INLEIDING. 5
1. START. HEEL SIMPEL. GEWOON START. 19 ‘Starten is alles wat ik moest doen.’ 20 Start. Heel simpel. Gewoon start. 22 #startkanjeleren. 34 Start in je organisatie. 35
2. KIJK IN DE SPIEGEL. DAT IS JE WEDSTRIJD.
5. NIET MEER. MAAR MINDER.
‘Efficiënt spaghetti maken.’ 110 Niet harder. Maar slimmer. 112 #efficiëntkanjeleren. 129 Efficiënt in je organisatie. 130
7. ZET DOOR. HOUD VOL.
135
‘Alleen in een grote stad.’ 136 Zet door. Houd vol. 137 #focuskanjeleren. 151 Focus in je organisatie. 152 8. KIJK OPZIJ. WERK AAN JOUW SOCIAAL KAPITAAL. 155
‘De dochter van de bakker.’ 156 Kijk opzij. Werk aan jouw sociaal kapitaal. 157 #opzijkanjeleren. 166 Opzij in je organisatie. 167
71
‘Een bucketlist. Een wat?’ 72 Geen landkaart. Maar een kompas. 73 #richtingkanjeleren. 82 Richting in je organisatie. 83
109
55
‘De boom van de buurman.’ 56 Het gaat wél. Positief denken helpt. 57 #happykanjeleren. 65 Happy in je organisatie. 66 4. GEEN LANDKAART. MAAR EEN KOMPAS.
6. NIET HARDER. MAAR SLIMMER.
39
‘Het is begonnen.’ 40 Kijk in de spiegel. Dat is je wedstrijd. 41 #jezelfkanjeleren. 50 Jezelf in je organisatie. 51 3. HET GAAT WÉL. POSITIEF DENKEN HELPT.
9. LEER BIJ. ALTIJD EN OVERAL. 173 ‘Piep, piep!’ 174 Leer bij. Altijd en overal. 175 #lerenkanjeleren. 185 Leren in je organisatie. 186
87
‘Over werkpakketjes. En apen.’ 88 Niet meer. Maar minder. 89 #minderkanjeleren. 104 Minder in je organisatie. 105
SLOT. 189
Wie zijn we. 191 Ons sociaal kapitaal. 196 Inspiratiebronnen. 198
INLEIDING.
INLEIDING.
LEREN EN LEVEN. Een boek om te leren leven? Hoe ver is het gekomen? Moet dan alles worden (aan)geleerd? Kan er niet ‘gewoon’ worden geleefd? Is een handleiding écht nodig? Sommigen zwemmen door het leven. Gericht. Gefocust. Anderen ‘spartelen’ zich erdoor. En nog anderen laten alles op zich afkomen. Sommigen zoeken naar reddingsboeien, handvaten, klimijzers. Anderen hebben dan weer geen nood aan tips om te leren leven. Heb jij het gevoel dat je aan het stuur van je eigen leven staat? Of wil je dat stuur steviger vasthouden dan nu het geval is? Dan is dit boek misschien wel voor jou. Want weet je, leven kan je leren.
Eén letter verschil en toch twee verschillende woorden. Leren mag je niet zien als “Ik ga je iets leren, want je doet iets niet goed”. We hebben het niet over dat soort van (aan)leren. Met leren bedoelen we inspireren, elkaar uitdagen. Leren is relativeren, jezelf, de ander, de wereld. Leren is iets leuks. Niets verkeerds met leren dus. Je kan van iedereen en alles leren. Daar geloven wij hard in. Leven, maximaal leven. Zonder je dingen te ontzeggen. Een carrière? Waarom niet? Een gezin? Kan erbij. Een huis? Absoluut! Veel vrienden, reizen, cultuur, hobby’s, doe-het-zelven. Alles mag en kan. Hoe gaat dat dan? Bestaat er een magische formule, die ons helpt om met al die wensen, verlangens en uitdagingen te goochelen? Om alle bordjes draaiende te houden? We vrezen van niet. Maar er valt aan te werken. Onthoud nu alvast het goede nieuws: leven kan je leren!
•
6•
•
7•
INLEIDING.
GISTEREN. VANDAAG. EN NOG MEER MORGEN.
Dit is een boek voor mensen met plannen. Voor mensen met ambities, welke invulling ze ook aan die ambities geven. Welke die plannen ook mogen zijn, professioneel, privé of een mix van beide. Veel, weinig of ergens iets daartussen. Maar in ieder geval dingen waarvoor ze willen gaan op een bepaald moment in hun leven. En de ambitie om volop te leven is er ook eentje, ja toch? Dit boek kan je zien als een verzameling van handige tips en tricks, van ervaringen, van getuigenissen, inzichten en beste praktijken. Dit boek heeft niet de ambitie jou te veranderen, want je bent zoals je bent en dat is oké. Om de zo veel tijd even stilstaan bij wie je bent, kan je helpen om meer bewust voor die volgende stap in je leven te kiezen.
Laat je vooral inspireren. Door onze verhalen. Door de verhalen van mannen en vrouwen in alle leeftijdscategorieën. En ook door kinderen, want zij hebben soms nog wat volwassenen onderweg zijn kwijtgeraakt. Voel je gesteund door de dingen die je leest, want je bent niet alleen. Nooit. Wij zijn vier vrouwen op een niet-aflatende zoektocht naar ‘meer leven’. We hebben geleerd en we leren nog elke dag bij. Maar we leven vooral. Volop. Dat is wat wij willen. Zijn wij experts? Neen. Hebben we zelf al fouten gemaakt? Absoluut. En jullie? Ook. Maar dat geeft niet. Leven kan je leren!
