g5*h7/(5'( (รถรธ7รธ0 352*5$0/$5,1,1 0$/รธ<(7 (7.รธ/รธ/รธ. $d,6,1'$1 '(รถ(5/(1'รธ5รธ/0(6รธ 7&0% รธdรธ1 %รธ5 52, 02'(/รธ 8<*8/$0$6,
1HVULQ $.,1&,2รถ/8 8]PDQOร N <HWHUOLOLN 7H]L
7ย UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVร รธQVDQ .D\QDNODUร *HQHO 0ย Gย UOย รทย $QNDUD $UDOร N
g5*h7/(5'( (รถรธ7รธ0 352*5$0/$5,1,1 0$/รธ<(7 (7.รธ/รธ/รธ. $d,6,1'$1 '(รถ(5/(1'รธ5รธ/0(6รธ 7&0% รธdรธ1 %รธ5 52, 02'(/รธ 8<*8/$0$6,
1HVULQ $.,1&,2รถ/8 'DQร รบPDQ Doรง.Dr. Recep VARร IN 8]PDQOร N <HWHUOLOLN 7H]L
Tรผrkiye Cumhuriyet Merkez %DQNDVร รธQVDQ .D\QDNODUร *HQHO 0ย Gย UOย รทย $QNDUD $UDOร N
g16g= *ย Qย Pย ]ย Q UHNDEHWoL Gย ]HQL \DSร ODQ HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q |UJย WH
VDรทODGร รทร NDWNร Qร Q YH EX DODQD DNWDUร ODQ ND\QDNODUร Q IDUNร QGD ROXQPDVร Qร
HรทLWLPLQ PDOL\HW HWNLOLOLN oHUoHYHVLQGH GHรทHUOendirilmesini ve bunun iรงin รถrgรผte
X\JXQ \HQL |Ooย P \|QWHPOHULQLQ DUDรบWร Uร OPDVร Qร ]RUXQOX Nร OPDNWDGร U
$UDรบWร UPDQร Q NRQXVX HรทLWLPLQ ILQDQVOD NHVLรบWLรทL EX QRNWDGD GRรทPXรบWXU
7ย UNL\HยถGH 52, \|QWHPLQL HOH DODQ LON |UQHNOHUGHQ ELULVL ROPDVร QHGHQL\OH
DUDรบWร UPDQร Q LOHULGH \DSร ODFDN oDOร รบPDODUD ELU EDรบODQJร o ROXรบWXUDFDรทร Qร XPXW
HGL\RUXP
%X oDOร รบPDQร Q รบHNLOOHQPHVLQGH GHQH\LPL |QJ|Uย Vย LOJLVL YH SR]LWLI
\DNODรบร PODUร \OD GHVWHรทLQL HVLUJHPH\HQ GDQร รบPDQร P 'Ro 'U 5HFHS 9DUoร QยถD
WHรบHNNย Uย ERUo ELOLULP รธQVDQ .D\QDNODUร *HQHO 0ย Gย Uย /H\OD gQH\ยถH NRQX LOH
LOJLOL ELULNLPLPLQ DUWPDVร QD \DUGร PFร RODQ YH YHUGLรทL GHVWHNOH KH\HFDQร Pร
oRรทDOWDQ *HQHO 0ย Gย U <DUGร PFร Vร 'U 1XU 2WDUDQยถD 3HUVRQHO *HOLรบWLUPH YH
<HWLรบWLUPH 0ย Gย Uย 0HUDO 'XUPXรบยถD 0ย Gย U <DUGร PFร Vร )HUGD *ย YHQยถH
รงDOร รบPD DUNDGDรบODUร PD YH DQNHW oDOร รบPDVร QD NDWร ODQ DUNDGDรบODUD
WHรบHNNย UOHULPL VXQX\RUXP
<DNร Q LOJL YH GHVWHNOHUL LoLQ HรบLPH DQQHPH YH EDEDPD VRQVX]
WHรบHNNย UOHU 6RQ RODUDN HPHN YHULOHQ รบH\OHULQ DVOร QGD KD\DWWDNL HQ GHรทHUOL YH
HQ Jย ]HO รบH\OHU ROGXรทXQX J|VWHUHQ |รทUHQPH PHUDNร \OD EDQD HVLQ ND\QDรทร
RODQ RรทOXP %DUร รบยถร PD WHรบHNNย UOHU
1HVULQ $.,1&,2รถ/8
L
รธdรธ1'(.รธ/(5
6D\ID 1R
ร NSร Z.............................................................................................................i
รธdรธ1'(.รธ/(5 LL 7$%/2 /รธ67(6รธ YL
รน(.รธ/ /รธ67(6รธ YLLL
.,6$/70$ /รธ67(6รธ L[
(. /รธ67(6รธ [ ร ZET...............................................................................................................xi $%675$&7 [LLL
*รธ5รธรน
%รธ5รธ1&รธ %g/h0
(รถรธ7รธ0'( 0$/รธ<(7 (7.รธ/รธ/รธ.
gUJย WOHUGH (รทLWLPLQ gQHPL
(รทLWLPGH 0DOL\HW (WNLOLOLN
0DOL\HW (WNLOLOLNOH รธOJLOL dDOร รบPDODU YH *HOLรบLP 6ย UHFL
0DOL\HW (WNLOLรทL gOoHQ <|QWHPOHU
รธ.รธ1&รธ %g/h0
(รถรธ7รธ0 352*5$0/$5,1,1 0$/รธ<(7รธ 9( (รถรธ7รธ0 %h7d(6รธ
(รทLWLP 0DOL\HWOHUL (รทLWLP 0DOL\HWOHULQLQ %HOLUOHQPHVL
0DOL\HW 7DKPLQOHULQL (WNLOH\HQ 8QVXUODU
0DOL\HW .DYUDPODUร
'RรทUXGDQ YH 'ROD\Oร (รทLWLP 0DOL\HWOHUL
'RรทUXGDQ 0DOL\HWOHU
$QDOL] 0DOL\HWL
7DVDUร P 0DOL\HWL
*HOLรบWLUPH 0DOL\HWL
8\JXODPD 0DOL\HWL
'HรทHUOHQGLUPH 0DOL\HWL
LL
'ROD\Oร 0DOL\HWOHU 3HUVRQHO 0DOL\HWL
'RQDQร P 0DOL\HWL
0DO]HPH 0DOL\HWL
'DQร รบPDQ 0DOL\HWL
(รทLWLPH g]HO 0DOL\HWOHU
(รทLWLP 0DOL\HWOHUL LOH รธOJLOL 'LรทHU .RQXODU
2.3.1. Birim Maliyetin Seรงilmesi...............................................................33
0DOL\HWOHUGH 7DVDUUXI 2.3.3. Etkili Maliyet Kontrolรผ....................................................................34 2.3.4. Maliyetlerin Takibinde Muhasebe Biriminin Rolรผ...........................35
(รทLWLP <|QWHP YH 6WUDWHMLOHULQLQ 0DOL\HWOHU $oร Vร QGDQ 'HรทHUOHQGLUPHVL
(รทLWLP %ย WoHVL %ย WoH +D]ร UODPD $รบDPDODUร
(รทLWLP %ย WoHOHULQLQ 3D\ร hdh1&h %g/h0
52, <g17(0รธ 9( g1(0รธ 3.1. ROI Yรถntemi...........................................................................................42
3.1.1. Yรถntemin ร nemi............................................................................44
(รทLWLPH 6DรทODGร รทร <DUDUODU
(รทLWLPLQ 'HรทHUOHQGLULOPHVLQGH 52,ยถQLQ <HUL
3KLOOLSVยถLQ %Hรบ $รบDPDOร 'HรทHUOHQGLUPH 0RGHOL
'HรทHUOHQGLUPHQLQ 3ODQODQPDVร
.LUNSDWULFNยถLQ '|UW $รบDPDOร 'HรทHUOHQGLUPH 0RGHOL
(รทLWLP 3URJUDPODUร QGD 52, 0RGHOL
9HUL 7RSODPD
9HUL $QDOL]L
0DOL\HWOHULQ +HVDSODQPDVร
52,ยถQLQ +HVDSODQPDVร
3DUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ )D\GDODU
6RQXoODUร Q $oร NODQPDVร
(WNLOL %LU 52, 0RGHOLQLQ .ULWHUOHUL
8\JXODPDGD .DUรบร ODรบร ODQ *ย oOย NOHU
LLL
'g5'h1&h %g/h0
7h5.รธ<( &80+85รธ<(7 0(5.(= %$1.$6,ยถ1'$ (รถรธ7รธ0
0$/รธ<(7/(5รธ 9( (รถรธ7รธ0 %h7d(6รธ
7&0%ยถGH (รทLWLP 3URJUDPODUร
(รทLWLP 0DOL\HWOHUL
(รทLWLP %ย WoHVL 4.4. Maliyet ve Bรผtรงe Kontrolรผ.......................................................................79
$NWLYLWH\H 'D\DOร 0DOL\HW 0XKDVHEHVL
$'00 6LVWHPL dHUoHYHVLQGH 7&0% (รทLWLP 0DOL\HWOHUL %(รนรธ1&รธ %g/h0
<g17(0
$UDรบWร UPD *UXEX
9HUL 7RSODPD $UDoODUร 52, 0RGHOL $QNHWL
(รทLWLP <|QHWLFLOHULQH 8\JXODQDQ $QNHW
9HULOHULQ 7RSODQPDVร
9HULOHULQ $QDOL]L
6D\ร OWร ODU
6ร Qร UOร Oร NODU
$/7,1&, %g/h0
%8/*8/$5 9( <2580/$5
52, 0RGHOL $QNHWLQH รธOLรบNLQ %XOJXODU 'HรทLรบNHQOHU $UDVร QGDNL รธOLรบNLOHU
6.1.2. Program Gรถstergeleri....................................................................99
7HSNL $รบDPDVร 6RQXoODUร
gรทUHQPH $รบDPDVร 6RQXoODUร
8\JXODPD $รบDPDVร 6RQXoODUร
gUJย WVHO (WNL $รบDPDVร 6RQXoODUร
9HULOHULQ 3DUDVDOODรบWร Uร OPDVร
3URJUDP 0DOL\HWOHUL
52,ยถQLQ +HVDSODQPDVร
3DUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ )D\GDODU
3URJUDPร Q *HOLรบWLULOPHVLQH รธOLรบNLQ .DWร Oร PFร gQHULOHUL
LY
(÷LWLP <|QHWLFLOHULQH 8\JXODQDQ $QNHWH øOLúNLQ %XOJXODU 'H÷LúNHQOHU $UDVÕQGDNL øOLúNLOHU
'H÷LúNHQOHUH øOLúNLQ %XOJXODU
7RSODP 3XDQODUD øOLúNLQ %XOJXODU
<('ø1&ø %g/h0
6218d 9( g1(5ø/(5 KAYNAKÇA.................................................................................................141
(./(5
Y
7$%/2 /รธ67(6รธ
6D\ID 1R
7DEOR 0DOL\HW %LOJLOHUL 7DEORVX
7DEOR .LUNSDWULFN YH - 3KLOOLSVยถLQ 'HรทHUOHQGLUPH $รบDPDODUร
7DEOR *HUHNVLQLPOHU 3URJUDP +HGHIL YH 'HรทHUOHQGLUPH $UDVร QGDNL รธOLรบNL 7DEOR 52, 0RGHOLQGH 9HULOHU 3XDQODPD .DUWODUร
7DEOR 9HULOHULQ 3DUDVDO 'HรทHUOHUH '|Qย รบWย Uย OPHVLQGH .XOODQร ODQ ร lรงรผmler.....................................................................................60
7DEOR <ร Oร QGD Planlanan Program Tรผrleri ve Maliyetleri..............73
7DEOR <ร OODUร $UDVร QGD 0DOL\HWOHU YH )LLOL +DUFDPDODU
7DEOR %D]ร 0HUNH] %DQNDODUร Qร Q (รทLWLP +DUFDPDODUร
7DEOR <ร OODUร $UDVร QGD (รทLWLP %ย WoHVLQLQ *HQHO %ย WoH รธoLQGHNL 3D\ร YH <ร OOร N $UWร รบ 2UDQODUร
7DEOR 6RQ %Hรบ <ร OGD (รทLWLP 7ย UOHULQLQ 7RSODP (รทLWLP 0DOL\HWOHUL รธoLQGHNL 3D\ODUร
7DEOR $'00 6LVWHPL dHUoHYHVLQGH (รทLWLP %LULPLQLQ <ร OODUร $UDVร QGDNL $NWLYLWHOHUL YH 0DOL\HWOHUL
7DEOR <ร OODUร $UDVร QGD 'RรทUXGDQ YH 'ROD\Oร (รทLWLP +DUFDPDODUร
7DEOR 3URJUDP 6ร UDVร QGD gรทUHQPH +HGHIOHUL 3URJUDPGDQ %LU $\ 6RQUD gรทUHQPH +HGHIOHUL LOH %LOJL YH %HFHULOHULQ .XOODQร P 6ร NOร รทร $UDVร QGDNL .RUHODV\RQ
7DEOR %LOJL YH %HFHULOHULQ รธรบLQ *HUHNOHUL YH รธรบWHNL %DรบDUร $oร Vร QGDQ gQHPL $UDVร QGDNL .RUHODV\RQ
7DEOR 7&0% YH .LรบLVHO *HOLรบLP รธoLQ รธ\L %LU <DWร Uร P 2OPDVร LOH 7HSNL $รบDPDVร 2UWDODPDVร $UDVร QGDNL .RUHODV\RQ
7DEOR 7HSNL $รบDPDVร 'HรทLรบNHQOHUL YH 2UWDODPDODUร
7DEOR (\OHP 3ODQร 'HรทLรบNHQOHUL YH 6RQXoODUร
YL
7DEOR 3URJUDP 6ร UDVร QGD YH %LU $\ 6RQUD gรทUHQPH +HGHIOHUL 2UWDODPDODUร YH 6WDQGDUW 6DSPDODUร
7DEOR (\OHP 3ODQร 'HรทLรบNHQOHUL YH 6RQXoODUร
7DEOR 8\JXODPD LOH 6DรทODQDQ *HOLรบPHOHU
7DEOR %LOJL YH %HFHULOHULQ .XOODQร P 6ร NOร รทร
7DEOR 8\JXODPD\ร =RUODรบWร UDQ YH .ROD\ODรบWร UDQ .RQXODU YH 6ร NOร NODUร
7DEOR gUJย WVHO (WNL 6DรทOD\DQ .D]DQร PODU
7DEOR gUJย WVHO (WNL 7DKPLQOHUL YH 3DUDVDO 'HรทHUOHU
7DEOR 3URJUDPร Q 6DรทODGร รทร 3DUDVDO 'HรทHUOHU 7RSODPร
7DEOR 3URJUDP 0DOL\HWOHUL
7DEOR 3URJUDPร Q 6DรทODGร รทร 3DUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ 'HรทHUOHU
7DEOR gUJย W YH (รทLWLP %LULPL 7RSODPODUร $UDVร QGDNL .RUHODV\RQ
7DEOR (รทLWLP <|QHWLFLOHUL $QNHW 6RQXoODUร
7DEOR 52, 0RGHOLQLQ 8\JXODQDELOLUOLรทL 3XDQ 7DEORVX
7DEOR 7RSODP 3XDQODUD *|UH 6ร NOร N YH <ย ]GHOHU
7DEOR 7&0% รธoLQ 52, 0RGHOLQLQ 8\JXODQDELOLUOLรทL 6RQXoODUร ยซยซ ยซ
YLL
ù(.ø/ /ø67(6ø 6D\ID 1R
ùHNLO Etki Zinciri …………………………………………………………….53
ùHNLO 52, 0RGHOL -DFN 3KLOOLSV
ùHNLO 6RQXoODUÕQ $oÕNODQPDVÕ 6 UHFL
ùHNLO 'UHDPZHDYHU 7HPHO ' ]H\ (÷LWLP 3URJUDPÕ øoLQ 52, 2UDQÕ
YLLL
.,6$/70$ /ø67(6ø $'00
$NWLYLWH\H 'D\DOÕ 0DOL\HW 0XKDVHEHVL
$34&
$PHULFDQ 3URGXFWLYLW\ DQG 4XDOLW\ &HQWHU
$67'
$PHULFDQ 6RFLHW\ IRU 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW
%,6
%DQN IRU ,QWHUQDWLRQDO 6HWWOHPHQWV
&%57
&HQWUDO %DQN RI WKH 5HSXEOLF RI 7XUNH\
,,5
,QVWLWXWH IRU ,QGXVWULDO 5HODWLRQV
$PHULNDQ 9HULPOLOLN YH .DOLWH 0HUNH]L
$PHULNDQ (÷LWLP YH *HOLúWLUPH 7RSOXOX÷X 8OXVODUDUDVÕ 0XWDEDNDWODU %DQNDVÕ
(QG VWUL\HO øOLúNLOHU .XUXOXúX
,43&
,QWHUQDWLRQDO 4XDOLW\ DQG 3URGXFWLYLW\ &HQWHU
0<2
0DOL\HW <DUDU 2UDQÕ
3/+
3DUWLFLSDQW /HDUQLQJ +RXU .DWÕOÕPFÕ g÷UHQPH 6DDWL
52,
5HWXUQ 2Q ,QYHVWPHQW <DWÕUÕPÕQ *HUL '|Q ú
6366
6WDWLVWLFDO 3DFNDJH IRU WKH 6RFLDO 6FLHQFHV
8OXVODUDUDVÕ .DOLWH YH 9HULPOLOLN 0HUNH]L
6RV\DO %LOLPOHU LoLQ øVWDWLVWLN 3URJUDPÕ
7&0%
7 UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVÕ
L[
(. /ø67(6ø 6D\ID 1R
(N ROI Modelini Uygulayan Örgütlere Örnekler....................................150
(N 52, 0RGHOL $QNHWL , (N 52, 0RGHOL $QNHWL ,, (N (÷LWLP <|QHWLFLOHUL YH 8]PDQODUÕQD 8\JXODQDQ $QNHW
[
g=(7 gUJย WVHO EDรบDUร \D XODรบPDGD |QHPOL \HUL RODQ HรทLWLPOHULQ JHWLUL ULVNL WDรบร \DQ
GLรทHU VHoHQHNOHU JLEL KDUFDQDQ SDUDQร Q NDUรบร Oร รทร Qร YHULS YHUPHGLรทLQL EHOLUOHPHN
|UJย WOHUL HรทLWLPH PDOL\HW HWNLOLOLN Doร Vร QGDQ \DNODรบPD\D YH \DWร Uร PODUร Q JHUL G|Qย รบย Qย
KHVDSODPD NRQXVXQGD \HQL DUD\ร รบODUD \|QHOWPHNWHGLU
0DOL\HW HWNLOLOLNWH HรทLWLP DODQร QD DNWDUร ODQ ND\QDNODUร J|VWHUHQ PDOL\HWOHU
EHOLUOL |UJย WVHO VWDQGDUWODUร Q ROXรบWXUXOPDVร Qร ID\GDODU LVH HรทLWLPLQ ILQDQVDO RODQ YH
ROPD\DQ VRQXoODUร Qร Q EHOLUOHQPHVLQL YH |UJย WH X\JXQ |Ooย P \|QWHPOHULQLQ
DUDรบWร Uร OPDVร Qร JHUHNWLUPHNWHGLU %X \|QWHPOHUGHQ <DWร Uร Pร Q *HUL '|Qย รบย 52,
yรถntePL HรทLWLP SURJUDPODUร QD LOLรบNLQ WHSNL |รทUHQPH X\JXODPD YH |UJย WVHO HWNL
VRQXoODUร Qร GLNNDWH DODUDN SURJUDPODUร Q |UJย WH VDรทODGร รทร NDWNร Qร Q |Ooย OPHVL
NRQXVXQGD Eย Wย QVHO ELU \DNODรบร P VDรทODPDNWD YHULOHUL SDUDVDO |Ooย POHUH
G|Qย รบWย UHUHN SURJUDPร Q ID\GDVร LOH PDOL\HWLQL NDUรบร ODรบWร UPDNWD YH HรทLWLP \DWร Uร Pร Qร Q
JHUL G|Qย รบ RUDQร RODUDN HรทLWLPH \DWร Uร ODQ KHU ELU SDUD PLNWDUร LoLQ JHUL G|QHQ SDUD
PLNWDUร Qร LIDGH HWPHNWHGLU
%X oHUoHYHGH oDOร รบPDQร Q DPDFร HรทLWLP SURJUDPODUร QGD PDOL\HW HWNLOLOLN maliyetler, bรผtรงe ve HรทLWLP \DWร Uร PODUร NDSVDPร QGD KHP Jย QFHO ELU \DNODรบร P KHP GH
ELU |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH DUDFร RODUDN NXOODQร ODQ 52, \|QWHPLQLQ 7ย UNL\H
&XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVร 7&0% HรทLWLP SURJUDPODUร QD X\JXODQDELOLUOLรทLQL
DUDรบWร UPDNWร U
%X GRรทUXOWXGD 52, \DNODรบร Pร Qร n kuramsal รงerรงevesini gรผรงlendirmek iรงin
HOH DOร QDQ 7&0% \ร Oร SURJUDPODUร QGDQ ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ (รทLWLP
3URJUDPร ยดQร Q GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH |Ooย P DUDFร RODUDN -DFN 3KLOOLSVยถLQ ยณ52, 0RGHOLยด
NXOODQร OPร รบWร U dDOร รบPDGD YHUL WRSODPD DPDFร \OD SURJUDPD NDWร ODQ SHUVRQHOH LNL
D\Uร G|QHPGH DQNHW X\JXODQPร รบWร U 3URJUDP Vร UDVร QGD X\JXODQDQ DQNHWOH WHSNL YH
|รทUHQPH DรบDPDODUร QD LOLรบNLQ YHULOHU SURJUDPGDQ ELU D\ VRQUD X\JXODQDQ DQNHWOH
HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ LรบH X\JXODQPDVร YH |UJย WVHO HWNL VRQXoODUร QD LOLรบNLQ
YHULOHU WRSODQPร รบWร U $QNHW VRQXoODUร QD J|UH NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPD LOLรบNLQ J|Uย รบOHUL
ROXPOXGXU HGLQGLNOHUL \HQL ELOJL YH EHFHULOHUL ED]ร HQJHOOHUH UDรทPHQ LรบOHULQH
X\JXOD\DELOPLรบOHUGLU $\Uร FD EX X\JXODPDQร Q VRQXFXQGD ]DPDQ WDVDUUXIX YHULPOLOLN
[L
KDWDQร Q D]DOPDVร ย UHWLP DUWร รบร YH PDOL\HW WDVDUUXIX JLEL |UJย WVHO HWNLOHU VDรทODQGร รทร
WHVSLW HGLOPLรบWLU gUJย WVHO HWNLOHUGHQ PDOL\HW WDVDUUXIX YH YHULPOLOLN DUWร รบร \DQร QGD
7&0%ยถQLQ SDUDVDO ND]DQFร YH LรบWH VDรทODQDQ LOHUOHPHOHU oHรบLWOL \|QWHPOHUOH SDUDVDO
GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OPย รบWย U 3URJUDP PDOL\HWOHUL LOH NDUรบร ODรบWร Uร ODQ EX GHรทHUOHUOH 52,
RUDQร KHVDSODQPร รบWร U .DWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPร Q JHUHN 7&0% LoLQ JHUHNVH
NLรบLVHO JHOLรบLPOHUL LoLQ L\L ELU \DWร Uร P ROGXรทXQX EHOLUWHQ J|Uย รบOHUL GH oร NDQ \ย NVHN 52,
VRQXFXQX GHVWHNOHPLรบWLU 0RGHO D\Qร ]DPDQGD SURJUDPร Q JHOLรบWLULOPHVL
SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ YHULOHU HรทLWLPLQ L\LOHรบWLULOPHVL X\JXODPDQร Q \D\Jร QODรบWร Uร OPDVร
RUWDPD YH X\JXODPD\D LOLรบNLQ HQJHOOHULQ RUWDGDQ NDOGร Uร OPDVร NRQXVXQGD ELOJLOHU GH
VDรทODPร รบWร U
'LรทHU \DQGDQ 52, 0RGHOLQLQ 7&0%ยถGH X\JXODQDELOLUOLรทLQL \D GD (รทLWLP
%LULPLยถQLQ 52, X\JXODPDODUร LoLQ KD]ร U ROXS ROPDGร รทร Qร EHOLUOHPHN ย ]HUH HรทLWLP
\|QHWLFL YH X]PDQODUร QD \|QHOLN ELU DQNHW GDKD \DSร OPร รบWร U dDOร รบPDGD (รทLWLP
Birimiโ nin Modelin uygulanmasร QD EDรบODPDN LoLQ ROGXNoD X\JXQ G|QHPGH ROGXรทX
VRQXFXQD XODรบร OPร รบ YH 52, X\JXODPDVร QD JHUHNoH RODELOHFHN GXUXPODU
YXUJXODQPร รบWร U %X G|QHPGH NDSVDPOร ELU |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFL LoLQ ED]ร
dรผzenlemelere ve personelin ROI konusunda bilgi ve becerileULQLQ JHOLรบWLULOPHVLQH
LKWL\Do GX\XOGXรทX EHOLUOHQPLรบWLU
6RQXo RODUDN DUDรบWร UPD\D LOLรบNLQ OLWHUDWย U WDUDPDVร YH HOGH HGLOHQ DUDรบWร UPD
EXOJXODUร HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q PDOL\HW RODUDN DOJร ODQPDNWDQ |WH ELU \DWร Uร P RODUDN
GHรทHUOHQGLULOPHVLQL EXQXQ GD PDOL\HW HWNLOLOLรทH XODรบPD KHGHIL GRรทUXOWXVXQGD
HรทLWLPLQ |UJย WH \DSWร รทร NDWNร Qร Q PDOL\HW \DUDU NDUรบร ODรบWร UPDODUร Qร Q YH HรทLWLP
\DWร Uร PODUร Qร Q JHUL G|Qย รบย Qย Q |UJย WH X\JXQ JHQHO NDEXO J|UHQ ELU |Ooย P YH
GHรทHUOHQGLUPH \DNODรบร Pร \OD EHOLUOHQPHVL JHUHNWLรทLQL J|VWHUPLรบWLU
$QDKWDU .HOLPHOHU (รทLWLPGH 0DOL\HW (WNLOLOLN 0DOL\HW <DUDU $QDOL]L (รทLWLP 0DOL\HWL
(รทLWLP %ย WoHVL (รทLWLP +DUFDPDVร $NWLYLWH\H 'D\DOร 0DOL\HW 0XKDVHEHVL (รทLWLP
<DWร Uร PODUร Qร Q *HUL '|Qย รบย 52, 'HรทHUOHQGLUPH
[LL
$%675$&7 'HWHUPLQLQJ WKH GHJUHH RI UHLPEXUVHPHQW RI WUDLQLQJ DFWLYLWLHV ZKLFK KDYH
D YLWDO VLJQLILFDQFH LQ DFKLHYLQJ RUJDQL]DWLRQDO VXFFHVV KDV GLUHFWHG WKH
RUJDQL]DWLRQV WR DSSURDFK WUDLQLQJ IDFLOLWLHV IURP WKH FRVW HIIHFWLYH YLHZSRLQW DQG WR
VHDUFK QHZ DSSURDFKHV IRU PHDVXULQJ UHWXUQ RQ LQYHVWPHQW
,Q WKH YLHZ RI FRVW HIIHFWLYHQHVV FRVWV UHSUHVHQWLQJ WKH UHVRXUFHV DOORFDWHG
WR WUDLQLQJ DFWLYLWLHV UHTXLUH WR VHW VSHFLILF RUJDQL]DWLRQDO VWDQGDUGV ZKHUHDV
EHQHILWV UHTXLUH WR GHWHUPLQH ILQDQFLDO DQG QRQ ILQDQFLDO UHVXOWV RI WUDLQLQJ DQG
EHVLGHV WR VHDUFK IRU WKH PRVW DSSURSULDWH PHDVXUHPHQW PHWKRGV IRU WKH
RUJDQL]DWLRQ $PRQJ WKRVH PHWKRGV 5HWXUQ RQ ,QYHVWPHQW 52, PHWKRGRORJ\
SURYLGHV D KROLVWLF DSSURDFK LQ PHDVXULQJ WKH FRQWULEXWLRQ RI WUDLQLQJ SURJUDPV WR
WKH RUJDQL]DWLRQ WKURXJK FRQVLGHULQJ WKHLU UHVXOWV RI UHDFWLRQ OHDUQLQJ DSSOLFDWLRQ
DQG DQG EXVLQHVV LPSDFW 0RUHRYHU E\ FRQYHUWLQJ WKH GDWD LQWR PRQHWDU\ YDOXHV
52, PHWKRGRORJ\ HQDEOHV WR FRPSDUH FRVWV DQG EHQHILWV RI WUDLQLQJ DQG
FRQVHTXHQWO\ DV D UHWXUQ RQ WUDLQLQJ LQYHVWPHQW UDWLR LQGLFDWHV WKH UHLPEXUVHG
DPRXQW IRU WKH PRQH\ LQYHVWHG LQ WUDLQLQJ
,Q WKLV IUDPHZRUN WKH DLP RI WKLV VWXG\ LV WR VHDUFK DSSOLFDELOLW\ RI 52,
0RGHO WKDW LV EHLQJ XVHG ERWK DV D SRSXODU DSSURDFK DQG D PHDVXUHPHQW DQG
HYDOXDWLRQ WRRO LQ FDOFXODWLRQ RI FRVW HIIHFWLYHVQHVV FRVWV EXGJHW DQG UHWXUQ RQ
LQYHVWPHQW RI WKH WUDLQLQJ SURJUDPV DW WKH &HQWUDO %DQN RI WKH 5HSXEOLF RI 7XUNH\
&%57
5HJDUGLQJ WKLV DLP WR VWUHQJWKHQ WKH WKHRUHWLFDO IUDPH RI 52, DSSURDFK “Dreamweaver Basic Level Training Program” which is one of the CBRT’s 2005 training courses has been evaluated by using the “ROI Model” developed by Jack
3KLOOLSV ,Q WKLV VXUYH\ WR FROOHFW WKH GDWD TXHVWLRQQDLUH WHFKQLTXH ZDV DSSOLHG WR
SDUWLFLSDQWV DW WZR GLIIHUHQW SHULRGV 7KURXJK WKH TXHVWLRQQDLUH DSSOLHG GXULQJ WKH
SURJUDP WKH GDWD UHJDUGLQJ UHDFWLRQ DQG OHDUQLQJ OHYHOV KDV EHHQ JDWKHUHG DQG
WKURXJK TXHVWLRQQDLUH DSSOLHG RQH PRQWK DIWHU WKH SURJUDP WKH GDWD UHJDUGLQJ
DSSOLFDWLRQ DQG EXVLQHVV LPSDFW OHYHOV KDV EHHQ JDWKHUHG $FFRUGLQJ WR WKH UHVXOWV
[LLL
UHDFWLRQ RI WKH SDUWLFLSDQWV IRU WKH SURJUDP ZHUH IRXQG SRVLWLYH DQG LQ VSLWH RI VRPH
REVWDFOHV WKH\ DFFRPSOLVKHG WR WUDQVIHU QHZO\ JDLQHG NQRZOHGJH DQG VNLOOV WR WKHLU
ZRUN HQYLURQPHQW 0RUHRYHU DV D UHVXOW RI WKLV DSSOLFDWLRQ YDULRXV EXVLQHVV LPSDFWV
VXFK DV WLPH VDYLQJ LQFUHDVH LQ SURGXFWLYLW\ GHFUHDVH LQ PLVWDNHV DQG FRVW VDYLQJ
KDYH EHHQ DFTXLUHG ,Q DGGLWLRQ WR FRVW VDYLQJ DQG LQFUHDVH LQ SURGXFWLYLW\ WKH
PRQHWDU\ JDLQ RI &%57 DQG WKH SURJUHVV DW ZRUN KDYH EHHQ WUDQVIHUUHG LQWR
PRQHWDU\ YDOXHV WKURXJK YDULRXV PHWKRGV $V D UHVXOW WKH 52, UDWLR KDV EHHQ
FDOFXODWHG DV E\ FRPSDULQJ WKH FRVW DQG WKH PRQHWDU\ EHQHILWV RI WKH program. The participantsâ&#x20AC;&#x2122; positive opinions about the program as a good
LQYHVWPHQW IRU &%57 DQG IRU SHUVRQDO GHYHORSPHQW KDYH DOVR VXSSRUWHG WKH KLJK
52, UHVXOWV $W WKH VDPH WLPH WKH PRGHO KDV DOVR SURYLGHG LQIRUPDWLRQ WR GHYHORS
WKH SURJUDP WR LPSURYH WKH WUDLQLQJ WR JHQHUDOL]H WKH LPSOHPHQWDWLRQ DQG WR
HOLPLQDWH WKH REVWDFOHV UHJDUGLQJ HQYLURQPHQW DQG LPSOHPHQWDWLRQ
2Q WKH RWKHU KDQG LQ RUGHU WR GHWHUPLQH WKH DSSOLFDELOLW\ RI 52, 0RGHO DW
WKH &%57 DQG RU WR DVVHVV WKH UHDGLQHVV RI WKH &%57 IRU 52, DSSOLFDWLRQV DQRWKHU
TXHVWLRQQDLUH ZDV VXEPLWWHG WR WKH H[HFXWLYHV DQG VSHFLDOLVWV RI WKH 7UDLQLQJ
'LYLVLRQ 7KH UHVXOWV SRLQWHG RXW WKDW LW LV WKH SHUIHFW WLPH WR LQLWLDWH 52, 0RGHO DW WKH
7UDLQLQJ 'LYLVLRQ DQG RXWOLQHG WKH PDLQ UHDVRQV IRU LPSOHPHQWLQJ WKH 0RGHO
+RZHYHU WR LPSOHPHQW VXFK DQ LQ GHSWK PHDVXUHPHQW DQG DVVHVVPHQW SURFHVV
VRPH RUJDQL]DWLRQDO DGMXVWPHQWV DQG LPSURYHPHQW RI WKH NQRZOHGJH DQG VNLOOV RI
WKH VWDII LQ WKH VXEMHFW DUHD DUH UHTXLUHG
$V D UHVXOW WKH OLWHUDWXUH UHYLHZ DQG WKH HPSLULFDO UHVXOWV RI WKH VXUYH\V
LQGLFDWHG WKDW WUDLQLQJ VKRXOG EH UHJDUGHG DV DQ LQYHVWPHQW UDWKHU WKDQ D FRVW LWHP
0RUHRYHU LW LV DOVR UHYHDOHG WKDW LQ RUGHU WR DFKLHYH FRVW HIIHFWLYHQHVV LQ DQ
RUJDQL]DWLRQ FRQWULEXWLRQV RI WUDLQLQJ FRVW EHQHILW DQDO\VLV DQG UHWXUQ RQ LQYHVWPHQW
VKRXOG EH DVVHVVHG E\ XVLQJ WKH PRVW DSSURSULDWH DQG FRPPRQO\ DFFHSWHG
PHDVXUHPHQW DQG HYDOXDWLRQ DSSURDFK
.H\ :RUG &RVW (IIHFWLYHQHVV RI 7UDLQLQJ 7UDLQLQJ &RVW 7UDLQLQJ %XGJHW 7UDLQLQJ
([SHQGLWXUHV $FWLYLW\ %DVHG &RVWLQJ &RVW %HQHILW $QDO\VLV 5HWXUQ RQ ,QYHVWPHQW
52, (YDOXDWLRQ
[LY
*รธ5รธรน +ร ]Oร HNRQRPLN YH WHNQRORMLN GHรทLรบLPOHULQ \DรบDQGร รทร \RรทXQ UHNDEHW YH
ELOJL oDรทร QGD |UJย WOHU YDUOร NODUร Qร Vย UGย UPHN KHGHIOHULQH XODรบPDN EDรบDUร Oร
RODELOPHN \DรบDP ER\X |รทUHQPH LONHVL JHUHรทL oDOร รบDQODUร Qร Q Vย UHNOL GHรทLรบLPH
X\XPODUร Qร VDรทODPDN DPDFร \OD \ย Uย WWย NOHUL HรทLWLPOHUH KDUFDGร NODUร SDUDQร Q
NDUรบร Oร รทร Qร DOPDN YH \DWร Uร PODUร Q VRQXoODUร Qร |OoPHN LVWHPHNWHGLUOHU *HUHN
HรทLWLP DODQร QGDNL Eย WoH Nร Vร WODUร JHUHNVH HWNLOLOLN YH YHULPOLOLN LONHOHUL JHUHรทL
HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q VRQXoODUร Qร Q J|Uย OPHVL NRQXVXQGD DUWDQ LOJL EX GHรทLรบLP
YH JHOLรบLP oDรทร QGD |QJ|Uย \H VDKLS |UJย WOHUL HรทLWLPH PDOL\HW HWNLOLOLN
Doร Vร QGDQ \DNODรบPD\D GLรทHU |UJย W \DWร Uร PODUร JLEL HรทLWLPH \DSร ODQ \DWร Uร PODUร
L]OHPH\H EX \DWร Uร PODUร Q VRQXoODUร Qร ILQDQVDO Doร GDQ |OoPHQLQ X\JXQ YH
Jย YHQLOLU \ROODUร Qร EXOPD DUD\ร รบร QD \|QHOWPHNWHGLU
(รทLWLPGH JLUGLOHU YH oร NWร ODU DUDVร QGD LOLรบNL\L HOH DODQ PDOL\HW HWNLOLOLN
PDOL\HWOHULQ D]DOWร OPDVร HรทLWLPGHQ HOGH HGLOHQ ID\GDQร Q DUWร Uร OPDVร \D GD
HรทLWLPLQ
L\LOHรบWLULOPHVL
VRQXFXQGD
HWNLOLOLรทLQ
DUWร Uร OPDVร
\ROODUร \OD
VDรทODQPDNWDGร U gUJย WOHULQ \DSร Vร QD WHUFLKOHULQH YH VHNW|UH J|UH PDOL\HW
HWNLOLOLรทL GHรทHUOHQGLUPHGH oHรบLWOL \|QWHPOHU NXOODQร OPDNWDGร U 0DOL\HW HWNLOLOLN
oDOร รบPDODUร QD
EDรบOD\DELOPHN
PDOL\HW
KHVDSODPDVร QGD
ELU
VLVWHP
ROXรบWXUDELOPHN HรทLWLP VRQXoODUร Qร ILQDQVDO Doร GDQ GHรทHUOHQGLUHELOPHN YH
oHรบLWOL \|QWHPOHUGHQ |UJย Wย Q \DSร Vร QD X\JXQ HNRQRPLN EDVLW YH NDEXO J|UHQ
\|QWHPL VHoHELOPHN LoLQ HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q JHUL G|Qย รบย Qย KHVDSODPD
NRQXVXQGD
PHYFXW
X\JXODPDODUร Q
YH
X\JXODQDELOLUOLรทLQLQ DUDรบWร Uร OPDVร JHUHNPHNWHGLU
\HQL
\|QWHPOHULQ
|UJย WH
(รทLWLPGH PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ EHOLUOHQPHVLQGH LON DรบDPD PDOL\HWOHULQ
KHVDSODQPDVร Gร U 0DOL\HWOHU HรทLWLP Eย WoHVLQLQ KD]ร UODQPDVร QGD YH NRQWURO
HGLOPHVLQGH GH NXOODQร OPDNWDGร U .D\QDN GDรทร Oร Pร QGD UDV\RQHOOLรทL VDรทODPDN
|UJย Wย Q Vร Qร UOร ND\QDNODUร Qร GRรทUX DODQODUD \|QOHQGLUPHN EHOLUOL VWDQGDUWODU
JHOLรบWLUPHN SHUVRQHOLQ GHรทLรบHQ NRรบXOODUD J|UH HรทLWLP LKWL\DFร Qร HNVLNVL]
NDUรบร ODPDN SURJUDP JHOLรบWLUPHN HWNLOL SURJUDPODUร \ย Uย WHELOPHN YH HรทLWLP
\DWร Uร PODUร NRQXVXQGD NDUDU YHUPHN HรทLWLP PDOL\HWOHULQH LOLรบNLQ GHWD\Oร ELOJL
VDKLEL ROPD\ร JHUHNWLUPHNWHGLU (รทLWLP PDOL\HWOHUL HรทLWLP DNWLYLWHOHULQLQ \HULQH
JHWLULOPHVLQGH \ย NOHQLOHQ KDUFDPDODUGร U %XQODU HรทLWLP DODQร QD DNWDUร ODQ รถlรงรผlebilir ve parayla ifade edilebilir harcamalar, fiziksel kaynaklar ve
DOWHUQDWLI PDOL\HWOHUGHQ ROXรบPDNWDGร U dHรบLWOL D\ร Uร PODU ROPDNOD ELUOLNWH HรทLWLP
PDOL\HWOHUL HรทLWLP SURJUDPODUร QD \DQVร Wร Oร S \DQVร Wร ODPDPD GXUXPXQD J|UH
GRรทUXGDQ YH GROD\Oร PDOL\HWOHU RODUDN HOH DOร QPDNWDGร U
0DOL\HW HWNLOLOLรทL EHOLUOHPHGH LNLQFL DรบDPD PDOL\HWOHUOH NDUรบร ODรบWร Uร OPDN
ย ]HUH HรทLWLP SURJUDPODUร QGDQ EHNOHQHQ \DUDUร Q \D GD ILQDQVDO ID\GDQร Q
KHVDSODQPDVร Gร U (รทLWLPLQ oร NWร ODUร QD LOLรบNLQ YHULOHU HรทLWLPLQ GHรทHUOHQGLULOPHVL
Vร UDVร QGD
HOGH
HGLOLUNHQ
PDOL\HWOHUOH
NDUรบร ODรบWร Uร ODFDN
ID\GDODUร Q
SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร JHUHNPHNWHGLU %X QHGHQOH |UJย W LoLQ VHoLOHFHN PDOL\HW
HWNLOLOLN |Ooย P \|QWHPL PDOL\HW YHULOHUL \DQร QGD SDUDVDO ID\GDODUร VDรทODPD konusunda gerekli finansal bilgileri de iรงermelidir. 'ย Q\DGD \D\Jร Q RODUDN NXOODQร ODQ \|QWHPOHUGHQ 52, \|QWHPL PDOL\HW
HWNLOLOLรทLQ YH HรทLWLP VRQXoODUร Qร Q |QHPL oHUoHYHVLQGH SURJUDPODUร Q |UJย WH
NDWNร Vร Qร Q J|VWHULOPHVL PDOL\HW YH \DUDU NDUรบร ODรบWร UPDODUร YH \DWร Uร Pร Q JHUL
G|Qย รบ RUDQร Qร Q KHVDSODQPDVร QGD NXOODQร ODQ DOWHUQDWLI ELU |Ooย P \|QWHPLGLU
%X QHGHQOH PHWRGRORMLVL JHOLรบWLULOPLรบ ELU |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH DUDFร RODQ
52, \|QWHPL EX DUDรบWร UPDGD LQFHOHPH\H GHรทHU EXOXQDQ ELU \DNODรบร P
ROPXรบWXU gUJย WOHULQ HรทLWLP |Ooย POHUL LoLQ EHOLUOL VWDQGDUWODU ROXรบWXUPD
JHUHNVLQLPOHUL GRรทUXOWXVXQGD NXOODQร ODQ \|QWHP Eย \ย \HQ HรทLWLP Eรผtรงeleri,
Jย YHQLOLUOLN รบHIIDIOร N NDWร Oร PFร Oร N JLEL |UJย WVHO HรทLOLPOHU ย VW \|QHWLPLQ YH
HรทLWLPOH LOJLOL GLรทHU NLรบLOHULQ EHNOHQWLOHUL HรทLWLPLQ ELU PDOL\HW GHรทLO \DWร Uร P
ROGXรทXQXQ YH JHUHNOLOLรทLQLQ VDYXQXOPDVร ELU GHรทLรบLP NDOLWH YH \HQLGHQ
WDVDUร P DUDFร ROPDVร QHGHQL\OH Jย Qย Pย ]GH oRN JHQLรบ ELU OLWHUDWย U X\JXODPD
YH DUDรบWร UPD DODQร VXQPDNWDGร U
7ย P YHULOHUL SDUDVDO |Ooย POHUH G|Qย รบWย UHUHN SURJUDPร Q ID\GDVร LOH
PDOL\HWLQL NDUรบร ODรบWร UDQ 52, HรทLWLPH \DWร Uร ODQ KHU ELU SDUD PLNWDUร LoLQ
\DWร Uร PFร \D JHUL G|QHQ SDUD PLNWDUร Qร Nร VDFD HรทLWLP \DWร Uร Pร Qร Q JHUL G|Qย รบ
RUDQร Qร LIDGH HWPHNWHGLU 52, ยณHWNL ]LQFLULยดQL ROXรบWXUPDN ย ]HUH NDWร Oร PFร ODUร Q
WHSNL |รทUHQPH ELOJL YH EHFHULOHUL LรบH X\JXODPD YH |UJย WVHO HWNL VRQXoODUร Qร
GLNNDWH DODUDN HรทLWLP YH SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH SURJUDPODUร Qร Q |UJย WH
VDรทODGร รทร ILQDQVDO NDWNร Qร Q |Ooย OPHVL NRQXVXQGD GHQJHOL ELU \DNODรบร P YH
Jย YHQLOLU NDQร W VXQDQ ELU \|QWHPGLU 3 3KLOOLSV V
%X ELOJLOHU ร รบร รทร QGD oDOร รบPD HรทLWLPGH PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ |Ooย OPHVL
maliyetlerde belirli รถrgย WVHO VWDQGDUWODUร Q ROXรบWXUXOPDVร HรทLWLPLQ ILQDQVDO
ID\GDODUร Qร Q EHOLUOHQPHVL YH HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH KHP
Jย QFHO YH NDEXO J|UHQ ELU \DNODรบร P KHP GH |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH DUDFร
RODUDN
NXOODQร ODQ
52,
\|QWHPLQLQ
7&0%
X\JXODQDELOLUOLรทLQLQ DUDรบWร Uร OPDVร Qร DPDoODPDNWDGร U
HรทLWLP
SURJUDPODUร QD
52, 0RGHOLQLQ 7&0% HรทLWLP SURJUDPODUร QD X\JXODQDELOLUOLรทLQL
EHOLUOHPHN DPDFร \OD oDOร รบPDGD DรบDรทร GDNL VRUXODUD FHYDS DUDQPร รบWร U
0DOL\HW HWNLOLOLN Doร Vร QGDQ ELU \DNODรบร P VXQDQ YH WHSNL |รทUHQPH
X\JXODPD
|UJย WVHO
HWNL
YH
52,
DรบDPDODUร Qร Q
Eย Wย QVHO
RODUDN
GHรทHUOHQGLULOPHVLQL VDรทOD\DQ 52, 0RGHOLQLQ ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\
(รทLWLP 3URJUDPร ยดQD X\JXODQPDVร VRQXFX HOGH HGLOHQ NDWร Oร PFร J|Uย รบOHUL YH
KHVDSODQDQ 52, RUDQร QH ROPXรบWXU"
7&0% (รทLWLP \|QHWLFLOHUL YH HรทLWLP X]PDQODUร Qร Q J|Uย รบOHUL
GRรทUXOWXVXQGD (รทLWLP %LULPL JHQHO RODUDN 52, X\JXODPDODUร LoLQ ELU DGD\ Pร Gร U"
%X oDOร รบPDQร Q \DSร ODELOPHVL LoLQ oHรบLWOL NXUDPVDO YH DQDOLWLN DUDoODUD
LKWL\Do GX\XOPDNWDGร U .XUDPVDO DUDo RODUDN HรทLWLP SURJUDPODUร QGD PDOL\HW
HWNLOLOLN PDOL\HWOHU PDOL\HWOHULQ o|]ย POHQPHVL HรทLWLP VRQXoODUร Qร Q |Ooย Pย
HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q JHUL G|Qย รบย YH 52, \|QWHPL NRQXVXQGD OLWHUDWย UGH \HU
DODQ oHรบLWOL \DNODรบร PODU LOH EX \DNODรบร PODUร Q EXOJXODUร NXOODQร OPร รบWร U $QDOLWLN
RODUDN NXOODQร ODQ DUDo LVH -DFN 3KLOOLSV WDUDIร QGDQ JHOLรบWLULOHQ ยณ52, 0RGHOLยด
ROPXรบWXU 0RGHO WHPHO ELOHรบHQOHUL VXQXODQ NXUDPVDO DUDoODUร JHOLรบWLUHELOPHN
DPDFร \OD |UQHN ROD\ RODUDN HOH DOร QDQ ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ (รทLWLP
3URJUDPร ยดQร Q GHรทHUOHQGLUPHVLQGH D\Qร ]DPDQGD ELU |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH
DUDFร RODUDN GD NXOODQร OPร รบWร U %X GHรทHUOHQGLUPHGH YHULOHU SURJUDP
NDWร Oร PFร ODUร QD LNL D\Uร G|QHPGH X\JXODQDQ DQNHWOHUOH WRSODQPร รบWร U 3URJUDP
Vร UDVร QGD X\JXODQDQ DQNHWOH NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPD LOLรบNLQ PHPQXQL\HWOHULQH
YH |รทUHQPH Gย ]H\OHULQH LOLรบNLQ YHULOHULQ HOGH HGLOPHVL KHGHIOHQPLรบWLU Programdan belli bir sรผre sonra uygulanan anketle, elde edilen bilgi ve
EHFHULOHULQ LรบWH X\JXODQร S X\JXODQPDGร รทร YH |UJย WVHO HWNL VRQXoODUร QD LOLรบNLQ
YHULOHU VDรทODQPร รบWร U
52, 0RGHOLQLQ 7&0%ยถGH X\JXODQDELOLUOLรทLQL (รทLWLP %LULPLยถQLQ 52,
X\JXODPDODUร LoLQ KD]ร U ROXS ROPDGร รทร Qร \D GD PRGHOL X\JXODPD JHUHNoHOHULQL
EHOLUOHPHN ย ]HUH \DSร ODQ GLรทHU oDOร รบPD LVH HรทLWLP \|QHWLFL YH X]PDQODUร Qร Q
J|Uย รบOHUL GRรทUXOWXVXQGD GHUOHQPLรบWLU
J. Phillips (2003)โ H J|UH HรทLWLP PDOL\HWOHULQLQ Jย YHQLOLUOLรทLQH LKWL\Do
ROGXNoD YH HรทLWLPH \DSร ODQ \DWร Uร Pร Q ELU \DUDU JHWLUPHVL \D GD \DWร Uร PGDQ ELU
ND]DQo HOGH HGLOPHVL LVWHQGLรทL Vย UHFH HรทLWLP YH SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH
\DWร Uร PODUร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH 52, 0RGHOL ELU DUDo RODUDN NXOODQร OPD\D
GHYDP HGHFHNWLU %X Doร GDQ DUDรบWร UPDQร Q KHP %DQNDยถGD \ย Uย Wย OHFHN 52,
0RGHOL X\JXODPDODUร PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ |Ooย Pย YH |UJย WVHO NDWNร Qร Q
EHOLUOHQPHVL oDOร รบPDODUร QGD KHP GH EDQNDFร Oร N DODQร QGDNL EHQ]HU
oDOร รบPDODUGD \RO J|VWHUPHVL KHGHIOHQPHNWHGLU
%X NDSVDPGD WRSODP \HGL E|Oย PGHQ ROXรบDQ DUDรบWร UPDQร Q ELULQFL
E|Oย Pย QGH |UJย WOHUGH HรทLWLPLQ |QHPL HรทLWLPGH PDOL\HW HWNLOLOLN NDYUDPร YH
oHรบLWOL PDOL\HW HWNLOLOLN \|QWHPOHUL HOH DOร QPร รบWร U
รธNLQFL E|Oย P PDOL\HW HWNLOLOLN \D GD PDOL\HW \DUDU NDUรบร ODรบWร UPDODUร QGD
LON DรบDPD RODQ HรทLWLP PDOL\HWOHULQL KHVDSODQPDVร Qร YH HรทLWLP Eย WoHVLQL iรงermektedir. hoย QFย E|Oย PGH 52, \|QWHPL \|QWHPLQ X\JXODQPDVร Qร VDรทOD\DQ
52, 0RGHOLQLQ |QHPL Vย UHFL YHULOHUL HรทLWLPH VDรทODGร รทร \DUDUODU YH
X\JXODPDGD NDUรบร ODรบร ODQ HQJHOOHU LQFHOHQPLรบWLU
'|UGย QFย E|Oย PGH 7&0% HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q PDOL\HWOHUL
KHVDSODQPDVร JHUoHNOHรบHQ HรทLWLP KDUFDPDODUร 52, 0RGHOL X\JXODPDODUร QD
JHUHNoH RODQ HรทLWLP Eย WoHVL YH PRGHO LoLQ YHUL VDรทOD\DQ DNWLYLWH\H GD\DOร
PDOL\HW PXKDVHEHVL VLVWHPL LOH LOJLOL PHYFXW GXUXP HOH DOร QPร รบWร U
%HรบLQFL E|Oย PGH \HU DODQ \|QWHPGH 52, 0RGHOLQLQ 7&0% HรทLWLP
SURJUDPODUร QGD X\JXODQDELOLUOLรทLQL DUDรบWร UPDN ย ]HUH \DSร ODQ ELUL SURJUDP
GHรทHUOHQGLUPHVL GLรทHUL HรทLWLP \|QHWLFLOHULQLQ J|Uย รบย QGHQ ROXรบDQ LNL DQNHW
oDOร รบPDVร DUDรบWร UPD JUXEX YHUL WRSODPDN LoLQ NXOODQร ODQ DUDoODUร Q
JHOLรบWLULOPHVL YH YHULOHULQ DQDOL]L NDSVDPร QGD VXQXOPXรบWร XU
$OWร QFร E|Oย PGH ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ยด HรทLWLP SURJUDPร Qร Q
VRQXoODUร 52, 0RGHOLQLQ VXQPD\ร KHGHIOHGLรทL YHULOHU oHUoHYHVLQGH
GHรทHUOHQGLULOPLรบ GLรทHU WDUDIWDQ 7&0% (รทLWLP %LULPLยถQLQ 52, X\JXODPDODUร LoLQ
ELU DGD\ ROXS ROPDGร รทร Qร EHOLUOHPHN ย ]HUH HรทLWLP \|QHWLFLOHUL YH X]PDQODUร QD
X\JXODQDQ DQNHW VRQXoODUร QD \HU YHULOPLรบWLU
Yedinci ve son bรถlรผmde ise, ROI yรถnteminin TCMBโ ye uygulDQPDVร
KDOLQGH HOGH HGLOHFHN \DUDUODU NDUรบร ODรบร ODQ Jย oOย NOHU JHOLรบWLULOPHVL JHUHNHQ
DODQODU YH EX PRGHOGH NXOODQร ODELOHFHN YHULOHU EHOLUOHQPLรบ PRGHOLQ
|QJ|UGย NOHUL oHUoHYHVLQGH SURJUDPODUD GHรทHUOHQGLUPH SODQODUร QD |Ooย POHUH
YHULOHUH YH Gร รบVDO YHULOHULQ NXOODQร รบOร KDOH JHWLULOPHVLQH LOLรบNLQ oHรบLWOL |QHULOHUH
\HU YHULOPLรบWLU
%รธ5รธ1&รธ %g/h0 (รถรธ7รธ0'( 0$/รธ<(7 (7.รธ/รธ/รธ. 0DOL\HW HWNLOLOLN WHPHOGH HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q \DSร OPD\D GHรทHU ROXS
ROPDGร รทร \D GD \DSร ODQ SURJUDPODUร Q NDWร Oร PFร ODUร Q LKWL\DoODUร Qร ve รถrgรผtรผn
KHGHIOHULQL NDUรบร OD\ร S NDUรบร ODPDGร รทร NRQXODUร LOH LOJLOHQPHNWHGLU 6ร Qร UOร
ND\QDNODU |UJย WVHO UHNDEHWL DUWร UPD Jย YHQLOLUOLรทL VDรทODPD YH HรทLWLPLQ
NDWNร Vร Qร J|VWHUPHQLQ |QHPL |UJย Wย Q oDOร รบDQODUร QD LOJLVLQL YH VRUXPOXOXรทXQX
J|VWHUHQ YH oRรทX GXUXPGD ID\GDVร Qร Q PDOL\HWLQL DรบWร รทร LGGLD HGLOHQ HรทLWLP
SURJUDPODUร QD PDOL\HW HWNLOLOLN Doร Vร QGDQ \DNODรบร OPDVร Qร ]RUXQOX Nร OPDNWDGร U
'LรทHU ELU GH\LรบOH HรทLWLPOHULQ ID\GDOร YH WHUFLK HGLOHELOLU ROXS ROPDGร รทร PDOL\HW
HWNLOLOLN DUDoODUร LOH J|VWHULOPHNWHGLU $\Uร FD PDOL\HW HWNLOLOLN LOH |UJย Wย Q
KHGHIOHUL LOH EDรทGDรบPD\DQ \DQOร รบ \DWร Uร P NDUDUODUร QGDQ NDoร QPDN YH SDUD
LVUDIร Qร |QOHPHN Pย PNย Q RODELOPHNWHGLU
0DOL\HW HWNLOLOLรทLQ DUWร Uร OPDVร ID\GD VDELWNHQ PDOL\HWOHULQ D]DOWร OPDVร
PDOL\HW VDELWNHQ ID\GDQร Q DUWร Uร OPDVร \D GD HWNLOLOLรทLQ DUWร Uร OPDVร \ROX\OD
VDรทODQPDNWDGร U 0DOL\HWOHU GDKD XFX] HรทLWLPOHUOH Gย รบย Uย Oย UNHQ ID\GD GDKD L\L
|รทUHQPH\OH HWNLOLOLN LVH HรทLWLPLQ L\LOHรบWLULOPHVL\OH DUWร Uร OPDNWDGร U
%X E|Oย PGH |QFHOLNOH |UJย WOHU LoLQ HรทLWLPLQ |QHPLQH \HU YHULOHFHN
HรทLWLPLQ HWNLOLOLรทLQL YH YHULPOLOLรทLQL DUWร UPD HรทLWLPLQ |UJย WH \DSWร รทร NDWNร Qร Q
EHOLUOHQPHVL YH ILQDQVDO RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH VRQ GHUHFH |QHPOL RODQ
PDOL\HW HWNLOLOLN NDYUDPร JHOLรบLP Vย UHFL YH |Ooย P \|QWHPOHUL Doร NODQDFDNWร U gUJย WOHUGH (รทLWLPLQ gQHPL
gUJย WOHULQ GHรทLรบLP J|VWHUHQ ELOLP YH WHNQRORML\H X\XP Vย UHFLQLQ
Kร ]ODQGร Uร OPDVร YH UHNDEHWoL Gย ]HQ LoHULVLQGH \HQLOLNOHUH Doร N RODUDN YDUOร รทร Qร
Vย UGย UHELOPHVL oDOร รบDQODUร Q HรทLWLPLQH YHULOHQ |QHP LOH Pย PNย Q ROPDNWDGร U
ร rgรผtsel hedefler, verimOLOLN UHNDEHW ย VWย QOย รทย NDOLWH\H YHULOHQ |QHP
GRรทUXOWXVXQGD LQVDQ ND\QDNODUร Qร Q JHOLรบWLULOPHVL GDKD QLWHOLNOL YH WHNQRORMLN
JHOLรบPHOHUH X\XP VDรทOD\DELOHQ oDOร รบDQODUOD VDรทODQPDNWDGร U *ย Qย Pย ]
Gย Q\DVร QGD JHUHN LQVDQ ND\QDNODUร \|QHWLPL JHUHNVH oDOร รบDQODUร Q
JHOLรบWLULOPHVL YH HรทLWLP Vย UHFL |UJย Wย Q WHPHO LรบOHYOHULQH YH |UJย W NDUร Qร
DUWร UPD\D \|QHOLN IDDOL\HWOHU NDGDU |QHPOL J|Uย OPH\H EDรบODQPร รบWร U
(รทLWLP |UJย WWH LรบOHULQ GDKD YHULPOL GDKD QLWHOLNOL YH GDKD HNRQRPLN
\DSร OPDVร QD |UJย W oDOร รบDQODUร Qร Q YH GROD\ร Vร \OD |UJย Wย Q SHUIRUPDQVร Qร
DUWร UPD\D oDOร รบDQODUร Q ELOJL EHFHUL YH GDYUDQร รบODUร QGD GHรทLรบLNOLN \DSPD\D Lรบ
YHULPLQL
YH
NDOLWHVLQL
DUWร UPD\D
YH \HQLOLNOHUH ]DPDQร QGD
X\XP
VDรทOD\DELOPH\H \|QHOLN HWNLQOLNOHUGLU รธรบOH LOJLOL EHFHULOHULQ oDOร รบDQODUFD
|รทUHQLOPHVLQL NROD\ODรบWร UPDGD |UJย W WDUDIร QGDQ SODQODQPร รบ oDED g]JHQ YH
GLรทHUOHUL V RODQ HรทLWLP Jย Qย Pย ] Gย Q\DVร QGD |UJย WOHU DUDVร rekabeti belirleyen en รถnemli unsurlardan biri olarak kabul edilmektedir.
Yรผksel (2000)โ e gรถre, temel รถrgรผt hedeflerine XODรบPD EDรบDUร Vร Qร DUWร UPD\D
\|QHOLN
HรทLWLP
oDOร รบDQODUร Q
ELOJL
EHFHUL
GDYUDQร รบ
\HWHQHN
YH
PRWLYDV\RQODUร Qร GHรทLรบWLUPH YH JHOLรบWLUPH Vย UHFLGLU 6ZDQVRQ HรทLWLP
\D GD SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH\L |UJย Wย Q \DSPDN ]RUXQGD ROGXรทX WHPHO LรบOHWPH sรผreci, potDQVL\HO ND]DQo \DUDWDQ GHรทHU DUWร Uร Fร WHUFLKH EDรทOร IDNDW \DSร OPDVร
L\L RODQ ELU DNWLYLWH RODUDN Doร NODPDNWDGร U %DUFRQV 9LODUGHOO YH DUNDGDรบODUร QD
J|UH V HรทLWLP Lรบ NDOLWHVLQLQ HWNLQOLรทLQL GROD\ร Vร \OD |UJย WH NDWNร \ร
DUWร UPDN DPDFร \OD oDOร รบDQODUร Q NDSDVLWHVLQL \ย NVHOWHQ Lรบ LoLQ JHUHNOL ELOJL
EHFHUL YH \HQL WHNQLNOHUL ND]DQGร UDQ LรบH X\XPX NROD\ODรบWร UDQ YH GDKD L\L
SR]LV\RQODU VDรทOD\DQ DNWLYLWHOHUGLU &DOOODKDQ YH :DWVRQ ยถD J|UH HรทLWLP
GRQDQร POร YH X\XP VDรทOD\DELOHQ oDOร รบDQODUOD Lรบ PLNWDUร Qร Q LรบLQ QLWHOLรทLQLQ
|UJย W HVQHNOLรทLQLQ LVWLNUDUร Q DUWPDVร |UJย Wย Q YH ELUH\OHULQ JHOHFHN LoLQ KD]ร U
ROPDVร GHPHNWLU
(รทLWLP PDOL\HWL ID\GDVร Qร DรบDQ YH |UJย W ND\QDรทร Qร Wย NHWHQ ELU
KDUFDPD XQVXUX RODUDN J|Uย OPHVLQLQ |WHVLQGH VWUDWHMLN GHรทLรบLPL HWNLOH\HQ YH
UHNDEHW Jย Fย QH XODรบPD\D \DUGร P HGHQ ELU DUDo \D GD Nร VD YH X]XQ G|QHPGH
ID\GDOร oร NWร ODU VDรทOD\DQ ELU ยณ\DWร Uร Pยด 6WRHO D 3 3KLOOLSV -
3KLOOLSV 2OGHQEXUJ <DOoร Q RODUDN NDEXO HGLOPHOLGLU
gUJย W Doร Vร QGDQ LQVDQ ND\QDรทร QD \DSร ODQ \DWร Uร P Lรบ SHUIRUPDQVร QGD
|Ooย OHELOLU ELU DUWร รบ YH |UJย WVHO GHรทLรบLP VDรทOD\DUDN YHULPOLOLรทLQ DUWPDVร QGD HQ bรผyรผk potansiyel haline gelmektedir. Gรผnรผmรผzde pek รงok รถrgรผt, verimlilik,
NDUOร Oร N |UJย WVHO EDรบDUร SHUIRUPDQV DUWร รบร UHNDEHW Jย Fย RUWDN YL]\RQ WDNร P
oDOร รบPDVร HWNLOLOLN GHรทLรบHQ NRรบXOODUD X\XP YH NDOLWH QHGHQL\OH HรทLWLPLQ
ID\GDVร Qร NDEXO HWPLรบ GXUXPGDGร U (รทLWLP VHNW|Uย Q GDKD L\L DQODรบร OPDVร Qร
Gย ]HQOH\LFL YH NRUX\XFX NXUDOODUD GDKD L\L X\XOPDVร Qร YH \HQL WHNQRORMLOHULQ
DQODรบร OPDVร Qร VDรทODPDNWDGร U %DUNHU
.DOLWH \|QHWLPL Doร Vร QGDQ EDNร OGร รทร QGD ,62 YH 46
NXUDOODUร NDOLWH\L \ย NVHOWHQ XQVXUODUGDQ HรทLWLPOH LOJLOL RODUDN |UJย WOHULQ
oDOร รบDQODUร Qร Q HรทLWLP JHUHNVLQLPOHULQL EHOLUOHPHOHULQL NDUรบร ODPDODUร Qร Vย UHo YH
aktivitelerinin belgelenmesini รถnermektedir dHWLQ YH GLรทHUOHUL 0RRUH %DUNHU
%LUH\OHU Doร Vร QGDQ HรทLWLP Lรบ WDWPLQL PRWLYDV\RQ SR]LV\RQ GHรทLรบWLUPH
YH Lรบ KDUHNHWOLOLรทL Lรบ Jย YHQOLรทL PRUDO |UJย W LoLQGH GDKD L\L Lรบ RODQDNODUร YH
yรผksHN ND]DQo QHGHQL\OH %DUNHU YH NDUDU YHUHELOPH NROD\Oร รทร KHGHI
EHOLUOHPH \HWHQHNOHULQ NXOODQร OPDVร Doร Vร QGDQ <DOoร Q |QHP
WDรบร PDNWDGร U
gUJย WVHO YH ELUH\VHO ID\GDODUร Qร Q \DQร Vร UD VRV\DO Doร GDQ GD HรทLWLPLQ
bilinen bir รถnemi mevcuttur. OECDยถ\H J|UH HรทLWLP GDKD L\L KDON VDรทOร รทร
Gย รบย N VXo RUDQร oHYUHVHO DLOHYL SROLWLN YH WRSOXPVDO NDWร Oร P YH VRV\DO
EDรทOร Oร รทD NDWNร GD EXOXQPDNWDGร U HรทLWLPLQ LรบVL]OLรทL D]DOWร Fร LรบJย Fย SL\DVDVร QGD
ย VWย QOย N VDรทOD\ร Fร HWNLVL YDUGร U YH HรทLWLP \DWร Uร PODUร IL]LNVHO VHUPD\H
\DWร Uร PODUร QGDQ GDKD oRN WHUFLK HGLOPHNWHGLU %DUNHU
%LU |UJย Wย Q UHNDEHW EDรบDUร Vร Qร HWNLOH\HQ HQ |QHPOL IDNW|UOHUGHQ ELULVL
RODUDN HรทLWLPLQ EHรบ WHPHO XQVXUX EXOXQPDNWDGร U %XQODU KHGHIOHU oร NWร ODU
faydalar, iรงsel sรผreรง ve girdilerdir 0FOQW\UH +HGHIOHU SODQODPD
GRรทUXOWXVXQGD VDSWDQDQ YH |QFHOLNOHUL EHOLUOH\HQ DQD LONHOHUGLU 3HUIRUPDQVร
DUWร UPDN JHOHFHรทH \|QHOLN SODQODPD \DSPDN LoLQ HรทLWLP KHGHIOHUL Doร N RODUDN
! " # $ &% ')(+* ,-'/. 0 0 0 1 $2 3 4 365 $
! 7 8 3 % ')(9. 0 0 0 1 ! : # $
,-'); . 0 0 0 1 < ! = > ? = $? > ? 3 @A? B ! $ C $5 = # $= D 7 -E F ! G = # 9 ! H 7 -= BI J K L : : MH5 N # M ! 7 7 ! 3 O ,I? $P B Q 0 0 2 RS3
EHOLUOHQPHOL YH JHQHOGHQ |]HOH GRรทUX Vร UDODQPDOร Gร U (รทLWLPLQ oร NWร ODUร
|รทUHQPH ELOJL EHFHUL WXWXP GHรทLรบLNOLรทL Gย รบย QPH WDU]ร SHUIRUPDQV DUWร รบร
|UJย WVHO JHOLรบLP JLEL |Ooย Pย NROD\ \D GD ]RU RODELOHQ XQVXUODUGร U (รทLWLPLQ
ID\GDVร Nร VD \D GD X]XQ G|QHPGH HรทLWLPGHQ HGLQLOHQ HNRQRPLN ELUH\VHO รถrgรผtsel ve sosyal sonuรงODUGร U (รทLWLP Vย UHFLQGH HรทLWLP LKWL\DFร X\JXODQDFDN
WHNQRORML YH \|QWHPOHU HWNLOL ELU |UJย W YH \|QHWLP \DSร Vร NDOLWH NRQWUROย
SHUIRUPDQV |Ooย Pย YH GHรทHUOHQGLUPH \HU DOPDNWDGร U (รทLWLPLQ JLUGLOHUL
NDWร Oร PFร |รทUHWLP HOHPDQร HรทLWLP \|QHWLFLVL HรทLWLP PDWHU\DOOHUL IL]LNL รบDUWODU
GRQDQร P JLEL IL]LNVHO YH\D ILQDQVDO ND\QDNODUGร U
(รทLWLPH PDOL\HWOHU YH PDOL\HW HWNLOLOLN Doร Vร QGDQ \DNODรบDELOPHN LoLQ EX
XQVXUODUร Q \DQร Vร UD HรทLWLPLQ \ย Uย Wย OPH ELoLPL HรทLWLPLQ Vย UHVL ]DPDQODPDVร
KHGHIL Kร ]ร \HUL YH |UJย Wย Q HรทLWLPH \DNODรบร Pร NRQXVXQGDNL ELOJLOHULQ %DUNHU
%DUFRQV 9LODUGHOO
YH
GLรทHUOHUL
Doร NOร รทD
NDYXรบPDVร
JHUHNPHNWHGLU (รทLWLPLQ X\JXODQPDVร QGD NHQGL NHQGLQH YH\D |รทUHWLP
HOHPDQร \DUGร Pร \OD |รทUHQPH Lรบ EDรบร QGD \D GD Vร Qร I RUWDPร QGD HรทLWLP
JHOHQHNVHO RODUDN \HULQGH \D GD X]DNWDQ |รทUHQPH ELOJLVD\DU GHVWHNOL \D GD
ELOJLVD\DU \|QHWLPOL |รทUHQPH ELUH\VHO \D GD JUXS HรทLWLPL JHUoHN ROD\ODUOD \D
GD JHUoHN ROD\ODUร NXOODQDUDN HรทLWLP JLEL oRN IDUNOร X\JXODPDODU
NXOODQร OPDNWDGร U (รทLWLP Vย UHVL Nร VD sรผreli, uzun sรผreli, bir kerelik ya da
GHYDPOร RODELOLU (รทLWLP |Ooย OHELOLU \D GD |Ooย OPHVL ]RU EHFHULOHUGHQ ELULQL
KHGHI DODELOLU (รทLWLPLQ Kร ]ร |UJย WVHO PHVOHNL \D GD ELUH\VHO Gย ]H\GHNL HรทLWLP
LKWL\DoODUร Qร Q NDUรบร Oร รทร QGD EHOLUOHQHELOLU gUJย Wย Q HรทLWLPH \DNODรบร Pร Gย รบย N
SHUIRUPDQV Lรบ EDรบร QGD EXOXQDPDPD YH oDWร รบPD JLEL QHGHQOHUOH ROXPVX]
RODELOHFHรทL JLEL Kร ]Oร Eย \ย PH ELUOHรบPHOHU \HQL ย Uย Q JHOLรบLPL \DSร ODQ Lรบ
PLNWDUร QGDNL DUWร รบ YH \HQL Lรบ RODQDNODUร QHGHQL\OH ROXPOX GD RODELOLU
(รทLWLP L\LOHรบWLULOPLรบ SHUIRUPDQV LoLQ JHUHNHQ |รทUHQPH Gย ]H\LQLQ
JHUoHNOHรบPHVL DPDFร \OD \DSร ODQ ELOLQoOL ELU Pย GDKDOH &DQPDQ
LVH LKWL\Do DQDOL]LQGHQ |UJย WH NDWNร Qร Q |Ooย OPHVLQH NDGDU Wย P DรบDPDODUร Q WHPHO KHGHIOHUH X\JXQ ELU รบHNLOGH HOH DOร QPDVร JHUHNPHNWHGLU
(รทLWLP Vย UHFL JHQHO RODUDN DQDOL] WDVDUร P JHOLรบWLUPH X\JXODPD YH
GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร QGDQ ROXรบPDNWDGร U $QDOL] |UJย WVHO YH ELUH\VHO
LKWL\DoODUร Q o|]ย POHQPHVLQL LoHUHQ HรทLWLP LKWL\DoODUร Qร Q YH JHUHNOL |รทUHQPH
Gย ]H\OHULQLQ WDQร PODQDUDN HรทLWLP LOH NDUรบร ODQDFDN SHUIRUPDQV Doร NODUร Qร Q YH
VRUXQODUร Q EHOLUOHQPHVL DรบDPDVร Gร U 7DVDUร P EX JHUHNVLQLPL NDUรบร OD\DFDN \D
GD o|]HFHN HรทLWLP SURJUDPร Qร Q EHOLUOHQPHVL SURJUDPODUGD Vย UH LoHULN
\|QWHP \HU KHGHI NLWOH YH PDOL\HWH NDUDU YHULOPHVL DรบDPDVร Gร U *HOLรบWLUPH
ย VW \|QHWLPLQ LVWHNOHUL SURJUDP GHรทHUOHQGLUPH \HQL ย Uย Q JHOLรบWLUPH SL\DVD
NRรบXOODUร QGD GHรทLรบLP LOH |UJย WVHO WHNQRORMLN YH Jย QFHO JHOLรบPHOHU
GRรทUXOWXVXQGD SURJUDP NDSVDPร QGD LoHULรทLQGH \|QWHPLQGH WHNQRORMLVLQGH
YH\D KHGHI NLWOHVLQGH \DSร ODFDN oHรบLWOL X\DUODPDODU YH GHรทLรบLNOLNOHUGHQ
ROXรบPDNWDGร U (รทLWLPLQ X\JXODQPDVร \D GD \ย Uย Wย OPHVL DรบDPDVร SODQODQDQ
SURJUDPODUร Q JHUoHNOHรบWLULOPHVLQL LIDGH HWPHNWHGLU (รทLWLPLQ GHรทHUOHQGLULOPHVL
NDWร Oร PFร ODUร Q HรทLWLPGHQ PHPQXQL\HW Gย ]H\LQLQ HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHUL
GHรทLรบLNOLNOHULQLQ LรบH \DQVร PDQร Q YH |UJย WVHO ND]DQร PODUร Q EHOLUOHQPHVLGLU
(รทLWLP Vย UHFLQL \ย Uย WHQ HรทLWLP ELULPLQLQ WHPHO J|UHYL |UJย Wย Q JHQHO
DPDo YH VWUDWHMLOHULQH LQVDQ ND\QDNODUร SROLWLNDODUร QD X\JXQ HรทLWLP SROLWLNODUร Qร
belirlemek ve รถrgรผtseO JHOLรบPHOHUH X\XPOX HNRQRPLN Jย QFHO YH WHNQRORMLN
SURJUDPODUร VDรทODPDNWร U (รทLWLP ELULPL HรทLWLPLQ NDOLWHVLQLQ \ย NVHOWLOPHVL Vร Qร UOร
ND\QDNODUOD DUWDQ HรทLWLP WDOHELQLQ NDUรบร ODQPDVร KHGHIOHQHQ SURJUDPODUGD
|QFHOLNOHULQ EHOLUOHQPHVL HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q PDOL\HWOHULQLQ |UJย Wย Q VWUDWHMLN
KHGHIOHUL YH EHNOHQHQ \DUDUODU GRรทUXOWXVXQGD WDKPLQ HGLOPHVL &DVFLR
V HรทLWLPOH LOJLOL ย VW Gย ]H\ SROLWLNDODUร Q EHOLUOHQPHVL SODQODPD NDUDU YHUPH
YH
\|QHWLP
LรบOHULQL
|UJย Wย Q
GLรทHU
ELULPOHUL\OH
HรบJย Gย POย
RODUDN
yรผrรผtรผlmesinden (Flynn, 1998) sorumludur. (รทLWLPGH 0DOL\HW (WNLOLOLN (รทLWLP DNWLYLWHOHUL ELU |UJย Wย Q GRรทUXGDQ NDU DPDFร QD \|QHOPLรบ
IDDOL\HWOHULQGHQ ROPDGร รทร LoLQ GDKD oRN ย VW \|QHWLP \D GD LQVDQ ND\QDNODUร
SROLWLNDVร GRรทUXOWXVXQGD YHULOHQ NDUDUODUOD \ย Uย Wย OPHNWHGLU (รทLWLPOH LOJLOL
NRQXODUGD HรทLWLP IRQNVL\RQX Gร รบร QGDNL NLรบLOHULQ NDUDU YHUPHVL EX DODQD
DNWDUร ODQ Vร Qร UOร ND\QDNODUร Q HQ L\L YH HQ YHULPOL รบHNLOGH NXOODQร OPDVร Qร gรผndeme getirmektedir. Campbell (1997)โ e gรถre bir รถrgรผtteki รผst dรผzey
yรถnHWLFLOHU HรทLWLPH KDUFDQDQ SDUDQร Q \DWร Uร P \DSPD\D GHรทHU ROXS ROPDPDVร \OD LOJLOHQPHNWH YH EX LรบH GDKD oRN ILQDQVDO Doร GDQ |QHP
YHUPHNWHGLU รธQVDQ ND\QDNODUร IDDOL\HWOHULQLQ YH VRQXoODUร Qร Q EX รบHNLOGH
GHรทHUOHQGLULOPHVL JLUGLOHU PDOL\HWOHU YH |UJย W DPDFร QD X\JXQ oร NWร ODU
ID\GDODU DUDVร QGDNL LOLรบNL\L HOH DODQ PDOL\HW HWNLOLOLNOH VDรทODQPDNWDGร U &DQ YH
GLรทHUOHUL V
0DOL\HW HWNLOLOLN \DWร Uร P VHoHQHNOHUL DUDVร QGD KDQJLVLQLQ HQ L\L ROGXรทX
VRUXVXQX \DQร WODUNHQ Eย WoH LOH LOLรบNLOHQGLULOHUHN PDOL\HWOHULQ HQ D]D LQGLULOPHVLQL YH HรทLWLPLQ VRQXoODUร Qร Q RODELOHFHN HQ ย VW Gย ]H\H oร NDUร OPDVร Qร
6WRQH YH :DWVRQ DPDoODPDNWDGร U %X GXUXPGD PDOL\HW HWNLOLOLN
PDOL\HWOHULQ D]DOWร OPDVร ID\GDQร Q DUWร Uร OPDVร \D GD HWNLOLOLรทLQ DUWร Uร OPDVร \ROODUร
LOH VDรทODQPDNWDGร U 0DOL\HWOHULQ D]DOWร OPDVร RQ OLQH HรทLWLPOHU \D GD |UJย W
LoLQGHQ HรทLWPHQOHULQ WHPLQ HGLOPHVL JLEL GDKD Gย รบย N PDOL\HWOL HรทLWLPOHULQ
JHUoHNOHรบPHVL
LOH
VDรทODQร UNHQ
ID\GDQร Q
DUWร Uร OPDVร
NDWร Oร PFร ODUร Q
WHSNLOHULQGHNL L\LOHรบPH HรทLWLP KHGHIOHUL LOH X\XPOX |รทUHQPH \HQL ELOJL YH
EHFHULOHULQ LรบH GDKD oRN X\JXODPDVร EX X\JXODPDODUGDQ |UJย WVHO HWNLOHU
\DUDWDFDN VRQXoODU HOGH HGLOPHVL \ROODUร \OD VDรทODQPDNWDGร U (WNLOLOLรทLQ
DUWร Uร OPDVร LVH GDKD L\L HรทLWLPOHUOH \D GD HรทLWLPLQ L\LOHรบWLULOPHVL LOH Pย PNย Q
ROPDNWDGร U .LUNSDWULFN ยถH J|UH HWNLOL ELU HรทLWLP LKWL\DoODUD GD\DQPDOร
XODรบร ODELOLU DPDoODUร KHGHIOHPHOL GRรทUX ]DPDQGD GRรทUX \HUGH YH GRรทUX
NLรบLOHU LoLQ \DSร OPDOร HWNLOL \|QWHPOHU NXOODQPDOร NDWร Oร PFร ODU PHPQXQ HGLOPHOL
YH SURJUDP GHรทHUOHQGLULOHELOPHOLGLU
gUJย WOHUGH HรทLWLPH YHULOHQ |QHPLQ DUWPDVร |UJย WVHO UHNDEHW
Jย YHQLOLUOLN HรทLWLPLQ NDWNร Vร Qร J|VWHUPH oDEDODUร Eย \ย \HQ HรทLWLP Eย WoHOHUL
HรทLWLP DODQร QGDNL Vร Qร UOร ND\QDNODU EX Vร Qร UOร ND\QDNODUร Q IDUNOร HรทLWLP Wย UOHUL
IDUNOร JLUGL NDWHJRULOHUL YH IDUNOร ELULPOHU DUDVร QGD GDKD HWNLOL ELU รบHNLOGH
GDรทร Wร OPDVร PDOL\HW HWNLOLOLรทH LOJL\L DUWร UDQ NRQXODUGร U 0H\HU YH 6WRHO ยถH
J|UH HรทLWLP Eย WoHVLQL QHWOHรบWLUPHN LVWH\HQ ELU \|QHWLFL HรทLWLP SODQร Qร Q ID\GDOร
YH WHUFLK HGLOHELOLU ROGXรทXQX PDOL\HW HWNLOLOLN DUDoODUร LOH J|VWHUPHN ]RUXQGDGร U
Tamamlanan programlar kadar gelecekte planlanan programlar iรงin
GH \DSร ODQ PDOL\HW HWNLOLOLN oDOร รบPDODUร JHQHO RODUDN PDOL\HW DQDOL]L RODUDN LIDGH
HGLOPHNWHGLU 0DOL\HW DQDOL]L HรทLWLP \|QHWLFLOHUL SODQODPDFร ODU NDUDU YHULFLOHU
YH X\JXOD\ร Fร ODU LoLQ Jย oOย YD]JHoLOHPH] YH oRN \|QOย ELU DUDo ROPDNWDGร U
&RRPEV YH +DOODN &DVFLR V :RRGKDOO
(รทLWLPGH PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ VDรทODQPDVร YH YHULPLQ DUWร Uร OPDVร LoLQ
finansal, politik ve yรถnetseO X\JXODPDODUร Q DUDรบWร Uร OPDVร &RRPEV YH +DOODN
D\Qร VRQXFX VDรทOD\DQ DOWHUQDWLI \DWร Uร PODUร Q NDUรบร ODรบWร Uร OPDVร
VHoHQHNOHU DUDVร QGD HQ HNRQRPLN YH HWNLOL RODQร Q VHoLOPHVL ND\QDN
GDรทร Oร Pร QGD HWNLOLOLรทLQ DUWร Uร OPDVร :RRGKDOO YH HรทLWLP VRQXoODUร LOH
PDOL\HWOHULQ \|QHWLFLOHULQ J|UPHN LVWHGLรทL รบHNLOGH SDUDVDO RODUDN LIDGH HGLOPHVL
%UDXFKOH YH 6FKPLGW JHUHNOLGLU %XQXQ LoLQ LON JLULรบLP PDOL\HWOHULQ
EHOLUOHQHQ |UJย WVHO ELU oHUoHYHGH Gย ]HQOL ELU รบHNLOGH WDQร PODQPDVร
KHVDSODQPDVร YH UDSRUODQPDVร Gร U :HLQVWHLQ V (รทLWLP
VRQXoODUร Qร Q ED]ร GXUXPODUGD NHVLQ RODUDN WHVSLW HGLOHPHPHVL \D GD
|Ooย OHPH\HQ ID\GDODU VDรทODPDVร SURJUDPODUร Q NDWNร Vร Qร Q EHOLUOHQPHVLQGH
]RUOXNODUD QHGHQ ROVD GD PDOL\HWOHULQ KHVDSODQPDVร QGDQ VRQUDNL JLULรบLP
ID\GDODUร Q YH VRQXoODUร Q EHOLUOHQPHVL ROPDNWDGร U (รทLWLPLQ GLQDPLN YH RUJDQLN
ROGXรทX YDUVD\ร Pร LOH EX Wย U DQDOL]OHULQ JLUGL RUDQODUร QGD WHNQRORMLGH |UJย W
\|QHWLPLQGH YH YHULPOLOLNWH PH\GDQD JHOHQ GHรทLรบPHOHUL JHOHFHรทH \|QHOLN
gerรงekรงi tahminler yapmak iรงiQ JHoPLรบH \|QHOLN SROLWLNDODUร Vร Qร UOร Oร NODUร รถrgรผtsel, ekonomik ve politik gรผรงleri (Coombs ve Hallak, 1987, s.3) iรงermesi
JHUHNPHNWHGLU
0DOL\HW (WNLOLOLNOH รธOJLOL dDOร รบPDODU YH *HOLรบLP 6ย UHFL gUJย WVHO DPDoODUร JHUoHNOHรบWLUPHN LoLQ HรทLWLP \|QHWLFLOHULQLQ DPDFร
HรทLWLP KHGHIOHUL LOH |UJย WVHO VWUDWHMLOHU \D GD KHGHIOHU DUDVร QGD WXWDUOร Oร รทร
VDรทODPDN ND\QDNODUร |QFHOLNOHUL GLNNDWH DODUDN GHQJHOL ELU รบHNLOGH GDรทร WPDN
HรทLWLPLQ \DUDUร Qร EHOLUOH\HELOPHN YH VRQXoODUร Qร |OoHELOPHN EX VRQXoODUร GLรทHU
\DWร Uร P RODQDNODUร Qร Q YHULPOLOLรทL LOH NDUรบร ODรบWร UDELOPHN ROPDOร Gร U
(รทLWLPGH PDOL\HW HWNLOLOLรทL HรทLWLPLQ ILQDQVDO JHWLULVLQL \D GD HรทLWLPLQ
HNRQRPLN \DUDUODUร Qร HOH DODQ DUDรบWร UPDODUGD ED]ร \|QWHPOHU SHUIRUPDQV
ND\ร WODUร \D GD HรทLWLP NRรบXOODUร DOWร QGD PDOL\HWOHUL DQDOL] HGHUNHQ GLรทHUOHUL
HรทLWLOPH\HQ oDOร รบDQODUOD LOJLOL VRQXoODUร HOH DOPร รบWร U %UDXFKOH YH 6FKPLGW
%LU HรทLWLP SURJUDPร Qร Q NDWNร Vร Qร Q |Ooย OPHVL HรทLWLP \DWร Uร Pร Qร Q JHUL
G|Qย รบย Qย Q \D GD PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ EHOLUOHQPHVL DPDFร \OD |]HOOLNOH HรทLWLPGH
