Claas Cemos-voertuigoptimalisatie

Hoe werkt de elektromechanische transmissie?

Het geheim van de elektrische aandrijving zit in de twee elektromotoren die in het systeem zitten. Deze kunnen niet alleen als motor, maar ook als generator werken. De eerste zit direct achter de motor in de aandrijflijn. De andere is gekoppeld aan het planetaire stelsel van de transmissie. In een normale situatie werkt de eerste motor als generator en wekt die stroom op. Deze stroom gaat naar de tweede motor en eventueel de aangekoppelde aanhanger. Hiermee wordt het opgewekte vermogen gebruikt om de aanhanger aan te drijven en de rest om in de transmissie precies de juiste snelheid te krijgen. Een simpel verhaal, maar een ingewikkeld samenspel, waarvoor veel computerkracht nodig is om het precies op elkaar af te stemmen. De basis blijft wel dat de aandrijving voor de trekker zoveel mogelijk mechanisch is, omdat dit het beste rendement geeft. De tweede mogelijkheid is dat de aan de transmissie gekoppelde motor dient als generator als bijvoorbeeld de aanhanger veel vermogen vraagt. Dan wordt een deel van het vermogen dat naar de transmissie wordt gevoerd afgenomen om meer stroom op te wekken en wordt de snelheid geremd. De derde situatie is dat er te veel vermogen is op de aandrijfassen en er dus moet worden geremd. Ook dan gaat de elektromotor op de transmissie als generator fungeren. Als dat extern niet nodig is, kan dat naar de aan de aandrijfas gekoppelde motor gaan en zo terugstromen in de aandrijving. Tegelijk kan dan het motortoerental omlaag.

Trekker lichter

Een ander voordeel van het overbrengen van de aandrijving naar het werktuig of de aanhanger is dat de trekker lichter kan worden uitgevoerd. Waar nu vele kilo’s ballast nodig zijn om het vermogen over te brengen op de grond is dat bij de eIVT namelijk niet meer nodig. Het gewicht van bijvoorbeeld de tank is dan voldoende om de kracht toch over te brengen. Gugel verwacht dat ook bij bijvoorbeeld grondbewerkingswerktuigen dit mogelijk zal zijn. “We hebben nu al testen gezien bij een ploeg, maar het is ook mogelijk deze techniek te bij de grote cultivatoren te gebruiken. Daar worden nu al veel steunwielen gebruikt. Die zou je goed kunnen aandrijven. Dan kun je veel meer kracht overbrengen.” Andere voordelen die het implementeren van extra elektrisch vermogen biedt, zijn de mogelijkheden om elektronica toe te passen op werktuigen. Nu loopt dat bij sommige werktuigen tegen een gebrek aan capaciteit aan. Denk aan het aansturen van een elektrisch aangedreven precisiezaaimachine of een

spuit met doppen op 25 centimeter die allemaal elektronisch worden geschakeld. Of een nog te ontwikkelen onkruidbestrijder die plaatsspecifiek mechanisch het onkruid bestrijdt. Hydraulische of luchtbediening is dan te traag om capaciteit te halen. Met elektriciteit is dat milliseconden werk. Zowel Tarasinski als Gugel is ervan overtuigd dat dit voorlopig de ontwikkeling van de toekomst zal zijn. “In de landbouw is te veel vermogen nodig om de aandrijving volledig elektrisch te maken. De komende jaren zullen we het moeten hebben van een verdere verbetering van de benutting van de dieselmotor. Met de 8R zetten we daarvoor de eerste stap. En er zullen zeker nog vele generaties van deze techniek volgen voordat we aan een volgende sprong voorwaarts toe zijn. Zeker tot 2030 is dit de toekomst.”

TEKST: Toon van der Stok FOTO’S: Toon van der Stok, John Deere

Hightech-machines optimaal benutten

Claas Cemos nu ook op hakselaars en trekkers

Op de Agritechnica zijn er andermaal twee medailles voor Claas Cemos-voertuigoptimalisatie. Weer één voor op de maaidorsers en één voor de hakselaars. Tegelijk geeft Claas aan Cemos vanaf komend voorjaar op trekkers te leveren. Claas ziet een behoefte aan Cemos vanwege de complexere hightech-machines in combinatie met een afnemend percentage goed geschoold personeel.