Dit boek zal het niet voor jou doen. Het is een reis, langsheen methodieken. Alleen jij beslist waar je zin in hebt en waar je zelf mee aan de slag gaat. Dit boek is geen remedie tegen burn-out of depressie. Dat is het vakgebied van experts, we houden dat graag zo. Sta ons enkel toe hier en daar te citeren uit hun werken en publicaties. Niet om hen te kopiëren, wel omdat we hun inzichten dermate appreciëren dat we jullie deze niet willen onthouden. Wil je meer weten, dan moet je bij hen zijn. Misschien voel je hier en daar wat weerstand bij zaken die je leest of vind je sommige dingen wel heel ‘gemakkelijk gezegd’. Ook dat is oké, geen enkel kleed past voor iedereen. Dit boek is een en al uitnodiging. Lees wat je leuk vindt. Neem eruit mee wat je kan gebruiken.
•
8•
•
9•
INLEIDING.
LEEF!-MODEL.
Centraal zie je de absolute focus van dit boek: jouw eigen, individuele driehoek. Het is onze overtuiging dat het daarbij start.
De hoofdstukken in dit boek kan je allemaal afzonderlijk lezen. We laten jou daar volledig vrij in. Neem gerust het hoofdstuk dat jou het meeste triggert. Of lees het boek in de volgorde die je zelf verkiest.
#H AN IJK PZ E N #O L E R EN JE ER EL NJ
#MINDERKAN JELEREN
KA
#FOCUSKAN JELEREN
PY
#RICHTINGKAN JELEREN
AP
#L ER JE EN LE KA #S RE N TA N RT KA NJ EL ER EN
De negen hoofdstukken vormen samen een model, het Leef!-model. Dat model heeft verschillende vormen en edities gekend en is door het schrijven van het boek heen geëvolueerd. Zoals het er nu staat, weerspiegelt dit het beste hoe we het zien en waar we in geloven.
#EFFICIËNTKAN JELEREN
Je individuele driehoek bestaat uit drie zijden. Deze staan voor drie ‘leidende principes’ of drie basisvoorwaarden voor grip op je leven. Deze drie principes heb je volgens ons sowieso nodig. Van zodra je één van de drie mist, valt je driehoek in elkaar. De linkerzijde staat voor hoofdstuk 1 (Start. Heel simpel. Gewoon start.) Je moet gewoon starten. Met eender wat. Starten is een allereerste voorwaarde voor een leven in balans. #startkanjeleren De basis wordt gevormd door ‘jezelf ’. Een overtuiging die in hoofdstuk 2 (Kijk in de spiegel. Dat is je wedstrijd.) wordt aangereikt. We geloven dat we zelf aan het stuur zitten van wat we dagelijks beslissen wel of niet te doen. Iedereen is hoofdrolspeler in zijn eigen leven. We moeten kunnen vertrouwen op die basis. Door zelfkennis wordt de basis stabiel en sterk. Niet rotsvast en vastgebeiteld, maar flexibel. En balancerend. Want zo is ook het leven. #jezelfkanjeleren De rechterzijde staat voor de laatste voorwaarde die volgens ons en vele van onze respondenten en mensen die we interviewden noodzakelijk is voor een gelukkig leven. Optimisme. Zonder positief geloof in de dingen beginnen we er al best niet aan. In hoofdstuk 3 (Het gaat wél. Positief denken helpt.) gaan we dieper in over hoe een vleugje humor, een positief geloof en een portie lachen ons leven kan vergemakkelijken. #happykanjeleren
#JEZELFKANJELEREN
Het Leef!-model is opgebouwd uit negen verschillende bouwstenen, die staan voor de negen hoofdstukken in het boek.
•
10 •
Eens de individuele driehoek er staat, kunnen we bouwen aan de inhoud ervan. De persoonlijke driehoek wordt gevormd door vier kleinere driehoeken. Vergelijk het met een rugzak aan juiste tools en materialen. Hoe voller onze rugzak met tips en tricks, hoe gemakkelijker we er gebruik van kunnen maken op momenten dat het nodig is. En hoe meer gewapend we aan de start komen van wat we nu of in de toekomst zullen ondernemen.
•
11 •
INLEIDING.
