รายงาน การปกครองส่วนท้องถิ่น

รายงาน เรื่อง การปกครองสวนทองถิ่น

เสนอ อาจารยเกรียง อิมามี

จัดทําโดย นายพงษพัชร ลิ้มสมุทรชัยกุล รหัส 5514110005

คณะ วิทยาการและเทคโนโลยีสารสนเทศ สาขา วิทยาการและเทคโนโลยี

Section A

รายงานนี้เปนสวนหนึ่งของวิชา การเมืองการปกครอง SOHU0008 (Society and Government)

มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีมหานคร

1

2

คํานํา

รายงานนี้ทาํ ขึ้นเพื่อศึกษาค้ นคว้ าเกี่ยวกับการปกครองส่วนท้ องถิ่นของไทย การปกครองส่วนท้ องถิ่น นี้เป็ นการกระจายอํานาจการปกครองในแต่ละส่วน โดยเน้ นให้ มคี วามเป็ นอิสระ และเป็ นระเบียบแบบแผน มากยิ่งขึ้น การปกครองส่วนท้ องถิ่นมีนาํ เข้ ามาใช้ ในการปกครองประเทศเพื่อให้ มคี วามเป็ นระเบียบ รายงาน เล่มนี้จัดทําให้ ค้นคว้ าให้ ผ้ ูอ่านได้ รับความรู้เกี่ยวกับการปกครองส่วนท้ องถิ่นไทย โดยเน้ นเรื่องการปกครอง ส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษเป็ นหลัก คือ เมืองพัทยา การปกครองรูปแบบพิเศษนี้ เน้ นการปกครองตัวเองได้ และมีลักษณะพิเศษตามสภาพการณ์ หรือภูมปิ ระเทศอันเหมาะสมหรือพอดีเอื้อประโยชน์ในการปกครอง รายงานเล่มนี้หวังเป็ นอย่างยิ่งว่า จะมีประโยชน์ต่อคนที่อ่านได้ อยากรู้เกี่ยวกับการปกครองท้ องถิ่น ของไทย ซึ่งเน้ นการปกครองรูปแบบพิเศษเมืองพัทยา หากว่าการรู้จักการเมืองการปกครองประเทศที่ตนเอง อาศัยอยู่ จะไม่เสียเปรียบแต่จะได้ ประโยชน์อนั มีค่าแก่การเรียนรู้อนั สุดท้ ายนี้ การเรียนการศึกษาไม่ใช่อยู่ในแค่ห้องเรียนเท่านั้น แต่สาํ คัญอยู่ท่เี อาใจใส่ได้ หาความรู้ ปรับปรุงคุณภาพชีวิตของตัวเอง หากรายงานเล่มนี้มปี ระโยชน์กบั ใครสักคนหนึ่ง คงมีความหมายกับอีก หลายๆ คนเลยทีเดียว การปกครองส่วนท้ องถิ่นอาจจะมีการปรับเปลี่ยนตามการปกครอง แต่ส่วนหนึ่งคือคน ไทยมีนาํ้ ใจต่อกัน สังคมไทยก็น่าอยู่

นายพงษพัชร ลิ้มสมทรชั สมุทรชัยกล กุล วันที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2556

3

สารบัญ รายการ การปกครองส่วนท้ องถิ่น ความสําคัญของการปกครองส่วนท้ องถิ่น ความเป็ นมาของการปกครองท้ องถิ่นไทย องค์ประกอบการปกครองส่วนท้ องถิ่น รูปแบบการปกครองส่วนท้ องถิ่น องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ ลักษณะขององค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ ลักษณะพื้นที่ท่มี กี ารจัดรูปแบบองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ สภาพปัญหาของการจัดการปกครองท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษในประเทศไทย แนวโน้ มของการจัดการปกครองท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษในประเทศไทย ตัวอย่างเมืองพัทยา ประวัตเิ มืองพัทยา ที่ต้งั และอาณาเขต การปกครอง พรบ.เมืองพัทยา โครงสร้ างการบริหารเมืองพัทยา รายนามนายกเมืองพัทยา สภาเมืองพัทยา ชุมชนเขตเมืองพัทยา รายรับรายจ่ายเมืองพัทยา ปี พ.ศ. 2549-2553 แผนที่เมืองพัทยา สรุป

หนา 4 4 6 10 11 12 12 14 15 17 18 18 19 20 20 26 26 27 28 29 30 31

การปกครองสวนทองถิ่น

4

การปกครองส่วนท้ องถิ่น หรือการปกครองท้ องถิ่น เป็ นรูปแบบการปกครองที่จาํ เป็ นและมีความสําคัญ ในทางการเมืองการปกครองของชุมชนต่างๆ เฉพาะอย่างยิ่งชุมชนทีม่ กี ารปกครองระบบประชาธิปไตยซึ่งกล่าวใน ทางทฤษฎีและแนวความคิดทางปกครอง จะเห็นได้ ว่า รัฐบาลซึ่งเป็ นกลไกในการบริหารการปกครองของรัฐนั้น ย่อมมีภาระหน้ าที่อย่างมากมายในการบริหารประเทศให้ ประชาชนได้ รับความสุข ความสะดวกสบายในการดํารง ชีวิต (Well Being) อีกทั้งความมั่นคงแห่งชาติท้งั ในทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม (National Security) แต่ย่อมเป็ นไปไม่ได้ ท่รี ัฐบาลจะดูแลและจัดทําบริการให้ กบั ประชาชนได้ ท่วั ถึง ทุกชุมชนของประเทศ เพราะ อาจจะเกิดปัญหาเกี่ยวกับความล่าช้ าในการดําเนินงาน การที่อาจจะไม่สนองตอบต่อความต้ องการของแต่ละ ชุมชนได้ และรวมทั้งข้ อจํากัดเกี่ยวกับงบประมาณ (Budget) และตัวบุคคลหรือเจ้ าหน้ าที่ดาํ เนินงานให้ ท่วั ถึงได้ เมื่อเป็ นดังนี้ การลดภาระของรัฐบาลโดยการให้ ประชาชนได้ เข้ ามามีส่วนร่วมในการปกครองตนเอง เพื่อการ สนองตอบต่อความต้ องการของชุมชน จะได้ เกิดความสะดวก รวดเร็ว และตรงกับความมุ่งประสงค์ของชุมชน นั้น ๆ จึงเป็ นผลให้ การปกครองท้ องถิ่นมีบทบาทและความสําคัญเกิดขึ้น

ความสําคัญของการปกครองสวนทองถิ่น จากแนวความคิดในการปกครองส่วนท้ องถิ่นเพื่อสนับสนุนวัตถุประสงค์ทางการ ปกครองของรัฐบาล ในอันที่จะรักษาความมั่นคงและความผาสุขของประชาชน ยึดหลักการกระจายอํานาจปกครอง และเพื่อ ให้ สอดคล้ องกับหลักการประชาธิปไตย โดยประชาชนมีส่วนร่วมในการปกครองตนเอง ความสําคัญของ การปกครองท้ องถิ่นสามารถสรุปได้ ดงั นี้ 1) การปกครองท้ องถิ่น คือ รากฐานของการปกครองระบอบประชาธิปไตย เพราะการปกครองท้ องถิ่น จะเป็ นสถาบันฝึ กสอนการเมืองการปกครองให้ แก่ประชาชน ให้ ประชาชนรู้สกึ ว่าตนมีความเกี่ยวพันมีส่วนได้ ส่วนเสียในการปกครอง การบริหารท้ องถิ่น เกิดความรับผิดชอบ และหวงแหนต่อประโยชน์อนั พึงมีต่อท้ องถิ่น ที่ตนอยู่อาศัยอันจะนํามาซึ่งความ ศรัทธาเลื่อมใสในระบอบการปกครองประชาธิปไตยในที่สดุ 2) การปกครองท้ องถิ่นทําให้ ประชาชนรู้จักท้ องถิ่นการปกครองตนเอง (Self Government) หัวใจ ของการปกครองระบอบประชาธิปไตย ประการหนึ่งก็คือ การปกครองตนเองมิใช่เป็ นการปกครองอันเกิด จากคําสั่งเบื้องบน โดยเป็ นการที่ประชาชนมีส่วนร่วมในการปกครอง ซึ่งผู้บริหารท้ องถิ่นนอกจากจะได้ รับ เลือกตั้งมาเพื่อรับผิดชอบบริหารท้ อง ถิ่นโดยอาศัยความร่วมมือร่วมใจจากประชาชนแล้ ว ผู้บริหารท้ องถิ่น จะต้ องฟังเสียงประชาชนด้ วยวิถที างประชาธิปไตยประชาชนออก เสียงประชามติ (Reference) ให้ ประชาชน มีอาํ นาจถอดถอน (Recall) ซึ่งจะทําให้ ประชาชนเกิดความสํานึกในความสําคัญของตนเองต่อท้ องถิ่น และมี ส่วนรับรู้ถงึ ปัญหาและแก้ ไขปัญหาท้ องถิ่นของตน

5 3) การปกครองท้ องถิ่นเป็ นการแบ่งเบาภาระของรัฐบาล ซึ่งเป็ นหลักสําคัญของการกระจายอํานาจ เนื่องจากภารกิจของรัฐบาลมีอยู่อย่างกว้ างขวาง นับวันจะขยายเพิ่มขึ้น ขณะที่แต่ละท้ องถิ่นย่อมมีปัญหา และความต้ องการที่แตกต่างกัน ประชาชนจึงเป็ นผู้มคี วามเหมาะสมที่จะแก้ ไขปัญหาที่เกิดขึ้นในท้ องถิ่นนั้น มากที่สดุ และกิจการบางอย่างเป็ นเรื่องเฉพาะท้ องถิ่น ไม่เกี่ยวกับท้ องถิ่นอื่นๆ และไม่มสี ่วนได้ ส่วนเสีย ต่อประเทศโดยส่วนรวม จึงเป็ นการสมควรที่จะให้ ประชาชนท้ องถิ่นดําเนินการดังกล่าวเอง ทั้งนี้การแบ่งเบา ภาระดังกล่าวทําให้ รัฐบาลมีเวลาที่จะดําเนินการในเรื่องที่ สําคัญๆ หรือกิจการใหญ่ๆ ระดับชาติอนั เป็ น ประโยชน์ต่อประเทศชาติโดยส่วนรวม และมีความคล่องตัวในการดําเนินงานของรัฐบาลจะมีมากขึ้น 4) การปกครองท้ องถิ่นสามารถสนองตอบความต้ องการของท้ องถิ่นตรงเป้ าหมายและมีประสิทธิภาพ เนื่องจากท้ องถิ่นมีความแตกต่างกันไม่ว่าทางสภาพภูมศิ าสตร์ ทรัพยากร ประชาชน ความต้ องการ และปัญหา ย่อมต่างกันออกไป ผู้ท่ใี ห้ บริการหรือแก้ ไขปัญหาให้ ถูกจุดและสอดคล้ องกับความต้ องการของ ประชาชนได้ เป็ นอย่างดีกค็ ือ หน่วยการปกครองท้ องถิ่นนั้นเอง 5) การปกครองท้ องถิ่นจะเป็ นแหล่งสร้ างผู้นาํ ทางการเมืองและการบริหารของประเทศใน อนาคต ผู้นาํ หน่วยการปกครองท้ องถิ่นย่อมเรียนรู้ประสบการณ์ทางการเมือง การเลือกตั้ง การสนับสนุนจากประชาชน ในท้ องถิ่นย่อมเป็ นพื้นฐานที่ดตี ่ออนาคตทางการเมือง ของตน และยังฝึ กฝนทักษะทางการบริหารงานในท้ อง ถิ่นอีกด้ วย 6) การปกครองท้ องถิ่นโดยยึดหลักการกระจายอํานาจ ทําให้ เกิดการพัฒนาชนบทแบบพึ่งตนเองทั้ง ทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม โดยสรุป ความสําคัญของการปกครองส่วนท้ องถิ่น สามารถแบ่งออกเป็ นสองด้ วย คือ ด้ านการเมือง การปกครอง และการบริหาร กล่าวคือในด้ านการเมืองการปกครองนั้นเป็ นการปูพ้ ืนฐานการปกครองระบอบ ประชาธิปไตยและเรียนรู้การปกครองตนเอง ส่วนด้ านการบริหารนั้น เป็ นการแบ่งเบาภาระรัฐบาลและ ประชาชนในท้ องถิ่นได้ หาทางสนองแก้ ปัญหาด้ วยตนเอง ด้ วยกลไกการบริหารต่างๆ ทั้งในแง่ของการบริหาร งานบุคคล การงบประมาณ และการจัดการ เป็ นต้ น

