Taalweb 5 (editie 2023) Leerwerkboek - Inkijkexemplaar

©VANIN

UITDAGING 1

IEDEREEN BLOGGER 

BLOGS 8

BLOGTEKSTEN 12

BIJVERDIENSTE? 16

ZELF AAN DE SLAG NU … 24

GENIETEN VAN TAAL: LIZ IS MORE 26

VENTOUX 32

DE TAAL VAN BEELDEN 37

FAKE, FAKER, FAKEST? 41

KLAAR EN DUIDELIJK 51

PASSIE IN BEELD 52

GENIETEN VAN TAAL:

HET MOOIS DAT WE DELEN 59

1 2 3

WOORDWEB 29

UITDAGING 3 IEDEREEN

RECLAMEMAKER

UITDAGING 2

IEDEREEN REGISSEUR

RECLAMEWIJS 66

EEN BEELD VAN RECLAME 75

SMAAKMAKERS 80

KLINKENDE TAAL 84

MAAK MIJ (N)IETS WIJS! 89

GENIETEN VAN TAAL: BUBBEL 94

WOORDWEB 97

©VANIN

DE GRENS VAN HET LEVEN 100

EEN GOED ONTWERP IN EEN HANDOMDRAAI 109

LEVENS REDDEN! 114

UITGEVONDEN 119

POSTERVERKIEZING 121

4

UITDAGING 4

IEDEREEN ONTWERPER

GENIETEN VAN TAAL: PHOBOS 125

UITDAGING 5 IEDEREEN PRESENTATOR

SHOWBEEST 134

GOED BESCHREVEN 137

JE LIJF ZEGT MEER DAN JE DENKT 142

DE GOUDEN VOGEL 164

VERLEIDEN OP DE KIST 170

ONTDEK JE STEM 175

SCHRIJF NIET ZOALS JE SPREEKT 177

EEN MODERN KLEEDJE 180

EEN LUISTERSPEL 183

GENIETEN VAN TAAL: HEBBEN EN ZIJN 187

WOORDWEB 191

UITDAGING 7

IEDEREEN BEMIDDELAAR

5 6 7

AKKOORD?! 145

GOED OPGEMAAKT 150

KOUD KUNSTJE 153

GENIETEN VAN TAAL: DWARSLOPER 156

WOORDWEB 161

UITDAGING 6 IEDEREEN STEMACTEUR

1 VANDALISME OF KUNST?

2 CONFLICTEN

3 BEMIDDELEN / BEMIDDELAAR

4 VAN CONFLICT NAAR OPLOSSING

©VANIN

GENIETEN VAN TAAL: THE HATE U GIVE WOORDWEB

VADEMECUM 193

Mijn lesmateriaal

Hier vind je alle inhoud uit het boek, maar ook meer, zoals, filmpjes, audiofragmenten, extra oefeningen ...

Extra materiaal

Bij bepaalde stukken theorie of oefeningen kun je extra materiaal openen. Dat kan een bijkomend audio- of videofragment zijn, een woorden- of begrippenlijst, extra bronnen of een leestekst. Kortom, het is materiaal dat je helpt om de leerstof beter te begrijpen.

Adaptieve oefeningen

In dit gedeelte kun je de leerstof inoefenen op jouw niveau.

Je kunt je vrij oefenen of de oefeningen maken die de leerkracht voor jou heeft klaargezet.

Opdrachten

Hier vind je de opdrachten die de leerkracht voor jou heeft klaargezet.

Evalueren

Hier kan de leerkracht toetsen voor jou klaarzetten.

Resultaten

Wil je weten hoever je al staat met oefeningen, opdrachten en toetsen? Hier vind je een overzicht van al je resultaten.

Notities

Heb je aantekeningen gemaakt bij een bepaalde inhoud?

Via je notities kun je ze makkelijk weer oproepen.

©VANIN

Meer weten?

Ga naar www.ididdit.be

In het leerwerkboek ontdek je verschillende iconen of kleine afbeeldingen. Maar wat betekenen ze precies?

P. 195 Als je het vademecum-icoon ziet, moet je naar de juiste pagina achteraan het boek bladeren. Daar vind je informatie om je op weg te helpen.

Het play-icoon betekent dat je een video- of audiofragment vindt op het onlineleerplatform iDiddit. De url van dat platform is www.ididdit.be.

Dat icoon geeft aan dat er aanvullend lesmateriaal of een extra opdracht op iDiddit staat.

Zie je dat icoon bij een opdracht? Dan mag je het resultaat posten op je persoonlijke blog. Daarover lees je meer in Uitdaging 1.

BLOG U1.2

UITDAGING 1

IEDEREEN BLOGGER

1 BLOGS

• Hoe bouw je een eigen blog?

• Hoe lees je een blog kritisch?

2 BLOGTEKSTEN

• Hoe herken je een goede blog?

• Waarop moet je letten als je een blog maakt?

3 BIJVERDIENSTE

• Hoe kun je geld verdienen met een blog?

4 ZELF AAN DE SLAG NU …

• Hoe bouw je zelf een blog uit?

• Hoe schrijf je een goede blogtekst?

©VANIN

In deze uitdaging leer je hoe je een eigen blog maakt.

Je onderzoekt hoe je een blog begint en hoe je die kunt opbouwen.

Je bekijkt wat een blog kan opleveren en hoe je lezers kunt aantrekken.

Je zet je eerste stappen in de uitbouw van je blog.

In iedere uitdaging bouw je jouw blog verder uit.

Blogs

KRITISCH LEZEN

Je kunt de opbouw en de vorm van blogs herkennen. Je kunt blogs kritisch lezen.

Bekijk de blogs hieronder en op je computer en beantwoord de vragen.

BLOG 1: surf naar mamabotanica.nl.

1 Van wie is deze blog? Markeer in de blog en vermeld nummer 1 bij je antwoord.

2 Markeer waar je info kan vinden over hoe de blog begon en vermeld nummer 2 bij je antwoord.

3 Wat is het doel van de blog?

©VANIN

4 Hoe probeer t zij haar blog aantrekkelijk te maken?

5 Vind jij de blog aantrekkelijk? Ja/neen. Waarom?

6 Over welke onderwerpen schrijft ze? Markeer in de tekst en vermeld nummer 6.

7 Kun je de thema’s makkelijk vinden?

8 Hoe brengt ze variatie in de blogteksten?

9 Waarom mag je niet alle foto’s die je vindt, gebruiken op je blog of op andere sociale media?

10 Mama Botanica werkt ook met Instagram, Facebook en YouTube en legt daar een link naar haar foodblog. Waarom doet ze dat?

1 Van wie is de blog?

2 Ken je die organisatie?

3 Waar kun je info vinden over de makers van de blog?

©VANIN

BLOG 2: surf naar vi.be.

4 Over welke onderwerpen schrijven ze?

5 Hoe vind je die onderwerpen makkelijk?

6 Welk evenement zou onder de tab ‘projecten’ kunnen staan?

7 Hoe is de blog opgebouwd? Markeer.

dagboekvorm – thematische blog – review – losse onderwerpen

8 Wat vind je goed aan de blog? Wat zou je van deze blog willen onthouden om op je eigen blog te gebruiken?

BLOG

1 Van wie is de blog?

2 Over welke onderwerpen schrijven ze?

©VANIN

3 Wat is het doel van de blog?

4 Hoe proberen zij hun blog aantrekkelijk te maken?

3: surf naar chickslovefood.com.

5 Hoe brengen ze variatie in de blogteksten?

6 Vind jij de blog aantrekkelijk? Ja/neen. Waarom?

7 Hoe kun je op de blog snel recepten terugvinden?

8 Wat betekent ‘gesponsord’ bij een recept?

9 Waarom staat er reclame op een foodblog?

10 Waarom is er een contactpagina?

Blogteksten

KRITISCH LEZEN

Je kunt blogteksten kritisch lezen.

Je kunt de inhoud en de vorm aan de hand van vragen analyseren.

Bekijk de blogs en beantwoord de vragen.

BLOGTEK ST 1

©VANIN

Naar: www.sevendays.nl

1 Markeer in de tekst de naam van de blogster. Noteer nummer 1 bij je antwoord.

2 Waarover blogt zij?

3 Wat wil de blogster aankaarten?

4 Vind je dat een goed onderwerp voor een blog? Waarom wel/niet?

5 De blogster brengt het probleem enkel onder de aandacht. Wat zou ze nog meer kunnen doen om het probleem te verhelpen?

6 Wat vind je goed aan de blogtekst? Wat zou je van de blog willen onthouden om in je eigen blog te gebruiken?

©VANIN

Naar: www.degroenemeisjes.nl

1 Waar halen de Groene Meisjes hun inspiratie? Waarom zeggen ze dat?

2 Markeer in de tekst hoe de Groene Meisjes ervoor zorgen dat hun lezers zich aangesproken voelen. Schrijf nummer 2 bij je antwoord. Wat is het effect daarvan?

3 De Groene Meisjes laten hun lezers ook hun mening geven. Hoe noemen we meningen bij andere sociale media meestal?

4 Wat moet je als blogger met de reacties van lezers doen?

5 Welke contactmogelijkheden geven bloggers?

6 Wat is storend aan de reactie van Roxanne?

7 Wat vind je goed aan de blogtekst? Wat zou je van de blog willen onthouden om in je eigen blog te gebruiken?

Bijverdienste?

ZAKELIJKE TEKST

Je kunt de buitenkant van een tekst bespreken.

Je kunt de betekenis van woorden achterhalen.

Je kunt informatie uit een tekst halen.

Je kunt je mening over de inhoud van de krantenartikels geven.

Lees de krantenkoppen.

Bedrijven betalen tot wel half miljoen dollar voor online promotiecampagne

Kim Kardashian

Kidfluencer Ryan Kaji verdient zijn miljoenen nu ook buiten YouTube

25 BV's krijgen gratis wagen in ruil voor posts

1 Klopt die info ook voor gewone bloggers, denk je?

2 Ken je mensen die met hun blog geld verdienen?

3 Hoe doen ze dat?

TEKST 1

A Bekijk de tekst.

©VANIN

1 Lees de titel en de tussentitels.

2 Bek ijk de afbeeldingen.

3 Uit hoeveel delen bestaat de tekst?

4 Wat is de inleiding?

5 Wat valt je op bij tussentitel 1?

6 Bek ijk het slot van de tekst? Wat valt je op?

Hoe kun je geld verdienen?

Bloggen maakt je niet slapend rijk

Zelf begon ik mijn blog ooit uit idealisme, omdat het iets was wat mij gewoon leuk leek. Ik wist toen helemaal niet dat er ook bloggers zijn die met hun blog geld verdienen. Door hierover bij te leren, ging er een wereld voor me open. Toch zal bijverdienen nooit mijn motivatie worden. Ik wil niet dat mijn blog een reclamekanaal wordt: alles waar ik over schrijf, moet bij mij en mijn visie passen. Ik wil dingen delen omdat ik er enthousiast van word, niet omdat ik er misschien iets voor in de plaats krijg.

Voor iedereen die denkt dat je met bloggen wel eventjes makkelijk rijk kunt worden: zo is het helemaal niet. Als je een goedlopende blog wilt, moet je erin investeren. Bloggen is heel erg leuk.

Wanneer een blog na alle inspanningen groot genoeg wordt, dan is het mogelijk om je investeringen er weer uit te halen. De bloggers die er een volwaardig inkomen mee verdienen zijn dun gezaaid. In de meeste gevallen zal het bij een zakcentje blijven.

Geld verdienen met bloggen, hoe doe je dat?

Er zijn verschillende manieren waarop je met je blog kunt bijverdienen. Dit zijn de meest voorkomende:

1 Advertentieblokken

Als je een eigen website hebt, kun je daar door middel van banners advertenties op laten zien. Je ziet zulke advertentieblokken waarschijnlijk dagelijks op de nieuwssite die je volgt, op social media of op je favoriete blogs. Advertentieblokken kunnen afkomstig zijn van Google AdSense, waarbij je een paar eurocent verdient bij een bepaald aantal weergaves of per klik, of van individuele bedrijven die betalen voor een plekje op een website.

2 Affiliate links

©VANIN

Affiliate links zijn weblinks die internetverkeer van op een blog naar een webshop sturen. In de link zit een bepaalde code verwerkt, zodat de webshop weet welke bezoekers via jouw blog komen. Als die bezoekers via jouw bloglink een aankoop doen, kun je daarop commissie verdienen.

3 Gesponsorde artikels

Veel bloggers schrijven weleens over producten waar ze enthousiast over zijn. Dat kan uit eigen beweging gebeuren, maar soms staat er ook een compensatie van een bedrijf tegenover. Soms worden producten opgestuurd om een review over te schrijven, in andere gevallen hangt er een betaling aan vast. Eigenlijk maak je als blogger in dat geval reclame voor een bedrijf. De meeste bloggers willen, om hun lezers niet het gevoel te geven dat ze misleid worden, hier graag eerlijk voor uitkomen en plaatsen dan ook een melding van gesponsorde content bij hun artikel. Dat doe ik zelf ook altijd, hoewel ik mijn mening nooit zal laten beïnvloeden omdat ik iets gekregen heb.

Mag je in België zomaar geld verdienen met bloggen?

In België is het niet toegestaan om geld te verdienen met bloggen zonder dat je een onderneming hebt. Ik merk vaak dat Belgische bloggers ervan uitgaan dat je bloginkomsten gewoon mag aangeven bij ‘overige inkomsten’ op het belastingformulier.

Inkomsten uit bloggen zijn niet toevallig

De meeste mensen die geld in België willen bijverdienen, gaan ervan uit dat je dat zomaar mag, zolang je het bij de belastingen aangeeft.

De inkomsten uit bloggen zoals hierboven besproken, zijn niet toevallig. Als je advertenties of affiliate links op je website zet, dan heb je de bedoeling om daar geld mee te verdienen. Als je eenmalig een betaling ontvangt voor een artikel kan dat nog in een grijs gebied liggen, maar als het verschillende keren voorkomt, of je gaat bijvoorbeeld zelf op zoek naar samenwerkingen, dan is het geen toevallige inkomst meer.

Naar: www.tussendromenenleven.be

B Lees de tekst en beantwoord de vragen.

1 Wat is het onderwerp van de tekst?

2 Verklaar de zes vetgedrukte woorden. Raadpleeg een (online) woordenboek.

- Zelf begon ik mijn blog uit idealisme

- Alles waar ik over schrijf moet bij mijn visie passen.

- Je kunt daarop een commissie verdienen.

- Soms staat er ook een compensatie tegenover van een bedrijf. Van welk werkwoord is dat woord afgeleid?

- Soms worden er producten opgestuurd om een review over te schrijven.

- De betaling kan in een grijs gebied liggen.

3 Gaat geld verdienen met een blog zo makkelijk als de krantenkoppen laten uitschijnen? Verklaar waarom wel/niet.

4 Geef drie manieren hoe je met een blog geld kunt verdienen.

5 Mag je in België met een blog zomaar geld verdienen? Waarom wel/niet?

6 Vind je het nog de moeite om te proberen geld te verdienen met bloggen? Waarom wel/niet?

TEKST 2

A Bekijk de tekst.

1 Lees de titel en de tussentitels.

2 Bek ijk de afbeeldingen.

3 Uit hoeveel delen bestaat de tekst?

4 Wat is de inleiding? Hoe zie je dat?

5 Bek ijk het slot van de tekst. Wat valt je op?

6 Wat is het tekstdoel? Deze tekst wil:

 je over iets informeren.

 je van iets overtuigen.

 je ontspannen.

 gevoelens opwekken.  een mening weergeven.

B Beantwoord de vragen.

1 Wat is het onderwerp van de tekst?

2 Vind jij van jezelf dat je je door influencers laat beïnvloeden?

Eén op drie volgers koopt wat hun influencer aanprijst, ook al wordt die daarvoor betaald:

“Zolang ze consequent zijn, blijven ze geloofwaardig”

Influencers (mensen met veel volgers op sociale media) bepalen steeds meer wat we kopen. Al één op de drie jonge volgers kocht de voorbije drie maanden een product dat een influencer promootte. “Volgers stoort het niet dat de influencer betaald wordt om reclame te maken. Het zijn andere zaken die de geloofwaardigheid bepalen”, zegt onderzoekster Marijke De Veirman van de Arteveldehogeschool.

Paul Demeyer

Al voor het derde jaar op rij onderzocht Marijke De Veirman, samen met de handelsfederatie Comeos, de impact die influencers met hun marketing hebben op hun volgers. In de eerste editie zijn enkel Vlamingen tussen 16 en 24 jaar ondervraagd. In de tweede editie Belgen in die leeftijdsgroep. Dit jaar zijn opnieuw respondenten van over het hele land bevraagd, maar ook mensen ouder dan 24 jaar. Alles samen gaat het om een groep van 5.000.

©VANIN

Bij de jongeren volgt 87 procent influencers, bij de ouderen is dat 42 procent. In de groep onder de 25 jaar kocht de voorbije drie maanden 36 procent van de volgers iets wat hun influencer had aangeprezen. Bij een vorige ondervraging was dat nog maar één op vier. Een stijging dus, waarmee we de internationale trend volgen.

C Lees de tekst en beantwoord de vragen.

Influencerskoppel Celine & Michiel promoten Mediamarkt. — © Instagram

Influencers houden maar best goed bij welke sociale media in opmars zijn, want daar kunnen ze nieuwe volgers aanboren. 83 procent van de Belgische jongeren zit dagelijks op Instagram. Dan volgt Youtube (69,3 procent dagelijks gebruik), 65,8 procent van onze jongeren zit dagelijks op Snapchat, 62,7 procent zit dagelijks op Tiktok en 58,7 procent op Facebook. “Er zijn tekenen dat Instagram aan zijn piek zit”, zegt Marijke De Veirman. “In Vlaanderen daalt het aantal dagelijkse gebruikers zelfs lichtjes. Maar Tiktok groeit anderzijds wel ferm.”

Mannen en vrouwen

Klara Versele, van het influencer marketing platform Influo, zegt dat mannelijke influencers – vaak met humoristische posts – langzaam de vrouwelijke aan het bijbenen zijn. “De verhouding is nu nog ergens 60/40. Allicht omdat vrouwen daar aanvankelijk iets meer mee bezig waren. Niet omdat influencers vooral vrouwelijke producten zouden aanprijzen. De meeste marketing op sociale media is voor de zogenaamde fast moving consumer goods, zoals mode, beauty, voeding en drank. Maar het veld verbreedt constant. Influencers promoten ook steeds meer sport, toerisme en auto’s.”

Ook is het profiel van de volgers nog steeds eerder vrouwelijk dan mannelijk, volgens Marijke De Veirman, maar ook daar zet een nivellering zich door.

Toon je dipjes

Influencers worden door merken betaald om reclame te maken. “Maar dat vinden de volgers niet erg”, zegt onderzoekster Marijke De Veirman. “70 procent vindt het wel belangrijk dat de influencer aangeeft dát hij reclame maakt, iets wat trouwens recentelijk verplicht werd. Maar belangrijker is de geloofwaardigheid van de influencer. Door bijvoorbeeld niet de ene week voor H&M reclame te maken en de week nadien voor Lola&Liza.

©VANIN

Gewezen Mijn Restaurant-deelneemster Miette Dierckx promoot op Côte d’Or op haar instagram-account. — © Instagram

Of dat een influencer die vooral mode aanprijst, niet plots doe-het-zelfproducten gaat promoten. Nog belangrijk: een influencer is best ook eens kritisch in een product review. En nog: een influencer moet zijn volgers ook inkijk in haar/zijn leven blijven geven wanneer dat even in een dipje zit, want dat verhoogt de geloofwaardigheid.”

Marijke De Veirman kwam er in gesprekken met volgers ook achter dat zij hun gezondheidskompas afstellen op hun influencer. Eén op de vier jongeren heeft zijn voedingsgewoontes verbeterd of werkte aan zijn mentale gezondheid. Zeven procent zocht zelfs professionele hulp.

Naar: Het Nieuwsblad (Nieuwsblad.be - 11/05/2022)

1 Waarom gebruikt de journalist zo veel foto’s?

2 Verklaar de vetgedrukte woorden. Raadpleeg een (online) woordenboek.

a Influencers moeten consequent zijn in hun reclameboodschappen.

b Ze onderzoeken de impact van de influencers op hun volgers.

c Er zijn respondenten van over het hele land bevraagd.

d We volgen de internationale trend.

e Via sociale media kunnen influencers nieuwe volgers aanboren.

f Er zet zich een nivellering door tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke volgers.

g Volgers stellen hun beslissingen af op de influencers.

3 Waarom is Marijke DV betrouwbaar als bron?

4 Hebben de influencers meer of minder invloed op de aankopen van jongeren tot 25 jaar? Markeer in de tekst en vermeld nummer 4 bij je antwoord.

5 Noem vier onderwerpen die influencers vaak aan bod laten komen.

6 Wat vinden volgers ervan dat influencers geld verdienen door producten aan te prijzen? Markeer in de tekst en vermeld nummer 6 bij je antwoord.

7 Wat is het belangrijkste volgens de volgers?

Zelf aan de slag nu …

EEN BLOG BOUWEN EN SCHRIJVEN 4

Je kunt met een blogprogramma een eigen blog uitbouwen.

Je kunt jezelf op je schoolblog voorstellen.

Je kunt een blogtekst over een gekozen onderwerp schrijven.

A Bouw je eigen blog met behulp van een internettoepassing.

B Controleer je blogontwerp aan de hand van deze checklist.

Checklist

Opmaak

1 Kreeg je blog een leuke naam? 

2 Gaf je de titels van de zes uitdagingen in? 

3 Koos je een eenvoudige lay-out? 

4 Koos je een achtergrondfoto? 

5 Koos je een goede foto van jezelf? 

6 Koos je een goed leesbaar letter type? 

7 Gebruikte je een gepaste lettergrootte? 

C Stel jezelf op je blog voor.

©VANIN

VOOR Oriënteren

Bekijk de blogs die in deze uitdaging aan bod kwamen nog eens. Bekijk de blogs die je zelf volgt ook.

Voorbereiden

Denk na wat je over jezelf wilt vertellen. Geef niet te veel details weg.

(woonplaats, telefoonnummer, persoonlijk e-mailadres …)

TIJDENS

Uitvoeren

1 Stel jezelf op je blog voor.

2 Zorg voor een leuke tekst die uitnodigt om je blog verder uit te pluizen.

3 Schrijf daarvoor een zestal zinnen over jezelf.

NA

Reflecteren

1 Als je tekst klaar is, leest een klasgenoot je tekst aan de hand van de checklist na.

2 Bij elk ontbrekend vinkje, pas je je tekst aan.

3 Je leraar beoordeelt je tekst pas nadat je hem aangepast hebt.

Checklist

Opmaak

1 Koos je een goed leesbaar letter type? 

2 Gebruikte je een gepaste lettergrootte? 

Inhoud

3 Staan je naam en je leeftijd erbij? 

4 Schreef je over je hobby’s en interesses? 

5 Gaf je duidelijke info? 

Taal

6 Begint elke zin met een hoofdletter? 

7 Schreef je na elke zin het gepaste leesteken? 

8 Is je zinsbouw correct? 

©VANIN

9 Wisselde je kor te en lange zinnen met elkaar af? 

10 Lette je op de correcte spelling van de werkwoorden? 

11 Zorgde je voor afwisseling in je woordkeuze? 

12 Controleerde je je tekst op spelfouten? 

Liz is more

GENIETEN VAN TAAL

Je kunt kritisch over Instagrampagina’s of blogs nadenken. Je kunt je mening over Instagrampagina’s en blogs geven.

A Ga naar de Instagrampagina Lizismoreyouaremore. Beantwoord de vragen.

BIOGRAFIE

Liz is More. Dat ben ik. Dat is Liz. Van kop tot teen en terug. Dat is mijn ziel, mijn hart, mijn gedachten. Dat is eenvoud. Dat is herkenbaarheid. Dat is hoop en troost. Dat is een mix van chaos en positiviteit. Dat is een knipoog op het juiste moment. Dat is gevoel. Dat is zijn. Dat is pure liefde. Voor anderen en mezelf. Misschien ken je mij ook als (stem)actrice uit theater, tv, reclamespots of fotoshoots.

1 Wat doet Liz op haar pagina?

2 Mag je haar gedichten zomaar delen? Hoe weet je dat?

3 Welke voorwaarde hangt er aan het verspreiden van haar gedichten?

4 Wat doet Liz nog?

5 Zou je zelf haar Instagrampagina volgen of gedichten delen?

©VANIN

Gedicht 1

Gedicht 2

Gedicht 3

Gedicht 4

BLOGOPDRACHT

Zoek zelf een gedicht dat jij mooi vindt. Zet het gedicht op je blog en leg uit waarom je dat gedicht koos. OF

©VANIN

Schrijf zelf een gedicht. Je mag het onderwerp zelf kiezen. De gedichten van Liz kunnen een inspiratiebron zijn, maar dat hoeft niet.

B Lees de gedichten

C Vul het schema op de volgende bladzijde aan.

BLOG U1.2

gedicht 4

gedicht 3

gedicht 2

gedicht 1

Waarover gaat het gedicht?

Woordweb

WOORDVERKLARING

Je kent de betekenis van de woorden uit deze uitdaging. Je kunt die woorden in de juiste context gebruiken.

A Vul het passende woord in. Soms moet je een aanpassing doen aan het woord.

Kies uit: aanboren, afstellen, biografie, commissie, compensatie, consequent zijn, impact, nivellering, respondenten, review, trend, uit idealisme, visie

1 Na het wegvallen van de perenlevering aan Rusland moesten ze nieuwe markten zoeken.

2 Het levensverhaal van die bekende kok is indrukwekkend.

3 Het effect van dat trauma werd onderschat.

4 De recensie van dat optreden was vernietigend.

5 De vergoeding voor immokantoren is best hoog.

6 Hou jij vast aan je beslissingen?

7 Welke kleur is de modekleur in sjaals deze winter?

8 Kun jij zelf je fiets aanpassen na een lekke band?

9 Mijn mening is even belangrijk als die van jou.

10 Ik ben vrijwilliger in het natuuropvangcentrum omdat ik de wereld wil verbeteren.

B Welk werkwoord past in de zin? Vervoeg het werkwoord indien nodig.

1 Kan men nieuwe markten vinden om dit product te verkopen?

2 Voor het optreden moest de geluidsinstallatie afgestemd worden.

3 De loonkloof tussen mannen en vrouwen wordt kleiner.

4 Voor vrijwilligerswerk zullen ze je bijna nooit vergoeden.

5 De tuinman kwam met een kraan aangereden. Hij moet de grond effenen

C Welke woorden zijn synoniemen? Combineer.

1impact arecensie

2consequent zijnbmodeverschijnsel

3review clevensbeschrijving

4biografiedtegemoetkoming

5trend eje aan eerdere beslissingen houden

6commissiefloon

7compensatieginvloed

D Wie doet dat?

Hij of zij vult een enquête in.

E Welke uitdrukking past in deze zin?

©VANIN

De situatie is niet echt duidelijk, niemand weet nu precies waar ze zich aan moeten houden. De regeling …

UITDAGING 2 IEDEREEN REGISSEUR

1 VENTOUX

• Hoe vergelijk je een fragment uit een boek met een filmfragment?

2 DE TAAL VAN BEELDEN

• Wat is beeldtaal?

• Hoe werkt beeldtaal?

3 FAKE, FAKER, FAKEST?

• Hoe ga je kritisch met nieuwsberichten om?

• Hoe geef je je eigen mening?

• Hoe maak je een samengestelde zin?

4 KLAAR EN DUIDELIJK

• Hoe spreek je duidelijk in een filmfragment?

• Hoe articuleer je goed?

• Hoe gebruik je een goede intonatie?

5 PASSIE IN BEELD

• Je kunt een filmpje over je passie maken.

• Je kunt op een blog van je klasgenoot reageren.

©VANIN

Dagelijks worden we op sociale media, internet of televisie met filmpjes en foto’s geconfronteerd. Dankzij de smartphone zijn we allemaal fotograaf en regisseur. We worden met beelden overstelpt, maar niet alle beelden zijn echt of waarheidsgetrouw. In deze uitdaging leer je de taal van beelden begrijpen en kritisch met beelden omgaan. Op het einde van deze uitdaging maak je een filmpje over jouw passie.

Ventoux

GENIETEND LEZEN, KIJKEN / LUISTEREN

Je kunt van een fragment uit een roman genieten.

Je kunt van een filmfragment genieten.

Je kunt een fragment uit een boek en een film met elkaar vergelijken.

BIOGRAFIE

Bert Wagendorp

Geboortedatum 5 november 1956

Geboorteland Nederland

Beroep journalist en schrijver

Belangrijkste boeken De Proloog, Ventoux, De dubbele schaar, Spor tleven

De meeste boeken van Bert Wagendorp gaan over sport en wielrennen.

A Lees het fragment. Beantwoord de vr agen.

Op stukken nieuw asfalt hoorde je alleen het zoemen van de bandjes, een geluid dat gewoonlijk gelukzaligheid bij me oproept, maar dat nu een gevoel van gemis veroorzaakte. We spreken niet, op een enkele waarschuwing voor ander verkeer na. Vier mannen, en we fietsten. Nergens is het gevoel van vriendschap en loyaliteit zo sterk als bij een groepje mannen op de fiets. Je let op elkaar, de sterkste doet het meeste werk en zet de anderen uit de wind. Je raakt bij het passeren even een rug aan, als een korte liefkozing. Je voelt de concentratie, de poging één fietsend beest te worden, één lijf, één geest.

©VANIN

Uit: Bert Wagendorp, Ventoux

1 Ga je akkoord met de beschrijving van wielrennen in het fragment? Waarom wel/niet?

2 Behoor t wielrennen tot jouw favoriete sporten? Waarom wel/niet?

3 Voor sommige mensen is wielrennen (of een andere sport) een passie. Begrijp je dat? Waarom wel/niet? Heb je zelf een passie?

B Lees de inleiding en het fragment.

Vier mannen fietsen de Mont Ventoux op. Ze herhalen hun tocht van dertig jaar geleden. Alleen waren ze toen met vijf: Bart, Joost, André, David en Peter. Ook Laura was er toen bij. Bart was verliefd op Laura, maar zij was met Peter. Die is er nu niet meer. Tijdens hun fietstocht komen alle herinneringen van toen naar boven.

Ik reed rustig Bédoin uit, met Joost en Peter in mijn wiel. Ik wilde niet dat we Peter al zouden kwijtraken voor de echte klim begon. Achter ons reed David. Laura zat naast hem, André had achterin plaatsgenomen. 'Gaat lekker zo,' riep Joost. 'Mooi stuk om de spieren op te warmen en de hartslag langzaam maar zeker wat hoger te krijgen. Na Saint-Estève wordt het lastig.' Ik bleef in hetzelfde tempo doorrijden. We passeerden een plaatsje dat Les Bruns heette en daarna draaiden we in een scherpe bocht het Bos in. Forêt Domaniale De Beaumont-du-Ventoux meldde een bordje. De weg ging nu sneller omhoog. 'Jezus,' zei Peter. 'Het Bos!' riep Joost. 'Zitten jullie al op het lichtste verzet?' Peter was wanhopig met de commandeur1 aan het worstelen en dreigde in de eerste meters van de klim om te vallen. Net op tijd kreeg hij de fiets weer in gang. Toen schoot zijn voet uit de linkertoeclip2 en viel hij bijna alsnog. Hij kreeg hem er weer in en het lukte hem zelfs de riempjes aan te trekken. Ik keek onder mijn arm door naar mijn derailleur3. Ik had nog twee tandwielen over. Ik zag dat Joost lichter schakelde. Ik wist dat Laura naar me keek en de kracht in mijn benen verraste me. Ik dacht erover een tandje zwaarder te schakelen, maar een stemmetje in mijn achterhoofd zei dat ik niet overmoedig moest worden. Het was nog vijftien kilometer naar de top. Ik hoorde Joost hijgen in mijn wiel. Ik keek achterom en zag de smekende blik in zijn ogen. Hij wist ook dat er toeschouwers waren. Ik ontspande en verlaagde het tempo. Peter gebaarde dat we hem alleen moesten laten. Achter ons hing André uit het raampje. Hij imiteerde met opgewonden stem Theo Koomen. 'En daar gaan de matadoren van deze Tour de France, zij aan zij de gevreesde Mont Ventoux op! Het is een magistraal gezicht, luisteraars, deze drie Hollandse jongens te zien strijden, hier op deze Franse berg. En het is me een berg hoor, het is een monster, een beest, een gruwelijke puist. Ze hebben iedereen eraf gereden, en toch niet de geringste kleppers. Waar is Hinault? Waar is Thévenet? Waar is de oude Portugees Joaquim Agosthino? Ik zie ze niet! Nee hoor, ik zie ze niet! Ze zijn in geen velden of wegen te bekennen! Haha!' Ik liet Joost passeren en wachtte tot ik naast de auto reed. Even keek ik Laura aan. Ze glimlachte en het was alsof er een stoot adrenaline naar mijn bovenbenen spoot. 'Jullie moeten bij Peter blijven,' zei ik tegen Laura. 'Misschien kunnen jullie hem zo nu en dan een stukje trekken.' 'En hij rijdt naast ons, luisteraars,' toeterde André in een blikje cola. 'Ik ga hem nu enkele vragen stellen. Bart! Bartje Hoffmann! Wat gaat er door je heen?' 'Ik voel me goed en ik doe mijn ouders de

1 commandeur = deel van de fiets waarmee de versnellingen bediend worden

2 toeclip = letterlijk: teenklem, beugeltje dat vroeger op de pedalen van een racefiets gemonteerd werden

3 derailleur = fietsversnelling, een onderdeel van een fiets waarmee de fietsketting van het ene kettingwiel naar het andere kettingwiel kan worden gelegd

groeten.' 'Hij doet gewoon de groeten aan zijn ouders! Wat is het toch een fijne gewone jongen gebleven, deze held van de Mont Ventoux! Succes Bartje!'

David zette de auto stil om te wachten op Peter. Ik reed terug naar Joost, nam de kop en verhoogde het tempo licht. We reden een tijdje zwijgend door. Zo nu en dan nam ik een slok uit mijn bidon. Het was zwaar, maar niet zo zwaar als de Galibier. Ik keek achterom en zag de auto van David niet meer. 'Gaat het Joost?' Ik probeerde zo ontspannen mogelijk te klinken. 'Ik geloof dat we nu even een iets gemakkelijker stukje krijgen.' Ik wilde hem moed inspreken. Joost keek met een intense blik naar het asfalt. 'Gaat goed. Ik begin geloof ik wat beter te draaien. Wat een rotberg.' We zaten allebei op ons kleinste verzet. De bordjes langs de kant telden de kilometers af. Ik probeerde te doen wat Andrés vader me had gezegd: duwen en trekken, duwen met links, trekken met rechts, duwen met rechts, trekken met links, soepel draaien, niet doen alsof je op een bakfiets zit. Ik kon voelen dat de temperatuur opliep, maar ik wist niet of dat aan mijn inspanningen lag of aan de zon. 'Nog vier kilometer naar Chalet Reynard,' riep Joost. Achter ons hoorde ik David aankomen, hij ging naast ons rijden. André wilde Joost interviewen, maar die maakte een afwerend gebaar. 'En de kampioen Joost Walvoort heeft het moeilijk, dames en heren luisteraars in Nederland. Hij trapt moedig voort, maar de blik in zijn ogen zegt genoeg. Hij zou momenteel liever thuiszitten, moeilijke wiskundevragen oplossen uit de Pythagoras!' Ik liet Joost naast me komen. André had het goed gezien: hij was er niet al te best aan toe. 'Valt tegen hé,' zei hij met een gepijnigde blik. 'Er komt geen eind aan, aan dat Bos. Geloof dat ik weer een slechte dag heb.' Ik antwoordde niet. Ik vond het flauw om te zeggen dat ik zeker twee kilometer harder zou kunnen. 'Banaantje?' Laura hield een banaan in haar hand. De schil had ze al verwijderd. Ik stak mijn arm uit terwijl ik mijn blik op de weg voor me hield. Zo had ik het wielrenners ook zien doen als ze iets aanpakten uit de auto. Ze pakte met haar ene hand mijn pols en legde met de andere de banaan in mijn hand. Ik dacht dat ze me streelde. 'Jij ook een banaan, Joost?' riep ze. Joost schudde ontkennend zijn hoofd. 'Je moet blijven eten, anders krijg je een hongerklop,' zei André. David parkeerde de auto langs de kant. We maakten de laatste bocht naar rechts, en zagen toen Chalet Reynard voor ons. Ik wist dat het daarna iets minder steil zou worden. Bovendien kon je de top zien liggen en dat gaf moed.