Cemos staat voor Claas Elektronisch Machine Optimalisering Systeem. Via een vast stappenplan stelt de chauffeur de machine in. On the go meet de machine de resultaten, koppelt die terug via het Cebis-bedieningsscherm en komt met voorstellen tot verbeteringen. Die kan de chauffeur negeren of volgen. Daarna komt er weer een terugkoppeling en dit gaat door tot het optimale is bereikt. Daarbij kan de chauffeur kiezen tussen brandstofefficiëntie, capaciteit en kwaliteit. Dit is de basis-Cemos Dialog-uitvoering. Zo is het al in 2009 bij de maaidorsers begonnen. Voor deze maaidorsers heeft Claas inmiddels de functies Cemos Auto Threshing voor het instellen van het dorssysteem, Auto Cleaning voor de reiniging en Auto Separation voor de restkorrelafscheiding en daar komt nu automatische afstelling van het tegenmes voor de strokwaliteit op basis van vochtgehaltemeting bij. Bij het op de vorige Agritechnica gelanceerde Cemos Auto Threshing op maaidorsers worden deze functies samen met Cruise Pilot gecombineerd en geheel automatisch uitgevoerd. Wie dat nog niet heeft ervaren: een onervaren chauffeur met een niet goed afgestelde Lexion heeft in een paar honderd meter de machine optimaal afgesteld, waarbij de machine zichzelf automatisch instelt. Daarna zie je de verschillende parameters continu veranderen voor een blijvend optimaal resultaat.

Beste chauffeur

De basisgedachte van Claas achter deze halfrobotisering is dat machines steeds complexer worden. Het is voor loonbedrijven (zeker internationaal) daardoor steeds moeilijker alle mogelijkheden te benutten om de maximale capaciteit en efficiëntie uit de machines te halen. Uiteraard zijn er gebruikersinstructies en handleidingen, maar Claas ervaart dat in de praktijk de handleidingen niet altijd grondig worden doorgenomen. Daarnaast heeft niet iedere chauffeur de drang om te machine tot in detail te doorgronden en kan hij - als belangrijkste - het niveau van de Cemos-automatiek niet voor even, maar vooral niet voor de hele dag evenaren. Als je de hele dag het maximale

Cemos Dialog is begin volgend jaar leverbaar op de Claas-trekkers met CMatic-transmissie en Cebis Touch-computer. Dit is wellicht ook in te zetten bij de CO2-Prestatieladder.

Bij Cemos Auto Performance op de Jaguar-hakselaars wordt het ingestelde lagere motortoerental automatisch vastgehouden in wisselende zwad- en gewastoestanden.

Meerjarig onderzoek bij gemonitorde Lexions met Cemos Automatic toonde een capaciteitstoename van ruim vijftien procent. Ruim de helft van de hybride Lexions in Duitsland is ermee uitgerust.

uit een machine wilt halen, moet je continu bijregelen. Cemos maakt dat de chauffeur de gehele werkdag het maximale uit zijn machine haalt. Dan hebben we het nog niet gehad over de internationaal heersende schaarste aan goed geschoold personeel. Dat is echt een item. Bij de maaidorsers heeft Claas Cemos Automatic voor de vorige Agritechnica door de Hogeschool Osnabrück in de praktijk op Lexion-maaidorsers laten onderzoeken. Het gaat hier om een meerjarig onderzoek met in totaal 734 gemonitorde machines. Dit leverde voor de Lexion 740-760 een capaciteitstoename van 17,7 procent op en voor de Lexion 770 en 780 van vijftien procent.

