Zorginstellingen nr. 1

zorg Platform voor managers in ziekenhuizen en ouderenzorg

37e jaargang nr. 1 februari 2012

WW

W. ZO

NI

RG

IN

EU

WS

ST EL

LI N

?

GE

N.N

instellingen

THEMA

duurzaamheid & energie

Zorg laat geld liggen Nieuwbouw Kloosterakker Beurs Zorg & ICT PowerQ – hÊt energie-inkoopalternatief voor de Zorg!

L

essay

Europese zorgontwikkeling 2010-2020

Samen zorgen voor een betere performance • adviesrapportages • schoonmaaksystemen en -producten • verbruiksmaterialen • machines • technische service • opleiding en begeleiding • calculatiesoftware

2

2012-Februari / ZorgInstellingen

Want in de schoonmaak kunnen mensen, middelen en machines beter op elkaar worden afgestemd. Is meer te bereiken met minder energie, tijd en kosten. Daarom ontwikkelt Alpheios totaalplannen waarmee we de efficiency van uw schoonmaak verhogen zonder aan kwaliteit in te boeten. We adviseren niet alleen, we helpen ook graag met de implementatie. Zó zorgen we samen voor een betere performance.

Bel voor het maken van een afspraak 045 - 573 88 88 of kijk op www.alpheios.nl

Inhoud

5

27

Van de redactie

Hygi谷ne Ventilatie in operatiekamers

6

Nieuws

8

Actueel ZorgMonitor

32

12

Risicomanagement

35

Beurs Zorg & ICT

10

38

Column Frederiek Morees Thema Duurzaamheid & Energie

Financieel management Zorg laat geld liggen

19

27

13

Convenant Amsterdamse 足zorgorganisaties

Product & Markt

44

Nieuwbouw Beth-San

Service

18

46

Led wint het van spaarlamp Zorg & Bouw Bouwen voor mensen met dementie

Communicatie Eigentijdse communicatie via Familienet

42

16

21

40

37

Agenda en Advertentie-index

Online > ZorgInstellingen is sinds enige tijd ook op Twitter te volgen.

Ga naar www.twitter.com/zorginstelling en wordt volger. Zo blijft u dagelijks op de hoogte van het laatste nieuws uit de zorgsector.

Niet alleen interessant voor uzelf, maar u heeft ook de mogelijkheid om uw eigen volgers snel op de hoogte te stellen van het nieuws door te retweeten.<

> Eens per twee weken verschijnt ZorgInstellingen in de vorm van een digitale nieuwsbrief. Iedereen die ge誰nteresseerd is in het laatste nieuws uit de zorgsector kan zich abonneren op deze gratis nieuwsbrief. Ook bevat de nieuwsbrief informatie over de nieuwste producten en diensten. Abonneren? lees verder < www.zorginstellingen.nl

> Wat is er te doen? Voor welke cursus kan ik me inschrijven.

Welk congres is interessant om bij te blijven in mijn vakgebied? En naar welke beurs moeten mijn medewerkers beslist toe? De website van uw eigen vakblad houdt evenementen en andere belangrijke agenda-onderwerpen nauwgezet in de gaten. Ga voor het complete overzicht naar de website. lees verder < www.zorginstellingen.nl/evenementen

> Op de website www.zorgmetsterren.nl staan alle deelnemers aan Gastvrijheidszorg met sterren. De website vormt een compleet naslagwerk van alle deelnemers. Nog tot nog eind deze maand is het mogelijk om in te schrijven voor Gastvrijheidszorg met Sterren 2012. Meer weten over dit omvangrijke gastvrijheidsproject? Op de website staat alle infor足matie over het beoordelingssyteem. meer info < www.zorgmetsterren.nl

2012-Februari / ZorgInstellingen

3

Waskosten te hoog?

Houd de persoonsgebonden was in huis!

U kunt bij de dagelijkse wasverzorging veel geld besparen ten opzichte van uitbesteding aan een commerciële wasserij. Met een individuele efficienty-berekening laten we u zien hoe groot het besparingspotentieel is.     

Minder slijtage van het wasgoed Geen verlies en/of zoekraken van wasgoed BTW-voordeel over personele kosten (voor instellingen) Lage Total Cost of Ownership Duurzaam- en maatschappelijk verantwoord ondernemen!

Miele Professional. Een zorg minder.

Voor meer informatie: www.miele-professional.nl Telefoon: (0347) 37 88 84

redactioneel

Colofon

Welzijn Al ruim een jaar houdt ZorgInstellingen elk kwartaal onderzoek onder facilitair managers naar hun plannen. Dat ze uitzonderlijk geïnteresseerd zijn in alles wat met nieuwbouw, verbouw en renovatie te maken heeft, komt telkens weer opnieuw naar voren.

Voor de redactie van ZorgInstellingen is deze inmiddels niet meer verrassende uitkomst reden om veel aandacht te blijven besteden aan alles wat met de bouw te maken heeft. De rubriek Zorg & Bouw staat dit keer in het teken van de nieuwbouw van een kleinschaligwonencomplex in Assen. Een locatie waar de (PG) cliënt centraal staat. Die woont hier in een huiselijke omgeving en heeft maximale bewegingsvrijheid dankzij een chip in de schoen.

Uit de ZorgMonitor van ZI blijkt dat het gros van de facilitair managers het welzijn van de bewoner/patiënt heel goed in ogenschouw neemt. Een nieuw zorggebouw moet dan ook echt aan de wensen en eisen van de cliënt/patiënt voldoen. Dat zorgt immers voor verhoging van de kwaliteit van leven. En dat is waar de facilitymanager zich sterk voor wil maken.

De wens om het zorggebouw tot een prettige plek te maken om te verblijven, gaat niet altijd hand in hand met de noodzaak tot kostenbesparing. Toch hoort dat er ook bij. En soms moet je gewoon geld uitgeven om vervolgens klinkende munt terug te krijgen in de vorm van een lagere energienota.

Bouwkundige isolatie is in elk geval in en investeren in energiezuinige verlichting is ook helemaal 2012. Beide passen in de trend van duurzaamheid en het levert uiteindelijk ook geld op. Op de themapagina’s daarom onder meer aandacht voor verlichting.

En misschien niet verrassend: de nieuwe verlichtingsbron led is een absolute winnaar. De faciltair manager die een keuze moet maken, krijgt op een presenteerblaadje waarom de spaarlamp het aflegt tegen led. Scheelt weer het houden van een eigen onderzoekje. En die tijd kan weer in andere welzijnszaken worden gestoken. .

ZORGINSTELLINGEN IS EEN UITGAVE VAN B + B VAKMEDIANET

Hoofdredacteur Annet van den Berg, annetvandenberg@vakmedianet.nl Redactieraad Chiel Bos, Noor van den Bergh en Rob van den Bergh Medewerkers aan dit nummer Dennis van Asselt, Maarten Bloemink, Aline de Bruin, ­GelukTreurniet Architecten, Freek Kroon, Frederiek ­Morees, Matthijs van Ooij, Cees van de Vrie, Leendert van Wezel, Wouter Wissink en Astrid ZoumpoulisVerbraeken coverontwerp Danny Merk Art Direction & Vormgeving Mr. Richardson Uitgever Ruud Bakker, ruudbakker@vakmedianet.nl Marketing Leendert van Wezel Accountmanager Jeroen Baar, jeroenbaar@vakmedianet.nl Abonnementenadministratie & Traffic Jolanda van Selm, traffic@vakmedianet.nl Adres B + B Vakmedianet Postbus 219, 1400 AE Bussum Tel. 035-6940740 www.zorginstellingen.nl redactie@zorginstellingen.nl Abonnementen ZorgInstellingen verschijnt acht keer per jaar. Jaarabonnement Nederland €115,00 (excl. BTW), België €122,50 buitenland overig €150,00. Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij twee maanden voor vervaldatum schriftelijk is opgezegd. Los nummer €17,50 (excl. BTW).

Bankrelatie Van Lanschot Bankiers 22.63.05.716.

Druk Van der Wiel & Rosmalen Drukkers, Arnhem

Annet van den Berg

hoofdredacteur

Doelgroep Algemeen & financieel management, facilitair management, hoofden inkoop & voeding, ICT-management & hoofden administratie.

Copyright Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Copyright: ©2012 Disclaimer: Alle in ZorgInstellingen opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd. B + B Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

B+B Vakmedianet is aangesloten bij Het Oplage Instituut (HOI)

2012-Februari / ZorgInstellingen

5

newsflash nieuws Daikin Meer veiligheid lanceert nieuwe op de OK lijndoor warmtecollectoren innovatief kussensysteem Het VU medisch centrum Amsterdam (VUmc) neemt nieuwe kussens in gebruik die de veiligheid en het comfort van > patiënten in de verbeteren. moetennonullaore de kans opfeugue door­liggen verkleiRaessenim veloperatiekamer ut ad deliquatet vero euDe kussens Amcommy minim ad ex nen. Het systeem bestaat uit een seriete kussens waarmee de meeste OK-liggingen Dankzij faccums andions equisi tinit veraese esectet ipsum veromogelijk od enimzijn. ipsusto corem de verschillende kleuren van delumsan kussensullaor is duidelijk welk kussen nodigsitisaliquat. en is hetAcipsum mogelijkereen OK snel quamcor tismodit sed enibh dolorer inciliquis en correct opeum te bouwen.

Ziekenhuizen hoeven niet langer veel verschillende te gebruiken om vendit, sis augiate et ad duipisi. nullaorem estie materialen tissit prationsenit la facilit een patiënt goed te positioneren. comfort en erostin de veiligheidadiatio voor densequipit patiënt isaliquam beter, omdat er minder Magnim dolendrerat,Het sum ea feuip consenis nummy materiaal tussen huidiuscilla en kussen zit. Bovendien wordtosdoor denibh betere van luptat de patiënt de kans ciniam facidunt acilisse dolorer et positionering illa consenit alit nummy nibh op doorliggen (decubitus) kleiner. mod eugait loborper tismo dignit praestrud et illa consenit alit luptat.< irilisim venisi. www.what’sbuggingyou/publications.com

LOC en Jeugdzorg fuseren Herfstservetten van Duni

De landelijke cliëntenorganisatie LOC Zeggenschap in zorg fuseert per 1 april met het Landelijk Cliëntenforum Jeugdzorg (LCFJ). Volgens beide directeuren hebben de organisaties een gemeenschappelijke visie op zorg, hulpverlening en welzijn. Door het samengaan van beide organisaties kan de ondersteuning van cliënten nog beter >aangepakt worden. gefuseerdevero organisatie blijft zich in denonullaore toekomst richten collectieve Raessenim vel ut De ad deliquatet eu Amcommy feugueopminim ad ex ondersteuning en versterking van cliënten en cliëntenraden.

Daarbijequisi worden medezeggenschap faccums andions te ook tinit andere veraesevormen van esectet ipsum vero odingezet. enim ipsusto corem quamcor tismodit lumsan ullaor sed enibh dolorer sit aliquat. Acipsum er inciliquis eum vendit, sis augiate et ad duipisi. nullaorem estie tissit prationsenit la facilit Magnim dolendrerat, sum ea feuip erostin adiatio nsequipit aliquam consenis nummy ciniam iuscilla facidunt acilisse dolorer osnibh et illa consenit alit luptat nummy nibh tismo die dignit praestrud mod eugait Zorgmedewerkers weer plezier krijgen in hun loborper werk en meerettijd voor cliënt. Dat wil staatsillahebben consenit alitdeluptat.< irilisim venisi. van Zanten bereiken met het experiment secretaris Marlies Veldhuijzen regelarme instellingen.

De proef moet www.what’sbuggingyou/publications.com aan het licht brengen welke regels in de zorg overbodig zijn. In totaal doen 28 instellingen mee aan de proef door in meer of mindere mate regelarm te werken. Ze hebben zelf voorstellen gedaan voor dit experiment.

De staatssecretaris hoopt dat veel regels in de zorg weg kunnen. Als blijkt dat de regels overbodig zijn, worden ze landelijk afgeschaft. Zorgaanbieders in de langdurige zorg gaven in juli 2011 massaal gehoor aan de oproep van de staatssecretaris hinderlijke regels melden. Amcommy nonullaore feugue minim ad ex > Raessenim vel om ut ad deliquatet veroteeu faccums andions equisi te tinit veraese esectet ipsum vero od enim ipsusto corem quamcor tismodit lumsan ullaor sed enibh dolorer sit aliquat. Acipsum er inciliquis eum vendit, sis augiate et ad duipisi. nullaorem estie tissit prationsenit la facilit Magnim dolendrerat, sum ea feuip erostin adiatio nsequipit aliquam consenis nummy ciniam iuscilla De eerste kant-en-klaar ver- facidunt acilisse dolorer osnibh et illa consenit alit luptat nummy nibh tismo dignit is praestrud mod eugait loborper plaatsbare operatiekamer et illa consenit alit luptat.< irilisim venisi. onlangs geïntroduceerd in Montwww.what’sbuggingyou/publications.com foort. Zieken­huizen kunnen deze modulaire OK’s gebruiken tijdens verbouwingen en verhuizingen.>De Dutch M ­ edical Raessenim vel ut ad deliquatet vero eu esectet ipsum vero od enim ipsusto corem Space-operatiekamers zijn ont- equisi te tinit veraese faccums andions dolorer sit aliquat. Acipsum er inciliquis wikkeld doorquamcor Jan Snel tismodit Flexibel lumsan ullaor sed enibh nullaorem estie tissit prationsenit la facilit Bouwen en Van Dijkhuizen Consulting en kunnen twaalf weken euminvendit, sis augiate et ad duipisi. adiatio nsequipit aliquam consenis nummy gebouwd worden. In het geval van verbouwingen en verhui­ Magnim dolendrerat, sum ea feuip erostin nibh et illa consenit alit luptat nummy nibh zingen kunnen de modulaire OK’s een kostenvoordeel opleveren, ciniam iuscilla facidunt acilisse dolorer oset illa consenit alit luptat.< omdat operaties gewoon door kunnen gaan. Bovendien kunnen tismo dignit praestrud mod eugait loborper www.what’sbuggingyou/publications.com operatiekamers in het geval van wijzigingen in de bouwmaatstaven irilisim venisi. aangepast worden zonder dat daar grote investeringen voornonullaore nodig Amcommy feugue minim ad ex zijn. De operatiekamers zijn getest en voldoen aan de Nederlandse norm. Ze zijn ook geschikt voor permanente plaatsing.

Kijk op www.schweitzerziekenhuis.nl

Veldhuijzen van Zanten: minder administratieve rompslomp

Warmtepomp GEA Grasso uniek in europa

Introductie verplaatsbare operatiekamer

Nieuwe generatie Aircosystemen

Albert Schweitzer Ziekenhuis heeft ‘games’ op ­kinderafdelingen

meer nieuws

Quatem exerat lobore magniam quismodolor alis nonsenim vero odigna alit, vel et amet lortincinisi blaorer aute faciliscidui tie delisci el ut prat, sequis eugiam zzrit iustrud dolorer sectet, sequat alis ad minim zzrit vero odolorperil utpat, vel dolendre tate dip et nonse commy niamet at.

zorginstellingen.nl 6

2012-Februari / ZorgInstellingen

www.zorginstellingen.nl

nieuws

Al ruim 200 aanmeldingen ­Gastvrijheidszorg met Sterren Meer dan tweehonderd zorginstellingen hebben zich al aangemeld voor Gastvrijheidszorg met Sterren 2012. Projectmanager Jeannet Bakker-Merk verwacht dat dit aantal verder toeneemt. Aanmelden voor ziekenhuizen, zorgcentra, zorghotels, zorgrestaurants en GGZ-instellingen is nog tot 1 maart mogelijk. Op donderdag 7 juni wordt tijdens het Nationaal Congres Gastvrijheidszorg 2012 bekend wie de Gastvrijheidszorg Awards winnen in de categorieën Ziekenhuizen, Verpleging & Verzorging en GGZ. Voor het eerst dit jaar is er een speciale aanmoedigingsprijs voor kleinschalige woonvormen.