Toen we Chalet Reynard waren gepasseerd, versnelde ik. Ik wist dat ik Joost meteen zou lossen. Ik weet niet precies waarom ik niet langer wachtte. Het had met Laura te maken, hoewel die niet zag wat ik deed. Ik probeerde het verschil zo groot mogelijk te maken. Bij het monument voor Tommy Simpson, anderhalve kilometer onder de top, keek ik voor het eerst achterom. Joost was niet meer te zien. Even overwoog ik te wachten en samen met hem naar de top fietsen, maar daar zag ik van af. Ik wilde winnen.

Boven was het leeg. Ik was helemaal alleen op de top van de Mont Ventoux. In de diepte zag ik Joost. Peter was nog niet te zien, de auto van David evenmin.

Uit: Bert Wagendorp, Ventoux

C Wat betekenen de vetgedrukte woorden?

Lees de zin w aarin het woord voorkomt opnieuw. Verklaar het woord vanuit de context of zoek de betekenis op.

1 loyaliteit:

2 liefkozing:

3 verzet:

4 imiteren:

5 magistraal:

6 k lepper:

7 bidon:

8 afwerend:

9 lossen:

D Herlees regel 25 tot en met 31 in de tekst. Beantwoord de vr agen.

1 Wat wordt hier geïmiteerd?

2 Hoe wordt de Mont Ventoux omschreven?

3 Welk taalgebruik gebruiken wielercommentatoren meestal tijdens hun verslaggeving?

4 In het wielercommentaar worden vaak vergelijkingen gebruikt. Wat betekenen de volgende typische uitdrukkingen uit het wielercommentaar?

- chasse patate:

- afgesneden benen hebben:

- een treintje:

- aan de boom schudden:

- aan het elastiek hangen:

- in de bus rijden: - geparkeerd staan:

E Kijk naar het fragment uit de film. Beantwoord de vragen.

1 Zou je graag de volledige film willen zien? Waarom wel/niet?

2 Som enkele verschillen tussen het tekstfragment en het filmfragment op.

3 Waarom laat de regisseur in de film bepaalde dingen weg?

©VANIN

4 Vind je het terecht dat de regisseur dingen weglaat of verandert? Waarom wel/niet?

5 In de inleiding las je dat Peter er nu niet meer bij is. Wat kan er gebeurd zijn?

De taal van beelden

KIJKEN / LUISTEREN

Je weet wat beeldtaal is.

Je kunt de elementen van beeldtaal in een kortfilm herkennen.

Je kent een aantal typische begrippen uit de filmwereld.

A Bekijk het eerste deel van de kortfilm. Beantwoord de vragen.

1 Hoe weet je in de openingsscène meteen wie het hoofdpersonage is?

2 Wat weet je over het hoofdpersonage?

3 Geef een voorbeeld uit het fragment waarbij je met het hoofdpersonage meek ijkt.

4 Heb je zelf al eens last van je gehoor gehad? Wanneer? Ken je iemand met gehoorschade?

Het standpunt van de camera is belangrijk om de houding van de kijker te bepalen. Je ziet de beelden door de ogen van een personage, of net niet. Je kijkt van onder, vanuit de hoogte, recht naar voor … Dat noem je perspectief.

B Bekijk het tweede deel van de kortfilm. Beantwoord de vragen.

1 Wat neemt het hoofdpersonage vast nadat hij wakker geworden is en zijn sokken aangetrokken heeft?

2 Waarom merk je ook als kijker niet dat de emmer overloopt?

3 ‘De emmer die overloopt’ kan zowel letterlijk als figuurlijk gebruikt worden. Waarom loopt de emmer van Stef hier figuurlijk over?

©VANIN

De maker van een film bepaalt wat de kijker wel en niet ziet en hoe opvallend iets in beeld komt. Hij plaatst een kader rond de beelden en beslist wat wel en niet in het verhaal komt, of hoe centraal iets gezet wordt. Dat heet kadrage

C Bekijk het derde deel van de kortfilm. Beantwoord de vragen.

1 Wat antwoordt het hoofdpersonage op de vraag hoe het met hem gaat?

2 Hoe voelt hij zich in werkelijkheid?

3 Welke personages zie je in beeld wanneer hij zegt dat het goed met hem gaat?

4 Wie zie je in beeld wanneer je merkt dat het niet goed met hem gaat?

Je kunt je beter inleven in de psychologie van de personages wanneer de camera dicht bij hun gezicht staat (close-up). Als je van verderaf filmt of meerdere personages in beeld brengt, krijg je een algemener beeld en minder gericht op één personage. Dat noem je afstand

5 Wat zat er in het pakje van het hoofdpersonage?

6 Wat denk je dat er zal gebeuren?

D Bekijk het laatste deel van de kortfilm. Beantwoord de vr agen.

1 Wat gebeurt er op het einde van de kortfilm? Hoe weet je dat?

Beelden worden niet altijd chronologisch getoond. Heel vaak ontbreekt informatie en zie je niet alles wat er eigenlijk gebeurt. Het selecteren en na elkaar zetten van beelden heet montage. De keuze bij de montage en afwerking heeft een grote impact op hoe de kijker een logica in de beelden ziet.

2 Welk gevoel heb je na het bekijken van de kortfilm?

E Lees de tekst. Beantwoord de vragen.

Je vakantiefoto’s tonen hoe gezellig het was, reclamebeelden vertellen je hoe krachtig of gelukkig je zult worden als je een product koopt, een documentaire zet je al eens aan tot actie … Kortom: elk beeld vertelt wel een inzicht, een visie of zelfs een volledig verhaal. Al dan niet bewust vertelt de fotograaf, de filmmaker, de kunstenaar over eigen gevoelens en ideeën. Niet alleen wat iemand wil vertellen is belangrijk, ook de manier waarop. Hoe komt het dat je als kijker een verhaal gelooft? Waarom ben je plots geïnteresseerd of zelfs overtuigd? Waarom krijg je sympathie voor een bepaald personage?

Beeldtaal heeft – net als een gesproken taal – eigen kenmerken en eigen mechanismen. Een beeldmaker heeft een aantal middelen ter beschikking waarmee hij zijn verhaal kan vertellen. Hoe die worden ingezet, bepaalt mee de betekenis van een beeld. Een beeldmaker gebruikt perspectief, kadrage, afstand en montage om de interpretatie in een bepaalde richting te sturen. Dat geldt zowel voor fictiebeelden als voor non-fictie. Verschillende kleuren roepen verschillende emoties op, een close-upbeeld schept intimiteit en muziek kan de spanning van een beeld verhogen. Fotografen moeten op persconferenties vaak op een bepaalde plek staan, om het ‘beste shot’ voor de voorpagina te krijgen. Bij documentaires kiezen de makers hoe het verhaal verteld moet worden en hoe jij het dus kunt begrijpen.

©VANIN

Naar: www.mediawijs.be

1 Zoek de betekenis van de vetgedrukte woorden uit de tekst in een woordenboek op.

- mechanisme:

- interpretatie:

Van welk werkwoord is ‘interpretatie’ afgeleid?

2 Wat is beeldtaal?

3 Welk element is er naast de bouwstenen van beeldtaal nog belangrijk om het verhaal te vertellen?

4 Waarom is dat element net voor deze kortfilm zo belangrijk?

F Schrijf het juiste begrip naast de definitie. Op iDiddit kun je verder oefenen op woordenschat.

Kies uit: aftiteling – close-up – kikvorsperspectief – monteren – regisseur – scenario – shot –statief – vogelperspectief – voice-over

1 leider van filmopnamen, televisieopnamen of toneelopvoeringen

2 voetstuk van een camera of fototoestel

3 beschrijving van wat de kijker bij een toneelstuk of film te zien k rijgt

4 ingesproken tekst bij beelden

5 een opname of foto van dichtbij

6 van bovenaf gefilmd

7 een opname, beeld

8 van onder gefilmd

©VANIN

9 namenlijst van makers en ac teurs aan het einde van een televisieprogramma of film

10 in elkaar zetten van een film, bij elkaar voegen van knipsels

Fake, faker, fakest?

LEZEN, KIJKEN / LUISTEREN, SCHRIJVEN

Je kunt kritisch met nieuwsberichten in de media omgaan.

Je durft voor je eigen mening uitkomen.

Je kunt samengestelde zinnen herkennen en vormen.

3.1 VIRAAL

A Bekijk de afbeeldingen. Beantwoord de vragen.

1 Klik jij op zulke berichten? Waarom wel/niet?

2 Op welke manier worden mensen aangemoedigd om op die berichten te klikken?

B Lees de definitie van ‘clickbait’. Beantwoord de vragen.

Clickbait is een link naar een artikel of pagina op het internet met een opvallende titel of afbeelding. Dat wekt nieuwsgierigheid op en is overdreven of gedramatiseerd, om zoveel mogelijk mensen te verleiden op de link te klikken. Het doel van clickbait is mensen naar een pagina te sturen zodat die site/pagina meer bezoekers krijgt en er daardoor extra veel advertenties bekeken worden. Het achterliggende doel van een clickbait is dus in de meeste gevallen via advertenties meer inkomsten te krijgen.

Naar : www.timelessdesign.nl

1 Waarom publiceren (online) kranten die berichten?

©VANIN

2 Vind jij de aanpak met clickbait oké?

C Luister naar het fragment. Beantwoord de vragen.

1 Wat is Listenbourg?

2 Waarmee lachen de Fransen in de berichten rond Listenbourg eigenlijk?

3 Hoe begon de grap?

4 Waarom komt het bericht over dit nieuwe land overal in het nieuws?

5 De journalist gebruikt in het fragment het begrip ‘fake news’. Wat betekent dat?

6 Is het nieuws over Listenbourg fake news? Waarom niet?

7 Heb je zelf al eens berichten op sociale media gezien die niet echt zijn? Waarover gaan die berichten dan?

D Lees de tekst. Beantwoord de vragen.

CHECK

Als het te mooi lijkt om waar te zijn, dan is het meestal ook zo. Een tiny house winnen door simpelweg een Facebookbericht te delen, zou dan ook meteen een alarm moeten doen afgaan. Maar dat lijkt nog niet bij iedereen het geval: het bericht van de Facebookpagina Tiny’House werd op een dag al 7.000 keer gedeeld en is dan ook een schoolvoorbeeld van like-farming, een klassieke truc om geld te verdienen met likes en data.

“#We hebben dit kleine huis dat niet kan worden verkocht omdat het enkele kleine deuken en krassen heeft. Omdat het nog in perfecte staat is, hebben we besloten om het weg te geven aan iedereen die “Klaar” heeft gedeeld en ondertekend vóór 5 augustus om 18:00 uur. !!!”

Zo staat er te lezen boven de Facebookfoto van het zogezegde tiny house in kwestie. Het wordt meteen duidelijk dat er iets aan de hand is. Links onderaan de foto zien we duidelijk een Engelstalig bord met daarop de woorden “of court” en het logo van de Amerikaanse Republikeinse partij. Wanneer je de foto’s van de binnenkant bekijkt, zie je ook meteen dat het om Amerikaanse stopcontacten gaat. Het tiny house bevindt zich duidelijk niet in België of Nederland.

- Neen, deze Facebookpagina’s geven geen tiny house weg, maar zijn uit op je likes en data voor geldgewin.

Ook de rest van de Facebookpagina ziet er niet meteen betrouwbaar uit. De zinsconstructies uit bovenstaande tekst zijn allesbehalve juist. De pagina werd pas op 2 augustus aangemaakt en onder elke reactie verschijnt exact dezelfde respons: “Bedankt voor de leuke reactie. Je verhuizing is bijna klaar! Ik moet eerst nog het validatieproces doorlopen. Om dit te doen, deel je dit bericht met de 7 actieve groepen waarin je zit. Zodra dit gebeurd is, duurt het 24 uur om alles te controleren. veel geluk”.

Na het originele bericht dook een andere Facebookpagina op die exact hetzelfde bericht deelde, met een ander tiny house. Of aan de buitenkant toch, want de interieurfoto’s zijn exact hetzelfde. Ook dat bericht werd al honderden keren gedeeld.

Op een Amerikaanse Facebookpagina wordt trouwens opnieuw hetzelfde tiny house weggegeven, met een Engelstalige tekst, die na hem door Google Translate te halen, tot op het woord overeenkomt met die boven het Belgische bericht. Ook het tweede tiny house, met hetzelfde interieur, wordt in Amerika ‘weggegeven’.

Al die signalen houden mensen echter niet tegen toch hun kans te wagen. Het eerste bericht kreeg al 10.000 reacties en werd al 7.000 keer gedeeld in allerlei verschillende groepen. Ook het tweede bericht werd al honderden keren gedeeld en de Amerikaanse versies kregen al tienduizenden interacties.

Wat is like-farming?

Maar waarom zou een Facebookpagina je in de luren leggen? Zij hebben er toch niets aan dat je hun bericht deelt? Jawel, er bestaat namelijk iets als like-farming. Dat is door middel van valse berichten de interactie van een pagina zo hoog mogelijk krijgen, waarna de naam veranderd wordt en de pagina verkocht kan worden, met alle volgers erbij. Zo volg je zonder het te merken plots pagina’s vol propaganda of met frauduleuze doeleinden.

Een andere reden merken we op bij de Amerikaanse berichten, waar de volgers na het delen nog een laatste stap moeten volbrengen: zich registreren op een bepaalde link. Daarmee dien je je gegevens in te geven en een vragenlijst te volbrengen, waardoor je op de mailing- en telefoonlijsten van bedrijven terecht komt. Op die manier verdienen de eigenaars van de Facebookpagina dus geld.

Naar: www.vrt.be/vrtnws

1 Waarom liken en delen zo veel mensen het facebookbericht?

2 Hoe kan je zien dat het bericht niet echt is?

Geef vijf argumenten.

3 Waarom maakt iemand dergelijke valse berichten? Hoe noem je dat?

4 Zag je zelf al zulke valse berichten op sociale media? Herken je het altijd als een vals bericht?

Voorbijganger redt tweeling in buggy van trap Korenlei

Aan de Gentse Korenlei is maandagochtend een drama verijdeld, toen een moeder met kinderwagen uitgleed op de trap en haar tweeling daarbij bijna ten val kwam. Een voorbijganger kon de buggy met de tweeling net op tijd tegenhouden.

Het incident werd per toeval gefilmd door twee Gentse derdejaarsstudenten journalistiek aan de Arteveldehogeschool, die op reportage waren. Het duo was aan het filmen op de Graslei en repte zich richting Korenlei toen ze het incident opmerkten. Ze filmden ook hoe een reddende engel net op tijd kwam om

Naar: www.hln.be

F Kijk naar het fragment en beantwoord de vr agen.

1 Waarom namen de studenten de media beet?

de buggy met de tweeling tegen te houden in hun val. ‘De mama was geschokt, maar vooral erg beschaamd’, getuigt student Stef Veldeman. ‘Haar redder was ook erg verrast, want die was met zijn smartphone bezig toen hij ineens de buggy op hem zag afkomen, vertelde hij ons.’ Ook de vrouw was aan het telefoneren op het ogenblik van de feiten. ‘Ze zei dat ze aan het bellen was met haar oortjes en daardoor allicht even afgeleid was.’

Geen van beiden wilde voor de camera getuigen. De studenten speelden de beelden van het ongeval zelf door aan VTM Nieuws.

2 Wat hadden journalisten volgens de studenten kunnen doen om te checken of het filmpje echt is?

G Volg de aanwijzingen van je ler aar. Beantwoord daarna de vragen. Op iDiddit vind je extra materiaal om deze oefening te maken.

1 Hoe gebruiken de media Photoshop? Geef minstens vier voorbeelden.

2 Waarom gebruiken de media Photoshop?

3 Vind je het oké dat de media dat doen? Waarom wel/niet?

3.2 SOCIALE MEDIA: ZIN, ONZIN EN SAMENGESTELDE ZINNEN

A Lees de tekst. Beantwoord de vragen.

Onderzoek: gebruik sociale media leidt tot minder levensvreugde bij tieners

Tieners die veel tijd doorbrengen op sociale media, zijn een stuk minder tevreden met hun leven. Dat blijkt uit een nieuw wetenschappelijk onderzoek. Bovendien ziet men de grootste impact van het gebruik van sociale media bij meisjes op een andere leeftijd dan bij jongens.

Nadat meisjes een bevraging over hun gebruik van sociale media invulden, moesten ze aangeven hoe tevreden ze met hun leven waren. Hoe meer tijd meisjes tussen 11 en 13 op sociale media spendeerden, hoe minder gelukkig ze bleken te zijn. Bij jongens was die negatieve impact het duidelijkst zichtbaar tussen 14 en 15 jaar.

Opvallende conclusies

Het onderzoek werd niet alleen onder jonge tieners uitgevoerd. De wetenschappers bekeken data van zo’n 72.000 Britse burgers van alle leeftijden. Daarbij werd ook een minder voor de hand liggende ontdekking gedaan.

Zo zouden 16- tot 21-jarige jongvolwassenen minder gelukkig zijn als zij ofwel heel veel, ofwel juist heel weinig tijd op sociale media spendeerden. De wetenschappers stellen dat oudere tieners die ‘juist lang genoeg’ op sociale media zitten, het gelukkigst zouden zijn. Langdurig gebruik van sociale media had bij elke leeftijdsgroep een negatieve impact.

Ook positieve effecten

De onderzoekers zeggen dat veel factoren die in het onderzoek een rol kunnen spelen, nog niet aan bod zijn gekomen. Zo is de aard van de inhoud van bekeken berichten van groot belang. Sociale media laten tieners ook contact leggen met vrienden die waardevolle steun kunnen bieden.

Professor Bernadka Dubicka, een expert in geestelijke gezondheid bij kinderen, zegt dat het onderzoek belangrijk is, omdat het aantoont dat sociale media zowel positieve als negatieve invloed kunnen hebben. Volgens Dubicka is het van groot belang om op dit onderzoek voort te bouwen, ‘om zowel de schadelijke als de ondersteunende rol van sociale media in het leven van jongeren te begrijpen’.

Intern rapport over impact Instagram

©VANIN

Het is niet de eerste keer dat onderzoek aantoont dat overmatig gebruik van sociale media een negatieve impact op tieners kan hebben. Zo kwam een rapport van Facebook aan het licht, waaruit bleek dat maar liefst een op de drie tienermeisjes een slechter zelfbeeld door Instagram kreeg. Kort daarna kondigde het bedrijf een aantal maatregelen om tieners te beschermen aan. Instagram wil meldingen sturen om tieners aan te moedigen een pauze te nemen en men werkt een systeem uit om hen naar minder schadelijke inhoud te sturen. Ook concurrenten zoals TikTok namen maatregelen om te voorkomen dat jonge gebruikers schadelijke berichten voorgeschoteld krijgen.

Naar: www.rtlnieuws.nl

1 Wat betekenen de vetgedrukte woorden in de tekst? Lees de zin waarin het woord voorkomt opnieuw. Verklaar het woord vanuit de context of zoek de betekenis op.

- spenderen:

- factor:

- aard:

- overmatig:

2 Welke invloed heeft langdurig gebruik van sociale media volgens de onderzoekers?

3 Hoe lang moeten tieners volgens het onderzoek op sociale media doorbrengen om het gelukk igst te zijn?

4 Waarom is het gebruik van sociale media niet altijd schadelijk?

5 Zijn de resultaten van het onderzoek voor jou herkenbaar? Waarom wel/niet?

B Lees de zinnen. Voer de opdrachten uit.

1 Onderstreep het onder werp.

2 Markeer de persoonsvorm.

- Instagram wil meldingen sturen om tieners aan te moedigen een pauze te nemen.

- Het bedrijf werkt een systeem uit om hen naar minder schadelijke inhoud te sturen.

3 Maak één zin van de beide bovenstaande zinnen. Gebruik het voegwoord ‘en’ als verbindingswoord.

4 Markeer de persoonsvorm in de nieuwe zin hierboven.

Hoeveel persoonsvormen heeft deze zin nu?

Besluit

Enkelvoudige zinnen hebben één persoonsvorm.

Bijvoorbeeld:

Jongeren vinden op sociale media steun van vrienden.

Samengestelde zinnen bestaan uit meer dan één zin en hebben meer dan één persoonsvorm.

Bijvoorbeeld:

Jongeren vinden op sociale media positieve beelden of ze krijgen er steun van vrienden.

C Lees de zinnen. Voer de opdr achten uit.

1 Onderstreep het onder werp in elk deel van de zin.

2 Markeer de persoonsvorm in elk deel van de zin.

3 Markeer het woord dat de beide zinnen verbindt in een andere kleur.

- Het onderzoek toont de effecten van sociale media en de onderzoekers verkregen enkele interessante resultaten.

- De webpagina zag er echt uit, maar ze bleek uiteindelijk toch vals.

Besluit

Er zijn twee soorten samengestelde zinnen: nevenschikkende en onderschikkende

In nevenschikkende zinnen worden onder andere de volgende voegwoorden gebruikt: en, of, maar, want, dus. De zinnen hierboven zijn dus nevenschikkende zinnen.

D Maak van de enkelvoudige zinnen een samengestelde zin. Gebruik het opgegeven voegwoord.

1 (maar) De Amerikaanse media brachten een bericht over rellen in enkele Franse steden. Ze slagen er niet in Franse steden correct op een kaart te plaatsen.

2 (en) De zinsconstructies op de pagina zijn fout. De pagina werd pas enkele dagen geleden aangemaakt.

3 (want) Heel wat mensen klikken op het bericht. Ze denken dat ze een huis kunnen winnen.

4 (dus) De journalist heeft zijn bron niet gecheckt. Hij had niet door dat het filmpje niet echt is.

5 (of) Sommige mensen klikken snel op eender welke link. Ze vullen zonder nadenken hun gegevens in.

E Lees de zinnen. Voer de opdr achten uit.

1 Onderstreep het onder werp in elk deel van de zin.

2 Markeer de persoonsvorm in elk deel van de zin.

3 Markeer het woord dat de beide zinnen verbindt in een andere kleur.

- De professor vindt het onderzoek belangrijk, omdat het zowel de positieve als de negatieve invloed van sociale media aantoont.

- Een intern rapport bewijst dat een op de drie tienermeisjes een slecht zelfbeeld door Instagram krijgt.

- Tieners zijn het geluk kigst wanneer ze net genoeg tijd op sociale media doorbrengen.

4 Waar staat de persoonsvorm in het tweede deel van de samengesteld zin?

Besluit

In onderschikkende zinnen worden onder andere de volgende voegwoorden gebruikt: omdat, wanneer, nadat, toen, als, zodat, hoewel, dat … De zinnen hierboven zijn dus onderschikkende zinnen.

©VANIN

In onderschikkende zinnen is er een hoofdzin en een bijzin. In de bijzin springt het werkwoord naar achteren in de zin.

Bijvoorbeeld:

Een intern rapport bewijst = de hoofdzin dat een op de drie tienermeisjes een slecht zelfbeeld door Instagram krijgt. = de bijzin

Door het voegwoord ‘dat’ springt de persoonsvorm ‘krijgt’ naar achteren in de onderschikkende zin.

F Maak van de enkelvoudige zinnen een samengestelde zin. Gebruik het opgegeven voegwoord. Let op de plaats van de persoonsvorm.

1 (zodat) Op het internet worden veel valse berichten verspreid. Criminelen kunnen zo geld verdienen of gegevens verzamelen.

2 (waardoor) Je moet je registreren op de link. Daardoor komen je gegevens op een mailinglijst van het bedrijf.

3 (omdat) Facebook wil zoveel mogelijk likes voor de pagina verzamelen. Daarna kan de pagina voor veel geld verkocht worden.

4 (hoewel) Het bericht is duidelijk vals. Toch klikken veel mensen erop.

Klaar en duidelijk

KIJKEN / LUISTEREN, SPREKEN

Je kunt goed articuleren.

Je kunt een goede intonatie gebruiken.

A Luister naar het fragment. Beantwoord de vr agen.

1 Welk probleem wordt in het fragment besproken?

2 Wat vind jij daar zelf van?

Besluit

In formele situaties gebruik je geen dialect, maar standaardtaal.

B Bekijk en beluister de fragmenten. Beantwoord de vr agen.

1 Markeer in de tabel wat in elk fragment van toepassing is.

Fragment 1Fragment 2Fragment 3

1 De spreker spreekt standaardtaal. ja - neeja - neeja - nee

2 De spreker is goed verstaanbaar. ja - neeja - neeja - nee

3 De spreker articuleert duidelijk. ja - neeja - neeja - nee

4 De spreker heeft een natuurlijke intonatie.ja - neeja - neeja - nee

2 Waarom is intonatie belangrijk?

3 Waarom is het derde filmpje slecht verstaanbaar?

©VANIN

Besluit

Voor een goede verstaanbaarheid zijn een duidelijke articulatie en een passende intonatie cruciaal. Daarnaast is het belangrijk om storende achtergrondgeluiden te vermijden.

C Maak groepjes volgens de aanwijzingen van je ler aar. Oefen op intonatie en articulatie. Op iDiddit vind je extra materiaal om deze oefening te maken.

©BELGA

Passie in beeld

SCHRIJVEN, SPREKEN

Je kunt een filmpje over jouw passie maken. Je kunt op het filmpje van een klasgenoot reageren.

5.1 HET SCENARIO SCHRIJVEN

VOOR Oriënteren

Bek ijk het fragment. Beantwoord de vragen.

1 Tumur, Bo en Zeynep vertellen over hobby’s en interesse. Wat zijn de verschillen tussen deze drie jongeren?

2 Herken je jezelf in een van de jongeren uit het fragment? Waarom wel/niet?

3 Heb je zelf een passie? Welke?

4 Op welke manier worden de verhalen van de jongeren in beeld gebracht? Kijk naar de afbeeldingen.

©VANIN

5 Bek ijk het fragment over Tumur nogmaals. Vergelijk met het scenario.

Beeld CameraperspectiefGeluid en tekst Extra info baseball en Tumur als scheidsrechter + foto's van de andere sporten (judo, volleybal, schaken en biljart)

van algemeen naar close-up van Tumur voice-over: ‘Tumur is een van de sportiefste jongens van de klas. Hij doet al van jongs af aan judo, volleybal, schaken en biljart. Maar zijn allergrootste passie, dat is ...’

Tumur met een basketbal close-up

beelden Tumur en vrienden tijdens het basketballen

Tumur op zijn bed + Tumur tijdens het sporten

Voorbereiden

algemeen, breed beeld + enkele close-ups van Tumur

Tumur zegt: 'basketbal'.

achtergrondmuziekéén shot drie keer (gesplitst scherm)

close-up en verderaf Tumur vertelt over gsm en tablet, bewegen.

scherm splitsen: links Tumur aan het vertellen, rechts Tumur tijdens het sporten; dan wisselen

In deze uitdaging maak je zelf een filmpje over jouw passie.

1 Verzamel je ideeën voor dat filmpje op een online prikbord (bijvoorbeeld Pinterest). Plaats een link naar het prikbord op je blog.

2 Bepaal hoe je jouw filmpje wilt aanpak ken. Laat je inspireren door de onderstaande ideeën. Uiteraard kun je ook verschillende technieken combineren.

Fotofilm

Bij een fotofilm verzamel je foto’s die je achter elkaar toont. De klank voeg je achteraf toe.

©VANIN

Stop-motion

Stop-motion is een filmtechniek waarbij je verschillende frames (stilstaande beelden) van een voorwerp na elkaar plakt.

Eerst wordt het voorwerp dat in de film moet bewegen in een bepaalde houding neergezet. Met de camera wordt daarvan een frame geschoten. Vervolgens wordt de

houding van de figuur een beetje veranderd en wordt er opnieuw een frame met dezelfde achtergrond geschoten. Dat wordt verschillende keren na elkaar gedaan.

Door vervolgens de frames snel na elkaar af te spelen, lijkt het alsof het voorwerp vanzelf beweegt. Om vloeiende bewegende beelden te krijgen, heb je minstens twaalf frames per seconde nodig. Stop-motion wordt vaak met speelgoedfiguren, boetseerklei of papieren figuren gemaakt.

Reportage

Bij een reportage trek je er met de camera op uit. Je maakt een heleboel beelden en monteert die achteraf tot één geheel. Je kunt ook klank opnemen, of die achteraf toevoegen.

Vlog

Bij een vlog ben je zelf in beeld en praat je tegen de camera. Je kijkt dus rechtstreeks in de lens en vertelt je verhaal.

TIJDENS

Uitvoeren

Stap 1: het verhaal

- Over welke passie wil je in je filmpje vertellen?

- Wat wil je tonen? Welk verhaal wil je laten zien?

- Waar speelt je filmpje zich af? Op welke locatie(s)?

Stap 2: het scenario

- Welke beelden (tekeningen, foto’s, shots) heb je nodig?

- Wat toon je in welke volgorde?

- Welk cameraperspectief heb je bij welk beeld nodig?

- Heb je hulp tijdens het filmen nodig?

1 Schrijf de tekst. Spreek achteraf je tekst bij de beelden in. Je mag ook meteen tijdens het opnemen spreken, maar dat is moeilijker.

2 Op iDiddit vind je een tabel die je kunt gebruiken om je scenario vorm te geven. Voeg indien nodig regels toe.

NA

Reflecteren

1 Bespreek je scenario met een klasgenoot. Is je scenario voldoende uitgewerkt? Welke leuke ideeën heeft je klasgenoot nog?

2 Pas je scenario waar nodig nog aan.

3 Tevreden? Plaats het scenario op je blog.

5.2 HET FILMPJE MAKEN

VOOR

Oriënteren

Herbek ijk je scenario. Eventueel kun je nog iets toevoegen of schrappen.

Voorbereiden

1 Verzamel het materiaal dat je voor de opnames nodig hebt.

2 Als je hulp nodig hebt, spreek dan goed af met de persoon die jou zal helpen.

3 Kies alvast met welk programma of welke app je achteraf wilt monteren. Kijk na hoe het programma of de app werkt.

TIJDENS

Uitvoeren

Stap 1: maak je opnames.

- Ruim alles op wat niet in beeld hoeft te komen.

- Maak een mooi beeldkader. Houd je camera of telefoon horizontaal, anders krijg je zwarte randen.

- Gebruik een statief of andere trucjes om je camera zo stil mogelijk te houden.

- Let op het licht. Film met je rug naar het raam of naar de zon. Vermijd tegenlicht.

- Wil je ook meteen spreken of klank opnemen? Wacht tot het stil is en vermijd achtergrondlawaai.

- Controleer altijd meteen je opnames. Niet goed gelukt? Doe het dan nog een keer.

Stap 2: monteer je filmpje.

- Kies de beste opnames en zet ze in de juiste volgorde.

©VANIN

- Gebruik kor te stukjes en wissel af in camerastandpunt.

Stap 3: voeg tekst en geluid toe.

- Spreek de tekst in.

- Als je muziek toevoegt, zorg dan dat de muziek de ingesproken tekst niet stoort.

- Kies een passende titel en plaats die voor je film.

- Bedank in de aftiteling iedereen die je geholpen heeft.

BLOG U2.2

Spreektip

Gebruik standaardtaal. Let op articulatie, intonatie en tempo.

NA

Reflecteren

1 Controleer je eigen filmpje met de checklist en doe aanpassingen waar nodig.

Checklist

Inhoud

1 Het filmpje geeft goed je passie weer. 

2 Het filmpje is interessant.

3 Er is een titel en een aftiteling.  Beeld en geluid

4 Er zijn geen storende elementen in beeld. 

5 Er is een mooi beeldkader: er zijn geen zwarte randen. 

6 Het beeld is stabiel: er zijn geen storende trillingen. 

7 De belichting is goed: er is geen storend tegenlicht.

8 De beelden en het camerastandpunt zijn afwisselend.

9 Het geluid is goed: er is geen storend achtergrondlawaai.

10 De muziek stoort de ingesproken tekst niet.

Taal

11 Je spreekt standaardtaal. 

12 Je hebt een goede articulatie.

13 Je hebt een gevarieerde intonatie.

14 Je hebt een passend spreektempo. 

2 Ben je tevreden over je filmpje?

Plaats het dan op je blog.

5.3 REAGEREN OP ELKAARS BLOG

VOOR

Oriënteren

Voorbereiden

Op de blog moet je feedback op het filmpje van een klasgenoot geven. Je leraar bepaalt aan welke klasgenoot je feedback geeft. Gebruik daarvoor de onderstaande tabel.

Evaluatie

Inhoud

1 Het filmpje geeft de passie van je klasgenoot goed weer.

onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

2 Het filmpje is interessant. onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

3 Er is een titel en een aftiteling. onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

Beeld en geluid

4 Er zijn geen storende elementen in beeld. onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

5 Er is een mooi beeldkader: er zijn geen zwarte randen.

6 Het beeld is stabiel: er zijn geen storende trillingen.

7 De belichting is goed: er is geen storend tegenlicht.

8 De beelden en het camerastandpunt zijn afwisselend.

9 Het geluid is goed: er is geen storend achtergrondlawaai.

10 De muziek stoort de ingesproken tekst niet.

Taal

onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

11 Je spreekt standaardtaal. onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

12 Je hebt een goede articulatie. onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

13 Je hebt een gevarieerde intonatie.onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

14 Je hebt een passend spreektempo. onvoldoende - voldoende - goed - zeer goed

TIJDENS

Uitvoeren

Ver werk de gegevens uit de evaluatie tot een commentaar voor de blog van je klasgenoot. Schrijf je commentaar op de blog eerst in Word. Neem de checklist voor je commentaar hieronder door.

NA

Reflecteren

1 Controleer je eigen tekst met de checklist en pas waar nodig aan.

Checklist

Inhoud

1 Boodschap:

- Je geeft aan wat je goed vond. 

- Je geeft aan wat je minder goed vond en waarom. 

- Je geeft zowel op de inhoud van het filmpje als op de vorm feedback. 

- Je schrijft enkel wat noodzakelijk is. 

- Je geeft geen persoonlijke commentaar op de maker van het filmpje. 

2 Je gebruikte geen emoji’s/emoticons. 

3 Jouw naam staat onder het bericht. 

Vorm

4 Je zet hoofdletters aan het begin van een zin, bij namen, merken … 

5 Je schrijft goede, korte zinnen (met een onderwerp en een persoonsvorm). 

6 Je plaatst een leesteken na elke zin. 

7 Je plaatst geen spatie voor een leesteken, wel erna. 

8 Je plaatst één spatie tussen de woorden. 

9 Je laat tussen elke alinea witruimte. 

10 Je schrijft geen volledige woorden met hoofdletters of leestekens na elkaar. (duidt op schreeuwen) 

11 Je gebruikt een correcte spelling. 

2 Tevreden over je tekst?

Post de tekst op de blog van je klasgenoot.

Het moois dat we delen

GENIETEN VAN TAAL

Je kunt van een fragment uit een boek genieten.

Je kunt je in de personages uit een verhalende tekst inleven.

Je kunt je mening bij een tekst geven.

BIOGRAFIE

Ish Ait Hamou

geboortejaar 9 april 1987

Nationaliteit Belgisch

beroep verhalenverteller, choreograaf, televisiepresentator, auteur Woonplaats Vilvoorde

Beroemd door? So you think you can dance

A Kijk naar het fragment. Vul de tabel aan.

Naam

Leeftijd

Wat is er met dit personage gebeurd?

ZIJ HIJ

B Kijk naar de cover en de achterflap van het boek. Hoe weerspiegelt de kaft het verhaal?

C Kijk naar de inhoudstafel van het boek. Hoe is het boek opgebouwd?

