Radically Yours #09 2013

#09 autumn 2013

er was eens...

Onvergetelijk Van Abbe

Essay Steven ten Thije tania bruguera black or white Ajla R Steinv책g agenda

Beste bezoeker,

Dear visitor,

De protesten rond het Gezi-park in Istanbul afgelopen zomer lieten de radeloosheid van mensen zien als ze zich niet gehoord voelden. Je verhaal kunnen vertellen is een basisvoorwaarde voor een democratie. Verpakt in verhalen delen we visies en ervaringen; leren we elkaar herkennen en erkennen. Naar verhalen kunnen luisteren of verhalen kunnen vertellen is daarmee niet alleen een kinderlijk genot, maar een belangrijk deel van hoe we samenleven.

The protests about the Gezi park in Istanbul last summer revealed the sense of helplessness of people who felt they were not being heard. Being able to tell your own story is a precondition for democracy. We share visions and experiences wrapped up in stories and learn to recognise and acknowledge each other in this way. This doesn’t mean that being able to enjoy, listening to or telling stories is something for children, it’s an important part of how we live together.

We zijn daarom trots dat de komende maanden het museum een breed podium is voor heel veel verschillende verhalen­ vertellers. De Eindhovense rapper Fresku tekende zijn verhaal op de planken waaruit Tijs Rooijakkers zijn ‘Supertoll!’ maakt en in Black or White gebruiken kunstenaars een confronterende beeldtaal om het onbespreekbare op tafel te leggen.

In november vertelt het museum haar eigen verhaal in ‘Er was eens…’; een groots opgezette collectiepresentatie. Een verhaal dat niet alleen gaat over wat was, maar ook wat niet meer is of nooit was, en ons vooral uitdaagt om na te denken over wat kan zijn.

Therefore we are proud that in the coming months the museum will serve as a broad stage for many different storytellers. The Eindhoven rapper Fresku drew his story onto the wooden bat­ tens that Tijs Rooijakkers uses to make his “Supertoll!” and in Black or White artists use a confronta­ tional iconography to present taboo subjects.

In November the museum will tell its own story in ‘Once upon a time…’, a presentation of the collection on a large scale. This story is not only about how things were, but also about what is no longer or never was, and above all challenges us to think about what could be.

See you soon!

Foto: Fieke van Berkom (Studio Clack)

Tot snel!

Het team van het Van Abbemuseum

The Van Abbemuseum Team

Beste bezoeker,

Dear visitor,

De protesten rond het Gezi-park in Istanbul afgelopen zomer lieten de radeloosheid van mensen zien als ze zich niet gehoord voelden. Je verhaal kunnen vertellen is een basisvoorwaarde voor een democratie. Verpakt in verhalen delen we visies en ervaringen; leren we elkaar herkennen en erkennen. Naar verhalen kunnen luisteren of verhalen kunnen vertellen is daarmee niet alleen een kinderlijk genot, maar een belangrijk deel van hoe we samenleven.

The protests about the Gezi park in Istanbul last summer revealed the sense of helplessness of people who felt they were not being heard. Being able to tell your own story is a precondition for democracy. We share visions and experiences wrapped up in stories and learn to recognise and acknowledge each other in this way. This doesn’t mean that being able to enjoy, listening to or telling stories is something for children, it’s an important part of how we live together.

We zijn daarom trots dat de komende maanden het museum een breed podium is voor heel veel verschillende verhalen­ vertellers. De Eindhovense rapper Fresku tekende zijn verhaal op de planken waaruit Tijs Rooijakkers zijn ‘Supertoll!’ maakt en in Black or White gebruiken kunstenaars een confronterende beeldtaal om het onbespreekbare op tafel te leggen.

In november vertelt het museum haar eigen verhaal in ‘Er was eens…’; een groots opgezette collectiepresentatie. Een verhaal dat niet alleen gaat over wat was, maar ook wat niet meer is of nooit was, en ons vooral uitdaagt om na te denken over wat kan zijn.

Therefore we are proud that in the coming months the museum will serve as a broad stage for many different storytellers. The Eindhoven rapper Fresku drew his story onto the wooden bat­ tens that Tijs Rooijakkers uses to make his “Supertoll!” and in Black or White artists use a confronta­ tional iconography to present taboo subjects.

In November the museum will tell its own story in ‘Once upon a time…’, a presentation of the collection on a large scale. This story is not only about how things were, but also about what is no longer or never was, and above all challenges us to think about what could be.

See you soon!

Foto: Fieke van Berkom (Studio Clack)

Tot snel!

Het team van het Van Abbemuseum

The Van Abbemuseum Team

Er was eens…

De collectie nu vanaf 02.11.2013 Vanaf november staat de gehele nieuwbouw van het museum in het teken van de collectie. Vijf verdiepingen vormen het toneel van een chronologische reis door de geschiedenis van kunst en de samenleving van de 20e en 21e eeuw. Onder de titel Er was eens… De collectie nu geven meer dan 600 kunstwerken en archiefstukken een dynamisch beeld van een wereld die voortdurend verandert. Het is voor het eerst dat zo’n groot deel van collectie en archief in een presentatie zijn samengebracht. Er is aandacht voor de kunst uit de vorige eeuw, maar ook voor hedendaagse kunst die niet eerder werd getoond. Op iedere verdieping maakt archiefmateriaal de verhalen achter de kunstwerken zichtbaar en plaatst kritische noten. Verbanden tussen kunstwerken, plaatsen in de wereld en gebeurtenissen worden zichtbaar.

Onder meer wordt aandacht besteed aan het ontstaan van het Van Abbemuseum in Eindhoven rond 1936 en de kunstwereld in wereldsteden als Parijs en Berlijn rond 1909.

We zien welke verhalen kunstenaars in de periode tijdens en na de Tweede Wereldoorlog inspireren en hoe ze in de periode 1965-1985 de gevolgen van de tegencultuur verkennen. Drop-outs, punk, feminisme en homorechten hadden niet alleen invloed op de esthetiek maar ook op de ethiek van de kunst. We zien de overgang van de postmoderne tijd naar de hedendaagse wereld weerspiegeld in de verbreding van het geografisch verzamelgebied. Kunstwerken uit Oost-Europa, Turkije, Kazachstan en China getuigen van globalisering en het begin van wereldwijd vertakte netwerken.

Once upon a time…

The Collection Now from 02.11.2013 From November the entire new building of the museum will be dedicated to the collection. The five floors will serve as the stage for a chronological journey through the history of art and society in the 20th and 21st cen­ turies. With the title Once upon a time… The Collection now more than 600 works of art and docu­ ments in the archives provide a dynamic picture of a constantly changing world. It is the first time that such a large part of the collection and the archives have been brought together in a presentation. Attention has been devoted to the art of the last cen­ tury, but also to contemporary pieces, which have not been exhibited before. On every floor materials from the archive is used to tell stories behind the works of art and add some critical points of tension. The links between the works of art, places in the world and events become visible.

Attention is devoted to the establishment of the Van Abbe­ museum in Eindhoven in 1936 and the art world in world cit­ ies as Paris and Berlin in 1909.

We can see the stories, which inspired artists in the period dur­ ing and after the Second World War, and how they explored the consequences of the counter­ culture during the period 19681995. Drop-outs, punk, feminism and gay rights not only influ­ enced aesthetics but also had an influence on the ethics of art.

The transition of the postmodern era to the contemporary world is reflected in the broader geo­ graphical scope of the collec­ tion. Works of art from Eastern

Robert Delaunay, L’équipe de Cardiff, 1913. Foto Peter Cox

Er was eens…

De collectie nu vanaf 02.11.2013 Vanaf november staat de gehele nieuwbouw van het museum in het teken van de collectie. Vijf verdiepingen vormen het toneel van een chronologische reis door de geschiedenis van kunst en de samenleving van de 20e en 21e eeuw. Onder de titel Er was eens… De collectie nu geven meer dan 600 kunstwerken en archiefstukken een dynamisch beeld van een wereld die voortdurend verandert. Het is voor het eerst dat zo’n groot deel van collectie en archief in een presentatie zijn samengebracht. Er is aandacht voor de kunst uit de vorige eeuw, maar ook voor hedendaagse kunst die niet eerder werd getoond. Op iedere verdieping maakt archiefmateriaal de verhalen achter de kunstwerken zichtbaar en plaatst kritische noten. Verbanden tussen kunstwerken, plaatsen in de wereld en gebeurtenissen worden zichtbaar.

Onder meer wordt aandacht besteed aan het ontstaan van het Van Abbemuseum in Eindhoven rond 1936 en de kunstwereld in wereldsteden als Parijs en Berlijn rond 1909.

We zien welke verhalen kunstenaars in de periode tijdens en na de Tweede Wereldoorlog inspireren en hoe ze in de periode 1965-1985 de gevolgen van de tegencultuur verkennen. Drop-outs, punk, feminisme en homorechten hadden niet alleen invloed op de esthetiek maar ook op de ethiek van de kunst. We zien de overgang van de postmoderne tijd naar de hedendaagse wereld weerspiegeld in de verbreding van het geografisch verzamelgebied. Kunstwerken uit Oost-Europa, Turkije, Kazachstan en China getuigen van globalisering en het begin van wereldwijd vertakte netwerken.

Once upon a time…

The Collection Now from 02.11.2013 From November the entire new building of the museum will be dedicated to the collection. The five floors will serve as the stage for a chronological journey through the history of art and society in the 20th and 21st cen­ turies. With the title Once upon a time… The Collection now more than 600 works of art and docu­ ments in the archives provide a dynamic picture of a constantly changing world. It is the first time that such a large part of the collection and the archives have been brought together in a presentation. Attention has been devoted to the art of the last cen­ tury, but also to contemporary pieces, which have not been exhibited before. On every floor materials from the archive is used to tell stories behind the works of art and add some critical points of tension. The links between the works of art, places in the world and events become visible.

Attention is devoted to the establishment of the Van Abbe­ museum in Eindhoven in 1936 and the art world in world cit­ ies as Paris and Berlin in 1909.

We can see the stories, which inspired artists in the period dur­ ing and after the Second World War, and how they explored the consequences of the counter­ culture during the period 19681995. Drop-outs, punk, feminism and gay rights not only influ­ enced aesthetics but also had an influence on the ethics of art.

The transition of the postmodern era to the contemporary world is reflected in the broader geo­ graphical scope of the collec­ tion. Works of art from Eastern

Robert Delaunay, L’équipe de Cardiff, 1913. Foto Peter Cox

Leo Gestel, Drie Huizer vrouwen, 1929. Foto Peter Cox

Er was eens… De collectie nu is een verhaal met een open einde. Vanaf 2 november zullen steeds nieuwe verhalen aan de presentatie worden toegevoegd. Bijvoorbeeld in de vorm van kleine wisselende presentaties of nieuwe verhaallijnen, samengesteld door museummedewerkers en het publiek. Zo gaat het museum samen met zijn bezoekers op zoek naar die beelden en verhalen die verbazen, inspireren of confronteren; verhalen die we belangrijk vinden, in een snel veranderende wereld waarin globalisering, migratie, netwerkcultuur en nieuwe vormen van initiatief en protest hoogtij vieren.

