Dentalreview br 03 by ultradental

ISSN 1313-4655

Straumann®

ÔÈËÎÑÎÔÈßÒÀ

ÍÀ ÅÄÈÍ 50 ÃÎÄÈØÅÍ ÓÑÏÅÕ ÌÓËÒÈÄÈÑÖÈÏËÈÍÀÐÅÍ ÏÎÄÕÎÄ ÇÀ ÏÎÄÎÁÐßÂÀÍÅ ÍÀ ÓÑÌÈÂÊÀÒÀ

ÌÈÍÈÌÀËÍÎ ÈÍÂÀÇÈÂÍÎ ÇÚÁÎËÅ×ÅÍÈÅ ÐÎËßÒÀ ÍÀ ÃËÀÑ-ÉÎÍÎÌÅÐÈÒÅ Â ÌÈÍÈÌÀËÍÎ - ÈÍÂÀÇÈÂÍÀÒÀ

ÂÚÇÑÒÀÍÎÂÈÒÅËÍÀ ÄÅÍÒÀËÍÀ ÌÅÄÈÖÈÍÀ

ÏÐÎÒÅÊÒÈÂÍÈÂÚÇÌÎÆÍÎÑÒÈÍÀ ÌËÅ×ÍÈÒÅÏÐÎÄÓÊÒÈÑÏÐßÌÎ ÐÀÇÂÈÒÈÅÒÎÍÀÊÀÐÈÎÇÅÍÏÐÎÖÅÑ ÒÐÀÍÑÏÎÇÈÖÈß ÍÀ n.alveolaris inferior Ñ ÅÄÍÎÌÎÌÅÍÒÍÎ ÏÎÑÒÀÂßÍÅ ÍÀ ÈÌÏËÀÍÒÀÒÈ ÓÑËÎÆÍÅÍÈß ÎÒ ËÎÊÀËÅÍ ÕÀÐÀÊÒÅÐ, ÂÚÇÍÈÊÂÀÙÈ ÏÐÈ ÅÊÑÒÐÀÊÖÈß ÍÀ ÌÚÄÐÅÖÈ ÁÐÎÉ 3

2008

Dental Review Áðîé 3

Ðåäàêöèîííà êîëåãèÿ: ÐÅÄÀÊÖÈÎÍÍÀ ÊÎËÅÃÈß Àêàä. ïðîô. ä-ð Íèêîëàé Ïîïîâ, ä.ì.í. ïðîô. ä-ð Àíãåëèíà Êèñåëîâà, ä.ì.í. ïðîô. ä-ð Òåðåçà Äæåìèëåâà, ä.ì.í. ïðîô. ä-ð Åëåíà Äþëãåðîâà, ä.ì.í. ïðîô. ä-ð Âàëåíòèí Ìóòàô÷èåâ ä.ì.í. ïðîô. ä-ð Äèìèòúð Àòàíàñîâ, ä.ì. ïðîô. ä-ð Äîàí Çèÿ, ä.ì. Ïðîô. Ä-ð Åìèë Ñàðà÷åâ, ä.ì. äîö. ä-ð Ìèëåíà Ïåíåâà, ä.ì.í. äîö. ä-ð Âàñèë Ñâåùàðîâ, ä.ì äîö. ä-ð Ðîñåí Êîëàðîâ, ä.ì. äîö. ä-ð Ñíåæàíà Òîïàëîâà, ä.ì. äîö. ä-ð Èâàí Àíàñòàñîâ, ä.ì. äîö. ä-ð Áîæèäàð Éîðäàíîâ, ä.ì äîö. ä-ð Êðàñèìèðà ßíåâà, ä.ì. äîö. ä-ð Õðèñòèíà Ïîïîâà, ä.ì. äîö. ä-ð Àíãåë Áàêúðäæèåâ ä.ì. äîö. ä-ð Ðîñèöà Êàáàê÷èåâà, ä.ì. äîö. ä-ð Ìàðèÿ Êóêëåâà, ä.ì. äîö. ä-ð Åìèëèÿ Èëèåâà, ä.ì. äîö. ä-ð Ñîòèð Ñîòèðîâ, ä.ì. ä-ð Èâàí Éîâ÷åâ ä-ð Ñòåôàí Ïååâ ä-ð Íåëè Íèêîëîâà ä-ð Ðàäîñëàâ Àñïàðóõîâ ä-ð Àíãåëà Ãóñèéñêà ä-ð Ðîñåí Âåíåëèíîâ ä-ð Ìàðòèí Äàìÿíîâ Ðåöåíçåíòè íà áðîÿ: Ïðîô. ä-ð. Åëåíà Äþëãåðîâà, ä.ì.í. äîö. ä-ð Ñîòèð Ñîòèðîâ, ä.ì. Ðåäàêòîð Ä-ð Ñòåôàí Ïååâ Ïðåâîäà÷ Ä-ð Íàäåæäà Êóþìäæèåâà Äèçàéí è ïðåäïå÷àò Èâî Êèðêîâ Òåõíè÷åñêè ñúòðóäíèöè Äåíèöà Ïåòðîâà Âåíöèñëàâà Ãåîðãèåâà Êàìåëèÿ Ñåìåðäæèåâà Ìàðèíà Ãðîçäàíîâà Êîðåêòîð Ãåîðãè Êîíñòàíòèíîâ

Óâàæàåìè êîëåãè, Ëÿòîòî ñè îòèäå òàêà âíåçàïíî, êàêòî è äîéäå. Íîâèÿò ðàáîòåí ñåçîí íè õâàíà â ñâîÿ äèíàìè÷åí ðèòúì, à ïëàæúò è ïðèáîÿ íà âúëíèòå îñòàíàõà ñàìî ñïîìåí. Îòíîâî å ðåä íà ìîíîòîííîòî åæåäíåâèå, èçïúëíåíî ñ âíèìàíèå êúì ïàöèåíòà è òúðñåíå íà íîâîñòè â ïîëåòî íà äåíòàëíàòà ìåäèöèíà è çúáîòåõíèêàòà. Ñòàðòèðàìå àêòèâíèÿ ñåçîí ñ äîáðè íîâèíè. Ïúðâàòà å, ÷å êîëåãèòå îò Ñîôèÿ, Ïëîâäèâ, Âàðíà, Áóðãàñ è Ñòàðà Çàãîðà âå÷å ùå ïîëó÷àâàò ñïèñàíèåòî â ñâîèòå ïðàêòèêè, áëàãîäàðåíèå íà ðàéîííèòå êîëåãèè íà çúáîëåêàðñêèÿ ñúþç. Ñ òîçè áðîé íà ñïèñàíèåòî äàâàìå íà÷àëî è íà îùå åäíà íàøà èäåÿ ïðåäîñòàâÿíåòî íà îáðàçîâàòåëíè ôèëìè çà íàøèòå ÷èòàòåëè. Ïúðâèÿò äèñê îò ïîðåäèöàòà ïðåäñòàâÿ íà Âàøåòî âíèìàíèå íàé-ïîïóëÿðíàòà â Åâðîïà èìïëàíòîëîãè÷íà ñèñòåìà - STRAUMANN - àêöåíòúò íà áðîÿ, êîéòî äúðæèòå â ðúöåòå ñè. Î÷àêâàí áåøå èíòåðåñúò, êîéòî ïðåäèçâèêà ðàçäåëúò " Áúëãàðñêà äåíòàëíà ìåäèöèíà". Ðåäàêöèîííàòà íè êîëåãèÿ ùå ïðèåìå Âàøèòå ïðåäëîæåíèÿ çà ìàòåðèàëè, êîèòî äà íàìåðÿò ìÿñòî íà ñòðàíèöèòå íà Denatal Review. Âìåñòî äà ïðîäúëæà èçáðîÿâàíåòî íà èíòåðåñíèòå ìàòåðèàëè â áðîÿ, ùå îñòàâÿ íà Âàñ äà èçïèòàòå òðúïêàòà íà îòêðèâàòåëñòâîòî, êîÿòî ïîíå çà ìàëêî äà âè âúðíå åìîöèÿòà íà îòìèíàëîòî ëÿòî. Ïðèÿòíî ÷åòåíå!

Èçäàòåë Óëòðàäåíòàë ÌÒ Àäðåñ: Ñîôèÿ 1463 óë. "Êíÿç Áîðèñ I" ¹10 - ïàðòåð òåë. 02/9533557, ôàêñ. 02/9533559

Âàñèë Õðèñòîâ èçäàòåë

Ïå÷àò: 1

Òàêñà ó÷àñòèå

Dental Review 3 ñúäúðæàíèå Ñòð. 12 Îò ìÿñòîòî íà ñúáèòèåòî Ñòð. 14 “×óäîòî çúáíè èìïëàíòàòè” Ñòð. 16 Straumann: Ôèëîñîôèÿòà íà åäèí 50 ãîäèøåí óñïåõ Ñòð. 18 Çàìåñòâàíå íà ãîðåí öåíòðàëåí ðåçåö â óñëîâèÿòà íà âèñîêè åñòåòè÷íè èçèñêâàíèÿ. Îò Ôèëèï Áåðå Ñòð. 22 Ìóëòèäèñöèïëèíàðåí ïîäõîä çà ïîäîáðÿâàíå íà óñìèâêàòà. Îò Éàí Çàáàëåãè è Åâà Áåðîåòà Ñòð. 26 Âúçñòàíîâÿâàíå íà îáåççúáåí ïàöèåíò. Îò Àíäðåàñ Ñèìîí Ñòð. 30 Ìèíèìàëíî èíâàçèâíî çúáîëå÷åíèå òðåòà ÷àñò. Îò Ãðåúì Ìàóíò Ñòð. 36 Ðîëÿòà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå â ìèíèìàëíî-èíâàçèâíàòà âúçñòàíîâèòåëíà äåíòàëíà ìåäèöèíà. Îò Ðè÷àðä Òðóøêàóñêè Ñòð. 46 Åôåêòèâíîñò íà íîâ åäíî-ñòúïêîâ ñàìî-åöâàù àäõåçèâ ïðåäâàðèòåëåí äîêëàä Ñòð. 50 Õèãèåíà â äåíòàëíàòà ïðàêòèêà. Îò Ìàðèóñ Ôèðëà Ñòð. 55 Ïðîòåêòèâíè âúçìîæíîñòè íà ìëå÷íèòå ïðîäóêòè ñïðÿìî ðàçâèòèåòî íà êàðèîçåí ïðîöåñ. Îò Ì. Ïåíåâà Ñòð. 63 Òðàíñïîçèöèÿ íà n.alveolaris inferior ñ åäíîìîìåíòíî ïîñòàâÿíå íà èìïëàíòàòè. Îò Ñòåôàí Ïååâ Ñòð. 69 Óñëîæíåíèÿ îò ëîêàëåí õàðàêòåð, âúçíèêâàùè ïðè åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöè. Îò Ï. Ïå÷àëîâà, Áë. Ïåòðîâ è À. Ïå÷àëîâ Ñòð. 76 “Äóõúò å áåçñìúðòåí” - èíòåðâþ ñ äîö. ä-ð Ðîñåí Êîëàðîâ Ñòð. 90 Ôîðóì

Òàêñà ó÷àñòèå çà äâàòà äíè íà Êîíãðåñà (24 è 25 îêòîìâðè): 130 ëâ ñ ÄÄÑ. /Òàêñàòà çà ó÷àñòèå îñèãóðÿâà äîñòúï äî ëåêöèèòå è ðàáîòíèòå ãðóïè çà ïúðâèÿ è âòîðèÿ äåí/. Òàêñà ó÷àñòèå ñàìî çà âòîðèÿ äåí (25.îêòîìâðè): 55 ëâ ñ ÄÄÑ. /Âòîðèÿò äåí å ïðåäíàçíà÷åí è çà ëåêàðè ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà, è çà çúáîòåõíèöè. Îáó÷åíèåòî ùå ïðîäúëæè ïàðàëåëíî â îòäåëíè ñåñèè è çàëè çà ëåêàðèòå è çúáîòåõíèöèòå/. Ñðîêîâå çà çàïèñâàíå Êðàéíèÿò ñðîê çà çàïèñâàíå â IV-òè Ìåæäóíàðîäåí êîíãðåñ ïî âúçñòàíîâèòåëíà äåíòàëíà ìåäèöèíà å 18.10.2008 ã. Ñëåä 18.10.2008 ã è íà ìÿñòî, öåíèòå ñà ñúîòâåòíî 150 ëâ è 65 ëâ. (ñ ÄÄÑ) Ðåãèñòðàöèÿ Ðåãèñòðàöèÿòà íà âñåêè ó÷àñòíèê ñòàâà ñ òåëåôîííî îáàæäàíå äî ôèðìà Óëòðàäåíòàë íà òåëåôîíè: 02 953 35 57; 0878108477; 0878108416 Ìåñòà è íà÷èíè íà ïëàùàíå Çàïëàùàíåòî íà òàêñèòå ìîæå äà ñòàíå ïî ñëåäíèòå íà÷èíè: 1. Ïî áàíêîâ ïúò Ðàéôàéçåí áàíê IBAN: BG11RZBB91551066717313 BIC: RZBBBGSF Â ïëàòåæíîòî íàðåæäàíå â ãðàôàòà: "Ïëàòåòå íà - èìå íà ïîëó÷àòåëÿ" ñå çàïèñâà: Óëòðàäåíòàë ÎÎÄ Â ãðàôàòà "Îñíîâàíèå çà ïðåâîä" ñå çàïèñâà: Òàêñà ó÷àñòèå â êîíãðåñ. Â ãðàôàòà "Íàðåäèòåë - èìå", ìîëèì äà çàïèøåòå òðèòå ñè èìåíà. 2. Ñ ïîùåíñêè çàïèñ èëè ñ êóðèåð íà àäðåñ: Ñîôèÿ, ïîù êîä 1463, óë. "Êíÿç Áîðèñ I" No 10 - ïàðòåð Çà Êàìåëèÿ Òîìîâà Ñåìåðäæèåâà èëè çà Ìàðèíà Àñåíîâà Ãðîçäàíîâà Îñíîâàíèå: Òàêñà ó÷àñòèå â êîíãðåñ. 3. Â îôèñà íà ôèðìà ÓËÒÐÀÄÅÍÒÀË Ñîôèÿ, óë. "Êíÿç Áîðèñ I" No 10 - ïàðòåð Çà äîïúëíèòåëíà èíôîðìàöèÿ çà IV-òè Ìåæäóíàðîäåí êîíãðåñ ïî âúçñòàíîâèòåëíà äåíòàëíà ìåäèöèíà ìîæåòå äà ñå îáúðíåòå êúì ôèðìà ÓËÒÐÀÄÅÍÒÀË ÎÎÄ èëè äà ïîñåòèòå èíòåðíåò ñòðàíèöàòà íà Êîíãðåñà: WWW.DENTALCONGRESS2008.HIT.BG

ÊÎÍÃÐÅÑÚÒ Å ÀÊÐÅÄÈÒÈÐÀÍ ÎÒ ÁÇÑ

IV-òè ÌÅÆÄÓÍÀÐÎÄÅÍ ÊÎÍÃÐÅÑ ÏÎ ÂÚÇÑÒÀÍÎÂÈÒÅËÍÀ ÄÅÍÒÀËÍÀ ÌÅÄÈÖÈÍÀ 24-25 îêòîìâðè 2008 - ÏËÎÂÄÈÂ

Êîíãðåñeí öåíòúð íà Ìåæäóíàðîäåí ïàíàèð - Ïëîâäèâ, çàëà Áúëãàðèÿ Ìåæäóíàðîäíèÿò êîíãðåñ ïî âúçñòàíîâèòåëíà äåíòàëíà ìåäèöèíà å ÷àñò îò îôèöèàëíàòà ïðîãðàìà íà èçëîæåíèåòî Ìåäèêóñ Äåíòî Ãàëåíèÿ è ÷àñò îò îôèöèàëíàòà êîíãðåñíà ïðîãðàìà íà Ìåæäóíàðîäåí ïàíàèð - Ïëîâäèâ.

Îðãàíèçàöèîííèÿò êîìèòåò íà Ìåæäóíàðîäíèÿ êîíãðåñ èìà óäîâîëñòâèåòî äà ïðåäëîæè íà Âàøåòî âíèìàíèå òåìèòå è ëåêòîðèòå, îáåäèíåíè îò ïðîãðàìàòà íà òîâà ñúáèòèå: ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÍÀ ÊÎÍÃÐÅÑÀ

08.30 - 10.00 10.00 - 10.15 Ìîäóë Ëåêòîðè: 10.15 - 13.30

13.30 - 15.00 Ìîäóë Ëåêòîð: 15.00 - 16.00 Ëåêòîð: 16.00 - 17.30 Ëåêòîð: 17.30 - 18.00

24-òè îêòîìâðè 2008 ã., ïåòúê Ðåãèñòðàöèÿ Îôèöèàëíî îòêðèâàíå ÅÑÒÅÒÈ×ÍÎ ÀÄÕÅÇÈÂÍÎ ÇÚÁÎËÅ×ÅÍÈÅ: ÒÐÀÍÑÏÀÐÅÍÒÍÎÑÒ È ÎÏÀÖÈÒÅÒ ÍÀ ÊÎÌÏÎÇÈÒÍÈÒÅ ÂÚÇÑÒÀÍÎÂßÂÀÍÈß Ïðîô. Ìàðêî Êàëàáðåçå, ä-ð Âèí÷åíöî Ëàìîðäæåçå, Êîìïîçèòèòå Ôóíêöèîíàëíî è åñòåòè÷íî ìîäåëèðàíå íà ïîñòåðèîðíè âúçñòàíîâÿâàíèÿ Ñòðàòèôèêàöèÿ íà ôðîíòàëíèòå âúçñòàíîâÿâàíèÿ: èãðàòà íà òðàíñïàðåíòíîñò Îáåäíà ïî÷èâêà ÁÚËÃÀÐÑÊÀ ÄÅÍÒÀËÍÀ ÌÅÄÈÖÈÍÀ ä-ð Ñèëâèÿ Äèìèòðîâà Òåìà: Îñíîâíè ïðèíöèïè â ñúâðåìåííîòî åíäîäîíòñêî ëå÷åíèå - òðèèçìåðíà åíäîäîíòèÿ äîö. Èâàí Àíàñòàñîâ Òåìà: Áèîàêòèâíè ìàòåðèàëè â ñúâðåìåííàòà äåíòàëíà ìåäèöèíà ä-ð Ñòåôàí Ïååâ Òåìà: Ðàçøèðÿâàíå íà ïîêàçàíèÿòà çà ëå÷åíèå ñ äåíòàëíè èìïëàíòàòè. Ìåòîäè çà óäîâëåòâîðÿâàíå íà åñòåòè÷íè èçèñêâàíèÿ è ïðåîäîëÿâàíå íà àíàòîìè÷íè îãðàíè÷åíèÿ. 25-òè îêòîìâðè 2008 ã., ñúáîòà

Ìîäóë Ëåêòîðè: 9.00 - 10.30

10.30 - 11.00 11.00 - 12.30 12.30 - 13.30 13.30 - 15.00 15.00 - 15.30 15.30 - 16.30 18.00

ÑÚÂÐÅÌÅÍÍÀ ÈÌÏËÀÍÒÎËÎÃÈß ä-ð Åðõàðä Ðàéõåëò, ä-ð Óëô-Êðèñòèÿí Õåíøåí ßí-Õîëãåð Áåëìàí Ïðåäñòàâÿíå íà èìïëàíòàòè íà òúêàííî íèâî è

èìïëàíòàòè íà êîñòíî íèâî Ïî÷èâêà Âúçñòàíîâÿâàíå íà ôðîíòàëíè çúáè ñ ïîìîùòà íà èìïëàíòàòè. Ìåíèäæìúíò íà ìåêèòå òúêàíè ïðè âðåìåííî âúçñòàíîâÿâàíå. Îáåäíà ïî÷èâêà Âúçñòàíîâÿâàíå íà òîòàëíî îáåççúáåíà ÷åëþñò ñ ïîìîùòà íà ìîñòîâè, ðåñïåêòèâíî òåëåñêîïè÷íè ïðîòåçíè êîíñòðóêöèè. Ïî÷èâêà CAD-CAM òåõíèêà íà èçðàáîòâàíå íà ïðîòåçíè êîíñòðóêöèè âúðõó èìïëàíòàòè. Äèñêóñèÿ. Åñåííà ãàëà âå÷åð íà äåíòàëíèòå ìåäèöè

Ôèðìà Óëòðàäåíòàë, ñïîíñîð íà ãàëà âå÷åðòà, è Îðãàíèçàöèîííèÿò êîìèòåò íà Êîíãðåñà èìàò óäîâîëñòâèåòî äà ïîêàíÿò âñè÷êè ó÷àñòíèöè â Êîíãðåñà íà Åñåííàòà ãàëà âå÷åð íà äåíòàëíèòå ìåäèöè. Ñïåöèàëåí ãîñò è âîäåù íà ãàëà âå÷åðòà ùå áúäå Êîöåòî-Êàëêè. Ôîòîãðàôñêà èçëîæáà íà ëåêàðè ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà, îðãàíèçèðàíà ñúâìåñòíî ñúñ Ñäðóæåíèåòî íà ñòîìàòîëîçèòå-ôîòîãðàôè.

Äèçàéí, êà÷åñòâî, ïðîñòîòà è ãúâêàâîñò ñàìî â åäíà ìàøèíà çà îïàêîâàíå... Ïðîçðà÷íî ïîëèêàðáîíàòíî ïîêðèòèå: çà ïî-äîáðî è ïðåöèçíî çàïå÷àòâàíå Äâà äúðæà÷à çà ðîëêè, êîåòî óëåñíÿâà ðàáîòàòà ñ íàé-÷åñòî èçïîëçâàíèòå ðàçìåðè íà ðîëêèòå çà îïàêîâàíå Âúçìîæíîñò çà ðåãóëèðàíå íà âèñî÷èíàòà è äúëáî÷èíàòà íà äúðæà÷èòå çà ðîëêè Ïîñòàâêà, óëåñíÿâàùà ïðîöåñà íà çàïå÷àòâàíå Åðãîíîìè÷íè è ëåñíè çà óïîòðåáà ëîñòîâå çà ðÿçàíå è çàïå÷àòâàíå Ñèñòåìà çà áëîêèðàíå íà îáðàòíî âúðòåíå íà ðîëêèòå Çàùèòíà ñèñòåìà çà ïðåäîòâðàòÿâàíå èçãàðÿíåòî íà ðîëêèòå Âèçóàëíè è àêóñòè÷íè ñèãíàëè, ïîäïîìàãàùè ðàáîòåùèÿ ñ ìàøèíàòà Öåíà: 1 237 ëâ Âñè÷êî, êîåòî ìîæå äà æåëàåòå îò åäíà ìàøèíà çà îïàêîâàíå. È äîðè íåùî ïîâå÷å ... EUROSEAL® èçïîëçâà íîâè òåõíîëîãèè è ìàòåðèàëè, çà äà âè ïîìîãíå äà ðàáîòèòå ïî-äîáðå è ñ ïîâå÷å óäîâîëñòâèå.

Çàïàçåòå ëÿòíîòî íàñòðîåíèå ñ öâåòíèòå ïàêåòè "Ñâÿò îò öâåòîâå" Êîìïëåêòúò âêëþ÷âà êîíñóìàòèâè çà 500 ïàöèåíòà. Öåíà: 220 ëâ

Óëòðàäåíòàë

Ñîôèÿ 1463, óë. "Êíÿç Áîðèñ I" ¹10, òåë. 02/9533557, ôàêñ. 02/9533559 4

www.ultradental.net

ñúäúðæàíèå Ñòð. 8 Ñòð. 10 Ìèíèìàëíî èíâàçèâíî çúáîëå÷åíèå Òðåòà ÷àñò Ïðîô. Ä-ð Ãðåúì Ìàóíò Ñòð. 16 Ñòð. 22 Ñúâðåìåííà ïàðàäèãìà çà ìåíèäæìúíò íà êàðèåñà. ä-ð Ñòèâúí Ñòàéíáåðã Ñòð. 29

Åäíîêîìïîíåíòåí äåíòàëåí àäõåçèâ

TOKUYAMA® BOND FORCE å VII ïîêîëåíèå åäíîêîìïîíåíòåí, ñàìîåöâàù, ôëóîðî-îòäåëÿù ñâúçâàù àãåíò. Áëàãîäàðåíèå ía ñúñòàâíèÿ SR ìîíîìåð, Tokuyama® Bond Force ñúçäàâà èçêëþ÷èòåëíî çäðàâà âðúçêà íà ìîëåêóëÿðíî íèâî ñúñ çúáíàòà ñòðóêòóðà, êîÿòî ñå èçðàçÿâà â òðèèçìåðíî (3D) êðúñòîñàíî ñâúðçâàíå íà àäõåçèâíèÿ SR ìîíîìåð è êàëöèåâèòå éîíè. Ðåâîëþöèîíåí ìàòåðèàë, êîéòî èçèñêâà ñàìî åäíà àïëèêàöèÿ è îñèãóðÿâà èçêëþ÷èòåëíî çäðàâà âðúçêà. Tokuyama® Bond Force ñå ïðåäëàãà â áóòèëêà èëè þíèò äîçè. Ìíîãî êà÷åñòâåí è âîäîóñòîé÷èâ àäõåçèâåí ñëîé, îáðàçóâàí âñëåäñòâèå íà ìóëòèôóíêöèîíàëíîòî ïîëèìåðèçàöèîííî êðúñòîñàíî ñâúðçâàíå; Ñúâìåñòèì ñ âñè÷êè ôîòîïîëèìåðèçèðàùè êîìïîçèòíè ñèñòåìè; Áåç åöâàíå è ïðîìèâàíå; Èçèñêâàù ñàìî åäíà àïëèêàöèÿ; Îòäåëÿù ôëóîð; Áåç ïîñò-îïåðàòèâíà ÷óâñòâèòåëíîñò; ÈÍÄÈÊÀÖÈÈ Çà âðúçêà íà ôîòî-ïîëèìåðèçèðàù êîìïîçèòåí ìàòåðèàë êúì: Ñðÿçàí / íåñðÿçàí åìàéë è äåíòèí Ñ÷óïåí ïîðöåëàí èëè êîìïîçèò 3D ÊÐÚÑÒÎÑÀÍÎ ÑÂÚÐÇÂÀÍÅ

ßÊÎÑÒ ÍÀ ÌÈÊÐÎÎÏÚÍ (MPa) ÊÚÌ ÄÅÍÒÈÍÀ

*Äðóãè ìàðêè ïîäóêòè, íåðåãèñòðèðàíè îò Tokuyama Dental Corp. ** Îïèò íà Ä-ð Ðèê Óîëòúð, ×åéïúë Õèë, Ñåâåðíà Êàðîëèíà

www.ultradental.net

Dental Review 3 / 2008

ÊÀÊ ÎÑÈÃÓÐßÂÀÒÅ ÒÐÀÉÍÀ Ñ Ò À Á È Ë Í Î Ñ Ò ?

Èíèöèèðà ìèíåðàëèçàöèÿòà Îñèãóðÿâà ïîäúðæàùà ñòðóêòóðà Ëåñíî ïðèëîæåíèå Íàó÷åòå ïîâå÷å íà: www.straumann-bg.com Ñîôèÿ, óë. “Êíÿç Áîðèñ I”, 10 02/ 9 5 2 0 4 4 4

Ïî èíèöèàòèâà íà ñïèñàíèå Dental Review âñè÷êè ðåäîâíè ÷ëåíîâå íà Ñòîëè÷íà êîëåãèÿ ùå áúäàò àáîíèðàíè çà ñïåöèàëèçèðàíîòî äåíòàëíî ñïèñàíèå. Òîâà ñòàíà âúçìîæíî ñ ëþáåçíîòî ñúäåéñòâèå íà ÓÑ íà ÑÐÊ. Ïðè ðàçãîâîðèòå áåøå äåêëàðèðàíî íàìåðåíèåòî çà ñúòðóäíè÷åñòâî â îáëàñòòà íà ïîâèøàâàíå íà ïðîôåñèîíàëíàòà êâàëèôèêàöèÿ è èíôîðìèðàíîñòòà íà ëåêàðèòå ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà. Ïðè ïîäïèñâàíå íà äîãîâîðà çà ñúâìåñòíî ñúòðóäíè÷åñòâî, ñòàíàë ôàêò íà 22 àâãóñò 2008 ãîäèíà, ä-ð Áîðèñëàâ Ìèëàíîâ ïðåäñåäàòåë íà êîëåãèÿòà - áåøå ëþáåçåí äà îòãîâîðè íà íàøèòå âúïðîñè. Äîêòîð Ìèëàíîâ, èñêàì äà Âè áëàãîäàðÿ çà îòçèâ÷èâîñòòà ïðè ðàçãîâîðèòå íè âúâ âðúçêà ñ íàøåòî ïðåäëîæåíèå çà ïàðòíüîðñòâî. Èñêàì è àç äà èçêàæà ìîÿòà ëè÷íà, à ñúùî òàêà è áëàãîäàðíîñòòà íà ÓÑ íà Ñòîëè÷íà Ðàéîííà Êîëåãèÿ (ÑÐÊ) çàòîâà, ÷å ñå îáúðíàõòå êúì íàñ è â êðàéíà ñìåòêà ïîñòèãíàõìå åäíî ñïîðàçóìåíèå, êîåòî ïî íàøå îáùî ìíåíèå ùå áúäå åäèíñòâåíî è ñàìî â ïîëçà

íà êîëåãèòå - ðåäîâíè ÷ëåíîâå íà ñòîëè÷íà êîëåãèÿ. Êàêâà ÷àñò îò âàøàòà öÿëîñòíà ïðîãðàìà çà ðàçâèòèå íà ÑÐÊ ñå ÿâÿâà òîâà ñúòðóäíè÷åñòâî ïðåç íîâèÿ Âè ìàíäàò êàòî ïðåäñåäàòåë ? Òîâà å âòîðè ìàíäàò, â êîéòî àç ñúì ïðåäñåäàòåë íà ÑÐÊ è ñåêðåòàð å ä-ð Îëåã Ãëàäêîâ, çàåäíî ñ åäèí ÓÑ, â êîéòî âëÿçîõà íîâè ëèöà è íîâè êîëåãè, äîêàçàëè ñå êàòî àêòèâíè è ñåðèîçíè â ðàáîòàòà ñè ïî îòíîøåíèå íàøèòå îáùè èíòåðåñè. Ìîæå áè ùå å íåñêðîìíî àç äà ãîâîðÿ çà òîâà íåùî, íî ñàìî ùå ñè ïîçâîëÿ äà êàæà, ÷å âñè÷êî, êîåòî ïîåõìå êàòî àíãàæèìåíòè ïðåäè òðè ãîäèíè, áåøå èçïúëíåíî îò ìåí è ä-ð Ãëàäêîâ. Ôàêòúò, ÷å êîëåãèòå åäèíîäóøíî íè ïîäêðåïèõà çà âòîðè ìàíäàò, å ïîâå÷å îò êðàñíîðå÷èâ. Ñòîëè÷íà êîëåãèÿ å êîëåãèÿòà, êîÿòî äúðïà íàïðåä, âîäè íàïðåä, à ñëåä íåÿ çíà÷èòåëíè ïðîìåíè íàñòúïèõà è â äðóãèòå ðàéîííè êîëåãèè, òîâà ïúðâî, è âòîðî - âñå ïîâå÷å êîëåãè è ÷ëåíîâå íà ÑÐÊ è ÁÇÑ è ïðåäñåäàòåëè íà ðàéîííè êîëåãèè ñå îáðúùàò êúì íàñ ïî ïîâîä íà åäíà èëè äðóãà çàäà÷à èëè âúçíèêíàë ïðîáëåì, à òîâà âå÷å å ïðèçíàíèå. Òîâà å îñíîâíî çàäúëæåíèå íà íàøèÿ ñúþç è å êðàéíî âðåìå äà

Ä-ð Áîðèñëàâ Ìèëàíîâ Ïðåäñåäàòåë íà ÑÐÊ íà ÁÇÑ /âäÿñíî/ è Â. Õðèñòîâ

Dental Review 3 / 2008

ñå ïðåñòàíå ñ êîìåíòàðèòå îò ðîäà íà: "Tîÿ ñúþç å ñàìî äà ñúáèðà ÷ëåíñêè âíîñ". B òàçè âðúçêà ùå êàæà, ÷å ñïåöèàëíî çà ìèíàëàòà 2007 ãîäèíà ñðåùó 100 ëâ. ÷ëåíñêè âíîñ ñúçäàäîõìå âúçìîæíîñòè äà ñå âúðíàò íàä 880 ëåâà ïîä ðàçëè÷íè ôîðìè êúì êîëåãèòå, êîåòî ñúùî å äîñòàòúíî ïîêàçàòåëíî çà äîáðå èçâúðøåíàòà ïðåç òîâà âðåìå ðàáîòà. Ïî íèêàêúâ íà÷èí ïðåç íîâèÿ ìàíäàò íÿìà äà îòñòúïèì îò íèòî åäíà çàâîþâàíà ïîçèöèÿ. Âèçèðàì ïðîäúëæàâàùîòî ñëåääèïëîìíî îáó÷åíèå, çàùèòà èíòåðåñèòå íà êîëåãèòå, ïúëíà èíôîðìàöèîííà îáåçïå÷åíîñò ïî îòíîøåíèå âñè÷êî, ñâúðçàíî ñ íàøàòà ïðîôåñèÿ è âñè÷êî, êîåòî áè äîïðèíåñëî çà òÿõíîòî ïîäîáðî ñàìî÷óâñòèâèå, êàòî ãðàæäàíè íà òîâà îáùåñòâî. Íå íà ïîñëåäíî ìÿñòî ñå ñòàðàåì äà ïîäïîìîãíåì êîëåãèòå â òðóäíè ìîìåòíè. Òóê ùå èçïðåâàðÿ ìàëêî ñúáèòèòÿòà è ùå êàæà, ÷å ïî íàøå ïðåäëîæåíèå - íà ä-ð Äåëèáîçîâ òðÿáâàøå äà ñå ñúçäàäå íà÷ðî÷åí ôîíä çà ïîäïîìàãàíå íà êîëåãè. Òîâà ïî ðàçëè÷íè ïðè÷íè íå áå îñúùåñòâåíî, íî ñåãà, íà ïðåäñòîÿùèÿ êîíãðåñ â êðàÿ íà òàçè ãîäèíà, êàòåãîðè÷íî ùå ïëåäèðàìå çà âçèìàíå íà åäíî òàêîâà ðåøåíèå. Ñ ðåøåíèå íà ÓÑ áå âçåòî ðåøåíèå äà ñå ñúçäàäå åäíà ñóìà, êîÿòî äà áúäå çàëîæåíà è äà èìà íàòðóïâàíå, è â îïðåäåëåíè ìîìåíòè òàçè ñóìà äà áúäå â ïîìîù íà êîëåãèòå, êîèòî èìàò ïðîáëåìè îò çäðàâîñëîâåí èëè äðóã õàðàêòåð. Êàêâè ñà ïðåäñòîÿùèòå ñúáèòèÿ çà Ñîôèéñêà êîëåãèÿ â ñëåäâàùèòå äâà ìåñåöà? Íà ïúðâî ìÿñòî òðÿáâà äà èçâåäåì ïðåäñòîÿùîòî èçâúíðåäíî îáùî ñúáðàíèå íà Ñîôèéñêà êîëåãèÿ. Òîçè ïúò ñìå ñè ïîñòàâèëè àìáèöèîçíàòà çàäà÷à íàèñòèíà äà íàïðàâèì âñè÷êî âúçìîæíî, òàêà ÷å äà áúäå ïðèåò íîâ óñòàâ íà ÑÐÊ. Çàùî å íåîáõîäèìî òîâà? Çàùîòî ñòàðèÿ óñòàâ îò 1999 ãîäèíà, òàêà êàêòî å ïðèåò, íå å èçìåíÿí è òîé âå÷å íå ñúîòâåòñòâóâà íà íàñòîÿùèòå íîðìàòèâíè àêòîâå - îò åäíà ñòðàíà, à îò äðóãà ñòðàíà - íà íîâîòî âðåìå â êîåòî íèå ðàáîòèì è æèâååì. Ðàçáèðà ñå, ïðåäñòîè èçáîð íà íîâ ÷ëåí íà ÓÑ, òúé êàòî ïðîôåñîð Êðóìîâà âå÷å å ïðåäñåäàòåë íà êîìèñèÿòà ïî ïðîôåñèîíàëíà åòèêà è íåéíîòî ìÿñòî òðÿáâà äà áúäå ïîïúëíåíî îò íîâ ÷ëåí íà ÓÑ. Âòîðîòî êðóïíî ñúáèòèå, êîåòî ñìå ñè ïîñòàâèëè è àç ëè÷íî ïîåõ êàòî àíãàæèìåíò: Íà 8-ìè íîåìðè ùå èìà ìåæäóíàðîäåí ñèìïîçèóì, íàó÷åí ôîðóì, îðãàíèçèðàí îò ÓÑ íà ÑÐÊ, íà êîéòî ùå áúäàò ïîêàíåíè òðèìà èëè ÷åòèðèìà ìåæäóíàðîäíè ëåêòîðè. Âçå ñå ðåøåíèå òàêñàòà ó÷àñòèå äà áúäå 50 ëâ., êàòî

ïîä÷åðòàâàì ìíîãî äåáåëî, öÿëàòà íàáðàíà ñóìà îò òàêñà ó÷àñòèå ùå áúäå äàðåíà íà ä-ð Âëàõîâ, çà äà áúäå ïîäïîìîãíàò ïî ôèíàíñèðàíå íà íåãîâîòî ëå÷åíèå. Îðãàíèçàöèîííàòà ÷àñò ùå áúäå çà ñìåòêà íà ÑÐÊ, ïîäïîìîãíàò îò íåéíèòå, ïðèÿòåëè, òàêà ùå ñå èçðàçÿ, ñ êîèòî ðàáîòèì ïîâå÷å îò òðè ãîäèíè. Òîâà ñà ôèðìèòå, êîèòî òðàäèöèîííî ñå âêëþ÷âàò â òåçè íàøè ôîðóìè. Èìà ëè íåùî, çà êîåòî ñúæàëÿâàòå îò ìèíàëèÿ ìàíäàò? Íåùî, êîåòî íå ñòå íàïðàâèëè è ñìÿòàòå, ÷å òðÿáâà äà ñå íàïðàâè? Ðàçáèðà ñå, ÷å èìà. Tîâà å, ÷å íå ìîæàõìå äà ñå ïðåáîðèì ñ åäíà íåâåðîÿòíà ñòåíà, èçäèãíàòà â èíñòèòóöèèòå ñðåùó íàøåòî ñúñëîâèå, íå âèçèðàì ÁÇÑ, òúé êàòî òàì ðúêîâîäñòâîòî â ëèöåòî íà ä-ð Øàðêîâ, ñå ñïðàâÿ íà òîçè åòàï ïî ìîå ñêðîìíî ìíåíèå ìíîãî äîáðå ñ òàçè çàäà÷à. Âèçèðàì îðãàíèòå íà íèâî ñòîëè÷íà îáùèíà, íà íèâî êìåòñòâî è íå ìîãà äà ðàçáåðà çàùî ïðè âñÿêà åäíà íàøà èíèöèàòèâà ñðåùàìå åäèí ìúë÷àëèâ îòêàç. Ñåãà ïðåç íîâèÿ ìàíäàò èìà èíäèêàöèÿ,÷å òîâà òúðïè ïðîìÿíà â ïîçèòèâíà ïîñîêà, íî àç ñúì ÷îâåê, êîéòî ãîâîðè, êîãàòî èìà ðåçóëòàòè. Áîðÿ ñå è íà ðàéîííè íèâà - ïèñàíè ñà áåçáðîé ïèñìà, ïî ðàçë÷èíè ïîâîäè, íî ôîðìàëèçìúò è áþðîêðàöèÿòà ñà îãðîìíè, êîåòî, ðàçáèðà ñå, íå å äîáðå. Áëàãîäàðÿ çà îòäåëåíîòî âðåìå. Â ëèöåòî íà Dental Review âèíàãè ùå íàìåðèòå ñúìèøëåíèê çà âñè÷êè ïîëåçíè èíèöèàòèâè íà ñúñëîâèåòî. Àç áëàãîäàðÿ è èñêàì â çàêëþ÷åíèå äà äîïúëíÿ íåùî. Ãîäèíè íàðåä ïîâòàðÿì, ÷å êîãàòî ñìå ñèëíè, êîãàòî ñìå çàåäíî, ìîæåì äà ñå ñïðàâèì ñúñ âñè÷êè ïðåäèçâèêàòåëñòâà îò ñòðàíà íà àäìèíèñòðàöèÿ, îò ñòðàíà íà îáùåñòâî è îò ñòðàíà íà äúðæàâà êàòî öÿëî. Îò äâå ãîäèíè íèå ñìå ïúëíîïðàâíè ÷ëåíîâå íà Council of European Dentists. Åäíà îðãàíèçàöèÿ êîíñóëòàòèâåí îðãàí êúì Åâðîïåéñêèÿ ïàðëàìåíò, è òðÿáâà äà âè êàæà, ÷å íàèñòèíà âèæäàì ñ î÷èòå ñè íà ïðàêòèêà ðåàëèçàöèÿòà íà äåâèçà, êîéòî ñòîè íà íàøåòî Íàðîäíî ñúáðàíèå - "Ñúåäèíåíèåòî ïðàâè ñèëàòà". Ãîâîðÿ è â åâðîïåéñêè ìàùàá, è ìîæå áè â åäèí ïîñëåäâàù ðàçãîâîð ìîæåì äà çïîçíàåì ÷èòàòåëèòå ñ íîâîñòèòå, ñâúðçàíè â Åâðîïåéñêîòî çàêîíîäàòåëñòâî è íîâèòå èíèöèàòèâè. Ìàêàð, ÷å ñè ìèñëèì, ÷å òå ñà âñòðàíè îò íàñ, òå ñà èçêëþ÷èòåëíî âàæíè è íÿìà äà íè ïîäìèíàò.

