXรบWXU $QFDN EX HWNLQLQ \DQร QGD GHYOHW Lo
ERUoODQPD VHQHWOHULQLQ JLGHUHN DUWPDVร Qร Q ELU GH ]RUOD\ร Fร HWNLVL EXOXQPDNWDGร U 7LFDUL EDQNDODUร Q \DVDO NDUรบร Oร NODUร Qร Q ELU E|Oย Pย Qย GHYOHW Lo
ERUoODQPD VHQHWOHUL รบHNOLQGH WXWPD ]RUXQOXOXรทXQXQ JHWLULOPLรบ ROPDVร PHYFXW
GXUXPGD EDQND ELODQoRODUร QGD |QHPOL ELU \HU WHรบNLO HGHQ PHQNXO GHรทHUOHU
Fย ]GDQร YH EDรทOร PHQNXO GHรทHUOHU ย ]HULQGH |QHPOL ELU HWNLVL EXOXQPDPDNOD
ELUOLNWH EX X\JXODPDQร Q \ย Uย UOย รทH JLUGLรทL YH |]HOOLNOH V|] NRQXVX RUDQODUร Q
\ย NVHN ROGXรทX ยถOร \ร OODUGD NDPX RWRULWHVLQLQ GLVSRQLELOLWH X\JXODPDVร \OD
GD Lo ERUoODQPDGD WLFDUL EDQNDODUร Q ND\QDNODUร QD \|QHOGLรทLQH LรบDUHW
HWPHNWHGLU (N
6RQXo RODUDN ยถOHUGH NDPX NHVLPL ILQDQVPDQ Doร NODUร Qร Q 0HUNH]
%DQNDVร ND\QDNODUร LOH ILQDQVPDQร HQIODV\RQLVW HWNLOHU QHGHQL\OH WHUN HGLOHUHN
Lo ERUoODQPD \ROX LOH ILQDQVPDQ \ROX WHUFLK HGLOPLรบWLU %X SROLWLND GHรทLรบLNOLรทL\OH
HQIODV\RQLVW HWNLOHUL D]DOWPDQร Q \DQร QGD ELUH\VHO WDVDUUXI VDKLSOHULQLQ PHQNXO
Nร \PHWOHUH \|QOHQGLULOPHVL VDรทOD\DUDN VHUPD\H SL\DVDVร Qร Q Eย \ย Wย OPHVLQH
NDWNร GD EXOXQPDVร DPDoODQPร รบWร U $QFDN NDPX ILQDQVPDQ Doร NODUร Qร Q
Vย UHNOLOLรทL YH ROXรบWXUXODQ NDPX PHQNXO Nร \PHWOHUL SL\DVDVร Qร Q \DSร Vร EX
DPDoODUD XODรบPD\ร HQJHOOHGLรทL JLEL NUHGL YHULOHELOLU IRQODUร Q |]HO VHNWรถre
DNWDUร OPDVร Qร YH NUHGL NDQDOร Qร Q oDOร รบPDVร Qร GD HQJHOOHPLรบWLU
%DQNDFร Oร N 6LVWHPLQLQGH <RรทXQODรบPD YH +ROGLQJ
%DQNDFร Oร รทร
0HYGXDW YH NUHGL IDL] RUDQODUร SDUD SL\DVDVร IDL] RUDQODUร QGDNL
GHรทLรบLNOLรทH QH NDGDU oDEXN YH Jย oOย FHYDS YHULUVH DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q
UHHO HNRQRPL\L HWNLOHPHVL GH R NDGDU oDEXN YH Eย \ย N RODFDNWร U %X
GX\DUOร Oร รทร Q HQ |QHPOL EHOLUOH\LFLVL GH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL UHNDEHWLQ
GHUHFHVLGLU %DQND VD\ร Vร Qร Q oRN ROGXรทX YH SL\DVD NRรบXOODUร Qร Q UHNDEHWH Doร N
ROGXรทX GXUXPGD SDUD SROLWLNDVร QGD PH\GDQD JHOHFHN GHรทLรบLNOLN NUHGL YH
PHYGXDW RUDQODUร Qร GDKD oDEXN HWNLOH\HFHNWLU 7HUVLQH NRQVDQWUDV\RQX
\ย NVHN ELU EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q ROPDVร NUHGL YH PHYGXDW IDL]OHULQLQ SDUD
SL\DVDVร RUDQODUร QGDNL GHรทLรบLNOLรทH YHUHFHรทL \DQร Wร Q \DYDรบ YH DVLPHWULN
ROPDVร QD \RO DoDFDNWร U
%X oHUoHYHGH 7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ \DSร Vร QD EDNร OGร รทร QGD
GDKD |QFHGH EHOLUWLOGLรทL JLEL \RรทXQODรบPDQร Q ROGXรทX YH EX \DSร Qร Q GD EDQND
NUHGL YH PHYGXDW IDL] RUDQODUร Qร Q SDUD SL\DVDODUร QGD ROXรบDFDN IDL] RUDQร
GHรทLรบLPOHULQH
RODQ
GX\DUOร Oร รทร Q
D]DOPDVร QD
YH
SDUDVDO
PHNDQL]PDVร Qร Q HWNLQ oDOร รบDPDPDVร QD \RO DoWร รทร J|Uย OPHNWHGLU
DNWDUร P
$NWLI Eย \ย NOย รทย QGH NRQVDQWUDV\RQXQ \ย NVHN ROPDVร NUHGLOHU
NDOHPLQGH GH ELU \RรทXQODรบPD\ร EHUDEHULQGH JHWLUPHNWHGLU $QFDN ย ONHPL]GH
NUHGLOHU NDOHPLQGH J|Uย OHQ \RรทXQODรบPDQร Q \DQร QGD ELOLQHQ ELU EDรบND VRUXQ
GD EX NUHGLOHULQ GROD\Oร NUHGL LOLรบNLVL oHUoHYHVLQGH NHQGL JUXSODUร QD
NXOODQGร Uร OPร รบ ROXS ROPDGร รทร Gร U
%LU VDQD\L YH\D WLFDUHW VHUPD\HVL JUXEXQXQ VDKLEL ROPDVร DQODPร QD
gelen ve dรผnyada da yaygร Q RODQ KROGLQJ EDQNDFร Oร รทร 7ย UNL\HยถGH |]HOOLNOH
|QFHVL G|QHPGH \DWร Uร PODUร Kร ]ODQGร UDFDรทร Gย รบย QFHVL\OH GHYOHW
WDUDIร QGDQ WHรบYLN HGLOPLรบWLU &HS EDQNDODUร GD SRFNHW EDQNV GHQLOHQ EX Wย U
EDQNDODUร Q SHN oRN ย ONHGH NHQGL JUXS ILUPDODUร QD ULVNOHULQL J|]DUGร HGHUHN
NUHGL YHUGLNOHUL YH EX ILUPDODUร Q |GHPH Jย oOย รทย LoLQH JLUPHVL LOH SUREOHPLQ
Eย Wย Q ILQDQVDO VLVWHPH \D\ร OPDVร QD QHGHQ ROGXNODUร ELOLQPHNWHGLU
7ย UNL\HยถGH |]HO EDQNDODUร Q DNWLI NDOLWHVL EDรทOร EXOXQGXNODUร VHUPD\H
JUXSODUร Qร Q HNRQRPLN NRQMRQNWย Uย Q ER]XOGXรทX G|QHPOHUGH DUWDQ ND\QDN
LKWL\DoODUร Qร NDUรบร ODPDN LoLQ NHQGL EDQNDODUร Qร Q ND\QDNODUร QD GDKD ID]OD
\|QHOPHOHUL YH oRรทX NH] JHUL |GH\HPHPHOHUL QHGHQL\OH |QHPOL |Ooย GH
ER]XOPXú YH EX W U GRQXN DODFDNODU |]HO EDQNDODUÕQ YH GROD\ÕVÕ\OD VHNW|U Q
HQ |QHPOL VRUXQX KDOLQH JHOPLúWLU $\UÕFD EDQNDODUÕQ GROD\OÕ NUHGL LOLúNLVL
oHUoHYHVLQGH NHQGL JUXSODUÕQD NXOODQGÕUPÕú ROGXNODUÕ YH WDKVLO HGHPHGLNOHUL
NUHGLOHUL EDQNDODUD KHP ND\GL JHOLU \DUDWPÕú KHP GH JHUHNOL NDUúÕOÕNODUÕ WHVLV
HGLOPHGL÷L LoLQ ]DUDU RUWD\D oÕNDUPD\DUDN DQD VHUPD\H\H ROXPOX HWNL \DSPÕúWÕU %|\OHFH 7 UN EDQNDFÕOÕN VHNW|U Q Q VHUPD\H \HWHUOLOLN UDV\RVX
ROPDVÕ JHUHNHQLQ ]HULQGH J|VWHULOHUHN \DQOÕú \RUXPODPDODUD YH \DSÕVDO « ¬
UHIRUPODUÕQ JHFLNPHVLQH QHGHQ ROPXúWXU
7 UN %DQNDFÕOÕN VHNW|U QGH KROGLQJ EDQNDFÕOÕ÷ÕQÕQ WHúYLNL YH ¶OL
\ÕOODUGD VHNW|UH JLULúOHULQ NROD\ODúWÕUÕOPDVÕ VRQXFXQGD VHNW|UGH IDDOL\HW
J|VWHUHQ EDúWD |]HO VHUPD\HOL PHYGXDW EDQNDODUÕ ROPDN ]HUH KROGLQJ
EDQNDODUÕQÕQ VD\ÕVÕ |QHPOL ELU DUWÕú J|VWHUPLúWLU $UDOÕN LWLEDUL\OH
VHNW|UGH WDQHVL |]HO VHUPD\HOL PHYGXDW EDQNDVÕ WDQHVL NDONÕQPD YH
\DWÕUÕP EDQNDVÕ ROPDN ]HUH WRSODP KROGLQJ EDQNDVÕ EXOXQPDNWDGÕU 7DEOR
%X EDQNDODU VHNW|UH FDQOÕOÕN JHWLUPHNOH ELUOLNWH NHQGL KROGLQJ
ILUPDODUÕQD VD÷ODGÕNODUÕ NUHGLOHULQ JHUL |GHQPHVLQGH \DúDQDQ J oO NOHU
QHGHQL\OH PDOL VLVWHPLQ NÕUÕOJDQOÕ÷ÕQÕ DUWÕUÕFÕ URO R\QDPÕúODUGÕU
7$%/2 7h5. %$1.$&,/,. 6ø67(0ø1'( 6(50$<( %$1.$ ø/øù.ø6ø
® ¯3° ® ° ±²® ³3´.µ3´·¶D¸n´=¹ Ä Å Æ Ç È.É Ê²ËDÌ Ê Í Ê Æ Ò È Ø.É ÊDË²Ì Ê Í Ê Çol Çukurova Grubu
ècÈ Ø Æ.ÅDË²Ì Ê Í Ê ècÈ Ø.Ê$é Ë²Ì Ê Í Ê î Ð Å$Æ.Å ß ïnî:Ð Í Æ ËDÌ Ê Í Ê ñcÆ Í Æ é Ë²Ì Ê Í Ê ò é Þ=Æ Å Ò Æ ß à ËDÌ Ê Í Ê
Koç Grubu
ôÝõHËöËDÌ Ê Í Ê ÷¿ø Æ Ò'Ë²Ì Ê Í Ê ù Æ Í Æ.Å ê à Ë²Ì Ê Í Ê Ù3Ï Ò8Ñ Ï.ŲËDÌ Ê Í Ê Ù3Ï ÒQß Î Ð ÉQË²Ì Ê Í Ê û ü Æ Å²ËDÌ Ê Í Ê þ È Ì É ÊDË²Ì Ê Í Ê õ[Ê Ì È.ÉQËDÌ Ê Í Ê Ë ù èeñcÈ.É Ç.Ð Å Æ.É à Ò²ñcÈ É Ç:Ð Å è[Ð É Ï:Ì:ñcÈ É Ç:Ð Å Ù È ä Ì Æ Ò¿Ë²Ì Ê Í Ê
º »:¼ ½$»D¾¿³3À c Ä É Î Ï:Ì Å Æ$Î Ð Ñ Í Æ.Å ÒHÄDÓ Ô[Ó ÙcÚ Ì ÒDÛ3Ò È.Å$È ÜÝÐ$Þ=Æ Å Ò Æ ß àáÄDÓ Ô[Ó Æ ä.à(å$Ï·æ Ì Ï Ç:Ð$Þ=Æ Å Ò Æ ß àáÄDÓ Ô[Ó ã ÙcÚ Ì ÒDè à é'ÙHÐ ê Æ Ì Ï Î Þ=Æ Å Ò Æ ß àáÄDÓ Ô[Ó$ë è[à é Í Æ Å ÒQì Ù¨Ó Ë Æ Ì Æ.Å Î Ð$Þ=Æ Å Ò Æ ß à}ÄDÓ Ô[Ó î Ð Å$Æ.Å ß Í Æ Å ÒHÄDÓ Ô[ÓQå Ϥî:Ð Í ÆÝÞ=Æ Å ÒcÄDÓ Ô[Ó Ä Å Æ Ç È.É Ê Í Æ Å ÒHÄDÓ Ô[Ó Ù¨Ó ò é Þ=Æ Å Ò Æ ß àáÄDÓ Ô[Ó æ=È ó$Í Æ.Å ÒcÄDÓ Ô[Ó ôÝÓ õ[Ó ËªÓ Þ=Æ.Å ÒcÄDÓ Ô[Ó ÷¿ø Æ Ò²Þ=Æ.Å ÒcÄDÓ Ô[Ó Ä'Ò Í Æ Å Ò[Ù¨Ó ÄDÓ Ô[Ó Ù3Ï Ò8Ñ Ï.Å Í Æ.Å ÒcÄDÓ Ô[Ó Ù3Ï ÒQß Î Ð É Þ=Æ.Å Ò Æ ß à}ÄDÓ Ô[Ó$ë Ù=Ï.ÒQßQÎ Ð É Í Æ Å Ò ì Ù¨Ó ò ÜúÆ Ì:Þ=Æ.Å ÒQÆ ß à(Ù¨Ó ÄDÓ Ô[Ó Ä Ç Æ Í Æ.Å ÒcÄDÓ Ô[Ó èHÏ:Å Ð ü Í Æ Å ÒHÄDÓ Ô[Ó õ[Ê Ì È.É Æ$Î+à Ì à ÜÿÞ=Æ.Å Ò Æ ß àáÄDÓ Ô[Ó ã Ë ù è Æ$Î+à Ì à ÜÿÞ=Æ.Å Ò Æ ß àáÄDÓ Ô[Ó ã Æ.É à Ò Æ Î+à Ì+à ÜÿÞ=Æ Å Ò Æ ß àáÄDÓ Ô[Ó ã è[Ð É Ï:Ì Æ Î à Ì+à ÜÿÞ=Æ Å Ò Æ ß àáÄDÓ Ô[Ó ã Ù È ä Ì Æ Ò Æ Î+à Ì à ÜÿÞ=Æ.Å Ò Æ ß àáÄDÓ Ô[Ó ã
8 "! # ! ! $ !"% & ' ( )* + , -/. 0 "1 2 2
«
Á ´ ¸}´ ® ´ Â Ã'À ® À Õ Ö Ö × Õ Ö × â Õ Ö ç ç Õ Ö í ç Õ Ö ç í Õ Ö ð â Õ Ö Ö â Õ Ö × ç Õ Ö ð í Õ Ö Ö × Õ Ö Ö í Õ Ö ç ð Õ Ö Ö × Õ Ö ð í Õ Ö × ð Õ Ö ð ý Õ Ö Ö â Õ Ö Ö Ö Õ Ö Ö Ö Õ Ö Ö Ö Õ Ö Ö ð Õ Ö Ö Ö
7ย UNL\HยถGH \ร Oร VRQX LWLEDUL\OH IDDOL\HWWH EXOXQDQ EDQNDQร Q
$UDOร N ELODQoR YHULOHUL HVDV DOร QDUDN KD]ร UODQDQDQ YH NUHGL YH PHYGXDW bรผyรผklรผklerLQL J|VWHUHQ 7DEOR LQFHOHQGLรทLQGH V|] NRQXVX EDQNDODUร Q DNWLI
Eย \ย NOย NOHUL LWLEDUL\OH VHNW|Uย Q \ย ]GH ยถXQX |]HO VHUPD\HOL EDQNDODUร Q LVH
\ย ]GH ยถLQL ROXรบWXUGXรทX J|Uย OPHNWHGLU .XOODQGร UPร รบ ROGXNODUร NUHGLOHU
WRSODP NUHGLOHULQ \ย ]GH ยถร Qร |]HO EDQNDODUร Q NUHGLOHULQLQ LVH KHPHQ KHPHQ
WDPDPร Qร ROXรบWXUPDNWDGร U 6|] NRQXVX EDQNDODUร Q G|UGย Qย Q DNWLI Eย \ย NOย รทย
LWLEDUL\OH GDKD |QFH EHOLUOHGLรทLPL] NULWHUOHUH J|UH Eย \ย N |OoHNOL RQVHNL]LQLQ
LVH RUWD YH Nย oย N |OoHNOL EDQNDODU ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU %X DODQGD DQDOL]
HGLOHELOHFHN J|VWHUJH GHรทHUL EXOXQDPDPDVร QD UDรทPHQ |]HOOLNOH RUWD YH
Nย oย N |OoHNOL EDQNDODU EDรบWD ROPDN ย ]HUH NXOODQGร UGร NODUร NUHGLOHULQ NHQGL
JUXSODUร QD ILQDQVPDQ VDรทODGร รทร YDUVD\ร OGร รทร QGD EX Wย U ILQDQVPDQODUร Q NUHGL
portfรถylerinde yer almasร JHUoHN NUHGL PLNWDUร Qร \RUXPODPDGD \DQร OWร Fร
VRQXoODU GRรทXUDELOHFHNWLU $QFDN EX NRQXGD ELU JHQHOOHPH \DSร OPDVร GD
GRรทUX ROPD\DFDNWร U $\Uร FD EX EDQNDODUร Q NXOODQGร UGร รทร NUHGLOHU JUXS NUHGLOHUL
