Gezichten van de VN: Birgit Van Hout

Gezichten van de VN

Birgit Van Hout Birgit Van Hout zit nog in de wittebroodsweken van haar nieuwe functie als Head of Europe bij het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties. Al bijna 20 jaar is ze actief op internationaal vlak. “Mensenrechten zijn voor mij een levensvisie, een passie, een uitdaging en een ongelofelijke kans tegelijkertijd.”

Hoewel ze de nodige kwalificaties bezat, kon ze na het afstuderen niet meteen een baan in het domein van de mensenrechten bemachtigen. Na zes maanden als reisleidster in het zuidwesten van de Verenigde Staten kreeg Birgit van het CommissariaatGeneraal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen de verhoopte oproep. Ze ging aan de slag als protection officer, waar ze jarenlang interviews afnam van asielzoekers. Een grote verantwoordelijkheid, aangezien ze dagelijks moest beslissen om al dan niet een verblijfsvergunning toe te kennen onder de conventie van Genève. Getroffen door de verhalen van vluchtelingen, besloot Birgit om zich proactief in te zetten op het gebied van de preventie.

Birgit Van Hout (België) – Regionaal Vertegenwoordigster voor Europa van de Mensenrechtenorganisatie van de Verenigde Naties in Brussel.

Loopbaan: VN Afdelingen Vredesoperaties (DPKO) en Politieke Zaken (DPA), Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), Bureau voor Democratische Instellingen en Mensenrechten (ODIHR), Europese Unie (EU), Commissariaatgeneraal voor de Vluchtelingen.

Duty stations: Guatemala (MINUGUA), Oost-Timor (UNAMET), Bosnië (OVSE), Centraal-Azië (ODIHR), Palestina (EU), Venezuela (EU) en Togo (OHCHR).

Opleiding: Master in de Rechten van de Katholieke Universiteit Leuven (KUL), Master in de Internationale Politiek van de Université Libre de Bruxelles (ULB), postgraduaat Mensenrechten van de Universiteit van Genève.

De drang naar sociale rechtvaardigheid en een betere wereld zat er vroeg in bij Birgit. Eerst studeerde ze rechten aan de KULeuven en later specialiseerde ze zich in mensenrechten. “Mensenrechten zijn niet alleen juridische verplichtingen, maar ook een moreel imperatief. Ik zie het niet als een carrière maar als een levensvisie.

Bovendien gaat het bij mij ook om een passie. Mensen die alleen willen weten hoe je een job bij de VN versiert, die hebben die roeping niet”.

Haar eerste ervaring op het terrein was in Bosnië voor de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), waar ze de eerste verkiezingen na de oorlog hielp organiseren.

Later kwam Birgit voor de VN in Guatemala terecht als Civil Affairs Officer bij de vredesoperatie MINUGUA. De omstandigheden waren moeilijk. Na een bloedig conflict moest Birgit in de afgelegen provincie Huehuetenango de civil society, voornamelijk locale organisaties van Indianen en vrouwen, weer op gang trekken, zo droeg ze een steentje bij aan de heropbouw van het land.

Vervolgens schakelde ze over naar het department Politieke Zaken, waar ze als lid van de VN-missie in Oost-Timor (UNAMET) het referendum organiseerde over the onafhankelijkheid van OostTimor, een gebied dat op gewelddadige wijze door Indonesie was geannexeerd in 1975. De bevolking was grotendeels analfabeet.

“We gingen van dorp tot dorp in de bergen, om het belang van het referendum uit te leggen en om te tonen hoe ze een kruis op een stuk papier moesten maken”, legt Birgit uit. Die inspanningen droegen ertoe bij dat de bevolking in grote getallen naar de stembus trok. Toen de mensen zich massaal uitspraken voor onafhankelijkheid, reageerden de milities, gesteund door Indonesie, met geweld. Het huis waar Birgit logeerde werd in brand gestoken en ze moest per helikopter geëvacueerd worden.

