6 minute read
Transformatie en verduurzaming Nefkens Park, Amersfoort
Nieuwe puien voor post ’65- erfgoed
Advertisement
Bij de herbestemming van het Nefkens-gebouw in Amersfoort transformeerde architectenbureau De Kort Van Schaik de kantoren op de verdiepingen tot appartementen en voegde een extra woonlaag met penthouses toe. Het bureau benutte de opgave daarnaast om het gebouw beter in te passen in de omgeving en te verduurzamen. Aan de gevels kreeg het pand kozijnen uit C2Cgecertificeerde Kawneer-profielen, de penthouses werden voorzien van Kawneer-schuifpuien. Kolf & Molijn Geveltechniek verzorgde de engineering, productie en montage van de puien.
Het Nefkens-pand is behalve industrieel erfgoed met een gemeentelijke monumentenstatus ook een van de vele gebouwen in Nederland uit de zogeheten post ’65-periode (1965-1990). Op de website die de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed wijdt aan deze bouwkunst, wordt de transformatie van het pand in Amersfoort aangehaald als
Bij de transformatie hield projectarchitect Robert-Jan de Kort vast aan de maatvoering van de bestaande constructie en de opbouw van de gevels van het Nefkens-gebouw. In de kantoren en in de opgetopte verdiepingen zijn 24 koopappartementen gerealiseerd, in de plint zeven shortstay-appartementen. Daar zit ook een café-restaurant. Aan de voorzijde kreeg het Nefkens Park een nieuwe buitenruimte naar ontwerp van ZUS, die dient als buffer tussen het verkeer en de plint, en als nieuwe verblijfsruimte.
Nefkens Park stamt uit 1967-69 en werd ontworpen door de Amersfoortse architecten H.A. en G. Pothoven. Zij tekenden voor autobedrijf Nefkens een ensemble van twee haaks op elkaar staande kantoorvleugels, met in de plint een autoshowroom met een uitkragende en hellende glasgevel met schuifpuien. Achter het hoofdgebouw legden de architecten de entree naar de ondergrondse parkeergarage van het bedrijf. Het bijbehorende tankstation verdween toen ontwikkelaar-belegger Schipper Bosch Projecten het complex in 2000 verwierf. Tot 2018 diende het gebouw als bedrijfsverzamelpand. In 2016 kreeg het Nefkens-gebouw de gemeentelijke monumentenstatus.
voorbeeld hoe dergelijk naoorlogs erfgoed kan worden herbestemd en verduurzaamd. Het na de transformatie tot Nefkens Park omgedoopte pand bestaat uit twee haaks op elkaar staande volumes, met in de plint een uitkragende en naar voren hellende glazen gevel met schuifpuien – relict uit de tijd dat de begane grond in gebruik was als autobedrijf met showroom, kantoren en tankstation. Het voormalige bedrijfspand werd van 2017 tot 2021 in opdracht van Schipper Bosch Projecten herbestemd tot woongebouw met 31 appartementen, naar ontwerp van De Kort van Schaik (architectuur) en bureau ZUS (buitenruimte), beide uit Rotterdam.
Repeterend gevelaanzicht
Bij die transformatie hield het Rotterdamse architectenbureau vast aan de waarden en kwaliteiten van het oorspronkelijke ontwerp – en nam ze als vertrekpunt voor nieuwe ingrepen. Projectarchitecten Robert-Jan de Kort en Sander van Schaik behielden om te beginnen de maatvoering van de bestaande constructie en de daaruit voortvloeiende opbouw van de gevels. Ook de schuingeplaatste glazen plint op de begane grond bleef behouden, net als de achterliggende vrijstaande kolommen. Het stramien van die kolommen (zeven meter h.o.h.) werd op de verdiepingen omgezet in een repeterend gevelaanzicht uit kolommen met daartussen steeds vier verdiept liggende kozijnen tussen ranke penanten. Belangrijkste nieuwe ingreep aan de architectuur: De Kort en Van Schaik topten beide kantoorvleugels op met een verdieping met terugliggende penthouses – en zette in de nieuwe staalconstructie het stramien van de kolommen door. Bij de penthouses plaatsten de architecten de glazen puien terug, waardoor ook hier de kolommen vrij staan. De ruimte vóór de puien dient als terras.
De beide kantoorvleugels kregen een nieuwe verdieping met terugliggende penthouses. De ruimte vóór de puien dient als terras.