อนุสาวรีประชาธิปไตยในอดีต

ความเปนมาของการปกครองสวนทองถิ่นไทย

6

วิวัฒนาการของความเป็ นมาในการปกครองส่วนท้ องถิ่นไทย มีลาํ ดับในแต่ละช่วงสมัยการปกครอง คือ 1. สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ ายู่หัว ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัว นับเป็ นรัชสมัยที่มี การริเริ่มการปฏิรปู การเมือง การบริหารประเทศ ให้ ไปสู่ระบบที่มคี วามเจริญ สอดคล้ องกับการริเริ่มให้ สิทธิทางการเมืองการปกครองแก่ประชาชนเป็ น อย่างมาก แม้ แต่กจิ การปกครองท้ องถิ่นในปัจจุบนั นี้ ก็นับได้ ว่าเกิดขึ้นโดย องค์พระมหากษัตริย์ ทรงริเริ่มโดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัว ได้ มพี ระราชดําริว่า การที่มกี าํ นัน ผู้ใหญ่บ้านทําการปกครองตําบลและ หมู่บ้านของไทยนั้น ทางราชการได้ แต่งตั้งบุคคลทําการปกครองมาช้ านาน แล้ ว หากให้ ประชาชนได้ มโี อกาสเลือกสรรหรือให้ สทิ ธิในการเฟ้ นหาตัว ผู้ปกครองของเขาเอง ในการนี้ พระองค์ทา่ นจึงได้ มพี ระราชดําริให้ หลวงเทศาวิกรกิจ ไปทดลองระบบการเลือกตั้งกํานันผู้ใหญ่บ้านขึ้นที่บางปะอิน จังหวัดอยุธยา จึงนับว่าระบบการ กระจายอํานาจการปกครองไปให้ ประชาชน ได้ ริเริ่มขึ้นเป็ นก้ าวแรกนับแต่บดั นั้น ต่อมาในปี พุทธศักราช 2440 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัว ได้ ทรงมีพระราชดําริให้ มี การทดลองจัดตั้งหน่วยการปกครองท้ องถิ่นขึ้น เพื่อให้ ประชาชนได้ ร้ จู ักการปกครองตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การใดควรจัดทําเพื่อรักษาความสะอาดแห่งชุมชนของตน การใดควรจัดทําเพื่อเป็ นการบูรณะหรือจัดสร้ างขึ้น เพื่อความสะดวกแห่งชุมชน เช่น ถนนหนทาง การติดตามประทีปโคมไฟก็ดี ควรเป็ นหน้ าที่ของชุมชนนั้น และโดยพระราชประสงค์ดงั กล่าวนี้ ก็ได้ มกี ารทดลองจัดตั้งระบบสุขาภิบาลขึ้นเป็ นครั้งแรก ได้ แก่ สุขาภิบาล กรุงเทพ ต่อมาในปี พุทธศักราช 2448 ได้ มกี ารขยายกิจการต่อไป โดยประชาชนชาวท่าฉลอม จังหวัด สมุทรสงคราม ได้ จัดสร้ างถนนขึ้นโดยนํา้ พักนํา้ แรง ความร่วมใจของพลเมืองเอง และในการนี้ได้ ทูลเชิญ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัวไปทําพิธเี ปิ ด เมื่อทําพิธเี ปิ ดแล้ ว พระองค์ทา่ นได้ ทรงมอบถนนนี้ให้ ชาวเมืองช่วยกันดูแลรักษา และหากมีการที่จะต้ องจับจ่ายใช้ สอยเงินทองอย่างไร ก็ขอให้ เป็ นหน้ าที่ร่วมใจกัน บริจาคเข้ าหลักการที่ว่า ผลประโยชน์ของชุมชน ชุมชนช่วยกันคํา้ จุนทํานุบาํ รุงรักษา สําหรับเจ้ าหน้ าที่ทาํ การปกครองสุขาภิบาลในขณะนั้น ได้ แก่ บุคคลซึ่งทางราชการแต่งตั้งให้ ดาํ รงตําแหน่งรักษาการไปพลางก่อน ซึ่งได้ แก่ ผู้ว่าราชการเมือง นายอําเภอ กรรมการอําเภอ และกํานันผู้ใหญ่บ้าน เป็ นผู้บริหารงานรับผิดชอบ เรียกว่า กรรมการสุขาภิบาล จากนั้นกิจการสุขาภิบาลได้ รับความนิยมและเป็ นผลสําเร็จ พระบาทสมเด็จพระ จุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัว จึงได้ ทรงขยายกิจการสุขาภิบาลไปยังหัวเมืองต่าง ๆ และในการนี้กไ็ ด้ ตราพระราช บัญญัตสิ ขุ าภิบาลเมือง และสุขาภิบาลท้ องถิ่นขึ้น กิจการสุขาภิบาลนัยว่าทําท่าจะแพร่หลาย พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัวได้ เสด็จสวรรคตเสียก่อน กิจการสุขาภิบาลจึงเป็ นอันระงับไป

7 2. สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ าเจ้ าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ าเจ้ าอยู่หัว ได้ เถลิงถวัลย์ราชสมบัติ สืบต่อเนื่อง มีพระราชประสงค์จะฝึ กฝนประชาธิปไตยให้ กบั ประชาชน และ ได้ ทรงริเริ่มการจัดตั้ง ดุสติ ธานี ขึ้น โครงการจัดตั้งดุสติ ธานีน้ ี เป็ นพระราช ประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ าเจ้ าอยู่หัว ที่ต้องการให้ ประชาชน ชาวไทยได้ ร้ จู ักการปกครองตนเองตามคัลลองของการปกครอง ระบอบ ประชาธิปไตยโดยแท้ ดังนั้น ในขั้นแรกการดําเนินงานได้ สมมติเมืองทดลอง ขึ้นภายในพระราชวังดุสติ จัดเป็ นเขตเมืองทดลองขึ้นเรียกว่า ดุสติ ธานี ในเขต การปกครองนี้ สภาเมืองเลือกคณะบุคคลขึ้นเป็ นรัฐบาล หรือคณะรัฐมนตรี และ ให้ มพี รรคการเมือง (Political Party) ขึ้น มีพรรคสนับสนุนรัฐบาล มีพรรคฝ่ ายค้ าน ซึ่งพรรคการเมืองขณะนั้น ปรากฏว่าได้ แก่ พรรคโบว์แดง และพรรคโบว์นาํ้ เงิน ไม่เพียงแต่เท่านั้นยังมีหนังสือพิมพ์เกิดขึ้นเพื่อเป็ นปาก เป็ นเสียงของประชาชน คอยตําหนิรัฐบาลหรือทําการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลได้ หนังสือดังกล่าวมีช่ ือว่า เดอะ เรคคอตเดอร์ หากจะพิจารณาดูกลไกในการปกครองของดุสติ ธานีแล้ ว จะเห็นว่าพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ า เจ้ าอยู่หัว ได้ สร้ างกลไกหรือสถาบันทางการเมือง (Political Institution) ต่างๆ ตามรูปแบบการปกครอง ประชาธิปไตย (Democracy) ทุกประการ เพื่อให้ ประชาชนได้ ร้ จู ัก ได้ ฝึกหัด ให้ เกิดมีความเคยชินหรือ ประสบการณ์ทางการเมือง นับเป็ นความริเริ่ม เป็ นการพระราชประสงค์ท่ดี ขี องพระองค์ท่มี ตี ่อพสกนิกรชาว ไทย อย่างไรก็ดี เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ าเจ้ าอยู่หัวได้ เสด็จสวรรคต โครงการดุสติ ธานีท่มี ที ที า่ ว่า จะขยายไปยังเมืองต่าง ๆ ก็เป็ นอันหยุดระงับไปอีก 3. สมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้ าเจ้ าอยู่หัว ต่อมา ในสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้ าเจ้ าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 ด้ วย พระราชประสงค์และรัฐประศาสนโยบายของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้ าเจ้ าอยู่หัว ที่ทรงริเริ่มและดําเนินนโยบายตามรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6 นั้น จะเห็นได้ ว่า พระปกเกล้ าเจ้ าอยู่หัวก็ได้ ทรงมีพระราชดําริท่จี ะให้ ประชาชนชาวไทยได้ ปกครอง ตนเองกันอย่างจริงจังขึ้น ตามรูปแบบการปกครองตนเองในนานาประเทศ ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้ าเจ้ าอยู่หัวได้ ทรงปรึกษากับเจ้ าฟ้ ากรมหลวงลพบุรี ราเมศร์ ว่าอยากจะให้ มคี ณะกรรมการขึ้นชุดหนึ่งเพื่อพิจารณาการจัดตั้งเทศบาล (Municipality) ขึ้นในประเทศไทย และในที่สดุ ได้ มกี ารแต่งตั้งคณะกรรมการ ประกอบด้ วย 1. นายอาร์ ดี เครก 2. อํามาตย์เอก พระกฤษณาพรพันธ์ 3. พระยาจินดารักษ์ 4. นายบุญเชย ปิ ตรชาติ

เป็ นประธานกรรมการ เป็ นกรรมการ เป็ นกรรมการ เป็ นกรรมการ

8 คณะกรรมการชุดนี้ได้ เดินทางไปศึกษาระบบสุขาภิบาลในประเทศ ในท้ องถิ่นต่างๆ และต่อมาประธาน คณะกรรมการ คือ นายอาร์ ดี เครก ได้ เดินทางไปยุโรปเพื่อดูงานเกี่ยวกับกิจการเทศบาล และในที่สดุ ได้ มี บันทึกข้ อความเห็นเสนอรัฐบาลว่า การตั้งเทศบาล (Municipality) ควรตั้งคณะกรรมการขึ้นเพื่อพิจารณาร่าง พระราชบัญญัตเิ ทศบาลขึ้น ในที่สดุ เสนาบดีมหาดไทยได้ ทูลเกล้ าถวายร่างพระราชบัญญัตเิ ทศบาลต่อพระบาท สมเด็จ พระปกเกล้ าเจ้ าอยู่หัว และพระองค์ทา่ นได้ พระราชทานร่างพระราชบัญญัตใิ ห้ สภาเสนาบดีประชุมพิจารณา ในรายละเอียด เมื่อ 19 มกราคม 2473 และสภาเสนาบดีเห็นชอบด้ วย ซึ่งขณะที่ยกร่างเพื่อทูลเกล้ าถวาย ทรงลงพระปรมาภิไธย ก็เป็ นที่น่าเสียดายว่าได้ มกี ารเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อ พ.ศ. 2475 เกิดขึ้น โครงการจัดตั้งเทศบาลตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้ าเจ้ าอยู่หัว ก็จาํ ต้ องระงับไป

4.การจัดตัง้ หนวยการปกครองทองถิน่ หลังจากการเปลีย่ นแปลง การปกครอง เมื่อ พ.ศ. 2475

ในปี พ.ศ. 2476 ได้ มกี ารประกาศใช้ พระราชบัญญัตเิ ทศบาลขึ้นเป็ นครั้งแรกในประเทศไทย ซึ่งเป็ น ที่ตระหนักดีว่า โครงการจัดตั้งเทศบาลนั้นได้ เริ่มมาตั้งแต่สมัยพระยาทสมเด็จพระปกเกล้ าเจ้ าอยู่หัว แต่มี เหตุการณ์จาํ เป็ นต้ องระงับไปในเมื่อมีเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงการปกครอง เกิดขึ้น และต่อจากนั้นในปี พ.ศ. 2476 จึงได้ มปี ระกาศใช้ พระราชบัญญัตเิ ทศบาล พ.ศ. 2476 ดังกล่าว ทําให้ มเี ทศบาลเกิดขึ้นนับแต่น้ันเป็ นต้ นมา ต่อมาในปี พ.ศ. 2476 ได้ มกี ารจัดตั้งสภาจังหวัดขึ้น เพื่อทําหน้ าที่ในการให้ คาํ แนะนํา ปรึกษาแก่ข้าหลวง ประจําจังหวัดหรือการบริหารกิจการของจังหวัดขึ้น นับเป็ นก้ าวหนึ่งที่รัฐบาลได้ พิจารณาเห็นว่าประกอบการ มีภาระหน้ าที่อนั สําคัญ ร่วมกับรัฐบาล ในการปกครองส่วนภูมภิ าค ในปี พ.ศ. 2495 ได้ มกี ารรื้อฟื้ นระบบสุขาภิบาล ซึ่งได้ ระงับไปเป็ นเวลานานขึ้นอีกครั้งหนึ่ง ทั้งนี้ รัฐบาลได้ จัดให้ มกี ารตั้งสุขาภิบาลขึ้นในท้ องที่ต่าง ๆ ซึ่งยังไม่มฐี านะเป็ นชุมชนเทศบาล แต่เป็ นเขตท้ องที่ ที่มรี ายได้ เป็ นชุมชนในที่ต้งั อําเภอต่างๆ จึงได้ ให้ มฐี านะเป็ นเขตการปกครองสุขาภิบาลขึ้น ในปี พ.ศ. 2498 หลังจากที่ ฯพณฯ จอมพล ป.พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีของรัฐบาลในขณะนั้น ได้ พิจารณาเห็นว่าประชาชนควรได้ มสี ทิ ธิและเสียงในการปกครองตนเองอย่างเต็มที่ ตามคัลลองของการปกครอง ระบอบประชาธิปไตย จึงได้ ดาํ ริให้ มกี ารจัดตั้งองค์การบริหารส่วนจังหวัดขึ้น โดยรัฐบาลด้ วยความเห็นชอบ