De tentoonstelling Er was eens… De collectie nu wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van BankGiro Loterij, Stichting Promotors Van Abbemuseum, Mondriaan fonds en VSB Fonds.

Bruce Nauman, Studies for Holograms, 1970. Foto Peter Cox

Europe, Turkey, Kazakhstan and China bear witness to globali­ sation and networks branching out all over the world.

Once upon a time… The collec­ tion now is an open-ended story.

From 2 November new stories will constantly be added to the presentation, for example, in the form of small changing presenta­ tions or new storylines created by museum employees or devel­ oped together with the public.

For example, together with its visitors the museum will go in search of images and stories that astonish, inspire or confront; stories we consider important in a rapidly changing world gover­ ned by globalisation, migration, network culture and new forms of initiative and protest.

The exhibition Once Upon a Time… The Collection Now is made possible with the support of BankGiro Loterij, Stichting Promotors Van Abbemuseum, Mondriaan Fund and VSB Fonds.

Leo Gestel, Drie Huizer vrouwen, 1929. Foto Peter Cox

Er was eens… De collectie nu is een verhaal met een open einde. Vanaf 2 november zullen steeds nieuwe verhalen aan de presentatie worden toegevoegd. Bijvoorbeeld in de vorm van kleine wisselende presentaties of nieuwe verhaallijnen, samengesteld door museummedewerkers en het publiek. Zo gaat het museum samen met zijn bezoekers op zoek naar die beelden en verhalen die verbazen, inspireren of confronteren; verhalen die we belangrijk vinden, in een snel veranderende wereld waarin globalisering, migratie, netwerkcultuur en nieuwe vormen van initiatief en protest hoogtij vieren.

De tentoonstelling Er was eens… De collectie nu wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van BankGiro Loterij, Stichting Promotors Van Abbemuseum, Mondriaan fonds en VSB Fonds.

Bruce Nauman, Studies for Holograms, 1970. Foto Peter Cox

Europe, Turkey, Kazakhstan and China bear witness to globali­ sation and networks branching out all over the world.

Once upon a time… The collec­ tion now is an open-ended story.

From 2 November new stories will constantly be added to the presentation, for example, in the form of small changing presenta­ tions or new storylines created by museum employees or devel­ oped together with the public.

For example, together with its visitors the museum will go in search of images and stories that astonish, inspire or confront; stories we consider important in a rapidly changing world gover­ ned by globalisation, migration, network culture and new forms of initiative and protest.

The exhibition Once Upon a Time… The Collection Now is made possible with the support of BankGiro Loterij, Stichting Promotors Van Abbemuseum, Mondriaan Fund and VSB Fonds.

Vandaag met de post een pakketje vol spe­ cerijen ontvangen. Het pakje is afkomstig van de Franse kunstenaar Laurent Mareschal en de specerijen zijn de bestanddelen van het nieuwe werk dat we van hem hebben aange­ kocht. Beiti (thuis) oogt als een vloer van tegels met een Oriëntaals motief en bestaat uit vijf verschillende kleurrijke, geurende specerijen.

Ik heb het werk nooit in het echt gezien, maar op foto ziet het er prachtig uit. Ooggetuigen bevestigen dat. Ik ben blij. Nu kunnen we beginnen met de voorbereidingen voor de installatie. Pigmenten in grote hoeveelheden inkopen, een onderlaag aanschaffen waarop de vloer gelegd gaat worden, maten uitzet­ ten en contact leggen met studenten die het werk samen met Laurent gaan leggen. Volgens Laurent kost dat zes dagen. Ongelooflijk dat het enkel uit specerijen bestaat. Zo kwetsbaar!

Laurent was enkele maanden geleden hier en samen hebben we een geschikte ruimte uitgezocht. Het werk wordt onderdeel van de collectiepresentatie Er was eens… De collectie nu. Ik ben heel benieuwd naar het resultaat.

Laurent Mareschal, Beiti, 2011. Foto van eerdere installatie.

The curator speaks Christiane Berndes Once upon a time…

Today I received a package of spices in the mail. It came from the French artist Laurent Mareschal and the spices are elements of one of the new works we have purchased from him. Beiti (Home) looks like a tiled floor with an Oriental theme and consists of five different colourful and fragrant spices. I have never seen the work in real life, but it looks wonderful in the photograph and this is confirmed by eyewitnesses.

I’m delighted. We can now start on the preparations for the installation, buying large amounts of pigments, purchasing a base on which the floor will be constructed, measuring up, and making contact with students who will lay out the work together with Laurent. According to Laurent it will take six days. It’s incredible that it consists only of spices. It’s so vulnerable! Laurent was here a few months ago and we chose a suitable space together. The work will be part of the collection presentation Once upon a time…

The collection now. I’m very curious to see the result.

Onvergetelijk Van Abbe

Foto: Freekje Groenemans voor zorgorganisatie Archipel

De conservator vertelt Christiane Berndes over Er was eens…

De diagnose alzheimer of dementie is voor ons geen reden om niet meer aan het culturele leven deel te nemen. In april is het Van Abbemuseum daarom in samenwerking met het Stedelijk Museum Amsterdam van start gegaan met Onvergetelijk Van Abbe, een speciaal programma voor mensen met Alzheimer en hun mantelzorgers. Het programma is geïnspireerd op het Meet Me at MoMa programma van het Museum of Modern Art in New York.

Unforgettable Van Abbe

Het programma past goed bij de visie van het Van Abbemuseum doordat het zich richt op de maatschappij van morgen. Steeds meer mensen krijgen direct of indirect te maken met Alzheimer. Met het Onvergetelijk Van Abbe programma biedt het museum een veilige en inspirerende omgeving, waarin de bezoeker de kans heeft om een dialoog aan te gaan met zijn omge-

The programme suits the vision of the Van Abbemuseum because it focuses on the soci­ ety of the future. More and more people are directly or indirectly being confronted with Alzheimer’s. With the Unforget­ table Van Abbe programme the museum is providing a safe and inspirational environ­ ment in which the visitor has the opportunity to enter into

The diagnosis of Alzheimer’s disease or senile dementia is not a reason to stop taking part in cultural life. That is why the Van Abbemuseum started the Unfor­ gettable Van Abbe programme in April, in cooperation with the Stedelijk Museum Amsterdam. It is a special programme for people with Alzheimer’s and their carers, inspired by the Meet Me at MoMa programme of the Museum of Modern Art in New York.

Vandaag met de post een pakketje vol spe­ cerijen ontvangen. Het pakje is afkomstig van de Franse kunstenaar Laurent Mareschal en de specerijen zijn de bestanddelen van het nieuwe werk dat we van hem hebben aange­ kocht. Beiti (thuis) oogt als een vloer van tegels met een Oriëntaals motief en bestaat uit vijf verschillende kleurrijke, geurende specerijen.

Ik heb het werk nooit in het echt gezien, maar op foto ziet het er prachtig uit. Ooggetuigen bevestigen dat. Ik ben blij. Nu kunnen we beginnen met de voorbereidingen voor de installatie. Pigmenten in grote hoeveelheden inkopen, een onderlaag aanschaffen waarop de vloer gelegd gaat worden, maten uitzet­ ten en contact leggen met studenten die het werk samen met Laurent gaan leggen. Volgens Laurent kost dat zes dagen. Ongelooflijk dat het enkel uit specerijen bestaat. Zo kwetsbaar!

Laurent was enkele maanden geleden hier en samen hebben we een geschikte ruimte uitgezocht. Het werk wordt onderdeel van de collectiepresentatie Er was eens… De collectie nu. Ik ben heel benieuwd naar het resultaat.

Laurent Mareschal, Beiti, 2011. Foto van eerdere installatie.

The curator speaks Christiane Berndes Once upon a time…

Today I received a package of spices in the mail. It came from the French artist Laurent Mareschal and the spices are elements of one of the new works we have purchased from him. Beiti (Home) looks like a tiled floor with an Oriental theme and consists of five different colourful and fragrant spices. I have never seen the work in real life, but it looks wonderful in the photograph and this is confirmed by eyewitnesses.

I’m delighted. We can now start on the preparations for the installation, buying large amounts of pigments, purchasing a base on which the floor will be constructed, measuring up, and making contact with students who will lay out the work together with Laurent. According to Laurent it will take six days. It’s incredible that it consists only of spices. It’s so vulnerable! Laurent was here a few months ago and we chose a suitable space together. The work will be part of the collection presentation Once upon a time…

The collection now. I’m very curious to see the result.

Onvergetelijk Van Abbe

Foto: Freekje Groenemans voor zorgorganisatie Archipel

De conservator vertelt Christiane Berndes over Er was eens…

De diagnose alzheimer of dementie is voor ons geen reden om niet meer aan het culturele leven deel te nemen. In april is het Van Abbemuseum daarom in samenwerking met het Stedelijk Museum Amsterdam van start gegaan met Onvergetelijk Van Abbe, een speciaal programma voor mensen met Alzheimer en hun mantelzorgers. Het programma is geïnspireerd op het Meet Me at MoMa programma van het Museum of Modern Art in New York.

Unforgettable Van Abbe

Het programma past goed bij de visie van het Van Abbemuseum doordat het zich richt op de maatschappij van morgen. Steeds meer mensen krijgen direct of indirect te maken met Alzheimer. Met het Onvergetelijk Van Abbe programma biedt het museum een veilige en inspirerende omgeving, waarin de bezoeker de kans heeft om een dialoog aan te gaan met zijn omge-

The programme suits the vision of the Van Abbemuseum because it focuses on the soci­ ety of the future. More and more people are directly or indirectly being confronted with Alzheimer’s. With the Unforget­ table Van Abbe programme the museum is providing a safe and inspirational environ­ ment in which the visitor has the opportunity to enter into

The diagnosis of Alzheimer’s disease or senile dementia is not a reason to stop taking part in cultural life. That is why the Van Abbemuseum started the Unfor­ gettable Van Abbe programme in April, in cooperation with the Stedelijk Museum Amsterdam. It is a special programme for people with Alzheimer’s and their carers, inspired by the Meet Me at MoMa programme of the Museum of Modern Art in New York.

Rondleidster Jenneke Lambert tijdens Alzheimer rondleiding met een groep van Archipel.

Foto: Freekje Groenemans voor zorgorganisatie Archipel

Rondleidster Jenneke Lambert tijdens Alzheimer rondleiding met een groep van Archipel.

Foto: Freekje Groenemans voor zorgorganisatie Archipel

essay ving. Kunst kijken biedt de mogelijkheid om ideeën uit te wisselen, zonder daarbij terug te hoeven vallen op het korte termijn geheugen. Het geeft juist toegang tot het lange termijn geheugen en persoonlijke ervaringen. De rondleidingen verbeteren de kwaliteit van leven van de persoon met Alzheimer, maar ook de relatie met de mantelzorger. Het programma richt zich op het positieve, creatieve en inspirerende; niet op de ziekte.

Met de Eindhovense partnerinstellingen Archipel Zorggroep en Vitalis WoonZorg Groep hebben wij, naast de openbare rondleidingen voor individuele bezoekers en hun mantelzorgers, ook positieve ervaringen opgedaan met vaste groepen tijdens het Onvergetelijk Van Abbe programma.

