Radically Yours #11 2014 by Van Abbemuseum

#11 spring 2014

hito steyerl er was eens...

Essay Sven L端tticken

arnoud holleman agenda

Beste bezoeker,

Dear visitor,

Volgens Kunstbeeld waren wij in 2013 ‘aangenaam eigenzinnig’. En ook dit jaar hopen we een plek te zijn voor inspiratie, reflectie en confrontatie. ‘Take a stand’ is daarom ons motto voor 2014 – en onze uitnodiging aan jullie om de kunst te gebruiken om vragen te blijven stellen.

According to Kunstbeeld we were ‘pleasantly individualis tic’ in 2013. This year we once again hope to be a place for inspiration, reflection and confrontation. Therefore our motto for 2014 is ‘Take a stand’ – and we invite you to continue asking questions through the medium of art.

Er was eens… De collectie nu is alweer een aantal maanden te zien in de nieuwbouw van het Van Abbemuseum. De presentatie breekt met het dominante Westerse perspec tief en vertelt niet ‘het’ verhaal van de kunst, maar ‘ons’ verhaal.

Once upon a Time…The Collection Now has now been exhibited in the new building of the Van Abbemuseum for a number of months. The presen tation breaks away from the dominant western perspective and does not tell ‘the’ story of art, but ‘our’ story.

Opening Er was eens... De collectie nu, 2013, foto: Peter Cox

We richten ons in 2014 ook op de verdere ontwikkeling van de Europese museumconfe deratie L’Internationale, onze duurzame brug naar een nieuw museum, lokaal en verspreid. De gebruiksvriendelijke tentoonstelling Museum of Arte Útil wordt gevolgd door de solotentoonstelling van Hito Steyerl Nog geen lente, die de bezoeker meeneemt in de verstorende, grappige en verrassende dimensies van onze digitale realiteit. Het is ook het onderwerp van Sven Lüttickens essay in deze uitgave. Verder wordt er aandacht geschonken aan het vriendenjubileum, en vindt de tweede editie van de Theodora Niemeijer prijs plaats, ons podium voor beginnend, vrouwelijk talent in de kunst. Naast ons succesvol Alzheimer programma vergeten we ook de nieuwe generatie niet: de Young Art Crowd organi seert naast tweemaal per jaar de Young Art Night ook maandelijkse evenementen voor jongeren. In een tijd waarin kunst onder druk staat willen wij haar niet verdedigen maar activeren, voor jou en vooral met jou. Tot ziens! Het team van het Van Abbemuseum

In 2014 we shall also focus on the continued development of the European museum confed eration L’Internationale, our sustainable bridge to a new museum that is both local and widespread. The user-friendly exhibition Museum of Arte Útil will be followed by the solo exhibition of Hito Steyerl Not yet Spring, which takes the visitor along in the disturbing, comic and surprising dimensions of our digital reality. It is also the sub ject of Sven Lütticken’s essay in this publication. In addition, the Theodora Niemeijer prize will be awarded for the second time this year, our platform for young female talent in the arts. In addition to our successful Alzheimer pro gramme, we will also be paying attention to 20 years friends of the Van Abbemuseum and to the new generation: the Young Art Crowd is organising two Young Art Nights and monthly events for people between the ages of 19 and 29. At a time when art is under pressure, we do not want to defend it, but rather stimulate it, both for you and above all, together with you. See you soon! The Van Abbemuseum Team

Beste bezoeker,

Dear visitor,

Opening Er was eens... De collectie nu, 2013, foto: Peter Cox

Hito Steyerl Nog geen lente

Hito Steyerl Not Yet Spring

“Het internet is nu invloedrijker dan ooit. Het heeft de verbeelding, aandacht en productiviteit van mensen niet alleen gestimuleerd, maar volledig in beslag genomen. Niet eerder waren meer mensen afhankelijk van, omringd, bewaakt en uitgebuit door het web. Het lijkt overweldigend, betoverend en zonder alternatief….”

“The internet is now more potent than ever. It has not only sparked but fully captured the imagination, attention and productivity of more people than at any other point before. Never before have more people been dependent of, embedded into, surveilled by and exploited by the web. It seems overwhelming, bedazzling and without alternative….”

Hito Steyerl, 2013

Hito Steyerl, Red Alert, 2007. Copyright Hito Steyerl, courtesy Wilfried Lentz Rotterdam

Hito Steyerl wordt gezien als een van de spannendste artistieke persoonlijkheden van vandaag. Ze speculeert over de invloed van de internetdigitalisering op de struc tuur van ons dagelijks leven. Ze geeft een scherpzinnige en vaak humoristische ana lyse van de duizelingwekkende snelheid waarmee beelden en informatie steeds maar weer worden aangepast, gewijzigd en verspreid, waarbij het tempo steeds verder wordt opgevoerd. Vanuit haar belangstelling voor de gedigi taliseerde wereld zet Steyerl de methoden en middelen die daar gebruikt worden naar haar eigen hand. Ze gebruikt montage technieken, speelt daarmee met de over vloed aan digitale beelden en past die aan. Wat gebeurt er, vraagt ze zich af, als de effecten van digitalisering uit het scherm zouden ontsnappen en in de materiële wereld belanden? Wat gebeurt er met onze denkpatronen, onze taal en ons gedrag? We zijn echter allang in een nieuw para digma terechtgekomen – een ruimte van waaruit geen terugkeer mogelijk is - een vrijuit stromend ‘circulatiesysteem’ dat alles, van het bestuurlijke tot het cogni tieve, bepaalt en beïnvloedt. Wat doen we, vraagt ze zich af, als blijkt dat het internet alomvattend is geworden?

Hito Steyerl is one of the most exciting artistic voices today, who speculates on the impact of the internet digitalisation on the fabric of our everyday lives. She offers an astute and often humorous analysis of the dizzying speed with which images and all kinds of information are reconfigured, altered and dispersed and then over again accelerating into infinity. Interested in the phenomenon of the digitised condition she implements its methods and means to her will, deftly deploying montage adapting and riffing off a plethora of digital images to make her work. What happens, she asks, when the effects of digitisation slip off the screen and enter into the material world? What happens to our thought patterns, our language and our behaviour? We have long since entered since into a new paradigm -a space of no return - a free flowing system of ‘circulation’ that circumscribes and influences everything from the governmental to the cognitive. What do we do, she asks, when the internet is not all over but allover ?

Hito Steyerl Nog geen lente

Hito Steyerl Not Yet Spring

Hito Steyerl, 2013

Hito Steyerl, Red Alert, 2007. Copyright Hito Steyerl, courtesy Wilfried Lentz Rotterdam

De titel Nog geen lente verwijst naar een gevoel van het ‘uitzitten’ van de winter - een periode van impasse, van onmogelijke omstandigheden - voordat je kunt beginnen aan iets nieuws. Met dertien werken gemaakt in de afgelo pen tien jaar, waaronder drie nieuwe wer ken, neemt Steyerl de gehele oudbouw van het museum over. Ze houdt zich ook bezig met de manier waarop mensen rondgaan in de zalen. Hiermee wil ze wil de bezoeker bewust maken van de materiële vorm van de nieuwe technologieën, maar ook van zijn eigen positie als toeschouwer en die van de kunstenaar als verhalenverteller. In samenwerking met de architecten van Studio Markus Miessen, zorgt de kunstenaar voor een uitdagende ruimtelijke ervaring voor de bezoeker. Het bijzondere tentoon stellingsontwerp zorgt ervoor dat je meer dere perspectieven krijgt op de werken. Het verstoort ook de voor de hand liggende route door de tentoonstelling waarin de thema’s verspreiding, circulatie en montage steeds terugkomen. Hito Steyerl is een scherpe waarnemer van onze sterk geglobaliseerde digitale wereld. Hoewel ze zich met zeer uiteenlopende thema’s bezighoudt, gaat zij er in haar werk steeds vanuit dat we altijd bewust en onbe wust een rol spelen in de verhalen die we vertellen. In de tentoonstelling Nog geen lente krijgt de bezoeker voor het eerst een dynamisch en nauwkeurig overzicht van de werken van deze hedendaagse verhalen verteller.