ID\GDQร Q |Ooย Pย NRQXVXQGD \DSร ODQ DQDOL]OHUGH WDULKVHO Vย UHo LoHULVLQGH
oHรบLWOL G|QHPOHUGH IDUNOร EDNร รบ Doร ODUร Qร Q KDNLP ROGXรทX J|Uย OPHNWHGLU
\ร OODUร DUDVร QGD HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q HNRQRPLN HWNLVLQL
J|VWHUPH YH ILQDQVDO \DUDUD XODรบPD JLULรบLPOHUL SHUIRUPDQV DUWร UPD
oDOร รบPDODUร LOH VDรทODQPร รบWร U 6ZDQVRQ V
YH \ร OODUร SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH YH HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q
ELU \DWร Uร P RODUDN Gย รบย Qย OPHVL Doร Vร QGDQ U|QHVDQV G|QHPL ROPXรบWXU %X
dรถnemde, โ finansal analiz yรถntemiโ ve proJUDPODUร Q ยณPDOL\HW \DUDU RUDQODUร ยด
oDOร รบPDODUร JHOLรบWLULOPLรบWLU 6ZDQVRQ V (รทLWLP VRQXoODUร Qร Q
|Ooย OPHVLQGHNL Jย oOย NOHU YH VXEMHNWLI \|QHWLFL NDUDUODUร Qร Q ELU |Ooย GH RUWDGDQ
NDOGร UDELOPHVL JHUHNVLQLPL LOH HรทLWLP VWUDWHMLOHULQLQ SHUIRUPDQV HWNLQOLN
NULWHUOHUL PDOL\HWOHU YH LQVDQ ND\QDรทร \|QHWLPL PXKDVHEHVL GRรทUXOWXVXQGD
PDOL\HW YH \DUDU ย ]HULQGH \RรทXQODรบPDVร Qร JHUHNWLUPLรบWLU :ULJKW YH %HOFRXUW
(รทLWLP SURJUDPODUร QD SDUDVDO Doร GDQ \DNODรบDQ ILQDQVDO DQDOL] yรถnteminde, programdan kaynaklanDQ SHUIRUPDQV GHรทHUL SURJUDPร Q PDOL\HWL
YH SURJUDPร Q ID\GDVร RODUDN ย o DQD ELOHรบHQ EXOXQPDNWDGร U %UDXFKOH YH
6FKPLGW
ยถOHUGH ILQDQVDO DQDOL] HรทLOLPLQLQ \DWร Uร PODUร Q SODQODQPDVร
DรบDPDVร QGD |UJย WOHULQ NDUDU YHUPH Vย UHFLQLQ |QHPLQL J|VWHUHPHPHVL
QHGHQL\OH PDOL\HW YH \DUDUร Q WDKPLQ HGLOPHVLQGH ยณILQDQVDO ID\GD WDKPLQ
\|QWHPLยด NXOODQร OPร รบWร U $UDรบWร UPDODU GDKD oRN X\JXQ EDรทร POร SHUIRUPDQV
GHรทLรบNHQOHUL ย ]HULQH \RรทXQODรบPร รบ YH ID\GDQร Q ILQDQVDO RODUDN WDKPLQLQH
RODQDN YHUPLรบWLU 6ZDQVRQ V . Yรถnetimin stratejik karar verme
DUDFร |UJย Wย Q EDรบDUร Vร YH SODQODPD NRQXVXQGD DQDKWDU RODUDN NDUรบร ODรบWร UPD
VHoPH YH \|QOHQGLUPHGH NXOODQร ODQ ILQDQVDO ID\GD WDKPLQ \|QWHPL
SURJUDPODUร Q HNRQRPLN GHรทHUL SHUIRUPDQV |QJ|Uย OHULQLQ ILQDQVDO GHรทHUL
\DWร Uร PODUร Q JHUL G|Qย รบ RUDQร HรทLWLPGHQ ND\QDNODQDQ |UJย W oร NWร ODUร YH
SURJUDPODUOD RUWD\D oร NDQ GHรทLรบNHQOHU KDNNร QGD ELOJL VDรทODPDNWDGร U
3HUIRUPDQV Doร NODUร QD GD\DOร WDKPLQOHUGHQ |WH NHVLQ \DWร Uร P NDUDUร YHUPH\H
\DUGร PFร Nร VD G|QHPOL X\JXODPDOร YH DรบDPDOร 6ZDQVRQ YH *UDGRXV
6ZDQVRQ YH 6OHH]HU RODQ EX \|QWHPH J|UH HรทLWLP VRQUDVร YHULPOLOLN
DUWร รบร QGDQ HOGH HGLOHQ SHUIRUPDQV GHรทHUOHUL LOH HรทLWLP |QFHVL SHUIRUPDQV
GHรทHUOHUL NDUรบร ODรบWร Uร OPDNWD YH PDOL\HWOHUOH LOLรบNLOHQGLULOPHNWHGLU %UDXFKOH YH
6FKPLGW
ยถOร \ร OODUร Q EDรบODUร QGD PDOL\HW YH \DUDU oDOร รบPDODUร HOH DOร Qร UNHQ
HรทLWLP |UJย WVHO NDWNร VDรทOD\DQ ELU \DWร Uร PGDQ oRN ELU PDOL\HW XQVXUX RODUDN
HOH DOร QPร รบWร U 0R\ YH 0F'RQDOG ยถOร \ร OODUร Q VRQODUร QGDQ LWLEDUHQ
HรทLWLP VRQXoODUร Qร Q DQDOLWLN RODUDN |Ooย OHELOHFHรทL |Ooย OPHVL ]RU RODQ VRQXoODUร Q ELOH SDUDVDOODรบWร Uร ODELOHFHรทL YH E|\OHFH HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q JHUL
G|Qย รบย Qย Q WHVSLW HGLOHELOHFHรทL Gย รบย QFHVL LOH ย ]HULQGH \LUPL \ร OGDQ ID]OD
oDOร รบร ODQ YH JHOLรบWLULOPH Vย UHFL GHYDP HGHQ ยณ52, <|QWHPLยด Dรทร UOร N ND]DQPร รบWร U
)LQDQV YH PXKDVHEH RULMLQOL RODQ EX \|QWHP HรทLWLPLQ VRQXoODUร Qร YH HรทLWLP
\DWร Uร PODUร Qร Q JHUL G|Qย รบย Qย |OoHQ LQVDQ ND\QDNODUร o|]ย P DUD\ร รบODUร LoLQGH
Jย QFHOOLรทLQL NRUX\DQ YH |QHPL JLWWLNoH DUWDQ ELU \DNODรบร P ROPDNWDGร U .UHOO ยถH J|UH PDOL\HW HWNLOLOLN NDSVDPร QGD ELULQFL QHVLO 52, DUDรบWร UPDODUร
PDOL\HW WDVDUUXIODUร QD G|Qย N oDOร รบPDODUร LoHULUNHQ LNLQFL QHVLO DUDรบWร UPDODU รถrgรผt stratejilerini ve temel รถrgรผt hedeflerini iรงermektedir. %X JHOLรบLP Vย UHFLQGHNL oDOร รบPDODU ร รบร รทร QGD Jย Qย Pย ]GH PDOL\HW
HWNLOLOLรทLQ |Ooย Pย QGH |UJย WOHUFH NXOODQร ODQ IDUNOร \|QWHPOHU EXOXQPDNWDGร U
รธQVDQ ND\QDรทร Qร JHOLรบWLUPH \D GD HรทLWLP SURJUDPODUร QGD ID\GDQร Q EHOLUOHQPHVL
YH EX ID\GDQร Q PDOL\HWOHUOH NDUรบร ODรบWร Uร ODUDN HรทLWLP \DWร Uร PODUร KDNNร QGD
\DUJร \D YDUร OPDVร LoLQ NXOODQร ODQ \|QWHPOHUGHQ ED]ร ODUร Nร VDFD Doร NODQDFDNWร U 0DOL\HW (WNLOLOLรทL gOoHQ <|QWHPOHU HรทLWLP
(รทLWLP DODQร QD LOLรบNLQ Jย YHQLOLU PDOL\HW YHULOHULQH XODรบร ODPDPDVร ID\GDODUร Qร Q
WDQร PODQPDVร QGD
L]OHQPHVLQGH
YH
SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร QGDNL Jย oOย NOHU HรทLWLPLQ SHUIRUPDQV JHOLรบLPLQH HWNLVLQLQ
GLรทHU IDNW|UOHUGHQ D\Uร WXWXODPDPDVร YH ED]ร GXUXPODUGD \DWร Uร Pร Q JHUL
G|Qย รบย Qย Q EHOLUOHQPHVLQLQ HOYHULรบVL] RODELOPHVL JLEL HQJHOOHUH UDรทPHQ HรทLWLP
\|QHWLFLOHUL |UJย WOHULQ YH YHULOHULQ HOYHUGLรทL |Ooย GH oHรบLWOL \|QWHPOHUOH PDOL\HW
HWNLOLOLรทL |OoPH\H oDOร รบPDNWDGร U %X \|QWHPOHULQ oRรทX HWNLOL HรทLWLPLQ ELU PDOL\HW
RODUDN DOJร ODQPDVร \HULQH \DWร Uร P \DSร OPD\D GHรทHU ELU JLULรบLP LODYH NDWNร
|UJย W EDรบDUร Vร Qร JDUDQWLOH\HQ DNWLYLWH RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHVLQH VD\ร VDO
NDQร WODU VDรทODPDNWDGร U
+ROWRQ YH 1DTXLQ HรทLWLPLQ HWNLOLOLรทLQL VDรทODPDGD |Ooย POHULQ
NXOODQร OPDVร Qร Q |UJย WVHO UHNDEHWL DUWร UPD oDOร รบDQODUร HรทLWLP \ROX\OD
JHOLรบWLUPH |UJย WVHO Jย YHQL VDรทODPD YH HรทLWLPH D\Uร ODQ ND\QDNODUGD J|Uย OHQ
Kร ]Oร DUWร รบ QHGHQL\OH LQVDQ ND\QDรทร X]PDQODUร DUDVร QGD JLGHUHN DUWDQ ELU LOJL
J|UGย รทย Qย YXUJXODPร รบWร U (รทLWLP VRQXoODUร Qร Q GHรทHU HWLN GDYUDQร รบ YH |]HO
ELOJLOHUH \|QHOLN ROPDVร VXEMHNWLI oร NWร ODUร Q NDUPDรบร NOร รทร |UJย WVHO HWNLQLQ YH
PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ J|VWHULOPHVL JHUHNVLQLPL QHGHQL\OH HรทLWLP VRQXoODUร Qร Q
|Ooย OPHVL YH EXQX VDรทOD\DQ \|QWHPOHULQ Jย YHQLOLUOLรทL oRN |QHPOLGLU
0DOL\HW HWNLOLOLรทL |OoHQ \|QWHPOHUGHQ ยณ52,ยด HรทLWLPH \DWร Uร ODQ KHU ELU
SDUD PLNWDUร LoLQ \DWร Uร PFร \D JHUL G|QHQ SDUD PLNWDUร Qร LIDGH HWPHNWHGLU 52,
HรทLWLPGHQ VDรทODQDQ QHW ID\GDQร Q HรทLWLPLQ PDOL\HWLQH \ย ]GH RUDQร RODUDN formรผle edilmektedir (Barker, 2001; J. Phillips, 1996c; P. Phillips, 2002;
- 3KLOOLSV 6WRQH 52, \|QWHPL WHPHOGH HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q
|UJย WVHO NDWNร Vร LOH PDOL\HWOHUL DUDVร QGDNL LOLรบNL\L HOH DODUDN ILQDQVDO ELU VRQXo
J|VWHUPHNWH YH GLรทHU PDOL\HW HWNLOLOLN \|QWHPOHULQLQ ย ]HULQGH GXUGXรทX
QRNWDODUร Q oRรทXQX LoHUPHNWHGLU
0DOL\HW HWNLOLOLรทLQ |Ooย Pย QGH HQ Vร N NXOODQร ODQ \|QWHP PXKDVHEH
YHULOHULQH EDรทOร RODUDN Kesaplanan โ maliyet \DUDU DQDOL]L FRVW EHQHILW Q
UDWLR ยดGLU %X DQDOL] LON DรบDPDGD HรทLWLP PDOL\HWOHULQLQ KHVDSODQPDVร LNLQFL DรบDPDGD LVH SURJUDPร Q |UJย W ย ]HULQGHNL HWNLOHULQLQ GLรทHU ELU GH\LรบOH ]DPDQ
WDVDUUXIX YHULPOLOLN ย UHWLP NDUOร Oร N NDOLWH YH NLรบLVHO YHULOHU JLEL WDVDUUXI HGLOHQ
\D GD ND]DQร ODQ ID\GDODUร Q KHVDSODQPDVร LOH HOGH HGLOPHNWHGLU )D\GD YH
PDOL\HWOHU SURJUDP Vย UHVL NDWร Oร PFร \D GD SURJUDPร Q NHQGLVL ELULP DOร QDUDN
KHVDSODQPDNWDGร U 0DOL\HW \DUDU RUDQร WRSODP \DUDUODU WRSODP PDOL\HWH
bรถOย QHUHN HOGH HGLOPHNWH YH EX Doร GDQ 52,ยถGHQ IDUNOร Oร N J|VWHUPHNWHGLU
%DUNHU 3 3KLOOLSV - 3KLOOLSV 6WRQH
ยณ*HUL |GHPH Vย UHVLยด \|QWHPL WHPHOGH VHUPD\H KDUFDPDODUร Qร Q
GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH NXOODQร OPDNWD YH \DWร Uร PGDQ ND\QDNODQDQ QDNLW JLULรบOHULQL
QDNLW oร Nร รบODUร QD HรบLWOH\HUHN \DSร ODQ LON \DWร Uร Pร Q JHUL G|Qย รบย LoLQ JHUHNOL RODQ
Vย UH\L D\ \D GD \ร Oร |OoPHNWHGLU *HUL |GHPH Vย UHVL WRSODP \DWร Uร Pร Q HรทLWLP
SURJUDPร QGDQ VDรทODQDQ \D GD EHNOHQHQ WDVDUUXI \D GD JHWLUL\H E|Oย QPHVL\OH
EXOXQPDNWDGร U %UDXFKOH YH 6FKPLGW - 3KLOOLSV D V T+UV! W BVK YX (7%VK 7 Z $ > 7 = ? > ? ? ! ? [ B6K " Z5 ? = ? > 5 \ $= ] ! V !6 [ $ J 5 7 = ] < > 3
- 3KLOOLSV V %X \|QWHP GHQNOLN QRNWDVร QD JHOHQH NDGDU HรทLWLP
LoLQ D\Uร ODQ SDUDQร Q EXJย QNย GHรทHULQL \D GD PDOL\HWLQL GLNNDWH DOPDPDNWDGร U
%X QHGHQOH ELU \ร OGDQ GDKD D] JHUL G|Qย รบ Vย UHVL YHUHQ SURJUDPODUGD EDรบND
\|QWHPOHULQ X\JXODQPDVร Qร JHUHNWLUVH GH VDGHFH L]OHPH DPDoOร NXOODQร ODUDN
SRWDQVL\HO HรทLWLP \DWร Uร Pร QD LON EDNร รบ Doร Vร VDรทODPDNWDGร U &DPSEHOO
ยณรธVNRQWR HGLOPLรบ QDNLW DNร รบร ยด \|QWHPL HรทLWLP VRQXFXQGD RUWD\D oร NDQ
\ร OOร N WDVDUUXIODU LOH SURJUDPODUร Q WDVDUODQPDVร YH X\JXODQPDVร LoLQ JHUHNOL
RODQ QDNLW oร Nร รบODUร Qร NDUรบร ODรบWร UPDNWDGร U +HU \ร O EHNOHQHQ WDVDUUXIODUร Q YH
QDNLW oร Nร รบODUร Qร Q FDUL IDL] RUDQODUร LOH LVNRQWR HGLOGLรทL \|QWHP SDUDQร Q รบLPGLNL
GHรทHULQLQ GDKD GHรทHUOL ROGXรทX YDUVD\ร Pร QD GD\DQPDNWDGร U - 3KLOOLSV
V 1DNLW oร Nร รบODUร Qร Q EXJย QNย GHรทHUL WDVDUUXIODUร Q EXJย QNย GHรทHULQGHQ
Eย \ย NVH HรทLWLP \DWร Uร Pร \DQOร รบ ELU |UJย W VWUDWHMLVL RODUDN NDEXO HGLOPHNWHGLU
<DWร Uร PODUร Q |QFHOLN Vร UDODQPDVร QGD YH DOWHUQDWLI \DWร Uร PODUร Q WHUFLK
HGLOPHVLQGH ID\GDOร RODQ EX \|QWHPLQ HรทLWLP DODQร QGD X\JXODPDVร NDUPDรบร N
YH ]RUGXU
ยณgUJย W NDUร QD NDWNร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVLยด \|QWHPL KHU ELU NDWร Oร PFร Qร Q
YHULPOLOLรทLQH HรทLWLPLQ HNOHGLรทL GHรทHU YH SURJUDPร Q |UJย Wย Q WRSODP GHรทHULQH
\DSWร รทร LODYH NDWNร \ร GHรทHUOHQGLUPHNWHGLU g]HOOLNOH NDUD NDWNร Qร Q NROD\Oร NOD
EHOLUOHQGLรทL VHNW|UOHUGH HรทLWLPLQ \DWร Uร P \DSPD\D GHรทHU ROXS ROPDGร รทร Qร
EHOLUOHPHN LoLQ |UJย WH HNOHQHQ WRSODP GHรทHU WRSODP HรทLWLP PDOL\HWL\OH
NDUรบร ODรบWร Uร OPDNWD YH .LUNSDWULFNยถLQ GHรทHUOHQGLUPHGH ELULQFL DรบDPD WHSNL YH
G|UGย QFย DรบDPD VRQXo YHULOHULQL D\Qร DQGD WRSODPDNWDGร U (รทLWLPLQ NDWNร Vร
NDWร Oร PFร ODUร Q HรทLWLPGH KDUFDGร รทร Vย UHQLQ \ย ]GHVL YH HรทLWLP |QFHVL YH VRQUDVร
YHULPOLOLNOHULQGHNL GHรทLรบLP \ย ]GHVL oDUSร ODUDN KHVDSODQPDNWDGร U <|QWHP Lรบ
SHUIRUPDQVร LOH HรทLWLP YH YHULPOLOLN DUDVร QGD ELU EDรท NXUGXรทX LoLQ ย VW
\|QHWLPFH WHUFLK HGLOPHVLQH oDOร รบDQODUร Q NDWร Oร Pร Qร YH Lรบ DQDOL]LQLQ NXOODQร Pร Qร
GHVWHNOHPHVLQH NDUรบร Q VXEMHNWLI \DUJร ODU LoHUPHNWHGLU &DPSEHOO
ยณ(รทLWLP SXDQODPD NDUWODUร ยด \D GD ยณGHQJHOL SXDQODPD NDUWODUร ยด \|QWHPL
Robert Kaplan ve David Nortonโ un 1993 Vย UHVLQFH \D\ร PODGร NODUร ย o
PDNDOH YH ยถGD \D\ร PODQDQ NLWDSODUร LOH WDQร Wร OPร รบ YH \D\Jร QODรบWร Uร OPร รบWร U
Bu kavramsal รงerรงeve, รถrgรผtรผn vi]\RQXQX ILQDQV NDWร Oร PFร LoVHO LรบOHWPH
Vย UHFL YH |รทUHQPH Eย \ย PH EDNร รบ Doร ODUร DUDVร QGD GDรทร WDQ ELU GL]L SHUIRUPDQV
J|VWHUJHOHULQH G|Qย รบWย UPHNWHGLU 'HQJHOL SXDQODPD NDUWODUร PHYFXW
SHUIRUPDQVOD |รทUHQPH LOHUOHPH VDรทOD\DQ Vย UHo L\LOHรบWLULOPHVL HรทLWLP
PRWLYDV\RQ YH ELOLรบLP VLVWHPLQLQ JHOLรบWLULOPHVL oDEDODUร Qร Q L]OHQPHVLQL
VDรทODPDNWD YH HรทLWLPLQ GHรทHULQL J|VWHUPHGH ELU DUDo ROPDNWDGร U %DODQFHG
6FRUHFDUG %DUNHU - 3KLOOLSV .DSODQ YH 1RUWRQ
0R\ YH 0F'RQDOG 6FKPLGW WDUDIร ndan ilerletilen bu yรถntemde, ROI
0RGHOLQLQ NXOODQGร รทร YHULOHUH GD\DOร RODUDN JHOLรบWLULOPLรบ WHPHO J|VWHUJHOHU
WHSNL |รทUHQPH X\JXODPD |UJย WVHO HWNL 52, YHULOHUL YH SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ
ID\GDODUGDQ ROXรบDQ \HGL ELOHรบHQL EXOXQPDNWDGร U 6FKPLGW
โ PHUIRUPDQV gรทUHQPH 0HPQXQL\HW 'HรทHUOHQGLUPH 6LVWHPLยด VRUXODU
WHNQLNOHU YH VXQXODQ VRQXoODU Doร Vร QGDQ NDWร X\JXODPDODU Doร Vร QGDQ HVQHN
ELU \|QWHPGLU %X VLVWHPGH SHUIRUPDQV |UJย WVHO \D GD NLรบLVHO Lรบ VRQXoODUร YH
parasal fayda ya da finansal sonuรงlar olarDN LIDGH HGLOPHNWHGLU 6LVWHPH
J|UH ID\GDVร PDOL\HWLQL LNL NDW DรบDQ SURJUDPODU EDรบDUร Oร NDEXO HGLOPHNWHGLU
0HPQXQL\HW GDYUDQร รบ GHรทLรบLNOLรทL EHNOHQWLVL RODUDN |รทUHQPH LVH |Ooย POHUGHQ
HOGH HGLOHQ ELOJL YH Lรบ ย ]HULQGH J|VWHULOHQ GHQH\LPOHU RODUDN |Ooย OPHNWHGLU %X
VLVWHP VRQ \ร OODUGD NXOODQร OPDPDNWDGร U %UDXFKOH YH 6FKPLGW
โ Verimlilik รถlรงรผmรผยด \|QWHPL oร NWร ODU LOH ย UHWLPGH NXOODQร ODQ JLUGLOHU
DUDVร QGDNL
LOLรบNL
GRรทUXOWXVXQGD
oร NWร Qร Q
JLUGL\H
E|Oย Pย
RODUDN
WDQร PODQPDNWDGร U (รทLWLPGH YHULPOLOLN |Ooย Pย GDKD D] ND\QDN LOH D\Qร
oร NWร Qร Q HOGH HGLOPHVL YH\D HรทLWLPH D\Uร ODQ ND\QDN D\Qร LNHQ oร NWร Qร Q
DUWร Uร OPDVร YH SRWDQVL\HO DUWร รบODUร Q ND\QDN GDรทร Oร Pร Qร Q YH |UJย WVHO KHGHIOHULQ
HQ L\L รบHNLOGH QDVร O NDUรบร ODQDFDรทร Qร Q EHOLUOHQPHVL DPDFร \OD \DSร OPDNWDGร U
%DUNHU
ยณ<DUDUOร Oร N DQDOL]Lยด SURJUDPร Q SDUDVDO GHรทHUL SHUIRUPDQV HWNLVLQLQ
Vย UHVL HรทLWLOHQ VD\ร Vร HรทLWLOHQ EDรบร QD PDOL\HWOHU HรทLWLPLQ JHoHUOLOLN Vย UHVL
HรทLWLOHQ YH HรทLWLOPH\HQ oDOร รบDQODU DUDVร QGDNL SHUIRUPDQV IDUNOร Oร NODUร ยณGHรทHUยด
YH VWDQGDUW VDSPDQร Q WDKPLQ HGLOPHVLQGHQ HOGH HGLOPHNWHGLU 6KHSSHFN DQG
&RKHQ %LUGHQ oRN GHรทLรบNHQLQ WDKPLQLQH GD\DQDQ YH VXEMHNWLI \DUJร ODU
LoHUGLรทL LoLQ HรทLWLPGH oRN WHUFLK HGLOPH\HQ %UDXFKOH YH 6FKPLGW
- 3KLOOLSV EX \|QWHPGH Doร NODQPDVร HQ ]RU RODQ NDYUDP SHUIRUPDQV
DUWร รบ GHรทHULGLU &DVFLR ยถ\D J|UH LVH Kร ]OD JHOLรบWLULOHELOLU EDVLW YH NROD\
X\JXODQDELOLU ROPDVร QHGHQL\OH ย VWย QOย รทย RODQ ELU \|QWHPGLU
ยณ6RQXo RGDNOร LQVDQ ND\QDNODUร JHOLรบLP PRGHOLยด LKWL\Do DQDOL]LQGHQ
program sonuรงlaUร Qร Q Doร NODQPDVร QD NDGDU Wย P HรทLWLP Vย UHFLQL KHVDED
NDWPDNWDGร U 7RSODP RQ VHNL] DรบDPDOร ELU Vย UHo ROXS RQ ELU DรบDPDVร QGD ED]ร
GHรทHUOHQGLUPH IRUPODUร \HU DOPDNWDGร U %X QHGHQOH Nย oย N |UJย WOHU LoLQ oRN
NDUPDรบร NWร U 0RGHO ELU SURJUDPร Q WDVDUร Pร JHOLรบWLULOPHVL YH X\JXODQPDVร
DรบDPDODUร Qร Q Wย Pย QGH NDSVDPOร ELU \DNODรบร P VDรทODPDNWD YH LKWL\DoODUD J|UH
HVQHNOLN J|VWHUPHNWHGLU (รทLWLPLQ |UJย W SHUIRUPDQVร QD NDWNร Vร Qร Q EHOLUOHQPHVL
EX Vย UHFLQ HQ |QHPOL E|Oย Pย Gย U $XFKH\ YH GLรทHUOHUL %XUNHWW D
- 3KLOOLSV E 3 3KLOOLSV 52, ,QVWLWXWH ,QF
ยณ%HOO 6LVWHP <DNODรบร Pร ยด \LQH .LUNSDWULFNยถLQ GHรทHUOHQGLUPH PRGHOL
WHPHO DOร QDUDN $PHULNDQ $7 7 YH %HOO 6\VWHP ELULPL WDUDIร QGDQ JHOLรบWLULOPLรบWLU
%X \DNODรบร P LON DรบDPDGD HรทLWLP SURJUDPร Qร Q Nร VD G|QHP KHGHIOHULQL WHPVLO
HGHQ WHSNL YH \HWHQHN |รทUHQPH Gย รบย QPH EDรบDUร YH\D ย UHWLP oร NWร ODUร Qร
LNLQFL DรบDPDGD |UJย Wย Q X]XQ G|QHPOL DPDoODUร Qร WHPVLO HGHQ X\JXODPD YH
GHรทHU oร NWร ODUร Qร HOH DOPDNWDGร U 8\JXODPD oร NWร ODUร NDWร Oร PFร ODUร Q NHQGLOHULQH
KD]ร UODQDQ SURJUDP LOH |รทUHQGLNOHUL Gย รบย QGย NOHUL EDรบDUGร NODUร \D GD
ย UHWWLNOHULQL LรบOHULQH WDรบร PDODUร Qร GHรทHU oร NWร ODUร LVH PDOL\HWOHUOH LOLรบNL NXUXOGXรทXQGD HรทLWLPLQ GHรทHULQLQ QH ROGXรทXQX |UJย Wย Q HรทLWLPH \DWร UGร รทร SDUD
]DPDQ HPHN YH GLรทHU ND\QDNODUGDQ VDรทODGร รทร \DUDUร Q GHUHFHVLQL gรถstermektedir (Barker, 2001; Green, 2000). (รทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH QDGLUHQ NXOODQร ODQ ยณLoVHO
JHWLUL RUDQร ยด \DWร Uร Pร Q QDNLW oร Nร รบODUร Qร Q รบLPGLNL GHรทHULQL Vร Iร UD HรบLWOH\HQ IDL]
RUDQร Qร J|VWHUPHNWHGLU (รทHU \DWร Uร P LoLQ ND\QDNODU ERUo DOร QPร รบVD \ย NVHN ELU
IDL] RUDQร RUWD\D oร NDFDNWร U %X QHGHQOH HQ Gย รบย N LoVHO JHWLUL RUDQร QD VDKLS
SURMH NDEXO HGLOPHNWHGLU <|QWHP SDUDQร Q ]DPDQ GHรทHULQL GLNNDWH DOร UNHQ
SURMHQLQ Eย \ย NOย รทย QGHQ HWNLOHQPHPHNWHGLU <|QWHPLQ ]D\ร I QRNWDVร , tรผm
SURMHOHULQ D\Qร LoVHO JHWLUL RUDQร QGDQ \HQLGHQ \DWร Uร ODFDรทร Qร YDUVD\PDVร Gร U %X
GD \ย NVHN RUDQOร DOWHUQDWLILQ ROGXรทXQGDQ L\L Gย รบย N RUDQOร DOWHUQDWLILQ
ROGXรทXQGDQ N|Wย J|Uย QPHVLQH \RO DoPDNWDGร U - 3KLOOLSV V
ยณ.DWPD GHรทHUยด \|QWHPLQGH HรทLWLPLQ SDUDVDO GHรทHULQL |OoHQ LODYH
GHรทHUH XODรบPDN LoLQ HรทLWLP PDOL\HWL WRSODP GHรทHUGHQ oร NDUร OPDNWDGร U %X
\|QWHP HรทLWLPGHQ ND\QDNODQDQ SHUIRUPDQV DUWร รบร JLEL VXEMHNWLI WDKPLQOHU
LoHUGLรทL LoLQ GLรทHUOHUL NDGDU Jย YHQLOLU GHรทLOGLU )DUNOร SURJUDPODUร Q ELUELULQH RODQ
HWNLOHULQL GHUHFHOHQGLUPHN DPDFร \OD NXOODQร OPDNWDGร U %DUNHU
ยณ%LOLรบLP HNRQRPLVLยด \|QWHPL ELOLรบLP WHNQRORMLOHUL SURMHOHULQLQ PDOL\HW YH
\DUDUร Qร Q RUDQVDO RODUDN NDUรบร ODรบWร UPDVร QD RODQDN YHUHQ |Ooย P DUDoODUร Qร Q
WRSODQPDVร Gร U 3URMHQLQ ELU |UJย W LoLQ GHรทHULQL YH JHUHNOL ND\QDNODUD VDKLS
ROXS ROPDGร รทร Qร J|VWHUHUHN PDOL\HW \DUDU DQDOL]LQLQ |WHVLQGH ELOJLOHU
VDรทODPDNWDGร U %LOLรบLP HNRQRPLVL \DUDU YH SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร Jย o ND]DQร PODUGDQ ยณGHรทHUยด ย ]HULQGH RGDNODQPDNWDGร U +HP |UJย WVHO KHP GH
WHNQLN NRQXODUGD SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ ID\GD YH ULVNOHULQ ELOJL LรบoLOHULQLQ DUWDQ
YHULPOLOLรทL
LOHUL
projelerin
รถrgรผtรผn
LOHWLรบLP
NDOLWH
DUWร รบร
VD\ร VDOODรบWร Uร OPDVร QD
RODQDN
VDรทODPDNWDGร U 'HรทHUOH LOJLOL HN \|QWHPOHUL LoHUHQ ยณJHQLรบOHWLOPLรบ 52,ยด stratejik
amDoODUร \OD EDรทODQWร Vร Qร |OoHQ ยณVWUDWHMLN
NDUรบร ODรบWร UPDยด SURMHOHULQ SL\DVDGD VDรทOD\DFDรทร DYDQWDMODUร WDKPLQ HGHQ
ยณUHNDEHW DYDQWDMร ยด ELOJL \D GD DUWDQ ELOLรบLP GHรทHULQLQ |UJย WH \DQVร PDVร Qร
J|VWHUHQ ยณ\|QHWLP ELOJLVLยด ELOLรบLP VWUDWHMLOHUL LoLQ ED]ร VWUDWHMLN SODQODUร
YDUVD\DQ YH HรทLWLPLQ EX SODQOD QDVร O X\XPODQGร Uร ODFDรทร Qร |OoPHNWH NXOODQร ODQ
ยณVWUDWHMLN ELOLรบLP VLVWHPL PLPDULVLยด RODUDN DOWร Oร ELU Vร Qร IODPDVร YDUGร U %DUNHU
ยณ$OWHUQDWLI \DWร Uร PODUร Q HWNL NDUรบร ODรบWร UPDVร ยด PRGHOLQGH GDYUDQร รบVDO
GHQHWLP YH 52, KHVDSODPDODUร RODUDN LNL DรบDPD YDUGร U 'DYUDQร รบVDO
GHQHWLPLQ VRQXoODUร NDWร Oร PFร Qร Q HรทLWLP SURJUDPร QGD ND]DQGร Uร ODQ EHFHULOHUL
NXOODQPD GHUHFHVLQL J|VWHUPHNWHGLU %HFHULOHU NXOODQร OPDPร รบVD 52,ยถQLQ
J|VWHULOPHVL GH ]RU ROPDNWDGร U รธ\L ELU \DWร Uร P DOWHUQDWLIL ROXS ROPDGร รทร Qร Q
EHOLUOHQHELOPHVL LoLQ JHUL G|Qย รบOHULQ |UJย Wย Q GLรทHU YDUOร N JHWLULOHUL\OH
NDUรบร ODรบWร Uร OPDVร JHUHNPHNWHGLU *HUL G|Qย รบ NXUXPVDO YDUOร N JHUL G|Qย รบย QGHQ
GDKD Eย \ย NVH L\L ELU \DWร Uร P HรบLW \D GD GDKD Nย oย NVH N|Wย ELU \DWร Uร P
DOWHUQDWLIL RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU %DUNHU
ยณ%LOJL \RรทXQ VHNW|UOHUGH \DWร Uร Pร Q JHUL G|Qย รบย ยด \|QWHPLQGH YHULPOLOLรทL
J|VWHUPHN YH LรบL GHรทHUOHQGLUPHN DPDFร \OD ELOJL VLVWHPLQLQ HWNLVLQL |OoPHGH Lรบ
SURILOL DQDOL]L VLVWHPLQ HWNLOLOLรทLQL |OoPHGH GRรทUXGDQ ]DPDQร Q GROD\Oร ]DPDQD
RUDQร WDVDUUXI HGLOHQ ]DPDQ NDGDU PDDรบ DNWLYLWH\H GD\DOร PDOL\HW
PXKDVHEHVL NDOLWH JHUHNOLOLรทL JLEL ED]ร DQDOL]OHU NXOODQร OPDNWDGร U
ยณ7HOLI KDNODUร Qร Q |Ooย Pย ยด \|QWHPL oDOร รบDQODUร Q ย UHWWLNOHUL YH LรบOHULQGH
NXOODQGร NODUร WHOLI KDNODUร QD GHรทHU ELoLOPHVLQGH \D GD SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร QGD
NXOODQร ODQ \DNร Q GHรทHU oDOร รบDQ UHNDEHWL DOW VLVWHP SHUIRUPDQVร OLGHU
|UJย WOHUH J|UH \DSร ODQ Nร \DVODPD LรบOHWPH GHรทHUL Lรบ Vย UHoOHULQLQ GHQHWLPL
YDUOร NODUร Q JHUL G|Qย รบย \OH NDUรบร ODรบWร Uร ODQ KHVDSODQPร รบ SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ
GHรทHUOHU JLEL WHNQLNOHUL NDSVDPDNWDGร U %DUNHU
6RQXo RODUDN PDOL\HW HWNLOLOLรทL |OoHQ EX \|QWHPOHU DUDVร QGD VRQ
\ร OODUGD JLGHUHN \D\Jร QODรบDQ YH Jย QFHOOLรทL DUWDQ \|QWHP GLรทHU \|QWHPOHULQ
ย ]HULQGH GXUGXรทX QRNWDODUร NHQGL Eย Q\HVLnde toplayan ve รถrgรผtlerce kabul
J|UHQ ELU \DNODรบร P RODQ 52, \|QWHPLGLU (รทLWLPLQ GHรทHUOHQGLULOPHVLQGHNL Wย P
DรบDPDODUร LoHUHQ SURJUDPร Q ILQDQVDO NDWNร Vร Qร EHOLUWHQ EX NDWNร ODUร
PDOL\HWOHUOH LOLรบNLOHQGLUHUHN ILQDQVDO ELU VRQXo J|VWHUHQ SDUDVDO RODQ YH
ROPD\DQ Wย P |UJย WVHO YHULOHUL WRSOD\DQ YH VRQXoODUร UDSRUOD\DQ \|QWHP EX
D\Uร FDOร รทร LOH oDOร รบPDQร Q WHPHO NRQXVX RODUDN ย oย QFย E|Oย PGH D\Uร FD HOH
DOร QDFDNWร U
รธ.รธ1&รธ %g/h0 (รถรธ7รธ0 352*5$0/$5,1,1 0$/รธ<(7รธ 9( (รถรธ7รธ0 %h7d(6รธ รธQVDQ ND\QDรทร Qร Q JHOLรบWLULOPHVLQGH YH HรทLWLPGH HNRQRPL WDUWร รบPDODUร
JHQHOOLNOH PDOL\HWOHUOH EDรบODPDNWDGร U 0DOL\HW HWNLOLOLรทLQ \D GD HรทLWLP
VRQXoODUร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVL LoLQ |UJย Wย Q ROXรบWXUGXรทX VLVWHPOH HOGH HGLOHQ
PDOL\HW YHULOHUL HรทLWLPH \DWร Uร ODQ KHU ELU SDUD PLNWDUร Qร Q ELU KDUFDma dรผzeyine
NDUรบร Oร N JHOHFHรทLQL J|VWHUPHNWHGLU +DUFDPDQร Q \DSร OPD\D GHรทHU ROXS ROPDGร รทร VRUXVX GHWD\Oร ELU PDOL\HW HWNLOLOLN DQDOL]LQL \D GD PDOL\HW \DUDU
NDUรบร ODรบWร UPDODUร Qร \DSPD\D \DUD\DFDN X\JXQ ELU DUDFร Q YH\D \|QWHPLQ
JHOLรบWLULOPHVL
DQODPร QD
JHOPHNtedir.
Bu
รงerรงevede
maliyetlerin
GHรทHUOHQGLULOPHVL HรทLWLPGH PDOL\HW HWNLOLOLรทL |OoPHN LoLQ JHUHNOL RODQ LON
JLULรบLPGLU
0DOL\HWOHULQ YH Eย WoH Eย \ย NOย รทย Qย Q ELOLQPHVL HรทLWLPGHQ HOGH HGLOHQ
\DUDUODU LOH HรทLWLP DODQร QD DNWDUร ODQ IL]LNVHO YH SDUDVDO ND\QDNODU DUDVร QGD
EDรทODQWร VDรทOD\DUDN |UJย W EDรบDUร Vร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH \DWร Uร PODUร Q JHUL
G|Qย รบย Qย Q KHVDSODQPDVร QGD ILQDQVDO X\JXODPDODUร Q \D\Jร QODรบWร Uร OPDVร QGD
SURJUDP WDVDUODPD JHOLรบWLUPH |QFHOLNOHUL EHOLUOHPH ND\QDN GDรทร Oร Pร \|QWHP
YH WHNQLNOHU HWNLOLOLรทLQ |Ooย Pย YH PDOL\HWOHUOH LOJLOL |UJย WVHO ELU Gย ]HQ YH
VWDQGDUW JHOLรบWLULOPHVLQGH - 3KLOOLSV \D GD DOWHUQDWLI X\JXODPD
Vย UHoOHULQLQ Jย oOHQGLULOPHVLQGH - 3KLOOLSV HรทLWLP \|QHWLFLOHULQH NDUDU
YHUPH NROD\Oร รทร VDรทODPDNWDGร U $OWXQFX ยถ\D J|UH L\L KD]ร UODQPร รบ
PDOL\HW YHULOHUL VD\HVLQGH \|QHWLFLOHULQ SURJUDPODU KDNNร QGD SODQODPD
\HQLGHQ Gย ]HQOHPH GHQHWOHPH ย FUHWOHQGLUPH YH GHรทHUOHQGLUPH \DSPDODUร
NROD\ODรบPDNWDGร U
<RรทXQ WHNQRORML YH ELOJL UHNDEHWL RUWDPร QGD GDKD HWNLOL YH GHQJHOL ELU
HรทLWLP SROLWLNDVร ROXรบWXUXOPDVร PDOL\HW HWNLOL YH NDOLWHOL SURJUDPODUร Q
\DSร ODELOPHVL SURJUDPODUร Q NDWNร Vร Qร Q GHรทHUOHQGLULOHELOPHVL YH SUREOHPOL
DODQODUร Q WHVSLW HGLOPHVL PDOL\HWOHUL |QHPOL ELU DUDo KDOLQH JHWLUPHNWHGLU
(รทLWLP PDOL\HWOHUL |UJย Wย Q HรทLWLPH LOLรบNLQ JHOHFHNWHNL NDSDVLWHVLQLQ
JHOLรบWLULOPHVL YH SODQODUร Qร Q JHUoHNOHรบWLULOPHVLQGH KHP WHPHO DPDo KHP GH
HWNLOL ELU DUDo ROPDNWDGร U (รทLWLP 0DOL\HWOHUL
0DOL\HW ELU HNRQRPLN GHรทHULQ HOGH HGLOHELOPHVL LoLQ \ย Uย Wย OHQ ELU
hizmet veya รผretilHQ ELU ย Uย Q LoLQ \DSร ODQ KDUFDPDODUร Q WRSODP WXWDUร Gร U
6ZDQVRQ YH *UDGRXV ยถD J|UH PDOL\HW HNRQRPLN ELU JLULรบLPLQ
KDPPDGGH LรบJย Fย KL]PHW \D GD ย Uย Q DOร Pร JLEL LรบOHPOHUGH KDUFDGร รทร
VHUPD\H YDUOร NODUร Qร Q DPRUWLVPDQร Qร YH GHรทHU ND\Eร Qร GD LoHUHQ SDUDGร U
:HLQVWHLQ ยถH J|UH PDOL\HW IHGD HGLOHQ YH Nร W RODQ ND\QDNODUGร U
dDOร รบNDQยถD V J|UH LVH ยณKHU |UJย Wย Q NHQGL IDDOL\HW NRQXVXQX
ROXรบWXUDQ ย Uย Q YH\D KL]PHWOHUL HOGH HGHELOPHN LoLQ KDUFDQDQ oHรบLWOL ย UHWLP
IDNW|UOHULQLQ SDUD LOH |Ooย OHQ GHรทeriโ olarak ifade edilmektedir. Buna gรถre bir
KDUFDPD XQVXUXQXQ PDOL\HW NDSVDPร QGD \HU DODELOPHVL LoLQ R |UJย Wย Q
IDDOL\HW NRQXVXQX ROXรบWXUDQ ย Uย Q \D GD KL]PHWL HOGH HWPHN DPDFร \OD
\DSร OPDVร YH SDUD LOH |Ooย OHELOHFHN ELU GHรทHULQLQ EXOXQPDVร JHUHNPHNWHGLU
(รทLWLP PDOL\HWL LVH HรทLWLP DNWLYLWHOHULQL \HULQH JHWLULUNHQ |UJย Wย Q
NXOODQGร รทร IL]LNVHO YDUOร NODU NDWร Oร PFร ODUร Q LรบWHQ D\Uร NDOGร รทร Vย UHOHU YH |UJย W
ND\QDNODUร QGDQ \DSร ODQ ELU PDOL\HW XQVXUX RODUDN Vร Qร IODQGร Uร ODELOHQ |Ooย OHELOLU
KDUFDPDODUGร U :HLQVWHLQ 7DOERW
WDQร PODQPDNWDGร U
V
HรทLWLP
PDOL\HWOHULQL
รบX
LIDGH\OH
ยณ(รทLWLP PDOL\HWOHUL HรทLWLP LรบOHYLQLQ ELU VRQXFX RODUDN |UJย WOHU WDUDIร QGDQ \DSร ODQ WRSODP SDUDVDO KDUFDPDODUGร U %XQODU HรทLWLP DNWLYLWHVL KDNNร QGD \|QHWLP WDUDIร QGDQ YHULOHQ NDUDUODUร Q WHPHOLQL ROXรบWXUDQ KDUFDPDODUGDNL Wย P DUWร รบODUร Q YH JHOLUGHNL Wย P D]DOPDQร Q WRSODPร Gร Uยด
:RRGKDOO V ยถD J|UH HรทLWLP PDOL\HWL ยณHรทLWLP LoLQ EHOLUOHQHQ
GRรทUXGDQ YH GROD\Oร KDUFDPDODU R SURJUDPร Q Iร UVDW PDOL\HWL YH EX DODQD
DNWDUร ODQ ND\QDNODUร Q WRSODPร QGDQ ROXรบPDNWDGร Uยด
(รทLWLP 0DOL\HWOHULQLQ %HOLUOHQPHVL gUJย WOHU NHQGL \DSร VDO |]HOOLNOHULQH YH YHUGLNOHUL KL]PHWLQ QLWHOLรทLQH
X\JXQ RODUDN SHUIRUPDQVร YH NDUOร Oร รทร J|VWHUPH\H \DUGร PFร ELU PDOL\HW
KHVDSODPD \|QWHPLQL ROXรบWXUPDN JHOLรบWLUPHN YH oHรบLWOL PDOL\HW DQDOL]OHULQL
X\JXODPD\D JHoLUPHN GXUXPXQGDGร U .DSODQ YH &RRSHU 9DL]H\ YH
&KHVVZDV ยถD J|UH |UJย WVHO VWDQGDUWODUD X\JXQ ELU PDOL\HW WHNQLรทLQLQ
NXOODQร OPDVร SODQODUร Q IRUPย OH HGLOPHVLQL X\JXODQPDVร Qร YH HรทLWLP
Eย WoHOHULQGHQ HQ L\L YHULPLQ HOGH HGLOPHVLQL VDรทOD\DFDNWร U Maliyetlerin
belirlenmesinde
รถrgรผtsel WDQร POD\ร Fร ELU \DNODรบร P
NXOODQร Oร UVD |UJย Wย Q WHPHO DNWLYLWH PDOL\HWOHUL LVWDWLVWLNL \D GD HNRQRPHWULN
\DNODรบร P NXOODQร Oร UVD J|]OHPOHU YH PDOL\HW IRQNVL\RQXQX EHOLUOH\HQ
GHรทLรบNHQOHUOH LOJLOL DQDOL]OHU NXOODQร ODFDNWร U 0DOL\HW Vร Qร IODPDODUร YH X\JXQ ^
ELULP PDOL\HWLQ VHoLOPHVL D\Qร EHNOHQHQ JHWLUL\H VDKLS IDUNOร SURJUDPODU LoLQ NDUรบร ODรบWร UPDODUD RODQDN VDรทOD\DFDNWร U %DUNHU
gUJย WVHO EDรบDUร Qร Q VDรทODQPDVร YH JHOHFHรทH \|QHOLN WDKPLQOHULQ
JHUoHNOHรบPH RODVร Oร รทร Qร Q DUWร Uร OPDVร LoLQ PDOL\HWOHULQ EHOLUOHQPHVL DรบDPDVร QGD
IDUNOร PDOL\HW Wย UOHULQLQ YH EXQODUร HWNLOH\HQ XQVXUODUร Q ELOLQPHVL
JHUHNPHNWHGLU dHรบLWOL |UJย WVHO \DSร ODQPDODU QHGHQL\OH JHUoHN PDOL\HWLQ
Eelirlenmesi zor olmakla birlikte, gerรงekรงi maliyet tahminleri iรงin verilerin
Gย ]HQOL ELU รบHNLOGH WRSODQPDVร YH ND\GHGLOPHVL JHUHNPHNWHGLU 6ZDQVRQ YH
*UDGRXV V 88). Vaizey ve Chesswasโ a (1974, s.5) gรถre,
PDOL\HWOHULQ WDKPLQ HGLOPHVLQGH LNL XQVXU J|] |Qย QGH EXOXQGXUXOPDOร Gร U
ยณ%XQODUGDQ ELULQFLVL Eย Wย Q PDOL\HW NDOHPOHULQLQ GHWD\Oร ELU รบHNLOGH YH Doร N RODUDN EHOLUOHQHUHN KHSVLQLQ ELU DUD\D JHWLULOPHVL LNLQFLVL LVH WXWDUOร WDQร PODU \DSร ODUDN QHOHULQ HรทLWLP PDOL\HWOHUL LoLQGH \HU DOร S QHOHULQ NDSVDP Gร รบร NDODFDรทร QD NDUDU YHULOPHVLGLUยด
3URJUDPODUร Q JHUoHN PDOL\HWLQLQ KHVDSODQPDVร PDOL\HW XQVXUODUร
GROD\Oร PDOL\HWOHULQ SURJUDPODUD GDรทร Wร OPD \|QWHPOHUL PDOL\HWOHUGH WDVDUUXI
VDรทOD\DFDN GHรทLรบLNOLNOHU DOWHUQDWLI HรทLWLP \|QWHPOHUL YH Vร Qร UOร ND\QDNODUร Q
\|QOHQGLULOPHVL Vย UHFL |UJย WOHULQ VLVWHPOHULQH J|UH IDUNOร Oร N J|VWHUPHNWHGLU
_ `I a = bK J 7 c d5 b 7 ]= 7 e K e[ = Z 7J \5 > a & J ! 7 $ 5 > < 7 V ? 8 V 3 @) 8M 3 QV3 3 f63
0DOL\HW KHVDSODPDVร QGD WHPHO PDOL\HW NDOHPOHULQLQ J|] DUGร
HGLOPHPHVL YH JHUHNVL] YH\D รบLรบLULOPLรบ PDOL\HW NDOHPOHULQLQ WHUN HGLOPHVL
|QHPOL NXUDOGร U 7HPHO PDOL\HW XQVXUODUร Qร Q LoHULOPHPHVL PDOL\HW YH \DUDU
NDUรบร ODรบWร UPDODUร QD YH WDKPLQOHULQ Jย YHQLOLUOLรทLQH ]DUDU YHUPHNWHGLU *HUHNVL]
NDOHPOHULQ \HU DOPDVร LVH SURJUDPร ROGXรทXQGDQ GDKD \ย NVHN PDOL\HWOL
J|VWHUHUHN SURMHQLQ NDEXOย \HULQH UHGGLQH ]HPLQ KD]ร UOD\DELOPHNWHGLU %X nedenle kesin, gรผvenilir ve gerรงekรงi maliyet bilgilerine sistematik bir analiz
\DSร ODUDN XODรบร OPDNWDGร U 6ZDQVRQ YH *UDGRXV V $\Qร ]DPDQGD
E|\OH ELU DQDOL] GLรทHU |UJย WOHUOH NDUรบร ODรบWร UPDODUGD EHOOL ELU X\XPX VDรทODPD\D
\DUGร PFร RODFDNWร U 9DL]H\ YH &KHVVZDV V
0DOL\HW 7DKPLQOHULQL (WNLOH\HQ 8QVXUODU (รทLWLP PDOL\HWOHULQGH JHUoHN DUWร รบODU HรทLWLPLQ NDOLWHVLQLQ QLWHOLNOL
LQVDQ Jย Fย QH RODQ LKWL\DFร Q YH SHUVRQHO VD\ร Vร Qร Q WHNQRORMLN YH \DSร VDO
GHรทLรบPHOHU QHGHQL\OH ELULPOHULQ HรทLWLP WDOHSOHULQLQ DUWPDVร \DQร QGD Lรบ
WDQร PODUร Qร Q
YH
|UJย WVHO
DPDo
YH
VWDQGDUWODUร Q
GHรทLรบPHVLQGHQ
ND\QDNODQPDNWDGร U 3URJUDPODUร Q oHรบLWOLOLรทLQLQ GHUV VDDWOHULQLQ |รทUHWLP
HOHPDQร ย FUHWOHULQLQ PDO]HPH NDOLWHVL YH PLNWDUร Qร Q DUWPDVร DUDรบWร UPD\D
GDKD ID]OD ND\QDN DNWDUร OPDVร PDOL\HWOHUL DUWร UDQ XQVXUODU ROPDNWDGร U
0DOL\HWOHULQ J|Uย Qย รบWH DUWร รบ QHGHQOHUL LVH SDUDQร Q GHรทHULQGHNL Gย รบPH
YH\D IL\DWODU JHQHO VHYL\HVLQGHNL DUWร รบ \DEDQFร SDUD FLQVLQGHQ \DSร ODFDN
|GHPHOHUGH G|YL] NXUODUร QGDNL \ย NVHOPH JLEL HรทLWLPLQ NHQGL \DSร Vร QGDQ
ND\QDNODQPD\DQ QHGHQOHUGLU 0DOL\HWOHULQ IL\DWODU VHYL\HVLQGH PH\GDQD JHOHQ
GHรทLรบPHOHUGHQ DUร QGร Uร OPDVร ]DPDQ LoLQGHNL DUWร รบ VH\ULQLQ EHOLUOHQPHVL YH
NDUรบร ODรบWร UPD\D HOYHULรบOL KDOH JHWLULOPHVL LoLQ PDOL\HWOHULQ EHOOL HQGHNVOHU
NXOODQร ODUDN VDELW IL\DWODU ED]ร QGD LIDGH HGLOPHVL JHUHNPHNWHGLU %X GXUXPGD
HQIODV\RQXQ HรทLWLP PDOL\HWOHULQL HWNLOHPH GXUXPX HรทLWLP Eย WoHVLQLQ J|UGย รทย
]DUDUร D]DOWPDQร Q \ROODUร YH HQIODV\RQ QHGHQL\OH GDKD ID]OD IL\DW DUWร รบร LOH
NDUรบร NDUรบร \D NDODQ NDOHPOHU DUDรบWร Uร OPDOร Gร U
(รทLWLP VWDQGDUWODUร Qร Q L\LOHรบWLULOPHVL DPDFร \OD JHOHFHNWHNL KHGHIOHUL
LoHUHQ X]XQ G|QHPOL SODQODU WDKPLQOHULQ PDOL\HWOHULQ JHUoHN GHรทHULQGHQ
X]DNODรบPDVร QD \RO DoPDNWDGร U 9DL]H\ YH &KHVVZDV V
%D]ร |UJย WOHUGH PDOL\HW WDKPLQOHULQL HWNLOH\HQ XQVXUODUGDQ ELULVL GH
JHoPLรบ G|QHP KDUFDPD HรทLOLPOHUL ROPDNWDGร U 0DOL\HWOHULQ EHOLUOHQPHVLQGH
|QFHNL G|QHP KDUFDPDODUร Qร Q HVDV DOร QPDVร HรทLWLP LoHULรทL Nร VD Vย UHGH
GHรทLรบWLULOHPH\HQ NXUXPODUGD J|Uย OPHNWHGLU (WNLOLOLรทL YHULPOLOLรทL HรทLWLPLQ
VRQXFXQX \D GD Lรบ YHULPLQLQ DUWPDVร Qร KHGHI DODQ |UJย WOHU GHWD\Oร SODQODU \D
GD Vร Iร U WDEDQOร Eย WoHOHU oHUoHYHVLQGH HรทLWLP PDOL\HWOHULQL WDKPLQ HWPHNWH
JHoPLรบ G|QHP KDUFDPDODUร Qร VDGHFH \RO J|VWHULFL RODUDN \D GD
GHรทHUOHQGLUPH DPDoOร NXOODQPDNWDGร UODU *HoPLรบ G|QHPOHUGHNL HรทLWLP
Eย WoHVLQLQ Eย \ย NOย รทย YH\D NHVLQOHรบHQ HรทLWLP KDUFDPDODUร JHOHFHN
SURJUDPODUD YH HรทLWLPH D\Uร ODFDN ND\QDNODUD NDUDU YHUPHGH \DUGร PFร
ROPDNWDGร U - 3KLOOLSV V 9DL]H\ YH &KHVVZDV V 0DOL\HW .DYUDPODUร
(รทLWLP PDOL\HW YHULOHULQLQ NHVLQ RODUDN HOGH HGLOPHVLQGHNL ]RUOXรทD
NDUรบร Oร N
DVร O
]RUOXN
PDOL\HW
XQVXUODUร Qร Q
WDQร PODQPDVร
YH
VD\ร VDOODรบWร Uร OPDVร QGDGร U &RRPEV YH +DOODN V 0DOL\HWOHUOH LOJLOL
WDQร PODPDODU YH Vร Qร IODQGร UPDODU |UJย WOHULQ WHUFLKOHULQH X\JXODPDODUร QD YH
\DSร ODQPDODUร QD EDรทOร RODUDN GHรทLรบLNOLN J|VWHUPHNWHGLU (รทLWLP PDOL\HWOHUL LoLQ
NXOODQร ODQ oHรบLWOL PDOL\HW NDYUDPODUร DรบDรทร GD EHOLUWLOPLรบWLU
Toplam maliyet, belli bir dรถnemde รผretilmesi hedeflenen รผrรผnler veya
VXQXOPDVร JHUHNHQ KL]PHWOHUOH LOJLOL RODUDN \DSร ODQ KDUFDPDODU WRSODPร Gร U
dDOร รบNDQ V %LULP PDOL\HW LVH WRSODP ย UHWLP KDUFDPDODUร QGDQ R
G|QHPGH WDPDPODQPร รบ KHU ELU ELULPH Gย รบHQ SD\ dDOร รบNDQ V ROXS
|รทUHQPH VDDWL \D GD NDWร Oร PFร JLEL VHoLOHQ ELULPH J|UH KHVDSODQDQ PDOL\HWWLU
0DUMLQDO PDOL\HW ELU SURJUDPD LODYH ELU NDWร Oร PFร NDWร OGร รทร QGD oร NWร GD
PH\GDQD JHOHQ GHรทLรบPHGLU $รบDPDOร PDOL\HWOHU NDWร Oร PFร VD\ร Vร DUWWร NoD EHOLUOL
RUDQODUGD DUWDQ PDOL\HWOHUGLU
6DELW PDOL\HWOHU SURJUDP \D GD NDWร Oร PFร VD\ร Vร QH ROXUVD ROVXQ
GHรทLรบPH\HQ HรทLWLP \|QHWLFL PDDรบODUร YHUJL VLJRUWD ร Vร WPD D\Gร QODWPD VX
KDEHUOHรบPH JD\ULPHQNXO EDNร P YH RQDUร P JLGHUOHUL YH NLUDODU JLEL PDOL\HWOHUGLU 'HรทLรบNHQ PDOL\HWOHU LVH SURJUDP \D GD NDWร Oร PFร VD\ร Vร QGDNL
DUWร รบ YH D]DOร รบD J|UH GHรทLรบLNOLN J|VWHUHQ PDO]HPH DUDo YH GRNย PDQODU
NLWDSODU NDWร Oร PFร ODUร Q NRQDNODPD XODรบร P YH \HPHN JLGHUOHUL LOH |รทUHWLP
HOHPDQร ย FUHWOHUL JLEL PDOL\HWOHUGLU 6ZDQVRQ YH *UDGRXV V
)ร UVDW PDOL\HWL \D GD DOWHUQDWLI PDOL\HW HรทLWLPH D\Uร ODQ Vร Qร UOร ELU
ND\QDรทร Q EDรบND ELU DODQD KDUFDQPDVร GXUXPXQGD NDUรบร NDUรบร \D NDOร QDQ
PDOL\HWWLU .DWร Oร PFร Qร Q HรทLWLPGH JHoLUGLรทL Vย UH\H NDUรบร Oร N JHOHQ Lรบ GHรทHULQGH
ROGXรทX JLEL HQ NDUOร DOWHUQDWLI NXOODQร P GHรทHUOHULQL |OoPHNWH KHVDSODUGD \HU
almayan รถnemli ekonoPLN PDOL\HWOHUL J|VWHUPHNWH YH IDUNOร DODQODUD \DSร ODQ
\DWร Uร PODUร Q JHWLUL RUDQODUร Qร Q NDUรบร ODรบWร Uร OPDVร QGD NXOODQร OPDNWDGร U
&DUL KDUFDPDODU \D GD LรบOHWPH JLGHUOHUL SHUVRQHO PDDรบODUร ELQD
EDNร P YH LรบOHWPH JLGHUOHUL GHPLUEDรบ Hรบ\D JLGHUOHUL JLEL \ร O LoLnde dรผzenli
RODUDN \DSร ODQ KDUFDPDODUGร U <DWร Uร P KDUFDPDODUร DUVD YH DUD]L DOร P SODQ YH
SURMH ELQD \DSร P GRQDQร P YH Eย \ย N RQDUร P JLGHUOHUL JLEL X]XQ Vย UHOL KL]PHW
VXQDQ YH NDSDVLWH DUWร UPD\D \|QHOLN JLGHUOHUGLU +HU \ร O VHUPD\HQLQ |PUย QH gรถre hesaplanDQ DPRUWLVPDQ JLGHUL oRรทX |UJย WWH \DWร Uร P KDUFDPDODUร QD GDKLO
HGLOPHNWHGLU
3DUDVDO \D GD ILQDQVDO PDOL\HW HรทLWLP NDSVDPร QGD \HU DODQ Wย P PDO
YH KL]PHWOHULQ IL\DWODUร WRSODPร Gร U .D\QDN PDOL\HWL \D GD HNRQRPLN PDOL\HW
LVH SURJUDPODUร Q \ย Uย Wย OPHVL LoLQ JHUHNOL RODQ |รทUHWLP HOHPDQร NDWร Oร PFร YH
NLWDS VD\ร Vร GHUV VDDWL NDWร Oร PFร YH SHUVRQHOLQ SURJUDP LoLQ KDUFDGร รทร Vย UH
GHUVOLN DODQร JLEL IL]LNVHO ELULPOHUOH LIDGH HGLOHQ XQVXUODUร LIDGH HWPHNWHGLU
&RRPEV YH +DOODN V
'RรทUXGDQ PDOL\HWOHU EHOLUOL ELU HรทLWLP SURJUDPร QD \ย NOHQHELOHQ
|รทUHWLP HOHPDQร ย FUHWL NDWร Oร PFร JLGHUOHUL SURJUDP ย FUHWL \D]ร Oร YH EDVร Oร
PDWHU\DO KDUFDPDODUร Gร U 'ROD\Oร PDOL\HWOHU LVH HรทLWLP ELULPLQLQ \ย Uย WWย รทย
JHQHO LรบOHPOHUGHQ ND\QDNODQDQ YH EHOLUOL ELU HรทLWLP SURJUDPร Qa yรผklenemeyen
SHUVRQHO ร Vร WPD KDEHUOHรบPH VX WHPL]OLN NLUD EDNร P YH RQDUร P JLGHUOHUL JLEL
Wย P ELULPL LOJLOHQGLUHQ YH JHQHO JLGHUOHU KHVDEร QGD L]OHQHQ PDOL\HWOHUGLU
:HLQVWHLQ Eย Wย QVHO ELU PDOL\HW oHUoHYHVL ROXรบWXUXOPDVร YH
ND\QDNODUร Q NDUรบร ODรบWร Uร ODELOLU ROPDVร DPDFร \OD HรทLWLP KDUFDPDODUร Qร ย o
DรบDPDGD HOH DOPDNWDGร U 6ร Qร I KDUFDPDODUร |รทUHWLP HOHPDQร ย FUHWL VH\DKDW
KDUFDPDODUร NDWร Oร PFร ODUร Q HรทLWLPGH JHoLUGLรทL Vย UHOHU PDO]HPH GRQDQร P
Dรทร UODPD YH Vร Qร I NLUDODUร QGDQ ROXรบPDNWDGร U <|QHWLP \D GD GHVWHN JLGHUOHUL
KHUKDQJL ELU SURJUDPD \DQVร Wร ODPD\DQ HรทLWLP \|QHWLFL PDDรบODUร LOH VHNUHWHU\D
YH Eย UR KL]PHWOHUL WHOHIRQ SRVWD WDรบร PD YH PDO]HPH JLGHUOHULGLU *HQHO
|UJย W JLGHUOHUL LVH HรทLWLP IRQNVL\RQX LoLQGH \HU DODQ DPD WHPHOGH |UJย Wย Q Lรบ
DNร รบร Qร YH L\LOHรบPHVLQL Jย oOHQGLUPHN LoLQ JHUHNOL RODQ ย VW \|QHWLPLQ YH
SURJUDP VSRQVRUODUร Qร Q SODQODPD YH GHQHWLP JLGHUOHULGLU :HLQVWHLQ
V
'RรทUXGDQ YH 'ROD\Oร (รทLWLP 0DOL\HWOHUL 3URJUDP VRQXoODUร Qร Q |Ooย Pย YH GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH oHรบLWOL PDOL\HW
YH \DUDU DQDOL]OHULQGH Eย WoH KD]ร UOร NODUร QGD YH ILQDQVDO UDSRUODUGD NXOODQร OPDN
ย ]HUH |UJย W \DSร Vร QD HQ X\JXQ PDOL\HW WHUPLQRORMLVLQLQ EHOLUOHQPHVL
JHUHNPHNWHGLU *HQHO RODUDN HรทLWLP PDOL\HWOHUL %DUNHU &DPSEHOO
- 3KLOOLSV E F D 6ZDQVRQ YH *UDGRXV
:DUUHQ :LOWVKHU YH :ULJKW YH %HOFRXUW
WDUDIร QGDQ |QHULOHQ GRรทUXGDQ YH GROD\Oร PDOL\HWOHU D\Uร Pร LOH Doร NODQPDNWDGร U
'ROD\Oร PDOL\HWOHULQ HรทLWLP Eย WoHVLQGH ย VW \|QHWLPH VXQXODQ PDOL\HW HWNLOLOLN
PDOL\HW \DUDU DQDOL]OHUL YH\D \DWร Uร Pร Q JHUL G|Qย รบย KHVDSODUร LoLQ KD]ร UODQDQ
UDSRUODUGD \D GD SURJUDP VRQXoODUร LOH LOJLOL |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH
UDSRUODUร QGD LoHULOLS LoHULOPH\HFHรทL VHoLOHQ PDOL\HW VLVWHPL LOH QHWOHรบWLULOPHOLGLU 'RรทUXGDQ 0DOL\HWOHU
'RรทUXGDQ PDOL\HWOHU EHOLUOL ELU HรทLWLP SURJUDPร Qร Q DQDOL] WDVDUร P
JHOLรบWLUPH X\JXODPD YH GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร QGD RUWD\D oร NDQ (Campbell, 1997) โ elde edilmesi kolay kesin (hard)โ (J. Phillips, 2003, s.176)
PDOL\HWOHUGLU 'RรทUXGDQ PDOL\HWOHU HรทLWLP JLGHUOHUL LoLQGH \DNODรบร N
SD\D VDKLSWLU <ร OOร N WXWDUODU SURJUDP Vย UHVL LOH LOLรบNLOHQGLULOPHNWHGLU (Q |QHPOL
YHUL ND\QDรทร HรทLWLP SHUVRQHOLQLQ YH NDWร Oร PFร ODUร Q HรทLWLP LoLQ KDUFDGร รทร Vย UH YH
SURJUDP Vย UHOHULGLU 'RรทUXGDQ PDOL\HWOHU NRQDNODPD XODรบร P YH Jย QGHOLN JLEL
NDWร Oร PFร PDOL\HWOHUL SHUVRQHO ย FUHWOHUL |รทUHWLP HOHPDQร YH GDQร รบPDQ
ย FUHWOHUL KD]ร UODQDELOHQ \D GD NLWDS Nร UWDVL\H &' NODV|U JLEL Wย NHWLOHELOLU
PDO]HPHOHU VLVWHP YH GHVWHN ย QLWHOHUL GRQDQร P GHPLUEDรบ Hรบ\D WHVLV
PDOL\HWL KL]PHW DOร P EHGHOOHULQGHQ ROXรบPDNWDGร U &DPSEHOO 6ZDQVRQ
YH *UDGRXV
'RรทUXGDQ PDOL\HW XQVXUODUร SURJUDPODUร Q DQDOL] WDVDUร P JHOLรบWLUPH
X\JXODPD YH GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร QGD D\Uร D\Uร HOH DOร QPDNWDGร U
'RรทUXGDQ PDOL\HWOHU KHU ELU DรบDPDGD \HU DODQ SHUVRQHOLQ VD\ร Vร GHรทLรบVH GH
JHQHOGH WDVDUร P JHOLรบWLUPH YH X\JXODPD DรบDPDODUร QD DQDOL] YH
GHรทHUOHQGLUPH\H SD\ D\Uร OPDNWDGร U :DUUHQ V $QDOL] 0DOL\HWL $QDOL]
DรบDPDVร QGD
HรทLWLPOH
o|]ย POHQHFHN
ELU
SUREOHP
DUDรบWร Uร OPDNWD YH J|]OHP J|Uย รบPH YH oHรบLWOL DUDรบWร UPDODU \ROX\OD EX SUREOHP
LoLQ JHUHNVLQLP GX\XODQ HรทLWLP SURJUDPร ND\QDNODU Vร Qร UOร Oร NODU YH NDWร Oร PFร
QLWHOLNOHUL EHOLUOHQPHNWHGLU $QDOL] \DSร OPDGDQ \ย Uย Wย OHQ SURJUDPODU LoLQ
DQDOL] PDOL\HWL Gย รบย N ROPDNWDGร U - 3KLOOLSV V
$QDOL] PDOL\HWOHUL HรทLWLP SHUVRQHOLQLQ YHUL WRSODPD OLWHUDWย U WDUDPD
Nย Wย SKDQH LรบOHPOHUL DUDรบWร UPD YH DQDOL] WDEORODUร KD]ร UODPD LoLQ KDUFDGร รทร
Vย UHOHU VH\DKDW KDUFDPDODUร DQDOL]GH \HU DOPDODUร GXUXPXQGD |rgรผt iรงindeki
HรทLWPHQOHULQ PDOL\HWL HรทLWLP JHUHNVLQLPOHULQL EHOLUOHPH DQDOL] WHNQLNOHUL
DQNHW KL]PHWOHUL YH |]HO WHNQLN ELOJL VXQDQ GDQร รบPDQ ย FUHWOHUL DQNHW ND\ร W
J|Uย รบPH YH VXQXPODU LoLQ NXOODQร ODQ Nร UWDVL\H SRVWD PDO]HPH YH GRNย PDQ
JLGHUOHUL WHNQLN EHFHUL HรทLWLPL YH Vย UHo L\LOHรบWLUPHVL DQDOL]OHULQGH NXOODQร ODQ
GRQDQร P JLGHUOHULQGHQ ROXรบPDNWDGร U (รทLWLP ELULPL Gร รบร QGDNL NLรบLOHULQ DQDOL]
LoLQ KDUFDGร รทร Vย UHQLQ KHVDED NDWร Oร S NDWร OPD\DFDรทร LVH |UJย Wย Q NDUDUร QD EDรทOร
ROPDNWDGร U
7DVDUร P 0DOL\HWL 7DVDUร P HรทLWLP SURJUDPร QD LOLรบNLQ |QHULOHULQ KD]ร UODQPDVร SURJUDPร Q
LoHULรทL NDWร Oร PFร VD\ร Vร YH QLWHOLNOHUL XODรบร ODFDN KHGHIOHU EX KHGHIOHUH
XODรบPDN LoLQ JHUHNOL RODQ Vย UHo KHGHIOHUOH LOLรบNLOHQGLULOHFHN GHรทHUOHQGLUPH
DรบDPDODUร NXOODQร ODFDN HรทLWim yรถntemi ve teknolojisi gibi programla ilgili
GHWD\ODUร Q SODQODQPDVร DรบDPDVร Gร U 7DVDUร P LoLQ HรทLWLP X]PDQODUร WDUDIร QGDQ
KDUFDQDQ Vย UHOHU KL]PHW WHPLQ HGLOHQ ILUPDODUD \D GD GDQร รบPDQODUD |GHQHQ
ย FUHWOHU VDWร Q DOร QDQ \D GD NLUDODQDQ |]HO GRQDQร P PDOL\HWOHUL WHNQRORML\H
GD\DOร HรทLWLPOHUGH WHNQRORMLN DOW\DSร VLVWHP \D]ร Oร P YH GRQDQร P ย Uย QOHUL
KDUFDPDODUร EX NDSVDPGD HOH DOร QPDNWDGร U *ย QFHOOLรทL YH |QHPL JLGHUHN
DUWDQ X]DNWDQ HรทLWLP YH\D H |รทUHQPH X\JXODPDODUร QGD WDVDUร P PDOL\HWOHUL
Eย \ย N WXWDUODUD XODรบPDNWDGร U
*HOLรบWLUPH 0DOL\HWL *HOLรบWLULOHFHN SURJUDPODUร Q \HQL HรทLWLP WHNQLNOHUL YH VWUDWHMLOHUL LOH
LOLรบNLOHQGLUPHVL EHOLUOL |Ooย WOHULQ EHOLUOHQPHVL SURJUDPODUร Q WHVW HGLOPHVL YH
|QFHNL GHรทHUOHQGLUPHOHU GRรทUXOWXVXQGD \HQLGHQ J|]GHQ JHoLULOPHVL iรงin
HรทLWLP X]PDQODUร YH HรทLWLP ELULPL SHUVRQHOL WDUDIร QGDQ KDUFDQDQ Vย UHOHU
JHOLรบWLUPH DรบDPDVร QD \ย NOHQPHNWHGLU +L]PHW DOร Pร \ROX\OD JHOLรบWLULOHQ
SURJUDPODU IDWXUDOร |GHPHOHUH GD\DQGร รทร LoLQ JHOLรบWLUPH PDOL\HWL NROD\
EHOLUOHQLUNHQ |UJย W LoLQGH JHOLรบWLULOHQ SURJUDPODUGD ]RU ROPDNWDGร U :HLQVWHLQ
V
%LOJLVD\DU \D]ร Oร Pร GHVWHN ย Uย QOHU PXOWLPHG\D \D]ร Fร SURMHNW|U
IRWRNRSL PDNLQHVL JLEL GRQDQร P KDUFDPDODUร ELOJLVD\DUD YH LQWHUQHWH GD\DOร
LQWHUDNWLI HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q KD]ร UODQPDVร DรบDPDVร QGD NXOODQร ODQ &'
VOD\W YLGHR JLEL |]HO GRQDQร P YH PDO]HPH PDOL\HWOHUL YH EX ย Uย QOHULQ
KD]ร UODQPDVร LoLQ WHNQLN SHUVRQHOLQ KDUFDGร รทร Vย UHOHU JHOLรบWLUPH DรบDPDVร
PDOL\HWOHUL RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU 6ZDQVRQ YH *UDGRXV 8\JXODPD 0DOL\HWL
3URJUDPร Q \ย Uย Wย OPHVL NDSVDPร QGD HรทLWLP \HUL NRQIHUDQV VDORQX
|รทUHWLP HOHPDQร ย FUHWOHUL SURJUDP ย FUHWL KL]PHW DOร P EHGHOOHUL NDWร Oร PFร ODUร Q
VH\DKDW \HPHN YH NRQDNODPD KDUFDPDODUร Nร UWDVL\H PDO]HPHOHUL YH
SURJUDPD X\JXQ GRQDQร Pร Q NXUXOPDVร PDOL\HWOHULQGHQ ROXรบPDNWDGร U
(รทLWLP oDOร รบPD VDDWOHUL LoLQGH \ย Uย Wย OGย รทย QGH NDWร Oร PFร Qร Q HรทLWLPGH
KDUFDGร รทร Vย UHOHU |UJย Wย Q EX NDWร Oร PFร LoLQ |GHGLรทL ย FUHWOH YH VDรทODGร รทร
ID\GD\OD LOLรบNLOHQGLULOPHNWHGLU &DPSEHOO - 3KLOOLSV %XUNHW
F 2\VD %DUNHU oDOร รบDQODUร Q |UJย Wย Q NDUOร Oร รทร QD YH
SHUIRUPDQVร QD NDWNร \DSPDODUร EHNOHQGLรทLQH J|UH ELU YHULPOLOLN ND\Eร QGDQ |WH
|UJย Wย Q YHULPOLOLรทLQH ELU NDWNร RUWD\D oร NDFDรทร Qร EX QHGHQOH NDWร Oร PFร
Vย UHVLQLQ GHรทHULQLQ NHQGLOHULQH \DSร ODQ WRSODP |GHPH SDNHWLQGHQ GDKD
\ย NVHN NDEXO HGLOPHVL JHUHNWLรทLQL VDYXQPDNWDGร U 6H\DKDWLQ Vย UHVL \HUL YH
QLWHOLรทLQH J|UH KHVDSODQDQ XODรบร P Jย QGHOLN YH NRQDNODPD JLEL VH\DKDW
KDUFDPDODUร YH HรทLWLP PHUNH]LQH JLGLรบ YH G|Qย รบ Vย UHOHUL GH NDWร Oร PFร
PDOL\HWOHUL LoLQGH \HU DOPDNWDGร U $OWXQFX &DPSEHOO :DUUHQ
(รทLWLP X]PDQODUร YH SHUVRQHOLQ SURJUDPร Q \ย Uย Wย OPHVL Vร UDVร QGD
UHVHSVL\RQ \HPHN Dรทร UODPD YH LNUDP HรทLWLP \HUL RUJDQL]DV\RQX GDYHWL\H
EDVร Pร VHUWLILND KD]ร UODQPDVร LoLQ KDUFDGร รทร Vย UHOHU :LOWVKHU |รทUHWLP
HOHPDQร ย FUHWOHUL NDUL\HU JHOLรบLP JLEL |]HO SURJUDPODUGD GHVWHN YHUHQ
GDQร รบPDQODUร Q ย FUHWL SURMHNVL\RQ FLKD]ร PXOWLPHG\D ย Uย QOHUL GRQDQร P
PDO]HPH NLWDS YH GLรทHU Wย NHWLOHELOLU NDOHPOHULQ PDOL\HWOHUL YH EX ย Uย QOHULQ
KD]ร UODQPDVร NXUXOPDVร oDOร รบWร Uร OPDVร LoLQ WHNQLN SHUVRQHOLQ KDUFDGร รทร Vย UHOHU
X\JXODPD DรบDPDVร QGD GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU &DPSEHOO 'HรทHUOHQGLUPH 0DOL\HWL
'HรทHUOHQGLUPH HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q VRQXoODUร Qร J|UPHN LoLQ
NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPGDQ VDรทODGร รทร PHPQXQL\HW HGLQLOHQ \HQL ELOJL EHFHUL
GDYUDQร รบ YH GHQH\LPOHU X\JXODPDGDNL JHOLรบPHOHU |UJย WVHO HWNL YH VRQXoODU
LOH \DWร Uร Pร Q JHUL G|Qย รบย Qย Q |Ooย Pย QGHQ ROXรบPDNWDGร U 'HรทHUOHQGLUPH
\|QWHPOHULQLQ DUDรบWร Uร OPDVร DUDoODUร Q WDVDUODQPDVร DQNHW YH J|Uย รบPH
IRUPODUร Qร Q
UDSRUODQPDVร
JHOLรบWLULOPHVL YH
YHULOHULQ
VXQXOPDVร
LoLQ
WRSODQPDVร KDUFDQDQ
DQDOL]L
Vย UHOHU
VRQXoODUร Q
PDO]HPHOHU
GHรทHUOHQGLUPH\H \|QHOLN oHรบLWOL SDNHW SURJUDPODU \D]ร Oร P ย Uย QOHUL YH DUDoODU
- 3KLOOLSV V GHVWHN ย QLWHOHUL GRQDQร P PDO]HPH SRVWD VLVWHP
JHOLรบWLULOPH \D GD \HQL ELU GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFLQLQ WDVDUร Pร LoLQ ILUPDODUD \D
GD GDQร รบPDQODUD |GHQHQ ย FUHWOHU EX DรบDPDGD HOH DOร QPDNWDGร U 'ROD\Oร 0DOL\HWOHU
'ROD\Oร PDOL\HWOHU \D GD GHVWHN PDOL\HWOHU ยณJHQHO JLGHUOHUยด ยณLรบOHWPH
JLGHUOHULยด ยณ\|QHWLP JLGHUOHULยด YH\D ยณJHQHO \|QHWLP JLGHUOHULยด KHVDEร QGD
L]OHQHQ HรทLWLP ELULPLQLQ IDDOL\HWLQL \HULQH JHWLULUNHQ \DSWร รทร Wย P HรทLWLP
SURJUDPODUร LOH LOJLOL RODQ YH WHN ELU SURJUDPD \DQVร Wร ODPD\DQ PDOL\HWOHUGLU
&DPSEHOO :LOWVKHU %LQD EDNร P RQDUร P YH NLUD JLGHUOHUL
GHPLUEDรบODU GRQDQร P Dรบร QPD \ร SUDQPD SD\ร WHOHIRQ ร Vร WPD KDEHUOHรบPH
VX WHPL]OLN JHQHO Nร UWDVL\H PDO]HPHOHUL HรทLWLP ELULPL \|QHWLFLOHUL YH JHQHO
oDOร รบDQODUร Qร Q PDDรบODUร LOH NXUV JHOLรบWLUPH YH HรทLWLP ELULPLQLQ L\LOHรบWLUPHVL LoLQ
\DSร ODQ KDUFDPDODUGDQ ROXรบPDNWDGร U - 3KLOOLSV V ยถH J|UH GROD\Oร maliyetler โ elde edilmesi zor kesin olmayan (soft) maliyetlerdir. ร rgรผtlerde
HรทLWLP ELULPL Eย WoHOHULQGH \D GD JHQHO Eย WoHOHUGH \HU DODQ GROD\Oร PDOL\HWOHU
WRSODP HรทLWLP KDUFDPDODUร LoLQGH LOH DUDVร QGD SD\D VDKLS
ROPDNWDGร U &DPSEHOO :DUUHQ V 'ROD\Oร PDOL\HWOHU
NDWร Oร PFร VD\ร Vร GHUV VDDWL \D GD SURJUDP Vย UHVL JLEL NULWHUOHUH J|UH RUDQWร VDO
SURJUDPODUD J|UH HรบLW \D GD PDOL\HWOHULQ EHOOL ELU \ย ]GHVL RODUDN GDรทร Wร OPDNWD
:DUUHQ V :LWVKHU V \D GD WDKLPOHUGH JHoPLรบ G|QHP
KDUFDPDODUร NXOODQร OPDNWDGร U
3HUVRQHO 0DOL\HWL 'ROD\Oร PDOL\HWOHU LoLQGH |QHPOL ELU \HU WXWDQ SHUVRQHO JLGHUOHUL HรทLWLP
ELULPL \|QHWLFLOHULQLQ WHNQLN SHUVRQHOLQ Jย YHQOLN YH Pย UDFDDW PHPXUODUร Qร Q
Eย UR HOHPDQODUร Qร Q HรทLWLP IRQNVL\RQX LoLQGH KDUFDGร รทร DQFDN EHOOL ELU HรทLWLP
SURJUDPร QD \DQVร Wร ODPD\DQ Vย UHOHUL YH PDDรบODUร LOH LOLรบNLOHQGLULOPHNWHGLU
=DPDQ YHULOHUL ]DPDQ WDEORODUร QD GD\DOร Lรบ DQDOL]L UDSRUODUร QGDQ PDDรบODU LVH
PXKDVHEH ELULPLQGHQ HOGH HGLOPHNWHGLU 3HUVRQHO PDOL\HW KHVDSODPDODUร QGD
PDOL\HW ELULPL JHQHOOLNOH oDOร รบDQ VD\ร Vร ROPDNWDGร U :DUUHQ V
:LWVKHU V
'RQDQร P 0DOL\HWL (รทLWLP DNWLYLWHOHULQGH NXOODQร ODQ ELOJLVD\DU SULQWHU IRWRNRSL PDNLQHVL projeksiyon sistemi gibi multi medya รผrรผnleri, iรง dekorasyon, mobilya, ekran
YH WDKWD NXUXOXPX JLEL ELQDQร Q GDKD L\L GXUXPD JHWLULOPHVL DPDFร \OD \DSร ODQ
KDUFDPDODU LOH EXQODUร Q EDNร P ย FUHWOHULQGHQ ROXรบDQ GRQDQร P JLGHUOHUL JHoPLรบ
G|QHP KDUFDPDODUร QD LKWL\DoODUD HรทLWLP Wย Uย QH YH X]DNWDQ HรทLWLPOHUGH
ROGXรทX JLEL WHNQRORMLGH EHNOHQHQ GHรทLรบPHOHUH J|UH DUWร รบ \D GD D]DOร รบ
gรถstermektedir. Warren (1969, s.92 ยถD J|UH GRQDQร Pร Q NLUDODQPDVร \D GD
VDWร Q DOร QPDVร NDUDUร YHULOLUNHQ JHQHO |UJย W VWUDWHMLVLQH HรทLWLP \|QWHPLQH YH
HรทLWLOHFHN NLรบL VD\ร Vร QD LOLรบNLQ X]XQ YDGHOL |QJ|Uย OHU \D GD SODQODU \DSร OPDVร
YH YHUJL DYDQWDMODUร Qร Q PDOL\HW HWNLOLOLN GRรทUXOWXVXQGD DUDรบWร Uร OPDVร
JHUHNPHNWHGLU
0DO]HPH 0DOL\HWL (รทLWLP ELULPLQLQ Wย P HรทLWLP SURJUDPODUร LOH LOJLOL PDO]HPH JLGHUOHUL
NDรทร W NDOHP Pย UHNNHS WRQHU PDUNHU ]DUI ]ร PED WHOL DVHWDW NDUERQ NDรทร Gร
GRV\D JLEL Nย oย N WXWDUOร Nร UWDVL\H LoLQ \DSร ODQ KDUFDPDODU :DUUHQ V
YH D\Uร RODUDN EHOLUWLOPHPLรบVH SRVWD WHPL]OLN ร Vร WPD WHOHIRQ YH VX
JLGHUOHULQGHQ $OWXQFX ROXรบPDNWDGร U 0DO]HPHOHULQ VDWร Q DOร QPDVร QGD
D\Uร ELU Nย oย N NDVD IRQX \D GD |UJย Wย Q JHQHO JLGHUOHU KHVDEร NXOODQร OPDNWDGร U 'DQร รบPDQ 0DOL\HWL
%HOOL ELU SURJUDPOD LOJLOL ROPD\ร S JHQHO RODUDN HรทLWLP ELULPL LoLQ \DSร ODQ
DQDOL] WDVDUร P JHOLรบWLUPH X\JXODPD YH GHรทHUOHQGLUPH NRQXVXQGD
EDรบYXUXODQ GDQร รบPDQODUD \D GD X]PDQODUD |GHQHQ ย FUHWOHUGHQ ROXรบPDNWDGร U
'DQร รบPDQODUร Q |UJย W WDUDIร QGDQ NDUรบร ODQDQ VH\DKDW NRQDNODPD YH KDUFร UDK
JLEL JLGHUOHUL GH EX NDSVDPGD HOH DOร QPDOร Gร U 'DQร รบPDQODUร Q Vย UHNOL \D GD
LKWL\Do GX\XOGXNoD oDOร รบWร Uร OPDVร QD PDOL\HW HWNLOLOLN DQDOL]OHUL VRQXFXQGD NDUDU
YHULOPHOLGLU
(รทLWLPH g]HO 0DOL\HWOHU (รทLWLP SURJUDPODUร Qร Q WDQร Wร Pร LoLQ DMDQVODUD \DSร ODQ |GHPH SRVWHU
YH EURรบย U EHGHOOHUL GHUQHNOHUH ย \HOLNOHU Nย Wย SKDQH ELOLรบLP VLVWHPOHUL ELOJL
\|QHWLPL XOXVDO YH XOXVODUDUDVร \D\ร QODUร Q WHPLQL YH DERQHOLN ย FUHWOHUL LoLQ
\DSร ODQ |GHPHOHU EX NDSVDPGD HOH DOร QPDNWDGร U :DUUHQ V
(รทLWLP SHUVRQHOLQFH EHOOL ELU HรทLWLP SURJUDPร QD \|QHOLN ROPD\DQ
SURIHV\RQHO WRSODQWร ODUD NDWร OPD ย QLYHUVLWHOHUH NXUXOXรบODUD \D GD GLรทHU HรทLWLP
|UJย WOHULQH LQFHOHPH DUDรบWร UPD YH J|Uย รบ DOร รบ YHULรบL DPDFร \OD \DSร ODQ
\ROFXOXNODU GD EX NDSVDPGD HOH DOร QPDNWDGร U gUJย Wย Q JHQHO KDUFDPD ND\ร W
VLVWHPL DUDFร Oร รทร \OD PXKDVHEHOHรบWLULOHQ :DUUHQ V YH GDKD VRQUD
HรทLWLP ELULPLQH \DQVร Wร ODQ EX PDOL\HWOHU NLรบL VD\ร Vร VH\DKDWLQ Vย UHVL \HUL YH
QLWHOLรทLQH J|UH KHVDSODQPDNWDGร U
(รทLWLP 0DOL\HWOHUL LOH รธOJLOL 'LรทHU .RQXODU %LULP 0DOL\HWLQ 6HoLOPHVL *HUHN |UJย W LoLQGH PDOL\HW DQDOL]L JHUHNVH |UJย WOHU DUDVร PDOL\HW
NDUรบร ODรบWร Uร OPDODUร LoLQ ELULP PDOL\HWOHULQ EHOLUOHQPHVL JHUHNPHNWHGLU %LULP
PDOL\HW RODUDN NDWร Oร PFร VD\ร Vร NXUV Vย UHVL |รทUHWLP HOHPDQร VD\ร Vร HรทLWLP
PHUNH]L DODQร \|QHWLP GHVWHN ]DPDQร \D GD NDWร Oร PFร |รทUHQPH VDDWL 3/+ g
NXOODQร OPDNWDGร U )DUNOร ย VWย QOย NOHUL RODQ EX ELULP PDOL\HWOHUGHQ WHN EDรบร QD
NDWร Oร PFร VD\ร Vร Qร Q HVDV DOร QPDVร &RRPEV YH +DOODN V KL]PHWWHQ
\DUDUODQDQODUร Q VD\ร Vร QD LรบDUHW HWPHNWHGLU .DWร Oร PFร |รทUHQPH VDDWLQLQ
NXOODQร OPDVร :HLQVWHLQ V SURJUDPODU DUDVร QGD NDUรบร ODรบWร UPD
\DSPD\D \|QHWLP YH JHQHO |UJย W JLGHUOHULQLQ RUDQWร VDO GDรทร Wร OPDVร QD RODQDN
VDรทODPDNWDGร U %LULP PDOL\HW RODUDN WRSODP PDOL\HWOHULQ VHoLOPHVL LVH
NDWร Oร PFร VD\ร Vร YH NXUV Vย UHVL ID]OD RODQ SURJUDPODUร Q PDOL\HWLQL \ย NVHN
gรถstermektedir.