▲▲
Hoofdstuk 4 (Geen landkaart. Maar een kompas.). De top van de driehoek wijst onze richting aan. Eveneens een verwijzing naar het leven van elke dag, een constante uitdaging van keuzes maken. Verschillende parameters, veel of minder, houden ons op koers. Gaan we nog steeds de ooit gekozen richting uit? Wat zegt onze prioriteitenlijst? En onze ‘vrolijkheidsmeter’? Je persoonlijke driehoek is eigenlijk constant in beweging. De snelheid waarmee we steeds van richting veranderen, kunnen we zelf bepalen. Eerder zachtjes wiegend of aan het uptempo van een pianometronoom. Het is wel steeds kiezen. #richtingkanjeleren
▲▲
Hoofdstuk 8 (Kijk opzij. Werk aan jouw sociaal kapitaal.) gaat over de mensen rondom ons. We zijn niet alleen. Door de ander te respecteren en te investeren in ons netwerk, verhogen we ons eigen sociaal kapitaal. En dat heeft alleen maar voordelen. #opzijkanjeleren
▲▲
Het is nooit gedaan. We geloven in lifelong learning, continu verbeteren en ons elke dag verwonderen. Dat bespreken we uitvoerig in hoofdstuk 9 (Leer bij. Altijd en overal.). Door onszelf open te stellen voor nieuwe dingen zullen we groeien. In alle betekenissen van het woord. #lerenkanjeleren
▲▲
In hoofdstuk 5 (Niet meer. Maar minder.) gaat het over het niet méér doen, maar minder. We moeten het niet allemaal doen of zelf doen. Afgeven wat kan en bijhouden wat echt moet of wat we echt willen, als het even kan. #minderkanjeleren
Merk op dat de driehoek, mits een goede invulling, in balans is. Wanneer hij toch omvalt, zijn we misschien één van de bouwstenen kwijtgeraakt. De richting? De focus? Kunnen we afgeven? Opzijkijken? Leren?
▲▲
We kunnen niet alles afgeven. Dat is ook waar. Het is een uitdaging om datgene wat uiteindelijk, om welke reden ook, nog in ons mandje ligt slim uit te voeren. Niet harder werken, maar slimmer. Hoofdstuk 6 (Niet harder. Maar slimmer.) is gewijd aan tips en tricks rond persoonlijke werkorganisatie, het wegwerken van verspilling en goed timemanagement. #efficiëntkanjeleren
▲▲
De laatste kleine driehoek is daarom niet de minst belangrijke. Hoofdstuk 7 (Zet door. Houd vol.) behandelt wat we moeten doen wanneer het even minder gaat. Wat we nodig hebben om toch door te zetten en te focussen. #focuskanjeleren
Rondom de driehoek zie je een halve cirkel met twee componenten die de omgeving rondom ons voorstelt. We geloven dat het goed gebruiken van deze twee componenten ons doet groeien. Door even opzij te kijken, verbreden we ons referentiekader. Het eindigt niet wanneer we onszelf volledig geanalyseerd en binnenstebuiten gedraaid hebben. Leven is een reis samen met anderen. Daarnaast kunnen we steeds bijleren, van anderen, van onszelf of het verleden.
•
12 •
•
13 •
INLEIDING.
BEVRAGING Vier vrouwen hebben de volledige waarheid niet in pacht. Daar zijn we ons ten volle van bewust. We zijn tijdens het schrijven van dit boek actief op zoek gegaan naar input van anderen om ons beeld te verbreden. Via een online bevraging aan collega’s, familie, buren, verre en dichte vrienden verzamelden we tips, getuigenissen, ervaringen en anekdotes rond het thema ‘grip op je eigen leven’. Waar lopen zij tegenaan? Wat is hun aanpak om hun leven in al zijn facetten in de hand te houden? Op welke facetten willen ze meer inspelen, investeren? En wat willen zij nog leren van en met anderen? In totaal vulden 159 respondenten onze vragenlijst in, waarvan 79 vrouwen en 80 mannen. Meer dan de helft was jonger dan 35 jaar, meer dan een kwart tussen de 35 en de 55 jaar en een tiental respondenten waren ouder dan 55 jaar.
Evenveel werd het evenwicht tussen die twee aangehaald. Verschillende respondenten gaven aan het gevoel te hebben “geleefd te worden” bij het combineren van hun professionele en niet-professionele bezigheden.
Put yourself in the driver’s seat, want meestal is het andersom en worden we geleefd. _ anoniem, uit de bevraging Diezelfde pool van mensen verwonderden ons met hun eigen aangeleerde goede gewoontes om het stuur van hun leven beter vast te houden. “Durven neen zeggen” en “tijd maken voor jezelf ” staan hier met stip op één. Ook “organiseren”, “planning” en “uitbesteden” zijn termen die veelvuldig voorkwamen. Las ‘geniet-momenten’ in. _ anoniem, uit de bevraging
We stelden aan alle respondenten de vraag “Op een schaal van 1 tot 10, hoeveel heb jij het gevoel dat je grip hebt op jouw leven? (0=geen grip, 10=volledig in de hand)”. De gemiddelde score van alle respondenten hierop bedroeg 7,06 op 10. Een tweede vraag die we hen stelden was: “Waar doet de zin ‘Leven kan je leren’ je aan denken?”. Sommigen van de respondenten vonden de vraag “wollig” of “zweverig” klinken. Voor anderen was het herkenbaar, een topic waar ze zelf mee worstelen. Wat opvalt in de antwoorden is dat veel van de mensen die de vragenlijst invulden op zoek zijn naar een goed evenwicht.
We hebben ook de kans gehad om een aantal personen te interviewen die ons telkens weer verbazen met hun gevarieerde pakket aan ambities of plannen, zij het professioneel, sportief, maatschappelijk, sociaal of persoonlijk. Hoe ze er wonderwel in slagen om alle bordjes draaiende te houden. We spraken over de momenten waarop ook zij met hun neus tegen de deur liepen. We genoten mee wanneer bleek dat de gedane inspanning effectief de moeite waard was. Het Leef!-model was de startbasis van elk gesprek. Voer voor een geslaagde en leerrijke avond, stuk voor stuk.
