ឃាតកម្មរបស់ភក ិ ខុទេវេតត នារស
េលថ្ងងមួយ សពលរពះដ៏មានរពះភាគកំពុងយាងចង្រងកម តាមផលូវលំមួយសលើភគ នំ ជ ិ ឈកូដ
រាប់ ថ្ែរពះអងគឮ
ថ្រមកខាងសរោយខ្នងថា សគច! រពះអងគសគច! ដុង ើ ប ម ុករពះអងគឥឡូវសនះស ើ យ។
សពលរពះអងគងាករពះ ភ័ង្រកតសៅសរោយ, រពះពុ ទ្ទ្ ធ ែស រពះអងគ។
រពះពុ ទ្ព ធ ិ បាកសគចសចញអំពីផូវល លំសនាះឲ្យទាន់ សពលណា
សោយដុង ើ រម
ួចៗ រដិបរដុប។ ថ្ែជា
់ ពី សរោះផលូវលំសនាះ
រពះអងគ។ រពះសោ ិ ែបាញ់សចញអំពីមុខ្របួ
ខាលំងសនាះសធវើឲ្យខាទែបំថ្ែកែូចៗសៅប៉ះនឹ ងរពះបាទ្ យា៉ងខាលំងសធវឲ្ ើ យរបឡាក់
រពះសនរែសៅខាងសលើកព ំ ូ លភនំ រាប់ ថ្ែរពះពុ ទ្សធ
ើញមនុ
សមានក់
បងៀចីពរអ
ស ព.
ែថាគែបនតិច
ម។
.២៥៤៦, រែូវនឹងថ្ងងទ្ី២០/០១/២០០៣៕
មាែិោសរឿង
ម្ល ប់ចាប់ គុណធម្៌ រីមនុ
សរ
់ កុង ន សោកិយ
ឃាែកមមរប
០២
អារមភកថា.................................................០១
បកាកនុងដរពរែីកុង ន ទ្ឹក
០៣
របឡងសបកខ
អះអាងកមាលំងខាលំង
០៤
់ភិកខុសទ្វទ្ែត............................
ស
០១
មែ
ិ
ស....................០២
ុទ្រទ កថាបំភលឺទ្ឹកដី..................................០៣ ់ រក
ួងពុ ទ្ា ធ
០៥
ានដដរប
០៦
សរឿងកូរ
នបែឌិែយ០៦
០៧
យុ ទ្ា ធ ង្រ
០៨
សរឿងដ៏សខាលចផាដនជនជាែិថ្ខ្មរសរោម...១៥
០៩
ួនកំណាពយ.........................................១៩
មុរទ្ទ្ឹកសោះ...........................១២ តយួន
មាលប់ ថ្ខ្មរ...................១៣
នានិងវិទ្ាាង្រ
១០
ពុ ទ្ា ធ
១១
ជិែសពកសមើលមិនស
១២
វិចារែកថាោកយទ្ំនាយ......................២៩
.ត ................២២
ើញ.......................២៦
១៣ លិខ្ិែថ្ងលងអំែរគុែ..........................៣៥ ១៤
ិន៕
រវិនសយា មហា ររឹ ង-យន់
រពះសៅអធិោរវែតដរី ក
សរឿងខ្លី.....................................................៣៦
នធឹក
ថ្ដនសគ្នកថ្ដនទ្ឹក ចងៀរ
់ បានលអ
ឹកឥែចាប់ ។
ែរមិះ
សយាងសលើនីែសិ ចះសរោះាប ចងរកងវិធានទ្ូនាមនរបាប់ អនកសដើរខ្ុ
ចាប់ ចាប់ ោក់ សទា
មលប់ចាប់ គែ ុ ធម៌លអ
។
ងគម
អនកែូចអនកធំកុំសធវខ្ ើ ុ សកើែចាប់ ទ្មាលប់ ាប នាំមនុ
។
់ សៅអាននទមក មានលអា ន
នទចរូ អនកសរបើាមសែរចុនសទ ៅអស្ជើ ញរគូសពទ្យសមមះជីវកៈឲ្យមកថ្ងទាំរបួ
និពនធសោយរពះសក
់ ។ សពលទ្ែ
កំពុងរែ់ សគចខ្លួនយា៉ងរ ័
រពះបាទ្បានសធវឲ្ ើ យរពះាាតឈឺ ចក ុ ចាប់ យា៉ងខាលំង។ រពះពុ ទ្រធ តា
ថ្ងងចនទ៣សោច ថ្ខ្បុ
មបូរសៅ
ំ ណាងលអ ដុង ើ ដ ម ធ ៏ សំ នាះរែូវបានឃាំងជាប់ និងផ្ទទំងងមពីរដុសើ ទ្េែពី
ខាងសរោយរពះអងគ។ កមាលំងដុើងម ថ្ដលទ្ងគច ិ គ្នន
របួ
ើញងមមួយដុទ្ ើ ំ ំ ប៉ុនរសទ្ះ កំពុងរសមេលមករក
សសដើរសពពះរ
់
សនាត ុខ្ានត។
សោយ ថ្ក-អ៊ុក
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
អារព្ភកថា មព័នធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពុជាសរោម (
.ន.ខ្.ក.ក) ជាអងគោរសរៅរោាភិបាលមួយ
មិនរបោន់ និនានោរ នសយាបាយសលើគែបកសឬរកុមណាមួយសឡើយ គឺបសងើែ ក សឡើងសដើមបីរបមូលផតន ុំ វូ មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពុជាសរោមទាំងអ
់ ថ្ដលកំពុង
កនុងរពះោជាណាចរកកមពុជាទាំងសៅសរៅរបសទ្ សផសងៗកនុងាថប័នរប
ជនទាំងកនុងនិងសរៅរបសទ្
រពឹ ែប ិត រែ និ
សិែ-និ
សដើមបីអប់ រគ្ន ំ ន សៅវិញសៅមកនឹងជួយ
ំសឡងនិ
សដើមបីងាយរ
ួលដល់ ោរឧបែថមភ និងោរទ្ទ្ួលយកពី
សិែសចញផាយរបចាំឆមា
សោយាខាោរិយាល័យ
សិែថ្ខ្មរ កមពុជាសរោមរបចាំសៅរដា Alabama
មែនិ
រមួលបញ្ហា
។
នូវវបបធ៌ម អរិយធម៌ របដពែី ទ្ំសនេម ទ្មាលប់ ា ថ្ដល
កលវិទ្ាល័យនានា
់ ខ្លួន សធើឲ្ វ យចំសែះដឹងោន់ ថ្ែអភិវឌឍសៅមុខ្ឲ្យមានោរឯកភាព ាមគីភា គ ព
ភាែរភាព វឌឍនភាព ទាំងកនុងនិងសរៅរបសទ្ បបុរ
ិកាសៅតាម
សិែ-និ
មព័ន ធ
មែ
រដាអាសមរិកកនុងសគ្នលបំែងផសពវ ផាយ
នានិងទ្ិដភា ា ពសផសងៗ ដន
កមមភាពដ៏រ
់ រសវើក
សិែថ្ខ្មរកមពុជាសរោមបានបំសពញែសរេងមក។
សុ ភាសិរ ដរពជាទ្ីសគ្នចរដន ស
ចកតវី នា ិ
ែវរមឹគ
ជាទ្ីសគ្នចរដន
អាោ ងខែធម៌
ជាទ្ីសគ្នចរដន
ែវបកសី
ឯអមែធម៌ជាទ្ីសគ្នចរដនស
ចកតល ី អនិងអារកក់ ។
គណៈកម្មការព្ព្ឹតិប ត ព្ត និពនធនាយក —រពះសែជរពះគុែ សឺ ន សុជារិ
គណៈកម្មការររួរពិ និរយ —គែៈកមមោរ
មព័នធ
ការីកំ ុ ពយូទ័រ — រពះសែជរពះគុែ កក-អ៊ ុ ក
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពុជាសរោម
រាវរជាវដោយ —
មព័នធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពុជាសរោម
ថ្ចកជូនសោយឥែគិែដងល
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ទ្ំព័រសលខ្
០១
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
សមណនិ សសិតដែនែី កូសាង ំ ស៊ី ន
ោ
ការព្បឡងទបកខ
ែៈ ថ្ដលមាន កូាំង
សរើ
ពួ កនិ
ម
ុីន ដូចមានែសៅសនះ
១៩៥៤
ដល់ ២៨ថ្ខ្កុមភៈពនំ
សៅាោបាឡីរងសៅវែតាោវ័នសែ
សយាគនិង
ិ
សថ្ដលបរមុងរបឡង សដើមបីចល ូ
សរេនកនុង ឋានៈជា
ិ
សាតប់ សៅាោបាឡី
់ សរោមោរឧបែថមភរប
អែីែសៅហាវយសខ្ែតឃាលំង ដនពុ ទ្ា ធ
់ សោក ឡាំ-ឯម
ស ើ យជាអធិបែីរង
នបែឌិែយថ្ដនកូាំង
១.ដកសចញពី ឯការចា
ទ្ំព័រសលខ្
ងឃ សមរប
់ រពឹ ែតិបរែមិរែា
០២
ុីន តាមរប
បាឡីកមពុជា។
ួងពុ ទ្ា ធ
សរោម កូាំង
នបែឌិែយរងសៅកមពុជា
ុីន ថ្ប៉កខាង ែបូង ............។
ោររបឡងសនាះ ចាប់ តាំងពី សមា៉ង៨ដល់ សមា៉ង១១
សជា រកុងភនសំ ពញមានោរជួបជុរើ ពះ
ជាន់ ខ្ព
សិែ
ឲ្យតាំងរក
ញ្ហដបរែាោបាឡីរងថ្ដនដី
ោលពី ដងងទ្ី២៦
សលខ្
៣៨៥០ចុះដងងទ្ី២៥ កញ្ហដពនំ១៩៤៣ អនុញ្ហដែ
សម្ណៈទៅដែន កូសា ំងស៊ន ី (១) ោររបឡងសរជើ
សោក គូសវរែី រ ស ៊ សសែោ៉ល់
និង៣០នាទ្ី
ឯរពឹ កនិងសវោោងច
តាំងពី សមា៉ង១៥ដល់ សមា៉ង រកុម
ននិបាែមាន
មា
១៨ដងងខាងសលើសនាះ ភាពដូច សរេបសរេងែ
សៅសនះ ១—រពះញាែសោ
លយ ញាណ-ឈឹ ន
វែតលងាក អធិបែី។ ២—រពះរគូសាភ័ែ ឧណា ណ សោម
វែត
មាជិក។
៣—រពះបាឡាែ់ សឃា វែតាោវ័ន
ដសខ-នាង
រកខែ ិ ហ៊ុយ-អ៊ ូ ច
មាជិក។
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
៤—រពះមហា វិញ-ដគឿង (ជើន ួ ឧណា ណ សោម
បណា ត និ
) វែត
ថាច់ -ឯក
វែតាោវ័ន
លុះរ ួចោល់ ស ើ យ ចំនន ួ
សោកអធិបែីរង
មាជិក។
ទាំង៧អងគសនះ
សទ្េែសទ្
រង ដនពុ ទ្ា ធ
សមមះសទ្)។
នបែឌិែយ បានរបគល់ វញ្ហ ិ ដ ា
របឡងទាំង៥របសយាគ ោកល័ខ្យា៉ងជិែ
និទ្ ធ ឥែមានរសងគែ
ិ
សចំនន ួ ៤២រ ូប
លំោប់ សលខ្សរេង
របសគន
ូម ា
ឯម
ទ្មាលប់ រប
បងាាញរ ួចស ើ យ
ដោបដល់
លំោប់ ែមកឲ្យ
ិ
ូរែ,
សថ្របបាឡីសោែរបសយាគ,
អតាថធិបាយគ្នថា, ថ្ែងស នពវ នទា ត ំង៤របសយាគ ួរផ្ទទល់ មាែ់ សទ្,
រស
រកោ
រទាំងអ
់,
់ របឡងទាំង
ឹងបិទ្ សមមះាមីខ្លួនអនករបឡងយា៉ងជិែ
តាមប្ដ ែតិចាប់ , លុះ
ិ
ស
រស
ររ ួចោល់ ទាំង
់ ៤របសយាគ ស ើ យរកុមសមរបសយាគពិ និែយ
តាមកមាលំងរបាជាញរប ជាប់ សៅនឹងរកោ
់ ់
ិ
ស
ថ្ដល
រស
រ ួចស ើ យឲ្យពិ នុប ទ ូករ ួម
យា៉ងែិចរែឹម១១០ពិ នុ ទ សទ្ើបទ្ុកជាបានោរ។ លទធផល
ំសឡងនិ
រ
សិែ
ិ
រស
រោយនាម
សធាលក់ មិនអាចបិទ្
មាគម
ដនរក
ួងពុ ទ្ធ
ិកាវិទ្ាល័យ
ុីនថ្ដលមានសោក ឡាំ-
ត, វបបធម៌, អារយធម៌, រកាទ្ំសនេម ់ សខ្មរវងស ឲ្យរ
់ សៅរសវើកកនុងទ្ីចសងអែែ
ពវ ដងងសនះ, សនះជាអំសពើ ដរ៏ បស
ើររក
បានសោយករមកនុងសោក។ ូមជូន
ចកតីថ្ខ្ម រ, សធើវចំសណាទ្ ុទ្ថ្ធ ែ
ពវ
ជារបមុខ្សចះសរេបចំសធវោ ើ របែតុះបណា ត ល
សលខ្៤២ សទ្ើបសោកសមរបសយាគសបើកវិញ្ហដា រតាម
ែុ ជូនសៅ
នបែឌិែយ
ើរសយាបល់
នបែឌិែយរង និ ង
អកសរាង្រ
រមាប់ ខ្លួនតាំងពី សលខ្១ដល់
រស
រស
(
សខ្មរៈ ថ្ដនដីកូ ាំង
ក៏សបើកឱោ ថ្ដលអងគុយតាម
សៅសៅ
ចកតក ី ែ់ ស
មិនបាន
ូមអែ់ សទា
ថ្ដលរចកសរាមបិទ្
សៅសោកអធិបែីសមរបសយាគៗ
រពឹ ែប តិ រែ
សថ្ដលបានពិ នុគ ទ រួ
ដនពុ ទ្ា ធ
ឯកនុងទ្ីសនះ
បានជួបជុតា ើ មោល
បរិសចឆទ្ដូចខាងសលើរ ួចស ើ យ សទ្ើបសោកអធិបែី
ឥែមាន
ិ
រគប់ រាប់ ។
៧—រពះមហា ជាដអឿ វែតលងាកសលខា។
អ
សិែទាំង៤២រ ូប ថ្ដលបានចូល
ោយនាមកនុងប្ជី នឹងស
៦ —រពះមហា ដខម្រិន ទ វែតមហាមង្រនតី
របឡង
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ដល់ ោរជាប់ មានថ្ែចំនន ួ ២០រ ូប ដូចមានោរ
មាជិក។
សនាះ
សិែ-និ
របឡងទាំងសពលរពឹ ក-ោងច កនុងដងងដច ូ ខាងសលើ
មាជិក។
៥—រពះមហា
មែនិ
ពទ ាធុោរពរកនុងឱោ
ចូល
ពនំងច មី សំ ោះបងបអូនរ ួមជាែិអនកថ្ដនដីកូាំង ទាំងរពះ
ងឃ រគ
ថឲ្យបាន
ុខ្ចំសរើន
ុីន ពវ ៗ
ោល។ ួ
តីថ្ខ្មរអនកថ្ដនដីកា ូ ំង
រពះញាែសោ
ុីន!
លយ ញាែ-ឈឹ ន។
រាវរជាវសោយ ភិកុខ កក-អ៊ ុ ក ស៊នទរកថាបំភលឺេក ឹ ែី របស់ឯកឧតតម្ ថាច់ ទសដ្ឋា (ដងងទ្ី០៤/០៦/១៩៤៩ - ០៤/០៦/២០០៩) ទ្ំព័រសលខ្
០៣
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ស៊ នទ រកថារបស់ ឯកឧតត ម ថាច់ សសដ្ឋា កន ង ុ ពិ ធីប៊ណយរំលឹកខួបបាត់ បង់ទឹកែី កមព ជា ុ សរោមថថទី ០៤-០៦ឆ្នន២ ំ ០០៩
មុននិងសរោយ ថ្ដលអាណានិគមនិយមបាោំង
និងរបដពែី ថ្ខ្មរ
បាន
ដរពដផស។
ពុ ះថ្ចកបំថ្បកទ្ឹកដីថ្ខ្មរ បថ្ងវរឲ្យអាជាញធ
រអាណានិគមសវេែណាម សាកនាដកមមដថ្៏ ឈឺ ចាប់ ោប់ មិនអ ោង្រ
តនិងរពះ
ន
់ បានសកើែសឡើងចំសោះរបជា
ងឃថ្ខ្មរ ថ្ដលជាមាច
សពលរាករានត។
់ ទ្ឹកដី គ្នមន
ទ្ឹកថ្ភនកោលយជាមមឪ
ពុ ករោែ់ កន ូ ជីដន ូ រោែ់ សៅ បីតរោែ់ របពនធរគូ រោែ់
ិ
ស។
ជាសរេងោល់ ពនំ ចាប់ តាំងពី ពនំ២០០០ រ
សង្រងាគះ រំ
សោះសរគ្នះភ័យ បានោន់ ឮកងរំពងោ
សវែសរ៍
ូ ែមកសៅដងងសនះ សយើ ងខ្ញំជា ុ របជា
ជាែិថ្ខ្មរកំសែើ ែកមពុជាសរោម
ថ្ដលបានសកើែ
សៅសលើទ្ឹកដីរោលសៅសោយាច់ សនះ
ថ្រមកឈឺ ចាប់ ោយលំសោយ
ថ្រមកដសងាាយសៅរកជើនយ ួ ជួយ
រែូវរងោរបំផច លិ បំផ្ទលញយា៉ង
ថ្ែងថ្ែរបារពធ ពិធោ ី ន់ ទ្ក ុ ខ
និងមម និងនិ មនតរពះ
ងឃោប់ បាែចំនន ួ ១៩៤៩ អងគជានិចសច ដើមបី ថ្មតងនូវោរសាកាតយ អាល័យរ
សណាះ ចំ
សពញ
សោះមាែុភម ូ ិថ្ខ្មរដ៏បវរដនសយើ ង ថ្ដលបានបាែ់
ទ្ឹកដីកមពុជាសរោម ប៉ុថ្នតមិនថ្ដលមានចសមលើយអីវ
បងៀទាំងអយុ ែធ តិ ម៌ សោយារានដដដ៏ស្មកខ្វក់
សរៅពី ភាា
រប
ោប់
មលុែ គំោម សធើទា វ រ ុែ កមមនិង
មាលប់ បថ្នថមសឡើយ។ ោរែក់
បំផែ ុ សនាះ
គឺសៅសពលថ្ដលស
ណានិគមសវេែណាមចាប់ រពះ រពះឧបជាយ៍
លុែរនធែ់ចែ ិ ត
ើញអាជាញធរអា ងឃថ្ខ្មរថ្ដលជា
រពះសៅអធិោរ រពះព
រគូអាចារយ ឧបា
ក ឧបា
ុ
សូែ
ិោ ថ្ដលជាប្ដ វនត
ជាែិ ចា
់ អា ណានិ គមបាោំងនឹ ងបងាាញឲ្យ
គមន៍
អនតរជាែិបានដឹងឮនិ ងបានស
ើ ញយា៉ង
់ នវូ ទ្ុកសខ ាកសវទ្នា
យា៉ងឈឺ ចាប់ បំផែ ុ
ដនរបជាជាែិថ្ខ្មរ ថ្ដលកំពុងរ គ្នប
់ សៅសរោមោរ
ងកែ់ពីអាណានិគមសវេែណាម
ថ្មតងនូវោរដឹងគុែ
រពមទាំង
យា៉ងរជាលសរៅជាទ្ីបំ
ថ្ខ្មរោក់ សខានះ ប្ច ូលគុកសោយសធើទា វ រ ុែកមមដ៏
ផុែ ចំសោះរពះវិញ្ហដែកខន ធ រពះវីរ
ថ្
វិញ្ហដែកខនរធ ពះវីរ
មែៈរពះមហាកសរែ
វិញ្ហដែកខនវធ រី បុរ
នារី យុ ទ្ជ ធ ន យុ ទ្នា ធ រីថ្ខ្មរ
នសវទ្នាជាទ្ីបំផែ ុ ។ ទ្ំសនេមទ្មាលប់
វបបធម៌ អកសរាង្រ ទ្ំព័រសលខ្
០៤
ត វែតអាោមរពះពុ ទ្ា ធ
ិលបៈ នា
រពឹ ែប តិ រែ
មែៈ រពះ
ំសឡងនិ
និង
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ ស
មពន ័ ធ
នហាជាែិទាំងអ
បូជាជីវែ ិ
បុពវស
់
ថ្ដលបានបូជារពះោយ
ែុជាែិមាែុភម ូ ិ
មែនិ
បានរែឹមរែូវរ
ជាពិ ស
ិទ្ិម ធ នុ
សិែ-និ
បតាមបទ្ោាននានា
នឹងកំពុងសធើដ វ សើ ែើ ររ
ថ្ផនក ិ រ្ដ វែថុ និ ងចូលរ ួមយា៉ង
ែ
និងរបជានុោង្រ
តថ្ខ្មរ សៅរគប់ ទ្ិ