%X QHGHQOH %DUNHU &DPSEHOO 3 3KLOOLSV -
Phillips (2003), Burkett (2004a) ve Weinstein (1982, s.33)โ e gรถre maliyet
etkililik รงalร รบPDODUร QGD \D GD ID\GD PDOL\HW NDUรบร ODรบWร UPDODUร QGD ELULP PDOL\HW
RODUDN NDWร Oร PFร |รทUHQPH VDDWL NXOODQร OPDOร Gร U 0DOL\HWOHUGH 7DVDUUXI
(รทLWLPL GHVWHNOHPHN SURJUDPODUร PDOL\HW HWNLOL YH GDKD YHULPOL KDOH
JHWLUPHN HรทLWLPGHQ EHNOHQHQ ID\GDODUร Q DUWร Uร OPDVร Qร Q \DQร Vร UD PDOL\HWOHULQ
D]DOWร OPDVร \OD GD VDรทODQPDNWDGร U 0DOL\HW WDVDUUXIX HรทLWLPLQ HWNLOLOLรทLQH YH
NDOLWHVLQH ]DUDU YHUPHGHQ HรทLWLP \|QWHPL NDWร Oร PFร DUDo gereรง
ve
]DPDQODPD JLEL NRQXODUGD :ULJKW YH %HOFRXUW \D GD KL]PHW DOร Pร
seรงHQHรทL YH WHNQRORMLGH )R[ \DSร OPDNWDGร U $\Qร \DWร Uร POD GDKD oRN h:iAj k l m l n o l6p q r s t n7s u j j k v w x)y z){}| s q v k v nYn7j m v ~ s k m s r v t v t<k ย m j nWย j r o j n j m j r) m j r j ย $ย p u k s r v m nIs u v ~ s r v t sZย j k l m l n7o l ~ l ย s
ย r ย r j nbu ย r s u v t v)s m sย j m j t/ย v rIp m ย ย k k ย r ย ย ย Ir t s q v teย ย t ย sย ย /u j j k m v ย aย dย ย tย u ย r s m v\ย v rIย r ย r j n l tย ย ย dย j k l m l n7o l u l)ย j r u j x)y z&ย $ย $ย ย t-ย 7ย u j j k ย Iย ย $ย v ย v ย <ย ย ย $ m n7j ย 8k j ย Vl r ย
NDWร Oร PFร \D XODรบPD\ร YH NDWร Oร PFร PDOL\HWLQL D]DOWPD\ร KHGHIOH\HQ WHNQRORML
GHVWHNOL \D GD X]DNWDQ HรทLWLP \|QWHPOHULQLQ \D\Jร QODรบWร Uร OPDVร EHOOL programlarda standart bรถlรผmler, film, &' YH \HQLGHQ NXOODQร ODELOLU DUDoODUร Q
WHUFLK HGLOPHVL GHVWHN RODUDN HรทLWLP SHUVRQHOLQLQ NXOODQร OPDVร GDKD Nร VD
Vย UHOL \RรทXQODรบWร Uร OPร รบ NXUVODUร Q WHUFLK HGLOPHVL Gร รบDUร GDQ HรทLWLP DODQ ELU
oDOร รบDQร Q HGLQGLรทL ELOJL YH EHFHULOHUL GLรทHU oDOร รบDQODUD DNWDUPDVร LOH WDVDUUXI
VDรทODQDELOPHNWHGLU 0DOL\HW WDVDUUXIX RODUDN SURJUDPODUร Q oDOร รบDQODUร Q Lรบ VDDWL
Gร รบร QGD \ย Uย Wย OPHVL :DUUHQ ยถD J|UH \RUJXQOXN \DUDWPDVร PRWLYDV\RQ
YH SHUIRUPDQV Gย รบย NOย รทย \DUDWPDVร YH ID]OD PHVDL |GHQPHPHVL QHGHQOHUL\OH
NDWร Oร PFร ODUร Q ROXPVX] J|Uย รบOHULQH \RO DoPDNWDGร U
(NRQRPLN NRรบXOODUร Q JHUHNWLUGLรทL WDVDUUXIODU LVH GDKD oRN NRQIHUDQV
VHPLQHU YH NLรบLVHO JHOLรบLP SURJUDPODUร QGD YH VH\DKDW KDUFDPDODUร
GDQร รบPDQOร N KL]PHWL JLEL |GHPHOHUGH ROPDNWDGร U $QFDN |UJย Wย Q WHPHO
KHGHIOHULQL UHNDEHWLQL LPDMร Qร VHNW|UGHNL OLGHUOLรทLQL YH NDUOร Oร รทร Qร HWNLOH\HQ
|QHPOL HรทLWLPOHUH PDOL\HWL \ย NVHN ROVD YH HNRQRPLN NRรบXOODU X\JXQ ROPDVD
ELOH GHYDP HGLOPHNWHGLU
(WNLOL 0DOL\HW .RQWUROย (รทLWLPH LOLรบNLQ NDUDUODUร Q HรทLWLP Gร รบร QGDNL \|QHWLFLOHU WDUDIร QGDQ
EHOLUOHQPHVL ND\QDNODUร Q Vร Qร UOร ROPDVร SURJUDPODU YH Wย P HรทLWLPOHU
Doร Vร QGDQ PDOL\HWOHULQ WDKPLQOHU YH JHUoHNOHรบHQ KDUFDPDODU RODUDN
L]OHQPHVLQL ]RUXQOX Nร OPDNWDGร U 0XKDVHEH VLVWHPL YHUL WDEDQร ND\ร WODU
HรทLWLP VRQXoODUร |Ooย P \|QWHPOHUL NRQXVXQGD ELOJL VDรทOD\DQ PDOL\HW
YHULOHULQLQ ILQDQVDO SODQODPDGDQ GHรทHUOHQGLUPH\H NDGDU Wย P DรบDPDODUGD kontrolรผ gerekmektedir (Coombs ve Hallak, 1987). Kesin, gรผvenilir ve
JHUoHNoL YHULOHU KHP \|QHWLFL NDUDUODUร QGD WHPHO ROPDNWD KHP GH PDOL\HW
HWNLOLOLN YH PDOL\HW \DUDU NDUรบร ODรบWร UPDODUร oHUoHYHVLQGH HรทLWLP VRQXoODUร Qร Q YH
NDWNร Qร Q |Ooย OPHVL LoLQ YHUL VDรทODPDNWDGร U 0DOL\HW HWNLOLOLรทH \DNODรบร P
NRQXVXQGD VLVWHPLQ X\DUODQDELOPHVL PDOL\HWOHUGHNL GHรทLรบLPL J|VWHUPHNWH
SUREOHPOL DODQODU LVH JHOHFHรทH G|Qย N WDKPLQOHUL NROD\ODรบWร UPDNWDGร U
- 3KLOOLSV
Maliyet verileri Tablo 2.1โ deki bilgilere gรถre izlenmelidir.
7$%/2 0$/ø<(7 %ø/*ø/(5ø 7$%/268
xAm j t m j n7j7 \ j n j u l t j r x)r r j n7 jI~ s r6j m j o j In7j m v ~ s k t u r m j r l t s m s r v r
Kurs ücreti v n7s k v j m l n: s s m v V Vq q vv kk vv n9 L n t j t l n l ]q r s k v nL j t l o r s k v m j l n<| s m s t n ~ s nIs ] v s r j m s r m j v n j6| j r o j n j- s s l t q j s $r m s o t r s v k r v n7s<n j m v ~ s k m s r v j r m j n j$n j m v ~ s k m s r v ¡ | s q s r ~ j j7 s r v n m v m v - j ~ l £ V¢ q v k v n9 s r u t s m v o r s k m s r v Yönetim ve genel giderler v q s r
j m v ~ s k 7 j n$v t s v m s t n j m v ~ s k s q s r v
q v k v nF A~ m j t l r #s t 7j m v ~ s k r ¤ $n7j m v ~ s k6 t u r m j r l Bütçe k s<p s t s q v t s ödenek ~ s r6j m Vl n l n v 8k j r l# s k j n$v t v ¥ s r j m n j 6l ~ u j u s s m s r v t s m s r v r n7j m v ~ s k
Vq v k v nL Vj n j n$m j t 6l qVl t j 7j m v ~ s k r s r s m s s t s r ¦ ¦ s m s s t n j m v ~ s k6n$v 8k j r l j r o j n j m j r t s v r
§ ¨ © ª ¨V« ¬ ¨ ® ¯6° ± ²V³ ´VµV¶A² ·6¸ ¶V´ ¹
0DOL\HWOHU L]OHQHUHN H÷LWLP LKWL\DoODUÕ YH H÷LWLP NDUDUÕQD QHGHQ RODQ
ILQDQVDO RUWDP DUDVÕQGD GHQJH VD÷OD\DQ YHULOHUH XODúÕOPDNWD ND\QDNODUÕQ
ILQDQVDO SODQODPD GR÷UXOWXVXQGD NXOODQÕOPDVÕ X\JXODQPDVÕ YH VRQXoODUÕQÕQ
NRQWURO HGLOPHVL VD÷ODQPDNWD VLVWHPDWLN ELU \DNODúÕPD VDKLS ROXQPDNWD YH
UDV\RQHO WDKPLQOHU \DSÕOPDNWDGÕU 7DOERW V :LOWVKHU :ULJKW YH %HOFRXUW
0DOL\HWOHULQ 7DNLELQGH 0XKDVHEH %LULPLQLQ 5RO 0DOiyet verileri genellikle örgütün muhasebe biriminden temin
HGLOPHNWHGLU <|QHWLFLOHULQ NDUDUODUÕQD GHVWHN RODQ PXKDVHEH VLVWHPL
|UJ WVHO JHOLúLP YH LOHUOHPH\L |OoPHGH NXOODQÕODQ |UJ W Q JHUHNVLQLPOHULQH YH
H÷LWLP VLVWHPLQH X\JXQ ELU YHUL WDEDQÕ JHOLúWLUPHN :DUUHQ GR÷UXGDQ
YH GROD\OÕ PDOL\HW YHULOHULQH YH KHVDSODUÕQ GHWD\ODUÕQD XODúÕOPDVÕQÕ VD÷ODPDN
9DL]H\ YH &KHVVZDV V GXUXPXQGDGÕU
' ]HQOL YH GHQJHOL ELU úHNLOGH WRSODQDQ PDOL\HW YHULOHUL ND\ÕWODUGD
NROD\OÕN VD÷ODPDVÕ LoLQ NRGODQPDOÕ ]DPDQÕQGD ND\GHGLOPHOL H÷LWLP W UOHULQH
J|UH JUXSODQGÕUÕOPDOÕ KHU DQ XODúÕODELOLU ROPDOÕ Lú DQDOL]L PDOL\HW PXKDVHEHVL
VLVWHPL E WoH UDSRUODUÕ JLEL GL÷HU PXKDVHEH YHULOHUL LOH GR÷UXODQPDOÕ YH
VRQXoODU UDSRUODQDELOLU ROPDOÕGÕU :DUUHQ V
(รทLWLP <|QWHPOHUL YH 6WUDWHMLOHULQLQ 0DOL\HWOHU $oร Vร QGDQ
'HรทHUOHQGLUPHVL
(รทLWLP \|QWHPOHULQGHQ JHOHQHNVHO Vร Qร I HรทLWLPOHULQGH JHQHOOLNOH
JHOLรบWLUPH PDOL\HWL Gย รบย N X\JXODPD PDOL\HWL \ย NVHN ROPDNWDGร U %DVร Oร
GRNย PDQODU \ROX\OD \DSร ODQ HรทLWLPOHUGH EDรบODQJร o PDOL\HWL \ย NVHN ROXUNHQ
D\Qร GRNย PDQODU \HQLGHQ NXOODQร OGร รทร QGD VRQUDNL HรทLWLPOHULQ PDOL\HWLQGH
D]DOPD ROPDNWD \HQLOHQGLรทLQGH PDOL\HWOHU \ย NVHOPHNWHGLU 9LGHR \D GD
WHOHNRQIHUDQV \ROX\OD \DSร ODQ HรทLWLPOHUGH SURJUDPร Q WDVDUร Pร QGD YH VLVWHP
LoLQ JHUHNOL RODQ GRQDQร Pร Q WHPLQLQGH JHOLรบWLUPH PDOL\HWL \ย NVHN ROXUNHQ
NDWร Oร PFร \D GD HรทLWPHQ PDOL\HWOHUL ROPDPDVร QHGHQL\OH X\JXODPD PDOL\HWL
Gย รบย N ROPDNWDGร U รธรบ EDรบร QGD HรทLWLPOHUGH LVH JHOLรบWLUPH PDOL\HWOHUL Gย รบย NWย U
7HNQRORML GHVWHNOL HรทLWLPOHUGH LQWHUDNWLI ELOJLVD\DU GHVWHNOL H |รทUHQPH LOHUL
Gย ]H\ GRQDQร P JHUHNWLUGLรทL LoLQ PDOL\HWOL YH X]XQ ELU JHOLรบWLUPH Vย UHFL V|]
NRQXVX LNHQ X\JXODPD PDOL\HWL Gย รบย NWย U %X Wย U HรทLWLPOHU Nร VD G|QHPGH
\ย NVHN PDOL\HW JHUHNWLULUNHQ X]XQ G|QHPGH JHQLรบ NDOLWHOL WHVW HGLOPLรบ HWNLOL
YH GDKD Gย รบย N X\JXODPD PDOL\HWL LOH ELU DOWHUQDWLI ROPDNWDGร U %DUNHU
(รทLWLP VWUDWHMLOHUL WHNQRORMLN JHOLรบPHOHU HรทLWLP WHNQRORMLVL \DVDODU YH
Gย ]HQOHPHOHU JHQHO HNRQRPLN NRรบXOODU |UJย W YH LQVDQ ND\QDNODUร SROLWLNDODUร
Eย WoH Vร Qร UOร Oร NODUร YH NDOLWH\H EDรทOร RODUDN EHOLUOHQPHNWHGLU รธQWHUDNWLI HรทLWLP
PXOWLPHG\D HรทLWLPOHUL ELOJLVD\DU GHVWHNOL HรทLWLPOHU X]DNWDQ HรทLWLPOHU \D]ร Oร P
YH GRQDQร PODU HรทLWLP WHNQRORMLVLQGHNL LOHUOHPHOHU HรทLWLPH \|QHOLN \HQL X\JXODPDODU LOH HรทLWLP DUDoODUร \|QWHPOHUL YH WHNQRORMLVLQGH GHรทLรบPHOHU
ROGXรทXQGD HรทLWLP LKWL\DoODUร YH Eย WoH RODQDNODUร DUDVร QGDNL VWUDWHMLN NDUDUODU yeniden gรถzden geรงirilmelidir. Bรผyรผk miktarda sermaye gerektiren yeni
WHNQRORML \DWร Uร PODUร Nร VD G|QHPGH |UJย Wย Q GLรทHU HรทLWLP LKWL\DoODUร Qร
NDUรบร ODPD NDSDVLWHVLQL GDUDOWร UNHQ X]XQ G|QHPGH JHQLรบ HรทLWLP LKWL\DoODUร QD
FHYDS YHUPHNWH GDKD NDOLWHOL GDKD Gย รบย N PDOL\HWOL YH HWNLOL ELU HรทLWLP
VDรทOD\DUDN X]XQ Vย UHOL UHNDEHW ย VWย QOย รทย \DUDWPDNWDGร U
%ODQFKDUG YH 7KDFNHU V ยถD J|UH VWUDWHMLN HรทLWLP
NDUDUODUร QGD NDOLWH PDOL\HW LoVHO NDSDVLWH ND\QDNODU GHรทLรบHQ YH oHรบLWOHQHQ
HรทLWLP LKWL\DoODUร HVQHNOLN QHGHQL\OH KL]PHW DOร Pร \ROX WHUFLK HGLOHELOPHNWHGLU
(รทLWLPLQ |UJย Wย Q NHQGL HรทLWLP ELULPL WDUDIร QGDQ JHOLรบWLULOGLรทL VWUDWHjide, ihtiyaรง
DQDOL]L WDVDUร P JHOLรบWLUPH X\JXODPD YH GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร Qร Q WDPDPร
HรทLWLP X]PDQODUร QFD \ย Uย Wย OPHNWHGLU *HQHOGH WHN WLS HรทLWLP SURJUDPร uygulayan รถrgรผtlerde etkili olan bu strateji, iรงerik denetimine olanak
WDQร PDNWD YH NLรบL EDรบร PDOL\HWOHUL D]DOWPDNWDGร U (รทLWLP KL]PHWLQLQ VDWร Q
DOร QPDVร VWUDWHMLVLQGH HรทLWLP ELULPL \|QHWLFL YH GHQHWOH\LFL RODUDN PDOL\HW YH
NDOLWH\H J|UH Eย WoH Vร Qร UODUร LoLQGH HQ L\L HรทLWLPL VDรทOD\DQ ILUPD\ร VHoPH
LรบLQGHQ VRUXPOXGXU (รทLWLP ELULPL Nย oย N RODQ \D GD Kiรง bulunmayan รถrgรผtlerde etkili olan bu stratejide, hizmet bedeli yรผksek olurken personel
PDOL\HWL Gย รบย NWย U .DUPD VWUDWHMLGH LVH |UJย W VDGHFH \HQL JHOLรบWLULOHFHN
HรทLWLPOHU LoLQ KL]PHW DOPDNWDGร U (รทLWLP %ย WoHVL
%ย WoH |UJย Wย Q UHNDEHW Jย Fย Qย DUWร UPDVร KHGHIOHULQH XODรบPDVร YH
Vร Qร UOร ND\QDNODUGDQ HQ HWNLOL \ROODUOD ID\GDODQPDVร LoLQ HรทLWLPH D\Uร ODQ SDUDQร Q
KDQJL |QFHOLNOL DODQODUD DNWDUร ODFDรทร Qร J|VWHUHQ UHKEHUGLU
&DQ V ยถD J|UH Eย WoH LรบJย Fย ]DPDQ \HU \D GD PDO]HPH iรงin planlanan parasDO KDUFDPDODUร J|VWHUHQ ELoLPVHO ELU WDEORGXU %LU ILQDQVDO
SODQODPD WHNQLรทL RODQ Eย WoH |UJย W SDUDVร Qร Q KDUFDQPD รบHNOL ย ]HULQGH \HWHUOL
NRQWURO NXUXODELOPHVL DPDFร \OD \|QHWPHOLNOHUH \D GD GLรทHU NXUDOODUD J|UH
Gย ]HQOHQPHNWHGLU gUJย Wย Q DPDoODUร Qร Q GDKD QHW
olarak gรถrรผlmesini
VDรทOD\DQ Eย WoH PHYFXW IDDOL\HWOHULQ \DQร Vร UD \|QHWLFLOHULQ GLNNDWLQL JHOHFHN
IDDOL\HWOHUH
oHYLUPHVLQL
VDรทODPDNWD
|UJย W
IDDOL\HWOHULQGH
HรบJย Gย P
VDรทODQPDVร QD \DUGร PFร ROPDNWD YH GHรทLรบLP JHUHNWLUHQ ]DPDQODU NRQXVXQGD
X\DUร Fร ROPDNWDGร U %DUWR &DQ V
(รทLWLP Eย WoHVL ยณHรทLWLP \|QHWLFLVLQH \ร O LoLQGH \DSร OPDVร Gย รบย Qย OHQ
HรทLWLP KDUFDPDODUร NRQXVXQGD ELOJL YHUHQ EHOJHยดGLU 2WWR YH *ODVHU
(รทLWLPH JLGHQ SDUDQร Q QHUH\H KDUFDQDFDรทร Qร oDOร รบDQODUร Q JHOLรบWLULOHFHรทL
DODQODUร ve รถrgรผtรผn รถnceliklerini gรถsteren bรผtรงe, รถrgรผtรผn rekabet gรผcรผnรผ
DUWร UDFDN KHGHIOHUH X\JXQOXรทX GHQHWOH\HFHNWLU %X DQODPGD Eย WoH HรทLWLPH
D\Uร OPร รบ SDUDVDO ND\QDNODUร Q \HWHUOLOLรทL YH HรทLWLP SODQร QGD EXOXQPDVร JHUHNHQ
PDOL\HW NDOHPOHUL KDNNร QGD ELOJL YHUHQ YH HรทLWLPLQ HNRQRPLN Doร GDQ
GHรทHUOHQGLULOPHVLQL VDรทOD\DQ ELU EHOJH ROPDNWDGร U &D\VH )O\QQ
2WWR YH *ODVHU
(รทLWLPOHUL Vร Qร UOD\DQ HQ |QHPOL XQVXU Eย WoHGHQ D\Uร ODQ Vร Qร UOร
ND\QDNODU ROGXรทX LoLQ HQ \ย NVHN ID\GD\ร YHULPL YH NDOLWH\L VDรทOD\DFDN GRรทUX
SURJUDPODUร Q \DSร ODELOPHVL EX JHUHNVLQLPOHUL NDUรบร OD\DFDN QLWHO YH QLFHO
NDSDVLWHQLQ DUDรบWร Uร OPDVร QD EDรทOร ROPDNWDGร U %ย WoH +D]ร UODPD $รบDPDODUร
(รทLWLP Eย WoHVL ED]ร G|QHPOHUGH JHoPLรบ \ร O HรทLWLP |GHQHNOHULQH EHOOL
DUWร รบODU |QJ|Uย OHUHN WDKPLQ HGLOVH GH 2WWR YH *ODVHU JHQHOOLNOH KHU ELU
SURJUDP LoLQ \DSร ODQ D\Uร QWร Oร PDOL\HW KHVDSODUร \OD ROXรบWXUXOPDNWDGร U %ย WoH
oDOร รบPDODUร Vร UDVร QGD SURJUDP PDOL\HWOHULQH LOLรบNLQ YHULOHU EDVLW DQODรบร Oร U YH
NDUรบร ODรบWร Uร ODELOLU ELU รบHNLOGH UDSRUODรบWร Uร ODUDN ย VW \|QHWLPH VXQXOPDOร Gร U 9DL]H\
YH &KHVVZDV V *HOHFHNWH \DSร OPDVร KHGHIOHQHQ HรทLWLP
SURJUDPODUร Qร Q PDOL\HW WDKPLQOHUL LOH EXQODUร NDUรบร OD\DFDN JHOLUOHU oHรบLWOL Eย WoH
\|QWHPOHUL NXOODQร ODUDN Gย ]HQOHQPHNWHGLU
Program bรผtรงe tekniรทL Eย WoH LOH LOJLOL NDUDUODUร Q JLUGL NDOHPOHUL \HULQH
DPDoODU ID\GD YH\D HรทLWLP EDรบDUร Vร JLEL VRQXoODUD GD\DQPDVร Qร WRSODP
ILQDQVPDQ
PDOL\HWL
LOH
LOLรบNL
NXUXOPDVร Qร
X\JXODPD
VRQXoODUร Qร Q
GHรทHUOHQGLULOPHVLQL VDรทODPDNWDGร U gGHQHNOHUOH HรทLWLP SURJUDPODUร DUDVร QGD
Vร Nร ELU PDOL\HW LOLรบNLVL NXUXOPDNWDGร U 3HUIRUPDQV Eย WoH \|QWHPL HรทLWLP
Eย WoHVLQL ROXรบWXUDQ SURJUDPODUร Q JHQHO KHGHIOHUL\OH Vร Qร UOร JHQHO ELU PDOL\HW
HWNLOLOLN DQDOL]LQL LoHUPHNWHGLU 6ร Iร U WDEDQOร Eย WoH \|QWHPL |UJย Wย Q X]XQ
dรถnemli hedefleri\OH LOLรบNLOL RODUDN KHU \ร O Wย P SURJUDPODUร Q \HQLGHQ J|]GHQ
JHoLULOPHVLQL SURJUDPODUร Q |QHPLQH J|UH GHUHFHOHQGLULOPHVLQL VDรทODPDNWDGร U
&DQ V
(รทLWLP Eย WoHVLQLQ KD]ร UODQPDVร QGD DรบDรทร GD EHOLUWLOHQ DรบDPDODU \HU
DOPDNWDGร U
รธKWL\DoODU GRรทUXOWXVXQGD KHGHIL NDSVDPร |QHPL YH KDQJL VRUXQD
o|]ย P RODFDรทร DQDOL] HGLOHQ HรทLWLP SURJUDPODUร EHOLUOHQPHNWHGLU
8\JXODQDFDN JHOLรบWLULOHFHN \D GD WDVDUODQDFDN SURJUDPODU LOH
SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH\H \|QHOLN GLรทHU SURMHOHU YH GRQDQร P JLGHUOHUL SODQGD
Vร Qร IODQGร Uร ODUDN SODQGD \HU DOPDNWDGร U
3URJUDPODUร Q XODรบDFDรทร KHGHIOHU YH Vร Qร UOร Oร NODU Doร NoD EHOLUWLOPHNWH ve buna gรถre maliyetler tahmin edilmektedir. 0DOL\HW WDKPLQOHUL ย ]HULQGH GHรทLรบLNOLN \DSร OPDN \D GD
GHรทLรบWLULOPHGHQ NDEXO HGLOPHN ย ]HUH ย VW \|QHWLPH VXQXOPDNWDGร U
%ย WoH PDOL\HW WDKPLQOHUL YH JHUoHNOHรบHQ KDUFDPDODU Doร Vร QGDQ
LQFHOHQPHNWH YH ND\QDN WDVDUUXIX VDรทOD\DFDN NRรบXOODU EHOLUOHQPHNWHGLU
%ย WoH GHรทHUOHQGLUPHVL DรบDPDVร QGD LVH HรทLWLP KDUFDPDODUร Qร Q SODQD
X\JXQ ELU รบHNLOGH \ย Uย Wย Oย S \ย Uย Wย OPHGLรทL GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU (รทLWLP %ย WoHOHULQLQ 3D\ร
+HU QH NDGDU Eย \ย N Eย WoHOHU Eย \ย N VRQXoODUร \D GD oDOร รบDQร Q
EDรบDUร Vร Qร JDUDQWL HWPHVH GH JHOLรบHQ |UJย WOHUGH JHQHOGH KDUFDPDODUร Q LOH
ยถOร N E|Oย Pย HรทLWLPH D\Uร OPDNWDGร U )O\QQ - 3KLOOips (2003, s. 179)โ e gรถre bu oran Amerikaโ da % 2, Avrupaโ da % 3, Asyaโ da % 3,8, Latin
$PHULNDยถGD RUDQร QGDGร U 6RQ \ร OODUGD HรทLWLPLQ JHUHNOLOLรทLQLQ YH |QHPLQLQ
IDUNร QGD RODQ EDQNDFร Oร N ILQDQV VLJRUWD HPODN XODรบร P KL]PHW WHNQRORML JLEL
รถncรผ sektรถrlerde, รถzellikle e |รทUHQPH YH KL]PHW DOร Pร \ROX\OD \ย Uย Wย OHQ
HรทLWLPOHUH RODQ LOJLQLQ DUWPDVร HรทLWLP Eย WoHOHULQGH Kร ]Oร ELU DUWร รบD \RO
DoPDNWDGร U - 3KLOOLSV (รทLWLP ELULPOHUL X\JXODPDODUD KDUFDPD
Eย \ย NOย รทย QH LKWL\DFD NRรบXOODUD YH NDOL\HWH J|UH Eย WoHOHUGHNL EX DUWร รบร YH bรผtรงelerin
gรผรงlendirilmesini
รถngรถrmelidir.
Bu
รถngรถrรผlerin
hayata
JHoLULOPHVLQGH LQVDQ ND\QDNODUร \|QHWLPLQLQ HรทLWLPL YH\D ย VW \|QHWLPLQ HรทLWLP
VWUDWHMLVLQL GHVWHNOHPHVL EHOLUOH\LFL ROPDNWDGร U )O\QQ 0FOQW\UH
(NRQRPLN NRรบXOODUร Q L\L ROGXรทX G|QHPOHU |UJย WOHULQ Eย \ย PH HรทLOLPL
J|VWHUGLรทL YH HรทLWLP WHNQRORMLVLQH \DWร Uร P LoLQ X\JXQ RODQ G|QHPOHUGLU %X
G|QHPOHUGH LรบH \HQL EDรบOD\DQ SHUVRQHOLQ RU\DQWDV\RQ HรทLWLPOHUL YH NDUร
DUWร UPD\D G|Qย N PHVOHN HรทLWLPOHUL GHYDP HWPHNWH NDOLWHOL SHUVRQHOH VDKLS
ROPDN LoLQ HรทLWLP Eย WoHOHUL DUWร Uร OPDNWDGร U (NRQRPLQLQ N|Wย ROGXรทX
G|QHPOHUGH LVH NDUร YH YHULPOLOLรทL DUWร UDQ HรทLWLPOHU KDULFLQGH ND\QDNODU EDรบND
DODQODUD DNWDUร OPDNWDGร U hUHWLPLQ D]DOPDVร LรบJย Fย YH SDUDVDO ND\QDNODUร Q
HรทLWLPH NDQDOL]H HGLOHELOPHVL QHGHQL\OH ED]ร |UJย WOHU LVH GXUJXQOXN
G|QHPOHULQGH SHUVRQHOLQ EHFHULOHULQL DUWร Uร Fร HรทLWLPOHUH Dรทร UOร N YHUHELOPHNWHGLU
(NRQRPLN GHรทLรบPHOHUGHQ EDรทร PVร ] RODUDN |UJย Wย Q WHPHO KHGHIOHUL
UHNDEHW ย VWย QOย รทย NDPXGDNL LPDMร ]RUXQOX HรทLWLPOHU YH WHNQLN GHรทLรบLPHOHUH
X\XP QHGHQL\OH HรทLWLPL ELU PDOL\HW \HULQH ELU \DWร Uร P RODUDN J|UHQ |UJย W
IHOVHIHVL GRรทUXOWXVXQGD HรทLWLP Eย WoHOHULQGH DUWร รบ J|Uย OPHNWHGLU %ODQFKDUG YH
7KDFNHU V *DXQW YH 5L[ 0FOQW\UH - 3KLOOLSV
<DOoร Q V
6RQXo RODUDN PDOL\HWOHULQ KHVDSODQPDVร PDOL\HW HWNLOLOLรทL EHOLUOHPHN
LoLQ JHUHNOL RODQ LON DรบDPDGร U 0DOL\HWOHU ย oย QFย E|Oย PGH HOH DOร QDFDN maliyet
etkililik
รถlรงรผm
yรถntemlerinden
ROI
yรถnteminde,
faydalarla
NDUรบร ODรบWร Uร OPDN ย ]HUH NXOODQร OPDNWDGร U $\Uร FD HรทLWLPH D\Uร ODQ ND\QDNODUร Q \D
GD Eย WoHOHULQ DUWPDVร |UJย WOHUL KHVDS YHUHELOLUOLรทH \|QHOWPHNWH EX GD 52,
X\JXODPDODUร QD JHUHNoH ROPDNWDGร U
hdh1&h %g/h0 52, <g17(0รธ 9( g1(0รธ gUJย WVHO KHGHIOHUOH X\XPOX JLUGLOHU PDOL\HWOHU YH oร NWร ODU VRQXoODU
DUDVร QGDNL LOLรบNL\L HOH DODQ 52, UHWXUQ RQ LQYHVWPHQW GLรทHU PDOL\HW HWNLOLOLN
\|QWHPOHULQLQ oRรทXQX NHQGL Eย Q\HVLQGH LoHUPHVL GHรทHUOHQGLUPHGH VRQ
DรบDPD RODUDN NXOODQร OPDVร YH PHWRGRORMLVL JHOLรบWLULOPLรบ ELU |Ooย P YH
GHรทHUOHQGLUPH DUDFร ROPDVร QHGHQL\OH LQFHOHPH\H GHรทHU EXOXQDQ ELU
\DNODรบร PGร U %ย \ย \HQ HรทLWLP Eย WoHOHUL Jย YHQLOLUOLN รบHIIDIOร N NDWร Oร PFร Oร N JLEL
|UJย WVHO HรทLOLPOHU ย VW \|QHWLPLQ YH HรทLWLPOH LOJLOL GLรทHU NLรบLOHULQ EHNOHQWLOHUL
HรทLWLPLQ ELU PDOL\HW GHรทLO ELU \DWร Uร P ROGXรทXQXQ YH JHUHNOLOLรทLQLQ VDYXQXOPDVร
ELU GHรทLรบLP NDOLWH YH \HQLGHQ WDVDUร P DUDFร ROPDVร QHGHQL\OH 52,ยถ\H LOJL
DUWPDNWDGร U
*ย Qย Pย ]GH |UJย WOHULQ KHP PDOL\HW HWNLOLOLรทL VDรทODPD KHP GH HรทLWLP
YH SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH |Ooย POHUL LoLQ EHOLUOL VWDQGDUWODU ROXรบWXUPD
JHUHNVLQLPOHUL GRรทUXOWXVXQGD NXOODQร ODQ 52, \|QWHPL oRN JHQLรบ ELU OLWHUDWย U
X\JXODPD YH DUDรบWร UPD DODQร VXQPDNWDGร U *LULรบ E|Oย Pย QGH GH EHOLUWLOGLรทL JLEL
52, VDGHFH |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH VDรทOD\DQ \|QWHPVHO ELU DUDo GHรทLOGLU
D\Qร ]DPDQGD NRQX\D LOLรบNLQ NDYUDPVDO ELU \DNODรบร P GD VDรทODPDNWDGร U
.LUNSDWULFNยถLQ G|UW DรบDPDOร GHรทHUOHQGLUPH PRGHOL ย ]HULQH NXUXODQ YH
WHSNL |รทUHQPH X\JXODPD YH |UJย WVHO HWNL DรบDPDODUร Qร Q \DQร Vร UD -DFN
3KLOOLSV WDUDIร QGDQ JHOLรบWLULOHUHN HWNL ]LQFLUL ROXรบWXUPDN DPDFร \OD 52,ยถ\L GH
LoHUHQ EHรบ DรบDPDOร GHรทHUOHQGLUPH PRGHOL RODUDN X\JXODQDQ 52, 0RGHOL
|UJย Wย Q HรทLWLPGHQ GROD\ร VDรทODGร รทร ILQDQVDO NDWNร Qร Q |Ooย Pย Qย VDรทODPDNWDGร U
dHรบLWOL X\JXODPDODUOD ELUOLNWH KHU JHoHQ Jย Q JHOLรบHQ PRGHO GLQDPLN ELU Vย UHo
WHรบNLO HWPHNWHGLU
52, <|QWHPL (รทLWLPH DNWDUร ODQ ND\QDNODUร Q Eย \ย NOย รทย J|] |Qย QH DOร QGร รทร QGD
|UJย Wย Q GHรทHULQL J|VWHUPHGHNL NDWNร Vร QHGHQL\OH HรทLWLPLQ |Ooย Pย
GHรทHUOHQGLUPHVL PDOL\HWOHUL YH HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q JHUL G|Qย รบย JLGHUHN DUWDQ
ELU |QHP ND]DQPDNWDGร U %D]ร HQJHOOHULQH UDรทPHQ |UJย WOHU HรทLWLPLQ ELU
PDOL\HW GHรทLO ELU \DWร Uร P RODUDN DOJร ODQPDVร Qร VDรทOD\DQ 52, \|QWHPLQL NHQGL
HรทLWLP SURJUDPODUร QGD X\JXODPD \|Qย QGH LVWHNOLOLN J|VWHUPHNWH YH PRGHOLQ
X\JXODQDELOLUOLรทLQL DUDรบWร UPDNWDGร U
52, Gย Q\DGD \DNODรบร N ย ONHGHNL 000โ den fazla รผretim, hizmet,
VDรทOร N HรทLWLP VHNW|Uย YH NDU DPDFร Jย WPH\HQ |UJย WWH X\JXODQPDNWDGร U
$PHULNDQ (รทLWLP YH *HOLรบWLUPH 7RSOXOXรทX $67' 8OXVODUDUDVร .DOLWH YH
9HULPOLOLN 0HUNH]L ,43& $PHULNDQ 9HULPOLOLN YH .DOLWH 0HUNH]L $34& YH
EndรผstriyeO รธOLรบNLOHU .XUXOXรบX ,,5 JLEL NXUXOXรบODU WDUDIร QGDQ Gย ]HQOHQHQ 500โ den fazla ROI konferans ve seminerlerine 6000โ in รผzerinde uzman ve
\|QHWLFL NDWร OPร รบ \DNODรบร N NLรบL EX NRQXGD VHUWLILND HรทLWLPL DOPร รบWร U +DOHQ
NRQX\OD LOJLOHQHQ NDGDU SURIHV\RQHO \D]DU DUDรบWร UPDFร X\JXODPDFร
GDQร รบPDQ YH NRQXรบPDFร GDQ ROXรบDQ 52, 1HWZRUN ย \HVL ELOJLOHULQL
SD\ODรบPDNWDGร U %X NDSVDPGD รบLPGL\H NDGDU ยถย DรบNร Q |UQHN ROD\
oDOร รบPDVร \D\ร QODQPร รบ Vย UHFL GHVWHNOH\HQ NLWDS EDVร OPร รบWร U - 3KLOOLSV
3 3KLOOLSV &RUSRUDWH /HDGHUVKLS &RXQFLO WDUDIร QGDQ
ILUPD\D \DSร ODQ DQNHWWH |UJย WOHULQ ยถL DU]X HGLOHQ ELU |Ooย P RODUDN KHGHI listesinde ROIโ yi gรถstermekte, ancak zaman ve kaynak gerektirmesi
QHGHQL\OH ID]OD X\JXODPD RODQDรทร EXOXQDPDGร รทร LoLQ NXOODQร Pร Gย รบย N Gย ]H\GH
NDOPDNWD +DVVHWW V EX |UJย WOHULQ VDGHFH ยถL HรทLWLP
SURJUDPODUร Qร Q |Ooย Pย QGH EX \|QWHPL NXOODQPDNWDGร U %XUDGDQ Wย P Gย Q\DGD
HรทLWLP YH JHOLรบLP SURJUDPODUร Qร Q GHรทHUOHQGLUPHVLQGH 52, \|QWHPLQH oRN
bรผyรผk oranda artan bir ilJL ROGXรทX DQFDN Vย UHFLQ DQODรบร OPDVร QD UDรทPHQ
NXOODQร Pร Q LVWHQHQ Gย ]H\H XODรบPDVร LoLQ oRN GDKD ID]OD LOHUOHPH VDรทODQPDVร
JHUHNWLรทL VRQXFX oร NPDNWDGร U - 3KLOOLSV 52, 0RGHOLQL SURJUDPODUร QGD
X\JXOD\DQ ED]ร NXUXOXรบODUD |UQHNOHU (N ยถGH YHULOPLรบWLU
'RQDOG .LUNSDWULFN WDUDIร QGDQ HรทLWLPLQ EDรบDUร Vร Qร |OoPHN LoLQ
JHOLรบWLULOHQ G|UW DรบDPDOร GHรทHUOHQGLUPH PRGHOLQGH \HU DODQ WHSNL |รทUHQPH
GDYUDQร รบ X\JXODPD VRQXo |UJย WVHO HWNL DรบDPDODUร Qร Q \DQร Vร UD EHรบLQFL DรบDPD
RODUDN HNOHQHQ 52, ELU PDOL\HW HWNLOLOLN \รถntemi olarak tรผm verileri parasal
|Ooย POHUH G|Qย รบWย UHUHN SURJUDPร Q ID\GDVร LOH PDOL\HWLQL NDUรบร ODรบWร UPDNWDGร U
52, HรทLWLPH \DWร Uร ODQ KHU ELU SDUD PLNWDUร LoLQ \DWร Uร PFร \D JHUL G|QHQ SDUD
PLNWDUร Qร Nร VDFD HรทLWLP \DWร Uร Pร Qร Q JHUL G|Qย รบ RUDQร Qร LIDGH HWPHNWHGLU 52,
RUDQร ELU \DWร Uร PGDQ ND]DQร ODQ QHW ID\GD\ร WDKPLQ HWPHNWH YH \DWร Uร P \D GD maliyete gรถre yรผzdeyi temsil etmektedir (Barker, 2001; Brauchle ve Schmidt,
&DPSEHOO - 3KLOOLSV V 3 3KLOOLSV 6WRHO
D %X JHWLUL\H VDKLS ROPDN LoLQ ]DPDQ HQHUML \D GD SDUD JLEL YDUOร NODUร Q
ROPDVร YH EXQODUร Q \DSร ODQ \DWร Uร PGDQ GDKD ID]OD JHWLUL VDรทOD\DFDรทร
EHNOHQWLVLQH VDKLS ROXQPDVร JHUHNPHNWHGLU %XQD J|UH 52, \|QWHPLQGH
EHNOHQHQ GHรทHUH XODรบPDN LoLQ QH Wย U VRQXoODUD LKWL\Do GX\XOGXรทX YH EX
VRQXoODUD XODรบPDN LoLQ QHOHU \DSร OPDVร JHUHNWLรทL DUDรบWร Uร OPDOร Gร U hVW
\|QHWLPLQ GH J|UPHNWHQ KRรบODQDFDรทร รบHNLOGH QH \DSร OGร รทร QHOHULQ EDรบDUร OGร รทร
YH HOGH HGLOHQ GHรทHU DUDVร QGD LOLรบNL NXUXOGXรทX Vย UHFH 52, DQODรบร Oร U YH EDVLW ELU
KDOH JHOHFHNWLU 6WRHO D 2OGHQEXUJ ยถD
J|UH 52,ยถQLQ
X\JXODPDVร SODQODQร UNHQ
hedeflerin, etki analizinin ve bรผtรงenin gรถzden geรงirilmesi, Brauchle ve
6FKPLGW ยถH J|UH SURJUDPร Q KHGHIOHGLรทL oร NWร ODUร Q YH GHรทHUOHQGLUPHQLQ
WDVDUODQPDVร %DUNHU V ยถD J|UH LVH 52,ยถQLQ WHRULN \DSร Vร
ROXรบWXUXOXUNHQ PXKDVHEH ILQDQVDO PXKDVHEH \DWร Uร P LQVDQ VHUPD\HVL yรถnetim, verimlilik รถlรงรผmรผ, kalite yรถnetimi, risk ve getiri, karar teorisi, insan
ND\QDรทร JHOLรบLPL HรทLWLPGH GHรทHUOHQGLUPH VRQXo YH HWNL NDYUDPODUร \OD ELU
DUDGD Gย รบย Qย OPHVL JHUHNPHNWHGLU
(รทLWLPGHQ HOGH HGLOHQ ID\GDODUD PDOL\HWOHUH YH HรทLWLPGHQ
\DUDUODQDQODUD EDรทOร RODUDN oRN oHรบLWOL 52, NDYUDPร PHYFXWWXU .XOODQร OPDNWD
RODQ 52, NDYUDPODUร Eย \ย N RUDQGD |UJย WOHU Doร Vร QGDQ HOH DOร QPร รบ |]HOOLNOH GH
รถloย POHULQ GDKD NROD\ ROGXรทX ย UHWLP YH SD]DUODPD VHNW|UOHUL LoLQ Doร N ELU
รบHNLOGH WDQร PODQPร รบWร U
52, LOH LOJLOL OLWHUDWย UGH oHรบLWOL oDOร รบPDODU \DNODรบร PODU YH X\JXODPDODU
\HU DOPDNWDGร U 'DYLGVRQ 52, oDOร รบPDODUร LoLQ .LUNSDWULFNยถLQ GHรทHUOHQGLUPH
modeli รงeUoHYHVLQGH Eย WoH EHFHUL SURMH GHรทHUOHQGLUPH YH VWUDWHMLN
GHรทHUOHQGLUPHGHQ ROXรบDQ G|UW DรบDPD\ร |QHUPHNWHGLU %HDWRQ YH 5LFKDUGV
\LQH .LUNSDWULFNยถLQ GHรทHUOHQGLUPHVLQH EDรทOร RODUDN ID\GDODUร Q EHOLUOHQPHVL
ELUH\VHO Lรบ SHUIRUPDQVร Qร Q |Ooย Pย LOH |UJย WVHO SHUIRUPDQV HWNLVLQLQ
GHรทHUOHQGLULOPHVL KDNNร QGD oHรบLWOL DUDoODUร VXQPDNWDGร U :LOOLDPV HรทLWLPLQ
HWNLOLOLรทLQLQ |Ooย Pย LOH |UJย W KHGHIOHUL DUDVร QGDNL LOLรบNLQLQ |QHPLQH
GHรทLQPHNWHGLU /HLPEDFK 52, \DNODรบร Pร QD HรทLWLP PDOL\HWOHUL YH ID\GDODUร
ย ]HULQH \RรทXQODรบDQ \DUDUOร Oร N DQDOL]L LOH Doร NOร N JHWLUPHNWHGLU 0R\ YH
0F'RQDOG
&DUQDYDOH YH 6FKXO] 52, 0RGHOL NDSVDPร QGD ID\GDODUร Q
EHOLUOHQPHVLQGH KDWDVร ] ย UHWLP Lรบ GHYLU Vย UHVLQLQ D]DOPDVร Pย รบWHUL RGDNOร Oร N yรถnetim kรผltรผrรผ gibi รถrgรผtsel hedefleri, dDYUDQร รบVDO GHรทLรบLPL YH oDOร รบDQ EDรบร QD
ย UHWLP PLNWDUร Qร HOH DOPร รบWร U
- 3KLOOLSV WDUDIร QGDQ NDSVDPOร ELU รบHNLOGH JHOLรบWLULOHQ 52,
0RGHOL EHรบ DรบDPDQร Q Wย Pย Qย Q GH GHรทHUOHQGLULOPHVLQL |UJย WVHO HWNL VRQXoODUร Qร Q SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OPHVLQL SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ
VRQXoODUร Q GD EHOLUWLOPHVLQL VDYXQPDNWDGร U +HU Wย UOย |UJย WH X\DUODQDELOLU
ROPDVร Doร Vร QGDQ JHQLรบ ELU X\JXODPD DODQร YHUHQ ELU Vย UHo ROGXรทX LoLQ
DUDรบWร UPD EX PRGHOH GD\DOร RODUDN \ย Uย Wย OHFHNWLU <|QWHPLQ gQHPL
<DWร Uร POD SHUIRUPDQV DUDVร QGD GRรทUXGDQ EDรท NXUXOPDVร HรทLWLPLQ
EDรบDUร Vร YH |UJย W NDUร QD \DSWร รทร NDWNร Qร Q J|Uย OPHVL DQFDN 52,ยถQLQ |Ooย Pย
VDรทODQGร รทร Vย UHFH Pย PNย Q ROPDNWDGร U 2OGHQEXUJ (รทLWLP
SURJUDPODUร Qร Q PDOL\HW HWNLOLOLN Doร Vร QGDQ L]OHQPHVLQL VDรทOD\DQ 52, GHรทHUOHQGLUPH\H SURJUDP KHGHIOHULQH YH SURJUDPร Q NDWNร Vร Qร Q |Ooย OPHVL LOH
LOJLOL VRQXoODUD GDKD oRN |]HQ J|VWHULOPHVLQL VDรทODPDNWD YH E|\OHFH VXQGXรทX
|Ooย POHUOH \DWร Uร Pร Q JHUL G|Qย รบย LOH LOJLOHQHQOHULQ GLNNDWLQL oHNHQ ELU NDYUDP
ROPDNWDGร U %D]ร \|QHWLFLOHULQ 52, \|QWHPLQLQ X\JXODQPDVร \|Qย QGH WDOHSOHUL
YH EHNOHQWLOHUL ELOH ROPDNWDGร U
52, PDOL\HW HWNLOLOLรทL |OoPH NRQXVXQGD NDSVDPOร ELU \DNODรบร P VXQDQ
\|QWHP ELU GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDVร YH |Ooย P DUDFร Gร U $\Qร ]DPDQGD ELU
GHรทLรบLP YH \HQLGHQ WDVDUร P DUDFร RODQ \|QWHP NDSVDPOร ELU |Ooย P YH
GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFLQLQ L]OHQPHVLQL JHUHNWLUPHNWHGLU 0R\ YH 0F'RQDOG
ยถD J|UH 52, \|QWHPL HรทLWLPLQ |UJย Wย Q RSHUDV\RQHO YH VWUDWHMLN
|QFHOLNOHULQH NDWNร Vร NRQXVXQGD NXOODQร รบOร YH NDEXO HGLOHELOLU NDQร WODUร KHP
VD\ร VDO KHP GH QLWHOLNVHO RODUDN VXQPDNWD EX Doร GDQ \|QHWLFLOHUH NDUDU
YHUHELOPH NROD\Oร รทร VDรทODPDNWDGร U
<|QWHP HWNLVL] SURJUDPODUร Q WHVSLWL \HQLGHQ J|]GHQ JHoLULOPHVL \D GD
NDOGร Uร OPDVร SURJUDPร Q |UJย Wย Q VWUDWHMLN |QFHOLNOHUL\OH EDรทODQWร NXUPDVร
Vร Qร UOร ND\QDNODU LoLQ UHNDEHW HGLOPHVL HรทLWLP YH SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH
Eย WoHOHULQGHNL DUWร รบ EX DUWร รบร Q Jย YHQLOLUOLรทL YH KHVDS YHUHELOLUOLรทL JHUHNWLUPHVL
WRSODP NDOLWH \|QHWLPL X\JXODPDVร Qร Q ED]ร |Ooย POHUL ]RUXQOX Nร OPDVร GHQJHOL
|Ooย POHUH RODQ LKWL\Do YH HรทLWLPLQ \DSWร รทร NDWNร ODUร Q NDWร Oร PFร ODU \D GD ย VW
\|QHWLPFH J|Uย OPHN LVWHQPHVL JHUHNoHOHUL\OH X\JXODQPDNWDGร U - 3KLOOLSV
3 3KLOOLSV $\Uร FD - 3KLOOLSV V ยถH J|UH
HรทLWLPLQ NDWร Oร PFร SURJUDP VD\ร Vร SURJUDP Vย UHVL PDOL\HW YH LoHULN Doร Vร QGDQ
ยณJLUGL RGDNOร ยด |Ooย Pย \HULQH |UJย WH NDWNร Vร Doร Vร QGDQ ยณoร NWร RGDNOร ยด |Ooย Pย QH
RODQ LKWL\Do GD 52, X\JXODPDVร Qร JHUHNWLUPHNWHGLU
(รทLWLPGH HWNLOLOLรทLQ VDรทODQPDVร oDOร รบPDODUร \OD Jย QFHOOLN ND]DQDQ 52,
\|QWHPL HรทLWLPLQ ย ]HULQGH RGDNODQDFDรทร |QHPOL performans gรถstergelerini
KHGHI DOPDNWDGร U <|QWHP YHULPOLOLN DUWร รบร Qร YH ELOJL EHFHUL JHOLรบLPLQL KHGHI
DODQ HรทLWLP YH |รทUHQPH o|]ย POHUL SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH NDUL\HU JHOLรบWLUPH
H |รทUHQPH WHPHO SURMHOHU |UJย WVHO JHOLรบLP YH GHรทLรบLP |QFHOLNOHUL WHNQRORML
X\JXODPDODUร WRSODP NDOLWH \|QHWLPL YH VWUDWHMLN DODQODUGD NXOODQร ODQ ELU
DUDoWร U - 3KLOOLSV
52, \|QWHPL HVQHN oRN \|QOย YH |UJย WOHUH J|UH X\DUODQDELOLU ROXรบX
QHGHQL\OH SURJUDPODUร Q WDVDUร Pร QGD JHOLรบWLULOPHVLQGH YH X\JXODQPDVร QGD
GHรทLรบLP \DUDWPDN LVWH\HQ oRN VD\ร GD HรทLWLP |UJย WVHO JHOLรบLP SHUIRUPDQV
JHOLรบWLUPH YH LQVDQ ND\QDNODUร X]PDQร WDUDIร QGDQ NXOODQร OPDNWDGร U %XQXQ
\DQร Vร UD SURJUDPD GHVWHN YHUHFHN ย VW \|QHWLP NDWร Oร PFร ODU VSRQVRUODU YH
Jย YHQLOLU ELU Vย UHo ROXรบWXUPD\D oDOร รบDQ DUDรบWร UPDFร ODU GD 52, LOH
LOJLOHQPHNWHGLUOHU
gUJย W Doร Vร QGDQ HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q HWNLOLOLรทLQL DUWร UPD NRQXVXQGDNL
UHNDEHW YH EDVNร ODU oDOร รบDQODUร Q ILQDQVDO GHรทHULQLQ \ย NVHOWLOPHVL WRSODP
NDOLWH \|QHWLPL X\JXODPDODUร |UJย W VWUDWHMLOHUL LOH LOLรบNLOHndirilen belli sonuรงlara
XODรบร OPDVร GLรทHU \DWร Uร P DOWHUQDWLIOHUL LoLQGH HรทLWLPLQ \DSDFDรทร ROXPOX HWNLQLQ
\D GD KHVDS YHUHELOLUOLN HรทLOLPL GRรทUXOWXVXQGD |UJย WH VDรทODGร รทร LODYH GHรทHULQ
J|VWHULOPHVL
HรทLWLP
SROLWLNDODUร Qร Q
YH
LQVDQ
ND\QDรทร Qร Q
EDรบDUร Vร ]
yรถnetLPLQGHQ ND\QDNODQDQDQ PDOL\HWOHULQ DOWร Qร Q oL]LOPHVL YH WHPHOGH
YHULPOLOLรทH RGDNODQร OPDVร QHGHQL\OH 52, \|QWHPLQLQ |QHPL DUWPDNWDGร U
%DUNHU V 'H)HR - 3KLOOLSV V
(รทLWLP X]PDQODUร YH LQVDQ ND\QDรทร JHOLรบLPL LOH LOJLOHQHQOHU Doร Vร QGDQ
52,ยถQLQ |QHPOL J|Uย OPH JHUHNoHOHUL DUDVร QGD HรทLWLPLQ QHUHGH HWNLOL QHUHGH
]D\ร I ROGXรทX KDNNร QGD VDรทODP YHULOHU VXQPDVร HรทLWLPL L\LOHรบWLULFL |QOHPOHUGH
\RO J|VWHULFL ROPDVร ย VW \|QHWLPLQ EHNOHQWLOHULQL NDUรบร OD\DFDN รบHNLOGH
SURJUDPODUร Q NDWNร Vร Qร |OoPHVL HรทLWLP KL]PHWOHULQLQ SD]DUODQPDVร QGD
NXOODQร รบOร ELU DUDo ROPDVร |UJย Wย Q SHUIRUPDQV DUWร UPD JLULรบLPOHULQGH HรทLWLPLQ
NDWNร Vร Qร Q DUWร Uร OPDVร SURJUDP VRQXoODUร Qร Jย oOHQGLUPHVL PDOL\HWOHUOH YH
ID\GDQร Q PDNVLPL]H HGLOPHVL LOH XรทUDรบDQ SHUVRQHOH JHUHNOL YHULOHUL VDรทODPDVร
HรทLWLP SHUVRQHOL YH X]PDQODUร Qร Q ELUHU SHUIRUPDQV \|QHWLFLVL ROPDVร Qร
VDรทODPDVร GHรทHUOHQGLUPHQLQ ELU \ย N \HULQH DUDรบWร UPD\D G|Qย N ELU Lรบ KDOLQH
JHOPHVL WHSNL YH EHรทHQL DQNHWOHULQLQ \DQร Vร UD HN GHรทHUOHQGLUPHOHU \DSPDODUร
LoLQ HรทLWLPFLOHUL PRWLYH HWPHVL VD\ร OPDNWDGร U %DUNHU V
gUJย W oDOร รบDQODUร \D GD SURJUDP NDWร Oร PFร ODUร Doร Vร QGDQ LVH 52, HWNLOL
YH WHUFLK HGLOHQ HรทLWLP SURJUDPODUร QD NDWร OPD LVWHNOLOLรทL VDรทODPDVร ILQDQVDO
GHรทHUOHULQLQ YH YHULPOLOLNOHULQLQ DUWPDVร EX GHรทHUOHULQ SURJUDPร Q JHWLULVL LoLQGH
J|VWHUJH ROPDVร PRWLYDV\RQ VDรทODPDVร HรทLWLPLQ LรบH \DQVร PD GXUXPXQXQ
J|Uย OPHVL YH GHรทHUOHQGLUPHGH NDWร Oร PFร ODUร Q |QHPOL ELUHU \|QOHQGLULFL YH
SD\GDรบ ROPDVร QHGHQL\OH |QHP WDรบร PDNWDGร U (รทLWLPH 6DรทODGร รทร <DUDUODU gUJย Wย Q
PLV\RQX
LOH
HรทLWLP
DPDoODUร Qร Q
VWUDWHMLN
RODUDN
ELUOHรบWLULOPHVLQGH HรทLWLP \|QHWLFLVLQLQ NDUDUODUร QD JHUoHNOHรบHQ \D GD WDKPLQ
HGLOHQ 52, ELOJLOHUL \DUGร PFร ROPDNWDGร U 6ZDQVRQ YH 6OHH]HU %X
NDSVDPGD 52, \|QWHPLQLQ HรทLWLPH VDรทODGร รทร NDWNร ODU DรบDรทร GD Vร UDODQPDNWDGร U
- 3KLOOLSV 3 3KLOOLSV 6WRQH YH :DWVRQ ROI yรถntemi;
(รทLWLP SURJUDPODUร Qร Q NDWNร Vร Qร YH L\L ELU \DWร Uร P ROXS ROPDGร รทร Qร gรถstermektedir. gUJย WH VDรทODGร รทร NDWNร \D J|UH SURJUDPODUร Vร UDODPDNWDGร U
<HQLGHQ JHOLรบWLULOPHVL JHUHNHQ \D GD X\JXODPDGDQ NDOGร Uร ODFDN
HWNLVL] SURJUDPODUร RUWD\D oร NDUPDNWDGร U
3URJUDPODUร Q WDVDUร P YH X\JXODPD Vย UHoOHULQL Jย oOHQGLUPHNWHGLU
6RQXo RGDNOร \DNODรบร Pร Q EHQLPVHQPHVLQL YH KDQJL VRQXFD
XODรบร ODFDรทร Qร J|VWHUHQ |Ooย OHELOLU KHGHIOHU ย ]HULQGH \RรทXQODรบร OPDVร Qร
VDรทODPDNWDGร U
(รทLWLP YH |UJย WVHO HWNL DUDVร QGDNL LOLรบNL NXUGXรทX YH SDUDVDO
GHรทHUOHU VXQGXรทX LoLQ ย VW \|QHWLFLOHULQ LOJLVLQL oHNPHNWH YH NDUDUODUร Qร
NROD\ODรบWร UPDNWDGร U
(รทLWLP LKWL\DoODUร SURJUDP KHGHIOHUL YH GHรทHUOHQGLUPH DUDVร QGDNL
LOLรบNL\L Jย oOHQGLUPHNWHGLU
%DรบDUร Oร SURJUDPODUร Q X\JXODQPDVร Qร \D\Jร QODรบWร UPDNWDGร U
+HVDS YHULOHELOLUOLN YH Jย YHQLOLUOLN NULWHUOHUL JHUHรทL Eย \ย \HQ HรทLWLP
Eย WoHOHULQLQ VDYXQXOPDVร QGD NXOODQร OPDNWDGร U
รธQVDQ ND\QDNODUร |รทUHQPH JHOLรบWLUPH performans sรผreรงlerinin
]D\ร I YH Jย oOย \DQODUร J|VWHUHUHN GHVWHN VDรทODPDNWDGร U
3DUDVDO ID\GDODU \DQร QGD SURJUDPร Q JHOLรบLPLQH ID\GDOร RODFDN QLWHO
ELOJLOHU GH VDรทODPDNWDGร U
(รทLWLP SURJUDPODUร QGD 52, \|QWHPL X\JXODQGร รทร QGD NDWร Oร PFร ODUร Q
H\OHP SODQODUร ELUH\VHO JHOLรบLP SODQODUร \|QHWLFLOHULQ SHUIRUPDQV L]OHPH
UDSRUODUร YH HรทLWLP X]PDQODUร Qร Q GHรทHUOHQGLUPH UDSRUODUร VD\HVLQGH NDWร Oร PFร
\|QHWLFL YH HรทLWLPFL DUDVร QGDNL LรบELUOLรทL Jย oOHQPHNWHGLU 3URJUDPODU VDGHFH
SRSย OHU ROGXรทX \D GD ย VW \|QHWLP LVWHGLรทL LoLQ GHรทLO HOGH HGLOHQ VRQXoODUD
YH\D ILQDQVDO ELU WHPHOH EDรทOร RODUDN EHOLUOHQPHNWHGLU 3URJUDP ND\ร WODUร GDKD
VRQUD L]OHQHFHรทL EHNOHQWLVL LOH GDKD FLGGL RODUDN WXWXOPDNWDGร U 52, \|QWHPLQLQ X\JXODQPDVร LOH SURJUDPD GD\DOร \DNODรบร PGDQ VRQXoODUD GD\DOร
ELU \DNODรบร PD JHoLOPHNWHGLU 6RQXoODU WHPHO DOร QGร รทร QGD EHOLUOL Lรบ
JHUHNVLQLPOHUL LOH SURJUDP KHGHIOHUL SURJUDP KHGHIOHUL LOH GHรทHUOHQGLUPH
DUDVร QGD EDรทODQWร NXUXOPDNWD YH oร NWร RGDNOร SODQODPD RODQDรทร HOGH edilmektedir. DeFeo (2000)โ ya gรถre kalite sisteminH XODรบPD Pย รบWHUL
PHPQXQL\HWL JHOLU YH NDU DUWร รบร PDOL\HWLQ D]DOPDVร Lรบ GHYLU Vย UHVLQGH
D]DOPD KDWDQร Q D]DOPDVร YH oDOร รบDQODUร Q JHOLรบLPL JLEL VRQXoODUD
RGDNODQร OGร รทร QGD SURJUDP KHGHIOHUL YH LoHULรทL GDKD VDGH DQODรบร Oร U YH NRQX LOH
LOJLOL ROPDNWDGร U 52, LOH LรบH X\JXODPD YH |UJย WVHO HWNL VRQXoODUร Qร Q \DQร Vร UD
Lรบ SHUIRUPDQVร Qร Q |QHPL DUWPDNWD EX VRQXoODUร Q |Ooย Pย DQDOL]L YH
NDWร Oร PFร ODUD GX\XUXOPDVร VDรทODQPDNWDGร U
%ย WoHOHULQ VDYXQXOPDVร QGD GD NXOODQร ODQ 52, \|QWHPL NDUD \D GD
YHULPOLOLรทH NDWNร VDรทOD\DQ \D GD ROXPOX ELU VRQXo YHUHQ HรทLWLP Eย WoHVLQLQ
GHVWHNOHQPHVLQL YH HรทLWLPLQ ELU PDOL\HW RODUDN GHรทLO ELU \DWร Uร P RODUDN
DOJร ODQPDVร Qร VDรทODPDNWDGร U 3DUU\ (รทLWLPLQ JHUHNOLOLรทLQLQ YH |QHPLQLQ
IDUNร QGD RODQ oRรทX |UJย WWH |]HOOLNOH H |รทUHQPH YH KL]PHW DOร Pร \ROX\OD
\ย Uย Wย OHQ HรทLWLP KDUFDPDODUร YH HรทLWLP Eย WoHOHUL Kร ]OD DUWPDNWD Eย \ย \HQ
Eย WoHOHU LVH Jย YHQLOLUOLN QHGHQL\OH 52, 0RGHOLQH JHUHNoH ROPDNWDGร U 52,
RUDQร \ย NVHNVH ELULPH DNWDUร ODFDN Eย WoH |GHQHรทL GH DUWPDNWDGร U %DUWR
ยถ\D J|UH HรทLWLPLQ NDOLWHVLQL DUWร UDUDN ]DPDQ WDVDUUXIX VDรทODPDN
E|\OHFH PDOL\HWOHUL Gย รบย UPHN YH ย VW \|QHWLPLQ GHVWHรทLQL ND]DQPDN LoLQ HรทLWLP
SODQODPDVร YH SROLWLNDODUร QGD 52,ยถQLQ NDUรบร ODQGร รทร \HU Eย WoHOHU ROPDNWDGร U (รทLWLPLQ 'HรทHUOHQGLULOPHVLQGH 52,ยถQLQ <HUL
(รทLWLPH D\Uร ODQ ND\QDNODUร Q Eย \ย NOย รทย QHGHQL\OH PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ
|QHP ND]DQPDVร GHรทHUOHQGLUPH \|QWHPOHULQLQ X\JXODQPDVร Qร ]RUXQOX KDOH
JHWLUPLรบWLU /LYLDQ 'HรทHUOHQGLUPH JHOHFHNWHNL HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q
JHOLรบWLULOPHVL GHYDP HWPHVL \D GD VRQD HUPHVL YH HรทLWLP ELULPLQLQ YDUOร รทร
KDNNร QGD \DUJร \D YDUร ODELOPHVL LoLQ \DSร OPDNWDGร U .LUNSDWULFN V
&DOODKDQ YH :DWVRQ ยถD J|UH GHรทHUOHQGLUPH SURJUDP KHGHIOHULQLQ
NDUรบร ODQPD GXUXPX YH HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ LรบWH NXOODQร OPDVร KDNNร QGD
ELOJL YHUPHNWHGLU
(รทLWLP SURJUDPODUร JHQHOOLNOH LQVDQ ND\QDNODUร YH JHQHO |UJย W
VWUDWHMLOHUL NDSVDPร QGD SODQODQPDNWD NDSVDPOร YH GHWD\Oร ELU GHรทHUOHQGLUPH
YH |Ooย P Vย UHFL SDKDOร YH ]DPDQ DOร Fร ROGXรทX LoLQ DQFDN JHUHNVLQLP
GX\XOGXNoD VDรทODQPDNWDGร U &DUQavale ve Schulz, 1990). Gรผvenilir ve
NDSVDPOร ELU GHรทHUOHQGLUPH YH |Ooย P Vย UHFL JHOLรบWLUPHQLQ \DQร Vร UD |UJย WH
NDWNร Qร Q YH SHUIRUPDQVOD HรทLWLP DUDVร QGDNL LOLรบNLQLQ EHOLUOHQPHVLQGH NXOODQร ODQ
52, \|QWHPL GHรทHUOHQGLUPHQLQ SODQODQPDVร X\JXODPDODU |UJย WVHO
VWDQGDUWODU YH |UJย W IHOVHIHVL LOH ELUOLNWH HOH DOร QPDNWDGร U %X NDSVDPGD
GHรทHUOHQGLUPH SODQร SURJUDPร Q KDQJL DรบDPDODUGD GHรทHUOHQGLULOHFHรทLQL YH
IDUNOร ]DPDQODUGD IDUNOร ND\QDNODUGDQ YHULOHULQ QDVร O WRSODQDFDรทร Qร
gรถstermektedir. ร rgรผtsel standartlar, yรถnWHPLQ Gย ]HQOL ELU รบHNLOGH LรบOH\LรบLQL
|UJย W IHOVHIHVL NXUXPVDO KHGHIOHUOH LQVDQ ND\QDNODUร SROLWLNDODUร Qร Q YH Lรบ
JHUHNOHULQLQ |UWย รบWย Uย OPHVLQL X\JXODPDODU LVH JHUoHNOHรบHQ SURJUDP
VRQXoODUร Qร
J|VWHUHUHN
Vย UHFLQ
Jย YHQLOLUOLรทLQL
GHVWHNOHPHNWHGLU
'HรทHUOHQGLUPH Vย UHFLQLQ WXWDUOร ELU รบHNLOGH X\JXODQPDVร 52, \|QWHPLQLQ
LoHUGLรทL VLVWHPDWLN DGร PODUOD VDรทODQPDNWDGร U
gUJย WOHULQ GHรทHUOHQGLUPH\H LOLรบNLQ IDUNOร PRGHOOHUL X\JXODPD
DOร รบNDQOร NODUร EXOXQPDVร QD UDรทPHQ 52, \|QWHPL .LUNSDWULFN YH 3KLOOLSVยถLQ ยบ
GHรทHUOHQGLUPH \DNODรบร Pร Qร WHPHO DOPDNWDGร U
.LUNSDWULFNยถLQ '|UW $รบDPDOร 'HรทHUOHQGLUPH 0RGHOL (WNLOL ELU HรทLWLP LKWL\DoODUD GD\DQPDOร XODรบร ODELOLU DPDoODUร KHGHI
DOPDOร HWNLOL \|QWHPOHU NXOODQPDOร GRรทUX \HUGH GRรทUX ]DPDQGD YH GRรทUX
NLรบLOHU LoLQ \DSร OPDOร SURJUDP VRQXoODUร GHรทHUOHQGLULOPHOLGLU .LUNSDWULFN
ยณ.LUNSDWULFNยถLQ '|UW $รบDPDOร 'HรทHUOHQGLUPH 0RGHOLยด 'RQDOG .LUNSDWULFN
WDUDIร QGDQ ยถGD JHOLรบWLULOPLรบ DUDGDQ JHoHQ \ร OD YH EX DODQGD \DSร ODQ ยป]ย Ir ย ย k m s r o seย s t v nIu s t s t ยผ j r ย m l ย s q s r m s t ย v r n7sa~ p t k s n$m s r v ย j r ย Vl r ย s t ย s m v ย ย j t m j n7jย ย j r k m j r l | ย s u j ย m j n7j u l t ย j ย ย m m j t l m j t9ย v r$~ p t k s n7ย v r w ยฟ ย Ix)ย v m m v ย u |+ย ย ย ร 6|+u ย ร ร {}ย +ย )~ r l o j6|Iย )m ร c ย ย Fz\ m k t ร ย tLp t s r ย v q vcย s q s r \ยก m s ยฝ t ยพย v r nIs:n ย s m v t ย s6| iAv r ย ย j k r v o ย ย n7 ย s m v t ย s tย ยผ j r ย m l- m j r j ย ek s ย ย vย ~ s r v t s6|]p q r s t n7sLj ย j n7j u l t ย jย s m ย sLs ย v m s tLn7 k v ย j u ~ t/ย sD~ s k s t s ย m s r | ย j ย r j t l ย I~ s r v t s v u s ย v r s ~ u s m ย s r ยผ r n j t u ย ย m m j t l m n7j ย 8k j ย Vl r ย ย 6k ย v j ย j n j u l t ย j<v ย 7j m l ย ย j t m l ย m j r l | ย v ย v u s m p ย s m m v ย m s r ย v ย v ย j ย l ย s q v ย ย #s t m s r6s ย m s t n7s ย 8k s$ย s p r ย ย k u s m u t ย ย m j r | ย v r s ~ u s m ย s r ยผ r n j t u k j ย v ย s q v ย v n$m s p m ย ย m n7s ย 8k s ย v r w z\ m k t |6ร ร ร ร Vร ย k t s ย s7ร /j k u t | ร ร ร ร {Sย
SHN oRN oDOร รบPD\D UDรทPHQ Jย QFHOOLรทLQL NRUXPXรบWXU $67'ยถQLQ \DSWร รทร DQNHWH
J|UH LQVDQ ND\QDNODUร \|QHWLFLOHULQLQ ยถVL 6WRQH YH :DWVRQ YH
Gย Q\DGDNL ELUoRN |UJย W EX PRGHOL NXOODQร OPDNWDGร U .LUNSDWULFN EX PRGHOGH
KHU ELULQL ELU |QFHNLQLQ ย ]HULQH NXUGXรทX G|UW DรบDPDQร Q KL\HUDUรบLN RODUDN
GHรทHUOHQGLULOPHVLQL HOH DOPDNWDGร U $OOLJHU YH -DQDN %DUNHU
%UDXFKOH YH 6FKPLGW &DPSEHOO d|UWHOHNRรทOX +DVVHWW - 3KLOOLSV .LUNSDWULFN 3 3KLOOLSV 3DUU\ %X
PRGHOGH ELU LOHUL DรบDPD\D JHoLOGLNoH |Ooย P ]RUODรบPDNWD DPD Jย YHQLOLUOLN R
NDGDU DUWPDNWDGร U .LUNSDWULFN 0RGHOGH \HU DODQ DรบDPDODU DรบDรทร GD
\HU DOPDNWDGร U
7HSNL $รบDPDVร .DWร Oร PFร ODUร Q HรทLWLPH LOLรบNLQ EHรทHQLOHUL HรทLWLPL
\DSร OPD\D GHรทHU EXOXS EXOPDGร NODUร EHNOHQWLOHULQLQ NDUรบร ODQร S NDUรบร ODQPDGร รทร
YH |รทUHQPH LoLQ PRWLYDV\RQODUร |Ooย OPHNWHGLU .DWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPGDQ
KHPHQ VRQUD GROGXUGXNODUร DQNHWOHUGHQ HOGH HGLOHQ HรทLWLP \|QWHPL RUWDPร YH
|รทUHWLP HOHPDQร QD YH JHQHO RODUDN HรทLWLPH LOLรบNLQ WHSNLOHUL \D GD memnuniyetleri,
daha รถnFH ROXรบWXUXOPXรบ VWDQGDUWODUOD NDUรบร ODรบWร Uร ODUDN
|Ooย OPHNWHGLU 7HSNL DรบDPDVร KHPHQ KHPHQ Wย P HรทLWLP SURJUDPODUร QGD
X\JXODQPDNWDGร U
gรทUHQPH $รบDPDVร .DWร Oร PFร ODUร Q GDKD |QFH ELOPHGLรทL \D GD
|รทUHQPH\L EHNOHGLรทL NRQXODUร GLรทHU ELU GH\LรบOH ELOJL EHFHUL YH GDYUDQร รบODUGDNL
GHรทLรบLPL \D GD |รทUHQLOHQ NXUDOODU JHUoHNOHU YH WHNQLNOHUL |OoPHNWHGLU
gรทUHQLOHQ ELOJL JHOLรบHQ EHFHUL YH GHรทLรบHQ GDYUDQร รบODU HรทLWLP |QFHVL YH HรทLWLP
VRQUDVร QGD \DSร ODQ oHรบLWOL WHVW DQNHW EHQ]HWPH \D GD JUXS GHรทHUOHQGLUPHVL ile รถlรงรผlmekWHGLU 'DYUDQร รบ .DWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPGD HGLQGLรทL ELOJL EHFHUL YH
GDYUDQร รบODUร LรบH X\JXOD\ร S X\JXODPDGร NODUร Qร LรบOHULQL GDKD L\L \DSร S
\DSPDGร NODUร Qร YH SHUIRUPDQVODUร Qร Q DUWร S DUWPDGร รทร Qร |OoPHNWHGLU %LOJL
EHFHUL YH GDYUDQร รบ GHรทLรบLNOLรทLQLQ YH NXOODQร P Vร NOร รทร Qร Q |Ooย OPHVL DPDFร \OD
HรทLWLP |QFHVL YH VRQUDVร SHUIRUPDQV IDUNOร Oร NODUร GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU
3URJUDPGDQ EHOOL ELU Vย UH VRQUD NDWร Oร PFร ODU YH\D \|QHWLFLOHUL LOH J|]OHPH
GD\DOร J|Uย รบPHOHU \DSร OPDNWDGร U 0ย PNย QVH EX GHรทHUOHQGLUPHQLQ EHOLUOL
DUDOร NODUOD WHNUDUODQPDVร YH ELU NRQWURO JUXEX VHoLOPHVL JHUHNPHNWHGLU
6RQXoODU 3URJUDPร Q X\JXODQPDVร VRQXFX |UJย Wย Q VDรทODGร รทร
|Ooย OHELOLU HWNLOHUL KHGHIOHQHQ oร NWร VDWร รบ NDU PDOL\HW ]DPDQ Pย รบWHUL
PHPQXQL\HWL JLEL VD\ร VDO YH\D QLWHOLNVHO GHรทLรบLNOLNOHUL รถlรงmektedir. Program
|QFHVL YH VRQUDVร GHรทLรบLNOLNOHU RODVร VRQXoODUร Q HOGH HGLOHELOPHVL LoLQ X\JXQ
bir zamanda รถlรงรผlmeli ve maliyet \DUDU LoLQ ILQDQVDO ELU NDUรบร ODรบWร UPD
\DSร OPDVร QD RODQDN YHUPHOLGLU %UDXFKOH YH 6FKPLGW ยถH J|UH |UJย WOHULQ
DQFDN ยถL GHรทHUOHQGLUPHGH G|UGย QFย DรบDPD\ร X\JXODPDNWDGร U
+DVVHWWยถH J|UH VRQXoODUร Q |Ooย Pย QGH PXWODND SDUDVDO ELU
G|Qย รบย P ROPDVร \D GD HรทLWLP DPDFร QD X\JXQ RODUDN JHUoHNOHรบWLULOGL\VH EX
VRQXFXQ NDU \D GD ]DUDUD RGDNODQPDVร JHUHNPHPHNWHGLU dย QNย oRรทX
]DPDQ NDU DPDFร Jย GHQ |UJย WOHUGH ELOH HรทLWLP NDUร DUWร UPD\D \|QHOLN RODUDN
WDVDUODQPDPDNWDGร U %X QHGHQOH ED]ร HรทLWLPFLOHU DUWร Uร OPDVร JHUHNHQ ELOJL\H
LOLรบNLQ GHรทHUOHQGLUPH YHULOHULQL LON ย o DรบDPDGD HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q GHรทHULQL
ve รถrgรผtsel etkiyi dรถrGย QFย DรบDPDGD HOH DOร S EX G|UGย QFย DรบDPD\ร ยณ|UJย W
VRQXoODUร ยด RODUDN GHรทHUOHQGLUPHNWHGLU
3KLOOLSVยถLQ %Hรบ $รบDPDOร 'HรทHUOHQGLUPH 0RGHOL .LUNSDWULFN HรทLWLP YH SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH SURJUDPODUร Qร Q
GHรทHUOHQGLULOPHVLQH ELU EDรบODQJร o oHUoHYHVL JHWLUPLรบWLU $QFDN HรทLWLPLQ
|UJย WOHULQ GHรทHULQH \DSWร รทร NDWNร Qร Q J|Uย OPHN LVWHQPHVL EX GHรทHUOHQGLUPH
PRGHOLQLQ GH GHรทHU JHWLUL ND]DQo NDUOร Oร N \DWร Uร Pร Q JHUL G|Qย รบย JLEL SHN oRN
NDYUDPOD ELUOLNWH JHOLรบWLULOPHVLQH LKWL\Do GRรทXUPXรบWXU
(รทLWLPLQ |UJย WH \DSWร รทร ILQDQVDO NDWNร Qร Q J|VWHULOPHVL LoLQ G|UGย QFย
DรบDPDGD HรทLWLPLQ VRQXoODUร Qร Q YH \DUDUร Qร Q EHOLUOHQHUHN .LUNSDWULNยถLQ
PRGHOLQLQ VRQD HUGLรทL \HUGH 3KLOOLSV ID\GDODUร SDUDVDO GHรทHUOHUH
G|Qย รบWย UPHNWH YH EXQODUร PDOL\HWOHUOH NDUรบร ODรบWร UPDNWDGร U - 3KLOOLSV 1998c; P. Phillips, 2002; Stoel, 2004b). Kirkpatrickโ in modeline eklenen
YHULOHULQ HN |Ooย POHUOH GHVWHNOHQGLรทL EX EHรบLQFL DรบDPD HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q
HWNLOLOLรทLQL J|VWHUPHGH Eย \ย N Jย Fย RODQ 52,ยถGLU
7DEOR ยถGH \DSร ODQ NDUรบร ODรบWร UPD\D J|UH 3KLOOLSV ELULQFL DรบDPDGD
ยณWHSNLยด\H NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPGDQ YH SODQODQDQ X\JXODPDODUGDQ HOGH
HWWLNOHUL WDWPLQL YH LúH G|QG NOHULQGH \DSPD\Õ SODQODGÕNODUÕ KHGHIOHULQL
J|VWHUHQ ³WHSNL WDWPLQ YH H\OHP SODQÕ´ DGÕQÕ YHUPLú LNLQFL DúDPDGD
³|÷UHQPH´QLQ QH NDGDU GH÷LúWL÷LQL J|VWHUPLú o QF DúDPDGDNL ³GDYUDQÕú´Õ
GDKD NDSVDPOÕ ROPDVÕ QHGHQL\OH ³X\JXODPD´ RODUDN GH÷LúWLUPLú ³VRQXo´
\HULQH LVH H÷LWLP GÕúÕQGD NDOLWH WHNQRORML SD]DUODPD SROLWLND GH÷LúLPOHUL JLEL
GL÷HU DODQODUGD GD X\JXODQDELOLU RODQ YH |Oo OHELOLU VRQXoODUÕQ RUWD\D
oÕNPDVÕQÕ VD÷OD\DQ ³|UJ WVHO HWNL´ NDYUDPÕQÕ NXOODQPÕú YH VRQ RODUDN EHúLQFL
DúDPD RODUDN SDUDVDO VRQXoODUÕ PDOL\HWOHUOH NDUúÕODúWÕUDQ ³52,´\L HNOHPLúWLU
- 3KLOOLSV F 6WRHO E
7$%/2 .,5.3$75,&. 9( - 3+,//,36¶ø1 '(ö(5/(1'ø50( $ù$0$/$5,
³ ¸ ¨ í ¨ î ¨ ý)¸ ¨ í ¨ î ¨ A¸ ¨ í ¨ î ¨ \¸ ¨ í ¨ î ¨ ¶A¸ ¨ í ¨ î ¨
È7É ÊÌË6ÍAÎ ÏÌÊÌÉ Ð Ë
Ñ)Ò6Ó+Ô\É Õ Õ É ÍVÖ
ïAð6« ñ þ ÿ ï)ª î ï ]¨ ¨ ª ÷ í
ïAð6« ñ ² ò ïAîaª6óVª6ñ © ï6±}² ô)© ® ïAîöõc® ¨ ª ÷ þ ÿ ï)ª î ï c© AóV® ¨ î ¨
Sonuç
Örgütsel etki
ú
×7Ø+Ù+Ú]ÛÝÜ Þ\É Þ ß Þ àAÊâá É ã É äcåAæ ç\Õ ÎAèaÎ é$ê ë á\à Ö\É øöµ6ù6ú}ù6´ ø ýVú ³ øö´ úݳ ý ø ¹Vú}´ ø 6ú}¶
ì à)Þ à)Õ ä åAæ ç\Õ Î)Þ)èaÎ é$êVë á)à6Ö)É øû³ üVü øö¶6ü6ú µVü ø 6ü6ú ¶Vü øû³ ü6ú̳ ¶ ø ¶6ú̳ ü
§ ¨ © ª ¨V« ¬6õ+¸ õ Vñ ® ® ñ ð ·V² ýVüVü ý\² ·6¸ ¶ ± °6ïA® ² ý ü6ü A¯A² ·V¸ ù)¸
'H÷HUOHQGLUPH SODQODPD ]DPDQ YH SDUD JHUHNWLUGL÷L LoLQ KHU
SURJUDPGD G|UW \D GD EHú DúDPDOÕ ELU GH÷HUOHQGLUPH \DSÕOPDVÕ JHUHNOL
GH÷LOGLU *HQHO X\JXODPDODUD J|UH WHSNL DúDPDVÕ SURJUDPODUÕQ WDPDPÕQGD
|÷UHQPH DúDPDVÕ W P SURJUDPODUÕQ ¶LQGH GDYUDQÕú DúDPDVÕ
¶XQGD VRQXoODUÕQ ¶LQGH YH 52, DúDPDVÕ % 10’unda
NXOODQÕOPDNWDGÕU $67' %DUNHU - 3KLOOLSV 3 3KLOOLSV
%X QHGHQOH 52, DúDPDVÕQÕQ YHULOHULQ NROD\OÕNOD |Oo OHELOHFH÷L LúH
WUDQVIHULQ \ NVHN G ]H\GH RODFD÷Õ |UJ W DoÕVÕQGDQ |QHPOL J|U OHQ GHYDP
HWPHVL \D GD JHOLúWLULOPHVL NRQXVXQGD NDUDU EHNOH\HQ YH |UJ WVHO HWNL
VD÷ODPDVÕ G ú Q OHQ |QHPOL SURMH YH SURJUDPODUGD X\JXODQPDVÕ WHUFLK
HGLOPHOLGLU
-DFN 3KLOOLSV WDUDIÕQGDQ ³HWNL ]LQFLUL´ RODUDN DGODQGÕUÕODQ EX
GH÷HUOHQGLUPH V UHFL ³|UJ WVHO ELU HWNL \DUDWDFDN YH LúH X\JXODQDELOHFHN ELU
program süresince edinilen bilgi ve becerL\H GD\DOÕ RODUDN NDWÕOÕPFÕODUÕQ 6 cnIs r v j t$ Vq v k v nL s ¦ s m v k v r nIs m m q
WHSNLOHUL YH H\OHP SODQODUร ยด RODUDN WDQร PODQPDNWDGร U - 3KLOOLSV V
3 3KLOOLSV V 6WRHO E V
(WNL ]LQFLUL รนHNLO ยถGH |]HWOHQPLรบWLU
ย \ย j n7j
ย 6k ย v v t o v r v
ร
ย Vs ย ย v ย q r s t nIs ] ย )~ ย ย m j n j ! "$# %& '& " "$( ) * + , + * + - $( ' +
ย
g .
ร
ย j q m j t j t ยค v m ย v t v t ย s q s r v ย ย ย ย ย
Sรผreรงte yer alanlar
Yรผksek
Sรผreci destekleyenler
z)s ย s ยผ ย ย m l t j t$i)v k m s
ร rgรผtsel Etki
ยก\ยฝ ยพ
iAย m m j t l n ย l ย m l qVl ย lย
ย A~ ย ย m j n7j ยฆ ย ย m ย q ย i m j ~
ย s ~ r s ย
r
รนHNLO (WNL =LQFLUL
(WNL ]LQFLULQGH ELU LOHUL GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDVร QD JHoLOGLNoH
NDWร Oร PFร ODUGDQ Vย UHFL GHVWHNOH\HQ ย VW \|QHWLPH YH VSRQVRUODUD NDGDU KHGHI
NLWOH JHQLรบOHPHNWH NXOODQร P Vร NOร รทร D]DOPDNWD YH |Ooย POHU ]RUODรบPDNWD DQFDN
VDรทODQDQ ELOJLQLQ GHรทHUL DUWPDNWDGร U %X DรบDPDODUGD |Ooย P VRQXoODUร QD
XODรบร ODPD]VD HรทLWLP VRQXoODUร KDNNร QGD \DUJร \D YDUPDN ]RUODรบDFDรทร LoLQ ELU
52, 0RGHOLQGH HWNL ]LQFLUL VDรทOD\DFDN รบHNLOGH Wย P DรบDPDODUร Q EXOXQGXรทX YH
KHU ELU DรบDPDQร Q ELU |QFHNL ย ]HULQH NXUXOGXรทX ELU GHรทHUOHQGLUPH \DSร OPDVร
SODQODQPDNWDGร U
(รทLWLP 3URJUDPODUร QGD 52, 0RGHOL 52, \|QWHPLQLQ X\JXODQPDVร QGD |UJย Wย Q VXQGXรทX NRรบXOODU ]DPDQ
YH ND\QDNODU oHUoHYHVLQGH HQ L\L VRQXoODUร Q DOร QPDVร KHGHIOHQGLรทL LoLQ |UJย WH
X\JXQ ELU PRGHOLQ NXOODQร OPDVร JHUHNPHNWHGLU %DUNHU 'H)HR
|UJย W Nย OWย Uย YH SROLWLNDODUร GRรทUXOWXVXQGD JHOLรบWLULOHFHN ELU 52, PRGHOL LoLQ
ND\QDNODUร Q \|QHWLP GHVWHรทLQLQ YH KHGHIOHUH NDUรบร Oร N JHOHQ SHUIRUPDQV
รถlรงรผmlerinin izlenmesini รถnermektedir.