GDKL ROVD \ย Uย UOย NWHNL PHY]XDWD X\JXQ รบHNLOGH WDKVLV HGLOGLรทL YH
Vร Qร IODQGร Uร OGร รทร WDNWLUGH VHNW|UH FDQOร Oร N JHWLUHFHรทL GH XQXWXOPDPDOร Gร U
2UDQODU
7RSODP
Küçük Ölçekli %DQNDODU
Orta Ölçekli Bankalar
Büyük Ölçekli %DQNDODU
*UXS
7$%/2 6(dø/0øù %$1.$/$5,1 723/$0 $.7ø) .5('ø 9( 0(9'8$7 %h<h./h./(5ø ø7ø%$5ø</(
%DQND
$NEDQN 7 $ ù 7 UNL\H øú %DQNDVÕ $ ù 7 UNL\H *DUDQWL %DQNDVÕ $ ù <DSÕ YH .UHGL %DQNDVÕ $ ù 3DPXNEDQN 7 $ ù .RoEDQN $ ù 7RSUDNEDQN $ ù )LQDQV %DQN $ ù 2\DN %DQN $ ù 7 UN 'Õú 7LFDUHW %DQNDVÕ $ ù %D\ÕQGÕUEDQN $ ù 'HQL]EDQN $ ù 7 UN (NRQRPL %DQNDVÕ $ ù 7 UNL\H øPDU %DQNDVÕ 7 $ ù 7HNVWLO %DQNDVÕ $ ù $OWHUQDWLI %DQN $ ù $QDGROXEDQN $ ù 7HNIHQEDQN $ ù 0LOOL $\GÕQ %DQNDVÕ 7 $ ù $GDEDQN $ ù 01* %DQN $ ù )LED %DQN $ ù
%DQND 7RSODPÕ , Özel Sermayeli Ban.Top.(II) 6HNW|U 7RSODPÕ ,,,
, ,, , ,,, ,, ,,,
6HNW|U øoLQGH 3D\ .UHGLOHU $NWLIOHU 0HYGXDW $NWLIOHU 3
7RSODP $NWLI øoLQGH 7RSODP .UHGLOHU 3D\ øoLQGH 3D\
7RSODP 0HYGXDW øoLQGH 3D\
.D\QDN 7%% http://www.tbb.org.tr/turkce/maliolmayantablolar/2001/Aktif%20Büyüklüklerine%20Göre%20 %DQND 6ÕUDODPDVÕ [OV %DQNDQÕQ WRSODP NUHGLOHULQLQ WRSODP DNWLIOHULQH RUDQÕQÕ LIDGH HWPHNWHGLU 3 %DQNDQÕQ WRSODP PHYGXDWODUÕQÕQ WRSODP DNWLIOHULQH RUDQÕQÕ LIDGH HWPHNWHGLU g]HO %DQNDODU YH 706) %DQNDODUÕ DNWLI WRSODPÕQÕ LoHUPHNWHGLU
7DEOR ¶GH VHoLOHQ EDQNDODUÕQ WRSODGÕNODUÕ PHYGXDWODUÕQ WRSODP
PHYGXDWODUD RUDQÕQÕQ \ ]GH JLEL \ NVHN ELU RUDQD VDKLS ROPDVÕ J|]GHQ
NDoÕUÕOPDPDVÕ JHUHNHQ ELU GL÷HU |QHPOL QRNWDGÕU ùD\HW V|] NRQXVX EDQNDODU
\XNDUÕGD YDUVD\GÕ÷ÕPÕ] úHNLOGH WRSODGÕNODUÕ IRQODUÕ NHQGL ILUPDODUÕQD
NXOODQGÕUDQ ELU \DSÕ LoHULVLQGH\VHOHU \DúDQDELOHFHN KHUKDQJL ELU úRNXQ QHGHQ
RODFD÷Õ PHYGXDW oHNLOLúOHULQGHQ KHP NHQGLOHULQLQ KHP GH EDQNDFÕOÕN
VLVWHPLQLQ E \ N ]DUDU J|UHFH÷L DoÕNWÕU
Tablo 4.5 ise, sermayesinin bir bölümünün Türkiye’de kurulu bir
VDQD\L YH\D WLFDUHW VHUPD\HVL JUXEXQXQ VDKLEL ROGX÷X YH
G|QHPLQGH PDOL E Q\HOHULQGH ]D\ÕIODPD J|U OHUHN 706)¶\H GHYUHGLOHQ
EDQNDODUÕ YH DQD RUWDNODUÕQÕQ NXOODQGÕNODUÕ ND\QDNODUÕ J|VWHUPHNWHGLU
7$%/2 706)¶<( '(95('ø/(1 %$1.$/$5,1 '(9ø5 =$5$5/$5, 9( +$.ø0 257$./$5,1 .8//$1',./$5, .5('ø/(5 0ø/<21 $%' '2/$5,
4 5 687 5 7 9:5 ; < = <?>:@A< BDCFEHG I(EKJ ;8L ' i ( ' j F # ( : f hg kml k nYk o ' f mp t #H u*, # (vKl k nYk t #H f g l k nYk x t " : f x vH , $ K { f
: + ' yi ! i*k l k nYk
Çukurova Grubu
{ : f } + ( m' #8k n ' k
8v ? { t } F t kml k nYk o a mp ( i*k l k nYk
|F }K : f
|F }K f i*k l k nYk } (f i*k l k nYk 8v f l k nYk
, ylY m , t: : f
& y' (' mi*k l k nYk
{ f , $ " : f
*! }" f l k n k
, (}"
$ 'H : f : F m + g { # t : f H' f l k n k 0F v " : f
& ' f
* ' f l k nYk
Sürmeli Grubu Süzer Grubu
8 (' f l k nYk " ylFt(#8 F k l k n k o i f mp i8, + (f l k nYk
i8 " : f i8, + { : f : f g
g
f l k nYk 8 ( ( 8 k i*k l k nYk o f mp
t ' , $ " : f >" Y Y C J{ U J{ J{ Y Z89" F J [K iFk i ( ' >" F Y F ZH9" * J [
MFN O 7 @ P E @ EH@QL R S T
UFN G ;87 M 7 = N @ Z ["\Y] CFEHGHI E V8L G ; EHG F C EHGHI(E 5 EH@QL G ; EHG U <H5 5 E GHL 5 E G U < 5 5 EHG ; L =8L U E WHG EHI 5 EH@ U E WHG EHI 5 EH@ R XYT
q r q
s 1 1 w r
1 2 2 q q
¬ r r
¬ ¬ q
«w «
1 r 2
q z s
r s
« kq ¬ s ¬ k 1 1 2
18k q 1 ~ « z z
r(z r r 1 z
1 w w 2
¬ k w r z
s ~ w 1 w «
z ~ 2 z « r
« ¬ ¬
q w s
Z8^8BH5 E _ R P T
¬ k 2 1 1 ¬q ¬ z 2 r
¬
« 2 2 2
r z . w 2H. 2
r rH. 2 2H. 2
z « q q
w 1 1
z rH. 2
« r w z 1 1
q 18. «
z ~ .1 ~ q8. z
¬ r(z 2
¬ ¬ ¬
z w s
s z 1
¬ k 1 q w r « q s ¬
¬ k ¬(~ 2
1 ~ 2 2
¬ k z z 2
~ z s s 2
2 z s r
¬ k ¬ z w ¬ k ¬ ¬8«
~ ~ ~ (
¬ r rH. s ¬8« sH. s ¬ 2 « .¬ (¬ ~ . 2
1 ¬ 1
1 r(z
(
¬ 1 rH. « s ¬ .w q « .q
¬ ¬ 2 18k s « w
r 1
r s s
~ 1 r ¬
X ` SaR bcTdPH` SeR bcT
«q
~ 1 s ~
wH. 2
~ 18. q 1 sH. 1
~ ¬ . r s z . 1 w 18. 1
~ sH. r z 2H. s
w ~ .2 ¬ 1 2H. q
¬8« . 1
¬ ¬8« . r ¬8« . 1 z 18. ¬
2H. 2 r rH. ¬
2H. 2 q 18. 2
wH. 2
¬ 18. r
« q8. w
2 r z q
¬2 «
2 q ¬
z ¬
¬ z z
z ~ s r q
¬ w 1
z 18. w
q 2H. 1
H 2
q ~ 2 ( r q
(
H
~ .1
~ .1
.D\QDN %''. %DQNDFÕOÕN 6HNW|U <HQLGHQ <DSÕODQGÕUPD 3URJUDPÕ *HOLúPH 5DSRUX 1LVDQ
7DEOR LQFHOHQGL÷LQGH 706)¶\H GHYURODQ EDQNDODUÕQ GHYLU
WDULKOHUL LWLEDUL\OH ELULNPLú YH G|QHP ]DUDUODUÕ WRSODPÕQÕQ PLO\DU $%'
GRODUÕ ROGX÷X J|U OPHNWHGLU %''.¶QÕQ 1LVDQ WDULKOL ³%DQNDFÕOÕN 6HNW|U
<HQLGHQ <DSÕODQGÕUPD 3URJUDPÕ *HOLúPH 5DSRUX´ DoÕNODPDODUÕQD J|UH EX
PHEOD÷ LoHULVLQGH VDGHFH PDOL E Q\HOHULQLQ ER]XOPDVÕ VXUHWL\OH 706)¶\H
GHYUROXQDQ EDQNDODUÕQ ]DUDUODUÕ WRSODPÕ PLO\DU $'% GRODUÕ ROXS WRSODP
]DUDU LoHULVLQGHNL \ ]GH ¶GLU 6|] NRQXVX EDQNDODU VÕUDVÕ\OD 'HPLUEDQN
8OXVDOEDQN 6LWHEDQN 7DULúEDQN <DúDUEDQN YH 7LFDUHW %DQNDVÕ¶GÕU %X
EDQNDODU Gร รบร QGD NDODQ GLรทHU EDQND LVH PDOL Eย Q\HOHULQLQ ER]XOPDVร YH
EDQND ND\QDNODUร Qร Q KDNLP RUWDNODUร Q OHKLQH YH EDQND ]DUDUร QD VHEHS RODFDN
รบHNLOGH NXOODQร OPDVร QHGHQL\OH 706)ยถ\H GHYUHGLOPLรบ ROXS WRSODP ]DUDUODUร
\ย ]GH ยถOย N SD\ LOH PLO\DU $%' GRODUร VHYL\HVLQGHGLU
706)ยถ\H GHYUROXQDQ EDQNDODUร Q WRSODP ]DUDUODUร Qร Q oRN |QHPOL ELU
Nร VPร KDNLP RUWDNODUร Q NHQGL EDQNDODUร QGDQ \DVDO OLPLWOHULQ oRN ย ]HULQGH
RODUDN NXOODQGร NODUร ND\QDNODUGDQ ROXรบPDNWDGร U 1LWHNLP KDNLP RUWDNODUร Q
NHQGL YH GLรทHU 706) EDQNDODUร DUDFร Oร รทร \OD NXOODQGร NODUร WRSODP ND\QDN WXWDUร
PLO\DU $%' GRODUร Gย ]H\LQGHGLU %X ND\QDNODU Gร รบร QGD ROXรบDQ ]DUDU LVH EX
EDQNDODUร Q RSHUDV\RQHO JLGHUOHUL GLรทHU EDWร N NUHGLOHUL NDPEL\R ]DUDUODUร YH
IRQODPD PDOL\HWOHUL JLEL EDQNDFร Oร N LรบOHPOHULQGHQ ROXรบDQ ]DUDU WXWDUร Qร LIDGH
HWPHNWHGLU %''.
7DEOR ยถGH J|VWHULOHQ YH KDOHQ IDDOL\HWWH EXOXQDQ JUXS EDQNDODUร Qร Q
NUHGLOHULQLQ QH NDGDUร Qร Q NHQGL ILUPDODUร QD NXOODQGร UGร รทร QD LOLรบNLQ KHUKDQJL ELU
YHUL\H XODรบPD LPNDQร Pร ] EXOXQPDGร รทร QGDQ 7DEOR ยถGHQ \ROD oร NDUDN EX
EDQNDODUร Q PDOL Eย Q\HOHUL LOH LOJLOL ELU oร NDUร P \DSPDN \DQOร รบ RODFDNWร U รธNL WDEOR
ELUOLNWH \RUXPODQGร รทร QGD 7DEOR ยถGH \HU DODQ EDQNDODUร Q 706)ยถ\H
GHYUHGLOGLรทL WDULKH NDGDU NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ oDOร รบPDVร Qร HQJHOOHGLNOHUL
7DEOR ยถGH \HU DODQ EDQNDODUร Q LVH SRWDQVL\HO ULVN XQVXUX RODUDN
\RUXPODQPDVร JHUHNWLรทL Gย รบย Qย OPHNWHGLU
.DPX %DQNDODUร Qร Q 9DUOร รทร
7ย UNL\HยถGH SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ
oDOร รบPDVร Qร HQJHOOH\HQ |QHPOL Nร Vร WOD\ร Fร IDNW|UOHUGHQ ELU GLรทHUL NDPX
EDQNDODUร Qร Q YDUOร รทร RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U .DPX EDQNDODUร HVDV
RODUDN WDUร P NRQXW YH Nย oย N VDQD\L LรบOHWPHOHULQL GHVWHNOHPHN DPDFร \OD
NXUXOPXรบ YH NDU DPDFร Jย WPH\HQ NXUXOXรบODU RODUDN ELOLQPHNWHGLU 'ROD\ร Vร \OD
\ย NOHQGLNOHUL J|UHYOHUL LWLEDUL\OH VRV\DO DPDoODUร HNRQRPLN DPDoODUร QGDQ |Q
SODQGD RODQ EX EDQNDODUร Qร Q NUHGL NXOODQGร UPD GDYUDQร รบODUร GD SDUD SROLWLNDVร
GHรทLรบLNOLNOHULQGHQ VRQ GHUHFH D] HWNLOHQPHNWHGLU
.DPX EDQNDODUร Qร Q \|QHWLPLQGH NDUรบร ODรบร ODQ SROLWLN HWNLOHU GH NUHGL
SL\DVDODUร QGD LVWLNUDUVร ]Oร รทD \RO DoDELOPHNWH YH NDPX EDQNDODUร Qร Q YDUOร รทร
NUHGL YHULOHELOLU IRQODUร Q DU]ร QGD E|Oย QPH\H QHGHQ RODELOPHNWHGLU %X QHGHQOH
Tรผrkiyeโ de รถzellikle รผretim sektรถrรผnde oldukรงa yรผksek bir SD\D VDKLS RODQ
NDPX LรบOHWPHOHUL YH EX LรบOHWPHOHU LOH NDPX EDQNDODUร Qร Q \DNร Q LOLรบNLOHUL
SDUDVDO รบRNODUร Q UHHO HNRQRPL ย ]HULQGHNL DVLPHWULN HWNLVL Doร NODQร UNHQ J|]
DUGร HGLOHPH\HFHN NDGDU |QHPOL ELU XQVXUGXU $\Uร FD NDPX YH |]HO EDQNDODUร Q
SDUDVDO รบRNODUD YHUHFHNOHUL IDUNOร WHSNLOHULQ HNRQRPLGH EDQND NUHGLOHULQH
EDรทOร RODUDN ย UHWLP \DSDQ ELULPOHULQ \DWร Uร PODUร Qร Q ILQDQVPDQร QGD RUDQWร Vร ] ELU
HWNL PH\GDQD JHWLUHELOHFHรทL GH XQXWXOPDPDOร Gร U
5LVN 7DEDQOร 6HUPD\H <HWHUOLOLรทL 5DV\RVX
%DQNDODUร Q DODFDรทร ULVNOHUL Vร Qร UODQGร UDQ oRN VD\ร GD XOXVODUDUDVร YH
XOXVDO Gย ]HQOHPH YDUGร U $QFDN EDQNDODUร Q WRSODP ULVN DOร Pร Qร Nร Vร WOD\DQ
Gย ]HQOHPHOHULQ oRรทX |]ND\QDNODUร ED] DOPDNWDGร U %X WLS Nร Vร WOD\ร Fร Kย Nย POHU
EDQNDODUร Q QRUPDOGH KHGHIOHGLNOHULQGHQ GDKD D] PLNWDUGD ULVN DOPDODUร LOH
sonuรงlanabilmektedir.