រពះករ ុណារពះមហាវីរកសរែ ថ្ម៉ ជាទ្ី
ទ្ីជាពិ ស
សមតចឪ
មុនី រពះ
មហាកសរែដនរពះោជាណាចរកកមពុជា
ថ្ដល
រពះោជទាននូវោរឧបែថមភកគ្ន ៍ ំរទ្
ទាំងបានសរបា ខ្ព
ោង្រ សមតច
របទាន
រពម
រពះោជែំណាងដ៏ខ្ពង ៀ
់ ជារពះអធិបែី កនុងពិ ធប ី ុែយជាសរេងោល់ ពនំ
សនាះ បានសធើឲ្ វ យ
គមន៍ជាែិ អនតជាែិមាន
បទ្ិ
៊ូយា៉ងសៅតគគុករប
មាន
និងរបជា ិទ្ិសធ
រី
់ ខ្លួន។
់ រពះ
ើញចរនត
ងឃ និ ងរបជាោង្រ
នទុះយា៉ងសលឿន
មានពួ ករបវែតា ិ ង្រ បរសទ្
ងឃ
កនុងោរទាមទារ
សោយសមើលស រប
គ្នន ជាមួយនឹងោរ
់ រពះ
តថ្ខ្មរកមពុសរោម
ភាពរប
ោករៈដនសយើ ងនិងរពះករ ុណារពះបាទ្
សមតចរពះបរមនាង នសោែតម
សរបា
ងឃ
តីអំពី
សជាអនតរជាែិ។ ោរវិវឌឍន៍សនះ បាន
មាែុភម ូ ិថ្ខ្មរកមពុជាសរោម។ សោយមានោរគ្នំរទ្ កមមពីរពះ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ដនោរែ
តថ្ខ្មរកមពុជាសរោម ួ
ពី ោរាមនសនាះ
តវសងវងសម
ទាំងថ្ខ្មរ
ទាំង
មួយចំនន ួ បានខ្ំ របឹងបំដភលោរពិ ែ សោយ
គ្នមនោរសអេនខាម
់ ដនរបវែតា ិ ង្រ
តថ្ខ្មរថា
ទ្ឹក
ដីកមពុជាសរោម
រែូវបានរពះមហាកសរែមុនៗ
ោរចាប់ អារមមែ៍យា៉ងខាលំង និងបានដឹងឮយា៉ង
របគល់ ឲ្យយួ នសដើមបីជា
ចា
់ ពី ទ្ក ុ សខ ាកសវទ្នាដ៏ថ្
ពឹ ងយួ នឲ្យជួយដសែតើមយកោជបលល័ងម ក តងៗរ ួច
រពះ
ងឃ
នឈឺ ចាប់ រប
់
តថ្ខ្មរសរោមយា៉ងពិ ែ
របាកដ។ មិនថ្ែប៉ុសណា ណ ះ
គមន៍ថ្ខ្មរសរោម
បាោំងបាន
រែូវបានអងគោរអនតរជាែិនានា
ទ្ទ្ួលយកចូល
កុថ្ំ ែបានបាោំងោែ់ ទ្ឹកដីកមពុជាសរោមឲ្យយួ ន
មាជិក ថ្ដលមិនធាលប់ មានកនុងរបវែតិាង្រ
ត
ស ើ យ។ រីឯសោក
គុែសៅសពល ថ្ដល
និ ងរបជាោង្រ
ជា
សម៉លះ
រស
ងៀរ ី ឡូោ អនកនិព័នជ ធ នជាែិ រសៅកនុងអែថបទ្រប
ទ្ឹកដីកមពុជារែូវបាែ់ បងៀអ
ចាប់ តាំងពី អាណានិគមសវេែណាម និងអាណានិ
ភាារប
គមបាោំង រែួែរតាថ្ដនដីកមពុជាសរោមរ
ខាលំងចំសោះរពះវិញ្ហដែកខន ធ
សនះជាពនលឺដនស
ចកតី
ងឃនិងរបជាោង្រ
ងឃឹមងមម ី ួយ
កសរែថ្ខ្មរ
សរោះរបជាោង្រ
សជាែិនានា សៅសលើ
កលសោកជាក់
នឹងមនសៅដល់ ែរមូវោរ នីមួយៗ
រពឹ ែប តិ រែ
សគ្នរព
ំសឡងនិ
សិែ
់ ពិភ ពសោក
ឲ្យរោាភិបាលរប
ិទ្ិព ធ លរដារប
់ ខ្លួនឲ្យ
ោននាក់ កនុងបុពវស របជាោង្រ ថ្ដរ
តថ្ខ្ម រ
សនាះសទ្។ កសរែថ្ខ្មរ
តថ្ខ្មរ
ុង។
រពះមហា
តថ្ខ្មរបានាលប់ ោប់
ែុោរោរទ្ឹកដីរប
ក៏សចះរ
មិនថ្មនបាោំងរ
់ ទាំងរ
និងរពះញ្ហដែកខន ធ
តថ្ខ្មរកមពុជាសរោមថា ដងងណា រីភាពសពញសលញ
់ ខ្លួនថា
ជាោរសមើលងាយយា៉ង
ថ្ខ្មរនិងរបជាោង្រ
ជាមិនខាន។ ពី សរោះោរវិវឌឍន៍រប
សទ្
ងៀរឡ ី ូោ
ដនបុពវបុរ
ិទ្ិសធ
រប
់
់ រពះ
មួយនឹងទ្ទ្ួលបាននូវ ដូចមនុ
ូ ែមក។
៊ូ
ឡាញ់ទ្ឹកដីរប
់ ខ្លួន។ ់ ខ្លួន
ឡាញ់ទ្ឹកដីថ្ខ្មរជាងថ្ខ្មរ
ចំសោះោរសលើកសឡើងថា
រពះមហា
បានរបគល់ ទ្ឹកដីមួយចំនន ួ ឲ្យយួ ន ទ្ំព័រសលខ្
០៥
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ សនាះ
មពន ័ ធ
រពះមហាវីរកសរែរពះបាទ្
នសោែតម
ី
សមតច
នុ បានឡាយរពះ
់ រពះ
សិែ-និ
អាចទ្ប់ ទ្ល់ បាន
តសៅកនុង
រពះោជារមួយចាប់ ជូនជនរ ួមជាែិរប
មែនិ
សមទ្័ពដ៏កព ំ ូ លរ ូបសនះ
សរមចចិែច ត ល ូ ខ្លួនចរចា ណានិគមសវេែណាម
អងគោលពី ដងងទ្ី១១ ថ្ខ្ធនូ ពនំ២០០៣ថា រពះ
របជាោង្រ
មហាកសរែ
ោររំោយវបបធម៌
ដនរពះោជាណាចរកកមពុជាជាបនត
បនាទប់ និងនសោែត មាែុភម ូ ិកមពុជា
ី
សទ្
ឧកញា៉
នា, ទ្ំសនេមទ្ំោប់ , វបប
សវេែណាម របសទ្
ដង រប
សមតច
ែវែសរ៍ទ្ី១៩
មហាវីរបុរ
សោកតា
តថ្ខ្មរកមពុជាសរោម
៊ូមិនបានទ្ទ្ួលសជាគជ័យ
់ បាន របយុ ទ្ ធ
មកពី រគប់
ទ្ី សដើមបីទ្ប់ ទ្ល់ ជាមួយចលនាែ
៊ូរប
ឺន-គុយ។
ថិែសៅចំសោះមុខ្ាថនភាព
ថ្ដលកងទ្័ពអា
ណានិគមសវេែណាម ោន់ ថ្ែបសងកែ ើ
ចលនាែ ទ្ំព័រសលខ្
កមមភាព
ត ថ្ខ្មរគ្នមនរតារបែី
វែត
ទ្ី
ថ្ដលសធវឲ្ ើ យ
៊ូដក ឹ នាំសោយ សោក
ឺន-គុយ មិន
០៦
ទ្ទ្ួលបាននូវ មនុ
តថ្ខ្មរ សៅកមពុជាសរោម។ នឹង ិទ្ិសធ
សជាែិនានា
រីភាពសពញសលញ
ដូច
សៅសលើពិភពសោកជាក់ ជា ់ ពិភពសោក
នាសពលបចចុបបនន នឹងមនសៅដល់ ែរមូវឲ្យរោា ភិបាល ដនរបសទ្ រប
នីមួយៗ សគ្នរព
់ ខ្លួនឲ្យបានរែឹមរែូវរ
បទ្ោាននានា
តីពី
ពវ ដងងសនះ
ិទ្ិព ធ លរដា
បតាមទ្ិ
ិទ្ិម ធ នុ
សៅដន
សជាអនតរជាែិ។ ថ្ែ
សវេែណាមសៅថ្ែមានោររំសោភ
ិទ្ិ ធ ពនាលយជាែិា
ន៍ថ្ខ្មរ បំផ្ទលញវែតអាោម
និងអរិយធម៌ថ្ខ្មរសៅថ្ែមានដថ្ដល។
រាវរជាវសោយ ភិកុខ គិ ម្ វិចង់
សាាដែរបស់ព្កសួងព្៊េធសាសនបណឌត ិ យដមមរ
់ ថ្ខ្ម រ
ថ្ដលដឹកនាំសោយមហាវីរបុរ
អាោមរែូវដុែបំផ្ទលញរគប់ ទ្ិ
ធម៌ អកសរាង្រ
សោយារពួ ក
យួ នបានប្ជ ូនកងទ្័ពយា៉ងសរចើន
មាលប់ របជាោង្រ
ា
ឲ្យអាជាញធរអាណានិ គមសវេែ
មិនខាន។ ពី សរោះោរវិវឌឍន៍រប
ទ្ឹកដីកមពុជាសរោម យា៉ងខាលំងោលបំផែ ុ ។ ប៉ុថ្នតោរ
ោប់
សោយ
ន៍, រពះពុ ទ្ា ធ
ម័យណា
បសែតញអាណានិគមសវេែណាមឲ្យសចញអំពី
ទ្ិ
តថ្ខ្មរ
់ ជាងនូរនឹងោររកាទ្ុកពូ ជ
ម៉ង ,មុន ឺ ឯក, សទ្ា សាម និង មសនា រ
ែ
អកសរាង្រ
ោែ់ កទាំងរ
ោរីជន ើ ិែមានជាអាទ្៍គឺ
ដឹកនាំរបជាោង្រ
តថ្ខ្ម រ, ប្ឈប់ ោរដុែបំផ្ទលញវែតអាោម
ណាម
ឺន-គុយ សៅហាវយសខ្ែតរពះរែោំង រ ួម
ជាមួយ
មាលប់
ូមបីថ្ែមួយចំអាមជូនសៅឲ្យសវេ
នុ មិនថ្ដលកបែ់ ជាែិសឡើយ។
សៅសដើម
ប្ឈប់ ោរោប់
ុខ្ចិែត
សឡើយ ស ើ យមហាកសរែថ្ខ្មរនិងរពះបាទ្ ី
ជាមួយអាជាញធរអា
សោក
ឡាវ មិនថ្ដលមានគុែអវីមកសលើកកមពុជា
នសោែត
បាន
នុ មិនថ្ដលរបគល់ ទ្ឹកដី
ែណាម ដងឬឡាវសនាះសទ្។ សៅកនុង ក៏សោយ របសទ្
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
លាវនិងដមមរទព្កាម្(១) ោលមុនបសងកែ ើ រក បែឌិែយសៅរ
ុកថ្ខ្មរ រ
(កមពុជាសរោម)
ោរ
មិនទាន់ បានសរជើ
សរើ
១ - របមូលដករ
ងៀសចញអំពីកមពុជ
ួងពុ ទ្ា ធ
ន
ុកោវនិ ងកូាំង
ុីន
ិកាខាងាោបាឡីសគ សបាះពុ មសព
េវសៅអវី
ុរ ិយា។
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
លកខែៈជាែិខ្លួន ថ្របរបួលបនតិចមតងៗ ស ើ យ ោន់ ថ្ែបាែ់ បងៀសៅផង ជារបសទ្
បាោំងថ្
អរិយធម៌និងា
ស
ែុដសូ ចនះ ស ើ យបាន
ថ្ដលថ្ែងថ្ែសគ្នរពដល់ នា អនកដដទ្សរៅអំពីជាែិខ្លួន
ស ើ យចងៀឲ្យបណា ត លោង្រ
ត ថ្ដលបាោំងថ្
ទ្ំនក ុ បំរ ុងមានចំសែះដឹងសឡើង
យល់ ស
ើញថា
និង
ីលធម៌
រែូវថ្ែជួយរកាោរោរអរិយធម៌ ចំសោះវិជាជរប សទ្
់ របសទ្
ថ្ខ្មរ, កូាំង
ុីននិងរប
ោវជារបញាប់ មិនរែូវបថ្ែតែបសណា ត យ
សឡើយ។ ោលពនំ១៩១៧ រពះរាជបណ្ណ ា ល័ យទី រកុងភ្ន ំ សពញ
មួយសទ្ សមាលះស ើ យអនករបាជញកុង ន រ
សនះ បានជាថ្ខ្មរ ោវនិងកូាំង សៅសរេន
ូធយឯសរៅរបសទ្
ក៏សៅជាប់ រ រ
ូ ែថ្ែមតង។
ែុ
ុីនសរចើនសចញ
សៅយូ រពនំ ចួនោល ដល់ សពលរែឡប់ មក
ុកវិញសគមិនចងៀឲ្យសភលចវិជាជថ្ដល បានសរេន
មកសនាះ
អនកទាំងអ
មកនឹងរបសទ្ ឲ្យខ្លួនសរេន
់ សនាះក៏សៅរបារ
ជិែខាង
័យសៅ
ថ្ដលមានកបួនចាប់
ូធយ នាំឲ្យចំសែះវិជាជនឹង
កនុងរពះពុ ទ្ា ធ
រពមសរពេងជា
មួយោជោរថ្ខ្មរបានបសងកែ ើ ា
ោបាឡីជាន់ ខ្ព
់ សដើមបីរ ួបរ ួមរពះ
ុកសនះ នឹង
រកអវីសរេនឲ្យសកើនសជឿនសៅមុខ្សទ្េែពុំ បាន ស
ែិបញ្ហដ
នា
ឲ្យបានរីកចសរមើនសជឿន
សលឿនមួយវិញសទ្េែ
អនកទាំងសនាះគិែសៅជា
កថ្ដលមានចំសែះដឹងខ្ព
ោរ ខ្ព
ិកាជាន់ ខ្ព
សនះ
់ រប
់ ខ្លួន ប៉ុថ្នតអនកទាំង
មិនដឹងខ្លួនថាអំសពើ សនះសធវឲ្ ើ យភាពកិរយា ិ
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
់ រប
់ ជាែិថ្ខ្មរ
់ សឡើងបានាោបាឡីសនះ
រែួែរតារប
់ បាោំងថ្
ឲ្យបានខ្ពង ៀ សៅសរោមោរ
សៅ ចុងបុោ៌របសទ្
មានសគឿងរបោប់ លអលមមនឹ ងសធវើោរឲ្យទ្ទ្ួលផល របសយាជន៍ គ្នប់ របស មានរពះ
ើរថ្មន ដូចោលពនំ ១៩២២
ងឃរគូបសរងេនពី ររ ូប
ទ្ឹកដីកា ូ ំង
រពះ
បំែងដួងចិែយា ត ៉ ងខ្ព
ុកខ្លួន
បាន ស ើ យភាាបាឡីសនះ នឹងអាចជួយចំសរើន
ា
លៗគ្នននឹង
ងឃឹម
ូធយសនះ ពួ កថ្ខ្មរ
ជាន់ សរោយៗ មកនឹងសរេនបាឡីថ្ែកនុងរ
អកសរាង្រ
របថ្
ងឃនិងឧបា
់ ។ សគមាន
ថា សោយារមានកថ្នលងសរេន
មួយនឹងជនជាែិដដទ្ ថ្ដលោន់ គំនិែកិរយា ិ ោន់ នានិងកបួនបរមែថវជា ិ ជ
ោជោរបាោំងថ្
បាននិមនតសៅ
ត
ុីន សដើមបីសរេនភាា
ំរ
ឹកែនិង
បាឡីពងាតារនិងវិជាជរចនារប
ងឃពុ ទ្ា ធ
់
នា សៅកនុងឱវាទ្ សោកចាង
ហាវងាោបាោំងថ្
សៅចុង បូោរ៌ បសទ្
ោរថ្ដលបានខ្ិែខ្ំសធវដ ើ សូ ចនះ ក៏ពុំអាចនាំាោ ទ្ំព័រសលខ្
០៧
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
រពះរាជបណ្ណ ា ល័ យសៅកូ សាង ំ ស៊ី ន
បាលីជាន់ ខ្ព ស
ចកតី
ឆលងស របថ្
់ ឲ្យបានផលរបសយាជន៍ភាលមៗ ដូច
ងឃឹមទ្ុកមុនសនាះសទ្ ាោបាឡីបាន
ចកតល ី ំបាកជាសរចើនរគ្ន
សោយសគសធវើ
លមិនបានសបាះពុ មពស
េវសៅភាាថ្ខ្មរ
ថ្ដល
ពវ ដងងសនះ ជារប
់ មានរបសយាជន៍ដល់
រគូនិង
ិ
សខានមិនបាន ជាែិថ្ខ្មរថ្ដលសចះដឹង
យា៉ងឯក សោយស
ចកតីទ្័លក៏ សតាងពឹ ងរកស
សៅសបាះពុ មព ពី របសទ្ ពី សដើមសរៅអំពីសនះ អនក
ស ើ យថ្ែនាំ ស
សរមើបចិែអ ត នកសនាះ ឲ្យសបាះពុ មព
េវ សៅជាភាាថ្ខ្មរ សោយស
ទ្ទ្ួលខ្លួននាំឲ្យអនកថ្ដលមានពាយាមសនាះទ្ុក កនុងចិែសត ឡើងវិញ។
ោរសបាះពុ មពផាយសទ្ើបថ្ែ
នឹ ងសកើែមានសាះសទ្ ប៉ុថ្នតបានចំសរើនយា៉ ងរ ័ ស ើ យោន់ ថ្ែសកើនសឡើងៗ រ
េវ
លំបាកសនះបានរ ួចផុែ។
សរៅមកសរបើោរដូចោល
មរែកអកសរាង្រ
រស
រស
និ ងអនកបកថ្របជាសរចើនបានខ្ំ របឹង
េវសៅ ស ើ យ
ជាអរិយធម៌
រស
ស
រស
េវ
ែុោជោរបាន
ត
ូ ែដល់ ឆង ល ោែ់ ោរ
សៅរ
ថ្ដលជិែបាែ់ បងៀអ
ុកថ្ខ្មរក៏ដូច ់ សៅស ើ យ
ែុដច ូ សនះ បានជាសគរែូវោរចាែ់ បសងើែ ក ោរ
សៅសោយចងៀយកសៅសបាះពុ មព ថ្ែធុញងប់ កុង ន
មួយរក
ចិែសត បាះបងៀោរសនាះ សចាលសោយស
ើញថា សធវើ
អរិយធម៌ឲ្យគងៀវងសសៅមុខ្សទ្េែ។ សគរែូវរបថ្ម
បានរបថ្មររប
របមូលគមពីរាង្រាតជារបញាប់ មកសរេបឲ្យរគប់
មូលអនកថ្ដលមានចិែប ត ំែងលអសនាះសឡើងវិញ។
សឡើងវិញ។ ោលពនំ១៩២៤រពះករ ុណារកុងកមពុជា
មិនបាន ប៉ុថ្នតោជោរបាោំងថ្
ទ្ំព័រសលខ្
០៨
ួងសទ្េែ
របសយាជន៍សដើមបីនឹងថ្ងរកា
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
សោយោជោរបាោំងថ្
ជួយឈឺ ពអល
បានសចញរពះោជរបោ ល័យសៅរ
រទ្ងៀ
សរមចបសងកែ ើ បណា ណ
របសយាជន៍ដល់ ដងងសរោយ
សគនឹងនាំគមពីរបាឡី
និងាង្រាតថ្ខ្មរថ្ដលចារ
សោយ
ឹលករឹែជាសរចើនមកែមកល់ទ្ក ុ ។ សគរបគល់
ោររែួែរតាឲ្យរ
ីតបាោំងថ្
ែំណាងបាោំងថ្
មានក់
សៅចុងបូោ៌របសទ្
មហាជនសៅកនុងរ
ថ្ដលជា ។
សិែ-និ
ួលដូចសៅកនុងលំ សៅរប
របជុគ្ន ើ ន សៅវែតរប
់ ខ្លួន
ថា
អនកទាំងអ
ល័យ មានចិែត
សៅសបាះពុ មពជាអកសរថ្ខ្មរ
ចមលងគមពីរោក់ សលើគមពីរ
ួ ងសនះមុខ្ជានឹង
តបាឡី
គមពីរទ្ុកដូចជារប
មួយៗខ្ំរកគមពរី យកមកែមកល់សៅកនុងមនទីរសនះ ចងៀ
រចសងងរចងាងោក់ រ
ឲ្យមានសមមះគ្នប់ របស
១៩២៦
ទាធសនាះ
ើរដូចសគស ើ យ បណា ត ល
ើ ញសគដថ្ងាគមពីរ ស ើ យនឹ ងរប
់
យកមកមកល់ទ្ក ុ កនុង ់ ថ្ដលសគឲ្យសោយ
មកបានជាសគមានគមពីរបសងកែ ើ មនទីរ
យា៉ងែូចមួយ កនុងមនទីរទ្ុកស
េវសៅនិងគមពីរសនះ
។ រពះោជបណា ណ ល័យនិងមនទីរ ថ្ដលមានរពះ ងឃឧបា
កសធវោ ើ រ
បានបណា ត លឲ្យជនសៅ
សរៅសខ្ែតនិងថ្ខ្ម រសរោមកូាំង
ុីន
ម័រគចិែត
ចូលមកសមើលជាសរចើន សទ្ើបសគដឹងថាសៅកូាំង ុីន
ខាងទ្ិ
នាក់ មកសមើលស
នីរែីមានជនជាែិថ្ខ្មរសរចើនោន េវសៅ។ សៅរពះោជបណា ណ ល័យ
មានសលខានុោរមានក់
ចាំទ្ទ្ួលស ើ យស
ើញរពះោជបណា ណ
នើអនក
ទ្
តសៅថា កមពុជ
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ុរយា ិ
សនវដតម ី ួយកាលៗមានរ ូបសរចើន ស ើ យ
នឹងសរឿងសផសងៗ អនករបាជញ
រមាប់ អនកសចះដឹង
រពះោជបណា ណ ល័យ
ពី បាឡីនិងស សផសងៗ ស
េងសៅ
សនះសរចើន
ចកតថ្ី រប
រមាប់ បងាាញពនយល់ ោរ
េវសៅទាំងអ
សរចើនោន់ ចប់