Het zijn de ervaringen op het terrein waar Birgit het meeste voldoening uit haalt. “Je hebt daar een sterk gevoel van nuttigheid.

UNRIC BENELUX (benelux@unric.org) – September 2017 – Zara PARIAN & Robbe VANDEGEHUCHTE

Na 25 jaar onderdrukking waren de mensen enorm dankbaar. Toen voelde ik me echt op mijn plaats.”

rapporten en resoluties blijft de concrete impact van je werk redelijk veraf, hé.”

“Een van de grote uitdagingen voor een loopbaan bij de VN blijft nog altijd dat je vaak opofferingen moet maken op persoonlijk gebied. Zeker als vrouw.“

“Het enige recht dat we niet hebben is het recht op onverschilligheid.”

Om haar werk te kunnen combineren met een gezinsleven besloot Birgit het terrein te verlaten. Ze ging op het Bureau van de Hoge Commissaris voor Mensenrechten in Genève werken. “Een van de grote uitdagingen voor een loopbaan bij de VN, is dat je vaak opofferingen moet maken op persoonlijk gebied, zeker als vrouw”, geeft ze toe. Als Junior Professional Officer (JPO) maakte ze deel uit van het secretariaat voor de Wereldconferentie tegen racisme en xenofobie in Durban, Zuid-Afrika. Ze was verantwoordelijk voor het organiseren van een parallelle jeugdconferentie. Discriminatie en racisme bleven centrale thema’s voor haar, ook toen ze de VN voor vier jaar verliet om voor een NGO in de Verenigde Staten te werken. “Mensen denken bij mensenrechten meestal aan oorlog in Afrika. Maar er bestaan overal mensenrechtenschendingen, zelfs in de meest ontwikkelde landen”, benadrukt ze. Ter gelegenheid van de opvolgconferentie van de Wereldconferentie tegen racisme en xenofobie in 2009 keerde ze terug naar het Bureau van de Hoge Commissaris voor Mensenrechten. Door de ervaring die ze ondertussen had opgebouwd in financieel management, personeelsbeleid en fondsenwerving, werd ze Program Manager van de afdeling Africa, die bijna de helft van de operaties en het budget van de organisatie vertegenwoordigt.

Public information campaign, Oost Timor (1999) Gefascineerd door change management, wijdde ze zich daarna aan een institutioneel hervormingsproject om de internationale verdragsorganen (onafhandelijke quasi-rechtbanken die het respect voor de mensenrechten overzien) te versterken. “Dit was een erg interessant, politiek geladen project van de Algemene Vergadering in New York waar vooral diplomatie en creativiteit aan te pas kwamen.” Maar ze miste het meer concrete werk. “Met

Het huidige mandaat van Birgit is het beschermen en promoten van Mensenrechten in de 28 EU-landen. “Integratie, desegregatie en gelijke rechten staan centraal voor het regionaal bureau, of het nu gaat om mensen met een handicap, Roma, vrouwen, migranten, kinderen, gepensioneerden, of sexuele minderheden.” Dat doen ze bijvoorbeeld d.m.v. monitoring and reporting. “Vorig jaar heeft ons bureau missies ondernomen naar opvangcentra voor migranten in Griekenland, Italië en Bulgarije.” Een andere manier is het beïnvloeden van het beleid; “als er bijvoorbeeld een antidiscriminatierichtlijn komt, dan werken we meestal met de EU samen. Birgit helpt niet alleen de overheden met advies, ook mensenrechtenvertegenwoordigers kloppen aan bij haar. “Vorige week hadden wij een vergadering met activisten uit Hongarije. Die hebben het nu heel moeilijk. Die zoeken bij ons steun, wij adviseren hen en brengen hen in contact met internationale mensenrechtenmechanismen.”