9

ของสภาผู้แทนราษฎรได้ ประกาศใช้ พระราชบัญญัติ ระเบียบบริหารราชการส่วนจังหวัด 2498 เป็ นผลให้ มีองค์การบริหารส่วนจังหวัดเกิดขึ้นนับแต่น้ันเป็ นต้ น มา ต่อมาในปี พ.ศ. 2499 ในระยะเวลาไล่เรี่ย กั น ก็ไ ด้ มี ก ารประกาศใช้ พระราชบั ญ ญั ติ ร ะเบี ย บ บริหารราชการส่วนตําบล พ.ศ. 2499 ขึ้น เป็ นผลให้ มีการจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตําบลขึ้น เพื่อให้ การ ปกครองระดับตําบลที่มคี วามเจริญ มีรายได้ ได้ มี การปกครองตนเองเกิดขึ้นในรูปขององค์การบริหาร ส่วนตําบล และในปี พ.ศ. 2515 หน่วยการปกครอง ระดับองค์การบริหารส่วนตําบล ก็จาํ เป็ นต้ องถูกยุบ เลิกไป โดยประกาศคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 326 ลงวันที่ 13 ธันวาคม 2515 ในปี พ.ศ. 2518 ได้ มปี ระกาศใช้ พระราช บัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานครขึ้น อีก เป็ นผลให้ กรุงเทพมหานครเป็ นรูปการปกครอง พิเศษ ตามระบบการปกครองท้ องถิ่นอีกรูปหนึ่ง หลั ง จากที่ไ ด้ มี ก ารเปลี่ ย นแปลงปรั บ ปรุ ง การรวม เทศบาลกรุงเทพและธนบุรีเข้ า ด้ วยกัน และมีฐานะ เป็ นเทศบาลกรุงเทพธนบุรีแล้ วนั้น ในที่สดุ ปัจจุบนั กรุงเทพมหานครก็คือหน่ วยการปกครองท้ องถิ่นรูป พิเศษรูปหนึ่ง และในปี พ.ศ. 2521 ก็ได้ มหี น่วยการ ปกครองท้ องถิ่นในรูปพิเศษเกิดขึ้นอีก ตามพระราช บัญญัตกิ ารปกครองเมืองพัทยา พ.ศ. 2521 เป็ น ผลให้ พัทยาเป็ นเขตการปกครองท้ องถิ่นและเป็ นรูป

การปกครองท้ องถิ่นรูปหนึ่ง กล่าวว่า หากวิเคราะห์จากผลของการจัดตั้ง หน่วยการปกครองท้ องถิ่นของไทยที่ได้ มี วิวัฒนาการ มาโดยลําดับนั้น เป็ นผลเนื่องมาจากนโยบายของ รัฐบาลเป็ นสําคัญ และแนวความคิดริเริ่มต่างๆ ใน การจัดตั้ง ปรับปรุง แก้ ไข ก็เป็ นผลมาจากทางราชการ ดังนั้น ระบบการปกครองท้ องถิ่นของไทยจึงมีผล ผูกพันกับทางราชการหรือรัฐบาลที่จะเข้ า ประคับ ประคองอยู่ตลอดเวลา

องคประกอบการปกครองสวนทองถิ่น

10

นับตั้งแต่การปกครองส่วนท้ องถิ่นของประเทศไทยได้ เริ่มวิวัฒนาการมาตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระ จุลจอมเกล้ าเจ้ าอยู่หัว พระองค์ทรงมีพระราชดําริให้ จัดตั้งสุขาภิบาลกรุงเทพมหานครในปี พ.ศ. 2440 จน กระทั่งปัจจุบนั รัฐบาลได้ มอบอํานาจให้ ท้องถิ่นปกครองตนเอง (Develution) ซึ่งเป็ นกรรมวิธขี องการกระจาย อํานาจทางการปกครอง (Decentoralization) ดังนั้น ระบบการปกครองส่วนท้ องถิ่นจะต้ องมีองค์ประกอบที่ สําคัญ โดยสมัยนายชวน หลีกภัย เป็ นนายกรัฐมนตรี ได้ มคี าํ สั่งสํานักนายกรัฐมนตรีแต่งตั้งคณะกรรมการ ปรับปรุงการบริหารการปกครองท้ องถิ่น ตามคําสั่งที่ 262/2535 เมื่อวันที่ 11 ธันวาคม 2535 เพื่อศึกษาระบบ การบริหารการปกครองท้ องถิ่นของไทยที่ดาํ เนินการอยู่ในทุกรูปแบบ หาแนวทางและข้ อเสนอในการปรับปรุง โครงสร้ างอํานาจหน้ าที่ การคลังและงบประมาณ ตลอดจนความสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาล หน่วยงานราชการส่วน กลาง และส่วนภูมภิ าค กับหน่วยการปกครองส่วนท้ องถิ่นโดยกล่าวถึงองค์ประกอบการปกครองส่วนท้ องถิ่นไว้ ดังนี้ 1) เป็ นองค์กรที่มฐี านะเป็ นนิตบิ ุคคล และทบวงการเมือง 2) มีสภาและผู้บริหารระดับท้ องถิ่นมีท่มี าจากการเลือกตั้งตามหลักการที่บญ ั ญัตใิ นกฎหมายรัฐธรรมนูญ 3) มีอสิ ระในการปกครองตนเอง 4) มีเขตการปกครองที่ชัดเจนและเหมาะสม 5) มีงบประมาณรายได้ ท่เี ป็ นของตนเองอย่างเพียงพอ 6) มีบุคลากรปฏิบตั งิ านของตนเอง 7) มีอาํ นาจท้ องที่ท่เี หมาะสมต่อการให้ บริการ 8) มีอาํ นาจออกข้ อบังคับเป็ นกฎหมายของท้ องถิ่นภายใต้ ขอบเขตของกฎหมายแม่บท 9) มีความสัมพันธ์กบั ส่วนกลางในฐานะเป็ นหน่วยงานระดับรองของรัฐ

รูปแบบการปกครองสวนทองถิ่น

11

สําหรับการปกครองท้ องถิ่นของไทยในปัจจุบนั มี 2 รูปแบบด้ วยกันคือ 1. รูปแบบการปกครองท้ องถิ่นทั่วไป ได้ แก่ 1) องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) มีโครงสร้ างการบริหาร คือ สภาองค์การบริหารส่วน จังหวัด และนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด โดยมีผ้ ูว่าราชการจังหวัดเป็ นผู้กาํ กับดูแล 2) เทศบาล มีโครงสร้ างการบริหาร คือ สภาเทศบาล และนายกเทศมนตรี โดยมีผ้ ูว่าราชการ จังหวัดเป็ นผู้กาํ กับดูแล 3) องค์การบริหารส่วนตําบล (อบต.) มีโครงสร้ างการบริหาร คือ สภาองค์การบริหารส่วน ตําบล และนายกองค์การบริหารส่วนตําบล โดยมีนายอําเภอเป็ นผู้กาํ กับดูแล 2. รูปแบบการปกครองท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ ซึ่งมีฐานะเป็ นทบวงการเมือง และนิตบิ ุคคล โดยใน ประเทศไทยมีอยู่ 2 แห่งคือ 1) กรุงเทพมหานคร มีโครงสร้ างการบริหาร คือ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร สภา กรุงเทพมหานคร และสภาเขต 2) เมืองพัทยา มีโครงสร้ างการบริหาร คือ สภาเมืองพัทยา นายกเมืองพัทยา

การปกครองท้ องถิ่นของไทยในปัจจุบนั มีหลายรูปแบบแตกต่างกันออกไปตามความเหมาะ สมกับ สภาพของแต่ละท้ องถิ่น โดยในสภาวการณ์ท่เี กิดการเปลี่ยนแปลงทั้งทางด้ านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ได้ ทําให้ ประชาชนมีความตื่นตัว และมีความรู้ความเข้ าใจในการปกครองตนเองมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะการรับรู้ ข่าวสารและการมีส่วนร่วมทางการเมืองในรูปแบบต่างๆ ประกอบกับการพัฒนาของประเทศได้ ทาํ ให้ ท้องถิ่นมี ความเจริญขึ้นเป็ นลําดับ จึงจําเป็ นอย่างยิ่งที่จะต้ องปรับปรุงรูปแบบการปกครองท้ องถิ่นไทยที่มอี ยู่ในปัจจุบนั ให้ เหมาะสมกับสภาพเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองที่เปลี่ยนแปลงไป เพื่อให้ หน่วยการปกครองท้ องถิ่น สามารถปฏิบตั หิ น้ าที่ของตนได้ อย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ สามารถตอบสนองความต้ องการของประชาชน ในท้ องถิ่นและเสริมสร้ างการมีส่วนร่วม ของประชาชนในการปกครองตนเองให้ มากที่สดุ อันเป็ นเป้ าหมาย สําคัญของการกระจายอํานาจการปกครอง แต่ท้งั นี้ การที่จะเปลี่ยนแปลงรูปแบบโครงสร้ าง อํานาจหน้ าที่ของ หน่วยการปกครองท้ องถิ่นรูปแบบใดก็ตาม จําเป็ นจะต้ องพิจารณาถึงความเหมาะสมทั้งทางด้ านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ตลอดจนขีดความสามารถทางด้ านการบริหารบุคคล การเงิน และการคลังของท้ องถิ่นเหล่า นั้นประกอบกันด้ วย

องคกรปกครองสวนทองถิ่นรูปแบบพิเศษ

12

องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ คือ องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นที่ จัดตั้งขึ้นโดยมีลักษณะ พิเศษบางประการที่แตกต่างจากองค์กรปกครองส่วนท้ อง ถิ่นรูปแบบทั่วไป ด้ วยผลสืบเนื่องมาจาก “ลักษณะ เฉพาะ” ของท้ องถิ่นนั้นๆ และด้ วยเหตุน้ ีเองจึงทําให้ องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบทั่วไปที่ใช้ กบั พื้นที่ ทั่วประเทศไม่ม่คี วามเหมาะสมกับการดําเนินการจัดทําบริการสาธารณะในพื้นที่ดงั กล่าว จึงจําเป็ นต้ อง “ออกแบบ” องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบใหม่ข้ นึ เพื่อให้ รับผิดชอบภารกิจนี้

ลักษณะขององคกรปกครองสวนทองถิ่นรูปแบบพิเศษ (1) การมีโครงสร้ างการบริหารที่แตกต่างจากองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นอื่น การมีโครงสร้ างที่ต่างไปจากองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นอื่น เป็ นไปเพื่อให้ มคี วามสอดรับกับลักษณะ เฉพาะของท้ องถิ่นนั้นๆ โดยการมีโครงสร้ างที่แตกต่างไปนี้อาจเป็ นกรณีท่มี กี ารจัดรูปแบบการบริหาร จัดการ ที่ต่างไปจากองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบอื่น เช่น รูปแบบการบริหารเมืองพัทยาตามกฎหมายเดิม ได้ แก่ พระราชบัญญัตริ ะเบียบบริหารราชการเมืองพัทยา พ.ศ. 2521 ที่มกี ารนําเอารูปแบบสภา-ผู้จัดการ (City – Manager) ซึ่งเป็ นการนํารูปแบบการบริหารเทศบาลในประเทศสหรัฐอเมริกาเข้ ามาใช้ (2) การกําหนดที่มาของผู้บริหาร “ผู้บริหารท้ องถิ่น” เป็ นผู้ท่มี สี ่วนสําคัญที่จะเป็ นผู้ผลักดันให้ พ้ ืนที่มคี วามเจริญ ประชาชนอยู่ดมี สี ขุ ในองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษโดยทั่วไปมักจะมีการกําหนดที่มาของผู้ บริหารที่แตกต่างไปจาก องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบทั่วไป เช่น ผู้บริหารที่มาจากการเลือกตั้งโดยตรง ในกรณีของกรุงเทพมหานคร ตามกฎหมายเดิม ได้ แก่ พระราชบัญญัตริ ะเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2518 และผู้บริหาร ที่มาจากการว่าจ้ างมืออาชีพ ในกรณีของเทศบาลเมืองพัทยา ตามกฎหมายเดิม ได้ แก่ พระราชบัญญัตริ ะเบียบ บริหารราชการเมืองพัทยา พ.ศ. 2521 เป็ นต้ น (3) การมีอาํ นาจหน้ าที่ในทางการบริหารกิจการสาธารณะที่แตกต่างจากท้ องถิ่นอื่น องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษมักจะมีอาํ นาจหน้ าที่ท่แี ตกต่างจาก องค์กรปกครองส่วนท้ อง ถิ่นอื่น เนื่องจากองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษเป็ นองค์กรปกครองที่จัดตั้ง ขึ้นเพื่อให้ มกี ารบริหาร จัดการท้ องถิ่นและดําเนินการจัดทําบริการสาธารณะในเขต พื้นที่ของท้ องถิ่นที่มลี ักษณะบางประการต่างไปจาก พื้นที่อ่นื ของประเทศ ด้ วยเหตุน้ ี จึงมีการกําหนดอํานาจหน้ าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นนี้ให้ แตกต่าง จาก องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นอื่นๆ เพื่อให้ มคี วามสอดคล้ องกับการดําเนินการต่างๆ เช่น กรณีเมืองพัทยา เนื่องจากเมืองพัทยามีลักษณะเป็ น “เมืองท่องเที่ยว” การกําหนดอํานาจหน้ าที่ให้ กบั เมืองพัทยาจึงมีการกําหนด ให้ เมืองพัทยามีอาํ นาจ หน้ าที่ใน “การควบคุมและส่งเสริมกิจการท่องเที่ยว” ซึ่งไม่มกี าํ หนดไว้ ในท้ องถิ่นอื่น เป็ นต้ น

