Elke dag een wonder

ELKE DAG EEN WONDER

LEVEN ACHTER DE SCHERMEN VAN PAARS-WIT

DAVID STEEGEN

DE VERWONDERING

2

Royal Sporting Club Anderlecht.

Ik ga ermee slapen en sta ermee op. Van kleins af aan.

Mijn eerste herinnering aan de club is Jean Thissen, legendarische linksachter van RSC Anderlecht. Linksachter. Plek van gerecycleerde aanvallers. Waarschijnlijk de moeilijkste positie in een elftal. Ze zijn zeldzaam, de goede linksbacks.

Aparte karakters ook. Olivier Deschacht speelde een tiental concurrenten uit de ploeg.

Jean Thissen voetbalt vijf seizoenen voor paars-wit. Mijn ouders runnen destijds een confectieatelier van sportartikelen in Brussel, waar ik geboren en getogen ben, en nog steeds woon en werk. Vader, voetbal- en sportliefhebber, vlotte babbel, erudiete handelaar, levert zelfgemaakte sportartikelen aan sportwinkels, amateurclubs en bedrijven. Moeder volgt de productie op.

Elke zichzelf respecterende voetballer heeft, in tijden van bescheiden voetballerslonen, een nevenactiviteit. De meeste profvoetballers baten sportwinkels uit of cafés. Anderen, zoals Johnny Dusbaba, hebben na hun uren soms wat spullen in de aanbieding. Zo slijt hij na de training weleens een goedkope televisie of een wasmachine aan zijn collega’s.

Jeannot Thissen heeft voor een sportwinkel gekozen in zijn thuisstad Verviers. De monumentale Waal komt meestal ’s woensdags, na de ochtendtraining in het Astridpark, zijn bestellingen ophalen. Ik loop als kind school aan het Collège du Sacré-Coeur de Ganshoren, met zicht op de basiliek van Koekelberg. Het epicentrum van mijn dagelijks leven.

Wanneer ik weet dat hij langskomt, spurt ik de drie kilometer naar huis in de hoop op tijd te zijn om hém te zien. Jean Thissen, held van RSCA. Getooid in mijn wollen, paars-witte RSCA-supportersmuts, sluip ik bezweet naar het kantoor van mijn vader. Ik durf nooit binnen te gaan.

Ik word door moeder met tedere hand “den bureau” binnengeleid. Daar staat hij dan. De man van gewapend beton, winnaar van Europacups, onbetwiste Rode Duivel. Ik kan geen woord uitbrengen. Elke keer weer.

Ik staar naar die benen, Korinthische zuilen.

3

De microgesprekken zijn vervlogen. Ze duren nooit erg lang. Wat heeft een jongetje van acht, negen jaar te vertellen aan de linksback van RSC Anderlecht? Maar ik had hem gezien, alleen dat telt. Die korte ontmoetingen zijn voer voor dagenlange gesprekken vol branie op de speelplaats. Mijn vriendjes staan met open mond om mij heen, te luisteren naar zwaar aangedikte verhalen over de ontmoeting met mijn vriend, jawel, ik schroomde geen grote woorden in de overlevering van mijn passionele ontmoetingen met Jean Thissen. Op familiereünies leveren mijn verhalen de liefdevolle hoon van mijn ooms en opa’s op.

Ik hield van Jean Thissen. Mijn adoratie ging vooral naar Robbie Rensenbrink. Mythische held. Buitenaardse linkspoot. Rensenbrink hangt in mijn kinderkamer. Gedurende mijn volledige kindertijd en puberteit. Jean Thissen figureert op de ploegfoto. Rensenbrink hoefde helemaal geen café of sportwinkel uit te baten na zijn voetbaluren.

Een vedette mocht waarschijnlijk niet werken van Constant Vanden Stock. Dat heeft Robbie nooit hoeven te doen, niet tijdens en niet na zijn carrière.

Ik stond elke morgen op en ging elke dag slapen met Rensenbrink.

Letterlijk. Hij hing boven mijn bed.

Dankzij mijn Franstalige schoolse opvoeding pik ik de populaire Waalse en Franse cultuur mee. Ik recupereer de Nederlandstalige Sport 70 en Sport 80 via mijn vader. Ik lees ook de Onze, destijds een erg populair Frans voetbalmaandblad.