The title Not Yet Spring refers to a sense of waiting out the winter - the period of impasse - of impossible conditions until things can start a new. Comprising thirteen works spanning the last ten years including three new works Steyerl takes over the entire old building of the museum. She develops new systems of circulation through which the visitor is confronted almost immediately with the materiality of the screen itself and one’s own position as viewer and that of the artist as author. In collaboration with the architects at Studio Markus Miessen, the artist generates a series of complex spatial experiences for the visitor. This exhibitions design interrupts a single reading of the works and a straight route through the exhibition invoking recurring themes around dispersion and circulation, abstraction and montage. Hito Steyerl is among the keenest observers of our thoroughly globalised digitised condition. While her subjects vary widely, her work is consistently based on the premise that we are always implicated consciously and unconsciously in the stories that we tell. For the first time in this exhibition Not Yet Spring one can experience a dynamic overview of the works of this very contemporary storyteller in a precisely articulated form.

Hito Steyerl Adorno’s Grey, 2012 Chicago Hito Steyerl, HOW NOT TO BE SEEN A Fucking Didactic Educational .Mov File, 2013. schenking / donation Outset Contemporary Art Fund & Stichting Promotors Van Abbemuseum

Amalia Pica A B C (lijn) 15.02.2014 – 21.09.2014 Amalia Pica A B C (line) 15.02.2014 – 21.09.2014

Het werk A B C (lijn) van de Argentijnse kunstenaar Amalia Pica bestaat uit een serie platte geometrische vormen, vervaardigd uit perspex, in verschillende kleuren. De titel refereert naar de taal die gebruikt wordt in de verzamelingenleer, waarin het symbool staat voor de doorsnede; de elementen die twee of meer verschillende verzamelingen gemeen hebben. Pica stelt dat een verhaal de perceptie van bepaalde geometrische of abstracte vormen kan veranderen, en zij wil door middel van een performance de vormen als het ware tot leven laten wekken. De verschillende vormen worden hierbij samengebracht zodat er een communicatie tussen de objec ten ontstaat. De figuren bestaan niet langer uit geïsoleerde vormen, maar worden door de verplaatsing dynamisch en maken deel uit van een non-verbale dialoog. Minimaal eenmaal per week, activeren drie perfomers A B C . Zij maken met de vormen nieuwe composities die verwijzen naar onder andere het Venn diagram. Wanneer het werk niet geactiveerd wordt, ademen de objecten een haast sculpturale sfeer uit.

The work of the Argentinean ar tist Amalia Pica A B C (line) consists of series of flat geometri cal forms, made out acrylic, of various colours. The title takes the language used in set theory, in which the symbol means the elements common to two or more sets. From the idea of the artist that a narrative changes the percep tion of certain geometrical or abstract forms, Pica proposes the intervention of performers. The artist aims to humanize these forms when they are manipu lated by a group of people who create different combinations using the figures, allowing com munication between the various objects. The figures, no longer isolated entities, become part of a conversation struck up by those performing the action, involving them in a non-verbal dialogue. At A B C three performers in various moments during the week will activate the work. The performers will create new compositions with this objects that refer to the Venn diagrams and other more complex forms. When the piece is not activated, it will have a sculptural character formed by these acrylic objects.

Amalia Pica, A

C (lijn), 2013. Collectie Serralves Museum of Contemporary Art, Porto. Foto: courtesy Herald St, London

Amalia Pica A B C (lijn) 15.02.2014 – 21.09.2014 Amalia Pica A B C (line) 15.02.2014 – 21.09.2014

Amalia Pica, A

C (lijn), 2013. Collectie Serralves Museum of Contemporary Art, Porto. Foto: courtesy Herald St, London

v.l.n.r. Hommage à Apollinaire, Marc Chagall. Foto: Peter Cox Walden Vitrine, Van Abbemuseum 2013. Foto: Van Abbemuseum Detail Warden Vitrine, Van Abbemuseum 2013. Foto: Van Abbemuseum

contexten Onder de noemer ‘Contexten’ wordt in de collectiepresentatie Er was eens… met archiefmateriaal een verband gelegd tussen de kunstwerken en de verhalen die worden verbeeld in de tentoonstelling. Door in te zoomen op een archiefstuk wordt in deze rubriek getoond welk belang het verleden heeft voor het nu en de toekomst.

1. Horde kleurverspillende brulapen en Hommage à Apollinaire Marc Chagall bracht in Hommage à Apollinaire (1913) een eerbetoon aan vier mensen die voor hem grote betekenis hebben. Een ervan is Herwarth Walden (Georg Lewin, 1878-1949). Hij werd invloedrijk door het propageren van theo rieeën over het expressionisme in kunst, muziek en literatuur.

een serie Contexts in Radically Yours a series As part of the collection presen tation Once Upon a Time… The Collection Now ‘Contexts’, con nects art works and the stories that are told in the exhibition through archive material. By zooming in on a piece of archive material, Contexts shows the impact and importance the past has on the present and the future. 1. A pack of howling monkeys scattering color and Hommage à Apollinaire In Hommage à Apollinaire Marc Chagall honored four people who were very significant for him. One of them was Herwarth Walden (Georg Lewin, 1878-1949), who became influential by spreading theories about Expressionism in art, music and literature.

Belangrijk voor zijn generatie was zijn theorie over de abstracte kunst en zijn steun aan de vroege expressionisten, futuristen en kubisten, die door officiële kunstenaarsverenigingen en belangrijke galeries werden geweigerd.

His theory about abstract art and his support for the early Expressionists, Futurists and Cubists, who were rejected by the official artists’ associations and important galleries, were important for his generation.

In 1912 opende hij een galerie gewijd aan alles wat nieuw en provocerend was en organiseerde de Erster Deutscher Herbstsalon in Berlijn in 1913. De salon sloeg in als een bom en bracht een stroom negatieve artikelen teweeg. Walden gebuikte deze negatieve publiciteit op een geraffineerde manier. Hij drukte posters en flyers met citaten als ‘Horde kleurverspillende brulapen’, ‘Nieuwe vormen van waanzin’ en ‘Hottentotten in overhemd’ uit de kritieken en daarmee sloeg hij de critici met de eigen woor den om de oren. Walden kan nu nog gezien worden als een voorbeeld van strijdvaardig heid en idealisme ten bate van hedendaagse kunst en cultuur en voor het strategische her gebruik van archiefmateriaal.