Van 20 tot 29 september is de campagne­ week DementieEnDan, waarin ook de Wereld Alzheimer Dag valt (21 september).

Voor deze gelegenheid organiseert het museum activiteiten met Alzheimer Nederland. Zo zal er een filmprogramma in het museum zijn en een tentoonstelling in de Bibliotheek Eindhoven in samenwerking met Archipel. Ook zal er die week aandacht zijn in Avro Kunstuur, die een rond­ leiding van Onvergetelijk Van Abbe hebben bijgewoond.

Het Onvergetelijk Van Abbe programma is een doorlopend programma en elke tweede maandag van de maand voor individuele bezoekers. Voor groepen op afspraak.

Kijk voor meer informatie op http://vanabbemuseum.nl/onvergetelijk/

a dialogue with his or her envi­ ronment. Looking at art gives the chance to exchange ideas without having to rely on the short-term memory. In fact, it provides access to the long-term memory and personal experi­ ences. The guided tours improve the focuses on positive, creative and inspirational aspects, not on the disease.

We have had positive experi­ ences with the Unforgettable Van Abbe programme with the Eindhoven partner institutions Archipel Zorggroep and Vitalis WoonZorg Groep, as well as with the public tours for individual visitors.

The campaign week Dementie­ EnDan (Dementia and Then) lasts from 20 to 29 September and includes the World Alzheimer Day (21 September). For this occasion the museum is organ­ ising activities with Alzheimer Nederland. There will be a film programme in the museum and an exhibition in the Eindhoven Library in cooperation with Archipel. Avro Kunstuur, which has taken part in an Unforget­ table Van Abbe tour, will also devote attention to the pro­ gramme during this week.

The Unforgettable Van Abbe programme is continuous and every second Monday of the month for individual visitors.

Groups need to make advanced reservations.

For further information, see http://vanabbemuseum.nl/ onvergetelijk/

The Uses of Art Steven ten Thije

In mei dit jaar is het Van Abbemuseum, samen met vijf andere musea en vier andere partners, begonnen aan een groot vijfjarig Europees samenwerkingsproject: The Uses of Art – The Legacy of 1848 and 1989. Het is het tweede project van de nieuwe internationale confederatie van musea met de naam l’Internationale. Het netwerk verbindt het Van Abbe in Eindhoven met musea in Antwerpen, Barcelona, Istanbul, Ljubljana en Madrid. Met een grote serie tentoonstellingen en symposia willen alle organisaties de komende jaren onderzoeken hoe ze kunnen komen tot een nieuwe vorm van internationale museumsamenwerking. De jaartallen in de projectnaam (1848 en 1989) functioneren daarbij als achtergrond en verwijzen naar de twee burgerlijke revoluties van de 19de eeuw en het eind van de 20ste eeuw. Dit waren beide momenten waarop grote groepen mensen verspreid over geheel Europa zich met kracht uitspraken voor een nieuwe sociale ordening. In het project willen we deze zowel creatieve als destructieve momenten gebruiken als voeding voor een reflectie op ons heden en de huidige betekenis van burgerlijke instellingen als musea, kunstacademies en universiteiten.

Voor het Van Abbemuseum is het l’Internationale-project The Uses of Art nauw verbonden aan de inhoudelijke agenda van het museum voor de komende vijf jaar. Deze agenda wordt niet zozeer bepaald door ontwikkelingen in de kunst alleen, maar geeft eerder een algemene reflectie op de wereld van nu. Internet, de crisis – zowel politiek als economisch – en het ecologische vraagstuk maken dat de samenleving in de komende jaren ingrijpend zal veranderen. De algemene trend in deze verschuiving is een complexe herstructurering van de relatie tussen micro- en macro politiek. Of, minder abstract uitgedrukt, de verhouding tussen het individu, de kleine gemeenschap als stad of gemeente en de grotere politieke structuren als de provincie, staat en Europa. Het NSA-afluisterschandaal, de Arbaische lente en recentelijk de protesten rond Gezi-park in Istanboel zijn allemaal voorbeelden van de nieuwe verhoudingen tussen groot en klein. Lokale of persoonlijk thema’s als religie, vrijheid van meningsuiting

essay ving. Kunst kijken biedt de mogelijkheid om ideeën uit te wisselen, zonder daarbij terug te hoeven vallen op het korte termijn geheugen. Het geeft juist toegang tot het lange termijn geheugen en persoonlijke ervaringen. De rondleidingen verbeteren de kwaliteit van leven van de persoon met Alzheimer, maar ook de relatie met de mantelzorger. Het programma richt zich op het positieve, creatieve en inspirerende; niet op de ziekte.

Met de Eindhovense partnerinstellingen Archipel Zorggroep en Vitalis WoonZorg Groep hebben wij, naast de openbare rondleidingen voor individuele bezoekers en hun mantelzorgers, ook positieve ervaringen opgedaan met vaste groepen tijdens het Onvergetelijk Van Abbe programma.

Van 20 tot 29 september is de campagne­ week DementieEnDan, waarin ook de Wereld Alzheimer Dag valt (21 september).

Voor deze gelegenheid organiseert het museum activiteiten met Alzheimer Nederland. Zo zal er een filmprogramma in het museum zijn en een tentoonstelling in de Bibliotheek Eindhoven in samenwerking met Archipel. Ook zal er die week aandacht zijn in Avro Kunstuur, die een rond­ leiding van Onvergetelijk Van Abbe hebben bijgewoond.

Het Onvergetelijk Van Abbe programma is een doorlopend programma en elke tweede maandag van de maand voor individuele bezoekers. Voor groepen op afspraak.

Kijk voor meer informatie op http://vanabbemuseum.nl/onvergetelijk/

a dialogue with his or her envi­ ronment. Looking at art gives the chance to exchange ideas without having to rely on the short-term memory. In fact, it provides access to the long-term memory and personal experi­ ences. The guided tours improve the focuses on positive, creative and inspirational aspects, not on the disease.

We have had positive experi­ ences with the Unforgettable Van Abbe programme with the Eindhoven partner institutions Archipel Zorggroep and Vitalis WoonZorg Groep, as well as with the public tours for individual visitors.

The campaign week Dementie­ EnDan (Dementia and Then) lasts from 20 to 29 September and includes the World Alzheimer Day (21 September). For this occasion the museum is organ­ ising activities with Alzheimer Nederland. There will be a film programme in the museum and an exhibition in the Eindhoven Library in cooperation with Archipel. Avro Kunstuur, which has taken part in an Unforget­ table Van Abbe tour, will also devote attention to the pro­ gramme during this week.

The Unforgettable Van Abbe programme is continuous and every second Monday of the month for individual visitors.

Groups need to make advanced reservations.

For further information, see http://vanabbemuseum.nl/ onvergetelijk/

The Uses of Art Steven ten Thije

In mei dit jaar is het Van Abbemuseum, samen met vijf andere musea en vier andere partners, begonnen aan een groot vijfjarig Europees samenwerkingsproject: The Uses of Art – The Legacy of 1848 and 1989. Het is het tweede project van de nieuwe internationale confederatie van musea met de naam l’Internationale. Het netwerk verbindt het Van Abbe in Eindhoven met musea in Antwerpen, Barcelona, Istanbul, Ljubljana en Madrid. Met een grote serie tentoonstellingen en symposia willen alle organisaties de komende jaren onderzoeken hoe ze kunnen komen tot een nieuwe vorm van internationale museumsamenwerking. De jaartallen in de projectnaam (1848 en 1989) functioneren daarbij als achtergrond en verwijzen naar de twee burgerlijke revoluties van de 19de eeuw en het eind van de 20ste eeuw. Dit waren beide momenten waarop grote groepen mensen verspreid over geheel Europa zich met kracht uitspraken voor een nieuwe sociale ordening. In het project willen we deze zowel creatieve als destructieve momenten gebruiken als voeding voor een reflectie op ons heden en de huidige betekenis van burgerlijke instellingen als musea, kunstacademies en universiteiten.

Voor het Van Abbemuseum is het l’Internationale-project The Uses of Art nauw verbonden aan de inhoudelijke agenda van het museum voor de komende vijf jaar. Deze agenda wordt niet zozeer bepaald door ontwikkelingen in de kunst alleen, maar geeft eerder een algemene reflectie op de wereld van nu. Internet, de crisis – zowel politiek als economisch – en het ecologische vraagstuk maken dat de samenleving in de komende jaren ingrijpend zal veranderen. De algemene trend in deze verschuiving is een complexe herstructurering van de relatie tussen micro- en macro politiek. Of, minder abstract uitgedrukt, de verhouding tussen het individu, de kleine gemeenschap als stad of gemeente en de grotere politieke structuren als de provincie, staat en Europa. Het NSA-afluisterschandaal, de Arbaische lente en recentelijk de protesten rond Gezi-park in Istanboel zijn allemaal voorbeelden van de nieuwe verhoudingen tussen groot en klein. Lokale of persoonlijk thema’s als religie, vrijheid van meningsuiting

of simpelweg een park staan op gespannen voet met de belangen van machtige, nationale overheden. Ook de wijze waarop Europa vanuit haar gebrekkige democratische legitimatie samen met IMF bij de zuidelijke lidstaten rigoreuze bezuinigingen afdwingen, geven duidelijk de moeilijke relatie tussen grote supra-nationale structuren en kleinere nationale overheden. In Nederland zijn de voortekenen voor deze omslag een haast eindeloze rij aan kabinetscrisissen van regeringen die nu al bijna een decennium lang verantwoordelijkheden van de rijksoverheid ombuigen, privatiseren en hervormen. Een welbeproefd recept in deze formule is het overhevelen naar gemeentes. Collegiaal worden gemeentes daarom al enige tijd niet meer als ‘lagere’ maar ‘andere’ overheden aangesproken. Het zijn allemaal ontwikkelingen die aangeven dat de dynamiek tussen het lokale en het internationale ingrijpend aan het veranderen is.

Deze ontwikkeling heeft grote consequenties voor onze cultuurbeleving die van oudsher een sterke nationaal karakter en infrastructuur kent. Musea, universiteiten, kunstacademies zijn nauw verbonden met de moderne, democratisch-kapitalistische natiestaat. Een kenmerk van deze moderne staat is door Auke van der Woud in zijn gedegen studie over het ontstaan van het moderne Nederland treffend omschreven als een omdraaiing van het klassieke ‘beschavingsideaal’. Waar voor de 19de eeuw beschaving vooral een taak voor het individu was die eerst zichzelf cultiveerde en daarna zich pas wende tot zijn of haar omgeving, werd de 20 ste eeuwse burger beschaafd doordat deze zich in een beschaafde omgeving bevond. De 19de eeuwse natiestaat vertrekt vanuit een idee van maakbaarheid, waarbij van bovenaf bestuurders zich inzetten om een klimaat te scheppen – zowel fysiek als cultureel – voor ordelijke en productieve burgers: de staat als alomvattende machine voor het ‘goede leven’. Het museum werd in lijn hiermee omschreven door de Franse auteur Bataille als een long voor de stad waar de mensen wekelijks doorheen gepompt werden om er verfrist en geïnspireerd uit te komen. Maar het is dit gevoel van orde, controle en geborgenheid dat we in de hedendaagse wereld niet meer terugvinden.