Naar aanleiding van de Supercup van 1978 had Onze een prachtige poster gepubliceerd. Het thema was de dubbele confrontatie RSC Anderlecht – Liverpool FC, of de winnaar van Europacup II (de toenmalige Beker voor Bekerwinnaars) tegen de winnaar van Europacup I (de huidige Champions League). “Wij” hebben de dubbele confrontatie destijds gewonnen. RSCA, de beste club van Europa. Ik vertel het graag aan de jonge generaties.

De poster is een kunstwerk.

4

D E V ERWO N D ER I N G

Recto: een mooi uitgelichte studiofoto van een gehurkte Rensenbrink met een Telstarbal, de officiële WK-bal van 1974, onder de duim. De slangenmens draagt de hagelwitte uitrusting van RSCA op een gitzwarte achtergrond.

Verso: Kevin Keegan in dezelfde pose in de kleuren van Liverpool FC. Elk voetbalverliefd kind in Brussel vecht om die poster. In de hoofdstad zijn ze al snel uitverkocht. Kinderverdriet. Tijdens een familiebezoek in Limburg deel ik mijn smart met mijn geliefde grootmoeder. Als oudste kleinzoon – die dan nog eens in het Frans schoolloopt in een katholiek college – heb ik een streepje voor.

Samen lopen we de krantenwinkels van Hasselt af, zonder veel hoop.

Tot we er eentje vinden, na de zoveelste bezochte krantenhandelaar, in het centrum van de hoofdstad van Limburg. De krantenwinkel bevond zich naast de brasserie van voormalige Rode Duivel Wilfried Van Moer.

Voetbal is overal.

Daar vind ik hem. De Onze met Rensenbrink. Dankzij “Mami-van-Hasselt”.

Ik heb zelden meer liefde gevoeld. Voor Rensenbrink en voor mijn grootmoeder, bron van zoveel geluk.

De nummer elf van RSC Anderlecht heeft tot de laatste dag van mijn leven in het ouderlijk huis in mijn kinderkamer gehangen.

De verwondering voor RSC Anderlecht is gebleven, ook na al die jaren.

5

VOOR EEUWIG ­ANDERLECHT

Ik ben vandaag een prille vijftiger.

Ondanks de soms hardvochtige en zakelijke (top)voetbalwereld waar ik dagelijks in strijd en werk, schuilt er in het diepste van mijn ziel een bijna kinderlijke liefde voor voetbal, RSC Anderlecht, fans en spelers.

Liefde overwint alles. Het voetbalmilieu doet mensen tegen hun eigen waardepatroon botsen. Het geld, de ego’s, de macht: ze veranderen mensen. Zelden ten goede.

De beleving van zoveel passie voor voetbal en de club wil ik nooit verliezen.

Ik kan vandaag nog intens genieten van de verbale stammenoorlog, de humor op de tribunes, de spitsvondigheid van voetballiefhebbers, verknocht aan hun club, hun voetballand.

Volgens mijn vader had ik als kind, tijdens mijn eerste wedstrijd in het stadion, alleen maar oog voor de supporters, de vlaggen, de gezangen…

Die eerste keer in het Astridpark word ik bekeerd tot supporter van Sporting Club Anderlecht. De revelatie. Mijn Bernadette Soubirous-moment.

Vader had me al naar andere stadions meegenomen. Naar Crossing Schaarbeek, Union, RWDM… Die eerste keer in het Park, aan de Theo Verbeecklaan, is het prijs. Die avond word ik voor eeuwig supporter van RSC Anderlecht. Van niemand anders. Die sfeer, de geur van hotdogs en hamburgers, de humor, de gezelligheid, de

7

marktkramers met sjaals, badges en fanions (vaantjes), de massa, de cafÊs‌ De som van al die indrukken trekt mij over de streep.

De club kiest zijn volgelingen, niet omgekeerd.

Ik ben voor eeuwig mauve et blanc.

Ik ben niet alleen.

8

TOERISTEN

Het allermooiste, na het meemaken van de geboorte van de kinderen, is deel uitmaken van een gelijkgestemde voetbalclan. Een volwaardig deel van een broeierig geheel dat een en ondeelbaar is.