J. Phillips (1996c; 1998b)โ e gรถre รถrgรผt iรงin kuUXODFDN HWNLOL ELU 52,
PRGHOLQGH EHOLUOHQHQ GHรทHUOHQGLUPH KHGHIOHUL YH KHU ELU DรบDPDGD
GHรทHUOHQGLULOHFHN SURJUDPODU LQVDQ ND\QDNODUร ELULPLQH SURJUDPODUร Q |Ooย Pย
YH GHรทHUOHQGLULOPHVL NRQXVXQGD |QHPOL PHVDMODU YHUPHNWHGLU 0RGHOGH verileri kolay รถlรงรผlebLOHQ YH |UJย WVHO HWNL VDรทOD\DFDรทร Gย รบย Qย OHQ |QHPOL
SURJUDPODU WHPHO DOÕQPDOÕ oHúLWOL ELOJL WRSODPD \|QWHPOHUL DUDúWÕUÕOPDOÕ YH
H÷LWLPLQ HWNLOHUL GL÷HU HWNLOHUGHQ DUÕQGÕUÕOPDOÕGÕU
-DFN 3KLOOLSV WDUDIÕQGDQ JHOLúWLULOHQ YH DUDúWÕUPD NRQXVX RODUDN 52,
KHVDSODPDVÕQD DúDPDOÕ YH VLVWHPDWLN ELU \DNODúÕP VXQDQ ³52, 0RGHOL´ 52,
0HWRGRORMLVL 52, 6 UHFL WHPHO RODUDN GH÷HUOHQGLUPHQLQ SODQODQPDVÕ YHUL
WRSODPD YHUL DQDOL]L YH VRQXoODUÕQ DoÕNODQPDVÕ RODUDN G|UW HYUHGHQ
ROXúPDNWDGÕU %XQODUÕQ \DQÕ VÕUD YHUL DQDOL]LQGHQ VRQUD SDUDVDO ID\GDODUOD
NDUúÕODúWÕUÕOPDN ]HUH PDOL\HWOHULQ KHVDSODQPDVÕ 52,¶QLQ KHVDSODQPDVÕ YH
SDUDVDOODúWÕUÕODPD\DQ YHULOHULQ EHOLUOHQPHVL JHUHNPHNWHGLU ùHNLO
34 89:;
:
MML
K
B
@AA
M
2= : H J HN H 6> 2O
BC
` h ` aa`W U R` Y X Y U` U` hZ``^
Y`d _`
~
x z v y u |x z v z| | uz z ~ ~ ~| }u | z z } y}z zuz
U` Z`
if
gh
gh
Ye _
Z
Y`f
Ye _
\Q
ùHNLO 52, 0RGHOL -DFN 3KLOOLSV
~
~ uz | y}z
~
Dön
y}z
4. Örgütsel Etki
| ~uz
u
q uz | u str uv z{
y wx
U
W p \Q ^Y UQ V Y Xp Y ]Q pU Y UQ Y _` ZQd Q `d ` V
Y cQ V
V\ e ^l aaW Y ]Q i m Y X Xm an U` XVV] U jV aY^ ^ aZ`d Y UQ ^ Z V ^ RQ aY oh
^ R`
k^ U` Y cQ V e^ l fY` Y UQ Y aZ`d ^ V ` Z
eb
^k U` Y cQ V iaf^ U` Y UQ aZ`d ^ V Y^ jQ
eb
YQ^ ] k bQ jV ZQ
@AA
@AA > @ 6= C DA F 8E : H:G I > =J
> <=
89:;
BC 6 8
TQ
a`^ _U Y cQ V bQ a^ Y^ UQ ]Q U Y^ UQ ZQ ^ QdZ V U [Q Y RV V ZQ W UV Y XVV
Gözden Geçirme
@AA
:
?><=
TQ W UV [Q Y XV PQ RQ ZQ S
s£ ¢ r ¡ ¢ qs s
x z v | |v u |x x x | }xy u u v z} v v
q
q r
q s
q
7 6 5
20
1 /0
'H÷HUOHQGLUPHQLQ 3ODQODQPDVÕ %X DúDPDGD SURJUDP KHGHIOHUL EHOLUOHQPHNWH YH ELU GH÷HUOHQGLUPH
SODQÕ JHOLúWLULOPHNWHGLU *HUHNVLQLPL JLGHUPH\H \|QHOLN SURJUDPÕQ KHGHIOHUL LOH
GH÷HUOHQGLUPH DúDPDODUÕ DUDVÕQGDNL LOLúNL\H EDNÕOPDNWDGÕU .DWÕOÕPFÕODUÕQ
KHGHIOHUL LON DúDPD LOH |÷UHQPH KHGHIOHUL LNLQFL DúDPD LOH Lú SHUIRUPDQVÕ
KHGHIOHUL o QF DúDPD LOH |UJ W KHGHIOHUL G|UG QF DúDPD LOH YH VRQ RODUDN
\DWÕUÕPÕQ JHUL G|Q ú EHúLQFL DúDPD LOH LOLúNLOLGLU *HUHNVLQLPOHU SURJUDP
KHGHIOHUL YH GH÷HUOHQGLUPH DUDVÕQGDNL EX LOLúNL 7DEOR µGH J|VWHULOPHNWHGLU
7$%/2 *(5(.6ø1ø0/(5 352*5$0 +('()ø 9( '(ö(5/(1'ø50( $5$6,1'$.ø ø/øù.ø $úDPD
*HUHNVLQLP
3URJUDP +HGHIL
'H÷HUOHQGLUPH
Örgütsel Gereksinim
(WNL +HGHIL
Örgütsel etki
g÷UHQPH +HGHIL
g÷UHQPH
3RWDQVL\HO *HWLUL
52,
øú 3HUIRUPDQVÕ *HUHNVLQLPL
8\JXODPD +HGHIL
7HUFLKOHU
.DWÕOÕPFÕ 7DWPLQL +HGHIL
%LOJL %HFHUL $oÕ÷Õ
52,
8\JXODPD 7HSNL
¤7¥ ¦ §¨¥ª© « ¬® ¬ ¯ ° ± ± ° ² ³ ´ µª¶ ¶ µ ´ ³ · ·
3URJUDP KHGHIOHUL EHOLUOHQGLNWHQ VRQUD GH÷HUOHQGLUPH DúDPDODUÕQGD
WHPHO DOÕQDFDN YHULOHU |Oo POHU YHUL WRSODPD \|QWHPOHUL YHUL ND\QDNODUÕ
]DPDQODPDQÕQ YH VRUXPOXODUÕQ EHOLUOHQGL÷L ELU ³YHUL WRSODPD SODQÕ´
KD]ÕUODQPDNWDGÕU 3 3KLOOLSV V 9HUL WRSODPD SODQÕQGD |Oo OHELOLU
KHGHIOHU úHIIDIOÕN YH H÷LWLP X]PDQODUÕQÕQ |Oo P YH GH÷HUOHQGLUPH NRQXVXQGD
LKWL\Do GX\GXNODUÕ ELOJLOHU VD÷ODQPDNWDGÕU 'H÷HUOHQGLUPHGH WHN ELU SURJUDP
\D GD ELUOHúWLULOPLú SURJUDP JUXSODUÕ WHPHO DOÕQPDOÕGÕU - 3KLOOLSV F
52, DQDOL] SODQÕQGD LVH SURJUDPÕQ HWNLVLQLQ GL÷HU HWNLOHUGHQ
DUÕQGÕUÕOPDVÕ YHULOHULQ SDUDVDO GH÷HUOHUH G|Q úW U OPHVL PDOL\HW W UOHULQH
NDUDU YHULOPHVL SDUDVDOODúWÕUÕODPD\DQ ID\GDODUÕQ YH |Oo POHUL HWNLOH\HFHN
XQVXUODUÕQ EHOLUOHQPHVL SURJUDPD |]HO GL÷HU NRQXODU YH VRQXoODUÕQ
DoÕNODQPDVÕQGD JHUHNOL RODQ \|QWHP \HU DOPDNWDGÕU 3 3KLOOLSV V
'HรทHUOHQGLUPHQLQ
SODQODQPDVร
NLรบLVHO
SHUIRUPDQV
GHรทHUOHQGLUPHVLQGHQ oRN ELU ยณVย UHo JHOLรบLP DUDFร ยด RODUDN DOJร ODQPDOร Gร U
6RQXoODUD NROD\FD XODรบPDN LoLQ 52, 0RGHOL NXUXOPDGDQ GHรทHUOHQGLUPHQLQ
GHWD\Oร ELU รบHNLOGH SODQODQPDVร JHUHNPHNWHGLU %DUNHU V 9HUL 7RSODPD
3ODQODPD LOH EHOLUOHQHQ YHULOHU HรทLWLP X\JXODPDODUร Vย UHVLQFH \D GD
SURJUDP VRQD HUGLNWHQ VRQUD WRSODQPDNWDGร U 'HรทHUOHQGLUPH DPDFร |Ooย P
DรบDPDODUร WDVDUร P YH PDOL\HWOHUH J|UH YHUL WRSODPD \|QWHPLQH NDUDU
YHULOPHVL 52, 0RGHOLQLQ NDOELQL ROXรบWXUPDNWDGร U - 3KLOOLSV F
7HSNL YH |รทUHQPH YHULOHUL SURJUDP Vย UHVLQFH NDWร Oร PFร ODUD X\JXODQDQ
DQNHWOHU GHรทHUOHQGLUPH IRUPODUร YH\D SURJUDP VRUXPOXODUร Qร Q J|]OHPOHUL
\ROX\OD WRSODQPDNWD YH GHรทLรบLNOLรทH RODQDN WDQร \DQ DFLO JHULELOGLULPOHUL
VDรทODPDNWDGร U %X DรบDPDGD \HU DODQ HGLQLOHQ ELOJLOHULQ QH NDGDUร Qร Q QH
NDGDU Vย UHGH YH QDVร O LรบH X\JXODQDFDรทร Qร J|VWHUHQ ยณH\OHP SODQร ยด X\JXODPD
|UJย WVHO HWNL YH 52, DรบDPDODUร QD GHYDP HGLOLS HGLOPH\HFHรทL NRQXVXQGD ELOJL
YHUPHNWH YH LOHUL DรบDPD VRQXoODUร Qร Q WDKPLQ HGLOPHVLQGH NXOODQร OPDNWDGร U -
3KLOOLSV E (\OHP SODQร NDWร Oร PFร ODUร Q |QHPOL ELOJL YH EHFHULOHUL LรบOHULQH
X\JXODPDVร YH SURJUDPร Q KHGHIOHUL LOH LOJLOL EHOLUOL VRQXoODUD XODรบร OPDVร
DPDFร \OD NXOODQร OPDNWDGร U gรทUHQLOHQ ELOJLOHULQ QDVร O H\OHPH JHoLULOHFHรทL Lรบ
EDรบร QGD KDQJL JHOLรบPHOHULQ HOGH HGLOHFHรทL QH ]DPDQ YH QH NDGDU JHOLรบPH
VDรทODQDFDรทร H\OHP SODQODUร LOH RUWD\D oร NPDNWDGร U .DWร Oร PFร ODUร Q NHQGL
KHGHIOHULQL NXUPDVร Lรบ EDรบร QGD X\JXODPD\ร VDรทODPDVร YH NDWร Oร PFร
J|Uย รบOHULQLQ Jย YHQLOLUOLรทLQL J|VWHUPHVL Doร Vร QGDQ Jย oOย YH HVQHN ELU
\DNODรบร PGร U %XUNHWW F
.DWร Oร PFร ODUร Q ELOJL YH EHFHULOHUL |รทUHQPH Gย ]H\OHUL GH oHรบLWOL
\|QWHPOHUOH GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU รธรบH X\JXODPD SHUIRUPDQV JHOLรบLPL YH
|UJย WVHO HWNL DรบDPDVร QD LOLรบNLQ YHULOHU LVH SURJUDPGDQ EHOOL ELU Vย UH VRQUD
\DSร ODQ L]OHPH oDOร รบPDODUร Lรบ EDรบร QGD J|]OHPOHU DQNHW YH GHรทHUOHQGLUPH
IRUPODUร ELUH ELU \DSร ODQ J|Uย รบPHOHU KHGHI JUXSODU H\OHP SODQODUร Qร Q
GRรทUXODQPDVร SHUIRUPDQV L]OHPH VLVWHPOHUL LOH HOGH HGLOPHNWHGLU %UDXFKOH
YH 6FKPLGW - 3KLOOLSV F 3 3KLOOLSV
Genel olarak ROI Modelinde Tablo 3.3’te gösterilen
“puanlama
NDUWODUÕ´ olarak raporlanan yedi tür verinin elde edilmesiyle güvenilir ve
GHQJHOL ELU \DNODúÕP VD÷ODQPDNWDGÕU - 3KLOOLSV 6FKPLGW ¸
7$%/2 52, 02'(/ø1'( 9(5ø/(5 38$1/$0$ .$57/$5, Program Göstergeleri
µËÊ7Ä ² ©¨°?Ì¨Ä Ä ¦¨± Ä ¼Í² ± ¥ §ªº ÎÐÏ$Æ ¿ Ä § ¼ Ä ÚÜÛ ¦ Á Ý ± ¥ ¼¾¥ à etki ·äÖrgütsel ã åÑæ é
¬7¥ ¿ ¥ ³ ¥ ± ± ¥ È ¹»º ¿ º ± ¥ª¼¾¥ ¦ ¥ § Ì¨Ä ¿ ° ± Ä ¿
¤7¥ ¹»º ± º ¼¾½ º&³¨¥¨¦ º ³ º ´ ²ª¿ À Á ¿ ¥ª¼Â³ à ¿ Ä ³ ° ´ Å Æ ¿ Ä ¹ ° ¼ÂÄ ± Ä ¼¾¥ª§ªº ´ © ¥ ¹ º ± º ¼¾½ º Ç ¥ È º §¨¥ ¼É¥ª± ° ¦ Ä ¹
Öncelikli À ¿ ¥ª§ ± ¥ª¿»º hedefler, uygulama öngörüsü ve tahmin edilen ROI
Ïѱ Ò Ã ¼Ó¹ à ¿ ± Ä ¿ ° ´ Å Æ ¿ Ä § ¼ ÄÔ¯¨Ä Õ Ä Ö»± Ä ¿ ° § ° §×Õ Ä ¿ Ä ½ Ä ± Ä §¨Õ ° ¿ ° ± ¼ Ä ³ ° ´ Ä Æ ° ¹ ° ¼ Å § ½ Ä ³ °Ø̨ľ³ À § ¿ ¥ ³ º Àª¿ ¹ ¥ª± ¥ª¼¾¥ÙÖ ¥ ¿ ©¨± º ± º ©¨± ¥ª¿»º Þ È ÄÔÝ ¦ Á Ý ± ¥ ¼É¥ª§ªº §ÙŪ§¨Ä ¼Ô° ´ Ä ¦ ± Ī¼Í²ª± ¥ª§ªº § º §×¹ ¥ª¼¾¥ª¼Ô± ¥ª§ ¼¾¥Ù¦ Ã ß¨Õ Ä ³ ° ´ Ä §¨Á Ä ± ± Ä ¿»´¨Ý ¦ Á Ý ± ¥ ¼É¥¨¦ º © À ± ¥¨¦ ± ¥ È ¹ º ¿ ¥ª§×Ì¨Ä Õ Ä ³ ¹ Ī©¨± Ä ¦ Ä § Ý § ³ Ý ¿ ± ¥ ¿ ° Æ Ä ¿ªÅª± Ò Ã ¼â± Ä ¿ ± ľÀ ± ¥ª§¾° ± ° È ©¨° ´ Ū± Ò Ã ¼Ó¹ Ä ©¨§ ° ©¨± Ä ¿ ° ´ ¦ ¥ ¹»º ¿ º ¼Ó¹ ¥ª¯ ¼Ô° § ± Ä ¿ ° á Ä ¿ ° ± Ä ¿ ° §Ñ² ¥ ¿ ¥ ³¨¥ª±&Õ Ä Æ Ä ¿ ± Ä ¿ Ä ÕªÅª§ Ã¨È ¹ à ¿ à ± ¼ Ä ³ ° §¨Õ ÄÔ© Ý ± ± ¥ § º ± ¥ª§ çè ¦ Å § ¹ Ä ¼Ô± Ä ¿ ´ ¹ Àª²ª± ¥ ¼Í² ¥ª¿ ¥ ³¨¥ ±ØÖ ¥ ¦ Õ ¥ ± ¥ª¿»´ © ¥ ¹ º ± º ¼¾½ º&¦ ¥ÑÕª¥¾² ¿ À Á ¿ ¥ ¼ Ç ¥ È º § ¥¾¼¾¥ ± ° ¦ Ä ¹»´ ã®å æ Àª¿ ¥ª§ªº ÏÑ¿ Á à ¹ ³ Ä ±?Ì ÄÔ© ° È ° ³ Ä ±&À ± ¥ª¿ ¥ ©ê³¨¥ Æ ± ¥ª§ ¥ §Ù¥ª§ ½ ¥ ©×² ¥ ¿ ¥ ³¨¥ª±&Õ Ä Æ Ä ¿ Ì¨Ä ¿ ° ± Ä ¼ Ä ¦ Ä §$Ö ¥ ¦ Õ ¥ ± ¥ª¿
9HUL $QDOL]L 9HULOHULQ DQDOL]L H÷LWLPLQ HWNLVLQLQ GL÷HU HWNLOHUGHQ DUÕQGÕUÕOPDVÕ YH
YHULOHULQ SDUDVDO GH÷HUOHUH G|Q úW U OPHVLQGHQ ROXúPDNWDGÕU (÷LWLPLQ
HWNLVLQLQ GL÷HU HWNLOHUGHQ D\UÕúWÕUÕOPDVÕ SURJUDPÕQ X\JXODQPDVÕQGDQ VRQUD
SHN oRN IDNW|U Q SHUIRUPDQV DUWÕúÕQÕ YH LúWH VD÷ODQDQ LOHUOHPH YH JHOLúPH\L
HWNLOH\HFHN ROPDVÕ QHGHQL\OH 52, 0RGHOLQLQ GR÷UXOX÷XQX YH J YHQLOLUOL÷LQL
VD÷ODPDN LoLQ VDGHFH H÷LWLPGHQ ND\QDNODQDQ VRQXoODUÕQ EHOLUOHQPHVLQL
VD÷ODPDNWDGÕU - 3KLOOLSV E 3 3KLOOLSV (÷LWLPLQ HWNLVL
52,¶QLQ \D GD RUWD\D oÕNDQ NDWNÕQÕQ KHVDSODQPDVÕ SURJUDPD ND\QDN
D\UÕOPDVÕ HN ND\QDN JHUHNVLQLPL HQ X\JXQ WDVDUÕP YH SD\GDúODUD HN ELOJL
VD÷ODPD DoÕVÕQGDQ GL÷HU HWNLOHUGHQ DUÕQGÕUÕOPDNWDGÕU 6WRQH %UDXFKOH
YH 6FKPLGW ¶H J|UH H÷LWLP GÕúÕQGD VRQXoODUÕ HWNLOH\HELOHFHN GL÷HU
GH÷LúNHQOHU NDWÕOÕPFÕODUÕQ \DúÕ H÷LWLP GXUXPX YH Lú WHFU EHVL G|QHPVHO
UHWNHQOLN DUWÕúODUÕ HNRQRPLN GH÷LúPHOHU \|QHWLP WDU]ÕQGDNL GH÷LúPHOHU
GRQDQÕPGDNL IDUNOÕODúPDODU P úWHUL GDYUDQÕúODUÕ RODELOPHNWHGLU
3 3KLOOLSV YH 6WRQH H÷LWLPLQ SHUIRUPDQVD HWNLOHULQL
GL÷HU XQVXUODUGDQ D\UÕ WXWPDN LoLQ oHúLWOL \|QWHPOHU |QHUPHNWHGLU (÷LWLP
SURJUDPÕQD
NDWÕODQ
SLORW
JUXS
LOH
NDWÕOPD\DQ
NRQWURO
JUXEXQXQ
NDUúÕODúWÕUÕOPDVÕ H÷LOLP DQDOL]OHUL oÕNWÕ LoLQ WDKPLQ \DSÕOPDVÕ YH WDKPLQOHULQ
JHUoHNOHúHQ YHULOHUOH NDUúÕODúWÕUÕOPDVÕ GL÷HU IDNW|UOHULQ HWNLVLQL |OoHQ
LVWDWLVWLNVHO ELU WDKPLQ PRGHOL NXOODQร OPDVร NDWร Oร PFร GHQHWoL X]PDQ YH
\|QHWLFLOHULQ \ย ]GH RODUDN WDKPLQOHULQH \HU YHULOPHVL X]PDQ oDOร รบPDODUร Qร Q
NXOODQร OPDVร JLEL \|QWHPOHUGHQ X\JXQ RODQODUร Q VHoLPLQGH IL]LELOLWH NHVLQOLN
Jย YHQLOLUOLN PDOL\HW YH Vย UH JLEL NULWHUOHU J|] |Qย QGH EXOXQGXUXOPDNWDGร U
9HULOHULQ SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร QGD HรทLWLP SURJUDPร VRQUDVร QGD \DSร ODQ
GHรทHUOHQGLUPHGH NDWร Oร PFร ODUD SURJUDPร Q \DUDU VDรทODGร รทร Qร Gย รบย QGย NOHUL
NRQXODUร EHOLUWPHOHUL YH EXQODUD SDUDVDO ELU GHรทHU YHUPHOHUL LVWHQPHNWHGLU
52, 0RGHOLQLQ X\JXODQPDVร QGD YHULPOLOLN DUWร รบร NDSDVLWH DUWร รบร PDOL\HW
WDVDUUXIX |รทUHQLOHQ \HQL ELOJLOHU ELOJL SD\ODรบร Pร \DUDUOร Oร N |QHULOHQ YH
RQD\ODQDQ SODQODU VWUDWHMLN Lรบ ELUOLรทL HWNLOL X\JXODPD JLEL NRQXODUGD
NDWร Oร PFร ODUร Q YHUGLรทL GHรทHUOHU HVDV DOร QPDNWDGร U 6WRHO D
(รทLWLPGHQ VDรทODQDQ JHQHO |UJย WVHO JHWLULOHUGHQ ED]ร ODUร PDOL\HW
WDVDUUXIX \HWHUOLรทH XODรบPD LรบOHPOHULQ \ย Uย Wย OHELOPHVL LรบLQ \HQLGHQ \DSร OPDVร
\D GD KDWDODUร Q Gย ]HOWLOPHVL LoLQ GDKD D] ]DPDQ KDUFDQPDVร GHQHWLPH GDKD
D] LKWL\Do GX\XOPDVร GDKD L\L ELU ]DPDQ \|QHWLPLQH VDKLS ROXQPDVร ]DPDQ
WDVDUUXIX GDKD Kร ]Oร Lรบ \DSPD GDKD oRN ย UHWLP YHULPOLOLN DUWร รบร ID]OD
PHVDLQLQ D]DOPDVร GDKD L\L ย Uย Q YH KL]PHW VXQXOPDVร LรบJย Fย WDVDUUXIX
KDWDOร ย Uย Q \D GD LรบOHPLQ D]DOPDVร VDWร รบODUร Q DUWPDVร NDOLWH DUWร รบร Lรบ
ND]DODUร Qร Q ND\ร S ]DPDQร Q \DVDO PDOL\HWOHULQ YH VLJRUWD PDOL\HWOHULQLQ
D]DOPDVร VDรทOร N YH Jย YHQOLN YH GHYDPVร ]Oร รทร Q D]DOPDVร Gร U %DUNHU
V
9HULOHULQ SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร HรทLWLPGHQ VDรทODQDQ ILQDQVDO ID\GDQร Q
EHOLUOHQPHVL LoLQ |QHPOL ELU DรบDPDGร U 0DOL\HWOHUOH NDUรบร ODรบWร Uร OPDN ย ]HUH
|UJย WVHO HWNL VDรทOD\DQ KHU ELU YHUL\H SDUDVDO ELU GHรทHU YHULOHUHN EXQXQ
GD\DQDNODUร EHOLUWLOPHOLGLU
(รทLWLPLQ ID\GDVร QD LOLรบNLQ YHULOHU REMHNWLI HOGH HGLOPHVL NROD\ NHVLQ
SDUDVDOODรบWร Uร ODELOHQ ID\GDODU YH VXEMHNWLI HOGH HGLOPHVL ]RU NHVLQ ROPD\DQ
SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร ]RU RODQ ID\GDODU RODUDN LNL E|Oย PGH HOH DOร QPDNWDGร U
=DPDQ ย UHWLP PLNWDUร PDOL\HW WDVDUUXIX NDOLWH JLEL REMHNWLI YHULOHU JHOHQHNVHO
|UJย W SHUIRUPDQV |Ooย POHULQGHQ ROXS SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OPHVL NROD\
YHULOHUGLU dDOร รบPD DOร รบNDQOร รทร YH LNOLPL \HQL EHFHULOHU JHOLรบPH YH LOHUOHPH JLEL
VXEMHNWLI ID\GDODUÕQ SDUDVDOODúWÕUÕOPDVÕ LVH GDKD ]RU ROPDNWDGÕU 7DEOR ¶GH
SDUDVDOODúWÕUPD DúDPDVÕQGD NXOODQÕODQ oHúLWOL |Oo POHUH \HU YHULOPLúWLU
7$%/2 9(5ø/(5ø1 3$5$6$/ '(ö(5/(5( 'g1hù7h5h/0(6ø1'( .8//$1,/$1 g/dh0/(5 3DUDVDOODúWÕUÕODELOHQ 9HULOHU gUJ WVHO gOo P LoLQ 2ODVÕ %LULPOHU (WNL çèÄ ¿ ° ¼Ô± ° ± ° © Üretim ëè¥ ² º ± ¥ª§¾süresi ° È׳¨¥¨¦ º ³ º
Þ Èѯªº ߪº ì ¿ Ä ¹ ° ¼ ¯ªº ߪº íîÆ ° ¹ ° ± ¼ ľ³ à ¿ Ä ³ °
3DUDVDOODúWÕUÕOPDVÕ =RU 2ODQ 9HULOHU gUJ WVHO gOo P LoLQ 2ODVÕ %LULPOHU (WNL ð ¥ ± º È ¼¾¥ Þ ÈòÇ ¥ È º §¨Õ ¥óÇ Ý ± Ý § ¼¾¥ª¼¾¥òÌ Ä ¦ ¥ô© ¥ ¦ º ²
ñ×± º È © ¥ § ± º Æ º
Güvenlik Þ ± ©!¦ ¥ª¿ Õ º ¼Íihlalleri ¼âà ժ¥ª¯ ¥ª± Ä ± Ä ¿ ° ñ!È º ¿»º ¥ ¿ ¥ÑÌ¨Ä ¿ ¼ Ä ± Ä ¿
Geribildirim süresi Üretim süresinde ë Ä § ° Õ Ä § ° È$¦ ¥ ² ¼¾¥ tasarruf
ð º ©&¹»º
ﮥ ¹ ¥ À ¿ ¥ § º ì ¿ Ä ¹ ° ¼Â³¨¥ ¦ º ³ º ö ¥¨¹»º ± ¥ª§¾Ã ¿ à §Ù³¨¥¨¦ º ³ º
ð ¥ ± º È ¼¾¥ åÙ¿ ¹ ¥ ¼âº
Uygulama çèÄ ¿ ° ¼Ô± ° ± ° © süreci
øÑ¥ ± ° ¦ Ä ¹ ± Ä ¿
õ Ī½ ° ©?¹ ° ¿ ° ± Ä §¾° È ± Ä ¿ Ê7Ä ³ ± ° ¼¾¥ ¹ ë Ä § ° ¥ Ò º ± ¥ª§¾¯ Ä ³ ¥ª²Ù³¨¥ ¦ º ³ º ù à ¹ Ò Ä Õª¥ Æîº ± º ¼úº ù ° ¿ ° ¼Í¼¾¥ ± ° ¦ Ä ¹ ± Ä ¿ Ä Æ ° Ȩ© Ä §Ñ¼¾¥ ± ° ¦ Ä ¹ ± Ä ¿ ö á ¥ Ǫ° ¹ª¼É¥ª± ° ¦ Ä ¹ ± Ä ¿
õ Ä ± ° Ȩ¼¾ÄÙû Þ ± Ä ¿ ± Ä ¼ Ä
¬ ¿ Àª¼¾À ³ ¦ À §×³¨¥¨¦ º ³ º ÏêÕ Äª¼ Ä Õ ÄÉ¥ª¿ ¹»º È ù7¥ È © ¥ÑÁªÅª¿ Ä Ì ± Ä ¿ Ä Á Ä Ò ° È$¹ ¥ª± Ä Ç °&³¨¥¨¦ º ³ º íîÆ ° ¹ ° ¼Í² ¿ À Á ¿ ¥ ¼Ô± ¥ ¿ º § ¥¾© ¥¨¹»º ± ¼¾¥ ³ ¥ ¦ º ³ º ¬îÄ ¿ Ö À ¿ ¼É¥ª§¨³$Õ Ä Æ Ä ¿ ± Ä § Õ ° ¿ ¼ Ä¾Õ Ä ¿ Ī½ Ä ³ ° Þ È×Ä ¹ ©¨° ± ° ± ° Æ ° §¨Õ ľ¥ª¿ ¹»º È
åÙ± ¥ §¨¥ª©¨± ¥ª¿
ë Ä § °ØÖ»° ©¨° ¿ ± Ä ¿ ° §¾Ý ¦ Á Ý ± ¥ § ¼É¥ ³ º Ê ¥ ¼É¥ ¼Ô± ¥ §¨¥ §Ñ²ª¿ À&ü Ä ³¨¥ ¦ º ³ º ³¨¥¨¦ º ³ º Uygulanan ï Ä Õ Ä Ö ³¨¥ ¦ º ³ önerilerin º
øÑ¥ ± ° ¦ Ä ¹ ¹ ¥ ³¨¥ª¿ ¿ Ý Ö»Ý ¤7¥¨ß ¥¾¼É¥ª± ° ¦ Ä ¹ ± Ä ¿ ° í § Ì ¥ § ¹ Ä ¿ ¼¾¥ ± ° ¦ Ä ¹ ± Ä ¿ °
Yönetim
Elde ¬7¥¨ß ¥ edilen ¿ª² ¥ ¦ º kazançlar
ì ¿ à §×Á Ä ± ° È ° ¼Ô° øÑ¥ ¿ © ¥É° ¼¾¥&üýº&Ì Ä ¦ ¥Ù¹ ¥ § º ¹»º ¼âº ïè° ß ¼ Ä ¹ ¯¨¥ ¹ ¥¾Àª¿ ¥ª§ªº ö ¥¨¹»º È ± ¥ª¿»º §Ù¥ ¿ ¹»º È º ë Ä § °èà ¿ à §ª´þ¼ÔÃ È ¹ Ä ¿ °7̨Äÿ¯ ° ß ¼ Ä ¹ ¹ Ä § ³ ¥ Æ ± ¥ª§ ¥ª§ © ¥ ß ¥ª§ Ò$À ¿ ¥ § º ñêÒ º ± ¥ §$¦ Ä § ° ¯¨Ä ³¨¥ ²ª± ¥ª¿ ø¾Ã¨È ¹ Ä ¿ ° ¼ Ä ¼Ô§ Ý § ° ¦ Ä ¹ ° ð ¥ ± º Ȩ¥ª§ ¼ Ī¼Ô§ Ý § ° ¦ Ä ¹ ° Û ¦ Á Ý ± ¥ § ¥ª§×Á Ä ± ° È ¼ ÄÔ² ± ¥ § ± ¥ ¿ º ¤7¥ª¿ È º ± ¥ § ¥ª§ Ç Å ± à ¼Ð² Ä ¿ Ö Àª¿ ¼¾¥ § ³ ¯ Ä Õ Ä Ö»± Ä ¿ ° ¤7¥ª¿ È º ± ¥ § ¥ª§ÑǪà ¹ Ò ÄÔ¯¨Ä Õ Ä Ö ± Ä ¿ °
ë Ä § ° ùîÄ ½ Ä ¿ ° ± Ä ¿
Güvenlik ¤ ° È ° Ç ¥ È º § ¥ÑÄ Æ ° ¹ ° ¼Í¼¾¥ª± ° ¦ Ä ¹ °
¤7¥ª± ° ¹ Ä
õ Ä ¿ ° Ǫ° ± Õ ° ¿ ° ¼ Àª¿ ¥ § º ﮥ ¹ ¥ª± º¨Ã ¿ à § ± Ä ¿ Þ ¥ Õ Ä ± Ä ¿ ﮥ ¹ ¥ À ¿ ¥ § º ë Ä § ° Õ Ä § ° È$¦ ¥ ² ¼¾¥ í ©&³ ° ©¨± ° ©¨± Ä ¿ ö ¹ ¥ª§¨Õ ¥ ¿ ¹ ³¨¥ ² ¼¾¥ª± ¥ ¿ ù7¥ Ȩ¥ ¿ º ³ º ß Ã ¿ Ä ¹ ° ¼ í § Ì ¥ § ¹ Ä ¿ Ý ¦ Ý ¼ÔÝ Þ È ± Ä ¼Ô± Ä ¿ ° §$¹ ¥ª¼¾¥ª¼Ô± ¥ª§ ¼¾¥Ù¦ Ã ß¨Õ Ä ³ ° ¤7¥¨ß ¥ À ¿ ¥ §ªº
° © ¥ ¦ Ä ¹ ³¨¥¨¦ º ³ º ð÷ ¥ ± º È ¥ §×È ° © ¥¨¦ Ä ¹ ± Ä ¿ ° Þ È$¹ ¥¨¹ ¼Ô° § ° ð ¥ ± º È ¥ §ªº §×¦ ¥ ²¨¹»º Æ° ÈÙ¼Ô° ©&¹ ¥ª¿»º Dava açma
Yönetim Þ È ± Ä ¹ ° ¼ÂÁ ° giderleri Õ Ä ¿ ± Ä ¿ °
¬ ¥¨ß ¥ ¿ ± ¥ª¼¾¥ 7 Ì¨Ä ö ¥ ¹ º È ± ¥ª¿
ߨ¥ª¼¾¥ § õ Ī½¨° © ¼ Ä
ø¾Ã È ¹ Ä ¿ ° ïè° ß ¼ Ä ¹ ± Ä ¿ °
Çözülen ð Å ß Ã ± Ä §Ñproblemler © ¥ª¿»º È º ©¨± º ©¨± ¥ª¿
çèÄ ¿ ° ± Ä §Ñ© ¥ ¿ ¥ ¿ ± ¥ ¿ ë Ä § ° Ç Ä ½ Ä ¿ ° ± Ä ¿ ° § ©¨Ý ± ± ¥ § º ¼Â³ º © ± º Æîº ëèŪ§¨Ä ¹ ° ± Ä §×¹ À ²ª± ¥ª§ ¹»º ± ¥ ¿ ÏÙ§¨Ä ¿ ° ± Ä § Ç ¥ È ¥ ¿»º øÙĪ¼â§ Ý §ÙÀ ± ¥ª§Ñ¼âÃ È ¹ Ä ¿ °&³ ¥ ¦ º ³ º ø¾Ã È ¹ Ä ¿ ° ¼ Ä ¼Ô§ Ý § ° ¦ Ä ¹ Ä §¨Õ Ä ©&³ ° ø¾Ã È ¹ Ä ¿ ° Ç ¥ Æ ± º ± º Æîº ø¾Ã È ¹ Ä ¿ °&È ° © ¥ ¦ Ä ¹ ± Ä ¿ °
3DUDVDOODúWÕUÕODELOHQ 9HULOHU gUJ WVHO gOo P LoLQ 2ODVÕ %LULPOHU ¥ª¼¾(WNL ¥ § ª¥¨ß ± ¥É¼ Ä ³¨¥ °
3DUDVDOODúWÕUÕOPDVÕ =RU 2ODQ 9HULOHU gUJ WVHO gOo P LoLQ 2ODVÕ %LULPOHU (WNL
¥ ¼É¥ª§ªº § Õª¥Ù¹ Ä ³ ± ° ¼
Proje süresi Þ È ± Ä ¼Âtamamlama ³ à ¿ Ä ³ °
õ Ä ¿ °&ժŪ§ à È$ß ¥ ¼¾¥ §ªº Ê À ²ª± ¥ § ¹»º&¹ ¥ª©&Ì ° ¼â° í ¹ © ° § ± ° © Þ È °&Õ Ý ¿ Õ Ý ¿ ¼É¥ ö ° ² ¥ ¿ ° È$¹ ¥ ¼¾¥ª¼Ô± ¥ª¼¾¥Ñ³ à ¿ Ä ³ °
Þ È ± Ī¼Ô± Ä ¿
Geç raporlama ¤7¥¨¦ º ²Ù Á à §Ù³¨¥¨¦ º ³ º
ﮥ ¹ ¥ª± º¨° È ± Ä ¿ ù ° ¿ ° ¼Í¼¾¥ ± ° ¦ Ä ¹ ± Ä ¿ í ©&³ ° ©¨± ° ©¨± Ä ¿
± Ä ¿ °
Kalite ì ¿ à § Ý gösterge ± ¥ È ¼¾¥¾Ç ¥ Ȩ¥ ¿ º ³ º
¤7¥¨¦ § ¥ ©×Ç Ý ± ¼¾¥ÙÌ¨Ä¾Õ ¥ Æ º ¹»º ¼ ﮥ ¹ ¥ ³ º ߾à ¿ à § ± Ä ¿
Süreç tamamlama döngüsü ¥ Æîº ¹»º ¼Â ³ à ¿ Ä ³ °
á ¤7¥¨¦ § ¥ © « ù Ý ¿ © Ä ¹ ¹»´ µª¶ ¶ Ú Ç ï®À Õ Á Ä ³ ´ µ ¶ ¶ Ú ¬ ¯ ° ± ± ° ²¨³ ´ µª¶ ¶ Î ´ ³ ¸ Ú ¸ Ú
%DUNHU
EX
|Oo POHU
GÕúÕQGD
SURMHOHULQ
EDúDUÕ\OD
WDPDPODQPDVÕ KHGHI EHOLUOHPH VÕNOÕ÷Õ GHQHWLPLQ D]DOPDVÕ GL÷HU oDOÕúDQODUGDQ GDKD D] \DUGÕP LVWHQPHVL LúOHPOHULQ GDKD NÕVD V UHGH
yürütülmesi ölçümlerini önermektedir.
9HULOHULQ SDUDVDO GH÷HUOHUH G|Q úW U OPHVLQGH VWDQGDUW ELU GH÷HU
NXOODQÕODPÕ\RUVD EDúND \|QWHPOHUH EDúYXUXOPDOÕ YH EX \|QWHPOHULQ J YHQLOLU
ROXS ROPDGÕ÷ÕQD LOúNLQ \|QHWLFL J|U ú DOÕQPDOÕGÕU (÷HU EX \|QWHPOHUOH GH
SDUDVDO GH÷HUOHUH XODúÕODPD]VD ³SDUDVDOODúWÕUÕODPD\DQ ID\GDODU´ EDúOÕ÷Õ
DOWÕQGD EHOLUWLOPHOLGLU 52, ,QVWLWXWH ,QF 3DUDVDOODúWÕUPD DúDPDVÕQGD
JHQHO RODUDN DúD÷ÕGDNL WHPHO VWUDWHMLOHU NXOODQÕODELOPHNWHGLU %XUNHWW D
- 3KLOOLSV F 3 3KLOOLSV
dÕNWÕ YHULOHUL NDUD \DSÕODQ NDWNÕ\D \D GD PDOL\HW WDVDUUXIXQD
G|Q úW U OHELOLU
Kalite maliyetini etkileyen ölçümleU VWDQGDUW ELU GH÷HU RODUDN
KHVDSODQDELOLU YH UDSRUODQDELOLU
dDOÕúDQ ]DPDQÕ FUHWH YH HOGH HGLOHQ ID\GDODUD G|Q úW U OHELOLU 0DOL\HW WDVDUUXIODUÕQGD |QFHNL G|QHPOHUGH JHUoHNOHúHQ PDOL\HWOHU
NXOODQÕODELOLU
'ร รบVDO YHUL WDEDQODUร RUWDODPD ELU GHรทHU YH\D ELU YHUL NDOHPLQLQ maliyetini iรงerebilir. 0DOL\HWOHULQ NROD\FD EHOLUOHQGLรทL GLรทHU |Ooย POHUOH EDรทODQWร NXUXODELOLU
oDOร รบDQ PHPQXQL\HWLQLQ \DSร ODQ Lรบ PLNWDUร LOH EDรทODQWร Oร ROPDVร JLEL
.DWร Oร PFร ODUร Q \|QHWLFLOHULQ NRQX X]PDQODUร Qร Q YH HรทLWLP
SHUVRQHOLQLQ YHUL NDOHPOHUL LoLQ PDOL\HW YH\D GHรทHU WDKPLQOHULQH \HU
YHULOHELOLU
%ย Wย Q YHULOHU SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OHPHVH GH GRรทUX ELU 52,
DQDOL]L EX JLULรบLPL JHUHNWLUPHNWHGLU 3DUDVDOODรบWร UPD HYUHVLQGH ED]ร IDNW|UOHULQ
J|] |Qย QGH EXOXQGXUXOPDVร JHUHNPHNWHGLU 9HULOHULQ HOGH HGLOHELOLUOLรทL
X\JXQOXรทX YH Jย YHQLOLUOLรทL DUDรบWร Uร OPDOร HQ X\JXQ \|QWHPGHQ HQ D] X\JXQ
\|QWHPH GRรทUX KDUHNHW HGLOPHOL JLUGL ROPD]VD LOHUOHPH ROPD\DFDรทร
YDUVD\ร OPDOร Dรบร Uร GHรทHUOHU J|] DUGร HGLOPHOL LON \ร Oร Q JHWLULOHUL NXOODQร OPDOร Gร U
'RรทUX ELU 52, Vย UHFL LoLQ NDOLWHOL |Ooย P DUDoODUร \DQร QGD JHoHUOL YH
Jย YHQLOLU YHULOHU VDรทODQPDOร SURJUDPODU NDUรบร ODรบWร Uร OPDOร HWNLOLOLN L]OHQPHOL
\DWร Uร Pร Q JHUL G|Qย รบย QH NDQร W VDรทODQPDOร YH HQ L\L X\JXODPD \DNDODQPDOร Gร U
%HUN (รทLWLP VRQXoODUร Qร Q |Ooย OHELOLUOLรทLQL NROD\ODรบWร UPDN LoLQ GHรทHUOHQGLUPH IRUPODUร QGD VRUXODUGDQ |QFH X\DUODQDELOLU NXOODQร ODELOLU YH
HVQHN |Ooย P DUDoODUร Qร Q SODQODQPDVร NDUรบร ODรบWร UPD\D X\JXQ YH VHNW|Uย Q
NDEXO HWWLรทL |Ooย P \DNODรบร PODUร Qร Q NXOODQร OPDVร NDWร Oร PFร ODUร Q GHรทHU
EHOLUOHPHVL |Ooย POHULQ WHPVLO HWWLรทL GHรทLรบLPOHULQ \|QHWLOPHVL |Ooย POHULQ L\L
GHQJHOHQPLรบ ROPDVร QD |]HQ J|VWHULOPHOLGLU %X oHUoHYHGH HรทLWLPLQ \D GD
|รทUHQPHQLQ |Ooย Pย QGH X\JXQ DUDoODU NXOODQร OPDOร Gร U <|QOHQGLULFL DUDoODU
yรถnetim detaylarร YH Jย QFHO LรบOHPOHUGH \HU DODQ J|]GHQ JHoLUPH VRUXODUร
GHรทHUOHQGLUPHOHU YH \RUXPODUGร U %ย Wย QVHO DUDoODU ย VW \|QHWLP LoLQ \|QOHQGLULFL YHULOHULQ KD]ร UODQPDVร \OD ROXรบDQ NDUรบร ODรบWร UPDOร SHUIRUPDQV YH
Nร \DVODPD DQDOL]LGLU <|QHWLP DUDoODUร |]HWOHQPLรบ YH SHUIRUPDQV
Gย รบย NOย รทย QGH X\DUร YHUHQ UDSRUODUGร U gUJย WVHO HWNL\L DQDOL] HGHQ |UJย WVHO
VRQXoODUOD LOLรบNL NXUDQ 52, DUDoODUร LVH |UJย WVHO HWNL ]DPDQร PDOL\HW \DUDU
RUDQร YH X\JXODQDQ HรทLWLP \ย ]GHVLGLU .QRZOHGJH $GYLVRU
0DOL\HWOHULQ +HVDSODQPDVร 52,ยถQLQ KHVDSODQPDVร LoLQ PDOL\HWOHULQ Doร N ELU รบHNLOGH WDQร PODQPDVร
JHUHNPHNWHGLU 6HoLOHQ Vร Qร IODQGร UPD \|QWHPLQH J|UH KHVDSODQDQ GHWD\Oร
maliyet bilgileri bรผtรผn maliyet kalemlerini iรงerecek ve toplDP PDOL\HWL LIDGH
HGHFHN รบHNLOGH ELU DUD\D JHWLULOPHOL YH SDUDVDOODรบWร Uร ODQ ID\GDODUOD
NDUรบร ODรบWร UPD\D HOYHULรบOL ELU oHUoHYH\H RWXUWXOPDOร Gร U 52, LOH \DSร ODQ
oDOร รบPDODUร Q Eย \ย N ELU oRรทXQOXรทXQGD PDOL\HWOHU LNLQFL E|Oย PGH HOH DOร QDQ
GRรทUXGDQ YH GROD\Oร PDOL\HWOHU D\Uร Pร QD X\JXQ YH Eย Wย QVHO RODUDN HOGH
HGLOPHNWHGLU
52,ยถQLQ +HVDSODQPDVร (รทLWLPGHQ VDรทODQDQ ND]DQoODUร Q \DSร ODQ \DWร Uร PODUOD LOLรบNLVLQGHQ HOGH
HGLOHQ 52, HรทLWLPLQ ILQDQV YH PXKDVHEH LOH |UWย รบWย รทย \HUGH \DWร Uร PODUร Q
GLรทHU \DWร Uร PODUOD NDUรบร ODรบWร Uร OPDVร QD RODQDN YHUPHNWHGLU 52, SURJUDPร Q
ID\GDVร Qร Q SURJUDP PDOL\HWLQH E|Oย QPHVLQGHQ HOGH HGLOHQ PDOL\HW \DUDU
RUDQร Qร Q 0<2 |WHVLQGH SURJUDPร Q ยณQHWยด ID\GDVร YH PDOL\HWL DUDVร QGDNL
LOLรบNL\L \ย ]GH RODUDN J|VWHUPHNWHGLU %DUNHU %UDXFKOH YH 6FKPLGW
&DPSEHOO - 3KLOOLSV 0H\HU YH 6WRHO 0R\ YH
0F'RQDOG 3 3KLOOLSV 6WRQH
0<2 3URJUDPร Q ID\GDVร 3URJUDP PDOL\HWL
52, 3URJUDPร Q QHW ID\GDVร 3URJUDP PDOL\HWL [
%LU |UQHN YHUPHN JHUHNLUVH \ร OOร N SURJUDP PDOL\HWLQLQ <7/ \ร OOร N
SURJUDP \DUDUร Qร Q <7/ ROGXรทX YDUVD\ร OGร รทร QGD 0<2
52, > โ @ [ [ RODFDNWร U
(รทLWLPH \DWร Uร ODFDN KHU <7/ PDOL\HWOHU Gย รบWย NWHQ VRQUD QHW RODUDN \DNODรบร N
<7/ยถOLN SDUDVDO ID\GD VDรทODPDNWDGร U
&DPSEHOO ยถLQ NXOODQGร รทร 52, WDQร Pร QGD LVH SURJUDPร Q
ID\GDVร QD DOWHUQDWLI PDOL\HWOHU \D GD PDOL\HW WDVDUUXIX RODUDN \DNODรบร OPDNWDGร U
%XQD J|UH SURJUDPร Q ID\GDVร LรบOHPVHO WDVDUUXIODU PDOL\HWOHUGHNL D]DOPD YH
JHWLULGH VDรทODQDQ DUWร รบODUGDQ ROXรบPDNWDGร U +DVVHWW ยถH J|UH ED]ร
X\JXODPDODUGD HรทLWLP PDOL\HWLQLQ HรทLWLOPHPH PDOL\HWLQGHQ oร NDUร OPDVร \OD
HOGH HGLOHQ WDVDUUXIWDQ \ROD oร Nร ODUDN GD QHW WDVDUUXI KHVDSODQPร รบWร U 3DUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ )D\GDODU
3DUDVDOODรบWร Uร OPDVร ]RU RODQ ID\GDODU HรทHU Vย UHo VXEMHNWLI YH EHOLUVL]
RODFDNVD YH EX VRQXoODUร Q GHรทHU DOPDVร Vย UHFLQ Jย YHQLOLUOLรทLQL HWNLOH\HFHNVH
X\JXQ
ELU
Doร NODPD\OD
ยณSDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ
ID\GDODUยด
RODUDN
Vร Qร IODQGร Uร OPDOร Gร U dDOร รบDQODU YH |UJย W Doร Vร QGDQ SDUDVDO GHรทHUOHUH
oHYULOPHVL \D GD |Ooย OPHVL ]RU RODQ JHWLULOHU |UJย Wย Q NDPXGDNL LPDMร Lรบ
WDWPLQL |UJย WVHO LOHWLรบLP WHNQRORML |QGHUOLรทL WDNร P oDOร รบPDVร Pย รบWHUL
KL]PHWOHUL D\Qร KHGHIH RGDNODQPD GDKD D] VWUHV LรบJย cรผnรผn morali,
oDOร รบDQODU DUDVร QGD Lรบ SD\ODรบร Pร Qร Q DUWPDVร GDKD L\L \|QHWLP oDOร รบDQ LOLรบNLVL
oDOร รบDQODU WDUDIร QGDQ |UJย Wย Q GDKD L\L DQODรบร OPDVร oDOร รบDQODUร Q GDKD HVQHN
ROPDVร |UJย WH EDรทOร Oร รทร Q DUWPDVร Lรบ HWLรทLQLQ Jย oOHQGLULOPHVL oDOร รบDQ
PRWLYDV\RQXQXQ YH NHQGLQH Jย YHQLQLQ DUWPDVร oDOร รบDQร Q NDYUDPD Jย Fย Qย Q
YH Lรบ VRUXPOXOXรทXQXQ DUWPDVร NDUDU YHUPHQLQ NROD\ODรบPDVร SUREOHPOHULQ
o|]ย OPHVL YH NDUPDรบร NOร รทร Q |QOHQPHVLGLU %DUNHU %XUNHWW D
3 3KLOOLSV 3DUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ ID\GDODUร Q ED]ร ODUร GDKD |QFH 7DEOR
ยถWH HOH DOร QPร รบWร U
6RQXoODUร Q $oร NODQPDVร 52, UDSRUXQXQ VXQXOPDVร DรบDPDVร QGD |QFHOLNOH KDQJL ELOJLOHULQ
UDSRUODQDFDรทร QD YH VRQXoODUร Q QDVร O Doร NODQDFDรทร QD NDUDU YHULOPHNWHGLU
gOoย P YH GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFLQGH HOGH HGLOHQ ELOJLOHU X\JXQ ELU NLWOH\H
X\JXQ ELU ]DPDQGD YH HWNLOL ELU \ROOD VXQXOGXรทXQGD VRQXoODU
JHUoHNOHรบWLULOHFHN H\OHPOHU YH JHOHFHNWH SURJUDPODUร Q QDVร O JHOLรบWLULOHFHรทL
KDNNร QGD ELOJL VDรทOD\DFDNWร U 6RQXoODUร Q IDUNOร EHNOHQWLOHUL RODQ KHGHI NLWOH\H
gรถre Doร NODQPDVร SURJUDPร Q Jย YHQLOLUOLรทL YH |UJย WH \DSWร รทร NDWNร Qร Q J|Uย OPHVL
Doร Vร QGDQ GD |QHPOLGLU 5DSRUODPD ED]ร ODUร LoLQ L\L ED]ร ODUร LoLQ N|Wย VRQXoODUร
LIDGH HWVH GH |UJย WVHO SROLWLNDODUOD \DNร QGDQ LOJLOL RODQ VRQXoODUGD
SUREOHPOHULQ Jย Q ร รบร รทร QD oร NPDVร Qร VDรทODPDNWDGร U
6RQXoODUร Q Doร NODQPDVร DรบDPDVร QGD HWNLOL ELU UDSRU KD]ร UODQPDVร LoLQ
JHUHNOL RODQ XQVXUODU รนHNLO ยถWH J|VWHULOPLรบWLU
! " # $ % & '
! " # . /0 " % & ) )
, ( ) * ) + - " ) % & ) ) )
# # % 1 " 2 ' ' Seรงilmesi
! # " ' 1 # # % # 1
3 4 " 5 6 ) 7 ) % & * ) รนHNLO 6RQXoODUร Q $oร NODQPDVร 6ย UHFL
ยค7ยฅ ยฆ ยงยจยฅยชยฉ ยซ ยฌยฎยญ ยฌ ยฏ ยฐ ยฑ ยฑ ยฐ ยฒ ยณย ยด ยตยชยถ ยถ ยต ย ยญ ยฌ ยฏย ยฐ ยฑ ยฑ ยฐ ยฒยจยณย ยดย ยธ ยฅ
Sonuรงlarร Q Doร NODQPDVร QGD LON DรบDPD RODQ LKWL\Do DQDOL]L SURJUDP
GHVWHรทL Jย YHQLOLUOLรทL VDรทODPD NDWร Oร PFร ODUร Q VRUXPOXOXรทX VRQXoODUร Q |QHPL
Vย UHFLQ Jย oOHQGLULOPHVL Doร Vร QGDQ |QHPOLGLU 5DSRUXQ SODQODQPDVร NLรบLOHULQ
SURJUDPD LOJLOHUL DOPDN LVWHGLรทL ELOJLOHU VXQXPXQ ]DPDQODPDVร YH SURJUDPD
\DNร QOร NODUร \OD
LOJLOL
RODUDN
VXQXPXQ
NDSVDPร Qร
J|VWHUPHNWHGLU
'HรทHUOHQGLUPH VRQXoODUร SURJUDPร Q KHGHIL \|QWHPL YH VRQXoODUร
EHOLUOHQHFHN KHGHI NLWOH\H J|UH GHWD\Oร \D GD JHQHO UDSRUODUOD VXQXOPDNWDGร U
(รทLWLP SHUVRQHOL oRN GHWD\Oร ย VW \|QHWLP |]HW NDWร Oร PFร ODU JHQHO YH |]HW
ELOJLOHU HGLQPHN LVWHUNHQ |UJย Wย Q GLรทHU oDOร รบDQODUร oRN Nร VD YH JHQHO ELU
VRQXoOD \HWLQHELOLU 5DSRUXQ JHOLรบWLULOPHVL GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFL YHUL WRSODPD
VWUDWHMLOHUL YHUL WRSODPD DUDoODUร ]DPDQODPDVร YH ND\QDNODUร NRQXVXQGD
SUREOHPOHUL YH JHOLรบWLULOHFHN |QHULOHUL GH VDรทODPDNWDGร U 6RQXoODU WRSODQWร LOHWL
DUDoODUร |UJย WVHO \D\ร QODU |UQHN ROD\ oDOร รบPDODUร JLEL X\JXQ ELU DUDoOD
NDWร Oร PFร ODUD \|QHWLFLOHUH YH |UJย Wย Q GLรทHU oDOร รบDQODUร QD GX\XUXOPDNWDGร U
6RQXoODUร Q Doร NODQPDVร LOHULGH \DSร ODFDN SURJUDPODUร Q JHOLรบLPL YH\D
GHรทLรบLPL LoLQ JHULELOGLULP VDรทODPD \RO J|VWHUPH YH ย VW \|QHWLPH
GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFLQLQ Jย YHQLOLUOLรทL YH ELU Vย UHo JHOLรบLP DUDFร RODQ 52,
KDNNร QGD ELOJL VXQPD Doร Vร QGDQ |QHPOLGLU $Oร QDQ WHSNLOHUOH GHรทHUOHQGLUPHQLQ
NRQWUROย JHOLรบWLULOPHVL X\JXQ DUDoODUร Q VHoLOPHVL YH ELOJLOHULQ JHQLรบOHWLOPHVL
VDรทODQDFDNWร U
(WNLOL %LU 52, 0RGHOLQLQ .ULWHUOHUL -DFN 3KLOOLSVยถH J|UH 52, 0RGHOLQLQ VDKLS RODFDรทร HQ |QHPOL |]HOOLNOHU
YHULOHULQ Jย YHQLOLUOLรทL Vย UHFLQ HWNLOL RODELOPHVL LoLQ NDWร Oร PFร ODUร Q LVWHN GHVWHN
YH LรบELUOLรทL EDรบDUร LoLQ VLVWHPDWLN Vย UHFLQ L]OHQPHVL |UJย W LKWL\DoODUร LOH LOJL
NXUXOPDVร Qร VDรทODPDN LoLQ |UJย WVHO HWNLQLQ J|VWHULOPHVL YH EHOOL SURJUDPODUร Q seรงilmesine gรถsterilen รถzendir (ASTD, 2004). gUJย W LoLQ GHWD\Oร ELU GHรทHUOHQGLUPH YH |Ooย P Vย UHFL JHOLรบWLUHFHN
HรทLWLP \|QHWLFLOHUL YH X]PDQODUร \OD \DSร ODFDN oDOร รบPDODU VRQXFXQGD RUWD\D
oร NDFDN 52, 0RGHOLQLQ NULWHUOHUL DรบDรทร GD \HU DOPDNWDGร U %X NULWHUOHULQ KHSVL
ELU DUDGD EXOXQPDVD GD HQ D]ร QGDQ Eย \ย N ELU oRรทXQOXรทX PRGHO LoLQ JHUHNOL
ROPDNWDGร U %DUNHU - 3KLOOLSV 3 3KLOOLSV
%DVLWOLN 52, 0RGHOL NDUร รบร N IRUPย OOHU X]XQ HรบLWOLNOHU YH NDUPDรบร N yรถntemlerden uzak, basit, uygulanabilir ve รถrgรผtรผn fayda sDรทOD\DFDรทร รบHNLOGH
ROPDOร Gร U
(NRQRPLNOLN 52, 0RGHOL HNRQRPLN YH NROD\ X\JXODQDELOLU ROPDOร Gร U
0RGHO ELU NH] |UJย WH X\DUODQร S HรทLWLP Vย UHFLQLQ ELU SDUoDVร KDOLQH JHOGLNWHQ sonra gรผรงlendirilmesi iรงin daha az kaynak gerektirecektir. Gรผvenilirlik: ROI 0RGHOLQLQ YDUVD\ร PODUร \|QWHPL YH VRQXoODUร ย VW
\|QHWLP X\JXOD\ร Fร ODU YH DUDรบWร UPDFร ODU Doร Vร QGDQ Jย YHQLOLU ROPDOร Gร U
7HRULN 7HPHOH 'D\DQPD $UDรบWร UPD SHUVSHNWLILQGHQ 52, 0RGHOLQLQ
WHRULN YH JHQHO NDEXO J|UPย รบ ELU WHPHOH GD\DQPDVร JHUHNPHNWHGLU %X
JHUHNOLOLN \RรทXQ YH NDUPDรบร N ELU Vย UHFH \RO DoVD GD SUDWLN \DNODรบร P LOH WHRULN
WHPHO DUDVร QGD ELU GHQJH VDรทODQPDOร Gร U
'LรทHU )DNW|UOHUL +HVDED $OPD 3URJUDPGDQ KHGHIOHQHQ GLรทHU
oร NWร ODUร Q |Ooย POHULQL GH J|] |Qย QGH EXOXQGXUPDOร Gร U dย QNย 52, 0RGHOL
GLรทHU HWNLOHUL YDUVD\DUDN SURJUDPร Q NDWNร ODUร Qร J|VWHUPHNWHGLU
dHรบLWOL 3URJUDPODUD 8\JXODQDELOPH 52, 0RGHOL oHรบLWOL HรทLWLP YH
SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH SURJUDPODUร QD X\JXODQDELOLU ROPDOร Gร U *HOLรบWLULOHQ
PRGHO YHULPOLOLN DUWร รบร Qร KHGHI DODQ SURJUDPODUร Q \DQร Vร UD NDUL\HU JHOLรบLPL
|UJย WVHO JHOLรบLP YH WHPHO GHรทLรบLP |QFHOLNOHUL SURJUDPODUร QD GD UDKDWOร NOD
X\JXODQDELOPHOLGLU
(VQHNOLN 0RGHO SURJUDP |QFHVL YH SURJUDP VRQUDVร
GHรทHUOHQGLUPHOHU LoLQ NXOODQร ODELOLU YH EHOOL ELU Vย UHGH X\DUODQDFDN HVQHNOLรทH
VDKLS ROPDOร Gร U
7ย P 9HUL 7ย UOHULQH 8\JXODQDELOPH 52, 0RGHOL KHP oร NWร NDOLWH
PDOL\HW Vย UH JLEL REMHNWLI YHULOHUH KHP GH Lรบ WDWPLQL Pย รบWHUL PHPQXQL\HWL
GHYDPVร ]Oร N รบLND\HW JLEL VXEMHNWLI YHULOHUH X\JXODQDELOPHOLGLU
Tรผm Maliyetleri Kapsama: ROI ModHOL DQDOL] WDVDUร P JHOLรบWLUPH
X\JXODPD YH GHรทHUOHQGLUPH Vย UHVLQFH ROXรบDQ Wย P PDOL\HWOHUL LoHUPHOLGLU +HU
QH NDGDU 52, HรทLWLPLQ NHVLQ ROPD\DQ ID\GDODUร LoLQ NXOODQร OVD GD SDUDVDO
RODUDN PDOL\HWOHULQ GDKLO HGLOPHPHVL \D GD DQODรบร ODPDPDVร 52, 0RGHOLQLQ
Jย YHQLOLUOLรทLQH ]DUDU YHUPHNWHGLU
.DEXO (GLOHELOLU 52, )RUPย Oย 52, KHVDSODPDVร QGD NXOODQร ODQ
IRUPย OOHU SURJUDPร Q PDOL\HWOHUL LOH SURJUDPGDQ HOGH HGLOHQ ID\GDODUร
NDUรบร ODรบWร UGร รทร LoLQ PRGHOGH VWDQGDUW ELU ILQDQVDO KHVDSODPD IRUPย Oย
NXOODQร OPDOร Gร U
.D\GHGLOHELOLUOLN (WNLOL ELU |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFL LoLQ 52,
0RGHOLQGHQ HOGH HGLOHQ Wย P ND\ร WODU NXOODQร Fร ODUD NDQร W RODUDN VDNODQPDOร Gร U 8\JXODPDGD .DUรบร ODรบร ODQ *ย oOย NOHU
52,ยถQLQ |UJย WH oDOร รบDQODUD YH KL]PHW NDOLWHVLQH ROXPOX HWNLVL EHOLUOL
ROPDVร QD NDUรบร Oร N HรทLWLPOH SHUIRUPDQV DUDVร QGDNL LOLรบNLQLQ NXUXOPDVร QGD
]RUOXNODU ROPDNWDGร U (รทLWLP DODQร QGD 52,ยถQLQ NROD\Oร NOD NXOODQร ODPDPD
QHGHQOHULQGHQ HQJHOOHULQGHQ ED]ร ODUร DรบDรทร GD EHOLUWLOPLรบWLU - 3KLOOLSV
3DUU\
0DOL\HW YH =DPDQ 3URJUDP VRQXoODUร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVL ED]HQ
|QHPVL] ]DPDQ DOร Fร YH PDOL\HWOL J|Uย OPHNWHGLU 2\VD 52, X\JXODPDODUร LoLQ
D\Uร ODFDN HN Eย WoH LOH HOGH HGLOHQ ID\GDODU YH NDWNร VDรทODPD\DQ YHULPVL]
SURJUDPODUD D\Uร ODFDN ND\QDNODU DUDVร QGD GHQJH VDรทODQPร รบ RODFDNWร U
3HUVRQHO %HFHUL YH <|QOHQGLUPHVLQGHNL (NVLNOLNOHU dRรทX HรทLWLPFLQLQ
EX DQDOL]L \DSPDN LoLQ \HWHULQFH ]DPDQร \D GD PXKDVHEH KHVDS EHFHULVL
\RNWXU gOoย P YH GHรทHUOHQGLUPH HรทLWLP LรบLQLQ ELU SDUoDVร RODUDN
J|Uย OPHPHNWH VRQXoODU \HULQH |รทUHQPHQLQ JHWLULOHUL\OH LOJLOHQLOPHNWHGLU 52,
LOH
LOJLOHQHQ
\|QOHQGLULOPHVL
SHUVRQHOLQ
JHUHNWLUPHNWHGLU
GDYUDQร รบ
SURJUDP YH
VRQXoODUร Qร Q
EHFHULOHULQLQ
|Ooย Pย
Eย Wย Qย \OH
NRQXVXQGD GHรทLรบLPLQL
+DWDOร รธKWL\Do $QDOL]OHUL %D]ร HรทLWLP SURJUDPODUร JHUoHN ELU
JHUHNVLQLPden รถte, o sektรถrde veya o dรถnemde รงok tercih edilmesi ya da
HรทLOLPOHULQ R SURJUDPODUร X\JXODPD \|Qย QGH ROPDVร JLEL \DQOร รบ QHGHQOHUOH
X\JXODQPDNWDGร U %X Wย U SRSย OHU SURJUDPODUGD QHJDWLI 52, VRQXFX HOGH
HGLOPHNWH ]DPDQ ND\Eร RUWD\D oร NPDNWD PDOL\HWOHU DUWPDNWD KDWWD ED]ร
durumlarda bu programlar รถrgรผte zarar bile verebilmektedir.
.RUNX 2OXPVX] 52, VRQXoODUร Qร Q YH EXQXQ \DUDWDELOHFHรทL
GHรทLรบLPLQ HรทLWLP ELULPLQH YH ย VW \|QHWLPGHQ JHOHQ Eย WoH GHVWHรทLQH ]DUDU
YHUHFHรทL
HQGLรบHOHUL
GRรทDELOPHNWH
EX
QHGHQOH
SURJUDPGD
52,
X\JXODPDVร QGDQ VRUXPOX RODQODU DVOร QGD ELU Vย UHo JHOLรบLPL DUDFร RODQ 52,ยถQLQ
ELU SHUIRUPDQV GHรทHUOHQGLUPH DUDFร RODUDN J|Uย OHFHรทLQGHQ oHNLQPHNWHGLU
'LVLSOLQ YH 3ODQODPD %DรบDUร Oร ELU 52, 0RGHOL PRGHOLQ VDรทOร NOร ELU
รบHNLOGH LรบOHPHVL LoLQ SODQODPD\ร VLVWHPOL oDOร รบPD\ร YH ND\ร W Gย ]HQLQL
JHUHNWLUPHNWHGLU %X GD X\JXODPD YH L]OHPH oL]HOJHVL GHรทHUOHQGLUPH
KHGHIOHUL 52, DQDOL] SODQร YH |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH SROLWLNODUร QD LKWL\Do
GRรทXUPDNWDGร U %X QHGHQOH 52, 0RGHOLQH NXUDOFร YH SODQOร ELU \DNODรบร P
EDรบDUร VDรทODPDNWDGร U
<DQOร รบ 9DUVD\ร PODU (รทLWLP |QFHVLQGH YH VRQUDVร QGD PDOL\HWOHU
SDUDVDO RODUDN NROD\FD LIDGH HGLOHELOLUNHQ ID\GDQร Q GDKD X]XQFD ELU ]DPDQGD
RUWD\D
oร NPDVร
SDUDVDO
GHรทHUOHUH
G|Qย รบWย Uย OPHVLQLQ
\D
GD
VD\ร VDOODรบWร Uร OPDVร Qร Q ]RU YH VXEMHNWLI ROPDVร \|QHWLPLQ SDUDVDO VRQXoODUOD
LIDGH HGLOHQ HรทLWLP VRQXoODUร Qร J|UPHN LVWHPH\HFHรทL \D GD HรทLWLPLQ KHVDS
YHUHELOLUOLN Vย UHFLQLQ NRQXVX ROPD\DFDรทร JLEL YDUVD\ร PODU 52, X\JXODPDVร QD
HQJHO ROXรบWXUPDNWDGร U
'g5'h1&h %g/h0 7h5.รธ<( &80+85รธ<(7 0(5.(= %$1.$6,ยถ1'$ (รถรธ7รธ0 0$/รธ<(7/(5รธ 9( (รถรธ7รธ0 %h7d(6รธ
7&0%ยถGH \ย Uย Wย OHQ HรทLWLP SURJUDPODUร ND\QDNODUร Q HWNLOL ELU รบHNLOGH
NXOODQร OPDVร YH HรทLWLPH \DSร ODQ \DWร Uร Pร Q JHUL G|Qย รบย Qย Q J|VWHULOPHVL
DPDFร \OD KHGHIOHQHQ PDOL\HW HWNLOLOLN NRรบXOODUร LOH 52, PRGHOLQLQ
X\JXODQDELOLUOLรทLQLQ
WDรบร PDNWDGร U
DUDรบWร Uร OPDVร
LoLQ
NXOODQร ODFDN
DQDOL]OHUGH
|QHP
7&0%ยถGHNL HรทLWLP SURJUDPODUร PDOL\HW KHVDSODPDODUร HรทLWLP Eย WoHVL
Eย WoHQLQ DUWร รบ VH\UL Eย WoH SD\ร Qร Q SURJUDPODU DUDVร QGD GDรทร Oร Pร YH %DQND
X\JXODPDODUร DUDVร QGD \HU DODQ YH JHUoHN PDOL\HWOHUH XODรบPDGD \DUGร PFร
RODQ DNWLYLWH\H GD\DOร PDOL\HW PXKDVHEHVL VLVWHPL $'00 รงerรงevesinde
LQFHOHQPHNWHGLU
%X E|Oย PGH PDOL\HWOHU HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q JHUL G|Qย รบย Qย Q
KHVDSODQPDVร QGD YH PDOL\HW HWNLOLOLN \|QWHPOHUL LoLQ LON RODUDN PDOL\HW
ELOJLOHULQH VDKLS ROPD JHUHNOLOLรทL GRรทUXOWXVXQGD HOH DOร QPร รบWร U (รทLWLP Eย WoHVL
LVH 52, 0RGHOLQLQ Jย QFHOOLรทLQL DUWร UDQ HQ |QHPOL QHGHQOHUGHQ ELULVLQLQ HรทLWLPH
D\Uร ODQ ND\QDNODUร Q HรทLWLP Eย WoHVLQLQ Eย \ย PHVL YH PDOL\HWOHUOH RODQ Vร Nร
LOLรบNLVL QHGHQL\OH D\Uร FD LQFHOHPH NRQXVX \DSร OPร รบWร U %X E|Oย PGH D\Uร FD 52,
0RGHOL
X\JXODPDVร QGD
|UJย WVHO
HWNL
VDรทOD\DQ
LOHUOHPHOHULQ
SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร QGD Gร รบVDO YHUL RODUDN NXOODQร ODQ DNWLYLWH\H GD\DOร PDOL\HW
PXKDVHEHVL VLVWHPL HรทLWLP IRQNVL\RQX LoLQGH HOH DOร QDFDNWร U 7&0%ยถGH (รทLWLP 3URJUDPODUร
7&0% HรทLWLP Vย UHFLQGH WHPHO VWUDWHML %DQNDยถQร Q WHPHO KHGHIOHULQH YH
SROLWLNDODUร QD X\JXQ RODUDN oDOร รบDQODUD ELOJL YH EHFHUL ND]DQGร UPDN
oDOร รบDQODUร Q HWNLOL ELUH\OHU RODUDN \|QOHQGLULOPHVLQL VDรทODPDN |UJย WVHO
EDรบDUร \D YH |UJย Wย Q SHUIRUPDQVร Qร Q JHOLรบLPLQH oDOร รบDQODUOD ELUOLNWH XODรบPDN
WHNQRORML OLGHUOLรทL YHULPOLOLN YH KL]PHW NDOLWHVLQGH DUWร รบ VDรทODPDN DPDFร \OD
HWNLOL HรทLWLP SURJUDPODUร VXQPDNWร U
gUJย WVHO LรบOHYOHUGHNL GHรทLรบLPOHU GRรทUXOWXVXQGD YH LQVDQ ND\QDNODUร
SROLWLNDVร QD X\JXQ RODUDN EHOLUOHQHFHN HรทLWLPOHU รธQVDQ .D\QDNODUร *HQHO
0ย Gย UOย รทย Eย Q\HVLQGH 3HUVRQHO *HOLรบWLUPH YH <HWLรบWLUPH 0ย Gย UOย รทย
WDUDIร QGDQ \ย Uย Wย OPHNWHGLU %XQGDQ VRQUD 0ย Gย UOย N LVPL ยณ(รทLWLP %LULPLยด
RODUDN DQร ODFDNWร U (รทLWLP %LULPLQLQ WHPHO KHGHIL HรทLWLP HWNLQOLNOHULQL
SODQODPDN \ย Uย WPHN YH GHรทHUOHQGLUPHNWLU 7&0% %X KHGHI
GRรทUXOWXVXQGD (รทLWLP %LULPL LKWL\Do DQDOL]L EX LKWL\DFD X\JXQ SURJUDPODUร Q
WDVDUร Pร JHOLรบWLULOPHVL X\JXODQPDVร YH HรทLWLP VRQXoODUร LOH LOJLOL |OoPH YH
GHรทHUOHQGLUPH \DSร OPDVร QGDQ VRUXPOXGXU (รทLWLP %LULPL D\Qร ]DPDQGD
NDUL\HU SODQODPD oDOร รบPDODUร GLรทHU NXUXPODUFD Gย ]HQOHQHQ YH OLVDQVย VWย
SURJUDPODUD %DQND SHUVRQHOLQLQ NDWร Oร Pร Qร Qร Q VDรทODQPDVร Gย Q\D YH ย ONH gรผndemindeki konularda program dรผzenlenmesi ve รผniversite ve yรผksek okul
|รทUHQFLOHULQLQ VWDM LรบOHPOHULQLQ \ย Uย Wย OPHVL\OH J|UHYOL ROPDNWDGร U 7&0%
7HรบNLODW YH *|UHYOHUL (VDV <|QHWPHOLรทL 0DGGH
(รทLWLP %LULPLQFH GRรทUX ]DPDQGD GRรทUX NLรบLOHU LoLQ GRรทUX \HUGH YH
GRรทUX HรทLWLP SURJUDPODUร VXQPDN DPDFร \OD ELUH\VHO YH NXUXPVDO LKWL\DoODUร Q
]DPDQร QGD YH GRรทUX EHOLUOHQPHVL SURJUDPODUGD oHรบLWOLOLรทLQ VDรทODQPDVร \HQL
HรทLWLP \|QWHPOHULQLQ DUDรบWร Uร OPDVร oDOร รบDQODUร Q Lรบ EDรบร QGD HรทLWLPOHULQLQ
JHOLรบWLULOPHVL ELOLรบLP WHNQRORMLOHULQGHNL JHOLรบPHOHUH SDUDOHO RODUDN X]DNWDQ
HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q VXQXOPDVร SURJUDPODUร Q WHSNL |รทUHQPH X\JXODPD
DรบDPDODUร QGD
YH
|UJย WVHO
VRQXoODU
LWLEDUร \OD
GHรทHUOHQGLULOPHVL
KHGHIOHQPHNWHGLU %X oHUoHYHGH GLรทHU ELULPOHU YH XOXVODUDUDVร NXUXOXรบODUOD
LรบELUOLรทLQH WDQร Wร PD YH ELULNLPOHULQ GLรทHU NLรบL YH NXUXOXรบODUOD SD\ODรบร Pร QD
Dรทร UOร N YHULOPHOLGLU 7&0%
(รทLWLP LKWL\Do DQDOL]OHUL %DQNDยถQร Q VWUDWHMLN SODQODUร Eย WoH Vร Qร UODUร YH
(รทLWLP 0HUNH]LยถQLQ RODQDNODUร oHUoHYHVLQGH \ย Uย Wย OPHNWHGLU 3URJUDPODU ย VW
\|QHWLPLQ WDOHSOHULQLQ \DQร Vร UD NRQMRQNWย UHO \DSร VDO HNRQRPLN WHNQRORMLN YH
XOXVODUDUDVร JHOLรบPHOHU %LULP WDOHSOHUL PHY]XDW YH \DVD GHรทLรบLNOLNOHUL KL]PHW
NDOLWHVL YHULPOLOLN WRSODP NDOLWH JLEL |UJย WVHO JHOLรบLP RODQDNODUร YH SHUVRQHO
SROLWLNDVร GHรทHUOHQGLULOHUHN EHOLUOHQPHNWHGLU %HOLUOHQHQ EX SURJUDPODU
Wย UOHULQH YH Eย WoHGHNL NDOHPOHULQH J|UH \D]ร Oร ELU SODQ LOH ย VW \|QHWLPH
VXQXOPDNWDGร U %DQNDยถQร Q VWUDWHMLN KHGHIOHUL oHUoHYHVLQGH KD]ร UODQDQ \ร OOร N
SODQGD \HU DODQ SURJUDPODU %DรบNDQOร N 0DNDPร Qร Q X\JXQ J|Uย รบย DOร QGร NWDQ
VRQUD PDOL\HWOHQGLULOPHNWHGLU
3ODQODQDQ %DQND LoL HรทLWLP SURJUDPODUร EDQNDFร Oร N PHVOHN HรทLWLPL
\|QHWLP HรทLWLPL JHQHO DPDoOร HรทLWLPOHU Gย Q\D YH ย ONH Jย QGHPLQGHNL
NRQXODUGD XOXVDO YH XOXVODUDUDVร Gย ]H\GH HรทLWLP SURJUDPODUร Jย QFHO
NRQXODUGD NRQIHUDQV YH SDQHOOHU DQODรบPDOร ย ONHOHU ELULPOHUH |]Jย SURJUDPODU
YH
\DEDQFร
EDQNDFร ODU
LoLQ
Gย ]HQOHQHQ
SURJUDPODU
NDSVDPร QGD
\ย Uย Wย OPHNWHGLU 'LรทHU NXUXP YH NXUXOXรบODU WDUDIร QGDQ Gย ]HQOHQHQ \XUW LoL YH
\XUW Gร รบร HรทLWLPOHU ELULPOHULQ LรบOHYOHUL YH LKWL\DoODUร J|] |Qย QGH EXOXQGXUXODUDN
YH ย VW \|QHWLPLQ WDOHSOHUL GRรทUXOWXVXQGD EHOLUOHQPHNWHGLU (รทLWLP 0DOL\HWOHUL
3URJUDP WDVDUร Pร DรบDPDVร QGD PDOL\HWOHULQ KHVDSODQPDVร GRรทUXGDQ
PDOL\HWOHU WHPHO DOร QDUDN X\JXODPD DรบDPDVร QGD SURJUDP VD\ร Vร NDWร Oร PFร
VD\ร Vร YH Vย UH\H J|UH KHVDSODQPDNWDGร U &DUL IL\DWODUOD \DSร ODQ KHVDSODPDODU
LoLQ (รทLWLP %LULPL LOH 0XKDVHEH *HQHO 0ย Gย UOย รทย KDUFร UDKODU GHIODWH RUDQODUร
HQIODV\RQ G|YL] NXUODUร YH YHUJLOHU NRQXVXQGD ELOJL DOร รบYHULรบLQGH
EXOXQPDNWDGร U
(รทLWLP %LULPLQFH PHYFXW GXUXPGD KHVDSODQDQ GRรทUXGDQ PDOL\HW
XQVXUODUร รบXQODUGร U
.DWร Oร PFร PDOL\HWOHUL รนHKLU Gร รบร QGD GLรทHU NXUXP YH NXUXOXรบODUFD
Gย ]HQOHQHFHN SURJUDPODUD \XUW Gร รบร Nร VD \D GD X]XQ Vย UHOL HรทLWLPOHUH YH
(รทLWLP
0HUNH]LQGH
Gย ]HQOHQHQ
SURJUDPODUD
รนXEHOHUGHQ
NDWร ODFDN
HOHPDQODUร Q NRQDNODPD ย FUHWOHUL VDรทOร N VLJRUWDODUร PDDรบODUร XODรบร P JLGHUOHUL
Jย QGHOLN YH ]RUXQOX KDUFDPDODUร EX NDSVDPGD HOH DOร QPDNWDGร U 7RSODP
NDWร Oร PFร PDOL\HWL NDWร Oร PFร VD\ร Vร VH\DKDWLQ Vย UHVL \HUL YH QLWHOLรทLQH J|UH
KHVDSODQPDNWDGร U
Program รผcretlHUL 'LรทHU NXUXP YH NXUXOXรบODUFD Gย ]HQOHQHQ ย FUHWOL
SURJUDP PDOL\HWOHUL LOH KL]PHW DOร Pร \ROX\OD WHPLQ HGLOHQ HรทLWLP SURJUDPODUร
LoLQ \DSร ODQ |GHPHOHUGLU
gรทUHWLP HOHPDQร YH GDQร รบPDQODUD |GHQHQ ย FUHWOHU (รทLWLP
SURJUDPร Qร VXQDQ HรทLWPHQH |GHQHQ ย FUHWOHU YHUJLOHU GDKLO HGLOHUHN GHUV
Vย UHVL YH SURJUDPGD \HU DODFDN |รทUHWLP HOHPDQร VD\ร Vร QD J|UH KHVDSODQPDNWDGร U 6DDWOLN GHUV ย FUHWOHUL KHU \ร O %DรบNDQOร N 0DNDPร Qร Q GHUV
ย FUHWOHUL LOH LOJLOL RQD\ร oHUoHYHVLQGH EHOLUOHQPHNWHGLU
'RQDQร P JLGHUOHUL (รทLWLP SURJUDPร QGD NXOODQร ODFDN GRQDQร PODUD
LOLรบNLQ JLGHUOHUGLU %XQODU WHNQRORMLN DOW\DSร Qร Q JHOLรบWLULOPHVL LOH LOJLOL |]HO
HNLSPDQ \D GD PXOWLPHG\D ย Uย QOHUL VLVWHP YH GHVWHN ย QLWHOHUL \D]ร Oร PODU
SDNHW SURJUDPODU SURMHNVL\RQ FLKD]ร ELOJLVD\DU WHOHYL]\RQ &' ZULWHU YE
\DQร Vร UD HรทLWLP RUWDPร Qร Q KD]ร UODQPDVร QD LOLรบNLQ ย Uย QOHUH RWXUPD \D GD VHV
Gย ]HQL LOH LOJLOL ย Uย QOHU GHPLUEDรบ Hรบ\D PHIUXรบDW YE LOLรบNLQ NLUDODPD \D GD
VDWร Q DOPD PDOL\HWOHULQGHQ ROXรบPDNWDGร U
0DO]HPH JLGHUOHUL (รทLWLP SURJUDPร QGD NXOODQร Omak รผzere temin
edilecek kitap, klasรถr, disket, CD, video NDVHW IRWRรทUDI ย Uย QOHUL Nร UWDVL\H
PDO]HPHOHUL
JLEL
ย Uย QOHULQ
PDOL\HWOHULQGHQ
ROXรบPDNWDGร U
0DO]HPH
JLGHUOHULQGH ELULP PDOL\HWOHU NDWร Oร PFร VD\ร Vร QD J|UH \D GD SURJUDP EDรบร QD
KHVDSODQPDNWDGร U
$รทร UODPD YH LNUDP JLGHUOHUL 3URJUDPODUร Q X\JXODQPDVร DรบDPDVร QGD
NDWร Oร PFร ODU LoLQ KD]ร UODQDQ RUWDPGD VXQXODQ oD\ NDKYH SDVWD \HPHN LOH
NRNWH\O oLoHN GDYHWL\H JH]L JLEL XQVXUODUร Q PDOL\HWOHULQGHQ ROXรบPDNWDGร U
%XQODU GD NDWร Oร PFร VD\ร Vร QD J|UH \D GD SURJUDP EDรบร QD KHVDSODQPDNWDGร U
7HVLV JLGHUOHUL (รทLWLP PHUNH]L Gร รบร QGD \ย Uย Wย OHFHN HรทLWLP
SURJUDPODUร LoLQ NLUDODQDQ NRQIHUDQV YH WRSODQWร VDORQX YH\D Vร Qร I NLUDODUร QGDQ
ROXรบPDNWDGร U 7HVLV PDOL\HWL SURJUDP Vย UHVL LOH LOLรบNLOHQGLULOPHNWHGLU
*HQHO JLGHUOHU KHVDEÕQGD L]OHQHQ GROD\OÕ PDOL\HWOHU LVH DNWLYLWH\H
GD\DOÕ PDOL\HW PXKDVHEHVL $'00 NDSVDPÕQGD oHU D\OÕN YH \ÕOOÕN 8
G|QHPOHU LWLEDUÕ\OD %DQND JHQHOLQGH GH÷HUOHQGLUPH\H WDEL WXWXOPDNWD
%LULPOHULQ DNWLYLWHOHUL LOH RUDQWÕOÕ RODUDN GD÷ÕWÕOPDNWDGÕU <Õl içinde elektrik, su,
ÕVÕQPD GHPLUEDú PDO]HPH LoLQ \DSÕODQ GROD\OÕ KDUFDPDODU øQúDDW YH
0DO]HPH *HQHO 0 G UO ÷ QFH WHOHIRQ YH WHPL]OLN ILUPDVÕ JLGHUOHUL LVH
0XKDVHEH *HQHO 0 G UO ÷ QFH WDNLS HGLOPHNWHGLU
+HU ELU SURJUDP LoLQ KHVDSODQDQ GR÷UXGDQ PDOL\HWOHU \ÕOOÕN SODQGD
%DQND¶QÕQ VWUDWHMLN DPDoODUÕQD J|UH E WoHGH \HU DOPDN ]HUH WRSODQPDNWD
0XKDVHEH *HQHO 0 G UO ÷ Q Q E WoH SODQÕ GR÷UXOWXVXQGD SURJUDP W UOHULQH
J|UH SURJUDP FUHWOHUL YH KDUFÕUDKODU RODUDN LNL D\UÕ E|O P KDOLQGH
VXQXOPDNWDGÕU
7DEOR ¶GH (÷LWLP %LULPL WDUDIÕQGDQ \ÕOÕQGD G ]HQOHQPHVL
SODQODQDQ SURJUDP W UOHULQLQ SURJUDP FUHWL KDUFÕUDKODUÕ WRSODP PDOL\HWOHU
LoLQGHNL \ ]GH SD\ODUÕ YH PDOL\HWOHULQ H÷LWLOHFHN NDWÕOÕPFÕ VD\ÕVÕQD E|O QPHVL
LOH HOGH HGLOHQ NLúL EDúÕ PDOL\HWOHU YHULOPLúWLU %X PDOL\HWOHU H÷LWLP V UHVL
NDWÕOÕPFÕ VD\ÕVÕ YH SURJUDP W U QH J|UH YH FDUL IL\DWODUOD KHVDSODQPÕúWÕU
7$%/2 <,/,1'$ 3/$1/$1$1 352*5$0 7h5/(5ø 9( 0$/ø<(7/(5ø
9F: ; < : = > O = : H P : = Q B = : ? ; R B = > GFH : D ICB D :CE S5= B E T D ICB D : J KL? M N J K6? M N J KL? M N Kdc : I U V E 9 : ; < : = >eB = : f g h i j g f f f k l m i n o g n p h k j p h g h n h g o f0n k p m w x y z { z | z z }0z ~ y x w | ~ }0~ w y w w | ~ & 4 7 v % " - 40 2 ' ' 4sr ) } { y ~ w w | z z } y z { | w z y w | w z %@7 v )u % t5 ) " ) Yö ) { y ~ ~ | w y | { y w { | . 6% ' 7 )v % " y w | }0 } w y } | w { y } { | ~ ) ) / % ' L 4 " ) w y x z | }0~ z | z z w y x z | } ~ , ! " & | $ ) ) +) ) } { y | z z z | z z } { y | z z Birimlere Özgü Programlar } z z y z z z | z z z y { w | z z { z y { w | z z - 40 u ' / ' 7 v % " w y z | w ~ ~ y { z | z z } z y w z | w ~ y - 4 y0r r ) y v " y $ " ! y ) 6 v " } z y ~ w | z z z | z z } z y ~ w | z z Kdc : ) I P _ P 9 : ; < : = >eB = : f g o j o g p q f k n j l g f f p g i n i k f j n g m q m g p l p k m n &0 " r F! 4 ! " } y } { y } | y z x y ~ | ~ w { y w }0 y w w x | } t, # " & | ) )% ! # % r }0~ } y z z | z z } y z }0 y } | w } y } { y } | w % y 1 ) ) 1 ) ? ; R B = > E ICE > S5= B E T D ICB D :CE h g q j h g f i h k q l n g p o m g l o f k q j m g i h q g o n n k j f 9 : ; < : = >@? A :CB D :CE
? ; R B = > U V E W X D Y E
\ = I P B P > H P 9 = T P ] = T P ^ P J Z[N l h k n o i o q | ~ } | z 0} ~ z } } | { ~ z | ~ } z z | w z ~ | z ~ | z z } | w ~ w } | w m j k m l l n w z | ~ }0~ | x z f0p p m h i h
\6E _ E ` = _ P Sa= B E T D IbB D : J K6? M N n j m k l h ~ | ~ } y { | }0 { z x | z { z | z { { | } x } y { } | x } y w { ~ | } y ~ z { | w f0n g p l p k p l w y { | y { ~ | } x f g l j n k f j
¬îÄ ¿ ³¨Àª§¨Ä ± õ Ä ± ° È ¹ ° ¿ ¼ Ä Ì¨ÄÑë Ä ¹ ° È ¹ ° ¿ ¼¾ÄÉø¾Ã¨Õ à ¿ ± Ã¨Æ Ã § à §×µª¶ ¶ à ëêº ± º ù à ¹ Ò Ä¾Ò ¥ ± º Ȩ¼É¥ ³ º § Õª¥ª§ÙÕ Ä ¿ ± Ä § ¼â° È ¹ ° ¿»
4 r " " 4 % " # / ' % & ' ' & & 4 r ' 2 4 ) ' ) " y
)
)
) )
)
)
) ) *
' % % # & & | y w y % ) ) ) * ) ) )
. 6% ' 7 v %
" 40 & % ' }0 w z 4 / # 4 v % " 40 ' % & ' % ' /0 ' " y - # 4 / / ' ) ) ) ) * ) ) % ) ) " & ' " 4 ) #a& ' 4 * 40 ' % % ' /0 ' " y ) ) ) ) * )
7DEOR\D J|UH WRSODP H÷LWLP PDOL\HWOHUL LoLQGH HQ E \ N SD\Õ
LOH \XUW GÕúÕ H÷LWLPOHU DOPDNWDGÕU <XUW GÕúÕ H÷LWLPOHU LoLQGH D÷ÕUOÕN WRSODP
PDOL\HWOHULQ ¶VLQL ROXúWXUDQ PDVWHU YH GRNWRUD H÷LWLPOHULQGH ROPDNWDGÕU
7RSODPGD ¶O N SD\ DODQ \XUW LoL H÷LWLPOHUGH HQ \ NVHN PDOL\HW KHP
oRN VD\ÕGD oDOÕúDQÕQ H÷LWLOPHVLQL KHGHIOH\HQ KHP GH WHNQRORML YH ELOJLVD\DU
H÷LWLPOHULQL LoHUHQ JHQHO DPDoOÕ H÷LWLPOHU W U QGH KHVDSODQPDNWDGÕU
*HQHO DPDoOÕ H÷LWLPOHUL VÕUDVÕ\OD LOH ELULPOHUH |]J SURJUDPODU LOH
EDQND GÕúÕ H÷LWLPOHU LOH \|QHWLP H÷LWLPOHUL LOH EDQNDFÕOÕN YH
PHVOHN H÷LWLPOHUL YH LOH \DEDQFÕ EDQNDFÕODU YH QLYHUVLWH |÷UHQFLOHUL LoLQ
H÷LWLP SURJUDPODUÕ L]OHPHNWHGLU
.LúL EDúÕ PDOL\HWOHU \XUW GÕúÕQGD PDVWHU YH GRNWRUD H÷LWLPOHUL LoLQ
<7/ NÕVD V UHOL H÷LWLPOHU LoLQ <7/ RUWDODPD <7/ RODUDN
JHUoHNOHúPLúWLU <XUW LoL H÷LWLPOHUGH HQ \ NVHN NLúL EDúÕ PDOL\HWOHU VÕUDVÕ\OD
ELULPOHUH |]J H÷LWLPOHU \|QHWLP H÷LWLPOHUL \DEDQFÕ EDQNDFÕODU YH QLYHUVLWH
|÷UHQFLOHUL LoLQ H÷LWLPOHU YH EDQND GÕúÕ H÷LWLPOHUGH YH RUWDODPD <7/
RODUDN JHUoHNOHúPLúWLU
<ÕOOÕN SODQGD \HU DODQ PDOL\HW WDKPLQOHUL LOH SURJUDPODUÕQ WDVDUÕP
DúDPDVÕQGD KHVDSODQDQ PDOL\HWOHUL IDUNOÕOÕN J|VWHUHELOPHNWHGLU *HUoHNOHúPH
GXUXPX 0XKDVHEH *HQHO 0 G UO ÷ NHVLQ KHVDSODUÕQGD L]OHQPHNWHGLU
Tablo 4.2’de 2001 – \ÕOODUÕ DUDVÕQGD KHVDSODQDQ \XUW LoL \XUW
GÕúÕ YH WRSODP H÷LWLP PDOL\HWOHUL E WoHGH \HU DODQ |GHQHNOHU YH JHUoHNOHúHQ
KDUFDPDODU NDUúÕODúWÕUÕOPDNWDGÕU (÷LWLP KDUFDPDODUÕ |QFHNL \ÕOD J|UH ¶GH
¶GH ¶WH DUWPÕú ¶WH LVH D]DOPÕúWÕU
7$%/2 <,//$5, $5$6,1'$ 0$/ø<(7/(5 9( )øø/ø +$5&$0$/$5
K P B B = : z z z
Sa= B E T D IbB D :
Ksc : I U V E J ? M N
? ; R B = > O = : H = > = J ? M N
OF= : H = >u= 5: I P _ : = W P J Z N
O = : H = >u=a Sa= B E T D ICB D : J Z N
y x y w z y z z z y z z z
{ z y } { y { y z z z } y { w y }0 y ~ { y w z z } y ~ y w } y z { z y w z z
z z } { y } { w y { { y z z z y z z z
~ { } y w { y w w y z z z¡ y w z y y ~ z y z z z¢{ y } { w y { } y } x w y z z z
~
} z z
z z
~ y ~ { y z z z y z z z y z z z
x y } y x w y z z z¢{ y } y { y { z y z z£ y z z } y ~ z y z w y z z
~ z
z z {
y w x y z z y z z z y z z z
~ } y w y z z y z z z¢{ y } { y z x y { z y z z z¢{ y x y x y } z y z z z
~
w z
z z
y }0 ~ y z z z y z z z y z z z } y z z z y } ~ y w }0~ y z z z¢{ y ~ y { y w z y z z z£ y ~ y x z y ~ ~ y z z z
{
~ w
ø¾Ý ¯¨¥ ³ ÄªÇ Ä õ Ä § Ä ± øÉÃ Õ Ã ¿ ± Ã¨Æ Ãª´ ù à ¹ Ò Ä Õ Ä ¿ ± Ä § ¼â° È ¹ ° ¿»
O = : H = > = B = : Kdc : IF P _ P J ? M N
̨Ä
¬ ± ¥ §
ø¾Ã¨Õ à ¿ ± Ã¨Æ Ã ´ ëêº ± ± º ©
ù à ¹ Ò Ä ± Ä ¿ ̨Ä
~
¤îÄ ³ ° §
ï®Ä ³¨¥ ²ª± ¥ª¿ Õ ¥ §
0DOL\HW WDKPLQOHUL LOH \ร O VRQX KDUFDPDODU NDUรบร ODรบWร Uร OGร รทร QGD
KDUFDPD PDOL\HW RUDQร Qร Q \D GD Eย WoHQLQ NXOODQร OPD RUDQร Qร Q VRQ EHรบ \ร OGD
ortalama % 70โ lHUGH VH\UHWWLรทL J|Uย OPHNWHGLU %X KDUFDPD RUDQร Qร Q GDKD
\ย NVHN Gย ]H\GH JHUoHNOHรบPHVL LoLQ RODVร GXUXPODU \D GD Eย WoH HVQHNOLN SD\ร
RODUDN D\Uร ODQ SD\ODUร Q J|]GHQ JHoLULOPHVL YH ILQDQVDO SODQODPD LOH X\JXODPD
DUDVร QGD X\XPXQ VDรทODQPDVร JHUHNPHNWHGLU (รทLWLP %ย WoHVL
3ODQODQDQ HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q PDOL\HW XQVXUODUร YH PLNWDUODUร
HรทLWLPH D\Uร OPร รบ SDUDVDO ND\QDNODUร Q \HWHUOLOLรทL NRQXVXQGD ELOJL YHUHQ YH
PDOL\HWOHULQ NRQWUROย QH RODQDN WDQร \DQ Eย WoH NDSVDPร QGD Gย ]HQOHQPHNWHGLU
(รทLWLP DODQร QD \DSร ODQ \DWร Uร PODUร J|VWHUHQ HรทLWLP Eย WoHVL HรทLWLP
SURJUDPODUร Qร Q \DQร Vร UD SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH\H \|QHOLN GLรทHU SODQ YH
SURMHOHUL YH HรทLWLP DUDo gereรงlerinin temini iรงin gerekli maliyetleri de
iรงermektedir.