Dental Review 3 / 2008

íåñ äåíòàëíàòà èìïëàíòîëîãèÿ áåëåæè èçêëþ÷èòåëíî áóðíî ðàçâèòèå, ïðåâðúùàéêè ñå â ñàìîñòîÿòåëíà äåíòàëíîìåäèöèíñêà äèñöèïëèíà, ðàçïîëàãàùà ñ ïðåöèçíè è íàäåæäíè ìåòîäè íà ëå÷åíèå. Âèñîêèÿò èíòåðåñ íà äåíòàëíèòå ìåäèöè êúì òàçè íîâà äèñöèïëèíà è îòðåäèõà ÷åëíî ìÿñòî ñðåä íàé-òúðñåíèòå ïðåäìåòè â ñôåðàòà íà ïðîäúëæàâàùîòî èì îáó÷åíèå. Ñëåä ìíîæåñòâîòî êîíãðåñè, ñèìïîçèóìè è êóðñîâå ïî èìïëàíòîëîãèÿ, ïðåäíàçíà÷åíè çà ïðàêòèêóâàùè êëèíèöèñòè è âúâåæäàíåòî íà èìïëàíòîëîãèÿòà â óíèâåðñèòåòñêîòî îáó÷åíèå íà ñòóäåíòèòå ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà, ñúâñåì íàâðåìå èäâà òàçè êíèãà, èìàùà çà öåë äà çàïúëíè ëèïñâàùîòî çâåíî â èíôîðìàöèÿòà, ïîñâåòåíà íà èìïëàíòîëîãèÿòà ó íàñ - íàäåæäíà, êîìïåòåíòíà è äîñòúïíà èíôîðìàöèÿ, ïðåäíàçíà÷åíà çà ïàöèåíòèòå íè. À ïàöèåíòèòå - òå ñà êðàéíèòå "ïîòðåáèòåëè" íà "÷óäîòî" - çúáíè èìïëàíòàòè. Èìïëàíòàòèòå ñà ñðåäñòâîòî, ïðåäíàçíà÷åíî çà ëå÷åíèå íà çàãóáàòà íà åñòåñòâåíòå èì çúáè ñ âñè÷êè íåïðèÿòíè óñëîæíåíèÿ è ïîñëåäñòâèÿ , äî êîèòî òÿ âîäè. Òå ñà ñðåäñòâî çà ïîäîáðÿâàíå íà êà÷åñòâîòî èì íà æèâîò. Çà ìåí, óäîâîëñòâèåòî äà äúðæà òàçè êíèãà â ðúöåòå ñè å îùå ïî-ãîëÿìî, òúé êàòî àâòîðúò è å îñíîâîïîëîæíèê íà äåíòàëíàòà èìïëàíòîëîãèÿ ó íàñ - Àêàä. Íèêîëàé Ïîïîâ. Áèäåéêè îñíîâàòåë íà áúëãàðñêàòà èìïëàíòîëîãè÷íà øêîëà, Àêàä. Ïîïîâ å ÷îâåêúò ñ íàéãîëÿì ïðèíîñ çà óòâúðæäàâàíåòî íà èìïëàíòîëîãèÿòà â Áúëãàðèÿ. Ó÷èòåë íà ïîêîëåíèÿ ëåêàðè ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà, òîé ïîñâåùàâà ãîëÿìà ÷àñò îò ñâîÿ ïðîôåñèîíàëåí ïúò íà èìïëàíòîëîãèÿòà êàòî íàó÷íà, êëèíè÷íà è ó÷åáíà äèñöèïëèíà, íàïèñâà ïúðâèòå ìîíîãðàôèè è ó÷åáíèöè ïî èìïëàíòîëîãèÿ ó íàñ è èçíàñÿ ïúðâèòå ëåêöèè, ïîñâåòåíè íà çúáîïðîòåçíàòà èìïëàíòîëîãèÿ. Àâòîð å íà ãîëÿì áðîé íàó÷íè ïóáëèêàöèè â îáëàñòòà íà èìïëàíòîëîãèÿòà. Íåãîâà å è çàñëóãàòà çà ïúðâèòå èìïëàíòàòíè ñèñòåìè, ðàçðàáîòåíè, ðåãèñòðèðàíè è ïðàêòè÷åñêè ïðèëîæåíè ó íàñ, êàêòî è çà ïúðâèòå êóðñîâå ïî çúáîïðîòåçíà èìïëàíòîëîãèÿ. Àêàä.Ïîïîâ å ó÷ðåäèòåë è ïî÷åòåí ïðåäñåäàòåë íà Áúëãàðñêàòà àñîöèàöèÿ ïî îðàëíà èìïëàíòîëîãèÿ. ×ëåí å íà

Ìåæäóíàðîäíèÿ êîíãðåñ íà îðàëíèòå èìïëàíòîëîçè (ICOI) - íàé-ãîëÿìàòà èìïëàíòîëîãè÷íà îðãàíèçàöèÿ â ñâåòà. Ñïðàâî÷íèêúò å íàïèñàí â õàðàêòåðíèÿ çà àâòîðà ñòèë- ìåòîäè÷åí, ñèñòåìàòèçèðàí, ÿñåí è ïîñëåäîâàòåëåí. Åäíîâðåìåííî ñ òîâà, èíôîðìàöèÿòà å ïîäíåñåíà íà äîñòúïåí åçèê è íèâî, óäîâëåòâîðÿâàùî ïîòðåáíîñòèòå íà øèðîêèÿ êðúã îò ÷èòàòåëè, çà êîèòî å ïðåäíàçíà÷åíà. Â ñïðàâî÷íèêà å ïðåäñòàâåíà öåííà èíôîðìàöèÿ çà ïðèíöèïèòå íà ëå÷åíèå ñ ïîìîùòà íà èìïëàíòàòè, êàêòî è êîíêðåòíè ñúâåòè êúì ïàöèåíòèòå, ïîäëàãàùè ñå èëè ïðåöåíèëè, ÷å èìàò íóæäà äà ñå ïîäëîæàò íà òàêîâà ëå÷åíèå. Ïðåäñòàâåíè ñà ïðåäèìñòâàòà íà ëå÷åíèåòî ñ èìïëàíòàòè, êàêòî è íåãîâèòå êîíâåíöèîíàëíè àëòåðíàòèâè. Îñâåí çà ïàöèåíòè, ñïðàâî÷íèêúò ùå áúäå ïîëåçåí è çà ñðåäíèÿ äåíòàëíîìåäèöèíñêè ïåðñîíàë, çúáîòåõíèöè, ñòóäåíòè ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà , êàêòî è çà îíåçè ëåêàðè ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà, êîèòî èñêàò äà ïðîâåäàò ïúðâàòà áèòêà ñ êîíñåðâàòèâíîòî ñè îòíîøåíèå êúì äåíòàëíèòå èìïëàíòàòè. Çà òÿõ - êàêâî ïîäîáðî îðúæèå îò ñâèäåòåëñòâàòà, ïîäíåñåíè îò àâòîðà è ïîäêðåïåíè îò áåçñïîðíèÿ ìó àâòîðèòåò. Çà ïðàêòèêóâàùèòå èìïëàíòîëîãèÿ, òîçè ñïðàâî÷íèê áè áèë ïîëåçíà ïîìîù ïðè ìîòèâèðàíå íà ïàöèåíòèòå, íà êîèòî òîé ùå ïðåäîñòàâè "íà ãîòîâî", íåîáõîäèìàòà èì èíôîðìàöèÿ è ùå îòãîâîðè íà âúïðîñèòå íà îíåçè îò òÿõ, êîèòî áèõà æåëàëè äà íàâëåçàò â ïîâå÷å äåòàéëè. Ä-ð Ñòåôàí Ïååâ Ïðåäñåäàòåë íà ÁÚËÃÀÐÑÊÀ ÀÑÎÖÈÀÖÈß ÏÎ ÎÐÀËÍÀ ÈÌÏËÀÍÒÎËÎÃÈß

Straumann ®

1954

ôèëîñîôèÿòà íà åäèí 50 ãîäèøåí ó ñ ï å õ Ïîâå÷å îò 50 ãîäèíè Straumann® ñòîè çàä äåâèçà: "COMMITED TO SIMPLY DOING MORE". Íèå ñìå ñå ïîñâåòèëè íà ñúçäàâàíåòî íà ïðîäóêòè, êîèòî äà íîñÿò óñïåõ íà íàøèòå ïàðòíüîðè â åæåäíåâèåòî, è â ñúçäàâàíåòî íà ðåøåíèÿ, êîèòî ïîçâîëÿâàò íà ëåêàðèòå ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà äà ïðåäîñòàâÿò íà ïàöèåíòà âúçìîæíî íàé - äîáðàòà ãðèæà. Òîâà å ôèëîñîôèÿ, êîÿòî óïðàâëÿâà åæåäíåâíèòå íè äåéíîñòè â ïîëçà íà íàøèòå êëèåíòè è òåõíèòå ïàöèåíòè. Äåâèçúò å îñíîâîïîëàãàù â íàøàòà 50 ãîäèøíà èñòîðèÿ è îòðàçÿâà öåííîñòèòå, êîèòî èñêàìå äà çàïàçèì è â áúäåùå. Straumann® å åäèíñòâåíàòà âîäåùà êîìïàíèÿ â îáëàñòòà íà äåíòàëíàòà ìåäèöèíà, êîÿòî ïðåäëàãà ïúëíà ãàìà îò ðåøåíèÿ - êàêòî îò õèðóðãè÷íî, òàêà è îò âúçñòàíîâèòåëíî åñòåñòâî. Âñåêè åëåìåíò â èìïàëíòîëîãè÷íèòå ñèñòåìè íà Straumann® îòãîâàðÿ íà íàéâèñîêèòå ñòàíäàðòè çà êà÷åñòâî, êàòî ãàðàíòèðà äúëãîñðî÷íà áåçîïàñíîñò è íàäåæäíîñò. Íèå èìàìå ïðîäóêòîâà ãàìà, êîÿòî ñå èçïîëçâà çà òúêàííà ðåãåíåðàöèÿ , ïîäêðåïÿùa ïðîöåñèòå íà îñòåîèíòåãðàöèÿ , êàêòî è ïðîäóêòè çà ïàðîäîíòîëîãè÷íî ëå÷åíèå. Âñè÷êè îñíîâíè êîìïîíåíòè íà Straumann ® ñå ïðîèçâåæäàò â íàøàòà áàçà âúâ Villeret, Øâåéöàðèÿ, êîÿòî èçãîòâÿ ïîâå÷å îò 4,5 ìèëèîíà êîìïîíåíòà íà ãîäèíà. Èíîâàöèèòå íà Straumann íàìåðèõà èçðàç

Dental Review 3 / 2008

2008

è ñ âúâåæäàíåòî íà Bone level èìïëàíòàòèòå, êàòî èçðàç íà òÿñíîòî ñúòðóäíè÷åñòâî ñ íàøèòå êëèåíòè è èçèñêâàíèÿòà íà ïðîìåíÿùèòå ñå êîíöåïöèè â èìïëàíòîëîãèÿòà. Êàòî ãëîáàëåí ëèäåð â îáëàñòòà íà äåíòàëíèòå èìïëàíòàòè, Straumann® ñïàçâà çàêîíèòå è ïîäçàêîíîâèòå àêòîâå íà ìíîæåñòâî ñòðàíè è þðèñäèêöèè. Straumann® èìà êîäåêñ íà ïîâåäåíèå, êîéòî ãàðàíòèðà, ÷å íèå êàòî êîìïàíèÿ è êàòî îòäåëíè ñëóæèòåëè ñïàçâàìå åòè÷íèòå ïðèíöèïè íà îòíîøåíèÿ. Îñíîâíî êðåäî íà íàøàòà ðàáîòà å óâàæåíèå êúì îêîëíàòà ñðåäà. Êàòî êîìïàíèÿ íèå ñèëíî âÿðâàìå, ÷å åòè÷íîòî ïîâåäåíèå å îñíîâíî çà äúëãîñðî÷íî óñòîé÷èâî ðàçâèòèå. Íèå íàñúð÷àâàìå ïîåìàíåòî íà ëè÷íà îòãîâîðíîñò è ñå ñòðåìèì êúì äîâåðèå è óâàæåíèå íà âñè÷êè íèâà. Òîâà å êëþ÷úò êúì óñòîé÷èâîòî ðàçâèòèå. Íåçàâèñèìî îò ñèëíèÿ íè ðàñòåæ, íèå íåïðåêúñíàòî ïîäîáðÿâàìå êà÷åñòâîòî íà íàøèòå äåéíîñòè, ïðîäóêòè è óñëóãè. Íèå íå ïðàâèì íèêàêâè êîìïðîìèñè ïî îòíîøåíèå íà áåçîïàñíîñòòà è êà÷åñòâîòî. Èçïúëíåíèåòî íà íàøàòà ïîëèòèêà å ãàðàíòèðàíî ÷ðåç èíòåãðèðàíàòà ñèñòåìà çà óïðàâëåíèå íà êà÷åñòâîòî â ñúîòâåòñòâèå ñ äåéñòâàùèòå çàêîíè è íàðåäáè îòíîñíî ìåäèöèíñêèòå òåõíîëîãèè, âêëþ÷èòåëíî ÅÑ MDD 93/42/ECC, US FDA 21CFR 820, ÿïîíñêè PAL, êàíàäñêè CMDCAS, ISO 13485 è ò.í. Òî âêëþ÷âà ñúùî òàêà çà óïðàâëåíèå íà îêîëíàòà ñðåäà ñúîòâåòñòâèå ñ ISO 14001, áåçîïàñíîñò íà ðàáîòíîòî ìÿñòî ñïîðåä EKAS 6508 è îòãîâàðÿ íà ISO 9001. Íàøèòå ïðîäóêòè äîïðèíàñÿò çà óñïåõà íà êëèåíòèòå íè è ïîäîáðÿâàò êà÷åñòâîòî íà æèâîò íà ïàöèåíòèòå ÷ðåç âúçñòàíîâÿâàíå ôóíêöèÿòà íà çúáèòå è åñòåòèêàòà. Íàäÿâàìå ñå, ÷å âñè÷êè íàøè îñíîâíè ïðèíöèïè íà ðàáîòà ùå áúäàò îò ïîëçà è çà ëåêàðèòå ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà â Áúëãàðèÿ, êîèòî ùå ñòàíàò êàêòî íàøè ïàðòíüîðè â ñúâìåñòíàòà íè ðàáîòà, òàêà è ÷àñò îò óñïåøíàòà ôèëîñîôèÿ íà Straumann®.

Çàìåñòâàíå íà ãîðåí öåíòðàëåí ðåçåö â óñëîâèÿòà íà âèñîêè åñòåòè÷íè èçèñêâàíèÿ Îò ä-ð Ôèëèï Ï. Áåðå

Çàâúðøèë äåíòàëíèÿ ôàêóëòåò íà Óíèâåðñèòåòà â Æåíåâà / Øâåéöàðèÿ, 2001 ×àñòíà ïðàêòèêà â Ñåíëåãëå Øâåéöàðèÿ Îáùîïðàêòèêóâàù çúáîëåêàð ñ èíòåðåñ êúì îðàëíàòà õèðóðãèÿ è ìîäåðíèòå òåõíèêè çà ñúõðàíåíèå íà òúêàíèòå Ëèäåð íà íîâà ãðóïà, âêëþ÷âàùà ìëàäè äåíòàëíè ëåêàðè îò îáëàñòòòà Æþðà

Dental Review 3 / 2008

Ïúðâîíà÷àëíà ñèòóàöèÿ Ïàöèåíòúò å ïðåòúðïÿë èíöèäåíò ñ êîëåëî, êîãàòî å áèë 8 ãîäèøåí. Çúá 21 (ADA: 9) å áèë ñóáëóêñèðàí, à êîðåíúò ôðàêòóðèðàí. Çúáè 11 è 21 (ADA: 8) ñà çàãóáèëè âèòàëíîñò, êîåòî å íàëîæèëî åíäîäîíòñêî ëå÷åíèå. Çúá 21 îòñêîðî å áîëåçíåí è ïàöèåíòúò ñå å êîíñóëòèðàë ñ ëè÷íèÿ ñè çúáîëåêàð, êîéòî ãî å ïðåïðàòèë êúì ìåí çà ëå÷åíèå íà

áîëêàòà è ðàçðåøàâàíå íà åñòåòè÷íèÿ ïðîáëåì íà ãîðíèòå öåíòðàëíè ðåçöè. Ïàöèåíòúò âå÷å å íà 20 ãîäèíè, â äîáðî îáùî çäðàâå è íå ïðèåìà ìåäèêàìåíòè. Òîé ïóøè îò 5 äî 10 öèãàðè íà äåí. ßñíî ñå âèæäà, ÷å çúáè 11 è 21 ñà ñ êàôÿâî/ñèâêàâî îöâåòÿâàíå (Ôèã. 1). Íà ðåíòãåíîãðàôèÿòà ñå âèæäà õîðèçîíòàëíàòà ôðàêòóðà íà çúá 21, êîéòî ùå áúäå åêñòðàõèðàí, è ïåðèàïèêàëíîòî ïðîñâåòëåíèå. Ïðîöåäóðà Ñëåä ðàçãîâîð ñ ïàöèåíòà, ðåøèõìå äà ïðîâåäåì âúòðåøíî èçáåëâàíå íà çúá 11 è äà

ïîñòàâèì èìïëàíò è êîðîíà íà ìÿñòîòî íà çúá 21 âìåñòî ìîñò âúðõó çúáè 11 è 22. Èçáðàõìå òîâà ðåøåíèå íàé-âå÷å çàùîòî òî å ùàäÿùî çà äåíòàëíèòå òúêàíè (Ôèã. 2). Çúá 21 áå åêñòðàõèðàí áåç âåñòèáóëàðíî ëàìáî, çà äà ñå çàïàçè ìàêñèìàëíî âåñòèáóëàðíàòà êîñò (Ôèã. 3). Ðåíòãåíîãðàôèÿòà 5 ñåäìèöè ñëåä åêñòðàêöèÿòà ïîêàçâà

Åñòåòè÷åñêè ðèñêîâ ôàêòîð Ìåäèöèíñêè ñòàòóñ

àëâåîëàòà íà çúá 21. Îòíîâî áå ïðîâåäåíî åíäîäîíòñêî ëå÷åíèå íà çúá 11. Âèæäà ñå êîðîíàðíàòà ÷àñò íà êàâèòåòà. Òÿ ùå èãðàå ðîëÿòà íà ðåçåðâîàð çà âúòðåøíîòî èçáåëâàíå (íàòðèåâ ïåðáîðàò è H2O2 îò 30%) - (Ôèã. 4). Øåñò ñåäìèöè ñëåä åêñòðàêöèÿòà íà çúá 21 ñå âèæäà îòëè÷íîòî îçäðàâÿâàíå íà ìåêèòå òúêàíè è òîâà íè ïîçâîëè äà ïðåìèíåì êúì õèðóð-

Íèñúê

ãè÷íàòà ôàçà íà ëå÷åíèåòî, êîÿòî ñå ñúñòîè â ïîñòàâÿíå íà èìïëàíò íà ìÿñòîòî íà 21(Ôèã. 5) . Ãðàôèêàòà "Åñòåòè÷åñêè ðèñêîâè ôàêòîðè" íè ïîçâîëè äà ïðîãíîçèðàìå ïðåäèçâèêàòåëñòâàòà, êîèòî íè î÷àêâàõà ïî âðåìå íà ëå÷åíèåòî. Òàáëèöà 1 Îöåíêà íà åñòåòè÷åñêèÿ ðèñê ïðè îáåççúáåíè ó÷àñòúöè

Ñðåäåí

Çäðàâ ïàöèåíò è èíòàêòíà èìóííà ñèñòåìà

Ïóøåíå

Íåïóøà÷

Åñòåòè÷åñêèòå î÷àêâàíèÿ íà ïàöèåíòà Ëèíèÿ íà óñòíàòà

Âèñîê Íàðóøåíà èìóííà ñèñòåìà

Ñëàá ïóøà÷ (<10 öèã/äåí)

Ïðèñòðàñòåí ïóøà÷ (>10 öèã/äåí)

Íèñêè

Ñðåäíè

Âèñîêè

Íèñêà

Ñðåäíà

Âèñîêà

Ñðåäíî íèñúê, ñðåäíî äåáåë

Âèñîê, òúíúê

Ãèíãèâàëåí áèîòèï

Íèñúê, äåáåë

Ôîðìà íà çúáíàòà êîðîíà

Ïðàâîúãúëíà

Òðèúãúëíà

Èíôåêöèÿ â îáëàñòòà íà èìïëàíòà

Íÿìà

Õðîíè÷íà

Îñòðà

Íèâî íà êîñòòà ïðè ñúñåäíèòå çúáè

<5 ìì äî êîíòàêòíàòà òî÷êà

5.5 - 6.5 ìì äî êîíòàêòíàòà òî÷êà

>7 ìì äî êîíòàêòíàòà òî÷êà

Âúçñòàíîâèòåëåí ñòàòóñ íà ñúñåäíèòå çúáè

Èíòàêòíè

Øèðèíà íà îáåççúáåíèÿ ó÷àñòúê

1 çúá (>7 ìì)2 1 çúá (>5.5 ìì)3

Àíàòîìèÿ íà ìåêèòå òúêàíè

Èíòàêòíè ìåêè òúêàíè

Êîñòíà àíàòîìèÿ íà àëâåîëàðíèÿ ãðåáåí

Àëâåîëàðíèÿò ãðåáåí å áåç êîñòåí äåôèöèò

Âúçñòàíîâåíè

1 çúá (<7 ìì)2 1 çúá (<5.5 ìì)3

2 èëè ïîâå÷å çúáà

Äåôåêòè íà ìåêèòå òúêàíè Õîðèçîíòàëåí êîñòåí äåôèöèò

Âåðòèêàëåí êîñòåí äåôèöèò

Ïðè îãëåäà îò îêëóçàëíî ñå âèæäà çàãóáà íà âåñòèáóëàðåí îáåì (Ôèã. 6). Àëâåîëàòà íà çúá 21 ïîä ìóêîïåðèîñòàëíî ëàìáî. Âèæäà ñå ëåêà çàãóáà íà ïàëàòèíàëíà êîñò. Òàçè çàãóáà ñå äúëæè íà îñòåîòîìèÿòà, íàïðàâåíà ïî âðåìå íà åêñòðàêöèÿòà íà çúá 21 (Ôèã. 7). Ñëåä èçáîðâàíå, â àëâåîëàòà âíèìàòåëíî áå ïîñòàâåí èìïëàíò Straumann Standard Plus (4.1 ìì, 12 ìì, SLActive) (Ôèã. 8). Ñëåä ïîòâúðæäàâàíå íà íàëè÷íàòà ñòàáèëíîñò, ñå ïðîâåðÿâà ïîëîæåíèåòî íà øèéêàòà íà èìïëàíòà (Ôèã. 9). Èçïîëçâàõìå Straumann Bone Ceramic 400-700 µm, ñìåñåíà ñ àâòîãåííè êîñòíè îòïèëêè çà êîñòíà ðåêîíñòðóêöèÿ. Straumann Bone Ceramic å äâóôàçîâ

Dental Review 3 / 2008

êàëöèåâ ôîñôàò, ñúñòîÿù ñå îò õèäðîêñèàïàòèò è òðèêàëöèåâ ôîñôàò è ñú÷åòàâà ïðåäèìñòâàòà íà òåçè äâà åëåìåíòà. Ïðåäèìñòâàòà íà òîçè ìàòåðèàë ñà: ÷èñòîòàòà (ïîðàäè ñèíòåòè÷íèÿ ñè ïðîèçõîä) è îïòèìèçèðàíèòå ðåçîðáöèîííè õàðàêòåðèñòèêè, êîèòî ïîçâîëÿâàò ñòàáèëèçèðàíå íà íîâîîáðàçóâàíàòà êîñò è çàìåñòâàíå íà ìàòåðèàëà ñ êîñò (Ôèã. 10). Èçïîëçâàõìå äâîåí ñëîé ðåçîðáèðóåìà êîëàãåíîâà ìåìáðàíà çà ñòàáèëèçèðàíå íà êîñòíàòà ðåêîíñòðóêöèÿ (Ôèã. 11). Ðàíàòà áå çàøèòà áåç íàïðåæåíèå. Èçïîëçâàõìå ïîêðèòà òåõíèêà, êàòî ïîêðèõìå øèéêàòà è ïîêðèâíèÿ âèíò íà èìïëàíòà (Ôèã. 12). Íà ðåíòãåíîãðàôèÿòà ñå âèæäà

èìïëàíòà íà ìÿñòîòî íà çúá 21 è êîñòíàòà ðåêîíñòðóêöèÿ (Ôèã. 13). Îñåì ñåäìèöè ñëåä ïîñòàâÿíåòî âåñòèáóëàðíèÿò êîíòóð å âúçñòàíîâåí è èìïëàíòúò å ãîòîâ çà âðåìåííà êîðîíà, êîÿòî ùå îôîðìè ãèíãèâàòà (Ôèã. 14). Èçïîëçâàõìå âðåìåííà êîðîíà ñ âèíòîâà ôèêñàöèÿ, âúâ êîÿòî âêëþ÷èõìå ùèôò. Straumann RN SynOcta áå âêëþ÷åí âúâ âðåìåííà êîðîíà ñ âèíòîâà ôèêñàöèÿ. Çà îôîðìÿíåòî íà âåíåöà âðåìåííàòà êîðîíà íàðî÷íî áå óäåáåëåíà îòêúì âåñòèáóëàðíî. Ðåçóëòàòúò îò òîâà å âðåìåííà èñõåìèÿ íà âåíåöà ñ õàðàêòåðíèÿ áÿë öâÿò. Íà òîçè åòàï îò äèàãíîçàòà ñòàíà ÿñíî, ÷å çúá 11 å ìíîãî òåñåí â ñðàâíåíèå ñúñ ñúñåäíîòî ìÿñòî (Ôèã. 15). Îêîí÷àòåëíîòî ñúñòîÿíèå,

Îöåíêà íà ÷åðâåíàòà åñòåòèêà

ïîêàçâàùî àäàïòàöèÿòà íà êîðîíàòà êúì ñúñåäíèòå ìåêè òúêàíè 15 ñåäìèöè ñëåä èìïëàíòàöèÿ. Ìåäèàëíàòà ÷àñò íà çúá 11 áå ïîêðèòà ñ êîìïîçèò (Ôèã. 16). Íà ðåíòãåíîãðàôèÿòà ñå âèæäà äîáðàòà àäàïòàöèÿ íà êîðîíàòà êúì øèéêàòà íà èìïëàíòà. Âèæäà ñå è ìåäèàëíèÿò êîìïîçèò íà çúá 11 (Ôèã. 17). Îêîí÷àòåëíî ñúñòîÿíå (ñëåä 15 ñåäìèöè): Îöåíêàòà íà ÷åðâåíàòà åñòåòèêà å 8,5, à íà áÿëàòà åñòåòèêà - 8. Ñëåäîâàòåëíî êðàéíèÿò ðåçóëòàò ìîæå äà ñå îïðåäåëè êàòî ìíîãî äîáúð (Ôèã. 18). Òàáëèöèòå çà îöåíêà ïðè èìïëàíòèðàíå ðàçäåëÿò êëèíè÷íèÿ ðåçóëòàò íà äâà ôàêòîðà: îò åäíà ñòðàíà ñà èìïëàíòà è ìåêèòå òúêàíè (ðåçóëòàòà çà ÷åðâåíàòà åñòåòèêà), à îò äðóãà ñòðàíà å ñóïðàñòðóêòóðàòà, ò.å. ñàìàòà êîðîíà (ðåçóëòàòà çà áÿëà åñòåòèêà). Öèôðàòà â ñêîáè å ìàêñèìàëíèÿ âúçìîæåí ðåçóëòàò çà âñåêè åëåìåíò. Ñáîð îò 10 òî÷êè å îòëè÷åí ðåçóëòàò, äîêàòî 6 òî÷êè ñà ïðèåìëèâ ðåçóëòàò. Òåçè íîâè êðèòåðèè çà îöåíêà áÿõà ïðåäñòàâåíè íà Ñâåòîâíèÿ ñèìïîçèóì ITI 2007 â Íþ Éîðê îò ïðîô. Óðñ Áåëñåð è ñêîðî ùå áúäàò ïóáëèêóâàíè*.

Ìåäèàëíà ïàïèëà

2(2)

Äèñòàëíà ïàïèëà

1(2)

Íèâî íà âåñòèáóëàðíàòà ìóêîçà

2(2)

Êðèâèíà íà âåñòèáóëàðíàòà ìóêîçà

2(2)

Èçïúêíàëîñò íà êîðåíà

1(1)

Öâÿò/òåêñòóðà íà ìåêèòå òúêàíè

0.5(1)

Ðåçóëòàò

8.5(10)

Îöåíêà íà áÿëàòà åñòåòèêà 1

Çúáíà ôîðìà/êîíòóðè/îáåì

3(4)

Òðàíñëóöåíòíîñò/õàðàêòåðèçàöèÿ

2(2)

Ïîâúðõíîñòíà òåêñòóðà

2(2)

Öâÿò (íþàíñ, ÿðêîñò)

1(2)

Ðåçóëòàò

8(10)

Ëþñèåí Äîäè çúáîòåõíèê Íþøàòåë Øâåéöàðèÿ

Ðàæ Ìàøó çúáîòåõíèê Íþøàòåë Øâåéöàðèÿ

Áåë.ðåä. Òàçè ñèñòåìà çà îöåíêà íà ìåêîòúêàííàòà åñòåòèêà å ïðåäñòàâåíà çà ïðúâ ïúò îò: Furhauser R, Florescu D, Benesch T, Haas R, Mailath G,Watzek G. Evaluation of soft tissue around single-toothimplant crowns: the pink esthetic score.Clin. Oral Impl. Res. 16, 2005; 639-644

ËÅ×ÅÍÈÅ íà èíôðàîñàëåí äåôåêò ñúñ Straumann Emdogain Ìóëòèäèñöèïëèíàðåí ïîäõîä çà ïîäîáðÿâàíå íà óñìèâêàòà Îò ä-ð Éaí Çàáàëåãè è ä-ð Åâà Áåðîåòà

Éàí Çàáàëåãè Ñåðòèôèêàò ïî ïàðîäîíòîëîãèÿ USC, Ëîñ Àíäæåëèñ, ÑÀÙ ×àñòíà ïðàêòèêà â Áèëáàî/ Èñïàíèÿ (Alba Clinica Dental) Ïðåïîäàâàòåë, Ñëåääèïëîìíà ïàðîäîíòîëîãèÿ â Óíèâåðñèòåòà Êîìïëóòåíñ â Ìàäðèä/ Èñïàíèÿ

Dental Review 3 / 2008

Åâà Ì. Áåðîåòà DDS, Óíèâåðñèòåò íà Áàñêà îáëàñò/ Èñïàíèÿ MS, Óíèâåðñèòåò Êîìïëóòåíñ â Ìàäðèä/ Èñïàíèÿ Ñåðòèôèêàò ïî ñëåääèïëîìíî îáó÷åíèå ïî ïðîòåòèêà, Óíèâåðñèòåò íà Þæíà Êàëèôîðíèÿ/ÑÀÙ ×ëåí íà èñïàíñêèÿ Êîëåæ ïî ïðîòåòè÷íà äåíòàëíà ìåäèöèíà (SEPES) ×ëåí íà àìåðèêàíñêèÿ Êîëåæ ïî ïðîòåòè÷íà äåíòàëíà ìåäèöèíà ×ëåí íà èñïàíñêèÿ Êîëåæ ïî ïàðîäîíòîëîãèÿ (SEPÀ) Ïðåïîäàâàòåë â Óíèâåðñèòåòà Êîìïëóòåíñ â Ìàäðèä/ Èñïàíèÿ

Âúâåäåíèå Çàãóáàòà íà ïðèêðåïâàíå âúâ ôðîíòàëíàòà îðàëíà îáëàñò íå ñàìî êîìïðîìåòèðà äúëãîñðî÷íàòà ïðîãíîçà íà çúáèòå, íî ÷åñòî íàðóøàâà è åñòåòèêàòà íà óñìèâêàòà íà ïàöèåíòà. Êðàéíàòà öåë íà ïàðîäîíòàëíîòî ëå÷åíèå å äà ðåãåíåðèðà çàãóáåíî â ìèíàëîòî ïðèêðåïâàíå ñ íîâ èñòèíñêè ïåðèîäîíòàëåí ëèãàìåíò, íîâ öèìåíò è àëâåîëàðíà êîñò. Ìíîãî èçñëåäâàíèÿ äîêàçâàò, ÷å äîïúëíèòåëíîòî ïðèëàãàíå íà Straumann Emdogain ñúùåñòâåíî ñïîìàãà çà îáðàçóâàíå íà êëèíè÷íî ïðèêðåïâàíå è íàìàëÿâàíå íà äúëáî÷èíàòà íà äæîáà ïðè ñîíäèðàíå. Õèñòîëîãè÷íèÿò àíàëèç ïîòâúðæäàâà ðåãåíåðàöèÿòà íà íîâî èñòèíñêî ïðèêðåïâàíå Íàé-ãîëåìèÿò ïîòåíöèàë íà ïàðîäîíòàëíàòà ðåãåíåðèðàùà òåðàïèÿ ñå êðèå â ëå÷åíèåòî íà âåðòèêàëíè èíôðàîñàëíè äåôåêòè. Ðåçóëòàòúò îò ïîäîáíî ëå÷åíèå çàâèñè îò ðåäèöà ôàêòîðè, îïèñàíè îò Tonetti è ñúòð.1 Òå âêëþ÷âàò äúëáî÷èíàòà è àíãóëàöèÿòà íà äåôåêòà, ïðåäîïåðàòèâíèÿ êîíòðîë íà âúçïàëåíèåòî, ñïîñîáíîñòòà íà õèðóðãà äà ïîñòèãíå ïúðâè÷íî çàòâàðÿíå íà ðàíàòà, ïîñòîïåðàòèâíèòå ãðèæè îò ñòðàíà ïàöèåíòà è èçáÿãâàíå íà òþòþíîïóøåíåòî. Èçïîëçâàíåòî íà Straumann Emdogain å ëåñíî ïðèëîæèìà ëå÷åáíà âúçìîæíîñò ïðè ãîðåñïîìåíàòèòå ñëó÷àè ñ èíôðàîñàëåí äåôåêò è ñ äîêàçàíà ñïîñîáíîñò äà ðåãåíåðèðà ïàðîäîíòàëíèòå òúêàíè. Âúïðåêè òîâà, ÷åñòî ñëåä ëå÷åíèåòî â óñìèâêàòà íà ïàöèåíòà ñå ïîÿâÿâàò ãðîçíè ïðàçíè àìáðàçóðè ("÷åðåí òðèúãúëíèê"). Òåçè ïðàçíè ïðîñòðàíñòâà çàâèñÿò îò ðàçñòîÿíèåòî ìåæäó àïðîêñèìàëíàòà êîñò è êîíòàêòíàòà òî÷êà íà çúáíèòå êîðîíè(2) è èçèñêâàò äîïúëíèòåëíè ëå÷åáíè óñèëèÿ, çà äà ñå óäîâëåòâîðÿò íàïúëíî æåëàíèÿòà íà ïàöèåíòà.

Òîçè êëèíè÷åí äîêëàä èëþñòðèðà ìóëòèäèñöèïëèíàðíî ëå÷åíèå, âêëþ÷âàùî èçïîëçâàíåòî íà Straumann Emdogain - ïðîöåäóðà çà îðòîäîíòñêî òåãëåíå è âúçñòàíîâèòåëíî çúáîëå÷åíèå çà ïîâëèÿâàíå íà äåôåêòèòå íà ìåêèòå òúêàíè âúâ ôðîíòàëíèÿ ñåêñòàíò, íàñòúïèëè ïîðàäè ðàçðóøàâàíå íà ïàðîäîíòà. Öåëòà å äà ñå ðåãåíåðèðà çàãóáåíèÿ àòàøìàí, çà äà ñå îñèãóðè ïî-äîáðî ñúîòíîøåíèå ìåæäó àïðîêñèìàëíèÿ êîñòåí ãðåáåí è êîíòàêòíàòà òî÷êà íà âúçñòàíîâÿâàíåòî.

Ïúðâîíà÷àëíà ñèòóàöèÿ Ïðåç ìàé 2001 ã. â ïàðîäîíòîëîãè÷íèÿ êàáèíåò äîéäå 43-ãîäèøíà áÿëà æåíà ñ îñíîâíî îïëàêâàíå îò êúðâÿùè âåíöè. Êëèíè÷íèÿò è ðåíòãåíîëîãè÷íèÿò ïðåãëåä ðàçêðèõà óìåðåí ãèíãèâèò è ãåíåðàëèçèðàí õðîíè÷åí óìåðåí ïàðîäîíòèò ñ ëîêàëèçèðàíà òåæêà çàãóáà íà ïðèêðåïâàíå (Ôèã. 1-3), ñ äîáðà îáùà ïðîãíîçà è îãðàíè÷åíà äî ëîøà ëîêàëíà ïðîãíîçà çà çúá 11. Õèðóðãè÷íà ïðîöåäóðà Èíèöèàëíîòî ïàðîäîíòàëíî ëå÷åíèå âêëþ÷âàøå ðåäîâíà ïðîòèâîâúçïàëèòåëíà òåðàïèÿ, ïîñëåäâàíà îò ëå÷åíèå íà ãîðíèÿ ôðîíòàëåí ñåêñòàíò ïîðàäè ëîêàëèçèðàí 12 ìì-îâ äæîá äèñòàëíî íà çúá 11. Íàêðàòêî, õèðóðãè÷íèÿò ïîäõîä âêëþ÷âàøå

Ôèã. 1 Ïðåäîïåðàòèâíà ñíèìêà. Ôèã. 2 Ïðåäîïåðàòèâíà ðåíòãåíîãðàôèÿ: äúëáîê åäíîñòåíåí äåôåêò íà çúá 11.

èíòðàñóëêóëàðíè èíöèçèè ñ ìîäèôèöèðàíà òåõíèêà çà çàïàçâàíå íà ïàïèëàòà îêîëî çúáè 12 è 11. Êîñòíèÿò äåôåêò è êîðåíèòå áÿõà ñòàðàòåëíî ïî÷èñòåíè (Ôèã. 4), ñëåä êîåòî áå èçïîëçâàíà EDTA 24% ïî ïðîòîêîë (Straumann PrefGel) çà îòñòðàíÿâàíå íà çàìúðñÿâàùèÿ ñëîé. Íåïîñðåäñòâåíî ñëåä îòñòðàíÿâàíå íà EDTA ÷ðåç îáèëíî ïðîìèâàíå ñ ôèçèîëîãè÷åí ðàçòâîð, âúâ âåðòèêàëíèÿ äåôåêò è îêîëî çúáèòå, âêëþ÷åíè â ïðîöåäóðàòà, áå íàíåñåíî ñúäúðæàíèåòî íà åäíà îïàêîâêà Straumann Emdogain 0.7 ìë. Çà ïîñòèãàíå íà ïàñèâíà àïîçèöèÿ íà ðàíàòà è ïúðâè÷íî çàòâàðÿíå îêîëî òðåòèðàíèÿ ó÷àñòúê áå ïðèëîæåí ïðåêúñíàò øåâ ñ 6-0 Gore-Tex êîíöè. Áÿõà ïðåäïèñàíè íåñòåðîèäíî ïðîòèâîâúçïàëèòåëíî ñðåäñòâî ( Piroxicam) çà 3 äíè è àíàëãåòèê (metamizol) ïðè íóæäà. Îò 1-âèÿ äåí áå ïðåäïèñàí õëîðõåêñèäèí çà

ïðîìèâêè êàòî äîïúëíåíèå êúì ìåõàíè÷íîòî ïî÷èñòâàíå, êîåòî íå âêëþ÷âàøå àïðîêñèìàëíèÿ ó÷àñòúê. Â êðàÿ íà õèðóðãè÷íàòà èíòåðâåíöèÿ íà ïàöèåíòêàòà áå äàäåíî ïîäðîáíî îáÿñíåíèå çà èçâúðøåíàòà ïðîöåäóðà è áå ïîä÷åðòàíà âàæíîñòòà íà äîìàøíèòå ãðèæè. Åäíà ñåäìèöà ïî-êúñíî, ïðè ñâàëÿíå íà êîíöèòå, áå óñòàíîâåí íîðìàëíî ïðîòè÷àù îçäðàâèòåëåí ïðîöåñ. Êîíòðîëúò íà ïëàêàòà áå äîáúð è â òðåòèðàíèòå ó÷àñòúöè áå íàïðàâåíî ïðîôåñèîíàëíî ïî÷èñòâàíå ñ ãóìè÷êà è õëîðõåêñèäèíîâ ãåë. Òàçè ïðîöåäóðà áå ïîâòîðåíà íà 3-òà, 5-òà è 7-òà ñåäìèöà. Íà ïîñëåäíîòî ïîñåùåíèå ïàöèåíòêàòà ñå îïëàêà îò áîëêà â çúá 11. Òåñòúò çà âèòàëíîñò ïîêàçà ðàçâèòèåòî íà ïóëïíà íåêðîçà, êîÿòî áå ëåêóâàíà ÷ðåç êîíâåíöèîíàëíî êîðåíîâî ëå÷åíèå è êîìïîçèòíà îáòóðàöèÿ. Êîíòðîëíèòå ïîñåùåíèÿ áÿõà íàïðàâåíè íà 10-òà è 12-òà ñåäìèöà è ñëåä òîâà íà âñåêè 3 ìåñåöà ïðåç ïúðâàòà ãîäèíà. Ïåòíàäåñåò ìåñåöà ïî-êúñíî ðåãåíåðàöèÿòà íà âåðòèêàëíèÿ êîñòåí äåôåêò áå èçêëþ÷èòåëíî óñïåøíà ñïîðåä êëèíè÷íàòà (6 ìì ïå÷àëáà íà êëèíè÷åí àòàøìàí) è ðåíòãåíîëîãè÷íàòà îöåíêà (Ôèã. 5, 6). Âñå ïàê îñíîâíîòî îïëàêâàíå íà ïàöèåíòêàòà ñëåä èíèöèàëíàòà òåðàïèÿ áå âëîøåíèÿò åñòåòè÷åí âèä ïîðàäè äâåòå ãîëåìè ÷åðíè àìáðàçóðè îêîëî ôðîíòàëíèòå çúáè. Ïðåç ñëåäâàùèòå òðè ãîäèíè ïàöèåíòêàòà íåïðåêúñíàòî ïèòàøå çà äðóãè àëòåðíàòèâè. Ïðåç 2004 ã. ïàöèåíòêàòà áå ïðåïðàòåíà êúì ñïåöèàëèñò ïî ïðîòåòèêà çà ðåøåíèå, êîåòî äà ïîäîáðè óñìèâêàòà é. Êëèíè÷íèÿò è ðåíòãåíîëîãè÷íèÿò ïðåãëåä íà óñìèâêàòà íà ïàöèåíòêàòà ðàçêðèõà ëèïñà íà ïàïèëà ìåæäó çúáè 11 è 12, íèñêî ðàçïîëîæåíà êîíòàêòíà òî÷êà ñïðÿìî ðåæåùèÿ ðúá, êîíóñîâèäíè çúáè, ìåòàëîêåðàìè÷íè êîðîíè íà çúáè

Ôèã. 4 Äúëáîê èíôðàîñàëåí äåôåêò. Ñëåä ïî÷èñòâàíåòî â äåôåêòà áå íàíåñåí Straumann Emdogain.

Ôèã. 6 Ïîäîáðåí ðåíòãåíîëîãè÷åí àñïåêò -åäíà ãîäèíà ñëåä ëå÷åíèå ñúñ Straumann Emdogain (îêòîìâðè 2002 ã.).

Ôèã. 5 15 ìåñåöà ñëåä ðåãåíåðàòèâíîòî ëå÷åíèå ñúñ Straumann Emdogain äàííèòå îò ñîíäèðàíåòî ïîêàçâàò ïå÷àëáà íà àòàøìàí îò 6 ìì íà 11 (îêòîìâðè 2002 ã.). 12 è 22 è êîìïîçèòíè îáòóðàöèè ïðè ðåöåñèèòå íà çúáè 13 è 23. Ïðîòåòè÷íèÿò ëå÷åáåí ïëàí âêëþ÷âàøå îðòîäîíòñêî èçòåãëÿíå íà çúá 12 è 11, ïîñëåäâàíî îò ïîäìÿíà íà ìåòàëîêåðàìè÷íèòå êîðîíè íà çúáè 12 è 22 è íîâî âúçñòàíîâÿâàíå íà çúá 11. Âúðõó çúáè 12 è 22 áÿõà ïîñòàâåíè âðåìåííè ïëàñòìàñîâè êîðîíè, à çà èçòåãëÿíåòî 24

Dental Review 3 / 2008

áÿõà èçïîëçâàíè êîìïîçèòíè áðåêåòè îò 13 äî 23 è NiTi äúãà. Ñêîðîñòòà íà òåãëåíå áå 1 ìì/íà ñåäìèöà. Ñëåä 3 ñåäìèöè ïîñòèãíàõìå äîñòàòú÷íî íèâî íà ìåêèòå òúêàíè. Çúá 11 áå èçïèëåí è áå íàïðàâåíà âðåìåííà ïëàñòìàñîâà êîðîíà, êîÿòî çàëåïèõìå êúì ñúñåäíàòà âðåìåííà êîíñòðóêöèÿ íà çúá 12. Ïðåïîðú÷âà ñå ñòàáèëèçèðàù

ïåðèîä îò 3 ìåñåöà çà îçäðàâÿâàíå íà òúêàíèòå. Ïðåç òîçè ïåðèîä áÿõà íàïðàâåíè 2 ñóáåïèòåëèàëíè ñúåäèíèòåëíîòúêàííè ïðèñàäêè çà ïîêðèâàíå íà ðåöåñèèòå íà çúáè 13 è 23. Ñëåä ñòàáèëèçèðàíå áå íàïðàâåíî ðåêîíòóðèðàíåòî íà âåíåöà (ãèíãèâåêòîìèÿ) íà çúá 11 è áå ðåøåíî äà ñå èç÷àêà îùå 2 ìåñåöà, çà äà íÿìà íîâà ïðîìÿíà â

Çàêëþ÷åíèå Ôèã. 7 16 ìåñåöà ïî-êúñíî áå íàïðàâåíî îðòîäîíòñêî òåãëåíå çà ïîäîáðî ðàçïðåäåëåíèå íà ïðîñòðàíñòâîòî íà àìáðàçóðèòå è íèâåëèðàíå íà ãèíãèâàëíèÿ ðúá íà çúá 11 ïðåäè ïðîòåòè÷íîòî ëå÷åíèå ñ êåðàìè÷íè êîðîíè.

Ôèã. 8 Êåðàìè÷íè êîðîíè íà çúáè 12 è 11 è óçðÿâàíå íà ñúåäèíèòåëíàòà òúêàí íà çúáè 13 è 23.

Ôèã. 9 Ïîñëåäíà êîíòðîëíà ðåíòãåíîãðàôèÿ 3,5 ãîäèíè ñëåä ïúðâîíà÷àëíîòî ðåãåíåðàòèâíî ëå÷åíèå ñúñ Straumann Emdogain

íèâîòî íà âåíåöà. Îêîí÷àòåëíèÿò îòïå÷àòúê áå íàïðàâåí ñ ïîëèåòåð â èíäèâèäóàëíà ëúæèöà è äâà êîíåöà. Òðèòå êåðàìè÷íè êîðîíè áÿõà àæóñòèðàíè è öèìåíòèðàíè ñ ìîäèôèöèðàí ñúñ ñìîëà ãëàñéîíîìåðåí öèìåíò, à ìåäèàëíî íà çúá 21 áå ïîñòàâåí êîìïîçèò çà êîðèãèðàíå ðàçìåðà íà öåíòðàëíèÿ ðåçåö è çà èçìåñòâàíå íèâîòî íà êîíòàêòíàòà òî÷êà

ïî-ãèíãèâàëíî(3) Êðàéíèÿò ðåçóëòàò íà öÿëàòà âúçñòàíîâèòåëíà ïðîöåäóðà äîâåäå ïàöèåíòêàòà äî ïúëíî óäîâëåòâîðåíèå. Êîíòðîëíè ðåíòãåíîãðàôèè è ñîíäèðàíå íà äæîáîâåòå ïîòâúðäèõà âúçñòàíîâÿâàíåòî íà âåðòèêàëíàòà êîìïîíåíòà íà èíôðàîñàëíèÿ äåôåêò.

Â òàçè ñòàòèÿ áå îïèñàí ìóëòèäèñöèïëèíàðåí ïîäõîä çà ïîäîáðÿâàíå íà óñìèâêàòà. Òîé âêëþ÷âàøå ïàðîäîíòàëíî ðåãåíåðàòèâíî ëå÷åíèå íà âåðòèêàëåí èíôðàîñàëåí äåôåêò ñúñ Straumann Emdogain, îðòîäîíòñêî âåðòèêàëíî èçìåñòâàíå íà ãèíãèâàëíèÿ ðúá, ïðîìÿíà íà íèâîòî íà êîíòàêòíàòà òî÷êà ìåæäó äâåòå ïîðöåëàíîâè êîðîíè è ïîêðèâàíå íà îãîëåíèòå êîðåíè ñúñ ñúåäèíèòåëíî-òúêàííè ñóáåïèòåëèàëíè ïðèñàäêè. Äðóã ëå÷åáåí ïîäõîä ñ íîâè âúçñòàíîâèòåëíè ïðîöåäóðè íÿìàøå äà çàäîâîëè îñíîâíîòî æåëàíèå íà ïàöèåíòêàòà - íàé-äîáðèÿ åñòåòè÷åñêè ðåçóëòàò çà óñìèâêàòà, ïîðàäè ëèïñàòà îò ñàìîòî íà÷àëî íà àïðîêñèìàëíè ãèíãèâàëíè òúêàíè. Åêñòðàêöèÿ è çàìåñòâàíå ñ èìïëàíòè íà ñúñåäíèòå ñòðàíè÷åí è öåíòðàëåí ðåçåö íå å èíäèöèðàíî â ïîâå÷åòî ñëó÷àè, îñîáåíî ïðè âèñîêà ëèíèÿ íà óñòíàòà, êàêòî áå ïðè òàçè ïàöèåíòêà. Íàéäîáðîòî ðåøåíèå áè áèëî åêñòðàêöèÿòà íà äâàòà ðåçåöà çà ôèêñèðàíà ÷àñòè÷íà ïðîòåçà îò êó÷åøêè äî êó÷åøêè - ñ àóãìåíòàöèÿ íà ãðåáåíà è îâîèäíî ìîñòîâî òÿëî, íî ñàìî àêî çàãóáàòà íà àòàøìàí ïðè èíöèçèâèòå áå õîðèçîíòàëíà, ñ ëîøà ðåãåíåðàòèâíà ïðîãíîçà. Ðåãåíåðàòèâíàòà ïðîöåäóðà ñúñ Straumann Emdogain äîâåäå äî ðåãåíåðàöèÿ íà ïàðîäîíòàëíèòå òúêàíè íà çàñåãíàòèÿ çúá, êîåòî ïîçâîëè ïîñëåäâàùîòî ïðîòåòè÷íî ëå÷åíèå ñ îðòîäîíòñêî èçòåãëÿíå è îêîí÷àòåëåí åñòåòè÷åñêè ðåçóëòàò. Ñëåä âñè÷êè ëå÷åáíè óñèëèÿ ïîñòèãíàõìå çàäîâîëñòâî ó ïàöèåíòà. Ñïîðåä êëèíè÷íàòà è ðåíòãåíîëîãè÷íà îöåíêà äúëãîñðî÷íàòà ïðîãíîçà íà ãîðíèÿ äåñåí öåíòðàëåí ðåçåö áå äðàìàòè÷íî ïîäîáðåíà.