In 1912 he opened a gallery devoted to everything that was new and provocative, and in 1913 he organized the Erster Deutscher Herbstsalon in Berlin. The salon caused a storm and led to a flood of negative articles. Walden used this negative publicity in a sophisticated way. He printed posters and flyers with quotes from the critics, in this way getting back at them with their own words. Nowadays Walden can still be seen as an example of idealism ready to do battle for contemporary art and culture and for the strategic reuse of material from the archives.

v.l.n.r. Hommage à Apollinaire, Marc Chagall. Foto: Peter Cox Walden Vitrine, Van Abbemuseum 2013. Foto: Van Abbemuseum Detail Warden Vitrine, Van Abbemuseum 2013. Foto: Van Abbemuseum

essay

nieuwe aanwinst

Antonis Pittas Landart, 2012 Een nieuwe aanwinst die momenteel te zien is in de tentoonstelling Er was eens… De collectie nu is het werk Landart van Antonis Pittas. Landart bestaat uit een marmeren balk van 9.80 meter lang, 30 cm breed en 16 cm hoog. Dat is precies de maat van een traptrede van het Syndagma plein, de bakermat van de Griekse democratie, in het centrum van Athene. Precies hier vonden in 2010 en 2012 de gewelddadige protesten plaats tegen de huidige regering. Daarbij gebruikten de demonstranten straatstenen uit het plein als wapen. Antonis Pittas (Athene, 1973) onderzoekt de relatie tussen het modernisme, de huidige politieke realiteit en ons collectief geheugen. In Landart verbindt hij de recente gebeurtenissen in zijn geboorteland niet alleen met de geschiedenis van zijn eigen land, maar ook met andere momenten van verzet elders. Land art is de naam van een kunststroming die eind jaren zestig ontstond, toen kunstenaars zich verzetten tegen de vercommercia lisering van de kunst. Deze nieuwe kunstvorm richtte zich voornamelijk op interacties binnen het landschap. Zoals de betogers op het plein?

Opening Er was eens... De collectie nu, Van Abbemuseum 2013, foto: Peter Cox

Landart is niet alleen een sculptuur, het is ook een performance. Elke keer dat het werk wordt opgesteld, wordt met grafiet een nieuwe tekst op het marmer aangebracht. De huidige tekst, “The best examples of lies can be found there”, is afkomstig uit een andere con text, de recente protesten in Istanbul tegen de regering Erdoğan. De uitspraak maakt de diepe vertrouwens crisis tussen de strijdende partijen zichtbaar. Na afloop van de tentoonstelling wordt deze tekst verwijderd, maar dat lukt nooit helemaal. Net als de geschiedenis laat ook het grafiet sporen achter, die stille getuigen die het verleden bewaren voor de toekomst.

new acquisition Antonis Pittas Landart, 2012 In the exhibition Once Upon a Time... The Collection Now we have the work Landart on show. Landart consists of a marble bar 9.8 metres long, 30 cm wide and 16 cm high. This is exactly the size of a tread of the stairs at the Syndagma Square, the cradle of Greek democracy in the centre of Athens. That was the location where the violent protests took place against the government in 2010 and 2012. The demonstrators used paving stones from the square as weapons. Antonis Pittas (Athens 1973) examines the relationship between modernism, the current political reality and our collective memory. In Landart, he connects the recent events in the country of his birth, not only to the history of his own country but also to other moments of opposition in other places. Land art is the name of an art movement in the late 1960s, when artists opposed the commercialization of art. Their new art form consisted of interventions in the landscape. Just like the demonstrators on the square, perhaps.

Landart is not only a sculpture, it is also a performance. Every time the work is exhibited, a new text is written on the marble with graphite. The current text, “The best example of lies can be found there”, is derived from a different context, the recent protests against the Erdoğan government in Istanbul. This sentence reveals the deep crisis of confidence between the opposing parties. After the exhibition, the text will be removed, but this is never entirely possible. Just like history, the graphite leaves traces behind which are silent witnesses safeguarding the past for the future.

Hito Steyerl: Postcinematic Essays After the Future Sven Lütticken

In the age of digital effects and 3D, what was once cinema is subject to an arms race against which the Cold War pales in comparison. In the age of the digital blockbuster, cinema has been remade in the image of video games that were in turn civilian adaptations of military flight simulators. Against the militaryentertainment complex of James Cameron’s Avatar, in which we enjoy our own submission to a culture of shock and awe, Hito Steyerl puts a disarming sleight of hand. A video that is part of Steyerl and Rrabih Mroué’s lecture/performance Probable Title: Zero Probability (2012) shows the artist facing the camera, she tosses a coin into the air, explaining that the chances of heads and tails are each 50%, and that the probability of the coin never coming down zero. Of course, the coin does not come down. In a move that recalls the trick films of early cinema, Steyerl creates an impossibility with simple means—a questionable miracle that foregrounds its impossibility, and thus produces a need for discourse, for an exploration of the conditions of its (non-)occurrence. The much-vaunted “end of history” may be an ideological phantasm, but there is such a thing as the end of the future—or, at least, a crisis of futurity and the introduction of neoliberal economic and military “shock therapy,” for instance in Chile. By 1977, as Bifo notes, we have the RAF campaign resulting in the “German Autumn,” we have the rise of punk and its “No Future” slogan, as well as the Autonomia movement in Italy (in which Bifo himself was involved), which chucked overboard a lot of untenable Marxist-Leninist beliefs in the proletariat as the sole emancipatory agent of history, choosing instead to develop new forms of social (re)composition—in the form of various micropolitical movements. Steyerl, too, has identified 1977 as the moment when “the short decade of the New Left violently comes to an end,” using David Bowie’s Heroes and the Stranglers’ No More Heroes as pop-cultural indications of this shift. This, in the terms of her film November (2004), is “the time after October, a time when

essay

nieuwe aanwinst

Opening Er was eens... De collectie nu, Van Abbemuseum 2013, foto: Peter Cox

Hito Steyerl: Postcinematic Essays After the Future Sven Lütticken

revolution seems to be over and peripheral struggles have become particular, localist, and almost impossible to communicate. In November a new reactionary form of terror has taken over which abruptly breaks with the tradition of October.” November, in which Steyerl attempts to retrace the story of her teenage friend Andrea Wolf, who later became a freedom fighter/terrorist for the Kurdish PKK, contains footage that might be labelled documentary, but it is not “a documentary.” With its leaps from one type of image to another and from the personal to the world-historical, it is an essay film par excellence. Steyerl writes, films, and performs essays. To essay is to try, to attempt. The essay is a form of doubt, and at times of doubtful theses. Steyerl’s written essays are not “explanations” of her films. In Free Fall is the title of both a 2010 film and a 2011 article; while the essay follows a more abstract trajectory of speculation, it is enriched as much by the film as the other way around. In the 1920s, the protagonists of the soviet montage school conceived of film as a dialectical and historical medium par excellence: filmic montage could unite seemingly disparate shots like dialectical thesis and antithesis, thereby not merely illustra ting the march of history but actively participating in it. The notion of the essay film or film essay was proposed by Hans Richter in the 1940s as an alternative for both feature films and conventional documentaries—as a continuation of documentary film with other means. While Richter’s text, published in a Swiss newspaper in 1940, is strenuously apolitical, this fact itself has political significance. Richter had collaborated with Sergei Eisenstein in the 1920s, but in the rise of Fascism and Stalinism had dashed any hopes of a quick breakthrough into the bright future. Under the circumstances, it made sense to reinvent film, reinvent montage, in essayistic terms—trying to see if the cinematic medium might not at least find ways of temporality prying open the stolid realism of documentaries. Richter’s text having remained obscure, the notion was reinvented in the 1970s by theorists and filmmakers advocating a film practice that would, through montage, develop ideas rather than pretend to “show reality.” But how do ideas develop? Only if the filmmaker-essayist puts his or her subjectivity on the line, allows for conceptual jump cuts that may not, strictly speaking, be justifiable. And if we look at Steyerl’s films, as well as her lectureperformances and her essays, there is indeed something one could term a heightened subjective grasp of the materials; almost a Willkürsherrschaft, as in the film Lovely Andrea (2007), in which Steyerl retraced her short-lived career as a bondage photo model in Japan, and cuts from images of tied-up models to footage of Spiderman casting his nets—and the Twin Towers, which featured in a hastily withdrawn trailer for Spider-Man. However, with her and the other