Dit kon gaan over evenwicht in de niet-professionele context. Thuis, bij vrienden en familie. Daar waar we vrije tijd, gezin, reizen of hobby’s een of andere plaats willen geven in ons leven.
Getuigenissen of ideeën die ons zijn bijgebleven uit de bevraging en de interviews hebben we her en der verder verspreid in de hoofdstukken van dit boek.
Het ging eveneens over een evenwicht in de professionele context. Daar waar we afwisselend de juiste hoeveelheid aandacht willen schenken aan projecten, sales, netwerken, operationeel of strategisch werk.
Bedankt aan iedereen die ons input gaf, het was voor ons alvast een enorm inspirerend traject.
•
14 •
•
15 •
INLEIDING.
IN JE ORGANISATIE Dit boek is geschreven voor jou, als individu, eender wat je doet in je leven. Beroepsmatig zijn wij vier collega’s die werken bij Möbius, een internationale groep van consultants die bedrijven begeleidt bij hun strategische momenten.
handje van je collega of je medewerker vast te houden bij de start van een nieuwe opdracht. Door gewoon al (een deel van) de obstakels weg te halen, zullen ze er gemakkelijker aan beginnen. We hopen dat dit boek kan inspireren. Om eens anders, grondig anders, naar de dingen te kijken. Als je het even wil proberen.
Eén van de assen waarop Möbius werkt, is die van ‘organisatieontwikkeling’. Organisatieontwikkeling staat voor het simultaan ontwikkelen van medewerkers en organisatie in een vooraf gekozen richting. We geloven dat beide componenten, organisatie én medewerkers, evenveel aandacht verdienen. Dit boek focust niet zozeer op de organisatie zelf. We hebben het niet over de ontwikkeling van nieuwe producten of diensten. We zoomen niet in op de klantbehoeften en de marktontwikkelingen. Dit boek wil focussen op het menselijke aspect van een organisatie, de medewerkers. Dit boek geeft handvaten die helpen bij hun persoonlijke ontwikkeling. Als mens. Als werknemer. Als collega. We geloven dat, wanneer een organisatie voldoende investeert in hen, de organisatie verder zal excelleren. In elk hoofdstuk vind je een gezonde mix van individuele tips en voorbeelden uit de bedrijfswereld. Aan het einde van elk hoofdstuk hebben we steeds een stuk gewijd aan het aanreiken van instrumenten die een organisatie en haar medewerkers helpen ontwikkelen. Punten om over na te denken of om op in te zetten. Geen limitatieve lijst. Wel een selecte greep uit inzichten of overtuigingen waarin we geloven. Zaken die we al hebben zien slagen. Dit boek leent zich ertoe om jezelf, je organisatie of je team tegen het licht te houden. Voor elk hoofdstuk kan worden nagegaan hoe matuur hier reeds mee wordt omgesprongen. Het boek kan evengoed worden gebruikt om een ander te laten groeien. We geloven in de ‘ontzorgende manier’ van aanpakken. ‘Ontzorgen’ staat als werkwoord tegenover ‘zorgen voor’ en staat voor het weghalen van alle obstakels die ons weerhouden om te groeien. Het is niet nodig om het
•
16 •
•
17 •
1. START. HEEL SIMPEL. GEWOON START.
START. HEEL SIMPEL. GEWOON START.
‘STARTEN IS ALLES WAT IK MOEST DOEN.’
En dan begint de twijfel te knagen. Is dat dieet wel nodig? Aan wie heb ik verantwoording af te leggen voor dat extra randje? Awel, aan mijzelf, tiens! Grab yourself together en begin eraan. Nu. Over twee weken pluk ik er de vruchten van, zeker weten!
Een zondagmorgen in juli. De reis naar Turkije komt dichterbij, nog twee weken, en ik heb er zin in. Tijd om een stand van zaken van de zomerkledij te maken. Eén voor één landen de zomerstukken van vorig jaar op het bed. Er wordt danig gesorteerd wat nog ‘in de mode’ is en wat niet. Het kleine hoopje dat de meedogenloze selectie overleeft, wordt meegetroond naar de badkamer. Tijd om te passen, geen risico’s nemen. Een dik kwartier later staat de barometer al iets minder zonnig. Hier en daar wipt er iets over de rand van het bikinibroekje. De borsten van dit jaar blijken niet echt meer te passen in de A-cup-bikini-beha van vorig jaar, al kan een meisje daar eigenlijk niet rouwig om zijn. Behalve als het zich wat doorzet in overtollig vet zo net onder de oksels. Ook dat nog. De beslissing laat niet lang op zich wachten. Hier moet worden gedieet, en snel, over twee weken vliegen we richting de zon en no way dat we daar niet ‘slim fit’ voor de dag gaan komen. Het type dieet is ook al duidelijk. We gaan voor een ‘hit bottom approach’, brood en water. Of yoghurt en appel. We trekken er ons niets van aan hoe gezond dat dan wel moge zijn, het doel heiligt de middelen. Vanaf morgen. Want straks is er nog die babyborrel (en de oom in kwestie maakt de meest heerlijke chocolademousse) en vanavond een BBQ bij vrienden. Of wacht, we starten overmorgen, want morgen is er een citydag je gepland met mijn beste vriendin, met een obligate verwenkoffie, we doen dit al jaren, ik kan haar niet in de steek laten. En wacht, deze week is er ook nog die lunch, in die brasserie om de hoek.