7ย UNL\H GH \ร Oร QGDQ EX \DQD 8OXVODUDUDVร gGHPHOHU %DQNDVร
%,6 WDUDIร QGDQ JHWLULOHQ HVDVODU oHUoHYHVLQGH VHUPD\H \HWHUOLOLรทL RUDQร
NXOODQร OPDNWDGร U %DQNDODU .DQXQX YH LOJLOL Gย ]HQOHPHOHU NDSVDPร QGD
GHรทLรบWLULOHQ |]ND\QDN WDQร Pร LOH LOLรบNLOHQGLULOHQ YH NRPSOLNH WHNQLNOHUOH KHVDS
HGLOHQ SL\DVD ULVNLQL GH LoHUHQ VHUPD\H \HWHUOLOLรทL UDV\RVX LoHULN Doร Vร QGDQ
%,6ยถH SDUDOHO ROXS $YUXSD %LUOLรทL Doร Vร QGDQ EDNร OGร รทร QGD GD JHQLรบ NDSVDPOร
YH \HWHUOL ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU
%X oHUoHYHGH VHUPD\H \HWHUOLOLรทL VWDQGDUW RUDQร WDULK YH
6D\ร Oร 5HVPL *D]HWHยถGH \D\ร PODQDQ ยณ%DQNDODUร Q 6HUPD\H <HWHUOLOLรทLQLQ
gOoย OPHVLQH YH 'HรทHUOHQGLULOPHVLQH รธOLรบNLQ <|QHWPHOLNยดWH \HU DODQ HVDVODUD
gรถre konsolide ve konsolide olmayaQ ED]GD KHVDSODQPDNWDGร U 6HUPD\H
\HWHUOLOLรทL VWDQGDUW RUDQร Qร Q EDQNDODUFD NRQVROLGH ROPD\DQ YH NRQVROLGH
ED]GD DVJDUL \ย ]GH RODUDN WXWWXUXOPDVร YH LGDPH HWWLULOPHVL รบDUWWร U
6HUPD\H <HWHUOLOLรทL 5DV\RVX
ร zkaynaklar
5LVN $รทร UOร NOร 9DUOร NODU Gayrinakdi Krediler ve Yรผkรผmlรผlรผkler
[
6|] NRQXVX <|QHWPHOLNWH NUHGL ULVNLQH HVDV WHรบNLO HGHELOHFHN
YDUOร NODU JD\ULQDNGL NUHGLOHU YH \ย Nย POย Oย NOHU VHUPD\H \HWHUOLOLรทL RUDQร Qร Q
KHVDSODQPDVร QD oHรบLWOL RUDQODUGDNL ULVN Dรทร UOร NODUร QD J|UH Vร Qร IODQGร Uร ODUDN
NDWร Oร UNHQ EDQNDQร Q DOร P VDWร P DPDoOร RODUDN WXWXรทX PHQNXO Nร \PHWOHU LOH
ERUoODQPD\ร WHPVLO HGHQ PHQNXO GHรทHUOHUGHQ ROXรบDQ ILQDQVDO DUDoODU GLNNDWH
DOร QPDPDNWDGร U
7DEOR PHYFXW X\JXODPD\D J|UH EDQNDODUร Q PDOL WDEORODUร HVDV
DOร QDUDN Gย ]HQOHQHQ VHUPD\H \HWHUOLOLรทL UDV\RVXQXQ SD\GDVร Qร ROXรบWXUDQ ULVN
Dรทร UOร NOร DNWLIOHU YH JD\ULQDNGL NUHGLOHU YH \ย Nย POย Oย NOHUL ROXรบWXUDQ NUHGLOHU YH
PHQNXO GHรทHUOHULQ V|] NRQXVX <|QHWPHOLรทH J|UH ULVN Dรทร UOร รทร Qร J|VWHUHELOPHN
DPDFร \OD GLรทHU NDOHPOHU DUDVร QGDQ VHoLOHUHN KD]ร UODQPร รบWร U %X WDEORGD
J|Uย OHQ NUHGLOHUH J|UH NDPX NDรทร WODUร Qร Q oRN GDKD Gย รบย N ULVN Dรทร UOร รทร QD VDKLS
ROPDVร Gร U 'DKD Gย รบย N VHUPD\H JHUHNWLUPHVL QHGHQL\OH EX GXUXP NUHGLOHU
Doร Vร QGDQ FLGGL ELU KDNVร ] UHNDEHWH QHGHQ ROPDNWDGร U $\Uร FD EDQNDFร Oร N sektรถrรผnย Q .DVร P YH รนXEDW NUL]OHUL VRQUDVร HUL\HQ |]ND\QDNODUร YH
\HULQH NR\PD PDOL\HWLQLQ \ย NVHOPHVL YHUHFHNOHUL KHU \HQL NUHGL WXWDUร LoLQ
WDKVLV HWPHN ]RUXQGD NDODFDNODUร VHUPD\H PLNWDUร QD EDรทOร RODUDN EDQNDODUร Q
|]HOOLNOH NUL] VRQUDVร G|QHP LoLQ NUHGL NXOODQGร Uร PODUร Qร Nร Vร WOD\ร Fร |QHPOL ELU
IDNW|U RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U
7$%/2 6(50$<( <(7(5/รธ/รธรถรธ $1$/รธ= )2508 5รธ6. $รถ,5/,./, $.7รธ)/(5 *$<5รธ1$.'รธ .5('รธ/(5 9( <h.h0/h/h./(5
5รธ6. $รถ,5/,./, $.7รธ)/(5 *$<5รธ1$.'รธ .5('รธ/(5 9( <h.h0/h/h./(5
.5('รธ/(5 D 1DNLW NDUรบร Oร รทร QGD YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU E +D]LQH LOH 0HUNH] %DQNDVร QD YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU LOH +D]LQH NHIDOHWLQL KDL] QDNGL NUHGLOHU F +D]LQHFH YH\D +D]LQHQLQ NHIDOHWL\OH oร NDUร ODQ PHQNXO Nร \PHWOHU NDUรบร Oร รทร YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU G 2(&' ย ONHOHUL PHUNH]L \|QHWLPOHUL LOH PHUNH] EDQNDODUร Qร Q NHIDOHWL\OH YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU 2(&' ย ONHOHUL PHUNH]L \|QHWLPOHUL LOH PHUNH] EDQNDODUร QFD \D GD EXQODUร Q NHIDOHWL\OH LKUDo HGLOHQ PHQNXO Nร \PHWOHUOH WHPLQDW DOWร QD DOร QDQ QDNGL NUHGLOHU H รธOJLOL NDQXQ NDUDUQDPH YH WHEOLรทOH WHรบNLO HGLOPLรบ IRQODUGDQ \HWNLOL PHUFLOHULQ WDOLPDWร LOH WDKVLV ROXQDQ YH ULVNL DUDFร EDQND\D DLW EXOXQPD\DQ IRQ ND\QDNOร QDNGL NUHGLOHU I %DQNDODUร Q NHQGL LKUDo HWWLNOHUL PHQNXO Nร \PHWOHUOH WHPLQDW DOWร QD DOร QDQ QDNGL NUHGLOHU \DWร Uร P IRQX NDWร OPD EHOJHOHUL KDULo J 7ย UNL\H รธKUDFDW .UHGL %DQNDVร $ รน ยถ QH NXOODQGร Uร ODQ NUHGLOHU K .XUXP WDUDIร QGDQ EHOLUOHQHQ EDQND YH PDOL NXUXPODUGDQ QLWHOLNOHUL V|]OHรบPH LOH EHOLUOHQHQ WDUDI YH NRQXODUร Q ILQDQVPDQร QGD NXOODQGร Uร OPDN ย ]HUH ULVN VHUPD\HVL RODUDN VDรทODQDQ YH .XUXPGDQ L]LQ DOร QPDN ND\Gร \OD NXOODQGร Uร ODQ QDNGL NUHGLOHU %$รถ/, 0(1.8/ '(รถ(5/(5 1(7 D +D]LQH ERQRODUร 'HYOHW Lo ERUoODQPD WDKYLOOHUL .DPX 2UWDNOร รทร รธGDUHVL YH g]HOOHรบWLUPH รธGDUHVL WDUDIร QGDQ oร NDUร ODQ JHOLU RUWDNOร รทร VHQHWOHUL YH GLรทHU ERUoODQPD VHQHWOHUL +D]LQH NHIDOHWL\OH LKUDo HGLOHQ PHQNXO Nร \PHWOHU 2(&' ย ONHOHUL PHUNH]L \|QHWLPOHUL LOH PHUNH] EDQNDODUร QFD \D GD EXQODUร Q NHIDOHWL\OH LKUDo HGLOHQ PHQNXO Nร \PHWOHU DOWร Q YH YDGHVL JHOPLรบ PHQNXO GHรทHUOHUGHQ ULVN Dรทร UOร รทร QD WDEL PHQNXO Nร \PHWOHUH LOLรบNLQ EDรทOร PHQNXO GHรทHUOHU DUDVร QGD J|VWHULOHQOHU 5รธ6. $รถ,5/,./, $.7รธ)/(5 *$<5รธ1$.'รธ .5('รธ/(5 9( <h.h0/h/h./(5 .5('รธ/(5 D 7ย UNL\HยถGH IDDOL\HWWH EXOXQDQ EDQNDODUร Q PXNDELO NHIDOHWOHULQH GD\DQร ODUDN YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU E 2(&' ย ONHOHUL EDQNDODUร Qร Q PXNDELO NHIDOHWOHULQH GD\DQร ODUDN YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU
F 2(&' ย ONHOHUL EDQNDODUร QFD YH\D EX EDQNDODUร Q NHIDOHWL\OH LKUDo HGLOHQ PHQNXO Nร \PHWOHU WHPLQDW DOร QDUDN YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU G 5LVN ED]Oร VHUPD\H \ย Nย POย Oย รทย GDKLO ROPDN ย ]HUH NRUX\XFX GHQHWLP YH Gย ]HQOHPHOHUH WDEL RODQ 2(&' ย ONHOHUL VHUPD\H SL\DVDVร DUDFร NXUXPODUร QD YHULOHQ YH\D EX DUDFร NXUXPODUร Q NHIDOHWL YH\D JDUDQWLVL\OH YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU %$รถ/, 0(1.8/ '(รถ(5/(5 1(7 D 2(&' ย ONHOHUL EDQNDODUร QD LKUDo HGLOHQ \D GD JDUDQWL HGLOHQ PHQNXO Nร \PHWOHU \DWร Uร P IRQX NDWร OPD EHOJHOHUL YH YDGHVL JHOPLรบ PHQNXO GHรทHUOHUGHQ ULVN Dรทร UOร รทร QD WDEL PHQNXO Nร \PHWOHUH LOLรบNLQ EDรทOร PHQNXO GHรทHUOHU DUDVร QGD J|VWHULOHQOHU 5รธ6. $รถ,5/,./, $.7รธ)/(5 *$<5รธ1$.'รธ .5('รธ/(5 9( <h.h0/h/h./(5
.5('รธ/(5 D รธNDPHW DPDFร \OD NXOODQร ODQ JD\ULPHQNXOOHULQ ELULQFL GHUHFH LSRWHรทL NDUรบร Oร รทร YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU E %HOHGL\H Vร Qร UODUร GDKLOLQGHNL WDSXOX DUVD YH DUD]LOHU LOH JD\ULPHQNXOOHULQ ELULQFL GHUHFH LSRWHรทL NDUรบร Oร รทร YHULOHQ QDNGL NUHGLOHU F %X JD\ULPHQNXOOHU ย ]HULQH YH\D GHUHFHGHQ WHVLV HGLOPLรบ LSRWHNOHU NDUรบร Oร รทร QGD EDQND WDUDIร QGDQ WHVLV HGLOHQ LSRWHN WXWDUร EDQNDQร Q LSRWHN GHUHFHVLQGHQ |QGH JHOHQ LSRWHN YH ERรบ LSRWHN GHรทHUOHUL WRSODPร LOH JD\ULPHQNXOOHULQ UD\Lo GHรทHUL DUDVร QGDNL IDUNร DรบPDPDN ND\Gร \OD NXOODQGร Uร ODQ QDNGL NUHGLOHULQ ย 5รธ6. $รถ,5/,./, $.7รธ)/(5 *$<5รธ1$.'รธ .5('รธ/(5 9( <h.h0/h/h./(5 .5('รธ/(5 D 'LรทHU QDNGL NUHGLOHU
.D\QDN YH 6D\ร Oร 5HVPL *D]HWHยถGH \D\ร PODQDQ ยณ%DQNDODUร Q 6HUPD\H <HWHUOLOLรทLQLQ gOoย OPHVLQH YH 'HรทHUOHQGLULOPHVLQH รธOLรบNLQ <|QHWPHOLNยด
.UL] '|QHPOHUL YH .UHGL .DQDOÕ
%DQNDFÕOÕN NUL]OHULQLQ VHEHSOHUL RODUDN OLWHUDW UGH Lo YH GÕú PDNUR
HNRQRPLN GDOJDODQPD NUHGLOHUGHNL KÕ]OÕ JHQLúOHPH YDUOÕN IL\DWODUÕ YH VHUPD\H
KDUHNHWOHULQGHNL DUWÕúODU EDQNDODUÕQ YDUOÕN YH \ N PO O NOHUL DUDVÕQGD YDGH YH
SDUD X\XPVX]OX÷X QHGHQL\OH RUWD\D oÕNDQ \ NVHN IDL] YH NXU ULVNOHUL ILQDQVDO
OLEHUDOOHúPH\H JLGLOLUNHQ \DVDO YH NXUXPVDO DOW \DSÕQÕQ \HWHUOL GHUHFHGH KD]ÕU
ROPDPDVÕ EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQH K N PHW P GDKDOHOHUL LOH úLUNHW RUWDN YH
\|QHWLFLOHULQH NXOODQGÕUÕODQ NUHGLOHULQ NRQWURO DOWÕQGD WXWXODPDPDVÕ PXKDVHEH
VLVWHPLQLQ YH NDPXQXQ ELOJLOHQGLULOPHVLQLQ \HWHUVL] ROPDVÕ YH G|YL] NXUX
rejimleri gösterilmektedir (Goldstein ve Turner, 1996 ve Demirgüç .XQW YH
'HWUDJLDFKH
(NRQRPLQLQ E \ PH GHYUHOHULQGH NUHGL KDFPLQGHNL E \ N JHQLúOHPH
HNRQRPLQLQ GDUDOPD G|QHPOHULQGH ILUPDODUÕQ YH EDQNDODUÕQ PDOL \DSÕODUÕQÕQ
ER]XOPDVÕQD YH EDQNDFÕOÕN NUL]L ULVNLQLQ \ NVHOPHVLQH \RO DoPDNWDGÕU =LUD EX
G|QHPGH HNRQRPL E \ PH VDIKDVÕQGD ROGX÷X LoLQ ELU oRN ILUPDQÕQ
ELODQoRVXQGD PHYFXW RODQ \ NVHN NDUODU EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ L\L YH N|W
NUHGL ULVNLQL D\ÕUGHWPHVLQL ]RUODúWÕUPDNWDGÕU gUQH÷LQ VHUPD\H KDUHNHWOHULQLQ
\R÷XQ ROGX÷X ONHOHUGH X\JXODQDQ SROLWLNDODU KDNNÕQGD DúÕUÕ L\LPVHUOLN
\DúDQPDVÕ EHUDEHULQGH ELU EDORQ \DUDWPDNWD YH EX G|QHPGH VHUPD\H
JLULúOHUL YH GROD\ÕVÕ\OD WLFDUL EDQND ELODQoRODUÕ E \ PHNWH EX GD NUHGL
KDFPLQGH KÕ]OÕ ELU DUWÕúOD VRQODQPDNWDGÕU 1LWHNLP $V\D ONHOHULQGHNL EDQNDFÕOÕN NUL]OHULQLQ DQD VHEHSOHULQGHQ ELUL RODUDN |QFHNL
G|QHPOHUGH NUHGL KDFPLQGH RUWD\D oÕNDQ JHQLúOHPH YH VRQUDNL G|QHPGH
WDKVLOL JHFLNPLú DODFDNODUGDNL \ NVHOPH J|VWHULOPHNWHGLU 0LVKNLQ
TüUNL\H¶GH YH \ÕOODUÕQGD \DúDQPÕú RODQ NUL]OHULQ QHGHQOHUL 1 «