រមាប់
បានសបាះពុ មព
ផាយ សរឿងសរពងថ្ខ្មរជាសរចើន ផាយស
់ សនាះ សគបានសបាះពុ មព
ប៉ុថ្នតសោយសគចូល ចិែសត
េវសៅ
រពះោជបណា ណ ល័ យបានសបាះពុ មពអ
ជាសរចើនរគ្ន។ រ ូបមានរបសយាជន៍ណា
់
់ កុង ន ោរ
ិកា បានជារពះោជបណា ណ ល័យផាយរ ូបភាព មានពែ៌ សផសងៗជាសរចើន រ ូបថ្ដលទ្ិញអំពីរ
សដើមបីសរបើបនតិចមតងៗ
ខាលចថ្រកងជាែិថ្ខ្មរ ចូលចិែតរ
ើញសនះ សរោះអីគ វ បបីសធវើ
់
រពះោជបណា ណ ល័យបានសចញផាយ
ចិែរត ែូវោរអវី
សវោថ្ដលបានមកស
ោរថ្ដល
ួលកនុងវែត។ ោលពី ពនំ
ជើន ួ
សៅ
ចកតថ្ី របមកអំពី
់ លមអែថ្មលដងលសពក ស ើ យធំ
ថ្ដលចូលមកសនាះ រគប់ នាក់ ឲ្យដឹងថា សគចូល សគមានសយាបល់ ដច ូ សមតច
េវ
លឹករឹែសនាះយូ រណា
សនវដតី អកសរាង្រ
កនុងទ្
ស
សរោះឥឡូវសនះ
នាំឲ្យចំសែះវិជាជជាែិថ្ខ្ម របានចំសរើនសឡើង។ សខ្ែតនី
កថ្នលងសនះ។ សោយបានរប
ើញ
អីវរគប់ គ្ននមានបំែងៀដច ូ គ្ននថា ចងៀឲ្យមានស
ុកទាំងមូល បានយល់
រមាប់ បូជារពះពុ ទ្ធ
ុើប
ម័រគចងៀសរេនចំសែះថ្មន សរោះ
ងមសី នះ ស ើ យបានដឹងថា រក
សគ
់ ខ្លួន ឬដូចបាន
ោលបានពិ និែយស
់ ថ្ដលមកស
អកសរាង្រ
ុកបានស
គ្នប់
ួរដើែឹងដូសចនះស ើ យ សគក៏បាន យល់ ស
របសយាជន៍រពះោជបណា ណ ល័យ ថ្ដលសទ្ើបបសងកែ ើ
អនករ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ឲ្យអនកចូលមកសមើលរពះោជបណា ណ ល័យ ចិែរត
ុកថ្ខ្មរ
មែនិ
សរៅ។ ស ើ យរប
់ ខ្លួន
ុកសរៅមក។ ឡាញ់រប
សោយ ់ ជាែិ
ពវ ដងងសនះ សោយារ ទ្ំព័រសលខ្
០៩
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
គុែោរផាយរ ូបរពះោជបណា ណ ល័យ, រក
ួងសផសងៗទាំងអ
់ សៅរ
ុកថ្ខ្មរ
វែតនិង ុទ្ថ្ធ ែមាន
វិលរែឡប់ មករ
ោរ
ោលពនំ១៩២៨សោកនាយករ ុីន (កមពុជាសរោម) បាន
ទ្ំនក ុ បំរ ុងកូនថ្ខ្ម រសៅកូាំង
ុីន
ុក
កូ
ូមអនុ
ុកកំសែើ ែវិញ រែូវជួយបសរងៀេន
ិកាភាាថ្ខ្មរ រ
៊ប់កុង ន រក
ដើសែើ រសៅពិ និែយសមើលនូវ
ជាសរឿយៗរ
់
ថិែសៅរ
ុកកូាំង
ុីនក៏
ួងសនះ យល់
រពមជាផលូវោរ ថ្ែទ្ីបំផែ ុ បានថ្ែមាែ់ រកកល លបិចរំោយជាែិា
ថ្ខ្មរទាំងអ
ុកកូាំង
ួងយួ ន ស ើ យរក
ញ្ហដែឲ្យសោកចាងហាវងរពះោជបណា ណ ល័យ សធវើ ែិបញ្ហដរបជនជាែិ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
សកើនសឡើងយា៉ងសនះ ោរសរេនភាាថ្ខ្មរសនះចូល
ុំោជោរជួយ និង
សិែ-និ
កូនសៅថ្ខ្មរឲ្យសចះអកសរនិងអរិយធម៌ថ្ខ្មរ។
រ ូបរពះករ ុណាមួយៗោល់ ផះទ ។
ាំង
មែនិ
ុីន កនុងសខ្ែត
ន៍ថ្ខ្មរ
ូ ែមកដល់
សៅកូាំង
ុីន
ពវ ដងងសនះ។
ោលថ្ដលសធវើដើសែើ រជាញយៗ សៅរ
និរែីកមពុជាសរោម ដល់ អស្ជើ ញមកពី សធវដ ើ សើ ែើ រ
កូាំង
វិញ សោកចាងហាវងបណា ណ ល័យបានសធវក ើ ែ ំ ែ់
ហាវងបណា ណ ល័យក៏បានយល់ ស
ើញថា រែូវបសងកែ ើ
ស
ឲ្យមានកថ្នលងសរេន
ូធយ
រមាប់ ពួកទាហាន
ពិ ជយ ័
និងទាហានរកុមរការ
ែុមួយ អធិបាយអំពី
រប
ីលធម៌និង
់ ជនជាែិថ្ខ្មរសៅថ្ដនដីកា ូ ំង
ប្ច ប់ស
ា
ុីន
ចកតី សោកបាននិយាយ
មិនមានបងបអូនថ្ខ្មរសៅកូាំង
ែិបញ្ហដ ដល់
ងកែ់ថា សបើ
ុីន រការពះពុ ទ្ ធ
នា, អរិយធម៌, វបបធម៌, អកសរាង្រ
សនាះ របថ្
លជាជាែិថ្ខ្មរ រែូវរោយយា៉ងដរព
ដផស សោយានដដយួ នរ មិនខានសឡើយ។ នាយក
រ
ងាយរ
យល់ ស
ុកកូាំង
របសគន រពះ សរេន
តសទ្
ូបបំបាែ់ ាប ើញដូចសនះ
ូនយ
សោក
ុីនបានចំណាយរបាក់
ងឃឲ្យមកសរេនសៅភនសំ ពញ សដើមបី
ូធយតាមថ្បបបទ្ថ្ខ្មរ ួលកនុងោរ
ុទ្ា ធ ធ
រជុល
ុទ្ធ
ឹងថ្ែថ្ខ្មរ
ភាាជាែិ និង
ុទ្ា ធ ធ សដើមបីសរេន
ីលធម៌រប
់ រពះពុ ទ្ា ធ
នា
ឲ្យបានលអាជាងមី ោល់ ថ្ែពនំ រពះ
ងឃ ថ្ដលោជ
ោរសចញសា ៊ ុ យឲ្យមកសរេនសៅរ
ុកថ្ខ្មរសពល
ទ្ំព័រសលខ្
១០
ួ
ុកថ្ខ្មរចាង
ុក
់ រពះោជបណា ណ ល័យ ក៏
មុខ្ដើថ្ែងរប
់ ខ្លួនពី សដើម
ស ើយ
ឲ្យគិែោរសផសងៗសៅសទ្េែ សរៅអំពីកិចចោរថ្ដល មានផលរបសយាជន៍ មកដល់ ជាែិថ្ខ្ម រ។ ណារកុង
ល ួងរពះបាង
ជាែិថ្ខ្មរ កូាំង ១៩២៨
ស
រពះករ ុ
តចយាងមកទ្ែដល់
ុីនសៅាោសនះមតង ោលពនំ
ជាកិចច
សរមចឲ្យរពះោជបណា ណ ល័យ
ទ្ទ្ួលសធវោ ើ រថ្វងពងយែសៅសទ្េែ។ រពះអងគមានបនទូល រពះោជបណា ណ ល័យ
និងជារបសយាជន៍ដឧ ៏ ែតុងឧ គ ែតម ែរមូវឲ្យរពះអងគ សៅកថ្នលង
ង្រងាគមថ្ខ្មរ
ថ្ខ្មរ។ ោររបឹងថ្របងរប
សដើមបី
ិកាបានរីកចសរមើនផលលអ
ុីនថ្ប៉កខាងថ្ខ្មរសយើ ង និងរ
ុក
អស្ជើ ញចាងហាវង
ឲ្យចាែ់ ោរសធវោ ើ រសៅរកុង
ល ួងរពះបាង ដូចរសបេបថ្ដលសោកបានសធវសើ ៅ រ
ុកថ្ខ្មរ
របសទ្
រគ្នសនាះ
រពះោជោរធំរគប់ រគង
សៅឥែឌូចន ិ បានគិែបសងើែ ក រក
ធំជាងាោបាឡី សទ្េែ រក
ួងមួយ
និងរពះោជបណា ណ ល័យសៅ
ួងងមសី នះនឹងរបមូលរែួែរតា ោរមិន
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ រែឹមថ្ែរ
មពន ័ ធ
ុកថ្ខ្មរ និងរ
ុកកូាំង
េម
ខាងនិរែី ថ្ដលមានជាែិថ្ខ្ម រថ្ែប៉ុសណា ត ះសទ្ ថ្ងម
ស
េវសៅទាំងសនះ
ទាំងរ
រចនារពះពុ ទ្ា ធ
កិចចសធវយា ើ ៉ ងសនះ
នឹងបាននាំឲ្យមានកថ្នលងថ្ែមួយគ្នែ់
រមាប់
ភូមា
សិែ-និ
ស
ុកោវទាំងមូលផង។
ុីនសៅទ្ិ
មែនិ
មានកថ្នលង
ដូចគ្នន ោលពនំ ១៩៣០សគបានសធើវបុែយ
មានស
រក
ួងពុ ទ្ា ធ
ជនកុះករ
សមាពធ
នបែឌិែយសនះ ថ្ដលមានមហា
រពមទាំងអនកែំណាងរ
ុកទាំងសនះ
ោវ, ស
និយាយពី ពងាវតារ នាសៅរ
មា៉
មុខ្រក
ួងពុ ទ្ា ធ
ន
សរេងៗមក
ជាោរទ្ំសនើបសកើែមាន
ាោបាឡីជាន់ ខ្ព
់ មានរបូរោមោយោរ
ិកាភាាបាឡី
ំង្រ
ាង្រ
តថ្ខ្មរខាងសោកិយនិងខាងា
វែថុរ
ុកថ្ខ្មរពងាវតាររប
់ ពុទ្ា ធ
មួយសទ្េែ ពុ ទ្ា ធ
នា.........។
នបែឌិែយបានសបាះ
េវសៅមួយពួ កសរេងៗមកជាភាា
ថ្ខ្មរ ជាភាាបាឡី
រមាប់ សរេន
រ
អនករ
កឹែ អកសរ នា បុោែ
ូធយស
េវសៅ
ុីនសរចេង
នាជាោកយថ្ខ្មរ, រមាប់
េវសៅគែិសោក
ស ើ យបានចាប់ ផាយស
ខ្ព
់ និងរពះោជបណា ណ ល័យសនាះឲ្យបានចសរមើន
ុី
េវសៅ
េម, ចិន, ជប៉ុន ,បាឡីជាលងាក
ស
ពុ មពផាយស
សរៅពី ស
មនទីរសនះបានសបាះពុ មពស
ុកថ្ខ្មរ
ិកាវិជាជ គឺ
នា
ខាងា
បែឌិែយរែូវជួយខ្ំរបឹងថ្របងឲ្យាោបាឡីជាន់
។
ុកថ្ខ្មរនិងទ្វីបអា
រមាប់ ោក់ ថា
ចកតព ី នយល់
ោរ
អនកសរេនខាងសភលង។
បានមកជុគ្ន ើ ន ផង។ សៅរ
អកសរលងាកនិងអកសរសទ្វនាគរី។
ថ្ដលោន់ រពះពុ ទ្ា ធ
បែតុះបណា ត លជនឲ្យមានចំសែះវិជាជអរិយធម៌
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
េវសៅ
រមាប់ កូន សកមង មួយថ្ប៉កមានរ ូបសផសងៗសនះ មុនដើបូងសៅរ
ុកក៏បានចូលចិែសត ោលមុនដើបូងរក
ទាហាន រកុមរការ ុកថ្ខ្មរ
ុកថ្ខ្មរ
េវសៅសនះណា ួងពុ ទ្ ធា
់។
នបែឌិែយ
បានសធវើ គឺោរនាំបសងកែ ើ កថ្នលងសរេន
សៅរ
រ
ូធយ
រមាប់
ុកនិ ងទាហានពិ ជ័យ
ង្រងាគម
និងរ
ុកកូាំង
ុីន។
មានរង
យនតកា ំ នតចែ ិ ម ត ួយ ថ្ែងថ្ែសបើកសៅកំានតអនក រ
ុកសៅកមពុជា និងរ
ុកកូាំង
ុីនចំនន ួ ៨ថ្ខ្
ថ្ដលមានរបសយាជន៍ជាងសគ
ថ្ដលបានសបាះ
កនុងមួយពនំ។ ដល់ រដូវរបាំងរងយនតសបើកឥែមាន
ពុ មពផាយរ ួចសៅស ើ យសនាះ
មានសវយាករែ៍
ឈប់ ឈរសទ្ សបើកសៅកថ្នលងណាក៏បានថ្ដរសៅរ
ភាាបាឡី ១ សវយាករែ៍ ភាា សៅសនះ ជាសរគឿងបងាាញឲ្យស ស
ំង្រ
ឹកែ ១ស
េវ
ូ ែដល់ រ
ើញថា អនកថ្ែង
ស ើ យអនក រ
េវសៅសនះមានចំ សែះសរៅរជះថ្មន។ ឯរពះោជបណា ណ ល័យ
ជាមួយរក
ួងពុ ទ្ា ធ
ោន់ ថ្ែសកើនសឡើងៗ ខ្ំ
របសយាជន៍
តាំងពី ចល ូ រ ួម
នបែឌិែយ
មកសធវោ ើ រ
ងាវែសបាះពុ មពស
េវសៅ
ចំនន ួ ៨០០០ ជាអកសរឡាតាំង អកសរថ្ខ្ម រ អកសរ
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ុក
ថ្ដលមានជីវភាពរកីរកបំផែ ុ
ុកអាចាគល់ បាន និ ងសឆលែែរកផល អំពីវធ ិ ថ្ី ដលសទ្ើបនឹងរកស
បាន ស ើ យរងយនតមានកថ្នលងោក់ ស រមាប់ ផាយសៅវែតពងយៗ។ ោររបស ថ្ដល
រក
សៅរ
ុកថ្ខ្មរ
ួងពុ ទ្ា ធ
នបែឌិែយ
ើញងមៗ ី េវសៅងមី ើរឧែតម
ងាវែខ្ំសធវើ
គឺោរសបាះពុ មពគមពីររពះដរែបិដក ទ្ំព័រសលខ្
១១
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ រពះពុ ទ្ា ធ ចំស
មពន ័ ធ
នា
េង មាន
គមពីរមានភាាបាឡីមួយ ំោយជាភាាថ្ខ្មរមួយចំស
េង
ស
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
េវសៅមួយសៅរកុង ចនទន៍ ាោរចនាខាង
ពុ ទ្ា ធ
នាមួយសទ្េែ បានខ្ំជុ
ជុល
។ មានវែតជែ ិ ២០០០វែតនិងបណា ត លជនជាសរចើន
រពះថ្កវ ថ្ដលជាវែតមួយ បានសធវក ើ ច ិ ច
បានជាវគមពីររពះដរែបិដកសនះ
ពងាវតាររ
មានចំនន ួ ១១០
កាល កនុងមួយកាលៗមានរបថ្ គមពីរសនះមិនរែឹមថ្ែជាឃាលំង
មបែតច ិ សំ ែះវិជាជ
ុកោវខាងសរោម។
ទរឿងកូរសម្៊ព្េេឹកទដ្ឋះ(១) សរឿងកូរ
ដល់ ជាែិពិែរបាកដ
សោយគមពីរសនះ ជាានដដមួយរប
់ ថ្ខ្ម រសធវើសោយ
ងឃអនក របាជញមួយពួ កសធវើោ រសផទែែ
មុរទ្ទ្ឹកសោះ សៅសងវខាងសកើែ
រែូវបានសគពលក់
ជាចមាលក់ រកសឡាែទាបដ៏លបី
លាញជាងសគបំផែ ុ សៅរបាាទ្អងគរវែត។
ផ្ទទល់ ។ សោយសធវោ ើ រតាមរសបេបងមី មានរកុមអនក របាជញនិងរពះ
សរឿងសនះ ែៈ
មាននិយាយសៅកនុងមហាភារ
ប៉ុថ្នតសគបាន
រស
ផ្ទទែ់ និ ងអកសរភាាសផសងៗ ដល់ ៥ភាា និងសធវើ
គមពីរ ភគវទ្ បុោែដនា
វចនានុរកមសរើ
សនះចាប់ សផតម ើ
ោកយ ជាអាធារែនាម និង
ពទ ថ្ដលសគសរបើកុង ន រក
ួងសផសងៗ។
ជាទ្ីបំផែ ុ ពី សរោះសៅរ សដើមមក
ូមបីថ្ែរប
ោរទាំងប៉ុនាមន
់។
់ សៅរគប់ វែត។ សៅសោងពុ មព
ុកថ្ខ្មរមានអកសរពុ មពោវ តាំងអំពីោលសកើែ
ពុ ទ្ា ធ
នបែឌិែយជាដើបូងមក ស
ជាសោងពុ មពសនះ សបាះពុ មពស
េវសៅ
សរេនាោបាឡី បានពុ ទ្ា ធ
ែ់ សនឿយ
រមាប់ ជយ ួ ឲ្យពួ កសគ
នឹងមិនអាច
សរេងៗខ្លួនបាន អថ្ងវងសនះ អ
ពួ កសទ្វតានិងពួ កអ
សកើែសឡើងទាំងអ
១ - រាវរជាវសចញពី ារមនទីរជាែិសខ្ែតស
ទ្ំព័រសលខ្
១២
ណុ)
នើឲ្យរកុមទាំងពី រ
ោររពមសរពេងគ្នន សោយងាកមកកូរ
ជាមួយគ្ននសោយយកនាគ វា
សគក៏បានសបើកមនទីរសមើល
ពួ កសទ្វតានិង
ុំឲ្យនាោយែ៍ (រពះពិ
ទ្ំនក ុ បំរ ុង បសងកែ ើ ាោសរេនទាំងសនាះ ឲ្យបាន ់
សរមចបំែងរបាថាន
រពះនាោយែ៍ បានស
មុរទ្ទ្ឹកសោះវិញ។
ុរមានោរ
សោយារោររបយុ ទ្ដ ធ ៏យូរ
ុរក៏ បាននាំគ្ននសៅ
ជួយ។
និងអ
មិនដឹងចាញ់ឈនះ
រមាប់
នបែឌិែយជួយ
សរឿង
ុរ (ពួ កយកស) របយុ ទ្គ្ន ធ ន
បនាទប់ អំពីពួកសទ្វតា
ឲ្យ
ស
នា ិ ែឌូ។
មានជីវែ ិ អមែៈ។
ែុសនះ បាន ិ
ពវ រគប់ សៅកនុង
ររែងៀវគគថ្ដលពពួ កសទ្វតា
ទ្ឹកអរមឹែថ្ដលជាទ្ឹកមនត
នបែឌិែយជា
សៅោវខាងសរោម
រចប់
់ រយៈសពល ១០០០ពនំ កនុងសគ្នលបំែងយក
់ អប វី នតិចបនតួចក៏គ្នមនថ្ដរ
ុកសវេងចនទន៍ជាទ្ី រកុងធំ សគបានសធវគ ើ មពីរ
ប្ជី កែ់ ដោ ី ទាំងអ រ
មានផលលអ
ុកោវខាងែបូងតាំងពី
ុទ្ថ្ធ ែពុ ទ្ា ធ
អនកបសងកែ ើ សឡើងទាំំងអ មានរ
អ
នបែឌិែយ
រស
(អាទ្ិសទ្ព) និងពួ កអ
ដៅរសុកលាវ ានដដពុ ទ្ា ធ
ំ ខាន់ កុង ន
រាវរជាវសោយ ភិកុខ កក-អ៊ ុ ក
ល៦០០ទ្ំព័រ
ប៉ុសណា ណ ះសទ្។ ជាោររបសយាជន៍
ងៀវែត
ុរ ចាប់ សផតម ើ សធវោ ើ រ ុគី (នាគមាន េមោប។
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ ស
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
តចដនពពួ កសទ្វតាទាំងឡាយ។
រាវរជាវសោយ ភិកុខ កក-អ៊ ុ ក
យ៊េធសាស្រសតយួនសម្លលប់ដមមរ របវែតា ិ ង្រ មាឌែូចលអិែ សរឿងកូ រសម៊ រទទឹ កសដ្ឋះ
ចារជនចិន ពូ ថ្កខាងឆក់ បលន់ និងពូ ថ្កលួចសរេន លបិចពី ចន ិ ោប់
សៅភនប ំ នទរក៏ចាប់ សផតម ើ លិចបនតិចមតងៗ
រប
រពះពិ
ស
ើញ
ណុក៏ថ្បងភាគសៅជាអសែតើកមួយ
ែវែសរ៍
សៅមកជួយទាំង
លិចែសៅ។ ពួ កសទ្វតាោន់ ខាងកនទុយ រីឯខាង
សៅែំបន់ ភសនំ មមះ
ពួ កអ
របសទ្
ទាញនាគមាខងមានក់ ។ នូវទ្ឹកអរមឹែ
សៅមុនសពលសលចសចញ
សគបានកូរអ
់ រយៈសពល១០០០
ពនំបថ្នថមសទ្េែ។ ោរកូរសនាះក៏បាន
សលចសចញ រពះនាងកលមសី, ដើរព ី ធ ោវែ័ , ស វៈ សដើមសឈើ និងអបសរដ៏រ
ះឧ
់ របិមរបិយ
ជាសរចើន។ ក៏សកើែមាន
មព័ន ធ យា៉វជី ថ្ដលរ
ណានពវ
់
សខ្ែតយុនណាន ត
កោជ.