bondage models becoming flesh sculptures, Lovely Andrea also sees the filmmaker become an object, an image-object modeled by other “artists.” In her text “A Thing Like You and Me,” which is a prime example of Steyerl’s jump-cut essayism, she observes that David Bowie with his constantly changing looks and personas is “no longer a subject, but an object: a thing, an image, a splendid fetish” and “a commodity soaked with desire.” This makes her to pose the question: “What happens to identification at this point? Who can we identify with? Of course, identification is always with an image. But ask anybody if they’d actually like to be JPEG file. And this is precisely my point: if identification is to go anywhere, it has to be with this material aspect of the image…” Elsewhere, she has noted that “[despite] its apparently immaterial nature, digital wreckage remains firmly anchored within material reality.” In other words: the storm of history rages on, resulting in entropic debris. But rather than developing a Robert Smithson-like scenario wherein everything veers towards an ultimate state entropic sameness and frozen stasis, Steyerl sketches a kind of junkspace – and junktime – in which movement abounds, in which images are frenetically circulating, being de- and recontextualized, morphed and reformatted. Subjects as images, images as objects; in her wonderfully messy 2013 film How Not To Be Seen. A Fucking Didactic Educational .Mov File, Steyerl performs various options for remaining unnotices in the age of total surveillance; these include “becoming an image,” chameleon-like, and “becoming a pixel”, since what does not exceed the size of a single pixel cannot be zoomed in on. (“Happy pixels hop off into low resolution.”) Various scenes show performers wearing a kind of greens-screen burqa, which would allow themto become part of the background, and we see people wearing pixel-boxes over their heads. Playful yet urgent reminders of the fact that we are data-objects, and that we’d better start acting on that knowledge. In our allegedly “visual culture,” what really matters are not the images but those that are in them and that are watching them. There is no longer any real distinction between the two; we are all in the image. In her lecture/performance The Body of the Image (2012), Steyerl return to her friend Andrea Wolf who was presumably killed in a cave by Turkish troops. A 3D mapping of the cave goes wrong and produces a warped space full of blind spots: a “digital hallucination” not suitable for mapping forensic evidence. In such a 3D reconstruction, missing bodies can get lost all over again—just as a coin may suddenly decide to never come down, probability be damned. If the

latter is a trick that would have been possible even in early cinema, the hallucinatory potential of contemporary post-cinematic imaging technology is all the greater. In the same talk, Steyerl notes that the Federal republic of Yugoslavia was actually proclaimed in a 2D cinema in 1943, and that this cinema was destroyed during a fight between Croatians and Bosnians in 1992. “I think cinema as such got mortally wounded in that fight and never recovered.”

Occasionally, one hears that Steyerl’s practice is all too easily compatible with a project-based cultural economy in which the essay has become a post-Fordist imperative – life as a project. Steyerl herself was actually the first to note that in the age of flexibility and “just-in-time” production, essayism can also be a form of conformism. Any practice worth its salt runs (and courts) risks. However, Steyerl doesn’t simply play along. Rather than recycling curatorial or critical buzzwords or circulating proto-ideas taken for the Next Big Thing, her essayism is marked by an engagement with what Heinrich Heine once called the “material activity of the brain” in the age of its digital reformatting. Steyerl’s practice is a form of early twenty-first century materialism, a materialist praxis that never deals with mere subjects in the sense of “themes,” but rather the subject as maker and consumer – circulator – of images, who is also always producing and circulating herself as image. This artist is herself an instable subject-object, and her Versuch is a Selbstversuch in the free fall of history. Dit essay is een voorpublicatie van de tekst in de catalogus van de tentoonstelling Hito Steyerl. De Nederlandse versie van dit essay kun je vinden op onze website.

Opening Er was eens... De collectie nu, 2013, foto: Peter Cox

(Un)dead cinema survives as event. While the budgets for Hollywood blockbusters are getting ever higher in the quest for the perfect “event movie,” Steyerl finds that her budgets have evaporated. In the ongoing financial crisis, everybody wants to show her films, but nobody wants to finance them. And of course, art institutions are happy to invite the artist to give talks, to present her work. This is circulationismin action: if Soviet productivism entailed calls for artists to design products for the nascent communist industry, circulationismis not about making but about postproducing. In circulationism, images exist to be performed and reperformed in some manner. So why not perform live essays, talking the audience through whatever images one can scavenge or footage one can shoot cheaply? Of course, as Steyerl notes, circulationism is also entangled with today’s neoliberal version of the “Stalinist cult of productivity, acceleration, and heroic exhaustion.” The exhausted subject is less an object than an empty shell.

de collectie nu

doe-het-zelfarchief

DIY – Archive Once upon a Time… The Collection Now

Een verdieping in de collectiepresentatie Er was eens… De collectie nu is gewijd aan kunst uit de jaren 1965 – 1985. Het is een periode van grote maatschappelijke en culturele verandering. Kunstenaars verzet ten zich tegen de vercommercialisering van de kunst en de inlijving van hun werk door musea.

In the exhibition Once upon a time… The Collection Now one floor of the presentation is devoted to art dating from the years 1965-1985. This was a period of great social and cultural change. Artists opposed the commercialization of art and the appropriation of their work by museums.

Opening Er was eens... De collectie nu, 2013, foto: Peter Cox

de collectie nu

doe-het-zelfarchief

DIY – Archive Once upon a Time… The Collection Now

Een ruime keuze uit deze werken is in Er was eens… De Collectie nu samengebracht in het doe-het-zelfarchief, een ruimte die het midden houdt tussen een depot, een bibliotheek en een werken studieplek. Daar kun je als bezoeker zelf de rekken openschuiven en prenten of foto’s ontdek ken van Ian Hamilton Finlay, Andy Warhol of Richard Long. Via een soort van jukebox kun je video’s bekijken van Bruce Nauman, Lawrence Weiner, Martha Rosler of Dan Graham. In de aangrenzende Cinema kun je de video’s in groot formaat zien. Zeker voor groepen die de video’s samen willen bekijken en bespreken is dit een interes sante mogelijkheid. In lades en dozen vind je pamfletten, kleine objecten of kunste naarsboekjes van bekende kunstenaars zoals Ed Ruscha, On Kawara, Klaus Staeck of Timm Ulrichs maar ook van minder bekende kunstenaars. Je treft de werken precies zo