ÂÚÇÑÒÀÍÎÂßÂÀÍÅ

íà îáåççúáåí ïàöèåíò ñ LOCATOR -

íîñåíà õèáðèäíà ïðîòåçà âúðõó 4 Straumann èìïëàíòà Îò Àíäðåàñ Ñèìîí ìàéñòîð çúáîòåõíèê

Ôèã. 1 Êëèíè÷åí âèä íà ìàíäèáóëàòà ñ LOCATOR-àáúòìàíè âúðõó èìïëàíòè Straumann RN Standard.

Ôèã. 2 Èçãëåä îò îêëóçàëíî. Ðàçøèðåíàòà ãèíãèâàëíà ìàñêà çà òðàâåðñà.

Ôèã. 3 Ôðîíòàëåí èçãëåä íà ìàñòåð ìîäåëà ñ LOCATOR-àáúòìàíè ñ ðàçëè÷íà âèñî÷èíà.

Ôèã. 4 LOCATOR-àáúòìàíè ñ ïðèêà÷åíè LOCATOR ìàòðèöè.

Ôèã. 5 Çàïúëâàíå íà ïîäìîëèòå çà çàïî÷âàíå íà ìîäåëàæà. Ìåíèäæúð íà Creadental Breisach, Ôðàéáóðã/ Ãåðìàíèÿ Îñíîâíè èíòåðåñè: Êîìáèíèðàíè è èìïëàíòàòíîíîñåíè äåíòàëíè ïðîòåçè Ëåêòîð ïî ãàëâàíî-òåõíèêà, êîìáèíèðàíè òåõíèêè, ëàçåðíî ïðèïîÿâàíå è êîìïîçèòíè ìàòåðèàëè Àâòîð íà ñïåöèàëèçèðàíè ñòàòèè ×ëåí íà Ìåæäóíàðîäíèÿ Åêèï ïî èìïëàíòîëîãèÿ 26

Dental Review 3 / 2008

Ïúðâîíà÷àëíà ñèòóàöèÿ Ïðåç ïîñëåäíèòå 12 ãîäèíè ïàöèåíòêàòà å íîñèëà äîëíà ìîäåëíî-ëÿòà ÷àñòè÷íà ïðîòåçà, êîÿòî ïîñòåïåííî å òðàíñôîðìèðàíà äî òîòàëíà. Òÿ îáà÷å ñå îïëàêâà îò åñòåòèêàòà è ïîäâèæíîñòòà íà ïðîòåçàòà è ïðåäëîæè ïîñòèãàíåòî íà ñòàáèëíîñò ñ ïîìîùòà íà èìïëàíòè.

Êëèíè÷íà ñèòóàöèÿ Áÿõà ïîñòàâåíè ÷åòèðè Straumann RN Standard èìïëàíòè â îáåççúáåíàòà äîëíà ÷åëþñò íà ïàöèåíòêàòà íà ìÿñòîòî íà çúáè 33, 34, 43 è 44. Ïúðâîíà÷àëíî ëå÷åáíèÿò ïëàí ïðåäâèæäàøå ñòàáèëèçèðàíå íà íîâàòà ïðîòåçà ñ èíäèâèäóàëíî ôðåçîâàíà òðàâåðñà. Òîâà áè áèëî åäíî âèñîêî-êà÷åñòâåíî âúçñòàíîâÿâàíå çà ñëó÷àÿ. Ñêîðî

ñëåä çàïî÷âàíå íà ëå÷åíèåòî îáà÷å, ïàöèåíòêàòà ïîèñêà ïîåâòèíà, íî âñå òàêà ôóíêöèîíàëíà àëòåðíàòèâà íà òðàâåðñàòà. Ïîðàäè ñúîáðàæåíèÿòà è æåëàíèåòî íà ïàöèåíòêàòà, ðåøèõìå äà íàïðàâèì õèáðèäíà ïðîòåçà, íîñåíà îò LOCATOR âìåñòî òðàâåðñîâà êîíñòðóêöèÿ (Ôèã. 1). LOCATOR àáúòìàíèòå ñå ïðåäëàãàò â øåñò ðàçëè÷íè âèñî÷èíè. Âèñî÷èíàòà íà àáúòìàíèòå ñå èçáèðà òàêà, ÷å ãîðíèÿò ðúá íà àáúòìàíà äà å íà 1 ìì íàä ëèãàâèöàòà. Àáúòìàíèòå LOCATOR ñå çàâèíòâàò â èìïëàíòèòå ïúðâî ðú÷íî, ñëåä êîåòî ñå çàòÿãàò ñúñ Straumann òðåñ÷îòêà ïðè 35 Ncm. Èçðàáîòâàíå íà ìàñòåð ìîäåë ñ îòïå÷àòúê íà íèâîòî íà èìïëàíòàòíîòî ðàìî Çà èçðàáîòâàíå íà ìàñòåð ìîäåëà áå íàïðàâåí îòïå÷àòúê ñ êîíâåíöèîíàëåí îòïå÷àòú÷åí

ìàòåðèàë íà íèâîòî íà èìïëàíòàòíîòî ðàìî, ò.å. ïðåäè çàâèíòâàíåòî íà LOCATOR àáúòìàíèòå â èìïëàíòèòå. Òúé êàòî îòïå÷àòúêúò áå ñíåò ñúñ ñòàðàòà ïðîòåçà, áå âúçìîæíî äà ñå ðåãèñòðèðà åäíîâðåìåííî è íàñòîÿùàòà çàõàïêà. Çà äà ñå ñúçäàäå äîñòàòú÷íî ìÿñòî çà îòïå÷àòú÷íèòå ùèôòîâå, êîèòî ñå çàâèíòâàò â èìïëàíòèòå, òðÿáâàøå äà ñå èçðåæàò ðåçêè â îêëóçàëíà ïîñîêà íà îçäðàâèòåëíèòå êàïè (ïîêðèâíè âèíòîâå). Ðàçáèðà ñå, â òîçè ñëó÷àé ìîæåøå äà ñå ñíåìå çàòâîðåí îòïå÷àòúê ñ LOCATOR îòïå÷àòú÷íè êàïè âìåñòî èçïîëçâàíèÿ òóê ìåòîä, âêëþ÷âàù îòâîðåíà ëúæèöà. Çà èçðàáîòâàíå íà ìîäåëà â ëàáîðàòîðèÿòà, â îòïå÷àòúêà áÿõà ïîçèöèîíèðàíè àíàëîçè Straumann. Çà èçðàáîòâàíå íà ãèíãèâàëíàòà ìàñêà áå íàïðàâåí äèðåêòåí òðàíñôåð ñ äèñïåíñåðà âúðõó ïðåäâàðèòåëíî èçîëèðàíèÿ îòïå÷àòúê. Ìàñòåð ìîäåëúò áå îòëÿò îò ñïåöèàëåí ãèïñ ïî îáè÷àéíèÿ

íà÷èí è êúì àíàëîçèòå áÿõà çàâèíòåíè LOCATOR àáúòìàíè (Ôèã. 2, 3). Èçðàáîòâàíå íà ëåòèÿ ñêåëåò è ïîëèìåðèçàöèÿ íà ìàòðè÷íèòå íîñèòåëè Çà äà ñå ãàðàíòèðà ðåçèñòåíòíîñò êúì ôðàêòóðà íà õèáðèäíàòà ïðîòåçà, îñíîâàòà íà ïðîòåçàòà áå ïîäñèëåíà ñ ëÿò ñêåëåò îò õðîì-êîáàëòîâà ñïëàâ. Çà èçðàáîòâàíå íà ëåòèÿ ñêåëåò, ìàòðè÷íèòå íîñèòåëè ïúðâî áÿõà çàêà÷åíè êúì LOCATOR àáúòìàíèòå. Ìàòðè÷íèòå íîñèòåëè ñå ïðåäëàãàò ñ ÷åðíè âòóëêè, êîèòî ñà íåîáõîäèìè çà ôèêñèðàíå íà ìàòðè÷íèòå íîñèòåëè êúì LOCATOR àáúòìàíèòå è ãàðàíòèðàò îïòèìàëíà ñòàáèëíîñò (Ôèã. 4). Ïðè ïîäãîòîâêàòà íà ìîäåëà çà èçðàáîòâàíå íà ëåòèÿ ñêåëåò ïîäìîëèòå áÿõà áëîêèðàíè ñ âîñúê. Ðåòåíöèîííèòå çîíè îêîëî ìàòðè÷íèòå íîñèòåëè ñúùî áÿõà ïîêðèòè ñ âîñúê (Ôèã. 5). Ñëåä òîâà ñêåëåòúò áå ìîäåëèðàí, áÿõà ïîñòàâåíè îò-

Ôèã. 6 Õðîì-êîáàëòîâèÿò ëÿò ñêåëåò âúðõó ìàñòåð ìîäåëà, ïðèãîòâåí çà çàëåïÿíå.

Ôèã. 7 Ïîëèìåðèçèðàíå íà ìàòðè÷íèòå íîñèòåëè â õðîì-êîáàëòîâèÿ ñêåëåò.

Ôèã. 8 LOCATOR àáúòìàíè ñ ïîñòàâåíè ìåñòîïàçèòåëè.

Ôèã. 9 Îêëóçàëåí âèä íà ïîêðèòèÿ ñ îïàêåð ëÿò ñêåëåò.

Ôèã. 10 Ëåòèÿ ñêåëåò ñ íàíåñåí îïàêåð. Ìåñòîïàçèòåëè è âîñúê çà èçðàáîòâàíå íà îñíîâàòà íà ïðîòåçàòà.

Ôèã. 11 Ëåòèÿ ñêåëåò ñ íàíåñåí îïàêåð ñ ÷åðíè âòóëêè.

Ôèã. 14 Èçáîð íà ðåòåíöèîííèòå âòóëêè.

Ôèã. 12 Ëåòèÿò ñêåëåò ñ íàíåñåí îïàêåð áåç âòóëêèòå.

Ôèã. 13 Âîñú÷íèÿ ìîäåëàæ âúðõó çàâúðøåíàòà îñíîâà

Ôèã. 15 Õèáðèäíàòà ïðîòåçà â àðòèêóëàòîð.

Ôèã. 16 Ïðîáà íà õèáðèäíàòà ïðîòåçà â óñòàòà íà ïàöèåíòà.

ëèâíè ùèôò÷åòà, òîé áå îòäåëåí îò ìîäåëà è îïàêîâàí. Èçðàáîòâàíåòî ìó å ñõîäíî ñ òåõíèêàòà ïðè ìîñòîâå. Äðóãèÿò âàðèàíò å äà èçïîëçâàòå êîíâåíöèîíàëíèÿ ìåòîä íà ìîäåëíî ëååíå (äóáëèðàíå íà ìîäåëà ñ âêëþ÷åí ìàòåðèàë). Èçðàáîòåíèÿò ñêåëåò áå ïðîâåðåí âúðõó ìîäåëà çà ïðåöèçíî ïàñâàíå. Â îáëàñòòà íà ðåòåíöèîííèòå åëåìåíòè ëåòèÿò ñêåëåò å ëåêî óäúëæåí è èìà ìàëêè ôåíåñòðàöèè â ëàáèàëíèÿ ó÷àñòúê, êîèòî èãðàÿò ðîëÿòà íà îáëåê÷èòåëíè êàíàëè çà àäõåçèâà, èçïîëçâàí çà ïîëèìåðèçàöèÿ (Ôèã. 6,7). Ïðè çàëåïâàíåòî íà ìàòðè÷íèòå íîñèòåëè êúì õðîì-êîáàëòîâèÿ ñêåëåò, âúðõó âñåêè LOCATOR àáúòìàí áå ïîñòàâåí áÿë LOCATOR ìåñòîïàçèòåë (Ôèã. 8). Ìåñòîïàçèòåëèòå ïðå÷àò íà àäõåçèâà äà ñå ñòè÷à ïîä ìàòðè÷íèòå íîñèòåëè. 28

Dental Review 3 / 2008

Íàíàñÿíå íà îïàêåð âúðõó ëåòèÿ ñêåëåò è çàâúðøâàíå íà íîñåíàòà îò LOCATOR õèáðèäíà ïðîòåçà Õðîì-êîáàëòîâèÿò ëÿò ñêåëåò çàåäíî ñúñ çàëåïåíèòå ìàòðè÷íè íîñèòåëè áå îáðàáîòåí ñ ïÿñúêîñòðóéíèê, ñèëàíèçèðàí è ïîêðèò öÿëîñòíî ñ ðîçîâ îïàêåð. Áåëèòå ìåñòîïàçèòåëè îòíîâî áÿõà ïîñòàâåíè. Ïðè ïðèêëþ÷âàíå íà ðàáîòà, èëè êàêòî â òîçè ñëó÷àé ïðè èçðàáîòâàíå íà ïðîòåçíàòà îñíîâà çà âîñú÷íàòà ïðîáà å çàäúëæèòåëíî äà ñå ïðåäïàçè íàâëèçàíåòî íà ïëàñòìàñà â îáëàñòòà ïîä ìàòðè÷íèòå íîñèòåëè (Ôèã. 9, 10). Èçðàáîòåíàòà îò âîñúê êîíñòðóêöèÿ áå èçïðàòåíà çà ïðîáà âúðõó âå÷å ãîòîâàòà ïðîòåçíà îñíîâà (íàïðàâåíà îò PMMA ïëàñòìàñà): ÷åðíèòå âòóëêè ñà ìàõíàòè ñ LOCATOR èíñòðóìåíò è ðåòåíöèîííèòå

Ôèã. 17 Íîñåíàòà îò LOCATOR õèáðèäíà ïðîòåçà in situ.

âòóëêè ñà ðàçìåíåíè (Ôèã. 11, 12). Ïî òîçè íà÷èí ïðè âîñú÷íàòà ïðîáà ìîæå äà ñå óñòàíîâè ïîäõîäÿùàòà çà ïàöèåíòà ñèëà íà ñâàëÿíå íà ïðîòåçàòà. Íà ïàöèåíòà ñå ïðåäëàãàò 5 ðåòåíöèîííè âòóëêè, âñÿêà ñ ðàçëè÷íà ðåòåíöèîííà ñèëà. Ïðåïîðú÷âà ñå âèíàãè äà ñå çàïî÷íå ñ íàé-ãëàäêèòå ðåòåíöèîííè âòóëêè. Àêî ïàöèåíòúò ïðåöåíè, ÷å òå ñà õëàáàâè, ìîãàò äà ñå ïðîáâàò âòóëêè ñ ïîãîëÿìà ðåòåíöèÿ (Ôèã. 13, 14). Õèáðèäíàòà ïðîòåçà áå çàâúðøåíà ïî êîíâåíöèîíàëíèÿ ìåòîä è îêëóçèÿòà ïúðâî áå ïðîâåðåíà â àðòèêóëàòîð (Ôèã. 15). Êàêòî ïàöèåíòêàòà, òàêà è çúáîëåêàðÿò - ä-ð Áåðíä Õîö îò Ôðàéáóðã / Ãåðìàíèÿ, íà êîèòî èñêàì äà áëàãîäàðÿ, áÿõà ìíîãî äîâîëíè îò ðåçóëòàòà. (Ôèã. 16, 17).

Êàâèòåòíà ïðåïàðàöèÿ Òðåòà ñòàòèÿ îò ïîðåäèöà îò øåñò ñòàòèè çà ÌÈÇ (ìèíèìàëíî èíâàçèâíî çúáîëå÷åíèå) Âúâåäåíèå

минимално инвазивно зъболечение Â ÐÅÇÞÌÅ: Ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè ñå íàáëþäàâà äðàìàòè÷åí íàïðåäúê â ïîçíàíèÿòà íè çà äåìèíåðàëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ, êàêúâòî âñúùíîñò å êàðèåñà, è çà ðåìèíåðàëèçàöèîííèÿ ïîòåíöèàë íà çúáíèòå òúêàíè îáðàòåí íà êàðèåñà ïðîöåñ, âîäåù äî íåãîâîòî èçëåêóâàíå. Õèðóðãè÷íèÿò ïîäõîä, èçïîëçâàí îò Äæ. Â. Áëåê, âå÷å íå å àêòóàëåí è íàâñÿêúäå ïî ñâåòà ñå ïðåïîäàâà çúáîëå÷åíèå ÷ðåç ìèíèìàëíà èíòåðâåíöèÿ. Âòîðîòî èçäàíèå íà "Çàïàçâàíå è âúçñòàíîâÿâàíå íà çúáíèòå òúêàíè" (îò Ãðåúì Äæ. Ìàóíò è Ó. Ð. Õþì) ðàçãëåæäà ñúâðåìåííèòå ðàçáèðàíèÿ è òàçè ñåðèÿ îò øåñò ñòàòèè îïèñâà äåòàéëèòå è îáîñíîâêàòà çà íîâàòà êëàñèôèêàöèÿ. Ãðåúì Äæ. Ìàóíò, AM, BDS, DDSc, FRACDS, FICD, FADI

Dental Review 3 / 2008

Ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè ñå íàáëþäàâà ãîëÿìî ðàçâèòèå â äèçàéíà íà êàâèòåòèòå è â èçïîëçâàíèòå ïðè ïðåïàðàöèÿòà èíñòðóìåíòè. Â ìèíàëèòå ñòàòèè áå ðàçãëåäàíà ïðîãðåñèÿòà íà êàðèîçíàòà ëåçèÿ è áå èçòúêíàò ôàêòà, ÷å å âúçìîæíî äà ñå ñïðå ðàçâèòèòåòî é èëè äîðè òÿ äà áúäå îçäðàâåíà â ðàíåí åòàï. Àêî îáà÷å ëåçèÿòà ïðîãðåñèðà, ñå íàëàãà âíèìàòåëíîòî ïðîâåæäàíå íà îãðàíè÷åíà õèðóðãè÷íà èíòåðâåíöèÿ. Çàïàçåíèòå çúáíè òúêàíè, ìàêàð è äåìèíåðàëèçèðàíè äî èçâåñòíà ñòåïåí, òðÿáâà ìàêñèìàëíî äà ñå ñúõðàíÿò è òàêà äà ñå çàïàçè çäðàâèíàòà íà çúáíàòà êîðîíà. Äíåñ, áëèçî 75% îò åæåäíåâíàòà ðàáîòà íà ñðåäíîñòàòèñòè÷åñêèÿ çúáîëåêàð ñå ñúñòîè â çàìÿíà íà ñòàðè îáòóðàöèè, êîèòî ñà ñ÷óïåíè èëè ïîâðåäåíè. Â òåçè ñëó÷àè îñíîâíèÿò äèçàéí íà êàâèòåòà âå÷å å îïðåäåëåí è ìíîãî òðóäíî ìîæå äà ñå íàìàëè óâðåæäàíåòî èëè çàãóáàòà íà íîâè çúáíè òúêàíè. Îñíîâíà öåë, îñâåí ëå÷åíèå íà çàáîëÿâàíåòî, òðÿáâà äà å çàùèòàòà è ïîääðúæêàòà íà îñòàíàëàòà ÷àñò îò çúáíàòà êîðîíà. Òîâà îçíà÷àâà, ÷å ñà íàëèöå ðàçëè÷íè èçèñêâàíèÿ êúì äèçàéíà íà êàâèòåòà ïðè ëå÷åíèå íà ïúðâè÷íà ëåçèÿ è ïðè ïîäìÿíà íà îáòóðàöèÿ. Çàïàçâàíåòî íà íàëè÷íèòå çúáíè òúêàíè òðÿáâà äà å îò ïúðâîñòåïåííî çíà÷åíèå ïðè ëå÷åíèå íà âñÿêà åäíà ëåçèÿ. Ïðè ïúðâè÷íà ëåçèÿ ñúùåñòâóâàò íÿêîëêî âúçìîæíîñòè çà ëå÷åíèå, äîêàòî ïðè ïîäìÿíà íà îáòóðàöèÿ âúçìîæíîñòèòå ñà îãðàíè÷åíè. Ïðè ïúðâè÷íà ëåçèÿ öåëòà å ïðîñòî äà ñå çàïå÷àòà âúíøíàòà êàâèòàöèÿ è òàêà äà ñå ïðåäîòâðàòè äîñòúïà íà áàêòåðèè äî ïîäëåæàùàòà àêòèâíà îáëàñò. Âèíàãè èìà ïîòåíöèàë çà ðåìèíåðàëèçàöèÿ è îçäðàâÿâàíå íà äåìèíåðàëèçèðàíèòå îáëàñòè è àêî ñå îãðàíè÷è ðàçøèðÿâàíåòî íà êàâèòåòà, èíòåãðèòåòúò íà êîðîíàòà ùå ñå çàïàçè çà ïîäúëúã ïåðèîä. Ïðè ïîäìÿíàòà íà îáòóðàöèÿ êîðîíàòà âå÷å å îòñëàáåíà è å ìíîãî âàæíî äà ñå ïðåäîòâðàòè ðàçâèòèåòî íà ïóêíàòèíè â îñíîâàòà íà òóáåðêóëà. Íåèçáåæíî, ïðè îòñòðàíÿâàíåòî íà ñòàðàòà îáòóðàöèÿ, ùå èìà äîïúëíèòåëíà çàãóáà íà åìàéë è äåíòèí è äîðè ìîæå äà ñå íàëîæè îòñòðàíÿâàíåòî íà îùå çúáíè òúêàíè, çà äà ñå ñúçäàäå ïðåäïàçâàù îñòàíàëèòå òúêàíè äèçàéí.

Òåõíèêà íà ïðåïàðàöèÿ Êîãàòî Äæ. Â. Áëåê ðàçðàáîòè ñâîÿòà êëàñèôèêàöèÿ, ðåíòãåíîãðàôèèòå íÿìàõà øèðîêî ïðèëîæåíèå è ëåçèèòå ñå îòêðèâàõà, êîãàòî âå÷å áÿõà ñúñ ñðåäíà ãîëåìèíà. Ðîòàöèîííèòå èíñòðóìåíòè òîêó ùî áÿõà âúâåäåíè è ñå èçïîëçâàõà â ñú÷åòàíèå ñ ðú÷íè èíñòðóìåíòè ïðè êàâèòåòíàòà ïðåïàðàöèÿ. Ïîëó÷åíèÿò êàâèòåò òðÿáâàøå äà èìà ïðåöèçåí äèçàéí: ðàâåí ïîä, îñòðè âúòðåøíè úãëè è ïðåöèçíî ðàçïîëîæåíè ñòåíè. Èçïîëçâàõà ñå ëÿñòîâè÷è îïàøêè è äðóãè ðåòåíöèè, îñíîâàâàùè ñå íà "äúðâîäåëñêè ïðèíöèïè" è çàïàçâàíåòî íà çúáíèòå òúêàíè áå îò âòîðîñòåïåííî çíà÷åíèå. Ïîäêîïàíèÿò åìàéë òðÿáâàøå äà ñå îòñòðàíÿâà, çàùîòî ñå ïðèåìàøå çà îòñëàáåí è ñêëîíåí êúì ôðàêòóðèðàíå ïðè êîíäåíçèðàíåòî íà àìàëãàìàòà èëè ïîä îêëóçàëåí ñòðåñ è ðúáîâåòå òðÿáâàøå äà ñå ðàçïîëàãàò â ò.íàð. ñâîáîäíè îò êàðèåñ çîíè. Çàäúëæèòåëíî ñå èçïîëçâàõà ðú÷íè èíñòðóìåíòè çà çàâúðøâàíå íà êàâèòåòà, çà äà ñå ïîñòèãíå íåîáõîäèìàòà ïðåöèçíîñò. Ìîäåðíàòà êîíöåïöèÿ çà ìèíèìàëíà èíòåðâåíöèÿ ñå îñíîâàâà íà èäåíòèôèöèðàíåòî íà êàðèåñ-àêòèâíèòå ïàöèåíòè, ïîñëåäâàíî îò ðàííîòî îòêðèâàíå íà ëåçèèòå. Èçïîëçâàò ñå ïðåâàíòèâíè è îçäðàâèòåëíè ìåðêè, à õèðóðãè÷íî ëå÷åíèå ñå ïðåäïðèåìà ñàìî àêî å íàñòúïèëà êàâèòàöèÿ íà ïîâúðõíîñòòà. Ñ îãëåä ïîòåíöèàëà çà ðåìèíåðàëèçàöèÿ è íàëè÷èåòî íà àäõåçèâíè âúçñòàíîâèòåëíè ìàòåðèàëè, òðÿáâà äà ñå çàïàçÿò ìàêñèìàëíî êîëè÷åñòâî åñòåñòâåíè çúáíè òúêàíè, êîåòî ùå äîâåäå è äî ìèíèìàëíà âðåäà çà çúáà. Òîâà å ëîãè÷íî ïîðàäè ôàêòà, ÷å íÿìà îáòóðîâú÷åí ìàòåðèàë, êîéòî äà å ðàâåí íà åìàéëà è äåíòèíà ïî îòíîøåíèå íà åñòåòèêà è ôóíêöèÿ è, ÷å êîëêîòî ïîâå÷å òúêàíè ñå îòñòðàíÿâàò, òîëêîâà ïîâå÷å îòñëàáâà çúáà. Äúðâîäåëñêèòå ïðèíöèïè âå÷å íå âàæàò è èçïîëçâàíåòî íà ðú÷íè èíñòðóìåíòè å ñâåäåíî äî ìèíèìóì. Ïúðâîíà÷àëíèòå ðîòàöèîííè ðåæåùè èíñòðóìåíòè ñà äîñòèãíàëè ìíîãî âèñîêî íèâî íà ïðåöèçíîñò ñ èçïîëçâàíåòî íà áîðåðè îò ìåêà ñòîìàíà, òóíãñòåíîâ êàðáèä è äèàìàíòåíè ÷àñòèöè ñ ðàçëè÷åí ðàçìåð. Ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè èìà íàïðåäúê è â àëòåðíàòèâíèòå ìåòîäè çà îòñòðàíÿâàíå íà çúáíè òúêàíè ëàçåðè è âúçäóøíà àáðàçèÿ - êàòî òå ñúùî çàñëóæàâàò âíèìàíèå. Ðîòàöèîííè ðåæåùè èíñòðóìåíòè Ïúðâèòå ðîòàöèîííè ðåæåùè èíñòðóìåíòè ñà

áèëè çàäâèæâàíè íà ðúêà è ñà áèëè ìíîãî áàâíè. Âúâåæäàíåòî íà åëåêòðè÷åñêèÿ ìîòîð ïîçâîëè äîñòèãàíå íà ñêîðîñò äî 2000 îá/ìèí ñúñ ñòîìàíåíè áîðåðè è òîâà ñå ïðåâúðíà â ïðåäïî÷èòàíèÿ ìåòîä äî êðàÿ íà 40-òå. Óâåëè÷àâàíåòî íà ñêîðîñòòà ÷ðåç íàêîíå÷íèêà è èçïîëçâàíåòî íà îõëàæäàíå ñ âúçäóõ/âîäà è ëóáðèêàíòè äîâåäå äî áúðçî ïîäîáðåíèå ïðåç 50-òå. Âúâåæäàíåòî íà âúçäóøíèÿ ðîòîð â íà÷àëîòî íà 60-òå óâåëè÷è ñêîðîñòòà íà âúðòåíå îùå ïîâå÷å è ÿâíî, ïîíå íà òîçè åòàï, 400 000 îá/ìèí ñà ìàêñèìàëíàòà ñêîðîñò. Ñåãà èìà òðè ðàçëè÷íè ãðóïè ïî ñêîðîñò è âñÿêà èìà ñâîÿòà îáëàñò íà ïðèëîæåíèå: 1. Íèñêà ñêîðîñò - 500-5000 îá/ìèí Ïðè òàçè ñêîðîñò ñå ïðåïîðú÷âà èçïîëçâàíåòî íà ñòîìàíåíè áîðåðè ïî âúçìîæíîñò ñ ëóáðèêàíò. Âèäèìîñòòà ùå å ïî-äîáðà áåç ëóáðèêàíò, íî ðÿçàíåòî å ïî-áúðçî è ïî-÷èñòî ñ âúçäóøåí/âîäåí ñïðåé. Äèàìåòúðúò íà ñòîìàíåíèòå áîðåðè ìîæå äà âàðèðà îò 0.5 ìì äî 3 ìì è ñå èçáèðà â çàâèñèìîñò îò êîíêðåòíàòà çàäà÷à. Òÿ ìîæå äà âêëþ÷âà îòñòðàíÿâàíå íà êàðèåñ è ñúçäàâàíå íà ðåòåíöèîíåí äèçàéí, ïîñòàâÿíå íà ïàðàïóëïàðíè ùèôòîâå, îôîðìÿíå íà óëåè è ïîëèðàíå. 2. Ñðåäíî âèñîêà ñêîðîñò - 30 000 - 120 000 îá/ìèí Ïðè òàçè ñêîðîñò íàé-åôåêòèâíè ñà äèàìàíòåíèòå áîðåðè ñúñ ñðåäåí è ôèí àáðàçèâ, êàòî èçïîëçâàíåòî íà ëóáðèêàíò å çàäúëæèòåëíî. Äîïóñòèìî å èçïîëçâàíåòî ñàìî íà âúçäóõ çà êðàòêè ïåðèîäè îò âðåìå ñ îãëåä ïî-äîáðà âèäèìîñò, íî ðÿçàíåòî ùå å ïîáúðçî ïîä âîäíî-âúçäóøåí ñïðåé. Êàðáèäíèòå áîðåðè ÷åñòî âèáðèðàò ïðè òàçè ñêîðîñò è ìîãàò äà íàïóêàò åìàéëà. Ñòîìàíåíèòå áîðåðè íå ðåæàò ïðè òàçè ñêîðîñò. Ïðè òàçè ñêîðîñò èìà îòëè÷åí òàêòèëåí óñåò è ðèñêà îò ïðåêîìåðíî èçïèëÿâàíå å ìèíèìàëåí. Ñëåäîâàòåëíî òÿ òðÿáâà äà ñå èçïîëçâà çà îôîðìÿíåòî íà ìàëêè êàâèòåòè, ôèíèðàíå è ïîëèðàíå íà êàâèòåòíèòå ôîðìè çà âñè÷êè âèäîâå îáòóðàöèè. Òàçè ñêîðîñò å ïîäõîäÿùà ñúùî òàêà çà ïúðâîíà÷àëíî êîíòóðèðàíå íà ïîâå÷åòî îáòóðàöèè ïðåäè îêîí÷àòåëíîòî èì ïîëèðàíå. Òàçè ñêîðîñò å ïîäõîäÿùà è çà àæóñòèðàíå íà îêëóçèÿòà. 3. Óëòðà-âèñîêà ñêîðîñò Íàé-åôåêòèâíè ïðè òàçè ñêîðîñò ñà áîðåðèòå îò òóíãñòåíîâ êàðáèä, íî çà ñúùàòà öåë ìîæå äà ñå èçïîëçâàò è äèàìàíòåíè ïèëèòåëè. Çàäúëæèòåëíà å ëóáðèêàöèÿòà, êàòî îáèëíàòà âîäíà ñòðóÿ å íàé-åôèêàñíà çà òåìïåðàòóðåí êîíòðîë. Êàðáèäíèòå áîðåðè ðåæàò ìíîãî ãëàäêî äåíòèíà, ñòèãà äà íå ñà ñ÷óïåíè èëè 31

Ìèíèìàëíî èíâàçèâíî çúáîëå÷åíèå Ôèãóðà 3.1 Ñòàíäàðòåí êîìïëåêò äèàìàíòåíè áîðåðè, ïîäõîäÿù çà ïðåïàðèðàíå íà êàâèòåòè òèï ìèíèìàëíà èíòåðâåíöèÿ. Ðàçìåðúò íà äèàìàíòåíèòå ÷àñòèöè å 80 µì, à äúëæèíàòà íà ðàáîòíàòà ÷àñò 5.0 ìì. Ìàëêèÿò êîíè÷åí áîðåð å #200, êîíè÷íèÿò å #168, à öèëèíäðè÷íèÿò å #156.

Ôèãóðà 3.2 Ñòàíäàðòåí êèò áîðåðè ñ ôèí àáðàçèâ îò 25 µ çà ôèíèðàíå íà åìàéëîâèòå ðúáîâå ñ öåë çàñèëâàíå íà àäõåçèÿòà.

Ôèãóðà 3.3 Äâà ñòàíäàðòíè ñòîìàíåíè áîðåðà, ñðàâíåíè ñ äèàìàíòåí öèëèíäúð. Êðúãëèÿò áîðåð å ñòàíäàðòåí "Êðúãúë #5" à äðóãèÿò e "ôèñóðåí #701". Êðúãëèÿò áîðåð å çà ïî÷èñòâàíå íà äåíòèíà è ïîäãîòâÿíåòî ìó çà àäõåçèÿ, à ôèñóðíèÿ å çà îôîðìÿíå íà ðåòåíöèîííè óëåè.

íåäîáðå öåíòðèðàíè. Òå ìîãàò äà îôîðìÿò ôèí åìàéëîâ ðúá, íî òðÿáâà äà ñå îòáåëåæè, ÷å òå ðåæàò íàé-ãëàäêî ïðè íàâëèçàíåòî íà áîðåðà â êàâèòåòà. Îáðàòíî, ïðè èçâåæäàíå íà áîðåðà, ðúáúò å ïî-âåðîÿòíî äà ñå íà÷óïè. Òúé êàòî òå ðåæàò ãëàâíî ñúñ ñòðàíè÷íàòà ñè ïîâúðõíîñò, òå íå òðÿáâà äà ñå èçïîëçâàò çà íàâëèçàíå ïðåç çäðàâ åìàéë â íîâà ëåçèÿ. Òå ìíîãî äîáðå ðåæàò ñòàðè ìåòàëíè îáòóðàöèè. Äèàìàíòåíèòå áîðåðè ñà ñ ïî-øèðîêî ïðèëîæåíèå è ñà ïðåäïî÷èòàíè çà íàâëèçàíå â íîâà ëåçèÿ è îòñòðàíÿâàíå íà ãîëÿìî êîëè÷åñòâî åìàéë, êàòî ðúáîâåòå ñà ñðàâíèòåëíî ãðàïàâè â çàâèñèìîñò îò ðàçìåðà íà äèàìàíòåíèòå ÷àñòèöè. Äèàìåòúðúò íà áîðåðèòå, ïîäõîäÿùè çà òàçè ñêîðîñò, å îò 0.5 ìì äî 2 ìì. Òàçè ñêîðîñò å íàé-ïîäõîäÿùà çà ïúðâîíà÷àëíî âëèçàíå â ïîâå÷åòî ëåçèè, çà ïðåäâàðèòåëíî èçïèëÿâàíå çà åêñòðàêîðîíàðíè âúçñòàíîâÿâàíèÿ è çà îòñòðàíÿâàíå íà ñòàðè îáòóðàöèè. Òàêòèëíèÿò óñåò å ìèíèìàëåí è àêî âèäèìîñòòà å îãðàíè÷åíà å âúçìîæíî ïðåêîìåðíî èçïèëÿâàíå. Èçïîëçâàéòå òàçè ñêîðîñò ñàìî çà ãðóáî ðåäóöèðàíå íà çúáíèòå òúêàíè è ñëåä òîâà ïðåìèíåòå êúì ñðåäíà ñêîðîñò çà ïðåöèçèðàíå íà êàâèòåòà. Ïðèåìà ñå, ÷å îáèëíàòà âîäíà ñòðóÿ å íàé32

Dental Review 3 / 2008

åôèêàñíèÿò îõëàäèòåë, íî òÿ ìîæå äà íå äîñòèãà äî çîíè ñúñ çàòðóäíåí äîñòúï. Ïîðàäè òîâà ïðè âèñîêà ñêîðîñò êîìáèíèðàíèÿò âîäíîâúçäóøåí ñïðåé ñå ïðåäïî÷èòà çà îõëàæäàíå è ëóáðèêàöèÿ, íî ïðè æåëàíèå òîé ìîæå äà ñå èçïîëçâà è ïðè íèñêà ñêîðîñò. Ìíîãî å âàæåí ïðàâèëíèÿò ïîäáîð íà áîðåðè çà êîíêðåòíàòà ôóíêöèÿ, òúé êàòî íèòî åäèí îò òðèòå òèïà èíñòðóìåíòè íå å óíèâåðñàëåí (Ôèãóðè 3.1 3.3). 1. Ñòîìàíåíè áîðåðè Òîâà ñà áîðåðèòå, èçïîëçâàíè ïðè ñúçäàâàíåòî íà ïúðâèòå ðîòàöèîííè ðåæåùè èíñòðóìåíòè ïðåäè ïîâå÷å îò 100 ãîäèíè. Òå âñå îùå ñà öåííè çà îòñòðàíÿâàíå íà êàðèåñ è îôîðìÿíåòî íà ðåòåíöèîííè åëåìåíòè â äåíòèíà è ñà ïðåäíàçíà÷åíè çà íèñêà ñêîðîñò ïîä 5000 îá/ìèí. Îáèêíîâåíî âñåêè áîðåð èìà 8 îñòðèåòà è íÿêîè îò òÿõ ñà ñ ïîëîæèòåëåí úãúë ñ öåë óëåñíÿâàíå íà ðÿçàíåòî â äåíòèíà è îòñòðàíÿâàíå íà êàðèåñà. Òîâà îáà÷å ãè ïðàâè ñðàâíèòåëíî íåæíè è ñêëîííè êúì íà÷óïâàíå ïî ðúáîâåòå, ïîðàäè êîåòî òå íÿìàò äúëúã æèâîò. Ìàëúê êðúãúë ñòîìàíåí áîðåð, âúðòÿù ïðè 2000 îá/ìèí å ïðåäïî÷èòàíèÿò èíñòðóìåíò çà îòñòðàíÿâàíå íà èíôåêòèðàíèÿ äåíòèí îêîëî ðúáîâåòå íà ðàçêðèòèÿ êàâèòåò ñ öåë

äîñòèãàíåòî äî çäðàâ äåíòèí, íåîáõîäèì çà ïðàâèëíà àäõåçèÿ è çàïå÷àòâàíå íà êàâèòåòà. Èíòåðåñíî å äà ñå îòáåëåæè, ÷å èíôåêòèðàíèÿò äåíòèí íå ðåàãèðà ñ áîëêà íà áîðåð èëè ðú÷åí èíñòðóìåíò, òàêà ÷å, ïðè îáðàáîòêà íà ïúðâè÷íèÿ êàâèòåò, íÿìà íóæäà äà ñå ïðèëàãà ëîêàëíà àíåñòåçèÿ è áîëêîâàòà ðåàêöèÿ ìîæå äà ñå èçïîëçâà êàòî êîíòðîë çà ðàçøèðåíèå íà êàâèòåòà. Ñòîìàíåíèòå áîðåðè ñà óäîáíè çà ñúçäàâàíå íà ðåòåíöèîííè óëåè è ïîëèðàíå, êàòî ïîëèðíèòå ïðîöåäóðè ñå èçâúðøâàò ïðè íèñêà ñêîðîñò çà íàìàëÿâàíå íà ãåíåðèðàíàòà òîïëèíà. 1. Êàðáèäíè áîðåðè Ñ ðàçâèòèåòî íà âèñîêîîáîðîòíèòå íàêîíå÷íèöè ñå ïîÿâè íóæäà îò ïî-çäðàâè ñòîìàíåíè áîðåðè, êîèòî äà èçäúðæàò íà ïîãîëÿìî íàòîâàðâàíå è äà èìàò ïî-äúëúã æèâîò íà ïîëçâàíå. Êàðáèäíèòå áîðåðè òðÿáâà äà ñå èçïîëçâàò ñàìî ñ íàêîíå÷íèöè ñ fiction grip, òúé êàòî ïðè òÿõ êîíöíåíòðè÷íîñòòà å îò ïúðâîñòåïåííî çíà÷åíèå è òå ðåæàò åôåêòèâíî ñàìî ïðè âèñîêè ñêîðîñòè. Âñúùíîñò òå äîñòèãàò åôåêòèâåí êàïàöèòåò çà ðÿçàíå ïðè ñêîðîñò íàä 100 000 îáîðîòà è å íàé-äîáðå äà ñå èçïîëçâàò ïðè íàä 300 000 îáîðîòà. Åäíà îò ïðîìåíèòå â äèçàéíà íà òåçè áîðåðè ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè áå äà ñå óâåëè÷è áðîÿ íà ðåæåùèòå ðúáîâå è äà ñå ïðîìåíè úãúëà èì. Îáèêíîâåíèòå áîðåðè èìàò øåñò ðåæåùè ðúáà è îòðèöàòåëåí úãúë çà ïî-äîáðà îïîðà. Ïîðàäè ñúùàòà ïðè÷èíà ìíîãî îò òÿõ èìàò ðàäèàëåí óëåé. Òå ðåæàò ìåòàë è äåíòèí, íî âîäÿò äî ìèêðîïóêíàòèíè â åìàéëà, ñ êîåòî îòñëàáâàò ðúáà íà ïîâúðõíîñòòà. Âåðîÿòíî ñàìî ÷èñòî íîâèòå áîðåðè ñà êîíöåíòðè÷íè, çàùîòî âñÿêà çàãóáà íà ðåæåù ðúá èëè äîðè ÷àñò îò íåãî, ùå èçìåíè áàëàíñà òàêà, ÷å ñàìî âñåêè òðåòè èëè ÷åòâúðòè ðåæåø ðúá ùå êîíòàêòóâà ñúñ çúáà è ùå îòñòðàíÿâà òúêàíè. Òîâà îçíà÷àâà, ÷å êëèíè÷íèÿò èì æèâîò å êðàòúê. Êàðáèäíèòå áîðåðè ñ 12 èëè ïîâå÷å ðåæåùè ðúáà ñà ìíîãî åôåêòèâíè çà ïîëèðàíå. 2. Äèàìàíòåíè áîðåðè Äèàìàíòåíèòå áîðåðè ïî-ñêîðî àáðàçèðàò, îòêîëêîòî ðåæàò è çàòîâà ñà ïî-åôåêòèâíè ïðè ãîëåìè ñêîðîñòè è ðÿäêî ñå íà÷óïâàò èëè íàïóêâàò çúáà. Òå ñà íàé-åôåêòèâíè, êîãàòî ñå ïðèëàãàò âúðõó òâúðäè ìàòåðèàëè êàòî åìàéë è ïîðöåëàí, íî ôèíèòå äèàìàíòè ñà èäåàëíè çà ðåäóöèðàíå íà åìàéëà è äåíòèíà ïðè ôèíèðàíå. Ïúðâîíà÷àëíî äèàìàíòåíèòå áîðåðè ñà áèëè ïîêðèòè ñ ãîëåìè äèàìàíòåíè ÷àñòèöè è ñà áèëè ìíîãî ãðóáè, òúé êàòî ñà ñúçäàâàëè ïîâúðõíîñòè ñ èíäåêñ íà ãðàïàâîñò îò îêîëî 50 µì. Â ïîñëåäíî âðåìå èìàøå ñúùåñòâåíè ïîäîáðåíèÿ â ìåòîäèòå çà âêëþ÷âàíå íà

äèàìàíòåíèòå ÷àñòèöè â ìåòàëíàòà ãëàâà íà áîðåðà - òàêà, ÷å äà èçäúðæàò ïî-äúëãî âðåìå è èìàò ïî-äîáðî ðàçïðåäåëåíèå íà ÷àñòèöèòå. Ãîëåìèÿò ðàçìåð íà ÷àñòèöèòå âîäè äî áúðçî îòñòðàíÿâàíå íà åìàéëà è äåíòèíà, íî îñòàâÿ ãðàïàâà ïîâúðõíîñò. Ôèíèòå ÷àñòèöè îñòàâàò ôèíè ðåçêè è âå÷å å âúçìîæíî äà ñå ñúçäàäå åìàéëîâà è äåíòèíîâà ïîâúðõíîñò ñ èíäåêñ íà ãðàïàâîñò îò 4 µì. Ïðåäëàãàò ñå ðàçëè÷íè ðàçìåðè ÷àñòèöè â çàâèñèìîñò îò êîíêðåòíàòà çàäà÷à (Ôèãóðà 3.4 - 3.7). Òúé êàòî àäõåçèÿòà ñå çàñèëâà ïðè íàëè÷èåòî íà ãëàäêà ïîâúðõíîñò, çàäúëæèòåëíî å âñè÷êè ðúáîâå íà êàâèòåòà äà ñå îáðàáîòÿò ñ ôèí äèàìàíòåí ïèëèòåë ñ ðàçìåð íà ÷àñòèöèòå 25 µì èëè ïî-ìàëêî ïðè ñêîðîñò 40 000 îá/ìèí. Âåðîÿòíî íàé-ãîëåìèÿò ðèñê ïðè óïîòðåáàòà íà ðîòàöèîííè èíñòðóìåíòè å èçëèøíîòî îòñòðàíÿâàíå íà òâúðäè òúêàíè. Êîëêîòî ïîãîëÿìà å ñêîðîñòòà íà âúðòåíå, òîëêîâà ïîñëàáî å òàêòèëíîòî óñåùàíå è òîëêîâà ïîâå÷å åìàéë ìîæå äà ñå îòñòðàíè íåâúçâðàòèìî. Îñîáåíî îïàñíî å äà ñå èçïîëçâà íàêîíå÷íèê ñ âúçäóøåí ðîòîð ïðè óëòðàâèñîêà ñêîðîñò çà äîîôîðìÿíå íà êàâèòåòà, çàðàäè ñêîðîñòòà íà îòñòðàíÿâàíå íà çúáíèòå òúêàíè. Ðàçáèðà ñå, êîëêîòî ïî-ãîëÿì å êàâèòåòúò, òîëêîâà ïîñëàáè ñà îñòàòú÷íèòå çúáíè òúêàíè è òàêà åäíà îò îñíîâíèòå öåëè íà ìèíèìàëíàòà èíòåðâåíöèÿ ùå áúäå çàãóáåíà. Ïðåïîðú÷âà ñå óëòðàâèñîêàòà ñêîðîñò äà ñå èçïîëçâà ñàìî çà îòñòðàíÿâàíå íà ñòàðè îáòóðàöèè è çà ãðóáî îòñòðàíÿâàíå íà çúáíè òúêàíè â íà÷àëíèòå åòàïè íà êàâèòåòíà ïðåïàðàöèÿ ïðè êàâèòåòè ñ ðàçìåð 3 èëè ïîâå÷å. Ñðåäíîâèñîêàòà ñêîðîñò å ìíîãî ïîëåçíà, çàùîòî ïðè íåÿ èìà îòëè÷åí òàêòèëåí óñåò è áúðçî îòñòðàíÿâàíå íà çúáíè òúêàíè. Ïðè 100 000 îá/ìèí. åäèí ìàëúê êàâèòåò ìîæå äà ñå ðàçêðèå ñ ìèíèìàëíè âèáðàöèè è äèñêîìôîðò è ìàêñèìàëåí êîíòðîë íà ïðîíèêâàíå è ðàçøèðÿâàíå. Èçïîëçâàéêè ôèí äèàìàíòåí áîðåð ïðè 30 - 60 000 îá/ìèí, ìîæå äà ñå îôîðìè ôàçà íà åìàéëîâèÿ ðúá ñ ãîëÿìà ïðåöèçíîñò. Ëàçåðíî ñðÿçâàíå íà òâúðäèòå òúêàíè "Ëàçåð" îçíà÷àâà "àìïëèôèêàöèÿ íà ñâåòëèíàòà ÷ðåç ñèìóëèðàíà åìèñèîííà ðàäèàöèÿ". Âñúùíîñò, äåíòàëíèÿò ëàçåð å ìåäèöèíñêè óðåä, êîéòî ãåíåðèðà ïðåöèçåí ëú÷ êîíöåíòðèðàíà ñâåòëèííà åíåðãèÿ. Õàðàêòåðèñòèêèòå íà ëàçåðà çàâèñÿò îò àáñîðáöèîííèòå ïîêàçàòåëè íà äúëæèíàòà íà âúëíàòà â ìåêèòå è òâúðäèòå òúêàíè è â äðóãè äåíòàëíè ìàòåðèàëè. Íÿêîè âúëíè èìàò àôèíèòåò êúì ñòðóêòóðèòå ñ ÷åðâåíà 33

Ìèíèìàëíî èíâàçèâíî çúáîëå÷åíèå Ôèãóðà 3.4 ÑÅÌ ñíèìêà íà ïîâúðõíîñòòà íà åìàéëîâèòå ðúáîâå ñëåä ôèíèðàíå íà êàâèòåòà ñ 80 µì äèàìàíòåí ïèëèòåë. Çàáåëåæåòå ãðàïàâèíàòà è ñðàâíåíòå ñ Ôèãóðà 3.5. Ãðàïàâèíàòà ìîæå äà íàìàëè àäõåçèÿòà, òúé êàòî ïîçâîëÿâà âêëþ÷âàíåòî íà âúçäóøíè ìåõóð÷åòà ìåæäó ñòåíàòà íà êàâèòåòà è âúçñòàíîâèòåëíèÿ ìàòåðèàë.