ពួ កយួ នបានសធវោ ើ រសោះខ្លួនសចញពី ោជវងសថាង ស ើ យរបោ
ខ្លួនឯកោជយមួយ បនាទប់ មកបាន សលបយកទ្ឹកដីចាមទាំងរ
សៅពនំ១៦៩៧ដនរគិ សៅថាពួ កកុល មានន័យថា អែ់ ពូជអំបូរ
សៅសពលកូរបានទ្ឹកអរមឹែ
ថ្ដលោជោរ
សៅពនំ៩៣៩ដនរគិ
មលនោនចាម
សរៅអំពីទ្ឹកអរមឹែ
ដឆរ
ចិន។
សចះជួយគ្ននសៅវិញ
មាភរនិងាមរែី
ចិនសៅពួ កសគថា កុល
ុគី សដើមបីករូ
លកខែៈពិ ស
់ ពួកសគសចះាមគគគ្ន ី ន
សមមះថា កូម៌ៈ សោយយកខ្នងរទ្ភនសំ នាះ កុឲ្ ំ យ
ុរោន់ ខាងកាលនាគ វា
របជាជាែិយួនមាន
ទ្ន់ សខ្សៃយមានរបាជាញអន់ ជាអនា
កាលរបាំ)សធើជា វ ថ្ខ្សរព ំ ុ ័ ទ្ប ធ នទរ។ សៅសពលកូរយូ រ
ដូសចនះ
តយួន
ត
កោជ ថ្ដលពួ កចាម
មព័នយា ធ ៉ វជីសនះថា
ជាមនុ
ុង
យៈវែណៈ
សោក
ំែល់ បាែផារ
គ្នមនមារយាទ្
គ្នមនអារយធម៌។
សរោយពី បានសលបទ្ឹកដី
នគរចមា៉បានជា
ជសមាលះមតងសទ្េែ សោយដសែតើមគ្នន យកទ្ឹ កអរមឹែ
ាថពរស ើ យ យួ នបានសរបើនសយាបាយ សលប
។ សៅសពលសនាះ រពះនាោយែ៍ បានចូលមក
យកទ្ឹកដីរប
សធវអ ើ នតោគមន៍
សងវែង ដ
ឈន ះ
និងបានជួយឲ្យខាងពួ កសទ្វតា
កនុងោរដសែតើមទ្ឹកអរមឹែសនាះ។
រពះ
់ ថ្ខ្មរសទ្េែ។ ស
តចយួ ន រពះនាម
សវឿង (១៦១៣-១៦៣៥) បានប្ជ ូន
រពះោជបុរែីមួយរពះអងគនាម
អងគចវូ
សមមះ
នាោយែ៍ ក៏បានរកាទ្ុកទ្ឹ កអរមឹែសនាះ មិនឲ្យ
សដើម សងវែង ងឿក ុ វាឿន់ មកសធវជា ើ នុយសរេបអភិស
បាែ់ បងៀសដើមបីបសងកែ ើ ឲ្យមាន
ទាក់ កស
សៅសពលថ្ដល សឡើងស ើ យ
រពឹ ែប តិ រែ
នតិភាពសឡើងវិញ។ នតិភាពបានសកើែ
រពះឥនទរែូវបានសគសលើកសឡើងជា
ំសឡងនិ
សិែ
ក
តចថ្ខ្មរ រពះនាមជ័យសជោាទ្ី ២ (១៦១៨
-១៦២៨)។
ស ើ យសៅកនុងពនំ១៦២៣ដនរគិ
កោជ យួ នបាន
ត
ុំខ្ចីដថ្ី ខ្ម ររែងៀែប ំ ន់ ដរពនគរ ទ្ំព័រសលខ្
១៣
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
កំពងៀរកបី បាោជនិ ងដួន ដែសដើមបីបងាាែ់ កងទ្័ ព ចាំងជាមួយចិននិងជួយអាជញធរថ្ខ្មរ ុខ្ឲ្យមានរប ាង្រ
តរប
ិទ្ភា ធ ព។
ប៉ុថ្នតសនះ
រកា
នតិ
គឺជាយុ ទ្ ធ
់ យួនជាពូ ជខ្ូចពី កសំ ែើ ែ
បសងកែ ើ
លបិចយា៉ងាហាវដរពដផស មានជាសរចើន
រមាប់
គ្ន
តយួន
់ រោ ំ យពូ ជា
ន៍ថ្ខ្មរ។ យុ ទ្ា ធ ង្រ
មាលប់ ថ្ខ្មរមានសរចើនថ្បបដូចខាងសរោមៈ ១—កនុងរជជោលរពះអងគចន័ ទ
(១៨០៦-
១៨៣៤) យួ នសរបើរបជាជនថ្ខ្មរឲ្យជីកថ្រពកវិញ សែរបថ្វង៥៣ គ.ម.និងថ្រពកវិញអានរបថ្វង១៤ គ.ម. សោយបងអែ់បាយរកហាយទ្ឹកថ្
សរឿងកំ ពប់ ដតអ៊ ង
បកជាប់
នឹងឆអង ឹ រ ួចស ើ យបងាូែទ្ឹកប្ច ូលថ្រពក
មាលប់
ដដសជើង
រ ួចវាយទ្មាលក់ ថ្រពក
ឬោក់ កុង ន អាង
ថ្ខ្មរ ថ្ដលថ្រពកជីកសនាះ សោរសពញសៅសោយ
បងាូែទ្ឹកពនលិចាលប់ ទាំងដដជាប់ សខានះ
ាក
រចវាក់ គរួ ឲ្យអា
ពនិងមមថ្ខ្មរសគ្នកថ្រពក។ ២—យួ នយកថ្ខ្មរកប់ ទាំងរ
សធវសើ ជើង ចង្រងាកនោំថ្ែ ថា
់ រ ួចយកកាល
រមាប់ សោកធំយួនសៅ
ម័យថ្ែអុងសនាះ។
ឃាលនោច់ សោះាលប់ ផក ឹ ទ្ឹកមានកលន ិ ោមកនិង ទ្ឹកកំសបារ បាយសៅ
ថ
អនកស
សចះអកសរាង្រ
នហាជាែិទាំងអ
ថ្ដល
់ នវូ រទ្ឹ
តី រពះពុ ទ្ា ធ
នា
ឲ្យសៅចូលរ ួមរបជុើសៅមហាាលសខ្ែត ពលោវ សពលថ្ខ្មរជុគ្ន ើ នអ ាំងដុែឃាលំង
់
យួ នចាក់ សាជាប់ រ ួចចាក់
មាលប់ ថ្ខ្មរទាំងរ
់ ោប់ ោន់ នាក់ ។
៥—យួ នបងខថ្ើ ខ្មរឲ្យសធវោ ើ រទាំងជាប់ រចវាក់ ទ្ំព័រសលខ្
និងមមរ
១៤
់ រប
ព
់ របជាពលរដាថ្ខ្ម រ កលន ិ ពអប
សពញទ្ឹកសពញដី។
បណា ត ភូមិរ
ុក
មាលប់ ថ្ខ្មរបំផែ ុ ពូ ជ
តាម
រ ួចប្ជ ូនយួ នចូលរគប់ រគង
រគប់ ែប ំ ន់ ។
តថ្ខ្មរ អរិយធម៌ ទ្ំសនេមទ្មាលប់
និងសចះចាំយល់ ចា
សមើលសៅទ្សនលកកសៅសោយាក
៧—យួ នវាយ
់
កបនតគ្នន ដូចរចវាក់
អនទងសោយដុង ើ វា ម យទ្មាលក់ ទ្សនលថ្ខ្មរាលប់ យា៉ង
ុីស ើ មសោះ។
៤—សៅអនករបាជញថ្ខ្មរសរោម ទាំងបពវ ជិែ ទាំងរគ
ូរសពកដរក។
៦—ចងថ្ខ្មរាលបស
សវទ្នា
៣—ឲ្យថ្ខ្មរសធវោ ើ រពី រពលឹមទ្ល់ រពលប់
សជើងជាប់
៨—យួ នោប់ ចា
់ ាលប់ សដរោ
មាលប់ ថ្ខ្មរ
រោ
ទាំងសកមងទាំង
់ ថ្ផនដី ថ្ែយួ នថ្រ
ក
សហា៊កស្ជ ែវថា ថ្ខ្មរោប់ យួ នៗសៅវិញ។ ៩—យួ នយកវែតអាោមរពះពុ ទ្ា ធ ថ្ខ្មរ សធវជា ើ
មរភូមិ ស ើ យកសមទចវែត
ងឃ បំបាែ់ ពុទ្ា ធ
នា
មាលប់ រពះ
នា បំបាែ់ អកសរាង្រ
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
ត
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ទរឿងែ៏ទលលចផ្សាដនជនជាតិដមមរទព្កាម្ សមតចរពះនសោែតម
ី
នុ រពះរបមុខ្
រដាកមពុជារទ្ងៀបានរំលឹកសៅចំសោះមុខ្អងគោរ របជាជាែិ ម្រិ របស់ ជនជារិ កខមរ “សោយស
ែុថា បញ្ហាប៉ះោល់ ផ្ទទ ល់ ដល់
ាច់ និងមមសយើ ងយា៉ងផ្ទទល់ ថ្ែមតង”,សជាគវា បំបាែ់ ជសើ នឿនិងអរិយធម៌
វបបធម៌មិនឲ្យថ្ខ្មរ
សគ្នរពែសៅសទ្េែ។ ១០—
ទ្ទ្ួលនូវឯនាយរពំ របទ្ល់ ថ្ដន
មាលប់ រពះ
ងឃ រពះសមគែ រពះ
អនុគែ រគូអាចារយ អនករបាជញប្ដ វនតនិងនិ ទាំងអ
់ ជា
រ
នាដ៏អភ័ពវ ថ្ដលបងបអូន រ ួមជាែិថ្ខ្មរសយើ ង បាន
សិែ
ថ្ផនកខាងសកើែ
បញ្ហាសនះ សធវឲ្ ើ យសយើ ងសរកេមរកំយា៉ងដរកថ្លង។ រែូវយួ នបងខទ្ ើ ក ុ ដូចជាជនបរសទ្
រ
់
តមភនិងជាមូលោារគឹះ
រមាប់
សៅសលើទ្ឹកដីថ្ដលជាសករមែ៌ករប
ថ្ខ្មរកមពុជាសរោមសោយសចាទ្របោន់ ថា
រ ួមដដ
រែូវរោាភិបាលសវេែណាមខាងែបូង ចាែ់ ទ្ក ុ ជា
រ របពំងនឹងរោាភិបាលយួ ន
ជនជាែិសវេែណាមសនាះបងបអូនរ ួមមមទាំង សនះ
ចូលបកសកថ្នសង
។ សពលយួ នដឹងខ្លួនខ្ុ ជាសរោមទាំងអ
បងបអូនរ ួមមមថ្ខ្ម រកមពុ
់ ាលប់ ស
ទើរគ្នមន
១១—យួ នោែ់ ថ្កងដដ ថ្ខ្មរកមពុជាសរោម ទ្មាលក់ ទ្សនល បឹង
ល់ សឡើយ។
ថ្កងសជើងបងបអូន
រ ួចចងជាចសងាកមវាយ
មាលប់
ទឹងនានាយា៉ងាហាវដរពដផស។
១២—យួ នចាប់ ថ្ខ្មរញាែ់ ចូលកនុងប៉ុយសរបង
់ ខ្លួន ស ើ យ
បានទ្ទ្ួលទារ ុែកមមរគប់ យា៉ង សបើោលណាខ្លួន ចងៀរកាទ្ុកនូវបុគល គ ិកលកខែៈ
រប
់ ខ្លួននិង
ចងៀសៅមានាវមីភកតិ
ចំសោះភាារប
ចំសោះទ្ំសនេមទ្មាលប់ រប
់ ខ្លួន ចំសោះទ្រមងៀោរ
សគ្នរពរពះពុ ទ្ា ធ
់ ខ្លួន
នា ថ្ដលខ្លួនរែូវរបែិបែត។ ិ
ជនរ ួមជាែិថ្ខ្មរសរោម
រែូវយួ នសចាទ្របោន់ ថា
រ ួចយកសៅរបសមេលទ្មាលក់ ពីសលើតាមជសែតើរ ឲ្យ
“ពួ កឧទាទមរបពំងនឹ ងរោាបាលយួ ន” ស ើ យយួ ន
រោក់ ប៉បុិកប៉បា៉ក់
រកយុ ទ្ា ធ ង្រ
ថ្បកបាក់ សខ្ទ ចខ្ទី និងខាទំខ្ួរ
កាល បំបាក់ ាមរែីថ្ខ្មរមិនឲ្យសងើបរ ួចសឡើយ។ ១៣—យួ ន ោំងថ្ែ យួ នថ្រ
មាលប់ បាោំងរបពំងនឹ ងបា
កសឡើងថាថ្ខ្មរសៅវិញ នាំឲ្យបា
ោំងយល់ រចឡំ ខ្ឹ ងនឹងថ្ខ្ម រ ។(សនះសៅថាលបិចខ្ចី
មាលប់ ថ្ខ្មរគ្នមនរបែី
ពប្ច ូលរពលឹង)។ល។
រាវរជាវសោយ សឺន សុ ជារិ រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
តរោ ំ យយពូ ជា
ន៍ថ្ខ្មររគប់
សពល។ ពួ កសគបាននាំគ្ននសគចឲ្យផុែពី ោររបល័ យ ជីវែ ិ សនះ
បានរិះរកផលូវសគចរែ់ ឆង ល រពំ ថ្ដនមក
រជកសោនសៅសលើទ្ឹកដីជាែិថ្ខ្មរ។ ក៏ប៉ុថ្នតបងបអូន រ ួមជាែិទាំងសនះ ពុំ អាចសភេ
ខ្លួនបានទាំងអ
់
គ្ននសទ្។ សោយមានោរតាមសដញរបកិែជាន់ ថ្កង, ទ្ំព័រសលខ្
១៥
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
ោរចាប់ ចងជនរ ួមជាែិសយើ ងទាំងសនះ។ ជាស
ែុ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ឲ្យដល់ រោាភិបាលសវេែណាម ស ើ យថ្ដលមាន
ឲ្យនាំថ្ខ្មរសរោមបានបាែ់ បងៀជវី ែ ិ ជាញឹកញាប់
រលឹកោរដករ
ងៀពីវគគខាងសដើម
ជាប់ ផួន ទ ៗគ្ននកនុងោររែ់ សភេ
សនះ
ជីវន ិ
ខ្លួនពុំ បាន
សរមច
ផលសនះ។
សមតច
ទ្័យ ទ្ុកោក់ ចសំ ោះ
រទ្ងៀបានយករពះ
ុំែូមពរទាំងសនះ សោយ
រទ្ងៀបានោក់ ជន ូ មហា
ននិបាែ ដនអងគោរ
របជាជាែិសលើកទ្ី១៦សនះ
នូវបញ្ហាថ្ខ្មរកមពុជា
ស
ូមនូវឱោ
សនាះ
ឲ្យសគទ្ទ្ួលធានាអះអាង
ិទ្ិជា ធ ែិថ្ខ្មរសរោម
សផសងៗកនុង
ដនបញ្ហាដ៏កុក ត កតួលរប សរោម” រប
់
ោរែ៍ រប
់
សមតច
ជីវន ិ
ចកតថ្ី ងលង
ថ្ដលរទ្ងៀបាន
រពះបនទូលថ្ងលងោរ ដន
របសទ្
របទ្
ចកតថ្ី ងលងោរសនាះ
នឹង “ថ្ខ្មរសរោម“ សយើ ង
ថ្ដលទាក់ ទ្ងសៅ
ូមដករ
ោរសផទរថ្ដនដី ទ្ំព័រសលខ្
១៦
រប
ងៀយកមកចុះ
ផាយដូចែសៅ។ ុីនពី សដើម
ែវែសទ្ី១៩។
់ កមពុជាថ្ដល
ឲ្យ
បាោំងបានទ្ុកអាណា ថិែសៅសរោមអំណាចចរក
់ ខ្លួនថ្ែមតង។ ោលពី ពនំ១៩៤៦-៤៧
របសទ្ ដនរដាកា ូ ំង
ុីន ថ្ដលជាសវេែណាម
ថ្ដលជនជាែិបាោំងបានមកដល់ ោលពី ោក់ ក
សខ្ែតទាំងសនះ
ថ្ផនកដនស
កូាំង
អណា ណ មបានោន់ ោប់ មួយភាគ សៅសពល
សលើសវទ្ិោមហា
ងៀទាំងបី
សមតចរពះរបមុខ្
ពវ ដងងសនាះ ជាទ្ឹកដីរប
ណា ត ល
ចកតរី
ចកតថ្ី ងលងោរែ៍
រដាកមពុជា
ថ្ងលងោលពី ដងងទ្ី២២ ថ្ខ្កញ្ហដ ពនំ១៩៦១ សៅ ននិបាែ។ ស
់ ជនជាែិរ ួមមម “ថ្ខ្មរ
ថ្ដលជាកមមវែថុដនស
ខាងែបូង
អនតោគមន៍សនះ មានសៅកនុងស
គល់ កំសែើ ែ
សមតចរបមុខ្រដា។
ថ្ដលសៅកនុងែំបន់
កលសោកផង។
នតិវធ ិ ដ ី ល់ បញ្ហា អាល់
សរី។ ោរសផទរសនះ កំែែ់ អំពីឫ
សរោមសៅសវេែណាមខាងែបូង ស ើ យរទ្ងៀបាន
ចំសោះ
បាននាំមកដើណាលកនុង
សរឿងសោះរាយសោយ
សមតចរពះរបមុខ្រដា
ោរចុះផាយ
រែូវែ
សោយស
៊ូបង្រងាកបោរបះសបាររប
ណាម ថ្ដលមានពិ ស
ែុ
់ សវេែ
សៅថ្ប៉កខាងសជើងសនាះ
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ របសទ្ អា
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
បាោំង ក៏ បានបសងកែ ើ រោាភិបាលបសណា ត ះ ននមួយ
សៅកមពុជាសរោម។
១៩៤៨-៤៩ របសទ្
ោលពី ពនំ
បាោំងបានសៅ បាវោយ
ជាអែីែរពះមហាកសរែ
ថ្ដលរែូវោក់ ោជយ
ោលពី ពនំ១៩៤៥ បានរបោ
តាំង បាវោយ
ឲ្យសធវជា ើ របមុខ្រដា ស ើ យសផទរកូាំង ដីថ្ខ្មរមកឲ្យ បាវោយ សោយខ្ុ មហាកសរែដនរបសទ្ ែវាឿជាផលូវោរ ថ្ដលរបសទ្
កមពុជា
ជើទា រប
ុីនជាទ្ឹក
ចាប់ ។ រពះ
រពះអងគរទ្ងៀបាន
់ នឹងោរសផទរថ្ដនដីសនះ
់ សយើ ងបានរកា
តាមចាប់ តាំងពី យូរយាណា ខ្ញំរុ ែូវបានរំលឹកដល់ វា
ិទ្ិរធ ែឹមរែូវ
សៅ សលើទ្ឹកដីរប
់ មកស ើ យ។
ដរកថ្លង
នាថ្ខ្មរ សរោម
់ ខ្លួន របកបលកខែៈដ៏លំបាក
ស ើ យគ្នមនអវីជាទ្ីពឹងទាល់ ថ្ែសាះ
សោយសវេែណាមរែួែរតា ជិះជាន់ ខាលំងសពកនិង
ចំនន ួ របាំមួយោននាក់ (៦.០០០.០០០) ថ្ដល
សធវោ ើ ររំសោភមកសលើ
រ
ថ្ខ្មរជាមាច
់ សោយគ្នមនោរធានាបនតិចបនតួចណា ពី រោាភិ
បាលសវេែណាមខាងែបូង។
មា៉ងសទ្េែជនរ ួម
មករគប
ទ្ឹកដីសនាះមុនសគ។
បាែ់ អ
សពលសនះ ខ្ញំុ
ូមអភ័យសទា
ជាទ្ីសគ្នរពទាំងឡាយចំសោះ ស ើ យ ខ្ញំុ
ូមអំោវនាវដល់
ឲ្យគិែដល់ បញ្ហាមនុ សរោម
ដល់ របែិភូ
ុនរទ កថាដ៏ថ្វងសនះ
សធម៌ គិែដល់ វា
ុំ
នាថ្ខ្មរ
សោយយកចិែទ្ ត ក ុ ោក់ ឲ្យបានដិែដល់
កុឲ្ ំ យយួ នជិះជាន់ បំបាែ់ ពូជា បញ្ហាសនះ
គឺជាបញ្ហា
មានែដមលកុង ន ោររ
់ សៅ
ន៍ែសៅសទ្េែ។
សដើមបីោរោរនូវ
ិទ្ិ ធ
ជនជាែិសដើម។
រពឹ ែប តិ រែ
់ សយើ ងចំនន ួ ៦.០០០.០០០ នាក់ បានរ
ំសឡងនិ
និងរបដពែី រប
សោយមានស
ចកតី
សិែ
់
ឲ្យ
់ ខ្លួនបានខាជប់ ជានិចច។
សរមចរំសោភរប
បាលសវេែណាមខាងែបូងសនាះ,
់ រោាភិ គមន៍ថ្ខ្មរ
បានទ្ទ្ួលនូវោរបងខឲ្ ើ យចូលជាែិជាសវេែ
ទ្មាលប់ រប
ិទ្ិរធ កាទ្ុកនូវទ្ំសនេម
់ ខ្លួន, ភាារពមទាំងទ្រមងៀោ រសគ្នរព
ដនរពះពុ ទ្ា ធ
នា “ោរហាមមិន មានោរ
ថ្ខ្មរ”។ល។ ោររំសោភប៉ះោល់ ដល់ ដនមនុ
ន៍
នា, ភាា, ទ្ំសនេម
ថ្មតងធម៌ជាភាាថ្ខ្មរ, មិនឲ្យមានស
បញ្ហាប៉ះោល់ ដល់ សយើ ង, សរោះថាជនរ ួម ជាែិរប
់ មិនឲ្យសងើបរ ួច សនះ
ប៉ុថ្នតពួកសគសៅថ្ែរកាឯក
ភាពដ៏សពញសលញខាងា
សនះ
គមន៍
់ ជនជាែិសវេែណាម បាន
ណាមស ើ យសគពុំ មានសបើក
ំខាន់ ដល់ អាយុ ជវី ែ ិ ដ៏
រីភាព
ងកែ់ជះិ ជាន់ របល័យពូ ជា ់ សៅសនាះ,
ទ្មាលប់
របជាជាែិ
់ ទ្ឹកដីដប ើ ូងបងអ
ជាោរលុកលុយរប
ជាែិ៦.០០០.០០០នាក់ សនះពិ ែជាអនកោន់ ោប់
ិទ្ិសធ
េវសៅ ធម៌ ិទ្ិ ដ ធ ដ៏ ងលងូរន
សទាំងសនះ ោន់ ថ្ែមានថ្ងម សរចើនសឡើង ទ្ំព័រសលខ្
១៧
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ ៗសទ្េែ កនុងឱោ
មពន ័ ធ ប៉ុនាមនថ្ខ្សរោយសនះ សោយ
មានវិធានោរយា៉ងពិ ស ផុែរប
ាហាវអារកក់ បំ
់ សវេែណាមខាងែបូង
ដដបំបាែ់ ពូជា ជាមហា ាក
និ ងខាងសជើងរ ួម
ន៍ថ្ខ្មរសរោម
មុរទ្មម
ថ្ដលសោរសពញសោយ
ពវីរជនថ្ខ្មរែូចធំ
របឹងពី មាែុភម ូ ិរប
ឲ្យោលយសៅ
អថ្ែតែសលើមហា
់ ខ្លួន។
ោរស
ងកែ់
អក
កះ បានប៉ុន
ងកន ិ សនះ
សដើមបីមក
សិែ-និ
ឬក៏យា៉ងសហាចណា
់
។
រមាប់ អនក
សយើ ងក៏បាន
សភេ
ុំ សៅ
បាញ់រះ
មាលប់ សចាល
គ្នមនធម៌សមតាតែិចែួចសឡើយ ។ ចំថ្ែកខាងខ្លួនវិញ មានអនីែិ សោយស
ោរពុំ រពមរប
របសទ្
កមពុជាក៏
់ សៅកនុងរបសទ្
ចំសណាមរបជាពលរដារប
ថ្ដរ ស ើ យបានរកា
ថ្ដលសកើែសឡើ់ង
របសទ្
ចំសោះថ្ខ្មរសរោមទាំង៦.០០០.