YH HWNLVL ]HULQGH EX J QH NDGDU \DSÕOPÕú ELU oRN oDOÕúPD EXOXQPDNWDGÕU $QFDN EX E|O P Q DPDFÕ VRQUDVÕ ILQDQVDO NUL]OHULQLQ QHGHQ YH
VRQXoODUÕQÕQ LUGHOHQPHVLQLQ |WHVLQGH NUL] VRQUDVÕQGD EDQND NUHGLOHULQLQ
JHOLúLPLQL YH NUHGL NDQDOÕQÕQ LúOH\LúLQL RUWD\D NR\PDNWÕU
' ao 1 2 2 1 pQ¡ , (' ao 1 2 2 Q ¡ lY yt !( c ¢ , ( o 1 2 2 1 p/¡ t(v Ho 1 2 2 ¬ pH
g
# Ko 1 2 2 ¬ pQk
¬ pQ¡ , (' g # eo 1 2 2 1 p/¡F£" x |¤o 1 2 2 1 pQ¡F¥ ( (' t¦ a *
.DVร P YH รนXEDW .UL]OHUL 6RQUDVร .UHGL .DQDOร
.DVร P YH รนXEDW ยถGH \DรบDQDQ HNRQRPLN NUL]OHU 7ย UN
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย IDUNOร NDQDOODUGDQ YH |QHPOL |Ooย GH HWNLOHPLรบ NUL]OHU
VRQXFX |QHPOL RUDQGD \ย NVHOHQ IDL] RUDQODUร YDGH X\XPVX]OXรทX RODQ
EDQNDODUร Q IRQODPD ]DUDUODUร Qร DUWร Uร UNHQ SRUWI|\OHULQGH EXOXQGXUGXNODUร
PHQNXO Nร \PHWOHULQ GH GHรทHU \LWLUPHVLQH \RO DoPร รบWร U \ร Oร รนXEDW D\ร QGD
GDOJDOร NXU VLVWHPLQH JHoLOPHVLQLQ DUGร QGDQ 7ย UN OLUDVร Qร Q \DEDQFร SDUDODU
NDUรบร Vร QGD Kร ]OD GHรทHU ND\EHWPHVLQH EDรทOร RODUDN \ย NVHN Doร N SR]LV\RQOD
oDOร รบDQ EDQNDODU |QHPOL ER\XWWD NDPEL\R ]DUDUร LOH NDUรบร NDUรบร \D NDOร UNHQ
ekonomik aktivitenin keskin bir biรงimde daralPDVร YH WDNLSWHNL DODFDNODUร Q
\ย NVHOPHVLQH QHGHQ ROPXรบWXU
7ย UNL\HยถGH NUL] VRQUDVร G|QHPGH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q DNWLI
\DSร Vร QGD OLNLW DNWLIOHU YH PHQNXO GHรทHUOHU OHKLQH YH NUHGLOHU DOH\KLQH EHOLUJLQ
ELU GHรทLรบLP J|]OHQPHNWHGLU 0HQNXO GHรทHUOHU Fย ]GDQร Qร Q WRSODP DNWLIOHU
LoHULVLQGHNL SD\ร NDPX YH 706) EDQNDODUร Qร Q \HQLGHQ \DSร ODQGร Uร OPDVร
NDSVDPร QGD YHULOHQ 'รธ%6ยถOHULQ HWNLVL\OH |QHPOL |Ooย GH DUWPร รบWร U %XQD NDUรบร Oร N
NUL] RUWDPร Qร Q QHGHQ ROGXรทX \ย NVHN ULVNOHU YH EHOLUVL]OLN QHGHQL\OH EDQNDODUร Q
OLNLGLWHOHULQL Jย oOHQGLUPH DPDFร \OD NUHGL DU]ร Qร Vร Qร UODQGร UPDODUร YH
HNRQRPLGHNL Kร ]Oร GDUDOPD QHGHQL\OH NUHGL WDOHELQLQ GDUDOPDVร NUHGL DU]ร Qร Q
GD UHHO RODUDN Kร ]Oร ELU GDUDOPD Vย UHFLQH JLUPHVLQH QHGHQ ROPXรบWXU
'ROD\ร Vร \OD \ร Oร QGD WRSODP NUHGL KDFPLQGHNL GDUDOPDGD KHP DU] KHP
GH WDOHS \|QOย IDNW|UOHU HWNLOL ROPXรบWXU 3L\DVD ULVNOHUL QHGHQL\OH NDUรบร NDUรบร \D
NDOร QDQ ND\ร SODU VRQXFXQGD EDQNDFร Oร N VLVWHPL |]ND\QDNODUร Qร Q |QHPOL |Ooย GH
HUR]\RQD XรทUDPDVร YH HNRQRPLN DNWLYLWHGH |QJ|Uย OHQ NHVNLQ Gย รบย รบOH ELUOLNWH
NUHGL ULVNL DOJร ODPDVร QGDNL DUWร รบ NUHGL IDDOL\HWOHULQL DU] \|Qย QGHQ
Vร Qร UODQGร Uร UNHQ UHHO IDL] RUDQODUร QGDNL \ย NVHOPH Wย NHWLFL YH \DWร Uร PFร
Jย YHQLQLQ ]D\ร IODPDVร YH JHOHFHรทH \|QHOLN ย UHWLP YH \DWร Uร P NDUDODUร QD LOLรบNLQ
EHOLUVL]OLNOHU NUHGL IDDOL\HWOHULQL WDOHS \|Qย QGHQ Vร Qร UODQGร UDQ XQVXUODU
ROPXรบWXU 1LWHNLP \ร Oร QGD NUHGLOHULQ WRSODP DNWLIOHU LoHULVLQGH \ย ]GH
RODQ SD\ร \ร Oร VRQX LWLEDUL\OH \ย ]GH ยถD JHULOHPLรบWLU $QFDN
EXUDGD NXOODQร ODQ YHULOHULQ \ร Oร LoLQ HQIODV\RQ PXKDVHEHVLQH gรถre
Gย ]HOWLOPLรบ YHULOHU ROGXรทX GD XQXWXOPDPDOร Gร U =LUD NUHGL RUDQODUร Qร Q
G úPHVLQGH %''.¶FD \DSÕODQ oO GHQHWLP VRQUDVÕ NUHGLOHULQ JHUoHNoL
VÕQÕIODQGÕUÕODUDN ELODQoRODUD \DQVÕWÕOPDVÕ GD HWNLOL ROPXúWXU 7DEOR 7$%/2 0(1.8/ '(ö(5/(5 &h='$1, 9( .5('ø/(5 §
$NWLI
¨
Özel BaQNDODU «
<DEDQFÕ %DQNDODU
.DONÕQPD YH <DWÕUÕP %DQNDODUÕ 706) %DQNDODUÕ
Özel Bankalar «
.DONÕQPD YH <DWÕUÕP %DQNDODUÕ 706) %DQNDODUÕ
<DEDQFÕ %DQNDODU
.UHGLOHU
.DPX %DQNDODUÕ
$NWLI
*UXS øoLQGH øoLQGH *UXS øoLQGH øoLQGH *UXS øoLQGH øoLQGH
0HQNXO 'H÷HUOHU & ]GDQÕ ª .DPX %DQNDODUÕ
$NWLI
©
7RSODP $NWLIOHU
Özel Bankalar «
.DPX %DQNDODUÕ
<DEDQFÕ %DQNDODU
.DONÕQPD YH <DWÕUÕP %DQNDODUÕ 706) %DQNDODUÕ
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU (QIODV\RQ PXKDVHEHVLQH J|UH G ]HOWLOPHPLú YHULOHULGLU 3 Enflasyon muhasebesine (genel fiyat düzeyi muhasebesi yöntemi) göre düzeOWLOPLú YHULOHUGLU (QIODV\RQ PXKDVHEHVLQH JHQHO IL\DW G ]H\L PXKDVHEHVL \|QWHPL J|UH G ]HOWLOPLú YHULOHUGLU ¬ %D÷OÕ 0HQNXO 'H÷HUOHUL LoHUPHNWHGLU « \ÕOÕQD LOLúNLQ YHULOHU <HQLGHQ 6HUPD\HOHQGLUPH 3URJUDPÕ oHUoHYHVLQGH oO GHQHWLPGHQ JHoPLú KDOLGLU
.UHGLOHUGH \ÕOÕQGD J|U OHQ D]DOPDQÕQ DU] \|QO QHGHQLQL
\ÕOÕ HQIODV\RQX G ú UPH SURJUDPÕ oHUoHYHVLQGH VRUJXODPDN JHUHNPHNWHGLU
=LUD EX SURJUDP JHUH÷LQFH G|YL] VHSHWLQLQ KHGHIOHQHQ HQIODV\RQD J|UH
EHOLUOHQHUHN |QFHGHQ DoÕNODQPÕú ROPDVÕ \DEDQFÕ SDUD FLQVLQGHQ ND\QDNODUÕ
7 UN OLUDVÕ FLQVLQGHQ ND\QDNODUD J|UH GDKD FD]LS KDOH JHWLUPLú EX oHUoHYHGH
EDQNDODUÕQ ELU E|O P ND\QDNODUÕQÕQ NÕVD YDGHOL YH G|YL] FLQVLQGHQ
NXOODQÕPODUÕQÕQ LVH X]XQ YDGHOL YH 7 UN OLUDVÕ FLQVLQGHQ JHOLúPHVL \|Q QGH ELU
H÷LOLP LoLQH JLUPLúOHUGLU .DVÕP YH ùXEDW NUL]OHUL\OH GH V|] NRQXVX
DoÕN SR]LV\RQ YH YDGH X\XPVX]OX÷X QHGHQL\OH |QHPOL |Oo GH VHUPD\H ND\EÕ
LOH NDUúÕ NDUúÕ\D NDOPÕúODUGÕU %X GXUXPGD EDQNDODU ELU WDUDIWDQ VHUPD\H
\HWHUOLOLN UDV\RVX JHUHNOHULQL \HULQH JHWLUPH\H oDOÕúÕUODUNHQ GL÷HU WDUDIWDQ GD
NUHGL YHUGLNOHUL ILUPDODUÕQ JHOHFH÷LQH \|QHOLN EHOLUVL]OLNOHULQ DUWPDVÕ \ ] QGHQ
GDKD |QFH YHUPLú ROGXNODUÕ ED]Õ NUHGLOHUL GH JHUL oD÷ÕUPÕúODUGÕU %XQXQ
VRQXFXQGD HNRQRPLN GDUDOPD |QHPOL ER\XWODUD YDUPÕú YH geri dönmeyen
NUHGL VRUXQX D÷ÕUODúPÕúWÕU &LYFLU
.UL] VRQUDVÕ G|QHPGH EDQNDFÕOÕN VLVWHPLQLQ NUHGL DU]ÕQÕ HWNLOH\HQ ELU
EDúND |QHPOL IDNW|U JHUL G|QPH\HQ NUHGLOHUGHNL DUWÕú ROPXúWXU =LUD
HNRQRPLN DNWLYLWHGHNL GDUDOPD úLUNHW YH KDQHKDONÕ ELODQoRODUÕQGDNL
N|W OHúPH YH YDUOÕN IL\DWODUÕQGDNL G ú ú EDQNDODUÕQ VRUXQOX NUHGLOHULQGH GH
|QHPOL ELU DUWÕúD \RO DoPÕúWÕU 0D\ÕV ¶GH ³%DQNDFÕOÕN 6HNW|U <HQLGHQ
<DSÕODQGÕUPD 3URJUDPÕ´ oHUoHYHVLQGH JHUoHNOHúWLULOHQ o DúDPDOÕ GHQHWLP
JHUoHNOHúLQFH\H NDGDU EDQNDODUÕQ SUREOHPOL DODFDNODUÕQÕ WDNLSWHNL DODFDNODU
DUDVÕQGD VÕQÕIODQGÕUPDPDODUÕ \HWHUOL NDUúÕOÕN D\ÕUPDPDODUÕ YH VWHOLN JHOLU
UHHVNRQWODUÕ \ROX\OD ND\GL JHOLU \DUDWPD \ROXQD JLWPHOHUL QHGHQOHUL\OH
VHNW|U Q WDKVLOL JHFLNPLú DODFDNODUÕ JHUoH÷L \DQVÕWPDGÕ÷Õ JLEL VHNW|U
ROGX÷XQGDQ
GDKD
NDUOÕ
J|VWHULOPLúWLU
$QFDN
VHNW|U Q
\HQLGHQ
VHUPD\HOHQGLULOPHVL RSHUDV\RQX VRQXFX EDQNDODUÕQ ELODQoRODUÕQÕQ ELUELULQGHQ
ED÷ÕPVÕ] oO GHQHWLPH WDEL WXWXOPDVÕ VLVWHPGHNL JL]OL PDOL\HWOHUL RUWD\D
oÕNDUPÕúWÕU g]HO EDQNDODU JUXEXQGD oO GHQHWLP VRQUDVÕ DUWDQ WDKVLOL
JHFLNPLú DODFDNODUD LODYH RODUDN 706) EDQNDODUÕ YH NDPX EDQNDODUÕQÕQ
ú SKHOL NUHGLOHUL LoLQ NDUúÕOÕN D\ÕUPDGD GDKD UDGLNDO GDYUDQPDODUÕ YH NDUúÕOÕN
\|QHWPHOL÷LQGHNL GH÷LúLNOL÷LQ GH HWNLVL\OH WDKVLOL JHFLNPLú DODFDNODU GDKD GD « «
\ NVHOHUHN WDULKVHO RODUDN HQ \ NVHN GH÷HUOHULQH XODúPÕúWÕU 1LWHNLP z «
VHNW|U Q \ÕO VRQX LWLEDUL\OH RODQ 7*$ G|Q ú P RUDQÕ KHP ³<HQLGHQ <DSÕODQGÕUPD 3URJUDPÕ´ NDSVDPÕQGD EDQNDODUÕQ NUHGLOHULQL GDKD
HWNLQ VÕQÕIODQGÕUPDVÕ KHP GH \ÕOÕ LoLQGH 706)¶\H DOÕQDQ EDQNDQÕQ £{ ( {1 2 2 1 ' # K t ! ! ! ! $ v {z A
« ¬ ~ z « t K m # H. f {' mv (} " ( ( ® ! }" ¯ ' }K ° ¯f ± y' ² ± ( t t t 'e ( ( #8 }K ¤ }" t H.j ' K v , t ( ?# v ' ¦ ct ® ' }³ m ' a ( }K ' m ¦ # } ' k ´ (# 8. ct ® ' }µ m ' i " ¶ et !( # ¢1 2¢, t t } "% · ® ' }° n* mortak ' olabilmesi F {söz j konusudur. t( '8 8 Nitekim u ( 1 Ekim # ® 2002 ' }" tarihinde m- ? ( Resmi ( , Gazete’de {
nda g t ® ( ' } m ' :g t ' t + m' }K }K }? ' k ¸¬Yi l¹|*® ! ! } £: (ºc !(' i lF» i , + }¤ F #
ELODQoRODUร QGD \DSร ODQ Gย ]HOWPHOHU VRQXFXQGD $UDOร N WDULKLQGH \ย ]GH
ยถH \ย NVHOPLรบWLU 7DEOR
7$%/2 *583 %$=,1'$ 7*$ 'g1hรนh0 25$1/$5,
.DPX %DQNDODUร
ยผ
ยฝ
ยพ
ยฌ
ร zel BDQNDODU
<DEDQFร %DQNDODU
.DONร QPD YH <DWร Uร P %DQNDODUร 706) %DQNDODUร
Sektรถr
TMSF Hariรง Sektรถr
.D\QDN %''. KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU WDEORODU ย (QIODV\RQ PXKDVHEHVLQH J|UH Gย ]HOWLOPHPLรบ YHULOHULGLU 3 Enflasyon muhasebesine (genel fiyat dรผzeyi muhasebesi yรถntemi) gรถre Gย ]HOWLOPLรบ YHULOHUGLU (QIODV\RQ PXKDVHEHVLne (genel fiyat dรผzeyi muhasebesi yรถntemi) gรถre Gย ]HOWLOPLรบ YHULOHUGLU ยฌ \ร Oร QD LOLรบNLQ YHULOHU <HQLGHQ 6HUPD\HOHQGLUPH 3URJUDPร oHUoHYHVLQGH ย oOย GHQHWLPGHQ JHoPLรบ KDOLGLU
.UL] VRQUDVร G|QHPGH NUHGL WD\ร QODPDVร Qร Q DUWWร รทร ELOLQPHNWHGLU %X
dรถnemlHUGH DVLPHWULN ELOJL SUREOHPLQGHQ GROD\ร EDQNDODU IL\DW PHNDQL]PDVร
Gร รบร QGDNL NULWHUOHUL GH J|]|Qย QGH EXOXQGXUDUDN NUHGL YHUHFHNOHUGLU (NRQRPLN
NUL] G|QHPOHULQGH ELOJL DVLPHWULVL DUWWร รทร LoLQ EDQNDODU GDKD D] NUHGL YHUPH
\ROXQD JLGHFHNOHUGLU &LYFLU
7ย UNL\HยถGH NUL] VRQUDVร G|QHPGH NUHGL WD\ร QODPDVร ROXS ROPDGร รทร Qร
J|VWHUPHN DPDFร \OD KD]ร UODQDQ รนHNLO ยถGH 7ย UNL\H HNRQRPLVLQGH VDQD\L
ย UHWLPLQGHNL JHOLรบPHOHUOH NUHGL DU]ร QGDNL JHOLรบPHOHU DUDVร QGDNL LOLรบNL J|Uย OPHNWHGLU 7DEORGD 6DN YH GLรทHUOHULQLQ oDOร รบPDVร QD EHQ]HU