Gastvrijheidszorg met Sterren borduurt voort op de Normen voor verantwoorde zorg en de CQ-index. Het is een waarderingssysteem voor de kwaliteit van de gastvrijheidszorg. Het doel is de kwaliteit van leven van cliënten en patiënten te verbeteren door het stimuleren van goede gastvrijheidszorg.

De komende weken bezoeken meer dan zestig auditeurs de deelnemende zorginstellingen. Zij zijn speciaal getraind om de audits af te nemen. “We hebben dit jaar de vragenlijsten nog verder verbeterd, opdat we de deelnemers een gedegen terugkoppeling kunnen geven”, aldus Bakker.

CONTACTEN EN KNOW-HOW Creatieve concepten, innovaties en strategieën +++ AAL en robotica +++ toekomstvisies op zorg +++ trendsetters in producten +++ marktplaats van toonaangevende branche-experts +++ aveneo – avenue der innovaties +++ managementcongres +++ voordrachten – zorgstructuren van morgen +++ carrièremogelijkheden +++ thema eigen wereld +++ Live kookarena

Zorg houdt rekening met multiculti Vrijwel alle zorgorganisaties in Nederland spelen in op de specifieke wensen ten aanzien van religie, gebruiken en etensgewoonten van de cliënten en patiënten. Dat blijkt uit onderzoek van B+B Vakmedianet. De uitgever van onder meer ZorgInstellingen deed onderzoek naar de wijze waarop zorginstellingen en ziekenhuizen omgaan met de multiculturele samenleving. Daaruit komt naar voren dat religieuze gebruiken zeer gerespecteerd worden en dat de zorg ook rekening houdt met specifieke etenswensen van cliënten/patiënten. Maal­ tijden worden aangepast en drie van de vijf voedingsexperts houden rekening met halal. Verder besteedt bijna de helft van de zorgcentra aandacht aan specifieke gebeds- en feestdagen.

Medewerkers worden overigens niet speciaal getraind. Ruim vier van de vijf zorgcentra zeggen geen behoefte te hebben aan training voor het bereiden van speciale maaltijden, die vaak kant-en-klaar worden ingekocht.

ALTENPFLEGE 2012 De Leitmesse van de ouderenzorg 27 t/m 29 maart – beursterrein Hannover

www.altenpflege-messe.de

actueel

ZorgMonitor

Welzijn uitgangspunt facilitair manager Nieuwbouw, verbouw en renovatie in de breedste zin van het woord blijven belangrijke onderwerpen waarmee facilitair managers in de zorgsector zich bezighouden. De recent gehouden ZorgMonitor toont dat opnieuw aan. Het welzijn van de cliënt blijkt uitgangspunt te zijn voor de facilitair manager bij het verrichten van de werkzaamheden.

Tekst Leendert van Wezel

Heeft uw instelling bouwplannen?

Zorgmanagers zijn continu bezig met het welzijn van de cliënt. In het verlengde daarvan ligt het verhogen van de leefkwaliteit in het gebouw. Het runnen van de organisatie zelf staat op de tweede plaats. Dat blijkt uit de ZorgMonitor die ZorgInstellingen elke drie maanden houdt onder een panel van circa 150 beslissers in de zorg.

Vier van de vijf facilitair managers houden zich bezig met bouw. Daarbij houden ze vooral het welzijn van cliënt of patiënt in het oog. Het continu willen aanpassen van het gebouw om te

8

2012-Februari / ZorgInstellingen

voldoen aan de hedendaagse eisen is volgens hen van belang om de kwaliteit van leven voor bewoner of patiënt te verhogen.

Ook hoog op de lijst van aandachtspunten staat het leveren van gastvrije zorg. Vergeleken met het voorgaande kwartaalonderzoek geven facilitair zorgmanagers aan de komende tijd meer aandacht te willen besteden aan inrichting, ambiance, de ict-voorziening, brandpreventie en beveiliging.

Geldbesparing is voor veel facilitair managers ook een belangrijk onderwerp.

De meeste zorgmanagers geven aan besparingen te realiseren door het toepassen van energiezuinige verlichting en door gedegen bouwkundige isolatie.

Energiezuinige klimaatbeheersings­ systemen staan minder hoog op de lijst van de facilitair manager.

Uit de monitor blijkt voorts dat de facilitair manager/locatiemanager een centrale en sterk coördinerende rol speelt bij alle bouw- en renovatiewerkzaamheden. Na de raad van bestuur is deze manager de voornaamste beslisser en bij de realisatie van alle werkzaamheden een sleutelfiguur .

Zorgmonitor De ZorgMonitor is een kwartaalpanel onder ca 150 facilitair managers in de zorg, die verantwoordelijk zijn voor inkoop en beheer bij hun instelling en/of ziekenhuis. Het onderzoek wordt via een online vragenlijst afgenomen.

column

Bange dagen

Frederiek Morees is direc­teur van een zorginstelling ergens in Nederland. Zij schrijft over zaken waarmee zij in de ­dagelijkse praktijk te maken heeft.

Morees heet in werkelijkheid anders.

10

2012-Februari / ZorgInstellingen

Mijn dochter Sarah is 23 jaar en moet over enkele weken beginnen aan haar coschappen. Zij is bij ons thuis, omdat zij keelpijn heeft en zich niet lekker voelt. Ik sta naast haar bed en zij zegt mama met daar achteraan enkele onbegrijpelijke klanken. Haar rode, gloeiende hoofd ploft neer op het kussen, de thermometer wijst 40,7 graden Celsius aan en mijn hart klopt in mijn keel.

Het is zondag, een slechte dag om ziek te worden.

Ik bel de doktersdienst. Die stuurt een ambulance, maar de broeders vinden de situatie niet ernstig genoeg om haar mee te nemen. Ze willen ons naar de dokterspost sturen. Na enig soebatten mag de dokter toch aan huis komen.

“Mevrouw, een keelontsteking, ik schrijf een antibioticum voor.” Ik zeg hem beleefd doch dringend dat ik bezorgd ben over haar verwardheid en dat ik graag wil uitsluiten dat er niets aan de hand is met haar hersenvlies. “Ach mevrouw als u dat graag wilt, geef ik u een briefje voor de Eerste Hulp.”

Mijn man zet ons af bij de Eerste Hulp van het plaatselijke ziekenhuis. Goed genoeg voor de koningin, dus ook voor ons, probeer ik mijzelf gerust te stellen. Mijn dochter wordt steeds verwarder en onrustiger. Er moet een MRI gemaakt worden, maar dat kan niet omdat ze niet stil kan blijven liggen.

Een paar uur later ligt ze in een ander, groter ziekenhuis op de ICU, waar de MRI onder een roesje gedaan kan worden. Maar het roesje is niet meer nodig, want ze is in coma geraakt. Buizen bloed worden afgenomen, er wordt een tweede lumbaalpunctie gedaan; er is geen ziektebeeld waar niet op getest wordt. Inmiddels is haar nierfunctie aangetast door de medicijnen en wordt zij op de nierdialyse aangesloten.

Wij zitten bij haar of op de knaloranje bank in de familiekamer en worden volgestopt met koffie, soep en andere goede zorgen. Een slecht teken, denk ik. De neuroloog legt uit dat de MRI geen beschadigingen laat zien, waarvan zij niet volledig kan herstellen. “Moed houden mevrouw en veel tegen uw dochter praten. Niemand heeft ooit kunnen aantonen dat het niet helpt.” En dat doe ik dan maar.

Elf dagen later, op zes december, mijn verjaardag, nadat de artsen een nieuw ‘verlegenheids offensief’ van medicijnen zijn begonnen, doet mijn dochter een oog open. We zijn inmiddels twee maanden verder en zij loopt nu achter een rollator in het revalidatiecentrum, kan twintig traptreden beklimmen en speelt Sudoko op haar iPad. De bange dagen op de oranje bank zijn voorbij. Sarah kan het navertellen en ik weet opeens weer wat echt belangrijk is in het leven!

Panasonic raadt Windows® 7 aan.

Speciaal voor de zorgsector heeft Toughbook laptops en tablets ontwikkeld met het oog op desinfecteerbaarheid, duurzaamheid, ergonomie en connectiviteit. Hierdoor heeft het zorgpersoneel on-site toegang tot medische dossiers en gedetailleerde conditie- en medicatie-documentatie van patiënten.

Ontdek nu wat Toughbook voor u kan doen.

Contacteer Toughbook Benelux voor meer informatie: toughbook.benelux@eu.panasonic.com +31 73 6402576 (Nederland) of +32 2 481 03 73 (België) www.toughbook.eu

WAAR U OOK WERKT ER IS ALTIJD EEN TOUGHBOOK VOOR U

Bekijk ook onze nieuwe robuuste Toughpad Android™-powered FZ-A1 tablet op www.toughbook.eu

Intel, het Intel logo, Intel Core, Intel vPro, Core Inside en vPro Inside zijn handelsmerken van Intel Corporation in de V.S. en andere landen. Google, het Google-logo, Youtube en Android zijn allemaal handelsmerken van Google Inc.

19689_Health Ad_v2_aw.indd 1

Netwerken begint bij een professioneel platform

13/02/2012 09:57

B+B VAKMEDIANET

informatieplatforms voor professionals

www.vakmedianet.nl

27 t/m 29 maart 2012 Jaarbeurs Utrecht

Ga naar www.zorg-en-ict.nl voor gratis toegang

Hét platform voor ICT-toepassingen en -diensten in de zorgsector.

U vindt Zorg & ICT ook op

en

#ZorgICT12

Inhoudelijke presentatiesessies • Workshops • Innovaties uit de markt • Domotica Plein • DSSH-congres • VMBI-Helemaal-Bij-Sessie Met medewerking van:

Mediapartners:

Mede mogelijk gemaakt door:

UITBREIDEN, VERPLAATSEN OF ANDERS GEBRUIKEN? PREFAB BOUW: SLIM EN DUURZAAM INVESTEREN IN INNOVATIEVE ZORGHUISVESTING

Thema duurzaamheid & energie

Convenant Amsterdamse zorgorganisaties

www.zorginstellingen.nl

Search

Zorgorganisaties in de bres voor het milieu Zorgorganisaties Cordaan, Amsta en HVO Querido uit Amsterdam besteden de komende jaren extra aandacht aan duurzaamheid. De partijen tekenden op initiatief van de gemeentelijke stadsdelen het convenant Zorg voor duurzaamheid.

Amsterdam is de eerste stad in Nederland waar het convenant Zorg voor duurzaamheid is afgesloten.

Om hun energieprestaties te verbeteren, starten de zorgorganisaties Cordaan, Amstra en HVO Querido de Milieuthermometer Zorgsector: een milieukeurmerk voor zorginstellingen, ontwikkeld door Milieu Platform Zorgsector MPZ en Stichting Milieukeur (SMK).

De zorgorganisaties nemen de komende drie jaar vooral praktische maatregelen die zich naar verwachting binnen vijf jaar terugverdienen.

Ze stellen bijvoorbeeld een energiebesparingsplan op, gaan duurzaam inkopen en regelen hun installaties beter in. Op deze manier willen ze ten minste het bronzen niveau van de Milieuthermometer Zorgsector behalen (zie kader). Agentschap NL, MPZ en de Dienst Milieu en Bouwtoezicht (DMB) van de gemeente Amsterdam faciliteren de organisaties.

Meer ruimte

Cordaan is een van de drie organisaties die het convenant hebben ondertekend. De zorgaanbieder richt zich op mensen die korte of lange tijd verpleging, verzorging, begelei-

2012-Februari / ZorgInstellingen 13

Thema duurzaamheid & energie

Convenant Amsterdamse zorgorganisaties

Zelfregulering “We stimuleren organisaties om te verduurzamen door goede milieukeurmerken in het regulerende traject te gebruiken”, verklaart milieuadviseur Edgar Zonneveldt van DMB waarom de gemeente Amsterdam samenwerkt met zorgorganisaties om energie te besparen en te verduurzamen.

“Als organisaties meer maatregelen nemen dan de Wet milieubeheer vereist, belonen wij ze met minder handhavingsdruk. Het is een vorm van zelfregulering.

Uiteindelijk krijgen organisaties vanzelf de geest. Duurzaamheid blijkt interessant, kostenbesparend én inspirerend.” Zonneveldt heeft goede hoop dat er dit jaar nog meer organisaties bijkomen.

“De drie koplopers geven hopelijk het goede voorbeeld voor kleinere organisaties. Ze hebben tenslotte een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de gehele zorgsector te verduurzamen.”

ding of ondersteuning nodig hebben.

De organisatie neemt met 46 grote locaties in Amsterdam deel aan het convenant. “Voor we besloten het convenant te ondertekenen, hebben we een aantal verkennende gesprekken gehad”, zegt beleidsadviseur Kwaliteit, Arbo, Milieu & Veiligheid Janna Pekarova van Cordaan. “Het sprak me aan dat de DMB al ervaring had met een dergelijk keurmerk in de hotelsector, de Green Key. In die sector werkten deze afspraken hartstikke goed. Het is ook prettig dat de gemeente ons meer ruimte geeft om onze eigen verantwoordelijkheid te nemen.” Vorige maand heeft Cordaan op zes locaties nul­metingen uitgevoerd. Aan de hand

14

2012-Februari / ZorgInstellingen

van de resultaten neemt de zorgorganisatie daar passende maatregelen om het energieverbruik te verminderen.

“Door ondertekening van dit convenant onderstrepen we dat we duurzaamheid belangrijk vinden en dat we willen bijdragen aan een beter milieu in onze stad.”

Enthousiasme

Ook Amsta is ondertekenaar van het Amsterdamse convenant. De zorgaanbieder richt zich op ouderen, mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een complexe ondersteuningsvraag, zoals jongdementerenden, mensen met het syndroom van Korsakov en revalidanten. De organisatie

besteedt al enkele jaren aandacht aan energiebesparing. Zo werkt ze met bedrijfsenergieplannen, zodat de organisatie voor enkele jaren vooruit kan zien welke investeringen eraan komen en wat de terugverdientijd is. Het was voor Amsta dan ook een logische vervolgstap om het convenant te ondertekenen en met de Milieuthermometer Zorgsector te starten. “De Milieuthermometer Zorgsector spreekt ons erg aan, omdat het instrument richting geeft aan de eisen waar we aan moeten voldoen”, zegt manager Vastgoed & Projectontwikkeling Cor Veenstra van Amsta. “Daarnaast werkt het enthousiasme van de gemeente Amsterdam motiverend. De DMB dreigt niet met

Thema duurzaamheid & energie

Voorbeeld van goede samenwerking

Voor Cor Veenstra van Amsta werkt het enthousiasme van de gemeente Amsterdam motiverend. De DMB dreigt niet met bekeuringen, maar biedt juist ondersteuning om problemen op te lossen. "Dat is een subliem voorbeeld van goede samenwerking."

Convenant Amsterdamse zorgorganisaties

Milieuthermometer Zorgsector

bekeuringen, maar biedt juist ondersteuning om problemen op te lossen.

Dat is een subliem voorbeeld van goede samenwerking.”

Onvoldoende aandacht

De derde deelnemende organisatie is HVO Querido, die opvang, woonbegeleiding en dagactiviteiten biedt aan onder anderen dak- en thuislozen, verslaafden en vrouwen en gezinnen in nood. “De DMB waarschuwde ons een aantal jaren geleden dat we onvoldoende aandacht hadden voor duurzaamheid”, vertelt manager facilitaire organisatie en huisvesting Paul Toes.

“Sindsdien werken we aan de professionalisering van onze organisatie. We

hebben bijvoorbeeld energiebesparende verlichting met bewegingssensoren en waterbesparende filters en douchekoppen geïnstalleerd.”

Toen de DMB HVO Querido vroeg deel te nemen aan de milieuafspraken, moest de organisatie wel even nadenken. Verduurzamen vergt tenslotte wel wat investeringen. “Maar we krijgen daar ook wat voor terug.