ញ្ហជែិរប
់ ខ្លួន,
់ សយើ ង ភាា,
ដនរបសទ្
អា
់ សៅកនុងរបសទ្
កំពុងរ
កមពុ
ខាងលិចឬជនជាែិ
ុីក៏សោយ។
ស
់
ងឃឹមដនជនជាែិសយើ ង
របជាជាែិសទ្។
ថ្ដល
ែុសនះស ើ យ បានជាសយើ ង
ប៉ុនប៉ងជាសរចើនសលើកសរចើនរគ្នកនុងកិចចចរចាជា មួយរោាភិបាលដរពនគរ ទ្ំព័រសលខ្
១៨
់ ជាស
“អុីតា លី” ថ្ដល
សដើមបី
“អាឌី
ំអាង
សដើមបីមិនរពមជថ្ជកពិ ភាកាអវី ើ ញនូវោរបំោនចាប់
សយា៉ងាហាវបំផុែរប
់ សវេែ
បញ្ហាថ្ខ្មរសរោមសៅ សវេែណាមខាង
ែបូងមិនថ្មនសកើែមានថ្ែមានក់ ឯងសទ្សៅកនុង គឺសោយស
ែុសនះស ើ យ
របជាជាែិរែូវថ្ែយកចិែត បាច់ គែ ិ ដល់ ឲ្យបានខាលំងសឡើង ោរ
ិទ្ិរធ ប
”
មាជិកដនអងគោរ
ែុសធវើឲ្យស
ិទ្ិ ម ធ នុ
ណាម។
ចកតអ ី ំ
់ កុង ន កមពុជាសរោម (សវេែណាមខាងែបូង)
សនាះបានសឡើយ។ ស
”និ ងសៅរបសទ្
ែុថា សគមិនថ្មនជា
សោក។
សយើ ងពុំ អាចសៅជាគងលង ៀ ចំសោះស ោវនាវដ៏អ
រែ៍ កនុងសរឿងសនះ សៅ
ខាងសលើ។ ប៉ុថ្នត សវេែណាមខាងែបូង សគ
រំសោភ
គឺជាលកខនិក ត ៈដនជនជាែិ
ជា ទ្ុកជាជនជាែិដនរបសទ្
កលសោក
ចំសោះបញ្ហារបជាជនសៅែំបន់ ទ្សនល
ទាំង៤០០.០០០នាក់
់ ថ្ដលរ
ពុំ ថ្មនមានដូចសៅកនុង
“អូរទ្ី
ទាំងអ
ទាំងអ
់ រោាភិបាលសវេែណាម
ខាងែបូង កនុងោរពិ និែយរ ួមជាមួយសយើ ង នូវបញ្ហា
ទ្សនេមទ្មាលប់ ។ លកខនិក ត ៈដនជនជាែិសវេែណាម
បរសទ្
របជាជាែិ។
បានរិះរករ ួមជាមួយគ្នននូវោរសោះរាយមួយ
ជនសវេែណាមរ រី
នងោរោាន
ខ្លួនដនអងគោរ
សនះសទ្ សយើ ងមានឧទា
ទារ ុែកមមដល់ រ ូបោយ
់ ខ្លួន។ ថ្ែសគ ុំសនាះសទ្
សនះ
សធវើ
នារប
បានរបពំងមិនរពមទ្ទ្ួលតាមសយើ ង
០០០នាក់
ុំឃាំង
់ ខ្លួនសនះសឡើងវិញ
ឲ្យបានដល់ ោរបនធូរ
បនថយខ្លះ ចំសោះសជាគវា
រករជកពួ នសៅកនុងទ្ឹ កដីជាែិ។ ជនរ ួមមមទាំង បានរែូវយួ នសដញតាមចាប់
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ើសរើសរេបចំលកខនិក ត ៈរប
ជនរ ួមមមថ្ខ្មរដ៏
អភ័ពវទាំងសនះ ជាសរចើនអសនកស ប៉ងរែ់ ពីោរជិះជាន់
មែនិ
់ រកុមមនុ
ស
កល
ខ្ញំសុ ជឿថា
ទ្ុកោក់ ជាចាំ ចំសោះកិចោ ច រ
ថ្ដលរែូវសគចងដដ
ចងសជើង ថ្លងឲ្យអនករំសោភជិះជាន់ សនាះ ។
រាវរជាវសោយ ភិកុខ គឹ ម្ សុ វណណ
ុំឲ្យបានមាន
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ឆកួតបី ពលរដាឆួែ ក កនុងថ្លបងរារ លក់
មបែិរត ទ្ពយថ្រ
ី
លក់ អ
ចមាករ
់ ថ្ែដីកុង ន រគួារ
ថ្បកបាក់ រគួារាហាយ
នាមុឺនមរនីឆ ត ួែ ក បីថ្ឆអែ
លក់ អ
សម
សខ្ទចដូចសគជាន់ មនន់ វវី ក់ ។
ដីអាោ
ផ្ទល
អនកធំអនកែូចខ្ុ ោង្រ ស
់ មិនទាន់
ទា
ទា
តឃាលនបំោនចាប់ តច មរនី ត របជាោង្រ
់
់ ថ្ែសខ្ែតោង្រ
មន់។
តអា
នន
សកើែកតម ី ិនសាមះសរឿងសពញរ
មាលប់
តុក
ត
នាំនវូ កតទ្ ី ក ុ ឥ ខ ែ ោំនាំវនា ិ
ុក
ុខ្ានត។
ថ្ផនដីរបាែ
លិចលងៀងប់ ងល ុ ទាំងបីបាន
ជាឋានកសមទចលិចអាតាម។
សបើសយើ ងខ្ំរបឹងថ្ែឆកួែបី
របោច់ សម
គ្នមនកំសែើ ែបសងើែ ក អាតាម
ខ្ុ
ដីរោយា
ោកយែរមារពះជិនរ
ី។
និពនធសោយ ថ្ក-អ៊ក ុ
នឹ ករសុកកំ ដណើ រ រដូវផ្ទករីក
រ
សកើយសកេកលូែោ
់
់ ងសមី រោមសម ញញឹមសពមរ
់
រម
ោ
់
បក់ សបាក
រំលឹកជលធី
បក់ សបាកមកដី
សរែើយឮបលិកបលក់។
ឃាលែរ
ទ្នទឹងរងចាំ
ោំផ្ទកសៅរ
បុបាផរគប់ មុខ្
ងឃឹមបាន
ផ្ទករគប់ អងាគ
លូែោ
ពួ នរោយគុមព
ជាែិរប
ុខ្
់ រគប់ គ្នន ់ ខ្ំញុ
ថ្បកសលើថ្ផនដី
ទ្ុកកនុង
ខ្យល់ បក់ រសំ ភើយ
់ សរោមរងសី។
រដូវផ្ទករីក
ុក៥ពនំ
ពវ សម
រីកោយ
ុក
ប៉ះសលើដផទទ្ឹក
ោ
សពញាោ
ងគម។
ោលយជាភនំ
ថ្ែរែូវពួ កយួ ន
ផតសុំ ោយទ្ុករខ ពួយ។
និពនធសោយ ភិកុខ កក-អ៊ ុ ក
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ទ្ំព័រសលខ្
១៩
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
និទាឃរដូវ និទា
រដូវែរមូវដល់
លូែោ និទា និ និទា
់រ
រពឹ កាឥែខ្វល់រសំ យាលសកើយ
់ ខ្ចីងសមី ទ្េែស ើ យ
រដូវរែូវបតូរផ្ទល
់
ពនំ
សិែបអូនបងចងចិែប ត នត រដូវរែូវរំលង
់ ផ្ទល
់ ែែ ំ យួ ន។
ថ្ខ្មរសរោមបអូនបងផសងចិែត រក
រដូវសៅសោយឈឹ ង
ងួន
ិទ្ិរធ គងខ្លួនជូនជាែិងីម។
ិទ្ិគ្ន ធ ម នដើែឹងសលើទ្ឹកដី
ថ្ខ្មរសរោមរងទ្ុកា ខ ជាងីម និទា
ិកាចា
សរោមគំនាបមរែ៍ បរសទ្
ឲ្យរ ួចផុែទ្ុកព ខ ី សចារយួ ន និទា
ញញឹមសកេកសកើយសឆលយ ើ ឆលងពែ៌ ។
សរោមកំោប់ ដដយួ នឫ
រដូវរែូវមានសទ្េែ
ា។
ងឃឹមគ្នមនឃាលែចាប់ សមតាត
រកយុ ែធ តិ ម៌ជន ូ សខ្មោ
សរមចវា
នាសោយខ្លួនឯង។
និពនធសោយ ភិកុខ គិម វិចងៀ
ភ្លើងតណ្ហ ា ដរពធានប់ ជាប់ ជោ ើ ក់ កុង ន ោយ
ររំ ុ ែ ឹ ពុំ ងាយរាយពុំ បាន
ោក់ ខ្លួនពួ នសោលបស្ឆ ះរបាែ
សោលោលរំខានអាប់ បញ្ហដ។
សមពយុះវាយសបាកពនលិចសៅ
កនុងអនលុងសរៅវដត
ងារ
រងសរគ្នះអនតោយធំមហា
ខ្ំអនទះាញាប់ ស
កក
វិលវងៀដង ួ វិញ្ហដែអសនាទល
រ
រែសមាចសខាលចផាកណា ត លវដតៈ
ទ្ិដមា ាិ នៈខ្ះរោំងសរោះ។
សាកសៅសៅតកតួលឈួ លឥែរាក
សាលកចាកពូ ជកុ
ងប់ ងល ុ ថ្លងយល់ ោយរសាះ
រពះ
នរជនណាកមាចែ់ បាន
ែណា ា ចាករបាែបាន
ជាបែឌិែពិ ែ
បានោែ់
ែាម័ែ
កះ។
សមាលមិនចប់ ោប់ មិនឈន ះ
ទ្ធមមអ
លជាែិអ
់
់ ពនលឺបាែ់ ។ ាអែ
ងារវដតដល់ និោវន។
និពនធសោយ ភិកុខ គិម្-វិចក
ទ្ំព័រសលខ្
២០
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
រពះចនទ័ និងម្នុសស សពលអនធិោ
ពនលឺចង្រនាទ
នាខាងសដើមសខ្នើែ
អវីៗពុំ សកើែ
សរបេបដូចអនកសឆើែ
ពប់ ឈប់ ថ្លងសរេន។
រែូវសរេនឲ្យដល់
ថានក់ ខ្ព
កុសំ គចសវះសវេន
កុខ្ ំ ជិលសអេនសរបេន
រែូវខ្ំរបឹងសរេន
របណាំងថ្
ចង្រនទដប់ របាំសកើែ
ដូចអនកសរេនសឆើែ
មានចិែក ត ច ួ ោន់
ខ្ព
កុឲ្ ំ យចាញ់ចង្រនទ
ដប់ របាំសកើែសឡើយ។
យល់ កឧ តី បមា
សនះពុំ កសនតើយ
់ ដ៏
ំខាន់
អនកសរេនរ ូបណា
់ និមមល
ឆលងសពពះដល់ សរែើយ -វិទ្ាសរ
ចស ើ យ រ
ភលសឺ ខ្សៃយស
ទើរសមើល
-
មិនដល់ ករមិែ
ងចង្រនទ។ សរេនទាល់ ដល់ ថានក់
អនកសរេនរ ូបសនាះ
រថ្មងសកសមកានត។ ងៀសចញអំពីវចនានុរកម
សមតច ជួន-ណាែ
ដរៀនរស់ សរេនរ សជេ
់ ផងគ្នន
រែូវមានចិែជា ត
វាងជសមាលះ
សោះរាយថ្បបបទ្ បញ្ហដកំែែ់ កែ់ សោយ
សរេនសដើមបីដង ឹ អនុវែតជាក់ ថ្
នតិ។
មែថភាពលំនឹង តង
ពុ ះោរអភិវឌឃ
ថ្
វងមិនរបថ្
អប់ រច ំ សំ ែះ បំសពញចំសែះ
សពញមួយជីវែ ិ ។ សរេនសដើមបីសធវើ
គិែរគប់ អសនលើ
សដើរសដករិះគិែ
ទ្ុកជាមូលោាន
ោនអនុវែតពិែ
របស
ើរបំផែ ុ
គិែស ើ យសទ្ើបសធវ។ ើ សរេនឲ្យសចះរ អំសពើ កុ
ល
់
រកាសករ៍ តសមមះ
ាបសរោះទ្សងវើ
ខ្វល់រគប់ សដកសដើរ
ោរងាររបស
សដើររ
់
ើរ
ុខ្ានត។
និពនធសោយកញ្ហដ សគេង-ធីបា៉
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ទ្ំព័រសលខ្
២១
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ព្ព្ះព្៊េធសាសនានិងវិេាសាស្រសត សៅកនុង
ែវែសទ្ី២១សនះ
មានោររីកចសរមើនដល់ កព ំ ូល ទាំងអ ា
់
ដូសចនះ
ងគមមនុ
នាថ្ដលជាា
វិទ្ាាង្រ សលើរគប់ វិ
ត
័យ
ស ចាំចាច់ រែូវោរ
នាមានោរអប់ រខា ំ ងផលូវ
ចិែថ្ត ដរឬសទ្? មនុ រ
សរគប់ ជាែិា
ន៍ទាំងអ
់ សៅសលើពិភពសោកសយើ ងសនះ
ោរ
ុទ្ថ្ធ ែរែូវ
មាភរសោយពឹ ងថ្ផនកសលើវទ្ ិ ាាង្រ
រីកចំសរើន។ ថ្ែទ្នទឹមនឹងសនះ មនុ របពនធ័អប់ រ ំ រ
់ ថ្ដល
់
សក៏រែូវោរនូវ
សដើមបីឲ្យមានោរយល់ ដឹងកនុងោរ
ុទ្ថ្ធ ែមានសគ្នលបំែងទ្ិ
ោរដឹកនាំ បរិ ភាព
ទ្យរប
វឌឍនភាព
ចកតី
ាង្រ
ត
តសទ្េងផង។ បចចុបបននសនះ សគ
អាចសធវក ើ ព ុំ យូទ្័រ
និ ងអាចបញ្ហជរគប់ រគងសលើវា
បានសទ្េែ
័យទាំងអ
ចាំបាច់ រែូវោរា
់ ដសូ ចនះ
សរៅពី វទ្ ិ ាាង្រ អាវ ុធ យុ ទ្ភ ធ ែ ័ ឌ
វិទ្ាាង្រ
ត
សដើមសនាះសទ្
ត សគអាចបសងកែ ើ បាននូវ
រមាប់ ោរោរចំសោះ
សបើវទ្ ិ ា
វិទ្ាាង្រ
សមិន
សែើមែិសនះ
ែវែស២១សនះ
មាភរនិយមជាខាលំងណា គ្ននសោយអាវ ុធទាន់ សឡើង។ មនុ
រីកចសរមើនថ្មនមិនដូចពី ឧទា
រែ៍
ដូចមនុ
ម័យ សចងៀសធើវ
ដើសែើ រ ពី កថ្នលងមួយសៅកថ្នលងមួយសទ្េែ មិន ចាំបាច់ សដើរ, ជិះកងៀ, រសទ្ះសគ្ន, ដើរសី
ស
ើញចា
់ស ើ យ
ម័យ
ក៏មានោន់ ថ្ែខាលំង
.រ.អ.
ែួយា៉ងជាក់ ថ្
ម័យ
តងអំពីសភរវកមម
ោលពី ដងងអងាគរទ្ី ១១កញ្ហដ
រទ្ឹ
តីរពះពុ ទ្ា ធ
នា
មនុ
មុរទ្
យា៉ងទាំងពី ោរសបេែសបេនសគ,
២២
ត
ពនំ
២០០១កនលងស ើ យសនះ។
ះសទ្េែសទ្
ឬអាចសៅដល់ ឋានរពះចនទសោយយនត
ង្រងាគម
សរោះបាន
់ នវូ ពោនុភាពវិទ្ាាង្រ
សគរែូវជិះឡានឬយនតសហាះ សបើឆង ល ោែ់ មហា
ទ្ំព័រសលខ្
ោរប៉ះទ្ងគច ិ
សរ ួញខ្លួនសោយារមហា
បចចុបបននសនះ។ សៅ
ម័យ
តសនះ ពិ ភពសោកសពញចិែត ចំសោះ
របល័យសោកសនះរគប់ សពលសវោ ់ សៅ
រែូវឬ
របល័យសោកបាន។ សយើ ងដឹងស ើ យថា
រែឹមរែូវសទ្? ជាោរពិ ែណា
ួល
សទ្េែផងសោយារកុព ំ យូទ្័រ
់។
ងគមមនុ
នាក៏បានថ្ដរ
សគអាចដឹងឬសធវអ ើ វីៗសោយរ
ស ើ យពប់ រ ័
មានោររីកចសរមើនដល់ ករមិែកំពូល
សលើរគប់ វិ
តនិង
ងគមវិទ្ាាង្រ
នតិ
ុខ្ចសរមើនសកើន
សនៈមួយសោលថា
ត
សនះឯង។
សៅដន
របសយាជន៍រគប់ ោោនុវែតភាពទាំងអ ប៉ុថ្នតមានទ្
នា
់ ខ្លួនឲ្យមនសៅរក
និងស
មានោរីកចសរមើនទាំងបសចចកវិទ្ាាង្រ
តកព ំ ុង
់ សៅជាមួយគ្នន។ កនុងសនាះថ្ដរ រគប់ ា
ទាំងអ
សហាះអាប៉ូឡូ មិនរែឹមថ្ែប៉ុសណា ណ ះ វិទ្ាាង្រ
សមិនឲ្យសធវអា ើ រកក់
បានហាមរបាម
អំសពើ បាប
រពឹ ែប តិ រែ
ពវ ថ្បប
មាលប់ សគជា
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
សដើម ឲ្យមានចិែសត មតាតដល់ គ្នននិងគ្នន ឲ្យមានស
វាពិ ែជាមិនរែឹមរែូវសទ្។ សរោះថា វិទ្ាាង្រ
ចកតី
រគ្នន់ ថ្ែផលិែនូវ
សនាត
និងាមគគគ្ន ី ន គឺមនុ
លអ ដល់ គ្នននិងគ្នន ឲ្យមនុ
សសធវសើ
សសចះអប់ រច ំ ែ ិ ត កុឲ្ ំ យ
មានចិែសត ោភលន់ សពកឬចងគំនំន ុ ឹងគ្នន។ សនះពិ ែជា មនុ
បញ្ហជក់ ថា ា
សឲ្យសពពះសៅរកស
ចកតី
ចកតី
ទាំង
សោភៈ ស
ុខ្និង
ស
លអពិែរបាដកថ្មន។
់រ
កតរី បាថាន
ុទ្ថ្ធ ែមានស
ច
សោយគ្នមននរណាមួយមកសបេែ ប៉ុថ្នតសដើមបីរ
របែិបែតដ ិ ច ូ គ្នន ធម៌ ីលធម៌។ ឯ
ា
់ សៅសោយ
ុខ្
សមានក់ ៗ មានធម៌អប់ រច ំ ែ ិ ត រមាប់ របែិបែិសត នាះ សមមះ
ីលធម៌សនាះមានថ្បបរពះពុ ទ្ ធ
នា និងថ្បបោ ិ រា ីលធម៌រពះពុ ទ្ា ធ
ជាកំពូលអនកដឹកនាំា ឲ្យមនុ
តគ្នមនទ្ិ
កតរី បាថានមិនឈប់
ានត លុះរតាថ្ែមនុ
ថា
ចកតរី បទ្ុ
ន៍
សបេនបានសឡើយ
ស សកើែ
ចកតជា ី ប់ ជោ ើ ក់ ឥែរពំ ថ្ដន សទា
សរគប់ ជាែិា
់ សៅសលើសោកសនះ ុ ខ្
ែុសធវឲ្ ើ យមនុ
សៅ សមា
ៈ
ៈ ោរវសងវង
មិនាគល់ ឪពុ ក មាតយបងបអូន ញាែោ ែណា ា ស
ដូចសនះស ើ យ មនុ ទាំងអ
សឲ្យសធវល ើ អបានសទ្ ស ើ យវិ
តរក ី ចសរមើនជាស
នា ពិ ែជាដឹកនាំ និភា ត ព
មាភរឬបសចចកវិទ្ាថ្ែប៉ុសណា ណ ះ
។ មិនអាចអប់ រម ំ នុ ទ្ាាង្រ
សរគប់ គ្ននរកានូវ
សោលយ
សៅ ជាខ្ញំក ុ ញ្ហជ
់ ដនែណា ា បសងកន ើ កិសល
ថ្ដល
ជាសរគឿងសៅ
ម ងដនចិែត អែ់ ាគល់ គែ ុ សទា
អារកក់ លអគ្នមនគុែធម៌ ជាស
ធាែុចាំចាច់ រែូវថ្ែមានា
អប់ រប ំ ងាាញទ្ិ
មាលប់
សៅ សពពះសៅរកសរែើយ
គឺអមែៈមហានិោវន។ កនុងផលូវរពះពុ ទ្ា ធ
័យ
នតិ
ុខ្
នាដូចែសៅសនះ
និ ដរោធម្ិ គជារក(១)
កសបាករបា
និ ងកុឲ្ ំ យផឹក
សរគឿងរ
វឹងឬសរគឿងសញែន។
ីលទាំង៥សនះ
ទ្ែត សាយោជយសៅកនុងថ្ដនោ
ែវទ្សូ ៅ កុឲ្ ំ យ
រពះសោធិ
ចចៈ
ជា
ូមអានសរឿងោរ អប់ រ ំ
កុឲ្ ំ យកុ
សធវអ ើ ំសពើ បាបឲ្យសចះាមគគគ្ន ី ន ជាបាច់ ោន់
សបើ
នាជាមូលោានរគឹះ
កូនសគ,
ស
ុង។
រមាប់ អប់ រជា ំ បនាទែ់ ឬជារែីវិ
ែវមានជីវែ ិ , កុឲ្ ំ យលួ ចរពទ្យ, កុឲ្ ំ យលួ ចរបព័ ន ធ
រពះពុ ទ្មា ធ នបំែងហាមមនុ
ុជវី ធម៌
សយើ ងចងៀបំបាែ់ អំសពើ អារកក់ ខាងសលើសនះ
នា រពះពុ ទ្ថ្ធ ដល
ីល គឺមិនឲ្យ
ីលធម៌និង
ែុនាំឲ្យអរិយធម៌ធាលក់ ចះុ ទាំងរ
ដ៏រង ឹ មាំ
ថ្មតងថា
ច
ឈរអាចសធើឲ្ វ យមនុ
នា។
នារទ្ងៀបាន
ត
កនុងោលកនលងសៅស ើ យ រពះបាទ្រព
ម
ី។ ោលសនាះ
ែវបានសយាងយកកំសែើ ែជាសរបើ
មានសមមះថា និសរគ្នធមិគោជ មានសោមពែ៌
កុរំ បមាទ្ សរោះថា អវីៗក៏សោយ ឲ្យថ្ែរបមាទ្ជា
លមអដច ូ ជាមា
មានដួងសនរតាដូចជាដុដើ នថ្កវ
ស
ុង សនះជា
មែី
៥០០ជាបរិវារ។
់ រពះពុ ទ្។ ធ
សនាះថ្ដរ មានរកុមសរបើ
ែុនាំឲ្យវិនា
និងបោជ័យទាំងរ
សគ្នលបំែងមូលោានដ៏ធច ំ ប ំ ងរប មែិថា វិទ្ាាង្រ ងគម មនុ
រពឹ ែប តិ រែ
តរក ី ចសរមើនដល់ កព ំ ូល
សមិនចាំបាច់ រែូវោរា
ំសឡងនិ
សិែ
នាសនាះ
សោយស
មានសរបើ
តចសរបើ
សៅកនុងដរព
ដដទ្៥០០សទ្េែ ដឹកនាំ
មួយសមមះថាាខ្ះ។
ម័យសនាះ រពះបាទ្រព
ម ទ្ែត
ទ្ំព័រសលខ្
ពវ រពះ ២៣
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ ោជ
មពន ័ ធ
ឫទ្័យ យកាច់ សរបើ
ជារពះោជរកយា
ហារស ើ យរទ្ងៀថ្ែងបញ្ហជពល ោង្រ
តឲ្យសៅបរបាញ់
ថ្ដលជារបជា
មាលប់
ែវសរបើ
ជាសរេង
លុែ ថ្
មែនិ នឹងស
សិែ-និ
ចកតា ី ល ប់
វងរកទ្ីពួន។
ាលប់
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម ស ើ យរែ់ ចះុ រែ់ សឡើង
ែវខ្លះមានរបួ
សរោយមកពួ កសរបើ
ែវខ្លះសទ្េែ
ទាំងសនាះបានយក
ោល់ ដងង។ ពួ កពលទាំងសនាះថ្ែងលះបងៀោរងារ
សរឿងភ័យខាលចសនះ សៅពិ សរគ្នះជា មួយនិសរគ្នធ
ផ្ទទល់ ខ្លួន ថ្ដលរែូវសធវដ ើ ូចជាថ្រ
មិគោជតាមដើសែើ រ
ចមាករជាសដើម។
ទ្សងវសើ នះនាំឲ្យរបជាជនគិែថា ឲ្យោរងារសយើ ងវិនា ស
ែុសនះ
រពះោជាថ្ែងសធវើ
សរោះថ្ែោរសោភលន់
រពះសោធិ
ែវបាន
សៅពិ សរគ្នះជាមួយសរបើ
ាខ្ះ
សោយសោលថា “មានល
ពួ កសយើ ងនឹងោំសដើមសឈើ ឲ្យបាន
សរចើនកនុងឧទ្ានមួយ
យកសរឿងសនះ
សរបើ
ស ើ យសកេរនូវពួ កសរបើ
ថ្ែងវិនា
មាលញ់ សរបើ
ស ើ យាលប់ ថ្ែមាខងៗស
រែូវោក់ សវនដល់ បរិវារខាងខ្ញំុ
ជាសរចើន
ែុសនះ សយើ ង
និ ងខាងអនកសោយ
ឲ្យចូលសៅោន់ ឧទ្ានសនាះ។ សយើ ងសធវរើ បងឃាំង
របចាំសវនថា
ទ្ុក
ង្រងកងរៀ ែងៀក ស ើ យសៅសដកចាំសៅកថ្នលងពិ ឃាែ
រមាប់ រពះោជាបរបាញ់ សោយរពះអងគឯង
កុឲ្ ំ យរំខានដល់ ោរងារ សយើ ងរបជាោង្រ
និងផលដើណាំរប
ត ទាំងសនាះ
ពួ កសគបានគិែស ើ យ
ក៏បានសធវដ ើ ច ូ ថ្ដល
បានសឡាមព័ ទ្ដធ រពសធវជា ើ
ឧទ្ានរែឹមមួយសយាជន៍ រកាលបរបាញ់
រកុមស
និសរគ្នធមិគោជនិងរកុមសរបើ
តចសរបើ
ាខ្ះ បាន
ថ្ដលមនុ
សទាំងអ
ថិែ
់ បាន
នូវសរបើ
មលឹងសមើលពួ កសរបើ
កនុងឧទ្ានបានស
មានពែ៌ លអដច ូ មា
រទ្ងៀក៏ឲ្យអភ័យដល់
ែវ
ចាប់ តាំងពី សពលសនាះមកសពល
ខ្ល ះរពះោជាក៏ រទ្ងៀបរបាញ់
ែវសោយរពះអងគឯង
។ សពលខ្លះ ចុងសៅសៅបរបាញ់
ែវយកមកសធវើ
រកយាហារថាវយរពះោជាក៏មាន។
ពួ កសរបើ
ទាំងឡាយ ទ្ំព័រសលខ្
ាខ្ះក៏ទ្ទ្ួលយកនូវ
តាំងពី ោលសនាះមក
ំសែើ សនះ។
សរបើ
សពលស ២៤
ើញនូវធនូថ្ែងភិែភ័យែក់
ណាថ្ដល
សនាះរែូវោក់ ចង្រងកង ៀ
រែងៀក ស ើ យសដើរសៅសដករងចាំនាយចុងសៅសៅ កថ្នលងពិ ឃាែ។ សោយសរគឿង
ជារកយាហារ ថ្ែង
ើញ
ពី រគឺ និសរគ្នធមិគោជ និងាខ្ះ ថ្ដល
ទាំងពី រសនាះ។
ែវសរបើ
មាគល់ សនះ រពះ
ោជាកតី នាយចុងសៅកតី ថ្ដលមក
រពះោជារទ្ងៀមានរពះទ្័យរីកោយ ស ើ យ
ែវដដទ្
នឹងមិនលំបាក ភិែភ័យរែ់ សគចចុះសឡើងសឡើយ”
ដល់ សវនរែូវពិ ឃាែ សរបើ
សឡាមព័ ទ្។ ធ
បាន
ថ្ែមតង។ ោលសបើសយើ ងសធវយា ើ ៉ ងសនះ
រមាប់ រពះោជារទ្ងៀ
ែវ។
សៅកនុងដរពឧទ្ាន
់
ែវណាថ្ដលរែូវាលប់ រែូវោក់ ច
មាលប់
មាលប់
ែវសធវើ
ែវថ្ដលោក់ ចង្រងកង។ ៀ
ម័យដងងមួយ សវនសរបើ
ញីមយ ួ ថ្ដល
មានគ៌ភមកដល់ ។ នាងមានសមមះថា មិគសធនុ រែូវជាបរិវារប
់ សរបើ
បានចូលសៅរកសរបើ “បពិ រែសោកមាច ោន់ សវនដូសចនះ
ញីសនាះ
ាខ្ះ ស ើ យសោលថា ់ ! នាងខ្ញំមា ុ នគភ៌ រែូវចូលសៅ
ខ្ញំរុ ែូវាលប់ ដល់ សៅពី រនាក់
ូមអងវរសោកមាច រយៈ
ាខ្ះ។ សរបើ
ខ្ញំុ
់ សមតាតបងអងសៀ វននាងខ្ញំម ុ ួយ
ិន។ ោលណាខ្ញំមា ុ ច
់ សកើែកូនរ ួចស ើ យ
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
នាងខ្ញំន ុ ឹងសៅោន់ សវនមរែៈជាខាងសរោយ។
ែវដដទ្ សែើរពះអងគនឹងសធវដ ើ ច ូ សមតច?។ រពះោជា
សរបើ
ាខ្ះសោលថា
“សយើ ងមិនអាចផ្ទល
់ បតូរ
សវនឲ្យនាងបានសទ្”។ ោលសបើមិនបានទ្ទ្ួលោរ អនុសរគ្នះពី សរបើ
ាខ្ៈ ជាសមសរបើ
សធវដ ើ សើ ែើ រចូលសៅរកសរបើ រពះសោធិ
សោធិ
រាងៗ
និសរគ្នធមិគ
លុះរពលឹម
ោជោក់ ចង្រងកងខ្ ៀ លួនឯង
ស ើ យសដើរសៅោន់ ទ្ីពិឃាែ។ ចុងសៅមកដល់ បានស
ើញសរបើ
មានអភ័យសដកសៅទ្ីសនាះ ទ្ូលរពះោជា។
សៅសពលថ្ដល មា
ក៏របញាប់ សៅរោប
រពះោជារទ្ងៀសឡើងរពះោជរង
មានបរិវារជាសរចើនចូលសៅរកសរបើ ស ើយ
សដកសៅទ្ីសនះ សោធិ
មហាោជ សវន
សោធិ
ែវ
ែុដច ូ សមតចបានជាអនកមក
រងចាំឲ្យសគពិ ឃាែអនកសៅវិញ? ែវរោបទ្ូលរពះោជាថា “បពិ រែ
មានសរបើ
មាលប់
ញីមួយ មានគភ៌ រែូវដល់
សោយខ្ញំអ ុ នុសរគ្នះដល់ សរបើ
សនាះ ក៏ យកជីវែ ិ ខ្លួនមកបតូរជើន ួ
មិគោជ ខ្ញំម ុ ិនធាលប់ ស
ើញសាះ
ូមបីកុង ន មនុ
ស
ចុះ
មិគោជ
ូមបី
ែវ ខាងសរៅក៏សយើ ងផតល់អភ័យ
ឲ្យថ្ដរ”។ រពះសោធិ ដល់
ែវទាំងអ
ែវរទ្ងៀបាន
់ រ ួមទាំង
ែវរ
ុក
ែវាលបនិ ងមចាឆរគប់ របសភទ្។ សរបើ
សោធិ
ែវ
បានញាុំងរពះោជាឲ្យ
ដល់ អនកនិងសរបើ
ញីសនាះ”។ សរបើ
សោធិ
មាទាន
់ សែឿនរពះោជាថា
ី ល៥
ធីតា រោ
“បពិ រែរពះមហាោជ
បែី អនកនិគមជនបទ្ ោល
រពះអងគរបរពឹ ែតឲ្យស
មើកុង ន បុគគល ទាំងសនាះ សរោយ
ពី ថ្បកធាលយោងោយសៅរពះអងគនឹងសៅសកើែ ួគស៌ ទ្វសោក។ សរបើ
សោធិ
ែវបានឲ្យឱវាទ្
បីដងង ក៏នាំបរិវារ ចូលសៅោន់ ដរពវិញ។ ចំថ្ែក ឯសរបើ
ញីក៏បានសកើែកូន មាន
មានក់ សរបើ
មបុរាអែដូច
សនាះថ្ែងថ្ែ សៅសលង
ាខ្ៈ។ សមសរបើ
ញីក៏សោល
សៅោន់ កន ូ ថាៈ អនកចូរស
ពគប់ នវូ សរបើ
និ សរគ្នធមិគោជ
ប៉ុសណា ណ ះ កុសំ ៅជាមួយាខ្ៈសឡើយ ស
អភ័យដល់ សយើ ងទាំងពី រថ្ែប៉ុសណា ណ ះសទ្ឬ?