Ôèãóðà 3.5 ÑÅÌ ñíèìêà íà ïîäîáåí êàâèòåò, ñëåä ôèíèðàíå ñ äèàìàíòåí áîðåð ñ 25 µì. Ñðàâíåòå ñ Ôèãóðà 3.4 è çàáåëåæåòå ãëàäêàòà ïîâúðõíîñò è óâåëè÷åíèÿ ïîòåíöèàë çà àäõåçèÿ áåç âúçäóøíè ìåõóð÷åòà.

Ôèãóðà 3.6 Ñòàíäàðòåí 80 µì öèëèíäúð å èçïîëçâàí ïðè ìàêñèìàëíî âèñîêà ñêîðîñò ïîä âîäåí ñïðåé çà îòñòðàíÿâàíå íà ñòàðàòà îáòóðàöèÿ è îôîðìÿíå íà ðúáîâåòå.

Ôèãóðà 3.7 Ñúùèÿò êàâèòåò, êàêòî íà ôèãóðà 3.6, ôèíèðàí è ïîëèðàí ñ 25 µì äèàìàíòåí áîðåð íà ñðåäíà ñêîðîñò ïîä âîäíî-âúçäóøåí ñïðåé. Íàêðàÿ åìàéëîâèÿò ðúá ùå áúäå ëåêî ñêîñåí ñ òîçè áîðåð çà ñúçäàâàíå íà ìèêðîìåõàíè÷íà àäõåçèÿ ñ êîìïîçèòíàòà ñìîëà.

ïèãìåíòàöèÿ, êîåòî ãè ïðàâè îñîáåíî åôåêòèâíè çà èçïîëçâàíå â óñòíàòà êóõèíà çà ðÿçàíå íà ìåêè òúêàíè, äîêàòî âúëíè ñ äðóãà äúëæèíà ñà åôåêòèâíè âúðõó òâúðäè òúêàíè. Ñ ëàçåðà ñå íàìàëÿâà äèñêîìôîðòà çà ïàöèåíòà è ñ òîâà íåîáõîäèìîñòòà îò àíåñòåçèÿ, ìàêàð òÿ äà íå å íàïúëíî îòñòðàíåíà. Íÿêîè ïðîöåäóðè ìîãàò äà ñå èçâúðøàò çà ïî-êðàòêî âðåìå, íî çà ñìåòêà íà òî÷íîñòòà è ïðåöèçíîñòòà, îñîáåíî ùî ñå îòíàñÿ äî ïðåïàðèðàíåòî íà êàâèòåòè â ó÷àñòúöè ñúñ çàòðóäíåí äîñòúï. Äúëæèíàòà íà ëàçåðíàòà âúëíà îïðåäåëÿ ìíîãî îò ñâîéñòâàòà è âúçìîæíîñòèòå, òúé êàòî ðàçëè÷íèòå âúëíè ñå àáñîðáèðàò îò òúêàíèòå ïðè ðàçëè÷íà ñêîðîñò. Îïðåäåëåíè äúëæèíè íà âúëíàòà ïîçâîëÿâàò ïî-ãîëÿìà ïðåöèçíîñò è òî÷íîñò è ñúùåâðåìåííî 34

Dental Review 3 / 2008

íàìàëÿâàò ïîòåíöèàëíèÿ ðèñê îò ëàòåðàëíî óâðåæäàíå íà òúêàíèòå. Ïðåäëàãàò ñå ëàçåðè ñ ðàçëè÷íà äúëæèíà íà âúëíàòà, êàòî ñå çàïî÷íå îò àðãîíîâèÿ ëàçåð, ñ äúëæèíà íà âúëíàòà îò 488 nm äî 514 nm è ñå ñòèãíå äî âúãëåðîäíîäèîêñèäíèÿ ëàçåð ñ äúëæèíà íà âúëíàòà îò îêîëî 10 600 nm. Â ìîìåíòà íàé-äîáðèÿò èçáîð çà êàâèòåòíà ïðåïàðàöèÿ å Er:YAG [Erbium Yttrium Aluminium Garnet] ëàçåð ñ äúëæèíà íà âúëíàòà îò 2940nm. Òàçè âúëíà å ñ âèñîêî íèâî íà ïîãëúùàíå îò âîäàòà, òàêà ÷å å ïîäõîäÿùà çà ñåëåêòèâíî îòñòðàíÿâàíå íà êàðèåñ è îôîðìÿíå íà êàâèòåòè â îãðàíè÷åí áðîé ñëó÷àè. Ëàçåðúò ñå ãåíåðèðà îò ìàøèíàòà, ñëåä êîåòî ñå íàñî÷âà ÷ðåç ñåðèÿ îò çëàòíè îãëåäàëà ïî äúëæèíàòà íà íàêîíå÷íèêà, è èçëèçà îò âúðõà ìó ñðåä âîäíà

ñòðóÿ. Åíåðãèÿòà, îòåäåëåíà ÷ðåç âîäàòà, îñúùåñòâÿâà ðÿçàíåòî, à íàñî÷âàíåòî ñòàâà ïîñðåäñòâîì ëú÷ ÷åðâåíà ñâåòëèíà. Êàêòî ìîùíîñòòà, òàêà è ÷åñòîòàòà íà ïóëñàöèèòå ñà ïðîìåíëèâè è òèïúò íà îòñòðàíÿâàíèòå òúêàíè ìîæå äà ñå îïðåäåëè ïî çâóêà íà ïóëñàöèèòå. Ïî÷èñòâàíåòî íà êàðèåñà ñå ïðîñëåäÿâà ëåñíî, îñîáåíî ïðè èçïîëçâàíåòî íà óâåëè÷åíèå, à ïîëó÷åíèòå êàâèòåòíè ñòåíè è ïîä ìîæå äà ñà äîñòàòú÷íî ãðàïàâè çà íàíàñÿíå íà àäõåçèâà áåç åöâàíå. Íà òîçè åòàï ëàçåðúò å íàé-óäîáåí çà ìàëêè êàâèòåòè òèï 1 è òèï 3 ñ ëåñåí äîñòúï è â ìíîãî ñëó÷àè íå å íåîáõîäèìà àíåñòåçèÿ. Ïðåïàðèðàíåòî íà ïî-ãîëåìè êàâèòåòè ìîæå äà ñå îêàæå óìîðèòåëíî è ïðîäúëæèòåëíî áåç ñúùåñòâåíè ïðåäèìñòâà çà ïàöèåíòà. Òðÿáâà äà ñå îòáåëåæè, ÷å ìàêàð Er:YAG ëàçåðà äà å ïðåäíàçíà÷åí çà ðÿçàíå íà òâúðäè òúêàíè, òîé ìîæå äà ðåæå è ìåêè. Çàòîâà òðÿáâà íåïðåêúñíàòî äà ñå âíèìàâà è äà ñå ïðåäïàçâàò óñòíèòå, åçèêà è îêîëíèòå ìåêè òúêàíè. Òúé êàòî ñòàâà âúïðîñ çà ëàçåð è íÿìà êúðâåíå, óâðåæäàíåòî ìîæå äà íå ñå çàáåëåæè îò êëèíèöèñòà, àêî òîé å ðàçñåÿí. Âúçäóøíà àáðàçèÿ Âúçäóøíàòà àáðàçèÿ, èçâåñòíà îùå êàòî "ìèêðî-àáðàçèÿ", å îáðàáîòêà íà òúêàíèòå ñ ïÿñúêîñòðóéíèê, ïðè êîéòî òúíêà ñòðóÿ àáðàçèâåí àëóìèíèåâ îêñèä ñå íàñî÷âà ïîä âèñîêî íàëÿãàíå îò íàêîíå÷íèê. Òîé ñå óäðÿ â çúáíàòà ïîâúðõíîñò è ÿ èçòðèâà. Îáèêíîâåíî , êîëêîòî ïî-òâúðäè ñà òúêàíèòå, òîëêîâà ïîáúðçî ñå îòñòðàíÿâàò, íî åôåêòèâíîñòòà

ìîæå äà ñå ïðîìåíÿ ÷ðåç èçïîëçâàíåòî íà àáðàçèâ ñ ðàçëè÷åí ðàçìåð íà ÷àñòèöèòå. Âå÷å ñå ïðåäëàãàò íÿêîëêî àïàðàòà , íî òå ñà ìíîãî ñêúïè è èçèñêâàò ìíîãî äîáðà ïðåäâàðèòåëíà ïîäãîòîâêà. Òåõíèêàòà å ïîäõîäÿùà çà êîíñåðâàòèâíî îòâàðÿíå íà ôèñóðèòå, ïúðâîíà÷àëíî îòâàðÿíå íà êàâèòåòè (ñòèë "ìèíèìàëíà èíòåðâåíöèÿ") è çà îòñòðàíÿâàíå íà ñòàðè êîìïîçèòíè îáòóðàöèè. Òðÿáâà äà ñå âíèìàâà ïîðàäè ëèïñàòà íà òàêòèëíî óñåùàíå, êîåòî íîñè ïîòåíöèàëåí ðèñê îò çàñÿãàíå íà äåíòèíà. Ïðåäèìñòâàòà âêëþ÷âàò: Êîíñåðâàòèâåí ìåòîä çà çúáíèòå òúêàíè. Íàìàëåíà å íåîáõîäèìîñòòà îò àíåñòåçèðàíå Íàìàëåíè ñà øóìúò, âèáðàöèèòå è çàòîïëÿíåòî. Íåäîñòàòúöèòå ñà: Ñïðåÿò çàöàïâà. ×àñòè÷êèòå àëóìèíèåâ îêñèä ñà îïàñíè çà ïàöèåíòè è ìåäèöèíñêè ïåðñîíàë ñ äèõàòåëíè ïðîáëåìè. Çàäúëæèòåëíî å èçïîëçâàíåòî íà êîôåð äàì è àñïèðàöèÿ. Íà÷àëíàòà öåíà å âèñîêà. Íåîáõîäèìî å ïðåäâàðèòåëíî îáó÷åíèå. Òîâà íå å íîâà òåõíèêà, òúé êàòî çà ïúðâè ïúò å îïèñàíà ïðåç 40-òå ãîäèíè. Ïîïóëÿðíîñòòà é ñå çàñèëâà è îòñëàáâà è ÿâíî ïîòåíöèàëúò é å îãðàíè÷åí, ìàêàð ñåãà îòíîâî äà å íà ìîäà áëàãîäàðåíèå íà ïîäîáðåíàòà àïàðàòóðà.

Ðîëÿòà íà

ãëàñ-éîíîìåðèòå

â ìèíèìàëíî-èíâàçèâíàòà âúçñòàíîâèòåëíà äåíòàëíà ìåäèöèíà Ðè÷àðä Òðóøêàóñêè, DDS, FAGD, FADM, FICD

Ç úáíèÿò êàðèåñ å ðåçóëòàò îò èíôåêöèÿ. Èíôåêöèîçíîòî çàáîëÿâàíå èçèñêâà

Ñúçäàâàíåòî íà àäõåçèâíè âúçñòàíîâèòåëíè ìàòåðèàëè, êîèòî ìîãàò äà çàïå÷àòâàò ãðàíè÷íàòà çîíà ìåæäó îáòóðàöèÿòà è çúáà, ïðîìåíè òðàäèöèîííàòà êîíöåïöèÿ çà çúáíà ïðåïàðàöèÿ. Íåùî ïîâå÷å, áèîàêòèâíèòå ìàòåðèàëè, êîèòî ñòèìóëèðàò îçäðàâÿâàíåòî íà çúáíèòå òúêàíè, ïðîìåíèõà íà÷èíà íà ëå÷åíèå íà êàðèîçíèòå ëåçèè.

Dental Review 3 / 2008

ìèêðîáåí àãåíò, âúçïðèåì÷èâ ïðèåìíèê è ñóáñòðàò, êîéòî ñòèìóëèðà ðàçìíîæàâàíåòî íà èíôåêöèîçíèÿ àãåíò. Èíôåêöèîçíèòå àãåíòè ñà Streptococcus mutans, ñëåäâàíè îò óâåëè÷àâàù ñå áðîé ëàêòîáàöèëè. Çàãóáàòà íà çúáíè òúêàíè å ðåçóëòàò îò ìåòàáîëèçèðàíåòî íà âúãëåõèäðàòèòå îò áàêòåðèèòå è îòäåëÿíåòî íà ìëå÷íà êèñåëèíà êàòî îòïàäåí ïðîäóêò.(1,2) Òðàäèöèîííèÿò ïîäõîä íà ëå÷åíèå äîðè ïðè ìàëêà êàðèîçíà ëåçèÿ å øèðîêà õèðóðãè÷íà åêñöèçèÿ. Òîâà âîäè äî îòñòðàíÿâàíåòî íà çäðàâè çúáíè òúêàíè, êàêòî çà äà ñå îñèãóðè äîñòúï äî ëåçèÿòà, òàêà è çà äà ñå ïîñòèãíå ðåòåíöèÿ çà âúçñòàíîâÿâàíåòî. Ãðàíèöèòå íà êàâèòåòà ñå ðàçïîëàãàò â ò.íàð. ñâîáîäíè îò êàðèåñ çîíè, êîèòî ñà ïî-ëåñíî äîñòúïíè ïðè ÷åòêàíå.(3) Îãðàíè÷åíèòå çîíè íà äåìèíåðàëèçàöèÿ èçèñêâàò îòñòðàíÿâàíåòî íà ñúùîòî êîëè÷åñòâî òúêàíè, êàêòî è ïîãîëåìèòå ëåçèè. Ïðåïàðàöèÿòà íà çúáà äîïúëíèòåëíî óâåëè÷àâà ðèñêà îò ïîñëåäâàùî çàñÿãàíå íà ïóëïàòà, êîÿòî âå÷å å ïîâëèÿíà îò êàðèîçíèÿ ïðîöåñ.(4) Íàëè÷íèòå îáòóðîâú÷íè ìàòåðèàëè íå áÿõà àäõåçèâíè è èçèñêâàõà ïðèäàâàíåòî íà îïðåäåëåíà ôîðìà íà êàâèòåòà, çà äà èìà ðåòåíöèÿ. Ñúçäàâàíåòî íà àäõåçèâíè âúçñòàíîâèòåëíè ìàòåðèàëè, êîèòî ìîãàò äà çàïå÷àòâàò ãðàíè÷íàòà çîíà ìåæäó îáòóðàöèÿòà è çúáà, ïðîìåíèõà òðàäèöèîííàòà êîíöåïöèÿ çà çúáíà ïðåïàðàöèÿ.

Íåùî ïîâå÷å, áèîàêòèâíèòå ìàòåðèàëè, êîèòî ñòèìóëèðàò îçäðàâÿâàíåòî íà çúáíèòå òúêàíè, ïðîìåíèõà íà÷èíà íà ëå÷åíèå íà êàðèîçíèòå ëåçèè.(5) Âå÷å å ïðèåòî, ÷å çúáíèòå òúêàíè ìîãàò äà ðåìèíåðàëèçèðàò è îçäðàâÿâàò. Èçñëåäâàíèÿòà ïîêàçâàò, ÷å êàðèîçíàòà ëåçèÿ ìîæå äà áúäå "îáúðíàòà", ñòèãà äà íå å ïðîãðåñèðàëà äî êàâèòàöèÿ.(5) Îñâåí òîâà, ôëóîðúò íàìàëÿâà ïîäàòëèâîñòòà íà çúáà êúì ðàçâèòèåòî íà êàðèåñ. Äíåñ âúçñòàíîâèòåëíîòî çúáîëå÷åíèå íàáëÿãà íà ìèíèìàëíî èíâàçèâíèÿ ïîäõîä. Òîâà âêëþ÷âà ïðåâåíöèÿ, ðåìèíåðàëèçàöèÿ è êîãàòî ñå íàëàãà, àäõåçèâíî âúçñòàíîâÿâàíå. Òåçè ïîäõîäè íàìàëÿâàò âåðîÿòíîñòòà îò íåæåëàíè ïîñëåäñòâèÿ êàòî çàñÿãàíå íà ïóëïàòà è çúáíà ôðàêòóðà.(4)

Ìèíèìàëíî èíâàçèâíà ñòîìàòîëîãèÿ è Ãëàñ Éîíîìåðè Âúíøíàòà ïîâúðõíîñò íà çúáèòå å íåïðåêúñíàòî ïîäëîæåíà íà áèîìåõàíè÷íî íàòîâàðâàíå. Êîãàòî ðÍ íà çúáíàòà ïîâúðõíîñò ñïàäíå ïîä 5.5, ñå îòäåëÿò êàëöèé è ôîñôàòè. Äåìèíåðàçèðàíàòà êîëàãåíîâà ìðåæà ñå çàïàçâà. Êîãàòî ðÍ ñå ïîêà÷è íàä 5.5, êàëöèåâèòå è ôîñôàòíèòå éîíè â ñëþíêàòà âçèìàò ó÷àñòèå â ðåìèíåðàëèçàöèÿòà.5 Ïðîäúëæèòåëíîòî èçëàãàíå íà íèñêî ðÍ âîäè äî çàãóáà íà öåëîñòòà íà ïîâúðõíîñòòà è êàâèòàöèÿ. Íåæíèÿò, äåìèíåðàëèçèðàí åìàéë ïî îêëóçàëíèòå ïîâúðõíîñòè ìîæå äà ñå îò÷óïè ïîðàäè íàòîâàðâàíåòî âúðõó çúáèòå. Èíòåðïðîêñèìàëíèòå ëåçèè íå ñà èçëîæåíè íà ñúùèòå îêëóçàëíè ñèëè è ñà ïî-ñêëîííè êúì ðåìèíåðàëèçàöèÿ. Ôëóîðúò èãðàå âàæíà ðîëÿ â ïðîöåñà. Ïðè íàëè÷èåòî íà ôëóîðíè éîíè, ðåìèíåðàëèçàöèÿòà âîäè äî îáðàçóâàíåòî íà ôëóîðàïàòèò. Ôëóîðàïàòèòúò å ïî-óñòîé÷èâ íà äåìèíåðàëèçàöèÿ è ÷îâåøêîòî ðÍ òðÿáâà äà

ïàäíå ïîä 4.5 ïðåäè òîâà äà ñå ñëó÷è.(6) Ôëóîðúò èìà äîïúëíèòåëíî ïðåäèìñòâî, òúé êàòî å ëåêî áàêòåðèîñòàòè÷åí. Òîé ïðîìåíÿ ïîâúðõíîñòíàòà åíåðãèÿ íà åìàéëà è âúçïðåïÿòñòâà çàäúðæàíåòî íà ïëàêà ïî çúáíàòà ïîâúðõíîñò. Ôëóîðúò ïîäòèñêà áàêòåðèàëíèÿ ìåòàáîëèçúì ÷ðåç äèôóçèÿ íà ôëóîðâîäîðîä îò ïëàêàòà â áàêòåðèèòå. Ôëóîðúò â áàêòåðèèòå ïîâëèÿâà áàêòåðèàëíèÿ ìåòàáîëèçúì è íàìàëÿâà ïîëåïâàíåòî íà áàêòåðèèòå êúì õèäðîêñèàïàòèòà.(7) Ôëóîðúò â ïèòåéíàòà âîäà è çúáíèòå ïàñòè äîêàçàíî íàìàëÿâà ÷åñòîòàòà íà êàðèåñà. Ôîðìèðàíåòî íà ôëóîðàïàòèò ìîæå äà ñå îñúùåñòâè êàêòî ïðè îáðàçóâàíåòî íà çúáíèÿ çàðîäèø, òàêà è ñëåä ïðîáèâà.6 Âúñòàíîâèòåëåí ìàòåðèàë, êîéòî îòäåëÿ ôëóîðíè éîíè ìîæå äà ïðåäïàçè îò äåìèíåðàëèçàöèÿ çúáíèòå òúêàíè â ñúñåäñòâî ñ îáòóðàöèÿòà.6 Ñèëèêàòíèòå öèìåíòè, ìàêàð äà áÿõà íåàäåêâàòíè êàòî âúçñòàíîâèòåëåí ìàòåðèàë, îòäåëÿõà äîñòàòú÷íî êîëè÷åñòâî ôëóîð, çà äà íàìàëÿò ñòåïåíòà íà äåìèíåðàëèçàöèÿ, êîÿòî íàñòúïâàøå ñ ïàäàíåòî íà ïëîìáàòà. Ãëàñéîíîìåðèòå ñúùî îòäåëÿò ôëóîð è èìàò ñõîäíè àíòè-êàðèåñ êà÷åñòâà. Îòäåëåíèÿò îò ãëàñ-éîíîìåðèòå ôëóîð ïîäïîìàãà îáðàçóâàíåòî íà ôëóîðàïàòèò â ñúñåäíèòå çúáíè òúêàíè. Òîâà íÿìà äà ïðåäîòâðàòè ïîÿâàòà íà íîâè êàðèîçíè ëåçèè, íî ïðàâè ñúñåäíèòå çúáíè òúêàíè ïî-ðåçèñòåíòíè íà äåìèíåðàëèçàöèÿ.(6)

Ñúñòàâ è ôèçè÷åñêè êà÷åñòâà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå Êîíâåíöèîíàëíèòå ãëàñ-éîíîìåðè ñà ðàçðàáîòåíè îò Óèëñúí è Êåíò ïðåç 1974 ã. Òå êîìáèíèðàò îòäåëÿùè éîíè ñòúêëà, èçïîëçâàíè â ñèëèêàòíèòå öèìåíòè, ñ ïîëèìåðè íà ïîëèêàðáîêñèëíàòà êèñåëèíà.(8) ×ðåç ïîäîáðåíèÿ â ñúñòàâà íà ñòúêëàòà è êàðáîêñèëíàòà êèñåëèíà è ÷ðåç âêëþ÷âàíåòî íà òàðòàðíà

Ôèãóðà 1 Îáðàçóâà ñå õèìè÷åñêà âðúçêà ìåæäó êàðáîêñèëíèòå éîíè â ãëàñ-éîíîìåðà è êàëöèÿ â çúáà. 37

Ðîëÿòà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå... Ôèãóðà 2 Â äîïúëíåíèå íà õèìè÷åñêàòà âðúçêà, ãëàñéîíîìåðúò è çúáà ñå ñâúðçâàò è ôèçè÷åñêè.

Ôèãóðà 3 Âúðõó äåíòèíîâàòà ïîâúðõíîñò ñå îáðàçóâà õèïåðìèíåðàëèçèðàíà, êèñåëèííî-óñòîé÷èâà ïîâúðõíîñò.

êèñåëèíà, òåçè ìàòåðèàëè ñòàíàõà ïîäõîäÿùè çà ðàçëè÷íè êëèíè÷íè ñèòóàöèè. Âêëþ÷âàíåòî íà ìåòàêðèëàò â ãëàñ-éîíîìåðíàòà òåõíîëîãèÿ äîâåäå äî ðàçðàáîòâàíåòî íà ìàòåðèàëè, êîèòî ñú÷åòàâàò ïîëîæèòåëíèòå êà÷åñòâà è íà äâàòà âèäà.(9) Êúì íÿêîè ãëàñ-éîíîìåðè ñà äîáàâåíè ñðåáúðíè ÷àñòèöè çà óâåëè÷àâàíå íà çäðàâèíàòà èì, è òåçè ìàòåðèàëè ñúùî ñå îòíàñÿò êúì ãëàñ-éîíîìåðèòå (íàïð. KetacSilver Aplicap/ Maxicap Reinforced Glass Ionomer Restorative [3M ESPE]). Äîáàâÿíåòî íà ìàëêî êîëè÷åñòâî ôîòîïîëèìåðèçèðàùè ñìîëè ïîäîáðè ôèçè÷åñêèòå êà÷åñòâà, òúé êàòî óëåñíè ïîääúðæàíåòî íà òðàíñëóöåíòíîñòòà è âîäíèÿ áàëàíñ.(10, 11) Ñìÿòà ñå, ÷å â îñíîâàòà íà àäõåçèÿòà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå êúì çúáà ñòîè õèìè÷åñêî âçàèìîäåéñòâèå ñúñ çúáíèòå òúêàíè ÷ðåç éîíåí îáìåí (Ôèãóðà 1). Äîïúëíèòåëíî ñå óñòàíîâÿâà è ìèêðîìåõàíè÷íî ïðîíèêâàíå íà ãëàñ-éîíîìåðà â çúáíèòå òúêàíè.(12) (Ôèãóðà 2).Òîâà âîäè äî õèðåìèíåðàëèçèðàíà, êèñåëèííî-óñòîé÷èâà ïîâúðõíîñò. (Ôèãóðà 3). Äîáðîòî ïîçíàâàíå ðåàêöèÿòà íà âòâúðäÿâàíå íà ãëàñ-éîíîìåðèòå å îò ïúðâîñòåïåííî çíà÷åíèå çà ïîñòèãàíå íà 38

Dental Review 3 / 2008

íàé-äîáðè êëèíè÷íè ðåçóëòàòè è óñïåøíî ïðèëàãàíå íà ìàòåðèàëà â ðàçëè÷íè êëèíè÷íè ñèòóàöèè. Òðèòå îñíîâíè ñúñòàâêè íà ãëàñéîíîìåðà ñà ñèëèöèåâ îêñèä, àëóìèíèåâ îêñèä è êàëöèåâ ôëóîðèä. Ðåàêöèÿòà íà âòâúðäÿâàíå å êèñåëèííî-îñíîâíà ðåàêöèÿ ìåæäó ïîëèìåðíàòà êàðáîêñèëîâà êèñåëèíà è îñíîâíîòî ôëóîðàìèíîñèëàêàòíî ñòúêëî è èçèñêâà âîäíà ñðåäà, çà äà ìîæå îòäåëåíèòå îò ñòúêëîòî éîíè äà ðåàãèðàò ñ ïîëèêèñåëèíàòà. Ñúîòíîøåíèåòî Al2O3/SiO2 â ñòúêëîòî å îò êðèòè÷íî çíà÷åíèå è òðÿáâà äà áúäå 1:2 èëè ïîâå÷å (â ìàñà) çà îáðàçóâàíåòî íà öèìåíò. Ñàìî òîãàâà ùå èìà äîñòàòú÷íî çàìåñòâàíå íà ñèëèöèåâèÿ îêñèä ñ àëóìèíèåâ, çà äà áúäå ðåøåòêàòà ïîäàòëèâà íà êèñåëèííà àòàêà è òîâà äà äîâåäå äî îñâîáîæäàâàíåòî íà ïðîñòè è êîìïëåêñíè ìåòàëíè éîíè. Òîâà å ôàçàòà íà îòäåëÿíå íà éîíè (Í+ àòàêóâàò ñòúêëåíèòå ÷àñòèöè, êîèòî îòäåëÿò Ca+2, Al+3, and F-). Ãëàñ-éîíîìåðúò ñå âòâúðäÿâà ÷ðåç òðàíñôåð íà ìåòàëíè éîíè îò ñòúêëîòî êúì ïîëèàêðèëîâàòà êèñåëèíà. Âúâ âîäíà ñðåäà òîâà âîäè äî ãåëèðàíå. Ñëåä òîâà íà ãðàíèöàòà ìåæäó öèìåíòîâèÿ ìàòðèêñ è ñòúêëåíèòå ÷àñòèöè ñå îáðàçóâà ãåë îò ñèëèöèåâ îêñèä ñúñ îòäåëÿíåòî íà ïîâå÷åòî ìåòàëíè éîíè.(13) Ïðåç òîçè ïåðèîä îò âðåìå ìàòåðèàëúò òðÿáâà äà ñå ïàçè îò äåõèäðàòèðàíå, çàùîòî çàãóáàòà íà âîäà ùå íàðóøè ñòðóêòóðàòà íà öèìåíòà. Ôëóîðúò, êàëöèÿò è àëóìèíèÿò ñà ðàçòâîðèìè. Êàëöèåâèòå è àëóìèíèåâèòå éîíè äèôóíäèðàò â ïîëèàêðèëîâàòà êèñåëèíà è îáðàçóâàò ïîëèàêðèëàò (ìåòàëíà ñîë ñ íàïðå÷íè âðúçêè). Êîãàòî òàçè ñîë çàïî÷íå äà ïðåöèïèòèðà, çàïî÷âà æåëèðàíå è òî ïðîäúëæàâà äî âòâúðäÿâàíå íà öèìåíòà. Îò ñòúêëåíèòå ÷àñòèöè ñå îòäåëÿò è ôëóîðíè

éîíè, êîèòî ìîãàò äà íàâëÿçàò â ñúñåäíèòå çúáíè òúêàíè èëè ñëþíêàòà. Òúé êàòî ôëóîðúò íÿìà îòíîøåíèå êúì âòâúðäÿâàíåòî íà ãëàñéîíîìåðà è íå ñå âêëþ÷âà â ñòðóêòóðàòà ìó ïðè âòâúðäÿâàíå, ãëàñ-éîíîìåðúò íå ñå äåñòàáèëèçèðà îò îòäåëÿíåòî íà ôëóîðà.(11) Ñìîëèñòèòå éîíîìåðè ñú÷åòàâàò ãëàñéîíîìåðè è êîìïîçèòíè ñìîëè çà äà ñå ïîäîáðÿò ôèçè÷åñêèòå êà÷åñòâà íà êîíâåíöîíàëíèòå ãëàñ-éîíîìåðè. Îñâåí îáè÷àéíàòà ðåàêöèÿ êèñåëèíà-îñíîâà, ïðè òÿõ èìà ôîòîèíèöèèðàíå ÷ðåç ìåòàêðèëàòíè ãðóïè, ïðèñúåäèíåíè êúì âåðèãàòà íà ïîëèàêðèëîâàòà êèñåëèíà è ìåòàêðèëàòíè ãðóïè íà HEMA (2hydroxyethyl-meth-acrylate). Ïðè íÿêîè ìàòåðèàëè èìà è òðåòà ðåàêöèÿ, à èìåííî õèìè÷åñêè èíèöèèðàíà ðåàêöèÿ ìåæäó ñâîâîáîäíè ðàäèêàëè ìåòàêðèëàò è ïîëèìåðíàòà ñòðóêòóðà.(11) Ìåæäó êîíâåíöèîíàëíèòå ãëàñ-éîíîìåðè è ôîòîïîëèìåðèçèðàùèòå ñìîëè ñå íàáëþäàâà ïëàâåí ïðåõîä. Ìàêëééí(14) ïðåäëàãà êëàñèôèêàöèÿ íà òåçè íîâè ìàòåðèàëè: (1) Íåñïåöèôè÷íèÿò òåðìèí ãëàñ-éîíîìåðåí öèìåíò òðÿáâà äà ñå èçïîëçâà ñàìî çà ìàòåðèàë, ñúñòîÿù ñå îò êèñåëèííîðàçãðàæäàùî ñå ñòúêëî è âîäíîðàçòâîðèìà êèñåëèíà, êîèòî ñå âòâúðäÿâàò ÷ðåç ðåàêöèÿ íà íåóòðàëèçàöèÿ. (2) Ìàòåðèàëè, êîèòî âòâúðäÿâàò ãëàâíî çà ñìåòêà íà êèñåëèííî-îñíîâíà ðåàêöèÿ, ùå

Ôèãóðà 4. Íà çúá 14 ùå áúäå ïîñòàâåí MODL èíëåé ïîðàäè ôðàêòóðà íà ML òóáåðêóë. Fuji IX å ïîñòàâåí êàòî ìåæäèííà îáòóðàöèÿ.

Ôèãóðà 5. Çúá 31 å ïîäãîòâåí çà ìåäèî-îêëóçàëíà îáòóðàöèÿ.

âòâúðäÿò íà òúìíî è ñå îçíà÷àâàò êàòî ìîäèôèöèðàíè ñúñ ñìîëà ãëàñ-éîíîìåðè. (3) Ìàòåðèàëè, êîèòî ñúäúðæàò åäèíèÿ èëè äâàòà êîìïîíåíòà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå, íî â êîëè÷åñòâà, íåäîñòàòú÷íè äà äîâåäàò äî êèñåëèííî-îñíîâíà ðåàêöèÿ íà âòâúðäÿâàíå â îòñúñòâèåòî íà ñâåòëèíà, òðÿáâà äà ñå íàðè÷àò ìèäèôèöèðàíè ñ ïîëèàöèä êîìïîçèòíè ñìîëè. Õàðàêòåðèñòèêèòå íà òåçè ìàòåðèàëè âàðèðàò ñúùåñòâåíî. Íÿêîè ìíîãî íàïîäîáàâÿò òðàäèöèîííèòå ãëàñ-éîíîìåðè è âòâúðäÿâàò ÷ðåç òðàäèöèîííàòà êèñåëèííî-îñíîâíà ðåàêöèÿ. Â äðóãèÿ êðàé ñà ìàòåðèàëèòå, êîèòî âòâúðäÿâàò ãëàâíî â ðåçóëòàò íà ñâåòëèííîàêòèâèðàíà ïîëèìåðèçàöèÿ. Ìàòåðèàëèòå, êîèòî ñà ïî-áëèçêè äî êîìïîçèòèòå, èìàò óâåëè÷åíà òåðìè÷íà åêñïàíçèÿ è îòäåëÿò ïîìàëêî ôëóîð. Òå èçèñêâàò è äåíòèíîâ àäõåçèâ. Ìàòåðèàëèòå, êîèòî ñà ïî-áëèçêè äî ãëàñéîíîìåðèòå, ñà ñ íèñêà òåðìè÷íà åêñïàíçèÿ è îòäåëÿò ãîëÿìî êîëè÷åñòâî ôëóîð. Òå èçèñêâàò êîíäèöèîíåð çà ìàêñèìàëíà àäõåçèÿ, êîéòî ñå èçïëàêâà ïðåäè ïîñòàâÿíå íà îáòóðàöèÿòà.(15) Äðóã òèï ãëàñ-éîíîìåðè ñà âèñêîçíèòå õèìèîïîëèìåðíè öèìåíòè ñ ãîëÿìà çäðàâèíà (íàïð. Fuji IX GP Fast (GC Europe)[GC America] èëè Ketac-Molar Quick Aplicap Glass Ionomer Restorative [3M ESPE]. Òåçè ìàòåðèàëè ïúðâîíà÷àëíî ñà áèëè ïðåäíàçíà÷åíè çà ðåãèîíè â ñâåòà, êúäåòî äåíòàëíèòå óñëóãè ñà îãðàíè÷åíè.(11, 16). Òå ñå èçïîëçâàò ñëåä ðú÷íî ïî÷èñòâàíå íà êàðèîçíàòà ìàñà. Çîíàòà ñå èçîëèðà ìàêñèìàëíî äîáðå è îáòóðîâú÷íèÿò 39

Ðîëÿòà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå... ìàòåðèàë ñå êîíäåíçèðà â êàâèòåòà ñ ïðúñò. Ñ îñòúð èíñòðóìåíò ñå îòñòðàíÿâàò èçëèøúöèòå. Ïî-ãîëÿìàòà âèñêîçíîñò è ïîäîáðåíèòå ôèçè÷åñêè êà÷åñòâà ñà ïîñòèãíàòè ÷ðåç äîáàâÿíåòî íà ïîëèàêðèëíà êèñåëèíà êúì ïðàõà, êîåòî ïîçâîëÿâà âêëþ÷âàíåòî íà ïîâå÷å ïðàõ â òå÷íîñòòà. Òåçè ìàòåðèàëè ñà àäõåçèâíè, âòâúðäÿâàò áúðçî, èìàò ãîëÿìà çäðàâèíà íà êîìïðåñèÿ è îïúí, òâúðäà ïîâúðõíîñò è îòäåëÿò ôëóîð. Òåçè õàðàêòåðèñòèêè ïîçâîëÿâàò ïðèëàãàíåòî èì ïðè ïàöèåíòè ñ âèñîêà ÷åñòîòà íà êàðèåñà êàòî îñíîâà èëè ñïåøíî âúçñòàíîâÿâàíå íà ôðàêòóðèðàíè òóáåðêóëè (çà ïîêðèâàíå íà ðàçêðèòèÿ äåíòèí è îñòðèòå ðúáîâå (Ôèãóðà 4) êàòî ìåæäèííà îáòóðàöèÿ è êàòî òðàéíà îáòóðàöèÿ â íåíàòîâàðåíè çîíè. Õèðóðãè÷íèÿò ïîäõîä çà êàâèòåòíà ïðåïàðàöèÿ èçèñêâà îòñòðàíÿâàíåòî íà öÿëàòà êàðèîçíà çúáíà ìàñà. Ïðåêîìåðíîòî îòñòðàíÿâàíå íà çúáíè òúêàíè ìîæå äà äîâåäå äî íåîáõîäèìîñò îò åíäîäîíòñêî ëå÷åíèå ïðè çàñÿãàíå íà ïóëïàòà. Àêî îáà÷å, ñëåä îòñòðàíÿâàíå íà èíôåêòèðàíèÿ äåíòèí, ñå èçïîëçâà ãëàñ-éîíîìåð êàòî ìåæäèííà îáòóðàöèÿ, ùå ñå èçáåãíå ìèêðîïðîñìóêâàíåòî áëàãîäàðåíèå íà àäõåçèÿòà íà ãëàñ-éîíîìåðà êúì åìàéëà è äåíòèíà ÷ðåç éîíåí îáìåí. Éîííèÿò îáìåí ìåæäó ãëàñ-éîíîìåðà è äåìèíåðàëèçèðàíèÿ äåíòèí ïîçâîëÿâà íà äåíòèíà äà ðåìèíåðàëèçèðà. Ñëåä 3 ìåñåöà ñå îòñòðàíÿâà ÷àñò îò ãëàñ-éîíîìåðà è ñå ïîñòàâÿ îêîí÷àòåëíàòà îáòóðàöèÿ. Àêî èìà ñúìíåíèÿ â ðåìèíåðàëèçàöèÿòà íà äåíòèíà, ìîæå äà ñå îòñòðàíè öÿëàòà ãëàñ-éîíîìåðíà îáòóðàöèÿ è âíèìàòåëíî äà ñå îãëåäà çîíàòà ïðåäè ôèíàëíîòî îáòóðèðàíå. Òðÿáâà äà ñå îòáåëåæè, ÷å êîìïîìåðèòå, èëè ïîëèàöèäìîäèôèöèðàíèòå êîìïîçèòíè ñìîëè, çà ðàçëèêà îò èñòèíñêèòå ãëàñ-éîíîìåðè, íå ñúäúðæàò âîäà è íå âòâúðäÿâàò ÷ðåç êèñåëèííî-îñíîâíà ðåàêöèÿ. Òå ñúäúðæàò éîí-îòäåëÿùè ñòúêëåíè ÷àñòèöè è ïîëèàëêåíîåíà êèñåëèíà. Âïîñëåäñòâèå, ïîãúëíàòàòà îò îðàëíàòà ñðåäà âîäà ùå èíèöèèðà êèñåëèííî-îñíîâíà ðåàêöèÿ. Êîëè÷åñòâîòî îòäåëåí ôëóîð å ïî-ìàëêî îò òðàäèöèîííèòå è ìîäèôèöèðàíè ñúñ ñìîëà ãëàñ-éîíîìåðè.(10) Ñúùî òàêà, ãëàñéîíîìåðèòå èìàò ïî-ãîëÿì êàïàöèòåò çà ïðåçàðåæäàíå. Êîíòàêòúò íà ôëóîðñúäúðæàùèòå äåíòàëíè ìàòåðèàëè ñ ôëóîðíè ðàçòâîðè çà óñòà èëè ôëóîðíè ïàñòè âîäè äî ïðåçàðåæäàíå íà äåíòàëíèÿ ìàòåðèàë ñ ôëóîð.(10) Àäõåçèâíàòà ñìîëà, èçïîëçâàíà ïðè îáòóðèðàíåòî, ïðå÷è íà îòäåëÿíåòî íà ôëóîð îò êîìïîìåðà. Ïî-ëîøèòå ìåõàíè÷íè êà÷åñòâà

Dental Review 3 / 2008

íà òåçè ìàòåðèàëè îãðàíè÷àâà óïîòðåáàòà èì äî ìèíèìàëíî íàòîâàðåíè çîíè êàòî îáòóðàöèè îò êëàñ I, III è V â ïîñòîÿííî è âðåìåííî ñúçúáèå è ìàëêè êëàñ II îáòóðàöèè íà âðåìåííè çúáè.

Êëèíè÷íî ïðèëîæåíèå íà ãëàñéîíîìåðèòå Îñâåí êàòî îáòóðîâú÷åí ìàòåðèàë, êëèíè÷íèòå ïðèëîæåíèÿ íà ãëàñ-éîíîìåðèòå âêëþ÷âàò: àäõåçèâ, ëàéíåð, ïîäëîæêà, ìàòåðèàë çà èçãðàæäàíå íà ïúí÷åòà, ñèëàíò è öèìåíòèðàùî ñðåäñòâî. Àäõåçèâåí àãåíò. Íÿêîè ìàòåðèàëè êàòî Fuji Bond LC (GC Europe) ñà èñòèíñêè ãëàñéîíîìåðè è ìîãàò äà ñå èçïîëçâàò êàòî àäõåçèâ çà äèðåêòíè êîìïîçèòíè âúçñòàíîâÿâàíèÿ. Ìàòåðèàëè êàòî Scotch-bond Multipurpose (3M ESPE) âêëþ÷âàò â ñåáå ñè ãëàñ-éîíîìåðíà òåõíîëîãèÿ, à èìåííî ãðóïè íà êàðáîêñèëíàòà

Ôèãóðà 6. Â ïðåïàðèðàíèÿ êàâèòåò ñå ïîñòàâÿ Fuji lining.

Ôèãóðà 7. Ïîñòàâåíà àìàëãàìåíà îáòóðàöèÿ.

Ôèãóðà 8. Çúá 14 èìà ãîëÿìà îêëóçàëíà àìàëãàìåíà îáòóðàöèÿ. Âèæäàò ñå åìàéëîâè ïóêíàòèíè ïî ìåäèàëíàòà ïîâúðõíîñò íà çúáà.

Ôèãóðà 9. Àìàëãàìàòà å îòñòðàíåíà, äúëáî÷èíàòà íà êàâèòåòà.

Ôèãóðà 10. Â äèñòàëíàòà ôîñà å ïîñòàâåí ñàìîåöâàù ïðàéìåð UniFil Bond

Ôèãóðà 11. Â äèñòàëíàòà ôîñà å ïîñòàâåí ñâúðçâàù àãåíò UniFil Bond

êèñåëèíà äåíòèíà.

çà

ïîäîáðÿâàíå

àäõåçèÿòà

êúì

Ëàéíåð. Ãëàñ-éîíîìåðèòå ñå èçïîëçâàò êàòî ëàéíåð, íàïð. Fuji Lining LC, (Ôèãóðè 5 äî 7). Òå îñèãóðÿâàò õèìè÷íà âðúçêà ñúñ çúáíèòå òúêàíè, äîáðà ïîíîñèìîñò îò ïóëïàòà è îòäåëÿíå íà ôëóîð. Õèìè÷íàòà âðúçêà, ïúðâîíà÷àëíî íèñêîòî ðÍ è îòäåëÿíåòî íà ôëóîð ñïîìàãàò çà íàìàëÿâàíå íà áàêòåðèàëíàòà èíâàçèÿ.(17) Îñíîâà. Òåðìèíúò ñàíäâè÷-òåõíèêà ñå îòíàñÿ êúì èçïîëçâàíåòî íà ãëàñ-éîíîìåð çà

ðàçêðèâàéêè

çàìåñòâàíå íà äåíòèíà è íà êîìïîçèò çà çàìåñòâàíå íà åìàéëà (Ôèãóðè îò 8 äî 18). È äâàòà ìàòåðèàëà èìàò ðåäèöà ïðåäèìñòâà çà îêîí÷àòåëíîòî âúçñòàíîâÿâàíå. Ãëàñ-éîíîìåðúò îñèãóðÿâà êàðèåñ-ðåçèñòåíòíîñò, õèìè÷íà àäõåçèÿ êúì äåíèòíà, ñïîñîáíîñò çà ðåìèíåðàëèçèðàíå è ÷ðåç íàìàëÿâàíå íà íåîáõîäèìîòî êîëè÷åñòâî êîìïîçèò òîé íàìàëÿâà ñâèâàíåòî. Ñòðåñúò ïðè ñâèâàíå ìîæå äà äîâåäå äî ðàçðóøàâàíå íà âðúçêàòà ìåæäó âúçñòàíîâèòåëíèÿ ìàòåðèëà è ñòåíèòå íà êàâèòåòà. Òâúðäîñòòà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå å ìíîãî ïî-ìàëêà îò òàçè íà êîìïîçèòèòå, îñîáåíî õèáðèäíèòå. Â èäåàëíèÿ ñëó÷àé, ãëàñ41

Ðîëÿòà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå...