We besparen natuurlijk energie en de gemeente geeft ons de ruimte de maatregelen gefaseerd binnen de afgesproken termijn te realiseren. Ik verwacht er veel van en ben blij dat de DMB ook echt achter deze werkwijze staat. We kunnen nu gestructureerd en met visie aan de slag.”

De Milieuthermometer bestaat uit een set milieumaatregelen waarmee zorginstellingen het niveau van milieuzorg kunnen vaststellen. Op basis hiervan kunnen ze worden gecertificeerd voor brons, zilver of goud. Het gouden niveau is gekoppeld aan het keurmerk Milieukeur. Niveau brons houdt net iets meer in dan voldoen aan de milieuwetgeving. “Veel organisaties vinden het lastig om met duurzame bedrijfsvoering aan de slag te gaan. Waar moeten ze beginnen?”, zegt MPZ-directeur Adriaan van Engelen zich af. “De Milieuthermometer is een praktisch instrument om de milieuprestaties te verbeteren. De thermometer is voor en door zorginstellingen ontwikkeld. Een flink aantal leden van MPZ werkt met de Milieuthermometer Zorgsector en deelt de ervaringen met andere leden. Zo zorgen we dat informatie over het instrument beschikbaar en transparant is.”

Meer informatie: www.milieuplatform.nl/ milieuthermometer.

2012-Februari / ZorgInstellingen 15

Thema duurzaamheid & energie

Woonzorgcentrum voor de toekomst

zorginstellingen.nl/caredevelopmenteurope

Search

Beth-San duurzaam op alle fronten Tekst Astrid Zoumpoulis-Verbraeken.

Foto’s GelukTreurniet Architecten

In het nieuwe pand van Beth-San in Moerkapelle is duurzaamheid het uitgangspunt.

16

2012-Februari / ZorgInstellingen

Duurzaamheid betekent niet alleen een lagere energierekening en een groen imago. Het staat ook voor toekomstbestendige en levensvatbare zorginstellingen die rekening houden met wijzigende ontwikkelingen in de markt. Bij de bouw van het nieuwe woonzorgcentrum Beth-San in Moerkapelle stonden beide kanten van duurzaamheid centraal.

Het nieuwe woonzorgcentrum Beth-San van stichting Cedrah openende onlangs zijn deuren. Het complex heeft ruime verzorgingsappartementen, kamers voor psychogeriatrische bewoners binnen het concept kleinschalig wonen, verpleegkamers voor gehandicaptenzorg en appartementen voor tijdelijke opname en voor palliatieve zorg. Cedrah wilde dat het nieuwe pand niet alleen degelijk en duurzaam gebouwd werd, maar dat het gebouw voldoet aan de eisen en wensen van vandaag en over vijftien jaar. DWA installatie- en energieadvies zette samen met het bouwteam die wensen om in een concreet plan.

“Toen we vier jaar geleden om tafel gingen zitten, leefde het fenomeen kleinschalig wonen nog niet zoals het nu wordt ingevuld”, legt projectleider Maarten van Herk uit. “Toch zit dat er nu in, met woongroepen van elk

Thema duurzaamheid & energie

Duurzaam installatieconcept

Beth-San heeft gekozen voor een installatieconcept dat optimale duurzaamheid garandeert. “Bij een zorginstelling, waar het 24 uur lang rond de 22 graden moet kunnen zijn, balanceer je tussen verschillende technische uitgangspunten wanneer je zowel duurzaamheid als optimaal comfort en veiligheid wilt garanderen. Je hebt immers te maken met gevaren als legionella en oververhitting en tegenstellingen in gebruikersbehoeften van kantoren en verpleegkamers.

maximaal zes bewoners. Wat over tien jaar de wensen en zorgconcepten zijn, weten we natuurlijk niet, maar door te kiezen voor omkeerbaar bouwen, proberen we zoveel mogelijk veranderopties open te houden.”

Omkeerbaar bouwen

Omkeerbaar bouwen houdt in dat ruimtes zo ingericht worden dat ze op een later tijdstip flexibel zijn aan te passen. De indeling van de ruimtes, maar vooral ook de ligging van leidingen, kabels en afvoervoorzieningen, zorgen ervoor dat later bijvoorbeeld een keuken gemakkelijk is te verplaatsen of aan te passen. Zo is het gebouw met beperkte kosten geschikt te maken voor zwaardere of lichtere zorg. “Afhankelijk van de vraag kan men in deze opzet van een zorgwoning bijvoorbeeld twee verpleegkamers maken, maar ook de omgekeerde volgorde is mogelijk”, aldus Van Herk. Op die manier verzekert het zorgcentrum zich van een levensvatbare toekomst, waarin het alle kanten op kan.

Datzelfde geldt voor de voorzieningen in het gebouw. De domotica is zo ingericht dat er op termijn nog van alles aan toe te voegen is, al naar gelang de nieuwe behoeftes. Nu al is de zorgoproep beschikbaar, middels touch screens aan de wand en de halszenders voor noodoproepen. Bewoners kunnen automatisch de zonwering en de verlichting bedienen, maar ook zijn deze centraal geregeld zodat bij een zorgoproep bijvoorbeeld automatisch de lichten aan gaan. Van Herk: “De domotica is er enerzijds op gericht om bewoners zo veel mogelijk zelfstandig te laten functioneren en hun privacy te laten behouden en anderzijds om het personeel zoveel mogelijk werk uit handen te nemen. Ook dat is een vorm van sociale duurzaamheid.”

Woonzorgcentrum voor de toekomst

Uiteraard moest het gebouw ook duurzaam zijn in de gebruikelijke zin van het woord: spaarzaam energiegebruik en een zo klein mogelijke CO2-footprint.

Bij de bouw is bij de keuze van materialen en technieken steeds naar de mate van milieubelasting gekeken.

Tegelijk zorgde vergaande isolatie voor een dichte schil van het gebouw, waardoor er geen warmte ontsnapt of kou binnendringt.

De klimaatinstallaties moesten er voor zorgen dat het gebouw zo min mogelijk energie gebruikt, zonder daarbij op comfort in te leveren. Cedrah ging voor het concept dat drie componenten combineert: energieopwekking door warmte- en koudeopslag, gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning, en vloerverwarming en -koeling op basis van laagtemperatuurverwarming. Volgens projectleider Van Herk resulteerde dit in een installatieconcept dat optimale duurzaamheid garandeert. “Bij een zorginstelling, waar het 24 uur lang rond de 22 graden moet kunnen zijn, balanceer je tussen verschillende technische uitgangspunten wanneer je zowel duurzaamheid als optimaal comfort en veiligheid wilt garanderen. Je hebt immers te maken met gevaren als legionella en oververhitting en tegenstellingen in gebruikersbehoeften van kantoren en verpleegkamers. Toch hebben we dat hier voor elkaar gekregen.”

Forse investering DWA rekende Cedrah voor dat de investering in het duurzame gebouw binnen vijftien jaar is terugverdiend. “Dat is misschien vrij lang, zeker met de lastige marktsituatie in het achterhoofd, maar op termijn ontkomt niemand aan die investeringen. Beth-San zit nu tien procent onder de EPC-norm. Regels en normen worden strenger. Als je die niet meeneemt, kan het zijn dat de overheid

je gebouw straks ongeschikt voor bewoning acht. Bovendien willen steeds meer organisaties uit zichzelf iets bijdragen aan de CO2-reductie. Dat kost nu wat meer geld, maar op termijn ga je winst maken, zowel maatschappelijk als in de portemonnee.”

WKO Warmte- en koudeopslag (WKO) is een duurzame techniek waarbij de installatie gebruikmaakt van de natuurlijke warmte in de bodem en het grondwater. In de winter wordt deze omhoog gepompt om het pand via de vloeren te verwarmen. Een warmtepomp waardeert de watertemperatuur op tot het benodigde niveau; voldoende om het pand behaaglijk te maken. In de zomer gebruikt het woonzorgcentrum het koele grondwater om het gebouw te koelen, zodat de ruimtetemperatuur ook op warme zomerdagen niet boven de 25 graden komt. Een uitgebreid meet- en regelsysteem zorgt er voor dat de energie het hele jaar door zo efficiënt mogelijk wordt gebruikt.

2012-Februari / ZorgInstellingen 17

Thema duurzaamheid & energie

Spaarlamp versus led

Led verslaat spaarlamp Tekst Cees van de Vrie

Nu de gloeilamp is verboden, lijkt de spaarlamp een volwaardig alternatief. De led lamp daarentegen wordt afgeschilderd als prijzig en technisch nog niet af.

Klopt dat wel? Journalist Cees van de Vrie houdt beide lampen tegen het licht. Won led het al van tl (zie de decembereditie van ZI), ook de spaarlamp legt het af tegen de nieuwste lichtbron.

Led verlichting heeft een groot aantal voordelen boven spaarlampen, blijkt uit onderzoek van Cees van de Vrie.

18

2012-Februari / ZorgInstellingen

Na het verkoopverbod van gloeilampen heeft de verlichtingsindustrie de spaarlampen aangepast. De kleinere modellen werden voorzien van elektronische ballasten, E27, E14 of bajonet- en steekfittingen.

Bovendien de prijzen omlaag. Fabrikanten willen nu eerst de markt opvullen met spaarlampen en deze later omwisselen voor led verlichting. De spaarlamp wordt gepromoot als een groen alternatief, maar de nadelen spreken dat tegen.

Ze zijn namelijk niet of moeilijk te dimmen, hebben een kortere levensduur bij veel aan- en uitschakelen en de lichtopbrengst loopt snel terug. Bovendien zorgt de knipperfrequentie ervoor dat de ogen moe kunnen worden en een gevoel van lusteloosheid ontstaat. Ze mogen verder niet onbeschermd worden toegepast in de voedingssector en ze stralen tijdens het branden ultraviolet- en infrarood licht uit en is er CO2-uitstoot.

Thema duurzaamheid & energie

Goedkoper en meer kwaliteit

De nieuwe generatie led lampen is niet alleen goedkoper geworden, maar is ook van hogere kwaliteit. De led lamp is inmiddels vrij van kinderziekten en kent geen van de nadelen die de spaarlamp wel heeft. Led lampen worden geleverd in de kleuren warm wit, neutraal wit en daglicht. Een led lamp heeft 35.000 tot 50.000 branduren.

Rekenvoorbeeld Een led lamp van 10 watt gaat 40.000 branduren mee kost 26 euro (exclusief btw). De elektriciteitskosten bedragen 80 euro (10 watt x 40.000 uur x €0,20 per KWh). Totaal: 106 euro.

Een spaarlamp van 12 watt gaat gemiddeld 9000 branduren mee.

Om tot 40.000 branduren te komen zijn dus bijna 4,5 spaarlampen nodig. Vermenigvuldigd met €6,50 per lamp (gemiddelde aanschafprijs, exclusief btw) kost dat 29 euro. Daar komen elektriciteitskosten van 96 euro bij (12 W x 40.000 uren x €0,20 per KWh).

Totaal: 125 euro.

De verwachting is dat de stroomprijs verder stijgt, wat betekent dat het voordeel van led groter wordt ten opzichte van de spaarlamp.

Power Factor Spaarlampen blijken in de praktijk minder energie te besparen dan wordt verondersteld, mede door de relatief lage Power Factor (PF). Deze geeft de kwaliteit van de spanning aan en bepaalt of er stroomverlies in het netwerk optreedt. Veel spaarlampen hebben een PF van 0,5 tot 0,6. Ook kwalitatief minder goede led lampen hebben een PF die kleiner is dan 0,7. Bij deze lampen is de energiebesparing lager dan verwacht.

Verder vraagt een lage PF hogere stromen, waardoor de levensduur van de lamp wordt ingekort. Een lage PF betekent ook een onnodige belasting van het netwerk.

Spaarlampen zijn minder gemakkelijk te recyclen omdat een kleine hoeveelheid kwik

en fluorescerende poeder bevatten. Bij een breuk kan dit een gevaar voor de gezondheid opleveren. Kapotte spaarlampen en tl-buizen moeten bij het chemisch afval en krijgen daarom geen zogeheten RoHS keurmerk. In de praktijk blijkt echter dat slechts 25 procent daadwerkelijk wordt ingeleverd als chemisch afval.

Goedkoper De nieuwe generatie led lampen is niet alleen goedkoper geworden, maar is ook van hogere kwaliteit. De led lamp is inmiddels vrij van kinderziekten en kent geen van de nadelen die de spaarlamp wel heeft. Led lampen worden geleverd in de kleuren warm wit, neutraal wit en daglicht. Een led lamp heeft 35.000 tot 50.000 branduren.

Ter vergelijking: een spaarlamp gaat negenduizend uur mee.

Trillingen en schokken zijn ook geen probleem bij de led lamp. Naast lampen voor een goed werkklimaat zijn er ook led sfeerlampen op de markt. Die laatste kunnen ervoor zorgen dat de ambiance er op vooruit gaat. Niet onbelangrijk, omdat juist zorginstellingen steeds meer waarde hechten aan gastvrijheid en ambiance is daar een onderdeel van. Anders dan de spaarlamp kan de led lamp gedimd worden en ze zijn onbreekbaar, wat een pluspunt is in de voedingssector. Verder besparen led lampen meer energie en ze zijn milieuvriendelijk.

In de editie van ZorgInstellingen van december 2011 verscheen van de hand van Cees van de Vrie een artikel waarin hij de led vergeleek met tl-verlichting. Het artikel is te vinden op www.zorginstellingen.nl

Spaarlamp versus led

Enkele vergelijkingen

2 x 26W Pl komt overeen met een led spot van 27 watt, geeft een energiebesparing van 55 procent en levert 74 lm/watt.

2 x 18 watt Pl komt overeen met de led spot van 31 watt, geeft een energiebesparing van 30 procent en levert 64 lm/watt.

De 1 x 13W Pl komt overeen met de Led spot van 10 W, geeft een energiebesparing van 38 procent en levert 40 lm/W.

2012-Februari / ZorgInstellingen 19

finale Met de n

va ste Het bneu me org! van de z

tekst: Ruud Bakker beeld: Annet van den Berg

Simpel kosten besparen

Op zoek naar nieuwe ideeĂŤn?

Wat led je?

Kom naar de Vakmedianet inspiratiedag!

Lit praesequis at augait nisi tisit praesenit lorem zzrilit adigna amet inci tat. Duisit ipis diam quat.

Ut in utpate consed dunt autpation vel ut iuscilis ea commy nim dunt ut wisim velit num veniate tion et il el ut laore dolore feum10 in mei esto odionullut loreet wiscilede in utpat nonsequissi tionsed min utat cinemec auguero cortionse duis adip exer sim zzrit ea augait nosto etum irillum init irit lortie commy nibh erci ex endre doloreet landrercilla feu faccummy nismod dolorti smolorper se duip erostrud te. eum veros Workshops | Best practice | Thema's in de zorg | Een zorginsteling vertelt num ing eros eugait, conseni ssisit at at, vel ute

Zorg & Bouw

Bouwen voor mensen met dementie

Bewegingsvrijheid dankzij smartchip in de schoen Tekst Aline de Bruin

In de wijk Kloosterveen in Assen is het multifunctionele centrum Kloosterveste gevestigd. Op de derde, vierde en vijfde etage van dit pand bevindt zich sinds kort Kloosterakker, een kleinschalige woonvoorziening voor 足mensen met dementie. Voor de veiligheid van de bewoners is gebruik足 gemaakt van een beveiligingssysteem met individuafhankelijke liftsturing en een smartchip in de schoen. ZorgInstellingen neemt het bouwplan van Kloosterakker onder de loep.

2012-Februari / ZorgInstellingen 21

Zorg & Bouw

Bouwen voor mensen met dementie

Kloosterakker Icare Assen Typering Een kleinschalige woonvoorziening voor mensen met dementie.

Indeling Drie etages, drie woningen met acht appartementen en acht woningen met zeven appartementen.

Plaats voor 80 bewoners.

Bouwproces 2009 Start voorbereidingen en bouw, opening woonvoorziening in november 2011.

Waarom gekozen voor nieuwbouw?