•
20 •
•
21 •
Start. Heel simpel. Gewoon start.
START. HEEL SIMPEL. GEWOON START.
Dit hoofdstuk staat met een reden aan het begin van dit boek. Starten is wat we moeten doen als we een ambitie, een droom wil waarmaken. Punt. Simple as that. Of toch niet? Want hoe leuk dat nieuwe idee ook klinkt, hoe uitdagend dat nieuwe doel ook is, we kunnen niet anders dan vaststellen dat we nu al van de ene to do naar de andere springen. We combineren eten met mails lezen, we zetten koffie terwijl we de updates op sociale media volgen. En ’s nachts in actie schieten is ook niet altijd de meest aangewezen optie. Het leven is nu al een ratrace, met hoofdletter R. De moeilijkste meters bij het joggen zijn vaak die van de zetel tot de voordeur. We hoeven niet in een burn-out te zitten om ons leven te veranderen. Ook zonder diepe put kunnen we gewoon starten met iets nieuws. In dit hoofdstuk reiken we inzichten aan waarom niet enkel de laatste maar evenzeer de eerste loodjes soms het zwaarst wegen.
voor de reactie, of voor whatever. Moet het allemaal wel zo heel erg perfect? Iets is nooit ‘af ’ en het is nooit ‘het perfecte moment’. We pleiten niet voor half werk, uitstekend werk mag zeer zeker. Ga gerust 100% voluit voor het behalen van je doel. Absoluut. We houden je niet tegen. Perfectionisme mag ons echter niet verlammen of verhinderen om te starten. Onze innerlijke criticus laten we best af en toe eens een toontje lager zingen. Dat innerlijke stemmetje met voortdurende commentaar over onszelf, meestal in overdreven negatieve vorm. Heel vaak ook in vergelijking met anderen, want de innerlijke criticus ziet altijd wel iemand die het zo veel beter kan dan wij. Natuurlijk heeft de innerlijke criticus niet altijd volledig ongelijk. Maar beter zou zijn als we van hem een medestander maken, iemand die ons scherp houdt, die ons aanmoedigt om onszelf beter te maken en daarbij een realistische blik te hanteren. Soms is goed genoeg ook goed en verdient dat evenzeer een beloning. Ken je The Marshmallow Challenge? De opdracht is vrij simpel. Samen met een team moet een zo hoog mogelijke vrijstaande constructie gebouwd worden met twintig spaghettistokken, een kleine meter plakband, een kleine meter touw en één marshmallow. De marshmallow moet bovenop de constructie staan. En dat in achttien minuten.
een tocht van 1000 mijl moet beginnen met een eerste stap. l ao - tse
PERFECTST. PERFECTER. PERFECT.
We denken soms te binair. Ofwel doen we iets, en dan moet het meteen supergoed zijn. Ofwel doen we het niet en beginnen we er zelfs niet aan. Omdat we weten dat falen niet zo leuk is. Uit angst voor de gevolgen of
•
22 •
De taak lijkt eenvoudig. Het is echter de tijdsdruk en het teamwerk die de opdracht moeilijk maken. Het is dan ook opvallend dat de betere teams bestaan uit kinderen die net uit de kleuterschool komen. Zij maken op een consistente manier hogere constructies. Waarom? Kinderen starten gewoon. Ze beginnen onmiddellijk te bouwen, kijken of de marshmallow blijft staan en als dat lukt, bouwen ze nog wat verder. Zij hebben een heel andere aanpak dan de meeste volwassenen. Volwassenen praten eerst over hoe de constructie er zou kunnen uitzien en wie welke rol in het team zal opnemen. Het team begint te plannen en te schetsen en begint pas daarna met het bouwen. En helemaal op het einde, als de tijd bijna om is, wordt de marshmallow op de constructie geplaatst in de hoop dat deze zal blijven staan.
•
23 •
Start. Heel simpel. Gewoon start.
Als volwassene stippelen we te vaak (bewust of onbewust) één juist pad uit voor onszelf en wachten we vervolgens om eraan te beginnen tot het plan volledig perfect is. We leren onszelf dat perfectionisme doorheen de jaren aan. Terwijl het niet altijd hoeft. Soms zouden we beter gewoon starten. STARTEN BETEKENT NIET NOODZAKELIJK STOPPEN MET IETS ANDERS.
Ons leven hoeft niet volledig op stop gezet te worden wanneer we iets nieuws beginnen. Een verandering, of ze nu zelf gekozen is of opgelegd, hoeft ons niet te doen bevriezen. Het leven blijft gewoon voortgaan. Niet te veel nadenken, gewoon starten. Het is tenslotte niet het goede voornemen, maar wel de concrete actie die telt. Op een avond hoorde ik emeritus professor Management Marc Buelens vertellen over onze manier van beslissingen nemen, iets waar in opleidingen soms te weinig aandacht aan wordt besteed. Hij eindigde zijn betoog met het benoemen van twee hoofdregels die piloten (die wel les krijgen in besluitkunde) moeten volgen bij het beslissen, wanneer een probleem opduikt. De eerste regel is: “Zoek het probleem”. Het zou namelijk jammer zijn een oplossing te vinden voor een verkeerd probleem. De tweede regel is zo mogelijk nog belangrijker, “Blijf het vliegtuig besturen”. Een ander probleem zou immers kunnen rijzen als we niet blijven doen wat we eigenlijk moeten doen. –
veerle
Ook de wereld van anderen hoeft niet te stoppen omdat we met iets nieuws willen beginnen. We maken ons niet bijzonder populair als we plots beslissen de Mont Blanc te gaan beklimmen en daarbij verwachten dat het hele gezin zich houdt aan het helse schema dat we op de ontbijttafel gooien. Of als we het in ons hoofd halen om een bijscholingscursus te gaan volgen en we simpelweg van onze klanten verwachten dat de werkzaamheden voor hen vanaf overmorgen elke dag om 17 uur zullen moeten stoppen.