%DQNDยถQร Q X]XQ G|QHPOL WHPHO VWUDWHMLN DPDoODUร \OD LOLรบNLOHQGLULOHQ
HรทLWLP SURJUDPODUร LoLQ KD]ร UODQDQ HรทLWLP Eย WoHVL |QFHNL \ร O Eย WoHVLQH EDรทOร
ROPDN \HULQH KHU \ร O ND\QDNODUร Q IDDOL\HWOHULQ YH SURJUDPODUร Q \HQLGHQ
J|]GHQ JHoLULOPHVLQH KHU ELU SURJUDP LoLQ \DSร ODQ LKWL\Do DQDOL]OHULQH
NXUXPVDO ID\GDODUD GD\DQDUDN KD]ร UODQPDNWDGร U
0DOL\HW WRSODPODUร Qร Q \HU DOGร รทร Eย WoH WDVDUร Vร 0XKDVHEH *HQHO
0ย Gย UOย รทย DUDFร Oร รทร \OD %DQND 0HFOLVLQH VXQXOPDNWD YH NDEXO HGLOGLNWHQ VRQUD
KHU \ร O 2FDN WDULKL LWLEDUร \OD NXOODQร PD KD]ร U KDOH JHOPHNWHGLU (รทLWLP bรผtรงesi,
MuhaseEH *HQHO 0ย Gย UOย รทย QFH oร NDUร ODQ ยณ%ย WoH YH 3ODQ
<|QHWPHOLรทLยด WDOLPDWODUร GRรทUXOWXVXQGD KD]ร UODQPDNWD \ร O LoLQGH \DSร ODFDN
KDUFDPDODUGD X\XOPDVร JHUHNHQ NXUDOODU LVH ยณ%ย WoH 8\JXODPD (VDVODUร ยด LOH
ELOGLULOPHNWHGLU
*ย Qย Pย ]GH JHOLรบHQ |UJย WOHUGH KDUFDPDODUร Q LOH ยถOร N
E|Oย Pย Qย Q HรทLWLPH YH GLรทHU SHUIRUPDQV JHOLรบLP RODQDNODUร QD D\Uร OGร รทร NDEXO
HGLOPHNWHGLU 3KLOOLSV 8OXVODUDUDVร 0XWDEDNDWODU %DQNDVร %,6 WDUDIร QGDQ PHUNH] EDQNDODUร Qร Q HรทLWLP YH JHOLรบWLUPH KDUFDPDODUร NRQXVXQGD
\DSÕODQ DUDúWÕUPDGD EX RUDQÕQ JHOLúPLú ONHOHUGH LOH JHOLúPHNWH
RODQ ONHOHUGH LOH DUDVÕQGD GH÷LúWL÷L EHOLUWLOPHNWHGLU %,6
dDOÕúPDGD \HU DODQ ED]Õ PHUNH] EDQNDODUÕ YH EXQODUD LOLúNLQ \ÕOÕ YHULOHUL
7DEOR ¶WH \HU DOPÕúWÕU
7$%/2 %$=, 0(5.(= %$1.$/$5,1,1 (öø7ø0 +$5&$0$/$5,
¤e¥ ¦¨§ ¥ ©eªd« ¬F§ « F®
¯6°6± ²³± ´µªa¶ ²b· ¥ ± ¸u¦C« ¬F®
ñþÌ Ý ³ ¹ Ý ¿ ¦ ¥
ë襪©¨± ¥ È º ©»Â µî ë襪© ± ¥ È º ©»Â Ú ëè¥ ©¨± ¥ È º © Â Ú Â Ú Ú Â Î · Â Ú Âó¸ à  µ ¸ ¸
ª¥Belçika § ° ¼¾¥ª¿ © ¥ ° § ± ¥ª§¨Õ ° ¦ ¥ Þ ³ Ì¨Ä Ò õ Ä ± ° È ¼ Ī©&¹ ľÀ ± ¥ª§¾Ã ± © Ä$ñ õ Ä ± ° È ¼ Ī©&¹ ľÀ ± ¥ª§¾Ã ± © Äâù õ Ä ± ° È ¼ Ī©&¹ ľÀ ± ¥ª§¾Ã ± © Ä Ã á
¹»ºL¦ ²6¼a® ½ ® ¯6°6± ²¨± ´ ¾d« ¦C¿ « ´ « À « ¦¨® ¬F® ¬ ¸Á¦b« ¬L® ë襪© ± ¥ È º ©»Â µ à ë襪©¨± ¥ È º ©  µ ·  Π¶ ð À Æ Ý § ± Ý ©¨± ¥Ù¦ Ý ¿ ¹ ° Ò °  Ú
¤7¥¨¦ § ¥ © « ù®æ ö ´ µª¶ ¶î¸
(÷LWLPH D\UÕODQ ND\QDNODUÕQ E \ NO ÷ H÷LWLP RUWDPÕQÕQ VÕQÕUOÕOÕ÷Õ
H÷LWLP oHúLWOLOL÷L YH H÷LWLPH D\UÕODQ NLúL EDúÕ E WoH E \ NO ÷ Ä JLEL EDúND
IDNW|UOHU KHVDED NDWÕOGÕ÷ÕQGD 7&0%¶QLQ \HWHUOL E \ NO NWH H÷LWLP E WoHVLQH
VDKLS ROGX÷X V|\OHQHELOLU
(÷LWLP %LULPLQLQ \ÕOODUÕ DUDVÕQGDNL \ÕOOÕN G|QHPGH
RODQ \ÕOOÕN RUWDODPD E WoH SD\Õ HQ D] ELQGH YH en çok yüzde 2,5
ROPXúWXU <ÕOODU LWLEDUÕ\OD E WoH SD\ODUÕ \XUW GÕúÕ H÷LWLP JLGHUOHULQLQ E WoH
LoLQGHNL SD\Õ YH H÷LWLP E WoHOHULQLQ DUWÕú \D GD D]DOÕú RUDQÕ EX DUWÕú \D GD
D]DOÕúÕQ UHHO ROXS ROPDGÕ÷ÕQÕQ WHVSLWL LoLQ EHOLUOH\LFL RODQ \ÕOOÕN HQIODV\RQ
RUDQODUÕ 7DEOR ¶WH YHULOPLúWLU
Å z z }0 z z wÆ ' " '6 " & ' Ç! " % È w É4 / F " 4 / % /0 " y ) ) )
*
)Ç)
v %
)
" ' 4 / F / '6 )
! " % & 's} y { F3 Ê ! " 4
7$%/2 <,//$5, $5$6,1'$ (öø7ø0 %h7d(6ø1ø1 *(1(/ %h7d( ødø1'(.ø 3$<, 9( <,//,. $57,ù 25$1/$5,
' " } x x } } x x } x x { } x x } x x w } x x ~ } x x } x x } x x x z z z z z } z z z z { z z z z w
-Á3 ! %ÌË " 3 ! %@7 v % - t 0 v - 0 & 0 v ) Í 3 Ê * Î ) ) ) Í 3 Ê Î * ) ) } y z { x y { }0~ y w z z y z z z y ~ y ~ w z y ~ z } } y x ~ y x z y z z z y z z z y w { y z z z y z z z { y { { ~ y } y w z z y z z z w y ~ } z y z z z y z z z ~ y } { ~ y z y w z z y z z z { y z ~ z y z z z y z z z x y } z y z w w y z z z y z z z y x z z y z z z y z z z }0~ y z z y } y }0z z y z z z x ~ y x } z y z z z y z z z { } y w z y ~ y w z y z z z { ~ x y z z z y z z z y z z z ~ ~ y ~ y w ~ y { { y w z z x } y } w z y z z z y z z z y ~ } y } y z z z y z z zÒ} y w z y z z z y z z z y z z z }0 y w z y } } y z z y z z zÓ y x y w z y z z z y z z z } x x y { y } y z z z y z z zÔ{ y } { w y { { y z z z y z z z { w y ~ ~ { y ~ z y ~ z y z z zÓ~ y ~ { y z z z y z z z y z z z { z y x y ~ x y }0 y z }Õ y w x y z z y z z z y z z z x y { y ~ z y w z y z z zÔ y }0 ~ y z z z y z z z y z z z } x y x } y w z | z z 3 Ê y z ~ { y w z | z z 3 Ê 3 Ë
# " s' / ' 7 v % " 7 v % 7 v %@- ) & - & " ' / Genel 4 Bütçe $ ' 4 $ ) ' Ñ )" ' * Í ) ÏÐÎ * Í) Ï@Î Í Ï@Î z | w w ~ } | w w } w | x z | ~ x | z | w w | z | w w | { z | w ~ x | } | }0~ ~ ~ z | } | } x { } } | } | { x z | w } | w z | z } | w z z | ~ } | w } }0 | | x ~ x } { | x } | w x w ~ | } | ~ ~ ~ z y
7 & ! Ñ+ " ' Í }0 ' 4 ! " % TÜFE)
~ ~ | z z | } ~ ~ | } } z ~ | { x { | ~ z | w | | ~ ~ | x w | x w | w | z w | { } z | ~
ø¾Ý ¯¨¥ ³ ÄªÇ Ä õ Ä §¨Ä ± ø¾Ã¨Õ à ¿ ± Ã¨Æ Ã ´ Ê6ÃêøÉùâëêº ± ± º ©Ñù à ¹ Ò Ä ± Ä ¿ ° § Õ Ä §ÙÕ Ä ¿ ± Ä § ¼â° È ¹ ° ¿»
(÷LWLP E WoHVLQGHNL HQ G ú N SD\ LOH \ÕOÕQGD
JHUoHNOHúPLúWLU %X \ÕO JHQHO WDVDUUXI WHGELUOHUL QHGHQL\OH H÷LWLPH HQ D]
\DWÕUÕP \DSÕODQ \ÕO ROPXúWXU 3DUDVDO RODUDN HQ \ NVHN SD\ LOH
\ÕOÕQGD JHUoHNOHúPLúWLU '|YL] NXUODUÕQÕQ ROGXNoD \ NVHN VH\UHWWL÷L EX \ÕOGD
\XUW GÕúÕ H÷LWLPOHULQ \DEDQFÕ SDUD FLQVLQGHQ KHVDSODQPDVÕ YH ELULP WDOHSOHULQGHNL KÕ]OÕ DUWÕú ROPDVÕ QHGHQL\OH H÷LWLP E WoHVLQGH E \ N ELU DUWÕú
\DúDQPÕúWÕU (QIODV\RQ RUDQÕQGDNL DUWÕúD SDUDOHO RODUDN E WoHQLQ |QFHNL \ÕOD
J|UH YH \ÕOODUÕQGD YH RUDQODUÕQGD UHHO DUWÕú
\DúDQGÕ÷Õ YH \ÕOODUÕQGD E WoHGHNL DUWÕú KÕ]ÕQÕQ \DYDúODGÕ÷Õ
YH \ÕOODUÕQGD bütçenin reel olarak
D]DOGÕ÷Õ J|U OPHNWHGLU %X D]DOÕúÕQ QHGHQOHUL YH ¶WH H÷LWLP
WDOHSOHULQGHNL D]DOPD \ÕOÕQGDQ VRQUD LVH G|YL] NXUODUÕQGD G úPH
KDUFDPDODUGD WDVDUUXI GDKD D] PDOL\HWOH GDKD oRN NLúLQLQ H÷LWLPLQL KHGHI alan uzaktan ö÷UHQLP WHNQRORMLOHULQLQ X\JXODQPDVÕ ROPXúWXU <LQH WDEORGDQ 7&0% H÷LWLP E WoHVLQGH \ÕOÕN RUWDODPD\D J|UH
X]XQ V UHOL YH \ NVHN PDOL\HWOL \XUW GÕúÕ H÷LWLPOHULQ SD\Õ ROPXúWXU *HUL
NDODQ \DNODúÕN ¶OÕN SD\ LVH \XUW LoL H÷LWLP E WoHVLQL J|VWHUPHNWHGLU
<XUW LoL YH \XUW GÕúÕ H÷LWLPOHUH D\UÕODQ EX SD\ÕQ VRQ EHú \ÕOGD SURJUDP
W UOHULQH J|UH GD÷ÕOÕPÕ 7DEOR ¶WH YHULOPLúWLU 7DEOR\D J|UH \XUW GÕúÕ
H÷LWLPOHUGH D÷ÕUOÕNOÕ SD\Õ RODQ PDVWHU YH GRNWRUD H÷LWLPOHULQLQ JHQHO E WoH
LoLQGHNL RUWDODPD SD\Õ ¶GLU <XUW LoL H÷LWLPOHUGH HQ \ NVHN SD\Õ
VÕUDVÕ\OD JHQHO DPDoOÕ H÷LWLPOHU ELULPOHUH |]J H÷LWLPOHU
EDQNDFÕOÕN YH PHVOHN H÷LWLPOHUL \|QHWLP H÷LWLPOHUL NRQIHUDQV YH
SDQHOOHU YH VRQ LNL \ÕOGD G ]HQOHQPH\H EDúOD\DQ \DEDQFÕ EDQNDFÕODU
YH QLYHUVLWH |÷UHQFLOHUL LoLQ G ]HQOHQHQ XOXVODUDUDVÕ H÷LWLPOHU DOPDNWDGÕU 7$%/2 621 %(ù <,/'$ (öø7ø0 7h5/(5ø1ø1 723/$0 (öø7ø0 0$/ø<(7/(5ø ødø1'(.ø 3$</$5,
9 :b; < : = >@? A :CB D :CE # " $ " ! " %É3 " " & 4 ) 7 v % " - 4 2 ' ' 4sr ) %@7 v )u % t5 ) " ) ) ) . 6% ' 7 v % 6 ) ) / % ' L 4 " , ! " &×r ) $ ) +) ) ) Birimlere Özgü Programlar - 4 u ' / ' 7 v %Ø$ " ! " % " ' y - 4 y0r r y v " y $ " ! y ) L v " ) # " ' / ' $ " ! " %É3 " " ) &0 " r F! 4 ! " t, # " & | ) )% ! # % r % " )»1 ) ) . 1 3 ) ! % ) ) ¬îÄ ¿ ³¨Àª§¨Ä ± õ Ä ± ° È ¹ ° ¿ ¼ Ä Ì¨Ä ë Ä ¹ ° È ¹ ° ¿ ¼ Ä Ò ¥ª± º È ¼¾¥ª± ¥ ¿»º §¨Õª¥ª§×Õ Ä ¿ ± Ä § ¼Ô° È ¹ ° ¿
h p p o { | | | z } } | z | ~ z | ~ | z | } | w } | w ~ | ~ w z | }0~ | x } z z
h p p n z | | { | ~ } { | z | z | { } } | z { | x | z | w x | | w } | }0z z
ø¾Ã¨Õ à ¿ ± Ã Æ Ã § à §
h p p l x | x | z { | z w | { | x ~ | | z } | ~ z | x z | } | } | x } z z
h p p h } | } | z } | | } | z | } | x w | x ~ x | } }0~ | } z z
h p p f | { | } | ~ | } | ~ | } ~ | z | ~ } | w { | w } | }0z z
µª¶ ¶ à ´ µ ¶ ¶ Ú ´ µª¶ ¶ Î ´ µª¶ ¶ µ ´ µ ¶ ¶ ¸
] ; Wu` D _ÖK P B : I = B = >u= ^ P x | z { | z { | z | } | { | | | x | } z | x } | z w | }0 | }0z z | z
ëêº ± ± ¥ ¿ º ù à ¹ Ò Ä
*HQHO RODUDN E WoH SD\ODUÕQGD PH\GDQD JHOHQ GH÷LúPHGH VW
\|QHWLPLQ NDUDUODUÕ %DQND¶QÕQ JHQHO VWUDWHMLOHUL YH WHPHO DPDoODUÕ LQVDQ
ND\QDNODUÕ \|QHWLPL YH SROLWLNDODUÕ JHQHO HNRQRPLN NRúXOODU X\JXODQDFDN
H÷LWLP \|QWHPL H÷LWLP VWUDWHMLVLQH VD÷ODQDQ GHVWHN YH (÷LWLP %LULPL RODQDNODUÕ
EHOLUOH\LFL ROPDNWDGÕU (÷LWLP E WoHVLQGHQ HWNLOL ELU úHNLOGH ID\GDODQDELOPHN
LoLQ SODQODPD DúDPDVÕQGD KHGHIOHULQ LKWL\DoODUÕQ YH ND\QDNODUÕQ oRN L\L ELU
úHNLOGH EHOLUOHQPHVL ROD÷DQ VW GXUXPODU LoLQ RODVÕ ELU HVQHNOLN SD\ÕQÕQ
EÕUDNÕOPDVÕ PDOL\HWOHULQ SODQODQDQ GXUXPD J|UH KHVDSODQPDVÕ E WoH YH
PDOL\HWOHUGH IDUN GR÷X\RUVD QHGHQOHULQLQ DUDúWÕUÕOPDVÕ JHUHPHNWHGLU
0DOL\HW YH %ย WoH .RQWUROย 7&0%ยถGH HรทLWLP PDOL\HWOHUL \ร OOร N ILQDQVDO SODQODPD DรบDPDVร QGD
SURJUDPODUร Q WDVDUร P \D GD RQD\ DรบDPDVร QGD .DPX รธKDOH .DQXQX JHUHรทL
GRรทUXGDQ WHPLQ oDOร รบPDODUร Vร UDVร QGD D\Oร N EORNDM WDNLSOHULQGH %ย WoH YH 3ODQ
0ย Gย UOย รทย Qย Q ย o D\Oร N UDSRUODUร QGD \ร OOร N YH DOWร D\Oร N HรทLWLP HWNLQOLN
UDSRUODUร QGD JHOHFHN \ร O LoLQ \DSร ODQ Eย WoH KHVDSODPDODUร QGD YH ย VW \|QHWLP
LVWHGLรทLQGH NRQWURO HGLOPHNWHGLU
7DVDUร P DรบDPDVร QGD PDOL\HW YH Eย WoH WDNLEL SURJUDPODUร Q SODQGD
EHOLUWLOHQ NULWHUOHUH EORNDMODUร Q LVH Eย WoHGH \HU DODQ SDUDVDO |GHQHรทLQH
X\JXQOXรทXQXQ NRQWURO HGLOPHVL\OH YH Eย WoH ND\ร WODUร oHUoHYHVLQGH
\DSร OPDNWDGร U %X L]OHPH SDUDVDO Eย \ย NOย NOHU Doร Vร QGDQ KHGHIOHQHQ YH
X\JXODQDQ SODQODUร NDUรบร ODรบWร UPD RODQDรทร VDรทODPDNWD \ร O LoLQGH X\JXODQDQ
SURJUDPร Q GHWD\ODUร KDNNร QGD ELOJL VDรทODPDNWD YH \ร O VRQXQGD Eย WoH
WDPLQOHULQLQ JHUoHNOHรบPH GXUXPXQX J|VWHUPHGH NXOODQร OPDNWDGร U 0XKDVHEH
0ย Gย UOย รทย ยถQGHQ HOGH HGLOHQ ELOJLOHUOH \ย Uย Wย OHQ D\Oร N ย o D\Oร N DOWร D\Oร N \D GD
\ร OOร N KDUFDPD YH EORNDM NRQWUROย |GHQHN DNWDUร Pร QGD \D GD GRรทDELOHFHN HN bรผtรงe gereksiniminde erken uyarร ELOJLOHUL YHUPHNWHGLU '|QHPVHO NRQWUROOHULQ
\DQร Vร UD ย VW \|QHWLPLQ WDOHEL LOH HรทLWLP Wย UOHUL \D GD WRSODP HรทLWLP |GHQHNOHUL
KDNNร QGD 0XKDVHEH *HQHO 0ย Gย UOย รทย ยถQGHQ ELOJL DOร QDUDN DQOร N PDOL\HW
NRQWUROย GH \DSร ODELOPHNWHGLU
Maliyet ve bรผtรงe kontrollerL NDSVDPร QGD HรทLWLP Eย WoHVLQLQ YH
WDKPLQOHULQ EDรบDUร Vร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH (รทLWLP %LULPL YH 0XKDVHEH
*HQHO 0ย Gย UOย รทย HรบJย Gย POย RODUDN oDOร รบPDNWDGร U
$NWLYLWH\H 'D\DOร 0DOL\HW 0XKDVHEHVL 6LVWHPL *HUoHN PDOL\HWOHUH XODรบPD JHUHNVLQLPL LOH NXOODQร ODQ DNWLYLWH\H GD\DOร
PDOL\HW PXKDVHEHVL $'00 VLVWHPL HรทLWLPLQ GRรทUXGDQ YH GROD\Oร
PDOL\HWOHULQL J|VWHUPHVL YH 52, 0RGHOL X\JXODPDVร QGD |UJย WVHO HWNL VDรทOD\DQ
LOHUOHPHOHULQ SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร QGD Gร รบVDO ELU YHUL RODUDN NXOODQร OPDVร
QHGHQL\OH oDOร รบPDGD D\Uร FD HOH DOร QPร รบWร U
0DOL\HW PXKDVHEHVL HNRQRPLN SHUIRUPDQVร |OoHQ PXKDVHEH
LรบOHYLQLQ JHOLรบWLULOPHVL DPDFร \OD GRรทUXGDQ YH GROD\Oร PDOL\HW XQVXUODUร Qร Q
PH\GDQD JHOLรบ \HUOHUL YH LOJLOL ROGXNODUร ย Uย Q YH KL]PHW Wย UOHUL EDNร Pร QGDQ
EHOLUOHQPHVLQL YH WDNLS HGLOPHVLQL VDรทOD\DQ ELU KHVDS YH ND\ร W Gย ]HQLGLU
\ร Oร QGD 5RELQ &RRSHU WDUDIร QGDQ JHOLรบWLULOHQ $'00 VLVWHPL LVH GDKD oRN
ย UHWLP YH YHULPOLOLN DUWร รบร VDรทODPDN LoLQ ELULP PDOL\HWOHULQ Gย รบย Uย OPHVL YH รผretim sรผrecindeki faaliyetlerin gerรงek maliyetinin hesaplanDELOPHVL DPDFร \OD
X\JXODQDQ ELU VLVWHPGLU
*ย QGย ] V $'00ยถ\L ยณELU |UJย Wย Q ND\QDNODUร IDDOL\HWOHUL
PDOL\HW QHVQHOHUL PDOL\HW WDรบร \ร Fร ODUร YH DNWLYLWH EDรบDUร |Ooย OHUL KDNNร QGD
ILQDQVDO YH ILQDQVDO ROPD\DQ YHULOHUL HOGH HGHQ YH EXQODUร LรบOH\HUHN ELOJL
KDOLQH G|Qย รบWย UHQ ELU ELOJL VLVWHPLยด RODUDN WDQร PODPDNWDGร U 'RรทDQ
V ยถD J|UH $'00 GRรทUX ย Uย Q ELOJLVL YHUPHN ย ]HUH VWUDWHMLN ELOJLOHU
VDรทOD\DQ YH E|\OHFH \|QHWLPLQ GRรทUX NDUDUODU DOPDVร Qร NROD\ODรบWร UDQ ELU
VLVWHPGLU
ADMMโ de temel amaรง, DQD J|UHYOHUL \HULQH JHWLULUNHQ JHUoHNOHรบWLULOHQ
DNWLYLWHOHULQ WRSODP PDOL\HWLQH XODรบPDNWร U $'00ยถQLQ JHQHO ย UHWLP
JLGHUOHULQLQ \DSร Vร PDOL\HWOHULQ ROXรบXPXQD QHGHQ RODQ ROD\ODU PDOL\HW
NRQWUROย YH \|QHWLPL PDOL\HW QHVQHOHUL NDUDU DOPD Vย UHFL NRQXODUร QGD ELOJL
VDรทODPDNWDGร U *ย QGย ] V ยถH J|UH Eย WoHOHULQ DNWLYLWHOHU Doร Vร QGDQ
Gย ]HQOHQPHVLQH RODQDN VDรทOD\DQ $'00 PDOL\HWOHULQ Gย รบย Uย OPHVL YH
ย Uย Q KL]PHW WDVDUร Pร NRQWURO ILQDQVDO RODQ YH ROPD\DQ EDรบDUร Qร Q |Ooย Pย YH
KL]PHW LรบOHP YH SD]DUODPD VWUDWHMLOHULQLQ JHOLรบWLULOPHVLQH RODQDN VDรทOD\DUDN
|UJย WOHULQ HQ |QHPOL HQ Jย oOย PDOL\HW \|QHWLPL DUDFร KDOLQH JHOPHNWHGLU
Bu sisteme gรถre, รถnce aktiviteler, sonra bu aktivitelerin maliyeti belirlenmektedir. Maliyetler รผrรผnlere โ sebep olan faktรถre gรถreโ yรผNOHQPHNWH
7Dรบoร YH KDUFDPD \HULQH Wย NHWLP GLNNDWH DOร QPDNWDGร U *ย QGย ]
V Maliyetler รผrรผnlerin ya da hizmetlerin belirlenen aktivitelerden
\DUDUODQPD RUDQODUร QD J|UH GDรทร Wร OPDNWDGร U %XQD J|UH ย Uย Q YH\D KL]PHWLQ
toplam maliyeti, bunu รผreWPHN LoLQ \DSร ODQ DNWLYLWHOHULQ PDOL\HWLQH HรบLW
ROPDNWDGร U %LU ย Uย Q \D GD KL]PHW QH NDGDU oRN DNWLYLWH VRQXFX HOGH HGLOLUVH
PDOL\HWL R NDGDU SDKDOร ROPDNWDGร U 3HNGHPLU
)LQDQVDO
NXUXOXรบODUGD
YH
PHUNH]
EDQNDODUร QGD
$'00
X\JXODPDODUร Qร Q DPDFร |UJย WOHULQ LรบOH\LรบL KDNNร QGD GRรทUX ELOJL VDรทOD\DELOPHN
LOHUL ย UHWLP WHNQRORMLOHULQLQ NXOODQร OPDVร VRQXFX RUWD\D oร NDQ NDUPDรบร NOร N
HVQHNOLN NDOLWH YH Pย รบWHUL KL]PHWOHUL JLEL |UJย Wย Q UHNDEHW Jย Fย Qย DUWร UDFDN
\|QHWVHO YH |UJย WVHO GHรทLรบLPOHUL X\JXODPDN |UJย Wย Q tรผm birimlerinin
PDOL\HWOHUH GX\DUOร ROPDVร Qร VDรทODPDN PDOL\HWOHUL รบHIIDIODรบWร UDUDN KHVDS
YHUHELOLUOLรทL VDรทODPDN YH KL]PHW ย UHWLPL Vร UDVร QGD JHUHNVL] DรบDPDODUร Q
oร NDUร ODUDN PDOL\HW WDVDUUXIX VDรทODPDNWร U 3HNGHPLU
Dรผnyada รผretim ve hizmet sektรถrleULQGH \D\Jร Q RODUDN X\JXODQDQ
$'00 PHUNH] EDQNDODUร LoLQGH $PHULNDQ +D]LQHVL รธQJLOWHUH 0HUNH]
%DQNDVร $OPDQ 0HUNH] %DQNDVร YH $YXVWXU\D 0HUNH] %DQNDVร \DQร Vร UD
7&0%ยถGH GH X\JXODQPDNWDGร U
$'00 6LVWHPL dHUoHYHVLQGH 7&0% (รทLWLP 0DOL\HWOHUL (รทLWLP PDOL\HWOHULQLQ EHOLUOHQLUNHQ Jย Qย Pย ]GH oRรทX |UJย Wย Q
WRSODQPDVร ]RU RODQ \|QHWLP GHVWHN YH GLรทHU GROD\Oร PDOL\HWOHUL JL]OHPH
HรทLOLPLQGH ROPDODUร YH PDOL\HWOHULQ SURJUDPODU \D GD DNWLYLWH ED]ร QGD GHรทLO GH
birim dรผzeyinde izlenmesi, maliyet bilgilerinin geUHNWLUGLรทL DNWLYLWH\H GD\DOร
PDOL\HW PXKDVHEHVL VLVWHPLQLQ \D\Jร QODรบPDPDVร QGD HQJHO YH\D VRUXQ
ROXรบWXUPDNWDGร U - 3KLOOLSV V
$'00 VLVWHPLQL X\JXODPDNWD RODQ 7&0% GROD\Oร HรทLWLP PDOL\HWOHUL
birim maliyetler, aktivitelerin รถnemi ve kontrolรผ SODQODPD VWUDWHML EHOLUOHPH
SROLWLND VDSWDPD DNWLYLWH YH LVWLKGDP GHQJHVL VDรทODPD KDWDODUD Pย GDKDOH
HGHELOPH NRQXODUร QGD DYDQWDMOร ROPDNWDGร U *HQHOGH HรทLWLP PDOL\HWOHUL LoLQGH
KHVDSODQPD\DQ Eย WoHOHQPH\HQ YH WDNLEL \DSร OPD\DQ GROD\Oร HรทLWLP
PDOL\HWOHULQLQ (รทLWLP %LULPLQH JHWLUGLรทL \ย Nย Q L]OHQPHVL $'00 VLVWHPL LOH
mรผmkรผn olabilmektedir.
$'00ยถGH WHPHO YHUL ND\QDรทร %DQNDยถQร Q FDUL KDUFDPDODUร Qร Q L]OHQGLรทL
*HQHO *LGHUOHU +HVDEร ยถGร U +HVDSWD L]OHQHQ HQ |QHPOL GROD\Oร PDOL\HW XQVXUX
D\Oร N \DQ |GHPH LNUDPL\H ID]OD PHVDL YH |GHQHNOHUGHQ ROXรบDQ PDDรบ
|GHPHOHULGLU 8QYDQ JUXSODUร QD J|UH EHOLUOHQHQ RUWDODPD PDDรบODU ยณLรบ DQDOL]Lยด
oDOร รบPDODUร QGD \HU DODQ Lรบ |Ooย P IRUPODUร \DUGร Pร \OD WRSODQDQ Vย UHOHUOH
LOLรบNLOHQGLULOHUHN LOJLOL DNWLYLWHOHUH GDรทร Wร OPDNWDGร U 'LรทHU JHQHO JLGHUOHUGHQ VX
JLGHUOHUL ELULPGHNL NLรบL VD\ร Vร QD J|UH \DNร W YH HOHNWULN JLGHUOHUL ELULPLQ ย
NDSODGร รทร DODQร Q P โ sine gรถre, telefon ve faks giderleri istatistiki bilgilere gรถre,
ELOJL LรบOHP VLVWHP LรบOHWLP PDOL\HWL ELULPGHNL PLNURELOJLVD\DU \D]ร Fร NXOODQร Fร
NLPOLNOHUL WHUPLQDO YH WHNQLN GHVWHN WDOHS IRUPODUร VD\ร ODUร GLNNDWH DOร QDUDN
ROXรบWXUXODQ NDWVD\ร ODUD J|UH SHUVRQHO LรบOHPOHULQLQ PDOL\HWOHUL NLรบL VD\ร Vร QD
J|UH GLรทHU JLGHUOHU LVH DNWLYLWHOHUH KDUFDQDQ Vย UHOHUH J|UH GDรทร Wร OPDNWDGร U
<DWร Uร P KDUFDPDODUร QGD DPRUWLVPDQ JLGHUOHUL HVDV DOร QPDNWDGร U gUQHรทLQ ย
ELQDODUร Q DPRUWLVPDQ JLGHUL ELULPOHULQ NDSODGร รทร DODQODUร Q P โ sine gรถre, ELOJLVD\DUODUD
YH
GDรทร Wร OPDNWDGร U
DUDoODUD
LOLรบNLQ
DPRUWLVPDQODU
VD\ร ODUร QD
J|UH
$'00 7&0%ยถGH LON NH] \ร Oร QGD X\JXODQPD\D EDรบODPร รบ DQFDN
GHQHPH DรบDPDVร QGD ROGXรทX LoLQ DVร O VRQXoODU YH VRQUDVร QGD DOร QPD\D
EDรบODPร รบWร U %XQD J|UH \ร OODUร LoLQ HรทLWLP ELULPLQLQ DNWLYLWHOHUL YH
EXQODUD \ย NOHQHQ GROD\Oร PDOL\HWOHU EX PDOL\HWOHULQ WRSODP LoLQGHNL Dรทร UOร NODUร
7DEOR ยถGD YHULOPLรบWLU
65 70
70
0G
0
EF
3 ?:
3
C
78 9 7: 7; D C7
C
83 85 KL
? NM9 K
CJ
9 :5
C
C
I9
HI
7>
3 B:
A5
5 ?@
78 9 7: <=7 ;
45
23
*)äð
'
ûú
ýú
ú
úô
ü ûú
ý ûú
ú
ý
÷
ûõ
û ûõ
ô
÷
ú
õ
õ
øþ ô
! ûú
ùü ô
÷
ú
ü
øþ ô
ü
þ
÷
ûõ
!
ô û ÷ õ ô õ û ÷õ ÷ý û û ÷ õ ýû õ
÷ý ô
÷ ÿõ
ö÷ õ
÷ý
ûú
ü
þ
÷
û
÷ý
û
÷ õõ
õû
õû
û
õ
ù
÷ õõ
÷
ú õ
ùú
üü ô ý÷ õ û ÷ý û õ
ö÷
øü
øú
ô ú õ
ûú
ü
ýú
ú üó ÷
õ
üö ÷
ý ûú
ü
ú ô
õ
û
÷ý õ
ÿú
õ
ûõ
ú
ú
ûü ûú
ü
ýú
ú
ô÷
öú û
ûú
ûú
ù
ûú ý
÷ ùú
þ ôõ õ
õó
ùó
ý÷ õ
÷
÷ ûó
ûþ
ôõ ÷ý õ û
÷
÷ û
÷
÷ ù
ú
ûú
þ
þ
ó
÷ õ
ûú
ýú
ú
ûú
ûü
ü
ö
÷
÷ ô
û
ô
÷
÷ õ
ö÷
ú
ûú
þ
ó
ö÷ ÷ ùõ
ûú
úó
ú
ý
úó ÷ õõ ôõ õ
ú
û
÷ õ
ö÷
÷ ûõ
÷
÷
úó
ú ûü
ôõ ÷ý õ û
÷
÷ õ
õûõ
õ
û
÷û
÷
÷ ûó
ýú
ûú
ò
ùú ûü
õ
÷û ø ôõ þý ÷ ÿú ÷
ýú
øú
ø
ô÷ õö
÷õ
ôòó
ö
øú÷
ýú
ü
ú ô
ú
÷ ùõ
üö ÷
ýú
ü
ú ô
ýú
ô õ õ
ü
ô õ ô õ õ õ ý ý÷ õ ûú ôû ÷ ûú ü ý ü ÿõ ÷ ûþ ÷ý ô ô û þ þ õ û ýú
ü
ýú
ü ûú
úó
ü
ü
ôõÿ øú õ
ýú
÷
, åå åå
æ
+ ( .ææ ä ( * * ( ð. /*
( *ä
,-åå åå
æ
ä
( ð /) ( ææ
äå
( )æ
)+
( ä
å
æ
øþ ô õ ÷ õ ôõ õ ý
û
û
"
÷ ûõ
÷
÷
,-åå å
ý
÷
÷ õ
ö÷
ô ÷ú # ÷ $ ÷û
ü
ý ûú
ú
û
ôõõ
÷ý
ùü
ü ó ü ú ÷ ÷ ûõ ôõ õ ý
&ô÷ %
þ ô%
ôõ õ
÷
ú
ü
ü
õó
õ
þ ô%
( ñå * (
*.å ( æä ( *) +ä
ð
,-åå åå
æ
*ñää ( ð + (
( ñð
(
æ
Ýìà
ã
Ü
øú
ó
÷ õû
%
÷ ó ÷ ôû
01
îï ìí
îï ìí
îï ìí
îï ìí
ÛÝ Ûâ ÛÜ
ñäåå
äååð
ä
äåå
äååæ
Ùß
Ùã
àáÜ
Þ Ûß
ÛÝ
Û
Û
Ü ÚÛ
Ù
êë
êë
é çè
é çè êë
é çè
êë
é çè
7$%/2 $'00 6ø67(0ø d(5d(9(6ø1'( (öø7ø0 %ø5ø0ø1ø1 <,//$5, $5$6,1'$.ø $.7ø9ø7(/(5ø 9( 0$/ø<(7/(5ø
Aktivite maliyetlerini daha รงok bu aktivitelere harcanan yรผzde
]DPDQODU SHUVRQHO PDDรบODUร YH SHUVRQHO VD\ร Vร HWNLOHGLรทLQGHQ \ย NVHN
PDOL\HWOL ELU DNWLYLWH oRN VD\ร GD SHUVRQHOLQ EX DNWLYLWH ย ]HULQGH oDOร รบWร รทร QD
SHUVRQHOLQ ]DPDQร Qร Q Eย \ย N ELU E|Oย Pย Qย EX DNWLYLWH\H KDUFDGร รทร QD \D GD
oDOร รบDQODUร Q PDDรบODUร QGD DUWร รบ ROGXรทXQD LรบDUHW HWPHNWHGLU 0DOL\HWOHUL
HWNLOH\HQ GLรทHU QHGHQOHU %DQNDยถQร Q JHQHO KHGHIOHUL ย VW \|QHWLPLQ WHUFLKOHUL
HรทLWLP VWUDWHMLVLQGH \D GD DNWLYLWH Dรทร UOร NODUร QGD GHรทLรบPH \DSร ODQ Lรบ Vย UHVLQLQ
D]DOPDVร \D GD Lรบ Kร ]ร Qร Q DUWPDVร Lรบ E|Oย Pย Qย Q IDUNOร ODรบPDVร YH IDUNOร ODรบDQ
HรทLOLPOHU ROPDNWDGร U
7DEOR\D J|UH \ร OODU LWLEDUร \OD HQ oRN DUWร รบ J|VWHUHQ PDOL\HWOHU Vร UDVร \OD
%DQND LoL HรทLWLPOHU HรทLWLP DUDรบWร UPDODUร YH GLรทHU DUDรบWร UPDODU OLUD GHUJLVL
LรบOHPOHUL \XUW Gร รบร Nร VD Vย UHOL HรทLWLPOHU \XUW Gร รบร YH \XUW LoL OLVDQVย VWย HรทLWLP
LรบOHPOHUL YH GLรทHU NXUXOXรบODUFD YHULOHQ HรทLWLPOHUGLU %HOLUJLQ ELU รบHNLOGH D]DOPD
LVH \LQH Vร UDVร \OD NLWDS \D\ร Q YH GDรทร Wร P LรบOHPOHUL HรทLWLP SODQODUร Qร Q
ROXรบWXUXOPDVร DNWLYLWH\H GD\DOร PDOL\HW PXKDVHEHVL HOHPDQ LKWL\DFร Qร Q
NDUรบร ODQPDVร Lรบ DQDOL]L \D GD Lรบ KDFLPOHUL Eย WoH YH SODQ oDOร รบPDODUร
DNWLYLWHOHULQGH ROPXรบWXU
$NWLYLWH GDรทร Oร Pร QD J|UH \ร Oร QGD HQ Eย \ย N PDOL\HW SD\
LOH %DQND LoL HรทLWLP SD\ LOH HรทLWLP LรบOHWPH KL]PHWOHUL SD\ LOH
\XUW Gร รบร OLVDQVย VWย HรทLWLP LรบOHPOHUL YH SD\ LOH SHUVRQHO LรบOHPOHUL YH
Eย UR KL]PHWOHUL DNWLYLWHOHULQGH RUWD\D oร NPร รบWร U
\ร Oร QGD Lรบ DQDOL]LQGH NXOODQร ODQ Lรบ |Ooย P YHULOHUL YH ]DPDQ
WDEORODUร $'00 LOH LOLรบNLOHQGLULOPH\H EDรบODQPร รบ ED]ร DNWLYLWHOHUGH \HQLGHQ
Gย ]HQOHPHOHU \DSร OPร รบ GLรทHU NXUXOXรบODUFD Gย ]HQOHQHQ HรทLWLPOHU HQYDQWHU
oDOร รบPDODUร YH \|QWHP JHOLรบWLUPH JLEL ED]ร \HQL DNWLYLWHOHU HNOHQPLรบWLU
\ร Oร QGD HQ Eย \ย N KDUFDPD LOH %DQND LoL HรทLWLP LOH HรทLWLP
LรบOHWPH KL]PHWOHUL SD\ LOH \XUW Gร รบร OLVDQVย VWย HรทLWLP LรบOHPOHUL YH
SD\ LOH SHUVRQHO LรบOHPOHUL YH Eย UR KL]PHWOHUL DNWLYLWHOHULQGH
ROXรบPXรบWXU
\ร Oร QGD HQ \ย NVHN PDOL\HWOHU LOH %DQND LoL HรทLWLPOHU
LOH HรทLWLP LรบOHWPH KL]PHWOHUL SD\ LOH \XUW Gร รบร Nร VD Vย UHOL HรทLWLP
SURJUDPODUร YH LOH \XUW Gร รบร OLVDQVย VWย HรทLWLP DNWLYLWOHULQGH
JHUoHNOHรบPLรบWLU
\ร Oร QGD HQ \ย NVHN PDOL\HW LOH %DQND LoL HรทLWLPOHU
LOH \XUW Gร รบร OLVDQVย VWย HรทLWLP LOH \XUW Gร รบร Nร VD Vย UHOL HรทLWLP
SURJUDPODUร YH LOH EDQNDODU 7%% YH GLรทHU NXUXOXรบODUD YHULOHQ HรทLWLP YH
LOH HรทLWLP LรบOHWPH KL]PHWOHUL DNWLYLWHOHULQGH ROPXรบWXU
6RQXo RODUDN \ร Oร QGD DNWLYLWH PDOL\HWOHUL |QFHNL \ร OD J|UH
DUWPร รบ \ร Oร QGD D]DOPร รบ \ร Oร QGD LVH KHPHQ KHPHQ D\Qร
NDOPร รบWร U YH \ร OODUร QGDNL DUWร รบ \HQL DNWLYLWHOHULQ HNOHQPHVL
SHUVRQHO ย FUHWOHULQGHNL DUWร รบ \DNร W HOHNWULN VX VDUIL\DWร Qร Q DUWPDVร JLEL
QHGHQOHUGHQ ND\QDNODQPDNWDGร U
(รทLWLP ELULPLQLQ \ร OOร N WRSODP PDOL\HWOHULQL J|UPHN LoLQ GRรทUXGDQ
KDUFDPDODUOD GROD\Oร PDOL\HWOHUL J|VWHUHQ $'00 VRQXoODUร Qร Q WRSODQPDVร
JHUHNPHNWHGLU %ย WoH Eย \ย NOย NOHULQGH GROD\Oร PDOL\HWOHUL LoHUHQ |UJย WOHUOH
NDUรบร ODรบWร UPD \DSร ODFDรทร ]DPDQ LVH EX WRSODPร Q GRรทUXGDQ PDOL\HWOeri iรงeren
HรทLWLP Eย WoHVL LOH WRSODQPDVร X\JXQ RODFDNWร U
7DEOR ยถGH WRSODP KDUFDPDODU Doร Vร QGDQ $'00 YH GRรทUXGDQ
KDUFDPDODU J|VWHULOPLรบWLU
7$%/2 <,//$5, $5$6,1'$ '2รถ58'$1 9( '2/$</, (รถรธ7รธ0 +$5&$0$/$5, OQP R R SUT
V=WYX Z[X \^]_SUT `aSb\cSUR SUT[P d egfUWYTihkjbSUlm]_SUT `aSb\cSUR SUT n d o=p-n
qretsusvswSbR X xkyaZzR yUT[X d egf{R S|xUR P-]_SUT `aSb\cSUR SUT n d o=p-n
V=WYX Z[X \^]_SUT `aSb\cSUR SUT[P oUf{}bR Sb\~P d o=p-n
-ย kย bย
ย Uย ย ย ย aย Uย ย kย bย kย ย ย ย kย bย ย kย kย
ย kย ย k kย Uย ย |ย -ย Uย k -ย bย ย bย kย
ย {ย ย aย kย Uย ย ย ย |ย Yย ย - k Yย ย bย kย
-ย kย |
ย {ย ย kย bย kย ย -ย | Yย ย a -ย bย ย bย kย
ย Uย ย |ย -ย Uย ย kย aย Uย Yย Nย Uย ย kย a
ย Uย ย |ย -ย Uย ย kย a Uย aย - Yย ย ย ย a
-ย kย aย
ย Uย ย kย aย Uย ย kย ย ย {ย ย ย ย bย bย ย kย kย
Yย ย -ย |ย Yย ย N -ย bย ย -ย kย bย ย kย N
ย Yย ย -ย aย Yย ย kย |ย Yย ย kย kย Uย ย kย N
-ย kย ย ย
ย {ย ย aย -ย Uย ย kย aย Uย kย kย Uย ย kย kย
Yย ย kย aย Uย ย N Uย kย ย kย kย bย ย kย kย
ย Uย ย bย aย Uย ย Uย N Uย ย |ย bย Uย ย kย kย
7DEOR\D J|UH HรทLWLP KDUFDPDODUร QD $'00 PDOL\HWOHUL HNOHQGLรทLQGH
\ร Oร KDUFDPDODUร QGD \DNODรบร N ELU DUWร รบ \ร Oร KDUFDPDODUร QGD
DUWร รบ KDUFDPDODUร QGD DUWร รบ KDUFDPDODUร QGD LVH
DUWร รบ RODFDNWร U 'ROD\Oร PDOL\HWOHUL J|VWHUHQ $'00 PDOL\HWOHUL JHQHO KDUFDPD
WRSODPร LoLQGH RUWDODPD GRรทUXGDQ KDUFDPDODU LVH SD\D VDKLS
ROPXรบWXU
6RQXo RODUDN LON E|Oย PGH HOH DOร QDQ YH |UJย WVHO EDรบDUร \D XODรบPDGD
|QHPOL \HUL RODQ HรทLWLP SURJUDPODUร 7&0%ยถGH oHรบLWOLOLN YH SDUDVDO Eย \ย NOย NOHU
Doร Vร QGDQ JHQLรบ RODQDNODU VXQPDNWDGร U (รทLWLP Eย WoHVL EX DODQD DNWDUร ODQ
ND\QDNODUร Q Eย \ย NOย รทย Qย LรบDUHW HWPHNWH $'00 YHULOHUL LVH Eย Wย QVHO
PDOL\HWOHUH XODรบPDGD |QHPOL ELU YHUL ND\QDรทร ROPDNWDGร U +HU QH NDGDU
PHYFXW GXUXPGD HรทLWLP PDOL\HWOHULQLQ KHVDSODQPDVร QGD WRSODP PDOL\HWOHU
\HULQH VDGHFH GRรทUXGDQ PDOL\HWOHU NXOODQร OVD GD \DSร ODQ PDOL\HW NRQWUROOHUL
PDOL\HW YH Eย WoH LOLรบNLVLQL Jย oOHQGLUHFHN \DSร GDGร U %X QHGHQOH HรทLWLPH
DNWDUร ODQ ND\QDNODUร Q Eย \ย NOย รทย Eย WoHOHU PDOL\HW KHVDSODPD YHUL WRSODPD
Doร Vร QGDQ KHP 52, 0RGHOL X\JXODPD JHUHNoHOHUL VDรทODQPร รบ KHP GH 0RGHO
NDSVDPร QGD PDOL\HW YHULOHULQLQ YH LรบWH VDรทODQDQ LOHUOHPHOHULQ J|VWHULOPHVLQGH
Gร รบVDO YHUL RODUDN NXOODQร ODFDN $'00 VLVWHPL WDQร Wร OPร รบWร U
%(รนรธ1&รธ %g/h0 <g17(0 'ย Q\DGD oHรบLWOL ย ONHOHUGH YH IDUNOร VHNW|UOHUGH PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ
|Ooย Pย GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDVร YH |Ooย P DUDFร RODUDN NXOODQร ODQ 52,
0RGHOLQLQ
\DSร OPร รบWร U 52,
7&0%ยถGH
X\JXODQDELOLUOLรทLQL
DUDรบWร UPDN
ย ]HUH
oDOร รบPDODU
%DQNDยถGD \ย Uย Wย OHQ ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ยด HรทLWLP SURJUDPร Qร Q 0RGHOLQLQ
VXQPD\ร
KHGHIOHGLรทL
YHULOHU
oHUoHYHVLQGH
GHรทHUOHQGLULOPHVLQGHQ ROXรบDQ ยณ52, 0RGHOL $QNHWLยด YH HรทLWLP \|QHWLFLOHULQLQ ROI Modelinin Bankaโ da X\JXODQDELOLUOLรทLQH LOLรบNLQ J|Uย รบOHULQL RUWD\D oร NDUDFDN
GHรทHUOHQGLUPHOHUGHQ ROXรบDQ ยณ(รทLWLP <|QHWLFLOHUL $QNHWLยด RODUDN LNL D\Uร DQNHW
X\JXODQPร รบWร U
%X E|Oย PGH KHU LNL oDOร รบPD LoLQ DUDรบWร UPD JUXEXQD YHUL WRSODPDN LoLQ
NXOODQร ODQ DQNHWOHULQ JHOLรบWLULOPHVLQH YH YHULOHULQ DQDOL]LQH LOLรบNLQ ELOJLOHUH \HU
YHULOHFHNWLU
$UDรบWร UPD *UXEX 52, 0RGHOL DQNHWLQLQ DUDรบWร UPD JUXEXQX 7&0% รธGDUH 0HUNH]L YH
รนXEHOHUGH ZHE VD\IDVร EXOXQDQ \D GD KD]ร UODQDFDN RODQ รธGDUH 0HUNH]L
%LULPL LOH รนXEHGH oHรบLWOL XQYDQODUGa gรถrev yapan ve โ Dreamweaver Temel
'ย ]H\ (รทLWLP 3URJUDPร ยดQD NDWร ODQ %DQND PHQVXEX ROXรบWXUPDNWDGร U
\ร Oร LoLQGH JHQHO DPDoOร HรทLWLPOHUGHQ ELOJLVD\DU HรทLWLPOHUL
NDSVDPร QGD Gย ]HQOHQHQ 'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ (รทLWLP 3URJUDPร
oDOร รบPDQร Q \ย Uย Wย OGย รทย Vร UDGD JHUoHNOHรบHQ ELU SURJUDP ROGXรทX YH 52,
0RGHOLQH |UQHN RODELOHFHN |]HOOLNOHU WDรบร Gร รทร LoLQ VHoLOPLรบWLU 3URJUDPร Q 52,
0RGHOL VRQXoODUร Qร J|VWHUPHGH |UQHN DOร QPDVร Qร Q QHGHQOHUL WHNQRORML\H
GD\DOร ROGXรทX LoLQ GDKD QHW YH |Ooย OHELOLU KHGHIOHUL ROPDVร \ย ksek dรผzeyde
LรบH X\JXODPD EHNOHQPHVL Nร VD G|QHPGH ROPDVD ELOH X]XQ G|QHPGH |UJย WVHO
JHOLรบPH\H NDWNร VDรทOD\DFDN ROPDVร NLรบLVHO LOJLOHULQ |UJย WVHO VRQXoODU
GRรทXUPDVร NDWร Oร PFร ODU Gร รบร QGD ZHE VD\IDVร NXOODQร Fร ODUร QD GD ID\GD VXQDFDN
ROPDVร IDUNOร %LULPOHUGH YH รนXEHOHUGH ZHE VD\ID WDVDUร Pร \DSDELOHQ
HOHPDQODUร Q \DUDWร ODFDN ROPDVร J|Uย รบย Gย U
$QNHWH \DQร W YHUHQOHULQ %LULPOHUH J|UH GDรทร Oร Pร NLรบL %LOLรบLP
7HNQRORMLOHUL *HQHO 0ย Gย UOย รทย NLรบL รธQVDQ .D\QDNODUร *HQHO 0ย Gย UOย รทย YH
ELUHU NLรบL LVH $UDรบWร UPD %DQNDFร Oร N YH )LQDQVDO .XUXOXรบODU 'ร รบ รธOLรบNLOHU รธรบoL
'|YL]OHUL YH 6RV\DO รธรบOHU *HQHO 0ย Gย UOย NOHUL 7HIWLรบ .XUXOX %DรบNDQOร รทร LOH
$GDQD %XUVD 'HQL]OL (U]XUXP รธ]PLU รธ]PLW .D\VHUL YH 0HUVLQ รนXEHOHUL
oDOร รบDQODUร Qร LoHUPHNWHGLU %HQ]HU รบHNLOGH DUDรบWร UPD JUXEunun unvanlara gรถre
GDรทร Oร Pร GD %LULPOHUH J|UH GDรทร Oร PD SDUDOHO RODUDN WHNQLN YH ELOLรบLP
WHNQRORMLOHUL LOH LOJLOL XQYDQODUGD oDOร รบDQODUร Q \DQร Vร UD X]PDQ \DUGร PFร Vร
X]PDQ YH PHPXU JLEL LGDUL XQYDQODUGDNL oDOร รบDQODUร LoHUPHNWHGLU
$UDรบWร UPD JUXEXQX ยถL NDGร Q ยถL HUNHN ROPDN ย ]HUH
WRSODP NLรบL ROXรบWXUPXรบWXU .DWร Oร PFร ODUร Q \Dรบ DUDOร รทร LOH DUDVร QGD
GHรทLรบPHNWH ROXS \Dรบ RUWDODPDVร ยถWย U
$UDรบWร UPD JUXEXQGD NLรบL OLVH WHNQLN OLVH YH \ย NVHNRNXO
NLรบL OLVDQV YH NLรบL \ย NVHN OLVDQV YH GRNWRUD HรทLWLP
Gย ]H\LQGHGLU %XQD J|UH DUDรบWร UPDGD KHU HรทLWLP Gย ]H\LQLQ JUXEX ELUELULQH
\DNร Q Gย ]H\GH WHPVLO HWWLรทL J|Uย OPHNWHGLU
7&0% (รทLWLP %LULPLQGH 52, 0RGHOLQLQ X\JXODQDELOLUOLรทL NRQXVXQGD
J|Uย รบ DOPDN DPDFร \OD HรทLWLP \|QHWLFLOHULQH X\JXODQDQ (รทLWLP \|QHWLFLOHUL
DQNHWLQLQ DUDรบWร UPD JUXEXQX LVH (รทLWLP %LULPLQGH oDOร รบDQ HรทLWLP \|QHWLFLOHUL
YH HรทLWLP X]PDQODUร QGDQ ROXรบDQ NLรบL ROXรบWXUPDNWDGร U %XQODUGDQ NLรบL
รธQVDQ .D\QDNODUร *HQHO 0ย Gย Uย YH 3HUVRQHO *HOLรบWLUPH YH <HWLรบWLUPH 0ย Gย Uย
RODUDN %LULP \|QHWLFLOHUL NLรบL 0ย Gย U <DUGร PFร Vร Gย ]H\LQGH RUWD Gย ]H\
\|QHWLFL JHUL NDODQ NLรบL LVH (รทLWLP 8]PDQร Gร U
9HUL 7RSODPD $UDoODUร 52, 0RGHOL X\JXODPDVร LoLQ ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ (รทLWLP
3URJUDPร ยดQD NDWร ODQ %DQND PHQVXSODUร QD SURJUDPGDQ KHPHQ VRQUD YH
SURJUDPGDQ ELU D\ VRQUD ROPDN ย ]HUH LNL D\Uร DQNHW X\JXODQPร รบWร U (N YH
(N
$\Uร FD (รทLWLP \|QHWLFLOHULQH YH X]PDQODUร QD X\JXODQPDN ย ]HUH 52,
0RGHOLQLQ 7&0% HรทLWLP SURJUDPODUร QGD X\JXODQDELOLUOLรทLQL |OoHQ LNLQFL ELU
DQNHW GDKD X\JXODQPร รบWร U (N
52, 0RGHOL $QNHWL 52, 0RGHOL DQNHWL WHPHOGH -DFN 3KLOOLSV WDUDIร QGDQ JHOLรบWLULOHQ
PDOL\HW HWNLOLOLN \|QWHPL YH HWNL ]LQFLUL ROXรบWXUDELOPHN LoLQ ELU |QFHNL DรบDPDQร Q
GLรทHUL ย ]HULQH NXUXOGXรทX WHSNL |รทUHQPH X\JXOama, รถrgรผtsel etki ve ROI
RODUDN
EHรบ
DรบDPDOร
GHรทHUOHQGLUPH
\|QWHPL
RODQ
ยณ52,
0RGHOLยด
X\JXODPDODUร QGDQ - 3KLOOLSV \DUDUODQร ODUDN ROXรบWXUXOPXรบWXU 0RGHOLQ
JHUHNWLUGLรทL รบHNLOGH SURJUDPร Q |รทUHQPH KHGHIOHUL X\JXODPD DODQODUร YH
รถrgรผtsel etki ile ilgiOL VRUXODU EX SURJUDPD |]HO RODUDN JHOLรบWLULOPLรบ EXQXQOD
ELUOLNWH |UJย WVHO HWNL YH 52, DรบDPDVร VRUXODUร LoLQ -DFN 3KLOOLSVยถLQ ยณ/LGHUOLรทL
*HOLรบWLUPH 3URJUDPร ยด DQNHW VRUXODUร - 3KLOOLSV V 70), TCMBโ ye
X\DUODQDELOGLรทL |Ooย GH NXOODQร OPร รบWร U dDOร รบPDQร Q Eย Wย Qย QGH 'LHGHULFN 6WRHO
YH -HURHQ %UHPDQยถร Q ย UHWLP VHNW|Uย Gร รบร QGD 9DKรบL <DรบDPร .RUXPD )RQX LoLQ
X\JXODGร รทร ยณ.RUXPDFร /LGHUOLN 3URJUDPร ยด DQNHW VRUXODUร 6WRHO YH %UHPDQ
YH /\QQ 6FKPLGWยถLQ ยณ/LGHUOLN 3URJUDPร ยด LoLQ \DSร ODQ 52, 0RGHOL
oDOร รบPDVร 6FKPLGW GHVWHNOH\LFL RODUDN NXOODQร OPร รบWร U
%X |OoHNWH \HU DODQ PDGGHOHULQ GLO YH DQODWร P EDNร Pร QGDQ
DQODรบร ODELOLUOLรทL YH 7&0% LoLQ X\JXQOXรทXQX WHVSLW HWPHN LoLQ X]PDQ
J|Uย รบOHULQH EDรบYXUXOPXรบWXU (รทLWLP X]PDQร LVWDWLVWLN X]PDQร oHรบLWOL DODQODUGD
oDOร รบDQ DNDGHPLN X]PDQODU YH WH] GDQร รบPDQร Qร Q J|Uย รบOHUL LOH |OoHรทH VRQ รบHNOL
YHULOPLรบWLU
0DGGHOHULQ WXWDUOร Oร รทร Qร \D GD ELU WHVWLQ NDUDUOร Oร รทร Qร J|VWHUHQ Jย YHQLUOLN
DQDOL]L %DOFร V .DUDVDU V DQNHWWH \HU DODQ IDUNOร VRUX
\DSร ODUร QGDQ GROD\ร VDGHFH WHSNL |รทUHQPH X\JXODPD YH |UJย WVHO HWNL
DรบDPDODUร QGDNL JUXS VRUXODUร QD X\JXODQPร รบWร U %X NDWVD\ร ODUร Q \ย NVHN ยถH
\DNร Q ROPDVร EX G|UW GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDVร QGDNL JUXS VRUXODUร Qร Q Eย Wย Q
RODUDN ROGXNoD Jย oOย ELU Lo WXWDUOร Oร รทD VDKLS ROGXรทXQX J|VWHUPHNWHGLU
Programdan hemen sonra uygulanan anketin (Ek 2) ilk bรถlรผmรผ,
NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDP EHรทHQLOHULQH YH PHPQXQL\HWOHULQH \|QHOLN ยณWHSNLยด
DรบDPDVร Qร Q |Ooย Pย Qย VDรทOD\DQ VRUXODUGDQ ROXรบPDNWDGร U 7HSNL DรบDPDVร QGD
yer alan 12 soru iรงin gรผvenLUOLN DQDOL]L NDSVDPร QGD KHVDSODQDQ &URQEDFK
$OSKD NDWVD\ร Vร ยถGLU
รธNLQFL E|Oย P SURJUDPGD HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUH \|QHOLN ยณ|รทUHQPH
DรบDPDVร ยดQร Q |Ooย Pย Qย VDรทOD\DFDN VRUXODUGDQ ROXรบPDNWDGร U gรทUHQPH
DรบDPDVร QGD \HU DODQ VRUX LoLQ Jย YHQLUOLN DQDOL]L NDSVDPร QGD KHVDSODQDQ
&URQEDFK $OSKD NDWVD\ร Vร ยถGLU %X E|Oย PGH D\Uร FD LOHUOH\HQ
GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร QD GHYDP HGLOLS HGLOPH\HFHรทLQL NDWร Oร PFร ODUร Q
HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL LรบH X\JXODPD QL\HWOHULQL HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL
kullanma sรผresLQL PLNWDUร Qร YH \|QWHPLQL J|VWHUHQ ยณH\OHP SODQร ยด VRUXODUร \HU
DOPDNWDGร U
3URJUDPGDQ ELU D\ VRQUD X\JXODQDQ GLรทHU DQNHWLQ (N Vย UHVLQH
H\OHP SODQร QGD \HU DODQ ยณHGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL QH NDGDU Vย UH VRQUD
X\JXOD\DFDNVร Qร ]"ยด VRUXVXQD NDWร Oร PFร ODUร Q YHUGLรทL \DQร W ยณ D\ VRQUDยด
HVDV DOร QDUDN NDUDU YHULOPLรบWLU
รธNLQFL DQNHWWH \Dรบ YH HรทLWLP GXUXPXQD LOLรบNLQ GHPRJUDILN ELOJLOHU
\DQร QGD |UJย WVHO HWNLQLQ SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OPHVLQGH NXOODQร ODQ
$'00 YHULOHUL\OH LOLรบNL NXUXOPDVร iรงin gerekli olan birim ve unvan bilgileri
VRUXOPXรบWXU
$QNHWLQ LON E|Oย Pย |QFHNL DQNHWWH VRUXODQ |รทUHQPH KHGHIOHULQLQ
\HQLGHQ |Ooย Pย QH YH H\OHP SODQODUร Qร Q GRรทUXODQPDVร QD \|QHOLNWLU <LQH EX
E|Oย PGH SURJUDPD NDWร Oร PODUร QGDQ GROD\ร NDWร Oร PFร ODUGD YH LรบOHULQGH
PH\GDQD JHOHQ GHรทLรบPHOHULQ Gย ]H\LQL J|VWHUHQ ยณX\JXODPDยด DรบDPDVร YHULOHUL
HOGH HGLOPLรบWLU 8\JXODPD DรบDPDVร QGD \HU DODQ VRUX LoLQ Jย YHQLUOLN DQDOL]L
NDSVDPร QGD KHVDSODQDQ &URQEDFK $OSKD NDWVD\ร Vร ยถGร U %X E|Oย PGH
D\Uร FD NDWร Oร PFร ODUGDQ |รทUHQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL NXOODQPD Vร NOร รทร
X\JXODPD\ร ]RUODรบWร UDQ YH HQJHOOH\HQ NRQXODU LOH NROD\ODรบWร UDQ YH GHVWHNOH\HQ
NRQXODUร EHOLUWPHOHUL LVWHQPLรบWLU
Bir ay sonra uygulanan anketin ikinci bรถlรผmรผnde, programda edinilen
ELOJL YH EHFHULOHULQ LรบH DNWDUร OPDVร QGDQ GROD\ร 7&0%ยถQLQ VDรทODGร รทร EHOLUOL Lรบ
|Ooย P ELULPOHULQGHNL JHOLรบPH\L J|VWHUHQ ยณ|UJย WVHO HWNLยด DรบDPDVร QD LOLรบNLQ
VRUXODU \HU DOPDNWDGร U %X DรบDPDGD \HU DODQ VRUX LoLQ Jย YHQLUOLN DQDOL]L
NDSVDPร QGD KHVDSODQDQ &URQEDFK $OSKD NDWVD\ร Vร ยถGLU
ร rgรผtVHO ND]DQร PODUร J|VWHUHQ EX YHULOHU SDUDVDO GHรทHUOHUH
G|Qย รบWย Uย OHELOL\RUVD EX DรบDPDGD GHรทLOVH SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ ID\GDODU
E|Oย Pย QGH HOH DOร QDFDN YHULOHUGLU - 3KLOOLSV 3 3KLOOLSV 52, Institute Inc., 2004). Bu bรถlรผmde parasal faydalarla LOJLOL NDWร Oร PFร WDKPLQOHULQH
\HU YHULOPLรบWLU 7DKPLQOHUH GD\DOร 7&0% ND]DQFร NLรบLVHO YHULPOLOLN DUWร รบร
HรทLWLPLQ Gร รบDUร GDQ DOร QPDVร GXUXPXQGD HOGH HGLOHQ PDOL\HW WDVDUUXIX YH LรบH
\DQVร \DQ E|Oย POHULQ KDQJL DNWLYLWHOHUGH JHOLรบPH \DUDWWร รทร Qร J|VWHUHQ YHULOHU
HOGH
HGLOPLรบWLU
$\Uร FD
7&0%ยถ\H
ROXPOX
SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ ID\GDODU GD VRUXOPXรบWXU
NDWNร
\DSDQ
DQFDN
52, 0RGHOLQGH \HU DODQ SURJUDP HWNLOHULQLQ GLรทHU HWNLOHUGHQ
D\Uร รบWร Uร OPDVร QGD JHOLรบPHQLQ WDPDPร Qร Q HรทLWLPGHQ ND\QDNODQGร รทร YDUVD\ร OPร รบ
EX YDUVD\ร P NDWร Oร PFร ODUD VRUXODQ ยณHรทLWLP SURJUDPร \OD D\Qร VRQXFX VDรทOD\DQ
EDรบND JHOLรบLP RODQDNODUร Qร Q ROXS ROPDGร รทร ยด VRUXVX LOH GHVWHNOHQPLรบWLU
6RQ E|Oย P RODQ 52, DรบDPDVร QGD \DWร Uร PODUร Q JHUL G|Qย รบ RUDQร Qร
GHVWHNOHPHN ย ]HUH NDWร Oร PFร ODUD SURJUDPร Q 7&0% LoLQ YH NLรบLVHO JHOLรบLPOHUL
Doร Vร QGDQ L\L ELU \DWร Uร P ROXS ROPDGร รทร VRUXVX GD \|QHOWLOPLรบWLU 0DOL\HWOHULQ
KHVDSODQPDVร LoLQ รนXEH HOHPDQODUร QD SURJUDP LoLQ KDUFDGร NODUร VH\DKDW
Vย UHVL YH\D LรบWHQ D\Uร NDOGร NODUร Vย UHOHU VRUXOPXรบWXU
$QNHWWH oHรบLWOL DรบDPDODUGD IDUNOร bilgilere duyulan ihtiyaรง nedeniyle
Vร UDODPD /LNHUW WLSL |OoHNOHU Vร Qร IODPD HYHW YH KD\ร U VHoHQHNOHUL .DUDVDU
VHoPH VRUXODUร YH \RUXP \D]ร OPDVร QD RODQDN YHUHQ Doร N XoOX EHWLPVHO
VRUXODUGDQ ROXรบDQ QLWHO YH QLFHO |Ooย POHU ELU DUDGD NXOODQร OPร รบWร U
(รทLWLP <|QHWLFLOHULQH 8\JXODQDQ $QNHW (รทLWLP \|QHWLFLOHUL YH HรทLWLP X]PDQODUร QD X\JXODQDQ DQNHW -DFN
3KLOOLSV WDUDIร QGDQ JHOLรบWLULOHQ YH 52, 0RGHOLQL X\JXODPD NRQXVXQGD
|UJย WOHULQ DGD\ ROXS ROPDGร รทร Qร |OoHQ |OoHNWHQ - 3KLOLSV 3 3KLOOLSV
3URILW:LVH 52, ,QVWLWXWH ,QF X\DUODQPร รบWร U $QNHWWH \HU
DODQ PDGGHOHULQ GLO YH DQODWร P EDNร Pร QGDQ DQODรบร ODELOLUOLรทL YH 7&0% LoLQ
X\JXQOXรทXQX WHVSLW HWPHN LoLQ HรทLWLP X]PDQODUร J|Uย รบOHULQH EDรบYXUXODUDN
|OoHรทH VRQ รบHNOL YHULOPLรบWLU
%X |OoHN \|QHWLFL J|Uย รบOHUL GRรทUXOWXVXQGD HOGH HGLOHQ WRSODP
SXDQODUร Q GHรทHUOHQGLULOPHVL\OH 7&0% (รทLWLP %LULPLQLQ 52, X\JXODPDODUร LoLQ
X\JXQ ELU DGD\ ROXS ROPDGร รทร Qร YH 52, 0RGHOL X\JXODPD JHUHNoHOHULQL
J|VWHUHQ YHULOHUL VDรทODPร รบWร U VRUXGDQ ROXรบDQ EX DQNHWWH LON VRUX
7&0%ยถ\H GLรทHU VRUX LVH (รทLWLP %LULPLยถQH \|QHOLN |Ooย P GHรทHUOHQGLUPH YH
Eย WoH VRUXODUร QGDQ ROXรบPDNWDGร U %X |OoHNWH VRUXODUร Q WDPDPร QGD EHรบOL /LNHUW
|OoHรทL NXOODQร OPร รบWร U (N
(รทLWLP \|QHWLFLOHULQH X\JXODQDQ DQNHW LoLQ \DSร ODQ YH PDGGHOHULQ
WXWDUOร Oร รทร Qร \D GD ELU WHVWLQ NDUDUOร Oร รทร Qร J|VWHUHQ Jย YHQLOLUOLN DQDOL]L %DOFร
V .DUDVDU V VRQXFXQD J|UH &URQEDFK $OSKD NDWVD\ร Vร
KHVDSODQPร รบWร U %X NDWVD\ร Qร Q \ย NVHN ยถH \DNร Q ROPDVร DQNHWLQ gรผvenirlik dรผzeyLQLQ \ย NVHN ROGXรทXQX J|VWHUPHNWHGLU 9HULOHULQ 7RSODQPDVร 52, 0RGHOL DQNHWL NDSVDPร QGD SURJUDP Vร UDVร QGD KD]ร UODQDQ LON
DQNHW NDWร Oร PFร \D SURJUDPร Q VRQ Jย Qย DUDรบWร UPDFร WDUDIร QGDQ X\JXODQPร รบ
WDPDPร LoLQ JHUL G|Qย รบ VDรทODQPร รบWร U 3URJUDPGDQ ELU D\ VRQUD X\JXODQDQ
LNLQFL DQNHW LVH SURJUDP NDSVDPร QGD \HU DODQ SURMH VXQXรบODUร Vร UDVร QGD
NLรบL\H DUDรบWร UPDFร WDUDIร QGDQ EL]]DW $QNDUD Gร รบร QGDNL รนXEH LOH รธGDUH
0HUNH]L NDWร Oร PFร Vร QD HOHNWURQLN SRVWD \ROX\OD NDWร Oร PFร \D LVH HOGHQ
GDรทร Wร OPร รบWร U $QNHWOHU GDรทร Wร OPDVร Qร WDNLS HGHQ ELU KDIWD LoLQGH JHUL G|QPย รบ
ELU NDWร Oร PFร UDSRUOX ROGXรทX LoLQ DQNHW JHUL G|QPHPLรบ G|QHQOHUGHQ ELU WDQHVL
GH JHoHUVL] ROGXรทX LoLQ GHรทHUOHQGLUPH\H DOร QPDPร รบWร U 6RQXoWD NLรบLGHQ
ROXรบDQ DUDรบWร UPD JUXEXQXQ EX SURJUDP iรงin รถzel olarak tasarlanan ROI
0RGHOL X\JXODPD VRQXoODUร Qร J|VWHUPHGH \HWHUOL RODFDรทร Gย รบย Qย OHUHN
DQDOL]OHULQ \DSร OPDVร QD NDUDU YHULOPLรบWLU
(รทLWLP \|QHWLFLOHUL YH HรทLWLP X]PDQODUร QD X\JXODQDQ DQNHW
DUDรบWร UPDFร WDUDIร QGDQ %LULP \|QHWLFLOHUL YH HรทLWLP X]PDQODUร QD GDรทร Wร OGร NWDQ
VRQUD \DNODรบร N ELU KDIWD LoLQGH JHUL G|Qย รบ VDรทODQPร รบWร U 'Dรทร Wร ODQ DQNHWWHQ
VDGHFH ELU WDQHVL JHUL G|QPHPLรบWLU 9HULOHULQ $QDOL]L
*HQHO RODUDN EHWLPVHO ELU oDOร รบPD RODQ 52, 0RGHOL DQNHWL KHP QLFHO
KHP GH QLWHO DUDรบWร UPD VRUXODUร Qร LoHUPHNWHGLU 3URJUDP NDWร Oร PFร ODUร QD
X\JXODQDQ YH JHUL G|QHQ DQNHWOHUGH \HU DODQ YHULOHU VD\ร VDO RODUDN
NRGODQGร NWDQ VRQUD 6RV\DO %LOLPOHU LoLQ รธVWDWLVWLN 3URJUDPร 6366
RUWDPร QD DNWDUร ODUDN DQDOL]OHU \DSร OPร รบWร U $QDOL]OHUGH VRUX \DSร ODUร Qa gรถre
Vร NOร N \ย ]GH GDรทร Oร P YH RUWDODPD JLEL GHรทHUOHU KHVDSODQPร รบWร U $QNHWWH KHU ELU
DรบDPDGD IDUNOร ELOJLOHU HGLQPH JHUHNVLQLPL LOH KD]ร UODQDQ IDUNOร VRUX \DSร ODUร QGDQ GROD\ร VDGHFH ED]ร E|Oย POHUH Jย YHQLUOLN YH W WHVWL X\JXODQDELOPLรบWLU $\Uร FD DQNHWWH \HU DODQ ED]ร |OoHNOHU DUDVร QGDNL NRUHODV\RQ
DQDOL]L VRQXoODUร GD GHรทHUOHQGLULOPLรบWLU $oร N XoOX VRUXODU LVH D\Uร ELU RUWDPGD
WRSODQDUDN DQDOL] HGLOPLรบWLU
(รทLWLP \|QHWLFLOHUL DQNHWLQGH LVH EHรบOL /LNHUW |OoHรทLQH X\JXQ VRUXODU
LoHUGLรทL LoLQ YHULOHULQ WDPDPร 6366 RUWDPร QGD WRSODQPร รบ YH DQDOL]OHU
\DSร OPร รบWร U %X |OoHรทLQ GH Jย YHQLUOLN DQDOL]L \DSร OPร รบ 7&0%ยถ\H YH (รทLWLP
%LULPLQH \|QHOLN VRUXODUร Q WRSODPODUร DUDVร QGDNL NRUHODV\RQ KHVDSODQPร รบWร U 6D\ร OWร ODU
52, 0RGHOL DQNHWLQGH WHPHO RODQ NDWร Oร PFร J|Uย รบOHULQLQ YH
WDKPLQOHULQLQ EX DQNHWWH JHUoHN GXUXPX GRรทUX RODUDN \DQVร WWร รทร NDEXO
HGLOPHNWHGLU รธรบ EDรบร QGD X\JXODPDODUร GHรทHUOHQGLUHFHN SHUIRUPDQV L]OHPH
VLVWHPLQLQ EXOXQPDPDVร ]DPDQ Nร Vร Wร YH oDOร รบPDQร Q HVDV DPDFร Qร Q 52,
0RGHOLQLQ WDQร Wร OPDVร ROPDVร QHGHQL\OH DUDรบWร UPDGD VDGHFH NDWร Oร PFร
J|Uย รบOHULQH GD\DOร GHรทHUOHQGLUPH WHPHO DOร QPร รบWร U
GDKD
8\JXODPDVร YH LรบH \DQVร PDVร \ย NVHN Gย ]H\GH RODFDN VRQXoODUร Q NROD\
|Ooย OHFHรทL
SURJUDPODU
GDKD
VRQUDNL
G|QHPOHUGH
JHUoHNOHรบWLULOHFHรทL LoLQ ]DPDQ Nร Vร Wร QHGHQL\OH 52, 0RGeline รถrnek olmak
ย ]HUH ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ (รทLWLP 3URJUDPร ยด VHoLOPLรบWLU $UDรบWร UPD
*UXEX EDรบOร รทร DOWร QGD GDKD |QFH GHรทLQLOGLรทL JLEL WHNQRORML\H EDรทOร RODUDN GDKD
|Ooย OHELOLU KHGHIOHUL RODQ EX SURJUDPGD LรบH X\JXODPDQร Q \ย NVHN Gย ]H\GH
RODFDรทร Nร VD YH X]XQ G|QHPGH ID\GD VDรทOD\DFDรทร LรบH \DQVร PDQร Q \ย NVHN
Gย ]H\GH RODFDรทร VRQXoODUร QGDQ NDWร Oร PFร ODU Gร รบร QGD ZHE VLWHVL NXOODQร Fร ODUร Qร Q
GD ID\GD VDรทOD\DFDรทร NLรบLVHO LOJLOHULQ |UJย WVHO VRQXoODU GRรทXUDFDรทร IDUNOร
%LULPOHUGH YH รนXEHOHUGH ZHE VD\ID WDVDUร Pร \DSDELOHQ HOHPDQODUร Q
\DUDWร ODFDรทร J|Uย รบย LOH EX HรทLWLP SURJUDPร Qร Q 52, 0RGHOL VRQXoODUร Qร
J|VWHUPHGH WHPVLO Jย Fย Qย Q ROGXรทX YDUVD\ร OPร รบWร U
3URJUDPGDQ VRQUD RUWD\D oร NDQ ELOJL EHFHUL GDYUDQร รบ SHUIRUPDQV
GHรทLรบLNOLNOLNOHUL YH |UJย WVHO JHOLรบLPOHULQ WDPDPร Qร Q EX HรทLWLPGHQ ND\QDNODQGร รทร
YDUVD\ร OGร รทร LoLQ 52, 0RGHOL NDSVDPร QGD \DSร OPDVร JHUHNHQ ยณHรทLWLPLQ
HWNLOHULQLQ GLรทHU HWNLOHUGHQ D\Uร รบWร Uร OPDVร ยด LรบOHPL EX SURJUDP LoLQ \DSร OPDPร รบWร U 9HULOHULQ SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร QGD NXOODQร ODQ \|QWHPOHULQ Jย YHQLOLU
ROGXรทX NDEXO HGLOPLรบWLU HรทLWLP
(รทLWLP \|QHWLFLOHULQH X\JXODQDQ DQNHWH NDWร ODQ HรทLWLP \|QHWLFLOHUL YH X]PDQODUร Qร Q
%DQNDยถ\ร
YH
(รทLWLP
%LULPLQL
GHรทHUOHQGLUPHOHULQLQ JHUoHN GXUXPX \DQVร WWร รทร YDUVD\ร OPร รบWร U
L\L
WDQร Gร NODUร
6ร Qร UOร Oร NODU 3URJUDPGD 52, 0RGHOLQLQ |QJ|UGย NOHUL oHUoHYHVLQGH oHรบLWOL
DรบDPDODUGD IDUNOร Vร Qร UOร Oร NODU ROPXรบWXU
(รทLWLPLQ HWNLOHULQLQ GLรทHU HWNLOHUGHQ D\Uร รบWร Uร OPDVร QGD HรทLWLP |QFHVL
YH HรทLWLP VRQUDVร ELOJL EHFHUL YH SHUIRUPDQV IDUNOร Oร NODUร Qร Q EHOLUOHQPHVL LoLQ
|Q |Ooย POHU DOร QPDPร รบWร U $QNHWWHNL ยณ%X HรทLWLP SURJUDPร \OD XODรบร OPDVร
DPDoODQDQ |UJย WVHO VRQXoODUร D\Qร Gย ]H\GH VDรทOD\DFDN EDรบND JHOLรบLP
RODQDNODUร \D GD o|]ย POHU ROGXรทXQX Gย รบย Qย \RU PXVXQX]"ยด VRUXVXQD YHULOHQ
ยณ+D\ร Uยด \DQร Wร LOH EX D\Uร รบWร UPD LoLQ \DSร OPDVร JHUHNHQ LรบOHPOHUH
JHUHN ROPDGร รทร GRรทUXODQPร รบWร U 'HรทLรบLPLQ LOHUOHPHQLQ \D GD JHOLรบPHQLQ
NRQWURO HGLOPHPLรบ RODQ EDรบND HWNLOHUGHQ GH ND\QDNODQDELOHFHรทL XQVXUX GDKD
VRQUDNL oDOร รบPDODUGD J|] |Qย QH DOร QPDOร Gร U
gรทUHQPH DรบDPDVร QGD SURJUDP |QFHVL YH VRQUDVร ELOJL Gย ]H\OHULQLQ
NDUรบร ODรบWร Uร OPDVร |QWHVW YH VRQWHVW X\JXODPDODUร NDWร Oร PFร J|Uย รบOHULQLQ \DQร
Vร UD NRQWURO JUXEX NXOODQร OPDVร JLEL |Q |Ooย POHU ]DPDQ Nร Vร Wร QHGHQL\OH
\ย Uย Wย OHPHPLรบWLU
8\JXODPD YH |UJย WVHO HWNL DรบDPDVร QGD SHUIRUPDQV DUWร รบร Qร Q izlenmesi iรงin kXOODQร OPDVร JHUHNHQ NRQWURO JUXEX \|QHWLFL J|Uย รบOHUL GDYUDQร รบ
J|]OHPFLOHULQLQ GHรทHUOHQGLUPHVL JLEL |Q |Ooย POHU %UDXFKOH YH 6FKPLGW
YH EHOOL DUDOร NODUOD GHรทHUOHQGLUPHQLQ WHNUDUร ]DPDQ Nร Vร Wร QHGHQL\OH
\DSร ODPDPร รบWร U 0R\ YH 0F'RQDOG ยถร Q GD EHOLUWWLรทL JLEL NRQWURO
JUXSODUร Qร LoHUHQ GHQH\VHO oDOร รบPDODUร Q WDVDUร Pร QGDNL ]RUOXNODU QHGHQL\OH
\DSร ODQ DUDรบWร UPDODUร Q X\JXODPDODUร Q SHN oRรทXQGD NRQWURO JUXEX oRN QDGLU
RODUDN NXOODQร OPร รบWร U %X QHGHQOH X\JXODPD YH |UJย WVHO HWNL DรบDPDVร YHULOHUL
DQNHW YH GHรทHUOHQGLUPH IRUPODUร QGDQ YH H\OHP SODQODUร Qร Q GRรทUXODQPDVร LOH
HOGH HGLOHQ NDWร Oร PFร J|Uย รบOHUL %UDXFKOH YH 6FKPLGW - 3KLOOLSV F
3 3KLOOLSV \ROX\OD VDรทODQPร รบWร U
'RรทUXGDQ PDOL\HW KHVDSODPDODUร QGD PDOL\HW XQVXUXQXQ |]HOOLรทLQH
J|UH SURJUDP VD\ร Vร HรทLWLP SHUVRQHOL YH NDWร Oร PFร ODUร Q ]DPDQร GROD\Oร PDOL\HW
KHVDSODPDODUร QGD LVH SURJUDP Vย UHVL HVDV DOร QPร รบWร U
9HULOHULQ SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OPHVL DรบDPDVร QGD KL]PHW
sektรถrlerinde รถlรงรผm birimi seรงimindeki zorluk nedeniyle NDWร Oร PFร WDKPLQOHULQH
GD\DOร 7&0% ND]DQFร NLรบLVHO YHULPOLOLN DUWร รบร PDOL\HW WDVDUUXIX YH $'00
YHULOHUL\OH HOGH HGLOHQ LรบWHNL LOHUOHPH NXOODQร OPร รบWร U
$/7,1&, %g/h0 %8/*8/$5 9( <2580/$5 52, 0RGHOL NDSVDPร QGD SURJUDP GHรทHUOHQGLUPHVLQGHQ YH HรทLWLP
yรถneWLFLOHULQLQ J|Uย รบOHULQGHQ ROXรบDQ oDOร รบPDODUGD HOGH HGLOHQ EXOJXODU YH EX
EXOJXODUD LOLรบNLQ \RUXPODU KHU LNL DQNHW oDOร รบPDVร LoLQ LNL D\Uร DOW E|Oย PGH HOH
DOร QDFDNWร U
52, 0RGHOL DQNHWLQH LOLรบNLQ EXOJXODU GHรทLรบNHQOHU DUDVร QGDNL LOLรบNLOHU
0RGHOGH \HU DODQ GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร NDSVDPร QGD LQFHOHQHFHNWLU %XQD
J|UH SURJUDP J|VWHUJHOHUL WHSNL |รทUHQPH X\JXODPD |UJย WVHO HWNL DรบDPDODUร QGD HOGH HGLOHQ VRQXoODU PDOL\HWOHULQ YH 52, RUDQร Qร Q KHVDSODQGร รทร
52, DรบDPDVร VRQXoODUร YH SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ ID\GDODU HOH DOร QDFDN
SURJUDPร Q JHOLรบWLULOPHVLQH LOLรบNLQ NDWร Oร PFร J|Uย รบOHULQH \HU YHULOHFHNWLU
(รทLWLP \|QHWLFLOHULQH X\JXODQDQ DQNHW LVH \LQH GHรทLรบNHQOHU DUDVร QGDNL
LOLรบNLOHU WHN WHN GHรทLรบNHQOHUH YH WRSODP SXDQODUD LOLรบNLQ VRQXoODU NDSVDPร QGD
HOH DOร QDFDNWร U
52, 0RGHOL $QNHWLQH รธOLรบNLQ %XOJXODU %X E|Oย PGH SURJUDP NDWร Oร PFร ODUร QD X\JXODQDQ 52, 0RGHOL
DQNHWLQGH GHรทLรบNHQOHU DUDVร QGDNL LOLรบNL YH PRGHOGH \HU DODQ VLVWHPDWLN
GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร QD LOLรบNLQ EXOJXODUD \HU YHULOPLรบWLU %X YHULOHU
SURJUDPD LOรบNLQ J|VWHUJHOHU WHSNL |รทUHQPH X\JXODPD |UJย WVHO HWNL DรบDPDODUร QGD HOGH HGLOHQ VRQXoODU LOH YHULOHULQ SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร
PDOL\HWOHULQ KHVDSODQPDVร 52,ยถQLQ KHVDSODQPDVร QGDQ ROXรบDQ 52, VRQXoODUร
YH SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ ID\GDODUGร U %XQODU D\Qร ]DPDQGD SXDQODPD
NDUWODUร QGD \HU DODQ \HGL YHUL Wย Uย Qย ROXรบWXUPDNWDGร U %DUNHU %DODQFHG
6FRUHFDUG - 3KLOOLSV 3 3KLOOLSV 6FKPLGW
'H÷LúNHQOHU $UDVÕQGDNL øOLúNLOHU 'H÷LúNHQOHU DUDVÕ LOLúNLOHULQ EHWLPOHQPHVLQGH NRUHODV\RQ LVWDWLVWLNOHUL
NXOODQÕOPDNWDGÕU %DOFÕ V $QNHWWH IDUNOÕ V UHOHUGH |÷UHQPH
KHGHIOHULQLQ EDúDUÕVÕ YH HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ NXOODQÕP VÕNOÕ÷Õ HGLQLOHQ
ELOJL YH EHFHULOHULQ LúLQ JHUHNOHUL YH LúWHNL EDúDUÕ DoÕVÕQGDQ |QHPL SURJUDPÕQ
NLúLVHO DoÕGDQ YH 7&0% LoLQ L\L ELU \DWÕUÕP ROXS ROPDGÕ÷Õ |OoHNOHUL YH JHQHO
RODUDN WHSNL DúDPDVÕ VRQXoODUÕ DUDVÕQGDNL NRUHODV\RQ HOH DOÕQPÕúWÕU
3URJUDP VÕUDVÕQGD |÷UHQPH KHGHIOHULQLQ GH÷HUOHQGLULOPHVLQGHQ HOGH
HGLOHQ WRSODP SXDQ SURJUDPGDQ ELU D\ VRQUD |÷UHQPH KHGHIOHULQLQ
GH÷HUOHQGLULOPHVLQGHQ HOGH HGLOHQ WRSODP SXDQ ELOJL YH EHFHULOHULQ NXOODQÕP
VÕNOÕ÷ÕQÕQ RUWDODPD YH VWDQGDUW VDSPDODUÕ LOH EX GH÷LúNHQOHU DUDVÕQGDNL
3HDUVRQ NRUHODV\RQ NDWVD\ÕODUÕ 7DEOR ¶GH YHULOPLúWLU
7$%/2 352*5$0 6,5$6,1'$ gö5(10( +('()/(5ø 352*5$0'$1 %ø5 $< 6215$ gö5(10( +('()/(5ø ø/( %ø/*ø 9( %(&(5ø/(5ø1 .8//$1,0 6,./,ö, $5$6,1'$.ø .25(/$6<21 Y k» -
{ - - - g - a Y» -
- k w m g a k a b = ¡aa¢ £a¤¦¥a§ £a¥a§ ¨-©k£ ª ¼
b k w m _ k k a - «=¬ {£|®¥|¡a¨k £¯ª
- U» N
Y» k
½ ¾b¿ À
¼
U» k
» -
½ ÂkÃaÀ[À
r - - w
Q b a w º _ k a a b _ ¡a¢k £a¤¦¥a§ £a¥a§ ¨-©a£ ª Q b a w º _ k a a b «_¬ Y£|w¥|¡|¨k £ ª ±b ²| -´N b - µ= ° ¶ - -· v° Á· ¹ · ·
*0.05 düzeyinde (iki uçlu),
±b ³²a -´N - b ° µ=¶ - b· ° ¦ ¸· ¹N · ·
¼
**0.01 düzeyinde (iki uçlu)
3URJUDP VÕUDVÕQGD |÷UHQPH KHGHIOHULQLQ GH÷HUOHQGLULOPHVLQGHQ HOGH
HGLOHQ WRSODP SXDQ LOH SURJUDPGDQ ELU D\ VRQUD |÷UHQPH KHGHIOHULQLQ
GH÷HUOHQGLULOPHVLQGHQ HOGH HGLOHQ WRSODP SXDQ DUDVÕQGD \DSÕODQ 3HDUVRQ
NRUHODV\RQXQD J|UH SR]LWLI \|QGH YH DQODPOÕ ELU LOLúNL HOGH HGLOPLúWLU
U S (OGH HGLOHQ EX VRQXo SURJUDPÕQ |÷UHQPH oHUoHYHVLQGH
VXQGX÷X ELOJL YH EHFHULOHU NRQXVXQGD NDWÕOÕPFÕODUÕQ J|U úOHULQLQ EX ELU D\OÕN
G|QHPGH oRN ID]OD IDUNOÕOÕN J|VWHUPHPHVLQGHQ ND\QDNODQPDNWDGÕU %X
QHGHQOH GH÷HUOHQGLUPHQLQ EHOLUOL DUDOÕNODUOD WHNUDU HGLOPHVL JHUHNPHNWHGLU
(GLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ NXOODQÕP VÕNOÕ÷Õ YH SURJUDP VÕUDVÕQGD
|÷UHQPH KHGHIOHULQLQ GH÷HUOHQGLULOPHVLQGHQ HOGH HGLOHQ WRSODP SXDQ DUDVÕQGDNL NRUHODV\RQXQD J|UH DQODPOÕ ELU LOLúNL EXOXQDPDPÕúWÕU %LOJL YH
EHFHULOHULQ NXOODQÕP VÕNOÕ÷Õ YH SURJUDPGDQ ELU D\ VRQUD |÷UHQPH KHGHIOHULQLQ
GH÷HUOHQGLULOPHVLQGHQ HOGH HGLOHQ WRSODP SXDQ DUDVÕQGDNL NRUHODV\RQD J|UH
LVH EHNOHQHQ úHNLOGH SR]LWLI YH DQODPOÕ ELU LOLúNL HOGH HGLOPLúWLU U S
%HNOHQGL÷L JLEL EX VRQXo 52, 0RGHOLQLQ ELU JHUH÷L RODUDN HGLQLOHQ ELOJL YH
EHFHULOHULQ SURJUDP VÕUDVÕQGD GH÷LO HVDV RODUDN LúH X\JXODPD NDSVDPÕQGD
SURJUDPGDQ VRQUDNL ELU D\ V UHVLQFH NXOODQÕOGÕ÷ÕQÕ J|VWHUPHNWHGLU
(GLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ WHSNL DúDPDVÕQGDNL ³LúLQ JHUHNOHUL
DoÕVÕQGDQ |QHPL´ YH H\OHP SODQÕ NDSVDPÕQGDNL ³LúWHNL EDúDUÕ DoÕVÕQGDQ
|QHPL´QLQ RUWDODPD YH VWDQGDUW VDSPDODUÕ YH EX GH÷LúNHQOHU DUDVÕQGDNL
NRUHODV\RQ 7DEOR ¶GH YHULOPLúWLU %X LNL GH÷LúNHQ DUDVÕQGDNL 3HDUVRQ
NRUHODV\RQ NDWVD\ÕVÕQD J|UH SR]LWLI YH DQODPOÕ ELU LOLúNL HOGH HGLOPLúWLU (r = .51 p<.01). Elde edilen bu sonuç, bu bilgi ve beceri gereksiniminin
NDWÕOÕPFÕQÕQ \ U WHFH÷L LúOHU DoÕVÕQGDQ JHUHNOL ROGX÷X LúLQ WDQÕPÕQGD \HU
DOGÕ÷Õ GROD\ÕVÕ\OD EX ELOJL YH EHFHULOHUL NXOODQGÕ÷ÕQGD EDúDUÕ VD÷ODPDVÕQÕQ
EHNOHQGL÷L \|Q QGH ELOJL YHUPHNWHGLU %XUDGDQ SURJUDPD NDWÕODQODUÕQ E \ N
ELU NÕVPÕQÕQ LúOHULQGH ZHE VD\ID WDVDUÕPÕ LOH LOJLOL ELU VRUXPOXOX÷X \HULQH
JHWLUHFHNOHUL DQODúÕOPDNWDGÕU %X LOLúNLQLQ 7&0% DoÕVÕQGDQ |QHPL LúWHNL
EDúDUÕ LoLQ LúLQ JHUHNOHULQH YH SURJUDP KHGHIOHULQH X\JXQ NDWÕOÕPFÕODUÕQ
VHoLOPHVL JHUHNWL÷LQL J|VWHUPHVLGLU
7$%/2 %ø/*ø 9( %(&(5ø/(5ø1 øùø1 *(5(./(5ø 9( øù7(.ø %$ù$5, $d,6,1'$1 g1(0ø $5$6,1'$.ø .25(/$6<21 ÛgÜ Û{Ý
ËÁÆ Ç=ÌkÍ{Ç{Å Æ ËQÇ{ÎUÉÏÇ Þ ßUà
Ð ÑbÒ ÌmÓUÔ_Å Ô=Õ-È Ô=Å Ò ÇYÖU× ØU× Ì-ÍYÇ=ÌmÙ=ÌkÔ=É Ò á
Ð Ñ Æ Ô{Õ ÒaÚ Ç Ñ Ç{Åz× ÇUÖU× ØY× ÌkÍ{Ç{̺Ù{Ì-Ô{É Ò
ÛgÜ Ý{ß
Þ ßYâ
ã ä_åaæ³æ
á
ÄmÅ Æ Ç{È Ç{ÉÊÇ
Ð ÑUÒ ÌcÓYÔ=Å Ô{Õ-È Ô_Å Ò U Ç ÖU× ØY× ÌkÍ{Ç{̺Ù{Ì-Ô{É Ò Ð Ñ Æ Ô{Õ ÒaÚ Ç Ñ Ç=Åz×|ÇYÖU× ØY× Ì-ÍYÇ=ÌmÙ=ÌkÔ=É Ò **0.01 düzeyinde (iki uçlu)
52, DúDPDVÕQGD SURJUDPÕQ ³7&0% DoÕVÕQGDQ X\JXQ ELU \DWÕUÕP
ROPDVÕ´ YH ³NLúLVHO JHOLúLP LoLQ L\L ELU \DWÕUÕP ROPDVÕ´ YH JHQHO RODUDN WHSNL
DúDPDVÕ PDGGHOHULQLQ RUWDODPD YH VWDQGDUW VDSPDODUÕ YH EX GH÷LúNHQOHU
DUDVÕQGDNL 3HDUVRQ NRUHODV\RQ NDWVD\ÕODUÕ 7DEOR ¶WH YHULOPLúWLU
7$%/2 7&0% 9( .øùø6(/ *(/øùø0 ødø1 ø<ø %ø5 <$7,5,0 2/0$6, ø/( 7(3.ø $ù$0$6, 257$/$0$6, $5$6,1'$.ø .25(/$6<21 ® - -
kêk· ë-· - - u ìa ía -ì| | · · çYµ èQ îaé ë b° r±a b îa ð ê| ¦ -ï ¶ kí ì| · · b k¹ ë|ïk ¶ ê| - · ç
Y» - Y» k
{ - | - k _ - k w b b
kêk· ë-· - - çYèQ ìaé ík° -ì| · · ¼ ½ ñkòaÀ[À
µ îa ë b ±k b îa ê| u ìa ík -ì| · ·
Y» -
a
½ ¿|¾kÀ[À
k
b k¹ ë|ï-ç ¶ ê| - ·
¼ ¼
**0.01 düzeyinde (iki uçlu)
3URJUDPÕQ ³7&0% DoÕVÕQGDQ X\JXQ ELU \DWÕUÕP ROPDVÕ´ YH ³NLúLVHO
JHOLúLP LoLQ L\L ELU \DWÕUÕP ROPDVÕ´ DUDVÕQGD EHNOHQGL÷L JLEL ROXPOX YH DQODPOÕ
ELU LOLúNL HOGH HGLOPLúWLU U S (OGH HGLOHQ EX VRQXo NLúLVHO JHOLúLP YH
YHULPOLOLN DUWÕúÕ VD÷OD\DQ ELU H÷LWLP SURJUDPÕQÕQ QLKDL RODUDN |UJ W LoLQ GH
GR÷UX ELU \DWÕUÕP RODFD÷Õ NDWÕOÕPFÕODUÕQ NLúLVHO JHOLúLP VD÷OD\DUDN 7&0%¶GH
\HWLúPLú LQVDQ ND\QD÷Õ ROXúWXUXODFD÷ÕQGDQ YH HGLQLOHQ ELOJLOHUOH LOJLOL ELU LúLQ yüU W OHFHN ROPDVÕQGDQ ND\QDNODQPÕúWÕU 7HSNL DúDPDVÕ RUWDODPDVÕ LOH SURJUDPÕQ ³NLúLVHO JHOLúLP DoÕVÕQGDQ L\L
ELU \DWÕUÕP ROPDVÕ´ DUDVÕQGD DQODPOÕ ELU LOLúNL HOGH HGLOHPHPLúWLU 7HSNL
RUWDODPDVÕ LOH SURJUDPÕQ ³7&0% DoÕVÕQGDQ X\JXQ ELU \DWÕUÕP ROPDVÕ´
DUDVÕQGD LVH ROXPOX YH DQODPOÕ ELU LOLúNL HOGH HGLOPLúWLU U S (OGH
HGLOHQ EX LOLúNL NDWÕOÕPFÕODUÕQ X\JXODPD \DSPDGDQ |QFH SURJUDPD LOLúNLQ
PHPQXQL\HWOHUL LOH LúH X\JXODGÕNWDQ VRQUD |UJ W DoÕVÕQGDQ L\L ELU \DWÕUÕP
ROGX÷X NRQXVXQGD J|U úOHULQLQ D\QÕ SDUDOHOGH ROGX÷XQX J|VWHUPHNWHGLU %X
VRQXoODU NDWÕOÕPFÕODUÕQ SURJUDPD LOLúNLQ JHQHO EH÷HQLOHULQL GHVWHNOHPHNWHGLU 3URJUDP *|VWHUJHOHUL
ho QF E|O PGH 52, 0RGHOLQGH \HU DOPDVÕ JHUHNHQ \HGL YHUL
W U QGHQ ELULVLQLQ SURJUDPÕ WDQÕWÕFÕ J|VWHUJHOHU ROGX÷X EHOLUWLOPLúWL 52, 0RGHOL
LOH GH÷HUOHQGLULOHQ SURJUDP %DQND oDOÕúDQODUÕQD ZHE VD\ID WDVDUÕPÕ KDNNÕQGD
ELOJL YH EHFHUL ND]DQGÕUPDN DPDFÕ\OD 0D\ÕV YH 0D\ÕV
WDULKOHUL DUDVÕQGD LNL JUXS KDOLQGH X\JXODQDQ ³'UHDPZHDYHU 7HPHO ' ]H\
(÷LWLP 3URJUDPÕ´GÕU
3URJUDPÕQ KHGHI NLWOHVL PHYFXW GXUXPGD ZHE VD\IDVÕ RODQ \D GD
KD]ÕUODQPDVÕ DPDoODQDQ oHúLWOL %LULPOHUGH oDOÕúDQ %DQND PHQVXEXGXU
3URJUDP KL]PHW DOÕPÕ \ROX\OD ³$WODQWLN´ ILUPDVÕQGDQ WHPLQ HGLOPLúWLU Her bir grup için 16 saatlik (3 gün süreli) düzenlenen programda 28
NDWÕOÕPFÕ LoLQ WRSODP |÷UHQPH VDDWL 3/+ ROPXúWXU
%X SURJUDPÕQ WRSODP PDOL\HWL GL÷HU ELU GH\LúOH H÷LWLP \DWÕUÕPÕ
<7/ \ÕOÕ \XUW LoL H÷LWLP E WoHVLQLQ ¶VÕQD GHQN JHOPHNWHGLU .LúL EDúÕ WRSODP PDOL\HWOHU LVH \DNODúÕN <7/¶GLU (÷LWLP
%LULPLQGH \ÕOODUÕ DUDVÕQGD VDGHFH GR÷UXGDQ PDOL\HWOHUL LoHUHQ
RUWDODPD NLúL EDúÕ PDOL\HWH <7/ J|UH SURJUDPGD GR÷UXGDQ YH GROD\OÕ
PDOL\HWOHUL LoHUHQ NLúL EDúÕ PDOL\HW GDKD G ú N G ]H\GHGLU 7HSNL $úDPDVÕ 6RQXoODUÕ
7HSNL 52, 0RGHOLQLQ X\JXODQPDVÕQGD LON DúDPDGÕU *HQHO RODUDN
SURJUDPÕQ RUJDQL]DV\RQX H÷LWLP \|QWHPL H÷LWLP RUWDPÕ |÷UHWLP HOHPDQÕ
PDWHU\DO KHGHI NLWOH YH |÷UHQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ |QHPLQH LOLúNLQ YHULOHUL
YH X\JXODPD ROXS ROPD\DFD÷ÕQD LOLúNLQ NDWÕOÕPFÕ QL\HWOHULQL H\OHP SODQÕ
göstermektedir (Burkett, 2004c; J. Phillips, 1998b, 2003; P.Phillips, 2002).