รบHNLOGH ย oHU D\Oร N G|QHPOHU LWLEDUL\OH ',( VDQD\L ย UHWLP HQGHNVLQGHNL \ร OOร N r ยซ
\ย ]GH GHรทLรบLPOHU LOH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q WRSODP UHHO NUHGLOHULQGHNL \ร OOร N \ย ]GH GHรทLรบLPOHU NDUรบร ODรบWร Uร OPDNWDGร U 7DEORยถGD GLNNDWL oHNHQ |]HOOLN NUHGL
KDFPLQLQ GDUDOGร รทร NUL] G|QHPOHULQ JHQHOOLNOH VDQD\L VHNW|Uย ย UHWLPLQLQ GH
GDUDOGร รทร G|QHPOHUH UDVWODPDVร Gร U %XQXQ WLSLN |UQHNOHUL YH
\ร OODUร Gร U
+ m . , }ย ( ( # ( }K m' ! m ' yยฒ t ' # m jf ยฎ ! }ย !( ' ! k ย ยธยฟ i , + }ยค ( ( # 8ย
40 30
ร Yร Hร ร ร ร ร Yร ร ร /ร ร ร ร (ร ร ย ร Kร ร ร ร ร Kร :ร (ร ร ร ร ร Fร ร Hร ร 8ร ร
20 10 0 -10 -20
ร ร ร ร ร ร ยฏร *ร ร 8ร ร ย ร ร ร 8ร ร ร 8ร ร ร ย ร Kร ร ร ร ร Kร :ร (ร ร ร ร ร Fร ร Hร ร 8ร ร
-30 -40 -50 -70
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV
-60
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
รนHNLO .UHGL YH 6DQD\L hUHWLPLQGH *HOLรบPHOHU
2001
2002
.D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'Dรทร Wร P 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO ย 6DQD\L hUHWLP (QGHNVL NXOODQร OPร รบWร U 3 7%% YHULOHULQGH JHoPLรบH \|QHOLN ย oHU D\Oร N G|QHPOHU LWLEDUL\OH NUHGL KDFPL UDNDPODUร QD XODรบร ODPDGร รทร QGDQ 7&0% YHULOHUL NXOODQร OPร รบ ROXS EDQNDFร Oร N VHNW|Uย \XUWLoL NUHGL KDFPL HVDV DOร QPร รบWร U
$QFDN EX GHรทHUOHU VDQD\L ย UHWLPLQGHNL GDOJDODQPDODU LOH NUHGL
PLNWDUร QGDNL GDOJDODQPDODU DUDVร QGD VDGHFH |QHPOL YH D\Qร \|QGH ELU LOLรบNLQLQ
YDUOร รทร Qร J|VWHUPHNWHGLU %XQD NDUรบร Oร N QHGHQVHOOLรทLQ \|Qย KDNNร QGD ELU ILNLU
YHUPHPHNWHGLU %LU EDรบND GH\LรบOH NUHGL PLNWDUร Qร Q D]DOGร รทร G|QHPOHUGH
VDQD\L ย UHWLPLQLQ D]DOร \RU ROPDVร Qร Q QHGHQL NUHGL PLNWDUร QGDNL D]DOPD
RODELOHFHรทL JLEL ย UHWLPGHNL GDUDOPDQร Q \DUDWWร รทร NUHGL WDOHELQGHNL Gย รบย รบ GH
RODELOHFHNWLU
รนD\HW
NUHGL
PLNWDUร QGDNL
Gย รบย รบ
NUHGL
YHUHQOHUGHQ
ND\QDNODQร \RUVD EX GXUXPGD NUHGL WD\ร QODPDVร \DSร OGร รทร VRQXFXQD
XODรบร ODELOHFHNWLU %X DPDoOD 0HUNH] %DQNDVร ยถQร Q \D\ร PODGร รทร ยณรธNWLVDGL <|QHOLP
$QNHWLยดQH EDNร OGร รทร QGD ยณgQย Pย ]GHNL ย o ay iรงinde hangi faktรถrler รผretimi
Nร Vร WOD\DELOLU |QHP Vร UDVร QD J|UH Vร UDOD\ร Qร ]ยด VRUXVXQD YHULOHQ FHYDS NRQX\D Doร NOร N JHWLUPHGH \DUGร PFร RODELOHFHNWLU $QNHWH NDWร ODQ ILUPD \HWNLOLOHUL
ยณVLSDULรบ YH VDWร รบยด ยณYDVร IOร LรบJย Fย ยด ยณYDVร IVร ] LรบJย Fย ยด ยณWHVLV NDpasitesiโ , โ kredi
finansโ ve โ girdi maliyetleriโ seรงeneklerinden birisini seรงecek veya birden
ID]OD LVH Vร UDOD\DFDNWร U รนHNLO ยถGD ยณNUHGL ILQDQVยด VHoHQHรทLQL LรบDUHWOH\HQ
ILUPDODUร Q \ย ]GHVL D\ODU LWLEDUL\OH J|Uย OPHNWHGLU *|Uย OGย รทย JLEL NUL] dรถnemlerinde, NUHGL Nร Vร Wร Qร Q ย UHWLP Doร Vร QGDQ ELU GDUERรทD] ROXรบWXUDFDรทร Qร
EHOLUWHQOHULQ RUDQร QGD NUL] |QFHVLQH YH VRQUDVร QD J|UH |QHPOL Vร oUDPD V|]
NRQXVX ROPXรบWXU %|\OHFH NUL] G|QHPOHULQGH NUHGL WD\ร QODPDVร \DSร OGร รทร QD
GDLU Jย oOย EXOJXODUD HULรบLOPLรบWLU
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 Mar.94 Haz.94 Eyl.94 Ara.94 1995 1996 1997 1998 1999 Mar.00 Haz.00 Eyl.00 Ara.00 Mar.01 Haz.01 Eyl.01 Ara.01 Mar.02 Haz.02 Eyl.02 Ara.02
20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0
รนHNLO 0HUNH] %DQNDVร รธNWLVDGL <|QHOLP $QNHWLQGH hUHWLPL .ร Vร WOD\DFDN 8QVXUODU 6RUXVXQD 9HULOHQ &HYDEร Q 'Dรทร Oร Pร
.D\QDN 7&0% (OHNWURQLN 9HUL 'Dรทร Wร P 6LVWHPL KWWS WFPEI WFPE JRY WU FEW KWPO
5HHO 6HNW|U )LUPDODUร Qร Q )LQDQVDO <HQLGHQ <DSร ODQGร UPD
3URJUDPร
hONHPL]GH .DVร P YH รนXEDW GH \DรบDQDQ NUL]OHU VRQUDVร
EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q \DSร VDO VRUXQODUร Qร Q o|]ย Pย YH PDOL \DSร Vร Qร Q
Jย oOHQGLULOPHVL
LoLQ
0D\ร V
ยถGH
%DQNDFร Oร N
6HNW|Uย
<HQLGHQ
%RUoODUร Q
<HQLGHQ
<DSร ODQGร UPD 3URJUDPร X\JXODPD\D NRQXOPXรบ 2FDN WDULKLQGH
\D\ร PODQDQ
VD\ร Oร
0DOL
6HNW|UH
2ODQ
<DSร ODQGร Uร OPDVร YH %D]ร .DQXQODUGD 'HรทLรบLNOLN <DSร OPDVร +DNNร QGD .DQXQ
LOH GH ILQDQVDO GDUERรทD] \DรบD\DQ ILUPDODUร Q UHKDELOLWDV\RQX VDรทODQPD\D
oDOร รบร OPร รบWร U %X NDSVDPGD EDQNDODU YH GLรทHU PDOL NXUXPODU LOH NUHGL LOLรบNLVL
RODQ JHoLFL RODUDN PDOL Vร Nร QWร \DรบD\DQ DQFDN \DรบD\DELOLU ERUoOXODUร Q ILQDQVDO
\HQLGHQ \DSร ODQGร UPD oHUoHYHVLQGH EHOLUOHQHFHN Vย UH YH NRรบXOODUOD GDKD
|QFH Doร OPร รบ NUHGLOHULQLQ YDGHOHULQL X]DWPDN NUHGLOHULQL \HQLOHPHN LODYH \HQL
NUHGL YHUPHN DQDSDUD YH YH\D IDL] LQGLUPHN YH\D IDL]GHQ WDPDPHQ
YD]JHoPHN NUHGLOHUL Nร VPHQ YH\D WDPDPHQ LรบWLUDNH oHYLUPHN GHYLU YH\D
WHPOLN HWPHN D\QL GHรทHU NDUรบร Oร รทร WDVIL\H HWPHN DOร QDFDN WHGELUOHU LOH PDOL
NHVLPH RODQ |GHPH \ย Nย POย Oย NOHULQLQ \HULQH JHWLULOPHVL YH NDWPD GHรทHU
\DUDWPD\D GHYDP HWPHOHULQH LPNDQ YHULOPHVL DPDoODQPร รบ YH .DQXQ LOH ELU
NÕVÕP YHUJL WHúYLNOHUL JHWLULOHUHN EX DPDFÕQ WDPDPHQ EDQNDODU EDQND GÕúÕ
PDOL NXUXOXúODU YH GL÷HU DODFDNOÕODUÕQ J|Q OO \DNODúÕPÕ LOH JHUoHNOHúWLULOPHVL
HVDVÕ EHQLPVHQPLúWLU
%X oHUoHYHGH %''. WDUDIÕQGDQ KD]ÕUODQDQ ³)LQDQVDO <HQLGHQ
<DSÕODQGÕUPD
dHUoHYH
$QODúPDODUÕQÕQ
2QD\ODQPDVÕ
.DEXO
YH
8\JXODQPDVÕQD øOLúNLQ *HQHO ùDUWODU +DNNÕQGD <|Qetmelik” 11 Nisan 2002
WDULKOL 5HVPL *D]HWHGH \D\ÕPODQDUDN \ U UO ÷H JLUPLú YH 7 %DQNDODU %LUOL÷L
WDUDIÕQGDQ KD]ÕUODQDQ )LQDQVDO <HQLGHQ <DSÕODQGÕUPD dHUoHYH $QODúPDVÕ
+D]LUDQ WDULKLQGH %''. WDUDIÕQGDQ RQD\ODQPÕúWÕU 6|] NRQXVX
V|]OHúPH\H EDQND EDQND GÕúÕ PDOL NXUXP LOH 7DVIL\H +DOLQGH (PODN
%DQNDVÕ YH 706) DODFDNOÕ NXUXOXúODU RODUDN LP]D NR\PXúODUGÕU øVWDQEXO
<DNODúÕPÕ RODUDN DQÕODQ \HQLGHQ \DSÕODQGÕUPD SURJUDPÕQÕQ GHYUH\H JLUPHVL
LOH ELUOLNWH JHoLFL OLNLGLWH VÕNÕúÕNOÕ÷Õ \DúD\DQ ILUPDODUÕQ EDúYXUXODUÕ
GH÷HUOHQGLULOPLú YH UHWNHQ NDSDVLWHVLQL GHYDP HWWLUHELOHFHN GXUXPGD RODQ
ILUPDODUÕQ NUHGLOHUL LOLúNLGH EXOXQGXNODUÕ EDQNDODU WDUDIÕQGDQ \HQLGHQ
\DSÕODQGÕUÕOPÕúWÕU %|\OHFH EDQNDODU EX NDSVDPGDNL NUHGLOHUL WDKVLOL JHFLNPLú
DODFDNODU \HULQH ELU VW VÕQÕIWD L]OH\HELOPHNWHGLUOHU
Mart 2003 itibariyle 51 adet küçük ölçekli ve 26 gruba ait toplam 180 q «
büyük firma \HQLGHQ \DSÕODQGÕUPD NDSVDPÕQD DOÕQPÕúWÕU . o N |OoHNOL ILUPDODUD DLW \HQLGHQ \DSÕODQGÕUPD NDSVDPÕQD DOÕQDQ ERUo WXWDUÕ PLO\RQ
$%' GRODUÕ VHYL\HVLQGH JHUoHNOHúLUNHQ E \ N |OoHNOL ILUPDODU LoLQ EX WXWDU
PLO\DU $%' GRODUÕ VHYL\HVLQH XODúPÕúWÕU $\UÕFD V|] NRQXVX WDULK LWLEDUL\OH
PLO\RQ $%' GRODUÕ N o N ILUPDODUD DLW ROPDN ]HUH WRSODP LP]DODQDQ
V|]OHúPH WXWDUÕ PLO\DU $%' GRODUÕQD XODúPÕúWÕU 7DEOR
7$%/2 )ø1$16$/ <(1ø'(1 <$3,/$1',50$ .$36$0,1'$.ø )ø50$/$5 9( %25d/$5 0DUW øWLEDUL\OH % \ N gOoHNOL )LUPD 6D\ÕVÕ Küçük ÖloHNOL )LUPD 6D\ÕVÕ 7RSODP
7RSODP %DúYXUX $GHW 0LO\RQ 86'
%D÷ÕWODQDQ )<<6 $GHW 0LO\RQ 86'
.D\QDN %''. %DQNDFÕOÕN 6HNW|U <HQLGHQ <DSÕODQGÕUPD 3URJUDPÕ 9, 1LVDQ
#H }K Ü Ü }K + }? # ¯² }K a® ( µv ® Ý ( c t Òv f ÚAÛ ( t( # ¯t +
t }j #8 k & v +(' Òt( ´% f !(t ! c® ( ² }" -{ ® ! ' ¡8² }" ´f , # , ( ¦ t ¬ 2 2 ¶ ! . t a } }K ¬ rÞ}K t , al F|ß# , . t e , ¹1 ra' t , ai ! e e ¢# ' } ¹f (, f ! t ! ( ! $ ! ! ¬ rÒ' t , ¦i ! c !( # e, }K 8 ( ( # ef( }K m' kF F ¦ ² }K Ò#8 # ´ c² }K , ' " ? (! ! ² }K , # $ (# }" y' # à
%(รนรธ1&รธ %g/h0 6218d 9( '(รถ(5/(1'รธ50( 0HUNH] EDQNDODUร Qร Q X\JXODGร NODUร SDUD SROLWLNDODUร Qร Q UHHO HNRQRPLN
DNWLYLWH\L HWNLOHGLรทL NRQXVXQGD KHP LNWLVDWoร ODU KHP GH SROLWLND \DSร Fร ODU
DUDVร QGD ELU J|Uย รบ ELUOLรทL ROPDNOD ELUOLNWH SDUD SROLWLNDVร Qร Q HNRQRPL\L QDVร O
HWNLOHGLรทL NRQXVXQGD J|Uย รบ D\Uร Oร NODUร RUWD\D oร NPDNWDGร U รธNWLVDWoร ODUร Q
SDUDQร Q HNRQRPL\L QDVร O HWNLOHGLNOHUL NRQXVXQGDNL EX J|Uย รบ D\Uร Oร NODUร
HNRQRPLQLQ UHHO VHNW|Uย LOH ILQDQVDO VHNW|Uย Qย ELUELULQH EDรทOD\DQ SDUDVDO
DNWDUร P PHNDQL]PDVร QD \|QHOLN \DNODรบร PODUร Qร GD IDUNOร ODรบWร UPDNWDGร U $QFDN
SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร QD \|QHOLN WHPHO WHRULN \DNODรบร PODU RODUDN SDUD
SROLWLNDVร \DSร Fร ODUร WDUDIร QGDQ \DSร ODQ ELU GHรทLรบLNOLรทLQ IDL] RUDQร DUDFร Oร รทร \OD
GROD\Oร \ROODUGDQ UHHO HNRQRPL\L HWNLOH\HFHรทL \|Qย QGH J|Uย รบ LOHUL Vย UHQ
.H\QHV\HQ J|Uย รบ YH \DSร ODQ GHรทLรบLNOLรทLQ SDUD VWRNX YH SDUD WDOHELQH GD\DOร
RODUDN ย UHWLPL GRรทUXGDQ HWNLOH\HFHรทLQL V|\OH\HQ PRQHWDULVW J|Uย รบ
DQODรบร OPDNWDGร U
6RQ \ร OODUGD SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร Qร Q LรบOH\LรบL NRQXVXQGD
JHQLรบ ELU OLWHUDWย U ROXรบPXรบWXU <DSร ODQ KHU oDOร รบPD IDUNOร SDUDVDO DNWDUร P
NDQDOODUร WDQร PODPDNOD ELUOLNWH SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร JHQHOOLNOH SDUD
YH NUHGL NDQDOร RODUDN LNL\H D\Uร OPDNWDGร U 3DUD NDQDOร DNWDUร P Vย UHFLQLQ
JHOHQHNVHO J|Uย รบย RODUDN WDQร PODQPDNWD YH HQ EDVLW รบHNOL VWDQGDUW ,6 /0
