Leidraad Najaar 2015 by Universiteit Leiden

Leidraad

Dossier: O, o, Den Haag Het Leids studiesysteem Streven naar eigen verantwoordelijkheid

‘ Ik zoek het ontbrekende argument’ Microbioloog en columnist Rosanne Hertzberger

ALUMNIMAGAZINE NAJAAR 2015

Leidraad

tribuut 2

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

Wim Hoppezak

‘Lakschoenen werken zó leuk, het is meteen af.’ Wim Hoppezak is 79 en werkt nog maar af en toe in de zaak die hij, samen met vrouw en kinderen, groot maakte. De enorme collectie en de combinatie van avondkleding en theaterkostuums maken het bedrijf aan de Leidse Pieterskerkgracht uniek voor Nederland. Op zijn vijftiende kwam Hoppezak al met zijn vader op Minerva, bijvoorbeeld om de Almanakcommissie en de Bijstand te kleden, of de deelnemers van het studententoneel te schminken. ‘Ik had alleen lagere school, ben zelfs twee keer blijven zitten, maar ik kon meteen goed met die studenten overweg. Sinds 1989 ben ik wapenhouder van Minerva.’ Hij leerde het vak van zijn vader, werd een steeds betere grimeur en werkte vanaf zijn veertigste onder meer veel voor de omroep. Van Dagboek van een Herdershond en Bananasplit tot het wekelijkse interview met de minister-president. ‘Van Agt, Den Uyl en Lubbers heb ik gedaan.’ Dat de kledingverhuur het vooral van studentengala’s moet hebben, is een misvatting. Ook middelbare scholen hebben tegenwoordig gala’s. Trouwens, de studenten van nu gaan na hun eerste jaar vaak over tot de aanschaf van een rokkostuum. Die huren niet meer. Maar voor huisfeesten en themafeesten komen ze gelukkig nog steeds langs. Want Hoppezak heeft behalve de avondkleding (150 rokkostuums, tientallen galajurken, jacquets en smokings) ook vele wanden vol toneelkleding en feestartikelen. Hij verhuurt bijna dagelijks de kleding voor promoties, waarbij de promovendi en de paranimfen in een rokkostuum met zwart vest moeten. ‘Net als aan de VU’, vult Hoppezaks vrouw aan. ‘De rest van het land heeft gewoon een wit vest.’ Plus lakschoenen natuurlijk.

TEKST: JOB DE KRUIFF, FOTO: HIELCO KUIPERS

2 JULI / 14.35 UUR

inhoud 12

Oorlogsmare

‘Hazelhoff Roelfzema zie ik nog voor me tijdens de groentijd op Minerva’ 18

Rosanne Hertzberger

‘Ik had toen niet door hoe gaaf al die colleges eigenlijk waren’ 28

Thijs Bosker

‘De studenten ervaren dat ze niet van de ene op de andere dag resultaten vinden’

inhoud NAJAAR 2015

○ Tribuut

Hoppezak / 2

○ Carel houdt woord / 5

○ Eén studie, twee wegen… / 10

○ Oorlogsmare… / 12

○ Herinneringen aan

Leidse locaties

Zusterflat Nieuweroord / 13

○ Kort

Berichten van de universiteit / 14

○ Geven / 16

○ De werkplek van

Predikant Margreet Klokke / 17

○ Microbioloog

Rosanne Hertzberger / 18 ○ Object / 22 ○ Terug in de banken Cilou Bertin / 35 ○ Bindend studieadvies en prestatieafspraken / 36 ○ Signalen van faculteiten en verenigingen / 40 ○ Cleveringalezingen / 48 ○ Lezen, luisteren, doen/50 ○ Vrijheidsopdracht / 52

De Groep van Maarten Pauwels ‘Je groeit enorm naar elkaar toe in zo’n jaar’

Spinozawinnaar Aad van der Vaart ‘Er is niets mooiers dan werken aan wiskunde. De schoonheid ervan. De taal op zich’

Dossier

Universiteit Leiden in Den Haag

COLOFON

Leidraad is een uitgave van de directie Strategische Communicatie & Marketing/Development en Alumnirelaties van de Universiteit Leiden. Het magazine wordt kosteloos verspreid onder alumni en relaties van de universiteit. Voor andere belangstellenden is een abonnement op aanvraag beschikbaar. Uitgever: Universiteit Leiden, Renée Merkx, directeur Strategische Communicatie & Marketing Hoofdredacteur: Lilian Visscher, hoofd Development en Alumnirelaties Concept: Fred Hermsen (Maters & Hermsen Journalistiek) Eindredactie: FC Tekst – Job de Kruiff en Nienke Ledegang Art direction en vormgeving: Jan Peter Hemminga, Jelle Hoogendam (Maters & Hermsen Vormgeving) Lithografie: Mark Boon Tekst: Janet van Dijk, Fred Hermsen, Malou van Hintum, Eric de Jager, Job de Kruiff, Nienke Ledegang, Friederike de Raat, Nicolline van der Spek, Peter Wierenga, Annette Zeelenberg Foto cover: Rob Overmeer Fotografie: Taco van der Eb, Marc de Haan, Hielco Kuipers, Rob Overmeer, Edwin Weers Coördinatie Universiteit Leiden: Hanneke Wiessing Reacties: 071-5273237 of contact@leidraad.leidenuniv.nl LinkedIn: Alumni Universiteit Leiden Twitter: @leidenalumni Website: www.alumni.leidenuniv.nl Oplage: 65.000 Adreswijzigingen: wijziging@alumni.leidenuniv.nl Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen, foto’s en illustraties uit Leidraad is alleen toegestaan na overleg met de redactie en met bronvermelding. Universiteit Leiden kan niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele zet- of drukfouten.

Leidraad

ijdens hun academische opleiding leren we de studenten niet alleen te zoeken naar de oplossing voor een probleem, maar leren we ze ook te zoeken naar een probleem bij een oplossing. Ofwel: We nemen geen genoegen met de antwoorden die er liggen. ‘Doubt should be written in our DNA’, zei de Oxford/Leidse academicus Peter Birks mij eens. In dat opzicht voelt onze samenwerking met Den Haag als een buitenkans. In Den Haag raakt onze academische werkelijkheid een andere werkelijkheid: die op het snijvlak van politiek, recht en nationaal en internationaal bestuur. De Universiteit Leiden is in Den Haag actief met opleidingen als Bestuurskunde en International Studies, het University College, het Grotius Centre for International Studies, het Centrum voor Regionale Kennisontwikkeling, het Centre for Innovation – en er is meer. Den Haag, internationale stad van vrede en recht. Hier liggen de zaken zelden eenduidig: een wiskundige formule of een wetboek bieden niet zonder meer uitkomst voor de problemen die we daar in de dagelijkse praktijk tegenkomen. Problemen die ons raken in onze kern. Het is een eer dat inmiddels zo’n 2300 studenten deze omgeving mogen voelen en beleven als de proeftuin van hun academische ontwikkeling. Waar ze hun tanden stuk kunnen bijten op uiteenlopende onderwerpen en hun hersenen laten kraken. In Den Haag trekt de Universiteit Leiden een heel nieuwe doelgroep van studenten en onderzoekers. Het aandeel internationale studenten in Den Haag is groot en wordt alleen maar groter. Deze studenten worden aangetrokken door het open en internationale karakter van Den Haag en zijn niet bang om problemen bij oplossingen te zoeken. Dit is wat we willen: een campus in Den Haag, met een faculteit die verder uitgroeit tot een internationaal gerenommeerd academisch kenniscentrum, in onderwijs en onderzoek. Waar onze wetenschappers en studenten zich richten op complexe vraagstukken en actuele ontwikkelingen in de samenleving. Een samenleving die nu eens de stad Den Haag is, dan weer ons land en vaak de wereld waarvan we deel uitmaken. Prof.mr. Carel Stolker is rector magnificus en voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Leiden

FOTO: HIELCO KUIPERS

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Carel houdt woord

NAJAAR 2015

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

TEKST; MALOU VAN HINTUM. BEELD: NWO

Spinozaprijswinnaar Aad van der Vaart

‘ Nederland is geen land van statistiek’

NAJAAR 2015

Een statisticus die een grote prijs wint. Aad van der Vaart kan als geen ander uitleggen in hoeverre zoiets toeval is. En hoe hij zijn vak graag structureel vooruit zou helpen.

TEKST: MALOU VAN HINTUM, FOTO’S NWO

tatisticus Aad van der Vaart hoort bij de vier wetenschappers die dit jaar van NWO een Spinozapremie van 2,5 miljoen euro kregen. Hij wil er ‘heel slimme’ mensen mee aantrekken, zegt hij met zijn zachte stem. Dat vindt hij nog best lastig. Niet omdat die mensen er niet zijn, maar ‘omdat ik ze niets vasts kan bieden. Als het geld op is, is er ook geen plek meer voor ze. Dus die mensen blijven hooguit twee of drie jaar, dan gaan ze rondkijken naar iets anders.’ Ja, het zullen vooral buitenlanders zijn, knikt hij. ‘In Nederland leiden we heel weinig statistici op.’ Er wordt veel geknoeid met statistiek, vindt hij. De allereerste fout is dat correlaties – samenhangen – worden aangezien voor causale verbanden. Dat dingen tegelijk met elkaar voorkomen, zegt immers niets over hun oorzakelijk verband. ‘Iets anders is dat steekproeven vaak niet goed worden genomen, zodat er berichten in de krant komen dat chocolade eten goed voor je is. Dat is onzin, want je moet voor zó veel aspecten corrigeren om alléén het effect van het chocolade eten over te houden, dat kan haast niet. Of neem internetenquêtes waarbij wordt gezegd “30.000 mensen hebben dit ingevuld, en 70 procent vindt A, dus iedereen vindt A”, maar dat is natuurlijk niet zo. Want een groot aantal mensen betekent helemaal niet dat die mensen een representatieve groep zijn.’ Eigenlijk moet je je bij elk bericht waarin getallen een rol spelen, afvragen wie het onderzoek heeft gedaan, hoe het experiment is opgezet, en hoe de data zijn verzameld en geanalyseerd, vindt hij. Nederland en statistiek

Nederland heeft niet zoveel op met statistiek. ‘Studenten die de bètakant op gaan, doen allemaal wiskunde B, de echte wiskunde. Zij leren helemaal niets over kansberekening of statis-

tiek. In wiskunde B zitten driehoeken waarin je lijntjes moet trekken. Maar voor mij gaat wiskunde over bewijsvoering, over logisch redeneren van A naar B’, zegt hij. Geen wonder dat in Nederland statistiek niet als universitaire discipline bestaat. Het Europese vasteland loopt sowieso niet erg warm voor het vak, in tegenstelling tot de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Waarom dat zo is, zou hij niet weten. ‘Ze vinden het hier te toegepast.’ En de Duitsers dan, met hun Gründlichkeit? ‘Die moeten er helemáál niets van hebben!’ Leiden heeft sinds vijf jaar een master statistiek, maar Van der Vaart zou er het liefst een echt vak van maken. Zodat statistici net zoals andere wetenschappers met hun eigen vakgroep in hun eigen gebouw zitten. Maar daar is structureel geld voor nodig, en dat heeft hij met de Spinozaprijs niet in handen. Hij is blij met de prijs, natuurlijk, ‘hartstikke leuk en iedereen doet alsof je geweldig bent’, zegt hij, maar: ‘Het is natuurlijk vooral toeval dat ik dat geld heb gekregen. Ik heb waarschijnlijk het geluk gehad dat buitenlandse collega’s toevallig iets vriendelijks over me hebben gezegd. Bovendien telt mee dat drie van de vier winnaars eerder een ERC Grant hebben gehad (een grote Europese onderzoekssubsidie). Dan denken ze: die zal wel goed zijn. Er is dan al een grote correlatie, en die wordt met deze prijs nog groter.’ Hij glimlacht. ‘We zullen heus wel iets goed doen, maar het is niet zo dat nummer vijf, zes en zeven op het lijstje slechtere kandidaten waren.’ De schoonheid van wiskunde

Hij – relativerend? Nou ja, misschien omdat dit het zoveelste interview is dat hij moet geven; eerlijk gezegd wel een beetje een nadeel van die Spinozapremie. Want er is niets mooier dan werken aan wiskunde. ‘De schoonheid ervan..

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

De taal op zich. Een logisch deductieve wetenschap met definities en axioma’s waaruit conclusies worden afgeleid. Dat op zich vind ik al fantastisch. Voor mij geldt daar bovenop dat die wiskunde ook nog eens wordt gebruikt voor allerlei toepassingen die meestal blijken te werken. Dat maakt het dubbel zo leuk.’ Genetische data

Van der Vaart heeft behalve op het Mathematisch Instituut ook een werkplek op het LUMC, waar hij zich bezighoudt met de analyse van genetische data. ‘Het uiteindelijke doel daarvan is personalized medicine, op het unieke individu toegesneden medicatie.’ Die is voorlopig nog niet in zicht, want het is ongelofelijk complex om precies die genen te selecteren die betrokken zijn bij, bijvoorbeeld, het ontstaan van borstkanker. ‘Dan hebben we het niet alleen over metingen aan 30.000 genen, maar ook over 100.000 tot 500.000 SNP’s (mutaties in één bouwsteen van het DNA) per persoon. Bij honderden tot duizenden personen gaat het dan over miljoenen data.’ Daar valt niet meer ‘gewoon’ aan te rekenen, want dan blijft zelfs een supercomputer bezig, legt hij uit. De bestanden zijn eenvoudigweg veel te groot. Je moet dus methoden ontwikkelen om zulke big data te lijf te gaan en voorkomen dat toevalsbevindingen – die je vaak opdoet als je met grote getallen werkt – tot significante bevindingen worden uitgeroepen. ‘Tien jaar geleden vergeleken onderzoekers zieke en gezonde mensen met elkaar. Nu denken we veel meer in netwerken van genen die met elkaar interacteren en aan of uit kunnen staan. We kunnen activiteit, hoeveelheden en concentraties meten, en daar proberen we een netwerk uit te construeren. Dat is een heel ingewikkeld plaatje, en mijn rol daarin als statisticus is heel bescheiden.’ Van der Vaart is beroemd om zijn non-parametrische Bayesiaanse statistiek. Hij legt het uit: ‘Statistiek is een normatief vak: er wordt

‘Als je niet oppast bevoordeel je ongemerkt en ongewild sommige parameters boven andere’ gezegd dat je je data-analyse op een bepaalde manier moet doen. Als je het anders doet, is dat fout. De Bayesiaanse methode – de eerste echte statistiek uit de 18e eeuw, toen Bayes leefde – werkt met een a priori-verdeling. Dat betekent dat je uitgaat van bepaalde aannames, in

Aad van der Vaart (1959, Vlaardingen)

1983 cum laude afgestudeerd in de Wiskunde, Universiteit Leiden 1987 gepromoveerd op statistische schattingen in hoogdimensionale ruimtes, Universiteit Leiden 1986 C.J. Kok-prijs voor uitzonderlijke begaafdheid op het gebied van onderzoek 1996 hoogleraar Stochastiek, Vrije Universiteit Amsterdam 1995 hoogleraar Toegepaste Wiskunde, Université Paris XI (Frankrijk) 2000 Miller Fellow, University of California, Berkeley (VS) 2003-2011 gastonderzoeker Harvard School of Public Health (VS) 2009 benoeming tot lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen 2010 hoogleraar Stochastiek, Universiteit Leiden 2012 ERC Advanced Grant voor grensverleggend onderzoek 2015 Spinozaprijs

de vorm van waarschijnlijkheden van de mogelijke waarheden, iets wat de “gewone” statistiek niet doet. Daar staan alle mogelijke waarheden als gelijken naast elkaar.’ Met zulke voorkennis – bijvoorbeeld: van alle genen betrokken bij tumorvorming staan er maar een paar in heel veel tumoren aan, en van sommige is dat waarschijnlijker dan van andere, hoewel er geen enkele is uitgesloten – kun je meer en specifiekere informatie uit een dataverzameling halen dan met gewone statistische methoden. Omdat de datasets tegenwoordig zo enorm groot zijn, krijg je te maken met zoveel onbekenden – bijvoorbeeld: de effecten van interacterende genen – dat je maar beter het aantal parameters van een statistisch model

van tevoren niet te veel kunt vastleggen, legt hij uit. Dat is de niet-parametrische kant van zijn manier van statistiek bedrijven. Van der Vaart: ‘In de Bayesiaanse statistiek moet je dan de a priori-waarschijnlijkheden over al die parameters verdelen. Dat blijkt echter niet makkelijk. Als je niet oppast, bevoordeel je ongemerkt en ongewild sommige parameters boven andere, zelfs zoveel dat de data er nauwelijks meer toe doen. De Bayesiaanse statisticus blijft dan in zijn a priori-gedachten steken. In de niet-parametrische statistiek is het daarom extra belangrijk dat je de a priori-verdeling op de goede manier construeert. Als de ene soort waarheid niet waarschijnlijker is dan de andere, moet dit ook in de details van het model zo zijn uitgedrukt. Zo’n wiskundig model loopt echter over vele dimensies, en we hebben een slechte intuïtie voor waarschijnlijkheden in complexe situaties. Dat pleit tegen de traditionele Bayesiaan, die de a priori-verdeling vaak wel op intuïtie bouwt. Dat het wel kan werken, kun je echter aantonen als je in de andere statistische traditie stapt en dan kijkt hoe een bepaalde a priori-verdeling samen met de data tot een conclusie leidt. Iedere mogelijke waarheid moet gevonden kunnen worden.’ Overigens is een Bayesiaanse methode op die manier beschouwd ook een “gewone” statistische methode, zegt hij. ‘De manier van denken geeft simpelweg een groter arsenaal van heel nuttige analysemethoden.’ Tussen twee kampen in

Van der Vaart zit dus tussen de twee kampen in. ‘Voor mij is die hele controverse niet meer zo belangrijk’, zegt hij dan ook. Maar ze bestaat nog altijd. ‘Ik kom op congressen waar Bayesianen worden verketterd. Als ik daar een verhaal over iets Bayesiaans vertel, krijg ik als reactie: “Waarom doe je dat nou! Het werkt niet! En als het wel werkt, zou je het nog niet moeten doen!” Dat is nogal ideologisch. Andersom zijn er congressen waarop statistici gezamenlijk de “Bayesian song” ten gehore brengen. De kern daarvan is “we are Bayesians, oh, we are so happy we are Bayesians”’, zingzegt hij op verzoek. ‘Een beetje sekte-achtig is dat wel, ja.’ Hij haalt zijn schouders op. Als je maar kunt laten zien dat het werkt. En daarvoor moet je niet eindeloos rekenen – dat doet de computer wel – maar vooral heel goed nadenken. Hij gebruikt daarvoor niet veel meer dan een krijtje en een schoolbord. Of een stuk papier en een balpen. En 2,5 miljoen in de achterzak om briljante mensen aan te stellen.