.DWÕOÕPFÕODUÕQ SURJUDPD LOLúNLQ EHúOL /LNHUW WLSL |OoHN ]HULQGHQ
GH÷HUOHQGLUPHOHULQLQ KHU ELU PDGGH LoLQ RUWDODPDODUÕ en yüksek puandan en
G ú N SXDQD J|UH 7DEOR ¶WHNL JLEL VÕUDODQPÕúWÕU
7$%/2 7(3.ø $ù$0$6, '(öøù.(1/(5ø 9( 257$/$0$/$5, óÊô{õ÷ötøgögù úYôUû
Å ÔUÆ Ò É Ô_È Ô=ÉÊÇ{Ì{× Ç Ñ ÕaÇ{È Ç=Å × ÌbÇmÆ Ç -Ø Ò Ô
_Ò Æ Ò É Ø {Å bÉ È -Ø Ò È Ô Ò È ÔUÆ Ò ÑbÒ É Ô_Ì Ò|Ú{Ò È Ó Ò - Ô Ú Ô a Ô_Å Ò È Ô_ÅYÙ Å Ô=ÌUÉ~Ô Ç-Æ Ô_Å Ç=È È Ô=Å Ò ÌcÔUÆ Õ Ò Ì~Õ Y È È Ç{Ì{× É × Ô_ÌkÔ_È = È Ç=Å Ç{ÕuÎ{Å U Ó=Å ÇYÉ × Ì Ú Ç Ñ Ç{Åz× ØU× u - Æ Ò b ÇbØ = ÌcØ-Ç È ÇYÉÏÇ Ð ÑUÒ ÌcÓYÔ=Å Ô=ÕkÈ Ô_Å Ò ÇYÖU× ØY× Ì-ÍYÇ=ÌmÙ=ÌkÔ=É Ò Ð ÖaÔ_Å Ò Õ
_Ò Æ Ò É Ù{ÌkÆ Ô{É Ò É {Å Æ ÇYÉ ×
_Ò Æ Ò Ì Ó YÌUÈ ÔYÍU Ô =Õ Ò Æ È Ô=Ì Ò ô_ö{ô=ÿ-üºý û þ_ÿ þ{õ þ
ümý ûzþ_ÿ þ=õ þ ÛtÜ â ÛtÜ ß
ÛtÜ à ÛtÜ à ÛtÜ Uâ ÛtÜ Uâ ÛtÜ ÛYà ÛtÜ ÛYÝ ÛtÜ ÝYß ÛtÜ Ý
ÛtÜ ÛtÜ -Û
! #"
7HSNL DรบDPDVร QGD HOGH HGLOHQ YHULOHULQ JHQHO RUWDODPDVร [
ROGXNoD \ย NVHNWLU .DWร Oร PFร ODUร Q WHSNLOHULQLQ HQ ROXPOX ROGXรทX XQVXUODU
Vร UDVร \OD |รทUHWLP HOHPDQร Qร Q EDรบDUร Vร [ EDรบNDODUร QD WDYVL\H HWPH [ HรทLWLP VRUXPOXVX LOH LOHWLรบLP [ \HQL ELOJL YH EHFHULOHU
|รทUHQPH [ JHQHO RODUDN SURJUDPร Q EDรบDUร Vร [ YH PDWHU\DOOHULQ HWNLQ RODUDN NXOODQร OPDVร [ Gร U %X VRQXoODU SURJUDPร Q GDKD oRN |รทUHQPH RODQDรทร Doร Vร QGDQ EDรบDUร Vร Qร J|VWHUPHNWHGLU *HQHO
RUWDODPDGDQ GDKD Gย รบย N Gย ]H\GH JHUoHNOHรบHQ NRQXODU KHGHI NLWOHQLQ
X\JXQOXรทX [ HรทLWLP RUWDPร [ HรทLWLP \|QWHPL [ YH
iรงerik ( [ WLU %X VRQXoODU 52, DรบDPDVร Qร Q GD DPDoODGร รทร รบHNLOGH 7&0%ยถGH HรทLWLPLQ L\LOHรบWLULOPHVL Doร Vร QGDQ |QHPOL VRQXoODU YHUPHNWHGLU 'DKD
VRQUD JHOLรบWLULOHFHN SURJUDPODUร Q \|QWHP YH LoHULรทLQLQ X\JXODPD\D \|QHOLN
KD]ร UODQPDVร QGD KHGHI NLWOH\H X\JXQ NDWร Oร PFร ODUร Q VHoLOPHVLQGH YH RUWDPร Q
L\LOHรบWLULOPHVLQGH EX VRQXoODU EHOLUOH\LFL RODELOLU
.DWร Oร PFร ODUD VRUXODQ WHSNL DรบDPDVร PDGGHOHULQGH \HU DODQ |รทUHWLP
HOHPDQร GRQDQร P PDWHU\DO HรทLWLP RUWDPร JLEL NRQXODUOD LOJLOL ELU VRUXQ ROXS
ROPDGร รทร VRUXVXQD NDWร Oร PFร ยณ+D\ร Uยด NDWร Oร PFร LVH ยณ(YHWยด
FHYDEร
YHUPLรบWLU
%HOLUWLOHQ
VRUXQODU
DUDVร QGD
RUWDP
KDYDODQGร UPDVร Qร Q \HWHUVL] ROPDVร SURMHNVL\RQ FLKD]ร Qร Q HWNLQ oDOร รบPDPDVร
YH ร รบร N Jย Fย Qย Q ]D\ร IOร รทร WDKWD \D GD SHUGH D\Gร QODWPDVร Qร Q \HWHUVL] ROPDVร
EXQODU LoLQ KHGHI D\Gร QODWPD EXOXQPDPDVร ELOJLVD\DUODUร Q YH PRXVHยถODUร Q
NRQWURO HGLOPHPHVL HรทLWLP LoLQ JHUHNOL HN SURJUDPODUร Q ELOJLVD\DUODUD
\ย NOHQPHPLรบ ROPDVร LQWHUQHW EDรทODQWร Vร EXOXQPDPDVร HOHNWULN NHVLQWLOHULQLQ
SURJUDP Kร ]ร Qร \DYDรบODWPDVร PDUNHU WHPLQ HGLOPHPHVL JLEL JHQHOGH HรทLWLP
RUWDPร QD GRQDQร P YH PDO]HPH\H \|QHOLN VRUXQODU ROPXรบWXU %D]ร NDWร Oร PFร ODU
WDUDIร QGDQ Vย UHQLQ \HWHUVL] ROPDVร GD ELU VRUXQ RODUDN VXQXOPXรบWXU $PDo
HWNLOL HรทLWLPL VXQPDN LVH GDKD VRQUD Gย ]HQOHQHFHN SURJUDPODUGD NDWร Oร PFร
J|Uย รบOHUL GRรทUXOWXVXQGD Gย ]HQOHPHOHUH \D GD L\LOHรบWLUPHOHUH JLGLOPHVL HWNLOLOLรทL
DUWร UDFDNWร U
7HSNL DรบDPDVร QGD HOGH HGLOHQ ยณH\OHP SODQร ยด YHULOHUL SURJUDPGD
HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ X\JXODPD\D JHoLULOPHVL \D GD LรบH WUDQVIHUL
NRQXVXQGD NDWร Oร PFร ODUร Q QL\HWLQL J|VWHUPHNWH YH NLรบLVHO KHGHI NXUPDODUร Qร
VD÷ODPDNWDGÕU .DWÕOÕPFÕODUD VRUXODQ VRUXODU YH EXQODUÕQ \DQÕWODUÕ 7DEOR ¶WH
YHULOPLúWLU .DWÕOÕPFÕODUÕQ EHOLUOHGLNOHUL H\OHP SODQÕQÕQ JHUoHNOHúPH GXUXPX
X\JXODPD DúDPDVÕQGD GH÷HUOHQGLULOPLúWLU
7$%/2 (</(0 3/$1, '(öøù.(1/(5ø 9( 6218d/$5,
(\OHP 3ODQÕ øúWH NXOODQÕODELOLU QLWHOLNWH ROPDVÕ øúWHNL EDúDUÕ DoÕVÕndan önemi Uygulamaya geçirilme süresi 8\JXODPD\D DNWDUÕODFDN PLNWDUÕ
Uygulamaya geçirme yöntemleri
6RQXoODU RUWDODPD RUWDODPD 1 ay içinde – NLúL 15 gün içinde – NLúL 3 ay içinde – NLúL 6 ay içinde – NLúL 8\JXODPD ROPD\DFDN – NLúL 7DPDPÕ – NLúL Büyük bir bölümü – NLúL Belirli bir bölümü – NLúL dDOÕúDQODUOD YH GL÷HU NDWÕOÕPFÕODUOD LúELUOL÷L – NLúL .LúLVHO oDOÕúPD VRQXoODUÕQÕ VXQPD – NLúL <|QHWLFLOHUOH DOÕQDFDN RUWDN NDUDUODU – NLúL 5DSRUOD KD]ÕUOD\ÕS GL÷HU oDOÕúDQODUOD SD\ODúPD – NLúL 'L÷HU – NLúL
%HúOL /LNHUW WLSL |OoHN RODQ HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL ³LúWH
NXOODQÕODELOLU QLWHOLNWH´ ROXS ROPDGÕ÷Õ PDGGHVLQLQ RUWDODPDVÕ LOH
³7DPDPHQ NDWÕOÕ\RUXP ´ YH ³.DWÕOÕ\RUXP ´ FHYDSODUÕ DUDVÕQGD
JHUoHNOHúPLúWLU %X VRQXo NDWÕOÕPFÕODUÕQ SURJUDPGD HGLQLOHQ ELOJL YH
EHFHULOHUOH LOJLOL ELU LúL GR÷UXGDQ \ U WW NOHULQL \D GD EX NRQXGD YHULOHFHN ELU
VRUXPOXOX÷X \HULQH JHWLUHELOHFHNOHULQL J|VWHUPHNWHGLU
<LQH EHúOL /LNHUW WLSL |OoHN RODQ HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ ³LúWHNL
EDúDUÕ DoÕVÕQGDQ |QHPL´ PDGGHVLQLQ RUWDODPDVÕ ROXS ³gQHPOL ´ YH
³.DUDVÕ]ÕP ´ VHoHQHNOHUL DUDVÕQGD JHUoHNOHúPLúWLU %X VRQXFD J|UH
HGLQLOHQ ELOJLOHU EX LúL \ U WHQ NDWÕOÕPFÕODUÕQ EDúDUÕODUÕQÕ |QHPOL RUDQGD
HWNLOH\HELOHFHN EX NRQXGD J|UHY DODFDNODUÕ LVH EDúDUÕOÕ KDOH JHWLUHFHNWLU
(GLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ ³QH NDGDU V UHGH X\JXODQDFD÷Õ´
VRUXVXQGD NDWÕOÕPFÕ ³ D\ LoLQGH´ NDWÕOÕPFÕ ³ J Q LoLQGH´
YH ¶úHU NDWÕOÕPFÕ “3 ay içinde” ve “6 ay içinde” (% 7,7) seçeneklerini
VHoPLúWLU
+Lo
ELU
NDWÕOÕPFÕ
³X\JXODPD
ROPD\DFDN´
VHoHQH÷LQL
LúDUHWOHPHPLúWLU %X EXOJX IDUNOÕ V UHOHUGH GH ROVD NDWÕOÕPFÕODUÕQ SURJUDPOD
HGLQGLNOHUL ELOJL YH EHFHULOHUL LúH WUDQVIHU HGHFHNOHULQL YH GH÷HUOHQGLUPHQLQ LOHUL
DúDPDODUD JLGHELOHFH÷LQL J|VWHUPHNWHGLU 8\JXODPD |UJ WVHO HWNL YH 52,
DรบDPDODUร Qร Q |Ooย Pย Qย VDรทOD\DQ YH SURJUDPGDQ VRQUD X\JXODQDQ LNLQFL
DQNHWLQ Vย UHVLQGH EX FHYDS EHOLUOH\LFL ROPXรบWXU $&%
(GLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ ยณQH NDGDUร Qร Q X\JXODQDFDรทร ยด VRUXVXQGD
NDWร Oร PFร ยณWDPDPร ยด NDWร Oร PFร ยดEย \ย N ELU E|Oย Pย ยด
NDWร Oร PFร LVH ยณEHOLUOL ELU E|Oย Pย Qย ยด X\JXODPD QL\HWLQGH ROGXรทXQX
EHOLUWPLรบWLU dRN Nย oย N ELU E|Oย Pย Qย X\JXOD\DFDN \D GD ยณX\JXODPD olmayacakโ diyen kDWร Oร PFร EXOXQPDPDNWDGร U %XUDGDQ NDWร Oร PFร ODUร Q oRรทXQXQ
ELOJL YH EHFHULOHULQ |QHPOL ELU Nร VPร Qร X\JXODPD\D JHoLUHFHรทL VRQXFX HOGH
HGLOPHNWHGLU
ยณ8\JXODPD\D QDVร O JHoLULOHFHรทLยด VRUXVXQD NDWร Oร PFร ODUร Q ELUGHQ ID]OD
LรบDUHWOHPH \DSDELOGLรทL \DQร WODUGDQ NLรบL ยณoDOร รบPD DUNDGDรบODUร \D GD GLรทHU
NDWร Oร PFร ODUOD LรบELUOLรทL \DSPDNยด NLรบL ยณNHQGL KHGHIOHULQL NXUXS
VRQXoODU HOGH HGLOGLNWHQ VRQUD \|QHWLFLOHULQ GHรทHUOHQGLUPHVLQH VXQPDNยด
NLรบL ยณ\|QHWLFLOHUOH J|Uย รบย S RUWDN DOร QDQ NDUDUODUร ELU SODQ GDKLOLQGH
X\JXODPDNยด NLรบL ยณUDSRU KD]ร UOD\ร S ELOJLOHUL GLรทHU oDOร รบDQODUOD
SD\ODรบPDNยด VHoHQHNOHULQL EHOLUWPLรบWLU NDWร Oร PFร WDUDIร QGDQ
LรบDUHWOHQHQ ยณGLรทHUยด VHoHQHรทLQGH NDWร Oร PFร ODU %LULPOHULQLQ ZHE VLWHVLQL \DSPD\ร
YH EX NRQXGD YHrilecek bir gรถrevi ya da projeyi yรผrรผtebileceklerini
EHOLUWPLรบOHUGLU 'LรทHU oDOร รบDQODUOD LรบELUOLรทL \DSPDN YH UDSRU KD]ร UOD\DUDN HรทLWLP
DOPD\DQ oDOร รบDQODUD ELOJL DNWDUPDN SURJUDPร Q Gร รบVDO ID\GDVร Qร WDNร P
oDOร รบPDVร Qร YH LรบELUOLรทLQL Jย oOHQGLUPHNWHGLU .DWร Oร PFร ODUร Q NHQGL KHGHIOHULQL
NXUXS VRQXoODU HOGH HGLOLQFH \|QHWLFLOHULQ GHรทHUOHQGLUPHVLQH VXQPDODUร
ELUH\VHO VRUXPOXOXรทX \|QHWLFLOHUOH RUWDN NDUDUODUร X\JXODPDN EX NRQXGD NDUDU
YHULFL GXUXPGD ROXQPDGร รทร Qร J|VWHUPHNWHGLU
7HSNL DรบDPDVร QGD \ย NVHN EDรบDUร HOGH HGLOPHVL YH H\OHP SODQร
VRQXoODUร Qร Q X\JXODPD RODFDรทร \|Qย QGH ELOJL YHUPHVL GHรทHUOHQGLUPHQLQ LOHUL
DรบDPDODUD JLGHELOHFHรทLQLQ J|VWHUJHVL ROPXรบWXU $\Uร FD 7&0%ยถGH KHU
SURJUDPD X\JXODQPDNWD RODQ WHSNL DQNHWOHULQH H\OHP SODQร VRUXODUร
HNOHQHUHN KDQJL SURJUDPODUร Q LรบH \DQVร PDVร Qร Q \ย NVHN RODFDรทร YH 52,
X\JXODPDVร QD JLGLOHFHรทL NRQXVXQGD |QJ|Uย OHU \DSร ODELOHFHNWLU '( ย รซย ย -ย ย ย aย ยนย ย rย |รฎ|ย -ย ย ย kย ย kย ยท ย bยท ย ย kย รฏaUygulama ยฑbย ย -ย wย -ย kย uรญkย ve ย Uย ย รฌยฎรถrgรผ รซ|รฏ-ย kย ย wรฌ|ย -ย bยท ย ย cยท รฎNย ยท ย ย
ย kย ย ย bย ย ย bย |ย -ย ย ย ย ย wย kรซaย ยป ย aรฌaย ย bย
ย kย ย -ย bยท ย ย ย -ย -ย ยฆย -ย ย kย ย aย bย ย ย bย รญaย ย ยฑ-ย ย ย -ย ~ย aย kย ย -ย ย bย ย ย |ย kย
g÷UHQPH $úDPDVÕ 6RQXoODUÕ .DWÕOÕPFÕODUÕQ GDKD |QFH ELOPHGL÷L \D GD |÷UHQPH\L EHNOHGL÷L ELOJL
EHFHUL YH GDYUDQÕúODUGDNL GH÷LúLPL |OoHQ |÷UHQPH DúDPDVÕ $OOLJHU YH -DQDN
%DUNHU %UDXFKOH YH 6FKPLGW &DPSEHOO +DVVHWW
- 3KLOOLSV .LUNSDWULFN 3 3KLOOLSV 3DUU\
SURJUDP VÕUDVÕQGD YH SURJUDPGDQ ELU D\ VRQUD |÷UHQPH KHGHIOHULQLQ
GH÷HUOHQGLULOPHVLQGHQ HOGH HGLOHQ WRSODP SXDQODUD J|UH GH÷HUOHQGLULOPLúWLU
3URJUDPD |]HO RODUDN WDVDUODQDQ |÷UHQPH KHGHIOHUL WHPHO WDVDUÕP
HOHPDQODUÕ UHVLP PHWLQ IODVK WDEOR YE úDEORQOX VD\ID WDVDUÕPÕ IRUP
HOHPDQODUÕ GDYUDQÕúODU YH N W SKDQHOHULQ NXOODQÕPÕ NRQXVXQGDNL ELOJL YH
EHFHULOHU NDSVDPÕQGD |Oo OP úW U %X |÷UHQPH KHGHIOHULQLQ PDGGHOHU
LWLEDUÕ\OD SURJUDP VÕUDVÕQGD YH ELU D\ VRQUD HOGH HGLOHQ RUWDODPDODUÕ YH
VWDQGDUW VDSPDODUÕ LOH WRSODPODU LWLEDUÕ\OD RUWDODPDODUÕ 7DEOR ¶GD
YHULOPLúWLU 7DEOR\D J|UH |÷UHQPH KHGHIOHULQLQ PDGGHOHU LWLEDUÕ\OD EDúDUÕ
VÕUDODPDVÕ WRSODP SXDQODU G úP ú ROVD GD SURJUDP VÕUDVÕQGD YH
SURJUDPGDQ ELU D\ VRQUD D\QÕ G ]H\GH JHUoHNOHúPLúWLU %X VRQXFD J|UH
NDWÕOÕPFÕODUÕQ HQ L\L |÷UHQGL÷L NRQXODUÕ EDúDUÕOÕ EXOGXNODUÕ VRQXFX oÕNDUÕODELOLU 7$%/2 352*5$0 6,5$6,1'$ 9( %ø5 $< 6215$ gö5(10( +('()/(5ø 257$/$0$/$5, 9( 67$1'$57 6$30$/$5,
1
WYT yblb\cyº]_y-jby32[R yUT[X
- w b ¯ |ë| - · b b w - k - · ç5_ -ík ï- a ¶ ë| |ìN ® aë| - · m·
6
= ç
ïk ¦ - b - a - · µ 7 7 /8a - | b - 9 :| ík - ì ;=¹ ¶ - -· m· < |²- - b4 · îa - yUlayUR ïk k -
T Z SbR Sb\cS
4
)_Tzf+*{T Sb\-,¸P T S/.UP l-j-S , Z SUlkjbSUT Z#_, SU}-\mS = T Z SUR Sb\cS Y» k Y» - Y» - Y» - Y» - ¾ > ò ? U k» -
b» k b» k b» - b» - b» k @ > ¿aÃ
4
0¸X T{qÁx ,gfYlUT S , Z SUl-j-SUT Z#,_SU}b\cS _ T Z SUR Sb\cS Y» Y» Y» k b» a b» k ¾ > @-¿ - b» N
U» k U» - U» b U» - U» U @ > Âkò
g÷UHQPH KHGHIOHULQLQ JHQHO EDúDUÕVÕ SURJUDP VÕUDVÕQGD YH
SURJUDPGDQ ELU D\ VRQUD ROPDN ]HUH W WHVWL LOH NDUúÕODúWÕUÕOPÕú YH DQODPOÕ ELU
IDUN HOGH HGLOPLúWLU W S (OGH HGLOHQ EX VRQXFD J|UH SURJUDPODUD
NDWÕODQODUÕQ |÷UHQPH KHGHIOHUL ROXPVX] \|QGH GH÷LúPH J|VWHUPLúWLU =DPDQ
LoLQGH J|U OHQ EX GH÷LúPHQLQ QHGHQL X\JXODPD \DSDQODU DoÕVÕQGDQ
EDúODQJÕoWD |÷UHQGLNOHUL NRQXODUÕ X\JXODGÕNoD GDKD \HWHUVL] J|UPHOHULQGHQ
GDKD GHWD\OÕ ELOJLOHUH JHUHNVLQLP GX\PDODUÕQGDQ X\JXODPD \DSPD\DQODU LoLQ
LVH |÷UHQGLNOHUL ELOJLOHUL XQXWPDODUÕQGDQ ND\QDNODQPÕú RODELOLU
8\JXODPD $úDPDVÕ 6RQXoODUÕ .DWÕOÕPFÕODUÕQ SURJUDPGD HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ X\JXODPD\D
DNWDUÕOPDVÕ NRQXVXQGDNL QL\HWOHULQL YH NLúLVHO KHGHIOHULQL J|VWHUHQ ³H\OHP
SODQÕ´QD X\JXQOX÷X NRQWURO DPDFÕ\OD VRUXODQ VRUXODUD YHULOHQ \DQÕWODU 7DEOR
¶GH J|VWHULOPLúWLU VYxbR yb\A)gR SUlUP
7$%/2 (</(0 3/$1, '(öøù.(1/(5ø 9( 6218d/$5,
B C D/E F E G H/FJI E G K E LMHJI H/N H/O E G H/O E P |± -R 7 7 7 S ë 7 k k c î| a S ¶ ì ± ¶ ì| -ík b k S u T |± -R 7 7 7 S ¹¯ - · -· V í/-R 7 7 7 îa a S ¶ ì ± ¶ ì| -ík b k S |± -R 7 7 7 S ì|ï- u îa a S ¶ ì ± ¶ ì| -ík b k S u T
V QkyaZ
u T
U
k U»
U
U
- U» - U»
9 9 9
¹ îa ; ¹ îa ; ¹ îa ;
U
- Y»
U
U
k U» | {»
]gS|xUP T
9 k 9 9
¹ îa ;
¹ îa ; ¹ îa ;
gQJ|U OHQ V UHGH LúH X\JXODQPDVÕ VRUXVXQD NLúL¶³(YHW´
NLúL LVH ³+D\ÕU´ \DQÕWÕ YHUPLúWLU .DWÕOÕPFÕODUÕQ \DUÕGDQ
ID]ODVÕ ELOJLOHUL |QJ|UG NOHUL V UHGH LúOHULQH X\JXODPÕúODUGÕU gQJ|U OHQ
V UHGH X\JXOD\DPDPD QHGHQOHUL GDKD JHQLú ELU V UHGH X\JXODPD\D
DNWDUÕODFDN ROPDVÕ Lú \R÷XQOX÷X LúOHULQ EX EHFHULOHULQ NXOODQÕOPDVÕ \|Q QGH
G ]HQOHQPHPLú ROPDVÕ EX NRQXGD ELU VRUXPOXOXN YH J|UHY YHULOPHPHVL
SODQODQDQ SURMHOHUGHQ YD]JHoLOPHVL EX W U X÷UDúODUÕQ \|QHWLFLOHU WDUDIÕQGDQ
NLúLVHO Lú RODUDN DOJÕODQÕ\RU ROPDVÕ RODUDN EHOLUWLOPLúWLU %X QHGHQOHU ELUH\VHO
ve yönetsel neGHQOHUOH NDWÕOÕPFÕODUÕQ ELU NÕVPÕQÕQ ELOJL YH EHFHULOHUL
|QJ|UG NOHUL V UHGH X\JXODPD RODQD÷Õ EXODPDGÕNODUÕQÕ J|VWHUPHNWHGLU
gQJ|U OHQ PLNWDUÕQ LúH X\JXODQPDVÕ VRUXVXQD NLúL ³(YHW´
NLúL ³+D\ÕU´ \DQÕWÕ YHUPLúWLU .DWÕOÕPFÕODUÕQ oR÷XQOX÷X
HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ |QJ|UG NOHUL NÕVPÕQÕ X\JXODPD\D JHoLUPLúOHUGLU
+D\ÕU FHYDEÕ YHUHQOHULQ JHUHNoHOHUL Lú \R÷XQOX÷X QHGHQL\OH GDKD D] ELU
E|O P Q Q X\JXODQPDVÕ DPD LOHULGH GDKD ID]OD E|O P Q Q X\JXODQDFD÷Õ
SODQODQDQ SURMHGHQ YD]JHoLOGL÷L LoLQ NÕVPHQ X\JXODQPDVÕ YH X\JXODPD\D
IÕUVDW EXOXQDPDPDVÕGÕU
gQJ|U OHQ \ROOD LúH X\JXODPD VRUXVXQD NLúL ³(YHW´
NLúL ³+D\ÕU´ \DQÕWÕ YHUPLúWLU <LQH oR÷XQOXN WDUDIÕQGDQ X\JXODPD\D
DNWDUÕOPÕú RODQ ELOJL YH EHFHULOHULQ QL\HWOHQGLNOHUL úHNLOGH X\JXODQPDPD
JHUHNoHOHUL IÕUVDW ROPDPDVÕ |QJ|U OHQ \HULQH EDúND ELU SURMHGH
X\JXODQPDVÕ \|QHWLFLOHUOH ELUOLNWH NDUDU DOÕQPDVÕ |QJ|U OG ÷ KDOGH
\|QHWLFLOHULQ YDNLW EXODPDPDODUÕQGDQ GROD\Õ ELUH\VHO oDOÕúPDODUD GD\DOÕ
X\JXODPDODU \D GD VDGHFH |UQHN oDOÕúPDODU \DSÕOPDVÕ RODUDN VD\ÕOPÕúWÕU
*HQHO RODUDN YHULOHQ ³(YHW´ FHYDSODUÕQD J|UH H\OHP SODQÕQÕQ
WDPDPODQPD \ ]GHVL EDúDUÕOÕ NDEXO HGLOPHOLGLU %X RUDQ NDWÕOÕPFÕODUÕQ
NHQGL EHOLUOHGLNOHUL KHGHIH E \ N RUDQGD XODúWÕNODUÕQÕ YH X\JXODPDQÕQ \ NVHN
VD\ÕODELOHFHN ELU G ]H\GH JHUoHNOHúWL÷LQL J|VWHUPHNWHGLU
$\UÕFD X\JXODPD DúDPDVÕQGD SURJUDPGD GD÷ÕWÕODQ PDWHU\DOOHULQ
NXOODQÕOÕS NXOODQÕOPDGÕ÷Õ VRUXVXQD GD NDWÕOÕPFÕODUGDQ NLúL ³(YHW´
NLúL LVH ³+D\ÕU´ \DQÕWÕQÕ YHUPLúWLU 3URJUDPGD GD÷ÕWÕODQ
'UHDPZHDYHU ELOJLVD\DU SURJUDPÕ YH 'UHDPZHDYHU NLWDEÕ NDWÕOÕPFÕODUÕQ
E \ N E|O P WDUDIÕQGDQ NXOODQÕOPÕúWÕU %X VRQXoWD SURJUDP VRQXQGD
VXQXODQ |GHY X\JXODPD SURMHQLQ HWNLVL E \ N ROPXúWXU
.DWÕOÕPFÕODUÕQ SURJUDPGD HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL X\JXODGÕNODUÕ LoLQ
KDQJL DODQODUGD YH QH G ]H\GH ELU GH÷LúPH JHOLúPH ROGX÷XQD LOLúNLQ EHúOL
/LNHUW WLSL |OoHN ]HULQGHQ GH÷HUOHQGLUPHOHULQLQ KHU ELU PDGGH LoLQ RUWDODPDODUÕ
7DEOR
¶GH
YHULOPLúWLU
7DEORGD
X\JXODPD
VRQXFX
GH÷LúPH JHOLúPH RODQ EX DODQODU HQ \ NVHN SXDQGDQ HQ G ú N SXDQD J|UH
VÕUDODQPÕú RUWDODPDODUÕ YH X\JXODPD RODQD÷Õ EXODPD\DQODUÕQ VÕNOÕ÷Õ \HU
DOPÕúWÕU
7$%/2 8<*8/$0$ ø/( 6$ö/$1$1 *(/øù0(/(5
,ÁP T S Wgf ½
X #ô YÁù Z_ù õ [
ô_ÿ ù Zgù õ \uÿ þ_ögÿ þ=ý^]
_
j knm o mqp r s t u r v u rxw thv/m u r s t u r y m+z3{ m|s m+y m } ~ qu m } ~ l l cm+y m } ~ Aw+m#} u ~ v u m#}&~ p ~ p t s v r u r3 u m#} m v v u u m p ~ u m y ~ rx t p r p u t /s r } t p| u m#p+m v u m } ~ p /z/ u m p+ m y ~ knm o mqr z+r3v/ p/s } #uxw tqr u t# t t#v p+ #u &r v y/s m#p m } s u m } mq /z/ p t# |y m+z3{ m s m+y m#}&~ ~ £¢ s r w+m y3z p|m } s&~ } ~ ¤ ~ s t v p r v u t } r p /z/ u m p+ m y ~ ¦¥n #} + qu u +v m u m#p#~ p#~ p t p r u t# t y r ¡ t#v p+ #u &r vJm u s z m § ~ t ¨ r r v u r v u t } r r u tq z+ + p y m ¨ u m p+ hm+y ~ ©ªm #~ u ~xw t y «+ u ¬ r u t+s r r qu t } s m+z m ~ v/m ¤ m v +m hm#p v3m+z #~ p#~ p|m +m u m+y ~ j Verileri yeniden güncelleme j j® cm v+~ m#u ~ + m y ~ p#~3y m ¨ u m+z m#p w t t y/s t v u t+z/t p s t v p r v u t } r p z/ u m#p m y ~ ° } s m u m m
] `Uÿ ] `
üºý û þ_ÿ þ{õ þ
#ú bÁøtÿ þ=õ þ üºÿ þ=ö=þ Yc] dwøgÿ þ{õ þbúYþ_ögÿ þ=ý e fhgQø{þ_ ö i a
# # j j # #
¡ #¡
v r r/ j j+ v r r/ j j+ v r r/ j v r r/ j v r r j j+ qv r r/ j # qv r r/ j # v r r/ j j+
j
v r r/ j
j j
v r r/ j v r r/ ¯
± ! " å
7DEOR\D J|UH HGLQLOHQ ELOJLOHUL LรบH X\JXOD\DQODUร Q GHรทLรบLP JHOLรบLP
RUWDODPDVร RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU (Q \ย NVHN GHรทLรบLP VDรทOD\DQ NRQXODU
Vร UDVร \OD GDKD QLWHOLNOL YH NDOLWHOL VD\ID WDVDUร PODUร [ WDVDUร P YDUOร NODUร Qร Q HWNLOL RODUDN NXOODQร OPDVร [ LรบL ]HQJLQOHรบWLUHQ RODQDNODUร Q X\JXODQPDVร [ GDKD L\L NRQWURO YH L]OHPH [ WHNQRORMLN VWDQGDUWODUD X\JXQ ZHE VD\ID WDVDUร Pร [ PRWLYDV\RQ DUWร Uร Fร
WHNQLNOHULQ X\JXODQPDVร [ YH VRUXPOXOXN DODQร Qร Q JHQLรบOHPHVL [ NRQXODUร QGD ROPXรบWXU (Q D] JHOLรบPH VDรทOD\DQ DODQODU LVH WDNร P
oDOร รบPDVร Qร VDรทOD\DQ WHNQLNOHULQ X\JXODQPDVร [ \D]ร Oร YH V|]Oย LOHWLรบLPOH RUWD\D oร NDFDN ]DPDQ ND\Eร Qร Q D]DOPDVร [ YH YHULOHULQ yeniden gรผncellenmesi ( [ GLU
.DWร Oร PFร ODUร Q HQ D] ย o WDQHVL EX DODQODUGDQ ELULQGH X\JXODPD
RODQDรทร EXODPDGร NODUร LoLQ GHรทLรบLP JHOLรบLP VDรทODQDPDGร รทร Qร EHOLUWPLรบWLU %XQD
J|UH WDNร P oDOร รบPDVร LรบL ]HQJLQOHรบWLUHQ RODQDNODU GDKD L\L NRQWURO YH L]OHPH
LOHWLรบLPGH ]DPDQ WDVDUUXIX YHULOHULQ Jย QFHOOHQPHVL X\JXODPD RODQDรทร
ROPDGร รทร LoLQ JHOLรบPH Gย ]H\L QHW RODUDN EHOLUOHQHPH\HQ DODQODUGร U (GLQLOHQ
ELOJL YH EHFHULOHU LรบH X\JXODQGร รทร Vย UHFH EX GHรทLรบLP JHOLรบLP DODQODUร QGD
EDรบDUร HOGH HGLOHELOHFHNWLU %XQX |OoPHN LoLQ GH X\JXODPD VRQXoODUร Qร Q
LOHUOH\HQ ]DPDQODUGD ย o YH DOWร D\ VRQUD \HQLGHQ GHรทHUOHQGLULOPHVL
\|QHWLFLOHULQ X\JXODPDODUร GHVWHNOHPHVL |รทUHQHQ |UJย W ELOLQFLQLQ Wย P oDOร รบDQODUD \D\Jร QODรบWร Uร OPDVร JHUHNPHNWHGLU
.DWร Oร PFร ODUร Q |รทUHQPH KHGHIOHUL LOH X\XPOX ELOJL YH EHFHULOHUL QH
Vร NOร NWD NXOODQGร NODUร QD LOLรบNLQ EHรบOL /LNHUW WLSL |OoHN ย ]HULQGHQ GHรทHUOHQGLULOHQ
PDGGHOHULQ HQ \ย NVHN SXDQGDQ HQ Gย รบย N SXDQD J|UH Vร UDODQPร รบ RUWDODPDODUร
7DEOR ยถGD \HU DOPร รบWร U <DQร WODU Dรทร UOร NOร RODUDN RUWDODPD LOH ยณdRรทXQOXNOD ยด YH ยณ=DPDQ ]DPDQ ยณ VHoHQHNOHUL DUDVร QGD \RรทXQODรบPร รบWร U
(Q Vร N NXOODQร ODQ ELOJL YH EHFHULOHU WHPHO WDVDUร P HOHPDQODUร [ รบDEORQOX VD\ID WDVDUร Pร [ YH GDYUDQร รบODU [ ROPXรบWXU
j
_
] ýzþ
7$%/2 %ø/*ø 9( %(&(5ø/(5ø1 .8//$1,0 6,./,ö,
d®ù ÿ bÁù3²Yôqd ô ³Uô=ý ù ÿ ô_ý
ct# t uxs m+y m#}&~ ´t u t m p u m } ~ µnm# u p u y m z3{ m|s m y m } ~ ~ k¶m+w } m p ~ u m#} · #} ´t u t m p u m } ~ ¸¹¬ s ¬+§#o m p t u t } r p v u u m#p#~ ~ ° } s m#u m# m
üºý ûzþ=ÿ þ=õ þ
¡ + # + ±#! ± ä
%X VRQXoODUÕ GR÷UXODPDN LoLQ NDWÕOÕPFÕODUGDQ NXOODQGÕNODUÕ ELOJL YH
EHFHULOHUGHQ HQ VÕN NXOODQGÕNODUÕ o WDQHVLQL D\UÕFD EHOLUWPHOHUL LVWHQPLúWLU
%XUDGDQ HOGH HGLOHQ VRQXoODU GD NXOODQÕP VÕNOÕ÷Õ\OD SDUDOHO RODUDN WHPHO
WDVDUÕP HOHPDQODUÕ úDEORQOX VD\ID WDVDUÕPÕ YH GDYUDQÕúODU NRQXODUÕQÕQ
NXOODQÕPÕQÕ GHVWHNOHPLúWLU %X VRQXoODU SURJUDPÕQ GDKD VRQUDNL G|QHPOHUGH
JHOLúWLULOHFHN ROPDVÕ GXUXPXQGD |÷UHQPH G ]H\OHUL LOH SDUDOHOOLN J|VWHUHQ EX
o ELOJLQLQ PXWODND \HU DOPDVÕ NRQXVXQGD J|VWHUJH ROPDNWDGÕU
< NVHN oÕNDQ WHSNL DúDPDVÕ VRQXoODUÕQD YH H\OHP SODQÕQGD EHOLUWLOHQ
NDWÕOÕPFÕ KHGHIOHULQH J|UH X\JXODPD DúDPDVÕ GD EHNOHQGL÷L G ]H\GH \ NVHN
JHUoHNOHúPHPLúWLU
%DUNHU %XUNHWW F - 3KLOOLSV E 3 3KLOOLSV
(2002), Schmidt (2004)’e J|UH 52, 0RGHOL SURJUDPÕQ X\JXODQPDVÕQÕ
HQJHOOH\HQ YH GHVWHNOH\HQ NRQXODUÕ J|VWHUHUHN \|QHWLFLOHUOH NDWÕOÕPFÕODUÕQ
\|QOHQGLULOPHVLQL VRQUDNL SURJUDPODUÕQ JHOLúWLULOPHVLQL VD÷ODPDNWDGÕU
.DWÕOÕPFÕODUÕQ HGLQGLNOHUL ELOJL YH EHFHULOHUL LúH X\JXODPDODUÕQÕ
]RUODúWÕUDQ YH NROD\ODúWÕUDQ VHoPHOL NRQXODU YH EXQODUÕQ VÕNOÕNODUÕQD J|UH
VÕUDODQÕúÕ 7DEOR ¶GD YHULOPLúWLU
7$%/2 8<*8/$0$<, =25/$รน7,5$1 9( .2/$</$รน7,5$1 .218/$5 9( 6,./,./$5,
ยบยนยปร รฝยณรฟ รพ+ZYรปยผ] รฝ[รพ=รถ [ ยฝQรถ b_รด_รฟ รฟ รดbรบ{รด=รถยฟยพยชยปร รถgรธtรฟ รพ_รฝ
Bilgi becerileri ย +m# ย m ve p|ย #u h m ย m y ~ uygulamak iรงin yeterli
] `Yรฟ ] ` ยพยชยปร รฟ รพ-รบgรฟ รพ+ZYรปร ] รฝzรพ_รถ [ X รด ร Uรปzรด `Yรฟ รด-รบ{รด=รถยฟยพยชยปร รถtรธgรฟ รพ=รฝ _ 3j ย ร ยฉยชยซ p t s r ยค+r u t } r pย ย t y/s t ยจ r
ย ย /s t#v rร ย ย p m p ~ ร w tร s t#v p+ย #u ย ย &r p r pร ย #r u ย rร w t ย +t#ยค3t } r u t } r p v ย u u m p ~ ย ~ p+mhย z3ย ย p|ย #u hm ย m y ~ ร ยนz/ย ย u m# ย m v/ย #p ย y ย p ย #m v/m#} m#}ร w t } r ยค+r
dรผzeyde olmama Yรถneticilerin v ย u u m#p#~ ย ~ p ~3ย t y/sbu t#v u t# ย bilgi t# t y ve r
becerilerin
kร r ยจ t } ร ยนr u ย rร w tร ย +t ยค/t } r u t } rร ย z/ย ย u m hmร ย r } r ย r qr ย u ย m# ย m y ~
ย
] `Yรฟ ] ` _ /j ย
ยธย ย p ย p ย pร ย ย ยจ } ย ย #m pร y ย } ย qu ย u ย vยฟm#u m p ~ p ย m ย u ย m y ~ ย ct#v p ย u ย ย &rMw t ย #ย p m p ~
j j
ย
ร ยนย ร ย #r u ย rร w tร ย t#ยค/t } r u t } r pร ย /z/ย ย u m# ย m+z/m ย
ย
geรงirilmesine ร ย m u ~ ย + ย mย m#} v/m+ย #duyulan m+ย u m } ~ p#~ p|acil ย t y/ihtiyaรง s t ยจ r
ย
ย
kร r ยจ t }
j/ย
ย ย
7DEOR\D J|UH ELOJL YH EHFHULOHULQ LรบH X\JXODQPDVร Qร HQ oRN ]RUODรบWร UDQ
QHGHQ \HWHUOL ]DPDQร Q ROPD\ร รบร Gร U %X NLรบLVHO QHGHQ Gร รบร QGD GLรทHU
QHGHQOHU Lรบ RUWDPร QGDNL GRQDQร P YH WHNQRORML NDUDU YHULFL NRQXPGD
ROPDPD \|QHWLFLOHULQ X\JXODPD\ร GHVWHNOHPHPHOHUL GLU +LoELU
NDWร Oร PFร ELOJL YH EHFHULOHUL X\JXODPD JLULรบLPL ROPDGร รทร Qร V|\OHPHPLรบWLU
.DWร Oร PFร ODU GLรทHU EDรบOร รทร DOWร QGD OLVDQVOร SURJUDPODUร Q Vร Qร UOร Oร รทร SURJUDPร Q
HWNLVLQL Vย UHNOL Nร ODFDN HN SURJUDPODU EX NRQXGD Lรบ SODQODPDVร Lรบ GDรทร Oร Pร YH
LoHULN Gย ]HQOHPHVL ROPDPDVร JLEL \|QHWVHO YH Lรบ RUWDPร QD LOLรบNLQ ]RUODรบWร Uร Fร
NRQXODUร EHOLUWPLรบOHUGLU %X VRQXFD J|UH SURJUDPร Q HWNLVLQLQ Jย oOย Nร Oร QPDVร
LoLQ JHOLรบWLUPH DรบDPDVร QGD EX HQJHOOHULQ o|]ย Pย QH RODQDN VDรทOD\ร Fร
WHGELUOHULQ DOร QPDVร JHUHNPHNWHGLU
รธรบH X\JXODPD\ร NROD\ODรบWร UDQ YH GHVWHNOH\HQ QHGHQOHU \|QHWLFLOHULQ
GHVWHรทL NRQXQXQ GRรทUXGDQ NDWร Oร PFร ODUร Q VRUXPOXOXรทXQGD ROPDVร
WHNQRORML YH GRQDQร P EX ELOJL YH EHFHULOHULQ X\JXODPD\D JHoLULOPHVLQH
GX\XODQ DFLO LKWL\Do YH oDOร รบPD DUNDGDรบODUร Qร Q GHVWHรทL ROPXรบWXU
.DWร Oร PFร ODU GLรทHU EDรบOร รทร DOWร QGD GDKD |QFH EHQ]HU QLWHOLNWH VD\ID WDVDUร P
GLOOHUL YH SURJUDPODUร Q NXOODQร OPDVร WHNQRORML\H \DWNร QOร N YH NRQX\D RODQ
NLรบLVHO LOJL EX LรบL \DSDQ NLรบLQLQ \HULQH \HWLรบWLULOHFHN ROPDN YH SURJUDPGDQ
KHPHQ VRQUD JHUoHNOHรบWLULOHQ ยณรธOHUL 'UHDPZHDYHU 3URJUDPร QDยด NDWร OPร รบ ROPD
JLEL XQVXUODUร EHOLUWPLรบOHUGLU 8\JXODPD RODQDรทร EXODPD\DQODU X\JXODPD\ร
NROD\ODรบWร UDQ NRQXODUGD J|Uย รบ EH\DQ HWPHPLรบOHUGLU %XQD NDUรบร Q X\JXODPD
\DSDQODU GDKD ROXPOX J|Uย รบ ELOGLUPLรบOHUGLU %X NRQXODU LรบH WUDQVIHUGH HWNLOL
RODQ IDNW|UOHULQ EHOLUOHQPHVLQGH YH DQDOL]LQGH HรทLWLP X]PDQODUร QD |QHPOL
ELOJLOHU VDรทOD\DFDNWร U
gUJ WVHO (WNL $úDPDVÕ 6RQXoODUÕ gUJ WVHO HWNL DúDPDVÕ 52, 0RGHOL LOH KHGHIOHQHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ
LúH X\JXODQPDVÕ VRQXFXQGD HOGH HGLOHQ |UJ WVHO ND]DQÕPODUÕQ YH H÷LWLPLQ
|UJ WH \DSWÕ÷Õ NDWNÕQÕQ |Oo P Q VD÷ODPDNWDGÕU %X |Oo POHUGHQ SDUDVDO
GH÷HUOHUOH LIDGH HGLOHELOHQOHU SDUDVDO ID\GDODU RODUDN SDUDVDO GH÷HUOHUH
G|Q úW U OHPH\HQOHU
LVH
SDUDVDOODúWÕUÕODPD\DQ
ID\GDODU
RODUDN
gösterilmektedir (Barker, 2001; J. Phillips, 1996c, 1998b, 2003; Moy ve
0F'RQDOG 3 3KLOOLSV 52, ,QVWLWXWH ,QF
.DWÕOÕPFÕODUGDQ SURJUDPD NDWÕOÕPODUÕQGDQ YH HGLQLOHQ ELOJL YH
EHFHULOHUL LúH X\JXODPDODUÕQGDQ GROD\Õ JHUHN NÕVD JHUHNVH X]XQ YDGHGH
7&0%¶\L ROXPOX \|QGH HWNLOH\HQ \D GD HWNLOH\HFH÷L G ú Q OHQ |UJ WVHO
ND]DQÕPODU EDúDUÕODU YH LOHUOHPHOHUL SXDQODPDODUÕ LVWHQPLúWLU gUJ WVHO HWNL
VD÷OD\DQ EX ND]DQÕPODUÕQ |Oo P LoLQ NDWÕOÕPFÕODUÕQ GH÷HUOHQGLUPHOHUL EHúOL
Likert tipi ölçekler üzerinden her bir maddenin HQ \ NVHN SXDQGDQ HQ G ú N
SXDQD J|UH VÕUDODQPÕú RUWDODPDVÕ YH EXQODUÕQ SURJUDPÕQ VRQXFX ROPDGÕ÷ÕQÕ
G ú QHQOHULQ VÕNOÕ÷Õ 7DEOR ¶GH YHULOPLúWLU
7$%/2 g5*h76(/ (7.ø 6$ö/$<$1 .$=$1,0/$5
Õ ýÖbc{× û Á{ô=ÿ ½gûÀ`Yù » ý³ø Á _ Ôª» ã j kÎr ¨ t } Þcm# m p s m+y m } } /{& áà } s m p r w t } r qu r u r ¨ r â¶m s m p ~ p|m+ +m#u m y ~ ©ªm#§#~ u m#pÃr Ç qr v s m#}&~ p ~ pÇm } s m y ~ ã knm o m çok üretim ¢ m u r z/t+s s m+y m } } /{& à } s m pÇ q¬ /s t } r t# Æo r t+s r v u u m#p#~ ¤+~ t qp p r z/t+s r ¡ y ¬ } t#+u t } r p r p| ¨ } y #p +u m p+ hm+y ~ µªr v/m z/t s y m+z ~ y ~ p m m +m#u hm _
+
Ø=x *YhUl|ÙUX T Ú{R Û Üb\AÙUX T[X \~X f{R \cS-j{P W{P lUP j#Ü3Ý U Ü layUlUR ybT d@ g ) haSUl-n hv r r/ ¡ ¡ hv r r/ ß v r r hv r r/ ß
#
j/ j3
hv r r/ ß j v r r/ ß ¡
j j ¡
j + ±#! å
qv r r/ j/ # v r r/ j/ ¡ v r r/ ß ¡
] `Yÿ ] `
üºý û þ_ÿ þ{õ þ
ümýzû þ_ÿ þ{õ þ
.DWÕOÕPFÕODUÕQ SXDQODGÕNODUÕ |UJ WVHO ND]DQÕPODU RUWDODPD LOH
GDKD oRN ³(WNLOHQGL ´ YH ³.DUDUVÕ]ÕP ´ VHoHQHNOHUL DUDVÕQGD
JHUoHNOHúPLúWLU 'L÷HU VHoHQH÷LQGH EHOLUWLOHQOHU GÕúÕQGD HQ \ NVHN RUWDODPD
]DPDQ WDVDUUXIX [ KDWDQÕQ D]DOPDVÕ [ DUWDQ Lú YHULPOLOL÷L [ \DSÕODQ Lú PLNWDUÕQÕQ DUWPDVÕ [ YH PDOL\HW WDVDUUXIX
[ PDGGHOHULQGH JHUoHNOHรบPLรบWLU 52, 0RGHOLQGH HOGH HGLOHQ |UJย WVHO
ND]DQร PODU GDKD VRQUD SDUDVDOODรบWร UPD DรบDPDVร QGD NXOODQร ODFDN YHULOHUL
VDรทODPDNWDGร U 52, ,QVWLWXWH ,QF 0H\HU YH 6WRHO .DWร Oร PFร ODU
WDUDIร QGDQ GรทHU ND]DQร PODU NDSVDPร QGD LVH SHUVSHNWLILQ JHOLรบPHVL ELOJL YH
EHFHUL
VDKLEL
LQVDQ
ND\QDรทร Qร Q
\DUDWร OPDVร
JLEL
GDKD
oRN
SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ ID\GDODUGD \HU DOPDVร X\JXQ RODQ NRQXODU EHOLUWLOPLรบWLU
gUJย WVHO ND]DQร P RODUDN EHOLUWLOHQ PDGGHOHU LoLQ NLรบL รบLND\HW
VD\ร Vร QGD D]DOPD NLรบL Lรบ Vย UHoOHULQLQ GRรทUX VRQXoODQPDVร NLรบL DUWDQ
Pย รบWHUL PHPQXQL\HWL NLรบL ]DPDQ WDVDUUXIX \DSร ODQ Lรบ PLNWDUร Qร Q DUWPDVร YH
KDWDQร Q D]DOPDVร NLรบL GH PDOL\HW WDVDUUXIXQXQ EX SURJUDPร Q VRQXFX LoLQ
X\JXQ ELU |Ooย P ROPDGร รทร Qร EHOLUWPLรบWLU 'UHDPZHDYHU SURJUDPร LoLQ YHULPOLOLN
DUWร รบร Qร Q X\JXQ ELU JHOLรบPH ROPDGร รทร Qร Gย รบย QHQ NDWร Oร PFร EXOXQPDPDNWD
GLรทHU ELU GH\LรบOH Eย Wย Q NDWร Oร PFร ODU SURJUDPร Q YHULPOLOLN DUWร รบร VDรทODGร รทร Qร
Gย รบย QPHNWHGLU
gUJย WVHO ND]DQร PODUร Q EHNOHQGLรทL |Ooย GH |QFHNL DรบDPDODU JLEL
\ย NVHN oร NPDPDVร Qร Q QHGHQOHUL SURJUDPร Q |UJย WVHO JHOLรบLPGHQ oRN NLรบLVHO
JHOLรบLP |]HOOLรทLQLQ Dรทร U EDVPDVร NDWร Oร PFร ODUร Q WDKPLQ HWWLNOHUL NLรบLVHO YHULPOLOLN
DUWร รบร RUWDODPDVร ยถGXU |UJย WVHO HWNLQLQ NDWร Oร PFร ODU WDUDIร QGDQ Nร VD YDGHOL
JHOLรบPHOHU RODUDN GHรทHUOHQGLULOPHVL X]XQ YDGHGH |UJย WH VDรทOD\DFDรทร
\DUDUODUร Q J|] DUGร HGLOPHVL YH \ย Uย Wย OHQ HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q 7&0%ยถGH
VDรทODQDFDN EX Wย U HWNLOHUOH LOLรบNL NXUXOPDPDVร DOร รบNDQOร NODUร RODELOLU 9HULOHULQ 3DUDVDOODรบWร Uร OPDVร
52, KHVDSODPDVร QGD PDOL\HWOHUOH NDUรบร ODรบWร Uร OPDN ย ]HUH |UJย WVHO HWNL
DรบDPDVร QGD EHOLUOHQHQ ND]DQร PODUร Q SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OPHVL
JHUHNPHNWHGLU %XQXQ LoLQ VHoLOHQ Lรบ |Ooย P ELULPOHUL |QFH VWDQGDUW GHรทHUOHUH
VWDQGDUW
GHรทHUOHU
\RNVD
GHรทHUOHUL
VDรทOD\DFDN
EDรบND
\|QWHPOHUH
EDรบYXUXOPDNWDGร U 52, ,QVWLWXWH ,QF dDOร รบPDGD |UJย WVHO HWNL VRQXoODUร QGDQ PDOL\HW WDVDUUXIX YH NLรบLVHO YHULPOLOLN DUWร รบร SDUDVDOODรบWร Uร OPร รบWร U
Sonuรง olarak verilerin parasallaรบWร Uร OPDVร QGD NDWร Oร PFร WDKPLQOHULQH GD\DOร
RODUDN 7&0%ยถQLQ VDรทODGร รทร SDUDVDO JHWLUL \DSร ODQ LรบOHUGH VDรทODQDQ LOHUOHPH
PDOL\HW WDVDUUXIX YH NLúLVHO YHULPOLOLN DUWÕúÕ ROPDN ]HUH G|UW IDUNOÕ \DNODúÕP
NXOODQÕOPÕúWÕU
7&0%¶QLQ VD÷ODGÕ÷Õ SDUDVDO JHWLULQLQ NDWÕOÕPFÕ WDKPLQOHULQH GD\DOÕ
WRSODP GH÷HUL EX GH÷HULQ GD\DQDNODUÕ YH WDKPLQOHULQ J YHQLOLUOLN G ]H\L 7DEOR
¶GH J|VWHULOPLúWLU 7DKPLQ HGLOHQ |UJ WVHO HWNL LOH J YHQLOLUOLN G ]H\LQLQ
oDUSÕPÕQGDQ HOGH HGLOHQ WRSODP GH÷HU 7&0%¶QLQ EX SURJUDPGDQ GROD\Õ
ND]DQoODUÕQÕ J|VWHUPHNWHGLU ä^ä
7$%/2 g5*h76(/ (7.ø 7$+0ø1/(5ø 9( 3$5$6$/ '(ö(5/(5
,ÁP T S 1 T #* ÜaZ .-yUR Wgf ½ VUZÖåaX
d Oto{p-n k a Y k a k a U k a U k a k k a a
obS æb\~X lbX lºe_SaxkSblkS-WYP
- ì a k aë| - ¶ ¶ ¼é µ - c - · î-· » îa ¹N ì a b w S - aëk· - ì a k aë| - ¶ ¶ é - ì a k aë| - ¶ ¶ é - ì a k aë| - ¶ ¶ é µ - c - · î-· » ¹a· aëa ì c - ì a b | k aë| - ¶ »xS - w - ® aë| - ¶ ¶ |ë| k u¹N |ìa a · b· r²a b ¹ ¶ - b· |ë-· » ¹ îa ía |î-·N aë| - ¶ é { N k ¦ |è b ë|ï- | b ë| ì-· ë-· Y k a µ - ²a w²a b u ¹r - · î-· Y k aë ê k - ®²| m k ì | - aë| - ¶ ¶ { N kë ì b u ¹Q²a c¹N - c - · î-· U k aë ì b u ¹r - · î-· µ · aëa ì w aë| - ¶ ¶-» ¹N - » ík ±b ± 7 a´N - b w këa c¹ ¶ - b· ´k· w b ¶ a ì | | k b¹ N k · î k k a - ì a k aë| - ¶ ¶ k | k { k aë ê é k - ® aë| - ¶ ¶b» ¹N - c - · î-· µ - c - · î-· » w - ì a -²a S - - r aë| - ¶ ¶-» ík ±b ì ¶ aîa R S ± 7 7 7 k k a - aë ê k - ® aë| - ¶ ¶ - a ¼ - ì a k aë| - ¶ ¶ Y k a é ±- » ¹N - ²a w²a b ¹ - · î-· - a U k aë í ° bíwëa b b | a b ® |ì k - - a k´ k¹ - · ® b k u | ¹ b a b - ì a k aë| - ¶ ¶-» ¹a· aëa ì m k ì | b | a ²a uîa ¹N ì a b a c S - w » -é 8| R S b a Nê k · îa » 8a | - -· S k w aë-· x» S k - r²a m k ì | aë| k ¶ ¶ k a Y k aë ì b u ¹r - · î-· » ía ±- a |ìa aî-· c· » ì| S · îa - - - w |ë| - ¶ î u uía aì ë b Nïk k -¹Q b u k ¯ì b | m¹ ¶ ¶ wë| k Nï- - k¹Q b a | k b ë| k a - ® |ë| - ¶ » -ï ¶ ík ±b ì m¹Nï- |ì ¶ aî-· » ì| S · îa k k - aë| k ¶ » b a ïk ®ì| k c k ë|ï- ¶ ¶ - · w kî ± ¶ k b ® b w këa k - a Y k a ¼
k N N - Y k - a - k oYfY}UR S-\
= Ü3Q-yUl dç n - - - k k k k
oYfY}UR Sb\ e_y-W-yUT d Oto=pkn - k k k a k U - k - k a k b
k b k k k
U - k a k Y a k U a k Y a k
k k k
k | - a U Y a k
k k - k k
a k | - k k a - - k a k
k k
Y k -
k k
k - k a k òb½ ñaÂkÂ
ï
ð ð|ñ Jò ïa k b | a » R- ± 7 ë b Á | ¹ k a k aë| - aîN · · |ë-· | -
ö
8k î - - < bª éÇõ 7 ²a b ¶ ì| - - a m· î k b - ónô - · ·¹é é î w k - µ |ìa a -¹ k a - - b w Æ÷ 7xS a këa ø ïk 7 7 Ã8| kë| - a - k k¹¯ a Yç· ¶ - |îN · w a - » ë| - a k´ k¹ ±k - îa ® b k ùU k ú 7 7 ® k b ÷¹Nè ìk | -¹ - | U· ·=k² - ë |ì-· Y· t · ê| ÷¹N | · · ´k· - w a° b ÷¹N |ìa a k¹ - a - ÷¹N | ¹a·gï- - -· ë|ï- ¶ - c· îr²a 8| kë| -í| c¹N | · w - m· îN ·
52, 0RGHOL WHPHO RODUDN NDWร Oร PFร J|Uย รบOHULQL HVDV DOGร รทร LoLQ
NDWร Oร PFร ODUร Q EX GHรทHUL KHVDSODUNHQ รถne sรผrdรผkleri dayanaklar, Birim ve
รนXEH ZHE VD\IDODUร Qร Q Gร รบDUร GD KHUKDQJL ELU ILUPD\D \DSWร Uร OPDVร GXUXPXQGD
|GHQHFHN ย FUHWLQ DUWร N EX LรบLQ %DQND LoLQGH \DSร Oร \RU ROPDVร QHGHQL\OH
|GHQPH\HFHN ROPDVร \DQL PDOL\HW WDVDUUXIX VD\ID WDVDUร P YH Jย QFHOOHPHVL
LoLQ WDKPLQ HGLOHQ EHGHO [ NDWร Oร PFร \D GD %LULP VD\ร Vร LQVDQ ND\QDรทร Qร Q
YHULPOL NXOODQร OPDVร ]DPDQ WDVDUUXIX ELOJL NDOLWH YH YHULPOLOLN DUWร รบร ELOJL\H
XODรบPD |]Jย UOย รทย GRรทUX ELOJL\H XODรบPD ELOJL SD\ODรบร Pร Nร UWDVL\H YH
\D]ร รบPDODUGD WDVDUUXI รบLND\HWOHUGH D]DOPD Pย รบWHUL PHPQXQL\HWL YH HรทLWLPLQ
NXUXPVDO RODUDN DOร QPDVร QGD VDรทODQDQ WDVDUUXIODU ROPXรบWXU 'D\DQDNODU
Doร Vร QGDQ NDWร Oร PFร WDKPLQOHULQLQ ROGXNoD JHUoHNoL KHVDSODPDODUD GD\DQGร รทร
V|\OHQHELOLU %LU NLรบLQLQ SDUDVDO GHรทHUOH LOJLOL WDKPLQGH EXOXQPDGร รทร oDOร รบPDGD
GHรทHUOHU <7/ YH <7/ DUDVร QGD GHรทLรบPLรบ RUWDODPD GHรทHU LVH
<7/ RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU .DWร Oร PFร ODUร Q EX GHรทHUOHU LoLQ EHOLUOHGLรทL
Jย YHQ Gย ]H\L LVH YH DUDVร QGD GHรทLรบPLรบ RUWDODPD RODUDN
JHUoHNOHรบPLรบWLU +HU ELU NDWร Oร PFร LoLQ WDKPLQ GHรทHULQLQ RUWDODPDVร <7/
ROPXรบ 7&0%ยถQLQ VDรทODGร รทร SDUDVDO GHรทHU WRSODPร LVH <7/ RODUDN
KHVDSODQPร รบWร U
0DOL\HW WDVDUUXIX \D GD DOWHUQDWLI PDOL\HW RODUDN NLรบLOHUH ยณ%X HรทLWLPL
Gร รบDUร GDQ EDรบND ELU NXUXPGDQ NHndiniz temin etseydiniz ne kadar รผcret
|GHUGLQL]"ยด VRUXVX \|QHOWLOPLรบWLU .DWร Oร PFร ODUร Q EX ย FUHWH LOLรบNLQ WDKPLQ DUDOร รทร
<7/ YH <7/ DUDVร QGD GHรทLรบPHNWH ROXS RUWDODPDVร <7/โ dir.
