2
WAANDERS UITGEVERS, ZWOLLE
3
4
1
5
6
D
it ben ik, IA.
Hoe je dat zegt? Nou gewoon: Ie-Aa. Ik ga je een verhaal vertellen. Niet zomaar een kletspraatje, maar een bijzonder verhaal, dat beloof ik je. De allermooiste schilderijen en tekeningen uit de hele wereld ga je tegenkomen. Nog leuker: het zal je verbazen hoeveel kunstwerken er bestaan waarop ik te zien ben. Honderden, nee, duizenden! En dat is omdat ik, IA, een grote rol speel in dit verhaal.
Oja, van elk kunstwerk dat je tegenkomt in
mijn verhaal heb ik achter in dit boek voor je opgeschreven wie het heeft gemaakt, wanneer het is gemaakt en in welk museum het nu te zien is.
7
Omdat zo veel kunstenaars mij hebben nageschilderd ben ik niet alleen een wereldberoemd topmodel geworden, maar weet ik ook veel over kunst. Er bestaat geen schilder die ik niet ken. Geen kleur verf is mij vreemd. En het verschil tussen een echt of een vals schilderij, ruik ik op meters afstand. Zonder twijfel weet ik in welk land het schilderij is gemaakt en kan ik je precies vertellen wanneer het is gemaakt. Waarom? Ik was er altijd bij! Alles wat ik over kunst en de kunstenaars weet deel ik graag met jullie, ik ben nou eenmaal een gul en aardig dier.
Hier zie je mij, wel tien keer. Ik ben getekend door Jan, een schilder uit wat nu het land België is, maar toen nog niet zo heette. Hij was aan het oefenen om een ezel, mij dus, zo goed mogelijk te tekenen. Jan vroeg steeds of ik iets aan mezelf wilde veranderen: “Ogen wijd open, ogen ietsje dicht, nek omhoog, nek omlaag, oren naar voren, oren naar achteren.” Kan jij dat, met je oren bewegen?
8
9
Zo’n tekening om te oefenen heet een schets. Meestal is dat een snelle tekening, gemaakt met potlood op papier. Jan gebruikte voor deze schets geen potlood, maar olieverf. En geen papier, maar een platte, houten plank. Schilders noemen zo’n plank een paneel. Deze oefenschets maakte Jan als voorbeeld voor een echt schilderij.
Toen Jan me schilderde kreeg hij een lachbui. Ik vond er weinig grappigs aan. Stond ik daar doodserieus en muisstil model te staan, zat hij zich op zijn kruk kapot te lachen: “Een ezel op een ezel, hahaaaahahaha.” Ja, ja, ja, het houten steuntje dat door een kunstenaar wordt gebruikt om een schilderij op te zetten als hij aan het werk is, heet ook een ezel. Héééééél geestig. Maar niet heus.
10
it s noo k al wen oo u o n r t t Ja ik t Wat is da geschets , b e h n n e t e e h ep da begr n om me r, maar o e o p . En h a n e y e di orr bal S n ? . e t i f o apen hee vlo l die es is ulke a z o n z j j d zi Hoe stan ? aal! brut ik in tien lijkt me g n e e o e gen All leuk toch
11
Ik heb echt niet zitten opscheppen, zojuist. Zó vaak als ik getekend en geschilderd ben. Paarden zijn misschien wel groter, maar wij ezels spelen in de kunst toch echt de hoofdrol. Kijk maar naar de volgende tekeningen en schilderijen. Waar vind je me het mooist?
De Romeinen waren dol op vloeren waarin duizenden kleine steentjes zijn gelegd, mozaïeken. Ik ben ook door de Romeinen met van die steentjes in een vloer ‘gelegd’, sierlijk met druiventrossen en een rare vogel. In China toverde de kunstenaar Huang Zhou me met een paar simpele inktvegen op het papier. Het zijn vaak superknappe schilders die dat zo kunnen.
Hier zie je me ook als lastdier, klaar voor het zware werk. Dit schilderij is van een Braziliaanse kunstenaar. Ook daar zijn ze dol op ons ezels, en heus niet alleen omdat we zo goed kunnen sjouwen. 12
In mijn droom was het overal nacht. En ook al was het nacht, de hemel was steeds héél helder, net als bij ons op de hei. Soms met sterren, soms zonder.