éîíîìåðúò òðÿáâà äà ñå ðàçøèðè, çà äà êîìïåíñèðà ñâèâàíåòî íà êîìïîçèòà. Îñâåí òîâà, àáñîðáöèÿòà íà âîäà óâåëè÷àâà îáåìà íà îñíîâàòà, êîåòî ñúùî êîìïåíñèðà ñâèâàíåòî. Àêî íàñòúïè ðàçðóøàâàíå â ãëàñ-éîíîìåðà, òî îáèêíîâåíî å êîõåçèâíî. Òîâà å äîáðå, òúé êàòî äåíòèíúò îñòàâà çàùèòåí. Âúïðåêè òîâà, ïîðàäè ïðîäúëæàâàùàòà ðåàêöèÿ íà ãëàñéîíîìåðèòå, âúòðåøíèòå ïóêíàòèíè ìîæå äà ñå âúçñòàíîâÿò è ñ âðåìåòî çäðàâèíàòà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå ñå óâåëè÷àâà áëàãîäàðåíèå íà ïðîäúëæàâàùàòà ðåàêöèÿ, îñîáåíî êîãàòî ñà â êîíòàêò ñ âîäà.(18)

Ïðè äåíòèí, îáðàáîòåí ñ ìîäèôèöèðàí ñúñ ñìîëà ãëàñ-éîíîìåðåí öèìåíò, èìà áîãàòà íà ñìîëè, àìîðôíà ïðåõîäíà çîíà, êîÿòî ñå íàðè÷à àáñîðáöèîíåí ñëîé. Òÿ ñå äúëæè íà äâèæåíèåòî íà âîäà â óçðÿâàùèÿ ÌÑÃÉÖ ïðè ïîñòàâÿíåòî ìó â êîíòàêò ñ äúëáîêèÿ, âëàæåí äåíòèí. Òÿ èãðàå ðîëÿòà íà ñòðåñ-ïîåìàù ñëîé, ïîäîáåí íà äåíòèíîâèÿ àäõåçèâåí ñëîé, çà íàìàëÿâàíå íà ïîëèìåðèçàöèîííèÿ ñòðåñ.(19,20) Ïîêðèâàùèÿò ãî êîìïîçèò ùå ñå ñâúðæå çäðàâî ñ åìàéëà è îñèãóðÿâà ïî-äîáðà åñòåòèêà è äúëãîòðàéíîñò. Îñíîâíèÿò íåäîñòàòúê íà êîìïîçèòà å âèñîêîòî ñâèâàíå, êîåòî íàñòúïâà

Ôèãóðà 12. Gradia Direct Flo ñå ïîñòàâÿ â äèñòàëíàòà ôîñà è ñå ôîòîïîëèìåðèçèðà çà 20 ñåê.

Ôèãóðà 14. Êàòî ïîñëåäåí ñëîé ñå íàíàñÿ êîìïîçèò Gradia Direct

Ôèãóðà 13. Fuji IX ñå ïîñòàâÿ â ìåäèàëíàòà ôîñà çà íàìàëÿâàíå îáåìà íà êîìïîçèòà è ïðîèçòè÷àùèÿ îò òîâà ñòðåñ.

Ôèãóðà 15. Çúáúò å ïîäãîòâåí çà âúçñòàíîâÿâàíå îò êëàñ II.

Dental Review 3 / 2008

Ôèãóðà 16. Ãëàñ-éîíîìåðúò ñå íàíàñÿ êàòî îñíîâà.

Ôèãóðà 17. Êàòî ïîñëåäåí ñëîé å íàíàñåí êîìïîçèò â êîíôèãóðàöèÿ “îòâîðåí ñàíäâè÷”.

ñëåä ôîòîïîëèìåðèçèðàíå è âîäè äî ñòðåñ â ãðàíè÷íàòà çîíà(11). Ïðè êëàñ II ëåçèè ãëàñéîíîìåðúò ìîæå äà ñå ïîñòàâè êàòî îòâîðåí (Ôèãóðà 17) èëè çàòâîðåí ñàíäâè÷. Ïðè íàëè÷èåòî íà åìàéë ïðè öåðâèêàëíèÿ ðúá, êúì òàçè ïîâúðõíîñò ñå ñâúðçâà êîìïîçèò,

à ãëàñ-éîíîìåðúò ñå ïîñòàâÿ âúâ âúòðåøíîñòòà - íà ìÿñòîòî íà äåíòèíà. Îòâîðåíèÿò ñàíäâè÷ å èíäèöèðàí ïðè ëèïñàòà íà åìàéë ïðè ãèíãèâàëíèÿ ðúá. Ïðè èçïîëçâàíåòî íà òàçè òåõíèêà ïðè äúëáîêè àðîêñèìàëíè êàâèòåòè ñå óñòàíîâÿâà ïî-ñëàáî ìèêðîïðîñìóêâàíå â ñðàâíåíèå ñ êîíâåíöèîíàëíàòà àäõåçèÿ. Îáòóðàöèÿòà ùå îòäåëÿ ôëóîð äúëãî âðåìå. Ïîðàäè ñâîÿòà áèîàêòèâíîñò, ãëàñ- éîíîìåðúò îòäåëÿ êàëöèé, ôîñôàòè è ôëóîð ïðè íàëè÷èåòî íà âîäà è ïîçâîëÿâà ðåìèíåðàëèçèðàíå íà êàðèîçíèòå ó÷àñòúöè.(11) Âúâåæäàíåòî íà ñàìî-åöâàùèòå àäõåçèâè íàìàëè èëè îòñòðàíè ïîñòîïåðàòèâíàòà ÷óâñòâèòåëíîñò, êîÿòî ìîæå äà ñå äúëæè íà íåïúëíîòî ïðîíèêâàíå íà àäõåçèâà â äúëáî÷èíà íà äåìèíåðàëèçèðàíèÿ ñëîé (íàïð. Ñâúðçâàùà ñèñòåìà UniFil Bond è òå÷åí êîìïîçèò Gradia Direct Flo [GC] , Ôèãóðè 8 äî 14).

Ôèãóðà 18. Èçïîëçâàíåòî íà ãëàñ-éîíîìåð âìåñòî êîìïîçèò â øèå÷íàòà ÷àñò íà àïðîêñèìàëíèÿ êàâèòåò å îòâîðåí ñàíäâè÷. Êîãàòî èìà çàïàçåí åìàéë ïðè ãèíãèâàëíèÿ ðúá, îáèêíîâåíî òîé ñå çàïå÷àòâà ñ êîìïîçèòíà ñìîëà.

Ìàòåðèàë çà èçãðàæäàíå íà ïúí÷åòà. Ïðåäëàãàò ñå ãëàñ-éîíîìåðè, ïðåäíàçíà÷åíè çà èçãðàæäàíå íà ïúí÷åòà (íàïð. Fuji II LC [GC] è Vitremer Glass Ionomer Core Buildup/Restorative [3M ESPE]). Ìàêàð òåçè ìàòåðèàëè äà ñà çäðàâè ïðè êîìïðåñèâíè ñèëè, òå ñà ñëàáè ïðè îïúí è ðàçêúñâàíå.(17) Àêî çà èçãðàæäàíåòî ñå èçïîëçâà ãëàñ-éîíîìåð, òî òðÿáâà äà å çàïàçåíà ïî-ãîëÿìàòà ÷àñò îò çúáà. Íàé-äîáðå å ãëàñéîíîìåðíèÿò ìàòåðèàë äà ñå èçïîëçâà êàòî áëîêèðàù ìàòåðèàë çà åëèìèíèðàíå íà ïîäêîïàâàíèÿ ïðè ïðåïàðàöèÿ çà êîðîíà èëè èíëåé/îíëåé(21). Öèìåíòèðàù ìàòåðèàë. Êîíâåíöèîíàëíèòå ãëàñ-éîíîìåðíè öèìåíòè 43

Ðîëÿòà íà ãëàñ-éîíîìåðèòå... ïðåäëàãàò îòäåëÿíå íà ôëóîð, ïîëåïâàò ïî çúáíèòå òúêàíè è èìàò íèñúê êîåôèöèåíò íà òåðìè÷íà åêñïàíçèÿ. (22) Äîáàâÿíåòî íà ñìîëè ïîäîáðè ôèçè÷åñêèòå è ìåõàíè÷íèòå èì êà÷åñòâà (23) (íàïð. FujiCem (GC) ili RelyX Luting Plus Cement [3M ESPE] Ñèëàíò. Èäåàëíèÿò ñèëàíò òðÿáâà äà å ñ äúëãîñðî÷íà àäõåçèÿ êúì åìàéëà, äà å êàðèåñ-

ñòàòè÷åí, ëåñåí çà íàíàñÿíå, ñâîáîäíî äà ñå ñòè÷à, òàêà ÷å äà ïðîíèêâà â òúíêè ôèñóðè è äà å ñëàáî ðàçòâîðèì â îðàëíà ñðåäà. Ãëàñéîíîìåðèòå òðÿáâà äà ñå ïîñòàâÿò âúâ ôèñóðè, êîèòî ñà äîñòàòú÷íî øèðîêè, çà äà âëèçà âúðõúò íà ñîíäàòà â òÿõ (íàä 100 µm, Ôèãóðè 19 è 20). Â ïðîòèâåí ñëó÷àé ñèëàíòúò ùå ñå èçíîñè îò àáðàçèÿòà è åðîçèÿòà. Àêî ôèñóðèòå ñà îòâîðåíè, ñèëàíòúò ìîæå äà ñå èçïîëçâà óñïåøíî.(24)

Çàêëþ÷åíèå

Ôèãóðà 19. Ôèñóðà, êîÿòî íå å äîñòàòú÷íî øèðîêà çà ãëàñ-éîíîìåðåí öèìåíò.

Ôèãóðà 20. Ôèñóðà, ïîäõîäÿùà çà çàïå÷àòâàíå ñ ãëàñéîíîìåðåí öèìåíò. Òðÿáâà âúâ ôèñóðàòà ñâîáîäíî äà âëèçà âúðõà íà ñîíäàòà.

Dental Review 3 / 2008

Îðèãèíàëíàòà êîíöåïöèÿ çà ìåíèäæìúíò íà êàðèåñà âêëþ÷âàøå îòñòðàíÿâàíå íà âñè÷êè çàñåãíàòè çúáíè ñòðóêòóðè è çàìåñòâàíåòî èì ñ îáòóðîâú÷åí ìàòåðèàë. Ïðè òàçè ôèëîñîôèÿ, êëèíèöèñòèòå ëåêóâàõà ñàìî ñèìïòîìèòå, à íå çàáîëÿâàíåòî. Â èäåàëíèÿ ñëó÷àé òðÿáâà äà ñå ðàçðàáîòÿò ìåòîäè çà ïðåäîòâðàòÿâàíå íà çàáîëÿâàíåòî èëè ïîäõîäè çà áèîëîãè÷íî îçäðàâÿâàíå íà ëåçèÿòà.(25) Ïðåâåíöèÿòà âêëþ÷âà àíòèìèêðîáíà òåðàïèÿ, ìîäèôèöèðàíå íà ñóáñòðàòà ÷ðåç íàìàëÿâàíå íà ôåðìåíòèðàùèòå âúãëåõèäðàòè (íàìàëÿâàíå ïðèåìà íà çàõàðè) è óâåëè÷àâàíå ðåçèñòåíòíîñòòà íà çúáèòå íà êèñåëèííî ðàçòâàðÿíå (èçïîëçâàíå íà ôëóîð). Ãëàñ-éîíîìåðèòå ïðåäñòàâëÿâàò öåííà äîáàâêà êúì âúçñòàíîâèòåëíèòå ñðåäñòâà íà çúáîëåêàðÿ. Òå ñà ÷àñò îò ïðåõîäà êúì ìèíèìàëíî èíâàçèâíàòà ñòîìàòîëîãèÿ. Éîííèÿò îáìåí è áàçèðàùàòà ñå íà äèôóçèÿ âðúçêà ìåæäó ìàòåðèàëà è çúáíèòå òúêàíè âúçïðåïÿòñòâà ìèêðîïðîñìóêâàíåòî è ïîääúðæà çàïå÷àòàíà âðúçêàòà ìåæäó çúáà è âúçñòàíîâÿâàíåòî. Îòäåëÿíåòî íà ôëóîð ïîäïîìàãà ðåìèíåðàëèçàöèÿòà è íàìàëÿâà ìèêðîáíîòî íàòðóïâàíå. Îòäåëÿíåòî è ïîãëúùàíåòî íà êàëöèé è ôîñôàòè ïîääúðæà ðåìèíåðàëèçàöèîííèÿ ïîòåíöèàë. Ãëàñ-éîíîìåðèòå ñà ìîäèôèöèðàíè, çà äà ñå ïîäîáðÿò ôèçè÷åñêèòå èì êà÷åñòâà ïðè ðàçëè÷íè êëèíè÷íè ïðèëîæåíèÿ.

Áèáëèîãðàôèÿ

Åôåêòèâíîñò íà íîâ åäíî-ñòúïêîâ ñàìî-åöâàù àäõåçèâ ïðè âúçñòàíîâÿâàíåòî íà íåêàðèîçíè öåðâèêàëíè ëåçèè: èçñëåäâàíå òèï "äâîéêà çúáè" Ïðåäâàðèòåëåí äîêëàä (30-òè þíè 2008) Òîçè äîêëàä ïðåäñòàâÿ ïðåäâàðèòåëíèòå íàó÷íè ðåçóëòàòè îò èçñëåäâàíåòî íà

Tokuyama Bond Force (ðåçóëòàòè íà 6-òèÿ ìåñåö)

Dental Review 3 / 2008

Í åêàðèîçíèòå öåðâèêàëíè ëåçèè èìàò ìíîãîôàêòîðíà åòèîëîãèÿ (òðèòå ïðåäïîëàãàåìè ìåõàíèçìà çà îáðàçóâàíåòî èì ñà åðîçèÿ, àáðàçèÿ è îãúâàíå íà çúáà). Âúçñòàíîâÿâàíåòî íà íåêàðèîçíèòå ëåçèè å ñúïðîâîäåíî ñ ðåäèöà íåóäîáñòâà, íàé-âå÷å ïîðàäè ðàçïîëîæåíèåòî íà òåõíèòå ðúáîâå, òúé êàòî öåðâèêàëíèÿò ðúá ñå ðàçïîëàãà îáèêíîâåíî â öèìåíò è/èëè äåíòèí. Òàçè îñîáåíîñò ïðàâè öåðâèêàëíèÿ ðúá ïî-ïîäàòëèâ íà ìèêðîïðîñìóêâàíå, âîäåùî äî îöâåòÿâàíå íà ðúáîâåòå, ïîñòîïîðåòèâíà ÷óâñòâèòåëíîñò è îáðàçóâàíå íà êàðèåñ. Îñâåí òîâà, â ïîâå÷åòî ñëó÷àè ñóáñòðàòúò ïðè òîçè òèï ëåçèè å ïðåäñòàâåí îò ñêëåðîòè÷åí è/èëè ñòúêëåí äåíòèí. Âúâåæäàíåòî íà òåõíèêàòà íà åöâàíå íà åìàéëà è äåíòèíà äîâåäå äî ñúùåñòâåíî ïîäîáðåíèå â äúëãîñðî÷íîñòòà è òðàéíîñòòà íà îáòóðàöèèòå, ñëåä êàòî àäõåçèÿòà íà êîìïîçèòíàòà ñìîëà êúì çúáíèòå òúêàíè íàìàëÿâà èëè åëèìèíèðà íåîáõîäèìîñòòà îò îòñòðàíÿâàíå íà çäðàâè çúáíè

òúêàíè. Íåïðåêúñíàòî ñå ðàçðàáîòâàò íîâè àäõåçèâíè ñèñòåìè ñ öåë äà ñå óâåëè÷è àäõåçèÿòà íà êîìïîçèòíèòå ñìîëè êúì çúáíèòå òúêàíè è òàêà äà ñå ïîäîáðè ðåòåíöèÿòà è äà ñå íàìàëè ïåðèôåðíîòî ìèêðîïðîñìóêâàíå. Ñúùåâðåìåííî òåçè ñèñòåìè óëåñíÿâàò êëèíè÷íàòà ïðîöåäóðà ïðè èçðàáîòâàíåòî íà àäõåçèâíèòå åñòåòè÷íè îáòóðàöèè. Öåëòà íà òîâà èçñëåäâàíå áå äà îöåíè êëèíè÷íîòî ïîâåäåíèå íà íîâà åäíî-ñòúïêîâà ñàìî-åöâàùà àäõåçèâíà ñèñòåìà (Bond Force/Tokuyama) ïðè âúçñòàíîâÿâàíåòî íà íåêàðèîçíè öåðâèêàëíè ëåçèè, ñúñ è áåç ñåëåêòèâíî åöâàíå íà åìàéëà ñ ôîñôîðíà êèñåëèíà. Õèïîòåçàòà å, ÷å íÿìà ñúùåñòâåíà ðàçëèêà â ìàðãèíàëíàòà àäàïòàöèÿ ìåæäó äâåòå ïðîöåäóðè ñëåä äâóãîäèøíî ïðîñëåäÿâàíå.

Ìàòåðèàëè è ìåòîäèêà Êëèíè÷íàòà åôåêòèâíîñò íà Tokuyama Bond Force áå îöåíåíà ïðè íàíàñÿíå (ñòðèêòíî ïî èíñòðóêöèèòå íà ïðîèçâîäèòåëÿ è ïî ñúùèÿ ïðîòîêîë), íî ñëåä ñåëåêòèâíî åöâàíå íà

иновации åìàéëîâèòå ðúáîâå íà êàâèòåòà ñ 40% ôîñôîðíà êèñåëèíà. Òîâà êëèíè÷íî êîíòðîëèðàíî, ñëÿïî, ìóëòè-öåíòðè÷íî (ó÷àñòâàõà 5 çúáîëåêàðÿ) ïðîó÷âàíå ïðîñëåäÿâà äâîéêà çúáè, ñ ïîñëåäîâàòåëíî âêëþ÷âàíå íà îáåêòèòå. Öåëèÿò ïåðèîä íà ïðîñëåäÿâàíå çà âñåêè îáåêò áå 24 ìåñåöà, êàòî ñå çàïî÷íà îò 4òè ñåïòåìâðè 2007.

Êðèòåðèè çà âêëþ÷âàíå, íåâêëþ÷âàíå è èçêëþ÷âàíå Êðèòåðèèòå çà âêëþ÷âàíå ñà ñëåäíèòå: îáåêòèòå òðÿáâà äà ñà ÷àñò îò ñîöèàëíà çäðàâíîîñèãóðèòåëíà ñèñòåìà, íàä 18 ãîäèíè, äà èìàò ïîíå äâå öåðâèêàëíè åðîçèè çà îáòóðèðàíå íà 2 ðàçëè÷íè çúáà (íåêàðèîçíè ëåçèè, íàä 1ìì â äúëáî÷èíà, çàñÿãàùè è åìàéëà, è äåíòèíà íà âèòàëíè ðåçöè, êàíèíè èëè ïðåìîëàðè áåç ïîäâèæíîñò), ñ ïðèåìëèâî íèâî íà ëè÷íà îðàëíà õèãèåíà. Ïðåäè äà âçåìàò ó÷àñòèå â èçñëåäâàíåòî, âñè÷êè ïàöèåíòè ïîäïèñàõà èíôîðìèðàíî ñúãëàñèå. Êðèòåðèèòå çà íåâêëþ÷âàíå ñà: êîìïðîìåòèðàíà ìåäèöèíñêà àíàìíåçà, ïàðîäîíòàëíî çàáîëÿâàíå, áðóêñèçúì è/èëè òðàâìàòè÷íà îêëóçèÿ è êàðèåñ. Íà êðàÿ, êðèòåðèèòå çà èçêëþ÷âàíå ñà: ïðîìÿíà â îáòóðàöèÿòà îò äðóã çúáîëåêàð ïðåç ïåðèîäà íà ïðîñëåäÿâàíå è åêñòðàêöèÿ èëè ôðàêòóðà íà çúá ñ îáòóðàöèÿ.

Îáòóðèðàíå Îáòóðèðàíåòî áå èçâúðøåíî îò 5 ñïåöèàëíî èíñòðóêòèðàíè îïèòíè çúáîëåêàðè â ñîáñòâåíèòå èì êàáèíåòè. Çà âñåêè çúáîëåêàð èìàøå ïðåäâàðèòåëíî èçãîòâåíà òàáëèöà, 10 äâîéêè çà åêñïåðèìåíòàëåí è êîíòðîëåí ïðîòîêîë, êàòî ïðîòîêîëúò çà âñåêè çúá áå îïðåäåëÿí ïî ñëó÷àåí ïðèíöèï. Íà âñåêè ïàöèåíò ñà íàïðàâåíè ìàêñèìóì

åäíà äâîéêà îáòóðàöèè. Äâàòà ïðîòîêîëà âçàèìíî ñå ñðàâíÿâàò çà âñÿêà äâîéêà. Ïðè íåîáõîäèìîñò, çà íàìàëÿâàíå äèñêîìôîðòà íà ïàöèåíòà, áå ïîñòàâÿíà ëîêàëíà àíåñòåçèÿ. Èçîëèðàíåòî íà çúáà ñå ïîñòèãíà ñ ïàìó÷íè ðîëêè è àñïèðàöèÿ ñ ïîìîùòà íà äåíòàëåí àñèñòåíò. Ïðîâåäåíî áå ïðåäâàðèòåëíî ïî÷èñòâàíå íà çúáíèòå ïîâúðõíîñòè çà îòñòðàíÿâàíå íà ïåëèêóëàòà è çúáíàòà ïëàêà. Ñëåä òîâà áÿõà îòñòðàíåíè ñêëåðîòè÷íèÿ

ïúðâî Estelite Flow QuickTokuyama, ñëåä òîâà Estelite Sigma-Tokuyama. Ñëåä ïîñëåäíèòå 10 ñåêóíäè íà ïîëèìåðèçàöèÿ, îáòóðàöèèòå áÿõà ôèíèðàíè è ïîëèðàíè ñ ïëàìúêîâèäíè äèàìàíòåíè ïèëèòåëè, ãóìè÷êè è ãúâêàâè äèñê÷åòà.

äåíòèí è/èëè îöâåòåíèòå çúáíè òúêàíè è áå îôîðìåíà êúñà ôàçà (1-2 ìì). Ëåçèèòå áÿõà îáòóðèðàíè ïî èíñòðóêöèèòå íà ïðîèçâîäèòåëÿ ñ èçêëþ÷åíèå íà êîíòðîëíàòà ãðóïà, ïðè êîÿòî ïðåäâàðèòåëíî ñåëåêòèâíî áÿõà åöâàíè åìàéëîâèòå ðúáîâå ñ 40% ôîñôîðíà êèñåëèíà. Ñëåä óìåðåíî ïðîìèâàíå è ïîäñóøàâàíå, ñàìî-åöâàùèÿò àäõåçèâ áå íàíåñåí çà 20 ñåêóíäè, ñëåä òîâà èíäèðåêòíî ïîäñóøåí çà 5 ñåêóíäè è íàêðàÿ äèðåêòíî ïîäñóøåí çà 5 ñåêóíäè. Ïîëèìåðèçàöèÿòà áå îñúùåñòâåíà çà 10 ñåêóíäè ñ ëàìïà ñ èíòåíçèòåò íàä 550 mW/cm2 . Çà âúçñòàíîâÿâàíåòî áÿõà èçïîëçâàíè

íàëíàòà àäïòàöèÿ (0): êëèíè÷íî íå ñå óñòàíîâÿâà ïðîöåï; ìàðãèíàëíèÿò èíòåãðèòåò íå å èäåàëåí, íî ìîæå äà áúäå êîðèãèðàí ÷ðåç èäåàëíî ïîëèðàíå, èëè íÿêîëêî ìàëêè ìàðãèíàëíè ôðàêòóðè, êîèòî íÿìà äà èìàò äúëãîñðî÷íè ïîñëåäñòâèÿ, è (1): ëîêàëèçèðàí èëè ãåíåðàëåí ïðîöåï, âîäåù äî ðàçêðèâàíå íà äåíòèíà èëè îñíîâàòà. (íåîáõîäèìà å êîðåêöèÿ). Äðóãèòå âçåòè ïîä âíèìàíèå ôàêòîðè ñà ðåòåíöèÿ íà âúçñòàíîâÿâàíåòî, ïîñò-îïåðàòèâíà ÷óâñòâèòåëíîñò, ìàðãèíàëíî îöâåòÿâàíå íà åìàéëà, ìàðãèíàëíî îöâåòÿâàíå íà öèìåíòà è îöâåòÿâàíå íà îáòóðàöèÿòà.

Êðèòåðèè è ïðîöåäóðà íà îöåíÿâàíå Îáòóðàöèèòå áÿõà îöåíåíè ñëåä èçðàáîòâàíåòî èì: íà 6-òèÿ, 12-òèÿ è 24-òèÿ ìåñåö. Ïîä âíèìàíèå áÿõà âçåòè ìàðãè-

Åôåêòèâíîñò íà íîâ åäíî-ñòúïêîâ ñàìî-åöâàù àäõåçèâ...

Áðîé îáåêòè

Ñðåäíà âúçðàñò Ïîë

Ñðåäåí áðîé çúáè

Âñè÷êè ïàðàìåòðè áÿõà çàïèñàíè ïîä ôîðìàòà íà ïðîñòà ñèñòåìà çà îöåíÿâàíå, ïðåäñòàâåíà çà ïúðâè ïúò îò Õèêåë è ñúòð. (2007). Íà âñè÷êè çúáîëåêàðè áå ðàçäàäåíà ñòàíäàðòíà òåòðàäêà çà çàïèñâàíå íà äàííèòå.

11 Ì; 17 Æ 27.8+-2.9 Ðåçóëòàòè Õàðàêòåðèñòèêèòå íà îáåêòèòå â íà÷àëîòî íà èçñëåäâàíåòî ñà îáîáùåíè â Òàáëèöà 1. Âñåêè çúá, íà êîéòî òðÿáâàøå äà ñå íàïðàâè öåðâèêàëíà îáòóðàöèÿ, áå ðàçïðåäåëåí ïî ñëó÷àåí ïðèíöèï êúì åäèí îò äâàòà ïðîòîêîëà (ñúñ èëè áåç

Òàáëèöà 2 Âúçñòàíîâèòåëíèòå ïðîöåäóðè ïî òèïîâå çúáè

Ïðîöåäóðà ñ åöâàíå ñ ôîñôîðíà êèñåëèíà

Ïðîöåäóðà áåç åöâàíå ñ ôîñôîðíà êèñåëèíà

Èíöèçèâè

Êàíèíè

Ïðåìîëàðè

Ñòàòèñòè÷åñêè àíàëèç Ñòàòèñòè÷åñêèÿò àíàëèç ñðàâíè íà áàçà äâîéêè îöåíêèòå çà ìàðãèíàëíà àäàïòàöèÿ, ðåòåíöèÿ, ïîñò-îïåðàòèâíà ÷óâñòâèòåëíîñò è îöâåòÿâàíå ìåæäó äâå ïðîöåäóðè, êàòî áå èçïîëçâàí òåñòà Chi-2 McNemar ïðè çíà÷èìîñò îò 5%. Ñòàòèñòè÷åñêàòà îáðàáîòêà ñå èçâúðøâà ñúñ ñîôòóåðà Stata (version 9.1).

53.2+-13.7

Òàáëèöà 1 Õàðàêòåðèñòèêà íà îáåêòèòå â íà÷àëîòî íà èçñëåäâàíåòî

Dental Review 3 / 2008

ïðåäâàðèòåëíî åöâàíå ñ ôîñôîðíà êèñåëèíà). Íà òàáëèöà 2 å ïîêàçàíî ðàçïðåäåëåíèåòî ïî òèï çúá. Ïðîöåíòúò íà îñúùåñòâåíèòå êîíòðîëíè ïðåãëåäè çà âòîðîòî ïîñåùåíèå (íà 6-òèÿ ìåñåö) áå 86% (24 îò 28 îáåêòà), ñúñ ñðåäíî çàêúñíåíèå îò 197.4+-23 äíè. Íà òàáëèöà 3 ñà ïîêàçàíè êëèíè÷íèòå ðåçóëòàòè íà ðàçëè÷íèòå ïàðàìåòðè, îöåíÿâàíè íà 2-òî ïîñåùåíèå (â ïðîöåíòè). Åäíà îò îáòóðàöèèòå îò

ãðóïàòà áåç åöâàíå ñ ôîñôîðíà êèñåëèíà áå ïàäíàëà. Â òàçè ãðóïà ìèíèìàëíèòå ìàðãèíàëíè äåôåêòè áÿõà ñúñ ñúùåñòâåíî ïî-âèñîê ïðîöåíò.

Äèñêóñèÿ In vivo, óìåíèÿòà è îïèòúò íà êëèíèöèñòà ñà ïðè÷èíà çà ðàçëè÷èÿ â ðåçóëòàòèòå. Ïðè òîâà êëèíè÷íî èçïèòàíèå, îïåðàòèâíèòå ïðîöåäóðè áÿõà èçâúðøåíè îò 5 ñïåöèàëíî èíñòðóêòèðàíè îïèòíè

иновации Ïðîöåäóðà ñ åöâàíå ñ ôîñôîðíà êèñåëèíà n=24

Ïðîöåäóðà áåç åöâàíå ñ ôîñôîðíà êèñåëèíà n=24

Ð-ñòîéíîñò

Ïðîöåíò íà ðåòåíöèÿ

100

Äîáðà ìàðãèíàëíà àäàïòàöèÿ

100

Ëèïñà íà ïîñò-îïåðàòèâíà ÷óâñòâèòåëíîñò

100

Ëèïñà íà ìàðãèíàëíî îöâåòÿâàíå (åìàéë)

100

Ëèïñà íà ìàðãèíàëíî îöâåòÿâàíå (öèìåíò)

100

Ëèïñà íà îöâåòÿâàíå íà îáòóðàöèÿòà

100

0.004

Ëèïñà íà ìàëêè ìàðãèíàëíè äåôåêòè

çúáîëåêàðè â ëè÷íèòå èì êàáèíåòè. Èçîëèðàíåòî íà çúáà ñå ïîñòèãíà ñ ïàìó÷íè ðîëêè è àñïèðàöèÿ, ñ ïîìîùòà íà äåíòàëåí àñèñòåíò. Íå áå ïðèëîæåíà èçîëàöèÿ ñ êîôåð äàì, òúé êàòî òîé ðÿäêî ñå èçïîëçâà îò îáùîïðàêòèêóâàùè çúáîëåêàðè. Íà 6-ìåñå÷íèÿ êîíòðîëåí ïðåãëåä, áÿõà ïðåãëåäàíè 86% îò ïàöèåíòèòå. Ïðè÷èíàòà äðóãèòå ïàöèåíòè äà íå ñå ÿâÿò íå ñå äúëæåøå íà îòðèöàòåëíî îòíîøåíèå êúì èçâúðøåíèòå îáòóðàöèè. Ñòîéíîñòòà 86% îòðàçÿâà ôàêòà, ÷å èçñëåäâàíåòî âêëþ÷âàøå 5 çúáîëåêàðÿ â ëè÷íèòå èì êàáèíåòè. Ïî îòíîøåíèå íà îöåíÿâàíèòå ïàðàìåòðè, áÿõà ïîëó÷åíè ìíîãî äîáðè ðåçóëòàòè. Íÿìàøå ñúùåñòâåíà ðàçëèêà ìåæäó äâåòå òåñòâàíè ãðóïè. Åäèíñòâåíèÿò ïàðàìåòúð, çà êîéòî èìàøå ñúùåñòâåíà ðàçëèêà ìåæäó äâåòå ãðóïè å ïîãîëåìèÿò ïðîöåíò ìàëêè ìàðãèíàëíè äåôåêòè â ñëó÷àèòå íà ñàìîñòîÿòåëíîòî ïðèëàãàíå íà ñàìî-åöâàùèÿ Bond Force

(ð=0.004). Âúïðåêè òîâà, òåçè äåôåêòè áÿõà ìàëêè è íÿìàõà êëèíè÷íî çíà÷åíèå. Òåçè ðåçóëòàòè ïîòâúðæäàâàò íÿêîëêî èçñëåäâàíèÿ (Van meerbeek è ñúòð., Van Dijken è ñúòð., 2008). Ñàìî åäíà îáòóðàöèÿ (îò ãðóïàòà áåç ôîñôîðíà êèñåëèíà) ïàäíà ïðåç òîçè 6-ìåñå÷åí ïåðèîä, êîåòî äîâåäå äî îòëè÷åí ïðîöåíò íà ðåòåíöèÿ - 100% â åêñïåðèìåíòàëíàòà ãðóïà ñ åöâàíå è 96% ðåòåíöèÿ â åêñïåðèìåíòàëíàòà ãðóïà áåç åöâàíå. Îáèêíîâåíî ïðè êëàñ V êàâèòåòè ñå ðåãèñòðèðà ìíîãî ïî-íåáëàãîïðèÿòíà êëèíè÷íà åôåêòèâíîñò (Van Dijken, Dent Mater, 2008).

Çàêëþ÷åíèå Â äâåòå èçñëåäâàíè ãðóïè, îöåíÿâàíèÿò ñàìî-åöâàù åäíî-áóòèëêîâ àäõåçèâ (Bond Force-Tokuyama) ïîêàçà îòëè÷íî êëèíè÷íî ïîâåäåíèå ïðè êëàñ V îáòóðàöèè, áåç ìåõàíè÷íà ðåòåíöèÿ. Êîãàòî ìàòåðèàëúò ñå ïðèëàãà ïðàâèëíî, îáòóðàöèèòå â ãîëÿì

Òàáëèöà 3 Êëèíè÷íè ðåçóëòàòè íà âòîðîòî ïîñåùåíèå

ïðîöåíò ñå çàäúðæàò ïðåç ïúðâèòå 6 ìåñåöà íà êëèíè÷íà óïîòðåáà. Ùå å èíòåðåñíî äà ñå ïðîñëåäÿò îáòóðàöèèòå çà ïî-äúëúã ïåðèîä îò âðåìå , çà äà ñå ïîòâúðäè òàçè òåíäåíöèÿ.

Áèáëèîãðàôèÿ - Hickel et al. Clin Oral Invest (2007) 11 : 5-33. - Van Meerbeek et al., Dent Mater (2005) 21: 375-383. - Van Dijken et Pallesen., Dent Mater (2008) 24 : 915-922.

Õèãèåíà.â äåíòàëíàòà ïðàêòèêà Òåñò íà åôåêòèâíîñòòà íà ñòåðèëèçàòîð Euronda Sterilizer E9 Äîêëàä îò ïîòðåáèòåë Àâòîð: ä-ð Ìàðêóñ Ò. Ôèðëà

Îñèãóðÿâàíå íà êà÷åñòâåíà ñòåðèëèçàöèÿ íà èíñòðóìåíòèòå â äåíòàëíàòà è ìåäèöèíñêàòà ïðàêòèêà Ñïîðåä ðå÷íèêà, ñòåðèëèçàöèÿòà å ïðåäîõðàíèòåëåí ïðîöåñ íà óíèùîæàâàíå è åëèìèíèðàíå íà âñè÷êè æèâè ìèêðîîðãàíèçìè âúðõó èíñòðóìåíòè çà ìíîãîêðàòíà óïîòðåáà, èçïîëçâàíè ïðè äåíòàëíè è ìåäèöèíñêè ïðîöåäóðè. Ïîñëåäíèòå ïîïðàâêè â åâðî-íîðìàòèâèòå EN 886 è prEN 285 îïèñâàò ñòåðèëíèòå óñëîâèÿ êàòî ðåçóëòàò îò óíèùîæàâàíåòî è ñúîòâåòíî äåçàêòèâèðàíåòî íà òîëêîâà ìíîãî ðåïðîäóêòèâíè ìèêðîîðãàíèçìè, ÷å âåðîÿòíîñòòà òå äà îöåëåÿò å ðàâíà èëè ïîìàëêà îò åäíî íà ìèëèîí. Òàçè íîâà äåôèíèöèÿ å ïîäêðåïåíà îò ïîñëåäíèòå îòêðèòèÿ â êèíåòèêàòà íà óáèâàíå íà ìèêðîîðãàíèçìèòå, êîÿòî äîêàçâà , ÷å íå âñè÷êè ìèêðîîðãàíèçìè óìèðàò åäíîâðåìåííî, à áðîÿò èì íàìàëÿâà íàïîëîâèíà çà îïðåäåëåí ïåðèîä îò âðåìå. Ìàòåìàòè÷åñêè ïîãëåäíàòî ñòàâà âúïðîñ çà åêñïîíåíöèàëíà ôóíêöèÿ, ïðèáëèæàâàùà íóëåâàòà ëèíèÿ êàòî àñèìïòîòà - äîáëèæàâà ñå äî íåÿ, áåç äà ÿ äîñòèãà (Thieves 2003). Òîâà îçíà÷àâà, ÷å îñèãóðÿâàíåòî íà êà÷åñòâåíà ñòåðèëèçàöèÿ è êà÷åñòâåí ôèíàëåí ðåçóëòàò èìàò ãîëÿìî çíà÷åíèå ïðè ñòåðèëèçàöèÿòà íà ìåäèöèíñêèòå è äåíòàëíèòå èíñòðóìåíòè çà ìíîãîêðàòíà 50

Dental Review 3 / 2008

óïîòðåáà, è òî íå ñàìî çàðàäè âëÿçëàòà â ñèëà ïðåç ÿíóàðè 2004 ã. Êíèãà V íà íåìñêèÿ ñîöèàëåí çàêîí è ïðîèçòè÷àùèòå îò íåãî èíñïåêöèè â íÿêîè àäìèíèñòðàòèâíè ðàéîíè. Ñèãóðåí ñòåðèëèçàöèîíåí ïðîöåñ Ïðåäïî÷èòàíèòå ìåòîäè íà ñòåðèëèçàöèÿ â äåíòàëíàòà è ìåäèöèíñêàòà ïðàêòèêà ñà ñòåðèëèçàöèÿòà ñúñ ñóõà òîïëèíà è ñ íàñèòåíà ïàðà ïîä íàëÿãàíå (Bosmann 2004), êàòî ïîñëåäíàòà å íàé-÷åñòî èçïîëçâàíàòà â êàáèíåòèòå. Òîâà èìà ïðîñòî îáÿñíåíèå: ñòåðèëèçàöèÿòà ñ ïàðà å íàé-íàäåæäíèÿò ìåòîä, êàòî ñúùåâðåìåííî å è íàé-ëåñíî ïðèëîæèìèÿ îò ãëåäíà òî÷êà íà çäðàâåòî è áåçîïàñíîñòòà â ñðàâíåíèå ñ äðóãè ìåòîäè, êàòî õèìè÷åñêàòà ñòåðèëèçàöèÿ ñ òîêñè÷íèÿ ãàç åòèëåíîâ äèîêñèä. Èçèñêâàíèÿòà êúì òåçè ìàëêè ñòåðèëèçàòîðè ñ ïàðà, èçâåñòíè îùå êàòî àâòîêëàâè, ñà îïèñàíè â DIN EN 13060:2004 (Bohnsack 2004). Çàäúëæèòåëíî å çàïîçíàâàíåòî ñ òåçè ñòàíäàðòè è ñ òåõíèòå ïîñëåäñòâèÿ âúðõó äåíòàëíàòà è ìåäèöèíñêàòà ïðàêòèêà â êîíòåêñòà íà êîíòðîëà íà êà÷åñòâîòî è ñâúðçàíàòà ñ íåãî îòãîâîðíîñò çà ãàðàíòèðàíå íà êà÷åñòâîòî, íàëîæåíà îò çàêîíà. Àâòîêëàâúò Euronda E9-B å îòëè÷åí ïðèìåð çà åôåêòèâåí ñòåðèëèçàöèîíåí ïðîöåñ Ñòåðèëèçàöèîííèÿò ïðîöåñ å êðèòè÷íà ÷àñò îò âåðèãàòà íà ïî÷èñòâàíå è õèãèåíà, êîÿòî òðÿáâà äà ñå èçâúðøâà íåïðåêúñíàòî â äåíòàëíèòå è ìåäèöèíñêèòå ïðàêòèêè. Îáèêíîâåíî ïðîöåñèòå íà äåçèíôåêöèÿ, ïîääðúæêà è ïî÷èñòâàíå, îïàêîâàíå (àêî å íåîáõîäèìî), ñîðòèðàíå â àâòîêëàâà è åâåíòóàëíîòî ñúõðàíåíèå íà ìåäèöèíñêèòå èíñòðóìåíòè äî òÿõíàòà óïîòðåáà ñå íàáëþäàâàò îò ñîáñòâåíèêà íà ïðàêòèêàòà è íåãîâèÿ åêèï. Èçñëåäâàíå ñëåä ïðàêòèêèòå ïîêàçâà, ÷å ïðîöåäóðàòà íà ñòåðèëèçèðàíå íà ìåäèöèíñêè èíñòðóìåíòè çà ìíîãîêðàòíà óïîòðåáà äî ãîëÿìà ñòåïåí å îñòàâåíà áåç êîíòðîë. Òóê ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñòåðèëèçàöèîííèÿò ïðîöåñ ñå ïðîñëåäÿâà ñàìî ïî ïðîìÿíàòà â öâåòà íà èíäèêàòîðà âúðõó ñòåðèëèçàöèîííèòå îïàêîâêè èëè ÷ðåç îò÷èòàíå íà ñòîéíîñòèòå íà ìåõàíè÷íèÿ òåìïåðàòóðåí ñåíçîð è ñåíçîðà çà íàëÿãàíå (êàòî ñå ïðèåìà, ÷å òå ñà òî÷íè), êîèòî ÷åñòî

âîäÿò äî ôàëøèâ ïîçèòèâåí ðåçóëòàò. Èçïîëçâàíåòî íà áèî-èíäèêàòîðè (ïîñòàâåíè íà ñëó÷àåí ïðèíöèï â àïàðàòà) çà ïðîñëåäÿâàíå íà ïðàâèëíîòî ôóíêöèîíèðàíå íà àâòîêëàâà, ñúùî ìîæå äà å ïîäâåæäàùî. Íåòî÷íîñòòà ñå óâåëè÷àâà ñ âúçðàñòòà íà ñòåðèëèçàòîðà. Ñïîìåíàòîòî ïî-ãîðå ïðîó÷âàíå ïîêàçà, ÷å ñòåðèëèçàòîðèòå ñà àïàðàòèòå, êîèòî íàé-ðÿäêî ñå ïîäìåíÿò ñ íîâè. Â íÿêîè êàáèíåòè ùå îòêðèåòå àâòîêëàâè íà íàä 30 ãîäèíè. Ðàçáèðà, ñå òîâà ãîâîðè çà òðàéíîñòòà íà ñòàðèòå ïîêîëåíèÿ ïàðíè ñòåðèëèçàòîðè, íî òîâà íå ãàðàíòèðà êà÷åñòâîòî íà ñòåðèëèçàöèîíííèÿ ïðîöåñ.