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

één studie

twee wegen

Waar een studie Archeologie toe kan leiden…

NAJAAR 2015

Roosje de Leeuwe (43) CV

1992 – 1996: HTS Scheepsbouwkunde, Rotterdam 1998 – 2004: Studie Archeologie, Universiteit Leiden, specialisaties: late prehistorie, maritieme archeologie 2003 – 2010: Veldarcheoloog bij Archol BV, Leiden en bij ADC Archeoprojecten, Amersfoort 2011 – heden: Forensisch archeoloog bij Nederlands Forensisch Instituut, Den Haag 2014 - (verwacht) 2020: PhD research (externe promovendus) late prehistorie, Universiteit Leiden.

aarom koos je voor archeologie? ‘Ik vond het mateloos fascinerend dat je ergens een reconstructie van kon maken. Daarom wilde ik Archeologie studeren. Mijn ouders zeiden: Doe maar niet, er is geen werk in te krijgen. Het werd HTS Scheepsbouwkunde, maar mijn baan vond ik saai. Toen ben ik alsnog Archeologie gaan doen.’ Hoe was het om als 26-jarige te beginnen met een studie? ‘Ik was wel iets ouder, maar er was geen generatiekloof. Lid van een vereniging ben ik niet geworden, die behoefte was er ook niet. Als student Archeologie ben je zo vaak weg met opgravingsteams.’

TEKST: JANET VAN DIJK, FOTO’S: MARC DE HAAN

Wat heb je tijdens je studie geleerd? ‘Praktisch nadenken, meer ruimtelijk inzicht. Een opgraving kun je maar één keer doen, je moet het logistiek zorgvuldig aanpakken. En je leert veel van projecten – werken in een team, met een deadline.’ Je was veldarcheoloog en nu werk je bij het Nederlands Forensisch Instituut. Is dit je droombaan? ‘Het is allebei een droombaan. Het blijft bijzonder om als veldarcheoloog iets te vinden. Bij Nistelrode vonden we een bronsschat, 31 stuks Romeins vaatwerk. Toen ik een schaal schoonmaakte, kwam er een afbeelding van Hercules tevoorschijn. Wauw, dacht ik. Ik ben de eerste die dit na 1700 jaar ziet. Als forensisch archeoloog assisteer je politie en justitie bij onderzoek op de plaats delict, of om een lichaam zorgvuldig op te graven. We passen de methoden van archeologisch onderzoek toe. Wat we ook veel doen is datering van botten. Je staat er versteld van hoeveel botten er worden gevonden.’

Roosje vond na haar droom studie twee droombanen

CV Suzanne Hendriks (35) 1998 – 2003: studie archeologie Universiteit Leiden 2003 – 2004: master Research & Redactie voor Audiovisuele Media, Universiteit van Amsterdam 2004 – heden: researcher voor documentaires, onder andere bij Teleac, IDTV, NPS, ZDF, NTR en freelance.

eb je iets aan je studie bij dit werk? ‘Jazeker. Ik graaf niet meer in zand en klei, maar in archieven. Ik zeg heel vaak dat ik zo blij ben dat ik Archeologie heb gestudeerd. Je leert heel goed documenteren en sorteren en verhalen ergens uithalen. Archeologie is ook een heel brede opleiding.’ Wat had je voor ogen toen je deze studie koos? ‘Ik dacht altijd dat ik archeoloog zou worden. Maar toen ik in 2003 afstudeerde, vond ik mezelf nog niet klaar voor de arbeidsmarkt. In Amsterdam heb ik de master Research en redactie gedaan. Ik was verslingerd aan documentaires maar had er nooit bij stil gestaan dat je daar ook je beroep van kon maken.’ Hoe vond je het om in Leiden te studeren? ‘Geweldig. De studie, maar ook de studententijd. Ik had een kamer in het voormalige klooster aan de Vrouwenweg. Op de gang woonden nog twee archeologen uit mijn jaar.’

Suzanne graaft nu in archieven

Ben je bij bijzondere opgravingen geweest? ‘In Guadeloupe vonden we een begraafplaats met skeletten. Een week lang heb ik daar als 20-jarige het skelet van een 20-jarig meisje onderzocht, dat was heel bijzonder. Maar dat bijzondere gevoel had ik ook als ik in Deventer een scherf vond. Dat je iets opraapt wat 500 jaar niet is opgeraapt, dat is spektakel. Zo voelt het ook als ik nu bijvoorbeeld bewegend beeld uit de jaren dertig vind bij een onderwerp. Dan sta je oog in oog met de geschiedenis.’

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

Dit voorjaar was het zeventig jaar geleden dat Nederland bevrijd werd. Aanleiding voor de Leidse studentenkrant Mare om een editie aan de Leidse oorlogsjaren te wijden. De speciale Mare riep veel herinneringen op bij alumni die de oorlog als student in Leiden meemaakten. De Geus, zo heette Mare voor één keer op 30 april 2015. Naar een van de eerste verzetskranten in Nederland, opgericht door de twee in Leiden studerende broers Drion. In deze speciale Mare een tribuut aan deze twee broers. En aan Erik Hazelhoff Roelfzema natuurlijk, de Soldaat van Oranje, en aan zoveel andere dappere studenten die verzetswerk verrichtten. Rector magnificus Carel Stolker stuurde een exemplaar van deze Mare naar de honderd oudste alumni van Leiden. En ontdekte, dankzij vele persoonlijke en ontroerende bedankbrieven, dat de oorlog voor veel van onze alumni een levende herinnering is. Zoals een oud-Minervaan schrijft: ‘Ik begon de rechtenstudie in 1940. Hazelhoff Roelfzema zie ik nog voor me tijdens de groentijd op Minerva. Ook Hijmans wel ontmoet. En de onvergetelijke rede van Cleveringa heb ik bijgewoond.’ Een oud-studente laat weten: ‘Ontroerend om in deze prachtige Mare zoveel van mijn goede vrienden aan te treffen. Jet Roosenburg, Jan en Huib Drion, Han Gelder, Willy Hijmans, met allen heb ik verzetswerk gedeeld. Bob van der Stok en Erik Hazelhoff Roelfzema kende ik goed van school

(het voormalig Nederlands Lyceum te Den Haag), net als Jet. Bij het lezen kwamen wel even de tranen naar boven – aan spanningen, voldoening, verdriet – wat hebben we daarvan veel meegemaakt. Maar bovenal ook aan intense vriendschap.’ Een alumnus constateert: ‘De protestrede van Cleveringa was indertijd een voorbeeld voor velen, maar heeft helaas weinig uitgemaakt.’ Een andere alumna laat weten: ‘Ik ben nu 99, maar de oorlog leeft nog steeds in mij. Die ben ik nooit kwijtgeraakt. Maar door uw brief staan details en personen weer levend voor mij. Ik werkte in de Paroolgroep en werd in januari 1944 gearresteerd. Ik zat een week op de Amstelveenseweg en twee in Scheveningen, maar dankzij mijn juridische achtergrond (Meijers, Cleveringa) kon ik een geloofwaardig verhaal vertellen dat mijn SD-ondervrager geloofde. Gevolg: na drie weken weer vrij. Op mijn leeftijd, als je terugdenkt aan die tijd, raken die gebeurtenissen van lang geleden mij diep, veel dieper dan toen ze plaatsvonden.’ De speciale editie van Mare is terug te lezen in het digitale archief: www.mareonline.nl

NAJAAR 2015

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

herinneringen aan Leidse locaties

Rijnsburgerweg 124

‘R

FOTO: HIELCO KUIPERS

ijnsburgerweg 124 heeft door de jaren heen heel wat verschillende bewoners gehad: het was ooit een zusterflat, een asielzoekerscentrum, theater Ins Blau zat er… Voor ons staat het gewoon bekend als de RBW. De flat aan de Rijnsburgerweg waar van april 2010 tot en met maart van dit jaar studenten woonden. Een niet zo mooie, vooral functionele flat op een prachtige locatie. De flat staat midden in het park en er is een schattig vijvertje voor de deur.

CHILLE GANG Ik ben er direct gaan wonen toen het een studentenflat werd. Met zeven vrienden kreeg ik een gang aangeboden. Doordat wij er vroeg bij waren, konden we onze gang kiezen. Elke verdieping bestaat uit drie gangen, een chille en twee gewone.

Rijnsburgerweg 124 wordt dit najaar gesloopt. Er komen woningen voor in de plaats. Ook een bijzondere herinnering aan een plek in Leiden? Mail naar: contact@ leidraad.leidenuniv.nl

De chille gang had een grote fusie/ huiskamer en een gigantische keuken. Die kozen we natuurlijk.

GROTE KEUKEN Het eerste wat mensen altijd riepen als ze voor het eerst bij ons waren, was: ‘Wat is die keuken groot!’ Met dertig vierkante meter snap ik die reactie wel. Ik moet, nu ik er weg ben, nog steeds wennen aan mijn ‘kleine’ keuken. Eén van de betere features van de flat was dat iedereen een eigen badkamertje had. We hadden dus flink wat luxe. De locatie van de flat is fantastisch. Je woont in een park, en dan ben je ook nog met vijf minuten lopen in de Leidse Hout en in tien minuten bij het station. Regelmatig deden we ’s avonds nog een blokje om in de Leidse Hout. AANGEBRANDE TOSTI’S De brandweer was erg bekend met

onze flat. Als iemand zijn tosti liet aanbranden dan ging het brandalarm al af en hadden we de brandweer voor onze deur. Dit was ongeveer een wekelijkse gebeurtenis en wij gingen dan ook lang niet altijd meer naar buiten als de deuren weer eens dichtgingen door dat alarm.

KAPOTTE BIERFLESJES Dat het een studentenflat was kon je wel merken aan de hoeveelheid kapotte bierflesjes overal in de flat en de vele feestjes tot in de late uurtjes. Al deze dingen hoorden er uiteindelijk gewoon bij en maakten het een heel mooie tijd. Dat het pand nu gesloopt wordt, doet wel een beetje pijn. Maar de mooie herinneringen aan een bijzondere woonplek blijven.’ Rinse Kappetein, Toegepaste Wiskunde, 2007-2013

kort WIE WAS OOK WEER…?

FOTO: MONIQUE SHAW

Ruim een jaar is er hard aan gewerkt en eind oktober gaat hij online: de database van alle Leidse hoogleraren vanaf de stichting van de universiteit in 1575. Meer dan 1800 hoogleraren hebben in Leiden gewerkt. Zij staan straks met hun profiel online. Van iedere hoogleraar is er informatie over diens leeropdracht, zittingsperiode, publicaties en het proefschrift. Daarnaast is de Universiteit Leiden in het bezit van prachtige oude portretten, schilderijen, tekeningen en foto’s van hoogleraren. Deze worden bij de profielen geplaatst. Op den duur zullen ook de zittende hoogleraren toegevoegd.

DE UNIVERSITEIT IS VAN NIEMAND

Tom Lanoye nieuwe gastschrijver

Prof. G.J.P.J Bolland was filosoof, leefde van 1854-1922

De nieuwe website Leidse Hoogleraren vanaf 1575 wordt gelanceerd op dinsdag 27 oktober om 20.00 uur in het Academiegebouw. Prof. Carlo Beenakker, hoogleraar theoretische natuurkunde, houdt daarbij een presentatie, getiteld ‘Hooggeschatte promotor - opmerkelijke leermeesters en hun leerlingen’. Alumni zijn van harte welkom. Ga voor het definitieve programma en aanmelding naar bibliotheek.leidenuniv.nl. Mensen die in het bezit zijn van een portret, schilderij, tekening of foto van een Leidse hoogleraar en die deze kosteloos met de universiteit willen delen, wordt verzocht contact op te nemen via specialcollections@library.leidenuniv.nl.

om Lanoye (Sint-Niklaas, 1958) is dit najaar de gastschrijver van de Universiteit Leiden. Zijn gastschrijverschap staat geheel in het teken van zijn toneelstukken. Op 8 oktober geeft hij de Albert Verweylezing. Lanoye debuteerde in 1985 met het autobiografische Een slagerszoon met een brilletje, waarna nog acht romans volgden. Zijn twaalf uur lange Shakespeare-bewerking Ten Oorlog! uit 1987 vestigde zijn naam als toneelschrijver. In september gaf Lanoye in Leiden al een serie lezingen onder de titel ‘Herwerken en Verwerken’, over de manier waarop hij het werk van klassieke auteurs naar zijn

hand zet. Lanoye sluit de reeks af met de Albert Verwey-lezing op 8 oktober, onder de titel ‘Literatuur & Tarantino’. Dat doet hij in de Leidse Schouwburg, waarna hij de voorstelling Niemands Land/ Overkant speelt, gebaseerd op zijn spraakmakende bewerking van diverse oorlogsgedichten uit de Eerste Wereldoorlog. Meer informatie is te vinden op evenementen.leidenuniv.nl/gastschrijver.

NAJAAR 2015

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

‘Gelukkig is het in Leiden geen traditie om gebouwen te bezetten of universiteitsbestuurders weg te sturen’, zei rector Carel Stolker op 31 augustus tijdens de opening van het academisch jaar in een volle Pieterskerk. ‘We debatteren hier liever met elkaar over de koers van de universiteit.’ Hierop volgde een vlammend betoog van Stefan Collini, Cambridge-professor en auteur van het boek: Waar is de universiteit voor nodig? ‘De universiteit is van niemand en de student koopt ook geen product’ , zo stelde hij. ‘Zij is een verzameling van een enorme hoeveelheid kennis die in eeuwen is opgebouwd. We zijn slechts beheerders, geen eigenaars, van deze intellectuele erfenis die we niet grotendeels zelf hebben geschapen.’

Elias geridderd De Leidse rechts geleerde mr. Arthur Elias is bij zijn afscheid van de Universiteit Leiden eind juni geridderd in de Orde van Oranje-Nassau. Elias nam na 47 jaar afscheid. Sinds 1984 was hij universitair hoofddocent Historische ontwikkeling van het recht. Ook bekleedde hij enkele belangrijke universitaire nevenfuncties. De meeste bekendheid verwierf Elias op het terrein van het staatsrecht en de geschiedenis van het belastingrecht.

Hans Nieuwenhuis overleden Rechtsgeleerde prof.mr. Hans Nieuwenhuis is op 18 juni 2015 overleden. Nieuwenhuis was hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit Leiden. Bij Nieuwenhuis’ overlijden sprak rector magnificus Carel Stolker over hem: ‘Hans is van enorm belang geweest voor de universiteit. Ik herinner me de eerste voorzichtige stapjes van de Leidse rechtenfaculteit op het pad van de onderzoekprogrammering. Sociale cohesie en de rol van het recht, was een van die programma’s. Hans pakte het thema op, samen met Paul Cliteur. Het is, vermoed ik, uiteindelijk ook de start geweest van een heel nieuwe lijn in zijn werk – een lijn die eindigt bij het boek dat in het najaar uitkomt: over de cohesie binnen Europa.’ Nieuwenhuis was gespecialiseerd in contractenrecht, aansprakelijkheidsrecht en Recht en Literatuur. Tijdens zijn loopbaan was hij onder meer decaan van de rechtenfaculteit en coördineerde hij vanaf 2001 het onderzoek op het terrein van het burgerlijk recht bij het Leidse E.M. Meijers Instituut.