កនុង
ំសឡងនិ
សិែ
ដល់ រពះ
ថិែសៅកនុងឧទ្ានសនាះពី រ
សោលថា “បពិ រែរពះនរិនោ ទ ជ រពះអងគរទ្ងៀឲ្យ
រពឹ ែប តិ រែ
បុរែ
ម ែ៍ គ
ែវ
ចុះ
ស ើយ
ូមរពះអងគរបរពឹ ែន ត វូ ធម៌កុង ន មាតាបិតា
កនុង
អនកចូរសរោកសឡើងសយើ ងឲ្យអភ័យ
ូមនូវអភ័យ
ែវដរព
ដូចអនករកបានសោយរកណា ់
រពះអងគនិង
ផតល់អភ័យថ្ដរឬសទ្? រពះោជារទ្ងៀែបថា “មានល
ផ្ទកកែណិោ។ កូនសរបើ
អនកណា
ែវ
ប៉ុសណា ណ ះ
ែវទាំងឡាយខាងសរៅឧទ្ាន
ថ្ដលរបកបសោយគុែធម៌ និ ងសមតាតធម៌របាកដ ់ សយើ ងរជះថាលនឹង
ែវដដទ្
សោធិ
កនុងឧទ្ានថ្ែម៉ាង
ោជាយា៉ងសនះ ស ើ យ
រពះោជារទ្ងៀមានរពះោជឱងាករថា “មានល
ូមបី
ួរសទ្េែថា “បពិ រែរពះមហាោជ រពះអងគឲ្យ
ញី
នាងវិញ។
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
សទ្េែក៏សយើ ងឲ្យអភ័យ ថ្ដរ”។ សរបើ
ោ
ួរថា មានលមិគោជ ថ្រកងសយើ ងឲ្យអភ័យ
ដល់ អនកស ើ យឬ? ស
សរបើ
ថ្ដល
សិែ-និ
់ ថា “មានល មិគោជ
អភ័យដល់ សរបើ
ែវក៏សោលថា “នាងចូលសៅចុះ សយើ ង
នឹងសោះរាយបញ្ហាជូននាង”។
រទ្ងៀរតា
ញីសនាះ ក៏ ែវ។ សរបើ
មែនិ
មានក់ ស
តចនិសរគ្នធមិគោជ
ចកតា ី ល ប់
របស
ទ្ំព័រសលខ្
ើរជាង ២៥
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ ោលរ
មពន ័ ធ
់ សៅកនុង
មានក់ ាខ្ៈ ពុំ របស
។ ចាប់ ពីសពលសនាះមក ពួ កសរបើ
បានទ្ទ្ួល
អភ័យពី រពះោជា ស ើ យថ្ែងថ្ែសៅ រប
់ របជាោង្រ
ត ស ើ យរបជានុោង្រ
ើរសឡើយ
ុីនវូ
ស
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ើញថា សយើ ងសៅមានស
សនះសរោះស
នទូង
តទាំងសនាះក៏
មែនិ
ចកតអា ី រកក់ ខ្លះសរឿង
ែុផលដូចសមតច?
ចសមលើយ—សរោះសយើ ងសៅជិែខ្លួនឯងសនះ សពកណា
់
បានជារែួែរតាសមើលខ្លួនមិន
យកសរឿងោ៉វសៅរោបទ្ូលបតឹង ដល់ រពះោជា។ រទ្ងៀ
រគប់
ូមបីសមើលមុខ្ខ្លួនឯងក៏មិនស
មានរពះោជឱងាករថាៈ
ចងៀស
ើញរែូវយកក្ច ក់មកឆលុះសមើល សបើចងៀឲ្យ
សយើ ងមានស
ចកតរី ជះថាល និងនិសរគ្នធមិគ
ស
ោជ សយើ ងបានរបទានពរស ើ យ សទាះបីជាសយើ ង
។
ចំថ្ែកអនកដដទ្សមើលស
រែូវលះបងៀោជ
ចា
់ ណា
មបែតសិ ចាលក៏សយើ ងមិនថ្កថ្រប
។ អនកទាំងឡាយចូរសៅចុះ មិនរែូវមាននរណា
ដដទ្សនាះក៏មិនស
មានក់ សបេែ សបេនឬ
មិនស
។ និ សរគ្នធមិគោជបានឮសរឿងោ៉វទាំងសនាះ ក៏ សោះ របជុព ើ ួ កសរបើ
ទាំងឡាយស ើ យឲ្យឱវាទ្ថាៈ
រែូវឈប់ សៅបំោនជិះជាន់ អនករ
ុី
នទូងរ
ូវដើណាំ
ុកសទ្េែ។ ពួ កសរបើ
ោកយោ
ទាំងសនាះ រប
ក៏នាំគ្ននាតប់ តាម
់ សរបើ
រគប់ ៗគ្នន ស ើ យថ្លងចូលសៅ
ុនបណា ណ រ័កស ប៊ូ-ប៉ូ ពុ ទ្ា ធ
សោយោរឧ
ំនរួ —សយើ ងសរចើនថ្ែ ពវ រគប់ ទាំងអ
រែួែរតាសោយោរ
៍ រែួែ សយើ ង
មគំនិែនឹងខ្លួនឯងសរចើនសពក ើញ
ស
ចកតអា ី រកក់
់ សយើ ងសទ្ ដូចជាសយើ ងឆលុះក្ច ក់ស ើ យ ប៉ុថ្នត
ឬក្ច ក់សនាះសៅពងយពី មុខ្សយើ ងសពកក៏ឥែសមើល
ុក
នបែឌិែយ
មាគល់ ស
ើញអវីសាះ
ថ្ដរ សទ្ើ បឆលុះស
ើញ
ើញថា
់ ឥែខ្វះកនលះសាះ
បានជាអនកដដទ្សគសៅថ្ែយល់ ២៦
ា
ុីដណា ើ ំអនករ
សរេបសរេង
ទ្ំព័រសលខ្
់ សយើ ង
ច
យកក្ច ក់មកោក់ ផ្ទទប់ ជាប់ នឹងាច់ មុខ្ថ្ែមតង
រាវរជាវសោយ ភិកុខ កក-អ៊ ុ ក
ែុអវី
ូវយកចិែទ្ ត ក ុ ោក់ កនុងស
រតាសមើលដូចជាសយើ ងគ្នមនក្ច ក់ឆុះល មុខ្
ស
ជិតទព្កទម្ើលម្ិនទ
់ ដច ូ ជាសយើ ង
ើញខ្លួនសយើ ងថ្ដរ។ សយើ ងមិន
រប
ឯអនក
និសរគ្នធមិគោជ
សទ្េែ។
ចុះស
ើញខ្លួនឯងចា
បានជាសយើ ងសមើលមិនស
់ សែឿន
ខ្លួនសយើ ងលអ
ពិ និែយសមើលបានជាក់ ោក់ ។
កតរី បរពឹ ែរតិ ប
ចាប់ តាំងពី សពលសនះែសៅ អនកទាំងឡាយ
ើញខ្លួនសយើ ងបាន
់ សរោះសគសៅពង យឃាលែពី ខ្លួនសយើ ង
មានឱោ
ែវដរពសទ្េែសឡើយ
សបើ
ើ ញខាងសរោយសទ្េែរែូវថ្ងមក្ច ក់មួយ សទ្េែ
នូវោកយថ្ដលសយើ ង បានសបតជាញស ើ យសនាះសឡើ យ
មាលប់
ើញផង
ពវ
ហាក់ដច ូ ជាមិនបានឆលុះក្ច ក់
លុះថ្ែោក់ ក្ច ក់ឲ្យពងយលមមរបមាែ ើញមុខ្ចា
់ ។ ោររែួែរតាសមើលស
ច
កតរី បរពឹ ែរតិ ប
់ ខ្លួនក៏យា៉ងសនាះថ្ដរ
សបើរែួែរតា
សមើលសោយ
មគំនិែថ្ែខាងខ្លួនឯងសពកសៅ ក៏
ដូចជាឆលុះក្ច ក់យកមកោក់ ខ្ទប់មុខ្ថ្ែមតង
ឬ
ោក់ ពងយពី ខ្លួនសពកឥែស
ែុ
ើញអវីសាះ។ ស
សនះ រែូវរែួែរតាសមើលខ្លួនឯងសោយមិនចូលដដ
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
នឹ ងខ្លួនឯង សទ្ើ បបានស របាកដ រ ុបស ស
ើញ ស
ចកតីលអអា រកក់ ពិែ
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
(សោោធិបសែយយ)។ អនកណានិយមកនុងធម៌ ក៏
ដូចឆលុះក្ច ក់ោក់ ពីមុខ្ឲ្យពងយលមម។
របោន់ យកធម៌ជាធំ (ធមាមធិបសែយយ)។ ស
ចកតី
ចកតថា ី ោរថ្ដលអនកដដទ្សមើលស
និយម
ុែន ត ត
ចកតីអារកក់ រប
់ សយើ ងសរចើនជាងសយើ ងស
ខ្លួនឯងសនាះ សោយស ជិែខ្លួនឯង
ួ
ើញ ើញ
បិដកជាឧទា
ែុ២របោរ គឺសយើ ងសៅ
សពក១ សយើ ងសរចើនថ្ែ
មគំនិែ
នឹងខ្លួនឯងសពក១។
សនាះ សរោះមានស
បានជាយា៉ង
ែុផល៤របោរគឺ សរោះស
ច
មានសរឿងកនុងរពះ
រ ៍ ថា
រគ្នមួយមានរពះោជា
សរចើនរពះអងគសកើែជថ្ជកទា អងគមួយយល់ ស ស
មានចសមលើយមា៉ងសទ្េែថា
សផសងគ្ននសនះ
ើញថា
ើញថារ ូបលអ។
ំសឡងលអ។
ស
ើញថាធមាមរមមែ៍លអ។
ចកតសី
ស
ើញមិនចុះ
មគំនិែថ្ែខាងខ្លួនឯង១
សយើ ងសធវខ្ ើ ុ
សោយមិនដឹងខ្លួន១
លអថ្ដលសយើ ងមានសនាះ
សរោះ
សរោះស
ចកតី
មិនជាទ្ីចល ូ ចិែតរប
់
លអ។ អងគ
ភាគរទ្ងៀរតា
មានស
រមុងគ្ននដូសចនះ។
ចកតយ ី ល់
រពះដ៏មានរពះ
់ ថា “មហាបពិ រែទាំងឡាយ! សរឿង
សនះរបោន់ យកស
អនកដដទ្១។
ើញថារ
ចកតច ី ល ូ ចិែជា ត របមាែ
គឺ
ថាសបើអនក ណាចូលចិែតយា៉ងណា យា៉ងសនាះស ើ យ
រែងៀរបោរទ្ី១ថ្ដលថា និយមចូលចិែតសផសងគ្ននសនាះ
សរោះស
ចកតី
គឺមានចាប់ រប
់
ជាស
ចកតល ី អរប
ចិែសត ៅមា៉ង
់ អនកសនាះដូសចនះ។
ថ្ដលសយើ ងចូលចិែសត គ
ចិែសត ផសងគ្ននស ើ យ
រប
ស
សផសងគ្ននថ្ដរ
ោលសបើស
សផសងគ្ននស ើ យ
ស
ចកតន ី ិយមចូលចិែក ត ៏ ចកតន ី ិយមចូលចិែត
ចកតយ ី ល់ ស
ោរសធវក ើ ៏សផសងគ្ននថ្ដរ។
សបើមនុ
ើ ញរ
ូ ែដល់
មិនលអវញ ិ
គំនិែស
ចកតន ី ិយមចូលចិែ,ត
ស
ចកតី
យល់ ស
ើញនិងោរសធវើ ក៏សចះថ្ែថ្បកថ្ខ្ញកថ្បលកៗ
គឺថាសយើ ងឬរប
់ ដនសយើ ងអារកក់
របោរទ្ី ២ ថ្ដលថា សរោះសយើ ងមានស កតី យល់ ស
ើញ
ោលគំនិែ, ស ស
ណា
ស ើយ
ចកតថា ី អនកណានិយមយា៉ងណា
ើញថាលអ សគថ្បរជាថា
សនាះឯង។
គ្ននសៅប៉ុសណា ណ ះ ថ្ដលនឹងឲ្យរែូវរែងៀគ្ននសនាះែិច ់ ។ រ ួមស
ចកតន ី ិយម, ស
ចកតយ ី ល់ ស
ចកតគ្ន ី ប់ ចែ ិ ន ត ឹងោរសធវសើ ផសងគ្នន ស
ចកតយ ី ល់ ស
ើញថាខ្លួនរែូវក៏មាន
របោន់ យកខ្លួនជាធំ (អតាតធិបសែយយ)។ អនកណា
ទាំងអ
និយមកនុងសោក
បានសឡើយ
សិែ
ើ ញ,
មានសឡើង
សឡើងថ្ដរ ស ើ យនឹកជានិចថា ច សយើ ងលអ
ំសឡងនិ
ច
មគំនិែថ្ែខាងខ្លួនឯងសនាះ គឺ
ក៏ចល ូ ចិែយា ត ៉ ងសនាះ។ អនកណានិយមកនុងខ្លួន ក៏
ក៏របោន់ យកសោកជាធំ
់
ថ្បរជាមិនចូលចិែវត ញ ិ
់ ថ្ដលសយើ ងយល់ ស
សមានសរចើន
ប៉ុនាមន
សយើ ងចូល
អនកដដទ្ចូលចិែសត ៅមា៉ងរប
ធមមតាថា នានាចិែតំ ចិែរត ថ្មងសផសងៗគ្នន ោលសបើ
រពឹ ែប តិ រែ
ើញថា
ើញថាសផ្ទដាពវលអ។ អងគមួយយល់
កតន ី ិយមចូលចិែតសផសងគ្នន១ សរោះសយើ ងមានស ើញ
អងគមួយយល់
អងគមួយយល់ ស
កលន ិ លអ។ អងគមួយយល់ ស មួយយល់ ស
់ ថ្ទ្ងថ្ខ្វងគំនិែគ្នន
ពវ រគប់
់ អនកដដទ្មិនអាចសរបេបផទម ឹ នឹងសយើ ង ូមបីសយើ ងនឹងខ្ុ
ថ្
នខ្ុ
ទ្ំព័រសលខ្
ក៏សៅ ២៧
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
ថ្ែនឹកថាខ្លួនរែូវជាដោប ថ្លងខ្ូច សទា
ក៏សៅថ្ែនឹកថាខ្លួនលអជានិចច
សរោះ
គឺមានៈនិងទ្ិដសាិ នាះមកបិទ្បាំង សទ្ើ បសធវឲ្ ើ យ
សយើ ងសមើលមិនស ស
ូមបីសយើ ងខ្ូចដរក
ចកតល ី អ
អនកដដទ្
ើ ញស
ចកតខ្ ី វះខាែរប
់ ខ្លួន។
ថ្ដលសយើ ងរបោន់ យកសនះរែូវថ្ែ
ៈ រ
មែនិ មករគប
វឹង
់ អនកដដទ្ គឺអក ន ដដទ្សគសមើលកំ
រប
់ សយើ ងស
់ អនកដដទ្មិនខាន។ រពះដ៏មានរពះភាគបាន
រតា
់ រពះគ្នថាទ្ុកកនុងធមមបទ្
របាប់ សរឿងសនះថា អនកដដទ្ស
សំ វជជមស្ដ
ំ សទា
រប
់
ើញបានងាយ អែតសនា បន ទ្ុទ្ ទ
ចំថ្ែកសទា ំ
ុ ទ្
សដើមបីនឹងចងអុល
រប
់ ខ្លួនឯងស
ើញបានរក
ិ សា វជាជនិ ឱបុនាែិ យថា ភុ
សគរថ្មងបាចាចសទា ដដទ្ ដូចមនុ
កលឹវ កិែវា
ំ
បសរ
ំ សរោះថា
់ ខ្លួនទ្ុក
សឋា ដូចជានាយរោនបិទ្បាំង
ោយសោយសរគឿងបិទ្បាំងដូសចានះ។ រែងៀរបោរទ្ី៣ថ្ដលថា សរោះសគសធវោ ើ រ ខ្ុ
សោយមិនដឹងខ្លួនសនាះ
មានស
ចកតល ី អស ើ យ
សភលចខ្លួនកនុងស (របមាទ្)
គឺកុង ន ោលសយើ ង
សយើ ងរ
វឹងឬសភលែ ើ សភលន ើ
ចកតល ី អ រប
់ សយើ ងរជុលសពកសៅ
ទាល់ ថ្ែជាស
ែុឲ្យសធវអ ើ ំសពើ អារកក់
់ ណា
ចកតីលអរប
សបើទ្ក ុ ជារែឹមរែូវតាមស សោយ
ចកតន ី ិយមរប
សៅសឡើយ បានជាសគស ដល់ ករមិែសទ្
ច
សយើ ងមិនទាន់ មាន
ើញថា សយើ ងមិនទាន់ លអ
គឺថាសៅថ្ែមានអារកក់ មិនខាន
សឡើយ។ មួយសទ្េែ មនុ ពវ រគប់ ទាំងអ
សរគប់ រ ូបនឹងឲ្យលអ រពម
់ ឥែខ្វះកនលះសនាះរកមិនបានសទ្
ថ្ែងមានលអខ្លះ អារកក់ ខ្លះជាធមមតា ប៉ុថ្នតអនកដដទ្ សៅ
ំឡឹងយកថ្ែរែងៀចថ្ំ ែកអារកក់
រែងៀចំ
ថ្ែកលអមន ិ បាន
ំឡឹងសមើលផងសទ្បានជាស
ថា សយើ ងសៅមានស
ចកតីអារកក់ ខ្លះមិនខាន។
ដករ
ងៀសចញពី កមពជ ុ
ើញ
ុរយា ិ
សោយ រពះមហា ថាច់-
ុែម ឹ
ឈ្ន ះខ្ល ួនឯង ឈន ះខ្ឹងសោយោរមិនសចះខ្ឹង
អនកលងងសៀ បះដូងសៅចុងអណា ត ែ
២៨
់ សគក៏
សរចើនសឡើងជាងមុនសនាះសៅសទ្េែ។ ចំថ្ែកស
ក៏មិនដឹងថាសយើ ងសធវអា ើ រកក់ ផង
ទ្ំព័រសលខ្
់ អនក
សគក៏សៅថ្ែរែូវោរចងៀឲ្យសយើ ងវិស
ទ្មាលប់ រង ឹ ែអង ឹ បំសភលចបាែ់
ថាសយើ ងសធវល ើ អរែឹមរែូវជានិចច សោយអំណាចសមា
ចកតល ី អ
់ សយើ ងមានថ្មនស ើ យ
សោយមិនដឹងខ្លួន ទាំងកំពុងថ្ែសធវអា ើ រកក់ ដសូ ចានះ សចះថ្ែរបោន់
ុ
់។
ថ្ែមិនជាទ្ីចល ូ ចិែរត ប
កតល ី អថ្ដលសគចូលចិែសត នាះ
សបាចអងាកមដូសចានះ អែតសនា បន រប
ើញចា
់ សយើ ងមាន
ទាំងឡាយដល់ ជនពួ ក
ធាសទ្ែិ ថ្ែថា រថ្មងបិទ្បាំងសទា
ប៉ុថ្នតនឹងរែូវសកើែមានរបាកដ
រែងៀរបោរទ្ី៤ថ្ដលថា សរោះស
ដដទ្សនាះ គឺស
រប
ំឡឹង
កនុងថ្ភនករប
ប៉ុថ្នតស
នឹងសកើែរបាកដកនុងថ្ភនក
ចកតអា ី រកក់ ដសូ ចានះសយើ ង
ើញ
រប
ចសនាលះខ្លួនសយើ ងសនាះ
ងកែ់ សទ្ើបសធវឲ្ ើ យសយើ ងវសងវងដូច
ុោ។ ស
ណាបាន ។ សយើ ងសចះថ្ែនឹកថា សយើ ងលអសពញទ្ី ថ្ដលសរជេែថ្រជកសៅកនុង
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
សមើលមិនស
ំឡឹងសមើលសទ្ើបនឹងដឹងថា ខ្ូចបងៀរែងៀ
ចកតអា ី រកក់
សិែ-និ
អនកពលែអណា ត ែកនុងសបះដូង។
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
សរោធជាសគ្នចររប
់ មនុ
សលងង ៀ
មែនិ
សិែ-និ
មានន័យថា គឺមនុ
ចិែម ត ិនផូរផងៀចងោចសោង
ែិរបាជាញយងៀ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
សខាវក់ សោយមិនសចះ សរបើ
យល់ កច ិ ោ ច រោក់ សរៅសៅមិន
រែូវយកបញ្ហដជាសមសោលង
ធាលយពិ ចយ ័ មិនធលុះ សលើអថ្វី ដលសគនិយាយ ឬសធវ,ើ
សោះរាយចំែងបំបាែ់ សរោធ។
ខាវក់ ថ្បបសនះ
អនកឈន ះខ្លួនឯងថ្ែងរបស
ដល់ ខ្លួននិង
ើរ
ជាអំសពើ សដើរតាមពុ សទាធវាទ្ នាំ
ុខ្
នតិភាព
នឹងនាំមកនូវអនតោយដរកថ្លង ងគម ដួលស ើ យមិនមាន ឱោ
ទ្ីពីរនឹងសរោកសទ្។
ែាម័ែ
ងគមថ្ខ្មរសយើ ងពី ជនា ើ ន់ មួយសៅជើនាន់
បំបាែ់ សោគគឺសភើង ល ោគៈ។
មួយ ថ្ខ្មរសរចើនសជឿសលើោកយសហារទ្
និពនធសោយ ភិកុខ កក-អ៊ ុ ក
និងសជឿ
៊ប់ទាំងរ
ុង
សន៍ ទាយ
មិនលអក់សលអែងដ៏បនតិច
សឡើយ, ខ្ញំយ ុ ល់ ថា សហារ៍មិនថ្មនជា មនុ វិចារណកថាពាកយេំនាយ តាំងពី បុោែោលមក