Over de huidige stand van zaken is Birgit ongerust. “Een deel van mij voelt instinctief aan dat het klimaat voor de mensenrechten niet meer zo vriendelijk is. Als ik sommige uitspraken hoor, voel ik dat zelfs de rechten van de vrouw aan het stagneren zijn – bijvoorbeeld op het gebied van de politieke vertegenwoordiging.

Bovendien, vindt er een soort breakdown van solidariteit plaats.”

Ze benadrukt dat de EU vooral een gemeenschap van waarden is en hopelijk ook zal blijven. “Als we die waarden verliezen, valt het Europees project ook door de mand.”

“De VN moet als organisatie mee evolueren met zijn tijd.”

Daarnaast moeten we volgens Birgit ook een holistische visie op mensenrechten ontwikkelen; “veel mensen denken bij mensenrechten aan martelingen, vrije meningsuiting, enz.

Mensenrechten zijn niet alleen burgerrechten of politieke rechten, maar ook economisch, sociaal en cultureel. Als jonge mensen

UNRIC BENELUX (benelux@unric.org) – September 2017 – Zara PARIAN & Robbe VANDEGEHUCHTE

geen werk meer kunnen mensenrechtenprobleem.”

vinden,

dan

is

dat

een

Over de Verenigde Naties zegt Birgit dat de organisatie vaak de handige zondebok is voor het gebrek aan akkoord tussen de grote machten, zoals bijvoorbeeld in Syrie. “Een hervorming van de VN is nodig om de organisatie mee te laten evolueren met zijn tijd,” stelt Birgit. “Ook de logheid van de administratie is een probleem.

We moeten sneller kunnen reageren in crisismomenten. Als wij met een team naar Calais willen gaan, kunnen we geen 3 maanden wachten tot alle handtekeningen en fondsen in orde zijn.” Birgit is echter hoopvol over Secretaris-Generaal Guterres die zich inzet voor de modernisering van de VN. “Indien iemand het gedaan kan krijgen, is hij het.” Een andere uitdaging voor Birgit is de depolitisering van de benoemingen op hoog niveau: “We moeten evolueren naar een systeem waar benoemingen bij de Verenigde Naties transparent zijn, op bekwaamheid gebaseerd, en niet politiek geïnspireerd zijn.”

Terwijl zij tracht vooruitgang te boeken op het gebied van wetgeving en programma’s van de lidstaten en de Europese Unie, benadrukt Birgit onze persoonlijke verantwoordelijkheid. “Op individueel niveau hebben we ook een rol te spelen. Ieder van ons kan een verschil maken. Daarvoor hoef je niet bij de VN te werken.

Je kan je engageren in buurtwerk, of protesteren als je iemand in je vriendenkring een intolerante of denigrerende opmerking maakt.”

Je kan Birgit Van Hout volgen op: Facebook: europeohchr / Birgit.Van.Hout1 / unitednationshumanrights Twitter: Birgit_Van_Hout / UNHumanRights

“De grootste uitdaging is het mobiliseren van jongeren voor de mensenrechten.”

Dialoog met religieuse leiders ter preventie van geweld in Togo (2010) De grootste uitdaging voor Birgit is echter het mobiliseren van jonge mensen voor de mensenrechten. “Dat hebben we misschien onvoldoende gedaan in het verleden. Veel mensen zien mensenrechten als een acquis, iets logisch. Ze begrijpen niet atijd hoe kostbaar mensenrechten zijn en welke rol zij daar zelf in spelen. Wij proberen nu via sociale media mensen te helpen beseffen dat mensenrechten niet alleen voor minderheden bestaan, maar voor iedereen. Een waardensysteem dat we met zo veel moeite opgebouwd hebben, kan snel weer afgebroken worden. Daarom is voor mij het enige recht dat we niet hebben, het recht op onverschilligheid.”

UNRIC BENELUX (benelux@unric.org) – September 2017 – Zara PARIAN & Robbe VANDEGEHUCHTE