13 (4) รายได้ ประการที่สาํ คัญที่สดุ ในการพิจารณาว่า ท้ องถิ่นใดควรที่จะบริหารจัดการในรูปแบบ “องค์กรปกครอง ส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ” นั้น สิ่งที่จาํ เป็ นที่สดุ ก็คือประเด็นเรื่อง “รายได้ ” ขององค์กรปกครองท้ องถิ่น” ที่ จะต้ องมีมากพอที่จะบริหารจัดการเองได้ ทั้งนี้ เพราะหากท้ องถิ่นไม่มศี กั ยภาพทางรายได้ ท่พี อเพียงในการนํา มาใช้ จัดบริการ สาธารณะต่างๆ ให้ กบั ประชาชนแล้ ว ท้ องถิ่นนั้นก็จะต้ องยังพึ่งพารัฐบาล หรือองค์กรปกครอง ส่วนท้ องถิ่นอื่น ซึ่งนั่นก็ย่อมหมายความว่าท้ องถิ่นดังกล่าวก็จะยังขาดอิสระในด้ านการคลังนั่นเอง (5) การมีอาํ นาจหน้ าที่ในการบริหารงานบุคคลที่แตกต่างจากท้ องถิ่นอื่น “การบริหารงานบุคคล” ขององค์กรที่มกี ารจัดรูปแบบเป็ นองค์กรปกครองท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษนั้น ที่เห็นได้ อย่างชัดเจน คือ กรุงเทพมหานครและเมืองพัทยา ที่มเี จ้ าหน้ าที่และบุคลากรเป็ นจํานวนมาก จึงมี การจัดตั้งองค์กรบริหารงานบุคคลที่แตกต่างจากองค์กรท้ องถิ่นอื่น คือ กรุงเทพมหานครมี คณะกรรมการ บริหารงานบุคคลของกรุงเทพมหานคร (ก.กทม.) และคณะกรรมการบริหารงานบุคคลของเมืองพัทยา (ก.เมืองพัทยา) ทําหน้ าที่เป็ นองค์กรการบริหารงานบุคคลของหน่วยการปกครองดังกล่าว เพื่อให้ มคี วาม คล่องตัว ในการบริหารมากขึ้น (6) ลักษณะของความสัมพันธ์ระหว่างองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นกับผู้มอี าํ นาจกํากับดูแลมีความแตก ต่างจากองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบอื่น องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษเป็ นองค์กรที่จดั ตั้งขึ้นเพื่อให้ มี อํานาจหน้ าที่ในการรับผิดชอบ ดูแลประชาชนในท้ องถิ่นที่มลี ักษณะเฉพาะแตกต่างไป จากท้ องถิ่นอื่น นอกเหนือไปจากการมีโครงสร้ างการบริหาร การกําหนดที่มาของผู้บริหาร การมีอาํ นาจหน้ าที่จัดบริการสาธารณะ และการบริหารงานบุคคลที่มกี ารกําหนด โดยเฉพาะบางประการให้ ต่างไปจากองค์กร ปกครองส่วนท้ องถิ่นแบบอื่นแล้ ว ในบางประเทศยังได้ กาํ หนด ความสัมพันธ์ระหว่างองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบ พิเศษกับผู้มอี าํ นาจกํากับดูแลให้ ต่างไปจากองค์กร ปกครองส่วนท้ องถิ่นอื่น เช่น กรุงโซล ในประเทศเกาหลีใต้ จะอยู่ภายใต้ การกํากับดูแลของรัฐบาล กล่าวคือ กรุงโซลจะขึ้นตรงต่อนายกรัฐมนตรีโดยตรง เป็ นต้ น หรือในกรณีของไทยเองนั้น กรุงเทพมหานครก็อยู่ภายใต้ การกํากับดูแลโดยตรงของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยนั่นเอง จากลักษณะที่กล่าวมาทั้งหมดนั้น เป็ นเพียงลักษณะใดลักษณะหนึ่งขององค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบ พิเศษเท่านั้น ดังนั้น จึงอาจจะมีลักษณะอื่นๆ ได้ อกี ทั้งนี้ เป็ นไปตามการจัดรูปแบบให้ เหมาะสมกับสภาพ ของท้ องถิ่นเพื่อให้ องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นที่จัดตั้งขึ้นดังกล่ าวสามารถตอบสนองต่อความต้ องการของ ประชาชนในท้ องถิ่นนั้นๆ ได้ มากที่สดุ

ลักษณะของเขตพื้นที่ที่มีการจัดรูปแบบ

14

องคกรปกครองสวนทองถิ่นรูปแบบพิเศษ โดยหลักการแล้ ว การจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นในแต่ละพื้นที่น้ัน จําเป็ นต้ องจัดตั้งขึ้นตาม ความเหมาะสมของแต่ละพื้นที่ด้วย ในบางพื้นที่ท่มี คี วามแตกต่างจากพื้นที่โดยส่วนใหญ่ของประเทศ หรืออาจ จะมีเหตุผลความจําเป็ นอย่างอื่นที่ทาํ ให้ การดําเนินการโดยองค์กรปกครอง ส่วนท้ องถิ่นรูปแบบทั่วไปดําเนิน การได้ ผลไม่ดเี ท่าที่ควร ก็จาํ เป็ นจะต้ องจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบเฉพาะหรือเป็ นรูปแบบพิเศษ เข้ ามาดําเนินการแทน ทั้งนี้ การกําหนดรูปแบบการบริหารจัดการองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ จะต้ อง คํานึงถึงลักษณะเฉพาะของท้ องถิ่นนั้นๆ ด้ วย เพื่อที่จะได้ มกี ารกําหนดรูปแบบการบริหารที่เหมาะสม สอดรับกับลักษณะของท้ องถิ่น ซึ่งจะส่งผลให้ องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นสามารถดําเนินกิจกรรมที่เป็ นการ ตอบสนองความต้ องการของประชาชนได้ อย่างมีประสิทธิภาพ หากจะกล่าวโดยสรุปแล้ ว การปกครองท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษนั้น เป็ นการปกครองที่เน้ นหนักในด้ าน ของการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหรือการแก้ ไขสภาพปัญหาที่เป็ นอยู่ โดยลักษณะที่พบเห็นโดยทั่วไปได้ แก่การ ปกครองในพื้นที่ๆ มีลักษณะ ดังต่อไปนี้ (1) เขตนครหลวงหรือเขตพื้นที่ท่เี ป็ นเมืองหลวง โดยทั่วไปแล้ ว การปกครองในเขตนครหลวงของประเทศต่างๆ ทั่วโลก ต่างก็มลี ักษณะที่พิเศษแตก ต่างจากการปกครองท้ องถิ่นในรูปแบบปกติท่วั ไป เนื่องด้ วยสภาพการณ์ทางเศรษฐกิจ โครงสร้ างสังคม อาทิ จํานวนประชากร ภารกิจหน้ าที่ท่ตี ้ องดําเนินการ ทําให้ เขตการปกครองในนครหลวงมักจะแตกต่างจากเขต การปกครองในรูปแบบอื่นๆ ยกตัวอย่างสําหรับในประเทศไทยเอง คือ กรุงเทพมหานคร มีโครงสร้ างองค์กร ที่แตกต่างจากการปกครองท้ องถิ่นรูปแบบอื่นๆ กล่าวคือ มีสภากรุงเทพมหานคร (โดยมีสมาชิกสภากรุงเทพมหานคร) มีสภาเขต (สมาชิกสภาเขต) มีผ้ ูว่าราชการกรุงเทพมหานครที่ มาจากการเลือกตั้งโดยตรง โดยเขตพื้นที่ท่เี ป็ น เมืองหลวงของประเทศจะเป็ นบริเวณที่มคี วามเจริญทาง เศรษฐกิจ อีกทั้งยังเป็ นศูนย์รวมของส่วนราชการโดย เฉพาะอย่างยิ่ง กระทรวง ทบวง กรมต่างๆ จึงทําให้ มปี ระชาชนอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ประชาชนที่อพยพโยกย้ ายเข้ ามาเป็ นประชากรแฝง (มิได้ แจ้ งย้ ายที่อยู่กบั สํานักทะเบียนราษฎร) ไม่ว่าจะเป็ น เหตุผลทางด้ านการทํางาน การศึกษา ฯลฯ (ในเขตกรุงเทพมหานคร) ทําให้ การจัดรูปแบบการบริหารจัดการ ต้ องแตกต่างไปจากพื้นที่อ่นื ๆ ของประเทศ เพื่อให้ สามารถจัดการกับปัญหาได้ การจัดรูปแบบการบริหาร จัดการเมืองหลวงจึงต้ องคํานึงถึงศักยภาพในการจัดการกับ ปัญหาของเมืองหลวงได้ ดี ต้ องเป็ นรูปแบบที่มี ความคล่องตัวสูง เมืองหลวงที่มกี ารจัดรูปแบบเป็ นองค์กรปกครองท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ เช่น กรุงเทพมหานคร กรุงปารีส (ประเทศฝรั่งเศส) และมหานครโตเกียวของประเทศญี่ปุ่น เป็ นต้ น (2) เขตพื้นที่ชายแดน เขตพื้นที่หรืออาณาบริเวณที่เป็ นชายแดน เป็ นพื้นที่ท่มี กั จะเสี่ยงต่อการประสบกับปัญหาความไม่สงบ เรียบร้ อยและโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ปัญหาด้ านความมั่นคง ดังนั้น ในการบริหารปกครองพื้นที่ส่วนนี้จึงมี ความละเอียดอ่อนเป็ นพิเศษ กล่าวคือ หน่วยงานที่เข้ าไปดูแลในพื้นที่ควรจะมีอาํ นาจบางประการที่จะสามารถ

15 ตัดสินใจใน การดําเนินการที่ทนั ท่วงทีเมื่อเกิดวิกฤติการณ์บางอย่างขึ้น เพื่อให้ สามารถรับกับปัญหาที่อาจเกิด ขึ้นได้ ในกรณีการบริหารจัดการเขตพื้นที่ในลักษณะดังกล่าวนี้ มีตวั อย่างที่เห็นได้ ชัดและอาจสามารถนํา มาปรับใช้ ในเขตบริเวณพื้นที่ชายแดนของประเทศไทยได้ กค็ ือ การปกครองแบบ “เขตแขวง” หรือ “ภาค” (Regions) ในประเทศอิตาลี ซึ่งมีตวั อย่างเช่น เขตเกาะซิชีเลีย ซึ่งมีปัญหาในด้ านของการก่อความไม่สงบ เกี่ยวกับการแยกตัวเป็ นเอกราช หรือในกรณีของเขตวาลเด ดาโอสตา ที่มเี ขตปลอดศุลกากร มีพลเมืองที่พูด ภาษาฝรั่งเศส และภาษาฝรั่งเศสกับภาษาอิตาลีใช้ ได้ เท่ากันในโรงเรียนและในทางการบริหาร เป็ นต้ น (3) แหล่งท่องเที่ยว เขตพื้นที่บริเวณที่เป็ นเมืองท่องเที่ยวนั้น มักจะมีการกระจุกตัวของประชากรอยู่ในบริเวณที่เป็ นศูนย์ รวมการบริการการท่องเที่ยว หรือในพื้นที่ท่มี สี ถานที่ทอ่ งเที่ยว ซึ่งในพื้นที่ส่วนนี้จะมีความเจริญทางด้ าน เศรษฐกิจมากกว่าส่วนอื่นของพื้นที่ ลักษณะของการดําเนินชีวิตของประชาชนก็จะมีความแตกต่างจากในพื้นที่ ส่วนอื่น ทําให้ ความต้ องการในการบริการสาธารณะขั้นพื้นฐานก็ต่างกันไปด้ วยกับพื้นที่ส่วนอื่น ด้ วยเหตุน้ ี เมืองท่องเที่ยวหลายแห่งจึงมักมีการจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษขึ้นเพื่อให้ ดูแลพื้นที่น้ ีเพื่อ ให้ ประชาชนที่อาศัยอยู่ในท้ องถิ่นที่ มีเขตพื้นที่ดงั กล่าวนี้ได้ รับการดูแลอย่างเหมาะสม (4) พื้นที่เกาะและชนบท เกาะและพื้นที่ชนบทที่มลี ักษณะเป็ นพื้นที่ห่างไกลความเจริญนั้น มักจะเป็ นพื้นที่ท่อี ยู่ห่างไกลจาก ราชการส่วนกลางหรือราชการส่วนภูมภิ าค ทําให้ เกิดปัญหาความล่าช้ าในเรื่องการให้ บริการกับประชาชนใน พื้นที่ดงั กล่าว นอกจากนั้น ความต้ องการในเรื่องของการบริการสาธารณะขั้นพื้นฐานยังมีอยู่มาก การจัดตั้ง องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นขึ้นให้ มหี น้ าที่รับผิดชอบจัดทําบริการ สาธารณะนอกเหนือไปจากราชการส่วนกลาง และราชการส่วนภูมภิ าคจึงเป็ นเรื่องที่สมควรอย่างยิ่ง แต่ท้งั นี้ ความแตกต่างในเรื่องลักษณะทางกายภาพของ พื้นที่ การดําเนินชีวิตของประชาชน จํานวนประชากร ฯลฯ จึงมักจัดตั้งเป็ นองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบ พิเศษ