ោរសរបើោកយ
ទ្ំនាយជាឧបាយមួយថ្បបថ្ដលសធវឲ្ ើ យ មានស រ
ចកតី
ោលហាននិងមានកតី
មនុ
ស
ងឃឹមកនុងោរ
់ សៅែសៅសទ្េែឬសធវឲ្ ើ យសគមានកតព ី ាយាមកនុង
ោរបំសពញភារកិចអ ច វីមា៉ង លុះរតាបាន
សរមច
ដូចរពះពុ ទ្សធ ទ្ ោរទាយរប
មានខ្ុ
និងរែូវជាធមមតា ថ្ែសយើ ង ោល់ ដងងនាំ
គ្ននសដកចាំវា
នា
់ គ្នែ់ រថ្មង
ដូចាថនភាព
ធមមិកសកើែសឡើងសដើមបីសរាចរ ថ្បបសនះ
បានសធវឲ្ ើ យមនុ
ងៀជាែិ,
សដកចាំ
សោយមិនដឹងថា
សែើោកយទ្ំនាយថ្បបសនាះៗ
សខាវក់ សគពឹ ងសឈើ រចែ់
ថ្វកដីរដំ ពងមថ្រកងជើពប់ ដល ួ សៅថ្ែមានឱោ មនុ
បសនាទ
សបើដល ួ ស ើ យសគ
សមិនមានវិកលវិោរមានថ្ភនករបរកែី
ដួងរបរ
រមាប់
សរោកសឡើងសដើរែសៅសទ្េែ, ឯ
សបើខាវក់ ទាំងសបើកដួលស ើ យ ីថ្ភនកសទ្
ថ្ែ
មិនរពមារភាព ថ្បរជាសៅបសនាទ
ថ្ភនកសជើងឯសណាះសៅវិញ។ ខាវក់ សបើកទ្ីសនះ ខ្ញំច ុ ងៀ
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ើញថា
ា
នា។
នាសទ្ សរោះពុ ទ្ា ធ
មិនសធវើ ដូចជាថ្រ
តីរពះពុ ទ្ធ
នា បានរបសៅសៅ
កមមនិងផលដនកមម។
ថ្ដលសយើ ងសធវ,ើ និយាយ
សគថា
សនាះបងាាញឲ្យ
ថ្ខ្មរមិនថ្ដលសជឿសលើរទ្ឹ
សលើោកយថា
សចញមកពី របភពណា? ជីវែ ិ មនុ
ស
ំណាងឬវា
ជើសនឿ
សោប់ បំពងៀរងៀចាំទ្ឹក
កូន
សចះថ្ែសជឿងប់ ងល ុ
ងគមថ្ខ្មរ
បចចុបបននសនះ ថ្ខ្មរសៅសជឿងថា នឹងមាន រពះបាទ្
សភលែងពិ ែៗថ្ដលរែូវនឹងោកយថ្ខ្មរសយើ ង
ស ើ យទាំងខ្លួនឯងសនះផង
់
កិសល
។ សៅយុ គបចចុបបននសនះ ោកយទ្ំនាយបានសធវឲ្ ើ យ ថ្ខ្មរខាវក់ ថ្ភនកសមើលមិនយល់ ទាល់ ថ្ែសាះ
សអ
កមមគអ ឺ ំសពើ
តីនិង នឹកគិែ សបើបុគល គ
មិនសធវសើ ែើបានរ
ូវមកពី ណា,
សបើមិនញាុំសែើបានអវីថ្ឆអែ។ មានក់ ៗចងៀបានស កតី
ុខ្ ថ្ែថ្បរជាសដករងៀចាំសៅវិញសែើដងងណានឹង
បានស ា
ច
ចកតី
ុខ្
សែើឲ្យសគសៅខ្លួនថា
និកសោយវិធណា ី
ខ្លួនសចះ
ូធយធម៌ នសមា ែ
ឬមួយសោយស
ពុ ទ្ធ ែុថ្ែ
ស ឬ ឥែិបិសា ាវ ទ្ំព័រសលខ្
២៩
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ ោខសតា
មពន ័ ធ
ុបដិបសនាន សនាះ។ អ្ចឹ ងស ើ យ សបើចងៀ
ថ្ឆអែគឺរែូវញាុំខ្លួនឯង,
សបើចងៀបានស
ចកតី
ុខ្
រែូវរបឹងថ្របងរបែិបែតឲ្ ិ យបានយល់ សោយខ្លួន ឯងចុះ។
គ្នមននរណា
សៅទ្ំសនរោំនាន ំ វូ រប
់
ទាំងសនាះយកមកឲ្យសយើ ងសទ្។
បានរតា
មែនិ
់ ជារពះពុ ទ្ ធ
ទ្ំនាយ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
មែសគ្នែមបរមរគូ
សយើ ងសនះឯង។
ថ្ខ្មរសយើ ងមានសចញស
មួយសមមះថា ស
េវសៅពុ ទ្ទ្ ធ ំនាយ កនុងសនាះសបើ
សយើ ង
សងកែសមើលសៅ
ទ្ងនឹងរបសទ្
ូមពិ ចារណាសៅសលើោកយថា
សិែ-និ
េវសៅ
ុទ្ថ្ធ ែជាសរឿងោ៉វ
ថ្ខ្មរសយើ ងសោយសរចើន
ទាក់ ឯបញ្ហា
សផសងៗទាក់ ទ្ងនឹ ងពិ ភពសោកសនាះមិន
ូវមាន
ឬពាករែ៍ សមើលថាសែើមានន័យ យា៉ងណាខ្លះ?
ស
ើញនិយាយដល់ សទ្ (អនករបាថានចងៀដឹង
ទ្ំនាយមានន័យថា ស
ថ្
វងរកអានសោយខ្លួនឯងចុះ)។
ជាទ្ំ នាយរពះពុ ទ្,ធ
ចកតថ្ី ដលសគទាយ, ដូច
ទ្ំ នាយរគូ,
ទ្ំ នាយសហារជា
របថ្
លជាមុនដើបូង
សដើម។ ឯពាករែ៍ មានន័យថា សធវើឲ្យរបាកដ,
តាពុ ទ្ ធ
ឲ្យជាក់ ចា
សហាោាង្រ
់ , អំនែ ួ , ទ្ំនាយ, ដូចជាោកយថា
ពុ ទ្ព ធ ាករែ៍
ទ្ំនាយរពះពុ ទ្។ ធ
ោកយថា ទ្ំនាយសនះ
តាមខ្ញំយ ុ ល់
រគ្នន់ ថ្ែជាោរសៅាមន
តសចះទ្
សទ្ើ បចារកនុងាង្រាត
ចំែងសជើងស
មានោកយទ្ំនាយ តាមា
តថា សៅកនុង
នាយ។
២០០០ ពិ ភពសោកនឹងរែូវវិនា
នា រគិ
ត នឹងរែូវាប
ឬា
រស
រសនាះសមមះ
សន៍សមើលសម
សមើលផ្ទកយ
ឹលងរឹែទ្ុកមក ស ើ យសរោយ
មកសគបានចមលងសចញជាស
ខ្លះ ដូចជា
គ.
តាមខ្ញំុយ ល់
សោយអនកនិពនធរ ូបសនះជាអនកសចះខាង
របសយាលៗថ្ែប៉ុសណា ណ ះ រែូវខ្លះ ខ្ុ នារគិ
អនក
ូម
េវសៅ សោយោក់
េវ សៅសនាះថា ស
េវសៅតាពុ ទ្ទ្ ធ ំ
សរោយមកសទ្េែសោយស
ើ ញស
ែុ
ោរែ៍ សកើែសឡើងភាគសរចើនរែូវនឹងអវី ថ្ដលកនុង
ូនយ សែើោកយទ្ំ នាយសនះ
ស
េវសៅបាននិយាយ
មានសកើែសឡើងពិ ែៗឬសទ្ មួយសទ្េែដូចសគសរចើន
ស
េវសៅពុ ទ្ទ្ ធ ំនាយ សោយលុបោកយ តា មួយ
និយម
សចាល។
សរបើោកយថា
តាមពិ ែគួរសរបើថា
ពាករែ៍ អាោ ទ្ំនាយអាោ
ធាែុ
ធាែុវារែូវ
សទ្ើបសគថ្កថ្របសៅជា
ខ្ញំន ុ ិយាយសនះសោយហា៊ន
រពះពុ ទ្មា ធ នថ្ែមួយរពះអងគសទ្ ស ើ យរពះពុ ទ្ក ធ ៏
ជាង សរោះទ្ំនាយថ្បបជួនមានជួនមិនមាន។ ឯ
រទ្ងៀបានពាករែ៍ ទ្ុកថ្ដរ
ពាករែ៍ វិញ
ជាោកយទ្ំនាយមួយពិ ែរបាកដ
ពនយល់ ែប
ុបិននិមមិែ១៦របោររប
់ របាកដជាសកើែមានសឡើងដូចោកយ
រពះនាមបស
នទ្ិសោ
ចា
់ោ
ទាយសនាះៗថ្មនៗ ដូចរពះពុ ទ្ទ្ ធ ីបងករ បានរទ្ងៀ
ែ
ពាករែ៍ ទ្ំនាយទ្ុកថា
ុសមធបែឌិែ (ោល
ជិសែថរ
់ ជារពះពុ ទ្ម ធ ួយរពះ
រពះអ
សៅជាឥ
ី)
នឹងបានរតា
អងគកុង ន អនាគែោលជាមិនខាន អ
សងខយយកដរមមួយថ្
ទ្ំព័រសលខ្
៣០
នកបប
សរោយមក៤ ុសមធបែឌិែ
ំអាងថា
លយ
ស
់ រពះោជា តចរកុងោោ
ី និងមួយកថ្នលងសទ្េែកនុងរបវែតិ រពះអ
អងគនាម ស
សោយរពះអងគបាន
ស
សោយរពះអងគបានសធវោ ើ រពាករែ៍ ថា សជិ
នឹងបានរតា
ិអារយសមរែី
់ ជារពះពុ ទ្ម ធ ួយរពះ ឯសរៅពី សនះមិនថ្ដល
ើញមានកនុងគមពីររពះដរែបិដកកាលណាបាន
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
និយាយសទ្។ សបើថ្ខ្មរសចះថ្ែសជឿថា ស
េវសៅពុ ទ្ ធ
មែនិ ៣—
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ុបិនថា ស
ើញសមសគ្នធំៗនាំគ្ននផឹក
ទ្ំនាយសនាះជាពុ ទ្ទ្ ធ ំនាយពិ ែៗ
ស ើ យចុះមាន
ទ្ឹកសោះកូនសគ្នែូចៗ ថ្ដលសទ្ើបថ្ែសកើែទ្ំនាយ
រពះពុ ទ្ឯ ធ ណាមួយរពះអងគសទ្េែ
មករតា
ថា ែសៅខាងមុខ្ ោរសគ្នរពចា
សៅរ
់ ដង ឹ
ុកថ្ខ្មរថ្ដរ។ ទ្ីសនះសបើខ្ំញម ុ ិនសលើកយកពុ ទ្ ធ
ពាករែ៍ ១៦របោរសនាះមកសទ្ អនកអានពិ ែជា ងស័យថានិ យាយបានថ្ែមាែ់ ។ ឯពុ ទ្ព ធ ាករែ៍ ១៦របោរសនាះខ្ញំសុ រេងមកជាស
ចកតី
សងខប
លមមដល់ វចា ិ រែកថាសនះថ្ែប៉ុសណា ណ ះ ស
ចកតជា ី
ុបិនស
គិែនឹងជល់ គ្ននរ ួចរែ់
មកោន់ ទ្ីោនធំទាំង៤បនលឺ
ទ្ុំទាំងសនាះសពលអ
សមលងគំោម
មហា
់
់
មែថភាពរក
ុីច្ ិ ចឹ មខ្លួន
ក៏រែូវលំសទានរបចុបរបថ្ចងកូនសៅ
ដូចសមសគ្ន
ផឹកទ្ឹកសោះកូនសគ្នដូសចានះ។ ៤— របា
ើញថា មានសគ្នសមមល
មបុរផ្ទកអ្ជ័ ន
រគូឧបជាយាចារយបាធាយនឹ ងអន់ ងយចុះ, ចា
មមាន
សងខបដូចែសៅ ៖
១—រទ្ងៀ ៤កាល
ម
់ ទ្ំដ ុ ច ូ ជាឪថ្ម៉
់
ុបិនថា
ស
ើញមនុ
ែវសគ្នសពញកមាលំងអូ
សមានមិនសរបើ
រសទ្ះ ថ្បរជាសរបើ
សគ្ន សៅខ្ចីថ្ដលគ្នមនកមាលំងសៅអូ សពលអូ
រសទ្ះសៅវិញ
រសទ្ះមិនរ ួចវាក៏ ោច់ នឹមសចាល, ទ្ំ នាយ
ថា សៅោលខាងមុខ្ អនកមានអំណាចមិនតាំង
ជនរងៀចាំសមើល ថ្ែទ្ីបំផែ ុ សគ្នទាំងសនាះ មិនជល់
សៅកនុងធម៌
គ្ននថ្បរជាងយសចញសៅ,
មានបទ្ពិ សាធន៍ឲ្យសធវោ ើ រ ថ្បរជាសៅថ្ែងតាំង
រពះពុ ទ្បា ធ នរទ្ងៀទាយ
ថា កនុងអនាគែ សពលា
នាែថាគែឱនងយ
សកមងខ្ចី
មិនថ្ែងតាំងអនកមានបញ្ហដាមរែី
ខ្វះរបាជញខ្វះបទ្ពិ សាធន៍
ចុះសៅសពលពិ ភពសោកវិលដល់ ចែ ំ ុ ចមានឱ
បំសពញែួនាទ្ីមិនបាន
នភាព
ឲ្យអូ
មនុ
ធាែុអាោ
សនឹងមិនតាំងសៅកនុង
នឹ ង
សឡើង, ដូចជាសម រនទះរគ ឹ ម
ួ ែថ្
ង,
ីលធម៌,
ភ័យទ្ុរភិកសក៏សកើែ
រកកលសភលែង មាន
សមលង ផគរ
ថ្ែទ្ីបំផែ ុ ក៏មិនមានសភលែងបងអុរចុះ
ដូចសគ្នរបាថាននឹងជល់ គ្ននថ្ែមិនជល់ សៅវិញ។ ២—
ុបិនថា ស
គុសមាពែដរពមួយ
ើញសដើមសឈើ ែច ូ ៗ និង
ែថផង ពី រ
សចញថ្ផលសៅស ើ យទាយថា ងមងយ មនុ
ែថផង ក៏សចញផ្ទក សពលពិ ភពសោក
សមានសៅសកមងមិនទាន់ សពញកសមាលះ
រកមុំថ្ែមានោគៈសកលែវោល
សរេបោរគ្ននតាំងថ្ែពី
សកមងៗមានកូនមានសៅ ដូចសដើមសឈើ ែច ូ ពប់ មានថ្ផលមានផ្ទក។
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
មានមាែ់
ុបិនថា ស
នាយថា
ើញ
ងខាង មនុ
ង ខាងវាក៏
ែវស
ះមួយកាល
សមានយកសៅមរចកមាែ់
ុីតាមមាែ់ ទាំង
កនុងអនាគែោល
រគងរបសទ្
ងខាង ទ្ំ
ោលសបើអនករគប់
ឬអនកដឹកនាំមិនតាំងសៅកនុងធម៌
ថ្ែងតាំងថ្ែមនុ
សអនធោលឬ
ីលឲ្យសៅកនុងែំថ្ែង
មនុ
តាមថ្ែចូលចិែត ចុងសចាទ្ ដូចស
ុី ះ
ត
ោែ់ កតី
ំែូកទាំងសដើមសចាទ្និង
ុីសៅមតាមមាែ់ ទាំង
ុបិនថា ស
សរទ្ុ
ថ្ដលជះឥទ្ធិពលដល់
អនកដដទ្ មិនាគល់ បុែយបាបគុែសទា
៦—
សិែ
សរមចដូចជាសរបើសគ្នខ្ចី
រសទ្ះដូសចានះ។ ៥—
ទាំង
បណា ត លឲ្យ
ើញមនុ
ងខាង។
សមានយកថា
ទ្ំព័រសលខ្
៣១
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ មា
មពន ័ ធ
មានែដមលោក់ ឲ្យថ្ឆកចចកកញ្ហច
កាល ទាំងឲ្យថ្ឆកសនាះជុះអាចម៍ោក់ ថា ផង ទ្ំនាយថា ែសៅមុខ្អនកមានស រែកូលខ្ព
់ នឹងអ
កូលសថាកទាបឬមនុ មានមុខ្មានមាែ់ គ
អនករែកូលខ្ព
មា
៧—
់
មា
អនករក ដូចមនុ
បែី
ឬស
ដាី
៩—
ើញបុរ
មានក់ អងគុយ
ុបិនថា ស
ើ ញរ
មានផលូវចុះសឡើងរគប់ កថ្នលង គ្ននចុះផឹកទ្ឹកកនុងរ
ះ ចថ្មលកថ្ែសៅទ្ីខាង ថ្ដល
ែវទាំងសនាះជាន់
ស ើ យរែឡប់ ជាថាលសឆវង
ចំថ្ែកឯទ្ីកណា ត លរ
ះ
ថ្ដល
ជាន់ សៅជាលអក់កករសៅវិញ,
ថ្ឆកចចកបា៉ ី ុ មួយកាល ថ្ដលសៅសរោមែុសនាះ
ខាងមុខ្
ក៏ខាំ
តាំងសៅកនុងធម៌ខ្វះសមតាតធម៌
ោលខាងមុខ្ង្រ
សនាះមិនដឹងខ្លួន តីជាមនុ
ខាម វឹកវរថ្ែនឹង
សសឡះសឡាះ រចសឡាង
ុោសមរ័យ ថ្ែងថ្ែោយរតាច់
កនុងសវោវិោលរបរពឹ ែតរទ្ុ កិបលួចលុយបតី
ថ្ដលបុរ ៨—
ីលសផសងៗ សកង
ហាយ
មន ធ (
មន់) ដូចសម
ថ្ដលសដកសរោមែុចាំថ្ែ
ុីថ្ខ្ស
សវញស ើ យរំាយចុះថ្កបរសជើងខ្លួន។ ុបិនថា
សោយទ្ឹកមួយ មានោងទ្សទ្ដដទ្ មនុ
ត
ថ្ដលរកបានមកសោយរកសៅ
ចាយវាយឬសៅឲ្យ ថ្ឆកចចកបា៉ ី ុ
ទ្ំនាយថា
ស
ើញោងទ្ឹកដ៏សពញ
ថ្ដលសគោក់ សៅរែងៀទាវរវាំង ជាសរចើនសទ្េែព័ ទ្ជ ធ វុើ ញ ិ
សមាននាំគ្ននយកទ្ឹកមកចាក់ កុង ន ោង
មានទ្ឹ ក សពញសនាះទ្ឹ កសចះថ្ែស
ថ្ដល
េរសចញ ស ើ យ
សធវសើ ទា
បុកសមនញសគឬ
ចាំថ្ែសរបើអំណាច
ុីថ្ែ
អ
់ ស ើ យកថ្នលងថ្ដលពួ កសគសៅរ
ក៏ោលយជា
ំបូរ
៣២
ុក
់ សៅសនាះ
បាយគងៀវងៀឋិែសងរដូចទ្ឹក
ថ្ដលសៅខាងៗសៅជាថាលយងៀ
ឯទ្ីរកុងក៏ោលយ
សៅជាាងែ់
ថ្ដលលអក់កករ
ុង
ូនយដូចទ្ឹក
ដូសចានះ។ ១០—
ុបិនថា ស
ើញពនំងថ្ដលសគកំពុង
ោំបាយ បាយសនាះឆអន ិ មិនស
មើគ្ននសោយថ្បងជា
បីរបសភទ្គឺ មួយចំថ្ែកឆអន ិ , មួយចំថ្ែកសៅ, និងមួយចំថ្ែកសទ្េែសខាលច, ោលខាងមុខ្សនះ
ទ្ំនាយថា
ោលមនុ
សរចើនសឡើងៗ សភលែងក៏ធាលក់ មិនស
ទ្ំព័រសលខ្
ំែូក អនករ
អនករកុងនឹ ងរែ់ សៅសៅតាមជាយថ្ដនឬទ្ីសផសងៗ
ទ្សទ្ ថ្ដលសៅខាងៗសនាះសាះ, ទ្ំនាយថា កនុង
ធំឬអនកមានអំណាចថ្ែងថ្ែសបេែសបេន ឬសមើល
ែសៅ
ោលសបើអនកធំឬអនកមានអំណាចមិន
បានតាំងសៅកនុង
នាែថាគែអន់ ងយចុះ អនក
ែវមិនបាន
ទ្ំនាយថា
សចញសទ្េែ ក៏មិនរពមយកទ្ឹកសៅចាក់កុង ន ោង
អនាគែ ោលា
ះសនាះ
ែវទាំងឡាយក៏នាំ
សវញថ្ខ្សស ើ យរំាយថ្ខ្សសនាះសៅថ្កបរសជើង សម
ុីសោយបុរ
ះមួយកថ្នលងមាន
ផ្ទកឈូ កសរចើនរបសភទ្ដុះសពញសរបេបរ
មានែដមលឲ្យថ្ឆកចចកជុះអាចម៍។ ស
សមានយកទ្ឹកចាក់ ថ្ែោងថ្ដល
សពញឯោងទ្សទ្ថ្បរជាមិនយកសៅចាក់ ដសូ ចានះ។
អនករែ
ីឲ្យពួ កអនកទាំង សនាះដូច
ុបិនថា
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ងាយអនកែូច អនកមានស ើ យសៅថ្ែបានកដរមពី
សអនធោល នឹងសឡើងជាធំ
បែីនឹងសលើកកូនរ
យកថា
័កតិ
សិែ-និ
់ មួយ
ដាគ ី
់ អំណាចបុែយ
មែនិ
ីលធម៌
ពវ កថ្នលង សពលសធវថ្ើ រ
កនុង
សទាំងឡាយមិន
និ ងគុែធម៌ោន់ ថ្ែ មើឬធាលក់ មិនបាន
ចមាករ កថ្នលងខ្លះ បាន
ផល ខ្លះក៏មិនបានផល ដូចបាយឆអន ិ ផងសៅផង
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
និងសខាលចផង។
ុី, ទ្ំ នាយថា ោលសបើមនុ