Vooral het internet zorgt ervoor dat dit fijnmazig bouwwerk van instituten die bijeengebonden worden door de wat arbitraire eenheid van de natiestaat steeds minder functioneert zoals vroeger. Waar je vroeger op een geordende wijze netjes in het burgerlijke leven van loket naar loket ging, nodigt het internet je uit om je overal mee te bemoeien alsof je zelf aan de andere kant van het loket zit. Artsen, journalisten, politici, maar ook kunstcritici worden dagelijks geconfronteerd met burgers die telkens de bevinding van de expert toetsen aan

de eindeloze zee van informatie van het wereldwijde web. Dat wil niet zeggen dat alle burgerlijke instellingen in een keer volledig achterhaald zijn geworden. We gaan nog steeds naar de dokter als we ziek zijn, kopen kranten als we geïnformeerd willen worden en gaan naar musea als we kunst willen zien; maar het is meer dat we naast deze klassieke vormen ook altijd nog andere kanalen hebben om toegang te krijgen tot informatie over hetgeen we zoeken of ons is overkomen. De instituties zijn niet in een keer overbodig geworden, maar we gebruiken ze anders, ook kunstmusea.

De grootste verschuiving bij de kunst is dat ze niet meer een duidelijk afgesloten en vanzelfsprekend gebied is die zich kan terugtrekken in het museum.

Kunst is eerder een soort infiltrant geworden, die overal latent aanwezig is, altijd klaar om toe slaan en actief te worden. Kunst is niet meer een ding met een eigen identiteit – het kunstwerk – maar eerder een houding: een specifieke manier van kijken of ervaren die iedereen eigenlijk altijd met zich meedraagt, maar die alleen af en toe gebruikt wordt. De basis van deze houding is een onbevangen blik die datgene waarneemt wat al wel zichtbaar is, maar nog niet begrijpelijk. Het is een soort kijken naar het kijken zelf, waarbij alle details die we gewoon zijn over het hoofd te zien zichtbaar worden. In de vroegere moderne tijd werd dit kijken naar het kijken beschouwd als een autonoom gebied en werd de kunst gezien als de plek waar de universele wetten van dit kijken werden geanalyseerd en blootgelegd. De verhouding tussen publiek en kunstinstelling was eerder passief en gebaseerd op het principe van representatie. In het museum kon de burger de algemene ontwikkeling van de kunst volgen, maar hoefde hij zich er verder niet mee te bemoeien. Vandaag de dag is het belang van de representatieve functie afgenomen en is kunst eerder een soort eigenzinnige ‘app’ op de smartphone van ons burgerschap.

Met het l’Internationale-project The Uses of Art zoekt het Van Abbemuseum aansluiting bij dit nieuwe ‘gebruik’ van kunst en de nieuwe verhouding tussen macro en micro politiek. Het museum wordt opgenomen in een decentraal netwerk van musea kennis en ‘grondstoffen’ (de werken in de collectie) vrij en naar behoefte kunnen bewegen. In deze nieuwe structuur zal het museum nog steeds verhalen vertellen over de kunst uit het (recente) verleden en heden. Ze doet dit alleen niet meer als een neutrale en alwetende verteller, maar levert expliciet een specifiek perspectief dat reageert op het huidige moment. Met l’Internationale wil het Van Abbemuseum onderdeel worden van een nieuwe structuur die een aantal karakteristieken deelt met het internet. De uitdaging hierbij is vooral om niet alleen aan de oppervlakte de schijn te wekken de leden

of simpelweg een park staan op gespannen voet met de belangen van machtige, nationale overheden. Ook de wijze waarop Europa vanuit haar gebrekkige democratische legitimatie samen met IMF bij de zuidelijke lidstaten rigoreuze bezuinigingen afdwingen, geven duidelijk de moeilijke relatie tussen grote supra-nationale structuren en kleinere nationale overheden. In Nederland zijn de voortekenen voor deze omslag een haast eindeloze rij aan kabinetscrisissen van regeringen die nu al bijna een decennium lang verantwoordelijkheden van de rijksoverheid ombuigen, privatiseren en hervormen. Een welbeproefd recept in deze formule is het overhevelen naar gemeentes. Collegiaal worden gemeentes daarom al enige tijd niet meer als ‘lagere’ maar ‘andere’ overheden aangesproken. Het zijn allemaal ontwikkelingen die aangeven dat de dynamiek tussen het lokale en het internationale ingrijpend aan het veranderen is.

Deze ontwikkeling heeft grote consequenties voor onze cultuurbeleving die van oudsher een sterke nationaal karakter en infrastructuur kent. Musea, universiteiten, kunstacademies zijn nauw verbonden met de moderne, democratisch-kapitalistische natiestaat. Een kenmerk van deze moderne staat is door Auke van der Woud in zijn gedegen studie over het ontstaan van het moderne Nederland treffend omschreven als een omdraaiing van het klassieke ‘beschavingsideaal’. Waar voor de 19de eeuw beschaving vooral een taak voor het individu was die eerst zichzelf cultiveerde en daarna zich pas wende tot zijn of haar omgeving, werd de 20 ste eeuwse burger beschaafd doordat deze zich in een beschaafde omgeving bevond. De 19de eeuwse natiestaat vertrekt vanuit een idee van maakbaarheid, waarbij van bovenaf bestuurders zich inzetten om een klimaat te scheppen – zowel fysiek als cultureel – voor ordelijke en productieve burgers: de staat als alomvattende machine voor het ‘goede leven’. Het museum werd in lijn hiermee omschreven door de Franse auteur Bataille als een long voor de stad waar de mensen wekelijks doorheen gepompt werden om er verfrist en geïnspireerd uit te komen. Maar het is dit gevoel van orde, controle en geborgenheid dat we in de hedendaagse wereld niet meer terugvinden.

Vooral het internet zorgt ervoor dat dit fijnmazig bouwwerk van instituten die bijeengebonden worden door de wat arbitraire eenheid van de natiestaat steeds minder functioneert zoals vroeger. Waar je vroeger op een geordende wijze netjes in het burgerlijke leven van loket naar loket ging, nodigt het internet je uit om je overal mee te bemoeien alsof je zelf aan de andere kant van het loket zit. Artsen, journalisten, politici, maar ook kunstcritici worden dagelijks geconfronteerd met burgers die telkens de bevinding van de expert toetsen aan

de eindeloze zee van informatie van het wereldwijde web. Dat wil niet zeggen dat alle burgerlijke instellingen in een keer volledig achterhaald zijn geworden. We gaan nog steeds naar de dokter als we ziek zijn, kopen kranten als we geïnformeerd willen worden en gaan naar musea als we kunst willen zien; maar het is meer dat we naast deze klassieke vormen ook altijd nog andere kanalen hebben om toegang te krijgen tot informatie over hetgeen we zoeken of ons is overkomen. De instituties zijn niet in een keer overbodig geworden, maar we gebruiken ze anders, ook kunstmusea.

De grootste verschuiving bij de kunst is dat ze niet meer een duidelijk afgesloten en vanzelfsprekend gebied is die zich kan terugtrekken in het museum.

Kunst is eerder een soort infiltrant geworden, die overal latent aanwezig is, altijd klaar om toe slaan en actief te worden. Kunst is niet meer een ding met een eigen identiteit – het kunstwerk – maar eerder een houding: een specifieke manier van kijken of ervaren die iedereen eigenlijk altijd met zich meedraagt, maar die alleen af en toe gebruikt wordt. De basis van deze houding is een onbevangen blik die datgene waarneemt wat al wel zichtbaar is, maar nog niet begrijpelijk. Het is een soort kijken naar het kijken zelf, waarbij alle details die we gewoon zijn over het hoofd te zien zichtbaar worden. In de vroegere moderne tijd werd dit kijken naar het kijken beschouwd als een autonoom gebied en werd de kunst gezien als de plek waar de universele wetten van dit kijken werden geanalyseerd en blootgelegd. De verhouding tussen publiek en kunstinstelling was eerder passief en gebaseerd op het principe van representatie. In het museum kon de burger de algemene ontwikkeling van de kunst volgen, maar hoefde hij zich er verder niet mee te bemoeien. Vandaag de dag is het belang van de representatieve functie afgenomen en is kunst eerder een soort eigenzinnige ‘app’ op de smartphone van ons burgerschap.

Met het l’Internationale-project The Uses of Art zoekt het Van Abbemuseum aansluiting bij dit nieuwe ‘gebruik’ van kunst en de nieuwe verhouding tussen macro en micro politiek. Het museum wordt opgenomen in een decentraal netwerk van musea kennis en ‘grondstoffen’ (de werken in de collectie) vrij en naar behoefte kunnen bewegen. In deze nieuwe structuur zal het museum nog steeds verhalen vertellen over de kunst uit het (recente) verleden en heden. Ze doet dit alleen niet meer als een neutrale en alwetende verteller, maar levert expliciet een specifiek perspectief dat reageert op het huidige moment. Met l’Internationale wil het Van Abbemuseum onderdeel worden van een nieuwe structuur die een aantal karakteristieken deelt met het internet. De uitdaging hierbij is vooral om niet alleen aan de oppervlakte de schijn te wekken de leden

young art night

Maar aan de basis van onze overwegingen staat niet de collectie of het instituut maar de gebruiker. Het microniveau is daarbij belangrijker dan het macroniveau, met als beginpunt het individu als lid van een gemeenschap. Het culturele erfgoed dat alle l’Internationale-leden in hun bezit hebben is verzameld voor en door een gemeenschap – door uzelf. Het verhaal over 1848 en 1989 is daarom niet een verhaal over of voor Europa, maar een verhaal over en voor de mensen die leven in Europa. Want als u zichzelf de vraag stelt: wie ben ik?

Dan stelt u die vraag altijd tegen een achtergrond van een ‘wij’ waarbinnen u als individu bestaat. Het Europese ‘wij’ is veelvormig en diffuus en bestaat uit heel veel verschillende gemeenschappen met elk hun eigen verhaal. Die verhalen uitwisselen zodat u uw verbondenheid en verschil kunt ervaren met mensen elders is een hoofddoel voor het Van Abbemuseum en l’Internationale.

Wij hopen zo dat u kunst en het museum in de komende tijd zult gebruiken om vorm te geven aan de wereld die komt; dat het museum een plek kan zijn waar u zich thuis voelt en waar u uitgenodigd wordt om na te denken over uw plek in de wereld vandaag en morgen. Dat mag utopisch klinken, maar niet onvoorstelbaar. En elke reis begint toch met een droom over wat kan tegenover wat is – zeker als die reis vijf jaar mag duren.

L’Internationale bestaat uit Moderna galerija (Ljubljana, Slovenië); Museo nacional centro de arte Reina Sofía (Madrid, Spanje); Museu d’art Contemporani de Barcelona (Barcelona, Spanje); Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (Antwerpen, België); SALT (Istanbul, Ankara, Turkije) en Van Abbemuseum (Eindhoven, Nederland). Andere partners voor The Uses of Art zijn Aprior / Koninklijke Akadamie voor Schone Kunst (Gent, België); Grizedale Arts (Conniston, Verenigd Koninkrijk); Liverpool John Moores University (Liverpool, Verenigd Koninkrijk) en Universität Hildesheim (Hildesheim, Duitsland). Voor meer informatie over l’Internationale en The Uses of Art zie de tijdelijk website: http://internacionala.mg-lj.si/ (eind november gaat de nieuwe website live).

