Ilja Kabakov, Landschap met bergen, 1989. Met dank aan: Niccoló Sprovieri Gallery, Londen, collectie Ilja & Emilia Kabakov.
#06 / december 2012 – april 2013
special Lissitzky – Kabakov Utopie en werkelijkheid Utopia and Reality Sheela Gowda Jewyo Rhii Like Lissitzky Agenda
Beste (toekomstige) bezoeker, Het Van Abbemuseum in Eindhoven bezit een van de belangrijkste en grootste collecties ter wereld van de Russische kunstenaar El Lissitzky (1890-1941). Hij was een van de meest dynamische kunstenaars van zijn tijd. Lissitzky is van groot belang voor het Van Abbemuseum. Zijn werk, zijn ideeën en zijn artistieke doelen komen sterk overeen met de betrokkenheid van het museum bij het experiment, bij radicale creativiteit en bij het publiek. Het Van Abbemuseum heeft het beroemde Russische kunstenaarsechtpaar Ilja (1933) en Emilia (1945) Kabakov gevraagd om een tentoonstelling te maken van hun werk samen met dat van El Lissitzky. Dit brengt twee generaties bij elkaar, waarbij de revolutionaire kunst van de vroeg twintigste eeuw direct wordt geconfronteerd met de consequenties van die visie voor de latere Sovjettijd. In steeds andere combinaties wordt u langs de werken van de twee kunstenaars geleid om de kunst en cultuur van deze fascinerende geschiedenis te beleven. In Lissitzky - Kabakov, Utopie en werkelijkheid is een cirkel gesloten die begon met groot optimisme en eindigde met kleine desillusie, terwijl het uiteindelijk over de mogelijkheden van mensen en hun alledaagse leven gaat. Het is de eerste keer dat de oeuvres van twee beroemde Russische kunstenaars uit verschillende tijden in de twintigste eeuw samen worden gepresenteerd in een tentoonstelling. Bruiklenen zijn onder meer afkomstig van Tretjakov Galerie in Moskou, Guggenheim Museum in New York en Centre Pompidou in Parijs, alsmede van een aantal privéverzamelingen. Een aantal installaties van de Kabakovs wordt voor deze gelegenheid opnieuw uitgevoerd. De
Dear (future) visitor, The Van Abbemuseum in Eindhoven has one of the largest and most important collections of the Russian artist El Lissitzky (1890-1941). As well as being one of the most dynamic artists of his time, Lissitzky is crucial for the current Van Abbemuseum. His work, ideas and artistic aims align closely with our commitment to experimentation, radical creativity and public engagement. To investigate his legacy further and to understand the course of 20 th century art more fully, we have invited the artistic couple, Ilja (1933) and Emilia (1945) Kabakov to curate their work in dialogue with El Lissitzky. By bringing two generations together, the revolutionary art of the early twentieth century is confronted with the later unfolding of that vision in reality. As a visitor, you are led into a dialogue with two artists, discovering changing combinations as a way to unlock a fascinating history. The Lissitzky - Kabakov, Utopia and Reality exhibition completes a journey from optimism to disillusion, where everyday lives lived in the shadow of great changes are brought sharply into focus.
tentoonstelling is onderdeel van NLRF2013, het Nederland – Rusland jaar en is na Eindhoven in 2013 te zien in de Hermitage in St. Petersburg en het Multimedia Art Museum (MAMM) in Moskou.Deze editie van ons kwartaalmagazine Radically Yours is bijna in zijn geheel gewijd aan de tentoonstelling Lissitzky - Kabakov, Utopie en werkelijkheid, en is tevens te gebruiken als gids tijdens uw bezoek. Naast deze bijzondere tentoonstelling, kunt u dit voorjaar ook genieten van het werk van Jewyo Rhii en Sheela Gowda. In dit magazine vindt u hierover alvast de eerste informatie. In de volgende editie van Radically Yours besteden we meer aandacht aan deze kunstenaars. Tot ziens in het Van Abbemuseum, Charles Esche Directeur
This is the first time that the works of two generations of Russian artists have been confronted in one exhibition. Loans include works from the Tretyakov Gallery in Moscow, the Guggenheim Museum in New York and the Centre Pompidou in Paris, as well as from a number of private collections. The exhibition is part of NLRF2013, the Netherlands – Russia year and will move to the Hermitage in St. Petersburg and the Multimedia Art Museum (MAMM) in Moscow in 2013, after Eindhoven.
Van Abbemuseum 2012, foto: Peter Cox.
This edition of our quarterly magazine Radically Yours is largely devoted to the Lissitzky - Kabakov, Utopia and Reality exhibition and can also be used as a guide during your visit. Besides this unique exhibition, you can enjoy works by Sheela Gowda and Jewyo Rhii in the museum from January onwards. In the next edition, there will be a larger focus on these two artists. I look forward to see you soon in the museum, Charles Esche Director
Lissitzky – Kabakov Utopie en werkelijkheid 01.12.2012 – 28.04.2013 De tentoonstelling Lissitzky – Kabakov vindt plaats op twee etages in de nieuwbouw van het Van Abbemuseum. De eerste verdieping en de zeven zalen op de tweede verdieping hebben ieder een eigen thema. Er wordt steeds een ander aspect van de oeuvres van Lissitzky en Kabakov met elkaar vergeleken.
Eerste verdieping De kunstenaar als hervormer / De kunstenaar als denkend persoon De gehele eerste verdieping van de Lissitzky – Kabakov tentoonstelling is ingericht als een leeszaal annex tekeningenkamer. In alle rust kunnen bezoekers hier de tekeningen, teksten en documenten van de twee kunstenaars bekijken, lezen en vergelijken. Veel van de werken van El Lissitzky en Ilja Kabakov hebben de Sovjetmaatschappij als thema. Lissitzky kijkt in de jaren twintig van de vorige eeuw hoopvol naar de toekomst en stelt zijn scheppende arbeid in dienst van de nieuwe maatschappelijke orde, terwijl Kabakov aan het einde van de Sovjetperiode in zijn werk vaak terugkijkt naar wat er van deze idealen geworden is. Ook in tekeningen en in ontwerpen voor affiches en projecten komt dit maatschappelijk thema vaak terug. Het tekenen neemt in de oeuvres van deze kunstenaars een centrale plaats in; zij maken tekeningen om bestaande dingen vast te leggen, maar ook om toekomstige projecten concreter te maken. Zowel Lissitzky als Kabakov heeft ook boeken geïllustreerd en vormgegeven.
Lissitzky – Kabakov Utopia and Reality 01.12.2012 – 28.04.2013 The Lissitzky – Kabakov exhibition will take place on two floors in the new building of the Van Abbemuseum. The first floor and the seven halls on the second floor each have their own theme. A different aspect of the works of Lissitzky and Kabakov is compared every time.
First floor The Artist as a Reformer / The Artist as a Reflecting Character The whole first floor of the Lissitzky – Kabakov exhibition is arranged as a reading room with an adjacent room with drawings. The visitors can see, read and compare the drawings, texts and documents of the two artists in quiet. Many of the works of El Lissitzky and Ilya Kabakov are based on the theme of Soviet society. In the 1920s, Lissitzky looked forward to the future, full of hope, and his creative work served the new social order, while at the end of the Soviet period, Kabakov often looked back at what had become of these ideals in his work. This social theme also often recurs in drawings and designs for posters and projects. Drawing has a central place in the works of these artists, their drawings serve to record existing things, but also to show future projects in more concrete form. Both Lissitzky and Kabakov also illustrated and designed
El Lissitzky, TijdschriftBroom, vol. 5, nr. 3, oktober 1923.
Ilja Kabakov, Omslag voor ‘Osia en zijn Vrienden’ door B. Olevskii, Moskou, 1956. Collectie Lemmens & Stommels, Nijmegen.