Ik dacht nu alles wel gezien en gehoord te hebben, maar vannacht speelt mijn nieuwsgierigheid een gevaarlijk spel. Hoe langer ik naar het scherm staar, hoe meer mijn nieuwsgierigheid me lokt. Tot mijn vingers het interpreteren als een bevel. In de zoekbalk tik ik de vier eerste letters van mijn naam in en automatisch verschijnt de rest van mijn naam. Ik bevestig de zoekterm. Een lijst van websites verschijnt, met onder elke link een paar regels waarin mijn naam voorkomt. Deze eerste zoekresultaten verbazen me niet. Mijn naam gaat bij de meeste resultaten vergezeld van een andere naam, onze minister van Asiel en Migratie. Maar dan begint het… Ik blader door de virtuele pagina’s, steeds verder, steeds dichter toegezogen naar het oog van de storm. Ik lees blogs van gewone mensen, overdag waarschijnlijk onzichtbaar in de massa, ’s avonds achter de lichtbalken van hun scherm een leider. Hun woorden, bekrachtigd door de vele reacties eronder, zaaien angst in mijn hart. Het is alsof ik elke opschietende gedachte kan lezen en horen. Gedachten die bestaan maar waar niet noodzakelijk leven in geblazen hoeft te worden.

©VANIN

In hun blogs ontleden ze mijn leven en familie alsof het harde wetenschap is. Op andere blogs worden de leugens herhaald. Opiniemakers maken hun naam met de mijne.

De koffie is koud geworden en ik wrijf over mijn voorhoofd. Ik begrijp het dat ik op het plein aan de schandpaal genageld wordt, maar ik schrik ervan dat elke toeschouwer aangemoedigd wordt een steen mee te nemen.

D Lees het fragment.

Ik klik, klik, klik. Ik lees en ik klik verder. Artikel na artikel, opiniestuk na opiniestuk, blog na blog, Facebookpost na Facebookpost. Ik kijk naar mezelf door de ogen van een ander. Iemand zegt dat ik geen recht heb hier nog te zijn. Een ander zegt dat hij een kogel voor me heeft klaarliggen. Voor het eerst vraag ik me af waarom ik hier nog ben. Misschien kan ik beter verdwijnen. Misschien kunnen anderen dan met een opgelucht hart verder. Mijn lichaam tintelt bij de gedachte. Ik voel mijn hart tekeergaan. Ik moet naar buiten, ver weg van dit scherm, de straat op, waar haat misschien door een vriendelijke blik wordt tegengesproken. Een glimlach van een onbekende, een vraag van een zoekende. Ik laat mijn kop koffie staan en loop de deur uit.

Uit: Ish Ait Hamou, Het moois dat we delen

E Beantwoord de vragen. Noteer de antwoorden op een apart blad.

1 Over welk personage gaat dit fragment?

2 Wat leest de ik-figuur?

3 Welke gevoelens komen in de ik-figuur op? Begrijp je die gevoelens?

4 Herlees de eerste gemarkeerde zin. Wat betekent die zin? Wat wordt er bedoeld?

5 Herlees de tweede gemarkeerde zin. Wat betekent die zin? Wat wordt er bedoeld?

F Lees het fragment.

Eindelijk kom ik aan in mijn straat. Ik probeer mijn sleutel in het slot te steken. Het hout rond het sleutelgat is helemaal beschadigd door eerdere pogingen. Het duurt even voordat het me lukt en dan begint het moeilijkste. Draaien en trekken tegelijkertijd. Doe je een van deze twee handelingen te laat of te vroeg, dan blijf je op de stoep. Na een paar pogingen neem ik even pauze om op adem te komen. Meestal duurt het een tiental minuten, soms heb ik geluk. Vandaag nog niet. Ik kijk even rond en zie een paar mensen snel naar huis lopen, op zoek naar bescherming van een dak. Ik hoor in de verte al een donderslag.

©VANIN

Een jongeman komt aangelopen. Ik druk mezelf dichter tegen de deur aan en probeer zo stil mogelijk te blijven tot hij mij voorbij is. Door de wind is het moeilijk te horen hoe dicht hij genaderd is. Dan hoor ik hoe hij me achterlangs passeert. Het werkt. Ik probeer opnieuw de sleutel te draaien maar het lukt ook nu niet. Plots staat de jongeman toch naast me, vraagt of hij kan helpen. Ik zeg dat alles in orde is, maar hij gaat niet weg. Hij kijkt naar mijn vingers, die mijn woorden tegenspreken. Hij reikt gedecideerd naar de sleutel en de deurknop. Ik wil hem tegenhouden, maar durf niet.

De deur gaat bij hem meteen open, alsof ze nooit op slot is geweest, alsof ze nooit tegenwerkt.

Onzeker sta ik op stoep. Stapt hij nu naar binnen of wacht hij tot ik zelf naar binnen stap? Een vriend van hem zal waarschijnlijk op de straathoek op wacht staan. Albert en Jacqueline, de buurvrouw van Albert en weduwe, vertellen me regelmatig dat ze niet te vertrouwen zijn. De jongeman blijft staan. Het wijst erop dat hij afwacht hoe ik reageer voordat hij me naar binnen duwt, neerslaat en de buit pakt.

Maar dan draait hij zich om en knikt beleefd naar me. Hij kijkt me in de ogen. Ik zie medelijden. Zijn accent maakt het moeilijk om te verstaan wat hij zegt. Ik gok op een grapje. Een schaamte overvalt me, ik kijk zo zielig mogelijk naar hem als smeekbede voor genade. Hij duwt zijn oordopjes weer in zijn oren voordat hij wegloopt.

Ik stap naar binnen, sluit de deur achter me en haal diep adem.

Uit: Ish Ait Hamou, Het moois dat we delen

G Beantwoord de vragen. Noteer de antwoorden op een apart blad.

1 Over welk personage gaat het fragment?

2 Wat betekent het vetgedrukte woord ‘gedecideerd’?

3 Herlees de gemarkeerde zin. Wie wordt bedoeld met ‘ze’?

4 Welke gevoelens komen in de ik-figuur op? Begrijp je die gevoelens?

H Kijk naar het fragment. Beantwoord de vragen. Noteer de antwoorden op een apart blad.

1 Ish Ait Hamou legt uit waarom hij het boek geschreven heeft. Hoe ziet de auteur de maatschappij en de mensen?

2 Waarover gaat het boek niet, volgens de auteur?

3 Kijk opnieuw naar de inhoudstafel.

Hoe weerspiegelt de inhoudstafel het beeld dat de auteur van de maatschappij heeft? Waarop hoopt hij?

©VANIN

Op kun je verder oefenen.

Woordweb

WOORDVERKLARING

Je kent de betekenis van de woorden uit deze uitdaging.

Je kunt die woorden in de juiste context gebruiken.

Je kunt nieuwe zinnen maken met de woorden uit deze uitdaging.

A Duid de juiste betekenis van het vetgedrukte woord aan.

1 De supporters werden sterk bekritiseerd, omdat ze tijdens de wedstrijd schuttingtaal gebruikten.

 onbeleefd taalgebruik met scheldwoorden

 slogans

 liedjes

2 De ac teur probeerde zijn idool te imiteren, maar hij kwam niet overtuigend over.

 nadoen, navolgen

 doen alsof

 bang te maken

3 Met een k lein afwerend gebaar maakte de minister duidelijk dat hij geen interviews gaf.

 voorzichtig

 op afstand houdend

 bevelend

4 Het is zijn eigen interpretatie dat ik het deed om hem in de war te brengen.

 mening

 verklaring, hoe je iets uitlegt

 verzinsel

5 Onder de vriendinnen heerst een grote loyaliteit tegenover elkaar.

 jaloezie

 trouw, eerlijkheid, oprechtheid

 vijandschap

B Noteer het woord dat bij de omschrijving past.

1 beleefd, beschaafd, welgemanierd

2 persoonlijke eigenschap van een individu die inhoudt dat de betrokkene eerlijk en oprecht is

3 aai, streling

4 kort stukje tekst waarin een organisatie erop wijst dat de informatie in een boodschap alleen voor de geadresseerde is bedoeld en dat de organisatie niet aansprakelijk kan worden gesteld voor verkeerd gebruik van de informatie

5 waterfles voor op de fiets

C Vul een passend woord aan in de zinnen hieronder. Let op: soms moet je het woord een beetje veranderen zodat het past!

1 Het was hoe de wielrenner in zijn eentje naar de top reed.

2 De had een prachtige dansvoorstelling gemaakt.

3 De nieuwe wereldkampioen judo is echt een : niemand kon hem het afgelopen jaar verslaan.

4 Op de beklimming van de Galibier moest ze uit de kopgroep. Ze had geen energie meer.

5 De beveiligingsdeur ging niet meer open: het zat helemaal vast.

D Maak een vlotte zin waaruit de betekenis v an het woord duidelijk blijkt. Let op hoofdletters en leestekens.

1 factor:

2 aard:

3 verzet:

4 spenderen:

5 overmatig:

UITDAGING 3

IEDEREEN RECLAMEMAKER

1 RECLAMEWIJS

• Welke verschillende vormen van reclame zijn er?

• Hoe beïnvloedt reclame ons?

• Hoe maak je een schema van een tekst?

• Welke informatie over de mogelijke sporen die je online nalaat, haal je uit een reportage?

2 EEN BEELD VAN RECLAME

• Welke informatie haal je uit teksten en uit beelden?

• Hoe geef je je eigen mening weer?

3 SMAAKMAKERS

• Aan welke voorwaarden moet een goede slogan voldoen?

• Hoe zorgen reclamemakers voor een sterk beeld?

4 KLINKENDE TAAL

• Hoe vorm je het meervoud van zelfstandige naamwoorden?

Dag in dag uit beïnvloedt reclame je on- en offline. In deze uitdaging leer je verschillende vormen van reclame (her)kennen. Daarnaast word je je bewust van de kracht van een geslaagde slogan en een goed gekozen reclamebeeld. Je beoordeelt reclame op een kritische manier naar vorm en naar inhoud. Je ondervindt ook dat een aantrekkelijk taalgebruik iemand kan overtuigen om voor een bepaald product te kiezen. Op het einde van deze uitdaging ben jij in staat om via een infomercial op een vlotte manier reclame te maken voor jouw studierichting.

• Wat is het verschil tussen objectief en subjectief taalgebruik?

©VANIN

• Hoe gebruik je aantrekkelijke taal in (reclame)teksten?

5 MAAK MIJ (N)IETS WIJS!

• Je kunt een infomercial over jouw studierichting schrijven.

Reclamewijs

KRITISCH KIJKEN EN LEZEN / KIJKEN EN LUISTEREN

Je (her)kent verschillende vormen van reclame.

Je kunt informatie uit een zakelijke tekst en uit beelden halen.

Je kunt een tekst schematisch weergeven.

1.1 KIJKEN IS DE KUNST

A Bekijk de documenten die je leraar toont. Duid met potlood aan of dit volgens jou reclame is of niet. Let op: de soort reclame vul je later in.

Is dit reclame?  ja  nee Indien ja, welke soort reclame?

Is dit reclame?  ja  nee Indien ja, welke soort reclame?

©VANIN

Is dit reclame?  ja  nee Indien ja, welke soort reclame?

Is dit reclame?  ja  nee Indien ja, welke soort reclame?

Is dit reclame?  ja  nee Indien ja, welke soort reclame?

Is dit reclame?  ja  nee Indien ja, welke soort reclame?

©VANIN

Is dit reclame?  ja  nee Indien ja, welke soort reclame?

Is dit reclame?  ja  nee

Indien ja, welke soort reclame?

©VANIN

Is dit reclame?  ja  nee

Indien ja, welke soort reclame?

1.2 RECLAME: INFORMATIE OF VERLEIDING?

A Bekijk de tekst.

1 Lees de titel en de tussentitels.

2 Bek ijk de afbeelding.

3 Uit hoeveel delen bestaat de tekst?

4 Wat is de inleiding?

Hoe zie je dit?

5 Bek ijk het slot van de tekst. Wat valt je op?

6 Wat is het tekstdoel?

Deze tekst wil:

 je over iets informeren.

 je van iets overtuigen.

 je ontspannen.

 gevoelens opwekken.

 een mening weergeven.

B Beantwoord de vragen.

1 Wat is het onderwerp van de tekst?

2 Vind jij van jezelf dat je je door reclame laat beïnvloeden? Waarom wel/niet?

C Lees de tekst.

Reclame steeds meer een verborgen verleider

Ik hou van reizen en lekker eten. Mijn familie en vrienden weten dat. Net zoals Facebook en Google trouwens. Binnenkort zal ik ook op tv reclameboodschappen te zien krijgen die op mijn interesse zijn afgestemd. Bedrijven willen ons met hun reclames zo persoonlijk mogelijk aanspreken. Ze willen ons zo weinig mogelijk doen zappen. Mag dat allemaal zomaar? Herkent iedereen de nieuwe reclamevormen?

‘De laatste tien jaar is reclame veel veranderd’, bevestigt Iris Jennes van de Vrije Universiteit Brussel.

Voor haar doctoraat onderzoekt ze de ontwikkeling van televisiereclame en nieuwe reclamemodellen.

Gepersonaliseerde tv-reclame

Zo zijn distributeurs als Telenet en Proximus aan het onderzoeken hoe ze tv-reclame kunnen personaliseren. ‘Dat hoeft trouwens niet noodzakelijk iets negatiefs te zijn, zegt Iris Jennes. ‘Veel mensen geven aan dat ze de reclames beu zijn omdat ze niet relevant voor hen zijn en te veel herhaald worden. Als gepersonaliseerde tv-reclame je boodschappen toont die jou interesseren, dan kan dat voor jou leuker zijn. Ben je een single man zonder huisdieren, maar met een passie voor wagens? Dan heb je meer aan reclame voor een automerk dan voor maandverband en kattenbrokken. Door je profiel te bepalen, waaronder je woonplaats, kan meteen de lokale autohandelaar vermeld worden.’

media kunt meepraten. ‘De reclameblokken tijdens die uitzendingen zijn uiteraard heel gewild’, vult Iris aan.

Reclame op sociale media

Televisie, kranten of tijdschriften zijn al lang niet meer de enige kanalen waar reclame wordt gemaakt. Via internet bereik je vrij eenvoudig veel mensen en dus gaat men ook daar reclameboodschappen plaatsen. Reclamemakers slagen er vlot in om informatieve filmpjes of artikels over een bepaald product of een bepaald bedrijf te maken. Deze zogenaamde infomercials houden het midden tussen informatie en reclame. Maar ook advertenties (banners) boven aan de webpagina, reclamefilmpjes voor je het gevraagde YouTube-filmpje kunt bekijken ... Het gaat zelfs nog verder. Reclamemakers hebben veel moeite om jongeren te bereiken. Daarom verwerken ze reclame in sociale media. Veel merken en bedrijven betalen invloedrijke sociale mediagebruikers, influencers genoemd, aanzienlijke sommen geld om hun producten in hun berichten op sociale media aan te prijzen. Sommige Instagrammers verdienen er de kost mee. Ook bekende Vlamingen voeren op die manier dikwijls campagne voor een merk of een product.

Reclamewijs

Reclamemakers worden ook creatiever omdat digitale televisie de omroepen onder druk zet, terwijl zij vaak heel afhankelijk van reclame-inkomsten zijn. Zo worden allerlei trucjes bovengehaald om de kijker te verhinderen de reclameblokken door te spoelen. Een aftelklok die toont hoelang de commercials nog duren. Het beeld dat in tweeën wordt gedeeld, met de reclameboodschap aan de ene kant en het tv-programma aan de andere kant. Dat wordt vaak gebruikt bij rechtstreekse uitzendingen van sportwedstrijden die moeilijk te onderbreken zijn. Bij product placement gaan reclamemakers nog subtieler te werk. Zo wordt in ‘Dagelijkse Kost’ heel goed weergegeven met welke boter Jeroen Meus kookt. Merken treden meer en meer als sponsor van programma’s op. Tv-zenders plannen ook vaker programma’s zoals ‘The Voice’ of ‘De Mol’. Die moet je haast live bekijken, zodat je achteraf via sociale

Naar: Visie

‘Reclame moet herkenbaar zijn en mensen moeten weten wanneer ze naar reclame kijken’, vat Dirk Peereman samen. En dat is niet altijd duidelijk. Zeker voor kinderen en jongeren is het moeilijk. Daarom ontwikkelden Universiteit Gent, VUB, KU Leuven en Universiteit Antwerpen een campagne rond reclamewijsheid. ‘Die nieuwe reclamevormen zijn heel plezant en eigenlijk in het medium verstopt’, vertelt Ini Vanwesenbeeck van het project AdLit (Advertising Literacy of reclamewijsheid). ‘Op internet vind je bijvoorbeeld spelletjes die volledig rond een merk draaien. We noemen dit advergames Die vind je op de websites van merken, maar ook op spelletjessites. Jongeren worden vandaag veel meer onbewust beïnvloed. We moeten hen niet van reclame afschermen, maar wel het bewustzijn vergroten en het kritisch denken over reclame stimuleren. Hen leren hoe ze met die dingen kunnen omgaan. Het is dan ook beter om actief over reclame te praten dan om tieners van reclame af te schermen.’

©VANIN

Minder herkenbaar

D Leid de betekenis van deze woorden uit de tekst af.

1 een commercial:

2 product placement:

3 een infomercial (samentrekking van de woorden en ):

4 een advergame (samentrekking van de woorden en ):

E Verklaar deze woorden. Raadpleeg eventueel een (online) woordenboek.

1 iets op iets anders afstemmen:

2 distributeur:

3 relevant:

4 subtiel:

5 afschermen:

F Markeer met groen de hoofdgedachte in de inleiding en in elk tekstdeel van het midden.

Tip: wat de schrijver over het onderwerp vertelt, is de hoofdgedachte.

G Maak een schema van de tekst.

1 Vul de titel in.

2 Vul de hoofdgedachte van de inleiding in.

3 Vul de hoofdgedachte van elk tekstdeel van het midden in.

4 Vul het midden van het schema met kernwoorden aan. (= de hoofdpunten)

5 Zet een streepje bij het slot.

Titel

Inleiding

Midden tekstdeel 1: Gepersonaliseerde tv-reclame

- hoofdgedachte:

tekstdeel 2: Minder herkenbaar

- hoofdgedachte 1:

hoofdpunten:

• Een toont hoelang de commercials nog duren.

• Het beeld : reclameboodschap aan de ene kant en tv-programma aan de andere kant.

- hoofdgedachte 2:

tekstdeel 3: Reclame op sociale media

- hoofdgedachte:

hoofdpunt:

(bv. Instagrammers, BV’s) prijzen hun producten aan op sociale media.

tekstdeel 4: Reclamewijs

- hoofdgedachte:

©VANIN

H Beantwoord de vragen op een apart blad.

1 Welke vormen van reclame worden in de tekst vermeld? Markeer ze met geel.

2 Wat is het voordeel van gepersonaliseerde reclame?

3 Hoe verhinderen reclamemakers dat je (online) reclame doorspoelt?

4 Via welke kanalen wordt reclame tegenwoordig verspreid?

5 Wat is de boodschap van de tekst?

6 Vind je die boodschap terecht of niet? Geef jouw mening.

I Zijn de voorbeelden uit opdracht A reclame? Duid het juiste antwoord aan met balpen. Vul de juiste soort reclame in. Soms kun je twee mogelijkheden invullen.

1.3 DIGITAAL GOUD

De reeks Koppen volgt StuBru-presentatrice

Siska Schoeters gedurende één dag. Is ze zich bewust van de hoeveelheid informatie die ze online blootgeeft?

VOOR

Oriënteren

1 Vind jij van jezelf dat je veel persoonlijke informatie online zet? Leg uit.

2 Hoeveel likes deel jij dagelijks uit op sociale netwerksites (TikTok, Snapchat, Twitter, Instagram …)?

3 Hoe dikwijls koop je iets online?

4 Erger jij je soms aan online reclame? Leg uit.

5 Gebruik jij een k lantenkaart (fysieke kaart of via smartphone)? Voor welke winkel(s)?

Voorbereiden

Straks bekijk je de reportage ‘Digitaal goud’ uit de reeks Koppen.

1 Wat denk je te weten te komen?

2 Wat is het kijk- en luisterdoel?

Je kijkt en luistert om:

 informatie te krijgen.

 instructies te krijgen.

 een mening te vormen.

TIJDENS

Uitvoeren

A Bekijk de reportage. Beantwoord de vr agen op een apart blad.

1 Welke kanalen raadpleegt Siska op haar werk?

2 Een website verzamelt persoonlijke gegevens via je IP-adres. Wat betekent dat?

3 Verklaar de uitspraak ‘Door het posten van een foto geef je meer informatie dan je denkt’.

4 Wat doen cookies?

5 Waarom zijn cookies belangrijk voor de reclamewereld?

6 Wat is ‘retargeting’?

7 In Amerika kan het online verzamelen van je gegevens tegen je werken. Hoe komt dat?

8 Waarom geven warenhuisketens een klantenkaart?

9 Verklaar de titel van de reportage. Wat besluiten de reclamemakers?

B Bekijk de reportage een tweede keer. Vul de ontbrekende gegevens aan.

NA

Reflecteren

Beantwoord de vragen.

1 Kwam de inhoud van de reportage overeen met je verwachtingen? Waarom wel/niet?

2 Kon je alle gevraagde info uit het fragment halen? Waarom wel/niet?

3 Zijn er volgens jou voordelen aan het online achterlaten van gegevens? Zo ja, welke?

4 Wat ontbreekt er volgens jou nog in de reportage? Waarom?

Op kun je verder oefenen op de soorten reclame.

Een beeld van reclame

LEZEN, SPREKEN: STELLINGENGESPREK

Je kunt informatie uit teksten en uit beelden halen. Je durft voor je eigen mening uitkomen.

A Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen.

1 Waarom is de Jury voor Eerlijke Praktijken tegen deze reclame?

2 Vind je die reactie overdreven? Waarom wel/niet?

3 Vind je het een geslaagde reclame? Leg uit.

4 Ben je van mening dat er tegenwoordig te veel naakt in reclame wordt getoond? Verklaar.

B Bekijk de reclame en beantwoord de vragen.

1 Wie maakte de reclame?

2 Naar welke fastfoodketen verwijzen de makers?

3 Hoe weet je dat?

4 Wat is de boodschap van de reclame?

5 Vind je de reclame geslaagd? Waarom wel/niet?

6 Is het volgens jou een goed idee om de naam van je concurrent in je reclame te verwerken? Waarom wel/niet?

Belg verdoezelde mee de gevaren van onkruidverdelger Monsanto

Het Amerikaanse bedrijf Monsanto schreef zelf wetenschappelijke studies en zocht ‘geloofwaardige’ wetenschappers om hun naam op dat onderzoek te zetten. Doel: voorkomen dat de mogelijk kankerverwekkende onkruidverdelger Roundup verboden zou worden.

Door een nieuwe Europese wet moet Monsanto toelating krijgen om in alle EUlidstaten glyfosaat, het hoofdbestanddeel van Roundup, verder te mogen verkopen. Studies wijzen echter op gezondheidsrisico's: glyfosaat zou schade aan het DNA en in het ergste geval kanker veroorzaken.

Betaald voor positief onderzoekswerk

Uit interne e-mails blijkt nu dat het bedrijf altijd naar geloofwaardige wetenschappers heeft gezocht die glyfosaat willen verdedigen. Monsanto schreef ook zelf wetenschappelijke studies en zocht ‘geloofwaardige’ wetenschappers om hun naam onder dat onderzoek te zetten. Een van de wetenschappers die in de e-mails genoemd wordt, is de Belg Mark Martens. De toxicoloog in dienst van Monsanto kreeg in 1999 de opdracht om James Parry, een beroemde professor uit Wales, te betalen om hem positief onderzoekswerk over glyfosaat te laten doen.

Naar: www.hln.be

De e-mails zijn op bevel van een rechter in de VS openbaar gemaakt. Dit gebeurde naar aanleiding van een rechtszaak die tientallen boeren tegen Monsanto aanspanden. Het bedrijf zelf laat weten dat het nooit zelf studies heeft geschreven of gemanipuleerd.

1 Leid de betekenis van de gekleurde woorden af uit de tekst. Raadpleeg een (online) woordenboek indien nodig.

- verdoezelen:

Geef een synoniem voor verdoezelen:

- intern:

Geef het tegengestelde van intern:

©VANIN

- manipuleren:

Welke zelfstandige naamwoorden kun je hiervan afleiden?

• persoon:

• begrip:

C Lees het krantenartikel.

2 Over welk product wordt in het artikel gesproken?

3 Waarom is dat product mogelijk gevaarlijk voor de gezondheid?

4 Waar van wordt Monsanto beschuldigd?

5 Wat is de rol van de Belg Mark Martens?

6 Welke les kun je uit het artikel trekken?

7 Bek ijk de onderstaande verpakking.

D Bekijk de advertenties en beantwoord de vragen.

reclame uit de sixties

- Hoe zie je dat het een ander product is?

- Waarom gebruikt de fabrikant dezelfde merknaam?

- Vind je het een goed idee dat de producent dezelfde merknaam blijft gebruiken? Waarom wel/niet?

reclame uit de nillies

©VANIN

recente reclame

1 Voor welk product wordt reclame gemaakt?

2 In welke reclame wordt dat het best weergegeven?

3 Wordt er een stereotype gebruikt? Waarom wel/niet?

Een stereotype is een vaste voorstelling (van iets of iemand) die niet helemaal overeenkomt met de werkelijkheid.

synoniem: cliché afgeleid woord (bijvoeglijk naamwoord): stereotiep

4 Vind jij het belangrijk dat stereotypen in reclame vermeden worden? Waarom wel/niet?

1 Voor welk product wordt reclame gemaakt?

2 In welke reclame is het meest aandacht voor diversiteit ?

©VANIN

Diversiteit betekent verschillen tussen personen in een groep, bv. op het vlak van geslacht, leeftijd, huidskleur, fysieke kenmerken, geloof …

synoniem: variatie afgeleid woord: divers

3 Vind jij dat er in reclame alleen maar perfectie getoond mag worden? Waarom wel/niet?

F Lees het krantenartikel en beantwoord de vragen.

Ikea photoshopt vrouwen uit Saudische catalogus

Ikea geeft in Saudi-Arabië een gekuiste versie van zijn catalogus uit waarin afbeeldingen van vrouwen zijn weggeretoucheerd. Dat meldt het gratis blad Metro in zijn editie in Zweden, het thuisland van de meubelgigant.

De krant publiceerde ook enkele van de aangepaste foto's waarop precies dezelfde keukens of huiskamers te zien zijn, maar dan zonder vrouwen. Een vrouwelijk model werd er vervangen door een man en een vrouwelijke designer komt niet langer in de publicatie voor. Ikea besloot de vrouwenafbeeldingen te weren omwille van de strenge voorschriften die in het Arabische land voor vrouwen zonder hoofddoek gelden.

In Zweden reageren ze verontwaardigd. De Zweedse minister van Handel, Ewa Bjorling,

zegt dat men vrouwen niet zomaar uit de werkelijkheid kan wegmoffelen. De foto's zijn volgens haar ‘een nieuw spijtig voorbeeld van welke lange weg Saudi-Arabië nog moet afleggen voor de gelijkberechtiging van mannen en vrouwen’.

De Ikea-catalogus verschijnt sinds 1951. Het is één van de meest omvangrijke publicaties, met een oplage van 208 miljoen stuks, verspreid over 43 landen.

Naar: www.hln.be

1 Wat heeft Ikea in de Saudische catalogus gedaan?

2 Vind je het aanvaardbaar dat reclames aangepast worden aan het land waarin ze gepubliceerd worden? Waarom wel/niet?

3 Bij welke andere producten zou dat nog (kunnen) gebeuren?

Op kun je verder oefenen op het kritisch bekijken van reclame.

©VANIN

Smaakmakers

SCHRIJVEN: DE SLOGAN, DE FOTO

Je weet aan welke voorwaarden een geslaagde slogan moet voldoen. Je weet hoe reclamemakers voor een sterk beeld zorgen.

3.1 MERKEN DIE WERKEN

A Bij welk product horen deze slogans? Noteer het antwoord in de tweede kolom. Ga daarna op zoek naar klasgenoten die de ontbrekende antwoorden kunnen aanvullen.

Slogan Product

1 Mannen weten waarom

2 Just do it.

3 Je vindt er meer dan je zoekt

4 De app voor tweedehands fashion

5 Voor de makers

6 A better way forward

7 Real magic

8 ... kleurt je dag

9 Think different.

10 The Best a Man Can Get

11 Omdat je het waard bent.

12 Vorsprung durch Technik

13 I’m lovin’ it

14 Aan tafel!

15 Yes to fresh

16 Het gebeurt hier

B Markeer de slogans die je onmiddellijk herkende.

C Beantwoord de vragen.

1 Welke slogan vind jij het meest geslaagd?

2 Waarom is een slogan belangrijk?

3 Vind jij dat een slogan in Vlaanderen enkel in het Nederlands geschreven mag worden? Waarom wel/niet?

D Waaraan moet een goede slogan voldoen?

Lees de vier kenmerken van een goede slogan. Vul de tussentitels aan.

Vier kenmerken van goede slogans

1 Slogans zijn .

Een slogan is een beknopte tekst die tot de kern van de zaak komt. Het is een samenvatting van waar een product voor staat.

2 Slogans wor den .

Als je lang genoeg iets herhaalt, onthoud je het beter. Net zoals betogers hun slogan uitroepen en op borden meedragen, herhalen succesvolle bedrijven voortdurend hun slogan. Dat herhalen kan op verschillende manieren: in een radio- of tv-spot, in brochures, in e-mails, op reclamebanners …

3 Slogans moe ten zijn.

Elk bedrijf wil zich een eigen imago aanmeten. Net zoals je een uniek logo wilt, zorg je er het best voor dat je slogan enig in zijn soort is. Het laatste wat je immers wilt, is dat je een kopie van een ander bedrijf lijkt. Je slogan in je logo opnemen, is een uitstekende manier om je van concurrenten te onderscheiden.

4 Slogans klink en

Ook al ben je nooit van plan om je slogan in een reclamespot op tv of radio te laten horen, toch moet die goed klinken. De reden daarvoor is dat mensen de neiging hebben om alles wat ze lezen binnensmonds te zeggen. Een slogan die niet goed klinkt, onthoud je niet.

Naar: www.merkendiewerken.be

©VANIN

E Beantwoord de vragen.

1 Heeft jouw school een slogan? Indien ja, noteer hem.

2 Bedenk een nieuwe slogan die bij jouw richting past. Houd rekening met de tips uit opdracht D.

3 Welke reclameslogan vind jij grappig of goed geslaagd? Noteer die slagzin op jouw blog. Motiveer duidelijk waarom.

3.2 BLIKVANGERS

A Bekijk de afbeelding. Beantwoord de vragen.

1 Welk teksttype is dit?

2 Wat is het tekstdoel?

3 Wie is de zender?

4 Wie is de ontvanger (doelgroep)?

5 Wat is de boodschap van de reclame?

6 Welke slogan gebruiken de reclamemakers?

7 Welke afbeelding gebruiken ze?

8 Vergelijk de slogan en de afbeelding. Wat valt op?

9 Vind je de reclame geslaagd? Waarom wel/niet?

B Bekijk de reclamespot. Eerst krijg je een deel te zien, daarna de volledige spot.

1 Bekijk het begin van de reclamespot. Waarvoor denk je dat reclame wordt gemaakt?

2 Bek ijk nu de volledige reclamespot. Waarvoor wordt reclame gemaakt?

3 Hoe trek ken de reclamemakers de aandacht?

4 Wordt er een stereotiep beeld gebruikt? Verklaar.

C Bekijk de reclame.

1 Wordt er een stereotiep beeld gebruikt? Leg uit.

2 Zoek een reclame(spot) waarin het rollenpatroon bevestigd wordt of waarin het rollenpatroon doorbroken wordt. Plaats een link naar die reclame(spot) op jouw blog. Leg uit wat stereotiep is en wat niet.

©VANIN

D Bekijk de reclames.

1 Welke afbeelding(en) gebruiken de reclamemakers? 1 2

2 Vind je de tekening goed gekozen? Waarom wel/niet?

E Zoek een foto die perfect bij jouw studierichting past.

1 Bekijk daarna de slogan die je in oefening E op p. 81 bedacht. Je mag de foto bewerken, zodat hij bij de slogan past. Je kunt er ook voor kiezen om een nieuw beeld te ontwerpen of te tekenen.

2 Welke (online) reclame heeft jouw aandacht getrokken? Plaats een link naar die reclamespot op jouw blog.

3 Bek ijk de (online) reclame van twee klasgenoten. Vind je hun keuze geslaagd? Motiveer duidelijk waarom je de reclame wel/niet grappig vindt. Schrijf een passende reactie bij de klasgenoot die net voor jou en net na jou in het alfabet komt.

©VANIN

Op kun je verder oefenen op slogans en blikvangers (foto’s).

4

Klinkende taal

SCHRIJVEN: AANTREKKELIJK TAALGEBRUIK

Je kunt het meervoud van zelfstandige naamwoorden vormen.

Je kent het verschil tussen objectief en subjectief taalgebruik.

Je kunt aantrekkelijke taal gebruiken.

4.1 MEER DAN EEN FACELIFT

A Bekijk de reclame.

Scandinavische doorbraak geeft uw huid een boost zonder mes of enige vorm van injectie. De nieuwe speciale behandeling wordt activering van de huidcellen genoemd. Een methode die iedereen dagelijks kan gebruiken - alleen met de hulp van een kleine tablet.

MEER DAN EEN FACELIFT

Huidverzorgingstablet Collagen Plus werkt daar waar cosmetische crèmes niet komen, namelijk in de diepere lagen - onder het ouder wordende huidoppervlak, dat stevigheid mist en dat wordt ontsierd door grove poriën. Het enorme aantal antirimpelcrèmes werd alleen ontwikkeld om de rimpels te verzachten en deze producten hebben geen invloed op de productie van collageen in de diepere lagen van de huid.

SKIN CARE TM COLLAGEN PLUS IS UNIEK IN MEERDERE ASPECTEN

Skin Care TM Collagen Plus is een sterk geconcentreerde tablet die wordt gebruikt als onderdeel van de dagelijkse huidverzorgingsroutine. De tablet kan worden gebruikt door iedereen die een “lifting” nodig heeft. Stoffen uit de tablet voeden alle huidcellen

in uw lichaam. Ze beïnvloeden niet alleen uw gezicht, maar elk deel van de huid over het hele lichaam.

WERKT SKIN CARE TM COLLAGEN PLUS ECHT?

JA! Studies toonden aan dat 8 van de 10 testpersonen een meetbaar resultaat behaalden en dit in een paar weken. Het effect wordt versterkt en het effect is beter zichtbaar bij voortdurend dagelijks gebruik. De “lifting” wordt voelbaar en zichtbaar in de stevigere contouren van het gezicht en door losse huid die wordt aangetrokken. Grove poriën en fijne lijntjes worden kleiner. Het gehele uiterlijk krijgt een verjongingskuur.

SKIN CARE TM COLLAGEN PLUS IS EEN WETENSCHAPPELIJKE DOORBRAAK!

• De tablet pakt de oorzaak van de huidveroudering aan en stimuleert uw eigen huidcellen om meer collageen

te produceren - een nieuwe wetenscha ppelijke benadering genaamd de activering van de huidcellen.

• De tablet bevat ook ingrediënten die afbraak van collageen en elastine voorkomen, die samen het vezelnetwerk vormen dat de huid stevig en elastisch maakt.

• De tablet vermindert afbraak van hy aluronzuur, dat de vochtigheid en soepelheid van de huid regelt.

WAAR KUNT U SKIN CARE TM KOPEN? Apotheek en de betere natuurwinkel.

CNK 330-45 40

( SKIN CARE TM collagen plus 60)

Anti-rimpel tablet

Welke vorm van reclame komt in het voorbeeld op p. 84 aan bod?

B Beantwoord de vragen.

1 Wat benoemen de gemarkeerde woorden?

2 Hoe noem je die woorden?

C Waarop eindigen onderstaande woorden?