•
24 •
Dat kan zomaar niet. Uiteraard niet. Voor jezelf met iets starten kan niet als neveneffect hebben dat we andere mensen in de steek laten of tegen ons in het harnas jagen. Ook daarvoor zullen we in dit boek een aantal handvaten aanreiken. Voorlopig gaat het over de individuele doelen. We gaan ervan uit dat we de oefening eerst voor onszelf maken. Pas later trekken we het perspectief open naar de anderen.
MAGIE!
Een comfortzone is een mentale zone waarin we ons veilig voelen, waarin we het gevoel hebben dat we alles onder controle hebben. In de comfortzone is het leuk vertoeven, rustig en chill. We gaan bijvoorbeeld graag naar dezelfde winkel, omdat dat vertrouwd is. We koken vaak hetzelfde gerecht, omdat dat voordien al eens een topper bleek. Waar we goed in zijn, doen we vaak graag en wat we graag doen, doen we meestal ook goed. Iets anders doen, kan beangstigend zijn, want dan verliezen we vat op de uitkomst. Een schip voelt zich inderdaad het veiligst in de haven, maar daar zijn schepen helaas niet voor gemaakt. Uit de comfortzone worden we uitgedaagd. En uitdagingen hebben we nodig om niet vast te roesten en zo heel af en toe onze grenzen te verleggen. Ken je dat gevoel, waarbij de portie zenuwen en adrenaline die je op voorhand had, omgezet worden in de euforie van het moment, terwijl je dat niet voor mogelijk hield? De eerste crawl-zwemles, terwijl je je al dertig jaar uit de slag trekt met schoolslag-zwemmen? En dan de blik op de tijdklok wanneer je die baantjes zo veel sneller zwemt? Die speech op het trouwfeest van je zus of broer, met het zweet in de handen? En dan het applaus? Het is een bekend gezegde: “het is net uit die comfortzone waar de magie gebeurt”. Het vraagt alleen een beetje durf.
•
25 •
Start. Heel simpel. Gewoon start.
Eigenlijk is elke eerste voorstelling van een toneelopvoering een sprong uit de comfortzone. Je weet niet wat het gaat worden of hoe de mensen gaan reageren. Het is echt genieten wanneer het publiek al bij de eerste humoristische scène het op een lachen zet! – evy Uit onze comfortzone springen is niet altijd nodig. Ze een beetje verruimen is ook al een stap vooruit.
WAAROM VERDER UITSTELLEN?
We kunnen moeite hebben met starten omdat we het meteen perfect willen doen of omdat we er geen beginnen aan zien. Een andere reden waarom het soms lang duurt om te starten is omdat we uitstellen. Iedereen heeft hier weleens last van. De ene al wat meer dan de andere. Er bestaat zelfs een mooi Nederlands woord voor, ‘procrastinatie’. the secret of getting ahead is getting started. agatha christie
Anderzijds zijn er ook die bij het naderen van de deadline in een kramp schieten en dan ook minder efficiënt zijn. Er is geen goed of slecht. Ze hebben elk hun pro’s en contra’s. Het is wel handig om te weten wie je zelf bent en tot welke categorie de mensen met wie je samenwerkt behoren. Zo kan het tot moeilijke situaties leiden wanneer iemand die graag uitstelt (omdat die dan super krachten vindt) een beroep wil doen op een persoon die juist dan in een kramp schiet. Zelf ben ik een persoon die graag alles op voorhand weet en inplant. Mijn collega niet. Hij stelt graag alles uit tot het laatste moment. Hij is een echte deadlinewerker. Hij is dan ook op zijn best en komt tot schitterende resultaten. Als ik vaststel dat ik kort voor een deadline nog veel werk heb, ben ik meer bezig met kwaad zijn op mezelf (“Hoe ben ik in deze situatie terechtgekomen?”) dan dat ik werkelijk iets productiefs doe. Ik weet dat nu van mezelf. “Als je nu al een vermoeden hebt dat dat in mijn mandje met taken zal vallen, kan je dat dan nu al zeggen?” vraag ik echt expliciet. Als er niets te vragen valt, stel ik zelf voor wat ik al ga opnemen. Omgekeerd geldt het ook. Ik kan dingen vragen op momenten waarbij mijn collega denkt: “Waar is ze nu al mee bezig, dat is nog super ver weg?”. Voor mij helemaal niet. – veerle
Uitstellen is niet altijd slecht. Soms is het zelfs goed om iets uit te stellen. Er is namelijk altijd meer te doen dan we eigenlijk aankunnen. De vraag is daarom niet altijd “Zijn we aan het uitstellen?” als wel “Zijn we de juiste dingen aan het uitstellen?”. Dus even voor jezelf bij de les blijven, zodat je niet ook de prettige dingen begint uit te stellen. Dat zou jammer zijn, toch? Uitstellen kan problematisch zijn wanneer we merken dat we bepaalde dingen zijn vergeten of wanneer we ergens niet toe komen. We schetsen twee types mensen. Je kent ze zeker. Zo zijn er enerzijds diegenen die bij het naderen van de deadline hun super powers vinden en dubbel zo efficiënt werken.