สภาพปญหาของการจัดการปกครองทองถิ่น รูปแบบพิเศษในประเทศไทย “การปกครองท้ องถิ่น” เป็ นหน่วยทางการปกครองบริหารที่ได้ รับการรับรองเอาไว้ ในรัฐธรรมนูญ โดย การจัดรูปแบบการปกครองท้ องถิ่นให้ เป็ น “พิเศษ” นั้น เป็ นภาระหน้ าที่ท่คี วรจะดําเนินการอย่างจริงจังโดยรัฐ อย่างไรก็ตาม ในสภาวะที่รัฐบาลสมัยปัจจุบนั มีนโยบายในการสร้ างความเข้ มแข็งให้ กบั ราชการ ส่วนภูมภิ าค (จังหวัดและอําเภอ) โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การบริหารจังหวัดแบบบูรณาการเพื่อการพัฒนา และการนําระบบ ผู้ว่าราชการจังหวัดแบบบูรณาการเพื่อการพัฒนา ที่เรียกกันจนติดปากว่า “ผู้ว่าซีอโี อ” มาใช้ ยิ่งส่งผลกระทบ ต่อสถานะและบทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นมากตามไปด้ วย อย่างไรก็ตาม แนวโน้ มในการนําเอาระบบการปกครองท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษมาใช้ ในประเทศไทยนั้น ผู้เขียนมีความเห็นว่ามีส่งิ ที่กระทบอยู่ 3 ประการ คือ

16 (1) แนวนโยบายของรัฐบาล จากที่กล่าวมาแล้ วว่า ด้ วยนโยบายของรัฐบาลในปัจจุบนั (นายกฯทักษิณ ชินวัตร) ที่ต้องการจะแก้ ปัญหา และปรับเปลี่ยนให้ การบริหารงานในระดับจังหวัดมีความ เข้ มแข็งและสามารถสนองตอบต่อความต้ องการของ ประชาชนมากขึ้น จึงได้ มกี ารนําระบบผู้ว่าราชการจังหวัดแบบบูรณาการเพื่อการพัฒนามาใช้ แม้ ว่าการบริหาร งานในรูปแบบของผู้ว่าราชการจังหวัด CEO. นี้จะไม่กระทบกระเทือนต่อสถานภาพและบทบาทความสําคัญ ของการปกครองท้ องถิ่น อย่างไรก็ตาม ในด้ านของความรู้ความเข้ าใจของประชาชนก็อาจจะเป็ นสิ่งที่จะทําให้ กระบวนการใน การพัฒนาการการปกครองตนเองของประชาชนในท้ องถิ่นเป็ นไปด้ วยความยากลําบากมาก ขึ้น อันเนื่องมาจาก “ความสับสน” ในบทบาทระหว่างราชการส่วนภูมภิ าค (จังหวัดและอําเภอ) กับราชการ ส่วนท้ องถิ่น การให้ ความสําคัญต่อ “การปกครองตนเองของประชาชนในท้ องถิ่น” เป็ นสิ่งที่มอี ทิ ธิพลอย่างสูงใน การกําหนดบทบาทหน้ าที่ของท้ องถิ่นว่าจะมีทศิ ทางเป็ นไปเช่นไร ยกตัวอย่างเช่น หากรัฐบาลใดให้ ความสําคัญ กับการปกครองท้ องถิ่น ก็จะมีการศึกษาหรือตัดสินใจในแนวทางที่สาํ คัญๆ ที่เกี่ยวข้ องกับการปกครองท้ องถิ่น เป็ นต้ น อย่างไรก็ตาม มีข้อพึงสังเกตว่า รัฐบาลมีความพยายามที่จะจัดให้ การปกครองท้ องถิ่นเป็ นแบบแผน เดียวกันทั้ง ประเทศ กล่าวคือ มีการเลือกตั้งผู้บริหารท้ องถิ่นทางตรงเหมือนกัน เป็ นต้ น (2) โครงสร้ างการปกครองท้ องถิ่นขาดความชัดเจน การปกครองท้ องถิ่นในประเทศไทยนั้น แม้ ว่าจะมีวิวัฒนาการความเป็ นมาที่ยาวนาน หากแต่ว่าตลอด ระยะเวลาที่ผ่านมานั้น การปกครองในลักษณะดังกล่าวก็เป็ นการปกครองที่เป็ นท้ องถิ่นรูปแบบสมบูรณ์บ้าง ไม่สมบูรณ์บ้าง ขึ้นกับนโยบายการบริหารประเทศของรัฐบาลในแต่ละยุคสมัย อย่างไรก็ตาม ตลอดห้ วงระยะ เวลาเกือบ 10 ปี ที่ผ่านมานั้น มีการพัฒนาให้ ท้องถิ่นเป็ นการปกครองที่ประชาชนเข้ ามามีส่วนร่วมและมี ความเป็ นประชาธิปไตยมากขึ้นซึ่งเป็ นการพัฒนาตามอารยะประเทศประชาธิปไตยตะวันตก ทั้งหลาย อาทิ การยุบเลิกสุขาภิบาล (เพราะขัดต่อรัฐธรรมนูญที่กาํ หนดให้ สภาท้ องถิ่นต้ องมาจากการเลือกตั้ง) หรือการยกเลิก การให้ ผ้ ูว่าราชการจังหวัดสวมหมวก 2 ใบ ในฐานะของผู้ว่าฯและนายก อบจ. เป็ นต้ น กระนั้นก็ตาม ก็จะเห็นได้ ว่าก็ยังมีการถกเถียงเกี่ยวกับการให้ มกี ารเปลี่ยนแปลงโครงสร้ างภายนอก เช่น การยุบองค์การบริหารส่วนจังหวัด การยุบรวมหรือยกเลิกองค์การบริหารส่วนตําบล ซึ่งเป็ นกระแสที่ออกมา มิได้ ขาด ด้ วยเหตุน้ัน จึงอาจจะกล่าวได้ ว่าโครงสร้ างภายนอกและการจัดระดับของการปกครองท้ องถิ่นยัง ไม่มคี วามชัดเจน อย่างไรก็ตาม ในระยะหลังจะเห็นได้ ว่า โครงสร้ างขององค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นเริ่มที่จะ คลี่คลายมากขึ้น มีการจัดโครงสร้ างที่ชัดเจนขึ้น คือ เป็ นระบบ 2 ชั้น ชั้นบนเป็ นองค์การบริหารส่วนจังหวัด ส่วนชั้นล่างเป็ นเทศบาลและองค์การบริหารส่วนตําบล ซึ่งก็ทาํ ให้ ปัญหาเกี่ยวกับโครงสร้ างขององค์กรปกครอง ท้ องถิ่นเริ่มชัดเจนและคลี่คลายไปในทางที่ดขี ้ นึ ตามลําดับ (3) ทัศนคติของประชาชนต่อการปกครองท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ จากที่กล่าวมาแล้ วว่า การบริหารจัดการท้ องถิ่นใน “รูปแบบพิเศษ” ในประเทศไทยนั้นมีเพียง 2 พื้นที่ คือ กรุงเทพมหานคร และเมืองพัทยา โดยที่ผ้ ูคนรู้จักก็คือ การบริหารเมืองพัทยาที่เป็ นในรูปแบบของสภา ผู้จัดการเมือง อย่างไรก็ตาม จากประสบการณ์ของเมืองพัทยาดังกล่าวที่มกี ารบริหารงานที่ล้มเหลวก็ส่งผล ให้ การจัดการรูปแบบท้ องถิ่นพิเศษนั้นไม่ได้ รับการยอมรับ ซึ่งนําไปสู่ความเชื่อและทัศนคติของประชาชนที่ว่า หน่วยการปกครองควรจะมีมาตรฐานที่เป็ นแบบแผนเดียวกันทั้งประเทศยิ่งขึ้นไปอีก

แนวโนมของการจัดการปกครองทองถิ่น รูปแบบพิเศษในประเทศไทย

17

จากการที่ผ้ ูเขียนได้ ศกึ ษาและค้ นคว้ าเอกสารตําราที่ศกึ ษาและอธิบายเกี่ยวกับ การปกครองท้ องถิ่น นั้น สิ่งหนึ่งที่สงั เกตได้ อย่างชัดเจน คือ การปกครองท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ เป็ นประเด็นที่มคี นศึกษาค่อน ข้ างน้ อยในแวดวงนักวิชาการท้ องถิ่นไทย ซึ่งเหตุผลประการสําคัญก็สบื เนื่องมาจากว่าผู้คนมักให้ ความสนใจต่อ การปกครอง ท้ องถิ่นที่เป็ นโครงสร้ างในภาพรวมใหญ่ของประเทศมากกว่า อีกทั้ง ในช่วงที่ผ่านมาโครงสร้ าง การบริหารขององค์กรปกครองท้ องถิ่นของไทยก็ยังไม่มี ความชัดเจนที่มากพอ ไม่ว่าจะเป็ นในด้ านของ การตัดสินใจเกี่ยวกับประเด็นที่มาของฝ่ ายบริหาร (จนในท้ ายที่สดุ ก็นาํ มาซึ่งพระราชบัญญัตกิ ารเลือกตั้งผู้ บริหารท้ องถิ่นโดยตรง) ดังที่กล่าวถึงไปแล้ วในข้ างต้ น อย่างไรก็ตาม ผู้เขียนมีความเห็นว่า ในไม่ช้าแนวคิดเกี่ยวกับการจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่น รูปแบบพิเศษจะกลับมาได้ รับความสนใจอีกครั้ง เนื่องมาจากว่า ในปัจจุบนั โครงสร้ างขององค์กรปกครอง ส่วนท้ องถิ่นในประเทศไทยเริ่มที่จะมีความชัดเจนมากขึ้น อีกทั้งในส่วนของการยอมรับข้ อจํากัดของการบริหาร จัดการภายในพื้นที่บางแห่ง เช่น เกาะสมุย ภูเก็ต ฯลฯ ซึ่งจะส่งผลให้ องค์กรปกครองส่วนท้ องถิ่นรูปแบบพิเศษ จะกลับมาเป็ น “ทางเลือก” หนึ่งที่สาํ คัญของการแก้ ไขปัญหาต่อไป

เสาชิงชา กรุงเทพมหานครฯ

เมืองพัทยา

ตราประจําเทศบาลเมืองพัทยา เมืองท่องเทีย่ วทันสมัย หลากหลายอารยธรรม ชืน่ ฉํ่าเสียงดนตรี ประเพณีวนั ไหล มากมายการกีฬา ข้ อมูลทั่วไป ชื่อภาษาไทย เมืองพัทยา ชื่อภาษาอังกฤษ Pattaya City นายกเทศมนตรี อิทธิพล คุณปลื้ม ข้ อมูลสถิติ รหัสทาง TH-S ภูมศิ าสตร์ ประชากร 122,103 คน พื้นที่ 53.4 ตร.กม. ความหนาแน่น 853.78 คน/ ตร.กม. สํานักงาน ที่ต้งั ศาลาว่าการเมือง พัทยา ถนน พัทยาเหนือ เมืองพัทยา ตําบลนาเกลือ อ.บางละมุง จังหวัดชลบุรี เว็บไซต์ www.pattaya. go.th

ตัวอยาง เมืองพัทยา

18

เมืองพัทยา เป็ นเขตปกครองพิเศษแห่งหนึ่ง ในเขตจังหวัด ชลบุรี ซึ่งมีระดับเทียบเท่าเทศบาลนคร จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติ ระเบียบบริหารราชการเมืองพัทยา พ.ศ. 2521 เป็ นเมืองท่องเที่ยว ที่มหี าดทรายและชายทะเล ซึ่งมีช่ ือเสียงระดับนานาชาติ อยู่ห่างจาก กรุงเทพมหานคร ไปทางตะวันออกเฉียงใต้ ประมาณ 140 กิโลเมตร ตั้งอยู่บนฝั่งทะเล ทางทิศตะวันออกของอ่าวไทย โดยแบ่งส่วนภายใน ของเมืองเป็ น 4 ส่วนได้ แก่ พัทยาเหนือ พัทยากลาง พัทยาใต้ และ หาดจอมเทียน มีรหัสมาตรฐานไอเอสโอ 3166-2 คือ TH-S ปัจจุบนั มีแผนการเสนอชื่อเมืองพัทยาต่อยูเนสโก ให้ เป็ น เมืองภาพยนตร์ เนื่องด้ วยมีการถ่ายทําภาพยนตร์ไม่น้อยกว่า 300 เรื่อง ต่อปี และรายได้ ร้อยละ 90 มาจากการท่องเที่ยว