Lissitzky combineert in zijn boekillustraties een pas verworven vrijheid van vormgeving met de visionaire boodschap van de nieuwe staat. Kabakov illustreert vanaf de jaren zeventig veel kinderboeken om zijn kunstenaarschap te kunnen bekostigen. Naast schetsen, uitgewerkte tekeningen, notities, schema’s, architectuurontwerpen, illustraties en ontwerpen voor boekomslagen van beide kunstenaars is er ook veel documentatie over hun leven te zien. Ilja Kabakov heeft zulke ‘documenten’ een tijdlang verzameld in zijn Books of Life: bonnetjes voor een kopje koffie of een biertje, een visitekaartje of een folder, allemaal triviale zaken netjes ingeplakt en geordend op datum. Daarnaast worden er foto’s, brieven van en aan de kunstenaars, krabbeltjes op bierviltjes en allerlei ander documentaire materialen getoond die een licht werpen op hun artistieke ontwikkeling.
books. In his book illustrations Lissitzky combines a newly acquired freedom of design with the visionary message of the new state. From the 1970s, Kabakov illustrated many children’s books in order to pay for his art. In addition to sketches, detailed drawings, notes, diagrams and architectural designs, illustrations and designs for book covers by both artists, there are also many papers documenting their lives. For a long time, Ilya Kabakov collected these “documents” in his Books of Life: the bill for a cup of coffee or a beer, a visiting card or a folder, all trivial things neatly stuck in a scrapbook and arranged and dated. In addition, photographs, letters to and from the artists, scribbles on beer mats and all sorts of other documentary materials are exhibited which shed some light on their artistic development.
El Lissitzky, Proun P23, no. 6, 1919. Collectie Van Abbemuseum. Foto: Peter Cox. Met steun van Stichting Promotors Van Abbemuseum. Mondriaan Fonds, Vereniging Rembrandt en Provincie Noord-Brabant.
Tweede verdieping De kosmos / Stemmen in de leegte In de tijd vlak na de Russische revolutie bestond er bij velen een haast onbeperkt geloof in de toekomst. Machines namen de menselijke arbeid in de fabrieken over. Treinen, auto’s en vliegtuigen maakten grote afstanden sneller te overbruggen dan men ooit had durven hopen. De menselijke fantasie, zeker die van Lissitzky en zijn collega kunstenaars, nam voetstoots aan dat deze ontwikkelingen zich op korte termijn zouden voortzetten in stappen naar de buitenaardse ruimte, de kosmos. In verschillende tekeningen en ontwerpen uit die tijd zien we al hele zwevende steden ontstaan. De werken die Lissitzky maakte in deze periode noemde hij ‘Prounen’. Het woord ‘Proun’ is een afkorting van ‘proekt utverzhdenya novogo’: ‘ontwerp voor de bekrachtiging van het nieuwe’. De toekomst wordt in al zijn facetten onderzocht. Ilja en Emilia Kabakov stellen tegenover deze ‘Prounen’ een serie schilderijen waarin het wit de boventoon voert. Waar de pure abstracte vormen een afgewogen plek toegewezen krijgen in de schilderijen en tekeningen van Lissitzky, ontbreken ze volledig in deze schilderijen van Kabakov. Er zijn af en toe slechts een aantal randfiguurtjes te ontwaren die de grote witte vlakken omlijsten. Het wit speelt een centrale rol in het werk van Ilja Kabakov. Niet alleen is het witte papier het begin van het beeldende creatieve proces voor hem als tekenaar, maar witte verf is ook de picturale sneeuw die zijn voorstellingen kan bedekken. De betekenis van het wit in zijn schilderijen legt Kabakov uit in zijn model genaamd Model van een tentoonstelling van witte schilderijen in deze zaal.
Ilja Kabakov, Model van een tentoonstelling van witte schilderijen, 2005. Collectie Ilja en Emilia Kabakov.
Second floor The Cosmos / Voices in the Void During the period just after the Russian Revolution, many people had an almost unlimited faith in the future. Machines were taking over human labour in the factories. Trains, cars and airplanes meant that large distances could be bridged faster than anyone had ever dared to hope. The human imagination – certainly that of Lissitzky and his fellow artists – gradually assumed that these developments would soon continue into outer space, the cosmos. Several drawings and designs from that period show the development of entire floating cities. During this period, Lissitzky called the works which he made ‘Prouns’. The word ‘Proun’ is an abbreviation of ‘proekt utverzhdenya novogo’, ‘the design to reinforce the new’. Every aspect of the future was examined. Ilya and Emilia Kabakov complemented these ‘Prouns’ with a series of paintings in which white predominates. While pure abstract forms are allocated a particular place in the paintings and drawings of Lissitzky, they are completely absent in these paintings by Kabakov. Occasionally it is just possible to discern a number of peripheral figures framing the large white fields. White plays a central role in the work of Ilya Kabakov. White paper is not only the start of the visual creative process for him in his drawings, but white paint is also the pictorial snow which can cover his productions. Kabakov explains the meaning of the white in his paintings in his model titled Model of an Exhibition of White Paintings in this hall.
Helderheid van vormen / Rotzooi In deze zaal is aan de ene kant onder andere een imposante reconstructie te zien van het meest beroemde en spraakmakende architectuurontwerp van Lissitzky: de Wolkenbügel. Het geloof in de toekomst straalt van dit gebouw af. Het was bedoeld om als baken te dienen langs de ringweg van Moskou. Rondom de stad zouden vijf van deze gebouwen neergezet worden, elk in een andere kleur, zodat je wist waar je de stad in moest rijden. Zoals Lissitzky het gebouw ontwierp kon het in zijn tijd nog niet gebouwd worden, maar het ontwerp lag alvast klaar voor de toekomst die de uitvoering mogelijk zou maken. Tegenover deze gigantische constructie van de toekomst stellen de Kabakovs een doos met rotzooi. Alle rommel in dit werk is door Ilja Kabakov nauwkeurig beschreven op kleine papiertjes en deze zijn aan lijnen gehangen zodat de opschriften te lezen zijn voor de toeschouwer. De eens zo maakbare werkelijkheid is in stukjes uiteengevallen. Deze fragmenten, brokstukken, worden als archeologische voorwerpen geordend met behulp van woorden.
Clarity of Forms / Garbage Amongst other things, there is an impressive reconstruction of Lissitzky’s most famous and controversial architectural design, the Wolkenbügel, on one side of this room. This building radiates his faith in the future. It was meant to serve as a beacon along the Moscow ring road. Five of these buildings were to be placed around the city, each in a different colour, so that you knew where you had to drive into the city. It was not yet possible to construct the building which Lissitzky had designed in his own time, but the design was ready for the future which would make the execution possible.
El Lissitzky, model: Wolkenbügel, (1925) reconstructie 2009. Collectie Van Abbemuseum, foto Peter Cox.
Opposed to this gigantic construction of the future, the Kabakovs present a box of rubbish. All the rubbish in this work is described in detail by Ilya Kabakov on small pieces of paper and these are suspended from lines so that the viewer can read the captions. Reality which could once be created has disintegrated into pieces. These fragments or pieces are arranged like archaeological objects with the help of words.
Ilja Kabakov, Doos met rotzooi, 1983. Collectie MMK Museum für Moderne Kunst Frankfurt am Main. Foto: Axel Schneider, Frankfurt am Main.
El Lissitzky, Interieur project voor het F-type wooncel. Gemeenschappelijk van de architect M. Ginzburg . Foto van de maquette, 1929. Collectie Staats Tretjakov Galerie.