It was not the material object that was important to them, but the concept, the idea and the attitude with which you worked as an artist. Experimenting with new forms of society, these art ists looked at new topics and sought new possibilities for dis semination in order to appeal to their own generation. It was a time of alternative exhibition spaces and artists’ initiatives. The enormous production and distribution of large numbers of prints, pamphlets, posters, art ists’ books, photographs, videos, films, slides and editions in unlim ited numbers was also character istic of this period. Many of these materials ended up in the col lection of the Van Abbemuseum library. However, increasingly the purchases for the collection were also less formally defined. An example is the purchase of the discussions by Ian Wilson or the texts by Lawrence Weiner. All these works have been brought together in Once upon a Time… The Collection Now in the DIY archive, a space which is something in between a store, a library and a work and study place. As a visitor, you can open the racks yourself and discover prints or photographs by Ian Hamilton Finley, Andy Warhol or Richard Long. In a sort of jukebox you can watch videos by Bruce Nauman, Lawrence Weiner, Martha Rosler or Dan Graham, and in the adjacent cinema you can see the videos lifesize. This is an interesting possibility, par ticularly for groups who want to watch the videos together and discuss them. You can find pamphlets, small objects or art ists’ books by well-known artists such as Ed Ruscha, On Kuwara, Klaus Steack or Timm Ulrichs, as well as lesser-known artists, in drawers and boxes. You will find the works exactly as they were stored in the storehouse. This means that the visitor also gains an insight into the way in which the museum works behind

Opening Er was eens... De collectie nu, 2013, foto: Peter Cox

Niet het materiële object was voor hen van belang, maar het concept, het idee, en de houding waar vanuit je als kunste naar werkte. Experimenterend met nieuwe samenlevingsvormen sneden deze kunste naars nieuwe thema’s aan en zochten naar nieuwe verspreidingsmogelijkheden om hun eigen generatie aan te spreken. Het is de tijd van alternatieve expositieruimtes en kunstenaarsinitiatieven. Kenmerkend voor deze periode is ook de enorme productie en verspreiding van grote hoeveelheden prenten, pamfletten, posters, kunstenaars boekjes, foto’s, video’s, films, dia’s of edities in onbeperkte oplage. Veel van deze mate rialen kwamen in de bibliotheekcollectie van het Van Abbemuseum terecht. Maar ook de aankopen voor de collectie waren steeds minder formeel gedefinieerd. Denk bijvoorbeeld aan de aankoop van discus sies van Ian Wilson of de tekstwerken van Lawrence Weiner.

Opening Er was eens... De collectie nu, 2013, foto: Peter Cox

Vervolgcursus aan als ze in de depots zijn opgeslagen. Zo krijg je als bezoeker meteen een idee van de wijze waarop het museum achter de schermen functioneert en hoe het de kunstwerken zo goed mogelijk bewaart. Dat betekent ook dat je de werken alleen met speciaal daarvoor beschikbare hand schoenen mag hanteren. Onze vingers bevatten namelijk zuren die afdrukken kun nen achterlaten. Op de etage zijn mede werkers van het museum aanwezig om je te assisteren bij je ontdekkingstocht. Ben je op zoek naar werk van een specifieke kunste naar dan kun je in een database zoeken naar beschikbaarheid en standplaats van de werken. En wil je meer weten over de kunstenaar of zijn werk, dan kun je de aan wezige publicaties raadplegen of via inter net op zoek gaan naar meer informatie. Met het aanwezige materiaal kun je ook zelf een kleine presentatie maken in de wandvitrine die je in dezelfde ruimte vindt. De meest interessante presentaties worden in de aangrenzende gang getoond en geregeld gewisseld. Zo wil het museum de kunstwerken uit de depots beter toegan kelijk maken en de bezoeker in de gelegen heid stellen in de huid van de tentoonstel lingsmaker te kruipen en zelf een kleine presentatie samen te stellen.

the scenes and how it stores the works of art with as much care as well as possible. This also means that you can only touch the works with gloves especially provided for this purpose. In fact, our fingers contain acids which could leave prints. There are museum employees present on the floor to assist you on your voyage of discovery. If you are looking for work by a specific artist, you can look this up in a database and find out about the availability and location of the works. And if you want to know more about the artist and his work you can consult the publications that are present or look for more information on the Internet. With the available material you can also make a small presenta tion yourself in the display case in the same area, and the most interesting presentations are exhibited in the adjacent corri dor and are regularly replaced. In this way, the museum aims to make works of art in the store more accessible, and give the visitor the opportunity to crawl inside the exhibition maker’s skin and create a small presentation himself.

Vervolgcursus Er was eens…De collectie nu De introductiecursus bij de tentoonstelling Er was eens… De collectie nu biedt een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen in de kunst sinds 1900 en gaat ook in op een algemeen tijdsbeeld van de betreffende periode. In de ver volgcursus gaan we dieper in op bepaalde kunststromingen, -stijlen of -groeperingen. Deze lessen worden in chronolo gische volgorde gegeven. Meer informatie vind je op onze website. Data: za 15, 22, 29 maart - 5, 12 april 2014 Tijdstip: 11.15 - 13.15 uur Docenten: Marjon de Groot, Annebel Kuperus, Jenneke Lambert & Jacqueline Nas

Follow-up course Once Upon a Time… The Collection Now The introductory course with the exhibition Once Upon a Time … The Collection Now provides a summary of the most important developments in art since 1900 and also provides a general picture of the period concerned. In the follow-up course we will deal in more detail with particular art movements, styles or groups. These lessons will be given in chronological order. You can find further information on our website. Dates: Saturdays 15, 22, 29 March; 5, 12 April 2014 Time: 11.15 a.m. - 13.15 p.m. Lecturers: Marjon de Groot, Annebel Kuperus, Jenneke Lambert & Jacqueline Nas

Open Call Deel jouw kijk op onze collectie! In de tentoonstelling Er was eens... bieden we je ook zogenaamde Verhaallijnen aan. Een Verhaallijn is een kijk op onze collectie, voor gesteld door bezoekers, kunstenaars, weten schappers, collega’s, kinderen of wie dan ook. We nodigen ook jou uit een gids, rondleiding of andere manier van publieksbemiddeling te ontwikkelen. Drie keer per jaar kiest een jury nieuwe Verhaallijnen. Wil je zelf een Verhaallijn toevoegen? Doe dan mee aan onze Open Call. Kijk op onze website voor meer informatie en vul online het aanmeldingsformulier in. Share your view on our collection! In the exhibition Once Upon a Time... we offer the visitor so called Story Lines. A Storyline gives you a different perspective on our collection, proposed by visitors, artists, scientists, colleagues and children. We invite you to develop a tour, a guidebook or a different form of mediation. Please take a card and fill in our online registration form if you have an idea. We look forward to reading your proposal! www.vanabbemuseum.nl/forms/opencall

Zaaloverzicht Er was eens... De collectie nu, foto: Peter Cox

vriendenjubileum 20 jaar Vrienden van het Van Abbemuseum feestweek Kunst heeft vrienden nodig! Precies 20 jaar geleden werd daarom de vereniging Vrienden van het Van Abbemuseum gesticht. Inmiddels steunen circa 1200 leden het museum door bijdragen aan restauraties, donaties voor de bibliotheek en educatie, en uiteraard als ambassadeurs voor een plek in Eindhoven, waar iedereen in aanraking kan komen met kunst en andere kunstvrienden. De maandelijkse Vriendensalon brengt de leden bij elkaar net zoals regelmatige excursies en rondleidingen. Het kwartaal blad “Journaal” informeert en verdiept de interesse van de leden. Naast het klassieke programma bieden de Vrienden inmiddels ook een extra Engelstalig programma voor expats en is er onderdak voor de YoungArtCrowd, de kunstvrienden tussen de 19 en 29 jaar. Wil je meer weten of ook lid worden en nooit meer toegang naar het museum hoeven te betalen? Kijk dan op vriendenvanabbe.nl/lidmaatschap naar de speciale jubileum aanbieding: Indien je vanaf 1 april 2014 lid wordt van de vrien den is het lidmaatschap tot en met 31 oktober 2014 gratis. Je kunt in die periode al van alle voordelen gebruik maken. Vanaf 1 april in de serie tentoonstellingen van Living Archive is er een speciale expositie over de Vrienden. Donderdag 3 April, 19:00u Workshop “Becoming Dutch” for Expats & English speaking Friends, registratie: expat@vanabbe.nl Zondag 6 april, 15:30u Feestsalon in het auditorium met de presentatie van een bijzonder kunstwerk van Ian Hamilton Finlay dat de leden kunnen verwerven. Vervolgd door een causerie van een bekende spreker ingeleid door een performance met muzikale omlijsting. Dit alles afgerond met een feestelijke aangeklede borrel in het Museumcafé Karel 1.