'UHDPZHDYHU (รทLWLP 3URJUDPร Qร Q $WODQWLN )LUPDVร QGDQ ELUH\VHO RODUDN WHPLQ
HGLOPHVL KDOLQGH |GHQHFHN ย FUHWLQ 86 .'9 \DNODรบร N <7/ ROGXรทX
|รทUHQLOPLรบWLU %X DILรบH IL\DWD J|UH NDWร Oร PFร ODUร Q JHUoHรทH \DNร Q WDKPLQOHUGH
EXOXQGXรทX NDEXO HGLOPHNWHGLU %X PDOL\HW WDVDUUXIX LoLQ NDWร Oร PFร ODUร Q ELoWLรทL
GHรทHU WRSODPร <7/ KHVDSODQPร รบWร U
.LรบLVHO YHULPOLOLรทLQ SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร LoLQ NDWร Oร PFร ODUD EX HรทLWLPLQ
YHULPOLOLNOHULQGH QH NDGDU DUWร รบ \DSWร รทร VRUXOPXรบ YH EX GHรทHU KHU ELU
NDWร Oร PFร Qร Q RUWDODPD PDDรบ YHULOHUL\OH LOLรบNLOHQGLULOPLรบWLU %XQD J|UH YHULPOLOLNWH
PH\GDQD JHOHQ DUWร รบ DUDOร รทร YH DUDVร QGD GHรทLรบPHNWH ROXS
RUWDODPDVร ยถGXU +HU ELU NDWร Oร PFร Qร Q YHULPOLOLN DUWร รบ \ย ]GHVL LOH PDDรบร Qร Q
oDUSÕPÕQGDQ ROXúDQ SDUDVDO GH÷HUOHULQ RUWDODPDVÕ <7/ WRSODP GH÷HUL
LVH <7/ RODUDN KHVDSODQPÕúWÕU
6RQ RODUDN HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ LúH \DQVÕPDVÕ VRQXFX LúWH
VD÷ODQDQ LOHUOHPHQLQ SDUDVDO GH÷HUL LoLQ NDWÕOÕPFÕODUGDQ %LULPOHULQGH \D GD
0 G UO NOHULQGH \ U WW NOHUL DNWLYLWHOHUGH VD÷ODQDQ JHOLúPHOHUL YH \ ]GH
olarak düzeylerini belirtmeleri isWHQPLúWLU ä&û %X DúDPDGD $'00 YH Lú DQDOL]L YHULOHULQH EDúYXUXOPXúWXU NDWÕOÕPFÕQÕQ XQYDQ JUXEX LWLEDUÕ\OD ]DPDQ
WDEORVX GROGXUPDPDVÕ QHGHQL\OH LúWH VD÷ODQDQ LOHUOHPH RUDQODUÕ GR÷UXGDQ
PDDúODUÕ LOH LOLúNLOHQGLULOPLúWLU
'L÷HU NLúL LoLQ |QFHOLNOH XQYDQODUÕQD J|UH ]DPDQ WDEORODUÕQGD \HU
DODQ ]DPDQODUÕQÕQ WRSODP LoLQGHNL SD\Õ KHVDSODQPÕúWÕU 'DKD VRQUD
0 G UO ÷H DLW DNWLYLWHOHU VÕUDODQPÕúWÕU .DWÕOÕPFÕODUÕQ LOHUOHPH \D GD JHOLúPH
ROGX÷XQX G ú QHUHN VHoWL÷L DNWLYLWHOHULQ PDOL\HWL |QFH WRSODP ]DPDQ LoLQGHNL
SD\Õ LOH LOLúNLOHQGLULOPLú GDKD VRQUD EHOLUWWLNOHUL LOHUOHPH YH JHOLúPH \ ]GHOHUL
LOH oDUSÕOPÕúWÕU
+HU LNL JUXS NDWÕOÕPFÕ LoLQ GH EX SDUDVDOODúWÕUPD \|QWHPL VRQXFXQGD
HOGH HGLOHQ ID\GDQÕQ RUWDODPD GH÷HUL <7/ WRSODP GH÷HUL LVH
<7/ RODUDN EXOXQPXúWXU
gUJ WVHO HWNLQLQ SDUDVDO GH÷HUOHUH G|Q úW U OPHVL DúDPDVÕQGD
NXOODQÕODQ EX G|UW YHUL SDUDVDOODúWÕUPD \|QWHPOHUL YH WRSODP SDUDVDO GH÷HUOHUL
7DEOR ¶WH |]HWOHQPLúWLU
7$%/2 352*5$0,1 6$ö/$',ö, 3$5$6$/ '(ö(5/(5 723/$0,
gtþ=ýzþ Á{þ=ÿ ÿ þ+ZYûÀ] ý¼] ÿ þ ügù ÿ ô_ö ýrô_ý³ù ÿ ô_ý
gtþ_ýzþ ÁYþ_ÿ ÿ þ ZUû¼] ýiõ þ þJÿÁöYûzô{õ÷ù
J¢hË p r p|¥nm ¨ u m ~ ¨ ~ t s r } r/ } ¬/s y t u ¸ m+ +m#p+ ¢ m u r z/t+s cm y m#} } { à u s t } p+m s r { ¢ m u r z/t s ¸¹r r y t u ªt } r qu r u r v s t ¥nm ¨ u m p m pÎà } s ~
¸ m+s&~ u ~ h¤+~ cm o+ r p r
|¬ w t p r u r } u r v kª¬ t+z+r ¸ m+s&~ u ~ h¤+~ cm o+ r p r ªt } r u r u r vnà } s&~ ° } m p ~ ¢ m m à|kª¢ ¢´ m#u r z/t s u t } r s §#u m# A m# m p r +r p t p w m p § m z ~ r u t } u t# th #} m#p#~
/s th¥nm+¨ u m#p+m#ph u t } u t# t u t }
ü g \uó
» gÿ þ=õ gtþ=ýzþ ÁYþ_ÿ X ô#Y_ô_ý e þ i + + ©n j/ # |©n ©n |©n
<7/
ð Bu aktiviteler, Müdü "!" $#&%"' % ( ) ( +* ( , ( -/. +* ( , ( -10+ % ' %" 2 '"2 '43" 5 6 , 5 5 -7%+8"2 .9, " ' ( 8 : ' ( +.;5 : 5 %"-<% " ( 6 , ( -7 =.?> @BADC EF, %"' 2 , 2 -/2 . -<%" (" +8+( -B( ' % '+%" ( G ( .?-7%" (" 8+( -<( '/%" %+6 , 2 2 -7%+8"2 . 0 8 3"' H JI + 3LK+( G -7 +, ( ."!+M "-7 M "' 8+( . I , ) 7H+ /0 %"'7) %" 2 6+-<% % 2 "( I+( %" , ( H"( , M ( N
3URJUDP 0DOL\HWOHUL 3URJUDP PDOL\HWOHUL GRรทUXGDQ YH GROD\Oร PDOL\HW D\Uร Pร QD %DUNHU
&DPSEHOO - 3KLOOLSV E F D 6ZDQVRQ YH
*UDGRXV :DUUHQ :LOWVKHU :ULJKW YH %HOFRXUW
X\JXQ RODUDN EHOLUOHQPLรบWLU
'RรทUXGDQ PDOL\HWOHU HรทLWLP X]PDQร HรทLWLP \|QHWLFLOHUL YH HรทLWLP
SHUVRQHOLQLQ DQDOL] WDVDUร P JHOLรบWLUPH X\JXODPD YH GHรทHUOHQGLUPH
DรบDPDODUร QGD KDUFDGร NODUร Vย UHOHU X\JXODPD DรบDPDVร QGD RUWD\D oร NDQ
KL]PHW DOร P EHGHOL \D GD SURJUDP ย FUHWL NDWร Oร PFร PDOL\HWOHUL LOH Dรทร UODPD
JLGHUOHULQGHQ ROXรบPDNWDGร U $QDOL]
PDOL\HWOHUL
'UHDPZHDYHU
SURJUDPร Qร Q
|]HOOLNOHULQLQ
DUDรบWร Uร OPDVร EX NRQXGD oHรบLWOL WRSODQWร ODU \DSร OPDVร YH GHPR L]OHQPHVL
SURJUDP PDOL\HWOHULQL NDUรบร ODPDN LoLQ Eย WoH RODQDNODUร Qร Q \HWHUOL ROXS ROPDGร รทร Qร Q DUDรบWร Uร OPDVร Eย WoHGH \HU DOPDVร LoLQ WDOHSWH EXOXQXOPDVร ย VW
\|QHWLPH HรทLWLPLQ JHUHNoHVL LoLQ UDSRU KD]ร UODQPDVร YH ELOJL YHULOPHVL
oDOร รบPDODUร Qร LoHUPHNWHGLU
7DVDUร P PDOL\HWOHUL SURJUDPD NDUDU YHULOGLNWHQ VRQUD DOร QDFDN
'UHDPZHDYHU \D]ร Oร Pร Qร Q KDQJL %LULPOHUH NXUXODELOHFHรทL YH EX oHUoHYHGH
HรทLWLPLQ KDQJL %LULPOHUGHQ NDWร Oร PFร ODUD YHULOHFHรทLQLQ EHOLUOHQPHVL LoLQ %LOLรบLP
7HNQRORMLOHUL *HQHO 0ย Gย UOย รทย LOH \DSร ODQ J|Uย รบPHOHU EX NRQXGD HรทLWLP
YHUHELOHFHN ILUPDODUร Q HรทLWLP RODQDNODUร Qร Q YH UHIHUDQVODUร Qร Q DUDรบWร Uร OPDVร
WHNOLI DOร QDELOHFHN X\JXQ ILUPDODUร Q EHOLUOHQPHVL DPDFร \OD \DSร ODQ oDOร รบPDODUร Q
PDOL\HWOHULQGHQ ROXรบPDNWDGร U
*HOLรบWLUPH PDOL\HWOHUL WHNOLI DOร QPDVร QD NDUDU YHULOHQ ILUPDODUD WHNOLI
\D]ร ODUร Qร Q \D]ร OPDVร LKDOH Vย UHFL LoLQ JHUHNOL RODQ V|]OHรบPH WDVDUร Vร YH |]HO
รบDUWQDPHQLQ KD]ร UODQPDVร %DรบNDQOร N 2QD\ร LoLQ KD]ร UOร N \DSร OPDVร DPDo
LoHULN Vย UH PDOL\HW YH SURJUDPD LOLรบNLQ WDEORODUร Q KD]ร UODQPDVร LKDOH NRPLV\RQXQGD J|UHY DOร QPDVร LKDOH \DSร OPDVร V|]OHรบPHQLQ LP]DODQPDVร
HรทLWLPL YHUHFHN ILUPD |รทUHWLP HOHPDQร LOH J|Uย รบย OPHVL LoLQ KDUFDQDQ
Vย UHOHUGHQ ROXรบPDNWDGร U
8\JXODPD PDOL\HWOHUL SURJUDPร Q \ย Uย Wย OPHVL Vย UHVLQFH RUWD\D oร NDQ
KDUFDPD XQVXUODUร QGDQ ROXรบPDNWDGร U 3URJUDP ย FUHWL KL]PHW DOร P EHGHOL
RODUDN $WODQWLN ILUPDVร QD |GHQHQ ย FUHWWLU %X ย FUHWH NDWร Oร PFร VD\ร Vร NDGDU
NLWDS YH ELU D\ Vย UHOL SURJUDP &' VL GDKLOGLU gรทUHWLP HOHPDQร Qร Q \HPHN YH
XODรบร P JLGHUOHUL GH X\JXODPD DรบDPDVร QGD \HU DOPDNWDGร U .DWร Oร PFร
PDOL\HWOHUL NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDP Vย UHVLQFH LรบWHQ D\Uร NDOGร รทร Vย UHOHU LOH
$QNDUD Gร รบร QGDQ JHOHQ NDWร Oร PFร ODUร Q NRQDNODPD VH\DKDW YH KDUFร UDK
PDOL\HWOHULQGHQ ROXรบPDNWDGร U $รทร UODPD YH LNUDP JLGHUOHUL LVH SURJUDPร Q
\ย Uย Wย OPHVL Vร UDVร QGD JHUHNOL RODQ SDVWD LoHFHN oLoHN DOร Pร YH IRWRรทUDI
EHGHOOHULGLU %XQXQ \DQร Vร UD HรทLWLP RUWDPร Qร Q KD]ร UODQPDVร ELOJLVD\DUODUร Q YH
GLรทHU WHNQLN GRQDQร Pร Q NXUXOPDVร YH NRQWURO HGLOPHVL HรทLWLP GRNย PDQร
Nร UWDVL\H PDO]HPHVL LVLPOLNOHU YH SURJUDP GX\XUXODUร Qร Q KD]ร UODQPDVร YH
|GHPH LOH LOJLOL \D]ร รบPDODUร Q \DSร OPDVร VHUWLILND KD]ร UODQPDVร Dรทร UODPDQร Q
RUJDQL]DV\RQX Doร Oร รบ YH NDSDQร รบ \DSร OPDVร |รทUHWLP HOHPDQร YH NDWร Oร PFร ODUOD
LOJLOHQLOPHVL X\JXODPD DรบDPDVร PDOL\HWOHULGLU
'HรทHUOHQGLUPH PDOL\HWOHUL GHรทHUOHQGLUPH\H LOLรบNLQ oHรบLWOL DUDรบWร UPDODU
\DSร OPDVร GHรทHUOHQGLUPH IRUPODUร Qร Q KD]ร UODQPDVร GHรทHUOHQGLUPH UDSRUXQXQ
\D]ร OPDVร YH \|QHWLPH VXQXOPDVร PDOL\HWOHULQGHQ ROXรบPDNWDGร U
'ROD\Oร PDOL\HWOHU JHQHO RODUDN (รทLWLP %LULPL <|QHWLFLOHULQLQ EX
SURJUDPGDQ EDรทร PVร ] RODUDN \ย Uย WWย NOHUL UXWLQ WRSODQWร ODU WHNQLN SHUVRQHOLQ
KDUFDGร รทร Vย UHOHU WHOHIRQ HOHNWULN VX ร Vร WPD WHPL]OLN Nร UWDVL\H GHPLUEDรบ
(รทLWLP 0HUNH]L DPRUWLVPDQ JLGHUL JLEL JHQHO KDUFDPDODUGDQ ROXรบPDNWDGร U
'ROD\Oร PDOL\HWOHU HรทLWLP Vย UHVL LOH LOLรบNLOHQGLULOPLรบWLU
3URJUDP PDOL\HWOHUL 7DEOR ยถWH |]HWOHQPLรบWLU
X üBO P X \ ¦ Ô ó|\Q R þ ½ ½ P \cö{þ_ÿ ù T~a ó~þ_ÿ ù ú{ôbû³ù U ¨ r s r A©ª« p t s r ¤ r u t } r U ¨ r s r ßɹ m p ~ þ Y Á þ_ý¼] õ ó~þ=ÿ ù ú{ôbû³ù U ¨ r s r A©ª« p t s r ¤ r u t } r U ¨ r s r ßɹ m p ~ ô_ÿ ù UZ û³ù ýiõ ôÏó~þ_ÿ ù úYôUûiù U ¨ r s r A©ª« p t s r ¤ r u t } r U ¨ r s r ßɹ m p ~ U ¨ r s r W V t } y p t u r ú#¸ b øgÿ þ{õ þÏóÊþ=ÿ ù úYôUû³ù a
7$%/2 352*5$0 0$/ø<(7/(5ø
Program Ücreti
J¨ } t+s r W U¹u t# hm#p#~/¢ m#u r z/t s r à ¨ ~ } u m hm|w t v } m# Y |r t } u t } r ¸ m s&~ u ~ ¤ ~ m#u r z/t s u t } r
à p+v/m } m ~ ~ v3m+s&~ u ~ h¤+~ m u r z/t+s u t } r [ \ ]"^+_+` a b r=s+t u ] ` u<v w t x w+yBw { s ] w b ` w+y<w | ` w o+} y
U ¨ r s r A©ª« p t s r ¤ r u t } r
U ¨ r s r ßɹ m p ~ U ¨ r s r W V t } y p t u r X ô Y_ô_ý³ÿ ô_öDÁ ù ýiõ ô ó~þ=ÿ ù úYôUû³ù U ¨ r s r ßɹ m p ~
X ü/ \nB þ -ó|\Q R þ ½ ½ P t u t+{ #p U¹u t#v s } r v ¥ª y ~ s m t qr u r v ¸n~ } s m y+r z/t knt# qr } m+ Uc¢ à } s r y+ m / p r t } r U ¨ r s r A©ª« p t s r qr t v p r
v V t } y p t u |r t } r ü g \uó
ó|\Q R þ ½
\<S ] `Yÿ þ{õ
þ
ó~þ=ÿ ù ú{ôbû e þ
y m m s m m + y m m+"s m m+
j ¡
j y m m+s" m m+ j ¡ y m m+"s m m+
¡ j
y m m s m m y m m+"s m m+ j y m m+"s m m+
j j j ¡
· r } mho r t s m u ~ t t u r j |©n X¿¸nk v r s m#§ w t¿j m z+u ~ v §#} + } m# Y k Z y r #m#o r u ©¶t t#vQX¿ÉÎu m+ ~ j ©n 7 | } § ¬ p u ¬ v §#} } m ßr +r p v3m+s&~ u ~ h¤+~3y ¬ } t u t } r3 t o r } ~ ~ p m p v/m s&~ u ~ ¤ ~ u m#}&~ p z uxy ¬ } t u t } r m o r u = m m+ c d egf h<i j kmlQnmb a o a lQpmq \ ] z z i j kml/nmb a o a p pLi j kmlBd<q _ x _ml/n;b a o a z n+~ i j kml z b a o a u+ w b "n+~ i j kml/ ;b a o a s s \ jJy m m s
m m y m m s
m m j jJy m m+s"
m m+
j y m m+s" m m+ \<S ] `Yÿ þ{õ
i
j j j ¡ j D + # j j + # # j j ¡ ¡ ±= ã ? = ! D ó~þ=ÿ ù ú{ôbû e þ
þ
# + z ~ u u ~ vÎs s m } u m }&~ §#} } m ´y ¬ } t y r u m#p| ¬ p ¬ p u ¬+vJ h§#} } m h r u tqr u r +v r u t p r } r u t } t v z/ u m#p ~ /s ~ }
½ P
# ¡+ j j3 + j/ ¡ + # # + + j j/ # j3 ¡ ± ã ± =" ! ± " ã f =" ! #f
i
%X GXUXPGD 'UHDPZHDYHU 7HPHO ' ]H\ (÷LWLP 3URJUDPÕQÕQ
GR÷UXGDQ PDOL\HW WRSODPÕ <7/ GROD\OÕ PDOL\HW WRSODPÕ
<7/ YH WRSODP PDOL\HWL <7/ RODUDN KHVDSODQPÕúWÕU &DPSEHOO
YH :DUUHQ ¶D J|UH WRSODP H÷LWLP KDUFDPDODUÕ LoLQGH LOH
DUDVÕQGD SD\Õ RODELOHQ GROD\OÕ PDOL\HWOHULQ EX SURJUDPGDNL SD\Õ
KHVDSODQPร รบ EHOLUOHQHQ RUDQD \DNร Q ELU GHรทHU J|VWHUPLรบWLU 0DOL\HWOHU LoLQGH
GRรทUXGDQ PDOL\HWOHU EHNOHQGLรทL JLEL Dรทร UOร NOร SD\D VDKLS ROPXรบWXU 52,ยถQLQ +HVDSODQPDVร
52, DรบDPDVร QGD SURJUDPGDQ HOGH HGLOHQ SDUDVDO ID\GD YH
PDOL\HWOHULQ NDUรบร ODรบWร Uร OPDVร Qร Q \DQร Vร UD HรทLWLP \DWร Uร Pร QD LOLรบNLQ VRUXODUOD
\DWร Uร Pร Q GHรทHUOHQGLULOPHVL VDรทODQPD\D oDOร รบร OPร รบWร U %XQD J|UH EHรบOL /LNHUW
WLSL |OoHNWHQ ROXรบDQ ยณSURJUDPร Q 7&0% LoLQ X\JXQ ELU \DWร Uร P ROXS ROPDGร รทร ยด
VRUXVXQXQ RUWDODPDVร HOGH HGLOPLรบWLU %HQ]HU รบHNLOGH EHรบOL /LNHUW WLSL
|OoHNWHQ ROXรบDQ ยณSURJUDPร Q NDWร Oร PFร ODUร Q NLรบLVHO JHOLรบLPOHUL LoLQ GRรทUX ELU
\DWร Uร P ROXS ROPDGร รทร ยด VRUXVXQXQ RUWDODPDVร LVH HOGH HGLOPLรบWLU %X
VRQXoODUร Q
ROGXNoD
\ย NVHN oร NPDVร ED]ร
NDWร Oร PFร ODUร Q X\JXODPD
\DSDPDPDVร QD SURJUDPร Q ED]ร HNVLNOLNOHULQLQ ROPDVร QD YH Eย \ย N |UJย WVHO
HWNLOHU VDรทODPDPDVร QD NDUรบร Q SURJUDPร Q JHQHO RODUDN EDรบDUร Oร EXOXQGXรทXQX
J|VWHUPHNWHGLU %X Wย U HNVLNOLNOHU VLVWHPLQ L\LOHรบWLULOPHVi iรงin gerekli รถnlemlerin
DOร QPDVร GRQDQร Pร Q YH WHNQLN GHVWHรทLQ VDรทODQPDVร \|QHWLFLOHULQ
ELOJLOHQGLULOPHVL YH NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDP VRQXFXQGD HOGH HGLOPHVL EHNOHQHQ
รถrgรผtsel hedefler konusunda bilinรงlendirilmesi ile giderilebilir.
.DWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPร Q 7&0% LoLQ L\L ELU \DWร Uร P RODUDN J|UPH
VHEHSOHUL DรบDรทร GD Vร UDODQPร รบWร U
3URJUDPร Q KHGHIOHGLรทL Gย ]HQOL ELOLQoOL NDOLWHOL ID]OD ]DPDQ ND\Eร
ROPDGDQ YH oDOร รบDQODUร Q ELOJLOHQPH YH LOHWLรบLP LKWL\DFร Qร NDUรบร OD\DFDN ZHE
VLWHOHULQLQ WDVDUODQDUDN SUHVWLML DUWร Uร Fร YH PDOL\HWOHUL D]DOWร Fร ELU DGร P DWร OPร รบWร U 3URJUDP LOH 7&0%ยถGH KHP %LULP ZHE VD\IDODUร Qร Q KHP GH 0HULQW
HNL VD\IDODUร Q WDVDUร P LรบLQL \DSDFDN HOHPDQODUร Q ELOJL YH EHFHULOHULQLQ
JHOLรบWLULOPHVL VDรทODQPร รบWร U
Gรผnรผmรผzรผn teknolojik rekabet ve ileWLรบLP RUWDPร QGD LKWL\Do GX\XODQ
EX HรทLWLPOH JHUHNOL ELOJL EHFHUL YH GRQDQร PD VDKLS LQVDQ ND\QDรทร QD VDKLS
ROXQPXรบ 7&0%ยถQLQ NDPXGDNL LPDMร Qร Q YH NXUXP LoL LOHWLรบLPLQ DUWPDVร QD
ROXPOX NDWNร VDรทODQPร รบWร U
$รท VD\ID WDVDUร Pร oDOร รบPDODUร QGD ROXPOX NDWNร Vร ROPXรบWXU
/LQX[ ย ]HULQGHQ ZHE VD\ID WDVDUร Pร YH X\JXODQPDVร EDรบOD\DQ
H |QHรทLWLP SURMHVL LoLQ JHUHNOL RODQ DOW\DSร VDรทODQPร รบWร U
3URJUDPร Q NDWร Oร PFร ODUร Q NLรบLVHO JHOLรบLPL LoLQ GRรทUX ELU \DWร Uร P RODUDN
J|Uย OPHVLQLQ VHEHSOHUL DรบDรทร GD Vร UDODQPร รบWร U
รนXEH ZHE VLWHVLQLQ Jย QFHOOHQPHVL Dรท VD\ID WDVDUร Pร oDOร รบPDODUร
H |QHรทLWLP SURMHVL JLEL NLรบLVHO RODUDN DOร QDQ J|UHYOHUGH Lรบ HWNLQOLรทLQL YH
EDรบDUร \ร DUWร UDFDNWร U
:HE VD\ID WDVDUร Pร NRQXVXQGD \HQL ELOJL YH EHFHULOHU HGLQLOPLรบ
\DUDWร Fร Oร N YH YHULPOLOLN DUWPร รบ ELOLรบLP VLVWHPOHULQH LOJL GX\DQODU LoLQ ]HYNOL ELU
XรทUDรบ YH\D KREL HGLQLOPLรบWLU
.LรบLVHO ZHE VLWHOHULQLQ L\LOHรบPHVLQL WDVDUร Pร Q JHOLรบPHVLQL
VDรทODPร รบWร U
'DKD |QFH IDUNOร SURJUDPODPD GLOOHUL LOH \DSร ODQ LรบOHPOHU
'UHDPZHDYHU LOH \DSร OPD\D EDรบODQPร รบWร U
7DVDUร PGD IDUNOร EDNร รบ Doร ODUร ND]DQGร UPร รบWร U ยณ%X HรทLWLP SURJUDPร Qร GLรทHU oDOร รบDQODUD WDYVL\H HGHU PLVLQL]"ยด
VRUXVXQD NDWร Oร PFร ODUร Q WDPDPร ยณ(YHWยด FHYDEร Qร YHUPLรบWLU %X GD SURJUDPร Q
JHQHO RODUDN EDรบDUร Oร EXOXQGXรทXQX GRรทUXOD\DQ GLรทHU ELU VRQXo ROPXรบWXU
3URJUDPGDQ VDรทODQDQ JHQHO VRQXoODUD YH ROXPOX J|Uย รบOHUH UDรทPHQ
52, RUDQร Qร Q KHVDSODQPDVร JHUHNPHNWHGLU 52, RUDQร 52, 0RGHOLQLQ
WDQร Wร OGร รทร ย oย QFย E|Oย PGH GH HOH DOร QGร รทร JLEL
52, 3URJUDPร Q QHW ID\GDVร 3URJUDP PDOL\HWL [
RODUDN LIDGH HGLOPHNWHGLU %DUNHU %UDXFKOH YH 6FKPLGW -
3KLOOLSV 0R\ YH 0F'RQDOG 0H\HU YH 6WRHO 3 3KLOOLSV
6WRQH
3URJUDPร Q QHW ID\GDVร Qร EXOPDN LoLQ SURJUDPร Q SDUDVDOODรบWร Uร ODQ
GHรทHU WRSODPร PDOL\HWOHUGHQ oร NDUWร OPDNWDGร U %XQD J|UH QHW ID\GD
1HW )D\GD <7/ <7/ <7/ 52, RUDQร LVH QHW ID\GDQร Q PDOL\HWOHUH RUDQร Gร U 52, <7/ <7/ [ $\Qร SURJUDP LoLQ PDOL\HW \DUDU RUDQร WRSODP SDUDVDO ID\GDQร Q
WRSODP PDOL\HWH RUDQร RODUDN KHVDSODQPร รบWร U 3URJUDPGDQ HOGH HGLOHQ
WRSODP ID\GDQร Q PDOL\HWOHUH J|UH GDKD ID]OD ROGXรทXQX J|VWHUHQ PDOL\HW
\DUDU RUDQร ID\GD HOGH HGLOLUNHQ \DSร ODQ PDOL\HWOHUL GLรทHU ELU GH\LรบOH QHW
ID\GD\ร J|] DUGร HWPHNWHGLU
3URJUDPร Q JHUL |GHPH Vย UHVL GH WRSODP PDOL\HWLQ WRSODP ID\GD\D
E|Oย QPHVL LOH D\ KHVDSODQPร รบWร U %X GD SURJUDPร Q \DNODรบร N ย o D\ LoLQGH
JHUL |GHPH VDรทOD\DFDรทร Qร J|VWHUPHNWHGLU
52, RUDQร YH PDOL\HW \DUDU RUDQร รนHNLO ยถGH YHULOPLรบWLU
j/ย ย ย ย ยก ย ย ยฉnย
โ
ย +ย ย +ย #ยก|ยฉnย Prรผ ย ย
ร QรดUรป ย {รพbรบDย _รพ ยป9 gรฟ รพ{รต
52,
ย รฅ f f
รณ~รพ_รฟ รน รบYรดUรป
ย +ย ย +ย #ยก|ยฉnย
@;ย ย 4ย
C=3"0 %"-$ย "% : M % C=3"0 %"-$@7%" ( : +,
ย 7ย &N ย ย
รนHNLO 'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ (รทLWLP 3URJUDPร รธoLQ 52, 2UDQร
(OGH HGLOHQ 52, RUDQร 'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ (รทLWLP 3URJUDPร
LoLQ \DWร Uร ODQ KHU <7/ยถQLQ <7/ JHUL G|Qย รบ VDรทODGร รทร Qร J|VWHUPHNWHGLU
<DSร ODQ \DWร Uร PODUร Q QHW ID\GDVร PDOL\HWLQL DรบWร รทร LoLQ EX SURJUDP PDOL\HW
HWNLOLOLรทL VDรทODPD \ROXQGD ROXPOX ELU JHOLรบPH ROPDNWDGร U
- 3KLOOLSV ยถH J|UH 52, RUDQODUร \DWร Uร Pร Q KHUKDQJL ELU G|Qย รบ
VDรทODPDGร รทร GXUXPODUGD KDWWD QHJDWLI ELOH RODELOLUNHQ X\JXODPDGD
JHQHOGH YH DUDVร QGD GHรทLรบPHNtedir. Buna gรถre bu program
52, LOH RODรทDQ Vร Qร UODU LoHULVLQGH RUWDODPD ELU GHรทHU J|VWHUPHNWHGLU
%X 52, RUDQร Qร Q \ย NVHNOLรทL NDWร Oร PFร ODU WDUDIร QGDQ JHUHN 7&0% ND]DQFร
JHUHNVH HรทLWLP ย FUHWL NRQXVXQGD JHQHO RODUDN SURJUDPD ELoLOHQ GHรทHULQ
yรผksek ROPDVร QGDQ PDOL\HW WDVDUUXIODUร Qร Q |QHPOL Eย \ย NOย NWH J|Uย OPHVLQGHQ
ND\QDNODQGร รทร JLEL YHULPOLOLN DUWร รบ RUDQร Lรบ DQDOL]L YH $'00 LOH LOLรบNL NXUXODQ
NDWร Oร PFร PDDรบODUร Qร Q \ย NVHNOLรทLQGHQ GH ND\QDNODQPDNWDGร U 3DUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ )D\GDODU
$QNHWWH NDWร Oร PFร ODUGDQ SURJUDP VRQXFXQGD HGLQLOHQ ELOJL EHFHUL YH
GDYUDQร รบODUGDQ GROD\ร NHQGLOHULQL \D GD 7&0%ยถ\L Nร VD YH X]XQ G|QHPGH
ROXPOX \|QGH HWNLOH\HQ DQFDN SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OPHVL ]RU RODQ
JHOLรบPHOHUL LรบDUHWOHPHOHUL LVWHQPLรบWLU .DWร Oร PFร ODUร Q LรบDUHWOHGLรทL EX JHOLรบPHOHULQ
Vร NOร รทร YH \ย ]GHVL 7DEOR ยถWH YHULOPLรบWLU
7$%/2 352*5$0,1 6$รถ/$',รถ, 3$5$6$//$รน7,5,/$0$<$1 '(รถ(5/(5 3DUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ 9HULOHU .DOLWH DUWร รบร
<HWHQHNOHULQ JHOLรบPHVL <DUDWร Fร Oร รทร Q DUWPDVร
:HE KL]PHWL NXOODQร Fร ODUร Qร Q PHPQXQL\HWL %LOJL\H NROD\ YH Jย YHQLOLU \ROGDQ XODรบร P 'DKD ID]OD LOHWLรบLP dDOร รบDQ PHPQXQL\HWL
3UREOHP o|]PHGH EDรบDUร รธรบJย Fย SL\DVDVร QGD ELOJL DYDQWDMร
$UWDQ VRV\DO HWNLOHรบLP 7&0%ยถQLQ NDPXGDNL LPDMร Qร Q \ย NVHOPHVL .XUXPVDO Jย YHQLOLUOLN YH รบHIIDIOร N 'DKD L\L WDNร P oDOร รบPDVร .DUDU YHUPHGH NDWร Oร P 7&0%ยถ\H EDรทOร Oร รทร Q DUWPDVร
6ร NOร N
<ย ]GH
7DEOR\D J|UH SURJUDPร Q VDรทODGร รทร SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ ID\GDODU
LoLQGH HQ \ย NVHN RODQODU NLรบLQLQ EHOLUWWLรทL NDOLWH DUWร รบร NLรบLQLQ
EHOLUWWLรทL \HWHQHNOHULQ JHOLรบPHVL NLรบLQLQ EHOLUWWLรทL \DUDWร Fร Oร รทร Q
DUWPDVร YH ZHE KL]PHWL NXOODQร Fร ODUร Qร Q PHPQXQL\HWL NLรบLQLQ
EHOLUWWLรทL ELOJL\H NROD\ YH Jย YHQLOLU \ROGDQ XODรบร P Gร U รธNL NDWร Oร PFร Qร Q
GLรทHU VHoHQHรทLQGH EHOLUWWLรทL ID\GDODU ยณHYUHQVHO QLWHOLNWH ELU Lรบ YH J|UHYH VDKLS
ROPD GX\JXVXยด YH ยณKร ]OD JHOLรบHQ ELOLรบLP WHNQRORMLOHULQLQ \DNร QGDQ L]OHQPHVLยดGLU
Daha รถnce รถrgรผtsel ND]DQร PODU EDรบOร รทร QGD NDWร Oร PFร ODUร Q EHOLUWPLรบ
ROGXรทX SHUVSHNWLILQ JHOLรบPHVL LOH ELOJL YH EHFHUL VDKLEL LQVDQ ND\QDรทร Qร Q
\DUDWร OPDVร NRQXODUร GD SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ ID\GDODUGD \HU DOPDVร X\JXQ
RODQ ID\GDODUGDQGร U
52, 0RGHOL SURJUDP VRQXFXQGD edinilen parasal verilerin รถtesinde
SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ EX YHULOHUL GH VDรทOD\DUDN Eย Wย QVHO ELU SURJUDP
GHรทHUOHQGLUPHVLQH RODQDN WDQร PDNWDGร U
3URJUDPร Q *HOLรบWLULOPHVLQH รธOLรบNLQ .DWร Oร PFร gQHULOHUL 52, 0RGHOLQLQ |QHPOL ELU DPDFร Qร JHUoHNOHรบWLUPHN รผzere,
NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPร Q JHOLรบWLULOPHVL \D GD \HQLGHQ WDVDUร Pร QD LOLรบNLQ
|QHULOHUL GH EX DQNHWOH HOGH HGLOPLรบWLU .DWร Oร PFร ODUร Q Eย \ย N ELU oRรทXQOXรทX
NLรบL JHUHN LoHULN YH NDSVDP JHUHNVH X\JXODPDODU Doร Vร QGDQ SURJUDP
Vย UHVLQLQ X]DWร OPDVร YH X\JXODPDODUD Dรทร UOร N YHULOPHVL JHUHNWLรทLQL EHOLUWPLรบWLU
3URJUDPร Q JHOLรบWLULOPHVLQH \|QHOLN GLรทHU NDWร Oร PFร |QHULOHUL DรบDรทร GD YHULOPLรบWLU
ยณ'UHDPZHDYHUยด HรทLWLPLQLQ GLรทHU WHPHO WDVDUร P HOHPDQODUร \D]ร Oร PODUร
IODVK FDSWLYDWH ILUHZRUNV YE YH HN SURJUDPODUร Q HรทLWLPOHUL\OH ELUOLNWH
YHULOPHVL
3URJUDPGD HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ NDOร Fร ROPDVร LoLQ %LULPOHUGH
\HWHUOL VD\ร GD OLVDQVOร SURJUDP WHPLQ HGLOPHVL
.DWร Oร PFร ODUร Q ELOJL YH EHFHUL Gย ]H\OHULQLQ SURJUDPGDQ |QFH
EHOLUOHQHUHN LoHULรทLQ EXQD J|UH KD]ร UODQPDVร
.DOLWHOL WDVDUร Pร Q |QHPL GRรทUXOWXVXQGD SURJUDPD ZHE VLWHOHULQLQ
QDVร O WDVDUODQDFDรทร Qร X\JXODPDOร RODUDN |รทUHWHQ ELU SURJUDPOD EDรบODQPDVร
3URJUDPร Q ELU SDUoDVร RODUDN YHULOHQ |GHY YH X\JXODPD
oDOร รบPDODUร Qร Q GDKD HWNLOL \ย Uย Wย OPHVL YH EX oDOร รบPDODUD LรบWH ]DPDQ
D\Uร ODELOPHVL LoLQ \|QHWLFLOHULQ EX NRQXGD ELOJLOHQGLULOPHVL
H GHYOHW X\JXODPDODUร QGD |QFย Oย N LoLQ |QHPOL RODQ EX SURJUDPร Q
0HULQW ย ]HULQGHQ ZHE VD\IDVร \DSDFDN GLรทHU %LULP YH รนXEHOHU LoLQ WHNUDU
HGLOPHVL
.DWร Oร PFร ODUร Q EX |QHULOHUL SURJUDPร Q JHOLรบWLULOPHVL \D GD \HQLGHQ
WDVDUร Pร DรบDPDVร QGD \DUDUODQร ODFDN |QHPOL ELOJLOHU YHUPHNWHGLU
%HQ]HU รบHNLOGH NDWร Oร PFร ODU |GHY SURMH E|Oย Pย Qย YH |รทUHWLP
HOHPDQร Qร Q EX X\JXODPDODUD LOLรบNLQ GHรทHUOHQGLUPHVLQL oRN ID\GDOร EXOPXรบODU
YH GDKD VRQUD WHNUDUODQDFDN SURJUDPODUGD \HU DOPDVร Qร Q L\L RODFDรทร Qร
EHOLUWPLรบOHUGLU .DWร Oร PFร ODUD GDรทร Wร ODQ NLWDS VRQ GHUHFH NXOODQร รบOร EXOXQPXรบ EX
GXUXP DQNHWWH \HU DODQ ยณPDWHU\DOOHUL NXOODQGร Qร ] Pร "ยด VRUXVXQD
NDWร Oร PFร ODUร Qร Q ยถย Qย Q YHUGLรทL ยณ(YHWยด FHYDEร LOH GHVWHNOHQPLรบWLU
.LWDSODUร Q VRQUDNL SURJUDPODUGD GD GDรทร Wร OPD\D GHYDP HGLOPHVL |QHULOPLรบWLU
3URJUDPร Q JHQHO RODUDN EDรบDUร Vร GHรทHUOHQGLULOLUNHQ DQNHWLQ HQ
VRQXQGD \HU DODQ ยณ%X HรทLWLP SURJUDPร Qร GLรทHU oDOร รบDQODUD GD WDYVL\H HGHU
PLVLQL]"ยด VRUXVXQD Wย P NDWร Oร PFร ODUร Q YHUGLรทL ยณ(YHWยด FHYDEร |QHPOL ELU NDQร W
ROPXรบWXU
6RQXo RODUDN 52, 0RGHOL DQNHWL HรทLWLPGH PDOL\HW HWNLOLOLรทH XODรบPD
HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q VRQXoODUร Qร |OoPH YH |UJย WVHO KHGHIOHUOH LOLรบNL NXUDUDN
|UJย WH NDWNร Qร Q |Ooย OPHVL Doร Vร QGDQ HรทLWLPH Eย \ย N ID\GDODU VDรทODPร รบWร U
7DVDUร P JHOLรบWLUPH YH X\JXODPD DรบDPDVร Qร Q Jย oOHQGLULOPHVL |UJย WVHO HWNL
VDรทOD\DUDN HรทLWLPGHQ EHNOHQHQ ID\GDQร Q DUWร Uร OPDVร NDWร Oร PFร \|QHWLFL YH
HรทLWLP ELULPL \HWNLOLOHULQLQ DUDVร QGD LรบELUOLรทLQLQ JHOLรบWLULOPHVL SD\GDรบODUร Q EX
DODQGDNL VRUXPOXOXNODUร Qร Q GHVWHNOHQPHVL JHUHNPHNWHGLU 52, Vย UHFLQLQ
EDรบODWร OPDVร SURJUDPODUร Q HWNLOLOLรทLQLQ DUWร Uร OPDVร YH PDOL\HW HWNLOLOLN LoLQ |QHPOL
ELU JLULรบLP ROPDNWDGร U
(รทLWLP <|QHWLFLOHULQH 8\JXODQDQ $QNHWH รธOLรบNLQ %XOJXODU %X E|Oย PGH (รทLWLP %LULPL \|QHWLFLOHUL YH HรทLWLP X]PDQODUร Qร Q 7&0%
YH (รทLWLP %LULPLยถQH LOLรบNLQ Eย WoH |Ooย P GHรทHUOHQGLUPH SURJUDP VRQXoODUร YH
HรทLWLP Vย UHFLQH \|QHOLN J|Uย รบOHUL GRรทUXOWXVXQGD HOGH HGLOHQ DQNHW EXOJXODUร QD
\HU YHULOPLรบWLU 7&0%ยถQLQ 52, X\JXODPDVร NRQXVXQGD KD]ร U ROXS ROPDGร รทร Qร
YH X\JXODPDGDNL \HULQL J|VWHUHFHN EX DQNHWWH 7&0%¶\H YH (÷LWLP %LULPLQH
\|QHOLN VRUXODU EHúOL /LNHUW WLSL |OoHN ]HULQGHQ HOGH HGLOHQ WRSODP SXDQODUÕ
LWLEDUÕ\OD GH÷HUOHQGLULOPLúWLU
'H÷LúNHQOHU $UDVÕQGDNL øOLúNLOHU $QNHWWH \HU DODQ LON G|UW VRUX 7&0%¶QLQ oRN oHúLWOL H÷LWLP SURJUDPODUÕ
VXQPDVÕQD H÷LWLP E WoHVLQH YHUL YH |Oo P N OW U QH YH JHoLUGL÷L GH÷LúLPOHUH
LOLúNLQ ³|UJ W´ VRUXODUÕQÕ GL÷HU VRUXODU LVH |OoPH YH GH÷HUOHQGLUPH JHoPLú
GHQH\LPOHU H÷LWLP OLGHUL H÷LWLPLQ NDWNÕVÕ LPDMÕ V UHFL VRQXoODUÕ YH ND\QDN
UHNDEHWLQH LOLúNLQ ³(÷LWLP %LULPL´ VRUXODUÕQGDQ ROXúPDNWDGÕU
'H÷LúNHQOHU DUDVÕQGDNL LOLúNL NRUHODV\RQ LVWDWLVWLNOHUL %DOFÕ
V LOH J|VWHULOPLúWLU gUJ WH YH (÷LWLP %LULPLQH LOLúNLQ WRSODP SXDQODUÕQ
RUWDODPDVÕ VWDQGDUW VDSPDODUÕ YH EX LNL GH÷LúNHQ DUDVÕQGDNL 3HDUVRQ
NRUHODV\RQ NDWVD\ÕVÕ 7DEOR ¶GD YHULOPLúWLU
7$%/2 g5*h7 9( (öø7ø0 %ø5ø0ø 723/$0/$5, $5$6,1'$.ø .25(/$6<21
m , %" %"-7% Örgüt
U ¨ r s r ß˹r } r r
j +
&, %"' M"%" , 3 5< % :"2 8"2 3 5< % :"2 8"2 '+%B ;! % 0 -<% m , %" %" -<%
j j
Örgüt
ã bäUæ
=* ( , ( -$# ( ( -<(
*0.01 düzeyinde (iki uçlu)
(÷LWLP \|QHWLFLOHUL YH X]PDQODUÕQÕQ JHQHO RODUDN |UJ WH YH H÷LWLP
ELULPLQH LOLúNLQ J|U úOHULQGHQ HOGH HGLOHQ WRSODP SXDQODU DUDVÕQGD \DSÕODQ
3HDUVRQ NRUHODV\RQXQD J|UH D\QÕ \|QGH YH DQODPOÕ ELU LOLúNL HOGH HGLOPLúWLU
U S (OGH HGLOHQ EX VRQXo H÷LWLP ELULPLQLQ YHUL WRSODPD |Oo P
N OW U E WoH E \ NO ÷ YH GH÷LúLPOHU NRQXVXQGD |UJ W Q JHQHO H÷LOLPOHULQL
\DQVÕWWÕ÷ÕQÕ J|VWHUPHNWHGLU
'H÷LúNHQOHUH øOLúNLQ %XOJXODU $QNHWWH \HU DODQ VRUXODUOD 52, 0RGHOL X\JXODPDVÕ LoLQ JHUHNoHOHU
D\QÕ SDUDOHOGH WXWXOPDNWD YH YHULOHQ FHYDSODU 52, 0RGHOLQLQ X\JXODQPDVÕ
JHUHNoHOHUL KDNNÕQGD GD LSXFX YHUPHNWHGLU 52, JHUHNoHOHULQL J|VWHUHQ
TCMB’ye (1 VRUXODU YH (÷LWLP %LULPLQH VRUXODU LOLúNLQ EHúOL /LNHUW
tipi ölçek üzerinden y|QHWLFL YH X]PDQODUÕQ GH÷HUOHQGLUPHOHULQLQ KHU ELU
madde için ortalama ve VWDQGDUW VDSPDODUÕ HQ \ NVHN SXDQGDQ HQ G ú N
SXDQD GR÷UX 7DEOR ¶GH YHULOPLúWLU
7$%/2 (öø7ø0 <g1(7ø&ø/(5ø $1.(7 6218d/$5,
/ 7 ¡m¢£ ¤ ¡
j
¥/¦ § ¨ © ¨&ª£¨
U ¨ r s r qr p|m } s m p|« p t qrxw tq m#u r z/t s z m } m }#v/m#} ~ u m+ /s&~ } m u m#}&~ 3t ¨ r s r y p ++u m#}&~ p#~ p #«#} ¬ u t y r p rx + } p u v+~ u m#v s m ~ } 9 ¢qËn #¬/z+¬ v #r } t ¨ r s r #¬/s /t y r p t y m#o r § s r } ¸ m+s&~ u ~ h¤+~ u m }+w t t ¨ r s r qu t r u r u t p t p r ¨ t }#v r r u t }& 3t ¨ r s r §#} } m u m#}&~ p ~ p « } ¬ s t z m § s ~ ¨ ~ v3m+s v ~ z ~3 « } t#v|r y/s t t vxs t r } u t } 9 ¢q Ë t z3t p r u r v u t } thm ~ v #r } t ¨ r s r ¯u r t } rxw m } ~ }
«9§ ¨D¬D ¨D¦ § « ¨ ® ª£¨
#¡
¡ j
¡
j/
j ¡
9 ¢qËn / #vJ/t +r s u r t ¨ r s r Aw tq§ t } { } hm#p y t u r r §#} } m qu m }&~ y p m p
j
büyük bir örgüttür.
U ¨ r s r r } r qr p r p r m Ö~ p#~ p z/t p r u t p+ t y r t } t v/ t#v s t r }
j j/
V t } { } hm#p y t u r /s r } t y ¬ } t +u t } r p t t ¨ r s r r p v/m s v+~ y ~ p#~ p|m } s&~ } ~ u m y ~ o t t { u t p+ t#v s t r } U ¨ r s r r } r qr / + m#p m «#u t w t t ¨ t } u t p r } t+z/t « p t# w t } t v s t r } U ¨ r s r r } r qr p r p «#} ¬ s s t#v r t ¨ r r « p ¤/t u r v u t } r p thm#p+m#o s m#} r } } u ¬ w+m } ~ } 9 ¢q Ë t w t } rxs #§ u m# m|w t « u +¬+ v ¬ u s ¬ } ¬ w m } ~ }
j
j j/
j+ j j
j j3
9 ¢qËn z/t p r u r v u t } tq z+ + ´y m ¨ u m# m#v r +r p m #~3 t ¨ r r qu t } z m#§ hm v s m+ ~ } j3 ¯U ¨ r s r ´y+¬ } t ¤+r /« } ¬ s ¬ p y/s } m+s t &r v|o t t+{&u t } r ¬/ t } r p t m#v u m p+ hm v s m+ ~ }
j
¡
j
j/ ° t qr /s th #r } t p { m u m t ¨ r s r §#} } m ¿~ p #mhr o/s r z m u m } ~ p v/m } ~ u m#p+m hm+ ~ ¨ ~/ #u y / | t p t+z+r qu t } t } /t#v u t + qr /s r } j ± U ¨ r s r § } + } m# qu m } ~ p#~ p y #p +u m } ~ p#~ #«#} t v r +r p ¬ y/s yönetimden gelen #r }+s m u t#§ w+m } ~ } j/² U ¨ r s r r } r qr /y ~ p#~ } u ~ v/m z+p+m v u m#}&~ m#u ~ m p / p m p ~ ¿ #¬/s /th§ m z ~ w ?y § m z+u m + m v|r +r p|« } ¬/s ¬ p r ¨ t }# r } r qu t } r z+u tq} t v3m# t s o m u r p t r }
j j
j +
j j j
¡ j/ j j
³<´ ¬ ´ ©"¥ ¦ § ¨ © ¨&ª£¨
µ=¶ ·?·
%X VRUXODUD ³7DPDPHQ .DWÕOÕ\RUXP ´ YH ³+Lo .DWÕOPÕ\RUXP ´
VHoHQHNOHUL DUDVÕQGD YHULOHQ FHYDSODUÕQ RUWDODPDVÕQD EDNÕOGÕ÷ÕQGD HQ \ NVHN
RUWDODPD [ ³(÷LWLPLQ DUWDQ |QHPL YH PDOL\HW \DUDU NDUúÕODúWÕUPDODUÕ H÷LWLP VRQXoODUÕQÕQ J|U OPHVLQL ]RUXQOX NÕOPDNWDGÕU´ |QHUPHVLQGH RUWD\D
oÕNPÕúWÕU 'L÷HU \ NVHN RUWDODPDODU VÕUDVÕ\OD 7&0%¶QLQ E \ N ELU H÷LWLP
E WoHVLQH VDKLS ROPDVÕ [ H÷LWLP SURJUDPODUÕQÕQ |UJ WH \DSWÕ÷Õ NDWNÕQÕQ J|U OPHN LVWHQPHVL [ \HQLOLNOHUH DoÕN ELU H÷LWLP OLGHUL ROPDVÕ
[ 7&0%¶QLQ oRN oHúLWOL H÷LWLP YH SHUIRUPDQV JHOLúLP SURJUDPODUÕ VXQDQ E \ N ELU |UJ W ROPDVÕ [ (÷LWLP %LULPLQLQ LPDMÕQÕQ \HQLOHQPHVL
JHUHNOLOL÷L [ NRQXODUÕQGD JHUoHNOHúPLúWLU
.DWÕOÕPFÕODUÕQ HQ ROXPVX] J|U ú ELOGLUGLNOHUL |QHUPH LVH ³(÷LWLP
ELULPLQLQ VÕQÕUOÕ ND\QDNODU LoLQ |UJ W Q GL÷HU ELULPOHUL\OH UHNDEHW KDOLQGH
ROPDVร ยด |QHUPHVL ROPXรบWXU %XUDGDQ DQNHWH NDWร ODQODUร Q 7&0%ยถGH Eย WoH SD\ร
YH ND\QDN GDรทร Oร Pร NRQXVXQGD ELULPOHU DUDVร UHNDEHWLQ \DรบDQPDGร รทร
J|Uย รบย QGH ROGXNODUร VRQXFX oร NPDNWDGร U
6RQXo RODUDN DQNHW JHQHOLQGH VRUXODUD YHULOHQ FHYDSODUร Q RUWDODPDVร
RODUDN JHUoHNOHรบPLรบWLU 9HUL WRSODPD YH |Ooย P Nย OWย Uย GHรทHUOHQGLUPH
HรทLWLPLQ VRQXFX HรทLWLPLQ NDWNร Vร YH SHUIRUPDQV JHOLรบLPLQGH |QFย ROPD JLEL
NRQXODUGD (รทLWLP %LULPLQLQ JHOLรบWLULOPHVLQGH 52, 0RGHOL X\JXODQDUDN o|]ย P
VDรทODQDELOHFHNWLU
7RSODP 3XDQODUD รธOLรบNLQ %XOJXODU -DFN 3KLOOLSV WDUDIร QGDQ JHOLรบWLULOHQ 52, 0RGHOLQLQ |UJย WOHUGH
X\JXODQDELOLUOLรทLQL YH |UJย Wย Q EX X\JXODPD LoLQ KD]ร U ROXS ROPDGร รทร Qร |OoHQ
|OoHNWHQ X\DUODQDQ EX DQNHWWH GHรทHUOHQGLUPHOHU HOGH HGLOHQ SXDQODUร Q
WRSODPร QD J|UH \DSร OPร รบWร U 'HรทHUOHQGLUPH SXDQ DUDOร NODUร YH EXQODUร Q QH
DQODPD JHOGLรทL 7DEOR ยถGH EHOLUWLOPLรบWLU - 3KLOOLSV 3 3KLOOLSV
3URILW:LVH 52, ,QVWLWXWH ,QF 6WRQH
7$%/2 52, 02'(/รธ1รธ1 8<*8/$1$%รธ/รธ5/รธรถรธ 38$1 7$%/268
3XDQ $UDOร รทร
โ โ
โ
โ
<RUXP
gUJย W HรทLWLP SURJUDPODUร QGD 52, 0RGHOLQL X\JXODPDN LoLQ KHQย ] DGD\ GHรทLOGLU
gUJย W 52, 0RGHOLQLQ X\JXODQPDVร LoLQ Jย oOย ELU DGD\ ROPDPDNOD ELUOLNWH EX G|QHPGH 52, \DNODรบร Pร Qร Jย oOHQGLUHFHN ED]ร |Ooย P Vย UHoOHULQLQ L]OHQPHVLQH YH GHรทHUOHQGLUPH VLVWHPOHULQLQ L\LOHรบWLULOPHVLQH EDรบODQDELOLU \D GD YDURODQ VLVWHP \HQLGHQ gรถzden geรงirilebilir. Bu dรถnem, ROI Modelinin รถrgรผtte uygulamaya geรงirilmesi iรงin en iyi dรถnemdir. Bu QRNWDGD HรทLWLP VRQXoODUร Qร \D GD \DWร Uร PODUร Q JHUL G|Qย รบย Qย J|VWHUPH NRQXVXQGD JHUoHN ELU EDVNร EXOXQPDPDNOD ELUOLNWH |UJย W 52, PRGHOLQL X\JXODPD NRQXVXQGD ELOJL YH EHFHULOHULQL JHOLรบWLUPHOL YH HรทLWLPLQ YH GHรทHUOHQGLUPHQLQ L\LOHรบWLULOPHVL LoLQ JLULรบLPGH EXOXQPDOร Gร U
gUJย W 52,ยถ\L LoHUHQ oRN NDSVDPOร ELU |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFLQH KHPHQ geรงilmesi iรงin en uygun dรถnemdedir.
ยธย m z+p+m v ยธ?V Vยนo r u u r ยง y ย /ย ย ย +ย ย 3y= j ย +ย =ย ยผj ย ย ยน ยบ ยฐ ย ย p y3s r s ย s tFย p ยค? ย 3ย #ย ย +ย
(รทLWLP %LULPL \|QHWLFLOHUL YH X]PDQODUร Qร Q EHรบOL /LNHUW WLSL |OoHN
รผzerinden รถUJย WH YH HรทLWLP ELULPLQH LOLรบNLQ DQNHWH YHUGLรทL FHYDSODUGDQ HOGH
HGLOHQ WRSODP SXDQODUร Q Vร NOร รทร YH \ย ]GHVL 7DEOR ยถGD J|VWHULOPLรบWLU
7DEOR\D J|UH SXDQ DUDOร รทร YH DUDVร QGD GHรทLรบPHNWH ROXS WRSODP
SXDQODUร Q RUWDODPDVร ยถGLU .DWร Oร PFร ODUร Q GHรทHUOHQGLUPHOHULQLQ JHUHN
RUWDODPD JHUHNVH WRSODP SXDQODU LWLEDUÕ\OD 52, 0RGHOL X\JXODPDODUÕQÕ
GHVWHNOH\LFL \|QGH ROGX÷X J|]OHPOHQPHNWHGLU
7$%/2 723/$0 38$1/$5$ *g5( 6,./,. 9( <h='(/(5
«mÀ Á?© À Á
»9¼ ® © ¨&ª¾½ ¿D¨D¬
+ + ¡ j +
j j j
j
j
»9¼ ® © ¨&ª
j
Å µ
ÂBÃ&Ä" ´
# j j j
Å"Æ?Æ&¶ Æ
%X WDEORGDQ HOGH HGLOHQ ELOJLOHULQ - 3KLOOLSV¶LQ EHOLUOHGL÷L SXDQ
DUDOÕ÷ÕQGDNL 3 3KLOOLSV \HUL LVH 7DEOR ¶GH J|VWHULOPLúWLU
7$%/2 7&0% ødø1 52, 0'(/ø1ø1 8<*8/$1$%ø/ø5/øöø 6218d/$5, 3XDQ $UDOÕ÷Õ
6RQXo
6ÕNOÕN < ]GH
7&0% (÷LWLP %LULPL 52, 0RGHOLQL X\JXOamak için KHQ ] DGD\ GH÷LOGLU
7&0% (÷LWLP %LULPL 52, 0RGHOLQL X\JXODPDN J oO ELU DGD\ GH÷LOGLU 7&0% (÷LWLP %LULPL 52, 0RGHOLQLQ X\JXODPD\D EDúODQPDVÕ LoLQ HQ L\L G|QHPGHGLU
7&0% (÷LWLP %LULPL 52,¶\L LoHUHQ oRN NDSVDPOÕ ELU |Oo P YH GH÷HUOHQGLUPH V UHFLQH KHPHQ JHoLOPHVL için en uygun dönemdedir. 7RSODP
7DEOR\D J|UH DQNHWH FHYDS YHUHQ H÷LWLP \|QHWLFLVL YH X]PDQGDQ
¶VÕ 52, 0RGHOLQLQ 7&0% (÷LWLP %LULPLQGH X\JXODPD\D JHoLULOPHVL
LoLQ HQ L\L G|QHP ROGX÷XQX J|VWHUHQ SXDQ DUDOÕ÷ÕQGD FHYDS YHUPLúWLU
%X QRNWDGD H÷LWLP VRQXoODUÕQÕ \D GD \DWÕUÕPODUÕQ JHUL G|Q ú Q J|VWHUPH
NRQXVXQGD VW \|QHWLPGHQ NDWÕOÕPFÕODUGDQ YH\D H÷LWLPOH LOJLOHQHQ GL÷HU
NLúLOHUGHQ JHOHQ JHUoHN ELU EDVNÕ EXOXQPDPDNWDGÕU $QFDN (÷LWLP %LULPL EX
G|QHPGH |QFHOLNOH 52, 0RGHOL X\JXODPDODUÕ NRQXVXQGD ELOJL YH EHFHULOHULQL
JHOLúWLUPHOL H÷LWLPLQ YH GH÷HUOHQGLUPHQLQ L\LOHúWLULOPHVL LoLQ JLULúLPGH
EXOXQPDOÕGÕU %XQXQ LoLQ VRUXPOX RODFDN NLúLOHUL YH KDQJL SURJUDPODUGD 52,
0RGHOLQLQ
X\JXODQDFD÷ÕQÕ
EHOLUOHPHOL
JHUHNVLQLP
GX\XODQ
V UHoOHUL
WDQร PODPDOร
GHรทHUOHQGLUPHGH
HOGH
HGLOHFHN
YHULOHUL
QLWHOLNOHUL
YH
]DPDQODPDVร Qร SODQODPDOร YH 52, KHVDSODPDVร Qร Q KDQJL |Ooย POHUOH
LOรบNLOHQGLULOHFHรทLQL DUDรบWร UPDOร Gร U
(รทLWLP \|QHWLFL YH X]PDQODUร QGDQ ยถL 52, 0RGHOLQLQ 7&0%
(รทLWLP %LULPLQGH X\JXODQPD\D KHPHQ JHoLULOHELOHFHN YH\D X\JXODPDODUร Q
Jย oOHQGLULOHFHN Gย ]H\GH ROGXรทXQX J|VWHUHQ SXDQ DUDOร รทร QGD FHYDS
YHUPLรบWLU %X G|QHP 7&0% (รทLWLP %LULPL LoLQ 52, 0RGHOLQLQ LOHUL DรบDPDGD
X\JXODQDELOPHVL LoLQ ROGXNoD NDSVDPOร ELU |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFLQH
KHPHQ JHoLOPHVLQH X\JXQ NRรบXOODUร Q PHYFXW ROGXรทX ELU G|QHPGLU
$QNHWH NDWร ODQ NLรบL LVH 7&0% (รทLWLP %LULPLQLQ 52,
0RGHOLQLQ X\JXODQPDVร LoLQ Jย oOย ELU DGD\ ROPDGร รทร Qร J|VWHUHQ SXDQ
DUDOร รทร QGD FHYDS YHUPLรบWLU %X GHรทHUOHQGLUPH\H J|UH (รทLWLP %LULPLQLQ 52,
\DNODรบร Pร Qร Jย oOHQGLUHFHN 52, 0RGHOL X\JXODPDVร Qร Q DOW\DSร Vร Qร VDรทOD\DFDN
ED]ร |Ooย P Vย UHoOHULQLQ L]OHQPHVLQH YH GHรทHUOHQGLUPH VLVWHPOHULQLQ
L\LOHรบWLULOPHVLQH EDรบODQPDOร Gร U
6RQXo RODUDN DQNHW %DQNDยถ\ร YH (รทLWLP %LULPLQL L\L WDQร Gร NODUร
YDUVD\ร ODQ HรทLWLP \|QHWLFLOHUL YH X]PDQODUร Qร Q GHรทHUOHQGLUPHOHULQLQ Eย \ย N
oRรทXQOXรทX PRGHOLQ X\JXODQPDVร NRQXVXQGD 7&0%ยถ\L ELU DGD\ RODUDN
J|Uย OGย รทย Qย YH 52, 0RGHOLQLQ JHUHkรงelerinde belirtilen sebeplerin bir
oRรทXQXQ PHYFXW VLVWHPGH YDUROGXรทXQX J|VWHUPLรบWLU $\Uร FD DQNHWWH HOGH
HGLOHQ HรทLWLPLQ |QHPL YH PDOL\HW \DUDU NDUรบร ODรบWร UPDODUร QHGHQL\OH HรทLWLP
VRQXoODUร Qร Q YH SURJUDPODUร Q %DQNDยถ\D \DSWร รทร NDWNร Qร Q J|Uย OPHN LVWHQPHVL
Eย \ย N ELU HรทLWLP Eย WoHVL HรทLWLPLQ %DQNDยถGDNL GHรทLรบLP |QFHOLNOHULQGH DQDKWDU
ELU UROย ROPDVร SHUIRUPDQV JHOLรบWLUPH Vย UHoOHULQGH NDWNร Vร Qร Q DUWร Uร OPDVร
KHGHIL YH (รทLWLP %LULPLQLQ LPDMร Qร Q \HQLOHQPHVL JHUHNOLOLรทL 52, 0RGHOL
X\JXODPDVร Qร Q KD\DWD JHoLULOPHVLQH GX\XODQ LKWL\DFร GRรทUXODPDNWDGร U
<('รธ1&รธ %g/h0 6218d 9( g1(5รธ/(5 (รทLWLP ELULPOHUL |UJย Wย Q Kร ]ร QD YH WHNQRORMLN GHรทLรบPHOHUH X\JXQ
\HWHQHNOL LรบJย Fย NDSDVLWHVL \DUDWPDN DPDFร \OD |UJย W LKWL\DoODUร Qร NDUรบร ODPDN
HWNLOL HรทLWLP SURJUDPODUร LOH PHYFXW Lรบgรผcรผnรผ gรผรงlendirmek ve bรถylece รถrgรผt
SHUIRUPDQVร Qร YH EDรบDUร Vร Qร DUWร UPDN GXUXPXQGDGร U (WNLOL ELU HรทLWLPLQ
SODQODQPDVร YH X\JXODQPDVร LoLQ LKWL\Do DQDOL]L KHGHIOHULQ EHOLUOHQPHVL
LoHULN WHVSLWL NDWร Oร PFร ODUร Q VHoLOPHVL HรทLWLP LoLQ X\JXQ ]DPDQ YH RUWDPร Q
VHoLOPHVL PDO]HPH YH GRQDQร Pร Q KD]ร UODQPDVร SURJUDPร Q Gย ]HQOHQPHVL YH
GHรทHUOHQGLULOPHVL JLEL DNWLYLWHOHU ND\QDN JHUHNWLUHQ YH |UJย WH PDOL\HW
\ย NOH\HQ LรบOHPOHUGLU %X QHGHQOH HรทLWLP ELULPOHUL GLรทHU |UJย W \DWร Uร PODUร JLEL
HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q JHUL G|Qย รบย Qย |OoHUHN YH PDOL\HW HWNLOL HรทLWLPOHUL
\ย Uย WHUHN |UJย W EDรบDUร Vร QD NDWNร VDรทODPD\D YH EX NDWNร \ร Vย UGย UPH\H
oDOร รบPDOร Gร U
(รทLWLP SURJUDPODUร QGD PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ VDรทODQPDVร LON DรบDPDGD
PDOL\HWOHULQ LNLQFL DรบDPDGD \DUDUODUร Q EHOLUOHQPHVLQL EXQODUร Q |Ooย Pย Qย YH
SDUDVDO WHULPOHUOH LIDGH HGLOPHVLQL |UJย Wย Q HรทLWLPH KDUFDGร รทร SDUDQร Q |UJย W
\DWร Uร PODUร QGDQ VD\ร OPDVร Qร Wย P EXQODUร VDรทODPDN ย ]HUH |UJย WWH JHUHN
PDOL\HW KHVDSODUร JHUHNVH \DWร Uร PODUร Q GHรทHUOHQGLULOPHVL YH JHUL G|Qย รบ
RUDQร Qร Q EHOLUOHQPHVL LoLQ ED]ร \|QWHPOHULQ JHOLรบWLULOPHVLQL JHUHNWLUPHNWHGLU
(รทLWLPGH PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ |Ooย Pย \D GD HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q JHUL
G|Qย รบย Qย EHOLUOHPHGH \D\Jร Q RODUDN NXOODQร ODQ 52, \|QWHPL HรทLWLPLQ |UJย WH
VDรทODGร รทร NDWNร Qร Q ILQDQVDO \|QWHPOHUOH KHVDSODQPDVร QD YH GHรทHUOHQGLUPH
LKWL\DoODU YH SURJUDP KHGHIOHUL DUDVร QGD EDรทODQWร NXUXOPDVร QD GX\XODQ
JHUHNVLQLP GRรทUXOWXVXQGD JHOLรบWLULOPLรบWLU 'LรทHU \DWร Uร P DOWHUQDWLIOHUL LoLQGH
HรทLWLPLQ ROXPOX HWNLVLQLQ J|VWHULOPHVL HWNLVL D] \D GD HWNLVL] SURJUDPODUGDQ
ND\QDNODQDQ
PDOL\HWOHULQ
DOWร Qร Q
oL]LOPHVL
YH
WHPHOGH
YHULPOLOLรทH
RGDNODQร OPDVร 52, \|QWHPLQLQ |QHPLQL KHU JHoHQ Jย Q GDKD GD DUWร UPDNWDGร U
%X |QHP GRรทUXOWXVXQGD oDOร รบPDGD LQFHOHPH NRQXVX \DSร ODQ
\|QWHPLQ 7&0% HรทLWLP SURJUDPODUร QD X\JXODQDELOLUOLรทL DUDรบWร Uร OPร รบWร U %X
oHUoHYHGH 7&0%ยถGHNL HรทLWLP PDOL\HWOHUL KDUFDPDODU HรทLWLP Eย WoHVL YH
$'00 Doร Vร QGDQ PHYFXW GXUXP LQFHOHQPLรบ E|\OHFH 52, \|QWHPLQLQ
X\JXODQPDVร LoLQ JHUHNOL RODQ DOW\DSร Qร Q YH PRGHOH YHUL VDรทOD\DQ XQVXUODUร Q
LQFHOHQPHVL DPDoODQPร รบWร U 52, \|QWHPLQLQ %DQNDยถGD X\JXODQDELOLUOLรทLQL
DUDรบWร UPDN ย ]HUH |UQHN RODUDN ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ (รทLWLP 3URJUDPร ยด
GHรทHUOHQGLULOPLรบWLU 3URJUDPร Q WHSNL |รทUHQPH X\JXODPD |UJย WVHO HWNL
DรบDPDODUร QGD KHGHIOHUL NDUรบร ODPD EDรบDUร Vร YH PDOL\HW \DUDU NDUรบร ODรบWร UPDODUร
iรงin veULOHU ยณ52, 0RGHOLยดQGHQ X\DUODQDUDN KD]ร UODQDQ ELU DQNHWOH HOGH
HGLOPLรบWLU 52, 0RGHOL EX GHรทHUOHQGLUPHOHUOH SURJUDPร Q NDWNร Vร LOH LOJLOL
VRQXoODUGD VD\ร VDO ELU NDQร W VDรทOD\DUDN |UJย Wย Q HOGH HWWLรทL GHรทHUOHUL
SURJUDPร Q HNVLNOLNOHULQL X\JXODPD\ร HQJHOOH\HQ YH NROD\ODรบWร UDQ XQVXUODUร
SURJUDPร Q JHOLรบWLULOPHVL NRQXVXQGDNL LSXoODUร Qร J|VWHUHUHN DQODPOร ELU
\DNODรบร P VDรทODPร รบWร U
7&0%ยถQLQ 52, X\JXODPDODUร LoLQ DGD\ ROXS ROPDGร รทร Qร |OoHQ LNLQFL ELU
DQNHW LOH HรทLWLP \|QHWLFLOHUL YH X]PDQODUร Qร Q \|QWHPLQ %DQNDยถGD
X\JXODQDELOLUOLรทL NRQXVXQGDNL \DNODรบร PODUร Qร J|VWHUHQ YHULOHU WRSODQPร รบWร U
<ย Uย Wย OHQ oDOร รบPDODUGD HOGH HGLOHQ VRQXoODUร Q 52, 0RGHOL YH 7&0%
Doร Vร QGDQ GXUXPX RUWD\D NRQPD\D oDOร รบร OPร รบWร U
$UDรบWร UPDGD HOGH HGLOHQ VRQXoODU 7&0%ยถGHNL PHYFXW GXUXP 52,
0RGHOL X\JXODPDVร LoLQ NDWร Oร PFร ODUD X\JXODQDQ YH HรทLWLP \|QHWLFLOHULQH
X\JXODQDQ DQNHWOHUGHQ HOGH HGLOHQ ELOJLOHUH J|UH ย o DรบDPDGD HOH DOร QPร รบWร U 7&0%ยถGHNL 0HYFXW 'XUXP
7&0%ยถGH HรทLWLP PDOL\HWOHULQLQ \DSร Vร QD EDNร OGร รทร QGD WDVDUร P Eย WoH
KD]ร UODPD YH GHรทHrlendirmede,
genel
giderler
ve
yรถnetim
giderleri
NDSVDPร QGD \HU DODQ GROD\Oร PDOL\HWOHU GLNNDWH DOร QPDPDNWD EX PDOL\HWOHUH
LOLรบNLQ ND\ร WODU GLรทHU ELULPOHU WDUDIร QGDQ WXWXOPDNWD YH L]OHQPHNWHGLU 7RSODP
HรทLWLP PDOL\HWOHULQGH GROD\Oร PDOL\HWOHULQ \HU DOPDPDVร JHUoHN PDOL\HWOHUH
XODรบPD NRQXVXQGD KDWDODUD \RO DoPDNWDGร U 2\VD PDOL\HW \DUDU NDUรบร ODรบWร UPDODUร YH ILQDQVDO KHVDSODPDODU SURJUDPD LOLรบNLQ Wย P PDOL\HW
YHULOHULQLQ LoHULOPHVLQL JHUHNOL Nร OPDNWDGร U %DUNHU &DPSEHOO
&DUQDYDOH YH 6FKXO] &DVFLR - 3KLOOLSV D E D
E 3 3KLOOLSV 6ZDQVRQ 6ZDQVRQ YH *UDGRXV
:LOWVKHU
'RรทUXGDQ PDOL\HWOHUGH LVH KHU ELU SURJUDP LoLQ DQDOL] WDVDUร P
JHOLรบWLUPH X\JXODPD YH GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร QGD HรทLWLP SHUVRQHOLQLQ YH
\|QHWLFLOHULQ
KDUFDGร รทร
YH
NDWร Oร PFร ODUร Q
HรทLWLPGH
JHoLUGLรทL
Vย UHOHU
KHVDSODQPDPDNWDGร U 3URJUDPODUร Q WDVDUร P DรบDPDVร QGD YH \ร OOร N Eย WoHOHULQ
KD]ร UODQPDVร QGD VDGHFH SURJUDP ย FUHWL |รทUHWLP HOHPDQร ย FUHWL Dรทร UODPD YH
LNUDP JLGHUOHUL LOH NDWร Oร PFร ODUร Q VH\DKDW JLGHUOHUL JLEL X\JXODPD\D LOLรบNLQ
GRรทUXGDQ PDOL\HW XQVXUODUร KHVDSODQPDNWDGร U
%X GXUXP %DQNDยถQร Q JHQHO KHVDS Gย ]HQLQGHQ PXKDVHEH
\DSร Vร QGDQ EX YHULOHUH XODรบPDQร Q ]RUOXรทXQGDQ YH ย VW \|QHWLPLQ HรทLWLPH ELU
PDOL\HW RODUDN GHรทLO |UJย WVHO ELU \DWร Uร P RODUDN \DNODรบPDVร QGDQ
ND\QDNODQPDNWDGร U 7RSODP PDOL\HW YHULOHULQH XODรบPDN LoLQ Eย Wย Q SURJUDPODU
\HULQH EDรบODQJร o RODUDN 52, X\JXODPDODUร \D GD PDOL\HW HWNLOLOLรทLQ |Ooย OPHVL
KHGHIOHQHQ SURJUDPODUGD GRรทUXGDQ YH GROD\Oร PDOL\HWOHULQ KHVDSODQPDVร
JHUHNPHNWHGLU
(รทLWLP Eย WoHOHULQLQ JHQHO |UJย W Eย WoHOHULQGHQ DOGร รทร SD\ YH\D Eย WoH
Eย \ย NOย รทย Doร Vร QGDQ 7&0%ยถQLQ ED]ร PHUNH] EDQNDODUร YH JHOLรบHQ |UJย WOHULQ
JHULVLQGH EXOXQPDVร EX RUDQODUร Q JHQHO Eย WoH Gร รบร QGD EDรบND IDNW|UOHUH EDรทOร
ROPDVร YH NDUรบร ODรบWร UPDODUร Q EHOOL VWDQGDUWODUD GD\DQPDVร JHUHNOLOLรทL LOH J|]
DUGร HGLOHELOHFHN Gย ]H\GHGLU %DQNDยถGD Vร Qร UOร ND\QDNODU LoLQ GLรทHU ELULPOHUOH
UHNDEHW KDOLQGH EXOXQXOPDPDVร \D GD ND\QDNODUร Q Vร Qร UOร Oร รทร Qร Q \D\Jร Q ELU
J|Uย รบ ROPDPDVร QHGHQL\OH LVWHQLOGLรทLQGH DUWร Uร ODELOHFHN HรทLWLP Eย WoH SD\ร
HรทLWLP PHUNH]LQLQ Vร Qร UOร RODQDNODUร YH ELULP WDOHSOHUL QHGHQL\OH \ร OODU LWLEDUร \OD
oRN Eย \ย N DUWร รบODU J|VWHUPHPHNWHGLU \ร OODUร DUDVร QGD RUWDODPD
HรทLWLP Eย WoHVL SD\ร ยถGLU
(รทLWLP KDUFDPDODUร Doร Vร QGDQ SODQODPD YH X\JXODPD DรบDPDVร QGD
IDUNOร Oร NODU
RUWD\D
oร NPDNWDGร U
%ย WoHGHQ
D\Uร ODQ
|GHQHNOHULQ
KDUFDQPD NXOODQร OPD RUDQร RUWDODPD ยถOHUGH JHUoHNOHรบPHNWHGLU %X
GXUXP PDOL\HW WDKPLQOHULQLQ YH KHVDSODPD \|QWHPOHULQLQ RODVร GXUXPODU \D da
bรผtรงe HVQHNOLN SD\ร RODUDN D\Uร ODQ PLNWDUODUร Q \HQLGHQ J|]GHQ
JHoLULOPHVLQL SODQODQDQ SURJUDPODUร Q JHUoHNOHรบPH RUDQODUร Qร Q \ย NVHOPHVLQL
HNRQRPLN Jย QFHO XOXVODUDUDVร JHOLรบPHOHUOH RUWD\D oร NDQ YH LKWL\DoODUร
NDUรบร OD\DFDN SURJUDPODUD \|QHOLN L\L |QJ|Uย \DSร OPDVร Qร JHUHNWLUPHNWHGLU
'RรทUX ]DPDQGD YH GRรทUX NLรบLOHU LoLQ \DSร ODFDN HWNLOL HรทLWLPOHULQ |QJ|Uย OHUH
GD\DOร L\L ELU ILQDQVDO SODQODPD LOH o|]ย POHQPHVL ILQDQVDO YH IL]LNVHO
ND\QDNODUOD LKWL\DoODU DUDVร QGD GHQJH VDรทODQPDVร JHUHNPHNWHGLU
Hizmet sektรถrรผnde vH HรทLWLPLQ SDUDVDO ELU GHรทHU \DUDWPDGร รทร
Gย รบย Qย OHQ DODQODUGD HรทLWLPLQ |UJย W NDUร QD \DSWร รทร NDWNร Qร Q EHOLUOHQPHVL 52,
0RGHOLQLQ X\JXODQPDVร SDUDVDOODรบWร UPD \|QWHPL JHOLรบWLULOPHVL YH EX \|QWHPLQ
Jย YHQLOLUOLรทLQLQ EHOLUOHQPHVL VRQ GHUHFH Jย o ROPDNWDGร U +DVVHWW %X
oHUoHYHGH $'00 YHULOHUL DUDรบWร UPDGD JHQHO RODUDN |UJย WVHO HWNLQLQ
SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร
DรบDPDVร QGD
YH
0ย Gย UOย N
WHPHO
DNWLYLWHOHULQGH
SURJUDPGDQ GROD\ร VDรทODQDQ LOHUOHPHQLQ \DUDWWร รทร PDOL\HW WDVDUUXIODUร Qร Q
J|VWHULOPHVLQGH EDรบYXUXODQ VRQ GHUHFH NXOODQร รบOร ELU DUDo ROPXรบWXU %X
YHULOHULQ GDKD VRQUD \ย Uย Wย OHFHN 52, X\JXODPDODUร QGD NXOODQร OPDVร REMHNWLI
ELU YHUL VHWL VDรทOD\DFDNWร U
$'00 VLVWHPL SUREOHPOL DODQODUร DNWLYLWH GHQJHOHUL YH SHUVRQHO
GDรทร Oร Pร QGDNL KDWDODUร J|VWHUHUHN \|QHWLFL NDUDUODUร QD \DUGร PFร ROPDNWDGร U
'RรทDQ *ย QGย ] .DSODQ YH &RRSHU 3HNGHPLU
7Dรบoร (รทLWLP %LULPLQLQ VRQ G|UW \ร OOร N DNWLYLWH GDรทร Oร Pร QD EDNร OGร รทร QGD
WHPHO HรทLWLP LรบOHYL Gร รบร QGDNL ED]ร DNWLYLWHOHUGH \ย NVHN PDOL\HWOHULQ RUWD\D
oร NPDVร VLVWHPLQ J|VWHUPH\L DPDoODGร รทร ED]ร KDWDODUD LรบDUHW HWPHNWHGLU
gUQHรทLQ HรทLWLP LรบOHWPH KL]PHWOHUL SHUVRQHO LรบOHPOHUL YH Eย UR KL]PHWOHUL
DNWLYLWHOHULQLQ PDOL\HWOHUL HรทLWLP HWNLQOLNOHUL EDรทร PVร ] ELU KL]PHW ELQDVร QGD
\ย Uย Wย OGย รทย LoLQ WHPHO HรทLWLP DNWLYLWelerinden sonra gelecek kadar yรผksek
Gย ]H\GH JHUoHNOHรบPHNWHGLU %X Wย U WHPHO ELULP LรบOHYL VD\ร OPD\DQ DNWLYLWHOHULQ
\DQ \D GD DOW DNWLYLWH JUXSODUร RODUDN LOJLOL ROGXรทX WHPHO DNWLYLWH\H \D GD HรบLW
RODUDN GLรทHU DNWLYLWHOHUH \DQVร Wร OPDVร ELU o|]ย P RODELOLU $\Uร FD EX DNWLYLWH
PDOL\HWOHULQLQ ROXรบWXUXOPDVร QGD NXOODQร ODQ ]DPDQ WDEORVXQXQ GDKD ELOLQoOL
GHQJHOL YH X]XQ YDGHOL Gย รบย Qย OHUHN GROGXUXOPDVร NRQXVXQGD SHUVRQHO
D\Gร QODWร OPDOร Gร U 52, 0RGHOLQLQ X\JXODPDVร \D\Jร QODรบWร Uร OGร รทร QGD PDOL\HW YHULOHULQL
VDรทOD\DFDN $'00 VLVWHPLQLQ WHPHO HรทLWLP DรบDPDODUร Qร J|VWHUHFHN รบHNLOGH
\HQLGHQ Gย ]HQOHPHVL DNWLYLWH GHQJHVLQLQ YH EX DรบDPDODUGD \ย NOHQLOHQ GROD\Oร
PDOL\HWOHULQ J|Uย OPHVLQGH NROD\Oร N VDรทOD\DFDNWร U 52, 0RGHOL 8\JXODPDVร
ร rnek olarak seรงilen โ Dreamweaver Temel 'ย ]H\ (รทLWLP 3URJUDPร ยด
LOH SHUVRQHOLQ YHULPLQLQ DUWร Uร OPDVร ZHE VD\ID WDVDUร PODUร Qร Q %DQND
oDOร รบDQODUร QFD KD]ร UODQDUDN \DSร P L]OHPH WDVDUร P Jย QFHOOHPH YH EDNร P
PDOL\HWOHULQGH WDVDUUXI VDรทODQPDVร ]DPDQ WDVDUUXIX KDWDQร Q D]DOPDVร YH Lรบ
sรผreรงlerinin iyLOHรบWLULOPHVL KHGHIOHQPLรบWLU 3URJUDPร Q EX KHGHIOHUL NDUรบร ODPD
EDรบDUร Vร NDSVDPร QGD 52, 0RGHOL DQNHWL LOH HOGH HGLOHQ VRQXoODU DรบDรทร GD
Vร UDODQPร รบWร U
7HSNL DรบDPDVร QGDQ HOGH HGLOHQ RUWDODPD NDWร Oร PFร ODUร Q
SURJUDP LoHULรทL \|QWHPL |รทUHWLP HOHPDQร RUWDP YH HGLQLOHQ ELOJLOHUH LOLรบNLQ
PHPQXQL\HWOHULQL YH JHQHO RODUDN SURJUDPร Q EHรทHQLOGLรทLQL J|VWHUPHNWHGLU
(GLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL LรบH X\JXODPD Vย UHVL PLNWDUร YH \ROX NRQXVXQGD
NDWร Oร PFร QL\HWOHULQL J|VWHUHQ ยณH\OHP SODQODUร ยดQGDQ NDWร Oร PFร ODUร Q Eย \ย N RUDQGD
LรบH X\JXODPD \DSDFDNODUร VRQXFX HOGH HGLOPLรบWLU %X VRQXo GHรทHUOHQGLUPHQLQ
LOHUL
DรบDPDODUD
JLGHFHรทLQL
J|VWHUPHNWHGLU
3URJUDP
\ย Uย Wย Oย UNHQ
NDWร Oร PFร ODUร Q ELU E|Oย Pย WDUDIร QGDQ GRQDQร P PDO]HPH YH SURJUDP Vย UHVLQH
LOLรบNLQ VRUXQODU ROGXรทX EHOLUWLOPLรบWLU %X EXOJX GDKD VRQUD JHOLรบWLULOHFHN
SURJUDPODUGD VRUXQODUร Q J|]GHQ JHoLULOPHVLQGH YH JHUHNOL |QOHPOHULQ
DOร QPDVร QGD \DUGร PFร RODFDNWร U
gรทUHQPH DรบDPDVร QGD NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDP Vร UDVร QGD
programdan bir ay sonra 4,05 ortalama ile daha รถnce VDKLS ROPDGร NODUร \HQL
ELOJL YH EHFHULOHU HGLQGLNOHUL VRQXFXQD XODรบร OPร รบWร U %X VRQXo SURJUDPร Q
EHOLUOHQHQ |รทUHQPH KHGHIOHULQL Eย \ย N RUDQGD NDUรบร ODGร รทร Qร J|VWHUPHNWHGLU
8\JXODPD DรบDPDVร QGD NDWร Oร PFร ODUร Q Eย \ย N oRรทXQOXรทX HGLQGLNOHUL
ELOJL YH EHFHULOHUL |QJ|UGย NOHUL Vย UHGH YH รบHNLOGH LรบOHULQH X\JXODPร รบODUGร U %X
X\JXODPD VRQXFXQGD GDKD QLWHOLNOL YH NDOLWHOL VD\ID WDVDUร PODUร WDVDUร P
YDUOร NODUร Qร Q HWNLOL RODUDN NXOODQร OPDVร LรบL ]HQJLQOHรบWLUHQ RODQDNODUร Q
X\JXODQPDVร GDKD L\L NRQWURO YH L]OHPH WHNQRORMLN VWDQGDUWODUD X\JXQ ZHE
VD\ID WDVDUร Pร YH VRUXPOXOXN DODQร Qร Q JHQLรบOHPHVL JLEL SURJUDPOD XODรบร OPDVร
KHGHIOHQHQ JHOLรบPHOHU VDรทODQPร รบWร U
8\JXODPD \DSDPD\DQ NDWร Oร PFร ODU WDUDIร QGDQ Lรบ \RรทXQOXรทX X\JXODPD
Iร UVDWร EXOXQDPDPDVร LรบOHULQ EX \|QGH Gย ]HQOHQPHPLรบ ROPDVร EX NRQXGD ELU
VRUXPOXOXN YH J|UHY YHULOPHPHVL JLEL QHGHQOHU J|VWHULOPLรบ LOHUOH\HQ
]DPDQODUGD X\JXODPD \DSร ODFDรทร EHOLUWLOPLรบWLU %X oHUoHYHGH X\JXODPD\ร
]RUODรบWร UDQ NRQXODU \HWHUOL ]DPDQ ROPDPDVร LรบWHNL GRQDQร P YH WHNQRORMLQLQ
X\JXQ ROPDPDVร Narar verici dรผzeyde bulunmama ve yรถneticilerin destek
ROPDPDVร Gร U %XQXQ \DQร Vร UD X\JXODPD\ร NROD\ODรบWร UDQ NRQXODU NRQXQXQ
VRUXPOXOXN DODQร QGD EXOXQPDVร WHNQRORML YH GRQDQร P LOH oDOร รบPD
DUNDGDรบODUร Qร Q GHVWHรทL ROPXรบWXU 8\JXODPDQร Q \D\Jร QODรบWร Uร OPDVร YH
]RUOXNODUร Q \D GD HQJHOOHULQ RUWDGDQ NDOGร Uร OPDVร LoLQ \|QHWLFLOHULQ
ELOJLOHQGLULOPHVL \|QHWLFL GHVWHรทLQLQ Vย UGย Uย OPHVL LOJLOL NRQXODUGD VRUXPOXOXN
YHULOPHVL GRQDQร P JHUHNWLUHQ LKWL\DoODUร Q EHOLUOHQPHVL YH NDUรบร ODQPDVร
JHUHNPHNWHGLU
$\Uร FD X\JXODPD DรบDPDVร QGD |รทUHQPH KHGHIOHUL oHUoHYHVLQGH
HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUGHQ HQ Vร N NXOODQร ODQODU WHPHO WDVDUร P HOHPDQODUร
รบDEORQOX VD\ID WDVDUร Pร GDYUDQร รบODU YH IRUP HOHPDQODUร GDKD VRQUD
JHOLรบWLULOHFHN SURJUDPODUGD LoHULNWH \HU DODFDN NRQXODUร J|VWHUPHNWHGLU
gUJย WVHO HWNL DรบDPDVร QGD SURJUDPOD XODรบร OPDVร KHGHIOHQHQ
|UJย WVHO VRQXoODUGDQ ]DPDQ WDVDUUXIX DUWDQ Lรบ YHULPOLOLรทL KDWDQร Q D]DOPDVร
ย UHWLP DUWร รบร YH PDOL\HW WDVDUUXIX NRQXVXQGD LOHUOHPH VDรทODQGร รทร VRQXFX HOGH
HGLOPLรบ EX LOHUOHPH RUWDODPD Gย ]H\LQGH JHUoHNOHรบPLรบWLU %X GHรทHUOHUGHQ
DUWDQ Lรบ YHULPOLOLรทL YH PDOL\HW WDVDUUXIX SDUDVDOODรบWร Uร OPร รบWร U
9HULOHULQ SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร QGD |UJย WVHO HWNL VRQXoODUร QGDQ NLรบLVHO
YHULPOLOLN DUWร รบร YH PDOL\HW WDVDUUXIX LOH 7&0% ND]DQFร YH LรบWH VDรทODQDQ
LOHUOHPH |Ooย POHUL NDWร Oร PFร WDKPLQOHUL $'00 YH Lรบ DQDOL]L YHULOHUL
NXOODQร ODUDN oHรบLWOL \|QWHPOHUOH SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OPย รบ SURJUDPร Q
SDUDVDO ID\GDVร <7/ RODUDN KHVDSODQPร รบWร U
3URJUDP PDOL\HWOHUL Wย P PDOL\HW XQVXUODUร Qร LoHUHFHN รบHNLOGH
KHVDSODQPร รบWร U 0HYFXW KHVDSODPD \|QWHPLQGHQ IDUNOร RODUDN DQDOL]
WDVDUร P JHOLรบWLUPH X\JXODPD YH GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร QGD NDWร Oร PFร YH
SHUVRQHOLQ KDUFDGร รทร Vย UHOHU HNOHQHUHN GRรทUXGDQ PDOL\HWOHU SURJUDP Vย UHOHUL
LOH LOLรบNLOHQGLULOHUHN GROD\Oร PDOL\HWOHU KHVDSODQPร รบ WRSODP SURJUDP PDOL\HWL
<7/ RODUDN HOGH HGLOPLรบWLU
52, KHVDSODPDVร LoLQ SURJUDPร Q SDUDVDO ID\GDODUร LOH PDOL\HWOHUL
NDUรบร ODรบWร Uร ODUDN 52, RUDQร KHVDSODQPร รบWร U %X RUDQ HรทLWLPH \DWร Uร ODQ
KHU <7/ยถQLQ \DNODรบร N <7/ JHUL G|Qย รบ VDรทODGร รทร Qร SURJUDPร Q ROGXNoD
EDรบDUร Oร EXOXQGXรทXQX YH \DWร Uร P \DSร OPD\D GHรทHU ROGXรทXQX J|VWHUPHNWHGLU
%X VRQXFX NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPร |UJย W Doร Vร QGDQ YH NLรบLVHO JHOLรบLPOHUL
Doร Vร QGDQ \DWร Uร P \DSร OPD\D GHรทHU EXOGXNODUร J|Uย รบย GH GHVWHNOHPHNWHGLU
3URJUDP RUWDODPD LOH 7&0% Doร Vร QGDQ RUWDODPD LOH NLรบLVHO JHOLรบLP
Doร Vร QGDQ X\JXQ ELU \DWร Uร P RODUDN GHรทHUOHQGLULOPLรบWLU
3URJUDP 7&0% Doร Vร QGDQ Jย Qย Pย ]ย Q WHNQRORMLN UHNDEHW YH LOHWLรบLP
RUWDPร QGD NDOLWHOL YH LKWL\DFD G|Qย N WDVDUร PODUOD SUHVWLMLQ DUWPDVร Qร PDOL\HW
YH ]DPDQ WDVDUUXIXQX WHFUย EHOL ELOJLOL GRQDQร POร LQVDQ ND\QDรทร
\DUDWร OPDVร Qร NDPXGDNL LPDMร YH NXUXP LoL LOHWLรบLPLQ DUWPDVร Qร LรบOH LOJLOL
SURMHOHU LoLQ DOW\DSร KD]ร UODQPDVร Qร VDรทODPDNWDGร U .LรบLVHO JHOLรบLP Doร Vร QGDQ
LVH DOร QDFDN J|UHYOHUGH Lรบ HWNLQOLรทLQL YH EDรบDUร \ร DUWร UPDVร \HQL ELOJL YH
EHFHULOHULQ HGLQLOPHVL \DUDWร Fร Oร N YH YHULPOLOLรทLQ DUWPDVร ELOLรบLP VLVWHPOHUL
Doร Vร QGDQ ]HYNOL ELU XรทUDรบ HGLQLOPHVL WDVDUร Pร Q JHOLรบPHVL YH IDUNOร EDNร รบ
Doร ODUร HOGH HGLOPHVL QHGHQL\OH L\L ELU \DWร Uร P RODUDN GHรทHUOHQGLUPHNWHGLU
$QNHW VRQXFXQGD SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OHELOHQ ID\GDODUร Q
\DQร Vร UD SDUDVDOODรบWร Uร ODPD\DQ DPD |UJย WVHO NDWNร Doร Vร QGDQ oRN |QHPOL RODQ
YHULOHU GH HOGH HGLOPLรบWLU .DOLWH DUWร รบร \HWHQHNOHULQ JHOLรบPHVL \DUDWร Fร Oร รทร Q
DUWPDVร ZHE KL]PHWL NXOODQร Fร PHPQXQL\HWL ELOJL\H NROD\ YH Jย YHQLOLU \ROGDQ
XODรบร P GDKD ID]OD LOHWLรบLP oDOร รบDQ PHPQXQL\HWL SUREOHP o|]PHGH EDรบDUร Lรบ
SL\DVDVร QGD ELOJL DYDQWDMร JLEL EX EXOJXODU KHUKDQJL ELU SDUDVDO GHรทHUH YH\D yรผksek bir ROI oranร QD XODรบร ODPDPร รบ ROVD\Gร ELOH SURJUDPร Q 7&0% Doร Vร QGDQ
VRQ GHUHFH ROXPOX NDWNร ODU VDรทODGร รทร Qร J|VWHUPHNWHGLU
'HรทHUOHQGLUPH NDSVDPร QGD SURJUDPร Q JHOLรบWLULOPHVL LOH LOJLOL NDWร Oร PFร
|QHULOHUL GH HOGH HGLOPLรบWLU %XQD J|UH LoHULรทLQ X\JXODPDODU Doร Vร QGDQ
]HQJLQOHรบWLULOHUHN SURJUDP Vย UHVLQLQ X]DWร OPDVร SURJUDPร Jย oOHQGLUHQ GLรทHU
WDVDUร P HOHPDQODUร \D]ร Oร PODUร Qร Q YH HN SURJUDPODUร Q HรทLWLPLQLQ YHULOPHVL
ELULPOHUH \HWHUOL VD\ร GD OLVDQVOร SURJUDP WHPLQ HGLOPHVL \|QHWLFLOHULQ
X\JXODPDODU NRQXVXQGD ELOJLOHQGLULOPHVL 0HULQW ย ]HULQGHQ ZHE VD\IDVร
\DSDFDN GLรทHU %LULP YH รนXEHOHU LoLQ GH WHNUDU HGLOPHVL YH SURJUDPGD Vร N
NXOODQร ODQ ELOJL YH EHFHULOHULQ YH SURMH |GHY E|Oย Pย Qย Q VRQUDNL SURJUDPODUGD
GD \HU DOPDVร SURJUDPร Q JHOLรบWLULOPHVL NRQXVXQGD |QHPOL ELOJLOHU
VDรทODPDNWDGร U %X |QHULOHU oHUoHYHVLQGH H GHYOHW X\JXODPDODUร QD |QFย Oย N
DGร QD |QHPOL ELU DGร P RODQ EX SURJUDPร Q X\JXODPD Dรทร UOร NOร WDVDUODQPDVร YH
SURJUDP VRQUDVร X\JXODPD \DSPD\ร VDรทOD\DFDN DOW\DSร Qร Q KD]ร U ROPDVร
SURJUDPร Q HWNLOLOLรทLQLQ \DQร Vร UD PDOL\HW HWNLOLOLรทLQL GH DUWร UDFDNWร U
52, 0RGHOL X\JXODPDVร QD J|UH SURJUDP JHQHO RODUDN EDรบDUร Oร Gร U %X
VRQXFX NDWร Oร PFร ODUร Q WDPDPร Qร Q SURJUDPร GLรทHU oDOร รบDQODUD WDYVL\H HWPH
NRQXVXQGD KHP ILNLU ROPDVร GD GHVWHNOHPHNWHGLU %D]ร NDWร Oร PFร ODUร Q
X\JXODPD \DSPDPDVร QD SURJUDPร Q ED]ร HNVLNOLNOHULQLQ ROPDVร QD YH oRN
Eย \ย N |UJย WVHO HWNLOHU VDรทODPDPDVร QD NDUรบร Q SURJUDP JHQHO RODUDN ROGXNoD
EDรบDUร Oร EXOXQPXรบWXU %X Wย U HNVLNOLNOHU SURJUDPร Q JHOLรบWLULOPHVL VLVWHPLQ
L\LOHรบWLULOPHVL \|QHWLFLOHULQ X\JXODPD NRQXVXQGD ELOJLOHQGLULOPHVL YH
GHรทHUOHQGLUPHGH LรบELUOLรทL VDรทODPDODUร NDWร Oร PFร ODUร Q SURJUDPร Q VDรทODPDVร
gereken รถrgรผtsel hedefler konusunda bilinรงlendirilmesi ile giderilebilir.