Leidraad

vragen aan Poppy Savenije alumni officer bij de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen Wat maakt jouw werk als alumni officer zo leuk? Ik ben een schakel tussen de verschillende organisatieonderdelen en de alumni van de faculteit. De afwisseling die dat met zich meebrengt, maakt het leuk. Ik heb veel contact met wetenschappers, studieverenigingen en opleidingen over al hun evenementen. Ik denk na over relevant onderzoek, benoemingen en evenementen binnen de faculteit die interessant zijn voor de alumninieuwsbrief of de Leidraad. Verder zorg ik dat onze alumni op de hoogte zijn van speciale activiteiten. Zoals? Bijvoorbeeld de crowdfundingactie ‘Breng de zon naar Leiden’. En we betrekken alumni ook bij onderwijskundige zaken, zoals de Physics Ladies Day. Tijdens deze dag kunnen meisjes van 4, 5 en 6 vwo kennismaken met de opleiding Natuurkunde. Wij nodigen daarvoor vrouwelijke alumni uit om in een speeddatesessie te vertellen over hun werk en drijfveren en vragen van de meisjes te beantwoorden. Verder was de 200ste dies natalis van de faculteit op 2 augustus. We organiseren daarom gedurende het hele academisch jaar 2015-2016 speciale activiteiten voor onze staf, studenten en alumni. Wat kunnen alumni nog meer verwachten? Dit najaar begint de faculteit met het Leiden Science Mentor Platform. Via dit mentornetwerk kunnen studenten en alumni met elkaar in contact komen om te praten over loopbaanontwikkeling en carrièreperspectieven. Studenten kunnen veel leren van alumni over de keuzes die van belang zijn voor hun toekomst. Ook organiseren de studieverenigingen, instituten en opleidingen activiteiten voor alumni: het Leiden Institute of Physics organiseert op 24 oktober een alumnidag en op 18 juni geeft de opleiding Science Based Business een barbecue voor studenten en alumni. Vragen over bovenstaande activiteiten? Mail naar: alumni@science.leidenuniv.nl

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

José Ouwerkerk en Hubertine Ouwerkerk-Verspyck stelden bij het Leids Universiteits Fonds (LUF) een Fonds op Naam in ter nagedachtenis aan hun zoon: het ‘Ouwe’ Fonds. Daarmee steunen zij Leidse studenten die door een ziekte of een handicap voorzieningen nodig hebben voor volwaardige deelname aan het universitaire leven.

a een actieve periode als commissielid bij Minerva openbaarde zich bij Arnold Ouwerkerk een hersentumor. Docenten, studievrienden en leden van Minerva hebben hem toen enorm geholpen, vertellen zijn ouders. ‘Ze vroegen hem te eten, droegen hem de trap op, toonden begrip als hij uitstel van een tentamen vroeg. Dat heeft diepe indruk op ons gemaakt. We hebben nog steeds contact met zijn vrienden, een prachtige erfenis.’ Mede dankzij die steun kon Arnold in 1993 zijn rechtenstudie afronden. Enkele maanden later overleed hij. Het was Arnolds vader die in 2007 op het idee kwam om een Fonds op Naam op te richten ter nagedachtenis aan zijn zoon. ‘Het was toen vijftig jaar geleden dat ik aankwam als rechtenstudent en met mijn jaargenoten werden plannen gemaakt om iets te doen voor Minerva, voor Leiden en voor de Universiteit. We hebben toen een scriptieprijs ingesteld bij het LUF. Dit inspireerde mij en ik bedacht: nu Arnold er zelf niet meer is, zou het mooi zijn om in naam van hem een fonds op te richten voor andere studenten. Ik herinnerde mij ook hoe Arnold geraakt was toen ouders van een gehandicapt Minervalid een traplift in de sociëteit hadden gefinancierd.’ Zo is het ‘Ouwe’ Fonds als familieaangelegenheid ontstaan, vertellen José en Hubertine Ouwerkerk. ‘Samen met onze andere twee kinderen hebben we nagedacht over het doel en de naam. ‘Ouwe’ was Arnolds bijnaam voor zijn vrienden. We hopen dat zij met onze kinderen het fonds voortzetten.’

In augustus heeft het echtpaar Ouwerkerk voor het eerst een begunstigde van het fonds ontmoet: ‘We bemoeien ons niet met de toekenning van het geld, dat kan het LUF veel beter.’ De Canadese student Dustin Hsiao, die ernstige lichamelijke beperkingen heeft en in Leiden een master Engelse taal en literatuur voltooide, gaf aan het echtpaar graag persoonlijk te willen ontmoeten. Hubertine Ouwerkerk: ‘Wat moet deze jongen een doorzettingsvermogen hebben om op een ander continent te gaan studeren! Ik bewonder hem zeer.’ Met steun uit het ‘Ouwe’ Fonds betaalt Dustin Hsiao, die als buitenlander geen thuiszorg krijgt, een deel van de kosten van zijn buddy, die schoonmaakt, boodschappen doet en een sociale rol vervult. ‘Het was geweldig om hem te ontmoeten’, aldus het echtpaar Ouwerkerk. ‘Op deze manier leeft iets van Arnolds geest voort. Als we binnenkort onze gouden bruiloft vieren, vragen we onze gasten een bijdrage voor het ‘Ouwe’ Fonds. Dat vinden we zinniger dan een bos bloemen.’

Fonds op Naam

Bij het Leids Universiteits Fonds (LUF) zijn nu 56 Fondsen op Naam ondergebracht, elk met een eigen specifieke bestemming. Het ‘Ouwe’ Fonds is er een van. Meer informatie over de bestaande fondsen vindt u via www.LUF.nl/fondsen. Overweegt u zelf een Fonds op Naam in te stellen? Neemt u dan voor meer informatie contact op met mevrouw A.R. Neve, directeur, via 071-5130503 of neve@LUF.leidenuniv.nl

TEKST: FRIEDERIKE DE RAAT, FOTO: TACO VAN DER EB

‘Zo leeft Arnolds geest voort’

Margreet Klokke, Theologie, 1979-1986

Margreet Klokke De huiskamer van de Kloosterkerk, zo noemt predikant Margreet Klokke de ruimte waar ze gemeenteleden ontvangt en waar ze de eerste versie van haar preken schrijft. Er hangt een geconcentreerde sfeer, zoals in een monnikencel, ze vergeet er vaak de tijd. Ze wordt er niet afgeleid, zoals in haar werkkamer thuis wel eens het geval is. En wat ze ook zo fijn vindt: door de muren heen klinkt vaak het kerkorgel. Als Klokke in de predikantenkamer werkt, die ze deelt met collega Rienk Lanooy, heeft ze altijd de twee kaarsenhouders bij zich die ze kreeg

van haar ouders, bronnen van haar geloof, zoals ze hen noemt. In haar werkkamer hangt een portret van dominee Kwint, die al in de jaren zestig een symbolische uitleg gaf aan de Bijbel. En dat is nog steeds de toonzetting in de Kloosterkerk. Omdat ze de predikantenkamer deelt, staan de meeste persoonlijke spullen in haar werkkamer thuis. Zoals het veeldelige Theologisches Wรถrterbuch zum Neuen Testament, een standaardwerk voor elke Leidse student theologie. Niet dat ze er nog vaak in kijkt, maar ze zal het ook nooit weg doen.

TEKST: FRIEDERIKE DE RAAT, FOTO: ROB OVERMEER

werkplek van

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

Microbioloog en columnist Rosanne Hertzberger

‘ Toen ik studeerde had ik niet door hoe gaaf het was’ Rosanne Hertzberger heeft een indrukwekkend cv, zeker voor een 31-jarige. De microbiologe doet postdoctoraal onderzoek in de VS en heeft om de week op zaterdag een column in NRC Handelsblad. Ze was tafeldame bij De Wereld Draait Door, schrijft een boek over voedsel, en wil ‘later’ het liefst een eigen onderzoeksgroep in een academisch medisch centrum. ‘In het LUMC? Ja, heel graag.’

levens van haar opa (arts-microbioloog) en haar tante (veterinair microbioloog) vond ze interessanter. Via de zeilschool op De Kaag, waar ze lesgaf, kende ze al flink wat Leidse studenten. ‘Op mijn 16de ging ik naar mijn eerste Quintus-gala.’ Dat ze in Leiden ging studeren, lag voor de hand.

In een interview zei je dat je op de middelbare school niet heel populair was, een beetje een nerd. Was dat op de universiteit anders?

‘Niet meteen. Het werd wel gemakkelijker. Vooral toen ik lid werd van de Leidse Debating Club. Daar kon ik lekker nerden met leuke mensen. En ik leerde er heel veel. Over maatschappelijke thema’s, filosofie. En over argumenteren. Tijdens het debatteren krijg je een stelling en je mag niet kiezen of je voor of tegen bent. Daar ga je heel open van denken en dat kan ik heel goed gebruiken bij het schrijven van columns.’ Rosanne Hertzberger werd columniste van Mare toen ze tweede was geworden in een kerstverhalenwedstrijd. Ze schreef over het studentenleven, over feestjes waarop met bier werd gegooid, over het kerstdiner in haar huis. Het omslagpunt was een column over kraken,

TEKST: JANET VAN DIJK, FOTO’S: ROB OVERMEER

e wetenschap heeft haar bij de kladden gegrepen, zou je kunnen zeggen. Of, aardiger: haar liefde voor de wetenschap is de laatste jaren gegroeid. Met de fotograaf was ze bij haar oude studentenhuis aan de Vliet en ja, ze was best jaloers toen ze een paar 20-jarigen daar zag zitten. Ze benijdt ze om alle colleges die zij kunnen volgen, om alle vragen die ze kunnen stellen. Dat heeft ze zelf destijds, toen ze Life Science and Technology studeerde, niet genoeg gewaardeerd. ‘Ik heb toen eigenlijk niet doorgehad hoe gaaf het was.’ Misschien ook omdat je als student in Nederland meteen heel specifieke vakken krijgt. Biochemie, moleculaire genetica, in haar geval. ‘Ik begreep de context vaak niet. In andere landen begin je veel breder. Nu realiseer ik me soms pas hoe bijzonder en nuttig dingen zijn die ik hier heb geleerd.’ ‘En’, voegt ze er later aan toe, ‘ik was ook vaak te brak. Vooral het eerste jaar was ik heel erg bezig met het verenigingsleven.’ Ze koos niet voor geneeskunde, zoals haar ouders – haar vader is neuroloog, haar moeder werkt als kinderreumatoloog in het LUMC. ‘De hele tijd met zeurende zieke mensen om je heen, dat is niets voor mij.’ De verhalen en de

TEKST: FRED HERMSEN

ROSANNE HERTZBERGER (31) woont in St. Louis in de Amerikaanse staat Missouri. Aan de Washington University doet ze als postdoc onderzoek bij de afdeling moleculaire microbiologie. Ze schrijft columns voor NRC Handelsblad en NRC Next. Hertzberger groeide op in Dordrecht en studeerde Life Science and Technology in Leiden.Tijdens haar Leidse studententijd was ze columnist voor Mare. Hertzberger is getrouwd met journalist/ schrijver Arjen van Veelen, die ook voor Mare schreef.

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

geschreven na een bezoek aan het krakerscafé in Vrijplaats Koppenhinksteeg, een bolwerk van links extremisme, zoals ze dat noemt, waar ‘alles in mij zich verzette’. ‘Er kwamen allemaal boze reacties, en ik dacht: nu word ik ontslagen. Maar Frank Provoost, de hoofdredacteur van Mare zei: heel goed, ik wil meer van dit, het is goed als een column iets losmaakt.’

Hoe vond je het, zoveel boze reacties?

‘Ik vond het niet leuk, heel eng. Maar een column schrijven is altijd een beetje eng, er is altijd een soort angst dat deze de laatste kan zijn.’ Na haar bachelor in Leiden en haar master in Delft ging Hertzberger naar Amsterdam om er aan de UvA te promoveren. Columnist van Mare kon ze niet blijven, maar columns schrijven was meer geworden dan ‘alleen maar een gekke studentenhobby’. Je moet zo hoog mogelijk mikken, zei journalist Arjen van Veelen, toen haar vriend, nu haar man. Zo werd ze columnist bij NRC Next. ‘Van Mare naar NRC Next naar NRC Handelsblad, kennelijk doe ik iets goed.’ ‘Ik heb als columnist een niche, ik ben niet heel mainstream. Vaak gebeurt het dat mensen massaal ergens over vallen. Ik zoek dan het ontbrekende argument, zo kan ik tegengas geven. Iedere columnist heeft zijn eigen rol. En mijn rol is dat ik iets nieuws moet toevoegen. Mensen zeggen vaak: je schrijft over zo veel onderwerpen. Maar ik schrijf ook over heel veel onderwerpen niet. Ik heb me bijzonder weinig uitgelaten over de islam, over integratie, tolerantie. Er zijn columnisten die dat veel beter kunnen.’ Meer inspraak op universiteiten – helemaal niet nodig. Het ontslag van Fred Teeven – jammer voor de diversiteit in het kabinet. Kant-en-klaarmaaltijden – niet slecht en heel handig voor een vrouw met ambitie. Ze gaat tegen de stroom in en er zijn mensen die haar afwijkende standpunten oppervlakkig noemen, of dom. ‘Oppervlakkig ben ik niet, en ook niet dom. Maar onder mijn column staat ‘Rosanne Hertzberger is microbioloog’, terwijl de columns over andere onderwerpen gaan. Voor veel mensen ben ik het voorbeeld van: iedereen heeft tegenwoordig overal maar een mening over. Mensen willen dat experts ergens iets over zeggen, maar ik vind dat er ruimte moet zijn voor iedereen.’

Heb je geleerd om met de kritiek en negatieve reacties om te gaan?

‘Ik heb iedereen al een keer boos gemaakt, dat scheelt. En ik heb nu een veel dikkere huid.’

En hoe voelt dat? ‘Erg bevrijdend.’ Ze lacht.

En nu schrijf je ook een boek.

‘Ja, dat gaat erover dat niemand dood gaat aan kunstmatige middelen in voeding zoals kleurstoffen, conserveringsmiddelen of aspartaam. Mensen gaan dood aan natuurlijke stoffen: suiker, vet, zout, tabak, alcohol. Er wordt zoveel onzin beweerd over de voedingsmiddelentechnologie.’

Je zei een keer dat het motto van je ouders was: je kunt alles bereiken, als je het maar wilt.

‘Mijn vader maakte vaak het grapje dat wij maar één nadeel hebben, en dat is dat we geen Amerikaans staatsburger zijn. Daarom kunnen wij nooit president van de Verenigde Staten worden. Wij leerden tafelmanieren zodat we later met de koningin konden dineren. En dat was geen grapje. Het was in onze opvoeding belangrijk dat we ons later in alle kringen op ons gemak zouden voelen.’

Geloof jij ook dat je alles kunt bereiken? ‘Ja.’

Leidraad

NAJAAR 2015

Echt? Vind je dat niet aanmatigend klinken? Je hebt voor bepaalde dingen toch talent nodig, of geld.

‘Dat is zo. Ik denk ook niet dat het in het algemeen voor iedereen geldt. Maar wij zijn wel opgevoed met dat gevoel. Onze familie is niet steenrijk, maar ik kon vrij onbezorgd naar Amerika gaan. Als het helemaal mis zou lopen, is er een vangnet. Ik ben opgegroeid met heel veel algemene kennis, met hoogopgeleide ouders, die ons altijd aanmoedigden. Daar heb ik geluk mee gehad. Ik had ook veel respect voor huisgenoten die de eerste uit hun familie waren die gingen studeren. Ik realiseerde me wel dat je dan heel anders begint.’

En jij zegt dan in een interview: ik wil op televisie. En toen kwam je ook op televisie.

‘In de wetenschap wordt het heel normaal gevonden om rekening te houden met de impact factor. Met mijn column in NRC bereik ik een half miljoen mensen, als ik in een minuut iets bij DWDD vertel, bereik ik er 1,5 miljoen. Ik onderneem iets en daar wil ik graag zo veel mogelijk bereik voor. Dus ja, ik wilde op tv. Op maandag verscheen er een opiniestuk van mij in de krant over het aantal vrouwen in het kabinet-Rutte en binnen een uur werd ik gebeld door de redacties van Pauw & Witteman en De Wereld Draait Door. Bij DWDD ben ik toen iets van tien keer tafeldame geweest. Het is heel gaaf om tafeldame te zijn. In de eerste minuut bepaal jij waar het gesprek over gaat.’

Je had een column in NRC, je kwam vaker op televisie. En toen ging je naar de VS.

‘Ja, het ging goed, ik kon ook een wetenschapsprogramma gaan presenteren. Heel leuk. Maar ik dacht: ik ben er nog niet klaar voor om fulltime commentator te worden, ik wil eerst zelf nog voetballen. Mijn liefde voor de wetenschap is gegroeid, ik ga daarin nu voor het hoogste. Het liefst wil ik hierna een eigen wetenschappelijke afdeling, met eigen postdocs, binnen een academisch medisch centrum in Nederland. Ik doe onderzoek naar vaginale bacteriën – die zijn heel belangrijk voor de gezondheid van moeder en kind – en het gaat heel goed. Ik word er steeds beter in.’

Waarin?

‘In onderzoek doen. Tijdens je promotie ben je eigenlijk nog in opleiding, alle experimenten gaan langzaam, je maakt stomme fouten. Nu heb ik al heel goede resultaten bereikt, en hopelijk leidt dat tot een publicatie in een groot tijdschrift. De vraag is wel of het goed genoeg is om hiermee verder te gaan in Nederland, maar dat hoop ik wel. Ik zou het heel leuk vinden om in het LUMC te werken – gezellig samen met mijn moeder – en ik zou ook wel weer in Leiden willen wonen. Ik kom hier nog regelmatig, ken genoeg mensen. Er liggen zoveel herinneringen. Ik was lid van Quintus, zat in een heel leuk dispuut en zeilde bij De Blauwe Schuit. Ik had heel goede vriendinnen, woonde in een heel ranzig huis.’

Met heel veel bacteriën.

‘Ja, maar die zijn er in schone huizen ook, hoor. En bacteriën zijn niet slecht. Een hond in huis is bijvoorbeeld heel goed voor het immuunsysteem van kinderen.’

Wat is het verschil tussen The Washington University waar je nu werkt en de universiteiten in Nederland?

‘Het grote verschil is dat onderzoekers in Nederland ook onderwijs geven. Ze moeten colleges voorbereiden, tentamens nakijken, opdrachten verzinnen. In Amerika kun je je als onderzoeker volledig richten op je volgende belangrijke publicatie. Bovendien zijn onderzoekers daar heel zelfstandig. Hier heb je altijd een oude, grijze professor boven je met wie je moet overleggen. The Washington University is ook wel een snoepje, een delicatesse. De studenten betalen er 50.000 euro voor per jaar, dus ze zijn heel gemotiveerd. Die zijn niet brak, die staan om 8 uur huppelend voor je en vragen: wat kan ik doen? Die zijn hoe ik had willen zijn.’

Rosanne Hertz berger tijdens haar studie.