ñòåðèëèçàöèîííàòà êàìåðà; 7. Îòäåëíè ñúäîâå çà ïðÿñíàòà è çà èçïîëçâàíàòà âîäà, ëåñíè çà ïî÷èñòâàíå è èíñïåêöèÿ; 8. Íåæíî è äèðåêòíî ïîäñóøàâàíå íà ñòåðèëèçèðàíèòå åëåìåíòè. Äèðåêòíèÿò êîíòðîë íà ïðîöåñà ãàðàíòèðà åôåêòèâåí ñòåðèëèçàöèîíåí öèêúë (ïî æåëàíèå ñúîòâåòíî B 121, B 134 è B 134 PRION), òúé êàòî âñÿêà ïîâðåäà èëè îïåðàöèîííà ãðåøêà íà àïàðàòà ìîãàò äà áúäàò èäåíòèôèöèðàíè è èçáåãíàòè. Äîïúëíèòåëíî ñå ïðåäëàãàò êîìïîíåíòè íà àïàðàòà çà ñëåäíèòå öåëè:

Ñúâðåìåííè òåõíîëîãèè Íàé-íîâîòî ïîêîëåíèå àâòîêëàâè çà äåíòàëíàòà è ìåäèöèíñêàòà ïðàêòèêà èìàò ìíîæåñòâî õàðàêòåðèñòèêè, êîèòî äîïðèíàñÿò çà ïîñòèãàíåòî íà ñòàíäàðòèòå, èçèñêâàíè îò çàêîíà, è ïî-ñïåöèàëíî ãàðàíòèðàò ïðàâèëåí ñòåðèëèçàöèîíåí ïðîöåñ, îòãîâàðÿù íà íîðìèòå. Òå ñà ñëåäíèòå: Ñïåöèàëíè, ìîäóëíî èíòåãðèðàíè êîìïîíåíòè íà àïàðàòà, êîèòî îñèãóðÿâàò àáñîëþòíî íàäåæäåí ñòåðèëèçàöèîíåí ïðîöåñ ÷ðåç àâòîíîìíî ôóíêöèîíèðàíå ïî âðåìå íà ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ. Òå âêëþ÷âàò: 1.Ñòåðèëèçàöèîííà êàìåðà îò íåðúæäàåìà ñòîìàíà, òåñòâàíà ñàìîñòîÿòåëíî ñúãëàñíî ñïåöèôèêàöèèòå çà êà÷åñòâî PED; 2. Çàòâàðÿù ìåõàíèçúì, ïðåäïàçâàù îò ãðåøêè ïðè ðàáîòà ÷ðåç êîîðäèíèðàíà îò ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ ñèñòåìà çà îòâàðÿíå; 3.Ìîùíà âàêóóì-ïîìïà çà ôðàêöèîíèðàíèÿ ïðåäâàðèòåëåí âàêóóì, ñúñ ñåïàðàòîð, êîéòî îòäåëÿ âúçäóõà îò âîäàòà ïî âðåìå íà ôàçàòà íà èçïðàçâàíå çà îïòèìèçèðàíå åôåêòèâíîñòòà íà âàêóóìíàòà ïîìïà è çà óäúëæàâàíå æèâîòà íà àïàðàòà; 4. Âîäíà ñèñòåìà çà äåãàçèðàíå (W.O.S.), êîÿòî ïðå÷èñòâà âîäàòà îò íåêîíäåíçèðàíè ãàçîâå ïðåäè äîñòèãàíåòî é äî ïàðîâèÿ ãåíåðàòîð, òúé êàòî êîëêîòî ïî-ìàëêî ñà íåêîíäåíçèðàíèòå ãàçîâå âúâ âîäàòà (êàòî âúãëåðîäåí äèîêñèä), òîëêîâà ïî-äîáðî å êà÷åñòâîòî íà ïàðàòà; 5. Èíòåãðèðàí ïàðåí ãåíåðàòîð ñ ïîäõîäÿù ïàðåí èìïóëñ è ïðàâèëíî ñèíõðîíèçèðàíå ìåæäó ïðîäóêöèÿòà íà ïàðà è ñòåðèëèçàöèîííàòà ïðîöåäóðà; 6.Òåìïåðàòóðíî êîíòðîëèðàíà îõëàæäàùà ñèñòåìà, êîÿòî îïòèìèçèðà âçàèìîäåéñòâèåòî ìåæäó ïàðàòà è âàêóóìà â

1. Äèñïëåé çà âèçóàëåí êîíòðîë íà âñÿêî ðàáîòíî ïðîñòðàíñòâî âúðõó îñíîâíîòî ìåíþ è çà ãðàôè÷íî ïðåäñòàâÿíå íà âñè÷êè èçâúðøåíè îò ìàøèíàòà ñòåðèëèçàöèîííè ñòúïêè, êîèòî èçèñêâàò êîíòðîë. Âêëþ÷âà äèñïëåé â ðåàëíî âðåìå çà âñÿêà ïðîöåäóðà è èíäèêàòîð çà ïîääðúæêà; 2. Äèãèòàëåí êîíòðîëåð, êîéòî îöåíÿâà âñè÷êè ïàðàìåòðè, êðèòè÷íè çà ñòåðèëèçàöèîííèÿ ðåçóëòàò, êàòî âçåìà ïðåäâèä âñè÷êè ðàçëè÷íè âúçìîæíè ôóíêöèè è ãè ïîêàçâà íà äèñïëåÿ. Íàïðèìåð: Äàëè ïàðàòà, èçïîëçâàíà ïðåç âàêóóìíàòà ôàçà, å ïîä ïîäõîäÿùî íàëÿãàíå çà ïðàâèëíèÿ ïåðèîä îò âðåìå? Äàëè ïàðàòà, èçïîëçâàíà ïðåç ñòåðèëèçàöèîííàòà ôàçà å ïîä ïîäõîäÿùî íàëÿãàíå çà ïðàâèëíèÿ ïåðèîä îò âðåìå? Äàëè ïàðíèÿò èìïóëñ å òî÷åí è äàëè ïîñòèãíàòîòî íàëÿãàíå ñå äîñòèãà áåçïðîáëåìíî â ïîñî÷åíèÿ èíòåðâàë îò âðåìå? Äàëè èìà ñúîòâåòñòâèå ìåæäó ïàðàìåòðèòå íà âðåìåòî è òåìïåðàòóðàòà? Äàëè ìàêñèìàëíàòà òåìïåðàòóðà å ñ 3 ãðàäóñà ïî-âèñîêà îò äåéñòâèòåëíàòà òåìïåðàòóðà íà ñòåðèëèçàöèÿ? Äàëè íàëÿãàíåòî ïðåç ôàçàòà íà èçñóøàâàíå å äîñòàòú÷íî íèñêî è äàëè âðåìåòî çà ñóøåíå å äîñòàòú÷íî äúëãî? 3. Ïàìåò çà ñúõðàíÿâàíå íà äàííèòå îò èçâúðøåíèÿ ñòåðèëèçàöèîíåí ïðîöåñ, (âêëþ÷èòåëíî âúçìîæíîñò äà ñå ðàçïå÷àòàò íà âãðàäåíèÿ ïðèíòåð ïîñëåäíèòå 40 öèêúëà), êàòî òàêà ñå ñúõðàíÿâà ãîòîâ çà êîíñóëòèðàíå êîíòðîëåí äîêëàä íà âñè÷êè ïðîâåäåíè ñòåðèëèçàöèîííè ïðîöåñè; âúçìîæíîñò çà ñúõðàíÿâàíå íà 5000 öèêúëà íà ìîäóëà çà âúíøíà ïàìåò. Êàêòî âèæäàòå, íå âñè÷êè àâòîêëàâè ñà 51

Õèãèåíà â äåíòàëíàòà ïðàêòèêà åäíàêâè. Ñåãà å Âàø ðåä: Ìîæåòå ëè äà áúäåòå ñèãóðíè, ÷å àâòîêëàâèòå îò ñòàðî ïîêîëåíèå íàèñòèíà èçïúëíÿâàò âñè÷êè ïî-ãîðå ñïîìåíàòè èçèñêâàíèÿ çà ïåðôåêòåí ñòåðèëèçàöèîíåí ïðîöåñ è, àêî òîâà å òàêà, êàê ìîæå äà ñå îöåíè áåçïðîáëåìíîòî ôóíêöèîíèðàíå, ò.å. êà÷åñòâîòî íà ïðîöåñà, àêî ñå íàëàãà? Âúçíèêâà è äðóã âúïðîñ: Äîðè àêî ñòåðèëèçàöèîííèÿò ïðîöåñ ïðîòè÷à ïî ïðàâèëàòà, êàê ìîæå äà ñòå ñèãóðíè, ÷å âñåêè åëåìåíò, ïîäëîæåí íà ñòåðèëèçàöèÿ, íàèñòèíà å ñòåðèëåí? Îòãîâîðúò íà òîçè âúïðîñ âîäè äî ñëåäâàùàòà òî÷êà: Êîíòðîë íà êà÷åñòâîòî íà ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ. Ïåðôåêòåí, íàäåæäåí ñòåðèëèçàöèîíåí ðåçóëòàò ßñíî å, ÷å îòëè÷íèÿò ðåçóëòàò â óíèùîæàâàíåòî íà ìèêðîîðãàíèçìè âúâ, âúðõó è îêîëî îáåêòèòå ÷ðåç ïàðà, íå çàâèñè ñàìî îò ðàáîòàòà íà àïàðàòà (ïðàâèëíîòî ôóíêöèîíèðàíå è óïîòðåáà íà àâòîêëàâà). Íî åäíî íåùî å ñèãóðíî - çà äà ìîæå ñòåðèëèçàöèîííèÿò ïðîöåñ äà äîñòèãíå êà÷åñòâî íà ðåçóëòàòà, îòãîâàðÿùî íà âñè÷êè òåõíè÷åñêè è ïðàâíè ñòàíäàðòè, òðÿáâà äà ñå èçïîëçâà àâòîêëàâ êàòî Å9-Â, ïðîèçâåäåí îò èòàëèàíñêàòà ôèðìà Euronda. Âúïðåêè òîâà, èìà è äðóãè èçèñêâàíèÿ, êîèòî òðÿáâà äà ñå ñúîáðàçÿò è ñïàçÿò, çà äà ñå ãàðàíòèðà åôåêòèâíî óíèùîæàâàíå íà ìèêðîîðãàíèçìèòå ñ ïîìîùòà íà ÷èñòà, íàñèòåíà ïàðà ïîä íàëÿãàíå. Â òîçè ñìèñúë, òðÿáâà äà ñå îáúðíå âíèìàíèå íà ñëåäíîòî: 1. Îòñòðàíåòå îò èíñòðóìåíòèòå è äðóãèòå îáåêòè âñè÷êè çàìúðñÿâàíèÿ, êðúâ, ñîëè è îñòàòúöè îò äåçèíôåêòàíò èëè äðóãà ñóáñòàíöèÿ, êîèòî ìîãàò äà ñå îòðàçÿò íåãàòèâíî íà ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ. 2. Ñïàçâàéòå âñè÷êè èçèñêâàíèÿ ïî îòíîøåíèå ïðèëàãàíåòî, èçïîëçâàíåòî è ñúõðàíåíèåòî íà îïàêîâàíèòå åëåìåíòè, ïîäëåæàùè íà ñòåðèëèçàöèÿ. 3. Ïðè çàðåæäàíå íà ñòåðèëèçàöèîííàòà êàìåðà è çàïúëâàíå íà òàáëèòå ñå óâåðåòå, ÷å ïàðàòà áåçïðîáëåìíî ìîæå äà ïðîíèêíå â åëåìåíòèòå, òàêà ÷å íàïúëíî äà ñå ïðîÿâè åôåêòà íà ôðàêöèîíèðàíèÿ ïðåäâàðèòåëåí âàêóóì. Àêî ñå ñïàçè òîâà, àïàðàòè êàòî E-9B ïîñòèãàò ÷åòâîðåí âàêóóì. 4. Èçáÿãâàéòå ñòðóïâàíåòî íà ñòåðèëíè åëåìåíòè åäèí âúðõó äðóã âúðõó òàáëèòå.

Dental Review 3 / 2008

Êîíòðîë è äîêóìåíòèðàíå íà ñòåðèëèçàöèÿòà ñ àêöåíò âúðõó êîíòðîëà íà ôóíêöèîíèðàíå íà àâòîêëàâà Åäèíñòâåíîòî íåùî, êîåòî òðÿáâà äà íàïðàâÿò ñîáñòâåíèöèòå íà ìàëêè àâòîêëàâè îò íàé-íîâî ïîêîëåíèå êàòî îïèñàíèÿ òóê E-9B, êîéòî èìà äèðåêòåí êîíòðîë è äîêóìåíòèðàíå íà ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ ñúãëàñíî DIN EN 13060:2004, å äà ïîåìàò îòãîâîðíîñò çà ïðàâèëíîòî ôóíêöèîíèðàíå íà àïàðàòà. Êàçàíî íàêðàòêî, òîâà å åäèíñòâåíèÿò êîíòðîë, êîéòî íå ñå èçâúðøâà àâòîìàòè÷íî îò òåçè ñúâðåìåííè ìàøèíè. Ñëåäíèòå òî÷êè ñà âàæíè çà ïîòâúðæäàâàíå ïðàâèëíîòî ôóíêöèîíèðàíå íà ñòåðèëèçàòîðà: 1. Ïðîâåðêàòà íà àïàðàòà ñå èçâúðøâà â îïðåäåëåí áðîé ñëó÷àè: Ïðè ïúðâîíà÷àëíî ïóñêàíå; Íà âñåêè 400 öèêúëà ; Íà âñåêè 6 ìåñåöà; Ñëåä ïîïðàâêà íà àïàðàòà, êîÿòî ìîæå äà ñå îòðàçè íà ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ; Ïðè îñîáåíè ñëó÷àè (íàïð. ñòåðèëèçèðàíå íà ñëîæíè ìåäèöèíñêè èíñòðóìåíòè, íåîáõîäèìîñò îò ïîñòàâÿíå íà èíñòðóìåíòèòå ïî îïðåäåëåí íà÷èí â êàìåðàòà). 2. Ïðîâåðêàòà íà àïàðàòà ÷ðåç ïîäõîäÿùè ìåòîäè å àáñîëþòíî íåîáõîäèìà, êàòî òðÿáâà òî÷íî äà ñå äåôèíèðà èçïîëçâàíèÿò ìåòîä íà òåñòâàíå è äà ñå îöåíè åôåêòèâíîñòòà ìó îò ãëåäíà òî÷êà íà ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ. Ïðåïîðú÷âà ñå ñîáñòâåíèöèòå íà àâòîêëàâè äà âçåìàò ïðåäâèä ñëåäíèòå êðèòè÷íè àñïåêòè: Àêî òåñòîâåòå çà ïðîâåðêà ñå èçâúðøâàò ñ áèî-èíäèêàòîðè, êîèòî ñà îáåêò ñúîòâåòíî íà DIN 58946-3/4/8 è prEN 866-1/3/7, òî áðîÿò íà èçïîëçâàíèòå òåñò-ïðîáè çàâèñè îò ðàçìåðà íà êàìåðàòà â êóáè÷íè ìåòðè. Âêëþ÷âàíåòî íà áèî-èíäèêàòîðè â ïîäëåæàùèòå íà ñòåðèëèçàöèÿ îáåêòè å ïðîáëåìàòè÷íî, òúé êàòî å ìíîãî òðóäíî, äîðè íåâúçìîæíî äà ñå âúâåäàò ìèêðîîðãàíèçìè èëè ëåíòè÷êè ñ òåõíè ñïîðè â ìàëêè è êóõè îáåêòè èëè èíñòðóìåíòè. Â ìîìåíòà ïðåäïî÷èòàíèòå ìåòîäè çà äîêàçâàíå íà óñïåøíèÿ ñòåðèëèçàöèîíåí ïðîöåñ ñà òåñòîâåòå íà Bowie Dick è Helix.

3.Ïðîñòèòå õèìè÷åñêè èíäèêàòîðè, êîèòî ïðîìåíÿò öâåòà ñè ïðè ñòåðèëèçàöèÿ, ïðîñòî ïîçâîëÿâàò ðàçãðàíè÷àâàíå íà èíñòðóìåíòèòå ïðåäè è ñëåä ñòåðèëèçàöèÿ è íå ïðåäñòàâëÿâàò ìåòîä çà êîíòðîë íà êà÷åñòâîòî. Êëèíè÷íè èçñëåäâàíèÿ äîêàçàõà, ÷å òåñòîâåòå çà ïðîâåðêà íà ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ äî ãîëÿìà ñòåïåí çàâèñÿò îò èçïîëçâàíèÿ ìåòîä è îò íà÷èíà íà ïðîâåæäàíå íà òåñòà (Bruijn and Drongelen 2004). Íàïðèìåð, áå óñòàíîâåíî, ÷å â õîëàíäñêè áîëíèöè ïðîâåðêàòà íà ñòåðèëèçàòîðèòå ñ òåñòà íà Áàóè Äèê äàâà 100%-îâ ïîëîæèòåëåí ðåçóëòàò, äîêàòî ïðè èçïîëçâàíåòî íà ìåòîäà íà Õåëèêñ ñàìî 59% îò òåñòâàíèòå àâòîêëàâè ïðåìèíàâàò òîçè "òåñò íà òåñòîâåòå". Ïðèëîæåíèåòî íà ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ îïðåäåëÿ êà÷åñòâîòî íà ðåçóëòàòà îò ñòåðèëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ. Òúé êàòî èìà ãîëÿìà ðàçëèêà â åôåêòèâíîñòòà íà èçïîëçâàíèòå â äåíòàëíàòà è ìåäèöèíñêàòà ïðàêòèêà ñòåðèëèçàöèîííè ïðîöåñè ñ íàñèòåíà ïàðà ïîä íàëÿãàíå, ñëåäíàòà êëàñèôèêàöèÿ ñïîðåä DIN EN 13060 òðÿáâà äà ñå èçïîëçâà çà îðèåíòèð: 1.Òèï N: ïîäõîäÿù ñàìî çà ñòåðèëèçèðàíå íà íåîïàêîâàíè, ìîíîëèòíè èíñòðóìåíòè.

èçïîëçâàíå íà íàñèòåíà ïàðà ïîä íàëÿãàíå). Ìíîãî ãîëÿìî ïðàêòè÷åñêî è êëèíè÷íî çíà÷åíèå èìà ñïîñîáíîñòòà íà àâòîêëàâà äà èçâúðøâà òèï Â ñòåðèëèçàöèîíåí öèêúë è òàêà äà óíèùîæàâà ïðèîíèòå - âèñîêî àêòèâíè áåëòú÷íè èíôåêöèîçíè àãåíòè (íàïð. àãåíòèòå íà áîëåñòòà íà Creutzfeldt-Jakob), êîåòî ñå äîêàçâà ñ õåëèêñ-òåñòà. Çàêëþ÷åíèå

Îöåíêàòà íà êà÷åñòâîòî íà ñòåðèëèçàöèÿ íà äåíòàëíèòå è ìåäèöèíñêèòå èíñòðóìåíòè çàâèñè îò ìíîãî ôàêòîðè. Êà÷åñòâîòî íà ïðîöåñà è ðåçóëòàòúò äèðåêòíî ñå ïîâëèÿâàò îò òîâà êàê ñå ðàáîòè ñ èíñòðóìåíòèòå è ñúñ ñàìèÿ ñòåðèëèçàòîð. Ñïîðåä ñúâðåìåííèòå òåõíè÷åñêè ðàçáèðàíèÿ, òðÿáâà äà ñå óâåðèòå, ÷å èçïîëçâàíèÿò îò Âàñ àâòîêëàâ èìà ïðîöåñ çà ñàìîäîêóìåíòèðàíå è èçâúðøâà òèï Â ñòåðèëèçàöèîííè öèêëè. Â ïðîòèâåí ñëó÷àé íÿìà äà ìîæå äà îòãîâîðèòå íà íîâèòå çàêîíîâè ðàçïîðåäáè çà ãàðàíòèðàíå êà÷åñòâîòî íà äåíòàëíîòî è ìåäèöèíñêîòî ëå÷åíèå.

2.Òèï S: ïðåäíàçíà÷åí çà ñòåðèëèçèðàíå íà ïðåöèçèðàíè îò ïðîèçâîäèòåëÿ åëåìåíòè, âêëþ÷èòåëíî ìîíîëèòíè íåîïàêîâàíè èíñòðóìåíòè è ïîíå åäèí îò ñëåäíèòå âèäîâå: ïîðüîçíè ïðîäóêòè, ïîðüîçíè ìàëêè ÷àñòè, êóõè åëåìåíòè. Òèï À êóõè ïðîäóêòè, Òèï Â åäèíè÷íè îïàêîâàíè ïðîäóêòè è ìíîãîñëîéíè îïàêîâàíè ïðîäóêòè. 3. Òèï Â: ïîäõîäÿù çà ñòåðèëèçèðàíå íà âñè÷êè îïàêîâàíè è íåîïàêîâàíè ìîíîëèòíè ïðîäóêòè, êóõè ïðîäóêòè Òèï À è ïîðüîçíè ïðîäóêòè ñïîðåä ïðåäïèñàíèÿòà îò DIN EN 13060. Àêî òàçè êëàñèôèêàöèÿ ñå ðàçãëåäà îò ïðàêòè÷åñêà ãëåäíà òî÷êà, òî áúðçî ñòàâà ÿñíî, ÷å íàé-åôåêòèâåí å ñòåðèëèçàöèîííèÿò öèêúë íà òèï Â àâòîêëàâè. Íàøèÿò ïðèìåð - ïàðíèÿò ñòåðèëèçàòîð Å9-Â, ðàçðàáîòåí îò Euronda, ñúîòâåòñòâà íà òèï Â êëàñèôèêàöèÿòà ïðè âñè÷êè ñâîè ñòåðèëèçàöèîííè ïðîãðàìè. Èçïîëçâàíåòî íà òèï Â àâòîêëàâè å çàäúëæèòåëíî, çà äà ñòå ñèãóðíè â åæåäíåâíàòà ñòåðèëèçàöèÿ è ñúùåâðåìåííî äà ãàðàíòèðàòå âèñîêîêà÷åñòâåí ðåçóëòàò íà öÿëîñòíèÿ ñòåðèëèçàöèîíåí ïðîöåñ (ïðè

Èçèñêâàíèÿòà è óñëîâèÿòà çà ïóáëèêóâàíå íà ìàòåðèàëè â òîçè ðàçäåë ñà íà ðàçïîëîæåíèå â ðåäàêöèÿòà 54

Dental Review 3 / 2008

Ïðîòåêòèâíè âúçìîæíîñòè íà ìëå÷íèòå ïðîäóêòè ñïðÿìî ðàçâèòèåòî íà êàðèîçåí ïðîöåñ Ì. Ïåíåâà Äîöåíò â Êàòåäðà Äåòñêà äåíòàëíà ìåäèöèíà Ôàêóëòåò ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà, Ñîôèÿ

úâðåìåííîòî ðàçáèðàíå çà ðàçâèòèåòî íà êàðèîçíèÿ ïðîöåñ å ñâúðçàíî ñ äåéñòâèåòî íà ìíîãî ôàêòîðè, ðàçïîëîæåíè íà ðàçëè÷íè íèâà íèâî íà çúáíà ïîâúðõíîñò, íèâî íà èíäèâèä è íèâî íà ãðóïà èëè îáùåñòâî. Ðàçëè÷íè êîìáèíàöèè îò ôàêòîðè ïðè÷íÿâàò ðàçâèòèåòî ìó ïðè ðàçëè÷íèòå îáùåñòâà, ãðóïè, èíäèâèäè è äîðè çúáíè ïîâúðõíîñòè. Çàäúëæèòåëíàòà êîìáèíàöèÿ îò ôàêòîðè, äåéñòâàùà âúðõó åìàéëîâàòà ïîâúðõíîñò å ìîäèôèöèðàíîòî îò ìèêðîîðãàíèçìèòå è ñëþíêàòà âúçäåéñòâèå íà âúãëåõèäðàòèòå, ðåàëèçèðàíî â ïëàêîâèÿ áèîôèëì (11, 12). Ïîðàäè ðàçíîîáðàçèåòî íà äåéñòâàùèòå ôàêòîðè è âúâ âðúçêà ñ îñúçíàâàíåòî íà êàðèåñà êàòî ïðîöåñ, êîéòî ìîæå äà ïðîãðåñèðà, äà áúäå ñòàöèîíèðàí èëè äîðè ðåãðåñèðàí, äíåñ âå÷å íå ñå ãîâîðè çà îêîí÷àòåëíàòà ìó ïðåâåíöèÿ, à çà óïðàâëåíèå, èçðàçÿâàùî ñå â íåïðåêúñíàòî ìîäåëèðàíå íà ðèñêîâèòå è ïðîòåêòèâíè ôàêòîðè (6, 7, 8). Äúëãî âðåìå êàðèåñîãåííîòî âúçäåéñòâèå íà âúãëåõèäðàòèòå ñå ïðîó÷âàøå êàòî åäèí îò îñíîâíèòå ìîìåíòè çà ðàçâèòèåòî íà êàðèîçíèÿ ïðîöåñ (6, 23). Ñúâðåìåííîòî ñõâàùàíå, ÷å êàðèîçíèÿò ïðîöåñ ìîæå äà ñå óïðàâëÿâà íå ñàìî ÷ðåç íàìàëÿâàíå íà ðèñêîâîòî äåéñòâèå íà âúãëåõèäðàòèòå, íî è ÷ðåç ñòèìóëèðàíå íà ïðîòåêòèâíèòå êà÷åñòâà íà íÿêîè õðàíè, íàñî÷è ñúâðåìåííèòå ïðîó÷âàíèÿ â òàçè ïîñîêà. Çàãîâîðè ñå çà ïðîòåêòèâíîòî äåéñòâèå íà ìëÿêîòî è ìëå÷íèòå ïðîäóêòè (1, 2, 5).

Ïðîòåêòèâíèòå ìåõàíèçìè íà ìëÿêîòî ñå îòäàâàò íà áóôåðèðàíåòî, ñëþí÷åíàòà ñòèìóëàöèÿ, ðåäóêöèÿòà íà áàêòåðèàëíàòà àäõåçèÿ, ðåäóöèðàíå íà åìàéëîâàòà äåìèíåðàëèçàöèÿ è ïîäïîìàãàíå íà ðåìèíåðàëèçàöèÿòà (3, 4, 9, 13). Ãëàâíèÿò ìîíîçàõàðèä â ìëÿêîòî å ëàêòîçàòà, çà êîéòî èìà äîêàçàòåëñòâà, ÷å å îòíîñèòåëíî íàé-ñëàáî êàðèåñîãåíåí. Òÿ íå ïîíèæàâà çíà÷èòåëíî ïëàêîâîòî ðÍ. Îñíîâíî ïðîòåêòèâíî äåéñòâèå íà ìëÿêîòî ñå ðåàëèçèðà îò ïðîòåèííèòå áóôåðè, êàëöèåâèòå è ôîñôàòíè éîíè. Ñåãà ñå çíàå äåéñòâèåòî íà êàçåèíôîñôîïåïòèäèòå (ÑÐÐ), ïîëó÷åíè îò åíçèìíîòî ðàçãðàæäàíå íà ìëå÷íèÿ êàçåèí. Âñÿêà ìîëåêóëà ÑÐÐ ìîæå äà ñâúðæå êúì ïîâúðõíîñòòòà ñè äî 25 êàëöèeâè, 15 ôîñôàòíè è 5 ôëóîðèäíè éîíè. Ñâúðçàíèÿò ñ ÑÑÐ àìîôðåí êàëöèåâ ôîñôàò (ÀÑÐ) îñòàâà â ïëàêàòà è ïðåäñòàâëÿâà ãîëÿì ðåçåðâîàð çà áàâíî îñâîáîæäàâàù ñå êàëöèé. Òîçè ôåíîìåí îãðàíè÷àâà ìèíåðàëíàòà çàãóáà ïî âðåìå íà êèñåëèííèòå êàðèåñîãåííè àòàêè è ïðåäñòàâëÿâà ïîòåíöèàëåí èçòî÷íèê íà êàëöèé çà ñëåäâàùèòå åïèçîäè íà ðåìèíåðàëèçàöèÿ. Ïîñòàâåí âúðõó åìàéëà ÑÐÐ-ÀÑÐ (áåë.ðåä.: îñíîâíà ñúñòàâêà íà Tooth Mousse è MI Paste Plus) îãðàíè÷àâà êàðèîçíèÿ ïðîöåñ, êàòî ñòèìóëèðà îáðàçóâàíåòî íà ãðîçäîâå è ÿäðà îò ÀÑÐ ïî åìàéëîâàòà ïîâúðõíîñò, êîèòî áúðçî ïðåöèïèòèðàò.

Ïðîòåêòèâíè âúçìîæíîñòè íà ìëå÷íèòå ïðîäóêòè

Äèàãðàìà 1: Äâèæåíèå íà ïëàêîâîòî PH ñëåä ïðèåì íà ïðÿñíî ìëÿêî

Â ïîñëåäíî âðåìå ñå çàãîâîðè è çà ïîíåçíà÷èòåëíèòå ìëå÷íè ïðîòåèíè. Òîâà ñà òàêà íàðå÷åíèòå ïðîòåaçî-ïåïòîííè ôðàêöèè 3 è 5. Òåçè ôðàêöèè ïðèòåæàâàò ñâîéñòâî íà ñèëíà àäõåçèÿ êúì åìàéëà, êîÿòî ñå îêàçâà, ÷å å äîñòàòú÷íà, çà äà ðåäóöèðà ðàçâèòèåòî íà äåìèíåðàëèçàöèÿòà â ïîäêèñåëåí ðàçòâîð. Ïðîòåàçî-ïåïòîíèòå íàìàëÿâàò è âúçìîæíîñòòà çà àäõåçèÿ íà S. sorbinus è S. Mutans êúì åìàéëà. Ðåçóëòàòúò å åêîëîãè÷íà ïðîìÿíà, êîÿòî çàåäíî ñ ïîêà÷âàíåòî íà ðåìèíåðàëèçàöèîííèÿ ïîòåíöèàë íà áèîôèëìà ìîæå äà îáÿñíè ïðîìÿíàòà â êàðèåñîãåííèÿ ïîòåíöèàë íà ïëàêîâèÿ áèîôèëì ñëåä ïðèåì íà ìëÿêî è ìëå÷íè ïðîäóêòè. Òàçè òåîðåòè÷íà ïîñòàíîâêà áåøå îñíîâàòà çà ïðîâåæäàíå íà òîâà èçñëåäâàíå, ÷èÿòî öåë å îïðåäåëÿíå íà êàðèåñîãåííèÿ ïîòåíöèàë è ïðîòåêòèâíèòå âúçìîæíîñòè íà ìëÿêîòî è ìëå÷íèòå ïðîäóêòè ÷ðåç êîíòðîë íà ïëàêîâîòî ðÍ. Ìàòåðèàë è ìåòîäèêà: Ïðîâåäåíî áå èçñëåäâàíå âúðõó äâèæåíèåòî íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà ïðÿñíî, êèñåëî ìëÿêî, áÿëî ñèðåíå è êàøêàâàë ÷ðåç ìåòîäà íà ïëàêîâàòà ïðîáà è èçìåðâàíå íà ïëàêîâîòî ðÍ ÷ðåç ðÍ-ìåòúð Schott, ìîäåë CG 842. Ïîäáîðúò íà äåöàòà è ìåòîäèêàòà íà

Dental Review 3 / 2008

èçñëåäâàíå áÿõà îïèñàíè â ïðåäèøíàòà ïóáëèêàöèÿ. Çà ïîëîæèòåëíà êîíòðîëà íà àöèäîãåííèÿ îòãîâîð íà ïëàêîâîòî ðÍ áåøå èçáðàí ðàçòâîð îò 10% çàõàðîçà, à çà îòðèöàòåëíà - éîíèçèðàíà âîäà. Èçïîëçâàíèòå êîëè÷åñòâà çà òåñòâàíèòå òå÷íîñòè áÿõà 15 ìë, à çà õðàíèòå ïî 6 ãðàìà. Çà âñåêè òåñòâàí ïðîäóêò ñå ïîñòðîÿâàøå êðèâàòà íà Ùåôàí. Áÿõà èçáðàíè ñëåäíèòå ïàðàìåòðè çà õàðàêòåðèçèðàíå íà êðèâàòà: Ìèíèìàëíà ñòîéíîñò íà ðÍ ïðåäñòàâëÿâàùà íàé-íèñêàòà ïîëó÷åíà ñòîéíîñò; Âðåìå äî ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò îò÷èòàøå ñå âðåìåòî â ìèíóòè äî ïîëó÷àâàíåòî íà ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò; Ïðîäúëæèòåëíîñò íà ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò - îò÷èòàøå ñå âðåìåòî, â êîåòî ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò ñå çàäúðæà â ãðàíèöèòå íà ëèïñâàùà ñòàòèñòèåñêà ðàçëèêà îêîëî ñòîéíîñòòà; Êðèòè÷íî âðåìå - âðåìåòî, â êîåòî ïëàêîâîòî ðÍ ñå çàäúðæà ïîä êðèòè÷íàòà ñòîéíîñò íà ðÍ îò 5,5. - Âðåìå çà âúçñòàíîâÿâàíå - âðåìå, çà êîåòî ñå âúçâðúùà èçõîäíîòî ðÍ ñëåä êîíñóìàöèÿòà íà òåñòâàíèÿ ïðîäóêò. Îïðåäåëÿõà ñå ñðåäíèòå ñòîéíîñòè íà

Äèàãðàìà ¹2 Ñðàâíåíèå íà êðèâèòå îò äâèæåíèåòî íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà ïðÿñíî è êèñåëî ìëÿêî

ðÍ çà âñÿêà âðåìåâà òî÷êà íà èçìåðâàíå. Ñðåäíàòà ñå õàðàêòåðèçèðàøå ñúñ ñòàíäàðòíî îòêëîíåíèå è ñðåäíà ãðåøêà. ×ðåç ïîëó÷åíèòå ñðåäíè ñòîéíîñòè ñå ïîñòðîÿâàøå êðèâàòà îò äâèæåíèåòî íà ïëàêîâîòî ðÍ. Ñðàâíÿâàíåòî íà ñðåäíèòå ñå ïðàâåøå ÷ðåç Ò-òåñòà íà Ñòþäúíò - Íþìàí è àíàëèçà íà âàðèàöèèòå ÷ðåç ANOVA. Çà õàðàêòåðèçèðàíå íà ïîëó÷åíàòà ðàçëèêà ñå îïðåäåëÿõà ñðåäíàòà ãðåøêà è ñòàíäàðòíîòî îòêëîíåíèå íà ðàçëèêèòå. Ïðèåìàøå ñå âåðîÿòíîñò îò 95% è çà äîñòîâåðíè ñå ïðèåìàõà ðàçëèêèòå ïðè ð<0,05. Âñÿêà ñòîéíîñò íà ðàçëèêàòà ñ ð>0,05 ñå ïðèåìàøå çà ñëó÷àéíà. Ðåçóëòàòè è îáñúæäàíå: Èçñëåäâàíåòî çàïî÷íà ñ ïîñòðîÿâàíå íà êðèâàòà íà äâèæåíèå íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà ïðÿñíî ìëÿêî, ñúïîñòâåíà ñ òàçè íà 10% ðàçòâîð íà çàõàðîçà. Äâèæåíèå íà ïëàêîâîòî PH ñëåä ïðèåì íà ïðÿñíî ìëÿêî Îò ãîðíàòà äèàãðàìà ñå âèæäà, ÷å êðèâàòà îò äâèæåíèåòî íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà ïðÿñíî ìëÿêî ïîêàçâà äîñòîâåðíî ïî-âèñîêè ñòîéíîñòè çà âñÿêà âðåìåâà òî÷êà íà èçìåðâàíå, â ñðàâíåíèå ñ òåçè, ïîëó÷åíè îò 10% çàõàðîçà. Ñòîéíîñòòà íà ìèíèìàëíîòî ðÍ, ïîëó÷åíà ñëåä ïðèåì íà ïðÿñíî ìëÿêî å 5,19,

êîÿòî å äîñòîâåðíî ïî-âèñîêà îò ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò ñëåä çàõàðîçàòà. Âðåìåòî çà ïîääúðæàíå íà ìèíèìàëíîò ðÍ å ñàìî äâå ìèíóòè èëè ñúùî äîñòîâåðíî ïî-êðàòêî îò òîâà ïðè çàõàðîçàòà - 5 ì. Êðèòè÷íîòî âðåìå å 29,5 ìèíóòè, äîñòîâåðíî ïî-êðàòêî îò çàõàðîçàòà - 42 ì. Ñëåä ïîêà÷âàíå íà ðÍ, êðèòè÷íàòà ñòîéíîñò ñå ïîñòèãà åäâà íà 35òàòà ìèíóòà, êîåòî ñúùî å äîñòîâåðíî ïîðàíî îò çàõàðîçàòà. Äî êðàÿ íà åêñïåðèìåíòàëíèÿ ïåðèîä îò 45 ìèíóòè ñòîéíîñòèòå íà ðÍ ïðîäúëæàâàò äà ñå ïîêà÷âàò è ïî÷òè äîñòèãàò èçõîäíèòå, äîêàòî ïðè çàõàðîçàòà òåçè ñòîéíîñòè ñå ïîñòèãàò ñëåä 45-ìèíóòíèÿ èíòåðâàë. Íàáëþäàâàíèòå õàðàêòåðèñòèêè íà êðèâàòà îò äâèæåíèåòî íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðÿñíî ìëÿêî ãîâîðÿò çà äîñòîâåðíî ïî-ìàëúê êàðèåñîãåíåí ïîòåíöèàë. Áóôåðèðàùîòî äåéñòâèå ñå äîêàçâà îò íàé-êðàòêèÿ êðèòè÷åí ïåðèîä è íàé-íèñêàòà ïèêîâà ñòîéíîñò. Êàòî ñå èìà ïðåä âèä, ÷å åäíîâðåìåííî ñ òåçè õàðàêòåðèñòèêè ìëÿêîòî íàñèùà ïëàêîâàòà òå÷íîñò ñ êàëöèé, ôîñôîð, êàçåèíôîñôîïåïòèäè è ïðîòåàçî-ïåïòîíè, ìîæå äà ñå îáÿñíè ïðîòåêòèâíîòî ìó äåéñòâèå. Äîðè ñàìî óâåëè÷åíàòà êîíöåíòðàöèÿ íà êàëöèåâèòå è ôîñôîðíèòå éîíè å äîñòàòú÷íà çà îáðúùàíå íà

Ïðîòåêòèâíè âúçìîæíîñòè íà ìëå÷íèòå ïðîäóêòè äåìèíåðàëèçàöèîííèÿ â ðåìèíåðàëèçàöèîíåí ïðîöåñ. Êðèâàòà íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä êèñåëî ìëÿêî ïîêàçâà èçâåñòíè ðàçëèêè ñ ïðÿñíîòî. Ïðè íåãî ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò ñå ïîñòèãà çíà÷èòåëíî ïî-áúðçî - åäâà íà ïåòàòà ìèíóòà. Îñâåí òîâà ïèêîâàòà ñòîéíîñò å çíà÷èòîëíî ïî-íèñêà îò òàçè íà ïðÿñíîòî ìëÿêî - 4,82, äîêàòî íà ïðÿñíîòî å 5,02. Òîâà ñå äúëæè íà ñîáñòâåíàòà ìó êèñåëèííîñò, êîÿòî å ðÍ 4, äîêàòî ðÍ íà ïðÿñíîòî ìëÿêî å 6,38. Íà òîâà ñå äúëæè áúðçîòî ñïàäàíå íà ðÍ äî ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò. Òÿ å ïî-íèñêà è îò ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò íà çàõàðîçàòà. Åäíîâðåìåííî ñ òîâà ñå íàáëþäàâà ðÿçêî ïîâèøàâàíå íà ïëàêîâîòî ðÍ îùå ñëåä ïåòàòà ìèíóòà è ñàìî çà 5 ìèíóòè ïëàêîâîòî ðÍ âå÷å å äîñòèãíàëî 5,22. Òàçè ñòîéíîñò íå ñå ðàçëè÷àâà ñòàòèñòè÷åñêè îò ñòîéíîñòèòå, ïîëó÷åíè ñ ïðÿñíîòî ìëÿêî è å äîñòîâåðíî ïî-âèñîêà îò òàçè ïðè çàõàðîçàòà çà ñúùèÿ âðåìåâè ïåðèîä. Áóôåðíèÿò êàïàöèòåò íà êèñåëîòî ìëÿêî èçãëåæäà ïîñèëåí îò òîçè íà ïðÿñíîòî ìëÿêî, çà äà ïîêàçâà òîëêîâà êðàòêà ïðîäúëæèòåëíîñò íà ïèêîâîòî âðåìå è òîëêîâà áúðçî âúçñòàíîâÿâàíå. Êðèòè÷íîòî âðåìå çà êèñåëîòî ìëÿêî å ñúùî òîëêîâà êðàòêî, êîëêîòî è ïðè ïðÿñíîòî ìëÿêî. Òî ñúùî ñúäúðæà êàëöèé, ôîñôîð, ôîñôîïåïòèäè è ïðîòåàçî-ïåïòîíè, êîèòî

ìîãàò äà âúçïðåïÿòñòâàò äåìèíåðàëèçàöèÿòà è äà ïîäïîìàãàò ðåìèíåðàëèçàöèÿòà íà åìàéëà. Áëàãîïðèÿòíîòî äåéñòâèå ìîæå äà ïðîäúëæè ïîðàäè çàäúðæàíåòî èì â ïëàêîâèÿ áèîôèëì. Äâèæåíèå íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà áÿëî ñèðåíå è êàøêàâàë Â ëèòåðàòóðàòà èìà ìàëêî èçñëåäâàíèÿ ñ áÿëîòî ñèðåíå. Ðåçóëòàòèòå, êîèòî ïîëó÷èõìå, ïîêàçâàò áúðçî ñïàäàíå íà ðÍ è ñàìî íà ïåòàòà ìèíóòà ñå ïîñòèãà ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò. Òÿ å çíà÷èòåëíî è äîñòîâåðíî ïîâèñîêà îò òàçè íà çàõàðîçàòà è å åäíàêâà ñ òàçè íà ïðÿñíîòî ìëÿêî - 5, 19. Âðåìåòî çà çàäúðæàíå íà òàçè ñòîéíîñò å ìèíèìàëíî è âåäíàãà ñå íàáëþäàâà ïîêà÷âàíå, êîåòî å áúðçî. Íà ïåòíàéñåòàòà ìèíóòà ñå âúçâðúùà êðèòè÷íîòî ðÍ, òàêà ÷å êðèòè÷íîòî âðåìå ïðè áÿëîòî ñèðåíå å èçêëþ÷èòåëíî êðàòêî. Òî å ñàìî 16 ìèíóòè. Òàçè êàðòèíà ïîêàçâà ãîëÿìàòà áóôåðíà ñïîñîáíîñò íà áÿëîòî ñèðåíå, êîÿòî íå ïîçâîëÿâà ñèëíî ïîäêèñåëÿâàíå. Êàòî ñå èìà ïðåäâèä è ìíîãîêðàòíî ïî-âèñîêàòà êîíöåíòðàöèÿ íà êàëöèåâè è ôîñôîðíè éîíè, êàêòî è ñúäúðæàíèå íà ôîñôîïåïòèäè, êàòî ìëå÷åí ïðîäóêò, ñèðåíåòî ìîæå äà îêàçâà áëàãîïðèÿòåí åôåêò âúðõó ïðîöåñèòå íà äåìèíåðàëèçàöèÿ, êàòî ñòèìóëèðà ðåìèíåðàëèçàöèÿòà.

Äèàãðàìà ¹3 Äâèæåíèå íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà áÿëî ñèðåíå è êàøêàâàë

Dental Review 3 / 2008

Ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò ñëåä êàøêàâàë ñå ïîëó÷àâà ñúùî òîëêîâà áúðçî è îùå íà ïåòàòà ìèíóòà êàòî ñèðåíåòî. Òÿ îáà÷å å çíà÷èòåëíî ïî-âèñîêà îò òàçè íà ïðÿñíîòî, êèñåëîòî ìëÿêî è áÿëîòî ñèðåíå. Òÿ å 5,33, êîåòî å äîñòîâåðíî ïî-âèñîêî êàêòî îò çàõàðîçàòà, òàêà îò äðóãèòå èçñëåäâàíè ìëå÷íè ïðîäóêòè. Áëàãîïðèÿòíèÿò ìîìåíò òóê å èçêëþ÷èòåëíî êðàòêîòî âðåìå, â êîåòî ñå ïîääúðæà òîâà ðÍ. Ïî÷òè âåäíàãà çàïî÷âà ïîêà÷âàíå è ñàìî íà ïåòíàäåñåòàòà ìèíóòà ñå âúçâðúùà êðèòè÷íàòà ñòîéíîñò îò 5.5. Òàêà êðèòè÷íîòî âðåìå çà êàøêàâàëà å èçêëþ÷èòåëíî êðàòêî - â ãðàíèöèòå íà 16 ìèíóòè, íî ñ äîñòîâåðíî ïî-âèñîêè ñòîéíîñòè äîðè îò áÿëîòî ñèðåíå. Ñëåä òîçè ïåðèîä ïîêà÷âàíåòî íà ðÍ ïðîäúëæàâà è íà 45 ìèíóòà îò íà÷àëîòî, ñòîéíîñòèòå ñà íàïúëíî âúçñòàíîâåíè. Ñëåä äâàäåñåòàòà ìèíóòà ñòîéíîñòèòå íà ðÍ ìåæäó ñèðåíåòî è êàøêàâàëà íå ñå ðàçëè÷àâàò äîñòîâåðíî. È äâàòà ìëå÷íè ïðîäóêòà ïîêàçâàò ìíîãî êðàòêî è ñëàáî ïîíèæàâàíå íà ïëàêîâîòî ðÍ, êðàòêî êðèòè÷íî âðåìå è áúðçî âúçñòàíîâÿâàíå. Êà÷åñòâàòà íà êàøêàâàëà ñà ìàëêî ïî-äîáðè, ïîðàäè ïî-âèñîêèòå ñòîéíîñòè ïî âðåìå íà êðèòè÷íèÿ ïåðèîä.