Kloosterakker is ontwikkeld vanuit het verpleeghuis Vierackers en is gebouwd om een overgang te maken naar kleinschalig wonen, waarbij bewoners veel rust en persoonlijke aandacht krijgen.

Bewoners van Kloosterakker hebben dankzij chips in hun schoenen veel bewegingsvrijheid.

Architect Verschillende architectenbureaus, binnenhuisarchitect Annemiek Plomp Ambiance Gezellige, kleinschalige leefomgeving. De bewoners brengen veel tijd door in de huiskamer.

Gastvrijheid Gastvrijheid is erg belangrijk.

Persoonlijke aandacht staat hoog in het vaandel. Familie is altijd welkom.

Aantal medewerkers In totaal ongeveer 100 medewerkers, inclusief vrijwilligers, een specialist ouderengeneeskunde, een psycholoog en een logopedist. ’s Nachts drie zorgverleners: voor elke verdieping één.

Website www.kloosterakker.nl

22

2012-Februari / ZorgInstellingen

Op de vijfde verdieping loopt bewoner Kees achter zijn rollator. Hij loopt voor de lift langs en de lift herkent hem. Dankzij de smartchip in zijn schoen weet de lift dat Kees zich prima kan redden zonder begeleiding.

De deuren gaan open, Kees stapt in en wordt zonder tussenstops naar het restaurant op de derde verdieping gebracht.

Dit scenario is een voorbeeld van de dagelijkse gang van zaken in

de kleinschalige woonvoorziening Kloosterakker in het multifunctionele gebouw Kloosterveste in Assen. De locatie met drie verschillende etages biedt veel voordelen, maar vraagt ook creatieve oplossingen.

Kloosterakker is inmiddels drie maanden open. “Oorspronkelijk zaten op deze plek 35 gewone koopwoningen. De verkoop ging echter niet zo goed. Uiteindelijk zijn alle woningen omgebouwd tot elf wonin-

Zorg & Bouw

Bouwen voor mensen met dementie

gen met een verpleeghuissetting”, zegt technisch adviseur Ludolf Hage van Nijeboer Hage. De huisvesting is opgezet volgens het concept kleinschalig wonen waarbij zeven tot acht mensen bij elkaar wonen zoals in een zelfstandig woonhuis. Volgens locatiemanager Truus van den Berg is de keuze voor dit concept bewust gemaakt. “Verpleeghuis Vierackers, onze hoofdlocatie, is een typisch traditioneel verpleeghuis. Wij wilden de overgang maken naar kleinschalig wonen omdat je daar in kleine groepen voor mensen kunt zorgen, wat veel rust en persoonlijke aandacht voor de bewoners mogelijk maakt.”

Woonwijk

De woonvoorziening zit midden in de woonwijk Kloosterveen en is uitgevoerd met twee liften. De hoofdlift geeft toegang tot alle bouwlagen van het complex en de bewonerslift is alleen voor de drie bouwlagen die het woongebied van de bewoners vormt.

Bewoners die met de hoofdlift naar beneden gaan, komen in het centrum uit. Voor bewoners met dementie is

het niet veilig om zomaar in de wijk te gaan rondlopen. Daarom zijn er voor hun eigen veiligheid technische maatregelen genomen. Het bedrijf Nscure heeft in samenwerking met Nijeboer-Hage technisch adviseurs een beveiligingssysteem ontwikkeld.

“Het idee achter dit systeem is natuurlijk dat de medewerkers met zorg van de cliënten bezig zijn en niet steeds allerlei bewoners op hun plek moeten houden. Deze dwaalbeschermingoplossing werkt op onzichtbare wijze. Dit zorgt voor rust en comfort, zowel voor de verpleging en de familie als de bewoner zelf”, zegt healthcaredeskundige Martin Wijlens van Nscure.

In de kleinschalige woonvorm zijn verschillende beveiligingsmogelijkheden op elkaar afgestemd, zodat bewoners vrijheid hebben en medewerkers goed op de hoogte zijn waar de bewoners zijn en of het veilig genoeg is voor hen. Zo heeft elke bewoner een speciale smartchip in de schoen. Het blauwe schijfje wordt door de schoenmaker in de hak gefreesd. Locatiemanager Truus

van den Berg: “Het nadeel van veel beveiligingssystemen is dat je altijd iets bij je moet hebben voor identificatie. Als een bewoner dat vergeet, heeft hij of zij meteen geen vrijheid meer. Een bandje om de arm of enkel is ook geen optie, want dat is veel te stigmatiserend. Niemand ziet deze schoenchips zitten en de bewoner kan ze ook niet vergeten.”

Twee paar schoenen

Kloosterakker levert standaard twee paar schoenen met smartchips erin.

In overleg met de familie wordt besloten welke mate van vrijheid de bewoner aankan. “Als zij het prima vinden dat vader of moeder zelf over

< Niemand ziet ­schoenchips en de bewoner kan ze ook niet v­ ergeten > 2012-Februari / ZorgInstellingen 23

Zorg & Bouw

Bouwen voor mensen met dementie

< We hebben een heel huiselijk leven; dat is het grote verschil met een traditioneel ­verpleeghuis >

De gezamenlijke huiskamer is ingericht met houten meubels en accessoires in verschillende aardetinten.

de galerijen loopt of naar het restaurant gaat, gebeurt dat ook. We voeren natuurlijk ook overleg met de verpleeghuisarts en persoonlijk begeleider”, vervolgt Van den Berg. Zodra een bewoner zich op een plek begeeft waar hij of zij niet mag komen, wordt er vanuit het beveiligingssysteem automatisch een melding gestuurd naar de verpleger. Dit gebeurt alleen als de veiligheid van de bewoners in het gedrang komt, om de bewoner zoveel mogelijk vrijheid te geven.

Omdat de drie bouwlagen met de hoofdlift eenvoudig te verlaten zijn, is er op dit vlak ook een beveiligingsbarrière ingebouwd.

De hoofdlift is voor de bewoners alleen bruikbaar onder begeleiding van zorgpersoneel of familie, terwijl de bewonerslift door persoonsherkenning zelfstandig gebruikt kan worden. “De combinatie van liftsturing, piepers en smartchips in schoenen is nieuw.

Juist vanwege de woonsituatie en de grootte van het project was het mogelijk om dit systeem te ontwikkelen.

Het is heel functioneel geworden”, aldus Martin Wijlens van Nscure.

De eerste ervaringen van de bewoners en hun familie zijn heel positief.

In een traditioneel verpleeghuis moet de familie met de bewoner naar het

24

2012-Februari / ZorgInstellingen

Technisch adviseur Ludolf Hage, locatiemanager Truus van den Berg en healthcare­ deskundige Martin Wijlens (van links naar rechts).

restaurant; hier kan de familie zelf naar het huis van de bewoner toe.

Technisch adviseur Ludolf Hage: “Bezoekers worden hier geacht zelf aan te bellen, waarna ze door het personeel worden binnengelaten met behulp van een videofoon. Dan zijn ze ook echt bij de bewoner thuis.”

Huiselijk leven

Een woning biedt plaats aan zeven of acht appartementen. Daarnaast is er een gezamenlijke huiskamer waar bewoners koffiedrinken, televisiekijken of samen met de verzorger de krant lezen. De kamer is ingericht met houten meubels en accessoires in verschillende aardetinten. Grote ramen bieden uitzicht op een woonwijk. Aan de lange keukentafel wordt drie keer per dag de maaltijd ge-

bruikt. “Verzorgers doen samen met de bewoners boodschappen voor het eten.

Er wordt zelf gekookt in de keuken van een woning. Op die manier voldoen de maaltijden altijd aan de wensen van de bewoners. Ook de was doen we zelf, in de wasruimte van elke woning”, zegt locatiemanager Truus van den Berg. “We hebben hier een heel huiselijk leven; dat is het grote verschil met een traditioneel verpleeghuis. Bewoners kunnen altijd kiezen waar ze willen zijn: als ze even geen zin hebben in sociale contacten, gaan ze op hun kamer een muziekje luisteren.”

Martin Wijlens van Nsecure benadrukt dat er binnen een woning verder geen technische belemmeringen voor de bewoners zijn. “Alleen ’s nachts staat een bewegingsmelder aan, zodat zorgpersoneel in de gaten kan houden of een bewoner zijn bed niet verlaat.”

Tijdens de maanden was nog wel sprake van wat kinderziektes, maar die lossen al langzaam op. Truus van den Berg: “Je merkt nu al een verschil bij de bewoners. Ze zijn veel rustiger. Dit kleinschalige woonconcept is vanaf dag één heel positief voor ze geweest.

Het hele project was een enorme investering, maar het levert zoveel kwaliteit van leven op.”

labels maken Eenvoudig professionele P-touch 1290VP beletteringsysteem: Beleef meer plezier aan het ordenen van uw werkomgeving. CreĂŤer snel en eenvoudig kleurrijke en slijtvaste labels voor verschillende items zoals ordners, archiefdozen, bewegwijzering en naamplaatjes. www.brother.nl bro_pt1290vp_koffer_210x145.indd 1

06-10-11 10:11

Schakel NU over op duurzaam (dag)licht!

Met het unieke lichttotaalconcept van LUXimprove voor een optimale controle en efficiĂŤnte benutting van dag- en kunstlicht.

LUXimprove B.V. Amundsenweg 25 4462 GP Goes

T. F. E. I.

+31 (0)113 22 44 50 +31 (0)113 22 44 44 info@luximprove.com www.luximprove.com

www.duurzaamlicht.NU

07 | 06 | 2012

NatioNaal CoNGreS

GastvrijheidszorG GASTVRIJHEIDSZORG MET STERREN EEN INITIATIEF VAN LOC ZEGGENSCHAP IN ZORG, KOKSGILDE EN B+B VAKMEDIANET

www.zorgmetsterren.nl Gastvrijheid is een belangrijke pijler van hoogwaardige zorg. Een goede en gezonde maaltijd in een prettige ambiance serveren bijvoorbeeld, maar het gaat bij gastvrijheidszorg om veel meer: uw cliënten of patiënten willen een bestaan waarin zij hun eigenwaarde kunnen behouden, waarin respect voor elkaar centraal staat.Gastvrijheid in de zorg draagt daaraan bij door mensen zoveel mogelijk de regie over hun eigen leven te laten hebben. In Gastvrijheidszorg met Sterren werken we samen verder aan waardevolle zorg in de toekomst.

Gastvrijheidszorg met Sterren wordt mede mogelijk gemaakt door:

Hygiëne

Ventilatie in operatiekamers

Gefilterde en kiemvrije lucht Tekst Aline de Bruin

Een operatiekamer moet aan een groot aantal regels voldoen ten aanzien van ventilatiesystemen. In de wond van een patiënt mogen geen micro-organismen komen, want dat kan leiden tot postoperatieve wondinfecties. Daarom zijn luchtbehandeling, overdruk en kiemvrijheid in een operatiekamer altijd verplicht. Eric Cornelissen van TNO zet uiteen aan welke voorwaarden een OK moet voldoen als het gaat om hygiëne.

Zorgprofessionals moeten in de operatiekamer blindelings kunnen vertrouwen op de werking van de luchtbehandelingsinstallatie.

Zorgprofessionals moeten in de operatiekamer blindelings kunnen vertrouwen op de werking van de luchtbehandelingsinstallatie. De luchtbehandeling – met filters, gerichte luchtstromen en drukverhoudingen – moet altijd in orde zijn om wondinfecties zoveel mogelijk te voorkomen. Deze infecties kunnen ontstaan als gevolg van besmetting met micro-organismen.

“Transport van ongefilterde lucht gaat bijna altijd gepaard met transport van kiemen”, zegt researchmedewerker Energy and Comfort Systems Eric Cornelissen van TNO, dat zich bezighoudt met onder meer onderzoek en advies op het gebied van ventilatiesystemen in ziekenhuizen. “Hierdoor ontstane infecties kunnen worden voorkomen door het transport van kiemen via de lucht zoveel mogelijk te beperken of de stromingsrichtingen te beheersen.”

De beheersing van de luchtbewegingen vormt dan ook een essentieel onderdeel van het hygiënebeleid op operatieka-

2012-Februari / ZorgInstellingen 27

Hygiëne

Ventilatie in operatiekamers

Richtlijnen en eisen ventilatiesystemen

mers en afdelingen. In operatiekamers is de luchtbeheersing gericht op het weren van verontreinigde lucht, terwijl de luchtbeheersing op de OK-afdeling zich richt op het voorkomen van ongewenste luchtuitwisselingen tussen twee ruimten.

Downflowsysteem In de operatiekamer wordt tegenwoordig vooral gebruikgemaakt van een downflowsysteem. “Gefilterde, kiemvrije lucht wordt toegevoerd door een plenum met een heel fijnmazig weefsel dat zich boven de operatietafel bevindt. De lucht stroomt vervolgens omlaag en via de tafel naar buiten de zone”, aldus Cornelissen.

Obstakels en warmtebronnen kunnen de downflow verstoren. “Operatielampen kunnen bijvoorbeeld door hun vorm of warmteafgifte het gewenste stromingspatroon van de lucht verstoren. Een lamp mag dus eigenlijk niet in de luchtstroom tussen het plenum en het wondgebied geplaatst worden.”

Naast de technische maatregelen om transport van deeltjes te voorkomen, is het van belang het vrijkomen van deeltjes zoveel mogelijk te beperken.

“De grootste bron van bacteriedragende deeltjes is de mens zelf.

Kleding is belangrijk, want bij goed sluitende kleding komen er minder deeltjes van de mens in de ruimte vrij”, zegt Cornelissen.

Ook de luchtvochtigheid in een operatiekamer is van belang. Voor comfort en om wonduitdroging te

28

2012-Februari / ZorgInstellingen

voorkomen, moet de luchtvochtigheid tijdens een operatie tussen de 50 en 65 procent blijven.

De OK-afdeling is ingedeeld in zones.

Zone 1 is niet schoon; hieronder vallen onder andere alle werk- en personeelsruimten. Zone 2 is schoon en betreft de nevenvertrekken van de operatiekamers, de steriele berging en de gangen binnen de OK. Zone 3, het operatiegebied met operatiekamers en opdekruimten, is steriel. Dit betreft het specifieke downflowgebied waarbinnen de operatie plaatsvindt.

Luchtoverdruk Om te verhinderen dat kiemen van buitenaf de afdeling in komen, is lucht­ overdruk op de OK altijd verplicht.

De steriele opdekruimten moeten de hoogste druk hebben en de kamers met de laagste druk zijn de spoelruimten en de douches. Tijdens operaties moet de deuren altijd gesloten zijn. Verder is het noodzakelijk dat de betrokken ruimten bouwkundig luchtdicht zijn. Bij een te grote opening kan de ruimte niet op overdruk worden gebracht.

De luchtuitwisseling tussen vertrekken onderling moet zo goed mogelijk beheerst worden. Cornelissen: “Via bewust aangebrachte openingen, zoals over­ stroomroosters, is het mogelijk een luchttransport van een schone naar een minder schone ruimte in stand te houden.

Als aan de schone ruimte meer lucht wordt toegevoerd dan afgevoerd, krijgt het schone vertrek een hoger drukniveau dan het aangrenzende, minder schone vertrek. Lucht stroomt alleen van hogere naar lagere druk.”

Er zijn een aantal documenten waarin richtlijnen en eisen worden gegeven voor ventilatiesystemen in operatiekamers. De eisen in deze documenten verschillen volgens onderzoeker Eric Cornelissen van TNO alleen in de details. Controle van de ventilatiesystemen vindt plaats op verzoek van het ziekenhuis of de installateur.

Het voormalige College bouw zorginstellingen (nu TNO Zorg en Bouw) heeft in 1995 de richtlijn Bouwkundig-functionele beoordelingsmaatstaven ten behoeve van nieuwbouwplannen voor een operatieafdeling in een algemeen ziekenhuis uitgegeven. In 2004 zijn nieuwe maatstaven uitgebracht en de eisen zijn iets veranderd.

In het Beheersplan Luchtbehandeling voor de operatieafdeling wordt ingegaan op toepassingswaarden en meetmethoden van de luchtbeheersing.