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

object

uit een Leidse collectie

TEKST: PETER WIERENGA

‘Sehr geehrter Herr Professor.’ Albert Einstein wist wel hoe hij Heike Kamerlingh Onnes aan moest spreken. Toch liep de 22-jarige een blauwtje met deze brief van 12 april 1901. Pas afgestudeerd in Zürich solliciteerde hij naar een assistentschap bij de Leidse hoogleraar, die op dat moment druk werkte aan de koudefabriek waarmee hij in 1908 helium vloeibaar zou maken. Uit het feit dat we ook beschikken over de gefrankeerde retourenvelop, die Einstein er – samen met zijn eerste artikel in Annalen der Physik – attent bij had gestopt, kunnen we afleiden dat Kamerlingh Onnes niet geantwoord heeft. Waarom niet? ‘Ik vermoed dat Kamerlingh Onnes, die omwille van zijn zwakke longen vaak ging kuren in Zwitserland, daar heeft rondgevraagd wat voor snuiter die student eigenlijk was’, vertelt Dirk van Delft, directeur van Museum Boerhaave. ‘Hij kreeg vast te horen dat Einstein bepaald niet de “gouden handjes” had die hij zocht.’

Andersom denkt Van Delft dat het Einstein er eigenlijk om te doen was om dichter in de buurt te komen van Hendrik Lorentz, hoogleraar in de theoretische natuurkunde, voor wie hij grote bewondering koesterde. Onbekend is of ze ooit nog schertsend over dit blauwtje hebben gesproken, maar uiteindelijk is het allemaal goed gekomen: Einstein werd in 1920 bijzonder hoogleraar te Leiden, op voorspraak van Paul Ehrenfest, Hendrik Lorentz en... Heike Kamerlingh Onnes, die als altijd de benodigde geldpotjes wist te regelen. Einstein, die ondanks het opkomende antisemitisme zijn collega’s in Berlijn trouw wilde blijven, noemde het een ‘kometenbestaan’: elk jaar kwam hij vanuit Duitsland een maandje langs in Leiden. Meer over deze Leidse connectie is te zien in de tentoonstelling Einstein & Friends in Museum Boerhaave. www.museumboerhaave.nl t/m 3 januari 2016.

NAJAAR 2015

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

DOSSIER

FOTO: ROB OVERMEER

Universiteit Leiden in de Hofstad Wat willen ze van elkaar? De rector en de wethouder

Alles onder één dak

Studeren in de Anna van Buerentoren

Dit is een internationale stad Leidse alumni over Den Haag

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

Dubbelinterview: de rector en de wethouder

‘ De campus kannibaliseert niet’

Ze zijn allebei Leidse juristen. Nu bouwen ze samen aan de Haagse groei van hun alma mater. Want de Campus Den Haag is goed voor de stad en gewild bij studenten, aldus rector magnificus Carel Stolker en Ingrid van Engelshoven, wethouder Kenniseconomie. Om te beginnen: wat vindt u van elkaars stad?

IvE: ‘Ik vind Leiden misschien wel de leukste studentenstad van het land. Omdat ik avondstudent was – ik werkte destijds op het Binnenhof – rende ik de stad in en weer uit, maar de dominantie van de universiteit en de studenten in het straatbeeld valt meteen op.’ CS: ‘Telkens als ik er kom ervaar ik Den Haag als een chique, maar ook prettige, groene en vooral heel internationale stad. Wat me hier bijzonder aanspreekt is de consequente focus op internationaal recht, vrede en veiligheid.’

Waarom eigenlijk een Campus Den Haag?

CS: ‘Het is enigszins bizar dat de regeringsstad geen eigen universiteit heeft, maar het tegenargument was altijd dat er al te veel instellingen in de buurt zijn – Leiden, Delft, Rotterdam. Daarop zijn de toenmalige collegevoorzitter Loek Vredevoogd en de Haagse burgemeester Wim Deetman

met het idee van de campus gekomen. Zo kun je de voordelen die Den Haag biedt, combineren met de academische expertise en reputatie van Leiden.’ IvE: ‘Daar ben ik achteraf heel blij mee, want als Den Haag een eigen universiteit was begonnen, hadden we tegen Leiden in moeten roeien. Nu kunnen we mooi meeliften met hun reputatie. Als stad van vrede en recht wordt het best ingewikkeld als de academische inbedding zou ontbreken.’

Die toenadering zal niet iedereen voor zoete koek geslikt hebben.

CS: ‘Nou, er viel inderdaad heel wat uit te leggen in Leiden. Toch heeft het een grote meerwaarde om te studeren tussen je studieobject. Neem hoogleraar Edwin Bakker van het Centre for Terrorism and Counterterrorism, die in een promotiefilmpje om zich heen wijst: ‘Daar is

DOSSIER Den Haag

Waarom kiezen studenten voor Den Haag?

CS: ‘Dat heb ik eens aan drie studenten gevraagd, en die zeiden alle drie hetzelfde. Op één stond het studieprogramma, de inhoud van het onderwijs. Ten tweede vonden ze de stad Den Haag een veel internationaler karakter hebben dan Leiden. Het derde punt was het zegel van Leiden op hun diploma, ofwel onze academische reputatie. Het is leuk om te zien: we houden via Google Analytics bij hoe mensen op internet zoeken naar Den Haag, in combinatie met zoektermen als recht en veiligheid. Die belangstelling blijkt groot. Alles wat je in Den Haag doet, wordt twee of drie keer zo groot als in Leiden. Het kannibaliseert dus niet op onze opleidingen in Leiden!’

En omgekeerd, wat merkt de stad daar van?

IvE: ‘Internationaal wordt onze samenwerking zeker gezien als een sterke propositie, dat geven internationale organisaties zelf aan tegenover ons. Dit verhaal doet het ook goed bij de Europese Commissie in Brussel, zeker als we Delft – waar we eveneens mee samenwerken – nog erbij betrekken.’

Gaat de campus nog uitbreiden, of is er een natuurlijke grens?

CS: ‘We hebben een gezamenlijk groeiprogramma voor de komende tien jaar. De rode draad daarin is: hou vast aan het sterke profiel, doe de dingen die in het DNA van de campus passen en dat DNA versterken. Dat zijn de thema’s nationale en internationale governance, en Den Haag als internationale stad van vrede en veiligheid. Archeologie – om iets te noemen – ligt dus niet voor de hand, maar er zijn wel plannen voor een nieuwe bachelor Security studies.’ IvE: ‘In 2012 is de vestiging aan de Schouwburgstraat geopend, nu werken we aan de totstandkoming van de Haagse Loper: vanaf de Anna van Buerenstraat via CS richting het Spui. Dan kom je onderweg langs het Wijnhavenkwartier, waar straks onder meer het hoofdgebouw van Campus Den Haag en International Studies gehuisvest worden.’ CS: ‘Als ik daarop in mag haken: die studie loopt ongelooflijk goed, met dit jaar weer zo’n 500 aanmeldingen.’

Hoe zit het met verzet in Den Haag?

IvE: ‘Er is weinig politieke weerstand, iedereen ziet het belang. De investering in het Leiden University College The Hague (LUC) werd unaniem door de gemeenteraad aangenomen. Soms rijst de vraag: moeten wij, met onze grootstedelijke vraagstukken, investeren in slimme jongens en meisjes die al zoveel mee hebben? Maar mijn overtuiging is dat je als kenniseconomie die bovenkant hard nodig hebt, óók voor de onderkant. Er is een mooie wisselwerking: zo geven LUC-studenten Engels op een vmbo in Mariahoeve.’

Kan de stad die groei een beetje bijbenen?

IvE: ‘Laat ik het zo zeggen: we staan voor een uitdagende opgave als het gaat om de huisvesting. Op dit moment bouwen we zo’n 1500 wooneenheden voor studenten, vlak naast station Hollands Spoor. Het leuke is dat je nu steeds meer studenten in de stad ziet; deze omgeving verandert echt van karakter.’

Leidt het partnerschap tot onverwachte zaken?

IvE: ‘Dan denk ik aan het Peace Informatics Lab, een project dat is voortgekomen uit de summer school ‘Big Data for Peace’. Daarin participeren zowel Leiden als Stanford, wat voor ons netwerk weer enorm waardevol is.’ CS: ‘Het belangrijkste vind ik de korte afstand tot de beleidsmakers, de politici, de rechters en al diegenen die hard werken aan meer vrede en veiligheid, dat we die een beetje kunnen beïnvloeden met onze inzichten.’

TEKST: PETER WIERENGA, FOTO: HIELCO KUIPERS

het Torentje, daar het Vredespaleis.’ Inmiddels ziet iedereen de kansen. Het LUMC werkt steeds meer samen met de Haagse ziekenhuizen. Dat is zeer interessant, ook vanwege de multiculturele bevolking. Bovendien is juist het belang van stedelijke agglomeraties voor de moderne kenniseconomie toegenomen.’

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Stichthage

Anna van Buerentoren De Anna van Buerentoren aan het Anna van Buerenplein 301 is uniek in Nederland. Hier vind je het Leiden University College The Hague. Studeren, wonen en werken gaan in dit internationaal georiĂŤnteerde pand hand in hand. Lees ook de reportage over het leven in de toren op pagina 32.

Lange Houtstraat 11 Hier is het Centrum voor Regionale Kennisontwikkeling gevestigd. Dit centrum ondersteunt promovendi van Universiteit Leiden.

Lange Voorhout 44 Dit is de uitvalsbasis van het Engelstalige bachelorprogramma International Studies, onderdeel van de Faculteit Geesteswetenschappen.

Centraal gelegen, in de Stichthage kantoren recht boven Den Haag Centraal, vind je het faculteitsbureau, Grotius, het Centre for Terrorism and Counterterrorism, het Centre for Innovation en Centre for Professional Learning. In de centres is ruimte voor onderzoek en onderwijs over een specifiek thema. Als in september 2016 de Wijnhaven klaar is, verhuist het faculteitsbureau daar naartoe. De verschillende centres nemen dan hun intrek in de Schouwburgstraat.

DOSSIER Den Haag

NAJAAR 2015

O, o, Den Haag Wijnhaven

Schouwburgstraat 2 In het hart van bestuurlijk Den Haag vind je het hoofdgebouw van de Campus Den Haag van Universiteit Leiden. Hier is onder meer het Instituut Bestuurskunde gevestigd. Nu nog. Vanaf september 2016 verhuist het gehele instituut naar het nieuwe pand aan de Wijnhaven. De Schouwburgstraat wordt dan de uitvalsbasis van enkele centres.

De voormalige ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Veiligheid en Justitie aan de Wijnhaven worden momenteel ontmanteld en verbouwd tot appartementen, commerciële ruimtes en het nieuwe hoofdonderkomen van de Campus Den Haag. Op de tweede tot en met de vierde verdieping zal de universiteit straks 13.000 vierkante meter benutten. De architect is voornemens om de zakelijke jaren ’70-uitstraling om te buigen tot een warmer en vriendelijker geheel.

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

‘ Hagenees of Hagenaar, iedereen heeft recht op goed onderwijs’

aldus alumnus Jamie

Studeren op het strand

JAMIE TIO (31) 2001-2007 Pedagogische Wetenschappen en Journalistiek & Nieuwe media in Leiden 2006-2007 Freelance journalist, o.a. Leidsch Dagblad en de Volkskrant 2007-2012 Communicatie medewerker Universiteit Leiden 2012-Nu Senior projectleider School aan Zet

TEKST: ANNETTE ZEELENBERG, FOTO’S: TACO VAN DER EB

TEKST: NICOLLINE VAN DER SPEK, FOTO: EDWIN WEERS

‘M

Lesgeven op een multiculturele school, naar het strand om onderzoek te doen. Onderzoekers en studenten van het Leiden University College richten zich graag op praktische, actuele, relevante onderwerpen.

ijn werk had overal kunnen zitten, maar het is wel handig dat het ministerie van Onderwijs, onze opdrachtgever, om de hoek zit. Ik ben senior projectleider bij School aan Zet: een landelijk onderwijsprogramma dat scholen versterkt in hun ontwikkeling naar lerende organisaties. De commissie-Dijsselbloem had onderzocht wat de vele onderwijshervormingen sinds de jaren negentig nu daadwerkelijk hadden opgeleverd; de kwaliteit van het onderwijs bleek nauwelijks verbeterd. Kabinet Rutte-I wilde het daarom anders en gaf de scholen zelf de regie. School aan Zet is de aanjager van deze ontwikkeling. Er is veel in beweging gezet en wat we zien is dat scholen dit willen en het ook steeds beter kunnen – maar we zijn er nog niet. School aan Zet stimuleert dat leraren, schoolleiders en bestuurders met en van elkaar leren, want dat is dé manier om de onderwijskwaliteit continu te verbeteren. Zelf ben ik net vader geworden en ik ben blij dat ik mijn steentje aan het verbeteren van het onderwijs kan bijdragen. Niet alleen voor mijn eigen kinderen, maar voor de hele samenleving. Of je nu in de Schilderswijk woont of op het Lange Voorhout, Hagenees bent of Hagenaar, iedereen heeft recht op goed onderwijs. Mijn favoriete plek in Den Haag? Het Zeeheldenkwartier met zijn vele startups en koffietentjes.’

et gebouw van het Leiden University College (LUC) midden in het centrum van Den Haag herbergt alles wat een academische gemeenschap zich kan wensen: ruime collegezalen, rustige studieruimtes, kantoren voor de docenten én woonruimte voor de studenten. In principe hoeven de studenten nauwelijks de deur meer uit. Daardoor dreigt het gevaar dat ze de dagelijkse realiteit van de stad waar ze drie belangrijke jaren van hun leven doorbrengen, niet echt leren kennen. Dat wil de academische staf niet laten gebeuren. Het onderwijsprogramma stimuleert de studenten dus juist om de wijde Haagse wereld in trekken. Ann Wilson is projectleider van het Engage The Hague project. Bij dit project, met als thema multicultureel onderwijs, gaat het om een combinatie van leren en ‘community work’, vrijwilligerswerk in de gemeenschap. ‘De studenten krijgen intensief les over zaken als het Nederlandse onderwijssysteem en de ontwikkeling van de multiculturele maatschappij. Daarnaast geven ze als vrijwilliger Nederlands en Engels op Haagse scholen. Zo ervaren ze hoe de theorie zich tot de praktijk verhoudt – als ze bijvoorbeeld hebben gelezen over de ideale docent, zien ze in de klas hoe moeilijk het is om aan dat ideaalbeeld te voldoen.’ Wilson, zelf afkomstig uit de VS, vertelt dat de combinatie onderwijs en community work daar heel gewoon is. In Nederland is het LUC samen met onder meer de Erasmus Universiteit een van de eerste instituten die dit hebben ingevoerd. ‘Hiermee krijg je studenten de stad wel in’, lacht ze. Expats en immigranten

De gemeente Den Haag is een belangrijke partner. Wethouder Ingrid van Engelshoven en haar

DOSSIER Den Haag

NAJAAR 2015

staf openden hun netwerk en bovendien kon het LUC aanhaken bij het Brede Buurtschool-initiatief, waarbij de samenwerking tussen scholen en de omringende wijken wordt gestimuleerd. Zo ontstond een partnerschap met het Johan de Witt College, een scholengemeenschap met leerlingen uit verschillende culturen, en het College St. Paul, een vmbo-school waar veel van de leerlingen een ‘rugzakje’ hebben. Dit soort projecten zou je overal kunnen opzetten, zegt Wilson. ‘Maar in Den Haag heb je een bijzondere combinatie van expats en immigranten, die deel uitmaken van de stad, maar tot verschillende groepen behoren. Binnen Engage The Hague stellen we ons vragen als ‘wat maakt je tot een expat en wanneer ben je een immigrant?’’ Engage The Hague is in de eerste plaats een pro-

gramma voor de studenten, maar het levert voor Wilson ook input voor haar onderzoekswerk rondom onderwijsvernieuwing. Ze is een van de tien fellows van de Teachers’ Academy van de Leidse universiteit en denkt in die hoedanigheid na over manieren om de kwaliteiten van docenten in te zetten. Half espressokopje

Ook haar LUC-collega Thijs Bosker combineert onderzoek en praktijk. Hij is ecotoxicoloog en onderzoekt met zijn studenten microplastics in het milieu. Dit zijn heel kleine plasticdeeltjes die afkomstig zijn van bijvoorbeeld cosmetische producten of gedesintegreerd afval. Bosker: ‘De studenten hebben zandmonsters verzameld op het strand bij Scheveningen en hebben die vervol-

Ann Wilson en Thijs Bosker combineren onderzoek en praktijk in de stad en op het strand, zoals hier op Scheveningen.

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

gens geanalyseerd. Vijftig gram zand bleek 20 tot 25 microplastic-deeltjes te bevatten.’ Schokkend? ‘Ja, zeker als je weet dat 50 gram zand niet meer is dan een half espressokopje. Den Haag is met zijn drukbezochte stranden een ideale veldlocatie. Ons onderzoek doen we bij wijze van spreken in onze achtertuin.’ Omdat microplastics als een wereldwijd probleem worden gezien, doet Bosker ook onderzoek op St. Eustatius. ‘Daar zijn de deeltjes waarschijnlijk afkomstig van de plastic soep die voor de Cariben drijft.’ Het project krijgt ook een mondiale component: een grote groep studenten van het LUC neemt zandmonsters mee van hun, soms exotische, vakanties voor verder onderzoek. Langdurig traject

De vervolgstappen staan al in de planning. Bosker: ‘We weten nu dat de plastic deeltjes er zijn, maar zijn ze ook schadelijk? Om dat te onderzoeken gaan we kijken of organismen die we op het strand vinden deze plastics ook opnemen en of er schadelijke effecten zijn.’ Zo’n onderzoek is een langdurig traject, benadrukt hij. En dat inzicht is precies een van de leerdoelen. ‘De studenten ervaren dat ze niet van de ene op de andere dag resultaten vinden. Daarnaast leren ze een onderzoeksplan maken, observeren, analyseren.’ En uiteindelijk is ook de pre-

Cijfers LEIDEN VS. DEN HAAG

38,2 De gemiddelde leeftijd van de inwoners van Den Haag en Leiden is precies gelijk: gemiddeld zijn ze 38,2 jaar oud.