PRGHOOHULQGH Doร NODQPDNWDGร U ,6 LM modelinde para ve tahviller olmak รผzere
VDGHFH LNL oHรบLW ILQDQVDO YDUOร N WDQร PODQPDNWD YH WDKYLOOHU Wย P VHUPD\H
SL\DVDVร Qร WHPVLO HWPHNWHGLU %DQNDODU EX PRGHOGH |QHPOL ELU URO ย VWOHQPHGLรทL
LoLQ EDQND NUHGLOHULQLQ GLรทHU EDQND DNWLIOHULQGHQ D\Uร WXWXOPDVร QD JHUHN
NDOPDPDNWDGร U %X \DNODรบร PD J|UH SDUD SROLWLNDVร GRรทUXGDQ VHUPD\H
SL\DVDVร IDL] RUDQร QD HWNLVL\OH LรบOHPHNWHGLU $QFDN ILQDQVDO SL\DVDODUGDNL \HQL
JHOLรบPHOHU OLEHUDOOHรบPH oDEDODUร \DรบDQDQ EDQNDFร Oร N NUL]OHUL YH NUHGLOHULQ JHUL
|GHQPHPH VRUXQXQXQ |QHPOL ER\XWODUD XODรบPDVร SDUD SROLWLNDODUร Qร Q
HNRQRPL ย ]HULQGH HWNLQLQ DNWDUร Pร QGD SDUD YH WDKYLOGHQ ROXรบDQ LNL YDUOร NOร
\DSร Qร Q \HWHUVL] NDOPDVร QD YH NUHGL SL\DVDVร Qร Q |QHPLQLQ DUWPDVร QD QHGHQ
ROPXรบWXU
.UHGL NDQDOร LNL LODYH SDUDVDO DNWDUร P PHNDQL]PDVร ย ]HULQGH
\RรทXQODรบDUDN SDUD NDQDOร Qร WDPDPODPDNWDGร U %XQODU EDQND NUHGL NDQDOร YH
ELODQoR NDQDOร Gร U %DQND NUHGLVL NDQDOร QGD SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLNOHULQLQ
HWNLVL WLFDUL EDQNDODUร Q NUHGL DU]ODUร Qร Q HWNLOHQPHVL \ROX\OD JHUoHNOHรบLU $QFDN
EDQND NUHGL NDQDOร Qร Q YDUOร รทร LNL |QHPOL NRรบXOD EDรทODQPDNWDGร U %XQODUGDQ
ELULQFLVL EDQND NUHGLOHULQLQ YH PHQNXO Nร \PHWOHULQ ILUPD ILQDQVPDQร Doร Vร QGDQ
WDP LNDPH YDUOร NODU ROPDPDVร Gร U รธNLQFLVL LVH SDUD RWRULWHVLQLQ X\JXODGร รทร
SROLWLNDODUร Q EDQNDODUร Q NUHGL DU]ร Qร HWNLOH\HELOLU ROPDVร Gร U %X YDUVD\ร PODU
ร รบร รทร QGD SDUDVDO DNWDUร Pร Q EDQND NDQDOร JHQLรบOHWLFL YH\D GDUDOWร Fร ELU SDUD
SROLWLNDVร Qร Q EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ NXOODQGร Uร ODELOLU IRQODUร QGD \DUDWDFDรทร
DUWWร Uร Fร YH\D D]DOWร Fร HWNLOHU \ROX\OD oDOร รบร U
%LODQoR NDQDOร LVH SDUD SROLWLNDVร Qร Q ERUoOXODUร Q ILQDQVDO SR]LV\RQODUร
ย ]HULQGHNL HWNLVLQH YXUJX \DSPDNWDGร U %RUoOXODUร Q ILQDQVDO SR]LV\RQODUร \DQL
QHW GHรทHUOHUL NHQGL ELODQoR YH JHOLU WDEORODUร QGDQ EHOLUOHQPHNWHGLU %XUDGDNL
WHPHO Gย รบย QFH ERUoOXODUร Q ILQDQVDO SR]LV\RQODUร Qร HWNLOH\HQ KHUKDQJL ELU
รบRNXQ Gร รบ ILQDQVPDQ SULPLQL YH ERUoOXODUร Q NDUรบร NDUรบร \D NDOGร NODUร Wย P NUHGL
รบDUWODUร Qร GHรทLรบWLUPHVLGLU
.UHGL NDQDOร Qร Q 7ย UNL\HยถGH HWNLQ RODUDN oDOร รบร S oDOร รบPDGร รทร Qร Q EDQND
YH ILUPD ELODQoRODUร Qร Q DQDOL]L LOH WHVSLW HGLOPH\H oDOร รบร OGร รทร EX oDOร รบPDGD
NUHGL NDQDOร Qร Q 7ย UNL\H HNRQRPLVLQGH oDOร รบPDVร LoLQ X\JXQ ELU \DSร ROGXรทX
VRQXFXQD YDUร OPร รบWร U %X VRQXFX GHVWHNOH\HQ HQ |QHPOL EXOJX 7ย UN ILQDQVDO
VLVWHPL LoHULVLQGH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ PXWODN ย VWย QOย รทย Gย U =LUD NUHGL
NDQDOร QD J|UH EDQND NUHGLVL LOH ILQDQVPDQ ERQRODUร Qร Q ILUPDODUร Q ILQDQVPDQร
Doร Vร QGDQ WDP LNDPH PDOODU ROPDPDVร JHUHNPHNWHGLU 7ย UNL\HยถGH EDQNDFร Oร N
VLVWHPLQLQ YH ILUPDODU NHVLPLQLQ ELODQoRODUร LQFHOHQGLรทLQGH EX YDUVD\ร Pร Q
JHoHUOL ROGXรทX VRQXFX UDKDWOร NOD NDEXO HGLOPHNWHGLU $\Uร FD EDQND Gร รบร
ILQDQVDO DUDFร ODUร Q ROPD\ร รบร EDQND ELODQoRODUร QGD PHYGXDWร Q HQ |QHPOL
ND\QDN ROPDVร JLEL XQVXUODU NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ oDOร รบPDVร Qร GHVWHNOHU
J|]ย NPHNWHGLU $QFDN 7ย UNL\HยถGH NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ oDOร รบPDVร Qร
HQJHOOH\HQ oRN VD\ร GD |]HO \DSร YH XQVXU GD PHYFXWWXU %X |]HO Nร Vร WODUร Q
EDรบร QGD NDPX NHVLPL ERUoODQPD JHUHรทLQLQ \ย NVHNOLรทL YH EX Doร รทร Q ILQDQVH
edilme biรงimi gelmektedir.
7ย UNL\H HNRQRPLVL \ร Oร QGDQ LWLEDUHQ \HQL ELU \DSร ODQPD
G|QHPLQH JLUPLรบ YH EX Vย UHo LoHULVLQGH \HQL HNRQRPL SROLWLNDODUร
X\JXODQPD\D EDรบODQPร รบWร U ยถOHULQ LNLQFL \DUร Vร QGDQ LWLEDUHQ NDPX NHVLPL
ILQDQVPDQ Doร NODUร Qร Q 0HUNH] %DQNDVร ND\QDNODUร QGDQ ILQDQVH HGLOPHVLQLQ
HQIODV\RQ ย ]HULQGH \DUDWWร รทร ROXPVX] HWNL\L JLGHUPHN DPDFร \OD GDKD oRN Lo
ERUoODQPD\D Dรทร UOร N YHUHQ SROLWLNDODU WHUFLK HGLOPLรบWLU %X Wย U ELU G|Qย รบย Pย Q
WHPHOLQGH 0HUNH] %DQNDVร ND\QDNODUร QGDQ ILQDQVPDQร Q SDUD DU]ร YH
GROD\ร Vร \OD HQIODV\RQ RUDQร ย ]HULQGH \DUDWWร รทร HWNLOHU EXOXQPDNOD ELUOLNWH
ELUH\VHO WDVDUUXI VDKLSOHULQL PHQNXO Nร \PHWOHUH DOร รบWร UDUDN VHUPD\H
SL\DVDODUร Qร Q ER\XWODUร Qร Q Eย \ย PHVLQH NDWNร GD EXOXQPDN JLEL DPDoODUร GD
EXOXQPDNWDGร U
.DPX ILQDQVPDQร QGD Lo ERUoODQPD\D Dรทร UOร N YHULOPHVL |]HO NHVLP
ILQDQVPDQร LoLQ NXOODQร ODELOHFHN ND\QDN KDFPLQL GDUDOWPร รบ EX GD ILQDQVPDQ
maliyetini yรผkselterek รถzel kesimin yaWร Uร P LPNDQODUร Qร D]DOWPร รบWร U =LUD
+D]LQHยถQLQ oร NDUPร รบ ROGXรทX Lo ERUoODQPD HQVWUย PDQODUร Qร Q HQ |QHPOL DOร Fร Vร
EDQNDFร Oร N NHVLPL ROPXรบWXU %XQXQ DQODPร LVH WLFDUL EDQNDODUร Q NUHGL RODUDN
NXOODQGร Uร ODELOLU IRQODUร Qร Q JLGHUHN DUWDQ ELoLPGH NDPX NHVLPLQH DNWDUPร รบ
ROPDODUร Gร U
+D]LQH Lo ERUoODQPDODUร Qร Q JLGHUHN DUWDQ RUDQODUGD WLFDUL EDQNDODUร Q
UH]HUYOHULQGHQ VDรทODPDVร Qร Q ELUL ]RUOD\ร Fร GLรทHUL |]HQGLULFL LNL QHGHQL YDUGร U
=RUOD\ร Fร RODQ WLFDUL EDQNDODUร Q \DVDO NDUรบร Oร NODUร Qร Q ELU E|Oย Pย Qย V|] NRQXVX
borรงlanPD HQVWUย PDQODUร รบHNOLQGH WXWPDVร ]RUXQOXOXรทXQXQ JHWLULOPLรบ
ROPDVร Gร U g]HQGLULFL HWNLVL LVH V|] NRQXVX 'HYOHW WDKYLOOHUL YH +D]LQH
ERQRODUร Qร Q KHP \ย NVHN JHWLUL KHP Gย รบย N ULVN DYDQWDMODUร Qร Q \DQร QGD ELU
WDNร P YHUJL DYDQWDMODUร QD GD VDKLS ROPDVร Gร U %X VRQXoODU EDQNDODUร Q KHP
NHQGL WHUFLKOHUL\OH NUHGLOHUL Gร รบOD\DUDN GHYOHW Lo ERUoODQPD VHQHWOHULQH
yรถneldiklerini, hem de kamu otoritesinin getirilen รถzendirici รถnlemlerle bilinรงli
RODUDN Lo ERUoODQPDGD WLFDUL EDQNDODUร Q ND\QDNODUร QD \|QHOLQGLรทLQL gรถstermektedLU $\Uร FD Lo ERUoODQPD NDรทร WODUร Qร Q \ย NVHN JHWLULVL \ร Oร QGD
EDQNDODUร Q \DQร Vร UD KDQHKDONร WDVDUUXIODUร Qร Q GD GDKD Eย \ย N ELU Nร VPร Qร Q
KD]LQH ERQRVX YH GHYOHW WDKYLOLQH \|QHOPHVLQH QHGHQ ROPXรบWXU %X
oHUoHYHGH 'รธ%6ยถOHULQ EDQNDODUD ND\QDN VDรทOD\DFDN RODQ PHYGXDWD \DWร Uร ODQ
WDVDUUXIODU LoLQ DOWHUQDWLI RODUDN RUWD\D oร NPDVร Qร Q EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย Q
ND\QDN \DSร Vร Qร HWNLOH\HUHN NUHGL DU]ร QGD ROXPVX] ELU VRQXo RUWD\D
oร NDUDELOHFHรทL Gย รบย Qย OPHNWHGLU
%DQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ \DSร Vร Doร Vร QGDQ NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQ
oDOร รบPDVร Qร HQJHOOH\HQ GLรทHU |QHPOL Nร Vร WODU LVH EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQGH
\RรทXQODรบPD NDPX EDQNDODUร Qร Q VLVWHP LoHULVLQGH Dรทร UOร รทร |]HO VHUPD\HOL
EDQNDODUร Q NHQGL JUXSODUร QD NXOODQGร UPร รบ ROGXNODUร NUHGLOHU YH ULVN WDEDQOร
VHUPD\H \HWHUOLOLรทL UDV\RVXQXQ YDUOร รทร Gร U
7ย UN EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ \DSร Vร QD EDNร OGร รทร QGD DNWLI Eย \ย NOย รทย
LWLEDUL\OH |QHPOL ELU \RรทXQODรบPDQร Q ROGXรทXQX J|UPHNWH\L] %DQNDFร Oร N
VHNW|Uย QGHNL UHNDEHWLQ GHUHFHVLQLQ Gย รบย N ROPDVร LVH PHYGXDW YH NUHGL IDL]
RUDQODUร Qร Q SDUD SROLWLNDVร GHรทLรบLNOLรทL VRQXFX GHรทLรบHQ IDL] RUDQODUร QGDQ
HWNLOHQPH GX\DUOร Oร รทร Qร |QHPOL |Ooย GH D]DOWDQ ELU XQVXU RODUDN NDUรบร Pร ]D
oร NPDNWDGร U \ร Oร VRQX LWLEDUL\OH LON EDQNDQร Q \ย ]GH JLEL \ย NVHN ELU
RUDQD VDKLS ROPDVร Gร รบร QGD GLNNDW HGLOPHVL JHUHNHQ ELU EDรบND QRNWD EX
EDQNDGDQ ยถย Qย Q NDPX EDQNDVร ROPDVร Gร U .XUXOXรบ DPDoODUร LWLEDUL\OH VRV\DO
DPDoODUร HNRQRPLN DPDoODUร Qร Q |Qย QGH RODQ YH GROD\ร Vร \OD SDUD SROLWLNDVร
GHรทLรบLNOLNOHULQGHQ |]HO VHUPD\HOL EDQNDODUD Nร \DVOD Gย รบย N RUDQGD HWNLOHQHQ
NDPX EDQNDODUร Q EDQNDFร Oร N VLVWHPL WRSODP DNWLIOHUL LoHULVLQGH |QHPOL SD\D
VDKLS ROPDVร NUHGL NDQDOร Qร Q HWNLQOLรทLQL D]DOWร Fร |QHPOL ELU EDรบND XQVXU
ROPDNWDGร U
$NWLI Eย \ย NOย รทย QGH NRQVDQWUDV\RQXQ \ย NVHN ROPDVร NUHGLOHU
NDOHPLQGH GH ELU \RรทXQODรบPD\ร EHUDEHULQGH JHWLUPHNWHGLU $QFDN EXUDGD
NUHGLOHUGH \RรทXQODรบPDQร Q |WHVLQGH DVร O VRUXQ EDQNDODUร Q D] PLNWDUGD
NXOODQGร Uร OPร รบ ROGXNODUร NUHGLOHUL GH JUXS ILUPDODUร QD NXOOODQGร Uร OPร รบ ROPD
JHUoHรทLGLU 7ย UNL\HยถGH |]HO EDQNDODUร Q Eย \ย N ELU oRรทXQOXรทX KROGLQJ
VDKLSOHULQH DLW ROGXรทX ELOLQPHNWHGLU %X EDQNDODUร Q NHQGL ILUPDODUร QD NUHGL
NXOODQGร UPร รบ ROPDVร EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ DNWLI NDOLWHVLQL ER]XFX QLWHOLNWH ROXS
|]HOOLNOH HNRQRPLN GXUXPXQ ER]XOGXรทX G|QHPOHUGH ND\QDN LKWL\DoODUร Qร
NDUรบร ODPDN ย ]HUH NHQGL EDQNDODUร QD GDKD ID]OD \|QHOPHOHUL YH GDKD VRQUDGD
JHUL |GH\HPHPHOHUL QHGHQL\OH |QHPOL ELU VRUXQ RODUDN NDUรบร Pร ]D oร NPDNWDGร U
+DNLP RUWDรทร Q NXOODQGร UPร รบ ROGXรทX YH GDKD VRQUD WDKVLO HGHPHGLรทL KDOGH