Êîðåêöèÿ íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà ïëîäîâ ñîê ñ ïðÿñíî è êèñåëî ìëÿêî Ñëåä êàòî ñå äîêàçà äåéñòâèåòî íà ìëÿêîòî è ìëå÷íèòå ïðîäóêòè âúðõó äâèæåíèåòî íà ïëàêîâîòî ðÍ, ðåøèõìå äà ïðîâåðèì êàêâî ñå ïîëó÷àâà ïðè åäèí ðåàëåí ïðèåì íà ïëîäîâ ñîê è âúçìîæíî ëè å äà ñå êîðèãèðà êàðèåñîãåííèÿ ìó ïîòåíöèàë ÷ðåç êîíñóìàöèÿ íà ìëÿêî è ìëå÷íè ïðîäóêòè. Â ñëåäâàùèÿ åêñïåðèìåíò íà äåöàòà äàâàõìå ïúðâîíà÷àëíî ïîðòîêàëîâ ñîê, îò êîéòî ïîëó÷àâàõìå àãðåñèâíà êðèâà ñ íàé-äúëúã êðèòè÷åí ïåðèîä è íàé-áàâíî âúçâðúùàíå íà èçõîäíèòå ñòîéíîñòè. Äâå ìèíóòè ñëåä ïúðâîíà÷àëíîòî ñïàäàíå íà ðÍ â åäíà îò ãðóïèòå ñå ïðèåìàøå ïðÿñíî ìëÿêî, à â äðóãàòà - êèñåëî. Ïîëó÷åíèòå êðèâè ñå ñðàâíÿâàõà ñ òàçè, îò ïîðòîêàëîâèÿ ñîê. Ñëåä ïðèåì íà ïëîäîâ ñîê ñàìî íà âòîðàòà ìèíóòà ïëàêîâîòî ðÍ ñïàäà äî 4,7. Ïðèåìúò íà ïðÿñíî ìëÿêî ñàìî ñëåä îùå äâå ìèíóòè ðÿçêî ïîêà÷âà ïëàêîâîòî ðÍ äî 5,11. Â òîâà âðåìå ïðè ãðóïàòà, ïðèåëà åäèíñòâåíî ïëîäîâ ñîê, êðèâàòà ïðîäúëæàâà äà ñïàäà. Ïîêà÷âàíåòî, ïîñëåäâàëî ïðèåìà íà ïðÿñíî ìëÿêî, ìîæå äà ñå îáÿñíè ñ áóôåðíèÿ êàïàöèòåò íà ìëÿêîòî. Âåäíàãà ñëåä òîâà ñëåäâà ñïàäàíå íà ïëàêîâîòî ðÍ, â ðåçóëòàò îò àêòèâèçèðàíå

Äèàãðàìà ¹4 Êîðåêöèÿ íà íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà ïëîäîâ ñîê ñ ïðÿñíî è êèñåëî ìëÿêî

Ïðîòåêòèâíè âúçìîæíîñòè íà ìëå÷íèòå ïðîäóêòè íà ìèêðîáíèÿ ìåòàáîëèçúì â ïëàêàòà. Òîâà ñïàäàíå å çíà÷èòåëíî ïî-ìàëêî îò ñòîéíîñòèòå, ïîëó÷åíè îò ïîðòîêàëîâèÿ ñîê. Ñïàäàíåòî íå å òîëêîâà àêòèâíî è äúëãîòðàéíî, êàêòî ïðè ñàìîñòîÿòåëíèÿ ïðèåì íà ïëîäîâ ñîê. Ïîëó÷åíàòà ìèíèìàëíà ñòîéíîñò å 4,94 íà äåñåòàòà ìèíóòà è å äîñòîâåðíî ïîâèñîêà îò ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò íà ïëîäîâèÿ ñîê. Âåäíàãà ñëåä òîâà çàïî÷âà áúðçî ïîêà÷âàíå è íà 27 ìèíóòà ñå äîñòèãà êðèòè÷íîòî ðÍ. Ïîêà÷âàíåòî ïðîäúëæàâà è êúì êðàÿ íà åêñïåðèìåíòà ñå äîñòèãà èçõîäíîòî íèâî. Äîêàòî ñàìîñòîÿòåëíî ñ ïëîäîâèÿ ñîê, êðèòè÷íèÿò ïåðèîä å 50 ìèíóòè, ñåãà òîçè ïåðèîä å íàìàëåí íà 23 ìèíóòè. Ïðèåìúò íà êèñåëî ìëÿêî ñúùî ïîêàçâà áúðçî ïîêà÷âàíå íà ðÍ äî 5,19, êîåòî å äîñòîâåðíî ïî-âèñîêî îò ïîêà÷âàíåòî ñ ïðÿñíî ìëÿêî. Òîçè ôàêò ïîòâúðæäàâà ðåçóëòàòà îò ïðåäèøíèòå íàáëþäåíèÿ çà ïî-äîáðèÿ áóôåðåí êàïàöèòåò íà êèñåëîòî ìëÿêî, íåçàâèñèìî îò ïî-êèñåëàòà ìó ñðåäà. È òóê ñëåä ïúðâîòî ïîêà÷âàíå èìà ñïàä, êîéòî îòíîâî å íà ïîâèñîêî ðàâíèùå, â ñðàâíåíèå ñ ïðÿñíîòî ìëÿêî. Ñëåä òîçè ìîìåíò ïðîäúëæàâà ïîêà÷âàíåòî è ñ âñÿêà ìèíóòà ðàçëèêèòå ñ êðèâàòà, ïîëó÷åíà åäèíñòâåíî ñ ïëîäîâ ñîê ñå óâåëè÷àâàò. Íà âñÿêî åäíî íèâî ñòîéíîñòèòå, ïîëó÷åíè çà êèñåëîòî ìëÿêî ñà ìàëêî ïî-âèñîêè, íî íå íàâñÿêúäå ñà äîñòîâåðíè. Êúì êðàÿ íà åêñïåðèìåíòàëíîòî âðåìå äâåòå êðèâè ñå ïðèáëèæàâàò ïî÷òè íàïúëíî. È òóê êðèòè÷íîòî âðåìå å íàìàëåíî - îò 50 ìèíóòè íà 23. Ñïåñòÿâà ñå ïîâå÷å îò ïîëîâèíàòà íà êðèòè÷íèÿ ïåðèîä. Êèñåëîòî ìëÿêî ñúùî ïðèòåæàâà âúçìîæíîñòòà äà ðåãóëèðà ïëàêîâîòî ðÍ. Òîçè åêñïåðèìåíò íè ïîêàçà, ÷å ñëåä ïëîäîâ ñîê, ïëîäîâå èëè äðóãè âúãëåõèäðàòè, ìàëêî êîëè÷åñòâî ïðÿñíî èëè êèñåëî ìëÿêî ìîãàò áúðçî äà íîðìàëèçèðàò ïëàêîâîòî ðÍ. Êàòî âçåìåì ïðåäâèä ñúäúðæàíèåòî íà êàëöèé, ôîñôîð è êàçåèíôîñôîïåïòèäè, ìîæå äà î÷àêâàìå àêòèâíîñò íà ðåìèíåðàëèçàöèîííèÿ ïðîöåñ. Êîðåêöèÿ íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà ïîðòîêàëîâ ñîê ÷ðåç áÿëî ñèðåíå è êàøêàâàë Â òîçè åêñïåðèìåíò áåøå âúçäåéñòâàíî ñ áÿëî ñèðåíå è êàøêàâàë ñëåä ïðåäâàðèòåëíî ïðèåò ïîðòîêàëîâ ñîê. Îùå íà ÷åòâúðòàòà ìèíóòà èëè íà âòîðàòà ìèíóòà ñëåä ïðèåìà íà ñèðåíåòî ñå çàáåëÿçâà ïîäîáíî ïîêà÷âàíå íà ðÍ, êàêâîòî íàáëþäàâàõìå ïðè ìëåêàòà. Òóê îáà÷å ñòîéíîñòòà, ïîëó÷åíà îò ïúðâîòî ïîêà÷âàíå å äîñòîâåðíî ïî-âèñîêà - 5,26, à ïðè ïðèåì íà

Dental Review 3 / 2008

êàøêàâàë - 5,42, êîåòî å ìàëêî ïîä êðèòè÷íîòî ðÍ. Ïðè ñèðåíåòî ñëåäâà ñïàä äî 5,07, êîéòî å êðàòêîòðàåí è íà ïî-âèñîêî íèâî îò ñòîéíîñòèòå íà êðèâàòà, îò ñàìîñòîÿòåëíèÿ ïðèåì íà ñîê. Ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò çà êîðèãèðàíàòà êðèâà ñúñ ñèðåíå å ìàëêî ïîâèñîêà îò òàçè, êîÿòî ñå ïîëó÷àâà ñ ìëåêàòà. Òÿ íå ñå çàäúðæà è ïëàêîâîòî ðÍ çàïî÷âà îòíîâî äà ñå ïîêà÷âà. Ðàçëèêèòå ñ ïëîäîâèÿ ñîê ñà ãîëåìè è äîñòîâåðíè. Îùå íà äâàéñåòàòà ìèíóòà ñòîéíîñòòà ïî÷òè å äîñòèãíàëà êðèòè÷íîòî ðÍ. Òàêà ñå íàáëþäàâà ìíîãî ãîëÿìî íàìàëåíèå íà êðèòè÷íèÿ ïåðèîä. Êîðåêöèÿòà ñúñ ñèðåíå ãî íàìàëÿâà íà 18 ìèíóòè, êàòî â íåãî âëèçàò è äâåòå ìèíóòè, ïîëó÷åíè îò äåéñòâèåòî íà ñîêà. Áÿëîòî ñèðåíå å ìíîãî äîáúð ðåãóëàòîð íà ïëàêîâîòî ðÍ è êàòî ñå ïðèáàâè àêòèâíîòî íàñèùàíå íà ïëàêîâàòà òå÷íîñò ñ ïðèñúùèòå çà åìàéëà éîíè, ìîæå äà ñå î÷àêâà ðåàëíà ðåìèíåðàëèçàöèÿ Ìèíèìàëíàòà ñòîéíîñò, ïîëó÷åíà ïðè êîðåêöèÿòà ñ êàøêàâàë, å 5,28 è òîâà å íàéäîáðèÿò ðåçóëòàò çà âñè÷êè ìëå÷íè ïðîäóêòè. Òàçè âèñîêà ïèêîâà ñòîéíîñò íå ñå çàäúðæà è å ïîñëåäâàíà îò áúðçî è ïðîäúëæàâàùî ïîêà÷âàíå. Ñàìî íà äåñåòàòà ìèíóòà, ðÍ äîñòèãà 5,4 è íà øåñòíàéñåòàòà ìèíóòà å äîñòèãíàòî êðèòè÷íîòî. Â ãðàíèöèòå íà åêñïåðèìåíòàëíèÿ ïåðèîä ñå ïîñòèãàò èçõîäíèòå ñòîéíîñòè. Êîðåêöèÿòà íà êèñåëèííîñòòà â ïëàêàòà ñ êàøêàâàë ñëåä ïëîäîâ ñîê å íàé-äîáðèÿò âúçìîæåí íà÷èí. Ïðîâåäåíèÿò åêñïåðèìåíò äîêàçà, ìàêàð è ñàìî ïî îòíîøåíèå íà ïëàêîâîòî ðÍ, ÷å ìëå÷íèòå ïðîäóêòè ìîãàò äà áúäàò èçïîëçâàíè êàòî ïðîòåêòèâíè õðàíè è òå÷íîñòè. Òå ìîãàò äà ñå èçïîëçâàò ìàñîâî çà êîðèãèðàíå íà ðèñêîâîòî äåéñòâèå íà âúãëåõèäðàòíèòå õðàíè è òå÷íîñòè. Òå òðÿáâà äà ñå èçïîëçâàò çà ìîäåëèðàíå íà ðèñêîâîòî âúçäåéñòâèå íà âúãëåõèäðàòèòå, êàòî ñå óïîòðåáÿâàò ìèíèìàëíè êîëè÷åñòâà çà çàâúðøâàíå íà âñÿêî õðàíåíå èëè ïðèåì íà êàðèåñîãåííà õðàíà â ñëó÷àèòå, â êîèòî íå ìîæå äà ñå èçâúðøè çúáíî ïî÷èñòâàíå ïðåç äåíÿ. Ãëúòêà ìëÿêî èëè ïàð÷åíöå êàøêàâàë å â ñúñòîÿíèå áúðçî äà íîðìàëèçèðà ïëàêîâîòî ðÍ è äà îáîãàòè ïëàêîâàòà òå÷íîñò ñ éîíè íà êàëöèÿ è ôîñôîðà, êîèòî, ïîäïîìîãíàòè îò ìëå÷íèòå êàçåèíôîñôîïåïòèäè è ïðîòåàçî-ïåïòîíè, äà ñúçäàäàò ðåàëíà è áëàãîïðèÿòíà âúçìîæíîñò çà ðåìèíåðàëèçàöèÿ. Èçâîäè: 1. Ïðÿñíîòî, êèñåëîòî ìëÿêî, áÿëîòî ñèðåíå è êàøêàâàëúò èìàò ñëàá êàðèåñîãåíåí ïîòåíöèàë ñïðÿìî

Äèàãðàìà ¹4 Êîðåêöèÿ íà íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà ïëîäîâ ñîê ñ ïðÿñíî è êèñåëî ìëÿêî çàõàðîçàòà ïî-âèñîêè ìèíèìàëíè ñòîéíîñòè, ïî-êúñ êðèòè÷åí ïåðèîä è ïîáúðçî âúçñòàíîâÿâàíå; 2. Íàé-äîáðè êà÷åñòâà ïîêàçâà êàøêàâàëúò; 3. Ìëåêàòà è ìëå÷íèòå ïðîäóêòè ìîãàò äà ñå èçïîëçâàò çà êîðèãèðàíå íà êàðèåñîãåííàòà ñèòóàöèÿ â ïëàêàòà, ñëåä ïðèåì íà âúãëåõèäðàòè; 4. Êèñåëîòî ìëÿêî èìà ïî-äîáúð êîðèãèðàù åôåêò îò ïðÿñíîòî âúðõó êàðèåñîãåííîòî äåéñòâèå íà âúãëåõèäðàòíèòå íàïèòêè; 5. Ñèðåíåòî è êàøêàâàëúò èìàò ïîäîáúð êîðèãèðàù åôåêò îò ìëåêàòà; 6. Íàé-äîáúð åôåêò îò âñè÷êè ìëå÷íè ïðîäóêòè èìà êàøêàâàëúò. Ðåçþìå Çúáíèÿò êàðèåñ ñå ðàçâèâà êàòî ðåçóëòàò îò ìíîãî ôàêòîðè, äåéñòâàùè íà ðàçëè÷íè íèâà, íî çàäúëæèòåëíàòà êîìáèíàöèÿ å ìîäèôèöèðàíîòî îò ìèêðîîðãàíèçìèòå è ñëþíêàòà âúçäåéñòâèå íà âúãëåõèäðàòèòå, ðåàëèçèðàíî â ïëàêîâèÿ áèîôèëì. Ñúâðåìåííîòî ñõâàùàíå çà óïðàâëåíèå íà êàðèîçíèÿ ïðîöåñ èçèñêâà íå ñàìî íàìàëÿâàíå íà êàðèåñîãåííèòå, íî è ñòèìóëèðàíå íà ïðîòåêòèâíèòå ôàêòîðè. Ïðîòåêòèâíèòå ìåõàíèçìè íà ìëÿêîòî

ñå îòäàâàò íà áóôåðèðàíåòî, ñëþí÷åíàòà ñòèìóëàöèÿ, ðåäóêöèÿòà íà áàêòåðèàëíàòà àäõåçèÿ, ðåäóöèðàíå íà åìàéëîâàòà äåìèíåðàëèçàöèÿ è ïîäïîìàãàíå íà ðåìèíåðàëèçàöèÿòà. Ïðîâåäåíî å èçñëåäâàíå çà óñòàíîâÿâàíå íà äâèæåíèåòî íà ïëàêîâîòî ðÍ ñëåä ïðèåì íà ðàçëè÷íè ìëå÷íè ïðîäóêòè ïî ìåòîäà íà ïëàêîâàòà ïðîáà è èçìåðâàíå ñ ðÍ ìåòúð âúðõó ñòàíäàðòèçèðàíè ãðóïè îò 10 äåöà çà âñÿêî èçñëåäâàíå. Íà áàçàòà íà èçìåðâàíèÿ íà ïëàêîâîòî ðÍ íà èíòåðâàëè îò 2, 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35 è 45 ìèíóòè ñå ïîñòðîÿâàò Êðèâè íà Ùåôàí. Ïîëó÷åíèòå ðåçóëòàòè ïîêàçâàò, ÷å ïðÿñíîòo, êèñåëîòî ìëàêî, áÿëîòî ñèðåíå è êàøêàâàëúò èìàò äîñòîâåðíî ïî-âèñîêè ìèíèìàëíè ñòîéíîñòè, ïî-êðàòúê êðèòè÷åí ïåðèîä è ïî-áúðçî âúçñòàíîâÿâàíå â ñðàâíåíèå ñ êîíòðîëàòà îò 10% ðàòâîð íà çàõàðîçà. Êèñåëîòî ìëÿêî ïðîÿâÿâà ïî-ñèëåí áóôåðåí êàïàöèòåò îò ïðÿñíîòî, à ïîêàçàòåëèòå íà êàøêàâàëà ñà íàé-äîáðè. Ïëèëàãàíåòî íà ìëÿêîòî è ìëå÷íèòå ïðîäóêòè ñëåä ïðåäâàðèòåëíî ïîäêèñåëåíà ïëàêà â ðåçóëòàò îò ïîðòîêàëîâ ñîê ïîêàçâà äîñòîâåðíè âúçìîæíîñòè çà êîðåêöèÿ íà êàðèåñîãåííèÿ ïîòåíöèàë íà âúãëåõèäðàòèòå.

Ïðîòåêòèâíè âúçìîæíîñòè... Áèáëèîãðàôèÿ 1. ADA News Bulletin. Anti-cariogenic actions of milk and cheese products, and their clinical application. Elsevier, 2007, http://www.jodjournal.com/article/PIIS030057 1200000610 2. Aimutis W. Bioactive Properties of Milk Proteins with Particular Focus on Anticariogenesis. The American Society for Nutritional Sciences J. Nutr. 134, 2004, 989995 3. Al-Ahmari Z, J Adenubi. Evaluation of acidogenic potencial of infant milk formulas, Saudi Dental Journal, 15, 2, 2003, 88-95 4. Andrews A, R Williams, V Brownsell et all. ?-CN-5P and ?-CN-4P components of bovine milk proteose-peptone: Large scale preparation and influence on the growth of cariogenic microorganisms. Food Chemistry, 96, 2, 2006, 234-241. 5. Corhonen H, A Pihlanto. Bioactive peptides: Production and functionality. Int. Diary Journal, 16, 2006, 945-960. 6. Danchaivijitr A, S Nakornachai, A Phonghanyudh, et all. The Effect of Milk Formula on Dental Plaque pH Change, International Journal of Paediatric Dentistry, 16, 3, 2006, 192-198. 7. Derry C., K. Toumba. Diagnosis and Prevention of Dental caries. Pediatric Dentistry, Third Edition, Edited by Richard Welbury, Monty Duggal, Marie-Terese Hosey, Oxford, 2005. 8. Grenby T, A Andrews, M, Mistry, R Williams. Dental caries - protective agents in milk and milk products: investigations in vitro. J Dent., 29, 2, 2001, 83-92 9. Featherstone J, Tipping the scales towards caries control. Dimensions of Dental Hygiene, 2, 2004, 20-27. 10. Featherstone J. Caries Prevention and Reversal Based on the Caries Balance. Pediatric dentistry, 28, 2006, 2, 128-132. 11. Gopinath V,R Gupta, S Tandon. An evaluation of pH changes of dental plaque after consummation of milk formulae and beverages. Journal of Indian Society of Pedodontics and preventive Dentistry, 15, 3, 2997, 92-6 12. Grenby T, A. Andrews, M Mistry. Dental caries-protective agents in milk and milk products: investigations in vitro. Journal of Dentistry, 29, 2, 2001, 83-92 13. Fejerskov O., E. Kidd. Dental karies, the disease and its clinical management. Bleckwell, Munksgaard, 2004. 14. Fejerskov O. Changing Paradigms in Concepts on Dental Caries: Consequences for 62

Dental Review 3 / 2008

Oral Health Care, Caries Res 2004;38:182-191. 15. Kashket S, D Depaola. Cheese Consumption and the Development and Progression of Dental Caries, Nutrition Reviews, 60, 4, 2002, 97-103 16. Moynihan P, S Feerrier, G Jenkins. The cariostatic potential of cheese: cooced cheese-containing meals increase plaque calcium concentracion. British Dental Journal, 187, 12, 1999, http://www.Nature.com/bdj/journal/v187/n12/full/4800362a.htm 17. Moynihan P. The British Nutrition Fondation Oral Task Reprt - issues relevant to dental health professionals. , BDJ, 188, 6, 2000 18. Peres R., L Coppi, E Franco et all. Cariogenicity of Different Types of Milk: An Experimental Study Using Animal Model. Braz Dent J, 13, 1, 2002, 27-32 19. Reynolds E. Remineralization of enamel subsurface lesions by casein phosphopeptide-stabilized calcium phosphate solutions, J Dent Res, 76, 9, 1997, 1587-95 20. Rose R. Effect of an anticariogenic casein phosphopeptide on calcium diffusion in streptococcal model dental plaques. Arch Oral Biol, 45, 7, 2000, 569-75. 21. Sonmez I, S. Aras. Effect of White Cheese and Sugarless Yoghurt on Dental Plaque Acidogenicity. Caries Research, 41,3, 2007, 208-211. 22. Shen P, F Cai, A Nowicki et all. Remineralization of enamel subsurface lesions by sugar-free chewing gum containing casein phosphopeptide-amorphous calcium phosphate. J Deny Res, 81, 4, 2001, 228 23. Sheikh C, P Erikson. Evaluation of plaque pH changes following oral rinse with eight infant formulas. Pediatr Dent, 18, 3, 1996, 200-204. 24. Shupbach P, J Neeser, M Golliard et all. Incorporation of caseinoglycomacropeptide and caseinophosphopeptide into the salivary pellicle inhibits adherence of mutans streptococci, J Dent Res, 75, 10, 2996, 1779-88. 25. Verakaki E, M Duggal.A Comparison of different kinds of European chocolates on human plaque pH. Eur J Paediatr Dent, 4, 4, 2003, 203-210.

Òðàíñïîçèöèÿ íà n.alveolaris inferior

ñ åäíîìîìåíòíî ïîñòàâÿíå íà èìïëàíòàòè Ñòåôàí Ïååâ

äèí îò íàé-÷åñòî ñðåùàùèòå ñå ïàòîëîãè÷íè ôåíîìåíè, ñ êîèòî ñå ñáëúñêâàò ïðàêòèêóâàùèòå èìïëàíòîëîãèÿ, å àôóíêöèîíàëíàòà àòðîôèÿ íà àëâåîëàðíàòà êîñò. Òîâà å îñíîâíàòà ïðè÷èíà çà çàãóáà íà îáåì íà íàëè÷íàòà êîñò, â êîÿòî ïðåäñòîè äà áúäàò ïîñòàâåíè èìïëàíòàòè, ïîñëåäâàíà îò ðåçîðáöèÿòà íà êîñò, äúëæàùà ñå íà âúçïàëèòåëíè ïðîöåñè è ïî-ðÿäêî ñðåùàíàòà çàãóáà íà êîñò, âñëåäñòâèå íà òðàâìè.

Îáåìúò íà íàëè÷íàòà êîñò ñå èçìåðâà ñ òðèòå îñíîâíè èçìåðåíèÿ - âèñî÷èíà, øèðî÷èíà è äåáåëèíà. Âèñî÷èíàòà íà íàëè÷íàòà êîñò ñå èçìåðâà îò áèëîòî íà àëâåîëàðíèÿ ãðåáåí äî ñúîòâåòíèÿ îãðàíè÷àâàù àíàòîìè÷åí îáåêò ñðåùóïîëîæíà êîìïàêòà, ïîä íà sinus maxillaris, ïîä íà cavum nasi, nervus alveolaris inferior. Îñíîâíî â íàøàòà ïðàêòèêà ñå ñáëúñêâàìå ñ íåäîñòèã íà âèñî÷èíà íà àëâåîëàðíàòà êîñò â äèñòàëíèòå ó÷àñòúöè íà ÷åëþñòèòå. È äîêàòî 63

Òðàíñïîçèöèÿ íà n.alveolaris inferior ñ åäíîìîìåíòíî... äíåñ íàïðåäíàëèòå èìïëàíòîëîçè íå ñå çàòðóäíàâàò â ïðîâåæäàíåòî íà ñèíóñ ëèôò ãðàôòèíã èëè ñèíóñ ëèôò îñòåîòîìèÿ â ãîðíà ÷åëþñò, òî â äîëíà ÷åëþñò îáèêíîâåíî ðåøàâàíåòî íà ïðîáëåìà ñ íåäîñòèãà íà âèñî÷èíà íà àëâåîëàðíàòà êîñò å çíà÷èòåëíî ïî-òðóäíî. Íàé-÷åñòî òîâà ñà ñëó÷àè ñ õîðèçîíòàëíà ðåçîðáöèÿ íà êîñòòà, ñ îôîðìåíè îáøèðíè åäíîñòåííè êîñòíè äåôåêòè. Ïðè òàêèâà äåôåêòè âåðòèêàëíàòà àóãìåíòàöèÿ íà àëâåîëàðíèÿ ãðåáåí áè ìîãëà äà ñå îñúùåñòâè ïîñðåäñòâîì áëîê-ãðàôòèíã. Òîçè ìåòîä â ïîâå÷åòî ñëó÷àè å çàòðóäíåí ïîðàäè ëèïñàòà íà äîñòàòú÷íî ìåêè òúêàíè â ó÷àñòúêà, êîèòî ñà íåîáõîäèìè çà ïîêðèâàíåòî íà ãðàôòà. Åòî çàùî ìåòîä íà èçáîð â òàêèâà ñëó÷àè å òðàíñïîçèöèÿòà íà nervus alveolaris inferior.

Ôèã. 1

Ïðîâåæäàíåòî íà ìàíèïóëàöèÿòà èçèñêâà ìíîãî äîáðà ïîäãîòîâêà îò îïåðàòîðà (1,2), êàêòî è ñïåöèàëíî îáîðóäâàíå è èíñòðóìåíòàðèóì. Çà ñíèæàâàíå íà âåðîÿòíîñòòà îò óñëîæíåíèÿ å íåîáõîäèìî ïðîâåæäàíåòî íà îïåðàöèÿòà äà ñòàíå ñ ïîìîùòà íà îïåðàöèîíåí ìèêðîñêîï è ïèåçîõèðóðãè÷åí þíèò. Ñ ïîìîùòà íà êîìïþòúðíî òîìîãðàôñêî èçñëåäâàíå ñå îïðåäåëÿ ëîêàëèçàöèÿòà è õîäà íà ñúäîâî - íåðâíèÿ ñíîï(1,2,3). Ïîñòàâÿ ñå ïðîâîäíà àíåñòåçèÿ. Õîðèçîíòàëíèÿò ðàçðåç å

Dental Review 3 / 2008

Ôèã. 2

ðàçïîëîæåí ïî áèëîòî íà àëâåîëàðíèÿ ãðåáåí, à âåðòèêàëíèòå ñà íà 5 ìì îòñòîÿíèå îò ãðàíèöèòå íà êîñòíèÿ ïðîçîðåö. Ñëåä îòïðåïàðèðàíå íà ìóêîïåðèîñòàëíîòî ëàìáî ñå îòêðèâà foramen mentale, êàòî ñå ïàçè öÿëîñòòà íà èçëèçàùèÿ îò íåãî ñúäîâî - íåðâåí ñíîï. Ïðèñòúïâà ñå êúì èçðÿçâàíåòî íà êîñòåí ïðîçîðåö ñ ïîìîùòà íà ïèåçîõèðóðãè÷åí þíèò ïðè 50 W èçõîäíà ìîùíîñò è ÷åñòîòíà ìîäóëàöèÿ 90Hz. Ãðàíèöèòå íà ïðîçîðåöà ñà : 10 ìì äèñòàëíî îò foramen mentale è 15-30 ìì äèñòàëíî îò äèñòàëíî ðàçïîëîæåíèÿ èìïëàíòàò (4). Êîëêîòî å ïî-ìàëúê ðàçìåðúò íà êîñòíèÿ äåôåêò, òîëêîâà ïî-ìàëêà å âåðîÿòíîñòòà çà ôðàêòóðíè óñëîæíåíèÿ îò ñòðàíà íà äîëíà ÷åëþñò. Ñëåäâà îòñòðàíÿâàíåòî íà êîñòíàòà ïëî÷êà ñ ïîìîùòà íà ïîäõîäÿù èíñòðóìåíò (Ergoplant Osteotome - Aesculap), ïîñëåäâàíî îò èäåíòèôèöèðàíå è îòêðèâàíå íà ñúäîâîíåðâíèÿ ñíîï ñ ïîìîùòòà íà ïèåçîõèðóðãè÷åí þíèò, ïðè èçïîëçâàíå íà ÷åñòîòíà ìîäóëàöèÿ 40Hz(ôèã.1). Ñíîïúò âíèìàòåëíî ñå ìîáèëèçèðà è èçìåñòâà ëàòåðàëíî, êàòî ñå ïðèäúðæà â òàçè ïîçèöèÿ(ôèã.2), äîêàòî ñå ïðîâåäå îñòåîòîìèÿòà çà ïîñòàâÿíåòî íà èìïëàíòàò. Ïðèñòúïâà ñå êúì ïîñòàâÿíå íà èìïëàíòàòà è îñâîáîæäàâàíå íà ñúäîâî-íåðâíèÿ ñíîï, êàòî 65

Òðàíñïîçèöèÿ íà n.alveolaris inferior ñ åäíîìîìåíòíî...

Ôèã. 3

ìåæäó èìïëàíòàòà è ñíîïà ñå èíòåðïîíèðà êîëàãåíîâà ìåìáðàíà çà ïðåäîòâðàòÿâàíå íà äèðåêòíèÿ êîíòàêò íà èìïëàíòàòà ñ íåðâà. Â îôîðìåíèÿ ïåòñòåíåí äåôåêò ñå ïîñòàâÿ ïàðòèêóëèðàíà àâòîãåííà êîñò, ïîëó÷åíà ïðè ðàçäðîáÿâàíå íà êîñòíèÿ êàïàê â êîñòíà ìåëíè÷êà (Micro Bone mill-Aesculap)- ôèã.4 è 5 è PRP. Âúðõó ãðàôòà ñå ôèêñèðà áàðèåðíà ìåìáðàíà. Ëàìáîòî ñå ðåïîíèðà è çàøèâà ïî ïîäõîäÿù íà÷èí. Íà ïàöèåíòà ñå íàçíà÷àâàò àíòèáèîòèê, ÍÏÂÑ è ïîäõîäÿù ïðåïàðàò, ñúäúðæàù âèòàìèíè îò B-ãðóïàòà. Ïðàâÿò ñå îáè÷àéíèòå èíñòðóêöèè çà ïîñòîïåðàòèâíèÿ ïåðèîä. Òðàíñïîçèöèÿòà íà n.alveolaris inferior, ìàêàð â èçâåñòíà ñòåïåí äà å ñâúðçàíà ñ àãðåñèâíî âúçäåñòâèå âúðõó íåðâà, âîäåùî äî ñëàáè ïðîÿâè íà ïàðåñòåçèÿ è àíåñòåçèÿ â åäíà ÷àñò îò ïàöèåíòèòå, å åôåêòèâåí ïîäõîä çà îñèãóðÿâàíå íà âúçìîæíîñò çà ïîñòàâÿíå íà èìïëàíòàòè â äèñòàëíèòå ó÷àñòúöè íà äîëíà ÷åëþñò. Òîâà îò ñâîÿ ñòðàíà ïðåäîñòàâÿ íà êëèíèöèñòèòå âúçìîæíîñòè çà ïî-ïúëíîöåííà è àäåêâàòíà ïðîòåòè÷íî-âúçñòàíîâèòåëíà äåéíîñò. Íàøèòå, êàêòî è íÿêîè ÷óæäè èçñëåäâàíèÿ (5) ïîêàçâàò, ÷å åäíà ãîäèíà ñëåä òðàíñïîçèöèÿ íà íåðâà, ïðè íèòî åäèí îò ïàöèåíòèòå íå ñå íàáëþäàâàò ðàçñòðîéñòâà

Dental Review 3 / 2008

âúâ ôóíêöèÿòà íà íåðâà. Â ñúùîòî âðåìå òðÿáâà äà ñå ïîä÷åðòàå, ÷å íåñïàçâàíåòî íà îñíîâíèòå ïðàâèëà çà ïîäãîòîâêà è ïðîâåæäàíå íà ïðîöåäóðàòà áè ìîãëî äà äîâåäå äî óâðåæäàíå íà ôèçè÷åñêàòà öÿëîñò íà íåðâà, ñ ïðîèçòè÷àùèòå îò òîâà íåãàòèâíè ïîñëåäñòâèÿ.

Ôèã. 4

Òðàíñïîçèöèÿ íà n.alveolaris inferior ñ åäíîìîìåíòíî...

Ôèã. 5

1. Babbush C. A., Dental Implants.The Art and Science,Saunders,2001,181-193 2. Babbush C. A., Transpositioning and repositioning the inferior alveolar and mental nerves in conjunction with endosteal implant reconstruction,Periodontology 2000,Volume 17, Issue 1, Date: June 1998, 183-190 3. Lindh C., Petersson A., Klinge B., Measurements of distances related to the mandibular canal in radiographs, Clinical Oral Implants Research,Volume 6, Issue 2, Date: June 1995, 96-103

Dental Review 3 / 2008

4. Cranin A.N., Atlas of Oral Implantology, Mosby,1992, 154-156 5. Nocini P F, De Santis D., Fracasso E., Zanette G., Clinical and electrophysiological assessment of inferior alveolar nerve function after lateral nerve transposition, Clinical Oral Implants Research,Volume 10, Issue 2, Date: April 1999, Pages: 120-130

ÓÑËÎÆÍÅÍÈß

ÎÒ ËÎÊÀËÅÍ ÕÀÐÀÊÒÅÐ, ÂÚÇÍÈÊÂÀÙÈ ÏÐÈ

ÅÊÑÒÐÀÊÖÈß ÍÀ ÌÚÄÐÅÖÈ

Ïåòÿ Ïå÷àëîâà

Áëàãîé Ïåòðîâ

Àëåêñàíäúð Ïå÷àëîâ

Ãëàâåí àñèñòåíò â Êàòåäðà Ëèöåâî÷åëþñòíà õèðóðãèÿ, Ôàêóëòåò ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà, Ìåäèöèíñêè óíèâåðñèòåò, Ïëîâäèâ

Äîöåíò, Ðúêîâîäèòåë Êàòåäðà Ëèöåâî÷åëþñòíà õèðóðãèÿ, Ôàêóëòåò ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà, Ìåäèöèíñêè óíèâåðñèòåò, Ïëîâäèâ

×àñòíà ïðàêòèêà ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà Ïëîâäèâ

Ð Å Ç Þ Ì Å: Ïðåäñòàâåíà å êëàñèôèêàöèÿ íà óñëîæíåíèÿòà, âúçíèêâàùè ïî âðåìå íà åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöè, èëþñòðèðàíà ñ äâà ñëó÷àÿ îò êëèíè÷íàòà ïðàêòèêà - åêñòðàêöèÿ íà äîëíî ÷åëþñòåí ìúäðåö, çàâúðøèëà ñ ôðàêòóðà íà ìàíäèáóëàòà, è åêñòðàêöèÿ íà ãîðíî ÷åëþñòåí ìúäðåö, äîâåëà äî ëóêñèðàíåòî ìó â èíôðàòåìïîðàëíîòî ïðîñòðàíñòâî. Àâòîðèòå çàêëþ÷àâàò, ÷å åêñòðàêöèÿòà íà ìúäðåöèòå òðÿáâà äà ñå ïðåäøåñòâà îò åêçàêòíà îáðàçíà äèàãíîñòèêà, ïëàí íà ëå÷åíèå è ïðåöåíêà íà âúçìîæíîñòèòå íà îïåðàòîðà. Êëþ÷îâè äóìè: åêñòðàêöèÿ, ìúäðåöè, óñëîæíåíèÿ.

Óñëîæíåíèÿ ... ïðè åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöè ÓÂÎÄ: ×îâåøêîòî ñúçúáèå ñå ñúñòîè îò 32 ïîñòîÿííè çúáà. Òðåòèòå ìîëàðè, èçâåñòíè êàòî ìúäðåöè, ïî ñúùåñòâî ïðåäñòàâëÿâàò ðóäèìåíòàðíè ñòðóêòóðè. (11) Ñðîêîâåòå çà ïðîáèâà èì íå ñà ñòðîãî äèôåðåíöèðàíè - ïîâå÷åòî àâòîðè ïðèåìàò, ÷å òîâà å âúçðàñòòà 17 - 24 ãîäèíè (11) /18 - 24 ãîäèíè (5)/. Â íÿêîè ñëó÷àè ïðîáèâúò íà ìúäðåöèòå å íåâúçìîæåí è òîãàâà ñå ãîâîðè çà çàäúðæàí ïðîáèâ - ñèíîíèì íà óïîòðåáÿâàíèÿ â àíãëîåçè÷íàòà ëèòåðàòóðà "èìïàêòèðàí çúá". ×åñòîòàòà íà èìïàêòèðàíèòå çúáè ïî ëèòåðàòóðíè äàííè âàðèðà ìåæäó 5, 6% è 18, 8%. (4, 6, 9, 14, 16) Íàé÷åñòàòà ïðè÷èíà çà çàäúðæàíèÿ ïðîáèâ íà ìúäðåöà å ëèïñàòà íà ìÿñòî â ÷åëþñòèòå. Íàïîñëåäúê â ëèòåðàòóðàòà íàìèðà ìÿñòî ñõâàùàíåòî, ÷å ïðè÷èíà å äèåòàòà íà ñúâðåìåííèÿ ÷îâåê - ïðåîáëàäàâàíåòî íà ìåêè

Ñíèìêà1.

Dental Review 3 / 2008

õðàíè, êîèòî íå ïðîâîêèðàò äúâ÷åíåòî, ìèíèìàëèçèðàò àêòèâíîñòòà íà äúâêàòåëíèòå ìóñêóëè, ñòèìóëèðàùè ðàñòåæà íà ÷åëþñòíèòå êîñòè.(8, 10, 15) Ìúäðåöèòå ìîãàò äà ñå îòñòðàíÿò ÷ðåç ñòàíäàðòíàòà ìåòîäèêà çà åêñòðàêöèÿ íà çúáè èëè ïî îïåðàòèâåí ïúò. ÖÅË: Äà ñèñòåìàòèçèðà óñëîæíåíèÿòà îò ëîêàëåí õàðàêòåð, êîèòî ìîãàò äà íàñòúïÿò ïðè åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöè. Äà èëþñòðèðà èçëîæåíèåòî ñ äâà ñëó÷àÿ. Äà îáîáùè âúçìîæíîñòèòå çà ïðåâåíöèÿ íà óñëîæíåíèÿòà, êîèòî ïî ñâîÿ õàðàêòåð ïðåäñòàâëÿâàò ÿòðîãåíèÿ. ÌÀÒÅÐÈÀË È ÌÅÒÎÄÈÊÀ: Êëàñèôèêàöèÿ íà óñëîæíåíèÿòà îò ëîêàëåí õàðàêòåð, âúçíèêâàùè ïðè åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöè, å ïðåäñòàâåíà íà ôèãóðà 1 â êðàÿ íà ñòàòèÿòà.

Ñíèìêà 2.

ÑËÓ×ÀÉ 1: Ïàöèåíòêà íà 31 ãîäèíè, áåç ïðèäðóæàâàùè çàáîëÿâàíèÿ. Îò àíàìíåçàòà: Îïëàêàëà ñå îò áîëêè â äåñíèÿ ìúäðåö íà äîëíàòà ÷åëþñò, ïîñåòèëà ëåêàð ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà, êîéòî íàçíà÷èë ñåãìåíòíà ðåíòãåíîãðàôèÿ /ñ êîÿòî íå ðàçïîëàãàìå/, ñëåä îñúùåñòâÿâàíåòî íà êîÿòî ëåêàðÿò åêñòðàõèðàë çúáà. Ìàíèïóëàöèÿòà ïî åêñòðàõèðàíåòî ïðîäúëæèëà ïîâå÷å îò 90 ìèíóòè, íî áåç îôîðìÿíå íà ëàìáî èëè èçïîëçâàíå íà ìàøèíà. Ñëåä ïðåìèíàâàíå äåéñòâèåòî íà àíåñòåòèêà, ïàöèåíòêàòà ñå îïëàêàëà îò ñèëíà áîëêà â äÿñíàòà ïîëîâèíà íà ÷åëþñòòà è èçòðúïâàíå íà çúáèòå. Ïîÿâèë ñå îòîê, êîéòî íàðàñòâàë âúïðåêè íàçíà÷åíèÿ àíòèáèîòèê. Áîëêàòà ñå çàñèëâàëà, à íÿêîëêî äíè ïî-êúñíî ñå çàòðóäíèëî ïðåãëúùàíåòî. Ñåäìèöà ïî-êúñíî, ñëåä êîíñóëòàöèÿ ñ îðàëåí õèðóðã è îñúùåñòâÿâàíå íà îðòîïàíòîìîãðàôèÿ, ñå óñòàíîâèëî, ÷å ïàöèåíòêàòà å ñ ïúëíî îòâîðåíî ñ÷óïâàíå íà úãúëà íà äîëíàòà ÷åëþñò /ñíèìêà 1/. Íàñî÷åíà çà ëå÷åíèå êúì

Êëèíèêà ïî ëèöåâî-÷åëþñòíà õèðóðãèÿ Ïëîâäèâ. Îáåêòèâíîòî êëèíè÷íî èçñëåäâàíå ïîêàçà ïàòîëîãè÷íà ïîäâèæíîñò íà ìàíäèáóëàòà â îáëàñòòà íà åêñòðàêöèîííàòà ðàíà íà 48 çúá, êîñòíà êðåïèòàöèÿ ïðè áèìàíóàëíà ïàëïàöèÿ, íàðóøåíà îêëóçèÿ íà çúáèòå è ôóíêöèÿ íà ìàíäèáóëàòà. Ëå÷åíèåòî ñå îñúùåñòâè ïîä ëîêàëíà àíåñòåçèÿ - ìàíóàëíà ðåïîçèöèÿ è ôèêñàöèÿ ñúñ ñòàíäàðòíè íàçúáíè øèíè è åëàñòè÷íà ìåæäó÷åëþñòíà ôèêñàöèÿ çà 28 äíè /ñíèìêà 2/. Èçõîäúò îò ëå÷åíèåòî áå constitutio ad integrum, ôóíêöèÿòà ñå âúçñòàíîâè. Êúì íàñòîÿùèÿò ìîìåíò ëåêàðÿò ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà å îáåêò íà ñúäåáíè ïðåòåíöèè îò ñòðàíà íà ïîòúðïåâøàòà. ÑËÓ×ÀÉ 2: Ïàöèåíò íà 25 ãîäèíè, áåç ïðèäðóæàâàùè çàáîëÿâàíèÿ. Îò àíàìíåçàòà: Ïî ïîâîä íà áîëêè â ëåâèÿ ìúäðåö íà ãîðíàòà ÷åëþñò ïîòúðñèë äåíòàëíà ïîìîù. Íàïðàâåí áèë îïèò çà ñòàíäàðòíà åêñòðàêöèÿ, ïðè êîåòî çúáúò "ïîòúíàë" â îêîëíèòå òúêàíè. Ñëåä îñúùåñòâÿâàíå íà îðòîïàíòîìîãðàôèÿ

Óñëîæíåíèÿ ... ïðè åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöè

Ñíèìêà 3

/ñíèìêà 3/ ïîëó÷èë íàïðàâëåíèå çà ñïåöèàëèçèðàíî àìáóëàòîðíî ëå÷åíèå. Äâà äíè ïî-êúñíî ïàöèåíòúò áèë ïðèåò îò îðàëåí õèðóðã, êîéòî íàïðàâèë íåóñïåøåí îïèò ïî îïåðàòèâåí ïúò äà îòñòðàíè ìúäðåöà. Íàçíà÷èë ïîâòîðíî ðåíòãåíîâî èçñëåäâàíå, êîåòî âèçóàëèçèðàëî ïðîìÿíàòà â ðàçïîëîæåíèåòî íà çúáà /ñíèìêà 4/ è íàñî÷èë ïàöèåíòà çà ñòàöèîíàðíî ëå÷åíèå. Îò îáåêòèâíîòî êëèíè÷íî èçñëåäâàíå ñå óñòàíîâè îãðàíè÷åíèå â îòâàðÿíåòî íà óñòàòà /òðèçìóñ III ñòåïåí/, ïðàçíà àëâåîëà íà 28 çúá, íàëîæåí 72

Dental Review 3 / 2008

øåâ íà îêîëíàòà ìóêîçà è èíôèëòðàò ñ äàííè çà ôëóêòóàöèÿ â ëÿâîòî èíôðàòåìïîðàëíî ïðîñòðàíñòâî. Ëå÷åíèåòî ñå îñúùåñòâè ïîä ëîêàëíà àíåñòåçèÿ - îôîðìè ñå òðèúãúëíî ìóêîïåðèîñòàëíî ëàìáî îò 23 äî äèñòàëíèÿ ó÷àñòúê íà òóáåðà âëÿâî, ïðåäíàòà ñòåíà íà ìàêñèëàòà ñå ïðåäñòàâè èíòàêòíà, ðåâèçèðà ñå àëâåîëàòà íà 28 çúá, à òîé ñå îòêðè ëóêñèðàí â èíôðàòåìïîðàëíîòî ïðîñòðàíñòâî. Ëàìáîòî ñå àäàïòèðà è îáøè, ðàíàòà ñå äðåíèðà. Ïàöèåíòúò áå èçïèñàí ñ ïîäîáðåíèå.

Ñíèìêà 4.

ÄÈÑÊÓÑÈß: Ïîêàçàíèÿòà çà åêñòðàêöèÿ íà òðåòèòå ìîëàðè, ïîäðåäåíè â çúáíàòà ðåäèöà íå ñå ðàçëè÷àâàò îò òåçè çà ñúçúáèåòî êàòî öÿëî. Ïîâåäåíèåòî ñïðÿìî èìïàêòèðàíèòå ìúäðåöè ìîæå äà ñå îáîáùè â äâå ãðóïè - åäíè àâòîðè ïðåäëàãàò òåçè çúáè äà ñå îòñòðàíÿâàò ñàìî ïðè êëèíè÷íà èçÿâà, à äðóãè ñìÿòàò, ÷å âñåêè èìïàêòèðàí çúá òðÿáâà äà ñå îòñòðàíè ñ îãëåä ïðåâåíöèÿ íà óñëîæíåíèÿ è ïðîôèëàêòèêà íà çúáíî-÷åëþñòíèòå äåôîðìàöèè. Ïðåâàíòèâíàòà åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöè å ïðàêòèêà â èíäóñòðèàëíèòå ñòðàíè. Werkmeister è êîë. (18 ) ïðåïîðú÷âàò ïðîôèëàêòè÷íàòà åêñòðàêöèÿ íà äîëíî-÷åëþñòíè ìúäðåöè êàòî ñðåäñòâî çà ïðåâåíöèÿ ðàçâèòèåòî íà êèñòè, äúëáîêè àáñöåñè è àíãóëàðíè ìàíäèáóëàðíè ôðàêòóðè ïðè ïàöèåíòè, èçëîæåíè íà ðèñê îò òðàâìè. Baykul è êîë.(1) óñòàíîâÿâàò, ÷å êèñòîçíèòå

ïðîìåíè îêîëî äîëíî-÷åëþñòíèòå ìúäðåöè çàïî÷âàò îêîëî 20 - 25 ãîäèíà ñúñ ñòàòèñòè÷åñêè çíà÷èìà çàâèñèìîñò ìåæäó ðàçâèòèåòî èì è àíãóëàðíàòà ïîçèöèÿ íà çúáà /Ð<0.05/, êàòî êîìåíòèðàò è âåðòèêàëíàòà ïîçèöèÿ íà èìïàêòèðàíèòå äîëíî-÷åëþñòíè ìîëàðè - ñóñïåêòíà çà ïî-÷åñòîòî ðàçâèòèå íà êèñòè. Ïðåç 2005 ãîäèíà The Cohrane Collaboration ïóáëèêóâà ñèñòåìåí îáçîð, áàçèðàí íà íÿêîëêî ðàíäîìèçèðàíè êîíòðîëèðàíè ïðîó÷âàíèÿ, öåëÿùè äà ïðîñëåäÿò åôåêòà îò ïðåâàíòèâíîòî îòñòðàíÿâàíå íà áåçñèìïòîìíè òðåòè ìîëàðè (11). Àâòîðèòå çàêëþ÷àâàò, ÷å íå ñà îòêðèëè ïðè÷èíà äà îòõâúðëÿò óñòàíîâåíàòà ïðàêòèêà, íèòî äà ÿ ïîäêðåïÿò. Òåõíèòå äàííè ñî÷àò, ÷å ïðåâàíòèâíèòå åêñòðàêöèè íå âîäÿò äî ðåäóêöèÿ èëè ïðîôèëàêòèêà íà ñêóï÷âàíåòî íà êîðîíèòå íà ðåçöèòå è ïîðàäè òîâà áðîÿò èì ìîæå äà ñå íàìàëè ñ 60 %. Â ëèòåðàòóðàòà ñå îòêðèâàò è

Óñëîæíåíèÿ ... ïðè åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöè

ïî-êðàéíè ìíåíèÿ - Esposito ïîääúðæà òåçàòà, ÷å ïðîôèëàêòè÷íàòà åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöèòå å íå ñàìî íååôåêòèâíà, à è âðåäíà (5). Òîé ïðåïîðú÷âà îòñòðàíÿâàíåòî ñàìî íà ñèìïòîìàòè÷íè èìïàêòèðàíè ìúäðåöè, èçâåñòíè ó íàñ êàòî ìúäðåöè ñúñ çàòðóäíåí ïðîáèâ. Êàòî èçêëþ÷åíèå îò òîâà ïðàâèëî ïîñî÷âà íåîáõîäèìîñòòà îò åêñòðàêöèÿ è íà ñëó÷àéíî óñòàíîâåíè èìïàêòèðàíè ìúäðåöè, áåç ëîêàëíà ñèìïòîìàòèêà, íî ñ: o êàðèîçíî ðàçðóøåíèå íà êîðîíàòà; o ïàðîäîíòàëíè óâðåæäàíèÿ, ðàçïîëîæåíè ìåäèàëíî ïðè çàïàçåí âòîðè ìîëàð; o ìúäðåöè, îêîëî êîèòî ñå ðàçâèâàò êèñòè; o ïî îðòîäîíòñêè ïîêàçàíèÿ; o ïî ïðîòåòè÷íè ïîêàçàíèÿ.