Zet de gemarkeerde woorden uit de reclame in de juiste kolom.

meervoud op -en

D - Zoek het meervoud van onderstaande woorden in de reclame.

huidcel stof laag

testpersoon

week

vraag

- Wat kun je besluiten?

meervoud op -s

enkelvoud meervoud

E - Zoek het meervoud van onderstaande woorden in de reclame.

enkelvoud meervoud

crème

lijntje

©VANIN

- Wat is het meervoud van …:

pizza:

mini:

- Wat kun je besluiten?

moto: accu:

lolly:

F - Zoek het meervoud van onderstaand woord in de reclame.

enkelvoud meervoud

porie

- Wat is het meervoud van ‘calorie’?

- Wat kun je besluiten?

G Geef het meervoud van de woorden tussen haakjes.

1Olvarit: (baby) zijn er gek op.

2Spaar voor vlijmscherpe (mes)

3Dompel je onder in een wereld vol (smaak)!

4Met onze (olie) kun je frituren, wokken of bakken.

5 (Aroma) worden aan levensmiddelen toegevoegd om er geur en/of smaak aan te geven.

6Ontdek onze (actie)!

7Vind jij het ook zo moeilijk om leuke (cadeau) te vinden?

8Wij garanderen je kleine (prijs).

9Ons product heeft verschillende (gezondheidsvoordeel).

10 Wij bieden (ei) van biologische kippen met een puur natuurlijke leefomgeving.

11 Nalys, de (huishoudrol) die bliksemsnel reinigen en absorberen.

12Onze producten zijn puur natuur, zonder (toevoeging).

13 Deze plantaardige (alternatief) voor roomboter zijn heerlijk van smaak.

14Helpt dit geneesmiddel tegen krakende (knie)?

15De CEO wordt door twee (comité) bijgestaan.

Op kun je verder oefenen op het meervoud van zelfstandige naamwoorden.

©VANIN

4.2 GEEF JE TEKST

KLEUR!

A Bekijk de reclametekst. Markeer de woorden die de reclame subjectief maken.

©VANIN

B Beantwoord de vragen.

1 Welke soort woorden heb je gemarkeerd?

2 Welke meer waarde vormen ze voor een reclameboodschap?

3 Vul de tabel in.

1 Zinslengte  korte zinnen

 lange zinnen

 combinatie van korte en lange zinnen

2 Soorten zinnen  mededelend

 vragend

 bevelend

3 Taalgebruik  Nederlands

 Engels

 vooral Nederlands, maar af en toe ook Engels

4 Woordkeuze  letterlijk taalgebruik

 figuurlijk taalgebruik, bv.

C Bij deze advertentie staat geen tekst.

1 Noteer drie vlotte zinnen zoals in de reclame uit opdracht A.

2 Beschrijf de voordelen van het product op een aantrekkelijke manier. Zorg ervoor dat je tekst 5 bijvoeglijke naamwoorden bevat. Markeer ze. Zorg er ook voor dat je zinnen zowel bij de reclame als bij het product passen.

D Noteer enkele bijvoeglijke naamwoorden die bij jouw studierichting passen.

In

5

Maak mij (n)iets wijs!

GENIETEND LEZEN, SCHRIJVEN: INFOMERCIAL

Je kunt een infomercial over jouw studierichting schrijven.

5.1 NIEMAND HEEFT JOU GRAAG

A Lees de column .

Een column is een stukje tekst in een tijdschrift, krant of op het internet. Daarin geeft de schrijver zijn mening over een bepaald onderwerp.

afgeleid woord: columnist

BIOGRAFIE

Gerrit Vromant

Geboortedatum

12 december 1986

Beroep online marketing coach en online ondernemer

Woonplaats

Torhout

Hobby’s schrijft graag verhalen, houdt van koffie, moto’s, muziek, spor ten en reizen.

Meer info? ww w.gerritvromant.be

Fuck you reclame, niemand heeft jou graag

©VANIN

Reclame, het is tijd dat we eens praten. Het is tijd voor een intervention. Niemand heeft jou graag. Ja, het ligt aan jou. Altijd met dat onderbreken, dat roepen, die onnozele mopjes, die valse beloftes. We hebben er allemaal genoeg van.

MOET dat nu echt, die onnozele 30 secondenspot in mijn strot rammen, elke keer ik naar Eric Clapton wil luisteren? Moet je me echt altijd onderbreken als ik iets leuks aan het doen ben?

Ik snap dat je gezien en gehoord wilt worden. Ik snap dat je veel bereik wilt halen. Maar er zijn andere manieren. Dit zorgt enkel voor frustratie, irritatie, haat en woede. Ik geloof niet dat dat het effect is dat je wilt.

We hebben genoeg van je tv-spots, radiospots en onnozele banners. Jaja, ge moogt dan goed veel mensen bereikt hebben, en misschien al blij zijn met wat per-ongelukkige kliks, en heel misschien zelfs wat meer verkocht hebben. Maar in the long run trek je aan het kortste eind, makker. Want ik ben heus niet de enige die niet meer tegen jouw gelul kan. Het. Is.

marketing, maar om H2H-communicatie: Human To Human. Praten met mensen. Mensen kopen merken waarmee ze zich identificeren. Mensen identificeren zich met merken wanneer ze zich begrepen voelen. Mensen voelen zich begrepen als je op hun niveau communiceert.

Dus stop met te zeggen dat we NU DIT MOETEN KOPEN. Inspireer ons. Leer ons wat bij. Entertain ons. Door je eigen merkidentiteit te tonen en te laten zien dat je ons door en door kent.

Genoeg.

Ik heb m’n tv-abonnement opgezegd. Ik luister enkel nog naar muziek die ik kies in de auto. Ik heb een adblocker op m’n browser geïnstalleerd, samen met 1,1 miljoen andere Belgen en 2,2 miljoen Nederlanders.

Maar, beste reclame, het is nog niet te laat. Je gaat je gewoon wat moeten aanpassen. Mee-evolueren met de rest van ons. Het is tijd om de maskers te laten vallen. Tijd om je echte zelf te laten zien. Niet dat fabeltje dat je elke dag vertelt.

Kijk, met z’n allen spenderen we steeds meer tijd op sociale media. Je hebt het wel al eens geprobeerd, maar het was niet zo je ding. Je kreeg er misschien niet genoeg aandacht? Ik wil je aanraden om het nog een kans te geven. Maar je moet het wel goed aanpakken deze keer.

Ga terug naar de essentie van merken bouwen. De essentie van marketing: inhoud, eerlijkheid, waarde, beleving en conversaties. Het gaat niet meer om B2B- (Business To Business) of B2C- (Business To Consumer)

Of je nu Facebook, Twitter, Instagram, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Tumblr, YouTube, Google+ of Peach gebruikt: focus op die dialoog en gebruik het netwerk alsof je een gewone gebruiker zou zijn. We worden dagelijks al genoeg aan reclameboodschappen blootgesteld.

Ga dus in die conversaties niet ‘verkopen’; inspireer ons, entertain ons of leer ons iets bij. Maak het plezant, interessant en emotioneel. Stap af van sociale media te zien als ‘marketing’, maar nodig mensen in jouw wereld uit. Toon wie je écht bent. Vertel je verhaal. Vorm een band. Bouw vertrouwen op.

Als dat vertrouwen er is, volgt de verkoop ook wel.

©VANIN

'THE BEST MARKETING DOESN'T FEEL LIKE MARKETING.'

-TOM FISHBURNE-

B Beantwoord de vragen.

1 Is de auteur tegen reclame? Verklaar je antwoord.

2 Welke nadelen van reclame somt Gerrit Vromant op?

3 Waaraan moet een goede reclame volgens de schrijver voldoen?

4 Ga je met die visie akkoord? Waarom wel/niet?

Een visie is de manier waarop je ergens naar kijkt en erover oordeelt.

synoniemen: standpunt, opinie, mening

5.2 ONZE SCHOOL IS COOL

VOOR

Oriënteren

Volg Gerrit Vromants raad op en maak een infomercial waarin je jouw studierichting op een persoonlijke manier aan leerlingen uit het vierde jaar voorstelt.

Leg in een vijftiental regels uit wat jouw studierichting inhoudt en overtuig hen om voor jouw studierichting te kiezen. Beschrijf jouw richting op een aantrekkelijke manier. Gebruik bijvoeglijke naamwoorden om je tekst ‘kleur’ te geven.

Voorbereiden

1 Maak duo’s volgens de aanwijzingen van je leraar.

2 Vergelijk de slogan en de foto die jullie in les 3 kozen. Beslis samen welke slogan en welk beeld jullie zullen gebruiken. Kies een goed k linkende slogan en zorg ervoor dat de foto bij de slogan past.

3 Beantwoord de hulpvragen in het schrijfkader op p. 92. Schrijf je antwoorden op een apart blad.

©VANIN

INLEIDING (minstens 3 regels)

Schrijf de inleiding in vraagvorm.

Eindig met een vaststelling.

Bv. Kun je goed met k inderen overweg?

Ga je graag met oudere mensen om?

Ben je sociaal en creatief?

Kook je graag?

Dan is de richting ‘Verzorging’ vast iets voor jou!

MIDDEN (minstens 10 regels)

1e alinea Troeven

- Beschrijf enkele sterke punten van jouw richting.

- Wat maak je? Wat leer je?

- Kies voorbeelden die jongere leerlingen aanspreken.

2e alinea Stages/werkervaring (indien dat voor jouw richting van toepassing is)

- Waarom ga je op stage?

- Wat doe je? Hoelang duurt de stage?

- Wat zijn de voordelen?

3e alinea Toekomstmogelijkheden

- Beschrijf op welk(e) beroep(en) de studierichting jou voorbereidt. Bv.: deze studierichting bereidt je voor op beroepen in de kinder-, bejaarden- en thuiszorg.

- Ver tel iets over de mogelijkheden na het middelbaar onderwijs.

- Kun je onmiddellijk aan de slag?

- Waar voor kun je verder studeren? (Tip: raadpleeg daarvoor ww w.onderwijskiezer.be.)

SLOT (1 à 2 regels)

Sluit je tekst af met één of twee overtuigende zin(nen).

4 Overleg in welke vorm jullie de infomercial willen gieten. Kies het passende programma.

Maak een schets van de bladschikking: waar komen de slogan, de tekst en de foto?

©VANIN

TIJDENS

Uitvoeren

1 Gebruik het Vademecum en je voorbereiding om een duidelijke en aantrekkelijke infomercial te maken.

2 Lees je werk na.

Reflecteren

1 Controleer je tekst aan de hand van de checklist.

Checklist

Opmaak

1 Heb je één goed leesbaar letter type gekozen?

2 Heb je een gepaste lettergrootte gebruikt?

3 Heb je nergens emoji’s of emoticons gebruikt?

Indeling

4 Heb je de tekst in drie delen ingedeeld? (inleiding, midden en slot)

5 Is het midden van je tekst in alinea’s verdeeld?

6 Heb je een witregel tussen de verschillende tekstdelen gelaten?

7 Heb je de tekst chronologisch opgebouwd?

Taal

8 Begint elke zin met een hoofdletter?

9 Heb je na elke zin een passend leesteken geschreven?

10 Is je zinsbouw correct?

11 Wisselde je kor te en lange zinnen met elkaar af?

12 Heb je op de correcte spelling van de werkwoorden gelet?

13 Heb je voor een aantrekkelijk woordgebruik gekozen?

14 Heb je voor afwisseling in je woordkeuze gezorgd?

15 Heb je je tekst op spelfouten gecontroleerd?

Inhoud

16 Heb je alle informatie uit de voorbereiding gebruikt? (slogan, foto, tekst)

©VANIN

2 Pas je tekst indien nodig aan.

3 Plaats een link naar jullie infomercial op je blog.

4 Geef een passende reactie op de infomercial van twee andere groepjes. Benoem twee positieve kenmerken van hun tekst.

Bubbel

GENIETEN VAN TAAL

Je kunt van een fragment uit een jeugdboek genieten.

Je kunt je in de personages uit een verhalende tekst inleven.

Je kunt woorden vanuit de context verklaren.

Je kunt informatie uit een kijkfragment halen.

Je kunt je mening bij een tekst geven.

BIOGRAFIE

Bruno Vanspauwen

geboortejaar 1959

geboorteland België

beroep werkte 30 jaar lang in de reclamesector, werkt nu als wijnkenner en culinair recensent voor De Standaard en Knack Weekend.

meer info? ww w.standaarduitgeverij.be

A Lees het fragment.

©VANIN

‘Vandaag weet ik alleen dit: we beschikken wereldwijd over gigantische productie-eenheden. Dagelijks rollen er talloze producten van de band. Zijn ze beter dan de concurrentie? Nee. Brengen ze iets nieuws? Nee. Leveren ze een substantiële bijdrage tot het levensgeluk? Nee. Zit de markt erop te wachten? Nee. Maar we moeten ze wel kwijt. We zijn binnengetreden in een nieuwe eeuw, mijnheer Lamarck. De markten zijn verzadigd, consumenten hebben alles, vernieuwingen worden meteen gekopieerd, alle producten lijken op elkaar, mensen gaan niet meer naar winkels en kopen online. Maar onze aandeelhouders willen groei, wij moeten groeien. En wie moet daarvoor zorgen? Jij. Ik wil dat jij fulltime bezig bent om mensen méér van onze producten te laten kopen. Daar dient marketing toch voor?’

Lamarck knikte. Inderdaad, daar diende marketing voor. De man ging voort, heviger nu.

‘Ik weet het, we zijn niet beter dan een ander, we brengen geen vernieuwing,

we maken mensen niet gelukkiger. Maar we kunnen toch die indruk wekken?

Imago, perceptie, verpakking, reclame! Ik ben toch tegen de juiste persoon aan het praten?

Dat is toch waar jij een expert in bent?’

Lamarck knikte. Dat was inderdaad zijn vak.

‘Bedenk eens welke nieuwe mogelijkheden er nu zijn. Verkopen via het internet, een nieuw wereldwijd distributiekanaal! Click-click, click-click, nooit was kopen zo makkelijk. We doen daar te weinig mee.’

De headhunter1 vertelde mij dat je bij een multinational van verzorgingsproducten verantwoordelijk bent geweest voor de marketing van shampoos. En dat je daar het concept van de shampoo voor veelvuldig wassen hebt bedacht. Geniaal idee! Hoe kan je als shampoomerk nog groeien als iedereen zijn haar al wast? Door iedereen ertoe aan te zetten zijn haar vaker te wassen! Dat was toch de sublieme eenvoud van de redenering, nietwaar, Frank?’

Lamarck merkte op dat hij voor de eerste keer bij de voornaam werd genoemd. Dat was een goed teken. Hij besloot er een schepje bovenop te doen.

‘Daarna heb ik voor een waspoederfabrikant gewerkt. Daar heb ik een reeks van nieuwe productconcepten bedacht. Onder andere een mengeling van witte en blauwe korrels: witte voor de vlekken, blauwe voor de frisheid. De mensen van R&D verklaarden mij voor gek. Maar de verkoopcijfers gaven mij gelijk.’

Dennis Brandt, CEO2 van Chew Inc. Europe, klapte in de handen. Voor de eerste keer lachte hij.

‘Witte voor de vlekken, blauwe voor de frisheid! Geniaal!’

Hij hief zijn wijnglas alsof hij een toost uitbracht.

‘Je hebt ook bij een koekjesfabrikant gewerkt?’ Dat ligt al dichter bij onze business.’

‘Inderdaad. Daar heb ik nieuwe verpakkingen laten ontwerpen en er plastic figuren uit kinderprogramma’s in gestopt. Instantsucces.’

De CEO werd altijd maar enthousiaster.

‘Je weet dat dit precies is wat wij van jou verwachten? Dat je dingen bedenkt die succesvol zijn? Internationaal! Wereldwijd!’

Lamarck besefte dat dit een opportuniteit voor hem was. Een baan met internationale perspectieven. Vliegen in businessclass. Een leger van ondergeschikten. Een secretaresse, voltijds toegewijd aan hem alleen. Go for it, ging het door zijn hoofd. Brandt boog zich voorover begon zachter te spreken.

‘Kijk, ik zal eerlijk zijn, het gaat niet goed met de company. De verkoop stokt Onze beurskoers op Wall Street is gekelderd. De hele organisatie smeekt om nieuwe ideeën die wereldwijd uitgerold kunnen worden. Jij kan ons daarmee helpen, eerst Europees vanuit ons Marketing Coordination Center in Brussel. En dan, als het aanslaat, wereldwijd vanuit New York.’

©VANIN

Hij nipte nog eens van zijn wijn en verhief dan ineens zijn stem weer: ‘Heb jij die ideeën, Frank? Heb jij de ambitie om worldwide marketing manager te worden?

Do you have the guts, Frank?’

Hij keek Lamarck recht in de ogen.

‘Ik heb begrepen dat je nu voor een jeansmerk werkt? Dat is wel een aantrekkelijke, hippe sector’ Wil je die wel verlaten, Frank?’

‘Ach,’ zei Lamarck gespeeld luchtig, ‘wat is jeans? Lappen stof die aan elkaar gezet worden, de rest is imagebuilding. Basically maak ik van een lap stof een merk dat iedereen wil hebben. Een love brand.’

‘Love brand,’ mijmerde Brandt. ‘I love the concept.’

Toen kwam de vraag waar Lamarck op wachtte: ‘Hey Frank, zou je dat ook voor kauwgom kunnen doen?’

Uit: Bruno Verspauwen, Bubbel

1 headhunter = iemand die als beroep mensen zoekt voor hoge functies

2 CEO (Chief Executive Officer) = algemeen directeur van een bedrijf

B Wat betekenen de vetgedrukte woorden in de tekst? Lees de zin w aarin het woord voorkomt opnieuw. Verklaar het woord vanuit de context of zoek de betekenis op.

1 substantieel

2 verzadigd

3 imago

4 perceptie

5 multinational

6 concept

7 opportuniteit

8 stok ken

9 zijn stem verheffen

10 mijmeren

C Beantwoord de vragen.

1 Welke personages komen in het fragment aan bod?

2 Wat is hun beroep?

3 Dennis Brandt heeft Frank Lamarck uitgenodigd voor een gesprek. Waarom?

4 Hoe voelen Dennis en Frank zich tijdens dit gesprek? Kies enkele woorden uit deze lijst en leg uit waarom je er zo over denkt.

©VANIN

attent – blij – bezorgd – dankbaar – emotioneel – enthousiast – gefrustreerd – gespannen –jaloers – kalm – kwaad – levendig – machteloos – moe – nieuwsgierig – ontspannen –paniekerig – tevreden – verbaasd – zenuwachtig – zelfverzekerd

5 Waarom worden er in de tekst heel wat Engelstalige woorden gebruikt?

6 Waarnaar verwijst de titel van het boek?

7 Wat kan er met zo’n kauwgombel gebeuren?

8 Welke link kun je leggen met reclame?

9 Op welk reclamekanaal wil Dennis Brandt meer inzetten?

Op kun je verder oefenen.

Woordweb

WOORDVERKLARING

Je kent de betekenis van de woorden uit deze uitdaging. Je kunt die woorden in de juiste context gebruiken.

Je kunt nieuwe zinnen maken met de woorden uit deze uitdaging.

A Kies het juiste woord en vul de zinnen aan. Soms moet je het woord een beetje aanpassen.

Kies uit: concept – imago – manipuleren – product placement – substantieel – subtiel –verheffen – verzadigd

1 Het automerk Citroën werd dankzij in alle afleveringen van ‘Beau séjour 2’ geïntegreerd.

2 Die twee verpakkingen lijken op elkaar, maar er zijn enkele verschillen.

3 Sommige kinderen proberen hun ouders te als ze hun zin niet krijgen.

4 Als de markt is, dan kun je niets meer leveren en dus ook geen winst maken.

5 Die verkoper heeft een goed : hij is echt betrouwbaar.

6 Is er een verschil tussen witte en zwarte peper?

B Geef het juiste woord voor het vet gedrukte gedeelte.

1 Heb je de nieuwe reclamespot van Mentos al gezien?

©VANIN

2 Waarom probeert hij de waarheid te verbergen?

3 Gamestudio Ubisoft maakte een eerste ontwerp van een eigen overdekt pretpark.

4 Ik moest alles even laten bezinken en dacht lang na over wat mij overkomen was.

5 In mijn beleving gaat het niet goed met mijn concurrent.

6 Wil je even jouw mening over de gebeur tenissen geven? op

C Duid de juiste betekenis van het vetgedrukte woord aan.

1 The Coca-Cola Company is een multinational die verschillende soorten frisdrank aanbiedt.

 concurrent

 iemand die miljoenen euro’s bezit

 groot bedrijf met medewerkers in verschillende landen

2 In een infomercial komen alle voordelen van een product aan bod.

 advertentie

 vorm van reclame die op een (informatief) filmpje of artikel lijkt

 reclameblok

3 Het was een opportuniteit om het bedrijf internationaal op de kaart te zetten.

 geschikt ogenblik

 verplichting

 noodzaak

D Vul de zinnen logisch aan met een woord dat je hebt geleerd. Let op de hoofdletters.

1 zijn online spelletjes waarin een merk of een product centraal staat.

2 Mediamarkt is van heel wat elektromerken.

3 Die journaliste schrijft wekelijks een voor dat tijdschrift.

4 Zijn er problemen in het bedrijf of gaat het om een probleem?

5 Hij moest om boven het geluid van de machines uit te komen.

6 Het gaat momenteel niet zo goed met de autosector: de verkoop van nieuwe wagens .

7 In de nieuwe kledingcollectie alle kleuren en materialen goed .

E Maak een vlotte zin waaruit de betekenis v an het woord duidelijk blijkt. Noteer die zin op een apart blad. Let op hoofdletters en leestekens.

UITDAGING 4 IEDEREEN ONTWERPER

1 DE GRENS VAN HET LEVEN

• Wat is het verschil tussen fictie en non-fictie?

• Wat is een biografie?

• Hoe maak je een schema van een non-fictietekst?

• Hoe geef je jouw eigen mening weer?

2 EEN GOED ONTWERP IN EEN HANDOMDRAAI

• Wat is een poster en welke bedoeling heeft die?

• Aan welke kenmerken moet een goede poster voldoen?

• Hoe beoordeel je of een poster goed of niet goed is?

3 LEVENS REDDEN!

• Hoe haal je de gevraagde informatie uit een kijkfragment?

• Hoe kun je het kijken en luisteren kritisch beoordelen?

• Hoe gebruik je hoofdletters en leestekens op een correcte manier?

4 UITGEVONDEN

• Hoe selecteer je informatie?

Posters kom je overal tegen: aan bushaltes, langs de kant van de weg … Ze zijn meestal informatief; ze willen jou bijvoorbeeld voor een fuif of een tentoonstelling uitnodigen. In deze uitdaging leer je hoe een goede poster er qua inhoud en vorm uitziet. Je leert informatie selecteren en schematiseren. Je ondervindt ook dat een aantrekkelijke lay-out daarin een belangrijke rol speelt. Daarnaast scherp je jouw digitale kennis aan door met een grafisch programma aan de slag te gaan. Op het einde van deze uitdaging ontwerp jij een digitale, informatieve poster en je stelt die voor.

• Hoe verwerk je die informatie tot een vlotte tekst?

5 POSTERVERKIEZING

©VANIN

• Met behulp van ICT ontwerp je een informatieve poster, die aan alle kenmerken voldoet.

• Daarna geef je een mondelinge voorstelling. Je bent ook in staat jezelf kritisch te beoordelen.

De grens van het leven

LEZEN, SCHEMATISEREN, WOORDVERKLARING

©VANIN

1 couveuse = verwarmde ruimte, bestemd voor de verzorging van te vroeg geboren baby’s

BIOGRAFIE

Roger Leloup

Geboortedatum 12 december 1986

Geboorteplaats Ver viers (België)

Beroep Belgisch schrijver en tekenaar van stripverhalen

Beroemd door zijn eigen stripreeks Yoko Tsuno; medewerker van Hergé (Kuifje) en Peyo (De Smurfen)

Meer info? nl.wikipedia.org/wiki/Roger_Leloup

B Beantwoord de vragen.

1 Om welk teksttype gaat het hier?

Waaraan zie je dat?

2 Zoek de betekenis van onderstaande moeilijke woorden (online) op.

Let op: zorg dat de betekenis binnen de context past.

- conser veren:

- geperfectioneerd:

Wat is de infinitief van dat werkwoord?

- vitale:

- behoeden:

- stimulatie:

Van welk werkwoord is dit afgeleid?

3 Is het fragment fictie of non-fictie?

©VANIN

4 Voor wie is de strip bedoeld?

Waaraan zie je dat?

5 Welke andere strips voor jongeren/volwassenen kennen jullie?

6 Is wat er in het stripverhaal gebeurt realistisch? Kan dat nu al?

7 Welke uitvindingen (op medisch vlak) kunnen het leven verlengen?

C Bekijk de tekst. Beantwoord de vragen.

- Markeer de inleiding en het slot van de tekst.

- Uit hoeveel alinea’s bestaat het midden van de tekst?

- Wat is het tekstdoel? De tekst wil:

 je over iets informeren.

 een mening weergeven.

 je van iets overtuigen.

 je ontspannen.

 gevoelens opwekken.

Het begin van zijn carrière

Willem Johan Kolff wordt op 14 februari 1911 geboren. Hij groeit in Nederland op. In de jaren dertig studeert Kolff aan de medische faculteit van de Universiteit van Leiden, waar hij in 1937 met succes zijn artsexamen aflegt. In hetzelfde jaar vertrekt Kolff naar Groningen, waar hij zich in de interne geneeskunde specialiseert.

In 1938 ziet Kolff een 22-jarige man aan een chronische nierontsteking overlijden. Hij gaat op zoek naar een behandelmethode. Hij wil niet aanvaarden dat nierpatiënten sterven omdat hun lichaam niet meer in staat is zichzelf te reinigen.

Een oplossing voor nierfalen

Op het moment dat Kolff zich in de nierproblemen verdiept, is een aandoening aan de nieren een dodelijke ziekte. Als het bloed van een mens niet meer gereinigd wordt, sterft een patiënt een gruwelijke dood. Het afval dat de nieren via urine uit het menselijk lichaam afvoeren, hoopt zich op en zoekt een uitweg uit het lichaam. Er is eerder onderzoek naar een kunstmatige nier gedaan, maar geen enkele uitvinding is tot dan toe voor menselijk gebruik geschikt.

Tijdens de oorlogsjaren ontwikkelt Kolff een kunstmatige nier. De plaatselijke Forddealer levert hem de waterpomp van een T-Ford die de kunstnier aandrijft. Eind 1942 is de eerste kunstnier klaar en gaat Kolff patiënten behandelen.

In de Tweede Wereldoorlog speelt Kolff een belangrijke rol in het lokale verzet. Door ziektes te simuleren bij mensen die dreigen te worden opgepakt, weet Kolff verzetsmensen en joden uit handen van de nazi's te houden.

In de eerste naoorlogse jaren start Kolff met het ontwikkelen van een hart-longmachine, een apparaat dat bij hartoperaties de werking van het hart en de longen kan overnemen.

Prof. dr. Willem Johan Kolff (1911 - 2009) is de uitvinder van de kunstmatige nier (1943) en het kunsthart (1956). Hij wordt wereldwijd als een van de belangrijkste medische uitvinders van de twintigste eeuw beschouwd. Zijn uitvindingen redden tot op de dag van vandaag het leven van miljoenen mensen over de hele wereld.

hart-longmachines

©ANP

Barney Clark

©TOPFOTO

Het eerste kunsthart

Begin 1950 besluit Kolff met zijn gezin naar de VS te emigreren, waar hij zich met succes op het ontwikkelen van nieuwe kunstorganen toelegt. In 1956 brengt Kolff zijn eerste hart-longmachine op de markt. Met behulp van dit apparaat wordt het voor het eerst mogelijk mensen met een hartinfarct te opereren.

Vanaf de jaren zestig en zeventig neemt de ontwikkeling van het kunsthart onder leiding van Kolff een grote vlucht. Dit leidt ertoe dat in 1982 voor het eerst een kunsthart bij een mens wordt ingebracht. De patiënt, de 61-jarige tandarts Barney Clark uit Seattle, weet 112 dagen te overleven. Daarna sterft hij aan een longontsteking.

Het belang van zijn werk

Kolff is een van de belangrijkste medische uitvinders van de twintigste eeuw. Hij ontving in totaal dertien eredoctoraten en kreeg 127 internationale onderscheidingen, waaronder de prestigieuze Japan Prize (1985), de Lasker Award (2002) en de Russ Award (februari 2003). Hij werd vier keer voor de

Naar: www.willemkolffstichting.nl

D Lees de volledige tekst. Beantwoord ook de vragen.

1 Is de tekst fic tie of non-fictie?

Waaraan zie je dat?

2 - Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

Nobelprijs genomineerd, maar die won hij niet. Er werd berekend dat sinds de uitvinding van de kunstnier meer dan 20 miljoen mensen hun leven aan het werk van Kolff te danken hebben. Jaarlijks krijgen over de hele wereld honderdduizenden mensen een medische behandeling die zonder zijn werk niet mogelijk zou zijn geweest.

Kolff overleed op 11 februari 2009 op 98-jarige leeftijd.

- Wat zijn de twee hoofdpunten bij die hoofdgedachte?

3 Welke structuur heeft de tekst? Kruis het juiste vakje aan.

 opsommende structuur

 structuur oorzaak-gevolg

 structuur probleem-oplossing

 chronologische structuur

 vergelijkende structuur

4 Hoe kun je de struc tuur in de tekst gemakkelijk terugvinden?

5 Markeer de woorden die de structuur weergeven.

6 Hoe noem je zulke woorden?

E Zoek de betekenis van de gekleurde woorden op.

1 faculteit:

2 chronisch:

3 simuleren:

Welk zelfstandig naamwoord is daarvan afgeleid?

4 emigreren:

5 prestigieus: Van welk zelfstandig naamwoord is dat woord afgeleid?

F Verklaar de titel van deze les: ‘De grens v an het leven’. Wat heeft die met de biografie te maken?

G Duid de sleutelwoorden in de tekst aan. Vul het schema aan met behulp van de aangeduide sleutelwoorden. Op iDiddit kun je verder oefenen op het aanvullen v an schema’s.

WIE?

WAT? Uitvinder van de in en het in

BELANG?

WAAR? Nederland en

WANNEER? - eind 1942:

- ontwikkelen van nieuwe kunstorganen:

- eerste hart- en longmachine:

- vanaf de jaren en : de ontwikkeling van neemt

- 1982: inbrenging van - overlijden Kolff:

H Zoek een informatieve tekst over een (bekende) persoon. Maak er een schema van.

1 Plaats een link naar die informatieve tekst op jouw blog.

2 Maak een schema (gebruik het schema hierboven als voorbeeld).

Plaats het ook op jouw blog.

3 Waarom heb jij interesse voor deze (bekende) persoon?

Noteer dat in een vijftal zinnen op jouw blog.

4 Beoordeel het schema van een klasgenoot. Is het schema geslaagd en voldoende duidelijk? Motiveer duidelijk waarom (niet).

1.2 KROONSZ

BIOGRAFIE

Marco Kunst

Geboortedatum 9 juni 1966

Beroep schrijver van jeugdboeken en romans

Woonplaats Amsterdam (sinds 1999)

Andere boeken Gewist (debuutroman, 15+)

Prijzen Charlotte Köhler Stipendium in 2007

Meer info? ww w.leesplein.be

©VANIN

BLOG U4.1

A Lees het fragment en beantwoord de vragen.

Amsterdam, 1670. Wessels vader, de gerespecteerde arts Zacharias Kroonsz, werkt aan een uitvinding: de kronoscoop. Dat toestel kan de levenslijnen van een mens aflezen en tot op het exacte moment bepalen wanneer die zal sterven. Zacharias test de kronoscoop op de ouderen uit het Oudemannenhuis. De bewoners sterven op exact op de dag en het uur die de kronoscoop aangeeft. Maar dan slaat het noodlot toe …

Uiteindelijk was hij gisteren, op oudejaarsdag, zelf op de plek gaan zitten waar zijn proefpersonen moesten plaatsnemen. En zelfs al moest hij zijn gegevens via een spiegel aflezen, direct nadat hij had scherp gesteld, zag hij iets verschrikkelijks: de levenslijn die op het scherm geprojecteerd werd, was kort. Heel erg kort. Met een kreet van afschuw was hij opgesprongen en bijna had hij met een paar wilde uithalen de kronoscoop aan stukken geslagen. Maar hij had zich beheerst en zichzelf gedwongen nog een keer naar zijn eigen levenslijn te kijken. Ditmaal las hij het instrument nauwkeurig af. Hij had nog tien dagen te leven. Op tien januari van het nieuwe jaar, om elf uur in de ochtend, zou hij sterven. De kronoscoop gaf het ondubbelzinnig aan. Exact. Onontkoombaar. Als verlamd was hij in zijn stoel blijven zitten. Wessel vond hem daar aan het eind van de middag. Een bleke schim in een grijsgrauwe schemering. Op Wessels vraag of hij zo meteen naar de eetkamer kwam, kwam geen antwoord. Zacharias Kroonsz bleef onbeweeglijk zitten; Wessel stak een kaars aan en liep met het flakkerende lichtje naar zijn vader. Toen pas zag hij de verbijstering op zijn gezicht en als vanzelf richtte hij zijn blik op de spiegel. Op dat moment begreep hij wat er aan de hand was. De twee lenzen van de kronoscoop slingerden ritmisch heen en weer, het apparaat maakte een zacht tikkend geluid en op het glazen oppervlak van de spiegel danste heel flauw het beeld van een miezerig stukje levenslijn. ‘Wanneer precies, vader?’

Kroonsz antwoordde niet, maar bleef in de spiegel staren. Wessel balde zijn vuisten.

‘Word wakker, vader! We vinden er wel wat op. We gaan het nu niet opgeven!’ Zijn vader reageerde niet. ‘Misschien heeft de kronoscoop het mis. Misschien kunnen we de lijn beïnvloeden. Misschien …’ Geen reactie. Wessel haalde de spiegel weg en zette hem omgekeerd tegen de muur. Hij stopte de slingerbeweging van de lenzen. Het getik stierf weg. Vader Kroonsz sloot zijn ogen. ‘Nog tien dagen,’ fluisterde hij hees. ‘Wat zegt u, vader?’

©VANIN

‘Op tien januari zal ik sterven. Tegen het eind van de ochtend.’ Bij het flakkerende licht van de kaars zag Zacharias Kroonsz er ineens oud uit: holle ogen, scherpe schaduwen op zijn gelaat. De trekken van een stervende dacht Wessel onwillekeurig. Hij wilde naar zijn vader toe lopen, maar het lukte hem niet. Hij balde zijn vuisten, wilde iets zeggen, iets troostends, maar wist niet wat. Na een paar seconden wendde hij zich af en liep naar de deur. ‘Ik wil niet dood,’ hoorde Wessel zijn vaders stem, toen hij al bijna op de gang stond. Hij bleef staan. Kroonsz klonk zwak en verbeten tegelijkertijd. ‘Ik moet nog zoveel doen … zoveel …’

Uit: Marco Kunst, Kroonsz

B Wat betekenen de gekleurde woorden? Leid de betekenis uit de context af of zoek de woorden (online) op.

ondubbelzinnig:

verbijstering:

verbeten:

C Beantwoord de vragen.

1 Geef de voor- en familienamen van de twee hoofdpersonages.

2 Over welke uitvinding gaat het in het fragment?

3 Wat doet die uitvinding? Leg uit.

4 Waar van schrikt de vader?

5 Hoe zal het verhaal volgens jou verdergaan?

6 Hoe zou jij reageren, mocht je precies weten wanneer je zou sterven?

7 Wat zou je nog allemaal willen doen voor je sterft? Hoe zou jouw bucketlist eruitzien?

D Ga op zoek naar een uitvinding die binnen jouw studierichting past.

1 Welke uitvinding trok jouw aandacht? Plaats een link naar informatie over die uitvinding op jouw blog.

2 Zoek (online) informatie over de uitvinder.

Noteer één interessant weetje over hem/haar op jouw blog.