JHUHNOL NDUรบร Oร NODUร D\ร UPDGร รทร EX NUHGLOHU EDQNDODUD KHP ND\GL JHOLU \DUDWPร รบ
KHPGH EDQNDFร Oร N VHNW|Uย Qย ROGXรทXQGDQ GDKD GD NDUOร J|VWHUHUHN \DSร VDO
UHIRUPODUร Q JHFLNPHVLQH QHGHQ ROPXรบWXU
%DQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ \DSร Vร QGDQ ND\QDNODQDQ VRQ Nร Vร W ULVN WDEDQOร
VHUPD\H \HWHUOLOLรทL UDV\RVXQXQ YDUOร รทร Gร U 0HYFXW \DVDO Gย ]HQOHPH\H J|UH EDQNDODU NXOODQGร UGร UPร รบ ROGXรทX KHU \HQL ELULP NUHGL LoLQ HNVWUD VHUPD\H
WDKVLV HWPHN ]RUXQGD LNHQ GHYOHW Lo ERUoODQPD VHQHWOHULQGHQ ROXรบDQ ELU
SRUWI|\
KD]ร UODPDVร
GXUXPXQGD
\HQL
VHUPD\H
WDKVLVLQH
JHUHN
GX\XOPDPDNWDGร U 6|] NRQXVX Gย ]HQOHPHGHNL WHPHO Gย รบย QFH NUHGLOHULQ JHUL รถdenmeme
riski
yรผksek
iken,
Hazineโ nin
geri
รถdememe
riskinin
EXOXQPDPDVร Gร U 6HUPD\H \HWHUOLOLN UDV\RVX RODUDN ELOLQHQ EX \DVDO Gย ]HQOHPH EDQNDODU LoLQ NUHGL NXOODQGร UPDN \HULQH GHYOHW Lo ERUoODQPD
VHQHWOHULQH \DWร Uร P \DSPDODUร LoLQ GDKD |QFH EHOLUWLlen yรผksek getiri Gย รบย N
ULVN YH YHUJL DYDQWDMODUร QGDQ VRQUD ELU EDรบND JHUHNoH ROXรบWXUPXรบWXU $\Uร FD
EX UDV\R NUL] VRQUDVร G|QHPOHUGH GDKD ID]OD |QHP ND]DQPDNWDGร U =LUD
NUHGL GDUDOPDVร Qร Q \DรบDQGร รทร YH EDQNDODUร Q VHUPD\HOHULQLQ FLGGL RODUDN HULGLรทL
ILQDQVDO NUL] G|QHPOHUGH V|] NRQXVX UDV\RQXQ \DVDO RODUDN WXWWXUXOPDVร
JHUHNOLOLรทL VHUPD\HOHULQL DUWร UDPD\DQ EDQNDODUร Q NUHGL NXOODQGร Uร PODUร Qร GDKD
GD Nร VPDODUร QD QHGHQ ROPDNWDGร U
NUL]L VRQUDVร G|QHPGH NUHGL NDQDOร Qร Q oDOร รบPDVร Qร
engelleyen faktรถrleUH EDNร OGร รทร QGD LVH \XNDUร GD LIDGH HGLOGLรทL รบHNOL\OH
EDQNDODUร Q HUL\HQ VHUPD\HOHUL YH \HULQH NR\PD PDOL\HWLQLQ DUWPDVร QD UDรทPHQ
VHUPD\H \HWHUOLOLรทL UDV\RVXQXQ \DVDO RODUDN \ย ]GH RODQ RUDQGD WXWWXUXOPDVร
]RUXQOXOXรทX NUHGL WD\ร QODPDVร Kร ]OD GDUDODQ Lo WDOHSOH ILUPDODUร Q NUHGL
NXOODQPD YH JHUL |GHPH NDSDVLWHVLQLQ GDUDOPDVร YH EXQD EDรทOร RODUDN Kร ]OD
DUWDQ 7*$ RUDQODUร GLNNDWL oHNPHNWHGLU
hONHPL]GH \DรบDQDQ .DVร P YH รนXEDW NUL]OHUL VRQUDVร DUWDQ
IDL] RUDQODUร NUHGL SL\DVDODUร QGD PHYFXW RODQ WHUVWHn seรงim problemini daha
GD DUWร UPร รบWร U )DL] RUDQODUร Qร Q oRN \ย NVHN ROGXรทX EX RUWDPGD EDQNDODU ยณL\Lยด
YH ยณN|Wย ยด ILUPDODUร D\ร UW HWPHNWH ]RUODQPร รบODUGร U 7ย UNL\HยถGH ILUPDODUร Q NUHGL
GHUHFHOHQGLUPHOHULQL \DSDFDN NXUXPODUร Q HNVLNOLรทL EDQNDODUร Q EX G|QHPGH
NUHGL DU]ODUร Qร GDKD GD Nร VPDODUร QD QHGHQ ROPXรบWXU =LUD NUHGL LVWH\HQ
NXUXOXรบODUร NUL] G|QHPOHULQGH GHรทHUOHQGLUPHOHUL ROGXNoD Jย oOHรบPLรบWLU %X
IDNW|UOHULQ HWNLVL\OH EDQNDODU NUL] G|QHPOHULQGH NUHGL NXOODQGร UPDN \HULQH
GDKD OLNLW YDUOร NODUD GRรทUX \|QHOPH\L WHUFLK HWPLรบOHUGLU
.UL] VRQUDVร G|QHPGH NUHGL NDQDOร Qร Q ELU EDรบND oDOร รบPDPD QHGHQL GH
JHUL G|QHPH\HQ NUHGLOHUGH J|Uย OHQ DUWร รบWร U 6|] NRQXVX DUWร รบWD |]HO EDQNDODUร Q JHUoHNOHรบWLULOHQ ย oOย GHQHWLPOHU VRQUDVร NDPX YH 706)
EDQNDODUร Qร Q LVH \HQLGHQ \DSร ODQGร Uร OPDVร oHUoHYHVLQGH NUHGLOHULQLQ \HQLGHQ
Vร Qร IODQGร Uร ODUDN NDUรบร Oร N D\Uร OPDVร LOH DUWDQ IDL] RUDQODUร YH HNRQRPLN
GXUJXQOXNOD ELUOLNWH ILUPDODUร Q NXOODQPร รบ ROGXNODUร NUHGLOHUL JHUL |GH\HPHPHOHUL
HWNLOL ROPXรบWXU *HUL |GHQPH\HQ NUHGLOHUGHNL DUWร รบ KHP EDQNDFร Oร N VLVWHPLQLQ
\HQLGHQ NUHGL YHUPHVLQL ]RUODรบWร UPDNWD KHP GH HNRQRPLGHNL ย UHWLPLQ
GDUDOPDVร QD QHGHQ RODUDN NUHGL WDOHELQL D]DOWPDNWDGร U
%X DQDOL]OHU oHUoHYHVLQGH NUHGL NDQDOร Qร Q DNWDUร P PHNDQL]PDVร
J|UHYLQL \HULQH JHWLUHELOPHVL LoLQ ED]ร |QHULOHU DรบDรทร GD Nร VDFD HOH DOร QPร รบWร U
L รธo ERUoODUร Q VHUPD\H SL\DVDVร YH EDQNDODU ย ]HULQGHNL HWNLVL DVJDUL
VHYL\H\H LQGLULOPHOLGLU )DL]OHULQ ND\QDN WDOHELQLQ DUWPDVร VRQXFXQGD
\ย NVHOGLรทL ELOLQGLรทLQH J|UH EX WDOHELQ HQ |QHPOL SDUoDVร RODQ +D]LQHยถQLQ
ERUoODQPD LKWL\DFร Gย รบย Uย OPHOLGLU $\Uร FD ULVNVL] RODUDN QLWHOHQGLULOHQ 'HYOHW
WDKYLOL YH +D]LQH ERQRVX IDL]OHULQLQ GDKD ULVNOL HQVWUย PDQODUร Q IDL]OHULQGHQ
GDKD Gย รบย N ROPDVร VDรทODQPDOร Gร U
LL Makro ekonomik bรผyรผklรผklerde istikrar ve sรผrdรผrรผlebilir bir
Eย \ย PH RUDQร VDรทODQPDOร Gร U
LLL .DPX EDQNDODUร Qร Q EDQNDFร Oร N VLVWHPL LoHULVLQGHNL Dรทร UOร รทร
D]DOWร OPDOร Gร U %X EDQNDODUร Q GD QRUPDO DUDFร Oร N IDDOL\HWOHUL \DSDFDN รบHNLOGH
\HQLGHQ \DSร ODQGร Uร OPDODUร QD \|QHOLN RODUDN %''. WDUDIร QGDQ EDรบODWร ODQ
\HQLGHQ \DSร ODQGร UPD SURJUDPร Qร Q VRQXoODUร WDNLS HGLOPHOL YH |]HOOHรบWLUPH
SURJUDPODUร Kร ]OD WDPDPODQPDOร Gร U
LY %DQNDFร Oร N VLVWHPLQGH \RรทXQODรบPD |QOHQHUHN UHNDEHW GHUHFHVL
DUWร Uร OPDVร QD \|QHOLN |QOHPOHU DOร QPDOร Gร U
Y %DQNDFร Oร N VHNW|Uย QGHNL N|Wย DNWLIOHU VRUXQXQXQ o|]ย Pย QH \|QHOLN
RODUDN DOW \DSร Vร WDPDPODQDQ ยณ9DUOร N <|QHWLP รนLUNHWOHULQLQยด HQ Nร VD Vย UHGH faaliyete geรงirilmesi gerekmektedir. YL Grup
kredilerinin
รถnlenmesine
yรถnelik
olarak,
kredi
Vร Qร IODQGร Uร OPDVร NRQWUROย QGH HWNLQ GHQHWLPOHU ELU GHID\D PDKVXV ROPDPDOร ilerleyen dรถnemlerde de sรผrdรผrรผlmelidir. YLL ร ]HOOLNOH NUHGL ULVNLQLQ |Ooย OPHVL YH GHรทHUOHQGLULOPHVLQH LOLรบNLQ
Gย ]HQOHPH YH GHQHWOHPH LOH LOJLOL |QOHPOHULQ DOร QPDVร JHUHNPHNWHGLU YLLL
.UL] G|QHPOHULQGH \DรบDQDQ NUHGL o|Nย รบOHULQLQ WHNUDU HWPHPHVL
LoLQ X]XQ G|QHPGH ILQDQVDO SL\DVDODUร Q JHOLรบPHVL |]HOOLNOH ILUPDODUร Q ERQR
LKUDFร
\ROX\OD
ILQDQVPDQ
EXOPDODUร Qร
VDรทOD\DFDN
PHNDQL]PDODUร Q
JHOLรบWLULOPHVL YH ILUPD ED]ร QGD NUHGL GHรทHUOHQGLUPHVL \DSDFDN ILUPDODUร Q
NXUXOPDVร VDรทODQPDOร Gร U
.$<1$.d$ $.<h= <ÕOPD] ³)LQDQFLDO 6\VWHP DQG 3ROLFLHV LQ WKH V´ 81&7$' 'LVFXVVLRQ 3DSHUV 1R )HEUXDU\
$.<h= <ÕOPD] DQG .RUNXW %RUDWDY ³7KH 0DNLQJ RI WKH 7XUNLVK )LQDQFLDO Crises”, 81&7$' 'LVFXVVLRQ 3DSHU 1R $SULO
%DQNDFÕOÕN ' ]HQOHPH 'HQHWOHPH .XUXPX %''. ³%DQNDFÕOÕN 6HNW|U <HQLGHQ <DSÕODQGÕUPD 3URJUDPÕ *HOLúPH 5DSRUX (I),”, KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU \D\LQODUYHUDSRUO DU KWP .DVÕP %DQNDFÕOÕN ' ]HQOHPH 'HQHWOHPH .XUXPX %''. ³%DQNDFÕOÕN 6HNW|U 'H÷HUOHQGLUPH 5DSRUX $UDOÕN ´ KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU \D\LQODUYHUDSRUO DU KWP .DVÕP %DQNDFÕOÕN ' ]HQOHPH 'HQHWOHPH .XUXPX %''. ³%DQNDFÕOÕN 6HNW|U 'H÷HUOHQGLUPH 5DSRUX 7HPPX] ´ KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU \D\LQODUYHUDSRUO DU KWP $UDOÕN
%DQNDFÕOÕN ' ]HQOHPH 'HQHWOHPH .XUXPX %''. ³%DQNDFÕOÕN 6HNW|U <HQLGHQ <DSÕODQGÕUPD 3URJUDPÕ *HOLúPH 5DSRUX (IV)”, Nisan 2003 KWWS ZZZ EGGN RUJ WU WXUNFH \D\LQODUYHUDSRUODU \D\LQODUYHUDSRUO DU KWP 1LVDQ BERNANKE, Ben S.and Alan S. Blinder. “The Financial Accelerator and Flight to Quality” 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU 1R
%(51$1.( %HQ 6 DQG 0DUN *HUWOHU “Inside the Black Box: The CUHGLW Channel of Monetary Policy Transmission”, 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU 1R
%ø1$< ù NU YH . UúDW .XQWHU ³ 7 UNL\H¶GH 0DOL /LEHUDOOHúPHGH 0HUNH] %DQNDVÕ¶QÕQ 5RO 1997”, øNWLVDW øúOHWPH YH )LQDQV 'HUJLVL 2FDN
BORATAV, Korkut. “2000 2001 Krizinde Sermaye Hareketleri”, øNWLVDW øúOHWPH YH )LQDQV 'HUJLVL 1R
%ORATAV Korkut ve Erinç Yeldan. â&#x20AC;?Turkey, 1980 )LQDQFLDO /LEHUDOL]DWLRQ 0DFURHFRQRPLF ,Q 6WDELOLW\ $QG 3DWWHUQV RI Distributionâ&#x20AC;?, &(3$ DQG 7KH 1HZ 6FKRRO IRU 6RFLDO 5HVHDUFK CECCHETTI, Stephan G.â&#x20AC;&#x153;Legal Structure, Financial Structure, and MoneWDU\ Policy Transmission Mechanismâ&#x20AC;?, 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU 1R
&ø9&ø5 øUIDQ Âł7 UNL\HÂśGH .UL] .RQUDVĂ&#x2022; '|QHPGH .UHGL d|N ú ´ $YUXSD %LUOLáL *LULĂş 6 UHFLQGH %DONDQODUOD øOLĂşNLOHU YH 7 UNL\H (NRQRPLVL TĂźrkiye Ekonomi Kurumu, 2003. '(0,5*8& .817 $VOĂ&#x2022; DQG ( 'HWUDJLDFKH Âł7KH 'HWHUPLQDQWV RI %DQNLQJ &ULVHV (YLGHQFH IURP ,QGXVWULDO DQG 'HYHORSLQJ &RXQWULHVâ&#x20AC;?, :RUOG %DQN 'LVFXVVLRQ 3DSHUV
(0ø5 2OFD\ < FHO $OPLUD .DUDVR\ DQG . UĂşDW .XQWHU Âł0RQHWDU\ 3ROLF\ Reaction Function in Turkeyâ&#x20AC;?, &HQWUDO %DQN RI 5HSXEOLF RI 7XUNH\ 2FWREHU ERĂ&#x2021;EL, *D]L â&#x20AC;&#x153; <Ă&#x2022;OĂ&#x2022; øON $OWĂ&#x2022; $\OĂ&#x2022;N 3DUD 3URJUDPĂ&#x2022; *HUoHNOHĂşPHVL YH øNLQFL $OWĂ&#x2022; $\OĂ&#x2022;N 3DUD 3ROLWLNDVĂ&#x2022; 8\JXODPDVĂ&#x2022;´ 7Ăźrkiye Cumhuriyet Merkez %DQNDVĂ&#x2022; 7HPPX] FAVERO, Carlo A. and Francesco Giavazzi. â&#x20AC;?Monetary Policy Transmission in The Euro Areaâ&#x20AC;?, (XURSHDQ 3DUOLDPHQW 'LUHFWRUDWH *HQHUDO IRU 5HVHDUFK :RUNLQJ 3DSHU (FRQRPLF $IIDLUV 6HULHV (&21 (1 UHY -DQXDU\ AKERLOF, George. â&#x20AC;&#x153;The Market for Lemonsâ&#x20AC;&#x2122;:Quality, Uncertainty and the Market MeChanismâ&#x20AC;? 4XDUWHUO\ -RXUQDO RI (FRQRPLFV