Door de WIP (Werkgroep Infectie Preventie) is de richtlijn Omstandigheden (kleine) chirurgische en invasie ingrepen uitgebracht.

Hierin wordt voor luchttechnische aspecten veel naar het Beheersplan Luchtbehandeling verwezen.

Tot slot is er nog het Handboek Ziekenhuisventilatie dat gaat over de fysische achtergronden van de luchtbehandeling en de meetmethoden.

â&#x20AC;&#x2DC;Mijn team heeft de perfecte werkomgevingâ&#x20AC;&#x2122;

In een ziekenhuis moet alles perfect zijn. Het klimaat, de verlichting, de stroomvoorziening. Alles moet optimaal functioneren: nu en in de toekomst. Deerns adviseert steeds meer ziekenhuizen over installaties en medische inrichtingen, maar biedt ook ondersteuning bij het opstellen van meerjarige onderhoudscontracten en de bijbehorende aanbestedingen.

Adviseren vanuit het perspectief van de gebruiker en met de perfecte werkomgeving in het vizier.

www.deerns.nl

Schrijf nu in voor het meest verfrissende wasprogramma van 2012

Zorgvoorwaskracht!

Laat u inspireren door praktijkvoorbeelden en waardevolle informatie over de AWBZ-regelgeving over de kosten van de wasvoorziening

ISTE U J T E H KIES MA. M A R G O PR ALLEN T N E I T R BESPAA ENTEN! PROC

MIELE INSPIRIENCE CENTRE

22 maart: Aanvang 10.00 uur / Afsluiting 15.00 uur (inclusief lunch) (WAS)PROGRAMMA LOC over waskosten Het Nibud over waskosten in de zorg

De 5 scenario’s voor in- of uitbesteden Zorginstellingen aan het woord over de was

Wat zegt de AWBZ nu echt!

Bekijk het volledige programma en schrijf u nu in

www.zorginstellingen.nl/zorgvoorwaskracht Het evenement Zorgvoorwaskracht! is een initiatief van ZorgInstellingen en Gastvrije Zorg in samenwerking met LOC Zeggenschap in zorg

zorg

instellingen

Oplossingen voor wasvoorziening De klassieke uitdaging: meer kwaliteit voor minder geld.

Het is een probleem waar ook zorgmanagers en cliënten voortdurend mee geconfronteerd worden. Tijdens het symposium Zorgvoorwaskracht discussiëren experts over de beste oplossingen voor zorginstelling én cliënt.

Over de was wordt veel geklaagd binnen zorginstellingen. Wasgoed dat zoekraakt, kleding die gekrompen of verkleurd is; het komt allemaal voor. En behalve een ontevreden cliënt levert een klachtenregen de zorginstelling ook veel extra werk op.

Daarnaast zijn de gestegen kosten voor de was ouderen vaak een doorn in het oog sinds AWBZ-regelgeving is gewijzigd. De landelijke cliëntenorganisatie LOC Zeggenschap in zorg krijgt daarover veel klachten.

Plaatsvervangend LOC-directeur Marthijn Laterveer is een van de sprekers tijdens Zorgvoorwaskracht dat ZorgInstellingen organiseert in samenwerking met LOC. Hij gaat tijdens dit symposium op donderdag 22 maart in Vianen in op de ervaringen van cliëntenraden en de mogelijkheden om de cliënten meer te betrekken bij de was.

“Het is belangrijk het gesprek met mensen aan te gaan en te kijken naar de persoon”, legt Laterveer uit. “Ook tijdens Zorgvoorwaskracht gaat het vooral om leren van elkaar. We willen dat bezoekers bij het naar huis gaan nieuwe ideeën hebben over hoe zij de wasvoorziening in hun organi-

satie kunnen verbeteren.” Zorgvoorwaskracht is bedoeld voor locatiemanagers, facilitair managers en leden van cliëntenraden uit de zorg.

Logistiek consultant Simon Roelofs geeft hen inzicht in de vijf verschillende gebruiksconcepten voor de wasvoorziening en legt uit wat de voor- en nadelen van de verschillende opties zijn.

Aan de hand van praktijkvoorbeelden debatteren de deelnemers over

de opties in huis wassen, uitbesteden of een combinatie van beide. Want hoewel er veel kommer en kwel is, gaat het ook heel vaak goed met de was en blijken er diverse oplossingen voorhanden waar cliënt én zorginstelling wel bij varen. Enkele vertegenwoordigers van zorginstellingen leggen uit hoe zij erin slagen de wasvoorziening efficiënt aan te pakken en toch de kwaliteit van de service hoog te houden.

ZORGVOORWASKRACHT VINDT PLAATS OP DONDERDAG 22 MAART IN HET MIELE INSPERIENCE CENTRE. Adres: De limiet 2, 4131 nR Vianen.

Aanvang: 10.00 uur Afsluiting: 15.00 (inclusief lunch) Het programma Het Kader 10.05 Opening – Presentatie onderzoek textielheer in de zorg (Vakmedianet) 10.20 Het wettelijk kader AWBz-2009 en de vijf gebruikelijke dienstverleningsconcepten (Simon Roelofs) 10.40 Cliëntenervaringen – Visie lOC (Marthijn laterveer) 11.00 Stellingen – Stemming zaal 11.15 Pauze – koffie (15 min) De praktijk 11.30 nibud-onderzoek kosten texbielbeheer in de zorg (nibud) 11:45 Volledig in huis – Praktijkcase 12.00 Volledig uitbesteed – Praktijkcase 12.15 Trends & ontwikkelingen – Simon Roelofs 12.40 Stellingen – Stemming zaal

risicomanagement

Schadebeheersing tijdens bouwprojecten

Protocol moet schade binnen de perken houden Tekst Wouter Wissink

Ziekenhuizen verbouwen continu. Een risico dat volgens Wouter Wissink onderbelicht blijft, is brand- en waterschade. Traditionele preventiemethoden werken volgens de manager schadepreventie bij een internationale verzekeraar vaak niet afdoende. Hij ontwikkelde daarom een protocol om de (financiĂŤle) schade binnen de perken te houden.

32

2012-Februari / ZorgInstellingen

risicomanagement

Schadebeheersing tijdens bouwprojecten

Jaarlijks keren verzekeraars gemiddeld 2 miljoen euro uit aan ziekenhuizen als gevolg van brand- en waterschade die is ontstaan tijdens bouwwerkzaamheden.

Daar komt nog bovenop de schade die ziekenhuizen lijden als gevolg van verstoring van de dagelijkse activiteiten.

De bedragen die in de afgelopen pakweg 4 jaar zijn uitgekeerd liggen tussen de 50.000 en ruim 5 miljoen euro per schadegeval met een gemiddelde van 2 miljoen euro. Een voorbeeld is een brand in een ziekenhuis als gevolg van laswerkzaamheden. Omdat de brand zich voordeed in een schacht die in open verbinding stond met delen van het ziekenhuis konden rook en roet zich door een groot deel van het gebouw verspreiden. Schade: 5,2 miljoen euro.

Een ander ziekenhuis liep forse waterschade op. De schade aan onder meer een dure PET-scanner ontstond toen een verdieping boven de etage waar de bewuste apparatuur stond open­gebroken werd, omdat een deel van de gebouwen gesloopt moest worden. Door slechte afdichting ontstond lekkage. Schade: 3 miljoen euro.

Verhalen schade Deze twee forse schades hebben er mede aan bijgedragen dat de totale schadelast in ziekenhuizen op de uitgebreide brandpolis de laatste jaren enorm is gestegen. Dergelijke schades blijken namelijk moeilijk te verhalen op de veroorzaker (de aannemer) en het verhaal is meestal gelimiteerd tot 0,5 miljoen euro. Hierdoor komt de schade ten laste van de verzekeringspolissen van de ziekenhuizen zelf en kunnen die uiteindelijk geconfronteerd worden met hogere verzekeringskosten. Tevens blijkt dat belangrijke processen in ziekenhuizen tijdelijk onderbroken moeten worden, zoals uitstel van operaties.

Een protocol kan ervoor zorgen dat deze risico’s adequaat worden beheerst. Bij ontwerpen van een dergelijk protocol zijn onder meer de twee eerder genoemde schades in ziekenhuizen onderzocht.

Bij de meeste schades blijkt dat er wel veiligheidsprocedures voorhanden waren,

< Het werken met l­ijsten met ­gedefinieerde risico's is ­noodzakelijk > zoals werkvergunningen, contractuele afspraken over veiligheid en eisen aan VCA-certificering. De afspraken en procedures werden echter niet nagekomen of gecontroleerd.

Twee belangrijke oorzaken liggen hieraan ten grondslag: houdingsproblemen en managementtekortkomingen van zowel het ziekenhuis als de aannemer. Het aantal tekortkomingen – het aantal keren dat veiligheidsprocedures niet werden nagekomen – bedroeg gemiddeld 5,5 en varieert tussen de 2 en 9. Voorbeelden zijn het niet serieus nemen van onveilige signalen van de werkvloer, verzuim van controle of managementprocedures en afspraken zijn nagekomen, onvoldoende risicobewustzijn bij uitvoerder en opdrachtgever, percepties van risico’s, het contracteren van aannemers met een slecht schadeverleden en machogedrag van uitvoerders.

Beheersmaatregelen Vanuit deze gedachte zijn beheersmaatregelen ontworpen die ertoe kunnen bijdragen deze schades te voorkomen of te beperken. De belangrijkste hebben betrekking op het toewijzen van risico’s aan de juiste partijen.

Nu wordt de identificatie van risico’s en het nemen van bijpassende beheersmaatregelen meestal bij de aannemer neergelegd, terwijl het ziekenhuis ze beter zelf (deels) kan identificeren en beheersen. Het betreft hier risico’s die gekenmerkt worden door een lage frequentie met een grote gevolgschade.

De aannemer kan de overige risico’s beter zelf beheersen, omdat het veelvoorkomende risico’s zijn of die zijn voortbestaan bedreigen en daardoor tot zijn normale bedrijfsvoering horen. Ook moet rekening worden gehouden met het gedrag en de perceptie van risico’s van de uitvoerders. Aanvullend moeten risico’s zo objectief mogelijk worden vastgesteld met behulp van risicolijsten. Deze objectiviteit is noodzakelijk omdat dergelijke risico’s in een willekeurig ziekenhuis zo weinig voorkomen dat niet verwacht kan worden dat ze op alleen eigen kennis geïdentificeerd en beheerst kunnen worden.

Frequentie De frequentie van het manifesteren van deze risico’s is laag. Statistische gezien maakt een gemiddeld ziekenhuis dergelijke schades hooguit 1 keer per 75 jaar mee. Er kan daarom geen ervaring mee worden opgedaan. Dit maakt het moeilijk deze risico’s te identificeren en te beheersen. Het werken met risicolijsten, waarin de risico’s al gedefinieerd zijn, is daarom noodzakelijk. Om er zeker van te zijn dat de geïdentificeerde risico’s adequaat gemanaged worden, is het noodzakelijk dat de beheersmaatregelen die bij de risico’s behoren en sanctiemaatregelen contractueel worden vastgelegd. Uitgangspunt is dat er geen discussie ontstaat over de vastgestelde beheersmaatregelen. Opvolging van maatregelen moet onvoorwaardelijk zijn.

Ten slotte moet de risicomanagementcyclus in acht worden genomen. Dit betreft het actualiseren, beheersen, uitvoeren van beheersmaatregelen en evalueren van de risico’s tijdens alle fases van een project.

Dit om nieuwe risico’s, die tijdens de bouw ontstaan, te identificeren en te beheersen. Ook het adequaat managen van een risico door het ziekenhuis is

2012-Februari / ZorgInstellingen 33

risicomanagement

Schadebeheersing tijdens bouwprojecten

Fase 1

Wouter Wissink Wouter Wissink is werkzaam bij een internationale verzekeringsmaatschappij als manager schadepreventie. Het protocol heeft hij ontwikkeld ten behoeve van een afstudeerscriptie voor de Master of Science opleiding risico management aan de Universiteit Twente.

Een volledig uitgewerkt handzaam protocol inclusief een eventuele training is aan te vragen via: wwissink@tele2.nl

Fase 2

hiervan onderdeel. Daarom moet het ziekenhuis een risicomanager en- eigenaar aanstellen. Zij moeten voldoende tijd krijgen voor het uitvoeren van hun taken.

Deze beheersmaatregelen hebben geleid tot een in twee fases opgedeeld protocol. De eerste fase bestaat uit vijf stappen, die zich kenmerken doordat ze volledig door het ziekenhuis moeten worden uitgevoerd, al dan niet met deskundige ondersteuning. In de bovenste afbeelding is te zien hoe dat er ge­schematiseerd uitziet. In de tweede fase (stap 6 tot en met 13) is zowel het ziekenhuis als de aannemer betrokken.

Complexe zaak Het identificeren en beheersen van risico’s met een kleine kans en grote gevolgen tijdens bouwprojecten in een ziekenhuis is een complexe zaak die niet alleen kan worden overgelaten aan de aannemer. Het ziekenhuis moet daarom zijn eigen verantwoordelijkheid nemen en duidelijke schriftelijke afspraken maken met de uitvoerder van het werk.

Het identificeren van deze risico’s moet tevens zo objectief mogelijk worden uitgevoerd vastgesteld aan de hand van risicolijsten. Dit om een verkeerde perceptie van risico’s te voorkomen.

34

2012-Februari / ZorgInstellingen

Beurs Zorg & ICT

Laatste ICT-nieuws voor care en cure Congres DSSH

Van het elektronisch patiëntendossier tot zorggames: de beurs Zorg & ICT brengt alle producten en diensten op het gebied van zorginnovaties en ICT bij elkaar. De tiende editie van de beurs vindt plaats van dinsdag 27 tot en met donderdag 29 maart in de Jaarbeurs Utrecht.

In de afgelopen jaren is het bezoekersaantal van de beurs enorm gestegen. Bij de vorige editie kwamen bijna achtduizend bezoekers naar de Jaarbeurs. “Het aantal ontwikkelingen binnen zorg en ICT neemt alleen maar toe. Bovendien wordt de patiënt steeds meer centraal gesteld”, zegt projectmanager Audrey

Innovatieroutes Op het Innovatieplein kunnen bezoekers informatie vinden over ruim honderd innovaties van de afgelopen twee jaar. Verder vinden elke dag Innovatieroutes plaats, waarbij bezoekers langs zes innovaties geleid worden. Tijdens de drie beursdagen zijn er diverse presentaties van experts, met nuttige tips over innovatie en verschillende aspecten als financiering en juridische zaken.

Wilschut van de beurs. De vakbeurs Zorg & ICT biedt zorgspecialisten het laatste nieuws op het gebied van ICToplossingen aan zowel de cure- als de carekant van de markt. Bezoekers kunnen onder andere een helemaal-bij-sessie bijwonen waarin wordt gesproken over het landelijk schakelpunt en het elektronisch patiëntendossier of een bezoek brengen aan het netwerkterras.

De beurs heeft ook een aantal pleinen.

Op het Careplein zijn workshops bij te wonen van Vilans, het kenniscentrum voor langdurige zorg; op het Innovatieplein staan ruim honderd innovaties in woord en beeld van de afgelopen twee jaar en het Domoticaplein biedt een ruim overzicht van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de domotica.

“Kwaliteit en vernieuwen blijft het belangrijkst. We willen de bezoeker een zo compleet mogelijk overzicht aanbieden van trends, ontwikkelingen en innovaties.

Dit doen we door een compleet aanbod

De Dutch Society for Simulation in Healthcare (DSSH) houdt op 28 maart haar jaarlijkse congres op de beurs Zorg & ICT. Dit jaar zijn er verschillende workshops over de innovaties op het gebied van Simulatie en Serious Gaming in de gezondheidszorg. Er zijn onder andere workshops over trainen met behulp van simulatie en een workshop over de vraag hoe games de gezondheidszorg beter gaan maken. De keynotespreker is dit jaar zakenvrouw Annemarie van Gaal.