©VANIN

Een goed ontwerp in een handomdraai

Je kunt posters herkennen en het tekstdoel formuleren.

Je kunt verwoorden aan welke kenmerken een goede poster moet voldoen.

Je kunt een goede van een slechte poster onderscheiden.

Je kunt posters op een kritische manier bekijken en beoordelen.

2.1 EEN FLAPPRESENTATIE

A Bekijk de posters aandachtig.

B Wat valt je op aan poster 3?

C Noteer het nummer van de poster na elk tekstdoel. Op iDiddit kun je verder oefenen op de doelen.

Welke posters willen vooral:

- informeren?

- ontroeren?

- ontspannen?

- overtuigen?

D Bekijk de posters 2, 9 en 10 in detail.

1 Hoe maken de ontwerpers de posters aantrekkelijk?

©VANIN

2 Zijn die posters formeel of informeel? Waaraan merk je dat?

3 Kruis aan wat van toepassing is.

a De boodschap op de poster is duidelijk gestructureerd.

b De informatie op de poster is kort.

poster 2poster 9poster 10

c De poster heeft een korte, opvallende titel.

d De inhoud van de poster is volledig.

e De poster bevat geen taalfouten.

f De poster is overzichtelijk.

g De poster is origineel.

h De k leuren op de poster zijn goed gekozen en niet te overheersend / te onopvallend.

i Het is duidelijk wie de poster gemaakt heeft.

4 Posters 2 en 6 zijn van de hand van Henri de Toulouse-Lautrec. Ze werden twee eeuwen geleden al ontworpen.

a Waarom waren die posters zo vooruitstrevend?

b Nu vind je ze in musea. Waar denk je dat ze vroeger te vinden waren?

c Waarom denk je dat?

BIOGRAFIE

Henri de Toulouse-Lautrec

Geboortedatum 24 november 1864

Sterfdatum 9 september 1901

Beroep kunstschilder en graficus

Woonplaats Montmartre in Parijs

Beroemd door zijn kenmerkende stijl van de reclameposters die hij voor nachtclubs en cabarets maakte.

Meer info? nl.wik ipedia.org/wiki/Henri_de_Toulouse-Lautrec

cabaret: een vorm van vermaak die bestaat uit een combinatie van komedie, zang, dans, poëzie en theater.

afgeleid woord: cabaretier

©VANIN

2.2 EEN GOEDE POSTER

A Bekijk de posters. Wat is goed en w at kan beter aan de posters? Noteer op een apart blad. Op iDiddit kun je verder oefenen op posters.

FEEST JE GEZELLIG MET ONS MEE?

HET FEEST BARST LOS VANAF 16 zaterdag

B Een poster mag nog zo perfect zijn, toch kan er iets anders fout lopen. Wat liep bij onderstaande posters verkeerd?

Besluit

Een goede poster is origineel en heeft een aantrekkelijke lay-out. (afbeelding, passende kleuren, variatie in lettertypes en -groottes)

Daarnaast moet de inhoud goed zijn:

- duidelijk en gestructureerd;

- volledig;

- een korte, opvallende titel.

Een goede poster bevat geen spelfouten

Poster 5

Poster 6

Levens redden!

GENIETEND EN KRITISCH KIJKEN EN BEOORDELEN

Je kunt van een filmfragment genieten.

Je kunt je eigen mening geven.

Je kunt hoofdletters en leestekens op een correcte manier gebruiken.

3.1 THE IMITATION GAME

A Lees de korte inhoud van de film The Imitation Game.

De film vertelt het verhaal van het leven en het werk van een van de grootste onbekende helden uit de Britse geschiedenis, Alan Turing. Turing was een pionier op het gebied van computertechniek. Zijn uitvinding vormt de voorloper van de computer. In de film voeren Turing en zijn briljante team een race tegen de klok in hun geheime kantoor in Bletchley Park.

pionier: iemand die als eerste iets onderneemt, iemand die baanbrekend werk verricht.

synoniem: ontdekker, voortrekker

B Bekijk het eerste fragment en beantwoord de vr agen.

1 Wie zijn de personages?

Naam: Job:

Naam: Job:

2 Wie krijgt de leiding over het project? Zet een kruisje onder de juiste foto.

3 Wat is Enigma?

4 Verklaar de titel van de film.

C Bekijk het tweede fragment en beantwoord de vr

1 Hoe heet de dame op de foto?

Wat is haar job?

2 Noteer drie dingen die op het tafeltje staan waaraan de personages zitten.

©VANIN

3 Hoe zie je dat het verhaal zich vroeger afspeelt? Noteer twee dingen.

4 Waarom is Helen de sleutel tot de uiteindelijke oplossing?

6 Waarom is de uitvinding van Alan Turing cruciaal geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog?

cruciaal: zo belangrijk dat het alles verandert.

synoniem: bepalend, beslissend, doorslaggevend

©VANIN

D Ga per twee zitten en vul de ontbrekende antwoorden aan.

3.2 WIE WAS ALAN TURING?

A Lees de onderstaande tekst aandachtig.

alan turing hielp mee met het ontcijferen van de geheime duitse code tijdens de tweede wereldoorlog dit valt echt in het niet bij de echte uitvinding van alan turing de digitale computer de man zijn naam wordt beetje bij beetje hersteld, want in het verleden was hij stout zijn fout homoseksueel zijn in een land én een tijd waarin dat niet mocht toch niet openlijk ook na de tweede wereldoorlog bleef turing betrokken bij het coderen en decoderen van geheime boodschappen dit duurde totdat zijn seksuele geaardheid algemeen bekend werd turing had namelijk relatief openlijk relaties hij werd ontslagen de redenen van zijn ontslag waren chantagegevoelig, een veiligheidsrisico, slechte reclame voor de werkgever … in 1952 leidde zijn ‘toegepaste homoseksualiteit’ tot een rechtszaak, nadat een vriend van een onbetrouwbare minnaar bij hem had ingebroken en turing zo naïef was om aangifte te doen

Naar: historiek.net

B Beantwoord de vragen.

1 Waarom zijn de zinnen moeilijk te lezen?

2 Hoe kun je dat verhelpen?

3 Welke leestekens ken je? Wanneer gebruik je ze?

4 Plaats de passende leestekens in deze tekst.

P. 209

P. 210

C Bekijk de tekst nogmaals.

Wat ontbreekt nog in de tekst?

- Wanneer schrijf je een hoofdletter?

- Pas de tekst aan. Noteer hoofdletters waar nodig.

D Lees de tekst.

- Vul de ontbrekende leestekens in de zinnen aan.

- Plaats ook hoofdletters waar nodig.

een bombe is een elektromechanische machine gebruikt door britse cryptologen tijdens de tweede wereldoorlog als hulpmiddel voor het breken van de enigma-codeermachines van de duitsers de bombe werd ontworpen door alan turing met belangrijke aanvullingen van gordon welchman de enigma-machine gebruikte drie rotoren die elk op 26 verschillende posities gezet konden worden de eerste bombe werd in maart 1940 op bletchley park geïnstalleerd vanaf 1943 werden ook in de verenigde staten bombes geïnstalleerd de laatste daar geassembleerde wordt vandaag de dag in het national cryptologic museum tentoongesteld door wie werden de bombes bediend ze werden meestal door vrouwen van de britse Women's Royal Naval Service (WR(e)NS), de amerikaanse Women's Army Corps (WACs) en Women Accepted for Volunteer Emergency Service (WAVES) bediend hoe liep het voor turing af niet zo best hij werd in 1952 voor seksuele handelingen veroordeeld hij had de keuze een gevangenisstraf, een chemische castratie of zelfmoord plegen alan turing stierf op amper 41-jarige leeftijd

Naar: nl.wikipedia.org

Op kun je verder oefenen op hoofdletters en eindleestekens.

Uitgevonden

INFORMATIE SELECTEREN EN SCHEMATISEREN

Oriënteren

1 Ik koos voor deze uitvinding:

2 Open de link die op jouw blog staat.

Voorbereiden

1 Selecteer de informatie die nuttig is, die je kunt gebruiken.

2 Zoek het antwoord op de vragen in de tekst.

a Over welke uitvinding gaat het?

b Wie deed die uitvinding?

©VANIN

c Waar en wanneer werd die uitvinding gedaan?

d Waarom is de uitvinding zo belangrijk?

e Geef extra informatie over de uitvinder. (wie, waar, wanneer, waarom …)

f Zorg voor een speciaal weetje over jouw gekozen uitvinding en/of uitvinder.

3 Zoek de ontbrekende informatie op andere sites.

Je kunt informatie selecteren en tot een vlotte tekst verwerken.

TIJDENS Uitvoeren

Schrijf de antwoorden op de vragen in een vlotte tekst uit. Denk na over het correcte gebruik van hoofdletters en leestekens (zie 3.2 p. 117).

NA

Reflecteren

1 Controleer jouw tekst aan de hand van de checklist.

Checklist Opmaak

1 Heb je een goed leesbaar letter type gebruikt? 

2 Koos je voor lettergrootte 11 en interlinie 1,5 pt? 

3 Werkte je in alinea’s? 

4 Liet je een witregel tussen twee verschillende tekstdelen? 

Inhoud

5 Zorgde je voor een duidelijke opbouw? 

6 Gebruikte je alle geselecteerde informatie uit de voorbereiding? 

Taal

7 Schreef je hoofdletters bij eigennamen en aan het begin van een zin? 

8 Gebruikte je de passende leestekens? 

9 Wisselde je kor tere en langere zinnen met elkaar af? 

10 Heb je op een correcte spelling van de (werk)woorden gelet? 

11 Is de zinsbouw correct? 

12 Zorgde je voor afwisseling in jouw woordkeuze? 

©VANIN

13 Ben je niet elke zin met het onder werp begonnen? 

2 Pas de tekst aan.

3 Plaats de definitieve versie op jouw blog.

Posterverkiezing

ICT, SPREKEN, KRITISCH BEOORDELEN

Je kunt een goede, informatieve poster ontwerpen.

Je maakt gebruik van ICT.

Je kunt een mondelinge voorstelling geven.

Je kunt jezelf kritisch beoordelen.

Je kunt je eigen mening weergeven.

5.1 DE INFORMATIEVE POSTER ONTWERPEN

VOOR

Oriënteren

In deze uitdaging leerde je hoe een goede poster eruitziet en welke valkuilen je moet vermijden. Zoek op jouw blog de informatieve tekst in verband met een uitvinding op. Die tekst vormt de basis voor jouw informatieve poster.

Voorbereiden

1 Lees de tekst opnieuw.

2 Markeer de sleutelwoorden. Welke informatie moet er zeker op jouw poster komen? Houd rekening met de onderstaande tips

Tips

Inhoud

1 De boodschap op de poster is duidelijk gestructureerd.

2 De informatie op de poster is kort.

©VANIN

3 De poster heeft een korte, opvallende titel.

4 De inhoud van de poster is volledig; alle geselecteerde informatie werd erin verwerkt.

5 De poster bevat geen spellingfouten of fouten in de zinsbouw.

6 Jouw naam staat duidelijk op de poster vermeld.

Vorm

7 De poster is overzichtelijk.

8 De poster is origineel.

9 De k leuren op de poster zijn goed gekozen (niet te overheersend of te onopvallend).

TIJDENS

Uitvoeren

Ontwerp jouw informatieve poster. Gebruik daar voor een grafisch programma.

NA

Reflecteren

1 Controleer jouw poster grondig aan de hand van de onderstaande checklist. Vink aan wat in orde is.

Checklist

1 Ik zorgde voor een duidelijk gestructureerde inhoud. 

2 Ik gaf de informatie kort weer. 

3 Ik zorgde voor een korte, opvallende titel. 

4 Ik verwerkte alle geselecteerde informatie in de poster. 

5 Ik schreef woorden correct en bouwde goede, duidelijke zinnen. 

6 Ik vermeldde duidelijk mijn naam op de poster. 

7 Ik maakte een overzichtelijke poster. 

8 Mijn informatieve poster is origineel. 

9 Ik koos k leuren die niet al te overheersend of te onopvallend zijn. 

©VANIN

2 Pas de poster waar nodig aan.

3 Plaats jouw informatieve poster op jouw blog.

4 Bek ijk een poster van een klasgenoot. Plaats jouw reactie op zijn/haar blog. Noteer zowel positieve als negatieve punten.

5.2 STEL JE POSTER VOOR

VOOR

Oriënteren

Aan de hand van jouw poster stel je de uitvinding aan de k las voor.

Voorbereiden

Bekijk de poster en oefen jouw tekst een paar keer in.

TIJDENS

Uitvoeren

Geef jouw presentatie voor de klas.

NA

Reflecteren

1 Beoordeel jezelf aan de hand van onderstaande tabel. Zet telkens een kruisje in de passende kolom.

Evaluatie

1 Ik bereidde mezelf goed voor.

2 De presentatie was kort, correct en duidelijk.

3 Ik vertelde een extra weetje over de uitvinding/uitvinder.

4 Ik hield oogcontact met de volledige k las.

5 Ik bewoog vlot voor de klas.

6 Ik was expressief.

7 Ik besteedde aandacht aan een verzorgd voorkomen.

onvoldoendevoldoendegoedheel goed

8 Ik bleef rustig.

9 Ik sprak standaardtaal.

10 Ik besteedde aandacht aan articulatie en intonatie.

11 Ik sprak luid en duidelijk.

2 Beoordeel de volledige opdracht (= het maken van de poster en het voorstellen ervan).

a Wat vond je het leukst aan de eindopdracht? Waarom?

b Wat verliep vlot? Noteer één positief punt.

c Wat verliep minder vlot?

Hoe kun je dat voorkomen?

d Welke poster sprak jou qua opmaak het meest aan? Waarom?

e Welke uitvinding/uitvinder vond je het interessantst? Leg uit waarom.

Phobos

GENIETEN VAN TAAL

Je kunt van een fragment uit een jongerenroman genieten.

Je kunt je in een personage uit de verhalende tekst inleven.

Je kunt je mening geven.

Je staat kritisch tegenover digitale/sociale controle.

Je kunt jezelf en je werk kritisch beoordelen.

VOOR

Oriënteren

A Lees de korte inhoud van het boek ‘1984’.

In 1948 schreef George Orwell over het fictieve jaar 1984, waarbij beeldschermen en microfoons iedereen voortdurend in de gaten houden. Misschien geen slechte voorspelling van onze huidige realiteit, toch? Al gaat het er in Orwells klassieker nog extremer aan toe. Via schermen en microfoons controleert de Denkpolitie of het volk gehoorzaamt aan hun leider Big Brother. (Ja, je leest het goed: het format van het wereldwijd bekende televisieprogramma Big Brother is geïnspireerd op deze roman.) In de wereld van Big Brother wordt niet alleen politiek verzet bestraft, ook liefde is een misdaad. Seks dient er enkel voor voortplanting. Alles komt dan ook in een stroomversnelling terecht wanneer hoofdpersonage Winston de rebelse Julia ontmoet...

Naar: www.bronnenzoeker.be

B Beantwoord de vragen.

1 Toen het boek in 1948 uitkwam, was het duidelijk een sciencefictionverhaal.

Welke ‘Big Brother’-toestanden herken je in onze Belgische samenleving?

2 Welke ‘Big Brother’-toestanden zijn er in andere landen?

©VANIN

Persoonlijk antwoord Persoonlijk antwoord

Voorbereiden

C Bekijk eerst de cover. Wat zie je allemaal op de kaft?

D Lees de korte inhoud van het boek.

- Waar speelt het verhaal zich vermoedelijk af?

- Waarover zal het boek volgens jou gaan? Noteer dat in een tweetal zinnen.

TIJDENS

Uitvoeren

BIOGRAFIE

Victor Dixen

Geboortedatum 1979

©VANIN

Nationaliteit Franse

Beroep auteur van fantasy, sciencefiction en kinderboeken

Woonplaats New York

Beroemd door? Phobos-serie, waarmee hij een prijs gewonnen heeft

Meer info? https://nl.wikipedia.org

Atoomschuilkelder, basis van Cape Canaveral, maandag 3 juli, 10.45 uur

‘Hebben jullie dat ding op haar rug gezien?’ Wat een zonde, voor zo’n lekker ding!’ Robert Salvatore trekt een pruillip. Hij zit aan de in het duister gehulde, ronde tafel, naast de andere instructeurs van het programma en directeur Lock. De hallogeenspots in de bunker zijn uit. Het enige licht komt van de digitale muur achter in de ruimte met de verschillende beelden die door de camera’s op alle verdiepingen van de Cupido worden vastgelegd: links de vrouwelijke kandidaten en rechts de mannelijke. In het midden is op het hoofdscherm te zien wat op dit moment aan de kijkers van het Genesiskanaal getoond wordt, met enige vertraging door de latentie en de montagetijd. Op dit moment wordt het beeld van de woonkamer uitgezonden waar alle meisjes bij elkaar zitten. Maar in de bunker zijn alle blikken gericht op het scherm dat laat zien wat zich in de badkamer afspeelt. Het spiegelglas filmt alles wat daar gebeurt. Het naakte lichaam van Léonor is te zien. De brandwond die zich over haar rug uitstrekt is te zien. Ze zien haar paniekreactie als ze richting het luik naar de woonkamer springt en dit tegen Kris’ hoofd aan trapt. Daarna zien ze haar op het dichte luik liggen, uitgeput. Bah!’ zegt Odette Stuart-Smith met samengeknepen lippen.

‘Gelukkig zijn de beelden uit de badkamer niet te zien op het Genesiskanaal, zo blijft het geschikt voor alle leeftijden!’ ‘Het lijkt mij wel een goed idee om tegen betaling een niet-gecensureerde, volwassenenversie beschikbaar te maken,’ doet Roberto er nog een schepje bovenop met een wellustige blik in zijn ogen, die verlicht worden door de digitale muur. ‘Ik weet zeker dat er veel mensen graag zullen betalen om dat ergens te mogen zien!’ De zware, gepantserde deur achter in de ruimte gaat open. Er valt een straal wit kunstlicht naar binnen. ‘Serena?’ roept Gordon Lock. Hij knippert met zijn ogen, verblind door het licht.

©VANIN

‘Ben jij het?’ ‘Natuurlijk ben ik het,’ antwoordt de psychiater. ‘Naast jullie ben ik de enige die toegang heeft tot deze atoomschuilkelder uit de tijd van NASA. Ik heb mijn montageteam boven instructies gegeven. De meeste camerabewegingen zijn sowieso voorgeprogrammeerd, afgestemd op de latentie die gedurende de reis steeds groter zal worden: dankzij een gezichtsherkenningssysteem kan onze apparatuur automatisch inzoomen op de gezichten om de emoties van de kandidaten in close-up vast te leggen. Ik kan me dus gerust bij jullie voegen om de eerste speeddate te volgen die over een paar minuten gaat beginnen. Ik zal de tortelduifjes vanuit de bunker begeleiden.’ (…) ‘Bespaar ons dat psychologische geklets,’ onderbreekt Gorden Lock haar. ‘Ik durft te wedden dat er “monsterlijk” in de ogen van de kandidaten te lezen zal zijn als ze ontdekken wat deze kandidate onder haar jurk verbergt. Ben je echt zo sadistisch? Ik heb medelijden met dat arme meisje en met de arme jongen die haar straks kiest. De reizigers zijn voorbestemd om binnenkort dood te gaan, dat weet ik, dat weet jij, dat weten we allemaal. Maar waarom zou je hun laatste dagen nog zo verpesten? Dat is onmenselijk. Het heeft een tegenovergesteld effect. Je zult afkeer opwekken bij de kijkers en als ze dan stoppen met kijken naar het programma heb je helemaal de poppen aan het dansen!’ ‘En weer begrijp je er niets van, mijn lieve

Gordon.’ Directeur Lock verslikt zich. ‘Pardon?’ ‘Het tegenovergestelde zal juist gebeuren. De kijkers zullen geen afkeer hebben. Ze zullen juist geraakt worden. Een menselijk wezen is nu eenmaal een kuddedier, medeleven zit in onze genen. Dat is een basisgegeven uit de psychologie. Natuurlijk zullen mensen zonder twijfel hun gelijken opofferen als hun eigen belang in gevaar komt. Onze arme Sherman en Ruben zijn daarvan het voorbeeld, zij keerden zich tegen ons en het geluk, ze dreigden ons allemaal de gevangenis in te sturen.’ Archibald Dragovic kan een glimlach niet onderdrukken, terwijl Roberto Salvatore wegkruipt in zijn onderkin, Geronimo Blackbull nerveus met zijn aansteker speelt tussen zijn vingers met gele nagels van de tabak en Odette Stuart-Smith het kruisje om haar hals fijnknijpt. Arthur Montgomery kijkt met zijn blauwe ogen alleen maar strak naar het midden van de tafel, zonder iets te zeggen. ‘Kop op,’ gaat Serena verder en ze klapt in haar handen als een schooljuffrouw die haar klas probeert wakker te schudden. ‘Er is werkelijk niets om jullie zorgen over te maken. In onze situatie zouden de meeste mensen reageren zoals wij nu doen. Maar als ze lekker warm in hun woonkamer zitten of in hun slaapkamer naar de televisie kijken? Dan voelen ze vast en zeker mee met de kansarme kandidaten die geen concurrentie voor hen vormen, die hen totaal niet bedreigen. Het enige wat ze kunnen doen, is meer geld storten voor hun Uitzet. En Atlas zal een aardig percentage daarvan weer aan onze bonus toevoegen aan het einde van de reis.’ Dat idee maakt de sfeer minder gespannen. Geronimo Blackbull bergt zijn aansteker op en Odette StuartSmith laat haar kruisje weer op haar coltrui vallen. ‘Je hebt gelijk, Serena,’ zegt ze. ‘Dat we ons verdedigen als we worden aangevallen, maakt ons niet meteen slechte mensen. Als er niemand meer terug zou vechten, wat zou er dan van de wereld terechtkomen?’ ‘Niets, beste Odette!’ antwoordt Serena. ‘Er zou niets meer van terechtkomen! We hebben een instinct voor zelfbehoud en dat is niets om ons voor te schamen.’ ‘En bovendien kunnen wij zelfs geraakt worden door de reizigers in de Cupido!’ gaat Roberto Salvatore verder. ‘Nu ik er goed over nadenk, hebben we ze zelfs een plezier gedaan, die arme drommels, door ze de ruimte in te sturen. De ervaring zal dan wel kort zijn, maar zeker heel bijzonder in vergelijking met het ellendige en saaie bestaan dat ze anders op aarde hadden gehad.’ ‘Bravo, Roberto!’ moedigt Serena hem aan. ‘Sinds we hoorden over het rapport-Noé heb ik er bewust voor gekozen kansarme jongeren te selecteren, zoals jij al aangaf. Daar had ik drie redenen voor. De eerste reden heb ik jullie net uitgelegd: ik hoop de kijkers aan het huilen te brengen zoals ze nog nooit hebben gehuild, zo hard dat er een noodplan in werking moet treden om overstromingen te voorkomen. De kandidaten die ik gekozen heb, hebben allemaal een geheim dat vergelijkbaar is met dat van Léonor. Een pijnlijk geheim dat ze uit alle macht voor de anderen verborgen proberen te houden, maar waardoor de kijkers met hen te doen zullen hebben. De tweede reden is dat we met sociaal onaangepaste jongeren zonder banden op aarde niet het risico lopen op een proces van de familie of op andere stommiteiten als ze aan het einde van de reis zullen verdwijnen. Dan hoeven we in ieder geval geen schadevergoeding te betalen. En, ten slotte, de derde reden: die kennen jullie al… De tragische gebeurtenis, die een einde zal maken aan het programma, zal heel geloofwaardig overkomen als deze wordt veroorzaakt

©VANIN

door een instabiele randfiguur. Tijdens de ontspanningssessies onder hypnose in Death Valley heb ik uit deze twaalf kandidaten de meest kneedbare geest geselecteerd. Deze heb ik mentaal voorbereid om de druk in de Liefdesnestjes weg te laten vallen na aankomst op Mars. Dat is tactvoller dan een droevige, langzame ondergang in gebrekkige woningen! Ik heb aan één woord genoeg om het schepsel aan het slaapwandelen te krijgen, zodat hij of zij onbewust het plan zal uitvoeren dat wij heel precies hebben uitgedokterd. Voor de kijkers zal het lijken op een gestoorde actie van een waanzinnige, zoals de bloedbaden op scholen die tegenwoordig regelmatig het onderwerp van gesprek zijn. Niemand zal weten dat alles zorgvuldig gepland is tijdens het trainingsjaar, zelfs de toekomstige moordenaar heeft geen enkele herinnering aan deze beïnvloeding onder hypnose!’

Uit: Victor Dixen, Phobos

F Zoek de betekenis van de gekleurde woorden (online) op.

de latentie:

gecensureerd:

sadistisch:

tactvol:

G Beantwoord de vragen.

1 Is het verhaal fictie of non-fictie? Markeer het juiste antwoord. Geef een voorbeeld dat jouw gelijk bewijst.

2 Wanneer speelt het verhaal zich af? Waaraan kon je dat merken?

3 Over welke ‘Big Brother’-toestand gaat het in het fragment?

4 Wie is Serena?

5 Omwille van welke drie redenen werden de kandidaten voor de reis naar Mars geselecteerd?

6 Welke gelijkenissen met bestaande tv-programma’s vertoont het fragment? Geef er enkele.

7 Waarom zijn deze programma’s populair bij de kijkers, denk je?

8 Was er iets onduidelijk in het verhaal of iets wat je moeilijk vond aan het fragment? Leg uit.

©VANIN

NA

Reflecteren

H Vink aan wat in orde is.

 Ik maakte alle opdrachten bij vraag B.

 Ik maakte alle opdrachten bij vraag D.

 Ik maakte alle opdrachten bij vraag E.

 Ik gebruikte duidelijke zinnen.

 Ik begon zinnen met een hoofdletter en eindigde met een eindleesteken.

 Ik lette op mijn spelling.

 Ik schreef verzorgd.

I Beantwoord tot slot de vragen.

- Welke opdracht(en) liepen vlot? Hoe kwam dat?

- Met welke opdracht(en) had jij moeilijkheden?

- Wat vond je er moeilijk aan?

- Als je deze les een score moest geven tussen 0 en 5, hoeveel zou jij dan geven? Waarom geef jij dat cijfer? Noteer het in een 3-tal zinnen.

Woordweb

WOORDVERKLARING

Je kent de betekenis van de woorden uit deze uitdaging. Je kunt die woorden in de juiste context gebruiken.

Je kunt nieuwe zinnen maken met woorden uit deze uitdaging.

A Geef een synoniem voor het vetgedrukte woord.

1 Mijn klasgenoot heeft CVS. Dat betekent dat hij aan langdurige vermoeidheid lijdt.

2 Voor het werk van onze buurman zal het gezin voor 4 jaar naar Australië uitwijken.

3 Je hebt heel diplomatisch gereageerd toen de reporter naar jouw mening vroeg.

4 Onze lever is net als ons hart een cruciaal orgaan. Zonder kun je onmogelijk blijven leven.

5 Het feit dat ze niet slaagde voor de praktische vakken was een beslissend element in haar C-attest.

B Vul de zinnen aan met een passend woord.

1 Mama wist niet hoe ze pompoen kon . Ze deed dat op flessen, maar die begonnen allemaal te gisten.

2 Door van de zenuwen in zijn benen slaagden de dokters erin om hem opnieuw te laten stappen.

3 Met een trek om zijn gezicht probeerde de leerling zijn werkstuk perfect af te werken.

4 Onze kater is echt wanneer hij muizen vangt. Hij takelt ze zo erg toe dat ze niet meer kunnen weglopen, maar ze leven wel nog.

5 Vol aanhoorde ik het verhaal van mijn klasgenoot. Wat was er allemaal aan de hand in onze klas?

Op kun je verder oefenen.

6 Omdat het verhaal zo gruwelijk was, werden er bepaalde delen uit .

7 Ruimtewetenschappers met hun computers op welke andere planeten er nog leven voor ons mogelijk zou zijn.

C Lees de betekenissen van het te zoeken woord. Vul het kruis woordraadsel aan.

1 een synoniem voor indruk wekkend

2 iets is ver volmaakt, volledig

3 een synoniem voor een ontdekker

4 een combinatie van theater, zang, dans, poëzie en komedie

5 een hoofdafdeling van een universiteit

6 Je kunt de boodschap niet misverstaan. Er is maar één duidelijke uitleg voor.

7 ver traging in overdracht van de beelden

8 ervoor zorgen dat iets niet gebeurt

D Maak een vlotte zin waaruit de betekenis v an het woord duidelijk blijkt. Let op het gebruik van hoofdletters en leestekens.

1 behoeden

2 geperfectioneerd

3 prestigieus

UITDAGING 5

IEDEREEN PRESENTATOR

1 SHOWBEEST

• Welke verbale en non-verbale signalen en taalvariëteiten herken je?

2 GOED BESCHREVEN

• Hoe schrijf je een review?

3 JE LIJF ZEGT MEER DAN JE DENKT

• Hoe ga je met spreekangst om?

• Hoe maak je indruk op je publiek?

4 AKKOORD?!

• Hoe formuleer je een goed argument?

5 GOED OPGEMAAKT

• Welke valkuilen zijn er bij het geven van een presentatie?

• Hoe maak je een goede indruk bij het begin en het einde van een presentatie?

6 KOUD KUNSTJE

• Je maakt een presentatie.

• Je geeft een presentatie.

©VANIN

Mensen beoordelen elkaar op basis van de eerste indruk die ze van een persoon krijgen. Als je een presentatie geeft, moet je een goede indruk maken. Natuurlijk is wat je zegt ook belangrijk. Zorg daarom dat je goed voorbereid bent. Daarvoor moet je kritisch informatie lezen. Die informatie zet je in een goed gestructureerd geheel. Op het einde van deze uitdaging ben jij in staat om een toppresentatie te geven.

Showbeest

KIJKEN, LUISTEREN, TAALVARIËTEITEN

Je kunt kritisch met beelden omgaan.

Je herkent verbale en non-verbale signalen.

Je herkent standaardtaal, tussentaal en dialect.

A Bekijk de fragmenten.

1 Welk genre herken je in de filmpjes?

2 Wat is het luister- en kijkdoel?

3 Wie herkende je?

©VANIN

4 Bekeek je al een comedyshow?

Zo ja, welke?

In een theaterzaal, of thuis op een toestel?

5 Wat spreekt je in comedyshows aan?

B Bekijk de fragmenten een tweede keer.

1 Vul aan met ‘veel’ of ‘weinig’.

Intonatie

Tempo

Variatie in volume

Pauzes/stiltes

Mimiek

Lichaamstaal

Bewegen

Decor/ attributen

2 Bij welke stand-upcomedian heb je het meeste aandacht voor wat hij/zij zegt?

Hoe komt dat?

3 Bij wie weet je het best hoe hij/zij zich voelt en wat hij/zij wil vertellen?

Waaraan zie je dat?

4 Zet een kruisje indien van toepassing.

©VANIN

Lachen met zichzelf, eigen situatie

Lachen met anderen, andere opvattingen

Lachen met alledaagse dingen

Choqueren

5 Stand-upcomedians zijn het gewoon om voor een publiek te spelen. Hoe tonen ze zich zelfzeker met hun …

- handen?

- voeten?

- schouders?

- blik?

6 Van wie zou je meer willen zien? Waarom?

C Luister naar twee fragmenten v an Wouter Deprez en beantwoord de vragen.

1 Wat merk je op?

2 Welke stand-upcomedian(s) uit de vorige opdracht spreekt/spreken dialect?

3 Welke stand-upcomedian(s) uit de vorige opdracht spreekt/spreken standaardtaal?

©VANIN

4 Merk je verschillen in de standaardtaal van de stand-upcomedians?

5 Niet iedereen spreekt volledig standaardtaal of dialect. Welke taal gebruiken zij?

Goed beschreven

LEZEN EN SCHRIJVEN

Je kunt kritisch lezen.

Je kunt een review schrijven.

Je kunt werkwoorden correct schrijven.

A Lees de teksten.

komiek

Arenberg Antwerpen

Geschreven door Joske Vermeulen

hilarisch 2e show en wiliam word steeds beter egweend van lachen van begin tot einde toffe persoon bovenbeste komiek

goed gelachen

Stadsschouwburg Mechelen

Geschreven door Niels

Adriaan laat je op een heel natuurlijke manier schaterlachen! Echt goe gedaan , ook in combinatie met de muzikanten !

Alle reviews naar: www.livecomedy.be

     super

    



100e keer wat te veel?

Stadsschouwburg Mechelen

Geschreven door E. Migrain

Eerlijk gezegd een beetje teleurgesteld in mijn verwachtingen. Zeker na al die lovende kritieken. Adriaan herhaalt nogal dikwijls dat hij deze show al meer dan 100 keer heeft opgevoert en eerlijk gezegd kreeg ik ook de indruk dat het ‘sleur’ en ‘routine’ voor hem was geworden. Niet echt enthousiasmerend en op bepaalde momenten zelfs slaapverwekkend. Maar dat kan natuurlijk met mijn leeftijd te maken hebben. :-)



Beetje veel dwergenmoppen

Stadsschouwbrug Mechelen

Geschreven door Steven Stil

Ik ben samen met mijn vrouw naar de show ‘Reset’ van William Boeva in de stadschouwburg in mechelen gaan kijken.

Minder show en special effects, maar wel 100 % ontroerende verhaalen. De volledige voorsteling rust op twee schouders die nog niet halverwege een telraam raken en heel de zaal (op 1 opvallende uitzondering na) was mee.Knap !

Mijn vrouw geeft ervan genoten .voor mij waren er och noch te veel dwergenmoppen

Dat vondt ik een beetje zwak.

1 Welk soor t teksten zijn het?

2 Waarom lees je zulke teksten?

©VANIN

3 Zijn ze goed geschreven?

Markeer de fouten en noteer hoe het beter moet.

Let zowel op de inhoud als op de spelling.

   

   

B Vul de werkwoorden in de passende tijd en vorm in.

1(Zullen) jij naar de nieuwe show van Geubels gaan?

2 Volgende week (gaan) ik met een aantal vrienden.

3Toen we maanden geleden onze tickets (kopen) , (zijn) al heel wat voorstellingen (uitverkopen) .

4Ik (hebben) nog nooit negatieve commentaren over zijn shows (horen) .

5Tijdens al zijn vorige shows (lachen) ik van de eerste tot de laatste minuut.

6Wie (vinden) jij eigenlijk de leukste stand-upcomedian?

7Ik (zijn) wel fan van Alex Agnew.

8Mijn deftige buurman (houden) niet van zijn shows.

9Het (gebeuren) te vaak dat Agnew grove taal (gebruiken) , (beweren) hij.

1Camille Dhont (worden) in de zomer van 2022 voor de docureeks ‘Ik ben Camille’ (volgen).

2 Dat (leiden) toen bij haar thuis tot gekke situaties, want Camilles mama (willen) niet in beeld komen.

3Daar (hebben) ze heel veel voor over.

4Tijdens de opnames (kruipen) ze heel gek over de vloer, zo (kunnen) ze de camera’s ontwijken.

5Camille zelf (zijn) het intussen wel al gewoon om te worden (filmen).

6(Zijn) het geen camera’s, dan (staan) de fans wel klaar.

7Afgelopen zomer (doen) ze meer dan 100 optredens en die (verlopen) niet altijd vlekkeloos.

8(Uitglijden) , een wesp waarvoor ze luid (krijsen) en (weglopen) , een vlieg die midden in een nummer in haar keel (vliegen) , (horen) er allemaal bij.

9 Telkens (komen) filmpjes van deze gekke situaties op sociale media.

Naar: showbisssite.be

1Jeroen Meus (krijgen) vorige zaterdag voor de vierde keer de televisiester voor beste lifestyleprogramma.

2 Na de uitzending (mogen) hij zijn trofee aan de fotografen tonen.

3Toen (lopen) het mis, want de tv-kok (belanden) naast het podium.

4Meus (blijken) niet de enige (zijn) te zijn.

5Bart De Wever (glijden) ook .

6Hij (worden) zelfs door de EHBO (behandelen) .