De synergie, de symbiose neigt naar volmaakt geluk.

Voetbal is het mooiste spel ter wereld. Alles wat menselijk is zit vervat in de sport. Winnen, verliezen, euforie, teleurstelling, verraad, samenhorigheid, schoonheid, lelijkheid, ambitie, trots, gulzigheid, megalomanie, heldendom…

Beleving valt niet te definiëren. Geen pen is opgewassen tegen tienduizenden Italianen, Russen, Engelsen, Ieren, Duitsers of Fransen die, voor een interland, hun volkslied samen met de gladiatoren uit volle borst zingen.

Het stamgevoel.

De “Kop” is eerlijk en heilig. Alleen de kleuren tellen. De rest – gender, godsdienst, ras, sociale status, opleidingsniveau, beroep…

– is van geen enkele tel. Mensen, innig verbonden door de liefde voor voetbal, de club en het land.

In 2008 hebben we de eer en het geluk om mijn andere thuisland (na België), Italië – land van mijn voorouders aan moederskant – te mogen bewonderen op het Europees kampioenschap, georganiseerd in Oostenrijk en Zwitserland. Nederland neemt het op tegen de regerende wereldkampioen.

Het Stade de Suisse in Bern kleurt voor twee derde oranje. Het overige deel en de hemel zijn azuurblauw. We houden van Oranje, de voetbalploeg. Johan Cruijff, Ruud Krol en Robbie Rensenbrink.

9

Niet onmiddellijk mijn stijl, maar het Oranjelegioen is sympathiek.

Tijdens de opwarming op die zwoele zomeravond, voor de wedstrijd, zingt het legioen uit volle borst. Bonte avond.

Er zit wat ruis op mijn vrij conservatieve en romantische voetbalbeleving. Topvoetbal is een ernstige zaak. Ik wil de fluwelen baltoets van Sneijder zien, mij vergapen aan de rauwe kop van de oer-­ Calabrees Gennaro Gattuso en ik wil mij verdiepen in de keizerlijke houding van keeper en heerser Gianluigi Buffon. De man die we allemaal willen zijn. Trots, gegroefd en dominant.

Daar hoort geen Daar in dat kleine café aan de haven bij. Soit.

Bij Oranje – de voetbalploeg – hoort een andere soundtrack. Daar hoorden zij de engelen zingen, zoals VAK410 elke thuiswedstrijd van AFC Ajax ingetogen en trots inleidt.

De Curva, de harde kern van Italianen, zwijgt. Ze bewondert. Ze laaft zich tijdens de opwarming, zonder woorden, aan de elfkoppige strijdmacht uit het zuiden. De helden. De wereldkampioenen.

Geluidloos respect.

De wedstrijd begint. De Hollandse massa, grotendeels bevolkt door volwassen blonde mannen, licht en zwaar aangeschoten reuzen, verkleed als Hollandse melkmeisjes met plastic boezem, niet die van meester-schilder Vermeer, zingt luidkeels “Luca Toni is homo” op de tonen van Seven Nation Army.

Toni, de held van het wereldkampioenschap 2006, geeft geen kik en voetbalt. Hij is wat anders gewoon. Dat rare Nederlands is hem helemaal vreemd. De Curva blijft koppig zwijgen tot de Oranjefans uitgeput stil worden.

Timing is alles.

Plots veren alle Italianen als één man recht en heffen ze, unisono en minstens twee keer luider, op dezelfde melodie, “Siamo i campioni del mondo!” aan. Wij zijn de wereldkampioenen! Het grenst aan de oerkreet, de schreeuw. Het lied verstijft de Nederlanders. De oranje

10

Toeri s ten

fanfare wordt verbaal overbluft door een trots voetballeger uit het zuiden.

Nederland wint de wedstrijd met 3-0. Maar naast het veld, in de tribunes, is er maar een winnaar: het Italiaanse legioen.

11

SPANDOEKEN

Vier jaar eerder. Juni 2004, aan de oevers van de Douro in Porto.

De stad wordt overspoeld door Zweden en Italianen. Meer Zweden dan Italianen. De stad maakt zich op voor een EK-wedstrijd tussen Zlatan Ibrahimović en Italië.