Nu ook hakselaars

Op de Agritechnica komt Claas met Cemos op de Jaguar-hakselaar. Het gaat hier om Cemos Auto Performance. Dat zorgt ervoor dat het ingestelde lagere motortoerental automatisch wordt vastgehouden. Cemos regelt dit bij wisselende gewasen zwadtoestanden door de rijsnelheid en het motorvermogen automatisch aan te passen aan de invoer. Volgens Claas zijn met Cemos Auto Performance brandstofbesparingen van tien tot vijftien procent realistisch. Daarbij wijst Claas erop dat de hakselkwaliteit door een constantere doorvoersnelheid en gewaspakketdikte in combinatie met constantere toerentallen van hakselkooi en korrelkneuzer ook beter is. Cemos Auto Performance is een automatisch systeem. Automatische aanpassing van de haksellengte op basis van het drogestofgehalte dat door de NIR-sensor is gemeten, is ook mogelijk, maar dit valt niet onder de noemer Cemos.

Grote stap trekkers

Claas heeft twee jaar geleden Cemos op trekkers als concept voorgesteld. Claas kondigt op de komende Agritechnica aan dat Cemos op trekkers begin volgend jaar officieel leverbaar wordt op de Claas-trekkers met CMatic-transmissie en Cebis Touch-computer. Ook zal het na te leveren zijn op bestaande trekkers met deze uitrusting. De grote stap is dat Claas het in relatie met het werktuig doet. Daarvoor heeft het gegevens van veel werktuigen, ook van andere merken, ingevoerd, zodat ze op Cemos kunnen draaien. Claas start bij trekkers met Cemos Dialog. U moet zelf de parameters (grondtoestand, gewas, machine) en acties (op brandstofefficiëntie, capaciteit of kwaliteit) via de computer activeren. Daarna meet het systeem en krijgt u respons op resultaten op basis van de instellingen. U kunt die dan aanpassen, variërend van machineafstelling tot bandenspanning, differentieel of vierwielaandrijving, ballastgewichten en zaken als rijsnelheid en motortoerental. Daarna krijgt u het effect van de nieuwe instellingen door en kunt u verder finetunen tot het optimum is bereikt. Feitelijk heeft Claas hiervoor de bediening van de machines compleet geïntegreerd. Bij het ploegen krijgt u dus instructies hoe u deze optimaal afstelt en zelfs hoeveel slagen u een spindel moet verdraaien voor bijvoorbeeld het instellen van de eerste voor. Claas heeft momenteel 25 voorserie-trekkers met Cemos draaien en heeft daardoor al goed inzicht op de resultaten. De fabrikant geeft aan dat op basis van monitoring van prototypen bij klanten een winst van tien tot vijftien procent wordt bereikt in capaciteit en brandstofbesparing bij vaak bedreven trekkerchauffeurs. Alleen de zeer geoefende demochauffeurs scoorden gelijkwaardige prestaties.

Sterkere concurrentiepositie

Cemos wordt voor de verschillende productgroepen door de gespecialiseerde ontwikkelaars ontwikkeld. Een apart platform voor Cemos heeft Claas niet, maar Cemos wordt wel volgens hetzelfde concept en op dezelfde manier voor de verschillende productgroepen ontwikkeld. Cemos op maaidorsers heeft zich allang bewezen. Dat blijkt uit de gemonitorde machines en Claas geeft aan dat alleen in Duitsland al meer dan de helft van de hybride maaidorsers met Cemos is uitgevoerd. Met Cemos Auto Performance op de Jaguar-hakselaar komt het systeem in het vizier bij een groter aantal cumelabedrijven. Cemos voor trekkers is ook een belangrijke stap voor cumelabedrijven, waarin Claas het verschil maakt met de concurrenten. Het is een toevoeging die u op basis van de aangegeven brandstofbesparing van tien tot vijftien procent wellicht ook kunt inzetten voor uw CO2-Prestatieladder. Het argument van complexere machines, het niet doornemen van handleidingen, wisselende chauffeurs en schaarste speelt bij ons ook meer. Net als de hele dag het optimum uit de machine of machinecombinatie halen. U kunt dan in pieken gemakkelijker beschikbare chauffeurs met een machine op pad sturen en weet dan zeker dat de machines optimaal presteren.

TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Claas