Den Haag

515.880 inwoners

Veelgestelde vragen HOE IS CAMPUS DEN HAAG ONTSTAAN?

Het begon in 1999 met wat toen de ‘Haagse vestiging’ van de Leidse universiteit heette. Professionals konden er opleidingen volgen op ‘Haagse thema’s’ als politiek, bestuur en recht. Er waren cursussen op academisch niveau, projecten voor middelbare scholieren, lezingen en debatten voor een breed publiek, en zelfs volledige opleidingen. Aan de wieg van dit alles stond hoogleraar Bestuurskunde Jouke de Vries, als wetenschappelijk directeur, in heel nauwe samenwerking met visionaire bestuurders van de gemeente Den Haag. Het instituut Campus werd steeds verder uitgebouwd, tot het in 2012 officieel de zevende faculteit van Universiteit Leiden werd.

SINDS WANNEER SPELEN LEIDSE STUDIES ZICH COMPLEET IN DEN HAAG AF?

sentatie van de resultaten een leermoment, eerst aan hun medestudenten en later ook aan een breder publiek, zoals de gemeente en waterleidingbedrijf Dunea. Ann Wilson en Thijs Bosker zijn enthousiast over de activiteiten midden in de maatschappij en over de resultaten die de studenten hebben behaald. Wilson: ‘We gaan hier in het nieuwe academisch jaar dan ook mee door en breiden het project verder uit.’ Bosker gaat binnenkort weer het strand op met zijn studenten. Dit keer in lieslaarzen en met netten om de diversiteit van leven langs de Haagse kust in beeld te krijgen.

Den Haag is met recht een grote stad, waar Leiden toch meer een ‘groot dorp’ is.

Al vanaf het eerste begin. Binnen de Campus ontstonden bovendien steeds nieuwe initiatieven, en er werden ook wel eens enkele bestaande activiteiten overgeheveld vanuit Leiden. Zo is het Instituut Bestuurskunde in 2012 van Leiden naar Den Haag verhuisd. Dat was een belangrijke stap. En vijf jaar geleden is het Leiden University College (LUC) gestart, een interdisciplinair bachelorprogramma waarbij studenten de eerste twee jaar intern wonen, in hetzelfde gebouw waar ze college

volgen en tentamen doen (zie pagina 32).

WAT KUN JE ER STUDEREN?

Inmiddels omvat de Campus drie bacheloropleidingen – Bestuurskunde, het Leiden University College The Hague en International Studies – en de afstudeerrichting Informatica en Economie (W&N). Het LUC is een Engelstalige opleiding die nauw aansluit bij de internationale faam van Den Haag als stad van vrede en recht. Deze richt zich op de grote vragen die in de wereld spelen. International Studies is een opleiding van de Faculteit Geesteswetenschappen in Den Haag. Deze opleiding is opgezet voor studenten die behalve een taal veel over de politiek, economie, geschiedenis en cultuur van een regio willen weten. Daar bleek veel vraag naar. In het eerste jaar van haar bestaan (2012) trok deze opleiding meteen 362 studenten. Het aantal masteropleidingen en summer courses in Den Haag is al te groot om hier op te noemen. Zie het volledige aanbod op www.campusdenhaag.nl. Bijzonder is de intensieve samenwerking van de Universiteit Leiden met het Koninklijk Conservatorium en Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, met onder andere een gezamenlijke promotieopleiding.

WIE STUDEREN ER IN DEN HAAG?

De nieuwe lichtingen van het

inw.

Den Haag is 4,2 keer zo groot

23,5 m2 =

� 326,36

LUC bestaan uit 200 studenten. Ruwweg 40 procent buitenlandse en 60 procent Nederlandse. En, zo wordt er gezegd: het zijn ambitieuze, ijverige studenten. International Studies kent ruim 500 eerstejaars. Beide opleidingen gaan over actuele vraagstukken en ze trekken ambitieuze studenten die zich niet tot één thema willen beperken. Of zoals iemand in Den Haag zegt: ‘Ze willen allemaal secretaris-generaal van de NAVO worden.’ Misschien ook omdat Jaap de Hoop Scheffer een van hun docenten is. De Bestuurskunde bachelor is Nederlandstalig. De master is in het Engels. De opleiding profiteert enorm van haar nieuwe plek, zo dicht op de politici en beleidsmakers van het land.

BEN JE IN DEN HAAG NOG WEL EEN LEIDSE STUDENT?

Op de gebouwen, op je collegekaart en op je diploma staat ‘Universiteit Leiden’. De studie Bestuurskunde begint gewoon met de El Cid week in Leiden, al hebben ‘Hagenaars’ tegenwoordig twee dagen introductie in de Hofstad. En niemand kijkt je in Den Haag raar aan als je liever aan de Oude Vest dan aan de Denneweg woont. Daar staat tegenover dat de gemeente Den Haag sinds vorig jaar samen met alle onderwijsinstellingen in de stad een eigen opening van het academisch jaar viert, en dat International Studies en

In Den Haag is de gemiddelde studentenkamer 23,5 vierkante meter en betaal je 326,36 euro. In Leiden is dat 19,8 vierkante meter voor 350,26 euro.

19,8 m2 = 26

� 350,

het LUC er hun eigen introductieprogramma hebben. Steeds meer Leidse studenten willen ook in Den Haag gaan wonen, en niet meer alleen omdat de kamers er goedkoper zijn. Een Platform Den Haag Studentenstad, met vertegenwoordigers van alle onderwijsinstellingen en de gemeente erin, doet dan ook zijn best om Den Haag te helpen aan een nog jonger imago. Ook op de Campus vertellen ze graag dat Den Haag steeds leuker wordt. Den Haag telt met zijn hogescholen misschien wel meer studenten dan Leiden.

WAT IS ER VOOR ALUMNI TE DOEN?

De eerste alumni van Campus Den Haag zijn nog maar kort geleden afgestudeerd. Maar voor ‘Leidse’ alumni is er genoeg te doen in Den Haag. Regelmatig zijn er lezingen, bijvoorbeeld dit najaar de masterclass Geopolitiek door Rob de Wijk, die Campus Den Haag samen met het Haagsch College organiseert, of lezingen van het Grotius Centre samen met het Asser Instituut. Hogeropgeleide professionals kunnen zich bovendien bij het Centre for Professional Learning (CPL) van de Campus Den Haag melden voor bijscholing op het gebied van governance en global affairs. Het CPL biedt cursussen op academisch niveau die een sterke verbinding met de praktijk hebben. Den Haag als de stad waar je kunt blijven leren.

DOSSIER Den Haag

NAJAAR 2015

‘ We communiceren niet, we zenden alleen’

aldus alumna Heleen

‘W

e leven in het tijdperk van de communicatie. We doen niet anders met al onze speeltjes. De vraag is óf we communiceren; we zenden alleen maar. In dit museum stellen we de vraag: wat is nou eigenlijk communicatie? Onze collectie bestaat onder meer uit postzegels, waaronder zegels ontworpen door Jan Toorop, Dick Bruna en Anton Corbijn. We hebben het oudste telefoonboek in huis, uit 1884. Ook werpen we een blik op de communicatie van de toekomst. Onlangs zijn we samen met de Universiteit Leiden begonnen met de ontsluiting van een collectie deels nog ongeopende brieven uit de zeventiende eeuw. Vroeger moest je porto betalen als je een brief ontving. Was je niet thuis, dan werd je brief na drie maanden vernietigd. Een postbode uit Doesburg heeft dat niet gedaan en heeft 2300 brieven bewaard in een kist. Wat zouden mensen elkaar toen geschreven hebben? Dat komen we straks allemaal te weten. Het museum vindt zijn wortels in het bedrijfsmuseum van de PTT. Vandaar dat dit museum in Den Haag gevestigd is, de PTT zat in Den Haag. Een internationale stad, een beetje braaf ook. Zeker afgezet tegen Amsterdam. Mooiste plek? De Passage. Zoiets vind je nergens anders in Nederland.’ TEKST: NICOLLINE VAN DER SPEK, FOTO: EDWIN WEERS

Leiden

121.594

Het lijkt erop dat het in Den Haag voor studenten gemakkelijker aan een kamer te komen is. Wat vaststaat is dat je er in elk geval minder betaalt voor meer ruimte.

HELEEN BUIJS (61) 1978 Rechten in Utrecht 1991 Kunstgeschiedenis in Leiden 2003-2008 Directeur Gevangenismuseum Veenhuizen 2009-2013 Directeur Geldmuseum Utrecht 2013-Nu Directeur Museum voor Communicatie

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

‘ Voor expats is Den Haag ideaal’

NAJAAR 2015

aldus alumnus Adrian

Wonen, studer

‘M

TEKST: NICOLLINE VAN DER SPEK, FOTO: EDWIN WEERS

ijn werk is onlosmakelijk verbonden met Den Haag, van oudsher dé stad van vrede en recht. Ik herinner me het conflict in voormalig Joegoslavië nog goed. De wanhoop van die mensen. Ik zag het op tv in Australië, waar ik ben opgegroeid. Het maakte veel indruk op me als kind. Toen ik naar de middelbare school ging — begin 2000 — groeide het idee om ooit voor de Verenigde Naties te gaan werken, al had ik destijds geen idee wat het werk precies inhield. Toen ik me meer ging verdiepen in het werk van het Joegoslaviëtribunaal, het Rwanda-tribunaal en andere internationale tribunalen wist ik welke kant ik met mijn carrière wilde opgaan, die van het inter nationaal strafrecht. Den Haag is een internationale stad. Het gebeurt zelden dat ik buiten de deur ben zonder een scala aan talen te horen. De diversiteit van de stad zie je ook terug in de verschillende culturele evenementen, bars en restaurants. Voor expats is Den Haag ideaal. Ik woon er met veel plezier, na eerst tijdens mijn studie in Leiden te hebben gewoond. Ook een leuke stad trouwens, maar Den Haag is groter en inter nationaler. De leukste plek in Den Haag vind ik het Zeeheldenkwartier met zijn grote aanbod aan cafés, bars en restaurants, vriende lijke mensen en regelmatig terugkerende straatfeesten en markten.’ ADRIAN PLEVIN (28) 2012-2013 Master Advanced Studies in Public International Law met een specialisatie in Internationaal Strafrecht in Leiden 2013-2014 Stagiair bij Kamer van Beroep van het Joegoslavië tribunaal van de Verenigde Naties 2014-Nu Juridisch medewerker Kamer van Beroep van het Joegoslaviëtribunaal

Vrienden, tentamens, de kroeg: aan het Leiden University College kan een heel studentenleven zich onder één dak afspelen. ‘Er zijn bewoners die op hun sloffen naar college gaan, ja.’

e witte toren is een knap staaltje architectuur op een postzegel, ingeklemd tussen station Den Haag Centraal, het complex Nieuw Babylon en de verhoogde trambaan. Binnen is zo’n beetje alles te vinden wat een studentenhart begeert. ‘Alleen geen supermarkt, maar die is heel dichtbij’, zegt Koen Rutten, die er als student van het LUC sinds twee jaar woont. Zijn kamer is op de zevende verdie-

DOSSIER Den Haag

De miniwereld van de Anna van Buerentoren

ping van de toren. Als hij opkijkt van zijn studieboeken, ziet hij de skylines van Den Haag en Rotterdam. In hetzelfde gebouw waar hij woont, eet en slaapt, studeert hij, volgt hij colleges en kan hij naar de kroeg of zelfs tuinieren. ‘In de tentamenweek kom ik inderdaad niet buiten. Hoewel dat ook weer niet heel gezond is’, zegt Rutten met een lach. De Anna van Buerentoren heeft een fietsenkelder, een wasruimte (waar de machines met een sms melden wanneer er plek is voor de vuile was), een cafetaria, een bar, kantoren, een dakterras, collegezalen, een auditorium, studiezalen, woningen – bijna alles uitgevoerd in glas en maagdelijk wit. En een fenomenaal uitzicht. Maar hoe is het om te wonen in je eigen collegegebouw? ‘Het heeft voor- en nadelen’, zegt Rutten. ‘Een groot voordeel is dat je meteen in de les bent. En als je even een docent wilt spreken of in het weekend wilt studeren, kan dat makke-

lijk. Er zijn bewoners die op hun sloffen naar college gaan, zeker als die vroeg beginnen na een lange avond. Je hebt al je vrienden in de buurt en staat er nooit alleen voor. Je sociale leven krijgt een vliegende start in de Anna van Buerentoren.’ Aan een sociaal leven is inderdaad niet te ontkomen. De studentenvereniging Fortuna vult een flinke agenda met activiteiten. En niet alleen in de slotweek, als de ‘Dies Fatalis’ wordt gevierd, met toneel, awarduitreikingen, feestjes en exposities. Op het basketbalveldje naast het gebouw wordt veel gespeeld en zo zijn er meer sportevenementen. Op de begane grond, achter de hekjes die met een pasje openzwaaien en de portier – nodig voor een gebouw naast het Centraal Station waar ook wordt gewoond – is er ook nog eens de bar. Gerund door studenten. Tegelijkertijd zit iedereen bijna voortdurend op elkaars lip. ‘Soms is het wat veel. Het kan heel

TEKST: ERIC DE JAGER, FOTO’S: TACO VAN DER EB

en en stappen in hartje Den Haag

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

De Anna van Buerentoren in cijfers HOOGTE: 70 meter. VLOEROPPER VLAKTE: 24.500 vierkante meter, waarvan 5.700 voor onderwijs, 17.500 voor wonen en op de begane grond nog eens 1.500 vierkante meter commerciële ruimte. AANTAL STUDENTENKAMERS: 396. BUITENLANDSE STUDENTEN: 35%, en dat aandeel stijgt. VERHUISDRUKTE: deze zomer veranderden 200 kamers van bewoner BOUW: van begin 2012 tot augustus 2013

intens zijn om altijd met zoveel mensen samen te zijn, op een plek waar altijd iets te doen is. Je kunt snel het gevoel krijgen dat je verplicht bent om mee te doen. Ik kan gelukkig in het weekend vaak naar mijn ouders.’ Buitenlandse studenten, bijna de helft van de bewoners, hebben die luxe niet. Maar zij kunnen Den Haag in. ‘Zeker in het tweede jaar zie je dat bewoners vaker de stad opzoeken’, zegt Rutten. Wat hem betreft is de diversiteit in zijn woon- en studietoren louter positief. ‘Er is altijd wel iemand die ‘inside info’ heeft over een onderwerp. En er zijn zoveel verschillende mensen, die overal zijn geweest, dat hier niet veel gek of raar is.’ Eliza Grisle, student-assistent uit Letland, merkt dat vooral de ouders van buitenlandse studenten erg te spreken zijn over het concept. ‘In de zomer komen veel families kijken en ik zie dat de ouders het op prijs stellen dat hun kind in een veilige omgeving terechtkomt, en toch midden in het cen-

trum woont. Vooral in het begin is dit de perfecte woonomgeving. Alles is er, je ontmoet snel mensen, maakt veel vrienden en als er wat stuk is, dan bel je even naar beneden.’ Er is meer hulp: elke verdieping heeft zijn ‘resident assistant’, een oudere, ervaren student die zorgt voor zijn of haar medebewoners. De resident assistant (ra) is getraind om met noodgevallen om te gaan, heeft een EHBO-cursus gevolgd en staat altijd klaar voor zijn buren. In ruil voor die behulpzaamheid mag de resident assistant een jaar langer in de toren wonen dan de toegestane twee jaar. De ‘ra’ kan dus een jaar langer genieten van het uitzicht op de wolkenkrabbers van Rotterdam, het Kurhaus in Scheveningen of de hele stad Den Haag. En een jaar langer snoepen van de aardbeien die op het dakterras groeien, tussen de bloemen, planten en kruiden waar de studenten zich over ontfermen. In de miniwereld van de Anna van Buerentoren.

STILTE-UREN: van 23.00 tot 7.00 uur moeten de studenten stil zijn. OPPERVLAKTE STUDENTEN KAMERS: ongeveer 26 vierkante meter, inclusief keukentje en eigen badkamer. De resident assistants krijgen iets meer ruimte. ONDERWIJS: de eerste vier verdiepingen zijn voor collegezalen, studieruimtes, het auditorium en de kantoren van het Leiden University College The Hague. KOSTEN: het gebouw kostte ongeveer 26 miljoen euro.

terug in de banken

NAJAAR 2015

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

Cilou Bertin (37)

TEKST: FRED HERMSEN, FOTO: MARC DE HAAN

Cilou Bertin woonde op 17 juni de eerste Leiden Alumni Masterclass over Leiderschap bij. ZONDER MANAGERS ‘Ik heb wel iets met leiderschap. Met name het verhaal van de tweede spreker Paul Verburgt over organisaties die hun management zo’n beetje hebben weggesneden, vond ik inspirerend en grappig. Ik ben functioneel beheerder bij EP-Nuffic, het expertise- en dienstencentrum voor internationalisering in het Nederlandse onderwijs. Zouden wij daar zonder managers kunnen? Goeie vraag, ik kan er niet zomaar antwoord op geven.’ PRIKKELEND ‘Wij experimenteren bij EP-Nuffic met Het Nieuwe Werken, daarbij wordt de organisatie vanzelf al wat platter. Maar ik

denk dat er altijd coördinerende en controlerende taken blijven, en dat iemand daarbij de eindverantwoordelijkheid moet pakken. Ook sturing op het functioneren van mensen blijft nodig. Of je dat in een groep zonder manager moet beleggen, waar Verburgt voor pleit, ik betwijfel of dat zo makkelijk gaat als hij hier prikkelend heeft opgeworpen.’ HET ONBESCHRIJFBARE ‘Als bèta heb ik natuurlijk iets met techniek. Maar na vijf jaar lucht- en ruimtevaarttechniek in Delft maakte ik in 2001 toch de overstap naar kunstgeschiedenis in Leiden. Omdat ik iets moest gaan studeren dat mij echt kon motiveren. Dat was mijn hang naar schoonheid. Die studie – die ik afrondde in 2006 – heeft me anders leren denken; het onbeschrijfbare

en abstracte leren analyseren en verwoorden. Daardoor kan ik de minder zichtbare wensen en behoeften van medewerkers en degenen die de IT-diensten van mijn afdeling afnemen, veel beter inschatten.’ VOLLE BAK ‘Ik raak nooit uitgeleerd. Zojuist heb ik bijvoorbeeld de bachelor Business IT aan de Haagse Hogeschool afgerond. Dacht ik klaar met de collegebanken te zijn, zit ik hier toch weer, haha! Helemaal leuk om weer eens in Leiden te zijn, trouwens. En het is volle bak hier; wat goed om te zien dat de universiteit dit voor haar alumni doet.’ De volgende Masterclass is 3 november en heeft als onderwerp ‘Effectief in verandering’. Meer informatie: alumni.leidenuniv.nl/masterclass

TEKST: NIENKE LEDEGANG, FOTO’S: MARC DE HAAN

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Studenten, docenten, de media en zelfs de politiek: de hele goegemeente viel over het experiment van Universiteit Leiden om studenten na het tweede jaar een bindend studieadvies te geven. Vice-rector magnificus Simone Buitendijk is wat verbaasd over de commotie en plaatst de plannen in hun context. ‘We leven in een tijd waarin we ook best iets van de student mogen vragen.’