(รทLWLP <|QHWLFLOHUL $QNHWL 52, 0RGHOLQLQ 7&0% HรทLWLP
SURJUDPODUร QD X\JXODQDELOLUOLรทL YH 7&0%ยถQin bu modeli uygulamak iรงin aday
ROXS ROPDGร รทร Qร EHOLUOHPHN LoLQ HรทLWLP \|QHWLFLOHULQH X\JXODQDQ DQNHW
VRQXoODUร DรบDรทร GD \HU DOPDNWDGร U
(รทLWLP \|QHWLFLOHUL YH HรทLWLP X]PDQODUร Qร Q GHรทHUOHQGLUPHOHULQH J|UH
HรทLWLPLQ DUWDQ |QHPL YH PDOL\HW \DUDU NDUรบร ODรบWร UPDODUร Qร Q HรทLWLP VRQXoODUร Qร Q
J|Uย OPHVLQL ]RUXQOX Nร OPDVร Eย \ย N ELU HรทLWLP Eย WoHVLQH VDKLS ROXQPDVร
HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q |UJย WH \DSWร รทร NDWNร Qร Q J|Uย OPHN LVWHQPHVL \HQLOLNOHUH
Doร N ELU HรทLWLP OLGHUL ROPDVร HรทLWLPLQ %DQNDยถGDNL GHรทLรบLP |QFHOLNOHULQGH
DQDKWDU ELU UROย ROPDVร JLEL VRQXoODU HOGH HGLOPLรบWLU %X EXOJXODU 52, 0RGHOL
X\JXODPD JHUHNoHOHULQGH EHOLUWLOHQ VHEHSOHUGHQ oRรทXQXQ PHYFXW VLVWHPGH
YDU ROGXรทXQX gรถstermektedir ve modelin X\JXODPD\D EDรบODWร OPDVร QD GX\XODQ
LKWL\DFร GRรทUXODPDNWDGร U
(รทLWLP %LULPL \|QHWLFLOHUL YH HรทLWLP X]PDQODUร Qร Q GHรทHUOHQGLUPHOHUL
VRQXFX HOGH HGLOHQ WRSODP SXDQ DUDOร รทร 7&0% (รทLWLP %LULPLQLQ 52, 0RGHOL
Vย UHFLQH EDรบODPDVร LoLQ HQ X\JXQ G|QHPGH ROGXรทXQX J|VWHUPHNWHGLU $QNHWH
NDWร ODQ \|QHWLFL YH X]PDQODUGDQ KLoELULVLQLQ (รทLWLP %LULPLQLQ 52, X\JXODPDODUร
LoLQ DGD\ ROPDGร รทร Qร EHOLUWHQ DUDOร NWD SXDQODPD \DSPDPDVร GD EX VRQXFX
desteklemektedir. Sonuรง olarak, eรทLWLP \|QHWLFLOHUL YH X]PDQODUร 52,
0RGHOLQLQ X\JXODQPDVร NRQXVXQGD 7&0%ยถ\L ELU DGD\ RODUDN J|UPHNWHGLUOHU
Bu รงerรงevedH 52, X\JXODPDODUร QD EDรบODPDN LoLQ |Ooย P YH
GHรทHUOHQGLUPH Vย UHoOHULQLQ Jย oOHQGLULOPHVL GHรทHUOHQGLUPH VLVWHPOHULQLQ
\HQLGHQ J|]GHQ JHoLULOHUHN L\LOHรบWLULOPHVL YH\D 52,ยถ\L LoHUHQ NDSVDPOร ELU
|Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFLQH EDรบODQPDVร YH 52, NRQXVXQGD ELOJL YH
EHFHULOHULQ JHOLรบWLULOPHVL JHUHNPHNWHGLU gQHULOHU
(OGH HGLOHQ VRQXoODUD J|UH PDOL\HW HWNLOL HรทLWLP SURJUDPODUร Qร
JHUoHNOHรบWLUHELOPHN HรทLWLPL L\LOHรบWLUHELOPHN PDOL\HW KHVDSODUร QGD ELU VLVWHP
JHOLรบWLUHELOPHN YH 52, 0RGHOLQLQ X\JXODQPDVร Qร \D\Jร QODรบWร UPDN ย ]HUH
VXQXODQ |QHULOHU DรบDรทร GD \HU DOPDNWDGร U
0DOL\HWOHU (รทLWLP SURJUDPODUร Qร Q WRSODP PDOL\HWLQH XODรบร Oร UNHQ
DQDOL] WDVDUร P JHOLรบWLUPH X\JXODPD YH GHรทHUOHQGLUPH DรบDPDODUร QGD
JHUoHNOHรบHQ SHUVRQHO YH NDWร Oร PFร ODUร Q HรทLWLPGH JHoLUGLNOHUL Vย UHOHUL iรงeren
GRรทUXGDQ PDOL\HWOHU LOH JHQHO JLGHUOHU NDSVDPร QGDNL GROD\Oร PDOL\HWOHU Wย P
SURJUDPODU \HULQH EDรบODQJร oWD 52, 0RGHOL X\JXODQDFDN SURJUDPODUGD GHWD\Oร
RODUDN KHVDSODQPDOร Gร U
+DUFDPDODU (WNLOL HรทLWLPOHULQ L\L ELU ILQDQVDO SODQODPD LOH
รงรถzรผmlenmesi YH SODQODPDGD HOH DOร QDQ SURJUDPODU KHGHIOHU HWNL DQDOL]L
Eย WoH GHรทHUOHQGLUPHQLQ WDVDUร Pร NRQXODUร Qร Q \HQLGHQ J|]GHQ JHoLULOPHVL
JHUHNPHNWHGLU 6LVWHP YH ND\ร WODUร Q KDUFDPD NRQWUROย QH RODQDN YHUPHVL LoLQ
(รทLWLP %LULPLQH YH SURJUDPODUD LOLรบNLQ KDUFDPDODU NRGODQDUDN JHUHNWLรทLQGH
PXKDVHEH VLVWHPLQGHQ XODรบร ODELOLU KDOH JHWLULOPHOLGLU $'00 ADMM,
รถrgรผtsel
etkinin
ve
Mรผdรผrlรผk
aktivitelerinde
SURJUDPGDQ GROD\ร VDรทODQDQ LOHUOHPHQLQ SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร LoLQ 52, 0RGHOL
X\JXODPDODUร QGD NXOODQร รบOร ELU DUDo YH REMHNWLI ELU Gร รบVDO YHUL ND\QDรทร
VDรทODPDNWDGร U %X QHGHQOH SDUDVDOODรบWร UPDGD NXOODQร OGร รทร Vย UHFH VLVWHPLQ
(รทLWLP %LULPLQH EX YHULOHUL VDรทODPDVร YH VLVWHP VRQXoODUร Qร Q L]OHQPHVL
NROD\ODรบWร Uร OPDOร Gร U 52,
0RGHOLQLQ
7&0%
HรทLWLP
SURJUDPODUร QGD
X\JXODQPDVร
\D\Jร QODรบWร Uร OGร รทร QGD SHUVRQHO PDOL\HWOHULQLQ J|Uย OPHVL LoLQ Gร รบVDO YHUL RODUDN
NXOODQร ODFDN $'00 VLVWHPLQLQ YH Lรบ DQDOL]L YHULOHULQLQ HรทLWLP DNWLYLWHOHULQLQ
WHPHO DรบDPDODUร Qร J|VWHUHFHN รบHNLOGH DQDOL] WDVDUร P JHOLรบWLUPH X\JXODPD
YH GHรทHUOHQGLUPH EDรบOร NODUร DOWร QGD \HQLGHQ Gย ]HQOHQPHVL ROXPOX ELU JHOLรบPH
RODFDNWร U %X JLULรบLP D\Qร ]DPDQGD (รทLWLP %LULPLQLQ DNWLYLWH GHQJHVLQL EX
DรบDPDODU LoLQ |UJย Wย Q \ย NOHQGLรทL GROD\Oร PDOL\HWOHU WRSODPร Qร YH KDWDOร DODQODUร
J|VWHUPH\H \DUGร PFร RODFDNWร U 7HPHO ELULP LรบOHYL VD\ร OPD\DQ DNWLYLWHOHULQ \DQ
\D GD DOW DNWLYLWH JUXSODUร RODUDN LOJLOL ROGXรทX WHPHO DNWLYLWH\H YH\D HรบLW RODUDN
GLรทHU DNWLYLWHOHUH \DQVร Wร OPDVร LoLQ Gย ]HQOHPHOHUH JLGLOPHVL ELU o|]ย P RODELOLU
$\Uร FD SHUVRQHOH $'00ยถ\H YHUL WHรบNLO HGHQ ]DPDQ WDEORODUร Qร Q Lรบ
GDรทร Oร Pร QGD GHQJH\L VDรทOD\DFDN รบHNLOGH GROGXUXOPDVร JHUHNWLรทL EX VLVWHP LOH
WHPHOGH (รทLWLP %LULPL DNWLYLWOHULQLQ JHUoHN PDOL\HWOHULQH XODรบร OPDVร Qร Q
KHGHIOHQGLรทL SHUVRQHOLQ DNWLYLWHOHU DUDVร QGD GRรทUX ELU GDรทร Oร P LoLQ JHUHNWLรทLQGH GDKD D] Vย UH J|VWHUHELOecekleri ve bu durumda Birime yรถnelik
Eย WoH \|QHWLP YH ND\QDN GHVWHรทLQLQ D]DOPD\DFDรทร DQODWร OPDOร Gร U
52, 0RGHOLQLQ 8\JXODQPDVร (รทLWLPLQ GHรทHUOHQGLULOPHVLQGH
Eย Wย QVHO ELU \DNODรบร P VXQDQ SURJUDPODUร Q GHYDP HWPHVL JHOLรบWLULOPHVL YH
L]OHQPHVLQGH VRUXQODUร Q YH HQJHOOHULQ RUWD\D oร NDUร OPDVร QGD |QHPOL ELOJLOHU
YHUHQ 52, 0RGHOLQLQ 7&0%ยถGH X\JXODQPDVร YH \D\Jร QODรบWร Uร OPDVร
VDรทODQPDOร Gร U %X oHUoHYHGH VXQXODQ |QHULOHU DรบDรทร GD \HU DOPDNWDGร U 52, 0RGHOLQLQ DPDFร HWNLVL] SURJUDPODUร Q RUWD\D oร NDUร OPDVร
\HQLGHQ J|]GHQ JHoLULOPHVL JHOLรบWLULOPHVL \D GD X\JXODPDGDQ NDOGร Uร OPDVร Gร U Gรผvenilirlik, hesap verebilirlik, toplam kalite ve รถlรงรผm kรผltรผrรผ yaratma
HรทLOLPOHUL LOH X\JXODQDQ 0RGHO |UJย WVHO KHGHIOHU YH SURJUDP KHGHIOHUL
DUDVร QGD Vร Nร ELU EDรท NXUXOPDVร Qร VDรทODPDNWDGร U 0RGHOLQ X\JXODQPDVร LOH
SURJUDP KHGHIOHUL Doร N QHW YH |Ooย OHELOLU รบHNLOGH EHOLUOHQHUHN |UJย WVHO NDWNร Qร Q
|Ooย OPHVL \ROXQGD ELU DGร P DWร ODFDNWร U
รธ\L WDVDUODQPร รบ ELU 52, SODQร LOH GHรทHUOHQGLUPH NDSVDPร QGDNL
DรบDPDODU YHULOHU YH |Ooย P DUDoODUร EHlirlenerek ihtiyaรงlar ve program
KHGHIOHUL DUDVร QGDNL LOLรบNL Jย oOHQGLULOHFHNWLU
'DKD L\L |UJย WVHO VRQXoODUD XODรบPDN LoLQ 52, 0RGHOLQLQ Wย P
SURJUDPODUGD GHรทLO |UJย WVHO KHGHIOHUL NDUรบร ODPD\D \|QHOLN X\JXODPD YH LรบH
WUDQVIHUL \ย NVHN Gย ]H\GH RODQ GHYDPร JHOLรบWLULOPHVL \D GD VRQD HUPHVL
NRQXVXQGD NDUDU EHNOH\HQ |QHPOL SURJUDPODUGD X\JXODQPDVร VDรทODQPDOร Gร U
52, 0RGHOLQLQ X\JXODQPDVร LoLQ X\JXQ NRรบXOODUร Q EXOXQGXรทX
RUWDPGD |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH VLVWHPL J|]GHQ JHoLULOPHOL Jย oOHQGLULOPHOL
YH\D NDSVDPOร ELU GHรทHUOHQGLUPH Vย UHFLQH EDรบODQPDOร Gร U 0HYFXW
GHรทHUOHQGLUPHOHUGH NDWร Oร PFร ODUร Q NHQGL KHGHIOHULQL EHOLUOHPHOHULQL VDรทOD\DQ
H\OHP SODQODUร QD \HU YHULOHUHN X\JXODPD DรบDPDVร QD \D GD GDKD LOHUL
DรบDPDODUD GHYDP HGLOLS HGLOPH\HFHรทL ELOJLVL HOGH HGLOPHOLGLU ร lรงรผm
DUDoODUร Qร Q GRรทUX ELOJLOHUL YH YHULOHUL VXQPDVร Jย YHQLOLU ROPDVร VDรทODQPDOร Gร U 52, 0RGHOLQLQ X\JXODQPDVร LoLQ ย VW \|QHWLPLQ GHVWHรทL \DQร QGD
HรทLWLP SHUVRQHOLQLQ GHรทHUOHQGLUPH YH 52, NRQXVXQGDNL ELOJL YH EHFHULOHUL
JHOLรบWLULOPHVL UROOHULQ YH VRUXPOXOXNODUร Q EHOLUOHQPHVL JHUHNPHNWHGLU
(รทLWLP SURJUDPODUร QGD KHGHI NLWOH\H X\JXQ oDOร รบDQODUร Q NDWร Oร Pร LOH
PDOL\HW WDVDUUXIX ID\GDQร Q |รทUHQPH X\JXODPD |UJย WVHO HWNL YH HWNLOLOLรทLQ
DUWPDVร VDรทODQDUDN PDOL\HW HWNLOLOLN NRรบXOODUร QD XODรบร OPDOร Gร U
8\JXODPDQร Q \D\Jร QODรบWร Uร OPDVร YH |UJย WVHO HWNLQLQ EHOLUOHQPHVL LoLQ
GHรทHUOHQGLUPH NRQXVXQGD \|QHWLFL HรทLWLP SHUVRQHOL YH NDWร Oร PFร DUDVร QGD
LรบELUOLรทL Jย oOHQGLULOPHOL NDWร Oร PFร ODU \|QOHQGLULFL YH SD\GDรบ ROPDOร Gร U
'HรทHUOHQGLUPHGH LรบELUOLรทL VDรทODQDUDN Eununla
\DUDWร OPDOร Gร U
ilgili
bir
รถrgรผt
kรผltรผrรผ
(GLQLOHQ ELOJLOHULQ LรบH X\JXODPDVร Qร DUWร UPDN LoLQ \|QHWLFL GHVWHรทL Lรบ
RUWDPร DOW\DSร YH GRQDQร Pร Q X\JXODPD\ร GHVWHNOHPHVL YDUVD EX NRQXGDNL
HQJHOOHULQ RUWDGDQ NDOGร Uร OPDVร JHUHNPHNWHGLU
52, X\JXOD\ร Fร ODUร WDUDIร QGDQ GHรทHUOHQGLUPHGH NRQWURO JUXEX
NXOODQร OPDVร HรทLWLP |QFHVL YH VRQUDVร ELOJL Gย ]H\OHUL |QWHV VRQWHVW
NDUรบร ODรบWร Uร OPDVร YH GHรทHUOHQGLUPH
EHOOL DUDOร NODUOD WHNUDU HGLOPHVL
JHUHNPHNWHGLU รธรบ EDรบร |Ooย POHU LoLQ \HQL Gย ]HQOHPHOHU \DSร OPDOร \|QHWLFL
J|Uย รบOHULQL YH HรทLWLPGHQ GROD\ร VDรทODQDQ LOHUOHPH\L J|]OHPOHPHN LoLQ \|QHWLFL
SHUIRUPDQV L]OHPH VLVWHPL ROXรบWXUXOPDOร Gร U
(รทLWLPLQ HWNLVLQLQ GLรทHU HWNLOHUGHQ D\Uร รบWร Uร OPDVร LoLQ VDรทODQDQ
GHรทLรบLPLQ LOHUOHPHQLQ YH JHOLรบPHQLQ SURJUDP Gร รบร QGD EDรบND HWNLOHUGHQ GH
ND\QDNODQDELOHFHรทL NRQXVX GLNNDWH DOร QPDOร Gร U
6RQXo RODUDN X\JXQ SURJUDPODU SURJUDPODUD X\JXQ NDWร Oร PFร ODU
GHรทHUOHQGLUPHGH X\JXQ |Ooย P DUDoODUร YH SDUDVDOODรบWร UPDGD X\JXQ WDKPLQ
\|QWHPOHUL VHoLOGLรทLQGH YH Vร Qร UOร Oร NODU Doร N RODUDN EHOLUOHQGLรทLQGH 52, 0RGHOL
7&0% HรทLWLP SURJUDPODUร QD NROD\Oร NOD X\JXODQDELOHFHNWLU 52, 0RGHOL
HรทLWLPH ILQDQVDO Doร GDQ \DNODรบร P VDรทODPDQร Q \DQร Vร UD |Ooย P YH
GHรทHUOHQGLUPH
NRQXVXQGD
GHรทHUOL
ELOJLOHU VDรทOD\DFDNWร U
<DSร ODQODU
EDรบDUร ODQODU YH HOGH HGLOHQ GHรทHU DUDVร QGD LOLรบNL NXUXOGXรทX Vย UHFH \|QWHP
DQODรบร ODELOLU YH EDVLW ELU KDOH JHOHFHNWLU %X Doร GDQ HรทLWLP SURJUDPODUร QGD
PDOL\HW HWNLOLOLรทL VDรทODPDN YH ELU |Ooย P YH GHรทHUOHQGLUPH Nย OWย Uย
ROXรบWXUDELOPHN LoLQ 52, 0RGHOLQLQ X\JXODQPDVร \|Qย QGH DGร P DWร OPDOร Gร U
.$<1$.d$ Alliger G. M. ve Janak, E. A. (1989). Kirkpatrickโ s Levels of Training Criteria: 7KLUW\ <HDUV /DWHU 3HUVRQHO 3V\FKRORJ\ ;/,, $OWXQFX = (รทLWLP 0DOL\HWOHULQLQ +HVDSODQPDVร . Tรผrkiye Cumhuriyet 0HUNH] %DQNDVร $QNDUD 3HUVRQHO *HQHO 0ย Gย UOย รทย (รทLWLP 0ย Gย UOย รทย $XFKH\ * - $XFKH\ ) / YH :DUG - / $Q (YDOXDWLQJ 0RGHO )RU 3URMHFW 0DQDJHPHQW 7UDLQLQJ 3URJUDP (ULรบLP 7DULKL $UDOร N $6& 3URFHHGLQJV RI WKH WK $QQXDO &RQIHUHQFH 0DUW 1LVDQ 3XUGXH 8QLYHUFLW\ :HVW /DID\DWWH ,QGLD KWWS DVFHGLWRU XQO HGX DUFKLYHV DXFKH\ KWP %DODQFHG 6FRUHFDUG (NLP (ULรบLP 7DULKL (NLP ZZZ EDODQFHGVFRUHFDUG RUJ %DOFร $ 6RV\DO %LOLPOHUGH $UDรบWร UPD <|QWHP 7HNQLN YH รธONHOHU 3HJHP <D\ร QFร Oร N $QNDUD %DQN )RU ,QWHUQDWLRQDO 6HWWOHPHQWV .DVร P &HQWUDO %DQNVยถ ([SHQGLWXUH RQ 6WDII 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW %DUFRQV 9LODUGHOO & 6 0R\D *XWLHUUH] $ 6RPR]D /RSH] - 9DOOYHUGX &DODIHOO & *ULIXO 0LTXHOD $รทXVWRV +XPDQ 5HVRXUFH $FFRXQWLQJ ,$(5 9 %DUNHU . 5HWXUQ RQ 7UDLQLQJ ,QYHVWPHQW $Q (QYLURQPHQWDO 6FDQ DQG /LWHUDWXUH 5HYLHZ &DQDGD )XWXU(G %DUWR - (NLP 8VLQJ 7UDLQLQJ %XGJHW IRU 52, ,PSOHPHQWDWLRQ 7KH $67' 52, 1HWZRUN &RQIHUHQFH 7DPSD $%' %HUN - (NLP 0HDVXULQJ WKH /HDUQLQJ 7KH $67' 52, 1HWZRUN &RQIHUHQFH 7DPSD $%'
%ODQFKDUG 3 1 YH 7KDFNHU - : (IIHFWLYH 7UDLQLQJ 6\VWHPV 6WUDWHJLHV DQG 3UDFWLFHV 1HZ -HUVH\ 3UHQWLFH +DOO %UDXFKOH 3 ( YH . 6FKPLGW &RQWHPSUDU\ $SSURDFKHV IRU $VVHVVLQJ 2XWFRPHV RQ 7UDLQLQJ (GXFDWLRQ DQG +5' 3URJUDPV -RXUQDO RI ,QGXVWULDO 7HDFKHU (GXFDWLRQ ;/, %XUNHWW + (NLP D &RQYHUWLQJ 'DWD WR 0RQHWDU\ 9DOXHV 7RROV 7HFKQLTXHV IRU 52, $SSOLFDWLRQ 7KH $67' 52, 1HWZRUN &RQIHUHQFH 7DPSD $%' %XUNHWW + (NLP E 6XVWDLQLQJ 6WUDWHJLHV IRU 52, ,PSOHPHQWDWLRQ 7KH $67' 52, 1HWZRUN &RQIHUHQFH 7DPSD $%' %XUNHWW + 1LVDQ F 8VLQJ $FWLRQ 3ODQV WR 0HDVXUH -RE 3HUIRUPDQFH %XVLQHVV ,PSDFW DQG 52, $67' ,Q 3UDFWLFH (ULúLP 7DULKL 1LVDQ KWWS ZZZ DVWG RUJ Callahan, D. ve M. Watson. (Eylül 1995). Care of The Organization: Training DQG 'HYHORSPHQW 6WUDWHJLHV 7KH -RXUQDO RI $FDGHPLF /LEUDULDQVKLS &DPSEHOO & 3 'HWHUPLQLQJ 7KH &RVW (IIHFWLYHQHVV RI 7UDLQLQJ 7UDLQLQJ 0DQDJHPHQW 'HYHORSPHQW 0HWKRGV ;, 0&% 8QLYHUVLW\ 3UHVV &DQ + 2UJDQL]DV\RQ YH 'HQHWLP $QNDUD $GÕP <D\ÕQFÕOÕN &DQ + $NJ Q $ YH .DYXQFXEDúÕ ù .DPX YH g]HO .HVLPGH øQVDQ .D\QDNODUÕ <|QHWLPL $QNDUD 6L\DVDO .LWDEHYL &DQPDQ $ ' dD÷GDú 3HUVRQHO <|QHWLPL $QNDUD 72'$ø( <D\ÕQODUÕ &DUQDYDOH $ YH 6FKXO] ( 7HPPX] 5HWXUQ RQ ,QYHVWPHQW $FFRXQW IRU 7UDLQLQJ 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW &DVFLR : ) &RVWLQJ +XPDQ 5HVRXUFHV EDVNÕ %RVWRQ .HQW &DVFLR : ) &RVWLQJ +XPDQ 5HVRXUFHV 7KH )LQDQFLDO ,PSDFW RI %HKDYLRU LQ 2UJDQL]DWLRQV $YXVWUDO\D 6RXWK :HVWHUQ &ROOHJH 3XEOLVKLQJ
&D\VH 0 0DQDJLQJ $ 7UDLQLQJ 3URJUDP )URP 7KH *URXQG 8S )LUH (QJLQHHULQJ &/,9 &RRPEV 3 + YH +DOODN - &RVW $QDO\VLV LQ (GXFDWLRQ $ 7RRO IRU 3ROLF\ DQG 3ODQQLQJ %DOWLPRUH /RQGRQ 7KH -RKQV +RSNLQV 8QLYHUVLW\ 3UHVV dDOÕúNDQ $ %HúHUL 6HUPD\H 7HRULVL $oÕVÕQGDQ 6RV\DO %LOLPOHU $ODQÕQGD (÷LWLP 9HUHQ %LU )DN OWHGH g÷UHQFL %LULP 0DOL\HWOHULQLQ +HVDSODQPDVÕQD øOLúNLQ %LU 0RGHO 'HQHPHVL <D\ÕPODQPDPÕú Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. dHWLQ & $NÕQ % YH (URO 9 Toplam Kalite YönetimL YH ,62 Kalite Güvence Sistemi EDVÕP øVWDQEXO %HWD %DVÕP d|UWHOHNR÷OX 7 %RRPHUDQJ – (÷LWLPLQ *HUL '|Q ú (ULúLP (\O O øQVDQ .D\QDNODUÕ KWWS ZZZ LQVDQND\QDNODUL FRP 'H)HR - $ 7HPPX] $Q 52, 6WRU\ 5HWXUQ RQ ,QYHVWPHQW 7UDLQLQJ 'HYHORSPHQW 'R÷DQ $ )DDOL\HWH 'D\DOÕ 0DOL\HW 6LVWHPL YH 7 UNL\H 8\JXODPDVÕ Doktora Tezi Ankara: Ankara Üniversitesi. )O\QQ * 7UDLQLQJ %XGJHWV :RUNIRUFH /;;9,, )R[ $ 7HPPX] 7UDLQLQJ %XGJHWV 6DLW WR EH :LWKVWDQGLQJ Companies’ Economic Troubles. +5 0DJD]LQH *DXQW 5 YH $ 5L[ 7UDLQLQJ )RU 7XUQ $UURXQG (PSOR\PHQW %XOOHWLQ ,QGXVWULDO 5HODWLRQV 'LJHVW 9, *UHHQ 3 .DVÕP 7KH 5HVXOWV RI 7UDLQLQJ 7UDLQ WKH 7UDLQHU 7UDLQLQLQJ -RXUQDO 7UDLQLQJ -RXUQDO (ULúLP 7DULKL .DVÕP 1RYHPEHU ZZZ WUDLQLQJMRXUQDO FR XN Gündüz, H. E. (1997). ' Q\D .ODVÕQGDNL øúOHWPHOHUGH %LU 0DOL\HW <|QHWLPL $UDFÕ 2ODUDN )DDOL\HWOHUH 'D\DOÕ 0DOL\HW 6LVWHPL YH %LU 8\JXODPD $QNDUD 6HUPD\H 3L\DVDVÕ .XUXOX <D\ÕQODUÕ <D\ÕQ 1R Hassett, J. (Eylül 1992). Simplifying ROI. 7UDLQLQJ 0DJD]LQH
+RGJHV 7 (NLP /LQNLQJ <RXU 3HUIRUPDQFH ,PSURYHPHQW 3URJUDPV 7R %XVLQHVV 1HHGV $ 3UDFWLFDO 7RRO 7KH $67' 52, 1HWZRUN &RQIHUHQFH 7DPSD $%' +ROWRQ ( ) +5' 4XDUWHUO\ 9,, +ROWRQ ( ) YH 1DTXLQ 6 6 1HZ 0HWULFV IRU (PSOR\HH 'HYHORSPHQW 3HUIRUPDQFH ,PSURYHPHQW 4XDUWHUO\ ;9,, .DSODQ 5 6 YH 5 &RRSHU &RVW DQG (IIHFW 8VLQJ ,QWHJUDWHG &RVW 6\VWHPV WR 'ULYH 3URILWDELOLW\ DQG 3HUIRUPDQFH %RVWRQ 0$ +DUYDUG %XVLQHVV 6FKRRO 3UHVV .DSODQ 5 YH 1RUWRQ 6 7KH %DODQFHG 6FRUHFDUG +DUYDUG %XVLQHVV 6FKRRO 3UHVV %RVWRQ .DUDVDU 1 %LOLPVHO $UDรบWร UPD <|QWHPL 1REHO <D\ร Q 'Dรทร Wร P EDVNร $QNDUD .LUNSDWULFN ' / (YDOXDWLQJ 7UDLQLQJ 3URJUDPV 7KH )RXU /HYHOV 6DQ )UDQFLVFR %HUUHWW .RHKOHU .LUNSDWULFN ' / (YDOXDWLQJ 7UDLQLQJ 3URJUDPV 7KH )RXU /HYHOV 7KH $67' +DQGERRN RI 7UDLQLQJ 'HVLJQ DQG 'HOLYHU\ (Editรถrler, *HRUJH 0 3LVNXULFK 3HWHU %HFNVFKL %UDQGRQ +DOO 0F*UDZ +LOO 8QLWHG 6WDWHV RI $PHULFD .RQRZOHGJH $GYLVRU (NLP (ULรบLP 7DULKL .DVร P ZZZ NQRZOHGJHDGYLVRU FRP .UHOO ( &DOFXODWLQJ 6XFFHV 7UDLQLQJ ;;;,; 0LQQHDSROLV /LYLDQ < (NLP 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW LQ D &ULVLV &RQWH[W 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW -RXUQDO 0F/QW\UH ' 7UDLQLQJ %XGJHWV :HDWKHU 7KH 5HFHVVLRQ &DQDGLDQ %XVLQHVV 5HYLHZ ;,;
0H\HU 0 YH 6WRHO ' 0D\ร V 6KRZ WKH 9DOXH RI +5 +RZ WR &DOFXODWH 52, RQ D 7UDLQLQJ &RXUVH +5 )XWXUH 2VJDUG 0HGLD -RKDQQHVEXUJ 6RXWK $IULFD 0RRUH ' 7HPPX] 7UDLQLQJ LQ D 4XDOLW\ 6\VWHP 4XDOLW\ 'LJHVW (ULรบLP $UDOร N KWWS ZZZ TXDOLW\GLJHVW FRP MXO\ KWPO WUDLQLQJ KWPO 0R\ - YH 5 0F'RQDOG $QDO\VLQJ (QWHUSULVH 5HWXUQV RQ 7UDLQLQJ 1DWLRQDO &HQWUH IRU 9RFDWLRQDO (GXFDWLRQ 5HVHDUFK 1&9(5 /WG $XVWUDOLD 2OGHQEXUJ ' (NLP 52, ,QFHQWLYHV 7RROV IRU 0HDVXULQJ ([FHOOHQFH +5 0DJD]LQH 2WWR & 3 YH *ODVHU 5 2 7KH 0DQDJHPHQW RI 7UDLQLQJ $ +DQGERRN IRU 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW 3HUVRQQHO 0DVVDFKXVHWWV &DOLIRUQLD /RQGRQ 2QWDULR $GGLVRQ :HVOH\ 3XEOLVKLQJ &RPSDQ\ ร zgen, H., A. ร ztรผrk, A. <DOoร Q รธQVDQ .D\QDNODUร <|QHWLPL 1REHO .LWDEHYL $GDQD 3DUU\ 6 % 0D\ร V 0HDVXULQJ 7UDLQLQJยถV 52, 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW / V 3HNGHPLU * $NWLYLWH\H 'D\DOร 0DOL\HW 0XKDVHEHVL 7&0% 0XKDVHEHVL 8]PDQ <DUGร PFร Oร รทร 3URJUDPร 'HUV 1RWODUร $QNDUD 7&0% 0XKDVHEH *HQHO 0ย Gย UOย รทย 3KLOOLSV - - D +DQGERRN RI 7UDLQLQJ DQG (YDOXDWLRQ 0HDVXUHPHQW 0HWKRGV UG HGLWLRQ +RXVWRQ 7H[DV *XOI 3XEOLVKLQJ &RPSDQ\ 3KLOOLSV - - E :DV ,W 7KH 7UDLQLQJ" $67' (ULรบLP 7DULKL $UDOร N KWWS DVWG RUJ &06 WHPSODWHV WHPSODWHB KWP"DUWLFOHLG 3KLOOLSV - - +5' 7UHQG :RUOGZLGH +RXVWRQ 7H[DV *XOI 3XEOLVKLQJ &RPSDQ\ 3KLOOLSV - - 'HVLJQ DQG 'HOLYHU\ RI 7HFKQRORJ\ %DVHG 7UDLQLQJ 7KH $67' +DQGERRN RI 7UDLQLQJ 'HVLJQ DQG 'HOLYHU\, Editรถrler, George 0 3LVNXULFK 3HWHU %HFNVFKL %UDQGRQ +DOO 0F*UDZ +LOO 8QLWHG 6WDWHV RI $PHULFD
3KLOOLSV - - 5HWXUQ RQ ,QYHVWPHQW LQ 7UDLQLQJ DQG 3HUIRUPDQFH ,PSURYHPHQW 3URJUDPV ,PSURYLQJ +XPDQ 5HVRXUFHV 6HULHV %DVÕP %XUOLQJWRQ 0$ %XWWHUZRUWK +HLQHPDQQ 3KLOOLSV - - 'LG 7KH\ *HW ,W" 0HDVXULQJ .RQRZOHGJH DQG 6NLOOV $FTXLVLWLRQ $ODEDPD 52, ,QVWLWXWH 3UHVV 3KLOOLSV - - 1LVDQ D +RZ 0XFK LV 7KH 7UDLQLQJ :RUWK" 7UDLQLQJ 'HYHORSPHQW / 3KLOOLSV - - 1LVDQ E 0HDVXULQJ 7KH 52, )LYH /HYHOV RI (YDOXDWLRQ 7HFKQLFDO 6NLOOV 7UDLQLQJ 3KLOOLSV - - ùXEDW F 52, 7KH 6HDUFK IRU %HVW 3UDFWLFHV 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW / 3KLOOLSV 3 3 7KH %RWWRPOLQH RQ 52, %DVLFV %HQHILWV %DUULHUV WR 0HDVXULQJ 7UDLQLQJ 3HUIRUPDQFH ,PSURYHPHQW $WODQWD 86$ &(3 3UHVV 3URILW:LVH (ULúLP 7DULKL (NLP ZZZ SURILWZLVH LQIR 4XDOLW\ 'LJHVW (ULúLP 7DULKL $UDOÕN ZZZ TXDOLW\GLJHVW FRP 52, ,QVWLWXWH ,QF (ULúLP 7DULKL $UDOÕN ZZZ URLLQVWLWXWH QHW 6FKPLGW / 7KH /HDGHUVKLS 6FRUHFDUG 3ODQQLQJ 7UDFNLQJ DQG &RPPXQLFDWLQJ 52, 5HVXOWV $67' (ULúLP 7DULKL $÷XVWRV KWWS ZZZ DVWG RUJ Schmidt, L. (Eylül 2002). Using a Training Scorecard to Prove Training Pays. 'HYHORSLQJ 1HZ /HDGHUV ,Q 3UDFWLFH $67' (ULúLP 7DULKL $÷XVWRV ZZZ DVWG RUJ Sheppeck H., ve M. Cohen. (1985). “Put A Dollar Value On Your Training Programs”. 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW -RXUQDO ;;;,; 6WRHO ' YH %UHPDQ - 7HPPX] 5HWXUQ RQ ,QYHVWLQJ LQ &RQVHUYDWLRQ /HDGHUV ,Q 3UDFWLFH $67' 6WRHO ' 0DUW D 52, RI 7UDLQLQJ +5 )XWXUH
6WRHO ' 2FDN E 7KH (YDOXDWLRQ +HDY\ZHLJKW 0DWFK 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW 6WRQH - YH 9 :DWVRQ 0HDVXULQJ 7UDLQLQJ 52, DQG ,PSDFW (ULรบLP 7DULKL $รทXVWRV KWWS PHDVXULQJB WUDLQLQJBURLBDQG BLPSDF KWP 6WRQH 5 (NLP ,VDORWDLQJ WKH (IIHFWV RI D 3URJUDP 6ROXWLRQ 7RROV 7HFKQLTXHV IRU 52, $SSOLFDWLRQ 7KH $67' 52, 1HWZRUN &RQIHUHQFH 7DPSD $%' 6ZDQVRQ 5 $ YH *UDGRXV ' % )RUHFDVWLQJ )LQDQFLDO %HQHILWV RI +XPDQ 5HVRXUFHV 'HYHORSPHQW &DOLIRUQLD -RVVH\ %DVV ,QF 3XEOLVKHUV 6ZDQVRQ 5 $ 'HPRQVWUDWLQJ WKH )LQDQFLDO %HQHILW RI +XPDQ 5HVRXUFH 'HYHORSPHQW 6WDWXV DQG 8SGDWH RQ WKH 7KHRU\ DQG 3UDFWLFH +XPDQ 5HVRXUFH 'HYHORSPHQW 4XDUWHUO\ ,; )DOO -RVH\ %DVV 3XEOLVKHUV 6ZDQVRQ 5 $ YH 6OHH]HU & 0 'HWHUPLQLQJ )LQDQFLDO %HQHILWV RI DQ 2UJDQL]DWLRQ 'HYHORSPHQW 3URJUDP 3HUIRUPDQFH ,PSURYHPHQW 4XDUWHUO\ ,, 7DOERW - 7KH $QDO\VLV DQG &RVWLQJ RI 0DQDJHPHQW 7UDLQLQJ 0DQDJHPHQW 'HYHORSPHQW DQG 7UDLQLQJ +DQGERRN. (Editรถrler: B. 7D\ORU YH * / /LSSLW 0F*UDZ +LOO %RRN &RPSDQ\ 7Dรบoร + $NWLYLWH\H 'D\DOร 0DOL\HW 0XKDVHEHVL 6LVWHPL YH 7ย UNL\H &XPKXUL\HW 0HUNH] %DQNDVร 8\JXODPD gUQHรทL 8]PDQOร N <HWHUOLOLN 7H]L 7&0% 0XKDVHEH *HQHO 0ย Gย UOย รทย 7&0% .DQXQX 0DGGH .DQXQ 1R .DEXO 7DULKL WDULK VD\ร Oร .DQXQ LOH GHรทLรบWLULOHQ รบHNOL 7&0% 7HรบNLODW YH *|UHYOHUL (VDV <|QHWPHOLรทL $UDOร N $QNDUD 7&0% .DVร P รธQVDQ .D\QDNODUร *HQHO 0ย Gย Uย Oย รทย %ULILQJ 5DSRUX 9DL]H\ - YH &KHVVZDV - ' (รทLWLP 3ODQODUร Qร Q 0DOL\HWOHULQLQ +HVDSODQPDVร . (ร eviren: N. Serin). Talim ve Terbiye Dairesi
<D\ร QODUร (รทLWLP 3ODQODPDVร Qร Q รธONHOHUL 6HULVL 0LOOL (รทLWLP %DVร PHYL $QNDUD
:DUUHQ 0 : 7UDLQLQJ )RU 5HVXOWV 0DVVHFKXVHWWV $GGLVRQ :HVOH\ 3XEOLVKLQJ &RPSDQ\ :HLQVWHLQ / 0 $รทXVWRV &ROOHFWLQJ 7UDLQLQJ &RVW 'DWD 7UDLQLQJ DQG 'HYHORSPHQW -RXUQDO :LOWVKHU & $FFRXQWLQJ IRW 7KH +XPDQ 5HVRXUFH 'HYHORSPHQW )XQFWLRQ +XPDQ 5HVRXUFHV 'HYHORSPHQW /HDUQLQJ (Editรถr: John 3 :LOVRQ 6W\OXV 3XEOLVKLQJ //& 9$ 86$ :RRGKDOO 0 (รทLWLP 3ODQODPDVร QGD 0DOL\HW )D\GD $QDOL]L. (ร eviren: 1 6HULQ 7DOLP YH 7HUEL\H 'DLUHVL <D\ร QODUร (รทLWLP 3ODQODPDVร Qร Q รธONHOHUL 6HULVL $QNDUD 0LOOL (รทLWLP %DVร PHYL :RRGKDOO 0 &RVW $QDO\VLV LQ (GXFDWLRQ (FRQRPLFV RI (GXFDWLRQ 5HVHDUFK DQG 6WXGLHV (Editรถr: G. Psacharopoulos)., 1987, 393 :ULJKW 3 & 9H %HOFRXUW & &RVWLQJ 7UDLQLQJ $FWLYLW\ $ 'HFLVLRQ Makerโ s Dilemma. 0DQDJHPHQW 'HFLVLRQ ;;;,,, <DOoร Q 6 Personel Yรถnetimi รธรบOHWPH )DNย OWHVL <D\ร Q 1R รธรบOHWPH รธNWLVDGร (QVWLWย Vย <D\ร Q 1R รธVWDQEXO Yรผksel, ร . (2000). รธQVDQ .D\QDNODUร <|QHWLPL *D]L .LWDEHYL $QNDUD
(./(5
(. 52, 02'(/ø1ø 8<*8/$<$1 g5*h7/(5( g51(./(5
$LU &DQDGD
)LUVW $PHULFDQ %DQN
$HWQD
*HQHUDO 0RWRUV
$FFHQWXUH
$OOVWDWH ,QVXUDQFH &RPSDQ\
$PD]RQ FRP
$P6RXWK %DQN
6LQJDSRUH 7HFKQROJLHV
)RUG 0RWRU &RPSDQ\
6KHOO 2LO
*HRUJLD 3DVLILF
7' %DQN
*OD[R6PLWK.OLQH
*XWKHULH +HDOWKFDUH 6\VWHPV
6SULQW
7RURQWR 'RPLQLRQ %DQN
8QLWHG SDUFHO 6HUYLFH
$SSOH &RPSXWHU
+DUOH\ 'DYLGVRQ
812&$/
$7 7
+LOWRQ +RWHOV
9RGDIRQH
+RQJ .RQJ %DQN
:DFKRYLD %DQN
,OOLQRLV 3RZHU
:HOOV )DUJR
/RFNKHHG 0DUWLQ
;HUR[
$VLD 3DVLILF %UHZHULHV
+HZOHWW 3DFNDUG
%DQN RI $PHULFD
+RPH 'HSRW
3DEWLVW +HDOWK 6\VWHP
,%0
%DQQHU +HDOWK &DUH %HOO 6RXWK
%OXH &URVV %OXH 6KLHOG RI 0DU\ODQG
,QWHO
%ULVWRO 0\HUV 6TXLEE&DOWH[ 3DFLILF
0 0 0DUV
%3 $PRFR
&DQDGLDQ ,PSHULDO %DQN RI &RPPHUFH &DQDGLDQ 7LUH
&KHYURQ 7H[DFR &RFD &ROD
&RPPRQZHDOWK (GLVRQ
0HDG
9HUL]RQ &RPPXQLFDWLRQV
9ROYR RI 1RUWK $PHULFD
:DVWH 0DQDJHPHQW &RPSDQ\
:KLUOSRRO
.DPX .XUXOXúODUÕ $PHULNDQ 6DYXQPD %DNDQOÕ÷Õ
0LFURVRIW
$PHULNDQ *HOLU +L]PHWOHUL
0RWRUROD
$PHULNDQ 8OXVDO * YHQOLN $MDQVÕ
1&5
1H[WHO
$PHULNDQ (PHNOLOLN øúOHUL 'DLUHVL
'HOO &RPSXWHUV
1RUWHO 1HWZRUNV
1$6$
'HOWD $LUOLQHV
2OLYH *DUGHQ 5HVWDXUDQWV
0LVVLVVLSL (\DOHWL
'HORLWWH 7RXFKH '+/ :RUOGZLGH ([SUHVV
'XNH (QHUJ\ (OL /LOO\
(QWHUJ\ &RUSRUDWLRQ
(VNRP 6RXWK $IULFD )HGHUDO ([SUHVV
1RYXV 6HUYLFHV
2YHUVHDV &KLQHVH %DQNLQJ &RUS 7H[DV (\DOHWL 3IL]HU
3ULFH :DWHU+RXVH&RRSHUV 5D\WKHRQ
3ROOV 5R\FH
6LQJDSRUH $LUOLQHV
1HZ <RUN (\DOHWL
5LFKPRQG %HOHGL\HVL 9LUJLQLD
Yeni Zelanda Hükümeti
øWDO\D + N PHWL
Singapur Hükümeti Avusturalya Hükümeti
2QWDULR %HOHGL\HVL .DQDGD
(.
52, 02'(/รธ 8<*8/$0$6,
$1.(7
ยณgUJย WOHUGH (รทLWLP 3URJUDPODUร Qร Q 0DOL\HWOHU $oร Vร QGDQ 'HรทHUOHQGLULOPHVL 7&0% รธoLQ %LU
0DOL\HW (WNLOLOLN dDOร รบPDVร ยด NRQXOX X]PDQOร N \HWHUOLOLN WH]LPGH \HU DODFDN EX DQNHW HรทLWLPGH
PDOL\HW HWNLOLOLรทL YH \DWร Uร PODUร Q JHUL G|Qย รบย Qย EHOLUOHPHGH NXOODQร ODQ ยณ52, 5HWXUQ RQ ,QYHVWPHQW
0RGHOLยดQLQ VRQXoODUร Qร J|VWHUPHN DPDFร \OD KD]ร UODQPร รบWร U
รธNL E|Oย PGHQ ROXรบDQ EX LON DQNHWWH NDWร Oร PFร ODUGDQ ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ยณ HรทLWLP
SURJUDPร Qร Q GHรทHUOHQGLULOPHVLQH LOLรบNLQ VRUXODUร FHYDSODPDODUร LVWHQPHNWHGLU %LU D\ VRQUD
NDWร Oร PFร ODUร Q EX HรทLWLP SURJUDPร QGDQ HGLQGLNOHUL ELOJL YH EHFHULOHUL LรบH DNWDUPDODUร QD LOLรบNLQ ELU
oDOร รบPD GDKD \DSร ODFDNWร U
/ย WIHQ KLoELU VRUX\X FHYDSVร ] Eร UDNPD\ร Qร ] 9HULOHU JHQHO RODUDN GHรทHUOHQGLULOHFHรทL LoLQ
LVLP EHOLUWPHQL]H JHUHN \RNWXU &HYDSODUร Qร ] DUDรบWร UPD Gร รบร QGD KHUKDQJL ELU DPDoOD
NXOODQร OPD\DFDN YH NHVLQOLNOH JL]OL WXWXODFDNWร U
(รทLWLP VRQXoODUร Qร Q RUWD\D oร NDUร OPDVร QGD SD\GDรบODU RODUDN VDรทOD\DFDรทร Qร ] NDWNร YH
D\ร UGร รทร Qร ] ]DPDQ LoLQ WHรบHNNย U HGHULP
1HVULQ $Nร QFร RรทOX
รธQVDQ .D\QDNODUร *HQHO 0ย Gย UOย รทย
3HUVRQHO *HOLรบWLUPH YH <HWLรบWLUPH 0ย Gย UOย รทย 8]PDQ <DUGร PFร Vร
7HO
( SRVWD 1HVULQ $NLQFLRJOX#WFPE JRY WU
, %g/h0
$ 3URJUDPÕQ JHQHO PHPQXQL\HW GH÷HUOHQGLUPHVL NDSVDPÕQGD DúD÷ÕGDNL VRUXODU LoLQ YH DUDVÕQGD
X\JXQ VHoHQHNOHUL LúDUHWOH\LQL]
Ì Ç È É È É Ê Ë È Í Î Ï Î ÔÐ Ñ"Ò Ó É
Ì
È Í Î Ï Î Ð Ñ"Ò Ó É Õ
Ì
È Ò È Ò Ö+Î × Î É µ Ì
Ø Ê Ù È Í Î Ï É;Ú Î Ð Ñ Ò Ó É Ì
&Û Ü Ý È Í Î Ï É;Å Î Ð Ñ"Ò Ó É
3URJUDP LoHUL÷L EHNOHQWLOHULPH X\JXQGX
Þ
ß
à
á
â
8\JXODQDQ H÷LWLP \|QWHPL SURJUDP LoLQ X\JXQGX
Þ
ß
à
á
â
g÷UHWLP HOHPDQÕ ELOJL DNWDUÕPÕQGD YH VXQXúWD EDúDUÕOÕ\GÕ
Þ
ß
à
á
â
.XUV PDWHU\DOOHUL HWNLQ ELU úHNLOGH NXOODQÕOGÕ
Þ
ß
à
á
â
g÷UHQPH RUWDPÕ SURJUDPÕQ \ U W OPHVL LoLQ X\JXQGX
Þ
ß
à
á
â
3URJUDP NDWÕOÕPFÕODUÕ SURJUDPÕQ KHGHIOHGL÷L bilgi ve beceriler için uygundu.
Þ
ß
à
á
â
3URJUDP VRUXPOXVX LOH HWNLOL ELU LOHWLúLP VD÷ODQGÕ
Þ
ß
à
á
â
3URJUDP PRWLYDV\RQXPX DUWÕUGÕ
Þ
ß
à
á
â
3URJUDPGD GDKD |QFH ELOPHGL÷LP \HQL ELOJLOHU HGLQGLP
Þ
ß
à
á
â
(GLQGL÷LP ELOJLOHU LúLPLQ JHUHNOHUL DoÕVÕQGDQ önemlidir.
Þ
ß
à
á
â
3URJUDPÕ EDúNDODUÕQD GD WDYVL\H HGHELOLULP
Þ
ß
à
á
â
*HQHO RODUDN SURJUDP EDúDUÕOÕ\GÕ
Þ
ß
à
á
â
ãmä=å9æ ç?è æ é&êìë íLî ï è î=ð é&í?êñé ò=ë ò=ë æ é?ò?ë í"ó=éLô?õ ö ÷ ö êøï ùDí+÷ ôDê£ö ú ù õ æ ô?÷ ö êûôDð ôDêñé&í&ë ú êJé"÷ ô æ ï éDð ð ô æ ú+çDæ ÷ é&êøü ô£ý é ÷ ë ð ë êñþ?ë ð éDæDö ð ôìö ð èDö ð ö ÿ ¼ ¦ ¿ ¬ © ¨D¦ &¨ñ ¨ ´ ¬ ´ © © ´ ¦ ç&ð ó î ê£î
(YHW
+D\ÕU
&HYDEÕQÕ] ³(YHW´ LVH O WIHQ EX VRUXQ \D GD HQJHOOHUL EHOLUWLQL]
,, %g/h0
g÷UHQPH KHGHIOHUL oHUoHYHVLQGH SURJUDPÕQ EDúDUÕVÕQÕ YH DUDVÕQGD X\JXQ VHoHQHNOHUL LúDUHWOH\HUHN
GH÷HUOHQGLULQL]
µ Õ
Ô
Ú
Å
D 7HPHO WDVDUÕP HOHPDQODUÕ UHVLP PHWLQ IODVK WDEOR YE
Þ
ß
à
á
â
E ùDEORQOX VD\ID WDVDUÕPÕ F )RUP HOHPDQODUÕ
Þ
à
á
â
G 'DYUDQÕúODU
Þ
ß
Þ
ß
à
á
â
H . W SKDQHOHULQ /LEUDU\ NXOODQÕPÕ (GLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHU LúLQL]GH NXOODQDELOHFH÷LQL] QLWHOLNWHGLU
*HQHO RODUDN HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHU
LúLQL]GHNL EDúDUÕQÕ] DoÕVÕQGDQ QH NDGDU |QHPOLGLU"
Þ
ß
Ì Ç+È É9È É Ê Ë È Í Î Ï Î Ð Ñ Ò Ó É Þ
à
Ì
ß
à Ì
È Í Î Ï Î Ð Ñ Ò Ó É ß
Þ
â
á Ì
È Ò È Ò Ö+Î × Î É à
ß
Çok önemli
á
â
Ø Ê Ù È Í Î Ï É;Î Ð Ñ"Ò Ó É á
à
Ì
DÛ Ü Ý È Í Î Ï É;Î Ð Ñ"Ò Ó É â Hiç önemli
á
â
3URJUDPGDQ HOGH HGLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL LúLQL]H X\JXODPD SODQODUÕQÕ] LOH LOJLOL DúD÷ÕGDNL VRUXODUÕ O WIHQ
X\JXQ VHoHQHNOHUL LúDUHWOH\HUHN FHYDSODQGÕUÕQÕ] D (GLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHULQ QH NDGDUÕQÕ LúH G|QG NWHQ VRQUD X\JXOD\DELOLUVLQL]"
E %X ELOJL YH EHFHULOHUL QH NDGDU V UHGH LúH X\JXODPD\Õ G ú Q \RUVXQX]"
"! # !
Þ
15 gün içinde
Büyük bir bölümünü
$ % '& %
ß
bölümünü
Çok küçük bir bölümünü
Hiçbirini
() +*
,- '*
./ '*
0 *'1 2 3 +*+ 4' 5
içinde
à
içinde
á
içinde
â
F (GLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL LúLQL]H QDVÕO X\JXODPD\Õ G ú Q \RUVXQX]"
%LUGHQ ID]OD VHoHQH÷L LúDUHWOH\HELOLUVLQL]
<|QHWLFLOHUOH J|U ú S RUWDNODúD DOÕQDQ NDUDUODUÕ ELU SODQ GDKLOLQGH X\JXOD\DUDN
.HQGL KHGHIOHULQL]L NXUXS VRQXoODU HOGH HGLOGLNWHQ VRQUD \|QHWLFLOHULQ GH÷HUOHQGLUPHVLQH VXQDUDN
Programda verilen dokümanlar yardÕPÕ\OD ELU UDSRU KD]ÕUOD\ÕS ELOJLOHUL GL÷HU oDOÕúDQODUOD SD\ODúDUDN dDOÕúPD DUNDGDúODUÕ\OD \D GD GL÷HU NDWÕOPFÕODUOD Lú ELUOL÷L \DSDUDN 'L÷HU / WIHQ EHOLUWLQL] 7HúHNN U HGHULP
(.
52, 02'(/รธ 8<*8/$0$6,
$1.(7 โ ROI (Return on Investment) 0RGHOLยดQLQ VRQXoODUร Qร J|VWHUPHN DPDFร \OD SURJUDPGDQ
KHPHQ VRQUD X\JXODQDQ LON DQNHWLQ GHYDPร QLWHOLรทLQGH RODQ YH ย o E|Oย PGHQ ROXรบDQ EX LNLQFL
DQNHWWH NDWร Oร PFร ODUGDQ ยณ'UHDPZHDYHU 7HPHO 'ย ]H\ยณ SURJUDPร QGD HGLQGLNOHUL ELOJL YH EHFHULOHUL
LรบWH NXOODQPDODUร QD LOLรบNLQ VRUXODUร FHYDSODPDODUร LVWHQPHNWHGLU
/ย WIHQ KLoELU VRUX\X FHYDSVร ] Eร UDNPD\ร Qร ] 9HULOHU JHQHO RODUDN GHรทHUOHQGLULOHFHรทL LoLQ
LVLP EHOLUWPHQL]H JHUHN \RNWXU $QFDN YHULOHULQ SDUDVDOODรบWร Uร OPDVร DรบDPDVร QGD Gร รบVDO YHUL RODUDN
NXOODQร ODQ ยณDNWLYLWH\H GD\DOร PDOL\HW PXKDVHEHVLยด YH ยณLรบ DQDOL]L YHULOHULยดQGHQ ID\GDODQDELOPHN LoLQ
ELULP Pย Gย UOย N XQYDQ YH \DSร ODQ LรบOHULQ DNWLYLWH LVLPOHULQL EHOLUWPHQL] DUDรบWร UPD Doร Vร QGDQ VRQ
GHUHFH |QHPOLGLU &HYDSODUร Qร ] DUDรบWร UPD Gร รบร QGD KHUKDQJL ELU DPDoOD NXOODQร OPD\DFDN YH
NHVLQOLNOH JL]OL WXWXODFDNWร U
(รทLWLP VRQXoODUร Qร Q RUWD\D oร NDUร OPDVร QGD SD\GDรบODU RODUDN VDรทOD\DFDรทร Qร ] NDWNร YH
D\ร UGร รทร Qร ] ]DPDQ LoLQ WHรบHNNย U HGHULP
1HVULQ $Nร QFร RรทOX
รธQVDQ .D\QDNODUร *HQHO 0ย Gย UOย รทย
3HUVRQHO *HOLรบWLUPH YH <HWLรบWLUPH 0ย Gย UOย รทย 8]PDQ <DUGร PFร Vร
7HO
( SRVWD 1HVULQ $NLQFLRJOX#WFPE JRY WU
*(1(/ %รธ/*รธ
รนXEH
<Dรบ
8QYDQ
(รทLWLP 'XUXPX
, %g/h0
$úD÷ÕGD ³'UHDPYHDYHU (÷LWLP 3URJUDP´QÕQ KHGHIOHUL OLVWHOHQPLúWLU 3URJUDPÕQ VRQ ELU D\GD EX
KHGHIOHUH XODúPD EDúDUÕVÕQÕ YH DUDVÕQGD X\JXQ VHoHQHNOHUL LúDUHWOH\HUHN EHOLUWLQL]
6 7 8
9
:
;
ô ð ô&êñéDí?ð éDæ ë>= æ ô?ò?ö êìúñêLô ÷ ö í&ú/? ð é ò @&úQ÷ é A&ð ç
Þ
ß
à
á
â
é A=ð çDí?ð î ò"é"ï+? é ÷ é ò"é&æ ë ê£ð éDæ ë í=ë í çDð î H+÷ î?æ î?ð êJé ò=ë ý+ç&í=î ò?î=í ó&é
Þ
ß
à
á
â
Þ
ß
à
á
â
Þ
ß
à
á
â
Þ
ß
à
á
â
ô&êñôDðB÷ é?ò"é&æ ë ê
D ü A B C < ý+ç&í=î ò?î=í ó&éDA&ö ð èDö ü"ôEA ô=þ+ôDæ ö+ý+é F é&í"ó ë æ êñé&ý E A=ö ð è G ö ü"ôEA ô&þ ô æ ö+ý+é F"éDí ó ë æ êJé=ý
ç&æ ê
F ý é F é&í"I ó ë æ êñé=ý
ô ð ô&êJé&í=ð é&æ ë
G 'DYUDQÕúODU
ý+ç&í=î ò?î=í ó&éJA&ö ð èDö
ü ôKA ô=þ+ô æ ö
ý+çDí?î"ò?î?í"ó=éEA=ö ð è ö ü"ôLA"ô&þ ô æ ö+ý+é F"éDí ó ë æ êJé=ý
@ é&í"ôDð ô æ ö íN=PO?ö A=æ é&æ ï C£ý"î?ð ð éDí=ë êFë<ý+ç&í=î ò?î=í ó&éNA&ö ð èDö ü"ô
H A"ô&þ Kütü ô æ ö+ý+é M F"éDí ó ë æ êJé=ý
(÷LWLP SURJUDPÕQÕQ ELU SDUoDVÕ RODUDN H\OHP SODQODUÕQÕ]Õ LúLQL]H X\JXODPDQÕ] LOH LOJLOL RODUDN DúD÷ÕGDNL
VRUXODUÕ FHYDSODQGÕUÕQÕ]
D %LOJL YH EHFHULOHUL SURJUDP ELWLúLQGH |QJ|UG ÷ Q ] V UHGH LúLQL]H X\JXOD\DELOGLQL] PL"
(YHW
+D\ÕU
&HYDEÕQÕ] ³+D\ÕU´ LVH O WIHQ QHGHQOHULQL DoÕNOD\ÕQÕ]
E %LOJL YH EHFHULOHULQ |QJ|UG ÷ Q ] PLNWDUÕQÕ E|O P Q LúLQL]H X\JXOD\DELOGLQL] PL"
(YHW
+D\ÕU
&HYDEÕQÕ] ³+D\ÕU´ LVH O WIHQ QHGHQOHULQL DoÕNOD\ÕQÕ]
F %LOJL YH EHFHULOHUL |QJ|UG ÷ Q ] \ROOD LúLQL]H X\JXOD\DELOGLQL] PL"
(YHW
+D\ÕU
&HYDEÕQÕ] ³+D\ÕU´ LVH O WIHQ QHGHQOHULQL DoÕNOD\ÕQÕ]
3URJUDPGD GD÷ÕWÕODQ PDWHU\DOOHUL NLWDS &' SURJUDP YE LúWH NXOODQDELOGLQL] PL"
(YHW
+D\ÕU
(÷LWLP SURJUDPÕQD NDWÕOÕPÕQÕ]GDQ GROD\Õ VRQ ELU D\GD DúD÷ÕGDNL DODQODUÕQ KDQJLOHULQGH GH÷LúPH
JHOLúPH ROGX÷XQX YH DUDVÕQGD X\JXQ VHoHQHNOHUL LúDUHWOH\HUHN EHOLUWLQL] %X JHOLúLP DODQODUÕQÕ
X\JXODPDN LoLQ ELU JLULúLPGH EXOXQPDGÕ\VDQÕ] ³8\JXODPD RODQD÷Õ ROPDGÕ´ VHoHQH÷LQL LúDUHWOH\LQL]
9
:
W U X QSR T U Y/R Z U ;
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
QSR T U V6U 7
D 7HNQRORMLN VWDQGDUWODUD X\JXQ ZHE VD\ID WDVDUÕPÕ
Þ
F 7HNQRORMLN DOW\DSÕ GH÷LúLNOLNOHUL LOH X\XPXQ VD÷ODQPDVÕ
Þ
E 'DKD QLWHOLNOL YH NDOLWHOL VD\ID WDVDUÕPODUÕ
Þ
G 7DVDUÕP YDUOÕNODUÕQÕQ HWNLOL RODUDN NXOODQÕOPDVÕ
Þ
I 7DNÕP oDOÕúPDVÕQÕ VD÷OD\DQ GHVWHNOH\HQ WHNQLNOHULQ X\JXODQPDVÕ
Þ
H 0RWLYDV\RQ X\JXODQPDVÕ
DUWÕUÕFÕ
J øúL ]HQJLQOHúWLUHQ X\JXODQPDVÕ
WHNQLNOHULQ YH
RODQDNODUÕQ
Þ Þ
K 'DKD L\L NRQWURO YH L]OHPH
Þ
M <D]ÕOÕ YH V|]O LOHWLúLPOH RUWD\D oÕNDFDN ]DPDQ ND\EÕQÕQ D]DOPDVÕ
Þ
L 6RUXPOXOXN DODQÕQÕQ JHQLúOHPHVL
N Verileri yeniden güncelleme
Þ Þ
8
â
[ \ ] ^ Y" _ T Y/ Z `
ß
à
á
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a a
ß
à
á á
â
ß
à
á
â
ß
à
â
a
a a
(÷LWLP SURJUDPÕQÕQ ELU VRQXFX RODUDN HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL VRQ ELU D\GD QH NDGDU VÕNOÕNWD
NXOODQPDNWD ROGX÷XQX]X YH DUDVÕQGD X\JXQ VHoHQHNOHUL LúDUHWOH\HUHN EHOLUWLQL]
c Y" _ c Y" _ f
W U X"i U c Y" _ j
WbR c Y/ _ d
T ^ _ ^ e
D 7HPHO WDVDUÕP HOHPDQODUÕ UHVLP PHWLQ IODVK WDEOR YE
Þ
ß
à
á
â
E ùDEORQOX VD\ID WDVDUÕPÕ F )RUP HOHPDQODUÕ
Þ
à
á
â
G 'DYUDQÕúODU
Þ
ß
Þ
ß
à
á
â
H . W SKDQHOHULQ /LEUDU\ NXOODQÕPÕ
Þ
ß
ß
à à
Z U R _ g h
á á
â â
(÷LWLP SURJUDPÕQ VRQXFX RODUDN HGLQLOHQ EX ELOJL YH EHFHULOHUGHQ VRQ ELU D\GD HQ VÕN NXOODQGÕ÷ÕQÕ] o
WDQHVLQL EHOLUWLQL]
(รทLWLP SURJUDPร QGD HGLQLOHQ ELOJL EHFHUL YH GDYUDQร รบODUร LรบLQL]H X\JXODPDQร ]ร ]RUODรบWร UDQ YH HQJHOOH\HQ
NRQXODU YDUVD Oย WIHQ LรบDUHWOH\LQL] %LUGHQ ID]OD VHoHQHรทL LรบDUHWOH\HELOLUVLQL]
ย %LOJL YH EHFHULOHUL X\JXODPD JLULรบLPLP ROPDGร
ย %LOJL YH EHFHULOHUL X\JXODPDN LoLQ \HWHUOL ]DPDQร P ROPDGร
ย รธรบ RUWDPร QGDNL GRQDQร P YH WHNQRORML HGLQGLรทLP EX ELOJL YH EHFHULOHULQ NXOODQร Pร QD X\JXQ GHรทLOGL ย Yรถneticilerim bu bilgi vH EHFHULOHULQ NXOODQร Pร Qร GHVWHNOHPHGL ย 8\JXODPD NRQXVXQGD NDUDU YHULFL Gย ]H\GH GHรทLOLP ย 'LรทHU /ย WIHQ EHOLUWLQL]
(รทLWLP SURJUDPร QGDQ HGLQLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL LรบH X\JXODPDQร ]ร NROD\ODรบWร UDQ YH GHVWHNOH\HQ XQVXUODU
ROGX\VD Oย WIHQ LรบDUHWOH\LQL] %LUGHQ ID]OD VHoHQHรทL LรบDUHWOH\HELOLUVLQL]
ย <|QHWLFLOHULPLQ GHVWHรทL
ย Bu bilgi ve becerilerin uygulamaya geรงirilmesine duyulan acil ihtiyaรง ย .RQXQXQ GRรทUXGDQ VRUXPOXOXN DODQร PGD ROPDVร ย 7HNQRORML YH GRQDQร P
ย dDOร รบPD DUNDGDรบODUร Pร Q GHVWHรทL ย 'LรทHU /ย WIHQ EHOLUWLQL]
,, %g/h0
$รบDรทร GD HรทLWLP SURJUDPร Qร Q ELU VRQXFX RODUDN 7&0%ยถ\L ROXPOX \|QGH HWNLOH\HQ HWNLOH\HFHรทL Gย รบย Qย OHQ
Nร VD YH X]XQ G|QHPOL EHOLUOL |UJย WVHO ND]DQร PODU EDรบDUร ODU YH LOHUOHPHOHU \HU DOPDNWDGร U
Lรผtfen programa NDWร Oร Pร Qร ]GDQ YH HOGH HGLOHQ ELOJL YH EHFHULOHUL LรบLQL]H X\JXODPDQร ]GDQ GROD\ร VDรทODQDQ
ND]DQร PODUร LoLQ LOH DUDVร QGD HWNLOHQPH GHUHFHOHULQL EHOLUWLQL] (รทHU EX ND]DQร PODUร Q EX SURJUDPร Q
VRQXFX LoLQ X\JXQ ELU |Ooย P ROGXรทXQX Gย รบย QPย \RUVDQร ] VRQ Vย WXQGDNL ยณ ยด ยตร LรบDUHWOH\LQL]
U R _ Z U k V 7
D 0DOL\HW WDVDUUXIX E =DPDQ WDVDUUXIX F $UWDQ Lú YHULPOLOL÷L
Þ
â
a
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
ß
à
á
â
a
Þ
ß
à
á
â
Þ Þ
Þ
L 'L÷HU 3URJUDPD NDWÕOÕPÕQÕ]ÕQ ELU sonucu olarak sizde veya Banka’da JHOLúLP \DUDWDQ JHOLúPHOHUL EHOLUWLQL]
á
I øú V UHoOHULQLQ GR÷UX VRQXoODQPDVÕ
K +DWDQÕQ D]DOPDVÕ
:
à
Þ
J <DSÕODQ Lú PLNWDUÕQÕQ DUWPDVÕ
9
m n o+p n q'r s o t uwv+uyx z+x t u|{'p u t~} x n p+ + x +r w x
ß
G $UWDQ P úWHUL ZHE KL]PHWL NXOODQÕFÕ PHPQXQL\HWL H ùLND\HW VD\ÕVÕQGD D]DOPD
8
WlU X k V U R _ Y"R Z U ;
Þ Þ Þ
øúH NDWNÕQÕQ SDUDVDOODúWÕUÕOPDVÕ için VL]LQ WDKPLQOHULQL]H LKWL\Do GX\XOPDNWDGÕU %X oHUoHYHGH SDUDVDO
WDKPLQOH LOJLOL RODUDN VL]H \|QHOWLOHFHN VRUXODUD FHYDS YHUPHQL] \DWÕUÕPÕQ JHUL G|Q ú Q Q KHVDSODQPDVÕQGD
VRQ GHUHFH |QHPOLGLU / WIHQ W P VRUXODUÕ FHYDSODPD\D oDOÕúÕQÕ]
D 6L]FH EX SURJUDPGDQ GROD\Õ 7&0%¶QLQ VD÷ODGÕ÷Õ SDUDVDO JHWLULQLQ WRSODP GH÷HUL QH NDGDU
ROPXúWXU" / WIHQ ELU WDKPLQGH EXOXQDUDN EXQXQ \ÕOOÕN PÕ D\OÕN PÕ ROGX÷XQX EHOLUWLQL] <7/
<ÕOOÕN $\OÕN
E %X WDKPLQL HWNLOH\HQ XQVXUODUÕ YH GD\DQDNODUÕQÕ]Õ O WIHQ EHOLUWLQL] NDOLWH NÕUWDVL\H YH \D]ÕúPD
JLEL PDOL\HWOHUGH WDVDUUXI úLND\HWOHULQ D]DOPDVÕ ELOJL NDOLWH YH YHULPOLOLN DUWÕúÕ YE
F Tahmininiz iรงin Jย YHQLOLUOLN Gย ]H\L QHGLU"
/ย WIHQ YH DUDVร QGD ELU GHรทHU EHOLUOH\LQL]
G %X HรทLWLPL Gร รบDUร GDQ EDรบND ELU NXUXPGDQ NHQGLQL]
*ย YHQLOLU GHรทLO Kesinlikle gรผvenilir
temin etseydiniz ne kadar รผcret รถderdiniz?
<7/
H %X SURJUDPร Q YHULPOLOLรทLQL]GH \DSWร รทร DUWร รบ LoLQ YH DUDVร QGD ELU GHรทHU EHOLUOH\LQL]
(N ยถGH %LULPLQL]GH รนXEHQL]GH \ย Uย Wย OHQ DNWLYLWHOHULQ \HU DOGร รทร ยณ$NWLYLWH\H 'D\DOร 0DOL\HW 0XKDVHEHVLยด
WDEORVX YHULOPLรบWLU $NWLYLWHOHULQL] LoHULVLQGH EX HรทLWLP SURJUDPร QGDQ GROD\ร VL]H J|UH Nร VD G|QHPGH
LOHUOHPH JHOLรบPH VDรทOD\DQ YH X]XQ G|QHPGH VDรทOD\DFDรทร Gย รบย Qย OHQ DNWLYLWH\L DNWLYLWHOHUL DNWDUร S YH
EX LOHUOHPH YH JHOLรบPHQLQ \ย ]GH RODUDN Gย ]H\LQL EHOLUWLQL] %HOLUOL ELU DNWLYLWH \RNVD รนXEHGH VL]LQ \ย Uย WWย รทย Qย ] LรบOHUGH VDรทODQDQ LOHUOHPH YH JHOLรบPHQLQ VDGHFH \ย ]GH RODUDN Gย ]H\LQL EHOLUWLQL]
รธOHUOHPH YH JHOLรบPH PDOL\HW WDVDUUXIX ]DPDQ WDVDUUXIX Kร ] YHULPOLOLN LรบOHULQ GRรทUX VRQXoODQPDVร \DSร ODQ
Lรบ PLNWDUร Qร Q DUWPDVร \D GD KDWDQร Q D]DOPDVร Doร Vร QGDQ HOH DOร QDELOLU $NWLYLWH
'HรทLรบLP
$NWLYLWH
'HรทLรบLP
$NWLYLWH
'HรทLรบLP
$รบDรทร GD HรทLWLP SURJUDPร VRQXFXQGD HGLQLOHQ ELOJL EHFHUL YH GDYUDQร รบODUGDQ GROD\ร VL]L \D GD 7&0%ยถ\L
ROXPOX \|QGH HWNLOH\HQ DQFDN SDUDVDO GHรทHUOHUH G|Qย รบWย Uย OPHVL ]RU RODQ YHULOHU \HU DOPDNWDGร U
%X SURJUDPร Q VRQXFX RODUDN Nร VD YH X]XQ G|QHPGH DรบDรทร GDNLOHUGHQ KDQJLVLQGH LOHUOHPH JHOLรบPH
ROGXรทXQX RODFDรทร Qร Gย รบย Qย \RUVXQX]" %LUGHQ ID]OD VHoHQHรทL LรบDUHWOH\HELOLUVLQL] .DOLWH DUWร รบร :HE KL]PHWL NXOODQร Fร ODUร Qร Q PHPQXQL\HWL %LOJL\H NROD\ YH Jย YHQLOLU \ROGDQ XODรบร P dDOร รบDQ PHPQXQL\HWL รธรบJย Fย SL\DVDVร QGD ELOJL DYDQWDMร <DUDWร Fร Oร รทร Q DUWPDVร <HWHQHNOHULQ JHOLรบPHVL 3UREOHP o|]PHGH EDรบDUร .DUDU YHUPHGH NDWร Oร P 'DKD ID]OD LOHWLรบLP 'DKD L\L WDNร P oDOร รบPDVร .XUXPVDO Jย YHQLOLUOLN YH รบHIIDIOร N 7&0%ยถ\H EDรทOร Oร รทร Q DUWPDVร 7&0%ยถQLQ NDPXGDNL LPDMร Qร Q \ย NVHOPHVL $UWDQ VRV\DO HWNLOHรบLP 'LรทHU /ย WIHQ EHOLUWLQL]
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
%X HรทLWLP SURJUDPร \OD XODรบร OPDVร DPDoODQDQ |UJย WVHO VRQXoODUร D\Qร Gย ]H\GH VDรทOD\DFDN EDรบND JHOLรบLP
RODQDNODUร \D GD o|]ย POHU ROGXรทXQX Gย รบย Qย \RU PXVXQX]"
ย (YHW ย +D\ร U
&HYDEร Qร ] ยณ(YHWยด LVH Oย WIHQ EX JHOLรบLP RODQDNODUร \D GD o|]ย POHULQ QHOHU RODELOHFHรทLQL EHOLUWLQL]
%X HรทLWLP SURJUDPร Qร GLรทHU oDOร รบDQODUD GD WDYVL\H HGHU PLVLQL]"
ย (YHW ย +D\ร U
'UHDPZHDYHU (รทLWLP 3URJUDPร Qร Q JHOLรบWLULOPHVLQH \D GD \HQLGHQ WDVDUร Pร QD LOLรบNLQ |QHULOHULQL] YDUVD lรผtfen belirtiniz.
,,, %g/h0
(รทLWLP SURJUDPร Vย UHVL Gร รบร QGD VH\DKDW LoLQ JLGLรบ
VDDW
G|Qย รบ Lรบ Gร รบร QGD NDOGร รทร Qร ] Vย UH
%X HรทLWLP SURJUDPร 7&0% LoLQ X\JXQ ELU \DWร Uร P ROPXรบWXU
ย ย +ย lย 'ย ย ย +ย ย ย ย ย ย ย ย ย 'ย ย ย +ย
ย ย
ย ย ย ย ย ย ย ย 'ย ย ย +ย
ย ย
ย ย +ย ย +ย ย ย ย 'ย ย
ย ย
ย ย +ย ย ย ย ย ย ย ย yย ย 'ย ย ย +ย
ย ย
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย yย ย 'ย ย ย +ย
ย ย
/ย WIHQ Doร NOD\ร Qร ]
%X HรทLWLP SURJUDPร NHQGL NLรบLVHO JHOLรบLPLP LoLQ GRรทUX ELU \DWร Uร P ROPXรบWXU
ย ย 'ย ย ย 'ย ย ย +ย ย ย ย ย ย ย ย ย 'ย ย ย +ย
ย ย
/ย WIHQ Doร NOD\ร Qร ] 7HรบHNNย U HGHULP
ย ย ย ย ย ย ย ย 'ย ย ย 'ย
ย ย
ย ย +ย ย +ย ย ย ย wย ย
ย ย
ย ย +ย ย ย ย ย ย ย ย yย ย 'ย ย ย +ย
ย ย
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย yย ย 'ย ย ย +ย
ย ย
(. 7&0%ยถ'( 52, 8<*8/$0$6,
52, 02'(/รธ1รธ1 7&0% (รถรธ7รธ0 352*5$0/$5,1$ 8<*8/$1$%รธ/รธ5/รธรถรธ $1.(7รธ (รถรธ7รธ0 <g1(7รธ&รธ/(5รธ รธdรธ1
ยณgUJย WOHUGH (รทLWLP 3URJUDPODUร Qร Q 0DOL\HWOHU $oร Vร QGDQ 'HรทHUOHQGLULOPHVL 7&0% รธoLQ
%LU 0DOL\HW (WNLOLOLN dDOร รบPDVร ยด EDรบOร NOร X]PDQOร N \HWHUOLOLN WH]LP LoLQ NXOODQร ODFDN EX DQNHW
HรทLWLPGH PDOL\HW HWNLOLOLรทL YH HรทLWLP \DWร Uร PODUร Qร Q JHUL G|Qย รบย Qย EHOLUOHPHGH NXOODQร ODQ ยณ52,
5HWXUQ RQ ,QYHVWPHQW 0RGHOLยดQLQ 7&0% (รทLWLP %LULPLยถQFH \ย Uย Wย OHQ HรทLWLP DNWLYLWHOHULQH
X\JXODQDELOLUOLรทLQL DUDรบWร UPDN ย ]HUH KD]ร UODQPร รบWร U
7HSNL |รทUHQPH X\JXODPD LรบH HWNL DรบDPDODUร Qร Q \DQร Vร UD GHรทHUOHQGLUPHQLQ EHรบLQFL
DรบDPDVร YH ELU PDOL\HW HWNLOLOLN \|QWHPL RODUDN 52, HรทLWLP SURJUDPODUร Qร Q ID\GDODUร LOH
PDOL\HWOHULQL NDUรบร ODรบWร UPDNWDGร U
%X DQNHWWH HรทLWLP \|QHWLFLOHULQGHQ YH X]PDQODUร QGDQ 7&0%ยถ\H HรทLWLP ELULPLQH YH
HรทLWLP VRQXoODUร Qร Q |Ooย Pย QH LOLรบNLQ VRUXODUร FHYDSODPDODUร LVWHQPHNWHGLU /ย WIHQ KLoELU VRUX\X
FHYDSVร ] Eร UDNPD\ร Qร ] 9HULOHU JHQHO VRQXoODUร LWLEDUL\OH GHรทHUOHQGLULOHFHรทLQGHQ LVLP
EHOLUWPHQL]H JHUHN \RNWXU &HYDSODUร Qร ] DUDรบWร UPD Gร รบร QGD KHUKDQJL ELU DPDoOD
NXOODQร OPD\DFDN YH NHVLQOLNOH JL]OL WXWXODFDNWร U
.DWNร ODUร Qร ] YH D\ร UGร รทร Qร ] ]DPDQ LoLQ WHรบHNNย U HGHULP
1HVULQ $Nร QFร RรทOX
8]PDQ <DUGร PFร Vร
7HO
( SRVWD 1HVULQ $NLQFLRJOX#WFPE JRY WU
52, 02'(/ø1ø1 7&0% (öø7ø0 352*5$0/$5,1$ 8<*8/$1$%ø/ø5/øöø
¤ ¡/ ¡"¢ £ ¥6¦ § ¦ ¨ ¬ © ª6« ¡
7&0% oRN oHúLWOL H÷LWLP YH SHUIRUPDQV JHOLúLP SURJUDPODUÕ VXQDQ E \ N ELU örgüttür.
¤
¥P¦ § ¦ ¨ © ª « ¡
¤
ª ª° ® ¦ ¯ ¦ ¡
¤
±
¢ ² ¥P¦ § ¡D³ ¦ ¨ © ª6« ¡ ¤
´ µ ¶ ¥P¦ § ¡·¸ ¦ ¨ © ª6« ¡
7&0% \HQLOLNOHUH X\XP VD÷ODPDN LoLQ ED]Õ GH÷LúLPOHU \DSPDNWDGÕU
(÷LWLP SURJUDPODUÕQÕQ VRQXoODUÕQÕ J|UPHN için üst yönetimden gelen bir talHS YDUGÕU
(÷LWLP ELULPL úX DQGD |OoPH GH÷HUOHQGLUPH\H |QHP YHUPHNWHGLU
YH
*HoPLúWH ELUGHQ ID]OD H÷LWLP SURJUDPÕQGD LKWL\DoODUÕQ NDUúÕODQDPDGÕ÷Õ ROXPVX] GHQH\LPOHU JHUoHNOHúPLúWLU
7&0%¶GH \HQLOLNOHUH DoÕN ELU H÷LWLP OLGHUL YDUGÕU
3HUIRUPDQV JHOLúWLUPH V UHoOHULQGH H÷LWLPLQ NDWNÕVÕQÕQ DUWÕUÕOPDVÕ KHGHIOHQPHNWHGLU
(÷LWLP ELULPLQLQ JHUHNPHNWHGLU
\HQLOHQPHVL
.DWÕOÕPFÕODU YH H÷LWLPOH LOJLOHQHQ GL÷HU NLúLOHU H÷LWLP SURJUDPODUÕQÕQ |UJ WH \DSWÕ÷Õ NDWNÕ\Õ J|UPHN LVWHPHNWHGLUOHU
(÷LWLP V UHFL |UJ W Q VWUDWHMLN KHGHIOHUL ]HULQH RGDNODQPDNWDGÕU
(÷LWLP ELULPLQLQ |UJ WWHNL GH÷LúLP |QFHOLNOHULQGH DQDKWDU ELU URO YDUGÕU
(÷LWLPLQ DUWDQ |QHPL YH PDOL\HW \DUDU NDUúÕODúWÕUPDODUÕ H÷LWLP VRQXoODUÕQÕQ J|U OPHVLQL ]RUXQOX NÕOPDNWDGÕU
7&0% E \ N ELU H÷LWLP E WoHVLQH VDKLSWLU
¹ ºS¼ ½ ¾ ½ ¿ÁÀ  ¾ Ã'Ä Å'½ Æ ½ ÆÈÇ Ä+Æ Ä É À Â+¾ Ã'Äʽ Ãw½ Æ Ë Ä+Ì'½ Í Î+Ï Ð)Ñ Ò Ò Ó » Ï Ð É Ð Æ Ë ÎÕÔLÖ|× Ø|Ù+ÚÛÑ Ò Ò ÜÝÏ Ð É Ð Æ Ë ÎÞÔEÖ|× ß àNá É â|ÍÕÄ+¼ ½ ¾ ½ É ¿-Ä Å'½ Í É Î Æ É Î+Æ Î Æäã Ä åEÀ ½ åEÌ'½ æ'½-½ Ãw½ ÆäÀ  ¾ Ã'ÄçÍ Î+Ï Ð"Ñ Ò Ò ÓèÏ Ð É Ð Æ Ë Î Ö|× Ü Ö Ù éSê+ë+Ú Ñ Ò Ò ÜyÏ Ð É Ð Æ Ë ÎDÖ|× Ö Ñ Ù ébê'ë-á É Î+å Î Ì)À Ä+É ½ å É Ä Æ ¿ì½ æ+¾ ½ å × TCMB’de veri toplama ve ölçüm kültürü YDUGÕU
LPDMÕQÕQ
(÷LWLP ELULPL VÕQÕUOÕ ND\QDNODUÕ oDOÕúDQ GRQDQÕP E WoH SD\Õ YV SD\ODúPDN LoLQ örg W Q GL÷HU ELULPOHUL\OH UHNDEHW KDOLQGHGLU
7HúHNN U HGHULP