Overwinning op de alledaagsheid / De alledaagsheid heeft overwonnen Het dagelijks leven in een gemeenschappelijk appartement (kommunalka) was niet gemakkelijk in de Sovjettijd. Afhankelijk van je status in de partij kreeg je met een tot vijf andere gezinnen een woonruimte toegewezen. Per gezin kwam dat neer op één kamer om in te wonen, te eten en te slapen. De overige voorzieningen in het appartement moesten gedeeld worden: de gang, de telefoon, het toilet, de douche en de keuken. Iedereen die ooit samen met andere mensen een huis heeft bewoond, weet dat het gemeenschappelijk gebruik van woonruimte stof genoeg geeft voor conflicten. Wie maakt het toilet schoon? Wie doet de afwas? Het gezamenlijk gebruik van keukens was voor Ilja Kabakov in de jaren tachtig van de vorige eeuw aanleiding om een serie werken te maken waarin het keukengerei centraal staat: een koekenpan, een vergiet, een rasp. Telkens wordt in de linkerbovenhoek van het werk de vraag gesteld: “Van wie is dit?” Dit was in die tijd eigenlijk
Victory over the Everyday / Everyday’s Victory Daily life in a communal apartment (kommunalka) was not easy during the Soviet era. Depending on your status in the party, you were assigned a living space together with one to five other families. For each family this meant there was one room to live, eat and sleep in. The other amenities in the apartment had to be shared: the corridor, the telephone, the toilet, the shower and the kitchen. Anyone who has ever shared a house with other people knows that the common use of living space provides plenty of material for conflicts. Who cleans the toilet? Who does the washing up? The shared use of kitchens was the stimulus for Ilya Kabakov to create a series of works in the 1980s in which the kitchen equipment has central place: a frying pan, a colander, and a grater. The question: “Whose is this?” appears in the top left-hand corner of each work. At that time, this was actu-
Ilja Kabakov, In de gemeenschappelijke keuken, 1991. Met dank aan Regina Gallery, Moskou.
een rare vraag omdat men in de Sovjet-Unie al het privébezit wilde afschaffen. Eigenlijk hoorde die koekenpan van ons allemaal te zijn, zoals alles aan iedereen toebehoort. Maar als die pan al een week lang vies op het gemeenschappelijk aanrecht staat en er schimmel in begint te groeien, dan wordt de vraag naar de eigenaar toch nijpend. Bovendien zijn er dan aan dit eigendom ook consequenties verbonden. In de rechterbovenhoek van elk werk in deze serie staat telkens het antwoord van een medegebruiker van de keuken. De een weet niet van wie die pan is. De ander denkt dat dit de koekenpan van Andrei Pavlovitsj is. Maar er is nooit iemand die zegt: “Dit is van mij.” De heldere interieurs en eenvoudige meubels die Lissitzky aan het begin van de eeuw ontwierp voor een hoopvolle gezamenlijke toekomst staan in schril contrast met het door Kabakov getoonde wijdverbreide ontwijken van persoonlijke verantwoordelijkheid en de talloze privé puinhopen die dit opleverde.
ally a strange question because there was an attempt to abolish private possessions in the Soviet Union. In fact, the frying pan had to belong to everyone, just as everything else belonged to everyone. But once that pan has been left dirty on the common draining board for a week and the mould starts to grow in it, the question of ownership becomes quite urgent. Furthermore, this ownership also has consequences. The right-hand corner of every work in this series shows the answer of one of the users of the kitchen. One person doesn’t know whose frying pan it is. Another thinks that the frying pan belongs to Andrei Pavlovitsj. But no one ever says: “This is mine”. The clear interiors and simple furniture which Lissitzky designed at the beginning of the century for a hopeful shared future is in marked contrast with the widespread avoidance of personal responsibility and the countless private miseries resulting from this exhibited by Kabakov.
Herinnering: Monument voor een leider / Herinnering: Monument voor een tiran Vaak zetten we onze vroegere leiders ter nagedachtenis op een plein of een andere openbare plek op een voetstuk, meer dan levensgroot, in brons, als het ware om permanent tegen hen op te kunnen kijken. Als een kapitein op de brug van zijn schip wijst onze leider dan nog vele jaren na zijn dood de kant op die we moeten gaan. Lenin werd ook vaak zo afgebeeld: in een redenaarspose met zijn linkerhand aan zijn revers en zijn rechterarm en –hand wijzend in de richting die de Sovjetstaat moest gaan. Vlak na de revolutie was er vanuit de staat een grote behoefte aan monumenten van revolutionaire roergangers. Veel kunstenaars werkten aan zulke opdrachten voor de openbare ruimte. Er kwamen veel nieuwe monumenten, de meeste voor de voorvechters van het communisme, Marx en Engels. Ook waren er gedenktekens voor de slachtoffers van de revolutie, maar al snel werden er ook ‘monumenten’ gemaakt voor ‘gewone’ mensen, bijvoorbeeld een kolossale metaalbewerker of een boerin, of een allegorisch monument voor de emancipatie van de arbeiders. Sommige revolutionairen lieten zich al tijdens hun leven vereeuwigen in een plaquette of een beeld, maar Lenin heeft dat nooit gedaan. Vanaf het begin van de Russische Revolutie heeft Lissitzky zijn werk in dienst gesteld van de verspreiding van de nieuwe ideologie. Zo ontwierp hij samen met Ilja Chasnik, een van zijn leerlingen, een spreekgestoelte voor Lenin. Het is een platform dat op de juiste hoogte gebracht kan worden om de menigte te kunnen overzien. Dit nooit uitgevoerde ontwerp zou nu als monument voor Lenin kunnen dienen. De tiran van Ilja Kabakov heeft er juist genoeg van om op een sokkel te staan en loopt het plein af om zijn terreur voort te zetten.
Memory: Monument to a Leader / Memory: Monument to a Tyrant In many cases we place a memorial to a former leader on a pedestal in a square or in another public place, larger than life size, in bronze, so that we can look up to him permanently. Like a captain on the bridge of his ship, our leader can then show us the way we should be going for many years after his death. Lenin was also often depicted in this way, posing as though he is delivering his arguments, with his left hand on his lapel and his right arm and hand pointing in the direction that the Soviet state should be moving in. Just after the Revolution, there was a great demand for monuments of revolutionary figures in the state and many artists worked on these commissions for public places. A lot of new monuments were made, most for the first champions of communism, Marx and Engels. There were also memorials for the victims of the Revolution, but soon “monuments” were also made for “ordinary” people; for example, a colossal metal worker or a peasant woman, or an allegorical monument for the emancipation of workers. Some revolutionaries had themselves immortalised in a plaquette or a statue during their own lifetime, but Lenin never did this. From the start of the Russian Revolution, Lissitzky used his work to spread the new ideology. For example, together with Ilya Chasnik, one of his students, he designed a tribune for Lenin. This was a platform which could be adjusted to the right height to see over the crowds. However, the design was never executed and could now serve as a monument to Lenin. Ilya Kabakov’s tyrant has actually had enough of being placed on a plinth and walks away from the square to continue his reign of terror.
El Lissitzky, Lenin spreekgestoelte, ontwerp, 1920. Collectie Staats Tretjakov Galerie, Moskou.
Ilja & Emilia Kabakov, Monument voor een tiran, model, 2005. Collectie Ilja & Emilia Kabakov.
het plan was, dat hier werd uitgevoerd. Mevrouw Startseva legde samen met medebewoners Nikolaev en Golosov een officiële getuigenis af. Door het onderzoek werd veel meer duidelijk over de voorbereidingen van deze ‘ruimtevlucht’. Maar van deze eenzame bewoner werd nooit meer iets vernomen. In Kabakovs installatie De man die de ruimte in vloog vanuit zijn appartement zien we de kamer die achterbleef toen deze man zichzelf de ruimte in had geslingerd en zijn felbegeerde vrijheid had verkregen.
El Lissitzky, Prounruimte (1923), reconstructie 1971. Collectie Van Abbemuseum. Foto: Peter Cox.