Naar: Het Nieuwsblad

C Bekijk de fragmenten. Kies daarna één fr agment uit.

VOOR

Voorbereiden

1 Bekijk het filmpje dat je kiest een tweede keer.

2 Schrijf er een review over.

3 Bereid je review eerst aan de hand van de vragen op een kladblad voor.

a Over wie schrijf je?

b Hoeveel sterren geef je hem/haar?

c In les 1 in opdracht B vind je info over het acteren. In opdracht C vind je info over het taalgebruik. Wat vind je goed/slecht aan zijn/haar manier van acteren en aan zijn/haar taalgebruik? Geef je mening.

P. 204

P.

TIJDENS

Uitvoeren

Typ je review uit.

NA

Reflecteren

1 Lees de review van een klasgenoot na.

2 Vul de check list in.

Checklist

1 Staan er overal hoofdletters? 

2 Staan er leestekens? 

3 Staan er spaties waar het moet? 

4 Zijn het volledige zinnen, met een onder werp en persoonsvorm? 

5 Is er variatie in het woordgebruik? 

6 Staan er geen emoji’s/emoticons? 

7 Zijn de werkwoorden correct gespeld? 

8 Zijn de andere woorden correct gespeld? 

9 Staat er een mening over het acteren en het taalgebruik in de review? 

10 Staan er twee argumenten in de review? 

3 Pas de review volgens de aanwijzingen van je klasgenoot aan. Zet hem daarna op je blog met als titel:

‘Review

Je lijf zegt meer dan je denkt

KIJKEN, LUISTEREN, SPREKEN EN SCHEMATISEREN

Je kunt de kerngedachten uit een kijk- en luisterfragment halen. Je kunt daarvan een schema maken.

3.1 STRESSKIEKEN

A Beantwoord de vragen.

1 Heb jij stress als je moet presenteren?

2 Wat voel je dan?

3 Hoe houd jij stress onder controle?

4 Wat was jouw ergste stressmoment tijdens een presentatie?

B B ekijk het fragment over spreekangst.

1 Waarover gaat het?

2 Bekijk het schema en vul in wat je weet.

Probleem Angst om te spreken voor op nummer grootste angsten!

Oplossing Leren omgaan met spreekangst

Hoe? van brein op leren kennen.

Oorzaak In de amygdala = ‘ ’ in onze hersenen waarschuwt bij gevaar

Gevolg Lichamelijke reac ties: - versnelde-

- keel

- vlekken

- bibberen

- gefrunnik met de Brein zegt aan het lichaam: - kan niet bij een

of -

Probleem: sprekers

Oplossing: sprekers het doen

- jezelf maken

- de blik naar richten

- schichtig om je heen k ijken

- frunniken met

Schichtig: schuw, schrikachtig.

Frunniken: peuteren, friemelen.

- lichaam maken

- publiek in de kijken

- stevig staan

©VANIN

3 Bek ijk het fragment opnieuw en vul het schema verder aan.

3.2 JE LIJF AAN HET WOORD

A Wat is volgens jou het belangrijkste tijdens een presentatie: de inhoud die je vertelt, je stem of je lichaamstaal?

B Bekijk het fragment over hoe je indruk op je publiek maakt.

1 Klopte je voorspelling? Ja/nee

2 Vul het schema aan.

Hoe maak je indruk op je publiek?

Indruk op publiek = 55 % = 38 % = belangrijk! = 7 %

2 ontspannen met voeten

1 - beetje uit elkaar - naar - Rondlopen met

4

3 Openheid is belangrijk: handen

 = barrière met publiek

 = afwachtend

 Wijzen =

Besluit: en houding publiek hangt aan je lippen

C Bekijk het fragment opnieuw. Vul het schema verder aan.

Barrière: hindernis, afstand

Akkoord?!

LEZEN, SPREKEN EN SCHRIJVEN

Je kunt recensies kritisch lezen.

Je kunt een eigen mening geven en motiveren.

A Bekijk de teksten.

1 Wat is het onderwerp van - tekst 1? - tekst 2?

2 Hoe weet je dat?

3 Welke teksten zijn het?

7 Wat is de bron van - tekst 1? - tekst 2?

5 Wat is het belangrijkste doel van de teksten?

Vlotjes op een kampeervlot in Dilsen-Stokkem overnachten

Op zoek naar ecologische logeerplekken in eigen land

Op een kampeervlot kun je logeren zonder je voetafdruk te verzwaren. Maar is eco wel comfortabel? Vaart niet alleen het milieu, maar ook je portemonnee er wel bij?

Is het ecologisch?

Ja. Je slaapt op een vlot midden op de Oude Maas. Dat vlot is uit gerecycleerde tonnen opgebouwd, met hout dat niet chemisch behandeld is. Op het vlot is een houten tent getimmerd. Je bereikt het vlot vanaf de oever met een kano, het is een klein halfuurtje peddelen.

Logeer je op een vlot, dan ervaar je het zalige gevoel van ‘back to basics’. Op het vlot is er geen waterleiding of elektriciteitsaansluiting. Je krijgt een voorraad met vijf liter drinkwater en vijf liter afwaswater mee. Daar moet je zuinig mee omgaan. Je afval moet je terug meenemen.

Het vlot kan niet weg dobberen, want het is stevig verankerd.

Je logeert echt op het water, tussen de kikkers, de libellen, de reigers en de zwanen. Je kunt een plonsje wagen. Als je een visvergunning aanvraagt, mag je ook vissen.

Is het comfortabel?

Nee. Het is een beetje een overlevingstocht. Je moet avontuurlijk aangelegd zijn om in een kano naar je vlot te peddelen en te overnachten in een houten tent op een dobberend vlot. Je slaapt op een kampeermatrasje met je slaapzak.

Je moet op het potje gaan. Je wassen en de afwas doe je met water uit de jerrycan. Voor toiletten en douches moet je naar de oever peddelen.

Koken kun je op het terrasje van het vlot, met een kampeergasvuurtje. Je picknickt op een kampeerstoeltje met zicht op het water, maar een tafeltje is niet voorzien.

Is het betaalbaar?

Nee. Het is redelijk duur voor wat het is. Je betaalt 110 euro per nacht voor een kampeervlot voor twee personen zonder ontbijt. Voor elke persoon extra betaal je 15 euro. Je kunt met vijf personen op een vlot slapen. Voor die prijs kun je een comfortabele hotelkamer boeken. Maar de kampeervlotten bieden wel een bijzondere ervaring, midden in de weidse natuur. Er zijn maar twee kampeervlotten op de Oude Maas en ze zijn uniek in ons land. Dus je betaalt ook voor dat exclusieve en unieke kader.

Het eindrapport

ECOLOGISCH LOGEREN IN EIGEN LAND

©VANIN

"Vlotjes overnachten op een kampeervlot. Back to basics en dicht bij de natuur. Een unieke overlevingstocht die wel wat kost."

Naar: https://radio2.be

Lion - Een ontroerend verhaal

Sommige waargebeurde verhalen grijpen je bij de strot om je vervolgens nooit meer los te laten. Lion is daar zeker één van. Hier lees je waarom je deze film zeker moét kijken, als je niet vies bent om een traantje weg te pinken tenminste.

Lion is de verfilming van het boek Mijn lange weg naar huis. Saroo Brierley, een jongetje van vijf jaar, leeft in India en gaat op een dag met zijn iets oudere broer op pad. Het zijn min of meer twee straatkinderen die in de sloppen van India moeten overleven. Hun moeder verkoopt stenen. Als de twee jongens op een avond met een klusje moeten helpen, slaat het noodlot toe.

Kilometers van huis

De jonge Saroo is al snel te moe om te werken en valt in slaap. Zodra hij wakker wordt, is hij zijn oudere broer kwijt en komt hij van het ene op het andere moment heel ongelukkig in een trein terecht. Die raast zonder remmen en zonder mensen door het landschap. Een paar dagen zit hij in die trein. Hij schreeuwt om hulp, maar niemand hoort hem. Duizenden kilometers verderop gaan de deuren pas open.

Hij is dan letterlijk heel India door gereisd en heeft geen idee waar hij is. De rol van de jonge Saroo wordt vertolkt door Sunny Pawar. Wat hij doet is zó ontroerend en geloofwaardig dat je binnen luttele seconden helemaal in de film wordt gezogen. Als kijker beleef je bijna alle emoties die het kind meemaakt. Het overleven in de straten van Calcutta is niet simpel. Elke keer zit je op het puntje van je stoel als hij weer iets geks meemaakt en soms voor zijn leven moet vechten.

Knap acteerwerk

Het acteerwerk in het tweede gedeelte van de film is ook ontzettend goed. Dan zien we Saroo als hij dertig jaar oud is. Hij is door een Australisch gezin geadopteerd en heeft op zich een goed leven. Toch is hij een sombere jongeman die door de vraag ‘Waar kom ik vandaan?’ wordt geteisterd. Saroo wordt door Dev Patel gespeeld, de hoofdrolspeler van Slumdog Millionaire! Daar zette hij ook een topprestatie neer.

Een ware zoektocht

De film vertelt vervolgens een prachtig, geloofwaardig verhaal over de zoektocht van Saroo naar zijn roots. Geregeld zien we flashbacks. Ook al voelt het hier en daar een tikkeltje ongeloofwaardig aan, toch moet je het geloven, want het is waargebeurd.

Dingen die beter hadden gekund

©VANIN

Minder geloofwaardig is het leven van sommige andere personages, zoals Saroos moeder, gespeeld door Nicole Kidman. Haar problemen voelen wat geforceerd aan en zijn eigenlijk niet nodig voor de film. Kidman acteert wel goed, maar als kijker krijg je té veel ellende op je bord, terwijl Saroo al genoeg beleeft. Ook is het jammer dat de research naar zijn verleden wat onderbelicht blijft. De focus ligt vooral op de kaart, die hij urenlang op zijn pc zoekt. Je kunt je als kijker bijna niet voorstellen dat dit het enige was dat hij heeft gedaan om meer informatie bij elkaar te sprokkelen.

Hartverwarmende film

Ondanks deze minpunten is Lion een hartverwarmende en heel ontroerende film. Naar ons gevoel is Lion zo’n film waar je misschien nog niets over gehoord had, maar die je toch moet hebben gezien.

De plus- en minpunten

 Ontroerend verhaal

 Sterk geacteerd (vooral dat jonge jochie!)

 Geloofwaardig

8.5

 Verhaal moeder hoofdpersoon komt niet goed uit de verf

 Research wat onderbelicht Geweldig

Naar: www.xgn.nl

B Lees de teksten en beantwoord de vragen.

1 De auteur van de tekst ‘Vlotjes overnachten op een kampeervlot in Dilsen-Stokkem’ vindt dat de kampeer vlotten een ‘bijzondere ervaring bieden’. De auteur van de tekst ‘Lion, een ontroerend verhaal’ vindt dat de film hartverwarmend en heel ontroerend is.

a Zal iedereen dat zo ervaren?

b Waarom wel/niet?

2 Lees de onderstreepte delen in de teksten.

Zijn dat feiten of meningen?

3 Wie zijn mening geeft, moet kunnen argumenteren.

a Markeer drie verschillende soorten argumenten in elke recensie.

b Noteer in de marge het passende cijfer en de passende letter van het soort argument dat je op p. 198-199 onder de rubriek ‘Uitvoeren - Inhoud’ van het Vademecum vindt.

4 Omcirkel in de teksten waar de auteur positieve en negatieve zaken over zijn onderwerp weergeeft.

5 Kies een van de twee recensies. Zet op je blog:

- waarom je wel en/of waarom je niet op het kampeervlot zou willen overnachten;

- waarom je de film Lion wel/niet zou bekijken. Noteer er twee verschillende soorten argumenten bij.

C Vervang het vetgedrukte door een woord/woorden uit tekst 1.

©VANIN

1Op zoek naar milieuvriendelijke logeerplekken in eigen land.

2Op een kampeervlot kun je logeren zonder de hoeveelheid vruchtbare land- en wateroppervlakte die nodig is om in levensonderhoud te voorzien, te verhogen.

Op zoek naar logeerplekken in eigen land.

Op een kampeervlot kun je logeren zonder je te verzwaren.

3 Heeft niet alleen het milieu, maar ook je portemonnee er voordeel bij? niet alleen het milieu, maar ook je portemonnee .

4 Het vlot is stevig vastgelegd. Het vlot is stevig .

5Je wassen en afwassen doe je met water uit het draagbaar vat voor vloeistof.

Je wassen en afwassen doe je met water uit de .

6De kampeervlotten bieden een bijzondere ervaring midden in de prachtige, uitgestrekte natuur.

De kampeervlotten bieden een bijzondere ervaring midden in de natuur.

7De twee kampeervlotten zijn enig in ons land. De twee kampeervlotten zijn in ons land.

8Je betaalt ook voor dat bijzondere kader. Je betaalt ook voor dat kader.

D Vervang het vetgedrukte door een woord/woorden uit tekst 2.

1Sommige waargebeurde verhalen raken je emotioneel.

Sommige waargebeurde verhalen .

2Je moet al eens een traantje wegvegen. Je moet al eens een traantje

3De trein beweegt zich heel snel door het landschap voort. De trein door het landschap.

4 De rol van Saroo wordt door Sunny Pawar uitgevoerd.

5Je wordt in weinig seconden helemaal in de film gezogen.

6De sombere jongeman lijdt erg door de vraag: ‘Waar kom ik vandaan?’

7De film vertelt over de zoektocht van Saroo naar zijn afkomst

8Geregeld zien we herinneringsbeelden van vroegere gebeurtenissen.

9In de film voelen haar problemen wat gedwongen en daardoor onecht aan.

10Het onderzoek naar zijn verleden werd onvoldoende onder de aandacht gebracht.

11Het onderzoek naar zijn verleden werd onvoldoende onder de aandacht gebracht

12Het aandachtspunt van de les ligt op het schrijven van een goede review.

De rol van Saroo wordt door Sunny Pawar .

Je wordt in seconden helemaal in de film gezogen.

De sombere jongeman wordt door de vraag : ‘Waar kom ik vandaan?’

De film vertelt over de zoektocht van Saroo naar zijn

Geregeld zien we

In de film voelen haar problemen wat aan.

De naar zijn verleden werd onvoldoende onder de aandacht gebracht.

Het onderzoek naar zijn verleden bleef

©VANIN

De van de les ligt op het schrijven van een goede review.

Goed opgemaakt

SCHRIJVEN, KIJKEN, LUISTEREN EN SPREKEN

Je kunt kritisch kijken en luisteren.

Je weet hoe je een goede presentatie moet maken.

5.1 VALKUILEN BIJ EEN PRESENTATIE

A Voor welke valkuilen moet je opletten als je een presentatie geeft?

B Bekijk de filmpjes.

Zeg bij elk filmpje welke fout er gemaakt wordt.

Bespreek hoe het anders kan.

Materiaal

Filmpje 1

Filmpje 2

Inhoud

Filmpje 1

Filmpje 2

©VANIN

Filmpje 3

Filmpje 4

Filmpje 5

Voorkomen

Filmpje 1

Filmpje 2

5.2 DE EERSTE … OF DE LAATSTE INDRUK?

Bekijk nog even wat je bij 5.1 opdracht B noteerde.

Het is dus belangrijk dat je je presentatie goed start om de aandacht te trekken.

Het is ook belangrijk om goed te eindigen, zodat je een goede indruk nalaat

1 Bek ijk de zeven filmpjes met tips hoe je een presentatie goed kunt starten.

2 Kies een van de zeven manieren om je presentatie te starten. Motiveer waarom je precies voor die manier kiest.

©VANIN

3 Bekijk de zes filmpjes met tips hoe je een presentatie goed kunt eindigen.

4 Kies een van de zes manieren om je presentatie af te sluiten. Motiveer waarom je precies voor die manier kiest.

©VANIN

Koud kunstje

SCHRIJVEN EN SPREKEN

Je kunt een presentatie maken.

Je kunt een presentatie geven.

6.1 DE PRESENTATIE MAKEN

VOOR

Oriënteren

Je gaat een presentatie over een interessante belevenis geven:

- een reisbestemming of een kamp;

- een pretpark, festival, musical;

- een film, een toneelstuk , een (sport)wedstrijd;

- een fantastisch boek , een leuke strip;

…

Voorbereiden

Beantwoord de opdrachten op een apart blad.

1 Leg duidelijk uit wat je precies beleefde.

2 Bespreek wat je goed en wat je minder goed vond.

3 Zoek op het internet een of meerdere recensies over je onderwerp.

©VANIN

4 Motiveer grondig waarmee je in de recensie akkoord gaat en waarmee niet. Gebruik daar voor verschillende argumenten.

5 Markeer de kernwoorden in je antwoorden.

6 Zoek of maak een geluids- of beeldfragment dat bij je onderwerp past. (totale duur: maximaal één minuut)

7 Zoek enkele passende afbeeldingen om in je presentatie te verwerken.

TIJDENS

Uitvoeren

1 Maak de presentatie.

2 Formuleer de inhoud kernachtig op de slides.

3 Houd rekening met de aandachtspunten.

4 Controleer aan de hand van de fiche of je presentatie goed opgebouwd is.

5 Stuur de presentatie naar je leraar.

Hij/zij vult een beoordelingsformulier in.

NA

Reflecteren

1 Wat zijn je werkpunten?

2 Pas de presentatie waar nodig aan.

3 Zet de presentatie op je blog met als titel:

‘Presentatie over ’

6.2 DE PRESENTATIE GEVEN VOOR

Oriënteren

Beantwoord de vragen op een apart blad.

1 Hoe ga je de presentatie starten?

In les 5.2 koos je al een geschikte manier.

2 Bek ijk bij elke slide welke informatie je er nog bij kunt vertellen.

3 Controleer of alles in het lokaal werkt.

4 Hoe sluit je de presentatie af?

In les 5.2 koos je voor een gepast slot.

TIJDENS

Uitvoeren

1 Geef de presentatie. Je leraar vult een beoordelingsformulier in.

2 Laat je presentatie door een klasgenoot filmen.

NA

Reflecteren

1 Waarover ben je tevreden?

2 Wat zijn je werkpunten?

3 Zet het filmpje van je presentatie op je blog met als titel: ‘Filmpje presentatie over ’

4 Noteer in twee korte alinea’s waarover je tevreden bent en aan welke zaken je nog moet werken om een toppresentatie te geven.

©VANIN

Dwarsloper

GENIETEN VAN TAAL

Je kunt van een fragment uit een jeugdboek genieten.

Je kunt je in de personages uit een verhalende tekst inleven.

Je kunt woorden vanuit de context verklaren.

Je kunt over je eigen ideeën kritisch nadenken.

BIOGRAFIE

Mijke Pelgrim

Geboortedatum 05.07.1978

Geboorteplaats Dordrecht, Nederland

beroep leraar Engels en creatief schrijven op een middelbare school

Bekend van prijzen zat in de finale van de Hotze de Roosprijs 2018.

Andere boeken Dex 1, Dex 2, Juf in actie, Over straatfiguren en wegpiraten

Meer weten ww w.mijkepelgrim.nl

A Bekijk de cover.

1 Waarover gaat het boek?

2 Wat betekent ‘dwars’?

©VANIN

School in de winter was extra verschrikkelijk. Buiten was het grijs en koud, binnen stond de verwarming op standje sauna. Het was alsof ik langzaam zat te stikken, elke dag een beetje meer. Suus smeerde om het lesuur moisturizer1 op haar gezicht: ‘Want als ik dat niet doe, heb ik voor mijn vijfentwintigste al rimpels door deze school, ik zweer het je.’ Maar tegen verveling doe je niks. Dat moet je gewoon maar uitzitten en het ging me steeds slechter af. Ik was gewoon zo fakking bored. Van het gesjok door de gangen. Van elke dag dezelfde gezichten, van regels en huiswerk en misschien nog wel het meeste van alles: die muffe lucht. Lucht die duizend keer ingeademd en duizend keer uitgeademd is. Lucht als een onderbroek die je al twee jaar hebt en waarvan je opeens denkt: getver. Lucht als een handdoekje op een openbaar toilet en dat je het dan aanraakt en voelt hoe klam het is van heaven knows hoeveel mensen die het al gebruikt hebben. Die lucht… alsof je een vieze onderbroek moet inademen. Elke keer opnieuw.

Maar op de eerste dag van maart gebeurde er iets bijzonders. We zaten bij maatschappijleer. Het lokaal was nog net zo muf en buiten was het grijs en druilerig. Maatschappijleer is ook weer zo’n vak waarvan je denkt: waarom toch, in hemelsnaam?

Ik had me er al voor naar een moskee en een synagoge moeten slepen en een tergend saai uur in de aula uitgezeten met een of andere wethouder-figuur die ons warm probeerde te maken voor de freaking gemeenteraadsverkiezingen.

‘Het duurt nog anderhalf jaar voordat ik mag stemmen, meneer,’ had Jonas opgemerkt. ‘Tegen die tijd is mijn hersenweefsel zo’n twintig keer vernieuwd.’

Daar had de wethouder niet van terug gehad.

Maar die vrouw van maatschappijleer was niet te stoppen. Elke keer had ze wel weer iets uit het nieuws opgepikt waar ze dan heel druk over ging staan praten en met haar handen wapperen en enorm verbaasd doen als niemand bij ons in de klas nog van dat onderwerp gehoord had.

‘Wat?! Echt niet?! Maar jongens en meiden toch…’ En dan kwam ze met zo’n verhaal dat dat heel erg was omdat wij de intellectuele voorhoede van morgen zijn.

Ik werd al moe bij de gedachte.

‘Hè? Zijn jullie er allemaal?’ vroeg mevrouwtje maatschappijleer, toen we de les binnen kwamen druppelen. ‘Nou, wat gek… en jammer ook wel.’

Ik vond het ook jammer dat ik in de les zat. Wie niet? Maar gek? Eh… nee? In het rooster stond dat ik hier nu moest zijn en dus was ik er. Anders had ik voor het einde van de dag Halfhide weer op mijn dak.

‘Waarom zegt u dat, mevrouw?’ vroeg ze.

Die vrouw van maatschappijleer trok een gezicht alsof Suus zojuist had gevraagd of de aarde plat of rond is.

‘Maar meisje toch…’ stamelde ze en ze keek de klas rond. ‘Jullie weten toch wel… dat vandaag…?’

‘O wacht,’ riep Jonas. ‘U heeft het over de klimaatstaking. In Den Haag.’ ‘Stelletje hippies!’

brulde Boaz.

‘Precies,’ knikte die vrouw. De klas schoot in de lach.

‘Ik… ik bedoel… precíés… vandaag is de grote klimaatstaking door scholieren in Den Haag. En waarom zijn jullie daar niet?’

Eerlijk gezegd had ik nog steeds niet echt een heel helder idee waar dit allemaal over ging. Maar dat gebeurt wel vaker als dingen je niet heel erg boeien.

‘Een retourtje van Baarn naar Den Haag kost twintig euro, mevrouw,’ zei Jonas.

‘En dat is mét korting. Anders ben je dertig kwijt.’

‘En we hebben morgen een wiskundeproefwerk over drie hoofdstukken,’ zei

Zoey, met dat bleke snoetje van haar. Mevrouwtje maatschappijleer zuchtte en begon druk handen wapperend haar intellectuele voorhoedeverhaal weer eens af te draaien.

‘…maar,’ zei ze, ‘gelukkig voor jullie zendt de NOS een livestream uit vanaf het Malieveld.’

Stralend keek ze de klas rond. ‘Kunnen jullie er toch een beetje bij zijn.’ Ik stootte

Suus aan en rolde met mijn ogen.

Maar die vrouw klikte het digibord aan en toen gebeurde het. Op het scherm zag ik een eindeloze stroom jongens en meiden die vanaf station Den Haag Centraal naar het Malieveld liepen. Bij hen scheen de zon. Ze hadden muziek bij zich en het sfeertje was zo feestelijk dat het leek alsof ze naar een festival gingen. Sommigen hadden kartonnen borden of spandoeken meegenomen met slogans zoals THERE IS NO PLANET B, HAAL JE KOP UIT HET ZAND, VOORDAT IEDEREEN op MARS BELANDT! en DON’T FUCK WITH MOTHER EARTH. SHE IS 4.5 BILLION YEARS OLD.

Sommige groepjes brulden ‘CO₂ WEG ERMEE!’ zodra ze doorkregen dat de camera op hen was gericht. Iemand was als boom verkleed, compleet met takken en bladeren. Een paar meiden liepen in dinosaurus-onesies en sommige mensen waren helemaal losgegaan met groene schmink en haarverf.

‘Hippies!’ riep Boaz nog een keer door het klaslokaal. Maar ik merkte dat ik rechtop was gaan zitten.

Het beeld versprong naar de verslaggever die op het podium stond waar straks gesproken zou gaan worden. Hij moest extra hard praten om boven de beat van de muziek uit te komen. ‘Dit was een uur geleden, toen de scholieren vanuit alle hoeken van Nederland aankwamen in Den Haag. En nu ziet het er zo uit.’

De camera draaide van de verslaggever naar het veld. Op het podium stonden een stuk of tien jongens en meiden in groene hesjes te springen en naar de kolkende massa voor hun neus te gebaren dat ze hoger, hoger, nóg hoger konden. De muziek werd harder gedraaid. En dus zette die vrouw van maatschappijleer het geluid zachter.

‘Niet doen, mevrouw,’ protesteerde iemand.

Suus porde me tegen mijn schouder. ‘Tessel, what the fak,’ hoorde ik haar zeggen.

‘Hoezo zijn wij hier en niet daar?’

Maar ik reageerde niet. Ik kon alleen maar naar het scherm staren. Naar de enorme menigte van wel tienduizend jongens en meiden van mijn leeftijd.

Naar het springen en het dansen en de moshpit² vlak voor het podium. En naar een groene hesjes-jongen die met een megafoon en zijn armen, nee, zijn hele lijf, de boel stond op te zwepen.

Ze hadden alles wat ik wilde: ze waren buiten, ze waren aan het bewegen, ze waren vrij.

Ik keek en ik keek en het was een wonder. Niets minder dan een wonder.

Ik zat bij maatschappijleer. Op school. En ik keek geconcentreerd naar iets waarvan een docent had verzonnen dat we dat moesten zien.

Wow.

‘Straks zal Simon Wisse, dat is de leider van de scholierendemonstratie, nog gaan spreken,’ zei mevrouwtje maatschappijleer. ‘Maar zolang ze nog, eh…’

‘…een dikke fissa aan het bouwen zijn,’ zei Coen en zijn ogen glommen.

‘Ehm… dat ja… Zolang kunnen wij wel even met elkaar in discussie. Want ik ben natuurlijk heel benieuwd naar jullie mening.’ Tot zover het wonder. Op het scherm was de verslaggever in beeld. Hij praatte met een meisje dat een bord vasthield waarop stond: EAT PUSSY, NOT COWS. ‘Wat betekent dat, mevrouw?’ vroeg Boaz onschuldig. Ik grijnsde naar Suus. Het gewone spel van saaie lessen proberen te saboteren met flauwe grappen was weer begonnen. Maar dat gevoel, dat echt ergens in opgaan, dat was er dus geweest. Heel even, maar toch. Het was iets waarvan ik niet meer wist dat ik het in me had. Alsof ik een bejaarde was die opeens weer zonder looprek kon. Of zo’n stuntel bij ons in het hockeyteam die opeens een briljante pass geeft. Of een Tessel die bij maatschappijleer vol aandacht naar het nieuws zit te kijken. Zo bijzonder.

Het was niet alsof ik me na die les opeens heel druk ging verdiepen in het klimaat of zo.

Uit: Mijke Pelgrim, Dwarsloper

1 moisturizer: hydraterende huidverzorgingscrème

2 moshpit: kring mensen, meestal vlak voor een podium, die in die kring vrij ruw tegen elkaar aan springen en dansen

C Beantwoord de vragen.

1 Lees de zin. Mevrouwtje maatschappijleer zuchtte en begon druk handen wapperend haar intellectuele voorhoedeverhaal weer eens af te draaien. Wat betekent ‘voorhoede’ hier?

2 Wie is het hoofdpersonage?

3 Hoe ervaart het hoofdpersonage school doorgaans? Markeer in het geel in de tekst.

4 Hoe ervaar jij school doorgaans?

5 Welke les trekt de aandacht van het hoofdpersonage? Antwoord met een zin. Geef het tijdstip, het vak, het lesonderwerp en de naam van de leraar.

6 Om welke redenen trekt die les de aandacht van het hoofdpersonage? Markeer in het blauw in de tekst.

7 Heeft mevrouw Halfhide haar doel met de les bij het hoofdpersonage bereikt? Bewijs je antwoord met de tekst. Markeer in het roze.

8 Deed jij al eens mee aan een k limaatmars? Of zou je willen deelnemen? Om welke reden deed je mee? Of om welke reden zou je willen deelnemen?

9 Het hoofdpersonage gebruikt enkele vergelijkingen.

Waarmee vergelijkt ze de lucht in het klaslokaal?

- Het hoofdpersonage had in de les maatschappijleer heel even het gevoel dat ze ergens kon in opgaan.

Waarmee vergelijkt ze dat gevoel?

Op kun je verder oefenen.

Woordweb

WOORDVERKLARING

Je kent de betekenis van de woorden uit deze uitdaging. Je kunt die woorden in de juiste context gebruiken.

Je kunt nieuwe zinnen met de woorden uit deze uitdaging maken.

A Geef een synoniem voor het vetgedrukte woord.

Kies uit: exclusief – flashback – focus – geforceerd – jerrycan – luttel – roots – uniek – voetafdruk

1 Hou de aandacht bij je werk. Hou de bij je werk.

2 Die actrice komt zo onecht, gedwongen over. Die actrice komt zo over.

3 Heb je er een gedacht van hoeveel vruchtbare land- en wateroppervlakte jij nodig hebt om in levensonderhoud te voorzien?

4 De k amers in het hotel zijn heel speciaal ingericht.

5 Er waren weinig mensen te zien tijdens de betoging.

6 De weekschildpad is enig in zijn soort. Hij heeft geen hoornige beenplaten in zijn rugschild. Het schild is zacht.

7 Op reis steek ik altijd een bidon water in de koffer van de auto.

8 In de film komt een lang fragment met een herinneringsbeeld van de kindertijd van het hoofdpersonage.

9 De geadopteerde vrouw is al bijna heel haar leven op zoek naar haar afkomst.

Heb je er een gedacht van wat jouw is?

De kamers in het hotel zijn heel ingericht.

Er was een aantal mensen te zien tijdens de betoging.

De weekschildpad is in zijn soort. Hij heeft geen hoornige beenplaten in zijn rugschild. Het schild is zacht.

Op reis steek ik altijd een water in de koffer van de auto.

©VANIN

In de film komt een lang fragment met een van het hoofdpersonage.

De geadopteerde vrouw is al bijna heel haar leven op zoek naar haar .

B Vervang het vetgedrukte door een passende uitdrukking.

1 Die gebeurtenis maakte veel emoties bij los.

2 Als je regelmatig sport, zal je lichaam er voordeel bij hebben

C Vul een passend werkwoord in. Let op de vervoeging van de werkwoorden en op hoofdletters.

Kies uit: frunniken – onderbelichten – razen – teisteren – verankeren – vertolken – wegpinken

1 De klimaatproblemen werden door vorige regeringen .

2 hitte grote delen van de wereld?

3 Wie de rol van de koningin in de nieuwe serie van The Crown?

4 Is het bootje aan de kade goed ?

5 Tijdens de vorige les Liam heel de tijd aan zijn lange haren.

6 Tijdens die romantische film hebben heel wat kijkers een traantje .

7 Die vreselijke gebeurtenis ging niet uit mijn hoofd. De beelden hebben heel de nacht door mijn hoofd

F Maak een zin waarin de betekenis v an het woord duidelijk is. Let op hoofdletters en leestekens.

UITDAGING 6

IEDEREEN STEMACTEUR

1 DE GOUDEN VOGEL

• Waar komen sprookjes vandaan?

• Hoe haal je de gevraagde informatie uit een luisterfragment?

• Wat is een woordspeling?

• Wat is een luisterspel?

• Aan welke kenmerken voldoet een boeiend luisterspel?

2 VERLEIDEN OP DE KIST

• Hoe haal je de gevraagde informatie uit een tekst?

• Hoe herken je een boeiende dialoog?

• Wat is een thema?

• Welke universele thema’s kun jij opsommen?

3 ONTDEK JE STEM

• Hoe expressief gebruik jij je stem?

• Hoe breng je poëzie tot leven?

4 SCHRIJF NIET ZOALS JE SPREEKT

• Hoe schrijf je een boeiende dialoog?

• Hoe gebruik je aanhalingstekens correct?

• Hoe breng je afwisseling in je werkwoorden?

5 EEN MODERN KLEEDJE

• Hoe haal je de gevraagde informatie uit een afbeelding?

• Hoe pas je een personage of een verhaal aan?

6 EEN LUISTERSPEL

©VANIN

Je leeft in een digitale wereld waar het beeld regeert. Maar je hebt ook nog oren. Kun je met eenvoudige middelen op creatieve wijze je klasgenoten prikkelen om naar een moderne versie van een sprookje te luisteren? Durf je de uitdaging aan? Drie, twee, één, start!

• Samen met je klasgenoten herschrijf je een sprookje tot een luisterspel.

• Je maakt een scenario dat alle elementen van een boeiend luisterspel bevat.

• Samen met je klasgenoten bereid je het luisterspel voor, zodat het voor de klas kan worden uitgevoerd.

De gouden vogel

GENIETEND EN KRITISCH LUISTEREN

Je kunt de kenmerken van een boeiend luisterspel herkennen. Je kunt de inhoud van een luisterspel weergeven. Je kunt uitleggen wat een woordspeling is.

1.1 SPROOKJES, OUDERWETS OF MODERN?

A Welke sprookjes ken je?

B Lees de tekst.

©VANIN

In vroeger tijden gebruikten de mensen hun fantasie om elementen uit het leven van elke dag te verklaren of om bepaalde boodschappen door te geven aan de volgende generatie. Vooral in de middeleeuwen ontstonden heel wat sprookjes. In elk verhaal namen normen en waarden een

De Italiaanse schrijver Giambattista Basile (1575-1632) zette als een van de eersten ongeveer vijftig sprookjes op papier. Zijn bekendste verhaal is Belle en het beest. Zijn andere sprookjes zullen ook een belletje doen rinkelen: Petrosinella of Rapunsel en Het sprookje van de reus of Tafeltje-dek-je.

Tijdens hun speurtocht ontvingen ze van een vos enkele tips, maar ze luisterden niet. De jongste zoon deed dat wel. Hij overwon daardoor heel wat moeilijkheden, waardoor hij een gouden paard, de gouden vogel en een jonkvrouw in zijn bezit kreeg. Hij redde zelfs zijn twee broers, maar zij gooiden hem als stank voor dank in een diepe put en namen de gouden dieren en de vrouw mee naar het paleis. Gelukkig redde de vos de jongste zoon. De ontvoerde jonkvrouw vertelde de oude koning de ware toedracht. De koning liet zijn twee oudste zonen terechtstellen en hij benoemde de jongste tot erfgenaam.

In Frankrijk (1621-1695) schreef Jean de La Fontaine vele fabels of verhalen over dieren die menselijke eigenschappen vertoonden. Bekende fabels zijn De raaf en de vos en De haas en de schildpad. Een tijd- en landgenoot van deze fabelverteller is Charles Perrault (1628-1703). Hem ken je van het boek De sprookjes van Moeder de Gans. Uit dat boek hoorde je ooit wel de verhalen over Roodkapje, Klein Duimpje, Doornroosje, Assepoester …

In Duitsland verzamelden twee taalgeleerden, die ook broers van elkaar waren, in het begin van de negentiende eeuw sagen en sprookjes. Deze gebroeders Grimm schreven ongeveer tweehonderd verhalen zo getrouw mogelijk neer. Hun bundel kreeg de naam Kinder- und Hausmärchen (Kinder- en huishoudelijke verhalen). Telkens valt op hoe elk sprookje een les bevat. ‘Wie niet luistert, moet maar voelen’ en ‘het goede overwint het kwaad’ waren de belangrijkste. Van de gebroeders Grimm kennen we de sprookjes Sneeuwwitje, Hans en Grietje, Kikkerkoning, De Bremer Stadsmuzikanten en Repelsteeltje.