young art night 4 20 years Friends of the Van Abbemuseum week of festivities The museum needs friends! So exactly 20 years ago the foundation Friends of the Van Abbemuseum was founded. Currently there are approximately 1200 members that support the museum by contributing to restorations, donations to the library and the education department and of course as ambassadors for the place in Eindhoven where everyone comes into contact with art and other art lovers. The monthly occurring Friends Salon brings members together, as do the frequent excursions and tours. Next to this programme, the Friends also offer an extra programme for expats in English and a programme for young members between the ages of 19 and 29; the YoungArtCrowd. Would you like to learn more, or become a member and be able to visit the museum for free? Check our website and have a look at the special jubilee offer: if you become a member now, you won’t have to pay the membership fee until 2015, but you can enjoy all benefits this year. Starting on 1 April a small presentation about the Friends is on show in the museum Thursday 3 April, 19:00h Workshop “Becoming Dutch” for Expats & English speaking Friends, registration: expat@ vanabbe.nl Sunday 6 April, 15:30h feestsalon at the auditorium with speeches from John Körmeling and a performance from Jan Peters and accompanied on the piano by Edwin Becker. The night ends with a celebratory reception in the Museum cafe.

Young Art Night in samenwerking met Eindhoven Dance Motion vrijdag 28 maart 2014 21:00u – 02:00u Meer beats dan ooit, want YAN meets EDM. De Eindhovense dance organisatie ‘Nachtlampen’ brengt met UK Bass/Trap/ Electro een unieke ervaring op de dansvloer van Museum café Karel 1. Maar ook het museum presenteert verrassende kunst, leuke acties, artistieke interventies, battles en muziek. Gewoon anders. Entree: € 6,gratis voor leden YoungArtCrowd yan.vanabbe.nl Met steun van de Vrienden van het Van Abbemuseum

Young Art Night in cooperation with Eindhoven Dance Motion 28 March 2014 21:00h – 02:00h More beats then ever, because YAN meets EDM. The dance organisation ‘Nachtlampen’ will take care of UK Bass/Trap and Electro for a unique experience on the dance floor of the Museumcafé Karel 1. The museum itself will be full of surprising art, artistic interventions, battles and lots of music. Join the artists at the Van Abbemuseum, for a different experience. Admission: € 6,free for members of the YoungArtCrowd yan.vanabbe.nl With support of the friends of the Van Abbemuseum

museumweekend Museumweekend - Doe een museum 5 en 6 april 2014

Museum Weekend – Do a Museum! 5 and 6 april 2014

Gewoon kijken en stil zijn? Niet in het Van Abbemuseum. Wij willen dat onze gasten het museum gebruiken, gebruiken om het helemaal van henzelf te maken. Dit weekend staat daarom in het teken van acties en activiteiten, kortom: doe een museum. Workshops voor kinderen, een kijkje achter de schermen, Doe-het-zelf tours, een filmprogramma, jubileum activiteiten rond 20 jaar Vrienden Van Abbemuseum, speciale aanbiedingen in de museumshop en in het Museumcafé Karel 1. Het gaat een kleurrijk weekend worden. Het complete programma vind je terug op onze website.

Don’t touch and don’t talk? Not in the Van Abbemuseum. We want our visitors to use the museum and make it their own. This weekend there will be a lot of activities, so: ‘Doe een museum’. Workshops for children, a peek behind the scenes, do it yourself tours, a film programme, jubilee activities for the friends of the Van Abbemuseum, special offers in the museum shop and Museum café Karel1. It will be a colorful and busy weekend. You can find more information about the programme on our website.

Entree: Slechts € 2,50 per persoon

Admission: € 2,50 per person

museumweekend Museumweekend - Doe een museum 5 en 6 april 2014

Museum Weekend – Do a Museum! 5 and 6 april 2014

Entree: Slechts € 2,50 per persoon

Admission: € 2,50 per person

l’internationale / the uses of art de nieuwe ontvoering van europa Workshop Reina Sofia i.s.m. Fundación de los Comunes

Deelnemers zijn o.a. Toni Negri, Valery Alzaga, Ada Colau, Emmanuel Rodríguez, Sandro Mezzadra, Isabell Lorey, Montserrat Galcerán and Ranabir Samadar www.museoreinasofia.es

l’internationale / the uses of art the new abduction of europe Workshop Reina Sofia in cooperation with Fundación de los Comunes The next step in the L’Internationale pro gamme is an intensive workshop in Madrid, The New Abduction of Europe, organized in close cooperation with the Fundación de los Comunes. This four-day event will take place between 28 February and 2 March 2014 and will comprise a series of workshops and dis cussions about the complex situation which has arisen as a result of the economic and political crisis of the last few years. Where are we? How did we get here? And where do we want to go? These are the central questions in this ambitious forum for collective reflection and debate.

Radio Balzac, 2014, foto: Wineke van Muiswinkel

De eerstvolgende stap in het l’Internationale programma is een intensieve workshop in Madrid The New Abduction of Europe (De nieuwe ontvoering van Europa) georganiseerd in nauwe samenwerking met de Fundación de los Comunes. Dit vierdaagse evenement vindt plaats tussen 28 februari en 2 maart 2014 en bevat een serie work shops en discussies over de complexe situatie die is ontstaan door de economische en politieke crisis van de laatste jaren. Waar zijn we; hoe zijn we daar gekomen; en waar willen we naartoe? Dit zijn de centrale vragen in dit groots opgezette forum voor collectieve reflectie en debat.

arnoud holleman radio balzac

The participants include Toni Negri, Valery Alzaga, Ada Colau, Emmanuel Rodríguez, Sandro Mezzadra, Isabell Lorey, Montserrat Galcerán and Ranabir Samadar www.museoreinasofia.es

Beeld Rodin als special guest in Het Oog

Joaquín Cortés / Román Lores (Museo Reina Sofía)

Het beeld van Honoré de Balzac (1898) van Auguste Rodin werd in 1965 aangekocht door de gemeente Eindhoven en staat bijna een halve eeuw in de tuin van het Van Abbemuseum. Het beeld is vergroeid met deze plek in de stad, maar wie kijkt eigenlijk nog naar iets dat zo vanzelfsprekend deel uitmaakt van de dagelijkse omgeving? Vanaf februari 2014 staat het beeld van Balzac in Het Oog in het van Abbemuseum, als special guest in een installatie van kunstenaar Arnoud Holleman (Haarlem, 1964). In deze tijdelijke opstelling wordt het beeld op een draaiend plateau geplaatst.