Verder is voor deze tekst gebruik gemaakt van onder andere Auke van der Woud, Een nieuwe wereld, het ontstaan van het moderne Nederland, Amsterdam (Bert Bakker), 2006 (tiende druk 2013).

Foto: Fieke van Berkom (Studio Clack). Ontwerp logo: Debbie Hovens.

van l’Internationale op een hippe, digitale manier met elkaar verbonden zijn, maar om ook achter de schermen de werkpatronen zo te veranderen dat ze gaan aansluiten bij de nieuwe tijd. Het versturen van een e-mail is immers zo gedaan, maar een Picasso met een waarde van enkele miljoenen Euro’s transporteren blijft een grotere inspanning.

Young Art Night Zaterdag 26.10.2013, 21.00 – 02.00 uur Kunst, design en Fresku: dit en meer kun je verwachten tijdens de derde editie van de Young Art Night, die ditmaal plaatsvindt tijdens de Dutch Design Week.

Na de succesvolle vorige edities, zal ook tijdens deze Young Art Night het museum zich vullen met jonge vorm­gevers, kunstenaars en musici. Museumcafe Karel 1 wordt omgetoverd tot een dansvloer, waar verschil­ lende DJ’s achter de draaitafels staan.

Creatieve energieën worden op de Young Art Night bij elkaar gebracht door activiteiten en optredens van jonge vormgevers, kunstenaars en musici. Onder andere de Eindhovense rapper Fresku verschijnt tijdens de Young Art Night. Eerder dit jaar werkte hij in het museum mee aan het project Supertoll! met Tijs Rooijakkers, waarbij hij teksten over zijn persoonlijke ambities op houten latten schreef. Sounddesigner Marcus Bodine uit Eindhoven neemt boodschappen van bezoekers op en vormt deze om tot een geluidscol­ lage. De jonge keramist Ioana Tamas plaatst haar werk in de context van de Black or White tentoonstelling en het initiatief Human Rights Tattoo van Tilburg Cowboys komen langs om ook jou te voorzien van een letter van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens.

Deze Young Art Night zit vol verrassingen!

Houd voor meer informatie over het programma de website van het Van Abbemuseum in de gaten. Tickets zijn vanaf 1 september te verkrijgen yan.vanabbe.nl Deze avond is georganiseerd in samenwerking met de Vrienden van het Van Abbemuseum en wordt gesteund door Eindhoven365.

An English version of this essay is available at www.vanabbemuseum.nl

Young Art Night Saturday 26.10.2013, 21.00 – 02.00 Art, design and Fresku: you can expect this and more during the third edition of the Young Art Night, which will take place during the Dutch Design Week.

Following the successful previous editions, the museum will once again fill up with young designers, artists and musicians during this Young Art Night.

The museum cafe Karel 1 will be transformed into a dance floor, with DJs at the turntables.

Creative energies will be brought together during Young Art Night by activities and performances by young designers, artists and musicians. The Eindhoven rapper Fresku will appear at the Young Art Night, amongst others.

Earlier this year he collaborated on the project Supertoll!, writing texts about his personal ambitions on wooden battens. Sound designer Marcus Bodine will make a sound collage of messages recorded by YAN visitors.

Young ceramic artist Ioana Tamas will place her work in the context of the Black or White exhibition and the initiative Human Right Tattoo from Tilburg Cowboys will drop by to tattoo a letter of the Universal Declaration of Human Rights on you. This Young Art Night will be full of surprises.

Keep an eye on the Van Abbemuseum website for more information on the program. Tickets will be available from 1 September 2013 via yan.vanabbe.nl This night will be organised in collaboration with the Friends of the Van Abbemuseum and is supported by Eindhoven365.

young art night

Maar aan de basis van onze overwegingen staat niet de collectie of het instituut maar de gebruiker. Het microniveau is daarbij belangrijker dan het macroniveau, met als beginpunt het individu als lid van een gemeenschap. Het culturele erfgoed dat alle l’Internationale-leden in hun bezit hebben is verzameld voor en door een gemeenschap – door uzelf. Het verhaal over 1848 en 1989 is daarom niet een verhaal over of voor Europa, maar een verhaal over en voor de mensen die leven in Europa. Want als u zichzelf de vraag stelt: wie ben ik?

Dan stelt u die vraag altijd tegen een achtergrond van een ‘wij’ waarbinnen u als individu bestaat. Het Europese ‘wij’ is veelvormig en diffuus en bestaat uit heel veel verschillende gemeenschappen met elk hun eigen verhaal. Die verhalen uitwisselen zodat u uw verbondenheid en verschil kunt ervaren met mensen elders is een hoofddoel voor het Van Abbemuseum en l’Internationale.

Wij hopen zo dat u kunst en het museum in de komende tijd zult gebruiken om vorm te geven aan de wereld die komt; dat het museum een plek kan zijn waar u zich thuis voelt en waar u uitgenodigd wordt om na te denken over uw plek in de wereld vandaag en morgen. Dat mag utopisch klinken, maar niet onvoorstelbaar. En elke reis begint toch met een droom over wat kan tegenover wat is – zeker als die reis vijf jaar mag duren.

L’Internationale bestaat uit Moderna galerija (Ljubljana, Slovenië); Museo nacional centro de arte Reina Sofía (Madrid, Spanje); Museu d’art Contemporani de Barcelona (Barcelona, Spanje); Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (Antwerpen, België); SALT (Istanbul, Ankara, Turkije) en Van Abbemuseum (Eindhoven, Nederland). Andere partners voor The Uses of Art zijn Aprior / Koninklijke Akadamie voor Schone Kunst (Gent, België); Grizedale Arts (Conniston, Verenigd Koninkrijk); Liverpool John Moores University (Liverpool, Verenigd Koninkrijk) en Universität Hildesheim (Hildesheim, Duitsland). Voor meer informatie over l’Internationale en The Uses of Art zie de tijdelijk website: http://internacionala.mg-lj.si/ (eind november gaat de nieuwe website live).

Verder is voor deze tekst gebruik gemaakt van onder andere Auke van der Woud, Een nieuwe wereld, het ontstaan van het moderne Nederland, Amsterdam (Bert Bakker), 2006 (tiende druk 2013).

Foto: Fieke van Berkom (Studio Clack). Ontwerp logo: Debbie Hovens.

van l’Internationale op een hippe, digitale manier met elkaar verbonden zijn, maar om ook achter de schermen de werkpatronen zo te veranderen dat ze gaan aansluiten bij de nieuwe tijd. Het versturen van een e-mail is immers zo gedaan, maar een Picasso met een waarde van enkele miljoenen Euro’s transporteren blijft een grotere inspanning.

Young Art Night Zaterdag 26.10.2013, 21.00 – 02.00 uur Kunst, design en Fresku: dit en meer kun je verwachten tijdens de derde editie van de Young Art Night, die ditmaal plaatsvindt tijdens de Dutch Design Week.

Na de succesvolle vorige edities, zal ook tijdens deze Young Art Night het museum zich vullen met jonge vorm­gevers, kunstenaars en musici. Museumcafe Karel 1 wordt omgetoverd tot een dansvloer, waar verschil­ lende DJ’s achter de draaitafels staan.

Creatieve energieën worden op de Young Art Night bij elkaar gebracht door activiteiten en optredens van jonge vormgevers, kunstenaars en musici. Onder andere de Eindhovense rapper Fresku verschijnt tijdens de Young Art Night. Eerder dit jaar werkte hij in het museum mee aan het project Supertoll! met Tijs Rooijakkers, waarbij hij teksten over zijn persoonlijke ambities op houten latten schreef. Sounddesigner Marcus Bodine uit Eindhoven neemt boodschappen van bezoekers op en vormt deze om tot een geluidscol­ lage. De jonge keramist Ioana Tamas plaatst haar werk in de context van de Black or White tentoonstelling en het initiatief Human Rights Tattoo van Tilburg Cowboys komen langs om ook jou te voorzien van een letter van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens.

Deze Young Art Night zit vol verrassingen!

Houd voor meer informatie over het programma de website van het Van Abbemuseum in de gaten. Tickets zijn vanaf 1 september te verkrijgen yan.vanabbe.nl Deze avond is georganiseerd in samenwerking met de Vrienden van het Van Abbemuseum en wordt gesteund door Eindhoven365.

An English version of this essay is available at www.vanabbemuseum.nl

Young Art Night Saturday 26.10.2013, 21.00 – 02.00 Art, design and Fresku: you can expect this and more during the third edition of the Young Art Night, which will take place during the Dutch Design Week.

Following the successful previous editions, the museum will once again fill up with young designers, artists and musicians during this Young Art Night.

The museum cafe Karel 1 will be transformed into a dance floor, with DJs at the turntables.

Creative energies will be brought together during Young Art Night by activities and performances by young designers, artists and musicians. The Eindhoven rapper Fresku will appear at the Young Art Night, amongst others.

Earlier this year he collaborated on the project Supertoll!, writing texts about his personal ambitions on wooden battens. Sound designer Marcus Bodine will make a sound collage of messages recorded by YAN visitors.

Young ceramic artist Ioana Tamas will place her work in the context of the Black or White exhibition and the initiative Human Right Tattoo from Tilburg Cowboys will drop by to tattoo a letter of the Universal Declaration of Human Rights on you. This Young Art Night will be full of surprises.

Keep an eye on the Van Abbemuseum website for more information on the program. Tickets will be available from 1 September 2013 via yan.vanabbe.nl This night will be organised in collaboration with the Friends of the Van Abbemuseum and is supported by Eindhoven365.

dutch design week 2013

Dutch Design Week 2013 19.10.2013 – 27.10.2013 In oktober vindt de twaalfde editie plaats van de Dutch Design Week. In Eindhoven worden op verschillende locaties de ontwikkelingen en trends in design getoond, van bekende ontwerpen en jonge, creatieve talenten.

Naast de Young Art Night is er een boek­ presentatie van het Rotterdamse ontwerp­ bureau 75B en een speciale presentatie op de vide van het Museumcafé Karel1.

Dutch Design Week 2013 19.10.2013 – 27.10.2013 The twelfth edition of the Dutch Design Week in October will offer you new developments, trends and design from well known designers and young creative talents on various locations in Eindhoven.

Next to the Young Art Night we’ll have a book presentation from the graphic designers 75B and a special presentation at Museumcafé Karel1.

dutch design week 2013

Dutch Design Week 2013 19.10.2013 – 27.10.2013 In oktober vindt de twaalfde editie plaats van de Dutch Design Week. In Eindhoven worden op verschillende locaties de ontwikkelingen en trends in design getoond, van bekende ontwerpen en jonge, creatieve talenten.

Naast de Young Art Night is er een boek­ presentatie van het Rotterdamse ontwerp­ bureau 75B en een speciale presentatie op de vide van het Museumcafé Karel1.

Dutch Design Week 2013 19.10.2013 – 27.10.2013 The twelfth edition of the Dutch Design Week in October will offer you new developments, trends and design from well known designers and young creative talents on various locations in Eindhoven.