Het leven veranderen / Uit het leven vluchten “Ik was aan het slapen toen er plotseling dichtbij een enorme explosie was, alsof het gebouw instortte”. Zo beschrijft mevrouw Startseva wat ze in het holst van de nacht meemaakte op het moment dat een medebewoner van hun gemeenschappelijk appartement zichzelf dwars door het plafond van zijn kamer de ruimte inschoot. Met matrasveren en rubber banden had hij een krachtige katapult gemaakt die hem op een bepaalde hoogte boven de aarde moest brengen alwaar zich op dat moment een kosmische energiebaan bevond die hem verder de ruimte in kon brengen. Het onderzoek door de autoriteiten naar deze gebeurtenis, nam lange tijd in beslag. De kamer werd door de dienst woningbouw dichtgetimmerd. Verschillende experts bogen zich over de propagandaposters, de tekeningen, de berekeningen en al het andere materiaal dat in de kamer aanwezig was om precies te reconstrueren wat
Ilja Kabakov, De man die de ruimte in vloog vanuit zijn kamer, 1985. Collectie Centre Pompidou, Parijs. Foto: Philippe Migeat.
Transforming Life / Escaping Life “I was asleep when I suddenly heard an enormous explosion nearby, as though the building was collapsing”. This is how Mrs Startseva described what she experienced in the dead of night, when one of the people living in their joint apartment shot himself into space straight through the ceiling of his room. He had made an enormously powerful catapult with mattress springs and rubber bands to fling himself to a certain height above the earth where there was a cosmic band of energy at that time to take him further into space. The research into this event carried out by the authorities took a long time. The room was hammered shut by the
Lissitzky daarentegen ontwerpt ruimtes waarin mensen graag verblijven. Ze moeten het leven beter maken. Het kunnen woningen zijn, maar ook meer abstracte ruimtes zoals de Prounruimte. Hij nodigt ons persoonlijk uit om deze ruimte binnen te gaan: “De eerste vorm, die degenen die uit de grote zaal komen naar binnen ‘leidt’, is diagonaal geplaatst en ‘leidt’ hen naar de grote horizontaal van de achterwand en van daar naar de derde wand met verticalen. Bij de uitgang – Halt! Daar beneden is het vierkant, het basiselement van de hele vormgeving.”
housing department. Different experts studied the propaganda posters, drawings, calculations and all the other material left in the room in order to exactly reconstruct the plan that was being executed there. Together with her fellow residents, Nikolaev and Golosov, Mrs Startseva gave an official statement. The investigation explained a great deal more about the preparations for this “space flight”. However, no more was ever heard from this lone resident. In Kabakov’s installation, The Man Who Flew Into Space From His Apartment, we see the room which remained behind when this man had flung himself into space and obtained his fervent wish for freedom. In contrast, Lissitzky designed a space with the aim of improving life. He personally invites us to enter his Proun Space, “The first form, which ‘leads’ those who come from the large hall inside, is diagonally placed and ‘leads’ them to the large horizontal of the back wall and from there to the third wall with verticals. At the exit – Halt! At the bottom there is the square, the basic element of the whole design.”
Ilja & Emilia Kabakov, De Verticale Opera, model, 1998. Collectie Solomon R. Guggenheim Museum, New York.
Vertrouwen in de nieuwe wereld / Niet gerealiseerde utopie De abstracte werken van Lissitzky zijn niet zo abstract als ze op het eerste gezicht lijken. In de volumes die hij tekent en schildert kun je gemakkelijk gebouwen en soms hele steden zien. Soms gebruikt Lissitzky deze vormen ook om er mensen mee weer te geven, zoals in de ontwerpen voor een aantal personages uit de opera Overwinning op de Zon. Zoals vaker liet hij zich ook hier niet beperken door wat technisch mogelijk was. Hij ging ervan uit dat deze figuren op een dag zouden kunnen spelen in een volledig mechanische opera. Ook op een andere manier was Lissitzky betrokken bij theater. Voor zijn vriend Vsevolod Meyerhold, een van de belangrijkste revolutionaire toneelregisseurs, ontwierp hij een geheel nieuw theatergebouw. Het theater was samen met de film een van de belangrijkste propagandamiddelen van de revolutionaire boodschap. Van zowel deze opera als van het theater worden tekeningen, foto’s en reconstructies getoond. Om grote projecten te realiseren worden vaak maquettes gemaakt. Ilja en Emilia Kabakov realiseren grote projecten over de hele wereld, in musea, in theaters, maar ook in de openbare ruimte. Om een overzicht te bieden van wat ze al gedaan hebben en nog van plan zijn, maakten de Kabakovs het Paleis van projecten. Hoewel de projecten van Lissitzky en Ilja en Emilia Kabakov zeer verschillen, wordt hier ook een belangrijke overeenkomst in hun artistieke scheppen duidelijk. Geen van deze kunstenaars laat zich in zijn verbeeldingskracht beperken tot de mogelijkheden van het moment. Wat straks zal kunnen is belangrijker dan wat nu mogelijk is.
El Lissitzky, Model voor het Meyerhold theater (1929-1930), reconstructie, z.j. Collectie A.A. Bakrushin Staats Centraal Theatermuseum, Moskou.
Trust in the New World / Unrealized Utopia Lissitzky’s abstract works are not as abstract as they appear to be at first sight. You can easily recognize buildings and sometimes whole cities in the volumes which he drew and painted. Occasionally Lissitzky also used these shapes to represent people, as in the designs for a number of characters in the opera, Victory over the Sun. We have seen before that he did not allow himself to be restricted by what was technically possible. He assumed that these figures would one day be able to play in a completely mechanical opera. Lissitzky was also involved in theatre in another way. He designed a completely new theatre for his friend Vsevolod Meyerhold, one of the most important revolutionary theatre directors. Together with film, theatre was one of the most important means of propaganda for the revolutionary message. Drawings, photographs and reconstructions are exhibited both of this opera and of the theatre. For large projects, it was common to make models. Ilya and Emilia Kabakov carried out large projects all over the world, in museums and theatres, as well as in public spaces. In order to provide a survey of everything they have done and are still planning to do, the Kabakovs made the Palace of Projects. This reveals an important similarity to the artistic creativity of Lissitzky. Neither of these artists is limited in his imagination to the possibilities of the present. What will be possible in the future is more important that what is possible now.
El Lissitzky, Schets voor de Pressa tentoonstelling, 1927. Collectie Museum Ludwig, Keulen.
De heldere toekomst tegemoet / De heldere toekomst achter ons Om de nieuwe Sovjetstaat te vestigen in het grotendeels analfabetische Rusland en mensen ervan te overtuigen dat ze zich beter konden aansluiten bij deze nieuwe orde, was er veel overredingskracht nodig. Vele uitgestrekte en afgelegen gebieden waren eeuwenlang aan hun lot overgelaten en de mensen die er woonden hadden een bijna aangeboren achterdocht tegen iedere vorm van officieel gezag gekregen. De communistische partij riep een aparte afdeling in het leven om zieltjes te winnen voor de goede zaak: het departement voor agitatie en propaganda. Door het enorme gebied van de Sovjet Unie reden al snel Agitprop treinen die de nieuwe ideologie verspreidden. In elk plaatsje aan de spoorlijn stopte de trein om het propagandamateriaal, posters, folders en boeken, uit te delen. Ook waren er rondreizende toneelgezelschappen die met hun voorstellingen de nieuwe waarden uitdroegen. Majakovski, de dichter van de revolutie, reisde het hele land door om zijn werk voor
The Bright Future ahead / The Bright Future behind us In order to establish the new Soviet state in the largely illiterate country of Russia, it was important to convince people that it was better to join this new order. Many extensive and isolated areas had been left to their fate for centuries and the people who lived there had developed an almost instinctive suspicion of any form of officialdom. The communist party established a separate department to win the hearts and minds for their ideology: the department for agitation and propaganda. Because of the enormous area covered by the Soviet Union, there were soon many Agitprop trains to spread the new ideology. The train stopped at every place along the railway line to distribute the propaganda material, posters, folders and books. There were also travelling theatre companies who presented the new values in their productions. Mayakovsky, the poet of the revolution, travelled all over the
Ilja & Emilia Kabakov, Let’s Go Girls, 2004. Collectie Ilja & Emilia Kabakov.