In de tribunes: een grote groep Zweedse fans. Ze lijken allemaal hoogopgeleid, het aangezicht verbrand tot minstens de tweede graad na een uurtje zuiderse zon, een plastic vikinghelm op het hoofd, enkele liters bier in het lichaam (en het hoofd).

Hun vrouwen zijn kortgerokt, aantrekkelijk en beschaafd.

De Zweedse kolonie fans heeft een prachtig oud Portugees plein ingepalmd. Kleine trosjes Italianen, velen gehuld in retroshirts van Mazzola, Rossi en Gentile, designerjeans om de lenden en dure schoenen aan de voeten, struinen arm in arm lachend door de Zweedse meerderheid. Er wordt verbroederd en veel gelachen.

De Scandinaviërs zijn uitgelaten en roepen zo nu en dan “Sverige, Sverige…”, een paar keer achter elkaar.

Het centrale gebouw aan het pleintje is een eeuwenoude kerk met, net onder het dak, op enkele meters hoogte, een beeld van de Maagd Maria dat al vele honderden jaren in een nis huist.

De Zweden zijn snel “uitgezongen”, de verbroedering, de luchtigheid en de gezelligheid wordt blijmoedig verdergezet. Tot plots een oorverdovend “ITALIA! ITALIA!” weerklinkt. De kreet komt rechtstreeks uit de hemel. Iedereen kijkt omhoog. Een Italiaanse waaghals heeft de nis bereikt. Hij heeft de metershoge Madonna in de driekleur van Garibaldi gehuld. Hoe hij het gedaan heeft, weet niemand.

Mijn held overbluft de massa met één enkel woord.

12

S pa ndoek en

De Italianen op het plein verzamelen spontaan en nemen de strijdkreet over. De Zweden druipen stilzwijgend af. Niet opgewassen tegen de luide uiting van zoveel liefde voor het land, liefde voor de ploeg. Het Portugese plein wordt, in één enkele kreet, een piazza.

Uren later kleurt Dragão, het stadion waar Italië het tegen Zweden opneemt, geel en blauw. Daar klinkt “Sverige, Sverige…” alweer.

Het nieuwe stadion van FC Porto heeft zicht op zee. De Italianen hebben plaatsgenomen achter een doel. Aan de zeekant. Terwijl de supporters uit het Noorden hun land eren met dat ene lied-van-éénwoord, ontrollen de tifosi een gigantisch spandoek: het logo van de Zweedse meubelgigant Ikea.

Goed gevonden. Nog beter gevonden is het opschrift dat boven dat indrukwekkende doek prijkt: “Noi smontiamo l’Ikea.” Wij demonteren Ikea.

Wie het begrijpt, glimlacht.

Enfant terrible Antonio Cassano brengt Italië op voorspong, Zlatan Ibrahimović maakt wonderbaarlijk gelijk met een hemelse, onnavolgbare hak. Ibra raakt de grond niet wanneer hij het hoogstandje uitvoert. Eindstand 1-1: de Curva, met de zee in de rug, applaudisseert na de wedstrijd. Vooral voor Ibracadabra, Vooral voor Ibracadabra, die na het EK naar Juventus verhuist. Italië – Zlatan: 1-1. Kenners.

FC Juventus is de club van autobouwer Fiat. De meest gehate en de meest geliefde club van het land. De meest succesvolle voetbalorganisatie uit de laars. Ooit kwam Pescara, ergens in de jaren 90 van de vorige eeuw, op bezoek voor een doordeweekse competitiewedstrijd in de Serie A. De bezoekende fans ontrolden het zowat grappigste spandoek ooit: “Siete brutti come la Multipla.” Jullie zijn even lelijk als de Fiat Multipla.

De Fiat Multipla is zowat de lelijkste auto ooit gemaakt door de autoconstructeur uit Turijn.

Stammenoorlog brengt soms het beste (en het slechtste) naar boven.

13

HAAT, HUMOR EN VRIENDSCHAP

The Shed, de plek waar de harde kern van Chelsea FC huist, houdt niet van Liverpool FC. Een understatement. De diepgewortelde rivaliteit heeft verschillende oorzaken. De hoofdstad (Chelsea speelt in Londen) tegen de provincie (Liverpool), het noorden van Engeland tegen het zuiden enzovoort.