ประวัติเมืองพัทยา เริ่มรู้จักกันจากคําบอกเล่าต่อกันมาว่า เมื่อ พ.ศ. 2310 ก่อน เสียกรุงศรีอยุธยาให้ กบั พม่า 3 เดือน พระยาตาก (สิน) ขณะนั้นยัง เป็ นพระยากําแพงเพชร ลงความเห็นว่า หากกรุงศรีอยุธยายังต่อสู้ กับพม่าอย่างอ่อนแอเช่นนี้ ต่อไปจะต้ องสูญเสียกรุงให้ พม่าอย่าง แน่นอน พระยากําแพงเพชรจึงรวบรวมสมัครพรรคพวกออกไป ตั้งหลักใหม่ ให้ มกี าํ ลังทัพเข้ มแข็งขึ้นค่อยกลับมากู้กรุงคืน พระยา กําแพงเพชรได้ เริ่มเคลื่อนทัพออกจากค่ายวัดพิชัยมุ่งหน้ าไปทางทิศ ตะวันออกเฉียงใต้ สู้พลางร่นถอยหนีการตามล่าของทหารพม่าไป พลางจนกระทั่งเลยเข้ าแขวงเมืองชลบุรี พระยากําแพงเพชรหยุดพัก ทัพที่บริเวณหน้ าวัดใหญ่อนิ ทารามในปัจจุบนั แล้ วเดินทัพมุ่งตรงไป ยังจันทบุรี ระหว่างทางได้ พักที่บ้านหนองไผ่ ตําบลนาเกลือ แขวง เมืองบางละมุง ปัจจุบนั อยู่ด้านหลังสถานีตาํ รวจภูธรพัทยา ตามพระราชพงศาวดารฉบับ พระราชหัตถเลขาเล่ม 2 กล่าว เอาไว้ ว่า ขณะที่ นายกลม เป็ นนายชุมนุมคุมไพร่ พลอยู่ท่นี ่ัน ตั้งทัพ คอยสกัดคิดจะต่ อรองพระยากําแพงเพชรในตอนนั้นขึ้นช้ างพลาย ถือปื นนกสับ รางแดงพร้ อม ด้ วยพลทหารที่ร่วมเดินทางมาแห่ล้อม หน้ าหลัง ตรงเข้ าไปในระหว่างพวกพลนายกลมมาสกัดอยู่ ด้ วย เดชะบารมี บั น ดาลให้ น ายกลมเกิด เกรงกลั ว พระเดชานุ ภ าพวาง

19 อาวุธสิ้น พาพรรคพวกพลเข้ าร่วมกองทัพกับพระยา กําแพงเพชร จากนั้นพระยากําแพงเพชรก็นาํ ทัพไป หยุดประทับ ณ สถานที่ท่มี หี นองนํา้ ครั้งรุ่งขึ้น หรือวัน อังคารแรม 6 คํ่า เดือนยี่ นายกลมจึงนําไพร่ พลหมี่นหนึ่งนําทัพไปถึง ณ ตําบลหนึ่ง และหยุดพักเสียหนึ่งคืน วันต่อมาจึง เดินทัพมาถึง นาจอมเทียนและทุง่ ไก่เตี้ย สัตหีบ โดย หยุดพักแรมแห่งละคืน ต่อมาชาวบ้ านก็เรียกตําบล นี้ว่า ทัพพระยา และเปลี่ยนมาเรียกใหม่ พัทธยา เนื่องจากเห็นว่าตรงบริเวณที่พระยาตากมาตั้งทัพนั้น ทําเลดี และมีลมทะเลชื่อ ลมพัทธยา ซึ่งก็คือลมที่ พัดมาจากทิศตะวันตกเฉียงใต้ ไปทิศตะวันออกเฉียง เหนือในต้ นฤดูฝน จึงเรียกสถานที่ แห่งนี้ว่า หมู่บ้าน พัทธยา ต่อมาปัจจุบนั คําว่า พัทธยา ได้ เขียนใหม่เป็ น พัทยา

อีกเหตุการณ์สาํ คัญที่ทาํ ให้ พัทยาเป็ นที่ร้ ูจักไป ทั่ว เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2502 เมื่อมี รถบรรทุกขนาดใหญ่ของทหารอเมริกนั ประมาณ 4-5 คัน บรรทุกทหารเต็มคันรถ ประมาณคันละ 100 คน จากจังหวัดนครราชสีมา ซึ่งที่น่ันมีฐานทัพของทหาร อเมริกนั อยู่ มุ่งมาสู่พัทยา และมาเช่าบ้ านตากอากาศ ของพระยาสุนทร บริเวณตอนใต้ ของหาด โดยผลัด กันมาพักผ่อนเป็ นงวด งวดละสัปดาห์ จากพฤติกรรม ของทหารอเมริกนั เช่นนี้ จึงกลายเป็ นจุดเริ่มต้ น การท่องเที่ยวเมืองพัทยาตอนนี้เอง จากสภาพหมู่บ้าน ชายทะเลที่เงียบสงบ ก็พลันเปลี่ยนกลับกลายมาเป็ น สถานที่ทอ่ งเที่ยวตากอากาศ ในเวลาต่อมา หมู่บ้านพัทยาก็ถูกพัฒนาเป็ น เมืองท่องเที่ยวขึ้นชื่อ ในระดับนานาชาติ เป็ นที่ร้ จู ักไป ทั่วทุกมุมโลก อย่างเช่นปัจจุบนั

ที่ตั้งและอาณาเขต ท้ องที่เมืองพัทยาครอบคลุมพื้นที่ตาํ บลและหมู่บ้าน (ตามกฎหมาย ลักษณะปกครองท้ องที่) ดังต่อไปนี้ • ตําบลหนองปรือ เฉพาะบางส่วนของหมู่ท่ี 5, 6, 9-13 • ตําบลห้ วยใหญ่ เฉพาะบางส่วนของหมู่ท่ี 4 • ตําบลหนองปลาไหล เฉพาะบางส่วนของหมู่ท่ี 6-8 • ตําบลนาเกลือ หมู่ท่ี 1-7 (ทั้งตําบล; หมู่ท่ี 7 ได้ แก่เกาะล้ าน) โดยมี อ าณาเขตติ ด ต่ อ กับ เขตการปกครองส่ ว นท้ อ งถิ่น ข้ า งเคี ย ง ดังต่อไปนี้ • ทิศเหนือ ติดต่อกับเขตเทศบาลตําบลบางละมุงและเขตเทศบาล ตําบลหนองปลาไหล • ทิศตะวันออก ติดต่อกับเขตเทศบาลตําบลหนองปลาไหลและ เขตเทศบาลเมืองหนองปรือ • ทิศใต้ ติดต่อกับเขตเทศบาลตําบลห้ วยใหญ่และเขตเทศบาล ตําบลนาจอมเทียน (อําเภอสัตหีบ) • ทิศตะวันตก จรดอ่าวไทย เกาะล้ าน เกาะสาก เกาะครก โดยมีพ้ ืนที่ท้งั หมด 208.10 ตารางกิโลเมตร (130,062.50 ไร่) • พื้นดิน (รวมเกาะล้ าน) 53.44 ตารางกิโลเมตร (33,400 ไร่) • พื้นนํา้ 154.66 ตารางกิโลเมตร (96,662.50 ไร่) • เกาะล้ าน 4.07 ตารางกิโลเมตร (2,543.75 ไร่)

การปกครอง

20

ประชาชนสามารถทําการเลือกตั้งผู้บริหารท้ องถิ่นโดยตรง

พรบ.เมืองพัทยา เมืองพัทยา เป็ นเขตปกครองพิเศษเขตหนึ่งที่ต้งั ตามพระราชบัญญัตริ ะเบียบบริหารราชการ เมืองพัทยา พ.ศ. 2521 ต่อมาได้ ปรับปรุงกฎหมาย และยกเลิก พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการเมืองพัทยา พ.ศ. 2521 ตาม พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการเมืองพัทยา พ.ศ. 2542 ที่ได้ กาํ หนดรูปแบบแตกต่างไปจากเดิม โดย ให้ มกี ารเลือกตั้งนายกเมืองพัทยาโดยตรงจากประชาชน เพื่อบริหารเมืองพัทยาซึ่งมีวาระกําหนดคราวละ 4 ปี โครงสร้ างการบริหารเมืองพัทยาประกอบด้ วย 1. สภาเมืองพัทยา 2. นายกเมืองพัทยา สภาเมืองพัทยา ประกอบด้ วย สมาชิก จํานวน 24 คน อยู่ในวาระคราวละ 4 ปี ซึ่งเลือกตั้งโดยราษฎร ผู้มสี ทิ ธิเลือกตั้งในเขตเมืองพัทยา และสภาเมืองพัทยาในเขตเมืองพัทยา และสภาเมืองพัทยาให้ มปี ระธาน เมืองพัทยา 1 คน รองประธานเมืองพัทยา 2 คน แล้ วเสนอผู้ว่าราชการจังหวัดแต่งตั้ง และให้ มหี น้ าที่ดาํ เนิน การประชุมและดําเนินกิจการอื่น ๆ ให้ เป็ นไปตามข้ อบังคับเมืองพัทยา นายกเมืองพัทยา ให้ มาจากการเลือกตั้งโดยตรงจากประชาชน ในเขตเมืองพัทยา ดํารงตําแหน่งคราวละ 4 ปี และนายกพัทยาสามารถแต่งตั้งรองนายกเมืองพัทยา จํานวนไม่เกิน 4 คน คุณสมบัตเิ บื้องต้ น ของผู้มสี ทิ ธิสมัครรับเลือกตั้งเป็ นนายกเมืองพัทยา 1. มีสญ ั ชาติไทยโดยกําเนิด 2. มีอายุไม่ต่าํ กว่าสามสิบปี บริบูรณ์ในวันเลือกตั้ง 3. สําเร็จการศึกษาไม่ต่าํ กว่าระดับปริญญาหรือเทียบเท่า และ 4. มีช่ ืออยู่ในทะเบียนบ้ านในเขตเมืองพัธยาเป็ นเวลาติดต่อกันไม่น้อยกว่า หนึ่งปี นับถึงวันสมัครรับ เลือกตั้ง หรือเป็ นผู้มชี ่ืออยู่ในทะเบียนบ้ านในเขตเมืองพัทยาในวันสมัครรับเลือกตั้ง และได้ เสียภาษีตาม กฎหมายว่าด้ วยภาษีโรงเรือนและที่ดนิ หรือกฎหมายว่าด้ วยภาษี บํารุงท้ องที่ ให้ เมืองพัทยาในปี ที่สมัครหนึ่งปี

อํานาจหนาที่ของนายกเมืองพัทยา กําหนดนโยบายและรับผิดชอบในการบริหารราชการของเมืองพัทยาให้ เป็ นไปตามกฎหมาย ข้ อบัญญัติ และนโยบาย 1. สั่ง อนุญาต และอนุมตั เิ กี่ยวกับราชการของเมืองพัทยา 2. แต่งตั้งและถอดถอนรองนายกเมืองพัทยา เลขานุการนายกเมืองพัทยา ผู้ช่วยเลขานุการ นายกเมือง พัทยา ประธานที่ปรึกษา ที่ปรึกษาหรือคณะที่ปรึกษา 3. วางระเบียบเพื่อให้ งานของเมืองพัทยาเป็ นไปด้ วยความเรียบร้ อย

21 4. ปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ตามที่คณะรัฐมนตรี นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี หรือผู้ว่าราชการจังหวัดมอบหมาย หรือตามที่กฎหมายกําหนดให้ เป็ นอํานาจหน้ าที่ของนายกเมืองพัทยา หรือนายกเทศมนตรีหรือคณะเทศมนตรี สําหรับปลัดเมืองพัทยา ให้ ทาํ หน้ าที่เป็ นหัวหน้ าสํานักปลัดเมืองพัทยา เป็ นผู้บงั คับบัญชา พนักงานเมือง พัทยาและลูกจ้ างเมืองพัทยา รองจากนายกเมืองพัทยา และทําหน้ าที่เป็ นเลขานุการสภาเมืองพัทยา มีหน้ าที่ รับผิดชอบงานธุรการ และการจัดประชุม และงานอื่นตามที่สภาเมืองพัทยามอบหมาย

การแบงสวนราชการเมืองพัทยา เมืองพัทยาแบ่งส่วนราชการ ดังนี้ 1. สํานักปลัดเมืองพัทยา 2. ส่วนราชการอื่น ตามที่นายกเมืองพัทยาประกาศกําหนด โดยความเห็นชอบของกระทรวงมหาดไทย

โครงสรางการบริหารเมืองพัทยา ตาม พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการเมืองพัทยา พ.ศ. 2542

อํานาจหนาที่ของเมืองพัทยา (1) การรักษาความสงบเรียบร้ อย (2) การส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้ อมและทรัพยากรธรรมชาติ (3) การคุ้มครองและดูแลรักษาทรัพย์สนิ อันเป็ นสาธารณสมบัตขิ องแผ่นดิน (4) การวางผังเมืองและการควบคุมการก่อสร้ าง (5) การจัดการเกี่ยวกับที่อยู่อาศัยและการปรับปรุงแหล่งทรุดโทรม (6) การจัดการจราจร (7) การรักษาความสะอาดและความเป็ นระเบียบเรียบร้ อยของบ้ านเมือง (8) การกําจัดมูลฝอยและสิ่งปฏิกูล และการบําบัดนํา้ เสีย