te dragen. Rosta, het eerste Sovjet persbureau, was een belangrijke schakel in deze propaganda. In 1928 kreeg Lissitzky de opdracht om voor de internationale perstentoonstelling in Keulen de Sovjetexpositie te ontwerpen en in te richten. Een internationaal publiek moest zien hoe de nieuwe staat zijn nieuws en propaganda tot in alle uithoeken verspreidde. In plaats van een eigen paviljoen te bouwen, huurden de Sovjets het bestaande centrale paviljoen van het beursgebouw. In een zeer dynamische omgeving werden daar aan de lopende band films, nieuwsflitsen en animaties vertoond. Lissitzky oogstte met deze ‘propaganda voor de Sovjetpropaganda’ een enorm succes. “Alles beweegt, draait, alles is vol van energie,” schreef een recensent. In de tentoonstelling is een reconstructie te zien van een van Lissitzky’s ontwerpen. De Kabakovs tonen een reconstructie van een Agitprop wagon waarin revolutionaire Sovjetliederen te horen zijn. Deze installatie is genoemd naar het schilderij dat in de wagon te zien is: Let’s Go Girls!.
country to read his work. Rosta, the first Soviet press agency, was an important link in this propaganda. In 1928 Lissitzky was commissioned to design and organize the international press exhibition for the Soviet exposition in Cologne. An international public was to see how the new state was spreading its news and propaganda to its furthest corners. Instead of building their own pavilion, the Soviets rented the existing central pavilion of the stock exchange building where they screened non-stop films, news flashes and cartoons in a very dynamic environment. Lissitzky was extremely successful with this “propaganda for the Soviet propaganda”. One reviewer wrote: “Everything moves, turns and everything is full of energy.” The exhibition shows a reconstruction of one of Lissitzky’s designs. The Kabakovs made a reconstruction of an Agitprop railway carriage where you can hear revolutionary Soviet songs. This installation is named after the paintings which can be seem in the carriage: Let’s Go Girls !
interview met
Ilja en Emilia Kabakov Anton Vidokle
Dit is een klein fragment van een interview dat de kunstenaar Anton Vidokle heeft gehouden met Ilja en Emilia Kabakov. De volledige tekst is te lezen in de catalogus Lissitzky – Kabakov, Utopie en werkelijkheid. Anton Vidokle: Veel hedendaagse kunstenaars en filosofen hebben opgemerkt dat het huidige moment wordt gekenmerkt door een gevoel van onstandvastigheid. Alsof we voortdurend ergens vallen, vliegen of verdwijnen. In jouw werken zit dit motief van vliegen, vallen, verdwijnen. Het leidt tot een soort desoriëntatie ten opzichte van het gebruikelijke idee van subject en object, tijd en ruimte, modernisme en moderniteit. Ilja Kabakov: Dit hangt samen met een belangrijk moment dat de afgelopen periode heeft plaatsge vonden. En met hoe dit tijdperk verschilt van veel vorige tijdperken. Iedereen heeft een programma. Het programma van vandaag is hoe we in deze wereld moeten overleven. Iedereen stelt zich deze vraag. En we weten vrij goed hoe: huis, auto, vakantie, inkomen, kinderen enz. Er is een absoluut normaal repertoire aan antwoorden op de vraag: ‘Hoe kan je overleven in deze wereld?’ Iedereen weet ‘hoe’…
Ilja en Emilia Kabakov, met dank aan de kunstenaars.
interview Ilya and Emilia Kabakov by Anton Vidokle
This is a small fragment of an interview conducted by the artist Anton Vidokle with Ilya and Emilia Kabakov. The complete text is available in the Lissizky – Kabakov, Utopia and Reality catalogue. Anton Vidokle: Many contempo rary artists, philosophers have noted that the present moment is distinguished by a sensation of groundlessness. As though we are constantly either falling someplace, or we are flying someplace or disap pearing. In your works there is the motif of flight, falling, disappear ing. As a result, a kind of disorienta tion of the normal understanding of subject and object occurs, of time and space, of modernism and modernity. Ilya Kabakov: This is connected with an important moment that happened in the last epoch. And in how that epoch differs from many past epochs. Each person has a pro gram. Today’s program is how to survive in this world. Every person asks this question. And it is rather well known how: apartment, car, vacation, salary, children, etc. There is an absolutely normal repertoire of answers to the question “how can one survive in this world?” Everyone knows ‘how’…
Emilia Kabakov: Maar niet ‘waarom’. Ilja Kabakov: De vraag ‘waarom leef ik in deze wereld?’ die vroeger werd gesteld, is dus verdwe nen. Het is zo’n primitieve vraag dat zelfs het stel len ervan onbegrijpelijk is. Toch stelde men zich in de 20ste eeuw deze vraag. En in de 19de eeuw waren mensen er volledig van doordrongen. En in de eeuwen daarvoor was het een fundamentele vraag. ‘Hoe’ was een dierlijke vraag, ‘waarom’ een religieuze vraag. Het betekende dat je leven als mens een hoger doel diende. De ‘waarom’-vraag zet vaak een streep door het programma van de ‘hoe’-vraag. Er is geen eenduidig antwoord op de ‘waarom’-vraag, maar het stellen van een dergelijke vraag alleen al voert je naar een andere dimensie van het bestaan. Vanaf het moment dat een wezen zich de vraag naar het ‘waarom’ begint te stellen, wordt het menselijk. De meeste mensen vermijden het antwoord op de ‘waarom’vraag en ‘het is voor de kinderen maar beter om er niets van te weten’ om ze niet van streek te maken. Maar hier komen we in de problemen als we de ‘waarom’-vraag willen beantwoorden: ik ben ofwel een vrij individu ofwel een medium, een instrument, een ‘afgezant’, zoals bij Kharms, een intermediair van iets dat ik niet kan bevat ten. Dan zou het antwoord op de vraag naar het ‘waarom’ er zo uit kunnen zien: Ik vervul een missie die vele malen groter is dan mijn eigen kleine leven. Iemand vond het nodig dat ik geboren werd. In sommige gevallen kan dit een antwoord zijn dat volledig gecultiveerd is. Het kan de reproductie van een gen zijn of een onon derbroken lijn.
Emilia Kabakov: Instead of ‘why.’ Ilya Kabakov: So. The question has disappeared which was posed in previous times. ‘Why am I living in this world?’ It is primitive to such a degree that even the very posing of it is incomprehensible. But still in the 20 th century people asked this question. And in the 19 th century, they were completely permeated by it. And in previous epochs it was a fundamental question. ‘How’ was an animalistic question.‘Why’ was a religious question. This meant that your human life was serving something bigger. The question ‘why’ often annuls the program of the question ‘how.’ There is no single answer to the question ‘why,’ but the very posing of such a question transports you to a different realm of existence. From the moment a being starts to ask the question ‘why,’ he becomes human. The majority avoid the answer to the question ‘why’ and ‘it is better for the children not to know about it’ so as not to upset them. But here we run into difficulties in response to the question ‘why’: I am either a free individual, or a medium, a servant, an ‘envoy,’ like in Kharms, an intermediary of something that I cannot grasp. Then the answer to the question ‘why’ might look like this: I am fulfilling a mission that is many times larger than my small life. Someone needed for me to be born. In some cases, this might be an answer that is entirely cultured. It might be the reproduction of a gene, of an uninterrupted line.