In de heenwedstrijd van de halve finale van de Champions League in 2008 scoort John Arne Riise, de Noorse en erg rosse verdediger van Liverpool FC, een owngoal in de laatste minuten. Liverpool moet naar Stamford Bridge met een gelijkspel. Nog voor de wedstrijd begint, tijdens de opwarming, zit het stadion afgeladen vol.

De broeierige sfeer ontploft. Luidkeels klinkt een geweldig lied op de muziek van DJ Ötzi’s Hey Baby: “John Arne Riise, ooh aah, we wanna know how you scored that goal.” John Arne Riise, oeh-ah, we willen weten hoe je dat doelpunt hebt gemaakt.

In Italië, de Serie A, gaat het er soms erg rauw aan toe. De grens is dun. Ze wordt weleens overschreden. Voetbal is er groter en belangrijker dan het leven, groter dan godsdienst. Los van derby’s en traditionele rivaliteit kent het Italiaans clubvoetbal vele bronnen van vijandschap. Politiek: vele clubs zijn links, van communistische inslag, andere zijn van rechtse signatuur, met een fascistisch verleden.

Ook economische verschillen splijten het Italiaans voetballandschap in tweeën. Het rijke noorden tegen het arme zuiden. Udinese Calcio – Napoli SSC. De fans van Udinese (en andere clubs uit het noorden) zingen “Senti la puzza, scapano i cani, sono arrivati i

14

H a at, h u m or en vriends c h a p

napoletani.” Ruik de stank, zelfs de honden lopen ervan weg, daar zijn de Napolitanen.

Daar antwoorden de Napolitanen dan op: “Terremotati!” Slachtoffers van de aardbeving, verwijzend naar de duizenden doden na verschillende aardbevingen in Friuli.

Een meer fijnzinnig antwoord op alle racistische Noord-Italiaanse spreekkoren (tegen het zuiden) is het weerwoord van alle zuiderlingen wanneer ze door de Milanezen van Internazionale en AC Milan verbaal aangevallen worden: “Avete solo la nebbia!” (“Jullie hebben alleen maar mist!”), wijzend op de vervuilende smog die permanent boven Milaan zweeft.

Soms verbroederen harde kernen, ongeacht het resultaat. De band blijft voor eeuwig gelden. Enkele jaren geleden spelen we tegen Ajax Amsterdam in de groepsfase van de UEFA Europa League. Paarswit staat met 0-3 voor aan de rust. Tijdens de pauze onderhoudt een coverband de fans in het stadion met een kort concert op het veld. Wanneer ze Three Little Birds van Bob Marley aanheffen, valt de F-Side, de harde kern van Ajax, in. Onze supporters pikken in en zingen unisono mee. Het lied wordt, de hele tweede helft, door beide supportersclans gezongen. Ajax en RSCA zijn al vele jaren vrienden. Een vriendschap die bij beide harde kernen vele jaren geleden is ontstaan en voor eeuwig zal gelden. Zelfs wanneer we tegen elkaar voetballen.

Elke club heeft zijn spiegelbeeld in het buitenland. PAOK Saloniki (Griekenland) en Partizan Belgrado (Servië), daar kan geen transfer tegen op. Als Denswil (Ajax) voor Brugge gaat voetballen, verandert er niets voor de supporters van Ajax en Anderlecht. De band blijft gelden. Onbeschrijfelijke wetmatigheden.

Vele jaren geleden speelde RSC Anderlecht een Champions Leaguewedstrijd in Liverpool. In de thuisstad van The Beatles worden de supporters van paars-wit door de politie urenlang “vastgehouden”

15

in een pub op 7 kilometer van het stadion. Na vele uren drinken worden de Brusselse supporters, onder begeleiding van een volledig regiment politie te paard, begeleid naar Anfield Road. De hectoliters bier hebben de blazen van de Brusselaars-on-tour tot het randje gevuld.

De bobby’s geven geen toestemming om te plassen. Doorwandelen is de boodschap.

De Anderlechtsupporters laten zich niet onbetuigd en heffen luidkeels, op de tonen van Let It Be van The Beatles, Let Us Pee1 aan.

De bobby’s glimlachen.

1 Laat ons plassen.

16