22 (9) การจัดให้ มนี าํ้ สะอาดหรือการประปา (10) การจัดให้ มกี ารควบคุมตลาด ท่าเทียบเรือ และที่จอดรถ (11) การควบคุมอนามัยและความปลอดภัยในร้ านจําหน่ายอาหาร โรงมหรศพ และสถานบริการอื่น (12) การควบคุมและส่งเสริมการท่องเที่ยว (13) การบํารุงรักษาศิลปะ จารีตประเพณี ภูมปิ ัญญาท้ องถิ่น และวัฒนธรรมอันดีของท้ องถิ่น (14) อํานาจหน้ าที่อ่นื ตามกฎหมายกําหนดให้ เป็ นของเทศบาลนครหรือเมืองพัทยา ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาลกลางกับเมืองพัทยา เนื่องจากเมืองพัทยาเป็ นระบบการปกครองท้ องถิ่น ดังนั้นจึงต้ องอยู่ในการกํากับดูแลโดยรัฐบาล ซึ่ง กระทรวงมหาดไทยเป็ นผู้รับผิดชอบโดยตรง และรัฐบาลมอบอํานาจหน้ าที่ให้ จังหวัดกํากับดูแลแทน ตาม รายละเอียดดังนี้ 1. การควบคุมโดยจังหวัด หมายถึง ผู้ว่าราชการจังหวัดชลบุรีมอี าํ นาจหน้ าที่ควบคุมดูแลการปฏิบตั ิ ราชการของ เมืองพัทยา โดยผู้ว่าฯ มีอาํ นาจสั่งสอบข้ อเท็จจริงเกี่ยวกับการปฏิบตั ริ าชการของเมืองพัทยาได้ 2. การควบคุมกระทรวงมหาดไทยหมายถึง กระทรวงมหาดไทยควบคุมการบริหารราชการเมืองพัทยา โดยดําเนินการผ่านผู้ว่าราชการจังหวัดก่อนไปถึงรัฐมนตรีว่ากระทรวงมหาดไทย ซึ่งคําแนะนําของผู้ว่าราชการ จังหวัดชลบุรีมอี าํ นาจยุบสภาเมืองพัทยาเพื่อให้ มี การเลือกตั้งใหม่ได้ การควบคุมการบริหารราชการเมืองพัทยาดังกล่าว เป็ นไปตามลักษณะของการควบคุมภายในการ ปกครองท้ องถิ่นทั่วไป ขอบเขตและหน้ าที่ อาศัยอํานาจตามความในมาตรา 13 มาตรา 25 วรรคเจ็ด แห่งพระราชบัญญัตบิ ริหารงานบุคคลส่วน ท้ องถิ่น พ.ศ. 2542 และประกาศคณะกรรมการพนักงานเมืองพัทยา เรื่อง หลักเกณฑ์และเงื่อนไขเกี่ยวกับ การบริหารบุคคลของเมืองพัทยา (เพิ่มเติม) ลงวันที่ พ.ศ. 2554 จึงให้ กาํ หนดส่วนราชการเมืองพัทยาและ อํานาจหน้ าที่ของเมืองพัทยา ดังนี้ ข้ อ 1 ประกาศนี้เรียกว่า “ประกาศเมืองพัทยา เรื่อง การแบ่งส่วนราชการและอํานาจหน้ าที่ของส่วน ราชการเมืองพัทยา พ.ศ.2555” ข้ อ 2 ประกาศนี้ให้ ใช้ บงั คับตั้งแต่วันที่ พ.ศ. 2555 เป็ นต้ นไป ข้ อ 3 ให้ ยกเลิกประกาศเมืองพัทยา เรื่อง การแบ่งส่วนราชการและอํานาจหน้ าที่ของส่วนราชการเมือง พัทยา พ.ศ. …. ข้ อ 4 ให้ แบ่งส่วนราชการเมืองพัทยา ดังนี้ (1) สํานักปลัดเมืองพัทยา (2) สํานักการศึกษา (3) สํานักการสาธารณสุข (4) สํานักสิ่งแวดล้ อม (5) สํานักส่งเสริมการท่องเที่ยว (6) สํานักการช่าง (7) สํานักช่างสุขาภิบาล

23 (8) สํานักพัฒนาสังคม (9) สํานักยุทธศาสตร์และงบประมาณ (10) สํานักการคลัง (11) กองการพัสดุและทรัพย์สนิ (12) กองการเจ้ าหน้ าที่ (13) สํานักงานเมืองพัทยาสาขาเกาะล้ าน (14) กลุ่มกฎหมาย (15) หน่วยงานตรวจสอบภายใน ข้ อ 5 ส่วนราชการภายในเมืองพัทยามีอาํ นาจหน้ าที่ ดังนี้ (1) สํานักปลัดเมืองพัทยามีหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับราชการทั่วไปของเมือง พัทยา งาน ประสานราชการ งานทะเบียนราษฎรและบัตรประจําตัวประชาชน งานรักษาความสงบเรียบร้ อยและความมั่นคง ภายใน การป้ องกันและแก้ ไขปัญหายาเสพติด งานป้ องกันภัยพิบตั ิ งานประสานการแก้ ไขปัญหาและรับเรื่องราว ร้ องทุกข์ งานกิจการสภาเมืองพัทยา งานเลขานุการนายกเมืองพัทยาและผู้บริหารส่วนราชการเมืองพัทยา และ ปฏิบตั ริ าชการอื่นที่ไม่ได้ กาํ หนดให้ เป็ นอํานาจหน้ าที่ของส่วนราชการใดโดย เฉพาะและปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ที่ เกี่ยวข้ อง (2) สํานักการศึกษามีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการบริหารการศึกษาและ พัฒนา การศึกษา ทั้งการศึกษาในระบบการศึกษาและการศึกษานอกระบบการศึกษา และการศึกษาตามอัธยาศัย เช่น การจัดการศึกษาปฐมวัย อนุบาลศึกษา ประถมศึกษา มัธยมศึกษาและอาชีวศึกษา งานบริหารวิชาการ งาน โรงเรียน งานนิเทศการศึกษา งานกิจการนักเรียน งานการศึกษาปฐมวัย งานขยายโอกาสทางการศึกษา งาน ฝึ กและส่งเสริมอาชีพ งานห้ องสมุด พิพิธภัณฑ์และเครือข่ายทางการศึกษา งานกิจการศาสนาส่งเสริมประเพณี วัฒนธรรม งานกีฬาและนันทนาการ งานกิจกรรมเด็กเยาวชนโรงเรียน และการศึกษานอกโรงเรียน และ งานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้ องและที่ได้ รับมอบหมาย (3) สํานักการสาธารณสุข มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการส่งเสริม สนับสนุน การจัด บริการด้ านการส่งเสริมสุขภาพ การป้ องกันโรค และการพัฒนาศักยภาพของประชาชนทางด้ านพฤติกรรม และสํานึกทางสุขภาพ การดําเนินการตามกฎหมายว่าด้ วยการสาธารณสุขและกฎหมายที่เกี่ยวข้ อง การพัฒนา ความรู้ และรูปแบบการจัดระบบบริการสาธารณสุข การสุขาภิบาลอาหาร การอาชีวอนามัย และการสุขาภิบาล สิ่งแวดล้ อม การเผยแพร่ความรู้และถ่ายทอดเทคโนโลยีทางด้ านการส่งเสริมสุขภาพ การป้ องกันโรค การควบคุม สาธารณสุขสิ่งแวดล้ อมภายในอาคารสถานที่และชุมชน และพฤติกรรม การดูแลรักษาสุขภาพ ดําเนินการ ให้ บริการตรวจรักษา การให้ บริการในระดับศูนย์บริการสาธารณสุข ศึกษาค้ นคว้ านวัตกรรม การวิจัยระบบ การแพทย์และการสาธารณสุข และปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ องหรือได้ รับมอบหมาย (4) สํานักสิ่งแวดล้ อม มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการบริหารจัดการด้ านสิ่งแวดล้ อม การศึกษาวิเคราะห์วิจัยเพื่อแก้ ไข ฟื้ นฟู ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้ อม ติดตามตรวจสอบคุณภาพ สิ่งแวดล้ อม จัดทํารายงานสถานการณ์ส่งิ แวดล้ อม การดูแลพื้นที่สเี ขียว การควบคุมคุณภาพและเฝ้ าระวัง อากาศ เสียง ยานพาหนะและแหล่งอื่นๆ รวมทั้งการจัดการขยะ ของเสียอันตรายและสิ่งปฏิกูล และปฏิบตั ิ หน้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ อง

24 (5) สํานักส่งเสริมการท่องเที่ยว มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการวางแผนพัฒนา และส่งเสริมการท่องเที่ยวในรูปแบบต่างๆเพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยว ส่งเสริมและสนับสนุนการให้ บริการและ จัดกิจกรรมการกีฬาทั้งระดับจังหวัด ภูมภิ าค ประเทศและนานาชาติ รวมทั้งจัดกิจกรรมประชุมระดับชาติและ นานาชาติ กิจกรรมด้ านนันทนาการ พัฒนาแหล่งท่องเที่ยวใหม่ๆ แหล่งเรียนรู้ทางศิลปะ วัฒนธรรม ตลอดจน การศึกษาวิเคราะห์ วิจัยปัญหาและแนวทางการดําเนินงานและการพัฒนาด้ านการท่องเที่ยว การกีฬาและ นันทนาการ งานด้ านวิเทศสัมพันธ์และประสานความร่วมมือกับต่างประเทศในกิจการการท่อง เที่ยว การกีฬา และนันทนาการ การประชุมระดับนานาชาติ งานเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ของเมืองพัทยาและปฏิบตั หิ น้ าที่ อื่นที่เกี่ยวข้ อง (6) สํานักการช่าง มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการขออนุญาตควบคุมอาคารและ การก่อสร้ าง การขออนุญาตและควบคุมด้ านอุตสาหกรรมและพลังงาน การออกแบบและควบคุมการก่อสร้ าง การตรวจวิเคราะห์วัสดุก่อสร้ าง การวางและควบคุมด้ านผังเมือง การดูแลรักษาและคุ้มครองที่สาธารณะ การจัดรูป และกรรมสิทธิ์ท่ดี นิ การบํารุงรักษาและบูรณะสาธารณูปโภค อาคาร และสิ่งก่อสร้ าง การจราจรและขนส่ง การดูแลบํารุงรักษาเครื่องจักรกล และปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ อง (7) สํานักช่างสุขาภิบาล มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการวางแผนควบคุมและ ดําเนินการเกี่ยวกับ การระบายนํา้ การบํารุงรักษาทางระบายนํา้ การพัฒนาระบบป้ องกันนํา้ ท่วม นํา้ กัดเซาะ การจัดการคุณภาพนํา้ งานพัฒนาระบบบําบัดนํา้ เสีย และปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ อง (8) สํานักพัฒนาสังคม มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพ และความมั่น คงในชีวิตของประชาชน สร้ างความเป็ นธรรมและความเสมอภาคในการดํารงชีวิต การส่งเสริม คุ้มครองและพิทกั ษ์สทิ ธิของบุคคล พัฒนาศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ การส่งเสริมการมี ส่วนร่วมของภาค ประชาคม การส่งเสริมและพัฒนาสถาบันครอบครัว ตลอดจนศึกษาวิเคราะห์วิจัยปัญหาและแนวทางการดําเนินงาน การพัฒนาสังคม และปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ อง (9) สํานักยุทธศาสตร์และประเมินผล มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการกําหนด นโยบาย เป้ าหมาย การจัดทําและพัฒนาแผนยุทธศาสตร์ของเมืองพัทยา แปลงแผนยุทธศาสตร์ไปสู่การปฏิบตั ิ การประสานแผนปฏิบตั กิ าร การติดตามและประเมินผลการดําเนินการตามแผน และรับผิดชอบงาน ด้ านคอมพิวเตอร์และสารสนเทศ งานวิจัยพัฒนาระบบบริหารและบริการ งานจัดทํางบประมาณและปฏิบตั ิ หน้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ อง (10) สํานักการคลัง มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการเงิน การคลัง การบัญชีของเมือง พัทยา ตลอดจนการรับจ่ายเงินอุดหนุนจากรัฐบาลตามโครงการต่างๆ การดําเนินการเกี่ยวกับเงินสวัสดิการ และสิทธิประโยชน์ต่างๆแก่พนักงานเมือง พัทยา รวมทั้งการตรวจสอบเกี่ยวกับการขอรับและเบิกจ่าย บําเหน็จบํานาญของพนักงานเมือง พัทยาและลูกจ้ างประจํา การศึกษา วิเคราะห์ กําหนดหลักเกณฑ์ และ วิธกี ารเกี่ยวกับการจัดเก็บรายได้ ทุกชนิด จัดทําประมาณการรายรับประจําปี แจ้ งประเมินภาษี รับชําระภาษี โรงเรือนและที่ดนิ ภาษีบาํ รุงท้ องที่ ภาษีป้าย ค่าธรรมเนียมต่างๆ และรายได้ อ่นื ๆ ของเมืองพัทยา ติดตาม เร่งรัดภาษีค้างชําระ การขอปลด ขอลดค่าภาษี การอุทธรณ์ภาษี ตลอดจนการผ่อนชําระภาษี การยึดและ การขายทอดตลาดทรัพย์สนิ ของผู้ค้างชําระภาษี ดูแลรักษาและจัดหาผลประโยชน์จากการใช้ ท่สี าธารณะ ท่าเทียบเรือ ทรัพย์สนิ ของเมืองพัทยา รับชําระและติดตามเร่งรัดค่าเช่าทรัพย์สนิ ค่าเช่าที่สาธารณะเพื่อบริการที่จอดยานยนต์