Hier droomde ik van een Japanse watertempel. Maar dat wist ik toen nog niet. Ik dacht dat het een klimrek was. De kunstenaar, Kawase Hasui, was niet beledigd toen ik dat jaren later aan hem opbiechtte. Hij vond me denk ik wel een aardig dier en nodigde me uit om te laten zien hoe hij zijn kunst maakte. Met inkt tekende hij deze tempel op een stuk hout. Dat stuk hout drukte hij, toen de inkt nog nat was, op een papier. De afdruk op dat papier heet een houtsnede. Deze houtsnede gaf Kawase aan mij cadeau. Elke dag kijk ik ernaar in mijn stal.
De droom ging verder. Ineens was ik geen ezel meer, maar een vogel die in de heldere nacht over glinsterende rivieren vloog. En dan weer tussen de wieken van een molen heen scheerde. Het was fantastisch. Ik hoefde alleen maar de maan en de sterren te volgen, de rest ging vanzelf.
Deze twee schilderijen zijn door Nederlandse schilders in dezelfde tijd gemaakt, ongeveer 110 jaar geleden. Wat vind jij: proberen ze de natuur te schilderen zoals de bomen en de rivieren echt zijn, of maken ze er iets anders van? Iets moderns en eigens?
41
42
Van de tempel en de bomen vloog ik door een sterrenhemel, zó fel als ik nog nooit had gezien. De hemel leek bezaaid met diamanten die fonkelden alsof ze knipoogjes gaven. Je kent misschien wel de naam van de kunstenaar die dit schilderij maakte: Vincent van Gogh. Het is mijn lievelingsschilderij, ook al sta ik er zelf niet op.
43
44
Overal stonden mensen naar de hemel te staren. Er waren zelfs geleerde meneren die met verrekijkers en telescopen naar al die sterren stonden te turen. Dachten ze dat er eentje naar beneden zou vallen? Wat is daar nou zo bijzonder aan, wij ezels zien dat elke nacht op de hei. Pfffieeeew, dan sjeest zo’n ster door de lucht. En mag je een wens doen. Zouden deze mensen wensen dat er een of ander wonder zou gebeuren? Dat er iets uit de hemel zou komen donderen? Zoals ik al zei, ik begreep die hele droom niet, maar ja, ik ben dan ook maar een eenvoudig dier, ook al ben ik een ezel. Hier rustte ik even uit en hoorde het geluid van een uil. Omdat ik een vogel was, wilde ik terugfluiten naar de uil, maar in plaats van een vrolijke fluittoon kwam er uit mijn mond het geluid van een ezel:
Mensen noemen ons ezelgeluid “balken”. Heb ik eerlijk gezegd nooit helemaal begrepen.
45
Mijn gebalk werd direct beantwoord door heldere stemmen. Heel hoog in de hemel. Ik keek op. Hè, dat leken wel engelen! Wat een heerlijke droom was dit toch. Nee, het leken geen engelen, dit wáren engelen! Ik had ze nooit eerder gezien, maar ik wist toch zeker dat dit engelen waren. Van boven naar beneden dwarrelden ze door de lucht. Ondertussen hoorden we een hemels geluid. Voordat ik verder ga wil ik nog even iets over dit plaatje zeggen. Jawel, dit is een ets, dat weet je nu, je ziet die krasjes die gemaakt zijn met een scherpe punt. Mijn vraag is: wie heeft dit gemaakt? Heb je ooit gehoord van de Nachtwacht? En weet je ook wie dat beroemde schilderij maakte? De bekendste schilder van Nederland:
Rembrandt! Deze ets is ook van Rembrandt. 46
47
48
5
Mijn broer Puck stootte me aan: “Hoor je dat IA”? De droom was voorbij, ik was klaarwakker. Dit was echt. De engelen waren doorzichtig en zo zacht, zo zoet. Hun stemmen klonken als zachte belletjes en klinkende klokjes, het was het liefste geluid dat ooit in mijn lange ezelsoren terecht was gekomen.
49