Next to the Young Art Night we’ll have a book presentation from the graphic designers 75B and a special presentation at Museumcafé Karel1.

het oog / tijs rooijakkers Kunstenaar Tijs Rooijakkers met rapper Fresku Officiële presentatie 07.12.2013

Volg het werkproces via een timelapse! www.vanabbemuseum.nl www.woenselsupertoll.nl

Tijs Rooijakkers en Fresku in Het Oog. Foto’s Fieke van Berkom (Studio Clack)

Supertoll!

01.07.2013 - 05.01.2014

het oog / tijs rooijakkers Kunstenaar Tijs Rooijakkers met rapper Fresku Officiële presentatie 07.12.2013

Volg het werkproces via een timelapse! www.vanabbemuseum.nl www.woenselsupertoll.nl

Tijs Rooijakkers en Fresku in Het Oog. Foto’s Fieke van Berkom (Studio Clack)

Supertoll!

01.07.2013 - 05.01.2014

tania bruguera Tania Bruguera - Kunst & propaganda “Het wordt tijd dat we Duchamps urinoir terugbrengen naar het toilet” Tania profileert zich als politiek kunstenares. Dat is iets wat ze uitstraalt en wat deel uitmaakt van haar karakter. Tania Bruguera is een Cubaanse performancekunstenares die zich al vele jaren bezighoudt met politieke en sociale kwesties.

Haar kunstenaarspraktijk is gebaseerd op grens­ overschrijdende en provocerende acties, die een voortdurende reactie op haar werk teweeg­ brengen. zij doet al tien jaar onderzoek naar de beweging ‘Arte Util’. “Útil” als term verwijst naar iets wat nuttig is. Maar het gaat verder dan deze vertaling en omvat ook het idee van een instru­ ment of apparaat. Het gaat daarnaast ook over verantwoordelijkheid van kunstenaars om iets terug te geven aan de samenleving. In Arte Util gebruikt men de strategie van kunst en realiseert dit in de samenleving.

De drijfveer in haar werk zijn de vraagtekens die zij plaatst bij de structuur van de machtsuitoefe­ ning over de stad en de burgers. “Hoe kan ik niet politiek zijn? Ik ben geboren in Cuba!” zegt ze steeds. Het project Immigrant Movement Inter­ national, dat zij samen met het Queens Museum van New York in 2010 heeft opgericht, richt zich op de onmiddellijke behoeften van de allochtone gemeenschap en biedt een scala van diensten van hoge kwaliteit zonder extra kosten. Het is een leercentrum, dat ondersteuning en advies over de rechten en de politieke situatie van immigranten over de hele wereld biedt. Het is hun doel om een politieke partij te worden.

Het zal weinig verbazing wekken dat zij in haar werk ook vraagtekens heeft geplaatst bij de struc­ tuur van de kunstwereld. Bruguera doet al zo’n tien jaar onderzoek naar kunstpraktijken die de ‘white cube’ achter zich laten en in de samenle­ ving integreren, Bruguera wil dat er binnen deze kunstpraktijken mogelijkheden worden bedacht, gecreëerd en geïmplementeerd die ten goede komen aan de samenleving. In december wordt de oudbouw van het Van Abbemuseum getrans­ formeerd tot ‘Museum of Arte Útil’ en zal het pu­ bliek worden uitgenodigd om zich aan te sluiten bij de beweging en zich de volgende vragen te stellen: Wat is Arte Útil? Wat is de rol van kunst in deze tijd? Kan kunst een instrument zijn voor ver­ andering? Kan kunst een andere toekomst voor de samen­leving voorstellen? Wanneer kunst een werkwoord wordt, kan iedereen het vervoegen.

Tania Bruguera - Art, propaganda and use “It’s time to bring Duchamp´s urinal back to the restroom” Tania Bruguera is a political artist. One could even call her a propagandist. Bruguera is a performance artist who has been dealing with political and social issues throughout her artistic career. Her practice is based on gestures of transgression and provocation.

Alongside her performance work she is she has been researching the motion or ‘Arte Útil’ since ten years. “Útil” as a term refers to something being useful. But it goes further than the English translation, encompassing the idea of a tool or device. Arte Útil addresses the responsibility of artists and the opportunity they have to contribute in a different way to society, using the strategy of Art and implementing them into the real world.

At the core of Bruguera’s own work as an artist – and similarly what underpins her belief in Arte Útil – is the wish to question given power structures. Previously this was done through her performances and subversive techniques.

More recently, she has been trying to implement her own frameworks within the world.

“How could I not be political?’, she says. ‘I was born in Cuba!” Her project Immigrant Movement International that has been developed with the Queens Museum of New York since 2010 is aiming to respond to the immediate needs of the immigrant community by offering a range of free services. It’s a learning and civic centre, offering support and advice about the rights and political situation of Immigrants all over the world, as well as language classes and a meeting place for hundreds of residents of Queens. Bruguera’s objective is for Immigrant Movement International to become a political party.

It’s hardly surprising to find out that within these practices, Bruguera has come to question the art-world structures. She has been interested in art-practices that abandon the white cube to become implemented ‘in the real’. She wants to encourage artists to do projects with socially beneficial outcomes. For the exhibition at the Van Abbemuseum the old building of the museum will transform itself into ‘The Museum of Arte Útil’ from December 2013 till March 2014, presenting useful art practices from the last decades alongside live projects unfolding in the museum. The exhibition will ask us to question not only the role of art, but that of the museum. How can a museum today be used to different effect? The public – or users of the museum – are invited to become part of this experiment, and question What is Arte Útil? What is the role of art nowadays?’ Could art be a tool for transformation? Could art propose a different future for society?

Arte Util. Courtesy the artist

tania bruguera Tania Bruguera - Kunst & propaganda “Het wordt tijd dat we Duchamps urinoir terugbrengen naar het toilet” Tania profileert zich als politiek kunstenares. Dat is iets wat ze uitstraalt en wat deel uitmaakt van haar karakter. Tania Bruguera is een Cubaanse performancekunstenares die zich al vele jaren bezighoudt met politieke en sociale kwesties.

Haar kunstenaarspraktijk is gebaseerd op grens­ overschrijdende en provocerende acties, die een voortdurende reactie op haar werk teweeg­ brengen. zij doet al tien jaar onderzoek naar de beweging ‘Arte Util’. “Útil” als term verwijst naar iets wat nuttig is. Maar het gaat verder dan deze vertaling en omvat ook het idee van een instru­ ment of apparaat. Het gaat daarnaast ook over verantwoordelijkheid van kunstenaars om iets terug te geven aan de samenleving. In Arte Util gebruikt men de strategie van kunst en realiseert dit in de samenleving.

De drijfveer in haar werk zijn de vraagtekens die zij plaatst bij de structuur van de machtsuitoefe­ ning over de stad en de burgers. “Hoe kan ik niet politiek zijn? Ik ben geboren in Cuba!” zegt ze steeds. Het project Immigrant Movement Inter­ national, dat zij samen met het Queens Museum van New York in 2010 heeft opgericht, richt zich op de onmiddellijke behoeften van de allochtone gemeenschap en biedt een scala van diensten van hoge kwaliteit zonder extra kosten. Het is een leercentrum, dat ondersteuning en advies over de rechten en de politieke situatie van immigranten over de hele wereld biedt. Het is hun doel om een politieke partij te worden.

Het zal weinig verbazing wekken dat zij in haar werk ook vraagtekens heeft geplaatst bij de struc­ tuur van de kunstwereld. Bruguera doet al zo’n tien jaar onderzoek naar kunstpraktijken die de ‘white cube’ achter zich laten en in de samenle­ ving integreren, Bruguera wil dat er binnen deze kunstpraktijken mogelijkheden worden bedacht, gecreëerd en geïmplementeerd die ten goede komen aan de samenleving. In december wordt de oudbouw van het Van Abbemuseum getrans­ formeerd tot ‘Museum of Arte Útil’ en zal het pu­ bliek worden uitgenodigd om zich aan te sluiten bij de beweging en zich de volgende vragen te stellen: Wat is Arte Útil? Wat is de rol van kunst in deze tijd? Kan kunst een instrument zijn voor ver­ andering? Kan kunst een andere toekomst voor de samen­leving voorstellen? Wanneer kunst een werkwoord wordt, kan iedereen het vervoegen.

Tania Bruguera - Art, propaganda and use “It’s time to bring Duchamp´s urinal back to the restroom” Tania Bruguera is a political artist. One could even call her a propagandist. Bruguera is a performance artist who has been dealing with political and social issues throughout her artistic career. Her practice is based on gestures of transgression and provocation.

Alongside her performance work she is she has been researching the motion or ‘Arte Útil’ since ten years. “Útil” as a term refers to something being useful. But it goes further than the English translation, encompassing the idea of a tool or device. Arte Útil addresses the responsibility of artists and the opportunity they have to contribute in a different way to society, using the strategy of Art and implementing them into the real world.

At the core of Bruguera’s own work as an artist – and similarly what underpins her belief in Arte Útil – is the wish to question given power structures. Previously this was done through her performances and subversive techniques.

More recently, she has been trying to implement her own frameworks within the world.

“How could I not be political?’, she says. ‘I was born in Cuba!” Her project Immigrant Movement International that has been developed with the Queens Museum of New York since 2010 is aiming to respond to the immediate needs of the immigrant community by offering a range of free services. It’s a learning and civic centre, offering support and advice about the rights and political situation of Immigrants all over the world, as well as language classes and a meeting place for hundreds of residents of Queens. Bruguera’s objective is for Immigrant Movement International to become a political party.

It’s hardly surprising to find out that within these practices, Bruguera has come to question the art-world structures. She has been interested in art-practices that abandon the white cube to become implemented ‘in the real’. She wants to encourage artists to do projects with socially beneficial outcomes. For the exhibition at the Van Abbemuseum the old building of the museum will transform itself into ‘The Museum of Arte Útil’ from December 2013 till March 2014, presenting useful art practices from the last decades alongside live projects unfolding in the museum. The exhibition will ask us to question not only the role of art, but that of the museum. How can a museum today be used to different effect? The public – or users of the museum – are invited to become part of this experiment, and question What is Arte Útil? What is the role of art nowadays?’ Could art be a tool for transformation? Could art propose a different future for society?

Arte Util. Courtesy the artist

william kentridge

the machinery of compensation Installation Refusal of Time William Kentridge Conversation with host Leny Voortman

Ajla R. Steinvåg, Synthetic Fractures. Courtesy de kunstenaar. Foto Peter Cox

Visiting the basement of the new building of the museum, you would imagine you were in a mysterious world. You are engulfed by darkness and you can only find your way there by feeling the walls, looking for the light.

The installation Refusal of Time by William Kentridge in the studio of the Van Abbe­ museum is alienating for many people, but also very exciting. Leny Voortman, a guide in the museum, explains: “You have to learn to like it, learn to experience it”. Many visitors walk in and out impatiently – hardly surprising, because it takes 35 minutes – but anyone who gets caught up in it remains seated and looks at the whole thing. The surprising thing is that you constantly see new things that you didn’t notice before. It happens all around you so that you are stimulated on all sides.