Inschrijven via www.dssh.nl

van exposanten te bieden en samenwerkingen met kennispartners”, vervolgt Wilschut. “Daarnaast bieden we een matchmakingmodule waarbij iedere bezoeker een lijst van relevante exposanten ontvangt na zijn voorinschrijving. Die lijst kan naar behoefte worden verfijnd tot een gepersonaliseerde bezoeklijst voor de beurs. Hiermee kan elke bezoeker doelgerichter de beurs bezoeken.”

Beursinformatie Zorg & ICT Dinsdag 27 maart 10.00–17.00 uur Woensdag 28 maart 10.00–17.00 uur Donderdag 29 maart 10.00–16.00 uur Toegang gratis na voorregistratie op www.zorg-en-ict.nl

2012-Februari / ZorgInstellingen 35

Beurs Zorg & ICT HALPLATTEGROND ZORG&ICT

HALPLATTEGROND ZORG&ICT

Deelnemerslijst

1F010 1F0141F014 1F0181F018 1F010

F

F

1F032 1F0321F040

1F048 1F040

1F048 1F060

1F064

HALPLATTEGROND ZORG&IC

1F066 1F0601F

1F061 1F065

1F073

ENTREE WEST

ENTREE OOST

36

2012-Februari / ZorgInstellingen

1F108

1F106

1F102

1F100

1F094

1F098

1B092

1B082

1B096

1D107

1F075

1F091

1F064

1F090

1F061 1F043 1F051 1F011 21st Century Informatics 01.E111 1F043 1F051 1F032 1F011 1F010 1F014 1F018 1F040 1F071 1E054 ACF Software / Branch Solutions 01.D107 F 1E054 1E040 A&C Groep 01.A112 IHE 1F043 1F011 1E040 IH Adapcare 01.F101 1E030 1E050 1E016 1E020 1E060 1E0 1E042 1E044 1E010 1E030 1E050 1E016 1E060 1E020 1E042 1E044 1E010 AdCase 01.C053 E 1E040 E 1E035 HALPLATTEGROND ZORG&ICT Aexis-Medical 01.E051 1E031 1E043 1E051 1E030 1E020 1E042 1 AFAS Software 01.E030 1E035 1E016 1E043 1E0311E010 1E051 E Agfa-Gevaert 01.E090 TERRAS 1E031 1E035 1E043 Alert Life Sciences Computing 01.D060 1D0 1D060 1D064 1D050 1D042 1D020 1D030 1D034 TERRAS Alphatron Medical Systems 01.B053 D 1D060 1D050 1D042 1D020 1D034 1D030 TERRAS CARE Ansul Brandbeveiliging 01.F108 1D017 1D021 1D031 1D037 1D045 1D053 1D057 1F060 1F066 1F072 PLEIN 1D011 1F048 1F040 1F032 D INNOVATIE 1D020 1D042 1D034 1D030 Arcade ICT 1F010 1F014 1F018 01.E040 F PLEIN 1F111 1F103 1F087 1F093 1F101 1F061 1F065 1F073 1F077 1D011 1D017 1D021 1D031 1D037 1D045D 1D053 1D057 Aspect | ICT 1F011 01.F106 1F043 1F051 1F071 1F105 1F109 1F113 1F095 EXHIBITORS 1D011 1F115 1D017 1D021 1D031 1D037 1D Atus 01.F105 1E054 1C038 1E1241C044 1C020 1C016 1C052 1C064 1C030 LOUNGE 1E040 1E108 1E112 Ayton 01.E072 1E098 1E106 IHE C EXHIBITORS 1E030 1E050 1E016 1E020 1E060 1E072 1E076 1E042 1E044 1E100 1E104 1E110 1E086 1E090 Barco 01.A104 1E122 1E010 1E128 1C045 1C053 1C057 1C011 1C020 1C044 1C0161C015 1C017 EXHIBITORS 1C052 1C030 1C041 1C038 LOUNGE E BCT 01.E035 1C038 1C020 1C 1C016 1C030 LOUNGE 1E111 1E031 1E035 1E121 1E125 1E043 1E051 1E105 C Beldico 01.F111 C 1C041 1C045 1C053 1C057 1C011 1C015 1C017 BEWATEC Kommunikationstechnik 1C041 1C 1C011 1C015 1C017 1E129 TERRAS 1B052 1B010 1B030 1B040 1B044 1B064 1B068 GmbH 01.F018 1D072 1D076 1D086 1D060 1D064 1D050 1D110 1D042 1D100 1D104 1D124 1D120 1D020 1D030 1D034 ORGANISATIE B BIS Bedrijfs Informatie Systemen 01.B125 D KANTOOR 1B053 1B065 1D111 1B0411D121 1B045 1D125 1D011 1D017 1D021 1D031 1D037 1D045 CarePoint Nederland 01.C015 1D053 1D057 1B052 1B010 1B0301B010 1B040 1B044 1B030 1B040 1B0 Cegeka Nederland 01.E016 INFOTHEEK ORGANISATIE DOMOTICA ORGANISATIE B B 1C132 TERRAS INTERNET Centric 01.D086 KANTOOR PLEIN KANTOOR EXHIBITORSIT Solutions 1B041 1B LOUNGE 1C1201B041 1C038 1C020 1C100 1C110 1B045 1B053 1A064 1C044 1C076 1C052 1C064 1C030 LOUNGE 1A044 ChipSoft 1C016 01.B010 1A052 1A040 1A030 TERRAS C 1B098 ENTREE A CIS healthcare

01.A061 INFOTHEEK INFOTHEEK 1C041 1C045 1C121 1C053 1C057 1C011 1C015 1C017 1C105 1A033 1C111 1A043 1C1251A049 1C129 INTERNET 1A061 1A067 1A07 CM2000 Nederland 01.A067 INTERNET MEDIA LOUNGE 1A 1A040 LOUNGEPINK ROCCADE CompLions 01.C044 CORNER TERRAS 1A044 1A030 1A052 1A040 TERRAS TERRAS ENTREE1B100 1B104 1A030 A Conclusion ICT Projects 01.B124 1B052 1B010 1B030 1B040 1B044 1B064 1B068 (SITUATIE 1B110 1B120 1B124 1B076 PER 24-01-12. WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN) ENTREE A 1A033 1A043 1B084 1B090 ORGANISATIE Cormel IT Services 01.E043 B MEDIA 1A033 1A0431B133 1A049 KANTOOR 1A061 1B129 1B041 1B045 1B053 1B121 1B125 CORNER 1B065 1B087 1B101 1B113 MEDIA Curavista 01.E100 CORNER Dagschema.Info 01.E112 INFOTHEEK DOMOTICA (SITUATIE PER 24-01-12. WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN) ENTREE WEST De standnummers zijn als volgt opgebouw PLEIN 1A120 Dalosy INTERNET 01.D034 TERRAS 3 HALWIJZIGINGEN 4 HAL 11 HAL(SITUATIE 10 HAL 12 LOUNGE PERHAL 24-01-12.

VOORBEHOUDEN) 1A100 1A104 1A044 1A112 1A086 1A076 1A064 halnummer.pad.standnummer 1A052 1A040 1A030 TERRAS Dataplus Netherlands 01.F043 CARE PLEIN ENTREE A dus 1A067 = hal 1, pad A, standnr. 067 1A116 1A03301.C0761A043 1A049 De Heer Medicom 1A061 1A067 1A071 1A077 1A097 1A101 INFOTHEEK 1A107 1A091 INTERNET LOUNGE ENTREE WEST MEDIA TERRAS De Heer Software CORNER 01.E030 HAL 3 HAL 4 HAL 11 HAL 10 HAL 12 HAL 9 MEDIA CORNER ENTREE WEST De ISM-methode VOORBEHOUDEN) 01.D045 De standnummers zijn CARE1PLEIN (SITUATIE PER 24-01-12. WIJZIGINGEN HAL TERRAS HAL 3 HAL 4 HAL 11 HAL 10 HAL 12 INNOVATIEPLEIN HAL 2 Dräger Medical Netherlands 01.F113 halnummer.pad.standn HAL 8 HAL 7 INFOTHEEK INTERNET LOUNGE PINK ROCCADE TERRAS CARE PLEIN ENTREE OOST dus 1A067 = hal 1, pa Dyzle Operations 01.C017 HAL 9 MEDIA CORNER IHE: HÈTINFOTHEEK ZORGVERBINDINGSCENTRUM INTERNET LOUNGE E.Novation HAL 3 HAL 4 01.D072 De standnummers zijn als volgt opgebouwd: TERRAS HAL 11 HAL 10 HAL 12 INNOVATIEPLEIN halnummer.pad.standnummer HAL 9 DOMOTICAPLEIN HAL 2 Epic Europe 01.C064 HAL 8 MEDIA CORNER CARE PLEIN HAL 7 dus 1A067 = hal 1, pad A, standnr. 067 PINK ROCCADE TERRAS ENTREE OOST Erasmusbrug 01.E128 HAL 1 INFOTHEEK INTERNET LOUNGE INNOVATIEPLEIN IHE: HÈT ZORGVERBINDINGSCE HAL 9 HAL 2 Ergotron 01.C125 MEDIA CORNER HAL 8 HAL 7 PINK ROCCADE TERRAS DOMOTICAPLEIN E-Script DWS 01.F093 ENTREE OOST INNOVATIEPLEIN HAL 2 HAL 8 HAL 7 Forcare 01.C045 PINK ROCCADE TERRAS IHE: HÈT HALZORGVERBINDINGSCENTRUM 1 Forehand Netwerken 01.A040 IHE: HÈT ZORGVERBINDINGSCENTRUM DOMOTICAPLEIN DOMOTICAPLEIN Formex-Medical 01.C111 HAL 1 HAL 1 Technology Fysicon Medical 01.D031 Zorg&ICT 12 a3-.indd 1-2 G2 Speech 01.E050 HPS ICT & Mobile Solutions 01.A052 I3 Groep 01.D111 IDB Groep 01.B100 I-FourC 01.C020 IGCN Automatisering 01.B045 IGEL Technology GmbH 01.E031

Beurs Zorg & ICT

1F108

1F106

1F102

1F100

1F108

1F098

1F106 1F094

1F102 1F090

1F100

1F098

CARE PLEIN

1F094

CARE

PLEIN 1F072 F072 1F066

1F090

1F064

CT

INNOVATIE PLEIN

INNOVATIE PLEIN 1F108

1F106

1F102

1F100

1F094

1F091

1F090

1F091

1B082

1B096

1B092

1B096

1B092

1B082

1B092

1B096

1D107

1D107

1D107

1F075

1F075

1B082

1F075

1F111

1F098

1F091 1F064

NextiraOne Netherlands 01.F055 Nictiz 01.F032 INNOVATIE 1F115 Niko Projects 01.B087 1F105 1F109 1F113 1F095 PLEIN 1E124 1F087 1F093 1F101 1F1031E1241F111 1F061 1F065 1F073 1F0771E108 1E112 NovaData 01.D011 1E098 1E106 1F051 1E098 1E106 1E108 1E112 HE OGD ict-diensten

01.D057 1F115 1F071 1F105 1F109 1F113 1F095 1E128 072 1E076 1E0541E086 1E100 1E104 1E110 1E090 1E122 1E072 1E076 1E100 1E104 1E110 1E086 1E090 1E122 1E128 1E124 Oldelft Benelux 01.E110 1E098 1E106 1E108 1E112 IHE OmniCard 01.F094 1E111 1E121 1E125 1E105 1E050 1E060 1E072 1E076 1E044 1E100 1E104 1E110 1E086 1E090 1E111 1E122 1E128 Ooperon 01.A116 1E121 1E125 1E105 1E129 ORTEC 01.E030 1E111 1E121 1E125 1E051 1E105 Ortus Group

01.E042 1E129 072 1D076 1D086 1D110 1D100 1D104 1D124 1D120 Panasonic Toughbook Benelux 01.F014 1E129 1D072 1D076 1D086 1D064 1D110 1D100 1D104 1D124 1D120 Performation 01.E104 1D111 1D121 1D125 1D072 1D076 1D086 1D060 1D064 1D050 1D110 1D100 1D104 1D124 1D120 Performation ZIP 1D111 1D121 1D125 (zorg Initiatief Partner) 01.E104 1C132 TERRAS 1D111 1D121 1D125 D045 1D053 1D057 Philips Healthcare 01.C120 1C120 1C100 1C110 1C076 PinkRoccade Healthcare 01.A030 1C132 TERRAS 1B098 PlanningIT 01.B044 1C132 TERRAS 1C120 1C105 1C111 1C100 1C1211C1101C125 1C076 1C064 PQR 01.D050 1C129 1C120 1C100 1C110 C044 1C076 1C052 1C064 Pro Systems International 01.E125 1B098 PINK ROCCADE 1B098 1C121 1C125 1C105 1C111 Qforce 01.F048 TERRAS C045 1C121 1C125 1C053 1C057 1C105 1C111 1C129 1B100 1B104 1B110 1B120 1B124 1B076 1C129 Qmatic Holland 01.D030 1B084 1B090 PINK ROCCADE 1B133 Qurentis 01.F090 PINK ROCCADE TERRAS 1B087 1B101 1B113 TERRAS1B121 1B125 1B129 Qurius Nederland 01.D042 1B064 1B068 1B100 1B104 1B110 1B120 1B110 1B124 1B120 1B124 1B052 044 1B076 1B064 1B068 1B100 1B104 1B076 RAET 01.D037 1B084 1B090 1B084 1B090 1B133 1B133 RAM Infotechnology 01.C105 1A120 B045 1B053 1B121 1B125 1B129 1B065 1B087 1B087 1B101 1B113 1B129 1B121 1B125 1B065 1B101 1B113 1A100 1A104 Reed Business 01.A091 1A112 1A086 1A076 Regas 01.B113 1A116 DOMOTICA DOMOTICA 71 1A077 Reware 01.A071 1A091PLEIN1A097 1A101 1A107 1A120 PLEIN 1A120 1A112 1A100 1A104 A044 1A086 1A076 1A064 1A052 SDB Groep 01.C121 1A100 1A104 1A112 1A086 1A076 1A064 1A116 Seneca 01.B040 1A049 HAL 3 1A116 1 1A061 1A067 1A071 1A077 1A097 1A101 1A107 1A091 Siemens Nederland 01.C016 1A067 1A071 1A077 1A097 1A101 1A107 1A091 Simac Healthcare 01.D021 Smart Homes

01.A064 HAL 1 wd: St. Antonius Ziekenhuis, Afdeling ICT 01.F103 HAL 1 Stichting Digitalezorg.NL 01.F115 Storagedata 01.D017 De standnummers zijn als volgt opgebouwd: TCM 01.B082 halnummer.pad.standnummer Techxx

01.B065 als volgt opgebouwd: dus 1A067 = hal 1, pad A, standnr. 067 TeleSpectrum Telecommunicatie 01.B068 nummer E ad A, standnr. 067IHE Nederland 01.E060 LogicalXL 01.D064 The Beagle Armada 01.D100 Impulse Info Systems 01.C110 Logis Informatisering 01.D125 TOPdesk 01.C030 Infent 01.E098 ManualMaster 01.E121 Topicus Zorg 01.A044 Infoland 01.E076 MCH+ 01.A043 TTS Technology To Serve 01.F060 ENTRUM Infotheek 01.C041 McKesson Nederland 01.B052 Tunstall Healthcare 01.C100 Integral Knowledge Utilization 01.F098 Medicore 01.B064 Ultimo Software Solutions 01.B041 InterSystems Benelux 01.E122 Metro 01.D124 UNIT4 01.C052 Intus 01.C011 MI Consultancy 01.A100 Van Dorp Zorg en Welzijn 01.A077 iSOFT, a CSC Company 01.D076 Microsemi Corporation 01.E106 VCD IT Groep 01.B101 I'tension 01.C057 Minkels 01.D110 Verkerk Service Systemen 01.A076 31-01-12 10:06 IT Oost Nederland 01.E010 Monaco 01.C038 Verklizan 01.D020 Kannegieter Electronica 01.D104 Mortara Instrument 01.B104 Vilans 01.F072 KPN 01.B076 Motiv 01.B121 VIR e-Care Solutions 01.A086 KT International Solutions 01.F040 Multrix Benelux 01.D107 VitalHealth Software 01.D121 Lancom 01.E124 NEC Unified Solutions 01.B030 Vodafone HQ 01.F065 Lexmark International 01.C132 Nedap Healthcare 01.E020 Winvision 01.E086 Lievestro Software 01.E051 NetSourcing 01.B110 Zorgplus Systemen 01.B120

1F101 1F103 31F065 1F077 CARE 1F101 1F103 1F093 1F111 1F073 1F087 1F077 1F093 1F087 PLEIN 1F060 1F066 1F072 1F048 1F115 1 1F105 1F109 1F113 1F095 1F071

2012-Februari / ZorgInstellingen 37

financieel management

Risico’s en kansen van belastingen

Zorginstellingen laten ­fiscaal voordeel liggen Tekst Freek Kroon en Matthijs van Ooij

Veel organisaties in de zorg zijn nog onvoldoende op de hoogte van de risico’s en de kansen van belastingen. Zorginstellingen doen er daarom goed aan hun risicomanagement beter te orga­ niseren om zo tienduizenden euro’s aan naheffing en boetes te voor­komen. Registeraccountant Freek Kroon en btw-specialist Matthijs van Ooij van Accon avm ­adviseurs en accountants geven uitleg.