Statue Rodin as a special guest in Het Oog (The Eye) Auguste Rodin’s statue of Honoré de Balzac (1898) was bought by the city of Eindhoven in 1965 and has stood in the garden of the Van Abbemuseum for almost half a century. The sculpture has gradually become at one with its location in the city of Eindhoven. But who still looks at an object that is now such a natural-seeming part of its surroundings? Starting in February 2014, Balzac will figure in Het Oog (The Eye) in the Van Abbemuseum, as a special guest in an installation by the artist Arnoud Holleman (Haarlem, 1964). In this temporary presentation, the statue is placed on a rotating platform.

Gedurende een half jaar is Balzac te gast in het museum. Hij kijkt naar ons en wij naar hem. Deze ontmoeting nodigt uit om samen na te denken over de verborgen geschiedenissen en betekenissen van Rodins beeld en zijn status als publiek kunstwerk toen en nu. Een rode draad is ‘de mythe van de kunstenaar’, een belangrijk thema in het boek Ik en Rodin van Arnoud Holleman dat aan het eind van het project gepresenteerd wordt.

For six months Balzac is a guest in the museum. He will look at us, and we will look at him. This meeting invites us to discuss the hidden histories and unexplored meanings of Rodin’s sculpture and its status as a public artwork then and now. The red thread will be ‘the myth of the artist’, also an important topic in Arnoud Holleman’s publication Ik en Rodin (Me and Rodin) which will be launched at the end of the project.

Een speciaal ontwikkelde radiozender – www.radio balzac.nl – doet verslag van deze ontmoeting. De Balzac van Rodin wordt zo weer een gesprekspartner in de conversatie over de vroegere en huidige rol van de kunstenaar. Uitzendingen van Radio Balzac worden ook continu afgespeeld in Het Oog.

A special radio programme – www. radiobalzac.nl - will report on this encounter. In this situation Rodin’s Balzac will be a discussion partner in in the conversation about the historical and current role of the artist., comparing his time with today. Radio Balzac will also be played continuously in Het Oog.

l’internationale / the uses of art de nieuwe ontvoering van europa Workshop Reina Sofia i.s.m. Fundación de los Comunes

Deelnemers zijn o.a. Toni Negri, Valery Alzaga, Ada Colau, Emmanuel Rodríguez, Sandro Mezzadra, Isabell Lorey, Montserrat Galcerán and Ranabir Samadar www.museoreinasofia.es

Radio Balzac, 2014, foto: Wineke van Muiswinkel

arnoud holleman radio balzac

The participants include Toni Negri, Valery Alzaga, Ada Colau, Emmanuel Rodríguez, Sandro Mezzadra, Isabell Lorey, Montserrat Galcerán and Ranabir Samadar www.museoreinasofia.es

Beeld Rodin als special guest in Het Oog

Joaquín Cortés / Román Lores (Museo Reina Sofía)

oproep aan vrouwelijke kunstenaars!

praktische informatie / practical information

Theodora Niemeijer prijs

Gratis rondleiding Elke zondagmiddag om 12.00 uur vindt een gratis rondleiding plaats. Elke eerste zondag van de maand is er een speciale architec tuurrondleing. Aanmelden kan vanaf 11.00 uur bij de infobalie, maximaal 2 personen per aan melding. De rondleiding is gratis, toegang voor het museum dient wel betaald te worden.

Stichting Niemeijer Fonds en het Van Abbemuseum komen dit jaar met de tweede editie van de Theodora Niemeijer prijs. Deze prijs wordt eenmaal per twee jaar uitgereikt aan een beginnende, vrouwelijke beeldende kunstenaar. De prijs is in het leven geroepen om vrouwelijke kunstenaars meer kansen te geven omdat zij nog steeds ondervertegen woordigd zijn in tentoonstellingen en museale collecties. Vrouwelijke kunstenaars die wonen of werken in de Benelux en maximaal vijf jaar geleden zijn afgestudeerd kunnen een projectvoorstel indienen voor Het Oog. Dit is een patio in het museum, met aan de ene kant een glazen wand en aan de andere kant een muur. De deadline voor het inleveren van een projectvoorstel is 5 mei 2014, waarna een deskundige jury zicht buigt over alle ingediende voorstellen. De officiële bekendmaking van de winnaar is op donderdag 3 juli 2014. Naast een geldbedrag van € 10.000 krijgt de winnaar de gelegenheid haar project daadwerkelijk te realiseren. Vanaf 29 september 2014 staat Het Oog dan ook geheel tot haar beschikking. Meer informatie vind je op www.vanabbemuseum.nl. Je kunt je voorstel mailen naar theodoraniemeijerprijs@vanabbemuseum.nl.

In 2012 was kunstenaar Sarah van Sonsbeeck de eerste winnaar van deze prijs met haar project Informational Weather. Van Sonsbeeck had in eerste instantie haar twijfels toen ze de oproep voor de prijs binnenkreeg: “Ik dacht waarom zou een aparte prijs voor vrouwelijke kunstenaars nodig zijn? Waarom zou überhaupt de persoon, laat staan de sekse van de kunstenaar, van belang zijn? Ik las echter in de oproep dat vrouwelijke kunstenaars zwaar ondervertegenwoordigd zijn in museale collecties, en dat gaf de doorslag. Het was echt een lang gekoesterde droom die uitkwam om, samen met een geweldige technische staf, te mogen werken in een museum dat onder het bewind van Charles Esche voor mij de afgelopen jaren een van de beste musea van Nederland was.”

Calling female artists! Theodora Niemeijer prize Niemeijer Fonds Foundation and the Van Abbemuseum will have the Theodora Niemeijer prize for the second time. Every two years this prize is awarded to starting female visual artist who presents the best project proposal for Het Oog (The Eye). The prize aims to give greater opportunities to women artists within an institutional framework. Female artists living and working in the Benelux and graduated at most 5 years ago can send in their proposal for Het Oog (The Eye). You can submit your project proposal until 5 May 2014. The prize will be offi cially awarded by our Jury members in Het Oog on Thursday 3 July 2014. In addition to a €10.000 prize, the winner gets the opportunity to realise her project proposal. From 29 September 2014 Het Oog will be completely available to the winner. See our website for more information www.vanabbemuseum.nl. E-mail your proposal to: theodoraniemeijerprijs@ vanabbemuseum.nl.

In 2012 the artist Sarah van Sonsbeeck was the first winner of this prize with her project Informational Weather. Initially Van Sonsbeeck had some doubts when she received the invitation to enter for the prize: “I thought, why should there have to be a separate prize for female artists? In fact, why should the personality – let alone the gender of the artist – be important at all? But then I read in the invitation that female artists are seriously underrepresented in museum collections, and that’s what decided it for me. Being able to work together with a tremendous technical staff in a museum which, in my opinion, has been one of the best museums in the Netherlands in recent years under the direction of Charles Esche, was really a dream come true.”

Free tour Every Sunday afternoon at midday we organise a free tour. Every first Sunday of the month there is a spe cial architecture tour. Register from 11 am at the Information Desk, maxi mum of two people per registration. The tour is free but you do need to pay admission to the museum. Minirondleiding De Cicerone verzorgt dagelijks een aantal korte toelichtingen bij de tentoonstellingen. Deze minirondleidingen starten om de volgende tijden: di t/m za om 12.30 en 14.30 uur Iedere eerste donderdagavond van de maand: 19.30 uur. zo van 12.00 - 13.00 en 14.30 uur Mini tour Every afternoon the cicerone does a couple of mini tours for visitors. He or she can provide additional information with certain works of art that you are interested in. These explanations start at the following times: Tuesdays to Saturdays: 12.30h / 14.30h. Every first Thursday of the month: 19.30h. Sunday 12.00h - 13.00h and 14.30h.