Emilia Kabakov: Een estafette. Ilja Kabakov: Een estafette die mij ertoe aanzet om iets door te geven aan anderen. Achter mijn rug is er iets dat zorgde voor mijn bestaan en er zin aan gaf. Niet voor mij fysiek, maar voor de betekenis van mijn dagelijkse activiteiten. Ik ben een vertegenwoordiger van een oneindig cultu reel proces dat er voor mij al was. Emilia Kabakov: Cultureel zendingswerk. Ilja Kabakov: Ja, er is religieus en er is cultu reel zendingswerk. Je bent ervan overtuigd dat cultuur samenhangt met het geheim van onze oorsprong, dat het enerzijds een religieus karak ter heeft en anderzijds een speels, esthetisch karakter. Er is een prachtig voorbeeld van een dergelijke ‘brug’: Poesjkin. Hij ging uit van de Europese traditie en vond de Russische literaire taal uit. Dat was zijn missie. Wanneer je jong bent, ontdek je dat er geen richtpunten zijn, geen hemel en geen aarde. Op middelbare leeftijd grijp je naar je tijdgenoten. Maar als je ouder wordt, begin je steeds meer een soort code van culturele overdracht te horen. Deze periode begon voor mij ongeveer vijf jaar geleden. Ik hoor het verle den heel goed, maar er ontstaat bij mij een soort onverschilligheid tegenover mijn tijdgenoten.
Emilia Kabakov: A relay. Ilya Kabakov: A relay that has sum moned me to pass on something to others. Behind my back there is something that was looking after my existence and made sense of it. Not about me physically, but about the meaning of my everyday activity. I am a representative of an infinite cultural process that was there before me. Emilia Kabakov: Cultural mission ary work. Ilya Kabakov: Yes, there is religious missionary work, and there is cultural missionary work. You are convinced that culture is connected with the secret of our origin, that it has on the one hand a religious nature, and on the other, a playful, aesthetic nature. There is a wonder ful example of such a ‘bridge’ – Pushkin. He took the European tradition and invented the Russian literary language. This was his mis sion. At a young age, you discover that there are no bearings, there is neither sky nor earth. In middle age you grasp at your contemporaries. But in elder age, you come to hear more and more a kind of code of cultural transmission. This period began for me about 5 years ago already. I hear the past very well, but a kind of indifference towards my contemporaries is emerging.
Ontdek uw eigen Sovjettijd mobiele website Thuis op de computer, in het museum met uw eigen smartphone of via aanwezige iPads ontdekt u de speciale mobiele website. U maakt kennis met het Sovjettijdperk en kiest uw eigen ingang via verschillende sprekers. Zo vertelt Henk Kern (docent Russische geschiedenis aan de Universiteit van Leiden) over de politieke en sociale geschiedenis van Rusland. Voor persoonlijke ervaringen luistert u naar zeven voormalig Sovjetburgers die u meenemen in hun verhalen. De derde, meer intuïtieve, manier om kennis te maken met de Sovjettijd is via een soundscape gemaakt door Frank de Munnik. Vergeet vooral niet ook uw eigen verhaal achter te laten. Zie voor meer info: l-k.vanabbe.nl Ontmoetingen Onze cicerones, gastheren en gastvrouwen gaan graag met u in gesprek, over uw ervaring in de tentoonstelling, maar ook uw herinneringen aan de Sovjetperiode. Regelmatig wordt de cicerone vergezeld van een bijzonder gast. Vanuit zijn of haar ervaring wordt de (gratis) toelichting verrijkt met persoonlijke verhalen uit de Sovjettijd.
Foto: Peer Retera.
Discover your own Soviet era mobile website You can discover the special mobile website at home on the computer, in the museum with your own smartphone or by means of the available iPads. You’ll be introduced to the Soviet era and can choose your own way in via different speakers. For example, Henk Kern (lecturer in Russian history at the University of Leiden) talks about the political and social history of Russia. For personal experiences, listen to seven former Soviet citizens who can take you along with them in their stories. The third, more intuitive way of getting to know the Soviet era is by listening to the soundscape made by Frank de Munnik. Please don’t forget to leave your own story behind as well. For more info check: l-k.vanabbe.nl Encounters Our guides, hosts and hostesses will be pleased to talk to you about your experience of the exhibition, but also about your memories of the Soviet period. The guides are regularly accompanied by a special guest. His or her experiences enrich the explanations (free of charge) with personal stories about the Soviet era.
Kinderkunstclub. Foto: Margot Jans.
activiteiten / activities
Kinder- en familieprogrammering De Figurinen van Lissitzky komen tot leven! In de doe-het-zelf rondleiding voor het hele gezin nemen de Omroeper en de Globbetrotter je mee op een reis door de tentoonstelling. Vanaf januari zijn deze opvallende figuren ook in levenden lijve aanwezig op zondagen tijdens de bijzondere theaterrondleiding door de zalen. Iedere derde zaterdag van de maand maakt de Kinderkunstclub plaats voor een speciale Familiekunstclub.
The programme for children and families Lissitzky’s Figurines are coming to life! In the DIY tour for the whole family the Announcer and the Globetrotter will take you on a trip through the exhibition. From January these striking figures will also be present in person on Sundays during the special theatre tour through the halls. Every third Saturday of the month a special Family Art Club will take the place of the Children’s Art Club.
Cursus: Utopie en werkelijkheid Zaterdag 12, 19, 26 jan en 2 feb, 11:15 - 13:15 uur In de vier bijeenkomsten wordt u meegenomen in de (ogenschijnlijk) tegengestelde ideeën van Lissitzky en Kabakov. Kijk met de kunstenaars naar het verleden en zie de mogelijkheden voor de toekomst. Kosten: €75,- (incl. entree en kopje koffie)
Course: Utopia and Reality Saturday 12, 19, 26 Jan and 2 Feb, 11:15 - 13:15 hours During the four meetings you will be taken along by the (apparently) opposing ideas of Lissitzky and Kabakov. Take a look at the past and see the possibilities for the future together with the artists. Price: €75 (incl entrance and a cup of coffee)
Concert Trio 7090 - Sequenza Zondag 16 december, 14:00 uur In dit concert spelen de leden van Trio 7090 afzonderlijk de enerverende sequenza’s van Luciano Berio voor trombone, viool en piano. De ruimte voor het experiment en het idee van de deconstructie van een muziekstuk past mooi bij de tentoonstelling Lissitzky – Kabakov, Utopie en Werkelijkheid. Kosten: gratis i.c.m. entreebewijs (anders €3,50). Georganiseerd i.s.m. Axes Jazzpower
Concert Trio 7090 - Sequenza Sunday 16 December – 14:00 hours In this concert the members of Trio 7090 individually play the invigorating sequenzas by Luciano Berio for trombone, violin and piano. The room for experimentation and the idea of the deconstruction of a piece of music neatly complement the exhibition: Lissitzky – Kabakov, Utopia and Reality. Price: free with entrance tickets (otherwise €3.50). Organised in collaboration with Axes Jazzpower
Filmprogramma In samenwerking met het filmmuseum EYE Amsterdam organiseert het Van Abbemuseum een bijzonder programma met Sovjetfilms.
Programme of films The Van Abbemuseum is organising a special programme of Soviet films in cooperation with the EYE Amsterdam film museum.
Meer informatie en inschrijvingen: www.vanabbemuseum.nl
For further information and registration: www.vanabbemuseum.nl
sheela gowda
Sheela Gowda Open Eye Policy 23.02.2013 – 02.06.2013 In February the Van Abbemuseum presents a retrospective of the acclaimed Indian artist Sheela Gowda (Bhadravati, Karnataka, 1957). This exhibition forms part of the series of major solo exhibitions at the Van Abbemuseum in 2012-13, which has so far included Rene Daniels, David Maljkovic, Yael Bartana and Piero Gilardi, programmed to highlight the artists’ voice. Open Eye Policy will occupy the classic space of the Oudbouw (old building) and will span the last twenty years of Gowda’s practice, including the artist’s large scale installations, painting and photography, as well as smaller sculptural works. Initially trained as a painter, since the 1990’s Gowda has increasingly developed a sculptural and installation practice, using materials to draw out references to the social and cultural context of India. Her work is both sensual and unsettling, conjuring some of the darkest aspects of human experience, where poetically invested materials evoke what the artist refers to as “the insidious nature of violence, overt and insidious in our psychic makeup”.
Sheela Gowda, Of all people, 2001.