•
26 •
wacht niet op nieuwe kansen.
wat je nu in handen hebt, is de kans. paul arden
Er zijn verschillende redenen waarom we uitstellen. In de literatuur vinden we wat men noemt een aantal ‘uitstelsmoezen’. Leuk gevonden term, maar wel eentje met het venijn in de staart. Hieronder lijsten we er een aantal op, waar jij misschien ook jouw valkuil tussen vindt.
•
27 •
Start. Heel simpel. Gewoon start.
▲▲
▲▲
o sense of urgency. “Ik heb toch nog voldoende tijd, waarom zou ik N er nu aan beginnen. Ik doe eerst nog even dit en dan begin ik eraan.” Het is nu maandag en dat fotoboek dat je wil maken moet pas vrijdag klaar zijn. Ook al heb je nu tijd, je bent ervan overtuigd dat je ergens deze week wel nog een ander gaatje vindt.
We spreken over passief uitstel wanneer we in plaats van actie te nemen voor de televisie blijven liggen. Dit laatste kan wel meer problematisch zijn.
DOE AAN EEN JUISTE TIJDSINSCHATTING. EN GEBRUIK JE TIJD JUIST.
oornemens zonder startdatum. “Het moet niet vandaag, toch?” V Morgen anders. Of overmorgen. Te veel kilo’s op de weegschaal. Je wil afvallen. Vandaag. Tot er iets lekkers op tafel verschijnt. Morgen dan.
Het kan nog iets anders zijn dat ons doet uitstellen, met name een foute inschatting van tijd.
▲▲
Jezelf goedpraten. “Vandaag is geen goede dag, ik voel het, dus ik wacht nog even af.” Je kent dat wel. Alles valt tegen. En net vandaag zou je gaan sporten na het werk. Je kiest toch voor de zetel, want die heb je meer dan dubbel en dik verdiend.
Het is logisch dat wanneer we ervan uitgaan dat het hele huis stofzuigen twee uur duurt, we er niet meteen aan beginnen. Wanneer blijkt dat het uiteindelijk slechts 45 minuten in beslag neemt, kan het ‘stofzuigtaakje’ nog gauw gebeuren voor we zaterdagvoormiddag aan het inkopen slaan.
▲▲
Zwartkijken. “Ik zie mij dat toch niet doen hoor, dat is écht écht écht niets voor mij.” Het is ’s morgens al zo hollen en je bent nu net geen ochtendmens. Waarom zou je je voornemen om dan ook nog de afwas te doen en de bedden op te maken voor je vertrekt?
▲▲
e non-believer. “Ik geloof er gewoon niet in. En doe geen moeite D om mij te overtuigen, dank u.” To-dolijstjes en plannen? Daar geloof je niet in. Al jaren zitten al je to do’s in je hoofd. Waarom zou je dat nu veranderen?
Dat ‘overschatten’ zien we ook in de werkcontext. Een proces in kaart brengen vergt input van verschillende mensen die bij dat proces betrokken zijn. Wanneer we aan die mensen vragen om dit individueel voor te bereiden, dan lijkt het een immense taak waarvan men niet weet hoe eraan te beginnen. Het proces high-level overlopen in een werksessie met de verschillende betrokken partijen heeft daarentegen na een paar uren al veel meer resultaat.
there are only two options. make progress or make excuses. tony robbins
We vinden een aantal artikels over actief en passief uitstel. We spreken over actief uitstel wanneer we niet beginnen aan een taak omdat we een andere actie hebben voorgenomen. In dit geval is er op zich niets mis met uitstellen.
•
28 •
MAAK HET KLEIN.
Het is heel gemakkelijk om van een probleem of een gewone actie iets groots en onmogelijks te maken. Dat kan iedereen. Wanneer een software niet goed werkt, is het gemakkelijk om als eerste reflex de vinger te wijzen naar de informatica-afdeling. Veel moeilijker is het om het ‘klein’ te maken. Om datgene te vinden dat we zelf kunnen aanpakken. Uit ervaring leren we dat we vlugger aan een taak beginnen wanneer we onszelf die taak ook al kunnen zien afronden. Vandaag nog.
•
29 •
Start. Heel simpel. Gewoon start.
Wanneer ik een veranderingstraject begeleid, vraag ik aan de medewerkers om na te denken over de dingen die ze morgen zelf al anders kunnen doen met de middelen van vandaag.
De vuilnisbak buitenzetten, de vuile pan meteen na gebruik afwassen, een nieuwe wc-rol hangen, die mail beantwoorden of die factuur betalen.
– jasmine
Een tweede versie stelt dat elke gewoonte die we onszelf willen aanleren, start met een activiteit die minder dan twee minuten duurt. Wanneer je een proper huis wil, ruim dan telkens je een kamer binnenkomt iets kleins op. Het gaat niet zozeer over de resultaten die we daarmee bereiken, als wel over de gewoonte die we onszelf aanleren en het proces dat we zo op gang trekken.