*2/'67(,1 0RUULV DQG 3KLOLS Turner. â&#x20AC;&#x153;Banking Crises in Emerging Economies Origins and Policy Optionsâ&#x20AC;?, %,6 0RQHWDU\ DQG (FRQRPLF 'HSDUWPHQW 2FWREHU GĂ&#x153;NAL, 0HKPHW Âł3DUDVDO *HOLĂşPHOHU´ 8]PDQ *|] \OH %DQNDFĂ&#x2022;OĂ&#x2022;N 6D\Ă&#x2022; $UDOĂ&#x2022;N
*h1$/ 0HKPHW Âł3DUD $U]Ă&#x2022;QĂ&#x2022;Q øoVHOOLáL (WNLOHUL 0HUNH] %DQNDODUĂ&#x2022;QĂ&#x2022;Q 'HáLĂşHQ 5RO YH 7 UNL\HÂśGHNL *HOLĂşPHOHU´ T.C.Ankara Ă&#x153;nĂźversitesi 6RV\DO %LOLPOHU (QVWLW V øNWLVDW $QD %LOLP 'DOĂ&#x2022; 'RNWRUD 7H]L $QNDUD HUBBARD, R. Glenn. â&#x20AC;&#x153;Is There a â&#x20AC;&#x2DC;Credit Channelâ&#x20AC;&#x2122; for Monetary Policyâ&#x20AC;?, )HGHUDO 5HVHUYH %DQN 6W /RXLV 5HYLHZ YRO 1R 0D\ -XQH SJ ,'5,6 5HQGUD = 7UL <DQXDUWL &ODULWD / ,VNDQGDU DQG 'DUVRQR â&#x20AC;&#x153;Asset 3ULFH Channel of Monetary Transmission in Indonesiaâ&#x20AC;? KWWS ZZZ EL JR LG EDQNBLQGRQHVLDBHQJOLVK ZKDWVBQHZ GHIDXOW D VS"LG 2FDN
,7855ø$*$ )HOL[ - /RSHz. â&#x20AC;&#x153;More on the Credit Channel of Monetary Policy Transmission: An International Comprasionâ&#x20AC;?, $S\OLHG )LQDQFLDO (FRQRPLFV SJ
ø1$1 (PUH $OSDQ Âł3DUDVDO $NWDUĂ&#x2022;P 0HNDQL]PDVĂ&#x2022;QĂ&#x2022;Q .UHGL .DQDOĂ&#x2022; YH TĂźrkiyeâ&#x20AC;?, %DQNDFĂ&#x2022;ODU 'HUJLVL VD\Ă&#x2022; V
LENSINK, Robert and Elmer Sterken.â&#x20AC;? 0RQHWDU\ 7UDQVPLVVLRQ DQG %DQN Competetion in the EMUâ&#x20AC;?, -RXUQDO RI %DQNLQJ DQG )LQDQFH SJ KAMIN, Steven and Philip Turner. â&#x20AC;&#x153;The Transmission Mechanism of 0RQHWDU\ 3ROLF\ LQ (PHUJLQJ 0HUket Economics: An Overviewâ&#x20AC;?, %,6 :RUNLQJ 3DSHU
KASHYAP, Anil K, Stein J.C. â&#x20AC;&#x153;Monetary Policy and Bank Lendingâ&#x20AC;?, 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU 1R .(65ø<(/ø 0HKWDS Âł ÂśOL <Ă&#x2022;OODUGDQ * Q P ]H 3DUD 3ROLWLNDVĂ&#x2022; *HOLĂşPHOHUL´ 7 UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVĂ&#x2022; 1R
.(<'(5 1XU 3DUD 3ROLWLNDVĂ&#x2022; 7HRULVL 2UWD 'RáX 7HNQLN hQLYHUVLWHVL
.2=ø.2Ăś/8 6DKLU .DONĂ&#x2022;QPD '|QHPLQGH 3DUD YH )LQDQV 3ROLWLNDVĂ&#x2022; $QNDUD (JH 0DWEDDVĂ&#x2022; .860,$562 %DPEDQJ (OLVDEHWK 6XNDZDWL 6XGLUR 3DPEXGL 'DGDO $QJNRUR $QGU\ 3UDVPXNR DQG ,VV 6DYLWUL $QGU\ â&#x20AC;&#x153;Interest Rate Channel of Monetary Transmission in Indonesiaâ&#x20AC;?, KWWS ZZZ EL JR LG EDQNBLQGRQHVLDBHQJOLVK ZKDWVBQHZ GHIDXOW D VS"LG 2FDN KUTTNER, Kennth N. and Patricia C. Mosser. â&#x20AC;&#x153;The Monetary Transmission Mechanism: Some Answers and Further Questionsâ&#x20AC;?, )HGHUDO 5HVHUYH %DQN RI 1< (FRQRPLF 3ROLF\ 5HYLHZ 0D\ 0(/7=(5 $OODQ + DQG . %UXQQHU â&#x20AC;&#x153;Money and Credit in Transmission Processesâ&#x20AC;?, 7KH $PHULFDQ (FRQRPLF 5HYLHZ SJ
MELTZER, Allan H. â&#x20AC;&#x153;Monetary, Credit (and Other) Transmission ProcessHV A Monetarist Perspectiveâ&#x20AC;?, -RXUQDO RI (FRQRPLF 3HUVSHFWLYHV YRO 1R SJ MISHKIN, Frederic S. â&#x20AC;&#x153;Asymetric Information and Financial Crises: A Historical Perspectiveâ&#x20AC;?, 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU 1R &DPEULGJH
MISHKIN, Frederic S. â&#x20AC;&#x153;TKH &KDQQHOV RI 0RQHWDU\ 3ROLF\ 7UDQVPLVVLRQ Lessons for Monetary Policyâ&#x20AC;?, 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU 1R &DPEULGJH
0,6+.,1 )UHGHULF 6 7KH (FRQRPLFV RI 0RQH\ %DQNLQJ DQG )LQDQFLDO 0DUNHWV )LIWK (GLWLRQ $GGLVRQ :HVOH\
0,6+.,1 )UHGHULF 6 â&#x20AC;&#x153;Lessons From The Asian Crisesâ&#x20AC;?, 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU 1R $SULO MISHKIN, Frederic S. â&#x20AC;&#x153;The Transmission Mechanism and the Role of Asset Prices in Monetary Policyâ&#x20AC;?, 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU 1R
MODIGLIANI, Franco and R. Brumberg, â&#x20AC;&#x153;Utility AnaO\VLV DQG WKH &RQVXPSWLRQ )XQFWLRQ $Q LQWHUSUHWDWLRQ RI &URVV Section Data.â&#x20AC;?, 5XWJHUV 8QLYHUVLW\ 3UHVV MODIGLIANI, Franco and Albert Ando. â&#x20AC;&#x153;The Life Cycle Hypothesis of Saving: $JJUHJDWH ,PSOLFDWLRQV DQG 7HVWV $PHULFDQ (FRQRPLF 5HYLHZ 0DUFK SJ MODIGLIANI, Franco. â&#x20AC;&#x153;Monetary Policy and Consumption in Consumer Spending and Monetary Policy: The Linkagesâ&#x20AC;?, )HGHUDO 5HVHUYH RI %RVWRQ SJ
025(1$ 5LWD -XGD $JXQJ %DPEDQJ 3UDPRQR DQG 1XJURKR -RNR Prastowo â&#x20AC;&#x153;Bank Lending Channel RI 0RQHWDU\ 7UDQVPLVVLRQ LQ Indonesiaâ&#x20AC;?, KWWS ZZZ EL JR LG EDQNBLQGRQHVLDBHQJOLVK ZKDWVBQHZ GHIDXOW D VS"LG 2FDN 025(1$ 5LWD -XGD $JXQJ %DPEDQJ 3UDPRQR DQG 1XJURKR -RNR Prastowo (2002) â&#x20AC;&#x153;Monetary Policy and Firm Investment:Evidence for Balance Sheet Channel in Indonesiaâ&#x20AC;? KWWS ZZZ EL JR LG EDQNBLQGRQHVLDBHQJOLVK ZKDWVBQHZ GHIDXOW D VS"LG 2FDN NUALTARANEE, June. â&#x20AC;&#x153;Transmission Mechanism of Monetary Policy: Litarature Survey and Theoritical Discussionâ&#x20AC;?, June 2001. KWWS ZE FX FDU FKXOD DF WK SDSHUV WUDQVPLVVLRQ KWP .DVĂ&#x2022;P 2(&' (FRQRPLF 6XUYH\V â&#x20AC;&#x153;TURKEYâ&#x20AC;?, Country Reviews, October 2002.
g1øÚ =L\D DQG 6 OH\PDQ g]PXFXU Âł([FKDQJH 5DWHV ,QIODWLRQ DQG 0RQH\ Supply in Turkey: Testing the Vicious Cycle Hypothesisâ&#x20AC;?, -RXUQDO RI 'HYHORSPHQW (FRQRPLFV 9RO SJ g=$7$< )DWLK (PLQ g]W UN * YHQ 6DN Âł 6RQUDVĂ&#x2022;QGD .D\QDNODUĂ&#x2022;Q .DPX YH g]HO 6HNW|U $UDVĂ&#x2022;QGD 3D\ODĂşĂ&#x2022;PĂ&#x2022; YH %XQXQ 6RQXoODUĂ&#x2022;´ 786ø$' <D\Ă&#x2022;QODUĂ&#x2022;
g=$7$< )DWLK (PLQ g]W UN YH * YHQ 6DN ³ÚLUNHWOHU .HVLPLQLQ )LQDQVPDQ 6RUXQODUĂ&#x2022; YH $OWHUQDWLI )LQDQVPDQ .D\QDNODUĂ&#x2022;´ 786ø$' <D\Ă&#x2022;QODUĂ&#x2022;
Ă&#x2013;ZATAY, Fatih and GĂźven Sak, â&#x20AC;&#x153;The 2000 2001 Financial Crises in Turkeyâ&#x20AC;?, &HQWUDO %DQN RI 7XUNH\ DQG $QNDUD 8QLYHUVLW\ $SULO
g=7h5. (PLQ +DVDQ (UVHO YH ø]DN $WL\DV Âł7 UN %DQNDODUĂ&#x2022;QGD 0 úWHUL 'HVHQL YH .UHGL 7D\Ă&#x2022;QODPDVĂ&#x2022;´ 7&0% (NRQRPLN $UDĂşWĂ&#x2022;UPDODU 'HUJLVL 7RSOX 6D\Ă&#x2022; V Ă&#x2013;KTE, Kutluhan S. â&#x20AC;&#x153;Finansal Piyasalarda Asimetrik Enformasyon Problemi: Temel Kavramlar, LiteratĂźr ve Ă&#x2021;ĂśzĂźm Ă&#x2013;nerileriâ&#x20AC;?, 8OXGDá ,,%) 'HUJLVL &LOW 6D\Ă&#x2022; 1LVDQ 3$<$ 0HULK 3DUD 7HRULVL YH 3ROLWLNDVĂ&#x2022; )LOL] .LWDEHYL
5$0(< 9DOHULH $ Âł+RZ øPSRUWDQW ,V 7KH &UHGLW &KDQQHO ,Q 7KH Transmission of Monetary Policy?â&#x20AC;?, 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU QR
520(5 &KULVWLQD ' DQd David H. Romer. â&#x20AC;&#x153;Credit Channels or Credit Actions? An Interpretation of the Postwar Transmission Mechanismâ&#x20AC;?, 1%(5 :RUNLQJ 3DSHU QR 2FWREHU 6$. * YHQ ³ø0.% YH ĂšLUNHWOHU )LQDQVPDQĂ&#x2022;´ 63. <D\Ă&#x2022;QODUĂ&#x2022;
SAK, GĂźven and Hasan Ersel. â&#x20AC;&#x153; Working &DSLWDO 1HHGV &UHGLW 'HSHQGHQFH and Corporate Sector Response to the Crisesâ&#x20AC;?, (($ .RQIHUDQV 1RWODUĂ&#x2022;
6$5$&2Ăś/8 5Â ĂşGÂ Âł(FRQRPLF 6WDELOL]DWLRQ DQG 6WUXFWXUDO $GMXVWPHQW The Case of Turkeyâ&#x20AC;?, ,0)B:RUOG %DQN 6\PSRVLXP )HEUXDU\
6,6:$172 %HQQ\ Yati Kurniati Gunawan and Sari H.Binhadi. â&#x20AC;&#x153;Exchange Rate Channel of Monetary Transmission in Indonesiaâ&#x20AC;? 2002, KWWS ZZZ EL JR LG EDQNBLQGRQHVLDBHQJOLVK ZKDWVBQHZ GHIDXOW D VS"LG 2FDN
STIGLITZ, Joseph E. and Andrew Weiss. â&#x20AC;&#x153;Credit Rationing in Markets with Imperfect Informationâ&#x20AC;?, $PHULFDQ (FRQRPLF 5HYLHZ SJ
TĂźrkiye Bankalar BirOLáL 7%% Âł <Ă&#x2022;OĂ&#x2022;QGD 7 UNL\H %DQNDODU %LUOLáL YH 7 UN %DQNDFĂ&#x2022;OĂ&#x2022;N 6LVWHPL´ KWWS ZZZ WEE RUJ WU WXUNFH \LO KWP 0DUW 7 UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVĂ&#x2022; 7&0% YH <Ă&#x2022;OOĂ&#x2022;N 5DSRUODUĂ&#x2022; UYGUR, Ercan. â&#x20AC;&#x153;Financial Liberalization and Economic Performance in Turkeyâ&#x20AC;? &HQWUDO %DQN RI 5HSXEOLF RI 7XUNH\
8<*85 (UFDQ Âł.UL]GHQ .UL]H 7 UNL\H .DVĂ&#x2022;P YH ĂšXEDW .UL]OHUL´ 7 UNL\H (NRQRPL .XUXPX 7DUWĂ&#x2022;ĂşPD 0HWQL 1R 1LVDQ
WARJIYO, Perry and Juda Agung. â&#x20AC;&#x153;7UDQVPLVVLRQ 0HFKDQLVPV RI 0RQHWDU\ 3ROLF\ ,Q ,QGRQHVLDâ&#x20AC;? KWWS ZZZ EL JR LG EDQNBLQGRQHVLDBHQJOLVK ZKDWVBQHZ GHIDXOW D VS"LG 2FDN WILLIAMSON S.D. â&#x20AC;&#x153;Costly Monitoring, Financial Intermediation and Equilibrium Credit Rationingâ&#x20AC;?, -RXUQDO RI 0RQHWDU\ (FRQRPLFV SJ
YELDAN, Erinç. Âł7 UNL\H (NRQRPLVLQGH .UL]LQ <DSĂ&#x2022;VDO 'D\DQDNODUĂ&#x2022; \D GD .UL] 6 UHFLQL %|O ú P (NVHQLQH 2WXUWPDN h]HULQH 7HPHO 'HáHUOHQGLUPHOHU´ %LULNLP 'HUJLVL 1LVDQ
(./(5
(N
(N