ñðàâíåíèå ñ ïîäðàñòâàùè. Â ïîäêðåïà íà òîâà òâúðäåíèå å ôàêòúò, ÷å óâðåæäàíèÿòà íà n. alveolaris inferior è n. lingualis ñà ïî-÷åñòè ïðè ïàöèåíòè íàä 21 ãîäèíè. (3)

Íàé-ïîäõîäÿùàòà âúçðàñò çà îòñòðàíÿâàíå íà èìïàêòèðàíè ìúäðåöè å òèéíåéäæúðñêàòà /ñëåä 10 òà è ïðåäè 20òà ãîäèíà/. Ïîâå÷åòî àâòîðè îáÿñíÿâàò òîâà ïðåäïî÷èòàíèå ñ ôàêòà, ÷å äî òàçè âúçðàñò êîðåíèòå íà ìúäðåöèòå íå ñà íàïúëíî ðàçâèòè /äî äâå òðåòè/, êîåòî å ïðåäïîñòàâêà çà àòðàâìàòè÷íà åêñòðàêöèÿ. Wagner è êîë.(17) ïðåäñòàâÿò 5-ãîäèøåí ðåòðîñïåêòèâåí àíàëèç âúðõó 17 ïàöèåíòà ñ ìàíäèáóëàðíè ôðàêòóðè, àñîöèèðàíè ñ åêñòðàêöèÿòà íà ðåòåíèðàíè ìúäðåöè, 14 îò êîèòî ïîëó÷åíè ïîñòîïåðàòèâíî, è çàêëþ÷àâàò, ÷å çàòðóäíåíàòà åêñòðàêöèÿ âñëåäñòâèå íà ïúëíàòà ðåòåíöèÿ íà çúáà, è âúçðàñòòà íàä 40 ãîäèíè, ñà ðèñêîâè ôàêòîðè. Àâòîðèòå ïðåïîðú÷âàò äèåòà ñ ìåêà õðàíà çà ÷åòèðè ñåäìèöè ñëåä îïåðàòèâíàòà èíòåðâåíöèÿ è ðåíòãåíîãðàôñêè êîíòðîë íà ñúñòîÿíèåòî. Iisuka è êîë.(7) â ñõîäíî ïðîó÷âàíå, îáõâàùàùî 15-ãîäèøåí ïåðèîä è 12 ïàöèåíòà, ïðàâÿò èçâîäà, ÷å ïúðâàòà ïîñòîïåðàòèâíà ñåäìèöà å êðèòè÷íà çà ðàçâèòèåòî íà ïàòîëîãè÷íà ôðàêòóðà - ñàìî åäèí îò ïàöèåíòèòå â òàçè ñåðèÿ å ïîëó÷èë èíòðàîïåðàòèâíà ôðàêòóðà; êàòî ðèñêîâà âúçðàñòîâà ãðóïà îïðåäåëÿò ïàöèåíòèòå, ïîâúçðàñòíè îò 30 äî 40 ãîäèíè. Ëèòåðàòóðàòà ñî÷è, ÷å ðèñêúò îò óâðåæäàíå íà íåðâíèÿ ñòâîë ïðè åêñòðàêöèÿ íà äîëíî÷åëþñòíè ìúäðåöè ïðè ïàöèåíòè, ïî-âúçðàñòíè îò 35 ãîäèíè, íàðàñòâà ñ 10% ñïðÿìî òèéíåéäæúðèòå. Óâðåäèòå íà n. alveolaris inferior, àñîöèèðàíè ñ îïåðàòèâíîòî îòñòðàíÿâàíå íà ìúäðåöè, ñå íàáëþäàâà â 1 - 8 % (12, 13), äîêàòî íåîáðàòèìî óâðåæäàíå íà n. lingualis ñå íàáëþäàâà â ïî-ìàëêî îò 1 % îò ñëó÷àèòå (2). Ðèñêúò îò óâðåæäàíå íà ïîñî÷åíèòå íåðâè íå å ñâúðçàí ñ ëèïñàòà èëè íàëè÷èåòî íà ñèìïòîìàòèêà îò èìïàêòèðàíèÿ çúá, íî å ïî-ñúùåñòâåí ïðè âúçðàñòíè â

Dental Review 3 / 2008

ÈÇÂÎÄÈ: 1

Åêñòðàêöèÿòà - ñòàíäàðòíà èëè îïåðàòèâíà, íå å ñèëîâà ìàíèïóëàöèÿ. Íåîáîñíîâàíîòî ïðèëàãàíå íà íàòèñê è ãðóáàòà ðàáîòà ñà ïðåäïîñòàâêè çà âúçíèêâàíå íà óñëîæíåíèÿ.

Åêñòðàêöèÿòà íà ìúäðåö òðÿáâà äà ñå ïðåäøåñòâà îò: Åêçàêòíà îáðàçíà äèàãíîñòèêà, öåëÿùà äà óñòàíîâè òîïèêàòà íà çúáà è ñúîòíîøåíèÿòà ñ îêîëíèòå ñòðóêòóðè: Ïëàí íà õèðóðãè÷íîòî ëå÷åíèå.

Ëåêàðÿò ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà òðÿáâà äà ïðåöåíè äàëè å âúâ âúçìîæíîñòèòå ìó äà îñúùåñòâè åêñòðàêöèÿòà. Àêî îòãîâîðúò íà òîçè âúïðîñ íå å êàòåãîðè÷íî ïîëîæèòåëåí, ïðåïîðú÷âàìå ïàöèåíòúò äà ñå íàñî÷è êúì ñïåöèàëèñò çà äåôèíèòèâíî ëå÷åíèå. Ïðåäñòàâåíèòå ñëó÷àè ïîäêðåïÿò òåçàòà, ÷å íàäöåíÿâàíåòî íà âúçìîæíîñòèòå íà ëåêàðÿ å ïðè÷èíà çà âúçíèêâàíå íà óñëîæíåíèÿ.

Âñåêè ïàöèåíò, íóæäàåù ñå îò åêñòðàêöèÿ íà ìúäðåöè, ïîäëåæè íà ïðåä îïåðàòèâíà êîíñóëòàöèÿ ñ îðàëåí /ëèöåâî-÷åëþñòåí/ õèðóðã. Ïðàêòèêàòà - êîíñóëòàöèÿ äà ñå èçâúðøâà ñëåä íàñòúïâàíå íà óñëîæíåíèÿ - å ïîðî÷íà è òðÿáâà äà ñå ïðåóñòàíîâè, çàùîòî çàòðóäíÿâà êàêòî ëåêàðÿ ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà è íåãîâèÿ ïàöèåíò, òàêà è ñïåöèàëèñòà-õèðóðã.

Äóõúò å áåçñìúðòåí...

Â êàáèíåòà ñè íà åäèíàäåñåòèÿ åòàæ íà Ôàêóëòåòà ïî äåíòàëíà ìåäèöèíà â Ñîôèÿ ìå ïîñðåùà åäèí âåäúð ÷îâåê. Âúïðåêè áîëêàòà, êîÿòî âîäè åæåäíåâíî äåñåòêè ïàöèåíòè â êàáèíåòà ìó, óñìèâêàòà íå ñëèçà ïðåç öÿëîòî âðåìå îò ëèöåòî íà äîöåíò ä-ð Ðîñåí Êîëàðîâ.

Ä-ð Êîëàðîâ, êàê ñòåïåíóâàòå íåùàòà â æèâîòà ñè? Êîå ïîñòàâÿòå íà ïúðâî ìÿñòî - ðàáîòàòà, õîáèòî? Íå å ñëó÷àéíîñò, ÷å ïîâå÷åòî ëåêàðè èìàìå ìíîãî ñèëíî õîáè. È ÷åñòî õîáèòî å èçâåäåíî íà ñåðèîçíà ïðîôåñèîíàëíà âèñîòà. Íàïðèìåð Äèìèòúð Äèìîâ å ïðîôåñîð âúâ Âåòåðèíàðíèÿ èíñòèòóò, Àíòîí Äîí÷åâ å çàâúðøèë ïðàâî, ïðîô. Âåíêî Àëåêñàíäðîâ å íåâåðîÿòíî äîáðå èíôîðìèðàí ìóçèêàíò, íàïðèìåð ïîçíàíèÿòà ìó ïî îòíîøåíèå íà Ìîöàðò , áèõ êàçàë, ñà èçìåðèìè ñ òåçè íà åäèí èçêóñòâîâåä, èëè íà ÷îâåê, êîéòî ïèøå èñòîðèÿ íà ìóçèêàòà. Êúäå íàìèðàòå çëàòíîòî ñå÷åíèå ìåæäó ïðîôåñèîíàëíîòî è õîáèòî, êîåòî å èçäèãíàòî íà ïðîôåñèîíàëíî íèâî? Àç ìíîãî ïúòè ñúì ñè çàäàâàë âúïðîñà : Çàùî ëåêàðèòå ñå îáðúùàò êúì íÿêàêúâ âèä èçêóñòâî? Ìîæå áè çà òîâà, ÷å ëåêàðñêàòà ïðîôåñèÿ îáèêíîâåíî å ñâúðçàíà ñ ðàáîòà, êîÿòî ìàëêî èëè ìíîãî å ðàáîòà ñ áîëêàòà. Íèêîé íå îòèâà îò õóáàâî ïðè ëåêàð. Òîé îòèâà, çàùîòî èìà íÿêàêâî ñòðàäàíèå. Âñåêè èäâà ñúñ ñâîèòå ñòðàõîâå, ñúñ ñâîèòå ïðèòåñíåíèÿ. Äà, çà âñåêè ëåêàð òîâà å íåãîâàòà ïðîôåñèîíàëíà ñðåäà, íåùîòî, êîåòî òîé èñêà äà ïðàâè - äà ïîìàãà. Îáà÷å òîâà îò äðóãà ñòðàíà íàòîâàðâà ñòðàøíî ìíîãî ïñèõèêàòà íà âñåêè îò íàñ. Íå ìîæåø, èçëèçàéêè îò áîëíèöàòà, äà çàòâîðèø òàçè ñòðàíèöà è äà êàæåø: "Íÿìà äà ìèñëÿ".

Dental Review 3 / 2008

Âñåêè ëåêàð ñè ïðåæèâÿâà áîëíèòå, ñëåä êàòî ñå ïðèáåðå âêúùè. Òîâà å åäíà ïðîôåñèÿ, êîÿòî ïñèõè÷åñêè îáðåìåíÿâà âñåêè åäèí îò íàñ. Åñòåñòâåíî, âèíàãè èìà íåùî, êîåòî òå êàðà äà ñå ÷óâñòâàø ïî-äîáðå, â êîìôîðò ñúñ ñåáå ñè. Òóê áèõ äîáàâèë - ìåäèöèíñêàòà ïðîôåñèÿ ôîðìèðà ìíîãî øèðîê ìèðîãëåä . À èçêóñòâîòî, îò äðóãà ñòðàíà, êàêâî å? Òî å íà÷èí äà êàæåì íåùî. Â òîçè ñìèñúë èçêóñòâîòî ïðåäñòàâëÿâà åäíà îãðîìíà ñèëà íà ñïîäåëÿíå. Òîâà å íàøà âúòðåøíà ïîòðåáíîñò - êîåòî âèæäàø, äà ãî ñïîäåëÿø è ñ äðóãèòå . Êúäå ðàçêðèâàòå íàé - ìíîãî ñåáå ñè: â ðàáîòàòà òóê, ïðè ñðåùàòà ñ òîëêîâà ìíîãî ïðîáëåìè, èëè äîêàòî ñè ïî÷èâàòå ñ ôîòîãðàôèÿòà? Àç ðàçñúæäàâàì òàêà: Êîãàòî ÷îâåê å îòêðîâåí è å ÷åñòåí â ñâîèòå êîíòàêòè è åæåäíåâíè ñðåùè - áèëî òî â ñëóæáàòà, èëè

интервю íÿêúäå íàâúí, òîé ðàçêðèâà ìàëêî èëè ìíîãî ñåáå ñè. Âàæíîòî å äà ñè îòêðîâåí â òîâà, êîåòî ïðàâèø, íåçàâèñèìî îò ñðåäàòà. À íå âè ëè óìîðÿâà òàçè îòêðîâåíîñò? Çàùîòî â äíåøíî âðåìå äà ñðåùíåø îòêðîâåí ÷îâåê, àêî ñè ãîâîðèì ÷åñòíî, íå å ðÿäêîñò, à ñúáèòèå ? Åñòåñòâåíî, ÷å óìîðÿâà. Îò äðóãà ñòðàíà òè ñè ñúçäàâàø îïîíåíòè - õîðà, êîèòî íå ñà ñúãëàñíè ñ òàêúâ òèï îòêðîâåíîñò. Íå ìîæå åäèí ëåêàð äà áúäå íåèñêðåí. Äà, èìà ðåäêè ñëó÷àè, â êîèòî èñòèíàòà òðÿáâà äà ñå êàæå íà ïàöèåíòà ïî îïðåäåëåí íà÷èí, çàùîòî íèå ñè äàâàìå ìíîãî äîáðå ñìåòêà, ÷å ïðåä íàñ ñúùî ñòîè ÷îâåê, êîéòî èìà ñâîèòå áîëêè è ñòðàäàíèÿ. È àêî ìó êàæåø èñòèíàòà ãðóáî è ÿñíî, ùå ãî óáèåø, áóêâàëíî ùå ñúñèïåø ïñèõèêàòà ìó. Òðÿáâà äà íàìåðèø òîçè ïîäõîä

íà îáÿñíåíèå, êîéòî äà áúäå è åäíàêâî îòêðîâåí, è åäíàêâî èñêðåí, è åäíàêâî âåðåí. Çàòîâà ëè èçáðàõòå ôîòîãðàôèÿòà - çàùîòî òîâà å èçêóñòâî, êîåòî ôèêñèðà åäèí ìîìåíò îò ðåàëíîñòòà? Â åäèí ñòàòè÷åí îáðàç ñúùî èìà ìíîãî äèíàìèêà. Òîé ìîæå äà òè ðàçêàæå ñòðàøíî ìíîãî íåùà è âñÿêà åäíà ñíèìêà îáèêíîâåíî ðàçêàçâà íÿêàêâà èñòîðèÿ. Ôîòîãðàôèÿòà íå å ñòàòè÷íî èçêóñòâî, çàùîòî èìàòå êàêâî äà êàæåòå, èìà èñòîðèè, êîèòî ìîæå äà ðàçêàæåòå . Òîçè ñèíòåçèðàí îáðàç îáà÷å å ïîäâëàñòåí íà äðóã âèä çàêîí, íà äðóã âèä êîìïîçèöèÿ, âúòðåøíà äèíàìèêà, æèâîò è ò.í. È å õóáàâî, êîãàòî ïðàâèòå åäíà ñíèìêà, â íåÿ äà èìà íÿêàêâà èñòîðèÿ, äà èìà ñìèñúë. Êîÿ å ëþáèìàòà âè èñòîðèÿ? Âñÿêà ôîòîãðàôèÿ, êîÿòî ñúì ïðàâèë,

ìè å öåííà. Òÿ ñúõðàíÿâà ìîìåíòè îò ìîÿ æèâîò, ìîèòå èñòîðèè. Ìàëêî áàíàëíî, íî êàêòî âñåêè òâîðåö, è àç ÷óâñòâàì òåçè òâîðáè êàòî ìîè ÷åäà, çàùîòî âúâ âñÿêà åäíà ñúì

Dental Review 3 / 2008

âëîæèë ìíîãî åíåðãèÿ è ÷àñò îò ñåáå ñè. Èìàòå ëè ëþáèìè òåìè çà ñíèìàíå âúâ ôîòîãðàôèÿòà? Ìíîãî ðÿäêî ÿâëåíèå ñà ïîëèâàëåíòíè

òå ôîòîãðàôè, êîèòî ñíèìàò ïðåêðàñíî âñè÷êî. Òðóäíî ìîæå äà âèäèòå ïðåêðàñåí ïðèðîäåí ôîòîãðàô, êîéòî ñúùî òàêà äîáðå äà ñíèìà ìîäà, à êîãàòî èçëåçå åäíî ñúáèòèå, äà íàïðàâè ïåðôåêòåí ðåïîðòàæ. Àç îáè÷àì äà ðàáîòÿ è, êîãàòî ðàáîòÿ, äà èçó÷àâàì ïðîáëåìà â íåãîâàòà âñåîáõâàòíîñò. Ïðåäè ãîäèíè áÿõ ïîïàäíàë â åäèí äîì çà ñèðàöè ñëåä òîâà âúâ âòîðè, â òðåòè, è âèäÿõ, ÷å òîâà å ìíîãî ñåðèîçåí ïðîáëåì - äåöàòà, êîèòî ñà

èçîñòàâåíè. Ïðåäè íÿêîëêî ãîäèíè óñëîâèÿòà, â êîèòî æèâååõà, áÿõà ìíîãî òåæêè. Îò òàì ñå ðîäè åäíà ñåðèÿ, êîÿòî ñå íàðè÷àøå "Íåïîæåëàíèòå" . Èñêàõ äà êàæà íà îáùåñòâîòî - âèæòå, òåçè äåöà æèâåÿò ïðè òàêèâà óñëîâèÿ! Â èñòîðèèòå ñè ïèòàõ: Êàêâî òðÿáâà äà íàïðàâèì, çà äà íå æèâåÿò òàêà? Àêî íå ïðîâîêèðàìå ñîáñòâåíàòà ñè ñúâåñò è íå ãî êàæåì, òîâà çíà÷è, ÷å ñìå îñòàíàëè áåçìúëâíè ñâèäåòåëè íà åäíà íåïðàâäà è ñè ïî÷èâàìå â

íàøèÿ êîìôîðò, ñïîêîéñòâèå, äîìàøåí óþò. Äðóãà òåìà, êîÿòî ñúì ðàçðàáîòâàë, ñå êàçâà "Ëèöà îò ñâåòà". Âñåêè îò íàñ ñåãà èìà âúçìîæíîñò äà ïúòóâà. Âèå âèæäàòå, ÷å , íåçàâèñèìî êúäå æèâåÿò, õîðàòà ïî ñâåòà èìàò ñâîèòå áîëêè, ñòðàäàíèÿ, ëþáîâ, îìðàçà,

ñâîåòî åæåäíåâèå. Âñåêè èñêà äà æèâåå ïî íîðìàëåí íà÷èí ñ íîðìàëíî êà÷åñòâî. Äðóãà òåìà, êîÿòî ñúì ðàçðàáîòèë, ñúùî ñå ïðåâúðíà â èçëîæáà. Áåøå ïîä íàäñëîâ "Íðàâè áúëãàðñêè". Òàçè òåìà ìå ïðîâîêèðà íà åäèí ïàçàð çà æèâè æèâîòíè . Âèäÿõ êàìèîí, ïúëåí ñ ïðàñåòà, è åäèí

÷îâåê, êîéòî ãè ïðîäàâàøå. È åäíè áàáàèòè, êîèòî, óìèðàéêè îò ñìÿõ, çàêîëèõà íàïðàâî íà òðåâàòà, ïðåä î÷èòå íà õîðàòà, ïðàñåòî, êîåòî òîêó ùî áÿõà êóïèëè... Èëè âèæäàø åäíà êàðó÷êà, ïúëíà ñ òðåâà, åäèí äÿäî ñå å îïúíàë âúðõó òðåâàòà, ïðåïè÷à ñå, à æåíèöàòà ìó êðîòêî

äúðïà êàðó÷êàòà è âúðâè íàïðåä. Äðóãî íåùî, êîåòî ìíîãî îáè÷àì äà ñíèìàì, è êîåòî å ïðåäèçâèêàòåëñòâî çà ïîâå÷åòî ôîòîãðàôè, å ïðèðîäàòà. Ìîæå áè çàùîòî òÿ å ñúâúðøåíà, òÿ íè å ñúçäàëà. Îò òåìèòå, êîèòî âè âúëíóâàò, îñòàâàì ñ 81

âïå÷àòëåíèåòî, ÷å ñòå ñèëíî ñîöèàëíî àíãàæèðàí. Òîâà èäâà ëè ïî íÿêàêúâ íà÷èí, êàòî ïðîäúëæåíèå íà âàøèòå ðîäîâè êîðåíè? Âèå ñòå ïîòîìúê íà Èëàðèîí Ìàêàðèîïîëñêè... Ìîæå äà å âúïðîñ íà ñåìåéíà ñðåäà, ìîæå áè å âúïðîñ íà âúçïèòàíèå. Åñòåñòâåíî, âúïðîñ íà ïðîôåñèÿ è íà ïðèÿòåëè, ñ êîèòî ÷îâåê îáùóâà. Â ïðîäúëæåíèå íà òàçè ñîöèàëíà àíãàæèðàíîñò, âñå îùå ëè ñòå ïðåäñåäàòåë íà SOS KINDERDORF? Äà, âñúùíîñò ðàáîòàòà ìå çàâåäå â ñîöèàëíèòå äîìîâå, à ôîòîãðàôèÿòà ìå íàêàðà äà âíèêíà äúëáîêî â ïðîáëåìà. Òîâà áåøå òî÷íî ïî âðåìå íà ïðîìåíèòå. Áåøå ñôîðìèðàí åêèï îò ìëàäè ëåêàðè. Ïðàâåõìå ìåäèöèíñêè ïðåãëåäè è èìàõ âúçìîæíîñòòà äà ñíèìàì. Íå áåøå ìíîãî ïðèÿòíî òîâà, êîåòî âèäÿõìå. Òîãàâà èìàõ âúçìîæíîñòòà äà ïîïàäíà â SOS KINDERDORF. Õîðàòà ïðîìåíèõà ëè ñå ñå âúâ âðåìåòî, ïðåç êîåòî ãè íàáëþäàâàòå è êàòî ëåêàð, è êàòî ôîòîãðàô?

Dental Review 3 / 2008

Ìèñëÿ, ÷å õîðàòà ñòàíàõà ìàëêî ïîìàòåðèàëíè. Ìíîãî ïî-÷åñòî ñå ãîâîðè çà ïàðè. Ìîæå áè òîâà å íîðìàëíî, ìîæå áè òàêà òðÿáâà äà áúäå. Íî â êðàéíà ñìåòêà ïàðèòå ñà ñðåäñòâî. Çàùîòî îò äðóãà ñòðàíà, àç áèõ êàçàë - ïàðèòå ñà îãðîìíî áðåìå è íå çàâèæäàì íà õîðàòà, êîèòî èìàò ìíîãî ïàðè. Ïàðèòå íè òðÿáâàò òîëêîâà, êîëêîòî äà ñè ïîêðèåì íóæäèòå. Îò òàì íàòàòúê, çà êàêâî ñà íè òå? Òîâà, êîåòî îñòàâà, å åìîöèÿòà, ÷óâñòâîòî, óñåùàíåòî, ïðåêàðàíîòî âðåìå, ñïîìåíúò. Àç íÿìà äà çàáðàâÿ åäèí ìîé ïàöèåíò îíêîëîãè÷íî áîëåí, â òåðìèíàëíà ôàçà îñòàâàõà ìó áóêâàëíî ñåäìèöè æèâîò... À òîé íåïðåêúñíàòî ïðàâåøå ïëàíîâå - ñ ìîÿòà ïðèÿòåëêà ùå íàïðàâèì òîâà, à ïîñëå îíîâà... Çà íåãî áåøå âàæåí äóõúò è áúäåùåòî. Òîé áåøå íàé-ãîëÿìîòî äîêàçàòåëñòâî, êîåòî ñúì âèæäàë - ÷å äóõúò å áåçñìúðòåí. Èíòåðâþ îò Âàñèë Õðèñòîâ.

ÓÂÅËÈ×ÈÒÅËÍÈ ËÓÏÈ È Î×ÈËÀ ÏÐÅÄÏÀÇÍÈ Î×ÈËÀ È ØËÅÌÎÂÅ ÐÀÁÎÒÍÎ ÎÑÂÅÒËÅÍÈÅ Îôèöèàëåí äèñòðèáóòîð çà Áúëãàðèÿ: Óëòðàäåíòàë ÎÎÄ Ñîôèÿ 1463, óë. Êíÿç Áîðèñ I, 10 Òåë. 02/ 953 35 57 Ôàêñ: 02/ 953 35 59 www.ultradental.net

ÒÅÎÐÈÒÈÊÎÏÐÀÊÒÈ×ÅÑÊÈ

ÊÓÐÑ ÏÎ Î Ð À Ë Í À ÈÌÏËÀÍÒÎËÎÃÈß Ëåêòîð:

Ä-ð Ñòåôàí Ïååâ Ïðåäñåäàòåë íà Áúëãàðñêàòà Àñîöèàöèÿ ïî Îðàëíà Èìïëàíòîëîãèÿ /ÁÀÎÈ/ Äàòè çà ïúðâî íèâî: 10, 11 è 12 îêòîìâðè 2008 ã. 28, 29 è 30 íîåìâðè 2008 ã. Äàòè çà âòîðî íèâî: 7, 8 è 9 íîåìâðè 2008 ã. Òàêñè ó÷àñòèå: Ïúðâî íèâî - 450 ëâ Âòîðî íèâî - 500 ëâ

Dental Review 3 / 2008

ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÇÀ ÏÚÐÂÎ ÍÈÂÎ

ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÇÀ ÂÒÎÐÎ ÍÈÂÎ

Ïúðâè äåí 1. Óâîä. Èñòîðè÷åñêî ðàçâèòèå. 2. Êëàñèôèêàöèÿ íà èìïëàíòàòèòå. Òåðìèíîëîãèÿ íà êîðåíîïîäîáíèòå èìïëàíòàòè. 3. Îñíîâè íà èìïëàíòàòíî-òúêàííèÿ èíòåðôåéñ. 4. Ôàêòîðè, îáóñëàâÿùè ôîðìèðàíå è ïîääúðæàíå íà èìïëàíòàòíî-òúêàííèÿ èíòåðôåéñ. 5. Êðèòåðèè çà ïëàíèðàíå íà èìïëàíòîëîãè÷íîòî ëå÷åíèå, ïðîãíîçèðàíå è îöåíêà íà ðåçóëòàòèòå îò íåãî. Îöåíêà íà áèîìåõàíè÷íèÿ ðèñê. 7. Ïîêàçàíèÿ è ïðîòèâîïîêàçàíèÿ çà ïðîâåæäàíå íà èìïëàíòîëîãè÷íî ëå÷åíèå. 8. Êîñòåí ãðàôòèíã. Íàïðàâëÿâàíà êîñòíà ðåãåíåðàöèÿ. 9. Ïîäãîòîâêà íà ïàöèåíòà çà èìïëàíòîëîãè÷íî ëå÷åíèå. 10. Óñëîæíåíèÿ ñïåöèôè÷íè çà èìïëàíòîëîãè÷íîòî ëå÷åíèå. 11. Ïðèíöèïè çà ïðîâåæäàíå íà ïúðâè õèðóðãè÷åí åòàï. 12. Ïðèíöèïè çà ïðîâåæäàíå íà âòîðè õèðóðãè÷åí åòàï.

Ïúðâè äåí 1. Òðèèçìåðíî ïîçèöèîíèðàíå íà èìïëàíòàòèòå 2. Èìåäèàòíî èìïëàíòèðàíå ñëåä åêñòðàêöèÿ 3. Èìåäèàòíî íàòîâàðâàíå íà èìïëàíòàòèòå 4. Ïîâåäåíèå ïðè íåäîñòàòú÷åí îáåì êîñò

Âòîðè äåí 1. Straumann è Imtec ñïåöèôèêàöèè, õèðóðãè÷åí ïðîòîêîë, ïðîòåòè÷åí ïðîòîêîë. 2. Äåìîíñòðàöèÿ è ðàáîòà íà ôàíòîìåí ìîäåë. 3. Ñèñòåìà çà íàïðàâëÿâàíà òúêàííà ðåãåíåðàöèÿ - êîíöåïöèÿ. 4. Bone collector - íà÷èí íà ðàáîòà. 5. Áàðèåðíè ìåìáðàíè êëàñèôèêàöèÿ è ïðèíöèïè. 6. Òåõíèêà íà ïîçèöèîíèðàíå è ôèêñèðàíå íà ìåìáðàíèòå. 7. Äåìîíñòðàöèÿ íà ôàíòîìåí ìîäåë. Òðåòè äåí Íàáëþäåíèå íà êëèíè÷åí ñëó÷àé

Âòîðè äåí 1. Êîñòåí Ãðàôòèíã-ñúùíîñò è ïðèíöèïè. Îñòåîêîíäóêöèÿ, îñòåîèíäóêöèÿ, îñòåîãåíåçà. 2. Êîñòíîçàìåñòâàùè ìàòåðèàëè êëàñèôèêàöèè è ñðàâíèòåëåí àíàëèç. 3. Ïðèíöèïè íà Íàïðàâëÿâàíà Òúêàííà / Íàïðàâëÿâàíà Êîñòíà Ðåãåíåðàöèÿ 4. Âèäîâå áàðèåðíè ìåìáðàíè 5. Èíñòðóìåíòàðèóì çà ïðîâåæäàíå íà ïðîöåäóðè ïî íàïðàâëÿâàíà òúêàííà/êîñòíà ðåãåíåðàöèÿ. 6. Ïîñòàâÿíå íà èìïëàíòàòè ïðè ðàçëè÷íà ïëúòíîñò íà êîñòòà 7. Ñóáàíòðàëíè âàðèàíòè.Ñèíóñ ëèôòèíã ïðîöåäóðè. 8. Êîñòåí ãðàôòèíã ïðè ðàçëè÷íè äåôåêòè. 9.Ðåïîçèöèÿ íà n.alveolaris inf. è åäíîìîìåíòíî ïîñòàâÿíå íà èìïëàíòàòè. 10.Åñòåòè÷íè ïðîáëåìè ñâúðçàíè ñ ìåêèòå òúêàíè 11.Ñóáïåðèîñòàëíè, òðàíñäåíòàëíè è ðåòðîäåíòàëíè èìïëàíòàòè. 12.Êðèòè÷åí àíàëèç íà ïðîòåòè÷íèòå êîìïîíåíòè è ìåòîäè íà ïðîòåçèðàíå âúðõó èìïëàíòàòè. Çà çàïèñâàíå è èíôîðìàöèÿ: Óëòðàäåíòàë ÎÎÄ Ñîôèÿ, óë." Êíÿç Áîðèñ I" ¹ 10, òåë.: 02/9533557, ôàêñ: 02/9533559 www.ultradental.net

Öåíà: 75,50 ëâ

Öåíà: 44,75 ëâ

Öåíà: 67,46 ëâ

Ôîòîïîëèìåðèçèðàùà êîìïîçèòíà ñèñòåìà ñ îòëè÷àâàùè ñå ìåõàíè÷íè è ìàíèïóëàòèâíè êà÷åñòâà. Áëàãîäàðåíèå íà óíèêàëíèÿ ñóáìèêðîíåí ïúëíèòåë â ñâîÿ ñúñòàâ, Estelite® îñèãóðÿâà îòëè÷íà ïîëèðóåìîñò, îñòàòú÷åí ïîâúðõíîñòåí áëÿñúê è èçíîñîóñòîé÷èâîñò. Ðàçðàáîòåí çà âúçñòàíîâÿâàíèÿ, ïðè êîèòî åñòåòèêàòà è çäðàâèíàòà ñà îò îñíîâíî çíà÷åíèå. Ïðåïîðú÷èòåëåí å çà IV êëàñ êàâèòåòè è çà âúçñòàíîâÿâàíå íà äåôåêòè ïðè êåðàìèêà. Ïðåäñòàâåí â 18 ðåíãåíîêîíòðàñòíè öâÿòà, ñ øèðîêîìàùàáåí "Õàìåëåîíîâ" åôåêò , çà ïîñòèãàíå íà íåâåðîÿòíè ðåçóëòàòè âúâ âñÿêà îáëàñò, âêëþ÷èòåëíî è îêëóçàëíàòà. *Êîåôèöèåíò íà ñâèâàíå íà ìàòåðèàëà - 1,65 % * ßêîñò íà îïúí - 297 ÌÐà Êîìïëåêòúò âêëþ÷âà: ESTELITE - 6 øïðèöè, 3.8 g /A1, A2, A3, A3.5, OA2, OA3/ Öåíà: 640 ëâ. ñ ÄÄÑ ESTELITE FLOW QUICK - 3 øïðèöè, 1.8 g /A2, A3, OA3/, 27 tips BOND FORCE - áóòèëêà 1 ml, 50 åäíîêðàòíè ìèêðîàïëèêàòîðà, äîçàòîðíî ëåãåí÷å ÐÀÇÖÂÅÒÊÀ ESTELITE - 18 öâÿòà Ïîäàðúê: Ãëàñ-éîíîìåðåí öèìåíò çà öèìåíòèðàíå íà TOKUYAMA DENTAL - IONOTITE F Ìîäåëàæåí èíñòðèìåíò íà AESCULAP DENTAL - DX270R

Öåíà: 249,30 ëâ

Öåíà: 173,54 ëâ

Öåíà: 395,52 ëâ

Öåíà: 174,94 ëâ

Öåíà: 200,34 ëâ

Óëòðàäåíòàë, Ñîôèÿ, óë. "Êíÿç Áîðèñ I" ¹10 - ïàðòåð, òåë. 02/9533557, ôàêñ. 02/9533559

dr.sabina petrova íîâ ïîòðåáèòåë Ðåãèñòðèðàí íà: 30 Apr 2006 Ìíåíèÿ: 6 Ìåñòîæèòåëñòâî: Sofia Ïóñíàòî íà: Mon Aug 06, 2007 3:23 pm Çàãëàâèå: Îò÷óïåíà êåðàìèêà _______________________________________

ä-ð Âåíåëèíîâ ìîäåðàòîð Ðåãèñòðèðàí íà: 31 Oct 2005 Ìíåíèÿ: 1320 Ìåñòîæèòåëñòâî: Varna Ïóñíàòî íà: Mon Aug 06, 2007 9:32 pm Çàãëàâèå: _______________________________________

Êîëåãè, èìà ëè ìàòåðèàë , êîéòî äà å ïîäõîäÿù çà òðàéíî âúçñòàíîâÿâàíå íà îò÷óïåíà êåðàìèêà? Äåôåêòúò å ÷àñò îò ìåòàëîêåðàìè÷åí ìîñò, êîéòî å ñàìî íà åäíà ãîäèíà è ïîðàäè ôèíàíñîâè ïðè÷èíè ïàöèåíòêàòà íå æåëàå äà áúäå ïîäìåíåí. Ñòàâà âúïðîñ çà èíöèçàëíàòà ÷àñò íà ãîðåí òðåòè. Áèõ âúçñòàíîâèëà ñ ôîòî , íî àêî âè å èçâåñòåí ìàòåðèàë, êîéòî ùå èçäúðæè ïîäúëãî , ìîëÿ ñïîäåëåòå...

Âñúùíîñò ïðèíöèïúò å ñëåäíèÿò: 1. Èçîëèðàòå ñ ðóáåðäàì 2. Ïî÷èñòâàòå êåðàìèêàòà è ìåòàëúò ñ ôèíèðíî áîð÷å 3. Åöâàòå êåðàìèêàòà ñ ôëóîðîâîäîðîäíà êèñåëèíà (HF) çà 1-4 ìèí (ïî-äîáðå äà å â ãåëíà ôîðìà). Ìíîãî äîáðå ïðîìèâàòå ñ âîäà (íàêðàÿ çà íåóòðàëèçàöÿ ìîæåòå äà íàïðàâèòå ïðîìèâêà ñ õèïîõëîðèò) 4. Ñèëàíèçèðàòå êåðàìèêàòà (ñúñ ñèëàí) 5. Ñëàãàòå áîíä íà êåðàìèêàòà è ìåòàëúò. Ñâåòèòå 6. Ñëåä òîâà òðÿáâà äà ïîñòàâèòå òúíúê ñëîé Áÿë îïàê (òå÷åí), çà ìàñêèðàíå íà ìåòàëà 7. Èçãðàæäàòå ñ êîìïîçèòà, ôèíèðàòå, ïîëèðàòå 8. Ïîñëåäíàòà ôàçà å íàé-âàæíàòà: Âçåìàòå ïàðèòå _________________ - Ïëîâäèâ 2000 - Áúëãàðñêî Åíäîäîíòñêî Îáùåñòâî - Ïðèÿòåëñêè êðúã "Åñòåòèêà" - "Ðîáúò ñå ñòðåìè êúì ñâîáîäà, ñâîáîäíèÿòêúì ñúâúðøåíñòâî" Ãîöå Äåë÷åâ

dimitrov ÷åñò ïîòðåáèòåë Ðåãèñòðèðàí íà: 23 Nov 2005 Ìíåíèÿ: 162 Ïóñíàòî íà: Mon Aug 06, 2007 5:40 pm Çàãëàâèå: _______________________________________ Ñ êîìïîçèò âúñòàíîâåòå, äîáðå áè áèëî äà åöíåòå è êåðàìèêàòà - ñ ôëóîðîâîäîðîäíà êèñåëèíà íàïðèìåð, ñèëàíèçèðàéòå, èçïîëçâàéòå 4-òî ïîêîëåíèå àäõåçèâ, àêî èìàòå. Àêî íÿìàòå òåçè íåùà, ïàê ãî èçãðàäåòå ñòàíäàðòíî, âúïðåêè ÷å íÿìà äà å ñúâñåì èçïèïàíî. À èíà÷å íåïðèÿòíî å äà ñå îò÷óïè ïàð÷å, îñîáåíî íà ãîëÿìà êîíñòðóêöèÿ. oky_ íîâ ïîòðåáèòåë Ðåãèñòðèðàí íà: 19 Apr 2006 Ìíåíèÿ: 49 Ìåñòîæèòåëñòâî: Ñîôèÿ Ïóñíàòî íà: Mon Aug 06, 2007 5:47 pm Çàãëàâèå: _______________________________________ Çäðàâåéòå,ñêîðî åäíà ôèðìà ìè ïðåäëîæè ìàòåðèàë çà ïîïðàâêà íà êåðàìèêà - ñòàâà âúïðîñ çà äâå òå4íîñòè,êîèòî ñå ïîñòàâÿò ñëåä åöâàíå çà ïî-äîáðà âðúçêà ñ êåðàìèêàòà, íå ñúì ãè ïðîáâàë, íî ìîãà äà âè äàì òåëåôîíà íà äèñòðèáóòîðêàòà äà ÿ ïèòàòå, òÿ ùå äîéäå â êàáèíåòà äà âè ãè ïîêàæå, àêî ñå èíòåðåñóâàòå.

Dental Review 3 / 2008

dr.sabina petrova íîâ ïîòðåáèòåë Ïóñíàòî íà: Tue Aug 07, 2007 4:16 pm Çàãëàâèå: _______________________________________ oky_ íàïèñà: Çäðàâåéòå! Ñêîðî åäíà ôèðìà ìè ïðåäëîæè ìàòåðèàë çà ïîïðàâêà íà êåðàìèêà - ñòàâà âúïðîñ çà äâå òå÷íîñòè,êîèòî ñå ïîñòàâÿò ñëåä åöâàíå çà ïî-äîáðà âðúçêà ñ êåðàìèêàòà. Íå ñúì ãè ïðîáâàë, íî ìîãà äà âè äàì òåëåôîíà íà äèñòðèáóòîðêàòà - äà ÿ ïèòàòå, òÿ ùå äîéäå â êàáèíåòà äà âè ãè ïîêàæå, àêî ñå èíòåðåñóâàòå. Áèõòå ëè ìè ïðàòèëè êîîðäèíàòèòå íà äèñòðèáóòîðêàòà íà ìåéëà èëè êàòî ëè÷íî ñúîáùåíèå. Áëàãîðàäÿ.

форум dimitrov ÷åñò ïîòðåáèòåë Ïóñíàòî íà: Tue Aug 07, 2007 7:30 pm Çàãëàâèå: _______________________________________ Íà ìåí ìè çâó÷è êàòî ñèëàíèçàöèÿ è àäõåçèÿ. Òåçè äâå òå÷íîñòè,íî áåç åò÷. Ñèëàíîòî å áåç ñìèñúë. oky_ íîâ ïîòðåáèòåë Ïóñíàòî íà: Tue Aug 07, 2007 8:19 pm Çàãëàâèå: _______________________________________ Ä-ð Äèìèòðîâ å ïðàâ, ìàé òî÷íî çà òîâà ñòàâàøå äóìà. È ä-ð Âåíåëèíîâ ãî ñïîìåíà òàêà - ìàé òîâà ñà ñèëàíòèòå, à îñòàíàëîòî ñå ïðàâåøå ñ ôîòîïîëèìåð - êàêòî ãî å îïèñàë êîëåãàòà. ä-ð Âåíåëèíîâ ìîäåðàòîð Ïóñíàòî íà: Tue Aug 07, 2007 9:49 pm Çàãëàâèå: _______________________________________ oky_ íàïèñà: ....ìàé òîâà ñà ñèëàíòèòå... Ìàëêî äîóòî÷íåíèå - íàðè÷à ñå ñèëàí è íÿìà íèùî îáùî ñúñ ñèëàíòúò çà ñèëàíèçèðàíå íà ôèñóðè ïðè ïðîáèëè ïîñòîÿíè çúáè. _________________ - Ïëîâäèâ 2000 - Áúëãàðñêî Åíäîäîíòñêî Îáùåñòâî - Ïðèÿòåëñêè êðúã "Åñòåòèêà" - "Ðîáúò ñå ñòðåìè êúì ñâîáîäà, ñâîáîäíèÿòêúì ñúâúðøåíñòâî" Ãîöå Äåë÷åâ

oky_ íîâ ïîòðåáèòåë Ïóñíàòî íà: Wed Aug 08, 2007 9:30 pm Çàãëàâèå: _______________________________________ Ìåðñè çà êîðåêöèÿòà ä-ð Âåíåëèíîâ ìîäåðàòîð Ïóñíàòî íà: Thu Aug 09, 2007 6:43 am Çàãëàâèå: _______________________________________ dimitrov íàïèñà: Ôëóîðîâîðîäíà êèñåëèíà íàä 30 ñåê.? Äàëè íå å ïîâå÷å îò íåîáõîäèìîòî? Ïîçäðàâè çà êîðåêòíèÿ ðåä îò ìàíèïóëàöèè-àç íå ìîãà äà ïîäðåäÿ òàêà íåùàòà. Îùå âåäíúæ áëàãîäàðÿ çà áåçâúçìåäíîòî ñïîäåëÿíå íà òåõíè÷íè ïîõâàòè. Êàêòî âå÷å ñúì ñïîäåëÿë, ä-ð Âåíåëèíîâ e number one. 30 sec. å ìàëêî. Ïðè ðàçëè÷íèòå ôîðìè (ãåëòå÷íîñò)è ðàçëè÷íèòå ôèðìè, ïðåïîðúêèòå ñà ðàçëè÷íè, íî ìèíèìóìúò å 1 ìèí. Âíèìàâàéòå - êîãàòî ÿ èçïîëçâàòå â óñòàòà, äà íå îùàâèòå ïàöèåíòà. _________________ - Ïëîâäèâ 2000 - Áúëãàðñêî Åíäîäîíòñêî Îáùåñòâî - Ïðèÿòåëñêè êðúã "Åñòåòèêà" - "Ðîáúò ñå ñòðåìè êúì ñâîáîäà, ñâîáîäíèÿòêúì ñúâúðøåíñòâî" Ãîöå Äåë÷åâ

dimitrov ÷åñò ïîòðåáèòåë Ïóñíàòî íà: Tue Aug 07, 2007 10:30 pm Çàãëàâèå: _______________________________________

ä-ð Âåíåëèíîâ ìîäåðàòîð Ðåãèñòðèðàí íà: 31 Oct 2005 Ìíåíèÿ: 1320 Ìåñòîæèòåëñòâî: Varna Ïóñíàòî íà: Thu Aug 09, 2007 6:44 am Çàãëàâèå: _______________________________________ oky_ íàïèñà: Ìåðñè çà êîðåêöèÿòà.

Ôëóîðîâîðîäíà êèñåëèíà íàä 30 ñåê.? Äàëè íå å ïîâå÷å îò íåîáõîäèìîòî? Ïîçäðàâè çà êîðåêòíèÿ ðåä îò ìàíèïóëàöèè - àç íå ìîãà äà ïîäðåäÿ òàêà íåùàòà. Îùå âåäíúæ áëàãîäàðÿ çà áåçâúçìåäíîòî ñïîäåëÿíå íà òåõíè÷íè ïîõâàòè. Êàêòî âå÷å ñúì ñïîäåëÿë , ä-ð Âåíåëèíîâ e number one.

ÌÎËß! _________________ - Ïëîâäèâ 2000 - Áúëãàðñêî Åíäîäîíòñêî Îáùåñòâî - Ïðèÿòåëñêè êðúã "Åñòåòèêà" - "Ðîáúò ñå ñòðåìè êúì ñâîáîäà, ñâîáîäíèÿòêúì ñúâúðøåíñòâî" Ãîöå Äåë÷åâ

Áåçëèõâåí ëèçèíã, áåç îñêúïÿâàíå. Ðàçñðî÷åíî ïëàùàíå îò 6 ìåñåöà äî 3 ãîäèíè

Ëàçåðèòå íà

DMT Áúäåùå ñ 20-ãîäèøíà òðàäèöèÿ Nd:yag ëàçåð öåíà 48 900 ëåâà ñ ÄÄÑ

ÓËÒÐÀÄÅÍÒÀË Ñîôèÿ 1463, óë. "Êíÿç Áîðèñ I" ¹10 Òåë. 02/9533557, ôàêñ. 02/9533559

Dental Review 3 / 2008

Îïòèìèçèðà çàïàçâàíåòî íà êðåñòàëíàòà êîñò

Ïåðôåêòíî îôîðìÿíå íà ìåêèòå òúêàíè

Ïî÷óâñòâàéòå ñèãóðíîñòòà íà âðúçêàòà

à óíèêàëíàò Ïðåäñòàâÿ ò ïîâúðõíîñ SLActive