Renovatie én nieuwbouw
Bij de herbestemming van het gebouw van autobedrijf Nefkens werden ook de kozijnen vernieuwd. Engineering, productie en montage van de nieuwe puien, het plaatsen van glas en zetwerk waren in handen van Kolf & Molijn Geveltechniek. Projectleider Rudi van Regenmortel typeert de klus als een mix van twee disciplines: “Wat betreft de kozijnen ging het om een combinatie van renovatie van industrieel erfgoed en nieuwbouw van penthouses op de daken.” Bindende schakel in die mix: in beide gevallen koos de architect voor aluminium profielen van Kawneer: C2C-gecertificeerde RT72 reflex 1.6-profielen voor de kozijnen op de kantoorverdiepingen en AA4110-schuifpuien boven op de opgetopte kantoorvleugels.
Optisch knallen
De keuze voor de grote Kawneer schuifpuien (5 x 2,8 meter) bij de penthouses werd volgens Van Regenmortel ingegeven door de presta-
De toegevoegde verdiepingen met penthouses hebben een staalconstructie en kregen Kawneer AA4110-schuifpuien in stelkozijnen van hoofdaannemer Karbouw.
De kantoorgevels werden voorzien van Kawneer RT72 Reflex 1.6-profielen in technisch blank. De zonwering is weggewerkt.
Aan de achtergevels zijn balkons met schuifpuien toegevoegd.
ties van de profielen en de esthetiek: “Omdat de architect hier voor zwarte geborstelde aluminium puien koos, knalt die extra bouwlaag er bij stralend weer optisch uit, trekt naar het grijs bij bewolkt weer en neigt naar het blauw als de lucht strakblauw is.” Op de begane grond bleef de schuingeplaatste showroomgevel behouden. Van Regenmortel: “Die is niet vervangen, maar wel is op drie plekken het vaste glas vervangen door extra aluminium toegangsdeuren, als toegang tot de horecaruimte en de shortstay-appartementen.”
Bij de aanpak van de kantoorgevels draaide het om behoud van het oorspronkelijke aanzicht. Van Regenmortel: “De binnenkant van de gevels is compleet nieuw, onder andere vanwege de extra isolatie. Het casco en de betonnen buitengevels met borstweringen bleven behouden. Hier is het Kawneer RT72 Reflex 1.6-profiel ingezet, in technisch blank en in een stramien van 4 x 1,4 meter bij een beukmaat van zeven meter.” De zonwering is weggewerkt in de bovenzijde, achter het beton. Aan de achtergevels van het Nefkens-gebouw zijn loggia’s en balkons met schuifpuien toegevoegd. In de kozijnen is dubbelglas gemonteerd. Van Regenmortel typeert de montage als ‘traditioneel’: de puien in stelkozijnen, het glas achteraf geplaatst – op de penthouseverdieping met een kraan vanwege de grote glasmaten. De engineering ging voor Kolf & Molijn medio 2019 van start, de montagewerkzaamheden eindigden eind 2021.
Volgens architectenbureau Kort Van Schaik bevat de aanpak van het Nefkens-gebouw een aantal ingrepen die voorbeeldstellend kunnen zijn voor de herbestemming van vergelijkbaar naoorlogs erfgoed. Het architectenbureau greep de herbestemming aan om de aansluiting van het gebouw op zijn omgeving te verbeteren. De kavel werd vergroend en het gebouw kreeg een publieke onderdoorgang die toegang geeft naar het park aan de achterzijde van het pand. Bij alle aanpassingen aan het interieur en exterieur waren de oorspronkelijke kwaliteiten van de architectuur vertrekpunt – en werden nieuwe elementen een wezenlijk onderdeel van de bestaande architectuur. Zo is de overmaat in hoogte en diepte behouden en draagt die bij aan de ruimtelijke kwaliteiten van de woningen. De nieuwe dakopbouwen zijn ontworpen als beëindiging van de karakteristieke zichtbare constructie van het gebouw. Met de herbestemming is het gebouw verduurzaamd en benadert de nieuwbouwnormen voor isolatiewaarden. Het dak werd voorzien van witte dakbedekking om opwarming tegen te gaan en kreeg PV-panelen voor de verlichting van de algemene ruimtes, de liften en de installaties. Het gebouw is klaargemaakt voor de komende aansluiting op het stadswarmtenet van Amersfoort.