Time has a central place in this installation, says Leny. The machine in the middle, also known as the “Elephant”, operates the whole thing. Leny particularly recognised this in the part of the film where a number of books are demonstratively thrown away, only to fly back because the film seems to play in reverse. According to Leny, “The movement and the theme appear to be clearly visible at this moment.” The installation is part of the Black or White exhibition and can be seen up to 17 November 2013.

Installatie Refusal of Time William Kentridge Gesprek met gastvrouw Leny Voortman Wie de kelder van de nieuwbouw van het museum bezoekt, waant zich al snel in een mysterieuze wereld. Het duister omringt je en de weg er naartoe kun je alleen vinden door de muren af te tasten, op zoek naar het licht. De installatie Refusal of Time door William Kentridge in de studio van het Van Abbe­museum is voor velen ver­ vreemdend, maar ook heel spannend. “Je moet ervan leren houden, het leren beleven” zegt Leny Voortman, gastvrouw van het museum.

Veel bezoekers lopen ongeduldig in en uit, niet gek want het duurt immers 35 minuten, maar wie er door wordt gegrepen, blijft zitten en kijkt het helemaal af. Het verrassende is dat je telkens weer nieuwe dingen ziet, die je eerder niet opvielen. Het gebeurt om je heen, waardoor je van alle kanten geprikkeld wordt.

Tijd staat centraal in deze installatie, vertelt Leny. De machine in het midden, ook wel de ‘Olifant’ genoemd, drijft het geheel aan.

Leny zag dit vooral terug in het stuk waarin er in het filmpje een aantal boeken demonstratief wordt weggegooid, die daarna weer terugvliegen doordat het filmpje op terugspoelen lijkt te staan. ‘’De beweging en het thema tijd zijn in dit moment goed zichtbaar’’, aldus Leny. De installatie is onderdeel van de Black or White tentoonstelling en nog te zien tot en met 17 november 2013.

William Kentridge, Refusal of Time. Zaaloverzicht Black or White, Van Abbemuseum, 2013. Foto Peter Cox

Ajla R Steinvåg The Machinery of Compensation 17.09 – 01.11.2013 De werkmethode van kunstenares Ajla R. Steinvåg is die van een klinische onderzoeker. Voor haar zijn anatomie, pathologie en chirurgie een bron voor esthetisch beeldmateriaal. Veranderingsprocessen als slijtage en veroudering van het goed functione­ rende lichaam, en de technieken die worden ontwik­ keld ter compensatie, zijn eveneens een basis voor haar werk. Steinvåg wil ons bewust maken van onze identiteit en lichamelijke integriteit als onderdeel van de natuur. Zij voorziet zo ook de utopie van de maakbaarheid van het lichaam van commentaar. In plaats van de illusie dat we ziekte kunnen vermijden, confronteert Steinvåg ons met de schoonheid van de onvolmaaktheid, de vatbaarheid, de kwetsbaarheid en de sterfelijkheid. Ze heeft bewondering voor wat buiten de norm van het normale, goed functione­ rende lichaam valt, maar ook voor het toekomstige lichaam, de missing links en het lichaam dat zijn limieten aftast.

De opening van de tentoonstelling zal plaatsvinden op zondag 15 september om 15.00 uur in de bibliotheek van het Van Abbemuseum.

Ajla R Steinvåg The Machinery of Compensation 17.09 – 01.11.2013 The work method of the artist Ajla R. Steinvåg is that of a clinical researcher.

To her anatomy, pathology and surgery is not only a source of aesthetic imagery, but the processes like wearing and aging that the body undergoes, and techniques which are developed to compensate this, are equally important.

Steinvåg wants to make us aware of the materialistic processes in our body, identity and physical integrity as a part of nature. Instead of the illusion that we can avoid illness Steinvåg confronts us with the beauty of imperfection, susceptibility, vulnerability and mortality.

The opening of the exhibition will be on Sunday 15 September at 15.00 in the library of the Van Abbemuseum.

william kentridge

the machinery of compensation Installation Refusal of Time William Kentridge Conversation with host Leny Voortman

Ajla R. Steinvåg, Synthetic Fractures. Courtesy de kunstenaar. Foto Peter Cox

Visiting the basement of the new building of the museum, you would imagine you were in a mysterious world. You are engulfed by darkness and you can only find your way there by feeling the walls, looking for the light.

The installation Refusal of Time by William Kentridge in the studio of the Van Abbe­ museum is alienating for many people, but also very exciting. Leny Voortman, a guide in the museum, explains: “You have to learn to like it, learn to experience it”. Many visitors walk in and out impatiently – hardly surprising, because it takes 35 minutes – but anyone who gets caught up in it remains seated and looks at the whole thing. The surprising thing is that you constantly see new things that you didn’t notice before. It happens all around you so that you are stimulated on all sides.

Time has a central place in this installation, says Leny. The machine in the middle, also known as the “Elephant”, operates the whole thing. Leny particularly recognised this in the part of the film where a number of books are demonstratively thrown away, only to fly back because the film seems to play in reverse. According to Leny, “The movement and the theme appear to be clearly visible at this moment.” The installation is part of the Black or White exhibition and can be seen up to 17 November 2013.

Installatie Refusal of Time William Kentridge Gesprek met gastvrouw Leny Voortman Wie de kelder van de nieuwbouw van het museum bezoekt, waant zich al snel in een mysterieuze wereld. Het duister omringt je en de weg er naartoe kun je alleen vinden door de muren af te tasten, op zoek naar het licht. De installatie Refusal of Time door William Kentridge in de studio van het Van Abbe­museum is voor velen ver­ vreemdend, maar ook heel spannend. “Je moet ervan leren houden, het leren beleven” zegt Leny Voortman, gastvrouw van het museum.

Veel bezoekers lopen ongeduldig in en uit, niet gek want het duurt immers 35 minuten, maar wie er door wordt gegrepen, blijft zitten en kijkt het helemaal af. Het verrassende is dat je telkens weer nieuwe dingen ziet, die je eerder niet opvielen. Het gebeurt om je heen, waardoor je van alle kanten geprikkeld wordt.

Tijd staat centraal in deze installatie, vertelt Leny. De machine in het midden, ook wel de ‘Olifant’ genoemd, drijft het geheel aan.

Leny zag dit vooral terug in het stuk waarin er in het filmpje een aantal boeken demonstratief wordt weggegooid, die daarna weer terugvliegen doordat het filmpje op terugspoelen lijkt te staan. ‘’De beweging en het thema tijd zijn in dit moment goed zichtbaar’’, aldus Leny. De installatie is onderdeel van de Black or White tentoonstelling en nog te zien tot en met 17 november 2013.

William Kentridge, Refusal of Time. Zaaloverzicht Black or White, Van Abbemuseum, 2013. Foto Peter Cox

Ajla R Steinvåg The Machinery of Compensation 17.09 – 01.11.2013 De werkmethode van kunstenares Ajla R. Steinvåg is die van een klinische onderzoeker. Voor haar zijn anatomie, pathologie en chirurgie een bron voor esthetisch beeldmateriaal. Veranderingsprocessen als slijtage en veroudering van het goed functione­ rende lichaam, en de technieken die worden ontwik­ keld ter compensatie, zijn eveneens een basis voor haar werk. Steinvåg wil ons bewust maken van onze identiteit en lichamelijke integriteit als onderdeel van de natuur. Zij voorziet zo ook de utopie van de maakbaarheid van het lichaam van commentaar. In plaats van de illusie dat we ziekte kunnen vermijden, confronteert Steinvåg ons met de schoonheid van de onvolmaaktheid, de vatbaarheid, de kwetsbaarheid en de sterfelijkheid. Ze heeft bewondering voor wat buiten de norm van het normale, goed functione­ rende lichaam valt, maar ook voor het toekomstige lichaam, de missing links en het lichaam dat zijn limieten aftast.

De opening van de tentoonstelling zal plaatsvinden op zondag 15 september om 15.00 uur in de bibliotheek van het Van Abbemuseum.

Ajla R Steinvåg The Machinery of Compensation 17.09 – 01.11.2013 The work method of the artist Ajla R. Steinvåg is that of a clinical researcher.

To her anatomy, pathology and surgery is not only a source of aesthetic imagery, but the processes like wearing and aging that the body undergoes, and techniques which are developed to compensate this, are equally important.

Steinvåg wants to make us aware of the materialistic processes in our body, identity and physical integrity as a part of nature. Instead of the illusion that we can avoid illness Steinvåg confronts us with the beauty of imperfection, susceptibility, vulnerability and mortality.

The opening of the exhibition will be on Sunday 15 September at 15.00 in the library of the Van Abbemuseum.

praktische informatie / practical information

cursus: neem de tijd Cursus: Neem de tijd vrijdag 20 en 27 september, 4 en 11 oktober 11:15 – 13:15 uur Het Van Abbemuseum heeft regelmatig tentoonstellingen met videoen filmwerken of audiovisuele installaties. Werken die niet in een oog­ opslag te doorgronden zijn en tijd vergen om tot hun recht te komen.

In deze cursus wordt de tijd genomen om een aantal werken goed te bekijken en te bespreken, o.a. het veelbesproken werk The Refusal of Time van William Kentridge. Verder bieden de tentoonstellingen Black or White en Mark Lewis, Pull Focus meer dan genoeg materiaal voor deze cursus. Voor meer achtergrond bij deze hedendaagse werken komt ook het ontstaan van de videokunst aan bod.

Kosten: €75, inclusief toegang tot het museum op cursusdagen.

Aanmelden via www.vanabbemuseum.nl

Gratis rondleiding Elke zondagmiddag om 12.00 uur vindt een gratis rondleiding plaats. Aanmelden kan vanaf 11.00 uur bij de infobalie, maximaal 2 personen per aanmelding. De rondleiding is gratis, toegang voor het museum dient wel betaald te worden.

Free tour Every Sunday afternoon at midday we organise a free tour. Register from 11 am at the Information Desk, maximum of two people per registration. The tour is free but you do need to pay admission to the museum.

Minirondleiding De Cicerone verzorgt dagelijks een aantal korte toelichtingen bij de tentoonstellingen. Deze minirondleidingen starten om de volgende tijden: dinsdag t/m zaterdag: 12.30 / 14.30 uur. Iedere eerste donderdagavond van de maand: 19.30 uur.

Course: Take your time (Dutch) Friday 20 and 27 September, 4 and 11 October 11:15 a.m. – 1:15 p.m.

The Van Abbemuseum regularly has exhibitions with video and film works or audio-visual installations, works which cannot be completely understood in an instant and require time to come into their own.

This course takes the time to look at a number of works in detail and discusses them, including the much talked about work, The Refusal of Time by William Kentridge. In addition, the Black or White and Mark Lewis, Pull Focus exhibitions provide more than enough material for this course. For more background to these contemporary works the origins of video art is also covered.

Cost: €75, including entrance to the museum on course days. Register at www.vanabbemuseum.nl

Mini tour Every afternoon the cicerone does a couple of mini tours for visitors. He or she can provide additional information with certain works of art that you are interested in. These explanations start at the following times: Tuesdays to Saturdays: 12.30 / 14.30. Every first Thursday of the month: 19.30.

Van Abbemuseum Bilderdijklaan 10 – Eindhoven tel. +31 40 238 1000 info@vanabbemuseum.nl www.vanabbemuseum.nl

Wilt u ook op de hoogte blijven van alle acties en activiteiten?