សបថ្ែតែបសណា ត យ
ខ្លួនសៅតាមអារមមែ៍កិសល
និងោគៈ បតីនឹងធាលក់
១១— ចនទន៍
ុបិនថា ស
ើញមនុ
ថ្ដលមានែដមលខ្ព
សនាំយកខ្លឹម
់ សៅបតូរយកខាលញ់សគ្ន,
ទ្ំនាយថា កនុងោលខាងមុខ្ ភិកុអ ខ លជជសី ោមភថ្ែ
សញាមឲ្យរ ួចផុែទ្ុកខ របា
ចាកស
សជរ
តីដច ូ ទា
ុីព
ញាែិ
ុី រកបចច័យ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ពនធ
ករ សរបេបដូចោអែ់ ែច ូ ៗថ្ែអាច
់ ដធ ៏ បា ំ ន។ ១៥—
ចកតី សោមភ
ថ្បរជានាំយកសៅសធវើជាឧបករែ៍ រក
សិែ-និ
ខ្លួនសៅកនុងអំណាចរបពនធសកមងទាំងរែូវរប
ពី បានទាំងឡាយ មិននាំយករពះធម៌ថ្ដល ែថា គែសរបេនរបសៅទ្ុកលអស ើ យ សៅសរបា
មែនិ
មបុរមា
ុបិនថា ស
ើញ
វ ូងោជ
រែូវសឡាមព័ ទ្សធ ោយ
ងសមាន
ែវថ្កអក
នាយថា ែសៅខាងមុខ្ ពួ កអនកមានមុខ្មាែ់ មាន
មកបសរមើខ្លួនដូចយកខ្លឹមចនទន៍
(រពះធម៌ដល ៏ អ)
ឋានៈ រែូវលំសទានរបចុបរបថ្ចង និង
សៅដូរយកខាលញ់សគ្ន
ោករៈថ្ដលមិន
ភាពចំសោះពួ កអនកអែ់ រែកូលអែ់ មុខ្មាែ់
ថ្មនជាស
គឺោភ
ែុឲ្យរ ួចចាកទ្ុកខបាន។
១២—
មិនមានឋានៈ ដូចោជ
ុបិនថា សឃាលកលិចទ្ឹក, ទ្ំនាយ
ពួ ក
រប
់ មនុ
សនាំគ្ននសជឿ
សោយឧបមាោកយ
ស ថ្ដលមិនគួរសជឿសៅនឹងថ្ផលសឃាលក
១៦— ថ្
ថ្មតងភកតី អនក
ងសរែូវសឡាមព័ ទ្សធ ោយ
ែវថ្កអក។
ថា ែសៅខាងមុខ្ ោកយសពចន៍ថ្ដលមិនគួរសជឿ រែឡប់ ជាមនុ
ទ្ំ
ក
ុី
វ ូង
ុបិនថា ស
ើញ
វ ូងសចេមសដញខាំ
ែវខាលដើបង សធវឲ្ ើ យខាលទាំងសនាះខាលច
ែកកមារតារែ់ សៅរជក សគចពួ នអំពី
វ ូងសចេមទាំង
ថ្ដលធមមតាវារថ្មងអថ្ែតែទ្ឹក ថ្ែោលសបើមាន
សនាះ, ទ្ំ នាយថា កនុងោលអនាគែខាងមុខ្ មនុ
មនុ
អារកក់ ឬពួ កទ្ុជន េ ោន់ ោប់ អំណាច
សសជឿសៅ ថ្បរជាោកយសនាះមានទ្មងន់ ដូច
ជាថ្ផលសឃាលកវាសៅជាអាចលិចទ្ឹកបានសៅវិញ។ ១៣—
ុបិនថា
ស
ើញងម
មនុ
ិោតាន់ ប៉ុន
កបា៉ល់ អាចអថ្ែតែសលើទ្ឹកបាន ទ្ំ នាយថា ោកយ សពចន៍រប
់ មនុ
ិោ មនុ
សលអរែូវោបព៌ ែ
សធវឲ្ ើ យ
រែូវទ្ទ្ួលសរគ្នះថានក់
មិនបានទ្ទ្ួលភាពយុ ែធ តិ ម៌រែូវោក់ បំពួនខ្លួនពី ភយនតោយ ដូចខាលសគចោក់ ខ្លួនពី
សថ្ដលគួរសជឿ មានទ្មងន់ដច ូ ងម
សថ្បរជាមិនសជឿឬោលយសៅជាោកយ
ស
ទ្ីសនះសយើ ងស អ
ើញថា
ែវសចេម។
ពុ ទ្ព ធ ាករែ៍ ទាំង
់ មិនបានទាក់ ទ្ងនឹងរបសទ្
ថ្ខ្មរ
ូមបីថ្ែ
ថ្ដលមិនមានទ្មងន់ដច ូ កបា៉ល់ អថ្ែតែសៅវិញ ខ្
បនតិចបនតួចសឡើយ ដូសចនះ
សនះផទុយនឹងខ្ទ្ី១២ គឺមនុ
តាមញាែសញយយចុះ។ ថ្ខ្មរសយើ ងបានបសណា ត យ
សថ្បរជារែឡប់ សៅ
សជឿោកយថ្ដលមិនគួសជឿដូចរប
់ ថ្ដលលិចរែ
ឡប់ ជាអថ្ែតែ អថ្ែតែសៅជាលិច។ ១៤— សចាមព
រពឹ ែប តិ រែ
ុបិនថា ស
់ ថ្វកខ្លួនធំស ើ យក៏ខាំ
ំសឡងនិ
សិែ
សមលះាច់ ព
ខ្លួនរជុលទ្ុកឲ្យសពលសវោចាំោែ់ អាយុ សយើ ង និងថ្
ើញោអែ់ ខ្លួនែូចៗសដញ ់
ូមអនកអានពិ ចារណា
កចិង្រញ្ហចំវា
នារប
់ សយើ ងមានក់ ៗ
សពលថ្ដលសយើ ងកំពុងលងៀលក់
កនុង
ជាមួយនឹង
ោកយទ្ំនាយ ។ រពះពុ ទ្រធ បាប់ ថា ធសមាម ទ្ំព័រសលខ្
សវ រកខ ៣៣
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០ ែិ
ធមមចារីកុង ន
មពន ័ ធ មតីបាលីរប
មែនិ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
់ រពះអងគសនះមាន
ថាសយើ ងមានវិធ៨ ី យា៉ង (អដាងក គិ មគគ) ឲ្យអនកសដើរ
ន័យថា
រពះធម៌រកាបានថ្ែអនករបរពឹ ែតធម៌
តាមសៅសបះផោផល ឯចំថ្ែកបានឬអែ់ សនាះ
ប៉ុសណា ណ ះ។
ួរថា ចុះអនកសចះ
រែូវអារ
ូរែធម៌វញ ិ រពះ
័យសលើកព តី ាយាមរប
់ អនក
ស ើយ
ធម៌រកាពួ កសគអែ់ ? សឆលយ ើ ថា មិនរកាសទ្, សរោះ
សរោះគុែដនធម៌មានមួយោកយរបាប់ ថា បចចែតំ
ទ្ីសនះ ោកយថា រពះធម៌
ចកតល ី អ សបើ
វិ្ដូ ិ ផល គឺមានថ្ែអនករបាជញសោកដឹងចំសោះ
ចកតសី នាះ
ថ្ែខ្លួនឯងប៉ុសណា ណ ះ
អនកណាសធវសើ រថ្មង
ចកតល ី អទ្ក ុ រពះធម៌គសឺ
ុំរគងសគមិនឲ្យធាលក់ សៅកនុងអបាយមាន
សកើែជា សចះ
ំសៅដល់ ស
ែវសរបែជាសដើម,
ូរែធម៌សនាះ
ឯអនកថ្ដលរគ្នន់ ថ្ែ
សរបេបដូចជាមាែ់ សចះនិ
យាយថាស
ចកតល ី អៗ ថ្ែមិនបានសធវ,ើ សបើសគមិន
បានសធវសើ ទ្
សែើសគបានអវីមករកាមក
របាប់
ដូសចនះសបើចងៀបានរពះបាទ្ធមមិក
តាមស
េវសៅ
តាពុ ទ្ទ្ ធ ំនាយសនាះ ថ្ខ្មរគួររបឹងថ្របងសរោកឈរ សោយខ្លួនឯង
សរោះសយើ ងមិនថ្មនជាមនុ
ោរសទ្, សយើ ងមានខ្ួរកាល
ុំរគងខ្លួន
សពិ
ុីបាយអងករ
មាន
ែិបញ្ហដភលសឺ ើ យ គួរសរោកសឡើងបានស ើ យ កុំ
សៅ ដូចថ្ខ្មរសយើ ងចងៀបានស ើ យ រងៀចាំរពះបាទ្ធ
សដកទ្រមន់ ែសៅសទ្េែ
មមិក មកជួយសរាចរ
មាច
ងៀខ្លួន ឲ្យរ ួចពី អនលងទ្ ៀ ក ុ ខ
អនកដដទ្មិនបាន។
នាំឲ្យោកយទ្ំនាយសធវជា ើ
់ សយើ ងញាំញីជាន់ ឈលី
មួយសៅមួយ ថ្ែមិនស
ស ើ យគួរថ្ែសចះសជឿសលើោកយទ្ំនាយថ្ដលមាន
របកបសោយធម៌គសឺ ថ្ភលែស
ចកតល ី អ។ អ្ចឹ ង
ើញភាលមថា សយើ ងចងៀបាន
ភាវៈ រ ុបន័យ
ភាវៈមួយរប
ស
ែុផលចា
់ោ
សពិ ោរ
់ និងជាពិ ស
ពិ ចារណាសោយសយានិសាមន ទាយណាថា
រមាប់
ទីក
អ
យល់ ថា ោកយថា ធមមិកគឺមានន័យថា
ោលយជាមនុ
ឲ្យ
សនះភាលមៗឲ្យផុែសៅ ចាំស ើ យចាំសទ្េែពី ជនា ើ ន់ ើញសោកមកសាះ។ ខ្ញំុ
់
ែិរបាជាញ
ងគម។
រែូវសចះ
ិោរ សលើោកយ
សែើវាអាចសធវឲ្ ើ យសយើ ងរ ុងសរឿងឬរ ុះ
កបសោយធម៌ឬស
ចកតល ី អមករកាខ្លួន ថ្ែសយើ ង
សោយ ចសរមើនឬវិនា
បានរទ្ពយោភឬសហាច
នាំគ្ននសភលចាងស
ចកតល ី អសោយខ្លួនឯង
រទ្ពយោភជាសដើម។
មានភា
សរោះ
រវល់ ថ្ែសដកចាំរពះបាទ្ធមមិក តាមោកយទ្ំនាយ
ិែចា
់ ៗមួយ
កថ្នលងសោកសោលទ្ុកថា
សនាះឯង។ មួយសទ្េែរពះពុ ទ្រធ បាប់ ថា រែូវសចះ
មួយទ្័លដប់ ទ្័លកុឲ្ ំ យទ្័លគំនិែ
ពឹ ងខ្លួនឯង អនកដដទ្បានជាទ្ីពឹងរប
មួយគិែដប់ គែ ិ កុឲ្ ំ យគិែសម
់ សយើ ងដូច
សមតចសកើែ (អតាត ិ អែតសនា នាសថា សោ សថា បសោ
ិយា)។ ឥ
ិ នា
សរៈខាងផលូវចិែត សរៅពី
មួយ
តីដប់
តីកឲ្ ុំ យ
តីោកយអ
សោយភិកុខ
ដី ុសោះ៕
ឡុង-ារៈ
ខ្លួនសយើ ង គឺគ្នមននរណាមួយអាចផតល់ឲ្យបានសទ្ ូមបីថ្ែរពះពុ ទ្ធ
ថ្ដលជាឯកអគគបុគល គ សលើ
សោកទាំងបី ក៏រទ្ងៀារភាពថ្ដរ, ថ្ែរទ្ងៀរបាប់ ទ្ំព័រសលខ្
៣៤
រពឹ ែប តិ រែ
ំសឡងនិ
សិែ
ពនទ្ ំ ី០៦ សលខ្១០
មពន ័ ធ
រ
ជនទាំងអ
ឡាញ់ោប់ អានដ៏ខ្ពងខ្ ៀ ព
មព័ន ធ
កមពុជាសរោម និង ទាំងអ
់
មព័ន ធ
់ ជាទ្ីសគ្នរពនិ ង កមពុជាសរោម
់!
សយើ ងខ្ញំរុ ពះករ ុណាអាតាមភាព ោរនាយក ដន
មែនិ
គែៈកមម
សិែ -និ
ោរីរពមទាំង
សិែថ្ខ្ម រ
មាជិក-ជិោរ
ូមថ្ងលងអំែររពះគុែ និងអរគុែ
របកបសោយកែ្ដ ុតាធម៌ ចំសោះកុ
លសចែនា
ចំសោះ
សិែថ្ខ្មរកមពជា ុ សរោម
ដ៏មុែមាំរប
់
មែនិ
ូមរប
បបុរ
របស
សិែ-និ
សិែថ្ខ្មរ
ិទ្ិព ធ រថាវយរបសគន-ជូន
ជនទាំងអ
សលើគន ំ រសជាគជ័យ ស
់
ឲ្យបានជួបរបទ្ះ
រីមងគល វិបុល
ុខ្មហា
ើរនិងពរទាំងឡាយ៤រប ោរគឺ អាយុ វែណៈ
ុខ្ៈ ពលៈ ជានិចន ច ិរនតរែ ៍ សរេងសៅ។ វែតបទ្ុមវែី ដងងទ្ី១៥ ធនូ ២០០៩
ដ៏រជាលសរៅបំផែ ុ
ជនទាំងកនុងនិ ងសរៅរបសទ្
សិែ-និ
សៅកមពុជាសរោមឲ្យរ ុងសរឿងជាអមែៈ។
លិមិតដលលងអំណរគ៊ណ បបុរ
មែនិ
ជ.គែៈកមមោររពឹ ែប តិ រែ
បបុរ
ថ្ដលបានចំណាយ
របធាន
ងវិោរបកបសោយគុែធម៌ ជួយឧបែថមភបែតុះ បណា ត លធនធានមនុ
ស
ដន
មព័ន ធ
សិែ-និ
សិែថ្ខ្ម រកមពុជាសរោម ទ្ុកជា
រមាប់
ងគមជាែិទាំងមូល។
មែនិ រ
តមភ
ោរឧបែតមភសនះស ើ យ ថ្ដល
បញ្ហជក់ ឲ្យ
ើ ញពី ោរយកចិែតទ្ក ុ ោក់ ដ៏ខ្ពងខ្ ៀ ព
់ បំផុែ កនុង
ោរជួយសលើក និ
ស
ទួយ ពរងឹងាមរែី
សិែឲ្យសធវដ ើ សើ ែើ រសពពះសៅរកទ្ិ
ោានរគឹះ មព័ន ធ
រមាប់ អភិវឌឍ មែនិ
កុ
នូវគុែធម៌ដឧ ៏ ែតុងឧ គ ែតម រស
ើរ។
លសចែនា និងោរចូលរ ួមវិភាគទាន
របកបសោយបញ្ហដសនះ ជើរ ុញ ឆនទិទ្ិ បា ធ ទ្
រមាប់ ជាយានជួយ
ែិបញ្ហដ មន
ិោរជាែិដល់
កុលបុរែថ្ខ្មរកមពុជាសរោមជើនាន់ សរោយ ឲ្យមាន ឆនទៈាមរែី អងគអាចោលហាន មុែមាំសដើមបីោរោរ អរិយធម៌
រពឹ ែប តិ រែ
ងគមជាែិនិងា
ំសឡងនិ
សិែ
សិទ្ម្ ធិ នុសសភសមគ្ន ើ ន ត្តង់ ណ្ហ
់ សនះ
សិែនឹ ងចារឹក ផារភាជប់
ថ្ដលបែឌិែទាំងឡាយថ្ែងសោល
នាដ៏ថ្
ុផ្ទែ
សិែ -
សៅដនមូល
ងគម។ ទ្សងវទា ើ ំ ងអ
សិែ -និ
ទ្ុកកនុងសបះដូងជានិ ចច
មែនិ
ភិកុខ ននទគសុ តាត ចនទ-
នកមសែ់
មនុ
សរបុ
រ
ី វយ ័ មិនសទ្េង
កមមជរមះោងសទ្េងរបាកដ ធំែច ូ មានរក លអថ្បបបទ្ កមមអនកកំែែ់ កែ់ រតាផល។ ថ្ែមនុ បបុរ
សស លអ
មើគ្ននសោយគុែធម៌ ែមកល់
បចចុបបនន បរសោកមុខ្នឹងដល់ បាន
សរមចផលដល់
ួគ្ន៌។
សោយ កក-អ៊ ុ ក ទ្ំព័រសលខ្
៣៥
ណាបំោន
រ ឿងខ្ៗ ីល
ងារមិនរចបូករចបល់ )។
ការព្បដជងគ្នាទើើវើំ
តួនាេីរបស់អាយតនៈ
រមាមដដទាំំង៥ មានោរអំនែ ួ អួែអះអាង រកអឺែរកទ្ម
ស
មៀកសឆមង ើ ដឆមអំពីកច ិ ចោរ
មែថ
ភាពសរេងៗខ្លួន សោយពឹ ងថ្ផអកសៅសលើភ័
តុតាង
ចោខវយែនៈ ពួ ង ជាែួនាទ្ីរប
☺ រមាមសមបានសោលសឡើងថា អវីៗទាំង ់ ឲ្យថ្ែមានសលខ្មួយអញជាអនកសលើកសឡើង
បងាាញខ្លួនមុនសគ។ ☺ រមាមចងអុលសោលសឡើងថា អញចងអុល ឲ្យាលប់ គឺាលប់ គ្នមននរណារ
់ បានសទ្ សនះជាែួ
នាទ្ីអញ។ ☺ រមាមកណា ត លក៏សោលថា អញខ្ព ជាងសគ អនកទាំងអ
់ គ្ននជាបរិវាររប
☺ រមាមនាងបានសោលថា បាន
ូ បបាន
ចុកគឺអញ ដូចជាោរភាជប់ ោកយឬោរ ចិស្ច ែន មា
សពរជអញជាអនកទ្ទ្ួល។ ☺ រមាមកូនក៏សោលថា អញជាសមនាំមខ្ ុ
ជាអនកោលហានជាងសគ
សមើលសពលសលើកដដ
ពះរពះពុ ទ្ធ រពះធម៌ រពះ
ំ
ងឃ ឬអនកដដទ្សផសង
សទ្េែ អញសនះស ើ យជាអនកនាំមុខ្ណា។ ោរអំនែ ួ យា៉ងសនះ
សែើអនកណាជាអនកធំ
សៅ?
សបើគែ ិ សមើល
ណា
់ សោយពឹ ងថ្ផអកសៅសលើោរាគល់ ែនា ួ ទ្ី
រប
់ ខ្លួនមានក់ ៗ រមាប់ ាតប់ សទ្
អវីៗទាំងអ
់ ពិែជា
ំខាន់
ដូចថ្ភនកបសងកែ ើ មកមិនថ្មន ស ើ យរែសចេងក៏ មិនថ្មន
រមាប់ សមើលថ្ដរ គឺមានែួនាទ្ីរប
់ ថ្ភនក។
រប
់ វា គ្នមនអនក
រមាប់ ាតប់
រមាប់ ឮ
់ រែសចេក។ ឃានាយែនៈ
រមាប់ រ
លអ សផសងៗ សនះជាែួនាទ្ីរប ជីវាាយែនៈ
ូបកលន ិ អារកក់ -
់ រចមុះ។
រមាប់ ដង ឹ នូងរ
ទាំងពួ ង
ដរប ាប លវីង ជូរ ចែ់ ជាសដើមសនះជាែួនាទ្ី ់ អណា ត ែ។ ោយាយែនៈ
់ អញ។
ើញអវីៗទាំង
ំសឡងពី សោះ មិនពី សោះ ឮែិចឬសរចើនជាែួនាទ្ី
រប ់
រមាប់ សមើលស
សាតាយែនៈ
ដូចខាងសរោមៈ
អ
ិទ្ិអ ធ នកណាបានសឡើយ (បំសពញោរ
រមាប់ ដង ឹ សៅតរែជាក់ ឈឺ
ចុកចាប់ លំបាក សវទ្នា សនឿយរពួយ រ
ួលជាសដើមជាែួនាទ្ីរប មនាយែនៈ
់ ោយ។
រមាប់ ទ្ទ្ួលអារមមែ៍លអអា
រកក់ កុង ន ផលូវចិែត សនះជាែួនាទ្ីរប ស ខ្ុ
ែុសនះ
ឆគង ទ្សមវើ
ុខ្
់ ចែ ិ ត។
ងគមែូចធំ ថ្ែងមានទ្ំនា មតី ោយវិោរនិងស
់
ែុសផសងៗ
សដើមបីសោះរាយវិបែតសិ នះ សយើ ងរែូវមានអធា រ
័យគ្នននិងគ្ននសទ្ើបបាន
ុខ្។
សោយភិកុខ ថាច់ -ដខម្រា
វតតទកត៊សទំ ោងេងកលលបបព្ព្ឹកស (ទកាះសាល) ១៨៩៩
ជូនព្រឆ្នា២ ំ ០១០ ពី រោន់ របាំបួននួនឆលង ជាពនំាកលផតល់ កនុងនាមនិ
ងឃឹមជាប់
ចូលគរមប់ ខ្ួបពី រោន់ ដប់ ស
សិែថ្ខ្មរកមពុជាសរោម
ជូនដល់ ញាែិមិរែ កនុងោរ
ពវ រគប់
ពវ របុ
រ
ិការគប់ វជា ិ ជ
ដាកច ិ ោ ច ក់ កប់
ី
សលើក រ
ែថរបែមយ
់ កុង ន សោកិយស
វិនា
ស
លូែោ
ជីវភាពរបជាខ្ព
ងគមជាែិ ់ សងកង ើ ថាកន
ពិ ស
បងបអូនជនរ ួមមម
មាន
ិទ្ិឯ ធ កោជយអធិបសែយយ
រីសជាគ។
រ
់ កឃា ុំ ល ែជាែិ
់ សោយ
ុខ្ានត
ុខ្ានតបានស
រី។
រ ួចផុែឧទាទមយួ នអរបិយ រ
់ សោយ
បាយដងលជប ួ ជុ។ ើ
ខ្ំរកាថ្ងសករជាែិជុើ
ឲ្យបាន
រដាបាន
ថររគប់ ែប ំ ន់
រី
សខាពកសាកពុំ មាន។
សរោម កែតល សលើ រ ួមាមគគី ថិែស
ូ មស
ពាយាមពុ ះោរជមនះសោគ
គឺអវិជាជងប់ ងល ុ សៅសាក ដាកច ិ រច គួារ
ពវ សជាគជ័យ។
ុខ្ានតែសរេងសៅ។
និពនធសោយ ភិកុខ គិ ម្ -វិចង់