Ook het sprookje De Gouden Vogel is van hen. Een koning met drie zonen is de hoofdrolspeler. Hij had een prachtig park achter zijn kasteel. Daar stond een boom in, die gouden appels droeg. Wanneer de appels rijp waren, werden ze geteld. Maar de volgende morgen ontbrak er één. Men meldde het de koning. Hij gaf het bevel om voortaan elke nacht de wacht onder de boom te houden. De jongste zoon ontdekte dat een gouden vogel de appels stal. Toch kregen de twee oudste zonen de opdracht om de dief te volgen.

Een speciale vermelding verdient Hans Christian Andersen (1805-1875). Hij gebruikte namelijk zijn fantasie om sprookjes te schrijven. Zo vertelt het sprookje Het lelijke eendje onrechtstreeks over het leven van Andersen. Dat begon ongelukkig in een arm gezin, maar hij werd later een beroemde schrijver. Bekende sprookjes van Andersen zijn De prinses op de erwt, De kleine zeemeermin, Het meisje met de zwavelstokjes, De nieuwe kleren van de keizer en De Chinese nachtegaal.

©VANIN

Uit de Arabische cultuur stammen de vertellingen van Duizend-en-één-nacht. Sommige van deze verhalen zijn ouder dan de christelijke jaartelling. Andere stammen uit de middeleeuwen. De bekendste sprookjes zijn Ali Baba en de veertig rovers, Aladin en de wonderlamp en Sindbad de zeeman.

C Los de vragen op.

1 Zoek de betekenis van de onderstaande woorden in een (online) woordenboek op.

- de norm:

- circuleren:

- de essentie:

- een sage:

2 Waaruit ontstaan sprookjes?

3 Waarom werden ze verteld?

4 Duid in de tekst de samenvatting van het sprookje De gouden vogel aan.

BIOGRAFIE

Het Geluidshuis

Wat? produc tiehuis van hoorspelen en audioverhalen

Opgericht in 2004

Gevestigd in Antwerpen

Bekende medewerkers Jeroen Van Dyck, Bart De Pauw, Adriaan Van den Hoof, Dirk Van Dijck, Warre Borgmans, Koen De Graeve, An Miller, Nathalie Meskens …

Bekende hoorspelen De wilde zwanen, De nachtegaal, De vlo en de professor, De storm, De zevenmijlslaarzen, De rattenvanger …

Meer info? w ww.hetgeluidshuis.be

D Luister naar het eerste fragment uit De gouden vogel.

E Beantwoord de vragen.

1 Wat is er met de noordelijke en de zuidelijke gebieden gebeurd?

2 Waar is de koningin naartoe?

3 De verteller start het sprookje driemaal opnieuw.

Hoe omschrijft hij telkens de koning?

4 De koning liet de gouden boom verplaatsen.

a Naar waar?

©VANIN

b Waarom?

5 Welke woordspeling hoorde je in de naam van Prins Tabil?

Een woordspeling is het wisselen of combineren van de betekenissen van twee of meer woorden.

6 Welk vak studeerde de jonge prins?

7 Hoe kijkt de vader naar de wetenschappelijke experimenten van zijn zoon?

F Luister naar het tweede fragment uit De gouden vogel. Beantwoord de vragen.

1 Wat overweegt Tabil te worden?

2 Wat kan Tabil niet in vergelijking met zijn broers?

3 Wie neemt de taak van de secretaris over?

4 Wie neemt de taak van de tuinman over?

5 Waarom zijn de twee broers bij de antiquair?

6 Wie steelt de appels?

G Even nadenken over de twee fragmenten.

1 Wie gidst ons door het verhaal?

2 Wat maakt het boeiend om naar de verschillende personages te luisteren?

3 Hoe stimuleren de makers onze fantasie?

4 Wat voegen de makers extra toe aan het verhaal?

H Zowel in fragment 1 als in fragment 2 van De gouden vogel speelt humor een belangrijke rol. Verklaar de onderstaande (taal)situaties.

1 De kamerheer zelf is een vat vol tegenstrijdigheden. Op welke toon brengt hij droevig nieuws over? Verklaar.

2 De cipier vervangt de poortwachter. Dat leidt tot een misverstand. Nochtans doet hij zijn job. Verklaar.

3 Welke woordspelingen zitten er in de naam van Prins Tagram en Prins Tamatic?

BIOGRAFIE

Gebroeders Jacob en Wilhelm Grimm

Geboortejaren 1785 en 1786

Beroep taalkundigen

Woonplaats Göttingen en Berlijn (Duitsland)

Andere boeken Deutsches Wörterbuch (= Duits woordenboek)

1.2 HOE WORDT EEN LUISTERSPEL GEMAAKT?

A Je kijkt naar een fragment uit Koppen over de terugkeer van het luister- of hoorspel.

B Noteer de juiste betekenis bij het woord.

Kies uit: bestanddelen – herleving – gebrekkig praten of verwarren – uitwerking –verloop, gang van hetgeen is voortgebracht

- effect:

- haspelen:

- productieproces:

- ingrediënten:

- revival:

C Beantwoord de vragen.

1 Wat spreekt volwassenen in het luisterspel aan?

2 Wat spreekt kinderen in het luisterspel aan?

3 Welke bekende sprookjesschrijvers worden vermeld?

4 Wat zijn de belangrijkste ingrediënten van een luisterspel? Vul het lijstje aan.

- dramatisch

- live uitgevoerd

- veel toneelacteurs

- speciale

- live

5 Waar halen de makers de geluidseffecten?

6 Wat doen de makers van het hoorspel met de selder? Met welk effect?

7 Wat leerde Ronny Delwiche van hoorspelen?

8 Wat is volgens hem een goed luisterspel?

9 Hoeveel kost het productieproces van één luisterspel?

10 Ver tel in je eigen woorden wat Gène Bervoets zo zalig aan het inspreken van de verschillende personages vindt.

Besluit

Een luisterspel of een hoorspel is een met behulp van stemmen en geluiden gedramatiseerd verhaal. Het ontstond als een op de radio uitgezonden toneelstuk waarbij je alleen stemmen en geluiden hoorde en geen beeld zag.

11 Ga op zoek naar een origineel, minder bekend sprookje. Duik onder in Duizend-en-één-nacht of Het sprookjesboek van Moeder de Gans.

12 Lees het sprookje en plaats daarna op je blog een korte samenvatting. Vat in je eigen woorden in een tiental zinnen de belangrijkste verhaallijn samen. (Zie ook de korte samenvatting van De gouden vogel in het begin van deze uitdaging.)

©VANIN

Verleiden op de kist

LEZEN EN SCHRIJVEN

Je kunt een boeiende dialoog herkennen.

Je kunt uitleggen wat een thema is.

Je kunt minstens vier universele thema’s opsommen.

A Lees de onderstaande informatie.

In Engeland vochten twee families letterlijk om het koningschap. Dat gebeurde in de periode 1455-1485. Het doet je misschien denken aan Game of Thrones. Alleen handelden hier niet zeven families, maar slechts twee: de Lancasters en de Yorks. De eerste familie droeg in het wapenschild een rode roos. Bij het huis York sierde een witte roos de vlag. Daarom noemen we deze oorlog de Rozenoorlog.

William Shakespeare schreef over deze bloedige strijd verschillende toneelstukken. Ze worden ook weleens de koningsdrama’s genoemd. Hoewel hij een goed beeld van deze voor Engeland rampzalige tijd gaf, nam hij het niet altijd even nauw met de historische werkelijkheid. Zijn bekendste stuk kreeg de titel Richard III. Daarin schilderde Shakespeare Richard af als een vreselijke schurk, die onder andere zijn neefjes vermoordde, maar het is heel goed mogelijk dat het zijn opvolger Hendrik Tudor was.

In het toneelstuk van Shakespeare wilde Richard altijd al koning worden. Uit onderzoek bleek dat dat niet klopte. Zo bleef Richard altijd trouw aan zijn oudere broer, de koning. Daarnaast was hij ijverig bezig met zijn carrière als bestuurder van het noorden van Engeland.

Een van de opmerkelijkste scènes uit het toneelstuk is die waarin Richard III tijdens een begrafenis de weduwe ten huwelijk vraagt. De vrouw rouwt nog om haar man. Toch durft Richard III het aan om haar te verleiden. Richard had haar man tijdens een veldslag gedood. Hij was namelijk een concurrent voor de troon van zijn broer. Lady Anne spuugt letterlijk al haar gal richting de hinkepoot en bultenaar Richard. Het is een briljante dialoog.

©VANIN

Afschilderen: met woorden iemand of iets beschrijven, vaak in een negatieve context. Vervoeging: hij schilderde af, heeft afgeschilderd

Gal: een bitter vocht dat door de lever wordt afgescheiden. De afgeleide uitdrukking zijn gal spuwen (of zijn gal uitspuwen) betekent: zijn boosheid uiten.

BIOGRAFIE

William Shakespeare

Geboortedatum 23 april 1564 (vermoedelijk)

Sterfdatum 23 april 1616 (vermoedelijk)

Beroep toneelschrijver, dichter en acteur Woonplaats Stratford-upon-Avon, Londen (Engeland)

Toneelstukken Romeo en Julia, Hamlet, Othello, King Lear, De Storm …

Meer info? nl.wikipedia.org/wiki/William_Shakespeare

B Lees de onderstaande dialoog. Los daarna de vragen op.

Richard Hij is in goed gezelschap toch – daarboven.

Anne Ja, in een hemel waar jij nooit zult komen.

Richard Laat hem dank baar zijn dat ik hem hielp. Hij zal zich daar meer thuis voelen dan hier.

Anne Jij kunt je enkel in de hel thuis voelen.

Richard En nóg ergens – mag ik het hardop noemen?

Anne Een diepe kerker ?

Richard Uw slaapk amer.

Anne De k amer waar jij slaapt, kent geen rust.

Richard Zo is het. Tot ik bij u slaap, my lady.

Een kerker is een ondergrondse gevangenis.

1 Wat bedoelt Richard met: ‘Hij is in goed gezelschap daarboven'?

2 Wat bedoelt Anne met: ‘Je kunt je enkel in de hel thuis voelen’?

3 Wat doet Richard op het einde van dit fragment?

4 Waarom doet hij dat? Wat denk je?

©VANIN

C Bekijk het beeldfragment. Bespreek de vr agen klassikaal.

Het fragment wordt gebracht door de theatergezelschappen Toneelhuis en Olympique

Dramatique. Het is mee gebaseerd op Risjaar Modderfokker den Derde, van Tom Lanoye en Luk Perceval.

1 Vat samen wat je zag en hoorde.

2 Welke taal wordt er gebruikt?

3 Wat vind je van het taalgebruik?

4 Welke ac teurs/actrices herken je?

5 Hoe zijn ze gek leed?

6 Hoe stelde jij je Richard III en Lady Anne voor? Waarom?

7 Wanneer geloof je Risjaar en waardoor komt dat?

8 Waarom neemt Lady Anne de ring aan?

9 Hoe eindigt het fragment?

Toneelhuis

Wat? theatergezelschap verbonden aan een stad

Opgericht in 1998 (geboren uit een fusie tussen Konink lijke Nederlandse Schouwburg en de Blauwe Maandag Compagnie)

Waar? Antwerpen, Bourla Schouwburg

Wie? onder leiding van Guy Cassiers in samenwerking met theatermakers Lotte van den Berg, Wayn Traub en Benjamin Verdonck, theatercollectief Olympique Dramatique, choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui en Peter Missotten/De Filmfabriek

Toneelstukken De dingen die voorbijgaan, Grenzeloos, Zielzoekers …

Meer info? w ww.toneelhuis.be

BIOGRAFIE

Olympique Dramatique

Wat? Vlaams theatergezelschap

Opgericht in 1998

Waar? Antwerpen

Wie? Tom Dewispelaere, Ben Segers, Stijn Van Opstal en Geer t Van Rampelberg

©VANIN

Toneelstukken De geruchten, Titus Andronicus, Bij het kanaal naar links, Augustus ergens op de vlakte …

Meer info? https://nl-nl.facebook.com/OlympiqueDramatique/

Risjaar My lady, why do you forget de wet van de menslievendheid? Vergeld het kwaad with goodness en betaal een vloek with blessings.

Anna Schoft, die van God noch mens de wet erkent … Geen beest zo wreed of ’t kent een grein compassie.

Risjaar Ik ken er geen. At least, dus: I’m no beast.

Anna Miraculeus! De duivel spreekt de waard.

…

Anna Jij geeft het toe? God geve dan dat jij – jij wrattenzwijn – verdoemd wordt voor die daad. Hij rust waar jij nooit binnen raakt: de hemel.

Risjaar Ik hielp hem graag de hemelpoort passeren. Zijn plaats is in that place en niet bij ons.

Anna Jouw plaats is nergens – tenzij in de hel.

Risjaar Plus één plek meer – a place I dare not tell.

1 Welke twee talen mengt Tom Lanoye?

Anna Een onverlichte cel?

Risjaar Your bedroom, baby.

Anna (stilte) De plek waar jij je neerlegt, kent geen rust.

Risjaar Lady: Where we lie down, heerst de totale rust.

Anna Dat hoop ik .

Risjaar I know it. But – my dear, sweet Lady Anna – Om onze wrede war of words te staken and in more peaceful state of mind te raken: is not de aanstoker van ’t overlijden van Edward en zijn vader Koning Hendrik just as afkeurenswaardig als de beul?

Anna Jij bent de oorzaak en de beul.

Risjaar The butcher and the reason, baby, is: your beauty. Your beauty die mij in mijn dromen smeekte, de dood van heel de aardkloot te beramen, voor één uur life en liefde aan uw boezem.

2 Welk gevoel geeft dat? Wat wil Tom Lanoye daarmee bereiken?

Lees eerst de dialogen uit de door Tom Lanoye bewerkte versie. Los daarna de vr agen op.

3 Zet de volgende zin om in correct Nederlands: ‘Vergeld het kwaad with goodness en betaal een vloek with blessings.’

4 Wat is volgens Richard III de reden dat hij de man van Anna vermoordde?

5 Wat vind je van zijn antwoord? Klopt dat? Mag dat?

6 Wat is het eigenlijke thema of onderwerp van Richard III? Omcirkel het juiste antwoord. liefde – oorlog – macht – geld – vriendschap – heldendom – haat

7 Oefen met je buur de dialoog van Tom Lanoye in. Speel om beurten Anna en Risjaar. Lees Anna met je bitterste stem voor. Probeer Risjaar met je zoetste stem.

BIOGRAFIE

Tom Lanoye

Geboortedatum 27 augustus 1958

Beroep romanschrijver, dichter, scenarist en theaterauteur

Woonplaats Antwerpen

Andere boeken Sprakeloos, Kartonnen dozen, Het goddelijke monster, Zuivering …

Prijzen Constantijn Huygensprijs voor zijn hele oeuvre (2013), verschillende andere prijzen

Meer info? w ww.lanoye.be

E Kijk naar het promotiefilmpje dat Het Geluidshuis maakte voor hun ‘heerlijk hoorspel’ nummer elf: De Storm.

1 Welke drie bekende Vlamingen uit de kunstwereld spelen jurylid?

2 Wat is hun eerste mening over het luisterspel? Geef een voorbeeld.

3 De Storm is geen sprookje. Het is een toneelstuk. Wie schreef het?

4 Na welke vraag veranderen de juryleden hun mening?

Ontdek je stem

EXPRESSIEF SPREKEN

A Oefen de onderstaande woorden met een kurk tussen de tanden. Doe het nadien nog een keer zonder kurk. W at merk je?

tippe tappe tippe tappe tip tap top

tippetip tippetip tippetiptiptip

tippetiptiptip tappetaptaptap

toppetoptoptop

kipperde kopperde kap kap

pamperdepimperdepomperdepamp

pamapamapa pemepempe pimipimpi

tammeramtamtam

temmeremtemtem timmerimtimtim

piepende poppen

pikkende kippen

potten en pannen

banden binden

boete doen op boetedag

bovenste beste

pannenkoeken bakken

binnenstebuiten

bokkenpoten

B Van je ler aar krijg je een eerste zin. De rest moet je ter plekke verzinnen. Probeer je verhaal met een goed einde af te sluiten.

C Welke emoties ken je? Noteer ze.

D Voer de volgende expressieve opdrachten uit volgens de instructies v an je leraar.

- gekke stemmen opzetten

- situaties uitbeelden

- geluid en beeld combineren

E Luister naar de gedichten van Paul v an Ostaijen. Wat valt je op?

F Luister naar het gedicht Boem Paukeslag. Wat valt je nu op?

G Kies een van de drie gedichten. Lees het eerst in stilte. Noteer daarna met potlood in het gedicht bij bepaalde woorden hoe je het gaat voorlezen (bv: 'boem': luid/krachtig). Lees het gedicht voor.

H Maak je eigen rap. Volg de aanwijzingen v an de leraar. Wat leerde je uit de opdracht?

BOEM PAUKESLAG

daar ligt alles

weer razen violen celli bassen koperen triangel

trommels PAUKEN

PLAT

razen rennen razen rennen razen RENNEN

MARC GROET 'S MORGENS DE DINGEN

Dag ventje met de fiets op de vaas met de bloem ploem ploem

dag stoel naast de tafel dag brood op de tafel dag visserke-vis met de pijp en dag visserke-vis met de pet pet en pijp van het visserke-vis goeiendag

Daa-ag vis dag lieve vis dag klein visselijn mijn

drama in volle slag hoeren slangen werpen zich op eerlike mannen het gezin wankelt de fabriek wankelt de eer wankelt ligt er alle begrippen VALLEN

STOP ! HALT!

BIOGRAFIE

Paul van Ostaijen

Geboortedatum 22 februari 1896

Sterfdatum 18 maart 1928

Beroep dichter en schrijver

Woonplaats Antwerpen – Berlijn

Dichtbundels Music Hall, Bezette Stad …

Onder de maan schuift de lange rivier

Over de lange rivier schuift moede de maan

Onder de maan op de lange rivier schuift de kano naar zee

Langs het hoogriet

langs de laagwei

schuift de kano naar zee

schuift met de schuivende maan de kano naar zee

Zo zijn ze gezellen naar zee de kano de maan en de man

Waarom schuiven de maan en de man getweeën gedwee naar de zee

©VANIN

Meer info? http://literatuurlijn.nl/modernisme/ paul-van-ostaijen/

Schrijf niet zoals je spreekt

CREATIEF SCHRIJVEN

Je kunt een boeiende dialoog schrijven.

Je kunt de aanhalingstekens correct gebruiken.

Je kunt afwisseling in je werkwoorden brengen.

A Lees het fragment. Los daarna de vragen op.

‘Ik ben de tante die Jade nooit heeft gekend. Ik heb me lang stilgehouden.’

‘Die jas,’ hakkelde ik. ‘Is dat een familiejas?’

‘Hoe bedoel je?’

‘Een erfstuk dat doorgegeven wordt?’

‘Oei, ziet hij er zo oud uit? Dan ga ik hem terugbrengen. Dat zou toch niet mogen. Die jas is splinternieuw.’

‘Jade heeft dezelfde jas,’ zeg ik.

‘Zeg dat het niet waar is.’

‘Jawel, echt waar. Jade lijkt trouwens nogal op jou.’

‘Logisch toch, wij zijn familie. En wat een familie. Mijn zus Alice dacht alleen maar aan haar carrière als filmster en diva.’

Uit: Saskia De Coster, Dit is van mij

1 Welke personages komen aan het woord?

2 Welk beeld heb je van de tante?

3 Hoe wordt de dialoog op papier gezet?

4 Welke leestekens gebruikt de schrijfster om aan te tonen wat er gezegd wordt?

Besluit

Directe rede is de letterlijke weergave van iemands woorden met behulp van aanhalingstekens. In zinnen in de indirecte rede worden iemands woorden niet letterlijk, maar in een bijzin weergegeven. Er worden geen aanhalingstekens gebruikt.

BIOGRAFIE

Saskia De Coster

Geboortedatum 1976

Beroep schrijfster

Woonplaats Antwerpen

Andere boeken Wij en ik, Jeuk, Eeuwige roem, Vrije val, Held, Nachtouders

Meer info? https://uitgeverijprometheus.nl/auteurs/ saskia- de-coster/

B Zet de aanhalingstekens en de nodige leestekens op de juiste plaats.

1 Schat, kun jij je een beetje haasten! riep de man.

2 Wat zeg je? antwoordde de vrouw vanonder de douche.

3 De man zei tegen zichzelf Altijd hetzelfde.

4 Beer tje, ik kom er zo aan commandeerde de net aangeklede vrouw.

5 Willen we de honden meenemen vroeg de man zich luidop af.

6 Je weet toch dat onze gastvrouw allergisch is voor honden vulde de vrouw aan.

7 Alles hoor jij lachte de man.

8 De vrouw beaamde Dat je dat maar weet.

9 Kunnen we dan vertrekken vroeg de man.

10 Ik ben er k laar voor, als je dat maar weet reageerde zijn echtgenote enthousiast.

C Breng de aanhalingstekens en de nodige leestekens op een correcte manier aan.

©VANIN

Scoutsleider Jeffrey begon Zijn we er allemaal Hij werd onmiddellijk door Alida gecorrigeerd Je zou beter de namen afroepen, volgens de lijst, in volgorde Prima idee, ik heb hier de ledenlijst Zal ik starten Alida knikte. Doen, doen, doen riepen de jongste leden Ilias was de luidste Vlugger, want ik wil spelen Rustig, rustig, rustig maanden de leiders de jongens en meisjes aan Alida vroeg om stilte We kunnen pas starten, als we weten wie er is en wie niet Jeffrey knikte Hoe sneller jullie stil zijn, hoe sneller we aan de activiteiten kunnen beginnen

P. 210

P. 211

P. 210

P. 211

D Zet in de volgende oefening de indirecte rede in directe rede om. Noteer op een apart blad.

Voorbeeld: Toen zei hij tegen me dat hij me om half vier wilde zien. (indirecte rede) Toen zei hij tegen me: 'Ik wil je om half vier zien.' (directe rede)

1 Roodk apje riep boos dat de wolf haar had doen schrikken.

2 De wolf zei me dat ik het mooiste meisje in het bos was.

3 Ik stond aan grootmoeders deur en fluisterde dat ik heel wat lekkere dingen meegebracht had.

4 De wolf vroeg aan Roodkapje om de houthakker te vertellen dat de bloemen in het bos water nodig hadden.

5 Ik riep luid dat ik een lekkere maaltijd had genoten.

E Som zo veel mogelijk verschillende werkwoorden op.

F Herschrijf per twee het onderstaande verhaal in dialoogvorm. Verwerk de situatie tot een concreet gesprek w aarin drie personages aan het woord komen. Varieer je werkwoorden. Gebruik je verbeelding.

Ik zat op een terrasje met Sophie een koffie te drinken. Plots komt er een jongen langs. Ik herken hem niet onmiddellijk. Hij heeft een getrimd baardje, soepel lijf en is hip gekleed. Kortom, een jongen van een reclamebureau. Hij vraagt me om Jade niet meer te achtervolgen. Ze wordt er zenuwachtig van omdat ze met een project bezig is. Ik geloof hem niet. Plots zet Sophie zich recht. Ze zegt dat ze naar de kapper moet.

Uit: Saskia De Coster, Dit is van mij

‘Wat een lekkere cappuccino’, genoot Sophie hardop.

G Schrijf samen in stilte met je buur een dialoog. Om beurten schuiven jullie een wit blad naar elkaar toe. Telkens noteer je een reactie op de vorige zin in de directe rede. Probeer origineel te zijn en het gesprek nieuwe wegen te laten inslaan. Je krijgt van je leraar een zin als beginzin.

H W erk een dialoog tussen twee sprookjesfiguren uit. Laat hen over een actueel probleem pr aten. Plaats die dialoog op je blog. Tip: gebruik het sprookje uit je vorige blogopdracht.

Een modern kleedje

LEZEN EN SCHRIJVEN

Je kunt uit afbeeldingen de nodige informatie halen. Je kunt een personage of een verhaal aanpassen.

A Bestudeer aandachtig de onderstaande stripalbumcovers. Wat stel je v ast?

1 Welke stripfiguren herken je?

2 Welke verschillen merk je tussen de stripfiguren van Het eiland Amoras en Amoras?

3 Hoe verschillend is het hoofdpersonage op de twee andere covers gekleed?

B Sprookjes worden vandaag ook door de filmwereld in een modern kleedje gestoken. Bekijk het fragment en los daarna de vragen op.

1 Welk hoofddeksel draagt het hoofdpersonage?

2 Wie bezoekt het hoofdpersonage?

3 Wat brengt het hoofdpersonage mee?

4 Aan welk sprookje doet het fragment jou denken?

C Lees de onderstaande bespreking. Vul daarna het schema in.

Roodkapje: Een modern sprookje

In de moderne versie van het bekende sprookje van de gebroeders Grimm wordt het klassieke verhaal op eigentijdse wijze verteld. Suus Voorthuizen (Julia Akkermans) is een leuk, bijdehand meisje. Omdat Suus altijd een rood honkbalpetje draagt, wordt ze vaak 'Roodkapje' genoemd.

Ze volgt een opleiding tot kapster, maar stiekem droomt ze van een carrière als singer-songwriter. Samen met pianist Jasper de Jager (Beau Schneider) vormt ze het duo 'Roodkapje'. Als ze aan een talentenjacht in Amsterdam-Noord meedoen, stelen ze de show met een prachtig gezongen ballad. Als dan ook nog blijkt dat er twee scouts van 'The voice of Holland' in het publiek aanwezig zijn, zijn Suus en Jasper in de zevende hemel. Ze worden uitgenodigd om mee te doen aan de talentshow, maar dan vallen ze in de handen van een louche manager en loopt alles anders dan gepland.

Nederlandse film, genre: drama, duur: 70 minuten

Naar: www.moviemeter.nl

Bijdehand betekent dat iemand iets vlug begrijpt en snel reageert.

Louche wordt in de betekenis van onbetrouwbaar, duister of verdacht gebruikt.

Voorbeeld: Hij is bij louche zaken als namaakkledij betrokken.

oude versie

moderne versie

hoofddeksel

opleiding onbekend

motivatie van het personage

tegenspeler

koekjes brengen bij deelnemen aan een

medestander houthakker/jager

D Hoe kun je een sprookje in een modern kleedje steken?

E Steek enkele bekende figuren in een nieuw, modern of ander kleedje. Laat je verbeelding de vrije loop.

beroep kledij woonplaats

Sneeuwwitje Mars

Assepoester kaartjesknipper (trein)

Pinokkio onze school

Doornroosje oranje uniform

F Vul de volgende zinnen aan. Hoe moderner, hoe beter!

1 Sneeuwwitje wordt niet door een prins wakker gekust, maar door een

2 Assepoester verliest niet een glazen schoentje, maar

3 Assepoester komt niet in een koets naar het bal, maar wel met een

4 Pinokkio is geen houten marionet, maar een

5 Doornroosje wordt niet door een draak bewaakt, maar wel door een

G Maak van een sprookjesfiguur een moderne versie.

Beschrijf het personage in een tiental zinnen. Beantwoord de onderstaande vragen. Wie creatief is, mag altijd een tekening of een fotocollage (al of niet met Photoshop) maken en als illustratie gebruiken.

Ver werk je antwoorden op de onderstaande vragen tot een doorlopende tekst.

1 Welk beroep oefent het hoofdpersonage uit? Of is hij/zij al met pensioen?

2 Welke k ledij draagt het hoofdpersonage?

3 Welk k apsel draagt hij/zij?

4 Wat weten we over het verleden van het hoofdpersonage?

5 Wat wilt het hoofdpersonage nu bereiken?

6 Wat doet het hoofdpersonage met zijn/haar vrije tijd?

7 Waar woont het hoofdpersonage?

Een luisterspel

SPREKEN EN SCHRIJVEN

Je kunt met je klasgenoten een sprookje tot een boeiend luisterspel bewerken. Je kunt het luisterspel uitvoeren.

6.1 FANTASIESTORM

VOOR

Oriënteren

Je gaat met enkele klasgenoten van een sprookje een luisterspel maken. Je stopt het verhaal in een modern kleedje en je voegt er muziek en geluid aan toe om sfeer te scheppen.

Voorbereiden

1 Herlees het sprookje dat je eerder op je blog plaatste. Denk goed na over de verschillende mogelijkheden om er een modern luisterspel van te maken.

2 Maak groepjes op aanwijzingen van je leraar. Vertel welk sprookje je gekozen hebt. Schets ook de mogelijk heden die je ziet om er een boeiend luisterspel van te maken.

3 Beslis met je groepje welk sprookje het wordt.

4 Brainstorm over jullie sprookje. Hoe maak je er een boeiend luisterspel van? Welke geluiden gebruiken jullie? Hoe houd je daarmee de aandacht van de klas vast? (Vergeet niet dat je medeleerlingen tijdens het luisterspel met de rug naar je toe zitten.)

5 Beslis welke personages jullie houden. Zorg dat er voor elke leerling minstens één is. Noteer ze hieronder. Gebruik ook een verteller.

Personages

Verteller

©VANIN

P.

P. 204

TIJDENS

Uitvoeren

1 Maak een scenario en noteer de dialogen.

a Beslis welke verhaallijn jullie volgen.

b Verander het sprookje zodat het een modern kleedje krijgt.

c Kies de verschillende geluiden die jullie in het sprookje gaan verwerken.

d Schrijf samen het scenario en werk de dialogen uit.

e Maak afspraken wie voor welke geluiden zorgt.

2 Houd een eerste lezing. Oefen met de verschillende geluiden.

NA

Reflecteren

Bespreek het scenario met elkaar.

1 Is het voldoende uitgewerkt? Zijn alle dialogen netjes geformuleerd?

2 Komen alle personages voldoende aan bod?

3 Is het verhaal voor een luisteraar duidelijk te volgen?

4 Is het oorspronkelijke sprookje voldoende herkenbaar?

5 Zijn alle geluids- en muziekfragmenten beschikbaar en/of uitvoerbaar?

6 Heb je een goed einde voorzien?

6.2 HEERLIJK HOORSPEL VOOR

Oriënteren

Neem het scenario bij de hand en verdeel de rollen.

Voorbereiden

1 Denk na over je spreekopdracht. Gebruik de onderstaande vragen.

- Wie speel je?

- Wat weet je over die persoon?

- Hoe wil je overkomen?

- Met wie speel je?

- Hoe breng je je rol zo goed mogelijk?

- Welke taal past bij je personage? Hoe spreekt hij/zij?

- Welke stijl heeft je personage?

2 Oefen je tekst hardop in.

Tips

1 Oefen je rol eerst op je kamer, daarna voor een gezinslid of een vriend(in).

2 Geloof in jezelf; durven is de boodschap.

3 Gebruik gek ke stemmetjes indien nodig. Overdrijf zoveel mogelijk, wanneer het past bij je personage.

4 Praat met een zo natuurlijk mogelijke vertelstem die past bij je personage.

5 Leef je in je rol in.

6 Breng met je intonatie de gevoelens van je personage over. Klinken de zinnen die je uitspreekt wel ‘echt’, of lijken ze eerder ‘gemaakt’?

7 Je lichaamshouding is erg belangrijk om het gevoel van je personage over te brengen. Zorg dat je lichaamstaal en je intonatie bij je personage passen.

8 Zorg dat je voldoende luid spreekt.

9 Zorg dat je niet te snel praat.

10 Zorg dat je heel zuiver articuleert.

3 Repeteer minstens één keer met je groep. Oefen het luisterspel met de geluiden een aantal keren tot het een vlotte machine wordt.

4 Zorg dat je al het materiaal om geluiden te maken op de dag van de uitvoering bij hebt.

TIJDENS

Uitvoeren

1 Leg al het materiaal klaar.

2 Voer het luisterspel zo expressief mogelijk uit.

©VANIN

NA

Reflecteren

1 Controleer jouw optreden aan de hand van de vragenlijst.

Evaluatie

Hoe articuleerde ik?

Hoe was mijn intonatie?

Hoe was mijn stemvolume?

Hoe was mijn tempo?

Hoe gaf ik mijn personage kleur?

Hoe werden de geluiden gebruikt?

2 Beoordeel de volledige opdracht.

a Hoe werd jouw luisterspel onthaald?

b Kon het publiek het verhaal volgen?

c Welke personages vonden ze leuk? Waarom?

d Wat was de sterkte van jullie groepswerk?

©VANIN

e Waar ben je fier op?

f Wat zou je een volgende keer anders doen?

g Wat leerde je over de andere groepsleden?

Hebben en Zijn

GENIETEN VAN TAAL

Je kunt van een fragment uit een roman genieten.

Je kunt informatie uit een tekst halen.

Je kunt informatie uit een gesproken interview halen.

Je kunt creatief schrijven.

A Bekijk het fragment uit De afspr aak.

1 Wie is Dimitri Verhulst?

2 Welk idee werkte Dimitri Verhulst in zijn boek uit?

BIOGRAFIE

Dimitri Verhulst

Geboortedatum 2 oktober 1972

Beroep schrijver, dichter, columnist, redacteur, presentator

Woonplaats Poitou-Charentes, Frankrijk

Andere boeken De helaasheid der dingen, Godverdomse dagen op een godverdomse bol, De laatkomer, Bloedboek …

©VANIN

Prijzen Gouden Uil, Humo’s Gouden Bladwijzer en De Inktaap voor De helaasheid der dingen; Libris Literatuurprijs voor Godverdomse dagen op een godverdomse bol; Young Europeans Prize for Literature 2017 voor De laatkomer

Meer info? https://w ww.atlascontact.nl/auteur/dimitri-verhulst/

B Lees het fragment.

Vooraf: Maladot is in de tussenfase tussen leven en dood. Daar ontmoet hij allerlei lotgenoten die samen groepstherapieën volgen om het leven af te zweren. Ook zijn er individuele gesprekken met een raadselachtige Counselor, een soort psychiater die Maladot tot inzichten wil brengen over zijn verslaving aan het leven. Hieronder volgt een weergave van zo’n therapeutisch gesprek.

Gesprek met de Counselor.

‘Het is dan ook geen vrijwillige opname natuurlijk, eigenlijk bent u bij manier van spreken gewoon gecolloqueerd, hihi, dus ik begrijp dat er nog veel verzet broedt in dat kopje van u. Dat mag. Wij begrijpen dat. Maar misschien moet ik u even uitleggen hoe we hier werken en waaraan u zich allemaal kan verwachten… De eerste en voornaamste stap zal zijn dat u uw verslaving erkent.’

Malodot erkent zijn verslaving met graagte. ‘JA JA JA IK BEN VERSLAAFD AAN HET LEVEN!’

Het punt is dat hij verslaafd wil blijven. Hij houdt van het leven.

‘Houden van is een gevolg van zelfbegoocheling. Alle junks doen het. De goten liggen vol met mensen die houden van heroïne. Dat is wat ze zichzelf voorhouden. Uw probleem op dit ogenblik is nog altijd dat u ervan overtuigd bent dat het leven de norm is. Dat het volslagen normaal is. Zoals iemand die dagelijks vier glazen wijn drinkt en meent dat daar niets abnormaals aan is. Vier glaasjes, dat moet toch kunnen? Mijn werk lijdt er niet onder, ik ga mijn vrouw niet afrossen, ik zuip het geld voor de opvoeding van mijn kinderen niet naar het hoenderhok en eigenlijk zou ik perfect zonder kunnen. Ik heb het niet nodig, maar ik drink omdat ik het lekker vind. Dat soort quatsch dus…’

Hij was het alweer een beetje vergeten, maar Malodot heeft gesprekken met schele mensen altijd als bijzonder lastig ervaren. Ze kijken je aan en toch weer niet, er is een stevige brok lichaamstaal die daar verdwijnt.