‘ Bildung begint bij de opleiding’

NAJAAR 2015

p 20 mei 2015 ontving het College van Bestuur een brief van een vertegenwoordiging van Leidse studenten. De brief werd tegelijkertijd gepubliceerd in universiteitskrant Mare. De studenten spraken in hun schrijven met name hun ongenoegen uit over het feit dat aan de Universiteit Leiden nu ook aan het eind van het tweede jaar een bindend studieadvies uit wordt gebracht, bij wijze van experiment. Je studententijd, stelden de studenten, is er om jezelf te ontwikkelen. Dat gebeurt net zo goed in de collegebanken als erbuiten. Met zoveel studiedruk is er geen tijd meer voor bestuurs- of commissietaken of andere vormen van zelfontplooiing. Buitendijk vindt het jammer dat de

NAJAAR 2015

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

Het Leids studiesysteem in 8 kenmerken

vragen dat zíj zich inzetten. Ons streven is om in Leiden betrokken, actieve wereldburgers te kweken, die zich – als het even kan – vol in hun studie storten en de kennis en mogelijkheden die Leiden biedt opzuigen. Wij zorgen voor goede docenten, mentoren, studieadviseurs en een groter aantal contacturen. Wij streven naar wederkerigheid en eigen verantwoordelijkheid. Precies wat nodig is om een actieve academische gemeenschap van docenten en studenten op te bouwen. En trouwens, eigen verantwoordelijkheid is ook wat de maatschappij nodig heeft.’ TERUGLOPENDE RESULTATEN

discussie vaak zo zwart-wit is. Het bindend studieadvies is maar een relatief klein onderdeel van de aanpak bij de Universiteit Leiden. Dat de politiek en de media aan de haal gaan met wat zij ‘rendementsdenken’ noemen, en hun zorgen uiten over de studenten die in twee jaar 90 punten moeten halen, daar wil ze graag op reageren. HET LEIDS STUDIESYSTEEM

Buitendijk vindt de term rendementsdenken ‘niet zo fijn’, zegt ze heel eerlijk. ‘Die gaat namelijk voorbij aan waar wij in Leiden werkelijk mee bezig zijn: het Leids Studiesysteem. Het uitgangspunt daarvan is dat wij ons inspannen om het maximale uit iedere student te halen, maar dat we in ruil daarvoor ook van studenten

De angst van studenten dat de studiedruk te hoog wordt, en dat goede studenten daardoor voortijdig uitvallen, deelt Buitendijk niet. ‘Als je het eerste jaar haalt volgens de normen van het bindend studieadvies, dan kun je het toch? Wat we zagen is dat het aantal studiepunten na het eerste jaar terugliep. Wij willen juist in die eerste jaren het tempo erin houden. In de eerste plaats om te zien of studenten het echt aankunnen, en snel te kunnen ingrijpen als iemand toch meer geschikt is voor een andere studie bij ons, of voor het hbo. En in de tweede plaats is het goed als de studenten die het wel kunnen, enige druk blijven voelen. Ik ben de eerste om toe te geven dat je als student best veel moet, maar daar willen wij ook volop bij helpen. Daar beginnen we al mee vóór iemand in Leiden komt studeren. We zijn begonnen met ‘matching’. Daarbij kijken we of de studie die iemand heeft uitgekozen wel écht bij hem of haar past en of het een haalbare kaart is.’ BSA 2

‘Het bindend studieadvies na het tweede jaar is een experiment. Dit

1. D e invoering van de studiekeuzecheck die middelbare scholieren helpt bij het maken van een juiste studiekeuze; 2. D e bevordering van uitdagend en kleinschalig onderwijs; 3. D e ophoging van het aantal contacturen; 4. D e intensivering van de studiebegeleiding; 5. D e invoering van toetsbeleid met een vroege toets in het eerste jaar en deeltoetsen tijdens de cursus; 6. H et gebruik van moderne ict-middelen en online leermethoden; 7. De ontwikkeling van een uitgebreid honoursprogramma voor studenten die meer willen en kunnen; 8. Docentprofessionalisering.

najaar gaan we voor het eerst kijken wat de effecten zijn. Dan hebben we één lichting gehad. Ik ben tevreden als we minder mensen hoeven weg te sturen dan er voorheen vanzelf al uitvielen in het tweede jaar en er meer mensen zijn die meer punten halen. Maar of dat zo zal zijn, vind ik lastig te voorspellen. En of ik het aan durf mijn eventuele ongelijk te erkennen? Natuurlijk, als de resultaten dramatisch zijn, al kun je erover twisten wanneer dat is. Misschien als er echt veel klachten komen bij de examencommissie, als we veel studenten moeten wegsturen, als er niet méér studiepunten worden gehaald – wat uiteindelijk de inzet is. Ja, dan kan het bindend studieadvies in het tweede jaar mogelijk niet de weg zijn die we moeten inslaan.’

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

Bindend studieadvies in perspectief

BEMOEIZORG

‘Maar stel je eens voor dat ik als bestuurder zou zeggen: ‘Ach weet je, ik vind het wel best, laten we vooral geen druk creëren, studietempo is niet belangrijk’, dan zou ik niet goed bezig zijn. Ik snap wel dat sommige studenten dat prettig zouden kunnen vinden... Maar feit is dat als wij het in het begin aan studenten overlaten om hun studie grotendeels zelf te regelen, dan gebeurt dat bij een belangrijk deel van de studenten niet goed genoeg. En dan hebben we het wel over de jonge mensen die onder onze hoede aan hun toekomst en aan hun arbeidsmarktperspectief werken. Sommige mensen noemen ons daar betuttelend in. Ik spreek liever van ‘bemoeizorg’. Weet je, ik hoor wel eens van ouders terug dat ze hun kind graag in Leiden laten studeren. Hier proberen we onze studenten niet onder te laten gaan in de massa. In Leiden zijn er relatief veel contact uren. En elke student heeft een studieplan dat met de studieadviseur wordt besproken. Dat zijn dingen die ik erg belangrijk vind.’ KORTE LIJNTJES

‘De reden waarom de onrust in Leiden niet zo heftig is geweest als in Amsterdam, is volgens mij dat de lijntjes hier heel kort zijn. We zijn voortdurend in gesprek met de afvaardigingen van de studenten. We blijven samen bouwen aan ons Leidse studiesysteem en we blijven luisteren naar studenten. We overleggen momenteel met de besturen van de vijf grote gezelligheidsverenigingen over een samenwerking, om ervoor te zorgen dat ook zij hun leden stimuleren om actief te blijven studeren. Wat ik hoop is dat onze studenten inzien

‘ We willen studenten niet laten ondergaan in de massa’ dat je er naast je studie – natúúrlijk – dingen bij moet blijven doen. Die ruimte moet er ook zijn. Maar laat ook zien dat je in je studententijd al gericht bezig bent om een betrokken wereldburger te zijn. Alleen een lidmaatschap van een studentenvereniging voegt misschien wel niet genoeg toe. Het gaat er om wat je bijdraagt. Er blijft in Leiden ruimte om jezelf te ontplooien. Misschien niet meer zoals vroeger, maar zijn de tijden wat dat betreft niet ook veranderd? Ik vind van wel. En zo zwart-wit als de zaken nu worden voorgesteld in de Kamerdebatten zijn ze niet. Jezelf ontwikkelen, doen wat je leuk vindt en waar je goed in bent, is geweldig. Maar ‘bildung’ begint volgens mij bij de opleiding, niet op de studentenvereniging. Dat besef moet niet verloren gaan in de discussie over prestaties en rendement.’

De Universiteit Leiden gaat door met het experiment met het bindend studieadvies (BSA) in het tweede studiejaar. Dit heeft de universiteit met minister Bussemaker van OCW afgesproken. Het experiment loopt tot 2018 en wordt dan geëvalueerd. De discussie die de afgelopen zomer ontstond in de Tweede Kamer over het bindend studieadvies is voor de universiteit geen reden om op deze afspraak terug te komen. De Universiteit Leiden kreeg, na instemming van de eigen medezeggenschap, van de minister toestemming om van 20142018 te experimenteren met een bindend studieadvies in het tweede jaar. De universiteit heeft sinds 1997 een BSA voor het eerste jaar, waarin studenten 45 van de 60 studiepunten moeten halen. Dit BSA is bedoeld om studenten snel op de juiste plek te krijgen en hen aan te zetten hun studie vanaf het begin serieus op te pakken en op tijd te studeren. Omdat bij de meeste studenten na het eerste jaar het studietempo terugloopt, doet de universiteit met ingang van 2014-2015 een proef met een BSA in het tweede jaar om studenten aan te moedigen hun studietempo voort te zetten. Studenten moeten na twee jaar studie 90 punten hebben behaald (van de 120 die er te halen zijn), waarvan minimaal 45 in het eerste jaar. In het najaar van 2015 worden de eerste, tussentijdse, resultaten verwacht van deze proef.

NAJAAR 2015

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

de groep van alumnus Maarten Pauwels (30)

De EL CIDcommissie van 2008 bij de opening van de EL CID-week in de Hooglandse kerk.

Maarten Pauwels, gaat jouw hart nog steeds tekeer als de EL CID-week begint? ‘Ik voel het wel, ja. Ik probeer altijd die maandagochtend even langs de Beestenmarkt te fietsen, om de geur op te snuiven. Dat enthousiasme, de onverschrokkenheid van de nieuwe studenten, ontroerend om te zien. Je weet dat die mensen een leuke week gaan hebben, waarin ze keuzes maken die hun hele studententijd beïnvloeden.’

TEKST: JOB DE KRUIFF

Wat was er bijzonder aan jullie jaar? ‘De EL CID van 2008 heeft nog steeds het record staan qua sponsorgeld. Dat is natuurlijk een kwestie van conjunctuur, maar we zijn er toch trots op. Partners en sponsors zoeken is een van de dingen waar je een jaar lang aan werkt. Daarnaast ook het EL CID-winterfeest, waarmee de werving van vrijwilligers en mentoren begon. En mijn persoonlijke gimmick was de hijskraan op het Stadhuisplein waarin de groepjes omhoog mochten om over de stad uit te kijken.’ Waar meet een EL CID-commissie haar succes aan af? ‘Je wil mooie dingen neerzetten. Een paar veranderingen die wij hebben doorgevoerd, hebben de tand des tijds doorstaan. Dat zegt wel iets, want elke commissie begint met het idee: wij gaan het anders doen dan die klungels van het jaar voor ons. Zo kwamen wij, terwijl we door de stad fietsten, op de Hooglandse Kerkgracht. Daar zeiden we tegen elkaar: Hoe vet zou het zijn om hier picknicktafels neer te zetten en een barbecue te houden? Die barbecue is er nog steeds. En wij hebben de duo-mentors ingevoerd. Twee mentoren per groep, ook dat is gebleven.’

Wat leert zo’n jaar je? ‘Ik haat de uitdrukking, maar toch: denken in mogelijkheden. Als ik iets wil opzetten, dan ga ik dat gewoon doen. Ik werk als psycholoog, maar heb daarnaast een onderneming als vormgever, en dat heb ik in de EL CID-commissie geleerd. De universiteit kan die introductieweek ook in een maand door een evenementenbureau laten organiseren. Maar ze kiest ervoor om zes studenten, met een begeleider vanuit de universiteit, er een jaar aan te laten werken. Daar wordt die week lekker studentikoos van en het geeft die zes de kans om van alles te leren, variërend van techniek en artiesten boeken tot onderhandelen met de gemeente. En omgaan met partijen die wat van je willen. Want je vertegenwoordigt een product dat veel waard is. Sander, onze commerciële man, heeft veel ervaring opgedaan waar hij nu als consultant iets aan heeft.’ En zijn jullie vrienden voor het leven? ‘Je groeit enorm naar elkaar toe in zo’n jaar. We hebben twee jaar terug nog een lustrumweekend gehouden. En we zien elkaar nu vooral met gelegenheden. Matthijs is onlangs gaan samenwonen, op die housewarming zien we elkaar dan. En bij kraambezoeken. Jasmijn heeft net een baby, Marijke daarvoor, en Hermen eerder al. Dan gaan we met zijn allen langs en krijgt de baby een aapje, want dat was onze mascotte.’ Maarten Pauwels, Psychologie, 2003-2009, voorzitter EL CID-commissie 2008 Ook een suggestie voor deze rubriek? contact@leidraad.leidenuniv.nl

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

agenda Algemeen 13 februari 2016 DIESVIERING VOOR ALUMNI Meer informatie www.luf.nl/dies Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen 16 oktober 2015 AFSCHEIDSCOLLEGE G.W. Canters - Biofysische chemie 13 november 2015 ORATIE Prof. J.M. Raaijmakers - Microbial interactions and diversity Faculteit Geneeskunde/LUMC 12 oktober 2015 REÜNIE Voor alle alumni Geneeskunde en Biomedische wetenschappen uit de afstudeerjaren van 1990 tot en met heden. Meer informatie www.lumc.nl/over-het-lumc/agenda 23 oktober 2015 ORATIE Prof.dr. A. Geluk - WhatsLep: prioritijd voor diagnostiek 4 december 2015 ORATIE Prof.dr. V.M. Hendriks - Verslaving en psychiatrische comorbiditeit bij jeugdigen 11 december 2015 ORATIE Prof.dr. N.H. Chavannes Huisartsgeneeskunde: Leerstoel e-health toepassingen in disease management

HOVO Faculteit Sociale wetenschappen 9 oktober 2015 ORATIE Prof.dr. M.J. de Rooij - Methodologie en statistiek van psychologisch onderzoek 27 november 2015 ORATIE Prof.dr. E. de Beurs - ROM en benchmarken, over meten, weten en wat dan? Faculteit Rechtsgeleerdheid 20 november 2015 ORATIE Prof.mr. Y.E. Schuurmans Staats- en bestuursrecht 18 december 2015 ORATIE Prof.mr. P.M. van Russen Groen Strafrechtspraktijk Verenigingen MINERVA 17 oktober 2015 Viering 10e lustrum LSC 1965 31 oktober 2015 Reünistenavond 1936-1960 7 november 2015 Reünistenavond 1961-1969 14 november 2015 Reünistenavond 1970-1976 21 november 2015 Reünistenavond 1977-1983 AUGUSTINUS 24 november 2015 Reünie voor Augustijnen van voor 1970 Kijk voor het laatste nieuws over evenementen op www.alumni.leidenuniv.nl

CAMPUS DEN HAAG

Nieuwe masterclass Geopolitiek

a de succesvolle masterclass terrorisme begint bij de Haagsche Nieuwsacademie in oktober de masterclass Geopolitiek met prof.dr. Rob de Wijk. De Haagsche Nieuwsacademie is een samenwerking tussen de Campus Den Haag en het Haagsch College. De Wijk zal spreken over de plannen van Poetin, over het opkomende China, de machtsstrijd in het Midden-Oosten en de vraag of het Wes-

NAJAAR 2015

ten in verval is. Rob de Wijk is verbonden aan de Campus Den Haag en directeur van het Haags Centrum voor Strategische Studies. Hij is expert op het gebied van inter nationale betrekkingen. Bij het eerste college ontvangen deelnemers zijn nieuwe boek. De bijeenkomsten vinden plaats op 12 oktober, 26 oktober en 9 november. Belangstellenden kunnen zich inschrijven via www.haagschcollege.nl

Nieuw aanbod HOVO

an economie tot muziek, van taal tot actualiteit: dit najaar kan weer volop kennis genuttigd worden in de collegereeksen van Hoger onderwijs voor ouderen (HOVO). Er zijn weer vele unieke colleges te volgen, zoals Waar moet het heen met ‘Europa’? -Economische aspecten’ door dr. Piet Buitelaar (26 okt t/m 30 nov). In deze colleges gaat het over de rol van Europa bij economische vraagstukken. De euro, de kredietcrisis, de Europese Centrale Bank… ze komen allemaal voorbij in de vijf colleges. Een bijzondere reeks, omdat in Leiden zelden economische colleges te volgen zijn. Ook een buitenkans is de reeks Taal voor niet-menselijke breinen (3 nov t/m 25 nov) van prof.dr. Alexander Ollongren, de beroemde astro-informaticus. Kunnen we taal overbrengen aan breinen die anders werken dan die van ons? In deze reeks maken de studenten kennis met de computationele taalkunde. Voor muziekliefhebbers is er de muzikale collegereeks Improvisatie in de negentiende-eeuwse muziek door Bert Mooiman (30 okt. t/m 11 dec). Mooiman zal spreken over het onderwerp waar hij op gaat promoveren. De promovendus is organist en docent muziektheorie van het Koninklijk Conservatorium. Geïnteresseerden kunnen zich inschrijven voor de diverse collegereeksen, die zijn terug te vinden op de website van HOVO, www.hovo.leidenuniv.nl.