25 และเก็บค่าธรรมเนียมจอดยานยนต์เป็ นรายได้ ของเมืองพัทยา งานจดทะเบียนพาณิชย์ รับรองอาคารและ สิ่งปลูกสร้ าง ศึกษาวิเคราะห์เพื่อหาแนวทางให้ เมืองพัทยาได้ รับจัดสรรรายได้ เพิ่มจากส่วน ที่รัฐบาลจัดสรรให้ กับท้ องถิ่นในสัดส่วนที่เหมาะสมและสอดคล้ องกับภาระหน้ าที่ และปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ อง (11) กองการพัสดุและทรัพย์สนิ มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการจัดหาวัสดุครุภณ ั ฑ์ การจ้ างงานก่อสร้ างหรือบริการ การปรับปรุงซ่อมแซมวัสดุ ครุภณ ั ฑ์ และสิ่งปลูกสร้ าง เพื่อสนับสนุน การปฏิบตั งิ านของสํานักและกอง ควบคุมการจ่ายโอนทรัพย์สนิ การจดทะเบียน การต่อทะเบียนและ การจําหน่ายทรัพย์สนิ การพัฒนาระบบการบริหารพัสดุ ควบคุมและจัดทําทะเบียนทรัพย์สนิ และพัสดุ และให้ คําปรึกษาแนะนําข้ อกฎหมายเกี่ยวกับการจัดซื้อจัดจ้ าง และปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ อง (12) กองการเจ้ าหน้ าที่ มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการบริหารงานบุคคลของ พนักงานเมืองพัทยา พนักงานครูเมืองพัทยา บุคลากรทางการศึกษา พนักงานจ้ างเมืองพัทยา และลูกจ้ างประจํา ที่อยู่ในอํานาจของเมืองพัทยา ได้ แก่ การสรรหา บรรจุและแต่งตั้ง งานทะเบียนประวัตแิ ละบําเหน็จความชอบ งานพัฒนาทรัพยากรบุคคล งานวินัย ร้ องทุกข์ อุทธรณ์ งานเลขานุการคณะกรรมการพนักงานเมืองพัทยา และ ปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ อง (13) สํานักงานเมืองพัทยาสาขาเกาะล้ านมีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับกิจการ ใน สํานักงานเมืองพัทยาสาขาในส่วนที่เป็ นอํานาจหน้ าที่ของปลัดเมืองพัทยา โดยให้ มสี าํ นักงานเมืองพัทยาสาขา รับผิดชอบงานทะเบียนราษฎรและบัตรประจําตัวประชาชน งานรักษาความสงบเรียบร้ อยและความมั่นคง งาน ส่งเสริมการท่องเที่ยว งานป้ องกันและรักษาความปลอดภัย งานคลัง งานสวัสดิการสังคม งานสาธารณสุข และ งานช่างอยู่ในสังกัดหรืออาจจะให้ มกี ารแบ่งส่วนงานอื่นๆ ที่จาํ เป็ นมาปฏิบตั หิ น้ าที่ในสํานักงานเมืองพัทยา สาขานั้น รวมทั้งปฏิบตั งิ านในหน้ าที่อ่นื ๆ ที่เกี่ยวข้ องและที่ได้ รับมอบหมาย (14) กลุ่มกฎหมาย มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับการให้ คาํ ปรึกษาและเสนอแนะ ด้ านระเบียบ กฎหมายแก่เมืองพัทยาและหน่วยงานต่างๆ ประสานงานกับสํานักงานอัยการสูงสุดในการว่าต่าง และแก้ ต่างแก่คดีแพ่งทุกชั้นศาล ดําเนินการเกี่ยวกับคดีปกครอง พิจารณาดําเนินการเกี่ยวกับการละเมิด การ พิจารณาคําขออุทธรณ์ภาษี ดําเนินการบังคับทางปกครองตามพระราชบัญญัตวิ ิธปี ฏิบตั ริ าชการทางปกครอง พ.ศ.2539 พิจารณาเกี่ยวกับนิตกิ รรมสัญญาของเมืองพัทยา ดําเนินการฟ้ องร้ องคดีล้มละลาย การบังคับ คดีและวางทรัพย์ การพิจารณาร่างกฎหมาย ข้ อบัญญัตเิ มืองพัทยา ระเบียบ ประกาศ คําสั่งของเมืองพัทยา พิจารณาตอบข้ อหารือ ชี้แจง ให้ คาํ ปรึกษาแนะนํากับหน่วยงานต่างๆ และปฏิบตั หิ น้ าที่อ่นื ที่เกี่ยวข้ อง (15) หน่วยงานตรวจสอบภายใน มีอาํ นาจหน้ าที่ความรับผิดชอบเกี่ยวกับตรวจสอบการปฏิบตั ิ การบริหารงานงบ ประมาณ การเงิน การพัสดุและทรัพย์สนิ รวมทั้งการบริหารงานด้ านอื่นๆ ให้ เป็ นไปตาม นโยบาย กฎหมาย ระเบียบ ข้ อบังคับ คําสั่ง และมติคณะรัฐมนตรี ตรวจสอบบัญชี เอกสารหลักฐานประกอบ การบันทึกบัญชี ตรวจสอบระบบการดูแลรักษาและความปลอดภัยของทรัพย์สนิ และการใช้ ทรัพยากรทุก ประเภท ให้ เป็ นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และประหยัด รวมทั้งการรายงานผลการตรวจสอบและข้ อเสนอ แนะต่อผู้บริหาร และงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้ องและที่ได้ รับมอบหมาย ข้ อ 6 ให้ นายกเมืองพัทยารักษาการตามประกาศนี้ ประกาศ ณ วันที่ พ.ศ. 2555 (นายอิทธิพล คุณปลื้ม) นายกเมืองพัทยา

โครงสรางการบริหารเมืองพัทยา

รายนามนายกเมืองพัทยา รายนามนายกเมืองพัทยา 1. พลเรือเอกสถาปน์ เกยานนท์ 2. นายอนุศกั ดิ์ รอดบุญมี 3. นายโสภณ เพ็ชรตระกูล 4. นายสุชัย รวยริน 5. นายอนุพงษ์ อุดมรัตน์กูลชัย 6. นายไพรัช สุทธิธาํ รงสวัสดิ์ 7. นายนิรันดร์ วัฒนศาสตร์สาธร 8. นายอิทธิพล คุณปลื้ม

วาระการดํารงตําแหนง 23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2521 - 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2523 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2524 - 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2528 26 มีนาคม พ.ศ. 2528 - 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2536 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2532 - 15 มีนาคม พ.ศ. 2534 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2536 - 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 - 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2547 27 มีนาคม พ.ศ. 2547 - 26 มีนาคม พ.ศ. 2551 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2551 - ปัจจุบนั

26

27

28

ชุมชนในเขตเมืองพัทยา ชุมชน 1. ชุมชนกระทิงลาย 2. ชุมชนเกาะล้ าน 3. ชุมชนเขาตาโล 4. ชุมชนเขาน้ อย 5. ชุมชนซอยกอไผ่ 6. ชุมชนหนองอ้ อ 7. ชุมชนซอยไปรษณีย์ 8. ชุมชนซอย 5 ธันวา 9. ชุมชนซอย 6 ยศศักดิ์ 10. ชุมชนตลาดเก่านาเกลือ 11. ชุมชนเทพประสิทธิ์ 12. ชุมชนทัพพระยา 13. ชุมชนบ้ านหัวทุง่ 14. ชุมชนพัทยากลาง 15. ชุมชนโพธิสมั พันธ์ 16. ชุมชนรุ่งเรือง 17. ชุมชนร้ อยหลัง 18. ชุมชนลานโพธิ์ 19. ชุมชนวัดชัยมงคล

ประธานชุมชน นายจีรศักดิ์ กิตติศกั ดิ์บ้านบึง นายบุญเชิด บุญยิ่ง นายสมเกียรติ เดชไพบูลย์ นายเฉลย เถื่อนชู นายวิรัตน์ จ้ อยจินดา นายพนม เหรียญปรีชา นางพิกุล สมนวล นายสุรินทร์ ยิ้มใย นายไกรภพ อุ้นวุ้น นายวิโรจน์ จั่นเพ็ชร นายฉ่อง ยิ้มสวน นายปรีชา ค้ าขาย นายบุญธรรม โพธิ์สวุ รรณ นายสอาด โต๊ะมุดบํารุง นายอนุวรรตน์ ศรีประพันธ์ นายชุมศักดิ์ อ้ นสุวรรณ นายสวงค์ หินแก้ ว นายสันติ คลองน้ อย นางละเมียด อรุณแสง

29 20. ชุมชนวัดช่องลม 21. ชุมชนวัดธรรมสามัคคี 22. ชุมชนวัดบุณย์กญ ั จนาราม 23. ชุมชนต้ นกระบก 24. ชุมชนบ้ านโรงไม้ ขดี 25. ชุมชนหนองตะแบก 26. ชุมชนหนองพังแค 27. ชุมชนวอล์คกิ้งสตรีท 28. ชุมชนเจริญสุขพัฒนา 29. ชุมชนบ้ านเนินทางรถไฟ 30. ชุมชนบ้ านกระบก 33 31. ชุมชนชุมสาย 32. ชุมชนพัทยาใต้ พัฒนา 33. ชุมชนชัยพรวิถี 34. ชุมชนหนองใหญ่บ้านบน 35. ชุมชนหนองใหญ่บ้านล่าง 36. ชุมชนพัทยาเหนือ 37. ชุมชนอรุโณทัย 38. ชุมชนชัยพฤกษ์ 39. ชุมชนมาบประดู่ 40. ชุมชนแหลมราชเวช (Laemrachvate Community) 41. ชุมชนบงกช

นายคนึง นักสกิด นางศรีไพร ใจดี นายสุจินต์ หนองใหญ่ นายชาลี เอี่ยมอร่าม นายบุญมา ฝังรัก นายเสนาะ เขียวเพ็ชร นายจําเนียร ภิรมย์อ้น นายเมธากฤษฎิ์ สุนทรส นายสมทรง ตาสี นายมนูญ วงษ์เสนา นายวิรัตน์ วงษ์เจริญ นายจิรวัฒน์ ปลุกใจ นายอัศนัย ตันเฮง นายธนัท ศุภพลทองโชติ นางปั้นหยี ทองนาค นายณรงค์ ธวัชศักดิ์ นายเจริญ อ่วมจันทร์ นางอรวรรณ สุขอนันต์วงศ์ นางสํารวย ช่างไม้ นางสุภาพร สันป่ าแก้ ว นายทศพล สิริวัฒนไพโรจน์ นางสตกร สัณหธนัง

รายรับ - รายจายของเมืองพัทยา ป พ.ศ. 2549 - 2553 รายการ รายรับ รายจ่าย รายรับมากกว่า รายจ่าย

ปี 2549

ปี 2550

ปี 2551

ปี 2552

ปี 2553

2,870,752,811.23 2,947,388,285.09 2,897,546,492.16 2,606,043,677.69 2,672,409,112.86 2,681,217,200.10 2,686,220,354.55 2,636,214,408.76 2,536,955,768.35 2,475,409,553.12

189,535,611.13

261,167,930.54

261,332,083.40

69,087,909.34

196,999

30

P A T T A Y A C I T Y

สรุป

31

การปกครองส่วนท้ องถิ่นในประเทศไทย มีท้งั หมด 5 รูปแบบ คือ 1) องค์การบริหารส่วนจังหวัด 2) เทศบาล 3) องค์การบริหารส่วนตําบล 4) กรุงเทพมหานคร 5) เมืองพัทยา แต่ละรูปแบบมีความสําคัญ และมีความเป็ นอิสระต่อกันละกัน โดยมีนโยบายและโครงสร้ างที่มลี ักษณะเป็ นนิตบิ ุคคล มีสภาหรือนายกที่ได้ มาจากการเลือกตั้งอันเป็ นรูปแบบการปกครองระบอกประชาธิปไตย คือ มีการจัดการเลือกตั้ง ทําให้ ทุกคนที่ เป็ นคนได้ ไปใช้ สทิ ธิของตน การปกครองในประเทศไทยมีการปกครองแบ่งเป็ นจังหวัด 76 จังหวัด (ไม่รวมกรุงเทพมหานคร ที่มกี ารปกครองรูปแบบพิเศษ) แบ่งเป็ นอําเภอ 998 อําเภอ แบ่งเป็ นตําบล 8,860 ตําบล และมีรปู แบบ การปกครองพิเศษ 2 แห่ง คือ กรุงเทพมหานครและเมืองพัทยา โดยมีกระทรวงมหาดไทย เป็ นผู้ดูแลและ ส่งเสริมการปกครองส่วนท้ องถิ่นนี้ ประเทศไทยไม่ใช่ว่าจะเป็ นกระทรวงมหาดไทยผู้เดียวที่ดูแล แต่คนไทย ทุกคนมีส่วนร่ วมในการปกครองประเทศไทยด้ วยการไปใช้ สทิ ธิเลือกตั้งเพื่อเลือกคนดีเข้ าไปทําหน้ าที่พัฒนา ประเทศ และตรวจสอบการทํางานของรัฐด้ วย หากเราลองดูว่าการปกครองของไทยนั้น สมัยก่อนมีการปกครองแบบพ่อปกครองลูก ทําให้ มกี ารรวม การปกครองอยู่ส่วนเดียวเท่านั้น แต่ปัจจุบนั การใช้ การปกครองส่วนท้ องถิ่น ได้ มกี ารกระจายการปกครอง ทําให้ มกี ารเสริมสร้ างกันและกัน มีการกระจายความเจริญและความเป็ นอิสระมากยิ่งขึ้น การปกครองส่วนท้ อง ถิ่นนั้นเป็ นสิ่งสําคัญในการปกครองในระบอกประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็ นประมุข ด้ วยว่าเน้ นการ กระจายอํานาจและเสริมสร้ างการทําหน้ าที่ของทุกคนในชาติ การมีรปู แบบต่างๆเหล่านี้ทาํ ให้ เกิดสมดุล การปกครองของไทยด้ วย

32