2.2 Hoe werkt het hormonale stelsel samen met het zenuwstelsel?

Bij het regelen van de lichaamstemperatuur komt het zenuwstelsel tussen; het doet spieren en klieren samentrekken, waardoor je bijvoorbeeld gaat bibberen of zweet gaat produceren. Maar ook het hormonale stelsel speelt hier een rol: de schildklier produceert hormonen waardoor je het warmer of kouder kunt krijgen. Uit dit voorbeeld kun je afleiden dat het zenuwstelsel en het hormonale stelsel samenwerken om de lichaamstemperatuur te regelen. Ook bij het regelen van stress is dat het geval. Stress is een prikkel, die bepaalde neuronen activeert. In hoofdstuk 1 leerde je al dat het zenuwstelsel een signaal geeft aan een hormoonklier om adrenaline te produceren. De hormoonklieren zijn hier de bijnieren. In de inleiding van dit thema maakte je kennis met de toeschietreflex in de tepel. Sensorische zenuwen leiden een impuls naar de hypothalamus, die in antwoord daarop hormonen produceert. Ook dat is een voorbeeld van samenwerking tussen het zenuwstelsel en het hormonale stelsel. OPDRACHT 14 Lees de tekst op de volgende pagina en bestudeer de figuur. Beantwoord daarna de onderstaande vragen. 1 Heel wat reacties in je lichaam verlopen door een samenwerking van het zenuwstelsel en het hormonale stelsel. Leg op basis van de bovenstaande reacties uit waarom kortstondige stress voordelig is voor je. 2 Leg uit waarom langdurige stress je gezondheid kan schaden. Vul aan. a Bij langdurige stress verbruik je heel wat brandstoffen; daardoor b Bij langdurige stress slaat je hart te lang ©VAN IN

Stress krijg je wanneer je heel wat taken en zorgen tegelijk voor je hebt liggen. In je brein treden er dan voortdurend (onprettige) gedachten op. Dat gaat gepaard met het optreden van impulsen die doorheen je hersenen stromen. Veel neuronen in je hersenen zijn dan actief en versturen elektrische impulsen.

De hypothalamus produceert hormonen die de hypofyse stimuleren om op zijn beurt ook hormonen aan te maken. Er zijn veel verschillende hypofysehormonen, onder andere schildklierstimulerende hormonen (1), of hormonen die de bijnieren stimuleren (2). Vanuit de hypothalamus vertrekken er ook neuronen die impulsen geven aan de bijnieren (3). Als antwoord daarop produceren de bijnieren het hormoon adrenaline (4). Dat hormoon zorgt ervoor dat: • je hart sneller slaat; • je ademritme versnelt, waardoor je meer O2 opneemt en CO2 afgeeft; • je glucosegehalte in je bloed toeneemt; • je skeletspieren meer zuurstofgas- en glucoserijk bloed krijgen; • je zintuigen tijdelijk beter werken. Je hypofyse stuurt schildklierstimulerende hormonen (1) naar je schildklier. Daardoor maakt je schildklier thyroxine (5) aan en geeft het af aan het bloed. Alle lichaamscellen zullen actiever suiker gaan verbranden, waardoor je meer energie voorhanden hebt. Al deze processen zijn dus het gevolg van de voorafgaande neuronactiviteit in je hersenen. Je denkprocessen en de bijbehorende impulsen hebben dus gevolgen voor de hormonale werking van je lichaam.

neurale netwerken voor hersenen gedachten hypofyse 3 2 schildklier 4

bijniermerg bijnierschors vele prikkels en gedachten toename glucose in het bloed schildklierstimulerend hormoon 5thyroxine adrenaline hart, bloedvaten, ademritme ... enz. 1 actievere verbranding in cellen ©VAN IN

Het zenuwstelsel en het hormonale stelsel zorgen elk op zich voor de geleiding van signalen, want ze fungeren als schakel tussen receptoren en effectoren. Beide stelsels werken ook samen, om een organisme optimaal te laten functioneren. Die samenwerking kan op meerdere manieren gebeuren: • de regeling van de lichaamstemperatuur is een duidelijk voorbeeld van de manier waarop het zenuwstelsel en het hormonale stelsel samen voor een goed functionerend lichaam kunnen zorgen; • ook neuronen die prikkels versturen naar endocriene klieren zoals bij stress naar de bijnier, dragen bij aan die communicatie en wisselwerking tussen het zenuwstelsel en het hormonale stelsel. De werking van het lichaam wordt geregeld door het hormonale stelsel en het zenuwstelsel. Vaak werken beide stelsels samen om de homeostase te bereiken. Om samen te werken, kunnen beide stelsels eenzelfde proces beïnvloeden, zoals de regeling van de lichaamstemperatuur. In sommige gevallen stimuleert het zenuwstelsel een endocriene klier om hormonen af te geven. ` Maak oefening 12 t/m 15 op p. 219-221. ©VAN IN