Voor veel zorginstellingen is de intramurale zorg vrijgesteld van btw. Dat geldt ook voor zorgproducten die onder de wet BIG vallen, alsmede bepaalde diensten die genoemd worden in het Besluit zorgaanspraken AWBZ en de Wmo (extramurale zorg), op voorwaarde dat sprake is van een indicatie. Dat betekent dat over medische verrichtingen en zorghandelingen meestal geen btw hoeft te worden betaald. Daarnaast zijn ook bepaalde leveringen en diensten van sociale of culturele aard vrijgesteld van btw. Hieronder vallen bijvoorbeeld de diensten die erop zijn gericht ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen, zoals de maaltijdservice tafeltje dekje.

Veel prestaties in de zorg zijn echter niet vrijgesteld van heffingen. Enerzijds moeten organisaties zoveel mogelijk risico’s vermijden, anderzijds kunnen ze ook voordelen halen uit btw. Voorbeelden van activiteiten die wel onder de btw-heffing kunnen vallen, zijn cateringdiensten (keuken, restaurant)

38

2012-Februari / ZorgInstellingen

financieel management

Risico’s en kansen van belastingen

Voor veel zorginstellingen is de intramurale zorg vrijgesteld van btw. Dat geldt ook voor zorgproducten die onder de wet BIG vallen, alsmede bepaalde diensten die genoemd worden in het Besluit zorgaanspraken AWBZ en de Wmo (extramurale zorg), op voorwaarde dat sprake is van een indicatie. Dat betekent dat over medische verrichtingen en zorghandelingen meestal geen btw hoeft te worden betaald. Daarnaast zijn ook bepaalde leveringen en diensten van sociale of culturele aard vrijgesteld van btw. Hieronder vallen bijvoorbeeld de diensten die erop zijn gericht ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen, zoals de maaltijdservice tafeltje dekje.

Veel prestaties in de zorg zijn echter niet vrijgesteld van heffingen. Enerzijds moeten organisaties zoveel mogelijk risico’s vermijden, anderzijds kunnen ze ook voordelen halen uit btw. Voorbeelden van activiteiten die wel onder de btw-heffing kunnen vallen, zijn cateringdiensten (keuken, restaurant) of het exploiteren van een multifunctioneel gebouw, waarin ook btw-belaste prestaties worden verricht. Ook valt te denken aan het beschikbaar stellen van (technisch) materiaal of personeel, het delen van bepaalde diensten met andere organisaties zoals de telefooncentrale, ict en administratie en het verzorgen van congressen en lezingen.

Over deze zaken moet wél btw worden betaald, maar er mag ook voorbelasting worden afgetrokken over de btw die derden in rekening brengen op kosten en investeringen. Terugvragen van btw is vooral voordelig bij grote investeringen, zoals een nieuwe keuken of restaurant of verbouwingen hieraan.

Daar moet wel vooraf over worden nagedacht. Achteraf kan het voordeel namelijk vaak niet meer of slechts gedeeltelijk worden gerealiseerd.

Btw-aspecten Samenwerking tussen organisaties leidt vaak tot een btw-heffing; dat geldt ook voor zorginstellingen. Voordat de samenwerking van start gaat, moeten de btw-aspecten in kaart worden ge-

bracht. De btw-heffing kan het beoogde financiële voordeel van de samenwerking namelijk weer teniet doen en dat is natuurlijk niet de bedoeling. Binnen de btw-regelgeving zijn diverse mogelijkheden om de heffing te voorkomen.

Enkele voorbeelden zijn: • het toepassen van de regeling kosten voor gemene rekening • gebruikmaken van de goedkeuring voor de structurele uitleen van personeel • het ter beschikking stellen van personeel in het kader van een medi sche beroepsopleiding of voorafgaand aan een fusie • het vormgeven van de prestatie als medische dienstverlening • het toepassen van de vrijstelling voor samenwerkingsverbanden, de zoge heten koepelvrijstelling • het vormen van de fiscale eenheid btw Bij deze mogelijkheden is het belangrijk dat aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. De regelgeving is zeer complex en aan verandering onderhevig.

Daarom is het verstandig om dit met een belastingadviseur te bespreken.

Vaak is het tevens goed om dit soort zaken vooraf af te stemmen met de Belastingdienst, zodat duidelijk is of er daadwerkelijk geen btw betaald hoeft te worden.

Integratieheffing Een ander onderwerp dat in de zorg vaak over het hoofd wordt gezien, is de integratieheffing. Dit is in zorgland nog een relatief onbekend begrip, omdat zorginstellingen tot 1 januari 2010 van deze heffing konden afzien. Sinds die datum krijgen zorginstellingen, middels een overgangsregeling, echter wel te maken met integratieheffing.

Kort gezegd komt de integratieheffing aan de orde als een ondernemer goederen maakt of laat maken en gebruikt voor (deels) btw-vrijgestelde prestaties. Dit speelt bijvoorbeeld vaak bij de nieuwbouw van onroerende zaken, maar doet zich ook voor bij alledaagse zaken zoals een ziekenhuisapotheek die

voor de intramurale patiënten medicijnen bereidt en levert.

Het is belangrijk dat de integratieheffing wordt meegenomen in de begroting van nieuwbouwplannen. Gedurende de bouw van een nieuw pand is bijvoorbeeld de betaalde btw op de bouwkosten aftrekbaar. Wanneer deze btw tijdig wordt teruggevraagd, leidt dit tot een cashflowvoordeel, omdat de geldstromen eerder binnenkomen. De integratieheffing geldt voor de betaalde investeringskosten waarop geen btw drukt, zoals bouwleges, verzekeringen, maar ook de grond. Vooral wanneer de grond is aangekocht zonder btw of al lange tijd in bezit is, leidt de integratieheffing tot een bijkomende grote last waar vaak geen rekening mee is gehouden. Het is dus niet langer aan te raden om de grond zonder btw aan te kopen.

Bij de Hoge Raad ligt de vraag voor of de Nederlandse integratieheffing wel in overeenstemming is met de Europese btw-regels. Maak daarom altijd bezwaar tegen de aangifte waarin een integratieheffing wordt aangegeven.

Zorginstellingen nemen de btw te snel voor lief, waardoor kansen onbenut blijven. Ook wordt de btw-heffing vaak onterecht achterwege gelaten. Dit kan grote risico’s met zich meebrengen. De Belastingdienst kan namelijk tot vijf jaar terug naheffing eisen. Laat daarom tijdig de btw-aspecten beoordelen. De nadruk ligt hierbij op tijdig.

Meer informatie: Freek Kroon, fkroon@acconavm.nl en Matthijs van Ooij, m.vanooij@acconavm.nl

2012-Februari / ZorgInstellingen 39

Communicatie

Informatie uitwisselen over cliënt via het web

Eigentijds contact Als mantelzorgers een familielid laten opnemen in een zorginstelling moeten ze eigenlijk vertrouwen op vreemden. Vaak neemt de betrokkenheid af en de cliënt verliest een anker. Online communicatie is dé trend die voor verbetering moet zorgen en Familienet wil daar een rol in spelen.

Familienet is erop gericht om de familie van de cliënt op afstand te informeren.

Als familieleden bijvoorbeeld niet zo vaak langs kunnen komen omdat dat ze misschien lang moeten reizen, kan het lastig zijn om erachter te komen hoe het met hun dierbaren gesteld is. Ook de relatie met verzorgers is niet ideaal: vaak worden ze gezien als vreemden, niet als partners.

Via Familienet hebben mantelzorgers toegang tot een beveiligde internetpagina met actuele nieuwtjes over alledaagse zaken, maar ook over de gezondheid van hun familielid. Ze kunnen vragen stellen aan de verzorgers en de agenda checken voor belangrijke afspraken of activiteiten.

Ook kunnen er persoonlijke foto’s bij berichten worden geplaatst.

Toen Familienet in 2006 van start ging bij woonzorgcentrum De Dilgt in Haren vroegen zorgmedewerkers zich af of er wel tijd was om de internetpagina’s bij te houden. “De praktijk leert echter dat het plaatsen van enkele berichten per week wel tijd kost, maar dat verzorgers dit niet zien als een inbreuk op hun werkroutine”, zegt oprichter Maarten Bloemink van Familienet. “Dat komt omdat ze zelf

Hoe is het met mijn moeder?

De 84-jarige moeder van Lisa de Groot* is opgenomen op een verpleegafdeling voor dementerende ouderen (PG). De vrouw bezoekt haar moeder geregeld, maar moet daarvoor wel eerst drie kwartier rijden. Tussendoor wil ze toch weten hoe het met haar moeder gaat. Is ze ziek? Doet ze mee aan activiteiten? Slaapt ze goed? Wat zegt de dokter van het knobbeltje onder haar rechteroog? De Palm maakt gebruik van Familienet en heeft online een beveiligde pagina samengesteld over Lisa’s moeder. Daar worden actuele nieuwtjes gemeld over alledaagse zaken, maar ook over de gezondheid van mevrouw De Groot. Lisa kan met een wachtwoord de pagina op internet bezoeken en blijft op de hoogte. Als ze vragen heeft kan ze die stellen en later ziet ze de antwoorden op de pagina verschijnen. In de agenda ziet Lisa belangrijke afspraken staan of activiteiten op de afdeling, zodat ze daar eventueel naartoe kan. Bij sommige berichten worden zelfs foto’s geplaatst. Het dagelijks leven en de dagelijkse zorg komen tot leven via het web en Lisa voelt zich nauw betrokken bij haar moeder. Ze krijgt nu ook een beter beeld van de manier waarop de zorg bij De Palm wordt georganiseerd. Ze ziet medewerkers meer als partner dan als vreemde. Door de berichtgeving is ook Lisa’s broer Kees die in het buitenland woont meer betrokken bij het leven van zijn moeder. Ook hij heeft toegang tot Familienet. *Om privacyredenen is de naam van Lisa de Groot gefingeerd.

40

2012-Februari / ZorgInstellingen

Als zorginstellingen zich abonneren op Familienet krijgen medewerkers toegang via www. hetfamilienet.nl tot hun afdelingen in het systeem en kunnen ze de pagina’s voor de cliënten aanmaken. Het systeem nodigt vervolgens één contactpersoon per familie uit om in te loggen en om andere familieleden een wachtwoord te geven. Vanaf dat moment kan het communiceren beginnen. Het systeem is volgens de makers beslist geen alternatief voor een elektronisch cliëntendossier, maar een aanvulling. Enkele tientallen zorginstellingen in Nederland werken al met Familienet en volgens de makers zijn de reacties van gebruikers over het algemeen zeer positief.

bepalen wanneer ze een bericht online zetten. Een telefoontje of een gesprek op de gang kost veel meer tijd. “ Volgens Bloemink is goede communicatie essentieel in de zorg. “In deze tijd is de consument kritisch, mondig en veeleisend. Dat geldt ook voor de zorg.

Mantelzorgers willen weten wat er achter de schermen gaande is en zullen daarover vragen stellen. Je kunt dat niet veranderen. Communicatie hoort bij de hedendaagse zorg of je het nu wilt of niet.”

Bloemink ziet nog een andere reden voor instellingen om extra aandacht te besteden aan communicatie. ”Bij conflicten tussen mantelzorgers en zorgaanbieders hoor je familieleden altijd zeggen dat ze van niets wisten en dat er niemand is om vragen te beantwoorden. Dat kun je voorkomen door wekelijks informatie uit te wisselen op Familienet.”

2012-Februari / ZorgInstellingen 41

Frankfurt am Main 5 t/m 9. 5. 2012 Uw belangrijkste afspraak in 2012!

Circa 250 internationale exposanten met nieuwe technieken en overtuigende serviceideeën voor het moderne textielonderhoud.

NL

Alle innovaties voor de markt van morgen overzichtelijk bijeen – dat is de Texcare International 2012. www.texcare.com info@netherlands.messefrankfurt.com Tel. +31 (0) 70 262 90 71

55337-002_TEX_Zorginstellingen_90x267/A • CD-Rom • ISO 39 • CMYK • jcp: 06.01.2012

Familienet

DU: 01.02.2012

Wereldmarkt voor modern textielonderhoud

Product & Markt Medigenic Medisch toetsenbord ook op Nederlandse markt Medigenic is sinds kort op de Nederlandse markt te vinden. Het hygiënische toetsenbord typt volgens de leverancier comfortabel, heeft een vlak oppervlak en is daardoor geschikt voor de zorgsector. Het toetsenbord is ontwikkeld op aanvraag van het University College London Hospital, dat vijf fabrikanten vroeg een hygiënisch en vlak toetsenbord te ontwikkelen dat makkelijk te reinigen is. Uiteindelijk kwam Medigenic als beste uit de bus en inmiddels werkt bijna elk ziekenhuis in Engeland met dit bekroonde toetsenbord. In Nederland werkt onder meer het UMCG in Groningen ermee. Het waterdichte (ip65) toetsenbord hoeft voor schoonmaak niet te worden losgekoppeld dankzij de aan/uitschakelaar en is met een alcohol-oplossing te desinfecteren. Voor het innoverende ontwerp heeft de Medigenic in 2009 de zilveren Medical Design Excellence Award gewonnen. Meer info: www.medigenic.nl

Nieuw OPTILED® Downlighters HO Na de succesvolle introductie van de Round-inbouwseries introduceert OPTILED deze inbouwdownlighters nu ook in een highoutputversie (HO). De nieuwe serie inbouwarmaturen bestaat uit Round 100-600 DR (diep gelegen) en de Round 100-650 SR (reflector aan oppervlakte): de 11,5W LED vervangers voor een 2x13W CFL inbouwspot. Daarnaast is er de Round 150-2000 (31W) en de Round 200-2000 (27W): de LED vervangers voor een 2x26W CFL inbouwspot. De leverancier geeft aan dat de volledige serie analoog of DALI dimbaar is, heeft een hoge lichtopbrengst en een goede kleurweergave (90 Ra). “De downlighters kunnen uitstekend worden toegepast in bijvoorbeeld ziekenhuizen of kantoren. Daarnaast zijn ze tot maar liefst 60 procent kostenbesparend in energieverbruik. De OPTILED collectie wordt in de Benelux exclusief verdeeld door LUXimprove. Meer info: www.luximprove.com