Een aantal auteurs, waaronder Stan Janssen, noemen dit ‘de kunst van het klein maken’. Grote taken opbreken in kleine stappen. Net zoals wanneer je voor een marathon begint te trainen, je niet begint met onmiddellijk 42 kilometer te lopen, zal je door een taak op te splitsen in kleinere delen er vlugger aan beginnen. De taken worden zo behapbaar. En behapbare stukken zijn veel gemakkelijker om er ‘tussen te nemen’. En oh ja, waarom niet bij elk bereikte (tussen)stap even stilstaan om je succesje te vieren? Altijd zalig, toch? Ik wil gezonder eten, elke maand komt dat wel eens terug. En met gezonder eten bedoel ik vooral meer groenten en fruit eten en meer water drinken. Toch kom ik er niet toe. Daarom maak ik dit klein voor mezelf. Ik neem me voor om elke dag één glas water te drinken op kantoor en bij elk bezoek aan de winkel appels te kopen. Dat ‘ene’ glas vul ik gedurende de hele dag bij zonder dat ik het besef. En omdat ik nu altijd appels heb liggen, eet ik ook meer fruit. – veerle TWEE MINUTEN-REGEL.
De meeste van de taken die we uitstellen zijn niet altijd even groot. Tussen de grote voornemens en de grote taken zitten vaak vele kleintjes. Of we hebben die grote taken zonet klein gemaakt. De twee minuten-regel kan ons helpen om aan die kleine opdrachten te beginnen. We vonden meerdere versies van de twee minuten-regel. Een eerste versie vinden we in de Getting Things Done® methodiek van David Allen die stelt: “voer de volgende actie meteen uit als dit in maximaal twee minuten kan”. Denk aan al die taken die je dus vanaf nu niet meer mag uitstellen.
•
30 •
MAAK HET CONCREET. EN MAAK JE KLAAR.
Starten is soms moeilijk omdat we de actie niet concreet genoeg definiëren. Door heel precies te definiëren wat de eerste actie is om te kunnen starten, maken we het voor onszelf gemakkelijker om te beginnen. Een actie zou steeds een zelfstandig naamwoord en een werkwoord moeten bevatten. Eventueel aangevuld met een ‘wie’, een ‘waar’ of een ‘wanneer’. Een kind van drie onderneemt meestal weinig actie wanneer ik ’s morgens vraag: “Hop, maak je klaar voor school.” Verschiet er niet van wanneer de lieve schat na een halfuur nog steeds in pyjama zit. Wanneer ik de actie(s) concreet maak, “Doe je pyama uit, trek je kleren aan en poets je tanden”, komt er meestal wel schot in de zaak. Wanneer het bovendien elke ochtend in dezelfde volgorde gebeurt, zal het niet lang duren of het “Maak je klaar” is een automatisme geworden. Bij ons werkt het. – veerle Het kan ook zijn dat we nog niet alles bij de hand hebben om te kunnen starten. Op het moment dat we de actie definiëren of willen starten, is het frustrerend vast te stellen dat we de helft van het materiaal niet in huis
•
31 •
Start. Heel simpel. Gewoon start.
hebben. Het is logisch dat als we willen starten met fotografie we best een fototoestel in huis halen. Door snel het adres bij die uitnodiging op te zoeken, weten we waar we verwacht worden en kunnen we sneller beslissen of we de uitnodiging wel of niet accepteren. Als je veel wil trainen en dat combineert met een job en een gezin kan je maar beter elk vrij moment grijpen. Toen ik trainde voor de triatlon had ik altijd mijn loopgerief in de auto liggen, en ook mijn zwemgerief. Ik kon dus op elk moment ‘in het gat’ duiken als een meeting eens wegviel of vroeger stopte. Lopen was the easy part, je pakt je spullen bij elkaar en je vertrekt. Zwemmen is iets minder evident, daarom heb ik een overzicht van de openingsuren en telefoonnummers van alle zwembaden in een straal van twintig kilometer rond mijn huis in mijn gsm zitten. Valt er ergens een gaatje, dan kijk ik snel en hop ik ben weg. En oh ja, voor alle zekerheid bel ik voor vertrek naar het zwembad of ik op dat moment ‘vrij kan zwemmen’.
kunnen een doordacht schema opmaken en ons in het traject bijstaan. En waarom zouden we niet eens een huishoudcursus volgen om een aantal tips en tricks mee te pikken. Ze zijn er, mensen, soms dichter dan we denken. Mensen die niet hetzelfde parcours lopen of gelopen hebben, maar gewoon mensen met wie we kunnen praten. Bij pot en pint, of iets gezonders als we dan toch voor die Mont Blanc willen gaan. Kortom, spreken met en luisteren naar anderen, het kan van alles op gang brengen.
– nathalie PRAAT EROVER.
Je bent nooit alleen, onthoud dat. Wanneer we voor iets willen gaan, kunnen we ons omringen met mensen om erover te praten. Ook al willen we het doel bereiken op ‘onze eigen’ manier, toch is eenzaamheid niet in alle gevallen de sleutel tot succes. no man is an island. john donne
Ze zijn er, mensen who have been there and done that. Experts, professionals, coaches. Ze bestaan. Ze inspireren ons. We kunnen van hen leren. Van hun kennis, van hun feedback, van de uitdagende vragen die ze ons stellen. Willen we die triatlon doen? Zij hebben genoeg informatie en tips, over de manier waarop, het parcours ernaartoe of gezonde voeding. Zij
•
32 •
•
33 •