Like ons op Facebook en volg ons op Twitter To connect with the Van Abbe­ museum like our Facebook page and follow us on Twitter.

Toegang Volwassenen groepen >10 personen Jongeren 13-18 jaar studenten CJP-houders stadspashouders gemeente Eindhoven Kinderen t/m 12 jaar Museumkaart Vereniging Rembrandt Vereniging Vrienden van het Van Abbemuseum Familiepas (2 volw. en max. 3 kinderen tot 18 jaar)

€6 gratis gratis gratis gratis € 18

Supersize-voucher: € 3 toeslag op het volbetalende tarief geeft recht op een herhaalbezoek in de komende 6 maanden Eerste donderdagavond van de maand vanaf 17:00 uur: gratis toegang.

Admission Adults Groups >10 persons Young people from 13-18 years students CJP-card holders Eindhoven city pass holders Children 12 years and under Museum card Rembrandt association Associaton Friends of the Van Abbemuseum Family pass (2 adults and max. 3 children till 18 years)

€12 €9 €6 €6 €6 €6 free free free

Colofon Uitgave: Van Abbemuseum Redactie: Marie Beke, Mariët Erica, Ulrike Erbslöh, Daniel Neugebauer Bijdragen van: Marie Beke, Christiane Berndes, Imke Duijf, Gemma Medina Estupinan, Daniel Neugebauer, Alessandra Saviotti, Ajla Steinvåg, Steven ten Thije Grafisch ontwerp: 75B Drukwerk: Drukkerij Lecturis Copyright: Pictoright Van Abbemuseum Colophon Publication: Van Abbemuseum Editing: Marie Beke, Mariët Erica, Ulrike Erbslöh, Daniel Neugebauer Contributions by: Marie Beke, Christiane Berndes, Imke Duijf, Gemma Medina Estupinan, Daniel Neugebauer, Alessandra Saviotti, Ajla Steinvåg, Steven ten Thije Graphic Design: 75B Printing: Drukkerij Lecturis Copyright: Pictoright Van Abbemuseum

Prijzen zijn onder voorbehoud Prices are subject to change

free €18

Supersize-voucher: € 3 addition for full payers gives you a free ticket in the next 6 months First Thursday evening of the month from 17.00-21.00: free of charge.

Openingstijden museum di - zo 11.00 – 17.00 u 1e do van de maand 11.00 – 21.00 u bibliotheek di - vr 11.00 – 17.00 u Opening hours museum Tu - Su 11.00 – 17.00 h First Thu of the month 11.00 – 21.00 h library Tu - Fr 11.00 – 17.00 h

Het Van Abbemuseum wordt structureel en incidenteel o.a. ondersteund door de BankGiro Loterij, Mondriaan Fonds en Stichting Promotors Van Abbemuseum.

Rodney Graham, Homes for America, 1966-1967. Foto Peter Cox

€12 €9 €6 €6 €6

The Van Abbemuseum is supported structurally and incidentally by ao the BankGiro Loterij, Mondriaan Foundation, and Stichting Promotors Van Abbemuseum.

praktische informatie / practical information

cursus: neem de tijd Cursus: Neem de tijd vrijdag 20 en 27 september, 4 en 11 oktober 11:15 – 13:15 uur Het Van Abbemuseum heeft regelmatig tentoonstellingen met videoen filmwerken of audiovisuele installaties. Werken die niet in een oog­ opslag te doorgronden zijn en tijd vergen om tot hun recht te komen.

In deze cursus wordt de tijd genomen om een aantal werken goed te bekijken en te bespreken, o.a. het veelbesproken werk The Refusal of Time van William Kentridge. Verder bieden de tentoonstellingen Black or White en Mark Lewis, Pull Focus meer dan genoeg materiaal voor deze cursus. Voor meer achtergrond bij deze hedendaagse werken komt ook het ontstaan van de videokunst aan bod.

Kosten: €75, inclusief toegang tot het museum op cursusdagen.

Aanmelden via www.vanabbemuseum.nl

Gratis rondleiding Elke zondagmiddag om 12.00 uur vindt een gratis rondleiding plaats. Aanmelden kan vanaf 11.00 uur bij de infobalie, maximaal 2 personen per aanmelding. De rondleiding is gratis, toegang voor het museum dient wel betaald te worden.

Free tour Every Sunday afternoon at midday we organise a free tour. Register from 11 am at the Information Desk, maximum of two people per registration. The tour is free but you do need to pay admission to the museum.

Minirondleiding De Cicerone verzorgt dagelijks een aantal korte toelichtingen bij de tentoonstellingen. Deze minirondleidingen starten om de volgende tijden: dinsdag t/m zaterdag: 12.30 / 14.30 uur. Iedere eerste donderdagavond van de maand: 19.30 uur.

Course: Take your time (Dutch) Friday 20 and 27 September, 4 and 11 October 11:15 a.m. – 1:15 p.m.

The Van Abbemuseum regularly has exhibitions with video and film works or audio-visual installations, works which cannot be completely understood in an instant and require time to come into their own.

This course takes the time to look at a number of works in detail and discusses them, including the much talked about work, The Refusal of Time by William Kentridge. In addition, the Black or White and Mark Lewis, Pull Focus exhibitions provide more than enough material for this course. For more background to these contemporary works the origins of video art is also covered.

Cost: €75, including entrance to the museum on course days. Register at www.vanabbemuseum.nl

Mini tour Every afternoon the cicerone does a couple of mini tours for visitors. He or she can provide additional information with certain works of art that you are interested in. These explanations start at the following times: Tuesdays to Saturdays: 12.30 / 14.30. Every first Thursday of the month: 19.30.

Van Abbemuseum Bilderdijklaan 10 – Eindhoven tel. +31 40 238 1000 info@vanabbemuseum.nl www.vanabbemuseum.nl

Wilt u ook op de hoogte blijven van alle acties en activiteiten?

Like ons op Facebook en volg ons op Twitter To connect with the Van Abbe­ museum like our Facebook page and follow us on Twitter.

Toegang Volwassenen groepen >10 personen Jongeren 13-18 jaar studenten CJP-houders stadspashouders gemeente Eindhoven Kinderen t/m 12 jaar Museumkaart Vereniging Rembrandt Vereniging Vrienden van het Van Abbemuseum Familiepas (2 volw. en max. 3 kinderen tot 18 jaar)

€6 gratis gratis gratis gratis € 18

Supersize-voucher: € 3 toeslag op het volbetalende tarief geeft recht op een herhaalbezoek in de komende 6 maanden Eerste donderdagavond van de maand vanaf 17:00 uur: gratis toegang.

Admission Adults Groups >10 persons Young people from 13-18 years students CJP-card holders Eindhoven city pass holders Children 12 years and under Museum card Rembrandt association Associaton Friends of the Van Abbemuseum Family pass (2 adults and max. 3 children till 18 years)

€12 €9 €6 €6 €6 €6 free free free

Colofon Uitgave: Van Abbemuseum Redactie: Marie Beke, Mariët Erica, Ulrike Erbslöh, Daniel Neugebauer Bijdragen van: Marie Beke, Christiane Berndes, Imke Duijf, Gemma Medina Estupinan, Daniel Neugebauer, Alessandra Saviotti, Ajla Steinvåg, Steven ten Thije Grafisch ontwerp: 75B Drukwerk: Drukkerij Lecturis Copyright: Pictoright Van Abbemuseum Colophon Publication: Van Abbemuseum Editing: Marie Beke, Mariët Erica, Ulrike Erbslöh, Daniel Neugebauer Contributions by: Marie Beke, Christiane Berndes, Imke Duijf, Gemma Medina Estupinan, Daniel Neugebauer, Alessandra Saviotti, Ajla Steinvåg, Steven ten Thije Graphic Design: 75B Printing: Drukkerij Lecturis Copyright: Pictoright Van Abbemuseum

Prijzen zijn onder voorbehoud Prices are subject to change

free €18

Supersize-voucher: € 3 addition for full payers gives you a free ticket in the next 6 months First Thursday evening of the month from 17.00-21.00: free of charge.

Openingstijden museum di - zo 11.00 – 17.00 u 1e do van de maand 11.00 – 21.00 u bibliotheek di - vr 11.00 – 17.00 u Opening hours museum Tu - Su 11.00 – 17.00 h First Thu of the month 11.00 – 21.00 h library Tu - Fr 11.00 – 17.00 h

Het Van Abbemuseum wordt structureel en incidenteel o.a. ondersteund door de BankGiro Loterij, Mondriaan Fonds en Stichting Promotors Van Abbemuseum.

Rodney Graham, Homes for America, 1966-1967. Foto Peter Cox

€12 €9 €6 €6 €6

The Van Abbemuseum is supported structurally and incidentally by ao the BankGiro Loterij, Mondriaan Foundation, and Stichting Promotors Van Abbemuseum.

agenda september – november

Er was eens...

De collectie nu vanaf / from 02.11.2013 Once Upon a Time...

The Collection Now Bibliotheektentoonstelling The Machinery of Compensation Ajla R. Steinvåg 17.09 – 01.11.2013 Library Exhibition Ajla R. Steinvåg

Nog te zien Still on show Tijs Rooijakkers Supertoll!

01.07.2013 – 05.01.2014 Geconcentreerde tijd 02.07 – 13.10.2013 Black or White 08.06 – 17.11.2013 Mark Lewis Pull Focus 15.06 – 13.10.2013 Wandtekeningen Dan Perjovschi Permanente expositie Wall drawings Dan Perjovschi Permanent exhibition

Activiteiten Activities Dutch Design Week 19.10 – 27.10.2013 Young Art Night 26.10.2013, 21.00 – 02.00 uur

Glow 09.11 – 16.11.2013 Ook dit jaar neemt het Van Abbe­ museum als side-project deel aan Glow, met het werk Lament of Images (2002) van de Chileense kunstenaar Alfredo Jaar.

Cursus: Neem de tijd 20.09 – 11.10.2013 Course: Take your time (in Dutch) To Be Sung ‘Ode aan Jonathan Harvey’ Concert i.s.m. axesjazzpower 22.09.2013, 14.00 uur Quatuor Axone, Paul Frankhuysen en Judith Leisner | Mouvement Concert i.s.m. axesjazzpower 01.12.2013

Filmprogramma Filmprogram Complaints of a Dutiful Daughter Engels met Engelse ondertiteling 21.09.2013, 15.00 uur Life in Stills Hebreeuws met Engelse ondertiteling 28.09.2013, 15.00 uur

Familie / kinderen Family / children Kinderkunstclub Iedere zaterdag 14.00 – 16.00 uur Children’s art club Every Saturday 14.00 – 16.00 hours Familielunch & rondleiding Iedere 1e zondag vd maand 11.00 uur Family lunch & guided tour Every first Sunday of the month 11.00 hours

Deze gegevens kunnen veranderen, kijk voor meer informatie op vanabbemuseum.nl.

Details are subject to change. Check vanabbemuseum.nl for up to date information.

Surasi Kusolwong, Naked Machine (Volkswagen Modern), 2000-2011. Foto Peter Cox

Tentoonstellingen Exhibitions nieuw / new