Panasonic Toughbook lanceert noviteiten op Zorg en ICT Panasonic Toughbook lanceert de CF-H2 Windows™-tablet en de Android-powered FZ-A1 10” tablet tijdens Zorg en ICT 2012. Panasonic Toughbooks zijn volgens de leverancier robuuste notebooks en laptops, die zijn ontwikkeld om te presteren waar andere mobiele PC-technologie faalt. Speciaal voor de zorgsector heeft Toughbook ook laptops en tablets ontwikkeld met het oog op desinfecteerbaarheid, duurzaamheid, ergonomie en connectiviteit. “Hierdoor heeft het zorgpersoneel onsitetoegang tot medische dossiers en gedetailleerde conditie- en medicatiedocumentatie van patiënten. “Tijdens Zorg en ICT stelt Panasonic Toughbook de nieuwe desinfecteerbare duurzame CF-H2 Tablet voor, die de volle kracht van een PC (uitgerust met Intel® Core™ i5 2557M vPro™ Processor) combineert met een opmerkelijke connectiviteit en een uitgekiend design op maat van de zorgsector. Deze Windows™-tablet wordt nu al ingezet door thuiszorgorganisaties en ziekenhuizen”, aldus de leverancier. “Daarnaast kunnen de bezoekers ook de gloednieuwe 10" Toughpad FZ-A1 Android powered tablet zien. In tegenstelling tot de consumententablets is deze tablet wel bestand tegen water, stof (IP65), trillingen en vallen van 120 centimeter hoogte en extreme temperaturen. Meer info: www.toughbook.eu

Nieuw: RetroFix Frosted LED buis Sinds kort kan RetroFix™ zijn klanten voorzien van de RetroFix Frosted LED buis. Dit is een LED buis waarbij de kap van polycarbonaat opaal is gemaakt. Hierdoor zijn de ledjes in de buis niet meer zien. “Dit voorkomt dat men inkijkt tegen fel licht. Ideaal voor bijvoorbeeld ziekenhuizen en andere zorginstellingen die toch willen besparen op hun energiekosten”, aldus de leverancier. Meer info: www.retrofix.nl

meer info: www.zorginstellingen.nl 42

2012-Februari / ZorgInstellingen

meer informatie: www.zorginstellingen.nl

temp-rite komt met vernieuwde Temp-Futura lijn temp-rite International presenteert de vernieuwde Temp-Futura lijn. Met deze geëvolueerde TempFutura 400NG wagen (New Generation) sluit temp-rite aan bij de huidige maatschappelijke discussie over verduurzaming betreffende verspilling van voeding en kostenreductie. De TF400NG is standaard uitgerust met een besturingspaneel met de mogelijkheid om HACCP en waste te registeren en uit te lezen. Grootste vernieuwing is de versie met de actieve koeling. “Bij deze zogenoemde statische koeling is de verdamper ingeschuimd in de wanden voor meer efficiëntie, duurzaamheid en hygiëne”, aldus de leverancier. “Bovendien hangt de koeling bij deze evolutieversie onderaan de wagen voor een beter zwaartepunt, een ergonomisch voordeel bij (extern) transport. Voorts is het compleet nieuwe ontwerp uitgevoerd in hoogwaardig kunststof waardoor de wagen lichter is, er aantrekkelijker uitziet en eenvoudiger is schoon te houden. Tot slot is het interieur voortaan ter keuze uit te voeren in zowel euro als gastronorm.” Meer informatie of een proefplaatsing: www.temp-rite.nl

Nieuwe veilige en universele loophulp: De Mobilyzer Technicare heeft De Mobilyzer™ ontwikkeld: een universele loophulp en infuusstandaard in één.

“Deze universele loophulp biedt optimaal loopcomfort en volledige veiligheid voor de patiënt. De voet met vijf wielen biedt maximale stabiliteit. Oneffenheden in vloer- of liftovergang zijn nu makkelijk te passeren door de positie van het vijfde wiel”, aldus de leverancier. “Het stuur is in hoogte verstelbaar en niet roteerbaar ten opzichte van de staande ovale buis, waardoor optimale veiligheid word gegarandeerd. De zelfredzaamheid van de patiënt wordt sterk vergroot door de vormgeving van het stuur (stuurbelasting 150 kg ). Vanuit zittende positie (toilet of bedrand ) is de patiënt beter in staat om zelf te gaan staan. In de bovenzijde van de staande ovale buis is een adaptieve functie gerealiseerd. Hierdoor bestaat de mogelijkheid om buis stukken te plaatsen met verschillende functies. Op de Mobilyzer™ zijn verschillende accessoires beschikbaar. Deze kunnen eventueel klantspecifiek en naar wens worden vervaardigd.” Meer info: www.mobilyzer.eu

Nsecure vernieuwt website Nsecure heeft onlangs een geheel vernieuwde website gelanceerd: www.nsecure.nl. “Naast de nieuwe vormgeving biedt de website veel informatie over de innovatieve oplossingen die Nsecure te bieden heeft. Verder wordt met behulp van uitgebreide klantcases een kijkje gegund in de wereld van Nsecure.

Deze klantcases zijn erg uiteenlopend en uniek voor bedrijven uit één van de segmenten, waaronder de zorgsector, waar Nsecure zich op richt.” Nsecure bevordert de veiligheid van ondernemingen en hun medewerkers. Dit doen zij door het ontwikkelen, implementeren en onderhouden van duurzame en gebruiksvriendelijke veiligheidsoplossingen, die worden afgestemd op de activiteit van de klant.

PowerQ – hét energie-inkoopalternatief voor de Zorg!

Wilt u budgetzekerheid tegen sterke prijsstijgingen in de komende jaren en een probleemloos verloop van alle lopende energiezaken. PowerQ is gespecialiseerd in alle aspecten van energie-inkoop voor zorginstellingen en heeft uitstekende inkoopresultaten weten te bereiken voor de deelnemers van het ZEBS-collectief.

Op drie belangrijke punten weten wij ons te onderscheiden: 1) Een individuele en transparante inkoopstrategie met collectief voordeel 2) Budgetzekerheid; tot drie jaren vooruit 3) Complete dienstverlening, zoals: factuurcontroles, mutatie begeleiding, het opstellen van uw energiebudget en energie besparing Sinds de start van haar inkoopstrategie in 2009 heeft PowerQ ten opzichte van marktreferenties tussen de 10 en 20 procent betere energieprijzen bereikt.

Naast energie-inkoop biedt PowerQ advies op het gebied van energiebesparing en duurzame energie-opwek. Graag verwijzen wij u naar onze website voor een uitgebreidere omschrijving van onze dienstverlening en relevante referenties

Meer info: www.powerq.nl

2012-Februari / ZorgInstellingen 43

Servicewijzer Automatisering

bedrijfskleding

Facilitaire diensten Lloyd’s Register

Quarto De specialist in betaaloplossingen voor (kleinschalige) zorginstellingen Westbaan 200 2841 MC Moordrecht Postbus 59 2840 AB Moordrecht T 0182-700500 E info@quarto.nl I www.quarto.nl

Straight Systems Straight Systems, één adres voor al uw kassa- en betalingsuitdagingen in de zorg, ziekenhuizen, bedrijfsrestaurants en leisure.

Kattenburg 29-31 6651 AL Druten T 0487-517700 I www.straight.nl

George Pisa & Zn. Stijlvolle bedrijfskleding George Pisa & Zn. Tailleurs Kanaaldijk Noord 15B 5613 DZ Eindhoven T 040-2433631 E info@georgepisa.nl I www.georgepisa.nl

Erkende certificatieinstellingen

Bureau Veritas Certification Computerweg 2 3821 AJ Amersfoort T 088-4505500 E verkoopnederland@ nl.bureauveritas.com I www.bureauveritas.nl

Quality Assurance Certificatie en Training Weena-Zuid 170 3012 NC Rotterdam Postbus 701 3000 AS Rotterdam T 010-2018445 I www.lrqa.nl

TUV Nederland QA De Waal 21c 5684 PH Best T 0499-339500 E info@tuv.nl I www.tuv.nl TUV Nederland is uw partner in certificatie: o.a. de HKZ T, V&V, Gehandicaptenzorg, Jeugdzorg, Revalidatie, Kinderopvang en Zorg-boerderijen en Veiligheidsmanagementsystemen. Wij komen graag bij u langs !

Beveiliging Evacuatie DNV VDZ Security Hoofdkantoor Papendorpseweg 53-59 3528 BJ Utrecht Tel: 030-7991106 Regio Kantoor Oost Nederland Metaalstraat 2c 7483 PD Haaksbergen T 053-5742294 E info@vdzsecurity.nl I www.vdzsecurity.nl Beveiligingsdiensten voor zorgsector VDZ Security levert vakbekwaam en goed opgeleid beveiligingspersoneel.

44

Postbus 9599 3007 AN Rotterdam T 010-29 22 700 E certificatie@dnv.com I www.dnv.nl/zorg Zichtbare kwaliteit door certificering?

DNV certificeert managementsystemen volgens: HKZ, ISO 9001, NTA 8009, NEN 8048, OHSAS 18001, ISO 14001. Onze unieke auditmethode Risk Based Certification® gaat nét even verder en haalt het maximale uit uw certificatietraject. Resultaat?

Betrouwbare zorg van hoge kwaliteit.

2012-Februari / ZorgInstellingen

Landuwasco Bellstraat 10 3133KE Vlaardingen E mail@landuwasco.nl I www.landuwasco.nl Landuwasco Wasserijtechniek levert meer dan 48 jaar het totale pakket wasmachines, droogmachines en strijkmachines aan de wasserijindustrie, instellingen, campings, hotels, scheepvaart en professionele inhuiswasserijen.

Newasco Newasco Diensten BV Nijverheidsweg 40 2102 LL Heemstede T 023-5474004 E diensten@newasco.nl I www.newasco.nl Innovatieve regionale wasserijbedrijven met hoge kwaliteit, ontzorgt volledig op het gebied van textielvoorziening.

Onze dienstverlening sluit aan op de nieuwe AWBZ. Facturatie per bewoner is mogelijk.

ARTIMO textiles

Marconistraat 32 6372 PN Landgraaf T 045-5727031 E info@escape-mobility.com I www.escape-mobility.com

Nieuweweg 240 Postbus 13 6600 AA Wijchen T 024-7502300 I www.eromes.nl Eromes ontwerpt, produceert en levert creatieve oplossingen voor zorg- en werkomgevingen. Creativiteit die voorkomt uit nieuwe inzichten en ook door anders te kijken naar bestaande.

E.S.T.I.D.A

inrichting

Escape Mobility Company

Eromes Projectinrichters

Postbus 1150 4700 BD Roosendaal De Meeten 53 4706 NK Roosendaal T 0165-543940 E info@artimo.nl I www.artimo.nl Artimo is leverancier van permanent vlamvertragende gordijnen meubelstoffen voor projecten.

Interieurontwerp en - fabricage Amsterdam Scannerstraat 21 1033 RV Amsterdam T 020-3371576 E info@estida.nl I www.estida.nl E.S.T.I.D.A ontwerpt, realiseert en produceert totaalinterieurs en interieuronderdelen voor zorginstellingen, horeca, retail, kantoren en wellness. Uw inrichtingspartner voor nieuwbouwprojecten, uitbreiding, renovaties en stoffering.

Gerflor Benelux Postbus 7102 5605 JC Eindhoven T 040-2661700 E gerflornl@gerflor.com I www.gerflor.nl of www.gerflor.be Sinds 1937 wereldwijd producent van professionele PVC projectvloeren en specialist in vloeroplossingen voor de gezondheidszorg.

Servicewijzer ▲

labels

Artevo Alexanderstraat 6 6882 BG Velp T 026-3619334 E top@artevo.nl I www.naamlabels.nl Zelf investeren of uitbesteden? ARTEVO naamlabels maakt al ruim dertig jaar naamlabels voor uw kleding die wasecht en chemisch reinigbaar is.

Installatietechniek en onderhoud

trainingen

Bouter Bouter-PlazaConcept®

BLR-Bimon airconditioning Postbus 72 3417 ZH Montfoort T 0348-472247 E airconditioning@ blr-bimon.nl I www.blr-bimon.nl BLR-Bimon is de specialist op het gebied van airconditioning.

Imtech Care & Cure Rivium Boulevard 122 2909 LK Capelle aan den IJssel Postbus 8584 3009 AN Rotterdam T 010-4477400 I www.zorg.imtech.nl

trainingen

Bureau Veritas Training Computerweg 2 3821 AJ Amersfoort T 088-4505551 F 088-4505555 E bvct@ nl.bureauveritas.com I www.bureauveritas.nl Theoretisch of toegepast, standaard of maatwerk, intern of open inschrijving: training is altijd een bron voor het creëren van meerwaarde.

Signaalrood 15 2718 SH Zoetermeer Postbus 674 2700 AR Zoetermeer T 079-3451515 E verkoop@bouter.nl I www.bouter.nl De gedachte achter het Bouter-PlazaConcept® is om een centrale ontmoetingsplaats (plaza) in met name verpleeg- en verzorgingshuizen te creëren, waar het voor iedereen in een gezellige, informele sfeer goed toeven is.

Netwerken begint bij een professioneel platform

De kosten voor een vermelding in deze Servicerubriek (logo, adresgegevens en ca. 20 woorden tekst) bedragen 750 euro per jaar. Inclusief plaatsing van een logo/link op de website www. zorg­instellingen. nl in de rubriek producten.

Informatie: Jeroen Baar: T 035-6940740 E jeroenbaar@ vakmedianet.nl

d e c o m b i n la combina d e c o m b i n la combina

a t i iso a t i iso

e n e n

i s d e crée l i s d e crée l

k a k a

r a c for r a c for

h t ce h t ce

moments furniture bv Edisonstraat 25 4000 HB Tiel (NL) PB 6053 T. +31 (0)344 619 844 F. +31 (0)344 620 045 info@momentsfurniture.com

B+B VAKMEDIANET

informatieplatforms voor professionals

www.vakmedianet.nl

2012-Februari / ZorgInstellingen 45

agenda 15 maart

Planetree Conferentie 2012 Nijkerk www.planetree.nl

Lent, congres over veiligheid in de zorg Utrecht www.lent-congres.nl

Agendatip? Mail de redactie van ZorgInstellingen: redactie@zorginstellingen.nl

9 – 10 mei

Beurs Beveiliging & ­Veiligheid

Houten www.easyfairs.com/beveiliging-nl

7 juni

Nationaal Congres ­Gastvrijheidszorg 2012 www.zorgmetsterren.nl

27 – 29 maart

Beurs Zorg & ICT Utrecht www.zorg-en-ict.nl

27 – 30 maart

Anuga FoodTec Keulen www.anugafoodtec.de

10 mei

19 juni

Congres Vrouwelijke leiders in de zorg

Zeist www.vrouwelijkeleidersindezorg.nl

23 – 26 september

Hogatec 2012 Düsseldorf www.hogatec.de

Jaarcongres Duurzame Zorg Nijmegen www.jaarcongresduurzamezorg.nl

8 – 11 mei

ISSA/Interclean

Amsterdam www.amsterdam.issainterclean.com

advertentie-index Alklima Alpheios

Altenpflege 2012 Breda Lighting Brother International Deerns LUXimprove

Miele Professional

Nsecure

Panasonic Benelux

PowerQ

Technicare

Texcare 2012

Wagenbouw Accommodaties Zorg & ICT 2012

46

2012-Februari / ZorgInstellingen

48 2 7 47 25 29 25 4 9 11 1 6 41 12 12

Verantwoord besparen!

Direct 70% energiebesparing Aantoonbaar de beste LED kwaliteit

n er

em

Tot wel

On

p

d

er

ne

men

â&#x20AC;˘ Maatsc

ha

eran kV

besparing

On

ij el

twoord

twoord

70% energie

Veran

pp

Kijk voor meer info op www.retrofix.nl

ap

ijk

Beste prijs / kwaliteit garantie!

en â&#x20AC;˘ Maatsch

el

d

Eenvoudig TL en downlights vervangen

Breda Lighting BV, Minervum 7073, 4817 ZK Breda, T +31 (0)76 5 813 815

째ClimateCare van Mitsubishi Electric.

Je voelt het verschil.

Zorgvuldige klimaatbeheersing Duurzaam koelen, verwarmen, ventileren & ontvochtigen

financieer het

met:

aircolease.nl

Ontdek in 4:24 min. hoe wij uw klimaat kunnen verzorgen: www.alklima.nl/zorg