Sheela Gowda Open Eye Policy 23.02.2013 – 02.06.2013 In het voorjaar van 2013 presenteert het Van Abbemuseum een retrospectief van de veelgeprezen Indiase kunstenaar Sheela Gowda (Bhadravati, Karnataka, 1957), getiteld Open Eye Policy. Deze tentoonstelling maakt deel uit van een reeks die het museum in 2012 en 2013 organiseert om de stem van kunstenaars te laten horen. Na tentoonstellingen van René Daniëls, David Maljkovic, Yael Bartana en Piero Gilardi volgt nu een tentoonstelling van Sheela Gowda die de afgelopen twintig jaar zal beslaan. Haar grote installaties, schilderijen en foto’s, maar ook kleinere sculpturale werken worden in de klassieke ruimte van de oudbouw van het museum getoond. Gowda, oorspronkelijk opgeleid tot schilder, legt zich sinds de jaren ’90 steeds meer toe op sculpturen en installaties, waarin ze onderzoekt hoe materialen specifiek kunnen verwijzen naar de sociale en culturele context van India. Haar werk is zowel sensueel als verontrustend doordat het gestalte geeft aan enkele van de donkerste aspec-
ten van de menselijke ervaring. Materialen met een poëtische lading roepen een beeld op van wat Gowda zelf omschrijft als “de verraderlijke aard van geweld, zowel openlijk als binnen in onszelf, in onze psychische structuur.”
Gowda’s use of unconventional materials is highly evocative: the tactile qualities of thread, hair, traditional dyes, pattern and weaving are transformed into socially loaded objects and configurations, located within the network of production and distribution of India’s socio-political legacy. Open Eye Policy also includes an overview of Gowda’s photography and painting, revealing the artist’s exploration into the make up of images that runs alongside her sculptural practice. The exhibition will be the first time the different elements of Gowda’s practice have been shown alongside one another, allowing for a comprehensive understanding of the artist’s historical and cultural significance.
Gowda’s toepassing van onconventionele materialen is een tot de verbeelding sprekend element van haar werk. De tastbare eigenschappen van draad, haar, traditionele kleurstoffen, patronen en weefsels vestigen de aandacht op een betekenislaag die verwijst naar sociale objecten, ontwikkeld met het oog op India’s sociaal-politieke erfenis. Daarnaast laat Open Eye Policy zien hoe Gowda het begrip beeld verkent in de vorm van foto’s en schilderijen, die een dialoog aangaan met haar installaties. Deze tentoonstelling, waarin kunstwerken zijn bijeengebracht die nooit eerder samen te zien waren, vormt de basis voor een goed overzicht van Gowda’s historische en culturele betekenis.
Sheela Gowda, Kangabangara, 2008. Sheela Gowda, And…, 2007, installation view. Courtesy of the artist.
jewyo rhii
like lissitzky Like Lissitzky Yksi, In samenwerking met het Van Abbemuseum 12.01.2013 – 28.04.2013 Naar aanleiding van de tentoonstelling Lissitzky – Kabakov, Utopie en werkelijkheid zal bij Yksi Expo een reactie op het werk van Lissitzky gegeven worden door deelnemers met diverse achtergronden. Lissitzky was immers zowel architect, kunstenaar, interieurontwerper, schrijver als fotograaf. Like Lissitzky geeft een hedendaagse kijk met een blik naar het verleden. Deelnemers zijn: Grafisch bureau Volle Kracht, Grafisch kunstenaar Henri van Nuenen, Architect Heleen van Heel, Fotograaf Norbert van Onna en meubel en interieur studio Yksi. Locatie: Yksi Expo (Strijp-S), Torenallee 22-04, 5617 BD Eindhoven
Jewyo Rhii Solotentoonstelling 26.01.2013 – 28.04.2013 Het werk van Jewyo Rhii getuigt van haar schijnbaar onophoudelijke worsteling om eenvoudigweg de wereld de baas te kunnen. Ze is een kunstenaar met een uniek oeuvre dat voortkomt uit haar gevoelige, persoonlijke en haast onderbewuste reacties op haar directe omgeving. Ze werd geboren in Korea, maar is de afgelopen tien jaar dikwijls verhuisd, onder meer naar West-Europa en de Verenigde Staten. Deze situatie van voortdurende verplaatsing, die zij met veel kunstenaars en andere mensen van haar generatie deelt, vormt een van de fundamenten van haar werk. De uitwaaierende, geïmproviseerde sculpturen en installaties van Rhii hebben een huisvlijtachtig tintje, dat doet denken aan aspecten van de arte povera, Amerikaanse vrouwelijke kunstenaars uit de jaren ’60, zoals Eva Hesse, en de appropriation art uit de jaren ’90 met het hergebruik van huiselijke of vertrouwde elementen. Rhii’s tentoonstelling in het Van Abbemuseum wordt haar meest uitgebreide tot nu toe. Getoond wordt een selectie van recent werk, waaronder tekeningen uit de museum collectie en een serie locatiegebonden werken, vervaardigd tijdens een vier maanden durend verblijf in Eindhoven. In deze werken zal Rhii zich, net als in veel van haar eerdere werk, laten inspireren door de ervaringen met, gevoelens over en materialen uit haar directe omgeving. Na de presentatie in het Van Abbemuseum zal deze tentoonstelling doorreizen naar MMK Museum für Moderne Kunst in Frankfurt en Artsonje Center in Seoul. Bij de tentoonstelling, die is mogelijk gemaakt met steun van de Yanghyun Foundation, verschijnt een catalogus die wordt uitgegeven door Walther Koenig.
Jewyo Rhii Solo exhibition 26.01.2013 – 28.04.2013
Like Lissitzky Yksi, in cooperation with the Van Abbemuseum 12.01.2013 – 28.04.2013
Jewyo Rhii’s practice shows an apparently unending struggle simply to cope with the world. She is an artist who has developed a unique body of work that stems from her sensitive, personal and almost subliminal responses to her immediate environments. Born in Korea, she has displaced herself many times in the last 10 years including periods in Western Europe and the USA. These conditions of constant movement, which are shared by many artists and others of her generation, form one of the bases of her work. Rhii’s sprawling, makeshift sculptures and installations have a homemade feel that recalls elements of Arte Povera, US women artists of the 1960s such as Eva Hesse as well as Appropriation Art from the 1990s with their reuse of domestic or familiar elements.
Following the Lissitzky – Kabakov, Utopia and Reality exhibition, there will be a response to Lissitzky’s work from participants with various different backgrounds at Yksi Expo After all, Lissitzky was both an architect and an artist, an interior designer, writer and photographer.
Like Lissitzky provides a contemporary view with a glance at the past. The participants are: the design agency Volle Kracht, the graphic artist Henri van Nuenen, the architect Heleen van Heel, the photographer Norbert van Onna and the Yksi furniture and interiors studio.
Rhii’s exhibition at the Van Abbemuseum will be the artist’s most comprehensive exhibition to date, presenting a selection of recent work, including drawings from the museum’s collection alongside a series of site-specific pieces produced during a four-month stay in Eindhoven. With these pieces, as with many of her previous bodies of work, the artist will draw on the experiences, sentiments and materials of her immediate surroundings. Following its presentation at the Van Abbemuseum the exhibition will travel to MMK Museum für Moderne Kunst, Frankfurt and Artsonje Center, Seoul and will be accompanied by a catalogue, published by Koenig Books. The exhibition is supported by the Yanghyun Foundation.
Location: Yksi Expo (Strijp-S), Torenallee 22-04, 5617 BD Eindhoven
Ontwerp Henri van Nuenen, Call me El.
praktische informatie / practical information
a night in eindhoven
Lissitzky - Kabakov Arrangement Art Hotel
Het ART Hotel Eindhoven heeft 172 hotelkamers die allemaal anders zijn ingericht. Elke kamer is een mix van antiek, design en kunst.