‘Voor u werd geboren was u dood. Het is onbecijferbaar hoelang u reeds dood was eer u werd geboren. En kort daarna, nu dus, gaat u opnieuw dood. Het is de dood die de norm is, mijn vriend, niet leven. Ik kan dit herhalen tot ik blauw zie, maar uiteindelijk zal u het zelf zijn die dit inziet, en dan hebben we iets om op te bouwen.’

©VANIN

Hij heeft het zich altijd al afgevraagd, en dit is hét moment om het eindelijk te weten te komen: als zo’n exotrope1 broger met dat ene oog naar de kast kijkt, ziet hij dan zijn gesprekspartner door dat oog? Of ziet hij terzelfdertijd de gesprekspartner met het goede oog, en de kast met het afwijkende?

‘Cognitieve gedragstherapie is een belangrijk onderdeel van onze methode. Deze zal bestaan uit de klassieke socratische dialoog2, altijd gezellig vind ik.

Maar ook uit systematische desensitisatie. Die term zegt u wellicht niets, maar eigenlijk komt het gewoon hierop neer dat u wordt blootgesteld aan datgene waar u angst voor heeft. Dus iemand met een angst voor spinnen wordt in een volledig afgesloten kamer vol spinnen gezet. Dat klinkt uitermate leedvermakelijk, maar een overgrote meerderheid verliest hierdoor haar angst voor spinnen. Omdat ze de spin heeft leren kennen, ziet u. Irreële angst komt voort uit onwetendheid.’

‘Dus in feite zegt u dat ik af en toe dood moet. Om te oefenen als het ware.’

‘Zonder lichaam en zonder gedachten. Niets zal u zijn. U zal geen klank zijn, geen kleur, geen engel, geen uitverkorene in het Elysion, geen Ba Xian. Nog geen scheet zal u zijn. Precies wat u op een dag zal worden, daar komt niemand onderuit: niets, niets, niets. Dat zijn kleine sessietjes van een uur, verwaarloosbaar kort, maar toch helpen zij u in het proces om helemaal clean te worden.’

Malodot liegt dat hij niet bang is voor de dood. Eigenlijk heeft hij daar altijd al over gelogen, maar ooit geloofde hij zijn eigen kwakkels nog.

‘Zo hoort het ook. De angst voor het leven is veel relevanter. Dat heeft u vanochtend tijdens het ontbijt ongetwijfeld al mogen vaststellen.’

Hij verwenst het hert op de D315. Als hij terug kon keren om zijn leven te beteren. Hij werd jager.

Uit: Dimitri Verhulst, Hebben en Zijn

1 Exotropie = is een vorm van strabisme (scheelzien) waarbij één of beide ogen naar buiten draaien.

2 Socratische dialoog = het Socratische gesprek is een poging om door overleg een gemeenschappelijk antwoord te vinden op een belangrijke vraag.

C Wat betekenen de vetgedrukte woorden in de tekst? Zoek online op.

1 zelfbegoocheling

2 een broger

3 cognitief

4 therapie

5 leedvermaak

6 irreëel

D Beantwoord de vragen.

1 Wat betekent desensitisatie? Gebruik de tekst om het woord te verklaren.

2 Geef een voorbeeld van desensitisatie uit je eigen leefwereld.

3 Wat is de eerste stap in het aanpakken van een verslaving?

4 Wat zouden de volgende stappen in het behandelen van een verslaving kunnen zijn?

5 Wat vindt de Counselor quatsch aan het voorbeeld over alcoholverslaving dat hij zelf geeft?

6 Hoe omschrijft de Counselor de dood?

7 Hoe denk je dat Maladot is omgekomen? Tip: herlees de drie laatste zinnen.

E Schrijfstijl

1 Wie spreekt in het verhaal de zin ‘Malodot liegt dat hij niet bang is voor de dood’ uit?

2 In de hoeveelste persoon spreekt het personage (= je antwoord bij vraag 1) dan over zichzelf?

 Eerste persoon: ik

 Tweede persoon: jij

 Derde persoon: hij/zij

3 Schrijf zelf een voorbeeld neer waarbij je in een andere persoon over jezelf vertelt.

Illeïsme is een stijlfiguur waarbij de spreker of schrijver van een tekst naar zichzelf verwijst in de derde persoon in plaats van de eerste persoon.

Anders gezegd: wie gebruik maakt van een illeïsme noemt zichzelf niet ik of mij, maar gebruikt zijn naam of titel of een andere omschrijving (alsof het om iemand anders ging).

F Creatief schrijven

Verschillende volkeren dachten doorheen de tijd na over het leven van de dood. Ze creëerden via hun godsdienst heel wat verhalen over de dood. Denk bijvoorbeeld aan de Egyptenaren en/of de Oude Grieken. Zoek maar even op.

Welke wereld zou jij scheppen? Waar komen mensen na hun dood volgens jou terecht?

Woordweb

WOORDVERKLARING

Je kent de betekenis van de woorden uit deze uitdaging. Je kunt die woorden in de juiste context gebruiken.

A Duid de juiste betekenis van het vetgedrukte woord aan.

1 Om te slagen voor het vak lichamelijke opvoeding moet je minstens zes rondjes op de atletiek piste kunnen lopen zonder te stoppen. Dat is de norm.

 de tabel

 de maatstaf

 de quotering

 de straf

2 Het verhaal van De Vliegende Hollander waarin een spookschip nog altijd rond de Kaap de Goede Hoop vaart, is een sage. Wanneer je op Wikipedia doorklikt, kom je uit bij Bernard Fokke die ooit kapitein was op dat schip.

 een magisch sprookje

 een overgeleverd volksverhaal

 een alternatieve levensbeschrijving

 een verhaal over goden

3 Wie denkt een examen Nederlands te kunnen oplossen zonder de woordenschat goed uit het hoofd te leren, doet aan zelfbegoocheling

 zichzelf voor de gek houden

 zichzelf uitdagen

 zichzelf belonen

 zichzelf geruststellen

4 De snor kent een revival bij heel wat jonge mannen. Mooi, of niet?

 een terugval

 een succes

 een herleving

 een stijging

5 Ik wilde net dit weekend in die hippe tent gaan eten en nu schilder je die af als ‘heel saai en lelijk’.

 met verf en borstel een kamer kleuren

 met verveling rondhangen

 met overtuiging afkijken

 met woorden iets of iemand beschrijven

Op kun je verder oefenen.

B Noteer het correcte synoniem achter het woord. Kies uit: kenvermogen, onguur, kern, geneeswijze, rondgaan.

- stereotype - essentie:

- cognitie:

- louche:

- therapie:

C Kies het juiste woord uit de lijst van tien en geef het verhaal betekenis. leedvermaak – bijdehandse – irreëel – broger – effect – kerker – woordspelingen – gal

De koning liet zijn nar in de gooien. Hij was de opmerkingen van zijn speelse dienaar kotsbeu. De koning schilderde de opsluiting van de nar als een goede zaak af. ‘Het was een zeer flauwe ’, spuwde hij zijn tegen zijn vrouw. ‘Deze nar bracht me nooit aan het lachen. Zijn waren nooit geslaagd, want hij mislukte in het bedenken van dubbele betekenissen. Het was een belediging voor mijn cognitie en het had een negatief op mijn humeur.’ De koning besloot zijn tirade met een zucht: ‘Hij zal het daar goed hebben, in zijn donkere cel.’ De koningin wees hem op de aparte, niet realistische situatie waarin de voormalige clown van het hof nu verkeerde. ‘Zeer , liefste man’, sprak ze hem streng toe. ‘Ik hoop bovendien dat je niet te veel hebt, want het is niet zo fijn om zonder eten en drinken in de duisternis te verkeren.’

D Schrijf nu zelf een verhaal waarin je de volgende woorden correct verwerkt.

circuleren – essentie – productieproces – ingrediënten – louche

©VANIN

1 Een blog

A Om een blog te maken, gebruik je een blogsite.

Bijvoorbeeld:

- ww w.weebly.com

- ww w.blogger.com

- ww w.tumblr.com

- ww w.wordpress.org

- ww w.wix.com

- ww w.jimdo.com

Zoek op internet of op de blogpagina uitleg over hoe de blogpagina werkt. Je kunt zelf je blognaam, indeling, thema, lettertype … kiezen.

B Foto’s en (achtergrond)muziek in blogs

1 Gebruik eigen materiaal of materiaal dat niet beschermd is. Je mag geen werk van anderen gebruiken zonder hun toestemming. Vermeld altijd de bron als je materiaal gebruikt.

2 Gebruik hyperlinks als je naar een andere site wilt verwijzen.

3 Gebruik aanhalingstekens als je iemand citeert.

4 Voor gratis beelden kun je terecht op:

- openphoto.net: vermeld de naam van de maker.

- Wik ipedia: in principe zijn alle beelden op Wikipedia vrij van copyright.

- Google Afbeeldingen: klik op ‘geavanceerd zoeken’ en filter op gebruiksrechten.

- flickr.com: in het lijstje van Flickr kan je ‘All creative commons’ kiezen. Je mag die foto’s gebruiken, maar je moet de bron vermelden. Als je kiest voor ‘No known copyright restrictions’, krijg je de beelden die in het ‘public domain’ liggen en die je dus vrij mag gebruiken zonder naam of bronvermelding.

- pixabay.com

VADEMECUM ©VANIN

- pickjumbo.com

- negativespace.com

- stocksnap.io

- pexels.com

- shutterstock.com: in principe zijn alle beelden betalend. Er bestaat wel een proefversie waar in je een aantal foto’s gratis kan downloaden.

- unsplash.com

5 Voor gratis geluiden of muziek kun je werken met sites als:

- freesound.org

- soundcloud.com: vink bij het zoeken ‘search only for CC licensed tracks’ aan.

- be.elektrobel.org

- soundbible.com: vooral voor geluidseffecten

C Te onthouden als je een blog(tekst) maakt

Inhoud

1 Let op de leesbaarheid van je tekst:

- Vermijd afkortingen.

- Schrijf de namen van kranten en tijdschriften, titels van boeken, namen van films, tv- en radioprogramma’s cursief.

2 Gebruik zo weinig mogelijk extra accenten en tekens. Bv.: ! * ( Bwèk!

3 Schrijf je verhaal neer zoals je het zou vertellen aan iemand die je tegenkomt. Houd er rekening mee dat ook mensen die je niet kennen je blog kunnen lezen. Probeer hen te overtuigen om te blijven lezen.

4 Laat je emoties niet de overhand nemen. Bloggen als je heel erg kwaad of heel erg blij bent, is niet altijd een goed idee.

5 Houd je blog persoonlijk. Schrijf niet over anderen zonder hun toestemming.

Lay-out

1 Laat voldoende witruimte of werk met alinea’s.

2 Gebruik af en toe een vetgedrukt woord. Zo trek je de aandacht van scannende lezers.

3 Gebruik niet te veel kleur of te veel foto’s.

Afspraken

1 Stel eventueel regels voor je blog op: - Wees vriendelijk in je reacties. Gebruik geen negatieve taal.

2 Informatie op het internet zoeken

A Goede zoektermen

1 Vul geen te algemene termen in, dat levert te veel resultaten op.

2 Vul geen te lange termen in.

3 Vul enkel noodzakelijke woorden in.

4 Typ geen vraag, maar de inleiding van een antwoord.

5 Gebruik aanhalingstekens, dan krijg je de gezochte woorden precies in die combinatie.

6 Zet een + voor woorden die zeker moeten voorkomen.

7 Zet een * als je een woord niet weet.

B Betrouwbare bronnen

Meer betrouwbaar

- professionele website

- deskundige auteur

- feiten

- zonder spelfouten

- onlangs bijgewerkt

- geen of heel weinig reclame

C Nuttige taalsites

1 Spelling: w ww.woordenlijst.org

2 Betekenis: ww w.vandale.be ww w.synoniemen.net

Minder betrouwbaar

- amateuristische website

- willekeurige auteur/auteur niet vermeld

- meningen

- (veel) spelfouten

- lang geleden bijgewerkt

- (veel) reclame

3 Taalgebruik: https://www.vlaanderen.be/taaladvies

4 Algemeen: https://schrijfassistent.be/splash.php

©VANIN

3 Luisteren

VOOR

Oriënteren

1 Met welk doel luister/kijk je? (info zoeken, mening vormen, genieten …)

2 Welk teksttype/fragment verwacht je? Welke typische kenmerken heeft zulke tekst?

3 Wat is het onderwerp? Wat weet je er al over? Wat wil je er nog meer over weten?

4 Mag je het luister-/kijkfragment pauzeren?

5 Wat waren jouw werkpunten tijdens vorige luisteropdrachten?

6 Hoe denk je dat de leraar je zal beoordelen?

Voorbereiden

1 Welke vragen moet je beantwoorden? Begrijp je de vragen? Moet je naar de grote lijnen of naar details luisteren/kijken?

2 Hoeveel keer mag je luisteren/kijken? Mag je tijdens het luisteren/kijken noteren?

3 Lees de eventuele luister- en kijktips.

4 Spreek bij groepswerk een taakverdeling af.

TIJDENS Uitvoeren

1 Concentreer je.

2 Noteer de belangrijkste informatie met sleutelwoorden.

3 Haal de gevraagde informatie uit het fragment.

4 Vraag uitleg als iets onduidelijk is.

5 Wat vind je zelf van wat je hoort/ziet?

NA

Reflecteren

1 Heb je alles ingevuld? Kun je nog iets aanvullen of verbeteren?

2 Heb je je goed voorbereid?

3 Wat waren je sterke en zwakke punten tijdens het luisteren/kijken?

4 Wat moet je bij een volgende luisteropdracht anders aanpakken?

4 Spreken VOOR

Oriënteren

1 Met welk doel spreek je? (je mening geven, een presentatie geven …)

2 Welk teksttype kies je? Welke typische kenmerken heeft zulke tekst?

3 Wat is het onderwerp? Wat weet je er al over?

Wat moet je nog opzoeken om te kunnen spreken?

4 Voor wie spreek je (= ontvanger)? Gebruik je formele of informele taal?

5 Wat waren jouw werkpunten tijdens vorige spreekopdrachten?

6 Hoe denk je dat de leraar je zal beoordelen?

Voorbereiden

1 Oefen je tekst enkele keren in, zodat je vlot kunt vertellen.

2 Als je een spreekopdracht met een presentatie geeft, besteed dan aandacht aan de volgende zaken.

a Bepaal hoe je de presentatie meebrengt. (op USB-stick, via het internet …)

b Controleer of de computer en de beamer werken.

c Controleer of je presentatie op de computer draait.

d Controleer of het beeld- of geluidsfragment afspeelt.

e Controleer of je presentatie goed zichtbaar is.

TIJDENS

Uitvoeren

Let als je spreekt op:

Houding

1 Houd oogcontact met de hele klas.

2 Zorg voor passende gelaatsuitdrukkingen.

3 Sta flink rechtop.

4 Beweeg vlot.

5 Kijk niet voortdurend naar de slides als je een presentatie geeft.

Taal

1 Spreek in volzinnen.

2 Spreek standaardtaal.

©VANIN

3 Ar ticuleer goed.

4 Let op je intonatie.

5 Spreek niet te luid of te stil.

Als je een spreekopdracht geeft met een presentatie:

6 Geef extra info bij de slides.

7 Let op de timing.

NA

Reflecteren

1 Beoordeel jezelf: wat waren je sterke en je zwakke punten?

2 Wat moet je bij een volgende spreekopdracht anders aanpakken (= werkpunt)?

5 Gesprekken voeren/argumenteren

Oriënteren

Bekijk en lees punt 4: ‘Spreken’.

Voorbereiden

1 Wanneer neem je het woord?

2 Hoe ga je in op wat de andere zegt?

3 Hoe formuleer je een boodschap?

4 Welke mening heb je?

5 Wie wil je overtuigen?

6 Welke argumenten gebruik je?

Uitvoeren

Spreken

1 Denk goed na over wat je wilt zeggen en hoe je het formuleert.

2 Vraag op gepaste wijze het woord.

3 Vraag door als je iets niet begrijpt.

4 Blijf bij het onderwerp van het gesprek.

5 Gebruik standaardtaal.

6 Luister actief.

Inhoud

1 Feiten zijn de beste argumenten. Daarmee overtuig je de ander.

a Geef voorbeelden

Het autoverkeer in Vlaanderen is een probleem.

Ik denk bijvoorbeeld aan de dagelijkse files rond Antwerpen en Brussel.

b Maak een vergelijking met een gelijkaardige situatie.

Het openbaar vervoer in Vlaanderen is een probleem. De NMBS bereikt afgelegen gebieden niet.

c Vermeld oorzaak en gevolg

De oorzaak van het verkeersprobleem is een teveel aan auto’s.

Heel wat gezinnen hebben er twee of drie. Daarom schuiven we elk in onze auto op de snelweg aan.

d Geef cijfers en/of statistieken of verwijs naar wetenschappelijk onderzoek.

Op 1 augustus waren er in België 5 712 061 personenwagens. Dat is een stijging met 1,6 procent in een jaar tijd.

2 Ver tel vanuit jezelf.

a Gebruik een persoonlijke ervaring.

Op een zebrapad heb je voorrang, maar toch moet je nog goed uitkijken.

Ik werd vorige week bijna aangereden op een zebrapad.

b Laat jouw persoonlijke gevoel meespelen.

Ik voel me niet veilig bij de toename van al die auto’s.

Enerzijds is het steeds gevaarlijker op straat, anderzijds neemt de luchtvervuiling toe.

c Vermijd veralgemeningen.

Zeg bijvoorbeeld niet: ‘Alle autobestuurders zijn egoïsten. Ze denken alleen aan hun persoonlijke comfort.’

Formulering

1 Gebruik een ik-boodschap waarin je begrip voor jouw boodschap vraagt. Kwets of veroordeel de ander niet.

Reflecteren

1 Hoe verliep het gesprek?

2 Kon iedere deelnemer zijn standpunt geven?

3 Welke argumenten werden er gebruikt?

4 Hoe formuleerde jij je argumenten?

5 Hoe vaak gebruikte jij een ik-boodschap?

6 t doe je beter anders bij een volgend groepsgesprek?

6 Lezen VOOR

Oriënteren

1 Bekijk de titel, tussentitels en afbeeldingen.

2 Wat is het onderwerp?

3 Wat weet je er al over?

4 Wat wil je er nog over te weten komen?

5 Welk doel heeft de tekst? (informeren, overtuigen, ontspannen of ontroeren)

6 Wat waren jouw werkpunten tijdens vorige leesopdrachten?

7 Hoe denk je dat de leraar je zal beoordelen?

Voorbereiden

1 Zoek de inleiding, het midden en het slot.

2 Welke vragen moet je beantwoorden?

3 Begrijp je de vragen?

4 Moet je naar de grote lijnen of naar details zoeken?

5 Spreek bij groepswerk een taakverdeling af.

TIJDENS Uitvoeren

1 Concentreer je.

2 Markeer de belangrijkste informatie/sleutelwoorden.

3 Bepaal de hoofdgedachte: wat vertelt de schrijver over het onderwerp?

4 Haal de gevraagde informatie uit de tekst.

5 Volg de volgende stappen als je een belangrijk woord niet begrijpt:

a Kijk naar de context: lees de zin voor en na het woord opnieuw.

b Kijk naar het woord: herken je stukjes van het woord?

c Bek ijk de afbeeldingen in de tekst.

d Zoek het woord op of vraag de betekenis aan iemand anders.

e Let op: woorden kunnen een letterlijke of een figuurlijke betekenis hebben! (Bv.: ‘Ik speel met je voeten’ heeft een letterlijke en een figuurlijke betekenis.)

6 Bevat de tekst vooral meningen of vooral feiten?

Reflecteren

1 Voerde je de opdracht zoals gevraagd uit? (antwoorden in zinnen of kernwoorden, markeren …)

2 Heb je alles ingevuld?

3 Kun je nog iets aanvullen of verbeteren?

4 Wat vond je van de tekst? Gaf de tekst de informatie die je wilde?

5 Wat waren je sterke en zwakke punten tijdens het lezen?

6 Wat moet je bij een volgende leesopdracht anders aanpakken?

©VANIN

7 Schematiseren

Oriënteren - Voorbereiden

Bekijk en lees de tekst aan de hand van punt 6: ‘Lezen’.

Uitvoeren

1 Noteer de hoofdgedachte per alinea.

a Markeer de signaalwoorden in de tekst.

b Duid per alinea de kernwoorden aan.

2 Bepaal de struc tuur van de tekst. Horen alle gemarkeerde signaalwoorden thuis in eenzelfde tekststructuur?

Of:

Bevatten bepaalde alinea’s signaalwoorden van een andere tekststructuur?

Soorten tekststructurenVerklaring Signaalwoorden chronologisch in volgorde van tijd informatie aanbrengen

eerst, dan, nadien, later, nu, daarna, de tweede stap … oorzaak-gevolg uitleggen waardoor iets komt en wat er dan gebeurt

omdat, daarom, want, doordat, daardoor, zodat, met als gevolg dat …

een probleem, een moeilijkheid, maar, daarom, als, dus … vergelijkend gelijkenissen en verschillen aanbrengen maar, daarentegen, hoewel, in tegenstelling tot … opsommend verschillende zaken na elkaar vertellen ten eerste, ten tweede, een ander, ook, het eerste punt …

probleem-oplossingde oplossing voor een probleem schetsen

3 Welk schema past bij de struc tuur? - een tijdlijnschema

oprichter

boek Wij zijn ons brein hoogleraar

©VANIN

8 Schrijven

VOOR

Oriënteren

1 Met welk doel schrijf je? (info delen, mening geven, anderen laten genieten …)

2 Welk teksttype kies je? Welke typische kenmerken heeft zulke tekst?

3 Wat is het onderwerp? Wat weet je er al over? Wat moet je nog opzoeken om je tekst te kunnen schrijven?

4 Voor wie schrijf je (= ontvanger)? Gebruik je formele of informele taal?

5 Wat waren jouw werkpunten tijdens vorige schrijfopdrachten?

6 Hoe denk je dat de leraar je zal beoordelen?

Voorbereiden

1 Stel een werkplanning en een timing op.

2 Spreek bij een groepswerk een taakverdeling af.

3 Verzamel al het nodige materiaal.

4 Zoek en selec teer informatie.

5 Typ bij voorkeur je tekst.

TIJDENS

Uitvoeren

Opmaak

1 Kies één goed leesbaar lettertype (bv. Arial, Verdana, Calibri).

2 Gebruik een gepaste lettergrootte (11 of 12).

3 Gebruik geen emoji’s of emoticons.

Indeling

1 Gebruik een aanspreking en een slotformule als je een e-mail schrijft.

2 Zorg voor een duidelijke structuur. (inleiding-midden-slot)

3 Verdeel je tekst in alinea’s.

4 Laat een witregel tussen de verschillende alinea’s.

Taal

1 Schrijf hoofdletters waar het moet.

2 Plaats de gepaste leestekens.

3 Schrijf korte zinnen. Een goede zin heeft een onderwerp en een persoonsvorm.

4 Kies voor een aantrekkelijk woordgebruik.

5 Zorg voor afwisseling in je woordkeuze.

6 Let op de correcte spelling van de werkwoorden.

7 Controleer je tekst op spelfouten. Gebruik de spellingcontrole van je tekstverwerkingsprogramma. Raadpleeg een (online) woordenboek indien nodig.

NA

Reflecteren

1 Lees je tekst hardop na.

2 Controleer of je alle tips toepaste. Pas je tekst indien nodig aan.

3 Beoordeel jezelf: wat waren je sterke en je zwakke punten?

4 Wat moet je bij een volgende schrijfopdracht anders aanpakken (= werkpunt)?

©VANIN

9 Een presentatie maken

Tijdens een presentatie let je op:

A Opmaak

1 Gebruik een goed leesbaar lettertype (bv. Verdana, Arial, Calibri).

2 Kies een leesbare lettergrootte (minstens 20).

3 Zorg dat de kleur van de tekst duidelijk tegen de achtergrondkleur afsteekt.

4 Gebruik niet te veel verschillende of felle kleuren.

5 Gebruik geen emoji’s of emoticons.

6 Beperk het aantal verschillende animaties.

7 Gebruik geen verschillende stijlen door elkaar.

8 Kies beeld- en/of geluidsmateriaal van goede kwaliteit.

9 Kies afbeeldingen die niet te groot of te klein zijn.

10 Plaats afbeeldingen goed tegenover de tekst.

B Inhoud

1 Gebruik duidelijke kernwoorden: goed gekozen zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden. Gebruik geen volzinnen.

2 Kies passend en juist beeldmateriaal:

- van goede k waliteit;

- niet te groot of te klein;

- goed tegenover de tekst geplaatst.

C Structuur

1 Zet op de eerste slide - de titel;

- een afbeelding als aandachtstrekker (daardoor weet je meteen waarover de presentatie gaat);

- de namen + klas van de makers van de presentatie.

2 Zet op de tweede slide - de inleiding (waarover gaat de presentatie?) + eventueel een zinvol beeld- of geluidfragment.

3 Zet op enkele slides - het midden;

- per inhoudelijk samenhangend blok (= per vraag) één slide

4 Zet op de voorlaatste slide - het slot: samenvatting;

- de bronvermelding.

5 Zet op de laatste slide - een dankwoord voor de toehoorders.

D Correcte spelling

10 Spelling van de werkwoorden

1 Hoe schrijf je een werkwoord in het heden?

het onderwerp = meervoud



de persoonsvorm = de infinitief

het onderwerp = enkelvoud



de persoonsvorm = stam + t

Uitgezonderd:

het onderwerp = ik = je of jij na de persoonsvorm



de persoonsvorm = stam

In een bevelzin gebruik je de stam

2 Hoe schrijf je een werkwoord in het verleden?

Klankvaste werkwoorden veranderen in het verleden niet van klank.

stam + de (enkelvoud) stam + den (meervoud)

stam + te (enkelvoud) stam + ten (meervoud)

Let op!

- Je schrijft een dubbele -d als de stam al op een -d eindigt.

- Je schrijft een dubbele -t als de stam al op een -t eindigt.

Klankveranderende werkwoorden veranderen in het verleden van klank.

Daarvoor bestaan geen regels. De juiste vervoeging van die werkwoorden kun je in een (online) woordenboek opzoeken.

Mijn vrienden helpen me met mijn taak.

Mijn vriend helpt me met mijn taak. Je vindt tennis vermoeiend.

Ik fiets naar school. Vind je lopen saai? Ik vind atletiek leuk.

Maak die taak tegen morgen. Antwoord met een volledige zin.

gooi + de = gooide

gooi + den = gooiden

blaf + te = blafte

blaf + ten = blaften

melden: meld + de = meldde

meld + den = meldden

pletten: plet + te = plette

plet + ten = pletten

lopen: liep - liepen

bewijzen: bewees - bewezen

3 Hoe schrijf je het voltooid deelwoord?

Bij klankvaste werkwoorden luister je naar de verleden tijd.

Hoor je een -t, dan eindigt het voltooid deelwoord op een -t

Hoor je een -d, dan eindigt het voltooid deelwoord op een -d.

Klankveranderende werkwoorden hebben een onregelmatig voltooid deelwoord. Daarvoor bestaan geen regels.

Het voltooid deelwoord van die werkwoorden kun je in een woordenboek opzoeken.

Bij veel klankveranderende werkwoorden eindigt het voltooid deelwoord op -en.

Het voltooid deelwoord begint meestal met het voorvoegsel ge-.

- Als de infinitief met het voorvoegsel ver-, be- of ont- begint, dan gebruik je het voorvoegsel ge- niet.

Bij scheidbare werkwoorden staat -ge tussen de scheidbare delen.

blafte De hond heeft geblaft

gooide Ik heb de bal gegooid.

zwemmen: gezwommen

lopen: gelopen

blijven: gebleven

Ik ben verrast. Hij heeft een drankje besteld. Je wordt daar vriendelijk ontvangen.

uitvinden: uitgevonden

afdrogen: afgedroogd

1 Je schrijft een hoofdletter bij het begin van een zin Bv.: Het regent al de hele dag.

Let op! - Je schrijft de hoofdletter aan het eerste volledige woord.

Bv.: ’t Regent al de hele dag.

- Je schrijft ook een hoofdletter bij het begin van een zin tussen aanhalingstekens.

Bv.: Ze zei: ‘Het regent al de hele dag.’

2 Je schrijft een hoofdletter bij eigennamen:

a namen van personen

bsamenstellingen met namen van personen als ze nog duidelijk aan de naam herinneren

Lore, Jens Verbeeck

de Nobelprijs

c namen van dieren Bobby, Flipper

d namen van plaatsen

België, Kortrijk, Oost-Vlaanderen, Ardennen, Alpen (Let op: niet als iets anders dan de plaatsnaam bedoeld wordt: goudakaas, moezelwijn)

e woorden die afgeleid zijn van een plaatsnaam

f namen van straten, gebouwen, monumenten, parken …

Belgisch, Amerikaans

Nieuwstraat, Antwerpen-Centraal, Vrijheidsbeeld, Citadelpark

g namen van talen Frans, Nederlands, Pools

h namen van namen van inwoners en volken Belgen, Fransen, Basken, Oost-Vlamingen, Brusselaars

i namen van feestdagen

Pasen, Kerstmis, Suikerfeest (Let op: niet bij samenstellingen: paasvakantie, kerstdagen)

jgebeurtenissen in de tijd de Eerste Wereldoorlog

k namen van merken en bedrijven Zara, Opel, Colruyt

l namen van tijdschriften, films, boeken, series …

m namen van instellingen, evenementen, verenigingen …

Flair, De Leeuwenkoning, Thuis

Sint-Trudo Ziekenhuis, Pukkelpop,

Leestekens

Je schrijft een punt op het einde van een mededelende zin of een bevelzin.

De kat ligt in de zetel te slapen Neem jullie boek .

Je schrijft een vraagteken op het einde van een vraag.

Je schrijft een uitroepteken op het einde van een uitroep of een bevel.

Je schrijft een dubbele punt

- voor een verklaring;

- voor een opsomming;

- als er een aanhaling volgt

Je schrijft een komma

- tussen de delen van een opsomming;

Welk boek heb je gelezen?

Was het maar waar! Houd daar nu mee op!

We mogen niet meer schaatsen op het ijs: het dooit.

Je vindt alles in de kringwinkel: kledij, meubelen, boeken en fietshelmen.

Lisan zei: ‘Ik kom straks.’

We fietsten door vier gemeenten: De Panne, Koksijde, Nieuwpoort en Middelkerke.

- voor maar en want;

- tussen twee persoonsvormen in dezelfde zin;

- tussen bijvoeglijke naamwoorden bij hetzelfde zelfstandig naamwoord;

- bij een aansprek ing.

Ik kom vandaag niet, maar overmorgen wel. Ik kom vandaag niet, want ik moet studeren. Omdat ik te vlug fietste, kon ik niet meer op tijd remmen.

Hij heeft een grote, kleurrijke tuin.

Neem eens een ander blad, Ellen. Brahim, je hebt dat goed beschreven. Komaan, Viktor, je kunt het.

©VANIN

Aanhalingstekens zet je voor en na een aanhaling (= letterlijk opschrijven wat iemand zegt of schrijft).

De zin eindigt met de aanhaling:

- begin de aanhaling met een hoofdletter;

- eindig de aanhaling met een eindleesteken (punt, vraagteken, uitroepteken);

- zet de aanhaling met leesteken tussen aanhalingstekens.

De zin begint met de aanhaling:

- begin de aanhaling met een hoofdletter;

- eindig de aangehaalde vraag of uitroep met een eindleesteken (vraagteken, uitroepteken)

- zet de aangehaalde vraag of uitroep met leesteken tussen aanhalingstekens.

- zet daarna een komma.

- Let op:

zet geen eindleesteken (punt) als de aanhaling een mededelende zin is.

Hij vertelde: ‘Morgen gebeurt het.’

Ze typt: ‘ Wanneer kom je naar huis?’

Damir riep: ‘Ik fiets je zo voorbij!’

‘ Wat wil je?’, vraagt de directeur. ‘Gelukkige verjaardag!’, riepen we.

©VANIN

‘Een prachtige dag’, zei de leraar.

Als je in een woord twee of drie opeenvolgende klinkers niet als één klank mag lezen, zet je een trema op de eerste letter van de nieuwe klank.

geïnteresseerd, tweeën

Je schrijft een koppelteken

- in samenstellingen waarbij de klinkers botsen;

- in plaats van een weggelaten woorddeel;

- in samenstellingen met een afkor ting, een losse letter of een cijfer;

- in samenstellingen en afleidingen van aardrijkskundige namen.

Je gebruikt een apostrof

- bij het meervoud en de bezitsvorm van woorden waarvan de laatste klank met één -a, -i, -o, -u of -y geschreven wordt;

- bij de bezitsvorm van eigennamen die eindigen op een sisklank (-s, -z of -x).

- op de plaats van weggelaten letters.

De meeste woorden uit het Frans behouden het accent op de letter -e.

foto - onderschrift, camera-instelling

land- en tuinbouw gps-toestel, 21-jarige, A3-blad, BMX-titel

Zuid-Europa, Noord-Koreaan, Sint-Pieters-Leeuw

twee auto’s papa’s verlanglijstje

Lies’ boek

Alex ’ balpen Inez ’ fiets ’t Regent, zo’n slecht weer

café première enquête

Let op: in het Nederlands schrijf je alleen -é op het einde van een woord.

defilé procedé

©VANIN

14 Zelfstandige naamwoorden

Je kunt de, het of een voor een zelfstandig naamwoord schrijven. De, het en een zijn lidwoorden.

Zelfstandige naamwoorden kunnen onzijdig (o), mannelijk (m) of vrouwelijk (v) zijn. Alle het-woorden zijn onzijdig. Alle de-woorden zijn ofwel mannelijk ofwel vrouwelijk.

Onzijdige woorden kun je vervangen door het

Mannelijke woorden kun je vervangen door hij. Vrouwelijke woorden kun je vervangen door zij (ze).

- een paddenstoel, de paddenstoel - een huis, het huis

Twijfel je of een zelfstandig naamwoord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is, zoek het dan in een (online) woordenboek op.

Bij een zelfstandig naamwoord kan een bijvoeglijk naamwoord staan. Een bijvoeglijk naamwoord geeft meer informatie over het zelfstandig naamwoord.

Let op!

Woordjes als: mijn, jouw, zijn, haar, ons, jullie, uw en hun zijn geen bijvoeglijke naamwoorden!

Het huis staat in een rustige buurt. Het staat in een rustige buurt.

De bakker test een nieuw recept. Hij test een nieuw recept. De computer is gecrasht. Hij is gecrasht.

De lerares geeft een moeilijke opdracht. Zij (ze) geeft een moeilijke opdracht. De afstandsbediening valt op de grond. Ze valt op de grond.

biefstuk (de; m) dun stuk vlees van de bovenbil dat gebakken of geroosterd wordt

het grote huis de koppige ezel mijn vrijgevige tante

Het meervoud van zelfstandige naamwoorden

Om het meervoud van zelfstandige naamwoorden te vormen, schrijf je -en of -s aan het enkelvoud.

paard - paarden kamer - kamers

tante - tantes cadeau - cadeaus

Twijfel je hoe het meervoud van een zelfstandig naamwoord gevormd wordt, zoek het dan in een (online) woordenboek op.

Soms moet je bij het meervoud van zelfstandige naamwoorden op -en een klinker enkel schrijven of een medeklinker verdubbelen

Bij sommige woorden in het meervoud die eindigen op -en verandert de medeklinker. De letter -f wordt een -v; de letter -s verandert in een -z.

tak - takken

straat - straten

duif - duiven vaas - vazen

Sommige meervouden eindigen op -eren.kinderen, eieren

Woorden waarvan de laatste klank met één

-a, -i, -o, -u en -y geschreven wordt, krijgen in het meervoud -’s.

cavia - cavia’s ski - ski’s auto - auto’s menu - menu’s baby - baby’s

Woorden die op -ie eindigen:

-ie wordt -ieën als de klemtoon op de ie ligt;

-ie wordt -iën (of soms ies) als de klemtoon niet op de -ie ligt.

knie - knieën

melodie - melodieën

bacterie - bacteriën

tralie - traliën - tralies

©VANIN

©VANIN

©VANIN