Van Abbemuseum Bilderdijklaan 10 – Eindhoven tel. +31 40 238 1000 info@vanabbemuseum.nl www.vanabbemuseum.nl

Toegang Volwassenen groepen >10 personen Jongeren 13-18 jaar studenten CJP-houders stadspashouders gemeente Eindhoven Kinderen t/m 12 jaar Museumkaart Vereniging Rembrandt Familiepas (2 volw. en max. 3 kinderen tot 18 jaar)

€12 €9 €6 €6 €6 €6 gratis gratis gratis € 18

T/m eind maart is het museum elke donderdagavond gratis geopend Eerste donderdagavond van de maand vanaf 17.00 uur: gratis toegang. Admission Adults Groups >10 persons Young people from 13-18 years students CJP-card holders Eindhoven city pass holders Children 12 years and under Museum card Rembrandt association Family pass (2 adults and max. 3 children till 18 years)

€12 €9 €6 €6 €6 €6 free free free €18

Until the end of March the museum will be opened every Thursday evening. Free admission. First Thursday evening of the month from 17.00 – 21.00h: free of charge.

Wilt u ook op de hoogte blijven van alle acties en activiteiten? Like ons op Facebook en volg ons op Twitter To connect with the Van Abbe museum like our Facebook page and follow us on Twitter.

Het Van Abbemuseum is een gemeentelijk museum en wordt structureel en incidenteel o.a. ondersteund door de BankGiro Loterij, Mondriaan Fonds en Stichting Promotors Van Abbemuseum.

Er was eens… De collectie nu wordt mede mogelijk gemaakt door BankGiro Loterij, Mondriaan Fonds, Stichting Promotors Van Abbemuseum en VSB fonds. Museum of Arte Útil wordt mede mogelijk gemaakt door Mondriaan Fonds, het Cultuur Programma van de Europese Unie, acción cultural Española en Jan Van Eyk Academie. Nog geen lente van Hito Steyerl is mede mogelijk gemaakt door het Goethe Institut De tentoonstellingen in Het Oog worden mede mogelijk door Stichting Niemeijer Fonds

Openingstijden museum di - zo 11.00 – 17.00 uur in maart is het museum iedere donderdagavond geopend 1e do van de maand 11.00 – 21.00 uur bibliotheek di - vr 11.00 – 17.00 uur Opening hours museum Tu - Su 11.00 – 17.00h in March the museum is opened every Thursday evening First Thu of the month 11.00 – 21.00h library Tu - Fr 11.00 – 17.00h

Colofon Uitgave: Van Abbemuseum Redactie: Marie Beke, Mariët Erica, Ulrike Erbslöh, Daniel Neugebauer Bijdragen van: Marie Beke, Christiane Berndes, Inge Borsje, Ilse Cornelis, Annie Fletcher, Diana Franssen, Anke Langelaan, Daniel Neugebauer, Steven ten Thije, Daniël Zevenbergen Grafisch ontwerp: 75B Drukwerk: Drukkerij Lecturis Copyright: Pictoright Van Abbemuseum Colophon Publication: Van Abbemuseum Editing: Marie Beke, Mariët Erica, Ulrike Erbslöh, Daniel Neugebauer Contributions by: Marie Beke, Christiane Berndes, Inge Borsje, Ilse Cornelis, Annie Fletcher, Diana Franssen, Anke Langelaan, Daniel Neugebauer, Steven ten Thije, Daniël Zevenbergen Graphic Design: 75B Printing: Drukkerij Lecturis Copyright: Pictoright Van Abbemuseum

Prijzen zijn onder voorbehoud Prices are subject to change

The Van Abbemuseum is a municipal museum and is supported structurally and incidentally by ao the BankGiro Loterij, Mondriaan Foundation, and Stichting Promotors Van Abbemuseum.

Once Upon a Time… The Collection Now is supported by BankGiro Loterij, Mondriaan Fund, Stichting Promotors Van Abbemuseum and VSB fonds. Museum of Arte Útil is supported by Mondriaan Fund, The Culture Programme of the European Union, acción cultural Española and Jan Van Eyk Academie. Not Yet Spring by Hito Steyerl is made possible by the Goethe Institut The exhibitions in Het Oog (The Eye) are supported by Stichting Niemeijer Fund

oproep aan vrouwelijke kunstenaars!

praktische informatie / practical information

Theodora Niemeijer prijs

Van Abbemuseum Bilderdijklaan 10 – Eindhoven tel. +31 40 238 1000 info@vanabbemuseum.nl www.vanabbemuseum.nl

€12 €9 €6 €6 €6 €6 gratis gratis gratis € 18

€12 €9 €6 €6 €6 €6 free free free €18

Until the end of March the museum will be opened every Thursday evening. Free admission. First Thursday evening of the month from 17.00 – 21.00h: free of charge.

Wilt u ook op de hoogte blijven van alle acties en activiteiten? Like ons op Facebook en volg ons op Twitter To connect with the Van Abbe museum like our Facebook page and follow us on Twitter.

Het Van Abbemuseum is een gemeentelijk museum en wordt structureel en incidenteel o.a. ondersteund door de BankGiro Loterij, Mondriaan Fonds en Stichting Promotors Van Abbemuseum.

Prijzen zijn onder voorbehoud Prices are subject to change

The Van Abbemuseum is a municipal museum and is supported structurally and incidentally by ao the BankGiro Loterij, Mondriaan Foundation, and Stichting Promotors Van Abbemuseum.

agenda maart – mei

Hito Steyerl Nog geen lente 12.04 – 22.06.2014 Not Yet Spring

Nog te zien Still on show Er was eens... De collectie nu vanaf / from 02.11.2013 Once Upon a Time... The Collection Now Museum of Arte Útil 07.12.2013 – 30.03.2014 Bibliotheektentoonstelling Creatieve Vastberadenheid 21.01 – 02.05.2014 Library Exhibition Creative Determination Arnoud Holleman Radio Balzac 01.02 – 21.09.2014

Activiteiten Activities Sleeptouwrondleidingen Museum of Arte Útil donderdagavond 13.02 en 13.03 19.00 – 20.30 uur Sleeptouwrondleidingen Museum of Arte Útil donderdagavond 13.02 en 13.03 Vervolgcursus Er was eens… 15.03 – 12.04.2014 Follow-up course Once Upon a Time... Young Art Night 29.03.2014 Museumkids 02.04.2014 Museumweekend 05.04 – 06.04.2014 Kill Your Darlings 17.04.-11.05.2014

Familie / Family

Amalia Pica A B C (lijn) 15.02 – 21.09.2014 A B C (line)

Kinderkunstclub Iedere zaterdag, 14.00 – 16.00 uur Children’s art club Every Saturday, 14.00 – 16.00h

T/m eind maart is het museum elke donderdagavond gratis geopend. Until the end of March the museum will be opened every Thursday evening. Free admission.

Familiekunstclub Elke derde zaterdag van de maand, 14.00 – 16.00 uur Family art club Every third Saturday of the month, 14.00 – 16.00h Familielunch & rondleiding Iedere 1e zondag van de maand, 11.00 uur Family lunch & guided tour Every first Sunday of the month, 11.00h

Deze gegevens kunnen veranderen, kijk voor meer informatie op vanabbemuseum.nl. Details are subject to change. Check vanabbemuseum.nl for up to date information.

Hito Steyerl, November, 2004. copyright Hito Steyerl, courtesy Wilfried Lentz Rotterdam

Tentoonstellingen Exhibitions nieuw / new