FOTO: CHRIS GORZEMAN, CAPITAL IMAGES

SIGNALEN

De eerste lichting van International Studies vierde eind augustus haar afstuderen. Deze bacheloropleiding, die in 2012 van start is gegaan, bestrijkt de geschiedenis, cultuur, politiek, economie en taal van regio’s wereldwijd. Zowel de overheid, de non-profitsector als het bedrijfsleven in Nederland heeft behoefte aan mensen die weten wat er speelt in de wereld en die hun vreemde talen spreken. De opleiding speelt zich af in Den Haag en telt anno 2015 zo’n 1200 studenten, waarvan 45 procent met een buitenlandse nationaliteit.

WISKUNDE EN NATUURWETENSCHAPPEN

Ionica Smeets hoogleraar Wetenschapscommunicatie geven of een toepassing kunnen ontwikkelen die het algemeen publiek een aha-moment geeft omdat het iets ingewikkelds ineens begrijpt’, zo vertelt zij.

Smeets (1979) studeerde Wiskunde aan de Technische Universiteit Delft en promoveerde in 2010 aan de Universiteit Leiden. Ze werd bij een breed publiek

FOTO: SAMUEL VAN LEEUWEN

onica Smeets, onder meer bekend van Zomergasten en haar column in de Volks krant, is per 1 juli aangesteld als deeltijd hoogleraar Science Communication aan de Universiteit Leiden. De komende vijf jaar zal zij onderzoek doen naar wetenschapscommunicatie, studenten doceren over het vak en hen enthousiasmeren voor een carrière in het vakgebied. In de komende vijf jaar wil Smeets een instituut voor wetenschapscommunicatie opzetten. ‘Met onderzoek waarmee we wetenschappers praktische tips kunnen

bekend door haar populair-wetenschappelijke columns, blogs, boeken en televisiewerk. Tussen 2009 en 2011 deed Smeets als postdoc bij de Universiteit Leiden, samen met hoogleraar Bas Haring, onderzoek naar de beste manieren om wetenschap toe te lichten voor een algemeen publiek. Dit werk resulteerde onder meer in het samen met Haring geschreven boek Val lende Kwartjes – Een slimme selectie van leesbare weten schap. Vorig jaar verscheen haar boek Het exacte verhaal - Wetenschapscommunicatie voor bèta’s.

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

WISKUNDE EN NATUURWETENSCHAPPEN

Tweede eeuwfeest W&N

e Leidse Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen bestaat 200 jaar en dat wordt gevierd. Onder meer met een prachtig lustrumboek en een Science Run op 10 oktober. De Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen grijpt het lustrum aan om te laten zien wat science nu eigenlijk inhoudt. Dat doet zij onder het motto ‘We are science!’ De faculteit wil daarbij ook de nadruk leggen op het voorrecht om in vrijheid te kunnen studeren en roept betrokkenen op om te doneren aan het UAF, een stichting voor vluchteling-studenten. Onder meer de hele opbrengst van de Science Run van 10 oktober gaat naar het UAF. Aan de loop, die 5,1 kilometer door het Bio

Mentoren gezocht: alumni helpen studenten op weg Dit studiejaar begint de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen met het Leiden Science Mentoring Platform, waar studenten en alumni met elkaar in contact kunnen komen. Hiervoor vraagt W&N enthousiaste, betrokken alumni, liefst met minstens drie jaar werkervaring.

Science Park slingert, doen in totaal twintig teams van vier personen mee. Later in het studiejaar volgen ook nog de nieuwjaarsreceptie op 5 januari, met een feestelijk tintje vanwege het lustrum; het lustrumcongres op 18 maart en een science family festival op 17 april. Deze familiedag is een evenement voor alle kinderen, jongeren en volwassenen die het leuk vinden om zich met bèta-onderwerpen bezig te houden en zal een hoog wauw!-gehalte hebben. Het lustrumboek, onder redactie van Willem Otterspeer, is verkrijgbaar via de jubileumsite van de faculteit, www.leidenscience-200.nl, waar u alle lustruminformatie vindt.

Naast de al bestaande loopbaanservice zet W&N een online platform op waar studenten in contact kunnen komen met alumni met dezelfde achtergrond. De alumni fungeren als mentor. Studenten kunnen in de mentordatabase zoeken op bijvoorbeeld bedrijf of specialisatie. Willen ze contact met een alumnus, dan doen ze een mentorverzoek. Het is vervolgens aan de alumnus om het verzoek te accepteren of af te wijzen. Deelnemers kunnen zelf kiezen hoe vaak, waar en hoe ze afspreken, bijvoorbeeld op de faculteit, telefonisch of via Skype. Aanmelden op www.dwillo.com/leidenscience

FOTO: PIM RUSCH

GEESTESWETENSCHAPPEN

RECHTEN

Reisfonds voor onderzoekers Professor Victor Halberstadt heeft een schenking gedaan aan de Afdeling Economie van het Instituut Fiscale en Economische vakken van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. Het betreft een

reisfonds ter waarde van 50.000 euro voor onderzoekers verbonden aan de afdeling. Daarvoor is een Fonds op Naam opgezet dat is ondergebracht bij de Stichting Praesidium Libertatis.

Bellen directeur KITLV Jakarta Marrik Bellen is op 1 oktober aangetreden als nieuwe directeur van het Koninklijk Instituut voor Taal- Land- en Volkenkunde-Jakarta. Bellen heeft Talen en Culturen van Zuidoost-Azië en Oceanië gestudeerd aan de Universiteit Leiden. Hij wordt ook de permanente vertegenwoordiger van de universiteit in Indonesië. Daarbij horen taken als het ondersteunen vanuit Jakarta van onderzoek in samenwerking met Indonesische partners en het aantrekken van Indonesische studenten voor Leids onderzoek.

FOTO: COLLECTIE UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK

SIGNALEN

Suriname, omstreeks 1925. Javaanse migranten zetten voet aan wal in Paramaribo. Zij waren de arbeidskrachten waar Suriname zo’n behoefte aan had. Van 1890 tot 1939 werden ongeveer 33.000 Javaanse contractarbeiders aangevoerd.

UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK

Suriname in beweging Vanwege 40 jaar onafhankelijkheid in Suriname is in de Universiteitsbibliotheek een tentoonstelling over migratiestromen van en naar Suriname te zien.

e expositie laat de dynamische geschiedenis van Suriname na de afschaffing van de slavernij zien. Er is aandacht voor de religieuze diversiteit van Suriname, de Surinaamse culinaire invloed in Nederland, de verbeelding van migratie in de Surinaamse literatuur en de band tussen Surinaamse migranten en de Universiteit Leiden. De tentoonstelling is samengesteld door Surinamist Rosemarijn Hoefte, die hiervoor putte uit de collecties van de UB, het Koninklijk Instituut voor de Taal-, Land-, en Volkenkunde (KITLV) en het Instituut voor de Tropen. Te zien in de UB tot 16 januari 2016.

GEESTESWETENSCHAPPEN

Unlocking Resources from the Arabic World Op 8 oktober houdt professor Geert Jan van Gelder in het Groot Auditorium de jaarlijkse Leiden Aramco Lecture on Arabic Language and Culture. De titel van de lezing luidt ‘Antidotes and Anecdotes: a Literary History of Medicine from 13thCentury Syria’. De lezing gaat over het omvangrijke boek van de Syrische geneeskundige Ibn Abī U aybi ah (1203 – 1270), en Van Gelder gaat met name in op het literaire karakter van dit

toonaangevende werk. De lezing is mogelijk dankzij de steun van Aramco, en is onderdeel van het Aramco-programma ‘Unlocking resources from the Arabic World’, waarmee een brug wordt geslagen tussen de Arabische en de westerse wereld. De lezing is vrij toegankelijk en begint om 16.15 uur in het Groot Auditorium van het Academiegebouw, Rapenburg 73, Leiden. www.aramco-lecture. leidenuniv.nl

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

VERENIGING

Augustinus Week van Inzet groot succes

VERENIGINGEN

Minerva de grootste groeier De El Cid week was dit jaar met 3370 deelnemers groter dan ooit. Veel van de nieuwe Leidse studenten hebben zich aangemeld bij een vereniging. Daarbij was Minerva, na enkele jaren Augustinus, de winnaar qua aanwas. Aan de Breestraat schreven 422 nieuwe leden zich in. Augustinus haalde met 389 nieuwkomers de ledenstop, ingesteld vanwege de capaciteit van het pand aan het Rapenburg. Quintus verwelkomt 265 nieuwelingen, SSR 207 en Catena 119. Als enige van de grote vijf heeft SSR een nieuwe lichting die meer mannen dan vrouwen telt.

FOTO: HORTUS BOTANICUS

De Goede Doelen Commissie van Augustinus heeft meer dan twintig groepen studenten een dag vrijwilligerswerk laten doen in samenwerking met verschillende instanties in Leiden en omstreken. Een groep werkte bijvoorbeeld op begraafplaats Zijlpoort, er zijn klussen gedaan in een tehuis voor mensen met hersenletsel, Augustijnen deden spelletjes en gingen wandelen met ouderen. De reacties van zowel de studenten als de instanties op deze eerste Augustinus Week van Inzet, die plaatsvond in mei, waren uitermate positief en het project krijgt dan ook zeker een vervolg.

HORTUS BOTANICUS

Japanse walnoot loopt schade op bij zomerstorm

ijdens de zomerstorm van 25 juli is een originele Von Sieboldboom in de Leidse 13.05.2016 â&#x20AC;&#x201C; 18.10.2016 Hortus botanicus zwaar beschadigd geraakt. Uit de Japanse walnoot scheurde een enorme tak. Bijzonder jammer, niet alleen omdat deze boom nog door Von Siebold zelf naar Nederland is gebracht en geplant in 1859, maar ook omdat de Hortus botanicus volgend jaar de 150ste sterfdag van Von Siebold herdenkt. De Hortus botanicus schenkt dan aan-

dacht aan de door hem meegebrachte planten. Het Nederlandse wandelboekje langs de Japanse bomen dat al bestaat, verschijnt binnenkort in het Duits, Engels en in de toekomst ook Japans.

Japan & Von Siebold

1065.1023 poster_A4_WT.indd 1

Of de gehavende Japanse walnoot deel kan blijven uitmaken van de route moet door deskundigen worden vastgesteld. Vanwege de historische waarde zal de Hortus zeker proberen om het restant van de boom te behouden. Daags na het incident is al een ent van de boom in de Hortus botanicus geplant. 03/06/2015 10:05

SIGNALEN

LUMC op avontuur op Lowlands

nen we kijken hoe goed mensen hun avontuurlijkheid kunnen inschatten, maar we kunnen ook kijken of er factoren zijn die voorspellen hoe avontuurlijk iemand is.’ Niet alle menselijke eigenschappen zijn vastgelegd in het DNA, de aanwezigheid van bepaalde genen is meer een indicatie voor gedrag. Voor het onderzoek werkt Van der Tuin samen met LUMC-collega’s Johan den Dunnen (Humane Genetica/Medische Genoomtechnologie), Arn van den Maagdenberg (Humane Genetica/Neurologie) en stichting LeveDNA!

RECHTEN

Advocaat Korver over kindermishandeling

dvocaat Richard Korver verzorgt op maandag 12 oktober een gast college over de juridische aspecten van kindermishandeling. Alle geïnteresseerden zijn van harte uitgenodigd om dit college bij te wonen. Korver heeft zich hard gemaakt voor het spreekrecht van slachtoffers. Hij is vooral bekend geworden door zijn rol als belangenvertegenwoordiger van de slachtoffers van Robert M. in de zogenoemde Amsterdamse zedenzaak. Naast een uitgebreide toelichting op zijn rol in de Robert M.-zaak zal Korver een aantal interessante voorbeelden aanhalen vanuit zijn praktijk bij Korver & Van Essen Advocaten. Het gastcollege vindt plaats op maandag 12 oktober van 17.00 uur tot 19.00 uur in de Lorentzzaal van het Kamerlingh Onnesgebouw. Vooraf aanmelden is niet nodig. FOTO: OLIVIER MIDDENDORP

FOTO: HOLLANDSE HOOGTE

Uit iemands DNA is af te lezen hoe avontuurlijk hij is. Het kán. Het onderzoeksteam van Karin van der Tuin van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) testte deze zomer bezoekers van Lowlands. Bij de tent van Van der Tuin konden bezoekers in de wereld van het DNA duiken. Eén op de vijf mensen heeft een variant van een bepaald gen, waardoor ze avontuurlijker zijn. Mensen ondernemen dan graag nieuwe dingen, zijn extravert, impulsief en nemen meer risico’s. Deelnemers kregen ongeveer een week na de test via mail te horen of ze over het adventure gen beschikken. De onderzoekers vroegen de deelnemers ook om zelf in te schatten hoe avontuurlijk ze zijn, en of ze wel eens spannende dingen zoals bungeejumpen hebben ondernomen. Van der Tuin: ‘Op deze manier kun-

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NAJAAR 2015

Onderzoek naar wensen alumni

Universiteit Leiden is benieuwd naar de mate waarin alumni nog betrokken zijn bij de alma mater. Daartoe wordt momenteel onder alumni een enquête gehouden. Wat vindt u van de alumnidiensten die worden aangeboden, wat kan de universiteit nog meer organiseren en hoe kan het aanbod beter aansluiten op uw wensen? Dat wil de universiteit graag weten. Wilt u meedoen, maar heeft u geen uitnodiging gekregen, dan kunt u uw e-mailadres doorgeven via alumni.leidenuniv.nl of wijziging@alumni.leidenuniv.nl

NJORD

Groeiend Njord barst uit Roeivereniging Njord groeit uit haar jasje. Daarom wil de vereniging volgend jaar uitbreiden van drie naar vier loodsen. De afgelopen jaren maakte Njord een explosieve groei door. Tijdens de laat-

ste EL CID-week had de vereniging zoveel aanmeldingen dat er geloot moest worden. Njord had 264 plaatsen en 332 gegadigden. Isabelle Wilcke van Njord kan de populariteit wel verklaren. ‘Steeds meer studenten zoeken iets dat goed te combineren

GEESTESWETENSCHAPPEN

Leidse studenten en onderzoeker betrokken bij mozaïekvondst

FOTO: JAAKKO HAAPANEN

n Israël is bij een opgraving van een synagoge bij Horvat Kur een prachtige ingelegde vloer blootgelegd. In de verweerde steentjes van het gevonden mozaïek staat nog duidelijk de naam ‘El’azar’ te lezen. Leidse onderzoeker Jürgen Zangenberg was samen met een groep studenten betrokken bij de opgraving. Mogelijk was El’azar tussen de 4e en 7e eeuw een belangrijke inwoner van het gebied. De vondst bij Horvat Kur betekent veel voor de historische kennis over een regio die cruciaal is in de oude Joodse en Christelijke geschiedenis. Zangenberg: ‘We gaan nu nadenken: wat betekent deze vondst? En hoe kunnen we deze interpreteren?’

SIGNALEN

STUDIUM GENERALE

FOTO: D.ADAM

Bloot of bedekt

zijn voegen is met studeren. De trainingen van Njord beginnen ’s morgens om 7 uur, zodat je om 9 uur gewoon kunt aanschuiven bij college. Borrels duren tot twaalf uur en gaan niet de hele nacht door. Ook speelt mee dat een gezonde levensstijl van goede voe-

ding en bewegen hip is.’ Daarbij kun je in een korte tijd veel bereiken in het roeien. Jacobine Veenhoven is pas op haar twintigste gaan roeien. Op de Olympische Spelen pakte ze brons. En Stef Broenink en Floris Roling werden pas in 2012 lid, maar zijn inmiddels Nederlands Kampioen op hun onderdelen. ‘Dat inspireert natuurlijk enorm’, aldus Wilcke.

SOCIALE WETENSCHAPPEN

Meisjes met veel testosteron zelfbewuster

en verhoudingsgewijs grote hoeveelheid testosteron zorgt bij jongens voor sensatiezucht en roekeloosheid, bij meisjes juist voor meer zelfbewustheid en minder jaloezie en opgekropte woede. Dat is een van de conclusies van de Leidse psycholoog Jiska Peper uit haar Veni-onderzoek naar impuls-controle bij jongeren. Iedereen handelt wel eens vanuit een opwelling. Bij sommigen leidt dit tot nadelige gevolgen zoals middelenmisbruik of schoolverlaten. Jiska Peper: ‘De mate waarin je impulsen kunt beheer-

sen is erg belangrijk. Simpel gezegd: je kunt stoppen met je schoolopleiding en een baantje nemen omdat je verleid wordt door het te verdienen geld. Je kunt je ook richten op een uitgestelde beloning: hoe meer opleidingen je afmaakt, hoe groter de kans dat je later meer verdient. Sommigen kunnen handelen naar zo’n grote beloning, ver weg in de tijd, en anderen niet. Mijn vraag was: wat gebeurt daar in die hersenen?’

Emeritus-hoogleraar interculturele literatuurwetenschap Mineke Schipper publiceerde eerder dit jaar haar nieuwe boek Bloot of bedekt, van niets om het lijf tot strak in het pak. Naar aan leiding van dit boek houdt Studium Generale de lezingenreeks ‘Bloot of bedekt’, tussen 6 en 27 oktober.