- 1x overnachting in een superior kamer - 1x uitgebreid ontbijtbuffet - Entreekaart van Abbemuseum - Plattegrondje Eindhoven - Informatieboekje van Abbemuseum - Gratis gebruik van wifi door het gehele hotel - Gratis gebruik van badjassen op de hotelkamer Weekendtarief : Prijs per persoon € 75.00 op basis van een 2 persoonskamer. Weektarief : Prijs per persoon € 89.50 op basis van een 2 persoonskamer. Prijzen zijn exclusief toeristenbelasting a €3.50 per persoon per nacht. Boekbaar op basis van beschikbaarheid van 1 december 2012 t/m 27 april 2013. Meer informatie: www.arthoteleindhoven.com/arrangementen.html
Lissitzky Kabakov offer Art Hotel The ART Hotel Eindhoven has 172 rooms which are all furnished differently. Every room is a combination of antiques, design and art. - 1 night’s accommodation in a luxury room - 1 full and varied breakfast buffet - Free entrance ticket to the Van Abbemuseum - Map of Eindhoven - Information booklet on the Van Abbemuseum - Free wifi throughout the hotel - Free use of bathrobes in the hotel room Weekend rate: Price per person € 75.00 on the basis of a double room. Weekday rate: Price per person € 89.50 on the basis of a double room. Prices are exclusive of tourist tax at €3.50 per person per night. To be booked on the basis of availabilityfrom 1 December 2012 to 27 April 2013. More information: http://www.arthotel eindhoven.com/arrangementen.html
Gratis rondleiding Elke zondagmiddag om 12.00 uur vindt een gratis rondleiding plaats. Aanmelden kan vanaf 11.00 uur bij de infobalie, maximaal 2 personen per aanmelding. De rondleiding is gratis, toegang voor het museum dient wel betaald te worden. Free tour Every Sunday afternoon at midday we organise a free tour. Register from 11 am at the Information Desk, maximum of two people per registration. The tour is free but you do need to pay admission to the museum. Minirondleiding De Cicerone verzorgt dagelijks een aantal korte toelichtingen bij de tentoonstellingen. Deze mini-rondleidingen starten om de volgende tijden: Dinsdag t/m zondag: 12:30 / 14:30 u. Iedere eerste donderdagavond van de maand ook om 19:30 u. Mini tour Every afternoon the cicerone does a couple of mini tours for visitors. He or she can provide additional information with certain works of art that you are interested in. These explantions start at the following times: Tuesdays to Sundays: 12:30 / 14:30 hours. Every first Thursday of the month: 19.30 hours.
Toegang Volwassenen >10 personen, 65-plussers Studenten / CJP-houders Museumkaart Vereniging Rembrandt Kinderen t/m 12 jaar
€10 €8 €5 gratis gratis gratis
Admission Adults Groups >10, 65-plussers Students / CJP-card holders Museum card Rembrandt association Children 12 years and under
€10 €8 €5 free free free
Openingstijden museum di - zo 11.00 – 17.00 u 1e do van de maand 11.00 – 21.00 u bibliotheek di - vr 11.00 – 17.00 u Opening hours museum Tu - Su 11.00 – 17.00 h First Thu of the month 11.00 – 21.00 h library Tu - Fr 11.00 – 17.00 h
Colofon Uitgave: Van Abbemuseum Redactie: Mariët Erica, Ilse Cornelis, Ulrike Erbslöh Bijdragen van: Nick Aikens, Leonne Cuppens, Charles Esche, Annie Fletcher, Loes Janssen, Willem Jan Renders, Anton Vidokle Grafisch ontwerp: 75B Drukwerk: Drukkerij Lecturis Copyright: Pictoright Van Abbemuseum Colophon Publication: Van Abbemuseum Editing: Mariët Erica, Ilse Cornelis, Ulrike Erbslöh Contributions by: Nick Aikens, Leonne Cuppens, Charles Esche, Annie Fletcher, Loes Janssen, Willem Jan Renders, Anton Vidokle Graphic Design: 75B Printing: Drukkerij Lecturis Copyright: Pictoright Van Abbemuseum
Van Abbemuseum Bilderdijklaan 10 – Eindhoven tel. +31 40 238 1000 info@vanabbemuseum.nl www.vanabbemuseum.nl www.facebook.com/ vanabbemuseum www.twitter.com/ vanabbemuseum
James Lee Byars, Moonbook (Stonebooks), 1980.
Lissitzky Kabakov – Utopie en werkelijkheid wordt mede mogelijk gemaakt door Ammodo, Mondriaan Fonds, SNS Reaalfonds, Turing Foundation en VSB Fonds
Lissitzky Kabakov – Utopia and reality is made possible in part by Ammodo, Mondriaan Fund, SNS Reaalfonds, Turing Foundation and VSB Fonds
De tentoonstelling van Jewyo Rhii wordt mede mogelijk gemaakt door yanghyun foundation
The exhibition by Jewyo Rhii is made possible in part by yanghyun foundation
Het Van Abbemuseum wordt structureel en incidenteel o.a. ondersteund door de BankGiro Loterij, Mondriaan Fonds en Stichting Promotors Van Abbemuseum.
The Van Abbemuseum is supported structurally and incidentally by ao the BankGiro Loterij, Mondriaan Foundation and Stichting Promotors Van Abbemuseum.
agenda december – april
Lissitzky – Kabakov Utopie en werkelijkheid 01.12.2012 – 28.04.2013 Lissitzky – Kabakov Utopia and Reality Like Lissitzky Yksi, locatie: Strijp-S 12.01.2013 – 28.04.2013 Like Lissitzky Yksi, location: Strijp-S Bibliotheektentoonstelling 12 + 12 20.01.2013 – 05.04.2013 Library Exhibition Jewyo Rhii 26.01.2012 – 28.04.2013 Sheela Gowda Open Eye Policy 23.02.2013 – 02.06.2013 Nog te zien / Still on show Piero Gilardi Samen Werken 08.09.2012 – 06.01.2013 Piero Gilardi Collaborative Effects Bibliotheektentoonstelling Mariëlle van den Bergh & Mels Dees: Hanna 11.11.2012 – 11.01.2013 Library Exhibition David Maljkovic Sources in the Air 06.10.2012 – 27.01.2013 David Maljkovic Sources in the Air Het Oog: Sarah van Sonsbeeck Informational Weather 13.10.2012 – 14.04.2013 Het Oog (The Eye): Sarah van Sonsbeeck Informational Weather
John Baldessari Videowerken 1970 – 1977 18.02.2012 – 28.04.2013 John Baldessari Video Works 1970 – 1977 Wandtekeningen Dan Perjovschi Permanente expositie Wall drawings Dan Perjovschi Permanent exhibition Activiteiten / muziek Activities / music Concert Trio 7090 - Sequenza 16.12.2012, 14:00 uur Concert Trio 7090 - Sequenza Cursus: Utopie en werkelijkheid Zaterdag 11:15 - 13:15 uur 12, 19, 26 januari en 2 februari 2013 Course: Utopia and Reality (Dutch spoken) Saturday 11:15 - 13:15 hours 12, 19, 26 January and 2 February 2013 Familie / kinderen Family / children Kinderkunstclub Iedere zaterdag, 14:00 - 16:00 uur Children’s art club Every Saturday, 14:00 - 16:00 hours Familiekunstclub Iedere derde zaterdag, 14:00 - 16:00 uur Family Art Club Every third Saturday, 14:00 - 16:00 hours Familielunch & theaterrondleiding Iedere 1e zondag vd maand 11:30 uur Family lunch & guided theatre tour Every first Sunday of the month 11:30 hours Theaterrondleiding Iedere zondag 11:30 uur 01.12.2012 – 28.04.2012 Theatre tour Every Sunday, 11:30 hours
Deze gegevens kunnen veranderen, kijk voor meer informatie op vanabbemuseum.nl. Details are subject to change. Check vanabbemuseum.nl for up to date information.
Ilja Kabakov, De man die de ruimte in vloog vanuit zijn kamer, 1985. Collectie Centre Pompidou, Parijs.
tentoonstellingen exhibitions Nieuw / New