Toen onze onbedekte voor ouders rechtop gingen lopen, keken ze opeens anders tegen elkaars voorkant aan. Overal zijn kledingvoorschriften bedacht, vooral voor vrouwen. Schipper laat in haar boek een verrassend licht schijnen op de geschiedenis van onze blote of bedekte zichtbaarheid. In de zes dinsdagavondbijeenkomsten van Studium Generale wordt hier dieper op ingegaan. Onderwerpen die onder meer aan de orde komen zijn kleding van de Neanderthaler, kledingvoorschriften in het Jodendom en bloot en bedekt in tijden van globalisering. Het boek van Schipper verscheen bij Prometheus. Eerder ontving zij voor haar boek Trouw nooit een vrouw met grote voe ten de Eurekaprijs. Aanmelden voor de lezingenreeks is niet nodig. Meer informatie is te vinden op www.voorzieningen.leidenuniv.nl/studium_generale

Cleveringalezingen 2015

HOOR DE ECHO VAN CLEVERINGA

‘Ik zeide U niet over mijn gevoelens te zullen spreken; ik zal mij eraan houden, al dreigen zij als kokende lava te barsten door al de spleten, welke ik bij momenten den indruk heb, dat zich, onder den aandrang ervan, in mijn hoofd en hart zouden kunnen openen.’ Goede wetenschap gaat gepaard met passie, betrokkenheid en scherpe argumentatie. Dit vraagt om een cultuur waarin vrijheid van denken en spreken buiten kijf staan. Rudolph Cleveringa kwam met gevaar voor eigen leven op voor zijn Joodse leermeester Eduard Meijers, en eiste daarmee de vrijheid binnen de universiteit op. Ook als er niet zoveel op het spel staat als in 1940 blijft vrijheid de ware basis voor wetenschappers. De universiteit benadrukt samen met het LUF jaarlijks het belang daarvan in wereldwijd georganiseerde Cleveringalezingen. Vrijheid blijft zeker in deze tijd onze opdracht; wij nodigen u van harte uit om hiervan getuige te zijn.

Nederland ‘Waarom is cola duurder dan melk? -van een lijst met naïeve vragen naar een boek over economie’ Prof.dr. S. (Bas) Haring, Amersfoort/ Utrecht, 26 november

‘Burgers en hun democratie’

Prof.dr. M.J. (Job) Cohen, Amsterdam, 26 november

‘SETinSTONE: menselijke en natuur lijke gebruiksmiddelen in de Late Bronstijd. Mykeense monumentale architectuur in Griekenland’ Dr. A.N. Brysbaert, Arnhem, 26 november

‘Exoplaneten en de zoektocht naar buitenaards leven’ Prof.dr. I.A.G. Snellen, Breda, 26 november

‘Cleveringa: ook een held in deze tijd?’ Prof.dr. P.B. Cliteur, Den Haag, 26 november

‘Minder zorg om vergrijzing?’

Prof.dr. K.P. Goudswaard, Eindhoven, op of rond 26 november

Taalwetenschap

Prof.dr. M. van Oostendorp Friesland, 26 november

‘Het recht om vergeten te worden’

Prof.mr. D.J.G. Visser, ’t Gooi, 26 november

‘Adriaan Koerbagh (1633-1669), de redelijke mens, en het erfgoed van de Verlichting’ Prof.dr. H.G.M. Jorink, Haarlem, 26 november

‘‘Back to the Roots’ -Over de invloed van nurture en nature op het volwassen emotionele brein-’ Prof.dr. B.M. Elzinga, Harderwijk, 29 november

‘Informele macht van vrouwen in de Republiek verborgen in 17e-eeuwse brieven’

Dr. N.N.W. Akkerman, Leiden, 26 november

‘Valt integriteit te leren? Integriteit en fraude in de wetenschap als voor beeld, met parallellen in andere beroepsgroepen’ Prof.dr.mr. C.J.M. Schuyt, Limburg, 26 november

‘Het nieuwe studeren aan de Universiteit Leiden’

Vice-rector magnificus prof.dr. S.E. Buitendijk, Rotterdam, 25 november

‘Kinderen beschermen: met eigen kracht of door snel ingrijpen?’ Prof.mr. M.R. Bruning, Twente, 26 november

‘De lotgevallen van een geneesmiddel in ons lichaam’ Prof.dr. D.D. Breimer, Zeeland, 26 november

‘De eerste Nassaus in Nederland. De identificatie van de voorouders van Willem van Oranje’

‘Het Bolwerk van de Vrijheid: een tour d’horizon’

‘The future of UN sanctions in the 21st century’

Linguistics

‘Het hoe en waarom van het medisch beroepsgeheim, met spe ciale aandacht voor de betekenis hiervan rond euthanasie’

Prof.dr. W. Otterspeer, Genève, 26 november

Prof.dr. L. Cheng, Hong Kong, op of rond 26 november

‘Holocaust effects on parenting and child development across three generations’ Prof.dr. M.H. IJzendoorn, Israël, 26 november

‘De Nieuwe Levensloop’

Prof.dr. R. Westendorp, Kopenhagen, 26 november

Prof.dr. G.J.R. Maat, Zutphen, 26 november

‘De witte stilte van de Oerknal’

Buiten Nederland

‘Hersenontwikkeling in de adolescentie’

‘De regel van Bayes voor small en big data’ Prof.dr. A.M. van der Vaart, Bern, 24 of 25 november

‘Arbitrage in internationaal perspectief’

Prof.mr. H.J. Snijders, Bratislava, 23 november

‘Krijgen buitenlandse investeer ders teveel macht via een speci aal arbitragemechanisme (ISDS) in de nieuwe handelsovereenkomsten van de EU (zoals TTIP)?’ Prof.dr. M. Bronckers, Brussel, 26 november

‘The oases of the Western Desert during the Libyan wars of the New Kingdom’ Prof.dr. O. Kaper, Caïro, 26 november

‘“Disruptive innovations” and the future of the university’

Rector Magnificus & Voorzitter College van Bestuur prof.mr. C.J.J.M. Stolker Vancouver, 16 november Calgary, 17 november Montréal, 18 november

‘Straffen: wat willen we ermee bereiken? En lukt dat?’ Prof.dr. L.M. Moerings, Curaçao, 27 november

Prof.dr. V. Icke, Londen, 26 november

Prof.dr. E. Crone, Luxemburg, 26 november

‘Kleine moleculen met grote gevol gen. Geneesmiddelonderzoek in Leiden’ Prof.dr. A.F. Cohen, Mexico, 26 november

‘De Nederlandse economie: inzicht en uitzicht’ Prof.dr. V. Halberstadt, New York, 8 december

‘Oekraïne, Rusland en het Westen’ Prof.dr. H.A. Schaper, Nice, 28 november

Cannabisgebruik tijdens de adolescentie

Dr. M.F.H. Griffith-Lendering, Paramaribo, 3 oktober

‘Gerechtigheid en Ontwikkeling: Hoe is Turkije veranderd in de der tien jaar van Tayyip Erdogan’ Prof.dr. E.J. Zürcher, Parijs, 26 november

‘The place of the Constitution in a democracy. A comparison bet ween South Africa and Rwanda’ Prof.dr. N.J.H. Huls, Pretoria, 13 oktober

Prof.dr. L.J. van den Herik, Rome, 3 december

Prof.dr. A.C. Hendriks, Santiago, Chili, 17 november

Geometry and Topology research group

Prof.dr. S.J. Edixhoven Jakarta, 17 november Singapore, 18 of 19 november

‘De Tweede Wereldoorlog, het Internationaal Strafhof en het misdrijf agressie - over individuen die het verschil maken en het belang van internationale instellingen’ Prof.dr. N.M. Blokker, Straatsburg, 24 november

‘The adolescent brain in a social world’ B. Güroglu PhD, Sydney, 26 november

Computational astrophysics

Prof.dr. S. Portegies Zwart, Tokyo, 2e week december

‘The Art of Probability’

Prof.dr. M.S. Keane, Washington, op of rond 26 november

Ook in o.a. Beijing, Berlijn, Boedapest en Shanghai zullen Cleveringalezingen georganiseerd worden. Voor meer informatie kunt u op onze website terecht www.LUF.nl/Cleveringa.

Aanmelden en informatie U kunt zich opgeven via de website van het Leids Universiteits Fonds: www.LUF.nl/Cleveringa. Op deze site vindt u ook actuele informatie over de sprekers, onderwerpen, locaties, kosten en aanvangstijden. Indien u niet beschikt over internet kunt u ons ook telefonisch bereiken met uw vragen en aanmelding: 071 -513 05 03.

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

lezen, luisteren, doen

Ontsnap uit Rembrandts atelier Het bekende kruithuisje aan de Leidse Jan van Houtkade is onlangs ingericht als decor van een fascinerend spel: de Escaperoom. Centraal in het spel staat Rembrandt. Het principe van Escaperoom Leiden is simpel. Je bezoekt met een groepje spelers het geheime atelier van Rembrandt, in de middeleeuwse toren aan de Leidse singel. Eenmaal binnen heb je twee taken: vind het onbekende meesterwerk van Rembrandt en ontsnap binnen een uur uit de toren. In de toren heeft Rembrandt tientallen aanwijzingen ver-

borgen om deze taken te volbrengen: mysterieuze raadsels, puzzeltjes, geheime codes, oude sleutels, vreemde schilderijen, verborgen laatjes. Alleen door goed samen te werken en creatief na te denken kun je ontsnappen. Escaperoom Leiden is een verrassend uitje voor mensen die houden van groepsspellen en teambuilding. Meer informatie: www.escaperoomleiden.nl

Museum Boerhaave Op zaterdag 10 en zondag 11 oktober is museum Boerhaave twee dagen lang gevuld met activiteiten rondom voedselinnovaties. Gastconservator Louise O. Fresco geeft een presentatie over haar visie op de toekomst van voedsel. Chefkok Pierre Wind vertelt meer over kook-ologische wetenschap. En er is een proefhoek met zeewier, insecten en algendrankjes. Lokale boeren vertellen in een melksalon over hun melk en laten de verschillen proeven. Kinderen kunnen hun eigen insectenlolly maken. Er is een 3D-chef, en nog veel meer. www. museumboerhaave.nl

Tussen ‘Kunst en Kiek’ Heeft één van uw voorouders in de 19e eeuw in Leiden gestudeerd en bestaan er nog studenten- of groepsportretten uit die tijd? Heeft u bijzondere foto’s of albums op zolder gevonden? De Universiteit Leiden organiseert in samenwerking met het Internationaal Fotofestival Leiden op zaterdag 24 oktober 2015 een Fotokijkdag ‘tussen kunst en kiek’. Iedereen die in het bezit is van mogelijk bijzondere oude foto’s (uiterlijk in 1945 gemaakt) kan langs komen om deze voor te leggen aan deskundigen. Dit levert zowel voor de eigenaren van de foto’s als voor de Universiteit Leiden nieuwe kennis over historische foto’s op. De eigenaren krijgen ook een schatting van de geldelijke waarde van hun foto’s. De Universiteit Leiden hoopt in het bijzonder nog onbekende foto´s van de Leidse studentenfotograaf Israël David Kiek (1811-1899) te vinden. Het Internationaal Fotofestival

Leiden vindt plaats van 10-31 oktober en wordt dit jaar voor de derde keer georganiseerd. Een deskundige jury selecteert 20 net afgestudeerde fotografen uit heel Europa voor een buitententoonstelling in de historische coulissen van Leiden. Op deze manier biedt het festival nieuw, nog onontdekt fototalent de kans om zijn werk te tonen aan een groot publiek. Naast verschillende tentoonstellingen zijn er lezingen, workshops en portfolio reviews. Alle informatie op een rij: Fotokijkdag Zaterdag 24 oktober 2015, 13.00-17.00 uur. Foyer van de ‘Oude UB’, Rapenburg 70-74, Leiden. Aanmelden is raadzaam en kan via fotokijkdag@ photofestivalleiden.com. Meer informatie over de Foto kijkdag en het Festival: http://photofestivalleiden.com.

NAJAAR 2015

Oudheden weer open Met het voltooien van de verbouwing van het museum in december 2015, opent het Rijksmuseum van Oudheden de nieuwe vaste tentoonstelling over de Klassieke wereld. In de vernieuwde zalen komt de veelzijdigheid van de geschiedenis van het oude Griekenland, Etrurië en het Romeinse Rijk aan bod. Het RMO is dan ruim een half jaar gesloten geweest. De verbouwing was noodzakelijk vanwege de verwijdering van asbest. De sanering is aangegrepen om tegelijkertijd de tentoonstellingszalen te vernieuwen en maatregelen te treffen op het gebied van brandveiligheid en klimaatbeheersing. Het RMO is niet het enige Leidse museum dat de deuren sluit vanwege een verbouwing. De Lakenhal gaat begin 2016 dicht voor een restauratie en uitbreiding. Ook Naturalis gaat op de schop. Het museum is te klein geworden en is het hele jaar 2016 gesloten voor het realiseren van de uitbreiding. Dit najaar dus nog maar even een bezoek aan museumstad Leiden, is het devies.

Petrus in Leiden

FOTO: REYHAN USTA

De Bekentenissen van Petrus, de debuut roman van Jeroen Windmeijer (Culturele Antropologie, 1989-1994; promotie 2001) en eerder dit jaar verschenen, was deze zomer een bestseller in Leiden. Een archeoloog vindt bij opgravingen in Roomburg een kistje dat een nieuw licht op de geschiedenis werpt, maar waar ook minder onschuldige types achteraan zitten. Dat leidt tot achtervolgingen in de nacht van 2 op 3 oktober en bezoekjes aan vele bekende Leidse (academische) locaties. Onlangs verscheen de derde druk. Vanwaar dit boek? ‘Ik lees al 25 jaar veel over de begintijd van het christendom. Daarnaast houd ik ook van fictie, van De Da Vinci Code-achtige boeken. Toen ik een keer dacht: ‘dat zou ik zelf volgens mij ook kunnen’, werd Petrus als beschermheilige van de stad als vanzelf het onderwerp, en Leiden het decor. Omdat er geen historisch bewijs is dat Petrus in Rome ligt begraven, en Engeland ook genoemd wordt als eindbestemming van Petrus, heb ik de vrijheid genomen hem naar Leiden te halen. Het is allemaal fictie, maar het is niet uit de lucht

gegrepen. Ik vul witte vlekken uit de bijbelse geschiedenis in, op een manier die best gekund had.’ Hoe wordt het ontvangen? ‘Van de dertig uitgevers die ik heb benaderd, reageerden er vijftien niet, tien stuurden een standaard afwijzing, vier een beredeneerde afwijzing. Alleen het Leidse Primavera Pers wilde het uitgeven. Die doen normaal geen fictie, maar de redacteur zei dat ze maar door bleef lezen. Elk hoofdstuk eindigt met een cliffhanger, en voordat ze het wist had ze vier hoofdstukken gelezen. Nu is het boek de grootste klapper die ze ooit gemaakt heeft.’ Voor wie is het vooral de moeite waard? ‘Voor iedereen die van een spannend boek houdt waar je ook nog wat van opsteekt. En dan voegt het wel iets toe als je Leiden kent. Je loopt als het ware met de hoofdpersonen mee op hun tocht door de stad. Inmiddels is er ook buiten Leiden vraag naar. Iemand stuurde me een foto van die prachtige boekwinkel in Maastricht, daar lag het ook. En niet één, maar een stapeltje van vijf, zes. Niet te geloven.’

Tiende editie Leids filmfestival Voor de tiende keer wordt dit jaar het Leiden International Film Festival gehouden, van 30 oktober tot en met 8 november. Het Leiden International Film Festival is in 2006 opgericht door een aantal studenten en tegenwoordig één van de belangrijkste filmfestivals in Nederland voor films op het grensvlak van arthouse en mainstream cinema. De voorverkoop start op 15 oktober om 12.00 uur. Lees meer over de programmering op www.leidenfilmfestival.nl

‘Mensen kijken’ op publieks symposium Het publiekssymposium ‘Mensen kijken – de wereld van het sociale brein’ gaat over de vragen op welke manier we naar elkaar kijken en hoe ons gedrag wordt bepaald door een groep. Het symposium wordt op vrijdag 6 november gehouden in de Aalmarktzaal van de Stadsgehoorzaal en is een initiatief van het Leiden Institute for Brain and Cognition (LIBC) en de gemeente Leiden. Meer informatie over het programma en aanmelden via www.libc-leiden.nl.

Vrijheid als opdracht In 1575 omschreef Willem van Oranje de universiteit als ‘een vast stuensel ende onderhoudt der vryheyt’. Sindsdien laten Leidse wetenschappers en bestuurders zich inspireren door het motto vrijheid. Of ze nu lobbyen voor vrijheid van onderzoek of congressen organiseren over mensenrechten en het vrije woord. Of zich uitspreken in opiniestukken, op radio of tv. Leiden eert mensen die zich hard maken voor een vrije wereld. Zo kreeg na Winston Churchill in 1946 en Nelson Mandela in 1999 dit jaar juriste Lilian Gonçalves-Ho Kang You een eredoctoraat, mede voor haar werk voor de rechten van vrouwen. De universiteit geeft bovendien een podium aan mensen die vanuit eigen ervaring durven en willen vertellen over de betekenis van vrijheid. Zoals

de Noord-Koreaanse dissident Jang Jin-sung, dit jaar gast hoogleraar op het gebied van ‘speaking truth to power’. Zoals rector magnificus Carel Stolker zegt: een motto als Praesidium libertatis is ook een opdracht. De protestrede die rechtendecaan Rudolph Cleveringa in 1940 uitsprak tegen het ontslag van Joodse collega’s, is daarvan het meest moedige voorbeeld. Zijn protest vloeide voort uit een eeuwenoude traditie, maar wat hem onderscheidde is het gevaar voor eigen leven. En dat maakt van C leveringa hét symbool van ons motto. Als universiteit willen we het vuur van vrijheid aanwakkeren, ook bij onze alumni. U bent van harte uitgenodigd om daarvan getuige te zijn bij een van de Cleveringalezingen. www.LUF.nl/Cleveringa